Walafrid Strabon (0808?-0849). Walafridi Strabi,... Opera omnia... nunc primum in unum coadunata, accurante J.-P. Migne,.... 1852.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE
'
. CURSUS COMPLETAS
SIVE
B1BLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFÛRMIS, COMMODA, OECONOMIGA,

OMNIUM SS. PâTRUM, DOGTORIÎM SCRÏPTOMMQUE ECCLESIASTICORUM

QUI ,
AB MVO APOSTOLICO AD INNOCEWTIÏ III TEMPORA
FLORUERUNT;
REÇUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMHUM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOUCJETRADITIONISPER DUODECIM'PRIORA
ECCLEShE SPECULA,
JUXTA ED1TI0NES 1NTER
ACCURATISSIMAS, SE «MODENONNULLIS CODICIBDSMANl'SCRIPTIS COLLA TAS,
PERQUAMDILIGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIOMBUS,COMMENTARIIS
LECTIONIBUSQUE VAWANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMASEDITIONES (jVMTRIBUS NOVISSIMJS SJECULISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
IND1CIBUS FARTICULARIBUS SINGULOS
ANALVTICIS, SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENT1BUS, SONATA;
INTRA
CAPITIILIS IPSUM TEXTUM RITEDISPOSITIS,
NECNON ETTITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOHEM
DISTINGUENTIBUS
SUBJECTAMQUE MATERJAMSIGNIFICANTIBUS,ADORNATA ;
OPERIBUS CUM DUB1IS
TUH APOCRYPHIS,
AL1QUA VEROAUCTORITATE INORDINEAD TRADITIONEM
ECCLESIASTICAM
POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUS 1NDIC1BUSGENERALIBUSLOCUPLETATA: ALTERO SCIL1CET RERUM, QUOCGNSULTO, QUIDUUI»
UNHSQUISQUE PATRUM THEMA
JNQUODLIBET SCBiPSERITUNOINTUITU CONSPICUTUR ; ALTCHO
SCRIPTURALSACREE,EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUSOPERUMSUORUSÏ LOCISSINGULOS SINGULORUM X1BRORUM
SCRIPTUR,E
TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA,C-CTERISQUEOMNIBUS
TACILE ANTEPONENDA, SI PBRPENDANTUR : CHARACTERUM N1TIDITAS
CHART/E QUAL1TAS, INTEGRITASTEXTUS,PURrECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RKCUSORUM TUMVARIETAS
TUMNUMEROS, TORMA VOLUMINUM
PERQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTF-H
SIMILIS,PRETIIEXIGUITAS, ISTACOLLECTIO,
PR/ESERTIMQUC UNA,METIIOD1CA ETCHRONOLOG1CA,
Sr.XCENTODUHFRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE nACTENIIS HIC ILLICSPAltSORHM, JT —^
U/^/l\
PR1MHM AUTEM IN NOSTRABIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD 05INESyîîTATf.S, / /^~\%?v\.
LOCOS,L1NGUASTORMASQUC TERTINENTIBUS, COADUNATORUM. | » [<<J \W
-SERIES SECUHBA,
m OUAPKODEUNT PATRES,DOCTORES SCRIPTORESQUË KCCLES1/SLATINJE
A CRKGORIO MAGKOAD INNOGENTILM III.
Slccurante 3.s^J. SOligne,
13:BÎ,JOVEECa CtEKI aEllVBSSfi ,
SIVE
COMPLRTOIU1M
CURSDDM IN SÎNGDLOS SCIENTI/RECCLF.SI ASTICiEHAliVSBOUGRE

BINA EDITIONETYPIS MANDATA

PATROLOGIA EST, ALLANEMPELATINA, ALIAGRjECO-LATINA.—
YENEUNTMILLEFRANCISDUCENTATOLUMINA EDITIONISLATINJ3; OCTINGENTISET
MILLETRECENTA —
GRJSCO-LATINiE. MERELATINATJNIVERSOS AUCTORES TUMOCCIDENTALES, TUM
ORIENTALES
EQUIDEM ; HI AUTEM,IN EA, SOLAYERSIONELATINADONANTUlT'??5^
J.MPLECTITUR
——
fc-Sv
PATROLOGIA TOMUS CXÏII. .
jbj
WALAFRÎDI STRABI. \%\c>
TOMUSPRIMCS. "'-i^A^i

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EMTOREM,

IN YIADICTAD'AMIWISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMYVLGQD'ENFERNOMINATAM
SEU PETIT-MONTROUGE.
1852
 SACUJLUM IX.

WALAFRIDI STRABI

FULDENS1S MONACHI

OPEUA OMNI A

EX EDITIONE DUACENSI

ET COLLECTIONIBUS MABILLOM, DACHERII, GOLDASTI, ETC,

'"
NUNC PRIMUM IN UNUM COADUNÀTÂ.

ACCURANTE J.-P. MIGNE, _ V^^

BIBLIOTHEC2E CLERI «N1VERS3E,
SIVE
CURSUUMCOMPLETORUM-IN SC1ENTIJ5ECCLESIASTIC.2E
SINGULOS KAMOSEPITOKB.

TOMUS PRIMUS.

TEXEDST 2 VOLUMES
A 14 FRANCIS&ALUCrS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN yik DICTAPAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PAR1SIORUMYULGOD'ENFER NOMINATAM
SEU PETIT-MONTROUGE.
18S2
 ELENCHUS
i
I
AUCTORUM ET OPERUM QUJE IN HOO TQBfflO CXHI CONTINEMTUR.

WALAFRIDUS STRARUS, FULDENSIS MONAGHUS.

OPERUMPARS PRIMA. — THEOLOGICA.
'
Glossa ordinaria.

Ex lypisM1GNE,au Pelît-Momrouge.
 ANNODOMINIDCCCXLIX.
'

WALAFRIDUS STRABUS

FULDENSIS MONACHUS.

NOTITIA HïSTQRICA IN WALAFRIDUM STRABUM.

(Fabric, Bibl.med. et ïnf. Lat.)

"WALAFRIDUS STRAEUsvelSTRABO,a vilio oculorum j in Actis SS. ord.tBenedictini, i. c, p. 439; in Joan.

ita dictus. De palria ejus eruditi certain. BalaeusCen- Colgani Actis SS. Hibernise, tom. I, p. 128
tur.xm, 9; eiPilseus, c.112, Anglo-saxonemstaluunt, 5. Yita S. Mammoesive Mamanlis monachi : Ca-
Yenerabilis Bedsevel fratrem, vel consanguineum, nisius, p. 184 ; Bibl. PP., p. 205.
alque ita Haymonis fratrem germanurn.Add"unlillum 6. YdaS. Leodegarii : Canisius, p. 210.
priiuum Loudini, dein Fuldoe monaehum, Alcuino 7. De visionihis S. Wettini : Canisius, p. 20£;
quoque praeeeptore usum_ fuisse. Yerum nequeres Bibl. PP. max., p. 212 ; Mabillonius Saec.rvBened.,
ipsa neque leinpora conveniunt. Si enim Wala- parie i, p. 272.
fridus anno 7&0 obiit, in monasterio Fuldensi edu- 8. llortulus, quem Joan. Axrocianus sub Strabi
cari non potuit. Meliusigitur Sigeberlus Gemblacensis Galli nomine edidit; forlasse scriptum fuerat, Strabi
-cum Triihemio et aliis fieniianum faciiint ; Suevus decani S, Galli Iwrlulus, quod non reele assecuti
eninïfuii (a) quamvis locus patrius detegi adhue sunl. Prodiit autem primum Norib. apud Joan.
nequeat. Educatus aulem prîmuiu fuit in monasterio Weyssenburgerum 1512, 4°. Porro dédit eum Joan.
S. Galli, prout docet Ermenricus nionachus An- Atrocianus ad calcem iSniibTMaeri de lierbarum
giensis in libro de Grammatica, quem exhibent Virtulibus, Friburgi Brisgoiae1530, 8°. Editus eliain
Analecta Mabilloniana, p. 421,ubiauclor Grimoldum e't cum Eobano Hesso de tuenda valetudinc Frf.
sic allôquitur, cum prius de aliis viris claris in illo . 1564-1571, 8°. Venetiis apudAldum 1547, cum îue-
monasterio inslructis locutus fuisset : « Domims dicisantiquis, p. 247. Basil. 1627,8». Inseria deinde
Walhafredus libi notissimus , quem elîam lu ipse ut Bibliolhecis Patrum Colonîensi et Lugdunensi, a
peritus catliegela perilum sopliistam enutrisli. » Imo j Canisio tom. VI, p. 672. Exstat in Asse veterum de
ipse, teste Goldasto, (b) alicubi scribit, se in mo- re Lerbaria per Andr. RivinumLips. 1655, 8°. De-
nasterio S. Galli scholas fréquentasse, sed locum dicaioriam ad Grimoaldum abbatem primus dédit
investigare nondum polui. Inde ad nionasierïum Canisius. Quoedam illius emaculavit et illusiravit
Fuldense pervenit, et Rabamim Maurum proecepto- BarlhiusAdv. iv, 24, qui et dedicationem suoloeo
rem -babuit. Primum aulem fuit decanus coenobii reponeudam esse monuit. Codicem ejus manu exa-
S. Galli, deinde anno 842 abbas Augiaî divitis ratum in incend'o bibliolhecoesuasamissum déplorât
(Rekhenau) in dioeeesiConstantiensi, morlem obiit Bariholinus, p. 89, 9u. Utobiter boc addamus, hic
anno 849, et quidem in Gallia, quo ad expediendum Strabo a Macro de viribus lierbarum allegalur, cap.
aliquod negolium missus fuerat. Trithemius ipsum 23,19, 25, unde de setate hujus conjectura capi po-
rectorem scbolarum in monasterio Hirsfeldensiluisse terit. Butas nmat Walafridum nosirum poema,
tradit. Adde Bulseumin Historia Universitalîs Pari- quod Hortulum Puerorum vocavh, ad Grimoaldum
sinoe, tom. I, p. 446, 447. abbatem S. Galli scripsisse.
Ex scriptis ejus supersunt sequentia : 9. Sermo seu Traclalus de subversioneHierusalem:
1. De officiisdivinis sive 4e Exordiis et Incrémen- Canisius, tom, VI, p. 331, edit. novae, p. 275.
ts -rerumecclesiuslicarum.Pitseus maie duos ex hoc
libres facit. Exsial in CollectioneJoan. Cochlaei,quEe 10. Poemala varia: apud Canisium, p. 557; in Bi-
inscribitur : Spéculum antiquoe devotionis circa bliolhecis Patrum; Baluzium Mise. IV, p. 551.
missam, num. 2, in Coileciione Melcbioris Hillorpi 11. Glossm quoque ordinariai, quam vocant, in
de caikolicoeEcclesisedivinis officiis ac minisleriis, (* Scripturam sacram audorem esse, vel polrus eam-
n. 7, nec non in Bibliolhecis P-atrum. dem ex ore Rabani Mauri excepisse dicunl. Ejus
2. De Yita B. Galli confessons libri II. Habenlur editiones exhibet Hisi. Huer. Gallise, tom. V, p. 62.
12. Gommentariusin Novum Testamenlum, quem
apud Surium die 1(5oclobr., in Scriptoribus rerum edidit Marcianseuslo.no V Opp, Hieronymi, p. 847.
Alemannicarum Goldasli, tom. I, part, n, p. 142 ,
apud MabilloniumSa3c.n Benedjctino, p. 227. 13. Proefationem prsemisil Thegano de gestis Lu-
dovici Pii, eumque in capita distinxit.
5. De Yita S. Othmati abbatis : apud Surium die 14. GlossoeLalino-Iiarbaricai de partibus humani
16nov.; Goldaslum, p. 177,«tMabillonium Soeciii corporis, rursum ex doclrina Rabani Mauri per Wa-
Benedicl., parie n, p. 153. lafridum descriptse : exstant in Goldasti Aleman-
4. Yita S. Blailmaici abbatis Hiiensis et martyris : nicis, tom. II, part, i, p. 64.
apud Canisium Antiq, Lect. tom. VI, edit. novoe 15. Pictural Historiarum Novi Testamenti : ha-
tom. Il, parte n, p. 201 ; in Actis sanctorum, tom. IL bentur in Goldasti Manuali Biblico Frf. 1620, p. 85.
Jan., p. 256 ; in Bibl. PP. inaxima, tom. XV, p. 210; 16. Homilia in initium Evangelii Matthoeide Ge-
(a) Sic ipse Walafridus in praefalione Hbri i de illud docet Jodocus Melzlerus de Viris illustr. S.
Yita B. Galli : < Inveni terrain, quam nos Alamanni, Galli, II, 68, quamvis non minus operose illud im-
\el Suevi incolimus, Altimaniam sa;pius nominari. t pugnet Joan. Egon de Viris illuslribns Augioe di-
(b) Vide Prolegomena de aucloribus ad Scripto- vitis, n, 15.
rum Alemannicotum loin. I, part. n. Pluribus vero"
PATROL.CXII1.
11 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MQNACHUS. 12
nealogia Christi : édita est a Bern. Pez, Thess. noviss. A dicitur, Ronûliarium, Epistoloead diversos, Carmen
Anecdot., tom. II, pari, i, p. 59. lieroicum de miraculis B. Virginis, et aîia qnae nar-
17. Expositio viginii primornm psalmorum : exstat rai Mezlerus. Chronicon de abbaiibus monasterii sui
ibidem tomo IV, pari, i, p. 471. est in Bibl. Vaticana, prout lestatur Bern. de Mont-
18. Epitome' Commentariorum Rabani Mauri in faucon Bibl. bibliothecarum râss., p. 74.
Levilicum : exsial tomoll Operum Rabani, p. 296. Yide Trilbemium, de Script, eccles., c. 246 ; Ba-
19. lnilium Annaltum Fuldensium noslro tribuunt laeum,cent, an, 9, Pilseum, c. 112 ; Job. Mezlerum,
auctores Gallici liist. lit. Gallise. Confer Mém. de de Viris illustr. S. Galli, n, 69 ; Joan. Egonem, de
TrévQux,ï"ti% Jan., p. 97. Viris illust. Augioedivilis, i, 12 ; n, 15;Lyseri Bislo-
Inedita ejus sunt Liber de Yita S. Galli sermone riam poetarum niedii oevi,p. 255 ; Hisl. lit. Gallise,
.igato, qui adhuc in monasterio S. Galli superesse tom. V, p. 59 sq. '

MORITU1 EDITOBIS PATROLOGIJ1

i
IN SEQUENTEM NOVAMGLOSSJS ORDINARIAU RECUSIONEM.

WALAFRIDISTRABI vel STRABONISOpéra colligentibus prima frorite nobis occurrit Glossa

ordinaria, cujus proecipuus auctor lïabetur Walafridus. Multoe fuèruul hujus Glossoe et in
variis regionibus editiones, ab anno 1472 ad annum 1634. ; quaruin onumerationern vide,
si libet, in Historia lilleraiïa Gallioe, lom. V, pag. 62. Per ses sescula magna fuit Glossoe
ordinarioe atictorilas. Paulatim tamen, annis decurrentibus, multa acçesserunt addititia,
quibus adeo supra modum aucta est, ul sex ingenlibus, ut dicunt in folio maoeimo, volumi-
uibus constans ad nos pervenorit, in quibus Walafridi opus vix agnoscas. Alienum porra
est a proposito nostro additamenta scriptorum duodeeimi, ciecimi tertii vel etiam quinti decimi
soeculi reeudere; elideo Walafridi opus tantummodo, quale antiquiora et autheutica manu-
scripta offerunt, servandum esse oensuimus. Attamen ne lectoribus abbr-eviatio operis tantaj
per tôt soecula auctoritatis desiderio esset, hujus dehneationem, quoad ad nos attinet, effbra-
muSj et Prolegomena editioniBuacensium theologoruin anni 1617 proefixareeudimus, quibus
discitur qualis fuerit Glossa ordinaria de qua hic agitur. At mul ta in lus Prolegomenis a nobis
édita fuerunt in varùs hujusce Patrologioe tomis. Satis ergo erit loca indicare, ne bis in idem
incidamus.PariterBibliorum sacrorum uniuscujusque versus prima? voces lautum inducendoe
sunt ad intelligenda Patrum Tjoromentaria quibus proemittumur. Natn merito lectores nostros
pigeret, si, data Walafridi operis occasione, Biblia sacra intégra exhibuissemus.

BU1CEISIUI THEOMflORBMi

IN GLOSSAM ORDINARIA M PROLEG'OMENA.

(Ex edilioneDuacensianni 1617.)

LECTORI CATHOLICO SALU-TEM ET FELICITATEM.

Sunt nonnulli studio novelliutis nimium accensi, g
qui omnem hune laborem, quem in conservandis
erudiloe auliquilaùs monumenlis ponunt viri docli,
répudiant prorsus, et al)oniiiiantur, velut supersii-
liosum, quique proeclara ingénia ab exeogilandis
de novô excellenlibus inventis a\ocel, et absterreal :
dum nimirum ila fleri ar.imadverlunt, ul nihil ma-
gnopere suspiciant homines probi, in litteris proe-
serliin et bonis arlibus , nisi quod asiate ipsa sibi
conciliaverit auctorilatem. Hi taies procul dubio nos
irridebunt, qui Glossam hane ordinariam, el Ni-
colai Lirani Postillam (uomina vel sono ipso, el
fïexu vocis, eorum delicalis auribus horrendum quid,
et barbarum affricantia), lanlis vigiliis reeudere,
studiosorumque manibus obtrudere salagimus. Ma-
luissent enim novumaliquodopus et anlehac inaudi-
tum. aut saltem novorum bominum commenlarios
ad banc rem adaplari : quorum in hoc sajculo poly-
grapho et polyhislore tantus est proventus , ul sint
pêne innumerabiles. Cselerum nos hujusmodi lecto-
ribus placere non sluduimus, minime inlerea dubi-
lanles, modestis et catliolicis lecioribus probalum
iri hoc inslitutum noslrum, qui sciant el agnoscant,
in caeteris quidem arlibus inventa quaeque etiam
reeenlissima, suam gratiam dignitaiemque praa
mullis \eleribus invenire posse : in arcanis aulem
divini verbi sensibus adaperiendis, et esse oplima,
quse vetustissima; et ea oplimis proxima, qua» ve-
luslissimis sunt propinquiora, ut pote magis con-
juncta purissimo verilatis fonti, ac proinde remo-
tiorai a lacunis el coeno perversorum spiriluuro ,
unde salutares et illimes aquae Scriplurarum crebro
soient inflei el perlurbari. s In anliquis enim esse
sapienliam i pronunliat Sapiens, et in veteribus
Ecelesias traetaloribus secura ponunlur sedulitatis
nosiroe vestigia, absque falsitatis , sallein dainnosie
 ' 14
Î3 PROLEGOMENA.
et perniciosse, periculo : cum in recentioribus istis, A quam officinam ecclesiasticorum sensuum consulere
qui antiquos illos parum veneranlur , non nisi cum solebanl ', quotiescunque opus erat ad Scripiurae
niaximo animarum periculo, et certissima preliosi sentenliam rccurrere ; nec pularunt sibi aliquid
'temporis jactura studium nostrum possit versari. aliud sapiendum quam quod ab illo « magistrorum
Eli enim pielatis et modestiae laudibus insignes, consilio J repereranl traditum, ut ila acquiescèrent
nihil sibi aut scribendum judicarunt, aul senlien- sapientis monilioui quam post iila verba subjecil :
dum , quod non Ecclesiae catholicse pontiflcis, alio- Î His amplius, fili mi, ne requiras, i ubi el addit ra-
rumque in ejus communione perseverantium ma- tionem evidenlem : c Faciendi plures libros nullus
gislrorum calculo probaretur : agnoscenles, ut est finis,» quasi, qui sapientium per consilium
animorum , ila ingeniorum esse in Ecclesia ordina- magistrorum examinatis verbis, et pasloris unius
tam hieraTchiam, et « spiritus prophetarum subdilos senienliae non acquiescunt, nunquam per omnes
esse propbetis ; » et illud Salomonis oraculum sibi errorum et mendacîorum anfractus divagandi finem
ob oculos semper ponenles : « Verba sapientium faciant, sed intermînalis vexenlm\quaeslionibus. Erat
sicut slimuli i (qui pungunlveiitatis acie, nonblan- autem boe Glossaeopus, in illa librorum paucitale
diuntur adulalionis flosculis) « et quasi clavi in el penuria qua soeculuniillud (si cum noslro conîe-
allum defixi i ( solido fundamento fîdei catbolicoeB ratur hac inre pauperrimum) labouavit; non solum
substrato, non in fluclivago humansa sapieutiae sa- magnarum vigiliarum, sed etiam expensarum, quas
bulo) n quae per magistrorum consilium data sunt » oporlébal effundere in sacris docloribus undique
(dum non unicuique licet de rébus divinis prout conquirendis et describendis, cum nondum esset in-
libel lascivire, sed adcertam regulam Ioqui cogunlur: venta lypographia hsec, thaumaturgia librorum mul-
nec suum quispiam, elsi magnus sit ille, aul maxi- liplicatrix, quoe (sicut ille dicebat de Nilo jfigypîi
mu s , aliorum piorum consensui praeferre audel et rigatore) devolvit secum infinita êaSh. z«t vpyu,
proplerea submitlunt se vicario Christi, per quem £ommoda et incommoda, probos et noxios scripto-
Spiritus sanctus régit docentium linguam et cala- res. Cujus artis beneficiolaudatissimus ille collectons
mum, ut mereantur accipere deiflcam verilalis lu- labor possil illustrior perfectiorque fieri superadditis
cem) c a Pastore uno, » qui est Redemptor noster. apteque attextis aliis sanctofum Patrum exposltiO'
Isii autem novitatis admiratores, « sanam doclri- nibus, quae ad sacrarum paginarum facerent elu-
nam » anliquorum s non sustinentes, » sed ad sua ^idalionem : quod in evangelica historia praeslitit
desideria doctrinam veritaiis examinantes et exa- dinnum Thomas Aquinatis ingenium , et in multis
nimantes, c eoacervanl sibi magislros, » non alien- ,, Scripiurae libris recenliores Gra;ci, et copiosissime
denles animarum lucro, sed « prurienles auribus, t in Genesi atque Exodo doctissimus Veronas episco-
ut proinde mirari non sil oequum, si « a veritate J pus Lj'poinannus ; et nos eliam forte, modo Deus
quidem simplici et solida « audilum avertentes ad vitam viresque dederil, aliquando tenlabimus. Sed
fabulas s et picturata opiuionum feralium lenocinia Interea lamen, non quia aliquid fieri potestperfectius
loto affectu i comerlanlur. i (ul facillimum est invenlis addere, difflcillimum
Tibi ergo, lector calho'l^e, fldei antiquse et avilae primo invenire), ideo negligendum fuit aut abji-
cultor atque admirator, labor hic noster desudavit: ciendum Glossaehujus opus, quod primum omnium
ut dum alii excellentes Ecclesiaenunc fiorenlis do- sanctos Patres, quasi in concilio congregatos, Scri-
clores suorum ingeniorum divitias atque arma tibi pturamque collalis symbolis expbnentes introduxit :
expromunt, unde munitus bellum potens et inde- sed omnino erat a nobis suo nitori restiluendum ,
fessum hoslibus fidei catbolicoe atque animarum ut possil cum auclorum laude el beuediclione a
praedatoribus indicas : etiam mediae aetatis oplimos postcris semper revolvi, quod a majoribus nostris
duces tibi subsidio daremus, qui suo tempore fuere jam per octo saeculain summo semper honore fuit
pro muro et antemurali Ecclesiae, inter quos non habitum. Simul expedire judicavimus ut exstaret
extremo loco militant auctores istorum commenia- j) tam luculentum lestimonium , non solum calholicae
riorum, quos ilerum detersa nonnulla armorum melhodi, quam in exponendis Scripturis patres
rubigine, quam conlraxerant, in aciem producimus. nostn semper sunt secuti, sed eliam diligentissimâe
Hinc enim maxime patefiel quo spiritu majores eorumdem in sacris litteris induslriae ; et obslruere-
noslri ducti sunt, cum ad sacrarum lilterarum tracla- tur os impudentissimis hcereticis qui ausi sunt
tionem accédèrent : divino neinpe (non buinano) jaciare apud nostros sepultum negleciumque ja-
quem ex Salornone superius audivimus magistrorum cuisse verbum Dei, donec ab illis fax Evangelii
sibi invicem cum humilitaie deferentium consilio, (quinti scilicel) accensa fuisset. Quod cum nume-
sub uno et ab uno pastore gubernato aperire salu- rosissimaenostrorum hominum in sacras Scripluras
tares oraculorum coeiesliumrecessus : quorum har- théorise, meditationes , et scripta ante baereticos
moniam et consonantiam in divini verbi exposilione istos exortos édita, falsiss'imum esse teslenlur :
tanquam coneîlium el « consilium magistrorum, » tum vel maxime isla Glossae et Lirani eommenta-
primus velut in abaco aul diagrammate malhematico rîa, ex quibus' isti aiienigenoe compilarunXquidqu'u}
aspeclui uostro subjicere tentavit auclor ordinariae al) illis recte in Scripluvis disserilur, neC quidquam
Glossoe,sic appellalae quia illam posteri omnes lan- de suo addiùerunt, proeler noitnullum splcndorcin
iS WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 16
orationis, et malediclis blaspliemiisque oneratas, À vlrorum (quos supra nominavimus , quique Pari-
exeursiones,, in quibus aul sua stabilire niluntur siensi editioni formam proescripserunt) exislima-
deliramenla , aul noslroe -fidei impugnanl funda- tioni débet noeere hoecInoslra animadversio : non
menta. solum quia bellici civilesaue tumultus omnibus piis
Caelerum occasionem huic edilioni praebuit, inter eo lempore calamos et libros e manibus excutere
cetera, quod a II. P. Antonio Possevino in Biblio- poluerunl ; veruin etiam quia non possumus nobis
theca sacra fuit adnolatum. Cupientibus enim typo- persuadere, ordinem a magnis illis viris praescri-
graphis ad Dei gloriam et communem fidelium uli- ptunvfuisse aboperariis observatum, sed feslinanle
lilaiem Globsam ea <orma lecudere qua a Pari- ob causas a Possevino insinualas prelo, maxima ex
siensibus ex recensîone Irium dociorum , Francisci parte neglectum. Nain .quanta alioquin in illis viris
Feuardenlii, Jacobi de Cuelly et Joannis Dadraei, fuent industria cum summa erudilione conjuncia ,
fuerat anno 1588 evulgala ; oslensum est hoc Pos- quaniusque fervor in causa Dei el Ecclesiae propu-
sevini judicium, quod diligentissimus ille Biblio-- gnanda, alii ipsorum labores in lucem edili et in
thecas ecelesiaslicaelustraior his verbis conceperat : concionibus doelissimis conlra baereticos habilis,
« Sane vero s (inquit in verbo Glossa ordinaria), exaullali, abunde magnum proeslantargumenlum.
« accuratam illam operam, quam insignes illi theo- B Sed neque nobis ipsis tanium assumimus, ul nullum
logi in «a posuerunt, integram praeslare non po- prorsus nos comm sisse in recensendo hoc opère
Hierunl, urgenlibus typographis ediiionem , et tu- erratum putemus : cum etiam in difficullales aeque
niullibus Gallicis rem lillerariam inlerlurbantibus. i molestas inciderimus ; icum unus e nostris collegis
Quaecum non sine juslis rationibus ab illo viro lali prolixo et gravissimo morbo-pene annum inlegrum
scripla viderentur, pelierunt lypographi ut confer- ab opère fuerit impeditus , alii duo superiorum au-
rcmus paulalim exemplaria ; iuventaque sunt, col- cloritate ad regimen animarum assumpti et ab Àca-
latione facta, tam mulla biulca in verbis, in senlen- demicis umbraculis ad oestum pasioralis euroe ab-
liis, in leslimoniis, tam mulla in eisdem eliam stracti, eliam ipsi moram non parvam editioni
pagellis bis ad longum posita, quoedam eliam dicta fecerint, et iriemialem (ut de sua editione dixere
auclorum salis periculosa; quampluriina vero parum Parisienses) nobis parluriendi hune fetum fecerunt
ad rem facienlia, poliusque spatiis paginarum (quoe esse exspectationem. i Caelerum audemus dicere-
étant salis amplae)replendis,quam sensui illustrando lectorem non inventurum errata magni momenti,
accommodala : ulmodeslissimePossevinus indicasse aut crebra etiam levions nolae : quorum in aliis
\ ideatur quid in ea editione desideraveril, et tanto- editionibus infînitum pêne numerum luisse animad-
rum defecluum non nisi maximam causam, nempe C vertimus. i
eivilium bellorum acerbam calamitalem assigna-* Cognoseas aulem, lector bumanissime, nibil pror-
verii. sus a nobis fuisse in glossa veteri immutatum, non
Ergo coacti sumus, partitis inler nos vigiliis, totum ordinem, non verba ipsa nisi cum ialsa aut corrupta
opus ad exemplaria manuscripla cl anliquioris im- esse, ex manuscriptis antiquisque exemplaribus, et
pressions examinare , Patrum ipsorum originalia originalibus ipsis sanctorum, deprehendimus ; ut
coiisulere : et sua singulis, a quibus desunipla erant, neque in Lirani postilla lilterali et morali quidquam
prout ab illis erant scripla, hoc est emendala resli- îimlavimus; unde aliquas elymologias leviculas, ut
tuere, indicatis ad singula testimonia auclorum quoedamsphalmata graiumatica (quia sic videbaniur
(qui exslanl) libris locisquc, loco eorum quoeerant ab ipso auctore conscripta, soient enim inbisorigi-
ad replendas paginarum vacuitales vel repelilà, vel nationibus nonraro posiillaioresincplire)prorsus in-
superflue posila, vel non salis securo judice elecla, tacla reliqaimus. Ea aulem quae sunt a Parisiensibus
;Jias classicorum Palrum senlenlias ascripsimus. addila Glossoeveteri, asierisco seu sleilula simplici
Piccterea testimonia Rabbinorum (excepto uno aut sunt insigmta ; quae nos addidimus, duplicem babent
altero) quae non erant a glossalore aniiquo citala, sibi praeluceniemasteriscum, atque illis notis ab au-
itcmque profanorum scriptorum, ul Plinii, Justîni cloritalibus Glossaeveleris dislinguunlur; idemque
bistorici, Josephi Judoei, Philonis, quae in Parisîensi judicium est de nonnullis adnoiaiionibus, quas Li-
editione fuerant sub stellulis adjecta, expunximus ; rani I poslilloe alicubi i inseruimus, praefixis nempe
et pro eis, Patrum sauciorum dicta subslituimus : stellulis, ut sic agnoscantur non esse Lirani verba,
lus enim solum in catena illa seu harmonia auctori- sed nostra.
tatum locum esse voluit glossalor ipse, et non auclo- Cseterum in replicîs MalhiaoTornigi paulo plus
ribus a fide et Christo alienis. Quae non frustra aut nobis assumpsimus auctoritalis ; nempe quoedam
jacianter a nobis esse hoc loco dicla quivis per se non raro expunximus conviefa, quoe ille in venera-
polerit cernere, qui modo voluerit hanc nostram bilem Burgensem impolenler nimis et nimirs soepe
editionem cum altéra Parisiensi aut aliis ex ea congessil. Neque enim decebat ediiionem tam ne-
factis comparare. Et, si in fine cujusque lomi po- cessarii operis, quodque in omnium manibus, eliam
'suissemus loca reslilula, correcte, juslis de causisi boslium Ecclesiae, esset futurum ., jndecora illa el
expuncla, vel supplela : sane non pauci qualernio- docto bomine indigna petulaniia. Sic enim défendit
nes addendi fuissent. Neque vero sapientissimorurai auctor ille suum Liranum ut pracbeferal aperte non
1? PROLEGOMENA. 18
se in cerlamen cum Burgeusi descendere verilatis .A mento Seholaslieus, nalione Gallus, in divinis Scri-
inveniendoecausa, sed tantum ne videatur Liranus pturîs et sacrorum doctorum voluminibus jugi
juste reprehensus; et cum in mullis justissime a Bur- studio eruditus , et in omnibus disciplinis non me-
geusi taxelur, et ipse Liranus assumât sibi jure diocriler inslructus, ingenio aculus, eloquio pressus,
doctoris liGentiam alios impugnandi : Tornigus la- et Laconïcae cujusdam brevitalis amator. Unde et
inen indigne fert Lîranum illis in loeis argui, ubi novo atque inusitato explanaiionis modo utriusque
arguendus merito venil, et ibi contentiosum trahit Teslameuli libros brevissimis quibusdam summariis
funem ; cumque parum référât ad Poslillaioris glo- adnotaûonum ex Palribus desumptarum exposuit :
riam rectene an secus in rébus adiaphoris nec ad quas minutissimis characteribus descriplas , inter
fidem nec ad mores speclanlibus a'-guatur ; ibi Tor- ipsas Scripturarum lineas majoribus lilteris exa-
nigus venerabilem episcopum, virum sanclum et ratas, non minus curiosa quam ulili industria ,
optime de Ecclesia Hispanica meritum, conviciis coaptavit : eumque laborem ad differentiam glossae
onerat, et fideli confessori opprobrium Judaismi Strabensis, quae in marginibus sacri lextus descri •
(quasi salus a Judaeis non processeril et quasi Li- bilur, glossam inlerlinearem appellavfl. Claruil sub
ranus suus non fuisset eliam aliquandoMudoeus)le- Henrico IV imperatorej anno Domini 1110. Certa-
vissime objicil. Illa ergo eonvicia pleraque omnia B men habuit aliquando jam senex cum Pelro Abe-
delevimus, quia nimis erebrooecurrehani : proelerea lardo, ejusdem instituti monacho, qui tune philoso-
vero nihiî, nec in ipso eliam inimutare voluimus. phioe fastu lurgescens, non satis sobrie de rébus
Atque haec quidem de consilio nostro, _deque bis fidei loquebatur : licet poslea correctus et Clunia-'
quaein hac editione (Deo duce) proestitimus. Forte censi in coenobiosub Petro V«nerabili sancle vivens
autem non erit ingralum , si nonnulla altexamus de laudabili fine quievit. Utraque vera glossa, tam or-
ipsis Glossarum el Poslillarum auctoribus, ex Sixto dinaria, quam interlinearis, maximse semper fuit
Senensi praesertim aliisque viris doctis collecta. apud omnes ibeologos auelorilalis, ut apud Holen-
Igitur GlossaeOi'dinarioe(quae nimirum sacro tex- sem Alexandrum, D. Thomam, aliosque scholae
tui circumjieitur) proecipuus auctor ab omnibus ce- magistros proecipuos qui earum auctorilale passim
lebratur "WALAFRIDUS STRABES, monachus Bene- uluntur, cuivis polest esse manifeslum.
diclinus coenobii Fuldensis in tîermania (alius a De Nieolao Lirano hoec habet Sixtus Senensis :
Slrabone monacho Anglo , Venerabilis Bedae fratre) « Nicolaus Liranus, nalione Anglus vel, ut quidam
ab oeulorum vilio cognomen illud Strabi adepuis , ^eribunt, ex Lira Brabantiae oppido, génère Judâeus,
Rabani Mauri Benediclini ejusdem coenobii abbatis, et Hebraicis lilteris a prima puerilia imbulus, post
et arcbiepiscopi deinde Moguntini audilor et scriba conversionem vero Franciscanae religioni addiclus,
amanuensis : vir saeculari lilteratura abunde expo- scholasticaetbeologiaeprofessor, et sentenliarum ejus
lilus, divinoe Scripiurae peritissimus, et veterum non ignobilis expositor; lanta quoque divinaruni
auclorum lectione varia et assidua deleclalus, poe&a Scripturarum vera, pura ac germana intelligenlia
eliam pro illo aevo non infelix. Ejus ergo est haec proedilus, ut in eis exponendis nullum erudilissimo-
collectio expositionum in Scripluram, quam lanli rum theologorum sui temporis habuerit parem.
feeeruut posteri, ut quasi ordinariam glossam, seu Edidit in singula tam Veteris quam Novi Testament!
linguam ipsam Scripiurae appellareul, qua nimirum volumina scholasticoePoslilloe libros ocloginla quin-
ipsam nobis loquentem inlelligeremus, cum sine ea que, studiosis Scripturarum sanclarum, ae proeci-
legenles sacra verba, linguam , quam non novera- pue tironibus ad'Biajora properantibus , non utiles
mus, audire nos putaremus. Magister sentenliarum solum, sed valde etiam necessarios. In quorum
Glossam banc xar î%,oyJiv vocat auctoritalem lib. rv, prioribus quinquaginla libris universum sanctoe
d. 4 ; adducens enim Epistolam ad Hebrseos, cap. vi, Scripiurae corpus absque oralionis lenocinio, el ver-
sic ait : < Unde auclorilas dicil, ideo Apostolum plu- borum involucris, nudo el aperto sermone exposuit:
raliter dixîsse, fundamentum baptismalum, quia est summa in singulis diligentia aperiens et elueidans
rj
in in in i
baplismus aqua, sanguine, poenitenlia, etc.; lilterae sensum, coeteris divinoe Scriplurx sensibus
quaeomnia reperies in glossa ordinaria ad illud ca- ul praestantiorem, ila difficiliorem ; allalis in id non
pul. Coeterum eam alii postea scriptores locuple- modo veterum EcclesiaePatrum expositionibus, sed
tasse videniur, ut Trilhemius in Catalogo censet, et Rabbinorum quoque sententiis, quorum apud Judaeos
apparet ex apposito saepeRemigii nomine, qui ipso proecipua est auctoritas. Quo explelo opère, iierum
Slrabo posterior esl oelate ; nisi forte dicamùsadno- repelito labore in triginla quinque poslerioribtis
latum esse Remigii nomen pro Auguslino, ex quo libris utrumque Instrumenlum morali exposilione il-
pleraque more suo desumpsit Remigius. Neque enim lustravit.Claruit sub Joanne XXII papa, el Ludovico
in Glossae manuscriptis exemplarîhus adnotala sunt'• Bavaro imperatore. » HoecSixtus. Edidit praeterea
uliique auclorum nomina, sed hoc posterorum di- Liranus tertium opus m Scripturam universam
ligentioeopus fuii. Floruit aulem Slrabus sub Ludo- Veteris Testamenli, quod opus Diuerentiarum iu-
vieo Augusio, anno Domini 840. scripsit, in quo diligentissime adnotavit locutiones
Glossa vero interlinearis auctor est Anselmus omnes in quibus inierpres vulgalus ab Hebroeofonte
L"u jtireasis, monachus etiam Benediclinus, cogno- differre viclebatur, quod exstat seorsum, impressuin,
 -59 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 20
licet raro admodum inveniatur. Coeterum quod ait iA.ex iis aut eorum posleris noscatur ab eadem fide
Sixtus, Nicolaum a nonnullis Anglum putarî, nescio recessisse, quemadniodum testatur in suis consiliis
quo nilantur illi fundamento. Qui Brabanlinum pu- Navarrus. ldeoqae celebris est adhuc et speclaloe
-
tant, habent pro se epitapbium ejus quod in Liroe nobilitatis ejus familial vocata, de Sancta Maria ,
oppido inter Antuerpiam et Mechlineam exstabat, in quae sola in Hispania municeps est, et ad'omnes
*>quo hoc habelur inter coetera distichon : reipublicoehonores admitlitur, exclusis omnibus aliis
Cai veteris perhumanadabatBrabantiaLiras Hebroei sanguinis familiis.
Coguomen,Lira namfini urbe salus. • Contra hune Paulum,Burgensem seribit in bis
El clauditur hoc dislicho epitapbium • commenlariis Mattlioeus]Doriiick, seu Tornigus ,
nalione Saxo Minorilanus, provincioe Saxonîoequon-
HierophantaDeo sedel hinodiademate,fulgens,
El Brabanliacogloriadigna solo. dam minister, scholasticoetheologioeprofessor egre-
In edilione ilidem Glossoefacta Basileoe anno 1520 gius, et inita pro defensione doctorissui Nicolai
habelur in fine partis sexloe: Biblia sacra cum glossa Lirani pugna, addilionesIBurgensis evertere annisus
ordinaria, etc. ; et, Postilla Nicolai de Lira Rraban- est, editis novis coiicerla|ionibus,quas commenlariis
lini explicit. Obiit aulem Nicolaus Liranus in magno Liranis staiim post additiones Burgensis subjecit, et
Parisiensi Minorum collegioanno 1549, die 14 ocio- B Replicas, seu correclorium coiruploriiBurgensis alli-
bris, ubi etiam epitaphium habelur, ex quo dedu- tulavit. In quibus cum mulla docte salis anjmadver-
cunt alii, eumdem Nicolaum fuisse Normannum ex terit, a comiciis tamen, ut diximus,abslînere lion po-
oppidulo Liroe Normannico ; et faciet etiam conje- luii, quibus Burgensem immerito satis incessil. Cla-
ctura probabilis, quod crebro utattir exemplis lin- ruit sub Friderico III imperatore, anno Domini 1440.
guoeGallicanoe, nusquam autem BrabaiHinae, vel Admonenduses proelerea, leclor bénigne, nosipsum
Anglicanoe.Eligat lector quod placuerit. lexlum sacrum illo prorsus modo reliquisse quo in
Sequitur Paulus Burgensis natione Hispanus, anliquis glossoe et Lirani cdilionibus ipsum inveni-
cognomento de Sancta Maria, génère Hebraeus, inier mus : quia ita videbatui'|Convenire magis expositio-
suos Hebraaos aliquando Rabbinus proeslanlissimus ; nibus ipsius Lirani : qui non eodem modo unique
et post suam conversionem ad fidem Christianam , legit, quo nostra Vulgata nunc a ponlificibus emen-
primum NovoeCartbaginis, el deinde Burgorum in data. Sed in fine uniuscujusque tomi addidimus
Hispaniîs episcopus, archicancellarius Castelloe el correefiones Romanas a D. Francisco Luca Bur-
Legionis : in graliam filii sui Alphonsi decani Com- gensi collectas, el illis atlexuimus conjecturas
postellanoe ecclesiae (quem laicus susceperal ex G nostras, quibus indicare voluimus quid sequi po-
tuerint Romani Patres in correctionibus illis, et
uxore) ex singulis sacroe Scripturoe libris loca plu-
rima disseruit, in quibus conatus est Lirani ex- cur ex variis lectionibus bas potius quam illas ap-
planaliones corrigere et supplere , et opus Additio- probaverint.I '
num inscripsil. Claruit sub imperatore Sigismunde, Indicem etiam , eumque brevem rerum tantum-
anno Domini 1450. Scripsit proelerea insigne opus modo proecipuarum, et quoefusius explicantur, uni-
contra perfidiam Judaicam, quod Scrulimum Scri- cuique tomo dedimus : nam omnia quoequovîs modo
in indicem referre, fuisset ipsos coni-
pturarum appellavil. Erat vir maximoe in Hispania exponuntur,
auctoritalis, tulor régi pupillo ob fidem et pru- menlarlos iterum exscribere ; et proeterea minuliora
denliam datus, et notoe pietalis. Proecipuo afieclu et breviora plerumque faciunt ad lextus verbalem
D. Thoniae doclrinam et Dominicanorum ordinem explieationem, quoeproinde facilius invenienlur iu-
prosequebatur , cui el proeclarum in urbe sua coeno- vento lextu sacro ad quem dicunlur, quam per
bium exstruxil et dotavil. Civitalem autem illam indicem; quoe autem diligentius et fusius tam in
iractumque Burgensem vi divini verbi ac zelo ila glossa quam a Xirano adnolantur, ea duntaxat ia
in fide Cbristi Domini roboravit, ut nemo deinceps indicem conjecimus. J

DE GANON1CIS ET NON GANONICIS LIBRIS

Quoniam plerique eo quod non mullam operam D ] canonici autem sive apocryphi. neseilur quo tem-
. danl sacroe Scripturoe , exislimant omnes libros qui pore quibusve auctoribus sint editi; quia tamen
in Bibliis conlinenlur, pari veneratione esse reve- valde boni et utiles sunt, nihilque in eis quod
rendos atque adorandos, nescientes distinguere inter canonicis obviet, invenifur, ideo Ecclesîa eos legit,
libros canonicos, el non canonicos, quos Hebroeia et permittit, ut ad devo'tionem, el ad morum infor-
canone -séparant, et Groeci inter apocrj'pba compu- malionem a fidelibus legantur. Eorum tamen aucto-
tant ; unde soepe coram doctis ridiculi videntur , rilas ad probandum ea quoe veniunt in dubium, aut
et perturbantur, scandalizanlurque cum audiunt in eonlenlionem, et ad co.nfirmandamec*3esiastico-
aliquem non pari cum coeleris omnibus veneratione rum dogmatum aucloritatem, non reputatur idonea,
prosequi aliquid quod in Bibliis legatur : ideirco hic ut ail beatus Hieronymus in prologis super Judith
distinximus, et distincte numeravimus primo libros et super libris Salomonis. At libri canonici tanloe
canonicos, et postea non canonicos, inter quos tan- sunt auctoritalis, ut quidquid ibi continetur, verum
tum distat quantum inter certum et dubium. Nam teneat firmiter et indiscusse : et per eonsequens
• canonici sunt confecli Spiritus sa^ao dictante non illud ouod ex hoc concludilur manifesio ; nam sicut
 21 PROLEGOMENÂ. 22
in philosophia veritas eognbscitur per reduclionem A libris dicit quod quamvis Hebroei non liabeant cos
ad prima prineipia per se nota : ita et in Scripturis pro canonicis, tamen Ecclesia babet illos pro cano-
a sanclis docloribus traditis veritas cognoscilur ., nicis propler quorumdam marlyrum passiones véhé-
quanlum ad ea quoe iunt fide tenenda, per redu- mentes atque .mirabiles. Minoris autem auctoritalis
clionem ad Scripluras canonicas, quoe sunt habita sunt Baruch, el tertius et-quartus Esdroe : nam Au-
divina revelatione, cui nullo modo potesl falsum sub- gustinus in loco supradicto nullani de bis facit men-
es^e. Unde de liîs "dïcil Augustinus ad Hierony- tionem, cum tamen, ut dixi, alios apocryphos cano-
nmm : t Ego solis eis scriptoribus qui canonici ap- nicis ^annumerat. Rufinus quoque in exposilione
pellantur-, didici hunctimorem honoranque déferre, Symboli, el Isidorus in libro sexto Elymologiarum,
ul nullum eorum scùbendo errasse iirmissime te- ubi hanc Hicronymi divisionem referunt, borum
neam; ae si aliquid in eis ôffendero quod videatur nihil meminerunl. El ut numeres eos POordine quo
contiarium veritati,, niliH aliud existimem quam sunl in Bibliis, quamvis alio ordine fuerinl editi,
mendosum esse codicem, vel non esse asseculum primo sunt tertius et quarlus libri Esdroe , qui di-
interprétera quod dictum est, vel me minime intel- cunlur tertius et quarlus; quia ante Hieronymum
lexisse, non ambigam. Alios aulem ila lego, utquan- Groeci et Lalini librum Esdroe canonicum-secabant
talibet sanet:iate doctrinale polleanl, non ideo ve- in duos libros, sermones Nehemioe,secundum librum
rum putem quia ipsî ita senserunl, sed quia mihi appellantes. Isli autem tertius et quarlus inter
per iîlos auetores canonicos vel pi obabiles Tationes, omnes, non canonicos minoris, utdixi, sunt aucto-
quod a vero non abliorreai, persuadere potuerunt. s ritalis. Unde Hieronymus in prologo Esdroe eos ap-
Sunt igitur libri canonici Ve.eris Testanienli \i~ g pellai somma, el in paucissimis Bibliis .mannseriplis
ginli duo, ad numerum viginti duaj'um liltcrarum inveniuntur, et in mullis impressis invenilur solum
Hebioeorum-, ut scribere Qrigeneni super primum tertius. Secundus est Tobias, liber valde dévolus et
psalmum refert Eusebius libro sexto Ecciesiaslicoe u ilis; Terlius est Judith, quem dicit Hieronymus in
Histori'oe, el copiosius dislinctiusque dicil beatus prologo fuisse a Nicoena synodo compulatum in nu-
Hierom mus in prologo gàleaîo super librum'Regum, méro sanctarum Scrîpîurarum. Quarlus liber Sa-
quod omnes in ttes partes ab Hebroeis dividuntur •: pientioe , quem scripsisse Philonem Alexandrinum
In Legem.id est quînque libros Moysi ; In prophetas Judoeum doclissnnum , fere omnes tenent. Quinlus
ocio, el hagiographa.novem ; ul slalim clarius pa- est liber Jesu filii Siracb, qui Ecclesiasficus dicilur:
tebit, quamvis nonnulli librum Ruih séparent a Sextus est Baruch, ut dicil Hieronymus in prologo
libro Judieum, et Lamentaiiones Jeremioe a Jere- Jeremioe. Septimus est Machabaeorum liber, in pri-
mia, et inter Hagiegrapba compuient, ut sint M- mum et secundum dhisus.
ginii quatuor libri (a) ad numerum viginïi quatuor Neque aliquem moveal quod in Judith et Tobioe
seniorum quos Apocalypsis indueil adorantes Agnum prologis dicitur quod apud jlebroeos inter hagiogra-
(Apoc. v). pha leguntur, quia maiiifeslus ers-or est (b), et apo-
Isli sunt libri qui sunt in canone, ut lalius scribit crypha, non hagiographa, est legendum : qui error
beatus Hieronymus uTprologo galeato qui est super- in omnibus quos viderim codicibiis invenilur : el
libros Regum. El primo quinque 1libri Moysi, qui inolevit, ut pulo, ex pielate el devotionc scrîben-
appellanlur lex, quorum primus es Genesis, secun- merare lium, qui devotissimas historias horrebanl annu-
dus Exodus , tertius Leviticus , quarlus Numeri, "p, inter apocrypha. Nam quod hie error mullis
quintus Deiileronomium. Secundoestsequuntursecun- oefo rétro annis codices occupaveril, ostendil jnagister
libri prophelales, quorum primus Josue, in historia Judilh, ubi dicit : Hic liber apud Chal-
dus liber Judieum cum Ruih, tertius Samuel, id doeos inter historias compuiatur, et apud Hebroeos
est, primus et secundus Regum, quarlus Maiachim, inter apocrypha, quod dicil Hieronymus in prologo,
id est, tertius et quarlus Regum ; quinlus Isaias , qui sicineipit : « Viginti et duas litteras. » Si ergo
sextus Jeremias cum Lamentationibus, seplinius alicubi in prologo super Judilh legitur inter hagio-
Ezeehiel, octavus liber duodecim propbetarum ; quo- grapha, vitium scriptoris est, quod in ipso titulo de-
rum primus est Osée, secundus Joël, tertius Amos, prehendi polest. Ex quo miror quod dictus magister
quarlus Abdias, quintus Jonas, sextus Hichoeas, non advei'terii eumdem esse errorem in prologo To-
septimus Nahum, octa^ us Habacuc, nonus Sopho- bioe, ubi ipse dicit : « Hanc bistoriam Hebroei pommt
niâs, decimus Aggoeus, undecimus ^acliaiv-as, duo- inter apocrypha. J Hieronymus tamen inprologosuo
decimus Malacbias. Tertio sequuntur Hagiographa dicit inter hagiographa : Glossa quoque super dicto
novem, quorum primus est Job, secundusPsalterium, prologo Tobioe dicit potius et verius dixisset inter
tertius Salomonis Proverbia, quarlus ejusdem Ec- apocrypha : vel large accipil hagiographa , quasi
clesiastes, quîntusejûsdem Canlicorum, sextus Da- sanctorum scripla, el ita non est île numéro illorum
niel, septimus Paralipomenon , qui apud Hebraeos novem quoe proprie dicunlur hagiograpba, quoe sunt
est unus liber, non duo ; octavus Esdras cum Nehe- de catalogo, id est, de numéro viginti duornm libro-
mia ( est enim tolus unus liber), nonus Esiher. rum Biblicornm. Nam cum Hieronymus in prologo
Quîdquid aulem extra bos est (de\Teleri Tesiamento .•D Galeato,t postenuinerationera canonicorum librorum,
loquor) ul dicil Hieronymus, inter apocrypha est dicaX: Hic proiogus Scripturarum quasi galeatum
ponendum. priucipium , omnibus libris quos de ïïebroeo verii-
Isti sunt bbri qui non sunt in canone, quos tamen ~mus in Latinum conveuire polest, ut scire va-
Ecclesia ut bonos et utiles libros admiilil, non ut leamusquidquid extra bos est, inter apocrypha
canonicos, inter quos sunt aliqui majoris auctori- esse ponendum. Igilur Sapienlia, quoevulgo Salo-
talis, aliqui mînoris. Nam Tobias, Judith, et Macba- monis insciibitur, el Jesu filii Sirach liber, et Ju*-
boeorum libri, Sapientioe quoque liber atque Eccle- dith, et Tobias , et Pasior , non sunt in canone : s
siâsticus . valde ab omnibus probanlur ; ila quod quomodo credendum est, illum poslea in illis prolo-
Augustinus libro de doclrina Christiana (lib. n, cap. gis sciipsist,e eos inter hagiographa, el sibi ipsi
5) ues superiûres numéral inier canonicos, et de contradicere ? Si quis proelerea libération examine ani-
Sapienlia atque Ecclesiastico dicit, meruisse illos1" Hieronymi \erba in diclis prologis perpenderit,
-
recipi in auctoritaîem, et inter propheticos debere madvertet illum scripsisse apocrypha , non hagio-
numerari. Et de libris Machaboeoium libro decimo grapha. Dicil enim in prologo Tobioe : a Exigilis ut
oclavo (Cap. 51) de Civitate Dei loquens, et de Esdroe librum Chaldoeo sermonc consCripium ad Latinum
/ (a) Hanc divisionem probant Hebroei qui Biblia 5, decr. de canonicis Scripturis, non licet negare
sua ob id appellant N'3NWTSSÎÏ,id est, viginti qua- bos libros esse canonicos, exceplo tertio et quaito
tuor. Esdroe.
(b) Nunc tamen post concilium Tridentinuni, ssss.
23 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 24
siylum trabam, librum inique Tobioe, quem Hebroei zequelibros Moysi in Veteri Testamento : quibus in Novo
de catalogo divinarum Scripturarum sécantes, bis iaciunt respondere quatuor Evangelia. Hisloriales,
quoeapocrypha memoranl, mancîparunt. t fn Judith Josue, Judieum, libros Regum, Paralipomenon, Es-
Mitem ait : « Apud Hebroeos liber Judith inter apo- dra, Esther et Job : quibus in Novo correspondent
crypha Iegitur , cujus auetoritas ad roboranda illa Acta apostolorum. Sapientiales tireslibros Salomonis,
quoein contentionem veniunt, minus idorifa judica- scilicet : Proverbia, Ecclésiaslen, et Canticum ean-
tur. » €um itaque dical Hebroeos secare Tobiam de licorum : quibus in Novo correspondent Epis'oloe
caialogo divinarum Scripturarum , el Jucilh auclo- Pauli, et quoe canonicoedieuntur. Prophelales faciunt
î'itatem minus idoneam judicari, si inter Hagiogra- David, id est, Psalterium, Isaiam, Jeremiam, Eze-
pha nunieraret, et non inler apocrypha , contraria chielem, et duodecim piophelas et Danielem : quibus
videretur in eodem loco scripsisse. Sed, ut dixi, in Novo respondet liber Àpoca'ypsis.
scriptores hoc nomen apocrypha horrentes , devo- Novi autem Testamenii omnes qui in BSùhis po-
lione ac pielate quadam rejeclo apocrypha, hagio- nunturjibri, sunt in canone , testibus Hieronymo ,
grapha scripserunt. Augustino et Isidoro, in locis supradietîs. Hi sunt
Rufinus vero ubi supra , enumeratis libris cano- quatuor sacrosancia Evangelia, scibcet, Matthoeus,
nicis, in quibus cum Hieronymo concordat, infert : Marcus,' Lucas, Joannes; Pauli apostoli Episloloe
t ïïajc sunt quoepatres intra canonem concluserunt, quatuordecim : quarum una est ad Romauos, ad
ex quibus fidei noslroe assertiones eonstare volue- Corinihios duoe,ad Galatas una, ad Ephesios una, ad
runi. Sciendum lamen est quod et alii libri sunt Philippenses una, ad Thessalonicenses duoe, ad Co-
qui non canonici , sed ecclesiastici a majoribus ap- g Iossenses una , ad Timotheum duoe, ad Tilum una ,
pellali sunt, ul Sapienlia quoedicitur Salomonis, et ad Philemonem una , ad Hebroeos una. Item Acta
alia Sapientia quoe dicitur filii Sirach. s Et infra : apostolorum. Ilem Epistdloe1 septem, quoe canonicoe
« ejusiem ordinis est libellas Tobioe, et Judith, et appellantur, quarum una est Jacobi, duoePétri apo-
Machaboeorumlibri : quoe omnia legi quidem in ec- stolorum principis, Joannis apostoli et evangelistoe
clesiis voluerunt, non lamen proferri ad auclorita- 1res. Judoe, qui alias Taddoeus dicitur, una; «emuni
tem ex bis confirmandam. Coeleras vero scripturas liber Apocalypsis. Hi omnes libri pro canonicis ha-
apocryphas nominaverunt, quas in ecclesiis legi no- bentur, quamvis anle Hieronymum a mullis de
luerunt. » Epistola ad Hebroeos dubitarelur, quam dubilatîo-
Proelerea est sciendum quod in libro Eslher illa nem ipse mullis rationibus suslulit. Itide.m de Epi-
duntaxal sunt in canone quoe scribuntur usque ad stola Judoe, ac de secunda et tertia Joannis, in Ec-
euin locum ubi posuîmus : « Finit liber Eslher, proul clesia primitiva a mullis], an deberent in canonem
est in Hebroeo, quoe postea sequuntur non sunt in recipi, valde dubitatum est : de quarum prima sic,
canone. » Similiter in Daniele, illa tanlum sunt in dicit Hieronymus in libro de Viris illustribus :
canone quoe sunt usque ad eum locum ubi posuimus: t Judas frater Jacobi parvam quidem quoede septem
« Finit Daniel propheta : quoe post ea sequuntur non canonicis est, Epistolami reliquil : el quia de libro
sunt in canone. » Enoch, qui apocryphus est, in ea assumit testimo-
Quamvis autem David , id est, Psalterium apud nium, a plerisque rejicilur, lamen auclorilatem ve-
Hebroeos non ponatur inter prophetas, sed inter tustale jam et usu meruit, et inler sanetas Scriptu-
hagiographa, lamen ère omnes Latini eum non p ras compuiatur. i De aliis autem duabus quoe inci-
solum prophetam sed summum prophelarum, vel piunt, Senior, dicit Hieronymus in dielo libro in
secundum vocanl. Danielem quoque iuler prophetas capilulis, Joannes et Papias, quod asserebantur
numeranl. esse Joannis presbyleri discipuli Joannis evangelistoe,
Aliter quoque aliqui Latini diviseruntVelus et No- qui dicebaïur senior Joannes, sed lamen omiura ap-
vum Testamenlum, scibcel in libros légales, hisloria- prohaiione jam sunt redeploe , et citra cujusquam
les, sapienliales elprophetales.Legales appellanl quin- refragalioneni pro canonicis babenlur.

TRANSLATORES BIBLIORUM.

Notandum quod translatores et interprètes Biblio- deos eolendos tradidisse [viderentur, similîler de in-
rum muiti fuerunt. Quia, sicut dicit magister in carnatione Verbi facienles. Unde translatio Septua-
bistoriis, anle incarnalionem Domini annis tre- gînta duorum quan<loquè~est superflua, quandoque
cenlis quadraginla uno, lemponbus PlolemoeiPhila- diminuta. Postinc<rnalipnem autem Domini elpas-
rielphi régis JSgypti, LXX Interprètes floruerunt, sionem Iannis centum viginti quatuor , Aquila qui-
qui Legem et Prophetas hoc modo translulerunt, dam Judoeusad fidem conversas, sed postea in hoe-
Plolemoeus studiosus, el librorum cupidus, percipiens D resim lapsus, primus interpres fecit aliam tiansla-
apud Judoeos legem esse ore Dei edilam, et digilo tionem de Hebraico in Groecum, tempore Adriani
illius scriplam, missis epistolis et muneribus, roga- imperatoris. Deinde post annos quinquaginla quatuor
vit Eleazarum pontificem Judoeorum ut sibi viros Theodoiion fecit tertiam translationem, sub Com-
seniores, Hebraicae et Groecoelinguoe peritos, qui in- mode. Deinde post annos ti'ig'inta Symmachus in-
terpretari el transferre valerent, dirigerel. Etenim terpres claruit sub Severo. Deinde post annos octo
sui desiderii erat eam in Groecotranslatam liabere , inventa est quoedam translatio Hierosolymis. cujus
el archivis regalibus inlerserere. Eleazarus autem, auctor lignoralur , quoei dicta est quinta edilio.
annuens ejus peiitioni, de unaquaque tribu sexlegis Deinde post annos viginli oclo lempore Alexandri ,
peritos destinavit. Hi sunt sepluaginta duo interprè- supervenil Origenes qui videns islas translaliones
tes , qui licet sepluaginta duo fuere, more sacroe imperfeclas, incoepil corrigere translaiionem LXXIf
Scripiuroe tamen communiter dicunlur Sepluaginta , lulerpretumperposieriores jam dictas iranslationes,
quia el si duo supersunt, hoc est modicum respectai vel, secundum aliquos ,jsolam iran&lationem Tbeo-
Sepluaginta. Hi ergo venientes ad regem, Penlaleu- dotioni-simmiscuit, scilicet supplens diminuta , et
chum et Prophetas transferentes, coram rege dispu- resecans sjperflaa. Ubicunque igitur ad translatio-
taverunt de uno Deo colendo, el quod nulla crealura nem LXXII Inlerpretumi aliquid addidit ex transla-
esset Deus : inde esl, quod ubicuiique occurrebat lio^ibus sequenlibus, ibi poi.ehat asteric-im, id est
eis in transferendo de Triniiale, vel sub siler.iio stellam, vel formara aslri : per quod inmiit, quod
proeieribant, vel sub wnigmate translulerunt, ne 1res per additionem illam elucescebant, qu9aprius4ee*
 as PROLEGOMENA. 8G
rant : aatipLaris, asteriscus , et est diminulivum A Hieronymus peritus in tribus linguïs , Hebraica ,
quasi stellula. Ubi vero erat superfluum; ponebal GroecaeiLatina,primocorrexii iranslationem LXXH
obelum : oSùAçenim Graece, dicitur sagilta Latine, inlerpretum in Lalino cum asleriscis el obelis ;
vel ^enf; signansper hoc quod Mitera ibi superflua postea vero transtulit immédiate Biblia de Hebroeo
erat. Deinde ipse Origenes , ut dicit Hieronymus, in Latinum sine asleriscis et obelis ; el bac transla-
sextam et septimam iranslationem miro labore re- tione Jiunc ubique utilur tota Romana Ecclesia, licet
peril, Quoe translationes, scilicet quinta,'sexla et non in onrnibus libris. El ipsius translatio nieriio
seplima, licel,*m idem ailjïieronymus, quibus cen- coeteris aiiiel'ertur , quia est verborum lenacior et
seantur auctoribus, ignorelur: tamen ita probabilem peispicuitate sententioe clarior. El translatio prima,
sui diversitatem tenenl, ul auctorïtatem sine nomi- scilicet LXXI1 Inlerpretum facta est in Alexandria
nibus tenuerinl. Deinde quidam voleniès babere civilate , quoe melropolis est Mgypli. Alioeautem
omnes istas translationes simul, scribebaul libros , translaîiones in diversis parlibus mundi, ubi tune
sic eos ordinanies quod in meolo cujuslibel l'olii po- -magisiri polluerunl.
nebant sex eolumnas a siimmo deorsum deseenden- Nota quod ubicunque in libris Veteris Testament!
,t^s, ponentes in prima verba translationis primoe , mendum reperilur, recurrendum est ad volumina
in secunda secundoe , et sic de aliis : et isli libri Hebroeorum, quia Vêtus Testamentum primo in lin-
dicli surit êtcauiâ, ab I? Groece, quod est sex Latine, gua Hebroea scriplum est : si vero in libris Novi
quasi sexcupla. Vel dicilur k%a.nla, quasi liber ha- Teslamenli, re\erlendum est ad volumina Groecormn,
bens sex translationes rectas'vel i eclificatas. Et bis quia Novum Testamentum primo m lingua Groeca
temporibus,mulii ulriusque linguoe scioli fecerunt g scripuim est, proelerEvangelium Malthoei et Episio-
alias translationes de proedictis Groecis translalioni- lam Pauli ad Hebroeos.
bus in Latinum. Novissime superveniens beatus

IN 3S0MINESANGT.®TRINITATIS,

INCIP1T PROLOGUS"

Veneràbilis Patris, fratris Nicolai de Lira ordinis sera^pMci sancli Francisci, de commen-
datione sacroe Scriptures in generali.

s Hoec omnîa liber vitoe, J etc. {Eceli. xxm). Se- sciendum quod una scientia eminentior est, altéra
cundum quod dicit beatus Greg. Honil. 55 Evange- seu honorabilior duplici de causa, ut habelur primo
liorum : c Temporalis vila, oelernoevitoe comparala, r. , de anima, Una est, quia est de nobiliori subjecto :
mors e=t poiius dicenda quam vila. i Scientioe vero alia, quia procedit certiori modo. Et propter utram-
a pbilosopbis traditoe orùinantur ad finem conse- que sacra Scripiura,-quoe proprie iheologia dicitur,
quendum in proesenti vita, quia scientioe practicoe ab cum ipsa sohi sit lextus hujus scienlioe, omnes scien-
eis traditoe ordinantur ad felicitatem pol.licam, lo- lias antecellil.Primo,quia habetDeum pro subjecto,
quendo de politica proesenlis vitoe.Similiter scienlioe qui est in summo totîus nobilitatis : propter quo 1
speculalivoe ordinantur ad felicilalem eomemplali- nominalur theologia, quasi sermo de Deo, secundo
vam, loquendo de conlemplalione qua; polest ha- quia procedit modo cerliori ; alioeenim scientioe lm-
beri iu vita proesenti, et per viam naturoe, quoe de- maniius repertoe procedunl-Jper investigationem ra-
pen 'et expliantasmate. Undedicitur tertio deanima, tionis humanoa. In quo quidem processis licet non
necesseesi phanlasmala
quod t inlelligentibus nobis lali sit error quantum ad eoguiiionem primorum prin-
simul speculari. s Et de speculatione dicilur cipiorum, quoe sunt per se nota (secundum quod
ibidem, quod t intelligere corrumpitur in nobis, dicitur secundo Melaphys. : « In foribus quis delin-
quodam interns corrupto. i Sacra autem Scripiura quetT ), tamen in deductîone conclusionum ex prin-
«rdinatur ad felicitatem vitoe futuroe, quam pbiloso- cipiîs potest esse error , maxime quantum ad con-
phi nesciverunt, secundum quod dicit beaius Hiero- clusiones a primis princjpiis longinqnas. Unde et in
nymus in epislola ad Paulinum de omnibus sacroe tali processu omnes philosophi, innitenles tantum
Scripturoe libris : « Hoc docttis Plato nescivit, hoc humanoe investigatioiii, inveniimlur errasse, el ideo
Demosthenes eloquens ignoravit. J Ex quibus con- de singiïlari eminentia hujus scienlioe dicilur Deuie-
cludilur quod libri a philosophis deseripti continen- rononui quarto : t Hoecest sapienlia veslra, et in-
tes scientias ordinatas ad finem in bac temporali J) lellecîus coram popnlis. J Sapienlia enim dicilur
vita tantummodo naturaliter conseqnendum, si com- proprie illa scientja qiuoeconsidérai allissimas causas,
parentur ad libros^acroe Scripturoe, quoe ordinantur ut habelur primo Melaphys. Sacra vero Scripiura
ad finem oeternoe viloe , magis sunl dicendi libri habei Deum pro suljecio, ut diclum est, qui est
mortis quam uiae. Sed liber continens sacram Suri- prima causa sîmpliciter omnium- et ideo proprie
pturam (quoe licel in multis libris partialibns divi- dicitur Sapientia. Sed convenienier additur, vestra,
datur, sub uno tamen libro coniinetur ) qui nomme ad dislingiiendum sapientiam sanctorum, seu catho-
generali Biblia dicitur, liber/Vitoe proprie nomina- licorum, quoe esl ipsa sacra Scripiura , a sapienlia
tur, secundum quod dicitur in verbo proeassuinplo ': philosophorum, el hoc poiissime iu duobus, videlieel
Hoec omma, etc. in propnelalibus de Deo cognilis , el in fine cogni-
In quo sacra Scripiura quadrupliciier describitur tionis. Licel enim philosophi habuerinl cognitionem
secundum quatuor excellenlias, quibus omnem scri- de Deo, hoc tamen solum fuil quantum ad proprie-
pturam aiiam excellil. Primo enim describitur, ut tales quoe de ipso possnnt conciudi per imesligat'.o-
singularis eminenùoe, quod notât pronomen singu- nem ralîonis procedenlem ex creaturis , sicut Phi-
Jare, cum dicitur, hoec. Secundo describitur ul ge- losophus duolecimo Melaphys.probat ejus unilalesn,
neralis contineniioe,quodosien 'itsi-cnumuniversale, et oetavo Physicorum virlutis isifiniiaiem, et sic de
cum dicilur, omnia. Terho. ut speGularisintelligen- similibus. Sed propheloe elapobioli sancli, qui lune
tioe, quod "dénotai condiiio libri, cum dicilur, liber. Scripluram nobis tradiderunl per revclationcm Spî-
Quarto ul^alularis efficacioe, quod oslendil conse- riiîis sancli, habuerunt cognitionem t'e propnela-
cutio finis iuïenti, cum dicitur, vitoe.Cîrca primum libus divinis transcendenlibus iuvestigalioneui r«-
 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS 28
lionis, utdepluralitatepersonarum,et earum dislin- ,i utique quidquid sciri poteslabJiomine in rébus bu-
clione in unitate essenlioe , et consimilibus. item manis, ubi plurimum! supervacuoe vanilatis et
philosophi cognitîonem de Deo habitam lion ordi- noxioe cuviositalis est, jbuic scientioe tribuens, sed
«averunt ad alium finem, sed ipsam quoesierunt illud lanlummodo quo fides saluberrima, -quoe ad
propter ipsum speculari lantiim, in quantum est veram beatiludinem ducit, gignitur, nutritur, defen-
periectio ipsius cognoscentis. Cognitio aulem Dei, ditur, ci roboralur. i Unde el Joannis decimo
quoein sacra Scripiura traditur, ad hoc seu principaliter sexto Salvator loquens de Spiritu sanciOj cujus ré-
quoeritur, ul per ipsam ipse speculans coniem- velatione iradila esl hoec Scripiura dicil : « Doce-
plans feramr in atnorera ipsius objecti cogniti, sci- bit vos omnem 'lerilalem; i Glossa : e necessa-
licet Dei, ipsum' super se, et super omnia diligendo. « riam ad salulem. » Et s'epaiel secundum.
Et propter hoc Salvalor Matthoei vigesimo secundo Circa lertium, quodiesl intelligenlia specularis,
dicil quod in « -duobusproecepliscbaritalis Iota les. quod notalui'cum dicitur, liber, considerandum quod
pendel et propheloe : > et Âposlolus priraoe ad Ti- libei hkbeî simililudiuem speculi. Quiasicufinspeculo
motbeum i : « Finis pioecepli est charilas de corde apparent forrnoesensibiles, sic in libro relucent in-
puro, et conscientia bona, ac fide non ficla. » Et lelligibiles ".ei'Hales. Unde el divina proeseientia, in
quia philosophi suo sensui innilenies, hune finem qua relucenl omnes tentâtes, liber vocatur : in
non altenderunl, ideo erraverunl ; propter quod eo- q'io libro -legnnlur saneci aposloli el propheloe qui
l'um sapienlia, insipienlia nominalur, ad Romanos i : hanc scienliam tra-iideiuut. El hoc esl quod dicil
« Qui cum Deum cognovisseni, non sicut Deum g!o« glossa super illud Isaioe trigesimo oclavo : t dis-
« rificaverunt, aul gralias egernnt; sed e\araiciunt g « pone domui !uoe, s etc. Glossa : « Propheloe in
t in cogilalionibus suis, et obsouratum est insipiens ipso libro proescienlioeDei in quo omnia scripla sunt
« cor eorum : dicenles enim se esse sapienies, stulti légère posstml. t Quod1 tamen non esl sic inlelli-
« facti sunt. » Sed quoniam sacia Scripiura non so- geodum quod propheloe viderait ipsam Dei essen-
lum excellit alias inquanium esl de subjecto nobi- tiam,' quoeidem esl ci>m ejus proeseientia,quia pro-
liori, sed eliam inquantum procedit modo ceitioii, phelica cogmiio cum haneat oemgma, evacuatur in
udelicel per divinam revelaiionem, cui non polest tali risione, secundum quod dicit Apostolus, I Co-
sube=se falsum : ideo subdilur in auctoritate proe- rintbiorum decimo tertio Sed pro laulo dicunlur
missa : « El inlellectus coram populis. J Inlellectus propheloe in libro proescienlioeDei Iegisse, quia per
enim proprie dicilur habiiusprincipiorum,cirea quoe species divinilus impressas mentibus propheurum,
non esl error, ul jam diclum est : propter quod et per lumen pvopheticum eis proportîonatum, vi-
illud quod concludilur direcle ex illis. judicalur sim- debanl suo modo ventaiem a Dei scienlia ad eos
pîiciter esse verum;elquod invenilur eis repugnaus, derivaiam per re\elationem. Sicnl inlellectus possi-
falsum. lia similiier quid- bilis, \iruue luminis inlellectus agenlis, inspicit in
judicalur simpliciler esse manifesie
quid et sacra Scripiura concludilur, ve- speeiebus a phantabma'tibuo acceplis sibi proportio-
rum judicalur; quod aulem ei répugnai, falsum sim- naliiles veritales. Nos aulem, qui lalem cognitionem
pliciler reputatur : et ideo sacra Scripiura non non babemus, quia lumine piophelico illuslrali non
solum vocatur Sapienlia, sed eliam eum hoc inlel- sumus. non possumus legese in dictp libro, sed in
lectus; unde dicilur Ecclesiasiici decimo quinto D : libro Scripturoe sacroe nobis iradilo a propbelis.
« Implebit eum spiritu sap,eniioe, et inlellectus. P ^
Habet lamen iste liber hoc spéciale quod una lit-
El Colosseusium primo : « Impleamini agnitioue vo- tera conlinet plures sensus. Cujus ratio* est quia
« luntalis ejus in omni sapienlia, et inlelleclu, » etc. principalis hujus libri'auctor esl ipseDeus : in cujus
Et sic patel primum. poiesiale esl non solum uti vocibus ad aliquid si-
Circa secundum considerandum quod sub conside- gnificandum (quod eliam homînes facere possunl et
raiione alicujus scientioenon solum cadit subjeclum, ' îaciunl), sed etiam rébus signîficalis per voces uti-
sed etiam ea quoe habent attributionem ad ipsum, tur ad significandum alias res : et ideo commune
ut habelur quarto Melaphys. Sieui sub considera- est omnibus libris, quod voces aliquid significenl,
lione niedici non solum cadit sanilas, vel corpus sa- sed spéciale est huic libro quod res signilicaloe-per
nabile, sed eliam urina, inquanium esl indicaiiva' voces aliud sigiiificentl .Secundum igilur primam
sanitatis, et polio, inquanium est factiva ejus, et significationem, quoeest per voces, accipitur sen-
diela, inquantum esl ipsius conservativa, et sic de sus liiteralis seu historiens : secundum vero aliam
aliis. Omnia autem creata habent atlribulionem ad significationem, q,uoeest per ipsas res, accipitur sen-
ipsum Deum, qui est hujus scientioe subjeclum, sus mysticus, seu spirilualis, qui est triplex in gene-
propter quod isla scienlia esl quodammodo consi- rali ; quia si res significaloeper voces referantur ad
derativa omnium. In quo apparet ejus continenlia significandum ea quoesuuiin nova lege credenda, sic
in verbo primitns proeas- accipitur sensus allegoricus"; si aulem referantur ad
generalis, quoe nolaturomnia
sumplo, cum dicitur, ; de quo polest exponi significandum ea quoeper nos sunt agenda, sic est~
quod dicilur Sapientioe primo :t iutsilsensus
Hoc quod conlinet sensus moralis vel tropplogicus ; si aiilem referantur
omnia scienliam babel voeis ; : Hoc, ad significandum ea quoe sunt speranda in beatilu-
scilicet volumen sacr-oeScripturoe (quoehcet dividan- D dine lulura, sic est sensus anagogicus. Et dicilur
lur in plures libros partiales, tamen redigunlur in ab «vctyMquod est sursum tollo. Unde versus :
unum volumen quod Biblia appellatur) conlinet om- Liltera gesta docel,lquidcredas allegoria,
nia, quia hoec scienti.i est quodammodo omnium Moralisquid ag.is, quo lendas aoagogia.
consideraliva. « Scienliam habet vocis : i de pro-
prietale vocis esl, quod sit verbi significaiiva, et Et islorum quatuor {sensunm polest poni exem-
divini Verbi plum in bac diclione Jérusalem, quoe secundum sen-
proprium est sacroe Scripturaî quod silhabetur
expressiva, secundum quod manifeste Joan- sum litleraîem significat quamdam eivilaiem, quoe
nis primo : « In priucipio erat Verbum, » eic. Et fuit quond mi metropohs in regno Judoeoe, quoe
quia per Verbum omnia facta sunt, ut ibidem primo fuit fundala a Melchiscdech, poslea per Saln-
subditur, ideo omnia sub considerationehujus scien- monem dilatala el forlificala. Secundum sensum
lia; coniinenlnr ":non tamen sub propriis raiionibus vero moialem significat animam îidelem, secundum
singulorum, quia hoc pertinel adscientias pariicu- quem sensum dicilur îsaioe qu'mquagesimo secundo:
lares eihumanilus inventas, sed inquanium e\ om- t Consurge, sede, Jérusalem, » et-*.Secundum sen-
nibus crealis manu ducmwr m cognitionem et dile- sum Vero allegoricum significat Eeclesiam militan-
ctionem Dei per veram fidem charilale formatam, lem, secundtim quem dieitur Apocalypsis vigesimo
ad quant consideralio hujus scientioe ordinatur, ul primo : <••Vidi civitateui sanrtam Jérusalem no\am
proedictumest. Et hoc esl quod dicil Augustinus « descende»iem de etelo, a Deo paratam, sicut
çlecimo quarto de Trinitale, -cap. primo : « Non i spousam ornatam virbsuo. » Secimdum rerosen-
i
 19 PROLEGOMENA. 50
;uia anagogicum significat Ecclesiam triumphan- A À « Scripturas, in quibus putatis vos vitam oeternam
iem, secundum quod dicilur Galatarum quarto : « babere. » Circa quod sciendum quod hoc verbum,
t Illa quoe sursum est Jérusalem, est libéra, quoe putatis, quod importât falsi opinioném, ver saltem
« esl mater nostra. » El siculposilum est exemplum veri dubitalîonem, non referiur ad ipsam sacram
in una "diciione, ita possel poni in una oralione . et Scripturam, quoe nullum falsum conlinet, ut patet
sicut in una, ila et in aliis. îgilur de isto libro sub ex supradictis; nec est etiam dubium, quin ad vi-
una litte'rà continente plures sensus, dicilur Eze- tam perducat beatam, cum sit quoddam instrumen-
chielis secundo : s Ecce manus missa ad me, in qua tum perveniendi ad oelernam felicitatem, ut patet
t erat involutus liber, etexpandil illum coram me, ex lerbisbeati Âuguslini superiirs iuductis ; sed
« qui erat scriptus ir.lus elforis.s Et Apoealypsis refertur ad legisperiios Scripturam sacram maie
« quinto : « Vidi in déviera sedentis super thronum et maie viventes, propier quoe merito
t librum scriplum inlus etforis. J Scripiura exierior exponenles,
prhandi erant a conseculione bealiludinis oelernoe,
est sensus litteralis, qui est pateutior, quia per quoe esl fmis hujus scienlioe, quam sine dubio con-
voces Immédiate signifîcalur : scriptura autem in- sequuntuream sane intelligentes, et secundum san'um
terior est sensus myslicus, vel spiritnalis, qui est "' ipsius intelleclnm pie viventes, secundum quod di-
latentior, quia per res significatas voeibus designa- cilur Eccîesiastici vigesimo quarto": « Qui élucidant
tur, ut proedkium esl. Et sic patel tertium. <rme, -vitam oeternam habebunt. « Elucidaïur autein
Circa quartum, in quo notalur efGcacia salntaris, sacra Scripiura in vera ipsius expositione, et in san-
cum dieitur, vita, consideiandum quod, sicul di- cta operalione : quia boec Scriptuia, tanquam omni-
ctum est a principio, nnlla alia scriptura, nisi jsla, bus eniineniior, conlinel perfeeliones scientioe pra-
ducit immédiate ad vitam beatam "quoesola esl vita ctkoe et speculalivoe; et sic per veri cognitionem et
simpliciter, quia mortem nescit. Ideo Sahator, Joan- . boni operationem perducit ad vilain beatam , quam
nis quinlo, loquens de efiicacia hujus sieroe Scri- nobis concédât .qui sine fine vivit et régnai.
pturoe, dicebat Judoeis in lege perilis : « Serutamini,

*
PROLOGUS SECUNDUS.

De intentione auctoris et modo pfocedendi.

«Tidi in dexlera sedentis super thronum librum doei corruperunt ad defensionem sui erroris; ut par-
s scriptuminlus et foris. J (Apoc. v.)Siculdiclum est tîm declaravi in quadam qnoestione rie divinitate
in piologo proecedenti, liber iste est sacra Scri- Christi^ et declarabo plenius quando loci laies oc-
' ptura. qui dicitur scriptus exlerius, quantum ad eurrent, Domino concedenle. In illis autem in qui-
sensum litleralem, etinterius, quantum ad sensum bus non est verisimile quod aliquid immutave-
mysticumel spirilualem. Qui licel trifariam divida- r rinl, cum nec causam'boc facîendi habuerinl, nul-
tur in generali, ut proedictum est ; et licet sub quo- lum videlur periculum, sed magis securum, .secun-
libet membro possil fier] exposiiionuin myslicarumi dum diclum beaii Hieronymi, in dubiis recurrere
mulliplicalio in speciali ; omnes lamen proesuppo- ad texium Hebraicum, taiiquam ad originale, prf>
nunt sensum litleralem tanquam fundamentum. veritale textus declaranda.
TJnde sicut oedificium declinans a fundamento, dis- Sciendum etiam quod sensus litteralis est mul-
ponilur ad ruinam : ita exposilio mystica discre- tum obumbratus, propier modum exponendi com-
pans-a sensu liiterali, rcpulanda est indecens et; muniier traditum ab aliis : qui, licel mulla bona
inepla, vel^saltem minus decens coeteris paribns, et; dixerint, tamen parum tetigerunt litleralem sensum,
minus aptà, et ideo volentibus proficcre in studio et sensus mysticos in tantum multiplicaverunt,
sacroe Scripiurae necessarium esl incipere ab inlelle- quod sensus litteralis inter toi exposiliones raysli-
clu sensus litteralis : maxime cum ex solo sensu lii- cas interceplus, partira suffdcatur. Iiem textuni in
terali, et non ex mystico, possit argumentum fieii lot parliculas~diviserunl, et tôt concordantias, ad
âd probalionem vel declaralionem alicujus dubii, suum propositum induxerunl, quod inlellectum et
secundum quod dicit Augustinus in episiola contra memoriam in parte confundunt, ab inlelleclu litte-
Vincentium Donatistam. ralis sensus animum distrahenles. Hoec igitur et si-
Ulferius considérai)dum quod sensus litteralis, a milia vilare proponens cum Dei adjulorio intendo
quo est incipiendum, ut diclum est, videtur jnullum circa litteralem sensum insistere : etpaucas valde,
obfuscatusrdiebns modérais: pariim scriplorum ^i- et brèves exposiliones myslicas aliquando interpo-
tio, qui propter simililudinem lilterarum in mullis ,la nere, licet raro. Similiter iniendo non solum d>
ïoeis aliter-scripserunt quam habeal veritas texlus;.-. cta do torum catbolicorum,sed eliamHebraicorum,
partîm imperitia aliquorum correctorum, qui in plu- maxime Rabbi Salomonis, qui inter doctores He-
ribus locis fecerunl puncta ubi non debent fieri; et broeos îocuîus esl raiionabilius declaralionem sen-
versus ineceperunt, vel terminaverunt, ubi non de- sus lilteralis inducere. Aliqua eliâm dicta Hebroeo-
bent incipi et lerminari : et per hoc" sentenlia lit- rum valde absurda aliquando, licet valde ra"ro, in-
teroe variatur, ut paiebit in suis lo'cis infra proser terponam, non ad lenendum ea, vel sequendum;
quendo, Domino concedente; parfim ex modo sed ut per hoec appareal quanta coecitas contigerit
translations noslroe, quoe in multis lo'cis aliter ha- in Israël, secundum diclum Pauli apostoli ad Ro-
bet quam libri Hebraici, secundum quod déclarât manos undecimo : propter qnod etiam dictis Iie-
Hieronymus in libro de Hebraicis quaeslionibus, el in broeorum non esl inboerendum, nisi ouanlum ra-
pluribus aliis locis : et alii exposïtores sacroe Scri- tioni consonanl el litteroe veriîati. Item omissis
ptur.u legendo vel scribendo idem dicunt; et tamen prologis, a principio Genesis incîpiam : lum quia
secundum Hierouymum in secundo prologo super residuum vitoe meoenon credo ad êxpositioriem lo-
Genesim, et in pluribus-aliis locis, pro veritateiit- tius sacroe Scripiura suffleere, et ideo nolui in
teroe habenda in scriptura Veteris Testamenli reeur- exponendis dictK beali Hieronymi, vel alterius cu-
rendum esl ad codices Iiebroeorum. In hoc lamen juscunque docioris immoraii; lum quia dicti pro-
valde cavendum est, quantum ad iocos Scripturoe logî parum faciiml ad intellectum librorum se-^
Veteris Testamenli, qui i!e deitate Christi ac de con- quentium, ri niihi ">idetur. Aliquorum tamen li-"
sequentibusadbocloquuntur : quorum aliquos îu- brorum prologos exposui, super quos scripsi, ante-»
Si WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 52
quam a libro Genesïs inchoarem. Posvremo, quia A mîhi in filium. » Et intelligilur de Salomone ad
non sum ita peritus in lingua Hehraica vel La- litteram, inquanium fuit Filius Dei per adoplio-
tina, quin in multis possim deficere, ideo proie- nem in juvenlule : propter quodutNathan propbela
stor quod nihil intendo dicere asserlive, seu deler- vocavil eum amabilem Domino, habelur jsecundi
minative, nisi quantum ad ea quoe manifeste déter- Regum xn. Proediciaeliam auctoritas , « Ego ero
minai.) sunt per sacram Scripturam vel Ecclesioe illi in patrem, » ele!, induciiur ab Âpos;o)o ad
aucloritalem : cetera vero omnia accipianlur tan- Hebr. primi, tanquam dicta de Christo u . lit-
quam sclulast.ce el per moJum exercitii dicta. teram : quod palet ex hoc quia Aposlolus indu-
Quapropler omnia dicta et dicenda suppono corrc- cit eam ad prohandum quod Chrislus fuit major an-
clioni sanctoe malris Eccl»sioe, ac cujuslibel sapien- gelis; talis autem probatio non polest fieri per
tis, pium lectorem, et cbaritalivum flagitans corre- sensum myslicum, ut dicit Àugustimis contra Vin-
ctorem. Vernmlamen an'equam descenriani ad ceniium Donalislam, ut supra allegalum e-t. Proedi-
expositionem litleroe, proemitto seplem régulas cla enim auclorilas implela fuit ad htleram in Sa
cxponen4i sacram Sciipluram. quas lai gil tsidorus lomone, minus tamen inperfecie, quia luit Dei filius
primo libro de «nmmo bono, capite vigesimo. Et per graliam sol-nu, Cbrislo autem perfectius,
vocantur isloe regnloeab aliquibus, claves, quia per qui est Dei Filius per haluram. Licel autem uira-
cas inlellectus Suriplurae aperitnr in mullis. que expositso 'il litteralis simpliciler, seconda ta-
Prima est de Domino Jesu Chrigto et ejus cor- men, quoe est de Chrisio, spîritualis et mysuca est
pore mystico, quo I esl Ecclesia : quia propier secundum quid, inquanium Salomon fuit figura
connexionem capitis ad eorpus sacra Scriplnrasub l> Chrisli. I
uno conteuu, quasi sub ead<m pefsona, aliquando Quarta régula est de specie et génère, sive de
loquitur de utroque; et rie uno transiens ad alind ; parle ac loto, cum de uno transît ad ahud, et e
verbi graiia,Isa. LXI: « Induit me vesiimentis sa- converso, sicul Isa. XIH, Primo loquitur contra Ba-
« lulis, et indumenlo juslîlioe circumdedit me, quasi bylonem specialiler, cum dicitur : « Onus Babylo-
« sponsum decoratum corona, et quasi sponsam nis, * elc.,-el transit ad inteliigendum verbum de
c ornatam monilibus suis. » Quoi enim dicilur toto mundo generaliler J per hoc quod subditur : « A
hic -. « quasi sponsum, » etc , intelligilur de Chii- t summilate coeliDominus, et vasa furoris ejus, ut
sto; et quod subditur, « quasi sponsam, n etc., disperdat omnem terra'm. t Postea reverlitur ad lo-
intelligilur de ipsa Ecclesia. Similiter Cant. I : quendum contra Babyjlonem specialiler, cum dici-
« Osculetur me osculo oris sui, quia meliora sunt tur : « Ecce ego suscitabo super vos Medos, qui
« ubera tua vino. J Cum enim dicitur, « oscule- argentum non quoerantj i etc., quia Darius Me.îus
«lur me, i etc., verbum sponsoe est frui sponso de- cum Cyro nepole suo cepil Babyloniam, et inlerfe-
siderantis, et quod subditur, « quia meliora sunt cit Balihasar regem Babylonis, ut>habetur Danielis
« libéra, » etc., verbum est sponsi sponsam com- quinto. i
rnendanlis. Unde 4ali!tus sic connexis ratione proe- Quinta régula est de temporibus ; quoe contingit
dicta débet lector prudens aitendere quid conve- quadrupliciler. Uno modo per synecdochen, quando
niat eapiti el quid corpori. "ponitur pars temporis pro toto, sicut in Evangelio
Seconda régula esl de corpore Domini vero et dicitur, Christum tribus diehus jacuisse in sepul-
simulato. Ecclesia enim, quoe esl corpus Do- ero : et tamen prima dies et terlia non fuerunl in-
mini myslicum, ul proedictum esl, est quasi sa- G legroe. Âîio modo propter 1 minutias temporis, quoe
gena noiidum tracta ad litlus : et ideo habet ma- aljquando'in Scripiura computantur, et aliquando
los permixtos cum bonis usque ad judicium, in quo omittuntur : El secundum hoc Scripiura sacra lo-
'separabunlur hi ab illis;,et ideo in sacra Scri- quens| de aliquo numéro annorum in pluribus locis,
ptura aliquando mali commendantur cum bonis aliquando in uno loco ponit plures armos, minutias
quibus sunt permixti ; sicut Osée undecimo : t Puer proedictas eomputando ; in aho vero loco ponîl pau-
« Israël, et dilexi eum. > Et e converso aliquando ciores, dictas minutias omittendo. Tertio modo
boni .vituperantnr cum malts, sicul Isaioe i : « Co- contingit in eo quod computatio annorum incipit in
« gnovit bos possessorem -snum, et asinus proe- uno loco a priori termino, in alio a posteriori, sic-
« sepe domini sui : Israël autem me non cognovil : ut €en. xv dictum fuiliAbrahoe : e Semen tuum fu-
c et populos meus non intellexit. i Aliquando etiam Uirùni est peregrinum quadringentis annis. t Et
in eodem texlu exprimitur quid ad bonos perli- Exod. xn de isla peregrinatione dicitur quod man-
neat, et quid ad malos, sicut Canlicoium i di- sio filiorum Israël in terra JÈgypti fuit quadringen-
citur : « Nigra sum, sed formosa, filia-Jerjisalem, torum iriglnta annorum, quia computatio hujus
t sicut labernacula Cedar, sicut pelles Salomo- majoris mimeri incipit j a lempore, quo dictum fuit
nis. » Verba sunt sponsoe, quoe ratione malorum Abrahoe, Gen. xn : « Egredere de lerra tua, J etc.
in Ecclesia conleniorum dicit : « Nigra sum; » Compuiatio autem minpris numeri incipit a nalivi-
sed ratione bonorum subdit : « sed formosa. i late lsaac, quoefuit triginta annis post egressuin
At quod subditur ( quasi cum exemplo ) sicul la- Abrahoe de Aram, ul ,plemus videbilur înfra Exod.
bernacula Cedar, » ad malos referlur : Cedar B xn. Quarto modo contingit, eo quod Scriptura, sa-
enim fuit (ilius Ismaelis, ut habetur Gen. xxv, cra loquitur de fuluroj per modum proeteriti, sicut
a quo descendernnt Saraceni. Quod autem sub- Isa. ix : « Parvulus nalus esl nobis, » eie.,elhocest
ditur, «sicut pelles Salomonis, » referlur_ad nos. ad rienotandum cerlitudinem prophelioe,cujus éven-
Per Salomonem enim hic inielligitur ipse Deus, tas de futuro est ila cerlus, sicut si jam proeteriis-
secundum exposilores ealliolicos et Hebroeos; et set. Et hoc est propter cerlitudinem diviuoe proe-
ideo pelles ejus dicuntur, quibus operiebalur ta- scienlioe, ex qua fil reyelatio ipsi propheloe. Ad\er-
bernaculum, in quo boni colebant Deum. tendum tamen quod talis modus loquendi non habet
Terlia régula esl de spiritu et litlera, secun- locum, nisi in prophelioejiroedeslinationis, quoe est
dum quod accipilur sub eadem litlera sensus hi- qnan.o aliquod futurum'contingens revelaïur pro-
sloricus et mysticus . quia veritas histnrioe est pheloe, eo modo quo esl in proeseientia Dei, quoe in-
lenenJa, el tamen ad spirilualem intelleclum esl fallibililer fuiura inluetur sicul proesentia el prae-
refcrenda ; hoc" modo exponilur ista régula com- teriîa : in prophelia vero commînaiionis non habet
înuniter. Polest eliam aliter e\poni, ut refera- locum, quoe esl quando aliqua poena re^elatur-pro-
lur ad sensum lideralem tanium sicut el alioe. phétie infiigenilapopulo, vel alicui personoe, non se-
Circa quo ! consideranduoi quo I eadem litlera cundum quod esl in Dei proeseientia, sed secundum
aliquando habet duplicem sensum lilteralem; verbi ordinem ca'isan:m secmidarum, ul pote secundum
gralia, primi Parai, xvii dicit Dominus de Sa- deraeriia hominum, sicut est illa prophelia -Jon. m :
lomone ; « Ego ero illi in patrem, et ipse eril «Asïhuc quadraginta dies et Ninive sub\erlelur; j
55 PROLEGOMENA. 54
hanc enim subversionem meruerunl peccata illius A « Isioe sunt generaliones coeli et terroe in die quo
civilatîs. Verumtamen quia lalis causa mulabilis t creati sunt. » Ex quo palet quod hoc dicilur per
est, ideo effectus aliquando non sequilur : sicut in recapitulationem.
proposilo, quia Ninivitae egerunl poenilentiam, et Septima régula esl de diabolo et ejus corpore. Se-
sic Dominus non inflixit poenam comminatam. cundum enim quod dicil bealus Gregorius hom. 10,
Sexla régula esl de recapitulatione et anticipa- cerle iniquorum omnium diabolus caputesi, él hu-
tione. In sacra enim Scripiura non semper eodem jus capitis membra sunt omnes iniqui. Et ideo pro-
ordine gesta et facta scribuntur quo fiunt : et ideo pter connexionem capilis ad membra, Scripiura lo-
quando proeponuntur posteriora, dicitur anlicipatio : quens de uno, in eodem contexiu transit ad loquen-
quando aulem fit e converso, dicilur recapitulalio, dum de alio. Sicut Isa. cap. xiv loquens de rege
sicut Gen. x de filiis Noe dicitur : « Ab his divisoe Babylonis, qui erat diaboli membrum, transit ad
c sunt insuloe genlium in regionibus suis, unusquis- loquendum de principe doemonum, cum subditur
« que secundum linguam suam, t etc. Etinfra eo- ibidem : « Quomodo cecidisti de coelo,Lucifer, qui
dem capite : c Hi sunt filii Cbam in cognalionibus « mane oriebaris? i Et Ezech. xxvm, loquens de
c ,et linguis el generatîonibus, i etc. Et postea ca- principe Tyri, transit ad loquendum de diabolo,
pile^xi dicilur : « Erat autem terra labii unius, et cum subditur : « Tu signaculum similitudinis, ple-
« sermonum eorumdeîn. t Ex quo palet quod illud « nus sapientia, perfeclus décore, in deliciis para-
quod proedicitur de divisione linguarum, dicilur per « disi Dei fuisti. » His igitur proemissis regulis seu
anticipationem. Similiter Gen. n, postquam Moyses clavibus exponendi sacram Scripturam, cum con-
cap. i descripseral crealionem coeli et terroe, el dis- B fidentia divini adjulorii descendants ad lilteram
tinctionem, et ornatum parlium mundi,' dicitur : exponendam.

EJUSDEM NICOLAI DE LIRA

PROLOGUS.
In mor alitât es Bibliorum.

i Vidi in dextera sedenlis super thronum, librum « Dominus unus est. Diliges Dominum Deum tuum
< scriptum intus et foris (Apoc. v). n Sedens super i ex tolo corde, J etc. ; in îstis enim, et consimili-
thronum glorioe, est Deus gloriosus ; et sublimis, bus, non est mysticus sensus requîrendus. Alicubi
i-L-gensuniversum, in cujus dextera esl sacra Scri- vero non'habet liiteralem sensum proprie loquendo;
ptura divinitus data, secundum quod dicitur Deutero- verbi gratia, Judieum ix : c lerunt ligna, ul ungerent
noruii Irlgesinio tertio : « In dextera ejus ignea lex.'i t supra se regem, J etc. Et Malth. v : t Si manus
Lex enim Veteris et Novi Testamenli bene dicilur C i tua scandalizal le, abscinde eam, et projice abs le. J
ignea, quia rewlalione Spiritus sancti (qui diviuus Sensus enim litteralis est proprie qui significalur,
est ignis) fuit inspirata. El hoec Scriptura bene di- ut proediclum esl, et lalis sensus non esl hic, nec
cilur liber scriplus inlus et foris : foris, quantum ad in consimilibus ; sequerelur enim quod sensus sacroe
sensum liiteralem; intus vero, quantum ad sensum Scripturoe es^el falsus, quia ligna nunquam hoc fe-
myslicum sub litlera latentem. Deus enim, qui esl cerunt nec facere poluerunt : Similiter Salvator non
auclor hujus Scripturoe , non solum utilur vocibus monuit quod Jiomo manum sibi abscindal ad lilte-
ad aliquid significandum, sed eliam rébus per voces ram ; sed in istis esl tantum sensus mysticus, qui
significalis. Et sic facta Veteris Testamenli signifi- per res significatas intelligilur. Nam per ligna intel-
caverunt ea quoe in NOTOTestamenlo fiunt, sicut ligunlur habitatores urbis Sichen, qui fecerunt Abi-
dicit Apostolusprimo ad Corinthios decimo : «Omnia melech super se regem, ut ibidem in lexlu'exponi-
in figura conlingebant illis. s Sensus igilur qui per lur; el per manum abscindendum, ink-lligitur ami-
voces significalur, proprie dicitur litteralis : ille vero cus, quantumeunque propinquus, proebens occasio-
qui per res significalur, reyslicus nominatur ; el hic nem ruinoe, et hujus familiarilaiem debei homo
esl triplex ; quia si per lalem modum signifiectur abscindere a se. Quod aulem aliqui docioies dieunt
aliquid pertinens ad credihilia , dicitur allegoricus, sensum parabolicum esse lilieralem; hoc est inlel-
si autem periineat ad agibilia, <!icitur moralis; si ligendum large loquendo, quia ubi non e»t sensus
aulem ad speranda in bealitudine fulura , dicilur per voces significatus, parabolicus est primus ; et
anagogicus : àvayayiv.hs, id est,• myslicus, nos in ideo large loquendo dicilur litteralis, eo quod lilte-
altum ducens ; unde versus : j) ralis est primus quando non esl ibi alius : el ad hoc
Litlera gesla docet, quid credas allegoria, significandum ipsi dieunt parabolicum coimneri sub
Moralisquid agas, quo te.iidasanagogia, lillerali ; et hoc modo loquendo ego sensum parabo-
licum vocavi in pluribus locis lilieralem , scribendo
exemplum in hoc noraine Jérusalem, quod secundum super libros sacroe Scripluroe. Alicubi vero sacra
sensum litteraiem significat quarodam cîviiatem in Scriptura habet sensum lilieralem el mys.iicuiu;
terra Judoe sitam; et quoniam hoec civilas a Deo sicut in Genesi dicitur quod Abraham duos fiiios
fuilelecta ad divinum cultum (ut habetur III Regum habuit, scilicet Isaac et Ismaelem : el hoc esl verum
xiv) qui colitur iu anima viri jusli, et in Ecclesia secundum litleralem sensum, et similiter secunium
militante, et eliam iriumphante : ideo Jérusalem mysticum. Nam per illos allegorice signilicala fue-
secundum sensum moralem in sacra Scriptura signât runt duo Testamenta, ul dicil Apostolus ad Gai. iv.
animam fidelem, secundum sensum allegoricunfEc- Et eodem modo rnoraliier possunt significari duo filii
clesiam mililantem, et secundum sensum anagogicum spiriluales unius proelali, quorum unus proficeret el
' Ecclesiam triumphantem. aller deficeret ; el anagogice angeli stantes, et ca-
Sciendum aulem quod licet sacra Scripiura ha- dentes. Item, sicut diclum est, sensus mysticus est
beat quadruplicem sensum proediclum, hoc tamen qui per res significatur, et unius rei subjective sunt
non esl in qualibet sui parte, secundum quod dici- plures proprietates reaies, et aliquando valde di-
tur in Collationibus Patrum, collatione octava. Nam versoe; ideo una res subjective, aliquando mystice
alicubi habet tantum sensum litteraiem sicut Deute- plura et diversa sigu'ficat : sicut leo per propriela-
ronomii sexio : t Audi, Jsrael, Dominus Deus tuus, tem constanlioeChri'ium significat Apoc. v : « Ecee
55 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 36
<vicit leo de tribu ïuda, > et per voracilatem signât A prout jel quando eis yidebilur expediçe. Ne" quis
diabolum, primoe Pétri v : « Adversarius vcster dia- miretur si in expositione myslica plura dimittam.
« bolus tanquam leo rugiens, circumil quoerens quem Nam hoc faciam propier breuiatem ; et quoniam sic
e devorel. » fecerunl proecedentes expositores, et etiam Christus
Poslquam aulem sacram Scripturam cum Dei ad- qui Matthoei xm el Marci îv exponens eparabolara
jutorio exposui secundum litleralem sensum, elauxilio
Deus seminanlis , illud q<iod dicilur in fine : Dederant
dédit mihi spatium vitoe : confisus de Dei « fructum : aliud cenlesimum , aliud sexagesimum ,
propono eam ilerum exponere secundum sensum i aliud tricesimum, » iuexposilum dimisit : et in
myslicum , ubi esl mystice exponenda, proul mihi aliis paraholarum exposisionibus similiter fecit ipse
Dominus dabit ; non lamen iulcndo omnes sensus Christus. Igitur in nomiue Jesu Christi incipiam a
mysticos scribcre, nec per singula verba discurvere ; libro Genesis; et per alios consequenter discurram,
sed aliqua brevîtéY ordinare,-ad quoe leclores Biblio- quandiu Dominus donàbil sua gralia mihi vilain.
rum, ac proedicatores verbi Dei recurrere polerunt,

ADBITIONES :

POSTILLAM magistri Nicolai BE LIRA super Biblia , éditée a reverendo Paire domino
Paulo DE SANCTAMAKIA,magistro in theologia, episcopo Burgensi, archicanceîlario" sere-
nissimi principis domini Joannis régis Castelloe et Legionis , incipiuut.
1 Quas vènerabili
-viro Alphonso legum doctori, decano Compostellano, filio suo ex legitimo matrimonio
genito, direxit : preernittens ei prologum sub forma sequenti. Finivit autem eas anno
Domini MCCCGXXIXQuibus etiam et insertoe sunt Replicoe magistri Matthioe Boring,
ejusdem ordinis Minorant fratris, et theoiogi optimi, prout iclarius videbilur in pro-
cessu. i {

Quid tibi vis ut vivens donem, dileciissime fili : B hi, quos prospèreslicetvulgus appellat, successus defue-
aut successionis tilalo post vitam relinquam ? nisi runt. Nam me, prorsus immerilum, non ad
quod ad sacrarum Scripturarum notîliam conférât, parvum Ecclesioe gradum divina gralia sublevavit.
et gressus tuos in catholicoe veriiatis solidissimo Primo enim ad Carlhaginensem, deinde ad hanc
fervore confirme!. Hoecesl enim quam corde gesio Burgensem sedem promoius, amplissimis Ecclesioe
ac ore profiteor, et de qua pulo scriplum fuisse : Dei fajvoribus sum nulrilus : ecclesiasticis etiam soe-
j Paier filiis notam faciel verilalem suam; » quam cularia adjecla sunt, eum tam in domo gloriosoe
cum ab ineunte oelate non recepissem, sed sub Ju- meniorioe juslissimi régis Henrici, quam ejus illustris
daicoe coecilatis perfîdia nalus, sacras Hueras non a ptantoeinclyli régis nostri, proegrandi officio susce-
sacris doctoribus didicissem : ab erroneis magistris pto, salis familiariler sum versalus. Fralrem vero
erroneos sensus trahebam , lilteram reclam non tuum primogeuilum ac te, quam clementer, quam pie
redis cavillationibus, ut coeieri illius perfidioe duces, omnîpolenlis clementia tractavit, ego non referam,
iemerarie involvere satagens. Cum vero placuil illi vos ipsi eognoscite. Unum est quod silenlio committe-
cujus misericordia mensuram non habet, me a tene- renon possum, nobisdemonslratumexLevilico sanguinedescenden-
bris ad lucem,a caliginosa turbine ad serenum aerem ^.ibusaliquantulum fuisse, quod anle
revocare : ceciderunt quodammodo squamoe de ocu- tôt soeculascriplum est: «'iribui Levi non fuisseda-
lis mentis meoe; "et coopi Scripturam sacram ali- «tam possessionem, quiaDomiuuseslpossessioejus;»
quanto .sludiosius relegere, el jam non perfide, sed Deus enim esl possessionostra,Christus boeredilasno-
"humihter veritatem inquirere, et ingenii mei viribus slra, quipuigalurus filiosLevi,ut sacrificia Dominoiu
non confidens toto corde a Domino poslulare, ut £ juslitia offerrenl, voce^irophelica amiquitus proedi-
quod salubrius animoe meoe esset, cordi meo infigere catum , his jam diebus mambus nostris sacrificium
dignaretur, nocte dieque ejus auxilium proeslolabar. verum traclari permillil, ulinam sic aceeplans, sicut
Sicque faclum esl ut catholicoe fidei desiuerium in et tolerans. Née volo isia me meam putes supervacue ja-
mente mea de die in diem fortius incandesceret ; ctanterve inseruisse, \itamque frustra annuu-
quoad ipsam fidem, quam corde gerebam, publiée tiasse'tibi : cum non supervacumn, quinimo neces-
proûlerer; et ea fere oeiate qua tu nunc es, baptismi sarium reor, Omnipolentis bénéficia cognoscere; et
sacramenium in hujus ecclesioe saero fonte suscepi, arrogantioe altribueada non esl infirmitatis propriae
Pauli nomen assumens, te tune infantioe innocenlia aperta et inficla confessio : proeseitun cum tibi lo-
gaudente, qui post me in oetale illa tenera sacro quar, a cujus memoria hoec excidere nullo uuquam
Tavacro ab originali culpa mundalus es , antequam tempore_vellem. Nec enim pulo me satis gralum
aciuali inquinari valuisses, nomen Alphonsi susci- laniorum beneficiorum]receptorem agere, si cum
piens, priusquam litteras nominare novisses. Proe- vita mea illorum recognilio quiescal. Tibi autem non
cedenle vero tempore sacrarum lilterarum studio abs re inter coeteros hoec libenier enarro, ul quoe
insistens, utriusque Testamenli leclioiii operam beneficio oeiatis non liiiisti, saliem a paire audiens,
dedi ; et inlerdum a magistris viventîbus audiendo mémorise tradas, junioribusque, qui forsan non au-
sjepe sanctorum doclorum aliorumque insignium dierunt, cum horum occurrerit sermo, fréquenter
virorum, qui ab bac vila iransierunl, opéra rele- enarres : ul jlli enanent fihis suis, ne obliviscanlur
gtfndo, divina donante clementia, qui prius fueram operum Domini, sed legem -ejus exquirant. Cujus
ruagister errons, factus sum discipulus veriiatis : I-. clarioii exquisilioii, fili eharissime, cum non modi-
quousque ad hanc quam vides senectutem aceessi. cum conférant studium , et disciplina, ad quoe le
El, ut veram tibi falear, inler pressuras soeculi et (licet Ijurium doctrinis (apuerilia occupatum) inler- t
curioe nostroe curas, quibus quandoque ventilatus dum ànhelare conspicio, el inier studia juris, el
sum, hoec fuit proecipua deleclatio mea; hoc singu- disceptatiouum forensium occupaliones, ulriusque
lare solatium meum, oeternum , et immulabilem Testamenli spicas,quasi furliro ruminare leuiantem,
Deum, ejusque mirabiha opéra in sanctoe et imma- aliquo munusculo excila!resoepeproposui desidérium-
i;ulateî légis suoe lectione contemplari. Nec tamen que tuum patemo favore juvare.
57 PROLEGOMENÀ. 58
Et quoniam inter innumerabilia pêne opéra, quo- A ; créa Scripturoe sit dignior; et videtur quod non.
rum larielale divina Scripiura circumdala refulget-, Nam secundum Aposloltim H Cor. in : « Litlera oc-
Postilla Nicolai de Lira tam sui reçenlia, quam digna \ cidit, spiritus aujem ririfical. J Sed sensus litte-
celebritate clarescit : qui utrumque Testamentum ' ralis proprie fundatur in Mitera , sensus vero spiri-
sludiose discurrens , liiteralem sensum , 'qui jnlér tiialis fundatur propi ie supra sighificalioneni spiri-
cscleros proecipuus est, copiosa luculcutia iradidit, tualem, qua res signiricutoeper biieram ullerius alias
hanc tilii donareproposui. Et cum infirmilatis hu- res significanl: ergo sensus litteralis sacroeScripiuroe
manoe periculo deienlus, dierum meorum finem non vivificat, sed occîdix, et per consequens non est
ignorera, merilo tamen ex oeiate accelerare suspicor : dignior coeleris sensibus. Pioeierea, dignior est do-
mentor sum illâm tibi ex hibliotheca mea electam, ctrina quoe habelur per sensus spiriluales, <piam illa
jam bis proeelegisse. Gum \ero siimmi Palris cle- quoe habelur per sensum lilieralem, ergo spiriluales
mentia vitam m'eain misericorditer prolongavil, vi- sensus suul digniores . lenet consequentia , quia
sum mihi est, ut quod legare'coneeperam, inte'r vivos - t quoecunque scripla sunl, ad nostram doclrinam
nunc nude donarem : ied paierna additamenla pa- « sciipla sunt (Rom. xv).'s Assumptum probalur :
lerno munusculo cumularein , el in gâzopbylaciô nam per sensum allegoricum habentur quoe sunt
ejus, qui vitoedies addidii, etiamsi modicum aliquid, credenda, quod pertinel ad' fidem ; per sensum ana-
superadderem. Nec ën'im quia multa dare non pôs-,, gogicum, quoesunl speranda, quod perlinet ad spein;
sumus, manum ex loto reirabere licet. Unusquisque pei\sensum vero 11opologicum, quoe sunt agenda,
enim lanii debilor est, quantum ingenii sui vires quod pertinel ad'chariiatem : In quibus scilicet Iri-
exsolvere'valent : nec quisquam apud Deùni sobendo--g ' bus viriulibus proprie Deus colilur, secundum Au-
non est, cum ultra facullalem non petat; nec opu- gustinum. Per sensum veio lilieralem habelur histo-
lentior debilor esl, eum nihil habeat quod non rece- ria tantum. \*uod aulem. per proedictos quatuor
perit, sed misericordia ejus his, quoe possumus, sensu» inielliganlui' quatuor proedicta , palet per
conteuiatur, justifia enim omnia quoe valënius tran- veisum allegaluni in prologo poslilloe, el est commu-
scendit. Gum ergo 'Pôslillam hanc diseurrissem, et ' nis senlentia exposilorunï, in quo versu dicilur :
si solemnissime, et mirauda copiosilale scriptam Lillera gesla docet, quid oredas allegoria,
conspicio : quia tamen nulîum opus iiunianum adeo" Tropologiaquid agas, quidsperes, «anagogia
perfeclum est, quin ei superaddi aliquid possil, et
de sola Scriptura divnia scriplum est : « Ne addas Proelerea , secundum Philosophum i Posterior. :
quidquam verbis illius (Prov. \\\) i t èxpedire ptitavi Unumquodque propter aliud, et illud magis : sed
ali.quibusin locis aliqua addilare, in illis permaxime sensus lilteralis est propier sensum spirilualem,
ubi sauctorum doclrinas aliqualeiîus proetermissas igilur sensus spiritualis esl dignior; consequentia
conspexi. Nec fuit propositi mei curiose inquiiere tenet : et anleeedens pro secuuda parte probalur;
quid supplereinv: sed libenler sine suppièmenlis nam sensus lilteralis se habet ad sensus spiriluales,
trausivi, iusi ubi ipsa me sopplemeila-\ocarunt. sicut iundamenlum ad oedificium,prout ponit poslil-
Quare nec volumen proposui scnbere, nec libri no- lalor in secundo prologo. Constat aulem quod fun-
mme gloriarij sed posnilam ipsam cum paucis ad- damenlum esl propier oedificium, et non econtra.
rnoduiu addiïiombus in margine iranscriplis libi Praiterea, sensus lilteralis accipitur secundum pri-
donare ; ut et ipsi imvitii studenles facere soient, ,„-mam siguificaiionem litteroe, qua voces significanl
qui cum librum aliquem affecluose perlegunt, ali-' y- res, prout coninniniter (enelur, el postillator ponit
quibus glossulis soepemanupropria conscnplis mar- "- in primo prologo : sed secundum primam significa-
gines occupant, ut firmius memorioe, quod legerint, tionem , qua voces res significanl, mulla falsa repe-
iradant. Nondum tamen ul proposui, tolam Postillam riuniur in sacra Scripiura, specialiler atlribuendo
discurrere valui : lum oelalis pondère, et passionum Deo quodDeo minime competit, sicut motus localis,
illi adhoerenlium gravilale ; tum larditale ingenii ; ul Gên. xi :'« Descendit Dêus ul videiet civilatem,
tum etiam occupationum multiludine, et bumanorum « el lurrim, J etc.; -etsic de mullis aliis, quoetamen
casuum varieiaiibus obsislenlibus, qiioebis in pavii- in sensu spirituali non reperiunlur : ergo sensus lil-
bus nonnunquam abundant. Sed licet aliqua ex parle teralis non esl dignior. Proelerea, illa quoe sunt
nondum perjecerim, quod Iranseursum estconl'eslim inlériora lam in corporalihus quam in spiritualibus,
dono; reliquuni,'si Deus compleri permiserit, dona- exlerioribus sunl digniora : in corporalihus enim illa
lurus. Nec enim imperfecti occasione qued scriplum in quibus principaliler consislii vita animalis, sunt
erat relinere volui, imo in qîiasdam airhas com- iu inlerioribus ejus pâïlibus, sicut cor. Idem etiam
mercii nosiri illico tradere. Hoc est,ergo, fili mi, palet in spiritualibus, scilicet quod illa quoe sunt
leslamenium meum, hi sunt codicilli mej, hoc .ex inlériora foriiora sunl et in dignitate potiora, sicut
illis proelegatum agnosce, ut in « lege Domini sit patelin labernacujo foederis, in quoarca testamenli
c vqluntas tua , el in lege ejus mediteris die ac ponehatur-in loco inleriori, qui dicitur Sancta sanr
e nocle. i Medilationem vero tuam, hoecet similia clorum; coelera vero in locis magis exlerioribus,
relegendo, puiiorem profecto et suaviorem efficies. . secundum gradum sancliiaiis eorum, ul palet Exod.
Graîauter igitur donum hoc lui .pafenlis paierna »- XL,similiter 111Reg. vm. Idem palet in saeramentis
accepia afieclione, et loela manu donalum. Sed omit- Ecclebioe, in quibus invisibilis gralia, quoe inlerius,
lamus hoec, el omnipolenlis Dei, cujus opus aggre- datur, dignior est quam visibilis forma, quoeapparet
dimur, et a quo el cum^quo omnis sapienlia fuit exlerius. Cum aulem sensus litteralis dicilur t scri-
semper, et est anle oe\um, auxilio humiilsiiiis preci- e plus esse in libro foris, » sensus vero mysticus'
businvocaio, qui.iquid hmc Poslilloeadoidimus, styls t inlus, J ut palet Apoc. v in aucloijiate allegala
piano, omni verborum flore deposilo, exprimenles, per Postillam, ubi dicilur : «Vidi in dextera sedenlis
manum aratro jam ponamus. « super thronum librum scriplum inlus el foris; J
inci- consequens esl quod sensus lilteralis sit minoris di-
Super prologum primum P-ostiltoe, qui gniiatis respecta sensus spiritualis. Proelerea, nolilia
pit .-Hoec omnia liber vitoe. Similiter super bumana communiler procedit a minus perfectis ad
secundum prologum ejusdem Postiiloe qui magis perfecta, prout patet non solum in humanis
incipit : Vidi in dextera sedentis super * scientiis, quoeproceduni a sensibus et parlicularibus
thronum, etc. et terminantur in summis rerum causis, sed eliam
in his quoead nol'uiam divinorum pertinent ; unde
SEQUITUR ADDITIO SUPERUTRUMQUE PROLOGUM. Rom. i : i Invisibilia Dei a crealura mundi per ea
Quo .iam iutentio Posjillaloris proecipue \ersatur « quoe facta sunl imellecla conspicimitur. » Sed in
circa sensum liiteralem, ideo anle omida quoerendum siudlo sacroe Scripluioe meipiendum esl ab intelleclu
videtur ulrum sensus litteralis coeteris sensibus sa- sensus lilteralis, ul Poslillator dicit in sunima; ergo
 59 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 40
sensus ritteralis nonestdignior. Proelerea, ille sensus A débet dici ille sensus-qui in aliquo Tepugnat Ecclesioe
Scripturoe débet dici dignior, qui allerius defeclum auctoritati seu delerminationi, quanlnmciinque lalis
supplet; sed sensus spiritualis quandoque supplet sensus sil conformis significalioni lilleroe : talis enim
defeclum lilteralis sensus ; dicit enim Gregorius in sensus non solum non intenditur ah auctore, ,sed
Moralibus : « Cum ordo historioe déficit, sese nobis potius esl hoerelicus; unde Hieronymus : « Quicunque
< inlellectus mysticus quasi aperlis jam foribus aliter Scripturam intelligit quam sensus Spiritus.
e oslendit : ac "si patenter clamel, quia raiionem sancli efflagilat, a quo scripla esl, hoerelicus appel-
« htleroe defecisse coguoscilis, restai, ut ad spiritua- lari polest; j quod intelligilur de illo qui ad hoc
« lem sensum sine dubiialrone redealis ; Ï ergo expositionem sacroe Scripturoe retorquel, quod con-
lilteralis sensus non esl dignior quam spiritualis. trariatur ei quod per Spirilum sanctum revelatum
Sed contra : Sensus -Ule,ad.quem tantum pertinel est, ut secunda secundaeiq. 11.
honor sacroe Scripturoe proprie debitus, esl'coeieris Sequitur etiam quod nec habendus est pro sensu
sensibus virluosior, seu dignior; cum honor sit lilterali, ille qui rationi rectoerépugnai; talis enim
proecipuumsignum virlutis, ut in i Elbic. : Sed sen- sensus non intenditur ab auctore, scilicet, Deo, qui
sus litteralis sacroe Scripturoe est hujusmodi; ergo est prima veritas, a quo omnis veritas derhatur;
sensus litteralis inter coelerosest dignior. Minorpalel et ideo Augustinus .super, Genesi ad litteram: t Cum
secundum Augustinum in epislola ad Hieronymum : Scriptura divina multipliciler exponi possit, nulli
< Solum enim Scripturarum libris qui canonici ap- expositioni aliquisita proeciseinhoereat, quod si certa
pellanlur hune honorera didici déferre , ut nullum raiione constiterit hoc| esse falsum, quod aliquis
auctorem eorum scribendo errasse aliquid firmis- g sensum Scripturoe hune asserere proesumat. Ex hoc
sime credam. t Constat autem quod hune honorera enim Scripiura ab infidelibus derideretur, et eis
non habet sacra Scripiura secundum sensum spiri- proecluderetur via credendi. Î Hoecille. Idem eliam
tualem, quia si sic, ex lali sensu spiriluali posset esl dicendum de sensu spiriluali sacroe Scripturoe,
summi efficax argumenlum, quod esset contra Au- qui per significalionem rerum per voces in littera
gustinum in epislola ad Yincenlium Donalistam , contentas significatarum habelur ; scilicet, quod lalis
dicenlem, quod ex solo sensu litiorali argumenlum sensus non débet repugnare auctoritati Ecclesioe,
efficax sumitur. In hac qnoestione sex videnlur nec reclae rationi : quia si sic, talis sensus spiritualis
consideranda. Primum, quis dicendus sit sensus sa- non esseï atlribuendus sacras Scripiuroe, a Deo, qui
croe Scripturoe litteralis, et quis spiritualis. Secun- esl summa veritas, revelatoe.
dum, an quilibet passus seu lextus sacroe Scripturoe Circa secundum, scilicet, an quilibet passus seu
exponatur quadruplici sensu supra laclo. Terlium, textus sacroe Scripturoe exponatur quadruplici sensu
an cujuslibet passus seu textus sacroe Scripturoe sit supra tacto, dicendum quod non ; dicit enim Augu-
tantum unus sensus litteralis, vel quandoque plu-/es. stinus usuperGen. In quibusdam solus sensus litte-
Quartum, posito quod aliquando unus textus seu ralis quoerendusest. Quodpalet manifeste: sunt enim
una auclorilas sacroe Scripturoe habeat plures, quis mulla in libris canonicis, tam Veteris Tesiameriti
eorum est alteri proeferendus. Quintum, an ex quo- quam Novi, quoenon habenlnisi tanlummodo sensum
libet sensu lilterali possit sumi efficax argumen- litleralem. Quod patelin mullis, et specialiler in
lum. Sextum, respondendum est ad quoestionem,elc. duobus proeceptis charilalis, in quibus tola lex
Circa primum, scilicet quis dicendus sil sensus p pendet et propheloe, ut habelur Matih. xxn. licet
sacroe Scripturoe lilteralis el quis spiritualis, dicen- ^ enim in his proeceptis, scilicet : « Diliges Dominum
dum quod sensus litteralis quandoque dicitur ille, Deum llium ex tolo corde tuo, et diliges proximuni
secundum quem aliqua historia narralur ad litieram : tuum sicut leipsum, i multa contineanturexponenda,
et hoc videnlur sonare verba Gregorii in iu Mora- seu exponibilia, tam ad objeclum charilalis quam
lium, qui de sensu lilterali loquens dicil: « Dura ejus actuin inieriorem seu exteriorem, quam eliam
narrai gesltim prodit myslerium. i Similiter, et m ad ejus ordinem , et alia hujusmodi perlinenlia:
versu proeallegalo dicitur : t Litlera gesla docet. i omnia lamen illa pertinent ad sensum litteraiem
Sed secundum hoc sola historialia sacroe Scripiurae tantum. Non enim in hoc loco res siguificaloe per
dicerentur babere sensum bistorialem, vel litlera- hanc vocem Deus, seu per hanc vocem proximus,
lem, non aulem doctrinalia seu prophetica el hujus- el per hanc vocem diliges, iterum res alias signi-
modi : cum in talibus non videtur narrari aliqua ficanl , a quibus rébus sic signatis sensus spiri-
historia : sed hoc esl contra communem sententiam tualis ulterius accipialur : unde tolum quod in ex-
expositorum, qui conununiier aucloritalibus sacioe positione horum proeceplorum traditur, ad sensum
Scripiuroe sensum liiteralem allribuunt. Unde aliter lilieralem eorum lanlummodo perlinet. Et sic com-
. el magis proprie dicitur sensus litteralis, scilicet ille muniter de aliis proeceptis moralibus Veteris Tesia-
qui habelur per significalionem lilleroe, qua voces menti et mullis aliis passibus, quos causa brevitatis
sîgnificant res. Ille autem dicitur sensus spiritualis, omitlo. In Evangeliis eliam multa traduntur, quibus
qui habelur per signifieationes rerum significatarum non oportel assignare sensum myslicum, sed tan-
per voces, prout in prima parle, q. 1, art. uli. : el D tum liiteralem : sicul in his quoe traduntur ut proe-
esl sentenlia communis, quam sequitur Pos'.illalor cepta, ut cum Joannis xiv dicilur : « Credilis in
in prologo. Sed atlendendum est quod per proedicla Deum, et in me crédite, » el similibus. Similiter in
non habetur definitio, seu descriplio adoequata sen- his quoe dantur ul consilia, sicut cum dicitur Mat-
sus lilteralis, de quo hic agilur : sunt enim quoedam thoeixix : t Si vis perfectus esse,, vade et vende
in sacra Scriptura tradita, quoe si accipianlur se- t omnia quoehabes et da pauperibus. Ï In quibus, et
cundum signilicationem qua voces communiter signi- similibus non est quoerendus sensus spiritualis, qui
ficant res, essent falsa . ul palet in loculionibus ex rébus signaiis per voces accipialur : sed tantum
parabolicis et hujusmodi, ut infra palebit. Unde ad- sensus lilteralis, qui ex significalione vocum acci-
dendum est proedictis: quod sensus sacroeScripturoe, pitur, ul est manifeslum. Similiter cum Lucoevm
ad hoc quod litteralis dicitur, requir lur quod sil in- Christus interpretatur parabolam suam, dicens :
tenlus ab auctore sacroe Scripturoe, qui esl Deus. s Semen est verbum Dei, » etc., manifeslum est
Cujus ratio est : nam sensus lilteralis cujuscunque quod illa verba inlerprelativa non oportel quod ha-
scripturoe est ille quem auctor intendit, cum voces beant alios sensus spiriluales, cum ipsamet inter-
sint earum, quoesunt in anima, passionum notoe: ut pieialio sit exposiliva paraboloe proecedentis. Simi-
in prima Periermenias ; sed constat quod auctor sa- liter EpisioloePauli, quoeuna de proecipuis parubus
croe Scripturoe esl Deus, el sic palet quod sensus Novi Testamenli censeri debenl, per totum fere sen-
lilteralis de quo agilur, est ille qui a Deo intenditur, sum litleialem tanlummodo habent. Loquitur enim
el per voces in liitera contentas signatur. Ex quibus ibi tanquam doclor uniyersalis Ecclesioe, expouens
Hyioilur quod sensus lilteralis sacroe Scripturoe non et concordans utrumque Testamentum. Licel enim
 a IROLEGOMENA. 42
in ipsis Epistolis profunda et difficilia ad fidem per- A sensum litleralem perlinentium polest intelligi illud
tinentia , et ulriusque Testamenli declaralionem II Esdr. vin, ubi dicilur : « El legerunt in libro
tradantur, non tamen allegorice, vel anagogice tra- t LegisDei aperle et distincte, et apposuerunl ad in-
duntur, sed tantum litleraliier; ipse enim hisloria- t tclligendum. » In hoc enim quod dicilur, « legerunt
liter loquendo seulilleraliler, oslendil de quibusdam in libro aperle, » potest intelligi ipsa expositio lil-
Scripturis quomodo sint intelligendoein sensu spi- leroe, quoe est quasi janua omnium exposilionum
riluali : ut cum Galalarum iv dicit de duobus filiis sequentium, sine cujus aperlione non polest quis
Abrahoe. s quoe sunt per allegoriam dicia. J Non recle inlrare ad alias exposiliones. Cum autem di-
ergo verba Apostoli sunt aUegorizanda, seu niora- cilur, « et distincte, i intelligilur sensus anago-
Iizanda,-el hujusmodi, sed polius enucleanda :ail gicus ab Auguslino nominalus, quia per proprias et
ex ipsis veri sensus littérales exlrahaniur, ex quibus veras dislinctiones solvunlur conlrarielates quoe in
discursive producendo multa, magna, el profunda in- sacris Scripturis quandoque apparent. In hoc autem
feruntur argumeutalive : sicut iri aliis scienliis hu- quod sequitur : «Et apposuerunl ad întelligendum, >
manis ex certis etverisprincipiis mulla discursive in- polest intelligi notilia causoe legis, seu hisiorioe, vel
ferunlur-,proutin 1p. q. 1, arl.7 ; quoequidemomniaad alicujus dicti sacroe Scripturaj. Cum enim intelligere
liiteralem sensum pertinent, a quo recle deducuniur. sil inlus légère, ille qui per cognilionem efleclus
Et sic palet quod non quilibet passus sacroeScri- devenit ad notitiam causoe, proprie dicilur intelli-
piuroe quadruplici sensu silexponendus : sed prout gere.,qui quidem sensus vocatur ab Augustino ely-
S.Thomasnolabililer lradit7quodlibeio, q. 24, sacra mologicus.
Scriptura quandoque est exponenda istis quatuor R Sed ulterius altendendum, quod sub quolibet ge-
sensibus, quandoque tribus, quandoque duobus, quan- nere proediclarum trium exposilionum .ad litleralem
doqueuno tantum. Unde ea quoe secundum liiteralem sensum, ut dictum est, perlinentium, possunt esse
sensum adfacta VelerisTestamentispectanl, possunt mulioe species. Potesl enim non solum una causa,
quatuor sensibus exponi ; similiter ea quoead lilte- sed plures, unius dicti assignai! : similiter el non
rani de Christo capite dicuntur, possunt exponi lit- solum uno modo solvere conlrarielates, sed pluribus,
leraUler de Christi gestïs, allegorice .referendo ea ' ut esl manifeslum.
ad^corpus ejus myslicum, et moraliter eadem refe- Iiem quanium ad simplicem expositionem Scri-
rendo ad actus nostros, qui secundum ipsum debent pturoe, quoe ex primaria vocis significalione c.onsur-
regulari, et anagogice in quantum in ipso Christo gil, manifestum esl quod plures sensus littérales
esl nobis iter glorioe -demonslralum. Illa aulem traduntur, non solum ah exposiioribus seu scripio-
quoe secundum litteraiem sensum dicuntur de Ec- ribus communiier, sed eliam a docloribus sanctis,
clesia, possunt exponi moraliter et anagogice. Ea ut palet Gen. i, in quo loco, ut Magister dicil in se-
vero quoe secundum lilteram moraliier dicunlur, cundo, dist. 15, quidam sanciorum Patrum qui verba
non consueverunt exponi nisi anagogice. Illa vero Dei aique arcana scrutali sunt, quasi drversa videntur ,
quoe secundum sensum lilieralem pertinent ad sta- scripsisse. El sic paiei quod non cujuslibel lextus
lum glorioe,nullo alio sensu consueta sunt exponi, eo sacroe Scripturoe sil tantum unus sensus litteralis.
quodipsa non est figura aliorum, sed ab omnibus aliis Si aulem dicatur contra hoc quod licel diversi di-
figurala. Quoequidem omnia, et alia ad hoc perti- versos sensus attribuant alicur litteroe sacroe, non ex
nentia, plenius iu dicta quoestionedeclaranlur. hoc sequilur quod sint plures sensus littérales lalis
Circa tertium, scilicet, .an cujuslibel passus seu C lilleroe; sed tantum ille est litteralis quem inièndit
textus sacroe Scripturoe sil tantum unus sensus litte- auctor ; ad hoc dicendum quod secundum sanclum
ralis? etûdeturquod non. Nam secundum Augu- Thomam in prima parte, q. i, quia auclor sacroe
slinum in lib. de Utililaie crëdendi, ad sensum lit- Scripturoe Deus est, qui simul omnia suo simplici
leralem pertinent tria : quorum primum est, cum intelleclu comprehendit, non est inconveniens ,
liltera simpliciier exponitur; et hune dicit sensum ut Augustinus dicil in ni Confessionum, .si etiam
hisioricum. Secundum esl, cum causa hujus quod secundum lilieralem sensum sacroeScripturoe plures
in liltera conlinelur, assignatur seu exponitur; quem sint sensus : quod întelligendum esl dum taies sen-
sensum vocal elymologicum. Tertium est, cum leritas sus sini litteroe conformes, et quod determinationi
illius litteroe oslendilur verilati allerius Sciipturoe Ecclesioe,seu recloerationi non répugnent, ut diclum •
non repugnare ; quem vocat anagogicum. Verbi gra- esl: similiter el quod sint invicem compassihiles.
-tia , cura legitur Gen. n : -t jEuificavif Dommus Cum aulem contingat duos sensus littérales secum
c Deus costani quam tulerat de Adam in mulierem, t impassibiles alicui sacroe auctoritati altrihui, necesse
etc. Sensus historicus illius dicli est, cum simpli- est dicere quod tanlum aller eorum est lilterahs :
eiter exponitur, quod in Jittera conlinelur. Sensus sicul cum Danielis x de principe- regni Persarum
vero elymologicus esl, quando redditur causa quare traditur a B. Gregorio in Morali quod esset angélus
de latere viri'lormala sil mulier, el non de alia parte bonus qui regno Persarum proesidebal, alii vero di-
corporis ; similiter quare dormienti el non vigiianti eunt oppositum, et sic contingit in mullis aliis.
suhtracia sit cosla, pioul traciatur in secundo, dist. ïlem altendendum est quod sensus lilteralis sacroe
18. Sensus vero anagogicus esl, cum ostendilur [> Scripturoetantoecapacitatiseslseuviriutisj quod in eo
veritali alle-
quodverilas hujus dicli non répugnai creatione continentur virtuali ter omnia adfidem, seu bonosmo-
rius Scripturoe, ubi dicilur Gen. i de ho- resetvirlutesperlinenlia. UndeMagisier, qui Patrum
niinis^ « Masculum et feminam creavit eos, J etc. sentenlias brevi volumine compilavit, in cujus volu-
Ex qua litlera apparel quod simul in eodem lem- minis exposilione doclores postremi seu scriptores
pore fuerunt masculus et femina humanoe spe- omnia quodammodo tbeologica introduxerunt, in
ciei creaioe, et non successive, sicut femina esset, hujus sensus lilteralis leslimoniis totum suum opus
post creationem niasculi, de latere ejus sublracta. fundavit ; dicil enim in suo prologo sic : « Volumen
Sed bene atlendenti, ex hac consideratione Au- Deo proeslanle compegimus ex testimoniis veriiatis
gustini non habetur quod sub sensu lilterali conti- in oeternurûfundatis. Î Constat autem quod testimo-
neanlur tria gênera expositionum, sic quod quoelibet nia veriiatis in oeternum fundata, sunt testimonia
illarum sit sensus litteralis proprie : sed prima ex- sacroe Scripturoe secundum liiteralem sensum sum-
positio est tantum sensus litteralis, secunda vero pia, ex quo sensu solo leslimonium potest accipi,
est redditiva causoe ipsius litteralis sensus, terlia seu argumenlum, secundum Aujgustinumubi supra.
vero esl solutiva contrarietatis illius. Unde secunda Sed circahocconsiderandumquodnon omnia quoese-
et lerlia exposilio, licet pertineant ad sensum litte- cundum sensum liiteralem ex sacra Scriptura haben-
raiem, eo quod per eas magis perficilur seu eluci- tur, sunt immediala, sic quod ex primaria litterarum
dattfr : non tamen sunl sensus littérales proprie di- significalioneinlelliganlur : sed requiritur quandoque
cendi. De quibus tribus geueribus exposilionum ad addilio alicujus veri, ex que/ vero, adjuncto sensui
PATROL. CXII1. 2
 45 WALAFRIDUS STRABUS FTJLDENSIS MONACHUS. M
lilterali, aliud verum deducalur. Sicut cum Christus A dicta, sed potius unus illorum sensuum proecellit
Lucoexx ex testimonio litteroe dicenlis : « Deus Abra- uno .modo, el alius alio ; idcîrco in lalibus videtur
« ham, Deus ïsaac, Deus Jacob, i concludit .contra habere locum illud aldRom. xiv. « Unusquîsque in
Sadducoeos, aliam vitam esse neganles hominum post « suo sensu abundel,' » salva semper sanctorum re-
proesenlem, sic argueus : «Est Deus mortuorura vel verenlia et auclorilate.
« vivorum, » q. d. cum ex sensu lilterali habemus de Circa quinium, scilicet, an ex quolibet sensu lil-
Deo, el sit Deus Abraham, etc. : el ratio dictât, quod terali sacroe Scripluroe possit sumi efficax argumen-
Deus dicitur esse Deus respectu alicujus exislentis lum ? dicendum quod licet a solo sensu lilterali sa-
in rerum natura : ergo sequitui' quod Abraham, et croe Scripluroe possit sumi efficax argumenlum, ut
Isaac esseiilin rerum natura, quod negabànt Saddu- palet per Augustinum ubi supra : non tamen ex
coei.Constat autem quod hoecconclusionon deducitur quolibet sensu lilterjali sacroe Scripturoe suinilur
ex sensu illius litteroe :'« Deus Abraham, Deus Isaac, » efficax argumenlum.I Nam cum sint multi lextusin
etc., nisi addalur aliaproposilio vera supradicla, et sacra Scriptura, qui diversimode eliam a sanctis
sic palet inlenlum. El potest etiam contîngere quod doctoribus exponunlur, ul supra arliculo tertio, se-
talis, conclusio ex una deduclione, vel ex pluribus quitur quod ex nullo talium sensuum possit sumi
successivis ex sacra litlera concludalur : sicul con- efficax argumentum;| quia sic argueretur quasi a
tingit in scienliis, seu artibus humanis liberahbus, disjunctiva ad alleram parlera. Bene lamen si hu-
quod aliquoe conclusiones slatim a primis principiis jusmodi sensus diversi in aliquo concordant, polest
naturaliler notis deducuntur, alioe vero ex mullis sumi inde efficax argumenlum, saliem adlioc in quo
mediis invicem ordinatis, ul esl manifeslum. Sensus concordant; sicul Dan. ix, in computalione sep-
ergo litteralis verus qui ex primaria significalione B tuaginta hebdomadaruni ; ubi licet expositores, tam
litteroe consurgil, dicendus esl primus sensus h'tlera- Hebroei quam Latini l diversimode se habeant, non
lis ; alii vero subséquentes sunt sensus secundarif, solum in termino a quo hebdomadoehabent initium,
quorum certiludoaeertitudineprimi sensus dépende!, sed etiam in progressu computationis : quia tamen
qui sensibus secundariis est certior ; sicut prima prin- secundum omnes terminus ultimus earum jam longe
cipia naturaliter nola coeteris ab eis deducliscer- transivit in proeterilum, ideo ex ipsa auclorilate ar-
-tiora sunt. Quoe quidem consideratio atlendenda est gumenlum efficax sumitur ad concludendum Ghri-
in mullis passibus sacroe Scripluroe. stum jam venisse, ut ibidem patebit.
Circa quartum, scilicet, cum plures sensus de Ex quibus sequitur quod cum sensus litteralis sacroe
una auctoritale sacroe Scripluroe littérales traduntur, Scriptura} in quibusdam locis non sil idem apud
quis illorum aliis sit proeferendus ? dicendum quod omnes, ideo polest contingere quod ex aliquo
in hoc non videtur quod possit dari unica régula sensu lilterali posset1 sumi argumenlum validum
generalis ; sed sunt quoedamcirca hoc consideranda, contra quosdam, puta contra lenenles enmdem sen-
proesuppositis his, quoe supra in arliculo primo de sum litteraiem, ex quo tamen sensu non potest sumi
sensu lilterali dicuntur. Primum est, quod ille sensus argumenlum validum |contra alios, scilicet tenentes
videtur proeferendus, cujus senlenlia magis kmilitur aliam exposilionem seu sensum litleralem : quoe qui-
rationi. Unde in decretis dist. 20, c. Décrétâtes: dem diversilas soepiuscontingit inler nos et infidèles.
« Quo enim quisque magis rationi innilitur, eo ma- Sunt enim aliqui textus sacroe Scripturoe, quorum
joris auctoritalis ejus verba esse videntur. s Item sensus, qui esl lilteralis et verus apud catboli-
sensus ille videtur aliis proeferendus esse, qui magis G eos, non sufficit ut ex~eo sumalur efficax argu-
consonat litteroe. Unde secundum Âugustinum in 01 menlum contra infidèles seu hoereticos, sed ex hoc
de Doctrina Chrisliana , dubia sunt determinanda non tolleturquin lali^sensus ealholicorum sil verus
secundum senienliam, quoe de Scripturarum planio- et litteralis apud calholicos censendus. Verbi gralia,
ribus locis accipitur. Constat autem quod planiora cum Psalmista dicit : 4 Verbo Domini coeli lirmati
loca sunt illa quoe planius lilleroe consonant. Item « sunt (Psal. XXXII),>|etc., sensus verus et litteralis
proeferendus est coeteris paribus sensus littera- apud catholicos est quod verbo Domini, id ësl, Filio
lis, qui a sanctis doctoribus traditur, coeteris sen- Patris, coeli sunt firmafi: quoe quidem exposilio
sibus ab aliis expositoribus tradilis ; unde in De- apud calholicos est quasi necessaria, eliam consona
cretis, c. Allegato, in sacrarum litterarum exposilio- huic quod dicitur Joaln. 1 : « El Verbum erat apud
nibus sancti doctores summis pontifieibus proepo- « Deum, et omnia per ipsum, t id est per Verbum
nuntur, el a fortiori aliis scriptoribus. Item ubi duo c facta sunt. i Sed ex hoc sensu non sumitur ar-
sensus iitleroe habenlur, quorum neuter répugnât gumenlum efficax contra infidèles, non recipientes
Ecclesioe auctorilati, nec recfoe ralioni, unus tamen Evangelium : illi enim non concedunt aliqnam esse
traditur a catholicis, et alius ab infidelibus, lune distinctionem realem in divinis, sic ut sit aliqua di-
proeferendus est sensus ealholicorum : tum quia vina persona oeternaliter ' proeedens ab alio per nio-
magis proesumendum esl quod illi qui in gremio dum verbi mentalis. Unde eum dicitur : * Verbo
Ecclesioe sunl, cui Christus promisit Spiritum veri- « Domini coelifirmati sunt, 1 ipsi dieunt quod hic lo-
tatis, verum intelleclum sacroe Scripluroe habeant, quitur Psalmista more bumano : sicul cum de man-
rruam infidèles qui veritati fidei communiter adver- U dato alicujus domini Cliqua fiunt, dicitur quod sunt
saniur, tum ne ad hoc detur infidelibus occasio cre- verbo ejus facta. Sumitur tamen ex hae auclorilate
dendî, quod ipsi melius sacram Scripturam expo- argumentUm validumivapud fidèles circa disiinciio-
nant quam catholici. Unde Leo papa in quadam nem personarum in divinis prout in primo Senten-
epistola ad episcopum Alexandrinum dicit quod ini- liarum, dist. 2. Ex quo sequitur quod calholicus
mici crucis Christi factis et verbis nostris insidian- exponens islam auctoritatem Psalrmstoe débet eam
tur, ideo nullam eis," vel lenuem, occasionem de- catholice exponere, non curans an ex ea posset
mus. Qua ratione videlur quod cum aliqua listera sumi efficax argumenlum contra infidèles Trinila-
sacroe Scripturoe eodem modo exponitur a catholicis, tem neganles, an non : quia non oportet quod ex '
et ab infidelibus, lune auctorilas talis expositionis quolibet sensu- lilterali argumenlum sumatur apud
attribuenda est catholiGis, et non infidelibus, ra-, omnes, ut jam diclinrj est. Quod tamen postillalor
tione proedicta ; proeseriim si lalis expositio prius in hoc loco, et aliis nonnullis videtur observare, ut
emanavil a catholicis : cujus contrarium reperitur in suis locis patebil : videlur enim oestimare quod
aliquo modo in Postilla, sicut patebil infra, Genesis non-sit sensus litteralis, nisi ille a quo sumitur ar-
i, ubi quoerilur quare in secunda die non dicitur : gumenlum validum etiam contra adversarios, quod
Î Et vidit Deus quod esset bonum, i sicut in aliis tamen non est sic întelligendum, ut diclum est. •
diebus. Quia lamen ubi pluralités sensuum litlera- Circa sexlnm, scilicet, respondendo ad principale
lium occurrit, raro contingit quod unus proedicto- quoesitum, videtur dicendum quod sensus litteralis
rum sensuum coeteris "proeeellat secundum omnia possit comparari ad alios sensus dupliciter : uno
 45 PROLEGOMENA. 46
modo universaliter, scilicet respectu totius sacroe Aritualia, saltem sub simïlitudinibus corporalihus,
Scripturoe in communi,: alio vero modo particula- prout in prima parte quoesl.prima, arlic. 9. Constat
ritér, scilicet, secundum quoedam particularia loca autem, prout in i Elhicorum, quod bonum quanto
sacroe Scripturoe. Si primo modo comparatur, err universalius, lanlo divinius.
aecipiatur sacra Scriptura prout est principaliter Ex hac igitur triplici considèratione, qua sensus
speculaliva, tune sensus lilteralis secundum unam litteralis coeterissensibus simpliciter comparatus est
considerationem est ejusdem dignilatis cum aliis dignior, potest quodammodo accipi triplex ralio ad
sensibus, secundum vero~aliam- considerationem , commendationem hujus Postilloe, scilicet, magistri
est coeterisdignior. Ad quod sciendum quod scienlia Nicolai.
speculativa dicitur alia dignior ex duobus : uno Prima est ex parle sensus lilteralis, qui coeteris
modo ex dignilate materioe; nam ul dicitPhilosophus modo proedicloest dignior : hoecenim Postilla, inler
in xi de An'imalibus, Minimum quod potest haberi alias quoe in communem usum veniunl, magis înten-
de cognitione rerum allîssîmarum desiderabilius dit litteraiem sensum, coeterissensibus proetermissis,
est, quam certissima cognitio, quoe habelur "de seu valde modicum laclis, ut ipse dicil in prologo.
minimis rébus. Et secundum istam consideralio- Secunda ratio ex parle suoe extensionis : fuerunt
nem sensus litteralis et sensus spiritualis sacroe enim aliquoepostilloe sPlemnes de certis, seu singu-
Scripluroe communiter accepti, ejusdem sunt di- laribus libris divinoeScripluroe, quoe se non exlende-
gnitatis ; de eodem enim tractatur, secundum runt ad omnes libros; hoec vero se exlendit ad
utrumque sensum,' scilicet de Deo, et de crealuris, utrumque Testamentum, nihil inde proeiermiitens.
prout in Deum referantur, prima parte, q. 1. Alio g Terlia vero ralio ex parle suoe universalilalis, seu
vero modouna scienlia dicilur dignior alia ex cer- -communitalis : hoec enim Postilla, saiiem in his par-
tiludine,-secundum quam illa scienlia dicitur dignior tibus Hispania?, el, ul credo, Gallioe,communior est
-quoeceriior est, et secundum hanc considerationem coeteris, circa Glossam" ordinariam. Ad islam enim
manifeslum, quod sensus litteralis est dignior, cum recurrunt non solum theologi, sed etiam juriste et
sit coeteris certior. Tota enim certitudo aliorum alii intelleclum sacroe Scripluroe planum habere de-
sensuum sacroe Scripluroe a certitudine sensu lit- siderantes.
teralis dependet. Unde Augustinus de Doclrina Sed licet ex proedictis tribus hoecPostilla simplici-
Chrisliana : i Nihil esl quod occulte in aliquo loco ter est commendanda, sunt lamen alia tria quibus
t sacroe Sci ipluroe traditur, quod non alibi mani- videtur, saltem in aliquibus locis, minus sumeere.
« feste exponatur: t Cujus ratio est : Nam spiritualis Primum, quia exposiliones sanctorum doclorum
exposilio semper débet babere fulcimentum ab- ali- in pluribus locis irrationahiliter videtur poslponere
qua lilterali esposilione sacroe Scripturoe, prout in proprioe expositîoni,' et quandoque etiam exposiiio-
quodlihelo et quoeslione supra allegatis-plene-"tradi- nibus Hebroeorum, quod est inconveniens, ut dictum
tur. Si aulem comparetur sensus litteralis ad alios fuît in quarto articulo supradiclo. Inler quos sanctos
sensus secundum quoedam parlicularia locâ sacroe doctorés pluries videlur impugnare irrationahiliter
Scripturoe, sic manifestum esl quod in pluribus locis sanctum Thomam, quandoque expresse, quandoque
sensus spiritualis esl dignior, ex eo quod de altiori lacile, cujus sancti docloris eloquia firmiter credo
materia tractât; sicut cum legilur de Abraham esse igné charilalis examinala, et naturalis ratïonis
Gen. sxi, quod c duos filios habuit, » etc. Quod ex- '_ dictàmine mullipliciler purgata. A quo etiam sanclo
ponitur ab Apostolo Gai. iv allegorice de duobus " doelore ipse Postillator mulla fréquenter accipil, li-
Testamentis : ubi palet quod sensus allegoricus ille cel eum non alleget, nisi solum reprehendendo.
dignior.est, quam sensus historialis illius lilleroe, et Secundum,' quia in littera Hebraica ad quam plu-
idem palet de mullis aliis. Si aulem accipialur sacra ries recurrit, non videtur fuisse sufficienicr erudi-
doctrina prout comprehendit sub se scienliam.pra- tus, quasi illam In puerilia didicisset, sed de illa vi-
clicam, tune eliam sensus litteralis el spiritualis du- detur habuisse notiliam, quasi ab aliis in oetale
plicî modo comparai i possunt, scilicet universaliter adulla mendicalo suffragioacquisitam. Quod mullum
et particuiariler, ut diclum est. Si primo modo, lune refert in pluribus sacroe Scripturoe passibus, ut in
sensus lilteralis et spiritualis'ejusdem sunt dignila- suis locis patebit.
tis; illa enim scienlia practica seu ars dignior est, Terliuin quia, ut ipse dicit in secundo prologo,
quoe ad ulleriorem finem ordinatur, ut civilis mili- inter doctorés Hebraicos maxime inducil Rabbi Sa-
tari, ut in i Ethic. Constat autem quod finis ullimus lomonem, qui inter eos rationabilius ad declaralio-
tolius sacroe doclrinoein quantum est practica,'sive nem sensus lilteralis, ut asserit, fuit locutus : cujus
secundum sensum liiteralem, sive secundum sensum opposilum est manifestum apud Hebroeos: qui licet
spiritualem, esl unus et idem, scilicet, beatiludo ipsum Rabbi Salomonem reputent solemnem docto-
oeterna. Si aulem comparentur secundo modo , sci- rem in lhalmudicis, non tamen in his quoepertinent
licet secundum particularia loca, tune manifestum ad fidei et sacroe Scripluroe expositionem, sed potius
est quod in quibusdam locis sensus spiritualis est inter eos reputantur majores, seu solemniores in hu-
dignior, tanquam propinquior ultimo fini, ul patel. D jusmodi expositionibus quidam alii, ut Rabbi Moy-
inmultis proeceptis coerimonialibus, sicul cum dici- • ses, JEgypiius, et Rabbi Moyses, Gerundensis, et
tur Deut. xxv : « Non ligabis os bovis triturantis in Rabbi Abe'nhazra, et alii, prout jam videbitur.
t area fruges tuas ; » quod exponitur ab Aposlolo 1 Ul igitur proedieta et quoedam alia magis eluee-
Cor. ix spiritualiter, ostendente'quod sensus proe- scant, quod valde utile putatur, considerans univer-
cepti illius lilteralis modicoeulililâtis est, de quo di- saiitatein hujus Postilloe, ad quam etiam infidèles
cil: £ Nunquid debobus'eura est Deo; an propter quandoque recurrunt, et mulloties non ut discant,
« nos iilique dicil ? j- el sic demultis aliis. Sunt eliam sed potius ul reprebendanl. Nam ut 'dicil Magisier
alioeconsiderationes quibus sensus lilteralis proemi- in prologo \ Dissenlienlibus voluntalum moribus,
nel sensibus spiritualibus, quarum una est ex parte dissentiens' quoque lit animorum sensus ; cogilavi
extensionis : sensus enim litteralis extendil se ad ex zelo divinoe veriiatis illam transcurrere, et ubi
quamlibel particulam sacroe Scripluroe ; quilibet juxta modum imbecillitatis meoealiquid visum fuerit
enim passus sacroe Scripiurae habet aliquem sensum addilione egere, in marginibus superaddere, Postil-
liiteralem : sensus vero spiriluales non se. extendunt lamque ipsam cum additionibus tibi, ut in proefatione
ad lotam sacram Scripturam, prout patet ex dictis dlcebam, donare. Non tanlën me putes ut corrigen-
in secundo articulo. tem, seu temerarie asserentem : quod absit; sed
Alia vero considéra lio est ex parte universalitatis : simpliciter tibi, aliisque, si hoc legerint, proponen-
sensus enim lilteralis communior est seu universa- tem : diffinitionem tamen eorum quoeper me dicun-
lior, quia eliam rudes qui ad inlelligibilia capiendà tur, et approbalionem, seu reprobationein, lmiuili-
non sunt idonei, per sensum liiteralem _eapiunt spi- ter et dévoie relmqiurdeterniïnatio'ni sacrosanctoe
47 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSJS MONACHUS. 48
malris Ecclesioe, et cujuscunque melius senlienlis. À A « aliud nemo potesl ponere proeter id quod posituni
Cum aulem aliquam addilionem hujusmodi légère « est, quod est Christus Jésus, J Quod dicilur se-
voluens, oporlel.ul prius'rideas senlenliam Postil- 'cundum sirnililudineml; nam sicut fundamenium in
lamin eodem passu ad plénum : nam quoelibeladdilio corporalihus,suslinet oedificium, et esl prius eo, et
sententiain poslillaloris eodem loco supponil proein- ipso déficiente oedificiumtendit iu ruinam : sic in
lelligendam. Nec ignoro quod non omninus, scilicet, aedifieio spiriluali Christus suslinet tolum corpus
qui forsan legerint, hoc placebil opusculum, sed Ecclesioe, et est prior' eo dignilateevacuarelur. et causalitate,
formido, ut juxla Bernardum loquar, me ob banc sine quo oedificium ecclesiasticum Si-
rem multorum fore indignation! obnoxium, et quod militer suo modo dicendum esl de sensu lilterali,
aliquando superfluus, aliquando judicabor proesum- scilicet, quod estsecundum fundamentum, scilicet, respectu
ptor. Sed quia non ut novus expositor ausus fuerim aliorum sensuum quamdam similitudinem ;
miltere manum, nec quidquam post Patres quod sil nam sicut in s;dificio corporali fundamenlo sublalo
conlra Patres, quinimo pro Patribus, ul arbilror, oedificium lendit in ruinam : sic totus sensus spiri-
sciipsi, sed potius modicum hoc quod videbis piano tualis sacroe Scripluroe rueret sensu lilterali totaliter
modo iradidi, profundorum mysteria peritioribus sublalo, eum sensus spiritualis de bis quoe ad salu-
relinquendo, cessai, ut oeslimo, proesumplionis rea- lem pertinent, fundari habeal in sensu litlerali, ut
tus. Superfiniialis etiam vilium incurrere me non diclum esl. i
credo, cum non tam iutendissem sacram exponere Ad quartum, dicendum quod in sacra Scripiura
litleram, quod jam mulli majorum nostrorum fece- mulla tradunlur parabolice seu metaphorice, scili-
runt, quam de eadem loquendo sumere occasionem : n' cet, subjsimilitudine rerum corporalium. El hoc pro-
lum ut senescentis oetalis meoe devotionem excita- pter duo. Primo propter necessitalem, secundo pro-
rem ; tum ut le ad sludia nostra monendo in aliquo pter ulilitatem. Quia enim débilitas cognitiouis no-
adjuvarem; tum etiam'quia lecum loqui deleciabar, stroe, quoe a sensu habet initium, dhina intelligere
liane materiam lalius ulihusque inler colloquendum non polest, nisi varietate sacrorum velaminum cir-
honeslam utilemque pulavi. Si quid lamen superflui- cumvelata , secundum Dionysium in i de coelesii
tatîs proesumplionisve, elsî -ego non senlio, tu for- Hierarcbia, ideirco neeesse est quod sub talibus si-
san repereris : soient enim nonnunquam aliqua vi- mililudiriibus divina nobis tradanlur. In quo eliam
tia, proesertim spiriiualia, a suis possessoribus igno- est quoedam militas, scilicet, ul rudibus qui ad ca-
rari, quoe infiuila clementia Salvalor dignelur igno- pienda inlelligibilia non sunt idonei, saltem sub si-
scere, tu vero toléra patienter, zelum potius quam militudinibus corporalibus spiriiualia proponanlur.
efFectum considerans. Unde Sahator Matth. xm, postquam proposmt smii-
Nunc aulem ad quoeslionem proposilam veniamus, liludinem dicens : « Exiilqui séminal, » etc., postea
respondendo ad argumenta. discipulis ait : t Vobis datum esl nosse myslerium
Ad primum, dicendum, quod Apostolus dicit : < îegni, i coeteris autem in parabolïs, elc. Unde se-
« Liltera occidil. spirilus aulem vivificat (II Cor. cundum Thomam, in prima parle, quoest. 1, articul.
« m), » non intendit distinguera inter sensum liitera- ullim., in responsione ad tertium argumenlum : In
lem el spiritualem, de quibus hic agilur : sed inter talibus parabolicis locutionibus, seu melaphoricis,
legem velerem, quoefuerat data in lilteris scriptis, sensus parabolicus sub lilterali sensu eonïinelur.
scilicet, in tabulis decalogi, et in libris Mosaicoele- '^_ Cujus ratio est : nam per voces significalur aliquid
gis ; ei inter legem novam, Ml quoe fuit data in spiritu, proprie, et aliquid figurative ; nec in talibus est sen-
scilicet in cordibus, prout prophelalum Jerem. sus litteralis ipsa figura, sed illud quod est figura-
xxxi ; unde lex velus dicilur lex lilleroe, et lex nova, lum. Non ergo cum iScriptura nominal Dei bra-
lex spirilus. El quia Testamentum Velus cognitio- chium, esl litteralis sensus, quasi in Deo sil mem-
nem peccati dabat, ex qua augebalur concupiscenlia brum hujusmodi corporale : sed illud quod per mem-
occasionaliter ex malilia bumana, quoesemper niti- brurn significalur, scilicet, virlus operativa. Et idem
lurin velitum; non aulem dabat graliam, qua homo dicendum esl cum dicilur, Deum descendere, et hu-
adjuvaretur ad implendaÏ divina proecepta : ideirco jusmodi : scilicel, quod non esl sensus litteralis.,
dicil ., « Litlera occidit, scilicet, lex litteroe, quoe quod iDeus movealur -aliquo modo, sed quod ad mo-
occasionaliter occidit, modo proedicto ; sed lex noia, dum descendentis operelur, providentiam suam ré-
quoe lex spirilus dicilur, vivificat, in quantum esl bus inferioribus applieando, et sic palet quod sensui
lex gratioe, qua homo adjuvatnr ad implenda divina lilterali sacroe Scripiurae ex talibus locutionibus
proecepta. niiiiquam potesl subesse falsum.
Ad secundum, dicendum quod per sensum litle- Ad quintum, sciendum quod elsi liber sacroe Scri-
ralem non solum habelur historia tantum, scilicet pluroe (de quo Ezecbielis n et Àpocal. \) dicalur
rjrum gestarum ; sed eliam quoe^sunt agenda, ut « scriptes foris » ratione sensiiL,liiterabsqui dicilur
palet ex proeceptis charilalis, in quibus secundum este polentior, eo quod per voces immédiate signi-
doctrinam Christi lolâ lex pendet. Similiter per sen- ficatur; et dicalur <tscriptus inlus i propter sensum
sum lilieralem habentur quoe sunt credenda, ut de niysticum, seu sensum spiritualem, qui est laten-
unilale Dei Deut. vi : « Audi, Israël, Deus luus unus I) lior : non tamen ex hoc sequilur quod sensus litte-
est, » EldeTrinitale personarum, ut Mailb. xxvm: ralis sit minoris dignitalis universaliter, sed solum
« Baptizantes eos in nomine Patris, el Filii, et Spi- particulariter, scilicet, in illis locis, seu passibus
« ritus sancli, t et sic de aliis ad fidem et spem perii- sacroe Scripturoe, in quibus concurrunt duo sensus,
nenlibus. Unde secundum Thomam, prima parle, unus, scilicet, spiritualis qui de allîori niateria ira?
qnoesl. 1, arlic. ult., in responsione ad primum ar- ctal,|Seuutilïori ; et jalius litteralis, qui'tractai de
gumentum nihil sub spiriluali sensu conlinelur fidei rébus geslis, quoe sunl 1 minoris dignitalis, ut diclum
neeessarium, quod Scripiura per liiteralem alicubi fuit supra. Sed ex bac consideratione habelur, quod
manifeste non tradal. Ul est sentenlia Auguslini, de sensus lilteralis simpliciter loquendo sil dignior, eo
"Joctrina Chrisliana. Hoecille. Unde ex hoc quod in quod ejus notitia se extendal non solum ad sapien-
luibusdam locis sacroe Scripluroe sensus lilteralis tes, qui mystica intelligunl, sed etiam ad rudes,
solum gesta docet, non sequitur simpliciter quod per juxla illud Rom. i : « Sapienlibus el insipientibus de-
sensum litleralem non habeantur ea quoesunt de ne- « bitor sum. » Ex quo manifeste sensus sacroeScri-
cessitate salutis credenda, agenda et speranda. pturoe dicitur scriptus intus et foris, eliam secundum
Ad tertium, dicendum quod fundamentum in spiri- sensum litleralem tantum : nain, ul deductum fuit in
tualibus soepe dicilur esse nobilius seu,dignius quam leilio articulo hujus quoestionis, de his quoe perti-
oedificium : Christus enim, qui coeleris suppositisi nent ad sensum litteraiem quoedam sunt inlimiora
Ecclesioe incomparabililer dignior exislit, lunda- quam alia. I
nienlum dicilur ; unde I Cor. m : « Fundamentum t Ad sextum, dicendum-quod sicul studiuin huma-
4Q PROLEGOMENA. 50
narum scientiarum incipit a principiis naturaliler .^ cunda). Qui quidem defeclus. in sensu accipto se-
notis : sic sludium sacroe Scripluroe recle ordinatum cundum signilicationem vocum lanlumsoepe contin-
incipit ab articulis fidei divinitus in sacrasacroeScri-
Scriptura git in sacra Scriplui a modo proediclo; unde in tali-
revelatis, qui fundantur in sensu lilterali bus locis recurrendum est ad aucloritalem beat!
pluroe. Ex quibus articulis una et cum aliis in sacra Gregorii supradictam, quoe valde altendenda esl.
Scripiura traditis, seu per veramalia reciam ralionem
iineniis, proceditur ad aliqua probanda : sicut Copia cujusdeni litteroe', quoe contra determi-
Apostolus I Cor. xv ex resurrectione Christi arguit nationem proedictoe quoestionis a quodam
resurrectionem communem; et per isium proces- magistro in sacra pagina de ordine Mino-
sum devenilur ad omnia quoein sacra theologia ve- rum, auclori additionum fuit mîssa. -
raeiter traduntur, quoeomnia reducunlur ad sensum
litleralem ipsius sacroe Scripturoe, ut diclum est. Ex Aime proesul, ut aller Simeon annosus, famosus
quo palet quod sludium sacroe Scripluroe incipit ab studio divinoelegis, tuam emeritam seneclutem ob-
intellectu sensus litteralis ipsius piimarie sumpto, lulisti quasi sacrificium vesperiinum : in quo forsan
el lerminatur iu his quoe in eadern sacra Scripiura responsum accepisli a Spiritu sanclo, non videre
traduntur vel deducuntur ex eis modo proediclo. morlem, nisi prius addilionibus declarativis declara-
Coeteraautem quoead sensum spiritualem pertinent, liones littérales ulriusque Testamenli elucidares,
fundari habent in proediciis, ul riicium est. Ex qui- quasi inessel vena vitoeet in lum'ine tuo lumen illius
bus patet excellentia sensus lilteralis, in quantum in videretur ; ideirco tibi laus et honor in Ecclesia
eo ir.cltiduntur circa cognitionem divinam, quoe est g sanclouim, utcoeieris sacram Scripturam elucidan-
per fidem, tam illa quoe se habent in aliis scienliis tibus est concessus. Et quoniam, aime proesul, apex
ut inlellectus , scilicet prima principe, quam illa , et pastor, spéculum el agalma luciforme, prooemiali-
quoe se habent ut scienlia, scilicet, quoe deducuntur ter inlroduclio lui operis, Addiliones nominati, ad
a principiis, quam etiam illa quoe sunt de summis manusmei pauperis iralris minoris suspiranlis, fama
causis rerum, quoe pertinent ad sapienliam, ut in m primo, secundo scriptura pervenit : inquo ceinens
Elhic. Illud autem quod dicit Apostolus Rom. i : mentis tuoe reclitudinem complanlalam ramusculo
«Jnvisibilia Dei a creatura mundi, per ea quoe sunt bonoenaluroe legis (a), quam inierscril Paulus ad
« facta intellecla conspiciunlur, t proprie irîtelligi- thesaurizandum paires filiis; nec minus lerminum
turde his quoecognoscuntur de Deo per ereaturas, quoestionis, qua quoeril lua ingeniosa solerlia digni-
«
utpbilosophi cognoverunt; unde ibidem dicil: Quod lalem litteralis intelligentioe, ahundare aliis sacra:
t nolum esl Dei, manifestum esl illis, » etc. Scripturoe sensibus, pro cujus parte conlra, ocio
Ad seplimum, dicendum quod ex illa auctoritate ralionibus Achilleis fundamentum firmilalis quoe-
Gregorii non esl inielligendum quod sensus litteralis stionatoe veriiatis agilasti, non modicum firmitaiem
sacroe Scripturoe, scilicet, qui ab auctore intendiius-, ejusdem solidando ; in eo honoris virluti debili deci-
deficiat in aliquo loco, sic ut vel falsum includat, sionem assiguando sub numéro senario. In quibus
vel aliquid penilus inutile: primum enim esset infir- omnibus, elsi magna exnberat utiîilas, atlamen non
niare tolaiii aucloritalem sacroe Scripturoe, ul Augu- ingeniosa sublililas mentent reficit elevalam, non
stinus dicit ; secundum contra Aposiolum sic dicen- saliat tuoe quoestionis determinatio afïïrmaliva, cum
tem : s Quoecuuque scripla sunt, ad noslram doctri- sua solidalio polius oppositum concludal. Quoniam
t nam scripla sunt. t Sed quia sensus lilteralis ac- G sicut adoralio imaginis non propter imaginera, sed
ceptas a significalione, qua voces significanl res, imaginatum fil, sic reverentia et honor lilleroe pro-
quandoque déficit, in lali casu dicit Grcgorius quod pter spiritum : et propter quod unumquodque, el il-
redeundum esl ad significalionem, qua res per voces lud potius; honor enim et reverentia transit in pro-
significatoe aliud ulterius significanl, quodsensus
peilinet
lil- toiypum. Non urna aurea manna plena, virga el la-
ad myslicam expositionem. El in talibus buloe propter arcam foederis, sed arca propier talia
teralis principaliter intenlus ab auciore non est ille reverenda erat. Quid interiora, nisi spiritualis inlel-
qui per significalionem vocum primario intelligilur,rerum
ligentia? Quid arca, nisi liltera prospectalur? Quod
sed potius jllejpii ulterius per significalionem adhuc distinclius Ezechiêlica visio manifestai, cum
per voces significatarum h&belur. Contingit sutem pulcbrius isla depingit sub rnelaphora rotoe in medio
hoc in sacra Scripiura multiplicker. Primo in locu- roloe. Rota in medio rote, liltera gralioe in litlera
tionibus parabolicis, ut diclum fuil in responsione ad legis : quibus non concedil vitam, sed spiriluali in-
quarlum argumenlum. llem cum Scripiura loquens telligeniioe cum subjungit: c Et spiritus vitoe eral iu
de uno ad lilieram, transit ad aliud cujus est figura, « rôtis, i Hoecenim est vera vita, quam Verbum vi-
ut patet in prima régula et ullima beali lsidori, quoe toecoecitali Judaicoe proedicavif, cum dixil : « Scru-
ponunlur in secundo prologo hujus Postilloe. Item « tamini Scripluras, » etc. Non saliat etiam primum
cum aliqua historia, secundum significalionem vocum decisionis, nec secundum, nec tertium, nec quarlum,
tantummodo intellecla, non inducit aliquam inslru- nec quinlum, imo nec sexlum, ubi agilur de'compa-
ctionem in fide, seu in moribus ulililalem, neque ralione sensus litteralis ad myslicum sensum, inter
eliam inducit ad aliquam honeslatem in-eonversa- j) quos comparalîo non est possibilis propter gradus
tione humana, sed potius videlur aliquam' speciem diversarum specierum, extra quod non contingit
mali inducere seu approbare, cl ideo in tali historia comparalîo propier inlensionem gradualem specificae
requirendus est necessario sensus secundum mysli- naluroe. Quare ex bis dependenler fallit motiuun
cam significalionem accommodatus et uiilis ad*ali- triplicis considerafionis, qua sensus litteralis aliis
quid proedictorum ; juxta illud Isa. xvni : « Ego Do- sensibus simpliciter comparatus esl dignior, scilicet,
c minus docens te utilia J El hoc. insinuant verba ex parte extensionis : fallit istud cum cuncta sacra
«
Gregorii in proedicla auctoritale cum dicit -. Cum eloquia plena sint Dominicis saeramenlis. Hanc lon-
c ordo historié déficit; i historia enim sacra ordi- giorem extensionem spiritus supra lilieram cognovit
natur ad nostram doctrinam : cum autem in hoc se- Paulus cum dixil, « Onin'ia in figura illis contmge-
cundum significalionem vocum deficial, constat quod « bant, » non solum scripla, sed eliam quoeunque
ordo historioe déficit, et sic sine dubitatione redeun- modo alio tradita. Et propter hoc etianî fallit secun-
dum esl ad spiritualem sensum, modo proediclo, qui dum, videlicel, ex parte universalilatis, quoniam
in talibus habendus esl pro lilterali. Cujus exem- quanlo aliquid universalius, tante communicabilius.
plum habelur RI Regum i, in historia de Abisag ad- Sensus autem lilteralis propier suani limitationem
ducta ad David in seneclule sua, prout Hieronymus per doctorés famosos et signanler per doclorem Irre-
ibidem noiabililer exponil (Vide ibi in Addilioiie se- fragahilem, est încommunicabilis; non enim dividi-
- (a) Id est m eadem arbore nascentem ia nua rarausculus.
 m WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 52
tur, sea nene myslicus multiplic3tur. Et ponam ^j miror : verba enim quoe in sacroe Scripturoe exposi-
multiplicalionem docloris, Quoniam, inquil, aut re- tronibus magnam exubérant ulililatem, quid si noa
feYt mores, aut fidem. Primo modo tropologicus, refieiant mentem elevatam? Quidam enim propheta-
secundo modo dupliciter, quoniam vel fidem Deita- rum scripsit : « Ego Dominus docens te utilia (Isa.
tis, vel humanitalis; si Deitatis, anagogicus; si hu- XLVHI),» unde non dixit subtilia, seu ingeniosa: ta-
manitalis, allegoricus. Tertium aulem etiam fallit : lia enim quoe, ut dicit,] mentem elevatam rèfrciunt,
quoniam dignitas istorum sensuum allenditur pênes si contra utilia distinguamur, potius perlinere viden-
majorera utilitatem, quoeconsequilur majorera cerli- tur ad alla sapere quam] ad sobrietatem.
tudinem, quantum est ex se : non enim cerlitudo Consequenter dicis quod non satiai te quoestionis
spiritualis inlelligenlioe, est speculationis, sicut litte- determinalio afiîrmaliva, etc. Er quo videlur quod
ralis intelligentioe : sed est certiludo experienlioe, et non viuisti, vel forte non attente considerasli, de-
secundum affeclum, et per modum guslus, per spi- terminationem meam, specialiler in sexto arliculo
raiionem et testimonium Spiritus sancli. Ex quibus responsali, ubi manifeste habetur quod decisîo, seu
non consurgit ratio commendationis Poslilloe docto- determinalio mea non Ifuit afiîrmaliva simpliciter,
ris Nicolai ; sed confidendo de tui benigna condi- sed distincliva. Sunl enim ibi très distincliones, se-
lione, cui nie dévoie xommendo, oestimo rationem cundum quarum unam |sensus naturalis proeeminet,
suoecommendationis consurgere ex oppositis adjecti- secundum abam vero est oequalis dignitatis, et se-
vis, quibus Nicolaum tam immerito reprehendere cundum aliam etiam ruinons dignitatis, quam sen-
niteris. Commendalur enim quis ex proprro opère ; sus spiritualis. j
quare sententias doctorum ,
postposuil quasi imperti- "R Consequenter dicis quod reverentia et honor lit—
nentes, ut auctorizaret opus suum Ecclesioedoctori- teroe esl propier spiritum , quia propter unumquod-
bus, a qua non deviavit: Nec" probas quod dicis , que et illud magis; ex quo conarrs eoncludere quod
verba sancli Thomoeesse igné charilalis examinata : sensus lilteralis honoratur propter spiritualem. Ad
cum in pluribus suis determinalionibus sint impu- quod deducis exemplum de arca foederis, cui honor
gnata per plures ingeniosos theologos, viros admira- debebalui propter contenta in ea, et non econtra.
biles, quasi in corpore vel extra corpus scripserinl, Fraler mi charissime, mihi videtur te hic invohisse
Deus scit. Commendalur secundo, et si non a pro- sententias. Si enim per hoc quod dicis, liltera, intel-
prietate sermonis Hebraici, quem non in lacté suxil, ligis characleres in tabulis expressos, et per spiri-
sed a verilale senlentioe, circa quam non erravit, tum intelligis sensum per eos sîgnatum, ulique con-
immiscendo illam,habilui iheologico, qui illum la- cedilur libi, sed nihil facil contra me argumentalïo."
ctavit. Commendalur lertio in eo quod inler omnes Nain sensus lilteralis est qui primo per lilieram in-
doctorés Hehiaicos Rabbi Salomonem elegit, quo- telligilur, et ei debelur! honor potius quam lilleroe
niam inler omnes illum meliorem theologum inve- maleriali. Si aulem per ïioe quod dicis, liltera, intel-
nit. lsta sic indigesta luoe digesloe prudeniioe, aime ligis sensum litteraiem, {etper spiritum, sensum my-
proesul, scribo calamo brevissimo, commendans tuoe slicum, seu spiritualem, 1sic distinguendum est : Nam
ingeniosoe scientioedefeclus calami ignari : atîamen in quibusdam locis sacroe Scripluroe, ut in historia-
Deo teste tibi nunc plus quam viventi in soeculoaf- libus Veteris Testamenli, seu. coeremonù.libus, et
ficior, cum inler mortales sis nunc virluosior, et lui hujusmodi, dignior esl sensus myslicus quam litle-
reverentia esset mihi opus tuum assidua diligentia si ralis, ut in sexlo arliculo responsali quoestionis proe-
occurrisset mihi sua proesenlia. Vive cum gralia, ut C * dictoefuit ostensum ; et in talibus potesl habere lo-
vivas semper in gloria. cum exemplum proediclum de arca foederis. In aliis
vero locis, ubi sensus lilteralis solus secundum Au-
Copia responsionis ad proedictam epistolam. gustinum inquiritur, exemplum nullum videtur ha-
bere locum, ul patelin ^nateria propria de qua lo-
Venerandoe religionis vir, frater et amice charis- queris.j In tabulis enim Testamenli, quoe in arca
sime, lilieras tuas me récépissé recognosco, in qua- foederis concludebantur,! nihil aliud continebatur nisi
rum exordio me alterum Simeonem vocas, cui in proecepia decalogi : quoe quidem proecepta non ex-
nullo me credo assimilari, nisi forte in senecta, uti- ponuntur principaliter seu communiter, nisi secun-
nam uberi. Sed illarum processu aliquahter conspe- dum .sensum-lilleralem, ad quem omnes exposiliones
cto, le potius vocare possem alterum Samariianum-: eorum, quantûmcunque ,multiplices, reducuntur.
oleu'm enim laudis cum vino reprehensionis artifi- Consequenter deducisvisionem Ezeehielis de rota
ciose salis attulisti. De ulraque autem materia plus in medio rotoe ad tuum propositum ostendendunij
quam casus requirerel credo te attulisse. Non enim quod manifeste videtur non valere. Si enim hanc
talem ac tantum me senlio qualem me scripsisti; visionem allegas secundum litleralem sensum, inler'
nec dicta mea, de quibus agitur, in quantum ingenii roga magistrum Nicolaum, qui liiteralem sensum
mei modulus inlelligere valet, reprehensione tua maxime sequitur, el dicet tibi quod per qualerna-
condigna reperio. Si tamen sunt, libenter correctio- rium numerum animalium et rolarum in visione
nem recipiam : non enim vanum nomen acquirere, Ezeehielis intelligilur quateriiarius Tegnorum succe-
sed veritalem inq'uirere, propositi mei est. Sed per D I dentium, scilicet Chaldoeorum, Persarum , Groeco-
hoc latius discurrendo, 'quantum ad primum, tuum rum, et Romanorum : et sic auctoritas lua secundum
henevolum erga personam meam affectum, a quo litteraiem sensum nihil facit contra me; si aulem
hujusmodi oleum émanasse concerno, gratiam ha- eam allegas secundum sensum mysticum, seu spiri-
beo, et graliarum retributione oestimo esse condi- tualem, vide Gregorium, qui hanc visionem in Ho-
gnura. De secundo vero amplector libenter efle- meliis suis super Ezechielem eleganter exposuit,
ctum : ferrum enim ferro acuitur, et contrariorum qui rotam in medio rotoe Novum Testamentum in
solutionibus veritas magis elucescit. Decrevi aulem medio Veteris exposuit : constat autem quod in irlro-
per singula argumenta tua discurrere, et omni rhe- que Testamenlo, et per consequens in ulraque rola,
torùm flore deposilo, verbis planis, quibus in scieu- invenilur sensus lilteralis. Sed dicis, licet in utro-
tiaruni investigationibus uli solemus, singulis, prout que Teslamento invenitur sensus litteralis el spiri-
niihi videbitur, respondere, objectiva verba tua in tualis Vita, lamen non conceditur nisi spiriluali
locis suis repetendo, ut omni confusione semota, intelligentioe, cum subditur : s Et spiritus vitoeerat
singulorum veritas aperlius innotescat. « in rôtis. » Audijogo, si per spiritualem intelligen-
Dicis enim primo de quoestione -mea in generali tiam solum intelligeres spiritualem sensum, seu
sic : t In quibus omnibus etsi magna exuberal uli- myslicum excluso sensujlilterali, manifeste deviarçs
litas, altamen non ingeniosa subtilitas mentem reficit a \eriiate sacroe doctrinoe. Constat enim quod omnia
élevatam. » quoe de necessilate salutis traduntur credenda seu
Circa quod non modieum de lua discretione ad- agenda in sacra Scriptura, sub sensu lilterali repe-
 55 PROLEGOMENÀ. M
riuntur. Myslerium enim summoe trinitatîs el uni- A sensum manifeste non tradat. Unde Augustinus ad
tatis, quod inler credenda summum tenet locum, in Vincentium Donalistam : s Quis autem non impru-
auctoritalibus sacroe Scripturoe secundum sensum denlissime nitatur aliquid in allegoria positum pro
litleralem inleîlectis fundatur. TJnde Augustinus, se adducere, nisi habeai etiam manifesta testimonia,
traclans de ordine servando cum de Trinîlale agi- quorum lumin'e illuslrentur obscura? J Sed ulierius
lur, in libro iv de Trinitate sic dicit: {Primo contra de sensu myslico videris dicere sic z Hoecenim est
aucioritales sacrarum Scripturarum : ulrum fides ita vera vila, quam Verbum viloecoecilatiJudaicoe proe-
, se habeat demonstrandum esl, deinde adversus gar- dreavit, cum dixit": i Scrutamini Scripturas, in qui-
rulos, i etc. Constat autem quod auctorilates sa- e bus putatis ^os vitam oelernamhabere (Joan. v) ; t
crarum Scripturarum, quoenos obligant ad creden- per hoec tua verba senlio oestimare quod per scruli-
d'ain in myslerium sanctoe Trinilatis, sunt illoequoe nium Scripturarum, a.Chrisloproeceptum Judoeis,in-
secundum sensum litter.ilem hoc dieunt : tanlum- ' telligilur eis mandare ut de sacris lilteris educerent,
modo enim a talibus sumitur efficax argumenlum ," seu extraherent sensum spiritualem seu mysticum :
secundum eumeem Auguslinum de Doctriua Chri- quod, salva pace dixerim, nullam conlinet verilatem.
siiana. Unde omnia testimonia quoe a Magistro in 1, Audeo enim tibi, fraier, dicere, Scrulare omnia
"distinct.^, ad hoc myslerium fundandum deducun- sacra Evangelia Dei, et nunquam reperies Chrislum
tur, intelligunlur secundum sensum litleralem , ut allegasse aliquam aucloritalem sacroe Scripluroe, vel
ibidem palet. De myslerio autem incarnalionis discipulis erudiendis, aut Judoeis contradicentibus ,
Verbi, in cujus agnitione vila oeterna consistil,unde: seu etiam diabolo tentant!, nisi sub sensu lilterali
i Hoecest vita^lerna, ul cognoscanl te DeUm,,et, gv inlelleclam. Unde et Magisler .Nicolaus hoc recte
e quem misistr, Filium tuum (Joan. xvn), J etc., considerans, in tola Postilla sua Veteris Testamenti,
manifestum est quod omnia circa hoc de necessjlale ubi occurrit aliquis textus allegatus in Novoa Christo
salutis credenda, in sensu lilterali principaliter tra- et a discipulis, semper exponit eum secundum sen-
duntur^ ut cum de incarnatione dicilur ; a Verbum sum litteraiem , in lantum quod etiam vel illud
c caro faetum est (Joan. i), t quod secundum sen- Psalmistoe : « Lapidem quem reprobaverunt oedifi-
sum litteraiem incarualionem veram significat ; et « cantes, hic faclusestincaput anguli(Psa(. cxvu),>
cum de morte dicitur : « Clamans voce magna exspi- exponit intelligendum esse secundum sensum litte-
« ravit (Marc, xv) ; » et sic de aliis circa humanifiitem raiem de Chrislo , eo quod Christus Judoeis illum
Chrisli credendis : quoe omnia in sensu lilterali in- lexliim de seipso allegavit. Simililer omnes aucio-
veniuntur. Idem de creatione mundi, aliis articulis ritales Veleris Testamenli, quas Apostolus allegat
fidei, qui nobis proponuntur credendi, qui omnes sub ad Hebroeosi ad probandum divinitaiem Chrisli, et
sensu lilterali invenranlur; el ideo habent vira obli- alia ejus mysleria, conatur eos reducere ad sensum
galoriam, ut dictum est. De bis vero quoeagenda,sunl litteraiem, quantumeunque prima facie habeant
de necessitaie salutis, solum accipio illa duo mani- aliam apparenliam ; quod est necessarium ad hoc,
festa : in quibus iota lex pendet et propheloe, se- quod sint efficaces ad concludendum intentum-, -et
cundum teslimouium Salvatoris, scilicet : « Diliges sic in aliis quibuscunque locis lotius Postilloe. Ex
s Dominum Deum tuum ex toto corde ( Maiih. quo concludilur contra te : ipsos enim sensus rman-
e su), s etc.; et : « Diliges prôxinmm tuum sicut dabal Chrislus scrulari ; de quibus ipse quolidië do-
i teipsum (Ibid.). t Isla enim mandata non habeni r cebat, proedicabat, seu disputabat : qui sunl lan-
nisi sensum litleralem. Non enim in hoc loco res ^ lurnmodo littérales , ut diclum esl ; et ideo illud
signifleatoeper hanc vocem, Deus, seu per hanc vo- verbunl Christi : « Scrutamini Scripturas , » quod
cem, proximum, et per hanc vocem, diliges, ulterius T>rote allegas, secundum magislrum proedictum, ex-
alias res significanl, a quibus rébus sic significatis ponitur de mysleriis Christi, quoein sacris Scriptu-
sensus alius accipialur, ut est manifeslum. El atten- ris secundum sensum'htteralem intelleclis reperiun-
de quod non solum proedicla, quoe de necessilale tur. Dicit enim super proediclo verbo, scilicet :
salutis sunt agenda, sed eliam. illa quoead slatum t Scrutamini Scripturas : » Sic Scripiura Veleris
perfeclionis pertinent, el ut consiiia dantur, baben- Testamenli désignât lempûs adveiîtus ejus; Gen.
lur per sensum litteraiem, ut cum dicilur : « Si vis permit. : i Non auferetur sceptrum de Juda, i etc. ;
c perjectus esse , vade, et vende omnia quoe habes, et Dan. n, ubi deierniinaïur advenius Sancli san-
c el da pauperibus (Marc. xix). J In quibus verbis cior'um sub numéro cerio hebdomadarum. Détermi-
secundum"sensum litleralem ihtelleclis Includunlur nai eliam locum nalivilatis Mich. v : « Et tu Beth-
omnia illa, quoe ad slatum perfeclionis pertinent, ut t lehem? J Déterminât eliam modum nascendi Isa.
est manifestum. item doctriua sacramentorum Ec- vu : « Ecce virgo concipiel? s Et modum conver-
clesioe, quibus gralia justificans dalur seu augetur, sandi, Zach. ix : « Ecce rex luus Yenit tibi'? > Et
quoeroper quem sensum dalur nobis in Scripturis ? modum moriendi, Isa. LIV: « Sicut ovis ad occisio-
Per liiteralem seu myslicum? Non est dubitabile « nem ducetur, » etc. Et breviter , omnia Chrisli
quod per Utieralem. Cum enim dicilur :_« Qui cre- mysleria in 'Veleri Teslamento inveniuntur ex-
€ diderit, et baplizatùs fuerit, i etc. (Marc, xvi), pressa, et in Christo compléta. Hoec ille. Constat
secundum sensum liiteralem inslilutio sacramenli " autem quod omnes aucioritales proedictoe, allegatoe
baptismi intelligilur; similiter cuîn dicitur: « Caro per Postillatorem secundum sensum lilieralem proe-
c mea vere esl cibus, et qui manducatmearn carnem, dicla mysteria significanl. Et sic palel quod cum
« elbibil meum sanguinem, J etc. (Joan. vi), se- dicilur : <iScrutamini Scripturas, i référendum est
cundum sensum liiteralem doctorum hujusmodi ha- ad sensum litteraiem, quod est intenlum.
belur virlus , seu efficacia sacramenli Eucharislioe. ' Sed forte dices quod sensus litteralis non indiget
Similiter per sensum liiteralem hujusmodi dicli : scruiiniô, cum ex significatis per vocem,accipitur,
t Confitemini alter.utrum peccata veslra (Jac. m), J "sic stalim offert se inlellectui, cummodico serutinio,
"sacramentum poenitenlioe intelligimus. Quis ergo seu raiionis îndagine : unde hoc superfluum videlur
sanoe mentis audëal dicere quod in sensu lilterali éoecilali JudarcoeChristuraproedicasse: t Scrutamini
non est spirilus*vitoe, cum in eo omnia credenda 'Scripturas ; » cum ipsi de hoc sensu satis edocti
et agenda ad vitam spiritualem perlinentia tra- fuissent. Non sic, frater mi, non sic : sensus enim
dantur ? litteralis sacroe Scripturoe, licet ex significatis per
Sed forte diceres quod omnia proedieta"etiam ha- vocem accipialur, ut dicis, multi lameiLin.ejus in-
î)enlur in sensu myslico, nam per sensum allegori- veniione vel acquisitione erraverunt, tam iri Veleri
_cum habenlur ea quoe sunt credenda, et per tropo- quam in No^o Teslamento. Cujus ratio est : Nam
logrcum quoe sunt agenda. Ad quod dicendum quod sicut de vils Domini, quoe sunl ejus proecepla , seu
nihil sub sensu spiriluali conlinelur fidei vel moribus consiiia, legilur per prophetam : 4 Recioe sunt vioe
jiecessarium, quod Scripiura alicubi per lilieralem c Domini, et justi ambulabunt in eis ; proevarica-
 bS WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. e=fi
« tores autem corruerunl in eis (Ose. xiv) ; » sic in A . insatielalis, forte salisfieret lihi. Sed quia proelermi-
sensu lilterali contingil; scilicet, quod licetsitreclus, sisir assignare rationem, nullam tibi do responsio-
id est planior; et jusli, id est habenies lumen fidei, nem-,nisi quodeavendum eslab insaliabililate cordis,
ambulabunl in eis , scilicet intentis et significatis quoe in sacris Scripturis reprobatur.
per sensum liiteralem fidei adhoerendo: proevarica- Circa sexlurn, quia ibi declarasli mentem tuam,
tores tamen, scilicet c. rentes hujusmodi lumine , merito respondendum est tibi. Dicis primo quod
scilicet fidei, corruenlin eis. In Veteri Teslamento inter sensum liiteralem et myslicum non est possi-
JudoeiChrisli contemporanei circa hujusmodi sensum bilis comparalîo. Quod valde irralionabiliter dictum
litleralem multiplicité!-errabant : sicut et modérai reputo:lum quia tu ipse proediclos sensus comparas
priornm suorum errorem sequentes , ut in multis ad invicem : asseruisli enim quod sensus mysli-
locis Evangelir patet. Unde in proeceptis deealogi, cus esl dignior, et per consequens sunteomparabiles
quoesunt principalia inler legis proecepta, in tantum per le; tum quia nullus ralionabililer negare posset
errabant, quod per proeceptade observatione sabbali creatorem esse digniorem crealura, distanlia aulem
intclligebant prohiberi ad lilieram , ne quis in sab- inter creatorem et crealuram eveedit quameunque
bato proximum siuim curaret, quod est inhumanum; distanliam inter res creatas, ut est manifestum ; tum
de quo confutabat eos Christus, oslendens quod licet etiam quia isti duo sensus, de quibus agiriius, sunt
in sabhatis bona facere, dicens : « Quis ex vobis qui speeies sub génère exposilionis sacroe Scripturoe
«habet unam ovem , el si cecideril*in sabhatis conienloe, ut patet per omnes doctorés de hoc lo-
« (Matth. xii),selc. Similiter in homicidio non intel- queules, ul Bedam, Auguslinum et alios. Nihil enim
ligebant prohiberi, nisi occisionem corporis humani : g prohibet quod sicut dicemus speciem humanam esse
quibus aperuit Dominus sensum, asserens omnem digniorem brulali seu' irralionali, sic quod unus
iniquum molum ad nocendum fralri in homicidii sensus exponendi sacram Scripturam sit aliero
génère dehere deputari. Hoc idem déclarât Augu- dignior. |
stinus contra Faustum de omnibus illis, de quibus Consequenter, quia dixeram in conclusione quod
dicilur in Evangelio : « Audistis quia diclum esl sensus litteralis esset dignior ex parte extensionis ,
« antiquis. J Errabant eliam circa proeceptum de eo quod quoelibet propositïo sacroe Scripluroe habet
honoratione parenlum, irritum facientes Dei man- sensum litteraiem verum : sensus vero mystici non
dalum propter traditionem suam, ut testificalur se exlendunt ad tolam sacram Scripturam; contra
Matiboeixv et Marcivu ; qua ratione ostendil de eis quod dicis sic : Fallit islud, cum cuncta sacra elo-
diclum fuisse per Isaiam,; <sPopulus hic labiis me quia plena sint Dominicis sacramentis. Hic videris
« honorât, t. etc. Super quo et aliis erroiibus quibus involvere sententias per acceplionem hujus dicti
adhoerebanl in sensu lilterali sacroe Scripluroe dé- sacramentum; si enimlaceiperes sacramentum pro-
ficientes, de eis ibidem concludit : « Coecisunl, et prie, ul significet sacramenta novoe legis et eliam
«,duces coecorum. t Unde coecitas Judaica, quam veleris, sic falsum assumeres. Multa enim sunt elo-
Christus reprobal, circa falsum intelleclum sensus quia in quibus nulla fit mentio de sacramentis, in
lilteralis consistil. Palet etiam hoc per proedictas quoeunque sensu talia eloquia sumantur. Si autem
auctoritales Veteris Testamenli, quas Postillalor per sacramentum inlelligas sacrum secretum, ut
allegavit, super illud verbum : c Scrutamini Scri- per hoc intelligatnr sensus mysticus, sic etiam as->
pturas; » quoequidem auctoritales secundum verum G _ sumeres falsum. Ostensum est enim in secundo ar-
'
sensum litteraiem mysleria Chrisli significanl, ut ticulo quoestionis,de qua agitur, quod sunt multa in
supra dictum est : quem quidem sensum liiteralem sacra Scripiura in quibus solus sensus litteralis est
Judoei multifarie perverlentes, venialem fidei per quoerendus : et est sententia Augustini super Genesi
eas expressam non verentur negare; unde recte eis ad lilieram. Si autem per sacramentum intelligis
dicilur : t Scrutamini Scripturas; i id est diligenter quameunque sacram doctrinam, sic verum dicis, sed
altendile verum sensum litteraiem in eis conlentum. nihil facit contra me, quia in illis passibus in quibus
Item atlendendum quod quia inler proedictos errores solus sensus litteralis quoerendusest, sunt multa
periculosior erat error circa cognitionem Christi, sacra documenta de fide seu moribus, prout dedu-
circa quam perlinacissime se habebanl; teslalur clum fuit supra; el sic palet quod extensio sensus
enim Lucas quod cum eis semel In synagoga illud lilteralis slat in suo vigore; sed ad probalionem lui
Isaioe LXI: e Spirilus Domini super nie; propier assumpli, scilicet quod sensus mystici extendanlur
<squod unxit me evangelizare pauperibus, » etc. , ad tolam sacram Seripluram, sic allegas : Hanc ex-
exponeret, de seipso fuisse dictum, finaliterejecerunt tensionem spirilus supra lilteram cognovit Paulus
illum extra civilatem, ul proeeipilarenl eum ; merito cum dixit : « Omnia| in figuris contingebant illis
igitur talibus Christus dicebat : « Scrutamini Scri- « (I Cor. x), J non solum scripta, sed etiam quo-
pturas; t quia si lalium Scripturarum sensum litte- eunque alio modo tradila. Hoecauctorilas Pauli, si
raiem verum habuissent, testimonium verum inve- bene allendas, nihil facit contra me. Loquitur enim
rtissent de Christo , et ideo subjungit : « Illoesunt - ibi de geslis populi tantum sub antiquo Teslamento
e quoetestimonium perhibent de me. » Testimonium degenlis, quorum vita eratprophetica : unde narra-
aulem a sacra Scripiura non habetur certum nisi D J lis in eodem capilulo quibusdam eorum geslis, tam
ex sensu lilterali, ut Augustinus in mullis locis in transilu maris quam sub nube , et hujusmodi,
lestalur. concludit : « Hoecautem omnia contingebant illis in
Idem patet in Novo Testamenlo. Nam si Arius « figura, i Non enim dixit solum, omnia continge-
verum litteraiem sensum habuisset hujus dicli : bant, sed cum hac addilione, « Hoecaulem omnia , »
a Ego el Pater unurn sumus, t banc aulem unitatem ut osienderel se de illis et similibus tanlummodo
inlelligendo in divina natura ; similiter et hujus loqui. Similiter non dicitur quod omnia dicebaulur
dicli : t Paier major me est, n verum inlellectum illis in figura, sed e contingebant; J in quo mani-
habuisset, intelligendo majorilatem respectu naturoe fesieoslendil quodloquitur de gestis conlingentibus,
assumptoe,non corruisset in hoeresim suam damna- non aulem revelatis seu proeceptis eisdem. Nunquid
tam. Sed quia proedieta aliter inlellexit ad lilieram quod dicilur in veleri lege : «Audi, Israël, Deus
quam catholici Spirilu sanclo illuminati inlellexe- tuus unus esl (Deut. vr), » contingebal eis in figura ?
runt, lapsus est in laqueum. Et sic patet quod circa vel quod dicilur : « Diliges DominumDeum tuum ex
verum intelleclum liiteralem Evangelii proedictus t loto corde luo , s el hujusmodi el sic de similibus?
error consislit : el sic intelligendum esl de aliis. Ex Absit : ibi solus litteralis sensus est quoerendusse-
quo palet intenlum. cundum senienlïam Augustini. El ex hac conside-
Ulterius dicis quod non satiat te primum decisio- ralione clanus palet pr^emineniia sensus litteralis
nis meoe, nec secundum, nec lertium, nec quartum, secundum exlensionem : extendii enim se ad aucto-
nec quintum.Circaquod si ostendisses rationem tuoe ritales notabiliores et excellentiores sacroe Scripturoe
 57 PROLEGOMENA.
de quibus diclum esl supra, in quibus auctoritatibus A cum : non enim de ratione sensus spiritualis, sen
myslicus sensus non habet locum. mystici, esl ut det graliam eum inlelligenti, seu in-
Consequenter dicis quod sensus lilteralis non est venienti : nec eliam est necessarium quod habens
universalior , quia de quanto aliquid est universa- verum sensum myslicum, seu spiritualem, sacroe
lius, tanto esl communicabilius : sed sensus littera- Scripluroe, sil in gratia gratificanle : sufficit enim
lis propier suam limitalionem , et signanler per ad sensum spiritualem, seu mysticum recle inve-
doctorem Irrefragabilem, est incommuuicabilis, eo niendum, seu habendurn, habere, seu participais do-
-quod non dividitur, sed bene mysticus multipli- num prophelioe, seu donum inlerpretationis sermo-
calur. num; quoelicet sint gralioe, tamen sunt gratis daloe
Attende, frater,- rogo , si comparas sensus sacroe tantum : et sic cerlitudo illa, quam dicis per modum
Scripiuroe ad invicem secundum eorum limilationem gustus, pertinet ad donum sapientioe : secundum
ad materias de quibus agunt, manifestum esl quod quod spiritualis homo judicat omnia, etiam pro-
quilibet sensus'mysticus limilalur ad certain mate- funda Dei secundum Âpostolum (/ Cor. n) de quo
riara. Tropologicus enim sensus solum agit de agen- non agitur in proposilo. Ex hoc dicto tuo eliam se-
dis secundum mores, allegoricus vero de credendis, queretur quod nullus haberet cerlitudinem alicujus
anagogicus de sperandis ; sensus autem litteralis de sensus mystici seu spiritualis sacroe Scripluroe, nisi
singui'is proediclîs, et eliam de jam geslis manifeste existens in gralia : cl cum nemo sciai de lege com-
Iraclat. Nec credo quod doclor Irrefragabilis hujus muni utrum sil dignus amore veî odio, sequitur quod
opposilum asserat, et sic comparalîo tua polius nullus sciret se habere talem Certiludinem proe.li-
facit pro me. B cti sensus mystici de legecommuni, quod esset valde
Item si altendisti universalilatera, quam attribuo ineonsonum rationi.
sensui lilterali satis manifesta est : consistil autem Consequenter dicis quod non probo verba sancli
in hoc quod non soluni lilterali, seu sapientes, sed Thomoe esse igné charilalis examînala. Si bene al-
etiam rudes, qui ad intelligibilia capienda non sunt tendisti verba mea, sic dixi : Credo verba sancli
idoneî, lamen per sensum lilieralem capïunt spiri- Thomoe esce igné charilalis examinais : unde de
iualia, saltem sub simililudinibus corporalihus, juxla creduliiate mea non reqniritur aliud teslimonium,
isiud Apostoli : « Sapienlibus et insipientibus debitor nisi quod in riietis el iu scriplis meis semper se-
« sum (Rom. i) ; » unde ex parte hujus uriïversa- quor istum sanctum doctorem, ntinam digne el snffi-
lilatis sensus lilteralis manifestant habet proeemi- cienter. Nec ignoro quod dicta sua in pluribus sunt
nentiam. impugnata per-plures ingeniosos theologos, viros
lii hoc autem objicis de incommunicabilitale; si admirabiles, ut dicis, nec ex hoc impeditur mea cre-
sic opinaris, a verilale dévias manifeste. Communi- dulitas seu proseculio ; tum quia soepeconlingit do-
calur enim sensus lilteralis cuilibel propositioni ctrinas veras inipugnari, tam in llreologicis, quorum
sacroe Scripluroe, ut dictum est : et iterum in mullis principium positum est in signum cui conlradicelur,
unus passus habet multiplicem expositionem liite- quam in peripateticis; lum quia illa in quibus con-
ralem , prout fuit ostensum in tertio arliculo quoe- tradicitur, non referunt, ul firmiter credo, ad expo-
stionis. Est etiam sensus litteralis abyssus multa, sitionem alicujus passus sacroe Scripturoe, an sic ^el
propter magnas difficultates in eo contentas, circa aliter tenealur : et ideo talia apud me, qui de solo
ea quoead fidem et mores pertinent. Nec mirandum : p vero kiteJlectu sacroe Scripluroe et divinoe euro, ma-
nam in scientiarum humanarum libris, in quibus gis sunt curiosa quam frucluosa. Unde et Apostolus
solus sensus lilteralis est inquirendus, quarnplurima de similibus dicit quod quoestionem magis proeslant
commenta sunt, et plures exposiliones seu scripta. quam oedificalionem, et coelera.
Similiter et multipliées quoesiiones ad mentem au- Ultimo commendas magistrum Nicolaum eo quod
clorum inlelligendam seu elucidandam, ut patet in sententias sanctorum doclorum proprioe senteniioe
physiGis, metaphjsicis, et elhicis. Similiter in fa- postposuit, ut auctorizarel opus suum; et si simplici-
cultatibus utriusque juris, et hujusmodi; in quibus ter illum commendares, recle ulique faceres : com-
nec in textu, nec'in glossa est sensus nisi litteralis. raendandus est enim, qui tanlo studio et labore sa-
Si igitur in illis, in quibus solum illa tractantur quoe cram Scripturam exposuit sub piano elsuavi stylo;
in lumine uaturalis rationis cognosci possunt, loi sed miror le ex hoc illum commendasse, quod sen-
niulliplicîlates commenlorum varielalesque quoeslio- tentias suas dictis sanctorum proepbsuit, ut ais, ad
num, et exposilionum, et hujusmodi, circa sensum auctorizandum opus suum, cum huiccommendalioni
litteraiem inveniuntur, quanto magis in Scriptura non solum sacra Scripiura repugnet ; legitur enim
divina, ubi agitur de his quoe supernaturali lumine (II Cor. x) : « Non qui seipsum commendal, ille
tanlummodo cognoscunlur, inveniri possunt multi- probaïus esl ; J et Prov. xxvn : c Laudet te os alie-
pliées sensus littérales , seu exposiliones, quoesiio- num, non tuum. » Hoc eliam physica doctriua sua-
nes , et hujusmodi. det; ait enim Philosophus : Laudamus seipsos vitu-
Nec credo te latere quod sensus lilteralis dividitur pérantes. Et sic per opposilum seipsum laudare, seu
in très species secundum Augustinum in libro de _ aliis proeponere, non esl commendabile ; proesertim
Ufjhlale credendi, scilicel in hisloricam, etymolo- ** cum Postillator, de quo loquimur, ut ordinîs Mil o-
gicam et anagogicam, ul in tertio artieulo exposui : rum dignus professor, humililatem, non proesum-
similiter, el septem claves suoe reguloe quas Isido- ptionem sequi oeslimandus esl. Magna enim de se
rus iradit in libro de summoBono, quoe in prologo sentîre hi qui mollibus vesliuntur, et in dpmîbus
a Poslillatore poriuntur, non sunt nisi quoedamspe- regum sunt, consueverunt. Nec enim adduei possum
cies sensus litteralis, ul palet inlelligenti. Ex quibus ul credam quod poslponere senteniiam Hieronymi,
manifeste palet quod sensus lilteralis est communi- vel alicujus sancli doctoris, dicio Ràbbi Salomonis
cahilis et nmllipticaLilis. (proesertim ubi ratio non suâdet) commendalione
Dicis eliam consequenter quod dignitas jslorum repûtes dignum. Lauda ergo eum in quo latidandus
sensuum attenditur pênes majorera utilitatem, quoe est : in recta videlicel intenlione, quam credo eum
consequilur majorera cerlitudinem : quod tibi con- habuisse; et propter laborem magnum quem susti-
cedo, prout in quoestione proedieta larglus esldedu- nuisse dubium non est ut sacram Scripturam expo-
clum. Sed quod subjungis quod cerlitudo spiritualis neret, el pro majori parte recle : non autem ex eo
inielligenlioenon esl spéculations, sicut litteralis in- quod a sanciorum doclorum interdunr expositioni-
leiligentia ; sed estrectrtudo experienlioe, et secundum bus indebite deviavit.
affectum, et per modum gustus, per inspiraiionem Secundo vero commendas Postillalorem ex hoc
et lesiimm.ium Spirilus sancli: lire manifeste in- quod-per habitum. theologicum lerilatem senlenlioe
vohis sentenlias. Atlribuis enim sensus spiriluali, habuit, licet in lacté non suxisset propriètaiem He-
seu myslico, quod in homine spiriluali habet lo- braici sermonis. Quod, salva pace, videtur minus
 WALAFRIDUS STRABUS FULDENSIS MONACHUS. 60
ralionabiliter diclum. Notum esl enim quodhabitus A ciler commendandam expresse asseruiin quoeslione
theologicus non se exlendit ad donum linguarum proedieta : licet in alrquibus locis senlio eam minus
habendum ; et ideo cum iheologus dicit : Sic est in sufficere; quod non reputatur vilium simpliciter ;
Hebraica veritate, et ibi non sic invenilur, non esl nemo namque morlalium perfecte omnia examinare
ex hoc commendandus. potest : soepe enim dormitavil Homerus. Sanclum
Commendas eum tertio ex hoc quod inter doctorés autem in omnibus scienliis, prasserlinrin Scripiura
Hebraieos non invenit meliorenr theologum quam divina. semper proeponere veritaiem.
Rabbi Salomonem. Circa quod notum esl quod si in Ufinam, {rater dileetissime, esses iu meo consortîo,
rei veritate ille fuit minus peritus quam alii, non saliem aliqtiaululo tempore, ut simul discurrere va-
débet commendari ex hoc quod sequilur eum, proe- lererans addiliunculas lias, et sic experimento co-
serlim in deviis el inconsonis aucioritalibus sancto- gnosceres quod in illis locis in quibus ab ejus diclis
riun • commenda ergo illum ut dixi in his et ex his deviare videor, zelo veritalis, non reprehendendi
quibus commendandus est, et libenter amplectar studio processi : et etiam ip his non judicio proprio
commendaliones luas. deviavi, sed sequendo majorum senientiam. Vale,
Concludendo ergo, charissime frater, non credas frater in Domino : el meliora charismala semper
me reprehendere voluisse Poslillatorem, ut dicis; oemulare, etc. '
absit a me : sed polius Poslillam suam esse simpli-

INCIPIT PRGLÛGUS
IN
Repliças defensivas Postilloe venerabilis ac devoti Patris, fratris Nicolai DE LIRA, ab addi-
tionibus domini Burgensis, éditas a venerabili et religioso Pâtre , fratre Matlhia THOIUNG
sacri ordinis Minorum provincioe Saxonioe ministto, ad plurimorum rogatunr proefatam
Postillam ut veritate lucentem amplexantium. I

Modestiam antiquam tenere hominesjustos atque B
sanctos deeebat, el ordinala regulariler injuriis non
gravare molestis. Nam sicut minus bene gesla corre-
etionis limam, sic optime facta laudem et gloriam
r'Squirunt. Sed quia omnimoda perfeclio solis divinis
rébus compelit, in cunctis bumanis opeiibus reperiri
poteril quod reprehensione dignum est : cum mode-
siia lamen, ul ail beatus Augustinus in principio
Rctraclalionum, quoe modestia non modo in agibrll-
bus, sed et scibilibus locum habet. Nam secundum
verum inlellectum sacroe Scripluroe circa divinum
scibilc errare non contingit : ideo ipsa sola hune ho-
norera sibi vindicat, ut recle intellecta sine repre-
hensione consistai, ut vult beatus Dionysius de divi-
nis Nominibus, capite secundo ; nihilque ei conlra-
rium, nisi omnino sit falsum. In ea quoque nihil re-
peritur absurdum secundum Auguslinum xi super
Genesim, capite primo. Diversilas igitur et contra-
rîelas in ejus exposilione non habet ortum ex illa
doctrina irrefragabili, sed ex eo quod ejus exposito- p"
res intelleclum plénum non sunt asseeuli, ut vult
beatus Hilarius secundo de Trinitale. Quoe lamen
exposilorumdiversitas non omninoinutilis est : quin-
imo per ea prigrilia studenlium exculitur, ul veri-
tas inquiralur . sicque Ecclesioeproficiunl insurgen-
tes hoereses, ut inquit beatus Augustinus i super
Genesim contra Manichoeos. Omnes igitur sancli et
calholici sacroe Scripluroe iractatores anliqui nedum
consentiendo, verum etiam salva fide dissentiendo a
successorihus, gratias meruerunt immortales. Nam
post et per eorum venerandos sanctosque lahores
excitati, pro patribus nali filii doclores, in eorum
compara'tione moderni, non parum laude digni sur-
rexerunt : qui in sacroe Scripluroe exposilione desu-
danles, ut vitam haberenl oeternam talibus promis-
sam, ipsam elucidaverunt, sensum ipsius liiteralem
tanquam magis authenlicuminquirentes; inler quos
migister Nicolausde Lira, inlingua Hebraica.simul et
Latina peritus, universalior et proeclarior reperilur :
cujus spiritum tanquampuerijunioris, de Minorumfra-
trum ordine Deus illusirandomisericorditer suscita-
it. Ipse quoque sic suscitatus, quod sine ficlione di-
dicit, sineinvidiacommunicavit : et tanquam sapienti-
bus el insipientibus, magnis et parvulis debilor effe-
ctus, satisfacere cupiens, opus egregium composuit :
el in Ecclesioesanctoe gazophylacium pauper profes-
sione, cum viduapaupercula, studere volenlibus pro-
futurum obtulit, el hoc îpsnm opus suum, Postillam
nuncupare decrevit. Hoc, inquam, opus Postilloe, et
si tanioe sufficientioefuerit, quod ipsum non solum
parvuli, sed raagni; nec solum fidèles, sed et infidè-
les, in dubiis circa sacroe Scripluroe litleralem intel-
ligenliam requirunt : ipse lamen magister Nicolaus,
ut vere humilis, imperfectum se recognoscens ; et
ut pius, culpam agnosceps, ubi fortassis" culpa non
esl, in prooemio sui operis^ se et per eum scripla de-^
terminalioni sancloe malris Ecclesioesubmitlens, le-
clorem benevolum, et correctorem efïlagitat charila-
tivurn, sciens quod nemo ornrii ex parte beatus.
ProptereaPaulus, venerabilis archiepiscopus Bur-
gensis, judicans aliqua minus apposite a Posiillatore
exposita, et aliqua minus plene, addiliones ad Postil-
lam magistri Nicolai conseripsit, in quibus corri-
gere nililur quoe ipsi videbanlur minus commoda, et
supplere ea quoejudicabat déesse. Coeterum ne isloe
Burgensis emendationes auclorilatiPoslillatoris apud
imperitos derogarent, stàtui eas examinare, et quoe
dietis Nicolai non obviant, inlacla relinquam : nec
vim faciam ubi ipse aliquem passuro secus quam
Postillalor, exponit : scimus enim eliam apud san-
ctos doclores ejusdem passus esse varias exposilio-
nes : ea autem in quibus Nicolaus corrigit, osten-
dam quid et quantum contra poslillam valeant. In
hoc autem opère, et quocunque alio per me facto,
vel in poslerum fiendo, me lolum dignis et legili-
mis correctoribus submitto. Proesuppono a'ulem
circa sensum liiteralem, quem et Postillalor et Bur-
gensis principaliter quoerunt, quid adoequala ratio
sensus litteralis sil; et quod sensus lilteralis sit ille
qui est verus, ralionabilis, per Spiritum sanclum
intenlus, et per voces aut res sine absurditatesignifi-
calas. Isla ralio adoequala sensus lilteralis habelur a
bealo Auguslino super' Genesin ad litteram, el a
beaio Gregorio in Moralibus, prout eum ad id alle-
gat Burgensis in disputatione quoestionis proearn-
huloe.
Replica contra quoedam dicta Burgensis in
quoeslione proeambula.
In cujus quoeslionis arliculo quarto Burgensis no-
tai Poslillatorem in duobus. Primo quod proeponde-
rat exposilionem infidelium, secundo quod dissimu-
lai erit reverentias et auctoritates sanctorum docto-
rum. Q.alà veritalis sit in primo, dicetur in loco .per
61 PROLEGOMENA.- 62
Burgensem allegato, videlicel Genesis primo. Circa A lum Auguslnium, Hieronymum, Gregorium, JIsido-
secundum, notandum quod sanctorum auctorilas et rum, et sanclum Thomam postponil sine ratione :
reverentia, ubi ul sancti loeuli sunt, semper débet quod in Postillalore non reperitur, qui nullius san-
a fidelibus venerari, ut palet 15 disl. decreli Pvr cti dictum reprobat, nisi ex niajori ratione et ancto-
lotum. Ubi autem ut homines et ex opinione loeuli ritate declinandum oslendat. Et specialiler huic
sunt, nec sancti in hujusmodi sibi volunt honorem Burgensi videlur crimen ioesoe-m.'ijestatisrepugnare,
deferri, ut patet iv super Genesin ad litteram, cap. cum dicta sancli Thomoe proeferre videtur diclis
-22. Sciverunt enim sancli quod ex opinione sapien- Augustini, Gregorii, Hieronymi, et aliorum, quasi
tioe contradicitur sine viiio sapienti, imo expedire vi- illa non sicul isla sint igné charitatis examinala, et
_detur in maieria opinabili du'bia moveri. Nam sicul quasi illa sicul isla non egeant relraclatione. Beatus
beatus Augnslinus primo super Genesin contra Ma- enim Augustinus in'exordio suoeRetraciationis dicit
irichoeos: Ecclesioe proficiunt insurgenles hoereses, quod « in mulliloquio peccatum non deeril : qui
ad excutiendam pigritiam ; ita expedit in Ecclesia non habet primas partes sapienlioe, scilicet recte do-
contrarias esse opiniones, eadem ratione ; et quam ce.ido, habeal saltem seeundas, r scilicet modestioe,
contrarie sancti doclores opineniur in pluribus sa- in revocando errata, s Et concludit: t Qui isla sci-
croe Scripturoe passibus, non nisi dicta sanctorum luri sunt non imitentar me errantem, sed in melius
ignorans ignorât. Nec puto inconveniens dicta infi- proficientem. Ï Modestum fuisset Burgensi- sanclum
delium assurai in exposilionem sacrarum Scriptura- Thomam beaio Auguslmo non proeferre, quasi omnia
rum, et confirmationem dubioïum occurrenlium: dicta sancti Thomoesint prima vera; cum multa di-
Nam beatus Augustinus facit sic m Confessionum g cta beali Auguslinisinlhodie oprnabilia : qui etiam
in principio, et.raultis aliis locis, ubi assumil el lau- libros suos super Genesin ad lilieram reputal magis
dat dicta Ciceronis, et Platonis, el aliorum. Omnia esse inquisilivos quam diffinilivos : et quoedam di-
enim quoe contra fidem non sunt, licet assumere in cta ejus etiam non retractata, a moderna schola
adjulorium. Omne enim verum vero consonat ex communiter-non recipiuntur, ul de ratione inlelli-
primo Ethic. Et fortassis veritas fidei posita ab in- gendi opéra sex dierum, etc. Non igitur oegre ferat
fideli ea quoe sunt fidei confirmai, ul dicitur xr de Burgensis si dicta beali TJiomoe non usquequaque
Civitate Dei, cap. 21 ; et n de Doctrina Chrisiiaua recipianlur.
beatus Augustinus ad proposilum dicil : Si qua forte Secundo aulem Burgensis notât Poslillatorem
fidei noslroeaccommoda dixerint," non solum formi- quasi non fuerit perfectus in idiomate Hebraico, eo
danda non sunl, sed ab eis, tanquam injustis posses- quod a puerilia non didicit. Sed illa ralio non valet,
soribus, in usum nostrum. vindicanda. Et posilo quia siai senem addiscere idioma quodeunque per-
exemplo de Judoeis spoliantibus iEgyptios, subdit : fecie. Nec Burgensis debuit ex eo notare Poslillato-
« SiereceratCyprianus doctor suavissimus, et mar- rem, sed ei gratias agere, quia ad exaltaiionem ca-
tyr beatissimus, Laclantius, Viclorinus, Optatus et tholicoe fidei et sacroe Scripturoe dileclionem tantum
Ililarius. i Frustra ergo Burgensis Poslillatorem : in impendit sludium, -ut intelleclum linguaa Hebraicoe
eo redarguit, cum et ipsemet Arislolelis dicta ali- eiiam adulius asseqnijàerer&tu?. Quod si reprehen-
quoties
' adducil. sibile est, venît beatus Hieronymus similiter culpari-
In articula ejus quoestionispoât vefam coMBicnda- dus, quod absil.
lionera, Poslillatorem ipse Burgensis vitupérât in p Tertio Burgensis culpal Poslillatorem, quia secu-
tribus. Primo dicit in Postilla irralionabiliter posl- lus esl Rabbi Salomonem potius quam alios Hebroeos
poni dicta sanctorum, e\ specialiter sancli Thomoe, eo poliores. Respondeo quod Postillalor non sequi-<
cujus dicta dicil igné charitatis examinala, et natu- lur nec illum nec alios, nisi quantum ratio et fides
rairs rationis diclamine multipliciler purgata. Ad admillunt; imo hi quos Burgensis proefert Rabbi
hoc dico quod Burgensis in Postillalore oegre ferre Salomoni ndn reperiunlur fidei plus favisse et ra-
non debuit, quod ipsemel soepe facere consuevit in tioni, nec Scripturam clarius exposuisse quam Rabbi
plerisque enim locis (ut patebil in processu) etbea- Salomon ut pàtebit in locis suis.

- HIERONYMI PROLOGUS GALEATUS. ' '

(Vide inter Opéra B. Hieronymi.)

BEATÏ HIERONYMI .
EPISTOLA AD PAULINUMPRESBYTERUM,
De omnibus divinoe historias libris.
(Vide inter epislolas Beati Hieronymi.)

- SANCTI HIERONYMI
PROLOGUS IN PENTATEUCHUM MOYSI
AD DESIDERIUM.
(Vide inter Opéra £. Hieronymi.)

PROTHEMATA GLOSSiE ORDINAWJï.

{AUG.de Gen. ad lilt., tom. III, lib. i, c. 21, a) (Ibid., c. 18.) In rébus obscuris atque a nostris
Cum omnes divinos libros legimus, etc., usque ad oeulis remolissimis, etc., usque ad cum polius eam,
congruam non inutile est eruisse senlentiam. quoeScripturarum est, nostram esse velle debeamus.
a Revocatur lector ad lonios Palrologioe nostra, EBIT.
 m WALAFRIDUS STRABUS FULDENS1S MONACHUS. Gi
Notandum quia hoec Scriptura ita allegoricis ver- j^ operatorium dicitur, mundnmque -semper fuisse et
bis texilur, ul allegoricum sensum conlineat, el hi- futurum esse. Dis et hujusmodi erroribus olmans
sloricam fidem rerum geslarum non amitlal. Dicilur Moyses, in uno spirilu, in uno principio temporis,
autem Genesîs a suo principio, secundum morem mundum a creatore Deo factura narrât, lama velo-
Hebroeorum, qui ex principiis maxime nomina libris ciiate, ut effeclu sensum temporis proevenirel; vide-
imponunt, sicul Malthoeusevangelicam suam hislo- licel Deum cognoscens initium universorum, oeter-
riam, librum generalionis appellat, cum multa ulra- num intellioere dédit et omnipotentem, ex'lanla
que Scripiura in sequemibus contineal, in quibus celerilate operis, ut needum primumnascenlis mundi
nulla generalionis menlio liai. Iniroducil quippehoec momentum Iransactum Cicatur, quando mundus
historia primum bominem futuri formam, ul pôle creatus dicilur, his verbis : « In principio creavit
déterra virgine condilum, per quem generandi ter- Deus coelum et terrain!, i
reni eranl in vitam transiloriam : sicul Evangelium (STIUBUS.)« In principio, » etc. Moyses in uno
secundum novum bominem inducit de maire virgine principio temporis a. Deo creaiore mundum factura
genitum, qui filios generarel in vitam oeternam. In referl, ut sensum temporis'proevenirel effeclu \olun-
hac ergo Scripiura figuroesunt futurorum : in Evan- talis, ut Deum sciamus esse ante temporis inili.m,
geiio vero manifeslalio complelorum. Liber jsle el ipsum esse imlium omnium. Plalo ehim tria initia
moi'e Hebroeorum a principio Genesis appellalur, vel principia existimabat, Deum, exemplar, el ma-
quia in eo de coeliel terroe generalione agilur, licet teriam, et ipsa increata sine principio, et Deum
alia mulla sequaniur : sicut Evangelium Maithoei, quasi artificem, non (creatorem. Aristotelc-s, duo,
•«Liber generalionis Jesu Chrisli. » Inducit enim g materiam, et speciem, et terlium operatorium di-
Moyses primum bominem formam futuri de lerra ctum, mundum vero semper esse et fuisse. Contra
virgine conditam, qui genprarel lerrenos in vitam hoec ergo et hujuBmodi dicilur : « In principio créa-
transiloriam, sic et Evangelium secundum hominem, isvil Deus coelum et terrain. »
scilicet Christum de maire virgine genilum, qui ge- (AUG.) Sicut Paulus per revelationem didicit
neraret coelestes in vitam oelernam. Hic ergo figura, Evangelium, ila Moyses, docente Spirilu sânclo, con-
in Evangelio veillas. diti mundi exordiiim.
(HiiînoN.,' lib. Hebr. Quaist. in Gen., tom. IÏI, Moyses in bec libro ide inferiori mundo ad inslru-
col. 957.) « In principio creavil Deus coelum etter- ctiouem hominis agit; et quia homo proepbnendus,
ram. > Plerique autumanl, etc., usque ad qui vohi- erat mundo visibili, primum, regnum paratum de-
minibus ex librorum principiis nomina iraponuni. scribil, postea rectorem inducit, cui serviat pleui-
Quatuor sunl reguloe sacroe Scripluroe, ides!, hi- tudo regni. Dicit ergo : « In principio creavit Deus
storia, quoe res geslas loquitur; allegoria, in qua t coelum et lerrara. j»Coeli et terroe nomine, quid-
aliud ev alio inlelligitur; tropologia, id est moralis quid Deus fecit, simul factura esse malerialiter po-
locutïo, inqua de moribus ordinandis traclalur; tesl intelligi, sedinformiler, sive spiriluale, she cor-
anagoge, id est, spiritualis inlellectus, per quem porale sil. Deinde prosequitur quomodo Deus singu-
de summis et coeleslibus tractaturi, ad superiora lorum formas feceril, et operum dislinetiones ; et
ducimur. His quatuor quasi quibusdam rolis toia di- quia nondum erant dislincioe formoe, addit de lerra :
vina Scripiura volvitur; verbi gralia, Hierusalem n Terra aulem erat inanis et vacua, » his, scilicet,
secundum historiam esl civitas, secundum allego- -, quoe de ipsa eranl processura. t El lenebroe erant
riam Eeclesiam significat, secundum tropologiam, *- « super faciem abyssj. t Per abyssum coetera ele-
id est, moraliialem, animam cujuslibel fidelis, quoe menta possunt intelligi, quoe adhuc confusa et in
ad pacem oeternam anhelat; secundum anagogen, cerla erant, quas formas essent habilura.
coelestium omnium vitam, qui revelala facic vident Quatuor modis opcralur Deus : primo in verbo,
Deum. secundo in maleriainformi. Unde Ecclesiasùci xun :
Divina Scriptura aliquando oeterna iulimatur, ut -« Qui vivit in oelernum creavit omnia simul. J Ter
esl : t In principio erat Verbum (Joan. i). » Ali- tio per opéra sex dieruimvarias distinxit creaturas
quando facta narrantur, ut : « Cum venerit filius quarto ex primordiâlibus seminibus non incognitoe
bominis in majestate sua, J etc. Aliquando quoe oriunlur naluroe, sedjnoioe, soepius, ne pereant, re-
-agenda sunt proeeipiunlur, ul : « Diliges proximum formantur.
tuum, sicul teipsum. » El est bipartita divina Scri- (AUG. IbiD., BEDA.)Mystice. Prlmordia generis
ptura quia alia sunt quoe secundum figuram dicun- huniani, quibus ipsa luce perfrui coepit, bene com-
lur, ut esl : « Audivit Adam vocem Domini deambu- paranlur prim'o diei, quo Deus lueem fecit. El boec
lantis in paradiso; J alia secundum rerum geslarum oeias tanquam infantia pulanda est ipsius unhersi
fidem, ut esl quod populus exiens de .Egypio per soeculi, quod tanquam ununi hominem proporlione
mare pedibus ambulavit; alia sunt quoe ulroque di- magnitudinis suoe cogilare debemus : quia unusquis-
cta sunt modo, ut est transitus maris Rnbri, et mi- que homo cum primo nascilur, el exit ad luccm,
racula quoeDominus in Evangelio fecil. primam oelalem agit in'infantia. Hoectenditur abAdam
Tribus modis significat hoecScriptura generaiio- usque ad Noe generationibus decem. Quasi vespera
nem soeculiesse faclam. Aul enim sola voluntate D hujus diei fil in diluvio, quia el infantia noslra tan-
aliquid dicitur factura, ut : « In principio creavit quam oblivionis diluvio deletur. Incipil mane se-
Deus coelum et terrain, J Aut voluntate simul et voce cundoe diei a temporihus Noe tanquam puerilia, et
priîceptiva, ut : « Fiat lux. > Sive deliberaliva, ul: tendilur hoecoetas usque ad Abraham aliis generatio-
« Faciamus hominem ad imaginera et similitudinem nibus decem. El bene comparatur secundo^diei, quo
« noslram. J Aut voluntale, voce'et definilione, ut : factum est firmamentum, inler aquam et aquam :
« Crescite,etmulliplicamini et replète terrain; > et. quia'et arca, in qua erat Noe eum suis, firmamen-
« Germinet terra herbam virenteni, et facientem se- tum erat inter aquas inferiores, in quibus nalabat.
« men, » etc. Et ea, quoe sola voluntate, et voce di- el superiores quibus compluebalur. Hoecoetas dilu-
cunlur, novitate facta sunl. Quoevero per definiiio- vio non deletur, quia'nec pueritia noslra «blnione
nem, hoecsunl similia illis quoe noviter facta sunl, tollitur de memoria. Meminimus enim nos pueros
et hoecsunt quoepost septimum diem usque in finem fuisse, infantes non meminimus. Hujus vespera est
opcralur Deus, et ex illa definilione proveniunt. confusio linguarum in eis qui lurrim faciebant, et
Quidam tria principia posuerunt, Deum, exem- fil mane ab Abraham. Sed nec isla oelas secunda
' plar, el materiam, eaque increata et sine initio : gcneravitpopulum Domini, quia nec puerilia apla est
Deumque non tanquam creatorem maierioe, sed ad geneiandum. Incipit mane diei teiiioe ab Abra-
quasi arlificem, ad exemplar de proejacenti maleria ham, et succedit tertia oelas similis adolescenlioe.
mundum fecisse. Alii duo principia putaverunt, Et bene comparatur diei lerlio, in quo ab aquis
maleriam, et speciem, et cum his terlium, quod lerra separata est. Ab omnibus enim genlibus, qua-
 05 PROLEGOMENA. 66
rum error instabilis, et vanis simulacrorum doctri- A ra producil, génies significanl, jam stabiliter credi-
.nis, quasi ventis omnibus mobilis (quod bene signi- luras Evangelio, de quibus dicitur el illud quod
ficalur maris nomine), fidelis populus secernitur. Ab Petro demonstralum esl in Aclibus apostolorum,
bac ergo gentium vanilale et hujus soeculifluclibus cap. x : « Macta el manduca. a El cum ille immunda
separalus est populus Dei per Abraham ; tanquam diceret, responsum esl illi : • Quod Deus mundavit,
terra cum apparuil arida, id est, sitiens imbrem tu commune ne dixeris. t Tune fil homo ad imagi-
coeleslemdivinorum mandatorum. Qui populus unum nera et simililudinem Dei, sicul in ista oetate sexta
Deum colendo, tanquam Irrigala terra, ul fruclus naseilur in carne Dominus noster, de quo diclum
utiles posset afferre, sancias Scripturas et prophe- est per prophetam : t Et homo esl, el quis cogno-
liasaccepit. Hoecenim seiasjampoluitgenerarepopu- sceteum? » El quemadmodum in illa die masculus
lumDei,quiaet terlia oetas, id esl,"adolescenlia, jam el femina conjuncli sunt, sic el in ista Christus el
îilios habere polest. Et ideo ad- Abraham diclum Ecclesia. Et proeponitur homo illa die pecoribus,
esl Genesis xui : « Patrem mullarum gentium po- serpenlibus et volalilibus coeli: sic et in isla oetate
c sui le, augebo te nimis valde, et-ponam te in gen- Christus régit animas sibi obtempérantes, quoe ad
« tes, et reges ex te erunt. Etponam lestamentum, i Ecclesiam ejus, partira de populo Judoeorum et par-
. etc. Hoec oelas porrigilur, ab Ahiabam usque ad tim ex gentibus venerunt, ul ab eo domitoemansue-
David, quatuordecim generaiionibus. Hujus vespera scerenl ; homines, scilicet vel carnali concupiscen-
esl in peccalis populi, quibus divina mandata proeter- ' lioe dediti, sicut pecora ; vel lenebrosa curiosilate
ibant, usque ad maliliam pessimi Saulis. Deinde obscurali, quasi serpeutes ; velelali superbia, quasi
mystice fil mane quarioe diei, reguum scilicet David. r» aies. Et sicul in illa die pascitur homo, et animalia
Hoecoelassimilis esl juvenluli. El rêvera inler om- quoe cum ipso sunt, heihis seminalibus, et lignis
nes oetales régnai juventus, et ipsa esl ipsum firma- Iruciiferis, et herbis viiidibus : sic in isla oelate ho-
mentum omnium oelatum : et ideo bene comparatur mo, quicuuque bonus est minisler Chrisli, el eum
.quarto diei, in quo facta sunt sidéra coeli in firnia- bene, quantum polest, imilalur, cum ipso populo
roento. Quid enim evidentius signifie;,., régis emi- spiriluaiiler paseilur sanctarum Scripturarum ali-
lienliam quam splendor solis ? et plebis obtemperan- mentis-et lege Dei : partira ad concipiendam fecun-
tiam, lunoe splendor oslendit, tanquam Synagogam ditatern ralionura atque sermonum, tanquam herbis
ipsam; et stelloeprincipes ejus et omnia lundala in seminalibus ; partira ad uliliiatem morum el con-
slabililate regni, tanquam in firmamenio. Hujus vèrsaironis human'oe,tanquam lignis fructiferis ; par-
quasi vespera esl in peccalis regum, quibus illa gens tira ad vigorem fidei, spei el charilalis in. vitam
meruit caplivari. Fil deinde mane quinloe diei, aiternam, lanquam herbis virenlibus, quoenullo oesiu
iransmigralio in Babylonem, cum in caplivitaie po- tabula lionum possunt areseere. Sed-spirilualis sic
pulus leniter in peregrino olio esl eollocaïus. Et pascitur islis abmeniis, ut multa inlelligal; carnalis
porrigilur hoecoetas usque ad advenlum Chrisli, id autem, id est, parvulus iu Christo,'tanquam pecus
esl quinta oetas, secundum quam est declinatio a ju- Dei, ul multa credat quoeintelligei'e nôndum potet>-;
ventutein senecluiem, nondum quidem seneclus, nec tamen eosdem cibos omnes habent. Hujus aulem
jam juveulus : senioris oetas est, quem Groeci npe- oelatis vespera est, de qua Dominus ait Luc. XAIII:
-CSOTSV vocanl, nam senex apud eos non îrpso-ÊÙTwr « Pillas veniens Filius hominis inveniet fidem super
sed ysp&ivdicilur. Et rêvera sic isla oelasa regni « terram? » Post illam vesperam fiel mane, cum
robore est inclinala el fracta in populo Judoeorum, G ipse Dominus in claritale veniurus est. Tune re-
quemadmodum homo a juventute fit senior. Et bene quiescent cum Christo ab omnibus operibus suis ii
comparatur illi diei quinto, in quo facta sunl ani- quibus dictum est Matth. y : « Estole ergo vos per-
inalia in aquis, el volatilia coeli: posleaquam scilicet « fecii sicul et Pater vester coelestis perlectus est. t
illi hommes inter génies, tanquam in aquis, coepe- Taies enimfaciunt opéra bona valde: post lalia enim
runtrivere, el habere ïncertam sedem et inslabi- opéra speranda est requies in die seplimo, qui ve-
lem, sicut aves volantes. Sed ^'ane ibi erant cete, speram non habet- Nullo ergo modo potest dici quem-
Id esl magni homiiies, qui magis dominabanlur flu- admodum leceritDeus coelumet terrant, et oinnem
cubus soeculi, quam senirent in illa capliviiale : creaturam quam condidir : sed isla exposilio per or-
non enim ad cultum idolorum aliquo terrore depra- dinem dierum sic iudieat quasi historiam rerum fa-
vali sunt. Ubi sane'animadvertenc'um quod benedixit ' ctarum, ul proedicaiionem futurorum maxime ob-
Deus illa animalia, dicens : a Creseile et multipli- servet. Si autem abquem movel quod in islis oeia-
Ciiiainiet replète aquam maris, avesque înulliphcen- tibus soeculi duas oetalesprimas dénis generaiionibus
îur super lerram. J Quia rêvera gens Judoeorum (ex ad\ertimus explicari, 1res aulem conséquentes siu-
quo dispersa esl per génies) valde multiphcata est. guloe quatuordecim generaiionibus coniexuniur,
Hujus diei, hoc est, hujus oelatis, quasi vespera est sexla vero isla nullo geneiationum numéro definila
mulliplicalib peccalorum in popuio Judoeorum, quia sit : facile esl videre eliam in unoquoque homine
sic excoecati sunt, ut Deum et Dominum noslrum duas primas oetales, infaniiara et pueritiam, corporis
Jésuin Christura non possent agnoscere. Myslice, sensibus ruboerere : qui sensus corporis quinque
mane çextoediei fit proedicatio Evangelii per Jesum, D sunt, visus, audilus, gustus, olfacius, et laelus ;
el finito die quinio.id est quinla oelate, incipitsexla, quinarius autem numerus duplicalus (quoniam du-
scilicet senectus \eteris hominis, in qua homo minus plex est sexus humanus, unde generationes taies
poiens est, et quasi ad exlremum vitoe lendit. El hoc existuui, masculinus el femininus) denarîurn nu-
eliam apparel, quia illud carnale regnum jam est merum facil. Jam vero ab adolescentia, et deinceps,
vehementer aitritum, quando et templum Dei deje- ubi ratio incipit in homine proevalere, accedit quin-
clum est, et sacrificia cessaverunt : el nunc ea gens, que sensibus cognitio et ralio, quibus vila regitur et
quantum ad regni vires allinel, quasi exiremam vi- adminislratur : ut jam seplenarius numerus esse in-
tam trahit. In isla tamen oetate, tanquam in sene- cipiat, qui simililer duplicatus, quatuordecim gene-
clule veteris hominis, homo novus nascitur, qui jam raiionibus eminel et apparel, quas habent 1res salâ-
spiritnaliier vivil ; sexla enim die, dictum esl: tes conséquentes, adoiescentis scilicet, ju\enis et
i ProJucal terra animam viventem. » Nam quinla senioris. Senectulis ^ero oelas, sicul in nobis nullo
die non diclum erat. Producanl aquoe animam vi- statiito annorum tempore definitur, sed post illas
ventem, sed reptilia animarum vivarum. Quomodo quinque? quaniura quisque vixeril, senecluli depu-
enim corpora sunt reptilia, sic lune adhuc eliam cor- lalur : sic in isla oelate soeculi non apparent gene-
porali circumeisione el sacrificiis, lanquam in mari, rationes defiiiitoe, ul occultus sit ullimus dies, quem
gentium populus ille serviebat legi. Islam ^ero ani- utiliter Dominus latere oporlere demonslrat.
mam vivara dicil, quia vitam jam incipiunl oeter- (AUG.ubi supra.) Moialiter, Habet unusquisque no-
nam desiderare. Serpentes ergo et pecora, quoe ter- slrum in redis operibus et recta vila, tanquam disîin-
67 WALAFRIDI STRABI FULD. MOU. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
clos istos sex dies, etc., usque arfservio legi peccali. A In narratione rerum geslarum, etc., usque ad in quo
(ISID.intGen., cap. 1 et 2, et inilio teitii.) Quarto solo formatur et illuminatur, ne sit tenebroe vel
die, quo jam in illo firmamento disciplinas spiritales abyssus. I
intelligentias operatur alque distinguit, etc., usque (GREG.? lih. xxxn Moral., c. 12, tom. H.) Quae-
ad et jucundo otio perfruantur. rendum est quomodo jDeus .cuncta simul condidit,
'(ISID.ibid., cap. 1.) Mystice. « In principio creavit dum idem Moyses ex dierum mutatione varianle, dis-
i
Deus coelum el terrain, Spiriluales, scilicet qui coe- tincte creata describil? Sed rerum materia simul
lesiia medilantur, etc., usque ad « magnum est si creala est,, etc., usque ad quoe non simul prodeunt
earnalia vestra metamus. J per temporis incremenla.
(AUG. de Gen. ad litt. Mb. vin, c. 1, tom. III.)

'
FULDENSIS MONACHI

OPEROffl OMNIUM PARS PRIMA

SIVE !

OPEBA THEOLOGICAJ
„ i

LIBER GENESIS.
j
Hebraice diclus TPWa, BERESIT,id esl IN PRINCIPIO;
Groece rsNESE, id est GEREBATIO.

CAPUT PRIMUM. B tualis habet informem,vitam, cui non est hoc esse
.VERS.1. — « ïn principio creavit, t etc. Non dicit : quod vivere; nec vivere quod béate vivere : quia ,
In principio dicit Deus, Firt coelum el terra. Sed aversa a sapientia Dei, slulte et misère vivit.
dixit : t Fiat lux , et facta est lux, i quoniam uni- e In principio, t etc. (BEDA, Hexaem. lih. i, tom.
versaliter nombre coeli et terroe comprehendendum II, col. 15 a.) Crealionem mundi insinuans Scripiu-
erat quidquid fecit Deus, deinde per partes expli- ra, primo verbo oeternitatem et omnipotentiam Dei
candum quomodo fecit. Unde sequitur : « Dixit ostendit : quem enim in principio temporum mun-
Deus , Fiat, t id esl, per verbum suum fecit. Vel dum créasse perhibet,"ieumdem ante tempora oeter-
quia cum primum fiebal informis materia spiritua- naliter significat exstilisse. Et quem in conditionis
lis, vel eorporalis, non erat dicendum : e Dixit Deus, initio coelum et terram créasse narrât, tanla cé-
t Fiat ; > incongruum enim erat a Deo dici, < fiât,» leri laie operalîonis omnipotentem esse déclarât,
quia formam verbi non imilatur imperfectio, nisi cum cui voluisse, facere est. Bene ergo dicitur : t In
generis sui conversione ad creatorem sit perfecta i principio creavit, » etc. Utrumque scilicet, simul,
creatura; ut cum dicitur : « Dixit Deus, Fiat/s in- quamvis utrumque simul ab homine non dicatur. Unde
telligamus eum ad se imperfeclionem crealtiroe re- propheta terram in initio factam ostendit dicens ,
vocare. Cum ergo dicitur.: « In principio fecit Deus G psal. ci : « Initio tu, Domine, terram fundasti, t etc.
t coelum et terrain, » commemoratio Filii fil, quia « In principio , » etc. Coelumnon visibile irrma
principiuni est; sed cum dicilur: «DixilDeus,Fial,> mentum, sed empyreum, id est, igneum vel intel-
commemoralur quia Verbum est. Per principiuni îeciuale, quod non ab ardore , sed a splendore dici-
notai exordiurn crealuroe existentis ab illo; per tur, quod statim repletum est angelis. Unde in Job
Verbum, perfectionem crealuroe ab illo ad ipsum xxxvm : < Ubi eras cuni me laudarent astra matu-
revocaloe, ut fonaielur imitando formam Verbi in- t lina, Detc. Et nota tria hic commemorari ele-
commulabilem. Non enim habet vitam informera menta. Nomine coeli, aerem intelligimus. Nomine
Verbum Dei, cui est idem esse quod vivere ; imo terroe, ipsam et igneini qui in ea latet. Quarti,id
idem vivere quod béate vivere. Creatura vero spiii- est, aquoe in sequenlibus fil mentio.
a Revocaiur'leetor ad tomos Patrologioe nostroe. EMT.
69 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. GEN. 70
(ALCUIN. in Gen. tom. I.) < In principio. » Filio, A quibus alia duo inserta sunt, aqua, scilicet, etterra,
quo bumanalo patuit qui essent coelestes, qui ler- quibus insunl ignis et aer. Aquoe autem tolam su-
renï. Coelum, creatura spiritualis , ab exordio per- perficiem terroe tanta altitudine tegebant, ut ad illos
fecla et beata. Terra , corporalis maleries adhuc usque locosperlingerent, ubi nunc usque super fir-
imperfecla. Coelum, informera materiam spirilualis- mamentum partira residenl. Ipsa aulem terra et
vitoe, sicul in se potest existere non conversa ad aqua informis dicuntur materia, quia omnia quoe
Creatorem in quo formatur. Terram, corporalena, videmus, vel ex islis sumpserunt exordiura, vel ex
sine omni qualilate quoe apparel in materia for- nihilo : et" priusquam in lucem venirent, non erat
mata. unde formam haberenl.
(BEDAin Gen., lom. II, col. 191.) Scriptura ait : « Et Spiritus Domini ferebatur super aquas. »
t Qui fecisti mundum de materia informi (Sap. xi).i (ADG.,lib. i de Gen. ad lit., c. 5, tom. III.) Sive to-
Materia facta est de nihilo. Species mundi de ma- lam corporalem maleriam aquam appellavit, ul in-
teria informi. Proinde duas Tes fecit Deus ante omne sinuaret unde facta et formata sunl omnia quoe ex
tempus, angelicam creàturam et materiam infor- humida natura per species varias in terra formari
mera. Quamvis enim Salomon dicat : « Qui vivit in videmus; sive spiritualem vitam ante conversionis
t oeternum, creavit omnia simul (Eccli. xvm), se- - formam quasi fluilantem. Spirilus Dei superfereba-
cundum originem tamen informis materies anle- tur, quia subjacebat bonoevoluntati Crealoris, quod
cedit formalam speciem. Raque mundum, et ange- formandum el perficiendum inchoaverat. Diclum est
los , el animam de nihilo fecit Deus : hominem et, etiam i Spiritus Domini-ferebatur super aquas. »
cfealuras coeteras de aliquo. Ne faciondo opéra potius per necessilatem indigen-
(Ibid., col. 192.) Septem sunl coeli,' quorum hoec tioequam per abundantiam beneficentioeDeus amarè
sunt nomina, aer, aetlier, olympus, spatium vel
putaretur. Commode enim prius insinuatur aliquid
igneum, firmamentum, coelum angelorunii el Trini- inchoatum , cui superferretur : non loco, sed omnia
lalîs. Hieronymus autem dicit coelum Trinitatîs pri- "
superante polenlia.
mum, secundum angelorum, terlium firmamentum. « Et Spiritus Domini ferebatur, » etc. (HIERON.
Mystice. « ïn principio creavit Deus coelum. J Eos
in Gen. t. III, col. 959.) In Hebroeo habel rSiTlî?
scilicet qui coeleslis imaginera poTlaverunl. « Et
ter- merakepliet, i4est,incubabat, vel fovebat, more vo-
»
e terrai™, id est eos qui postea superbiendo , lucris ova calore animantis. lntelligimus ergo non
rain, id est terreni hominis imagine;!},-portantes, se
de mundi dici, ut pulanl mulli ; sed de Spi-
lecerunt déformes. « Terra autem erat inanis, » quia rituspirilu
» ] saneto , qui et ipse est omnium vivificator : si
deposusrat formam lonam. « Et vacua, boni
autem vivificator, etcoiidito^ siconditor, et Deus.
operis îïuctu. t Et tenebroe erant, t veri scilicet
Psal, cm : « Emitte, ait, Spiritum tuum et crea-
luminis privalio ; ? super faciem abyssi, J corda « buntur. »
scilicet superborum.
VERS.2. — c Terra autem erat inanis, » etc. s El Spirilus,» etc. In quo subsislentes requiesce-
remus flatu ejus vivificati, el unda baptismi ablùti.
(BEDA,Hexaem. lom. n.) <Juod vel quale coelum in « Et
principio cum terra factura est, ostendit. Iloc enim Spiritus Domini ferebatur super aquas, J etc.
de lerra subdit, quod de coelo intelligi noluit. Hoc Sicut Deus, scilicet et conditor, proeerat fluilami
enim superius coelum quod a volubiîitaie mundi eteonfusoe maleriei, ut distingueret quando vellet.
secretum esl, rnox ut crealum est, sanctis angelis Tota, ergoTrinilas hic operala intelfigitur, Deus ,
est impletum : quos in principio cum coelo et lerra" Pater scilicet; principium, Filius; Spiritus Dei,
conditos testatur Dominus dicens Job xxxvnr : Spirilus sanctus.
t Ubi eras cum me laudarent astra matulina , et i Et Spiritus, J etc. (ISID.,in Gen. ?) Corda sci-
« jubilarenl omnes filii Dei? ï Astra matulina eos- - licet fîuctuanlia, quoe menlis quietem amiserant,
dem angelos et filios Dei vocal. De coelo enim in ^. quia *rs sprritus non rnnilebatur, sed superfereba-
quo posila sunt luminaria , quomodo vel quando lur : quasi potens naturam a confusione in melius
factura sit postea dicil. reïoeare. Deinde per totum hujus Scripturoe lextum
(STRAB..) C Inanis et vacua. t lnutilis scilicet, et sex quasdam operosas oetates videmus, licet quasi
infructuosa, et incomposita. Omnia enim elementa proximis lirnitibus distinctas, ul in seplima quies
commixta,confusa, et totum hoc aeris spatium aquis speretur ; el eas habere similitudinem sex dierum ,
plénum; non quales nunc sunl, sed sicut nebuloe quibus ea facla sunt, quoe Deum fecisse Scriptura
tenues eranl, quales adhuc supercoelestes sunt. ' commémorât. Primordium enim generis humani,
(BEDAubi supra.) t Tenebroe eranl, i etc. Non quo ista luce frui etiepil, comparatur primo diei quo
sunt audiendi qui reprehendendo dieunt Deum prius lucem Deus fecit. Hoec«tas lanquam infantia est
créasse tenebras quam lucem : quia nullas in aqua, totius soeculi, quod tanquam unum hominem pro-
vel,aère fecit tenebras; sed distincto ordine provi- portione magnitudinis suoe cogitamus. Homo enim
dentioe prius aquas cum coelo creavit, et lerra, et cum primo nascitur in lucem , infanliam agit pri-
has"-eumvoluil lucis gralia venuslarit. Et nolandum niam oelalem, quae leudil ab Adam -usqne ad Noe
quod cum coelo duo elementa mundi creata sunl, generaiionibus decem : diluvium quasi vespera hujus
71 WA-LAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 72
diei est, quia infantia nostra oblivionis diluvio de- A. ritur, ut in ipsa inconcussemanealur: quia si culpam
lelur. rectitudo eh minai, cogila'lionis nostroe foribus assi-
VERS.3. — e Dixitque Deus : Fiat lux. » (AUG.,de dens, ut sibi aperiatur, puisât. Unde ait Moyses :
Gen. ad litt., lih. i, c.' 17 , tom. III.) Lux primo die «Facta est lux ; » et paulo post : « -Factum est ve-
fecta spiritualis vel corporalis intelligilur, etc., spere. i Creator enim, humanoe culpoe proescius,
usque ad mane futuri inchoatio. (BEDA,Hexaem.) tune expressif in ternpore quod nunc versatur in
Si aulem primo die corporalis lux facta est, congrue mente. Lumen namque recliludinis sequitur umbra
mundi ornalûs a luce inchoatur, unde coetera, quoe tentationis. Sed quia electorum lux tentatione non
creanda erant, videbantur. Si aulem quoeritur, ubi exstinguitur, non nox, sed vespera facta memora-
est facta, cum abyssus oinnem terroe altitudinem tur, quia lenlalio lumen ijustilioe abscondit, non in-
tegeret? palet quod in illis parlibus, quas nunc terimit. j
illustrât solis diurna lux. Nec miruni lucem in aquis (AUG., de Gen. ad litt., h iv, c. 22, 25, tom. IH,
coeteroecreaturoe,
posse lucere, cum etiam nautarum operalione soepius col. 311, 512.) Nolandum, quod
illustrentur, qui in profundo mersi, misso ex ore etc., usque ad ul illud scilicet ad diem pertïneat,iioc
oleo, aquas sibi illustrant : quoe tune multo rariores ad vesperam. i
> VERS.6. —.. . « Fiat firmamentum, » etc. (GREG.,
quam sint modo, fuere in principio, quia nondum î
congregatoe in uno loco. 1. xxvn Moral., c. 24.) Angelicoevirtules,quoe in
t Dixitque Deus: Fiai lux. » (AUG. ibid., c. 2.) Dei amore persliterunt, hoc in retribulione accepe-
Non temporaliler : si enim temporaliter^el mulabi- runl, ut in contemplatione Conditoris perenni feli-
liler;simulabiliter, et per subjectam creaturam , citate maneant, et in hoc quod conditoesunt oeterna-
non esl lux prima creatura. Sedforsitan, etc., usque liter subsistant. Unde apud Moysen coelum factum
ad ni sil et ut maneat. dicilur, et idem postea firmamentum -vocatur, quia
« Ftal lux. » (AUG.ibid., c. 4, 5,9.) Ea conditione angelica natura prius subtilis est in superioribus con-
scilicet qua cuncta subsistant inlemporaliter in Dei dita, et post, ne unquam cadere possit, mirabilius
'
sapienlia, priusquam in seipsis. t Et facta est lux , » confirmata.
id esl augelica et coeleslis substantia, in se tempo- t Fiat firmamentum, retc. (AUG.,1. u de Gen. ad
raliler ; sicul erat in sapienlia, quantum ad ejus in- litt., c. 2, col. 264.) Quoeritur ulrum illud coelum'
commutabilitatem , oeternaliter. Vel notatur hujus nunc fiât quod excedif aeris spatia, etc., usque ad
creaturoe informitas scilicet el imperfectio antequam quia iniervallum ejus dîyîdit inter quosdam vapores
formarelur in amore Conditoris : formatur enim cum ^J aquarum el aquas quoe sunt in terris.
converlilur ad incommutabile lumen Verbi. c Fiat firmamentum, j'etc. (AUG.,ibid., c. i.) No-
« Fiat lux. » (AUG.ibid.,c. 10,11,16.) Si corpo- tandum quod firmamentum non propier siationem,
raliter lux facta est, etc. , usque ad nondum enim etc., usque ad sed quoquomodo ibi sint, ibi esse non
erant animalia quibus hoec vicissitudo exhiberelur. dubitamus.
- VERS.4. — « Et vidil Deus lucem, » etc. (STRAB.) «jjFiat firmamentum in medio. J (BEDA, in Hexaem.,
Lucem et tenebras fecit Deus, unde Dan. m. « Béné- t. II.) Coeli, in quo fixa sunt sidéra, etc., usque ad
dicité , lux et tenebroe, Domino, J cum omnis crea- Quales aulem, et ad quid utiles, novit qui condidit.
tura ad benedicenduminvitatur. VERS.7. — « El fecit Deus firmamentum, i etc.
(lsns., in Gen., c. 2.) Habet quisque in operibus et (AUG.,1. n de Gen. ad lin., c. 8, col. 269.) Quoeritur
recta vila, dislinclos sex dies, post quos requiem spe- quare cum dixisset: « Fiat firmamentum et faclum
ret : primo die, lucem fidei, quoniam primo invisi- est ita, » postea addit :| t Et fecit Deus firmamen-
bilibus crédit propier quam fidem Dominus apparere tum , » etc., usque ad dicens : « Dixitque Deus
dignatusesl. fiât, i etc. j
8 Faclumque est Vespere. i (AUG.,de Gen. contra (Ibid.,c. 1,5,5.) Super aerern punis ignis, etc.,«s-
Manich,, 1. i,c. 4;BEDA,mflexflem.)Occidenteluce iQ aue ad Facit ergo frigidain aquarum supercoelestium
paulalim, et post spatium divinoe longitudinis infe- vicinitas. ,
riores parles subeunle, factum est vespere, sicut (Ibid.) Notandum vero quod prima die cum -facta
nuncusitato circumilu solis solei fieri. Faclum est est lux, dictum est tantum : i Fiat lux, t et hoc in
autem mane eadem super terrain redeunte, et alium yerbo, et « facta esl lux], i in opère, slatimque ad-
diem inchoante, et dies expletus esl unus viginti qua- hoesit increaloe luci lux1creata, ut vieinior et omni
tuor horarum. Nolandum vero quod nov in illo triduo creatura capacior. In secunda die quoedammora est,
omnino tenebrosa fuit, quoepost creata sidéra aliqua el verborum mulliplicalio, « fiât, j et « fecit Deus, >
luce claruit : decebal eliam ut dies a luce ïneiperent, et « factum esl ita s : ut inlelligamus istas naturas
el in mane sequenlis diei tenderent, ul opéra Dei a ad deficiendum prônas; et ad obediendum minus
luce inchoata et in lucem compléta esse significa- aptas. | i
rentur. (HIERON.,I. i con'ra Jpvin., t. II, col. 211.) Notan-
VERS.S. — .... « Factumque esl vespere, » etc. dum eliam quod hujus diei secundi opéra secundum
(GREG.,1. vin Moral., c. 6, tom. I.) Nequaquam in Hebroeos non dicuntur bona, cum bona sint sicut
hac vila per exereilalionem juslilioe peccatum dese- coetera : quod fit propier binariuin principem aller-
1
I ' 1
!
 75 GLOSSA ORDINARIA. — L1B. GEN. 74
nitatis, qui primus ab unitate discedit : et in figura A quam mundus jam formari incipit, et terroe faciès
bigamioe' ponitur el multorum reprehensibilium ; apparet, recedenlibus aquis, ad distinclionem partis
Unde quoebina ingrediunlur in arcam immunda sunt, quoe adhuc premebatur aquis, portio quam aridam
împar numerus mundus. Vel ideo bona non dicuntur, esse licebat, terroe nomen accepjt, eo quod pedibus
qùiaîn hoc opère distinctio aquoenon fitperfeeta, quoe teratur. « Congregalionesque aquarum appellavit
in proximo fit, ubi dicit :-c Congregenlur aquoe, » ut maria, t Sic enim appellanlur apud Hebroeosomnes
ibi dicetur. congregaliones aquarum, sive salsoe, sive dulces. Et
(AUG.,ubi supra, c. 9.) Quoeri solet cujus figuroe quia per continuationem omnium aquarum, quoe in
sit coelum-:sed Spiritus sanctus, quamvis auctores terris sunt, dixit eas congregatas in unum locum,
noslriscierînt,per eos docere noluit,nisi quodprosil nunc vocat pluraîiter congregaliones aquarum, pro-
saluti. Quoeritur etiam si slet an nioveatur coelum? pter multifidos sinus earum. Cum multa constat esse
Si moveatuf, inquiunt, quomodo est firmamentum ? maria, in unum tamen locum dicit aquas congrega-
J3i stat, quomodo sidéra in eo fixa circumeunt ? Sed tas, quia cuncta magno mari junguntur. Si qui lacus
firmamentum non propter stationem, sed propter Hr- in semelipsis slricli videntur, oceultis lamen meati-
mitatem, aut terminum aquarum intransgressibilem bus in mare revolvuntur : fossores quoque puteqrpm
dici polest. Si aulem stat, nihil impedit moveri et B hocjirdbant, quia omnis tellus perJnvisibiles yenas
circumire sidéra. Secundo die factum est tanquam aquis repleta est, quibus ex mari principiuni est.
firmamentum disciplinoe, quod discernit inter car- VERS.11. — « Et ait : Germineï terra, >etc. (AUG.,
nalia et spiriiualia, sicut inter înferiores et superio- 1. li de Gen. ad litt., c. 12.} Adverlendum est mode-
res aquas. .ramen ordinatoris : quamvis dislincta est creatura
(ISID.,in Gen. c. % tom.^V, col. 213.) Die seéunda herbarum^atque lignorum a specie terrarum et aqua-
posuit firmamentum, sanclas scilicet Scripturas in rum , ut in elementis npmerari non possint : quia
Ecclesia. De quibus dicilur Isa. xxxiv : j Coelum tamen fixa radicibus terroe nectuntur, ad eumdeni
sicut liber <plicabilur. > Hoc firmamento discernit diem voluit pertinere.
aquas superiores, id est populum angelorum, quibus (BEDA,ubi supra.) Patet in his verbis quod vernb
non est neeesse ut in leclione audiant Dei verbum. tempore mundus perfeetus est et ornalus, in quo so-
Sed illud-firmamentum posuit super infirmitatem ient herboe virentes apparere, et ligna pomis onusta.
inferiorum populorum, ut suspicientes in eo cogno- Simulque nolandum quod non prima herbarum ger-
scant qualiter discernât inter carnalia et spiritualia, Esina vel arborum .gênera de semine prodierunt, sed
quasi inter aquas superiores etanferiores. ' de terra : quia ad imam jussioneui Conditoris
appa-
c Divisitque aquas quoe erant, i etc. (AMBR.,1.U C ( mit arida herbis compta nemoribusque vestita, quoe
Hexaem., c. 3, lom. I, col. 448.) Cum hoec audis, sui generis ex se poma produxerunt el semina. Opor-
quid miraris si supra firmamentum potuit unda sus- tebat enim ut forma rerum Dei imperio primo perfe-
pendi ? etc., -usquead Jordanis quoque reflexo amne Cta prodiret : quomodo homo, propter quem omnia,
in suum fontem revertitur. juvenili oelate plasmalus est'.
VERS.8. —... ..t Et factum est vespere, J etc. (AUG.,ibid. L m, c. 18.) Quoeritur etiam despinis,
(lsn>., ubi supra.) Incipit mane secundoediei a Noe, et tribulis, et quibusdam lignis infructuosis, cur vel
etc., usque ad quia neepueritia apta est generationi. quando creata sint ? cum Deus dixerit : « Germinet
VERS.9. — s Dixit-vero Deus, > etc. (AUG.,lib.n terra herbani, » etc. Sed fructus nomine quoedam
de Gen. adtitt., c. 11, tom. ÏÏL) In hoc die factum ulilitas signatur : multoe autem militâtes sunt mani-
videlur, etc., usque ad Unde aqua congregalur, terra feste, vel occultoe, omnium quoe terra radicitus alii.
apparel ; aquâ~enim labilis et fluxa, terra stabilis et Possumus autem absolute respondere spinas et tri-
fixa. bulos post peccatum terram homini ad laborem pepe-
« Congregenlur aquoe? > (BEDA,in Hexaem.) Quoe risse : non quod alibi antea nascerentur, el post in
inter coelum et terram universa eompleverant, in agris quos homo coleret : sed prius et postea in eis-
unum locum congregantur, ut lus, quoe proeterito D 1 dem locis, prius tamen non homini, sed post. Unde
biduo aquas clara luce lustraverat, in puro aère cla- i pariet tibi, J id est, nt tibi nasci incipiant ad labo-
Tior fulgeat ; et appareal terra, quoelatebat;et quoe rem, quoe ad paslum tanlummodo aliis ^animalibus
aquis limosa erat, fiai arida et germinibus apta. Si . ante nascebantur. s
quoeratur ubi congregatoe sunt aquoe,quoeomnes par- « t
Facientem semen. {BEDA,ibid.) Omnia creata
les terroe usque ad coelum texerant, potuit fieri nt sunt perfecta, et homo perfeetus oetate erat, et arbo-
terra subsidens concavas partes proeberet, quibus res cum foliis et fructu : unde dicitur hoc « lighum
Huilantes aquas reciperet : potest etiam credi, pri- poniiferum. i
marias aquas rariores fuisse, quoe sicul nebula tege- VERS.12. — « Et protulit terra herbam, > etc.
rent terras, sed congregatione esse spissatas. {GREG., 1.xix Moral., c. 12 ; 1. vi, c. 16, tom. I. )
VERS.10. — (Et vocavit Deus aridam terram. J Quod testatur historia, sic est veracïler faclum, ut
{BEDA,ibid.) Prius ad distinclionem aquarum totam significarel aliud faciendum. Terra enim est Eccle-
solidiorem mundi parlera terram appellavit dicens : . sia, quoeverbi pabulo nos reficit, et patrocinii mn-
( In principio crea\it Deus coelum et terram. >Post- braculo cuslodit : loquendo pascit, opitulando pro-
PAXKOL. CXÏIL 3
/!'. WAT.AFRim STRARI FT1LD. MON. OPP. PARS. I. _ THP.flT.nfimAT 71!
tegil ; ut non solum berbam refectionis proférai, A quam sidéra fièrent, ordo temporum nullis notabalur
sed etiam arborera proteetionis « Lignumque.-J indiciis, vel meridiana hora, vel quoelibetalia.-Sunt
Lignum secundum speciem suam semen produxil, ergo luminaria t in signa, n etc. ; non quod a con-
cum mens noslra ex sui consideratione quod in al- ditione horum tempora coeperint, vel dies vel anni ;
terum faciat colligit, et recli operis germen parit. sed quia per ortus ^eoruni, vel transitas, temporum,
Hinc quidam sapiens ait : « Quod tibi non vis fieri, dierum annorumque siguatur ordo.
alii nonfeceris (Tob. iv). » El alibi: t Quoeeunque *- VERS.15. — e Urluceant, t etc. (BEDA,ibid.)
vuliis ut faciant vobis homines, et vos eadem illis Semper luminaria in firmamento luceut, sed oppor-
facile (Mattli. vrr). » Quasi speciem veslram alter- tunis lemporibus lerram illuminant. Aliquoties enim
utrum respicile, el ex vobismelipsis cognoscite quid nebulosusaerobsistit: ortus etiam sol-majori lumine
oporteat vos aliis exhibere. lunam slellasque ne lerram illuminent, impedil. Unde
Sementem. i (STRAB.,RAB.)Sementis, frugum sic vocatur, quia solus obtusa luna, slellisque coele-
et arborum; semen, hominum, et animalium. Senii- ris, per diem fulgeat terris.
nium vel semenlum, cujusque reiexordium. Tertio VERS.16. — c Fecit Deus duo luminaria. s.(BEDA,
die, quo mentem suam ad serendos bonorum ope- ibid.) Luminaria magna possnmus accipere, non tam
ruin fractus proeparat homo : separata labe, ac fiu- B aliorum comparalione quam per se; ut coelum dici-
ctibus carnalium tentalionum, lanquam aridam habet tur magnum , et magnum mare. Sol enim magnus
lerram tenlalionibusseparatis, ut dicere possit: -dicitur, quia complet orbem terroesuo calore: sicut
« Menleservio legi Dei, t etc. (Rom. vu). luna suo lumine, quoein quacunque pane coelifue-
VERS.15. —• c Et faclum esl vespere et mane. » rinl, tolam terram illuminant, el a cunclis videnlur.
(ISID. in Gen., tom. V, col. 207.) Mane terlii diei Magnitudinis eorum magnum est argumenlum, quod
incipit ab Abraham, etc., usque ad Vespera in pec- omnibus liominibus idem crins eorum videtur : nam
calis populi quibus divina mandata proeteribant us- si longe posilis niinoret prope major, exiguitalis
que ad Saulis malitîam. indicium esset. !
(ISID., ibid. ) Die terlia congregavit aquas inferio- « Luminare majus, s etc. (BEDA,ibid.) Solem, sci-
ies etsalsas, infidèles scilicet, cohcupiscentîarum et licet non solum corporis forma, sed lumihis magni-
lentalionum fiuctibus sese quaiientes -. et segregavit tudine, quia luminare 1minus el slellas illustrât.
ab eis aridam, id esl, fidèles fontem fidei sitientes. Majoresl eliam in calore, quia mundum calefacit,
Infidèles vero coereuit, ne iniquitatis suoefiuclibus eum-proeleritis ante ejus ereationem diebus nihil ca-
aridam, id est animam sitientem Deum, conturbent, i loris habuisset. Quod autem oequalis uniusquema-
sed liceat ei germinare fructus bonorum operum, et " gnitudinis luna cum sole cernitur, hinc esse aiunt
diligere proximiim, uthabeat in se semen secundum quod multo longinquio^ a terris atque altior quam
similitudinem suam; ut scilicet ex sua infirmitale luna incedil, ideoque magnitudo ejus a nobis non
compatiatur alii indigenti, et producal lignum forte posset dignosci. Omnia enim longius posila videnlur
frucliferum, id esl, beneficum, eripiendo oppressum, breviora.
et proebendo ei proteetionis umbraculnm. i Et luminare minus, » etc. Et si lunam et slellas
VERS.14. — « Dixit autem Deus : Fiant lumi- majores in die aliquando videri conlingat, non lamen
< naria, »etc. (AUG.,de Gen. ad KM.,lib. n, c. 13,14.) diei, sed nocli lucis solatium eas afferre constat.
Quia visibili mundo constituendo duo dies sunt al- (AUG., de Gen. ad litt. lib. n, c. ÎS, lom. HI. )
iributi, supremoe scilicet et infimoeparti mundi : vi- Tune enim in noctis esordio videlur luna, cum plena
sibilibus, et mobilibus mundi partibus, quoe intra esl, alias non : et per diem incipit videri anle pleni-
mundum creanlur, très reliqui depulati sunl, etc., tudinera, et in progressu noctis. -
usque ad in inchoationem, .seu principatum noclis, VERS.17, 18 — ... . c Ut lucerent, v etc. Hoec
quod fit cum plena esl. de magnis lurainaribus intelligipossunt el slellis ; ut
Et dividant diem. » (BEDA , in Hexaem.) Ea sci- „ quod dictum est, «ut proeessemdiei, t ad solem spe-
licet divisione, ul sol diem, luna noclem illuminet. cialiter; quod subjunelum est, « et nocli, J ad lunam
Hoc enim factis sideribus ad augmentera primarioe et slellas pertineat; quod vero additur, t dhiderent
lucis accessit, ut etiam nox prodiret luminosa, lunoe lucem ac lenebras, J omnibus oequeconveniat ; quoe
vel stellarum splendore radiala, quoe haclenus tan- quoeunque incedunl, lucem circumferunt ; unde cum
tum tenebras noverat. Et si enim nox lenebrosa vi- absunt, tenebrosa cuncta relinquunt. Si quoeratur
detur obscurato aère, qui terris proximus est, supe- quale potuit esse lumen diurnum ante ereationem
riora tamen aeris spatia semper siderum fulgore sunt; siderum, Tespondenmsquale videmus solis orlu pro-
lucida. ximanle, needum apparente : quando scilicet lucet
(AUG.,lib. n de Gen. ad litt., c. 18.) Solet quoeri obtusis radiis stellarum dies, sed minime sol ortus
utrum hoecluminaria corpora sola sint, aut habeant refulget.
redores spiritus, et ab eis vilalîter inspirentur, sicut; (ISID.,in Gen., lom. V, col. 207.) Die quarts mi-
per animas animalium carnes animantur. Sed dei cuerunl luminaria in firmamento coeli,etc., usqrn ad
tam obscura re nihil lemere credendum. quia post bona opéra venil illuminalio, qua videtur
i Et sint in signa, » etc. (BEDA , ibid.) Quia prius- species supernoeveritalis..
77 GLOSSA ORDINARIA, — LIB. GEN. 7R
(AUG.,de Gen. contra Manich., lib. i,-c. 24, tom.. A-(THEOD.q. 18 in Geiu) Pueri tum terriculamemls;
III, col. 195.) Quarto die, quo in illo firmamento tum loris etiam et virgis indigent : per illa ipsos 1er-
disciplinas mens spirituales inlelligentias operalur remus, per hoec autem erudimus : Cum igitur ani-
alque dislinguit, videt quoe sit incommutabilis ve- madvertit et nos Deus ad ignaviam proclives, be-
ritas, quoe sicut sol fulgeat in anima; et quomodo siias condidUy veluli lora quoedam et terricula-
anima ipsius parliceps fiai, et corpori ordinem et menta, ut per ea nos terrens ad se traheret, alque
pulcîrritudinem tribuat, lanquam luna illuminans no- ejus auxilium imploraremus. At sicul qui perfecti
em. Et quomodo stelloe omnes, id est.intelligeiitioe sunt terriculamenta hujusmodi, et lora contemnunt ;
rituales, in. hujus vitoe obscurilate tanquam in no- sic qui in virtute educati sunt, besliarum incursus
fulgeant. non formidant. Siquidem Adoe, priusquam peccas-
ERS.19. — s Et factum est vespere et mane, » sel, assistehanl bestioe, obsequium profitentes. Et
(BEDA,in Hexaem., tom. II, col. 15.) In hacve- rursum ipsum Noe iugredienlem arcam, leo, pardus
era populus Dei in Jîgyplo agnum pbtulit, etc., et besliarum-atrocissimoe quoeque, ôvium more,-se-
usque ad spem atque fidem donaret. quebantur. Et Danieli adorant leones, qui alioqui
c Et faclum est vespere, J etc. (ISID.,ubi supra.) famelici, accedere tamen ad pum non audebant, eo
Mane quartoe diei regnum David. Hoec oetas similis B quod in illo characteres divinam imaginera proesefe-
esl juventuti, quoe inter omnes régnât aelates, et fir- renles conspicerent..llidem vîpera, quoedentés inje-
mum est omnium oetatum firmamentum : unde com- cerat in manum Apostoli, cum nihilpeccalo tenerum
paratur quarto diei, quo facta sunt sidéra in firma- aut molle in eo reperisset, mox resiliit, et in ignem
mento coeli. Splendor siquidem solis regni figurât se conjecit, supplicium de seipsa quodammodo sa-
excellenliam,_ plebem obtemperanlem régi lûnoe mens, quod Corpus sibi nullatenus conveniens adorta
splendor ostendit, tanquam Synagogam. Slelloevero esset. Nos auFem ideo beslias formidamus, quia
principes ejus sunVei omnia fundata in regni slabi- virlutem negligimus. Proelerea el ad alia bestioenon
litale, tanquam in firmamento. sunt nobis inutiles : nam ex ois medici .pharmaca.
VERS.20. — t Dixit eliam Deus, » etc. (BEDA, non pauca componunt ad morbos pellendos : ne quis
ubi supra. ) Post ornatam quarto die coeli faciem lu- igitur bestias considerans de Creatore conquera-
minaribus, ornantur suis animalibus die quinto infe- tur, sed utilitalem investiget.
riores mundi parles, aqua scilicet et aer. ( El omnem animam, i etc. Ad differentiam ho-
c Dixit etiam Deus: Producant aquoe reptile, i minis, qui faciendus ad imaginem Dei, et, si proe-
etc. (ADG.,lib. n de 'Gen. ad liit., ex c. 1, 2, 3*,4, cepta servaret, perpétua immutabilitale maneret.
5 et 6, lom. HI.) Oportebal in creandis liabUaloribus 'C Caetera vero animalia sic facta sunt, ut alia aliis in
inferioris partis, etc., usque ad Quod intelligendum alimoniam cédèrent vel senio deficerent.
non est nisi in aquarum naturam pinguioris aeris VERS.22. — « Benedixitque illis, i etc. (Aue.,
qualilate conversos. lib. de Gen. imp., c. 15, tom. Hi!) Benedictionem ad
t Animoeviventis. s (AUG.,ibid., c. 8.) Id est, quoe fecundilatem valere voluit, quoe in successione pro-
sunt in animabus vivîs, sicut dicitur : Ignobilia ho- lis apparel, ut ea benedietione qua infirma et mor-
minum, id est, qui sunt in hominibus ignobiles. Quod lalia creata sunt, genus suum nascendô custo-
quidam propter tarditaiem sensus putanl diclum dianl.
esse vel quia pisces nullius sint memoriae ; sed cer- (CHRYSOST., hom. 7 in Gen., tom. IV, col. 66.)
lissimum esl eos habere nnemoriarïi. Ipsa ergo benedictio est, in magno numéro, et mul-
(AUG.,ubi supra, c. 3, 4.) De eonversione eïemen- tiludine augeri, et multiplicari. Nam quia animales
torum quoestioest. Alii dieunt omnia posse converti creaturoe erant animalia, volebantque perpetuo esse,
in omnia, etc., ûsque ad quod enim tactu aquas, ideo subdidit : « Crescite. i Verbum enim illud us-
venlosque sentimus ; hinc esl quod solida terra om- que in proesentém diem illa conservai. « Crescite et
nibus démentis miseetur, sed in his crassioribus multiplicamini, i etc. (BEDA,in Hexaem.) Ad ulrum-
senlilur ampHus. que genus animantium de aquis faelorum, id esl
« Sub firmamento >,etc. Etsi immenso interjacente pisces et aves, pertinet. Quia sicut omnes pisces
spatio, volant tamen .aves sub sidereo coelo, quoe nonnisi aquis vivere possunt, ita plurimoe aves; quoe
super lerram volant : sicul homines qui in lerra si in terris aliquando requiescunt, fetusque faciunt,
sunl, sub coelo esse dicuntur. Alia translatio : « Se- non tamen de terra, sed de mari vivrait, etlibentius
cus firmamentum coeli, » quia vicina sunl oetheri mari quam terra utuntuiv
spatiahujus aeris qui aves subvebit. Mystice. (Ism. et ÂUG.,ubi supra.) Die quinta fa-
(AUG.,de Gen. ad iiû., I. in, c. 9,10, lom. III, col. cta sunt in aquis reptilia animarum vivarum, id est,
284.) Notanduni qûosdam philosophos ita sua cuili- horaines in vitam renovali per sacramentum bapti-
bet elemento distribuisse animalia, etc., usque ad smi. Facta sunt volatilia, id est, animoe volantes ad
caligiuosa lamen aeris loca lenerè tantum permissi superna. Incipit provecta mens quinto die-in actio-
sïïnt, qui eis quasi carcer sit usque ad tempus ju- nibus lurbulenli soeculi, tanquam in aquis maris
dicii. operari, propter utilitatem fralernoe societatis, et
VERS.21. - s CreavitqueDeus cete grandia, i etc. de corporalihus agnitionibus. quoe ad mare, id est
 59' WALAFRIDI STRABI FULD. MON, OPP. PARS I. -~ THEOLOGICA. 80
îianc viiam, pertinent, producere animarum vivarum A in officio gignendi filios esse peccatum, sicut in for-
jreplilia, id est opéra quoeprosunl animis vivis; -et nicalione sine conjugio.
cetos magnos, id est fortissimas agnitiones, quibus VERS.25. — < El fecit Deus bestias terroe, » etc.
ûuctus soeculi dirumpuntur el cOntemnuntur ; etjo- (BEDAin Hexaem.) Ordinis est mutalio. Nec curan-
latilia coeli, id est, voces coeleslia proedieantes. dum in nostra loquelai quid prius creaturarum or-
VERS.23. — t El factum est vespere et mane, dine nominemus, cum Deus ereaverit omnia si-
etc. (AUG., de Gen. contra Manich., lib. n, c. 25, mul.
tom. III.) Mystice, mane transmigratio in Babylo- (ISID.,in Gen., tom. V, -col. 207.) Sexta die prbdu-
niam, cum ea captivitate! populus leviter in pere- cil terra animam vivain, quando caro noslra ab
grino otio est collocalusj etc., usque ad quia sic operibus morluis abstinens, viva virtutum germina
excoecali sunt ut nec possent Christum coguoscere. paril, secundum genus suum, id est, vitam imitando
VERS.24. —' « Dixit quoque Deus : Producat sanctorum. Unde I Cor. rv : t Imilatores mei
« terra, t etc. (BEDA,in Hexaem., tom. 111,col. 13.) estoie, J elc. Secundum genus noslrum vivirnus,,
Post coelum replelum sideribus et .aerem volatili- quando sanelos quasi proximos imilamur. Producit
"bus qui propier vieiniam coelum nominatur, elc, terra bestias, 'id est, hbmines1ferocitate superbien-
usque ad nomine quadrupedum omnia comprehensa B J tes. El| pecora, id est, simpliciter viventes. Et ser-
sunl proeter bestias et reptilia, sive domila, sive pentes! aslutos scilicet et bonum a malo discernen-
fera et agreslia. tes, et quasi replando scrutantes terrena, per quoe
- « Producat terra, J etc. (AUG.,lib. m in Gen., infelliganl coeleslia.
c. 11, tom. HI. ) Consequens erat ut terram jam VERS. 26. — « Faciamus hominem. t (AUG.,
jrnaret suis animalibus. Ter dicendo, juxta genus ibid., c. 19.) Insinualur pluralitas personarum Pa-
Mmo, etc., usque ad Et nomine pecorum et bestia- tris, et Filii, el Spiritus] sancti, et stalim * unilas dei-
L'QIÏIômne irrationale animal solel coniprehendi. tatis, cum dicitur : « Et fecil Deus hominem ad
« In génère suo. » (AUG.,ibid. c. 12,) Hoec forsi- imaginera Dei, n non Pater ad imaginera tantum
lân secundum genus dicunlur, quia ila orta ut ex Filii. Non enim vere diceretur ad imaginera no-
eis nascantur alia, et originis formam successione stram ; sed ita dictum est : « Feeit Deus hominem
conservent. De homine aulem hoc dictum non est, ad imaginem Dei, i ac si diceretur « ad imaginent
quia uflus fiehat, éequo el femina facta. Non enim s&am. Î Cum autem dicitur t ad imaginem Dei, J
mulla gênera hominum facla sunt, sicut lierbarum cum superius diclum sit, « adpnaginem noslram, >
et lignorum ; ut dicatur, secundum genus suum, ac • significalur quod non agit pluralitas personarum, ut
si diceretur geueralim,'ut inter se similia, atque in (G plures deos credamus, sed ul Patrem, et Filium,
unam originem seminis pertinenlia distinguerenlur el Spiritum sanclum unum Deu.m accipiamus.
a coeteris. < Faciamus hominem. i (BEDA,in Hexaem. ) Ap-
(AUG.,ibid. c. 14.) De quibusdam minulis anima- parat quare dictum sit ut coetera fièrent, etc., us-
libus quoestio est, etc., usque ad nisi quod potenlia- que ad sed ut veram post mortem se carneni récé-
liter in ipsis, et materialiler erant proeseminata. pissé monstraret. ]
(AUG.,ibid. c. 15, 16.) Devenenosis et pernicio- e E^proesil, J etc. (AUG.,lib. m de-Gen. c. 20.)
sis quoeritur, etc., usque ad quae cunctamerito con- Nolandum etiam quia cum dixisset « ad imaginem
siderata laudantur. noslram, i conlinuo subjunxit : t Et proesit pisci-
(AUG.,ibid., c. 17.) Illud eliam movet, etc., usque bus maris et volatilibus coeli. t Ut scilicet intelb'ga-
ad sed pioe forlitudinis numéros ad omnia proepa- mus in hoc factum hominem-ad imaginem Dei, in
rare non dubitent. quo irraiionabilibus antecellit. Id autem est ratio,
( THEOD.,quoest. 18 in Gen.) Ne bestias, velut ab vel mens, vel inlelligentia, vel si alio nomine com-
his, prorsus illoesi, coniemnamus, quasi nullarum modius voeetur, in quo scilicet contemplandoe veri-
sint virium. Nonnunquam permiltil Deus duos aul tati inhoeret. i
très e multis millibus vel a scorpionibus pungi, vel v VERS.27. — « Et creavit Deus hominem ad mia-
a serpenlîbus morderi; tit nos veriti ne quid si- t ginem, i etc. (BEDA,in Gen., c. 1.) Qui non queni-
mile paliamùr, Deum creatorem in auxilium invo- libet sanelorum imitando, sed ipsam veritatem in-
cemus. tuendo, operalur justitiam, ut ipsam verilatem in- '
(AUG.in Gen., 1. m, c. 13.) Quoeritur quare hic telligat et sequatur : hib accepit potestatem super
non sit additum, quod dictum est de animalibus omnia, quia spiritualis quisque effeclus, et Deo si-
aquarum -. « Benedixitque eis Deus dicens : Crescite milis, omnia judicat, et ipse a nemine judicalur.
et multiplicamini, t etc. Forte quod de prima c Et creavil Deus, » etc. ( AUG., ubi supra,
creatura animoe viventis diclum erat, de secunda cap. 20, 21 , 22. ) Notandum quod sicut in
gubinlelligendum reliquit, maxime quia in hujus creanda luce dicilur : « Fiat lux, s et statim se-
diei operibus alla plura diciurus. Herbas autem al- quitur, « et facta est lux; » sic cum dicilur : « Fa-
que, ligna quia non habent generandi affectum, hu- ciamus hominem, » infertur, t et fecit Deus bomi-
jus benedictionis forsilan indigna judicavit. Quod nem ad imaginem Dei:|» quia ista natura intelle-
necessario repeiilum esl in homine, ne quis putet clualis est, sicul illa lux : et hoc est ei fieri, quod
81 GLOSSA-OBDINARIA.— LIB. GEN. . 82
agnoscere Verbum, per quod fil, etc., usque ad sed A Dei, masculus et femina; idest, inlellectus elaelio:
materialiler proesemînata. quorum copulatione spiritualis fétus lerram impleat,
« Masculumet feminam creavit eos, s elc. (BEDA, id esl, caméra subjieiat, et coetera quoejam in ho-
in Hexaem.) Postea plenius et unde et quomodo ho- minis perfectione dicta sunt.f.ïn islis namque diebus
mmes facti sunt exponitur, etc., usque ad-elsi vir- vespera est ipsa perfectio "singulorum operum,' el
ginilas proeferatur. mane inchoatio sequenlium.
(BEDA,ISID., ut supra.) Post hoec t fecit Deus ho- CAPUT II.
minem ad imaginem et similitudinem suam, > vi-
rum seilieel perfectum, etc., usque ad unde Paulus: VERS.1. — t Igitur perfecti sunt coeli et ler-
t Seminavîmus spiriiualia vobis, magnum est si car- «ra, Detc. (Ar-cuiN.,%(ïera.lom. I, col.517.) Nullo
nalia vestra melamus (J Cor. ix). » modo dici polest quomodo fecit ,Deus coelum.el ter-
VERS.28. — « El dominamini piscibus, t etc. ram. Sed hoec expositio per ordinem dierum indical
Quodprius quasi consulendo dixeratdeeis, nunc dicit tanquam hisloriam factarum rerum, sed maxime
imperans, ut habet scilicet dominium omnium crea- observai proedicalionem futurorum, etc., usque ad
turarum In inferiore parte mundi. Quod per singula quem Dominus utiliter Jalere monslravit. -
exsequitur. B « Igitur perfecli sunt coeli, et terra, el omnis or-
t Et dominamini piscibus maris. > ( BEDA , in natus eorum. > (AUG.,de Gen. contra Manich'.,lib. i,
Hexaem. ) Quoeritur qua utilitate homo dominatum c. tilt.) Allegorice. Post illorum quasi sex dierum
inter coetera animanlia percepit, etc., usque ad el opéra valde bona speret homo requiem perpetuam,
rictus bestiarum et serpentum venenum cessisse. et intelligatquid sil, i et requievil Deus die septinio'
"
VERS.29. — ( Dixitque Deus : Ecce dedi, » elc. ab operibus suis : » quia el ipse in nobis hoec bona
(Bçp., ibid.) Palet quod anle peccatum hominis terra operatur, qui jubet ut operemur. Et recte quiescere
nihil noxium prolulit, non herbam venenalam, non dicitur : quia post hoecomnia opéra requiem nobis
arborera sterilem. Omnis enim herba et ligna data proestabit, quomodo paterfamilias domum sedificat,
sunt hominibus, et-volatilihus, et animantibus terroe cum servienlibus facere irnperat ; et post ab operi-
in escam. Unde patet quod tune animalia animalium bus requiesccre, cum, perfecta fabrica} jubet quie-
esu non vivebant, sed concorditer herbis et frucii- scere.
bus vescebantur. (AUG.,ibid.) Habet unusquisque nostrum in suis
VERS.30. — ..... c Et factum-esl ila. > (AUG.,de operibus et recta vita tanquam distinclos istos sex
Gen. ad lit. lib. ni, c. 15.) Nolandum quod ubi datur dies, post quos débeal quietera sperare : primo die
poleslas homini herbas et fructus edendi, subinfer- " lucem fidei, quando primum visibilibus crédit, pro-
tur, i et factum ^est ila : » in quo significalur quod pter quam fidem Dominus visibiliier apparcre di-
hoc dicente Deo, hoecsibi in esum concessa cogno- gnalus est. Secundo die faclum est tanquam firma-
vit homo, non quod statim ederit. Si enim ad omnia mentum disciplinoe, quod discernit inler carnalia et
supradicla referimus quod ait « el faclum esl ila, t spiriiualia opéra, sicut firmamentum inter inferio-
consequens erit ul dicamus eos jam mulliplicatos res aquas et superiores. Tertio die quo mentem
sexta die, quod post mullos factum est annos. suam ad proferendos bonorum operum fructus proe-
VERS.31. —t Vidilque Deus, J elc. (AUG.,ibid.) parat, et erigit, sepatata Iabe et ftuctibus lénlalio-
Quoeritur, cum singillatim coeterabona dicantur, cur num carnalium, tanquam aridam habet mentem a
homô ad imaginem' Dei factus cum coeterishoc di- perlurbalionibiis maris, ut jam possit dicere : J Meale
calur? Sed forte proesciebat Deus eum peccalurum, servio legi Dei (Rom. vu), » elc.
nec In perfectione imaginis mansurum. Qui enim VERS.2, 3. — « Complevitque Deus, J etc. (BEDA,
singillatim bonus est, magis cum omnibus, sed non in Hexaem.) Alia translatio : « Consummavil Deus
convertitur. Cautum esl ergo ut diceretur, quod in die sexto opéra quoe fecil, i quoe nihil quoestionis
proesentiverum esset, el proescienliam futuri signi- p. affert, quia manifesta sunt quoein eo facta sunl, etc.,
ficaret. Deus autem omnia ordinavit, ut si qua sin- usque ad aliquid enim operis fecit Salomon cum
gillatim fuerint-delinquendo deformia, semper ta- templum dedicavil.
men cum eis universilas sit formosa. (EÏER.ÎQumst. Hebr. in Gen., lom. III, col. 955.)
« El factum est vespere et mane, i etc. (ISID.,in In Hebroeohabelur « die septima. » Arclabimus ergo
Gen., lom. V, col. 207.) Mane sexti diei fit proedica- Judoeos, qui de otio sabbali gloriantur, quia jam
lio Evangehi per Chrislurn, etc., usque ad quive- lune in principio sabbatum solutum est, dum Deus
sperara non habet. operatur in sabbato, complens'opéra sua in eo.
Moraliter. (AUG.,de Gen. contra Manich., lib. i i Complevitque Deus, » etc. (AUG., lib. iv de
in fine.) Sexto die producit terra animam vivam, Gen. ad litt., c. 4, lom. RI.) Quoeritur utrum, etc.,
id est, homo de stabrlitate suoe mentis, ubi habet usque ad secundum eum perfecta non fièrent.
fructus spiriluales, id esl, bonas cogitationes ; om- i El requievit Deus, etc. (BEDA,in Hexaem.) Non .
nes motus animi sui régit, ut sit in illo anima viva, quasi operando lassus, sed ab universo opère quie-
idest, rationi eljuslilioe servions, non terrenitati et vit, quia novam creaturam facere cessavit. Requie-
peccato. Ita fit homo ad imaginem et similitudinem scere enim cessare dicilur, ut in Apocalypsis iv :
 85 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. U
i Requiem non habebant, dicenlia : Sanclus, san- A (Ibid.) In illis autem diebus, etc., usque ad qui
ctus, sanctus, t id est, dicere non cessabanl. conditi anle luminaria memorantur.
(BEDA, ibid.) Altius quoque iulelligelur requievisse (Ibid., c. 20.) Quoeritur quomodo dicalur in se-
ab imiverso opère suo, etc., usque ad sed creaturis ptimo, etc., usque ad nisi illa quoeprius condita et
rationalibus in se requiem dédit. dies vocata.
«Et requievit Deus, » elc. (AUG.,ubi supra, c. (Ibid., c. 21.) Sed quomodo circumire poleral
8.) Non laboravit Deus in operando qui .solo verbo lux, etc., usque ad el reliqua.
- fecit, dicendo : « Fiat. » Nec homo dicendo, t Fiat, J (Ibid.) Sed facilius [est ut nos ignorare fatea-
laborat. Sed forte dicilur laborasse cogitando quid -mur, etc., usque ad falsuinque eril eum sexla die
fieret. A qua cura, perfeclis rébus, quievisse dici- consummasse omnia opéra sua.
tur. Sed hoc sapere desipere est. Deum ergo re- (Ibid., c. 22.) Sed quoniam lux corporalis, etc.,
quievisse, esl creaturoe ralionali in se requiem proe- usque ad et illa qua creatura in seipsa noscitur recle
stidsse; ut illuc scilicet desiderio feramur, quo re- vespera dicilur.
quiescamus, id est nihil amplius requiramus. Sicul (Ibid., c. 25.) Quia vero angeli creaturam in
enim facere dicilur, quod ipso In nobis opérante fa- seipsa sic sciunl, elc.,. usque ad Ideo septima die
cimus, el cognoscere cum cognoscimus , sic requie- B nulla vespera accessit. |
scere, cum ejus minière requîesrimus. (Ibid., c. 28.) Nec putel quis, elc,, -usquead el
(Ibid., c. 11,) Non est mirum si diem quo Chri- verius mane?
stus erat in sepulcro quielurus hoc modo proenum (Ibid.,c. 35.) Dies ergo ihe primus, etc., usque ad
tians dixit : c Die septimo requievit, t deinceps ope- el sanclificari oh hoc meruit.
raturus crdines soeculorum. (BEDA,in Hexaem., lom. Il, col. 15.) Allegonce.
(Ibid., c. 12.) Polest autem intelligi Deum requie- Unde dicitur Exod. xx ; e Mémento ut diem sahbati
visse a faciendis generibus creaturoe, etc., usque ad sanctifiées, t Hoec aulem benediclio et .sanclifica-
et gnbernare non cesset. tio majorera benedictionem et sanciificationem si-
(Ibid., c. 14.) Deus autem nec creando defessus, gnificat, etc., usque ad Ideo hoecdies vesperam ha-
nec cessando refeclus esl : sed per Scripturam suam bere non scribitur.
ad quielis desiderium nos horlatur, dicendo se VERS.4. — « Istoe'sunt generationes. » (RAB.)EOS
diem sanctrfreasse in quo requievit. Coeteros enim tangii qui mundum sine initio dieunt semper fuisse,
dies operis sui non legitur sanctificasse, tanquam vel qui a Deo factum pulanl, sed ex maieria quam
apud ipsum plus quies quam operatio valcal. non fecerit, sed cooeternaei. •
J « In die quo fecit, » elc. Diem
c.
(Ibid., 15.) Vitium quoque animoe est ita suis ponit pro omni
operibus delectari, etc., usque ad ea requie aqua tempore, quo primordialis creatura formata est, etc.,
nunquam recessil. usque ad sine pluvia el opère humano.
a t Istoe sunt generationes coeli, » etc. (ISID.,in
(Ibid.) Si aulem diceretur requievisse facien-
Gen.; t. V.) Numerali suntsexdies quibus universi-
dis, etc., usque ad sed ipso benedicti sumus. las soeculia capite usque ad finem, etc., usque ad
(Ibid.) In se aulem requievit Deus semper : in si non peccasset. i
diebus vero quibus rerum consummalio narralur, i Anlequam orirelurjin terra, J Id est, priusquam
in septimo lanium requievit, qui rerum sequitur peccarel, id est terrenis cupiditalibus se subderet.
perfeelionem ; a perfeclis enim requiescit, qui per- Unde sequilur : s Non|enim plueral Deus super ter-
feclis non egel ut bealior sil. rain', t hoc est, nondum prophelicis vel evangelicis
(Ibid., c. 17.) Opéra ejus videmus bona : quietem nubibus, imbre verbi emisso, animam vivere fece-
vero ejus post bona opéra noslra videbimus. Ob ral, el t homo non eral qui operarelur terram, »
quam significandam, imam diem sabbali proecepit quia post peccatum homo Iaborare coepil in lerra,
observari : quod in tempore gralioe sublatum est, in . necessarias habuit nubes illas, unde virgultuni, id'
qua perpetuum observât sabbalum, qui spe futuri esl apima virebat. Irrigabal eam fous vitoe,id esl,
omnia bona operatur, nec in bonis operibus suis, inundatio veritatis, loquens in intellectu ejus, ut
quasi non acceperit, glorralur. pluvia de nubibus non egeret anlequam peccarel.
(Ibid., c. 18.) Apud illum quieti ejus nec mane nec Hic erat status hominis anle peccatum.
vespera est, quia nec aperilur initio, nec claudilur (AUG.,1.v, de Gènes, ad lit., c. 1, lom. III.) Alia
fine. In perfeclis aulem operibus mane habet, et translatio habet : « Hic est liber creaturoe coeli el
non vesperam ; quia perfecta creatura incipit con- terra1, » elc., usque ad magnos verilate, parvuloc
verti ad quietem Creatoris, sed illa non habet finem nutrit affabilitale.
suoe perfeclionis, el sic requies Dei non ipsi Deo, (AUG.,ibid.,1. vr, c. 10.) In prima mundi contli-
sed rerum perfeclïoni inchoalur, el habel in eo lione, elc, usque ad semen ex herha.
mane quod ab ipso perfîcitur : sed in suo génère VERS.5. — « Et omne virgullura, » elc. (AUG.,
tanquam vespera terminatur, quod in Deo vesperam ibid., 1. v, c. 4.) Intelligilur lerra causaliter pio-
non habet, quia nihil eril perfeclius 'ipsa perfe- duxisse herbam et lignum, id esl producendi vii'tu-
ctione. tem accepisse. I'n ea enim tanquam in radicihus fa-
 '
85- GLOSSA ORDINARIA. -- LIB. GEN. 86
cta erant quoeper lempora futura eranl. Fecit,ergo A {lWtf.,).vi,c.7.)SediOT'teanimoesexladiefactoe,ub?
anlequam essent super terram secundum forrnabili- imago Dei relucet, etc., usque ad quoe proeponenda
tatem materioe, quoe formanda erant verbo ejus, est in hujusmodi. ,
proecedensformationem non ternpore-sed origine. (IREKXUS.)' Aliud est habitas vitoe qui animalem
t Non enim pluerat Dominus, D etc. (AUG.,ibid.,'' efficit hominem, aliud Spiritus vivificans, qui spiri-
c. 5.) Quasi non fecit Deus sic tune sicut nunc, elc.j tualem hominem operatur. Unde Isaias : Qui dédit
usque ad nec creatura moveri posset. ^ -, ilalum populis super terram, et spiritum calcantibus
VERS.6. — « Sed fons, » elc. (RAB.)Hujus fontis eam ; ut Deus fialimi quidem omni populo qui est
qualiseunque irrigalione jam terra herbis et lignis _ super terram dederit; spiritum vero his tantum qui
vesiila supervenil. Fons unus ascendisse dicitur pro lerrena desideria calcant-: ut flalus ad lempus sit,
aliqua in terroe fînibus unitate; vel singularis posi- spiritus vero oeternus, ut pote quiproprie Dei donum
lus est pro plurali. sit.
« Sed fons, » etc. {BEDA,in Gen., c. 2.) Hic inti- VERS.8.,— t Plantaverat autem, i etc. (BEDA,in
mare videtur quoeJîant secundum temporum inler- Hexaem., tom. III.) Ab illo principio planlavit paradi-
valla, etc., usque ad post per hoec quoe nota sunt isum, etc., usque ad et quia de liguo vila? et scientioe
utcunquenoscenda. B boni el mali erat specialiter dictuius.
VERS.7. — i Formavit, J etc. (AUG.) Mystice. « Planlavit Dominus paradisum in Eden ad Orien-
Latior de homine figurale explicatur narralio, elc., tera, »etç. (AUG.,de Gen.ad litt., lib. vin, c. 1.) Très
usque fld.ut nec contemnat quod est, nec arroget générales sentenlioe de paradiso sunt. Una eorum
quod non est. qui corporaliler tantum intelligi volunl, alia eorum
« Formavit igitur Dominus Deus hominem, > etc. qui spiritualiter tantum, tertia vero eorum qui utro-
(AUG.,de Gen. lib. m, cap. 20 el25.) Prius de limo que modo paradisum accipiunt. Terliam mihi placere
terroe formatum est corpus animale, etc., usgue ad fateor : ul homo faelus ex limo , quod corpus hu-
habet enim necessitatem moriendi. manum esl, in paradiso corporali localus intelligalur.
- (Ibid. c. 27.) Slola prima aul justilia est, de qua Adam, etsi aliud significat, quia esl forma futuri, m
lapsus esl : vel si corporalem inmiortalitatem signât, natura propria homo accipitur.
hanc amisit, cum peccando ad eam pervenire non Xlbid.) i Plantavil autem Dominus paradisum in
poluil. Sic ergo Adam corpus animale habuil, nos Eden. » Id esl in deliciis. Deinde hoc récapitulât ut
modo anle paradisum, sed et in paradiso (quamvis ostendat quomodo paradisum Deus plantavit. t Et
in interiori homme fuit spiriluale) quod amisii pec- ejecit Deus de terra omne lignum, » etc. Jam enim
cando, elmeruit corporis mortem, qui non peccando C tune produxerat terra omne lignum, die scilicet ter-
mereretur in corpus spiriluale mulatio'nem. tio. Sed cum ex his generibus sint ligna inslilula in
i Formavit, » etc. (AUG-,1. vi de Gen. ad .litt., paradiso, produxit in manifeste, et in lempore suo,
c. L, lom. IH.) Videndum est utrum recapitulalio sit, qpoejam causaliler tertio die terra produxerat.
ut dicalur quomodo homo façlus sit, quem sexta die (STRAB-.) Quidam codices habent : « Eden ad Or-
faclum legimus. An tune cum fecit omnia simul, et turn. J Ex quo possumus eonjicere paradisum in
hominem in bis fecit, ul accessu temporis eliam hoc - Oriente silum. ^Ubicunque autem sil, scimus eum
modo fieret, quo in hac perspicua forma vitam gerit ? terrenum esse, et inlerjeclo, Oceano, .et monlibus
sicut fenum factum anlequam exoriretur, accedente opj/osîtis, remotissimum a nostro orbe, in alto situm,
tempore, et fontis irrigatione, exortum esl, ut super perliiigeniem usquead lunarem circulum ; unde aquoe
terram esset. diluvii illuc minime pervenerunt.
(AUG.,ibid. c. 2, 5.) Secundum recapitulalionem « In quo posuit. J (AUG.,ubi supra, cap. 5.) Si
prius videamus, etc., i:sqve ad lune autem invisihi- quis pulai animas corpore exutas locis corporalihus
liter,potentialiler et causaliler quomodofiunt futura, conlineri, etc., usque ad cujus una collyride Deus
non facta. hominem a famé quadraginta diebus liberavît.
Formavit, » etc. (BEDA, in Hexaem.) Factura ho- ® VERS.9. — « Produxilque Dominus lignum eliam
minis, etc., usque ad in qua viveret, creavit. « vitoe. » (AUG.,Ibid., c. 4.) De sapienlia dicitur :
(AUG.,de Gen, ad lin., 1. vi, c. 13 el 17.) Quoe-. t Lignum vilae his est qui apprehenderint eam. j
ritur utrum Deus repente hominem in oelate virili Sed.est Hierusalem oeterna in coelis, etc., usque ad
narravil. -
fecerit, etc., usque ad et ideo necessario lulurum quoe res suis teinporibus gestas
erat. « Lignum etiam vitoe, t elc. (BEDA,in Hexaem.,
El inspiravilin faciem ejus spiraculum vitoe, et tom. IU, col. 15.) In altero hominis signum obedien-
factusest homo in animam vivenlem. » (AUG.,ibid., lioe quam debebal : in altero sacramentum vitoe
1.vu, c. 5,5,7.) Sinedubilalione, « fiavit, velsufflavit,i oelernoe, quam obediendo mereretur. Lignunl viloe
dicendum esl, etc., usque ad poenam si conteraneret? dictum, quia divinitus accepit,.ut qui ex eo mandu-
(Ibid.,c. 26.) Dicendum est, etc., «sfjuearfdubitare caret, corpus ejus slabili sanitate firmarelur, nec
fas non est. ulla infirmilate vel oetate in deterius vel in occasum
. (Ibid., c. 27.) Quoerisolet utrum, si nolit incorpo- laberelur.
rari, corapellatur, etc., usque ad fecil eos. (STRAB.)Historiée. Lignum vitoehanc naluraliler
87 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 88
virlulem nabebal, ut qui ex ejus fructu comederel, A etc., usque ad unde Ecclï. x : c Inilium enim super-
perpétua soliditate vestiretur, nulla infîrmitate, vel bioe hominis est apostatare a Deo. »
anxietale, vel senii lassitudine, vel îmbecillitate « Tulit ergo DominusDeus hominem, J etc. (GREG.5
fatigandus. lib. xix Moral., cap. 17, tom. I.) Pensandum est
t Lignumque scientioe boni et niali. i (AUG.ubi quia bona prodesse nequeunt, si mala non caventur
supra, c. 6.) Erat corporàle sicut alioearbores , nec quoe subrepunt, etc., usque ad sed sub ipsis super-
cibo hoxium, etc., usque ad quoe transgressionem biendo succumbunt. >
t Et sumpsit Dominus Deus, J etc. (HIERON. '
secuta est. Quoest.
c Lignum scientioe boni et mali. * (AUG.,lib. n Hebr. in Gen., tom. III.) Pro « voluplale » in He-
de Gen. contra Manich., c. 10.) Animoemedietas et broeohabetur « Eden. s Ipsi ergo LXX.nunc «Eden »
ordinata integritas signatur, quod in medio para- inlerpretaii sunt, nunc « voluptalem. J Symmachus
disi plantatum, et scientioe boni et mali dictum : vero, qui t paradisum florenlem ante transtulerat,
quia anima, quoe débet in Deum extendi, si Deo dé- hic c amoenitatera, > vel t delicias t posuit.
serta ad se conversa fuerit, et potentia sua sine Deo c Et posuit eum, >etc. (ISID.)Mystice. Exeo quod
frui voluerit, poena sequenle experiendo discit quid additum est, c Et custodiret, c innuitur qualis ope-
sit inter bonum quod deseruit, et malum quo ceci- B I ratio esset : quia in tranquillitate beatoe vitoe, ubi "
dit : et hoc erit ei gustasse de ligno scientioe boni et mors non est, omnis operatio est custôdire quod te-
uialh nés. Dalum est enim praceptum, ut de omni ligno
VERS.10,11, 12, 13,14. — t Et fluvius egredie- paradisi sumerenl, sed non de ligno scientioeboni et
i batur. t (BED.,ubi supra.) Ad irrigandum paradi- mali : id est non sic eo fruerentur, ut integrilalem
sum, etc., usque ad etpaulo post emergentia solitum naluroe suoeusurpando vetitum violarent.
agere cursuin. VERS.16. — <r Proecipitque ei, > etc. (AUG.,ubi
(AUG.,ubi supra, c. 7.) Alia translatio : t Fons supra, c. 13.) A ligno prohibitus est, etc., usque ad
exiit de Eden, qui irrigat paradisum, i elc. Hoec quid sit inter bonum obedientioe et malum Inobe-
fiumina gentibus, elc, usque ad ligna scilicet pul- dientioe.
chra et frueluosa. (koa.,ubi supra, c. 17.) Quoeritur si viro soli, vel
(ISID., AUG.)Mystice. Fluvius de paradiso egre- eliam feminoe, etc., usque ad « domî viros suos in-
diens, alïluentia est oeternaejucundilalis, etc., usque terrogent, J
ad adversa tolerando. (PROCOP. in Gen.) Dieunt aliqui : Si immortalitale
(GREG.)Moïaliter. Quatuor fluminibus de paradiso nos amicire voluit, quid opus erat proeceptOjpropier
egredientibus terra irrigatur. Solidum rationis no- G ( quod peccaturi eramus et deinde judicii ejus sentîre
stroe oedificium, prudentia, temperànlia, foriitudo, severos aculeos? Respondeo : Cum sit benignus et
justitia, continent : quia his quatuor virtutibus tola mansuelus, et vellet in incorruptibilem et immorta-
boni operis structura consurgit. Quatuor lïumina iera eondilionem asserere humanum genus : ne suoe
paradisum irrigant, quia dum his quatuor virtutibus vel proprioe virluli beneficium id acceplo ferrent, in
cor infundilur , ab oïnni desideriorum carnalium hune modum egit, volu|t ut gratias ei haberent, his
oestu temperalur. etiam destinavit proesentem vitam, ut paloestram et
« Evilath. » Regio Indioe quoepost diluvium pos- quasi doctrinam futuroe vilae. Deinde inferens mor-
sessa est ab Evila filio Jectan, filii Heber, palriarchoe tem ob peccatum, voluît ut agnosceremus noslram
Hebroeorum. Evilalh inlerpretatur parturiens, quia infirmitatem, el deinde nos ipsi magis appeteremus
aliquis loquens veritatem, magis parturit quam futurum donum.
pariai. Plinius dicit regiones Indioe proe coeteris, ve- e Proecepitque ei dicens : Ex omni, etc. (AUG.,de
nrs aureis abundare. Gen. ad tilt., 1.vm, 28, lom.IÏÏ.) Si quoeritur quomodo
« Bdellium. > Secundum Plinium arbor esl aro- ista locutus sit, non proprie a nobis potest com-
malica magniludine oleagina, cujus lacryma lucida, '" prehendi. Certum est enim aut per suamsubstantiam
gustu amara, boni odoris, sed odoratior infusione loqui, etc., usque ad sed per subditam sibi creaturam.
vini. Quoeriturquomodo loqui potuerunt, vel loquentem
t Onyx. » Est lapis preliosus, sic dictus quia per- intelligere, qui non didicerant inler loquenles cre-
mistum habet candorem ad<humanisimilitudinem un- scendo, vel magisterio? Sed eos Deus laies fecerat
guis, quia unguis Groecedicitur ovuÇ.Antiqua translatio qui possent loqui, et discere ab aliis si essent.
habel « carbunculuin et prasium. » Carbunculus est (AUG.,ubi supra, e.14.) De Christo dicitur, Isa.vn :
ignei coloris, el dicitur illuslrare tenebras noctis. < Priusquam sciât puer bonum aut malum, con-
Prasius est viridis, unde Groecea porro, quod xpà.açv temnet malitiam, uteligat bonum. t Quomodo quod
dicilur, nomen accepit. nescit aut contemnit,! aut eligil? etc., usque ad
VERS.15. — c Tulit ergo Dominus Deus, i etc. quod amillere non debebat.
(AUG.,ubi supra, c. 8.) Hominem in paradiso posi- VERS.17. — < De ligno autem, J etc. (AUG., ubi
tum jam dixit. Nunc récapitulât ad quid positus est, supra, c. 16.) Lignum ex eo, etc., usque ad id est,
c ut operaretur, J etc. Non esl enim credibile quod quod amabant non amissuri.
Deus eum ànle peccatum ad laborem damnaveril, - (SEVERIANUS.) Très arborum difïercntioe eranl in
89 - GLOSSA ORDINARIA. — LIB. GEN. 90
paradiso. JOna quidem data illi erat ut viveret, altéra. A dormiendo secesseril, melius et sincerius videt.
ut bene viveret, terlia ut semper viveret. etc., usque ad et Ecclesioereferenda. '
«_ïn quocunque enim die, i etc. Non ait, Si come- (AUG.,lib. xrfe Gen. ad litt., c. i.) Quiputantani-
deris, mortalis eris, sed t morte morieris. s Mortuus mam ex anima, etc., usque ad quam de viro fuerat
est enim homo in anima cum peccavit, quia réces- dictum,
sif ab illo Deus, qui est vita animoe : quam secuta (AUG.,ibid.,rc. 19, 20.) Si quoeratur unde accepit
est mors corporis, discedente ab illo anima, quoeest animam Christus, niallem audire meliores-et doctio-
vila corporis; quoe Adoeevenit, cum proesentem vi- res ; etc., usque ad quibus quid responderi possit,
tam finivit. Potest ita intelligi quod quando peccave- nondum mihi occurrit. . -
runt, slatim morte illa puniti sunt, de qua dicitur « Immisit ergo Dominus soporem, J etc. (GREG.,
Rom. septimo; € lnfelrx ego homo ! quis melibera- Moral., 1.x'xx, tom. II.) Culmen contemplationis non
bit de corpore morlis hujus ? s et ibidem octavo : attingimus, si non ab exterioris curoe oppressione
s Corpus mortuum est propter peccatum ; t non cessemus : nec nos ipsos intuemur, ut sciamus in
aitmortale,sed i mortuum, »jraamvis mortale, quia nobis aliud esse rationale quod régit, aliud animale
moriturum. Non credendum est ante peccatum ita quod regitur, nisi ad secretum silenlii récurrentes,
fuisse illa corpora, sed animalia nondum spiriiualia, B ab exteriori perturbatione sopiamur. Quod bene '
non tamen mortua, quoe scilicet necesse esset mori, Adam dormiens figuravit, de cujus mox latere mu-
quod in die proevaricalionis factum est. lier proeessit.'Qui enim ad interiora intelligenda ra-
c Morte morieris. » Duplex mors significalur : pitur, a rébus visibilibus oeulos claudit, et tune in-
animoe, Domino discedente, qui est ejus vita; vel telligit in seipso aliud esse quod regere debeat, tan-
corporis, quam in fine vitoe accepit. Sed statim ne- quam vir ; aliud quod regalur, lanquam femina.
cessilatem moriendi incurrit. VERS.22, 24. — « El oedificavit. . . . Quamoh-
VERS. 18. — « Dixil quoque Dominus, » etc. rem relinquet, > etc. (ISID.,in Gen., t. V.) Quod per
(AUG., 1. ix de Gen., c. 8.) Qui senliunt ad gignen- hisloriam completum est in Adam, etc., usque ad
dos filiosin paradiso miscerinon licere, etc., usque Serpens enim hoerelicorum venena proesignat.
ad anima ex anima, sive alio modo fiât anima. _ VERS.25. — 'i Erat autem ulerque nudus.' »
VERS.19. — « Adduxit ea, » etc. (AUG.,1.IX de (AUG.)Si Dei verbis vel eujuslibet prophetoe aliquid
Gen. ad litt., c. 14, tom. IR.) Non sicut venalores, dicitur, quod ad lilteram absurdum videtur et ideo
vel aucupes; nec jussionis vox de nube facta esl, figurate dictum, ob significalionem tamen diclum
quamrationalesanimoe inlelligere soient; hanc enim esse non est dubilandum. Corpora vero duorum ho-
naturaliler non inlelligunt bestioe, vel aves, etc.; " minum in paradiso nuda erant, nec erubescebant,
usque ad terra esse creata intelliguntur. quia nullam legem in memhris senserant legi men-
(HIERON.) Videtur primam linguam humano generi tis repugnantem, quoe" inobedientiani secuta est.
fuisse Hebraeam,quia nomina quoe usque ad divisio- Nihil putabant velandum, quia nihil senserant re-
nem ïinguarum in Genesi legimus, constat esse illius. frenandum.
VERS.20. — « Appellavitque, » etc. (AUG;)My- ' • (AUG., de Civ. Dei, 1. xiv, c. 17, tom. VII, col.
stice. Significans gentes quoe salvoe fièrent in-Eccle- -425.) Merito libidinis maxime pudet, etc., usque ad
sia per Christum, nomen Chrisli accepturas, quod reddiditque confusos.
prius non hàbebant; unde, Isa. LXV: i Vocabo ser- (RUPERT.)Non erat hoc ignominioe, sed honoris,
YOSmeos nomine alio. > quod nudi erant : non erat insipientioe, sed securi-
t Adoe vero non inveniebatur, J etc. (AUG., lib, tatis, quod nudilatem suam non erubescebant. Quid
ix de Gen. ad litt., cap." 15 et seq.) Videndum est enim ? nunquid hoc a factorè suo accepit, quod con-
quomodo facta sil mulieris, formatio, quoe mystice fusibilis et verenda est factura Dei ? Aut nunquid
dicitur sadiflcatHhetc*, usque ad ht inlêlligamiro per e-inuisioiiem Ijm'usmodJsatura., et non potins- côii-
illam extasim Adam divinitus hoecdixisse. jy-scientia facit? Est quidem quasi in naluram versuni
< Adoevero non inveniebatur adjutor. » Nullus hoc tormentum confusionis : verumtamen non ex
fidelis justus Christo oequari potest. Psalm. xuv : condilione primoeva, sed ex juniore culpa origo ejus
t Speciosus enim forma proefilns hominum. J Nemo pullulavit." Etenim ideirco nudilatem nostram eru-
enim poterat genushumanum liberare nisi ipse. Unde bescimus, quia conscii nobis sumus quantam Infir-
Àpocalypsis v : « Nemo inventas esl dignus apérire niilatem, imo quantam adversum nos rebellîonem
librum et solvere'signacula ejus, > elc. carnis nostroe portamus. At vero tunc.sana erat cor-
t Adoe vero non inveniebatur, J etc., (AUG.,de - dis conscientia, quippe quam nulla sollicilabat ocu-
Gen. contra Manich., 1. n, c. 13.) Facta est millier lorum concupiscenlia ; siquidem concupiscentia car-
in adjulorium viri, elc, usque ad et dominio ratio- nis peena est peecati, qua proecedenspunitur super-
-nis coopérante gratia subjugare.' hia mentis^ Deus, inquit Scripiura, fecit hominem
VERS. 21. — « Immisit ergo Dominus, s etc. rectum. Reclitudo autem hominis in eo est ut carni -
(ISID.ex Aug., ut supra, c. 13,14.) Mrjslice. Non spiritus, ut pote inferiori supérioi, proesit et*impe-
possunt Tioeccorporeis oculis videri. Sed quanto ' ret : médius namque inter Deum et carnem suam
quis a visibilibus ad secrefa intelligentioe quasi ob- raiionalis spiritus hominis positus estj ut Deo pare
 91 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
ret et carni imperarel. Quem ordinem quia prior A Dei de cordihus hominummolitur eveiiere, etminas le-
ille turbavit et rupil, abjiciendo proeceplum Dei : viare, et ad credendum quod falso promiltit, invitât
subdilus est, qui erat superior, spiritus infiraoe enim ad temporalia,ntlevpl quodDeusmineturoeterna
carni, ut jusla poena inferiori subjaceal, qui supe- supplicia. Spondens siquidem gloriam proesenlis vi-
riori recte suhesse conlempsit. Hinc illa confusio toe, dicit : « Gustale, et eritis sicul dii, » et tem-
faeiei de conscientioe secrelis ad publicos oculos pro- poralem coneupiscentiam tangite, el in hoe mundo
rumpens, et sub misera velamentorum solalia poe- sublimes apparele ; et cum timorem divinoesenion-
nalem ighominiam ire compellens. Hoec, inquam, tioe conatur amovere, quodammodo dicit : t Cur
infirmitas vel rebellio carnis nondum erat : bene proecepit vobis Deus ? i
igitur nudus erat ulerque el non erubescebant, quia (AUG.,lib. II de Gen. ad litt., c. 4, lom. HI.) Quoe-
quoi erubescerenl non habebanl. Illa nudilatis se- ritur cur Deus hominem tenlari permiserit, etc.,
curitale perdita, nos ingemiscimus, eo quod gloria usque ad sive lerrenum, ul hominis anima.
el honore spoliaii et panniculis obvoluli siraus. Nam (Ibid., e. 5.) Necputandum quod homo dejicere-
ita '.estiti vere incedimus nudi, etiamsi, quod im- , lur, nisi proecessisset in éo quoedam elalio compri-
possibilc est, sic vestiamur sicut vestiuntur lilia inenda, ul per humilitaiem peccali scirel quod falso
agri. Elenim nec Salomon in omni gloria sua vesti- B de se praasumpserit, et quod non bene se habet fa-
ti3s est sicut unum ex his. Si, inquam, vestiri pos- cta natura, si a faciente recesserit. Commendalur
'
simus sicut hoec vestiuntur, sic quoque spoliati et enim quale bonum Deus sit, quando nulli bene est
nudi sumus. Unde Salvatorem exspectamus Domi- ab ipso recedere. S
num noslruni Jesum Chrislum, qui rcforraabil cor- (Ibid.^ c. 18.) Hoec quoeslio de beata vita, etc.,
pus humili talis nostroe, configura tum corpori clari- usque ad minus quam in vila sanctorum angelo-
tatis suoe. Nunquid enim quando fulgebmil jusli rum.
sicut sol in regno Palris sui, lunicis operienlur et (Ibid., c. 16.) Non frustra putari potest ab initio
palliis ? Non utique", sed ad gloriam factoris sui, temporis diabolum cecidisse, etc., usque ad quibus
quoecunque illis fuerint vasa misericordioe, mutuis non dédit Deus proescientiam de seipsis ?
cum glorioeaspeclibus patebunt, foris fulgidi, et in- (Ibid., c. 14.) Quomodo autem beali esse possint,
tus jucundi-; corpore integri, et animo loeli; cor- quibus est ineeria sua jbealiludo? etc., usque -ad
pore, inquam, simul et anima beati. mihi aulem unde asserant, non occurrit. ,
t Erat autem ulerque nudus, i etc. (IS\Ï>.,in Gen., (Ibid., c. 21.) Sed non frustra pulandum est ab
ex Aug. deGen. contra Munich., lib. n, c. 15.) Quod ^ ipso creaturoe exordio, etc., usque ad proevidens
nudi erant et erubescebant, etc., usque ad quia in ^ quanta de illo sua bonilate esset facturus. -
eonsensu rea tenetur couscientia. (Ibid., c. 22.) e Initium autem figmenli J dicilur,
CAPUT ni. etc., usque ad ul homines malos.
VERS.1-4. T—e Sed et serpens erat callidior cua- (Ibid., c. 25.) Quod ergo pulalur diabolus nun-
< ctis animantibus, « etc. (AUG.,lib. n de Gen. -ad quam in veritate stelissè, etc., usque ad plura in
litt. c. 2, 3, lom. III.) Alii, « prudenlissimus, t corpus ejus conveniunt. i
translative dictum. Quidam codices habent « sapien- (GREC, hom. 16, in E-éang., tom. II.) Primum pa-
tissimns, s non proprie , sicul in bonosolet accipi rentem diabolus tribus modis teniavit, etc., usque
sapienlia Dei, vel angelorum, vel animoe ralionalis, ad delectalione vîneimur, eonsensu ligamur.
etc., usque ad sed polestas a Deo. VERS.5. <^- « Erilis sicut dii, i etc.
t Sed serpens, i etc. (STRAB.)Sic diabolus lo- (STRAB.)Mystice. Artificiali dolo verba coraponit,
qnebalur per serpentera ignorantem, sicut per ener- ul si per inobedientioe contemptum suhvertere ne- -
gumenos vel fanalicos ; quemcunque enim arripit, quiveril, sallem in hoc iquod fidem corruperit, et
iniellectum el ralionem tollil. Spirilus vero bonus idololatriam suaserit, vic^orem se glorietur^si au-
quoscunque-gralia repleveril, videnlcs et intelligen- n tem per inobedientioe contemptum seduxeril, in.
tes facit, unde spirilus prophetaruin subjectus est ulroque viclor existai, i
prophelis. - -, (kva.,deGen. contraManich., Lu, c.15, tom.HI.)
2« Qui dixit ad mulierem. » (AUG.,lib. H de Gen. Inlerrogala millier respondit, etc., usque ad nullo
ad Hit., c. 30, el ex capp. 7, 8, 6, 10, pas'im.)!!!- enim régente per suam potestalem solus Deus'bca-
excusabilis est proevaricatio mulieris, quia memor- tus esl, ! i
erat proecepti Dei. Oblivio tamen, etc., usque ad VERS.,6,7. —1 « Vidit igitur, » etc. (ISID.ex Aug.
hoec c. 10 : Providet bonos et malos futuros, et ubi supra.) Quomodo videbant si clausi erant oculi ?
créai : seipsum ad fruendum proeslans bonis, multa Sed diclum est ut inlelligamus eos oculos "aperlos
etiam largiens malis. fuisse, poslquam de fruclu comederunt, quibus se-
« Cur proecepit, t etc. (STRAB.)Ideo callidusbostis nudos videbant, et displicebanl : id est, oculosaslu-
interrogat hoc, el mandaium Dei memoral, ne cum lioe, quibus simplicitas displicet. Gum quis enim
peccaieril, cxcusalionem habeat quasi oblila. ceciderit ab intima luce veritalis, nihil est unde SII-
<rCur proecepit, » etc. (GREG.,Moral.,l.xxui, tom. perbia placera velit, nisi fraudulenlis simulal<'oni
il.) Idem quotidie agit hostis hnmani generis : verba bus. Hinc enim bypocrisis naseilur, in qua multum
 — '
93 GLOSSA ORDINARIA. LIB. GEN. 94
videnlur cordati, qui decipere polueruul quem vo- A rit, insinuât quia peccatores jure damnatos ignorât.
luerunt. VERS.12. — « Dixitque Adam : Mulier quam dedi-
<Vidit igitur, J etc. (GREC,lib. xxi Moral., cap. « slï, >etc. (Auc) Non dicil, Peccâvi : superbia enini
2.) Ne in lubrica cogilatione versemur, non debe- habet confusionis deformitatem, non confessionis
mus intueri quod non licet concupisci, etc., usque ad humilitalem. Ad hoc aulem scriplum est, et interro-
exleriorum quoque sensuum disciplina servanda est. galiones ad hoc facta%ut veraciter el uliliter scribe-
c Dediique viro suo, qui eomedil. Et aperli sunt rentur, ut sciamus quarto morbo superbioe laborent
oeuli ainborum, i etc. (ISID. ex Aug. ubi supra, c. hodie conanies malum in Creatorem referre, et si
boni faciunt, sibi tribueie.
1,6,17.) De quibus dictum est : « Tune viderunt quod quid
nudi essent, i ocnlis scilicet perversis, quibus nu- c Mulier quam dedisli, i elc. Quasi ad hoc data sit,
dilas, scilicet simplicilas, erubescenda videbatur. ''ut non ipsa obediret -uro, el ambo Deo.
t Mulier quam dedisli, i>etc. (GREC,lib. iv Mor.,
etc.,tis(j'uea(î i Admeipsum turhata est anima mea. i
(Ps«/. XLI.) c. 27, tom. I, col. 661.) Quatuor modis peccatum
( Qui eomedil, J etc. (Auc, de ~Gen.,lib. xr, c. perpetratur in corde, etc., usque ad ad exlremum
3, tom. Ilï, col. 429.) Ad concupis'cendum scilicet falsoespei seduclione, vel obstinalione roiseroedespe-
invicem, etc., usque ad quoeconvincerel peccato- B ratïonis nutrilur.
rem facto, el doceret scriplo lectorem. VERS.13.— « Et dixit Dominus Deus ad mulie-
e Consuerunt folia ficus, t (ALCUIN.. in Gen. t. I.) e rem, J elc. (Auc) Necista confilelur peccatum, sed
Quia gloriam simplicis casliialis amiseruul, ad du- referl-in alterum, in împari sexù, pari fastu. Ex bis
plicem libîd'mispruritum confugerunt; unde Joan.i: lamen natusDavid dicit usque in finem soeculi: «Ego
e Cum esses sub ficus vidi le, et descendi, >subaudi dixi : Domine,'miserere mei, sana animam meam,
c liherare te. i quia 'peccavi tibi (Psal. XL).» Hoc ah islis dicendum
'
VERS.8. — « El eum audissent, i etc. (Auc, 1. H fuit : sed nondum peccatorum cervices considérât"
de Gen. ad iilt., c. 55.) Ea enim hora laies conve- Deus : reslabanl lahores et doloVesmorlis, et conlri-
niebal risitari, quia defecerant a luce veritalis, etc., tio soeculi, et gralia Dei, quoein tempore subvenit,
usque ad corporalihus sensibus locali et lemporali docens affliclos non de se proesumere.
molu apparaisse credatur. < Serpens decepit, t etc. Quasi cujuslibetpersuasio
« Abscondit se, s elc (Auc, ibid.) Cum Deus aver- proevaleatDei proecepto. >
tit iutrjnsec.is faciem elhomo turbalur, fiunt siraiba c Serpens decepit me, »etc. (Auc, ibid,, lib. ny
amentioe, nimio limore ac pudore, occullo quoque c. 30.) Quomodo his verbis, etc., usque ad cum eo
instinclu non quieseente : ul ncscienles facerenl quoe G cibo non ,viderel eam morluam esse.
aliquid posteris significarent, propter quos hoecscri- (AUG.,ibid., c. 28.) Notandum quod non diabolus
pla sunl. esl permîssus feminanr tèntare, elc, usque ad sed ex
< Ad auram post meridiem. J Unde hora nona hac homini invidisse ralio ostendit.
Christus spiritum eruisil (Mallh. xxvn). Qui sexla (ALC) Peccatum angeli tacitum, honiinis patefa-
hora fuit crucifixus, ul eadem hora restitueretur ctum • quia illud incurabile, hoccuralùra.
homo qua de paradiso est éjectas. « Vidit igitur, » etc. (STRAB.)Aperle inexcusabilis
« In medio ligni paradisi. »Abscondil se, qui aver- osienditur, cui licuit sub tali dëliheralione dolos ini-
sus a proeceploGreatoris, erroris-sui et arbilrii vo- mici adverlere.
luntate vivit. VERS.14. — t Et ait Dominus Deus, n etc. (Auc,
VERS.9. — c Vocaritque ilommus Deus Adam. » ubi supra, c. 36.) Tota hoec senlenlia figurala est.
(Auc, aii supra, c. 34.) Increpando, scilicet non igno- Ubi credendum tamen omnia dicla esse. Serpens
raudo, elc, usque ad nunc aulem non significala re- non inlerrogatur quare fecerit, quia non ipse propria
fèrimus, sed gesla defendimus. voluntale el natura fecit, sed de illo diabolus, elper
VERS.10-11.—« Qui ait: Vocem tuam audivi,j etc. illum, el in illo : qui jam pro impietale el superbia
(Auc, ubi supra, c. 54.) Historiée. 'Probabile est per D oelerao igni destinalus fuerat. Ad ipsum ergo refer-
eo:igruam crealurara solere humanam formam ho- lur quod serpenti dicilur, el qualis huraano generî
l'inibus primis apparere, etc., usque ad el secutum futuriis sil osienditur.
est quod puderet. Mystice. « Et ait Dominus Deus ad serpentera, >
e Vocem tuam, t elc. (ISID.,in Gen. tom. V.) My- etc. (Auc, de Gen. coni. Manich., lih. n, c. 17.) Ser-
stice. Respondet, voce ejus andita se occultasse, etc., pens non inlçrrogatus prior excipït "poenam, etc.,
'
vsque ad el proeceptoDei non obedire. usque ad "ut ipsum iniliuin suggesliouis maloe ex-
e Voravilque Deus Adam, i etc. (GREC)Quia vidit cludal.
in cuipa lapsum jam sub peecalo , velul a veritalis « Super pectus tuum, t etc. (HIERON.)S Ventrcm i
oculis absconditum, quia tenebias erroris ejus non LXX addiderunt, sed in flebra;o habelur t pectus a >
approbat, quasi ubi sit peccator ignorât, eumque \o- tantum , ut callidiiatem el versuliam cogilaliomun
cat ac requirit dicens : « Adain,ubi-es? »Dura vocal, ejus aperiret, id est quod omnis gressus-ejus nequi-
significat quia ad poenîleiitiam revocat; dumxeqiii- lioeest el fraudis.
" in Hcbroeoest galion, quod ventrem et pectus significat.
95 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 96
s Pectore et ventre repes. t (GREC, lib. xxi Mor., àA catum fuerunl ad laborem et afïliclionem, sicut ser-
c. 2.) îlalum luxurioe aut cogitatione perpetratur aut pentes et quoecunquenoxia, anle innoxia. Et nolan-
opère. Hoslis enim cum ab effectu operis expellilur, dum quod Adoeexlrinseca poena iraponitur : t Maie-,
sécréta cogitalionis polluere molitur. Ventre répit, dicta terra in opère tuo'; s mulieri vero intrinseea,
dum lubricus per membra humana sibi subdita, lu- cum dicilur : « Multiplicabo oerumnas tuas, » etc.,
xuriarn exercet in opère. Serpit pectore, dum polluit quia seducta seduxit virum.
in cogitatione. Sed quia per cogiiationem ad opéra VERS.19. — « Pulvis es, i «c. (GREC,ubi supra.)
venilur, prius pectore et post ventre describitur re- Homo ila conditus fuit, elc., usque ad senectus transit
ad niorlem. '
père.
VURS.15. — « Inimicitias ponam inter le et mu- VERS.20. — <rEt vocavit Adam nomen uxoris suoe
«lierem... Ipsa conteretcaputtuum, i elc. (GREC1.1 t Eva, i elc. (AUG.,ubi supra.) Verba ^primihominis
Mor., c. 58.) Caput serpenlis conlerere, est initia hoecfuerunl, quoniam hoecest mater omnium viven '
suggèstiouis manu sollicite considerationis a cordis tium, tanquam reddat causam nominis a se imposai,
adilu exslirpare; qui cum ab initio deprehenditur, cur scilicet Evam vocaverit.
percutera ealcaneo molitur, quia quem prima tenta- Mystice.(AUG.,de Gen.contra Manich., I. n, c. 21.)
lione non percutit, decipere in fine lendit. Si autem B * Post
peccatum et judicis sententiam vocavil Adam
cor in lentatione oorrumpitur, sequenlis actionis uxorem suam Evam, etc., usque ad in pellibus ex-
medietas el terminus ab boste possidetur, quia totam primitur quoe mortuis corporibus detrahuntur.
sibi arborera fructus ferre conspicit, quam veneni VERS,21. — « Fecit quoque, » etc. (Auc, de Gen.
dente in radice vitiavit. lib. xi, c. 59.) Hoc quoque significations causa faT
(HIERON.)t Ipsa servabit calcaneum tuum, et lu ctum esl, et in factis quoeritur quid factum sil, et
conteras ejus calcaneum. BMelius in Hehroeohabe- quid significet, et in dictis quid dictum sil, quidve
lur : « Ipsa conteret caput tuum, et tu conteras cal- significel.
caneum ejus, J quia et nostri gressus proepediuntur (STRAB.)Ipsi fecerunt sibi penzoraata, ut pecca-
a colubro, et Dominus conteret Satan sub pedibus tum suum absconderent :,Deus vero tanicaspelliceas,
ejus. quibus totum eorum corpus induit, quia et in cor-
VERS. 16. — « Mulieri quoque, i elc. (Auc, ubi pore et in anima eos juste damnavit. Stulta vero
supra, c. 37.) Hoecfigurate et prophetice melius in- quoestio est qualiler vel quo opérante pelles ab ani-
telliguntur, etc., usque ad depravabitur natura, el malibus deductoe sini, quoerere : qui enim de nihilo
augebitur culpa. , omnia condidit, quomodo et qualiler voluil, hoec
L
eMultiplicabooerumnas, J elc. (AUG.,deGen. contra fecit.
Manich., 1. H, c. 19.) Manifeslum esl multiplicatos VERS.22. — < Et ail : Ecce Adam quasi unus ex
esse dplores mulieris, etc., usque ad sed prius relu- t nobis, Î etc. (Auc, ibid., c. 41.) Propter trinilaiem
clatum est cum dolore'consuetudini maloe. pluralis numerus ponitur, etc., usque ad sicuij in
VERS.17-18. — ... « Maledicla terra, t etc. (AUG. Ecclesia soient homines a sacramentis visibilibus Ec-
ibid., c. 58.) Hos esse labores humani generis in clesioedisciplina removeri.
terra nemo ignorât, et quod non esset, si félicitas (AUG.,ubi supra, c. 42.) Mirum est si Adam spiri-
quoe erat in paradiso teneretur indubitanler con- tualis erat mente, etc., usque ad quoe falsum verum
stat. esse puiavil. - j
(STRAB.)Terra maledicitur, non Adam, ut cuncli f Quasi unus ex nobis. s (Auc, de Gen. contra
propter quos hoecscripla sunt lerrerenlur, ne similia Manich., lih. H, c. 21.) Dupliciter intelligi potesl,
facientes, simili poena pleclerentur. Ipse vero Gain, t quasinnus ex nobis, » idest Deus, etc., usque ad 1
quia primoe proevarîcationi fratricidium addidil, ma- donec Dei misericordia reviviscat qui mortuus fuerat.
ledicilur cum dicilur : « Maledictus eri*s super ler- (RUPERT.)Ne comedatde ligno vitoe, el hoc facto
ram, i etc. , ] talis, tam miser faetus Adam, vivat in oeternum. Quid
jv
(AUG.)Terroe maledrxit, non aquis, quia homo de enim sicum lalis faetus sit vivat in oeternum? inique
fruclu terroe contra vetitum manducavit, non de aquis nil nisi malum oeternum. Jam enim miser faetus, si
. . . .
J, nisi
biliit, et in aquis erat peccatum abluendum defructu oelernus quoque sit, quid misenam oeternam
terroe contractum. Animalia quoque lerreslria plus habebit? Parcaraus illi, ne hoc modo maie sit « quasi
malediclionis habent quam aqualilia, quia plus vi- unus ex nobis; s ne sicul quisque nostrum oelernus
Vunt de maledicla terra. Inde Christus post resur- est (aeternus enim Pater, oeternus Filius, oeternus _
rectionem de pisce manducavit, non de terrestri Spiritus sanclus), sic et ille oeternus sit, etob hoc
animali. veracem se esse rideat oculus nequam diaboli, qui
t Maledicla terra in opère tuo. s (GREC, Moral. Dei simililudinem ei repromisit. Etenim malum qui-
lib. iv, c. 5, 6.) Deus maledicil homini peccanti.etc, dem illi est temporalein esse, sed pessimum esset
usque ad el duos quinquagenarios flanima com- oeternum esse. Mala nimis et falsa esl hoecsimililudo
bussit. Dei. Multo melius illi est esseomninodissimilemDei.
« In laboribus, > etc. (RAB.)Spînoe antea eranl, Quomodo? Videlicet, ul, quia miser est, sil eliam
sed non ut laborem homini inferrent: cui post pec- temporalis, hoc est esse omnino "dissimilem Dei.
 97 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN 98
Deus enim et oeternusest, et felix, et est ejus oeterna,A nisi per chérubin, id est pleniludinem scientioe, id
félicitas, felix oelernitas.Horum alterum, id est feli- ^ est charitalem : et per gladium versatilem, id est
citatem, perdidit diabolus, oeternitatem vero non tolerantiam temporalem. .
amisit; et esl ejus oeterna infelicitas, infelix oelerni- CAPUT IV.
tas. Parcamus, inquam, homini ; el quia felicitatem
perdidit, oeternitatem quoque proecipiamus infelici, VERS.1. — « Adam vero, t etc. (AUG.,lib. ix de
ut in neutro sit « quasi unus ex nobis; » nobis est Gen. ad litt., c. 4). In paradiso virginitas, extra nu-
oeterna félicitas, felix oelernitas; sit illi lemporalis ptioe, elc, usque ad sed post in exsilio generata.
miseria, vel misera temporalitas ; ut tune illi com- t Concepilet peperit, J elc. Cain et Abel de una
modusjeformètur oelernitas, cum ftierit recuperata matre genili, figura sunt omnium hominum ,qui de
félicitas. In magna ergo ira, magnoe misericordioe radice peccati in hanc vitam propaganlur ; et alii
Dominus recordalus est, hoc ipso quod lignum vitoe terrenam civitatem et mortiferas delicias sunt ama-
non concessit inisero homini : quippe quem voluit turi, et quantum in se est arobitione possessuri;
sic esse dissimilem sibi, ul non esset utrobiqne si- quos significat Cain, qui interprelatur possessio. Alii
milis diabolo, id est ne viveret homo, oequeut dia- futuram civitalem quoesiluri,et de hujus habitationis
bolus, usque ad ullimum judicium, et oequeut ille, B miseriis lugenles, ad fuluram gloriam loto desiderio
absque temporali morte, transiret ad oeternumin- iransiluri, quos significat' Abel, qui interpretalur
cendium. luetus, et est poslerior : quia non prius est quod
VERS.23. — « Et emisit eum, » etc. (AUG., de spirituale est, sed quod animale. Hinc Cain dicitur
Gen.contra Manich., 1. n, c. 22.) In locum sibi con- c agricola, » id esl, terrenis operibus incumbens ;
gruum ; sicut plerumque malus, cum inter bonos vi- Abel vero « pastor ovium, > simplicitalem scilicet et
vere cceperit, si in melius mutari noluerit, de bono- iniiocenliam diligêns.
rum congregalione pellitur pondère pravoe consue- Allegorice.{ISID.,in Gen.) Duo filii Adoeduos po-
ludinis suoe. pulos exprimunl, Judaicum scilicet natu majorera,
VERS.24. — « Ejecitque Adam, J (HIERON. Quoesl. etc., usque ad quasi non permutai ralio motumpra-
Hebr., tom. HI.) LXX : « Et ejecit, et habitare fecit vum ad effectum venire, sed stud'eat subjugare.
contra paradisum voluplalîs, et statuit chérubin, el VERS.2. — « Fuit autem Abel, i etc. In quo signi-
Elanimeanirhompheam, quoe verlitur ad custodien- ficalur qui de terrena' inhabitalione Jugent. Abel
dam ligni vitoeviam.'i Alius sensus est rn Hebroeo; namque luetus interpretalur, vel vapor, quia luetus
ait enim, t et ejecit Dominus, » Adam scilicet, « el fuit parentibus vel lanquam vapor cilo disparuit.
liabitare fecit ante paradisum.voluplatis chérubin, " VERS.3, 4. — « Faclum est aulem, » elc. « Abel
et flammeum gladium. s Non quod Adam habitare quoque oblulit, a etc.- Quia justus in omnibus quoe
feceril contra paradisum voluplatis, sed, illo ejecto, agit per fidem et charitalem (de quibus coeteroevir-
anle fores paradisi chérubin et flammeum posuit gla- tutes oriuntur, et sine quibus nihil prosunl) Deo
dium, ne quis posset intrare. placera contendit, quod significalur in adipihus ob-
c Et collocavit, i etc. (Auc, ul supra.) Hoc per latis ; unde psal. LXII: n Sicut adipe et pinguedine
coelesiespolestales etiam in paradiso visibili faclum repleatur anima mea. i Sine charitate macilenta
esse credendum est, ul per angelicum ministerium est anima el" languida, et in nullo Deo placitura.
ibi esset quoedamignea cuslodia, non lamen frustra, - c Et respexit Dominus ad Abel, J etc. (HIER.,
sed quia aliquid de paradiso significat spirituali. Quoest.Hebr. in Gen., lom. III.) Undehoc potuit scire
« Collocavit,-»etc. (STRAB.)Hoc esl per ministe- Cain, nisi vera esset interpretatio Theodotionis : « Et
- riuni angelorurn igneam custodiam_eonsliluit. Flani- inflammavit Dominus super Abel, el super sacrifi-
meus gladius trihulationes, dolores et labores hujus -ciumejus, super Cain, et sacrificium suum non in-
vitoe, quibus nos exercemur; vel senlentia justoe flammavil? » Ignem autem de coelo venire solitum
damnalionis, quoehomini esl data, qui ita damnatus Q ad sacrificium devorandum, ut in dedicatione templi
est ut Christi passione redirai posset. Unde gladius sub Salomone, legimus, et quando Elias in monte
versatilis dicitur, quia polest removeri. Remotus est Carmeli conslruxit altare.
enim Enoch et Elioe,et quotidie removetnr fidelibus, (ISID.,ut supra.) Si recte offeras, et non fecte di-
de haevita ad supernam beatiludinem iranseuntibus. vidas, peccasli : quia elsi antea Judoeirecte illa offe-
Nec dicil Hammamet gladium, sed « flammeum gla- rebant, in eo rei sunt quia Novum Testamenlum a
dium : » qui enim ad paradisum redeunt, necesse veteri non distinxerunt.
-est ul igné -Spiritus sancli omnes concupiscentias VERS.5, 6, 7. — .... c In foribus. » (ALC) Id est,
hujus vitoeexuranl, el gladio verbi Dei omnia noxia intranlem le et exeunlem peccalumeomitabitur, nec
proecidant. Dominus custodiet inlroilum luum et exituni tuum.
tEt collocavit,! etc. (ISID., in Gen., tom. V.) VERS.8. — « Dixitque Cain, i etc. (ISID., Quoest.
Chérubin plenitudo scientioe,hoec esl charilas quoe in Gen., lom. V.) Non acquiescil Domino dicenli,
plenîtudo legis esl divinoe.Gladius flammeus, poenoe Quiesce, etc., usque ad occidilur ergo Christus ju-
temporales, quoe ^ersatiles sunt, quoniam tempora nioris populi caput, a majore natu.
\oluhilia sunl, Ad arborera igitur vitoe non reditur, VERS.9. — « El ail Dominus ad Cain. i (ISID,,ubi
'
99 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS i. — THEOLOGICA. 100
supra.) Interrogat Dominus Cain, non ignarus ut di- A tius patet. Secundum LXX. %Omnis qui occiderit
scal, sed judex ut puniat. Usque hodie Judoei, cum Gain septem vindiclas exsolvet, i id est, quicunque
per Scripturas eos inlerrogamus de Christo, respon- le in septima genera^ione occideril, exsolvet te a
denl se nescire quoedicinius. Mendax Cain ignoratio, cruciatu per mortem, qui usque ad tempus illud re-
Judoeorum est falsa negatio : essent vero Chrisli cu- servandus es in vila, tantum ad poenam, quoe poena
stodes, si corde crederent et ore faierentur. cito finiretur, si citointerfectas esses. Ita qui Ju-
VERS.10. — t Vox sanguiuis, i elc. Magna virlus doeosvisibili morte pûniret, septem vindictas ab eis
justilioe, quoevindiciam expetit pro sanguine iuno- auferrel, quibus obligali sunt propier realum occîsi
ceniis. Chrisli, quia miserias et dispersiones eorum leviaret
VERS.11. — c Nunc igilur malediclus eris, » etc. quas paliuntur. ]
(RAB.)Nolandum quod in peccalo Adoelerra male- «Omnis qui occident Cain, > etc. LXX : * Septem
dicitur. Eain vero maledicitur, quia sciens damna- vindictas exsolvet. J Aquila, t septemplieiter ; ">
tionem primoe proevaricaiionis, fralricidium addidii. Symmachus, « sepluplum ; » Tbeodotion, « per heb-
VERS.11. — « Nunc igilur malediclus eris, » etc. domadem » interpretantur, in quo significalur quia
Per locum quoe in loco sunt significanlur ; quasi ma- diu el perfecte puniettir, ne quis homicidium audeat
lediclus eris ab his qui sunl super lerram, qui ape- B iterare. I
ruerunt os suum in confessione peccatorum, acci- « Qui occiderit Cain, v etc. (HIEROK.,epist. ad
pere sanguinem, qui eiïusus in remissionem eorum Damas.) Si quis te interfecerit « septuplum punie-
de manu persecutoris, qui noluit esse sub gralia, tur, J id est, gravissima ullione punietur : non de-
sed sub lege, ut esset-malediclus ah Ecclesia: quoe buit homo occidere eum cui Deus reservavil vitam,
inielligit et ostendit esse malediclum : qui enim ex vel ad poenam ipsius, vel ad correclionem aliorum.
operibus legis sunt, sub malediclo sunt. « Sed omnis qui occiderit Cain, s (ISID.,ubi supra.)
VERS.12. — i Cum operatus, » elc. Ad vocem, Pei eclipsim legendum, etc., usque ad el împletur
non ad intelleclum fit relatio, quia aliter hic terra, illud : « Disperge illos in virtute lua (Psal. LUI), I
aliter supra accipitur : ibi pro Ecclesia, hic pro (HIER.,ubi supra.) Quod Aquila posuit n septem-
operatione terrena quam adhuc Judoeus exercet ; id plieiter, t etc., usque ad et absolvi mereretur.
esl carnalis circumeisio, pascha, sabbatum, et similia i Posuilque Dominus Cain signum, > elc. (ISID.,
quoe habent occuliam virlulem intelligendoegratioe Quoest.in Gen., tom. V.) Cum omnes génies a Ro-
J)ei, sed non danl Judoeisfruclum nolentibus transira manis subjugaloe transierunt in rîtus eorum, gens
ad Christum. Polesi in lerra caro Chrisli intelligi, in _ Judoea,sive sub gentibus she sub Chrislianis regibus,
qua salutem noslram Judoei crucifigendo sunt Ope- non reliquit signum Icircumcisionis, el canialis oh-
rali. « Mortuus esl enim proptGr dilicla noslra, et senanlioe, etc., usque ad ubi plantatus esl para-
resurrexit propter justificationem noslram : J quem disus.
quia negaverunl, justificati non sunt. « Habilavit in teri^a ad orientalem plagam Eden. >
« Vagus et profugus, t elc. (ISID.) Dispefsus in ubi supra.) LXX: « Habilavit in lerra N«îô
(HrER.,
genlihus, profugus a Rierusalem. LXX : t gemens Naid< in HebroeoTU1(nod) dicitur, idest, instabilis
es tremens. » Gemens, dolore amissi regni ; Iremens, el fiucluans, et incerloesedis. Non esl terra Naid, ul
multitudine Chrisliaui pqpuli, ne occldaris. « Major nostrum putatl sed explelur senlentia Domini,
vulgus
est huquilas mea, > etc. Culpam exaggerat, sed su- dum bue illuc profugus aberr.it.
atque
perbe confitelur, nec veniam flagitat. VERS. 17. — « Cognovit aulem Cain uxorem
VERS.13. — « Major esl iniquitas mea. t (ISID.) « suam. i
(ISID.,jWd.)Figurale progenies impiorirm,
Peccata peccalis adjiciens desperat, nec crédit se in mundi origine fundamentum quoerens, in hac
ipsa
veniam posse adipisei, quod esl blasphemia in Spi- vita chitatem exstruxîl quam vocavil Henoch, auod~
ritum sanclum, quoe non remiltitur in hoc soeculo
interpretatur dedicatio, quia in primordiis dedicanl,
nec in futuro : quia pulal Deum aut nolle dimitleie, dum in hac vila quoeante est, radicem cordis plan-
aut non posse, tanquam aul omnia non possit, aul ji
tant, ut hic ad votum floreant, et a futura gloria
invideal saluli. Non Deum sibi iralum grave pulal, arescant. Abraham vero in casulis habilabat, quia
sed limet ne inveniatur et occidatur. sancli hospiles et peregrinos se esse cognoscunlj
VERS.14. — « Omnis igitur qui invenerit me, » exspeetantes civitatem habenlem fundamentum cu-
etc. (STRAB.)Quia ex tiemore corporis cl agilatione jus artifex Deus est.
furiosoemenlis, quicunque invenerit me, cognoscél J El oedificavitciViiatem, J elc. (AUG.,lib. xv de
me reum moriis. Civilate, cap. 8, toni. VII.) Quoeritur quibus adjuto-
VERS.15. — Î Nequaquam ita fiel, t Id est, non ribus eam oedificaverit, si plures liomines non lue-
mprjerjs cilo sicul tu vis, pro remedio lui crucialus, rint quam Scriptura dicil. Sed sciendum est multo
sed punietur impersonaliter : id esl, punilio fiet de plures fuisse lune, quia diu vivendo plures poierant
te sepluplum, quia vives irreruciatu usque ad septi- generare. Nec mirum, cum filii Israël per quadrin-
mam generalionem, in qua a Lamech oceideris ; genlos annos sic multiplicati leguniur, ul non possit
ergo omnis qui occideril, subaudi, liberabit le ab numerari exercilus.i
illo cruciatu maloe conscientioe. Hic sensus eviden- VERS.18, — « Porio Enoch, > elc. (Hir.no.N.)Noi.
101 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN. - 102
de omnibus his certa mysleria exseulpunlur, nec in- J, A gnalur ; quoetamen in Evangelio poenilenli dimilti
venirenlur, irisi prius quoedamradiées historioejace- proecipitur.
rentur ; nec de ramis arborura fructus légères, nisi (HIERON., epist. ad Damas.) Aiunt ah Adam usque
trunèos aniea plantasses. ad Chrislum generationes esse sepluaginta seplem
VERS.19. — c Qui accepit duas uxores, » elc secundum Lucam..Sicut ergo seplima generatione
(ISID.,ul supra.) Nolandum quod generationes ab peccatum Cain solulum esl : ! Non enim judicabil
Adam per Gain undenario terrainanlur, in quo trans- Deus bis in idipsum, i el qui semel recepil in vita
gressio signalur. Laniech namque seplimus esl, sua, non eosdem cruciatus palietur in morte quos
cui très filii et una filia adduntur, ul undenarius im- passus esl in vila sua* ila et Lamech, id est, totius
pleatur, per quem peccatum significalur : nam et a mundi peccatum, Christi solvetur advenlu. Referebat
femina clauditurgeneratio, quoeinilium peccali fuit, mihi quidam Hebroeus septuaginla septem animas
per quod voluptas carnis, quoeresislit'spiritui. Unde exisse de Lamech, quoeomnes inleriere diluvio.
Noema vocatur, id est, voluptas. In hac progenie VERS.^5. —-« Cognovit quoque adhuc, »etc. Per
Lansech primus contra morem, contra naturam, per Seth, qui interprelatur resurrectio, signalur vila
bigamiam-adullerium commisit., Chrisli ex morluis : quod in verbis malris signifi-
VEBS.20. — t Genuilque Ada Jabel, s etc. (HrER.B 1 catur : « Posuit mihi Dominus semen aliud, » quasi
in quoest. Hebr.) De bigamia nascitur Jabel habilans dicat Ecclesia : Quoeluclum pertuli de mortuo, gau-
in tentoriis, quoemuiabilia instabililatem eorum fi- deo de resuscitato.
gurant, qui circumferuntur omni venlo doctrinoe. VERS.26. — i Quem vocavil Enos, » etc. Enos in-
Nascitur et Tubal, qui imenlor musicoe,etc., usque homo : qui t coepil invocare nomen Do-
terpretalur
ad sicut Jabel, Tubal et Tubalcain.
mini,* quia per mortem Chrisli, quara significavit
VERS.21. — t Et nomen fralris ejus Jubal. > (RAB.)
Abel, et
Hune scribil Josephus musicam scripsisse in duabus fit homo per resurreclionem, quam significat Selii,
confitens Dominum conditorem, el vitoe
columnis, una lapidea, allera laiericia, quarum al- perditoe reparatorem.
téra non dissolveretur diluvio, allera quoenon sol-
veretur j incendio : quoe duo judicia Adam ventura (HIERON.) « Quem vocavit Enos. > Enos interpre-
talur homo, qui « coepit invocare nomen Domini : i
proedixerat.
VERS.22. —... « Tuhalcain. (RAB.)Qui secundum sicul Adam homo interpretalur, ila eliam Enosjuxta
Hebraieam veritatem homo, vel vir; et pulchre, quia
Josephum ras bellicas exercuit, et decenter artem hoc vocabulum
ferrariam docuil ; quoedametiam quoe ad oculorum habuit, dictum est quia initium fuit
tune invocandi nomen Domini: licel plerique He-
pertinent concupiscenliam, invenil. i
broeorum arbilrantur quod tune primum in nomine
VERS.23. — « Dixitque Lamech, t etc. (RAB.)
Aiunt Hebroei Laniech diu vivendo caliginem ocu- Dominiet in simililudine ejus fabricala sunt idola.
lorum incurrisse, et adolescentem duceniet rectorem CAPUT V. -
itineris habuisse. Exercens ergo venationem, sagit-
tam direxit quo adolescens indicavit, casuque Cain VERS.1,2.-—« Hic est liber generalionis Adam, J
inier fruleta latenlem interfecit ; et hoc esl quod di- Ad simililudinem Dei faetus esl. Alii, ad similiiudi-
cit : n Occidivirum in vulnus meum, > id est vul- nem Adoe.Esl quasi conclusio a superioribus cum
nere quod infixi non besliam sed hominem occidi; recpitulaiione. « In die qua creavit Deus homi-
unde el furore aceensus occidit adolescenlem. neni. t In die elenim creatus est, quia in claritate
VERS.23. — ... « Occidi virum, i elc. (STRAB.) divinoecontemplalionis eonslilulus. « Ad simililudi-
Id est Cain: c in vulnus meum, J quia pro illo vul- nem Dei. i Quia rationem ei dédit, qua intelligendo
nerabor, id est, occidar ; « et adolescentulum in li- bona et mala discernerai, intellecla diligeiet, et di-
vorem meum, i quia pro illo quoque damnabor. lecla oblivioni non traderet, el in hoc Dei simililudi-
VERS.24. — e Sepluplum ullio dabitur, i etc. nem retineret. Sed poslquam per inobedienliam
(ALC) Allegorice.Peccatum Lamech (qui inlerpre- .D hanc simililudinem delevit, faetus terrerais terrenos
tatur humiliatus) significat dejeclionera humani gê- generavit. Unde qualis terrerais, taies et terreni.
neras quod proevaricanle Adam corruit, nec per le- (CHRYSOST., hom. 21 in Gen., lom. IV.) Considéra
gem, vel per circumeisionem, nec per suam jusli- ' quomodo iisdem verbis usus fuerit quibus el initio,
tiam surgere poluit, donee post sepluaginta seplemi ul doceret nos quod generationes illas, quasi repro-
generationessecundum Lucam Chrislus.in mundum bas factas, neque memoria posl hac dignetur ; sed ex
veniens, effusione sanguinis peccatum _delevil; undej Seth, qui nunc illis natus esl, genealogiam ordilur,
Matih.xvni: ut ex hoc discas quantam Deus humani generis ra-
c Non dico tibi seplies, sed usque sepluagies se- tionem habeat, et quomodo illos averselur quibus
plies, t hoc est, Judoeum recipiendum esse posl se- sanguinaria mens esl.
pluaginta septem vindictas, si resipueril, et Christii VERS.3-23. — i Vixit aulem Adam, t etc. (HIE-
indulgentiamquoesierit. Septenarius universitatem, RON.,in Quoest.Hebr.). Sciendum quod usque ad di-
significat: per quem ducto undenario fit septuage- luvium, ubi in nostris codicibus « ducentprum J et
narius seplimus. in quo omnimoda transgressio si- quod excurrit annorum genuisse quis dicitur, in Ile-
 /
103 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. - 104
broeo habeat t centum annos » et reliquos qui se- A norum computalionemposl diiuviunivivere potueril,
' cum omnes,
quuntur. proeler eos qui in arcam ingressi sunt,
c Et genuit, » etc. Quasi et iste portavit imaginem perierunt. Sed hanc quoestionemcodieum mendosi-
terreni qui pro Abel juslo repositus esl, et interpre- tas peperit : non solum enim in Hebroeisaliter inve-
latione nominis Christum significat. Sed omnes prius nilur, verum eliam in LXX inlerpretatione, paucis
portant imaginem terreni hominis quam coeleslis,li- codicibus septem annis ante diluvium Malhusalade-
cel multi ad advenlum Christi per fidem eamdem functus reperilur. Quod Malhusala juxta LXX ultra
graliain habuerunt qua salvanlur Chrisliani. diluvium numerantur anni, inde esl quia significat
- (STRAB.)Ferunt posl morlem Abel vovisse Adam Christum, cujus vila nullam sentit oetitem, ut in
se uxorem non ultra cognilurum nec filium genera- majoribus quoque non sensisse diluvium videretur.
tiîrum. Sed Deo jubente fregil volum, ul Dei Filius VERS.51. — t Et facti sunt omnes dies, t etc.
de eo nascerelur, el homo redimeretur; stirpe enim (HIERON., in Quoest. Hebr., tom. ni.) « Et fuerunt
Cain nasci non debuit. Unde anle Selh nulluin legi- omnes dies Malhusaloequos vixit anni nongenli sexa-
tûr genuisse, post eum vero dicitur , quia i genuit glnta novem, el mortuus esl. » Juxta diligentem sup-
filios et filias. » Hoec computatio genealogiarum, putationem quatuordecim annis post diluviumvixis
quasi ramos spargit hisloriarum, de quibus suis lo- B se referlur, etc., usque ad eo anno scilicet quo coepil
cis colligunlur fructus mysteriorum. El nolandum esse diluvium.
quia in generatione Selh nulla femina ponitur nomi- « Noe vero cum quingenlorum esset annorum, t
nalim, sicut in generatione Cain : justorum enim est etc. (Ibid.)
omnia virililer agere, nihil femineum, nihil fragile Noe interprelatur requies, quia sub illo omnia ré-
usurpare." Procedit etiam hoec generalio per dena- tro opéra per diluvium quieverunt.
rium usque ad Noe, in quo proeceptorum signalur CAPUT VI.
irnplelio, sicut per undenarium in generatione
' Cain
transgressio. In generatione injuslorum primus VERS.1.— c Cumque coepissenl homines muîlï-
Enoch ponitur, qui dedicalw interpretalur, quia re- c plicari super lerram. J (HIER.,in Quoest.Hebr.) Ver-
probi in proesenti vita spei suoeradicem figunt, et ab bum Hebraicum D'nbtt ( Elohim ) utriusque numeri
amore immarcescibilis hoereditalis arescunl. De qui- esl : Deum enim el deos significat : ideo Aquila c fi-
bus dicitur Joan. v : « Vidit stul'tumfirma radiée, et lios deorum t dicere ausus est, deos sanetos ve^an-
maledixil pulchriludim ejus statim. J In generatione gelos intelligens, quem sequens Symmachus ait :
justorum Enoch ab Adars seplimus ponitur, quia hic i Vîdentes filii polentum filias hominum. Î
manentem civilatem non quoerunt, sed-exspectatio- C VERS.2. — t Videntes filii Dei, » etc. (STRAB.)
nem usque in finem temporis extendunl, quod septe- Filii Selh religiosi inlelligunlur per filios Dei, qui
naria revolutione terminatur, cum oeternilas oclava victi concupiscentia, ex filiabus hominum, id est ex
successeril. Unde iste Enoch qui ponitur septimus, stirpe Cain, uxores acceperunl, et viros potenles ge-
et translatas esl quia Deo placuit, septimam requiem nuerunt, immensos scilicet corporibus, superbos vi-
significat, ad quam post hanc vitam, qui Deo persc- ribus, inconditos moribus, qui gigantes appellanlur.
veranler adhoeret, sine dilalione transfertur. Inler- Non est incredibile ab hominibus, non ab angelis,
prelatio quoque nominum hujus generalionis idem vel quibusdam doemonibusqui niulieribus sunt ini-
Signal : Adam interpretalur homo vel rubra lerra; probi, ejusmodi homines esse procrealos, quia et
Seth, positio vel resurreclio ; Enos, homo; Cainan, post diluvium corpora non solum virorum, sed et
lamentatio; Malalehel, laudans Deum; Jared, robo- mulierum incredibili magnitudine exstiterunt.
•ratus; Enoch, dedicalio; Malhusalam, mortis emis- VERS.3, 4. — t Dixitque Deus : Non permanebit
sio; Lamech, humiliatus; Noe, requies. Procedens J Spiritus meus, » etc. (HIER.,ibid.) Hebr. WNS
ergo homo de terra, resurgens a peccatis, erit homo (loiadon). « Nonjudicabil spiritus meus homines in
invocans Deum et détiens peecata pristina : sicque sempiternum , quoniam caro sunt. i Hoc esl, quia
laudans Deum, roboratus Spirilu Dei, dedicalur in ^ fragilis est hominum condilio, etc., usque ad sed eo-
MUn» oeternam. Atque victor mortis Deo subjectus, rum quos erat diluvio delelurus.
requiem possidet sempiternam, quam significat Noei c Eruntque dies illius, n etc. (STRAB.) Ante dilu-
qui requiesinterpréta tur, et decimo loco numeratur, vium , scilicet ad -agendam poenitentiam. Sed quia
quia perimpletionem mandatorum possidelur regnumi in malitia perseveraverunt ante proefixumterminum,
coelorum. cenlesimo anno deleli sunt.
VERS.24.— c Ambulavitque cum Deo, i elc. VERS.5. — « Videns autem Dominus, » etc. Non
(ISID., in Gen.) Enoch seplimus ab Adam placensi in Deum poenilentia cadit, aul dolor cordis, cui esl
Deo,-etc., usque ad nam ter quaierni ipsum faciunl. de omnibus tam fixa senlentia quam cerla proescien-
(ALCUIN.) Enoch tanto tempore servatur a morte,, lia : sed utitur Scriptura usitalis verbis, coaptans se
in quo osienditur quia homo semper viveret si noni noslroeparvitali, ut ex cognitis incognita cognosca-
peccassel. mus. Nam ira Dei non est periurbalio animi, sed ju-
VERS.25-50. — « Vixit quoque Matbusala, > etc. dicium quod irrogatur peccatori : cogitatio vero
(Auc) Quoeritur quomodo Malhusala secundum an- cordis ejus, mularidarum rerum immutabilis ralio.
ins GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN. 106
VERS.6-8. — « Poeniiuit eum quia, t elc. (GREC,1^ in laliludine, triginta in altiludine, elc., usque ad
Moral, lib. v). Plerumque in sacro eloquio sapieïttès et per quem omnes proficiunt qui se peccalores no-
Dei consilium trahunt asapîentibus soeculi.Sic nunc, verunt. ,
pro utililate hominis, vocem in se passionis humanoe VERS.16-18. — « In cubilo consummabis suimni-
ipse condilor hominum sumit, cum constat quia qui « lalem ejus. n Sic Ecclesia in unilale collecta subli-
cuncla, priusquam venerint, conspicit, nihil fecerit matur atque perficitur; unde Malih. xi : t Qui non
quod poenilendoresipiscat. Ut ergo mirum non est, colligit mecum, dispergit. i
si spiriluales plerumque utantur verbis carnalium, Oslium aulem arcoe, » elc. Nemo enim intrat in
sic neque mirandum si ipse creator omnium, ut car- Ecclesiam, nisi per sacramentum remissionis pecca-
nemperlrahal ad inlellectum suum, in seipsogarnis lorum, quod de latere aperto emanavil.
sermonem servet vel sumat. « Coenaculaet tristega, s etc. LXX : « Bicamerata
VERS.9-12. — € Noe vir juslus. J Hic per actus et tricamerata. J EXomnibus enim genlibus vel bi-
suos significat Christum, qui ail Matlb. xi : t Discite perlilam multitudinem congregal Ecclesia, ex cir-
a me quia milis sum et humilis corde. > Solus justus cumeisione et proepulio; vel tripartilam, ex tribus
invenilur, cui propier jusliliam suam septem homi- filiis Noe, quorum progenie replelur orbis. Inferiora
nes donanlur. Juslus quoque Chrislus et perfeetus, B autem arcoe dislincta sunt, quia in hac vita terrena
cui septem Ecclesioe sepliformi Spirilu illuminatoe est diversitas genlium : in summo autem omnes
in unam Ecclesia condonantur. Noe per aquam et consummantur in unum, quia omnia el in omnibus
lignum'liberalur, et familia ejus ; sic familia Chrisli Christus.
per baplismum el crucem. (ALCUIN.) Congrue arca in summo, velut tecto quo-
t In generaiionibus suis, J Quasi non consummaloe dam angusto, cacuminata est, ut imbrium minas dif-
justilioe, sed juxla generationem suam. funderet, et ima in aquis slabililale quadrata con-
VERS.15. — i Disperdam eos cum, > etc. Tra- sislens, nec impulsu ventorum, nec impetu fluctuum,
dunt doclores terroe virorem et fecunditalem longe nec inquietudine animalium quoeintus eranl inclinai!
esse inferiorein post diluvium; el ideo hominibus posset aut mergi.
esum carnium concessum , cum antea tantum terroe (GRECin Moral.) Arca in inferioribus ampla, in
fructibus viclitarenl. superioribus angusla,-etc., usque ad grandes accr\ i
VERS.14. — < Fac tibi arcam de lignis. t Scilicet palearum, quoeignibus comburuntur.
forlibus et insolubilibus, et bene coarctatis ; quoealia (GREC)Moraliter aulem, qui se ab amore mundi
translatio dicit c quadrata-, > ut nec vi ventorum convertit, in corde oedificatarcam salutis, hahens in
nec inundalione solvetur. G se longitudiuem, id est, Trinitatis fidem, ac longilu-
t Mansiunculas, > etc. (STRAB.)LXX : s Bieame- dinem vitoeet immorlalitatis; latitudinem in chari-
rata et iricamerala in arca faciès : bicamerata ia in- tate, qua polest bené facere etiam inimicis ; alliludi-
feriorihus, tricamerata in superioribus. » Quinque nem in spe, qua se erigat ad coelestia et summam
ergo mansionibus dislincta sunt : prima, id esl infe- actuum suorum ad unum référât.
rior, fuitstercoraria, quo stercora defluebant, ne qui VERS.19-20. — t Et ex cunctis, » etc. (Auc I. xv
erant iu arca fetore loederentur; secunda, apotheca- de Civit. Dei, c. ult., t. VII.) Quoeritur de minutissi-
ria; tertia, immitium animalium et serpentium; mis, sic in Ecclesioesacramentis versantur boni et
quarta, mansuetorum; quinla, id est suprema, ho- mali.
minum el avium. Oslium, ubi bicamerata et trica- VERS.21, 22. — « Toiles igitur, n etc. Soletquoeri
merata jungebantur, id esl, inler apolhecariam et de animalibus quoe tantum jmtanlur vesci carnibus,
bestiarum habitalionem. (Auc) In prima habilalioae utrum proeter numerum ibi fuerint sine transgres-
in inferioribus seniel camerata erat arca, in secunda sione mandati, quoe aliorum alendorum nécessitas
super inferiorem habitationem bicamerata. In tertia coegisselincludi; vel, quod magis credendum est,
vero super secundam tricamerata. Dieunt alii in in- _ proeter carnes alimenta esse potuerunt quoe omnibus
ferioribus duas fuisse mansiunculas, et sic arcam convenirent. Multa enim animalia, quibus carp ci-
fuisse hieameratam. Harum inferior stercora susci- bus, fructibus pomisque vescuntur, maxime fico et
piebat, secunda escas, quoe apolhecaria dicebatur; castaneis. Potuit ergo vir justus et sapiens, et divi-
in superioribus tricamerata erat, ubi homines et ani- nilus admonitus, quoecuique congrueret, alimoniam
malia congrua distinctione continebantur. proeter carnes reperire el condere. Et omnibus vesci
(ISID.in Gen., tom. V.) Arcam construxit Noe de cogit famés, et nihil est quod Deus suave et salubre
lignis imputribilibus, etc., usque ad in quinque pro- facere non possit, qui etiam ut sine cibo viverenl
phetizatus, in sexta evangelizatus. divina facultate donaret.
VERS.15. « Trecenlorum cubitorum, 3 etc. (ISID.,
CAPUT VII.
ibid.) Potest in trecentis cubitis lignum crucis osten-
di, etc., usque ad quia unus Deus ex quo omnia, et VERS. 1-5. — « Dixitque Dominus, » etc. s Es
una fides, et unum baplisma. t omnibus animanlibus mundis toiles septena et se-
(GREG.hom. xvi in Ezech.) Arca quoe trecentis « ptena, s etc. (RAB.)Non gemïnatum seplenarium,
cubitis fieri in longiludine jnssa esl, qiiinquaainta id est quatuordecim, sed lantum septem deberaus
PATROL. CXIII. k
107 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 108
accipere. Similiter duo et duo, non quatuor, sed A (RAB.)De arca solet quoeriutrum tanta capacitale,
tantum duo, maseulum et feminara. Et nolandum quanta describitur, animalia omnia quoeingressa di-
quodmunda animalia impari numéro, id est septe- cuntur, et escas eorum ferre potuerit? Quod cubito
nario inlroducuntur, immunda vero pari ; quia im- geometrrco solvit Origenes, asserens non frustra
1
par numerus virlulis speciem portendil, par vero dictum esse Mosen in omni sapienlia ^Egypliorum
infirmilatera. Plura sunt munda,'ut egressusNoe de fuisse erudilum, qui geometriam dilexerunt, el cubi-
arca haberet quid immolarct et manducaret. tum geometricum quantum sex noslros eontinere.
(ISID*.in Gen.) « Ex omnibus animantihus, i etc. VERS.15,16. — c Bina el bina, Detc. (Auc ubi
Non quod plures sint boni quam mali, etc., usque ad supra.) Proecepit superius septena el sepiena de
qui dies a pas»ione tertius in numéro dierum qui mundis, duo ei duo lolli de immundis. Quomodo
per omne lempus volvunlur, el primus, et octavus. ergo nunc dicit duo et duo inlrasse, sive de mundis,
(Auc in Gen.) Quoeritur utrum tain magna arca sive de immundis? Sed hoc refertur non ad nume-
centum annis potuit fabricari a qualuor bominibus, rum mundorum elimmundorum, sed ad maseulum
id esl, Noe et flliis ejus tribus? Sed si non potuit, et feminam. In omnibus enim duo sunt, masculus
non erat magnum alios fahros adhibere, quamvis, et femina.
operis sui niercede adepla, non curaverunt utrum B - Nolandum vero quod dicitur : c In qua erat spiri-
Noe sapiehler an inaniier faceret, et in eam non tus vitoe, s non solum de bominibus, sed et de pe-
inlmerunt, quia non crediderunt quod ille credidit. corihus dictum : quia quidam de Spiritu sanclo vo-
VERS.4. — « Ego pluam, » elc. (ISID. Quoest.in tant intelligi quod scriptum est, « insufïïavit in fa-
Gen., c. 7.) Quia omnis reatus contra decalogum ciem ejus spiritum viloe ; r>sed quidam codices ha-
coramiltiiur per universum orbera, qui parlibus bent melius, « flalum viloe. i
qualuor dividilur : qualer vero decem quadraginla VERS.17-19. — i Quadraginla diebus, i etc.
fiunl ; sive reatus conlrabalur ex prosperitale, quod (AEC) Quadragenario numéro pluvia inundavit, qui
pertinel ad dies ; she ex adversitate, quod ad nocles, Iribùlalioneni poenitenlioe oslendil. Posl quadra-
in baplismo abluitur. ginla dies Noe fenestram aperuit, signîficans jeju-
VERS.5-6. — « Fecit ergo Noe omnia, > etc. nanlibus coelumaperiri. Unde Moyses, Elias, et ipse
< Eralque sexcenlorum annorum, » etc. (ISID.,Ibid). Salvalor, quadragenario numéro jejunia consecrayil,
Quingenlorum annorum erat Noe cum proecepit ei lanquam tribus lemporibus necessaria. anle legem,
Dominus ut arcam faceret, elc, usque ad qui est sub lege, sub gralia. ,
ternarius quadratus. VERS.20-22 — « Quindecim cubitis aliior, » etc.
G (Auc in Gen.) Si terra Olympi montis (ut tradit hi-
VERS.7-9. — « Ingressus esl Noe et filii ejus,
c uxor, t etc. (RAB.)Notandum quod seorsum ingre- storia) potuit invadere bpatium tranquilli aeris, elc,
ad ad tenendam quietem el fidem resur-
ditur in arcam Noe cum ïiliis suis, el uxores eorum usque rectionis.
seorsum. Ideo distincte dicitur : t Ingressus est Noe e Quindecim. » Sunt qui pufant nec terroe quali-
et filii ejus, » et distincte additur, « uxor ejus et
uxôres filiorum ejus. i Mixlim aulem viri cum mu- tatem, nec altitudinem montium tantam anle dilu-
lieribus egressi stint, sic enim scriptum est : ï Egres- vium fuisse qualis et quanta est hodie.
sus esl Noe et uxor ejus. Tempus enim arople- VERS.25, 24. — « Deleta sunt de terra, J (ALC)
ctendi et lempus abslinendi (Eccli. ni). > . ' Ideo magis terrena animalia quam aquatilia perie-
VERS.-10.— « Cumque transissent, t elc. (ISID.) runl, quia de maledicla terra vivunt.
Quia in spe fuluroe quietis, quam significat septimus CAPUT VIR.
dies, baplizamur, omnis caro extra arcam diluvio VERS. 1-3. — e Recordatus est-autem Deus
consumpta est ; quia extra Ecclesiam aqua baptismi, « Noe, ->etc. « Adduxit spiritum super lerram, J etc.
quamvis eadem sit, non valet ad salulem, sed ad (ALCUIN., quoest. in Gen.) De illo spirilu intelligi po-
perniciem. r. test de quo dictum est, « Spiritus Dei ferebatur su-
J
VERS.11-14. — t Anno sexcentesimo, » etc. Aile- per aquas : J tune ferebatur, ul, cougregatis in suum
gorice. Nolandum quod sexcentesimo anno inunda- [AL, unum] locum, terra appareat : nunc adducitur,
verunt aquoe diluvii, quia sexta oelale mundi primo ût, ablatis aquis diluvii, faciem terroe revelaret. Po-
commendatum est sacramentum baptismi, et hoc test per spiritum venlus intelligi, juxta illud psalmi
seplima décima die secundi mensis, quia denarius evr : « El stelit spirilus procelloe, i cujus scilicet
decalogum significat. Septenarius propter Sabbalum flalibus aqua recederet.
seplimam requiem significat, et quia in decalogo VERS.4. — « Requievitque arca mense septi-
renuntialio vitiorum videlur, quicunque in baplismo « mo, t etc. (ISID.)Seplenariamrequiem significat, et
iniliatur, propter oeternam requiem, ompibus vitiis quia perfecti requiescunt ibi, supradictoe quoque
se abrenuntiare profiletur. quadraturoe numerus ileratur. Namvigesima seplima
%Cataractoe.'j Feneslroe, nubes scilicet, quoesunt die secundi mensis commendalur sacramentum, et
apertoe, ut inde insolitoeel majores pluvioeïunderen- rursus vigesima seplima die septimi mensis confir-
lur. Calaraetoe vero proprie sunt ostia Nili, sed ab- malur, cum arca requievit : quod enim promiltilur
usive pro omnibus feneslris ponunlur. in spe, exhibetur in re.
 Ï09 GLOSSA ORDINARIA.-- LIB. ÇEN. 110
(AUG.)Quoeriturutrum post centum quinquaginta .A. VERS.11. — « Portans ramum. i (ALC) Columba
dies hoec facta sunl, an per recapitulationera omnia ramum olivoe, expulso teterrimo alite, ad Noe post
reuieinorata quoe post quadraginla dies pluvioecoe- diluvium portât, quia columba Spiritus sancli, ad
perunt fieri, ut hoc solum « centum quinquaginta Christum post baptismum veniens,-ramo .refectionis
dies » perlineal, quod usque ad ipsos montes aqua el luminis pacem annuntiat.
est exaltala, aut de fontibus abyssi jam cessante VERS.12. — t Exspectavilque nihilominus seplem
pluvia, aut quia mansit in altitudine nullo spirilu -alios dies, » etc. (ISID.in Gen.) Post alios seplem
siccante. Coeteravero quoe dicta sunt non posl cen- dies dimissa columba, nec reversa, significat finem
tum quinquaginta dies onmia facta sunt, sed com- soecul:, quando requies sanclorum eril, non in sa-
memorata : quoe ex fine quadraginla dierum fieri cramenlo spei, quo nunc Ecclesia consociatur, quan-
coeperunt. diu bibitur quod de latere Christi manavit, sed in
VERS.5, 6. — t Decimo enim mense. J Nolan- perfectione salutis, cum tradetur regnum Deo et
dum quod decimo mense apparuerunt cacumina Patri, ut in illa conspicua contemplatione veritalis
inonlium, quoequindecim cubitis excesserant aquoe tmllis egeamus mysteriis.
diluvii, quia saeramenla oeternoequielis et gloriam VERS.13. — « Sexcentesimo primo anno, J etc.
fesurrectionis (quam nescivit sapienlia superborum) B (Ibid.) Viloe Noe, id est, peraclis sexcenlis annis
intellexit eminentia sanctorum per impletionem proe- aperilur arcoe leclum, etc., usque ad, uno addito,
'«eplorum; unde Psalmi cxvm : t A mandatis luis propier unilatis vinculum.
intellexi. i Et alibi, Luc x : « Abscondisti hoeca sa- VERS.14. — « Mense secundo, "J (STRAB.)Histo-
-pienlibus et prudentibus, et revelasli ea parvulis. J riée. Id est, Maio, Noe annum fecit in arca, et ipss
VERS.7. — « Qui egrediebatur, t elc. (ISID.) 'die qua ingressus fuerat, egressus est. Ingressus es
Quoi post quadraginla dies corvus non rediit, aul -enim vicesima seplima die mensis secundi ; nun
-aquis interceptas, aut cadavere natante illeclus, dicit quia egressus esl septima el vicesima di.e ejus-
figurât immunditia cupiditatis teterrimos : et ideo •dem mensis. Sed sciendum est quia si praîsenti diei
his quoeforis sunt in mundo nimis intentas, aut re- addanlur undecim, qualis luna hodie est, talis erit
baptizari, aut ab his quos proeter arcam, idest Eccle- ,post annum ipsa die. Quando ergo Noe ingressus est,
siani, haptismus occidit, seduci et teneri. -décima septima luna, vel septima décima dies men-
(AUG.)Quoeriturutrum corvus mortuus sit, an ali- ais secundi fuit. Ideo post annum undecim addilis,
quo modo vivere potuërit? Si enim fuit terra ubi fuit vicesima seplima dies-et décima septima luna.
requiescerat, similiter columba requiem invenisset. * Mense secundo, i etc. Mystice. ,Sicut supra di-
Unde conjicitur quod cadaverî poluil corvus insi- G ctum est, décima septima di_esexcentesimi anni
dere, quod naluraliter refugit columba. .aquis diluvii lerra madefacta esl, sed vigesima
VERS.8. — * Emisit quoque. > (ISID.)Emissa co- -septima die secundimensis arefacta est, quando prae-
lumba, nec inventa requie reversa, significat per ceptum est ut de arca egrederenlur, et pactum acci-
novum Testamentum requiem sanctis in hoc mundo perent, ne ultra aquis "diluviipérirent. In quo intel-
non esse promissain : post quadraginla enim dies ligi potest quia per decem et seplem (sicut supra)
emissa est, quo numéro vita quoe in mundo agitur Status inchoanlium significari potest, quando viliis
-designatur. -abrenuntiatur; per viginti septem promotio perfe-
(STRAB.)Arca continel corvum et columbam, et «lorum in consummatione virtutum. Si enim decem
-Ecclesia honos et malos. Corvus emissus non rever- et septem decem addas, fiunt viginti septem. Si enim
tiiur, quia reprobi illecebris soeculiinhoerentes per- decem proeceptisquibus peccalis renunliatur, evan-
eunt. Columba rediit, portans ramum olivoeviren- -gelicam perfectionem adjicias qua proeGipitur non
tibus foliis in ore suo, quia sancli, simplicitate gau- solum non irasci, sed etiam inimicos dirigera, et si-
dentes, munus pacis in ore portant, dicentes : •milia, ad- illam «talem perfeclionis pervenisti, in
[Psal. xrx) c Cum his qui oderunl pacem eram pa- Kqua nec sacramentis-proedictis egeas; et de arca
cificus : cum loquebar illis, * etc. exiens, id «st, de spe Sd speciem perveniens, re-
VERS.9. — « Reversa est. « (Auc) Quoestioesl quiem jn sacramentis promîssam invehies.
quomodocolumbanon invenerit ubi resideret,cum jam VERS.15-19. — « Egredere de arca, i etc. (ISID.)
nudala essent cacumina montium, secundum narra- Juncli exeunt, qui disjuncti intraverunl, quia, c nunc
lionis ordinem? Quod recapitulatione potest solvi, ul; -caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus ad-
çosterius narrata inlelliganlur quoefacta sunt prius, versus carnem. » Sed in resurrectione justorum per-
aut potius nondum siccata fuerunt. fecta pace spiritui corpus adhoerebit, nulla mulabi-
VERS.10. — n Exspectatis, J etc. Post septem litatis indigentia vel coneupiscentia resistenle.
dies alios, dimissa columba propter septenariam VERS.20. — « Et tollens, t etc. (Auc) Ingressa
operationem spiritualem, olivoe frucluosum surcu-• «uni in arcam anunda 0. immunda .animalia, sed
lum relulit, signans multos extra Ecclesiam bapti- -post egressum non jofferuntar Deo nisi munda. Quod
zatos, si pinguedo charitatis non defueril, posle-• - vero ait ; < Non percutiam omnem animam vrven-
fiore tempore in ore columboe, tanquam in oscuh> ,4em_ sicul feci,<s>et addidit quoe largitate honilas
pacis, ad unilatis societalem reduci. donat indignis, forte Novi Testamenli indulgentia
111 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THÉOLOGICA. 112
—
figurata esl, ut proelerila nltro ad legis perlineat se- .A VERS. 18-20. « Erant igitur filii Noe , s elc.
veritatem, hoc ad gratioe bonitalem. (HIER, in Q. Hebr.) SoepeLXX non valentes hetk
VERS.21, 22. — «Sensus enim, t elc. (GREC, lilieram, quia duplieem aspiraliouem sonal, in Groe-
Moral, libr. xxxvm.) Nemo sibi attribuât, si cogila- cum verlere, y^-ehiGroecamaddiderunt, docentes'in
liones vicerit : quia corruptionis malum, quod quis- hujusmodi vocabulis esse aspirandum. Unde Cliam
que ab orlu carnalium desideriorum sumpsit, exerr translulerunt pro eo quod est Ham, a quo JSgyplus
cet in provectu oetalis : et nisi hoc citius divinoefor- usque hodielingua jEgypliorum dicitur Ham.
liludinis reprimat inanus, omne bonum naturoe culpa VERS.21.-—« Bibensque vinum, i etc. Christus
vorat in profundum ; c Neque qui plantât est aliquid, quoque inebriatus, dum passus ; nudalus, dum
neque qui rigat, sed-qui incremenlum dat Deus (J crucifixus. e In tabernacmo suo, J id est, inter do-
Cor. m), > meslicos sanguinis sui, tune nudata est mortalilas
CAPUT IX. carnis. « Judoeis scandalura, gentibus slulliliam,
ipsis autem vocalis Judoeiset gentibus, » quasi Sera et
VERS.1. — « Benedixitque DeusNoe et filiis; » elc. Japheth, e Dei virlus,i et Dei sapienlia : quia quod
t Crescite et multiplicamini. > Homo in lerrore»i slultum est Dei, sapientius est bominibus. »
coeteris animalibus proeponitur, in solatium trans- ;B (ALCUIN.) Post diluvium Noe inebriatus est, quia
acloevindicte, el ne paucî homines a pluribus besliis forte nesciebat vino posse inebriari. Nec enim anle
opprimantur, et sciant se irraiionabilibus, sed non diluvium leguntur bomines vino usi. Ideo de Noe
rationabilibus dominari. speeialiler dicitur quod plantaverit vineam. Nudalio
VERS.2, 5. — c Et terror vesier, Ï elc. (GREC femoris senuitur ebrietalem sicut libido satieta-
libr. ii Moral, c. 11.) Potentibus viris magna est tem.
virtus humilitatis, etc., usque ad quo non suam glo- VERS22— « Quod cum vidisset, t etc. (PROCOP.
riam, sed subditorum quoeruntulilitalem. in Gen.) Ex his eircumstanllis ChamLpeccatum am-
VERS.4-8. — t Carnem cura sanguine, t (ISID.) plificatur. Despeclui habet parentem, effutil quam
Dantur eis cuncta animalia in escam, quia in voca- turpiter jacuerit pater, nec uni ex fratribus nunliat,
tione genlium ad fidem nulla dislantia est, quod in sed ulrisque : si plures proesto fuissent, facinus de-
disco Pétri figuratur. Sanguinem manducare prohi- texisset omnibus : ridiculura ei visum est facinus cui
bentur, ne vita prislina quasi suffocala in conscien- minime debebat;dignum erat id factum pudore et
tia lenealur, sed effuudatur per confessionem. Esus cautela, ne ad coelerosejus infamia dimanaret : nec
camiura concessus videtur post diluvium, propter his qui domestici erant id annunlial, sed externis.
infecunditaleni terroeet hominis fragililatem. G (ISID.)Judoei, Chrisli mortem videntes, subsanna-
VERS.9-12. — c Ecce ego statuam pactum, i elc. verunt.- Sem vero el Japhelh, duo populi ex proepu-
Teslamenlum posuit Deus inter se et homines et om- lio el circumeisione jCredenies, aversi operuerunt,
nem animam vivam, lie perdat eam diluvio, arcum etc., usque ad s lanquam in pacem anguli concur-
scilicet, qui apparel in nubibus, qui nunquam nisi rentes, i '
de sole resplendet. Illi enim non pereunl diluvio VERS.23. —« At vero Sem, » elc. (GRECin Mo-
separati ab Ecclesia,'qui in prophetis et in omnibus ral.) Aversâri dicimur quod reprobamus. Quid est
sanctis Scripturis, tanquam in Dei nubibus, agno- ergo quod filii verenda patris superjeclis dorso pal-
scunl gloriam Christi, non suam quoerunl. Sed ne liis aversi veniendo operuerunt, nisi quia bonis sub-
adoratores hujus solis intumescant, sciant ila Chri- dilis sic proeposilorum suorum mala displicent, ut ab
' stum significari per solem sicul per leonem, per aliis riola occultent ^operimenlum aversi déférant,
agnum, per lapidera, similitudiiiis causa, non pro- quia dijudicantes faclum, et"vénérantes magistrum,
prietatis substantia. nolunt videre quod tegunt.
VERS. 15-17.— n Arcum meum ponam , J elc. VERS.24, 25. — cMaledictus Chanaan puer, i etc.
(ALC in Gen.) Arcum dédit Deus in signum securi- (Ibid.) Non proelermUlit Deus inulta peccala, sed ila
latis, ne homines formidolosi limèrent allero diluvio judicium in nostra correetione incipit, ul in repro-
deleri, pluviarura inundationes soepe cémentes. Hic borum damnalione quiescat. Incipit enim judicium
in coelo posilus esl, ut ab omnibus videri possit, et a domo Dei. Quis ergo finis eorum qui non credide-
pro quacunque tribulatione ad eum allollamus ocu- runl, qui temporalia flagella non senliunt? Quia in
los cordis, qui habitai in coelis. Quia vero arcus «ternum peribunt ; quorum nequitia Cham peccante
non esl nisi ex radiis solis et humida nube, videlur Ugurala est. Cui dicitur : Ï Malediclus Chanaan
quod anle diluvium non fuissent pluvioe. Poterat puer, » etc. Pâtre peccante, filius senlenliam acce-
autem ex rore et fontium inundatione lerra fecun- pit, quia reproborum nequitia hic diu-proficil, sed
dari. périt in poslerum. ,
(STRAB.)Arcus duos habet colores, coeruleumet VERS.26. — c Benediclus Dominus Deus Sem. t
igneum , qui duo judicia exprimunt : unum aquoe Cum sil Deus omnium gentium, quasi proprio voca-
quod proeicriit; aliud ignis, quod venlurum craditur bulo eliam in ipsis gentibus dicilur Deus Israël,
in fine soeculi: unde coeruleus color extrinsecus, quod est ex benedictione Japhelh, quia in populo
igneus vero intrinsecus. gentium orbem terra occupaiil Ecclesia, quod proe-
 115 - GLOSSA.ORDINARIA. —LIB. GEN, IU
nuntiabatur cum diceretur: «Dilalet Deus Japheth. » A quod primum'fuit sub Nino, qui oedificavit Nini-
«Chanaan.t-(STRAB.) Aquo Chananoei,qui hacmale- vem, quoepropter poenilenliam pulchra appellalur.
diclionepropheianlur, expellendideloco habitalionis. VERS.15-20.-— n At vero Mesraim, » elc. (HIE-
"VERS.27-29. — t Dilalet Deus Japheth, J elc. RON.)Exceplis Laabin, a quibus Libyes postea nomi-
(HIERON.) De Sem Hebroei,de Japheth genliles. Quia nati sunt, qui prius Phutoeivocabantur ; et Chasluim,
igilur lala esl mullitudo credentium, a latitudine, qui postea Philistiim dicti sunt, quos nos corrupté
quoeJapheth dicitur, latitudo nominalur. Quod au- Paloeslinos dicimus, coeteroesex génies nobis ignoloe
lem ait : «Et habitetin tabernaculis Sem, » de no- sunt,.quia bello jEthiopico suhversoe. Possederunt
bis prophelalur qui in erudilione el scienlia Scri- autem terram a Gaza usque ad exlremos fines
pturarum, éjecta Israël, versamur. Jîgypti.
c Dilalet Deus Japheth, s elc. (ISID.) Sem major < Ludim el Anamim. Laabim, Nephetuim, -s etc.
natu, ipseeslJudaicus populus, ex quo patriarclroe, et lloecomnia igiioranlur, vel quia deleloe sunl génies
prophète, et aposloli,elc, usque ad idest opus eorum. bello .Mhiopico , vel quia ignoratur quoe nomina
nunc habeant.
CAPUT X. . VERS.21. — « De Sem. J De hoc novissime loqui-
VERS.1.— clloe sunl generationes, J elc. Bene- B - tur, quia ejus generationem, el genera<ionis lineam
dictas duobus filiis Noe, el medio malediclo, genera- prosequitur.
tiones eorum texuntur, ex quibus sepluaginta duoe « Heher. J Qui tamen quintus a filio Noe Sem.
generationes sunt ortoe : quindecim de Japheth, tri- Ulrum quia Hebroei dicunlur ex illo appellali, vel
ginta de Cham, viginti septem de Sem. Ad quas quia per illum generatio ad Abraham transit? Cuiid
mïsit Dominus sepluaginta duos discipulos. ergoprohabiliussit Hebroeosdici tanquam Heberoeos,
c Sem » (Arc) Sem, ut oeslimant, Asiam; Cham vel tanquam Abraoeos, merilo quoeritur.
Africam, Japheth Europam sorlilus est. VERS.22-24. — « Assur. J Qui oedificavitNinivem.
e Japheth. t Minoris filii, de quo nati sunt seplem VERS.25-50. — « Nalique surit Heher filii, » etc.
filii, qui lenuerunl septentrionalem regionem a Heher, transiter, a quo Hebroei,id esl, Uansitores.
Tauro et Araano, montibus Cilicioeel Syrioe,usque Veri Hebroei sunl, qui de proesentibus ad futura, de
ad fluvium Tanaim, in Europa vero usque ad Gadira. caducis ad mansura transeunt. Hoe génies a fluvio
Nomina vero locis et gentibus relinquenles, ex qui- Cono possederunt omnem regionem quoe vocatur
hus-plurima mulala, coetera permanent. Geria.
CAPUT XI.
VERS.2-6. — « Gomer. » Hi sunt Galaloe, secun- (G VERS.1. — c Erat autem terra labii
dum Josephum, qui Latine Gallogroecidicunlur. unius, Î elc.
i Thubal. i Ibères qui et Hispani, a quibus Celti- (Auc, in Gen.) Dictum esl superius quod filii Noe,
Italicos vel filiorum ejus, dislributi sunl pér lerras secun-
beria, licet quidam suspicentur.
c Chanaan. i Hic ohtinuil lerram quam Judoeip*- dum linguas suas. Sed hoc per recapilulaiioneni
sleâ possederunt, ejeclis Chanauoeis. postea commémorât quod prius erat. Sed ohseuri-
latem facit, quod eo génère locutionis ita contexil,
VERS.8. — e Regma et Saba. t elc. (HIERON.) de bis narratio quoe poslea facta sunt conse-
Paulatim aniiqua nomina perdiderunl, et quoe nunc quasi
quatur.
pro veleribus hâbeanl, îgnoralur. VERS.2. — i Cumque proficiscerentur. J {CHRT-
c Saba. s Alia quam superior, et dîfïerunt in scri- SOST.,in
Gen.) Vide quomodo humaniim genus non
ptura : illa enim per samedi, hoecper schin scribilur; polest subsistera intra suos limites, sed araplius
ubi enim dicimus : Reges Arabum el Saba dona ad- concupiscens, majora semper appetil. Alque hoc esl
ducent, >in HebroeohabelurigWetiODschebaeiseba. quod humanum genus perdit, quia non Milt naluroe
VERS.8. — « Nemrod. » Qui ultra naturam coe- suoe mensuraiii agnoscere, sed semper majora desi-
lum penelrare voluit. Signîfical diabolum, qui ait : derat. Quoniam c viderunt, inquit, campum in lerra
« Ascendam super astra coeli. » Nemrod, secundum ' Sennaar, i migrantes, et reliclo priori loco illic ha-
Josephum, nova regnicupidilate lyrannidera arripuil, hilaverunl.
et fuit auctor oedificandoeturris quoelangerai coelum. VERS.5.—« Venile. s Timebant ilerum dihnium;
« Ipse coepit esse potens, J vel « gigas, > secundum ideo auctore Nemrod voluerunt sibi constituera lur-
alios. Sed antea gigantes natos Scripiura commé- rem, in qua diluvium non limèrent. Stulla et impia
morât. Sed forte post diluvium novilas generis hu- audacia, unde secuta vindicla est et linguarum di-
mani reparandi memoralur, 4 quia ipse coepit esse visio.
gigas^super terram. >_ (ISID.in Gen.) Turris, mundi superbia, vel hoere-
VERS.9. — s Robuslus venalor. t ^LC) Id est, ticorum dogmala, elc, usque ad unitas confessionis
hominum oppressor etexslinclor, quos allexit ul el fidei.
lurrem contra Deum conslruerent. VERS.7.— t Venite igitur, > etc. Ad angelos di-
VERS.10, 12. — eBabylon. J Est confusie, quia xisse intelligilur; vel secundum illud: ! Faciamus
ibi facta est linguarum dhisio. - bominem ad imaginem el siraililudinenf noslram. »
VERS. 11. —- « Assur. v Imperium AssYriorum, Nam singulari numéro subjunctum est : c et divisit
 «S WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 116
eos, » etc., sicut ibi : s Fecit Deus hominem ad A cum esset Thare sepluaginta annorum genuit
imaginem et similitudinem suam. J Abram, et postea cum omnibus suis mansit in
(GRECMoral, lib.ii, c. 5.) t Venite, i etc. Dici- Charan, et mortuus esl. J Et dictum est Abroeut
tur his qui Deo adhoerent, « Venite, s quia a divina exirel de Charan , et exivit cum esset sepluaginta
conteroplalione nunquani decrescere, sed semper quinque annorum. Sed per recapilulatîonem osten-'
accrescere , et nunquam corde recédera, stabili ditar vivo pâtre Domînum proecepisse, etc., usque
motu est semper venire. Ascendunt angeli Creato- ad a quo Judoeidicti propter regiam tribum.
rem conspiciendo, descenduul creaturam illicite se
CAPUTXII.
erigenlem examine districlionis premendo. Dicere
ergo, « Descendamus, el confundamus linguam eo- VERS.1. — « Egredere de lerra, i elc. (Auc ubi
rum, J esl in semetipso quod recte agatur osten- supra.) Consideranda est narralio Slephani de hac
dere, et per vira internoe visionis eorum mentibus re, etc., usque ad sic igitur locatus esl in terra illa
exhibenda judicia occullis motibus inspirare. Abram, quando ibi vixit usque ad nativitatem Jacob.
VERS.8, 9. — e Divisil eos. t (ÂLC) In hac divi- (STRAB.)Nolandum quod, jam egressus fuerat de
sione linguarum nihil novurii fecit Deus, sed dicendi lerra sua, sed tune egressus fuerat corpore, non
modos et formas loquelarum diversis gentibus divi- B mente et voluntate ; habebat enim animum forsitan
sil. Unde easdem syllabas et ejusdem poleslatis lit— revertendi, quando dictum est ei: « Egredere, » elc.
teras aliter conjunctas in diversis linguis invenimus, (ISID.)Reliquil lerram Christus el cognationem
et soepeeadem nomina vel verba aliud significantia; Judoeorum, et magnificatus esl in populis gentium.
unde ubi dicitur psalmo n : « In virga ferrea, t in Nobis quoque exeundum est de lerra noslra, id est,
Groecohabetur, h paëSi? o-ig-^S, in raudo sidéra. de facultalibus el opibus terreras, et cognalione, id
Igilur in Lalino sidéra non ferrea significat, sicul in est conversaiione vitiorum, quoe,nobis a nalivitate
Groeco, sed astra. cohoerentia, quasi affinitates consanguinîtalis sunt
(Auc lib. xvi de Civit. c. 4.) Merito malus puni- conjuncta ; et « de domo patris, i id est de memo-
tur affectas, etiam cui non succedil effectus. Genus ria mundi, ul ei renuntianles possimus cum populo
vero poenoequale fuit? Quoniam euim dominatio Dei dilalari, et in lerram promissionis coelestis, cura
imperantis in lingua est, ibi damnata esl superbia, lempus venerit, inlroduci.
ut non inlelligeretur jubens homini, qui noluil in- VERS.2-5. — Faciamque te in gentem magnam, i
telligere ut obediret juhenti Deo. etc. (ISID.) Duo promittuntur Abroe, quod scilicet
VERS.10-25. — « Sem centum erat annorum. » _, terram Chanaan semen ejus possidebil, cum dicitur :
(BEDA,Hexaem., lib. m, t. H, col. 151.) Magna quoe- « El veni in lerram quam monstrabo tibi. n Ajiud
stio nobis nascitur secundum lilieram, quomodo autem longe proestantius, non de carnali, sed de
Sem biennio post diluvium centum esse annorum spiriluali semine, quo pater fulurus esl, non tantum
dicalur, cum supra quingeniesimo anno Noe nalus genlis Judaicoe , sed omnium gentium fidem suam
asseratur, et sexcentesimo anno ejusdem Noe -dilu- sequenlium ; quod ita promitlitur : < Etbenedicen-
vium venisse legatur, etc., usque ad i quia tulit eum tur in te omnes génies terroe. t
Deus, J VERS.4. — « Septuaginta quinque annorum. »
VERS. 26-50. — | « Thare genuit Abram et Na- (HrERON. in Q. Hebr.) Si Thare pater Abroein regione
« chor. »(AUG.quoest.25 in Gen.) Non simul, sed suis Chaldoea,etc., usque ad et ibi diutius moratas sil.
lèmporibus, ex quo gignere coepil. Nec attendendus VERS.8-12. — « Belhel. » (RAB.)Interpretalur
est in his ordo nativilaiis, sed significatio futuroe domus Dei, quoe post Belhaven vocala est. id est
dignitalis, in qua excellit Abram. domus idoli.
VERS.31-52. — « In Ur Chaldoeorum. t (HIERON.) c Hai. » Mystice.' Hai aculus vel fons in-
In Hebroeoin Ur Chesdim(WW3T1N)»id est, in igné terpretalur. Palriarcha ergo tendens ad terram
Chaldoeorum.Hic fabulantur Hebroeiquod Abram in Q promissionis, lelendii labernaculum inter Bethel
ignem sit missus, quia ignem notait adorare, quem et Bai, quia -sancli fonte baptismi regenerati, in
Chaldoeicolunl, el Dei auxilio liberatus, de idolola- cursu hujus viloe circumspecii, ad Dei labernacu-
trioe igné effugeril^Unde ad eum dicitur : « Ego sum lum, id esl, coelestem properant civitalem.
qui eduxi le de Ur Chaldoeorum. > VERS.15-14. — t Die ergo, obsecro, r>etc. (AUG."
« Arampatris Melchoe.t {Ibid.) Idem pater utrius- lih. xvi de Civ., c. 19.) Quoeritur cur patriarcha vo-
<|ue. Aram filius Thare, frater Abroeet Nachor, duas luit menliri, etc., usque ad el vitam suam el uxoris
filias genuit, Melchamet Sarai, cognomenloJescham. pudiciliam. '
Melcham duxil Nachor, et Sarai Abram. Nondum VERS.15-20. — I Sublala est mulier. i (RAB.)
enim inter patruos et neptes nuptioe fueranl prohi- Excusalur Sarai, quoe in domum Pharaonis Irans-
Liloe,quoein principio etiam inter fratras et sorores fertur inriia, non solum in hoc quod non inquinàlur
sunt celebratoe. corpus nec anima nisi mentis eonsensu, sed etiam
e Tulit itaque Thare Abram, i elc, usque, i facti in hoc quod conveniente et permitienle viro suo fa-
e sunl dies Thare ducentorum quinque annorum, et ctum est.
Y mortuus est in Haran. > (Auc) Prius dicitur, « quod (Auc Quoest. in Gen.) Apud Pharàonem tandiu
 117 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN-
potuit esse intacta, quia in Eslher legiiur quod A « Fratres enim sumus. t Tribus modis dicunlur
puelloe non siatini ad reges introdueebantur, sed fralres in sancta Scriptura : natura, ut Jacob et
uno,anno custodiebantur, et sex mensibus oleo Esau; cognatione, ut Abram et Lot; génie, sicul
myrrbino ungebamur, et aliis sex-mensibus in di- omnes Judoei.Unde si attenualus fuerit frater luus
versis odoramentis erant. Potuit ergo per lias indu- et vendident se tibi, etc. ,
cîas temporis intacla manererEt intérim bene usi VERS.10-12. — « Sicul paradisus, » elc. Hinc
sunt Abram JEgyptii, donecPharao a Deo flagellâ- discimus esse paradisum terrenum, cui pomparalur
lus, et cognoscens quod esset uxor ejus, redderet terrena irrigalio. Hoec enim regio plana erat et
intactam.
1 _ - campeslris, et irrigata Jordane fluente, sicut JSgy-
_ CAPUT XIII plusNilo. _
VERS. 1, 2. — c Ascendit ergo Abram, i etc. VERS.15. — « Coram Domino, i Cui crimen
(HIERON.in Q. Hebr.) De ^Egypto liberatus bene puniendum commillitur : nam cl bominibus manife-
ascendisse legitur, sed quomodo poluil dives esse slum crimen, sed non puniendum.
valde? Sed in Hebraica veriiate habetur 132. gravis VERS.14. — « Leva oculos, s- etc. Quasi aspice
tehemenler : Jïgypti enim pondère gravabatar. Et per quatuor climala orbis; possessio Palestinoe
licel videantur esse divitioeauri et argenti, si autem B promitiitur ei et semîni ejus. Quod in quibusdam
JEgyptroesunl, sancio vira graves sunt ; nec, ut in codicihus, mare pro occidente ponilur, ideo fit quia
LXX legitur, t Abiil unde venerat in desertum Paloestina mare habet ab occidente.
usque Bethel, i sed, secundum Hebroeum, je Abiil VERS.15-17. — « Omnem lerram, > etc. Non
in itinere suo per auslrum usque Rethel. > De Jïgy- hoc solum promissum est. Non enim dictum esl,
pto enim profeclus est, non ut desertum peleret, Tanlum terroe tibi dabo quantum vides ; sed, Tibi
quod in iEgyplo reliquerat, sed ul per auslrum, dabo terram quam vides. Cum enim et ulterior un-
qui aquiloni contrarius esl, veniret ad domum Dei, dique dabalur, hoecproecipue dabatar quoe videba-
ubi erat tabernaculum ejus inter Bethel et Hai. tur. Unde et addidit: « Surge et perambula ter-
VERS.3-5. — « In Bethel, / etc. Est autem Be- ram, J etc., ut perambulando scilicet porveniat ad
thel civitatula in duodecimo lapide ab Helia ad dex- eam quam in nno loco slans videra non poterat.
teram eunlibusNeapolim : quoe prius Luza, id est Significatur aulem ea "terra quam acceperat Israël
Aroygdalus, vocabatur, in tribu Benjamin : Bai semen Abroesecundum carnem, non secundum fi-
vero in tribu Juda separala sacerdotibus; Belhel, dem : quod futurum '^ral sicut arena maris, quia
domus Dei; Hai, oculus vel fons': bene ergo taber- numerari non possit.
naculum -inter Bethel et Hai figens, altare Domino G e Tibi dabo. n Christo promittilur hoereditas om-
«dificavit, quia sancti a mundi principe et soeculi nium gentium, qui Ecclesiam suam per totum
voluplalihus reeedenles, abluti sancio fonte baptis- mundum diffudit, cui Pater dicit : c Postula a nie,
mi, cursum praesentis vite considerate ducentes, el dabo tibi génies hoereditatemtuam (Psal. H), i
et- liosliam laudis et boni operis super altare frdei Et psalmo JLXXI: t Et dominabilur a mari usque ad
Deo exhibentes, ad-domum Dei,id est ad coelestem mare, i
ïïièrusalèm, féliciter tendunt. VERS.£8. — « In Hebron. t Civitas est in tribu
VERS.6-9.-— « Erat ,quippe subslanlia eorum Juda, quoeet Cariatharbe dicitur, Id est, civitas qua-
t multa, » etc. « Ne quoesosit, >etc. Nos quoque nihil tuor ; nnp CiiARUTenimHebraiceMuifas,iy:r)N arbe
concordioeet charita|i proeponamus, sed per dexte- quatuor. Ibi enim situs est Adammaximus e,t Abram,
ram prosperitaliSf vel sinistram adversitatis, in pace îsaac et Jacob.
.et dilectione perseveremus. Rixa inter paslores Lot CAPUT XIV.
.el paslores Abroeconlroversiam significat inter pa-
slores calholicos et subversores hoereticos. Unde et VERS.1. —.« Amraphel. i Interpretalur dixit ut
Lot hoeresiarchas significat, qui declinans interpre- caderet, et est'rex Sennaar, quoe excussio dentiùm
talur-; et circa Jordahem, id est descensum, regiq-;P vel fetor eorum interpretatur. Hic significal hoere-
.nem sibielegit. Pastores ejus, hoerelicos el schisma- ticos, qui ad casum lendunt, et verbis dolosis feli-
licos, qui pulchra et declivia petuiit, nec in mon- dum sensum evomunt.
tera eum Mose as.cendunt ad Dominum, pacem et « Arioch. » Ebrius -vel ebrieta's Interpretatur :
unitatem continentesj.etoplionem quo yoluht eundi staltiliam genlilium significat,'qui iniquitate ebrii
accipiunt; et graliaih fugientes, libéré arbilrio se creaturam pro Creatore colunt, et soeculi illece-
committunt. Pastores vero Abroe calholicos docto- bris volvuntur. « Chodorlahomor. t Decorus mani-
rés significanl, qui hoerelicos etiam localiter fugrunt, pulus interpretatur, qui est'rex Elam,'id est, hujus
secundumillud ad Titum ni : « Hoerelicumhoniirîem soeculi: hypocrisim significat, quoe licet vana sit et
post primam et secundam correctionem devita : » perniciosa, tamen décora in superficie videtur, sed
et hoc inter gentes Ghananoeiet Pheresoei, in terra in fuluro quid fuerit apparebit.
scilicet promissionis', quia inter calholicos el boe- « Thadal. a Sciens jugum vel explorator, qui est
.reticos, quorum sit regnum coeloruni, solet esse -rex gentium; avaritiam significat, quoe sagax et
conlenlio, 'versula mullos sibi subjugat. ,r
 i
119 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
« Amraphel, > etc. Hi quatuor reges figurant, A VERS.14-1/.— c Quod cum audisset Abram, i
quatuor princrpalia vitia, quatuor virtutibus prin- elc. (ISID.)Mystice. Simiriler fides nostra cum fir-
eipalibus contraria ; quoequinque sensus per quin- mala est Spirilu principali, quinque sensus corpo-
que reges significalos subjugare nituntur, per con- ris quasi quinque reges subjicil, verbo Dei triuni-
cupiseenliam carnis, per concupiscentiam oculorum, phans de homine exleriôri. Ille in trecentis decem
per arnbilionera soeculi. et oclo adversarios debellavit, quia nos in sacra-
VERS.2-15. — « Balae.i (HIERON.) Hebraice devo- mento crucis, quam tau liltera significat, quoe tre-
raiio dicilur. Tradunl Hebroeihanc alibi Salissant centa significat, quinque sensus carnales, nos anlea
dici, el vilulam conslernantem, quod tertio terroe variis viliis captivantes, superamus. Decem et oeto,
motn absorpta sit. Et ex eo tempore quo Sodoma ex lernario el senario raulliplicalus, fidem Trinila-
et Gomorrha. Adame et Seboim divino igné sunt tis el perfeclionem significat operis quibus virlu-
subversoe,illa parvula nuncupetur. Segor enim lrans- lum contra vitia plena victoria-perficitar.
ferlur in parvam, quoe Syra lingua Zonra dicilur. (STRAB.)Allegorice. Bellum Abroe cum quatuor
Vallis autem Salinarum, in qua fueruntpulei bitu- regibus significat bellum virtutum el viliorum. Pater
minis, posl Dei iram et sulphuris pluviam, in mare ergo fidei, el prima via credendi, pro fralre suo
Mortuum versa esl. quod a Groecisstagnum Asphalti, B Lot dimicavit et vieil,' non in mullitudine exercilus,
id est bituminis, dicitur. sed in trecentis decem et oclo expedilis vernaculis.
Mijstice. Quatuor reges quinque superant, dum Sic quisque pro anima sua contra spiriluales nequi-
contrariai potesiales quinque sensibus corporis ab- tias bellum gérai cum trecentis decem et oclo ver-
ulenles viliis iliaqueant et captivant. naculis, id est, cum auxilio sanctoecrucis : tau enim
Allegonce. Taies reges superant primum Bara, liltera, quoe habet -figuram crucis, -trecenla ex-
qui interpretatur malitia vel creatura, et est rex priinit.
Sodomorum, id est coecilalis, vel pecudis silenlis, Dan aulem unus est de fonlibus Jordanis ; alter
cum eis qui in vetusla malitia persévérant, more enim Jor vocatur, quod interpretatur rivus; duo-
pecudum coecitaiemlibidinis sequi persuadent. Vin- bus ergo fonlibus, qui non procul a se distant,
cunt et Bersa, id est in anguslia conslitulum, re- in unum rivulura foederalis, Jordanis appellatur.
gem Gomorrhoe, id esl populi tumentis el seditiosi, VERS.18, 19. — t At vero Melchisedech, i etc.
cum eos qui curis sa:culi angustiantur ac nefas (HIER.)Nunc aiunt Hebroei esse Sem filium Noe, et
rapinoe agere non formidant, obruunl et prosler- coraputalione annorum ostendunl eum usque ad
nunt. Vincunl quoque Sennaab regem Adamoe, id Isaac vixisse : et omnes primogenitos a Noe usque ad
est lerrenoe, cum eos qui terrena tantum sapiunt *- Aaron poniiûces fuisse. Salem vero postea dicta est
in luxuria permanere hortantur, ut dicani : « Co- Hierusalem ; Apostolusmemorans Melchisedech,t sine
medamus el bibamus, cras enim moriemur (I Cor. pâtre et maire, n referl ad Christum, et per eum ad
xv). » Viiicunt Semeber, qui interpretatur ibi per- Eeclesiam gentium, quia gloria capitis ad membra
ditio, et est rex Seboim, id est cinguli moeroris, refertur. Quoniam benedixil Abroe circumeiso, et in
cum per iracundiam elinvidiam incautos decipiunt; eo Levi, et sic Aaron, de quo postea sacerdotium.
unde Job v : « Stnllum interficil iracundia, parvu- Ex quo vult corrigera sacerdotium Ecclesioehaben-
lam occidit invidia. » Regem quoque Baie vincunt, lis proepulium benedixisse circumeiso sacerdolio
cum pusillanimes in desperalionem mîttunl; Baie Synagogoe.Quia, autem ail : « Tu es sacerdos in
namque interpretatur proecipitatîovel absorbilio ; ad oeternum secundum ordinem Melchisedech, t mini-
hoc maxime diabolus certat ut post lapsum peccali sterium -noslram veri ordinis signatur, non per
in desperalionem initiât. Aaron irrationalibus victimis immolandis, sed oblalo
VERS.4-6. — c Duodecim, i etc. Duodenarius pane et vino, id est, corpore Domini el sanguine
superfluus est numerus. In qua superfluitate serviunt consecrari.
quinque sensus noslri vanoe superslitioni, quam (STRAB.)Melchisedech, qui interpretalur rex ju-
significat Chodorlahomor, et qualuor viliis sibi stitioe, et dicitur rex\pacis, Christum significat, per
adjacenlibus ; el recédera volenlês gravem per- quem réconciliât! sumus, el qui in fine soeculijuste
seculionem paliuntar, et soepesuperanlur. judicaturus esl. !
VERS. 7-12. — « Percusserunlque. t (HIERON.) VERS.20-25. — < Déditei décimas, J (ISID.)Sciens
Alia edilio habet, etc., usque ad quia ibi populum ergo patriarcha, etc., usque ad partim stipendia lé-
Deus judicavit. gitime pugnantibus débita non abnegans.
i Raphaim in Astaroch, i etc. Nomina locorum VERS. 24. — c Qui venerunl, i>etc. Ulilur enim
et gentium significanl carnaliter viventes, quos fa- aliquando fides teslimoniis infidelium; unde" Apo-
cile vitia vincunl. stolus ad Titum i : luMaloebestioe, pigri ventres ; t
VERS.15. — c Hebroeo. ^ LXX, transfluvîali; quia sed ad utilitalem lidelium.
Scilicei de Mesopotamiaveniens transita ffuvio Eu-
CAPUT XV.
phrale, sedem posuit in lerra Chanaan. Unde Jésus
Nave : « Quidsvultis servira diis patrum vestrorum VERS.1. — « His itaque transactrs, t etc., « Noli
qui sunt trans flumen? i c timere. J Triumphala mullitudine viliorum, eonfor-
121 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. GEN 122
lalur spes cujusque fidelis a Domino ne litubet, sed ,A uxor quoque hoc voirai et coegil, quoefilios habere
mercedem exspectet. non poteral; ideo ex alia suscipere cuniebat quem
VERS.2. — « Dixitque Abram. ( HIERON.in Q. in locum proprii adoplarel.
Hebr. ) t Ego vado sine liberis, » etc. usque ad ab VERS. 2-1,1. — « Ingredere ad ancillam, t elc.
hoc aiunt Damascum et nominatam , et coudi- (HIERON.) Nota diligenler quod procrealio filiorum in
lam. Hebroeo oedificatiodicta esl, etc., usque ad tanquam
VERS.5-8. — < Suspice coeliim, s etc. Superius per angelum lata in gratiam redeat el se subjiciat.~
dixit : ( Eril semen tuum sicut-arena maris, » quia (RAB.)Hoeduoe mulieres sunt duo Teslamenta :
in illa plèbe quidam erant carnales el terreni, qui Agar, Velus, quod in Synagoga Judaicum populum
arenoe comparantur, quia aridi, el a bonis operibus servituti nulriebal obnoxium ; Sara, Novum, quod
infecundi ; alii quasi slelloefulgentes. populum Christianum in libertatem fidei generavit.
(RAR.)Duplex significalio promissr semiuis' datur. Multiplicali sunl ancilloefilii, ut non numerarentur
Ostensis slellis dicitur ei : « Sic faciam semen proe mullitudine, qui supra arenoe comparantur. Ipse
tuum, t id est, gentem Chrislianam, cujus tu paler ergo populus ferocitate'sua oemulus, el omnibus bo-
futurus es, in fide, scilicet resurrectionis lumine nis conlrarius, et maxime cumChristianum populum
coruscare. Ostensa vero arena dicilur : « Sic erit B loto orbe, invidia stimulante persequitur, et longe
semen tuum, J etc., id est, copiosa erit gens Judoeo- lateque dispersus, vagando et negptiando omnibus
rum, sed arida el infecunda. esl onerosus.
VERS.9-10.— e Sume, inquit, mihi,-t elc. (ISID. VERS.12.— t Hic erit férus homo. i Vel rusticus,
in Gen., lom. V.) Vacca triennis, plebs Judaica secundum alios. (HIERON.) In Hebroeohabelur phara
posita sub jugo legis, etc., usque ad quando per ignem (N")S)quod interpretatur onager. Significat semen
separabuntur boni a malis. ejus habitatarum in deserlo, id est ,„ Saracenos
f Vaccam triennem, el capram trimam, » elc. vagos, incerlisque sedibus, qui omnes génies quibus
Quia ab Adam usque ad "Noe, et inde usque ad desertum ex latere jungitur incursantes, impugnan-
Abram. deinde usque ad David, populus adolevit. lur ab omnibus. •
VERS.11. — « Descenderuntque volucres , > etc. VERS.15. — s Vocavit aulem Agar. i Recte nomen
(GREG.,lib. xvi Moral., c. 20.) Tropologice. In ipso ejus ita vocavit, quia grataito consulil miseris et bu-,
oralionis sacrificio ingérant se importunée cogitalio- miles consolatur. Unde : « Tu laborem et dolorem
nes, râpera vel violare cupientes : sed manu sanctoe considéras, et tibi derelictas est pauper, Ï etc. «Pro-
diserelionis debemus custodire quod foris oflerimus, feclo hic vidi posteriora videntis me. » Taie est
ne maligni spirilus el perversoecogiialiones rapiant. C îHud : « Videbis posteriora mea, nam faciès non ap-
VERS.12. — < Pavor irruit, >etc. (Auc in Quoest. parebit tibi. n « Non enim homo videbit faciem meam
Hebr.) Tractanda est isla quoestiopropter eos qui efvivet (Exod. xxxm). u Illam enim "manïfestalio-
contendunt islas perturbaliones non cadere in ani- nem sapienlioe Dei nemo potest videra et vivere.
nmm sapienlis, elc, usque ad non dicendam pertur- Ipsa esl species ad quam suspiral qui Deum diligit
bationem. loto corde, tota anima, totajuenle : ad quam con-
VERS.13-15.—«Seito proenoscens,i etc. (Isro.)Po- templandam, eliam proximum diligendo sicut seip-
pulus Israël in ^Egypto serviturus prophetatur : *non sum, quantum potest, oedificat.Posteriora vero ejus,
quod JEgyptiis annis quadringentis servierit, sed 'id esl,incarnationem ejus, quam assumpsilpostremis
quia.hic numerus in illa afflictione completus est, lemporibus, nunc per fidem el dileclionem deside-
quia ab illo tempore compuiatur quod ista Abrahoe rando contemplamur, et in fuluro oeterna contem-
promillunlur. plalione fruemur.
« Scilo proenoscens, J elc. (Auc de Civ. lib. xvi, VERS. 14-16. — « Propterea appellavit puteum
c. 24.) Non sic accipiendum est, lanquam in illa du- e illum, » etc. (HIERON.)Usque hodieputeus Agar de-
rissima servitute quadriugentos annos populus Dei _ monstratur in deserlo Arabioe, inter Cades et Barad,
fuerit, etc., usque ad populus Dei in ./Egyplo dura quod significat veleris legis el novoe Scripturam,
servitute afffictus est. quam eondilor noster, vita viventiuin, spes morien-
VERS.16-21.— t Generatione autem, » etc. (HIE- -tium, intuitu pioe miserationis mortalibus dcdil, ut
RON.epist. ad Damas.) Moses vero alibi dicit, etc., edocti el a viliis .eorrecli, Dei visionè perpetuo digni
usque ad el ad Salomon perveniunt. esse mereantur.
CAPUT XVI. CAPUT XVII.
VERS.1. — i Igitur Sarai uxor Abram , » etc. VERS.1-4. — ...... « Ponamque foedus, J etc. In
(RAE.)Non est adulter Abram si, vivente uxore, an- Hebroeo berilh (n^D), quod non testamentum, sed
eilloe jungitur, quia nondum promulgata erat lex foedus, sive pacluro significat.
Evangelii unius usoris : el genus suum niullipliean- VERS.5-7. — « Nec ultra vocabilur nomen tuum
dum audierat, sed per quam mulierem nesciebat, t Abram s (IDERON.) Dicunl Hebroei quod Deus ex
quia Saram slerilem noveral. Non fuit in coitu libi- nomine suo, quod apud illos tetragrammalon esl,
dinosa voluptas, sed prolis habendoe pia charilas : ftJitleram Abrahoe, el Saroe addideril. Dicebalur
125 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 124
autem Abram, quod est pater excelsus; poslea dictas A (ISID.)Declaratur promissio de vocatione geniium
esl Abraham, quod est pater mullarum, nam gentium in Isaac filio promissionis, id est gratioe, non nalu-
in nomine non habetur, sed subauditur. Nec miran- roe, quia de sene paire et sterili maire : et quia hoc
dum quod cum apud Groecoset nos a litlera videatur non per generaiionem, siculIsmael, sed per regene-
addila, à litlera addita dicatur : idioma enim Hebroeoe ralionem fulurum erat, imperata esl circumcisio,
linguoe1i consuevit scrihere et a légère : sicul econ- quando Saroe filius promitiitur in lypo Ecclesioe,
trario, h pronunliare el a scrihere. non quando Ismael, qui lypus Judoeorum.
VERS.8, 9. — « Daboque tibi el semini luo.. .. el " - IsrD.)<-Errant qui putanl primum Sa-
(HIERON.
« omnem terram Chanaan. i Chanaan interpretalur ram per unum r scriplum fuisse, el postea additum
motus eorum : cujus terra' a fidelibus in possessîo- esse allerum r. El quia r apud Groecoscenlum signi-
nem accipitur, cum mens prius diversis circumacla ficat,! n™ltassuper hoc nomine suspicantur ineplias,
motibus, in- melius mulala , postmo'dum irreflexis cum el ulcunque veîinl vocabulum commutatum,
oculis in anteriora extendilur non Groecam, sed lïèbraicam débet habere ratio-
« In possessionem oelernam. J (AUG.)Scripiura vo- nem. Hebroeumest enim. Nemo enim allera lingua
cal oeternum cujus finis non consliluilur, aut quod quemlibel vocans, eiymologiain vocabuli sumil ex
nonita fit uideinceps non sil faciendum, quantum B allera. Sarai ergo primum vocata est ('Tï^) persrin,
peninet ad curam vel poieslatem facientis ; unde : - res, iod. Sublala ergo Aodaddita est lie litlera, quoe
Serviet oeternumqui parvonescietnli. pro a legitur, et vocata est Sara (îtffl)- Anlea enim
dicebalur piinceps mea, quia quasi unius familioe
VERS.10. — c Circumcidelur ex vobis masculi- mater : poslea absolute princeps, omnium scilicet
t num, J etc. (STRAB.)Tribus de causis hoc proeeipi- gentium princeps futura. Quidam pessime suspican-
tur Abrahoe. Primo ul per obedientiam mandatipla- tur eam prius lepram fuisse vocalam, el poslea
eeat, per cujus proevaricalionem Adam displicuerat ; principem, cum lepra sarai dicatur (myï), quod in
secundo, nt hoc signo a coeterisnationibus discerne- - noslra lingua videtur habere aliquam simililudinem,
retur ; lerlio, ul in eo membro circumcisus quo li- sed Hebroeo penilus est diversa., Scribitur enim per
bido solel dominari, castilalem sibi servandam et zadich et ain et res et tau ; quod a tribus superiori-
impudicitiam rescindendam cognoscerel. bus, id est, schin, res el lie, quibus scribitur Sara,
VERS. 11-15. — « Carnem proepulii. » (RAB. manifeste distat.
STRAR.)Circumcisio facta in uno membro significat VERS.17, 18. — « Cecidit vAbraham in faciem
circumcisionem spiritualem, quoein corde et in om- suam, et risit in corde suo. J (HIERON.)Post pau-
nibus sensibus exhibenda esl. Cireumcidenduni esl C lum sequitur : « El vocabis nomen ejus Isaac : t
cor, ne noxia cogilemns ; oculi, ne vanilaiem vi- qui risus interpretalur de risu Abrahoe,non de risu
deainus; aures circumcidendoe sunt, id est obta- Saroe. Postquam enim ex risu Abrahoe vocatus esl
randoe, ne audiant sanguinem : et sic in omnibus filius ejus Isaac, legitur 1Sarani risisse.
sensibus celebranda est circumcisio. i Nomen ejus Isaac » Sciendum quod qualuor
(ALCUIN. in Gen., tom. I.) Ideo autem Abrahoecir- in Veleri Teslamento nominibus suis aperte, anle-
cumcisio commendata est, etc., usque ad unde olim quam nascerentur, vocati sunt rlsmael, Isaac, Sani-
proevaricatoresgeneraverunl ad morlem. som el Josias. Lege Scripturas.
Allegorice. Jam tune propier futuram peregrina- VERS.19. — « Constituant pactum meum, > etc.
tioneni, ne misceretur semen ejus gentibus, circum- Pactum vero Domini cum Isaac, populo scilicet fi-
cisionis pactum datur in signum : quia significat na- deli, quem mater Ecclesia per fidem et baptismum
luram Tenovatam per baptismum, post spoliatio- generavit. t El foedus seuipilernum, » quia oeiernoe
nem veteris hominis per Christum, qui resurrexil viloe possessio ei soli promitiitur, qui cum capite
posl baptismum. -Servos vero vernaculos, emptilios suo Christo regnum coeli semper possidebit.
etiam, cireumeidi proecepit, ul doceret ad omnes VERS. 20. — t Super Ismael,' » elc. Historiée.
périmera redemptionis gratiam. Ibi et parenlum Ismael populum Judoeorumsignificat, qui multipli-
mulantur nomina, ut omnia resonenl novitalem. catus esl valde ; duodecim duces generavit, cum
Abram, pater excelsus; Abraham, noter multarum multiludo carnalium Judoeorum ex duodecim pa-
gentium. triarchis genita, in duodecini tribus est divisa.
VERS.14. — t Masculuscujusproeputiicaro, t etc. VERS.21. — «In anno altero. » Annus aller, quo
(ISID.)Quoeritur quomodo pueri cireumeisi (qui pa- Sara genuil Isaac, lempora sunt regeneralionis, qui-
ctum Dei irritum non fecerunl, sed qui eos circum- bus fusus est sanguis Christi et genus bumanum ad
cidere neglexerunt) périra debeanl? Sed pactum vitam restauralum.
Dei non secundum opus, sed secundum originem in VERS.22. — « Ascendit Deus ad Abraham, i etc.
primo homine irritum fecerunl, in quo omnes pec- (Glossa Groeca.)Ergo, ut ila dicam, descenderat, ex
caverunt. Nascuntar enim omnes, non prdprie sed[ humîlem se, circumeisionis legem statuens, proe-
originahler, peccalores. Ideo pereunt omnes qui per huerat.
ïegeneralionem non liberanlur. VERS.23-27. — i Tulit aulem Abraham, t elc.
VERS.15, 16.— e'Sarai uxorem tuam, » etc. Non inlendebat Deus ul lanlum proepulium earnis
 125 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. GEN. 126
Abrahoe et sobolis ejus circumciderelur, sed ei A visas est (Joan. vin). » Proevidit enim myslerium
quem a cunctis elegerat, oelerni Tesiamenti muner; futuri sacramenli, Unde pedes eorum lavit, ul in
conferabat ; unde Paulus Phil. m : « Nos sumu fine mundi purificalionem lavacri futuram monstra=
enim circumcisio, qui spirilu Deo servimus. J E rei ] pedes enim novissima signiûcant,
alibi, "Rom..H: i Non enim qui in manifesta Ju « Quos cum vidisset. » (GREC, lib. ix Moral., c.
doeusest, neque quoe in manifesta, in carne, es 51.) Moraliter. Abraham tribus angelis occurrit, quia
circumcisio. i Circumcidamus ergo.Dei verbo au vir el dominus domus, scilicet spiritualis jnlelleetus,
.res, labia, cor, proeputium el omnia membra earnis débet in cognitione Trinitatis claustra earnis ex.ee-
De circumeisione surium dicilur Luc. vin : « Qu dere, et quasi habitationis infimoe januam ,exire.
habet aures audiendi, audiat ; t incircumeisis auri Cura earnis, quam Sara significat, foris>ad jactan-
bus verba sapientioe et veritalis non possumus au tiam non appareal, sed posl tergum viri, id est, sub
dire. Circumcidamus labia, ne aliquid turpe, vt discretione spiritus, solis-necessariis intenta, ne-
malum, vel oliosum Ioquamur. Circumcidit carrier scial procaciler delegi, sed verecundemoderari.
praspulii, qui sola causa posteritatis, certis el legi (Ibid., lib. xxvrn, c. 4). Abraham non potaisset
timis temporibus, conjugio uiitur : qui aliter agii angelos videra, hospilio suscipere et cibos adhibere,
non circumcidit. Ecclesia vero, gralia Chrisli pr 1B nisi corpus ex aère assumpsissent : non enim ap-
secrucifixiroborata, non solum se ab illicilis 1cm - "parèrent", non cibos""sumerent, nisi solidum-corpus
perat, sed eliam a concessis, et tanquam virgo spons ex coelesli elemenlo haberent. Nec mirum quod
Chrisli pudicis virginibus fioret, iu quibus vera cir modo angeli, modo Dominus vocantur, quia angeli
cumeisio proeputii servatur in carne. Qui autem noi voeanlur, quiexlerius ministrant, et Dominus osien-
obscoenis desideriis, vel sensibus hoereticis, el blas ditur, qui eis interius imperal.
phemis assertionibus, nioechalur, sed fidei purita VERS.4, 5, — « Sed afferam. J>Ad hospitalilatis
tem in conscientia cuslodil, corde circumeisus est officia revertitur, quoe eliam angelis exhiberi pos-
et de eo dici potest : c Beali mundo corde (Matth sunt, cum ex elementis corpoream formam assu-
y), J etc. Circumcidanlur manus, ne mala faciant munt : quod Abraham intelligens, deilatem in uni-
pedes, ne in malum currant : visus, ne illiciia con- tate adorabat, el dispensationi angelicoein forma vi-
cupiscat ; gustus, ul, ad gloriam Dei manducel e sibili minislrabat.
bibat ; odoratuSj ul Christi odorem capiat, et operi- VERS.6. — « Tria sala, J Hoecin typum Eccle-
bus misericordioe odorem suavilatis spargat. Sin sioe dicunlur, quoe de tribus mundi parlibus in uni-
gula quoque membra, si in oflficiis Deo serviant tatem fidei congregala est, el quasi pahis sine fer-
circumeisa sunt. Si ultra proescriplain legem luxu G mento igné Spiritus sancli decocla est.
rient, incircumeisa. (STRAB.) Satum genus est mensuroe. Tria sala très
(HB3RON.-STRAB.) Quoerisolet quomodo feminoesal filios Noe significatif, ex quibus omne genus homi-
vabantur, quoenon circumeidebantur ? Fide scilice num disseminalum est. Significatur ergo Ecclesia,
el hostiarum oblatione", sicut ante circumcîsionen vel evangelica doctrina per totum mundum disse-
viri sancli mundabantur unde : « Fide-purifican: minanda, et in tribus mundi partibus, Asia, Africa
corda eorum. i el Europa, multiplicanda.
CAPUT XVIII t Tria sata, t de quibus Sara subeinericios panes
facit, 1res filios significanl Noe, ex quibus omne ge-
VERS.1. — < Apparuit autem ei Dominus in con nus hominum natum est : qui divinoeTrinitati cre-
c valle Mambre. T>(ISID.in Gen.) Abrahanrtriplicen dentes aqua baptismatis per Saram, id est Eccle-
figuram gerit : prirnam , "Salvaloris , qui relictï sram, conspersi sunt, el in unum panem corporis
cognatione venit in mundum ; 'alteram, JPairis, quh Chrislijedaeti. Hoecsunt tria sata farinoe, quoemu-
Filium unicum immolavit ; tertiam (qaoe in hoc locc lier In Evangelio fermentavil : azymi suntpanes,
apparel), sanciorum qui adventum Chrisli cum gau- quia sinefermentomalitioe, et angora [AU, rancore]
„dio susceperunt. Tabernaculum Abrahoe Hierusa- nequitioe, et fervore perversoe dôclrinoe, oportel esse
lem significat, ubi pro tempore propheloe et apostoli credenlium unitatem.
habitaverunt, et Christus adveniens a credenlibus « Subeinericios. i Subcinericii sunt," ut per poe-
exceptas, ab incredulis in ligno"suspensus est. niienliam delictorum Spiritus sancli vapore_ deco-
VERS.2, 5. — « Très viri. > Très vrri Christi ctt, esca Deo acceptabilis efiîciantur.
pronunliant adventum, quem duo angeli comitan- VERS. 7. — « Vitulum tenerrimum. » Vitulus le-
tur, Moses secundum quosdam, et Elias ; unus le- ner et saginatus Chrisli corpus est, quod pro salute
gislàtor, qui in lege adventum Domini indicavil -. mundi <>darborera crucis immolatam est."Hic est
aller, qui in fine venlurus est, secundum adventum vitulus qui çrodigo filio occiditur.
Chrisli nunliaturus, et -Evangelium ejus proedicatu- VERS.8. — « Bulyrum et lac » cum carne viluli
rus. Unde transfiguralo Domino in monte cura eo apposuit, quia lac velerem legem signât ; unde I
videnlur. c Très vidit, et unum adoravif, J Salva- Cor. m : « Lac polum dedi vobis, non escam, -> elc.
lorem scilicet oslendens, cujus adventum proeslola- Tradi'ierat enim illis legis mandalum, quasi lac de
batur. Unde : c Abraham vidit diem meum et ga duarum -lalTularum expressum uberibus, hoc est
 127 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEÛLOGICA. 12&
testamentum fidei, quia nondum poleranl evangelicoe A commillit, queni voluntalis suoeel secretorum fide
doclrinoe solidam escam sumere. Butyrura uberri- lem exseculorem cognovil ; de quo ipse carne nasci
mumetpinguissimumevangelicum est testimonium, turus erat s in quo sunt omnes thesauri sapienlioe et
quod velut oleum fidelibusin signum datur. Vitulum scientioeabsconditi (Ijl Cor. n). » Promillit quoque
cum lacté et1butyro apposuil, quia nec corpus Do- Abrahoe non solum proemia, sed obedientioefilioruoe
mini sine laete legis, nec hoc sine Evangelio esse ejus justitiam, el circa eos promissa compleri. Rur-
polest. Sub arbore autem sederunt in Dominicoe sumque promitiitur Isaac, « in gentem magnam fu-
passionis signum, cujus proedicalores sunl. tures, B-et quod « injeo benedicenlur omnes génies
VERS. 9. — e Ecce in labernaculo est, s etc. terroe. » Quibus verbis duo illi pronilttaniur : gens
(STRAB.)Abraham foris cum angelis, Sara in taber- Judoeorum secundum ' caméra, et omnes génies per
naculo est : quia forlium el doclorum est aperle fidem.
proedicare, exemplis instruere : infirmorum et in- VERS.20. — « Clamer Sodomorum et Gomorrhoe, J
sipienlium, discere et subditos esse. etc. (AUG.Q. in Gen.)\ Si hoec verba non dubitantis,
« VERS.10. — « Et habebit filium, s elc. Promit- sed irascentis et mihantis accipiamus_, nulla est
tit Deus Saroe slerili filium, dicens^ Circa hoc tem- quoestio. Humano enim more ad homines loquitur
pus veniam ; non lempus, sed qualitatem sui ad- B Deus, étira ejus sineperlurbatione est, quia immu-
venlus significat, quoniam per filium repromissura tabilis est. Soepe aulem sic minando dicimus : Vi-
'fidelis populus erat nasciturus. Unde Isa. LIV et deamus si non tibi facio, el si non potero tibi fa-
Gai. iv : « Loetare slerilis, quoenon partaris, s elc. cere ; vel sciam, id est experrar utrum non possim.
« Quo audito, etc. (Auc Quoest in Gen.) Arguilur Sed perturbatio non cadit in Deum. Mosaulem hu-
.Sara quia risit, el non Abraham, cum similiter ri- manoeloculionis est, jeui Deus se coapfal, ut bu-
.erit ; quia illius risus admiralionis fuit, hujus du- manoeinfirmitati convenial.
iilalionis, quod dijudicare potuit qui corda novit.
se risisse cum Deum non (GREClib. v Moral., cap. 7.) Peccatum vero cum "
Negat Sara possit latere, voce, culpa est in actione. Peccatum vero cum cla-
sed forte homines pulabat. Abraham vero Deum in- more,
officia culpa cum liberlate.
telligebat, sed humanitatis proebendo, quoe
tanlum infirmoe carni necessaria sunt; mirumest: "VERS. 21-25. — «JDescendam et videbo , J etc.
nisi homines prius arbilratus est, sed in quibus (GREC, Moral., c. 55.) Mala hominum non anle
Deum loqui inlelligeret, quihusdam signis dhinoe credamus quam probemus. Et ecce per angelos ad
mala descendit, et lanto crimine invo-
inajeslatis apparenlibus : sicut in hominibus Deum cognoscenda
lulos inveniens, quasi palienliam proelermisîl, et
apparaisse soepe Scripiura testalur, sed postea an- Q
eos igné judicii anle judicii diem proevenit : qui cum
gelos fuisse cognoverunt.
VERS. 11. — « Erant aulem, J etc. Seniorum tranquillitate judicat, ut majora crimina larde cre-
selas minor est quam senum, elsi senes appellentur dantar, et veraciter agnita citius puniantur.
scniores. Unde, secundum medicos, senior vir de (GREC, lib. i Reg., ic 178, tom. I.) Quo descen-
muliere seniore filios facere non potesl, eliamsi ad- deret Deus, ut quoe essent facta cognosceret ? Aut
huc muliebria fluanl. Secundum hoc Abraham mi- quod non is, qui ubique est, sciret? Sed ni nos'troe
ra tur Dei polenliam de promissione filii, ei hoc mi- ignorantioe exemplum discretionis daret, quatenus
raculum posuisse Aposlolum accipere possumus. debeamus mala gravia audita non credere, ipse se
Emorluum enim corpus non omnino ad generatio- dicil lad cognoscendum descendere, de quo omnibus
nera erat, si mulier juvenilis oetalis fuissel : sed de liquet quia et non descendens omnia sciret.
-provecta astale generare non poterat : de Celhura (HiLAR.,ilib. ix, de Trin.) Habemus nescientem
enim postea generavit, quia juveneula fuit. Tradunf Deum, quod lamen non nesciat. Nam cum peccala
enim medici quia senex de femma proveelioris oeta- magna valde sciai esse, rursum descendit ut videal
lis (etsi muliebria eoiitîngani ei) generare non pos- an consummati sunt ; el si nondum consummati
sil, de juveneula antem possit. Rursus mulier pro- D sunt, ut seiat : inlelligimus eum non ea lune scire,
vectoe oelatis, etsi adhuc-muliebria continganl ei,- de quia prius nesciat ; séd tune scire, quia lempus ad
seniore parère non potesl", dejuvene potest. Mira- agendum sit. Nescîrelergo Deum, non esl ignoran-
vculuiu ergo fuit, quia uterque-senex el provecloe lioe diminutio, sed temporis plénitude
oetalis, et desierant muliebria Saroe. VERS.24-26. — i Si fuerint quinquaginta justi, >
VERS.12-14. — « Voluptali operam dabo ? s etc. elc. (ISID.) Quinquagenarius numerus, a quo usque
(GREG.lib. ix Moral., c. 51.) Cura earnis, etc., us- ad decem descendit, poenitenliarn significat Unde
que ad quid mens noslra -aliud quam gauditsm pa- et quinquagesimus psalmus poenitentialis est. Si
rit? ergo converterentur, salvarenlur. Sed cum Deus
VERS. 15. — « Non risi, etc. (AMBR.)Vel ideo aspicil delinquentes nolle ad poenitentiam converti,
negavil se risisse, -•quia ignoravil ; ideo risit, quia illico ardorem ïmmoderaloe luxurioe igné "gehenna?
prophetavit. compescit. Usque ad decem juslos non perire Sodo-
VERS.17-19. — « Num celare potero Abrahoe quae' niant dixit, quia si in quolibet per decem proecepto-
-i gessurus sum. t BeneDominus Abrahoesecrela sua rum custodiam Chrisli nomen inveniatur, non per
 129 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. GEN. 150
ibit. Denarii enim numeri figura et crucem Chrisli A et adorât, angelos videtur intelligere ; dum ad refe-
significat. clïonem corporis invitât, homines videtur puiare.
VERS.27. — c Loquar adDominum, » elc. (GREC Sic de his et de illis qui Abrahoe apparuerunt idem
lib. xvnr Moral., c. 55.) Mystice. Sancti quanto ma- întelligendum esl. Ex hoc autem loco Scripturoe et
gis divinitatis interna prospiciunt, tanto magis se multis aliis commendatur virlus hospîlalitalis. Unde
nihil esse conspîciunt. Nusquam legitur Abraham Paulus Heb. xm : « Hospitalilalem nolile ôblivisci :
se cinerem et pulverem professum esse, nisi cum per hanc enim placuerunt quidam Deo, angelis hospi-
meruit Dei locutionem habere. Et ait : « Loquar ad tio recepiis. t
Dominum meum, cum sim pulvis, J etc. Fortasse (Glossa Groeca.) Notandum ubi bénéficia Dei ex-
..enim aliquid se esse crederet, si veram essenliam, plicantur, Deum adesse; ubi vero supplicia exercen-
quoesuper ipsum est, non sensisset. Unde et David tur, angelos milli; ut sciamus Deo benefacere,"ju-
exclamât : i Mémento, Domine , quoniam pulvis cundum et placilum Deo proprie esse ulcisci vero
sum (Psal. x), i etc. Deo ingratum esse.
Moraliter. Quosdam per tumorem sensus non éle- VERS.2. — « Lavate. » Quod hospitibus solet fieri,
vai, sed' per misericordioe opéra ; quidam dum se ut affectus lerreno pulvere sordidati, et acedia, et
terrenis abundare conspiciunt, veras divilias non B pusillanimitate, lanquam pulverulenlis squaloribus,
iequirunt, et oeternumregnum non amant, quia tem- emundenlur. Unde in monasteriis pro venienlibus
poralia sufficere putant. Non esl ergo sensus in cri- de via oratio celebratur.
mine, sed affecfus. Cuncta enim quoeDeus condidit; VERS.5-7. — «Conmulititlos. » (ALC)Angeli quasi
bona sunl. Sed qui bonis maie utilur, hic agit ul per coacti domum Lot ingrediuntar, ut charitas ipsius
edacilatis ingluviem eo, quo vivere debuit, panei tentata et probata remmieraretur, et ut oslendere-
moriatur. Pauper ad requiem Lazarus venerat, su- tur quantum esset hospilalitatis bonum. Hospitalem
perbum divilem cruciabant lormenta (Luc. xvi) : domum ingressi sunt, et hospitem liberaverunl;
diras tamen Abraham fuerat, qui Lazarum in sinu clausas hospitibus domos ignis ingressus peccatores
tenebat. Ait tamen : « Loquar ad Dominum meum perdidit.
cum sim pulvis et cinis, t etc. Quid divitias suasi VERS.8, 9. — n Habeo duas filias. i (AUG.,Q. in
oeslimabat, qui seipsum pulverem cineremque pu- Gen.) Utrum admittenda sit compensalio flagitio-
tahal ? Aperle" cernimus in quo loco se posuerat, rum, vel quorumlibet peccatorum, ut faciamus
qui se pulverem el cinerem, etiam cum Deo loque- mala, ne fiant graviora : an perturbation!Lot, non
relur, oeslimabat. Qua ergo poena feriendi sunt, qui sit consilio tribuendum, merito quoeritur? el nirni-
ad suuima non proûciunt et de minimis se extol- G rum periculosissime hoec compensatio admitlilur. Si
lunl? autem perlurbalio mentis fuerit, nullo modo est
VERS.28-35. — « Quinque fuerint. i Quinque ci- imitanda.
viiates igneis imbribus combustoe. Omnes enim quii VERS.10. — «EtinlroduxeruntadseLol. » (GREC,
quinque corporis sensus libidinose tractaverunt, fu- 1. vi Moral., cap. 16.) Malis adversantibus inlra do-
tura incendio sunl cremandi. ' - mum Lot reducitur et munitur : quia quisque justus
t Quid si invenii, i elc. (ALC) Non necesse est; pravorum insidias sustinens, ad mentem revertitur,
hoc de osini loco accipere. De Sodomis autem po- et rnanel inlerrilus. Sodomiloe in domo Lot oslium
tuit dici, quia sciebat Deus nec decem esse ibi, elt invenire nequeunt : quia corruptores mentium con-
ideo sic respondebatur Abrahoe ad exaggerationemt ira vitam justi nullum reprehensionis àditum hne-
iniquitatis Sodomorum niunt. Percussi coecilale quasi domum circumeunt,
t Decem. J Denarius crucem Chrisli désignait quia invidentes facla et dicta perscrulanlur. Sed quia
quia x liltera, qua denarius exprimitur, in figuraL de vita justi, fortis et laudabilis aclio ubique ob-
crucis formatar. viai, errantes parietem palpant.
t Dixit. i Sciebat enim nec unum ibi esse proe- -n VERS.11-15. — «Percusseruntque coecilale. >(Aoc
ter Lot ; ad exaggerandam iniquitatem hoc dicitur, ubi supra.) Groeceà.opa.m.v., id est, avidentia, si pos-
sicut apud Jeremiara : t Videte si invenialis homi- sil diei, quoefacial non videri, non omnia, sed quod
nem facieutem juslitiam (1er. v) ; quasi : Invenites non est opus. Quomodo enim deficerent quoerendo
vel unum, et parco eis. oslium, si coecilale percussi essent, ut nihil vidè-
rent? sua enim calamitate lurbali, nihil ullerius re-
CAPUT XIX.
quirerenl. Hac kopuaio.percussi erant, qui Eliseum
VERS.1. — « Veneruntqueduo angeli, i etc. No- quoerebant,el qui Christum post resurrectionem cum
landum quod 1res angeli numéro impari Abrahae; ipso ambulantes non cognoscebant.
apparent, quia numéro' impari Deus gaudel. Sodo- VERS.14.— « Egressus, i elc. (HIER.,in Q. Hebr.)
mam venerunt pari numéro, id est duo, qui numeruss In sequentibus filioeLot virgules fuisse leguntur; et
primus ab unitate recedit, et princeps esl alleritatis, , ipse ad Sodomilas dixit : n Ecce duoefilioemeoe quoe
quasi femineam figurans molliliem. Venerunt ini non cognoverunt virum , » etc. Nunc autem dicilur
« vespere, i quia jarn Sodomitis occubuerat soll habuisse generos. Sed quidam arbilrantur eas quoe
jusiitioe. ( Qui cum vidisset, » elc. Dum occurrit Loit viros hahuerunt in Sodomis périsse, et quoevirgiuel
131 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. '132
erant cum pâtre exisse. Sed Hebraica veritas habet. J&liler peccabanl ; isli vero contra naturam : ideo gra- "
e Egressus est Loiret loeutus est ad sponsos qui vissimi supplicii exeraplo damnati sunl.
accepturi erant filias ejus : i virgines ergo filiasnec- VERS.25. — i Universos habitatores. » (ALC) In-
duni fueranl malrimonio copulatoe. fantes cum parentibus in Sodomis cremati sunt, ne
VERS. 15,16. — « Clinique esset mane, i elc. posset adverli impiissimum facinus Sodomilarum, si
(ISID.)Mystice. Lot frater Abraham, juslus el hospi- de origine eorum aliquod remaneret vesligium. Et
lalis in Sodomis , significat corpus Christi, quod in provisum est illis, ne diu viventes sequerentur exem-
omnibus sanctis inter impios gemil, quorum faclis pta patrum el gravius punirentur. Parentes quoque
non consentit, el a quoruin permixtione libérabitur tam pro se quam pro, eis rèi sunt. Mors enim filio-
in fine soeculi, illis damna lis .supplicio-ignis oelerni ruin crimen est parentum. Ideo futuri sunl accusa-
VERS.17-19. — « In monte, J (STRAB.)Moraliler. tores eorum. Esl etiam qualecunque beheficium, non
Mons aliitudinem virtutum significat, ad quam an- reum esse, qui gloriosus non esl;prodest enim pau-
gélus hortatur, secundum illud Marci xix. t Si vis perem non esse, qui rex.esse non potest.
perfeetus esse, vade et vende omnia quoehabes, J etc. VERS.26-28.— « Respiciensque uxor ejus. i(Isn>.)
Qui vero viderit se non posse conscendere, melius Myslice. Uxor, eorum genus figurât quigratia vocati
est ut in Segor, id est in parvula remaneal, conten- B ]
reirp aspiciunt, el ad ea quoe reliquerant redire
tus laicali et communi vila, quam moniem virlutis conlendunt; de quibus dicilur Luc. ix: i Nemo po-
arripiat el ad soeculariaredeal. Virginilas alius mons nens manum in arairo, el respiciens rétro, aptus est
esl ad quam angélus hortatur : si quis videt se non regno Dei. i Ideo prohibelur illis rétro aspicere. In
posse conscendere, maneat in Segor, id esl in legi- quo osienditur non esse redeundum ad veterein vi-
limo conjugio, quia melius est mediocri bono uli, tam, his qui per gratiam sunt regenèrafi, si ullimum
quam per abrupla libidinis proecipitari. Unde I Cor. cupiunt evadere incendium ; uxor retrospiciens in
vu : « Propter fornicalionem unusquisque uxorem salem versa est, exemplum facta scilicet, et condi-
habeat. i t Nec possum in monte : >scilicet perlur- mentum unde alii ^alianlur. Unde Christus ait
balus non credebat Domino, quem in angelis agno Luc xvn : « Memeiitote uxorisLot, i ul nos scilicet
scebat, sicul perturbatus filias proslituebai. tanquam sale condiret, ne negïigenles essemus,sed
VERS.20. — « Est civitas, i etc. (ISID.)Allegorice. prudenler caveremus.
Soiknna interpretalur coeciias, et exprimil mundana VERS.29. — £ Cura enim subverteret, s etc. In-
desideria : altitudo montium, speculalio perfeclo- nuit Scriptura magis merilis Abrahoe Deum libe-
rum. Sed quia multi mundi illecebras fugiunt, lamen fasse Lot, utinlelligamus juslum esse diclum, quo-
in actione positi contemplationis apicem subira ne- dammodo , maxime ' quia colebat unum verumque
queunt, exivit Lot a Sodomis, sed ad monlana Deum, et comparalione Sodomorum, inter quos vi-
non pervenit. Unde Loi ait : t Est civitas hoec vens ad simile scelus flecli non poluil. u Recordatus
juxla, Detc. t Juxta J>dicitur, et tamen ad salutem est Abrahoe. s>Patel mèrilis AbrahoeLot fuisse libe-
luia, quia activa vita nec a mundi curis ex loto dis- ralum, quem Scripiura appellat justum. Et sciendum
creia, nec a gaudio oeternaesalutis esl aliéna. quia juslus eral, non sicut Abraham, sed compara-
« Ad quam possum, » etc. Qui ad contemplalivam tione Sodomilarum.
ascenderenonsufficiunt, ad activam vitam confugiunt, VERS.50.— « Ascendilque, » etc. Sic conjugali
in qua salvantur dehumilitale activoeviloe aliquando ascendunl ad al-
(GREG.,Past, m, 28.) Mural. Ardentem Sodomam iitudinem contemplativoe.
fugere, etc., uque ad unde ad Lot dicilur : « Ascendilque Lot de Segor, J elc. (HIER,in Q.
VERS.21-25. — s Ecce etiam in hoc suscepî pre- Hebr., lom. IU.) Quoeritur cur cum primum monlis
ces tuas, i quia cum Deo oralio fundilur, talis vita fugoe Segor proetulerit, elc, usque ad ambigere non
debuit.
conjugii non damnalur; unde I Cor. vu: t Nolile 3 1. —-« Dixitque major adminorem, i etc.
fraudare invicem, > etc. « VERS.
— Quod pro excusalione dicitur filiarum, quia"genus
VERS.24. « Igilur Dominus pluil super Sodo- hunianum defecisse pulaverunt, ideoque cum pâtre
«,mam, » elc. (GREC) Sulphur, fetor earnis, iguis, accubuerunl. Non aulem excusai patrem quod se-
ardor carnalis desiderii ; cum Dominus earnis sce-
quitur, « el nescivit quod dormissent cum eo ; t ap-
Jera punire decrevissel, qualitate ullionis innoluit
pungunt enim desuper Hebroei ohelo, quasi super-
macula criininis. Sulphur enim feiel, ignis ardel; fluum, quasi incredibile sil, quia rerum natura non
qui ergo ad perversa desideria earnis fetore arse- capiat coire'quempîam nescientem.
rant, jure sulphure et igné perierunt, ut ex justa (STRAB.)Lot inexcusabilis est, primo quia angelo
poena discerent quod rajusta desideiio fecissent. non credidit; deinde quia inebriatus est, el fuit pec-
(STRAB.)Nolandum quia primes peccalores aqua catum causa peccati.
diluvii extermina vit, -qui similiter oûenderanl Deum (HIERON.)Sic prava suggeslio et deleclatio, ut in-
concupiscenlia earnis. Sodomitoe vero graviori sup- ceste mulieres, insidiantur continentîbus, ul accepta
plicie, ignis scilicet et sulphuris diluvio, perierunl. occasione, lorpenles vino fallacioe imbuant, et a
Licel enim illi mensurara excederenl, quasi nalura- statu rectiludinis quasi ignorantes dejïcianl.
 '
155 GLOSSA ORDINARIA.- LIB. GEN. 134
VERS.52. — t Veni, inehriemus, s elc. (ALC) Di- A niam in Hebroeohabelur vegam (DSI;, id est, etiam
dicerant duoefilioeLot consummationem mundi fulu- vera s soror mea est, filia patris mei, sed non filia
ram per ipem : sed, lanquam puelloenon perfectoe, matrismeoe, i et sonat magis quod soror Abrahoe
neque sciebant quod, Sodomitis igné vastalis, mul- fuerit. In excusationem dicimusnondum laies nuptias
tum spalïum inlegrum remaneret ; et suspicatoesunt lege prohibilas.
taie aliquid factum, quale in temporihus Noe audie- «"Filia patris. » Alia translatio, aperlius, « a pâ-
rant, et ad reparandum genus humanum superslites tre, et non ex maire ; » erat enim filia Aran fràtris
se esse cura paire. El quamvis grande crimen con- Abrahoe, soror Lot.
cubitas patris, gravior videbatur irapietas, si servata VERS.15. — i Poslquam aulem ediïxit me Deus
casiitate spem posteritàlis delerent. Ideo consilium de domo patris mei, dixi ad eam, » etc. Poslquam
ineunt, et patris moestiliani vel rigorem vino mol- seimo Dei repulsus esl a Judoea, omnes fidèles
iiùnt, et singulis singuloenoctibus suscipiunfab igno- sunt Christi fratres et sorores ; unde Matth. xir :
rante conceptum, nec repetunt. « Quicunque fecerit voluntaleni Patris mei, qui
VERS.53-55. — « Dederunt, » etc. (ISID.)Lot in ïn coelis est, ipse frater meus, et soror, et ma-
hoc loco legem significat, quia quidam ex illa pro- _ ter. i
creaii, et sub illa positi, maie inïelligendo quodam *• VERS.14. — « Tulit igilur. i AlIegorrCeAbraham
modo se inebrianl; eamque non légitime utendo, significat Christum, Sara Ecclesiam. Abraham ho-
infidelitatis opérapariunl. Bona est enim lex, si quis noralur propter Saroe pulchriludinem, el Chrislus
ea légitime utalur. propter Ecclesiam ; unde psal. LXVII: « Mirabilis
VERS.36. — e Conceperunl ergo, i elc. (HIER.) Deus in sanctis suis. i>Ilabebat Sara virum, sed
Moab (as'ïD) interpretatur ex pâtre, et totum nomen latebat ; habet Ecclesia Chrislum qui in soeculonon
elyruologiam habet. Ammon vero, cujus quasi causa videtur, in coeloreceplus.
Hominis redditur, filius generis mei, sive, ut melius
VERS.15. — « Ubicnnque tibi, i etc. Qui ali-
est in Hebroeo, benammi ('QJEQ), id est filius populi
lerrore principum crederé dïstulerant, eis-
mei, sic derivatur, ut ex parte sensus nominis, ex quando dem jubenlibus, ad Ecclesiam, quoe Christi soror el
parle ipse sit sermo. Ammon enim, a quo Ammo-
uxor est, sese conlulerunt, el per omnes mundi
nite, vocatur populus meus. Chrisli et Ecclesioe dilataverunt.
VERS.57, 58. « Vocavit nomen ejus Moab , > etc. parles gloriam
VERS. 16. — « Mille argenteos, J elc. Quasi jo-
(TUEOD.) Videtur hoec impudenlior, quoe suum ince-
: illa dixil fralrem suum esse qui
rtain ad posteras quoque transmitlere voluit. Moab cando loquitur quia
enim de pâtre significat : altéra verecundior, quoe Q marilus erat, et hortatur ut in posterum hoc memi-
filio nomen indidit, Benammi, id est filius populi nerit, ne deinceps'simile improperium deprehensa
mei. incurrat. Mille argenlei dantur Christo, cum élo-
quentes doclores mundi de gentili conversatione ad
CAPUT XX. fidem Christi tenendam et proedicandam assumun-
VERS.1. — e Profectus inde, J etc. Cades, fons tur. Millenarius enim ex denario quadratas, stabî-
lem et solidam désignât evangelicoe proedicalionis
judicii; Sur, anguslia; quibusHguralur patientia.
VERS.2-6. — « Dixitque de Sara, J elc. (Auc) doctrinam.
Quoerisolet quomodoinillaaetale Abraham pro Saroe VERS.17. — « Oranle autem. t Orante Filio Pa-
pulcbritadine periclilari limuerit : sed formas illius trem, sanatur infecundilas mundanorum, et princi-
vis nuranda est, quoe adhuç amari poteral. pum, et subdilorum populorum. -
« Dixitque de Sara, i etc. (ISID.,in Gen., tom. VI.)
CAPUT XXI.
Tacuil uxorem, dixit sororem, ne ipse occiderettir,
et illa captiva ab alienigenis possideretur, certus VERS.1-3. — n Visitavit aulem Deus Saram, »
quod a Deo inviolata servaretur, sicut apud Pharao- etc. Circumcisionîs figura multiformis esl. Signa-
nem, etc., usque ad « Nolite vocare patrem super culum enim esl secundum Aposlolum juslilioefidei,
terrain, unus est enim Pater vester qui in coelis Abrahoe et semini ejus, el judicium casligandi eos
esl. i qui ad hoc semen el fidem périmèrent; et prophelia
« Dixitque, J etc. (Auc) Quod dicilur Abimélech nascitur de hoc semine Salvatoris, qui nos in proe-
pro Sara, s Et peperci tibi ne peccares in me, i ad- "senti per haptismumab omni peccato mundarel, et
verlendum est Deum fecisse, quando admonuit uxo- in futuro post resurrectionem ab omni mortis cor-
rem esse Abrahoe,quam putabat sororem. Et nolan- rupiione liberaret. Octonarius aulem resurreclionis
dum quod in Deum peccatur, cum lalia committun- glorioe convenit Dominus enim ociavo die, id est
lur quoeputant homines vel non esse peccala, vel post seplimam sabbali resurrex-it; et nos post sex
levia haberi lanquam in carne peccala. jetâtes hujus soeculi, et septimam sabbati, id est,
VERS.7-11. —« Orabit pro te, s etc. (CHRYSOST., quietem animarum, quoeintérim in alia vila"geritur,
hom. 45 in Gen.) Scias aulem quod illius preces tibi quasi ociavo tempore resurgemus, ab omnibus car-
vitam proebehunl. nalibus concupiscentioecorruplionibus et vitiis (in
VERS.12. — « Alias autem, i elc. (HIERON.)QUO- quibus luxuria maxime régnât) exspoliati.
i« WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 156
VERS.4. — « Circumcidit J etc. (STRAB.)Cir- A A quia quidam de populo sub umbra ligui crucis refu-
cumcisio cum oh mullas causas proecepta sit, spe- gium petituri sunt.
cialiler figuram Christi proetendit, qui nos per ba- i Sumpsil panem et ulrem aquoe.» (Auc Q. in Gen..
ptismum veleri homine exuil, et in fuluro post re- tom. III.) Quoeritur quomodo imposuit in humeris
surrectionem circumcidet omnem morlalitalem et puerum tam grandem ? Nam qui fuerat "anlequam
corruptionem. Quod aulem ociavo die circumcisus esset natus Isaac, tredecim annorum circumcisus,
est Isaac, designatur octava soeculi oelas, quando cum esset Abraham nonaginta novem, et natus sit
generaliter resurreclio sanctoram celebrabitur. Isaac centenario pâtre ; ludebat aulem Ismael cum
VERS.8. — « Crevil igitur puer, J elc. Crescit, Isaac quando Sara commota est, ulique eum puero
qui ascensiones in corde disponens, ad solidum grandiusculo, quijam fuerat ablaclaïus : profeclo plus
doclrinoe cibum pervertit. Unde cresce, et mandu- quam sedecim annorumfuit quandocum maire expul-
cabis me. sus esl. Sed ut hoc quod cum parvulo lusit, per reca-
« Crevit, » etc. (AUG.)Nec in die nativitalis, nec pitulationem diclum aecipiamus, anlequam abla-
in die cireumcisionis filii sui, sed in die ahlaciatio- ctarelur Isaac ; eliam sic amplius quam tredecim
nis convivium fecit : quia débet magnum esse gau- annorum puer humeris malris non poluit imponi ;
dium spiritualis oelatis, quando lalis faetus est B J sed subaudiendum est, dédit puerum suum, etc.
c Imposuit scapuloe ejus. i (HIER,in Q. Hebr.)
homo qui pascatur solido ciho, eis shuile quibus
dicilur 1 Cor. m : « Lac vobis polum dedi, non Quando Isaac natus, esl, tredecim annorum erat
escam. » Ismael, et post ablactalionem ejus cum maire expel-
litur. Apud Hebroeosvaria opinio est, aliis asseren-
VERS.9. — t Cumque vidisset Sara. » elc. (HIER.) libus anno ablactalionis lempus ejus statu-
: vel idolis ludos quinto
Dupliciler hoc exponitur quod lum, aliis duodecirao. Nos igilur, ut breviorem eli-
feceril, juxta illud Exod. xxxn : t Sedit populus garaus oelalem, post decem et octo annos
supputa-
îuanducare et bibere, et surrexeiunt ludere. > Vel mus Ismaelem
oelatis ejectum cum matre, nec convenire
quod adversum Isaac, quasi majoris loco,
jam 1adolescentem matris sedisse cervicibus. Verum
sibi primogenila vindicaverit ; quod Sara audiens est autem illud Hebroeoe
linguoe idioma, quod omnis
non tulit. filius ad comparationem parentum infans vocelur et
VERS.10. — « Ejice ancillam hanc, » etc. (BED., parvulus. Romoe quoque usque hodie omnes filii
c. 21 ; ISID., C. 17, in Gen.) Quoeritur cur antea Sara infantes vocantur.
voluit de ancilla filium suscipere, aut cur cum maire VERS.15-21. — « Abjecit puerum. » etc. (HIER.)
eum nunc jubel expelli? Quodnon facil zelo accensa, C Quod sequitur : « Et projecit puerum subter unam
sed prophelioe mysterio compulsa. Agar enim, se- abietem, el abiens sedit contra longe quasi jaclus sa-
cundum Aposlolum, in servitutem genuit earnalem gilte. > Dixit enim : Non videbo mortem parvuli
populum ; Sara vero spiritualem et liberum, qua mei, et sedit contra eum ; et statim jungitur. Ex-
liberlate Christus nos liberavit. Signiûcabatur ergo clamaviique-puer etflevît; etaudivit Dominus vocem
hoc mysterio, priorem populum in servitute gene- pueri de coelo, ubi erat, et dixit angélus ad Agar :
ratura non manere in domo Saroe, id est Ecclesioe, Nullïim moveal. In H#broeoenim prius hoc scriplum
in oeternum, nec esse hoeredem vel consorlem Chri- est : « Non videbo mortem pueri mei. s Ita conse-
stianorum, nec cum filio nobili, id est populo fideli, quenter legitur, quod Agar sederit contra puerum,
regnum glorioepossidere. et levaverit vocem, et fleverit, et exaudierit Deus
VERS.Il, 12. — « Dure accepit, i etc. (Auc) i vocem parvuli. Fiente enim maire el mortem filii
Quoeritur quare conlristatus sit Abraham, cum hoeci, proestolante, Deus exaudivit puerum, quem pollicitus
prophelia fuerit, quam ipse magis quam Sara no- erat futurum in gentem magnam. Maler enim non
scere debuit : sed ex revelatione hoc dixil Sara, quod[ suam mortem, sed filii déplorât.
sibi prius fuerat revelalum. Ille vero paterno af- (AUG. Q. in Gen., tom. III.) Quoeritur quomodo
fectti commotus est, cui Dominus poslea revelavit., D mater, elc, usque ad sicut soepe faciunl cujuslibel
Vel forte ambo prius nescierunt quid esset, et per oelatisambulantes.
Saram nescientem prophetizalum est cum mulie- VERS.17. — c Exaudivit autem. i (BED.et ISID.
bri animo mola esl propier ancilloe superbiam. ubi supra.) Puer exclamât plorans, et Deus exau-
VERS.15. — n Quia semen tuum. » (Auc) No- divit ; et monslrante angelo, illa fontem aspicil, et
landum quod et Ismael a Deo semen Abrahoedictasj pro illis dicitur qui ad Christum convertuntur, et
est, quod Apostolus ait Rom. ix : J Non filii earnis,, delïentes peccata exaudiunlur, aperlis oculis cor-
sed filii promissionis oeslimabunlur in semine. i Sed1 dis vident fontem aquoe, idest, Christum, qui ait
hoc proprie ad Isaac pertinet, qui non filius earnis,, Joan. vu : « Qui silit, veniat ad me el bibat. » An-
sed promissionis, el semen spiriluale ex promissione3 gelus Eliam significat, per quem populus crediturus
esl, non ex carne. est. Unde Malach.jiv: « Ecce ego mittam vobis
VERS.14. — « Tollens panera. » elc. (ALC EV ï Eliam, qui converlal corda patrum in filios. >
BEDA.C. 21.) Cum ergo Abraham ejiceret Agar, tol- « Angélus Domini. » (ISID.)Quod eum qui loqui-
lens panem, ideo humeris imposuit, etc. usque adI tur ad Agar, prius angelum, postea Dominum Scri-
 157 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN. 138
ptura pronuntiat, Filium Dei fuisse credendum est, i. cumulatur, et paternus affectasmovetur in memoria
qui per legem^t prophetas locutus est, qui perobe- promissionis, quia dictum est : < In Isaac vocabitur
dientiampaternoe-voluntatisangélus vocatur, secun- tibi semen, t tanquam si ille occideretur, tota spes
dum naturam Deus. promissionis fruslrarelur.
VERS.22.— i Eodem tempore. t (Auc ubi supra.) c Yade in terram. i (HIER.Q. Hebr., tom. III.)
Quaeripotesl quando cum Abimelech pactum fecit - Aiunt HebroeiJiunc montent esse in quo poslea leni-
Abraham,etc., usque ad quem illa nesciret. plum oedificatum est in area ornoe Jebusoei. Unde
VERS.23-30. — < Jura ergo, t etc. Soepe qui H, Par. m : < Coeperunt oedificaretemplum mense
foris sunt, fidelium conversalione inducti eîsdem secundo, secunda die mensis, in monte Moria', i>qui
desiderant sociari, et eorum exemplis ad me- ideirco illuminans interpretatur et lucens, quia ibi
lius informari, ut et sibi consulant étproximorum est debir ("WT), id est oraculum Dei, et spiritus qui
saluti. homines docet veritatem el prophelias inspirât.
VERS.31,32. — i Ideirco vocatus est, > etc. Du- VERS.3. — c Asinum suum ducens, i elc.-(IsiD. in
plex causa estcur appellatus sit in HebroeoBersabee: Gen., c. 18.) Asinus insensatam stultitiam Judoeo-
vel quia seplem agnas accepit Abimelech de manu rum significat, quoeportabal omnia sacramenla et
Abrahoe. Seplem enim dicunlur sabee, vel quia ibi B nesciebat.
juraverunt, sabaa ya& enim significatjuramentum. VERS.4. — i Die'autem tertio. » (HIER,ubi supra.)
Si autem hanc causam supra hoc nomen legimus, Notandum quia de Geraris usque ad montera Moria,
per prolepsim dictum est ; sicut -Beihel, et Galgala, id est sedem templi, iter trium dierum sit : et
quoe, anlequam haberent hoecvocaliula, aliter voca- Abraham illuc die tertio pervenisse dicilur. Maie
bantur. Notandum ex prioribns el proesenti loco ergo pulant Abraham illo tempore habitasse apud
quod Isaac non sitnâtus ad quercum Mambre. (Alon quercum Mambre, cum ad inonlem Moria vix unius
Hebraice shti, Latine-quercus) ut in Hebroeohabe- diei plénum iter sit. Triduum quo venerunl ad lo-
tur, sed in Geraris, ubi Bersabee usque hodie oppi- cum sacriiicii, très oetates significat, ante legem, ab
dum esl, quoeprovincia ante non grande tempus ex Abraham usque ad Mosen; sub Iege, a Mose usque
^divisione praesidum PaloestinoeSalutaris dicta est. ad Joannem; inde usque ad Dominum; et quidquid
Unde habilavit Abraham in lerra Palaestinorumdier restât, tertius dies est gratis, in qua tertia oetate sa-
bus mullis. crificium completum est.Christi.
VERS.-55,34. — « Abraham vero, J elc. (Auc) VERS.5-8. — « Exspectale hic, t elc. (ISID.ubi
Abraham (sicut Stephanus dicit) non acceperal hoe- supra.) Audi Apostolum : « Coecilas ex parte con-
reditalern ibi, nec spatium pedis. Sed intelligenda " tingit in Israël, 8 hoc est « cum asino, J ul <pleni-
- esl hoereditas, quam Deus gratis dalurus erat, non tudo gentium inlraret, » hoc est, «postquam adora-
pretio empta. Inielligitar aulem spatium circa pu- verimus. »-Ubi sacrificium crucis per gentes fuerit
leum ad illud emptionis spatium quo fuerant septem proedicatum, hoc est, «ubi plenitudo gentium intra-
agnoedate, quando Abimelech et Abraham sibi ju- verit, revertemur ad vos, > hoc est, * et sic omnis
raverunt. ,- Israël salvusiîet. » Duo servi diraissi, nec perducti
ad locum sacrificii, Judoeisunl qui,.serviliter viven-
CAPUT XXII. tes et carnaliter sapientes, non intellexerunl humi-
VERS.1. — t Quoepostquam, >etc. (Auc, Quoest. litatem el passionem Christi. Duo quidem, quia in
in Gen., tom. HI.) Jacobus dicit quod neminem ten- .duas partes dividendi, quod factum est peccante
tât Deus ; sed usualiter, tentare, pro eo quod est .Salomone, quando divisus est populus loco regni,
probare, dicimus. Jacobus autem dicit de ea tenta- non errore impietatis, quibus dicitur Jer. ni : t ad-
lione, qua quisque peccalo [Al., peccator] implicalur. yersatrix Israël, et proevaricatrix Juda; t
Unde I Thess. ,i : c Ne forte lenlaverit vos is qui < Ego et puer, » etc. (ALC) Indubitanli animo
tentât. > Alibienim scriplum est Deul.xm : «Tentât mactare filium volebat. Laudandus in constantia
vos Deus vesler, ut sciât si diligatis eum, îd est, vos ^ offerendi et in fide suscitandi. Sciebat enim cerlis
scire faciat. J Vires enim dileclionis suoehomo igno- sime Deum fallere non posse, et licel puer occide-
rât, nisi expérimenta cognoscat. retur, promissionem tamen Dei salvam permanere.
VERS". 2. — c Toile filium, J etc. {ALC.in Gen., Unde Apostolus Hebr. xi : «Fide Abraham non hoe
tom. I.) Non slalim jussus est'Abraham filium oc- silavit, cum unicum offerret, in quo acceperal re-
cidere, sed Jriduo ad immolandum ducere, ut longi- promissionem, credens quia el a mortuis potens esl
ludine temporis tentalio augeretur. Per triduum suscitare Deus. i
enim, crescenlibus curis, paierna viscera cruciantur, s Dixit Abraham, i (ISID. ubi supra.) Abraham,
et prolixo spalio pater filium intuetur, cibum cum unicum filium ducens ad immolandum, Deum Pa-
eo sumit, tôt noctibus pendet puer in amplexu pa- trem significat. Abraham senex filium _suscepil,
tris , cubât in gremio, et per singula momenta in Deusautem non senescit, sed promissio de Christo
paterno affecta dolor occidendi filii cumulatur. quodammodosenuerat, quando natus est. Inchoavit
«Quem diligis, >elc. (BEDA wG<3n.,c.22.) Decha- ah Adam, quando dictum est : J Erunt duo in came
ritatis admonitione et nominîs recordatione tenlalio" una » (Gen. u) ; et compléta est sexla oetate soeculi.
PATKOL.CX1II.
159 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. -- THEOLOGICA. i40
" -
Senectus Saroe in plèbe Dei, hoc est, in mullitudine jk CA'PUTXXIII.
prophelarum, hoc idem significat quia in fine tem- VERS.i-6.,— i Vixit autem Sara , ». etc.-< JLt
porum ex plèbe; sançtarum animarum natus est
morlua est in civilale Arbee, > etc. {HIER,in Quasi.
Christus. Sterjlitas ejus significat quod in hoc soeculo esl in valle; hoc in autheulîojs Ijbris non
et in in Hebr.) Quoe
spe salvi facli sumus, Chrislo, lanquam
habelur, etc., usque ad sicut in libro Josue aperte
Isaac, omnes nati sumus, quem parlum Ecclesioe
demonslralur.
[Al., Ecclesia] in fine temporum non natura, sed
VERS.7-15. — J Surrexit Abraham, » etc. (Auc,
gralia procreavit. Abraham ergo Deum Patrem si- Quoest.in Gen.) Quoeritur quomodo Abraham adora-
gnificat, Isaac Christum. Sicut enim Abraham uni-
vit populum lerroe, etc., usque ad et ideo adoralor
cum et dilectum filium viclimam Deo oblulit, sic erat.
corrigendus _ (
Deus Pater unigenitum Filium pro nobis Iradidit.
VERS.16. — « Quod cum audisset, t>elc. (HIER.,
Et sicut Isaac ligna portabal, quibus imponendus de locis In Hebroeo, sicut posuimus, etc.,
sic Christus in erat. Hebr.)
erat, crucem, qua figendus ad cum eliam reprèhejidalur, qui invitas ac-
VERS.9-11. — « Clinique alligassel, » etc. (ISID. . usque "
eeperit. /
ubi supra.) Isaac ligalis pedibus allari superponilur,
g VERS.17-20. — c Confirmatusque est ager, î"etc
el Christus cruci affigitur. Sed quod figuralum esl lib. vi Moral., c. 25.) Innuil sepulcrum du-
(CREG.J
per Isaac, translalum esl ad arietem, quia Christus plex, etc., MS<JHC ad vel propier operationis inslantiam
ovis. Ipse enim filius, quia natus; aries, quia im- ' " "-
molatus. In vepribus hoeret aries, crux cornua habel. contemplanda postponit.-
c Speluuca. i Et circa oeam ager arhorosus ad
Si enim duo ligna compinganlur, crucis-species
, Saram quadringenlis siclîs argenli per
redditur. Unde Habac. ni : « Cornua in manibus sepeliendam a
cruci- pairiarchara dominis terroe-eraitar: quia ad va-
ejus. > Cornibus ergo hoerens aries, Christus
candum sapienlioe et studendura'actioni, sub foliis
fixus est. Vêpres autem spinoe: spinoe iniquoe, quoe
sub fructuosis -àr-
Dominum suspenderunl. Inler spinas enim peccalo- mysticorum verborum, tanquam
. boribus, non aliter praedicaioribus quielus locus ac-
rum suspensus est. Unde Jer. : « Spinis peccatorum
nisi per evangelicam doctrinam , argenti
suorum circumdedit me populus hic (Jer. xxxvin.) » quiritur,
nilore fulgentem , terrenis polestalibus ab ipsis
Alii hune arietem in vepribus ligatura, Christum ante
oeterna. beatiludo suadealur. Quoe-bene cenlenario
immolaiionem spinis corbnalum intelligunt.
duclo figuralur, quia a loevain dextram trans-
VERS.12. — « Non peperceris, i etc. (AUG.ubi qualer ferlur. . „
supra.) Nunquid non pepercit Abraham filio suo -
C CAPUT XXIV.- :
propter angelum ? Sed in angelo figuratus est Do-
minus, qui Deus est st magni consilii angélus. Erat VERS.1, %— « Erat aulem Abraham senex
enim in angelo Deus, el ex ejus persona loquebatur. " f Dixitque ad servirai seniorem : Ponenianum, » etc.
Hoc magis in sequentibus apparebit, cuin"dicitur: (GREC) Manum sub femore jubet'pônere, et per
•iEt vocavit angélus Domini Abraham secundo de Deum coeli jurare, quia illius caro per illud nièm-
coelo, dicens : Per memetipsuni juravi, dicit Domi- brura descensura' erat, qui filius Abrahoe esset ex
iius. » Non enim facile invenilur Christum Patrem humanitale, et divinus ex divinitate; quasi dicat:
dicere tanquam Dominum, proeseriîm ante incarna- Tange Filium meum, et jura per Deum meum. Ve-
lionem. Nam secundum earnem hoc congrue dici- rumlamen non super fémur, sed sub femore manum
lur, secundum quam in psalmo n dicitur: t Dominus ponere jubet, quia inde descensurus'_eral, qui homo,
dixit ad me, t elc. Quod aulem dictum est ibidem, sed super homines esset ; unde digiium non fuit ut
c. 9 : i Dixit Dominus-Dornino rîieo, i elc, ad pro- manum super fémur poneret, quia nulla caro super
phelam hoc referlur qui loquitur ; sicut illud : «Pluil illam est.
Dominus a Domino, » id est, Dominus noslér, scilicet; VERS.5-8. — n Ut non aceipias. i (GREG.)Alle-
Filius, a Domino nostro. Paire scilicet. j. gorice. Isaac de filiabus Chananoeorum uxor prohi-
VERS.13. — « Arietem. J (ALC) Historiée. Aries beiur, quia Christo nulioe reproborum animoe cou-
qui pro Isaac immolatus esl, non putavimus, sed juriguntur. De cognaiione uxor ducî proecipitur, quia
verus est. Ideo magis putalur angelum eum aliunde sola elecidrum Ecclesia Chrislo copûlanda erat,
atlulisse, quam ibi de lerra post sex dierum opéra quam ipse Unigenilus ex proedeslinalïone et proe-
Dominum procréasse. seientia jam extraneam non habebatr Puer, qui ad
s Arietem inler vêpres, » elc. (HIER,in Quoest. nxorem deducendam mittitur, propbetarum et apo-
Hebr. ) Aquila neprem vel spinetum, posuit, etc.. stolorum,' oniniumque doctorqm ordo est; qui dum
usque ad quod ila Hebraice dicilur. verbum proedicalionis faciunl, cujusque animoequasi
VERS.14-19.— « Appellaviîque nomen, » ete. conjungendoeunigenilo Filio prpvjsores fiunt.
(HIER, ubi supra.) Pro eo quod hic habelur, elc, VERS.9. — « Posuit ergo, J etc. (HIER,in Quoest.
usque ad per incamalionem scilicet. Hebr.) Tradunt Hebroei quia in sanclificatiqne ejus,
VERS.20-24. — « Melcha. i (HIER,ubi supra.) De: etc., usque ad ef pondus Iribulaiionïs fortiter ferant,
Melcha uxore Nachor, etc., usque ad ef in ipso Do- quod cameli signiûcant.
mine legitur in Isaia. VERS.10. — <Ex omnibus bonis ejus, >elc. (GREG.)
 -U\ TÎLOSSA -ORDINARIA.— LIB. GEN. 142
Quia his quoe de Domino loquunlur, in semelipsis A . liosa mansio est, in corde auditoris latiludo chari-
virtulum divitias oslendunl, ut tanto cilius ad se- tatis ; unde secundoe Corinlh. sexto : i Non angu-
queiidum Deum invitent, quanto suis auditoribus in Stiamini in nbbis, sed in visceribus vestris; J quasi
seipsis monslrant quoenarrant. suscipiendoe doetrinoe locum mentis dilalate, ad co-
VERS.11-13. — « Juxta puleum. » (GREC)Juxta gitanda carnalia coarclale.
fonlem sietit, et ex proefixa sentenlia, quoeesset eli- VERS.29-32.~— i Habebat, i elc. Quia carnales
genda proposuit, quia "sancti proedicaiores verba fidelibus conjuncti, dum spiriiualia dona conspiciunt,
fluentia consideranl. Unde colligunl quem vel quibus admiraiione suspensi, sinon usque ad opéra, tamen
auditoribus fiduciam certiludinis assumant. usque ad fidem suscipiendam proediealionem admil-
VERS.14-10. — i Igitur puella, J etc. (Auc, Q. tunt : dum enim bonos miraculis fulgere conside-
in Gen.) Quoerendumest quid différant illicite augu- ranl, quoedeoeternitate audiunt non récusant, quam-
rationes a pelitione hac, etc., -usque ad quo tenlare vis Ecclesiam moribus non sequentes, in carnali
Deum prohibetur. qperalione lemaneant.
c Inclina bydriam tuam. » Humilia soecularem fa- - a Habebat aulem. s "Quia sunl Garnales fidelibus
cundiam ad hauriendum propheticum sermonem, ut conjunclî, quorum familiaritate aliquando ad audien-
volimlatem luam persuasioni meoeinclinera. B dura verbum prodeunt, et videntes dona Dei collala
VERS.17-21. — « Occurriique ei servus, et ait : fidelibus mirantur, et verbum corde percipiunt, quod
-1 Pauxillam, ï etc. (GREC)Allegorice. Omnis proedi- bénis moribus implore non satagunt.
ealor animam auaitofis sititi,' ideo servus petit, VERS.35-56. — « Non comedam. * Quia sunt qui
Rebecca potum tribuil : quia eleclorum Ecclesia de- doclores ex temporalibus slipendiis retinere parati
siderio proedicalorum ex *virtule suoefidei salisfacit. sunt : sed illi nisi prius oblineant oeterna, reeipere
Quoeenim Deum, quem audit, confiletur, pr«cRcatori notant. Si enim'în animabus fructum non inveniunt,
aquam refectiopis el Tefrigerii offert: El nolandum •sumere stipendia corporibns conlemnunt ; pedes^non
quod bydriam ab humero inclinans posuit, quia illa lavant, quia laboris desideria nulla consolatione re-
confessio placida est quoe a bono opère procedit, levant.
Vel aquam proehuîl, quia in~eo quod credidit, vacua VERS.57-41. — t Et adjuravit, s etc. (Auc ubi
non remansit. Mox enim proedicavïl quod audivit, supra.) Sentenlia esl eadem, verba non omnia, vel
et dicendo multos' ex se proedicatores proiulit. Aqua ipsa^eliladicta-sunl; quodpropter eosdieendum, qui
enim in hydria, seientia proedicationis in mensura. evangelistas calumniantur quod in aliquibus verbis
Studetenim non plus sapera quam oportet sapere. non dmnino conveniunt, cum res et senlen.ia eadem ;
Hydria in ulna, mensura proedicationis in opère. H hune enim librum unus scripsit, qui ea quoe supra
- Nec soîum omnibus comitibus ejus, sed ef eamelis dixit, cum mandaret Abraham, vel reliqua ponere
potum proebet,quia verbum vite non solum"prudetf- potuit, si ad rem perlinere judicarel : cum veritas
tibus, sed eliam stallis proedicator. Rom. i: « Sa- narrationis non exigit, nisi ut rerum senlenliarum-
pientihus et insipienlibus debilor sum. Î Vel aqua que veritas sit, quibus voluntas (propier quain inlï-
eliam jumentis datur, cum cura earnis quomodo sit mandam verba fiuni) salis apparèat.
- habenda disponitur, ut ex voluptate'non impendalur, VERS.42-52. -4- t Veni ergohodie, i etc (HIERON.)
et ex hecessitate non negetur ; unde Rom. xm : In Hebroeo scriptum est, etc., usque ad ostendant
- « Garnis curam ne feceritis in desideriis ; Î et igitur Judoeialicubi positum aima, ubi adolescenlulam
"Ephes. v : « Nemo enim unquani carnem suam odio et non virginem sônet.
habuit. » VERS.55-58. — < Prolalisque, * etc.-- (GREC ubi
VERS.22-24. — e Protulit vir, t etc. (HIER.) supra.) Poslquam conjugii causam puer obturait, etc.,
Relia (VD3),quod hic pro didraehmate ponitur, se- usque ad « Dédit ea Rebeccoe.> Rebecca non omatur
mmneia esl: Schekel \eiO (h~W), qui Latine, sed auro Baihuelis, quia non suntdigna ornameuta har-
corruple, sictus dicitur, uncia. (GREC)Quia proedi- y. bari el imperili. De domo Abrahoe accipit orna-
catoi auditum Ecclesioeper obedieruiam, el manus menta, quia patienira de domo sapienlioe ornatur; a
pc operalionem exornat. Inaures duorum sicloruna puero Abrahoe suscipit inaures, id est, aureain au-
sunl, armilloe decem, quia prima virtas obedientioe ribus verba; ethrachilia, id est, aurea in manibus"
-in charilateesl, quoe dilectio Dei et proxiuii est- et opéra, et alia ornamenta ; quibus figurantur diversa
bonum opus decalogi completione perficitur, ut cum virtutum gênera.
bona agi cceperint, mala nulla agantur. VERS.59-60. — * Etnutrieem illius. » Honesium
Y-EHS.25-28, — ( Palearum quoque. J Quia Ec- erat ut ad nuptias absque parenlibus virgô profici-
clesia recipiens spiriiualia , Teddit proedicatoribns scens, nutricis soîatio foverelur. -
terrena stipendia ; unde I Cor. ix : -e Si vobis spiri- VERS.6i. — <tIgitur Rebecca, J elc. (GREC)Quia
iualia serainavimus, magnum est sinos carnalia ve- Ecclesia-habet secum minoris merili animas, quoe
slra melanius. - - ipsam moribus sequuntur : sed ad conteraplationis
( Locus spatiosus. t A priore populo naturoe legem thorum non provchunlur. Pueros quoque quosdam
se Ecclesia novisse monstravit, et proedicatiouem habuit in coinitatu, quia cum prophetis fuerunl qui
a.nplo charitatis gremio snscepit : doclùri enim spa- bene viverent, etsi prophelioespiritum non haberent,:
 143 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 144
et cum apostolis et doctoribus , qui vitam eorum le- A VERS.67. — c Qui introduxit eam, > etc. (GREG.
nerent, et lamen non proedicarent. ut supra.) Hanc Isaac in labernaculo matris suoein-
« Qui festinus, J elc. Feslinus puer ad dominum troduxit, et uxorem accepit, quia in loco Synagogoe,
redit, quia proedicatores cum auditorum vitam obîi- de qua natus est Christus, Ecclesiam diligit : ut quoe
nent, Deo, de cujus munere hoc habent, non sibi cognatione, id est proedest-inatione,proxima fuerat,
prasbent. amore conjuncta uxor fiât.
VERS.62. — « Eo tempore Isaac, i etc. (GREC « Et intantum dilexil eam, J elc. (GRECut su-
ubi supra.) Vivens et videns Dominus est, etc., usque pra.) Quia ex lucro EcclesioeChristus iristiliam ex
ad modo spineam coronam, modo crucem sustinuit. perdilione Synagogoe delersil, quia dum Ecclesia
t Habitabat, J etc. (PATERIUS in Gen. ex diclis ex gentilitate veniens usque ad thorum conlempla-
Greg.) Isaac, Rebecca veniente, habitabat in terra liocis perducitur, Judoea pro nihilo habelur. Isaac
auslrali, quia Christus, veniente ad se Ecclesia, in quoque risus, Rebecca vero palientia dicitur : risus
illorum mentibus mansit quos non corporis frîgus, vero ex loetilia, palientia ex tribula'tione. El quam-
sed fervor charilalis tenuit : qualis erat Anna, Si- vis Ecclesia jam sit coelestis gaudii conlemplalione
ineon, et aliqui de populo Judoeorum. suspensa, habet tamen in se quod do earnis pondère
VERS.65. — « Et egressus fuerat, s etc. (HIER.)B doleal. Isaac vero el Rebecca junguntur, id esl, risus
Per lerram australem, Geraram significat, unde ad el patienlia, secundum illud Rom. xn : « Spe gau-
immolandum adductus fuerat. Egressus est, ut exer- dentes, in tribulalione patientes, i ut prospéra Ioe-
ceretur in campo. In Hebroeolegitur : t Egressus esl tificenl de conlemplalione, adversa de tribulalione
Isaac, ut loqueretur in agrum, inclinata jam ve- perturbent.
spera; > ubi significalur quod Dominus solus orabat CAPUT XXV.
in monte, et Isaac, qui typus Domini fuit, ad oralio-
nem quasi virum j'ustum a domo egressum nona VERS.1, 2. — < Abraham vero aliam duxit uxo-
hora, vel ante solis occasum, spiriluales viclimas c rem, J etc. (ISID.)Allegorice. Mortua Sara duxit
Deo oblulisse. Abraham Ceturam. Non propter incontinentiam,
(GRECubi supra.) Ager mundus esl, quo Christus quia jam grandoevus: née propter filiorum proeura-
egressus est, quia visibililer apparere dignalus est. tionem, quia illi semen quasi stell'oe coeli ex Isaac
Unde Habac. m : « Egressus es in salutem populi promissum erat. Sed sicul Agar et Ismael figura-
lui. » Isaac ad meditandurn in agro exiit, quia Chri- verunt carnales Veleris Teslamenti, sic Celura et
stus formam humililalis proebens, exercilium longa- filii ejus hoereticos, qui se ad Testamentum Novum
nimi talis, passionis, et palieniioe exempla monslra- 'G exisliraant pertinere., Sed utraque concubina, sola
vil, sicut soient juvenes exercilati armorum nsu me- Sara uxor; nnde Cant. vi : « Una est columba
dilari. Armorum meditalio est passionis frequenla- mea, i etc.
tio. Qui enim verbera, spula, lanceam crucemque Allegorice. Post assumptionem EcclesioeacEioese-
perlulit, passionem usque ad mortem in se frequen- runt Christo mulloe animoehoerelica pravitate dece-
tari permisit. Passiones arma dicimus, quia per ip- pte, quoe non catholicos, -sed sehismaticos genue-
sas ah adversariis liberamur ; unde Luc. xxi : c In runt, qui unitatem Ecclesioediviseruni : quos signi-
" ficant filii
palientia veslra possidebilis animas vestras. J Ceturoe, qui inferius numeranlur.
« Inclinala, i elc. Quia passionum exercitia - (HIER., inQ.Hebr.) Celura, Hebraice, copidala,
juxla finem mundi suscepit ; unde psal. CXL: i Eleva- etc., usque ad quanto enim quis est carne fessus,
tio manuum mearum sacrificium vesperlinum. i tanto spirilurobustus etsapientioe complexibusaptus.
VERS.64. — «'Descenditde camelo, t etc. (GREC, VERS.5, 4. — <rFilii Dadan fuerunt Assurim, el
lib. i, Moral., c. 14.) Rebecca ad Isaac in camelo « Lathusim, et Laornim. At vero ex Madianortus est
deducilur, etc., usque ad super torluosa camelorurn t Epha et Opher et Henoc et Abida. J (HIER.)ASSU-
dorsa divilias portant. -, rim in negoliatores transferri putant, etc., usque ad
VERS.65, 66. — t Quis est ille homo, i etc. et a plerisque filiis Abrahoe ex Cetura occupalas
(GRECapud Palerium.) Rebecca viso Isaac, quis sil, Indioe regiones.
"requisrto puero, cognoscit': quia Ecclesia per pro- VERS.5-7. — « Deditque Abraham, i elc. (ISID.)
phelarum et apostolorum dicta, quid de Ghristo cre- Quia dantur mimera filiis concubinaram, id est
dere debeal, inlelligit. Quoese mox pallio cooperuit, carnalium; sed non perveniunt ad regnum promis-
quia quanto Christi mysleria pénétrât, tanlo de an- sum hoeretici, vel Judoei, quia carnalia lucra se-
teacta vila confunditur. Unde infîrmitalem suam pal- quuntur ; solus Isaac est hoeres, quia non filii earnis
lio operire nilitur ; et quoe prius in camelo libère existimanlur in semine, sed promissionis.
geslatur, descendais verecundia tegitur, cui quasi - VERS.8-11.— i Et [deficiens mortuus est inise-
verecundius dicilur : Quern enim fructum habuisli e nectulebona, provectaequeoelatis,et plenusdierum,
lune in illis in quibus nunc erubescis ? « congregatusque esl ad populum suum. Et sepelie-
i Àt illa, J etc. (HIERON.)Alia editio, « teri- f runi eum, > elc. (HJERON.) maie in LXX addilum
Strum, J quod etiam nunc genus est Arabici vesli- est : J Deficiens mortuus esl Abraham, i quia non
menti quo mulieres provincioeillius velanlur. convenil Abrahoe deficere vel minui. Illud quoque
 '
145 GLOSSA"ORDINARIA.— LIB. GEN.
quod posuimus <ni seiiectutc bona senex J el ple- A cli orando effleiunt, etc., usque ad is enim, in quo
nius in Groeciscodicibus ponitur, 8 plenus dierum ; » Deus multiplicare semen Abrahoe proedestinaverat,
quod cran sensum videatur exponere, eo quod luce oralione oblinuit ut filios haberet.
et diei operibus plenus occubueril, magis lamen « Qui exaudivit eam. J (GHRYSOST.) Ne putes e ve-
ad anagogen facit, si simpliciter, ponatur t plenus. J stigio et protinus assecutum esse quod oplabat:
( Glossa Groeca.) Ecce Moses vitam venturi soe- nam viginti annis mansit orans et deprecans Deum.
culi novit, nemo enim his qui non sunt, apponi Nam sicut docuit nos qnot annos habuit quando-
potest. duxit Rebeccam (nempe quadraginla), ita assigna-
VERS.12. — « Hoe sunt generationes, > etc. Hi vil nobis quot annorum fuerit Isaac, quando nali
populi anle filios Isaac computanlur, qui cum sint sunt ei filii. « Sexagenarius, inquit, erat quando
de semine Abrahoe, non tamen computantur in se-- nali sunt parvuli. i
inine, quia prius est quod animale est; deinde quod « Perrexitque, » etc., (Auc, Quoest.'in Gen., tom.
spiriluale. Unde post computationem carnalium, III.) Quoerilur quo ierit, cum nondum essent pro-
ponitur genealogia Isaac, de quo facta est pro- pheloe vel sacerdoles labernaculi aut templi Do-
missio, et eleclorum propaganda succcssio. mini? Forsitan ad locum ubi aram constiluil-Abra-
VERS.13-15. — t Et hoecnomina filiorum ejus in B ham. Sed quomodo ibi responsa darentur, lacet Scri-
« vocabulis et generaiionibus suis. Prîmogenitirs piura; an per aliquem sacerdotem? quem inirum
t Israaelis Nabajolh, deinde Cedar, et Abel, > etc. est, si erat, non fuisse nominatum, et nullam sa-
(HIERON.)Duodecim filii nascuniur Ismaeli, prhno- cerdotum factam menlionem, esse. Forsitan ibi,
geniius Nabajolh, a quo omnis .regio ab Euphrate cum orando ailegassenl desideria sua, dormjebant,
usque ad mare Rubrum Nahathea dicitur, quoepars ut persoranum monerenlur : vel adhuc vivebal Mel-
Arabise est. Nam familioe ipsorum oppida, pagi et chisedech, cujus tanla fuit excellenlia, ut dubita-
tribus, horum appellatione celebrântur. Ab uno ex retur ulrura homo an angélus fuerit. Vel forte etiam
his, Cedar in deserlo, et Duma alia regio, et Thema illo tempore eranl homines Dei, in quibus Deus
ad austram, et Chedma, alias Chelbma, ad orienta- - posset interrogari. Quidquid horum, vel forte aliud
lem plagam dicitur"^Quod in exlremo capituli juxta fuerit, Rebecca lamen secundum Scripturam Domi-
LXX legimus, « conlra faciem omnium fratrum num interrogavit, et responsum ejus meruit.
suorum habitabat, i verjus est quod ,posuimus, VERS.23. — « Qui respondens ait : Duoegentes, »
i coram omnibus fratribus suis oceubuil,» id est, in etc. (Auc) Historica proprielate responsum inveni--
manibus filiorum suorum mortuus est, superstitibus tur completiim, cum propier Israël, id est, Jacob,
adhuc liberis.Fratrès enim filii appellantur ; unde " minor filius superavit Idumoeos,id eslgeutem quam
Jacob : < Ponatur coram fratribus meis, et fratribus propagavit Esau, eosque per David tributarios fecit ;
tais, et dijudicent inler nos. J Non enim credendum quod diu fuerunt usque ad regem Joram (IY Reg.
est quod Jaeob, exceptis liberis suis, aliquos fratres vm). Tune enim ldumoei rebellaverunt, el jugum
secum habuerit. de cervice excusserunt, sicut prophetizavil Isâac,
VERS.16,17. — i Duodecim principes tribuum quando minorera pro majore benedixit, el hoc idem
t suarum. Et facli sunt anni vitoe Ismael, J etc. dixit majori, cum ipsum poslea benedixit.
Duodeuarius, sicut sacratus est in apostolis et.ïn VERS.24-26. — i Jam tempus, J elc. (HIER.)Ubi
apostolicis viris, sic exsecrabilis esl in reprobis nos t pilosura» posuimus, in Hebroeo habelur seyr
contra fidem Trinitalis et Evangelium per quatuor" (IJΩ) ; unde Esau, sicut alibi legimus, seyr, id esl
mundi parles dilatatis. pilosus dictas est.
Vrasr 1S, 19. — c Habilavit autem ab Hevila us- «Protinus alter, B elc. (ISID.)Hoc figuraliter fa-
« que Sur, quoerespieil JUgypium, t etc. Regio quam ctum etiam Judoeis non credentibus notum esl:
circumivil Phison ab Hevila, nepote Noe, sic vocata qualiler populus Ecclesioepopulum Synagogoesupe-
est, et est solitudo conlra faciem jEgypti. Sur quo- ravit, et plebs Judoeorum, tempore major, servivit
que est soliludo inter Cades etBarad, extendens D minori populo Christianorum.
desertum usque ad mare Rubrum et ^Egypti con- (BED. in hoc cap., tom. ïï.) In singulis quoque hoc
" - "
- dici polest. « Duoegentes et duo populi » inlra nos,
finia.
VERS.20. — «De Mesopolamia sororem Laban. J sunt, scilicel vitiorum^t viriutam; isle m'nor, ille
Regio slerilis, quoe sic Groecevocatur quia média major :-plures enim sunt mali quam boni, et vitia
inler duo flumina Tigrim et Euphratem. Nam picoç plura virtutibus. Sed tamen populus populum supe-
médius, noeait.ôsfluvius dicitur ; hinc hippopotamus rat, « el major serviet minori, » caro scilicet spi-
id est, fiuvialis equus. ritui, et vitia virtutibus. Proecedit Esaii, rufus, et
VERS.21, 22.— < Deprecalusque... sed collide- lotus ut pellis hispidus ; deinde exit Jaeob lenens
t bantur in utero parvuli, i etc. (HrER.)Promolione planlam fratris ; prior enim populus, propheiarum
vel collisione LXX posuerunt, C ludebant > vel et Chrisli sanguine pollutus, peccati et nequitioe
« recalcitrabant : » Aquila, « confligebanl filii in squalore circumdalus : cujus minor plantam lenuil,
utero ejus. i Synimachus, « in similitudine navis in quia majorera populum minor superavil.
superficie ferebanlur.s (GREC,Dial. j, 8.) Quoesan- VERS.27, 28.— « Faetus est Esau, t etc. (GREC)
14"/ WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS l. — THEOLOGICA. 148
Eorum viiam significat, qui exteriorîbus voluptati- , i cunctarum in illo ostendisse virlulum mctipliea-
Lus fusi carnem sequuntur. Agricola quoque dici- lionem.
ter, quia amatores soeculi tanto colunt exleriora VERS. 14-16. — c Ob hoec invidentes, i elc.
quanto inlériora sua inculla relinquunt. (ISID.) Isaac, Christus, qui primum vult fodëre pu-
« Simplex. i ( GREC) Quia curis exterioribus leos, etc., usque ad « ibimus. i
spargi refugiunt simplices, cogitatione et conscien- € Puteos Cl obslruxerunt, » e"c. (GREC) Morali-
lioe habilalione consistunl. Habitat enim in laber- ter. Soepecum verbis divinis inlendiraus, doemonum
naculis, qui se mira mentis sécréta conslringit, ne insidias gravius toleramus; quoe menti nostroe ter-
dum ad mulla foris inhiat, a seipso cogitatione alié- renarum cogilationura pulverem aspergunt, ul m-
nants recédât. tenlionis oculos a luce inlimoe Visionis bbscurenl.
VERS.29, 30.—« Coxit aulem Jacob, » etc. (HIE- Nos enim puteos fodimus , cura Scripturoe alla
RON.)Rubeum vel fulvum ; Hebraice Edom dicilur : penelramus, quos occulte Allopbyli replent : quia
ab eo autem quod rubeo cibo Esau primogenila terrenas cogilationes ingeruni el divinoe scientioe
vendidit, fulvi, id est Edom nomen accepit. aquam tollunt, unde psal. cxvni : « Declinate a nie,
VERS.31, 52. — « Cui dixit Jacob, > etc. (ISID.) maligni, el scrulabor mandata Domini. J
Quôd Esau primogenila propter escam frairi minori 3 VERS.17. — c Et ille discedens, > elc. (HIERON.)
vendidit, et postea paierna benedictione sibi pro- Et abiil inde Isaac, et venil in Geraram vallem, el
missa privai-us esl, Judaicum populum significat : habilavit ibi. Pro valle, torrcnlem habent iu Hebroeo.
qui in Exodo primogenilus Dei filius appellalur, et Nunquam enim Isaac, postquam inagnuS faetus est,
propier soeculi lucra non solum primâtus sui hono- habitare poluil in valle, sed in torrentC De quo
rera amisit, sed et coelestis regni proemiitmproepa- scriplum eslpsal. cix : « De lorrente in via bibet, i
ratuni adipisci non meruil. Unde per exprobral'o- De quo Elias in tempore fimis bibil; sed quia non
nem dicitur Malth. xn : <Auferetur a vobis'regnum erat perfeetus ul Christus, torrens ei aruit. Chrisius
Dei et dabilur gentibus, i elc. Piimogenilura aulem vero etiam in tdrrente iradilus est, dedicans rege-
veslis erat sacerdotalis, qua iuduti majores natu neratimem noslram et baptismi sacramentum.
cum benedictione patris victimas Deo, velut ponii- VERS.18,19. — « Fo,1it alio puteos, > etc. (ISID.
fices, offerebant : hoc dono, lerreni amoris deside- ex Greg.) Isaac apul aîienig nam gent m puteos fo-
rio, caruerunt Judoei, cum gloria fuluri regni. iiil : in quo monemur ul in hac peregrinaiione co-
VERS.35, 34. — « Jura\iiEsau,i elc. (GREG.,lib. gitationum prof nda penetiemus, etquou que veroe
xxx, Moral., c. 13.) Sciendum autem quod nos quin- intelligentioe aqua redeat, inquirilionis manus ad
u
que modis guloevitium tentât, etc., usque ad et non exh-.iuri'eli'iacordis lerrena non torpescat, Allopbyli
quoe edendi libido suggerit. insidiantes put os replent, quia inirhundi spirilus,
cum nos sludiose fodere t onspiciunl, riiolestias
CAPUT XXVI.
tentationam cogitalionibus ingeruni.
VERS.1-7-.— <Orla autem famé super terram, t VERS.20, 21. — t Adversus paslores, i etc. (HIE-
elc. ( AUG, Quaist. in Gen., tom. IH. ) Quoeritur RON.)Aquila etSym'«a> hus, « adversum et coiitra-
quando hoc factum fuerit, quod Isaac abiit inGe- rium, » transtalerunt, sedin Hebroeohabetur c Sa-
rara, etc., usque ad ut intelligamus temporalia nec tana ; t Unde palet Salanam •conlrarium interpre-
dari posse, nec prosperari debere, nisi ab uno Deo. tari.
YERS.8-11. — « Curoque pertransissenl, » etc. VERS.22-25.— s Latiludo. > In HebroeoRehobot'
(ISID) A tempore Chrisli usque ad Gonstanlini lem- (îYDm), lalitudines. Unde probalur illud quod supra
pora non in convenlu populorum, sed lanquam per cap. x dictum est : «Spse oedificavit Niniven i et
latebras proedieabatur fides, in secreto congrega- rabooiii, id est* plaleas ejus.
baniur Chrisliani : tandem videnles Christiani prin- e Nunc dratavil, t etc. Dilatalus est Isaac, et re-
cipes soeculi per miracula Chrisli majeslalem con- plevit omnem terram scienlia Trinilalis : M in loto
temperalam humanoeinfirniitaii, ut possini sociari, orbe lalitudinCm Ecclesioecollocavit, prius lamen in
el esse < duo in carne una, s jam in manifesta Judoea notas, et in Israël nominales : postea -c m
Chrisli et Ecclesioe sacramentum proedicari per- omnem terrain exivit sonus eor<im (Psal. xvm), »
raiserunt, et diu -fuisse absconditum doteerunt. id est apostolorum, <}uiper-universnm orbem fode-
( Vidit eum jocantem, » etc. (Auc) Quid sibi runl puleos, et aqua! omnibus oslenderunt bapii-
velit, in sacramento Christi et Ecclesioe,elc, usque zanies omnes gentes in nomine Patris, et Filii et
ad i ut habilaret in nobis. » Sp'rilus sancti (Malth. xvm). s Puteos Abraham,
VERS.12,15. - « Seminavit autem Isaac in terra quos aperuit, sic vocavit sicul paler ejus : Moses
« illa, s etc. (HIERON.)Licet in aliéna terra semina- enim el prophète apud nos suis nomininus appei-
verit Isaac, non pulo quod tanla ei hordei fertiliîas lantur, i.ec horiim mutantur vocabula puteohim.
<uerit. Unde melius arbitrai' quod habetur in He- VERS.26-31.— « Ad quem locum ,> elc. (HILP.ON.)
broeo, et quod Aquila translulit : « luvenit in illo Abimelech non semper pacem habet cum Isaac, etc.,
anno cenlupîuin «slimatum. i Tacens aulem Scri- usque ad el alia phira sunt in quibus nobiscum phi-
piura genus frugum quod centuplicaverit, videtur losophi dissident, vel concordant.
 1Ï9 GLQSSA ORDINARIA.'""--LIB. GEN."'" c ' ";
IS'O
"Pro~« Ochozath, s pr'onubb ,"in îlebroeo habetur".A cûstodiéritis'mandata inea, dabo voTiis-pluvias-
« collegium amicorum ejûs, » ut tam hominem si- temponbûs suis, i^etc., quoe pertinent 'ad earnis -•
gnifiée! quam amîeôrîimlurbahi, 'quoecum rege vé- délieras. Fuit etiatii vénator, quià pér -èffusionem
nérai : in quibus tait PhieoVprinceps exercitus' ' sânguinis arietam el vîlulorum'; et hîreorum, Deum"
;' '
illius. placaba't. «Jacob sîmplex habitabat in làbernaeulis> '
'"e Abimelech, et Ochozath, J etc. (ÎSID. in Gen., quià electî de gentibus "fideet Voluntate Déo placera
tom; V.) Duo eum Abimelech venerunt : Ochozath, studuerunt. "Per<tahernacula , diversas per orbem
*
gêner ejus, etc., usque ad sapientibus et insiplen- Ecclesiàs vel"diversds' ordines inlelligimus
tîbus dêbitor est. ^VERS.5-5. — i Sume arma; •%etc. Isaac diligebat
' VERS.52-35/—t Ecce aûtem
venerunt.'('(HIER.) Esau, quia de'ven&lione 'ejus vescebatur. Re-
Nescio quomodo in LXX s el "venerunt pueri Isaac becca diligebat Jacob, Isaac Deum ; Rebecca autem
nunliaiiles 'ei de puteo quem foderunl, et dixe- proescientiam Dèi figurât, quiadiligeha'tDeus populum
rïïnl ei :' -Kou irivenimus aquam. Et vocavil nomen Judoeorum ,'eo quod assidue èorum obiationibus
ejus Jurameuiuni. » Quoecnim elymblo'gia est pro- placahalur. Sed proescitens populùin gëntîtim înulfo
pierea~vocari Jurahrenlum, etc., usque 'ad non con- m'eliorem fulurum, per proescienlioe suoe gratiam
gruit ut Isaàc aquam non inveriirét, - B amplius diligebat. Esau inveriatîone moranle, ut
' de agrestibus anihialibus ciboS patri exhiberet etbe-
. CAPUT XXVII.
nedicerétur, mater Jacob ad benediclionem perci-
VERS.1, 2. — « Senuit alitera Isàac, » etc. (HIPP." piendam patri appiieuil : quia adhuCJudoei in lega-
mart.,'ex Hieron. , vpisl. ad Damasum, tom. I.) libusmorantafijCt ad fidem Chrisli'tarde'occurrunt,
Mystice. Isaac portât imaginem Dei Patris, Rebecca mater gralia genliles fidem avide suscipîentes ad
Spirilus sancli, Esau populi piloris "et zabuli, Jacob percipiëndani benediclionem Judoeis debitaih obtulit.
Ecclesioe et Christi."Sènectus Isaac, consummatio- Qualiler adtem benediclionis donum promeruerint, -
nem mundi ; bculi caligantes^perrisse fideln «lemun- lestaniur opéra Jacob, quoe pro benedictione suscî-
do, et religionis lumen neglectum esse,, significanl. pienda gessit.
Quia filios major vocatur, acceplio'est legis Judoeo- .VERS. 6-13. « Dixitfilio suo Jacob 4Audivi patrem'
rum. Quia -escas ejus et capturam drlexil palbr : i iuum loqueiïteni, » elc. Allegorice. Per duos hoedos
homines sunt ab efroré saîvatr, quos per doelrinam confessionem'peccatorum gentilis populi et poenîten- _
justus quisque venatùr. Sëfm'o Dei, répromissionis " liam possumus accipere.Hoedi "optinri,quia confessio
benediclio^, el spes regni futuri, in quô cum Christo peccatorum etpoenitenlia valde esl Deo acceplabilis.
sunt regnaluri , et verum sabbatum celebraturi. 'G "UndeLuc.-xv : "c Gaudium eril in" coelo sliper uno -
Rebecca plena Spirilu sanctô, scieris quod audisset peccatore poenitenliam agente, »etc. Histoùce. Per
anlequam pareret, quia c major ser'viei minori : i unum peccalorem populum gentium, per nonaginta
hoec formam geri't Spiritus sancti,, quoequbd fuiu-" novem justos, Judoeos intelligît qui sibi videbantur
rum esse noverat in "Chrislo, "ante -meditahalur in jusli in observanlia legis. Unde Luc xvi : * JUt
Jacob, loquitur ad filium minorera, t Vâde âd gre- quid juslificalis vos coram bominibus, » elc. ; qui
gem el aller mihi duofe hoedos optimbs; t proefi- imperfeclo numéro ponuntur,.quia nullum ad per-^
gurans carneum Salvatbrîs adventum, in quo eos fectum -adduxit lex.
liberaret qui pecealis tenebanlur obnoxii. Hoedi VERS.14, — « Paravit illa cibos , » etc. (ISID.)-
enim iibique' peeeatôres significanl. Duo afferri ju- Myslice. Per delectabiles escas quoe de hoedis prae-
bentur,ul du'orum populorum âssumptio signîficetur. parantar Isaac, intelligimuspoenitentîoe opéra, etc.,
Teneri scilicet et humani-; docibilés scilicet et inno- usque ad peccata praîterita anle oculos mentis soepe
cénlis animoe;Slola Esaù est fides, id est Scripturoe jiroducit.
Hebroeorum"quoe illis priinrrdaloe sunl quibus po- VERS.15-19. — « Et vestibus Esau, »,etc. (HIER.)
pulus gehlilium poslèâ-intlulus; pelles'circumdate n In hoc loco tradunt Hebroei primogenitos functos
brâchiis ejus, péccâtàHiriiùquepopuli ; quoe Chri- officio sacerdotum, el hahuisse veslimenium sacer-
stus inexlensione mânuïïhVciuci secum affixil .dpsê dotale, quo induli victimas offerebant, anlequam r
eîiim in corpore suo, non sua, sed aliéna peccala Aaron in sacerdotium eligerelur.
porlabât. VERS.20-24. — t Quomodo, inquil, tam cito inve-
VERS."2.-^ c Vocavilque Esaù. » (ISID. in GèA., t nire potuisti, fili ml"?J (HÏPPOLYT.) Quoerit Isaac a.
tom. V.) Esau •vector," etisgribola Jacob vero siin- Jâcob cur tam cita veueril, âdmiratus scilicet velo-
plex habitabat in tahernaculis. Ésau populum He- cem credentium fidem. Cibi deleclabiles offerunlur,
braicum,3acbb gentilem populnm significat. Isaac quia hostia Deo plaeens, salus peccatorum. Quia
vero Deum, qui utrumque populum, illum per le- posl ésum sequitur benediclio , et ejus odofe per-
gem, istum per fidem, sibi filios fecit. Esau agricola fruiiur, virtalem resurreclionis et regni apertê prô-
erat,- quia Judoeus pro terrenîs Deo "servïebat, cui nunliat. « Ecce ïidbr filii mei sibui odor a'gri pleni. J
non est- diclum , ut esset pauper spifttu , mitis , Hoec esl benedictib: Odoi'é nominis Christi, sicut"
paciûcus, misericors, perseculionem patiens, ni co- ager/ mundus impletur. Benediclio est de rore cali,
piosam niercedem h-aberel in coelis ; sed ": « Si id est pluvia divmr verbi; el de pinguedine terroe ,-""
1S1 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 1S2
id est congregatione populorum; multitudine fru- A ibunt civitatem. » Et alibi ; « Aperueruni ora sua;
menti el vîni, hoec est mullitudo, quam colligit de sicut comedens in abscondito. >
sacramento corporis et sânguinis sui. Illi -servûmt VERS.33-35. * Expavit Isaac. > Benedictionem re-
populi, id est gentiles conversi. Ipsum adorant tri- promissam repetente majore filio , expavit Isaac, et
bus populi, per circumcisionem conversi creden- alium pro alio se benedixisse cognovit ; nec ïndi-
les. Ipse est Dominus fratrum suorum, idest Judoeo- gnatur cognito sacramento, sed,confirmabat bene-
rum. Ipsum adorant filii matris ejus, quia secundum dictionem dicens : « Et benedixi eum, et benedictus
carnem nalus est ex ea : ipsum qui malediserit, esl. t Hoecest prima benediclio Isaac minori populo
maledicetur; et-qui benedixerit, benedicelur. Chri- Cbristianorum data. Sed nec major filius omnino
stus ex ore populi Patrem igno.rantis benedicitur, id despeclus, quia, cum intraverit plenitudo gentium ,
est, veraciler dicilur, sed a Judoeis alius benedici tune omnis Israël salvus erit. Cujus secundoe hene-
pulalur, qui ab errantibus exspectatur. diçtionis prophelia est. \i In pinguedine terroe , et in
VERS.25, 26. — « Quos cum oblatos comedis- rore coeli desuper erit benediclio tua. « In pinguedi-
« set, J etc. Mystice. Poslquam Isaac cibum sumpsit, dine terroe, » id est, in fecunditate rerum, el poten-
Jacob oblulit ei-vintini : sic per cibum activoe vitoe tia regni, quoein illo populo fuit; c et in rore coeli,»
opéra designantur ; per vinum, quod mentes aliénât, B eloquiis Dei.-Ipsis enim eloquia Dei crédita sunt,
contemplativa accipitur, quoe ab amore soeculimen- et legis leslamenla. «Vives in gladio : > quia san-
tes electorum aliénas facit. Post cibum et potum. guin! populus ille deditus, necem in Christo et pro-
Jacob benedicitur, quia illi benediclionem ccelestem phelis exercuit, t Et servies fratri liio minori, i id
a Deo percipiunt qui eum usque in finem bonis est, populo Chrisliand. < Tempusque veniet, cum
sludent. excutias et solvas jugum ejus de cervieibus luis ; t
operibus placare
VERS.27. —- « Benedicens, ail, » etc. (GREC , cum scilicet per cognitionem fidei el graliam Christi
liom. 6 in Ezecli.) Aller ad venandum mittitur, elc, conversus, deposueris ^nus legis; quando jam tune
usque ad quoe major foras exiens reliquil inlus. non servies minori, sed per fidem frater voca-
beris. !
(GREC, ibid.) Isaac, caligantibus oculis, Jacob fi- i > etc. Ut quoedam mentis alie-
lium nesciens benedixit ; quoe venlura erant Expavit Isaac,
proe-
et Constat enim natio sequeretur, quoe exstasis dicitur, quoe in nia-
vidit, quiproesens assisterel,nescivit.
adventum gnarum rerum revelationibus fieri solet. Unde în-
quia Judoei, qui-plene legem didiceruut, est spiritaaliler admonîtam esse Isaac,
Christi cognoverunî. "Unde Matth. n, Herodes a telligendum
sacerdolum ubi Christus nasce- ul confirmarel benediclionem in Jacob, cm polîus
prineipibus inquirit G irascendum fuit , quia patrem fefellit. In Adam
retur ; cui protinus responderunl, «In Bethlehem.n
quoque exstasis processit, antequam dicerot :
Prius ergo noverant quem passionis tempore cum
et <Erunt duo in carne una (Gen. n), J quod esl
despicerent, ignorabant; quorum notitia prior , « magnum sacramentum in Christo et in Ecclesia. »
ignorantia poslerior, Isaac caligante signatur ; qui « Benedixique ei, » etc. (ALC) Si justi viri vo-
dum Jacob benediceret, quid in future ei eveniret
assisleret nesciebat. luntas bona est, quid est quod Isaac non Esau quem
proevidebat, sed quod proesens
Sic Judoeorum populus prophelioemysteria accepit, voluit, sed Jacob quem noluit, benedixit? Jusii
hominis, quantam ad conscientiam, voluntas bona
in
sed coecos-oculos conlemplalione tenuil, quia praa=
multa in futuro est : Deus vero solus de futuris judicat. Isaac hu-
sentem non vidit, de quo proevidit. mano more filium
Anle se enim positum cernere non valuit, cujus ad- majorem benedicendum putavit -.
ventus potenliam longe anle nuntiavit. sed Deus, qui occultorum est cognitor, minorera
dighum benedictione ostendit, ut non hominis osien-
(GREC, nom. 10 in Ezech., lom. ïï.) Isaac filium deret esse benedictionem, sed Dei : ideo in Numéris
nescit, quem benedixit, elc. , usque ad et quia per ad Mosen et Aaron sacerdotes dicitur : < Ponite
quosdam in contemplationem surgit, per quosdam in nomen meum super filios Israël. Ego -Dominus
activoevitoe opéra pinguescit. Sequitur : D benedicam eos (Num. yi). J Sacerdotis est benedi-
VERS.28,29.— i Del tibi Deus de rore coeli,^ etc. cere, Dei effectum tribuere. Ut autem intellexit
Ros desuper et subtiliter cadit, et loties de rore Isaac Iper spiritum prophelioe benediclionem minori
coeli accipimus, quolies per infusionem contempla- deslinatam, ait, « Benedixi, et erit benedictus. >
lionis intimoe de supernis aliquid tenuiter videmus. VERS. 36-39. — « Juste vocatum est nomen ejus
Cum vero bona opéra per corpus agimus, de terroe c Jacob : Supplanlavitenimme, » etc. (HIER.)Jacob
pinguedine ditamur. supplantator interpretatur. Ab eo igitur quod fra-
« Abundanliam fmmenli, > etc. (ISID.) Hoecest Irem ante deceperit, allusit ad nomen, qui ideo ante
mullitudo quam colligit de sacramento corporis et Jacob vocatus est, quod in ortu plantam fratris ap-
sânguinis sui. prehendil.
VERS.30-32. — c Yenit Esau, > elc. bero Esau VERS.40. — « Et fratri tuo servies, » etc. Quia
ad patrem revertitur, quia prior populus in fine Idunioei tributarii fuerunt Israël, qui Jacob vocatur.
eonvertelur. Unde psal. LVHI: t Convertentur ad « Tempusque veniell cum excutias et solvas jugum
vesperam, et famem patientur m canes, et circum- « eius, s, elc. Hocimpletumestquando rebellaveriini
 4K5 - -GLOSSA ORDINARIA.' —LIB. GEN. 154
Idumoeineessenlsub Juda. « Tempusque veniet, J etc. Alib.v Moral.,c.H, tom.I.jln îtineredormira, etc.,
Quasi : Judaleus nopulus a servitute peccali in fine - usque ad s quoniam suavis est Dominus. s
liberabitur, ut cum « plenitudo gentium intraverit, VERS.11. — « Tulit de lapidibus, > etc. (ISID.)
omnis Israël salvus flet (Rom. xi), t - Dormilio Jacob in ilinere , mors Christi in cruce.
VERS.41. — < Dixiique in corde suo. » Cum Lapis capiti suppositas, Christus est secundum hu-
Scriptura dicat, Esau in corde suo de morte fratris manilatem, quem Jaeob unxit, ul Christus signare-
tractasse, quomodo vel a quo sunt hoec nuntiata tar, jcpioTorenim Grèce, unelus Latine. Caput autem
Rebeccoe?Sed dalur intelligi quod ei divinitus omnia Christus Deus. Lapis ergo capiti Jacob suppositas,
revelabantur. Propter insanabile odium Judaeoruni, "«'gnat humanitatem Christi conjunctam Deo assu-
-per spiritum consilii proeceptum est apostolis ut, ment!, t Caput enim viri Christus, caput Christi
relicla Judoea, transirent ad gentes. Deus (/ Cor. xi.)
< Venient dies luclus, « elc. Nolebat enim hoc VERS.12. — « Viditque in somnis, » etc. (GREG.,
facere vivenle pâtre, ne incurreret odium ejus, et Regist. 1. i, ep. 24.) Jacob -proedicatores signât qui
malediceretur ab eo. non solum caput Ecclesioe,~id esl Christum contem-
(DIOD.)Quod aulem scriptum est, « dixit Esau in -j, plahdo âppetunl-, sed ad membra illius mjserando
corde suo, > significat Esau mortem-fratris non su- - descendunt : quod angeli ascendentes descenden-
inta ira, sed perfeclo mentis eonsensu exoptasse. demonstrant. Hinc Moses crebro labernacu-
tesque
VERS.42. — < Nuntiata sunt hoec Rebeccoe, > etc. lum intral, et exît ; et qui intus ad contemplationem
Hic consequenter ponitur matris obviatio, cum di- rapitur, foris infirmantium negoliis urgetur; intus
citur, i Nunliata sunl hoec. i Ex quo patet quod arcana considérât, foris onera carnalium portât.
Esau proedictam, machinationem non"sic celavit in Qui de dubiis semper ad tabernaculum recurrit,
corde suo. quin appareret exterius insignis et verbis. coram lestamenti arca Dominum consulit, exem-
f Quoemittens et vocans Jacob, i etc. Ut înduce- plum reeloribus proebens , ut cum foris ambigunt
ret eum ad dandum locum iroe et recedendum ad quid disponant, ad, menlem quasi ad tabernaculum
lempus. Sequitur : redeant, et velut corara testamenli, arca Dominum
< Cur utroque orbabor.filio? i etc. Ac si diceret -
consulant, de quibus dubitant, apud se intus,sacri
Si invadat le, poterit^esse quod ambo eritis inlér- eloquii paginas requirentes.
fecli ; vel si unus remaneat, oporlebit quod sit fu- Moraliter. In ilinere dormire est in via hujus '
gitivus a me. soeculiab impedimenta actionum soecularium quie-
t Dixit quoque Rebecca, > etc. Quia Jacob non Q scere. Jacob dormîens angelos vidit : quia illi divina
poteral convenienter recedere sinescitupatfis,ideo conspiciunt, qui ab appetitu temporalium rerum
Rebecca convertit se ad inducendum Isaac'utmitte- oculos claudunt : quos heneclausos diabolus aperuit
ret Jacob filium suum ad Laban, ùt ibi acciperet dicens : « In quacunque die comederitis, aperientur
- " '
uxorem dicens. oculi veslri (Gen. ni), i
i Toedetme, » etc. Id est propter uxores Esau ; t Vidit in somnis, t elc (ISID.)Angeli per scalam
'non aulem dixit ipsi Isaac aliam causam, scilicet de ascendentes et descendentes, evangelistoe sunt et
machinatione Esau in mortem Jacob, ne in senectute proedicatores Chrisli, ascendentes ad intelligendam
sua nimis affligeretur. ' Divinitatem; omnem creaturam-excedentes, ut in-
i Si acceperit Jaeob uxorem, » elc. Ac si diceret ; veniant in principio Verbum apud Deum, per quem
Si diligis vitam meam, mille eum ad domum fratris omnia"ïacia sunt. Descenilentes ut inveniant eum ,
mei, ut ibi accipiat uxorem, t factum ex muliere, faclum sub lege, » etc. In illa
etiam scala a lerra usque ad coelum, a carne usque
CAPUT XXVIII. ad spiritum -, quia in illa carnales proficiendo, quasi
VERS.1-9. — « Vocavit itaque Isaac, » etc.-{Auc, " ascendendo spirituales fiunt. Ad quos lacté nutrien
Q. in Gen.) Quod habent Latini codiees : < Yade in dos spirituales descendrait,, quia non possunt eis
Mesopotamiam in domum Balhuel, » etc., Groeci loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus. Ipse
habent : « Fuge in Mesopotamiam, i etc., ut intel- est sursuiu in capile, ipsedeorsum in corpore suo, id
est Ecclesia ; ipse scala, qui ait Joan. xiv : c Ego
ligatur etiam Isaac inlellexisse quod Esau de morte
fratris cogitavil. sum via, J etc. Ad ipsum ascendilur, ut in excelsis
« Profectus vero. > (ISID.) Jacob fugiens dolos jntelligalur : et descenditur, ut in membris parvulis
nutriatur ; per illum se erigunt, ut sublimera exspe-
fratris, relicla domo patria, et parentibus, vaditin -
ut accipiat uxorem. Similiter ctent -. et humiliant, ut eum sublimiter et temperan-
regionem longinquam,
Christus, relictis parentibus secundum carnem, id ter annuntienl.
esl Judoeis,et palria, id estHierosolyma, el omnibus VERS.13-15. — < Ego sum Dominus Deus Abra-
Judoeoeregionibus, abiil in gentes, ut acciperet sibi « ham, > elc. Mystice désignât mandatam divinita-
Ecclesiam , secundum illud Oseoe n : « Vocabo non tis ad humanitatem Chrisli directum, cui terra, id
plebem meam, i elc. est, Ecclesia , promitiitur ; el semini illius , id est
. VERS.10. — < Igitur egressus ^acob, ^ elc. (GREC, Çhî'istiano populo. Unde psalm. u : « Postula a me,
4S5 WALAFRIDI STRÂBi FULD. MON. OPP. PARS î.- — THBOLOGICA. - 1S£ *
""
et dabo tibi génies hoeredilalem luam, el possessio-. À elorînus "martyr Rachei et Liam In simiiitudinem
Ecclesioeel '
nem tuam terminos terroe. » Synagogoe inlerpralatus est. Liam ma-
1
VERS.16, 17. — «Cumque evigilassel, s elc. jorem natu Synagogam sîgniflcare existiuiat, quia
(hrisquis posl torporem inertîoe evigilaverit, et per prior populum Dei genuit : quoe oculis lippa dicitur,
exercitium boni operis vere exsurrexerit, in Ecclesia quia lex per Mosen data cooperala est et- signala.
supereminenlem gratiam Dei et introilum regni Raehel minor el pulchra 1,prius sterilis, poslfecunda,
coeleslis intelfiget. - Ecclesiam signal, quoetempore posterior, sed sancta
VERS.18. — 's Surgens ergo, » etc. (Auc, Q. in corpore et spirilu. Oculiejus decori,quiaEvangelium
Gen., lom. III.) ^uod « erexil » Jacob, « lapidera videra meruerunt. Sed diu sterilis dum" Synagoga
quem capili supposueral > in tilulum , el superfudit populum generavit. Pr'o Rachei Jacob servivil, et
oleum, nihil fecit idololairioe simile : quia non vel supponitur ei Lia : quià Christus ut Ecclesiam sibi
tune vel postea Irequentavil lapidera adorando aut assumerai, prius sibi Synagogam conjunxït.
ei sacrificando; sed signum fuil et prophelia per- VFRS.^O-SS. — « Servivil ergo Jacob pro Raehel
liuens ad unctionem, unde Christus dicilur. « seplem annis. t Senitus Jacob septem annorum
VERS. 19-21. — « Appellavitque nomen urbis pro duabus uxoribus, proesenlis viloe tempus signât,
i Bethel., s etc. (HIER., de locis ïïebraicis.) Ab eo B quod seplem diebus volvilur; in quo Dominus for-
mam servi accepil, obediens Patri usque ad mortem.
quod diclum est, « quamlerribili's est locus iste, »clc,
loco nomen imponit Bethel, id est domum Dei, qui Jacob servivil, quia « filius hominis non venit mi-
aille Luza vocabalur, -id esl, nux vel amygdalum. nislrari, sed ministrare (Matth. TLK,I : Ille oves
UnJe ridicule quidam verbum Hebraicum niant, no- pavil, pt Christus dixit (Joan. x) : i Ego sum pastor
men urbis esse pulani : cum tt/flminlerprcteiur/««KS. ' bonus-!» Ille pro niercede varium peens sibi abstulit :
Ordo ergo iste est leclionis : Vocavit nomen illius Christus diversarum gentium Tarietatetn sibi con-
loci Bethel, et prius Luza vocaculum civilalis An- gregavil. Ille 1res virgas amputalis corlicihus in
tiquoe vero scripluroe verbo ulam vel olam QKSIplenoe ah eis | aquarum posuilj, ul earum conlemplalione
sunt,M]uod nihil significat nisi prias vel unie veslibu- muliiplicarenlur oves : el Dominus noster in-aqua
kim, vel superllminare, vel posles, erc baptiMiialis trium personarum nomina Patris, jet
VERS. 22. — « Et lapis iste, vocabitur domus Filii, 'et Spiritus sancti, populo fi-deli proposuit, ut
« Dei, t elc. Prophetia est domus Dei ibi futuroe, ibi qui hoc pleno corde prospexerit, efficiatur o-,is Dei.,
et ipse rediens Deo sacrificavit. < El videbantur illi-pauci dies, i etc.-Quomodo
hoc dictum sil quoerendum esl, cum et brave lempus
CAPUT XXIX. G longum videatur amaniibus ? Dictum est ergo pro-
VERS.1-10. — i Profectus ergo Jacob, i etc. t Vidit pter laborem servitutis, quem faeilem facrebat amor.
« puteum in agra, > etc. Aqua putei scientia Veteris (AUG.,lib. xxn contra Faustum.) Pro ingenli.cri-
Testamenli : quam lapis claudebat, quia litlera legis mine objiciuntur Jaeob quatuor uxores. Sed quo-
spiritualem sensum in eo celabal; sed venienle niam tune mos erat, crimen non erat; nunc aulern
Gluisto lapis remotùs est, eum pei proedicationem crimen est, quia mos non est, etc.! usque ad nisi
Novi Testamenli umbra legis exclusa et veritas concupisceniioe carnalis flagranlia.
Evangelii patefacta esl. (ISID.,in Gen., lom. V.) Duoesunt ergo uxores
Allegorice. Per puteum baplismus, per agrum Jacob liberoe, amboe enim filioe remissionîs pec-
mundus exprimilur : per très grèges juxla puteum catorum, etc., usque ad et vidil in principio Ver-
accubantes, signantur illi qui ad fidem Trinitatis bum apud Deum, et vult parère, et non potest, quia
capiendam pertinent, in humilitate expetenies ba- « generalionem ejus quis enarrabil? » (Act. vnr.)
ptismi gratiam. (ISID.)Duoe liberoe uxores Jacob, quia duoe vitoe
« Lapidera, i Duritia infidelitatis, qua abjecla, nobis in corpore Jesu Christi proedieanlur, etc., usque
viloe.Paslores autem sunt ad Sed hoc non in terra 1
percipitur baplismus proe- potesl morientium, quod
lati Ecclesioe, qui, amôto lapide, per Jacob adaquare " bis verbis significalur.)
grèges cupiunl : quia Chrislo auferente infidelilatent VERS.26. — * Non est in loco nostro consuetu-
ab eorum cordibus quos proedestinavit ad sacra- « dinis, i elc. (ID., ibid.) Major appellatarquoe tem-
meutam baptismi, abluunluî' unda purificationis. pore prior est, etc., usque ad ad unum ergo tenden-
VERS,lî-16. — « Osculatus esteam. J (Acc)Con- dum, sed propier hoc mulla ferenda.-
suetadinis fuit maxime in illa simplicitale anliquo- {ID,, ibid.) Proinde vita quoe studio conlëmplatio-
rurii, ul propinqui prqpinquos oscularenlur, ethodie nîs compelit, elc. - usque ad unde infra xxx : c Ze-
fil in mullis locis. Sed quoeri polest quomodo illa labat Rachei sororem s-uam. J
ab ignolo osculum acceperit, si poslea indicavil Jacob (ID., ibid.) Proinde quia purus îutellectus dé-illa
propinquilaiem? Ergo intelligendunî est J aut illum, divina substantia, etc., usque ad non quia numen.
qui propinquilaiem noveral, ïîdemer in osculum CAPUT XXX.
irruisse, aut poslea Scripturam narrasse per recapi-
tulationem,cum primumJacob indicaveiilquis esset. VERS.14-51. — s Egressus autem Ruben, t etc.
VERS.16-19.— « Nomen majoris Lia, » etc. Vi- (Auc, lib. xxii contra Faustum.) Quare rëm geslam
 ~ '
157 GLOSSA ORDINARIA. LIB. GEN. — 158
Scripiura non lacuit, etc., usque ad et quidquid de k Galaad cum furore idola requirens, nec reperit. La-
hac'pie et sapienler-dicitur, shie phantasmate car- ban autem in hoc loco diaboli typum geril. Interpre-
nalis cogitalionis saluhriiér vel ex parte capiatur. tatur enim d'ealbatio. Diabolus verb, cum lehebro-
t Egresstrs autêm Ruben, etc. > (AUG:)Historiée. sus Bit, ! transfigurai se in angelum lucis. > Huic
De hoc aulem génère opinari quosdam scio qu'od servivil Jacob, id esl, Judaicus populus ex parte
acceptum in escam slerilibus femiiiis fecùrtdilat'em reproborum, de quo nalus est Christus secundum
pariai, et ideo inslitisse Rachei ut hoc acciperet, c'arnem.
quod ego non arbitrer, nec sic tdiifa concepissel.' VERS.32-59. — . . . . « Ignorabat quod Rachei
Nunc vero cuni post duos Lia?, alios ab illa nocle « furala essel idola. » (HIERON.) Ubi nos « idola i le-
partus, Dominus eam proie dohaverit, nihil est quod gimus, in Hebroeo theraphim )ys~>T\ scriplum esl ;
de mandragore taie aliquid suspicemuf, quale in quod Aquila « figuras, t vel t imagines J inierprc-
nulla femina experti sùmus. Cura enim mala hoec tatur. Hoc.autem ideo dico ul sciamus quid in Ju-
ipse vidissem, et propier hune sacroeieclionis lo- dieum libro therapliim sonet.
cum mihi ohlîgisse gramlarer (rarâ enini res est), € Contra montera Galaad, » etc. Non quod eo
naturam eorum quantum potui pcrscrutatus sum, tempore mons,Galaad diceretur, sed per anticipa-
non aliqua a communi sensu remotiore scienlia, tionem illo nomine vocatur, quo poslea nuncupalus
quoedocet virluies radicum et potei4ales lierbarum, est.
sed quantum renunliat visus, olfacius eL gustus, i Qui, assumplis fratribus suis, persécutas, » elc.
rem comperi pulchram, suave olenlera, sapore au- (GREC) Hisiorice. Potesl per Laban mundus expri-
tem insipide. Cur ergo eam mulier tanlopere cupie- mi : qui cum furore Jacob sequitur, quia eleclos,
rit neseio, nisi forte proptei pomi rarilalem etodo- qui sunl membra Chrisli, opprimera conalur. Fi-
risjucundiiatem. liam mundi vel diaboli Jacob absiulit, cum sibi
VERS.32-43.— t Gyra omnes grèges tuo=, i Christus Ecclesiam ex gentibus conjunxit,' cui per
etc. (HIER.,in Quoest. Hebr.) Mullum apud Seplua- prophelam dicilur psal. XLIV: « Obliviscere popu-
ginta eonfusus est sensus, etc., usque ad vicitfus est lum luum, i etc. In idolis avaritia signalur, quoeest
finis. idoiorum servilus. Laban veniens apud Jacob ido-
(ALC) Cur Jacob fraudis in hoc loco non argiii- lum non reperit, quia, ostensis mundi diviliis Re-
lur, hoc sine dubio ul propheta fecit, nec creden- demplori nostro, diabolus vestigia concupiscentioe
dum est eum fecisse sine spiriluali revelatione. non reperit. Sed quoeJacob non habuit, Rachei se-
CAPUT XXXI. p dendo operuil, quoeinterpretalur ovis, et Ecclesiam,
significat. Sedere autem esl humililalem poeniteii-
VERS. 1-11. — « Postquam autem audivit, i tioe appetere. Unde psal. cxxvr : « Surgiie post-
elc « Mutavit mereedem, i etc. (HIERON. in quam sederitis. » Rachei idola sedendo Openi, quia
Quoest. Bebu) Pro eo quod posuiriius, « mutavit Ecclesia Christum sequens vilium lerrenoe concupi-
mereedem meam decem vicibus, i Sepluaginta po- scenlioeper humililalem poenileniioecooperuil. Unde
suerunt c decem annis : >' cum verbum Hebraicnm psal. xirr : « Beali quorum remissoe sunl iuiquiia-
monim D'iD numerum magis quam annos sonat ; et les, el quorum tecta sunl peccala. i Nos igilur Ra-
ex sequenlihus is sensus probalur, quod per sin- "
chei significat, qui idola sedendo premimus, si cul-
gulos fétus super Laban conditionem mutaverit. Si pas avaritioe poenitendo damnamus ; quoe avarilioe
videbat varium nasci peeus, dicebat : Volo ut in immunditia non virililer currentes impedit, sed ef-
futaro nascanlur mihi varia . lune Jacob virgas in feminate gradienies per blandimenta soeculi resol-
canalibus non ponebal, ut fétus unicolor nasceretur : vuntnr, quod his verbis significalur : « Juxta con-
quo facto Laban ea pecora suoe parti fieri debere sueludinem feminarum accidit.mihi. J Quasi enim
dicebat ; sic usque ad decem vices nnitala est con- muliebria pati se innotuit.
ditio : el quodcirnqueproposuerat Laban ut sibi na-
colorera Nunc B « Ut oscularer filios meosvac filias, J More Scri->
sceretur, in conlrarium vertebatar.
filios ac filias Jacob suos appellal.-quoe filios
aute-n in sex annis decem pariendi vices incredibi- pturoe
vel fratres cognalos appellal; unde in sequenlihus:
les viderenlur ; sed lege Virgiliura, in quo dicilur :
Î Dixilque Jacob fratribus suis : Afferle lapides, t
t Bis gravidoepecudes. » Natura aulem llalicarum
In Evangelio quoque filii Marioe,malerteroe Domini,.
ovium el Mesopotamioeeadem esse dicitur. fratres ejus vocantur Matlhoeixlr.
VERS.12. — i Vidi enira omnia, s etc. Ex hoc
discimus quod Jacob nullo malo dolo fecit, sed di- t Timui ne violenter auferres filîas tuas, quod
vina disposilione, vel quia omnia in figura gereban- « autem furii me arguis, i> etc. Quasi ideo non li' i
tur. Unde aïigelica visione nierait cbnforlari. manjfestavi; ne acerbitate persecutronis superaieï,
VERS.î5-31. — « Nùnc ergo singe, J (GREC, animas infirmas, noviler tibi ereptas.
Moral, xxx, 16.) Post longam scivilulem proecepil VERS.40-45. — « Die nocluquè oeslu urebar, et
Dominus Jacob ul reverteretur in palriam : lune, « geîu. Fugiebai soinnus abocûlîs mels. J Unus efie-1
cum uxoribus el comita>u dus est ealbris el ' '
ignorante socero, prope- frigoris.
rabai. Laban aiUelu conseculus esl eum in moj.U VERS.46-52. — « Àffer'te lapides, i elc. (IIIÏROS.
 159 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOG1CA, 160
de Loc. Hebr.) Acervus lingua Hebroea, etc., usque A j qui Israël ipsum vocavit, auctoritate duennur, quam
ad in qua habitabat sermone mutaverat. eujuslibet eloquentiae soecularis.
(ISID.)'Mystice. Inter fidèles, tam Judoeos quam VERS.30-32. — « Yocavitque Jacob, » etc. Illud
gentiles, lesjis est lapis eminens in similitudinem quoque quod sequiturj t et benedixit eum, vocavit-
Christi ; et acervus lapidum, qui est multitudo cre- que Jacob nomen loei illius Phanuel, dicens, » etc.
dentium. In Hebroeo dicitur « Phanuel, > ul sciamus ipsum
VERS.55, 54. — e Juravit Jacob, i etc. Per ti- esse locum qui in coeteris Scripturoe voluminibus
morem scilicet quo tiraebat Deum, quem commen- secundum Hebroeos, PJianuel legitur.
davit supra, dicens, s Et lirpor, » elc. (GREC, lib. iv Moral., cap. 6.) Quoeritur, cum Ve-
VERS.55. — i Laban vero de nocle, etc. » Quia ritas dicat : Î Nemo videbit faciem meam ; t Et :
Laban et Jacob trans fluvium perrexerunt, signîfi- c Deum nemo vidit unquam, i quomodo testatar
care potest duos populos per baptismum ad Eccle- Jacob : « Vidi Dominum facie ad faciem ? J Huma-
-siam venientes. Sed Jacob ultra progrediente, La- noe enim mentes oculo^nteriori purgato, etc., usque
ban reversus esl, quia, filiis lucis in profectu virlu- ad undel Cor. xm : t Tune cognoscam sicut ^t co-
tum post baptismum meahtibus, reprobi'de percepta gnitas sum. »
dignilaiepiost Satanam in aposlasiam redeunt. ]
B CAPUT XXXHI.-
CAPUT XXXII. VERS.1-9. — « Elevans autem Jacob oculos....
VERS.2-6. — « Castra Dei sunt hoec. » Ubi castra divisilque filios Lioe et Rachei, J etc. Aquila dimi-
diavit, ut unum cuneum faceret ancillarum cum
posita sunt, in Hebroeo mahanaim D^no ; ut scia-
mus, si quando interpréta tum in alio loco ponitur, parvulis suis, et alterum liberarum cum filiis suis ;
mitteret ancillas, secundas libéras : ipse
quem locum significet. Et pulchre ad fratrem ini- primasque
micura itarus, angelorum comitanlium eum choris anle omnes fratrem adoraturus occurreret.
VERS.10-13. — « Sic enim vidi, > etc. (Auc, Q.
excipitur. in Gen. tom. III.) Utrum paventis et perturbati ani-~
VERS.7-9. — « Timuit Jacob, » elc. (AUG.,Quoest.
in Gen.) Quoeri potest quomodo fidem habuit pro- mi verba, etc., usque ad qui Groecum audire et in-
missis Dei, quod hoc dixit. Sed fieri potuit ut ever- telligere soient. {
teret castra ejus Esau, et tune post illam afflictio- VERS.14. —«Et ego sequa'r, J etc. (Auc) Quoe-
nem adesset, et quem promîsit, impleret. Et admo- ritur si mendaciuni fratri prorniserit. Hoc enim,
sicut Scriptura narrai, non fecit ; sed eo perrexit
nemurlioc exemplo, ut quamvis credamusin Deum,
faciamus lamen quoe faeienda sunt in salutis proesi- p( ilinere quod dirigebat ad suos. An forte veraci ani-
dium. Verba quoque Jacob consideranda sunt, di- mo promisit, sed ahud postea cogilando dele-
centîs : « Deus patris mei Abraham, > etc., quia in git?
c Socoth. » (HIERON.)TJbi nos tabernaculahabe-
his verbis et humana infirmitas et fides pietalis ap-
mus, in Hebroeo legitur Socoth HDD. Est autem
parat.
VERS.10. — « Transivi Jordanem, i etc. Per ba- usque hodie civitas trans Jordanem hoc vocabulo,
in parte Scylopoleos de qua in libro Locorum scri-
ptismum conjunctus est paries de gentibus, ei qui i
ex Judoeis : primitivoe lamen Ecclesioe non deest ti- psimus.
VERS. 18-20. « Transivitque in Salem, i etc.
mor Judoeorum, quod significat Esau.
VERS.11-19. — « Erue me de manu, » elc. Sic (HIERON.)Quoeslio oboritur quomodo Salem Sichen
orat ut spem timoré moderetur, et timorem spe civitas appelletur, cum Hierusalem, in qua regnavit
Salem ante dicla sit. Aut igilur unius
consoletur, significans ut viloenosiroe et domesti- Melchisedech,
corum ratione eonsulamus, et tamen Dei auxilium ulraque urbs nominis est, quod de pluribus Judoeoe
locis invenimus, ut idem urbs et loci nomen in alia
-invocemus. -
VERS.20-27. — t Placabo illum, > etc. Hoecin- . et alia tribu sil. Aul ista Salem, quoe pro Sichem
sunl a Non esl enim D nunc 'nominalur, dicemus interprelari consumma-
terposita scriptore. prudentis tam atque perfectam : et illam quoe postea Hierusa-
artem suam detegere, et sic eis cum quibus agitur
lem dicta est, pacificam. Utrumque accentu paulu-
suspectam se facere.
lum hoc vocabulum sonat. Tradunt He-
(GREC, hom. 14,' in Evang., lom. H.) Mystice. Ja- broeideclinato,
cob cum ad parentes proprios redit, etc., usque ad quod fémur claudicantis Jacob ibisanatum sit :
ut suavitate intima Deum apprehendamus. - ideoque civilatem curati atque perfecti vocabulum
« Et ecce vir, > etc. (ISID.in Gen., tom. V.) In conseculam.
hoc principaliter sacramenli Dominici imago figu- CAPUT XXXIV.c
rata est, etc., usque ad ne ultra jam generare VERS.1. — < Egressa est aulem Dina, » etc.
possit. (GREG.in Pastor., c. 30.) Dina, ut mulieres extra-
VERS.28, 29. — « Nequaquam, inquit Jacob, ap- neoe regionis videat, egreditar, cum mens sua stu-
i pelîabitar nomen tuum, sed, J elc. (HIERON.in Q. dia negligens, acliones ! aliénas curans, extra ordi-
Hebr.) Josephus in libro primo Anliquilatum, etc., nem proprium evagatiir. Quam Sichem, princeps
vsaue «d nos magis Scriptura}, et angeli, vel Dei, terroe, opprimil, quia inventam in curîs exteriori^
 161 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN, 162
bus diabolus corrumpit. Et conglutinata esl anima A taie viloe ambulare, quod est veslimenta mutare.
ejus cum ea, quia unilam sibi per iniquitatem respi- Significant autem inaures falsoe doctrinoe phaleras,
cit. Et quia mens a culpa resiprscens afficitur, el sermone nilidas, sed sensu veriiatis vacuas.
admissum flere conalur : corruptor spem ac secu- « Et inaures, » etc. (Auc) Quoeritur qualè inau-
rilatem vacuani anle oculos vocat, quatenus ulili- res, quoe ornamenta erant ad idololatriam non per-
latem tristilioe subtrahat. Unde addilur : « Tristem- linentia ? sed intelligendum esl phylacteria fuisse
que blanditus delinivil. i Modo enim, aliorum facta deorum alienorum.
graviora ; modo nihil esse quod factura est ; modo VERS.6-9. — « Venit igitur Jacob Suzam, J etc.
misericordem Deum loquitur, el tempus ad poeni- (AUG.) Notandum est tria nomina hujus civitalis
tentiam pollicetur : ut dum per hoec decepta mens esse commemorala, etc., usque ad mullis de causis
ducitur, poenilentra differatur, ut lune bona nulla addunlur nomina vel mutantur.
percipiat, quam nunc mala contristant : et tune (HIERON.)Ecce manifestissime comprobatur Be-
plenius absorbeatar suppliciis, quoe nunc gaudet in thel non Ulam, ut supra dictum est, sed Luzan, id.
deliciis. est, amygdalum, antea esse vocatam.
VERS.2-52. — « Quam cum vidisset Sichem. ... VERS.10. — < Non vocaberis ultra, » elc. (AUG.)
-c et dormivit cum illa, » etc. (Auc Quoest. in Gen., B Quoeritur cum semel dictum sit, « Non vocaberis
tom. DI.) Et intendit animoe DinoefilioeJacob et ad- ultra Jacob, » etc., cur legatur poslea Jacob voca-
amavit virginem, et locutus est secundum sensum tùs ? Sed hoc nomen ad illam pertinel promissio-
, virginis. Quomodo virgo dicitur, si jam dormivit nem, in qua videlur Deus quomodo non est antea
cum ea ? nisi forle virgo nomen oetalis est secun- "palribus visus, ubi non eril nomen vêtus : quia ni-
dum Hebroeuin eloquium, an potius per recapilula- hil remanebil hic in ipso corpore velustalis, et visio
tionem post commemoratur quod ante factura est. Dei summum pra;mium erit.
Prius enim potuit intendere animoe ipsius, et amare - (HIERON.)t Non vocaberis ultra Jacob, » elc.
virginem, et loqui secundum sensum virginis, deinde Nondum enim ab angelo nomen ei imponitur, sed
dormire-cum illa. imponendum a Deo proedicilur. Quod igitur illuc
s Pacifici. i Ubi Sepluaginta interpretati sunt futurum promitiitur,-hic expletum docetur.
pacificos, Aquila translulit consummatos, atque per- VERS. 11-13. — « Cresce et multiplicare. i>Mo-
fectos pro quo in Hebroeolegilur : Selemim. Ex quo raliter. Hoec promissio ad spiriluale semen Jacob
apparat illud esse verum quod supra de Salem di-
ximus. pertinet, sicut jam ante de Abraham diclum est.
enim qui supplantant vitia, el veterem ho-
c Assensi, i elc. (AUG.)Paulo ante Jacob loquens n Omnes
minem cum aclibus suis deponunt, et mentis oculos
cum Esau, filios suos infantes esse significat, etc.,
ad Deum intendunt, recle ad Jacob pertinent, cujus
vsque ad sed filii ejus in hoc facto nominanlur quasi fidem et actus imitantur. e Regesque de lurabis
principes et auctores. » id est, sancti qui secundum vo-
c Arreptis, > elc. (STRAB.)Sic paslores Ecclesioe ejus egredienlur,
luntatem Dei se et subdilos vere regunt : de cujus
peccalum earnis vel animoe ulcisci debent gladio semine spiriluali, id, est iniitalione fidei, in bonis
spiritus, qui est verbum Dei : parati ulcisci oninen"!
inobedientiam. ; operibus fecundantar.
- VERS.14,15. — « Ille vero erexil litahim
t Nos pauci sumus, t etc. (Auc) Hoc dicit",quia lapi-
« deum in loco quo locutus fuerat, » etc. (Auc) Fa-
plurimum bella poterant surgere, non quod multo
minus haberet quam possent expugnalioni civilatis ctum est iterum hoc in loco quod antea faclum fue-
sufficere. rat; vel memoratum hic quod anle fuerat facum.
« Nunquid ul scorto, »etc. (Auc) Zelus filiorum Sed quodlibet horum sit, super lapidera libavil Ja-
Jacob In ultionem sororis moraliler commonet pa- cob, non lapidi. Non ergo sicut idololatroe soient
stores fidelium, curam habere animarum sibi com- aras ante lapidem constituera, et tanquam Deo la-
B pidi libare.
niissarum, ne violenter corporali delicto, aul for-
nicatione spiriluali succumbant. » Paratique sint VERS.16,17. — t Ephratam. » (HIERON.) Ephtala
ulcisci omnem inobedientiam, » .et excommunica- et Bethléem nnius urbis vocabulum est, sub inler-
lionis gladio feriani slupralorem, ne impunitus pretatione consimili. Interpretalur enim frugifera
évadai. el domus panis, propter panem qui de coelo de-
CAPUT XXXV. scendit.
VERS.18-20. — « Egrediente autem, i elc. (ISID.)
VERS.4-5. — « Dederunt ergo ei, » etc. (HIER. Quid sibi vult quod eumdem Bennoni Rachei, cura
Q. in Gen., tam. HI.) Plane hoc ordine et his pro- parerel, vocavit filium doloris mei ? Nisi futurum ex
fectibus ascendendum est in Belhel, id est, in do- ea tribu Paulum, qui alïligeret filios Ecclesioetem-
mum Dei," quoe est Ecclesia Christi. Primum.est, pore perseculionis suoe?Aliter per Benjamin lerre-
pristinos abdicare errores, et unius veri Dei profi- slris Hierusalem figuratur, quoe est in tribu Benja-
-leri fidem, quod est auferra deos alienos : deinde min : cujus populus gravi dolore matrem aûicit
bapiïzari, quod esl mundari ; ac deinceps in uovi- fundendo S3iiguinem prophetarum, et in neceis
"163 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — TilEOLOGICA. AU
Christi clamando : « Sanguis ejus super nos, el su- A e Filii Seir, » elc. (STRA-R.) Id est liberi qui, sic-
per filios nostros (Malth. xxvii). ut in Paralipomenis legitur, primo habitaverunt
« El faclum esl cum dimitteret animam. > (Hra- in monte Seir; quibusexpulsis.Idumoei habitaverunt
RON.)Siquidem uioriebalur, « vocavit nomen ejus, pro illis.
filius*doloris mei: pater vero ejus vocavit nomen VERS.22, 25.— t Erat aulem soror, * etc. (HIE,R.)
ejus Benjamin. » In HebroeoSimililudo nominis re- Hoecesl Thanina, de qua supra dictum est : El Tha-
sonat, filius enim doloris mei, quod nomen moriens mna erat concubina Eliphaz, primogeniti Esau, etc.
mater imposuit, dicitur Bennoni. Filius vero dexlroe, ïdeo Horroeorumrecordatur, quia primogenitus filio-
id eslvirlutis, quod Jacob mulavil, dicitur Benja- rum Esau ex filiabus eorum accepit coneubiuam. Quia
min. Unde errant qui .pillant Benjamin filium die- autem dicilur Theman, el Cenez, el Amalec, el re-
rum inlerpretari : dextera enim dicilur iamin, et fi- liqua, scîaraus poslea regionihus el gentibus Idu-
niiur in n ; dies vero appellalur iamim, el termina- nioeorum ex his vocabula imposita.
tur in m. VERS.24-28. — « Isle esl Ana. > elc. (STRAR.)
VERS. 21. — i Egressus inde, » elc. (HIERON.) Quidam simpliciter aquas calidas hune in deserto
Hune locum volunl esse Hebroei, elc, usque ad vel repérasse dieunt, quas vocamus ihermas.
quoi verius est quodam vaticinio futurum jam tune B c Iste esl Ana, » elc. (HIEROS.)Varia apud He-
myslerium monslrabàtur. broeos de hoc capilulo disputanlur, etc., usque ad
VERS.22-26. — « Abiit Ruben, s etc. (ISID.) Al- ul muli contra naturara nascerenlur.
legorice. Hoc crimen non scriberelur, nisL futura VERS.29,50. — « lsti duces, i De proecedentibus
populi perversitas pronuntiaretur : quamvis in illo ait, qui de Seir; non de his quos incipit numerarë,
esset flagitium, in Scripturis esl prophelia fuluro- qui de Esau sunt.
rum, quia per Ruben prîmogenilus populus Israël VERS.31-45. — « Beges aulem. i Sciendum quod
figuralur: qui thorum concubinoepolluit, id esl le- non omnes reges commémorai qui fuerunl anlequam
gem Veteris Testamenli proevaricando maculavit. haberenl reges filii Ismael, quorum primus Saul, sed
Quod aulem concubina Velus Testamenlum signifi- bos omnes tantum qui regnaverunt anlequam more-
caverit, Paulus ostendit dicens, Gai. iv : i Abraham retur Moses. e Reges aulem. J Secundum lempus
duos filios habuit, unum de ancilla. et alterum de quo1vivebai scriptor commémorai, cum aulem Seir,
libéra, t elc. qui istos genuit, ibi habitaret, nondum venieme
« Eranl autem, > etc. (Auc) Quoeritur quomodo Esau in terram illam , ah eo vocahalur terra Edom.
hoc verum sit, etc., usaue ad quam ut per synecdo- (Auc, Q. in Hen., t. IU.) Non mirum quod nu-
chen accipialur. ^ meranlibus ab Abraham per Esau
patrem genlis
VERS. 27-29. — « Civilatem Arbee. » (HIERON.) Edom, elc, usque ad m illo enim ordine ubi plures
Pro Arbeein LXX campum habelur, cum Hebron in ' numerantur, cilius morlui sunt, quam^hicubï pau-
monte sil. Eadem autem civilas antiquilus Mambre ciores.
ab amïco Abrahoe dicta esl. f Husan. i (HIER.)Quem quidam suspicantur esse
* Civitalem Arbee, » elc. Angelorum vel sancta- .Job, ul in fine voluminis ipsius additum esl; sed
rum animarum, quibus esl apposilus, nulla réma- Hebroeiasserunl eum de stirpe Nachor generaium,
nente solliciludine tenlalionum, vel periculo pecca- ul jam supra diclum lest.
torum.
CAPUT XXXVII.
CAPUT XXXVL
VERS.2. — c Joseph cum sedecim esset anno-
VERS. 6-19. •— e Abiit in alteram regionem. » <rum, i etc., (Aucin Q. super Genesin.) Historiée.
(STRAB ) Quoeripolest cur Esau post mortem patris Quomodopoterit mors Isaac, etc., usquead vivotamen
dicalur abiisse in Seir, el recessisse a fralre, cum Isaac decem et seplem annorum coepil esse Joseph.
jam quando venil Jacob, in Seir dicatur habitasse? « Et erat cum filiis Baloe, t etc. Joseph unus ex
Sed fieri potuil ut, Jacob fugiente in Mesopotamiam, duodecim filiis Jacob, proe coeteris patri dilectus,
Esau, dolore proereploe benedielionis, a parente re- Christum significavit, quem Deus Pater secundum
cesseril, el habitaveril in Seir viginti annis quibus carnem natum coeteris fratribus ex Abrahoe stirpe
Jacob abiiiil, Cui reverso concilialus, rursus de progenilis proetulit. ÎUnde amabat eum Jacob, t eo
Seir reversus, cum fralre suo, donec pater viveret quod in seneclute genuisset eum. » Senescenie enim
habilavit : quo morluo, a fralre recessil, quia divi- mundo, Filius Dei de Virgine natus fuit, tanquam
tes eranl, el simul habilarenon poieranl. filius senectutis. I
- VERS.20, 21. — « lsti filii Seir, i etc. (HIERON. « El erat cum, J etc. In
primiliva Ecclesia nec
in Q. Hebr. lom. III.) Postquam >enumeravit filios abjiciebal sibi adhoerenlesperproedicatioiiempseudo-
Esau, altius repetit qui anle Esau in lerra Edom aposlolorum, quos significanl ancilloe Jaeob, quos
principes exstiterunt ex génère Horroeorum, qui el noluit prohibera, cum in nomine ejus miracula
liberi interpretantur. In Deuteronomio manifestius facerenl.
scribitur quomodo venerunt filii Esau, et inlerfe- VERS.3. — « Fecitque ei tunicam polymitam. >
"ctis Horroeislerram eorum hoeredilaverunl. (HIER.) Pro tunica varia Aquila inlerpretalus est
 " -
im -GLOSSAORDINARIA."— LIB. GEN. - 166
id -est talarem , Symmachus manicatam, à usque àd qui dieunt" Agar et Ceturam unain
ic-zf<x.y<r).vi,
sive quod ad talos usque descendercl etmanibus ar- fuisse?
lificîs mira esset varieiate distincia, sive quod ha- VERS.28-33.—J Extrahentes. tjlsw.)Allegorice,
heret-raanicas : antiqui- enim -magis colobiis, id Joseph de cisterna levains Ismaelitisvenditls vendilur :.
t est vestibus sine manicis ulebantur. - . el Chrislusabinfernoregressusab omnibus genlibus
(GREC,hom. xxv in Evang.) Quia Joseph inter fra- fidei commercio 'comparatur. Ulé per Judoeconsilium
'tresnsque-ad'finennitoejustus persévérasse desoribi- Iriginla argenteis dislrahilur, et-hic per consilium
lur, solustalarem-turiicam babuisse per-hibelur. Quid JudoeIscariote "numéroeodem venundaiur.
esttalaris tuiiica,nlsiaciio consuriimala? Quasi enim « Vendiderunt. » (HUERON.) Hebraica veritas ha-
protensa luniea talum corporis operuil, cum bona bel f argenteis. i neque enim viliori .métallo Domi-
aciio ante" oculos' Dei usque ad lerminos vitoe nos nus vendi debuit quam Joseph.
régit. -Unde Moyses caudam hostioe offerrr praacepit, VERS. 34. — « Scissisque vestibus, i "etc. (ISID.)
,ul opus bonum quod incipimus persévérant! fine Jacob, poslerilalis suoeplorans dispendia, quasi pa-
compleamus. c ter filium lugebat aniissum, et quasi propheta inter-
VERS.4-9. — « Videntes autem fratres ejus, > ilum Judoeorum (Malth. xxvi). Scidit veslimenlum :
etc. Fratres Chrisli secundum carnem Judoei, de B quoa in passione Domini fecit princeps sacerdotum
quorum cognatione carnem suscepii.-Sed quia vide- (Luc. xxui). Sed et vélum templi scissum est, ut pro-
bant quod'gralia-vîrlutum in eo-fichât, quod testa- phetarel nudatum populum suum, et divisum osten-
batur Patris proeciptiarn dilectionem, invidebant, deret regnum.
nec polerant ei quidquam pacifiée loqui, el soepius VERS.55, 36. — « Descendam ad filium meum. J
insïdias lenlabant, et Patremfamilias in Beelzebub etc. Quoeritur quomodo hoc intelligalur , utrum
principe doemçniorum doemonia ejicere blasphema- mali tanlum, an etiam boni in infernum descendant?
bant. , Si tantum mali,-quomodo iste ad filium suum dicit
(ISID.)Hoc ^piritualiter in Christo impletum est, se lugentera deseendere-\elle? Non enim in poenis
etc., usque ad in siellarum figura. - inferni credibile esl eum esse. Au perïurbati, etdo-
VERS,. 10,11. — « Num ego, Î etc. Quoeripotest se- lentis verba surit, mala sua etiam hic exaggeranlis?
cundum lilieram quando a paire adoralus sil, qui per -an credibile est apud infernum quoedam loca sécréta,
- solem; et a maire, qua?per lunani designaiur. Ne- et minus poenalia ante passionem Domini fuisse, ad
que enim Jacoh,.quando descendit in jEg3Tptum,le- -quoe eliam saneti descendebant? quia nullus paradi-
gitur adorasse eum : nialer vero jam defuncta eral : sum ingredi poleral. donec Christus rhomphoeam
sed ad allegoriani-recurramus, quoe in Christo im- C igneam amoveret.
, - ,-.
plelur. (HIERON)Madianei âutem vendiderunt Joseph in
VERS.12-22, — a Cumque fratrés illius -, Ï etc., -jEgyptoPiitiphari eunuebo, Pharaonis archiniagiro.
- « in pascendis gregibus, » usque «Renuntia mihi, i Plerumque ipzip.uyûpovs,idest, eoquorum pi incipes,
- e:c. {ISID.)'Jacob miitit filium ut de fratribus curam pro magistris exercitus Scripiura ponit ; p.à.yEipoç
gérerai; "et Deus Pater Filium unigenitum, ul genus enim GroeGeest coquus, et dicitur [luyeipuizi), quod
humanum peccalis languidum visjtarei. IJnde Galat. est occiclere: eo quod coqui occidaul coquendas pe-
capite quarto : t'Misîl Deus Filium suum in siraili- cudes. Vendilus esl igitur Joseph jiriucipi laniorum,
tudinem earnis peccati. i Missus est Joseph ul vide- -non Pelefre, ul in Lalino scriplum -est, sed Puii-
rai si cuncla prospéra e=senl erga oves : et Chrislus -phari eunucho. -Ubi quoeritur quomodo postea uxo-
ait Matthoeidecimo quinto : «-Non veni.nisi adoves - relu habere dicalur? -Tradunt Hebroei emptum ab
quoepefieranl domûs Israël, t — liocJoseph ob nirniam pulchritudinem in turpe mi-
<In Dothaim. » Defectionem. In grandi enim dé- - nisterium ; et a domino , viriiihus ejus arefactis,
feciione erant, qui de fratricidio cogiiabanl. t Ru- -postea electum esse juxla morem hierophaniarum,
ben. J Proevidens hoc senno propheticus, quem id est, sacra loquentium in ponlificalu Heliopolcos :
Ruben significat (qui interpretatur *isia filii), pro- B et hujus filiam esse Aseneih, quam poslea Joseph
' - >_ -
-pheticis cqnimiiialionibus deierrebat, ut innocentes acceperit uxorem.
se servarent a sanguine Christi, fratris sui secun-
> CAPUT XXXVilI.
dum carnem.- i
VERS.25,M. — t Nudaverunt eum, ! etc. (ISID:) VERS.l,% — « Eodem tempore, » elc. (AUG.,Q.
Mystice. Et JudoeiChristum per mortem exspoliave- in Gen.) Quoeritur quomodo ista fieri poluernnl? Si
runt tunica corporali elpolimyla, id est, decorata enim posteaquam Joseph venit in jEgyptum, etc., vs-
Dmniumyirlututndiversilate. Resperserunt aulem tu- que ad incidisse eum in amorem ejus, quam duxit
nicam sanguine hoedi : qiria falsis teslimojiiis eum uxorem, nondum vendito Joseph.
^accusantes, in invidiam peccalù duxerunt. Joseph € Judas , i etc. Hic , sicut eoeteri patrîar-ehoe,
miltilur in cisternam., id est in iaçum : el Chrislus -Christum significat, qui descendit ab baptismum
. exspoliatus carne humana descendit ad infernum. Joannis, Hiras enim interpretalur videns-Deum :
VERS.25-27. — « Yiderunt viatores Israaelitas. » Odollamites, testimonium in aqua, quia Joannes vi-
(Auc) Quoeritur quare Ismaelitas Scriplqra , ' elc., dens Christum venienlem ad baptismum, ait': t Ecce
167 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 108
-
Agnus Dei, > etc. (Joan. i.) Ad hoc testimonium A < Sedit in bivio. i (HIERON.)<Et sedit ad porlam
adhoesit Christo Synagoga, quam significat Sue, filia Enaiim, quoe esl in transita Thamna. * Sermo He-
Chananoei, quia ei danda erat terra humilis profes- hraieus, Enaiim , transfeftur in oculos. Non est
sions , quod interpretatur Chanaan. Hoec ergo Sy- igitur nomen loci, et est sensus, t Sedit in bivio, »
nagoga primo adhoesit Christo, quando Petrus el sive in compito, ubi diligentius débet vialor aspicere
Andréas, et coeteri Joannis discipuli facti sunt disci- quo gradialur.
puli Chrisli. Quo ordine hoec compléta sunt sequens VERS.20-24.—t Misit autem Judas. » Mittitur pro-
mîssus hoedus id est "
significat historia, narrans quomodo Judas intravil tanquam meretrici, exprobratio
ad Thamar, quoe idem significat quod Sue. peccali, per Odolamitem, lanquam increpantem,
VERS. 3,4. — « Quoe coneepil, t-elc Genuit Sy- e genimina viperarum, »etc. Sed eam non invenil
nagoga principes, qui ei,lanquam mariti proefuerunt: peccati exprobratio, quam mutavit confessionis ama-
quorum alii fuerunt nocentes , quos significat Her, riludo. In hoc facto Judoenon juslilioe cernitur sinee-
qui interpretalur pelliceus (pellis enim mortem si- ,rilas, sed promissionis fidelilas. Si enim servaret
gnificat) , quia primi parentes pellibus induli ad- -justitiam servando castitatem, non introisset, ut
dicli suntmorti; alii inutiles, quos significat Onan, opinabatur, ad merelricem; sed quod promisit,
qui interpretalur moeror eorum, quibus scilicet non B fideliler per paslorem Jtransmisit. --
prosunt. VERS.25. — « QuoeCum duceretur, etc. t ( ISID.)
VERS.5-12. — e Terlium quoque peperit, » etc. Poslea vero publicis signis annuli, monilis el virgoe,
(ISID.in Gen., tom. V.) Tertius filius qui Thamar vicit leraere judicantes Judoeos, quos jam Judas si-
lion jungitur, etc., usque ad et ideo tanquam Odol- gnificabat; quihodie quoque dieunt non huncessepo-
lamites perhibuit testimonium in aqua. pulum Chrisli, nec Abrahoe'semen, sed prolatis docu-
i Judas, t etc. De Juda regia tribus proeessit, -mentis nostroe vocalionis, justificationis, el glorifica-
quoe dm proefuit -Judaicoe plebi, quam significat lionis, confundunlur, et nos magis quam se juslifica-
Thamar, quoe interpretalur amariludo, quia amaram tos esse eonfitebunlur. Pignora enim se habere refert
se in passione exibuit Christo. Ecclesia, quoe accusalur a Judoeis quasi adultéra le-
(Isip.) Plebs Judaica, cui de tribu Juda reges, elc, gis : sed ostendit virgam signum passionis, et monile
usque ad Deus tamen utrosque occidit, quia regnum légitima legis, et annulum pignus immorlalilatis.
a talibus tollit. VERS.26. — Qui agnitis, i elc. ( HIERON. ) « Co-
, VERS.13. — « Ad tondendas oves. > (STRAB.)Al- gnovit aulem Judas, elc. In Hebroeohabetur : c jus-
legorice. Venit Dominus ad oves tondendas, id est tificala esl ex me; i non quod jusla fuerit,sed quod
"
peccatis exonerandas , de quibus dicitur : « Dentés eomparaiione illius minus maie feceril, non vaga
tui sicut grèges tonsarura. s Thamar habilum mu- turpiludine, sed requirendo filios.
tât : nam et commuions interpretatur ; mutai habi- VERS.27, 28. — t Instante aulem , J elc Quod
lum et nomen, ut sit de Synagoga Ecclesia. Sed no- primus, qui dicilur Zara, manum emisit, et obstar
men amaritudinis manet : non in qua fel Domino trix coccinum ligavit el ipso manu retrahenle, posle-
minislravit, sed in qua Petrus amare flevit. Nani et rior, qui vocatur Phares, manum porrexil, et na-
Judas Confessio dicitur, Confessioni ergo amariludo scendo proecessil, significavit quod Israël in opère
misceatur , ul vera poenitenlia proesignetur. Hoec legis 1manum extenderet, et prophetarum et ipsius
poeniientia fecundatar, in omnibus gentibus Ecclesia Christi cruore pollulam contraheret : populus vero
constiluta. Oportebat enim pâli Christum, et resur- gentium postea prorumperet, ut essent < primi no-
gere, et proedicari in nomine ejus poenilentiam et vissimi, et novissimi primi. i
remissionem peccatorum per omnes gentes. Habilus VERS.29,30. — «Quare divisa, » etc. ( HIERON. )
quoque meretricis confessio peccatorum est : Tha- Pro maceria Aquila et Symmachus divisionem trans- j>-
mar quippe Ecclesiam de genlibus vocalam signi- lulerunl, quod Hebraice dicilur Phares. Âb eo igitur ":
ficat; sedens cum hoc habita ad porlam Enaiim quod diviserit membranulam secundinarum divisio-
D'^57, quod interpretalur fons : quia currebal velut B nis nomen accepit. Unde et Pharisoei, qui^se-quasi
cervus ad fontes aquarum, pervenire ad semerr jusios a populo separaveraut, Pharisoei, id esl di-
Abrahoe.Illo non cognoscente fecundatar, secundum visi dicebanlur. '
illud Psalmi xvn. « Populus, quem non cognovi, ser- Zara interpretatur oriens. Quia primus apparaît,
vîvit mihi. » Accepit in occulloannulum, monile, et vel quia plurimi justi 1ex eo nati sunt, sicut dicitur
virgam, quia vocalione signalur, jusiificalione de- in Paralipomenîs.
coralur, glorificatioue exaltatur. e Quos autem proe- CAPUT XXXIX.
deslinavit, bos et vocavit; el quos vocavit, hos el VERS.1, 6. — « Igitur Joseph ductus est in JEgy-
justificavit (Rom. vm); s sed in occulta, ubi con- « plum, »elc. (Auc in Gen.) Ad ordinem tendit Scri-
ceptio sancte ubertatis fit. ptura unde recesserat, ut illa nar-ret quoesupra gesia
VERS.14-19. — t Quoe depositis viduitalis vesli- sunt. «Fuilque, > elc. ( GREC, lib. vi Moral., c. 11
t bus, » elc. Nolandum etiam in temporibus patriar- seq.) Mulli humana sapientia intlali, dum desideriîs
charum certa fuisse veslimenla viduarum, nec qua- suis divina judicia contrarie aspiciunt, etc., usque ad
lia conjugatarum. ejusque pondéra leviat, quoevolens portât.
ifia GLOSSA ORDINARIA.-- LIB. GEN. 170
VSRS.7 - 11. — « Post mullos ilaque dies injecit A dem per exhibitionem proeteritorum se intulit in
« domina, »elc. (GREClib. xxx i/ora/.,cap.l9.) Qui spem fulurorum.
mundi suceessibus elevatus, etc., usque ad quia VERS.17-32. — « Pulabam me stare, » etc. Sep-
enim voluptas ex prosperilate nascitur, ejusdem lem anni, qui septem spicis plenis, vel septem vac-
consideratione feriatur. cis pinguibus oslenduntur, spiriiualia dona signifi-
t Injecit domina sua, > elc. (ISID. ) Hoec figura cant, quibus ubertas fidei larga pietate redundat.
est Synagogoe, etc., usque ad ubi enim veluti pu- Septem vero stériles et jejuni, veritalis et justilioe
-niendus descenderat, inde alios liberavit. famem in novissîmo tempore.
VERS.12 - 25.— e Qui, relicto in manu ejus pal- VERS.35. — «Nunc ergo, s etc. Hoc tempore gra-
Î lio, s etc. Sic nos tentant earnis illecebroe,et succu- tioe videmus impletum : quia abundanle doctrina
liunt veslem carneam : sed vir castus mavult omnia apostolica, sepliformi Spirituministrata,divina dis-
vincula dirumpere, quam^e turpitudini subjugare. posilione per sîngulas urbes episcopi et doctorés
Qui relicto, t etc. (GREC)Allegorice. Quia dum ordinati sunt, quiabundantia doctrinoedivinrtus sibi
Synagoga Christum, purum hominem credens, adul- eollatoelibros sanctos seripserunt, quibus abundante
terino complexu constringere voluil, ipse tegmen famé verbi, et deûcientihus doctoribus, indigentiam
litteroe oculis ejus objecit, et ad cognoscendam di- B nostram refreeremus.
vinitatis potentiam conspicuum se genlibus proebuit. VERS.34- 37. — « Et quintam partem frucluum, t
Unde usque hodie dum legitur Moses, velamen est etc. NolandumMgypiii quod qhintam partem frugum
super oculos cordis eorum, quia scilicet adultéra in horrea régis congregant : quia filii tenebrarurn,
pallium retinuit, et quem maie tenebat nudum quinque sensibus dedili, eoelestia non curant : sed
amisit. veri Israélite décimas dant, quia coelestem patriam,
CAPUT XL.
cujus décima pars corruit, reformare laborant.
VERS.1-8. — t His ita geslis, accidit ut pecca- (Ism.) Congregavit Joseph per septem annos om-
c rent duo eunuchi, » etc. (ISID. in Gen., tom. V.) nem frugum abundanliam : id est, frumenta fidei
Invenit Joseph duos eunuchos in carcere, etc., usque sanctorum horreis condens, per septem charismata ,
ad trangressionis ligno suspenditur. quasi per septem annos, ut cum septem anni in-
<Pincerna régis iEgyptî, et pistor, domino suo, »r oproecoeperint, id est, cum iniquitas oceurrerit sep- -
etc. ( HIERON. ) Ubi nos posuimus « principem vina- lem capitalium criminum sub Antichristo, quando
riorum i in Hebroeo habelur masqueh flpfi>D, illud famés fidei fuerit el salutis, tune sancti habeant co-
verbum quod in nomine servi Abrahoe dudum le- Q piosam justitioe frugem, ne fides eorum inopia ser-
gimus, quem nos possuraus more vulgi vocare pin- morris deficiat.
cernam, et usque hodie apud barbares maximoedi- VERS.58-40. — « Qui Spiritus Dei plenus sit, »
gnitalis est, régi poculum porrexisse. etc. ( AUG.Q. in Gen.) Tertio, nisi fallor, insinuatur
"VERS. 9-15. — t Videbam coram me vilem, J etc. nobis in hoc libro Spiritus sanctus. Primo ubi di-
( HIERON. ) « Et ecce vitis in conspectu meo, el in ctum est supra (cap.i) : « Spirilus Dei ferebatur super
vile très fundi, et ipsa germinans très fundos. > Tria aquas, »secundo ubi dicit Deus supra (cap. vi) : «Non
flagella, très ramos, sive propagines, Hebrasus ser- permanebit Spiritus meus in hominibus istis, > etc.
mo significat, quoeab illis vocanlur Sarigim QWl©. Tertio cum dicit Pharao in Joseph esse Spiritum
VERS.16-19. — « Tria canislra. > (Auc Quoest.in Dei : nondum tamen legimus Spiritum sanctum.
Gen.j Ubi in Latinis codicibus i tria canistra fa- VERS. 41. — t Dixitque rursus Pharao, » etc.
rinas J scriptum est, etc., usque ad et ex omni gé- (ISID.) Allegorice. Joseph, qui typum Christi gere-
nère pistorii operis in eodem scilicet canistro su- bat, currum meruit, et proecoproeconavit ante eum,
periore. et constituit eum Pharao super universam terram
VERS.20-25.— « Natalitius Pharaonis. t Pharao' jEgypti : et Dominus noster, postquam distractus
et Herodes diem nativitatis celebraverunt, quia ex est a Juda, sicut Joseph a fratribus et de inferni
hora nativitatis se reges fuisse pulaverunt. . carcere surrexit, aseendit currum coelestis regni,
de quo dicitur psalmo LXVII: « Currus Dei decem
CAPUT XLI. millibus multiplex ; s el accepit polesiatem proedi-
VERS.1. — e Post duos annos vidit Pharao som- candi et judicandi a Pâtre. Unde Phil. n.: « Dédit
c nium. Putabat se stare, t etc. (AUG. Q. in Gen., ei nomen quod est super omne nomen, » etc. Acce-
tom. HI. ) Sicut servus Abrahoedixit, etc., usque adi pit quoque annulum, id est, pontificatum fidei, quo
ubi habitant lerrena animalia. credenlium animoe salutis signo signantur, fronti-
VERS.2-8. — « De quo ascendebant septem bo- busque et cordibus nostris per signum crucis figura
« ves, » etc. (HIERON. Q. Hebr.) Ecce de fluvio ascen- oeterni régis imprimitur. Induitur slola byssina, id
debant septem boves speciosoe ad videndum, etc., , est, carne sancta bysso splendidiore, etstola im-
usque ad x Groecamcopulaverunt. • mortalitatis. Accepit .quoque torquem auream , id
VERS.9-16." — « Tune demum reminiscens pin- est, intellectum bonum. Proecoantecedit eum, id est,
« cernarum magrsler, « etc. Quia gentilis populus tan- Joannes Baptisla, qui ait Matlh. m : « Parate viam
PATROX.CXIII» 6
-171 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — .THEOLOGICA. . 172
DonMni. t Habebit et filium proeconem, quia veniet i ^ (Auc Quoest. in Gen.) Quid est quod Joseph, vir
în "tuba angeli. sapiens, elc, usque ad eril Deus, non enim erit, sed
VERS.41,42. — « Ecce conslilui le super univer- habebitur
\ sam lerram ^Egypii, » etc. Joseph de carcere edu- VERS.122-26.— «Nesciebant autem, J etc. (Auc,
clus, super JSgyptam conslitaitur ; et Christus re- ibid.) Quid-est quod cum inter se poenitenles lo-
surgeus accepit « nomen quod est super omne no- querenlur de Joseph, etc., usque ad sicut ipsum in
men, ut in nomine Jesu omne genu fleclalur ( Phi- exteras provincias yendiderant.
lipp. H). » VERS. 27-54. «Aperloque, i etc. Fratres Joseph
VERS. 45,44. — « Clamante proecone, » elc. dant argentum, quia Judoeiconversi diraitlunt lit—
(HIER, in Quoest. Hebr. ) « el -clamavit ante eum teram occidentem, et accipiunt spiritum vivifican-
pioeco , el conslituit eum super omnem terram tem : reperitur tamen argentum in ore saccorum,
jEgypti. » Pro quo Aquila iranslulit : « Et clamavit quia propter fructum spiritualis inlelligenlioe non
in conspeclu ejus ad geniculaiionem. » Symmachus, deserilur nitor eloquentioe.
elc. , usque ad quod juxta prudenliam omnium VERS.55,56.—« Singulirepererunl,i>etc Fratres
pater fuit,v sed juxla oelatem tenerrimus adolescens 'Joseph dederunt pecuniam in emplione frumenti,
et puer. 1B sed eam accepta frumenlo receperunl, quia noster
VERS.45-49. — «Et vocavit, »etc. (HIER., ibid. ) Joseph non quoeritj noslra, sed nos. Gialis enim dat
Et vocavit Pharao nomen Joseph, etc., usque ad ut sua munera, el in nostra emplione nos ditiores
vera illa Hebroeorum super eo quod ante diximus facit.
suspicio comprobetur. VERS.57.—e Cui respondit Ruben, J elc. (STRAB.)
t Deditque illi uxorem, » etc. (Auc, ubi supra. ) Ruben ait : « Duos filios meos interfice, si non re-
Quoeri solet cujus Putipharis, alias Pelefre, ul ple- duxero illum tibi, i etc., nec tamen oblinuit. At Ju-
rique habent el corruple, ut supra dictum est, etc., das dicens : t Reus ero peccali in patrem omni tem-
usque ad non est fidei periculosum, nec conlrarium pore, » impetravit,|quia ei commissus est Benjamin.
veritati Scripturarum. Plus esl ergo reum esse peccali, quam corporaliler
VERS.50-58.— c Nali sunt autem Joseph filii occidi.
t duo, » etc. (HIERON.) Observa propter quoestionem VERS.38.—« Deducelis canos meos, t etc. (Auc)
quoe posl de filiis Joseph proponenda est, quod anle Quoeritur utrum ideo ad infernum, quia cum tristi-
famis lempus, quo Jacob intravit in Jîgyptam, tia, an eliam si abe'sset tristitia, lanquam ad infer-
duos lautum filios Joseph habuit, Manassem et num moriendo descensurus hoecloquatur ?De inferno
'G enim magna quoestio est, et quid inde Scriptura
Ephraim.
VERS.56, 57. — «Aperuitque Joseph universa hor- seniiat, ubicunque hoc memoratuni fuerit, obser-
t rea, e etc. Allegorice. Joseph a penuria fruraenli vandum esl. '
salvat Jîgyptum , et Christus a faîne verbi libéral CAPUT XLIH.
mundum. Aperuit horrea sua Christus in orbem VERS.11-22. —'« Modicum resinoe et mellis et
terrarum, el erogatione frumenti sui omnia subju- t storacis, » etc. (HIER.Quoest.Hebr., lom. IU.) Ali-
gavit. Nisi fratres Joseph vendidissent, defeceral quid resinoe, et mellis, elc., usque ad eo quod in
JEgyplus : nisi Judoei Christum crucifixissent, per- illo sunt aromata diversa condita.
ierat mundus. Joseph interpretalur augmeniatio VERS.25-28. — k Deus vester et Deus patris ve-
sive amplialio ; sed in illo Joseph amplialionem non i stri dédit vobis ihesauros, i etc. (AUG.)Mendacium
habuit nisi sola JLgyptus ; in nostro vero, universus videtur, sed aliquid significare credendum esl. Ar-
iniindus. Ille erogavit triticum; noster Dei verbum. gentum enim, quod dalur et non minuitur, quod et
Ï lu omnem terram exivil sonus eorum ( Psal. probatum appellatum est, illud forte esl de quo di-,
xvm). i citur psalmo xi : « Eloquia Domini eloquia casla,
CAPUTXL1I. argentum igné examinatum, probatum terroe, pur-
gaium sepluplum, » id est probatum perfecie.
VERS.1-15. — «Audiens aulem Jacob quod ali- VERS.29-51. — nÂllollens aulem Joseph oculos
t menla vernlerentur in jEgypto,i> elc (ISID.inGen., t vidit Benjamin , v etc. (ISID.)Act. ix Paulum quasi
tom. V.) Esl frumenlurn in JEgyplo : dicit et Deus lux circumfulsit, qui parvulus, quki nondum matu-
Pater, Osée xi : € Ex iEgypto vocavi Filium meum. » ram fidei oelatemgerebat. Unde etiam adolescens le-
Descendunt decem provectiores, id est Judoei, sub gitur, dum lapidantium Siephanum vestimenta ser-
decalogo constituti ; quos ipse cognoscens, non est vabal. Flevil Joseph ; coecilasPauli ffelus est Chri-
aguitus ab eis ; cognoscuntur Hebroeia Chrislo, et sli ; lavit faciem Christus, cum baplizatur PaulusJ
ipsi non agnoscunl eum ; dederunt illi pecuniam ; per quem a plurimis videndus esl Christus.
sed Joseplr, id esl Christus, triticum dédit, et argen- (Auc) Affectas boni animi semper proclivis est
lura reddidit, quia non pecunia emitur Christus, ad pietatem. Unde, in Joseph virtutum possumus
sed gralia, considerare copiara. Caslus erat, cum sprevit ,im-
VERS.16-22.— a Mjtilte ex yobis unum alio- pudicitiam dominoe; sapiens, cum diligenii invesli-
t quin per salutem Pharaonis exploratores estis. i galione fratrum animos explorabat, qualiler senti-
 '
Î75 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. GEN. 174
rent de fratre suo uterino ; justus erat in adhibi- A brem verlilur, ubi et in plerisque Gessem repe-
lione diseiplinoe delinquentibus ; pius, in conver- ritur.
sione poenitentium. , VERS.16-21.— «Et gavisus est Pharao,» elc.
VERS,32, 35. — c Quibus appositis, i etc. Seor- "Hoecverba Pharaonis quoe ad Joseph de Jacob et
sum appositi sunt cibi Joseph quasi advenoe, et filiis ejus locutus est, significant gaudia gentilis po-
seorsum fratribus, quasi exteris natione : jEgyptiis puli de conversione Judoeorum. Magna enim devo-
quoque seorsum, quasi indigenis, qui putabant pro- lio est Ecclesioe gentium quod Israelilicus populus
fanum esse cum peragrinis convivium. ad fidem veniat, quibus, si converlantur et fidei
VERS.34. — «Biberuntque et inebriati sunl, J etc. participes exstiterinl, promiltit spiriluales opes
(AUG.)Soient ebriosi hoc testimonium adhibere sibi virtutum, el gratiam Spiritus sancti, quam qui acci-
in patrocinium propter Joseph, qui valde sapiens pil, indigenlia boni non laborabit.
commendatur. Sed hoc verbum pro saturitate poni- VERS.22-28. — « Benjamin vero dédit, t etc. Tre-
tur in Scripturis, unde psalmo LXIV: « Visitasti ler- cenli argentei danlur Benjamin, quos a Christo ac-
ram et inebriasli eam, i quia in laude benediciionis cepit qui proedicat Trinitatem, vel Chrisli crucem.
hoc positum est, et donum Dei commemoratar ; ap- . Unde Paulus ail I ad Corinth. n : « Nonjudicavi me1
parat hanc ehrielatem sa'turitatem significare : nam B aliquid scire inter vos, nisi Christum Jesum, et
ila inebriari ut inébriantur ebriosi, nec ipsi terroe hune crucilixum. » Quinque slolas accepit, id est
utile est; quoniam majore humore" quam suffieit, sapientiam omnium senstuim. Proecellit ergo Paulus
corrumpilur; sicut vita ebriosi, qui non satietate àbundantia meritorum : sed et fratres, id est alii
se replet, sed mergit diluvio. proedicatores, habent'gratiam suam, id est binas
slolas, ut confiteantur Chrislum Deum et hominem.
CAP. XLIV. Unde Prov. xxxi : J Omnes domeslici ejus vesliti
VERS.5-44. — £ Scyphus quem furati estis, t etc. duplicibus, t id esl myslica et niorali inlelligentia.
(ISID.) Quid sibi vult quod inventas esl scyphus Jo- Miltuntur et patri munera, et Christus promissis
seph in sacculo Benjamin, nisi quia in corde Pauli munerihus invitât populum suum. Munera portant
çoeleslis doctrinoe jam proefulgebat eloquiuta, dum asini, id est gentïles, inutiles el laboriosi : nunc au-
esset eruditus in lege? Sed quia subjectus non erat, tem portant utiles in lypo Christi munera, in Evan-
Deo, intra saccum erat scyphus, doctrrna intra le- gelio munerum largitore.
gem, lucerna intra modium. Missus tamen Ananias (ISID.)Expavit Jacob, id est plebs incredula : sed
manum imposuit, - marsupium solvit, et argentum poslquam gesta Chrisli cognovit, revixit spirilus
^
resplenduit, et deeidenlibus squamis, quasi vinculis, ejus, et qui mortuus videbalur, fide resurrectionis
solulo sacco, id est deposito legis velamine, adeplus 'Christi vivificatur. Vocatur ergo a filiis suis, id est,
est gralioe libertatem, et revelata facie sermonis a Petro, Paulo et Joanne, populus Judoeorum ad
Evangelium proedicat. gratiam. Occurrit illi Judas, qui interpretatur con-
VERS.15. — s An ignoralis quod non sit similis fessio, quia proecedit confessio quos ante perfidia
<mei in augurandi scienlia? s (ÀÏG. Quoest.in Gen., possidebat : et sic Joseph, id est Christus, occurrit,
tom. El.) Quid hoc sibi velit quoeri solet. An quia qui senem jam oetate suscipiat ultimo tempore popu-
non serio sedjoco dictum est, etc., usque ad cognilo lum Judoeorum, non secundum mérita, sed secun-
fratre, quem a se perditum existimabant. dum electionem gralioe, el imponal manum super
VERS.16-34. — J Cui ^Judas, » etc. (AUG.,ubi su- oculos ejus, et coecitalem auferat; quod dislulit, ut
pra.) Mulla in narratione Judoe aliter dicta sunt; postremus crederet, qui anle non putavit esse cre-
quam cum illis egerat Joseph, etc., usque ad sedl dendum. Unde ad Romanos undecimo capite : J Quia
qui noverat eum scire, ut eum flecterel ad miseri- coecitasex parte in Israël facla est, donee pleniludo
cordiam narralioni inserebal. gentium inlraret, el sic omnis Israël salvus fieret. »
CAPUT XLV." D CAPUT XLVI.
VERS.7-9. — c Misit me Deus, » etc. (Auc Quoest. VERS.26. — « Cuncioe animoequoe ingrassoe sunt
in Gen., tom. IU.) Quid est quod juxla alia exempla- « cum Jacob in iEgyptum, » elc. (AUG.)Videndum
ria ila legitur : «.Misit enim me Deus ante vos, re- est quid respondeatur eis qui hoc testimonio con-
manere reliquias vestras super terram, et enutrire : Armant a parentibus animas cum corporibus propa-
semen reliquiarum vestrarum magnum? » Hoc enimi gari : animas enim diclas pro bominibus, a parle
non usquequaque consonat, etc., usque ad «et sicï totum figurata loculione, millus"âmbigil. Sed quo-
omnis Israël salvus fieret. » modo ipsam parlera, id est animam cujus nomine
VERS.10-15. — « Habitabis in terra Gessen, »elc, tours homo signiûcatus est, alienamus ab eo quod
(HIERON.) In Hebroeo habelur Gosen (Jttna). Undfs [ diclum est, « exierunt defemoribus ejus, » ut car-
error increvit quod terra Gessen in Arabia sit. nes ex illo tantum na'ta's(quaniv'issoloe animoe nonii-
Eorro, sicut in nostris codicibus est, per extremumi nentur) accipiamus, quoerendi sunl modi loculionum
"roscribilur Gessein, quod mihi nequaquam placelt in Scripturis.
terram significare complulam. Gessem enim in im- VERS.27. — « Filii autem Joseph, » etc. (HIERON.
1-75 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA." J76
Quoest. Hebr., tom. III. ) Omnes animoe domus A tuus, qui eduxi te de iEgyplo, de domo servitutis. »
Jacob, etc., usque ad licet plerique tradanl Lucam, Unde Rom. vi : t Non regnet peccatum in vestro
ut proselytum, Hebroeaslitteras ignorasse. mortali corpore. » elc. Et ibidem: « Servi estïs
VERS.28-51. — c Misitautem Judam, J elc. (HIER., ejus cui ohedistis.Jsive peccati in mortem, sive obe-
Md.) Judam vero misitante se ad Joseph, etc., usque ditionis ad justitiam. » ^Egyptii aulem violenter in
ad pagum.Arsenoyten sic olim vocatuin aulumant. servitulem redacti sunt, Hebroeivero violenter in
VERS.52-34. — « Et sunt viri paslores , » etc. servitium. Vendiderunt autem ^gyptii semetipsos,
.Auc Q. in Gen., tom. III.) Gommendatur in patriar- nec dispensatoris culpa est, ubi digna repensantur
jhis , quod pecorum nulritores erant a pueritia pro merilis. Hoc et Paulus fecit, cum illum quiin-
sua, etc., usque ad in fine habituri ordinatissimam dignus numéro sanctorum vel consorlio fuit, Satanoe
et sempiternam felicitatem. tradit (J Cor. v). Nemo ergo dicat Paulum durius
CAPUT XLVII. egisse, qui hominem de Ecclesia ejecit, ut expulsus
disceret non blasphemare : hominis enim voluntas
VERS.9, 10. — « Dies peregrinationis , s etc. est iniqua, cum amans lerrena despicit coeleslia, et
(Auc Q. in Gen., tom. IU.) Quid est quod dicit Jacob propter avaritiam-se subjicit diabolo. Dei autem
Pharaoni, etc., usque ad non manent in domo in B permissio est jusla, cum eum qui spernens meliora,
«ternum. elegil pejora, dimiltil arbilrio suo ul cadat. t Emit
VERS.11.— « Joseph vero pairi etfratribus suis... igilur, t etc. Allegorice emptio Joseph, qui frugibus
<;Bamesse. i Quoerendumest ulrum terra Ramesses émit terram Jîgypii, significat Christum doctrina et
ipsa sit Gessen : hanc enim petierant, et Pharao sânguinis pretio redimere mundum. "Quod autem
proeceperat dari. dicit : « Accipile semina, el serite agros ut fruges
(ISID.)Allegorice. Tradidit Joseph patri et fra- habere possitis, » etc., semen est verbum Dei, agri
tribus oplimam terram Gessen, proebens eis cibaria, corpora quoevomere evangelico exarata, et semine
quia famés lerram oppresserai : sic el Dominuffpa- spiriluali seminata, fruclum virtutum germinant.-
renlibus, id est patriarchis et proplrelis, ex quïbus Quinta pars, quoe régi dabâtur, quinque sensuum
esl secundum carnem, sive omnibus sanctis, de census, qui Christo régi solvendus. Quatuor reliquae
quibus in Evangelio dicit Malth. ir : t Hi sunt in sementem et cibos possessoribus permittuntur,
fratres mei, qui faciunt voluntatem Patris mei, » quia actualis vitoe usus unicuique conceditur, ut
tiis dat terram optimam, de qua dicitur psal. xxvi: seminet virtutum opéra, et fructus justiiioe mêlât in
t Credo videra bona Domini in lerra viventîum. » vitam oeternam, qui a Christo nobis tribuilur. Unde
VERS.12-15. — t Proebens cibaria, singulis, n 11Joseph dicitur : « Salus noslra in manu tua esl,-1
etc. Meliebatur triticum patri suo Joseph, nec lamen quia salus mundi in potestate Christi.
eum pater quando vidit, nec quando triticum ac- VERS.22-28. — « Proeter terram sacerdotam, t
cepit, adoravit : quomodo ergo soranium implelum elc. Hoc significat1,Ecclesioeterram, in qua veri sunt
puiamus, nisi raajoris rei contineat prophetiam. liberam esse a censu mundano, quoe
VERS.46-19. — « Adducile pecora vestra, el dabo sacerdotes,
verbo divino indesinenter pascitur, nec damnum
s vobis, » elc. Quoeritur, cum Joseph frumeuta col-
panis spiritualis suslinebit.
ligerel, unde homines viverent, pecora unde vive-
VERS.29, 50. -y- « Cumque appropinquare cer-
banl, cum tanta famés invaluisset, et fratres Jo- «
Pharaoni dixerunt : « Non sunt pascua peco- nereldiem mortis suoe,»elc. (Auc, Quoest.in Gen.,
seph
rSbus puerorum tuorum, i elc. Si ergo ea famé tom. III.) Ea filium juratione conslringil, elc, usque
ad qui in baptismo apparuit fera trigesimo anno.
pascua defecerant in terra Chanaan, cur in iEgypto
non defecerant, cum eadem famés essel ubique? VERS.31. — t Quo jurante. » (Auc, ubi supra.)
habent Latini codices, « Adoravit supercaput
An, sicul perhibetur ab eis qui loca sciunt, in mullis Quod
non etiam virgoe ejus, » nonnuUi emeudatius habent : « Ad-
jEgypti paludibus poterant pascua déesse,
» «
cum famés esset frumenlorum, quoe soient Nili D oravit super caput virgoe suoe, vel in capite vir-
» i in eacumine, vel super cacumen
inundalione provenire : dicunlur illoe paludes fe- goesuoe, vel
sit quod
racius pascua gignere, quando aqua Nili minus ex- virgoesuoe.»Et ideo merito quoerilur quid
diclum esl, etc., usque ad ubi figura rei fuluroeproe-
crescit.
"
VERS.20,21. — «Emil igilur, » etc. Noninjusti- signabatur.
lias vel iniquitatis arguitur Joseph, cura etiam fide- (HIERON.) « Et adoravit Israël conlra summitatem
lilas ejus inde comraendetur, quia nullius personoe « virgoeejus. i Hoc eliam in loco quidam frustra
:
graliam suscepit, sed juxta eraploris pretium oequo simulant adorasse Jacob summilalemsceplri Joseph
ïibramine repensavit. quod scilicet honorans filium poleslalem illius ad-
: t Et
Mystice autem significat omnes qui in spiritali oraverit, cum in Hebroeo multo aliter legatur
»
iEgypto sunt et ejus opes ambiunt, servos esse. Nul- adoravit Israël ad caput lectuli; quia postquam
lus est enim liber jEgyptius, qui carnalis est, et ve- juravil ei filius, securus de pelitione, adorarit Deum
vir et
nundatussubpeccalo : Pharao enim eossubjecit; unde eonversus ad caput lectuli. Sanctus enim
fortasse dicitur Exod. xx: « Ego sum Dominus Deus Deo deditus seneclule oppressus. sic habebat
177 GLOSSA ORDINARIA.'— LIB. GEN. , 178
lectulum positura, ut ipse jacentis habitas absque A A Latel ergo hic propheticuni sacramentum, quia Jo-
ulla difficultate ad orationem esset paratus. seph quadam proecipua significalione Christum si-
' gnificavit : et ei dalur illa terra ubi obruit Jacob
CAPUT XLVIII.
deos alienos (Gen. xxxv), ut Christus inlelligatur
VERS.1.—cHis ita transactis.... assumptis duobus possessurus gentes diis patrum suorum renuntiantes
t filiis Manasseet Ephraim. » (HIERON.) Et tulit duos el in Christum credentes. '
filios secum, Manassenet Ephraim. Ex hoc apparat
CAPUT XLIX.
quod supra diximus, quia Joseph ad id loeorum duos
tantum filios habuit, Ephraim etManassen. Si autem (ALGIN.)In benediclionibus Jacob historia teneu-
postmullos annos moriente Jacob duos tanlum du- da, et allegoria invesliganda : historia de divisione
xit ad benedictionem, illo utique tempore cum filii terroe promissionis, allegoria de Christo et Eccle-
ejus generare nequiverant, parvuli atque lactentes, sia, quoein novissimis temporibus revelauda ; prius
in ingressu patris et fratrum, nepotes ex his habere tamen historioe fundamenta sunt jacienda.
non poluît. VERS.3, 4. — <L Ruben primogenilus meus, t etc.
VERS.2-4. — c Qui conforlatus, J etc. (HIERON.) (HIERON.,Quoest. in Gen. ) c Ruben primogenilus
El confortalus Israël sedit super lectulum. Cur LXX B I meus , tu forliludo mea , » et principiuni filiorum
idem verbum aliter alque aliter ediderint nescio, meorum, etc., usque ad primogenïti ordinem per-
sed audacter dieo quod idem verbum mittha fflao, didisli.
quod hic lectulum translulerunt, supra ubi dixit VERS.5. — « Simeon el Levi, » etc. (HIERON. ,
adorasse 3siCob,virgamnominaverunl. ubi supra.) LXX : « Simeon et Levi fratres con-
VERS.5, 6. — t Duo igitur filii qui nati, s etc. summaverunt iniquilalem adinventionis suoe, J etc.,
(HIERON., Quoest in Gen.) Palel quod sepluaginta usque ad « in consilium eorum non veniat anima
animoe ingressoe sunt in ./Egyplum, etc., usque ad mea. »
sed in tribus Ephraim et Manasse quasi appendices VERS.8. — t Juda, te laudabunt, » elc. (HIERON.,
miscebuntur. ubi supra.) Quia Juda confessio vel laus interpreta-
VERS.7-11. —«Mihi enimquandoveniebamdeMe- tur, etc., usque ad juxla eurademsensum aliis ver-
t sopotamia, morlua esl Rachei et sepelivi eam,» elc. bis Ecclesia monstralur , de qua dicitur Matth. v :
Joseph quasi nescienti indicat ubi el quando matrem « Non potesl civitas abscondi super montera po-
sepelieril, forie prophetice commemorans ibi sepul- sila. »
tam esse matrem ejus, ubi erat Chrislus nascitarus. VERS.9. — s Calulus leonis Juda : ad proedam ,
'
VERS.12-15. — c Cumque tulisseï eos Joseph de " « fili mi, ascendisti : requiescens' accubuisti ut leo, »
t gremio patris, i elc. (ISID.in Gen., lora. V.) Sicut etc. (ISID.)Vel calulus leonis in somno requievit,
factum est in Esau et Jacob, dicente Domino: f Ma- quia non necessitate, sed poteslate. Unde : «Polesta-
jor serviet minori, » ita el in filiis Joseph, etc., tem habeo poneudi animam meam, et nemo lollit
usque ad et juniorem de sinistre dextrum. eam a me, sed egoponoeam (Joan. x), > Quod vero
VERS. 16-21. — « Invocetur super eos nomen addil, « et ut calulus leonis, » inde enim mortuus
« meum. i (Auc) Nolandum ex hoc loco non solum unde natus. Aiunt physici quod catulus leonis, cum
exaudilionem, sed invocationem eliam dici, quoe fuerit natus, tribus diebus dormit et tribus noctibus.
non Dei, sed hominum sunt. Deinde patris fremitu tremefactus cubilis locus ex-
VERS.22. — « Do tibi partem unam, J etc. (HIE- citât dormiehtem : Christus quoque in cubili se-
RON.in Gen,, tom. RI.) « Ego dedi tibi Sichimam pulcri tribus noctibus jacens , spmnium mortis im-
proecipuamsuper fratres tuos, quam accepi de ma- plevit. Bene ergo Chrislus ul leo requievit, qui non
nibus Amorrhoeorumin gladio meo etsagitta. J Sichi- solum morlis acerbiiatem, sed el imperium vieil, et
ma juxla Groeeamel Lalinam consuetudinem declinatat ut calulus leonis, quia die lertia resurrexit. Unde
est, etc., usque ad et Mausoleumejus ibi usque hodiei _ adBitur •
cernilur. < Quis suscitabit eum? t elc. Nullus, subaudi,
(Auc) Quod Sichimam dicit Jacob proecipuam se> nisi ipse qui ail Joan. n : i Solvite templum hoc et
dare filio suo Joseph, et addidil quod possederit eami in triduo resuscitabo illud. »
in gladio el arcu, quoeritur quomodo ad litteramr VERS.10. — « Non auferelur seeptrum de Juda.»
conveniat Gen. xxxrv. Emil enim cenium agnis pos- etc. Tandiu enim ex semine Judoe reges apud Ju-
sessionem illam, non cepit jure belli. An quia Salem1 daeosfuerunt, donec Chrislus ex Virgine nascerelur.
civitatem Sichimorum filii ejus expugnaveranf, ett Primus enim in gente Judoeorumrex alienigena fuit
jure belli poluit ejus fieri, ut justum bellum cum eis3 Herodes, quando jam Christus natus est. Qui ergo
videalur, qui prières fecerunt injurîam , contami- negat veni^se Christum, ostendat regem de tribu
nando ejus filiam ? Cur ergo non dédit eam majo- Juda in gente Judoeorum.
ribus filiis suis, qui hoc fecerunl ? Deinde si modoi VERS.11.— « Ligans ad vineam pullum suum, »elc.
de Victoria glorians dat eam Joseph, cur ei tune; Génies quas sibi subjunxit. Unde Ezech. xvm :
displicuerunl filii qui hoc commiserunt? Cur deniqueî « Vivo ego, -dicit Dominus, nisi hos homines induam
cum eos benediceret, id exprobrando memoravii ? sicul veslimentum."» Nos enim Chrislus in sanguine.
 I
179* WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA, 180
uvoe mundavit quando sicut botrus in ligno crucis A à et superbiam excelsorum humiliavit, et ei dafus est
pependil, et ex latere ejus aqua in ablutionem, et prineipatas, el honor, et regnum.
sanguis exivil in redemptionem. VERS.21. — « Nephthali. » (HIERON.)Allegorice.
VERS.12.— « Pulchriores oculi, » etc. (ISID.)Quia Virgultum dissolutum, dans nalioni pulehriiudi-
doclrjna eorum austeritatem veteris legis exsuperat, nern, etc., usque ad quia ibi vel maxime docuit, ut
el evangelica prascepla clariora sunt quam legis in Evangelio quoque scriplum est.
mandata. c Nephthali cervus eniissus, s etc. (ISID.)Apostoli
« Lacle, J id est doclrina legis, quoe carnalem po- enim et proedicatores, velociter exsilienles, sicut
pulum vel parvulum lacle alebat : sed « eandidiores,» cervi, transcendunt impedimenta soefculi,et excelsa
Ecclesioe doctorés, qui fortem et validum verbi cibum méditantes, dant eloquia pulchritudinis, id est proe-
manducant, et dislribuunt. Unde Hebr. v : « Per- dicant doctrinam Salvatoris.
feclorura esl solidus cibus , » qui bene i candidio- VERS,"22-26.— <rFilius accrescens Joseph, » etc.
res lacle » dicuntur, quia candidi, puri et ab omni (HIERON., ubi supra.) t Filius accrescens super fon-
macula liberi. tem,» etc.,usque ad imperans quoque decem tribubus
VERS.15.— « Zabulon inJittore, » etc. Utcre- Israël.
denlibus refugium et periclitantibus * demonstret B " VERS.27. e Benjamin lupus rapax, » etc. (HIERON.,
fidei porium. Contra omnes terrainos soeculisolidata ibid.) « Mane comedel proedani ef ad vesperam di-
exspeclal naufragium Judoeorum et procellas hoere- videl escam. » Quanquam de Paulo manifeslissime
ticorum : qui circumferuntur omni vento doctrinoe, prophelia sit, quod( in adolescentia sua persecutus
inde eliani apostoli aliqui assumpli : ibi soepe Do- Ecclesiam , in senectate proedicaior Evangelii fue-
minus docuit. Pertingit autem usque ad Sidqnem , rit,! etc., usque ad super sacerdolibus qui, servien-
id est, usque ad gentes pervenit. Unde Isa. ix : les-altari, vivant de allari (I Cor. ix).
t Terra Zabulon, et terra Nephthali, via maris trans «'Benjamin lupus rapax, » etc. (ISID.)Quidam do-
Jordanem, » etc. Sidon , venatio : et ex eis locis clorum hoc ad Hierusalem retulil, etc., usque ad
yX
sumpli sunt v enatores, de quibus dicitur Jer. xvi : tune dividet escam , intelligens a spiritu litteram
« Mitlam venatores mulios, et venabuntur vos in esse dividendam, quia « liltera occidit, spiritus au-
omni monle. » lem vivificat (II Cor. ni), t
VERS.14, 15. — « Issachar. » (HIERON.Quoest. VERS.28-51. — e Omnes hi in tribubus , » etc.
Hebr.) Bonum desideraVit requiescens inter medios Quoeritur cur Jacob omnes quos de liberis et ancillis
elcrieos, etc., usque ad el ideo ei omnes tribus ser- . genuil, oequali honore filios et hoeredes conslituerit ?
vianl, quasi magistro dona portantes. quia sicut Christus omnibus qui per fidem corpori
' « Accubans inter
terminos, t elc. Accubare, est ejus eonciliantur, pari honore et gloria coeleslia
exspeclato mundi fine quïescere, nibilque de mun- proemia largitur. s Non est enim ibi discretio an
danis quoerere, sed ullima desiderare. Fortis asinus Judoeus sit an Groecus, Barbares an Scytha , servus
requiem vidit, el terram oplimam : cum simples an liber : quia per omnia el in omnibus » Christus,
gentilitas ad"robur operis se erexit, quia ad vitoe qui formam servi induit, et pro libero et pro,servo
palriam tendil. servivit, ut omnibus oequale donum largialur. Qui-
VERS.16-18.—sDan judicabit populum suum,» etc. cunque enim fidem Domini promeretur, nullis ma-
(ISID.in Gen., lom. V.) Alii per hoec verba pulanl culis carhalis nativitatis offuscatur. Unde Joël, n :
proedici Antichristum de tribu Dan futurum, elc, t Effundam despiritu meo super omnem carnem. »
usque ad et posl bénéficia ficloe dulcedinis exercet VERS.32. — «.Apposilusque, » etc. (STRAR.)Ojaae-
cornua poleslatis. rendum de quo populo dicalur ? Nam de patribus
« Dan judicabit populum suum sicut unum de nulla quoestioest. Notum est enim quod ad Abraham
sceplris Israël. Fiat Dan coluber in via, regulus in et Isiacappositus est, sed populus mullitudo esl.
sémila, morùens ungulas equi, el cadat ascensor ejus TVj Miaulent tam pauci non poterant populus dici. In-
relrofsura. Salvaloreni taum exspectabo, Domine.» lelligëhduin ergo hoc etiam de angelis dici, ad quo-
(HIERON.,ubi supra.) Samson judex Israël de tribu rum societatem , de mundo transeunles, apponuntur
Dan fuit, etc., usque ad et ipse erit exspectatio gen- sancti. Unde Hebr. xn : n Accessistis ad montem.
tium. Sion, et ad Hierusalem coelestem, et ad frequentiam
s 'VERS. 19, 20. — « Gad. t (HIERON.)Latrunculus angelorum,'"»-elc.
lairoemahilur ante eum, etc., usque ad et victis ho- CAPUT L.
slibus fortiter dimicavil. VERS.1-5. — c Quod cernens Joseph, ruit... .
« Gad accinclus proeliabilur ante eum. s (ISID.) « transierunt
quadraginla dies.» (STRAB.)Qui nume-
Christus ante" et rétro proeliabilur conlra Antichri- rus poenilentioeet humilitali convenit. Dnde in lege
stum : anle, occullo adventu humilitatis; post, mani- et in Evangelio a
prophetis et ab ipso Domino ob-
festata gloria majestatis. Unde Moyses Deut. xxxm : servatus esl. I
« Benedictus in latitadine Gad , quasi leo requievit :
(AUG.)Quadraginla dies sepulluroe, quos memorat
cepitque braehium et verfieem, el vidit pi încipalum Scriptur3, forte poenilenliam significanl, qua sepe-
eu«m J Christus enim in sepulcro quievit, verlicem liunlur peccata. Non^nim frustra quadraginla dies
181 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. GEN. 182
jejuniorum sunt constituti, quibus Moyses, el Elias, A. quatuor • lernarius pertinet ad animam, quoeirasci-
et ipse Dominus jejunavit, et Ecclesia proecipuam bilis, et concûpîscibilis", et rationalis esl ; quaterna-
observalionem jejuniorum Quadragesimam" vocat. rius ad corpus, qui quatuor constat démentis.
Unde et apud Jonam de Ninivitis scriplum est : VERS.4-21. — «Et expleto planctus tempore , »
e Adhuc quadraginla dies, et Ninive subvertelur etc. ( Auc ) Quod mandavit Joseph polentibus
(Jon. ni), ut per tôt dies, accommodâtes scilicet Jîgypti, utdicerent Pharaoni nomine ejus : « Patèr
humiliation! poenilentium, intelliganturtn jejuniis sua meus adjuravil me dicens : In monumento quod ego-
flevisse peccala, el impelrasse miserîcordiam. Nec feci mihi in terra Chanaan, ibi me sepelies ; » quoe-
tantum luclui poenilentium hic numerus convenit. ritur quomodo verum sit, cum hoec verba pal ris
Quadraginla "enim dies post resurrectionem fuit Do- ejus, cum de sepultura mandarel, non legautur. Sed
minus cum discipulis suis inlrans et exiens, man- ad senteniiam verba snnl referenda, sicut supra alia
ducans et bibens, qui dies loetitioefuerunl. Nec similiter irerata. Volunlati enim enuntiandoe et in
sepluaginta Interprètes errasse credendi sunt qui notiliam perferendoe, oportet verba servira. Fodisse
dixerunt : « Triiiuuni, el Ninive subverletur : t ma- aulem sibi Jacob sepulcrym nusquam superius legi-
jore enirn auctoritate proediti quam inlerpretum tur, sed cerie, nisi fodisset, non modo diceretur.
officium est, prophetico spirilu (qiToeliam ore uno 1$ VERS.10. — « Veneruntque ad aream Âtad,» etc.
in suis inierpretationibus, quod magnum miraculum Kc locus trans Jordanem est, et distat ab Hebron
fuit, consoimisse firmantur) « triduum, s posuerunt, septuaginla passuum mîllibus. Proetergressi sunt ergo
quamvis non ignorarept quod « quadraginla dies » locum in quo debebant sepelire eum, et poslea trans- -
in Hebroeo legerentur; ul in Chrisli clarificatione ito Jordane redierunt ad locum duplicis speluncoe.
intelligerentur dissolvi et aboleri peccala, « qui tra- Unde quoeri potest quare hoc fecerint. Si dicit aliquis
ditus est propter delicta nostra, et resurrexit propter fljuia bella timebant, sicut filii Israël circumducli
iuslificationem noslram.» Clarificatio autem Domini per desertum quadraginta annis, donec transmisso
in resurreclione el ascensione cognoscitur. Unde Jordane venerunt ad terram promissionis. Sed ma-
hic quamvis unum et eunidem spiritum dédit : primo joris significantioe causa factum est hoc. In, loco
postquam resurrexit, secundo poslquam ascendit; enim quoe area-Àrad dicitur, postea mullitudo filio-
et quia posl triduum resurrexit , post quadraginla rum Israël murmurans contra Dominum \ divino
autem dies ascendit : unum hornm, quod poslerius igné consumpta est. Tanlo ergo luelu,non tam mors
factum est, per numerum quadraginla dierum He- Jacob , quam -ruina populi futura lugebatur.
broei significant ; alterum vero de triduo, quod ad VERS.22, 23. — «Vixitque centum decem annis.»
eamdem rem pertinel, Sepluaginta memoranl, non C (Ace, in Gen., lom. III.) Cum bos filios filiorum vel
interpretationis servitute, sed prophelioe auctoritate. nepotes filiorum dicat Scriptura Joseph vivendo vi-
Non ergo dicamus unum horum falsum esse, et disse, quomodo jungit eos sexaginla quinque ani-
p:o aliis interprelibus contra alios litigemus ; cum mabuscumquibus Jacob iEgyptumdicitintrasse, etc.,
illi qui ex Hebroeo interpretantur, probent scriplum usque ad qrroeillo vivo propagabalur, per quem fa-
esse quod interpretantur ; et Sepluaginta auctorilas, clum esl ut ingrederetur.
quoe tanlo divîniius facto miraculo commendalur, VERS.24. — < Âsportate ossa,» etc. (STRAB.)Jo-
tr.nta in Ecclesiis vetuslale firmetur.' seph, sicut pater ejus, terram promissionis tota
s Septuaginla diebus. i (STRAB.)Elhnici novem mente desiderabat, et incolatum .Ëgypti detestaba-
diebus morluos suos flebanl, Unde et novendialis tur. Nos quosque moraliter instruit, ut quantMu
nona dies vocabalur, quando sepeliebantur. Dei sumus iu hoc mundo, terram promissionis ,' id est
cullores septem diebus exsequias celebrabant. Unde viventium, semper desideremus , et ibi requiescere
Eccli. xxn : i Luetus mortui septem dies : luetus optemus.: quod bene fit, si numerum annorum Jo-
aulem fatui omne tempus vitoe ejus. » Septenarius seph moribus imitemur. Centum enim et decem
enim requiem significat. Unde seplima dies sabba- vite annis expletis mortuus est : nos quoque stu-
tum, id est requies dicilur. Célébrant ergo seplimam B deamus per decalogi observanliam ad aternam bea-
diem mprtuorum , optantes illos cum Domino--re- titudinem quam centenarius significat, pervenire.
quiescere a laboribus proesentrs vite. Hinc ergo di- VERS.25. — « Conditus aromatihus. » (STRAB.)
cilur : « FlevU eum iEgyptus septuaginla diebus , s Felix est anima quoe , aromatibus virtutum condita
qui est deeuplalusrseptenarius. Seplies enim déni, in loculo corporis degehs, quolidie proficiendo pe-
sepluaginta sunt. Potest eliam dici quia sicut terlia renni vitoe reservatur. Siquidem in fide, spe et cha-
dies mortui agitur a fidelibus, ut anima , quoeesl ritale custodita fuerit, per gratiam Chrisli pervenire
triplicis naluroe, requiescal ; ita septimus dies ce- merebilur ad speciem divinoecontemplationis, cujus
lebratur, ut anima eprpori reconcilietur, quoe carne adoptio perfecla est loetitia; unde psal. xv : n Àdim-
HMente peccavit. In, septenario eliam tria sunt el plebis me loetiliacum vultu tuo. »
183 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 184

LIBER EXOBUS
(XnW nbttl), id est, ILECSUNTNOMINA
Hebraiee VEEELESEMOTH ; GroeceESoaos, ta esl EXITDS.

PROTHEMATAIN EXODUM. A in carne magis necessarium est prapter vos. Dum

enim manel in lerra,id est in carne sua, mullipli-
{RAB.)In Pentateucho excellit Exodus, in quo catur credendo Ecclesia ,
sacramenta Ecclesia acquirendo populum Deo,
pêne omnia quibus instruitur, et ab Hierusalem usque ,ad Illyricum Evangelium
figuraliter exprimuntur. Per corporalem enim ex-
proedicando. I
itura filiorum Israël de iEgypto corporalis noster
VERS. 8-10. — Surrexit inlerea rex novus super
exitus de Egypte spirîtuali signalur. Per mare etc. (ORIC) Allegorice. Hic est diabolus,
Rubrum, el Pharaonis submersionem atque iEgy- Mgyptum, dixit in corde suo : Non est Deus; qui genli suoe,
hoslium qui
ptiorum,baptismi mysterium etspiritualium est aposlalis angelis, dicit : Ecce populus filiorum
interilus. Per lypici agni iramolationem, et Hebroeo- id
eorum serlicet qui possunt mente Deum vi-
rum liberalionum, veri Agni passio et noslra re- Israël,
De coelo dalur et de dere, potentior est nobis : Yeniie, opprimamus eum
demplio. manna, aqua petra. Sentit diabolus quia magnus sil populus
Hic est panis qui de coelodescendit (Joan. vi) et do- sapienter. et forlior ipso , quia soepe congressus est,
ctrina Christi. In monte dantur proecepta alque ju- Israël, Seit Jacob luctatum esse, et adju-
dicia populo Dei, ut supernis subjiciamur discipli- soepesuperatur.
torio oblinuisse contra adversarium, et invar
nis. Tabernaculum , et vasa ejus construunlur , B luisseangeli cum Deo. Aliorum quoque sanctorum luctas
cullus el sacrificia imperantur, quibus Ecclesioe or-
natus et spiriiualia sacrificia significanlur. Mystîca sensit, evenial spiriiualia cerlamina perlulit : limet ne
unctio et thymiamata conficiuntur, quibus sanctifi- quando bellum, et consenlianl adversariis
ejus , et diviclis eis [devicto eo] discedant de terra
catio spiritus et oralionis odoramenta comraendan- sua. Videtur mihi exj his quoe patriarchîs et pro-
tur. Hinc Paulus ait : Omnes eamdem escam spiri-
de adventu Christi indicata fuerant, quia
tualem manducaverunt, et omnes eumdem potum phelis
sentit venturum quij exuat principatus ejus et po-
spiritualem biberunt, elc
teslales, cum fiducià triumphet eos el affligal in
(I Cor. x.) Hinc quoque Joannes : Facta sunt hoec,
ul : Os non comminuetis ligno crucis.
inquit, Scripiura impleretur in Exod., tom. H.) In Chronicis Eusebii et
eo
ex (Joan. six). (RAB.
Yeelle Semoth Hebraiee : Hieronymi legimus, etc., usque ad el in mari Rubro
(BED.) (niDU? rfWi) periit, multi Pharaones fuerunt.
eSeêofGroece : exodus, exitus vel egressus Latine.
(ORIG.Jiomil. i.)Moraliter. Primumrequirere volo
CAPUT PRIMUM. quis est rex in JSgypta qui scil Joseph, el qui nescit.
VERS.5. — Eranl igilur omnes animoeeorum qui Dum enim ille regnaret qui sciebat Joseph, non di-
egressi sunt de femoreJacob, septuaginla, etc. Septua- k cuntur afulcii filii Israël, neque in lulo et latere
ginla animoe, id est, sepluaginta discipuli, cum consumpli ; neque masculi eorum necali, et feminoe
Jacob, id est, Chrislo, ingrediuntur in yEgyplum , vivilicaloe; sed cum coepit regnare, qui non noverat
id est, mundum, missi scilicet ad proedicandum. Joseph. Si Dominus 'régît nos, et sensus mentis vel
Aliter , septuaginta aninioe ^Egyptum ingressoe , animoe nostroe illuminatur a Deo, memorans Chri-
mystice in numéro remissionis accipiuntur, ut huic stum resurrexisse aimortuis, in JSgyplo, id est in
scilicet soeculo, quod per iEgyplum figuratur, post carne noslra, spiritus noster reguum cum justitia
tanta peccata detur remissio peccatorum. tenet, et filios Israël^ id esl sensus rationabiles vel
VERS.6, 7. — Quo morluo, etc. ( ISID.in Exod.) virtutes, in lulo et latere non consumit, nec curis
Sic postquam verus Joseph pro omnibus gustavit terrenis alterit. Sihorum memoriam sensus nosler
mortem, et deslruxit eum qui mortis imperium ha- perdiderit, Christum nescierit : tune sapienlia ear-
bebat, multiplieatus est populus fidelium. Nisi enim nis, quoeestinimicaDeo.^uccedit in regnum; allo-
in terra granum mortuum fuisset, solum man- quitur gentem suam, id est corporeas volupiaies ,
sisset. et viliorum ducibus ad consilium vocatis, délibérât
(ORIC, hom. 1 in Exod.) Si moriatur in te Joseph, conlra filios Israël, quomodo circumveniantar, op-
id esl, morlificationem Christi in te suscipias, et primanlur lulo , et latere affliganlur; mares e\po-
mortifiées membra tua peccalo , mulliplicantur in nant, feminas alanl, oedificenl civitaies JSgyptii et
te filii Israël, sensus scilicet boni et spiriluales. Si civilates muniras. Nec putandum esl divinos libros
enim sensus earnis morliflccntur , sensus animoe Jïgyptiorum gesta narrare sine causa: sed quoescri-
crescunt, et morieniibus iu te viliis, virtutes au- pla sunl ad nostram doctrinam scripla sunt(Rem.xy),
geniur , et terra le mulliplicat in operibus bonis, ul qui hoec audis, si forsitan baplizalus es et annu-
quoe per officium corporis minislrantur. Paulum meralus inter filios Israël, el suscepisli iu te Domi-
muliiplicaverat terra, qui dicebat : Permanere aulem num regem. <i post hoecvolueris declinare et opéra
 185 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD. iM
soeculiagere, actes terree el lutea explere ministe-- A . doceant, et nos artifices malitioefaciant. Et quia sunt
ria : scias quia surrexit in te rex alius , qui nescitt multi magistri malitioe, quos proefecil Pharao, qui
Joseph, rex JSgypli ; ipse te cogit ad opéra sua, et la- imperant, exigunl, extorquent terrena opéra : ideo
leremoperarietlulum; ipse,superappositis magistriss Chrislo veniente feeil alios doctorés contra illos
et compulsoribus, ad opéra terrena flagellis agit, utt pugnantes, qui subjicientes omnes principatus eo-
oedificesilli civitates ; per soeculum discurrere facitt rum, et potestates, el virtutes, défendant a violenlia
maris, et terroe elementa pro cupiditate turbare : fo- filios Israël, et doceant Israelitica opéra , et mente
rum litihus pulsare et pro exiguo terroe cespile pro-- videra Deum ; relinquere opéra Pharaonîs, exire de
pinquos jurgiis fatigare ; caslilati insidiari, deciperej lerra iEgypli, JSgyplios mores et lotum veterem
innocentiam, donir foeda, foris crudelia, inlra con- hominem cum aclibus suis exuere, et induere no-
cientiam iïagiliosa committere ; in hujusmodi scitoi vum, qui secundum Deumcrealus est.
te régi jEgypti militare, quod est mundi hujus spi- (ISID.)Israël populum Christianum, Pharao diabo-
rilu agi. lum significat : qui luli et laleris imponil gravissi-
VERS.11-13. — Proeposuititaque eis, etc. (ORIC)t mum jugum, servilutem scilicet terreni el lutulenti
Diabolus, convocala gente sua, opprimera cupit operis; admistis paleis, id est, levibus et irrationabi-
ralionabilem sensum, qui nunc figuraliter dicilur B • libus factis : ut omnibus onere peccatorum oppres-
Israël : proeficit magistros operum, qui cogant eos sis, nemo sit qui regnum ejus disperdat aul vincat.
discere opéra earnis, secundum -illud psalmi cv : VERS.15. — Dixit autem rex Mgypti obstelrici-
Conimistisunt inler gentes, et didicerunt opéra eorum. bus, etc. (ORIC, hom. 2.) Hoecnon solum in mundo,
Docet «dificare civitates Pharaoni. Phitom, quoe si- , qui Jîgyplus spiritualiter dicitur, sed in unoquoque
gnificat os defectionis,\éi abysii; et Ramesses, quoe nostrum deprelrendimus : princeps hujus mundi no» r
esl commolio tineoe, et On, id est Heliopolis, quoe vult vivificari masculos, sed feminas ; in femina caro
dicilur civitas solis. Déficit os, cum mendacium lo- et affectes earnis designatur : vir autem rationabilis
quitur a veritate et probationibus. Ille ab initio esl sensus, et intelleclualis est spiritus, qui polest
niendax fuit, et ideo taies civitates vult sibi oediiî- coeleslia capere, Deum inlelligere, quoe sursum sunt
cari; os abyssi, quia abyssus perdilionis ejus est quoerere. Hune odit princeps iEgypli et necari cupit ;
locus; alia ejus civilas est commolio tineoe: qui enim cupit aulem quoeearnis sunt, vivere, et quoe ad mate-
eum sequitur, ibi thesaurizat ubi tinea demolitur, el riam pertinent corporalem, hoenon solum vivere, sed
tares effodiunt el furanlur (Malth. vi). Civitatem augeri el excoli: vult enim ul omnes carnalia sapianl,
quoque Solis oedifical, fals'o nomine transfigurons se temporalia et quoesunt super terram quoerant; nemo
in angelum lucis. In his occupât mentes , quoefactoe C ^ level ad coelum oculos; nemo requirat unde hue ve-
sunt ut videant Deum. Prespicit tamen imminere nerit; nemo palriam paradisum recordetur. Cum
sibi bella et maturum gentis suoeexitium ; ideo dicit, ergo videris homines in voluplalibus vitam ducere,
Gens Israël valet super nos, utinam et nos'sentiat luxu fluitare, convivîis et impudicitiis operam dare ,
valere super se : ut scilicet cogitationes, et concu- scito quia in his rex jEgypli masculos necat, et vivi-
piscenlias malas, quas immittit, non suscipiam sed ficat feminas. Si vero unum de mille ad Deum con-
jacula ignila sculo fidei repellam, et In omnibus quoe verti, oculos sursum érigera, oeterna quoerere, odisse
suggesserit, dicam : Yade rétro, Satana : scriptum est delicias et luxuriam, amare conlinentiam : islum
enim : Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli ser- quasi maseulum necari cupil Pharao, persequilur,
vies (Matth. rv). Sed et hoc quod dicit, Ne forte acci- mille machinis oppugnat; odit taies, vivere in ./Egy-
dat nobis bellum, et consentiant hi cum adversariis pte non sinit. Inde est quod in hoc muirdo servi Dei
noslris, es propheticis vocibus proevldet sibi ventu- habentur contemptuî, expositi contumeliis; inde in
mm bellum, et derelinquendum se a filiis Israël, et eos odia et persecutiones concilanlur.
quod consentiant adversario ejus, el adjiciantur ad Obstelricibus. (ORrc, ibid.) Iste etiam obstetrices
Dominum. Hoc est quod Jeremias ait (cap. xvn). n corrumpere nititur. Quarum una vocabalur Sephora,
Clamavit perdix, congregavit quoe non peperit, fecit id est, passer; altéra Phua, scilicet rubens vel vere-
diviHas, et non in judicio : in dimidio dierum ejus de- cunda; per bas necari mares et vivificari feminas
et non
relinquent eum, et in novissimis suis eril slultus. In- quoerit : sed et timebant obstetrices Deum ,
docuerunt
telligilergo perdicem se, quoe non peperit, congre- sicut proecepit eis, fecerunt. Obstetrices
gasse; et quod hi,quos sine judicio congregavit, anle nos quamdam ralionabUis erudilionis formam
relinquent eum , et sequenlur Chrislum, qui genuit. tenere. Obstetrices enim medicoesunt, et tam mascu-
Ipse «faites remanebit, cum ad factorem suum et los nascentes quam feminas fovent. Erudilio ergo
parenleni universa creatura eonfugerit; ideo indi- communis est rationabilis scienlia, et ad omnem
gnatur, dicens : Ne expugnantes nosexeant de terra pêne pervenit sensum, omnes instruit et fovet. Si
noslra. Non vult nos exire de terra sua , ut semper quis in ea virilis animi fuerit, qui velit coeleslia quoe-
porterais imaginem lerreni : ne eo reliclo fugiamus rere, divina sectari, vehit medicalus et foriis, per
ad eum qui proeparavil regnum coelorum, relinquen- bas eruditiones ad dhborum inlelligenli..ni paratior
les imaginem terreni, et suscipientes imaginem coe- venirel. Est enim una, velut passer, quoe celsiora
lesiis. Ideo slatuit magistros operum, qui aries suas docet, et rationabilis doctriuoe pennis in allum pro-
 187 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 188
voeat ; altéra, rubens vel verecunda, moralis est, mo- A cendo enim conatoe sunt infanliuni vitam légère,
res componit, verecundiam docet el honestatem. mentiendo, suam. '
Mihi tamen (quia dicit Scriptura de his quod timue- (Auc, in lib. de Locutionibus in Exod., tom. III.)
runt Deum, et non fecerunl juxta proeceplum régis Et quia limuerunt obstetrices Deum, etc., usque ad
jEgypti) videntur utriusqne Testamenli figuram ser- ut ad ipsam domum faeiendam pertinere videalur,
vare, et Sephora, quoe passer interpretalur, legi, quod consequenter a Laban merces statùënda pro-
quoespiritualis est, convenire : Phua vero , quoe ru- ponitur.
bens vel verecunda, indicare Evangelia, quoe Christi VERS.22. — Proecepit ergo Pharao , etc. (ORIC,
sanguine ruben t, et per universum mundum passio- homil. 2.) jEgyplii, quibus hic proecepit Pharao ut
nis cruore rutilant. Ab his ergo animoe quoenascun- feminas tantum vivificent, oderanl masculos. Ode-
tur in Ecclesia, velut obsietricibus medicanlur, quia* runl enim virtutes, vitia nutrierunl. Nunc quoque
de Scripturis cuncla erudilionis medicamina confe- insidiantur iEgyplii, si naseatur masculus Hebroeis,
runlur. Tentai tamen Pharao per lias necare mascu- ut slalim interficiant, nisi caveani, observent et oc-
l
los , cum sludiosis in divinis Scripturis hoereses et cultenl. Refert Scriptura quod de tribu Levi aliquis
prava dogmata suggerit. Sed siat immobile funda- genuit maseulum, el vidit infantem esse eleganlem
mehtem Dei. Timent enim obstetrices Deum, id est, B et occullaviteum. Ne ergo justitiam noslram facia-
limorem Dei docent, qui est inilium sapientioe. Sic mus coram bominibus, sed clauso oslio oremus
eompelentius aptatur quod sequitur, quia limebant Patrem noslram in occulta, el nesciat sinistra quid
obslelrices Deum, fecerunl sibi domos. Quod secun- facial dextera, ne diripialur ab jEgyptiis, invadalur,
dum litteram , nullam consequenliam habet : non fluctihus submergatur. Si facio eleemosynam quia
enim propterea domus fit, quia timetur Deus. Si est opus Dei, maseulum genero ; sed si laudem ab
aulem videas quomodo Scripluroe Novi et Veteris bominibus quoero, et non occulte, rapitur ab .(Ëgy-
Teslamenti limorem Dei docentes domos Ecclesioe ptiis, in flumen raergitur, et tanlo labore tanloque
faciant, et lolum orbem domibus orationis impleant, studio jEgyptiis maseulum genui.
rationaiiiliter scriptum videbilur. Sic ergo istoeob- Quidquid feminini (HIERON., in Ecclesiasten., c.5).
stetrices, quia liment Deum, id est, limorem Dei Ubicunque in Scripturis femina legitur et sexus fra-
docent, non faciunt proeceplum régis iEgypti, sed gilior, ad materioe intelligentiam transferamus. Unde
vivificant masculos, nec tamen dicitur quia parue- et Pharao non vult masculos nasci, sed feminas,
runt feminas vivificantes. Ego autem eonfidenler quoe materioe sunl vicirroe, et contrario nullus san-
dico , non vivificant feminas. Neque enim vitia aul ctorum nisi perraro feminas -genuisse narratur, So-
Iuxuria in Ecclesia docentur, aut peccala nutriunlur, " îusque Salphaat, qui in peccalis mortuus est, omnes
quod vult Pharao côm vivificari feminas jubet, sed filias genuit : Jacob unius filioepater est, et ob ipsaisi
sola virlusexcolituret nutritur. Verum hoecadunuro- periclitatur.
quemquc referamus. Si Unies Deum, non facias proe- CAPUT IL
eeptum régis Jîgypti : ille enim proeeipil ul in deli-
ciisvivas,proesentia concupiscas; tu, si limes Deum, VERS.1-5. — Egressus est, etc. (RAB.in Exod.,
el exhibes' olïicium obstetricis, animoeluoe si con- tom. H.) Hinc Josephus ait : Metuens aulem Amram
ferre cupis, vivificas masculos, id esl, inieriorem ne captas regioe iroe succumberet, etc., usque ad sive
hominem, qui in le est, medicaris et foves, et per educere, ul est Moses de (lumine eductus.
aclus et intellectus bonos vilam acquiris oeternam. Alleg. Parentes Mosi, quorum fidem et opéra lex
VERS. 16-21.-—Si masculus fuerit, etc. (ISID.) naluralis decorabal (ID., ibid.), usque ad ipsa quo-
Allegorice. Jubel Pharao masculos occidi, feminas que docetur erubescere idola colère.
vivere : sic diabolus, ne possil robur fidei proevalere, VHI de domo, etc. (DIOD.)Non sine oeconomia
inlerfectis virtutibus, vult vitia vivere, fortesque el pater Moseos proetermitiitur : nam el Chrislus, cu-
viriles animi sensus, quibus divina sapiinus, id est, _ jus lypum gerebat Moses, sine paire est.
rationem, prudenliam, constanliam, innoeenliamque, VERS.2. — Et videns, etc. (CHRVSOST., hom. 54 in
et fidem nitilur occidere; el quod femineum, irnbe- Ad. apost.). Mirabile esl quod non per ea quoeviden-
cillum, fragile et pronum est ad vitia, cupit super- lur seeuritalis esse, sed plane per contraria, omnia
esse, id est, ambitionera, violenliam, libidinem, pro nobis fiunt. Jussit Pharao in flumen projici pue-
iracundiam , el his similia , quoe feminarum figura ros ; nisi projecli fuissent pueri, non fuisset servalus
sunt. Moses : quando servalialur, non erat in honore;
VERS.19.—Quoeresponderunt, elc. (AUG.in Gen., quando exposilus est, tune faetus in honore esl. Mi-
tom. HI.) Quoeritur utrum talia mendacia approbala nutes esl illi Judoeus, dicens : Nunquid me occidere
sint auctoritate divina, etc., usque ad quorum aulem tu vis ? el hoc illi profuil ut philosopharetur in soli-
jam conversatio in coelisest, non eos a;stimo linguoe ludine ac secure viveret.
modum circa verilaiem falsitatemque exemplo obste- (ORIC, hom. 2.) Allegorice. Pbaraonis' filia est Ec-
trcum debere informaie. clesia de gentibus congregata, cui per prophelam
(GREC, Moral., lib. xxxvrn , cap. 2, 5.) Summo- dicitur : Obliviscerepopulumiuum, el domum pains
pere cavendum est mendacium, etc., usque ad par- lui, quia concupivit rex speciem tuam (Psal. xuv),
 189 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD. 190
Hoecest ergo quoeexivït de domo patris, et venit ad A monum acceperat. Sed Pharaonis filialiberavit eum.
aquas, ut lavarelur a peccalis quoe conlraxerat in Cum autem perfectoe esset oetalis, missus est a Pha-
domo palris : et slalim viscera misericordioe susce- raone contra iElhiopes. Cumque sciret per déserta
pit, et miserla est infantis ; hoecveniens in paludem, serpenlibus plena se profecturum, tulit ibides, id est
invenit Mosen jacentem exposïtum a suis , et fceit ciconias JLgypliacas, castraque melatus proferebat
eum nutriri. Nulrilur apud suos, ibi agit infantiam; eas, ut serpentes devorarent et fugarent : sicque
fortior faetus ducitur ad eam, adoptalur in filium. exercilus securus transigebatnoctem. Cum ergo ve-
Moses legem significat. Veniens ergo Ecclesia ad nisset ad civitalem quam expugnaturuseral, adama-
aquas baptismi, suscepit legem intra libin conclu- vil eum Jîlhiopum regina, et secundum condictum,
sam, et bituminelinilam. Tibin ergo esl tegminis civilatem ei tradidit, et nupsit : inde est quoo Aaron
genus ex papyro eonlexlum, el virgis vel ex corlice et Maria jurgali sunl adversus Mosen propter ./Eihio-
arborum formatera. Jacebat ergo lex clausa intra pissam uxorem.
hujusmodi legmina, pice el bitumine îinita,-vilibus VERS.12. — Cumqueeircumspexissethue atque il-
scilicet et letris Judoeorumsensibiss ; sordebat oblila luc. (Auc Quoest.in Exod.) De hoc facto Mosi salis
usque quo Ecclesia veniret ex gentibus, et assume- dispulavimus in illo opère, quod de vita patriarcha-
rai eam de luieis et paluslribus locis, intra sapienlioeB rum adversus Faustum scripsimus, utrum indoles in
aulas et regalia lecta. Infantiam lamen apud suos eo lau'dabilis fuerit, qua hoc peccatum admiserit, sic-
transîgit:apudiIlos enim qui eamspiritualiternon in- ut uber terra anle ulilia semina quadam lierbarum
lelliguni, parvula est, el infans,"et laclantiumhahens inulilium ferocitale laudatar : an ipsum faclum ju-
cibos : cum ad Ecclesiam venit, forlïor est Moseset slificandum sit? Quod ideo non videlur, quia nullara
validior; amoto enim velamine litteroe, perfeetus in adhuc legitimam polestatem gerebat, nec divinitus
lpctione ejus cibus invenitur. Mereedem nulrimento- acceplam, nec humana societate ordinatam : et la-
rum accipit a fiLa Pharaonis, apud quam lex nasci- men, sicut Stephanus ait in Actibus apostolorum,"
tur et nulrilur. Sed quid est quod Synagoga accipit putabal intelligere fratres suos, quod per eum Deus
ab Ecclesia? Pulo illud quod Moses dicit: Ego in daret salutem illis, ul per hoc testimonium videatur
non genlem in oemulationemvos inducam : in gentem Moses jam divinitus admonitus (quod Scriptura eo
insipientem ,'in iram vos concitabo. Synagoga ergo loco tocet) hoc audere potuisse.
de Ecclesia hanc mereedem aecipit ut ultra idola (ISID.) Allegorice. Moses, id esl Christus, Mgy-
non colat : videns enim gentiles ila ad Deum con« plium, id est diabolum nobis in hac peregrinaliône
versos, ut ultra idola nesciant, erubescil ultra injuriosum, nos defendendo occidil, et in arena
idola colère. Nos quoque, si Pharaonem habui- obruit occisum. Latet enim in eis qui slabile non
mus patrem,'si nos in operibus malis genuit, cum habenl fundamentum. Ecclesiam vero in petra oedifi-
venerimus ad aquas, assumamus legem Dei : non cat, et eosqîri verbum ejus audiunt et faciunt pru-
nobis sordeant lilleroe velul tegmen obscurum ; quoe denli viro comparât, qui oedificavitdomum suam su-
parva ejus sunl el laclanlia comedamus; quoe per-- pra ffrmam petram. Alios vero stulto comparât, qui
fecla sumamus, et intra cordis tecla regalia colloce- supra arenam oedificat.
mus. Urandem et validum habemus Mosen: nihil VERS.15.'— Et egressus die altero, etc. in hoc
de eo parvum, nihil vile "sentiamus, sed lolum ma- Moses figuram Christi gessit, qui duorum populo-
gnificum, totum egregium, totum elegans : totusa rura discordiam in se angulari lapide pacificare
enirii magnum est, quod spirituale est, et sublimis studuil. Qui injuriam fecit et reconcilialorem con-
inlelligentioe. ~ tempsit, Judaicus est, qui proedicationem Chrisli
VERS.6-8. — Cernensque in ea parvulum etc. reconciliantis repulit, et credenlis populi hoslis per-
(THEOD.)Mystice. Hoc"illi polissimum circumcisio slitit. Unde Joan. ix : Tu discipidus illius sis, nos
prodere poluit, nondum enim iEgyptii laie mysle- discipuli Mosi.
rium admiserant, licet succedente tempore.ad He- n VERS.14-21. — Timuit Moses, elc. (Auc) Si sic
broeorumimilationem circumeisionis legem observa- divulgâtum est verbum hoc Duo sunt in hac locu-
veriht. Unde Jeremias : Considerabo omnes proe- tiorre allendenda, quia pendel scilicet sententia et
putium circumsecanles , Mgijptios et filios Edom. sic dimissa esl, deinde quia verbum pro facto po-
\Jer. ix). suit.
(ISID.)Moses, id est Christus, ad flumen lavaefi et VERS.22. — Quoepeperit, etc. Allegorice. Chrislus
r.quam baptismi a fidelibus invenilur, etc., usque ad Ecclesiam de gentibus sibi copulavit,'quoe munera.
•Heum religiosa observatione suseipientes tuentur. Spiritus sepliformis una esl in fidecalholica. Unde:
VERS.9-11.—Adultumque Iradidit, etc. (RAB.) Una est columba mea; quoegignit filium, qui voealur
Refert Josephus quod filia Pharaonis adullum Mo- advena, et alterum qui Dei adjutorium : advenoe
sen ad patrem suum adduxit, cui ille coronam suam enim sunt sancti super lerram, sed Dei adjulorio
imposuit, quam stalim Moses projecit, quoniam ibi nunquam carent.
sculptera simulacrum vidil. Unde sacerdos qui ibi VERS. 23-28. — Post multum vero temporis, elc
aierat, yoluit inlerficere eun>, dicens quia iEgyptus Poslq-.iam Moses in terra Madian duxit uxorem,
esset subverteBda per iosum sicul ex oraculo doe- mortuus est rex iEgypti : quia cum Christus in orbe
 I
191 WALAFRIDI STRABI FULD. MON, OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 192
lerrarum gentes ad fidem convertit, destructus est A (ISID.JQuia nullus scilicet digne consistera, vel
principatus diaboli. Deum videre potesl, nisi cuncta terrena et mortalia
Ingemiscêntes. Nisi morialur in te rex Jîgypti, deponat. Aliter, veterum consuetudo erat ut si
non cognoscis te opprimi servitute ^Egypti, et ope- sponsus sponsam repudiaret, in signum repudii
ribus lut'r et lateris ; nec corde ingemiscis, nec vo- discalcearetur. Ideo Moses discalceari jubelur, nec
ciferaris ad Dominum ul liberet te. ad Ecclesiam, quoein rubo significatur, quasi spon-
sus accédai calceatus; hoc enim Chrislo servan-
CAPUT III. dum , qui verus est sponsus. De quo Joannes ail -.
VERS.2, 5. — Apparuitque ei. (ISID.)Allegorice. e Cujus non sum dignus solvere corrigiam calcea-
Erat flamma in rubro, el non cremabatur. Rubus, nrenli (Joan. i).
spinoepeccatorum Judoeorum : flamma in rubo, ver- VERS.6. — Ego sum Deus, etc. (HILAR.lib. iv de
bum Dei, id est lex data illi populo. Sed et flamma Trinitate.) Non aliter loquendum de Deo est quam
rubum non comburit, quia lex data peccata eorum ut ipse ad inlelligenliam nostram de se locutus est.
non consumit. Alii in rubo flammanle Ecclesiam Angélus Dei est, qui in,igné de rubo apparuil : et de
inlelligunt, quoe persecutionibus inflammalur, quoe rubo in igné Deus loquitur; hahes dispensalionem
loquenie ad se Domino non crematur. Quod Domi- B in angelo, quia in angelo officium esl, non natura ;
nus Mosiin rubo apparuil, ostendil quia in Ecclesia hahes in naturoe nomine Deum, quia angélus Dei
apparat fidelibus, nec alibi. Aiunt Hebroei ideo in Deus est. j
rubo Deum apparaisse Mosi, ne pussent sibi inde ,VERS. 7. — Vidi afjlictioiiem,etc. (GREC,Moral.)
idolum sculpere Judoei. Semper enim Deus idolola- Sparsis foris menlihus ad seipsum redire cuiqje
trioe occasionem recidil. difficileest : quia prava ilinera semel captos lanto
(GREClib. XXHMoral., cap. 20.) Moses admistus deleclabiliter tenent, quanto quod libuerit, non licet.
jEgyptiis quasi vigilabal mundo, ideo vocem Domini Quia cum disciplinas munus non obviât, nulla retri-
non audiebal : sed exstincto JEgyptio, poslquam in butionis prospicilur poena quoeterreat. Sed clausis
desertum fugit, dum illic quadraginla annis degit, a oculis cordis proecipitalur anima, et tanlo securius
terrenis tumultibus obdormivit, el ideo divinam mala, temporalia penelrat, quanto durius bona
vocem percepit. Cum enim mens ab exterioribus oeterna desperat. Sed ista reproborum nequitia
sopitur, verbum Dei pénétrât veracius. Aiirem quippe eleclorum vitam, quasi grana a paleis , séparât, et
cordis turba lerrenarum cogitationum perstrepens dum affligit, expedit : quia dum violenta ingerit,
claudit. Non enim perfecte homo sufficilad utraque festinare ad superna compellit; quod in Israelitico
divisus, quia si exterius audilum aperit, interius G populo, Mose voeante ^l Pharaone soevienle, signa-
obsurdescit. lur. Moses enim ad vocandum missus est, cum
VERS.'4.— Cernens autem Dominus, etc. (GREC, Pharao duris operibus urgeret nt alius vocando
proef. in Moral., c. 2.) Angélus qui Mosi apparaisse traheret, alius"soeviendoimpelleret, ul plebs in ser-
describitur, modo Dominus, modo angélus memora- viiio lurpiter fixa, vel vocata, vel impulsa move-
lur -. angélus, quia exterius loquendo servit; Domi- relur ; hoc quolidie agilur dum proedicalis coelesti-
nus , quia interius proesidens loquendi efïicaciam bus proemiïssoevirein electos reprohi permiltuniur :
iribuit. Cum enim loquens ab inlériora regilur, et ul quos ^Egypius, id est vita proesens, oppressil
per obsequium angélus, el per inspirationem Do- blandiens, adjuvel premens ; ut dum Deus provocat,
minus memoratur. crucialus impellat.
Vocavit eum de medio , etc. ( GREG.lib. xxvm VERS.8-13. — Eleducam de terra, etc. (GREC,
Moral., c. 5.) Soepe simul et terrenis et coelestibus Iwmil 32.) Rudi populo de proesenli vila aliquid
substantiis per angelos loquilur Deus : sicut hic cum promittendum fuit, ut posset in future robuslius
ignem rubumque sociavit, alque aliud superius, aliud solidari. Si enim parva non acciperet, magna non
infefiusjunxit. Quod lune solum agilur, cumaliquod crederet. Deus ergo largiendo terrena suadet et coe-
magnum ex conjunclione signalur. Nam per succen- " lestia, ul percipiens quod videbat, sperarel quod
SIÏIIIrubum Mosen alloquens, oslendil quia doctor non videbal.
populi fieret, qui et legis flammam perciperet, et In terram bonam et spaliosam, in lerra quoe fluil
peccali spinam non vitaret : ut quod ex illo populo lacté, elc. (Ibid.) Proesensprosperilas aliquando da-
exiret, qui igné deitatis earnis nostroe peccala quasi lur, ut ad melioremivilain provocet, aliquando ut
rubi spinam acciperet, et inconsumplam humanilalis in oeternum plenius oamnel. Hinc Israehlis terra
substanliam in ipsa divrnilatis flamma servaret. Chanaan promiltilur, 'ul quandoque ad oelerna spe-
VERS.5-7. — Solve calcéamentum, etc. (THEOS.) randa provocenlur : quia rudis populus promissio-
Duas oh res jubet calccamenta solvere : primo, ut; nibus non crederet, nisi a promissore aliquid in
ipsum magis ac magis religiosum ac Teverentem vieino perciperel. Non ergo solum spe ad res, sed
reddat, ul cum tremore mandata ejus accipiat; lum rehus quandoque ad spem trahitur. Unde psal. civ :
etiam eruditur qua ralione sacerdotes in laberna- Et dédit illis regionesgentium, et labores populorum
culo Dei minisirenl : midis enim pedibus sacerdo- possederunt, ut cuslodiant justificaliones ejus, et le-
tale munus obibant. gem requiranl.
iQS GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD. 194
VERS.14-16. — Qui esl, misit me ad vos, elc. Mit- A scilicet in fine mundi, sese ad fidem colliget ; colubri
lilur Aloses ad Pharaonem puniendum «t tandem caudam tenens, quia eum quem mortalem anle de-
occidendum : missa est lex ad diabolum destruen- spexerat, in ullima parte Ecclesioe Redemptorem
dum. suum confitebitur. Mox serpens in virgam redit,
Hieronymus, scribens ad Marcellam de decem no- quia ut Judaicus populus in Christum crediderit,
minibus Dei, sexto loco ponit nomen ehieh (n'ilK), mox ad judicium in poteslate divinitatis suoeappare-
quod in Exodo legitur : Qui est, misit me ad vos. bil : ut jam serpens virga sit : quia qui in terra homo
Deus enim solus, qui exordium non habet, veroe despectus est, de coelo veniens super angelos vide-
essenlioe nomen tenet : quod per angelum diclum bitar Deus.
est Mosi nomen ejus quoerenti, quia in ejus compa- ' (ISID.) Serpens persuasit homini mortem. Mors
ralione qui vera esl, quia incommutabilis est, quasi ergo a serpente ; virga in serpente, Chrislus in
non sunt quoemutabilia sunt; quod enim dicitur, morte. Expavit Moses et fugit : mortuo enim Christo
fuit, non est : et quod dicitur, erit, nondum est. Deus expaverunt diseipuli a spe in qua fuerunt recedentes.
aulem tantum esl, qui non novil fuisse, vel futurum Apprehendit caudam, id est posteriora, el faetus est
esse. Solus autem Pater eum Filio et Spiritu sancto virga : quia primo occisus, postea patratis omnibus,
vere est. Cujus essenlioecomparatum nostrum esse, B ad id quod fuerat resurgendo reversus esl, ubi per
non est; unde et dicimus : Vivit Deus, quia essentia vilain morte consumpta, nihil in eo sefpentis appa-
divina vita vivit, quam mors non habet. ruit. Velcauda serpentis, finis soeculi,quia sic mor-
VERS.17-20. — Ad terram fluentem lacle el melle, talilas Ecclesioe per lubrica tempora volvilur ; alii
etc. (Auc, Quoest.4 in Exod.) Utrum hoc spiritua- eunt, alii veniunt per mortem, tanquam per serpen-
liter accipere debemus, quia secundum propriela- lem, per quem mors seminata est : sed in fine saecili,
lem non hoecerat terra quoe data est- Hebroeis? An tanquam cauda, redimus ad manui» Dei, et appre-^
E^cUisioeiilioTu'sest, qua ubertas et suavilas terras liensi repaxabinuir, et novissima inimica morte de-
laudatur ? slructa, résurgentes in dextera Dei virga regni
VERS.21. — Non exibilis, etc. (Auc, ibid.) Quod erinius.
mandavit Dominus Hebroeisut acçiperenl ab JEgy- VERS.6,8. —... Mittemanum tuam, etc. (PROCOP.)
pliis vasa argentea et aurea, et vestem, alque addi- Quidam asserunt illud portenium contigisseut oslen-
dit, et proedabimini eos, mandati hujus non potest derclur juste non esse legem positam.-Licet deinde
esse injustum judicium. Mandatera enim DeKest, de leges sanciat, quo pacto morbus leproe sil examiaan-
quo non judicandum, sed oblemperandum fuit. Ipse dus, et immuudus pronuntiandus, lamen pleroeque
enim novit quam juste mandaverit, ad servum per- C leges ita ferunlur, quasi slulliset mfanlibus dentar.
tinel obedienter facere quod mandavit. Adeo nostroeinfirmilati se accommodât Deus !
VERS.22. — Vasa argentea. Argentum et aurum (ISID.)Manus alba, id est immunda, albor enim in
ab iEgypliis petimus, unde tabernaculum Deo fa- cute lepra est, non candor. Ipsa enim hoereditas Dei,
bricemur, cum poêlas et philosophos legimus, ut id est populus, foras ab eo missus faetus est im-
divinam Scripturam sapientius el facundius expo- muudus. Unde psal. LXXIII: Vt quid avertis manum
namus. tuam et dexteram tuam, etc. Sed revocala est manus
in sinum, et reversa est ad colorera suum : sic plebs
CAPUT IV.
Judaica, alienata a sinu Dei, foras immunda reman-
VERS.2-5. — Quid esl quod, etc. (GREG.)Moses, sit ; sed revoçata, redibit ad pristinum colorem, cum
Judaicus populus ; virga, Divinitatis potestas ; ser- agnoverit Salvatorem. Coecitasenim ex parte contigit
pens, Christi morlalitas : quia enim per serpentent in Israël (Rom. xi).
mors, per serpentent mortalilas signalur. Vel quia VERS. 9, 10. — Sume aquam, etc. (ISID.)Aqua
scriptura est Matth. x : Estote prudentes sicut ser- populum significat ; unde Apoc. xvn : Aquas, quas
pentes; ei quia summa prudentia, id est Dei sapien-. vidisti, populi sunt et génies.Populus ergo verlitur in
lia, incarnata est : recte ejus mortalilas in serpente. sanguinem, id est, in sânguinis Christi fidem.
figuratur. Unde Joan. iv : Sicul exaltavit Mosesser- VERS.10. — Obsecro,Domine, etc. (AUG.Quoest.
yenlemin deserto, ita exaltari oporlet Filium hommis. in Exod.) Quod ait Moses ad Dominum : Precor,
Moses virgam tenuil : quia Judaicus populus ante -Domine, non sum eloquens anle hesternum neque
Redemptoris adventum in Dei poteslate confisusesl;; ante nudiuslerlianum diem, neque ex quo ccepisiilo-
in terram projecil, quia per pairiarchas et prophetas; qui famulo tuo, intelligilur credere posse fieri Dei
Deum incarnandum nuntiavit ; virga in colubrumi voluntate subito eloquentem, cum dicit : neque ex
verlitur, quia Christus Deus in se permanens, mor- quo coepisiiloqui famulo tuo, lanquam oslendens fieri
lalis est in homine faetus. Sed et Moses colubrumi poluisse ut qui anle hesternum et nudiuslerlianum
conspiciens perlimuit, et fugit, quia Judaicus popu- diem eloquens non fuissel, repente fieret ëx quo cum
lusdum Christum mortalem vidit, Deum credere ex- illo Dominus loquf coepit.
pavit. Cui jubelur ut caudam teneat, quia populuss (ORIC liomil. 3 in Exod.) Dum esset Moses in
qui modo credere récusât, in extrema corporis Do- Jîgypto, el erudirelur omni sapienlia iEgypliorum,
minici parte, id esl, posteriore tempore Ecclesioe, , non erat gracili voce, nec tardus lingua, nec profi-
 195 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 196
lebatur se ineloquentem. Erat enim, quantam ad A deant; et qui vident, coecifiant. Quis aulem nisi in-
jEgyptios, sonoroe vocis el eloquentioe incompara- sciens credideril aliquid homini secundum vitia
bilis. Ubi aulem Dei vocem audivit, et eloquia Do- corporalia posse accidere quod Deus nolit ? Sed
mini suscepil, sentit vocem suam gracilem, et exi- eum juste totum velle nemo ambigit.
lera tardamque, et impeditam linguam, et se pro- VERS.12, 13. — Page igitur, elc. (Auc) Allego-
nuntial mutum, cum incipil cognoscere verum Ver- rice. Quod dicit Dominus ad Mosen : Sed nunc vade
bum, quod erat in principio apud .Deum (Joan. r) : lu, et ego aperiam os tuum, et instiuam tequoelocu-
mulis enim animalibus quamvis indoctus homo coni- lurus es, apparel non lantum inslructionem oris,
paretur, eloquens videbilur; si vero erudilis et elo- sed etiam ipsam apertionem ad Dei graliam perti-
quentibus, stullus et mutes. At si quis Dei verbum nere. Non enim ait, Aperi os tuum, et ego instruam
et divinam respiciat sapienliam multo amplius quam le ; sed uîrarnqne promittii, aperiam, et inslruam.
apud nos pendens, apud Deum mutum se animal In psalmo aulem LXXX : Dilata os tuum, el ego adim-
profitebilur. Unde psal. IAXII: Ul jumenlum actus pleboillud^ Ubi significat in homine voluntateni ac-
sum apud le. Quia igitur in id intelligentioeprofecit, cipiendi quod Deus douai volenti, ut ad voluntatis
ul se cognoscerel, quod est magna pars sapientioe, exoidium perlineat, Dilata os tuum, ad Dei autem
rémunéra vif eum divina dignatio dicens: Aperiam B graliam, et implebo illud.
os tuum, elc. Beati quorum os Deus aperit ut lo- VERS.14. — Iralus Dominus in Moysen, ait, etc.
quanlur. Unde psal. LXXX : Dilata os tuum, et ego (Auc Quoest. 10 in Exod.) Videtur tanquam diflî
impleboillud. Similiter Paulus dicit ad Ephes. vi : denti non dédisse plenissimam facultaiem, etc.,
Utdelur mihi seimo in aperlione oris mei. Eorum usque ad cujus figurant gérai velul médius Moses
ergo qui vera loquuntar, os Deus aperit : eorum qui inter Deum et Aaron, et Aaron inler Mosen et po-
-loquuntur mehdacium, falsum testimonium, scurri- pulum. |
litales, turpitedines, susurronum quoque et detra- VERS.15-18. — El ego ero in ore tuo et in oie il-
ctorum, el eorum qui oliosa loquuntar, diabolus lius, elc. (ORIC) Non solum Mosi promitiitur ape-
aperit os. De Juda refertur ïom. nu, quia introivit riri os a Domino, sed et Aaron. Dicitur enim : Ego
in illum Satanas, et misit in cor ejus ut Iraderet eum. aperiam os tuum et os illius, el instruam vos quoe
' Os
ergo ejus aperuif, ul'loqueretur cum Pbarisoeis, faciatis.
quomodo eum iraderet accepta pecunia. Non est VERS.19.-r Dixit ergoDominus, elc. (AUG.,Local,
aulem parvoe gralioe discernera os quod aperit Deus, m Gen., tom. III.) Post dies aulem mullos mortuus
et quod aperit diabolus. Aperit eliam Deus aures est rex jEgypti. Dixit aulem Dominusad Mosen in
sanctorum ad audienda verba divina ; unde : Do- C Madian : Vade, perge in JEgijptum, elc Mulla in his
minus aperiet mihi aurem. Aperit oculos, sicul ape- verbis notanda sunt gênera locutionis. Primo enim
ruit oculos Agar, et vidit puteum aquoe vivoe; unde inquit : Vade, perge in JEggplum, tanquam non suffl-
Eliseus : Aperi, Domine, oculos pueri tui, ut videat, ceret alterum, deinde, mortui sunl omnes qui quoere-
quia plures sunt nobiscum (IV Reg. vi). Auris vero bant animam tuam, cum solum regem Jîgypti Scri-
quoe per eruditionem Domini aperitur, aliquando ptura mortuum dixerit : de quo solo aniea dictum
aperta est, aliquando clausa ; unde : Ne recipias fuerat quod Mosen quoerebat occidere : an ipse post
audilum -vanum (Eccli. XLV).Si dicunlur vana, pro- alios inimicos uliinius mortuus est ? Quod si ita est,
fana, turpia, qui novit eruditionem Domini, claudit non locutio, sed sensus est.
aurem et dicit : Ego aulem sicul mulus, qui non ape- VERS.20.— Tulit ergo Moyses, etc. (Auc, Quoest.
iuit os suum, ei sicut surdus non audiebam (Psal. 12 in Exod.) Quod diclum esl, quia Mosesuxorem
xxxvn). Si vero ad utilitatem animoepertinent quoe et infantes suos imposuit super vehiculum, ut in
dicunlur, si de Deo sermo est, si mores docet, ad Jîgyptem iret : postea vero Jelhro socer ejus illic
virtutes invitât, vitia resecat, aures pateant et tota cum eis occurrit, cum eduxisset populum de Mgy-
animoejanua. Nolandum aulem quia summa mode? plo ; întelligendum est, post illam, quoe ab angelo '
ralione usa est lex ut diceret : Non recipies auditum futura erat, inlei feclionera, Mosivel infanlis uxorem
vanum; non dixit, Non audies ; sed, Non lecipies. reversam fuisse cum paivuhs. Nam quidam puta-
Nam vana soepeaudimus : Marcion enim et Valen- verunl propier hoc angelum terruisse, ne ad impe-
liuus, el omnes conlra Creaiorera dispulames, vana dimentum minislerii | divinitus impositi lemineus
loquuntur; fréquenter tamen audimus ut contradi- sexus comilarelur.
camus, sed non recipimus, quia illorum os diabolus VERS.21-23. — Ego indurabo cor ejus. (Auc,
aperit. Dignetur Dominus aperire os nosirum, ut •Serin. 88.) Quid est, ego vidurabo cor ej«s,nisi cura
possimus contradicénlem revincere, el obturare os abfuerit gratia mea, obduret illum nequitia sua ?.
quod diabolus aperit. Sicut quolies nimio frigore constringitar aqua, solis
VERS. 11. — Quis fecit os hominis? etc. (Auc, calore supervenienie resolvilnr ; el discedenle sole
Quoest. 8.) Sunt qui Deo calumnientur, vel potius iîerum obduralur : ila peccaiorum frigore refrige-
Scripturoe Veteris Testamenli quia dixit Deus quod scil cbariîas multorum, et velul glacies QbâararftHf.;
fecerit mutum. Quid ergo dieunt de Christo aperle et cura calor divinoe misericordioesuperveneril, re-
dicente Joan. x : Ego veni, ut qui non vident vi- solvuntar. Hoc in Pharaone cognoscimus, a quo
 "
197 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD, 198
quolies flagella remota sunt, se conlra Deum ob- A ergo de ^Egypte : reunquenuus est mundus, non loco,
duratus erexit ; quolies afïïiclus est, supplicavit. sed animo, si volumus servire Domino. Inde Joannes
Non est ergo iniquitas in Deo. Unde non lam po- ait : Filioli, nolite diligere mundum, neque ea quoe iti
tenlia quam patienlia Dei Pharaonem fecit obdurari. mundo sunt (IJoan. n).
Quam rem etiam circa vernaculos nostros solemus "VERS.2. — Qui est Dominus ? Superbiam diaboli
exercere, quibus fréquenter peccantibus indulgemus, exprimit, qui subdi Deo conlemnens, ail : Similis
dicenles : Ego laleni te feci, ego tibi parcendo pro- ero Altissimo (Isa. xrv) ; et quasi de Domini nativi-
terviam tuam negligenliamque nulrivi. taîe dubitans, dicit :
VERS.24. — Occurrit ei Dominus, etc. (Auc, Si Filius Dei es, die ut lapides isli panes fiant
Quoest.11 in Exod.) Alia litlera : El faclum est in (Malth. iv). Poslea vero quasi coacte doemonescla-
via ad refeclionem, obviavit ei angélus, et quoerebat maverunt : Quid venisli anle lempus lorqueienos?
eum occidere: et assumplo Sephora calculo circum- Scimus quia es Filius Dei (Malth. vm). Post tor-
cidit proepulïumfilii sui, et procidit ad pedes ejus et menta seiunt, quoeante scire noluerant. Pharao quo-
dixit : Stetit sanguis circumcisionis infantis mei, el que verberatus pro se supplicari ad Dominum rogat.
recessil ab eo pi opter hoc quod dixit: Stetit sanguis Quis est dominus, ul audiam -vocemejus ?_elc. Vides
circumcisionis. Primum quoeritur quem volebat an- j} quid agit cruda superbia ; videbilis paulo post quan-
gélus înterficere, etc., usque ad magno nisi fallor tum proficit in flagellis : quantum melior verberatus
sacramento. ' efficilur ; qui modo dicit, Nescio Dominum, verbe-
VERS.25, 26. — Sponsus sanguinum tu, etc. Se- raïus dicturus est : Orate pro me Dominum. Nemo
cundum historiam, mater genlilis admirans novi- ergo ita inerudilus sit divinoe disciplinée, ul flagella
tatem rei, potuit dicere Mosi : Sponsus sanguinum divina pernicieni putel et poenalem inleritum. Ecce
tu mihi es ; quasi, ritus tuoegentis cogit me fundere etiam Pharao durissimus proficit verberatus : ante
sanguinem filii mei, quod aliis genlibus non est enim verbera Dominum nescit, verberalusque pro se
mûris. Mystice aulem Sephora Ecclesiam de gen- rogat supplicari ; el proficiensin poenis, scit agno-
.tibus significat, quoe praeputium filii sui, id est gen- scere cur punialur. Nescio, ait, Dominum. In Evan-
tilis populi, aculissima pelra, id est Spiritus sancli gelio verberatus emendat banc vocem, quia doemo-
doctrina, vel illapetra de qua dicitur II Cor. x: nes clamaverunl : Scimus te quis sis : tu es Filius
Pelra aulem erat Christus, exspoliat, ut mundetur Dei vivi.Posl flagella eliam Israël dimiltel/et eliam
ab omni inquinamento earnis el spiritus : Et exuai urgebitrCxire. Nulla enim societas luci ad tenebras,
veterem hominem cvm actibus suis (Col. m). Slat nulla pars fideli cum infideli (II Cor. vi).
enim sanguis circumcisionis quando corruptihile *^ ,-VEES.5. — Deus Hebioeoium vocavit nos, elc.
hoc induet incorraptionero.
— (Auc in Exod.) Quoerilur quomodo populo dicatur,
VERS.27-51. Dixitque Dominus, etc. (ORIC, etc., usque ad ul justum judicium consequatur.
hom. 52.) Occurrit Aaron Moysi, et exivit de Egy-
(CRIC) Moralité;-. lier tridui de JSgypto proficisci-
pte Sed interesl ubi occurrat Mosi, cujus os ape- mur, »i ita nos ab omni inquinamento animoe, et
riendum esl a Domino : occurrit autern in montera
corporis, ac spiritus conservemus, ul inieger spiritus
Dei. Merito os ejus aperitar, qui occurril in montera nosler, et anima, et
corpus, in diem Chrisli ser-
Dei. Petrus, Jacobus et Joannes in monte et transfi- veiur. -
guraium Dominum Jesum videre meruerunt, et (ORIC) Tridui iter proficiscimur de jEgypto, si
Mosenet Eliam cum ipso in gloria. Tu quoque, nisi
rationabilem, moralem, naluralein sapientiam, de
ascenderis montera Dei, et ibi occurreris Mosi, id rébus mundialibus ad instilula divina
est nisi excelsum legis ascensum ascenderis, nisi converlimus. Triduiauferenles, iter de JSgjpto proficiscimur,
spirilalis inlelh'genlrae cacumen invaseris, non est si purificanles in nobis dicta, facta vel cogilata (tria
oslium apertum a Domino. Si in humili Jocô litteroe
sunt enim hoecper quoe homines peccaie possunt),
steleris, non occurristi Mosi in montera Dei ; non „ efiieiamur mundi corde, ut Deum viùere possimus.
os tuum aperuit Deus, neque inslruxit quoe teopor- J
teat loqui ; nisi Àaron ïïojsi in monte occurrissel, Princeps vero yEgypti ubi videt se vehemenlius ur-
nisi ejus sensum vidisseï arduum, non ei loqueretur geri ul dimiliat populum Dei, secundo loco cupit
verba Dei, neque virlutem signorum tradidisset, impetrare union longius abeani, ne totum triduum
proficiscantur, dicens . Ne longe abealis. Non vult
iic-qùeparticipera tanli mysterii concivisset.
longe a se fieri populum Dei. Vult enim, si non in
CAPUT V. facto, vel in serm'one peccent ; si non in sermone,
VERS.1. — Dimitte populum meum. (ORIC, vel in cogitatione. Non vult ul lolum triduum a se
hom. 5 fit Exod.) Non vult Moses ut populus in proficiscantur. Vult in nobis vel unum diem, videli-
cel, in aliis duos, in aliis lolum triduum possidere.
jEgypto positus serviat Deo, sed ut exeat in deser- Beati illi qui ab eo tolum triduum recedunt.
tum, et ibi serviat. ©uni enim quis in tenebrosis
soeculiactibus manet, et in negotiorum obscuritate Yiam trium dierum in soliludinem, et sacrificemus
versalur, non polest servire Deo. Non enim poleslis Deo, elc. (ISID.) Viam trium dierum ambulamus
servire Deo et mammonoe(Malth. vi). Exeundunrest exeuntes de iEgypto, ut ad locum perveniamus ubi
 199 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 200
immolare debemus Domïao. Hoec via Chrislus est, A ea, etc.1 Mystice. Ex quo loqui coepit Moses ad Pha -
qui ait Joan. xiv : Ego sum Avia, veritas et vita. Qui raonem magis a-ffligitar(populusDei : ex quo in ani-
enim confessus fuerit Christum ore, et crediderit mam sermo Dei pervenit, diabolus aerius insurgit,
corde quod Deus illum suscitavil terlia die, salvus el majora vitia immillit. Prius enim quam sermo
erit, perveniens ad locum in quo immoletur sacri- Dei venirel, qui arguerai vilia, in paee durabant, at
ficium laudis. ubi venit, lurbatio magna consurgit.
(STRAB.)Viam trium dierum, elc. Tertia man- VERS.14-20. — Flagellatique sunt qui, etc. Filii
sione, postquam transîerunt mare Rubrum, perve- Israël gravius attriti sunt, postquam de ./Egypte
nerunt Elban, qui locus etiam Mara vocatur, pro- egredi statuerunt ; quia qui mundo et pravis operi-
pter amaras aquas. Vel trium dierum, id est, trium bus renuntiare voirait, ! soevioribustentationibus a
mensium, quia tertio mense postquam de Jîgypto diabolo impugnanlur. I
exierunt, pervenerunl Sina, ubi sacrificaverunl, et VERS.21. —Videat Dominus, etc. (GREC 1. xxrx,
legem acceperunl,-ubi ereclum est'et tabernaculum. Moral., cap. 14.) Cum lux divina cor humanum illu-
(ORIC, hom. 3 in Exod.) Nunc quoque Moses, strât, usque ad quasi fetere se in oculis Pharaonis
quem habemus nobiscum (habemus enim Mosen et g dolet.
prophetas), id est, lex Dei vult te educere de 4Sgy- Quoniam fetere, etc. (ORIC Hom. 3.) Allegorice.
plo, si audias eam ; vult le longe facere a Pharaone, Verum dieunt, quamvis nesciant, sicut Caiphas, qui
eruere de opère luli elpalearum : si tamen audias, ait : ut unus moriatur pro populo (Joan.
Expedit
el spirilualiler intelligas ; non vult le in earnis et
xvm) ; quid diceret nesciebat. Sicut enim Aposto-
tenebrarum actibus permanere, sed exire ad ere- lus ail : Chrisli bonus odor
sumus, aliis in vitam,
mum, ad locum scilicet perlurbalionibus et fluctibus aliis in mortem, ita propheiicus sermo suavis odor
soeculivacuum, et ad quietem silenlii. Verba enim est credenlibus dubiis vero et
; incredulis, et qui fa-
sapienlioe in silentio et quiele discuntur. In hoc tentur se populum Pharaonis, odor exsecrabilis eifi-
loco poteris Domino immolare legem Dei, el vir- citur.
quoque Moses dicit Domino : Ex quo lo-
tulem divinoe vocis agnoscerc. Ideo cupit Mosesle cutus Ipse sum cum Pharaone, afflixisti populum luum ;
ejicere de fluctibus negotiorum el strepitu popu- quia anlequam sermo Dei audiatur, non est tribula-
lorum, et de ^Egypte, id est de lenebris ignoranlioe, tio, vel tentalio : sed ubi
signum belli tuba proedi-
ul legem Dei audias et lucem scienlioecapias." cationis ostenderit, tribulaiionum pugna consurgit.
VERS.4-8. — Quare, Moses el Aaron, sollicilatis, Ex quo ergo loqui coepit Moses et Aaron ad Pha-
elc. (ORIC,ibid.) Dum secum esl populus, et lutum G raonem, afïligitur populus Dei. Ex quo in animam
aut laterem operatur, dum in paleis occupalur, non tuam sermo Dei prolatus est, certamen intra te vir-
puiai esse perversum, sed recte incedere. Si vero tutibus contra vitia suscitatur, quoeprius intra te in
dicat, Volo ire dierum Irium viam, et servira Do- pace durabant. Sed ubi facere coepil sermo Dei cu-
mino, perverti populum dicil per Mosen et Aaron. jusque discrimen, "turbalio magna consurgit, et sine
Hodie quoque si Moseset Aaron, id est proplreticus foedere nascitur bellum : quia injustitia justitioe non
et sacerdotalis sermo animam sollicitai ad servï- convenii, nec sobrietali ebrietas, vel verilali men-
lulem Dei, exire de soeculo,renunliare omnibus quoe dacium. Ideo non lurbemur si videmur odor exsecra-
possidet, atlendere legi et verbo Deij continuo au- bilis Pharaoni. Exsecralio enim vitii dicilur virtus.-
dies unanimes et amicos Pharaonis dicenles : Videte Sed sicut stetit Moses'ante Pharaonem, slemus et
quomodo seducunlur homines, el pervertuntur ado- nos ; non fleclamur, succincti lumbos in veritate, et
lescentes, ne laborent, ne militent, ne agant aliquid calceati-pedesin proeparâlioneEvangehi pacis (Ephes.
quod prosit, reliclis rébus necessariis ineplias se- vi ). Slamus aulem confidenter, Dominum depreca-
ctaniur et olium. Quid est servire Deo? Laborare mur, ul statuât pedes noslros supra firmam pelram,
nolunt et otii occasiones quoerunt: hoecerant lune , ne moveanlur pedes nostri. Stemus autem, id est,
verba Pharaonis, hoecet nunc amici ejus loquuntur, P obsistamus, secundum illud I Petr. v : Cui resistite
nec solum verbis, sed et verberrbus persequuntur. fortes in fide : ut cito conteralur Satanas sub pedibus
Flagellari jubet scribas Hebroeorum,paleasnon dari, nostris. Quanto enim nos constanter et fortiter sla •
opus exigi ; hoec passi sunt patres, et nunc Dei po- mus, tanto Pharao infirmius. Si aulem infirmi vel du-
pulus patilur. Qui se ex intègreprincipi hujus mundi bii esse coeperimus, validior fiet. Cum enim elevaret
iradiderunl, prospère aguni ; omnia, ut pulant, féli- Moses manus, vincebalur Amalec ; cum quasi lassas
citer eveniuut : servis autem Dei etiam vicius parvus dejiceret, invalescebat. Nos ergo in virtute crucis
et humilis non succedit. Hoe sunt enim paleoequoe Chrisli exlollamus brachia, et levemus in oralione
dabantur a Pharaone ; unde quidam faiigati dieunt sanctas manus, ut Dei auxilium mereamur. Hinc
ad Pharaonem : Quid ta affligis populum tuum ? Jacobus ait : Resistite diabolo et fugiet a vobis
Superali enim verberibus a fide cadunl, el confi- (Jac. m ). Àgamus ergo ut non solum fugiat, sed
lentui' se esse Pharaonis populum, non enim oranes conteiatur sub pedibus nostris exstinelus in pro-
qui ex Israël, hi sunt Israélite. fundo abyssi. ,
VERS.9-13. — Opprimanlur opeiibus el expleant Nos aulem si recedamus de iEgyplo viliorum,
 201 GLOSSA ORD1NÀRLA. — LIB. EXOD. 202
lïuctus soeculitanquam iter solidum evadimus per A VERS.27-30. — Iste Moyses. (STRAB.) HOCex suo
Jesura Christum. addit Esdras, qui omnem bibliolhecam post capli-
VERS.22, 23. — Domine, cur afflixisii populum vitatem Bahylonicam, cunclis libris a Nabuchodono-
istum? ( Auc ) Non sunt hoecverba conlumacioevel sor succensis reparavit; vel ipse Mosesde se tanquam
indignationis, sed inquisilionis et oralionis, sicul ex de alio loquitur.
Iris apparat quoe Dominus respondil. Non enim ar- CAPUT VIL
guit infidelitatem ejus, sed quid sit facturus aperuit. VERS.1-6. — Dixitque Dominus ad Moysen: Ecce
CAPUT VI. consiitui le dominum, etc. (Auc Quoest.17in Exod.,
VERS.3-6. — ... Et nomen meum Adonai non tom III.) Notandum quod cum ad populi mitierelur,
indicavieis. Sicul tibi. Per successionesenim oela- non ei diclum esl : Ecce dedi le Deum populo,
lum crevit divinoecognitiouis augmentam. Apparaît et frater luus eril liras prophela ; sed, fraler Unis
Dominus Abrahoe; locutus esl facie ad faciem cum loquelur tibi ad populum. Diclum esl eliam erit os
Mose; David vero ait psalm. cxvm : Super senes in- tuum, et lu illi in his quoead Deum ; non dictum est,
tellexi, elc. Apostoli Dei Filium proesenlem cerne- tu illi Deus. Pharaoni autern dicilur Moses dates
bant, el quidquid volebant, inlerrogabant, quibus deus, el secundum aiialogiamprophela Mosiest da-
eliam dicitur Lucoen : Mulli reges et propheloe,elc. B lus Aaron, sed ad Pharaonem. Hic insinuatur nobis
ea loqui prophetas Dei quoeaudiunt ab eo ; nihilque
VERS.7, 8. — De ergasluloMgyptioram. Ergastu- aliud
esse proplictam Dei, nisi eiiunlialorem verho-
lura et ergasleiium, id est operatorium : scilicet
rura Dei bominibus, qui Deum vel non possunt, vel
ubi rei ad opéra facienda religabantur.
non merentur audire.
VERS.9-11. — Non acquieveruntei, etc. Nota Dei (GREG.hom. 8 super Ezech.) Aliquando Deus nun-
clemenliam : non créditer a filiis Israël, el tamen cupative, aliquando essentialiler dicitur. Nuncupa-
monere non cessât. Conlemnitur a Pharaone, et live, ut hic : Consiituile deu,n.Pharaonis. Et alibi :
longanimiter exspeclat. Applicaillum ad deos. Et alibi : Deus stelit in syna-
VERS.12, 13.—Ecce filii, etc. (Auc Quoest. 16 goga deorum, etc. Essehtialiter sicut hic : Ego sum
in Exod.) LXX. Ecce ego gracili sioce sum et quo- Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus Jacob, quod vo-
modoexaudiel me Pharao. Non videtur tamen propter lens Paulus discernera ait: Ex quibus Christus secun-
multiludinem populi excusare se de vocis gracilita- 'dum carnem natus est, qui est Deus benedictusin soe-
te, sed eliam propier unum hominem : mirum si tam cula. Nuncupative enim 'dicilur Deus inler omnia,
gracilis vocis fuit, ut nec ab uno posset audiri. An essentialiler aulem super omnia ; ul ergo oslenderet
forte regius fastes non permitlebat eos de proximo G Christum nateraliter Deum, non lantum Deum, sed
loqui. Deum super omnia esse memoravit. Justes enim
YERS.14-19. — lsti sunt principes, elc. (AUG. quilibet Deus est, sed inter omnia, quia nuncupa-
Quoest. 15. ) Volens Scripiura originem Moysi de- tive : Christus aulem super omnia, quia naluraliter
monstrare, quod ejus actio expeiebal, a primogeni- Deus.
lo Jacob, id est Ruben, coepil; inde ad Simeon, inde (Auc Quoest.18 in Exod.) Assidue dicil Deus, elc
ad Levi : ultra progressum non esl, quia ex Levi usque ad indurabo, id est, *quam durum sit de-
Moses. Hi autem commémorante!-, qui jam merno- monstrabo.
rali fuerantin illis septuaginla quinque in quibus • VERS.7, 8. — Erat autem Moses octoginta anno-
Israël intraverat in jEgyptum. Non enim primani, rum, elc. ( STRAB. ) Propter circumeisiohem scilicet,
vel secundam, sed terliam tribum, id est lieviticam, quoe octava die celebrari jussa esl : eamdem enim
voluil Deus esse sacerdolalem. significalionem habel octogenarius quam el oclona-
VERS20.—Accepit aulem Amram uxorem Jocha- rius infra .eum minor. Erat autem Moses octoginta
bed, etc. ( STRAB. ) Amram interpretatur pater ex- annorum. Quando Moses el Aaron loeuli sunt ad
celsus,qui significat Christum ; Jodrabed, Dei gralia, Pharaonem, Moseserat octogenarius, Aaron vero
quoe significat Ecclesiam : Ex Chrislo el Ecclesia octoginla trium annorum : quia lex per proedicato-
nascitur Moses, id est lex spiritualis, et Aaron, sci- res ad gentes oblata circumeisionem'spiritualem
licet verum sacerdotium. docuit, et ipsi perfeele mundari sludebant, et sic
Accepitaulem, etc. Hoecde tribu Juda fuit, soror fidem sancloeTrinitalis proedicabant.
Naason, qui fuit princeps tribus Judoe in deserlo : VERS.9. — Cum dixeril vobis Pharao, etc. ( Auc
nondum enim proeceplumerat ut quisque, de tribu Quoest.19 et 20.) Hic non erat opus voce, pro cujus
sua uxorem acciperet. Ideo aulem hoetribus, id esl gracililale videbatur Mosi datas Aaron, sed virga
Levilica et regalis, jam lune conjungebantur, ul in- erat projieienda ut draco fieret. Cur hoc ergo Moses
lelligerelur Chrislus rex etsacerdos futures ex eis. ipse non fecit, nisi quia mediatio Aaron inter Mosen
VERS.21-26. — Filii quoqueIsa'ar, etc. ( STRAB.) et Pharaonem magnoe fidei figuram gerit. Hoc quo-
Quoeriturcur Core, quem pro iuiquitate terra vivum que nolandum quod scriplum est : Projecit Aaron
absorbuit, in genealogiajustorum scriptus sit ? Sed virgamsuam: forte si dixisset projecit virgam, nulla
hoerelicos cum calbolicis in Ecclesia significat fu- quoestio essel ; quod vero addit suam, cum eam
tures Moses dedeVit, non frustra forsitan diclum est. An
PAÏT.gL. CXIII. 7
 205 WALAFRIDISTRABI1FULD. MON.OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 204
erat utrique illa virga communis,ut cujuslibeleorum & cynomyiaeducilur ; in quinla, cum inanusDominifit
diceretur, verum diceretur ? super pecora jEgypliorum, dicunlur simiiia.
(STRAB.)Virga MosiChristum significat, qui ex VERS.12. — Dracones. Apo lou àépxuv dicuntur,
regali stirpe carnem sumpsit. Unde eadem virga in id 'est videre, quia vident aculîusxoelerîsanimalibus.
colubrum conversa, omnes virgas maleficorum de- Sed devoravit, elc. "(Auc*Quoest. 21.) Si diclUm
voravit, quia mors Christi mortem noslram con- esset, Absorbuil draco Aaroil virgas eorum, iiiieîji-
sumpsil. gereiur verus draco Aaron phahtaslica figînenla non
(ORIChom. 4 in Exod.) Apostolusdicil I Cor. xiv: absolljuisse, sed virgas -, et'c. , usque 'ad DeUsvero
JSmulamini spiriiualia dona magis-vutemulprophete- solus crealor est vel'irs, qui causas ipsas et lationes
lis. Tentemus et nos oemulationernbonorum suscipe- seminarias rébus insérait.
re, a Dominovero plenitudinem muneris exspeclare. VERS. 15, 14. — Induralumque, fete. Inaûravit
Pro hoc enim dicitur psal. ixxx : Aperios tuumel im- Deuscor Pharaonis, quia 'dïabolumila ïhduravit post
pleboillud ; pro illo vero : Punge oculum, et producit peccatum, ul poeuiteniioecompunclione nunquam
lacrymam; pungecor, el producit sensunï. Puto ergo emolliâtur, sicul in Job '
XLIdicitur : Cor ejus îndu-
*
quod Moses ad jEgyptum veniens, et virgam ferens, rabitur quasitapis.
qua castigat et verberal iEgyplurn decem plagis, lex VERS.15,16. — Vadead eum mane, ecce egredie-
Dei sil, qua mundum decemplagis, idest decemman- tur, elc. {ORIG.hom. 4.) Primo quidem 'non inirat
datis decalogijCorripiatetemendet.Virga qua hoecge- Moses ad Pharaonem, sed 'occurrit ei exeunii ad
runlur, et iEgyptus subigitur, et Pharao superalur, aquas ; poslea vero intràl; posl hoecnec inlrât, sed
crax Christi est, per quam mundus et pi inceps mun- accersitus accedit : quia sive nobis m verbo Dei et
di superalur, id esl diabolus, cum principibus et assertione religioni^ certamen est cum Pharaone,
poleslaiibus. Virga projecla fit draco vel serpens, sive obsessas ab eo animas eripere conamur, et
el dévorai jEgypliorum magorum serpentes. Ser- esl in nobis in disputalione luclaraen, non prima
pens vero pro sapienlia vel prudenlia poni solet ; Ironie ingredi debemus ad ultima quoestionumloca,
unde Malth. x : Eslote prudentes sicut seipentes,'eic. sed occurrendum est nobis adversaiio, et ad aquas
Et Gen. in : Serpens erai prudenlior cunclis anima- suas, id est, auctorilates gentium pbilosophorum,
libus, elc. Crux ergo Christi, cujus proedicatioStel- ut ipsosprimo arguamus et errasse doceamus; dein-
la videbatur, quam Moses,id est lex, continet (secun- de ingïediendiim ad inlériora certaminis. Dicit enim
dum illud Joan. v; Demeenimille scripsit), poslquam Dominus: Nisi quisprius alligaveril fortem, non po-
in terrain projecla esl, id est ad fidemhominum ve- p test intrare in domum ejus et vasa ejus diripere
rrii,conversa est in sapienliam, ethitantam quoeom- (Marc. xn). Prius ergo ligandus esl forlis et quoe-
nem sapientiam iEgyptiorum, id est hujus mundi, stionum vinculis constringendus, et ila iniroeundum
devoraret. Intuere enim quomodostultam Deus fe- ad diripienda vasa. et liberandas animas quas de-
cit sapienliam hujus mundi, poslquam manifesta- ceptione et fraudej posséderai. Quod cum soepius
vit Christum crucifixum esse Dei virtelem et sapien- fecerimus, el steterimus contra ipsum, succincli
tiam : et universusjam mundus comprehensus est scilicet lumbos.in veritate, et stantes in Domino,et
ab eo, qui dixit I Cor. m : Comprehendamsapientes viriliter agenles, arlifex anliquuset callidus victuin
in astulia eorum. se simulabit et cedere, ul negligenliores nos faciat
VERS.10. — Tulilque Aaron, etc. (ISID.in Gen., ad certamen. Poenitenliamquoque simulabit, depre-
tom. V.) Tulilque virgam coram Pharaone, etc., cabilumos discedere, sed non longe : vult nos ali-
usque ad : Ero mors tua, o mors, etc. qua parte sibi essb vicinos. Sed nisi ab eo Iongius
et mare transeamus, el dicamus cogi-
Quoe veisa est in colubrum.Lex Mosi quasi insi- recedamus,
erat ul sed versa iu colubrum, id est in tatione, locutione, el opère : Quantam dislat ortus
pida Virga, ab occidente, tanlum fecit a nobis iuiquitaies no-
spiritualem inlelligenliam, polabilis effecia est et
deleclabilis. 0' stras, salvi esse non possumus. Oremus ergo nii-
sericordiam Dei, ut et nos eripiat de terra JSgypti,
VERS.11. — Vocavitaulem Pharao sapientes,elc. de poteslate lenebrarum, el Pharaonem cum.exer-
Sciendum quia vel "diabolicisfigmenlis speclanlium citu suo tanquam plumbum demergai in aqua vehe-
oculos deludebant, ut ras in sua natura manentes mentissima. Nosautem Jiberaii cum gaudio etexsul-
aliud viderenlùr; vel, secundum Auguslinum, doe- laiione hymnum jcantemus Domino.-Glorioseenim
mones, quamvis mali naluram suam non amiserunt : honorificalus est, etc.
ideo dum per incanlationem eorum malefici aliquid i
subito (ISID.)Plagoe in jEgyptocorporaliier gestoesunt,
efficerecouantur, discurrunt per "mundum, et
sed in nobis spiritusliter gerunlur. ^Egyptus enim
semina eorum, de quibus hoc agiter, afferunl. Sicque est. '
soeculiforma
ex illis, permitlente Deo, novas rerum soeciespro-
ducunt. ' VERS.17-19. — Aquam fluminis, elc. (STRA4.)
Similiter. In prima plaga dicil cum aqua verlitur Aqua in sanguinem versa mundanam sapientiam
in sanguinem; et in secunda, cum ranoeebulliunt ; significat, in qua omnis qui manserit necatar, sicut
et in tertia cum ciniphos ingruunt; in quarla , cum in sanguine piscis. Mundana enim sapienlia stultum
 205 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD. . 206
pulal Deum pro bominibus mori; huic ergo quicun- A proeceptum est de dileclione veritalis, cui contraria est
que adhoeserit vivere non poleril. dileclio iniquilatis. Loquitur verilas, perslrepit va-
(ORIC)Aqua fluminis verlitur in sanguinem, cui nitas. Huic contraria est secunda plaga , ranarum
- Hebroeorum-pueros iradideraat necandos, utauclo- ahundantia, quarum loquacitas vanilalem significat.
ribus sceleris poculum redderet sânguinis : et cruo- Amatores veriiatis non accipiunt nomen Dei iu va-
rem polluli gurgilis, quem parrieidali coedemacu- num, quia a veritate in vanilalem non recedunt.
laverant, potando sentirent. Allegorice quoque aquoe Qui aulem veritali conlradicuul, el vanitate decepli
iEgypti erraiica el lubrica pbilosopborum dogmala decipiunt, ranoe sunt, toedium inférantes auribus,
sunt, quos par\ulos sensu el inlelligentia decepe- non cibum meutibus. Âudi'honiines ralionabiliter
runt : al ubi crax Chrisli lumen veriiatis ostendit, loquenles psal. xvm : Non sunt loqueloeneque ser-
necis suorum in poenas et reatum sânguinis exi- mones quorum non audianlur voces eorum. Audi
guntur. Unde : Omnis saiiguis qui effusus est super ranas : Vana loeuli sunl unusquisque ad proximum
lerram, requiretur a generatione hac (Malth. xxm). suum, etc.
Vïas. 20, 21. — Quoe versa esl in sanguinem, elc. , VERS. 7-9. — Fecerunt aulem malefici, elc.
(RAB.)Primum proeeeptem de colendo uno Deo : (Auc, quoest. 23.) Quoeritur unde, si jam unique
Non erant tibi dii alii proeter me : prima plaga, aqua B faclum erat. Sçd similis quoeslio est, unde aquam
in sanguineni versa. Compara primum pnoeeeptum in sanguinem verlerini, si jam tola aqua ^Egypti in
primoeplagoe : aqua, de qua generantur omnia, si-' sanguinem versa fuerat ? Sed inlelligendum esl regio-
gnificai unum Deum, ex quo omnia; sanguis, car- nem ubi filii Israël habitabant, talibus plagis non
nem mortalem. Aqua ergo versa est in sanguinem, fuisse percussam, et inde poluerunt incanlaiores
quia commuiaverunt gloriam Dei incoiruplibilis in haurire aquam, quarn in sanguinem verterent, vel
similitudinem imaginis eomiplibilis hominis, et hoec ranas educere ad oslenlaiionern magicoe polentioe;
quidem commulalio fil in corde impiorum. quanquam poluerunt etiam, poslquam illa com-
In sanguinem,elc. Quia qui in rerum causis carna- pressa sunt, facere : sed Scriptura narrando con-
liier senliunt", hujusmodi correptionibus arguuntur, juuxil quod poslea fieri potuil.
nt ex qualilate poenarum agnoscanl suum erro- VJERS.10-14. — Qui respondit : Cras. (THEOD.)
- rem. Pharao cum scire vellct an Moysi el Aaron preces
VERS.22, 23. — Et indnratvm est cor Pharaonis. aliquid apud Deum valerent (illos enim per noctem
(AUG.Quoest. 22.) Videtur propterea cor" Pharaonis quiescere exislimabal), ait: Cras, ul ipsemel ad
induratum fuisse, quia incaiîtatores JEgyptiorum fluviuiii profeelus, viderai an ranoe cessassent.
similia fecerunl. Sed sequemia docent quaula fue- 'G Quamobrem Deus, ut Mosi crederelur, non tantum
ritilla obduratio, eliam cum incantaiores defece- eo ipso lempoiequo Moses constituerai, ranas ces-
rant. sarefecil, sed eteasquoe in lerra erant interire jussit,
VERS,24, 25. — I''oderunt autem, etc Quia gen- ut ne easdem rediisse exislimarenl.
lilitasconfusa.de ineditatione soecularis philosophioe, VERS.15.—Vidensaulem Pharao, etc. (Auc Quoest.
cum sidet nihil vitale neesalubre esse iu illa, sludet 24.) liic apparat non ideo tantum Pharaonem obdu-
invesligando circumquaque quoerens haustura sa- raium quod incanlaiores similia fecerunl, etc., usque
pienlioe, nec invenit, donec perveniat ad eum qui ad non dixit munera, vel proemia, sed judicia tua.
ail : Qui sitit, veniat ad me et bibat (Joan. vu). VERS. 16, 17. — Exlende .virgam, etc. Mystice.
- Moses
CAPUT V1H. virga castigans JEgypluni legem significat,
quoe mundum decem plagis mandatorum corripit.
VERS.2-6. — Ecce ego percutiam omnes ierminos Virga quoque per quam iEgyplus corngitur, et Pha-
tuos ranis, elc. (STRAB.)Tria sunt gênera ranarum : rao superalur, crux Christi est, per quam mundus
unum fluviale el vocale, allèrent ejus quoe calamila vinciîur et diabolus superalur vel triumphatur. Virga
dicitur, de qua fei tur quod si in os lalranlis canis projecla fit serpens, qui sapientiam significat, se-
projicilur, stalim obmutescil ; terlium ejus quoeru- D ] cundum illud Malth. x : Eslote prudentes sicut ser-
heu dicilur, eo quod in vepribus agat. pentes, etc. Virga serpentes magorum devoravit,
(ORIG.)Ranoe significanl carmina poelarum, quoe el crux Christi, cujus proedicalio videlur slultilia,
inani et infiaia modulalione, velul ranarum sonis omnem sapientiam mundi superat. Unde : De me
et cantibus, mundo decepiionis fabulas intolérant : enim ille scripsH (Joan. v). Virga in terram projcua
ad uihil enim animai illud mile est, nisi quod versa esl in serpentera , quia cum myslerium crucis
sonuni vocis improbis et importeras cla'moribus ad fidem hominum venil, sapienliam mundi stuliam
reddit. fecit.
(RAB.)Secundum proeceplum: Non accipies nomen El sint sciniphes, etc. (ORIC) Hoc animal pennis
Dei lui in vanum. Nomen Dei veritas est : ipse enim suspe-iditur per aéra volilans, sed ita subtile et mi-
ail: Ego sum veritas. Qui loquitur veritalem, de Deo imijm, ui oculi visum, nisiacute cerneulis, effugiat.
loquitur; qui enim loquitur mendacium, de suo lo- Corpus tamen cum insederit, acerbissimo terebrat
quitur. Veritatem enim loqui est ralionabiliter lo- slimulo, ut quem volantem videra quis non valet,
qui ; vauitatem loqui, slrepere est. Secundum ergo seniiaistimulanleiii. Hoc ergo animal arti dialeeiica?
 §07 'WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THE0L0G1CA. SOS
comparatur, quoeminutis et subtilibus verborum sli- A VERS.21. — Omne genus muscarum. (ISID.)My-
inulis animas terebrat, et lanla caUiditale circum stice. Quarto loco Jïgyptus muscis percutilur. Musca
venil, ul deceplus nec videat nec ïnlelligat unde de- aulem insolens et inquiétera animal esl, in qua inso-
cipialur. lentes curoe carnalium desideriorum figurantar.
(RAB.) Moraliler. Terlium proeceptum : Mémento Jîgyplus vero mnscis percutilur , quia corda eorum
diem sabbati sanctificare~.Quo iusinuatur vacalio et qui soeculumdihgunl, desideriorum iuquieludinibus
tranquillitas mentis, quam bona conscienlia facit. Ibi feriuntur. LXX : cynomyîam, id est, muscam cani-
sanctificalio.quia ibi Spirilus Dei. Unde : Super quem nam, posuerunt : per quam canini mores significan-
requiescetSpirilus meus nisi superhumilemel quietum? lur, in quibus humanoe menlis voluptas, et libido
etc. (Isa. LXVI).Inquieli ergo a Spirilu sancio resi- earnis arguilur. Potest etiam forensis eloquentia
liunl, provocalores rixarura, amatores caluniniarum, hominum significari per muscam caninam, qui velul
nec admiitunl quietem sabbati spiritualis. Esto ergo canes alierutrum se lacera.nl.
inansuelus, non sil tumultes in corde tuo, volilanli (PROCOP.) Deus non magnis belluis uiiter in ex-
bus per corrupiionem phanlasnialibus el ptmgerili- pugnanda yEgypto, sed conteinpiissimarum besliola-
bus le. Audi Deum dicenlem psal. XLV: Vocale et rum et insectorum minislenum accersil rue scilicet
videie quoniam egosum Deus. Tu per inqiiieludinem B illarum poienlioe ascnberelUr elïectus. AIjeclis illis
vacare non-vis, el coecains exigis videra quod non et infirmis besliolis tribuil vires inexpugnables,
potes. Attende enim contraiiain plagam : sciniphes adeo ul desperei jEgyptus se posse illis besliolis
nati sunl in terra ^Egypti de limo, muscoescihcet résistera, el clamilet : Digilus Dei hic esl : Nam
inhiiilissimoeinquielissinu-, inordinale volailles, in manum Dei non feret uuiversus mundus conglo-
oculos ruenles , el neganles bominibus requiem ; balus.
dum abiguntiir, redeunl; sic phantasmala inquie- (ORIC)Cynorayia boereticorum [AL, Cynicorum]
lorum. Proeceplumlene, plagam cave. < secta, qui ad reliquas deceptionis suoeiraprobilates,
VERS.18. — Eranlque sciniphes. Sanguis est do- volupialem el libidinem summum proedieani bonum.
ctriua philosophorum : ranoe, figmenla poetarum; Quoniam igilur per hoec singula prius deceplus est
sciniphes, sophismala dialeclicorum : quoe omnia mundus, merito ad\eniens sermo et lex Dei hujus-
mundum deceperunt. modi correplionibus arguit, ul ex qualiiaie poena-
VERS.19. — Digilus Dei est hic, etc. (ISID.ex Aug, rum qualilales proprii cognoscanl erroris.
ep. 119.) In tertio signo magi deficiunl, dicentes : VERS.22,23. —Faciamque mirabilem,elc. (AUG.,
Digilus Dei est : qui lypum boereticorum et animo- quoest.28.) Hoc in priorihus signis intelligendum est
sitatem habuerunl. Unde : Sicut Jamnes et Membres d factura esse, ut terra in qua babitabal populus Dei
resliterunt Moysi, ita et hi résistant veritali, homines nullis talibus plagis vexareter. Opporlunum aulem
mente corrupli, reprobi circa fidem, etc. (II Tint. m). fuit ut ibi hoc aperle pouerelur ; unde jam incipiunl
Hi aulem qui per menlis corrupiionem inquieli -fue- signa, quibus magi similia non conali sunt facere.
runl , in tertio signo defecerant, fatentes sibi adver- Pro certo esl enim quia ubique fueranl sciniphes in
sum Spiritum sanclum, qui erat in Mose. Tertio regno Pharaonis, non aulem fueranl in lerra Gessen
enim ponitur loco Spiritus, qui est digilus Dei : qui vel Gesen : ibi conali sunt magi similia facere, nec
sicul plaçâtes requiem proestal mitibus el humilibus poluerunl : quousque ergo deficerent, nihil de illius
corde, ila iratus immites etsuperbos per inquieludi- terroe separaiione dictum esl, sed ex quo eoeperant
nem exagilat, quam muscoe gravissimoe significa- ea fieri quoeilli nec auderent conari.
verunt, sub quibus magi defecerant, dicentes : Di- VERS.24,25. —Et venit musca gravissima, etc.
gilus Dei est hic, ne inlelligant unde decipianlur. (AUG.,ibid.) Musca pro mullitudine muscarum po-
- (STRAB.)Notandum quia tertio signo victi sunl sita. Nescio enim quomodo per loquendi consuetu-
magi, quia omnis perfidia et mundana sapienlia, dinem imbutis sensibus hominum : soepeplus videlur
vel philosopbia, fide Trinilatis vincilur. Cum enim quod singulari 1er, quam quod pluraliter, dicilur;
philc-ophiam invenerini, et de machina lolius mundi ' -^verbi gralia : Esl illic miles, quam sunt mililes
dispulaverint, ad cognitionem Trinilatis pervenire illic ; est illic piscis, plus significat quam sunt illic
nequiverun t. Per digitem Spirilus sanclus intelligilur, pisGes.
non quod minor sil Paire el Filio, sed quia in digilo VERS.26-51. — Abominaliones.Perversi abomi-
plurimoe divisîones sunt, el per Spiriium sanclum nanlur bona jEgyptii, id est, cives hujus soeculi
dalur divisro graliarum. abominantur oves , id est, simplicilatem bonorum.
c (Auc, quoest.25 in Exod., tom. III-}Quod dixerunt Sicul enim boni abojminantur mala, ila mali bona.
magi ad Pharaonem, etc., usque ad, quamvis de Unde abominantur boni virum impiunî, et impii eos
Filio non lacuerunt. qui in recla sunt via.
VERS.20. —Hoecdicit Dominus, elc. (RAB.)Quar- (Auc Quoest.28.) In eremum dicebat Moyses se
lum proeceplum : Honora patrem tuum el matrem veîle ire ubi .^Egyptii non vidèrent abominaliones
tuam. Huic contraria est quarla plaga, scilicet cy- suas. Hoc aulem intelligendum est mystice signifi-
nomyia, id est,canina musca : eamnum est pareilles cari, quod de pastoribus diximus, qui erant JSgypliis
bon agnoscere ; unde eatuli eorum eoecinascuntur. abominabiles ; et ideo separalam terram lsi'aelitoe
-209 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD. 210
îcceperuiit in Jîgypio. Sic enim sacrificia Israelila- A • VERS.8. — Tollite plenas, elc. (Auc, quoest.51.)
rum abominationes sunt iEgyptiis, sicul iniquis vila Alia litlera : Sumite plenas manus vobis favilloe de
Justorum., fornace, et asperget Moyses, elc. Superiora signa
(STRAB.) Historiée. jEgyptii abominantur oves el virga fiebant, quam non Moyses, sed Aaron extende-
eas adorant propter Jovem Aminonem, qui cura ca- bat super aquam, vel ad lerram percnliebat. Nunc
pite arielino pingitur. Item : bovem colunl .^gyptii, vero inlcrposilis duobus signis, de cynomyia scilicet
qui consecratus esl Api, sicut vacca Isidi. Apis enim etniortibuspecorum, ubi nec Aaron nec Moyses ali-
erat maximum numen jEgypliorum, qui serael in quid manu operanlur, dicilur ul Moyses favillam
anno cerlo tempore apparebal sacerdolibus eorum. spargai in coelum; ambo jubentur sumere, sed ille
Illi vero cum bymnis el laudihus eum prosequenles, spargere non in terram sert in coelum : tanquam
quasi lympbalici propbetabanl. Aaron (qui datas erat ad populum) terram pereu-
(GREC,lib. xvm Moral., c. 28, fora. H.) .Egyplus tere deberet, vel in aquam sive in lerram manum
muscis percutitur, elc, usque ad Vacate et videle, exlendere; Mojses vero, qui erat in bis quoe ad Do-
quoniam ego sum Deus. minum, favillam jubetur spargere. Quid duo illa su-
VERS.52. — Et ingravatum est, elc".(Auc, quoest. periora signa, ubi nec "Moyses nec Aaron aliquid
29.) Cum ablata essel locusta, dictum est de Pha- B manu operanlur? Quid sibi vult ipsa diversitas ? Ne-
raone : Ingravavil Pharao cor suum eliam in hoc que enim nihil.
tempore, el noluit dimitlere populum. Cerle mine (RAB.) Sextam proeceplum: Non occides; sexta
non diclum esl, Ingravatum est cor Pharaonis, sed plaga, pusluloe in corpore, vesicoebuliientes et sca-
ingravavit Pharao cor suum. Sic utique in omni- tentes, incendia vulnernm el favilloe fornacis. Ar-
bus plagis. A volunlale hominis esl origo viliorum. dent enim homicidoe ira , insania. Si posses videre
Moventur aulem eausis corda hominum, alia sic, animas bomicidarum, plus plangeres eas quam pu-
alia vero sic, eliam non diversis eausis, soepediverso iresceniia corpora ulceratorum.
modo, secundum proprias qualilales, quoe ex volun- VERS.9-12. — (ORIC,ibid.) Vulnera et vesicoecum
latibus veniunt. fervore in sexto verhere producuntur. In hlceribus
dolosa puralenlaque malilia arguitur ; in vesicis
CAPUT IX.
lumens et inflata superbia : in fervore, ira et furoris
—
VERS.1-6. Dixit autem Dominusad Moysen,etc. insania.
(PROGOP.) Primi inter jumenla computantur eqni,
VERS.15-15. — Induravilque Dominus cor , elc.
qui sunt mendaces seu falsi ad saliileai. Deinde ju- Nota quia in sexla plaga non dicitur,
menla immunda, quoenec ungulas ûndunt, nec ru- (ORIC, ibid.)
In luralum es! cor Pharaonis, sed aliquid lerribilius
minant, currui tamen jungunliir. Deinceps cameli, adJilur; esl enim quia indunvil Dominus
ruminationein mundi scriptum
qui quamvis propter quasi cor Phhuwnis, elc. Rursus in settima cum grando
reputenlur, lamen quia eorum ungula non sulcalur, el ignis JSgyplum vast-t, induratur quidem cor
censenlur immundi. Verumtamen partira niundoe
iramundoe conditionis cameli Pharaonis, se 1non a Domino. In oclava vero , ubi
parlim perKibent'ir. locusla
Coeterum quia hoecplaga, ut parum noxia propter vi- pro.luciïur, dicilur Dominus indurare cor
Pharaonis. El in nona cum tenebroe palpabiles fiunt,
litatem immundorum animalium credebatur, transit
tandem vero cum, exslinclis primogeiiitis, Israélite
ad boves, dehincad placidissimum animalium, ovem.
disccssissenl, ila dicitur : Et induravit Dominus
(Onic, hom. 4.) Quinlo loco animalium nece vel cor Pharaonis
Mgypii el servorum ejus, et in-
pecudum jEgyplus verberalur. In quo vecordia vel seculus esl eos.régis "Sed et cura Moyses de terra Madian
smllitianiortalium arguilur, qui lanquam irraiiona-
bilia pecora cultum el vocabulum Dei imposueruni ad iËgyntem miitiiur et proecipitur ei facere prodi-
gia, additur : Faciès ea in conspectu Pharaonis : Ego
figuris, non solum hominum sed pecudum ligno et
aulem indurabo cor etc. Hinc primum
Iapidihus impressis_". Ammoneni Jovem in arieie dictum esl a DominoPharaonis, : Ego indurabo cor Pharaonis,
vénérantes, Anubim in' cane , Apim in tauro j)
, elc. Secundo
et coetera porlenta deorum, quoe Jïgyptas miralur, quoque, enumeratis principibus, Israël
:
ut quibus cultum credebant esse divrnum, inhis vi- dicilur Ego indurabo cor Pharaonis, etc. Non fru-
stra facta esi ista varietas, ut nunc dicatur Dominus
dèrent miserandum suppliciura. indurasse cor Pharaonis, nunc sponle esse indura-
(RAB.inExod., lom. H.) Quintum proeceplum est : lum. Video Paulura lanquam inielligenlom quid dif-
Non moechaberis,etc., usque ad attende plagam : si férât, induratum esse cor Pharaonis, et indurasse
pecus es, saltem mori time. Dominum cor Pharaonis dicere Rom. n : An diviiias
VERS.7. — Ingravalumque esl, elc. (Auc, quoest. bonitalis ejus , et patienlioe et longanimitalis con-
50.) Si pecora Israelitarum morerentur , videretur temnis? Ignoras quoniam benignilas Dei ad poenilen-
causa competens quare cor ejus gravarelur ad con- tiam te adducit, elc. Hic sine dnbio eum qui sponte
temptum Dei, tanquam si magi ejus pecora Israeli- induralus est, culpat. Alibi vero, velul quoestionem
tarum occidissent; sed unde debuit ad limendum super hoc proponens, dicit : Ergo cui vult miserctur,
vel credendum moveri, ingravatum esl, et illa in- et quem vult indural, etc. Addit eliam his : 0 homo,
gravatio etiam hucusque progressa est. tu qui es -qui respondeasDeo (Rom. ix). Per quod de
211 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
eo qui a Domino dicitur induralus, non tam quoe-A ducii locestas. Sed et in nona exiendil manum in
stionis solulione, quam aposlolica auclorîtale re- coelum, et fiunt tenebroe el ealigo. In décima vero
spondit, pro incapacitaie audilorum, sicut alibi ail finis et perfectio lotius operis minislralur a Do-
(H Cor. xn) : Et audivit arcana verba, quoenon licet mino. Sicut enim dicilur : Et Dominus percussit
homini loqui. Undé in sequentibus eum qui non lam omne piimogenitnm in terra Mggpti.
sludiorum merito quam sciendi cupidilale secretiori- (ÏDEM) Est alia olservanda differentia : in prima
bus se quoeslionibus curiosius [cuiiosus] immergit, ento. plaga cum aqua verlitur in sanguinem, non-
deterret dicens Rom. ix : Ohoino, quis es qui respon- d-ïffidicilur Mosi ut intraret ad Pharaonem , sed,
deas Deo. vade in occursum ejus, elc. In secunda vero, con-
(RAB.) Septimum proeceplum : Non furaberis; sianler el fideliier minislrala prima, dicitur ad
septima plaga , grando in fructibus. Nemo enim ha- eum : Intra ad Pharaonem, etc. In terlia vero scini-
bet injustum lucrum sine juslo damno. Dura furaris, phes inferunliT, magi cedunt confiientes, quia digi-
acquiris veslem, amittis fidem : lucrum visibile, lus Dei est hic. In quarla vero vigilara jubelur Mo-
damnum invisibile : lucrum de ma coecilale,damnum ses mane, el stare coplra Pharaonem proeedenleui
de Domini nube. Qui enim malo desiderio forinsecus ad aquas, cum cynomyia replentur ./Egyplïorum do-
furantur, de judicio inlrinseeus grandinanlur, et ager B mus. In quinla cura pecora delentur, ad Pharaonem
cordis eorum devaslatur. intrare jubelur. In se\ta contemmtur Pharao, nec
VERS.16, 17. -Ideirco aulemposui te, etc. (Auc, dicitur quod iniraverint Moses et Aaron ad eum,
quoest.52.) Hoecverba Apostolus posuit, etc., usque quia facta sunl ulcéra el vesicoecum fervore eliam
ad ad eorum ulililatem ergo Pharao est servalus. super maleficos, et non poieranl résistera Mosi. In
VERS.18. —-En pluam cras, elc. (ORIG.)HUCUS- septima vigilare jubetur valde mane, et slaiv contra
que per errorum suorum figuras mundo supplicia Pharaonem , cum grandinem et ignem producil et
lemperantur : post hoecveniuni verbera de super- voces. In oetava intrare proecipitur ad eum eurn lo-
nis. custa producilur. In iiona rursus conlemnitur Pha-
VERS.19-21. —Mille ergo jam nunc, etc. (AUG., rao, iet Mosi [Moses]proecipitur ad coelumexlendere
quoesi. 55 in Exod., tom. III.) Hoc non tara indi- manus, ut fiant tenebroe palpabiles : nec inlral, sed
gnanler quam misericordiler proemonere videlur vocalpr ad Pharaonem. Similjier in décima, cum
Deus, elc., usque ad quoniam mortem pecorum primilUa delentur, el cogilur cum fesliualione exire
minatus est Deus, quamvis id Scripiura tacuerit. de ^Egypte.
(PROCOP.) Coeterumprovidenlia divina faclum est Et Dominus dédit tonitrua, etc. (ID., homil., 4.)
ne jumenta interirent omnia. Nam opus erat ju- Vide lemperamentum divinoecorreclionis : non cum
menlis quoeiraherent currus quibus Pharao postmo- silenlio verberal, sed dat voces, el doctriiiam coeli-
dum insecuturus erat fugienles, ut eos in soliludirie tus mittil, per quam possil mundus çasligalus cul-
trucidaret. Verum divina providenlia aliter totum para suam agnoscere. Dat grandinem per quam le-
gubernavil negolium. nera vastamur adhuc nascentia viliorum. Dai et
VERS.22. — Exlcnde -manum, elc. (PROCOP.) Ad- ignem, sciens esse spinas el Iribulos quos debebat
monendus esl hoc loco leclor , Mosem non juberi depasci, de quo dicit Dominus Luc. xn : Ignem
omnia miranda facere virga, sed saltem «juoedani: veni millere in terra (Luc. \n). Per hune ignem in-
quoedamquoque proedicere, ut culiceset jumentorum centiva voluplatis el libidinis eonsumunliir.
inierilum : quoedam nianuum ministerio peragere, (iccM.) Sunl alia mulla observanda, in quibus di-
ut dum accipit fuliginem de enraino el grandinem vina indicalur sapienlia. Primo enim non fleclilur
concilat. Sed quoe horum est causa? Ne vulgus Pharao cum aqua in isanguinemverlilur. in secundo
opirietur magrea supersiitione virgam esse faciam, et parum molliri videlur : Vocavit enim Moysem el
ipsi mirificos illos efrectus assignarent. Amon, dicùlis: Vraie pro me Dominum, etc. In ler-
VERS.25-29. — Extendilque Moysesvirgam, etc. -p.tio magi ccdunl, dicentes : Digilus Dei esl hic, elc.
(ORIG., ubi <mpra.) Illud quoque notandum, quod In quarto per cynomyiam verberatus, dicit : Euntes
quoedam verbera inferre dicilur Aaron Pharaoni vel immolateDomino Deo, elc. In quinto, ubi neces pe-
jEgypio, quoedam Moses, quoedamvero ipse Domi- cudum esse dicuntur', non cedil, sed amplius in-.fu-
nus. In prima enim plaga, ubi aquas venit in san- ravil. Similiter in sexto super plaga ulccrum. In se-
guinem, élevai Aaron virgam el percutit aquam. In ptimo \ero, cum grandine vastaturel ignibus, voca-
secunda percutit aquas et educil ranas. In terlia ex- vit Moysen el Aaron, dicens: Pcccavi eliam nunc,
tendil manum et percutit virga puherem lerroe et Dominus juslus, ego aulem et populi mei iniqui, eic.
fiunt sciniphes. In quarla dicilur Dominus fecisse, ut In ociavo cum locuslis urgerelur, festinanler vocavit
veniretcynomyia. Inquinta quoque cum exsiinguun- Mosenel Aaron dicens : Peccavianle DominumDeum
lur pecora, dicilur fecisse verbum hoc. In sexta vero ves rum el in vos. Suscipiie peccatum meum, eliam
Moses aspergit favillam, el fiuni ulcéra el vesicoe.In nuncoiate ad DominumDeumvestrum.In nono,,cum
seplima élevât manum in coelumet fiunt voces et lenebiis suffunililur, vocal Mosenel Aaron, dicens :
grando scilicet, etc. In oetava similiter extendit ma- ite et teivile DominoDeo ves'-ro. In decimo, cum
lins in coelum/ et Dominus inducil ventera, et ad- primiliva exslinguunlur, vocal eos noele el dicit :
 215 GLOSSA ORDINARIA. - LIB. EXOD/ - 215
Surgite, exîte de populo meo, vos el filii Israël, etc. À bus bellis propria viscera et adjumenla reipublicoe,
Et adjungit : Benedicile autem et me. Non possunt id est, plèbes provinciarum et legiones militum,
hoec explicarj nisi eodem spirilu quo gesta sunl, epniminuloe sunt. Ibi sexla plaga, vesicoe turgentes
quia, secundum Aposlolum (I Co.r. xiv), spiritus ulceraque manantia : hic plaga Quoepost Maximini
prophetarum prophelis subjectus est ; non ergo qui- persecutionem fuit, qui specialiler episcopos et cle-
husciinque ad explanandum dicta prophetarum, sed ricos, qmissa turba populari, Ecclesiarum primates
prophetis dicuntur esse subjecta. craciari imperaverat, intumescens crebro ira el per-
VERS. 50-35. — Novi autem quod, elc. (Auc, fidia non per vnlgi coedem, sed per vulnera morien-
quoest. 55 in Exod.) De fragore coeli et grandine ex- tium principum et potentium exallata est. Ibi se-
terriius era,t Pharao. TJnde rogabal Mosen ul orayet ptima plaga, coacta in aère grando, quoebominibus
pro eo, confilens iniquitalem suam et populi sui. et jumenlis fuit exitio : hic sub Gallo et Volu-
Sed Moses alium timorem quoerebat. Facile enim siano, qui Decio persecutori successerunt, pestjs in-
est poenam timere : sed non est hoc Deum limera, fusa est per omnia spalia Romani regni, el omne
illo scilicet pieiatis limore, de quo Jacob dicit : NisL prope genus humanum dédit neei. Ibi oetava cor-
Deus patris mei Abraham, et limor Isaac^adfuissel rectio, excitatoe undique locuste : hic excilatoe un-
mihi, nunc me inanem dhnisisses (Gen. xxxi). B dique génies Romanum orbem coedibus et incendiis
vastaverunt. Ibi nona plaga, tenebroe tractabiles.
CAPUT X.
plus periculi comminantes quam facientes : hicAu-
VERS.1-5 — ... Ego enim induravi cor ejus, etc. reliano persecutore decernenle, diris turbinibus ter-
(Auc, quoest. 36 in Exod.) Hoecnon ila dixit tan- ribile fulmen sub ipsius pedibus mit, osiendens quid
quam opus haheat Deus cujusquani malitia, sed sic faceret tantes ultor, nisi paliens esset : quanquam
intelligendum esl ac si diceret : Ego patiens fui su- intra sex menses très inlerfecti sunt imperatores,
per eum et servqs ejus, ut non eos auferrem, ut or- Aurelianus, Tacites et Florianus. Ibi décima et ul-
dine superve.niant signa mea super eos ; quia enim tima plaga, primogenitorum interfectio : hic om-
palientia Dei obstinatior fiebat malus aniraus, pro nium perditio idolorum, quoeprimilus facta in pri-
eo quod paliens in eo fui, dicilur, ingravavi cor ejus, mis amabanl. Ibi rex potentiam Dei probavit, et
Plagoe JSgyptiorum erudiiio esl- filiprurn Israël, ne sensit, el limuit, et populum Dei liberum dimisit:
similiter induren ter, et similia patiantur. Miîltalo hic quoque hoecomnia fecit, el eliam credidit.
pestilente saprenlîor erit parvulus. (IDEM.)Ibi populus Dei non est ad sertitulem re-
"
(ORIC) Possunt decem plagoe quibus JSgyptus per tractas, nec hic poslea ad idololatriam coactus. Ibi
Israelilas verberalur, Romani regni comparai! tem- " JEgypiiorum vasa pretiosa HebroeisIradita sunt : hic
poribus, quia hoec in figura nosiri facta sunt. Chri- Ecclesioe Christianorum pretiosa paganorum templa
stianus el Israelilicus populus unius Dei est, una cessèrent.
ulriusque causa subdita fuit, Synagoga iEgyptiis, (IDEM.)Jîgyptiis post decem plagas dimissos He-
Ecclesia Romanis. Perseculi sunt JSgyptii, persecuti broeos persequentibus maris irruit interitus : nos
sunt et Romani. Ibi decies epptradicilur Mosi, hic quoque peregrinantes persecutio gentilium manet,
decem edicta contra Christum. Diversoe ibi plagoe donecmareTlubfum, id est ignem judicii, Christo
jEgypliorum, diversoe hic calamîtales Romanorum. duce et judice transeamus. Qui vero Chrislianos per-
Ibi primum sanguis de puteis et flqminibus manal, seqnunlur, cum rege suo Antichristo , in slagno
hic prima sub Neronq plaga, ut ubique niQrientium ignis oelerni submergentur.
sanguis esset, vel morbîs in Urbe corruptus, vel VERS.4-12. — Ecce ego inducam cras locustam,
bellis in orbe profusus. Ibi secunda plaga, ranoe in etc. (RAB.) Octavum prseceptum : Falsum testimo-
penelralibus, ïnedia pêne habilatores exstînxit : hic nium non dices ; oetaya plaga, locusta, animal sci-
sub Domitïano satellites effrenali, jussu cruenli licet dente noxium. Falsus enim teslis nocet mor-
principis, et inppia pêne omnes Rqmanos cives djs- :p. dendo et consumitmeniiendb. Unde: Si motdeiis
persil. Ibi tertia plaga, sçipjphes, museuloe,soevis- et consumais, videte ne ab invicem ' consumamini
simoe,qqoemédia oestate per loca squalida gregatim (Gai. v). -
volaqt, capilîisquehominum setisque pecudum uyenle (ORIG.) hom. 4; in Exod.) Puto per hoc genus
morsu inferunlur : hic terlia plaga sub Trajano Ju- plagoe dissidentis semper, a se et-diseordantis hu-
doeos excitavît, qui cum aînte dispersi, quasi non es- mani generis ineonstantiam confutari. Locusta enim,
seni, quieseerent. repenfina calore permoti, gras- cum regem non habeat, secundum Seripluram, ordi-
sati sunl. Proelerea multoe urbes iisdem lemparibus nalum ducit exercitum : homines vero, c,u,mrationa-
corruerunt terroe molu. Ibi quarla plaga, muscoe ca- les facti sunt, neque se regere ordinale poluerunt,
niuoe, alumnoepulrediqis, vermiuni matres ; hic sub neque Dei regenlis patienter moderanùna pertule-.
Marco Antonio lues mullis infusa orovinciis, Iialiam runl.
el urbeni Romam, exercitiimque Romanorum per (STRAB.)Per locustam, quoe regem non habet,
diversa hiberna dispersum, morte dissolutum, pu- signifiçatur temerilas illorum qui, licet diversis poe-
trediui el vermibus dédit. Ibi quinta plaga, pecorum nis multati, semper in duritia sua manent, tan-
el jumenlorum : hic sub Severo persecutore civili- quam nullumliabeant rectorem.
 1(5 WALAFRIDI STRABI FULDv MON. OPP. PARS I. - THEOLOGICA, 210
Locustam. (ISID.)Locuste pro mobililale levilatis ik CAPUT XI.
accipiuntur tanquam vagoe et salienles animoe pro j
VERS. 2. — Dices ergo omni plebi, etc. (AUG.,
vriluplate soeculi.
VERS.13-18. — El exlendil Moses virgam. (RAR.) quoest. 94 in Exod., tom. M.)"Non débet hinc quis-
Quoedam prodigia fiunt per Mosen, quoedam per que exemplum sumere, etc., usque adutneeislo
Aaron, quoedam vero per ipsum Dominum ; ut damno ferirenlur, qui aliis plagis percussi non
cognoscamus in quibusdam per sacrificia sacerdo- erant. j
tum et obsecrationes poniiûcum nos esse purgandos, Ut postulet -vir, etc. (GREC, lib. xxvm Moral.,
quos Aaron persona désignât : in quibusdam per cap. 17.) Mentes usui vjte carnalis inhoerenles, etc.,
scienliam legis emendandos, quod Mosi désignai of- usque ad major forlitudo sprrilns-nunliatur.
ficiuin. In difïicilioribus aulem ipsius Domini virtule VERS.3, 4. <—Dabit 1aulem Dominus gratiam po-
egemus. pulo suo coram Mgyptiis, elc. Quisciliceihabîtabant'
(GREG.,lib. xxxi, Moral., cap. 20). Exhibiloe coe- cura Hebroeisin lerra Gessen, et pro ipsis novem pla-
lilus Jïgypti plagoe, etc., usque ad cum vanislaudi- gis loesinon eranl, ideoque eos diligebant : décima
bus quorumdam jam quasi forlium opéra énervant. plaga afflicti sunt, cum discessissenl "Hebroeiab eis.
VERS.19, 20. — Non remansil ne una quidem, etc. B VERS. 5, 6. — Et morietur omne primogenitum,
(Auc) Beneficium certe Dei commemoravit Scri- etc. (ORIG.hom. 4) Ad ultimum primitivorum in-
piura , quod abstulit locustas, et prosecula dixil in- fertur interilus, in quo forlassrs est aliquid supra
durasse Dominum cor Pharaonis, beneficio scilicet nostram inlelligentiam, quod commissum ab Mgy-
suo el palientia, qua ille fiebat obstinalior dura ei pths videalur in Ecclesiam primitivorum, quoeascri-
parcereiur : sicut omnia mala corda hominum pa- pla esl in coelis.Unde eliam i exterminator angélus ad
lientia Dei maie ulendo durescunt. hoc minisierium mittitur, qui parcit illis tantum qui
VERS.21. — Extende manum, elc. (Auc) Tertio utrosque postes agni sanguine signâtes habuerunt.
dicilur ad Mosen : Extende manum tuam in coelum, Delentur iteruni primogenila iEgypliorum : sive eos
ut fieret etiam plaga tenebrarum. Nunquam aulem principatus et potesiates, et mundi hujus redores
dictum est ad Aaron ul exienderet manus in coelum. tenebrarum dicamus, quos adventu suo Christus
Quod ergo diclum est ad Mosen : Extende manum traduxit, id esl captivqs duxit et caplivavït, cum in
tuam super terram JEgypli, et ascendat locusta super ligno crucis triumphasit : sive auctores et inven-
terram, credo id-significari, etiam minus posse qui teras falsarum religiorium, quas Chrisli veritas cum
plus potest ; non autem continuo cui minora conce- suis exslinxit auctoribus. Principatus, et polestates,
G et redores tenebrarum harum, primogenila sunt
dunliir, posse majora.
jEgyptiorum quod [AL, qui] in ullima plaga, cum
(ORIC) Nona plaga tenebroe sunt, ut mentis eo-
scilicet finis mundi ajlvenerit cum separabit oves
rum coecilas argualur, vel ut intelligant divinoe
ab hoedis, grana a paleis, damnabuntur, amissa
dispensalionis et providenlioe obscurissimas esse ra-
et tentandi ficenlia.
tiones, Posuit enim Deus tenebras latibulum suum vagandi Moraliter.
: illi audacter el temere (ORIC) Anima, dum in hoc mundo in
(Psal. xvn) quas perscru- erroribus vivit, ignorantia veriiatis, in JUgypto po-
lantes, et alia ex aliis asserenles, in crassas el pal- sila esl : si appropinquare coepit lex Dei, aquas in
pabiles errorum tenebras devoluti sunt.
sanguinem convertit, id est fluidam et lubricam ju-
(STRAB.)Per tenebras insipientia eorum [Judoeo- ventuiis vitam convertit ad sanguinem Veteris vel
rum] ostendilur, qui affligebanlur et ignorabant ad Novi Testamenli. Deinde educit lex ex ea vanam et
quem finem eorum poenoedevenirent. Eliam vel per inanem loquacitalem adversuin Dei providenliam,
tenebras arcanum divini judicii significalur, quo ranarum quereloe similem.
Purgat eliam malignas co-
justes misericorditer salvat, impios juste con- gilationes ejus, el sciniphum mordacitati similes cal-
demnat. , lidilalis aculeos discutit. Libidinum quoque morsus
VERS.24-29. — Oves tantum, elc. (Auc in Locutio- B cynomyioespiculissimiles depellit:
slultitîamqueetm-
nibus in Exod., 1, 52.) Groecus habet, proeter oves - tellectum pecudibus similem per quam homo, cum in
el boves relinquite, el esl inusilata locutio, nisi post honore esset, non intellexil, sed comparatus est ju-
distinclionem inseratur, relinquite ; et subaudiatur, mentis insipientibus, etc. ( Psal. XLVHI.) Arguit ul-
ista, ut sit sensus : Ile proeter oves et boves, et re- céra peccatorum,, arrogantioe tumorem, et fervorem
linquite isla. Solet enim talis eclipsis fieri crebro in furoris exslinguit. Adhibet post hoec voces filiorum
locutionibus Scripturarum. tonitrui, id est evangelicas et aposlolicas doclrinas,
(RAB.)Nonum proeceplum : Non concupiscesuxorem et casligalionem grandiras, ul luxuriam voluptates-
proximitui : nona plaga, densoe tenebroe. Est enim que coerceat ; et simul ignem poenitentioe,ut dicat :
quoedam moechia etiam in appetendo uxorem alié- Nonne cor nostrum ardens erat in nobis ( Luc. xxrv) ?
nant quando cuivis non sufïicit sua, eliam alienam Nec non locuslarum ab ea subducit exempla, quibus
tentare. Vere densoesunt tenebroe; nihil enim tam depascanlur omnes inquieli el tarbidi motus ejus,
dolet patiens, nihil tam nolit pâli faciens : qui hoc utdiscat omnia secundum ordinem facere. Ubi vero
facit vere coecalur furore horribili suflicienter fuerit castigata pro moribus, cum au-
 217 GLOSSA-^RDINARIA.-.—LIB. EXOD 248
dorera verbèrum senserit, confitens quia 'Jigitus A noeliurn vernale semper est altendendutn : in quo
Dei est, et parum agnitionis acceperit : tuncpraecjpue populus Israël a servitute jEgypli liberatur, et ge-
gestoriim suorum tenebras videl et errorum caligi- nus humanùm sanguine Christi a polestate diaboli
nera, cl lune merebitur ut exslinguantar in ea pri- eripitur. Décima die mensis lollitur agnus, quarto
mogenila jEgyplï. Omnis enim anima cum ad sup- decimo immolatur : quia.in legepassio Christi ,figu-
plemeutum oetalis venerit, et velut naluralis les ratur, Evangelii gralia coruscante impletur ; dena-
coeperit in ea jura sua defendere, primos motus se- rius enim, propter decalogum, legem significat; qua-
cundum desiderium earnis producit,' quos ex conçu- ternarius vero, qualuor evangelia.
piscentioe vel iroe fomite vis incenliva commoverit VERS. 5, 6. — Erit aulem, elc. (AUG.-,quoest. 42
Unde quasi privilegium singulare de Chrisio pro- in Exod., lonr. III.) Movere polest illa locutio, etc.,
phela dicit : Butyrum el mei manducabit ; prhisquan usque ad quid illo proecepto figuratem sit.
'
facial aul proférât maligna, eliget bonum ( Isa. vu ): Juxla quem ritum, etc. Allegorice. Quia de juslis
quoniam priusquam sciât puer bonum aut malum. et peccatoribus Christus carnem assumpsil, ut nemo
resrstet malitioe, ut eligat quod bonum est. Davic de venia desperaret. Vel quia Christus Judoeis hoe-
aulem de se dicit : Delicta juvenlutis meoeet igno- dus erat, dicentibus : Hic homo peccator est (Joan.
rantias meas ne memineris ( Psal. xxiv ). Quia erge B ix), nobis autem agnus absque macula. Vel quia in
hi primi animoe motus secundum carnem prolati in similitudine earnis peccali apparaît et pro peccato mor-
peccatum ruunt, merito in morali loco primogenila , tuusest, cum peccatum nonhaberet (I Petr. n).
Jîgyptiorum primitiva ponuntur, quia exstinguuntur (STRAB.)Décima die Aprilis Hierosolymam venit,
si reliquoevite conversalio emendatiprem dirigat sequenti vero die exceptes est a lurbis cum ramis
cursum. Sic ergo in anima, quam lex divina ab er- palmarum et divinis laudibus. Tribus reliquis custo-
roribus susceptam castigat, primogenita Jîgyptio- ditus est a Judoeis usque ad quarlam decimam diem,
rum delentur, nisi post hoec omnia in infidelitale id est, usque ad quinlam feriam, qua cum aposlolis
perdurans, nolit jungi Israeliticoe plebi, ul exeat de coenavit, et post iraditus est.
profundo et évadât incolumis, sed in iniquitate perma- VERS.7.—El sumenl desanguine ejus, etc. (GREC,
neat, et descendai tanquam plumbum in aquam homil. 22 in Evang., tom. R.) Sanguis ponitur, quan-
validissimam. lniquitasenim, secundum Zachariam do non solum ore corporis, sed eliam ore cordis hau-
( ZAC v), sedet super talentum plumbi : et ideo ritur, etc., usque ad quia crucem passionis ejus in
qui perraanet in iniquitate, tanquam plumbum de- fronte portamus. (
in
mergitur profondum. VERS. 8. — Et edent carnes, etc. (GREG.,ibid.)
VERS.7. —Apud omnes, etc. (Auc in libro Lo- " Nocteagnum comedimus, etc., usque ad defermento
aitionum. ) Elegantissima locutio est : per canem enim laudem immolai, qui Deo sacrificium de raphia
quip'pe extremum significavit, vel hominum, vel parât.
pecoium : ila eonuuendavit quanta in Hebroeis CHJHlactucis, etc. (GREC, ibid.) Lactucoe agrestes
quies futura esset, iEg5'ptiis acerba orbitale claman- valde amaroe sunt, etc., usque ad ut dispensari om-
tibus. nia per Spirilus sancli potentiam sciât.
VERS.9,10.— Non audiet vos Pharao, etc. (AUG., VERS.9-11. — Caput cum pedibus, etc. (GREC,
quoest. 40 in Exod.) Tanquam opus fuerit Pharaonis ibid.) Caput Chiisti Deus (l Cor. \i). Caput ergo agni
iiiobedienlia ut signa illa multiplicarentur : quae uli- vorare, elc, usque ad nemo in hujus vitoe ilinere
liter fiebant ad lerrendum populum Dei, atque ipsa lorpeat, ne in palria locum perdat.
discrelione ad pietalem informandum. Sed hoc Dei (GREC NÏSS., de Yita Mosis.) Illis rerum mvolu-
fuil, malitia illius corjis bene uientis, non Pharao- cris monet ul per hoec oenigmata considerare et
nis Dei patienlia maie abutenlis. intelligere velimus transilum quemdam esse hanc
vilam noslram. Nam poslea quam ingressi ad eam
CAPUT XII, sumus, necessilate quadam ad exitum semper coin-
VERS.2-4. — Mensis iste, etc. ( RAB.) Hic est pellimur, ad quem parâtes nos esse vult manibus et
Aprilis, qui apud Hebroeos Nisam, apud Macedones pedibus reliquoque ad iter apparatu. Ne igilur spi-
S.avBu6ç dicilur, et dicilur Aprilis quasi aperilis, nis-in hoc arduo Vivendi ilinere pedes loedanlur,
quia tune aperilur terra proferendis virgulfls her- non nudis pedibus, sed durioribus calceis commu-
bis ac florihus : vel Aprilis a Venere, quasi Aphro- nili itinerare debemus. Spinoeautem, quoepedibus
ditis ; Venus enim Groece Aphrodite dicitur. Hune infixoenon solum relinent retardantque,verum etiam
Hebroeiprimum habent, quiaxv Ealendarum ejus pri- enecant, peccata sunt, a quibus durities calceorum
madies soeculifuit : quarla décima vero, diessecunda ; défendit, continens videlicet, tenuis ac du<a vila,'
terlia décima, tertia : duodecima, quarla : qua, sol quoe débilitai atque frangit spinarum aeununa, qui-
et luna condita sunl, et tune primum oequinoeliuni bus a parvo tenuique principio ad anteriora, -usque
fuit ; sol enim in oriente, luna in occidente, sphoe- peccata sic ingrediuntur, ut poenitus occidant. Ad
rarn mundi-ex oequodividebant. hanc vitam faciendam lalaris vestis et effusa, id est
( STRAB. ) Hie est Nisan, secundum Hebroeos, in voluptuosa el vitiosa vivendi ratio, quoe latissime
quo faetus,cst mundus, cujus plenilunium postoequi- patel, impedimenta est ; quare cingulo quodam ira-.
 219 WAPAFRID1 STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 220
henda est el coarclanda, ne hue atque illuc circum- jA juxta ostium posilurus esl,utadmanumhabeat dura
fluat. Cingulus vero modestia est et diligens Vivendi tingil. '
ratio, quoenos monel ad necessitatem, non ad volu- VERS.23-29. — Et non sinet percussorem, etc.
plalem, rébus uti. Baculus quo feras repellimus, et (STRAB.)Utrum pereussor bonus ahgelus an malus
noununquani sustentaraur, spes est. Ex igné autem fuerit, non necesse esl inquiri : quicunque enim
solum cibus nobis proposilus est, quoniam fides, fuit, proecepto Domini obedîvit Sciendum lamen
quoeper cibum illum significalur, ardeniissima esse quod taies pestes mali angeli facere soient, permis-
débet, nihil humidum aut labile possidens. sione Dei.
Phase. Hebraiee esl Pesach HDS, Groece Uàvyjx, Decimum proeceplum esl : Non concupisces rem
id est, transitas; quia a filiis Israël ex ^Egypte mi- proximi lui, etc. Huic contraria esl décima plaga,
grantibus primum celebratum est : nobis quoque mors primogenilorum, Alio proecepto furium prohi-
migrandum est de transitoriis ad oeterna, de terre- belur, quo et rapina damnatur : pejus enim esl eri-
nis ad coeleslia. perei violenter quam jlatenter. Auferre ergo volens
VERS. 12, 15. — In cunctis diis, elc. Ferunl He- aperle vel occulte proeceplum suum habet : concu-
broei quia omnia idola .Egypli confracla sunl nocle piscere autem rem proximi, etiamsï jusla succes-
illa el templa, vel motu terroe, velfluminis Nili iniin- 1B sione quoeras, non licet. Qui enim votant res aliénas
datione. Allegorice vero nobis egredienlibus ex M- lanquam juste possidere, et hoeredes quoeruni mo-
gypto errorum idola corruunl, et omnis'perversorum rienlibus illis esse. Cum laudas rem relictam quasi
dogmalum cultura qualilur. jure possideniera, Deus damnât injuste eupienlem.
VERS.14-17. — Habebilis autem hanc diem, etc. Qui enim qnoeris ab aliquo boeres fieri, non vis ut
(Auc, in Exod. quoest. 43, lom. III.) Et facietis diem habeal hoeredes, in quibus nihil charbis prîmogenitis
hune in progenies vestras legitimum, oeternumvel oeter- est. Jure ergo in primogenilis luis puniris, qui oa-
nalem ; quod Groecedicilur Kwvtov,non sic accipien- piendo res aliénas, quasi juris umbram perquiris, el,
dum esl. etc., usque ad omni tempore pressentis viloe quoemeliora sunt, cordis primogenila perdis. Primo-
slmplîcilas servanda, malitia cavenda. genila quidem fides esl. Nemo enim bona facit, in
VERS.18-20. — Piimo mense quarla décima, etc. quo fides non proecessit. Omnia opéra bona sunl filii
(RAB.) Mystice. Vespera quarti decîmi diei primi spirituales, sed inter bos primogenila fides. Quisquis
mensis, in quo Pascha celebratur, et agni immola- ergo rem occulte cupis alienam, interius fidem per-
tio perficilur, depositionem veteris hominis signifi- dis. Servis enim non charilale, sed fraude, velul
cat, el inilium novi, qui in baplismo Chrisli moriem amans eum quem mori desideras, ut succédas.
^ VERS. 30-55. —
figurante inchoatur. Unde : Quicunque baptizali su- Neque enim erat domus, etc.
mus in Chiisto Jesu, iu moriem ipsius baplizati su- (Auc, quoest. 44 i« Exod.) Cum primogeniti lanium
mus , etc. (Gai. m). A vespera ergo quarli decimi .morerentur, quomodo nulla erat domus in qua non
diei primi mensis usque ad vesperam vieesimi primi esset morluus? An el hoc divinitus fuerat procura-
mtegram,soilice!septimanam,azyniajuberaur|juben- tum, ut in omnibus dominus essent primogeniti, in
- tur] comedere, quia a perceplione baptismi usque ad quibus perculerenlur l/Egyptii, etiam qui habitabant
finem vite simpliciter el sine dolo debemus vivere. in terra Gessen? Hominum quippe eranl hic, vel
Unde Petrus : Déponentes omnemmalitiam et omnem animalium, non terroe; id est, homines et animalia
dolvm et simulalionem, sicul modo geniti infantes, etc. primogenila moriebaniur, occulto et angelico per-
(I Petr. n). cussu : non aliquid ïns (erra vel in coelo factum erat,
VrRS. 2î. — Seniores. Nota quod non pueris, non sicul rana, vel locusta, vel fenebroe. A talibus enim
juvenibus, mandata Dei primo communical, sed se- plagis cum terra Gessen missel aliéna, pervenielat
nioribus, quia in senihus esl sapienlia, et in mullo beneficium ad Jîgj'piios qui in ea cum Hebroeis mo-
tempore prudentia. rabanlur : hac vero opines percussi sunl.
VERS.22. — Fasciculumque hyssopi, etc. (STRAB.),n VERS.34. — Conspersam farinam, elc. (Auc)
Hyssopus herba est bumilis, nascens in pétris, pur- Mystice. Sine fermente prottciscuniur filii Israël de
gans pectus el pulmonem : el significat veram hu- jEgjpto ; ut exeunles de hoc soeeuloabjicianius fer-
mi itatem, cujus exemplum Christus nobis in semet- mentera malilioe et nequitioe, et epulemur in azymis
ipso proehuit. Fasciculum ergo hyssopi s nguine lin- sincerilatis et veritalis.
gimus, quando, memores humilitalis Chrisli, eum VERS.35,36,—Et peherunt, elc; (AUG.,quoest.45.)
imilari studemus. Hoc jam factum fuerat anle mortes primogenitorum.
Tingite in Sanguine, elc, (AUG.,quoest.46 in Exod.) SedJnunc per recapilulationem repetilur, nam nar-
Quoerilur quem sanguinem dical juxta oslium, cum ratum est quando factum est. Modo enim quomodo
illius agni sanguinem velil intelligi, cujus immola- posset fieri ul in lanlo luctu ista accommodarentur :
tione Pascha fit."An proecipil eo modo consequenter nisi forte quis dicat eliam ista plaga non fuisse per-
fieri, quamvis hoc tacueril, ut idem agnus juxla çusses iEgypiios qui cum Hebroeishabitabant.
ostiutn oecidaïur? An, quod est credibilins, ideo Vasa aurea, elc. Hoecdoelrinas significanl, quoe
dixit ex sanguine qui est juxla oslium , quia ille qui ex ipsa consuetudine tgentiura non inulili studio di-
linitarus est, vas ipsum in quo sanguinem excepil, scunlur; vel animas preliosas e\ gentibus, tanquam
 221 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD. 222
vasa aurea et argentea; cum vestibus, id esl, cor- A cha proecipit, elc, usque ad alioquin gratia jam non
porihus : quoe se adjungunt populo Dei, ut semel de esset gralia.
hoc soeculotanquam de ^Egypte liberenlur. VERS.15-15. — Omne àulem primogenitum homi-
VERS.57-45. — Profeclique sunt, etc. (ORIC hom. nis, elc. (CYRILL.)Primogenila hominum redirai ju-
5 in Exod.). Qui de iEgypto parai proficisci, qui eu- bet, ut homicidium velel : qui omnia ul incorrupti-
pi! obscuros mundi actes et errorum tenebras relin- bilia essent, creavit.
quere, primo el ex Ramesse proficiscendum esl, quoe (GREG.,lib. xxvn Moral., cap. \'.) Asrnus im-
interpreialur commoliotineoe. Si vis venire in hoc ut mundiliam, ovis innocentiam significat. Asini ergo
Deus sit tibi dux, et sequatur pelra, quoeescam spi- primogenitum ove muîare, esl imniundoe'wte pri-
ritalem et potum tribuat, e\i de Ramesse, ne Ihe- mordia innocenlioe simplicitate converiere, ut posl-
saurizes ubi linea exterminai, el tares effodiunt, ete. quam peccalor illa egit quoe ut immunda Dominus
Si vis perfeetus esse, vade et vende omnia quoeha- respuiî, ea jam agendo proférât quoe Dei saerificio
bes, et da pauperibus, et habebisthesaurum in coelo,el hnponat. Omnes enim in peccato nali sumus, et ex
veni, sequere me (Matth.vr), hoc esl proficisci de Ra- earnis deleciatione concept!, culpam originalem no-
meuse, et sequi Christum. bis contraximus. Unde eliam voluntate noslra pec-
De Ramesse in Socoth, etc. (ORIC ibid.) Videa- B calis implicamur. Sed et qui post maliliam earnis
mus quis sit castroruni locus âd quem venilur. De ad innocentiam converlilur cordis, primogenitum
Ramesse venerunt in Soeofn,quod interpretalur la- asini mutai ove, malitiam scilicet prioris vite. Qui
bemacula. Cum ergo, relinquei.s iEgypium, discus- enimqualis prius fuit desinit esse, el apprehensa
seris lineas tolius corrupteloe, el viliorum încilamenta earnis muudilia innocenliani cuslodit, in oblatio-
rejeceris, habilabis in iabernaculis, quibus scilicet neni Dei primogenitum asini ove mulavil.
nolumus evspoliari sed sapervestiri. Habilalio au- VERS.16. — El-quasi appensum. Hoc maie intel 1
tem labernaculorum expeditum indieal esse eum qui ligenles Judoei, pictatia vel phylaeteria capilibus
feslinal ad Deum. Sed nec in hoc slandum est : rao- circumligabant, in quibus decem"verba scripla anle
venda sunl eliam castra de Socoth, et feslinandum oculos habebant. <
esl in Olhon, quod inteipreiatur signa eis, quia hic VERS.17. — Igi<ur cum emisissel, etc. (GREC lib.
seilicel audies quod Deus anlecedat eos per diem in xxiv Moral, cap. 15). Soepe conversi in ipso adilu
coluinna nubis, et per m-ctera in columna ignis ; non suoe conversionis Iranquillilalem earnis, dona pro-
h c in Ramesse, nec in Socolh, quoe secunda sunt phelioe, proedicamenla doclrinoe, signorum miracula
castra. Tertia sunl in quibus fiunt signa divina : hoc vel graliam eurationum accipiunl. Poslea duris len-
eral iriduum ad'quod fesiinabant Moses el jxaron, et 'C tationum probaiionibus faiigantur, a quibus libères
'conlradicebal Pharao dicens -'Non eatis longius. No- se esse credebant : quia si in principio tenlalionum
lebat ad locum sîgnorum peneniie filios Israël, ut amaritudo pulsarel,-facile ad vilia redirent, a qui-
possenl lerlii diei frui mysteriis. Unde Ose. vi : Re- bus non longe recesserunl. De JSgyplo ergo exeun-
suscitabit nos Deus posl biduum, et in die tertia re- tibus evicinobella sublrahuntur : quia relinquenti-
surgemus, et vivemus in conspectuejus. Prima dies bus soeculumquoe-iamprius tranquillitas osienditur,
nobis Christi passio ; secunda, qua in infernum de- ne in ipsa leneriludine et inchoatione turbali, ad
scendit; terlia, qua resurrexil : ideo in terlia die hoc quod reliqueranl, redeanl : prius ergo suavilalem
antecedehat eos per diem in columna nubis; per securilatis senliunl, prius pacis quiète nutriuiilur;
noetem vero, iu columna ignis. Neccssarium est ergo post cognitam vero dulcedinem lanto lolerabiiius
ut qui baplizanlur in Cluislo, in morte ipsius bapli- tenlalionum cerlamina suslinenl quanto in Deo
xenlur, el cum ipsosepelianlur, et dietertia resuujant, allius cognoverunt quoeament.
quos scilicet secum suscitavil el fecit coiisedeiein coe- VERS.18-20. — Non eos duxit Deus, elc. (AUG.,
ieslibus (Rom. vi). quoest. 49). Hic osienditur omnia fieri deberc quoe
Sexcenla fere millia, etc. (Auc, quoest.il.) Quoe-, consilio recte fieri possunt, ad evitanda ea quoe
rilur utrum ad tantum numerum pervenerunl Ile- ' adversa sunt, etiam cum Deus apertissime adjuior
braii per eos annos in /Egypte, etc., usque ad id esl, est (Ephl. ad Dam., tom. I).
posl mortem Joseph dura servifuie oppressi sunt, Et armati ascenderunl filii, etc. (HIERON.)Aquila,
VERS.46-51. •—Nec illins, elc. Os Christi in cruce qui non contenliosus, ut pulanl, sed stediosus ver->
non esl contractera, quia videntes eum jam mor- hum inlerpretatur ad verbum, ubi LXX posuerunt,
tuum, non fiegeruul ejus crura : vel robur divi- quinla autem generatione ascenderunt filii Israël de
nilatis in carne per blaspbemiam non corrumpilur, lerra JEgypli, iranstulil, el armali ascendeiunl filii
quia non est purus homo, sed verus Deus. Israël de terra JEgypti, licet pro eo quod nos armali
CAPUT XIII. diximus, secundum Groeci sermonis ambiguitatem
VERS.2-8. — Sanctifica mihi omne primogem- inslrucii vel muni'i propier supelleclilem quo ^Egy-
tum, elc. Quia occidi omnia prîmogenita jEgy;>liorum plios exspoliaverunt, possit intelligi. Sed ubi LXX,
in libération©vestra. qmnta generatione posuerunt, qui Hebroeorumlibres
VERS.9-12.—El erit quasi signum, elc. (Auc, ddigenler mspexerunt, non quinla, sed quiu.pie,
quoest.ASin Ezod.). Quid est quod ail cum de pas- scriptum affcrunl, ul sil sensus : quinque autem as-
-225 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA, 224
cenderunt filii -Israël de lerra ./Egypti; quod quia A & ergo turris ex his ardua et excelsa virtutibus; quod
minus videbatur intelligi, adjuncla generatio est. videns Pharao dicit : Errant isli. Apud Pharaonem,
Aquila vero, el in coeteris, et in hoc proecipue loco, qui Deum sequitur errare dicitur, quia iter sapien-
proprie translulisse dicitur, sicut synagogarum Con- tioe tortuosum. multas habens difficultates et an-
sonant universa subsellia. fractus. Si confilearislunum Patrem invisibilem, et
(AUG.,quoest. 55.) Quinla autem progenie, etc. unum unigenilum ejus Jesum Christum, et unum
Utrum progeniem in "centum annis vult computare, Spiritum sanetum, torluosura, difficile et incredi-
etc., usque ad Naason genuit Salmon. bile videtur hoc in infidelibus. Si dicis Deum ma-
VERS.2I-22._—Dominus aulem proecedebat eos, jestalis crucifixum filium hominis esse, qui de coelo
etc. (ORIG.)Cum a le tertioe diei myslerium fuerit descendit : tortuosa videnlur hoec et difficilia ; qui
receptum, incipiet te deduccre Deus et viam salutis audit (nisi eum fide audial), dicit quia errant isli.
ostendere. Sed tu fixus este in hac fide, sciens quia Deus
(GREG.)In igné lerror, in nube visionis lene ostendit tibi hanc viam fidei, qui ait : Tollentes de
blandimentum. Dies, vila justi ; nox, peccatoris. Othon castra, eollocate inler Epauleum et Magda-
Unde Ephes. v : Fuislis aliquando tenebroe,nunc au- lum. i
tem lux in Domino, etc. In die per nubem columna B ] Fuisset. ( ORIG.) Fugiens Jîgyptum venis ad
monstrata est, et in nocte per ignem; quia omnipo- ascensionem operis et fidei, et ad oedificium terris :
tens Deus et blandus juslis, et terribilis apparebit venis ad mare, et occurrunt tibi fluctus tenlatio-
impiis. Hos ad judicium veniens, per lenilalis man- num. Unde JI Tira, ni : Qui enim -volunt pie vivere
suetudinem raulcet, illos per justilioe dislrictionem in Christo, persecutionem patiuntur, quia tentatio
terrai. Aliter columna nubis in eremo populum vila noslra est super terram. Sed si
Moysen, id esl
proeibat, et splendore ignis non in- die, sed in noele legem Dei, sequeris, jiEgyptes te insectalur. Sed
radiabat : quia Christus conversationis suoe exemplo vide quid fret : Levavit,
inquil, angélus Domini, qui
ducatum sequentibus proestans, de juslilia sua confi- antecedebatcaslra Israël, el
abiil-posl illos. Elevavit
dentibus nulla luce claruit; peccatorum vero tene- et cohimnam nubis a fade eorum, et stetit posl illos,
bras agnoscentibus, igné sui amoris infulsit. Chri- et intravit inter caslra JEgypliorum et Israël. Hoec
slus nubes et columna, quia reclus, et irrmus, et; columna nubis populo Dei efficilur murus : Jïgy-
fulciens infirmitatem noslram; quia nocte lucens, ptiis imponit tenebras; non transfertur columna
per diem non lucens, ul qui non vident, videant; et ignis ad ^Egyplios, ut videant lucem : sed nubis, ut
qui vident, coecifiant (Joan. ix). Christi quoque sa- in tenebris maneanl, quia dilexerunl tenebras, non
cramentum tanquam in die manifestum est in carne G ' Jucem. Et tu ergo si ab Jïgypiiis recédas, si de
po-
velul in nube : in judicio vero lanquam in terrera i testate doemonum fugias, vide quanta libi proepa-
nocturno; quia tune erit magna-tribulatio, tanquamL ranlur auxilia, dummodo in fide fortis pernianeas :
ignis lucebit juslis, et ardebit injuslis. nec iEgyptiorum equitalus et quadrigoeperterreant,
CAPUT XIV. nec reclames conlra Dei legem, id <sstMoysen, di-
VERS.2. — Phihahirolli, quoeest inter Magdalum, cens : Tanquam non essenl sepulcra in JSgypio, ila
etc. (ORIG.,hom. 5 in Exod.) Videamus quoevia proe- eduxisti nos.
cipitur eligenda. De Othon, inquil, conversi, ilerfacite : VERS.11-12, — Fprsitan non erant sepulcra,
inler Epauleum et Magdalum, quod est conlra Beel- elc ? j (ORIG.,Jiomil. 5 in Exod.) Hoec fatiscenlis
sephon, elc. Epauleum ascensio tortuosa, Magdalum[ in tenlatione animi verba sunl : béates est qui sic
turris, Beelsephon ascensio speeuloe,vel habens spe- lenlationes excipil ul nulla ei cogilatio anibïguitatis
culam, interpretatur. Credebat forsitan quod osten- obrepat. Pelra etiam dicilur Matlh. xrn : Modicoe.
deret Deus planum iter et molle, sed ascensio esti fidei, quare dubitasii ? Tentationis el fragilitatis hoec
et lortuosa.^Non enim proclive iter est quo tenditur verba sunl. Alioquin falsum est, melius esl enim in
ad virtutes, sed ascenditur anguste et difficuller. eremo niori quam Jîgyptiis servire. Qui enim iu
Unde Malth. vu : Arda esl enim et angusta via quoe• B eremo moritur, hoc !ipso quod séparâtes est ab
ducit ad vitam. Est ergo iter quo incedilur ascensioi /Egypliis, id esl reetoribus tenebrarum et e pote-
tortuosa, et ascensio speeuloevel habens spéculant. slate Salanoe, habuit alïquem profectum, etiamsi ad
Ascensio ad actes pertinet, spécula ad fidem;; hilegrum non potuit | pervenire. Melius est enim
ostenditur ergo quia et in actibus el in fide mullai perfectam vitam quoerenti in ilinere mori, quam
est difflcultas, multus labor: mulloecnim lenlationes ; nec proficisci. Unde eorum videtur falli opinio, qui
nobis occurrunt, multa offendicula, volenlibus; dum arduum et periculosum iter virlutis exponunl,
agere quoe Dei sunt. Deinde in fide multa invenies; nec incipiendum judicant. Melius est enim in ilinere
tortuosa, plurimas quoesliones, objectiones hoereii- mori, quam inter jEgyptios necari et falsis atque
corura, conlradicliones infidelium : hoc ergo iter amaris fluctibus obrui. '
agendum esl sequentibus Dominum. Sed et turris ; VERS.15-14. —Mgyptios enim quos nunc, etc.
esl in hoc ilinere, do qua dicitur Luc xiv : Quis; (Auc quoest, 5 in Exodl) Sicut enim vidislis JEgyptios
vestrum volens lurrim oedificare, non prius sedens: hodie, non apponetis amplius videre eos in oelernum
commital sumptus, si habet unde perficiat? Ista est lempus. Quomodo autem :unt iccioienda hoecver-
 '
êlS GLOSSA RDINAfiiA, — LIB, EXOD, m
verba, cum viderint poslea Israélite jEgyptios ? An A legis et vigilantia Scriplurarurn ; iter tibi dispulando
quia isti qui tune videbant, non eos ulterius vide- per adversarios pande, el cedenl undoeviclori, ini-
runt, quia et illi mortui sunl qui sequebantur, et ranlibusque et stupore defixis qui ,anle contradice-
isli omnes quisque die mortis suoe'?Nam poster! bant, legitimis disputationum liheis rectum fidei iter
eorum vidèrent posteros illorum. An, non eos vide- secabis, et in tantum doclrinoe verbo proficies, ut
bilis sicut hodie, intelligendum esl, non sicul hodie auditores lui, quos tu in verba legis erudisli, jam
persequentes et inimicos, ul nulla sil quoestio nec contra iEgyptios, velul fluctus maris, insurgent, nec
de oeterno tempore quod hic posuit, quia etsi vide- solum impugnent, sed et superant et exstinguant.
bunt se utrique tempore resurrectionis, non sic ul Exstinguit enim JSgyptunr, qui non agit opéra lene-
hodie. brarum, qui non carnaliter, sed spiritualiter vivit;
VERS.15-17. — Quid clamas ad me ? elc. (GREG.) qui cogitaliones sordidas vel corde expellil, vel
Voces apud aures Dei non faciunl verba noslra, sed omnino non recipil, secundum illud Eph.vi : Âssu-
desideria. jElernam enim vitam si ore petimus, nec mentes scutum fidei, ut possîlis omnra maligni igni-
corde desideramus, clamantes tacemus : si vero corde la jacula exstinguere. Hoc ergo modo possumus
desideramus , ore tacemus , lacenles clamamus. eliam Jïgyplios hodie videre moriuos, et ipsum
Unde in eremo cum populus vocibus perstreperet, g Pharaonem, si tanta fide vivamus, ut Deus conterat
el Moses a strepitu verborum lacerel, silens audilur, Salanam sub pedibus nostris velociler per Jesum
et dicitur ei : Quid clamas ad me ? In desiderio Christum.
enim clamor sécrétas non pervenit ad aures huma- VERS.19-20. — Tollensque se angélus Dei, elc.
nas, divinas replet. (STRAB.)Angélus, qui nuntius interprelalur, signi-
(ORIC, ut supra.) Nulla vox Moysi audilur, et Do- ficat doclores, qui nobis proecepta viloe annuntiant,
minus dicil : Quid clamas ad me ? Velim scire quo- et cum nube, id est scienlia Scripturarum caslra
modo sancli clamant sine voce ad Deum. Apostolus Israël, id est Ecclesiam proecedunt, quia cum scien-
ad Gai. îv, dicit : Quia dabit Deus Spiritum Filii lia Scripturarum proesidenl. Supervenientibus ./Egy-
sui in cordibus nostris clamantem : Abba, Pater. El. ptiis retrorsum abit, quia tempore perseculionis op-
addit : ipse Spiritus interpellai pro nobis gemilibusin- ponent se pro subjeclis. Nubes vero tenebrosa eral
enarrabilibus. El ileruin Rom. vm : Qui aulem scru- jEgyptiis, lucida Hebroeis.
lalur corda, scit quid desiderel spiritus. Sic erge> VERS.21-51. — Tota nocte, etc. Quia toto tem-
postulante Spiritu sancto per silentiyni clamor san- pore hujus vitoe, quam nox significat, Spiritus san-
ctorum audilur. Jubelur Mosesvirga percutera mare, cti gralia aquas baplismi fidelibus meabiles facit,
ut ïngrcdienli populo Dei cedat, el aquoe quoe lime- C ut de spiritual! .«Egypte in terram promissionis
bantur, dextra
' loevaque murus effecte, non solum transeanl : hostium vero sufïocat exercilum.
perniciem nesciant, sed etiam munimen exhibeant. (ISID.)Mare Rubrum baptismum Christi sanguine
Soliditatem recipit liquor, el solum maris arescil in conseeralum significat; hosles %a lergo sequenles
pulverem : bonitatem Crealoris intellige, si volun- cum rege moriuntur, quia peccata proelerila in ba'-
laii ejus obtempères, si legem ejus sequaris, ele- ptisrao delentur, el diabolus suffocatur : prémuni
menta tibi contra naturam servire compellit. Au- ^Egyptii usque ad mare, et peecata usque ad bapti-
divi a majoribus tradilum quod singulis tribubus smum. Post transitera maris Ruhri cantat populus
singuloeaquarum divisiones factoe sunl, et propria submersis'hostibus infidelibus, et fidèles de lavacro
unicuique via. Idque osienditur ex eo quod dicitur ascendentes, exslinclis peccatis, liymnum décantant
psalmo cxxxv : Qui divisit mare Rubrum in divi- dicentes : Canlemus Domino, gloiiose enim', etc.
siones, elc. Et alibi, psal. LXVII: Ibi Benjamin mi- CAPUT XV.
nor in stupore. Principes Juda, duces eorum, princi-
pes Zabulon et principes Nephthali : proprius uni- VERS. 1. •— Tune cecinil Moyses, elc. (ORIC,
cuique tribui enuraerari videtur ingressus. Aposto- hon\il. 6 in Exod.) MuUa cauliea legimus in Scri-
lus baptismum in Moseconsummatum dicit in nube B pturis, sed hoc primum omnium est quod, iEgyptiis
et in mari, ut qui baptizaris in Chrislo, in aqua et et Pharaone submerso, post victoriam cantatui.
in Spirilu, scias le inseetari iEgyplios et ad servi- Mos enim sanctorum est, ubi adversarius vincilur
liunr revocare, redores scilicet mundi, et spiri- (quia sciunl non sua virluie, sed Dei gratia victo-
tuales nequilias, quibus anle servisli. Sed lu de- riam factam), hymnum Deo glorificationis offerre.
scendis in aquam, et evadis iucoiumis et novus Âccipiunl tamen canentes lympana in manibus,
ascendis peccatorum sordibus ablulus, paralus ad sicut de Maria et Aaron refertur. Et ta ergo, si mare
cantandum novum canticum. ^Egyptii insequentes Rubrum iransieris, si .Egyptios submergi videris,
mergunlur in ahyssum, et si rogare videnlur Jesum et Pharaonem proecipilari in ahyssum, pôles hym-
ne eos iterum mergat in ahyssum. num Deo gralanler canere, et dicere : Canlemus
(ID.)Aliier, si iEgypium fugias, id esl ignorantioe Domino gloriose, etc. Dignius autem hoc dices, si
tenebras, si sequaris Mosen, id esl Dei legem, oc- habueris in manu lympanura, id est, si carnem
currat autem mare, id est, conlradiceniium fluelus, tuam crucifixeris cum viliis el concupiscenliis.
percute ei tu obluclantes undas virga, id esl, verbo Gloriose enim, elc. (ORIG.)Non sufficil, glorificuiui
*227 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 228
i ulla creatura cujus Dominus non sit. "vQuadrigas
e>J; aliud est enim glorificari, aliud gloriose glori- A
ûcari. Cum enim Christus carnem pro nobis susce- Pharaonis et exercilum ejus projecit in mare : ele- '
pit, glorificalus esl, qui venîl quoerere quod perie- clos ascensores , ternislralores demersit in mare
ral, non lamen gloriose, quia non habebat speciem Rubrum. Pharao, velut polenlior in malitia, el re-
neque decorem ; glorificalus est cum venit ad cru- gnum nequilioe tenens, quadrigas agit : non illi salis
cem, et pertulit mortem; unde Joan. xvn : Pater, est unum equum ascendere, sed plures simul agit,
venit hora, glorifica Filium tuum, elc. Erat ergo et et torio verbere cogit. Quos cum videris in luxuria
gloria passio crucis, ubi el glorificalus, non gloriose turpiores, in crudelilate soeviores, in avaritia le-
quidem, sed humililer; unde Phil. n : Êumiliavit lriores, scito de quadrigis esse Pharaonis, quas
semetipsum, faetus obediens usque ad mortem, mor. currui suo subjugat : in ipsis ferlur et volilal per
leva, aulem crucis. El Sap. H : Moite lurpissima aperlos scelerum campos, effusis habenis. Sunt alii
condemnemus eum. In bis ergo glorificalus est de ascensores electi, scilicet ad maliliam.
se humililer, non gloriose; unde Lucoexxiv : Quia (ORIC) Ternislralores ideo dicuntur, quia triplex
oporiebal pâli Christum, et sic intrare in gloiiam est bominibus peccandi via. In facto enim, in dieio
suam. Cura veneril in gloria Pains, el angelorum et in cogitatione peccant. Ideo ternislralores per
judicare lerram, et verum Pharaonem, id est dia- B 3 sir.gulos dicuntur, quia istas 1res in nobis possident
bolum, interficiet'spirilu oris sui, cum refulgebït vîas peccandi, et semper sp.'culantur el pgunt insi-
in majeslale Patris : tune gloriose glorificabitur, diis, ut aut ille ex misero homine sermonem malum
cum omnes lionorificabunl Filium sicut honorificanl eliciat, aul ille iniquum opus extorqueat, aul ille
Patrem. cogiiationem pessimam rapiat. Demque semen yerli
Magnificatus est, •equuiii et ascensorem dejecit in Dei ubi cadit el dépérit, triplex describitur Iocus,
mare, eic In signïs jEgypïi- Sed gloriose magnifica- secus viam, in spinis, m pelrosis. Econtiario lerra
tus esl, quia Pharaonem et exercîtanl ejus suLmer- bona aflerl triplicem friiclum, sexagesimum, cenle-
sil. Vel magnificatus est, miracula anle passionem simum, tricesimum (Malth. xrir). Triplex enim est
faeiendo, proedicando, in cruce raoriendo : sed glo- etiam bene agendi via, quia vel opère, vel cogita-
riose magnificatus esl, cum lesurrexit viclor vîclo tione, vel verbo aliquid boni agitur; unde ait Apo-
diabolo, spolialo inferno. stolus I Cor. m : Qui oedificat supra fundamentum
Equum, etc. (ORIG.)Homines qui nos insequuniur argentum, aurum, lapides preliosos, triplicem bono-
equi sunl; el omnes qui in carne nali sunl, figuralî- rum indicans viam; viam malorum dicens ligna, ïe-
ler equi sunt, el habent ascensores suos. Sunt quos num, stipulam. lsti ergo ternislralores sunl angeli
Dominus ascendit, et circumeunl omnem lerram; ^ nequam, qui in his viis observant, ut quemlibet
de quibus dicitur Habac. ni : Equilalus tuus salus. agaril in peccatum ; quos immerget Dominus in
Alios ascendit diabolus el angeli ejus. Judas equus mari Rubro, et ignilis fluctibus tradel in die judicii,
erat, et cum ascensofera habuil Dominum, de equi- etpoenarum pelago (eget.
talu salulis -erat : cum coeterisenim aposlolis missus VERS.5, =6.— Des'cenderunl in profundum quasi
oegroils salulem ellanguentibusproestîlit sanitaiem; lapis. (ORIC) Quia scilicet laies non eranl lapides
ubi diabolo se substravil, qui poslbuccellam in eum de quibus suscilarenlur filii Abrahoe, sed qui ama-
inlravit, equus Satanoefaclus, et illius habenis dUclus rent ptofundum et liquîdum elemenlum , id est
conlra Dominum equltavit. Omnes ergo perseculo- amaram el fluxam proesenliura volupialem. Unde
res equi sunl hinnienies, sed habent angelos malos, de ipsis dicilur : Dcmersi sunt qvasi plumbum in
quibus aguntur ascensores, et ideo féroces sunl. aqua validissima. Peccaiores graves sûin, el iniqui-
Si videris persecuiorem tuum nimis soevientem, tas super lalentum plmnbi legitur sedere : inde mi-
scito quia ab ascensore pungitur, et ideo soevus est qui mergunlur in profundum quasi plumbum, san-
et truculentes. cli vero ambulant super aquas, quia levés suiit,
VERS.2. — Iste Deus meus, etc. (ORIC) Hic ergo n et peccali pondère non gravanter. Christus super
et Deus erit meus et Deus patris mei. Pater nosler aquas ambulavit, qui vere peccatum non fecit :
qui nos fecit el genuit, Christus esl, qui dixit Joan. ambulavil et Petrus, sed paululum duKfavil; habuit
xvi : Vado ad Patrem meum, etc. Si ergo agnoscam enim aliquid plumiii, propter quod dicitur ei Matin,
quod Deus meus sil, glorificabo eum ; si eliam quod xiv : Modicc fidei, quaie dubitas'i ? Omnes ergo
patris mei, exaltabo eum : altior enim inlellectus per ignem salvanlur, ut si forte de specie plumbi
est quomodo Chrislus, lit unius Dei constringai et qui.lquam fuerit admissuni, ignis decoquat el re-
1
nnial verilalem, Deum suum dicil, quem natura solvat, ut efliciantur omnes aurum optimum, quia
Patrem novil. aurum terroe illius optimum quam habiiuri sunt
VERS. 5. — Dominus quasi vir pugnator , elc. sancli ; et sicut fornax probal aurum, ila homines
(ORIC) Alia litlera : Dominas conteret bella. Àmos justes trihulaiio. Veniendum esl ergo omnibus ad
ix : Dominus nomen est illi. Non modo pugnas visi- coiiflaiorium. Sedet enim Deus et confiât, el purgal
biles conlerit, sed eas eliam quoe noMs sunt adver- filiosJuda. Si quis multa opéra bona et parum ini-
sus piincipalus, el poteslaies, el redores tenebrarum quitatis allulerit, illud parum lanquam igné resol-
harum. — Dominus enim no mit e*l illi, et non est, vitar et purgaliîf, et totum remanet aurum purum,
2£9 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD.
Si quis plus plumbi atlulerit, plus exuritar, ut ara-.JA runt gentes et iraloe sunl, dolores appréhenderont
plius decoquatar; ut et si parum, tamen aliquid habilatores Philislhiim, etc. Quantum ad hisloriam,
auri purgati resideat ; qui vero îolus plumbeus nullum de his gentibus inlerfuisse mirabilibus con-
venit, demergitur quasi plumbum in aqua validis- stat : quomodo ergo terrera terriloe vel irate Phi-
sima. listhiim, et Moabitoe, et Edom, et reliquae quas
VERS.7-10. — Misisti iram tuam ^ etc. (Auc enumerat, nationes? Sed, spirifualiter, invenies
qihTst. 55 in Exod.) Alia liltera : Misisti spiritum quia Philislhiim, id esl cadenles poculo; el Edom,
ïuum et cooperuit eos mare, elc Ecce jam quinto scilicet terrenus, trépidant : et eorum principes cur-
commemoratur Spirilus Dei, elc, usque ad Scri- silant et pavent constricti doloribus, cum vident
piura lantummodo jubens sine adjutorio gralioe. régna sua, quoe in inferno sunl, penelrala al> eo
VERS.11. — Quis similis lui, elc. (ORIC, ut su- qui descendit in inferiora terroe, ut eriperel eos
pra-.) Non simulacris gentium comparai Deum, nec qui possidebanlur a morte. Hinc liment et iremuut,
doemonihus qui «ibi lalso nomen deoram asciscunl," quia senserant magnitudiuem brachii ejus ; hinc
sed dicit illos deos qui per graliam et parlicipalio- etiam tabuerunl habitalores Chanaan, id est muia-
nem Dei appellanlur, secundum illud psal» LXXXI : biles et mobiles, cum viderunl-moveri régna ,sua, et
-Ego dixi : Dii eslis. Et ibid. : Deus stetit in synagoga îi* alligari fortem. Veniat ergo super eos timor, et tre-
deoium. Sed hi quamvis capaces sint Dei, et hoc mor : Iremunl et timent doemones crucem Chrisli,
nomine per graliam donari videantur, nullus ei si- in qua iriumphati sunt, et exuli principatus eorum
milis in potentia vel natura; quod aulem dicilur, et potestate. Timor ergo et iremor cadeni super
similes ei erimns, similitudo hoec non ad naluram, eos, cura in nobis signum crucis fideliler fixum
sed ad graliam revocatar, sicut pictura est similis viderint, et niagnïtudinem brachii quod Dominus
ei cujus imago in ipsa exprimitur, quantam ad expandit in cruce, sicut dicil Isa. LXV: Tota die ex-
graliam, >sed longe dissimilis quantum ad substan- pandi manus meas ad populum non credentem, elc.
tiam. fila enim species earnis est, et décor vivi Non te aliter timebunl, nec iremor luus irruel super
corporis ; ista colornm fucus, et cera labulis sensu eos, nisi viderint "in te crucem Christi, ul dicasc
carentibus superposita. Nullus ergo în diis similis Milli autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri
Domino, invisibilis scilicet, incorporeus, incommu- Jesu Christi (Gai. vj).
tabilis, sine initio el sine fine. Nullus creator VERS.15, Ifi. —'Fiant immobiles quasi lapis, etc.
omnium nisi Pater creans omnia per Filium, et in (ORIC) Fieri tanquam lapidera non est natura esse
Spirilu sancto omnia sanctificans. lapidera. Non enim fieret nisi quod non erat. Hoc
VERS. 12, 13. — Extendisii, etc. (ORIG.) Monet G ' propter illos dixknus qui maloeuaturoe Pharaonem
me quod ait : Extendhti dexieram tuam et devoravil vel jEgyplios diçuni fuisse, nec ex liberlate arbilrii
eos terra, quasi ut devorarentur a terra, causa in hoc esse deduclosj et qui creatorem Deum accu-
fuerit quod dexteram extendil. Si considères quo- sant, tanquam soevum, qui homines verlal in lapi-
modo exaltâtes Dominus in cruce iota die extendit des : non dixil : Fiant tanquam lapides et tacuit,
îuanuin ad populum non credentem, sèd confradi- sed lempus statuit et mensuram dominationis, scili
centem,et quomodo infidelem populum qui clamavit : cet donec perlranseat populus luus. Prior populus
Cruciftge,crucifige eum (Joan. xix), mors iniquilalis qui fuit ante nos, faetus est tanquam lapis duras
oppressit, invenies quomodo exlendit dexieram, et et incredulus, non -nt lapidis nalura maneal, sed
devoravil eos lerra. Non tamen omnino desperan- donec perlranseat populus quem Dominus acquîsi-
dum. Si enim qui dévorâtes est, resipiseat, polest vil. Unde Rom. xi : Coecilasenim ex parle contigit in
evomi sicul Jonas. Omnes nos aliquando terra de- Israël, donec plenitudo gentium inlrarei, et lune Is-
vorabat et in infemi penelralibus relinebat : ideo raël salvus fieret; qui per incredulilalem faetus est
Chrislus descendit non solum ad terras, sed eliam tanquam lapis, unde Malth. in : Pjjiens esl enim
ad inferiora terroe : el ibi invenil nos dévorâtes, et. n Deus de lapidibns istis suscitare filios Abrahoe. Sed
sedentes in umbra mortis ; inde educens nos non cum creator sit omnium, quomodo acquisisse dici-
solum terroe, ne ilerum devoremur, sed regnum tur quod suum esse dubium non est? Dicilur enim
proeparat coelorum. in cantico Deuleronomii : Nonne hic ipse Dominus
'
(ORIG.)Impios eliam hodie terra dévorât, qui Deus tuus, qui fecit-et creavit te, et acquisivit le?
semper dejerra cogitanl, terrena faciunt, déterra (Dent, xxxii.) Videtur enim unusquisque illud ac-
loquuntur, liliganl, lerram desiderant, in ea spem quirere^ quod non fuit suum. Unde hoeretici de
suam ponunl, ad coelum non respiciunt, futura non Salvalore dieuni quia non eranl sui quos acqui-
cogitant, judicium Dei non metuuni, nec promissa sivit : dato enim preiio mercatus est homines
ejus desiderant; talem cum videris, dieito quia de- quos Creator fecerat, et certum esse aiunt unum-
voravil eum lerra : et si quem videris luxurioe et quemque emere quod suum non est. Apostolus
voluptatibus corporis dedilum, in quo nil animus ' enim ait I Cor. vu : Pretio empli eslis. Sed audi
valet, sed totum libido possidet, dieito quia devora- Prophetam : Peccalis vestris venundati eslis, et pig
vil eum terra. iniquilatibus vestris dimisi matrem vesiiam (Isa. L),
VERS.14, 15. — Ascenderunl, elc. (ORIG.)Audie- Dei ergo creaturoe onïnes sumus, sed peccalis suie
 I
231 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. 'PARS I. — THE0LOG1CA.
quisque vendilur, et a Crealore discedil. Dei ergo A opère humano : templum earnis oeaificatur in Vir-
sumus, secundum quod ab eo creati sumus : effecti gine, sed lapis sine manibus excisus crevit, el faccus
vero servi diaboli, secundum quod peccalis nostris esl mons magnus (Dan. n) : hoc esl sanclimonium
venundati sumus. Veniens autem Chrislus redemit earnis assumploe, et sine manibus el sine opère ho-
nos servientes diabolo, cui nos peccando vendidimus, minum de monte humanoe naturoe et subslantia
et ita videtur suos récépissé, quos creavit ; et alie- earnis excisum. |
nos acquisisse, qui alienum dominum peccando VERS.18. — Dominus regnabit, etc. (ORIG.)Do-
acquisieranl. Sed recle nos redemisse dicitur, qui mine, qui régnas in soeculumel in soeculumel adhuc.
1
pro prelio nostro sanguinem suum dédit. Sed quid Quolies dicilur in soeculum, long'iludo quidem tem-
laie ul nos mercaretur diabolus dédit ? Homicidium poris, sed esse aliquis finis indicalur; et si in
pecuuia diaboli est, ille enim ab initio homicida est: aliud soeculum dicitur, aliquid longius indicatur,
fecisti homicidium , diaboli pecuniam accepisti. sed lamen finis ponitur : cl quoties soecula soeculo-
Idem dicendum est de adulterio, sacrilegio, furlo, rum nominaniur, forlasse, licel ignolus nobis, ta-
falso testimonio et hujusmodi : bac peeunia enim men a Deo slatutus laliquis terminus indicatur.
émit et efficit sibi servos omnes qui de hujusmodi Quod vero hic addidil el adhuc, nullum sensum ter-
censu ejus quanlumeunque susceperinl. B mini alicujus aul finem relinquit: quodeunque enim
VERS. 17. — Introduces eos et plantabis , elc. cogifaveris, in quo finem putes consistera, semper
(ORIC) Non vult nos Dominus in Jîgyplo plantare, dicit tibi sermo prophelicus, et adhuc ;\ehit si tibi
nec in dejeclis et humilibus locis, sed in monte dical, Pulas in soeculum soeculiDominum regnatu-
hoeredilatis suoe. De hac planlatione Prophela dicit rnm ; el adhuc pulas in soecula soeculorum : et" ad-
-
psal. LXXIX: Vineam de JEgypto transtulisii, ejecisli hue, el quodeunque dixeris de regni ejus spatiis,
gentes et planlasli eam : dux ilineris fuisii in conspeclu semper dicit tibi prophela, et adhuc.
ejus, et planlasti radiées ejus, et replevit lerram. Ope- VERS.19. — Filii autem Israël, etc. (ORIC) Et lu
ruit montes umbra ejus, et arbusta ejus cedros Dei. si filius es Israël, potes ambulare per siccum in medio
Âdvertis quomodo planiat Deus el ubi ? Non plantât maris. Si fueris in' medio nationis, pravoe et per-
in vallibus, sed in monlibus, in excelsis el in subli- versoe, sicut lumen solis in medio peccatorum inee-
mibus locis. .Quos enim educit de Jîgypto, id est dens, non le infundel humor peccali, et per hune
soeculo ad fidem, non vult ilerum in humilibus lo- mundum iranseuntem nulla libidinis unda resper-
care, sed conversationem eorum sublimera esse, get, nullus cupiditalis oesius verberabil. CuriJSgy-
et in montibus habitare et in excelsis, non per ler- plus esl, et sequitur Pharaonem, viliorum fluctibus
ram repère. Non ultra vult vineam suam in humili mergitur. Qui vero sequitur Christum, et sicut ille
dejectos habere fructus, sed palmiles sursum duci, ambulavit, ambulat, aqua ei fil murus dexlra loe\a-
in alto locari, traduces fieri : et traduces non in que. Ipse aulem média via ineedit, per siccum non
humilibus arboribus, sed in excelsis el in aliissimis déclinai ad dexteram neque ad sînislram, nsquequo
cedris Dei, propheiis scilicet el apostelis : quibus exeai ad libertaiem, el hyranum viclorioe Domino
si nos adjungamur, vitis quam Iranslulii Deus de canall dicens : Canlemus Domino, etc.
Jîgyplo, et per ramos eorum nostri palmiles dif- VERS.20, 21. — Tympanum. (STRAB.)Secundum
fundanlur, et ipsis înnexi traduces efficiamur cha- Hieronymum est genus tuboe in summo habens sli-
rilalis ad invicem vinculis nexi, fruclum plurimum pulamvel fislulam; per quam vocem reddit sonoram.
alïereinus. Nam omnis arbor quoenon facit fruclum Choius, secundum eumdem, pellis simplex cura dua-
bonum excidelur et in ignem mitletur (Malth. ni). bus cicutis; per allerain inspiratar, per alteram so-
Firmissimo habilaculo luo, etc. (ORIC)'In proepa- num reddil : per utrumque ergo angusla inlelligentia
rata habîlatione quam proeparasti, Domine. Vide veteris legis designatur. Quam enim brève sil el mi-
démentis bonitatem Domini : non vull le inducere nimum inde osienditur, quia manu mulieris portatur.
ad laborem, non vult ul ipse facias tibi habila- _ Secundum Cassiodoruin tympanum est pelbs exlensa
culum; jam te ad proeparalam inducei habitatio- inter iduo ligna: per'quod maceratio earnis desi-
nem. Unde Joan. iv : Alii laboraverunt, el vos in la- _gnatur. Chorus aulem esl mullitudo simul canen-
bores eorum introistis. tium el dicilur chorus quasi cooevorum cantus.
Sancluariumtuum, elc. (ORIG.)Sanctimoniumluum, Quod ergo in choro oequaliter omnes voces réso-
Domine, etc. Sanctimonium dicilur tabernaculum nant, per eum ebarilas significalur, qua omnes in
Dei, vel templum, eo quod sanctifieat accedentes. Chrislo unum sumus. Quicunque ergo Deo in ju-
Hebr. ix hoc non dicitur manu hominum faclum, bilum laudes reddit, in choro, hoc est in eharilate,
sed manu Dei : propter te ergo Deus el plantât et hoc agal, et in lympano, id est in morlifiealione
oedifical; agricola eflîcilur et sirucior, ne tibi ali- earnis. Unde psal. CL: Laudale eum in lympano et
quid desit. Unde Apostolus I Cor. m : Dei agricul- choro, etc.
tura, Dei oedificalio estis. Quid est ergo hoc sancli- VERS.22. — Tulit autem Moses Israël, etc. Bapti-
monium non manu hominum, sed Dei proepdralum. zali per mundum quasi per desertum post transi tum
Prov. ix : Sapienlia oedificavit sibi domum, id est, maris Rubri ducunturj nondum habentes promissam
carnem Christi, non manu hominis, id est, non palriam, sed sperantesetexspectanlesper patienliam,
v>% GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD- . 234
dum laboriosa et pericdosa tentalioue faligantur. A £ Quare addidil : Poslquam posuil illi Deus juslttias el
Sed ne revertantur corde in JSgyptum, nec ibi Chri- 'judicia, ibi lentabat eum dicens: Si audièris vocem
stus deserit : nam et illa columna non recedit. Domini Dei lui. Videlur exponere quare juslificatio-
VERS.25, 24. — El venerunt, etc (Qsiq.^hom. 6 in nes el judicia dedil, ul scilicet tentafet eos si audi-
Exod.) Posl Iransitum maris Rubri, posl choros el renl vocem DominiDei. el mandata ejus custodirenl.
tympana, post triomphales bymnos, vemtur ad Nam quantum ad priorem populum , quid eis boni
Mara^Hcin scilicet amaram, quam populus bibere autperfecli murmurantibuset conlradicentibus man-
non poterat; venitur ad periculum silis. Sed cla- darelur, qui paulo post, mirabilium Dei oblili, ad
mavit Moses ad Dominum, et ostendit ei lignum, idola convertunlur? Dantur ergo proecepta in quibus
quo dulcis facta est aqua, et ibi posuit Deus tententur; unde :Dedi vobisproeceptaetjustificaliones
illi justitias el judicium 4 ubi scilicet amaritodo, non bonas in quibus non vivent (Ezech. xx). Tenlali
ubi sîtis, ei, quôd gravius est, in abundantia enim in proeceptisnon inveniuntur fidèles, ideo inven->
aquarum , alius non erat 'locus dignior el aptior- tum est eis mandatera esse ad mortenùpioderal ad
Proeterea quod dicit, ostendit il{i lignum Deus, el vilam. Idem enim, si servelur, vitam ; si non serve-
misit illud in aquam, et facta est dulcis, quasi non tar, mortem gênerai. Non servanlibus ergo dicunlur
posset sine ligno aquam facere dulcere Deus, aul B 1 mandata non bona, el in quibus non vivant. Sed
Moses lignum nesciret. Sed si lex secundum lilie- admisto ligno crucis, in dulcedinem versa, et spiri-
ram accipialur, amara est et ipsa Mara. Quid enim tualiler inlellecta, et servala sunl mandata viloe.
la'm amaram quam ut puer ociavo die -circumcisio- Cundum languorem quem posui in JEgyplo, non
nis vulnus accipiat, el rigorem ïei ri tenera patialur inâucam super te. Videtur dicere quod siquis servet
infantia? Amarum esl enim poculum legis, populus ' mandata îmllara oegritudinem paliatur, id est nec
Dei, non qui in Mose îiaplizatus esl in nul'e et in febres, nec alios dolores corporeos. Sed omnîno Job
mari, sed qui in spirilu el aqua non possit^bibere justissimus, elomni pietale plenus, a capile usque
et gustare, nec hostiarum ferre amariludinem, nec ad pedes repletur ulcère pessimo. Sed justi non
,sabbati observanliam. Sed si Deus oslendat habeni illas infirmilales quas jEgyplii. Jîgyplus est
" lignum "
quod mitlalur in hanc amaritudinern, dulcis fit, mundus : diligere ergo "mundumet quoe in mundo
aqua legis et poiabilis. Prov. m -.Sapienlia lignum sunt, Jïgyplius languor esl-; observare menses,
vitoe est in omnibus ampleclenlibus eam. Si ergo li- tempora, stellarum cursibus adhoerere, -servire
gnum sapientioe Christi missum fuerit in lege, carni, luxurioeoperam dare eldeliciis vacare, Mgy-
osiendens quomodo debeat intelligi "circumcisio, piîus languor est.
'
sabbatum, lex^leproeet hujusmodi,'amariludo legisi C Venerunt aulem, elc (ORIC, ibid.) Nonanle in EJim
verlitur in dulcedinem inlelligenlioe spiritualis, utt ducitur populus, ubi erant duodecim fontes aquarum,
populus bibere possit qui idola reliquit el ad Deum! quibus nil inerat amariludinis, sed amoenilas*plu-
confugit. Si audial legem de sacrifiais dôcentem, rirna ex densitale palmarum : sed prius ductus est
continuo refugil et bibere non potest. In hanc ergo, ad aquas salsas et amaras , quibus per lignum a
amaritudinern, id est litleram legis, posuit Deus ju- Domino monslralum dulcoralis, venitur ad fontes.
stitias et testimonia, velut scilicet in vasculo quo- Si historiam solanr sequamur, non multum nos
dara sapienlioe suoe et scientioe thesauros concludit" f oedifical scire ad quem locum primo venerint, ad
[condidil]. Unde : Habemus thesaurum istunxin vasiss quem secundo. Primo autem ducitur populus ad
ficlilibus (II Cor. m). Ut ergo possit hoec aqua bibi, Iitteram legis, a qua dum permanet in amaritudine
ostendit Deus lignum quod miltatur in eam, ul quii sua, recédera non polesl. Cum ergo per lignum vite
biberrt non morialur, non sentiat amariludinem. Sii fueril indulcorala, et spiriluali 1er intellecla, de
quis ergo sine ligno vite, id est, sine mysterio cru-. Veleri Testamenlo transit ad Novum, et ad duodecim
cis, sine fide Chrisli, sine intelligentia spirilualii - apostolicos fontes, ubi reperiuntur arbores seplua-
biberit, amaritudine morielur. Unde : Litlera occi-- ginta palmarum. Non enim soli duodecim apostoli
dit, id est, aqua Mara, si bibalur non mutata et in1 fidemChristi proedicaverunt, sed et,alii septuaginla,
dulcedinem versa. per quos palmas •viclorioeChrisli mundus agnovif.
VERS. 25-27. — Qui ostendit ei, elc. (Auc,, Non sufiicit ergo populo Dei aquam Mara nibere ,
Quoest. 57 in Exod.) Genus lignierat islam habens; quamvis intluleoralam per lignum vitoe; solum Vêtus
vira : an quolibet ligno facere poterat Deus, qui tantai Testamentum non sufiicit ad bibendum , veniendum
mirabilia faciebal? Videtur tamen significare quod1 est enim ad Novum, de
quo sine scïupulo et difïîcul-
dictum est, ostendit ei, lanquam jam laie esset; nisii taie poiatur. Judoeietiam nunc
apud Mara sunt^ld
forte locus erat ubi ligna oinnino 'non invenieban- est ad
aquas amaras : nondum enim ostendit eis Deus
tur, ut hoc ipsum esset divini adjulorii, quod eii lignum de quo dulcescunt, quia nisi crediderinl, non
Dominus lignum ostendit, ubi nullum erat, et per li- intelligent (Isa. vir).
gnum aquas dulces fecit, proefigurans gloriam et
\ CAPUT XVI.
gratiam crucis. Sed in tali eliam ligno quis nisir
creator et demonstralor laudandus est. VERS. 2. — Et murmuravit omnis congregatio
Ibi constituit ei proeccpta.(ORIC, hom. T.inMxod.)) Isiael, elc. (ORIC, homil. 7 in
Exod.) 0 ingrates
PATROL. CXIM. S
STo'S WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGiCA. 256
populus! desiderat iEgyptum, qui ^Egyptios vidit A Quoero ergo qua die coepit manna dari? et vola
cxslinclos ; et carnes ^Egypti,qui jEgj-pliorum carnes comparera Dominicainnostram cum sabbato Judoeo-
vldet et piscibus datas et volalilibus! Murmurât ad- rum. Ex Scriptura enim apparet quia die Dominica
versus Mosen, imo Deum; sed primo ignoseilur, et primum dater manna, sex diebus eonlinuis coîle-
secundo et fortassis tertio : sed si non desinant<,sed ctum; septima, quoeest sabbatum, cessatur. Quia
persistant-,-audi quid sequitur, in libro Numerorum ergo in die Dominica pluit Deus manna, et non in
refertur (Num. xxi), et idem Apostolus retexit di- sabbalo, intelligant Judoei jam lune proelatam eses
cens "(JCor. x) : Neque murmuraverilis, sicul quidam Dominicam nostram suo sabbato; el indieatum est
eorum muimurarerunt, el a serpeniibus perierunt. quod non in ipso Dei igratia ad eos descenderit de
Scripla sunl hoecpropter nos, in quos fines soeculorum coelo, et panis eoeleslis.qui est sermo Dei, 'ad eos non
deveneruntl Sed si non desinimus murmurare et pervenerit; unde Ose. in : Diebus mullis sedebuntfilii
conqueri conlra Deum, incurremus simile offensionis Israël sinerege, sine piincipe, sine hoslia, sine sacri-
periculum vel exemplum. Cum énim de coelesti in- ficio, sine sacerâote. In noslra autem Dominica sem-
tempérie, fructuum infecunditate, imbrium rarilale, per Dominus pluil manna, id est coeleslia verba
et de prosperitate aliorum et aliorum improsperitale quoe nobis Ioeta sunl. Illi infeiiees suspirant eliam
causamur, contra Deum murmuramus. Sed hoec B manna sicul paires 'eorum, elnon merenlur acci-
primo ignoscuntur, in persistenles graviter vindi- pere; non enim possunt manducare quod est minu-
eantur, quia mittenlur in eos serpentes, id est, im- tum sicut semen coriandri, et candidum sicut pruina.
mundis et veneficis spiritibus tradenlur, qui occultis Nihil enim in verbo Dei minntum, subtile el spiri-
morsibus penelralia cordis depascantur. luale senliunt, sed totem pingue et crassum. Incras-
(ORIG.)Propier correctionem legenlium indicatur satum esl-enimcor populihujus. Interpretalio quoque
"
populi peccatum : quia murmuraverit el ingrates nominis hujus hoc sonat. Manna enim interpretatur
fuerit beneficiis divinis, cum coeleste manna susce- Quid est hoc? Ipsa vis nominis ad discendum imi-
perit. Secundo mense, quinta décima die mensis, tât, ut cum audis legem Dei reeiiari, inquiras sem-
quod non sine ratione scriptum esl. Recordare de per et dicas doctoribus, Quid esl hoc? Tu ergo si vis
legibus paschoe quoe dicla suni{AT!«n.ix), et inve- manducare manna, et suscipere verbum Dei, scilo
nies ibi hoc esse lempus quod statuiturad secundum minutant esseet valde sublile, sicul semen coriandri :
pascha facicndum his qui immundi in anima fuerint, habet enim aliquid] oleris quo nulrire et recreare
vel occupati negotiis peregrinis. Qui non fuerant possit infirmos. Infirmus enim olus manducat (Rom.
immundi anima, vel non longe peregrinabantur, xiv). Habet enim alrquid el rigoris, elideô ul pruina;
quarla décima die primi mensis fecerunl pascha ; C candoris "autem et dulcedinis plurimum. Quid est
longe vero peregrini, et immundi, secundum pascha candidius, splendidius erudilione divin.a? quid dul-
in hoc tempore faciunt, in quo manna de coelo de- cius , suavius eloquiis Dei, quoe sunt super mei et
scendit. In die"quo primum pascha fil', non descendit favum ?
manna, sed in quo secundum : primum pascha po- Panes. Manna scilicet : locutio est qua panis pro
puli Judaici est; secundum, noslram. Nos enim fui- alimente ponitur ; amat autem Scriptura pluraliîer
mus in anima immundi, qui colebamus idola; et magis panes quam singulariler dicere panem.
peregrini, et longinqui fuimus, hospites et peregrini Ut tentent. Tentalio ista probatio est, non ad pec-
lestamentorum Dei, elc. (Eph. n.) Sed dater manaa catum seduetio ; nec ideo probanlirr, ut Deus non
de coelo, non in die quo primum pascha fit, sed quo noverit : sed ipsosipsis ostendit quohumiliores fiant
secundum : Panis enimqui de coelodescendit(Joan. vi) ad petendum adjulorium et ad noscendam Dei gra-
non venit ad illos qui priraam solemnitatem ce- tiam.
lebrabant, sed ad nos, qui suscepiraus secûndam. VERS.5 Die autem sexto, etc. (ORIC, hom. 7.)
Etenim pascha nosttum immolalus esl Christus , qui In die sexto duplum colligatur in' reposilione-,
verus homo panis de coelodescendit (1 Cor. v.) Videa- quantum sufliciat etiam sabbato. Sexla dies, hoec
mus intérim quid in hac die gestam monstretur : B vita in'qua nunc sumus, unde in sex diebus fecit
Quarla décima die mensis secundi murmuravil po- Deus hune mundum ; in hac ergo die lanlum repo-
pulus, etc. nere debemus, quantum sufuciat in future. Si quid
VERS.5. — Sedebamus super ollas , etc. Grèges enim hic boni operis acquiras, si quidjuslilioe, rai-
oviurn habebant et annenla boum, de quibus come- sericordioeet pietalis recommendas, hoc tibi in fu-
dere poterant; seddesiderio piscium el avium, qui- ture erit cibus. Qui enim acquirit hic decem talenia
bus jEgypius abundal, «sluabant. decem civitates, et quoese-
' (Luc. xix), ibi accipiet
VERS.4. — Ecce pluam, elc (ORIC, liomil. 8 in minaveiit homo, hoecel melel (Gai. vr). Divites hujus
cum
Exod.) Vellem primo super banc scripturam cum soeculi ea recondunt quoe in hoc soeculo, imo
Judoeis habere sermonem, quibus crédita sunt elo- hoc soeculocorrumpunlur : bona autem recondita
illis videalur de eo quod dicil : Sex permanent usque in crastrnum. Scriptum est aulem.
quia Dei, quid
diebus eonlinuis colligetis, die aulem sexta duplum. Qui infidèles fuerunt, servaverunl de manna, et ebul-
exeo vernieset compulruil; quod autem pro
Apparet ergo sextum diem nominari qui ante sabba- tieiunt lu
tum ponitur; sabbatum aulem septimus dies est. die sabbaii reponebalur, permansit intégrera. Et
 157 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD. - 233
ergo sî piopicr proesenlem vilain et amorem soeculiA j indignalionem {Psal. xxx i); si in doloiibus sis,
thesaurizas, conlinuo vernies ebulliunt, de quibus sanal te, dicens : Dominus sanal languores luos
dicitur Isa. LXVI: Vernis eorum non- morilur; hos omnes (Malth. iv); si paupertale consumeris, conso-
gênerai avarilia et diviliarum eoecacupidilas his qui lando dicit i Dominus alleval de terra inopem, ei de
habent pecuniam, et videnles in necessitate fratres slercore erigit^iauperem (Psal. cxn). Si quis tamen
suos, claudunt viscera sua ab-eis. Unde Apostolus infideliler suscipit, nec comedit, sed absjcondit.
(f Tint, vi) proecipit divitibus, non sublime sapere, vernies ex eo ebulliunt. Nec turberis si ad hoc duci-
nequesperare in incerto diviliarum, etc.; nec aliunde tur verbum Dei, ut puletur fieri verrais; ipse enim
fiunt vernies in nobis, nisi ex manna, id esl verbo ait : Ego sum vermis, el non homo (Psal. xxr). Sicut
Dei. Unde Joan. xv : Nisi venissem et locutus eis enim ipse est qui fil aliis in ruinam, aliis autem in
ftiissem,' etc. -Post susceptum ergo verbum Dei si resurreetionem (Luc. n) ; ita elipse est qui in nianna
quis'peccat, eflicitur ipsum verbum verrais, qui fidelibus dulcedo mellis, infidelibus vermis efficitur.
ejus conscienliam semper fodiat et arcana pecloris Ipse est enim sermo Dei qui iniquorum mentes ar-
"rodât. L guil et correclionum spiculis conscienliam terebral,
VERS.6.—(ORICJ Vesperescidis, elc. Ad vesperam Ipse est enim qui efficitureis quibus aperit Scriptu-
scielis quia ego Dominus; mane autem videbitisma- B ras ignis , "qui dieunt : Nonne cor noslrum ardens
jestatem Domini. Respondeant mihi Judoei quomodo erat in nobis? etc. (Luc. xxiv.) Aliis ignis est, quibus
ad vesperam cognoscitur Dominus-, el mane videa- cramai spinas de terra mala, id esl, malas eogita-
tur majeslas ejus ? XJLiagnitus est ad vesperam, et- liones in-cordeconsumit ; et ideo peeeatoribus neque
ejus majeslas visa est mane? Sed non intelligilur vermis arguensunquam morilur, nequeîgnisexurens
hoc nisi in Evangelio (Malth: xxvni), in quo vespere exstinguitur : justis autem et fidelibus permanet
sabbati qui lucescit in prima sabbati venit Maria dulcis et suavis. Unde dicitur psal. xxxm : Guslate
Magdaleneet allera Maria ad sepulcrum, elinvenerunt et videle, etc.
lapidem revolutuma monumenlOjlerroemotumfactum", (ORIG.,ubi supra.) Alia litlera : Vespere mandu-
et monumenla aperta esse , et cenlurlonem et cu- cabilis carnes , et mane replebimini panibus. Dicant
"
stades sepulcri dicentes : Vere hic Filius Dei erat. Judoei quoe consequentia sit, ut vespere carnes sine
Agnitus est in bac, vespera Dominus, quia ipse Do- panibus eomedant, aut mane panes sine pulmenlo ?
minus eral : agnitus est in virtute resurrectionis, et quid in hoc divini muneris, quid lemperamenti gratioe
mane gloria' ejus visa-est. Cum venissent alioemu- coelestis osienditur? Hoc esl, in quo agnoscere Deum
lieras prima sabbati valde mane, _invenerunl an- possunt, qui carnes in vespera sine panibus come-
gelos cum ingenii claiilate sedenles ad sepulcrum , C dunt, et majestalem Dei apparere dieunt, si rursum
et dicentes : Non est hic, sed surrexit a morluis. panes sine carnibus eomedantur? servent sibi ista,
Verdieel videle locum, etc. (Luc. xxiv.) Visa est ergoi his qui acquiescentes vobis, in colurnicîbus puianl
majestas ejus mane, quia el per angelos resurreclio agaosci Deum ; nos autem,- quibus in fine ad vespe-
nuntiata est. ram mundi Verbum est caro factum, in illa tantum
VERS.7-11. — Nos vero quid sumus, etc. (Auc, carne agnosci dicimus Deum, quem suscepil ex^Vir-
quoest. 59 in Exod., tom. III.) Non tantum se valere; gine : lias enim Verbi Dei carnes neque mane neque
quantam Deum voluerunt, etc., usque ad Spiritum meridie quis manducavit, sed ad vesperam : adven-
; sanclum Deum esse monstravit subjungens, Act. v : tus enim Domini in carne ad vesperam faclus est,
Non hoininibilsmentitus es, sed Deo,, sicut et Joannes dicit : Pueri, 'novissima hora est
VERS.12-13. — Vespere comedelis carnes (ORIG., (I Joan. n).—Mane, inquit, replebimini panibus.
ul supra.) Moraîiler intelligere possumus quod uni- JSobis ergo panis Verbum' Dei est : Ipse esl panis
cuique noslrum mane est et initium diei, ~lempus vivus qui de coelo descendit, et dat vitam mundo
quo primum illuminamur el ad lucem fidei accendi- (Joan. vi). Sed quod dicit mane dari hune panem ,
ûmri In hoc tempore carnes verbi non possumus cum incarnates sit ad vesperam, sic intelligendum
edere, id esl, perfectoe doctrinoe capaces nondumi est quod ad vesperam mundi et prope finem Domi-
"sumus; sed post Ionga exercitia , post piofectami nus venerit;'sed advenlu suo, cura sit sol juslitioe,
plurimum, cum jam proxînù sumus ad vesperam, id[ novum mane credentibus restauravit; ,novùm, sci-
est perfeclionis fidem, lune solidioris cibi capacesi licet scienlioelumen, in quo replentur panibus, qui
efficimur. Festinemus ergo manna suscipere , quod[ susceperunt proecepta ejus. Nec mjreris quia verbum
- prout vult quisque saporem reddit in ore. Undei . dicitur et caro Dei, et panis, et lac dicilur el olera ,
Matlb. îx : Fiat tibi secundum fidem tuam. El lui et pro mensura credenlium, et possibilitate sumen-
ergo, si verbum Dei quod in Ecclesia proedicatur, tium diverse nominatur. Vel post resurreetionem
totafideet devolione suscipias, fiai tibi quodeunquei mane factam credentes replevit panibus, quia libros
décideras. Si tribularis, consolalur te, dicens : Cor legis et prophetarum prius ignotos ad instructionem
contrilumet humilialum Deus non spernil (Psal. i) ; Ecclesioe concessit, et ipse fit panis in Evangelio ,
siloetarisprospe futura,cumulât libigaudia, dicens : coeteri vero libri legis et prophetarum vel historia-
Loetaminiin Dominoet exsullale, justi (Psal. xxxr);; rum plures panes dicanlur, quibus repleanter cre-
si iracundus es, dicil : Desine ab ira, et derelinque } dentés ex gentibus. Unde : Ascendent in montent, et
 m WALAFRIDI STRABI FULD.^MON. OPP. PARS!. — THEOLOGICA. $M
bibent vînum, unguenlo ungentur. Sic ergo compe- A tara potest, ne quid indiscussum relinquat, ne eum
lenler carnes ad vesperam aceipinius et panibus non possit, discere incipiat.
mane repîemur : quia nec poteramus mane carnem VERS.20. — Sed dimiserunl quidam ex eis usque
edere, nondum enim erat lempus ; nec meridie, mane, etc. Principiuni alterius vite, in qua non lice-
vix enim angeli edunt carnes meridie et illi forlas- bit vacare doctrinoe,sed manna compulrescel, et ver-
sis ordini meridianum lempus conceditur. mibusscatebit,idest, p'oenameis oeternam generabit.
Et mane. Nono die quando Chrislus, sol juslilias, VERS.21. — Cumque incaluissel sol, liquefiebal.
advenlusuo credenlibus reparavit pcrdita. Quia tune omnis Scripluroe intelleclus palebit, quia
(Ism.) Per voluerum escas figuratuf proedicalio nunc videmusper spéculum in oenigmale,lune autem
divinitus missa, quoe transcurril per verba sonan- videbimusfade ad faciem (1 Cor. xm).
lia, quasi per aerem voîalilia pennata, quibus per fi- VERS.22.—Cibos duplices. Necessaria scilicet ani-
dem pascuntur, qui ad pairiam coelestem proficis- moeet corpori. Nam in seplima, quoemorluorum «las
cuntur. Vel veteris legis eloquia, quoe plëbera car- intelligilur, scilicet nullus erit operandr locus.
nalem tanquam carne alebat perverba divinitus mis- VERS.25-52. — Requies sabbati, elc. Àudiendo
sa, quasi per voîalilia. Unde et "vespera dater, quia verbum Dei el faciendo, vel bene vivendo el aliis mi-
cuncta carnaliter illis concessa finem erant habite- B sericordiam proeslandd. Quod reponebalur pro sab-
ra. Manifesta aulem lumine fidei datur manna, quod bato non corrumpebalur, quia bona pro futura re-
esl Chrislus, panis scilicet vivus qui de coelo descen- quie facta, in futura vila marient intégra. Alioquin
dit (Joan. vi), qui per nubes evangelicas univer- 'ebulliebant vernies et compulrescebal quod serva-
so orbi pluitur : non jam murmurant! el lentati Sy- balur : qui enim propier proesentem vitam et amo-
nagogoe,sed credenti et speranti Ecclesioe. rem soeculi lliesauriz-anl, illis ebullit verrais qui non
VERS.14. — In simililudinem pruinoe super ter- morieinr. j
ram. Pruina Christum significat : manna enim Do- VERS.55, 34. — Et repone coram, elc. {AUG.
minica die primum dalum est, et Chrislus Dominica quoest. 61 in Exod.) Quoeripotest ubi Aaron repone-
die resurrexit. ret ante Dominum, quando nec ullum taberuacuhïin
Tusum. Id est mundissimum. Sicut enim frumen- fuit, nec arca testamenli jam fuerat conslitula. An
tum, vel milium, vel aliud taie in mortariolo pilo forte de fuluro, ideo dixit repone, ul intelligatur
terilur 'et folliculis exuilur, sic corpus Chrisli per tune anle Dominum posse reponi, quando futura
tribulalionem passionis et pilo crucis mortalitale arca erat ? An potius ante Dominum dictum est, -
exutum esl. Vel minutum mannâ'subtilitas coelestis quod fit ipsa devolîone oflerendi, in quoeunque loco
doctrinoe, quoepilo tunditur ut litteralis sensusexua- u ponerelur ? Ubi enim non est Deus ? Sed quod ad-
tur. jungit : Et reposuit Aaron ante tabernaculum ad re-
VERS.15.—M an hu. (GREC, lib. xxvn MoraL, servandum, priorem magis sensum asseril. Hocenim
cap. 7.) Quid per manna filiis Israël desuper dalum, modo Scriptura dixit per -prolepsim, qubd post fa-
nisi admiralio supernoe dulcedinis designaïur? Dul- clum est cum esse coepit tabernaculum lestimonii.
cis enim cibus, qui de supernis accipitur ; mn» hu vo- VERS.55, 56. — Filii autem Israël eomederunt
catur, quod interpretalur Quid esl hoc ? quod dici- manna quadraginla annis, etc. (kvG.,ibid., quoest.62.
mus quando ceinimus quod nescienles admiramur. Alia liltera : Filii autem Israël edemnt manna quù-
Supernum igitur manna anima percipit, cum per vo- draginla annis, etc., usque ad noverat enim Deus quid
cem compunciionis elevata novara speciem aelernoe desiderarent et ex quo génère earnis >satiaret eos.
refeclionis obstupescit, ut divina dulcedine repleta Comederuntmanna quadraginta annis. CorpusChri-
Jure respondeat Quid est hoc ? quia dum ab infima sli, !scilicet Verbum fiai, quod percipimus nunc m
cogilalione suspendilur, eaquoe de supernis conspi- oenigmale, tune aulem facie ad faciem (I Cor. 15).
cit et insolite miratur. Et cum per hanc vocem tor- Donec venirent in lerram habitabîtem, elc. (Auc,
porisnostri surditas rumpilur, vetustoe vite usus quoest. 65 in Exod., tom. III.) Alia Muera: Quousque
mutatur, ul anima, superno spirilu affiata, et in su- venhenl in partem Phoenicis. Perrepelitionem expo-
premis appelât quod conlempserat, et coulemnat in nit quam lerram dixit habiiari,"elc, usque ad mul-
infimis quod appetebat. tarum enim terrarum, locorum, fluminum eturbiurn
VERS.16, 17. — Juxla numerum animarum vestra- nomina certis causis,mutavit antiquitas.
rum, etc. (Auc, locutio 78.) Soepe Scriptura homi- CAPUT XVII.
nes animas appellat, a parle totem : non facile au- VERS.1, 2. — Igilur profecta omnis mullitudo fi-
tem carnes pro bominibus, sed carnem ; sicut liorum Israël, etc. (ORIG.,hom. 11 m Exod.) Omnes
psal. LV: Nmi timebo quid -faciat caro; quod aper- qui volunt pie vivere in Ghristo persecutionem pa-
tius in psalmo eodem ail, quid facial mihi homo. Non tiuntur, ab hostibuS impugnantur: agensque iter
aulem dicerei, secundum numerum carnium vestra- hujus vite semper débet esse paralus et stare in
rum", sicut dixit, secundum numerum animarum caslris. Unde profecla esl omnis synagoga filiorum
vestrarum. Israël de deserlo Sin secundum caslra sua per ver-
VERS.18, 19. — Juxla id quod edere pnteranl, etc. bum Dei. Est una quidem Synagoga Domini. sed in
'Quia in-proesetili vita quilibet débet discere quan- quatuor castris dividitur, qui deseribuntar in liumc-
 9U GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD. l 242
ris circa tabernaculum Domini posita. Armâtes ergo A ira Moysen : ideo jubet Deus,ut qslendai eis pelram
in caslvis Dominimiliians ne implices le soecularj- ex qua bibant. Si qujs aulem legens Moysen mur-
bus negoliis, et in castris Domini semper excubias murât adversus, eum, et displicet ei litlera legis,
agas, ut de le dicatur quia profectus.es perverbum ostendit ei Moyses pelram, quoeest Christus, et ducit
Domini de deserlo Sin, et venis in Raphidim. Sin ad ipsam, unde bibat el sitim reficiaU
aulem lentalio interpretalur ; "Raphidim sanitas ju- VERS.5.— Anlecede populum, etc. Non solum
dicii: quï'bene exit de lentatione, yenil ad sanilatem Moyses ducit populum ad aquas, sed et seniores
judicii. In die enim judicii nanus erit. Unde Apoc. n : populi. Non enim sola lex Christum annunlial, sed
Qui viceril, dabo si de ligno viloequod est in paradiso et prophète el patriarchae et omnes majores natu.
Dei ineL Venit ergo ad sanilalem judicii qui bene dis- Et virgam, elc. (AUG.,quoest.Min Exod.) Aaron,
ponit sermones suos in judicio. non Moyses,legitur flumenvirga percussisse. Moyses
Sin. Hic specialiler Sin una mansio accipitur ex enim eadem virga mare divisit, non flumen. Quid
his quinque quoe fuerunt" a mari Rubro usque ad ergo sibi vult : Accipe virgam in qua per^ussisti
montera Sina, quas Josephus nominatim descrihit. flumen ? An forle mare appellavit flumen ? et quoe-
^Generaliterenim omne desertum illud Sin vocatur jendum esl exemplum hujus loeulionis? An quod Aa-
sicut et Raphidim. B ron fecit, Moysipotius attributum est, quia per Moy-
Castrametali sunt in Raphidim. (HIEROK. de Loc. sen jubebat Deus quoefaceret Aaron, el in hoc au-
Hebr., tom. III.) Est locus in deserlo juxla montem ctoritas, in illo ministerium ? Unde : Erit tibi ad
Horeb. Sciendum est aulem quod omnis eremus us- populum, tu aulem illi in his quoead Deum.
que ad montem Sinai Sin vocatur, et ex lola provin- VERS.6, 7. —Perculiesque petram. Christum, qui
ria eliam locus unius mansionis nomen accepit, sic- in cruce a Judoeis percussus est : cui accessit vir-
ut et Moab lam urbis,quâm provincioe nomen est. ga , id est, lignum passionis, ut fidelibus remancret
In hac solitudine quinque sunl mansiones, Zuph, et aqua.
eremus Sin, Aîus, Depheca, Raphidim. Unde bene * VERS,8.— Venit autem Amalec, etc. (STRAB.)
dicitur quia profecta est omnis midtitudo filiorumIs- Amalec fuit filius Ismael, a quo- 4maleciloe, qui et
raël de eiemoSin per mansiones suas juxla os Domi- Ismaélite sunl : ipsi sunt Saraceni. lnlerprelalur
ni, el venerunt in Raphidim. Unde palet plures man- aulem bibens vel lambens sanguinem, et significat
siones unius regionis vocabulo demonstrari. diabolum, qui sanctos de .Egypte exeuntes, el ad
.VERS.5, 4*— Silhit ergo ibi populus, etc. (ORIC, terram ' promissionis tendenles, semper impugnal,
ubisupra). Alialitlera^ Suivit, mqaït, populus aquam, cl animarum sanguinem bibere'desîderal.
el murmurabal adversus^Moysen.Sufïecil dicere quia G (ORIC, hom. rr in Exod.) Describitur hélium cum
jsitivil, quid opus fuit addere aquam 2 Non est super- Amalecilis factum. Anlequam manducarei panem de
flua adjeclic Sunl ergo diversoe sites, el quisque coelo, et biberet aquam de pelra , non dicitur pu-
Iiabe' propriam. Qui boni sunt, esuriuntet sitiunt ju- gnasse populus ; sed dicilur ad cum : Dominus pu-
sliliam (Matllu v). Alii quoque dieunt : Sitivit ani- ijnabit pro vobis, et vos tacebitis. Est ergo quando
ma meaad te, Deus {Psal. xu). Qui vero sunl pec- Dominus pugnat pro nobis, nec permittit lentari su-
calores paliunlur non sitim aquoe, non famem pa- pra id quod possumus, nec impares yirihus sinit ad
nis, sed audiendi verbuîn Dei. Sitivil ergo populus foriem venire congressum. Job'quoque certameq
aquam, qui debuit silire juslitiam. Sed Deus erudi- ientationis suoejam perfeetus implevit; et lu ergo
tor infantium, magister insipienlium, corrigil cul- cuni co?peris manducare manna, panem eoelestam,
pas elemendat errores, dicens ad Moysen ut sumal verbi Dei, el bibere aquam de pelra, cumque ad iq^
virgam, et perculiat pelram, et educal aquas. Vul{ teriora doclrinae spiritualis acçesscris, exspecta pu=
enim eos jam de pelra bibere el proficerc, et ad in- gnam, proepara te ad bellum...
; teriora mysleria venire. Murmuraverunl enim adver- VERS.9,10. — Dixitque Moyses ad,Josue,alQ.
sus Moysen, ideo jubet Dominus ul oslendat eis pe- (ORIC, ibid.) Alia liltera : Dixit Moyses ad Jesum ;
lram de qua bibant. Si quis enim est qui legensMoysen, Elige Ubi viros, etc. Hucusque beali nominis Jesir
murmurai adversus eum, et displicel ei lex secundum nunquam facta est menlio. Hic primum vocavij
lilieram, quia in mullis non vid_eter habere ponse- Moyses Jesum, et dixit ei : Elige viros, tibi ipsi,
quenîiam, ostendit ei Moysespelram, quoeest Chri- Moyses vocat Jesum, lex invocal Christum, ul eligat
slus,ul indebibal et sitim reficial. Sed hoecpelra npn sibi vires poten les de plèbe : non~poteial Moyses
dat aquasnisi percussa,percussa verofontesproducil; eligere, sed solus Jésus, qui-ail Joan. xv : Non vos
percussus enim Chrjstes, et in cruce mactaïus, Novi me elegislis, sed ego vos elegi (Malth. xn). Ipse est
Teslamenli fontes produxit. Unde Zach. vm :Percu- clectorum duxet polentium princeps. Ipse confligit
tiam paslorcm, el dispergenluroves gregis. Nisi enim cura Amalec. Ipse enim mirât in domum fortis, et
fuisse! percussus, et exîsset sanguis et aqua de latere alligat foriem, et vasa ejus diripit.
ejus, omnes sitim verbi-Deipaleremur. Unde : Ri- Ego slabo in verlice collis, (ORIC, ubi supra. )
bebant aulem de sphilali, conséquenteeos pelra : pe- Ascendit, inquil, Moyses non in verlicem montis,
tya aulem erat Chrislus (I Cor. x). sed in verlicem collis. Servahaïur enim ei tune
(ISID.)Siliens populus pro aqua murmuravil con- ascendere in verlicem montis cum ascensurus erat
£15 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
Jésus, et cum ipso Moyses et Elias, et ibi trans- A memoriam spiritualium hostium. Unde psal. xix :
formandus in gloria. Nunc ergo velul nondum glo- Periit memoria eorum cumsonilu.
rificalus de Iransformalione Jesu, non ascendit in VERS.15, 16. — MdificavilqueMoysesaltare, etc.
verticem montis, sed in verlicem collis. Et cum ele- Omnes diaboli viclores in cordibus suis debent
varet Moysesmanus, superabat Israël. Moysesélevât aras fidei oedificare,in qua spirituales hoslias offe-
riianus, non exlendit; Jésus, qui totum mundum, rant.
exaltâtes in cruce, complexus est, dicit : Extendi ma- CAPUT xvm.
nus ad populum non credentem(Isa. LXV).Elevarema-
nus, hoc est actes levare ad Deum, ut non babeat VERS.1-4. — Cumque audisset Jelhro, etc. Quod
actusdejectos et humi jacenles, sed Deoplacitos et ad Moyses liberaturus filios Israël dimisrt uxorem et
coelum erectos. Elevai ergo manus qui thesaurizat filios, quos postea in deserlo recepit, significat quia
in coelo. Ubi enim thésaurus, ibi oculus, ibi ma- proedicatores cum miltuntur ad opus proedicationis,
nus. Elevât manus qui dicil : Elevatio manuum debent se a sollicitudine temporal] exonustare : cuai
snearum sacrificium vespertinum(Psal. CXL).Si ergo vero poatea ad epîscopatum vel ad aliam dignitaiem
eleventur actes noslri, vincitur Amalec : unde Isa. assumuntur, tune pro' sibi suhjeclis soiïiciludinein
xxxv : Remissas manus et genua debilia erigite. Si B tam in spiritualibus quam temporalibus gerere de-
serval populus legem, élevai Moyses manus, et ad- bent.
versarius vineilur. Si non serval legem , invalescit VERS.5-11. — Venit ergo Je'hro, etc. (ORIC,
Amalec. Quia igilur nobis pugna esl adversus prin- - hom. |11 in Exod.) Alia liltera : Post hoecvenit ad
cipes el potestales mundi hujus redores tenebra- montem Dei Moyses, el Jelhro sibi occurrenti exiit
rum, si vis vincere, éleva manus, id est, actes, eon- obviant de castris, nec duxit eum ad montem Dei,
versaiio lua non sil in terris, sed in coelis. Eleva et sed ad tabernaculum suum. Non enim poterat saeer-
tu manus in coelum ad Deum, impie mandatera dos Madian ascendere in nioniem Dei, sed nec in
Apostoli: Sine inlermissioneorale (I Thess.v) ; el tune iiîgyptum deseendere, nec uxor Moysi, sed nunc
fiet quod scriplum esl, quia sicul ablinginilulus in ad eum venit cumfiliis. Non enim poterat deseen-
campis' herbam virenlem,ita ablingel populus hic po- dere in jEgyplum, el subira agones iEgyptiorunif
pulumqui super terrain est;ubiiuduciturjraia popu- nisi alhîeta probabib's, el qui in agone contendens
lus Dei non tam manum et armjs quam voce el lingua ab omnibus se abslinel. Moyses,quia magnus el po-
pugnabat, el oralione inimicos proslernebat. Eleva lens alhîeta, descendit in Jîgyptuni ad agones et
ergo actus, insla orationi : hoec Cbristiani pugna exercilia virtutum ; Abraham et Jacob quoque, qui
esl, quoesuperat inimicum. Puto aulem per hanc C ipso nomine alhieta esl, cum descendissel in iEgy-
figuram duos populos signifieari, quorum unus ex pium, faetus est sicut stelloecoeli in mullitudine.
gentibus élevai manus Moysi, et in sublime tollit ea Aliis in contrarium cedil descendisse in iEgyplum.
quoe scripsil el intelligenliam eorum, ul sic vincal ; Scio Oieroboam fugieniem a Saloraone descendisse
alius vero, id est, Judaicus populus, non élevai iiijEgyptam, etscidisseetcorrupissepopulum Dei;
manus Moysi a terra, nec allum aliquid nec su- quia descendens in jÉgyplum accepit a Susachini
blime in co inleîligit, et sic ab adversariis vin- rege uxorem Telbimenem uxoris ejus sororem.
citur. VERS.12-15.— Oblulit ergo Jelhro, elc. (Auc in
Habens virgam Dei, etc. (Auc, quoest.65.) Nunc Locutionibus, locut. 85.) Et sumpsit Jelhro socer
:
virga Dei dicilur, quoe primum dicta esl Aaron, Moysiholocausta, etc. Sumpsit pro obiulit, posuit
ut ea sumpsisse in-
postea dicilur Moysi. Sicul dicitur spiritus Elioe qui an forte sensus e~st,non loculio,
est Spirilus Dei, cujus particeps Elias dicilur; et lelligalur obtulisse; quamvis Moysesnon legatur sa-
Deijusiilia, quoenostra esl. Unde : ignorâmes Dei crifiasse, nec Aaron,' nec quisquam Hebroeorumqui
juslitiam, volentes suam statuere (Rom. x), id esl, educli sunt de terra jEgypli : sed tamen superius
tanquam a se sibi proeparatam. _, dictum esl quod altare constilr.it Moyses. Jelhro au-
tem legimus sacerdotem fuisse Madian, id esl gen-
VERS.11. — Cumque levaref Moyses manus, etc.
tis Madian. Mirum esl aulem si ad ejus adventum
(STRAR.)Quia cum lex myslice intelligilur , passio sacrificare Moyses, el non potius ipse qui sa-
Chrisli spiritualiler pensatur, diabolus vincitur et coepit
cerdos erat. i
fugalur. Cum autem remilluiitur manus, id est,
Veneruntque, etc. (ORIC, ubi supra.) Alia litlera t
proecepta legis minus , sludiose exercenlur, hoslis
Venerunt, inquil, presbyleri Aaron, el omnis Israël
victor insequilur. manducare panemcuhi socero Moysiintonspeclu Dei.
VERS.12, 13. — Siunentes igilur lapidem, etc. Non omnes manducant panera in «inspecte Dei, sed .
(GREG., homil. 55 in Evang.) Moyses sedit in la- qui presbyleri sunt, qui seniores, id est, qui per-
pide, etc., usque ad quos etiam juste illa damnai, fecli sunt, in meiiiis probati, qui sive manducant,
ipse miserieorditer libeiai. sivebibuni, ad gloriam Dei faciunl. Omne ergo
VERS.14. — Deleboenim, etc. (RAB.)In hoc si- quod faciunl sancli, in conspectu Dei faciunt : pec-
gnificat quod omnipolens Deus per legem (quam calor a conspectu Dpi fugit. Adam postquam pecca-
significat Morses, et de Chrislo pronunliai) dcleal vif, fugit a conspectu Donum, cl inl'-rrogalus re-
 2ia GLOSSA ORDINARIA.— LIB. EXOD. 216
spondil:Aad!W,Dom!»e, vocemtuam,et abscondime, A quagenaiiî qui proesunt minoribus judi'ciis, quas ad
quia eram ?mdus (Gen. ni). Cain exivil a facie Do- singulos pertinent dirimentes. Quam figuram etiam
mini, quiaîndignus erat conspectu Domini. Propter- in future soeculoservandam puto. Unde Malth. xix:
ea qui pleniorem scienliam Deiaccipiunt, si malum Cum sederit filius hominis super thronum majeslatis,-
faciunt, coram Deo faciunl. Unde psal. i- Tibi soli suoe,sedebilisel vos super sedes duodecim, etc. Vides
peccavi, etc. Qui malum coram Deo facit, continuo ergo quia non solum Dominus judicat, cui omne
poenitel, et dicit, Peccavi. Qui discedit a conspectu judicium dédit Pater (Joan. v), sed conslituil princi-
Dei, nescit converti et peccatum poenitendo pur- pes qui judicenl de minoribus causis; verbum aulem
gare. Hoc ergo interest inter malum coram Deo fa- quod gravius fueril, référant ad ipsum. Ideo dicit
cere, et a conspectu Dei discedere. Dominus de quodam, Matlh. v : Quia reus erit con-
(ORIC)Non frustra venil Jelhro ad Moysen, nec: cilii; de alio aulem, Malth. xn : Reus eril gehennoe
frustra manducavit panem cum senioribus populi inL ignis. Sed et de omni verbo olioso dicuntur reddere
conspectu Dei; dalMoysi consilium probabile et utile,, rationem. Et ideo non dixit quia Deo proestabimus
ut elrgal viros, et constituât principes populi Deumi rationem, sicut de perjuric Reddes aulem Domino
çolenies, polenles et odientes superbiam. Taies enim juramenla lua. Matlh. xn : Regina quoque austri
«portet esse qui superbi non sinl, et superbiami B surget in judicio cum viris generalionis hujus, et con-^
oderint; id est, ut non solum ipsi absque vitio sint, demnabit eam. Ecce aliud genus judicii, Malth. xm:
sed in malis oderint vitia : non homines dico, sed[ Qui habet aures audiendi, audial : haecenim omnia
vilia. unibra sunl coelesiium et imago fulurorum.
Coram Deo, elc. (Auc, quoest.66.) Quoeritur ubi,(_ (IDEM.) Sicul scriplum eslEccle. i : Non saliabi-
-quandoquidem nec tabernaculum fuit, nec arcaL tur oculus visu, nec auris auditu, nec nos saliari pos-
testament!, quoe poslea sunt instituta? neque hoc: sumus considerando quoescripla sunl, quibus nos
de future dictum accipere possumus, sicut dictumi oedificet,quanlis nos modis inslrual. Cum enim con-
est de manna, quod posïtum est in vase, scilicet au- spicio quod Moyses propheta Deo plenus, cui Deus
reo. Ergo id ànle Deum debemus accipere factum, facie ad faciem loquebalur (Exod. xxvni), consilium
quod in honorem Domini factum est. accepit a Jelhro socero sacerdote Madian, admira-
VERS.16-18. — Oslendam proecepta, elc. (ID. ,, tione nimia obslupesco. Audivit enim' Moyses vo-
quoest.67.) Quoeripotest quomodo hic Moysesdixit,, cem soceri "sui, et fecit quoecunquedixit ei. Non dixit,
etc., usqûe ad juste judicare non posset. Quia Deusmihi loquitur quid agere debeâm, quo-
VERS.19, 20.—Sed audi verba mea, elc. (ID.,, _, modo ab homine consilium accipiam, et ab homine
quoest. 68. ) Prima quoestio est cur Deus famulumi ^ genlili, alieno a populo Dei? et non quis dicat, sed
.suum, etc., usque ad quo fit lanto plenior quanto ins quid dicalur auscultai. Nos ergo si invenimus ali-
superna-et oeternaliberius extenditur. quid sapienter a genlilihus diciùm, non'cuni auclo-
Esto lu populo, etc. (ID., quoest. 69.) Quod vero) ris nomine spernamus el dicta ; nec quia legem
adjungit, etc., usque ad sed unde hoc probari pos- Dei ten'emus, convenit nobis tanière supeibia et
sit ignore. " - spernereprudentium verba ; sed omnia probantes,
VERS.21-25. — Provide autem, etc. Ad cuslodiam! quod bonum esl teneamus. Qui autem hodie populis
îiumilitatls ab alienigena instruitur, ne, qui lot ar-- proesunt, non dico si jam eis aliqua a Deo revelata
cana Dei ab ipso Deo discebat, extollerelur, et pu- sunt : sed si in scienlia legis aliquid meriti habent,
taret se humano consilio non ègere. Proefigurabatur; consilium dedignanlur inferioris, eliam sacerdotis,
eliam quod doetrina genlium Judoeorum scienliami nedum laici, nedum genlilis : sed Moyses, "qui eras
et superbiam superaret; el quoein lege deerant, fi- mansuetus super omnes homines (Nnm. XJI), acce-
dèles ex .gentibus complcnda suggererenl, et spiri- pli consilium inferioris, ul principibus darel for-
tualem intellectum ad legem Dei afferrent. Sciebatt - mam humililatis, et signaret imaginera futuri sacra-
quoque Moysesquia hune populum lex audiret, etl n menii. Sciebat quandoque futurum Ht gentiles ho-=
faceret quoecunquediceret, legis quoque diminulio-, num consilium proferrenl, apud Moysen bonum et
suggérante Evangelio fieret. spiritualem intellectum afférentes ad legem, et audi-
Et constitue, elc. (ORIC, hom. II.) Ordinahis, in- ret eos lex facierïs omnia quoe dicerent. Non enim
quit, eos tribunes el centuriones, el indicabunt po- polest facere lex-sicut Judoei dieunt, quia infirma-
pulum omni hora, verumiamen, quod gravius fuerill ter lex in carne, id esl in litlera, et nihil potest se-"
réfèrent âd le. Audient principes populi et presby- cundum litteram. Nihil enim ad perfeclum adduxil
teriplebis, qui debent omni hôra populum judicare, lex (Hebr. vu). Secundum hoc autem consilium quod
semper et sine intermissione sederë in judicio, dii i- nos afTerimusad legem, possunt omnia spiritualiter
merelites, et reconciliare dissidentes, in gratiami fieri, el sacrificia offerri, quoemodo carnaliler non
revocare discordes, Diseat unusquisque ex Scriptu- possunt; potest lex leproespiritualiter servari.,Sicut
ris sanctis oflîcîum suum. Moyses, inquil, ut sil ini ergo inlelligimus'; senlimus et consilium danius, om-
his quoe ad Deum sunt, et verbum Dei edisserat po- nia lacit lex : secundum lilieram vero non omnis,
pulis. Coelerivero principes, quos appellavit tribu- sed pauca.
nos, quia tribut proes'jnt, vel centuriones, vel quin- VERS.2i.— Moyses feci! omnia qnoe ille sugoess
247 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. £18
serat, etc. Vir Deo famïh'aris, sapienlissimus, non A duorura Teslamentorurn, quoenos ab infimis ad coe-
orubesceiis a minori el gentili doeeri, formam do- leslia portant.
ctoribus proebuit, ne a quibuslibet erubescant eru- VERS.6.—Erilis mihi in regnum sacerdotale, etc.
diri. Membra scilicet summi sacerdolis in regnum coelo-
VERS.26, 27. — Quidquid aulem gravius erat, etc. rum venluri.
(Aug. , loc. 88.) Alii : Verbum aulem grave refere- VERS.7-9.—Exposuit omnessermones,etc. (GREC)
banl super Moysen : sic enim habet Groecus sermo,
Latini ad Illa Nolandum quod lex non incautis vel nescientihus tn-
quod interprétât! eunt, Moijsen. sane
loculione ipsa etîam cura fîguralur, qua diclum est geritur : sed expositis praemiis quoe debentur ser-
el beneficiis proeteritis quoe jam experti
super Moysen, velul onus significalur ei iinposilum. vanlibus,
Veibum aulem grave dictum est pro quoeslionegravi. sunt, et mirabilibus cum sponte se legi servandoe
devoveant, lex pelenlibus dater : ut secundum pro-
CAPUT XIX. niissionem suam, quasi voli rei, qui violaverint, ju-
VERS.I, 2. — Mense tertio, eîc. (ORIC) Alia lil- dieentur, née de violentia sibi iliata causentur.
tera : Mensisaulem terlii exitus filiorum Israël de terra VERS.10. — Vade ad populum, etc. (ORIC) 0e-
jEgypli : hac die venerunt in eremum Sina, et profe- •g scende et prolestare populum, et purifica illum hodie
cti sunt ex Raphidim, et venerunt in eremum Sina, et et cras, et lavent vesiimenta sua, et sint-panait in diem
applicuit ibi Israël contra montem. El Moyses ascen- terlium, elc. Qui vutl venire ad verbum Dei, audiat
dit in montem Dei, et vocavit enm Dominus de monte quod proecipil Dominus : Sanctificatas venire débet
dicens : Hoecdices domui Jacob, el nunliabis (iliis et loirs vestibus. Si enimsordidaaltalerisvestimenta,
Israël, elc. Et paulo post : Descende et conleslare dicelur tibi Matlh. xxn : Amice, quomodohue intra'
populo, et purificabis illos hodie et cras, el lavent ve- sti non habens vesiem nuplïalem? Nemo ergo potesl
siimenla sua, el sint parati in diem tertiam. Terlia audire verbum Dei, nisi prius sanclificalus,id esl san-
enim die descendet Dominusin montem Sina coram ctus corpore el spirilu et lotis vestibus : ingressurus
omni populo. Hoc die reperilur dari lex, quoe in ta- est enim paulo posl ad coenamnuplïalem, manducatu-
bulis lapideis scripla est digïto Dei, sicut sequentia rus de carnibus agni, el polaturus poculum salutis.
docent. Dies aulem iste tertius apparel lertii mensis Nemo intral ad coenamhanc sordidis vestibus; unde
ab exitu filiorum Israël de Jîgypto ; ex quo die pascha Eccîe. ix : In omni temporesint vesiimentatua mundar
fecerunt, id est, agnum iminolaverunt el ederupt, Lola sunt enim semel vesiimenta lua gralia bapti-
qui fuit quartes decimus primi mensis, usque ad smatis. II Cor. vn :_Purificatus es corpore, munda-
istum quo lex dater, dies quinquaginta numerantur, G lus ab omni inquinamento earnis et spiritus. Act. xi t.
cepteradecim scilicet primi mensis, reliqui ab ipso Quoeergo Deus mundavïl, lu immunda ne feceris.
quarto decimo. Deinde omnes iriginta secundi men- Audi sanetificationîs genus : ne accessèris, inquil,
sis, qui fiunl quadraginla seplem el terlius terlii ad mulierem hodie el craslïno,' ul die tertio audias
l
mensis qui a solemniiate occisi agni quinquagesi- verbum Dei ; hoc esl quod ait Apostolus! Cor. vu t.
mus est; ac per hoc in isla timbra futuri secundum Bonun esl homini mulierem non langere, salvo la-
agni immolali diem feslum; quia quinquagesimo men infirmis remedio nuptiali. I Cor. vu : Sed quia
die lex data est, scripla digito Dei. Ita in ipsa veri- tempus brève est, superest ul qui habent uxores, sint
tate Novi Testamenti a festivitale immolali Agni Jesu tanquam non habentes.
Chrisli quinquaginta dies numerantur, ubi Spiritus Sanclifica illos, etc.| (RAB.)Qui ad «inspectera Dei
sanclus de allissimis dates sit, qui esl digitus Dei. desideral venire, sanctificel se fide et conversatione.
In die hac, etc. Quadragesiraa scilicet septima die et lavet vesiimenta, id esl opéra hodie et cras, in
poslquam egrcssi sunt de iEgypto, prima die, scili- proesenti scilicet et in future, ut ad gloriam resur-
cet Junii, pervenerunt ad montem Sina, ihique per- rectionis pervenial, quam terlius dies insinuât.
aciis duobus diebus quibus sanetificali sunt, tertio, „ VERS.11.—In die enim terlia, elc. Hac die data -
id est quinquagesimo, legem acceperunl : et boec est lex in tabulis lapideis scripla digito Dei, hic est
est Peniecosies. tertius dies terlii mensis ab eùtu filiorum Israël de „
(RAB.) In Sina una mansio fuit, sed inter omnes jEgyplo. A die ergo quo pascha fecerunl, ideslquarlo
maxima. Ibi enim lex accepta, tabernaculum ere- decimo primi mensis,' usquequo lex data ebt, quin-
elum. LbiExodus et maxima pars Levilici omnesque quaginta dies numerantur, decem et septem scilicet
* primi mensis, reliqui a quarto decimo, et omnes
Iibrijegis pêne conscripli sunt.
VERS.5.—Moyses autem, etc. ( GREG.,lib. vi Mo- Iriginta secundi, qui sunl quadragînta seplem, et
ral., cap. 27.) Alia lillera : Moysesaulem ascendit in terlius lertii mensis, qui esl ab occisione agni quin-
montem, et Dominus descenditad eum. Mons alliludo quagesimus : sicul a passionc Chrisli, usquequo da-
conlemplalionis esl, in quem ascendïmus, ut ad ea ter Spiritus sanclus, quinquaginta dies numerantur.
quoe ultra infirraitalem noslram sunl inluendo sub- digilus enim Dei Spirilum sanclum significat.
Ievemur. Sed Dominus descendit, quia, sanctis mul- (ISID.,Quoest. in Èxod., cap. 28, tara, V.) Qnin
tuin profrcienlibus, parvum aliquid de se aperit. quagesimo die post pascha lex Moysi data est etc.,
VERS.4, 5, — Alas aqnilanim. Vocal doctrinas: usque ad vel quia veritatem legis infidelibus ner ca-
 '
249 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD. 250
liginein dixit, ul videnles non videant, et audiente: A m pedibus, virgam teneas in manu , et azyma cum
nos intelligant (Isa. vi). amaritudine comedas. Sed nec in prima mansione,
VERS.12.—Cavete, etc. (RAR.)Prius prohibe! po- nec in secunda, nec in tertia, nec cum transieris
pulum in montera ascendere, mortemque minatur mare Rubrum, etiamsi ad mare veneris, et fuerit
nunc jubet ut clangente buccina ascendant in mon- tibi amariludo in dulcedinem versa, nec in Elira,
tem, humanam scilicet eompescens audaciam, et ai ubi erant duodecim fontes aquarum et septuaginla
obediendum invitans : quia ad proedicationis vocen arbores palmarum, etiamsi Raphidim proeterîeris
debemus nos'ad superna erigere, nec sacramento- coeterosque profeetus ascenderis, nondum idoneus
runi imesligalione sponté proesumere, sed Dei voça- judicaris, sed cum veneris ad montem Sina. Vix
'
lionem sequi. - ergo merèberis aliquando suscipere proecepla liber-
VERS.15.—Buccina. Quasi vocina : a voce, vel tatis , et audire : Ego sum Dominus Deus tuus , qui
a vocando, vel a bucca eduxi te de lerra Mgypti, de domo servilulis. Hic ta-
VERS.14-17.-—Cumque laissent vesiimenta sua, men non est sermo mandati, sed quis sit qui man-
elc. Non sufïicil ad virlûtenr conîemplationis emun- dat oslendit.TPrîmum mandatum ergo est : NoiVerunt
dare opéra poehitentioelacrymis, nisi sequatur casli- - tibi dii alii proeter me.
tas mentis et corporis. Unde Matlh. v : Beati mundo B (AUG.quoest. in Exo'd. ) Quoeritur quomodo decem
corde, elc. Et Sap. i : Tu matevolam animam non proecepla legis dividenda sint ? elc., usque nisi ad id
inlroibit sapienlia. quod dictum est : Non erunt tibi dii aliiymter me ?
VERS.18, 19. — Totus aulem mons Sinaifumabat, ( ISID.) Dat Deus Moysi legem innocentioe nostroe,
elc. (GREClib. vi Moral., cap. 27.) Legem dateras el agnilionis suoe, quoe in dècem verbis consîslit,
Dominus in igné fumoque descendit, etc., usque ad 'Scriptain tabulis lapideis digito Dei. Tria sunl quoe
vincunl quod sunt. pertinent ad dilectionem et cognitionem Trinilatis,
(ID., lib. n Moral., cap. 2.^ Sacra eloquia in septem ad dilecliôhern proximi, quibus bumana so-
exordio narralionum qualitalesexprimunl, terminos- cietas non loeditur. Primum peilinet ad Deum Pa-
que eausarum aliquando a posilione Joci, aliquando trem -..DominusDeus luus'Deus unus est, ut Jioc au-
a posilione corporis, aliquando a qualilale aeris, diens unum Deum colas Patrem , et in multos fictos
etc., usque ad punituri aulem Sodomam vespere deos fornicalionem non eflundas. SeGundum ad Fi-
venisse memoranlur. lium : Non assumes nomen Domini Dei lui ,in vanum ;
VERS.20-25. —Descendiique Dominus, elc. (ID. , îd est, non putes creaturam esse Christum Dei Fi-
lib. v Moial., cap. 26.) Moyses ascendit, etc., usque lium, quia omnis creatura vanilali subjecla est, sed
ad eum aliqualenus balhutiendo resonamus. Deum de lumen de lumine." v
^oequalem Patri, Deo,
VERS5. -=-"NonJtabebis deos alienos, elc'. (ORIG.)
CAPUT XX.
Primum mandatum est : Non erunt libi dii alii proe-
VERS.2. — Ego sum Dominus Deus luus. (ORIC, ter me,' el sequitur: Non faciès libi idolum, neque
hom. 8 in Exod. ) Qui contemnit proesens soeculum, utlam simililudinem, etc. Hoec omnia quidam simul
scilicet jEgyplum , et per verbum Dei "translates pillant esse unum mandatum : quod si ila coftipulc-
non invenilur quia ad futurum soeculum festinet, de tar, non complebilur mimeras decem mandalorum.
eo dicil Deus : Ego sum Dontinus Deus'tuus, elc. Est ergo primum mandatum : Non etunt tibi dii alii
Non ad illos tantum qui de Jïgjpto profecii sunt, proeter me, etc. Secundum, Non faciès tibi idolum,
sed "ad eos qui ultra iEgyptiis non serviunt, de neque ullani simililudinem, elc. Incipiamus eigo a
iEgypto educti de domo serrilutis ( Psal. LXXX). primo mandate : Non erunt ïiiii dii alii proeter me,
Negolia soeculi, actes earnis, domus servilulis esl ; Sfdixissel,ANon sunt, absôlulior sermo videretur ;
sicul relinquere soecularia, et secundum Deum vi- sed quia dicit, Non erunt, non negavit quia sint,
vere, domus libertatis esl. Unde Joan. vin : Sijwr- sed ne illi sint, cui hoec proecepta danlur, inhib'uit.
manseritis in sermone meo, agnosedis veritatem, et , Hinc Paulum sumpsisse pulo I Cor. vin : Si quidem
veritas liberabil vos. Ergo jEgyptus esl domus ser- sunl qui dicuntur dii sive in coelo,sivein le)va. In aliis-
vilulis; Judoea et Hierusalem, domus liberalilalis. que locis invenies deos nomînari sicut ibi : Rex
Unde Gai. iy : Quoesursum estJSiervsalem, libéra est. magnu* super omnes deos,'Qi Deus Djio loculus est,
Sicut ergo terrena .Egypius filiis Israël domus dici- etc. De doniinis idem Apostolus dicil : Sive thr-oni,
tur ^servilulis ad comparationem Judoeoeel Hierusa- sive dominaliones, etc. (Col. i. ) Dominationes vero
lem , quoeeis esl domus libertatis 1 ita ad compara- ' non aliud sunl quam ordo quidam dominor'um et
tionem coelestis Hierusalem, quoe esl mater, liberia- . miiltîiudo. In quo videlur sensum legis aperire Apo-
lis, lotus mundus el quoe in eo sunt, domus dicilur stolus; acsi dicat : Licet sint domini mulli, qui aliis
servilulis : et quia de paradiso libertatis per pecca- genlibus dominentur, et dii mulli qui ab aliis colan-
tum venlum esl ad servilutem mundi, primus sermo lur : séd lamen unus Deus' est nobis, el unus esl
decalogi de liherlale esl : Ego sum Dominus. Deus' Dominus. Un3eT)eut. xxxn : Cum divideret Excelsus
luus qui eduxi te lerra Mgypti, efc ; banc vocem in génies et separabat filios Adam , statuit terminas
jEgyplo audire non poteris. Et si libi iitjungalur ul gentium secundum numerum angelotum Dei. Angeles
facias pascha, accingas lumbos, accipias sandaii? ergo, quibus gentes commisit Excelsus, dominos
251 WALAFRIBI STRAB1 Fi!LD. MON. CPP. PARS L — THEOLOGICA. 2S2
i
vel deos appelîal Scriptura : deos quasi a Deo datos, A num, hoc esl bellum denuntiare omnibus aliis, qui-
et dominos a Domino poteslatem sorlilos. Unde eis bus in baptismo renuntiasli, solum Deum coufitens
dicitur psal. LXXSI: Ego dixi : Dii eslis et filii Ex- Patrem et Filium et Spiritum sanclum. Sed hoc con-
celsi omnes. Vos autem sicut hommes moriemini, et fiienles nisi loto corde diligamus Dominum Deum
sicut unus de prinapibus cadelis ; imitantes scilicet nostrum, loia anima-, tota virlute «i adhaerentes,
diabolum, qui princeps omnium faclus est ad rui- non sumus effecti pars Domini, sed in confînio po-
nam. Unde constat quod exsecrabiles fecil eos pree- sitii illos patimur
Joffensos quos fugimus, et ad
varicalio, non natura. Tibî ergo, o Israël, qui pars quem fugimus, propilium non effieinius. Quibus pro-
Bei et funiculus ejus es, non erunl y inquit, tibi dii pheta dicitj Yoeduplici animo (Eceti. n). Et iterum :
alii proeterme: quia ver,e Deus, unus esl Deus, et Usquequo claudicatisiutroque pede? (III Reg. xvm.)
vere Dominus, unus est Dominus ; eseteris vero ab Âb illis ergo quasi fugaces csedimur, et a Dominono-
ipso creatis contulit hoc nomen non natura, stro quasi instabiles non defendimur, unde Jer. iv :
sed gratia. Non hsec tanium dicunlur ad Israël Avialores lui inimici facli sunt tibi."Multisunl animai
secunduni carnem, itno ad le qui Israël effeetus: amatores, capti décore ejus, cum quibus meretri-
es mente Deum videndo, et circumcisus corde, non cala esl, dicens. Post amatores meos ibo qui dant
carne ; si lamen ita agas ut dignus sis esse pars ; g mihi vinum meum, etc. ( Ose. n ) : hos offendit re-
Dei, et in funiculo haîreditatis ejus metiri : alioqnin versa ad virum priorem. Nisi ergo lola flde perma-
exemple tibi sinl qui ad hoc yocali fueranl ut essent, neas cum viro tùo, pro sceleribus quae commisisti
pars Dei, et exigentibus peceatis dispersi sunl per• suspectus es ^ omnes motus luos, nspectus et inees-
omnes génies, et educti de'domo servitulis jam non[ sus notai ; nil ullra in le Iascivum videre, nihil.dis-
jEgyptiis solis, sed omnibus genlibus serviunt. Qui; sclulum vel prodigum potest. Si ergo acceplam gra-
enim peccai, servus est peccali ( Joan. v ). liam aegligis, el implîeas te soeeularibus negotiis,
VERS.à. — Non faciès, etc. ( OEIG.) Non fades conlinuo immundus spiritus redil cum seplem ne-
tibi ipsi idolum, neque omnem similitudinem, etc. quioribus (Malih. su), ne iterum expelli possit,
Aliud sunl idola, aliud dii. De diis enim dicitrApo- et flunt novissima pejora prioribus. Nulla ergo so-
slolus,ICor. vin : Si quidem snnt dii multi, etdomini; cietas templo Dei cum idolis. Si Dei sumus, taies esse
multi, etc. De idolis vero, quia nil est idolum inj debemus in quibus habilet et inambulet Deus ; unde
mundo ; de similitudinibus autem non addidit, quia Isa. LU: Qui portath vasa D/)minîs,exite elimmun-
nil sunl. Hic autem dicitur : Non faciès ûbi idolum, dum nolite tungere,^! ego recipiavi vo&,etc. Dicit
neque similitudinem omnem. Aliud est ergo facere ergo : Non erunt libildii alii prwler-nie.
idolum, aliud similitudinem. Verni causa, si quis in G VERS.S -11. — Non adorabis, etc. Aliud est co-
suro et àrgento, ligno vel lapide, facial speciem qua- lère , aliud adorare. Potest quis invitus adorare, vel
drupedis, vel serpentis, vel avisj et statuât adoran- adulando regibus idololalris,-veltormentis victus, cum
dum, non idolum sed simililudinem facil. Qui vero sciât quia idolum nil est. Golere vero est loto his af-
facit quod non est, speciem scilicet quam oculus non feclu et studio niancipari. Uirumque ergo resecat,
vidit, sed animus sibi fingit ; ut si quis Immanisi ut nec affecta colas,inée specic.adores.
membris caput canis aul arietis formel, vel in unoi Ego sum Dominus, etc. Vide henignitatem Dei :
homînis habitu duas faciès, aul hiuuano pectori po- ut nos doceal et perfeclos faciat, fragililatem huma-
Slremas parles equi aul piscis ; qui hoc facit, non si-. norum affectuum non récusai ; omnia agit et patilur
militudinem, sed idolum facit : facit enim quod non[ propter nos, nolis el usitatis nobis loquitor affectibus.,
est, nec habet aliquid simile stii. Ideo dieil Apostolusi (OBIG.,ubi supia.) Omnis millier aut sub "viro
quia idolum nihil est in mundo (I Cor. vm). Non enimi est, 1 et subjeeta est legibus viri (Eph. v), aul mere-
aliqua ex rébus coiulanlibus assumitur species, sed1 trix est, et ulilur libertale peccandi. Qui ingreditur
quod mens otiosa et euriosa reperit. Similitudo verot ad meretricem, scit quod àd-prostitutam et cunctis
est eum aliquid ex bis quoe sunt vel in coelo, vel ini patentera ingressus est, ideo"de aliis îndignari non
terra, vel in aquis formalur : sed non sicut de bis; D potest. Qui legitimo utilur matrimonio, non palitur
qua; in terra sunt vel in mari similitudinibus prom- uxorem peccare, sed accendilur^elo ad servandam
ptnm est pronuntiare : ita eliam de coelestibus ; nisï[ castitatem matrimonii, ulpossit legilimus fieri pa-
quis dicat de sole, et luna, et sîeilis hoc posse sen- ter. Sic omnis anima aut prosiitula est cum tamo-v
tiri, quorum formas exprimit genlililas. Sed Mosess nibus, et habet plures amatores ul intrent ad-eam,
eruditus onini sapienlia^Egypliorum etiam quaeapud[ '_ modo spiritus fornicationis, modo avaritia, pos'ï
illos erant in occuliis prohibere cupiebal, sieut He-- hun'e veniet spiritus superbise et alii plurimi; alter
calem aliaque doemonumformas, quoeApostolus spi- tamen alteri non iuyidet, nec zelotj'pia movetur,
rilualia nequitioe in. coelestibusvocat Eplies. vi ; de>' sedjsese invicem invitant; unde, adducitsecum altos
qnibus forte dicitur : Inebriatus est gladius meus ini seplem spiritus nequiores se, etc. (Luc. xi.) Sic nul-
coelo(Isa. xxxiv). His enim fornîis et similitudinibusi ïam zelolypiam amaloru'm suorum palitur animaquaî
invocabantc'oemonia ad repellenda vel Mtanda mala. dsamonibus esl prostiluta ; si vero eonjuncta fuerit
Sciendumjamen quia cum decreveris hoc servaie> ^iroiegitimo, id est Christo, elîamsi aliquando fue-
numdalum, et haVere unura lantum Deum et Domi-. rit pecealrix, dira caro peceare non palitur, nec
 253 GLOSSA ORDINARIA. — E1B. EXOD - 254
ferre potest ul alludat aduiterîs ; excitatur super eam  latur pro peccato ; omnia enim ei servanlui In fu-
zeîus ejus, et défendit coujugii castitalem ; si autem turum . unde Mallh. YIJI): Quid venisli ante tempus,
viderit eani temerantem'COnjugii jura, et occasio- iorquere nos ? Redduntur autem peccata Jn filios
nem quserere peccandi, dat ei libeîlum repudii ; quos genuit^per peccatum,- qui in carne positi fia-
unde Isa. L : -Propter iniquitates veslras Aimisil ma- gellantur. Non vult Deus morlem peccatoris, sed;,ui
trem veslfam; hoec qui loquitur et zelans estet zelô mugis convertalur el vhsfit (Ezecli. xxxin). ->Miseri~
commoîLishoc dicit. - Est etiam novum 'genus hoc iors ergo reddit peccata patrum in filios, quia dra-
bonitalis" ejus, ut eliam post adulterium reverten- bolus et angeli ejus, qui eliam peccati paires effl-
tem et loto corde poenitentem suscipiat. Unde : Nu-n- ciunlur, indigni sunl quod in proeseiUicorriplantur :
quid tnulier si exieril a vin, el dormierit cum alio filii eorum, et qui per ipsos ad societalem peccati
viro, revertensrevertelur ad virum sutim ? etc. El ascili sunt, recipiunt in proesenli quod gesserunt,
alibi : Et postqnam {ornicata es Jn his omnibus, ut, purgati, diabolo in poena socii non efficianlur.
dixi : Revertere, etc. (Jer. ni.) Hic ergo Deus zelans Unde psalmo LXXXVIU : Visit-aboin nirga iniquitates
si requiril et desiderat animam luam sibi adboerere, eorum, etc., misericordiam autem meam non aufe-
siservat, corripit fit indignatur, velut zelélypia qua- ram ab eis. D'eusenim zelans est, et animam quani
. dam erga te usus, spem tjbi esse, salntis agnosce. B sibi despondet in fide non yull in contaoeinalione
,Si vero correplionem conlemnis, discedit a te zelus peccalispermanere, sed cito purgari. Si autem no-
ejus, secunduni illud : Propterea discedit zelus meus luerilpurgari, in interitu eorum ridehil, dicens eis
a te, etc. (Exeek.-xu.) Vide miserjcordiam et pie- Matlh. xxv : Discedite a me., matedicii,' in ignèitis
tatem Dei-;'quando-vult misereri, indignari se dicit cetenium, etc. Soiamus ergo nos ùrpraesenti corripi,
et irasci, sicut per Jeremiam dicit : Dolore et fl-a- _ut in futuro quiescamus. Unde : Cum casligamur,
gello castigaleiis, Hiencsalem, ni non abscedai anima a Domino torripimur, ne cum hoc mundo damné-
mea a le (Jer. vi). Flagellât enim omnem filiumtjuem mur r
recipil {Bebr. XH). floc autem terribile, hoc extre- -(ID.) In hoc sermone soient nos liserelici suggil-
mum, "si non corripimur pro peccatis : cum enltri larè, quod non s'ilboni Dei sermO, qui pro peccalis
ruodum peccandi excedimus, auferelur aaiobis eliam alterius alium judicat. Sed qui Deum legis man-
zelus Dei, nec ultra irasciiur. dantem haie diçent non bonum, -iuslum tamen di-
Visitonsiniquitaiem-, etc. (OWG.)Reddens peccata cunl : nec ipsi quidem possunt ostendere" quoniodo
patrum in filios, etc. Aiunt boerelici quod non boni jusliliae videalur convenire si alio peccante alius pu-
Dei senno sit,- qui pro peccalis alterius alterum di- niatur. .
- cal plecti 4 Deum tamen legis juslum dicunt, nec G (ISID.)Primum mandatum prohibet subreplionem ;
- pbssunt ostendere quomodo injuslus sit, si aiium secundum, errorem ; tertium interfîcit sseculi amo-
alio peccanle punit. Sed interior homo nosler aul ,rem; qûartuni, impielatem; quintum, crudelitatem;
dicilur. habere Deum Palrem, si secundum Deum sextum , fornicaiionem, ; seplimum, rapacitaiem;
vjvit; aut diabolum, sivolunlalem illius facit; unde octavum perimil faisitatem; nonum, muiidi ctvpidi-
Joan. vin : Vos de paire diabolo cslis, et desideria lalcm; decimum, adulterii cogitatîonem. Et nolan-
patris vestri facere mdtis. Sicut ergo semen Dei in dum quod sicut decem plagis perculiuiUur Jïgyptii,,
nobis est, cum yerbun\ Dei servantes non pecca- sic decem proeceptis scrîbuntur tabute, quibus popu-
mus, secundum illud I Joan. m, J^ui ex Deo est, " lusDei regatur et dacmones occidanlur. In duabus
non_peccat, quia semenDei manel in èo; ita cum a enim labulis scripta est lexpropter duo Testamenta
diabolo suademur ad peccandum, semen ejus susci- significanda : vel qnia sunt proecepta duo dilselionis
pimus; cum facimus quod suadei, jam genuiî nos, ^ Dei et proximi, in quibus Iota lexpendet ei prophetw
nascimur enim ejus filii per peccatum. Sed quia (Matth. xxn). In una'enim tria pracepla, qusa ad
fere sine adjutorio nonpeccamus , sicut adulterium dileclionem Dei perlinent ; in altéra vero seplem,
uemo solus committit, necesse est adulteram eon- quaa ad-socielatem proximi. Lapideae %ero iueiunt
sortem fieri, etsi non plures, necesse esl aliquem D tabulai, quia cor Judaîorum eral lapideum e! inseu-
vel aliquam ministerio sceleris adjungi : qui omnes, sibilô, durum elsiolidum; unde Ezeclî-.xxxvi : Au-
velut unus ex allero," secundum persuasionis ordi- ferûme-or Inpicleum,et dabo eis cor cameum. Et Apo-
neni, generali, ex diabolo progeniem ducunt; velol slolus ail (II Cor. ni) : Non in labulis lapideis, sed
in Iradilione Domini ,djaboIus inlra\il in cor Judas, in labulis cordis carnalibus, quoe senliant scilicet et
et p'rimum filium peccati genuil, qui solus hoc fa- iiilelligant.
cere non polua ; abiit ergo ad Scribas et Pharisseos VERS.12. •—Honora palrem, etc. Hoc esl primum
el pontifices; naseitarergo ex Juda generatio tertia, sepiem mandatorum quae pertinent ad proximuoe,
et quafta peccati. Yideamus ergo quomodo peccatÊ - Eene autem seplem sunt. Septenarius enim ex ter-
patrum îeddit Deus in filios in terliam ef quàrlam • nario constat el qualernariô: Ternarius -\ero ,animoe
progeniem, et non in ipso. Do patribus enim nîhil corgruit, qu.c est ira'scibilis, concupiscibilis etratio-
dicitur. Diabolns ergo, quia jam peccandi modum naiis. Quaternarius corpori. ' ,
excessit, tanquam vesiimenlum concretum in sa>i VERS15. —Non occides, etc. (AtiG.,guoest. 64 in
giûne non erît mund:is in hoc scecuSo: non flagel Effod.) El qvod {'ielum est : non occides, non Dulan-
 âS5 WALAFR1DI STRlBl FULD. MON. OPP. PARS L — THEOLQGICA. 256
àum est fleri contra hoc prseceptum quod le\ oc- À hoc accipiendum est intellisere, cum sibi loqui
: enim Deum limeanl ne non satis elucel. l
cidil, vel occîdi aliquem Deus jubet ille moriantur,
facit, qui jubet quod minislrum negare non li- VERS.20. — Nolite limere, etc. (AUG.^quoest. 7-4.)
cel. Sic iili cohibendi erant a peccalis, timendo scilicet
VERS.l&.—Nonmmchaberis. (IsiD.)Qu3?nlur quo- nel poenas sensibiles paterentur ; quia nondum po-
que quomodo différât non moechabetis a'h eo quod terant amare jusliliam, et tenlabanlur a Domino,
paulo post dicitur : Non concupîsces uxorem proximi «t appareret cujusmodi cessent4 non ut Deo noli
lui ? In fioenim quod dictum esl, non moechaberis,po- fièrent qualescunque essent, quem non latebat, sed
terat et illud intelligi ; nisi forte in illis dùobiis ut in1er se et sibimelipsis.
proeceptis non înoecbandi, et non furandi, ipsa opéra -VERS.21, 22. — Stelitque populus, eter (GREC,
nolala sint, in bis vero extremis concupiscenlia ipsa : homil. 6.) In quibusdam locis Seripturae bistoria ser-
quaelantum differunl, ut aliquando moechelur qui non vanda est, etc., usquead Moses'accessit ad caligl-
eoncupiscit uxorem proximi,-cum aliqua alia causa nem, in qua'eratDeus.
ipsi miscetur. Aliquando vero concupiscat, nec ei mi- Non-'facielis deos, elc. '(AOG.,quoest. Toi) Repe-
sceatur pcenam timens : et hoc fortasse les oslen- titur quod in primo proeceplo dictum est ; et per ar-
derG voluit, quod ulraque peccata sunl. " gentea elalirea, omiiia simulacra inlelligunlur, sicut
(In.) Item quseri solet utrumnomine moechiai eliam in psalmo cxm : Simulacra geulîum argenlum et au-
fornicatio tenealur, etc., usquead alqueillorum mem- rum, opéra manum hominum.
brorum non iegîtimus usus probibilus débet intelligi. VERS.2£.—Allare de terra,, etc. Ostendit ideo,
VERS.15. —Non furlum faciès, etc. (Âuc., quoesl. interdictis simuiacris , allare de lerrena materia
îl in Exod.jSeA rursum quserïlur quomodo différât, concedi, 111uni Deo hoslia et sacrillcia in eo offe-
non furlum facias, ab eo quod paulo pbst dicitur rantur.
denon concupiscendis rébus proximi? Non quod om- (GREG.,lib. m Moral., cap. 20.) Allare déterra
nis qui eoncupiscit rem proximi, furalur ; sed omnis Deo faeere-,-est incariialionem Chrisli sperare. Tune
qui furatur, rem proximi eoncupiscit. Poterat illa enim a Deo noslrum munus accipilur, euni in hoc
generalitate, ubi de non concupisçenda re proximi allari nostra humilila's, id est-super Dominicseincar-
praecipitur, etiam illud quod ad furtum perlinet con- nationis fidem posuerit quidquid operatur. In altari
tineri. ~
ergo de terra oblalum munus ponimus, si actus no-
" VERS. 17. —
16, Nonloqueriscoiiirapwximum,ele. stros Dominicaeincarnalionis fide solidamus. 1
(AoG.,ubi supia.) In eo eliam quod dictum esl, etc., VERS.25, 26. — De seclis lapidibus. (ISID.)Secti
usque ad e$ bujusmodi. G lapides sunl qui unitalem scindunt, et seipsos divi-
VLRS.18. — Cunc'us autem populus videbat vo- dunt a socielate fralrum : hos in corpore suo non ,
ces, etc. (AOG.,quoesl.72 in Exod.) Solet quseri quo- recipit Christus, cujus corporis figuram altaris côn-
modo populus videbat vocem, cum vox non ad visum, slruclio significat. Lapides non seeti ex quibus altare
sed ad auditumperiinerevideatur, t\c,usque adaudi construi jubetur, sunt qui per fidem iiiunitale soli-
quid luceat, non solemus dicere. dantur ; de quibus dicitur I Pétri 11: Vosoeslislapides
VERS.19.—-Loquerelu nabis, etc. (AUG.,quoesl,73.) mvi, cooedificatiindùmos spiiiluales. His non-est in-
Signifteaturad velus testamenlum timorémpoliusper- jectum ferrum, quia 1incorrupti sunt, et jaculama-^
tinere, s'eut ad novum dilectionem ; quamvis in ve- ligni ignita non receperunt : omnes unum allare
teri novum lateat, et in novo vêtus pateat. Quomodo faciunl in unitale fidei el concordia cliarilalis a.
autem tali populo tribualur videre vocem Dei, si
a In praeceptis decalogi enumerandis Origines et in duabus illis concupiscentiis subjugandis, videlur
Auguslinus in testimoniis Glossae initio capilis al- polius expetiisse duo dislincta prsecepla, cum sint
latisvidentur contrarias sequi senlenlias. Nam Orï- qui concupiscanl uxorem alterius, et dedignantur
genes exislimat non posse computari decem man- Q tamen divitias aut mancipia alterius concupiscere,
data nisi secundum sit : Non faciès tibi idolum et vice versa : at nemo esl veri Dei cultor qui diffi-
neque ullam similitudinem, etc. Auguslinus auiem, cullatem patiatur in idolis spernendis. Caeterum baec
licel illam Origenis enumeralionem non rejiciat, diversilas enumeran'di in re ipsa nulia -est : non
aliam tamen diversam judicat aptiorem, ut prohibi- enim ponitur aliquodproecepium ab Augusiino quod
tioneni de irioUs ac simuiacris adoraiïonis causa negatur ab Origene, aut vice versa ; sed unus prse-
faciendis, existimet esse primi praecepti explicalio- cepla ralionë cujusdam subordinalionis conjusgil,
nem : et deinde duo pivcoepta statuit ad vetita desi- quae aller ralione terbalis connexionis séparai, el e
deria cobibenda, unum quo concupiscenlia uxoris converse Nam conjungit Augustiîius piveceptum
aliénas, alterum quo concupiscenlia omnium aliarum non ïacièndi idola pioeeepto non colendi nisi unum
rerum quseproximi sunl, refrenelur. Origenem se- Deum, quia illud huic subordinalur et esl explica-
quunlur Athanasius in Sjrnopsi Scrîpturarum ; Gre- tior ejûs eliam ad caeremonias genlilium velandas
gorius Nazianzenus in carminé quo deeem prsecepla exlensio : Origenes autem ea in duo praacepla dis-
enumerat ; Chrysostomus in seeunda exposilione pertilur, quia' contextu ipso sermonis discerni vi-
Mallhaei, nom*49 ; Hieronyinus el Ambrosius cap. demur, sine ulla nota connexionis/slcut caslera sc-
vi Epislolae ad Ëphesios. Angustini autem enumera- •quenlia : Non habebis deos altenos ; Non faciès tibi
lionem eo sensu sequunlur doctores scholaslici, quo sculplile ; Non assumes, elc. Rursus illas duas con-
ipsemet Auguslinus, ita scilicet eam priori pr.»fe- cupiscenlioe duplicis probibiliones in unum pvxce-
t entes, ut tamen priorem non repnlenl incongniam. plum conjicit Origenes, propler consequenliam con-
Et resera repugnantia quam invenil pravus aiïecius texlus, qua videplur ad unam pertïnerg senlcnlinm,
1
237 GLOSSA ORDINAUIA.— LIB. EXOD. S58
CAPUT XXI. A tiam restituât,secundum Evangelii ininisterium ne-
cesse habebit. Si autem ipsa anima per errorem
VERS.1.6.— Hoecsunl judicia, elc. (AUG.,loc. necata, -post proïalum abortivum, hoc esl opus mor-
91 in Exod.) Dislinctius amodo explicanlur ea quoe liferum, in infidclilate perseveraverit, sine dubio se-
ad proximum pertinent ; nolauda locutio cum dictum ducior illius, quasi verus homicida, oelerna morte
sit Moysi: Hoecsunl judicia quoepropanes eis; caslera reus erit.
ad populum dicunlur. (AUG.,quoesl. 80 in Exod.) Quod non formalum
Si emeïis servum Hebroeum, elc. (ÀUG.,quoesl. 77 puerperium noluit ad honiicidium pertinere, eter,
in Exod.) Ne Cbristiani hic flagitarent a dominis .usque ad et ideo nondum sensibuspraedita.
suis, apostolus jubet dominis ser\os esse subditos (ORIG.,hom. 10 in Exod.) Quod si liligabunt duo
(/ Pelr. n), ne nomen Domini erdoelrina-blasphe- viri,let 'percttsserinl mulierem proegnantcm,et exieiit
melur : illud enim inde constat In mysterio esse infans ejus nondum founalus, delrimenîum palietur,
prasceptum, quia pertundi subula ejus aurem ad quantum indixeril vir mulieris, el débit pro anima
postem pra'cepit Deus, qui libertatem recusasset. sua. Quod si formatus fueiïl, dabil animam pro ani-
(GREC.,hom. 5 inEzech., tom. H.),Sciendum quia ma, oculum pro oculOj elc. Primum videamus de eo
cum activa et contemplativa"vila ex Dei gralia sint, B qui nondum formatus exieril, quomodo jubetur
elc., usque ad -quia 111a quies intima in oeiiigmaie damno pecunise percuti unus-ex liligantibus, cum
vîdetur. duo dicantur. Quid eliam hoc quod vir mulieris im-
Sex annis. (ISÎD.) In sex setatibus bujus ssecuîi ponit ei, el non eis ; et" dabil, et non potius dabunt.
servientes, septimo die, id est aelerno sabbalo, libe- Quod si infans jam formatus exierit, animam dare
rabimur, si tamen voîuerimus esseliberi dum in pro anima facile intelligimus : morte scilicet vin-
-hoc soeculosenimus peccalo. Si autem noluerîinus, dicetur peccatum. Quae autem sequunlur, opéras
perforabiiur auricula in testimonium inobedienliae, prelium est explicare. Nec enim videtur eliam
èlcum uxore et fiiiis noslris, guos praetulimus liher- infans formatus calce liligantis -percussus, oculum
tali, id est cum carne et operibus ejus,-peccaio ser- in ventre perdidisse, dentés vero omnino non ha-
viemus in seternum. bui'l. Si enim hoc ad matrem refcramus, quomodo
VERS.7-12. — Si quis vendideril fiiiam, etc. abortîens mulier oculum perdil, aut dénies dolel?
(AUG.,quoest. 7S in Exod.) Non abibit ita ici recedunt Sed es'to aut in oculo aul in dente pèrcussa aborti-
ancillai, etc., usque ad jntelligitur quod cum eo gra- vit, livofem vel vulnus accepit, quid eliam combu-
tis exibil, «on a marito separata. sluram dicimus pro combusiura? Nunquid'liliganli-
YERS.'"13-17. •—Qui autem non est insidiatus, etc. u bus viris assislens mulier Combmï poluit, ut com-
(RAB., in Ea;orf.,lom.Ji.)Homicidis non spontaneis, busiura pro combusiura solvatur?ln Deutcronomio
etc., usque ad Chrisli posuerit, salvus erit. quoque hoecfacile explicari non queunt. In Scriptu-
(AUG.,quoesl. 79 in Exod.) Si autem nolens, seâ ris tamen iisdem vocabulis et officiis meuilira animae
Deus liadiderït'in manus ejus, elc. lia hoc dicitur, nominantur, quibus utunlur vel appellantur membra
etc., usqùe ad et Judas ideo juste tradidil. coiporis. Unde Mallh. vu '. Vides feslucam in oculo
VERS.18. •—Si ïixati fuenint, elc. (RÀB.) Idem fratiis lui, et Irabem quoein oculo tuo est non vides.
BSt, si quis cum proximo conlendens duvilia mentis, El Mailb. XIII: Qui habel aures audiendi audial. El
Tel parcitale, spernëndo' scilicet vel non consulendo, Ttom. x : Quam spiciosi pedes èvangeliz-anliumpacem !
exasperavil ; et ille înfirmatus trislitia, a fervore Ne nos ergo voeabulorumsimilitudo conlurbet. Sunt
dileclionis languerit, reus per confessionem, operani ergo duo litiganles, duo disputantes et dogmalibus
p'oenilentiaeet impeusam promissae emendationis in vel quoestionibus legis, et mantes circa verloium.
medicos,, id est doctores, impendat, qui infirmum pugnas; unde Apostolus," ÎI Tim. n : Nolile conlen-
ba'Culoconsolalionis erigant, et fomentis proedica- dereverbis, etc. EtJbidem.: Quoeslioneslegis devita,
lionïim in prislinum dileclionis slaluni restituant. ^ sciens quod générant lites. Qui ergo istis in qusestio-
In correclione necessaria esl discrelio, ne qui corri- nibns litiganl ad subversionem audientium , percu-
gere débet, occidai, vel in desperalionem velodium liunt mulierem prsegnaniem., et ejiciunl infaniem
miltat. formalum vel adbuc informera. Mulier prsegnans di-
VERS.22-28. °—Si rixati fueiint. (ID.) Si quis ali- cilur anima, quas imper concepit verbum Dei ; unde:
cujus animam, posl conceptum verbi, per incuriam A timoré tuo, Domine, in utero concepimuset pepe-
vel fraudera laeserit, ni vitale germen boni operis sa- ihnus (Isa. xxvi). Qui ergo concipiunt, et slatim
num proferre non possit : eliam si ipsa adhuein fide pariunl, non mulieres existimandae sunt, sed viri et
vivens perstiterit, ul danmuni illalum per poemlen- perfecti; unde alibi : Si peperit terra in una die, et
Non concupiscesdomum pioxhni lui, nec desiderabis prqinde diversis legibus prohibeantur. Quarc toU
-uxorem ejus, neque, etc. Auguslinus autem eas in hase diversitas in re ipsa consentit : sive enim una
duo proeceptadivisit, quia, ut dixi, prsecepium-de lege, sive duabus dislinetis prohibeantur aliqua,
uxore non concupiscenda non subordinatur divitiis idem est modo falearis iisdem verbis esse eadem
non concupiscendis, sicuf nec ipsa concupiscenlia prohibiis, licet ambigas faeianl ne verba ilia unam
yeliUe volupiatis.ordinalur ad concupiscentiam pos- an duas leges. , ' y
sessionum, sed diversi geneiis vitia procréant, quai
259 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA 200
nata est gens die una simul (Isa. EX\Î). ïsta esl ergo L verbi comminui Let dividit. Propter hoc cnîin forlasse
generalio perfectorum, quae in die eadem concipitur de Domino dicitur . Dénies pecca'.orum contrivisti
et nasciiur. Pariunt autem Viri secundum illud Gai. (Psi. ni). Et alibi :\Molas leonum confringel Domi-
iv : Filioli mei, quos ilermn parturio, donec formelur nus (PsaL LVIÏ).Sic ergo per niembra dicitur loedi
in vobis Chrislus. Perfecli ergoel viri staiim pariunt, anima et percuti. Manum quoque pro manu, el pedem
id est, conceptum fidei verbum in opéra perducunt : pro pede deposcit. Manus animoe, virlus qua tenere
anima autem quos concipil, el in ventre reliriet et aliquid et cor stringere potest, ut actus ejus et for-,
noii paril, mulier dicitur. Unde Isa. xxxvn : Dolores titudo ; et pes quo incedil ad bona vel ad mala. Quia
parlas advenerunt et : et virlus pariendi non est in ea. ergo scandalizata anima non solum in fide sed eliam.
Hase ergo, inter se duobus liligantibus et scandala in aclibus dejicilur, qui per manus significantur,
proferentibus,percutiturel scandalizalur : ut verbum manus auferunlur illius^, quibus non bene operatur,
fidei quod tenuiter conceperat nondum formalum ab- el pedes, quibus non lieue incedit. Recipîel etiam
jiciat. Est enim in aliquibus formalum verbum, în combusturam, quia combussit el gehenuoe tradidil
aliquibus non formatum ; unde : Donecformelur in vo- animam. Per singula hoec oslendilur, ul percussor,
bis Chrislus (Gai. iv); Chrislus enim esl Verbum Dei. truncatis omnibus membris, a corpore Ecclesioeexci-
Damnum ergo palietur, qui excussit.Dedamnis ergo B dalur, utcoeleri videnles limorem babeant, et non
doclorem dicit Apostolus I Cor. ni : Si cujus opus ar- simililer faciant. Ideo Apostolus cum doctorem de-
seiil damnum palietur^ etc. Et ipse Dominus inEvan- scribit Ecclesioe, inter caslera prascipil, non percus-
geiio, Malih. xvi : Quid prodest homini si universum sorem (I Tint, m) : ne percutiens prasgnantes mulie-
mundum lucretur, animam autem suam perdal ? Unde res, id est animas insipientes, ponat animam pro
videlur oslendi quod quasdam peccata ad damnum anima, oculum pro oculo, denlem pro dente, etc.
pertinent, non tamen ad interiium, quia qui dam- De qualibus dicilur Matth. xxiv : Voeproegnanlibuset
num passus fuerit, salvari dicitur, licel per ignem : nutrienlibus in illis diebus, in quibus scandalizabun-
unde .ioannes dicit quasdampeccata esse ad mortem, lur, si fieri potesl, eliam ëlecti. Sciendum lamen quod
quasdamnon (I Joare. v). Quoeautem sint ad moilem, non esl perfectorum scandalizari, sed mulierum aut
non facile djseerni potest, Delicla enim quis intelli- parvulorum ; unde Matth. vvm : Si quis scandaliz-a-
gii ? (Psal. xviii.) Sed cum referuntur super quinque veril unum de pusillis islis, etc.
mnas acquisiloe alias quinque, et super duas duoe VERS.29-56. — Quod si bos comupela, etc. (RIE.)
(Luc. xix), qui mercedem hujus acquisilionis perdit, Hoc esl, si superbum molum aniini dominus, id est
damno dicitur percuti, sicut qui causam scandali in- ^ spiritus, non conslringit, et animabus interiium, vel
firmiori el muliebri animas proebuit. Dabit autem J corporibus ingerit iucommodum, reatus redundat in
secundum quod indixeril vir ejus , et dabit cum ho- custodem. Unde Proverbiorum decimo sexto capi-
nore animas discentis. Vir magister esl Chrislus, vel lulo : Cor hominis erudiel os ejus, et labiis illius ad-
qui pro Gbristo animarum doeior esl. Palietur ergo det graliam.
damnum qui conleiidit ad subversionêm audientium^ Triginta siclos. 'Hoc est secundum legis mandata,
pro anima quae nondum habuit infanlem formalum : per fidem et speni]et charitalem emendahit.
quod potcsi de scandalo caiecbumeni accipi. Potesl Argenii. Niiorem divini verbi, quo in fide Trinila-
eliam fieri ut qui lassit, instruat et reparet animoe lis el scientia decalogi instructi erant, compensa-
quoeperdidil, et cum honore, cum modeslla scilicet, bit.
cum mansuetudine, non cum lite, sicut cumscanda- Si quis uperuerit, etc. (GREC, lib. xvn Moral.,'
lum inlulit. Sed cum formatus infans fuerit, dabit cap. 15.) Cisternam aperire est validolntelleclu Scri-
animam pro anima. Formatus infans potest videri pturoe sacras arcana penetrare, etc.-, usque ad inde
sermo Dei in corde animoequoesuscepilgraiîam ba- infirmitas auditorum ad ima dilabatur.
piismalis, vel qui evidenlius et clarius 3-erbumDei Si bos alienusJelc. (AUG.)Non hpc in solo bove
suscepit. Reddet ergo qui percussil, animam pro . servandum est, sed in oinni pécore; a parte enim
anima in die judiciij'-scilicet apud euni judicem qui lolum inlelligitur. Sed hoc de carnibus occisi peco-
potest animam et corpus perdere in gehennam. Vel ris fieri non potest, quo non vescunlur.
ut qui sibi conscius fuerit tanli scandali, ponat ani-
CAPUT XXII.
mam suam pro anima scandalizaii, et usque ad mor-
tem dei operam quomodo ad fidem restituatur. Po- VERS.i. — Si quis furalus fuerit, etc. (STRAB.)
nat oculum pro ôculo : si oculum animoe loesii. id Secundum litleram quinque boves pro uno bove, et
est, intelleclum ejus turbavit, auferatur oculus ejus quatuor oves pro uno bove reddunlur : quia bos
ab eo qui proeest Ecclesioe,id esl inteilectus. Si dén- quinque utiïtates habet, eus quatuor. Bos enim ini-
iera loesit, qui suséipiens cibum verbi Dei commi- molatur, aral, pascil, laciat, el corium diversis usi-
nuere vel molaribus terere solebal, ut sublileni ad bus rainistral; ovis vero immolatur, et pascit, lac
venlrem animoeiransmitterel sensum : si hune den- et lanam tribuit. Allegorice vero per bovem 3udasus
tem ille vexaverit et evulserit, ut contritione ejus quilibet intelligilur, quem si quis Judoeusvendiderîl,
non possit anima subtiliter et spiritualiter suscipere poenoeleg^s subjacebil, quoe continelur in quinque
verbum Dei. auferetur dens ejus, qui non bene eibos libris Moysi. Per ovem Chrisiianus, q<u Chris)uni
 £61 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD. 262
imitatur, de quo dicitur : Sicut ovis ad occisionemh dicatores Evangelii monet ne superfluitatem appe-
^duclus'est (ha. LUI). Si quis banc vendiderii, qua- lant, sed habentes vlctum el vestilum, his contenti
tuor oves reddal, id est secundum inslitulionem sint, secundum illud Matth. x : Gratis accepistis,gra-
quatuor Evangeliorum poenitenlîam agat. tis date.
VERS.2-5. — Si effringehs fur domum, sive suf- VERS.26, 27. — Si pignus, etc. (AUG., loc. S9.)
fodiens, etc. (Am.,quoest. 84 jn Exod.) Si perfodiens Genus pro specie posuit : sic enim dictum est ac si
inventus fuérilfur et percussus mortuus fuerit, etc., de omni veste pignus dederit, cum de illo se speeia-
usque ad jarn enim plus esl quam fur. liter dicere ex consequentibus Scriptura leslatur,
VERS.6-15. — Si egressvs ignis, etc. (RAB.)Ignem qui non habet nisi eam vestem undenoele operia-
- succendimus, cum correctionem subditîs proepara- tur.
mus, ut spinas vitiorum consumamus. Sed videndum (GREG.,Iib, xvi Moral., cap. 2.) Pignus, peccati
est ne cum vitia persequimûf", virtules lasdamus, et confessio.Proximus enimdebitor nosler efficitur,etc.,
eis qui fructum bonorum operum proferre coeperant, usque ad a nobis mox relaxatum senliat quod deli-
ante maturitatem noeeamus. Qui hôe ergo commi- •quit.
seril, dignam 'poenitentiam gerat, et quod per iner- VERS.28. — Diis non delrahes , etc. (AUG.,quoest,
liam lassil, sludiose restituât. B 86 in Exod.) Quoeritur quos dixerit deos, etc., ùsque
Spicas. Teneros audilores nondum admaluritatem ad vél lalrioe obsequiis honorari.
frucius periingenles : quorum vilia -qui acerbe et VERS.29-51: —Décimas tuas, etc. (ISID.in Gen.,
indiscrète repreli'.ndil, quasi ignem in spicas im- tom. V.) Per primilias frugum vel primogenitoruhi
mïttit, nec ad maturitatem pervenire sinil. primitîva bonorum operum ostenduntur, etc., usque
VERS. 14-16. — Qui a proximo, etc. A proxinio «d'et pcrfeclionis donatur effectus.
mùtuum postulamus, cum pro aslerna remuneralione
CAPUT XXffl. v ; .
curam Dominici gregis suscipimus. Sed si lîmorem
Dei, quasi pecuniam exigentis, semper ante oculos VERS.5. — Pauperis quoque non tnisereberis in
cordis ponimus, quasiln prassenlia ejus semper su- judicio.'(kvG.) Né scilicet contra justiliam pauperi
mus. Unde H Cor, v : Scientes timorem Domini, ho- faveas causa" misericordioe. Bona est misericordia,
minibus suademus. Et alibi, II Cor. xn : Quasi coram sed non débet esse contra judicium. Judicium autem
Deo, in Chrislo loquimur. Mors ergo aut débilitas dicit Scriptura, quod justum est. Ne quis autem pro-
pecoris pastorî non imputalur, si ejus curam stre- pter hanc sententiam Demn putel prohihere miseri-
nue gessit, et quasi Deo proesenle; aliter damnum cordiam, opportune sequitur :
reddere eompeliitur. TJndeMatth. v : Non exibil inde, G VERS.i.-Q. — Si occurreris bovi inimici tui, elc.
donec reddat novissimumquadranlem. Quasi fac misericordiam eliam erga inimicos luos,
VERS.17. — Si pater mrginis, elc. (RAB.) Sensus cum potestas est a judicando libéra ; non enim cum
sententias historicus, de qua nascitur oralio. Si ergo reducis erra'nlem bovem inimici et reddis, inter alî-
historieus sensus regnum charilalis oedificat, cupidi- quos judex résides.
talis dissipât, non est necesse allegorice exponi. Le- VERS.7-9. — Mendacium fugies. (RAB.)Veritatem
clor tamen sententiam dote reetoefidei honorare débet -el judicium amat Dominus: et ad hoec exsequcnda
et ïntactam sua expositione rélinquere. - populum suum hortatur, quia non est personarum
VERS.18-20. — Maleficos non paliens vivere. Qui acceptor.
prasstigiis magicoeartis et diabolicis figmenlis agunt, 'VERS. 10-12.'— Sex annis seminabis termm tuam.
boereticos intellige, qui a consorlio fidelium qui vere (AtiG.),Quoeriturquid colligantpauperes, si in seplimo
'
Vmml, exeommunicandi sunt, donec maleficium er- anno ita parcilur lerroe, etc., usque ad sex annos
roris in eis-morratur" cum colliguntur quoeseminanltir.
VERS.21. — Advenantnon contristdbis. (RAB.)Di- (RAB.)In senario perfectio operum, etc.,«s7!ie ad
leetionem proximi per misericordioe compassionem ^ qui seminat in benediclionibus,in benediclionibus et
commendal, ne furoris aut avarilioe slimulo com- melet.
nioli, jus naturoe negligamus. Sed quoe volumus ut VERS.13.—Et per nomenexternorum deorum, etc.
faciant nobis homines eadem illis faciamus, et quoe Per nomen suum jurare permittit, non quod bonum
joluraus fieri, non faciamus. sitjurare; sed quia sciebal homines pronos ad ju-
VERS. 22-21. — Viduoe et pupillo non nocebitis. randum esse, non vult ut jurent per nomina exterio-
(RAB.)In vidua, sancta Ecclesia, quoe in,die judicii rum deorum, ne frcquenli juramento îndueantur ad
exspeclat Christum, quem modo non habet pressen- cullum edïum. Sic et hostias non approbat Deus,
tent in pupillo, Christianus populus, cuiniortuus esl mavull tamen sacrificari sibi quam idolis.
nrandus pater, et Babylonia mater, accipi potesl •. VERS.14-18. — Tribus vkibus per singulos a mos}
quam-prohibet contristari per perseculionem vel fa- etc. Fidem scilicet sanctoeTrinilatis hicexigil Deus:
slum mundanum, ne forie talis insectalio ad perni- in Pascha enim immolatur Filius, in Pentecoste datur
ciem ^orum spirilualem pervenial qui eos frustra Spiritus sanclus, in Scenopegia paternoe majestatis
odiis el contumeliis molestant. potenlia dèclaratur. .
VERS.25. — Si pecunia mutuam, elc. (RiB.) Proe- Tribus vicibus per singulos annos, etc. (RAB.)liée
fiC5 WALAFR1BI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. . 204
esl omiii tempore proesentis viloeel in saiictas Trinï- A , quam sibi vinaicaus, in ammoenostras recessu es-
talis confessione, per fidem el spem el chariîalem terminat Israelem, id est reruni summarum con-
bonorum operum obsequia Deo crealori vestro exbi- lemplationem, et adversari non desinil : non enim
bebitis. Pasclia enim celebramus mense novorum, possunt virtutes cum viliis morari. Sed cumah Israe-
cum per sanguinem Agni immaculati ab jEgyptia lilis, id est a virtutibus, fuerint vitia superata, îoeum
servitule liberati, per spirituales aquas'de veteri ho- quem concupiscenliasvel fornicalîonis spiritus possi-
mine in novum iransimus, non in vetustale îilteroe, debal, castitas oblinebit : quemfuror ceperal, patien-
sed in novilale spiritus, quo in lerram promissionis lia vindicabit; quem tristiliamortemoperans occupa-
per gratiam Christi pervenimus. Solemnitalem vero verat, salutaris etplenagaudioloelilia possidebitjquem
mensis primiiivorum celebramus, cum operum no- acedia vaslavit, excoletforliludo ; quem superbiacon-
strorum, voluntalum, el sermonum primitias Domino culcabaf, humililas honestabit. Itaque singulis viliis
consecramus; solemnitalem quoque in exilu anni, expulsis, eorum Ioca, id esl affeclus, virtules contrarias
quando congregalis frugibus, id est virtutum fructi- possidebunt : quas filii Israelis, id est animas Deum
bus, ad finem vitoe et inlroilum regni eoelestîs per- videnlis nuncupa'ntur : qui cum universas cordis
venire contendimus ; in lahernaculis seplem diebus expulerint passiones, non lam aliénas possessiones
commémorantes, quia per omne tempus vitoe proe- B 1 rapuissequam proprias récupérasse credendi sunt;
sentis peregrinos nos esse agnoscimus, nec requiem quia secundum velerem iraditionem, lerram Cha-
hic, sed in futuro requirimus, sedulo curantes ne in nanoeorum filii Serai in divisione orbis sortiti sunt,
conspeclu Dei vacui appareamus. quam Chananoeiviolenter possederunt : unde justo,
Solemnitalem quoque, etc. (RAB.)Màturis scilicet, judicio Dei evpulsi isunt. Voluntas quoque Domini
frugibus, quando fructus totius anni eollecti sunt, possessionem cordis | nostri non viliis sed virtutibus
in seplembri scilicet quem Hebroei Chaldaico voca- deputavit, quoe post prasvaricationeni Adoe insole-
bulo thisri, nU?.1 MacedoneswepêEpatovvocant. In scentibus viliis, quasi Chananoeis,a propria regione
cujus principio Judoeiferiantes araplius tuba canunt depuis» sunt. Cum,vero per Dei gratiam diligenlia
quam in coeteris mensibus, etplura offerunt, in-quo îiostra et labore nostro restituuntur, non lam aïie-
dies expiaiionum, et dies scenopegioequiulo deoimo nam terram occupant quam recipiunt propriam.
die, qui est solemnilas Tabernaculorum. VERS. 25-27. — Benedicam panibus luis, etc.
VERS.,19. — Non coques hoedum, etc. (AUG., (AUG.) Alia littera : Benedicam panera el vinum
quoest. 90 in Exod.) Quomodo inlelligatur, ad ver- tuum, elc. Quamvis lias promissiones possint et spi-
borum proprietalem nescio ulrum possil reperiri, ritualiler intelligi, etc., usque ad quoeimpii non ac-
etc., usque ad postea vero passi sunt non agni in G I cipient.
lacté, sed arietes in gre^e. VERS.28. — Emiltens crabrones. (AUG., quoest.
( STRAB.) Moraliier. Hasdus, id est peccator, '95.) Emitlam vespas, etc. Hoc promillit Deus, etc.,
non est in laclc malris coquendus, id est blanditiis usque ad si aliquid a Chrislo dicitur.
dissolvendus,, sed aspere increpandus et redar- Alia littera. Emitlam vespas ante te, jet ejiciet
guendus. Amorrhoeos,etc. Aipluraliad singularem numerum
VERS.20, 21. — Ecce ego mitiam angelum, elc. se'-eonveriit. Inlelligitur autem ejicietAmorrhoeos,
(RAB.) Josue significat ducem populi, qui ideo an- vespa, scilicet sicut locusla, sicut rana, non qubd~
gélus dicitur, quia ad vohinlatem Domini anniin- una sit, sed per singularem inlelligitur pluralis.
liandam mitlitur ; ayyû.oç enim Grasee, nuntius di- VERS. 29-55. — Non ejiciam eos a fade, elc.
citur. (STRAB.)Génies istoe vilia significant, -quas nec si-
VERS.22. — lnhnkus ero, elc. {GHEG.)Radix mili, nec uno tempore în sanctis exstinguuntur, ne
cuncti mali soperbia est, de qua dicilur Eeeli x : inonsira terroe multiplicentur, id est ne in superbiani
Initium omnis peccati superbia. Sunl autem ejus eriganlur et vanam gloriam et hujusmodi. Nam cum
«oboles seplem principalia vitia, inanis gloria, invi- sancli contra majora vilia pugnant et vincunt, relin-
Jia, ira, irisiitia, avarilia, veniris înglmies, luxuria. quunt minora,et permitluniurdominari, ne per ela-
El quia his septem superbîoe viliis nos caplos doluit lioneni gravius corruant. Unde Paulo datus est sti-
Redemptor nosler, ad spirituale liberationis pras- mulus carnis ad custodiam humililatis (I Cor. xxn).
lium Spirilu septiformis gratioeplenus venit.
VERS.25, 24. — Proecedetque te angélus. (RAB.) CÀPUT XXIV.
Josue populuni Israeliticum in lerram promissionis VERS.1. — Moysiquoque dixit : Ascende ad Do-
induxit, seplem génies ejieiens, idolaque el aras minum, lu ei Aaron, etc. (AUG.,quoest.85 in Exod.,
eorum destruens. Myslice verus Jésus bas génies tom. in.) Usque ad hune loeum Scripturoejuslifica-
cum simuiacris suis exterminât, cum septem princi- tiones intelhguntur,, etc., usque tid justificationes
palia vitia et omne idolum inimici de cordibus no- s;ero Lalini eas esse dicunl quas Grasci SIX.KIWUKTK
stris expellit, ut naluroe noslras lerram secure pos- dicunt.
sideamus. Tu el Aaron, elc. (STRAB.)Moyses et Aaron et
Quos ego tonteram. (CHRTSOST.) Habet unumquod- Nadab et Abiu. Per hos quatuor viri evangelici si-
que vitiuni in corde noslro propriam mansionem, gnificanlur, qui scilicet evangelica proeceptas'equun-
ii
 265 GLOSSA ORDLNAK1A. — L1B. EXOD. 266
tur. Per septuaginta vero (qui constat ex sepienano A ad quod modo memoratur nondum vocabatur Jésus,
decies scilicet duclo, vel ex denario septies muliipli- sed quando scriptum est.
cato) significanlur illi qui Spiritus sancti gratia ad- (BED.) Josue Christum nomme et actione signifi-
juti, adimplentes denarium legis, tendunt ad con- cat; qui minister Moysi dicitur, quia Christus non
templationem Conditoris. Vel ad litteram de quibus venit legem solvere, sed adimplere (Matth. v). Moysi
dicitur Num. xi : Assume tibi septuaginta viros, etc., vesligia in omnibus sequitur, quia in cuuctis quoe
de quibus. Heldad et Meldad fuerunt. scripsit'Moyses, typice designatur, quasi cornes in-
VERS.2. — Solusque Moyses ascendet ad Domi- dividuus, si bene quasritur, invenilur. Unde Joan. v :
num. (RAB.)Prius praseipitur ut Moyses et Aaron, Si crederelis Moysi, forsitan crederelis et mihi.
NadabelAhiu, et septuaginta seniores, ascendant ad (BED,.,de Tabemac, lib. i, cap. 1, tom. H.) Aaron
Dominum. Et stalira subjungitur quod solus Moyses (rrSlH)mons fortitudinis, Hur("Yin)interpretaturi0nis
ascendat ad Dominum, casteri non appropinquent, sed vel lumen, etc., usque ad el ad dileclionem Condito-
adorentprocul. Ubi moralilerinstruimur vires nostras ris animtis inardescit.
perpendere, nec ultra posse nostrum arcem con- VERS.15. — Cumque ascendisset Moyses,*(BEDA.,
templationisatlingere, sed quantum divina clemen- ibid.) Sicut mons allitudinem' perfectionis, etc., as-
lia vocat, et régula Scripturas provocat. B que ad coelesti benedictione prolegit.
(GREG.)Moyses ut sublimia Dei prascepta perci- VERS.16.—Et habitavit gloria Domini. (ID., ibid.)
peret, alta conscendit; et ut interna penetret, ab Non modo sublimilas, sed et nomen montis, etc.,
externis tumultibus occultatur : quia viri sancti usque ad in septimo quiescere jubemur.
qui exlerioribus oflficiisdeservire necessitate cogun- Tegens illum nube. (ID., ibid.) Sex diebus nube et
lur, studiose semper ad cordis sécréta confugiunt, gloria Domini tegitur,ete., usque «dut adsublimiora
ibique cogitationis intimoecaeumen ascendunt, et divinoevisionis et collocutionis dona pervenirel.
legem quasi in monte percipiunt, dura, poslpositis VERS.17. — Erat autem species, etc. (io., ibid.)
tumultibus aclionum temporalium, in contempla- Quasi ignis ardens species glorioe Domini apparaît,
lionis suas verlice supernoe volunlatis sententiam etc., usque ad tametsi plene illos sequi non va-
perserutantur. leant.
VERS.3-5. — Faciemus (AUG.,quoest. 95.) No- VERS.18. — Ingressusque Moyses, etc. (ID., ibid.)
tandum quod iterum populus, etc., usque ad appre- Moyses médium nebulas ingressus ascendit in nion-
- henderunt justitiam. tem, etc., usque ad ut per eorum observanliam ad
VERS.6-9. — Tulit itaque, etc. [ID., quoest. 98.] salulem veniant oelernam.
Notandum estnunc primum sacrificasseMoseni, etc., {
fuisse CAPUT XXV.
usque ad nam decalogum in tabulis lapideis
scriptum postea patet. VERS.2. — Loquere filiis Israël ut tollant mihi pri-
Crateras. Cratera, sive crater, dicitur àno TOO mitias, etc. (BED., de Tabemac, lib. i, cap. m,
v.poxzïv,quod est capere, eo quod sit multi vini ca- tom. H.) Primilias bonorum Deo ofl'erimus, cum ho-
pax. num quod agimus, totum divinoe gratioetribuenles,
VERS.10, 11. — Sub pedibus. Deus non loco et loto corde profitentes quod nec initium Lonoe
' conlinelur, nec situ
corporis membra ponit, sicut actionis vel cogitationis nisi a Domino possumus ha-
esl nostri corporis sedere, et jaeere, stare, et hujus- bere ; mala vero semper a nobis diabolo msligante
modi, quoetantum corporis sunt. Deus autem spiri- el coepta et consummata, nec nisi Domino donanle
tus est. Quod ergo se ostendit specb corporali, vel laxanda.
sîgnis corporaliter expressis, non ^ubstantia ejus VERS. 3-6. — Hoec sunt autem quoe aceipere de-
apparet, quoeest quod ipse est, sed assumptio for- betis, etc. (ID., ibid.) Cuncla quoe sibi Dominus ad
niarum'visibilium ejus omni potenlioe subjacet. faciendum sanctuarium materialiter offerri proecepit,
VERS.12. — Ascende ad me, etc. (BED.,lib. i de ™ nos quoque, qui spirituales filii Israël, id est imila-
Tabarnac, cap. 11, tom. H.) Locuturi de figura •* tores Deum videntis populi esse cupimus, spiriluali-
tabernaculi, etc., usque ad ut Ecclesia per orbem ter_offerre debemus : ut per bas oblationes volunta-
cunctarum gentium linguislocutura designaretur. rias ipsi sanctuarium in nobis faciamus, ut ipse ha-
Daboquetibi. (ID.)Huic simile est illud : Docentes bitare in noslro corde et sibi mansionem consecrare
eos servare omnia quoecunque mandavi vobis (Matth. dignetur.
xxvm). Non ergo Moyses, non apostoli, vel quilibet, VERS.7.—Lapides onychinos, etc. (ID.,ibid.) Hase
alia débet docere quam quoe Dominus docuit, et offerimus, etc., usque ad addita bonis operibus mar-
consilii decrelo observanda prasscripsit, in quibus tyrii mérita signanlur.
vitam asternam nos habere voluît, sicut de his pras- VERS. 8. — Facientque mihi sanctuarium. (ID,,"
teriri quidquam non oportet : sed omnia quoe man- ibid.) Osiendit Dominus Moysi tabernaculum in
davit, auditoribus committere necesse est. monte, etc., usque ad prasclaram multitudinem san-
VERS.15. — Surrexerunt Moyses et Josue. (AUG., clarum animarum recepit.
quoest. 103 in Exod.) Josue non eommemoralus in VERS.9-11. — Juxta omnem similitudinem, etc.
illis quatuor siibilo cum Moyse apparet, etc., usque (ID., ibid.) Imilarî debemus angelos diligendo Deum
PATROL. CXIII. 9
267 WALAFRIDI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 268
et proximum, etc., usque ad et post banc vilain in A iunde Gant, n : Introduxil me rex in cellam vina-
illud tabernaculum, quod imitaris, introducat. iriam, el ordinavitin me chaùtaiem.
Omnium vasorum. (BED.)Vasa tabernaculi, singuloe VERS.25. — In altiludine eubitum, -etc. (BED.,
personas angelorum, ex quibus Jérusalem, maler 1ibid.) Quod altitudo eubitum et semissem habet, etc.,
omnium nostrum, in vera pace et unitate «onsi- iusque ad non per plénum eubitum figuratur.
stit. VERS. 23. — Faciesque illi labium., etc. (BED.,
Sicque facielis illud. Arcam, etc. (ID., ibid., cap. jibid.) Labium aureum fit in mensa per circumitum.
4.) Arca fieri proecipitur, etc., usque ad sed in simi- < etc., usque'ad pro diversitale meritorum, gloria sin.
litudine carnis peccati venit. _ igulorum. |
Cujus longitudo(ID.) Quasritur cujus quantitatis sit VERS. 2 4. — Coronam, etc., et super illam altérant
isle cubitus, etc., usque ad unde palet quia illum coronam. i (BED.,ibià.) Corona aurea addilur, cum
désignât eubitum quem duo palmi faciunt. per Evangelium his qui mandata custodiunt, etc.,
Latitudo. (ID., ibid.) Unius -cubiti latitudo pro usque ad quod ei subliniior gloria in receptione
dispensalione Dominicas charilalis, etc., usque ad corporum servetur.
ubi eum loto corde diligamus, intremus. - VERS.26. — Per singulos, etc. (BCDT,ibid.) Mensa
(ID.) Myslice.Longitudo arcoelonganîmitalem Chri- g tabernaculi quatuoïi pedes habet,-etc., usque aden-
sti, etc., usque ad quia tarditatemdiscipulorum Ion- trent in regnum coelorum.
ganimiter ferebat. VERS.27.—Ut mïtiantur veclesper eos. (ID., ibid.)
Altitudo,cubilum,eic. (ID.,ibid.) Habet arca eubi- Per circulos mittuntur veetes ad subvehendam meu-
tum in altitudine', etc., et usque ad hoc tanlillum non sam, etc., usque ad Domini mensam cum panibus et
nisi ab illo habemus. vasîs in quatuor circulis portant.
VERS.12-15. — Et quatuor drculos, elc. (GREG. VERS.29. —Pdrabis et acetabula ac phialas. (ID.,
Past., cap. 11, tom. III.) Arca, Ecclesia, etc., usque ibid.) Varia vasa quoe fiunt ad offerenda libamina,
ad quoein vobis est, elc. etc., usque ad unde : Quis pulas esl fidelis dispensa-
Duo circuli. (BEDA,ut supra.) Quia in figura qua- tor et -prudem (Luc. xn) ?
tuor animalium, etc., usque ad quoead futuroe vitoe VERS.29. — Parabis acetabula, etc. ( GREG.,
gloriam pertinent expresserunl. hom. 6 in Evang., tom. II.) Quid per phialas et cya-
VERS.16. —Teslificalionemquam dvbo. (ID., ibid.) thos nisi mensura prasdicalionis accipïtûr 1?etc., «s-
De qua Apostolus, etc., usque ad judicem omnium que ad sed eliam parva et sublilia, quoequasi per
docuit soeculorum. gustum notitiam proeslent.
VERS.17. Propitiatorium. (ID.) Propitiatorium ta- Q (IDEM.)Àlius doctrina veritatis plënus audilores
bula erat aurea ejusdem mensuroe cujus arca'; sic inebriat, el quasi phialàm porrigîtT: Âlius explere
dicta quia ibi Deus Moysi apparens, et cum eo lo- quod senlit non valet, sed etiam quia utcumque de-
quens, propiliabatur populo, et misericordiam signi- nuntiat, per cyathum gustum proebet. Qui ergo per
ficat, unde bene super arcam-eral, quia misericor- doclrînam sapientioe ministrare phialas non possunt,
dia ejus super omnia opéra ejus. quantum pro divina largilate sufficiunt, propinent
VERS.18-21. — Duos quoque cherubim, etc. (ID.) proximis cyathos verbi.
Propter societatem angelicoepacis, quas minus quam VERS.50. — Et portessuper mensam panes propo~
inter duos haberi non potesl. Gherubim autem auge- silionis in conspeclu meo semper. Josephus dicit duo-
licam mililiam signiûcat : a'ngeli vero summa con- decim panes ex simila fieri, singulos ex duabus de-
cordia et quiète Christum conlemplantur ; unde èimis, qui Sabbato super mensam sex hinc et sex
versis ad invicem vullibus propitiatorium respiciunt, inde ponebantur : super quemque patena'aurea cum
quia illam beatitudinem se habere Dei gratia îlilel- pugillo thuris, el sic. servabantur usque ad aliud
ligunti Sabbalum, in quo Unis cremabalur ;-panes vero sa-
(GREG.,hom. 6 in Ezech.) Duo cherubim, qui pie- eerdotes eomedebant calidos cum thure reponentes.
niludo scientioedicuntur, etc., usque ad si aliud pro- D Et pones super mensam, elc. (BED.ubi^upra.) Bene
milteret quod aliud negaret. panes propositionis vocantur, quia semper débet
(BEDA,ibid.) Numéro singulari cherub, 2YO plu- patere sermo salutis cunclis fidelibus, nec unquam
rali autem cherubim D'p.TD dicitur, etc. , usque déesse oporlel in ecclesia verbum solatii : quod
ad bene expansis alis ad volandum aplatis desi- Dominus per proecones veritalis mundo proponens
gnantur. in conspectu suo apparere, et usque in.finem his qui
VERS.22. — Inde proecipiam, etc., super propitia- esuriunt et sitiunt justitiam ineessanter abundare
torium. (1$., ibid.) Super propitiatorio,etc, usque ad voluit.
unde Habacuc ait : In medio duorum animalium in- VERS.31. — Faciès et candelabrum, etc. (GREG.,
notesces(Habac. m). hom. 6 in Ezech.) Candelabrum Christus est in quo
"(BED.,ibid.) Potest in arca Ecclesia figurai!, etc., natura huinaniialis fulsit lumine deitatis, etc., usque
usque'ad quo ipsa in fundamenlo summasveritalis ad scyphi ergo et sphasrulas ad laborem pertinent,
stabilîta consistant. liiia ad retributionem.
(BED.,ibid.) Mensa de lignis Setini, etc., usque ad Fades et candelabrum ductile de auromundissimo.
 269 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. EXOD.
(BEDA,ibid.) Candelabrum tabernaculi, etc., usque A Ut luceanl, etc. (\v.,ibid.) Lucernas candelabri
ad et elaritatem verbi omnibus prasdicando et fa- ex adverso tabernaculum illuslrabant, cum Chrislus
ciendo ostendit. plenus gratia et verilale omnibus tribuebat de sua
Et calamos, scypkos et sphoerulas.(ID.,ibid.) Scili- plenitudine ; mansuelis et pauperibus yerbuni Evan-
cetprasdicatoresdehastiliproeedentes, elc, usquead gelii committens; poemtentibus medelam indulgen-
quoeanimahus sanctïs, id esl, floribusvernat oelernis. tias conférons. Nunc lempus esse parcendi in fu-
VERS.52.— Sexcalami, etc. (In., ibid.) Senarius ture universalis judicii tempus affirmans.
în quo factus est mundus, etc., usque ad undePau- VERS.58. —Emunctoria quoque, et ubi'quoe. (ID.,
lus : Gratia Domini noslri Jesu Christi et charilas ibid.) Divina verba, quibus manifeste signalur in
Dei, et eommunicatiosancti Spiritus, sit semper cum plurimis non legis lilteram, sed.spiritualem sensum
omnibusnobis. esse servandum : unde : Si circumeidimini, Chrislus
Tresexuno. (ID., ibid.) Très calanii ex uno ïatere, nihil vobis proderit.
etc., usque ad visione ejus fruetar. (ID., ibid.) Emunctorium, et vasa^ ubi quoe emun-
(ID., ubi supra). Fiunt scyphi in candelabro ad nu- cta sunl exstinguuntur, etc., usque ad dicens : Sive
cis modum, etc., usque ad quia continentes illius prophelioe evacuabunlur, sive linguoevessabuni, etc.
rlemporis très ordines sanctorum eadem distinctione B 'Emunctoria quoque, etc. (ID., ibid.) Sunt quoedam
temporum habuerunt. in Scripluris prascepta, etc., usque ad et alibi : Ecce
VERS.53.— In nucis. (ID.) Nux Ecclesiam sîgni- nova fado omnia.
ficat, unde : Descendit in hortum nucum. Nux enim VERS. 59.— Omne. (ID., ibid.) Hoc est corpus
dulcem fractura habet intus, qui nisi fracia testa Christi cum ipso capite, scilicet omnes electi, etc.,
non ostenditur foris : sic 'sanctorum vita suavilalëin usque ad quia merito scelerum in abyssuni gravanlis
gratioein corde conservât, quoe non cognoscîlur ex- poenoedecidunt.
terius nisi, soluto carnis domicilio animoe, in coelesli VERS.40.—Inspice. (ID., ibid.) Ostensum est Mosi
luce sese conspiciant. in monte exemplar candelabri quod faceret, etc.,
(ID.) Tertius similiter calamus très scyphos et usque ad exemplar auditoribus exsecutione opeiïs
sphoerulas, et tria habet lilia : quia multi conjugati et verbo doctrinas ostendit. /
anie legem, sub lege et sub propbeiis erant, qui
CAPUT XXVI.
verbum Domini audire, et viam ejus currere et bo-
'
norum operum prasmia exspeclare gauderent. VERS. 1. — Tabernaculum vero ita et fiet, elc.
(ID.)Item ex alio Ïatere primus calamus, secundus (BED., lib. il de Tabemac, cap. 3, tom. II.) Ta-
et lerlius, très scyphos et sphoerulas; tria quoque 1£" bernaeulum, quod fecit Moyses in solitudine, et
habebat lilia": quia in utroqueTestamento in doctori- templum quod fecit Salomon in Jérusalem, etc.,
bus, in conlinentibus, et in conjugatis Deo devo- usque ad et copula divinoeet proprias dileclionis jun-
tis très fuerunt ordines temporum distanlia. In pri- gautur.
•miliva scilicet ecclesia de Israël 3 in nostra ele- (h.,ubi supra.) Potest figura utriusque sauctuarii
clione de gentibus, in ultinia colleclione reliquia- ita distingui, etc., usque ad_mirabili figurarum va-
rumjsrael, qui omnes suo lempôre verbo vitoein- rietalè depingit.
ebriali, in via pacis properâre, candorem perpeluoe De bysso retorta et Ityacintho ac purpura coccoque
lucis videre desiderant. bis tinclo variatas. (ID., ubi supra, cap. 2.) In his qua-
VERS.54. — In ipso autem candelabro, etc. (ID., tuor cortinarum coloribus, etc., usque ad purpura
ubi supra.) Diximus ipsum candelabrum, etc., usque sanguinei coloris et de conchyliorum sanguine tin-
ad sed innovata per spiritumxorda capiunl. ctadevôla Deo corda figurât, et pro Deo mori pa-
~
VERS.35. — Sphoeruloequeper singulos et lilia. Tata. ^_
' VERS.2. — Longiludo corlinoe unius habebit vi-
Sphoeruloesub duobus calamis, etc.
(ID., ibid.) Sunt per singulos scyphos sphoeruloe. ginli octo cubitos, latitudo quatuor, elc. (ID., ibid.)
simul et lilia, «te, usque ad unde : Loeva ejus sub " Si ab uno usque ad seplem omnes in erdine numé-
capite meo, et dextera ejus amplexabitur me. ros pleno ordine numeraveris, usque ad ut per fidem
(ID., ibid.) Scjphi, sphoeruloeet lilia sub duobus et opéra bona ad requiem tendat.
calamis sunt, etc., usque ad omnis plenitudo divini- Unius mensuroe, etc, (ID., ibid.) Etsi variante pi-
talis corporaliter. «tura cortinoe differebant, una tamen erant omnes
VERS.36.—Etsphoeruloeigituretlcalâmi.](lï>.,ibid.) longitudinis et latitudinis mensura temperatas, quia
Omne opus candelabri, etc., usque ad unde : In tri- eisi donationeshabent electi différentes, unus tamen
bulations dilatasti mihi, etc. Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et
VERS.57".— Faciès. (ID.)Lucernas septem, septem Pater omnium.-
sunt dona Spiritus sancti, qui in Chrislo semper (ID., ubi supra.) Narrât Josepnus, etc., usque ad
manserunt, *t fidelibus secundum voluntaiem ejus quasi una decem cortinarum connexione tabernacu-
distributa sunl : bas super candelabrum pomintur, lum decoratur.
quia requievit super eum Spiritus sapientias el in- VERS.4. t—Ansulas hyacïnthinas in lateribus, elc.
Jelleetus (IsaL xi). - (ID., ibid.) Ansulis
hyacinlhinis cortinoe invicem co-
 271 WALAFRIDISTRABIFULD. MON.OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 272
puianlur, etc., usque ad et in ea se perpeluo man-- A VERS.9. — Sextum sagumin fronle. Mysticevero
suros confidunt. in fiante tecli sextun^sagumduplicalur, cum omnes,
(BEDA, ibid.) Proeccptumest quoque fieri fimbrias s qui sanclam intranl Ecclesiam,ita fide et sacramenlo
per angulos palliorum, etc., usque ad a quatuorr Dominicoepassionis initianlur, uthujus quoque imi-
ventis collectî, indivisibilisocietate conjungemur. tatione semper sibi vivendumesse intelligant. Quasi
VERS.5. — Quinquagenas, elc. (ID., ibid.) Ini enim in ingressu sextum sagum duplicatur, ut Do-
qninquagesimoanno, etc., usque ad et in cujus per- minicoe passionis sacramenta consequamur et ex-
ceplione veraciler quiescitur etgaudelur, recte figu-- emplis instruamur. ' De sacramentis ait î>etrus :
ralur. - Quiregeneravil nos in spem vivantper resurreclionem
(ID., ibid.) Quinquaginla^ansulas habent cortinoe, > Jesu Christi ex morluis. Dicit et de imîlatione pas-
quia dono Spiritu sancti agitur, ut in societateî sionis: Chrislo igilu)-passo in carne, et vos eadem
pacis, quoeest vinculum perfectionis, sibi invicemi cogilalionearmamini.
copulentur electi : futuroe quoque spes et memo- VERS.10. — Faciès el quinquaginla ansas in ora
ria socielalis el pacis, quoe in bac vila babelur,, sagi unius. (BEDA, ibid.) Ui hoec supra in cortinis
lemporibus vel locis discretos una facit pieta te con- exposuimus, etc., usque ad lanlo auxilium proxi-
cordes. " mi, quo confortelur,
inquirit.
(ID., ibid.) Cortinoe in ulraque parle habent an- VERS.11.—Mneas quibus junganlur ansoe, ut
sas, etc., usque ad cum justi concordi virtutum qua- unum ex omnibusoperimenlum,etc. (ID.)Beneautem
liiate ibsderanlur. fibuloesunt asneoe,ae vocali, scilicetmétallo factoe,
Fades et quinquaginlacirculos.(ï'D.,ibid.)Hoc ple- quia magnam vocem habet apud Deum humilis
uras explicatur, cum dicitur, etc., usque ad imo ex conscientia juslorum. Unde pauper Davidicus, cum
omnibus eleclis Christi Ecclesia perficialur. anxialus esset et non in auribus hominum, sed in
VERS.7. — Fades el saga, etc. (ID.,ibid.) Hoc in conspeclu Dei orationem suam effunderet -.Domine,
sequentibus ita reperitur : Fecit el saga undecimde (inquii) exaudi orationemmeam,el clamormeus ad te
pilis caprarum, elc. Saga, quibus operitur taberna- veniat. \
culum, etc., usquead dum quasi saga foris tempe- VERS.12. — Quod autem superfuerit, etc. (ID.,
states tolérant. ibid.) Hoecut plenius intelliganlur, etc.. usque ad
Saga cilicinagrossas hominum mentes significant, decem rursus descensionis juxta orîentalis parielis
quoe oecullo Dei judicio quamvis dure prasferunlur, tabulas.
quia servire curis teniporalibus non liment, ut VERS.13. — El cubitus. Quia cortinasnno cubito
lentalionum ventos et pluvias portent. transibant saga ab auslrali lalere domus, altero
Faciès et saga, etc. (ID.,ibid.) Cilicium poenilen- a seplentrionali, ideoque ad lerram perveniebant,
tium est, etc., usque ad quorum tamen corda quantas quia hoec triginta ' cubitos longiïudinis, illoe duos
sint perfectionis declaralur, cum dicitur : Longitudo minus habebant. '
sagi unius, elc. VERS.14. •—Fades et operimentum.(STRAB.) Pri-
(ID., ibid.) Saga cilicina,vel de piliscaprarum, etc., mum erat operimentum corlinarusi ex bysso, pur-
usque ad nec apostolicam gratiam percipiant, pura et cocco ; secundum ragorum undecim; ler-
(AUG.,quoest.108 in Exod.) Undecim sunt vêla tium ex rubricalis pellibus anetum ; postremum erat
capillacea, etc., usque ad et quorum lecta sunl pec- hyacinthinarum pellium. Cortinoeaulem ita operie-
cata. banl, ut ad latéral descenderent, ad lerram tamen
Ad operiendum,scilicet ne interiora lenera elara non pertingerent ;!saga autem tectum et latera ope-
qualibet adversitate turbenlur, alioquin nec byssus riebani, el ad terram perlingebant. Pelles vero ru-
fulgei, nec coccus coruscat, nec hyacinlbus coeruleo bricaloe\el ianthinoe,leclum lanluin operiebant, nec
colore decoralur : non debent ergo qui in Ecclesioe ad allera declinabanl.
sinu proficiunt proeposilosdespicere, si vacare eos rp. De pellibus, etc. (BED.,ibid., cap. 4.jArietes sun'
rebus exterioribus vident. doctores, gregis Dominîci duces. Unde : AfferteDo-
VERS.8. — Longitudosagi unius. (BEDA,lib. H de mino, ftlû Dei, afferte, elc. Quasi, o angeli, huic
Tabemac, cap. 3, loni. II.) Longiludo habet dena- ofïïciomaneipati, [afferteDominoin coelosimitalores
rium numerum, etc., usquead qui tamen secundum apostoloruin. Hinc quoque sexta mansio populi de
humanas perfectionis modum inter homines subli- iEgypto egressi helin, id est arietes, nominalur, in
niantur. qua erant duodecimfontes et septuaginta palnias,ut
Mqua erit mensura.(ID.,ibid.) Quia unaeslfides in scilicet nomine etspecie figuramapostolorumtenerei.
qua tola salvatur Ecclesia, etc., usque ad ubi solida Rubricalis. (In., ibid.) Rubricaiilur pelles arietum
parietis firmilas aberal. ad operiendum tectum tabernacuîi, etc., usque ad
(ID.,ibid.) Inluere etiam"mensuram cortinarum, ne inter pressuras deficiant,munirait
etc., usque ad Hoecde cortinis. De iantJtinispellibus.(ID.,ibid.) Hyacinlhus coelé-
vitam imi-
(h>.,ibid.) Saga tricenos habet cubitos longitu- stis esl coloris, etc., usquead id est coeli
dinis, etc., usque ad eo quod sint duces sequentium tantes.
domini gregum. VERS. 15. — De lignis setim. (ID.,ibid.) Hastabulas
27S GLOSSA ORDINARIÀ. — LIB. EXOD. 274
aposlolos et successores, per quorum sermonem A à plebem significal, quoe dudum lucem scienlias legis
Ecclesia dilalata est, significant, etc., usque ad nec accipiens, amore Dei fervebat. Latus secundum '
translatum esl nomen Hebrasum, quia vix apud alioy quod vergit ad Aquilonem, génies significat, quoe
invenilur hoc lignum. usque ad tempus incarnationis tenebris et frigore
VERS.'16.—Singuioedenos cubitos habent in longi- infidelitatis torpebant, de quarum vocatione dicitur :
1udine,inlalitudine eubitum ac sentissent. (BEDA, ibid.) Dicam Aquiloni, Da : el Auslro, Noli proltibere (Isa.
Longitudo tahularumaltitudo est quoe decem cubitos XLIII). Quasi, dicam populo genlium diu sine fide
habebat, etc., usque ad : etostendam Ulisalulare meum algenti :De filiis luis veniant ad fidem meoe confes-
(Psal. xc). sionis et amoris. Quin et plebi Israeliticoe quas jam
VERS.17. — In lateribus. (lu., ibid.) Incastraturin meoecognitionis lumine fruilur : Noli prohîbere gén-
laleribus labularum, etc., usque adsinuamoris susci- ies in sortem electionis recipi.
pimus, et nos ab illis suscipi credimus. Viginli tabuloe. (BEDA.)Unius autem numeri, et
VERS.18. •—•Quorum vigitfii erunl in lalere me- mensurarum, et facturas, tabula utrumque lalus ha-
ridiano. (ID., ubi supra, cap. 6.) Quanta fuerit lon- buit : quia una eleadem fides, speselcharitas, utri-
gitudo labernaculi, etc., usque ad ne quis sibi vir- que populo per apostolos proedicatur, el ad terrain
ilités sine opère putet sufîîceic. ] ulerqueregnicoelestispromissamvocatur. De utroque
B
VERS.19. — Quibus quadraginta bases argenleas, générale prasceplum aceipiunl : Euntes in mundum
etc. (LD., ibid.) Bases, quibus tabulas susienlaban- universum proedicate Evangelium omni creaturoe
tur, verba-sunt et libri legis et prophelarum, quibus (Marc, xvi), id est proeputio el circumeisioni. Et
Apostoli et evaugelistoe, quoe scribere et prasdicare absque ulla differenlia subinferlur : Qui credideril
volebant, vera esse et divina probabant. Unde : Tune et baplixalus fuerit salvus erit.
adimplelum est quod dictum est per prophetas. El VERS.21.—Binoe bases. Basis est fundamenlum
alibi : Hoc autem totum factum est , ut udimple- a Groeco§aa-t'i«, id est fundo. Per bases propheloe
renlur scripturoeprophetarum (Matth. xxi). EtPelrus significantur, quorum aucloritati apostoli et omnes
ait : Habemus firmiorem propltelicum sermonem (II doctores innituntur. Binoe autem dicunlur propter
Petr. i). concordiam prophetarum, qui omnes unum sen-
(BED.,GREG.)Per labularum bases argenleas ordo serunt.
prophetarum significatur : qui dum primi de Do- VERS.22. — Ad occidentalem, etc. (BEDA,ibid.)
mini ihcarnaiione locuti sunt, quasi bases a funda- Occîdentalis plaga, etc.. usque ad usque ad finem
menio surrexerunt, et ^uperpositoe fabricoe pondéra soeculi sunt in Ecclesia permansuri.
sustinuerunt, et tabulas, id est apostolicam proedi- 'G Ad occidentalemvero plagam, etc. (ID., ibid.) Bene
calionem in mundo dilatatam, quasi firini el fusiles in occidentali plaga tabernaculum consummatur,
sustinent : quia apostolorum vitaproedicatione eorum etc., usque ad sed etiam pro malis a quibus libé-
instruitur, et auctoritate solidalur. Unde hases ra vit.
binoe conjunctoe singulis labulis supponunlur : quia (ID.) Bene plaga occidentalis, quoemare respicere
dum_prophetoein verbis suis de Christi incarnalione dicta est, sex labulis constat : quia in senario boni
concordant, sequentes proedicatores asdificant, ut operis consummalio notatur : quia in illo mundi
quo a semetipsis non _ dîscrepant, illos robuslius ornalum Dominus consummavit; in illo hominem
iigant. Ex argenio lundi jubenlur. Argenli enim in principio creavit ; in illo genus humanum sua
claiitas ex usu servatur, sine usu in nigredinem passione restauravit. Vel quia sunt sex asiates soe-
vertilur; prophetarum vero-dicta ante Christi ad- culi, quibus oportet nos bonis operibus perfici, ut
ventum in usu spiritualis intelligentioe non erant, ad oeternam et resurrectionis gloriam perveniamus.
dum conspici per obscuritatem non poterant, et VERS.25. — El rursum alias duas. (Tp,) Quia
ideo quasi nigra permanebant : sed postquam Chri- rursuni alioe dnoe tabuloe, exceplis sex primis, in
slus venieiis ea anle oculos nostros incarnationis angulum jubentur erigi posl tergum labernaculi,
manu lersit, quidquid lucis in eis latebat claruit, quasvenienlem ab oricntali plaga parietemexcipiunl,
sensusque patrum prapcedeiiiium in usum dédit, et occidenlalis plagoeparieti conjunguniur, ad remu-
quia verba rébus exposuit. , nerationem fulurai vitoe perlinet, quoe post labores
(BEDA.)Bene singulis labulis binoe bases suppo- et tempora unius vitoe secura vel securala est, di-
nuntur, ut consensusjn'ophelieoe attestalionis, m om- visa in sabbatismum, id est, requiem animarum post
nibus quoeApostoli dixere, monstrelur. Vel bin* per absolulionem corporum, et gloriam resurrectionis
duos angulossubjiciunlur, utbene suffultis angulis tota utrique populo communis nullo fine lerminandam.
recle possil consistere tabula, quia omnis aposlolici VERS.24.—Erunlque sibi conjunctoe. (h., ibid.)
et evangelici sermonis In propheticis libris initium Quia omnis electorum vita una fide et charilate ad
proesignalur, et finis omnis apostolorum el succes- coelestia tendit, el in unum finem visionis divinoe
£orum vita ab inilio fidei usque ad flnem vitas proe- pervenil, et in una voce recti dogmalis omnis san-
senlis mjsticis veleris lestamenli inserta est labulis. ctorum proedicatorum sermp convenit. ftecederet
VERS.20. — In ïatere quoque secundo. Latus me- enim ab invieem compago tabularum si quod'unus
lidianum, quod vergit ad austrum, anliquam Dei prophela aul Apostolus dixisset, alius negaret
27S WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 276
Duabus quoque labulis, elc.{BEDA,i6id.)Angulares A j Dei bénéficia significant, etc., usque ad testimo-
tabuloe labulis parietum per omnia sunt conjuncloe, nium perhibens ei. j
etc., usque ad prophetoe consona voce futura esse VERS.36. — Fades et tenlorium, elc. (ID., ibid.,
proedixerunt. cap. 9). Exposita narralione de vélo, etc., usque ad
(ID., ibid.) Hic non dicitur mensura basium, etc., quia continentia carnis el anirai gaudebat.
usque ad sed immobile secura quiele servaretur. (ID.) Erat ad lilteram tabernaculum domus Deo
Fades el vecles de lignis, elc. (ID., ibid., cap. 7.) consecrata, etc., usque ad latitudînis quinqua-
Quinque vectes qui tabulas tabernaculi continent, ginla.
etc., usquead nec alia quam legis mandata subdidit. VERS.'57.— Et quinque columnas. (ID., ibid.) Co-
VERS.29. —Ipsas quoque tabulas deaurabis (ID., lumnoe quibus tenlorium suspendilur, etc., usque
ibid.) Tabuloedeauraloe tabernaculi proefulgent,etc., ad nondum patefacla evangelica Scriptura.
usque ad sed eliam supernoe retributionis lucem Ie- Lignorum selim,(lD.,ibid.) Columnoede lignis, etc.,
gunl. usque ad : sed Jesum Cltrislum.
Quos operies laminis. (ID., ibid. ) Laminis au- Quarum.erunt capiia aurea, etc., (ID., ibid.) Aurea
reis vectes operiuntur, etc., usque ad cum spiri- capila Cbristum significant, etc., usque ad electo-
tualis intelîigentia mysleriis plena ostendilur. 3 rum ahimabus corruptione carenlibus oedificatur..
B
VERS.50.—Eriges tabernaculum. (li>.,ibid.) Exem-
phim labernaculi, etc., usque ad opus animumque CÂPUT XXVH.
componunt. VERS1. —Faciesi et altare de lignis. (BED., de
VERS.Si.— Fades el vélum. (ID., ibid., cap. 8). Tabemac, lib. n, cap. 11, tom. IL)'Scilicet quia
Etiam juxta ïitteram pulchritudini coelestis visionis munda et incorrupta decet esse corda in quibus
hoc congruit. Si enim décorera flammasque astro- Spiritus sanctus habitat.
rum, mullifariam nubium speciem et ipsam irim El iresicubitos. (ID., ibid.) Tanla fere est slatura
considéras, mille trahentem el varios averso sole hominis, etc., usque ad ad altare non pertinet.
colores, multo plures et pulchriores quam in vélo VERS.2. — Comua autem, elc (ID., Ibid.) Qua-
tabernaculi in coelo picturas nolabis. tuor angulos habet altare boloeausti, etc., usque
Faciès et vélum, etc. (ID., ibid.) Vélum hoe,as- ad inviolabilis, imo forlior, persistit.
que ad ul appareat vullui Dei pro nobis. VERS.3. — Faciesque in usus ejus lebeles. (ID.,
Faciès el vélum de Ityacinlho et purpura coccoque ibid.) Vasa allaris diversa, etc., usque ad charitas
bis tincto. (ID., ibid.) Haclenus de pariele meridiano, nunquam exsiinguenda flagrabit.
etc., usque ad averso sole colores. (
^ Fordpes atque. (ID., Ibid.) Forcipes sunl proedi-
VERS."52. — Quod appendes ante quatuor, etc. calores, etc., usque ad et lucere prascipiunt.
(ID., ibid.) Quatuor autem columnas, etc., usque ad Atque fuscinulas, et ignium, etc. Qv.,ibid.) Fti-
hoc ibi non erit ubi nihil omnino mali. scinuloe,quoeGroecevocantur v.pib.-fpvx, etc., usquead
Quoeipsoequidem deauraloe. (ID., ibid.) Deauraloe noslras vero capacîtatis mensuram transcendant.
sunt columnas ante quas appendilur vélum, quia Ignium receplacula. Ad hoc deputata sunt, ut per
posiloe intra vélum coeli virlutes angeloi'um sunimas hase ignis sanctus ab altari boloeausti ad allare thy-
clarilalis gratia vestitoe sunt. Capita habenl aurea, miamatis vespere et mane, ad incensum ponendum,
quia mentem, qua reguntur, proesenlia divinoe GOgni- deferrelur; quia dociores lanquam ignem de altari
tionis el visionis habent illustratam. holocauslorum ad altare thymiamatis déférant, cum
, (ID.,ibid.) Habent columnoebases argenteas, etc., auditores de virtute in virtutem provehunt docen-
usque ad argento verborum nitor ostenditur. do, et merilis creseentibus, ad altiora et divinoe
(GREG.,Moral, lib. xxvra, cap. 6). Quatuor colum- visionis arcana inleriora. Qui eliam fervenlia pie-
narum bases jubet esse argenleas, etc., usque ad late corda proximorum imitantur, receptacula
evangelistarum dicta ore et opère portant. " ignium fiunt, quia , flammam coelestis sacrificii,
'
YERS.'33.— Inseretur autem vélum, elc. (BED., quam in fraternis inentibus conspiciunt, in suis
ubi supra.) Quia in oeterno consilio Divinilalis erat, accendere satagunt.
etc., usque ad: in diejudicii. VERS.4. — Craliculumque in modum, etc.-(BED.,
"Intra quod pones arcam leslimonii, etc. Intra ubi supra, cap. 18.) Altare tolum concavum fieri
hoc vélum posita "est arca testamenli, quia Chri- proeceptum est, etc.,'usque ad aJudoeoram docto-
slus palernorum arcanorum conscius, post passio- ribus didicisse pulamus.
nem el resurrectiouem ccelos coelorum ascendens, VERS.5. — Subter arulam, etc. (h>.,ibid.) Habet
sedel ad dexleram Palris. altare arulam, etc., usque ad et ad finem perfe-
Dividentur. Quia Ecclesia, quoe ex angelis et ho- ctionis perducantur. |
minibus constat, ^partira peregrinalur in infimis, (ID.)Si quem movet juxta Ïitteram, etc., usque
partira régnât in supernis, adhuc cives suos, diri- ad lanlo mundius invenialur.
menle vélo coeli, habet ab invicem segregatos. VERS.6. — Faciès et vectes.Doetores scilicel qui
VERS.35. — Mensamque exlra vélum, etc. (ID. Judoeam et Geiililitatcm in unam fidei gratiam con-
ibid.) Mensa et candelabrum tabernaculi temporalia sôno ore .et opère vocent. Vel ex ulroque Ïatere al-
 GLOSSA ORDINARÏA. — LIB. EXOD. 278
taris ad porlanihmi erunt vectes, cum proedicatores A , ctione proeceptis divinis, quasi argenteo capiti,
mentes fidelium in prosperis -et in adversis con- supposuerit, et timoré Dei velut oenea basi stabi-
slantiam virtutum tenere docebuul. lierit.
VERS.-S. — Sicutlibi in monte.^(BEDk,ibid.) Om- VERS.1$.—In longiludine, etc. (ID.)Centum cubitos
nia quoenobis mystice, etc., usque ad semper agere longitudinis, etc., usque ad fietque-de bysso re-
jubemur. torta, etc.
VERS.9. —Faciès et atrium. (ID., ubi supra, cap. VERS.19. — Cuncta vasa, etc. (ID., ibid.) Hoecvasa
15.) Sicut Sancta sanctorum, elc, usque ad sed homines sunt in Ecclesia, etc., usque ad atria Do-
ejus memoria ab intinio corde eradicatur. mini.
Centum cubitos. (ID., ibid.) Constat cenienarium, VERS.20. — Proecipefiliis Israël. (ID., lib. m de
etc., usque ad et continentioe temporalis assu- Tabern.j, cap_.1, tom. II.) Disposito omni ornatu
mant. tabernaculi, etc., usque ad lumen bonoe actionis
VERS.10. — Et columnas viginli. (ID.,ibid.) Co- ostendat.
lumnoe quibus tentoria suspendunlur, etc., usque De arboribus olivarum. (ID.,ibid.) Nolandum quod
ad quia non aliud quam verbum Dei sonant. filii Israël jubentur offerre oleum, etc., usque ad ad
Cum basibus, etc. (ID..,ibid.) Basibus columnarum, B' incendenda Ihymiamata orationum.
etc., usque ad nunquam fructu mercedis care- VERS.21.—Et collocabunt.(b).,ibid.)'Non est enim
bunt. omnium sacramenta fidei populo proedicare, etc.,
Argentea. (ID.) Capita non argentata, sed tota ar- usque ad qualîbus Jacobus dicit : Nolite plures ma-
genfea : quia doctores lolos se divinoe Scriptura gislri fieri, fralres mei, etc. (Jac m).
subjicîunl, verba divina meditando et proedicando Perpetuus erit, elc. (Ip., ibid.) Hase clausula, sicut
nianeipant animam et corpus. Sicut enim membra quoetabernaculo, etc., usque ad cum sit Deus omnia
sine capite Tivere nequeunt, sic illi eloquia divina in omnibus.
vilam suam èxislimantes hoec nunquam obediendo CAPUT-XXVIII.
port-are, et se humiliando exaltare desistunt.
VERS.11. — Similiter et in ïatere. (In., ibid.) VERS.1. — Applica quoque ad te, etc. (BEDA, lib.
Eadem de Ïatere Àquilonis repetuntur, etc., usque m de Tabemac,_cap. 1, tom. II.) Quomodo taberna-
ad in uno tabernaculi Ïatere fieri praseipiunlur. culum, etc., usque ad et çunctos Ecclesioe'ma-
VERS.12. — In latiludine vero., elc. (IDV ibid.) fislros.
"
Latitudo atrii quod respicit ad occasum solis, us- (ID.) Applica quoque, etc. Descripla factura ta-
que ad decem columnoesublevantes extollunl. (C bernaculi, etc., usque ad igné supernoe ultionis ab-
VERS.13. — In ea quoque atrii. (ID., ibid.) Lati- sumuntur.
tudo atrii orientera respiciens, etc., usque ad:et VERS.2. —Faciesque vestem sanctam. (ID., ibid.)
vilam futuri soeculi. Vestes sanctas Aaron, etc., usque ad et'Dei verbi
Quinquaginla "cubili erunt. (ID.) Quinquaginla cu- dispensatorem.
"bitis plagoe orientalis generaliler initia efedenlinm VERS.4.— ffwc autem. (In,, ïbidJ) Quomodo hase
signantur, quia in remissione peccalorum, et spe singula facla sjnt, etc., usque arfproeclara et in terni
fuluras beaiitudinis eelëbrantûr, quorum specialis' arbitri eonspeetui oportel esse gloriosa.
distinctio subinfertur, quoe ad eumdem finem bene (GREG.Past., lib. H, cap. 5, tom. III.) Jubetur sa-
considerata refertur. Sequitur enim. cerdos in ulroque humerai etc., usque ad quasi in
VERS.14. ?—In quibus quindecitn cubitorum ten- diversa superhumeralis specie byssus torta ean-
toria laleri uno deputabuntur columnoequetrès, elc. descit.
(ID., ibid.) Quindecim namque, etc., usque ad et VERS.6. — Fanent autem superhumerale. (BED.,
corpus sine querela in diém Domini cuslodire. lib. ni de Tabemac, cap. A.) Quia In humeris onera
VERS.46. Columnasque habebit, etc. (ID., ibid.) porlàmus, etc., usque ad cum per abstinentiam caro
" ' " -
In introitu atrii quatuor sunt columnoe,etc., usque JDfatigalur. ^
ad omnes corporis sensus in obedientia charitatis Coccoquebis tincto et bysso relorta, opère polymito.
expèndunt. _ "(ID., ifcî'd.) Coccusignïs specie refulget, etc., usque
~ Ex Jvyacintho, etc. (ID.,ibid.) Recte in hoc in- ad in suo habitu coeemn demonstrans. v
jtroitu atrii tentorum, elc.j usque ad tenlorium VERS.7. — Duas oras junetgs habjbît in utroque
décorant pulchra colorum varietale contextum. ïatere summitatum, ut in unum redeanf. (ID/, ibid.)
VERS.17. Omnes' columnoe, etc. (ID.) Quoe dixé- De hoc in sequentibus dicitur, etc., usque ad quam
rat, diligentiûs inculcat, ut sedulo lectofem admo- vitoe invisibîlis proemia requirimus.
neat, neminem inter doctores veritalis, columnas VERS.8. — Ipsa quoque texlura M cuncta operis
seilicet atrii coelestis, posse computari, qui non varietas erit ex auro et hyaciniho ac purpura, coccoque
instar asris invincibilem inter adversa patientiam bis tincto, et bysso relorta. Sumesque. (ht., ibid.) Non
habere didicerit, nisi sese coelestium observantia et in una parte aurum, etc., usque ad sacerdos débet
- _
annuntiatione verborum, velut argent! laminis un- essenitidus^
'
dique muniendo exornaveril, nisi se oirai suhje- VERS.9. — Duos lapides, etc. Ut sacerdos fidem
279 WALAFRÏDI STRÂBI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA, I 280
/
et vitam patriarcharum imiletur et duodecim tri- LIsraël Aaron super pectus memoriale coram.Domino
buum in sacrificiis et orationibus memor sit et portât in oeternum, quando proesul nunquam subdi-
populus intuens non aberret a patriarcharum me- torum curam intcrmittil, sed vitam eorum conso-
ritis. lando, increpando, exbortando, confortât', et tu-
VERS.11. — Inclusos auro, elc. (BED.,ibid.) Apte tandam Domino crebris orationibus salagit eom-
lapides includi auro atque circumdari juben- mendare.
tur, etc., usque ad custodia mentis valeanl prolabi. (GREG., lib. xxvni Moral., cap. 9.) Sacerdos
VERS. 12. — Porlabitque Aaron nomina eorum quando tabernaculum ingredilur, duodecim lapides
coram Domino super utrumqueitumerum ob recorda- in pectore portare jubelur sculptos nominibus filio-
1
lionem. Quia sacerdos diligenter omni hora prasce- rum Israël : hic est iredemptoi noster, qui semet-
denlium sanctorum vitam perpendens in adversis et ipsum pro nobis sacrifieium offerens, dum fortes in
prosperis vîrtulum ornamenlo débet muniri, ut per exordio proedicatores habuit, duodecim lapides sub
arma justitoe a dextris et a sinistris gradiens in nullo capite in prima sui corporis parte portavit.
deleetationis infimoeÏatere fïectatur. Oportet sacerdolem memoriam patrum ferre in
ut in quo
(BED.ibid.) Tribus causis Aaron nomina, etc., * pectore., maxime cum ministrat altari,
usque ad sive patrum exempla quoe sequantur pro- sacratius esl ministerium, solertius se loto studio,
ponat. tota industria mentis, exornel, el corporis, exempla»
VERS.13,14.— Fades et undnos ex auro, et duas sanctorum respiciens, ut eorum sedulus imitator
calenulas auri purissimi sibi invicent cohoerenlesqu'as aplum se divinis prassenlel aspeclibus.
insères uncinis. (ID., ibid.) Uncini isli in supremis VERS.50. — Pones autem in rationali judicii, etc.
erant angulis, etc., usque ad per charitatem et bo- (BED.,ubi supra.) Ul scilicet meminerît sacerdos, etc.,
nam inlentionem sunl nectenda. usque ad in eo quod divina vice dispensât.
(GREG.,Past., part, n, cap. 2, tom. HI. ) Proecipi- Pones autem in rationali, etc. (AUG.,Quoest. 117
tur ut in pectore Aaron rationale judicii viliis ligan- in Exod.) In quali re vel métallo ponatur denion-
tibus imprimatur, etc., usque ad non sine magno stratio et veritas super rationale, etc., usque ad
timoré regantur subjecli. impositam super layîm.
VERS.15. — Rationale quoque judicii faciès opè- VERS.31.— Faciès et tunicam, etc. (BED.,ubi su-
re, etc. (BED.,ubi supra, cap. 5.) Sicut in supertiu- pra.) Tunica talari ïota hyacinihina veslitur sacer-
merali operum perfectio, etc., usque ad congruanl dos, etc., usque ad recte additur :
studiose cogitare. ,' VERS.52. — In cujus medio supra erit capilium
VERS.16. —Duplex. (ID.,ibid.) Faclum est ratio- et ora per gyrum ejus lextilis : Meut fieri, elc. Capi-
nale, etc., usque ad ut comprebendat bravium su-, tium tunica hyacinthina firmissimum habet, et oram
pernoe vocationis Dei. ex sese textam , ne facile rumpatur, cum primor-
VERS.17. — Ponesque in eo.' (ID., ibid.) Hoecpo- dium boni operis forti radiée limoris Domini sub-
silio diversarum gemmarum in rationali, etc., usque nixum et contra omnes insidias antiqui hosiis pro-
ad ut et illi menibra summi sacerdotis mereantur batur esse munitum. Talis ora collurn sacerdotis
efflci. per gyrum vestit et ornât, quando rectori fidueiaiu
(ID.) Possumus in varlo décore lapidum, etc., prasdicandi coelestia proebet : hoc quod non solum
usque ad nihil illi prodest. in vitoecursu recte vixerit, sed exordium quoque a
VERS.19. -^ Onychinus.-^s.) Recte autem duo la- rectiludine coeperit, sicut Samuel, Jeremias, Joan-
pides onychini, etc., usque ad ipse ad meliora pro- nes, qui ab ipsa infàntia spiriluali gratia repleti, et
fieiat. in doclorum ordine sunt'separaii. Quia enim vox in
VERS.22. — Fades in rationali, etc. (IB.) Ordo collo est, per collumireete loquendi usus exprimilur,
operis, etc., usque ad et a se invicem moverentur. sicut fieri solet in extremis vestium partibus : sicut
(In., ibid.) Superhumerale consummalionem bono- y veslibus opéra, ita extremis vestium partibus ope-
rum operum, elc, usque ad si non eum accelerans rum consummatio fieuratur. Vel extremoe vestium
bonas aclionis uncinis contineat. parles, ultînvoe sunt nostroe sollicitudines, quibus
(ID.)Quodsuperhumerale slrictum erat balleo, etc., fidèles, cum finire vitam cpguntur, intentius ab
usque ad per virtutum operationem. omni labe malorum se expurgare contendunt, cum
VERS. 28. — Vitia hyacinthina , etc. (ID., ibid.) metu et pavore curantes, ne ante distrietum judicem
Villas hyacinlhinoe quibus uterque sacerdotis habitus producti pro sordido vitiorum habitu expellantur in
copulatur, ligaturas sunt desiderii coelestis, quoe tenebras exteriores, sed appareant induli, sicut
annulis aureis innexas superhumerale cum rationali electi Dei, viscera misericordias, benignitalem, mo-
striugunt, cum agnita luce perennis patrioe in illam destiam,jiaiientiam et charilaiem, quod est vincu-
gloriam suspiramus, et ut inlrare merèamur con- lum perfectionis (Cdloss. m). Tunica ergo iiyacîn-
cordi fide, et vita, et opère, et professione, in laber- thina hahei oram iu capitio texlilem , sicut in ex-
naeulo prassentis ecclesioe servira studemus. tremis \esiium partibus solet fieri : cum doctor
~
VERS.29. — Porlabitque Aaron nomina filiorum egregius a tanta perfectione opus virtutum inchoat,
Israël in rationali judicii super, elc Nomina filiorum ad.quantam alius longo Iabore vis aliquando per,.
 281 GLOSSA ORD1NARIA. LIB. EXOD.
veniat; et cum tanto timoré famulatus omni horai A . anïmus divini nominis memoria semper est proeditus,
cum Deo suo ambulat, quantum alius vix moriturus,, apte subjungitur : Erit autem lamina semper in
et ad judicium ultununi ingressurus habere sufficiat ; fronte ejus, etc.
sed quia tota perfectio sacerdotis in operibus ett v Erit autem lamina, elc. (BED., ubi supra, cap. 8.)
doctrina veritalis consistit, secundum illud : Coepit t Si lamina nomine Dei scripta semper fuerit in fronte
Jésus facere et docere (Act. i), recte subjungitur ; Aaron, etc., usque ad promereri feslinant.
Deorsumvero ad pedes ejusdem lunicoe(Exod. xxvm). VERS.39.-—Stringesque tunicam. (ID.,ibid.) Quare
Faciès et tunicam, etc. (BEDA,ul supra.) Tunicai linea dicia sit slricla, etc., usque ad cum dicitur:
superhumeralis dicitur, etc., usque ad a capile usques El tiaram byssinam faciès, etc.
^d pedes gratia virtutum eonlecta esse debere. (BED.,ibid.) Qualiter hoecfacta sit, etc., usque ad
VERS. 33. — Deorsum vero, etc. (GREG., lib. i_ auditoribus asperum reddat et durum.
Reg'xst.,c. 29.) -Cum rector se ad loquendiim pras- Et tiaram, elc. (ID., ibid.) Tiara quoe cidaris et
parat, etc., usque ad unitatem fidei cautà observa- mitra vocatur, etc., usque ad timoré Dei perficeret.
lione leneatis. (ID.) Be factHra baltei, etc., usque ad et caetera
(BEDA,ut supra.) Deorsum ad pedes lunicoe fiunl. indumenta, cum dicitur :
elc, usque ad discreto sermonis sonitu produnt. *
B VERS.40. — Porro filiis Aaron tunicas parabis li-
(ID.) Possumus in duodenario gemmarum ratio- neas, etc. (Ibid.) Dicendum est autem de-balteo pon-
nalis intelligere, etc., usque ad De eodem anno ett tificis, etc., usque ad et fides cinctorium renum
David dicit : Benedices coronoeanni benignitatis tuoe! ejus.
(Psal. LXIV). Tunicas parabis, etc. (ID., ibid.) Tunicas habent
(ID.) Vel sicut supra dictum est, etc., usque ad in sacerdotes liueas, etc., usque ad et olfactus digne
variarum splendore virtutum. Deo custodiantur.
VERS.35.— Ut audialur, etc. (GREG.,ubi supra.) VERS.41.—Vesliesque his, etc. (ID., ibid., cap. 9.)
Sacerdos ingrediens vel regrediens, etc., usque ad Omnibus his vesliendus erat Aaron el filii ejus, sed
ipsa quoque opéra sacerdotis clament. distincte, ut ipse quidem omnibus his uteretur ;
(BED.,ubi supra.) Quod si Josephi verbis intendere filii autem ullimis tribus, quoe eis proprîe ascripta
volumus, etc., usque ad quadrali orbis partibus pras- sunt, cum dicitur : Porro filiis Aaron tunicas parabis
diearelur. lineas, etc.
VERS.36.—-Fades et laminam, etc. (ID., ibid., c. 7.) (ID.) Feminalia quoe ad operiendam corporis vel
Lamina aurea in fronte pontificis, etc., usque ad ut carnis turpitudinem fiunt, etc.,usque ad feminalibus,
eamdem resurrexisse fateamur. ^* scilicet linea slricta, cingulo, et tiara.
Sanctum Domino, etc. (ID.) Quod in^lamina sculpi
CAPUT XXIX.
jubetur, etc., usque ad quam reparavit sua pas-
sione. VERS.1. — Sed et hoc fades, etc. (BEDA,ubi supra.)
(ID.) Sanctum Domini auro sculptum in fronte Hactenus Aaron et filiorum ejus habitus qualis esse
poriamus, etc., usque ad qui omnibus debent exem- debeat, etc., usque ad ffgurale demonstrant.
plum virtutis ostendere. Toile vitulum. (STRAB.)Quisquis pontifex vel sa-
VERS.57. — Ligabisque eam. Ligalur lamina, quas cerdos taurum débet offerre, idesl,passionem Christi
sanctum Domini eontinet,- vitta hyacinthina cum firmiler credere et imitari ; et duos arides, ut cre-
tiara pontificis, cum spe cosleslium proemiorum, dat eumdem Christum ex corpore et anima conslare ;
quam hyacinthus significat, in fide conforlamur, et et panes azymos, id esl, munditiam vitoe; et oleo
eo arclius sacramentanostras redemplionis, velinia- eonspersos, ul-inter omnes virtutes non negligat
ginem ac similitudinem conditoris ac redemptoris opéra misericordias vel, non a se, sed a dono gratioe
nostri inlemeratam ^ervamus, quo nullum aliud se credat habere.
esse salutis ifer cognovimus. De tiara suo loco VERS.2.— Et crustulam. (BEDA,ubi supra.) Cru-
dicetur. slulam oleo conspersam ad-consecralionem nostram
- VERS. 38. — Porlabitque Aaron. Portât scilicet Domino offerimus, cum omnia, quoe facimus, per
sacerdos iniquitates in muneribus et donariis quoe internam Spiritus gratianf~in cordis devotione pin-
oblulerunl Domino, et saneliûcaverunt filii Israël : guescùnt. Lagana oleo lita, cum foris spiritualia
cum pro fructibus dignaspoenitentioe, id esl eleeino- esse, quoeagimus, indubitanterin exémplum vivendi
synis, caslerisque operibus justifias, quoe faciunt oslendimus ; quibus oblationibus conseeratio nostra
poenitenles, a realu seelerum absolvil. Hoec quidem perficitur, dum per bona opéra et cogifationes puras
ita gerenda institutio divina in habilu pontificis figu- meritum nobis sanclimonioe, Deo donante, acqui-
ravitetverbis manifeste doeuit. Proh dolor! autem, rimus.
quidam donaria aecipiunt, imo exigunt, et iniquita- Gumque laveris palrem, etc. (ID.) Prîus lavari ju-
tes populi non asporiant nec casligant, cum ob hoc bentùr, deinde ornari vestibus, quia quiconque sa-
solum debeant sumere carnah'a, quia minislranl cerdolii olïïcium assurai t, unda lacrymarum se abluere
spiritualia. Sed quia pro subdilis potest efficaciter débet, ut ad ministerium divinum dignus approxi-
kiborare, proedicare, el Domino supplicare cujus mel.
 285 WALAFRIDISTRÂBI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
(BEDA-XPosset inhoclavacrobaplisma sacri fontis A , sunt in his annulis quatuor Evangelurlibri accipi,
intelligi, si consequeretur ut quis in sacerdotium etc., usque ad sequenlia demonstranl : Ponesque
eleclus, tune primum aqua baplismalis in remissio- allare, etc. ,
nem peccatorum ablueretur, et non eonlradiceret VERS.7. — Et adolebit incensum, etc. (ID., ibid.,
Apostolus dicens : Non neophytumin superbiam ela- cap. 12.) Incensum vel thymiama, etc., usque ad
lus, in judicium incidal diaboli (I Tint. m). gratias reddamus. j
VERS.5. — Indues Aaron, etc. (ID.) Notandum (ID.) Et adolebit incensum, etc. Mane orlo sole
quod cum in Exodo Aaron octo veslibus induendus clare omnia, etc., usque ad in caliginosoloco.
asseveretur, etc., usque ad quia venit in nomine Mane quando componel.(lD.,!'fc/.)ManeAaron in-
Patris dicens : Ego in pâtre el pater in me esl: et qui censum, etc., usque ad et precibus vacare delectan-
videt me, videt et palrem (Joan. iv). tur.
VERS.9. — Postquam, etc. (AUG., quoesl. 2S in ^ VERS.9. — Non offereiis. (ID., ibid.) In sequenti-
Exod.) Alia littera, etc., usque ad sanclificari a bus, etc., usque ad stratum suum per singulas noctes
Moyse. irrigant. i
VERS.10. — Applicabis, etc. (AUG.,quoest.126.) (ID.) Possumus hoec altaria interpretari, etc.,
Alia littera, etc., usque ad super vitulum immolan- B uque ad potest accipi.
dum. VERS.10. — Et deprecabitur, etc. (ID., ibid.) Quia
VERS.18. — Oblatio est Domino. (AUG.)Odor sua- Christus sacerdos noster, etc., usque ad recte sub-
vitatis Domino, etc., usque ad odorem corporeis na- jungit :
ribus ducil. Et placabit, etc. (ID.) Plaçât Aaron super altare
VERS.22. — Armumque dextrmn. (GREG.,Past., incensi, etc., usque ad Isaac et Israël, etc.
part, il, c. 3.) Sacerdos divina lege, etc., usque ad VERS.11. — Locutusque, etc. Descripto allari
ad suWimia armo operis invilet. incensi, restât descrïptio labii asnei, in quo Iavarent
VERS.50. — Et quiingredietur. (ATJG., quoest.129.) manus et pedes ingressuri tabernaculum sacerdotes,
Quomodoergo proprium dicit hujus unius esse, etc., sed unum mandatum proemiititur.
usque ad et utrobique servaretur quod scriptum est : VERS. 12. — Quando tuleiis. (BEDÂ, ubi supra,
Superexaltat misericordiajudicium (Jac n). cap. 15.) Hujus prascepli oblitus est David, elc,
usque ad proprioedivilioesuoe.
CAPUT XXX. VERS.15. — Dimidiumsicli. (ID., ibid.) Id est de-
VERS.1. — Fades quoque altare, etc. (BEDA,ubi cem obolos, etc.; usque ad nulia potest infklelium
snpra, cap. 11.) Explelis mandatis consecralionis, G ' perturbatione corrumpi.
etc., usque orfetiam in corpore appropinquant. VERS.14. — Qui habelur in numéro, etc. (ID.,ibid.)
Allare. (ID., ibid.) Apte eliam altare tbymianiatis Vicenarius, elc., usque ad exspeclat in coelis.
quantum metalli fulgore prascellebat, tanto quanti- VERS.15. — Divesnon addel, elc. (ID.,ibid.) Quia
late minus erat : quanto enim sanctiores, lanto pau- sive magnus esl quis meritis et perfeclus, seu parvus,
ciores. „ et in proveclu virtutum posilus , cunctis asque lex
De lignis selim. (ID., ibid.) Apte de lignis setim decalogi, qua Deum el proximum diligant, imponi-
alboespinoesimilibus et incorruptibilibus, etc., usque (ur
ad varia donationum gratia vivificàt. VERS.16.—Susceplamquepecuniam, etc. (ID.,ibid.)
VERS.,2. — Habens eubitum. (ID., ibid.) Unius Hoc fit cum quidqûid agimus boni, etc., usque ad
cubili est longitudo altaris el latitudo, etc., usque ad plaga districtoeultionis ferietur.
officiumpietatis impendat. VERS.17.—Loculnsqneesl Dominus,etc. (lv.,ibid.,
Quadrangulum. (ID., ibid.) Reete altare thymia- cap. 14.) Potest,in hoc labio vel labro, etc., usque ad
matis, etc., usque ad loeliliasempiterna erit eis. quoeexcubabant ad ingressum tabernaculi.
Cornua. (Ii>.,ibid.) Cornua eminentiam fidei et VERS.18. — Cum basi sua. (ID., ibid.) Basis in
virlulis signifipant, elc, usque ad speciem pietatis ^ qua labrum erat posilum, etc., usque ad : ut exlii-
habentes, virtutem ejus negant. bealis corpora vestra, etc. (Rom. xn).
VERS.3. — Vestiesque illud, etc. (ID.;ibid.) Apte Lavandum, etc. Chrislus quoque hujus lahri aqua
vero illud oere, etc., usque ad quanta dulcedine Dei est lotus, priusquam ad altare oblaturus intraret, el
in abscondito vullus reficianlur. thymiama sacri corporis pro salute nostra in ara
Tant craticulam, etc. (lï>.,ibid.) Bene cralicula al- crucis încenderet : pro nostro enim amore lacry-
taris, etc., usque ad recte subditur : mas fudit, sicut in resurrectione Lazari.
i
Fades quoque ei coronam, etc. (ID.Jibid.) Altare VERS.21. — Ne forte moriantur.' (BED., ibid.)
incensi coronam habet per gyrum : in his qui mi- Mors enim timenda est oeterna, etc., usque ad: si
nores sunt meriiis, nec palam protestai! audent boni manducat et bibit, etc. (I Cor. xi.)
certaminis el servilutis et fidei sibi reposilam esse VERS.23. — Sume tibi (STRAB.)trpvpvaGroece,
mercedem : cuncta tamen agunt intentionebene pla- Latine dicitur myrrha, qui est arbor in Arabia
cendi Deo, sed spe percipiendoemercedis. quinque cubilorum, cujus virgulta Arabes exurunt,
VERS.4. —El duos annulos, etc. (ID.,ibid.) Pos- ut melius pullulent et fructificent. Ex quorum ni-
 '
285 GLOSSÂ ORDINARIA. — LIB. EXOD. 286
doreincurabilesmorbos cqntraherenl, nisi funio slo- o- A lationibus hunîanis. Soli enim Deo ita serviendum
racis occurrerent. Hujus arboris gummi proprie ie est,àinde supra prohibetur, ne caro liominis ungalur
stacte vocalur, abusive eliam myrrha. ex eo.
Catami. Cinnamomi est virgultum, et in India vel el CAPUT XXXI.
jrEthiopia nascitur duorum tantum cubitorum. Di- i-
citur autem cinnamomum, quia in modum cannoe se VERS.2. — Beseleel, etc., qui interpretatur in um-
subtiles et replicatos habet calamos, cinerei veh ni-j- bra Dei. q. d. Dominus illuminalio mea el salus mea
gri coloris; qui fracti visibile spiramenlum reddunt,t, quepi (Psal. ixii). Ab hoc dicitur David duxisse ori-
et subtile quidem charum ; grossum vero, vile et de- i- ginem, et polymilarii nomen, quia Beseleel opère
spectum. Calamus aromalica species juxta Libanum.i. polymito tabernaculum conslruxit.
Myrrhas, cinnamomi, calami, cassioe. Hoe quatuor>r VERS.3. — Etimplevï(h\}<i'., quoesl. 128.) Utrum
species significant quatuor principales virtutes, qui-i- Spiritus sancti dono opéra ista Iribuenda sunt, quoe
bus oleo unctionis, id est gratia misericordias, Dei à perlinere videniur ad opificium ? an hoc etiam signi-
Ecclesia dedicanda est et sanctificanda. , ficative dictum est, ut ea perlineant ad divinum Spi-
VERS.29. — Et erunt, etc. (AUG., quoest 135 inre ri tum sapientioe el intellectus et scientioe, quoe his
Exod.) Cum scilicet uncta fuerint. Quid ergo distabitit -B rébus significanlur? Tum etiam hic cum Spirilu re-
jam inter illa interiora quoe vélo teguntur ? pletus dieatur, isie divino sapientioe et scientioe, non-
Qui teûgerit. Similiter de altari saerificiorum su- dum legitur Spiritus sancius.
perius dictum est, quod- sic intelligendum est, ut,t VERS. VI. — Oliab, qui interpretatur prolectio
Iiceat populo tangere tabernaculum, quando offere- :_ mea, lahquam nomine dicat, Dominus proteclor vitoe
banl hoslias, vel quoelibet doua, et tangendo sancti-- meoe; a quo trepidqbo(Psal. xxvi)j? Bene autem laber-
*
fieabantur, propter illud oleurri quo cuncta perunctaa naculum construunt, qui lam constanter in Domino
sunt : non sicul sacerdoles, qui eliam,- ut «eterno sa- eonfidunt.
cerdolio fungerentur, ungebantur ex illo. (STRAB.)Nolandum quod in constructione taber-
VERS.34. — Onychen. Onyche-oslreola fertur esses naculi mysterium Trinitatis ostenditur, sicut in ba-
parvula suave redolens, magnitudine hunianï un- ptismo el in transfiguratione. In baptismo enim in
guis : unde et onyche Groece dicitur, quia ovu£,, voce sonuil Pater :_et Filius baptizatus est ; in specie
onyx, Groecedicitur unguis. columboe Spiritus apparuit. Ooliab quoque, qui in-
Galbanum. Galbanum succus feruloe esse dicitur,, terprotalur prolectio mea pater, Patris personam :
et nascitur in Syria optimum : carlilaginosum est,, , Beseleel quoque, qui in umbra'Dei significat, perso-
et minus lignosum, cujus odore fugantur serpentes. , _- nam Spiritus sancti : de quo dicitur. Etvirtus Al-
Et thus. Thus Groece,_libanum Latine dicitur, ai lisshni obumbrabil tibi. Virtus enim Allissimj Spiri-
Libano monte Arabioe: alius enim Libanus est Phoe- tus sanctus intelligilnr. Unde Dominus dicit : Ego
nicis, in quo sunt cedri. novi virluiem de me exisse (Luc. vin). Jussio autem,
Thus optimum, scilicet quod masculinum dici- id est verbum, quo tabernaculum fieri jussum est,
tur, quia in modum ïiurnani testis rotundum, cujusi Filius esl, per quèm Pater in virlute Spiritus sancti
arbor nascitur in Arabia ad aeris qualitatem per- omnia operatur*
plexo et in torto vimine. VERS.13..— Videte, etc. Frustra gloriantur Judasi
i Mystice autem hoe quatuor species significant de legali observatione.- Aperte enim dicitur quia
sanctarum virtutum species. signum est futûras, scilicet quietis, et beatiludinis ;
VERS.35. — Faciesque thymiama, elc. (GREG., vel quietis sanctorum in prassenti, quia quiescunt a
lib. i Moral., cap. 39, tom. I.) Thymiama ex aro- Jumultu mundialium operum et vitiorum.
malibus compositum facimus, etc., usque ad odo- , VERS.18. — Duas tabulas (AUG., quoest. 140.)
rem de se subtilius non aspergit. Cum mulla loculus sit Deus, duoe"tantum tabuloe
(ISID.)Incensum , quod ex quatuor odoratissimis T» TJ dantur. Mosi lapideoe, quoe dicuntur tabuloe teslimo-
generibus in maximam subtilitatem comminutis, id nii ; quia coetera omnia, quoe prascepit Deus, ex illis
est, stacte, onycha, galbano, et thure componitur; decem proeceplis, quoe in duabus scripta sunt tabu-
orâtiones fidelium significat, quamvis quatuor ele- îis, pendere intelligunlur, si diligenter quoerantur,
menta hoec quatuor videant significare : ut thus, ' et bene intelligantur ; sicut ipsa decem ex duobus,
quod lucidum est, aeri comparetur, stactes aqufs, dilectione,-scilicet, Dei el proximi : in quibus scili-
galbanus et onyx terroe et igni, ut per hoec omnium cet tola lex pendet et prophetoe(Matth. xxn).
~
quoe in coelo etinfra coelum„et in terra, et in aquis,
sunt placitum Deo incensum sit CAPUT xxxn.
Opère, etc. (AUG.',quoest. 156.) Non debemus pu- VERS.1. — Fac nobis, etc. Deos pluraliler, cum
tare unguentum fieri, sed thymiama vel incensum, unus tantum vitulus faclus sit, ad similitudinem
quod apponitur illi allari incensi ubi non licebat sa- scilicet bovis Apis, quem in iEgyplo coluerunt-; sed
erificarij'ef erat intra sancta sanctorum. qui idololatriam colit, omnibus vitiis subjicit se, et
VERS.37. —Talent, etc. (RAB.)"Quiscilicet pre- quasi lot diis et dsemonibus quoi vitiis servit.
cibus et laudibus divinis non debemus ûli in adu- - VERS.2. — Dixitque ad} elc (AUG., quoest. 141
 28r WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOG1CA.
in Exod.) Inlelligitur Aaron difficilia prascipere, ut. A miniam sordis el inter hosles, elc. Nolandum, quod
hoc modo eos ab illa intenlione revocaret. Factum populus fecil, ipsi Aaron tribuitur, quia consensit ad
est tamen illud ipsum difficile, ut essel aurum ad fa- faciendum quod maie peliverat. Magis enim dictum
ciendum idolum : quod propter eos nolandum pu- est, nudavil eos Aaron , quia cessil eis, quam nuda-
tavi qui contristanlur si quid taie propter vilam verunt se ipsi, qui tantum malum flagitaverunl. Or'
oeternam divinilus fieri, vel asquo animo lolerare namentis quibus labricaium fuerat idolum, vel quia
jubeanlur.- malam" volunlatem prius latenlem ostenderat, vel
VERS.6. — Et sedit populus comedere, etc. Esus auxilium el prolectionem DeLperdiderat.
potusque ad lusum impulil, lusus ad idololatriam : VERS.27. — Ponat vir gladium, elc (GREG.,Past.
quia si vanilatis culpa non caute compescilur, ab p. m, c. 26.) Gladium, etc., usque ad Unde sub-
iniquitate mens incauta devoratur. Unde : Qui mo- dilur :
dica spernil, paulatim decidit. Si enim curare pa'rva Occidat unusqnisque fralrem suum, etc. Hos in-
negligimus insensibiliter seducti, eliam majora au- lerfecît, quos piinien.los imenit ab increpalionis
denler perpelramus. gladio, nec eis quos per cognatioiiem carnis diligii,
VERS.8. — Isti sunl dii lui. (AUG.,quoest. 142.) parcit. Si ergoille'Dei dicitur, qui ad ferienda vilia
Dominus indicans Moysiquid fecerit populus de vi- B zelo divini amoris excitaïur, profecto esse se Dei
lulo et de idolo quod ex auro suo feceranl, dicit eos negat, qui quantum!sufficit, vilam carnaliura incre-
dixisse : Hi sunl dii tui, Israël, qui le eduxerunl de pare récusât. '
terra Mgjpû. Quod eos dixisse nonlegitur; sed ani- VERS,28. — Feceruntque, etc. (AUG.in Locutio-
mum eorum hune fuisse Deus ostendit, horum ni'ius.locut. 124.) Plurale pro singulari posuit, elc,
quippe gerebant verborum in corde senlentiam, quoe usque ad cerlisque regulis istas locutiones interpo-
Deum lalere non polerat. ,nuntur. |
VERS. 10. — Dimitle me, elc. (GREG.,lib. îx VERS.31. —Autdimilte eis, etc. (AUG.,quoest.147
Moral., cap. 11.) Quid est servo dieere, etc., usque in Exbd.) Securus quidem hoc dicit, etc., usque ad
ad iram Dei non valuil pro seipso lemperare. ut pro eis illa verba Deo funderet.
(ID., lib. xx Moral., cap. <5.)Jïdificarelectorem VERS.55. — Quem fecil Aaron. (AUG.quoest.148.)
juxta historiam potest, etc., usque ad nec miseri- Quasrilur cum superius populum nudasse diclus sit
cordia disciplinas. Aaron, etc., usque ad quod Apostolus dicit excla-
VERS.15. — Recordare Abraham, Isaac, etc. Pa- mans : Quam inscrutabilia enim sunt judicia ejus:
tres, qui diligunlur, inducit pro filiis, qui offendunt, etc. (Rom. xi).
nec merentur audiri ; quia bona sanctorum natruna G CAPUT xxxin.
saspe subveniunl filiis.
VERS.14. — Placalusque est Dominus ne faceret VERS. 1.—Loculusque, -elc. (AUG., quoest. 149
malum. (AUG.)Malitiam hic poenamintelligi voluit, in -Exod.) Deus iratus, etc., usque ad voce ter-
sicul est illud : /Eslimata est malitia exilus illorum. rebat. i
Secundum hoc dicitur et bonum et malum esse a Vade, etc. (ID.,quoest.150.) Conlinuo tanquam ad
Mosen, etc.,' risquead a facie Domini.
' Deo, non secundum nalitiam qua homines mali sunt. ipsum
Malus enim Deus non est : sed malis ingerit mala, VERS.2. — Mittam proecursorem. (AUG., quoest.
quia justus est. 150.) Deus cum justis est visilando, miserando, et
'
VERS. 19. — Iratusque valde. (ID., quoest. 144.) confortando : cum impiis vero, ulciscendo et pu-
Iratus Moyses, tabulas testimonii digito Dei seriptas niendo. Et est sensus : Cum his non possum esse
fregisse videlur. Magno tamen mysterio figurata est propter te, ut vindicem etpuniam; nec propter eos,
iteralio Testament*!Novi, quia velus fuerat abolen- ut visitem et confortera : miliam angelum meum
dum, el Novum conslituendum. Nolandum sane saltem. |
quanta pro populo ad Deum supplicatione labora- VERS.4. — Audiens populus. (RAB.)Pessimum
v sermonem dicil audivisse
veril, qui tara severus in eos vindicando fuit. populum, hoc est, cru-
VERS.20. — Arripiensque vilulum quem fecerant. delissimum atque moestissimum. Quod enim majus-
(ISID.in Exod., tom. V.) Diaboli corpus significatur alicui proestari potest beneficium, quam Dei gra- '
In vilulo, etc., usque ad absorptus esl. liam habere proesentein,ac conditorem suum cgno-
Et dédit ex eo polum filiis Israël. Tradunt Hebrasi scere sibiesse propitium; aut quod majus est discri-
quod filii Israël bibentes aquam viluli puis ère men, quam auctoris sufferre iram? Nihil habet
iiifeclam, qui commiserant idololatriam in barbis boni, qui crealoris sui carebit gratia atque pras»
pulveiem auri proeferebanl, quo eliam signo rei seulia. J
vel imraunes sceleris apparebant, et rei interfi- - VEHS.7. — Tollens tabernaculum, elc. Hoc per
ciebanlur. prolepsim accipiendum, si de illo tabernaculo acci-
VERS.24. Et dederunt mihi, elc. (AUG.,quoest. pitur, quod Moysi in monte monslralum esl, et fa-
145.) Compendiose loeulus esl, elc, usque ad non bricatum, proecipienteDomino, a Beseleel elOoliab.
redarguit. Vel aliud labernaculum luit, ad quod jam convenie-
VERS.25 — Spoliaverat enim eum AaronAnigno- bant ad judicandura,
 GLOSSA ORDINÂRIA. — LIB. EXOD. 290
VERS.8. — Cumque egrederetur, elc. (GREG.,A A Deo homines nulhs prascedentibus meritis vocari,
hom. 15 in Ezech.) Hebroeuspopulus de jEgypliaca elc, usque ad si deserat qui vocavit.
servituie liberatus, etc., usque ad progredi co- Non poleris, etc. (AUG.,quoest.154.) Post miseri-
nanlur. cordioesuas commendationem, elc,«sûaeadhuicvitae
Aspiciebanlque, etc. (STRAB.)Moyses lenet figu- moriendum «st.
ram legis. Moysi ergo tergum populus Judaicus VERS. 20. — Non enim, elc. (GREG., lib. xvm
aspiciebat, quia nihil mysticum, -nihil spirituale in Moral., cap. 37, tom. I.) Joannes quoque ait : ete.,
lege voluit intelligere, sed superficiem tantum lil- usque ad quia satietas ex desiderio semper accen-
teroe. Ideo ejus faciès abscondita erat, id est, vera dilur.
et mera cognilio. Ingresso illo tabernaculum, de- VERS.21. — Ecce, inquit, locusest apudme, etsta-
scendebat columna nubis, et stabat ad oslium. Alia bis supra, etc. (AUG.,quoest. 154.) Item interposito
translatio dicit quod Moysi volenli ingredi taberna- articulo dicente Scriptura, etc., usque ad stelit po-
se nubes ante et prohibebat eum. pulus fidelis supra petram.
" culum , opponebat
Hic aulem dicitur, quod illo ingresso loquebatur nu- (GREG.,lib. xxv Moral., cap. 16.) Est locus apud
bes ante ostium cum eo. Sciendum ergo quod ali- me, etc. Locus Ecclesia. Petra Dominus„ Moyses
quam partem îngrediebatur, atrium scilicet, et tune B Judaica plebs, quoe Domino proedicanlein terra non
anlequam inlraret in tabernaculum , opponebat se credidil. Ipsa ergo in pelra stelit lerga Domini
nubes : hoc ergo loco significat eos qui minus sunt transeuntis aspiciens, quia, scilicet post passionem
perfecti scientia et opère, nec valent intima seriplu- ascensionemque Dominiinlra Ecclesiam deducla per
rarum penetrare. Alibiaulem quando médium nebuloe fidem Christum percipere meruit, el cujus prassen-
ingressus'est, perfectorum figuram tenuit, scilicet tiam non vidit, ejus posleriora cognovit.
qui mysticorum sensuum arcana invesliganl. (GREG.ibid.) Est locus apud me, etc. Ecclesia
Loquebatur autem Dominus. Secundum opinio- scilicet, etc., usque ad De qua soliditate dicitur : Su-
nem populi loquilur Scriptura, qui putabat Moysen per hanc petram oedificaboEcclesiam.
ore ad os loqui cura Deo, cum per subjectam crea- VERS.22. — Cumque transibit gloria mea , elc.
luram, id est per angelum et nubem ei loquerelur et (EUCHERIUS, lib.-de Foim. spiril.) Sed et transire di-
gppareret. Nam ejus subsiantiam nec hominum nec citur Deus, cum de cordibus quorumdam hominum,
angelorum (sicut esl) quisquam videre poluit, unde : in quibus ante per fidem credebatur, postea surre-
Régi aulem soeculorumimmoflàli, invisibili, etc. Et pente perfidia vel quolibet dehcto, ab eis recedit el
alibi : Lucem habitat indccessibikm , etc. (J Tint. ad alios transit, quemadmodum de Judasis ad gen-
" tes, de boerelicis ad catholicos, el de
i, vi). quibuslibel ir-
(GREG.,in I Reg., cap. 10.) Fades Dei cognitio religiosis ad religiosos.
ejus est. Cognoscitur aulem Deus per spéculum, co- 'Et prolegam (AUG.,ubi'supra.) et legam manu mea
gnoscitur per seipsum. Per spéculum hic , per super te, etc., usque ad deinde contexit quid Dominus
semelipsum in coelo. Spéculum vero est illa lux postea dicat : Excide tibi duas tabulas lapideas, etc.
quam habitat Deus : ipse autem lux illa quoe ipse CAPUT XXXIV.
esl.
VERS. 7. — Qui reddis iniquitatem patrum filiis
Si ergo inveni gratiam, etc. (AUG., quoest. 151.)
iu terliam et quartam, etc., (GREG.,lib.
His verbis ostendit Moyses, elc, usque ad ul se ac nepolibus
xv Moral., cap. 22.) Cum scriptum sit, etc., usque
niundos el inviolalos custodiant ei proficiant.
ad qui viderunt quod maie sequerentur.
VERS.17.— Et teipsum novi, etc. (AUG.,quoest. VERS.14. — Dominus zelotes. (AUG.,quoest. 158
155.) Quoniam scio te proe omnibus, etc. Nunquid in Exod.) Dominus Deus enim zelans, etc., usque
Deus plus aliqua scil el aliqua minus? etc., usque ad ad et perdit omnem qui forniealur a se.
sed diligentius requirendum est in prioribus Scri- VERS.20. — Primogenilum asini, etc. (ISID.)Per
pluras partibus an vere sit ita. asinuni immunditia, perovem innocenlia deàignalur.
VERS.19. — Ego ostendam. (AUG., quoest. 154.) Asini ergo primogenila ove mutare, est immundoe
Cum dixisset Moyses ad Dominum , elc. , usque viloe primordia ad innocentioe simplicitalem conver-
ad vocatur Dominus Christus in omnibus gen- tere, ut postquam illa peccator egit, quoe ul im-
tibus. munda Dominus respuit, ea jam agendo proférât,
Et vocabo. (AUG.,quoest.154.) Vocabo autem di- quoe Dei sacrificio munda iuipouat.
xit, non vocabor, aclivum verbum pro passivo po- VERS.21. — Die septimo. (AUG.,quoest.160.) Cum
nens, génère loeulionis inusitato, in quo forte signi- de Sabbalo proeciperet, etc., usque ad omni lempore
ficare voluit seipsum hoc facere, id est, gratia sua sabbato debere cessari.
fieri, ut vocelur Dominusin omnibus gentibus. VERS.24.—Nullus insidiabilur (AUG.,quoest.161.)
Et miserebor,elc. (AUG.,ubi supra.) Quod addidit, Quod dixit, etc., usque ad ubi tabernaculum vel
etc., usque ad sic Deus pronuntiavit misericordiam templum Deus fuerat habiturus.
se esse faclurum. VERS.55.— Non immolabis, etc. (AUG.,quoesl.
(AUG.,lib. de Proedeslinalioneet Gratia, cap. 10.) 162 et 165.) Quid est quod ait : Non occides super
 È91 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA." 292
fermentant sanguinem immolalorum meorum? An A cum scientioe lumine igniculum severitatis ad-
illa hoc loco dicit immolata sua, quoe per pascha misceat.
occiduntur, et proecipil ne lune sit in domo fermen- (ID.) Si quis digne intelligat exitum Hebroeorum
tum, quando sunt dies azymorum ? de jEgyplo, etc., usque ad et nobiliora désignât indu-
VERS.26. — Non coques hoedumin lacté. (AUG., menla : Induite vos Dominum Jesum Chrislum, et car-
ubi supra.) Non coques agnum-in lacle matris nis curam ne feceritis in deliciis(Rom. xm).
suas, etc., usque ad sed historica narratio est. i (GREG., ubi supra.) In constructione taberna-
(ISID.) Moyses quadraginla diebus jejunavil, et culi, etc., usque ad quasi sine lucesonitum dederunt»
Elias, el ipse Dominus. Proecipilur enim nobis ex (ORIG.,ubi supra.)\ Post hoec viri acceperunt a
lege, ex prophetis et Evangelio. Quod testimonium mulieribus suis, etc., usque ad unde : Non omnesca-
ex his habet. Onde in monte inter utramque personam piunl verbum istud, sed quibus dalum est (Matth. xix).
médius Salvatôr effulsil, ut ab omnibus mundi ille- VERS.6. — Pilosque caprarum. (ORIG.hom. 19.)
cebris avidilaiem nostram tanquam jejunîo tempe- Pili caprarum offerunlur, etc., usque ad qui Domino
rantias refrenemus, quandiu perfeelio Decalogi.per Offert pelles arietura.
quatuor ejusdem mundi parles, id est toli orbi proe- VERS.21. — Quidquidad cuttum, etc. (GREG.,«6»
dicatur, ut decem quater ducta quadragenarium nu- g supra.) In ornamenlo tabernaculi viri cum mulieri-
merum signent. bus doua offerunt, etc., usque ad prout ipse dederit,
VERS.28. — Et scripsilin labulis, etc. (AUG.,quoest. profei'iinlur.
166.) De Moysedictum est quoo.ipse scripsit, etc., VERS.27. —Principes ve'rooblulerunt lapides, elc.
usque ad sed per gratiam Dei. (ORIG.,ubi supra.)Principes oblulerunt donasua, elc,
VERS.29. — Cumque descenderet. (ISID.in Exod., usque ad Ut proeessepopulis mereantur.
tom. V.) Ascendil Moyses denuo in montera, etc., (ORIG.hom. 9 in Exod.) Offerunt etiam principes
usque ad cujus imago fuit in labulis. oleum lucernis et ehrisniati profulurum, etc., usque
(ISID.ibid.) Descendente Moysecum labulis, etc., ad cum te Dominus in loco viridi collocaveril super
usque ad unde : Révéla oculos meos et considerabo aquam refeelionis.
mirabilia de lege tua (Psal. cxvm). VERS.50. — Beseleel. (RAB.in Exod., tom. II.)
VERS. 50. — Videns autem Aaron, etc. (ORIG., Umbra dicitur, etc. ,<usque ad in juslilia el judicio
hom. 12 in Exod.) Scriptum esl quia vidit Aaron et fratres suos exhortando roborant.
omnes filiiIsraël Moysen, etc., usque ad habenl enim CAPUT XXXVI.
gloriam ea quoe loquitur, sed et
tegitur occultatur,
et omnis gloria ejus intrinsecus. 'G VERS.1. — Fecil ergo Beseleel,etc. (RAB.,inExod.)
(ORIG.ibid.) Illud quoque intuere quod in lege vul- Notandum quod non solum de tribu regali, etc., us-
tus Moysiglorificatur, licet velamine contegalur, etc., que ad ad corporis sui unilalem Voluit perlinere.
usque ad de servilute soeculi liberali libertalem VERS.2. — Cumque vocasset eos, etc. (ORIG., ubi
scientioe requiramus. supra.) Et postquam obtulil populus, vocavit, inquit
VERS.54. —-.El tune loquebatur ad filios Isael Moyses,etc., usque ad et in suo loco aplare debeas
omnia quoe sibi fueranl, elc. (AUG.,quoesl. 172 in el proferre ? i
Exod.) Postquam descendit Moysesde monte, etc., Et qui sponte, etc. (AUG., quoest.170 in Exod.) Et
usque ad ul hoc nomen acciperent. omnes qui sponte vellenlire ad opéra, ut consumma-
renl ea, elc Commemoravit Moysesquosdam, etc.,
CAPUT XXXV.
usque ad sed liberaliter et s'ponle dévolus.
VERS.5. — Separate. (ORIG., hom. 15 in Exod.) VERS.4. — Unde artifices, etc. (AUG., quoest.171).
Alia littera : Sumile a vobis ipsis redemptionem Kola quia sapientes effeclores operum sancti eliam
Domino, etc., usque ad et argentum tuum, id est moribus erant : poterant autem, si vellent, multa
sermo tuus, probatum. auferre; sed modeslia prohibuit, vel relieio terrait.
(ID.) Nostis, qui divinis mysteriis interesse con- D CAPUT XXXVII.
suesistis, etc., usquead hoec omnia quoe in nobis
sunt faciunt. VERS.1. — Fecit autem Beseleel arcam. (ISID.in
Omnis. (ID.)Alialittera: Unusquisquevestrum, in- Exod., tom. Y.) In arca lestamenti fuiturna aurea,
quit, etc., usque ad ita si venions dominus inveniat etc., usque ad immortalis memorioesemper viriditate
aliquid tuum in tabernaculo suo, sibi te défendit, florentem. J
et suum dicit. VERS.2. — Coronam auream, elc. Quia in eo quod
Ms. (Ii>.)Pro fortitudine poni videtur, etc., usque Ecclesia per quatuor mundi parles dilatatur, quatuor
ad Oniniâ ergo offerantur Deo, sensus, sermo et vo\. sancti Evangelii libris aecineta proedicatur, quoeta-
VERS.6. — Hyacinthum. (ID.) Videamus coetera, men intra unius coronoe ambitum, id est intra ejus-
hyacinthum, elc, usque ad el offeretis primitias dem fidei firmitatem, id est unitalem, concluditur.
Domino. VERS.4. — Vectesquoque.(Isiit., ibid.) Quia fortes
Coccumquebis linctum. (ID. homil. 13 in Exod.) perseverantesque doctores velut imputribilia ligna
Videamus quare coccus duplicatur, etc., usque ad ut quoerendisunt, qui instruction! sacrorum voluminum
 935 GLOSSA 0RD1NARIA. — LIB. EXOD. 294
semper inhoerentes, Ecclesioeunilatem denuntient, et A u (RAB/in Exod., tom. IL) Primus annus omne tem-
quasi intromissis circulis arcam portent; qui auro pus legis, elc, usque ad ut doctores Evangelii his
quoque jubenrur operiri, ut cum sermone aliis inso- «tantur in confirmatione fidei.
nant, ipsi etiam vitoe splendore fulgescant. VERS.9. — Unges tabernaculum, etc. (STRAB.)
VERS.6. — Fecit el propilialorium, etc. (ISID.,ibid.) Tabernaculum cum vasis suis unctionis oleo eonse-
Propitiatorium super arcam lestamenti.etc, usquead cratur ; quia sancta Ecclesia quidquid agit cum vir-
quia Chrislus est-Ecclesioe caput. tutibus suis débet dedicare et consecrare gralioe
VERS.17. J—Fecitque candelabrum, etc. Quod Spi- Spiritus sancti. Oleum quippe unctionis spiritual!
ritum sanctum significat, qui septiformi gratia illu- gratioe comparaïur, qua omnium virlutum opéra
strât Ecclesiam in unitate fiôei consislentem, vel Domino consecrantur.
Christum portantem ecclesias septem, in quibus se- VERS.12. — Applicabisque Aaron, etc. (STRAB.)
pliformis Spiritus splendor emicat. Fores tabernaculi, id esl, sanctoe Ecclesioe, sunt
VERS.25. — Cum emuncloiiis. Quoein Isaia forci- apostoli, per quos débet aulam coeli ingredi : ad bos
pes appellantur, duo Teslamenla, scilicet quiiius pec- applïcandi sunl Aaron et filii ejus, id est omnis cos-
cata purgantur, quoeque intra se sancti Spiritus tus sanctorum et maxime proepositorum , ut eos
unione sociantur. ] imiteniur el eorum vesligia sequanlur.
J} ^
VERS.16. — Et vectes. Veclis non solum parietes
CAPUT XXXVIII.
nectil, sed et. columnas introitus confirmai ne cor-
VERS.8. — Fecit si labrum oeneum, etc. (GREG. , ruant, aut a reclo statu deflectant, quia Dominus
hom. 17 in Evang.) Labrum oeneum Moyses ponit, et utrumque populum in una fide dileclionis socia-
etc., usque ad ul per base proficere contendamus, pèr vit, et eorum doctores, ni in fide et aelione et proe-
quoeprofecisse cognovimus quos veneramur. dicatione persévèrent, conforlat. Nec mirum si et
VERS.20. — Paxiltos quoque. (STRAB.)Paxilli se- per capila ipsa, el per veclem capila ipsa continen-i
cundum Ïitteram erant in summitate colunmarum lem, Christus aceipilur, quia cujusque elecii regen-
fixi, quibus funes religabanlur : qui cortinas a terra do caput esl, unde : Caput viri Christus esl (II Cor.
sublevabanl, firmali superius quibusdam ansulis, in- xi) : et quia non solum singulos ad quasrenda coele-
ferius vero religati ad proedictos paxillos cortinas slia erjgit, .sed eliam omnes conlinet, et ne a recto
extendebant, ne mgam contraherent. statu deflecti, nec ab invicem discordando" possint
Myslicevero funes significant sanctam Scripturam : separari, vinculo pacis confirmât. Cui simile est
de qua Salomon-ait : Funiculus triplex difficile rum- quod Dominus dicitur el agnus, et pastor, et ostium,
pilur (Eccle. iv) -. quia sancla Scriptura, bistoria, mo- C
( cum pastor agnum pascal, et amho inlrent perJ
ralitaie et allegoria conslans, nullis hasrelieorum oslium; cum proprie sit Verbum in principio (Joan.
dogmatibus potest disrumpi. Paxilli in modum linguas i, x) : horum vero nullum sit proprie, sed figuraliler.
facti linguas doctorum significant qui Scripturam Pastor, quia dueil ad pascua vitoe; ostium quia non
exponùht. Cortinas etiam a terra sublevant et exlen- nisi per illum pervenïtur ad Patrem ; Agnus, quia
dunt : quia subjectos docent sequi, et imilari coele- ab j45gypto salvat. Sic et hic per capita figuralur
stia, nullamque mali operis vel fraudis rugam con- propter regimen, quo singulis proeest, et per ve-
trahere (Ephes. v). ctem, ob generalem providenliam, quia omnes con-
CAPUT XXXIX. firmât (Num. lx; III Reg. rai).
(BEDA.)Sic anima pro diversis actionibus diversa
nomina bortitur. Dum vivificat corpus, anima nomi-
CAPUT XL. natur ; dum vult, animus est ; dum seït, mens esl :
VERS. 1. — Loculusque est Dominus ad Moysen dum recolit, memoria est ; dum judicat, ratio est ;
dicens .' Mense primo, etc. (STRAB.)Primus anni dum spirat, spiritus est ; dum sentit, sensus est.
mensis ipse est Nisan, qui et Aprilis, in quo Judasi VERS.53. — Nec poteral Moyses, etc. (STRAB.)
T
"
pascha celebrabant, et tabernaculum ereclum est. Moysesergo in hoc loco, sicut in aliis pluribus,'figu-
Allegorice autem primus mensis signât initium gra- ram lenet Judaici populi. Moysesergo, nube obstan-
tis quando tabernaculum Dei, id est Ecclesia erecta le, in tabernaculum non polerat intrare, quia Ju-
est, cum Christus, scilicet crucifixus de Ïatere suo daicus populus nunquam sacramenta Scripturoe va-
produxit mysteria sanguinis et aquoe, quibus Eccle- ïuit penetrare. Nubes enim Domini pêf diem încu-
sia dedicalur et eonsecratur. Et nolandum quia hic babat tabernaculo, el ignis in nocte : hoc loco ignis
primus mensis secundi anni fuit : primus enim an- divinorum mysteriorum scientiam significat. Scri-
nus ante legem fuit, secundus annus sub gratia ptura enim sancta sanctis, el ignorantiam suam
Evangelii, cui Dominus benedixit. Unde : Benedices falenlibus, lumen est : iniquis vero, et scientiam
coronoe anni benignitalis tuas (Psal. LXIV).Annus jactanlibus, nubes, quia excascal eos.
enim benïgnitatis luit, quo salus humani generis per (AUG.,quoest. 176 in Exod.) Nolanda estres mi-
humanitatem Christi apparuil : hoc ergo anno ta- rabilis multum, etc., usque ad nubes per diem,
bernaculum Dei erectum est, id est Ecclesia fundata fiamma per noctem.
et exaltata. In tabernaculo autem Domini erant tabulas, qua-
295 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 296
rum annuns erant infixi vectes de lignis sethim, A slorioe et secundum allegoriam, congrue in Pen-
quibus possenl levai! et portari de mansione ad tateucbo, secundus esl liber isle : postquam enim
mansionem, quoe omnia mysleriis plena sunt. Per in Genesiegil de crealione coeli et terras, et de
tabernaculum intelligimus Ecclesiam prassenlem, in introitu filiorum Israël in jEgyptum, congruil
qua.sunt tabuloe, scilicet sancti humilitate pleni, ut consequenter de exitu eorum agat. Ecce quod
quibus quinque vectes sunt aftïxi, id est spiritualis juxta ordinem historioe congruit : juxta allegoriam
notitia quinque librorum Moysi, per quam se et quoque non incongrue factura est. Nam postquam
alios sustollant ad claritatem oeternoebeatitudinis. dixit de carnali generatione, qua per peccatum
Per vectes ergo, ut diximus, quinque libros Moysi primi hominis nascimur filii diaboii, congruit ut
intelligimus, qui sunl Genesis, Exodus, Leviticus, slatim subdal de regeneratione spirituali, qua per
liber Numerorum, et Deuteronomium : in quibus justiûcationem secundi hominis, id est, Christi re-
continetur principium mundi et médium et consum- nascimur filii Dei. Liber aulem iste vocatur i%oSoç
matio. In Genesi describilur crealio mundi, et in Groece,ffiOT nVi veelle semoth Hebraice, exitus
Exodo recreatio : in Levilico sacramentorum Eccle- vel egressus.Latine: ideo quia de exitu filiorum
sioeadministratio ; in libro Numerorum Evangelica Israël de Jîgypto agit. Sed quoeri potest cur liber
proedicatio ; in Deuteronomio ultima benedictio. B isle dicatur Exodus, quia de exitu illorum agit,
Unde et in benediclionibus tefminatur. Jïst itaque in cum in principio nomde exitu, sed de ingressu illo-
Genesi ordo creationis ; in Exodo mysierium re- rum agatur. Ad quod dici potest, quia quamvis spe-
crealionis ; in Levilico sanciilas Ecclesiaslicoeadmi- cialiter de exitu illorum agere inlendat, tamen quia
nislralionis ; in libro Numerorum consolatio evan- mullum lempus profluxit inter exitum, de quo hic
gelicas prasdicalionis; in Deuteronomio consumma- agit, et ingressum in quo primus liber terminatur
tio oeternoebenedictionis. Inter bos autem quinque vel lerminaveral, ul competenlius jungat narralio-
libros Moysi excellil Exodus, quem nunc ad manus nem suam breviter, prius repelit de introitu, et ita
habemus. In eo enim et quoe filiis Israël in figura melius descendit ad exitum. Sic et nos in nostris
contingebant, et mysteria plene contineniur Christi sermonibus facla longa inlerpositione, dicturi alia,
et Ecclesioe.flic tamen primum de exitu acluali repetimus superioraj ut melius dicta conlinuemus.
carnalium filiorum Israël, de historiali iEgypto agi- His consideralis, videnda esl materia, quoe est cor-
tur, in quo significatur spiritualis exitus spiritua- poralis exitus filiorum Israël de ^Egypto, et spiritua-
lium Israelitarum de vera jËgypto, scilicet de tene- lis exitus sanctus sanctorum de mundo. Inlenlione"
bris vitiorum. Agilur eliam de transita maris Ru- adraonet nos spiritualiter exire de conformilate
bri et submersione Pharaonis et exercitu ejus, et de G mundi, sicut illi qui corporaliter exierunl de ^Egy-
liberalione populi Dei : in quo figuralur baplismus ptoj ut sicut fuimus conformes soeculo, ita simus
sanguine Christi consecratus, in quo diaboii vilia conformes Deo. Modus talis est : breviter tangens de
sïibmerguntur, et animoefidelium liberantur. Agitur introitu filiorum Israël in -4îgyptum, -agit de eorum
etiam de pugna Israelitarum cum Amalech, in quo mulliplicatione ; deinde de novo rege, qui ignoravit
Victoria Christi et suorum, et confusio diaboii figu- Joseph et coepit affiigere populum ; deinde de plagis
ratur. Tandem calalogo mansionum descripto agi- iEgypti, tandem de exitu illorum et de.transita ma-
tur de lege data in monte Sina ; in quo nobis innui- ris Rubri et submersione ^Egypliorum. Tandem per-
lur ul, a terrenis sublevati discamus subjici coele- venit ad montem Sina, in quo lex data esl,'et agit
stibus disciplinis. Agilur ilerum de conslruclione de tabernaculo; et vasis ejus, et de vestibus sacer-
labernaculi et vasorum ejus, de vestibus sacerdo- dotum el unctione, et sic terminatur.
tum et unctione ; in quo inlelligitur proesens Eccle- Nota quod cum eadem sit et indivisa historia,
sia, et diversoe personoe fidelium diversis officiis quam proposuit sibi Moyses describendam, tamen
depuiatoe, sicut vasa diversis usibus depulala erant, per capitula et parles sive per libros eam distîn-
vel officiis, et sacramentorum et orationum sacra- guunl, ut lectoribus ( faslidium auferatur, sicut via-
tarum suavissima odoramenta. De his hactenus ; tor viam, quoe est indivisa, dividit per dietas, ut
nunc dicendum est quod secundum ordinem hi- labor minuatur et absit fastidium.

LIBER LEVITICUS.
Hebraice VAIICRA
(mp,l).

PR^EFATIO. D genitorum oblationes offerri prasceptum est, quia

\ISICHIUS in Levil.) Liber iste Leviticus dicitur omnia sacrificia ad Levitas pertinent (Num. xvm).
quia scilicet in hoc nomitie totius libri argumentum A quibus liber iste congruum sortilus esl nomen ,
manifestalur. Tribus Levi tabernaculi minislerium qui hoec omnia digerit per ordinem.
sorlifaesf, in quo sacrificia, etprimilias, etprimo- Latine O/fertoriùs vel sacrificalivus dicitur, quia
 297 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. LEVIT. 293
de sacriûciis et casremoniis agit. Hicliene post Exo- A j (ORIG.,homil. 1, inLevil.) Si secundum quosaam
dura ponitur : in eo enim tabernaculum ordinalur, etiam noslrorum simplicem • intellectum sequamur ,
in hoc ea coutinentur quoeDominus Moysi de taber- et absque ,ulla , ut ipsi nos ridere soient, stropha
naculo loquebatur, el tabernaculi coeremonioe. verbi et allegorioenubilo vocem legislaloris excipia-
Si quis aulem quoerat quare libri legis divisi sunt, mus, ego ecclesiasticus sub fide Christi vivens, et
cum historia tempore indivisa sit, respondendum in medio Ecclesioepositas, ad sacrificanduni vitulos
esl : ut fastidiura scilicet lectori auferrel librorum vel agnos , el ad offerendam similam cum ihure et_
divisio, sicut el vioe spatia dividit viaior, ut tanquam! oleo , divini proecepti auctorilate eompellor : ipse
divisus minualur Iabor. ergo Dominus, ipse Spiritus sanctus depreçandus
Babanus ab Isîchio Hierosolymorum episcopo , est, ut omnem nebulam peccati quoevisum cordis
qui Leviticum salis plene exposuit, inulla collegit, nostri obscurat, auferre dignetur, ut spirilualem intel-
et ab aliis quoque Palribus , qui ejus aliquas sen- ligentiam inlueamur, secundum illud ^Révéla oculos
tentias exposuerunt, quoedamoperi suo apposuit, et-, meoset considercbo mirabilia, elc. (Psal. cxvni).
exconfuso sententiarum ordine quemdam exposi- (ISID.)Omnis hostiarum diversitas Christi hostiam
tionis ordinem multorum doctorum senténtias al- prasfigurahat. Unde, -veritate oblata, cessavit umbra
~ 'B'(l Cor. xv), verum sacrificium veri et oeterni sacer-
ternando composuit.
(lsic lus in Levit.) Proe omnibus necesse esl inter- dotis proeflgurans. Ideo^ autem hosliis animalium
prelaiionem legis ad anagogen trahi, et spirilualemL propteremundationemoblatis,una vera hostia Chrisli
intelligentiam in litlera prescrutari. Hoc enim noni pjomitlëbatur, in qua fieret remissio peccatorum.
^ontradicit legi, sed eam défendit.Spirilualem quippe. contractorum de carne et sanguine, qui regnum Dei
inlelleclum diligenler esse inqûirendum eliam ipse, non possidebunt : quia substaniia corporalisin coe->
Chrislus ostendit, qui in parabolis suis (Malth. xm) lestera mutabilur qualitatem. Christus in vitulo
agrura, mundum ; agricolam seminanlem semen bo- propler virtulera crucis offerebatur ; in agno, propter
num, justos; zizania, malignos; messores quoque, innocentîam; in ariele,propterprincipatuni', ïnhîrco,
angelos; et inimicum superseminantem, diabolum, propter similitudinem carnis peccati ; in lurture et
appellavit. jQuis ergo vetat bovem eum qui operalur columba,quiaDeus et homo.-lïediator enim Dei et ho-
justitiam, appellare; sicut ovem, simplicem ; et in- minum in duarum substantiarum conjunclioneinon-
nocentera, columbam : et lurturem sublimius agen- strabatur; in similaginis conspersione, credenlium
tes ei conlemplalloni vacantes? Nunquid non Eze- per aquam baplismi colleclam esse Ecclesiam, id est
chiel Hierusalem leoenam dixit :; et catulum ejus, corpus Chrisli, ostendebatar. Nos aulem moraliter
Eliachim, qui duclus esl in ÏÉgyplum, ei alium ca- efferimus vilulum, cunrcarms suporbiam vinciinus;
tulum Joachim in Babylonem ductum'f (Ezech. xix.) agnum, cum irrationabiles motus corrigimus ; hoe-
Non solum quoeIn parabolis dicta sunt, sed et quoe dum, cum lasciviam superamus ; columbam , duiu
secundum historiam sunt, ad sublimioreni ducenda simplices sumus;-turlurem, dum easii sumus, vel
esse intellectum PauJûs ostendit, dicens : Scriptum dum eastitatem servamus; panes azjmos, cum non
est quonianî Abraham liabuit duos filios, etc. ; post in fermenta malilioe, sed in azymis sineeritalis et
quoe addidit : Quoesunl secundum allegoriam dicta : veritalis epulamur. , -
hoecenim sunl duo Testamenta, etc. (Gai. Iv). For- (RAB.)Singula sacrificia, imo singulas pêne sylla-
tassis-autem'noxia erit littera spoliàta spirituali in- bas, et vestes Aaron, et^oium Leviticum ordinem
télligentia,et variis reprehensionibus obnoxia. Unde coeleslia dicit spirare sacramenta.
per Ezechielem et bonam legem , -et non bonarp Origenes quoque ait : Quia sicut in novissimîs
Dominus appellat, dicens : Dedi eis proecepta mea , diebus Verbum Dei ex Maria virgine carne vestilum
et judicia mea oslendi eis, quoe facial komo et vivat processif: in mundûmj cujus caro ab omnibus vide-
in eis. Et alibL: JDedieis mandata~non bona, et ju- balur, divinitas paucis et eleclis cognita tegebalur :
dicia in quibus non vivant. Palet ergo bona êsse et n• sic verbum DeLper prophetas profertur ad homi-
non bona; et in quibus vivant et in quibus non .vi- nes, îbi carnis, hic litleras velamine tectum. Lillera
vant: qui enim custodit<sanctum Spînilum, vivitin tanquam caro aspicitur : spiritualis sensus tanquam
eis; qui autem secundum carneni, morilur, quia divinitas senlilur. -, - . ,
vitam non cognoscit in eis. Deinde legislator non CAPUT PRIMUM. .
semper, sed certo tempore voluit custodiri legis" VERS.1. — Vocavit, etc. (ISICH.in Levit.) Per con-
superfieiem, ut reprimeret duram Judâsorum eervi- junctioneni sequentia jungii proecedenlibus; initium,
cem; unde : Scio quod populus iste duroe cervkis sil scilicet libri hujus cum -Une proecedentis : unius
(Exod. xxxifj; Osée aulem vocat Judasos vitulam enim et ejusdem dieï opus in utroque conlinetur.
conslernantem, quoescilicet nullo modo domaiur. Liber quoque Numeri, quia nihiBiabel médium in-"
El alibi : Ephmirn vitula docta dilîgere triturant , tcr'se et Leviticum,
transivi super pulchritudinem colli ejus (Osée, x); similesortiturprooemium ; hoc "
est : Loculusque est Dominus ad Moysç>\ in deserlo
in quo pbedientia significatur. Jugum enim legis Shïai,
etc..(Num.a): Nihil ergo post historiam Lë-
imposuîi, ut humiliati libenler suseiperent levé et vilici aille historiam Numeri populus
suave jugum Evangelii (Matth. xn). egit : neque
enim loeum mutaverat, quia nccdum tabernaculum
PATEOL. GXffi. 10
 WALAFRIDI STÎIABI FULD. MON. OPP. PARS I. THEOLOGICA. 500
dedicaverat, nec mullum temporis proelerierat. In A missionis est. Sponte enim offert, quia donum esJ,
primo quippe mense secundi anni, ejusdem mensis et omne donum voluntarium est. Si enim promis-
initio agere coeperunt. In Exodo autem et Genesi, sionem suam trangressus fuerit, seipsum accusât ,
quia multum temporis médium, mortis Joseph et cum posnas lueril. Sic autem acceplahilis erit, et ad
egressionis filiorum Israël, fluxerat, conjunclio non expiationem suam proficiens, cum positione manus
oblinet principium, sed opportunum dispensationi manifestaverit, quia sponte non necessitate oblu-
eorum dispensatur exordium ~. Hoec sunt nomina lerit.
filiorum Israël, qui ingressi sunt JEgyplum. VERS.5. — îmmolabilque, elc. ( ISICH.in Levit.)
(ISICH.) SecundumLXX. Revocavit.Sicut secundum Non solum enim propiiam conscientiam et conver-
eos revocavit Deus Beseleel ex nomine, quando sationem Deo debemus ôfferre, etc., usque ad sicut
prascepit fieri tabernaculum secundum figuram, quoe Chrislus ostium appellatur, sic doctrina aposlolica
ostensa est in monte : ergo et nunc quamdam sacrifi- quam largitur.
ciorura intelligibilium imaginera describere prasce- Filii Aaron. (ORIG., ubi supra.) De génère Aaron
pit; hoecrevocalio quippe quamdam dispensationem erant Anna et Caiphas, el alii qui Christum pronun-
rerum vel verborum ad superiora respicienlium liaverunl esse réuni mortis, et effuderunt sanguinem
innuit. B ejus ad basim altaris : ibi enim est occisus, ubi
(ORIG.hom. 1 in Levil.)_Vocavit aulem, elc. In altare erat el basisejus, unde : Non capit prophetam
principio, etc., usque ad qui ad hoecaudienda inte- perire extra Hierusulem.
riores aures afferunt mundas. VERS.6. — Delractaque, elc. (ORIG.,ibid.) Sacer-
(isicii. in Levit.) Quod non diligat DeusJudâsorum dos pellem detrahil, etc., usque ad terrena coelesti-
sacrificia , etc., usque ad et aperle hoec vocaiio bus et divinis humana soeiavit.
dispensationem verborum vel rerum respicienlium (ID) Intestina cum pedibus jubet aqua dilui , in
ad superiora innuit. significaiionem baptis-mi.Iniestina lavât, qui con-
( ORIG.homil. 1 Exod.) Horainem quem primo scientiam purgat; pedes abluit, qui consummalio-
posait ad offorendum Domino, etc., usque ad sacri- nem suscipit sacramenli. Qui enim mundus est, non
ficium quoque duplex esl quod el terrëslria el coe- indigel nisi ul pedeslavet,sed esl mundustotus (Joan.
Ieslia salvet. xv) : nec quisquam potest habere parlem cum Jesu,
(ID., ibid.) Homo qui ad imagineraDei et simili- nisi laverit pedes ejus.
tudinem faclus rationabililer vivit, etc., usque ad (Isicu. in Levit.) Pellis delrahilur eum divitiis et
et eollum ejus sicut lurluris. quibuscunque soecularibus exspoliamur , etc., usque
(ISICH.in Levit.) Simplicem désignât hominem, G ' ad Christum imitantes sicut possumus.
etc., usque ad jumenlis eliam salus concedilur. (GREG.lib. I Moral., cap. 40.) Pellem hosliasde-
(ID.) Sacrificium Deus exigit ul nobis proficiat, trahimus, etc., usque ad nihil lubricum in ara suas
non sibi, elc, usque' ad quoetandem pro nobis aut oralionis imponal.,
contra nos leslimonium dicant. VERS.10. — Quod si, etc. (ISICH.in Levit.) Pau-
VERS.5. — De armento, etc. (ISID.)Primum sacri- cis immutalis eadem dicit, etc., usque ad nnde :
ficium est vitulus, id est Christus , de armento, id Filius non portabit iniquilatem patris, etc.
esl de patriarcharum slirpe progenilus, qui aratro Anniculum, etc. (ISID.)Agnus oblatus, Chrislus
suoecrucia lerram carnis noslras perdomuit, et Spi- innocens crucifixus. Unde : Ecce agnus Dei, ecce
ritus sancti semen viitutum fruge ditavit. qui lollit peccata mundi. Bene hoedus offeriur, quia
(ORIG.,ut supra.) Vitulus superbus, caro nostra, per morlem Christi jugulaiur diabolus auctor pec-
etc., usque ad oleum aulem charitalis et pacis et cati. J
aliarura virtutum non habuerunU Hoc de bobus non prascepit, etc., usaue
(ISICH.)
Ad placandum, elc. Juxta LXX autem hoe acce- ad
si enim propterea holocauslumdicitur eliam sine opera-
ptum dicit offerenli, scilicet acceptum nobis . tione
•
j) juslitioe.
vere sit, et cor noslrum recle judicans, nullique
adiiasrenspassioni, munus ad suscipiendum dignum VERS.11. — Ad latus, id est Genlilitatem altare
quia pro genlibus celebrata est passio
probaverit : tune orare in conspeciu Domini, id est respicît,
Christi. Nos vero ad aquilonarem parlera altaris
remissionem possumus obtinere. Unde coram ipso
•suadebimus corda nostra, quia si reprehenderit nos sacrificium oîferimus,r dum memoriter passionem
«or noslrum, scimus quia major est Deus corde Chrisli pro genlibus faclam credimus.
nostro, et cognoscit omnia, etc. VERS.15. — Omnia adolebit. Hoecomnia super
VERS.4. — Ponetque, elc Quod nos hosliam di- altare efferentem ponere jubet ut omnem noslrum
cimus, Grascey-ap-nâp-a dicitur, in quo intelligibile hominem, spirilualibus scripturis quoede intelligi-
holocauslum signiflcalur. Spiritualiter enim frucli- bili allari Dominici corporis dictoesunt, coaplemus,
-ficat, qui per spirilualem conversationem efficitur et ad imitalionem ejus vivere studeamus.
-holocauslum : propter quod qui offert, manum in Et odowm. Quando sacrificium nostrum holo-
eaput hosliasponit, quod significatinilium proedicloe caustum fit, et offerimus omnia super intelligibile
conversations, quam qui offert,ipse sibi causa pro- altare, tanquam imitatores Chrisli conversationem
 '
GLOSSA ORDINARIA.— LIB. LEVIT. - 30a
50i
viloe nostroe conformantes ei, lune oflërlur Domino ALquia pro eapacitaté sensus unusquisque fidelis Seri-
odor suavîssimus. pturoe scientiam débet appetere. Unde : JVon plus
VERS.il. — Si <Hrfem.(lsiD.) Turtur, caro Chrisli, sapere quam oporlet, sed sapere ad sobrietalem. Quo-
secundum illud Salomonis : Pulchvoe sunt genoeluoe rum unus, elc. (Rom. xn). Nolandum quod pugillus .
sicut turluris : Columba Spirilunrsanclum signifi- similoeel olei, totum vero thus offerri jubetur ; qïiia
cat. Unde : Super quem videris Spirilum descénden- ' sapienlia quoein simila, el charitas vel misericordia
tem sicut columbam, hic est Filius meus. Turtur ergo quoein oleo signalur, in bac vilâ non possunt esse
columba-caro Christi est Spiritni sociata : hoectria plena. Unde : Videmus-nunc per spéculum in uini-
sacrificia offert honio, id esl Chrislus, de bobus sci- gmate : et, nunc cognoscoex parte, etc. (J Cor.-xn).
licet, pecoribus, et au'bus. Olei quoque pars offerlur, quia misericordia nun-
( ISICH.in Levit. Admirabilis verborum sublili- quam"implelur, quia elsi miserearis quantum po-
tas, elc, usqueorf,"conlemplanturet sapiunt coeleslia, tes, plus tamen debes velle. Charitas etiam quoeoleo
ubi Chrislus eslin dexlera Dei sedens. figuratur, in prassenti inchoatur, in future perfieie-
tur. Thus autem totum crematur, quia semper ora-
CAPUT II.
tiôni ïnsistitur.
VERS.2. — Anime, elc. A meliori parte totum I3^ Similoe. Scienlioe vel eognilionis Dei. Accepta
hominem significat : requirit enim -spirilualem el enim est scientia a Deo, quam fides comprëhendere
perfectum audilorem, quia anima esl sapientioe ca- potest, et sicut qui pugillo vull plus compiehenderé,
pax, non caro. nihil proficit, totum quippe decurrit : sic fides est
(ISID.) Anima, elc. Quartum sacrificium offert mensnra scientioeDei. Credereenim oporlet acceden-
anima. Simila Ecclesiam significat, quoe de mul- tem adr Deum, el quod non est ex fide, peccalum est
r lis personis quasi granis esl" collecta , legis et (Heb. xi).
Evangelii molà inter Ïitteram el spirilum separata, Memoriale, etc., cognitionis Dei perfeclam scien-
per aquam baplismi adunata, chrismale peruncta et tiam, cujus memores eriinus, quoenunquam destrui-
solidala spirilualiigne; per humilitalem fit accepta .tur; eteam quoe nunc est, non ut contrariam, de-
hoslia. slfuit, sed paitem minimam esse per plenitudinem
(Orne) hom 2 in Lev. Anima. Quoescilicet nec \î- suam ostendit : Cum-enimvenerit quodperfectumest,
tulum habet, etc.; usque ad oleo divinoeinisericor- evacuabilur quod ex parte est (I Cor. xin).
dioe vel gratioe. ~ VERS.5. — De sacrificio, etc. (ISICH.in Lev.) De
Mystice, significat, sîcul ibi : Cuncloeanimoe quoe illa scilicet perfecta elin coelisabscondità.inChristo-
ingessoe sunl cum Jacob in JEgyptum, elc (Gen. I que reposita scientia, in quo sunl omnesthesauri sa-
XLvi.)Lucas autem'ait: Eramus autem omnesanimoe pientioe et scientioeabsconditi (Col. n).
in navi ducentoe septuaginta sex (Acl. xxvn). For- Aaron, monlanus inlerpretalur, id est, alliera de
siian per animam, Genlilem significat. Supra enim Deo intelligens ; vel arcanus, quasi in se legem Dei
filiis Israël proecepil, ut sacrificia-offerrênt cum san- et eloquia habens : hic sacrificium offerre potest.
guine. Hic aulem qui est .sine lege, offerre prasci- Sanctum sanctorum, esl de oblationibus Domino :
piens,non dicit homo, sicut supra, sed anima. Ani- partlle enim esl quod reliquum est, omnes tamen
malis eral Gentilis, non intelligens ^a quoesunt Dei, scienlias superans et adperfectionem exaltans
sed vocatur ad oblationem misericordia Dei, ut YERS._4.— Cum obluleiis sacrificium,etc. (ISICH.,
percipiat salulem ; cum pro peccalis sacrificia dis- ibid.) Sacrificium Christus pro nobis immolalus.' *
ponit, qui nec habet ovem nec capram, lurturem Coctum in clibano vîrginis, scilicet utero. Cliba-
vel columbam offerre proecipilur; qui nec-habet nus enim panem suscipit el ignem : sic utérus vir-
illud, similam. Non enim jam ex operibus, ut patr- ginis panem vitoe, id est, Dei verbum, et ignem Spi-
per virtutibus , sed sola cognitione Dei salvalur, ritus sanclide coelosuscepit. Unde: Spiritus sanctus
quas licel principium sit salulis , tamen thus et j. supervenietin te, etc. (Luc i). Si ergo offers munus
oleum, supponeudum, ut gratia de eleemosynis incarnationis Chrisli, quoefacla est in ventre vir-
et orationibus miscealur. Unde angélus ad Cor- ginis, non est acceptum Deo, nisi de simila, id est;
neliuin ait : Orationes tuoe et eleemosynoe tuoe sqientia vel nolilia Dei fiât. De'hac re siquidem lo-
ascenderunt ad Dominum {Acl. x). In Ihure interio- ciitionem ab apostolis el a prophetis suseipimus,
res curantur passiones, el fumo ejus sananiur occuli Verba apostolorum sunt panes, lagana propheta-
ex infîrniilate lacrymantes. Oratio quippe animoe rum. Quanto enim panes laganis, ad nulriendum
passiones sanai, oculos interiores curai ab igno- aptiores, tantum proecelluntverba apostolorum ver-
ranlia Iacrymas ex asgriludine peccati accendenles bis prophetarum. Utrique autem azymi sine fermenta
fugat. scienlioe soecularis. Ulraque tamen in oleo fiunl,
VERS. 2. — Filios, ministros Ecclesioe; quia concorditer enim ab illis de Christi miseratiohe scri-
quidquid offerimus, cum sanctis Ecclesioedoctoribus ptum est, quia apostoli et prophète scripserunt,
conferre debemus.Unde Paulus cum apostolis con- sed aposloli pleniu's scripserunt, qui complétant
tulit Evangelium,ne in vacuum cucurriBset (Gai. n). ostenderunt, quod illi nunliabant futurum.
Quorum. Unilas Ecclesioepugillum similoe tollil, Lagana. Panis latus et tenuis, qui propbetiam et
 503 YVALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 504
legem significat, quantum enim dislat inter solidi- A jus et genus sumus. Quod enim invenit congruum
tatem ,panis et tenuitatem lagani, tantum inier scientioe Dei, non respuit : non tamën ultra lesti-
-Evangelium el verba,legis et prophetarum : hoec monia multiplicavil, quia placuit Deo per stultitiauî
tamen oleo lita, quia lex el prophetia charitatem proedicalionis salvos facere credentes; unde Moyses
Christi proedixerunt, qua in salulem ,lmmani gene- ait : Super altare vero non imponentur, et cum liee-
ris venit. ret dici non ponentur, dicit : Non imponenturin ado-
VERS.5. — Si oblalio tua fuerit, elc. (ISICH.in rent suavitatis : significans, quia si lentaverimus de
Lev.) Oblaiio de sartagine, etc., usque ad et ideo ab exlerioribus divinitalis adipisci notitiam, taie sacri-
ejus scientia recessit. ficium ad altare non ascendit, sed deprimitur in
Similoexonspersoe, elc. Quia morluus est et mi- lerrenis, quia de lerra est.
serlus nosiri. {BEDA.in Lev., tom. n). Quod mel in Dei sacri-
Absque fermento, id est, sine macula. ficiumnon offerrelur, etc., usque ad imperfecla quoe-
VERS.6. — Bivideseam minutaiini : ut sermonem que omittimus.
jiassionum ejus, qui per partes processerunl, divi- VERS."15. — Sale candies nec auferes sal foederis.
danius, alapas, scilicet colaphos, sputa el vulnera Apostolica sapienlia. Unde : Voseslis sal lerroe, etc.
diligenter distinguamus. B (Matth. v). Sicut omnis eibus sale condilur, ila apo-
Et {undes super, etc., ut quemadmodum miseri- slolica doclrina sermo proedicationis. Ideo praseipi-
corditer pro nobis mortuus est, nos quoque pro fra- tur sal in omni sacrificio offerri, m secundum Apo-
tribus usque'ad morlem misereamur. stolicam doctrinam et inslitulionem et'imilalionem
- De sariagine. Sicut enim sartago média inter ignem operis vivamus. Unde Paulus, ail : Imitatores met
et cibum, sic quodammodo crux inter irapassibilem esiote, sicut et ego Christi (I Cor. iv). El alibi : Su-
divinitalem el hurîianilalem, quoeigné passionis est peroedificatisuper fundamentum apostolorum el pro-
assata. Et sicut in sartagine mollia durescuul, dura phetarum lEph. n). Unde el legislalor non dixit
mollescunt, sic in passione crucis lapidea corda simpliciter sal : sed, stil foederisDei lui. Sicut enim
Kiollila, mollia et fiuxa solidata. De sarlagines ergo foedus rationale, sic etiam sal rationale. Testamenti
sacrificium offerre est de mysterio crucis cum ve- ergo Evangelici et salis Apostolici nos commouere
neratione disputare. voluit. Oleum in sacrificium offertur, si eum hilari-
VERS.7. — Sin aulem de, etc. (Isicu. in Lev.) tate offeramus, non ex iristitia aut ex necessitale.
Sicut-in sartagine crucem, etc., usque ad ex miseri- Hilarem enim dalorem diligil Deus (II Cor. ix).
cordia quippe morlem sustinuit, et resurrectionem Sal qui slypfieam vira habel, et contrarius est
'G melli, jubetur addi sacrificiis : sal symbolum est
dispensavil.
Sin autem, etc. Moraliler, similam offert qui in prudenlioe,quoe restringit el exsiccat voluplaiem.
aliquibus' communis viloe usibus bene cqnversaiï In omni oblatione, etc. Plaeere enim Deo non po-
studet. Hoecoleo conspergenda esl, quia omnis aiiii/aa terit quod non ad normam voluntalis ejus correclum
oleo egel misericordioe,nec vitam proeseniemevadere fuerit. Nam si in rébus humanis lanta caulela agen-
potest, nisi misericordia coelestis affueril. Clibanus dum admonuit quidam de mundi hujus sapienlibus,
aulem pondus lenlalionis exprimit, sartago eonstan- ut diceret : Omnis actio teraeritale et negligenlia
liam et robur animi, cralicula mulliplicem impu- vacare débet : quid de Dei rébus asstimandum est?
gnationem. .. Si aulem obtuleiis, elc. (ORIG.,lib. i -in Lcvii.)
VERS.H. —Omnis obiatto. (ORIG.homil. 2 in Secundo in loco primiliarum, etc., usque ad quia
Lev.) Dicat aliquis, etc., usque ad hoc modo verius liltera separabalur a spiritu.
cl perfeclius secundum Evangelium sacrificia offers, (ISICH.)Confringesin morem, etc. Non inodo pras-
quoejam secundum legem non potest offerre Israël» cepit eos Dei notitiam, etc., usque ad per e!eemoT
F ennemi ac mellis. Nihil voluptuosum, nihil suave synam quippe el orationem scientia divina nobis-
placet Deo, sed quod habel aliquid mordacilalis et perficilur.
severitalis. Unde pascha cum amariludinibus man- D , CAPUT III.
ducatur. ; VERS.1. — Quod si hoslia, elc (ORIG.homil. 3
Acmellis.Gentilis eloquentioe,quoevoce suavis est, in Levilr) Transmissis coeteris, de salularibus sacri-
non re. Unde : Favus distillons labia mereliicis ficiis dicit, -quoede animalibus, id est bobus el capris
(Prov. v). Quod aulem dicitur in Canlicisj Mel et et ovibus offerunlur, et nihil ultra ad immolandum
lac sub lingua tua {Cant. iv), proesentibus non con- substituitur : nec aves quidem, quoe in offerendis
tradicit. Sub lingua enim dicitur, non in lingua, ut muneribus subsliluloesunt supeiius. Qui enim salu-
ostendaïur paganorum sapienlia, et Judâsorumlittera tares offert hoslias salmis suasconscius est : necesse
linguas Ecclesioe, id esl doclrinoesubjecta esse. Ho- ergo habet ut magna el perfecla offërat, unde Apo-
ruin non vult integram doclrinara offerre. Unde ail : stolus : Perfectoruiwaulem est cibus solidus (Hcb. v).
Non adolebilur in sacrificium, id est, holocauslum : (ISICH.)Quod si hoslia, etc. Sunl secundum leges
-prïmitias tantum eorum offeretis. Primitias enim diversoe hominum conversationes, etc., usque au
illius sapientioe offerimus, non lotam, sicuf Paulus oportel enim eas digne conversai!, ut perveniant
ad Alhemenses, inquil; Sicui vcsterpoêla dixit : hu- ad salulem.
 > ' ~
-*n* . fîmssÀ RRDIMRIA. — XIB. LEVir: nos
Marem site feminam, etc. (ISICH.)Superius in ho-1A dit- quod. ignoïans aut notais- peccaverit : neque
îocaustum tantum mares offerunlur, etc., usque ad enim igno'rantià in eum cadëre potestj qui ut- do-
ïd est infirma operâ cum fortioribus. ceret casleros provectus est.
VERS.3. — Adipemqui, elc (ID.)Oporlet intelli- '(ID.) Si sacerdos, elc" Terrai' simul et misericor- '
"
gibilem adipem offerri, etc., usque ad eî per delibe- dia, elc, usque^ad qui conscienlia infirmilalis mor-
ralîonem massam sanetificemus. detur.
Vitalia. LXX : Ventrem, id est cor,-cujus secundo (Id.) Si sacerdos, etc. Pontîfex, sensuspielalis et
facil mentionem juxta LXX, quia duplicem habet religïonis, etc., usque ad Christi morte reparalur. s-
' VERS.5. —
operalionem secundum medicos, quîa-per unam'par- Vitulum immaculatum Domino, etc.
tem alimentum trahit, quam voeant ventrem supe- (ID.) SeGundoinvenimus offerri a ponlificé^vitulum
riorem : per alleram purgationem discernil, quam in holocaustum,_ etc. /usque ad in cruo passus est r
-voeant ventrem inferiorem. Renés sunt genilalium Christus. .' )
VERS.5. — Bqunejt quoque de sanguine-,etc. san-
-semînunrministeria, cum ventre el femoribus com-
municanles. Primum "ergo adipem, qui supra ven- guinem vituli in tabernaculum, id est, Jn ooelum in-
trem est, et duos renés, et adipem qui super eos est, tulit :,,cum post resurreclionem coelos conscendens,,
id est super femora, quoe>renibus-sunt vicina, jubetJi.B.vuItiii Patrjs aslitil, quasi offerens sanguinem pas-
offerri : m vmedio enim femoris et ventris sunt sionis, interpcllans pro nobis.
positi. VERS.6. — Septies i p.rodimîssione, scilicet pec-
VERS.4. Reliculum.jecoris: Id est, epatis, in-quo, câtorum'el sub minislralione spirilalium donorurn.
deleclatio vel concupiscenlia. ' Unde juxta LXX Sanguis aulem passionem significat, secundum illud':
pinna epatis cum renibus auferelur, : jecur enim ini Mundus ego sunt a sanguine juslf hujus. Et 'alibi :
renibus vim operationis mînislrat. <. 'Sanguis ejus super nos, etc. De bac aspersione Pe-
VERS.6.— Si vero de ovibus fuerit, etc. (ISICH). *trus,aît : In obédietiliamet aspersionemsanguinisChri-
^neiu prascipial offerre bovem, etc> usque ad in lum- sti,'~etc. '
bis quoque operatio generalionis. , Vélum, humanîtatem Chrisli. Nam sicut vélum
- VERS.9.— Et.caudam. LXX i Lumbum sine ma- -erat inter sancta sanctorum et exlerius tabernacu-
cula integrum, ne scilicet aliud offeratur Deo, aliud lum, ita jeanf Chrisli, est inter nos, qui exlerius là-
adversarlo. Sufficit enim huie ad veniam quoe viriu- bernacuîûm sumus, el divinilatem, quoe per sancta
iis'sunt non agere; sin.autem mala operatur, veniami "sanctorum significatur. Contra vélum ergo téslimo-
^.non consequîtur. Unde : Eslote simplices sicut co-. -nii sacerdos sanguinem vituli aspersit, quia Chrislus
lumboe.Columboeenîmnimiam -simplicitateni habent, -C - camem suam sanguinem passionis cruentavit.
malitiam nullam. Qui de hobus sacrificium offert, .Contra vélum, elc. Multis nominibns camem Do-
lumbum Deo offerre non eget : quem in bonis ope- Tiiinî appellai, quia operalio-ejus multa. Unde ipie
ribus conslringil et exercel. Qui de capris immolât, ' .Dominus seipsum,modo sacrificium (Luc. xxi), jnodo
non habet lumbum immaculatum quem offerat, quial pastorem,rursusvitem,deinde panem vilaset granum
eum olim peecato maculavit. Qui -•ergo non fuit in[ tritici, translatis vocabulis nominavil..(Joan. x, xv,
peccalis, immaculatum lumbum offerre potest, non, vi, xn) Sieel Moyses xarnem ejus vélum appellavit.
qui peccator fuit. Hae causa in sacrificio pacifieo- /Unde Paulus : Initiavit nobis viam per velamenft id
rum capras ab agnis distinxit.- eslcafnemsuam{Heb.\). Vélum quoque sanGluarii
VERS.17. — Nec adipem. Propriam coneupiscen- exhinc appellatur, quia in eo sancti sanctorum caro
tiam, id est carnalem habere non debemus : Quisque, .Jîguratur» . "• ,
enim tentatur'a concupiscenlia sua abstractus et ille- VERS. 7-—<Super cornua. Hoc allare sedem Dei,
ctus. Sanguinem prohîbet comedi, ne quemquam id èstSeraphin significat, unde Esa : Volavh ad
inlerficiamus : sanguinem enim edere, bestiafum, jneunus dfi- Séraphin, et in manu ejus calculus, quem
id est crudëlium, est. Ideo aut omnino additur : uth forcipe tulit, de altari (Isa. vi). Thymiama, secundum
et proximis parcamus et nobis. Deo autem débet, LXX, compositiones omnium virtutum. Ubi enim
anima immolari, undejussit sanguinem fundi circa! deceteomposilas esse virtutes, nisi in sede Dei?-de
basim altaris. l coelo namque ad nos descendiînt. Unde Jacobu*
* ait : Quoeaulem desursumsapienlia (Jae. m).,.Qua-
CAPUT IV. "-.__" tuor aulem virtutes, sapienlia, justitia, foilitudo,
,- VERS,1-2.—-Locutusqueelc Anima quoepeccaverit, temperanlia, quia easterarum virtutum gênera con-
etc. (OmG.,,twm.2 in Levit. ) Recle -animam dicit, tinent, nominantur cornua : lias inungit Deus pro-
•etc., usque ad et spiritus dux ad virtulem, si eum se- prio sanguine-conforlans, scilicet majori et perfe-
quivelil, ,. ctiori virtule, ul ppssint contra adversariaspolesla-
-(ISICH.)Anima cum peccaverit, etc. Nihil necessa- les forlitudinesque proevalere.
rîumlegislator omisil, etc., usque ad unde, Qui ne- Altaris, etc. Angelicarum virtutum.-Si-enim lio-
scibat peccatum, pro -nobispeccatum faclus est. mines gratum Deo; odérem bonorum operum red-
VERS.5. ,— Si sacerdos, elc. (ORIG.Observan-- dunl, 'quanto magis sancti angeli in puritate naluroe
dum esl quod in peecato pontificis legislator non ad- permanentes? Si aulem peccatum quod Christi san-
 507 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 308
guiue piaretur, non adraiserunl, per sanguinem ta- A que a"dpro ipsis enim crucifixoribus oravit : Pater,
men ejus nobis pacificali sunt, el numerus eorum ignosce illis quia nesciunl quid faciunt.
reparatus. VERS. 21.— Vitulum ejferel extra castra (ID.)
In basim. Basis, pars altaris inferior, infirmosho- Sufficit nobis conclusio legis ad manifestanda proe-
mines significat. Sanguine enim Chrisli non solus senlia, nihil enim proecipitur hic mulari pro peecato
numerus angelorum reslilutus est, sed et homo re- mulliludinis. Manifestum esl quod idem peccatum
dempius : ideo angelorum quoque redemplio Chri- pleins el sacerdotis intelligit, ideo in utroque idem
stus dicitur (Col. i). sacrificium ordinavit.
Altaris holocausii. Corporis Christi. Ipse enim VERS.22. — Si peccaverit princeps et fecerit. (ID.)
est sacerdos, ipse sacrificium, ipse et altare. Sicul Sicut in spontaneis sacrificiis, elc, usque ad sabba-
enim multa operatur, ita convenienler niullis nomi- lum enim ad olium malorum datum est.
nibus appellatur. Unde Paulus : Habemus allare de (ORIG.) Princeps iste potest dici vis raiionis,
quo non habent poleslalem edere qui tabernaculo de- quas inlra nos est, quoe si peccel, ul aliquid slultum
serviunt (Heb, xm) : hoc est, corpus Chrisli, de quo agamus, sententiam illam limeamus : Vosestis sal
non licet edere Judasis ; hoc allare esl in introitu terroe. Si vero sal infalualum fuerit, ad nihilmn valet
B
tabernaculi, id est coeli, quia per ipsum ingïessuni nisi projiciatur foras, et conculcetur ab hominibus.
habemus in coelum. (Matth. v.) i
Et adipem. Myslice, dclectaliones et desideria VERS.25. — Hircum de capris. Non capram, fa-
carnis ; quoetamen omnia non sunl in Christum re- cilem scilicet vel mediocrem, sed diflicilem el aspe-
ram poenitentiam. Quanlo enim quis intellectu pras-
cipienda, sicut guloe, et coilus desiderium. Quoeau-
lem habuerat, babuil ex nobis, ul sitim et esuriem, eminel, lanto, si peccat, pro majori culpa majorera
«t hujusmodi. Hoec autem Patri obtulit, ad cujus poenam suslinet.
VERS.24. — Ponet manum, etc., per semelipsum
transtulit gloriam, et nobis in exemplum protulit, ut
ad Deum desideria nostra referamus. peccatum manifeslans, el offerens confessionem
suam. Ipse autem juxta LXX, non occidit, sed alii;
VERS.9. — Duos nnunculos et reliculum, quod
quia illi esl necessarium aliorum auxilium, ulposni-
) Quoefiunt et in sa- tentia suscipiatur, nec sacerdos occidere proecipilur,
est super eos juxta ilia. (ISICH.
crificiopacificorum, vel salulari. El in duo sacrifi- ait enim :
cium dividit, ut sacrificium Christi liceat omni- immolaverit, etc., nec addidil, quis im-
Cumque
bus imilari lam his scilicet qui inferioris sunl cou- molare debeat, licet enim in sacrificio poenitentioe
versalionis, quibus sacrificium pacifieorum conve- ^ alterius uti adjuloriis : unde Jac. : Orale pro invi-
nit, quam his qui altiora sequuntur, quibus sufficit cem, ut saivemini.
si sequenlia imilantur. Ubi solet mactari, etc Quia similiter placent Deo
VERS. 11. — Pellem vero et omnes carnes cum ca- digna peccatorum poenitenlia et fortia justoruin
,-pite el pedibus el coelera. Hoc proecipit ut Christum opéra.
non dividas, sicut quidam dhiduntdicenles : Qui de VERS.25. — Cornua altaris, etc. Super crucem
Maria passus, qui de Deo passus non est; Nobis au- offerunlur primilioe sanguinis qui pro peecato offer-
-iem unus est Deus Jésus Christus per quem omnia lur,
quia opus crucis et effectus peccatorum noslro-
(I Cor. vin). Caro enim in Domino omnis humani- rum perfecta remissio est.
tas est, secundum quod dicitur : Verbumcaro factum
est (Joan. i). Unde ait : Carnes ejus cum capite et pe- Et \reliquum fundensi Omnem scilicet poenitentiam
dibus vel extremis secundum alios, ul per hoec evangelicas proedicalioni Iribuens cujus inlenlio est
ut se corrigat et salvetur qui poenitel. Unde in prin-
verba, eum qui pro nobis passus est, primum et no-
vissimum esse credamus : ipse enim est ante om- cipio Evangelii Dominus inquit providenter : Poeni-
tentiam agile, appropinqual enim regnum coelotuni.
nia, et in ipso constant omnia. Cuminteslinis et fimo, D
LXX : cum ventre et slercore. Venter aulem signifi- (Matth. m.)
cat mentem; eum ergo qui pro nobis passus est, VERS.27.—Quod si peccaverit, elc. (ORIG.hom. 2.
rnentemhumanam habuisse minime dubilemus, quod in Levit. ) Faciens unum ab omnibus mandalis Do-
quidam hasreticorum negani. Fimus, peccatum hu- mini, elc., usque ad cum agnoscil immolare sacrifi-
mani generis, signal quod crucifixus in se suscepil. cium laudis. (
Fimus, cum sit immundus, gerentcm non polluit; De populo, etc. (ORIG.)Ad distinclionem ejus, elc.
neque naluroe nostroe est, quamvis in nobis sit : sic usque ad propter nos necessarium ducit.
peccata nostra, quoe Dominus porlavil, aliéna ab Si aulem de pecoribus. (ISICH.)Oblationi caproe
illo fuerunt, nec eum polluerunt. quam offerunt qui de populo sunt, etc., usque ad de
Intestinis et fimo, etc. (ORIG.) Forte ad eompa- capra el ove similia proecipit.
rationem, etc., usque ad plenius legislator in sequen-
Ubus figurât ejus myslerium. CAPUT V.
VERS.13. — Quod si omnis turba. (ISICH.) Idem VERS.1. —Si peccaverit anima, etc. (AUG.quoest.
'
riroeeiDitin sacrifiera turboe et sacerdotis, etc., us- 1 in Levit.) Videtur dicere peccare hominem, etc.,
 30S GLOSSA T)RDJNARIA.— LIB. LEVIT. , 510
usque ad sed staliin subjuilxil : Anima quoe telige- A Quod si non quiverit. Quia non omne tempus ad
rit aliquid immundum, etc. poenitentiam facile, quando scilicet ipsa poenilentia
(ISICH.)Si peccaverit, etc. Non repetit quas supê- abutimur, et fructum ejus, ad peccatum redeuntes,
rius dixit, etc., usque ad quia alterius peccatis vel abolemuS, legislator innuit dicens : Quod si non
errori non debemus consentira, sed arguera. quiverit;manus ejus, elc
VERS.2. — Anima qui teligerit. (ISICH.)Non cor- (AUG.quoest. 8 in Levit., tom.lîl.) Quoeritur ulrum
poris, etc., usque ad sed potesl dicere cum David : ubique accipiendum sit quod diclum est, etc., usque
Anima nostra sicut passer erepla est de laqueo ve- ad ni coetera omnia ab istis ad illam generalitatem
nanlium ( Psal. cxxm). pertinerent.
(GREG.lib. sxxn Moral., cap. 4 tom. II.) Juramen- VERS.11. — Ephi. ( ISICH,) Mensura est trium
tuni proferre est voto nos divinoe servilulis alligare, mensurarum, elc, usque ad non périra eos qui sub
etc., usque ad igni doloris ardemus. ' manu ejus fuerint.
VERS.4.— Anima quoejuraverit, etc. (AUG.,quoest. Non mittet in eum, etc. Quasi : non est hoec per-
2 in Levit.) Quid est quod pro lacilo perjurio, vel fecta poenitentia, ideo oleum non habet, id est, spi-
taclq morlicino, vel aliquo immundo nullum sacrifir .ritualem loetiliam hilarilatis, nec thus, quia nec
cium prascipitur? Pro co vero quod quisque falsum " confidendum est ei in orationibus : sed tradal, qui
nesciensjurat,agnamvel capram offerri decernil?an offert oblationem, sacerdoli, id esl, spem salutis
pro omnibus supradictis hoc sacrificium oporlet in- commillat divinoe pietatî.
telligi? Omnibus jeaim euunliatis iplulit-sacriâciura Qui pro peecato. Quia nescit ulrum boni odoris
expiationîs. ^sit oratio ejus qui fréquenter proevaricatur. Unde :
In'.ellexerU delictum. ( Isicn. ) Notandum quod - Quis scil si-convertatur etjgnoscat iteas, et relinquat
deiiclum, elc, usque ad sicut sequentia oslendunt. post se benedictionem ( Joan. m ) ? Non sinit ergo
VERS.7. — Sin autem non polueril, elc. (ID.)-HOC desperare nec tamen prassumere, ne iterum négli-
adjiciamus, ut si quid horuni princeps peccaverit, gentes sint. - - '
bîrcum offerat de capris, condignam scilieet poeni- VERS.12. — Pugillum. In ptigillo Scriplura s!gni-
tentiam sibi, qui nec peccare debuil, nec communi- ficatur, quo scribitur. .Scriptum esl aulem : Non
care aliis, nec subditos ad peccandum provocare. dico tibi seplics, sed usque septuagies septies{ Matth.
Quod ergo evenire non debuit, indiscussum reliquit. xxvm). Per pugillum ergoinmrit Deum exorandum
Sin autem, etc. ( ID. ) Qui non potest affligera se esse, ut meminerit scriptoe misericordias suoe, ut
, continue, elc, usque ci quia seipsum plenissime, eam nobis donet : sicut fratribus donari jubet ; hoc
Deo sacrificat. C enim oranlem mundabii sacerdos magnus.
VERS. 8. — Retorquebil caput (GREC, hom. in- VERS.13, —Anima si proeoaricans, etc. (ISICH.)
Ezech. ) Mors Chrisli ad conjunctionem sui -cor- Ab omni peecato abstinendum est, sed maxime ab
poris , etc., usque ad omnes nos sibi verius Jn eo quod contra sancta comniitlilur : quantum autem
ipsam morlem suam conjunxit. sit horrendum oblatio testatur. Nusquam enim a
(GREG.) Retorquebil, etc. In sacrificio Dei lurtur- principio hislorioe, nisi lioc in loco, aries offerri ju-
esse debemus, ut caput noslrum ad pennulas relor- betur, in quo nécessitas ef, utilitas sacrifieii perhi-
queatur, id esl, sensus ad virtutes. Per caput, betur : non offertur hie bircus, non capra, non ovis,
.mentem intelligimus, quia sicut caput corpus, ita non par turturum ,,aut duo pulli columbarum.
mens actiones régît. Sed caput collo inhasret, nec Coeremonias per, etc. (ORIG.)Mulloespecies san-
funditus abseinditar, quia mens nostra a carnis de- etificalionis sunt. Est oleum, quo ungitur solum ta-
leclalione est separanda, non a carnis necessaria bernaculum ;_el thymiama, de quo dicitur: Qui-
cura, nec curam carnis faciamus in desideriis ( Rom. cunque talent composilionemfecerh ,peribit de populis
XIII). Caput ergo lurluris parlim abscjndalur, et suis : panes quoque propositionis soli mares come-
partim collo inhoereat. dunt, qui sunl de slirpe Aaron. Mysiïce aulem in
Abrumpatur, etc. Vull nos non servira eorpori ,^_ his quoe sanclificala sunt, peccat, qui in sacro loco
sed abrumpî vel reloVqueri, ne lex peccati regnet aliquid irreverenter usurpât, vel res divinas indigne
la membris noslris. Quia vero cpi'pus noslrum non traclat.
debemus odio habere, nec diaboii faeluram secun^ VERS.15.—Duobus siclis. Duo sicli, duo prsecepla
dum hoereticos exislimare, sed menti supponere,, charitatissunt, quibuspeccalorëmil sibi confidentiaiîr
non proecipit separarï corpus a collo, ulrumque remissionis. Nihil enim valet poenitentia sine gralia re-
enim unius ejusdemque ereatura est. missionis; unde juxta LXX aries quinquaginla siclîl
, VERS. 9.—-Fundamenlum, etc. LXX, basîm , emitur, quia per posjiteniiam -et gemin'oe charilaUs
quod est Evangelium, quia, secundum intentioriem observanliamperfectarequies acquiritur, quando rê-
sacrifieii Chrisli et Evangelii, débet sacrifiuum jnissio peccatorum "datur. LXX, argenli quinquaginla
pro peccalis offerri. Unde addit : Quia pro peecato -siclis , siclo sancto. Nemo enim acquirit Domini
est, nihil enim sic a peecato eripil, quemadrnodum sacrificium nisi per Spirilum sanctum, quia nemo
imilatio Christi et obedienlia' Evangelicoe proedica- potesl dicere Dominus Jésus nisi in Spirilu sancto
tionis. (I Cor. XII). Quinquaginla vero Spiritus sancli ad-
 511 WALAFRIDI STRABI FULD. MON'. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 312
ventum significat, quia die Pentecostes, -id est, A Tolletque cineres, etc. Cinis consummalio boni
quinquagesima ad aposlo'los venit. LXX : siclo san- operis. Cineres extra castra efferet Aaron, qui post
cto. In siclo sancto, Spiritus sancli virtulem et ope- hanc vilam bona opéra per Christum ponlificem
raiionem significavit. Siculus 20 obolorum est, vice- magnum Deo Palri pressentant. Et ihi in favillam
narius obnoxius peccati non est : unde qui de M%y- rediguntur, dum assislil vullui Dei pro nobis. Castra
pto exierunl, cum essenl viginti annorum, peccati enim sunt proesens jvita, in qua semper contra
populi poenam non susccperunt ( Num. xiv ) ; mun- spiriluales nequilias 1 pugnamus (Heb. ix). Juxta
dus quippe est ab omni peecato spiritualis homo. allare ponuntur, dum consummatio bonorum ope-
VERS.16. — El quintam partent, elc. (ISICH.)Qui rum in arca cordis reeonditur. Altare enim in hoc
vase sancto vel cibo, etc., usqué ad sic enim pro loco cor significat. Gloria nostra hoecesl testinionium
peecato nostro deprecabitur. conscienlioe, elc (Eph. ult.)
VERS.17. — Anima si peccaverit, etc. (ID. ). Vi- VERS.11. — Indutusque aliis. {ORIG.) Observaiî-
detur oblilus quod prasceperat : pro quibus enim dum quod aliis indumentis utitur sacerdos in -sacri-
peccalis capram vel ovem offerri prascepit, nunc ficiorum mysterio, el aliis quando procedit ad popu-
arielem offerri proecipere videtur ; sed nec oblilus lum. Unde : Sapientiam loquimur inter perfectos
esl anteriora, nec contraria prascepit :-ibi enim per B {Il for. i). Et alibi : longe inferiori slola indutus,
animam, Genlilem significavit : hic aulem eum qui nihil judicavi, inquit, me sdre inter vos , nisi Jesum
per ignoranliam transgreditlir mandata legis. Christum, et hune crucifixum (11 Cor. i).
(AUG.quoest. IJn Levit.) Qnoeritur quomodo dis- VERS.j!2. — Ignis'ih. (AUG.quoest. 12 in Levii.)
cernilur hoc delielum ab eis quas generaliter com- Non vult ignem prorsus ex'stingui, Sed cum usque
plexus est, etc., usque ad vel aliqua in sacris ser- mane arserit bolocaustam, ablatis reliquis ilerum
viiiis. renovati, quo ardeant alia quoe imponuntur.
VERS.18. — Offeret arielem, etc. Superius pras- Quem nutiiet sacer. Allegorice. Mane judicatus est
cepit ut poenitens capram offerrel, hic arietera im- Chrislus , vespère crucifixus. Ignis ergo mane et
molai! jubet, quia nihil prodesl asperilalem poeni- vespere subjicilur : quia charitas Dei in nobis nulri-
tontioe imraolare, nisi slalueris in Chrisli immola- tur, dum Christum mane judicalum, vespere cruci-
tione plenani confidentiam habere. fixum, recolimus. !
CAPUT Vf (GREG.lib. xxv Moral., cap. 7.) Altare Dei cor
nostrum esl, elc., usque1ad ut quo magis videlur
VERS.1, 2. — Locutus esl, etc. Anima quoepecca- Deus^ magis diligatui1.
verit, elc. ( IsiCHi-)Idem peccatum est quod in san- El imposito holocauslo desuper adolebit, elc (AUG.,
cta , etc., ùsque ad simiie esl rapinoe. quoest. 13 in Levit.) Videndum est ulrum nullus dies
( ORIG.hom. i. in Levit.) Anima quoe peccaverit-, proetermilleretur, etc., usque ad quod mirum esl si"
etc. Ego pulo quod animam noslram, etc., usque ad: tacerel, nec admoneret talia vespere offèrii,
Nemo enim mitlil vinum novumin ulr£s veleies. VERS. 14.—Hoec'esl. Videtur legislator ilerare
'
Rem perditant, etc. { ORIG.) LXX : perdijionem. quoe dixil, menioriam renovans repetitione mandali,
Laborapl hasrelici in Scripluris perdilioneminvenire, et ostendens utililatem et necessilalem legis. Inter-
unde possinl errorem astruere : sed forte ecclesîa- psnil tamen aliquid novi in quo mandatum necessa-
stica verba audienles resipiscunt, et qûod invene- rium el inexcusabile |innuit. Sicut ergo de holocau-
rant, perditionem esse mleuîgunt et reddunt, id est, stisi sacrificia-ileravii, permiscens eis assiduitatem,
auclori suo dimitlunt. ni est illud : Ignis in altari semper ardeat al nun-
VERS.Ï>. — Et quintam insuper partem, etc. Lin- quam deficiat : sic in sacrificio similoe, id est theo-
guam, scilicet in quannus de quinque sensibus : hoec •logias addit, quia oporlet in loco lantum sancto, et a
offertur, ul de coeiero non peecet, quia per ipsam masculo comedi.
unumquodque prasdictoruni commissum est. j. Et coram. Secundum quod- Christus revelaverit,
(ORIG.)LXX : non quintam partem, sed quintasj qui est verum altare. In his -ergotlieoiogiam consti-
ut bis quinque, etc., usaue ad unum Deum refe- tuamus quoe nobis tradidit Chrislus ïncarnalus, ut
lamus. Palrem in eo, et ipsum in Paire cogilemus, el quia
VERS.8. — Loculusque esl Dominus ad Moysen, Spiritus est Fiîii et a Pâtre procedit.
dicens. (ISICH.)Hic de jiigi sacrificio loquilur, etc., VERS. 16. — Reliquam, etc., ul non ex tolo a
usque ad et toiam vitam suam ad perfeciionem com- tbeologia eessemus, quia summa scienlioe in fulurum
,ponat. conversalur. |
VERS. 10. .— Lineis, non laneis, tunicam et ' In loco. Ecclesia, quoeesl inlroilus et vestibulum
feminalia linea vull esse, non lanea (Exod. xxvm). coeli., in ea oporlet de divinilale loqui, unde psal.
Veslis enim linea habilis et mollis esl, et adhasrens LYUI: In eccksiis benedidle Deo, est quisque sibi
eorpori ; lanea autem aspera, quia habiles niul- domeslica ecclesia, dum a terreras negotiis cessai :
tumque coboerenles sunt animoe justitia et caslitas. hic sibi de Deo loqui el tlieoiogiam exercera polest.
Ljnea quoque veslis facile potest haberi, sic et Taies sunt quibus pars sacrifieii dalur,' de Deo,
v\r(utes. si quis volueril eas consequi. scilicet, medilari et loqui.
 '
315 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. LEVIT. 314
VERS.17. — Sicut pro peecato. Simile innuit hoc A eo ex filiis ejus faciel ea. Christus enim pro Aaron
sacrificium ei, quod et pro peecato et pro delicto : esl, non in loco ejus, quia translulit in se sacerdo-
sermo enim de Deo maxime ad expiationem et- ad tium, et abstulit Aaron. Ex filiis ejus, quia de Jacob
.emuudalionem animoehabetur, quando oleo el Ihuri, Iper Mariam descendit et ex eadem tribu.
id est, eleemosynoeet orationi, sacrificium verbi Dei, Qui patri. Unus Dominus Jésus Cliristus, per quem
id est, tbeologioe,conjungunlur. omnia (Rom.xi). Dominusenim gloiiaé crucifixus est,.
VERS.18.—Mares tantum. Non omnium est de et incarnati Verbi passio est, quoe fuit in carne
Deo dispulare, sed eorum qui nihil femineum , nihil Christi : Qui semelipsum totum exinanivit, formant
fluxum in cogitalionibus vel operibus habent. Legi- servi accipiens et obediens patri usque ad moxtem
timum ac sempilernum est. De Deo enim disputare crucis.
prassumere non debemus, dum ner sasculares phan- VERS.25. — Omne enim. Quoecunquein sacrificio
'
tasias à masculorum dignitate declinamus. jiacificorum in hoc quoque jubet fieri.
Omnis qui letigerit. (ISICH.)Hoc ad Ïitteram slare Nec quisquam\ Quod edmeditur eomminuitur :
non potest : nunquid enim si letigerit homicida' aut sacrificium Chrisli comminuit, qui pro peccalis
profanus sanctificabilur? nullus enim excipitur. Sed morluum dicit, cumjieccalum non fecerit.
Christus, in cujus typo hoec proecesserunt, immolâ- " (ORIG.)Nec quisquam comeiet. Sacrificium în'hoc,
tur : hujus carnem qui letigerit, id esl, qui fideli loco Verbum ipsum aceipiendum est, et doclrina, de
corde lolam spem salutis in passione ejus et ïesur- qua nullus edit, id esl, disputât vel rétractât; sed
"rectione posuerit, continuo'sanclificabitur. holocauslum est. Quidquid enim dixit, quidquid sla-
(ID.)Omnisqui, etc. Omnis commemoralio Deisan- tuil, aslerna consecràtione perdurât.
ctificalioïiem prasstat. Unde: Sanctificalur aulem per Sacerdos qui, etc. (AUG.quoest.18 in Levit.) Non
verbum Dei et orutionem. Sed cura dicit, tangenlem quod iniponil, etc., usque ad hoc et modo breviter
sanclificaii,plane-ostendit quia disputando de Deo, commémorât.
id esl, theologizando; sufficit nobis tantum langerez (ORIG.homil. 5 in Levit.) Quasdam hosliarum sunt
"qui enim vult calefieri, si manum in ignem miserit, solius Dei, elc, usque ad melius ista igni ïeserva-
pro calefaclione adustionem sustinebit. mus. {
Hoec est oblatio. (AUG.,quoesl. \k in Levit.) Alia VERS.27. — Quidquid teligerit. Quamvis oblatio
sunt sacrificia quoe commemoravil in Exod., quibus sit
alterius, id esl poenilentis, sanctificabilur etsi
per septem dies sanctificantur sacerdotes, ut fungan- non poenîleat. Similiter si parvulus baplizatus fue-
tur saeerdotio. Aliud est quod commémorât, quod rit,
C qui per se nondum peccavit, mundalur^ab ori-
oflerat summus sacerdos,quando consliluitur, idest - - .•
ginali
quando ungilur : unde addil : In die qua unxerit eum, Si de sanguine , id est, si subslanlia carnis pec-
non eos, cura etiam secundos sacerdotes ungrpfoeci-
calis fuerit maculata. Unde ; Veslimenlum mistum
piat; hoc sacrificium est sempitemum per successio- erit in contbuslione, et cibus ignis (Isa. ix)
neni, scilicet sacerdotum. Vel quia quod signât est sanguine
infernalis, scilicet lavabitur in loco sancto, id -est
sempitemum. habebit inbaptîsmo, qui non solum proeterita
Hoec est, etc. Aaron nions fortitudinis, id est, spem
filii omnes dies tem- abluit, sed instruit ut de fuluris posnitere possit. _,
Chrislus; ejus fidèles; unctionis,
pus incarnationis, quo unelus est oleo loeiilioeproe VERS. 28. — Vas autem ficlile, elc. Infirmus :
parlicipibus suis. - scilicet, imbecillis, qui peracla poenitentia relabitur
Ephi. Christi humanitalem. Ephi quidem très ad peccata, bis confrîngendus esl terrore judicii.
modios càpiens significat Trinitalem, si tamen ephi VERS.29. — Omnis masculus, elc. Sacerdos inte-
Domini caro esl, ut demonslretur divinilatiseminen- grum sacrificium offerens et comedensî Christus est,
tia, etDominicoecarnis cum ea inseparabilitas, nihilo- qui nostram poenitentiam offert, el comedit pecca-
minus sacrificiumperpeluum est. Una enim oblatîohe _ torum salulem. Carnes autem sacrifieii, quia perti-
consummavil in sempilernum sanclificatos : unde et nent ad poenitentiam, omnis masculus de sacerdo-
salvare in perpeluum potesl. lihus comedit, fortis, scilicet el strenuus, cui dicitur :
In sacrificio. (ORIG.)Lex Moysi sacrificium est Viriliter agë, et conforlelur cor tuum, et sustiue
sacerdotis, etc., usque ad in quo nihil sit remissum, Dominum (Psal. xxvi).
nihil luxuriosum (Matth. xvi), VERS.50. — Non comedelur, etc. Quia ad Chri-
Mane. Mane coepilpassio Domini ex quo in alrio 'slura pertinel, qui propria aucloritale, et propria
Caiphas alapis cassus est, et usque ad vesperuni divinilalis virlule remisslonem tribuit. Ejus enim
protelata est, tenebris enim eam interpolanlibus, a passio f P*erquam nobis procuralur xemissio,- non
sexta hora usque ad horam nonam in mane el vespere fuit hominis pùrî, sed Dei iùcarnaii. Ideo non edilur
'
dividilur. ., abhominibus, sedignejconsumitur,quia remissionem
VERS.21. — Qùoein sartagine. (GREG. hom.' 12 dare Dëi solius esl, qui per ignem significalur, Deus
ht Ezech.) Nullum JDeo laie sacrificium esl, elc, enim noster ignis consumais est [DeuU i\).
Risque.ad holocauslum Deo deputatur.
VERS.22, — Sacerdos'.LXX : S.iceitlos unelus pio
315 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 516
CAPUT VIL A ungunlur, quia majus est lumen el gralia Novi Te-
stamenti quam veteris.
VERS.1.— Delicto. (ISICH.)Deliclum aliquando Coclamquesimilam, el collyridas olei, etc. Dîvinam
dicit, etc., usque ad oblatio aulem renum et pinnuloe scilicet &apientiamj quoe coqnilur igné charitalis.
epalis etfemorum sanctimonia est. Nam Christus Dei sapienlia propter nimiam chari-
(ORIG. quoest. 5 in Levit.) Quidam dicunt esse talem se ir^dit morti.
deliclum cum non facimus quod debemus : peccatum VERS.14. — Offerelur Domino, et eiît sacerdotis,
vero cum non facimus quod non debemus, sed non elc LXX 4 Et offeret deomnibus muneribus suis lau-
ubique hoc observalur, dalionem Dei sacerdoli profundenli sanguinem salu-
VERS.2. — Sanguis ejus, etc. (ISICH.)Quaseunque ions illi erit. Non enim volenlis neque currenlis, sed
fiunl in sacrificio pacificorum, in hoc quoque jubet Dei miserenlis est (Rom. ix). Chrislo autem mini-
fieri. stranli et perficienti sacrificium primîtias offerendoe
VERS.7. — Sicut pro peecato, etc. (AUG.,quoest. 20 sunt.
in Levit.) Peccatum esl perpetralio mali, deliclum VERS.15. — Cujus carnes eadem comedentur die,
desertioboni. Sicut enim aliud est deelinare a malo, etc. (OIUG.,ubi supra.) Âliusanimoe eibus esl lactis,
'
aliudquefacere bonum, ita et aliud abslinere abono, B etc, usque ad : Sint, inquil, nova et vêlera.
el aliud faeere malum, et illud deliclum hoc pec- Usque mane. Fulurum soeeulum,ubi eritverus dies
catum sit. Vel deliclum esl quod ignoranter, pecca- qui nocti hujus soeculi succedit, non vult nostram
tum quod scienler commiltilur. vilam imperfeclamjrelinqui per quam nos oporlet
(ORIG.,ubi supra.) Sicut pro peecato, etc. Similiter salvari : in -futuro enim non iicebit operari.
jubentur adipes arielis, usque ad id est, quod-a via VERS.16. —Si voto vel sponte, etc Omne sacrifi-
peccati peccalorem converlunt. cium pacificorum, vel salutare sponlaneum est,
Ad sacerdotem, etc. Christum, qui pro nobis pro- unde înter dona superius positum est. Sed gra-
piliatio faetus est. In ipso ergo omne sacrificium. tiarum actionis vel laudis sacrificium, quamvis
mmistratur, et agilur, el quod ex poeniteniia conse- species ejus sit, quia rationabile est, voîuniarium non
quilur, ad eum refertar. Ipse enim, ut nos salvaret, dicitur : quia, cum ralionales sumus, debîtum quo-
veuit dicens -.Nonveni vocare juslos, sed peccatofes. dalnmodo proecipuum Creatori debemus rationabile
(Matth. ix). sacrificium. (
Boloeausti victimam. (Isicn.)/ Non bonum scilicet Eadem similiter. Quia quidam post bujusviloe finem
aut ovium, etc., usquead cujus respectapatientiam aliam iaierii descripserunt, introdueentes quoddam
habemus in passionibus. ^ soeeulummille annorum in quo Jérusalem oedificalur
VERS.9. — Ilabebit pellem. Circumstantiam divi- et templum ejus, et sancta sanctorum restaurabun-
liarum, quas debeni offerre vero sacerdoli, qui vo- tur, el sacrificia offerenlur. Sed si quis hoc crédit,
lunt holocauslum fieri. Sathan circumstantia divi- etlquodammodo in'mente comedit, sperans se eo,
tïarum pellem nominavit, dicens : Pellem pro pelle, et tempore comedere, iquod est impcssibile,oblalio ejus
omnia quoehabet homo, dabit pro anima sua (Job n). non suscipilur, quia polluta, peccatum quoque con-
liane dédit Job ul pellem, id est palienliam reline- traint, unde ait : Quoecunqw anima lali se edulio
rel, quoe pellis dicitur ex qua fiunt multa ulilia. contaminaverit, etc.
El quidquid in craticula, etc. Quia hoec Iheologioe Sed et si quid, etc. (ORIG.,ubi supra.) Duos dies,
incarnationis proxima sunt, necessario offerentis quibus licet vesci carnibus sacrifieii, elc, usque ad
sacerdotis sunt, id est Chrisli nali, passi, et qui non ergo assumam nobis cuncloram scientiam.
resurrexit. VERS.17. — Terlius invenerit dies. Fulurum soe-
VERS.10. — Sive oleo conspersa, etc. (ORIG.hom. eulum in quo generalis resurreclio, _quam Christi
8 in Levit.) Sacrificium salutare jubetur fieri in oleo resurrectio significavit. Maire facto tertii diei, lune
etc., usque ad alter in sartagine, terlius in craticula. quod reliquum est igné consumelur : quodeunque
(ISICH.)Conspersum oleo sacrificium de simila enim salutare imperfectum reliquerimus, aul malum,
dicit, etc., usque ad Jîliis Aaron deputavit. fecerimus, tanquam ligna, fenum, aut stipula, igné
VERS.12. —Si pro gratiarum aclione fuerit oblatio. consumelur : nos autem delrimentum patiemur (I
Ad Ïitteram pro gratiarum aclione lit oblatio, cum Cor. m).
quis de magna tribulatione liberatus gralias agit, VERS.19.— Caro quoe, etc. (ORIG,.,hom. 5 inLc-
sicut Moyses post transitum maris Rubri (Exod. vil.) Carnes sanclae divina verba intelliguntur, usque
w). Myslice quoque, qui majora crimina non com- ad et aliéna immunditia pollutas est.
miserii, Dei misericordioe laudes persolvit, qui se VERS.21. — Vel jumenti. Jumenta immunda sunt
immunem ab horrendis criminibus cuslodhit. qui immundis et lerrenis aclionibus intenli sunt,
El lagana azyma unclaoleo. Panem, scilicet lenuem unde fornicatores equi emissarii dicti sunt.
etlatum, qui scientiam propbelarum significat. Quan- VERS.25. —Adipem ovis, elc. Idest nec fortis,
tum autem distat inter solidilatem panis el leneri- nec innocenlis, nec poemlentis, bona intentio vel
tudinem lagani, tantum inter scientiam veleris el desiderium sinislra inlerprelalione depravandunu
Novi Testamenti; panes ergo spargunluroleo, lagana tanquam per hjpocrisim sil faclum, nequisvclit me-
 317 €L0SSA 0RDINARIA. LIB. LEVIT. 313
rituni alterius extermînare, et quasi comedendo. A de filiis Aaron sacerdos scilicet singularis et in omni-
imminuere. - - bus prascipuus, cui cedit armus dexler in porliouem,
(AUG., quoesl.21 in Levit. tom. HI.) Dixit supe- id esl, omnis actio bona etperfecla.
rius, elc, usque ad sibi elegerunt morlem peccati. VERS.35. —Hoecest unctio. (ISICH.)Videntur ergo
VERS.24. — In varios «sus. Non solum bonorum hoecad unctionem .sacerdotumpertinere, elc, usque
imitando opéra, sed etiam malorum nobis in exem- ad quid aulem per proedictam unctionem inlellexerit
plum trahendo. Legimus enim Herodem natalis sui in sequenlibus ostendit.
Jiem célébrasse, el epulas sanguine foedasse (Mat- VERS.37. — Islaest lex holocausti, etc. (ORIG.,
th. xiv) : laie desiderium in usum haberaus nt ca- hom. 5.) Cum proposueril legislator, etc., usque ad in
veamus, sed econtrario noslri natalis diem quo in qua figurarum veritas conservatur.
paradiso fuimus, cum Indu etafflictione memo- Ista est lex, etc. (ISICH.)Vides différentes eonver-
remus. Pharisoeus superbiens ait : Gratias ago tibi, sationesquas Deo conjungunl, honorem scilicet, sa-
quia non sum sicut coeteri homines, elc. (Luc. xvm.) pientioeperfecluni, qui significalur per holocaustum ;
Nos econtrario dicamus : Deus, miserere mei, quia vel justitiam mediocrem, quas operalur ea quoe sunt
non sum similis servis luis, qui angelicam ducunt ad salulem. Sacrificia enim pacificorum vel per ho-
vitam in terris. . _ _ _ B locaustnm vel per oblalionem racle esse utilia ad sa-
VERS.25. — Si quis adipem, elc (ORIG.)Quasi : cerdolalem dignilatem lex intellexil. Unde in die qua
nemo scandalizel unum ex his minimis, qui in me legem unctionis mandavit, subdidil ea quoe sunt de
credunt, etc. Sanguis comedi prohibetur, quasi, ne sacrificiis simulque omnia brevitermemoravit.
glorieris adversus fractos ramos, ne tu excidaris, et . VERS.28. — In monte Sinai. Qui rubus vel lenla-
illi, si non peimanserinl in incredulitate, inserantur tio interpretatur : similis est autem rubo lenlalio :
(Rom. xi). Sanguis autem Judoeorum populus recte asperam enim virgultum est et difficile capital' :. sic
inlelligitur : non enim ex fide neque ex spiritu Ahra- corona bonoe yiloe in leiïtationibus et tribulationibus
hoe, sed lantum de sanguine ejus descendit. vix habelur. Unde : Beatus vir qui sustinet lentatio-
VERS.29. — Qui offert viclimam. (ORIG.hom. 5 nem,quia, cumprob'atus fuerit^ accipiel coronam vitoe
:n Levit.) Alia liitera, etc., 'usque ad el salutis suoe (Jac, n).
sonscius gratias Domino refert. CAPUT VIII.
(ID., ibid.) Sacrificium quod dicitur salutare, etc.,
ucque ad qui portant vasa Domini. VERS.2. —7Duos arietes-. Christi passio significa-
VERS.50. — Tenebit manibus, etc^HiERON.,epist. ' tur, qui est dux populi. Bene autem duo arietes im-
ta Fabiolam, lom. I.) Devielimis salularibus adi- ^ molantur, quia Chrislus bis nobis mysleria suas
pem offerunt sacerdoles, elc, usque ad ut discat passionis commisit : primum quando agnum mysli-
-conlemnere quoese videl in secessum projicere. cum in coena comedit, secundo quando eadem my-
LXX : Offerens saciificium salutare Domino, of- sleria in paniset vini consecratione consliluit.
feret munus suum Dominode sacrificio salutari ejus. VERS.3. — El congregabis.- Convocavit Moyses
Quod exponens adjungit : Tenebit manibus adipem omnem synagogam, quamvis Dominus elegisset et
hoslioe. Vel juxta LXX : manus ejus offerent ex ea proecepisset, convocatur tamen synagoga : requiri-
Domino : Ipsum enim oportet quas ad salulem suam tur enim in ordinando sacerdote proeseutia populi,
pertinent operari : quia justifia justi super eum erit, ut sciant omnes et cerli sint quia qui proeslantior
et impielasimpii eril super eum (Ezech. xvm). est ex omni populo, doctior, sanciior et virtute emi--
Peclusculum aulem eril, elc. (ISID.)Pectus datur nentior, ille eligilur ad sacerdotium. Lavil ergo eum
sacerdoli, ul cogiiationem mundam et doetrinoeha- et induit. Quali indumento ? tunica, el_ proecinxit
beat noiiliam. Brachium dexlruni-, ut bona opéra eum zona. El iterum : Vestivit eum tunicam tala-
habeat, el ad pugnam contra diabolum srmala manu rem (Eccli. XLV),vel, ut alibi legimus, interiorem (H
procédât, el quod corde conceperit, operum exem- j. Reg. xv). Video autem duabus tunicis indutuin
plo perficiat. Dalur et de privato maxilla, ut elo- pontificem. Jésus aulem probibei aposlolos duabus
çuenlia polleat : datur et venter, ut luxuriant ex- tunicis mdui, cum Moyses et Jésus, id est lex et
-glinguat, etgulam conlen nat. Evangelium convenire debeant (Mollit, x). Dicunt
VERS.52. — Saceidolis. (AIG.) Christi, in sacer- alii quod Jésus proecepit duas tunicas non habere,
dote figurali. Unde solus sacerdos potesl sacrificium non esse contrariura legi, sed perfeclius lege : sicut
hoc perficere. Incipere eniin bonum noslrum esl : et cura lex homicidium vetat (Exod. xx), Jésus vero
,perficere el ad finem ducere, divinoe gralioe est. iracundiam resecat (Matth. v)^ et cum lex probibet
Non est volentis neque currentis, sed Dei miserenlis adulterium, Jésus vero concupiscentiam abscidît.
dirigere acliones: unde et brachium Dei nominatur. Ego non intra hujus inleilîgenliasangùsiiam, pontifi-
Unde Teclé armum vel, juxta LXX,: brachium ac- calia sacramenla concludo : amplius mihi aliquid ex
-cepit.- isla forma videtur oslendi. Sciebat pontifex ille,
VERS.55. — Qui obtuleril sunguinem, etc. Chri- quem lune ordinabat Moses,-quia circumcisio esset
-Slus est,qui verum sanguinem pacificorum el adipem, ' spiritualis : servabat tamen el circumcisionem car-
animas scilicel et desideiia salularium offert, qui esl nis, quia incircumcisus esse non poleral, habeba
519 WALAFR'IDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.'
ergo duas tunicas, unam carnalis mysterii, aliam in- A cinxit zoham et vestivit eum epomidem. Incarnalio-
lélligenlioe spiritualis. Non enim jioleral esse ponii- nem Chrisli exsequitur. Totum enim hominem sus-
fex eorum qui lune erant, nisi carifalia sacrificia cepit, corpus scilicet et animam ; tunicam terrenuio
offerret, quamvis spiritualia esse debere scirel. Con- appellavit, quia de terra est; epomidem coslestem,
venienler ergo habebat duas, tunicas. Apostoli vero quia NjTTM.i/is- poderis esl. Et hyacinthina, qui est co-
qui dicturi eranl": Si circumeidimini, Chrislus nihil lor coelestis : ulrumque enim suscepil, et Ulrumque
vobis proderit (Gai. v), et litteralem observantiara salvavit.
penilus reprobaturi, merito duas tunicas habere pro- (HIERON.)In tunica hyacinthina, mala Punica, et
hibeniur ; sufficit eis una , et hoec interior, -eam tintinnabula : quia tanla,debel esse pontificis scien-
vero quoe foris est legis tunicam nolunt,' quia unam tia, ul gressus ejus et motus et omnia vocalia sint,
"
Jésus et ipsam interiorem habere permitlit. ' el verilalera, quammenle eoncepil, habitu resonet;
' VER"S. 6. —Cumque'lavissel. (HIERON.ubi supra.) quidquid agit, quidquid loquitur, doclrina sit.-Sine
Jam tune purgationem mundi, etc., usqùé ad ut lintinnabulis, eoloribus diversis, gemmis, fioribus-
quod mente concipîmus, opère perpetremus. que virtutum nec in Ecclesiam ingreditur, nec poa-
(ORIG.,hom. 6 in Levit.) Lavel te Moyses, etc., tifex est.
usque ad quali ordine ponlifex conslilualur." ]
B Humerale, etc. (ORIG.)Imposuit Moysespontificî
VERS. 7. '— Vestivit. (RIEROK.,ibid.) Discamus superhumerale, quod est humerorum ex circuriidu-
priuscommunes sacerdotum vestes, etc., usquead ctione veslis ornatus : humeii aulem laborîs el ope-
quia in tela non potest fieri liujusmodi opus. ris indicia sunt. Vull ergo ponlificem in operibus
(ID.)- Secunda est ex lino poderis, id est'lalaris esse ornatum : non enim sufficit sola scientia, sed
duplici syhdone, quam Josephus vocal byssinam, 'quifecerit et docuerït hic magnus vocabitur (I Tint.
hoecadhoeret corpori ita arcta et striclis manicis, ul m ; Matth. v).
nulla in veste ruga sit, et usque ad crura descendat: • 'Superhumerale.,
(HIER.) Superhumerale et duos
Taies soient habere milites lincas quas camisias vo- lapides smaragdinos vel onychinos, qui desuper
yant, aptas membris et astrictas, ut ad omnia expe- numéros legunt, ]interpretantur duo hemisphoeria,
diti sint. Hac sacerdotes utunlur tunica, habehles quorum aliud super- terram , aliud sub terra ; vel
vestilorum pulchriiudinera, et nudorum celcrilalem. solem el lunam qui desuper rutilant.
quoedicitur linea. • (ID.) DUOlapides in superhumeralî Christus et
Terlium cingulum, serpentis pëlli quam in oestale Ecclesia, duodecim apostolorum qui ad prasdiealio-
exuit simillimum, ul loîigum marsupium in rolun- nem missi-sunt nomina continentes, vel littera et spi-
dum lexlum, sub tegmine cocci, purpuroe, hyacin- 'C ritus in quibus omnia legis mysleria ; a dexlris spi-
thi, el byrssi: propter decorem et fortitudinem, ita ritus, a sinistris littera (II Cor. m). Per lilleras ad
poîymite dislinctam , ut diversos flores et gemmas verba, per verba venïmus ad sensum. Pulcber ordo
artificis manu non înlexlas, sed additas putes. Hoc ipso habita saeramenla significans : in humeris
balteo inter umbilicum et peelus linea tunica strin- opéra, in pectore ratio, unde et pectusculum come-
gilur, qui quatuor digitoruni habens laliludinem et dunt sacerdotes.
magna ex parte ad crura descendons, cum expedU VERS.8. — Quod astringens. (ORIG., ubi supra.)
tïone ad sacrificia opus est, in lasvum humerum re- Cinxit eum secundum faclurain humeralis, etc., us-
lorquelur. que ad quia secundum opéra sua cingulo virtulis
(HIERON.) Quartum est rotundum, etc., usque ad *ulîlur.
sialim moriturus. Aptavit rationali, etc. (HIERON.)Rationale in me-
(ID.) Sôxlum Hebraice, etc., usque ad in humeris dio positum, terram indical, quoeinstar puncti,-cum
portet. omnia in se habeat, eunctis vallalur elementis. -
(ID.) Septimum parvulum est, etc., usque ad et una (ORIG.,ubi supra.) Imposuit super eum logion, 7,o-
textura videnlibus pularelur. yiov,etc., usque ad nihil enim nosl hoecadjicilur ca-
"
(ID.) Octava est lamina aurea, etc., usque ad lo- pîti pontificis.
tamque pontificis pulcbriludinem Dei nomen coro- (HIERON., ubi supra.) Rationale duplex, apertum
nel et proiegat. et abscondilum, etc., usque ad et his proecedentibus
Mala aulem Punica et linlinnabula in*inferioribus doclrina et veritas sequatur.
posita fulgura demonstranl et tonilrua, vel lerram (ID.)Duodecim lapides, etc., usque ad nobis scien-
et aquam et omnia elementa inter se conoonantia, et tiam demonslranle.
sic sibi perplexa, nt sint in singulis omnia. Posuil laminant. (ID.)Nihil prodesl omnium eru-
(HIERON.) Hebroei quatuor colores, etc., usque ad ditio, nisi Dei scientia coionetur, quoesemper-est
provldentia pénétrât universa. "ei cum Paire : unde laniinam super cidarira impo-
(ORIG.,hom. QJn Levit.) In Exodo, ubi de sacer- suit.
dolalibus mandatai'vestibus, etc., usque ad ne san (ID.)Imperfecla sunt omnia nisi currui qucëratuï
ctum detur canibus et magaiîloeponanlur aille por- auriga, et super| creaturas Creator Insistens regat
cbs (Maie. vil). 'ipse,' qui condidit. Quod olim in" lamina, mine in
Et inducens, elc. LXX": Induil tunicam el proe- signo crucis o'sicudilur : preliosior esl sanguis evau-
 521 GLOSSA ORDINARIÀ. — LIB. LEVIT. 522
gelii auro legis ; tune juxia Ezechielem siguum ge-. A' natur, quia post agnuni in coena imuiolàlum, seip-
menlibus figebatar in fronte lhau (Ezech. vm) : nunc sum obtulit ; unde Aaron super caput arietis manus
portantes crucem dicimus : Signatum est super nos imposuit cum Jfiliïs suis, quia communem coenam
lumen vullus, Domine, etc (Psal. iv) cum discipulis'suis Christus celebraut; sed Moyses
"Auri lamina in fronte pontificis,"et nomen Dei in- specialiter hoc sacrificium obtulit,.quia plus aliis
scriplum ; omnia quoe super terram sunt Dei arbi- figuram Christi expressif, qui maxime sacrificium
trio gubernari significant. Juslumenim erat ut _pon-., suum fecit. ,
lifex Dei, creaturarum omnium iypum porlans in VERS. 24. — Tetigit exlremum auriculoeh etc.
vestibus suis, indicaret cuncta Dei misericordia in- Si per Aaron Christum accipimus, exlremum
digere, el cum sacrificaret, expiarelur condilio uni- auriculas ejus sanguine tactum fuir, quia Patri usque
versalis : ubi non pro liberis, parentibus; et propin- ad morlem obediyif. Si sacerdotes Ecclesioe auras
quis, sed pro omni crealura voce et liabitu preca- eorum langendoesunl,pollicesquemanuum ctpedum,
retur. ut eminenliam aclionum etgressuum Dominoxonse-
. VERS.10. — Tulit, etc. Ipse esl Filius Dei, qui un- crent. Teligil exlremum, elc. Quis sit hujus sacri-
_gilet quiungitur: ungens verbo divinitatis, secundum fieii effectus unctio aurium et manuiim pedumque
quod cumPâtre et Spiritu sancto habetomnia com- B ' demonslrat : propter obedientiam quippe noslram
munia. A Pâtre ungitur secundum illud : Unxit te actionesque bonas, et conversationem celebralur, ut
Deus, Deusluus oleo loelilioe,etc. (Psal. XLIV).Unxit inobedieulia Adoecarentes Unigenili obedienliam
eum Spiritus sanctus secundum Isaiam : Spiritus Do- consequamur. •
" mini
super me, eo quod unxerit me (Isa. LXI). Quoe Manus ejus, etc. Ut in bona aclione confortemut*.
aulem Pater el Spiritus sanctus, hoec eadem facit et, Conforlaniur enim quoe unguntur, destruunlur quas-
Filius. Ungit ergo secundum divinitatem, ungitur se- non ungunlur.'Ubi enim unctio non fuit sanguinis
cundum huniauilalem. Unde et Daniel oblatum il- imniolati, perculiebalur JSgyptus. Sed prius sacer-
luin videt,"ofieréntem non videt; quia se'melipsum dos, el poslea filii ejus ungebantur sanguine, quia
offert. Unxit ergo Moyses et offert, Christi figuram Christus primus sanguinem accepit in coena, deinde
gerens. discipulis dédit. • -"
' VERS.1J. — Fudit super allare. Cum enim bibit,et apostolis
Sanctifwant. (ORIG.)Significat super-
naui crealuram sauclificatione nostra ditaîam : id dédit bibere, inlelligibilem sanguinem super allare,
est, per carnem Dominicam ex nobis sumptam. id esl, corpus suum fudit. Ecclesia aulem corpus
Unde : ut noium fierel principibus et potestatibus per Chrisli ; unde Marcus : Et sumens, gratias agens de-
• ' '*- dit eis, el biberunt ex eo omnes,-et dixit eis : Hic est
ecclesiam, elc.
VERS.12. — Fundens, etc. CaputChristi divini- sanguis meus novi testamenli, qui pro mullis effunde-
tas. Sicut enim capui a pedibus non dividitur, sic tur ( Marc, xiv ).
nec divinitas Chrisli ab humaniiaie posl unctionem' ' Adipem>vero.^Quid hoec-significent, in sàlutari
(7 Cor. XI). Unde ail : Unxit te, Deus D'eus luus, etc.-• sacrificio, vel pacificorum dictum est. LXX vero
(Psal. LIV.) Sic enim Deus ungitur et sanctificatur. pro cauda, lumbum ; pro intesliuis, ventriculmn ;
VERS.15. — Filios, elc. (ORIG., ubi supra.) At- el pro. reliculo jecoris, pinnam epalîs ediderunl :
tende differentiam minoruni sacerdotum ad majores non .frustra autem eliam nunc in aricte commemo-
eîc, «sgue ad eliamsi primi nomen acceperit. rantur..
Veslivitque, etc. Filiis Aaron similes lunicoe ef VERS.26. — Canistro. LXX, canislrum : consum-
zonas vel baliei et eidares veb mitroe imponunlur, malionis,> quoe esl lingua Domini, quoe prascipuam
ipsum enim induunt, ipso cinguntur, ipsum portant perfectamque doclrinam introduxit. Non .enim ve-
in capite ; lumbi enim proecînguntur veritale, quoe nit solvere legem, sed adimplere (Matth. xm ). Hoec
est Chrislus, et induuntur lorica Justitise : Chrislus bene canislrum' dicitur propter Ue.xlum doctrinoe
aulem justitia est sicul, et galèa salutis, ipse enim ejus, cum mulla in parabolis dixerat. Erat, autem
est salutare Dei. ' - "; et ferculum el mensa tolius docirinoe. Recle ergo
VERS.14. — Obtulit, elc. (ISICH.)Quoesit hujus le- de canistro consummationis mysticum panem pro-
gis virtus, etc., usque adnecessario autem filii Aaron ponit.
tanquam communicantes ei sacrificio manus impo- Panem. Apostolicam doclrinam, legalemque, et
nunt. prophelicam. Lex enim, et propheloe, et aposioli
(AUG., quoest. 25 in Levit.) Cum sacrificia pro memoriam ejus faciunt. Lex enim dicit : Hic est pa-
peccatis memoraret, elc. , usque ad et sanguinem nis quem dédit vobis Dominus ( Exod. xxvi ). Pro-
fusum ad basim altaris sacrificiorum. pheta autem : Panis ejus dabitur, etc. (Isa. xxxm.)
Obtulit, etc. (ISICH.)Lex sacerdotem in mullis, Prophetica auiem et legalis doclrina minus nu-
Christum figuranlem, etc., usque ad ovibus proe- triunl quam apostolica. Unde Paulus": Posuil Deus in
cepit. ecclesia^ primum apostolos. deinde prophelas (1
Obtulit, etc. Mysteriorum tradilionem, el pascha Cor. xn). Apostoli autem legis el prophetarum du-,
niystieum, quod Christus celebravil-cum discipulis cunt testimonia, per quas eis collyrida el lagana sunt-
suis (Matth. xxvi), significat «n'es - secundus nomi- subjecîa. -
325 WALAFR1D1STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
Et armum ( GREG.lib. i Regist., ep.24.) Sacerdos A gerit figuram futuri, el consuinmationis soeculi
exproecepto legis armum dexlrum, elc, usque ad proesentis, quia seplem vohitur diehus. Oportebat
et in sequentibus Moyses dicit. enim ut eadem die adveniret Spiritus, qua resurrexit
VERS 59. — Tulit peclusculum. (AUG., quoest. Chrislus. Tune ail vocari Aaron et filios ejus, et
25 in Levit.) Superius quia generaliter prascipiebal, majores nata : lune enim convocatum est Ecclesioe
etc., usque ad a principio enim dicitur; Ipse tibi spectaculum, in qua est Aaron, id est, Chrislus et
quoe ad populum, lu illi quoe ad Deum. filii ejus qui allas sunt conversationis, et ideo sacer-
VERS. 50. — Assumesque unguentum. ( ID., dolii ministri, et majores nalu, id est, presbyteri :
quoest. 24. ) Quoeritur post morlem Mosi quis unge- ex his enim— corpus!Ecclesioeconsistit.
bat sacerdolem, etc., usque ad obsequendononexcel- VERS.2. Toile de, elc. Accipit Aaron vitulum
lendo. in holocauslum et arielem, et offert Domino. TUEC
Aspersit, etc. Quaseunque in nobis sunt bona ad enim Chrislus sacrificium suum notîficavit, cum
eum tanquam caput nostrum reducenda sunt ; unde : Spiritus adveniens Partiras, Medos, Elamilas, et
Pro eis ego sanclificomeipsum, ul sint et ipsi sancli- omnium genlium primitias ad aposloloium coenacu-
ftcali in veritate. Aperte igitur, sanctificalionem, lum colligît (Act. H).
passionem suam dixit, quoesanclificatio datur nobis. B Vitulum offert Aaron et arietem, quando doctores
Et super filios ( AUG.) Non apparebat quis filio- Ecclesioe mysteria passionis annuntiant, et pro
rum sumrao sacerdoli succederel. Non enim primo- salule humani generis celebrata insinuant.
genilum vel majorera définit Scriptura, nisi in ali- Tollile. Hircum oblulerunt apostoli die Penfeeo-
quo divino judicio fiebat, quamvis ex contenlione stes quando Pelrus poenitentiam annuntians inquit;
venisse videatur, ul postea plures fièrent sacerdotes Converlimini et agile poeniientiam.
summi, quia contendentibus excellentioribus lilis (AUG.,quoest. 26 in Levit.) Accipiteliircum ex ea-
Amendas causa pluribus honor ipse tribuebatur. pris unum, etc., usque ad ubi aulem universi, ibi et
VERS.51. — Panes quoque. Carnes cum panibus
singuli, sed non convertitur.
comedi proecepit, ut inlelligamus corpus Chrisli, qui — Iste sermo, elc. Sermonem, scilicet
VERS.6.
caro est, et panis qui de coelo descendit (Joan. vi),
el hoc in ecclesia tantum débet celebrari. rem imperalam. Hoc facile in meam commemoratio-
nem (Luc. xxn). Sermonem aulem dicit, quia plus
VERS.52. — Quidquid aulem. Hoc videmus in
in sermone consideratur vel conslititbujus dispen-
Ecclesia fieri, et quoe inconsumpia remanserint
satio mysterii, et maxime Dominico verbo ea quoe
ignîbus tradi. Non dicit autem, quolquot diehus in- G in aliud ^najus et intelligibile tranferenle.
ut si apparent
consumpia remanserint, semper, remanserint, de mannaiail: Hic esl panis quem dédit vo-
tradanlur igni : iunuens, ut si a comestione sacrifieii Unde el
bis Dominus ad comedendum, hic esl sermo quem-
deficimus,- nec perscrutari valemus, utrum ea quoe consliluit Dominus
videmus, ipsum corpus Domini sint, non tamen re- (Exod. xvi). In his ergo significat '
sanctum mysterium illis agentibus et Domini-
linquamus, sed igni tradamus, ut comedat Spiritus quia celebrantibus advenil Spiritus sanctus.
sanclus quod non possumus. Comedit autem, cum cam coenam
Erat enim dies Dominicus, in quo oportebat aposlo-
eegitamus ei possibilia esse quoenon possumus. : quorum sequentes
VERS.33. — De ostio. Significat quia loto tem- los sacra celebrare mysteria
traditiones Dominicam diem divinis conventibus
pore prassenlis vitoe non est de tabernaculo receden-
dum, sed Dei servilio insislendum. depulamus. Similiter et Christum post resurreclio-
24 in Ad ostium tabernaculi nem per mysticamj coenam el panis fractionem inve-
(AUG.,quoesl. Levit.) nimus manifeslalum.
teslimonii, etc., usquead habilalio quippe hoc no-
men accepit. VERS.7.-—Et immola pro peecato, etc. (AUG.,quoest.
Septem enim, etc (ISICH.).Quinquagesima septe- 27 in Levit.). Alia littera, etc., usque ad non est
nario in se mulliplicato, elc, usque ad observantes necesse super holocauslum imponi.
custodias Domini, etc. Offer holocauslum, etc. Non dicit holocaustuni
VERS.30. — Feceruntque, etc. Aaron conjungitur consummationis, ut supra, quando oblatum est ut san-
filiis, nec exit de janua labernaculi. Ipse enim erat ctificalione consummarelur, ut sacerdotio fungeretur,
prasdicandus, et in eis"proedicaturus, sicut ipse con- quo fungebalur. Nolandum sane cum pro populo offe-
secral et in membris consecratur. N runlur sacrificia et pro peecato sacrificia esse jussa
CAPUT IX. offerri, et holocaustum el sacrificium salularis. Pro
sacerdote vero oblatum fuisse pro-peccato, et holo-
VERS.1. — Oclavadie, etc. Octava dies post de- causlum consummationis, non salularis. Sed con-
dicalionem significat diem Penlecosles, quo Spiritus summationis oblatum est, quando sanctificati sunt
sanctus adyenit (Ad. n). Septem ^ero a dedicatione sacerdotes. El hoec obtulit Moyses pro Aaron et
dies innuuut seplies seplem dies, qui fuerunl a re- filiis suis, poslea vero Aaron jam sacerdotio fungens
surreclione usque ad Pentecosten, scilicet 49, addilo proecipitur pro se offerreviiulum pro peccalo, el arie-
quasi oclavo ipso die Penlecosles. tem in holocauslum non consummationis; lune enim
Pentecoste quoe conligil die resurrectionis , offerebalur ut sanclificalione consummarelur, et sa-
 52S GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. LEVIT. 326
cerdolio fungi posset, quo cum fungebatur, non erati,A sive Elzaphan, Deiillumhtalio, vel Dei spéculum. His
necesse iterum consummare. jureproecipitur ut tollanl Nadab et Abiu extra castra.
VERS.8. — Sialimque, etc. (ISICH.)Qua causa hoec; Hi enim sanctos significant, qui a Deo illuminât!
etiam hic sacrificia peragantur superius diximus, etc. ipsum manibus fidei allrectanl, et Deum perfecta
usque ad unde in persona sacerdotis ulrumque per- fide contemplantur. Unde bene filii Oziel dicuntur,
spicimus oblatum. qui significat Evangelium : unde patruelis Aaron
(AUG.,ubi supra). Movet eliam quod cum faeerelL fuisse dicitur, quia magna cognalio est Evangelii et '
Aaron dona populi quoe supra memorantur, elc. Legis. Evangelium namque expositio est Legis : filii
usque ad utrumque ex utroque animante, quasi pe- aulem Evangelii hasrelicos vere mortuos a castris
ctuscula dixerit. Ecclesioe delrudunt. Vel Misadai el Elisaphan primus
VERS.15. — Et pro peecato, etc. (ISICH.)CUJUS i attrectalio Dei, id est Misadai ; Elisaphan interpreta-
hoee figuram habeant, etc., usque ad et quoe doce- tur spécula Dei nid. Quieunque scit attrectare Deum,
rent Ecclesiam medilari non cessabant. et speculari Chrisli scilicet carnem et divinitatem,
Extendens manum, etc^Aoc, Quoest.28 in Levit.)I sicul Thomas qui manu conlreclans carnem diçebat :
Ad allare stans deserviebai, etc., usque ad qui ibii Deus meus et Dominus meus (Joan. xx), potest ignem
gradus probibuit esse. B aliénas doctrinoe auferre a facie sanctorum, id est
VERS.22.-—Sicquecompleliset «rfera. (Isicn.)Evi- sacerdotum. Tunicas sacerdotum, conversatio et vita
denier omnem figuram Ecciesias vult exponere, etc., qua sacerdotii inquunlur habita. Abjiëiunlur ergo
usque ad sequentia demonslrant. cum sacerdolio a consorlio sacerdotum et etiam po
VERS.25. — Ingressi autem Moyses et Aaron ta- puli. Unde addil, extra tabernaculum, id est, eccle-
bernaculum tesiimonh, etc. (ID.) Quia de inlelliglbilii siam populi, filii palrui Aaron hoec faeiunt.
tabernaculo, etc., usqiie ad idoneus est ut proestetE Aaron, id est David , per quem prophelioe intelli-
benedictionem. guntur, quoeChristum manifestum faciunl, et quo-
Ingressi «afeni. Proemisitringressi, el subdit egressi,, dammodo ignoranlibus pariunt. Frater aulem pro-
quia sacerdos ingredilur tabernaculum , quando pro> phelioeEvangelium esl ; quoeenim in Evangeliis facia
se vel pro popuio oral-, vel divinoe contemplation!i sunt, a propheiis proedicta sunt. Filii eigo fratris
vacat; egreditur cum docet, vel benedicit popuio,, palris Aaron, id esl Evangelii, taies ejiciunl. Unde :
vel cum ad conscientiam redit perscrutando se, nes Si quis venit ad vos, et liane doclrinam non offert, no-
forte in prasdicalione offendafi lite eum recipere in domum (II Joan.).
Appamilque gloria Domini. In specie ignis, sicut; ^ VERS.6.—Capila, elc Ad Ïitteram. Quia nuper
in die Penlecosles, undesubdit : El egressus est ignis; fuerant Deo consecrati, proecipit ut sancta vesti-
a Domino. Unde et Lucas : ApparuerunlMlis disper-. menta non deponant, sed parali servira Deo assi-
titoe linguoe,tanquam ignis. stant.
Omni multitudini, elc. Cui simile Lucas ait : Factai Allegorice autem , ne in Christo divisionem per-
aulem hac voce convenil multitudo, et mente confusai sonarum faciant. Caput enim Chrisli Deus est, Chri-
est (Act. n) ; non solum convenit, sed expavit. Unde» slus autem ex divinitale constat et humanitate;
hic sequitur : Obstupebant aulem el miraban- capitis enim, id est divinitatis tiara humanitas est,
tur, elc qua tecla fuit velut pileo divinitas ; hase non est au-
Qui erant super altare. Invenit quia necesse sitl Ferenda, nec divisio personarum in Chrislo proedi-
prasdicla sacrificia, et eorum expositiones superpo- candà, sed duarum subslantiarum una persona.
nere inteliigibili altari corporis Chrisli, ulilluc suspi- Capila veslra, etc. (AUG.,quoest. 52 inLev.) Ne
ret nostra intentio, et tune nutrimenla inlelligibilis scilicet cidares deponant, etc., usque ad unde
ignis, id est Spiritus sancii, aderunt, de quo dictai», addit ;-
est : Dominus Deus nosler ignis consumens est5 Fratres vestri et omnis domus Israël planganl' in-
(Deut. ivj. „ cendium. (ISICH.)Non ignoramus quid cidares sigui-
CAPUT X. ficent, etc, usque ad de qua : Unctio ejus docet vos'
de omnibus.
VERS.1.—Arreplisque^Nadab. (kvG.oquoesl. 31 ini VERS.9. — Vinum et ontne quod inebriare. (ID.)
Levit., tom. III.) Exeunte a Domino igné mortuisunt t Usque nunc hanc legem Ecclesia custodit, etc., usque
filii Aaron, etc., usque ad tormenta patienlur. ad id est spirilualiter inspirasse.
'
Arreptisque, elç (ISID.,quoesl. in Levit., tom.-V.)) Vinum et omne quod, etc Ab lis quas stalum men-
Alienum.ignem offerunt, etc., usque ad ne vitiis fla- tis dejiciunt vel ëvertunt abslinere jubentur, quando
gremus. tabernaculum ingrediuntur, Nos autem nunquam in-
(ISICH.)Hic eos qui aliéna docent, etc, usque ad! ebriemur, sed semper mente et corpore sobrii
unde vitam poterant promereri. simus.
(AUG.,tibi supra.) Alia Ijltera, etc., usque ad per Quando intrabitis. (àuc, quoesl. 55). Quando
quos nobis Scripturam dédit. frgo eis licebal bibere, elc, usque ad ni hoc sit
VERS.i. — Vocatis aulem Moysi, Misaele et Elisa. officium sacerdotum legitimum astermim in proge-
plian. S.WQMisael, Dei qttreclaiio. isi'Sti Elisaphan, nies eorum.
 527 WALAFR1DISTRAE1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 528
VERS. 10. — Uthabeatisscienliamdiscernendi.{kvG.) A aulem quare sit faclum, respondit Aaron, et placuit
Hoc el -ambiguëpositum est, etc., usque ad an po- Mosi.
tius ad utrumque référendum est? Hodie. Quasi dicat i;'si ante reniissionem Salvatcris
VERS.12. — Tollite sacrificium, etc. (ISICH.)Quod hoc peccassent, forsitan ignosceretur, cura nouduin
pectusculum confidentiam, etc., usque ad quoeautem mundo sdentia manifestarelur : unde, Si non venis-
ad pacifica et salutaria pertinent., totius populi sem, et loculus eis fuissent, peccatum non haberenl;
sunt. nunc aulem -excusalionemnon habent de peccalo suo
Tollite, etc Arcana, scilicet elprofunda Scripluroe (Joan. xv). i
sacramenta, quae vulgus non capit, retinenda ac co- CAPUT XI.
medenda sunt perfectis ; juxta allare, id est juxta
Doniinicoepassionis fidem el auctonlatem. VERS1. —Loculus est Dominus. (ISICH.)Quidquid
VTERS. 14. — Pectusculum, etc (AUG.,quoest.54.) a Deofaclum ipsa inslilulionis auctoritate mundura
Pectusculum. Quamvis singulis singula nomina data est. In animalibus igilur mores pingunlur hominum,_
sint, etc., usque ad de peclusculo imponebalur el Cactus,et voluntates, ex quibus fiunt mundi vel
altari.- immundi. >
VERS."16.—Inler hoec (Isicn.) Quia omne pecca- B '. (In.) Dixit Dominus ad Noe : Omne quod movelur
tum per poenilenliam deletur, el qui proedictumpec- et vivit, eril vobis in cibum (Gen. ix), elc. In Genesi
catum alterius doctrinas et blasphemioe commi- quoque dicium esl : Vidil Deus cuncta quoe fecerat,
serunt, saivati non sunt, causam mortis eorum le- et erant valdeoona (Gen. i). Hic autem quoedampro-
gislaloi exponit. hibenlur, velut mala, el immunda decerriunlur. Non
Inler hoec hircum, scilicet quia non comederunl sunl lamen isla contraria sibi : nam el Judoeorum
filii Aaron quod pro peecato erat in loeo sancto, id gastrimargiam ad modicum Dominus reprimit, et
est poenitenliam peccati" commissi in ecclesia peragi spiritualis proeceptorum exposilio quales debeant
non fecerunt. Quibus hoc proeceptumest, quos Chri- esse instruit. Lex enim nuirimenlum est animoera-
slus in Ecclesia vicarios suos conslituit. Ipse enim lionalis ralionabililer intellecta. Sicut aulem in su-
oblaiionis suoesanguinem, quoepro nostro sanguine perioribus per oblaliones figuravit offerenles, sic
oblala est, in sanctum, id est in coelum, in conspe- nunc per ea quoe comeduntur exprimit come-
clu Patris obtulit. Débet autem comedi hoc sacri- dentes.
cium in loco sancto, id est ecclesia, in^propitiaiio- VERS.5. — Omne quod habet, etc. (ISID.)In j>i-
nem peccatorum, -unde addit : Quemadmodunrproe- scibus quidquid pinnulas et squamas non habet,
ceplum est mihi, id est sicut prascepi. Moysesenim (Q abominabile esl : aspera pro mundis habentur. Hi-
gerit personam Chrisli. Exuslum reperil, quia in spidi enim et hirsuli, firmi, el graves hominum mo-
Spirilum saneluni peccaveranl, ab intelligibili igné N res approbanlur. Qui sine bis sunl, immundi dicun-
Spiiilus sancti oblalio pro poenitentia ablala^est. tur, quibus levés et lubrici, infirmi et effeminati
Voluntarie enim peccanlibits non relinquitur hostia mores adjiciuntur. Pinnulas quoque conjungil et
pro peecato (Heb. x). Nam sicut vera poenitentia ve- squamas; quicunque enim pisces pinnali sunt et
niam promeretuf, ita simuiala Deum irritât : quïu squamosi. Si quibus ignorantia solubilis est, his et
Spiritus sanctus disciplinoeeffugiet ficlunt (Sap. i). -cognitio suhlimis et vita coeleslis: qui autem laies
Hoc aulem sancti Patres irrernissibile peccatum, et non sunl, cum his nec cibum sumere.
blasphemiam in Spirilum sanctum dixerunt, in sce- - Moraliter.
(GREG.)Pisces qui pinnulas habent et
leribus usque adfinem vitoe perseverare, de salute squamas, dare salius super aquas soient. In pinnalis
sua desperare, de potenlia el misericordia Redem- ergo piscibus eleclas animoe figuranlur, quoesoloeiu
ptoris diffidere. coeleslis Ecclesioe corpus iranseunt; quoe pinnulis
(ADAMANT.) Non peceare solius Dei est, etc., usque virtulum fultoe per coelesle desiderium saliunt ad
ad nisi verum et sincerum. conlemplaiionem, quamvis in se relabanlurper car-,
(AUG.,quoesl.56 in Levit.) Sane quoniam sex pe- I^ nis fragililatem. Soli ergo in electorura corpus quasi
cora proecipiuntur offerri pro populo, etc., usque ad cibus eleelus transeunt, qui dura irais servirait,
quoe omnia fuerani-pro peccalo. mentis sallibus superna conseendunf, -ne semper in
VERS.19. — RespondilAaron, etc. In persona Ec- profundis curarum laieant,- ubi nullaui amoris
clesioe,cujus figuram gerit, sicut el Christi, videtur summî, quasi liberi aeris, curam habent. ^}ui ergo
Aaron dicere hoc. Quasi, quia post adventum Salva- rébus temporalibus occupantur, tune bene exferiora
toris deputati sunl rainislare, et pro poenilenlia disponunt, cum sollicite ad interiora refugiunl, nec
offerre, et prophelicara vitam exponere. Aliter : Do- perturbationis slropitus diligunt, sed apud semet-
cetiles perierunt et in eis hoecEcclesioe acciderunt, ipsos iutus in tranquillitatis sinu requiescunt.
-ul sacerdotum et magistrorumlugerel morlem, unde VERS.10. — Quidquid pinnulas, etc. Sunt eliam
comedeie hodie pro peecato non potuil, nec orare : pisces testam pro pelle habentes, quorum squania
Domino autem displicebat. auferri non potest1, quia nec verbo Dei squatuas
(AUG.)Respondit Aaron, etc. Si liodie oblulerunt ignoraniioe deponunt, nec cultrum spiritus susei-
quoe pro peecato illorum sunt, elc, usque ad Hoc piunl : el quamvis in mari baplismi inveniânlur, vel
 529 GLOSSA ORDlNARIA. — LlB. LEVIT. 330
in poenilentioe fiuminibus, abominabiles sunt tamen A Judoeiin lege el prophelis ; sed crura habeamus re-
in his-quoe movenlur et vivunt 4n aquis, quia rege- cla, sicut Chérubin, de quibus dicitur : Crura eorum
ueralionem et vilam, quam in baptismo acceperunt, recta, el pennali pedes eorum (Ezech. i).
vi^endo maie corrumpunt. VERS.22. —Brucus. Qui exsilit, sed minus quam
VERS.11. — Carnes. (RAB.in Levit.) Cum suem atlacus, vel locusta, quoemagis exsiliunl. Taies sunt,
. probibet, elc, usque ad quoerentes tenebras noctis. qui cum peecatoribus conversanlur, ad conversatio-
VERS.15. — Hoecsunt quoe de avibus, elc. (IsicHi) nem, non ad consensum vel imilatîonem.
Quoe ad conlemplalivorum vitam pertinent, adjun- Ophiomachus. Qui pugnal cum serpenlibus, nobis
git, etc., usque ad mulierculas peccalis oneratas. aulem pugna est cum anliquo serpente et angelis
VERS. 14. — Vidlurem juxta genus suum. (ID.) ejus (Apoc. xn).
'Qui bellis gaudet. Unde sequitur exercitum, expe- VERS.25. — Ut portet. Sicut qui dicit malum bo-.
sctans cadavera morluorum : non débet enim alieno num, et amarum dulce (Isa. v) : laudando enim ma-
' lum a quo prohibera debuerat, suum facit et portât.
iucturpasci, qui dat operam contemplationi.
VERS.16. — Strutliionem. Slruthîo avis est, sed VERS.26. — Omne animal quod. (ISICH.)Nullum
volarenon potesl, et semper circa terram est, sicut peccalum proeterit lex; quoecunquein Evangelio pro-
quidam Deo miliiaftles et soecularibus negotiis se B hibentur Legis asnigroalibus exprimunlur, ut in oie
implicanles (Job xxxix; II Tint. n). duorum leslium slet omne verbum (Matth. ivm), el
Nocluam. Hanc aiuntîu nocte acute videra, et in ulraque lege laudes Deum, et, sicut prohibet, fu-
çarum in die. Taies sunt qui Legis glorianlur con- gias malum.. v
femplalione, et Evangelii lucem capere non valent. VERS.27. — Quod ambulat super manuSj elc. Qui
'
Nycticorax. In nocte tantum rapit. Taies sunt gen- evangelicam conversationem migrât, sed manibus
res noclis operibus inhiantes, quoe sunt fornicatio, _ambulat, turpis, scilicet, lucri causa manus impo-
immundilia, impudicilia (Gai. v), nens (/ Tim. iv), hic recte omnibus besliis compa-
Larunt. Larus est animal tara in aqua quam in ralur, ut vel adullerum dicas, vel avarum, homici-
terra habilans : volât enim et natat. Huic assimilan- dam et similia : omnibus enim per pravam manus
îur qui circumcisionem. et baptismum venerantur. imposilionem communicat.
Avdpilrem. Accipiter inter rapacei est aves, sed VERS.U8.—Qui portaverit hujusmodi cadavera.
Biansuescit, et rapinani'-cum hominibus operatur. Falsa dicendo testimonia. dignum dicendo indignum,
Hune imitanlur qui mansueti videntur, sed ctim po- el mundum immundum.
> tentibus et avaris atque rapacibus râpera nitunlur. VERS. 29. — Muslela. Ingluviem. Mus enim pro
Mergulum et ibin. Hoec longi colli sunt, et cibum G venlris ingluvie nullavitat pericula.
ex profunditale terras vel aquas (ut dicitur) trahunt, Crocodilus. Qui durascutis et malitiosus lulo pa-
nec imilanda sunt. Qui enim contemplationi vacat scitur.
.ad superiora débet lendere, nec de inferioribns sol- VERS.50. — Chameloeon. Miserescît, .et proe in-
licitas esse. firmilale mansuetum-se fingit, cura crudele sit.
VERS.19. — Upupam'. Hoec lugubris est et lu- - Tatpa. Animal, cascuni de terra genitum. Gréatur
ctum amans. Sasculi aulem tristilia morlem opera- enim, ut aiunt, de terra compluta et lutulenla, sed
tur. Qui autem Deum diligil, débet gandere, sine prius corrupla.
intermissione ,orare, in omnibus gratias agere VERS. 51. — Qui tetigeril, etc." Si naturaliter
{I Thess. v). essent immunda, immundus esset viventia etiam
Vespertilio. Quoe circa terram volât, pennis pro qui langeret. Morticina talium actiones sunt, id est,
pedibus utitur : quod alienumest ab eis qui conlem- dolus, furtum, duplicitas, et hujusmodi in quibus
planiur, ne conlemplatio eorum in terrenis occu- -mors animoe.
petar. VERS.52. — Et super quoi, etc. (ISICH.)Admira-
VERS.20. — Omne de volucribus quod gradilur su- bili dîvisione ulilur legislator, etc., usque ad lam
-
per quatuor pedes, elc Qui conlemplativis videntur vas ligneum quam vestimentum. -
esse similes, sed tanquam reptilià terrenis inhâsrent VERS,54. — Omnis cibus, etc Cibum et potum
concupiscenliis, eliamsi in quatuor pedibus ambu- , opéra bona intelligit, ideo dixit : Cibus quem come-
Ient, ideslsi evangelicam proedicationem simulent, detis, el liquens quod bibilur, elc Quia malarum
quoevocat ad poenilentîam ; quia non vere socialem aclionum el cibus etjiotus prohibetur, ne quis par-
amplectuntur vitam, volupiatibus servientes, abomi- ticiper Si ergo bonis actionibus, quoe sunt in omni
nabiles sunt. vase, id est in omni bomine, quodlibel moriicinum
VERS.21. — Quidquid autem ambulat, elc Quia incident, necessario immunda actio erit.-Si enim
cum sintin carne, non secundum carnem ambulant bonas actioni, superbia,-dolus, hypocrisis vel
quod-
(II Cor. x), sed a sordidis actionibus exsiliunt, et libel moriicinum, id est, participanti mortem infe-
- terrenis hominibus permiscenlur, nt inslrnant et rens incideril, et hic immundus erit : bonam cuim
doceant : sicut Dominus cum peecatoribus et publi- aclionem mala incidens intenlio polluit."
canis (Matth. ix). Habere nos oporlet crura subli- VERS. 54. •— Si fusa fuerit super eum aqua.
'miora pedibus, ne claudicemus utroque pede, sicut (AUG., quoest. 57 in Levit.) De vase, scilicet quod
VATROU CXI1I. 11
 551 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 532
factura est inmiundum de morlicinis immundis, A (AUG.,quoest.40 in Levit.) Quas differenlia est in-
ti forte aqûam habuit. ter septem dies, etc., usque ad in feminoeoctogînla.
Aqua. Baptismi : est enim sermo de baptizalis ; Omne sanctum non langet. Quid sanctuarium vult
de infidelibus autem menlionem non facit. Unde inlelligere cum tabernaculum nonnisi sacerdotes
- Paulus : Scripsi vobis non commisceri fornicariis (I debeant ingredi, et usque ad vélum secundi : ultra
Cor. m), non utique fornicariis hujus mundi, elc. vélum autem, ubi erat ai'C3,suinmus tantum sacerdos
VTERS. 35. — Sive clibani. Per hoc magislri desi- inlroibat? Forte .ante tabernaculum, ubi altare sa-
.-gnantur, in quibus cibi sacroe doctrinoe coquunlur crificiorum est, poluit dici sanctuarium. Nam soepe
operatione et igné Spiritus sancti. Nec mirum : sanctus locus appellatur etiam atrium, cum dicitur:
'Moab enim -lebes appellatur : Moab olla spei meoe In locosanctoedentea. Ulucforsitan inlrabant mulieres
'(Rom. n). dona sua offèrentes, quoealtari imponerent.
Chyiropodes, elc. Quia qui doeent non furari, VERS.6. — Cumque expleti fuerint. Inlentionem
"furantur ; et qui proedicani non moechari, moe- aperit, quia scilicet, pollutionem naturales molus
chanlur : doclrina tamen munda est. Unde fontes non faciunt, sed peccatum , de quo dicil David :
et coetera. Ecce enim in iniquitalibus conceptus (Psal. L), etc.,
VERS.57. — Si ceciderit. (ïsicn.) Nihil indiscus- B Malrem naluram appellans, et immunditiam peccati
sum relinquit, etc, usque ad si quodlibet mortici- Adoeet Evoein totum genus humanum descendisse
uum super eos ceciderit, fiunt immundi. significans. Ideo Moyses, comptais diebus puriûca-
VERS.39. — Qui cadaver ejus letigerit, immundus. lionis holocauslum, et pro peccalo prascepit immo-
(ISICH.)Iniquorum vitam debemus abominari, justo- lari ; evidenler oslendens quia imago Dei perfeclio-
rum imilari. Qui enim vilam malorum teligerit, im- nem tribuit generi nostro. Nam formationem dies
mundus erit, donec poenituerit. mundalionis ostendunt, perfectionem holocauslum.
VERS.40. — Qui comederit. Id >est,quasi advoca- (AUG., ubi supra.) Runquid peperisse peccatum
tus defenderil, et in se auxiliando Iranstulerit, lavet est? etc., usque ad\ non ut dicerent super fiîio aut
veslimenla sua, id est acliones pravas, donec poe- super filia, sed pro filio aut filia.
nituerit. Nolandum autem quam pauper Dominus nasci
VERS.41.— Omne quod reptal super lerram. Hoc vôluerit, ut non pro illo offerretur agnus et pullus
superius legislator exposuit, sed ad frequentalionem ^olumbinus aut turtur, sed par lurlurum aut duo
mediiandoe legis monendo audilorem, repetit. pulli columbarum | secundum Evangelium, quod
VERS.47. — Et sciatis quid comedere. Non hi cibi scriptura Levitici tune jussit offerri, si non habuit
nos mundant vel polluunl, sed nos ipsi : vivificamus G agnum manus offerenlis, quod salis esl magnum.
enim quoe comeduntur, et quemadmodum omnis ci- (BEDA,in Lev., lom. 11.) Dominus nosler non so-
bus bonus (J Pelr. n), et nihil rejiciendum, quod lum homo, etc., usque ad et post in coelestemJérusa-
<eum gratiarum actione percipitur; sic ea quas co- lem bonorum operum victimis Domino commendata
'jnedunlur, id est quoenutriunt animam, bonas seili- perveniet.
•cet acliones, nos vivificamus, si bene utimur : si VERS.7. — A proftuvio, etc. Tanquam aliquis
maie, mortificamus. Qui enim ex rapina facit elee- quasrat, unde mundabitur quoe légitime generavil ?
mosynam morlificat eam, et auferl ei potentiam; ait, a projluvio sanguinis sui, hoc est inobedienlia,
et qui abstinent a cibis, fralribus vero delrahunt, unde immundilia et poena proiluxit, per medilalio-
mortificant abstinenliam. nem et contemplalionera legis, cujus negligenlia
hominibus immunditiam invexit.
CAPUT XII. I
CAPUT XIII.
VTERS. —
2. Mulier si susceplo semine. (ISID.,quoest.
in-Levit., lom. V.) Seplimana est prassens vita, etc., VERS.1. — Loculusque esl Dominus. (ISID.)fSemel
usque ad nec in futuro purgabitur. loquilur Deus, et duo audiûnlur : Spirilum audit
Immunda erit. (ISICH.)Quia scilicet sator immun- Moyses, ut sublimior; Ïitteram, Aaron, ut inferior,
dus, ut hoeresAdas,qui per transgressionem immun- qui Ïitteram nuntiat populo. Unde ipse loquetur ad
dus, el ita uxori mistus. Postquam enim exiit de ' populum, et eril os tuum, tu aulem eris in his quoead
paradiso cognovit uxorem suam, et ita propagatur Deum peitinent (Exod. iv).
humanum genus. VERS.2. — Homo. (ID.)Aliquando exeeflenler ae-
' Septem diebus. (ID.) Quia Adam, elc, usque ad cipitur, qui Dei imaginera et naturoe servat dignita-
quando Adam separalus a paradiso in liane miseriam lem. Aliquandopeccalor, in quo dignitas deformatur,
decidit. sicut hic '
Die octavo, elc. (ID.)Dies oclavus, etc., usque ad In cujus came, etc. In carne et eute lepram por-
Inobedienlia autem immunditiaui nobis sordemque tât, qui carnalia vel exteriora suadere cerlal, ut
contraxil. Coriuthiani, qui putabant resurrectionem fuluram
VERS.4. — Triginta tribus diebus, elc. (ID.) se- in voluplale carnis : el in fide manenlibus, quamvis
plem additis, etc, usque ad incertum est enim an carnaliler vivant, non impulari peccata.
iëminam, an marem pariant. Aut quasi lucens. Lepra alia nimis vel moderato
 553 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. LEVIT. 554
obscura, nondum effervente passione, quoenimia in- A . cum mundialis vitoe voluptas quasi candida asslima-
diget deliberalione. Alia nimis clara et perspicua, turet florens, tune grave viliorum conlagiuin gras-
cujus aperta cognilio. satur in corpore. Nam aiit avaritioeaut libidinis pa-
Plaga leproe.(ISID.)Lepra falsa doclrina ; leprosi tescunt maculoe. Sed avarilioe crimen facile polest
hoerelici, qui unilalem veroefidei non habentes, va- resecari, unde : Date eleemosynamet omnia munda
rios doctrinoe profitentar errores, vera falsis ad- erunt vobis. Libido quoque jejuniis et abstinentia
miscentes et Ecclesiam, sicut lepra corppra, irra- mundatur. Sed omnibus per sacerdolem medela adbi-
diando commaculant. betur- Alia enim sacrificiorura oblationibus munda-
In corpore lepram gerit, qui Ecclesioe delrab.it, tur; alia esl, quoe facilius ; alia, quoe extra castra
sicut Carpocraliani, qui neganl resurrectionem car- posita mundatur ; alia, quoe omnino non munda-
nis, etNovaliani.qui nuplias damnant, etpeceantibus tur.
auferunt poenitentiam. VERS.14. — Caro vivens, etc. (Isicn.) Judaicum
Vel ad unum quemlibetfiliorum ejus, etc. Cogna- mandalum, quod vivere dicitur quantum ad manda-
lorum secunduni spiritum, a quo habel sacerdolium, tum, vel quia bene intellectum affert vitam.
quibus inest perfecta et plena prophelia, ut discer- VERS.18. — Caro enim, elc. (ISID.) In carne viva
nera possint subliliael animoemotus absconditos. ^ lepram gestat, qui de anima, quoe vita carnis est,
B
' VERS.5. — Pilos.
Cogitationes, quibus anima or- aliquid falsum exislimat. Sicut Luciferiani qui di-
nalur, mensque conlegitar, a qua generantur, sicut cunt animam de carnis substanlia propagatam ; et
-caput capillos générât, quibus ornalur et legilur. Arabici qui animam cum corpore mori putaill.
Unde capilli capitis veslriomnes numerati sunt (Matth. VERS.19. — Cicalrix, elc. (ID.) In cicatrice sanati
x). Inde Kazarasi caput non tondent (Num. xi), quia vulneris lepram portant, qui post agnitionem fidei
superfluas cogitationes Tion liabenl, sanctas autem et medicinam Dei quam in Ghristo suscipiunt, rursus
deponere sanctum, damnum esl. aliquod indicium erroris aut perfidiasveleris dogma-
Humilior carne, elc Humilior seipso : unde recte tis ostenduiit.
veniam non meretur. Vinci enim ab alio majori, Alba. Quia ex vumere Iegalis transgressions ; lex
portabile est; bonum autem a Deo proecepium non enim alba et a sole justitioe non calefacta(4cf. xv).
operari (dividit enim Dominus proul vult), ut seipso Subrufa. Quia de prasvaricatiône evangelica, sicut
quispiam deterior fiai, hoc importabile est. idolothytum sanguinem, vel suffocatum comedere;
VERS.4. — Recludet eum. Secundo recluditur, ut utrumque aulem fit contra Christum, cujus est Lex
studiose inspiciatur, et dupliciprobalione transacla ' et Evangelium.
distrîetum judicium fiât. Manifesium enim erat pec- G VERS.20. — Conlaminabit. Quia in habilu esl pec-
calum sacerdoti, sed animum consentira passioni catum, et animoe mala depastio per uïeus incubuit.
nesciebat, sed conjiciebal : ideo iterum inspiciebat. Unde lepram ex vulnere effiorenlein vocavit.
Hine Dominus post negationem, animum Pétri quo- Caro et cutis quam ignis exusserat, elc. (Isicn.)
modo se habeat tertio înterrogat (Joan. xi), ut non Supradîcta videtur répétera, sed pa'rtim eadem dicit,
cito judicemus, sed fréquenter inquiramus. Septem partira adjicit, alteram quippe passionem, sed eara-
diebus recluditur. Septenarius enim proesenlis vite dem ponil indicationem. Egit enim de ulcère quod
pleniludinem signât, quoeseplem diebus agilur, quo aliqua oegritudine negleclas carnis generatur el pro-
impleto, peccatum et servitium cessabit, Unde sep- ficit. Ulcus ergo carnis noslroeest voluptas, ebrietas,
tima in divinis Scripturis requïes Jiominatur. gastrimargia et hujusmodi, quoe luxuriante corpore
VERS.6. — Mundabit eum, quia scabies esl. Sic et in semelipso prurienteproveniunt. Nunc aulem de
Paulus eum qui in Corinlho fornicatus est (quia ma- plaga majori, id est exuslione ignis. De quo dicitur :
. nifesta erat passio) sanctorum tabernacufo removit, Ignis adveysarios consnmet (Isa. LXXIV).
et Satanas tradidît; quem cum inspexisset secundo, VERS.25. — Quia plaga, etc. ïn cicatrice exustio-
et poenitere vidisset, suscipi jussil (/ Cor. v). nis lepram habent Manichoei,qui in abstinenlioecru-
VERS.10.-— Cumquecolor albus in cule fuerit. Ma- ciatu corporâ sua exurunt, el per infidelitatem, non
nifesta transgressio lilteroelegis, quoepropria Judoeis mundiliam inde, sed-lepram gignunt.
sicut in sacrificiis et purgalionibus et in hujusmodi. VERS..29. — Vir sive mulier. Qui scilicet in divi-
Est enim et communis genlibus deadulterio, raphia, nitate errai, sicut hoeretici, qui non solum Palrem
avarilia, et similibus. factorem mundi negant, sed etiam adorera malorum
VERS.12.—Sin aulem efflorueril. (ISICH.)Ostendit affirmant, ul Manichoeus.
Judaicum populum partira leprosum, ut in parte Vel barba, etc. (ISID.)In barba lepram gerunt qui
transgressorem legis : unde eum sacerdos expellit de apostolis et discipulis Christi perverse sentiunt,
tanquam immundum. Sed toto corpore leprosum et falsa proedicare confingunt. Barba enim est orna-
Genlilem, qui tolam Iransgreditur legem, non expel- mentum viri, et apostoli doctores corporis Chrisli.
lit; sed eum mundum judical, quia legis jugo subje- (ISICH.)Sex species leproeinvenimus legislalorein
ctas non erat. posuisse, etc., usque ad quia erroris sui uerfiiliam
(HIERON.) Sin autem efflorueril, etc. In bac lepra aperta pravitale defendunt.
quasi florenle el alba, diversa crimina désignai. Quia (ID.)Diversos colores leproe supponil, elc, usque
 535 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
ad linguam mendacem significat et imbecillitatem. A t abseindet passionem ; superbia abrumpitur , adniola
VERS.51.—Recludet eumseplemdiebus,et die, elc., humilitate; vana gloria, amota adulalione, et vana
non lam pro poenaquam districloeprobationis causa; laude.
terapus eniiu in omnibus servandum, dislrictius in VERS.57. — Lepra volalilis. (GREG. , hom. x in
bis quorum lingua circa divinitatem se effrenat. Ezech.) Aliquando nos mala egisse cognosclmus et
VERS.54. —Si die seplimo. Quia verbum in quo vitamus, etc., usque ad per immoderatam conti-
delinquilur, si semel negat qui peccavit, dijudicari nentiam ad iracundioevitium transit.-
non oporlet. Quis enim reum judicat per quod con-
CAPUT XIV.
-fessus esl lingua, voluntate se protulisse negat?
Lotisquevestibus mundus erit, etc. (HIERON.) Alia VERS.1.—Loculusque est. (Isicn.) Quia maculas,
antebaplismum commissa, etc., usque ad de quo di- etc., usque ad ipse 'enim omne peccatum curavit.
-citur : Quipeccat in Spirilum sanctum, nonremittelur VERS.4. — Duos passeres. (ID.)Divinitatem, sci-
ei, elc. licet et humanitaieml Christi. Quoemunda, quia pec-
VERS.57. — Capilli nigri, id esl, si Iuxeril impîe- catum non habuit ; et viva, quia ex peccalo non fuit
talem suam, et veram egerit poenitentiam. Lugentes obnoxia mortis. j
enim ctpoenitentes nigro habilu deformantur. B Quos vesci, elc. Quia, Verbum caro faclum est,
VERS.58. •—Vir sive mulier, etc. (ISICH.)In pras- et nisi manducaverimus carnem Filii hominis, iioit
vaticalione diviiii dogmalis, etc., usque ad : quibus habebimusvilam in nobis.
non vivant. Lignum cedri. (Isicn.) CruCem, quoe contra om-
VERS.40. — Calvusac mundus est. Simplex, non nia fortis, sicut cedrus fortis et imputribilis.
.stullis ; nemo enim est cui saltem pauci non rema- Vermiculum.LXX : Coecinum lortuni passionem,
Jieant capilli. scilicet quia coecinum rubeum esl, torlum passi-
VERS.44. — Quicunque ergo maculalus, elc. bilitaie, et impassibilitate contextum.
(ISID.)Hoereticiab Ecclesia ejiciuntur donec purgen- Hyssopum. Gratiam Spiritus sancli, quoe nostrae
tur. Dissutis tunicis, id est, manifestatis secrelis se- emundationi cooperatur. Unde : Aspergesme, Domine,
dere jubentar. Capite nudalo, ut nudilas eorum a hyssopo, et mundabor, elc. (Psal. t.)
eunclis videatur. Ore clauso, ne ulterius impia lo- VERS.5. — Super aquas, elc. Baplismalis. Qui-
quantur. cunque in Christo baptizali sumus, in morte ipsius
VERS.46. — Habilabit extra castra. Sic Joannes baplizali sumus (Rom. vi).
inlelligibilem leprosum ab inlelligibilihabitaculoex- VERS.6. — Tingel in sanguine, etc. Quia com-
cludit : Qui hanc doclrinam non offert, non recipiatis C ( prehendunlur omnia in virlute baptismi. Vivens
eum in domum, el ave ei non dixeritis (H Joan. 10). passer in sanguine occisi passeris lingitur, quia non
in ihominis passione tantum; sed Dei et hominis ba-
..{ISICH.)Ridicula sunt hoec secundum Ïitteram în-
terpretala, etc., usque ad ne dicalurei, Qui proe- plizamur. —
dicas non furandum, furaris ; peccatori autem dixit VERS7. Seplies ut jure purgetur. Pro septi-
Jleus : Quare lu enarras juslitias meas ? (Rom. n.) formi Spiritu, in quo omnis mundatio el remissio ;
ut anima a seplem doemonibus.
VERS.47. — Veslis lanea, etc. (ID.) Lanea, pre- vel purgetur
Et dimiltelpasserem. Quia quodammodo lenetur
tiosa el animum calefacientia, etc., usque ad sci-
sub conlemplatione humani intelleelus.
licet et bona opéra.
VERS.S.— Veslimentasua. Opéra et si quas vir-
YEHS.'48 — In staminé, elc. (HIERON.)Stamen tutes habuerit,
quia el bas peccatum polluit.
-anima est-, quoe cum lentationis fuso in filiorum vere. Superius tamen dictum est
Purificalusque,
lenuilatem torquetur, firmioris- virlulîs solidilate lepram mundatam, sed sic intelligeiidum est, mun-
constringitur. Stat ergo anima, ut tamen erecta,
*corporis sensus subjacet ul trama -, alia aulem sunt dari aptam.
Extra tabernaculum. Consortium sanctorum, a
'eorporis, alia animoe peccala. ] quo exeluduntur peecàlores. Unde cum hujusmodi
•D
(ISICH.)Qui solam Ïitteram attendunt, etc., usque née cibum sumere (I Cor. 5).
ad sed"et deea quoe circa virtutes evenire con- VERS.9. — Capillos. Cogitationes quoe ornatum
suevit. domini ut rationali, et Tnulta disceplanti proebent :
IJD.) Lepra,-in veste linea, etc., usquead m con- sicut capilli capilisL
.versalione hujus vitoe. Et supercilia. Quoe hominem conlemplalivum de
Pellis vel quidquid, etc. (ID.) Tentatio tribulalio- sublimibus el divinioribus constiluunt, quod super-
ad nec sicut munda temere suscipial. cilia in allioribus sila significant.
'-jiis, etc., usque
VERS.49. — Si alba, elc. (ID.)LXX : Viridans at- Tolius corporis.iEliam verendarum parlium, ut
que fiavescens,id est, superbia, quoead modicum flo- nulla remaneat veterum cogitalionum, ut lotus no-
rel : unde, Sicut olera herbarum cilo décident(Psal. vus et quasi modo genitus veterem hominem exuat,
-xxxvi), aut cenodoxia. Vult enim Chrislus vir- novum înduat. Quomodo enim rasis pilis succedunt
gules esse sine vana gloria. novi, si novoecogilaliones ad meliora pailulant ve-
VERS.56. — Abrumpel cum. Per poenitentiam-- teribus abrasis.
 537 GLOSSA QRDÏNARIA. — LIB, LEVIT. 33S
VERS.10. — Die octavo. Quo Dominus surrexit, A exerit, nisi manu assumpta„id est, actione coufir-
quo leprosus ingreditar castra, quoepalriarcha Ja- mata et signala. Miltit autem oleum in sinistram
cob vidit occurrenlibus sibi angelis : unde Iocum manum, et intingit digitum dextrum iù olëo, ut per-
castra Dei appellavil (Gen. xxxn). arma juslilioe a dexlris et sinislris conversetur, per
Postquam. Prima die, qua egreditur sacerdos, gloriam et ignobilitalem, per iuîainiaui et bbuaur
«xtra castra immolari ad immundalionem leprosi famam.
proecepit, octava die alia sacrificia substituit. Hoec VERS.19. — Et faciet sacrificium, etc. Per ea quoe.
enim eàmdem vim habent quam prima : quia omne dicta sunt de deliclis, possunt ea, quoe pro peccalo
tempus in hebdomadibus 'lerminatur. Octava ergo sunt, conjici : vicina enim sunt et communia tan-
et prima est quoe subsequilur. Et nolandum quod quam in communi materia.
lepram, id est peccatum summopere vitandum os- Holocauslumj etc. €hristi sacrificium prius nos
tendit, quod lam diligenter purgari prascepit. a deliclis et peccalis mundat, et tune noslrum con-
Agnos immaculatos, elc. Omnia hoec figurant, sa- ficitur holocauslum. Cum enim intelligibili emunda-
crificium Salvaloris, qui pro nobis hoslia fuit. Ex tione
sexu sacrificium sexum corpus noslrum et animam sanctificantes facli
utroque fit, quia ulrumque , -sumus spirituales, tune djgni ad ascensionem alta-
salvavît. * ris efficimur : tune enim plenam emundationem ac-
(HOER.)In duobus agnis duo adventus Chrisli, cipimus,, nec alia indigemus. Sunt namque emunda-
quibus credendum est a lepra peccatorum mundari, tiouum profectus, quoedam enim a pollutione leproe
primo enim venit et passus est : secundo in gloria libérât ; alia inducit in castra ; alia plenissime mun-
venturus est. datos ad altare prassentat.
Anniculam. Anniculum jubet esse sacrificium tan-
: enim in ani- VERS.21. — Quod si pauper est el non potesl ma-
quam peifeclum perfecla prasdictis
malibus annicula sunt : unde et tune generatîoni nus ejus, etc. (HIERON.)Hoc est, si divitias coele-
stium charismalumnon habet, verbi gratia, si vir-
apla sunt.
Et très décimas. Qui enim mundatur sacrificio ginitatem servare non valuit, thoium cuslodialim-
si martyrii non poluit reportare tro-
Uiiigeniti, débet fide sanctoe Trinitalis signari, très maculatum^
décimas similoe,id esl Trinilalem, Patrem et Filium, poeum, se saltem servet invictum.
et Spiritum sanctum habentem in unaquaque per- Quod si pauper est, etc. Mirabililer condescendit et
sona perfectionem : denarius eriim perfeclus est. veniam tribuens paupertati,' congrua pauperi sacrifi-
Similoe. Unigeniti. Quamvis»enimUnigenili passio^ cia proecipit, ne obstupescal si majora viribus sacri-
fuerit, opus tamen est tolius Trinitalis : unde in G ficia exigantur. Qui tamen non habel panem aut
nomine Palris, Filii et Spiritus sancli baplizamur, pecuniam, unde emat agnum aul columbam aultur-
dum in morlem Christi baplizamur. turem?Ad spiritualia ergo horum occasione voca-
(ISID.)Esl lepra peccati, etc., usque ad et conse- mur, ut lepram, malitiam; poenitenliam, cmuhda-
qui veniam. tionem iutelligamus. Poenitenlioe sunt opéra neces-
Olei sexlartum. Quia fide inlelligitur et agilur saria, quoe valeant delere peccata. Unde : Facile
tmumquodque proediclorum. Sextarius namqué ergo fructus dignos poenitenlioe(Lac. m). Sunt autem
meiisura est, nec plus nec minus capientis : qnod plures qui non possunl sohere quod exigit dislrielîo
enim plus est, effundilur, si minus est, non est sex- poenitenlioe. Exigit enim orationem assiduam, elee-
tarius. Sic fides ad mentis noslroe mensuram datur, mosynam, vigiiias, sacrum jejunium , el ul possit
nec capit plus aut minus quam a Deo distribuilur : dicere : Factce sunt lacnjmoe meoepanes die ac nocte ;
quod enim plus esl aul minus, extra fidem est. el, Lavabo per singulas noctes leclum meum, lacry-
Olei sexlarium, pinguem Dei misericordiam et mismeis, etc. (Psal. xiy.) Et, Quia chter-emtanquam
gratiam : et si clarissimam sanclîmonioe facieni panem manducabam, etc. (Psal. ci.) Ignoscil his
praeferîe non valuit, lucernam fidei non exstinguat. qui vdlunt, sed non possunt aliam vjam poenitenlioe,
VERS.14.—Supra exlremum. Utaudilum mujdat,' D id est, alia sacrificiorum gênera exquirit.
el cautam reddat : ne amplius vocem serpenlîs au- VERS. 20. — Ponel super exlremum aurieuloe
diat. ^ dextroe illius qui, elc. (ORIG.,hom, 8 in Levit.) Vides
Et pedis. Ut in conspectu Dei motio nostra et via quomodo ultimoe et summoe purificaiionis , etc.,
dirigatur.,His enim supradiclis custoditis per san- usque ad el per omnia Patris_Filius reparettir.
- guinem agni et fidem ejus, qua? nobis per- miseri- VERS.54. — Chanaan. (ISICH.)Terra Chananoeo-
cordiam et compassionem ipsius donâtur, intelligi- rumAbrahoe promissa esl, etc., usque, ad quod ibi
biiis lepra fugalur. pajel Salulate Nympham et domeslicqm ejus.ecclesiam
VERS.16.— Et asperget, etc Proesumil enim talis (Col.-iv).
sacerdos apud Deum, quoniam mundare et dimittere VERS.40. — Extra dvilatem. Non tantum extra
peccata potueril : undeseplies aspergit,quia nume- domum, quia de universali Ecclesia sunl ejieiencli,
rus est remissionis et gralïoe. quas est civilas Dei vivi.
VERS.17.— Quod autem, elc. Ut fides sacerdotis VERS.42. — Lapidesque alios. Dogmala _verilatis,
in operibus oslendatur. Non enim aliter rim suam dequibus dicitur: Lapides vivi volvuntur siwer icrta'a
359 WALAFR1DI STRABÏ FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 340
(Zach. ix); et alibi : Quicunque oedificaveritsuper A VERS.17. — Vestent et pellem. Miseriam exprimît
fundamentum aurum et argenlum, etc. (I Cor. ni). originalis peccati, quo genus humanum pollutuia
VERS.44. — Reversam lepram el parieles, etc. Id etiam insensala polluit. Mulieres exprimil quoe li-
est, si, ejeclis pravis dogmalibus, expositione subtili bidinis causa miscentur viris ad temporalem usum,
rursus impietalis doctrina invenialur aspersa. quem proestant, et vestimentum, pelles quoque vê-
VERS.48. — Quod si inlroiens, elc. Memenlo quoe lera toe projiciuntur, et muliebris consuetudo vete-
legeris in mundatione leprosi. Manifeste enim ap- rascente amicitia respuitur.
paret quia ecclesiam hoerelïcorum exprimil; qui VERS.19. — Mulier, elc. Per menslrua pravoe
contra dispensationem incarnationis Christi agit : cogitationes designantur. Quoeenim menslrua pali-
et ideo ad domum mundandam talia sacrificia ad- tur, alienam carnem non tangit, et propria se polluit.
jicit, in quibus mysteria carnis el passionis Chri- Sic iniquas cogitationes et volunlates, quamvis opère
sti possinl exprimi, et peccata in se cômmissa sa- non compleantur, apud Deum pro faclis liabenlur et
nari. puniunlur. i
VERS.54. — Isla esl lex. Quia late leges leproe Mulier quoeredeunte. (ISICH.)Intendit tam mulie-
exposuit, necessario recapitalavit, prius genus, . res, etc., usque ad quoe corruptio humain generis
deinde parles exponit. B est.
'
Leproe. Impioedoetrinoe, quoe contingit eliam lai- Septem diebus, elc. Universîtatem temporum si-
cis, ideo additum est : Vir aut mulier in quo fuerit gnificat , usque ad completionem, qua declaratum
plaga leproe et eat. Si enim sacerdotes tanlum in- est Evangelium : separali enim erant homines a
tellexisset, mulierem non addidisset. Post hoec le- Deo usquequo eonjungeret eos evangelica proedi-
pram, quoe est in virtutibus, posuit, hoec enim sunt catio. i
animoe vestimenta. Inde quoe est in Ecclesioedocto- Qui letigerit vestimentum ejus, lavabit, etc. Sic
rîbus, qui sunt parieles domus. Tandem cicatricîs et oportet ab idololatria abslinere : ut nec idololatras
erumpentium papularum memoriam facîr : lepram nec eorum discipulos vel fauiores, quibus quasi le-
veram describens, eam scilicet quoe est in peccalis ctis vel vasis utunlur, conlingamus, nec communio-
vel in dubiis vel manifestis. nem cum eis habeamus.
VERS.25. — Mulier quoe, elc. Quia fluxum semi-
CAPUT XV.
nis patientera, obscena et corrumpentïa docentem
(Isicn.) LXX sic, etc., usque ad in virum perle- diximus ; et Judaica utentem doclrina de quo semen
ctum, elc. -' coilus egreditur; restant qui Gentilium doclrinam
VERS.2. — (GREG.,lib. xxxm Moral., cap. 15, ^ spargunl, quoe opportune fluxus sanguinis dicitur,
tom. II.) Vir qui patitur, etc. <Juid est sermo nisi quasi seductio idololalrioe: gaudent enim doemones
semen? etc.,«s^ue ad quam perpétuas mercedis fra- sanguine.
ctura. VERS.29. — Offerèt. Superius fluxum sanguinis
(ISICH.)Quia limitas species sunt pravoe doetrinoe, palientem sumere duos turtures, auteolumbas in sa-
etc, usque ad si parliceps fuerit doetrinoe ejus se- crificium prascepit, quia magistri locum occupavit;
quens discipulos ipsius. ' et hic quoque eum qui patilur ffuxum sanguinis
VERS.9. — Sagma super quo, etc. (Isicn. ) LXX quia et idololatrioe magister fuit.
éntcrayp.Kôvov, id est, stragulum asini. Per quod VERS.51. — Docebitis. Hoc neque de lepros'is,
negligentior discipulus el molli corde commutandus
enim mollia sunt. neque his qui tangunt morlicinia, sancivit.
intelligitur. Sagmata Immunditias. Omne peceatumimmunditia est ani-
VERS.15.— Numerabit seplem dies. (ID.) Quia per
moe, sed idololatria maxime. _
septiformem Spirilum dalur reinissio peccatorum,
donis mundari Tabernaculum. Interiorem hominem, in quo imago
cujus seplem indigent qui perfecte Dei. Verbum quoque caro faclum est, el habilabit in
délient.
D nobis.
VERS.14. — Duos turtures. (ID.) Dignum doclo-
VERS.52. — Isla. Quoesibi cohoerent, et commu-
ribus sacrificium. Turtur siquidem meditationem,
nem intenlionem habent, nectere consuevit, ut
columba fréquenter generans et simplex, Spirilum
debeaut et quoe cum
sanctum désignai. Oporlet enim doctorem spirilua- ostendat quomodo intelleciusintelligi,
liler generare : digne ergo hoc sacrificium sacerdo - quibus cognatione conjungantur.
tibus et magislris dedieavil. Et qui, elc. Quiproecepla Judaica docet, et maie
VERS.15.— Coram Domino ul emundetur. Secun- docel bona, immundus esl, dum quoe ad Ïitteram
dum volunlatem et legem Dei, super quoe peccavit, pertinent, extra tempus profert, sicut mundis uti-
emundalurpoeniiendo, sacrificia orationum offeren- turimmundis, unde : Omnia munda mundis,-~elc.
do, et deinceps recte vivendo et perfecte sapiendo. VERS.52.— Et quoe,etc. Hi sunl qui impielalein
VERS.16.— Vir de quo egreditur, etc. (ISICH.)Nisi docent, eum genus humanum errore idololalrioe
quis, etc.,usque ad mundavil genus humanum. sit detenlum in menstruis, id est, in separalione
(ID.) Quia mulli, elc, usque ad doclorum suorum malilias.
traditionibus.
-S4i GLOSSA .ORDINARIA.— LIB. LEVIT. 342.
CAPUT XVI. A daicoe plebis liberalione offerlur , vilulus-.dîëitar : -.
quia legis justilicaiionem observabat. Unde ait :
VERS. 1. Loculusque est Dominus, elc. (ISICH.) Non veni legem solvere, sed adimplere (Mallh. y);
Unum corjius legis facit, etc., usque ad unde post qui factus esl ex muliere , ut eos qui sub lege erant,
morlem eorum Dominus hoec ad Moysen loquitur. redimeret (Gai', iv). Recte ergo dicilur vilulùs, quasi
VERS.2. — Loquere ad Aaron, etc. (In.) Quantum mandatis legis subjugatus.
parcat nobis Deus, etc., usque ad quod proesenlibus (ISICH.) Sacrificium Chrisli esse quidem carnis -
cavetur verbis. per virtutern divinitalis, el inheneplacito Patris, et
Coram propitiatorio. (ISICH.)LXX : Coram facie propitiationem pro peccalis-nostris : et ad subminî-
propitiatorii,etc, usque ad vel quam ex carne Do- slrationem spiritus peragi legislator manifestât..
miniea percïpimus. VERS.12.—De prunis altaris, elc. Spirilualibus ver-
VERS.3. — Vitulum pro peecato offerel. ( ISICH.) bis, quoeJoannes, egresso Juda, in coena scripsit, qui-
Miraudus ordo. Cum enim dixisset, quia non est bus exponit quomodo ipse, cum sit in Paire et Paier
semper ingrediendum in sancta, ne temere et incir- in ipso Spiritummittat;~quomodoPaleragricola,ipse
cumspeete accédera proesumamus, quando et quo- vilis, palmiles apostoli, et alia mulla, quoead pieta-
modo ingradiamur, ostendit. B tem aeeendunt tanquam carbones ignis (Joan. xvm).
Vitulum offerel pro peccalo. Inilium proedicatioms Hauriens manu. LXX. Implebil manus suas thy-
divinoeChristus est, el passio ejus, si hoecnon fuisset miamale, composilionis subtilis, subtilia scilicet spi-
et ab errore tara Gentili quam Judaico homines non ritualia orans, non terrena.
liberasset, de divinitaîe Patris loqui non posset. Thymiama orationem. Unde : Dirigalur oralio mea
.Nemo enim' novit Palrem nisi Filius et cui voluerit sicut incensum in conspeclu tuo. Oravit enim Chri-
revelare (Mallh. xi). slus pro discipulis.
VERS.4. — Tunica linea vestietur, etc. Qui de VERS.15. — Ul posilis, elc Aaron pro dignilate-
Deo locuturus esl, et ipsum secundum possibilitatem sacerdoliî, Christum et alios sacerdotes significat.
visurus, omnibus armetur virtutibus , quarum qua- Chrislus super ignem, id esl doclrinam, poriil aromata,
tuor générales sunt, justilia, castilas, fortitudo, sa- id est, orationem; el vapor nebuloe, id esl, virtus-
pienlia. oralionis, operit oracuhim, id esl carnem, ex qua
Feminalibus. (HIERON. epist. ad Fabiolam, tom. 1.) nobis propitiatio peccatorum in Chrislo,.qui est et
Ubi refertur quomodo Moyses Aaron fratrem suum teslimonium. Ponit autem et quisque sacerdos de
induerit, etc., usque ad morte moriamur. Christo loqûens, in igné doetrinoe spiritualis, aro-
(lu.) Secundum Hebrasos, etc., usque ad ideo li- C mata orationis, cujus virtus operit oraculum , quod
neis feminalibus femina vel femora velantur. est super teslimonium, nec permittil eum quoerere "de
Cum lotus fuerit. (ISICH.)Aquabaplismi, etc., usque passione Chrisli, quoe sunt sûpra virtutern quasren-
ad sed dispensationem Christi intelligere cupiens. tis, et non morielur immoderatis, scilicet quoestioiiH-
VERS.5. — Suscipietque ab universa mulliludine, bus.
elc (ID.) Christus pro nobis immolatus est, etc., us- Et non morielur. Caro ejus non vidit corruplio--
que ad unde Paulus : -Marlificali eslis per corpus nem, quia vapore aromalum operiebatur virtule,
Christi (Rom.vin). scilicet orationis, de qua dicitur. Non dabis sanctum
VERS.7. — Duos hircos, etc. (ISICH.)Quia tans pro tuum videre corruplionem (Psal. xv).
peecatoribus quam pro juslis,- etc, usque ad dicens : VERS.14, — Contra propitiationem. Quia ad
Non erunt tibi alieni (Exod. xx). propitiationem nostram et illuminationem Chrislus
(Auc, quoest. 55 in Levit., tom. III.) Duos hircos. passus esl, quipiopilialorium dicilur, etoriens.TJnde :
Hircus imniGlandus, etc., usque ad ailegorica signi- Ecce vir, oriens, etc. (Psal. xv.) El alibi : et visita-
ficalio. it nos oriens, etc. (Zachar. vi). Vel contra propitia-
(Isicn.)' Duos hircos stare faciet. Quia Christus lorium, id esl, in conspectu Patris, septies, quia
Deus elbomo, etc., usque ad et alteram capro emîs- remissionem peccatorum et Spirilum sanctum nobis-
sario Christo. donavil.
VERS.10. — In soliludinem. Id est in sïnum Pa- YJERS. 15. — Cumque mactaverint, etc. ^Juia de
tris, yio nullus accedit nisi ipse et Spiritus sanctus. communi massa hominum factus esl Chrislus, recte-
Abiit ergo, id est, operandi virlulem eohibuit, et hircus vocalur, quia hoc animal, pilis asperum el
porlavit iniquitates noslras, non ut haberet, sed hirsutum, et pro peccalo genus humanum. Unde
ut consumerai. Deus enim ignis consumais esl. convenienter ait : Cumque maclaveril Jtircum pro
In soliludinem, de qua dicitur : In terra déserta peecato populi (Ose. i), id esl humain generis :
invia el inaquosa; etc (Psal. EXII.) Ibi boslis locum quod quondam.non populus, nunc aulem populus,,ex
non habet, ubi Deus manet. In coelumenim divinitas quo ejus primitias assumpsil Christus. Ut ergo,
tempore passionis abiisse dicilur; non locum mu- monslraret de Judasis principaliler, sed el omnis.
tans, sed quodammodo virtutern cohibens , ut pos- naturoe, ,quoe in peccalo esl, primitias Chrislunt-
senl impii consummare passionem. portare, vitulum simul et hircum assumpsil, et quia-
VERS.IL — Vitulum. Quando Christus pro'Ju- unum sacrificium, el unus effeclus, necessarift-
 345 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 544
communia in hirco aguntur et vitulo. Cernis enim A etc. (Isai. L). Chrislus ergo seipsum per hoedumvi-
quia hircus occiditur anle Deum, id est Patrera : et vum immolans, ipse se per hominem paratum, id est
sanguis inferlur in inleriora velaminis, id est, ad propriam virlulem, mittit hircum vivenlem in solilu-
eumdem Palrem. Et expiatur sancluaiium, massa, dinem, immorlalera scilicet, impassibileinque divini-^
scilicet, humani generis , quoe ab initio sancta fuit, lalera ad invia nobis loca, et omni malilia deserla.
et tabernaculum Spiritus sancti. Unde : SciensJésus quia omnia dédit eiPater in manus.
VERS. 16 •—Tabernaculo lestimonii, etc. Quod et quia a Deo exivit, et ad Deum vadit (Joan. xm).
i superius sanctuarium, hic tabernaculum teslimonii ORIG. in homil. super Leviticum hircum qui
' vocal. Eadem enim Talione et sancta et tabernaculum Domino immolatur, dicit significare eos qui ad forlem
teslimonii, dicilur massa humani generis. Sic enim Domini deslinanlur, sicut Lazarus ille, qui in si-
| tabernaculum testimonii coelum est, recte sancta num Abrahoe deportatur angelis (Luc. xvi). Jlircum
! nominalur : coelestiseslhomo nosler de quo Paulus vero qui diniittilur in eremum, reprobos significare,
ail : Sicut portavimus imaginent lerroe, etc (/ Cor. vel Judaicum populum, qui a facie Domini pro
xv). Hic recle sancta nominalur qui est in medio peccatis suis abjiciuutur, sicut dives purpuralus in
immundiliamm, quia passionibus carnis oppugnatur inferno sepultus. Hominem vero paralum, Christum
Christus. B vel angelos ejus, unde recipit unusquisque quod
Sanctuarium. Genus humanum , carnem assu- merelur.
mendo, ul in proprio sanctuario carnis rogaret per Vers. 26. — Illi vero qui dimiserihl. (ORIG.,
crucem. hom. 9 in Lev.) Ascendit in cor tuum concupiscen-
VERS.17."—Donec egredialur.' Huraano scilicet lia ? etc., usque ad el hic in lavandis veslibus potest
more spirilum emittens, el carnem in sepulcro re- eadem figura servari.
linquens. VERS.29. •—Meuseautem septimo. (ORIG.,ubi su-
VERS.18. —Et sumptum sanguinem. Quia passione pra. In qua solemnitas repropitiationis, etc., usque,
sua cornua altaris, id est quatuor principales virtu- ad id est abjectus el refulatus.
tes sanctificavit.
CAPUT XVII.
VERS.19. — Expiet, Christi sacrificio expianttir,
Unde. ipsa autem coelesliamajoribus hosliis expianlur VERS.1. — Et locutusest, etc. Proesentilege demon-
(Heb. n), quam islis. stralur quia non tantum Moysi, sed omnibus com-
Ab immundiliis. Quantum ad coelorum virtutes muniler loquilur Dominus. Omnes scire cupil quod
non indigent expiari, quoe sunt in sanctificatione omnibus expedii, legem scilicet temporalem esse, et
perenni. Sed quia fréquenter peccatorum nostrorum ^ expleto suo tempore, observai! supervacue. Expleiio
Ijimus ascendit, de quo dicitur : Ascendit fumus in vero temporis perfecla, deslructio loci in quo sacrifi-
ira ejus (Psal. xvn); et de Ninivc, Malilia ejus cia prascepit offerri, intimando eum qui extra ca-
ascendit coram me {Jonoe i), recte ab immundiliis stra, sive foris, tanlum extra labernaculum teslimo-
noslrjs expiât supernos choros, ul abominabilem nii sacrilicaieril, interire depopulis suis, ut scilicet,
auferat odorem. Ideo non simpliciter aspergit, sed destruclo tabernaculo et loco, sacrificia finem ha-
seplies, quia venia peecalorum nostrorum coeleslia béant. SancLasvero 'acliones el quoeoedificamhuma-
mundantur. nain menlem, ut palrem el matrem bonorare, et
VERS.20. — Postquam. (AMBR. epist ad Simplicia- proximos diligere, el sirailia, loco non eirconscri-
-num.) psil, quia semper prosunl, el cum Evangelio conve-
Sicut duosunlinagro, etc., Msjuead quoefacîlanîniî niunl. Quicunque ergo nunc figuras agunl destrucli
tranquillitatera. loci, sanguinem effundunl, el communem conversa-
VERS.21.— Etposila utraque manu, etc Manus tionem maculant, in communi peccant; sicut qui
impositio.benedictionem minislrat in sacrificio, aut sanguinem fundunt, leorum quoque sanguinem fun-
remissionem peccatorum, aut Spirilum sanctum; dunt, quos exemplo suo in erroiem miltunl.
quoe esse non possunt in eo super quem cadil fors VERS.5. — Homo quilibet, elc. Quasi figuraslegis
diaboii. Multoequoque circumslanlioe sunl quoe illi temporales sunt, el in loco cerlo sunt, quo destru-
senlenliie contradicuiit. clo non possunt manere.
El posila. Ul ostendalur quia verbum Dei impas- Si occiderit ovem. (AUG.,quoest. 56 in Levit.) Non
sibile, immortale, in carne pro nobis suffîciens de bis dicit, etc., usque ad quidquid in bac re fecil,
sacrificium suscepit : huic recle omnia peccata conlra legem esse |non poluit, quia dator est legis.
imponuntur, quia peccata noslra pertulit in corpore VERS.7. — Et nequaquam ultra immolabunt'ho-
suo. LXX : Imponet ea super caput hoedivivi. In quo slias suas doemonibus, elc Cum a Domino dictum
significatur spïnea corona capili ejus impressa, iu sit (Exod. xx) : Non fades tibi idolum nec omnemsi-
spinis enim signifîcanlurpcccaïa. militudinemeorum quoein coelosunl sursum, et in ter-
Per hominem, etc. Christum qui est omnia, sui ra deorsum, elquoecunqne sublus tenant; confiati-
sacrifieii sacerdos, sacrificium, cullus, el altare. iem vilulum fecerunl, el ei sacrificium oblulerunt,
Paratus secundum illud : Eqo aulem non contiadico, abligurire espientes sacrificium. Lex ergo, quasi poe-
fetronnm non abii ; coipus meum dedi peiculien'Jbus, dagoguseonmi,pwcipilDeosacrificare(E.Tori.xxxïi),
 345 GLOSSA ORDLN'ARIA.— LIB. LEVIT. 348
«t in hoc accupati abstinerent se a sacrificio idolo- Aderiteum, qui venalioui et dolo ex infirmitale vel
lalrioe. Talia tamen sancivit sacrificia, quibus my- simplicilate expositus esl..
steria significantur futura. Vel ovem, elc. Eum scilicet qui a terrenis se re-
Cum quibus fornicali sunt. Idololatriam fornicatio- movet, quibus vesci licitmn est : taies enim violent!
nem vocal, quia Deus despondil sibi animas noslras. et avari comedunt. Unde : Si invicem comedilis, vi-
Dicitur ergo fornicatio ab illo discessio. Terret eliam dete ne ab invicem consumamini (Gai.-v). Vel quo-
eos qui in carne fornicantur, cum peccatum fornica- niam prius erant jusli, recle inter munda compu-
4ionis comparât idolorum eultui el doernonum obla- tanlur. "-
tioni. Operiat iltum terra, elc".Peccata eonfitentium terra
YERS.8. — Homo de domo Israël, etc.. (AUG.,ubi'' operil, tanquam inferius remanentia el per poeniten-
supra.) Si idem repetilur mandatant, etc., usque ad tiam morlificala : quorum prohibitus est elamor ad
frustra se Israelitas vel Judaeos jaclant. coelos ascendere, quo ascendebat clam'or Sodoiuo-
VERS.10. — De adve?tis. Gentilibus, qui non rum, qui nolebantpoeniiere (Gen. xvm).
sunl eonjuncti Judoeis, sed apud nos. Apud eos VERS.15. •—Anima quoecomederit, elc. Superius
quippe fuîmus, ut legem eorum el prophelas, et pro- B dictum est : Quoe letigerit morlicina-a bestiis ca-
rnissam hoeredilalem habentes, nontamen ipsis sed pta,' id est, qui in talibus communicaverit : hic au-
Deo adhoerentes : proplerea juxta LXX, homo homo tem dicilur : Anima quoecomederit ; lotnm -scïliceê
dixit, ul osiendal tam eos qui in circumcisrane, quam peccatum suum fecerit, el ex eo volunlalem suam
qui in proepulio adhoerent Deo, hoc debere manda- expleverit. (
tum .servare. CAPUT XVIH.
Si comederit sanguinem, etc. Sanguinem, homici-
VERS. 2. — Ego Dominus. Quasi dicat, Cogno-
dium intelligimus ; fratris odium, homicidium est :
sciie vesirum creatorem; diligenter servate ejus
Qui enim odit fralrem suum, homicida est (1 Joan.
proecepta. .
m). Abstinendum est igitur ab omni odio fratrum, VERS.3. Juxta consueludinem, etc Intenlionem
quia super lalem animam quoe talem comedit san- tolius ut a malis scilicet abstineamus
illud : dévorant legis aperit,
guinem (secundum Qui plebemmeam el bona teneamus. -
sicut escam panis \P_sal. xm) obfirmat faciem ,
.suam Deus, Christum, scilicet qui est imago -Patris. Neque in legitimîs eorum, elc? Non enim solum a
avaritia et superbia, sed etiam a divi-
Qui enim videt Filium, -videt et Palrem (Joan. xiv). fornicatione,et
natîonibus, auguriis, et omnium genlium super-
hpse enim judex est de quo dicilur : Vulius aulem G stitionibus
- Domini super f-acienlesmala, ut perdat de terra me- proecipil abstinere.
mariant eorum (Psal. xxxni). Ipse autem comeden- VERS.5.— Vivetin eis. Ego Dominus. Quia in ipsis
vita in Christum credentibus : quia qui videt Fi-
leni ^sanguinem perdit de popuio .suo, de communi vera
scilicet hominuni génère : quia sicut immisencordera lium, et crédit in eum, habet vitam oetemam (Joan. vi).
cum Hoe in prioribus judiciis etprasceptis non addidit :
et-impium malignis spiiilibus mitlit in ignem lex enim non vivificat, nisi
asternum, qui -proeparaïusest diabolo et angelis ejus éVangeliuni superveaiat.
Ut VERS.6. — Omnis homo ad proximam, etc. Pro-
(Séa'tli. xxv). autem ostenderet quantum debea-
hibel ne aslule ad peccantes in lege, cognationis oc-
mus esseiuvicem miséricordes, quantum diligentes,
ut tandem lurpia "facla eorum
ostendit quia pro expîatione nostra sanguinem suum casîone, accedamus,
fuderit dicens :_Egôdediillum.vobis, sanguinem sci- cognoscentes prodamus ; unde subdit : Ego Domi-
nus'.
licet Christi.
Omnis homo. LXX : Homo ad omnem domeslicam
VERS.11.—Animacarnis. (AUG.,quoesl. ^TiMLev.) carnis ipsiusjtonaccedet, etc Quemadmodum enim
Aliquid vitale est in sanguine, etc, usque ad cui tan- homo duplex, sic dapiieia proecepta, inleriorem et
tum caerilum acquirebat. exleriorem hominem doeenlia. Lex exterior sangui-
VERS.15. — .Homo quicunque. (Isicn.J Mulla Deo D neis misceri prohibet, sicut gentes, quarum ~hoere-
cura est de nobis, ne alleri noceamus : propterea ditatem acceplurus erat Israël, qui adeo dissolutas
percutienli maxillam jubet alteram dare ; et aufe- et deditus carnis voluptalibus, ut unus mullas uxo-
renti palliuni,_lunicam dimitlere ; et non in judicio res acciperel, ut sic sallem ab' alienigenis abstiné-
contendere, ne ex contentione velimus etiam nocere Tent. Generaiiones ergo legislator exsequilur per -or-
{Matth. v), sed pàiiendo ipsum corrigera. Ideo legis- dinem, a quibus conlihere debent, ne confundanlur
lator sanguinis mandatumjecapitulat, ul fraudes et generaiiones et dispereant hoere.dilales. Talium cou
.âslulias noeendi varias auferaV dicens : Sive vena- junclionem lurpiludinera appellat, ut abominandam
tione sive aucupio, elc. borrendamque osiendal. Notandumque. quod cum
Venalione. Fraude, quoe ad sanguinem- vitamque in -principkrhujus legis dixisset : Ego Dominus
pertinet. Unde : Canlabant in animant jusli, el sangui- Deus vester, iterâvit Ego Dominvs, significans quia
nem innocententcondemnabant (Psal. XLHI).Et rur- nobis carne conjunctus esl, el noslras cognationis
sus : Anima nostra sicut passer, erepta est de laqueo parliceps : taniam ergo cognationem offendere dam-
venaniium (Psal. cxxin). Hoc est, si peccautem vi- nabile esl.
 547 W'ALAFRIDI STRAB1FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 348
Ego Dominus. Non manifeslans peccata hominum, A set, etc., usque ad sed concipiendoeproli noxium pro-
sed delens et tegens quod. fuerit confessione dele- hibelur. <•
lum vel deleclum VER'.20. — Cum 'uxore, etc. (ISICH.)Hic prohi-
Turpitudinem, elc. (AUG.,quoest.^8 in Lev.) Pro- belur rursus adulierium, quod eliam in decalogo
lilbet cum matre concumbere, etc., usque ad in cha- prohibelur : unde apparat illa ita esse prohibila, ut
^ritate enim peccat, quoe plenitudo legis est (Rom. etiam mortuis viris non ducant uxores, quarum pro-
xm). hibet turpitudinem revelari.
VERS.9. — Foris genità est. (ID., quoesl.59.) Ex VERS.21.—De semble, etc. (ID.)Convenienlerhoec
maire, si de priori viro, etc., usque ad quod su- subjunguntur, etc., usque ad nec in errore genlilium
perius dixit obscure. miscemur.
VLRS.11. — Filia; uxoiis, etc. (AUG.,ubi supra.) Nec pollues, elc. Non solum luxuriando, vel idolîs
Non cum filia novercas ex priori viro videalur pro- immolando, sed et genlilium philosophiam in Eccle-
hibera concubitum, cum ei cui prohibelur, soror siam iolroducendo. Quis enim consensus lemplo Dei
non sil, vel ex paire vel ex maire, addidil quod ex cum îdolis ? i
eodem paire. VERS.25. — Mulier non, etc. Non solum viris,
VERS. 14. — Turpitudinem fratris patris , etc. B sed eliam uiulieribus lex posila est (II Cor. ix).
(AUG.,quoest. 61.) Quoerilur utrum hoc, etc., usque Unde : Mulierem fortem 1
quis inveniel[?(Prov. xm.)
ad posset enim aliquis pulare quod lalem licerel sibi Sicut enim masculus animam fortem et conslantem
ducere et adulterium non timere. in virtutibus significat, sic mulier dignitalem suam
Nec accèdes, etc. LXX : Et ad uxorem ejus non cuslodientem désignât : facta est enim in adjutorium
introibis. Proinde banc enim turpitudinem dicunt viri (Gen. u) : quoevero lalis est, non débet jumen-
patris fratris ejus, id est patrui pudenda, scilicet, torum coitu maculari.
nxoris. VERS.24. — Nec polluamini in omnibus his, etc.
VERS.16. — Turpitudinem uxoris fratris, etc. (Isicn.) Quanta pollutio sil in proedictis,poena pollu-
In matre concupiscenlia, actio inlelligitur in filia, lorum oslendit. Nec |incaule praslereunduni,quiaea
in nepte mors. Concupiscenlia enim paril peccatum, quoeinvicem sibi conjuncta sunt, in unum colligit,
ut ostendat quia qui | in uno pollutus fuerit, in om-
peccatum morlem (lac. i), vel aliud peccatum ; sicut nibus
David ex concupiscenlia adulteravit, et pro adultérin offendit (Jac n).
occidit. -Contaminatoesunt universoegénies, etc. Doemones,
mulliludinem dicuntur génies univers*.
VERS.17. — Ul révèles ignominiam ejus. Quasi G qui propter
Qui cum omni peccalo gaudeant, proecipuc tamen
familiare et cognatum est nobis peccatum. Unde fornicatione et idololatria, quia in lus el corpus et
invicem debemus coudoiera, et onera nostra portare, anima
ul adirapleamus legem Christi, qui peccata noslra maculalur, et lotus homo, qui terra dicitur.
Sed visilavit Deus terram, id est hominum genus.
porlavit. VERS.29. — Omnis anima, elc. Qui enim post
VERS.18. — Sororem uxoris tuoe, etc (AUG., evangelicam proedicalionem talia commiltunt, aliara
quoest. in Lev.) Non prohibet, etc., usque ad ne mali medicinam non inveniunt ; nec in sorte homi-
faceret eam moschari. num, sed doemonumerunt.
In pellicatum illins non accipies nec revelabis, etc. VERS.50. — Cuslodite mandata mea. Quasi : Mea
LXX : In zelum illius, quasi hoc esset zelus inler sunl mandata, non hominis ; ad cujus imaginem
sorores, quasi non sit et inter non sorores. An po- facli eslis ; quam polluera non debetis : quia tem-
lius ne hoc animo fiât, ut in zelum sororis soror plum Dei eslis , el Spiritus Dei habitat in vobis-
superducalur ? In pace nos vocavitDeus, pacem cum (ICor. m).
omnibus habeamus {Rom. xn), maxime cum pro- CAPUT XIX.
ximis. In Judaica quoque conversatione non decet I i
r\
" —
ecclesiasiicam suscipere, nec typicum pascba cum VERS. 1,2. Loculus eslDominus... Sancti eslole.
vero celcbrare, nec circumcisionem cum baptismale. (ORIG.,7JOI».12 in Lev.) -Quid significet hoc nomen
Unde Paulus : Si circumcidimini, Christus vobisnihil quod est sanctum, etc., usque ad ut scilicet in soeculo
proderil (Gai. v). Morlificata ergo Judaica conver- conversationem habeatis."
satione Ecclesioe débet conjungi, quoe est soroi VERS.5. — Unusquisque. Super fundamentum
legis, eosdem habet doctores, eosdem prophetas. asdificat: quasi, eslole sancti, ut sanctus habitelin
Sed Judaica conversatio asmulatur, quia ad Eccle- vobis ; et naluroe benignitatem impendite honorando
siam transierunt divitias ejus. Unde Paulus ail : palrem et niairem.
jEmulantur vos non bene, sed excludere vos, etc. Sabbala mea custodile. (ISICH:) Mandatalegis volecâ
(Gai. iv). Uxor namque prior zelat, quia subintrat recapilulare, id est, Non occides, Non furabeiis, elc,
secunda. Unde Lia ail : Parumne tibi videtur quod elc, inquit : Sabbala mea custodite. Verum enim.
proeripueris marilum mihi ? (Gen. xxx.) sabbatum esl ab omni malo cessare. Unde Moyses :
VERS.19. —Ad mulierem, elc' (AUG.,quoesl. 64 Omneopus seivile non facietis in eo (Exod. xxxi).
in Lev.) Cum hoc superius sufficienler prohibuis- Sabbata mea custodile. Votais nos Deus de ïn1el—
349 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. LEVIT. . 550-
ligibili requie docere, et de mundi consummalione, A VERS.10. — Neque in vinea. (Isicn.) Vinea Do-
quando impossibile esl cibum parare vel operari; mini sabaolh, etc., usque ad ul expérimentadivinum
nec circa aliquid corporaleoccupari, ail per Moysen: eloquium comprobelur.
Sabbala hodie Domino, non invenielis illud in agro VERS.11. — Non facielis furlum, elc. (AUG.,
(Qxod. xvi), etc. Nota quia non ait, sabbatum, sed quoest. 86 in Levit.) Hoc in Decalogo posilum
sabbala, quia intelligibilis requies non ab uno, sed est, etc., usque ad ^t deteslanda talem sequuntur
ab omnibus carnalibus quieta est et absolula : ideo errprem.
in Jioc loco prius sabbatorum nomen in divina Scri- Non mentiemini. Cognaliônem peccatorum -osten-
ptura posilum est, ut scias quia sabbalum plena et dit. Mulla putamus parva, quoe sunt maxima, ut
perfeeta quies. mendacium, perjurium ; quas furto sunt conjuncta,
VERS.5. — Si mimolaverilis, elc. Omnia fera legis et recte, quia hoecfurlo cooperantur.
capitula réitérât, ul eorum memoriam audiloribus VERS.12. — Nonperjurabis, elc. LXX : Non leva-
infigat,; sed maxime,necessaria, sicut hoc inanda- bilis, elc, usque ad lalia juramenta non debent
ium quod superius proposuit, cum de sacrificiis fieri, vel si fiant, custodiri.
ageret. Sacrificium salutare accepit, in quo quoead Nec pollues, etc Maledicendo, quia jusjurandum
salulem pertinent necesse est operari, ul aulem sit B transgredi non potes. Deus enim, per quem ju-
aeceplabile, oporlet immolari pielatem et pudici- ras, in tantum vult bona, m si mala minetar, non
liam. Hoc enim secundum Apostolum bonum est et tamen inférât, si poenitehles videat, ut pietalem
acceplum coram Salvatore nostro Deo, qui vult om- impendat.
nes hominessalvos fieri (I Tint. n). Comedere autem VERS.15.— Non faciès caiumniam. (AUG., ubi
in die immolationis et altéra, est in vita proesenli supra.) Omnia quoeprohibenlur non committi in pro-
quoecunque ad salulem pertinent operari : hodie ximum, ad hoc unum referenda sunt quod diclum
enim et cras pro proesenli soeculoaccipiuntur ; unde est : Non nocebisproximo. Nam quod sequitur : Non
Jacobus : Qui dicilis : Hodie et crastino ibimus in civi- rapies, nisi ad hoc referatur, ne rapiendo nocealur,
tatem, etc. (Jac. iv). Dies tertïa, quia in ipsa Do- evenit ut non rapiendo quis noceat, nam gladius
minus a morluis resurrexit, figuram gerit i'uturi insanienli rapiendus est. '
sasculiet resurrectionis, in quo non licebil operari, VERS.13. — Nec vi opprimes, etc. Paulatim au-
sed operum suscipere retributionem. Qui ergo hic dilorem erudit, et quoevidentur parva, magnis con-
vivit tanquam illic operaturus sit, tanquam die tertia jungit : ut qui definita malorum poena lerrenlur,
sacrificium manducaturus, a législature hoc facere abslineant a minoribus. Qui enim sociantur in man-v
prohibelur, quia virtutern imperfeclam relinquît, ^ data, et in poena. Qui enim in uno offenderit, om-
tanquam ibi perficere possit. nium reus est (Jac. n). Ideo vira calumnioe conjunr
VERS.9. — Cum messueris, etc. Ut dileclionem git. Nec differt quomodo quis res suas perdat, vel
adinvicem habeamus, ut amatores et miséricordes fraude, vel polenlia, vel quolibet aliomodo.
in pauperes simus, proesenli capilulo pràscipitur. Non morabilur, elc. Merces, scilicet qua forsitan
Debemus enim egentibus dare, nec débita violenter vivit cum uxore et filiis et parenlibus. Si differtur,
exigera, et reliquias bonorum nostrorum concedere, déficit victus ; etiamsi in crastino reclpiat, vim et
imitando Deum dalorem omnium. Propterea me- caiumniam pertulit, quia intérim unde viveret non
lenles vel vindemiantes vult aliquid dereliuquere pau- habuit.
peri et proselyto, ne dalori omnium videalur ingra- Opus mereenarii, etc. Merces prasdicatoris ex ver-
tus, qui-aliis divitias dédit, alios de aliorum îeliquiis bo est prasdicationis : quod non débet apud nos mo-
vivere voluit ; ut sic probaret dispensationem divi- rari, id est oliosum esse, usque mane, in futu-
tam, et patienliam pauperum. Pauperes enim elpro- rum scilicet soeculum, qui huic nocti succedit,
selylps non abjicit, quibus etiam sicvictam provi- in quo est lux inexslinguibilis. Ex provenlu enim
dit. Unde subdit : Ego Dominus Deus vesler, scilicet _ discipuli crescit merces magistri.
qui divites facio, qui pro vobis pauper fio, qui pro- VERS.14. — Non maledices surdo. Surdo male-
pter miseriam inopum et gemitum pauperum ali- dicere est absenti el non audienli derogare. Coram
quando exsurgam. coeco offendiculum ponere, est discretam quidem
Cum messueris, elc Aperte ostendit quia doctores rem agere, sed ei qui lumen discretionis non habetv
Judâsorum tolius legis interpreialionem non capiunt, scandali occasionem proebere.
sed quasdampauperi et proselyto derelinquunt, gen- VERS.15. — Non fades, elc. (ISICH).Suminam et
libus scilicet, quibus dicitur : Beali pauperes, etc. perfeclam justitiam, etc., usque ad et feurdumac cae-
(Matth. v). Qui et proselyli sunt, quia cognation; cum irridere divitum et potentum sunt.
Àbrabas se ingérant. Quod ergo dicitur : Non occk VERS.16. — Non eris criminalor. (Isicn.) LXX:
des, Non moechaberis,metant Judoeorum doctores; Non ambulabis in domo, etc., usque ad qui tanto cri-
quoeautem spiritualem habent interpretationera, sic- mini est conjunclus.
ut emundaliones, sacrificia et similia, cédant Ec- Non stabis contra. Quasi non le conjunges bis
clesioe doctoribus, et quoeillis metenlibus decidunt, qui proximis insidiantur, sicut muïli, aliis social"!,
id est quoeipsi non intelligunt. faciunt quod per se non possunt.
 351 .WALAFRIDI STRABI FULD. MON.OPP. PARS I. — TMEOLOGICA. 352"
VERS.18. — Non quoerasullionem. Id esl, neulci- A Matthoeusdislinxit (Matth. i). Quarto anno fructum
scendi libidine rapiaris dum arguis, ut loetari vel legis sanctum commendat et laudabilem, non lamen
consolari velis de alieno malo, sed potius consulere adhuc esse Judasis esibilem. Fïuctus enim legis in
illi quem arguis. Unde secundum LXX sequilur : quarto anno, id est in advenlu Christi, sanctus et
Non irasceris filiis populi lui, elc. Sic enim recte laudabilis, quem Sanctum sanctorum faeiebat, cu-
ira definila est, quoe sil ulciscendi libido. jus opéra laudabiliai et gloriosa. Unde et in paraly-
VERS.19.— Jumenla tua, etc. Hoecad Ïitteram tico grabatum portante glorificabant Deum (Matth.
videntur esse ridicula, nec a prophelis et spirilua- vin), qui dédit lalem polestalem hominibus : sed"
libus viris sunt observala. Unde David dicit : Patiile nondum edebalJudoeus, quia non conversus. In quinte
filiummeum Salomonemin mutant meam (Eccli. xix). vero anno, id est proedicaniibus apostolis, fructum
Oporlebil autem, secundum lilleram ea quoe ex lali ejus ederant quicunque crediderunt.
commislione nascebantur, abominari. Unde : Mu- Et plântaveritis, etc. (GREG.,lib. vin Moral., cap.
lier quoquefortis inveniellanam et Unum, el operata 55.) Ligna pomifera, elc. , usque ad in prassenlis
est utile manibus suis (Prov. xxxi). vite nocte gaudere.
VERS.20. — Homo si doimierit, elc. (ISICH.)Cum VERS.26.—Non comedetis, elc. Totum Judâsorum
prohiberai jumenta misceri cum jumenlis alterius B et genlilium radit fermenlum. Unde nunc prohibet
generis, eos scilicet qui sunl sub jugo Cmisli susci- a legis servitute, nunc a genlilium errore.
pere jugum legis : opportune hoc subdidit oslendens (AUG.)'NOIIcomedere super montes, est superbîs
îuia et aille adventum Christi quicunque exlerius cogitationibus non pasci, de quibus Isaias : Omnis
miscebatur Judasis, indigebat sacrificio veri arietis. mom et collishumiliabitur (Isa. XL). Non augurari
Nota quanta differenlia liberlalis et servitulis. In volucribus, non attendere quoerapiunl semen pieta-
libéra enim desponsata mors adullerii poena est, in tis. Comam in rolundum tondere, est cogitationes
ancilla autem nubili, el, secundum LXX, cûstodila doemoiiibusconsecrarc Barbara radere, est viriutis
homini, id est desponsata, sacrificium jubetur offerri, perfectionem corrumpere, Acte operasdo. Carnem
non morlem inferri. Spiritualiler tamen hoecinlelli- non incidere, est deleciationes nou suscipere, quoeet
genda sunt. animoenocenlet corpuscorrumpunt.Sligmata,prava
Nubilis. LXX : Cûstodila homini, id est Synagoga doclrina, quoeanimoeinfigîluf et difficulter abolelur.
cusledita legi, quoeChristo non poterat desponderi, Non augurabimini, etc. Per partem tolum signifi-
priusquam moreretur littera legis. Unde : Morlui cat, omnes hujusmodi supersliliones condemnans.
eslis legi per corpus Chrisli, ut silis alterius (Rom.MI). Qui enim talia cura! observare, Deum \idetur infa-
Ancilla est Synagoga, secunduniillud : Abrahamduos 'C mare, tanquam plus scientioeavibus quam hominibus
filios habuil, unum de ancilla, el unum de libéra conluleril.
(Gai. n). VERS.27.-—Neque in rolundum aitondebitis co-
Vaputabunt ambo.L'ÏL'S.:Visitalio erit eis, id est mam, elc. Sicut barbari faciunt : débet quisque esse
liberabunlur a servitule legis, secundum quod filiis contentas naluralibus ornamenlis, ne Crealorem vi-
Israël de yEgypto liberandis dicitur : Visitons visi- dealur accusare, tanquam impotenlem opus suum
tavi vos. perûceie, nec in honore dasmonunicicinnos nulrire
El non morienlur. Quanms enim secundum îille- et fovere, sicut sludent pagani pnerorum capila doe-
ram agerenl, non secundum spirilum, quia legisla- monibus offerre, qîiod maxime hic videtur prohibera.
toris inlenlionem ignorabanl, facilius tamen asseque- VERS.28. — Stigmata. Legislator etiam curam no-
banlur veniam. slri decoris gerit,, ne carne abutaraur in his ^liam
VERS. 25.'— Quando ingressi, etc Permanet in quoecorpus deturpant.
proposilo, ostendens fructum bonum anie€bristi ad- VERS.29.—Ne prostituas filiam tuant. Carnalem,
ventum non babuisse Judoeos, cum dicit fructum vel animam. Unde Psal. xxi : Erue a framea, Deus,
non esse edendum in triennio, nec mundum, sed animammeam, et demanu canis Unicam meam."Hoec
quarto anno mundandum, nec dicitur quoe sit mun- recedendo a Deo iornicaiitur cum dasmouibus.
daiio. Spiritualiler ergo intelligendum est quod di- VERS.50.-—Sabpatamea custodile. Ab uno sab-
citur. balo omne legilimum olium sabbaium appellatur.
Quando ingressi fueritis lerram. Terram vocal di- Sic ab una generali absiineutia sludet legislator per
vinara Scripturam, quam primo Judasi susceperunt. singula currere, proeçipiens nos ab omni malo absti-
Unde plantare ligna pomifera proecepti sunt. Ligno- nere. Unde addil : El sanctuarium tneum meluile.
runi autem plantatio, medilatio legis est et prasdi- Sicut enim qui digne accedunt, sanetificant, sic qui
calio, secundum quod dicilur : Ego planiavi, Apollo inique prassumunt, et immundi accedunt, quantum
rigavil, etc. (I Cor. ni), Bona quidem mandata erant est in se, poljuunl, sicut Nadab et Abiu. Unde Apo-
tanquam ligna pomifera, sed illi quod debebant non stolus : Inler vos multi infirmi et imbecilles, -elc
faciebanl, tantum sequenles lilleram. Fruclus ergo, (I Cor. xi.) Inde addilur : Ego Dominus, sanctus,
idestoperalio legis, triennio erat immunda, ab Abra- sciiicet, et eliam in sanctis liabitans et sanctorum
ham usque al David, a David usque ad Iransmi- vindicans injuriam
grationem Babjlonis; inde usque ad ChriMum, sicut VERS.5!.— Adtmagos. LXX : Ver.'rHoquas,id est
 355 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. LEVIT. 554
pylhones, vel falsos prophelas, qui de ventre cordis A Nec voluerit, elc. (ISICH.)Malum est permittere
sui fabulas quasdam el felenles doetrinas proférant. eliam eos qui foris sunl, fornicari a Deo et adhas-
Neque ab ariolis, etc. LXX -. Veneficis, qui doemo- rere dfabolb : sed multo magis de medio populi, hoc
num scilicet nomina invocant, et aliquando corpus est enim totum gregem lupo concedere. Consenlien-
curant, ut animam inlerficiant. tes aulem, qui scilicelpossunt aceusare, velarguere,
VERS.32. — Coram cano capite, etc. Insenibus est vel monere/et non faciunl, non effugienl judicium.
sapienlia, et in tnulto tempore prudentia (Job xn). -• Ponil Deus faciem super illum, de quo dicitur :
Fine Paulus ait : Presbyleri duplici honore dignï ha- Vultus aulem Domini super facientes mala, elc. (Psal.
beanlur, maxime qui laborant in verbo et doclrina XXXIII.)
(J Tnn. v). VERS.6.— Anima quoedecliuaverit ad magos, elc.
VERS.53.—Si habitaveril advena, etc. Terra a Grande peccatum est ad magos el ariolos declinare :
Deo nôbis data, est virtutum scilicet cultura, et bona hoc est enim a Deo recédera. Sunl autem roagi in-
doctrina. Si quis ergo ad fidem noslram' converti telligibles, qui in nomine Domini falsa prophetant ;
voluerit, et civis lerroe noslroe ascribi, non affliga- sunl arioli deceplores et adulatores, "qui veneficis
mus eum, nec imponamus grave jugum," sicut Pha- verbis auditus mullorum eorrumpunl et a verilale
risoei, de quibus dicitur : Alliganl oiîera gravia el im- B "avertirai;
portabilia, digilo aulem suo nolunl ea movere (MailII. VERS.9. — Qui maledixeril patri suo, etc. (ORIG.,
xxni). Sit nobis sicut indigeria, qui scilicet nutritus hom. 11 in Lev.) Dehis superius proecepta dédit, etc.,
est in fide, et crevit in pietale. Hinc Pelrus ad eos usaue ad ne punial contemptorem servum.
qui credentes de genlibus circumeidere volebant, (ID.)Nomen ,patris vel malris, etc., usque ad ad
ait : Quid tentatis Deum, imponere jugum super cer- aliquam terrenam civitalem invertunt sënsibus dé-
nices discipulorum? (Act. xv.) prava lis?
VERS.55.—ÀTo/itefacere, etc. In proecedenlibus Sanguis ejus, etc. Quia ipse est sibi causa mortis.
proecipit in judicio justiliam servari, hic in ponderi- Si sic punitur, qui camali'palri maledixeril, quo-
bus et mensuris, et ne abulamur ad injustiliam"justi- 'modo 'punielur qui Christum Waspbemaverit, nec
tias-terminis : hoec enim termini suntrveiidenlibus et obaudivit dicenti : Nisi quis renatus fuerit ex aqua
ementibus, sicut leges judicibus ; ut ab omni injusli- et Spiritu sancto, etc. (Joan. m), morte scilicet mo-
lia contra proximum. cavealur. Quod enim diiili rielur, alienalus a regno coelorum reus est : nihil
,agrorum possessiones et pecunioe thesauri, hoc pau- enim grave, nec operosum, aut laboiiosum ei proe-
jperi mensura vini et iritici, el hujusniodi. ceptam est.
(ISICH.)Nolite facere, etc. In judicio mentis non iG VERS.10.~— Si moechalus quis, etc. (AUG.,quoest.
debemus injuste agere, nec mensuras naluralisjusti- 73 in Lev.) Hic aliquid voluit distare, etc$ usque ad
tioe <;orrumpere, aliter nostra, aliter proximi peccata quam homo homini.
judicantes. In quo enim judicio 'judicaveiimus, judi-s ^-~^Si moechalus, etc (ISICH.)Adulterium corporaie
cabilur et de nobis; el in qua mensura mensi fueri- maîun\est, elc, usque ad qui ei comuiisit banc cu-
mus, remelielur nobis '(Matth. vu). ram.'^'V
—
VERS.56. Slalera jusla, etc. (ID.) Stateras quo- , VERS'.!11. — Qui dormierit, etc. Hoec .superius
que divinas, et mensuras divinas juslas habeamus ; id dicta et exposita sunt, ubi dictum esl : Non revela-
est, leges divinoeSeripturas sancle el juste eusiodia- bis Jturpilndinem patris lui, etc. Sed hic aperte tan
mus : nihil "nostrum inférantes, nihil suum auferen- ~gil eum qui idem quod proximus agit, nec peccati
les, ne nobis istud dicatur : Quare transgredimini societate erubescens, prodit; in quo mortis poenam
" mandalum Dei propter tradilionesvestras? (Mallh. xv). legislator sanxît. Novercoe autem virum conjunxit,
quia quod in palrem a filio delinquitur, hoc in filium
CAPUT XX. a paire commillilur, et similis utrobique impietas.
VERS.i. — Locutus est Dominus, etc. Fréquenter (ORIG.,ubi supra.) Supra dictum esl, etc., usque
Jex eadem repelit, ut eorum memoriara infigat le- ^ ad non solum pro qualitale, sed etiam pro quanti-
jjeuti : quasdam tamen nova interserit, ne super- tale.
" Huera videatur. Sed nova
înquirendo jam dicta stu- VERS.13. — Qui dormierit cum mascido, etc. Hoc
diosius inquiranlur. Unde superius quasdam prohi- peccatum injuria naturoe est : unde et morle mulclari
bendo poenam lacuit, ut -quasrenles quoe vel qualis decretum est. Spiritualiler autem éum qui fortis est
sit, in sequentibus diligenter investigemus. Cum animo et masculus (vir enim in divina Scriptura,
enim superius Moloch prohiberai sacrificari, idipsum perfeetus in virtutibus nominatur) verbis pravis vel
_ poenam addendo repetit : populus scilicet lerroe lapi- actionibus effeminare caveamus, ne cum ipso dissol-
dabit eum, non solum principes. Nec Lis contentas vamur et simul moriamur.
addit : Ego ponam faciem meam contra illum, etc. VERS.14.,— Qui supra uxorem, etc. Ssevambuic
VERS.è. — Qued si negligens, etc. Provocat alios deliclo poenam decernil. Qui enim ex maire sunt ge-
contra illum, et lerret, si neglexerint poenam lam niti, his quos filia genuit, cum unus paler sit, incer-
studiose proeceptam, Deo ipso irascente et ferente tum est ulrum fratres Vint an avunculi. Caveatur
sententiam. ergo lam incerla commistio. Sed quia omnis peccati
 355 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
concupiscentia mater est, si qua nobis concupiscenlia A et mensuris coeli disputantem. Cum bac dormira, id
sit, actionem non conjungamus ei. Qui enim hoc esl deleclari, vel revelare et palam turpitudinem ejus
' facit, igné incendilur, el concupiscenlia el aciio proferre, foatemque totius erroris exponentemaudire,
-ejus. Si enim fada carnis spiritu morlificaverimus, iinpium est. Ideo talis interficietur de medio populi
mvemus (Rom. vin). sui, ne nominetur homo qui imaginera Dei et seipsum
VERS.15. — Qui cum jumento, elc. Nimia contra ignorando Creatorero a se alienavit. Ipsa quoque in—
eos exercelur districtio, qui in tantum iniqui el li- lerficielur, ne sapienlia nominetur, quia sapienlia
bidini dedili, ut inaudita scelera concupiscerenl : hujus mundi slullitia est apud Deum (J Cor. m).
unde viris vel mulieribus commistis quadrupedibus.. Turpitudinem, etc. Sororibus parentum fihos mi-
mortis poenam indixit. Fidelibus quoque non erit sceri prohibe!, ut generaiiones non confundantar,
hoeclex superflua, si quadrupedia voluntates pravas el parenlibus reverentia exhibealur. Secundum spi-
ad lerram prônas intelligamus : quoe manus sicut rilum vero et parentum peccata debemus velare, et
homines non habent, quia omni humana aclione ca- eorum qui eis sociali sunt, quasi fraires et sorores,
renl, unde cognaiiones nobiscum non habent. Vir quibus nudatis parentes lalere non possunt. Unde
ergo vel mulier, quoenon languore naturas, sed deli- addit : Ignominiam carnis suoenudabil. LXX : Sine
beratione eis cohoeserit vel coieril, reus est morlis. B filiis morietur, id est, sine virtutibus, quoeest pessi-
Ipsi quoque mori dicuntur illis mortuis, neque enim ma sterililas.
per se subsistant, nec ulla peccati substanlia esl, sed Qui coierit, etc. (ISICH.)Ostendit quia causa filio-
in peccaioribus operalur. rum, etc., usque ad superioribus similis est.
(AUG.)Qui cum jumento, etc. Qiiasritur qnomodo (AUG.,quoest.76 in Lev.) Qui coierit cum uxote pa-
pecus reum sit, cum nec rationale née legis capax tris, etc. Quicunque dormierit cum cognalasua,eic",
sit ? an quemadmodum transferunlur verba meta- usque ad id est nullo jure.succedanl parenlibus.
phorica ab animaliad animale; sicut dicitur ventus VERS.22. — Custodite leges, etc. Non sufficitpar-
improhus, vel iraium mare, ita et hic translatant a lera legis custodire, necesse habemus observare
rationali ad irratîonale ? Nam inde pecora jussa sunt omnia proecepta el judicia.
inlerfici, quia tali flagilio contaminala indignam re- VERS.23. — Nolite ambulare, etc. Non solum Ju-
fricant memoriam facli. doeis, sed omnibus genlibus hoec observanda sunt,
VERS. 17. — Qui acceperit sororem suant, etc. si Deo servira voirait.
(Isicn.) Hoc tolerabile videbatur, quia Abraham de VERS.24. — Lade. Deliciis beatïludinis, quibus
Sara dicit : Soror mea esl ex pâtre, et non ex ma- nihil suavius, nihil dulcius, et sine omni labore et
tre : sed eos qui de Thare paire Abraham geniti u dolore erunt, sicut mel et lac, quoe sine nostra la-
sunt Moyses enumerans, nusquam Saras fecit men- bore proeparantur.
lionem. Quod si sorori suoe Abraham nupsit, ante VERS.26. — Ego Dominus. Ne cogitetis'dicentes:
tamen hoc quam Deum cognoscerel, fecil. Bene ergo Quid comedemus,aut quid bibemus, aut quo opeiie-
lex talem conjunclionem probibuit. mur? hoecenim omnia gentes inquirunt (Matth. vi).
Qui acceperit, etc. Tropologice turpitudinem soro- Qui autem sublimiorem conversationem et retribu-
ris ex pâtre et non ex maire videt el accipit, qui tur- lionem sequuntur, separari debent a coeteris genli-
pem actionem a pâtre vel a maire (in qua scilicet bus. Separate, elc. Jumenta vel pecora, populares :
deliquerunt) admiralur, el imilalur : non solum per- volalilia, coniemplalores lex appellat. Omnis popu-
scrutans quoe non oporluil, sed conjungens se paren- laris mundus propter simplieitatem a pluribus judL
tum pravitali quoesoror ejus dicilur, quasi ab eisdem calur. Similiter contemplalivus, sed non ila est:
genita parenlibus. Quia vero filii publicant paren- popularis enim débet esse prudens in bono, simplex
tum peccata faciendo similia, recle in conspectu po- in malo, hic enim solus mundus esl. Contemplalivus
puli infligitur poena ; vel juxla LXX : In conspectu quoque conseienliam débet habere mundam, el
filiorum generis sui, eorum scilicet qui lalia cogitant n fidem non ficlam. Qui hoec non habent, ad vanilo-
imilari : ut unius afflictio, niullorum sit correclio. quia convenuntur, non intelligentes neque quoe lo-
Viderit turpitudinem, elc. (AUG.,quoest. 75.) Id quunlur, neque de quibus affirmant (I Tint. i). Dili-
est, concumbendo cognoveril, sicut ibi : Cognovit genier ergo mundi separaudi sunl ab immundis, ut
Adam uxorem suam (Gen. iv), id est, ei mislus est. mundos sequamur, immundos fugiamus. Nolandum
Quod aulem ail : Porlabunt iniquitalem suant, id est, vero quam discrète in quadrupedibus et volalilibus
ipsum peccatum poena erat. hic legislator dislinguit, et non in reptilibus lerroe.
VERS.20. — Qui coieril, etc. Intendit legislator Cuncta enim quoemoventur in terra immunda sunt, '
continenliam suadere, ne more pecorum cummulieri- lerrena autem sapiunt, quibus Deus venter est ioso-
bus continue misceamur, sed velut coacti, ad usum rum (Philin. m).
conlinendi paulalim veniamus. Mirum aulem quod Et quoe, elc. (AUG., quoest. 76 in Lev.) Videtur
nunc taies de populo suo disperdi proecipit, cum su- dicere quod non sunt hoec natura immunda, sed pro
perius eisdem legem purgationis indixerit. Contem- aliquo sacramenti signo, quia dicit quia ostendit eis
plemur ergo menstrualam genlilium sapienliam a immunda, tanquam immunda eis non essent nisi
Deo remotam, de volatil avium, el cursu siderum, oslensa fuissent.
 "
557 €LOSSÂ ORDINARIA.— LIB. LEVIT. 558
Anima '
Lapidibus. Quia vanis erroribus simplicem popu- A LXX : Animam morluam. quoepeccaveritipsa
lum seducunt ; unde ventrem nutriunt, et auditorî- morielur (Ezech. xvm; Isa.im). Hac morte maxi-
bus placera cupiunt : quales hodie in Ecclesia multi me génies perierunt, quoenec legem nec doclrinam
sunt, de quibus Paulus ait : Hi enim non serviunt habuerunt; sed Chrislus peccata omnium tulit, et
Christo, sed suo venlri, et per dulces sermones, et tamen impollulus inansit.
benedïctionesseducunt corda innocentium (Rom xvi). (AUG.quoest.81 in Lev.) Ad omnem mortuum, elc.
LXX : Super omnemanimam mortuam non inlroibit.
CAPUT XXI. Quomodo dical animam mortuam, etc., usque ad
VERS.1. —Dixit quoque Dominus ad Moysen.... quod secundum non prohibuil.
Ne contaminelur, etc. (ISICH.)Id esl nihil omiftat VERS.12. — (ID.,quoest.82.) De sanctis non exibit.
ex his quoeexpédiât sacerdoleni docere, etc, usque Dum scilicet eorum funera celebranlur, de sanctis
ad cohabitantium enim non poterit ignorare pec- prohibitus est exire, elc, usque ad quod nônnullis
catum. diebus non imponebalur incensum.
YERS.2.—Nisi tantumin consanguineis.(HIERON., Super paire. (ORIG.,hom. 14 in Lev.) Omnis homo
epist. ad Fabiolam, tom. I.) Super omnem animam in pâtre et maire pollutus est, etc., usque ad vel
quoe mortua est, etc., usque ad minoribus vero ali- g coeleslismatris libertatem indigna peccati servitule
quid indulgetur. . maculant.
VERS.5. — Non radent caput. (ID., ibid.) Summus (AUG.,quoest.85 in Levit.) Quoeripotest, etc,«s-
autem pontirex, etc., usque ad quibus Chrislus do- que ad sicut de ipso Aaron Scriptura testatur.
oavit ut lumen sinl. Ego Dominus. ( AUG. quoest. 84. ) De Moyse
Non radent caput, etc. (ISICH.)Nimis oegre dolere eliam dictum est, elc, usque ad nec superflua ju-
sacerdotes de mortuis prohibet lex, etc., usque ad dicata est visibilis sanctificatio, quia invisibilis proe-
•utpossitexhorlari, arguera, increpare. cessii.
_. Non polluent nomen, etc~(lD.)- Quod est magnum VERS.15. —Virginem ducet uxoiem. (HIERON.,
in genlibus. Vos autem, dicit Malachias, polluistis epist. ad Fabiolam.) Vidua est cujus maritus,- etc.,
illud in eo quod dicilis : Mensa Domini déserta est usque ad unde : DespondiJenim''vosuni viro virginem
{Malach. i). In peecato enim sacrificil-nonien Dei castam, elc.
polluunt sacerdotes. Nolo discipulam conjugemque pontificis quidquam
VERS.7. — Séorlum,. etc. Sacerdos quilibet, habere veieris hominis. Si consurreximuscum Chri-
ïiam de summo postea dicet,-quod non nisi virginem sto, quoesursum sunt sapiamus, proeteritorum obliti,
ducal uxorem. .C fulurorum avidLInfelix Simon qui post baplismum
Quoerepudiata est, etc.-Quia cuipabilis invenitur, de anliquo malriraonio cogilavit, nec ad virginalem
banc non débet ducere sacerdos uxorem, nec pras- venerat puritatem, Pétri consortio indignus fuit.
dicere ejus observantiam litleralem. VERS.14.—Viduam aillentet repudialam,elc. (ORIG.J
VERS.8. — Suit ergo sancti, elc Si sacerdotes -hom. 12in Levit.) Qui peccat, abjectus est; eliam
datam jam sibi a Deo sanctificationem custodiunt, siepiscopus lacet, vel ignoranlia, velnegligenlia, non
sanclificanl ipsum Deum : qui cum in natura san- prodest hujusmodi gralia; animam abjectain Chri-
ctus sit, a parlicipibus glorioe suoe3'oluit sanclifi- slus non ducit uxorem, nec pollutam, quoe scilicet
cari. lantum peccatum voluit et optavil, quia magnus
VERS.9. — Sacerdotis filia, etc. Grave est cujus- ponlifex omnino puram requiril animam, quam sibi
libet filiam fornicari, sed maxime sacerdotis, qui jungat et unum spirilum efficiaL ,Qui .peccat ad
débet habere filios subditos in omni caslitate. mortem, abjectus esl ; qui venialiter, pollutus est.
Sacerdotis filia. Synagoga non solum uxor, sed et Sordidam, aie. Quoevadit post amatores, scilicet
Dei filia appellatur ; sed ulrumque depravans, dasmones,qui animam pulchram, id est,-ad imagi-
aliéna facla est. Unde : Relinquelur filia Sion sicut nem Dei factam, adulterare cupiunt.
umbiaculum vineoe,etc., (Isa. i). Et alibi : Fornicata D VERS.17. — Homo de semine. (Isicn.) Hoecsecun-
est mater eorum (Ose. n) : quod igné sit exusla, in- dum litferam lantum, etc., usque ad valde per con-
cendii monsirant vesligia. -lumeliam refragatur.
VERS. 10. — Ponlifex, etc. Christus magnus VERS.18. — Si coecus (Isicn.) Lumen conlem-
Dominus nosler, et magna virtus ejus', qui pro nobis plationis ignorans, proesentis vitoe tenebris pressus,
factus est sacerdos et hostia. « qui dum venluram lucem diligenter non conspicit,
Consecraloesunt. Alii sacerdotes in sanguine vi- neseil quo porrigat operis gressum.
tuli et arielis consecrabant, vel consummabant, sci- Si claudus. (ID.) Qui scilicet videt quo pergere
licet, manus suas : vero proprio sanguine, cru- . debeat, sed. infirmilate mentis non potest facere
' cifixis manibus. ipse '
- Vestimenla non quod desiderat.
scindel, etc. (ISICH.)EX quo enim Si parvo, vel grandi, vel torlo naso. (ID.) Parvo
Verbum caro factum est, etc., usque ad hoec vere naso esl, qui ad lenendum mensuram discretionis
sancta sunt indumenta. idoneus non est : naso enim odores fetoresque dis
VERS.11, — Ad omnem mortuum, elc. (Isicn.) cernimus. Nasils grandis et torlus, est discretionis
559 WALAFR1DI STRABI FULD MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 500
immoderata sublilitas, quas plus quam oporlet vel. A VERS.24. — Loculus est Moyses, etc. Moysidigni-
decel excrescens, actionis confundii reclitudinem. lalem conimendal : aliis enim pauca, ipsi vero lo-
VERS.19. — Si fracto pede. (Isicn.) Qui viam Dei quilur Deus omnia, quia juslus est et imago Chrisli
pergere non poiest, et boni operis exsors esl, non est. Nos quoque monel majoribus et perfeciioribus
lit claudus, qui saltem cum infirmilale lenebat atlendere, qui continue fruunlur aslerna visione.
VERS.20. — Si gibbus. (ÏD.) Terrena solliciludine i
CAPUT XXII.
pressus ad superna non respiciens, inferiora tantum
VERS.2. — Quoeipsi offerunt-,etc. Quoeoblulerunt
inspiciens.
Si lippus. Lippus, cujus ingenium ad cognitionem scilicei sacerdolibus, per eos Domino offerenda.
verilatis emicat, sed operatio carnalis obscurat. In Nota sanctificationis genus quod filvolo el devotione
lippisenim pupilloesanoe sunl, sed humore defluenle offerenlis ; sed ulrum homines eodem modo seipsos
jialpebroe grossescunt, cujus crebra infusione acies sanclificare dicantur, cum in aliqua re seipsos vo-
etiam pupilloeviliaiur. vent, observandum est.
Si albuginem. (ID.) Albuginem habet qui veritalis Vers. 5. — Omnishomo qui accesserit, elc. Quasî,
lucem videra non sinitur, quia arrogantia sapienlise non solum a ministerio et mystico officio abslineat,
veljustitioe coecalur. Pupilla enim nigra videt, alba B sed nec langat quoe oblata sunt, mundus enim ad
non videt : quia sensus humanas cogitationis si stul- munda débet accédera.
lum se vel peccatorem inlelligit, cogniiionem inlimoe VERS.4. — Qui fuerit leprosus, -etc. Non sensibi-
clarital.'sapprehendil: sicandoremjuslitioe vel sapien- lem leprosum abominatur, qui invitas palitur, sed
tioe sibi altribuil, a superna cognilione se excluait. spirilualem : quod ibi exponit : Qui letigerit im-
Sijugem scabiem. (ID.) Cui scilicet petulanlia car- mundum super morluo, she, juxta LXX : Omnem
nis sine cessatione dominatar in mente. In scabie immundiiiam animoe, id est peccatum.
namque fervor viscerum ad culem irahilur, jn quo Ex quo, elc. (HIERON., epist. ad Fabiolam.) Si quis
luxuria signalur, quia similiter cordis tentalio ad sacerdotum semiue iluxeril, usque ad nullius alterius
operationem prosilil. more lenealur. ,
Si impetiginemin corpore. (GREG.Post., pari, i, VERS.9. — Custodianl, etc. Proecepta Domini
cap. 11.) Impetiginem habel in corpore, etc., usque custodienlibus ea causa suntjustiûcalionis et salulis ;
ad quia per omnia vilia animum supplantai. Radix transgredienlibus vero, peccati etmonis, el prasci-
enim omnium malorum est cupiditas (I Tint. vi). pue in perceplione sanctorum. Qui enim ntunducal
Velherniosus. Alii, ponderosus, quia scilicet turpi- et bibit indigne, judicium-sibi manducal et~kibit, elc.
tudinem non exercel in opère, sed adhuc continua C (I Cor. xi.)
cogitalione gravatur in menle : qui tolis cogilationi- VERS. 10. — Inquilinus sacerdotis, etc (ISICH.)
bus ad lasciviam defluit, lanquam in corde gestans Qui non pure nec diligenler in Ecclesia versâlur.
pondus lurpiludinis. tanquam migralurus, scilicet glorias aul quasslus
VERS.21. — Omnis qui habuerit maculant ^hiis- causa, tanquam mercenarius memoratur : qui non
quis cuilibet horum vitiorum subjicilur, panes Do- est pastor, cujus non sunt oves proprias (Joan. x).
mino offerre prohibelur, ne aliéna delicta diluera VERS.12. — Cuilibet ex populo nupta. (ID.) Non
non valeat, quem adhuc propria delicla dévastant. sufficitin fide Chrisli nulriri : perriianere el crescere
(AUG.,quoest.55 in Lev.) Ablata esl omnis dubitatio, in ea debemus ; nec alienigenarum cuilibet, id est
etc., usque ad a quo incensum necesse erat imponi. aliénas a Deo doetrinoe, vel legi vel actioni commï-
Oporlet sacerdoiem esse animo et conversatione sceri : nec quia de patribus sumus fidelibus, ideo
immaculatum, quem sicut Mosesduodecim maculis de sanctis proesumamus, sed ubi et ipsi fidèles per-
juxta LXX mundum esse prascepit : sic Paulus duo- sislamus.
decim conservare eum monuit dicens : Non super- VERS. 14. — Qui comederit de sanclificalis^elc.
bum, noniracundum, nonvinolentum, elc.{I Tint, n.) (ISICH.)Sancta sanctorum, etc., usque ad Unde Sa-
Esl enim Dei dispensator, qui subjeelis débet vic|u- D lomon : Cum sederis ul comedas cum principe, dili-
libus prascèllere. Hoc quoque in Ecclesia fit si quis genler attende quoeposita sunl anlete (Prov. xxm).
maculaïus fuerit, el poenitendo cessaverit, sanctis Addet quintam, jelc. LXX : Super ipsum. Quinla
communicare non prohibelur : niinislrare aulem, ergo non aliunde, 'sed de ipso et cum ipso, vel super
vel ad vélum accédera el ad allare non licet. Vélum ipsum addi jubetur : hic esl sermo prolalus ab ipso
enim et allare corpus Chrisli est, unde Paulus : Christo super Dominicum mysterium. Ipse nos ab
Habemus altare de quo comedere non habent pole- ignoranlia removet, nec carnale vel terrenum aliquis
stalem qui tabernaculo deserviunt (Hebr. xm). Et putet. Hic bene iqninta dicitur, quia spiritus et
alibi : Habentes fiduciam in introitu sanctorum in san- sermo quem tradit quinque sensus noslras componit;
guine Christi, quant iniliavit nobis viam novam -et nec solum gustum producit ad mysterium, sed audi-
viventempet velamen, id est carnem ejus (Hebr. x). lum et visum, lactumque et odoralum, ul nihil ter-
Et conlaminare non débet, elc. Inordinale agendo renum de bis qooesuperna sunt suspicemur.
populum scandalizent, pulantes superfluum esse El dabit saceidoti in sanctuarium. (ISICH.)Sanclifi-
Dei ministerium, et juslitiam cl judicium. calionem myslici sacrifieii, el a sensibilibus ad in-
 '
sgî GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. LEYiT. '5G2
lelligRoiliaIranslationem vero sacerdoti oporlet dari : ,A Vel tusis, elc Qui illalis tenlationibus eedit, ejt
-quia per ejus virluiem et sermonem sanctificala animas forlitudinem perdit. Non enim oporlet hoec
sunl quoe videntur, ut omnes excédant sensus. pâli, nec cédera hosli affligenli. Unde : Utquid
VERS.15. — Filiorum Israël. Fidelem populum si- trislis incedo, dum affligitme inimicus (Psal. XLI)?
gnificat, qui per hoc mysterium Deum videt : et Ablalisque. Qui una actione prava quasi cultro
quicunque Deo consecrat in Dominicum sacrificium, -seipsumabscindil a conjunctione Dei, privatus proie
sancta sanclorum sunt, quia ex eis conficilur corpus virtulis el signis virililatis : aller enim est qui pau-
Christi. Ipse enim est primitias noslrasconspersionis : latim conteritur.
ideo recle ex nostris subsistit primitiis. VERS.27. — Bos, oviset copra. (Isicn.) haler om-
VERS.17.—Locutus estDominus\ etc. (ISICH.)Non nium natura est, etc., usque ad unde Salomon: Anle
•solumsacerdotes, etc., usquead aliter enimnon susci- morlem non laudes hominem(Eecli. xi).
pieiur. . •- VERS.28. — Non immolabuntur. (ISICH.)Légale
VERS. 18 .— Homo de domo Israël, elc. AdÏitteram pascha significat, quia base Moysesin die pascbalis
quoque, si offeras bovem vel ovem aut capram, aut tradidit immolanda Judasis, dicens : Immolabis pa-
aliquid hujusmodi, sacerdotibus primitias-,dando, scha Domino Deo tuo; oves, .elc. (Deut. xvi) : hoc
vel pauperes pascendo, vel dirina asdificîaconsti- B pascha ceiebrare non possunt qui verum susceperunt.
tuendo, vel aliquid quod perlineat ad ipsum Deum Una die, etc. (ID.)Quia velus pascha lempus suum
faciendo (ideo enim hGlocaustumdicilur), impollula habuit, etc, usque ad : In crastino Christum cruci-
sit -hoecoblatio ; non tamen pollutionem nominal, fixcrunt.
ut spirilualem inieîligamus pollutionem quoe esl ex CAPUT XXHI.
"
rapina, injuslitia, avarilia, et hujusmodi.
VERS.21. — Homo qui obtulerit, etc. Prascepit YERS.1. — Em sunl ferioeDomini. (Isicn.) Si sirh-
oblalionem populi mundam esse : adjungit quales lililer attendas proesenlia, etc., usque «d.requieseit
minisîri debeant esse et offerre. sabbato inlelligibili.
- VERS.4.—Hoesunt ergo.Non Domino.sïcutalioeom-
Pacificorum, elc Quas valeanl ad salulem et pa-
cem : eisi non possit perfecte philosophari, sicut nes, sed Domini proprie, quibus hosle devieto genus
qui omnia reliquit, qui sludet virginitali et hujus- humanum salvavit, el a captiviiale reduxit (Exod. n).
modi. Stella enimdifferl a Stellain claritate{I Cor. xv). VERS.5. — Quarladecima die, etc. (Isicn.) Inler-
VERS.22. — Si coecumfuerit, etc Qui Deum igno- - rogemus Judasos, etc., usque ad in -qua pascha no-
rât el ejus minislerium, nec aliis potest éxponere; slrum immolalus est Chrislus, etc. - -
unde circa se et circa alios, et circa ministerium; G Phase Domini est-,rQuia.passus.est Dominus, non
-ncgligenteragit. Unde ; Videtequoniam omnesnesci- mox tempora flnivit, sed reliquias novissimoehoroe
verunt, universi canes muli, non vatentes latrare et vesperlinoe reliquit, ut in omnem terram exeat
(Isa. LVI).' sonus eorum (Psal. XVIH),scilicet apostolorum, et
Si fractum. Pede \el manu:~cujus actio scilicet in fines orbis terroeverba-eorum. Ad vesperum quo-
vel volunlas dehilis est vel distorta, non est dignus que, vel.in vespere medio, pascha proprium prasve-
salute et sacris allaribus. nieiis crucem suam celebravit, quia super mysticum,
- Si cicatrkem. Delraclorem notât : pessimus enim verum pascha discipulis tradidit. Noxergo erat jam
hic moribus el asperrimum vulnus non facile mili- quando.-Judas, accepta buccella, ad-prodendum e\-
galur. -ivit : sequenti die pascha complevit. Unde quinta
Si papulas. LXX : linguam incisant: qui scilicet décima dië legislator banc feslivitatem constituil, e't
propter sordidam vilam perdidit docendi fiduciam ; solemnilaleni azyraorum proedieavil. - -
ùnde David : Peccalori dixit Deus-- Qv.arelu enarras YERS.6. — Septem diebus, etc. Si vere pascha
justifias meas? etc. (Psal. xnx.) ceiebrare volumus, seplem diebus, id est semper,
Scabiemvel impetiginem. ForniGator significatur, T, ab omni malilia azymi esse debemus, et maxime a
qui maculât corpus ^uum. Qui enim fornicalur, in Judaico errore. Unde ait Apostolus: -Non in (er-
corj-ussuum peccat (I Cor. vi). mento veteri neque in fermenlo malilioeet nequiùoe,
ATOH offerelisea Domino. LXX : Non afférent hoec sed in a~zymis*sinceriiatis et veritalis (1 Cor. v). •- .
Domino : taies enim ministerio altaris non sunt of- VERS.7. — Omne opus, etc. Qui facit peccatum
ferendi. Sacrificium pacificorum non addit sicut su- servus-cst peccati (Joan. vin). Non.debemus<ser\ira.
perius, ut de minislris altaris hoc dici inieîligamus peccalo, cum pascha celebramus, in quo a peccau»
qui holocauslum debent-essc, el vilam perfec'tam el nos liberavit Chrislus.
consummalam agere. Aure et cauda amputalis, etc. ,Servilc, elc -Non permitlit agere senilia, .aliis
Aura amputalus est, qui inobediens est, qui verbis diebus quibus"nos prohibuit, unde subdit: sed offe-
lurpibusdelectalur, bona ayersatur. relis sacrificium in igne.Domino. . - - * . :
Voluntarie, elc. Talis enim vel mandata operalur, VERS.8.—Sacrificium, etc. LXX-.: holocans'to7
et dicitur bos; velsimplex esl, el ovis appellatur. niata, ubi innuilur quod ab omnibus eessare'jubet
Ideo non omnino adversamur, aut in parte inimici servilibus ; proelerea non solum primam, sed et se-
'
deputamtis, sed docemus et exliorlamur. , .- ,. plimam nominavit-, ul tolam comprehenderet \itam
PATROÏ.. CXIII. 12
 365 WALAPR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. - THEOLOGICA. 564
humanam, qiiia inilium, hoec finis, in quo omnia A perfectam divinitatem et perfectam humanitalem
possunt comprehendi. docet, nec aliter possunt coqui nisi per talem do-
VERS.11. — Alterodie. Poluit dicere secunda azy- clrinam.
mornm : sed ne ad sequentem diem.nostram duceret VERS.18. — Septemagnos. Pro seplem donis Spi-
intenlionem, scilicet in crastinum primoe, dixit, al- -rilus sancli, quoe-\oeat agnos, quia Spiriius sanctus
téra die significans resurrectionem quoe'suecessil unum est cum Christo, de quo scriptum est: Ecce
passioni, sicut dies diei. agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi, ideo nemo
VERS.12. — Atque in eodemdie. Resurrectionis, potest dicere Dominus Jésus, nisi in Spirilu sancto
> idesi, elevationis manipuli, id est, quando resurre- (Joan. i; I Cor. xn).
' clionem celebramus, Dominici sacrifieii obliviscinon Et arides duos. Quibus inimicus ventilatur. Hoec
debemus, ex quo oblatus est inanipulus. sunt superiora mandata, et virtutes, quas alias se-
VERS.15. — Duoedecimoe.Oporlet enim perfectam quunlur ul oves, verbi gratia : Vade et vendeomnia
- humanitalem el perfectam divinilalem in unum con- guoehabes, et da pauperibus (Matth. ix).
• venire : in oleo, id est, per eam quam circa nos ha- Cum libamenlis, elc. Quoe sunt scientia et corre-
•builmisericordiam ; sic enim sacrificium odorsuavi- clio; unde: Deo autem gratias, qui odoremscientia;
- talis Domino invenitur, si quoe de eo digna sunt in- B suoemanifestât per nos, quia Chrisli bonus odor su-
telligimus. mus, etc (II Gor. H).
- iiba quoque. Ecce inlelligibilis oblatio Melchise- VERS.19. —Duosque agnos, etc. Mandata pacis
3ecb, quoeil. pane et vino perficitur (Gen.xiv)^ inde et sanctimonioe,unde : Pacem sequimini cum orsni-
quarta pars hinc ofiertur, ul per quarlam partem bus-el sanclimoniam, elc (Heb. xn). Hoec quia apo-
evangëlica doctrina significetar; per libalionem vero siolico sermone dicta sunt, proecipit offerri cum pa-
sermo Dominicus, quo ait : Hic esl sanguis meus, nibus primiliaruni, qui doclrinam Chrisli significant.
qui pro mullis effundetur in remissionempeccatorum Unde in sequentibus : Cumque elevaverileos sacerdos
(Matth. xxvi). cum panibus primiliaruni (Joan. x). .
' VERS. 14. — Panem. Oblatio proesentium dono- VERS.£0. — Cèdent in usum, etc. In usum ejus
r mm, quoe esl -Chrisli mysterium, reconciliavit KOS sacerdotis, id est, Chrisli, qui est sacerdos noster et
Deo, ot cibum proeparavil novum. Dominus noster : ipsius sunl panes primiiiarum et
Polenlnm.'lAX : yjàpavîa, id est sala novâtosta agni niandatoiHim,ipse in Panlo loquebatur, ipse om-
- non manducabitis, velmanibus contrita el emundala: nia quoedicla sunl obtulit ; primus pacem discipulis
sic enim yjàpv, chidra, alii interpreiantur, quia annuntiavil, el sanclimoniam custodivit, sicut San-
Chrisli pïascepla actionem et -correelionem quoerunt C-clussanclorum.
. (Malih. xi). VERS.21. —'Celeberrimnm. Iii quogenlium voca-
VERS.16. —' Quinquaginla dies, el sic, etc. Hoec tio non modo proedicta est, sed implela : quando
dies Dominica est, in Jqua Penlecosles fcslivitalem Parti et Medi el Elamiloe, ei coeteroegentes audie-
- celebramus, quam Judasinec secunduni Ïitteram, nec _,runtapostolos loquentes variis linguis magnalia-Dei
secundum spiritum Gelebrant,qui -nec dies secunduni (Ad. n). >
legem numerant. -VERS.22. — Postquam, elc. Eadem -superius di-
-Offereiisnovum sacrifiâum, novum non velus, non xisse Videluiysed ibi : Non complebilis missionem
soecuiare. Adveniens siquidem Spiriius lotam vitam veslram ; hic autem ait : Non secabitis eam usque
humanam renovavit, quia Christi instiiuiionenfcon- ad solum, et differenliam innuit ipsa mulalio ver-
Jirmavit, el-\itoe confirnialionem in illis perfeGit: -boram.
unde. Demeo accipiel, et annunliabit vobis(Joan.wi). -Segelem terrez, etc. Conversations,-cujus messio
Ideo non in alia die advenit, sed in qua resurreclio post resurrectionem Chrisli, et adventain Spiritus
fuit, et oblalus manipulus inlelligibilis, ut ostendat sancli, non tamen omnem scientiam, quam in future
quia nova conversalio resurreclione Chrisli et ad- sumus habituri,"tradil verbum prasdicalionis. Sunt
venlu Spirilus-sancti perfecla est. ** 1
enim quoe nunc non possunt nobis revelari ( Matth.
VERS.17.—IIabiloculis vestris,elc. Quia est Irabi- vin), unde in proedictisfestivitai'bus hanc legem in-
taculum proecipuum,de quo dicitur : Beati qui habi- terposuit.
tant in domo lua, Domine (Psal. EXXXII). Et alibi : Pauperibus elpercgrinis. LXX: pauperi et prose-
Unam petit a Domino, hanc requiram, ul inhabilem, lyto, id esl Chris loi, qui non habuit ubi caput recli-
etc. (Psal. XXVJ). naret, et in propria >venit,el sui eum non receperunl.
Panes primifarum. Primus enim Dominus Evan- Hic solos intelligit qui rémanent ; unde : 0 attitude
gelium cum lege perfecit et docuit. Audislis quia di- sapientioeel scientia; Dei, quam incomprehensibilia
ctum esl anliquis : Non occides: Ego aulem dico vo- sunt judicia ejus, el'invesligabilesvioeejus! (Rom.xi.)
bis: Omnis qui irascilur fralri suo, reus erit judicio VERS.24. -—Meuse seplimoprima die mensis. Se-
{Matth. v): hinc enim legem conjunxit Evangelio. pienarius consummationem vel speeialem vel geno-
Hinc Lucas ait.: Quoecoepit Jésus facere el docerc, ralem significat. Hinc Deus die seplimo requievit
etc. (Acl. i). (Gen. n) ; el sua requie nostram significavit; unde :
, I>e dvafms decimis,-etc. De doclrina scilicet, quas Qui ingrcssuîc't in Viam 'requiem, requievit ab overi-
 •56"5 GL0SSA ORDINA&ÎA.— LIB. LEVIT. - - 366
bus suis, sicut Deusa suis (Heb. iv).ïnitium vero con-.A ealionem significat, quoeconsistil ex prassenti vita et
summalionis lemporum, adventus Domini est, unde : fulura, hanc componit, illam proeparat.
Filioli, novissimahora est (I Joan. n). Hoc tempus Die primo et die ociavo. (ID.)Qui esl oclavus, etp.,
âppellal primam seplimi mensis, sicut principium usque ad quia fidelibus legem facienlibus requies in
consummalionis nobis eliam requics est, quos ab ope- fuluro servalur.
ribus malis cessare fecit, et a jugo gravi libëravit; -VERS.40. — Die prima fruclus. (ID.) Fnietus est
ïinde: Venile ad me, omnesqui laboralis ,•et onerali Chrislus, etc, usque ad in tempore suo. ,
eslis, etc., et discile a me quia milissum et humilis Spatulasque palmarum, etc. Juveneseentia juslitioe
corde, elinvenielisrequiem animabus veshis{Mallh. xi). germina,"quia juslus ul palma fiorebit; quia vero de
Clangentibustubis. Quia proedicat Salvaloris resur- palma nihil respuimr, nec de his qui juste vivrait,
rectionem, quoememoriale esl generalis resurrectio- addit, el ramos ligni densarum frondium.
nis, quoe secundum Apostolum erit in voce archan- Et ramos ligni. Omnes scilicet virtutam fruclus,
geli, et in tuba Dei, etc. sed maximejnisericordiam, quam oporlet esse con-
VERS.25.—Omneopussèrvilenon facielisin eo.IQuasi linuam et permanenlem. Unde 4 Oleum de capite tuo
|sicui] non-est opus serviliâ agendi : ante fecistis, sed non defidei (Eccle. ix).
sicut exhibuislismembravestra iniquitati ad iniquita- B - De torrente, elc. De proesenliscilicet vita,-quoefluit
tem, ita nunc exhibele servire juslilioe-insanclificalio- tanquam torrens, tentalionibus et tribulationibus
nem (Rom.vi) : hoc est enim verum holocauslum. ebullicns, Unde: De torrente in. via bibel, proplerea
-et exallabitcaput (Psal. cix), incrace, scilicet, pen-
VERS.27. — Decimodie, etc (ISICH.)Propitiatio-
dens.
nem et a,peccalis liherationem acquiri in bumililale CAPUT XXIV.
el affiietioneanimoe ex his intelligimus. Hanc debe- VERS.2. — Proecipe filiis Israël. (ISICH.)Candela-
mus agere a vespere, id est -a poenitentia incipere brum
evangelica vita, etc., usque ad ubi miséricordes
quam fecit Chrislus iniliumprasdicationis snoe(Mallh. abscondunt Ihesauros. "-
iv) : poenitenlioesuperasdificandaest vita bona et'vir- VERS.3. -—Usque in mane, fuluri soeculi: scilicet
tutibus consummala. Unde adjecit : El ojferelis ho- tune enim
non eril tempus orandi, vel eleemosynam
locauslum Domino.
dandi, unde : Ne dicas amico tuo, Vade et revertere,
VERS.28. — Dies propiRalionis. (Isicn.) Duo si- et cras tibi dabo : nescitisenim quid pariaisuperven-
gnificat, quia in hoc tempore propitiationem susci- lura dies (Prov. m, XXVIÏ).
piemus, et ideo in illo ab omni malo abstinere de- VERS,4.-—Super candelabrum, etc.-Christus, qui
bemus. , (C est lumen \erum-et illuminât omnemhominemvenien-
VERS.31. — Nihil ergo. Semper a malis et super- tem. Et peccatum non.fecit, nec invenlusesl dolus, etc.
fluis significal esse cessandum. Unde et Dominusnec (Isa. LUI).Super hune ardel lucerna, id esl Spiritus
.causam dicere concedit, nec cogilare quid cnmeda- sanctus, qui-in igneis linguis, super discipulosappa-
tur, aul quid bibalur, aut induatur, verum enim et raît : huic purissimura oleum, id est mundam vilam
sabhalum sabhalorum annuntiavit. debemus offerre, scîenles quia non omnes possuni
VERS.52. —Affligelis.Recapitulatioest humililalïs, ïncendere illum (scilicet ignem), sed solus Chrislus
quoeesl fundamenium et "basis virtutum. Unde Do- et filii ejus, qui plenus Spiritu ait, Sjiitilus Domini
minus.ait : Quicunquese humiliaverit sicut parvulus super me (Isa. LXI).Qui eliam ait, Ignem venimillere
iste, hic esl major in regno coelorum(Matth. xvm). in terram, el quid volo nisi ul accendalur ? (Luc.xu.)
, • VERS.54. — A quintodecimodie. .(ISICH.)Hoc nu- Hune insufflans, quasi i incendens ait : Aecipe Spiri-
méro ineboatur feslhilas, etc., usque ad oedificatio, lum sanctum, elc. (Joan. xx). Hoec autem lucerna
non mannfacta in coelishabdur (II Cor. v). non .accendilur, nisi per vilam et conversationem
VERS.56. — Dies quoque. (ID.) Nota eadem de mundam, vel accensa cito exslinguitur, unde : Spiri-
primo et de ociavo dici, quia scilicet resurrectionis u lum nolite exstinguere, elc. (/ Thes.'V).
dies secunda est, et initium fuluri sasculi. Primus, in , YERS.5. — Accipies quoque. (BEDA,lib. i de Ta-
Christo est conversationis principium et futurorum bemac, cap. 7, lom. II.) Duodecim panes in mensa
exordium; oclavus vero prassenli succedit soeculo, tabernaculi, etc., u.squead ut per laboras et opéra
quod significal in seplenarjo. Proelerea sancli habent bona vitoelemporalis ad eam properemus.
requiem et vitam fuluram in bac vita. Unde apostolis Coques ex ea duodecim. (ORIG.,hom. 13 in Exod.)
dictum esl : RegnumDei intra vos esl, etc. SernioJDominipanis est, sed multiformis? etc., usque
Coetus.LXX : egressus, quia hinc exitus, ibi hahi- ad panis super mensam ponitur mundam, scilicet
talio, unde : Cupiodissolvi el esse cum Christo (Plti- super menlem sanctam el puram.
lipp. i). VERS.10. —Ecce autem, elc. (Isicn.) Mulier Israe-
VERS.37.—Hoe sunt ferioeDomini, etc. (ID.)Legis- litis, etc., usque ad qui in Christo blasphemalur.
latori consonal Paulus, etc., usque ad vel in periculis, Ecce aulem. (ORIG,,hom. lèinLev.) Duoliligant :
vel volunlarie promittimus. unus ex inlegro Israelita, etc., usque ad inlerdmS
VERS.59—Aquinto decimo, etc. Quintusdecimus enim qui foras millitar, inlus est ; et qui foras est,
ex septem et octo composilus, Evangelicam proedi- inlus videtur retiiteii.
 337 WALAFRIDI STRABI FULD. M0Î1. OPP. PARS I. — T,HE0LOGICA.
VERS.12. — Miseruntque eum, elc. Moyses non A qua dicitur : Spiriius tuus bonus deducel me in ter-
ex ftuclorilate sua senlenliam profert contra bla- rant, elc. {Psal. cxui).
spîiemanlem, sed Dei proeceptoreservans, niillit in VERS. 5. — Sex annis, etc. Dum sumus in hae
carcerem : lex enim odit eum qui blasphémât, con- vita, el in visibili creatura sumus, quam significat
tra quem fréquenter Trinitatem prasdicat, sed non senarius. Sex enim diebus creala sunl omnia quoe
manifeste sicutEvangelium ; ideo illum ad judicium videntur : seplimo aulem anno sabbalum eril lerroe
Evangelii reservavil.'Qui noncredidit in Filium,jam Domini. Cum enim posl proesens tempus sabbalum
juâibalus esl (Joan. xxxi), el hujusmodi. venerit, de quo Paulus ait : Relinquitur sabbalismus
VERS.15.-— Homo qui, elc Loculio est tanquam populo Dei, quem dies septima significat, in qua re-
dicatur : homo ille^aut ille, id est quicunque homo. quievit Deus ab omnibus operibus suis, scilicet visi-
Non sicut quidam pulant, homo îiomo ita dici, tan- bilibus (Hebr. iv), jam.non erit operandi lempus.
quam laudabililer, quasi homo; sed homo homo,-id . VERS.5.—Seres agrum, elc. Per agrum el vineam,
estqualiscunque, velut eliam similis pecori, sed qui cum illum seminari, et illam ampulari prohibuil,
vere sit homo, quem sensum non esse verum, sed omne genus agri inlelligendum est : neque enim In
îocutionis hoc esse Scriplurarum aperte hic oslendi- olivelo vel quolibet alterius generis .agro aliquid
1ur, cum in co dicilur qui culpatur, non qui lau- " operandum esl. <
datur. VERS.5. — Quoe sponle, etc. Eorum scilicet quoe
Homo; etc. "(Ave,-quoesl.*<81inLev.) Si maledixe- hic facimus, inluturo fructum manducabimus; unde
ril Deum suum, peccatum aceipiet. Nominans autem Labores manuum luarum quia manducabis, bealus
nomenDomini morte morialur ; quasi aliud sit male- es et benelibi erit (Psal. cxxvn).
diccre Deum suum, etc, usque ad nolandum est lo- -VERS.6.— Sed ei-unt, etc. Non.probibet Domi-
culionis genus. num vesci eis quoe sponte .sunl, sed repoïiere m
"(Isicn ) LXX : Homo homo, etc., usque ad sicut usum proprium.
filius Israelitidis nominavit el blasphemavit (Jo- VERS.8. — Numerabis quoque. Inlerrogemus Ja-
sue vu). doeos, si septimum jdiem (ut aiunt) legislator hono-
VERS.-Î7.— Qui perçussent et occideril hominem. ravit, et ab operibus vacare proecepit, quare quin-
LXX : Qui percusseril animam hominis, etc., id est quagesimum annum celebrari proecepit : seplem
qui ad iniquitatem traxerit.-Ânimam vero, animalem enim hebdomadas annos.quadraginla novem faciunt.
hominem inlelligit, qui noirpercipit quoe sunt Spi- Non ergo quinquagesïmo vacare oporterat, nisi my-
ritus Dei. sterium lex significaret, quod Judoeorum'înfirmitas
'
(Auc, quoest.88 i» Lev.) Qui percusseril animam G non caperet. Duplex enim a Deo visibilium omnium
hominis el moriuus fuerit, etc. Non-ait,etc, usquend significatur consummatio ; una cujusque singularis,
hoc est enim animam hominis esse percussam. altéra omnium communis , quando lempus operandi
VERS.20. — Fracturant, elc. LXX : Conirilionem non eril; in soperioribus primam, in his insinuât se-
pro contrilione, id esl, si docendo, suadendo, scan- cundam.
dalizando, aliquam virtutern proximi contriveiil. Seplem. In hebdomada dierum humanum sasculum
Dénient pro -dente, Virtutern loquendi. Dentés dividilur. Cum igilur hic numerus mulliplicalus in
enim pro verbis -aecipiunlur, unde : Filii hominum, semetipso fuerit, et iota compléta astas sascuii, et
dentés eorumarma et sagiitoe, elc. (Psa'.Lix). Et pul- tempus devolutum ad-finem perveneril, succedil
chriores sunt oculi ejus vino, el dénies ejus lacté Can- quinquagesimus quasi quadragesimo nono anno, in
didiorcs (Gen. XLIX). Clariora enim el apertiora quo eril resurreclio,- unde subdit : Et clangens buc-
sunl verba Eiangelii lacle legis. cina mense seplimo, elc. Unde Apostolus : In tuba
VERS.21. — Qui percusseril, etc Hoec secundum Dei descendentde coelo,el mortuitqui in Christo sunt
lilleram Judasis erant necessaria, qui non poterant résurgent incorrupli (Thés. iv). Oporlet enim susci-
capere :'Si quis percusseril te in dexleram maxillam, n tanleai proecedere tubam-: ideo in quadragesimo et
proebeilli et altérant (Maith. v). Sed cum essent nono anno, in quo communis est consummatio, tuba
malevoli, mala inferre vdebant, et non pati. Ideo ca'nere proecepit. I
meta alternas poenaserant a scelere revocandi. VERS. 9.—Mense seplimo. Quia quasi septimo
VERS.23. —'Et eduxerunt, etc. Expérimenta ipso mense oelalis mundi Christus venil ; primus mensis,
egcin confirmalam ostendit, ut et lu blasphemare qui in paradiso fuit; secundus usque ad diluvium;
imeres, et peccatum fugeres, quod non solum prin- lertius usque ad Abraham ; quartus usquequo de-
eps, sed lola muliitudo vindical. Omnes enim com- scensuni est in jEgyptum ; quintus usque ad trans-
muniier blasphemos dcbent punira, qui omnium migrationem, sexlus usque ad advenium Chrisli; se-
auctori non*meluerunt delrahere, et omnes ab eo ptimus ipse ad\ enlus.
separare. VERS. 10. — Sanclificabisque annum. Quasi in
CAPUT XXV. sanctimonia exspectelur et cogitetur, pacem enim
debemussequi et sanclimoniam(Hebr. xn),-sme qua
« VERS.1, 2.—Locutusque est Dominus, etc. Quando nemo videbit-Deum.
ingressi, etc. (Isicn.) Terra, conversatio bona, de Unusquisque. Patriarcharum et prophetarum est
 CLOSSA ORD1NAR5A.— ElB: LEVlT. - 370
569'
quoedam familia hospitalis, cui proeest Abraham. Estt A à emendalur, in qua jejunium, oratio, ciliciura, eleemo-
et alia caslitalis, cui proeest Joseph. Est et alia man- syna, et laerymoe peragunturT per hoec enim plena
sueludiiùs, cui proeest Moyses (Gen. xvm, xxxix;; remissio acquiritur.
Num. xn). VERS."29. — Qui vendideril domnm. (ID.) Non
VERS..14. — Quando vendes, etc. Quisque ven- exprimitur venditor, nec proximus, nec propinquus
dere potest vel emere. Unde Paulus : Omnia vestraz dicitur. Non enim unus test; sed lotus populus : nec
sumus sicut et vos nostra (I Cor. m). Hoc secundumi de'cognalione Judaëorum,sed Sodomoeet Gomorrhoe.*
lilleram moraliler informat, nt in conlraclibus pro- , Qui vendideril domum, elc-. In superiori capitule
ximis compaliamur, ne quis .nimiùm molestas dee spiritualem cujusque conversationem exposuil, hic
pauperum necessilalibus negptietur, ne sludeat pos- generaliter de synagoga vel Ecclesia tractare inten-
sessiones aliorum acquirere, sed indigenlibus com-; dit, quia Ecdesia genlium libertalem accipi!, syna-
modare, et commodata^aulatim de fruclibus agro- goga in perpetuum servit, excepfis Levilis, id esl
rum recipere. apostolis, et qui adhoerenteis.
Juxta numerum (ISICH.).Id est secundum virtu- (ORIG.,hom. 15 ht Lev.) Qui vendiderit domum,
tern cujusque. Anni enim aslalem significant, in qua" ar etc. De Jacob scriptum est, etc., usque ad semper
manifestatur quid possit quisque secunduni corpus.;. B poenitentiam recipiunl, et semper redimuntar.
VERS.10.—Quanto plures (ID.). Id est, sipolest;t VERS.51. — Agrorum jure. (ISICH.)Quia in Evan-
mulluni operari, inultum fructum exiget; si multumn gelio proximi "sunt,• non legi. Ideo-semper possunl
non potest, parum rependet ; feret enim hic trigesi-i- redimi, el ex quo Christus venit usque ad secundum
mum, isîe sexagesimum, ille cenlesimum fructumn advenlum per paries redimuntar.
(Matth. -xm). LXX i Ad agrum lerroe oestimabuntur, de qiio seili-
VERS.18. — Facile proecepta. Ne quis audila mo- i- cet dicitur : Simile est regnum coelorum thesauro
deratione vendëndi"etemendi segnior. Dêret, et con- i- absconditb in agro,- id éstEvangelio, in quo lliesau-
descensia ipsa nocerat, caute adjungit : Facile proe- ;- rusest mysterium Christi:
cepta, elc. Neminem siquidem vult vacare, sed se-i- VERS.52. — JEdes Levitarum.'(ORK., hom. 15 in
cundum virtutern fruclifîcare. Virtutern quoquee Lèv.) Si sacerdolalis fuerit domusvelLevilica, etc.,
-conscientia cujusque examinai.. usque ad satisfactionem scilicet desiderii.
Et judicia, etc. (ID.)Noncorrumpentes inlentio- VERS.54."—Suburbana. (ISICH.)Alii agri, id est
n-emvel operaiionem eorunj; velut si quis eleemôsy- conversalïones virtutum, et doetrinoe. Hoeseparatoe
nam tribuil, non alii noceat ut alii prosit : proece- - sunl a civitalibus eorum quoe per-ipsos consistant,
plum enim quod "eleemosynam fieri jussit, justam. a_ et salvantur; et non vendunlnr, quia-gratis aecipiun-
' -
esse voluit. tur, gratis dantur.
Quod si dixeritis, etc (ID".)Quia per duos annoss VERS.55."— Si attenuatus fuerit. (lD.')'Mîrare le-
'terram vacare prasceperat, ne conturbarentur tan- gislatoris sapientiara el pielatem; in humilibiis enim
quam solliciti quid comederent aut quid biberent,î, sublimia exponit, secundum Ïitteram vero dat regu-
ait : Dabo benediclionemmeam, elc. (Matth. vi). Et;t lam pietatis. -
nolandum quia cum Christus dicat : Nolile cogitare e Qui eduxi. Quasi dical : Sicut de dominio jEgy-
de crastino, lex jubet ne cogitent de tribus annis. ptiorum vos liberavi, et abjeclis peecatoribus in
VERS.21.—Dabo benedictionetû. (ID.) Christum.,, ^terramChananoeorum jam mandalam induxi, ita nolo
Unâe -bensdiximus vobis in nominê Domini, id est,,, vos sub dominio peccatorum teneri, neque peccalo-
Curiste; qui est nomen Patris. Qui Palrem nobiss rum socielatem amplecli, sed cum poenilere-volue-
nomîiîavit, et manifestavit ; hic in sexto anno venit,;, rint,-et cohabllationeelfacultatis largitione susten-
id est, înperfeciione, qua'm significal senarius; et:t tetis.
ut hominem reformaret, quem îormaverat die sexto,i, VERS. 39. — Si paupertate.- -Mulla pietate littera
quod ibi sexlus dies, bic sextas annus dicilur, quiaa xj plfina est, sed spiritualis. intellectus plenior.
inier formaiionem nostram et reformationem muliai VERS.40.— Sed quasi mercenarius. Uterque sub-
lempara defluxerunt. dilus est, sed tamen biC'liber est: sic qui per vos
VERS.25. — Terra quoque. (AUG.,Quoest. 90 in<i conversas est, subjectus quidem est, sed dignitale
Lev.) Alii codices habenl, etc, usque ad quisquis ha- gralioedivinoefrater est.
bet, uti débet. - - - VERS.45. — Ne atfligas, etc., quia in quo judi-
VERS.25. — Si altenuatus^ (ISICH.)Quoesit nostraj cas, judicaberis : et eadem mensura qua mensi fue-
substanlia, etc., usque ad docet quomodo resti- rilis, remelietur vobis (Matth. xvn). '
tuât. - VERS.44. — Servus et ancilla.
(ISICH.)Ostendit
Potesl redimere. (Isicn.) Secundum illud, etc., usquee quid dislet inler eos, quos'-ex'.infidelibusDeo salva-
ad ut quodammodo communis sil. musj quosquejam fidèles, el nobis similesvocalio-
VERS."28. — Usque ad annum Annus, quia om- nis et conversalionis dignitale pro lempore virtu-
nes horas in se habel, el dies et menses, el circuitus, -libus attenualos corrigimus : hi enim usque ad ju-
omnes, perfectionem significal^ Peccatum aul perfe- biloeum apud nos ' operanlur, illi aulem servi sunl.
ctum el diûluriiuni "non nisf perfeeta poemtenliai perpetui. " . - .- ' -
 571 WALAFRID1STRABI FULD. MON OPP. PARS I. — THEOLOG1CA.
VERS,45.— Qui ex his. (ISICH.) Judoeorum cognaii.A linendo, et omni bono vacando : hoc est enim "ve-
hasretici, qui eadem nobiscum prasdicant mysteria, rum sabbalum.
quasi sint in terra nostra : sed non recte el perfecte VERS.5. — Si in proeceptis Quid fieri, quid vilari
creduut. deheret, proedixil. In fine quat observantibus proemia,
Hos habebitis. (ID.)QUOS de genlibus aùt de Judasis quoeproevaricantibus supplicia debeanlur enumerat.
aut de hoerelicis convertimus, quasi servos-et ancll- Si in proeceptis.(ID.) Hoecad lilleram stare non
las in nerpeluum acquirimus : quia pro eis doclrinoe possunt, etc., usque ad quoe in hoc xapile signifi-
pecuniam expendimus, cl filiis noslris, id esl disci- canlur. i
pulis docendos tradere possumus, sicut Paulus Tilo, (ORIG.,hom. 16 in Lev.) Si lex carnalis est, etc.,.
Cretoises, Timotheo Ephesios docendos commisit. usque ad, Joannes venit in spirilu et in virlule Elioe.
VERS. 46. — Fralres. autem. Quasi non eadem Mandata mea. Quale est illud : Qui sabbalum non
dignilale apud vos erunt, quos de impiis converlis- cuslodil ab omni synagoga lapidelur, el hujusmodi.
lis, ef quos lapsos reparastis.. Dabo vobis ptuvias, etc. El dabo, el superfluum,
VERS.47. — Si invaluerit. (ID.) Id est, si noiiter est, consuetudine locuiïonis nosiroe, sed more scri-
fidei \ostroe conjunclus, Genlilis, vel Judoeus,vel hoe- plurarum additum.
relicus, virtutibus clarueril, ut possil arguera et ex- B Temporibus. ( ORIG.) Tempore opportuno , non.
hortai!. ehrio, non in aliis becupato : prudenter ergù coiiji-
Si invaluerit, elc Secundum Ïitteram quantum dili- - ciat do'ctor cui ministre! pluviam, et tritici mensur
gal libertalem ostendit. Ideo enim Israelitam alie- ram, et cui débet lac dare, non det escam
j.is non permittil servire, sed prascipit redimi. VERS."4. — Terra gignel. LXX : Ligna campi da-
Qui voluerit. Turpe est hominem inUde ab infan- bunl fructum suuml (ID.) Motus animoe, qui altiores-
lia nutrilum, talium subira magislerium, qui repenle sunl motibus lerroei, id est, carnis nosiroe, quorum
inagistri facii sunt, unde Ilieronymus : Heri in foro, fruclus sunt charitas, justilia, mansuetudo el si-
hodie in altari;, heri socius histrionum,. hodie con- milia.
secralor virginum. Pomis arbores. (ORIG.)Non potesl arbor, etc., us-
VERS.49. — Palruus, etc. (ID.). Pairueles sunt1, que ad de qua dicitur : Lignum vitoe esl his qui ap-
qui nos in fide genuerunt, fraires eorum consimiles prehenderunt eam.
proedicatoces, filii fi alrum discipuli consimilium. VERS.5..— Appréhende!messiunt tritura. (ORIG.)
Consanguineus.(ID.) Qui remolior palruo vel pa- Anima quas germinal ex verbo Dei, elc, usque ad
tj'ueli, sed proginquior affini. Qui, enim suorum, et cum conservis in tempore dispensandum remaneat.
maxime domeslicorumcuram non habet, fidem abne-'"G Apprehendet. Panis enim cor hominis confirmât,
gavit (I Tint. v). vinum Imlifical (Psal. cm). Quoe de continenlia, de>
Affinis.(ID.)In cognatione fidei incarnationis Chri- observântiis et de icuslodiis mandalorum dieunluiy
sli, qui de carne ejus el ossilius sumus. frumenlum videnlur^ex quo conficilnr panis qui;
Sin aulem. (ID.)Pro liberlale nostra et gloria Spi- corda confortât. Ea vero quoead scientiam pertinent
riius sanctus agit, et quemcunque servum peccaii .et occultorum exploralione loetificanlmenlem, vino.
virtutibus redimi proecipit. el vindemioe comparaniur. Cor enim loetalur cum:
El ipse. (ID.)Qui pauper factus est in peecato, cum obscura [occulta] explananlur.
prius vii iule el doclrina dives esset, recte seipsum Vindemiam. Fructum animoe.Vindemia enim ar-
libérât dum exhortando, consulendo ad virlulem.re- bor est. Hase autem simul habere, id esl corpore et.
vocat. anima fructificare, magnoebenedielionis est.
VERS.50. — Suppuiatis. J}v.) Id est tractando (ISICH.)Congregans enim aiiima^virtules suas mox -
apud se qua virlule, etc., usque ad ideo Dominus desideral. alias. Unde : Quoerelw sunt obliviscens,ad
ail illi : Hodie salus huic domui fada est. priora me extendo (Philip, m).
VERS.51. — Reddel. (ID.)Secundum ea quoepec- Vindemia. (ORIG.)Quasi dicamus, etc., usqve ad
eavii, oporlet preiium reddere. Quod gula peccavit, D ut de spiiîw meiamus vitam asternam.
jejunium corrigal; quod garrulilas admisit, silentium Panem vesirumAScilicet qui de coelo descendit,.et
deleal, el similiter contrariis curantflr contraria. dal vitam mundo ;inon qui plus abundal malis quam
bonis.
CAPUT XXVI.
Absquepavore. Si corpus stabile^fucrit, et anima
VERS.i". — Non facielis. Cultum idolorum lam frueliûcaverit, securi erimus in lerra nostra, quia
visibilium quam invisihilium prohibet.. caro non concupiscel adversus spirilum (Galat. iv).
Sculptile. (Isicn.) In asdificiisdomorupi et posses- VERS.6. — Et gladius non. (ISICH.)Quia pax eril
sionibus agrorum aliquam \eslri memoriam sculpere in finibus veslris; modoex concupiscentîis sunl bella
cupientes. et liies.
Nec insignem. (ID.) Cumulum auri et argenti aul VERS.7. — Inimwos. (ID.) OCGISÎ jejunio, ora-
pretiosorum lapidumin quibusseducunturavari,.sic,, tione, el similibus; unde: Hoc genus non ejicitur nisi-
et Genliles in idolis. , ':um oralione el jejunio (Matth. xvu).
VERS.2, •—Custodile. (ISICH.)Ab omni malo abs- Corruenl. LXX': In conspectu reslro moite veslra^,
575 GL0SSA 0RD1NARIA. — LIB. LETIT. . *74
scilicet mortificatis membris veslris, quoesunt super A ponam casligare vos sepiies, etc. Eliam hic super-
terram, id est, fornicalione, immundilia, et hujusmodi fluum est. Sepiies autem pro omni numéro est acci-
(Col. ni). piendum.
VERS.8. — Persequenlur. (ORIG.)Sicut quinanus VERS.19. — Et conleram superbiam duritioe ve-
~
sapientet indical el insipienles, etc., usque ad.ne stroe. Quia-dkilis : Semen Abrahoe sumus, et nemini
credentes decipiant. servivimus unquam (Joan. ni) : ideo gentibus-ser-
(ISICH.)LXX, etc., usque. ad persequi potest et vietis. '.
vincere. VERS.2b. — Gladium, spiritus, quod est verbum
Et centum. Qui non tantum subtilem scienliam, Dei, quod per, proedicatores Judasos convincit, na
sed et vitam perfectam habent, qui spiritualiler de- Velus Testamentum habere cum Evangelio eontra-
eulpanlur, et iileo eenlum dicunlur, scilicet qui-cen- dicant.
lenos afferunl fruclus. In urbes mittam. Prophelas in quibus fidèles muni-"
VERS.9. — Respiciam. Cujus respectas, salus. tiones et salutem invenïunt, inimici fugientes capiùn-
Respexit Dominus Petrum, etflevit amare. ,Si sol se- tur, iilie moriuntur aperlis de Christo prophetis rer_
gelem non respiciat, manet infructuosa. Segetem sislera non valentes.
cordis nostri respicit Deus, et radiis verbLsui nos B VERS.26. — lia ut decem, etc (ISICH.)-Panera•
illuminai, augel et mullipïical ut magni elliciamur; doclrinas non habent, elc-, usque ad ideo non salian-
sicut magnus faetus est Isaac, et magnus Moses, et tur quiJiis panibus nutriuntur.
magnus Joannes. VERS.27r— Sin autem, etc. OD.)Non solum le- -
Crescere.In operibus bonis, ut parva magna. Unde: gislalor est Moyses, etc., usque ad el auctprem legis'
Quod uni ex minimis rneisfecislis, elc. {Matth. xxv.) blasphemaverunt.
Multiplicabimini. Ut pauca fiant magna vel multa. VERS. 29. — Carnes filiorum. Id est discipulos,
Unde : Si quod est aliud mandalum in hoc verbo quos vobis assumj.tis in filios, ad eamdem doctrinam
restauralur : Diliges proximum tuum sicuf teipsum veibis validis, et animam eorrumpenlibus inducâlis.
(Rom. xm). VERS.50. — Caddis inter ruinas. Cadit enim po-
VERS.10. — Comeddis. (ORIG.)Vêtus lex et pro- pulus cum Pharisoeis spiritualiter cadentibus, quos
phète, etc., usque ad el induimus novum. quasi idola admirabatar populus tradilionibus eorum
VERS.11. — Ponam. Si proedicla habemus, abje- intentas.
cte veteri homine innovatum est-cor nostrurrf : Ye- VERS.31. — Urbes vestras. Ad Ïitteram vel libros ,
nii ad nos Deuset habitat in nobis (Col. ni). prophetarum, in quibus^sanctijaiis fructum non iur~
Non abjiciel, elc. (ORIG.) Audeo et dico quia ^ ventent. _
anima Dei Christus est, sicut et verbum Dei sapien- VLRS.34. — Tune placebunt terra; sabbata-,id est
lia Dei et virlus Dei (J Cor. i). Taie"est ergo ac si requies-, scilicet vobis ferianlibus el a lege reraotis,
dicat : non abjiciet vos Filius meus. cum in lege el prophelis voluntatem veslram non
Anima. (Ace, quoest. 95 in_Lev.) Animam suam inveuiatis.
Deus vocal, etc., usque ad qui dicunt animam non VERS.56. — Tenebit eos. Sicut folium fructum,
habuisse Jesum. sic littera abscondit spirilum : aufer folium, accipe
VERS.12.— Ambulabo.(ÎSICH.) Ho^o factus. Uhde: fructum.
Hic est Deus noster, et non repulabitur alins ad eum; Sonitus folii volunlis: Hyperbole : quia- eliam le-
post hoecm terra visus est, et cum hominibusconver- vissima quasque formidabunt.
sants esl (Baruc m). Codent nullo persequenle. Non enim persêquimur
VERS.14. — Quod si. (ISICH.)Obedienlium bona - eos, sed sequimur ut revocemus.
proecedenticapilulo cxpressit : quoeautem sint p oe- VERS.37. — Contient. Disputantibus nobis cum
varicaioram mala , proesenli capilulo ostendit, quo- eis, diversa
proférant fésiimonia âlternatim : sed
rum quasdam ad lilleram Judasi passi sunl : omnia aliernisrcontarbabuniur verbis i aller al:erum con- .
vero secundum spirilum.. j)
turbat dum subvenire videtur. .
-—
VERS.115. In-egestate. (ID.) Yérbi Dei. Unde :
VERS.41. — inch cumeisamens eorum. Quîaineir-
Durus esl hic sermo, quis polesl eum audire ? (Joan.
cumeisi corde, vitiorum polluli proepulio, non enin
vi.) Quia intellectum legis transgrediebanlur, ut
in carne est.circumeisio (Rom. n).*
evangelicum leslamentumirritum facerent, obscure quai
loquebatur eis, ne intelligerenl.. Tune orabunt pro impictatibus suis. LXX : Peccata
VERS.17. — Fugielis,' nemine. (In.) Quia geuliles sua placila habebunl, pnsnas scilicet quas pro pecca- -
non .persequenlur ad.expellendum, sed feslinanles lis patientur..
salulem eorum, .secunduni illud : Sequor aulem, si VERS.42. — Quodpepigi cum Jacob. (ISICH.) Nola
quomodocomprehendam{Philip, ni). quod temporis et generis ordinem mulayit, elc, us-
Sin autem. (ID.) Hujusmodi' dislincliombus fré- que ad conjunguntur vero tanquam cognala et-conve-
quenter ulilur, etc., usque ad plenam et integram nientia.
vindictam significat. Terroequoque mentor ero. (Isicn.) Scripturas scili-
V«RS. 18. — Addam torreplionem. LXX : El ap- cel, .quam mandabo ejeclis JudoeisKqui eam proeva-
575 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS L — THEOLOGICA. 576".
ricati sunt vel prasvaricabantur, et prave interpréta- .A duplices sensus habeat, et quoe sensibililer auditr
banlur. intelligibililer suseipiat. Sic enim ad perfeclionem
VERS.44. — Ailamen eliam cum e:sent in terra ducitur, propter quod centum obolorum est pre-
Iwstili. Bene in fine capïtulî blanditur, et quos minis tium ejus : centenarius autem perfectus esl.
terrueTat promissis consolatur. Pro femina. (ID.) Pro femina 1res didrachmoe,
•Non penitus. Coecilasex parle côntingil in Israël, etc. |, usque ad quasi jam participes evangelicas
donee plénitude gentium subintraret; et eoetera (I eonversalionfs. !
Tim. n). Sexagenarius. Qui excellentiam conversaiionis
Née sic despexi. Qui salulem omnium volo : ideo promisil, sicufvirginitatem, vel" mundi abrenuntia-
post tantas iniquitates, eliam Judâsorum reliquias tionem, sed infjrmalus est.
salvo. Dabit quindecim. yel didrachmas, quoe sunt ttï-
VERS.45. — Hoec sunt. (ISICH.)Usque ad eerlum ginta drachmae. Très enim fructas bona terra red<.
tempus, etc., usque ad non solvendo, sed implendo. didit (Matth. xm)" : centenarium, id est virginem
î'n monte Sinai. Non in Sîon. Unde : Videbitur esse vel mundo abrenuntiare ; sexagenarium, scili-
Deus deorum in Sion (Psal. LXXXIH). Et alibi Ex cet continenliam ; l,ricenarium, id est casli conjugii
Sion species deeorîs ejus. Deus manifeste veniet (Psal. B conversationem. ,
xtix). Et in Malachia : Subito véniel ad templum VERS.8. —Si pauper. Qui mullum peccavit, ideo
suum dominalor quem vos quoeritis (Malac'.m], interprétâtes est Aquila, si excessif.
Stabit. Si enim quemlibet nobis subditum Dei
CAPUT XXVII. - servilio obtulerimus,. in minislerium nostruni reci-
VERS.2. — Homo qui. (ISICH.)Plena sunt hase père non debemus, jiromittentes pro eo vel melio-
verba-prudentia: quoeoporteal agi, vel minime, su- rem, vel minus bonum. 1
perius proecepit; nunc vel ex lôlo, vel ex parte agen- Quantum ille oestintaverït.Id est quantum viderît
lium dignitalem exponit, quid perfecla vita, quid eum posse satisfactionis iniponet : sed si locuples
mediocris, quid incipiens cognitïonis Dei habeat est, 1ut distribuai pecuniam, si sanus jejunet, oret,
diflerenlias quoque oelalum describit. laborel. j
, Animam. (ISICH.)Aquila et Theodolio, admirabile. VERS.9. — Animal. Quia diflerenlias oblationum
Symmachus, si se separaverit. LXX : honorent-anima} quoees nobis ipsis sunt et gradus exposuit : jam eo-
suoe. rum quoe nobis"tanquam pecora subdili sunl, quan-
, A vigesimo. (ID.). Quando pubes, fortis, etc., do sit oblatio sancta exponit.
usque ad de qua dicitur : Estote perfecti sicut et-Pa- G - Sanctum erit. Secundum legem immaculatum et
ter vester perfectus est (Matth. v). mundum : veluti si filium, discipulum, servum, vel
Siclos. (ISICH.)Vel didrachmas, sexagenariura quemlibet nobis subditum Deo obtulerimus.
fructum,. etc, usque ad unde t Vidua'eligalu-r non VERS.10. — Quod. Ut sit" duplex oblatio, et ini-
minus sexaginla annorum (I Tim. v). micus erubeseat, qui oblalionem mutare suggere-
VERS.5. —A quinto. (ID.) Qui sensatus-ëst, et bat! j
proficere incoepil, sed conversalioue jejunii non po- VERS.11. — Animal immundum. (ISICH.)Quoe
lest oraari. non simul, elc, usque ad ut possil Domino of-
Usque. (ID.) Qui proficere coepitsensibus quinque : ferri. ]
proveclus enim hic est ad virtutern, et perfection Sciendum est quod aliud esl sanctificari, aliud
nem. Viginti enim annorum' fortes sunt atque va- est sanctum esse, aliud Deo offerri, aliud Dei esse.
lentes. Quod enim sancliûcatar et offerlur sanctum încipit
Masculus dabit viginti siclos. (ID.)Yel didrachmas, esse, quod non erat, ^t paulalim augmenlalur. Quod
id est quadraginta drachmes ; id est obolos quadrin- sanctum est et Dei est, non egel augmento, quia
gentos. Quadragenarius vero jejunii el orationum -n perfectum est. Bonum est ergo aliorum doctrina et.
proventam significat. Tôt enim/diebus jejunavit auxilio sanctificari, sed melius est talem esse, qui
Moses (Exod. xxxiv), et Elias (III Reg. xix), et ipse seipsum, et alios possit sanctificare, quod pauco-
Christus, et post a diabolo est tentatus (Matth. iv). rum esl. Sanclificat fergo domum Domino, qui fami-
VERS.7. — Femina decem. (ID.)Vel didrachmas, liam suam, el cognationem lam sensibilem quam
id est viginti drachmas vel ducenlos obolos, custo- intelligibilem pure, et sancte vult cOnversan, ut sit
diam scilicet decem mandatorum, quoe duplicanlui ' Ecclesia Dei. Si autem per se non'est idoneus hoc
secundum lilleram el spirilum, in quibus non esl. facere, sacerdos débet considerare ulrum bona an
"prasceptuni jejunium, quia provectos decet necdum mala sil. Ex diversis enim constat personis, et se-
perfectos. cundum quod possunt, débet injungere eis.
Ab uno. Unius mensis est, qui nunc in fide geni- VERS.15. — Quintam partem. Mentem, scilicet,
tus est, quibus dicitur : Quasi modo genili infantet quoe régit quinque sensus, sine qua virgines faluoead
rationabiles sine dolo, lac concupiscile, etc. (J Pelr. nuptias non suscipiunlur (Matth. xx%).
")- YERS.11. — Homo si voveiit. (ISICH.)bi sequentf-
Quinque. Vel didrachmas, scilicet ut mascuîut bu^ dicit : Omne quod Domino consecralur, sive-,
577 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. LEVIT. 578
homo, sive animal, sive ager, redimi non poterit; A pondéra-, ut pbilosophorum, vel hoereticorum, qui-
Me aulem domum et agrum redimi proecipit. Sed bus veritales el perfeciîones hominum pensant, nec
forsan hoc secundum diversas intenliones offeren- sancta, neejusta sunt. v
tium decernit, tanquam ibi non habeat voluntalem Sielus viginti. Id e>t decem mandata secundum Ïit-
nlterius habendi, quod penitus consecravit. teram et secundum spirituel intellecta. Quicunque
VERS.lo.—Sin autem ille, etc. (ISICH.)Rediînere, autem aut legem aut Evangelium retrait, non habet
est per doclrinam et formulam vite familiam libe- - didrachma, nec ejus pondéra sunl sancla.
rare, et quidquid sanelimonias obviât diluera. Adji- VERS.26. — Primogenita quoe. (Isicn.) Primoge-
ciet vero admonilioni et oedificationisacerdolis-intel- nita tauquam pecora nostra, sunl qui nobis obe-
ligentiam, et frequentem commemorationem. diunt, filii, servi, el discipuli. Sed horum primo-
VERS.16, — Quod si agrum. Id est, Scripturam genita sunt, qui sic obedhint, ut aliis proebeanl exem-
divinam, cujus vilis Chrislus, Pater agricola (Joan. plum et magisterium, de quibus alibi dicitur : Omne
xiv). In hoc absconditur thésaurus, id est, salularis masculinum adaperiens vulvam sanctum Domino vo-
proedicalio : in hoc diversa esl cujusque possessio, cabîtur (Lucoen). Aperit enim vulvam generandorum
modus scilicet sciendi, queiîi sibi quisque oblinere filiorum, qui secunduni Deum incipit obedire. Unde
potuit. B Paulus de Timolheo ait : Qui esl filius meus dilectus
Si triginlamodiis, etc. (ID.) In triginta modiis hor- in Domino, ipse vos commonefaciet vias meas, elc. (I
de! Vêtus Teslamentum. In quinquaginta siclis vel Cor. iv).
didrachmis juxta LXX spirilualem et perfectam do- Nemo sanctificare poterit et vovere. Non quia san-
clrinam inleUîge. Sed quando hoec régula , vel per- clificalione indigna sunt, sed quia sancla sunt, nec
fecle danda, vel minuenda sit,' per sequentia intel- egent sanctificari, ut filius, qui sic palrem et matrem
lige : Si stalim ab anno incipientis jubilmi, etc. honorât, ut etiam exemplum aliis fiât, tanquam Deo
VERS.17. — Si stalim ab anno. (ID.J Id esl, si offerens honorera, qui boc proecepit (Exod. xx).
gratias viam, etc., usquead offerens saceidoli, ab Servus quoque qui eliam dominis carnalibus in sim-
jpso possidebilur. plici (aie cordis non ad oculum servit, ipsi Deo ser-
VERS.19. — Addel quintam partem. Doetrinoe sa- vîtutem impendil (Eph. yi).
cerdotis proprium intellectum : doctrina enim et in- VERS.27. — Quod si immundum. (Isicn.) Peccalor,
'
structione sacerdotis "priusgubernamur, sed postea qui nec legem, sicut oporlet medilatur, nec distin-
proficere, et intellectum noslrum adjicere debemus. guera conalur. Quicunque ergo vehemenler obediens
VERS.20. — Sin autem, etc. (ID.) Ille eonsecrat est patri , domino aut magistrat nec tamen legem
agrum et^redimit agrum, etc., usquead ejus enim G medilatur àut distinguit, primogenïtus quidem in
lucrum est qui continue gubernai. pecoribus esl, sed immundus est.
VERS.22. — El non de possessioneLQuia neque de Et addel quintam partem pretii. Doclrinam ei cum
custodia majorum suorum, neque ipsius emptoris - întellectu offerens, et sapienler regens. Inscnsali
fuerat enim patris, domini aut magislri est, obedientiam
VERS. 25. Suppvtabït sacerdos. Recle sacerdos , eos, qui ad se pertinent, subditos non docere, el
cum eo qui fratrem ad poenilenliâm monuit, veram eorum vilam ut operenlur secundum legem non
redemptionem supputai, qualiier scilicet poenilere disponere. Addat Igïtur subjectioni et doetrinoe in-
debeat. Ille enim districte ejus actionem'et conver- tellectum : ipse enim solus in proesenli mundus est.
sationem novit, qui correxit • liic aulem ut sacerdos Ideo ait : Addel quintam partem prelii. Habet enim
perfectam redempiionem. obedieiitia prelium : ideo non dixit : oestimabit eum
Juxta annorum numerum. Ex his scilicet quoe de sacerdos, sicut supra.
poenitentia proedicat Scriptura : ipsa.enim oestimalio VERS.I28. — Omne quodBomino consecratur, sive
est jubiioeivel remissionis. homo. (ISICH.)Aliud est anathematizare, elc, usque
Et dabit ille qui voverat eum Domino. Non dicit .. ad id est, conversatio nosiroe sortis. > —
\j consecralum.
ilabuut. sed dabit. Elsi enim comniuni consilio sa- Quidquid semel fuerit (ID.) Jure belli
cerdotis el ejus qui ad poenitentiam monuit, asslima- acquisitum non potest aliquis iniraicum exspoliare,
tionis definitio datur, ille tamen offeret eum qui ad etc, usque ad nec augmenlum, nec profeclum sus-
poenitendum excitavit : liuic enim obediet, qui et ciphint.
ipse poenitenti obligatur, ut quod coepit perficiat. VERS.50. — Domini. (ID.) Ejus scilicet qui man-
_ VERS.24. — In jubiloeo aulem revertelur ad jnio- data legis operalur, etc., usque ad quia quam retri-
rem Dominum, elc. Quia non stalim, cum poenilen- butionem exspectare debcal nescit.
tia datur, vel definilur, penilus mundatur, sed ea VERS. 51. — Si quis. (ID.) Secunduni Ïitteram
peracla ; ideo recte ait : In jubiloeoaulem, etc., per- multa obscura et insolubilia legislator inlerposuiî,
aeta enim poenitentia el remissione suscepta, con- elc, usque ad et _poma arborum secundum lempus
versalionis suoeagruin suscipiet. suum.
VERS.23. — Omnis oestimaliosiclo sancluarii pon- VERS.52. — Sub pastoris virga. (ID.) Virga cru-
déra. Ut omnis definitio sanctis fiai ponderibus, id cis,_etc, usque ad et ab illo solo, qui sanclos discer-
es! de sacra Scriptura venienlibus, exleriora enim nj!, cogposcunlur.
 I
E79 WALAFRID1 STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA..
VERS.35. — Non etigelur nec, etc. Quia nullus A illum inducere, et Deo quasi meliorem consecrare-
est qui respui possit, et quod magis eligendum sit, VERS.54. — Hoec sunt proecepta quoe mandavit,
ïion est vestroe discretionis. elc. (ID.) Discipuii nostri quando sunt perfecli, nihil
Si quis mulaverit, elc. (Isicn.) Paulus et Barna- noslri egent magislerii : ideo ail immundorum pri-
bas aliquando dissenserunl, etc., usque ad srribcns mogenila esse redimenda, mraidorum veioneqna-
ad Tiuiolbeum ail : Assumais Marcum, deduc tecum: quam, sed nec Domino consecrata, nec ea quoe no-
est enim mihi utilis in minislerium (II Tim. iv). vissime sunt dicta : perfecta enim demonstrala
Sanctificabilur Domino, elc. (lu.) Cum omnium sunt, quia iutentionem dlvinam coelestemquè gé-
cursus divinus sit, el allus , et supernoe conversa- rant. I ,
lioni proximus, frustra conatis hune subducere,

LIBER » NUMERI..

("fl-pl), id est : ET XOCUTUS

Hebraice YAIEDABDER EST..

PR^FATIO. B posilionc Mansiones mérita duodecim eompuiantur,

Liber iste, el ordine bislorioe et mysterio. quarto a prima quoe fuit in iRamesse usque ad Jordanem, ut"
loco ponitur in lege. Ordine historioe, quia in Levi- per hoc signetur nos per tôt gradus virtutum ascen--
lico , qui tertius est, agilur de utensilibus laberna- dere in coelum, quot generationibus Chrislus ab
culi , el de ordine Levitarum el sacrifieii -. hic aulem Abraham descendit ad Mariant.
de dedicatione ' tabernaculi agilur, quid scilicet de Inlenlio Moysi-in bocopeieest Christianum popu-
Levilis, quid de _ utensilibus tabernaculi porlare lum et ejus profeclum, et ascensum a terra in coe-
debeant : myslerio hoc oslendilur. Excubare circa lum per Israël, et per^duodecim mansiones des'gnare.
tabernaculum deposilum, ut dicitur, ternis tribubus Per Israël enim Chrisli populum, per progressus-
in singulis quarlis : per quod signanlur duodecim mansionum profectus virtutum significafur.
aposioli per quadriperiilum orbera fidem sanctoe Ordo libri lalisesl : primo duces populi, erpopu-
Trinitalis docuisse. Sed eliam inler figuras quadia- lum circa labernaculum numeraios per quadrant
tura nihil firmius est, quaternarii quoque'operis collocal. Levitas, a numéro exceptas, ad minislerium-
perfeelio commendatur. Quarto die facta sunt lunii- tabernaculi destinât] : deinde tabernaculum dedica-
naria (Gen. i) ,.quarta oetas sub David fuit rohustis- lur,_el modus oblalionum, et catalogua mansionum
sima, quaria.eliam oetashominis fortissima, quatuor G compulalur. Deinde ipropheiia Balaam.a rege Balac
lanlum recepli sunl qui scripserunt Evangelia. Inler ad maledicendum populum Deiinducitar. In fine sex.
dona Spiriius.sancLifortitado, et inler poenitenliales civilates ordinanlur/lres ullra, très cilra Jordanem,.
psalmos, Miseieremei, Deus, quartus esl, in quo de ad quas confugerel qui nolens sanguinem proximi
humilitale (per quam sumus fortes) agilur. Inter effunderel. Lévite inter tabernaculum et easleros
nomina Domini quariuin esl, fortis, pracedunt ad- filios Israël excubantes, divisi per Amramilas ab
mirabilis, consiliarius, Deus; -sequilur Paler futuri oriente, per Caalhitas ab àustro, Gersonilas ab oeci-
^aseuli,' princeps pacis (Isa. ix), et similia. In hoc dente, .et Meraritas abaqullone, significant proelatos
'quoque libro-eorum qui numerantur forliludo oslen- Ecclesioe,qui sunt niedii inter minisiros labernaculi,.
ditur, dum hi qui oelate et virlute bello sunt apti,. quibus in temporalibus providenl : etlnier laicos,.
numerari jubenlur. quibus in spiritualibus proesunl. Amramite, id est,_
Dicilur liber Numeri, quia in eo numerantur Moses él Aaron el porum filii, inspiciunl etiniol--
Israélite; tum inde, lum quia mansiones a Ramesse vîinl labernaculi secretiora; inlroducenlesCaalhi-
usque ad Jordanem. Sed quia omnia in figura contin- tas, dant eis propriis humeris porlanda involula, ut-
gebant illis (I Cor. x), ellex eiat umbra fulurorum, videnles non morianlur. Non sunl enim propalanda
ita legenda est Installa ut non amitlalur allegoria. Ecclesioe mysteria, Inisi summatibus viris, id est,_
Numerati sunt Israélite soli, non pioselyti et alieni- Mosi et Aaron, quia infirmi inde scandalizantur, _
genasqui erant inter illos : non tamen omnes, quia Unde el liber Evangelii presbylero etdiacono por-
nec pueri nec feminas, sed lanlum ^îiî qui apti bello taïur aperlus, aliis vero clausus. Gersonitas' autem;
eranl. Elenim alieni a Deo, genlilium spurcilia; ^.el et Merariioe,qui sunl indigniores Caathitis. non pro--
crudelilaie Judaica, vel eliam Christiani puerilein priis humeris, sed ^obus et plaustris sua portant
levitateni vel mollitiem feinineam habentes, inler onera, Quia qui vult venire post me, me sequatar,.
filios Dei non numeranlur. Non sunt numerati in quasi per mortem (Luc. ix). El quanta magis quis»
Jîgyplo : sed posiquam transierurtt mare Rubrmn, vult, lanlo major perseciiiio.
post columnam ignis in mansione juxta montem Benedicelis filiis Israël et dicelis, etc Ab hoc loco-
Sina : quia manenlcs "in lenebris peccatorum non sumpta est benedictio quam facit episcopus: Duo
sunt Dei, sed mundati baplismo et armati manus im- digifi qui elevanturjuncti legem significant et saeer-
 581 GLOSSA ORDINARIA. LIB. NUM. 382
dotium, quoeper Mosen et Aaron înlelliguniur. Très A vere me imparem judico ad enarranda mysteria
versus qui sequuntur continent illam trinam pelilïo- libri Numerorum, mullo autem inferiorem ad Illa
nem quoefit in verbis episcopi. Pelitur gratia Spiritus quoe concludit Deuteronomii voJumen.
sancli, vera salus, pax alerna. Deinde sequimr dis- (Rus. in Num.) Numerorum libri multiplici mysle-
tinclio personarum semper his verbis :Quod ipse -rîorum obscuiûtale imolutum Paires oslendunt. Ibi
prcestare dignelur qui cum Paire eUSpirilu sancto vi- enfin numerus filiorum Israël mystice describilur, et
vit, elc. Tn labernaculi "dedicatîoné bblata sunt mu- singularum "tribuum castra circa tabernaculum te-
- neraa primatibusin usum ejusdem et sustenlalionem slimonii ad formam ecclesioelocantur.lbi Levilarum
Levilarum, quôd hodie fil cum dedicatar ecclesia in minisierium dislribulio, et oblal"io<prineipunise-
aliqua. Sicut et laicorum eonsuetudine, mulieri cum cundum convenientiam sacramentorum. Tandem
desponsatur viro, jnulta dona offerunlur _: et Domi- omnium mansionum ab JEgypto usque ad terram
nus filiis Israël in iEgypto, die quo educeret/conees- promissionis catalogus numeratur, ul monstretur
"sil argenlea vasa. ^El post mare Rubrum non duxit qualitér de Jîgjpto spirîlali egressi, per mare
eos slalim'recta via contra hostes, ne territi rétro Rubrum-et eremum "proeseiilis soeculi properemus
deinde ne ad patriam in coeli
s '. v
abirent, sed per circumitum; proecepit promissam
temporis re. p. t. Caule omnia provisa: Inlroeunti- B (ID.) Juxtadînem Exodi scriptum est, elc, usque
bus enim in Ecclesiam primo deçor ejus ostendendns. , ad quia -legem dat ad inslruclionem credenlium, id
est, ut appetatur ; non raiseria, ut limealur. est spiritualium Israelitarum.
(ORIG., hom. i in, Num.) Divinis nuraeris non (ISID.in Num., tom. V.) Liber Numeri appella-
omnes dïgni suïit, elc?, usque ad capillos capilis tur, etc., usque ad quoepleno gurgite fluens spiritus
âppellavit.
" ' . ' sancli gratia redundavit. -'
(ID.)Illud quoque considerenius, etc., usque ad (lD.)"Pr-imamansio est, etc., usque ad et baculos
e! tune ad numerum jussu Dei populus adducilur. in manibus tenentes.
Vide ergo quanla tibi transeunda, quanta lolerar.da, (ID.) Secunda mansio, etc., usque ad efad'san-
quot profectibus, quot tentationibus, quot proeliis eiam terram viventium accelerandum.
scilicet pugnandum, quot vincendum, ùt pertineas (ID.) Tertia maiisio, elc, usque ad ut ducibus ad
ad divinum numerum, et inter sanclâs tribus nume- teri'am promissionis perveniamus. '
rerîs, et pbssis visilari, et per Dei sacerdotes (ID.)Quarla mansio, elc, usque ad Mariam proe-
Aaron el Mosen numerorum cénsibus ascribi. Susci- einenlem in tympaiiis.
pienda esl tibi primo lex Dei, lex Spiritus ejus, oflë- (ID.) Quinta est, etc., usque ad îterum suavilas-
renda sacrificia, explendoe purificationes, peragenda C compenselur.
onïhiaquoe spiriius docet. (ID.) Sexlaest mansio, etc., usquead ducesovium,
(ORIG., ibid.) Ratio quoque tribuum, dislinclio doctores gentium.
©rdinum, socielas farailiarum, etc., usque ad et (ID.) Seplima mansio est, etc., usque ad el proele-
erunt Jiujusmodi ordines in resurrectione mortuo- rita discrimina poni ante oculos.
rum, qui in hoc libro figurantur. (ID.) Octava', etc., usque ad grande oditnn mcre-
- Illud quoque, quod quadam connëxione tribuulH mur inimici.
caslrorum posîlio et metalionîs ordo describilur, si- (ID.) Noria,etc., usque cd-incipimus insaeramenla
-giiifieal aliquem sialum in resurrectione morluorum. pulsare.
Quod 1res ad orientera collocantur, 1res ad occiden- (ID.)Décima, elc,usque ad angelorum panis mân-
tem, très ad meridiem, erires ultirnoead aquiloném; ducalur.
qui duras dicitur ventus (Ecclt. XLIII);, quod eliam (iD.)'TJndecima, "etc., usquead Coeleras in >suià
tribus Juda,quas regalis est (Eccli. xuv), ad orien- locis convenienlîus exponentur.
tera staluitur, ex qua Dominus ortas est', non pulo
otiosum : quod el Issachafhuic jungitur el Zabulon, . CAPUT PRIMUM.-
et qnod în qualuor partes Irinus iste numerus ordi- '0 VERS.5. •—Omnium virorum. (ORIG., hom. I H
nalur. Quoe'quamvis positionum suarum diversas Num.) Alias LXX : Omnis qui procedit in virlnt»
habeaiit-qualitates, omnes tamen inlra Trinitalis Israël, etc. Qui ergo procedit", etc, usque ad per
numerum conlinentur : el quod per lotas bas qua- fidem evangelicam et apdstolicam lradilur.
luor partes in unum numerum colligilur, eadem VERS.4. —Principes tribuum, elc-(AuG., quoesf.i
"
T-rinilas -semper, quia scilicet siib uno nomine in Num.) Quid esl quod 1singulos de singulis iribu-
Palris, et Filii, et Spiritus sancli censentur omnes bus eligi jubet principes, etc., usquead ul vocentur
qui, ex quatuor partibus orbis venienles, invpcant yù'wpyvi.
nomen Domini, recumbentes corn Abraham, Isaac et VERS.5. —De tribu Rubeh. (RiB. in Num., lom.
Jacob in regno Dei {Matth: MU). Hoec generalileî II.) Moraliler Ruben primogenilus ïsraeîis, elc,
diximus, volenles hujus libri conliuentiam myslicam usque ad cor unum et anima una."
breviter comprehendere : et suscepta occasione (RAR.,ibid.) Princeps tribus Ruben eos generaîilcr
imusquisque in reliquîs similem, aul si cui plus Deus significat, etc., usque ad conlînenlium, v'irginum,. er.
ravelat, superiorem proseqnatui imnginem.-Ego enim ntriusque sexus curam geren«i.
 583 WALAFRÏDI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
VERS.'6. — De tribu Sitneon. (RAB.)Simeon gène- A Gamaliel. Gamaliel, reddidit mihi Deus, filiusPha-
riililer omnes obedienles, elc , usque ad dicentes : dassur, id esl redemplionis validoe, princeps est m
Ad te levavi oculos meos , qui habitas in coelis(Psal. tribu Manasse, qui interpretatur oblilus, vel oblivio-
cxxn). sus : cum Christus! (quem ad vocandum pooulum
VERS.7. — De tribu Juda. (ID.)Possuni significari Judaicum Paler in mundum misîl) in regno suo gen^
în Juda omnes qui recte invocanl nomen Domini, teni obliviosam invenit. Oblilus est enjm Israël crea-
nec sensu nec verbo dissentientes a nornia fidei : toris sui. Non tamen, omnes pefiernnt, sed cum ple-
quorum merito Naasson princeps est, qui -scilicet nitudo genlium inlraverit, omnis Israël satvus fiet
non solum alios proedicando instruit, sed etiam viru- (Rom. xi). '
lenta vitiorum jacula corpus suum castigando in VERS.11.—De tribu Benjamin. Benjamin Jerur-
semetipso interficit, secundum illud : Casligo corpus salem significat, quoeest in tribu sua : cujus popiir
meum et in servilulem redigo, elc. (I Cor. ix). lus, secundum proplietiam Rachel, Bennoni,"ld est
Aîlegorice, Juda, de quo rçges, qui interpretatur filius doloris fuit, quia gravi doiore.nialrem affa-
confessio vel laudalio, hic populum significal Eccle- cil. Sanguinem enimlprqphetarum fudit, et in Ghrir
sioe, cujus caput est Ieo de tribu Juda, id est, Chri- sli necem conspirans ait : Sanguis ejus super nos et
slus. Vere enim fidei laudalio vel confessio, id est, super filios noslros (Matth. xxvn). In credenlibus
recla prasdicalio, lanlum in Ecclesia est. Naasson vero, juxta patris proplietiam, filius dextroe. Beïila-
ergo, id est serpenlinvs, vel augurium, filius Àmina- min quoque genlileniipopulum potest significare, qui
dab, scilicet spontanei populi, Salvalor intelligitur filius doloris fuit Chrislianos persequendo. Filius -
de patriarchis, Deo devolis famulis, genitus, qui per eliam dextroe potest dici, quia in judicio ad dexteram
morlem suam deslruxit diabolum. In"serpente enim, Dei eril, vel quia dextera, id est bona opéra, facit.
unde primum mortis causa, id est peccalum,.proces- Hnjus-populi Abidan,id esl pater meus, judex, filius
sit, mors figuratur. Unde : Sicut exaltavit Moyses Gedeonis, qui inlerpi-elalur tentatio îniquilalis veL
serpentent in deserto", sic exallari oporlet filium homi- humililatis; princeps est : quia Chrislus (quem hu-
nis, elc. (Joan. m). milem Judoeus sprevit et diabolus inique Jentaui)
VERS.8. — De tribu Issachar. (la.) Issaebar caput est credenlium, et judex venturus vivorum et
inonachos non incongrue exprimil, qui, omnibus" inortuorum. lloraliter, Benjamin, filius dextroe, si*
mundi negoliis sprelis, dono Dei, id esl Spiritu gnificat eos qui forliter pugnant contra inimicos , et
sancto prolegenie, prasmium oeternum districta vita, forliterpreniunt tentalionis stimulos, nec femineum
voluptaie monificata, quoerunt, el pompant mundi aliquid vel molle in se domjnari permittanl.
calcantes, humilia amplectentes, soli Deo placera VERS.12. -—De tribu Dan. Dan judicium, vel ju-s
cupiunt. ; dicans. ffi sunl qui omnia discrète aguni, qui Abie-
Nathanael filius Suar. Qui pie exercent se ut mer- zer, id est fralrem, adjutorem, sibi principem con-
cedem in coelis accipiant, eorum princeps est Natha- stituunt : quia secundum Patrum regulam omnia
nael-, id est Deus meus vel donum Dei, Filius Suar, faciunt, vel omnia bona sua.Deotribuunt.
id est pusilli Christi, SGÏlicetqui inler homines ^pu- (RAB.,ubi sapra.)Dan, etc., usque ad sA&ccielàlem
sillus apparuit : ipse enim dux et ipse merces. • spirïtalis gralioe hortantur.
VERS.9. — De tribu Zabulon. (ID.) Zabulon pa- VERS. 15. — De tribu Âser. (ID.) Aser, etc., usque
tientes figurai, elc, usque ad contra hoereticos sci- ad retribuetur enim eis in resurrectione justorum.
licet et schismaticos. VERS.14. — De tribu Gad. (ID.) Aîlegorice, elc,
VERS. 10. — Joseph. Idem Joseph, paler duarum usque ad unde : Gallus succinclus lumbos el Mries,
tribuum, Christum significat, Palrem populorum nec esl rex qui .résistât ei (Piov. xxx).
duorum et lapidera aiigularam. Ephraira mhior,- VERS.15. — De tribu Nephthali. Nephthali, etc.,..,
Manasse primogenito proelatus, genlilem populum usque dd unde : Jam non r dicam vos -servos, sed ami- -
Judaico proelatum. Unde : Amen dico vobis, non in- y» eos, elc. (Joan. xv).-.,
veni lanlam fidem in Israël (Matth. vm). VERS.16. —P,er cognaliones. (Auc, quoest. 2 in
Elisama. Elisama Cbfisium significat, de quo di- Num.) Merito quoeritur quare, etc., usque ad et .no-
citur : Factus est obediensPatri usque ai morlem, elc. vum quatuor Evangeliis.
(Philip, n). Qui do se ait": Quoe audivi ab eo hoec , VERS.18. —A vicesimo. (ISID.)A vicesimo anno -
'
loquor in mundo (Joan. vm). Hic esl filius Ammiud, numeranlur, qui ad hélium eliguntur, quia ab haç
id est populi inclyti, de stirpe scilicet regum, pa- asiate conlra unuraquemque viliorum bella nascun-
triarcharum el prophetarum. lur. Ideoque ad pugnam eliguntur,,ut pugnent-conlra
(RAB.) Elisama princeps in tribu Ephraîm, si- libiJinem, ne luxuria superentur.
gnificat eos qui attente verbum Dei audiunt corde VERS.57. — Triginta quinque milita. Boni eonju=
bono et optimo, et fructum afferunt in palientia. gati, quia ad significandura tricenarium index el
Manasses, elc Obliviosus, ea scilicet quoe rétro pollexblando osculo eontinguntur. Unde aliud trict-
sunt obliviscensel in anteriora se exlendensJ ut acci sinium, aliud sexagesiinum , aliud vero ceniesinium.
fiai coronam vitoe,quant retribuet Deus diligentibi's VERS.39. — Seplingenli. Spiritalibus flonis pra^e-
se (Philip, m ; Jac. i). cti, 1el ad dexteram jDeilocandi. Centenarius enim
 SS5 GLOSSA ORDiNARIA. — LIB. NUM. _ 586
numerus -primus in dexteram compulalur, pollice A . probabunlur electi, in oblirionem mortis Iradenlur
'et indice in coronam flexis; unde : Jam dexlera com- impii, ad dexteram Dei locabunlur jusli.
putat annos. VERS.25. — Ad aquilonis partem castramelati
(RAR.in Num., lom. 11.)In tribu Levi, etc., usque sunt filii Dan. Hoec plaga s'gnificat multiludinera
ad quasi Immeris laboris et patientioe Ecclesiam gentium usque ad Christum frigore inlidelilatis tor-
portant. pentem, sed repulsîs Judoeis judicio Dei in Ecclesia
VERS.51. — Cumque proficiscendum, etc. Id est, diiatata aslernam beatitadinem exspeelat.
sermone et exen\plo "disponent, quomodo quisque CAPUT ÎÏL
humiliatus'in profeclu virtutum gradialur.
VERS.5. — Sacerdotum qui uncli sunt, elc. (RAB.
Quisquis exlemorum, elc. (AUG.,quoest. 5.) Alie- in Num., tom. II.) Quatuor fili Aaron, etc., usque ad
nigena qui accesserit, moriatur. Hic alienigena in- igné divinoe ullionis consumunlur.
lelligendusestetiam'de illis filiis Israël, etc., usque ad_ VERS.6. — Applica iribum. (AUG.,quoesl. 4 in
ut allophyli appellentur quasi aliarum tribuum ho- tribum Levi. etc., usque ad in aliis cir-
Num.) Accipe
mines.
cumquaque eastiis filiorum Israël.
Allegorke. Qui ad-sacrum ministerium indignus B VERS.10. — Exlernus. (ID.)Alienigena qui tclige-
accedit, poenam proesumpiionis non evadit : Nemo iit, morielur. Quoerendum quomodo dixerit, etc.,
enim débet sibi sumere honorent, 4tisi qui vocatur a usque ad hinc enim loquebatur.
Deo, tanquam Aaron (Hebr. v). Unde Ozias, qui sa- VERS.12. — Ego tuli Levitas. (ID., quoesl.6.) Quid
cerdotium usurpaiit, lepra percussus est.. est quod Lerilas, etc., usque cd nec pro his compu-
VERS.52. — Onusquisqueper lurmas, elc. (ORIG., tari posteras Levi lamm velpecorum eorum.
hom. 2 in Num.) Unusquisque secundum signa sua, (ORIG. hom. 5 in Num.) Ego assumpsi Levitas
etc., usque ad si nihil inquielum, nihil inordina- de medio filiorum Israël pro omni pnmogenilo, etc.
" - Lévite assumuntur
tuni, nihil inhoneslunî inveniatur in nobis. pro primogenitis, etc, usque ad
ul sit plus pro-primogenilo assurai, quam primo-
CAPUT H. -
genitum nasci.
VERS.1. — Loculusque esl Dominus. (ORIG.,hom. LXX : Ex medio filial um Israël, etc. Terlius est
2 in Num.) Homo secundum ordinem suum, elc, Levi inter filios Israël, de quo ergo medio assumun-
usque ad et nihil secundum ordinem gerere. tur Levitoe? Inveiiio Sunamitera fiducialiter régi
(ID.) Unusquisque noslrum, etc., usque ad ne Israël respondentem: In medio populi mei ego habita
propter eum nomen Dei blasphemeHir. C (IVReg.iv). Et de Christo Joannemdicenlem : Médius
(ID.) Secundum sua signa, elc. Quibus scilicet cu- veslrum slat, quem vos nesrilis. Pulo eigo eum qui
jusque proprietas designatur, etc., usque ad quanta' • nunquam declinaveril ad dexleram vel ad siui-
magis reliqui.homines propria signa injnolibus ani- siram, dici posse médium slare, qui peccatum non
morum et animoevirtutibus geruni? fecil, necjnvenlus esUdolus in ore ejus (Isa. LUI).
VERS.% — Per gyrum tabemaculi, etc. (RAB.in Et quia semper slal, médius slare dicilur. Qui vero
Num.) Circa tabernaculum, elc, usque aa quorum imitalor ejus est, sicut Sunamilis, slare quidem non
prêtions et doclrina munitur Ecclesia. dicilur, quia aliquando aul ad dexteram inclinatur,
VERS.9. — Univers!qui in caslris Judoe. His tri- aut ad sinîslram, Nemo enim mundus a sorde, nec
bubus Judas proesidel, scilicet regalis tribus, de qua si unius diei fuerit vita ejus (Job xv) : habitare ta-
ortus esl Chrislus, humani generis rex el salvalor. . men dicitur in medio populi. Lculoe ergo assumun-
VERS.10. — Mendianam plagam erit princeps. tur de medio fihoium Israël. Lévite enim sunt, qui
Hoec significal anliquam Dei plebem, quoe Jucem non cognoverunl dexteram et sinistram suam, sed
Evangelii, vel legis suscipiens, amore ConJiloris -seqnentes Mosen,id esl, legem Dei, non pepercerunt
fervebat. -
paîri vel malri. Et ta ergo si, venienlelenlalione et
VERS.17. — Levabilur autem tabernaculum tesli- " ira peccati, nec inclineras ad dexteram vel ad sini-
monii, etc. Tabernaculi erectio vel depositio Eccle- stram, non proevariceris legem Dei, sed stes médius
sioesitum significat, quas in credentibus erigitur, in fixus el slabilis, nec curves germa" tua peecato,
negantibus deponitur, in quibusdam ordinibus sa- neepecudis caput, scilicet, stullitioe sequaris imagi-
cris sublimalur, in aliis judicio sacerdotum excom- nera : assumeris de medio filioium Israël, et in pri-
muiiicalione bumilialur. mîiivorum numéro collocabcris.
Ad occidentalemplagam erunt, elc. (R\B. in Num., Âpeiit. Non quicunque aperuit -\ulvam, primalu
tom. II.) Dieamus.adhuc aliquid quod adjuvet leclo- dignus esl, unde : Alienali sunt peccatores a vulv'a,
rem, etc., usque adtxl secure possint dirinum im- eiraverunt ab utero, locuti-sunt falsa (Psal. LVIï).
plere officium. Qaomodoenim quis orrare potuit a via.Dei, stalim
VERS.18. — Occidentalem. Hoecplaga ntrumque ul de ventre malris e\ivil?Aul quomodo poluit falsa
parietem labernaculi in se recipiens, in se jungendo loqui nuper éditas puer? Necessarium est ergo ven-
consummatKel consummaiionem Ecclesioe in fine trem el Vulvam talera requirere cui possil eonve-
.mundi significal, quando in fruclu bonorum operum nira, Alienali suntpeccaloies a vulva, etc. El illa eril
5S7 WALA-FRÏD1STRAB. FUL*,. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA." 588
vuiva, quam aperit omnis primilivus qui .sanclifica- À VERS.29. —Ad meridianam. Hoecsignifical post lu-
lur Dsmino. Aperuil Dominus vulvam Lioe quoe erat cem scientioe percepSam, proecUcatoreraverbum pa-
dansa, et pcperil palriarchas; similiter ei Rachel tienlioe et folal'i debere cum discretione proximis
ut pareret eliam ipsa cujus visus eralperspicaxelde- impendere. Sub Eleazaro, id est Dei adjulorio, se-
eorus aspeclus (Gen. xxix, xxx). In muHjs vero Scri7 cundum illud : Nisi i Dominus oediftcaverit domum,
pluroelocis invenies aperiri vulvas, quarum si singu- in vanum laboraverunl qui oedificanteam.
las pro locis considères, invenies quomodo errant VERS. 55. —Jn nlaga. Extremi Meraiitas sub
llbamar (qui interpretatur amarus, vel ubi palma)
peccalores avulva, el alii aperieiiles vulvam sancli-
Hcanlur in ordine primitivorum. plagam"aqu loris sorlili sunt, ubi glacialis horror
In quo monenlur Ecclesioe minislri, ne
Ex quo. (ORIG.)Quia non prîus sanctificari sunt perdurai.
ad et In securilafe torpeanl ; quia licet per januam fidei jara
primogeniti Israël, etc., usque primitivorum
in Ecclesiam intraverint, lumen scientioe perce-
ordine collocarei.
perint, desideria carnis morlilîcaverinl, nondum
VERS.15. — Numéro filios Levi. (ID.) Recensea-
tamen ad perfectam ]suavilalem, id est, ad aslernam
mus atlenlius, etc., usque' ad excubîisque perpètuis bealiiudinem, pervcncruni. "Restai aliquid amarura;
divina ministeria célébrant. B cum illo certandum lest, qui ad aquîlonem dirigit
VERS.17.—Levi per nomina sua. Levi additus solîum suum, cujus duriliam molliri ioepossibile est;,
vel assumptus. Hic est ordo doclorum, qui per gra- nnde : Cor ejus indurabilur quasi lapis, elc. (Isa.
tiam Dei de mundo electus ad senilium dhinum coe- xiv ; Job Î_I). Cum aulem superabilur, adepla
libus angelorum uiiîtur. Unde : Ego vos elegi de palma exsullandum est el loelandum.
mundo (Joan. xv). Et alibi: Sed sunt sicut angeli Dei VERS.58. —- Ad ' orientaient plagam. Orienlalis
in coelo (Matth. xxn). plaga orlum fidei sijmificaf, ubi Moyses, qui inter-
Gerson el Caalh el Merari. Très filii Levi signifi- pretatur assumptus de aqua, et Aaron nions fprli-
cant prasdicatores sancloe Trinitalis, confessione in- tudinis, cum filiis suis casirametaiilur. Qui enim ia
signes, fide, spe et charitate mirabiles. Nec huic Ecckbia proesunl, quibus claves îegni coeleslis com-
expositioni eorum nomintim interprelatio aliquo mo- missoe sunt (Mallhï vi), debent introilus ordinem
do répugnât, sed val,le concordat. Interpretatur enim cognoscere, et aliis iprasdieare. Quia oporlet quem-
Gerson advena, Caalh palienlia, vel molares dentés. que in lucem fidei pe'rportnni confessionis ad aquam
Merari amara. vel amarittido; miuister enim Dei baplismi inlrare, ul de aqua assumptus sit filiusad-
advenara se et peregrinum in mundo cognoscit, et optionis ; el i obore ,conslanlioe gignens filios boni
G
paliens esl. Verbum Dei dente discretionis molil, se- operis, inlroilum fidei, per quem -in Ecclesiam in-
cundum audilorum capacilaies ; el soeculum sibi a- gres^us esl, diligen'er cuslodiat, ne otiosus et in-
mafum oslendens, alios a voluplalibus revocat. III nlilis abjieiatur. '
ab uno mense numerantur, quia initium vite Deo VERS.59. — Viginti duo millia. Apte numéro vi-
debent consecrare, ne post mulla scelera promoli ginii dnorum Levitoe inlitulanlur. Hoc enini numéro
facianl blaspbeinare nomen Dei, unde : Oporlet epi- compreliendunlur Hcbroeaelementa : et, secundum
scopumirreprehensibilemesse, elc (I Jim. m.) quosdam, libri Veteris Testamenii. Ministri Dei bac
, VERS. 25. —Hi post tabernaculum meiabunlur. proescriptione moneiilur, secun ium legem Dei vivere
Filiorum Levi ordo eomeniens ostendilur, ubi scili- et docere, nec ullo modo excédera.
cet qui primi sunt in ordine, orientis plagam obser- (ORIG.,hom. 4 ht Num.) Militas sunt numerorum
vent Moyses et Aaron cum filiissuis babenles cuslo- differeniias, etc. usque ad etiam mysieriuiudiumanae
"
diam sancluarii in medio filiorum Israël. Caalbiloe, generaiionis exponilur. . - '
unde Moyses et Aaron orti sunt, meridianam plagam VERS.il. — Quinque siclos. Mvstiee, quisquis ini-
oblineant, sub cura Eleazari sacerdotis, qui major tium conversationis et voluntalis vult Deoconse-
esl filiis Aaron. Post bos Gersonitoe ad occidenta- crare, quinque sensus corporis débet diligenler cu-
lem plagam sub cura Eliasaph. Novissimi Merarite stodire, ne per lasciyîam in errorem aut immunda
ad septentrionalem plagam, sub custodia llbamar desideria defluat. Se'd juxta siclum sanctuarii, qui
filii Aaron minoris. In bis vero raoraliter exprimilur est ol'oli 20, id est secundum decalog-i doclrinam,
quod minislri ecclcsias debent diligenter ordinem quoeîn duobus proeceptis cbaritatis consislit, omnia
suum ser\ are, nec majora appeiere quam proprius opéra sua referai in domum summi sacerdotis et
locus exposeit. filiorum ejus.
VERS.24. — Ad ocddenlem sub principe Eliasaph CAPUT IV.
filio Lael. Ubi dies clauditur, aslra occidunt. In VERS.2. — Toile summam. (ORIG.) Cum in très
his signilicalur, quod ministri tabernaculi debent ordines dividantur filii Levi, elc, usque ad et purio-
concupiscentiam fugere, carualia desideria Dei adju- ribus sensibus el liberis a soecularibus indicamus.
torio morlificare, diem ullimum el finem laboris eX- (ID.) Alia littera, IptcJ,usque ad ut facial opéra in
spectare ut morlui mundo et viventes Deo dicere laî-ernaculo teslimonii.
pessinl illud : Mihi aulem absit gloriari nisi in cruce VERS.5. — Jn taber. (ID.) Tabernaculum lesti-
Domini noslri Jesns Chihli {Gai. vi). monii, etc, usque ad non ab Israeritîs sedaLerilis.
-ÏSS^ GL0SSA ORDÎNARIA.— LIB. NUM. ' 598
.
InvohenlquB eo arcam. Ne forte aliqui videanl. A hernaeuii longitudo triginta cubilis mensurantur.
"•nudamet morianlur. Exterminalur enim qui ineffa- Quinquaginla, elc. (ORIG.)ïn hoc quoque libro de
bilia sacramenla conlingii, nisi merilis el scientiai hoslium spoliis, elc, usque ad el Iradere filiis Caalh
in sacerdolii gradum promolus fuerit. ponandaliumeris, el manibus vehenda.
(ORIG.,hom. 4 in A7«m.)Septem qûoedamspecies; Omnes qui ingredinniur, ,ele. (ORIG.,hom. 5 in
numerantur, elc, usque ad alii aulem hoec operla -Num.) Dicilur de Levais, etc., usque ad qui omni
videant, Jmo velala in humeris portent. ex parle multiplicalis el -purificaiis sensibus înv'o
\XRS. 6. — El operienl. Filii Aaron sacerdolps, nitur perfectus.
quibus omnia nuda et aperta videra concessum est. VERS.55.— Ad annum quinquagesimum. (ORIG.)
'
-VERS.7. — Panes semper. (AUG., quoesl. 7 in Quinquagesiiiius .autem annus remissionem et in-
'Num.) El panes -qui semper super eam erunt.-Non dulgentiam significat, etc., usquead si,addatur unius
«tique iidem semper, sed similes eorum, quia illi decadoe consummatio, fiuni quîngenli."
^auferebantur, el récentes quôlidie ponebantur, dum CAPUT V.
4amen sine panibus mensa non relinqueretur. Ideo VERS.2. — Omnem leprosum. Leprosi sunl hoere-
dixit, çui semper super eam erunt,-id esl, quia sem- tici variis errorum maculis polluli, non habentes
per panes, non quia illi semper. B uniformem colorera doetrinoevel iidei : nec abscon-
VERS.11.— Nec non 4t ''altare. Alia littera : et dunt imperitiam, sed oslendunt. Nulla vero falsa
-super altare aureuin adoperient vestimentum•'hyacin- doclrina est quoe non aliqua vera aliquando admi-
thimim: et adoperient illud operimento pelliceoian- seeat. Vera ergo falsis permisla in aliqua disputa-
thino. Posset isia ïocuiio videri, quam velut absur- lione vel narralione cnjuslibet, tanquam in unius
dara et non iniegram Latini interprètes iransferra corporis colore apparénlia, significant lepram, tan-
voluerunl, id est super altare aureum adoperient quam veris falsisque colorum locis, humana corpora
vestimentum hyacinlhinum, tanquam debueril dici, variantem.
et allare aureum adoperient vestimenlo hyacinthino : VERS6. — Vir sive mulier. (RAB.in Nûm.) Hoc
non adoperient veslimenium hyacinlhinum. Hoc vi- •capilulo admonemur, ut si quid per negligenliam
deta' significarequod ipsum veslimenium hyacin- deliiiquimus, per confessionem et poenitentiam di-
ihinum aliunde adoperiremr, Sed mih'i videtur non Juamuset'damnum restiluamus. Si autem proximo
t.1m genus loeutionis. esse, quam subohscurus sen- damnum inlulimus, coram illo poenileamus, et dam-
sus ; hoc enim intelligi polesï : ->superallare aureum num "restltuamus. Si vero non superest, confilenda»,
adoperient veslimenium hyacinlhinum, ut ipsum -poenilendoet eleemosynas"largiendo, Domino salis-
vestimentum hyacinlhinum alia re operiendum iproe-G faciamus.
ceperit, quod vestimentum jam' super altare esset, (AUG.,etc., quoesl.9 in Num.) Alia littera usque acl
ac si breviter utrumque complecleretur, ut vesti- quoeper deliclum ablata est.
menlo hyacinthino altare operiendum, et vestimen- VERS.7. — Beddent ipsum. (AUG.,quoest. 10 in
tum hyacinlhinum alio legmine operiendum. Sub- Num.) Quoeritur quomodo in Exodo legitur, etc.,
junxit denique unde operiri vellet vestimentum hya- usque ad quo furem comprehensum vel coirrielum
cinlhinum, cum adjecil : et adoperient illud operi- plectî oporteret.
mento pelliceo ianihino. VERS.8. — Excepta aride. Arietis oblatio Chrisli
VERS.-15.— Tune inlrabunl filii Gaalh. (ORIG., passionem significat, in qua maxime confidimus,
Jwm. 4.) Qui licet non sint sacerdotes, etc., usque ad quia sine eo nihil possumus'. Ipse est sacerdos qui
cujus hasredilatem proeslabil nobis Dominus noster nesPairi per oblationem carnis suoe réconciliât (Job
Jésus Christus. xv) : ideo illi munera nostra offerïmus, quo inler-
VERS.18. — Nolile peidere. (ORIG.) Noîile exter- eedenle.veniam mereamur.
minai e plebemCaalh, elc Inlellige prius colloca- VERS.9. Ad sacerdotem. Christum scilicet, cui
lionem labernaculi,-elc," usque ad humeri autem .dicilur : Tu es sacerdos in oelernum secundum ordi-
" nem Melchisedech (Psal. cix). Ejus scilicet judicio
opéra significant.
VERS.20. — Alii nulla, etc. (ORIG.)ïn Ecclesia- cuncta reservans , ne forte judicet rem incertain,
•slicis quoque observalionibus, etc.-, usque ad el in unde : Nolile ante tempus judicare quoadusque ve-
opus profwri ratio pGposcerit. niat Dominus, elc.
VERS.25. — A niginta. Tricenarius, qui denario (RAB.in Num.) Farina hordeacea scientiam vete-
ïer muhîpl cato componitar, integritalem fidei el ris legis significal, etc., usquead damnanda aut li-
perfecionem operis significal, sine quibus nemo ac- beranda reservatur.
cedere débet ad divina minisleiia. Joseph iriéena-' "VERS.15. — Non fundel. Non decet oleo adula-
rius Jîgypti suscepit gubernacu'a (Gen.xi), et Daiid lionis \el indiscrète misericordia!, nec thure super-
regimni, quodseptuagenarius, id esl, perpétua quiète flus laudis vel inordinalas orationis, impoenrtentes
dignus complevil (III Reg. n). Et Ezecbiel prophé- liniri, sed zelo juslitioe secundum prasceptam Do-
ties dona promeruil (Ezech. i). Et quia per fidem mini vitium inslanler et ordinale persequî.
adversa debent îongânîmiler ferri, et proemiasubli- VERS.17. — Aquam sanclam. (ID.)>HUÎCaqaaa
miier sperari arcoe vel templi altitudo, el, t> - miscel sicerdos pauvillum terras de pavimenlo ta-
 WALAFRIDI STRÀBI FULD. MON. OPP. PARS 1. — 'TRIEQLOGICA. 3&i
bernaculi, cum Chrisli décréta, commemoralio pa- A t lica, per quam in, Ecclesiam inlrat, ut per lanli
triarcharum, prophetarum el apostolorum intromissa pontificis opitulationem expielur.
reperitur. VERS.11. •.—Eli deprecabilur^ (ID.) Unde : Advo-
VERS.25. — Scribeique sacerdos in libelle, elc. catus noster apud Patrem (Joan. i.) Vel quia faciet
Quia scilicet poena peccatorum in Scriptura sancta nos deprecari secundum illud : Spiritus postulai pro
explanatur. Quicunque aulem eam pie et fideliter nobis gemitibus inenarrabiiibus (Rom. vm).
hauserit, supplicia peccatorum, quoe in ea narran- VERS.12, — Ul dies priores. Nihil de prislina cou-
lur, perlimescens et abstinens a peccalis, fiet ei aqua versalione prassumal, sed in sola Dei gratia confidat,
amarissima in salulem. Qui autem conlempserit, cujus dono percipitveniam et requiem sempilernam.
inflato ventre, computrescel fémur ejus, et eril in Polluta est sanctificalio, unde -, Cum conversas
malediclionem et in exemplum, quia juslo Dei judi- fueri: justus a justilia sua et feceril "niquilatem1,om-
cio punielur, el erunt ei in opprobrïum desideria nes juslitioe ejus oblivioniiradentur (Ezech. xvm).
sua et aclus. Isla est lex consecralionis. Poslquam legislator
VERS.24. — Dabit ei bibere,- ut manifestelur pec- Nazarasuni instruxil quomodo mundetax, si ejus
catum illuis, vel hic ad correctionem, vel in futuro consecratio super mortao pollualur, -addit quomoJo
ad damnalionem. Nihil enim occullum, quod non re- B post comjiletum votum se prassentèl Domino, cum
veletur (Malt. x). Hinc Dominus ail : Sermo quem oblatione gratias radditurus, myslice innuenscon-
loculus sum vobis, ille vos judicabil m novissimo die linentis vitam cum oblatione operis et munditia cor-
{Joan xn). dis in fine bono Domino placiluram.
- CAPUT VI. VERS.14. — Agiium anniculum. Hune offert, qui
totam spem suam jh ejus immolalione ponit, de quo
VERS.5. — A vino et omni qûod inebnare potest, dicilur : Ecce agnus Dei, ecce qui loliit peccata mundi
(RAB.in Num.) In duodecima mansione, etc., usque (Joan. i.) Hune in holocauslum offert, cum pro ejus
ad el corruptione veteris nequitias delectantur. amora carnes morlificando toiam vitam suam ardore
VERS.5.—Novacula non transibit. (ID.)Id est, nec ebaritalis incensam Domino consecrat.
dolum, nec malitiam in mente relinebit, ne pollualur, I(AUG.,quoesl. 12 in Num.) Alia littera, etc., usque
scilicet, coesaries capitis, id est, cogilatîo mentis. ad el hoc sacrificium salularis, quod prias dixerat,
Sed innocentiam teneat usque ad finem vitoe. Aliter in salutare. - {•
enim non erit voluni acceptabile, Qui aulem perse- (RAB.)Agnum. offerl in holocauslum, qm Deo ex-
'
veraverit, salvus eril (Matth. x). hihet siniplicitalemicordis, cum devotioneebaritalis;
VERS.6. -—Super mortuum non ingredietur. (ID ) G ovem, quoe innocenlioe exemplum ostendit; arietem
Id esl, mortuum in peccalis non imilabîtur, nec vero pacificam hostiam, cum se in via Dei bene re-
iniquilalis ejus vitam ingredietur, ne perdat labo- gil: et carnem rebellem animoe imperio subjicit. -
rem suum. Non enim qui inchoat, sed qui consum- Et ovem. Ovem offerl pro peecato, qui Cbrislum
mat, coronabilur (II Tim. n). innocentera pro peccalo humani -generis fiJelîler
VERS.7. —Nec super pqlris (In.) Id est, nullus crédit oblalum. i
carnaliseum relrahal affectas, Oifinispersona, om- [Ei arielem. Hoc fil cum ipsum esse -confidi), qui.
nis dignitas, omnis consanguinitas Chrisli "servilio per dispensalionera 1carnis coeleslia et lerrcslria pa-
poslponenda est. cificavil, evacuans omnem principatam et potesia-
ConsecratioDei. (ID.)Id est, Spiritus sancti.gralia lem ; quem Deus exallaril, et donaril illi nomen
in corde ejus diffusa est,unde: Nolile contrislaie Spi- quod est super omne nomen, elc.
rilum sanctum, in quo signati eslis omnes (Ephes. iv). VERS.15.—Et lagana : veterem legema Spirilu san-
VERS.8. — Omnes dies separalionis. Id est, usque cto dictalam et temperatam ad ulîlilaicm humanam.
in finem persévérât sine contaminalione. peccati Absquefermenlo ï quia spiritualis gralia in lege
atque delicli. et in Evangelio rec'te intclligenlibus palet.
VERS. 9. — Sin autem mortuus fuerit. (ID.) Id est, VERS.16. — Quoe offeret. Merilum el laborem,
si mortali peecato pollutum imilari voluerit, el cujusque meditaiionem, el observalionem legis in
usque ad consensum descenderil, sciât necesse esl conspectu Dei remuiierando proesenlans, scilicet, ad
ejus conlinenliam esse pollulam, et caput raden- ingressum vite coelestis, pèraclo boni operis certa-
dum, id esl, menlem purgandam a prava eogita- niine, perduut.
tione et noxia delectatione. VERS.17. — Arielem vero ; dignum scilicetosten-
Radet illico. (ID.) Tempore scilicet corapunclio- dens mereede quietis perpétuas, tanquam principem
nis, quo eognoscit.se deliquissc, stalim se emendare sui vel aliorum ; et ducem optimum, qui se bene rexil, ,
sludeat el semper similem ruinam timeat. el duxit in semita mandatorum Dei, secundum do-
VERS.10. — Duos turtures. (ID.) Turtures casli- clrinam Scriptararum et gratiamspiritualium cîiari- -
talem, pulli columbarum siniplicitalem significant. smatum. - -
Cui ergo vult adresurreciionem bonorum pervenire, (GREG.,lib. n, iïoral., cap. 59.) Quid est quod,
offeral vero sacerdoli, id esl, Christo, caslitalem Nazaroei capillos nutriuM? etc., usque ad devolionîs -
.mentis et corporis, et siniplicitalem in fide eniho- perfectione consumai.
 gag , GL0SSA ORDINARIA. — LIB. NUM. • 594
VERS.19. —'Et armum coclum arietis, lortamque. jA animam meam a me, sed ego pono eam, el ilerum
Fortitudinem scilicet operis, coctam et probalam sumo eam (Joan. x).
igné tribulationis, facit summus sacerdos sanctum VERS.2. — Principes Israël et capila, etc. (RAR.
suum offerre DeoPatri. m Num.) Palriarchoe, prophète et aposloli, etc, «s-
Et laganum, scientiam scilicet legis, dono Spiritus que ad fiel illis a Paire meo.
sancli juvans in opère consummare. VERS. 5. — Sex plausira. (RAB.) Plaustra quoe
- VERS.20. — Elevabit : bona scilicet, quoeconti- filii Israël Levitis ad subvectionem labernaculi obtu-
nens operatur, Patri proesentabit, et perpétua nier- lerupl, lemporalia solatia significant, quoe devoti
cede faciet remunerari. populi proedicaloribus compensant, ut sine cura et
Sacerdotis, quia ad ejus gloriam pertinel quidquid impedimenta diviuo vacent obsequio. Ut el qui Evan-
Nazarasus bene voluit et opère consummavit : Ipse gelium annuntiant, de Evangelio vivant : Si enim
enim est qui operatur in nobis et velle et perficere semblant spiritualia, non est magnum si melunt lem-
(Pltilip. n). poralia {I Cor. ix).
Post hoec,id est, postrectam intentionem, discre- Plaustra recle fide et misericordioe affecta ornala
lam promissionem, operis perfectionem, et mercedis ul Deo sint accepta, duodecim sunl boves : qui enim
retribulionem. B in obsequio sanctorum laborant sub jugo apostolicoe
Bibere : plene et libère haurire spiriluale donum, doetrinoe omnia honesle et ordinale faciunt. Vel
xmàe-.Torrentevoluptalistuoepolabiseos (Psa/.xxxv). boves, doctores accîpimus, qui in agro Domini digne
VERS.22. —Locutusque est. Moses legem, Aaron operantur. De quibus dicilur : Non alligabis os bovis
sacerdolium, el filii ejus ordinem Ecclesioe signifi- Irilurantis (Deut. xxv; I Tim. v). Qui enim aposlo-
cant. Docet ergo Dominus per legem sacerdotum licam normam vivendo et proedicandoconservant du-
ordinem, quomodopopulum proedicatione oedificenl, pli honore honorandi sunl.
frequenli oratione et benediclione confirment. Unum bovem, etc. (ID.) Quia unitas fidei, elc, us-
(RAB.,ubi supra.) Moses multiplicem habet signi- que ad ad tabernaculum Dei cum debito obsequio
ficaiionem,-etc., usque ad dum tabernaculum com- properare debere.
plet, erigit et ungit. VERS.9. — Filiis aut. Çat. (RAB.)Superius scri-
VERS.24. — Benedkat. (ID.) Nolandum quia in ptum est, etc., usque ad nec ipsi qui habere aliquid
bac benedictione nomen Domini tertio inducitur, ut exercitii et eruditionis videntur.
-sancla Trinitas intelligatur a quo el per quem et in VERS.10, — Oblulerunt duces in dedicalionem al-
quo omnia bona sunt pelenda et impetranda, quia taris die qua. Unusquisque pro posse suo, fidem,
ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia. * doclrinam, et operalionem bonam ad profectum el
G
Et cusiodiat. (ID.) Benediclionem quam perce- honorera Ecclesioedébet offerre.
pisli, sua conservet gratia : Nisi Dominus custo- Undumest, oblalionemsuam ante altare. Tempore
dierit civitaiem, frustra vigilat qui custodit eam incarnationis, quando post resurreclionem et ascen-
(Psal. cxxvi). sionem susceperunt discipuli Spiritus sancli effusio-
VERS.25. — Oslendat. Oslensio vultus Dei propi- nem (Ad. n)'. .
liatio est, et veras salutis ostensio ; unde: Oslende VERS.11. — Duces per singulos dies offeranl mu-
faciem tuant, el salvi erimus (Psal. LXXVII). nera. Proedicatores recti itineris duces, qui licet
VERS.26. — Convertal, etc. Conversio vultus si- eamdem fidei doclrinam, et boni operis eadem exem-
gnificat misericordiam, aversio iram ; unde : Respice pla offerant, pro diversitate tamen loci et temporis
ïn me el miserere mei (Psal. cxvm). Et alibi : Quare oblationes distribuant.
avertis faciem luam, et eblivisceris inopioe nosiroe? VERS.13. — Acetabulumargenteum. Hoechabent
(Psal. XLIII.)Rogandum esl ergo nt cujus auxilium os angustum, et angustiam litleroe legis, et obscu-
averlimus a nobis peccando, per pielalem suam vul- ritatem prophetarum significant.
lum suum"super nos illuminara dignetur, ul nos ab _- . Varia vasa ad offerendalibamina facta, varioesunt
inimicis eruens, tribual perpetuam pacem. distincliones verbi pro varia capacilate auditorum.
VERS.27.— Invocabunl. (ID.) Sacerdotum est no- Aliter enim sapientes, aliter insipientes; aliter divi-
men Domini invocare : Domini autem, quod pelilur, tes, aliler pauperes ; aliler sani, aliter infirmi do-
perficere. Nemo ergo sibi tribual quod sola Trinitas cendi sunt; aliler rudis populus Judoeorumsub um-
cui vult proestat. bra legis, aliter Christianus in verilaie Evangelii
CAPUT VU. • legis mysteria explana ta conspiciens, invirum per-
fectum nntriendus est. -
VERS.1.— Faclum est autem, etc., tabernaculum. VERS.19. — Phialam argenteam habens septua-
(RAR.in Num., tom. II.) Ecclesiam vel perfeclos, in ginta siclos, etc. Spiritualis scienlia in lege et in
quibus aromala virtutum et orationum adolentur, Evangelio est, quoespirituali gratia ministrante ad
vel humanilatem Chrisli : in qua bostiam nosiroe salutem hominum scripta et prolata est, hinc rite
redemplionis Patri exhibuit. Ipse enim sacerdos, sacrificium fit, quia nihil tam acceplum Deo, quam
ipse hostia, et altare ; quia in poteslate morlem te- meditatio legis cum exsecutione operis.
uens propria volunlate suscepit. Unde : Nemo tollit (RAB.,in Num.,-tom. II.) Phiala prius de vitro
PATROL. CXIII. 13 .
395 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA 596
facla, etc., usquead in NovoTeslamento manifestius A enim ut proelati, subditi, et poenitentes omnia se-
datas est. cundum Ecclesioedoctrinam faciant, qualenus obla-
VERS.20. — Mortariolum. (RAB.)Cor electorum tio eorum ritum et ordinem teneat pacificorum, ut
divina sapientia plénum, continens aromata virtu- Dei gratiani mereantur, non offensam.
tum, unde dicitur : Quia multiludinis credentium VERS.89.—Cumque,etc. (GREG.,lib.xxxmJIforal.,
erat cor unum et anima una (Ad. iv). cap. 21, tom. H.) Quid est quod Moyses,etc., usque
Ex decem siclis, elc. (ID.) Quia cum implelione ad et quomodobénigne descendit ad infîma, valenler
decem mandatorum odorem doctrinse et orationis recurrit ad summa.
emittunt, ut denarium oeternoevite accipere me- De propitiatorio. Quia per gratiam divinoe propi-
reantur. tiationis post culpam prasvaricationis aperuit nobis
VERS.21. — Bovemde armento, -elc. (ID.) Hoecdi- Deus viam veritalis.
versas personas, etc., usque ad nostram vilam sem- Inter duos cherubjtn.Quia per angelicam vîsioneni,
perin meliora reformare certaremus. non in sua substantia apparuil Deus Moysi; unde :
Bovem offert, qui ulilem in Ecclesia"Dei proximis Lex ordinala per angelos in manu medialoris (Gai.
laborem impendil ; arielem, qui se el alios in via m). Vel quia per ulrumque Testamentum consona
justitias dirigil ; agnum anniculum, qui simplex est J} voce ad fidem veritatîs nos erudit ; vel, quia çer
et innocens. Hoecomnia in îiolocausluni pro solius Filium, qui in medio duorum Testamentorum in
Dei amore et desiderio oeternoevite. Hircum pro carne apparuit, iocutus esl Pater humano generi.
peecato offert, qui pro peccalis suis poenitere et
orare non desistit. In sacrificium pacificorum offert ..CAPUTVIII
duos boves, qui cum bonis operibus implet duo proe- VERS.2. — Septem lucernas. Septem dona Spi-
cepta ebaritalis, Dei scilicet dileclionem, cuslo- ritus sancti, quoe in Christo semper manserunt, et
diendo mandata ejus; et proximi consulendo neces- in membris pro volunlale ejus disiribula sunt.~
sitatibus, in quibus tota lex pendel el prophète. (BEDA,in Num.) Mensa et candelabrum, etc,
Offert autem arietes quinque, hircos quinque, agnos usque ad probibens ei teslimonium.
anniculos quinque, quia quinque sensus corporis m VERS.S. — Super candelabrum. Christum, -scili-
via veritalis fortiter ducil, -et a peccalis compescit, cet, primogenitum de radice Jesse, super quem re-
et simplicitatis exemplar proponit. quievit spiritus sapientioe et intellectus, spiritus con-
VERS.85. — Duo milita, -elc (RAB.) In vasis ar- silii et forlitudinis {ha. xi),
genteis, etc., usquead illuc non pervenitur. VERS.4. — Ex auro. Ojiîa Chrislus speciahler
VERS.56. — Mertariola aurea duodecim. -(ID.)Ç immunis a peccalo; et operibus justitias proeclarus,
Quorum singula denos siolos liabent, et simul om- ^et membra ejus innocenliam et juslitiam, quantum
nia auri centum viginti siclos, corda electorum si- -valent imitantur, in fuluro perficientur.
gnificant scientiam legis in omnibus servare secun- Duclili. -Quia Chrislus ex conceplîone el nativi-
dum apostoiicam doclrinam. Duodecies enim déni tate perfectus Deus et homo exstitii, passiouuin do-
centum viginti faciunl, quo numéro primîliva Ec- teras pertulit (H Tim. m), el sic ad resurrectionis
clesia in Jérusalem Spiritum paraclettim accipit gloriam pervenit,| el omnes qui pie volunt vivere
(Acl. n). Unde subditur : in ipso quasi metallum feriendo dilatatum perpas-
Pondère, etc. {it>.) Sanctuarium enim Ecclesia sionis contumelias'ad immortalitatis gratiam perve-
est, cujus regulam fidei et inlelligenlioe sequenies, niunt.
omnia quoe jn lege et prophetis scripta sunl nobis Stipes. Christus scilicet, de quo procedunt caîaml,
salubria esse credimus. Quidquid autem .extra Ee- quia ab ipso accipiunt iusti quidquid habent boni ;
desias unilalem senjitur etïntelligitur aut servatur, unde : Sine me nihil potestis facere (Joan. xv).
animoe damnationem parjt. VERS.6. - Toile Levitas de me. Mystice. Ordinem
VERS.87. — Boves, elc. (ID.) Boves, arietes et ecclesiastjcuni instruit, quomodo rite provehatur ad
agni duodenario numéro comprehensi, illos signi- D dignitatem sacerdolii.
ficant, qui vel inofficio doctoyis, vel in principatu VERS.7. — Piles carnis suoe. (GREC, hb. v Mo-
alicujus bonoris , vel simpliciler viventes, omnia ral., cap. 25.) Pili carnis sunt quoelibet superflua
secundum doctrinam apostoiicam et propheticam humanas carnis, etc., usque ad cum spéculations alla
agere student. penetramus.
Hirci, etc. ,(ID.) Hi sunt qui poenitentiam stu- Laverint. Mundaverint, scilicet opéra, ut in con-
dent .secundum regulam .aposloljcoefidei perficere. spectu Dei sit eorum .conversatio munda, el coram
VERS.88. — Boves, elc. (ID.) In his spiritualis hominibus irreprehensibilis.
scientia eum bonornm operum perfeclione -signifi- VERS.8. — Bovem.llediatorem Dei et hominum :
catur, quia viginti qualuor horis cursus diei >per- cujus immolatione peeeata nostra delela sunt. In
agitur : lumen scienlioeet fidei omni Christiano ne- utroque bove incarnatio ejus signifioalur. Una est
cessarium esse significant. enim passio Chrisli, sed duo nobis impetravit, ex-
Sexaqinta. Sexagenarius, id est, sexties denarius: piationem scilicet a peccalis el sanclificationein,
perfectionem mandatorum monslrat. Necesse es!; ut nos offerret Deo Morlificatos,quidem carne, vivi-
 397 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. NUM. 598
ficatos autem spirilu. Unde Paulus : Sed abluti eslis', A proecepiteos dispensationîs suoetestes esse usque ad
sed sanctificati eslis in nomine Domini Jesu (I Cor. ullimum lerroe {Ad. i).
vi). Possunt autem per hos duos boves, quorum (ID.) Bene aulem Iuna, etc., usque ad merito
unus pro peecato, aller offerlur in holocauslum, quintadecima paschali gaudio adaplatar.
duoe actionum species exprimi, quarum una quoe (ID.)His quidem paschoe vel phase a lege assum- -
maie gessimus, per poenitentioelamentum abluimus ; plis indiciîs, hoeredes Novi Testamenti eliam diem
altéra bonorum operum et virtutum fructibus gra- Dominîcam annectimus, quia el conditione primiti-
tiam Dei et prasmium beatitudinis promeremur. voe lucis excellit, el triumpho Dominicoeresurre-
Libamentum. Sacramentum passionis, quod spi- ctionis. '
ritali scientia intellectum atque tracta tum, fidelibus (ID.)Seplem quoque dies umoe, usque ad quasi :
saluberrimum et Deo gralissimum est. Si tamen ta- Quod uni dico, omnibus dico (Marc. xm).
libus mysteriis percipiendis minister Domini intus (Lo.) In nomine quoque paschoe, etc., usque ad
forisque se rnunduni et dignum proebueril. per singulos gradus spirilalis transitas largitdri il-
VERS.9.—-Et applicabis. Applicantur Levitoe co- lius vicem tendamus.
jam tabernaculo foederis, cum electi ad officiumal- (ID.) Vel va. erescente ad homines luna, etc,
taris secundum apostoiicam doctrinam perducun- B usque ad convenienter intelligi.
tur : qua in verum tabernaculum intratur (/ Tim. VERS.13.— Ecce aulem quidam -immundt super
ni), si juxta doctrinam et exempla sancloram bene anima hominis, elc. (AUG., quoest. 15 -in Num.)
incoegerint, et usque ad finem perseveraverint. Cumque paschoe lempore quidam immundi essent
VERS.10. — Panent filii. Quia assensum devotio- super anima hominis, etc., usque ad aut forte si pa-
nis suoe electioni debent prasbere, et ad imperium scha non egissenl, ad culpam non pertineret.
eorum bonis operibus instare. VERS.8. — State ut consulam. (GREG.,lib. xxxm
VERS.11. — A filiis Israël. (BED:) Sub multorinn Moral., cap. 21, tom. H.) Moyses crebro de rébus
scilicet leslimonio et cognîtione facienda esl electio, dubiisad tabernaculum recurrit reliétis turbis, elc,
ut exaniinatio digna celehrelur, ut nemo reprehen- usque ad dum in meditatione mentis a carnalibus
dere possit. Debent enim testimonium habere bo- sensibus abstrahunlur.
num etiam abhis qui foris sunt. VERS.10. — Homo qui fuerit immunaus super
VERS.12. — Levitoe quoque, etc. Quia minislri anima, etc. (ISID.)Proecipitur ut qui longius habi-
Domini proprio labore initia bonorum operum Do- tabant, vel immundi in anima fuerant, in secundo
mino consecrare festinant, ut sive poenitentia si mense pascha faciant, quia Gentiles cum omnibus
agenda, sive studia virtutum exercenda, eflicaciler G dasnionibus fornicati, immundi erant et a Deo re-
perficiant. nioti. Sed salubri confessione mundati ad Chrisli
VERS.14. — Separabis. Non débet minister Do- nativitatem quasi ad secundum mensbm transire-
mini contentas esse populari disciplina : moribus et proecipiuntur.
doclrina separatus et spectabilis débet esse. (RAB.)Immundus esl in anima, etc., usque ad ad
VERS.17. — Omne primogenilum in leyra. (RAR.) vesperam mundi cum azymis et iactucis agrestibus
Primogenita iEgyptiorum, etc., usque ad et divinis agnum comedit. 1
verus Levila digne possit aplari. VERS. 1 1. — Azymis. (RAB.)Azyma comedit, qui
mysteriis
VERS. 19.—Ul serviant. Videant ministri Do- recta opéra sine corruplione vanas giorioe facit, el
mini quam necessarium sit eis officii sui jura cu- mandata miserieordias sine peccati admixlîone. <
slodire ; nec terrenis lucris vel voluptatibus inhiare, Agrestibus. Quia cum corpus Christi accipimus
quibus proprium est tabernaculo deservire, et pro prp peccalis compungi debemus, ut amaritudo poe-
populo orare, ne sit in eo plaga disperdens : alio- nitentioe abstergat amorem perversoevitoe.
quin et se et populum in perditionem proecipitant, VERS.12. — Omnemritum. Quidquid in leee lii-
el dicilur eis : Munus non susdpiam de manu veslra storialiter proeceptum est, in celebralione paschoe
^ Ecclesia
(Malaçjt. i). spiritualiler observât. "
VERS.24.—A viginti quinque. -(ISID.,quoest, in Observabunt. Quia ejus dicta sollicite sunt discu-
Num. tom. V.) A -rigesimoel quinto anno man- tienda, ut in proesenti vita intelligendo et opérande
""
dantur Lévite, etc., usque ad in illis omnimodo ei- penetrentur.
stinguiiur, ne subsistant. VERS.15. — Exterminabitur. Eos qui sub lege
erant, comminando instruit, ne tempus paschasob-
CAPUT IX.
servare negligant. Nos quoque admônet, «t spiri-
"VERS.12. — Faciant filii Israël phase in tempore tuale pascha suo tempore faciamus, de quo Paulus
suo, quartadedma die mensis hujus, etc. (RAB.-BED.) ait : Ecce nunc tempus accepiabile, etc. (II Cor. vi).
Cum in veteri Testamento, etc., usque ad Et : Ecce Quia quisquis redemplionem humani generis, quoe
nova facio omnia (Apoc.xxi) t'çri agni immolalione facta est, fide digna non ce-
- (BED.)Deinde tertiam seplimanam,.elc, usque ad lebraverit, et vitam suam in meliora non converle-
exlrema eharismate spirilali per seipsum îlluslravil. ril, el a vitiis ad virtutes non transieril tempore hu-
(Io.)Ipsa quoque lunoe conversio. etc., usquead jus mortalilatis : ad resurrectionis gloriam in fine
§99 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 400
veris cultoribus Chrisli iribuendam non pertinebit,, A corda auditorum ad Dei misericordiam implorandaui
sed exterminabilura consorlio sanctorum. provocando.
VERS.14. — Peregrinus quoque et advena si fuerint VERS.10. — Si quando habebitis epulum. (RAR.}*
apud vos, etc. (RAB.) Ostendit nullam dislantiam Nota quia in adversis, etc., usque ad el alibi : Proe-
esse personarum apud Deum. Quicunque enim ad dica verbum, insla opportune importune, etc. (I
fidem catholicam conversus, el Chrisli baptismale Tim. iv).
ablutus, Ecclesioe unilatem inlraveril, ecclesiasiicis VERS. Id. —Anno secundo. (HIERON.,epist.ad
poterit communicari mysteriis. Fabiolam, tom. I.) Duodecima mansione venerunl
VERS.15. — Nubes. (ISID.)Chrislus est columna, filii Israël in deserlum Sinai, etc., usque ad inlus
qui reclus et firmus, qui fulciens infirmilatem no- autem plena sunt ossibus moriuorum, el omni spur-
stram, per noclem lucens, per diem non lucens, ut citia. ,
qui non vident videant, et qui vident coecifiant. (GREG.,Pasloralis parte m, admon. 18.) Pleruni-
Christi quoque sacramenlum tanquam in die raani- que suadere elalis utilia melius possemus, etc., us*-
feslum est, in carne, velut in nube : in judicio vero que ad inde se verbis exnorlantis inclinaret.
tanquam in lerrore noclurno. Quia lune erit tribu- VERS.23. — Arcdque foederis.i (RAB.)Arca foede-
lalio magna tanquam ignis, et lucebil justis, et ar- B '. ris Domini, etc., usque ad callem veritalis et justitias
"
débit injus'tis (Exod. xn). sequentibus demonstral.
Mystke, incarnalio Christi, cujus clementia ta- VERS. 54. — Nubes quoque. Prolectio divina,
bernaculum Ecclesioe prolegil, bonitas slatum dis- quoe Spiritus sancti gratia electos ab initio mundi
ponit, prudenlia in via hujus soeculi transitum di- défendit, et ad futuram quielem custodit.
VERS.55. — Cumque elevaretur. Exemplo Mosis
rigit.
ter- redores plebis provocantur, ut semper sollicili
(GREG., hom. 21 in Evang., tom. III.) In igné
conmaissuni sibi gregem in principio operis, et in
rer, etc., usque ad peccaiorum suoruni tenebras
consummatione, Domino commendent, ul proprias
aguoscentibus"igne sui amoris infulsït. oves protegat et inimicos depellat.
VERS.25. — Pei verbum Domini figebant tentoria.
Significatione nubis, quoe erat signum divinasvolun- CAPUT XI.
tatis, sicut vox loquentis. VERS.1. — Inlerea ortum esl tnurmur. (RAB.,in
CAPUT X. Num., tom. n.) Murmuranlem populum ignis Do-
Mini accensus dévorât, etc., usque ad lam in anima
VERS.2. — Fac tibi duas tubas argenleas, elc. in corpore urelur poena perpétua.
Per duas tubas exercitus quam
(ISID., in Num.) duci- VERS.5. — Pepones porrique. (GREG.,lib. xxillo-
tur, etc., usque ad auditorum mentes ad lentalionum ral., cap. 19.) Carnalium mentes pro amore soeculi,
cerlamina ardentius excitanlur.
etc., usque ad ubi carnaliter gemant.
VERS.4. — Si semel clangueris. (RAB., in Num.) VERS.16. — Congrega mihi septuaginta. (GREC,
Semel tubis clangere, etc., usquead el id ipsum di- lib. xxix Moral., cap. 15.) Sicut plerumque juvenes
cant omnes in eodem seiîsu et in eadem scientia. dicunlur, etc, usque ad patel-quia senectus mentis,
VERS.5. — Primi. Quia scilicet lux fidei primum non corporis, eligatur.
infuls.it. Ordinalis ergo Evangelii prasdicaloribus, VERS. 17. — Ut descendant. (ISID.) In Iredecima
primum eis dicitur : In viam genlium ne abierilis, mansione, etc., usque ad quod quondam fuerat in
sed ite ad ovesquoepeiierunt domus Israël (Matth. x) : Moyseet prophetis.
quibus ipse Chrislus scilicet proesentialiter Evan- Et auferam de spirilu tuo, tradainque eis ut sus-
gelium prasdicavil. Post resurrectionem vero disci- tentent, etc. (AUG., quoest. 18 in Num.) Alia lit-
pulis apparens ait : Eunles docele omnes gentes, elc tera, etc, asfjriiead non ul ideo Moyses minus ha-
(Maith. xvm). Tribus ergo Juda cum coeleris quoeD béret.
secum ad orientera habitabant, primum castra mo- VERS.21. — Sexcenta millia peditum hujus populi
vebat : deinde coeteroe secundum ordinem suum. sunt. (AUG.,quoest.19.) Quoeriiur utrum hoc Moses
Quia primum in Judoea oporluit primilivam Eccle- diffidendo dixerit an quoerendo ? etc., usque ad
siam consirui, post de cunctis orbis nationibus quando senlentia L>eisecuta non est quoevindicarcl,
génies ad fidem convocari. sed potius quoe doceret.
VERS. 7. — Quando autem congregandus. (RAE.J YERS.24. — Venit igilur Moyses, et narravit po-
In convocatione populi, etc., usque ad nihil enim pulo verba Domini-, congregans. (ORIG.,Hom. 6 in
quoeriuius, nisi ut pàteal.quod clausum est. Num.) Alia liltera : Exiil, inquil, Moyses, elc, u$-
VERS. 8. — Filii-autem. Prasdicatores, scilicet; que ad et similia, elc.
verbum Dei prasdicanl, et viam justitias auditoribuss — Auferens de spirilu. (ID.)Non intelli-
I VERS.25.
demonslranl, ut in semita mandatorum Dei bonii gendum est, elc, usque ad el origo ipsius nihil da-
operis gressum ponant, et iter impiorum fugiant. nmi ex derivatione accepit.
Clangent tubis. Subdilos, scilicet ad poenitenliami Requievissel. (loi) Et requievit super eos spiritus,
et ad compunctionem lacrymarum excilando, et et prophetaverunfomnes, etc. Non legitur requievisse
 *
401 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. NUM. 402
spiritus, elc, usque ad laudem vitoe eorum et virlu- A . VERS.10. — Nubes quoque recessit. (ID.)Et nubes
les exposuit. recessit de tabernaculo, elc". Prius recessit nubes,
(ORIG.)Et requievit in eis spiritus, et prophetave- etc., usque ad et appareat in nobis lepra peccati.
runt, etc. Continuo-operatur spiritus, etc., usque ad Cumquerespexisset.(ORIG.,ubi supra.) Alialiltera :
neque decet Spiritus sancti adesse prassenliam. Et respexil Aaron ad Mariant, el ecce Maria erat
VERS.26. — Remanserant aulem incastris. Non leprosa. Vult in hoc osiendere, etc., usque ad
negligeillia proecepit Domini, sed devoiione humili- ad perfecloe nativitalis instiluta revocal Apostolus :
talis indignos sejudicanles perceptione lanli mu- Filioli mei, quos iterum parturio, donec formdur
neris : ideo judex cordium Deus dignos eos judica- Clnislus in vobis, etc. (Gai. iv.)
vit, el ostemiit. VERS.— ClamavitqueMoysesad Dominum dicens :
VERS.29. — Quid, inquit, oemularis. (GREG.,lib. Deus, obsecro, sana eam. Cui respondit Dominus.
XXIIIMoral., cap. 24.) Pia mens pastorum, elc, (ID.)Alia littera : El proclamavit Moysesad Dominum
usque ad qui bonum quod habuit non invidit. dicens: Domine, precor le. sana eam, etc. Quem opor-
Cotumicum mullitudinem, qui parum, elc. (RAB. tebat orare pro sanitale populi sui, nisi Moysen?
in Num.) Carnalis populus Judoeorum, etc., usque ad Forte hoc erat quod cum Domino loquebatur in
Nostra aulem conversatio in coelis est (11Cor. x). j{ monte transformato (Matth. xvn), pelens ut cum
VERS. 54. — Sepulcra concupiscenlioe. (ISID.,in plenitudo gentium inlroissel omnis Israël salvus fie-
- Num., tom. Y.) Terlia décima mansio esl in sepul- ret (Rom. xi).
cris concupiscenlioe, etc., usque ad intus plena sunt; VERS.14. — Spuisset in faciem illius, nonne de-
ossibus moriuorum et omni spurcilia. buerat saltem, etc. Signum repudii est in faciem con-
Venerunt, etc (HIERON.,epist. ad Fabiolam.)l spui. Unde proximus qui répudiât conjugium, discal-
Quarla décima mansio, etc., usque ad qui ait per ciaius in faciem -conspuilur. Hinc Isabis : Omnes
prophetam : Nunquid qui cadit non adjiciat ut re- gentes sicut gutta siluloe, el sicut spulum repulatcesunl
surgat ? (Jer. vm.) (Isa. XL, secundum LXX). Oslenditur ergo quod
. (ISID.) Quarta décima mansio, etc., usque, ad M ! etiam ille populus, sicut coeterasgentes, quoeut spu-
veniam reduxerit eam. tum repulantur, abjectus est. Si enim considères
CAPUT XU. priorera honorem, pontificalem ordinem, insignia
sacerdotum, Levilica minisleria, majestalem templi,
VERS.1. — Loculaque est Maria, etc (ORIG.,hom. et eos eum coelestibusin terris habere consortia, qui
7 in Num.) Maria, plebs Judaica ; Moyses lex Do- -fuil ille honor, quoegloria? (Rom. v.) Nunc aulem
mini est, etc., usque ad cum fiet unusgrexet unus1C multo dedecore horrescunt sine lemplo, sine altari,
pastor (Joan. x). sine sacrificio, sine propheta, sine sacerdotio, et sipe
(ID.)Quia detraxerunt Aaron et Maria Moysi,'cor- coelestivisitatione. Unde palet quod pater conspnens
repli sunt, etc., usque ad lepra enim coasequitur perfudit vultus eorum ignominia. Seplem ergo die-
detrectanles et cacologos. bus separantur extra caslra, id est per sepiimam
(ID.) Omnis etiam qui scripta Moysi maie inlelli- hujus mundi ; in septimana autem dieriim totius
gil, etspirîlalem legem carnaliter suscipit, detrahit ereaturasvisibilis videntur productas essesubslanlioe;
ei, quia de verbis spiritus carnaliter sentit. tune enim quoenon erant, facta sunl. In septimanam
Mystice, non solum Judoei hasrelici, qui non reci- totius mundi quasdam sécréta et Deo soli cognila
piuiit legem el prophelas,-deirahunt Moysi. Qui im- dispensatione quoelune producta sunt, explicanlur :
pingunt eliam ei quod homicida fuit, quia jEgy- in hac septimana (quia seqnestrata est Maria) non
ptium interi'ecit,et alia multa eliam in alios prophelas mpventur castra filiorum Israël, sed slant in uno
blasphème ore concinnant : ideo sunt in anima le- conclusi, et nullus ex eis profectus est, donec mun-
prosi, el ejiciunlur ab ecclesia Dei. Vel, hoerelici, daretur Maria a lepra sua.
qui detrahunt proximis. Seplem diebus: et populus non est motus de loco
Mthiopissam. (AUG.,quoeest. 20.) De uxore Moysi B-iii0, (ORIG.)Maria quidem interveniente Aaron pon-
elc, usque ad sicut soient locofum et gentium no- tifice seplimo die curatur. Nos autem obtrectantes
mina plerumque vetuslate mu tari. usque ad finem septimanoe mundi, id est usque ad
VERS.6. —Si quis. (ORIG., ubi "supra.) FAudite resurrectionem permanebimus leprosi, nisi, dum pos-
quantum beneficii conferunl obtrectanles, etc., nitendi tempus esl, corrigamur conversi ad Jesum
usque ad vel ad ipsum Deus non loouitur in oeni- el per poenitentiam supplicantes ei.
gmale, sed in specie. CAPUT XDJ.
VERS.8. — Dominum. (ID.) Alia littera : Et glo- VERS.4.—Pharan. (RAR.in Num.) Notandumquod
riam Domini videt. Vidit Moyses gloriam Domini, Pharan non est spéciale nomen mansionis, elc, usque
quando transformalus est Dominus in monte, et'. ad usque ad tricesimam secundam hoeccontinental*.
aderat ei Moysescum Elia, et colloquebatur (Luc. Pharan interpretatur os visibile, iu quo potest in-
ix). Ideo recle addit : telligi quod Verbum caro factum est; el invisibilis
Quareigitur. (ID.) Quod ad eos dicitur, etc., usquei visibilis effectus. Et potest ex hoc significari, quod
*jd sed pro magnitudine seiisuum eum glorificermis. postquam finis et perfectio omnium, onoe erga illum
405 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 404
populum gerenda erani. venit, tune Iransiil, el venit A protervitas humanas mentis, etc., usque ad sic pa-
ad eum quem Verbum carnem faclum ante non cre- tries coelestis gaudia quoenobis promissa sunl perci-
didit. piemus.
Mitte vins qui, etc (RAB.)Duodecim exploratores CAPUT XV.
miltuntur ad sanclam terrain, etc., usque ad et cinis VERS.4. — Sacrificium, etc. Fidem incarnationis
ejus piacularis aspersio esl.
VERS. 18. — Ascendite ad meridianam plagam. Christi, quoe in lege plenissime commendatur, vel
observantiam Decalogi.
(AUG.,quoest.21.) Alia littera, etc., usque ad el ibi
(RAB., in Num.) Lex proecipit in privaiis publicis-
erat quidam depressior locus, de qua valle boirus 1
ablatus est. que sacrificiis, elc, usque ad quia sexla pars est
VERS.24.—Quem portaverunt, etc. (ISID.in Num.,. congii. j
loin. V.) Bolrum in ligno de terra promissionis duo (ID.) Jubetur ergo per singulas species anima-
ad nec Chrislus sine lium, etc., usque ad omnis slullilia el versulia Deo
advehunt, etc, usque quia lege, abominabilis est. '
nec lex sine Christo esse potest.
— et de VERS.6. — Et arietes. (ID.) In oblatione arietis
VERS. 2 4. De malis quoque granalis ficis, duoe decimoe similoe
etc. Quas legem significant, quia nec Chrislus sine g offerunlur^ olei el vini, tertia
nec lex sine Christo. pars hin. Quia aries rectoium ordinem signât, bene
lege, eum duabus de.cimisioffertor, cum quilibel Decalo-
VERS.26. — Exploratores lerroe post quadraginla
gum legis intelleetu et operalione leneiis,-recloris
dies, etc. (ISID.,ibid.) Exploratores qui ad terram
officio delegatur : olei vero atque vinitertia pars hin
uberem missi terruerunl populum, elc, usque ad et
exhibetur, quando ab eo charitas et misericordia, et
pepones vitiorura el libidinum corruplione mar-
centes. gratia spiritualis doetrinoe circa subjeclos inipen-
ditur.
VERS.27. — In desertum Pharan, quod est in Co- VERS.8. — Quando vero de bobus feceris holocau-
des. (RAB.)Solitudo Pharan decem el octo mansiones
ad et transira Jor- slum, etc. (ID.)In bovis oblatione 1res decimoesimiloe,
conlinet, etc., usque prohibentur et medietas hin in oleo vel vino, etc., usque ad in
danem. coelesti bealitudine per Dei gratiam in se perficien-
CAPUT XIV. dum sperent.
Ûum veneritis in terram, elc. (RAB.)Cum quilibet
VERS.7.— Terra, etc. (ORIG.,hom. lin Num.)
est terra sancta el sed ab prassenlem Ecclesiam per fidem inlral, etc., usque
Quoe ista, quidem bona,
C ad a quo speratur perfectionis supplemenlum.
impiis habitala? etc., usque ad nobis ingredienlibus VERS.22. — Quod si per. (Auc, quoest.24.)' Quod-
illi pellanlur, et ascendentibus cadant.
VERS.9. — Neque limealis populum lerroe hujus, proecipûur quomodo péceala expientur, etc., usqiie
ita ad quoe discernunlur a peccalis voleritium.
quia sicut panem possumus. (AUG., quoest. 25 in
el Jésus Nave ad VERS.24. — Vitulum offeret. (RiB.) Filii Israël
Num.) Caleb loquentes populum, vitulum de armenlo offerunt in
holocauslum, etc.,
etc., usque ad isli Dominum temporum creatorem,
et ordinatorem, et omnium dispensatoreni. usque ad exauditus esl pro sua reverentia.
VERS.28.— Sacerdos. Chrislus, qui perproprium
VERS.12. —Feriam igiiur eos. (ORIG.,hom. 8 in
Comminalio hoecnon est iracunda, sed pro- sanguinem introivit semel in sancta, aelerna redem-
Num.)
ptioneimenla (Hebr. v).
phetica, etc, usque ad ideo pluribus exorat pro po- VERS.50. — Anima vero, etc. (AUG.,quoest. 25 in
pulo illo.
Feriam Fil conimmaiio nasc a Num.) Alia littera : Anima quoecunquepeccaveiil,etc.,
(Lo.) igitur. Domino, ad unde nunc longum est disputare.
elc, usque ad quod alium populum hoc abjeclo re- usqve
suscitet. (ISID.,in Num., tom. V.) Caluranianlur impii quod
VERS.31.—Parvulos (ORIG., hom. 8.) Sed filii tara atrociler jussu Dei ab omni populo (rucîdalur,
fl in elc., usque ad quia a
ipsorum qui sunt hic mecum, quicunque ignorant bo- qui ligna collegit sabbato,
num vel malum, elc. Patres noslri fuerunl populus spirilualîbus — judicalur.
VERS.58. Fimbrias. (ID., ibid.) Jubêntur iîlii
ille prior, etc., usque ad si vermanseris in bonila-
Israël in quatuor angulis, etc.,'tisane ad omnia in
le, etc.
VERS.34. — Annus pro die. (ID.JQuasi pro die per gloriam Dei faciamus.
annum, etc., usque ad nisi cui Pater omne judicium CAPUT XVI. ,
tradidit (Joan. v). VERS.12—Vocarel Dalhan? (AUG.,quoest. 26 in
(ID.)Neget quis fortasse bonilati Dei convenire, Num. ) Quid esl quod Dathan el Abiron in sedilione
etc., usque ad sed ultra non sinil animam peccalo vocati a Moyse, elc. , usque ad ut non dicerent nci
vulnerari. ascendemns, sed non ascendimus, quodam -loculio-
(ID.)Aliud adjiciam, etc., usque ad ut mullo ma- nis gênera.
gis confidamus quod advocatus nosler Jésus yeniam VERS.26.—Recedite a labernaculis. (AUG., quoest.
nobis impelrabit a Pâtre. 27. ) Alia littera, etc. , usque ad jusii fulgeant sicut
VERS.40. — Paralisumus. (RAR.,in Num.) 0 mira sol in regno Patris sui (Matth. xm).
 405 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. NUM. 406
(ISID.)in Num., tom. V.) Per J)athan, et Abiron, A Dicilur etiam corpus nostrum vas ficlile vel lit-
et Core, etc , jusque ad in oeleriHi igné prasparata tera legis, in eo quod Apostolus ait : Habentes the-
ultione peribunt. saurum istwm in vasis fictilibus (II Cor. iv) : quia in
Descenderunique. (AUG., quoest. 29.) Alia littera, corpore positis.thesaurum gratias per.Spiritum san-
elc., usque ad tanquam carceribus inferi puniendos ctum Dominus.largitur; et in sermonibus legis qui
reservari. contemiiuntur, quia nulla arte grammalica expositi
VERS. 37—Proecipe Eleazaro. (ID*, quoest. 30.) videntur, reconditus sit thésaurus sapientioeet scien-
Alia littera, etc., usque, ad quia per eos exemplum tioe Dei.
datum est coeteris, quid limèrent. CAPUT XVH.
Tollat tfiuribula. (ORIG., hom.-9 in Num.) Gore
figuram tenet eorum qui conlra ecclesiaslicam fidem VERS..1.—A cundis prindpibu's. Omnis princeps
el doclrinam veritalis -insurgunt, etc. , usque ad : habet virgam, quia sine ea populum regere non po-
sanclificata enim sunt et Domino oblata. test. Unde Paulus, quia princeps populi erat, dice-
(ID.) Potest et alio modo intelligi, elc , usque ad bat. Quid vultis, in virga veniam ad vos, an in clm-
non enim tara magnifiée in eis virtus animi claruis- ritate ? (1 Cor. iv.)
set, nisi reliquorum ignavioe formido patuissel. B (ORIG.)Omnes principes tribuum necesse est ut
VERS. 38.—Eoquod. (AUG., quoest."Z§in Num.) - habeant virgas, etc. , usque ad el eum nucibus sa-
Circumpositionem vero altari, etc. , usque ad qui mi- cerdolalium pomorum copiant invenisse.
nus diligenter intendunt, eodem faeta ordine quo VERS.5.—Germinabit virga, (ORIG., ubi supra.)
narrantur. Unum fructum promisit Deus in virga et dédit plura,
VERS.39.—Tulit. (ORIG.,hom. 9 in Num.) Apud etc, usque ad sed quoein sola sapientia continenlur.
Deum nihil est oliosum, etc., usque ad cum univer- VERS.S.—fnvenit germinasse virgam, etc (ORIG.,
sorum cinerîbus disperirent? ' ubi supra.) Cura.sacerdotium Aaron, etc ,usque ad,
VERS.40.—Sicut passus est. (ID.) Posteris quo- sed nostra adhuc corpora nsque ni finem mundi
différant a gloria resurrectionis.
que datur exemplum, ne quis proesumptione superbi
spiriius non sibi a Deo dalum munus' pontificatus (ID.)Virga arida germinat, etc., usque ad côroo-
învaderel ; sed illi cedat quem non ambitio immana, ris in resurrectione germinabit.
non favor corruptus,- nec largitio danmanda asci- Virgam, (GREC, lib. iv Moral. , cap. 29. ) Car-
verit. nem. Christi, quoede radice Jesse succîsa et mortifi-
cala, etc. ad corona'marlyrum, gratia con-
VERS.43. — Moyses et Aaron. (ID.)' In Sodomis (C tinenlium. , usque
quidem, etc., usque ad per quos interltum possumus Turgentibus, etc. (ORIG.)Hac vero ralîone, elc. ,
évadera.
usque ad sed secundum Scripturam in mille gene-
Operuil nubes. (ID.) Non enim legimus anteaquod raiiones.
obtexerit nubes' tabernaculum, etc. , usque ad et pe-
(ORIG. , ubi supra. ) Possumus etiam sic intelligere
ricula maris ac ffuminum, etc. (II Cor. xi).
eorum, etc. , usque ad qui sunt charitas, gaudium,
VERS.41.—-Recedite. (ID.) Jubentur ergo Moyses pax et coeterasvirtutes (Ga(. v).
et Aaron, etc , usque ad sunt enim mortui qui in
. CAPUT xvm.
ignem asternum mittuntur, vivi autem qui niitlun-
(RAB., in Num., tom. II.) VERS.1. — Tu et Fi-
tur ad regnum.
lii, etc.- Alia littera, etc., usque ad et pertinere dicit
VERS.48.—Et stans inler. (GREG.)Aaron, ul iram ad sacerdotem.
Dei placaret, thuribuîum sulnpsit atque inter vîven- {OMG.Jiom. 10 in Num.) Alia littera, etc., mque
tes et mortaos stetit, quia sacerdotis esl negolium ad remissionem peccatorum significari. _
Deo orationem fundere, el pro juslis ne cadant el . (ID.-)Jésus pontifex noster,. etc., usque ad scitnos
pro peecatoribus ut resffl'gant, unde : Intrel oratio -,rj Deus idoneos non esse martyrio.
mea, sicut incensum in conspectu tuo (Psal. LXXXVII). (ID.) Quoerendum est quomodo aliqui sancti di-
(ISID.)Aaron thuribnium accipiens occurrit qtfas- cantur, etc., usque ad sanclus enim esl, qui pecca-
satioiu, et stans in medio vivorum el morluorum, tum suum per ponlificem curât.
lelhalem plagam objecta suo quasi quidam murus VERS.7. — Tu autem et filii. (ID., hom. 16.) Alia
excluait. Isle sacerdos Chrislus qui ruinam mortis . IiUera,-elc, usque ad qu& si bene excolamus fructum
in mundo aspieiens oecurril a summo coeJo, venil- vitoe afférent nobis.
que obvius quasi gigas ad currendam viam, stetitque Tu autem et filii tui. Allegorice. Perfectiores scl-
i'iler vivos et mortuos, quia natus et mortuus est, lieet in Ecclesia,-sancti doctores,. quorum officium
sicque -thurilrulum passionis accipiens, el in odo- est sacramenta divina manibus conlreclare, vasa
rem suavitatis nraslendens, suspendit ignis attend sancta, id est Scriptaras royslica verba ventîlare et
perniciem, et inimicam pertulit mortem. r ad intellectum perducere (II Par. xxvi). "Caetera
El plagacessavit. (ORIG.)Alia littera, etc. , usque autem turba meditelur diligenter quoecapere polest,
ad luleus enim et terrenus sensiîs non capit my- et quoemagistrorum discretio jubet.
sieri.i Si quis extemus, etc. Non de tribu Levi. Ozias
 I
407 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGlCA.
enim de tribu Juda, quia usurpavit sacerdotium, le- A storia etiam rnystieum sensum introducat, sicut in
pra percussus est. proesenli loco.
VERS.8. — Loculus est Dominus, etc. (RAB., in (ID.) Utile est enim sacerdotibus Evangelii offerre
Num., tom. n.) Alia liilera, etc., usque ad qui cum primitias, etc, usque ad discipulis aulem dicitur :
semper comedatur semper permanel, imo augelur. Qui irascitur fratri suo, reus eril judicio (Matth. v).
Prïmiliarum. Primitias littérales consumuntur, (ID.) Christus nosredemit de maledicto legis, non
spiriluales custodiuntur. Quanto enim verbum Dei de maledicto mandati vel teslimonii, vel judiciorum,
amplius sumpseris, tanto abundabit. ne scilicet subjecti essemus circumcisioni carnis et
Omnia quoesanclificanlur a filiis Israël. (ORIG., sabbatorum observation!, el hujusmodi quoeconli-'
hom. 11.) Alia littera, etc, usque ad non sanclifica- nentur in lege, non in mandatis (Galat. m). Abun-
tur, nec inter primitias recipilur. dal ergo justilia nostra, plus quam scribarum et
(ORIG.)Videtur aulem secundum Ïitteram prose- Pharisoeorum (Matth. v) ; et illi de fructibus lerroe
Jylos excludere, etc., usque ad qui faciunt paires in gustare non audenl, priusquam primitias sacerdoti-
Ecclesiam introire. bus offerant, et Levilis décimas séparent : ego au-
(ID.) Ter eliam in anno apparere jubetur omne tem nihil horuni faciens, fructibus lerroe ila abular,
masculinum, non femininuin (Exod. xxm). B ul sacerdos el Levita et Dei altare non senlial.
A filiis, non a filiabus. Non enim oliose alibi no- (ID.) Petrus quoque et Paulus, etc, usque ad el
mmât cum filiis eliam filias, alibi filiarum non facit singularum Ecclesiarum eligit et offert primitias.
menlionem. Quoe tamen specialiter non ad sexum, (ID.) Quisquis etiam doctor, quia docet, proedieat
sed ad discrelionem animarum referenda sunt. el instruit audilores, agrum Ecclesioesuoe, id est,
(ID.)Difficileinvenies sanclos, quibus Deus exi- credentium corda videtur excoleie. Habet quoque
miumprasbeai testimonium filias genuisse, Abraham culluras suoefructum, et in fruetu elecluni aliquem
et Isaac non genueruni filias. Solus Jacob unam el prascipuum, quem quasi primitias offeral, et
filiam genuit, et ipsa frairibus et parenlibus oppro- alium pro primogenitis, alium pro decimis.
ferium fuit, et vindicte furorem fratribus incitavit. (ID.) Habei forte aliquis primogenilos el inferio-
VERS.9. — Et hoc sit vobis ex his quoesanclifican- res, quos neque pro primiliis, neque pro primogeni-
lur sanctis de sacrifiais, etc. (ID.) Spiiitus sanctus tis, sed pro decimis possit offerre.
ita sanctus est, etc., usque ad tertio autem loco ex VERS.II. •—Jure perpetuo. Quomodo potest aster-
hoc fruetu diligere debeo eliam inimicos meos. num esse quod visibile est? Quoe enim videntur lem-
(In., hom. 11.) Primitias omnium frugum sacer- poralia sunl (I Cor. v), primitioe autera quoeofferun-
dolibus lex mandat offerri, etc., usque ad invenies G.tur Aaron, visibiles'sunt ; circumeisionem quoque et
apud Mosen legis litulo signari. azyma et pascha visibile, necesse est oelernum non
(ID.)Ubi vero dicit : Non occides, Non adulterabis, esse, sed temporale. Invisibîlis ergo circumeisio,
et hujusmodi, legis titulum non proemisit. Hoecenim quoein oceulto est, oeterna est, et azyma sinceritatis
mandata sunt, et ideo non exinaniuntur apud dis-' et veritalis (Rom. n). Sic et hascei, qui non in'ma-
eipulos Evangelii, sed implenlur. Non enim manda- nifeslo, sed in occulta Judoeus, qui spirilu, non lit-
tum, sed lux umbram habere fulurorum dicitur bo- tera legem cuslodit, secundum interiorem hominem
norum légitima oeterna dicuntur (H Cor. iv).
VERS.12. — Omnemmedullam, etc. (ORIG.)Osten-
(ID.) Nolandum vero quod lex dupliciter dicitur.
Generaliler enim omnia hoec,mandalum, justifica- dimus nîandatum de primiliis frugum, etc, usquead
tiones, proecepta, testimonia, judicia lex dicunlur. unde per angelum videtur quasi primilioe Deo obla-
tus.
Specialiler aulem aliqua pars oorum quoe in lege
Christus esl primilioe primitiarum. Cornélius pri-
scripta sunt, ut supra dicta. Generaliter vero lex sî-
gnificalur, cum dicitur : Nonveni solvere legem, sed milioe gentium. Alii primilioe Ecclesiarum, sicut
adintplere (Matth. v). Et alibi : Plenitudp legis est di- quidam primilioeAsias, alii Achaias.
leclio (Rom. xm). Omnia enim quoe in lege scripta (ORIG.)Aderit unusquisque angelorum, etc., usque
sunt legem nominavit. ad quoe non angeliivel principis, sedDeiporlio est.
(ID.)Alibi quoque : Juste, inquit, sectare quodjus- (ID.) Offerunt ergo angeli ex nobis primitias, etc,
tum est (Deut. xvi). Et quid opus est etiam in his usque ad ut quasrant quoesursum sunt, non quoesu-
allegoriam quoerere, cum asdificetlittera? per terram. , |
(ID.)Quoero quoque si aliqua, etc., usque ad adje- (ID.) Offerunt angeli primitias, etc., usque ad
cil tamen Apostolus : Hoecautem sunt allegorka alius princeps inullorum esse ponitur, alius princi-
(Gai. iv). palui subjectus.
Omnis oblatio, elc. (ID.) Est autem sapienlis scri<
bas et docli de regno Dei, ut sciât de his thesauris (ID. ) Agri angelorum corda nostra sunt, quisque
eorum ex agro quem colii offert primitias Domino.
proferre nova el vetera, et quomodo penitus ïitte-
ram occidenlem ahjicial et spirilum vivificantem re- (ID. ) Sicut Christus Rex regum, etc., usque ad
quirat (Matth. xm; ICor. m), aut confirmet ulilem suificerel nobis hase gratia.
et necessariam litteras doctrinam , aut manenle hi- VERS.13. — Uniyersa frugum. (AUG.,quoest.52i»
ma GLOSSA ORDINARIA. — LIB. NUM. 410
A'ain. ) Primogeiiita omnia, etc , usque ad quoeA mactamus, cum carnem a lascîvia voluplalis exstin-"
priniilus sumebanlur. guimus : quam cum hyssopo, ligno cedrino et cocco
VERS.15. — Quidquid primum. ( ORIG.) Possunt offerimus; quia cum maceratione corporis sacrifi-
forte illi primogeniti diei, qui cum mulieribus non cium fidei spei et ebarilatis adolemus.
- VERS.2. *—Nulla sit macula.
sunt co'mquinati, vel eliam martyres ; primitia quo- (AUG.,quoest. 55. )
que Ecclesioepossunt dici virgines ( Apoc. 14 ) ; de- Sine vitio. Hanc enim carnem coeterss hoslioe si--
cimoevero, qui post conjugium continentes sunl. gnificabant, elc, usque ad quoe non habuit in se
Omne. ( RAB.) In ulroque lestaraenlo minislris al- viliunï ?
taris ohlationes el decimoead necessarîa trihuuntur, Nec portaverit. 'Omnis qui peccat, servus est
ne terrenis possessionibus audeant inhiare, nec lu- peccati : quia ergo Christus nunquam peccavit, ju-
crum de minislerio quoerere : unde, Gratis accepi- gum non portavit.
s'.is , gratis date. Nolile possidere aurum neque ar- AUG.) Alia littera. Et non est super eam super-
genlunt, neque pecuniam ( Matth. x). positumjugum, etc. Non enim subjugata est iniqui-
Mystice autem decimoeobservanliara legis signifi- tati, cui subjugatos inveniens liberavil, et vincula
cant, vel sinceritalem integritalis fidei, vel perfe- eorum dirupit. Unde : Dirupisti vincula mea, Ubi
ciionem boni operis, quoe maxime habere debent B sacrificabo hostiam taudis, etc. Super ilhus enim
qui ministerio divino se exhibent. In denario enim carnem non esl posilum jugum, qui potestatem ha-
numéro crealuroe et creatoris cognitio comprehen- buil ponendi-animam suam, ei ilerum sumendi eam..
ditur, quia septenarius respicit ad humanam ualu- VERS.3. — Tradetisque. Vacca ad immolandum
ram, tribus scilicet vim animoe oslendenlibus ; unde, sacerdoli tradiïur, quia Dominus incarnalus pro
Diliges Dominum _Deum tuum ex loto corde 'tuo, et redemptione nostra sacrificium semelipsum fecit,'
ex loto anima tua, el ex lola forliludine tua ( Deut. dalus manibus Judaici populi.
vi.). Corpus autem ex quatuor- constat démentis. ( AUG.)Alia liltera. Et dabis eam ad Eleaxarum
Septenarium autem, si lernario numéro fidem et sacerdotem, etc. Cur non ad Aaron? Forte proefigu-
confessionem Trinitalis expriment! adjunxeris,"de- ratam est, non ad tempus quod tune erat, sed ad
narium complehis. posteras hujus sacerdolii, passionem Domini per-
VERS.19. — Paclum salis. ( RAB.) Paclum salis venturam.
norainat oblationum uuiversilatem, quoe "ad mini- Qui éjectant extra castra. (JD.) Quia extra portam
'
slerium vel ad jus sacerdotum pertinet, unde in Le- passus est Christus, ut nos a conversalione proe-
vilico : Quidquid obtuleris sacrifieii sale condies, etc. sentis vite quasi a civilale educerel ( Heb. xm ).
*' ( ID. ) Et éjectant eam extra castra. Sic
( Levit. .n ). éjectas est
Mystice ostenditar sapientiam convemre sacerdo- Dominus passurus extra" civilalem ( Joan. xix ).
tibus et proedicatoribus divinoe legis, non saseuia- (ÏD. ) In locum mundum, quia non habuit cau-
rem, sed apostoiicam, de qua Paulus dicit : Sapien- sam malam : Et occident eam in conspectu ejus, sic
tiam loquimur inter perfeclos, sapientiam non hujus occisa est caro Christi in conspectu eorum qui fu-
soeculi ( I Cor. n ). De qua apostolis dicilur : Vos luri erant in novo testamento Domini' sacerdotes.
eslis sal terroe (Matth. v). Sicut enim omnis cibus lmmolabit. (ISID.) Vaccam rufam (cujus cinis est
sale conditur, sic omnis sermo apostolica sapienlia. expiatio populi ) immolare non poterit, nisi qui 1er-
Aaron ergo el filiis ejus paclum est salis sempiler- rena opéra non fecerit, jugumque delicli non tra-
num , quia non solum episcopis necessarîa. est sa- xerit, et vinculis peccatorum ligaïus non fuerit.
pienlia , sed eliam presbyteris, diaconis et omnibus In conspectu omnium. (RAB.) Quia Chrislus in
ordinibus : el hoc coram Deo, id esl, ut pura et sim- conspectu omnium quasi exslinctus est : in conspectu
plex sine versutia, et malilia Deo placeat. Sapienlia Patris immolatus, quia quod ante oculos homîimm
enim hujus mundi inimica est Deo ( Rom. vm ). poena, hoc ante oculos Patris sacrificium fuit.
VERS.k. — Et tingens digilum in sanguine ejus.
CAPUT XIX. ;
(AUG.) Alia littera. Et accipiet Eleazar sanguinem
VERS.1.—Loculusque est Dominus. (Ane, quoest. ejus, et aspergel contra faciem testimonii a sanguine
55 in Num. ) Alia littera, etc., usque ad et obser- ejus sepiies. Quia Christus secundum Scriplurâs
vationes legis profanabat. fudit sanguinem in remissionem peccatorum, ideo
( RAB.) Per masculum fortitudo, per feminam conIra faciem labernaculi testimonii, quia non ali-
infirmilas significalur : per vaccam ergo infirmilas ter declaratum est, quam fuerat divino testimonio
Dominicas incarnationis ad sacrificium assumpia fi- prasnunlialum. Et ideo sepiies, quia"ipse numerus
guratur. Morluus est enim Chrislus ex infirmilate, ad emundalionem pertinet spiritalem.
sed vivit ex virlule Dei ( II Cor. ult. ). ( RAB.) In digito discretio operationis signatur :
Yaceam rufam, rubram scilicet sanguine passio- in sanguine vaccoedigitum tingere est in passione
nis, unde : Diledus meus candidus et rnbicundus' Domini uosira operà consecrari, ut passionem ejus,
{Gant,v) : candidus scilicet ex divinitate, rubicundus quam cognoscimus, imitemur : Passus est enim no-
ex sanguine, candidus eliam per juslitiam vitoe. bis relinquens exemplum, ut sequumur vestigia ejus
{.GREG.,lib. vi Moral., tom. I. ) Vaccam rufam (IPetr.n).
411 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 412
(ID. ) Eleazar sacerdos immolât, et in sanguine Adefeciu morlalilatis habuit, quasi fimus in eo abji-
digitum lingit, quia plebs Judasa ex reproborum ciendum fuit; quoe omnia igni cremanda sunt, id
parte humilltateni Domini usque ad passionem per- est, juxta verilalem Spiriius sancli intelligenda, ut
sécuta est. In eleelis vero operationem humilitalis quoe ab eo corporaliter gesta sunt per incorporeum
ejus imitala divinitatis Spirilum disposila sentiantur.
Asperget contra fores tabernaculi. Tabernaculum VERS.6. — Lignum tquoque cedrinum, et hysso-
synagogam significat. Qui ergo linxerit digitum, pum, coccumquebis tinctum.
contra fores labernaculi aspergat, idest, quisquis ( APOLLI. ) De morte igitar sacrorum cecinit vates :
passionis ejus vias imitatur, synagogoenon credenli Asperges me, Domine, hyssopoel mundabor, lavabis
et resislenli per exempla bona el praedicationem re- me, etc. ( Psal. L ), et cui patefaclum erat taie my-
ctani signum bene vivendi proebeat. sterium expiatiouis, quoeper sanguinem Christi fu-
( ID. ) Asperget, id est, resistenli plebi per proedi- lura erat, proposuil : Incerta el occulta sapientioe
cationeni ractam et opéra, passionis Chrisli exem- tuoemanifestasti mihi.'
pla monstrabit. ( RAB.) Cedrus lignum alium el imputribile est.
Septem vicibus. Quia septem sunt dona Spiritus , Hyssopus herba valde humilis, quoe tamen infla-
sancti, quoeper Christi sanguinem super EcclesioeB tionem amovei pulmonis. Per eedrum ergo altara,
populos distribuuntur, in quo a,b omni deliclo pur- perseierans conlempiatio"; per hyssopum niansueli
gantar. cordis humilitas signalur. Qui enim conlemplatione
( GREG.,lib. vi Moral., cap. 27. ) Septem vicibus, ad superna lollilur, per humilitalis compassionem
elc In septenario perfectio significatur vel accipi- débet condescendere inferioribus, nec se ex eo quod
lur, unde et septem diebus universum tempus ini- habet erigat, sed his, qui illud non habent, prasdi-
pletur, et Spiritus sanctus septiformis voealur. Se- caudo libenler impendat.
plem ergo vicibus in sanguine digitum inlingere est ( AUG.) Alia littera, etc., usaue ad ut cum illo
perfecta qperalione myslerium passionis imilari. Et sit abscondila vita nostra.
septem *icibus contra synagogam aspergera est per- ( RAB.) Potest intelligi per eedrum spes, etc.,
fecta proedicationepassionem infidelibus nuntiare. usque ad sola in nobis charilas ad ultimum mulli-
VERS.S. — Comburetqueeam cunctis videntibus. plicatur.
(ID. ) Per pellem et carnem et sanguinem el finiuni, (GREG.,Moral, lib. vi, cap. 17.) Mïtfïtur in Ham-
sacrificia in veteri leslamento habita, quoe infirini- mam , usque ad ut in ipsa discal opéra recta quoe
tatem "Domininuntiabanl, significanlur. Quia omnia faciat
C
postmodum spiritaliler a patribus intellecta juxta Hyssopum (ISID.) Baptismum, quia hyssopo lin-
exterius mysterium stercora sunt vocata, unde Pau- cto sanguine agni spargebantar ( Exod. xn ).
lus : Omnia arbilralur ul stercora ( Philip, m ), quoe Coccumquebis tinctum. (ID. ) Coccus bis linctus,
flammas traduntur. Quamvis enim primum carna- sanguis Christi quo ,mente et corpore abluimur.
liter sint exhibila, postmodum per Spiritum san- Hoectria purgaut peccata , cedrus, id est fides cru-
ctum intelligenlioeigné consumpla sunl. cis ; hyssopus, baptismus vel marlyrium : coccus,
(AUG.)Et cremabunt eam in conspectuejus. Puto sanguinis Dominici sacramentam,
quia erematio ad signum pertinet resurrectionis. ( RAB.) In cocco bis lîncto virlus ebaritalis expri-
Natura enim est ignis ul in superna moveatur, et milur,
quoeflamma sancti amoris succensa, duobus
in ipsum converlalur quod crematur. Nam et ipsum exbiberi dilectione scilicet Dei et
cremare de Groecoin Lalinum ductum verbum est proeceptisBis linctusjubetur,coccus est charilas
a suspensione. Quod vero addilum .est in conspectu " proximi. ergo duplici
id in proeceptoformata, ut sic diligatur Deus ne deseralur
ejus, est, conspectu sacerdotis, significare proximus, el sic proximus, ne contemnatur Deus.
videtur, quia illis apparaît resurreclio Christi, qui
futuri erant regale sacerdolium. Sacerdos. (ID. ) Omnes qui in Christocredimus
B1
Tarn pelle et carnibus ejus, etc. ( ID. ) Quod vero sacerdotes sumus, unde : Vos autem estis genus ele-
dum , regale sacerdolium, elc." ( I Pdr. il ). Alla
sequitur : pellis ejus et carnes el sanguis ejus cum
stercore ejus combureniur,: id exposîliim esl quo- ergo quoe per coniemplationem sentimus, el quod
modo cremabitur, et significatum est quod non so- ex mansuetudine humilitatis agimus, quodper ignem
lum substantia mortalis corporis Christi, quoe com- ebaritalis exhiberons, passionis Chrisli sanguine lin-
memoralione pellis el carnium et sanguinis intimata gere debemus, ut omne quod in nobis est,.illum
imitetur a quo est, quia extra imilationem passionis
est, sed eliam contumelia el abjectio plebis quoein
stercore significaretur, eonverteretur in gloriam non lam virlus quam vitium est.
quam combuslionis flamma significat. ( ID. ) Potest iste sacerdos, qui vaceascarnes, pel-
( RAB.) Per pellem et carnem exterior Christi lem , sanguinem, fimumque comburit, ordinem Ju-
operatio significatur : per sanguinem subtilis et in- daici sacerdotii cum plèbe supposila in necem Do-
terna virlus exteriora facta vivificans; per finium mini consentientis significare, unde sequitur: El
lassitudo, sitis, esuries, et timor mortis, el quoe- lune demum lotis veslibusel corpore suo.
cunque ex humanitale pati voluit. Quidquid enim VERS7. - ht tune demum lotis veslibus. ( ID. )
 415 GLOSSA ORDINARIÂ. — LÏB. NUM. us,
Potest intelligi, etc., vsque ad recte, Colligel autemt A arbitrer per propbelam : In tribus el quatuor iniqui-
cineres vaccoevir mundus, elc. tatibus non adversabor.
(AUG.)Lavabil veslimenla sua sacerdos, etc., us- VERS.12. — Si die tertio, elc. (ID.) Si autem
que ad résurrection! eam velut cremationi man-- piirifiealus non fuerit die tertio, etc., usque ad ad-
dantes. huc, id est, eliam post morlem.
VERS.8. — Usque ad vesperam. (ÎD.) Ad vesperamt. VERS.13, — Polluet tabernaculum, quantum in se
sacerdos inlrat, quia infidelis populus, qui usque adl est, secundum illud : Spirilum nolile exslinguere
vesperam, id est, finem mundi, extra mandata vitoe,,_ (I Thess. v), cum exstingui ille non possit. Nam si
velut extra castra positus est, pravis operibus corn- ex hoc tabernaculum immundum faclum vellet inlel-
maculatus, aqua baptismi et poenitentia lotus ad1 ligi, mundari juheret.
cognitionem in fine mundi quasi in castra fever- , VERS.15. — Vas quod, etc. (RAB.)Tegmen oper-
titur. culi vel ligatura, est censura disciplinas, qua quisquis
VERS.9. — Colliget autem. (AUG.)Et congregabiti non premitur, quasi vas immundum pollutumque re-
homo, etc., usque ad quia extra celebrationem Ju- probatur. Quasi enim vas sine operculo vel ligatura
daicoe consuetudinis evangelieus bonor claruit. polluilur, qui per studium oslenlationis païens nullo
(GREG.,lib. vi Moral., cap. 17.) Vaccam sacerdosi B velamine taciturnllatis operitur.
comburit, cineres vir mundus colligif, quia infirmi- , VERS.16. —- (AUG.,quoest. 54.) Si quis in agro.
talem Domini Judasus maclavit, sublilia ejus my- Alia littera, etc., usque ad id est vuïuere pèremptam
sleria Genlilis intelligit. Mundi sunt qui passionem aut mortuum sine vulnere.
Christi genlibus prasdicanl. VERS.19. —Lavabil et se, etc. (ID.)Alialittera, etc.,
Effundet eos. Quia Gentilis sacramenta quoe ag- usque ad immunda erit usque ad vesperam".
novit, prasdicare non cessât, sed nescientibus mani-
" CAPUT XX.
festât.
(RAB.) Vir mundus in loco purissimo vaccoecine- "VERS. -—Veneruntque filii, etc. (ISID., in Num.,
res fundit, dura quilibet doclus ex gentilitate assum- tom. V. ) fricesima lerlia mansio est in deserto
ptus, munda per humilitatem gentilîum corda requi- Sin : hoecest Cades. Sin autem interpretatur sancta,
rit, et mysteria eis Redemptoris tradere non desi- per autiphrasin : sicut dicitur lucus cum minime
stit. Quod cum agilur, fides gentium mulliplicatur, luceat ; vel bellum, cum sit horridum. In hac man-
divina virtus agnoscitar, disciplina proeceptûrum sione Maria moritur et sepelitur, quoe significat
tenetur. Unde subdit, ut sint mullitudini filiorum prophetiam mortuam, sicut Moyses et Aaron legis
Israël in cuslodiam : Israël enim interpietatur vir 'G et saeerdotii finem, qui non valent ad terram pro-
videns Deum; el bene conversa Gentilitas Israël di- missionis pervenire, „nec populum de solitudine hu-
cilur, quoe Deum jam fide contemplatur. ' jus mundi educere, quod facit solus Jésus, id esl,
Extra castra. Quia omnis Gentilitas extra legem, Salvalor Dei filius.
extra sacrificium, extra synagogam. Percutiens virga. (ÀUG.,quoest. 55.) Quia de pelra
Purissimo. Quia pravis ac "pollutis menlibus non aqua educta esl, etc., usque ad duo enim ligna sunt
sunt sécréta Dominicoeincarnationis tradenda, sed cïux.^
his qui ad fidem venientes cor mundaverunt. VERS.12.—.Quia non credidisiis. (ISID., in Num.)
Multiludini filiorum (AUG.,ubi^supra.) Alia littera Hic Moyses Dominum offendiï, etc., usque ad Chri-
etc., usque «dut ablutus etiam extrinsecus lavarel stus Dei virtus et Dei sapienlia est.
quodammodo vestimenta sua. VERS. 13. — Hoec est aqua contradictionis, ubi
Incustodiam. Quia subliliora sacramentamundis jurgati filii} elc. (AUG.)Quod de aqua illa dictum -
Genlilium cordibus .tradila in menlis munitionem- - esl, elc, usque ad de ipso enim dicitur : In signum
vertuntur Quia dura sécréta et sublilia opérationisil- cui contradicelur, etc. (Luc n).
lius per imilationem attendimus, per hoc nobis im- . VERS.22. — In montent Hor, qui est in finibus.
'
muudiliam provideûus, propter operalionem, in (RiB.) Tricesima quarta mansio esl, etc, usque ad
custodiam nostram fiant cineres, propter baplismum ad paradîsum ascensus.
vera in aquam aspersionis. Tune cineres in nostram VERS.50. Omnis autem mullitudo. (BED.) Aaron
cusiodiam provide cuslodimus, cum Redemptorem plangitur, Jésus non plangiiur, quia in lege descen- -
noslrum pro iniquitatibus nostris passum considera- sus ad inferum, in Evangelio ad paradisum trans-
mus sollicite. Perpendimus enim quid rétribuât migratio. Fleril populus triginta diebus, quia ante
bonis, qui voluit mori pro malis, quid ad jusiiliam legem el-sub lege el sub gratia synagoga non recipil
Xideiadducti ejus gralioe debeamus, qui in iniquitate spirituale gaadium, sed super occidentem lilteiam
positi iniercessionem mortis ejus accepimus. moesta incumbit.
VERS10. — Habebunt hoc. (AUG.,quoest. 33.),Alia CAPUT XXI.
îittera, etc., usque-ad quod significat vespera.
VERS.11. — Qui letigerit ea. (AUG.)Qui letigerit VERS.1. — Quod cum audissei. Audivil Ghanaiiasus
morlicinum, etc. Incipit dicere quomodo immundi quod lenisset Israël in locum exploratoru.n, ubi
îacli homines, etc., usque ad secundum hoc dictum quondaiu offendit populus, inïvit proelùrm, el capli-
435 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 416
vuni duxit Israël. Rursumque in eodem loco pu- "A j principes, et Iiorum sublimiores, quos appellavit re-
canitur Deo apud hune puteum,
gnatur, exvolo Victor vincitur, victi superant. In" ges. Ideo in bymnis
hic est puteus super quo lo-
quo intelligitur, ut cum nos Dei auxilio destitutos et scriptum est quoniam
invaserinl hostes et caplivaverinl, non desperemus : culus est Dominus Moysi : Congregapopulum et dabo
potest enim'fieri ut vineamus ubi victi sumus. ei aquam de puteo.
VERS.3.—Analhema. (AUG.,quoest. 40 in Num.) Congrega populum \et dabo. Lex convocat te ad
Alia littera etc., usque ad idem est quod devoveo, puleum, Christum, scilicet Dei Filium, propria qui-
detestor. dem substantia subsistenlem, uno tamen cum Paire
VERS.4.—Profecli sunt, etc, (HIERON.,epist. ad et Spirilu Deitatis fonte nominatum. Ad hune ergo
Fabiolam.) Tricesima quintamansio, etc., usque ad puteum, id est ad Christi fidem convocat te lex.
ore aulem confessio ad salutem (Rom. x). Inde ipse dicit : quia Moyses de me scripsit (Joan. iv).
VERS.8.—Fac serpentem (ISID.in Num., lom. V.) Vocal aulem ut bibamus aquas, et canleraus ei
Morsus serpentum exallato et inspecto asneo ser- canlicum , id est, corde credamus ad-jusliliam el ore
pente sanabantur, etc., usque ad vivit per Divinita- confiteamur ad salutem (Rom. x).
tem quasi asneus. VERS.17.—Ascendat puteus. (ORIG.)Iniliate illi
VERS.10.—Profectique filii Israël castrametali, B puteum, id est initium omnium ponite puteum, quia
etc. Tricesima seplima mansio est in Oboth, quoe! ipse est principium et primogenilus omnis erealuras
vertilur in magos vel pythones. Quia post imaginemi (Apoc. m).
Dei, quoe in cordis ratione monslratur, et confessiouei Yel sic, ut verba idirigantur ex persona Moysi ad
fidei , quoe ore profertur, consurgunt serpentes> populum : Date initium cordi vestro, ut incipiat in-
et malefieoe aries ; nos aulem omni cuslodia servan- telligere quid sit puteus, de quo spirituales aquas
tes cor noslrum, obturemus aures, ne audiamus> hauriendoe sunt, et reficiendus est populus creden-
voces incantanlium et carmina sirenarum. tîum. Initiale ergo eij, id est Israeli, hune puleum, ul
VERS.11. — Unde egressi. (HIERON.,ubi supra.) Ini sensum mysticum si quis ex corde videt, Deum de
Jeabarim, etc., usque ad hoc autem eorum pro-- profundis possit haurire. Ad hune puteum Moyses,
prie est qui solis justitioe ortum considérant. id est lex congregat, ad quem ridetur aliquis perve-
VERS.12.— Venerunt ad torrentem Zareth, etc. nire, sed nisi per Moysen congregetuî- ixm est Deo
(RAB.)Tricesima nona mansio fuit in Dibongad, etc.,, acceptas. Marcion videtur sibi venisse, et Basijides,
usque ad sed propositam nobis, solitudinem ti- et Valentinus : sed quia non venerunt per Moysen,
îneamus. nec acceperunt legem el prophetas, non possunt lau-
VERS.14. — In libro bellorum. (AUG.,quoest. 42.)) dare Deum de fomibus Israël. Non veniunt ergo ad
Non dixit in quo libro scriptum sit, etc, usque adl puteum taies, quem foderunt principes (Gen. xiv) et
scriberelur in aliquo eorum libro bellum Domini. excuderunt reges. Est autem vallis salsain qua sunt
VERS.16.—Exeo loco, etc. (ORIG.,hom. 12in Num.)) putei bituminis : omnis autem hoeresiset omne pec-
Quid est quod magnopere proecipit Dominus, elc, , catum in valle est; et in valle salsa. Peecatum enim
usque ad quia una est substantia et natura Trini- non ascendit sursuni, sed semper ad ima et inferiora
tatis. descendit. Est ergo in valle positas, salsus et ama-
(ID., ibid.) Possunt et illi pntei videri, etc., usquee rusjomnis hasreticus sensus, et omnis peccati actus.
ad et terram removit, quaminjeceranlPhilisloei. • Quid enim dulce, qiiid suave polest habere pecca-
Notandum -.aulem quia, dum viveret Abraham,, lum? Si autem veneris ad hoereticam sententiam et
non sunt ausi Philistoei repïere puteos aut injiceree amaritudinem peccati, venisti ad puteos bituminis,
terram, sed eo mortuo invaluerunt et insidiati suntt quod est esca el nutrimenlum ignis Si gustaveris
1
puteis ejus, sed reparantur per Isaac Puer quoqueô aquam de his puteis, si hoeretieum sensum et peccati
Abrahoe ad puteos învenit Rebeccam, quoeinterpre- amaritudinem receperis, fomenta ignis et gehennas
tatur Palientia : hoec efficitur uxor Isaac, sed apudi j) incendia in te proeparabis. Talibus dicitur : Incedite
puîeos (Gen. xxiv, xxix); similiter Jacob cum adi in lumine ignis vestril elc (Isa. h.)
Mesopolamiam venit habens proeceptum patris, nee VERS.16. —Foderunt illum principes el excuderunt
alienigenam duceret uxorem, apud puteos inveniti reges. Principes ergo foderunt, reges excuderunt, quod
Bachel ; et Moyses Sephoram (Exod. n). Si ergo in- ab excudendo, non excidendo dictumest. Excudi enim
tellexisti quoe et quales sint sanctorum uxores, si viss dicitur, quod in saxo coeditur vel formater. Princi-
patientiam in conjugium sumere, vel sapientiam et>t pes ergo tanquam inferiores foderunt, id est quasi
alias animi virtutes, et dicere quod de sapienlia di-i- in terras mollitiem altitudinem quamdam demerse-
ctum est : Hanc quoesivi mihi ducere uxorem (Sap.<• runt : hi vero quos reges appellat, quasi forliores,
vm), esto assidue circa puteos istos, et ibi reperiess non solum terras profundum, sed saxi duriliam pe-
hujusmodi conjugem, quia apud viventis verbi fluentaa netrant, ut perveniant ad profundiores aquas, et
eerlum est habilare virtutes. Sunl ergo multi puteisi ipsas abyssi venasperscrutentur, scienlesjudicia Dei
intra animam, el alii plurimi in singulis Scriplura-L- esse abyssum niultam. Hi sunt apostoli, quorum alî-
rum sermonibns et sensibus : est tamen hic eminen-i- quis dicit : Nobis autem revelavit Deus per Spirilum
tior quem foderunt, non quicunque homines, sedd suum; Spiritus enim omnia scrulatur etiam alla-Dei
417 GLOSSA ORDINAMA,— LIB. NUM. 418
(I Cor. n). Qui eigo per Spirilum sanctum possunt A VERS.21.,— Misit autem. -(ID.)Mittit Israël legalos
alla scrutari et penelrare profunda mysteria putei, ad regem Amorrhasorum, etc., usque ad congregat
reges esse dicuntur, qui puteum in pelra excude- sibi lacus confractos vel contrîtos.
runt, quia dura et difficilia scientioepenelrarunt sé- Ad Selwn regem. Sehon, qui interpretatur arbor
créta. Foderunt ergo pulenm istum principes, et ex- infructuosa; vel elatus, hic est rex Amorrhasorum,
cuderunt reges gentium, id est, Apostoli, qui gentes qui interprelantur in amaritudinem adducentes vel
congregaverunt ad obediendum fidei, et omnibus loquentes. Hic est diabolus elatus et infructuosus,
patefecerunt scientiam Christi, in quo sunl omnes de quo dicilur : Venit princeps mundi hujus, el in
thesauri sapientioeet scienlioe abscondili. Impleve- me non habet guidquam (Joan. xiv). Et alibi : Ecce
runt enim mandatant Dei, docentes omnes gentes, et princeps hujus mundi millelur foras (Joan. aui), non
aaplizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus quia creavit mundum, sed quia in mundo peccalores
sancli (Matth. xxvm). Et per hoc excuderunt, id esl, sunt, et ipse peccati princeps est, secundum quod
patefecerunt scientiam putei. Hoec quoque quas in dicitur : Quia omnis mundus in maligho posilus es
manibus habemus, nobis puteus esl, et omnis Scri- (Joan. v), id esl, ipse mundi princeps est.
ptura legis et prophetarum : evangelica quoque el VERS.22. — Via regia. Quoedicit : Ego sum via,
aposlolica simul unus puteus est, quem non possunt B veritas et vita {Joan. xiv). De quo dicilur : Deus, ju-
fodere vel excudere, nisi reges et principes, qui sci- diciumtuumregi da(Psal. Lxxi).Hacincedendum est,
licet nossunt auferre lerram el amovere superficiem el nusquam declinandum , nec in agrum nec in vi-
lilteroe, et de inferiori pelra, ubi Christus esl, spiri- neam, id esl nec ad opéra, nec ad sensus diabolieos,
lales sensus velut aquam vivam proferre. Reges di- si volumus pacifiée transira per mùndum. Sed hoc
cuntur, quia peccati regnum expulerunt, ol justitias magis incitât principeni mundi quod dieinius nos
regnum in membris suis posuerunt. Decet enim eum nolle manere cum eo, ,vel niorari, vel aliquid ejus
docere coeteros, qui-prius fecerit quoedocet, unde : conlingere : inde irascitur et movet perseculiones et
Qui fecerit et docuerit sic homines, magnus vocabitur pericula, el crucialus intentât. Inde dicit : Con-
in regno coelorum(Matth. v) ; magnum autem in re- gregavit Sehon populum suum, elc.
gno esse, est regem esse. VERS.23. — Exercitu : principibus scilicet el ju-
VERS.18. — Principes. Possunt iidem vocari prin- dicibus mundi el omnibus nequitioe ministris, qui
cipes et reges. Yel principes prophetas inieîligamus,: semper impugnanr-populum Dei.
ipsi enim sensum et proplietiam de Christo defossam In Jasa. In Jasa, Hebraice iahtsah n¥i"Pquod in-
in profunditale lilleroe collocaverunl, ideo de illis terprejatur Mandali impletio. Si enim veniamus ad
dicitur -.-Nisiocculteaudierilis, plorabit unima veslra. G implelionem mandatorum, superamus superbum et
Et alibi : Quam magna mulliludo dulcedinis tuoe, elatum : mandalum enim complere, est diabolum et
Domine, quam abscondisli limentibus te (Psal. xxx). exercilum ejus superare. Nihil enim nobis poterit
Reges sunl apostoli qui perscrulantur alta Dei et nocere, si veniamus in Jasa, id est si proecepla Do-
Ecelesias regunt, unde et Chrislus dicitur Rex re- mini nostri Jesu Chrisli servemus.
guin. VERS.24. — In ore.gladii. Vîvus est sermo Dei,
Et paraverunt duces. (ORIG.)Excuderunt, inquil, efficax, et penetrabilior omni gladio, elc. (Heb. iv).
etc., usque ad el verbi Dei arcana perscrutantes. De quo dicit Apostolus : Et gladium Spiritus quod
Profectique sunt. (ORIG.)Profecti a puleo, elc, esl verbumDei (Eph. v). In hujus ore cadit Sehon,
usque ad ul affectas nosler et fides probetar. id est diabolus.
Qui4e hoc puteo bibit, ad hoc proficit ut habeat Terra ejus. Omnis terrena regio terra Sehon dici-
munera quoeDeo offeral, de quibus in lege dicitur : tur; sed Christus et Ecclesia ejus in omni terra Se-
Mimera mea data mea. (Levit. n). Ex his ergo quoe hon dominatur.
Deus dedil, offertur Deo; dédit auteîn agnilionem (RAB.)Jeboc civitas finisque regni Sehon, etc.,
sui, et homo offert ei fidem suam et affeclum. £ usque ad vocalum est nomen ejus Israël.
Cum.obtulerùnus quoeex nobis sunt, consequimur VERS.25.—Tulii ergo. (Auc, quoest. 44 in Num.)
quoe ex Deo sunl. Cum enim nostram fidem et af- Hic possedit Israël civilales Amorrhasorum, etc.,
fectura obtulerimus, tune ipse largitar diversa dona usque ad sed declinaverunt ab eis.
Spiritus sancli, de quo dicitur : Omnia aulem ex Deo Israël. (ORIG.,hom. 13 in Num.) Qui in Christo
sunt (Rom. xi). Israël est, etc, usque ad et vult ut accendatur.
VERS.20. — In Bamoth. Pamolh adventus mor- (ISID.)In tricesima nona mansione, elc, usque ad
tis, qua scilicet commorimur, ul coiïvivamus ei, et-, el inlellecla fortiter superatur.
morlificamus membra nostra super terram. Conse- VERS.26. — Sehon régis. Sehon, id est loquentis :
pulli enimsumus illiper baplismuminmorle (Rom.vi). qui enim sub diabolo agunt, tantum loqui norunt,
Qui enim ordinem salularis vioetenel, débet per hoec: sed inailia loquuntur, ut pote astrologi aliqui et phi-
siugulariler agere et post mulla ad hune locum ve- losophi ; fidelium autem regnum, quod a Deo est, non
nire. in sermone, sed in virtute Dei (F Cor. îv).
•iORic) Et ex Bamoth, inquit, elc., usque ad imoi Moab. (RAB.)Moab qui interpretatur, elc, usque
piofeclibus iter animoeparatur ad coelum. ad corruunt et consumuntur.
m WALAFR1DI STRABI FULD. MON. jOPP. PARS I. - THEOLOGICA. 420
VERS.27. — Iddrco dicilur. (ORIG.,ubi supra.) A I quomodo loquendum sit cum lalibus, cum loqualur
Alia liliera, elc., usque ad non Amorrhasorum, sed etiam cum reprobis : qui et cum per angelos loqui-
filiorum Israël. tur, ipse loquitur.
VERS.29.—, Voetibi, Moab. (RAB.)Chamos inter- (ORIG.,Hom. l5.)Yenit Deus, et ait ad eum, etc.
prelalur, etc.., usque ad contra quas dicitur : Ne Potesl objici : Licel invocet Balaam doemones,etc.,
Uadas iestiis animas confilentes tibi (Psal. EXXIII). usque ad et ad niagnas fidei argumentum parvum
VERS. 32. — Jazer, id est forliludinem eorum. pueruni quasi magnum regem venerati sunt.
Fortissîma scilicet hoereticorum dogmata dialeclica VERS.16. — Sic dicit Balac filius Sephor, elc.
arle constructa. Et possederunt. Ab errore conver- Balac exclusio vel devoralio : in quo significatur
lendo et proecepta Domini docendo, ul de eorum. mundi hujus aliqua contraria poleslas, quoe exclu-
correclione etprofectu coejeslem sibipalriam acqui- dere el devorare cupil Israelem spirilualem, nec
rerent. iititur minislris nisi ponlificibus et scribis et Phari-
VERS.53. — Ogrex Basait. (ORIG.)Ad Og regem soeis. Ipsos invital,.mercedem promiltit ; illi vero
Basan, etc., usque ad in nullo enim potest bonestam sicut Balaam cuncta simulant se ad Dominum re-
esse quod turpe est. ferre , el zelo Dei agere. Dicunt onim : Scrulare
B Scripluras et vide quia prophela a Galiloeanon surgit.
CÂPflT XXII.
Et : Nos legem habemus, et secundum legem débet
VERS.2. — Videns aulem. (AUG., quoest. 46.J mort, quia Filium Dei se fecit [Joan. vu, xix).
Quod dicit Scriptura, etc., non vero una gens erat, VERS.18. — Si dederit mihi Balac, etc. (AUG.,
sed duoevicinoe. quoest.4.8.) Quod ait Balam iterum ad se missis ho-
VERS.S, — Misit ergo nuntios ad Balaam filium noratioribus nuntiis,elc, usque ad unde Seculi viam
Beor. (ORIG.,Boni. 15.) Bellum tibi imminet, rex Balaam filii Beor, qui mercedept iniquilalis dilexit
Balac, etc., usque ad mittitergo rex ad eum dicens : VERS.20. — Venit ergo Deus. Molestas est Deo
Veni nunc, et maledie ptihi populum hune, etc. Balaam, etprope exlorquet permitti sibij ut eat ma-
VERS.6. — Si quo modo possim. Videtur non es ledicere filiis Israël, et invocet doemones ad quem
integro confidere in Balaam fama virtutum quoe in jam venerat Deus.
populo Dei factassunt perlerritus. (ORÏG., jETom.13.) Difficile est in explanatione
Novi enim quod benediclussil. (ORIG.)Non credo hislorias, etc., usque ad quia apud Deum otiosa non
eum scire quod quibuseunque benedixissel Balaam, sunt nec malorum nec bonorum opéra.
benedicti essent, sed adulandi gratia hoec dice.re, ut Si vocare. (RAB.)Balaam divinus erat, etc., usque
G
arlem ejus extollens proniptiorem sibi facerel. Ars ad non lam corde et sensu, quam ore et sermone.
enim magica nescit benedicerp, nec doemones scit (ORIG.)Si videas contrariant polestatem, etc., us-
benedicere Isaac, et Jacob, et omnes sancli : inipio- que ad scilicel ex genlibus credentes.
rum nullus benedicere novit. VERS.22. — Sletitque angélus Domini. Qui aderal
VERS.7. — Divinalionis prelium. Alii : Divinacula scilicet liliis Israël, de quo scriptum esl: Angélus
in artibus, quas curiositas humana composuit. Sunt meus ibit tecum (Exod. xxxn).
quoedam quoeScriptura divinacula nominavit. Gen- VERS.25. — Cernons asina angelum slantem. Ma-
tilis autem consuetudo vel iripodas vel cortinas, "rei gus doemones videl, asina angelum non quod sit
hujusmodi vocabulis appellaf, quoe quasi ad hoc digna videra, sicut nec loqui, sed ui confutelur
consecrata, moveri ab eis et contrectari soient. Sed Balaam, unde mutuni animal arguit prophète de-
diviïia Scriptura Ephod vernaculo sermone nominat menliam. j
in propbelis, quod iradùnt esse indumentum pro- (GREG.,Past., part, m, adm. 13.) Balaam perve-
phelanlium (I Reg. xxx). Aliud tamen in divina nire ad propositum tendit, elc.., usque ad quia ad
Scriptura prophetia, aliud divinatio. Ait enim : Non maledicendum oergens vocem, non menlem, mu-
erit auguratio in Jacob, neque divinatio in Israël. . tavit.
' VERS.25. — Parieti. Id est, macerioeillius vineoe,
Abdicatur ergo penitus divinalio, opère enim et mi-
nislerio doemonumimpletur. Igitur Balaam acceptis in qua non erat angélus, quoniam ab alia parle eral
divinaeulis, cum solerenl ad se doemonesvenire, in sulcis vinearum, juxta Septuaginta.
fugalos videt el Deum adesse : quem ideo dicit se VERS.26. — Adt locum. Non jam in sulcis vinea-
interrogare, quia consuelos sibi apparere non videt. rum, sed inter ipsas macerias, id est in via pbsliiil,
Venit ergo Deus ad Balaam, non quia sit dignus, ut non posset ad dexteram neque ad sinisliam ire.
sed ul fugentur illi qui ad maledicendum et malefa- VERS. 27. — Concidit sub, etc. Quia cassa non
ciendum adesse consueyerant: bine enim providebat ivit rétro, in partem non declinavil, quia non ab
Deus populo suo. altéra parte terrebalur. sed in média via in anguslo
VERS.8. — Venit Deus, etc Non dicitur utruni in erat angélus. t
somnis hoc factura sit, quamvis per noclem faclum VERS. 28. — Apermtque. Ut arguatur per eam
esse constat. î'ostea enim dicit Scriptura : Exsurgens Balaam, et mutas pecudis vocibus confutelur,
qui
Balaam mane, etc. divinus videbalur et sapiens.
Nemo glorielur, si sibi Deus loquitur. Novit enim Et locnla est. (ISIDJ.Asina cui Balaam sedet, an-
4-21 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. NUM. 422
geluni videt, et loquitur; id est bruta Gentilitas, iA patitur illa quasin secundo libro Regum sunt scri-
quam quondam Balaam, id est, seductor idololatrias, pta.
quasi hrutum animal et nulla raliene renitens, quo VERS.10. — Moriatur anima mea. (ID.) De se
voluit errore substravit ; sed ista angelum vidit prophetare videtur : sed secundum Ïitteram nec in
quem homo videra non potuit, et vidit, et delulit, Balaam, nec in illo Israël factura est, nec fieri po-
et locuta'.est; ut agnosceremus sub adventu magnî tuit, nec enim intra ipsos, sed ab ipsis mprtûus esl.
angeli, illam genlilem plebem nuitata durilie stolidi- (ID.) Moriatur anima mea morte justorum, etc.,
latisque natura solutis Deo linguis loculuram. usque ad : sed fides quoe per dileclionem operatur
(ORIG.hom. 14). Asina.cui Balaam sedebal, etc., (Gai. v).
usque ad major autem his charilas, quoe sola nun- (GREG.,lib. xxxm Moral., cap. 27.) Moriatur
quam cadit. anima mea morte justorum , el fiant novissima mea
VERS.29. — Respondit. Nimirum tanla cupidi- horum, etc "Multiintra Ecclesiam, elc., usque «diinde,
lale plenus ferebalur, ut nec tanti monstri miraculo Vultus ejus non sunt amplius in diversa mutait {I
terreretar, et responderit quasi ad bominem lo- Reg. i).
El fiant novissimamea horum, elc. (ORIG.)HOCin
quens; cum Deusnon asinoeanimam,-in rationalem .
naturam vertisset; sed quod illi placuerat ex illa B ] Magis, qui de Oriente primi venerunt adorare Chri-
sonare fecisset ad illius vesaniam cohibendam ; illud stum (Matth. n), potest intelligi, qui de génère Ba-
forte prasfigurans; Quia stulta mundi elegit Deus, ut laam erant per generis successionem, el per disci-
confunderet sapienles,pro spiriluali et vero Israël. plina; traditionem. Constat enimeosagnovisse stellam
VERS.58. — Ecce ndsnm* N-unquidaliud loqui quam prasdixerat Balaam in Israël oritaram
VERS.11. —Quid est hoc? Balac contra spem be-
polero nisi quod Deus, etc.-(.ORIG., hom.. 15.) Ba-
nedictiones pro maîedictionibus audiens, el ultra
laam in Scripluris nunc vitaperabilis, -nunc lauda-
non ferens, prophelanlis verba ihterrupit.
biiis ponitur, etc, usquead Balaam, illuminatus ab
illo Lucifero de quo dicitur : Et quomodo jcecidil .(ID.)Non vult amarus -rex benedictionem, sed
maledicla quasrit : est enim de cognatione illius cui
Lucifer qui mane oriebatur? (Isa. ;xry.) dicilur : Maiediclustu ab omnibus besliis terroe (Gen.
CAPUT XXIII. "
in).
VERS.7. — Yeni, inquit, et maledic mihi Jacob. Dixit £rgo Balac. Putatieum perterrilum «sraelis
{ORIG.hom. 15.)lnLalinissermonibus,_etc, usque multitudine, et ideo non ausum maledicere, et mii-
ad idooque dicit verbum Dei posilum in ore ejus. tationem loci sibi .prodesse.
VERS.8. — Quomodomaledicam. (ID.) Alia lilte- '" VERS. 13. — Yidere non possis. Démens putavit
ra, etc., usque ad et pronuntiandi auctoritas peri- Israelilicam .gratiam loci abjeeliône celari, nesciens
matur.
quia non potest qbscondi çivitas sup?qjmontem po-
Cui non malediserit Deus, Qui.tantum meritum sila.
désignât ejus cui maledicitur, et sententiam promit, VERS.!4. — Mdifieavit. Res profanis sacrificiis
quem non qualitas peccati, nec fallit affectas peccan- agebatur, et divinatio arle magica quoerebatur. Yo-
lis : homo aulem neutrum novit, et soepe conviciis lens tamen Deus abundare gratiam ubi abujidavit
aut injuriis provocatus maledicit. Ideo dicit Aposto- deliclum (Rom. v), adesse dignabatur, non sacrifi-
lus : Benedicite et nolile maledicere (Rom. xn), ut ais , sed in oecursum venienli. Et ibj dat verbum
convieiandi vitium resecetur. suum et mysteria, el futura pronunlial, ,ubjmaxime
VERS.9. — De summis, elc. Quasi, ideo non dé- fides et admiratio Genlilium pendet : ut qui noslris
bet maledici, quia alla et coelestis ejus vita. Nemo nolunt credere prophetis, credant divinis suis.
'-telligit eam, nisi ad eminentem scientiam ascen- VERS.15. — Sta hic juxta. Ad holocauslum suum
derit. stabat in idololatriasua positus, ideo magis cadebat :
(ORIG.)Alia littera, etc, usque ad consurgentes " surgere ergo videtur, qui magis ceciderat, cum ido-
cum Chrislo exercuerint super terram. lolalria stare videretur.
Vide, elc. Aclus Jacob, id esl aelivorum, viden- Non est Deus quasi homo, ut mentialur. (ORIG.,
tur ; contemplatio Israël, id est contemplalivorum, hom. 16.) Alia littera, etc., usque ad ne pervenial ad
tantum inlelligitur. Vel, in futura resurrectione eum vindicta malorum suorum.
Jacob, videbitur, id esl corpus Israël intelligitur, id YERS.19. —Dixit ergo, etc (ORIG.)Alia littera,
est, resurgentium anima et spiriius. etc., usque ad hoec vero a perfeclioribus secrelîus
Populus solus. Quia non est permislus coeleris adverlenda sunt?
hominibus, nec inter casteras gentes reputatus, cer- YERS:21. — Non esl idolumin Jacob. Alla trans-
tis nnbîlitalus privilegiis, observalionibus el iegili- lalio : Non erit labor in Jacob, neque videbiturdolor
mis suis, sicut irihus Levi non est perniista coeleris. in Israël, in futuro scilicet soeculo.
Populus solus ItabiiabU, etc. (ORIG.)Spiritualis (ORIG.)Non erit labor in Jacob, neque -videbitur
Jacob et Israël, etc., usque ad inter gentes ultra re- dolor in Israël, elc. (II Cor. xi). Futuroe vitoestatus
putabitur. denuntiatur, etc., usque ad et prophetas audiant
Quis numerare. (ID.)Alia littera, elc, usque ad el illos.
 42S WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 424
Dominus Deus, etc. (ORIG.)Alialillera, etc., usque A velatos oculos ejus esse, quia poluit videra quod
ad (qui luclatus est et vicit) accipiel. vidit.
Et clangor victorioe régis in illo. Admonitio piasdi- Cujus obluratus, elc. (RAB.)Quia in somnis clau-
cationis, qua in nobis rex, id est Christus, diabolum sis corporeis oculis angelico ministerio hoec vidit.
triumphat. Oculos vero mentis partira habet apertos, partira
VERS.22. — Deus eduxit eum. (ID.) Alia littera, clausos, qui mysteria futura agnoscil, sed errorem
usque ad transformabit corpus humilitalis nostroe non corrigit. Sic iniqui aliud scieniia, aliud moribus
conforme corpori glorioe suoe. agunt: aliud ore, aliud opère oslendunt.
Cujus fortitudo. Cujus? Christi. Cujus quidquid VERS.5. — Quant pulchra. (ORIG.,hom. 17.) Alia
est, nnum cornu est, id esl unum regnum, cujus littera, etc., usque ad ul neinora umbrantia, ut pa-
gloria est spiritualis Israël. Ipse enim ait : Paler, da Tadisi super flumina, etc.
illis ut sicut ego et tu unum sumus, ita in nobis unum VERS.fi. — Ut valles nemorosoe.(ORIG.)Alii, etc.,
sint (Joan. xvn). usque ad el in doclrina eorum quasi Incedenies per
VERS.23. — Non est augurium in Jacob. (ORIG., opaca nemorum delectanlur.
hom. 16 in Num.) Alia littera, etc., usque ad neque Ut hortijuxia ftuviosirrigui. (ID.)Alia littera, etc.,
divinatio in Israël. Sequitur : B usque ad in tabernaculo merito dicilur babil are.
In tempore dicetur Jacob, et Israeli quod perficiet Cedri. Dei scilicet, quoe suscipiunt pahnites vilis
Deus: id esl cum oporlet, cum expedit, etc., usque de Jîgyplo translate : in quibus requiescit ille fru-
ad quoe Moyses (his credo de causis) vocavit im- clus, cujus umbra opérait montes.
munda. (ORIG.)Alialillera, etc., usque ad et uovisshnum
In Israël. Qui per fidei puritatem et mundi tiara inimicum destrual morlem.
mentis videl Deum, nec ipsum Balaam reciperel, VERS.8. — Eduxit illum de. Deus eduxil eum ex
sed verbum quod Deum posuit in ore ejus respuere Egypte post morlem scilicet Herodis, unde: Ex
non audet. Nisi enim verbum a Deo essel, non illud JEgypto vocavi Filium (Osée. xi). Quod ex hoc loco
famulo suo Moysi procul absenli, cum Balaam hoec videtur assumplum et Evangelio inserlum vel de
* Osée propheta.
diceret, revelassel.
Posl morlem Herodis, vel, de soeculo, eduxit
VERS.24. — Ecce populus, etc. Alii : Ecce sicut
illum Paler ad semetipsum, ut viam faceret eis qui
catulus leonis exsurget, et sicut leo exsullabit. Calu- de hoc mundo ascensuri erant ad Deum.'
lus enim est, cum nuper geniti infantes ralionabiles
Cujus forliludo similis, etc. Omnia enim dasmo-
sine dolo lac accipiunl : leo autem exsultans, cum C num 1unum suum
vir perfectus deponil quoe erant parvuli. régna dejiciens, regnum quasi vere
unicornis fundavit in gloria : cornu enim regnum
(ORIG.)Alia littera, elc, usque ad dédit in se cre- significat.
deniibus nomen leonis, et catuli leonis. Devorabunt gentes', etc. (ORIG., ubi supra.) Edet
Erigetur. Erigendum dicit populum futurum, de génies inimicorum suotum, el crassiludines illorum
eo enim quoevidebat, dixissel, erectus esl. medullabil, elc. Gentes scilicet, etc., usque ad qui
Noii accubabit. (ORIG.)Alia littera, etc., usque ad inlelligibilis el sanctus esl, el unus et multiplex dici-
et ut leo exsultans. lur el sublilis.
Cumque duxissel. (ORIG.)Et assumpsil Balac, etc., El perforabunt sagillis. LXX : El jaculis suis sagit-
usque ad et déserta sunt Deo negotia. tabunt inimicum. Christus enim verbis suis vieil dia-
Mdifica mihi hic. (ID.)Quoesacrificant gentes, etc., bolum (Matth. iv), et omnes contradicentes superat
usque ad qui fidem Christi non recipiunl. et confringit : omnis1enim qui peccal, inimicus ejus
CAPUT XXIV. esl, dum peccat ; si autem verbis Dei confixus pec-
cata sua agnoscens corapungatur, el ad poenitentiam
VERS. 1. — Cumque, etc. (ORIG.)Cum nullum conversus, jaculis ejus confixus dicilur.
D VERS.9. — Accubans dormivit ut leo, etc. Si ni-
doemonuin,etc., usque ad el unumquemque in or-
dine suo resurrectionis gloriam adepturum. lellexisti quanlam requiem habeal iter sapientioe,
Nequaquam abiit. Id est non stullis sensihus, sicut quantum gratias, quantumque dulcedinis, noli dissi-
solebat in mullis animalibus et pecudibus, Dei con- mulare, noli négligera, aggredere iter, nec eremi
siderabit voluntatem : sed agnoscel quia neque de soliludinem perhorrescas; habitant! enim in hujus-
bobus cura est Deo, neque de ovibus, neque de avi- modi tabernaculis occurril manna coeleste, et ange-
fous, aliisque animalibus (I Cor. îx; Rom. xv), sed lorum panem manducabis (Exod. xvi). Incipe lanlum
quoe de eis scripta suiit, propter homines inlelliget cilo, in consortium tuum venient angeli, quos signi-
scripta.* ficant cedri.
VERS.2. — Irruente in se. (AUG., quoest. 51 if Quam susdlare nullus audebit ; Lxx : Quis susci-
Num.) Et factus est spiritus Dei super illum, id esl tabit eum ? Nunc enim a Pâtre suscitalus dicilur .
super Balaam, etc., usque ad el mulla similia. nunc ipse lemplum corporis sui suscitare se dicit
VERS.3. — Dixit Balaam. (ORIG.,hom. 17.) Dixit (Joan. n), ideo quasipercontantis significatur affectas.
Ba'aam filius Beor, etc, usque ad et ideo dicit re- Qui benedixeril. Qui henedicunt, Christo benedi-
 MS CL0SSA ORDINARIÀ.— LIB. NUM. - - 4$6
cunt in communionem paternoe benedictionis as- iA tium introierit, tune ostendent, tune bealifieabunt,
sumpti. Qui autem maledicunt maledicti sunt. Judoei modo blasphémant. Sed tempus quo hoecfutura sunt,
qui maledixerunt Christo, lacrymabiliter maledicti longe est et in fine soeculi.Ideo ait: Ostendam illi, id
sunt. Quid enim posset illis evenire qui maledicunt est populo, qui tune salvabitur, sed non modo.
sapientioe, etveritati et vite, nisi, ut ab his omnibus Non modo, cum ista loquor : Quia ubi venit pie-
exsuies jaceant ? Hoec enim omnia Christus est niludo temporis misiï Deus Filium suum (Gai. iv).
{Joan. 9). Orielur Stellaex Jacob. (ORIG.)Debac Stella,-etc.,
Qui maledixeril tibi, in malediclione reputabitur : usque ad ut utrumque evidenler prophetatum ap^
Imiusque Balac contra. (ORIG.)Ego puto quod non pareat.
solum maledicit Christo, qui sermonem adversus Et percutiel duces, principatus et poteslatesaffigens
eum profert maledictum ; sed eliam qui sub nomine cruci (Col. n). Aliler non potest salvare Moabitas,
Christiani maie agit turpiter vivit, et inhonestis ver- nisi prius vaslasset duces impietaiis.
bis autfactis nomen ejus facit blasphemari. Sicut Vastabitque omnes. (ORIG.)Et proedabilur omnes
non'solum Deum benedicit, qui sernionibus solis, sed filios Seih. Iste est Selh filius Adam, etc., usque^aa
et qui aetibus, vila et moribus facit nomen Dei be- de morte revocavit ad vilam.
nedici. 1 Et erit Idumoea nossessio ejus. (ID.)El eril Èdom
B
VERS.11. — Dominusprivavit le honore disposito. hoeredilasei, Esauinimicus ejus, elc. Edom idem est
Ostendit Dominus quia etiam Balac-intellexit non qui Esau, etc., usque ad per obedienliam spiritus
jam dasmonum ministerio decipi Balaam, sed Dei consors futuras hoeredilatis-existet.
virtute ad meliora transferri. VERS.18. — Israël vero forliter aget. (Id.) El
VERS.15. — Non potero prcelerire sermonem Do- Israël fecit in virtute. Quia scilicet tune Edom, etc.,
mini Dei niei, ut vel boni. Seiens Balaam quod non risque ad qui potest animam et corpus perdere in
sibi per ministres solitos responsa deferrentur, sed géhennam.
~
ab eo qui habet omnium potestatem, recte videtur Et perdat reliquias civitatis. (ID.)Perdel liberatuni
prôlestatus se non posse proeterire verbum Domini, de civitate, elc, usquead cui-si csmmorimur, eliam
vel proferre aliquid boni vel mali ex ore suo. Qui convivemus (II Tim. n).
enim loquitur, non potest sacrifiais vel muneribus VERS.20. — Principium. Non hoc ad historialem
permutari, apud quem non est transmutatio, el ideo Amalecreferai potest: non enim primus erat anti-
non potest sacerdos mercede mutari, ubi Deus mu- quilate; sed ad spiritalem, qui declinando populos a
neribus non movetur. Discessurus tamen Balam in- Deo et faciendo genliles ex Dei culloribus, Amalec
'
cipit iterum prophetarc Et dicit : Consilium do G nominalur. Et initium gentium dicilur, quia initium
tibi, etc. dédit, ut homines fièrent gentiles mutando gloriam
VERS.14. —Dabo Ubi consilium(ORIG.,hom. 18.) incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis cor'ru-
Veni, consiliumdo tibi, etc., usque ad tanquam qui ptibilis hominis : ut enim in populo Dei Chrislus est
vere videns sit et vere audierit. initium, sic in populo qui déclinât a Deo, et genlilis
VERS.15. — Dixit Balaam. (ID.) Balaam filius efficiturAmalec.
Beor,_etc., usque ad quoe pro utilitate concessa (ORIG.)Initium gentium Amalec, etc., usque ad el
sunt. omnis secla quoea Deo populumdéclinât, exponatur.
(GREC, lib. xv Moral., cap. IIS,.)Dixit homocujus VERS.21. — Vidit quoque,etc. (ID.) Alia littera,
obluratus est oculus. Nescit impius mala quoe facit, etc., usque ad et discant non blasphemare.
nisi cum pro eispuniri coeperit. "Consilium Balaam . Non videtur Cinoeumvalde culpabililer nominare,
contra Lsraelitas proebuit, sed post in poena vidit cui dixit Saul : Discede de medio Amalec et non per-
quidprius ex culpa commiserit. Electi autem quia ne cutiam te, quiafecislimisericordiam Israël, etc. (/ Reg.
peccare debeant, proevident : oçuli eorum ante ca- xv.) Hujus rohustam est habilaeulum, si ponat in
sum patent. Inîquus vero post casum oculos aperit, j» pelra, quoeest Chrislus, nidum suum.
quia post culpamjam in poenaconspicit, quia malum (RAB.)Cinoeus,etc., usque ad et omne quod pi'oe-
debuit vitare quod fecit. terit cordis volatil transcendunt.
(VERS.16. — Qui cadens apertos habel oculos. VERS.22. — Eleclus. Electi de numéro sapientum,
Saspemalusoeternajudicia admiratur, proedicationem vèritatis inquisilores vita vivunt perpétua; unde:
coelestis patrioe cum audit, diligit, et opéra divinoe elucidanlme,uitamoelernamhabebunt (Eccli. xxiv).
disposilionîsobslupescit. Jacens ergo miracula con- Assur. Diabolus scilicet, cui hasreiici traduntur
sidérât, quia Dei polenliam sciendo pensât, sed vi- dirigendi eteorrigendi.
vendo non amat. VERS.23. — Parabola. Saspe parabolice loqui di-
VERS.17.—Videbo eum,sednonmodo.Alialittera : citur, ne quid in his non quasi parabolam , sed se-
Ostendamei, et nonmodo. Bealificabo et non appro- cundum Ïitteram accipiamus.
pinquat. Hoecad illos quorum personam gerit refe- Quis. Tara felix, qui hase vidéat, sentiat, Intelli-
runtur. Quia doctores legis et scriboe ostendunt; gat, et credat, quod hoecita fecerit Deus.
Christum in lege et prophelis promissum, sed non Quando isla. Cura scilicet orielur Stella ex Jacob,
modo; id est quando venit, sed cum plénitude gen- surget homo ex Isroe-l, et delebit Amalei, et semeii
PATROL.GXIII.
427 WÂLAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARSi. — ' THEOLOGICA. 428
peribit. Id est, cum veniet Christus et cultum idolo- A peccata quoe committimus, etc., usque ad prasdicens
rum destruet, et doemonum polestafem subjiciel. quia vincula el carceres maneant eum ibi.
VERS. 24. — Veulent. Videtur significare quod (ORIG.)Fortassis referuntur hoec ad angelos, etc.,
animabus sesfris.
juxta incarnationem Domini venianl Romani, Âssy- usque ad ralionem reddituri pro
rîos, Hebroeos et omnes orientales superaluri, et (ID.) Populus peecat, etc., usque ad .ante quem
tandem regnum perdituri, secundum statuam Da- nihil potest abscondi, nihil obscurari.
nielis (Dan., H) ; vel quod in adventu Christi in fine (ABC, quoest. 52 in Num.) Et dixit Dominus, ete.9
Hdei satis evidenter ostendit.
temporum, quod pars occidenlalis significal, omnia usque ad prudentium
régna mundi gladio spiritus, id est, verbo Dei su- VERS.7. —.Qwod cum, etc (ORIG.)Hoec oedifica-
ad et propilius
perenlur, et in tempore Anticlirisli cessel prasdicalio verunlpriorem populum, etc.]usque
Evangelii. nobis liât Deus per verum Phineem Dominum no-
slrum Jesum Christum.
(ORIG.) Alia littera, etc., usque ad ei super om- "
\Arreplo pugione. |Significat per crucem Christi non
nem virtalem inimici.
solum idololalriaml, sed et omnem carnis affectum
Hebroeos. Hebroeus est qui de ^Egypto transit ad vel concupisceutiam perimi, et sic Deum placari.
terram promissionis, de tenebris ad lucem, de morte 8 VERS.9. — Occi'sisunt viginti quatuor millia. Quia
'
ad vitam : sed non sine magno certamine potesl ob- lumen veritalis et justitias relinquentes, coecitatem
tinere; aflligit ergo et affiigitur, coedit adversarium idololatrias et fornicationis amaverunt, solisoeterni
el coeditur. Affligunt ergo Assyrii Hebroeos, id est, lumine privati, mortis tenebras incurrunl. Visibilis
populum Dei, sicut affliguntur ab eis. enim sol viginti quatuor horis orbem illustrât, et-suo
Etiam ipsi peribunl. (ID.) Et ipsi pariter peribunt. ambiiu noctîs tenebras fugat; sic et Christus ad fu-
Non cum Hebroeis scilicet, sed pariter, etc., usque gandas peccati tenebras per apostolos et nropbelas
od.quos deeeptio diaboii deduxit in mortem. mundum illustrât.
VERS.25. — Surrexitque. (ID., hom. 20.) Quia Ba- VERS.15. — Paclum. Quisquis zelo Dei compun-
laam Dei virtute GOnstrictas, etc, usque ad rex vero elus carnis stimulos contemnil, comprimit; velsub-
Balac continuo consilioparuit. jectos, ne l'asciviant, corrigit, sempitemum sacerdo-
tiuai acquirit,pertinens ad eumdera, de quo dicilur^
CAPUT XXV. Tu es sacerdos in oeternumsecundumordinem Melchi-
VERS.1. — Orabatur, etc., in Selim. Interpreta- sedech (Psal. cix), 'cum quo oeternum regnum possi-
tione Hebraicorum nominum, DW Sittim invenimus _, débit. Interpretatur autem Phinees ore parcens, vel
in lingua nostra responsionem vel refutationem ore requievit, vel oris augurium : Eleazar, Deus
dici. Applicuit ergo Israël ad responsionem vel refu- meus adjutor, vel Dei adjutorium^ Aaron nions for-
tationem , non bene applicuit. titudinis, vel nions fortis. Quoenomina congrue proe-
dictum sensum exprimunt : qui enim se ore continet
(ORIG., hom, 20 in Num.) Ipsa hisloria nos oedifi-
cal, etc., usque ad mendacio et omnibus malis, ne prava loquatur, et mysteria coeleslia exponit au-
cum.quibus nnum corpus efficitur. ditoribus, per Dei adjutorium pium laborem expions,
VERS.2. — Gomederunt. Quasi, etiam de his quoe ad montera fortiludinis,id est Christum, féliciter as-
immolata sunt idolis comedunt, quoe - exsecrabilia cendit.
sunt apud Deum. Quis enim consensus templo Dei Erat autem, elc (RAB.in Num.) Israelita qui for-
cum idolis ? nicatus est cum Madianitide, etc.,- usque ad ubi
""
cruciatur die ac nocte usque ad novissimum qua-
(ORIG.)Ait Apostolus, etcT, usque ad et qui eum drantem.
reeipil, idolis immolata manducal.
Et adoraverunt deos eorum. Nota ordinem : malos . - CAPUT XXVI.
servos primo concupiscenlia decipit, inde ingluvies, VERS.i. — Postquam noxiorum, etc (ORIG.,hom.
postremo captivât impietas, cujus merces exsolvilur " 21 in Num). Quia illi qui primo asciti fuerant pro_
fornîcalio. peecato ceciderunt, etc., usque.ad his autem cuncta
(ORIG.)Salomon cum esset sapientissimus, etc., quoepromillunlur impleta sunt.
usque ad, Adolescenlularum noh est numerus, una ta- VERS.2. — Numérale omnem. Iterum populus nu
men est columba mea. meratur et Levitoe, ut injerfectisprimis carnalibus,
VERS.3. — Initiatus esl Israël, etc. Consecratus novus populus Dei eensealur, qui per Jordanis bapti-
esl, scilicej, .mysteriis idoli, quod apud Madianilas smum transeat, et coeleslis hoereditatis repromissio-
proecipue a mulieribus colitur, et esl species turpitu- nem aecipiat. <
dinis, sed scriptum vixreperitur quoe, vel qualis sit, VERS.53. — Islis dividelur terra. (OEIG.,ubi su-
vel cujus formas, forte ne auditorem polluât. Cum pra.) Reprobatur prior populus qui est in circumei-
«rgo multe sint lurpitudinis species, una Beelphegor sïone, etc, usque ad et meroe divinitatis capacesper
dicitur. Omnis ergo qui turpe aliquid committit, in puritatem effecti.
aliqua turpitudinis specie Beelphegor consecralur. (ID.) Terroe hujus divisio, etc., usque ad sed illius
(ORIG.)-Et inhialus est Beelphegor, etc. Per "omnia <quoeurbibus eontigua est.
 429 GL0SSA ORDINARIA.— LIB. NUM. 430
VERS.54. — Pluribus majorent. Ut scilicet minie- A VERS.12.—Ascende in montent,elc. (ID.,hom. 22.)
rosior tribus majora spalia lerroe sortiatur: quoemi- Vide quomodo qui perfectus et bealus est, etc., hsque
nor autem fuerit, hominum numéro minorem. ad Ille ergo solus débet requiri, qui peccatum non
Unus justus, secundum quod Deo"acceptas, pro fecit.
pluribus habetur ; unde : Per unum sapienlem habi- (ID.) Mors Moysifinis legis, etc., usque ad id-est,
tabitur civitas, tribus autem iniquorum desolabitur ; sub velamenlo. Patris et Filii el Spiritus sancti re-
"etunus justus pro totomundo. Iniqui autem, elsimul- quiescet anima nostra.
ti sint, exigui et pro nihilo ducuntur apud Deum (Ec- VERS.14.— Quia offendistis,etc. (Auc, quoest.53
cli. xn). Esl ergo mullitudo laudabilis ; unde Abra- in Num.) Eam causam mortis Moysi dicit Dominus,
hoequem eduxit foras, ait : Respice coelum'si potes quam et fratris ejus, quia scilicet non sanctificave-
- dinumerare stellas, ita erit semen tuum, etc. (Gen.xv). runt eunfcoram pojralo ad aquam conlradictionis, id
In quo nolandum quia juslus in interioribus semper est quia dubitaverunt quod dono ejus posset aqua de
consislil, quia in abscondito oral Palrem, et omnis pelra profluere.
gloria" filioerégis, id est, regalis animoe, intrinseeus Mystice autem significatur, quia nec vêtus sacer-
est : sed Deus educîl eum foras,. cum res postulat dolium, cujus personam Aaron gerebat, nec ipsa
el rerum visibilium ratio. j lex, cujus personam gerebat Moyses, inlroducunt
VERS.55. — Ut sors lerram. Per sortem proecipi- populum Dei in terram asternoe hoereditatis : sed
tur dividihoereditas, sed video ipsummel Moysencui Jésus, in quo significatur Christus, id est gratia per
isla mandantur, non.sorte dividere hasreditaleni Ru- fidem. Et Aaron quidem ante defunctus est quam
-ben, Gad, et diniidias tribui Manasse (Josue xv) -: Israël in aliquam parlera lerroe promissionis inlra-
Jésus quoque Nave, extra sortem dat boeredilatein ret : -Moyse autem adhuc vivente capla est terra
tribui Judaset Caleb et tribui Ephraim, et dimidias Amorrhasorum etjpossessa, sed Jordanem cum eis non
tribui Manasse. In coeterissors miltitur : unde puto, transiit. Ex aliqua enim parle-lex observatnrin'fide
quod in coelestihoeredilate aliqui non venient ad sor- Christiana. Ibi enim sunt etiam proecepta quoeusque
tem, neque cum coeteris (quamvis sancti sint) nu- hodie Christiani observare jubentur. Sacerdolium
merabunlur, sed erit egregia eorum hoereditas, sic- vero illud et sacrificium îiullam partem tenenl hodie
^t fuit Caleb, et tribui Judoe, el Jesu filio Nave. Sic- fidei Chrîstianoe, nisi qudd in umbris futurorum
ut enim cum adepla Victoria dividuntar , spolia, acta et transaeta. Cum vero ambobus fratribus, ut
egregii bellatores cum coeterisnon ducuntur ad sor- apponantur ad populum suum dicilur, niauifeslum
-tem, sed oplima quasquevirlutam merito percipiunt, .__est non esse in illis iram Dei, quas séparât a pace
coeteri sorte uluntur jure victorioe : ita videtur mi- C oeternoesocietatis. Unde patet non solum officia, sed
hi Christus Dominus meus facturas. Rlis enim proe- el mortes eorum signa fuisse futurorum, non sup-
cipuos et sublimes decernet honores, quorum facta "plicia indignationis Dei.
magnifica et sublimes cognoscil virtutes, unde ait : Provideat. Nota, non elegit filios, non nepoles,
Voto, Paler, ul ubi ego sum, illic et isli mecum sint. nec rogat ul eonstituanlur duces : Dei judicio ele-
(Joan. xvn). Et alibi, Sedebilis el vos super duode- ctionem commitlit.
cim thronos,judicanies duodecim tribus, etc. (Matth. YERS.16. — Provideat Dominus Deus. (ORIG.)
xix). Et alibi, Sicut tu in me, Pater, et ego in le, ita 1 Recessurus de soeculo,etc., usque ad ut possint eum
et isti in nobisunum sint (Joan. xvif). Hoeeomnianon audira filii Israël.
sorte descendrait, sed dileclionis prasrogativa. Spiritus. Sanctus scilicet. Non enim de spirilu ho-
YERS.65.—Nisi Caleb^filiusJephone, et Josue filius minis hoc dicerel, quem nullus erat qui non haberel.
Nuit. (ISID.) Sexcenta miliia armatorum de Egy- Jubetur tamen manus ei imponere, ne quisquam
pte dicuntur egressa, et duo tantum in terram pro- quantalibel pollens gratia sacramenta consecrationis
missionis ingressi. Multienim per baptismum ad fi- audeat recusare.
dem transeunt-, sed ad coelestem patriam paucissimi VERS.20. — Et dabis. (ISID.in-Num.) Jésus suc-
per"eniunt, secundum illud : Multi enim sunt vocati, D cedit Moysi, etc., usque ad et remissionem peecato
pauci vero electi (Matth. xx). Duo tantum ingrediun- rum, etc.
tnr, propter eos qui ex utroque populo coeleste re- Et partem glorioe.Quasi, faciès eum socium glorioe
gnum adipiscuntur, vel qui per actionem et contem- tuoe: non enim res hujusmodi quasi partiliter divisas
plationem ad asternam beatiludinem prasdestinan- minuuntur, sed totoesunt omnibus, totoesingulis, qui
tur. earum habent societatem.
CAPUT XXVIL Ut audiat, etc. (ORIG.,hom. 22.) Si sacrificia et
instituta legalia usque in prassens mansissent, Evan-
VERS:6. — Da eis. (ORIG.,hom. 22 in Num.) Da- gelii fidem exclusissenl. Erat enim in illis màgniludo
bis ei possessionem, etc. Hoec secundum historiam et reverentioe plena religio, quoeprimo aspeclu sta-
etc., usque ad recle ergo loculas sunt filioeSaphaad. pefaceretintuentem. Quis enim videns sanctuarium,
VERS.8. — Homo, cum mortuus fuerit absque allare, sacerdotes sacrificium consummantes, el om-
filio, elc. (ID.) Supponitur lex de successione, etc., nem illius rai ordinem, non puiarel plenissimum
usque ad non perdet mercedem suam. huric esse ritum quo Deus coleretur creatôr omnium?
 4SI WALAFRIDI STRAB^FULD. MON. 0PP..PARS I. — THEOLOGICA. 432
Sed gratias adventui Christi, qui illa destruit quoeA sentent retributionem quasramus,sed omnium bono-
/ magna videbantur in terris, et eultu Dei a visibilibus rum datori Deo per omnia placeamus, et oeternoevite
ad invisibilia transtalit, et a temporalibus ad oeterna. retributionem mereamur.
Sed ipse Christus auras requirit quoehoecaudiant, et , VERS.16. — Mense. (ORIG.,hom. 25 in Num.)
oculos qui hoecvideant. Quarto loco ponilur inler festivitates, etc, usque
VERS.21. — Pro hoc, etc. Moraliter instruimur, ad et diem fesluni agit cum Deo et angelis ejus.
ut quisquis accipiat potestalem in populo secundum VERS.17. —Quintadecima die. (ID.) Sequitur Iraîc
magislerium divinoe legis (quoein sacerdotis -officio continua .festivitas, etc., usque ad efficitur nequior
maxime commendatur) vitam suam et subdilorum et delerior. ,
ordinel atque régal. (ID.)Omnes qiû^imbuendi sunt altioribus discï-
plinis, etc., usque ad sacrificiis spirilalibus in pu-
CAPUT XXYIIl. rificatione mentis oblalis.
VERS.1.—Dixit quoque.(ORIG.,hom. 23 in Num.) VERS.26. — Dies eliam frimilivorum quando
Alia littera, etc., usque ad qui putat aliquid se Deo offerelis novas frùges, elc. (ORIG.)Sexta feslivitas
prasslare velut indigenli. dicitur novorum, etc., usque \ad bonitatem, man-
(ID.)In diebus feslis meis. Habet Deus dies festos B suetudinem et similia.
suos, etc., usque ad ubi adhuc nulla sunt peccata, XXIX.
JCAPUT
dies festos meos dicit. VERS.1. — Mensiseliam seplimi. (ORIG.,hom. 23
VERS.5. — Hoec sunt sacrificia. Quasramus ergo in Num.) Sequitur festivitas septimorum, etc.,
usque
diligenter, elc, usque ad sed sunt alii dies fesli his ad quem posuit iDeus propitiatorem in sanguine
qui non possunt indesinenter immolare sacrificium suo, per fidem.
castilatis.
— (ORIG.)Ullimus dies festus, etc., usque ad, Cum
VERS.9. Die aulem Sabbali. (RAB.in Num.) -autem venerit
quod perfectumest, evacuabitur guod
Secunda ergo feslivitas est, elc, usque ad qui sacer- ex parle esl (I Cor. xtn).
dos esl in asiernum secundumordinem Melchisedech
(Hebr. v). CAPUT XXX.
Et duas décimassimiloeoleo conspersoe.(RAB.)Hoec VERS.5. — Si quis. Animoequoe in perfectum vi-
offert qui spiriluali gratia repletus scientiam duorusa rum occurrit, nemo dominatur in volis, sed liber-
lestamentorum, docente Spiritu sancto, verbis et tatem suam habel in illis.
exemplis docet auditores suos, non pro teraporali (ORiG.,/io!B.24wAT«m.)Yotorumlexponilur,etc,
G
lucro, sed pro vitoeoeternoeproemio. usque'ad ul facias lanlum quod perlinet ad diviuum
VERS.11.— In Kalendis.Id est in neomeniis, cum cullum. i
Ecclesia vel quoelibet anima soli juslilioe sic propin- {ID.)Animaruni, quoe in Ecclesia Dei sunt, etc.,
quat, ut unus spiritus cum eo fiât, et per ipsum in- usque ad nec necesse sit nobis sub lutoribus et pro-
novata veterem hominem abjiciat. icuratoribus derelinqui a Pâtre.
(ÎD.) Tertia feslivitas neomenioedies, etc., usque Juramenio conslrinxerit, etc (Auc, quoest.56 in
ad innovala jugulai. \Num.) Non hoc ad omnem, etc., usque ad sed per
Vilulosde armento. Potest in duobus vilulis jucun- volum ipse sibi efficitnon licere.
ditas boni operis in anima vel in corpore signari : YLRS.4. — Mulier si, elc. Id est, si femina, et
quoe secundum duo Tesiamenla offerlur Domino in adhuc tenera fuerit anima, cui vir, vel pater domi-
duobus proeceptis charilatis. natur in votis : inon semper in ipsa est culpa, sed
Arielem unum. In ariele regimen disciplinasforte interdum redit ad viros vel parente=.
et immobile secundum unilatem fidei calholicoe. Etjuramentum; LXX: Et definilionesquas definivit
Agnosanniculos septem. Siniplicitalem et niansue- adversus animam suam. Non quod lalibus volis no-
ludinem morum pro coeleslirequieper gratiam septi- p. ceant animoe suoe: sed adversus animam, dicitur
formis Spiritus. adversus animalem delectationem, sicut ibi : Affli-
VERS.12. — Et 1resdécimassimiloe.Hoecoffert qui gelis animas vestras.
scientiam spiritualem in sanclas Trinilatis fide, oleo (AUG.,quoest.67) Merito quasriturinhocloco eliam
lastilioeilluminatus exhibet eum bono opère. de vota virginitatis : mulieres enim, eliam virgines,
Et duas décimas. Hoc facil, qui decalogum legis in in Scriptura soient appellari; et videtur Apostolus de
duobus proeceptischarilatis ad suam etproximorum paire loqui, cum dicit : Servel virginemsuam, el det
utililalem stadet converlere, et sic tolam vilam suam virginem suant J etc. (I Cor. vu). Hoc modo, nu-
in suavem odorem Domino dedicara. ptMHiubinonnulliinlellexeruni virginem suam, id est
VERS.13. — El décimant decimoe,etc., per agnos virginiiatem suain : nulla tamen hoc simili Scriptura-
singulos. Hoc fit cum simplicitas morum secundum rum loculione demonslrant, cum sit inusilatissima.
Scripturarum regulam gratia Spiritus sancli coopé- VERS.6. — Nec obnoxiatenebitur.LXX : Dominus
rante instituitur et ornatur. Bene autem hoecomnia mundabit eam, quia abnuit paler ejus. Id esl mundanî
in holocaustum Domino jubenlur offerri, quia hoec liabebit, el judicabil, sicut dicitur : Mundabit eum
agere debemus, non ut humanam Iaudem, vel pras- sacerdos, et mundatione non mvndabis reum {Levit.
*** GLOSSA ORDINARIA.— LIB. NUM. 454
de praslio : viri aulem virtutis
xm). Id esl non dices mundum eum qui immundus A qui revertebantur
est. sunt, qui ad bellum procedunt, qui in agone eon-
VERS.7. — Si marilum. Id [est, si adulla et viri- lendunl, etab omnibus se abstinent; alii vero non
potens fuerit ad concipiendum semen verbi Dei, et viri sunt virtutis.
doetrinoe spiritalis capienda -sécréta ; unde : Volo VERS.22. — Aurum. Tempus helli est in hoc
aulem omnes «osuni niio virginem castam exhibeie mundo contra nequitias spiriluales et concupiscen-
Christo (LfCor. xi). tias carnales. Spectal nos angelorum chorus, et vir-
(AUG.quoest.59) QuiaDominus mandavil, etc., us- tutum coelestium pia erga nos pendet exspectalio,
quead cum ipse Deushoc proeceperit, el hoc voluerit. quando vel quomodo de praslio reverlamur, quis
VERS.11.—Uxor in domo. (AUG.)De illa prius plus afferat auri vel argenli, quis lapides preliosos
dixit, quoe in domo patris sui vovit, etc., usque curîose intuetur. Requirunl etiam qui deferunt ses,
ad sic tamen, ut non nisi rationi molio illa con- qui ferrum, qui plumbum,vel vas ligneum, vel ficlile
sential. aut aliquid hujusmodi magnasdomususibus necessa-
CAPUT XXXI rium. Secundum ergo ea quoe quisque detulerit,
mansionis ei meritum deputabilur. Probanlur tamen
VERS.2. — Ulciscere prius. (ORIG.)Scandala fi- B hoecomnia, alia per ignem, alia per aquam uniuscu-
liis Israël Madianitarum tergiversatione acciderant, jusque opus quale sit' ignis "probabit.'
etc, usque-ad ubi recte ambulanli deceptio adpec- Et lavabilis, elc. (ORiG.,«6isupra.)Vides quomodo
candum subj:citur. purgalione indiget omnis qui exit de praslio hujus
Et sic colligeris. Novissime inquit : Apponeris ad vitoe,etc., usque ad ul mundus ingredialur civitalem
populum tuum, elc. Hoc conlra Samarilas, qui ne- Dei.
gant resuireclionem mortuorum,nec fidem futuri soe- VERS.27. — Qui pugnaverunt. (ORIG.,hom. 26 in
culi recipiunt. Nemo enim apponitar ad eos qui Num.) Sunt quidam in populo Dei, etc., usque ad
non sunt : constat ergo esse aliquem populum cui tanlo proeslanlior esl numerus quingentorum quam
Moysen dicit esse apponendum. -quinquaginta.
VERS.4. — Jl/i//e viri de singulis, etc. (RAR. in (ORIG.)Differentias esse profeclus et meritorum
Num., tom. II.) Adverte divinoe virtutis magnifi- in populo fidelium, .elc, usque ad Calenuloevero
centiam, etc., usque ad talibus enim armis instru- verbi et doetrinoe connexiones significant.
eli diabolica castra fugabimus. ' VERS.50. — Depreceris. (ORIG.)Ad propitiandum
YERS.8. —Et reges eorum, etc. (ORIG.,hom. 25 Deum pro nobis, etc, usque ad pro quibus solis de-
in Num.) Interficiuntur reges Madianitarum, etc., G cet eum propitiari.
usque ad factus est-nobis a Deo justilia,. el pax, VERS.51. — Susceperuntque.Alia littera : Et acce
et redemplio. pil Moyseset Eleazar sacerdosaurum ab omnibus tri-
Balaam quoque.Patet consilio Balaam subornalas bunis et cenlurionibus, et inlulit illud in tabernacu-
esse mulieres Madianitarum quoe deciperant Israël ; lum testimoniimemorialefiliis Israël coram Domino.
unde hic velut auctor sceleris interficilur. Nota quia quoe dicuntUr, non ad conspectum visi-
(ORIG.)Dictum est superius, quod Balaam rediit bilem, sed ad mentis memoriam referunlur. Beatus
in locum suum. Sed forte reversus est, quamvis énim est qui recordatur se aliquid boni operis
Scriptura non dixerit : vel forte in locum suum re- fecisse coram Domino el oblulisse munera bene-
diit ab eo loco ubi sacrificia faciebat, in eum scilicet placita Deo, virtutes scilicet animi et ornamenta pie-
locum, ubi tanquam peregrinus habebat hospitium ; tatis.
non enim dictum est in domum suam, aut in pa- CAPUT XXXII.
triam suam. De Balac aulem 'dictum est, ad semet-
ipsum. Id est, ubi tanquam dominus habitabat. VERS.1, — Filii aulem Ruben, elc (ORIG.,honÛ
Cur feminas. (RAB.)Mystice feminam in proedam 26 in Num.) Omnia quoe dicunlur non solum ex ser-
de bello revertens servat, etc., usque ad, ut quoe mone, qui dicitur, pensanda sunl, sed ex persona
Deo placita sunt desideremus, et perficere sludea- dicentis, etc., usque ad sedper Moysenhoeredilatem
mus. extra Jordanem accipiuut.
VERS.16. — Ad suggestionem. Hic evidentius VERS.4.— Terra quam percussit Dominus. (GREG.,
oslenditur ipsius Balaam suggestione mulieres sub- lib.' XXVIIMoral., cap. 10.) Sunt multi in Ecclesia
ornalas fuisse. qui parvuliesse despiciunt, etc., usque ad dum Iran-
(ISID.)Non dubilavit Balaam, oblata copia femi- sitoriis excoecanlur.l
narum, fdrnicationis ruina Israelilas collapsuros, Jumento plurima. (ORIG.) Jumenta et pecora muîta
quia concupiscibiles animoe eorum partes sciebat sunt, etc Prior populus, etc., usque ad qui est terra
esse corruplas : ita doemonesunumquemque perten- promissionis inlrare.
tanl, illis affeclibus animoelaqueôs tradentes quibus YERS.29. — Si transierint filii Gad et filii Ru-
nos senserint oegrolare. ben, etc. (ORIG.,hom. 26.) Alia littera, etc, usque
VERS.21.— Eleazar. Nota quod Eleazar non ad ad sed quoesursum est, et libéra, et maler omnium
omnem populum, sed ad viras virtutis loquitur, nostrum est.
455 , WALÂFRID1 STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. - THEOLOGICA. 456
CAPUT XXXIII. A, celebratum cum lexidata esl : et post hoecnusquam
geri nisi in terra promissionis.
VERS.1.— Hoesunl mansiones, etc. (ORIG.,hom. (ORIG.)Hic ordo' et distinctio mansionum valde
27 in Num.) Diversas creavil Deus ciborum diffe- necessaria est, etc., usque ad proficiscitur ex Soc-
rcutias, etc., usque ad aliam vero; qua post resur- coth, et applical in Ethan.
rectionem ascensura ad coelos, non subito nec im- Manu excelsa. Ubi non est humanum opus, neque
portune condescendit, sed per mullas mansiones, in lerrenum, sed divinum, ibi excelsa manus nomina-
quibus singulis lumine sapientioe illustrata ad ipsum lur : per manum enim opus inlelligitur.
palrem luminum perveniat. ' VERS.4. •—Et in diis eorum. Omnes dii gentium
Per lurmas suas. Septuaginta sic : Cum virtute doemonia. In quibus faciet Dominus vindictam in
sua, Christo, scilicet, qui esl Dei virlus et Dei po- die judicii. Facit et nunc, cum qui ab illis deceptus
tentia. Cum ipso ergo ascenditur, qui ad nos descen- fuerat, utidola coleret, per verbum Domini conver^
dit ut ascenderemus. Qui enim descendit, ipse est qui sus Deum colil; v^elcum fornicator ad pudiciliam
ascendit, etc. (Ephes. iv). Unde : Tecum descendant converiitur, el se errasse déplorai, ipsius poeniten-
in jEgyptum, etc. (Gènes, XLVI).Ideo, non erat in lioe lacrymis uritur doemon; vel de superbia adiiu-
tribubus eorum infirmus. '
Il niilitatem, de luxuria ad paraimoniam. Quantîs eos
In manu Moysi et Aaron quas descripsit, etc. pulas agi tormentis, si quem videant vendere omnia
(ORIG., ibid.) Non enim tantum scientiam "legis et sua, et dare pauperibus, el tollere crucem suam,
fidei, etc., usque ad unum enim opus ulriusque el sequi Christum : vel cum viderint fraudis suoe
manus esl, et una perfectionis expletio. nebulas per agnitionem dhinas legis reserari? Non
VERS.2. —Moyses juxta castroium loca, quoe enim sine ipsis consummatur peccatum. Nobis ergo
Dominijussione, etc. El scripsit Moysesprofectiones summopere ageudum est, ne jEgypliorum primoge-
eorum et mansiones per verbum .Domini, ut scilicet nila, vel deos eorum, quos Dominus exslinxit, re-
legenles quante nobis immineant profectiones et suscitemus in nobis, sidederimus eis locum ope*
mansiones, prasparemus nos ad hanc viam, nec se- randi in nobis quoe Dominus odit. Sic enim Dominus
gniler tempus nostram consumamus : ne dum va- puniet deos jEgyplioruni de emendatione nostra et
nilaiibus immoramur, et singulis quoe ad visum, conversaiione.
auditum, tactum, odoratum, gustumque veniunt, de- VERS.5.— In Soccoth. In tabernaculis. Dum enim
lectamur, proetereal tempus, nec spalium vioe ex- peregrinamur in corpore, in tabernaculis babila-
pleamus, sed in medio deficiamus quasi in déserta. iiîus. Cum exierimus de iEgyplo, id est, de soeculo,,
Idcirco enim venimus in hune mundum, ut transea- ^J primum labernacula Jigimus, scientes quia ad ulte-
mus de 'i irtute in virtutern, neque permaneamus pro riora, et ad terram sanclam, "coelestemscilicet, pro-
terrenis in terra, sicut ille qui dicebal : Anima, ha- peramus.
bes mulla bona : manduca, bibe et loetare (Luc. xn). VERS. 6.-— De Soccoth. (ORIG., hom. 27.) Profi-
Ail enim illi Dominus : Slulte, auferelur a te hac ' ciscuntur ex Soccoth, etc, usque ad ut non ibi mo-
node anima tua (Ibid. ). Non dixit in hac nocte, 1 retur, sed ut victoriam consequalur.
nec in hac die, sed hac nocie : noele enim peri- In Etham. Elham sana forlitudo, vel professio, ia
mitur, sicut primogenila JSgyptiorum, quia di- qua forlitudinem et robur assumimus, ne in via de-
lexit mundum et tenebras ejus, socius reclorum ficiamus.
iuundi hujus, tenebrarum harum. Tenebras autem el (HIERON., epist. ad Fabiolam.) Quarla mansio est
nox mundus iste dicitur, pro his qui in ignorantia Phihahirolh, etc., usque ad falso sibi assuinens vo-
vivunl, née lumen veritalis recipiunl, et ideo de Ra- cabulum virtutis et dexteras, cum lotus sit in sini-
messe ad Soccoth non transeunl. stra.
VERS.5. — Profecti igilur, etc Filii Israël adhuc VERS.8. — In Mara, etc. (ID., ibid.) Quinta man-
in iEgyplo positi quartadecima die fecerunl pascha, sio est Mara, etc., usque ad ne réfugias ergo appli-
et initium quoddam festivilalis. Sequenti ergo die, ^ care ad amaritudinem.
qui est primus azymorum, quinlo decimo, scilicet VERS.9. — In Elim ubi erant. Profectique de
primi mensis, profiscunlur de Ramesse, et veniunt amaritadine venerunt in Elim, ubi sunt duodecim
in Soccolh, ut ibi faciant festivitates azymorum, fontes aquarum, et septuaginta palmoe erant. Vides
vel diem. Quis hoec intelligat? Quis vel ex parte co- post amaritudines et tentalionum asperilales quam
gnoscal? sicut Apostolus dicit : Ex parte scimus, et amoena te suscipiant loca ! Non venisses ad palmas,
ex parle prophetamus (I Cor. xm). Quis enim inlel- nisi tentalionum amaritudines pertulisses; nec ad
Kgit quomodo ex parle dies festos agimus, ut nemo dulcedinem fonlium, nisi tristia et aspera superasses.
nos judicet in parle diei festi, aut neomenioe, aut Non quod in his sit finisItineris et perfeclio cuncto-
sabbali? (Coloss. 11.) Omnis enim dies festus, qui hic fum, sed dispensator animarum Deus ïnterserit labo-
recreata anima
agilur, in parte geritur, non in intégra : sed cum ribus quoedam- refrigeria, quibus
exieris de iEgypto, tune erit tibi perfecta festivi- promptior reddatur ad aliquos labores. Elim inler-
tas. Scito tamen quia post illud pascha, quod in prelatur arietes : arietes sunt duces gregis, hi sunt
faclum est invenilur in deserto aliud. apostoli duces gregis Christi, qui sunt etiam duo.
;Egypto semel,
 " "
437 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. NUM. 438
decim fontes. 'Sed quia non solum illos elegit Chri- A (ORIG.) Post hoec veniunt in Raphidim, quoe in-
slus, sed et alios septuaginta, ideo septuaginla ar- lerprelatur laus judicii. René laus sequitur post la-
bores scribunlur esse palmarum, et ipsi enim apo- bores, sed laus judicii : fit ergo digna laude anima,
stoli nominanlur ; unde Paulus : Deinde apostolis quoerecte judicat et discernit, quoescilicet spiritua-
omnibus. Hoecle anioenilas post amaritudinem, hoec liler dijudicat omnia, et ajiernine dijudicatur.
reqnies post laborem, hoec gratia suscipiat teuta- VERS.15. — In deserto Sinai. (HIER.)Sinai duo-
licnem. décima mansio. Slalim tibi veniat in mentem apo-
VERS.10. — Sed et inde egressi, etc., super mare stolorum numerus. Una de pluribus, sed major om-
Rubrum. Quia post apostoiicam doctrinam et dulces nibus, non separalur in ordine, proecellit in merito.
fruclus triumpborum, inierdum apparent proeterita Ad hanc quadragesima septima die perveniunt di-
discrimina. cenle Scriptura : Mense tertio egressionis filiorum
Profeclique de Elim applicuerunl juxta mare Ru- Israël de JËgypto, in hac die transierunt in solitu-
brum. Nota quia jam non mirant in mare, sufficit dinem Sinai (Exod. xix), post pervenitur in de-
semel mirasse ; sed applicanl juxla, et mare quidem sertum Sina. -
vident et undas, sedmolus ejùs et împetus non Sina quidem locus deserti est, quoe supra Sin no-
liment. B minavit : sed hic magis locus montis, qui in ipso
MaiiRubro, etc. (HIERON.,ubi supra.) Hebraice deserto est, appellatur, qui ex vocabulo deserti
elc, usque ad postquam egressi sunt de Ramesse. Sina dicilur. Postquam ergo laudabilis judicii facta
VERS.11. —ht deserto Sut. (HIERON., ibid.) Pro- est anima, et rectum coepit habere judicium, datur
feclique de mari Rubro castramelali sunt in deserto ei lex a Deo, quia capax est divinorum secretorum,
Sin, etc, usque ad quia plures désertas filii, quam et coelestium visionum.
ejus quoe habel viruni. • VERS.16. — Ad sepulcra concupiscenlioe, etc.
Piofedique de mari Rubro applicaverunt inde- (HIERON.)Tertia décima mansio sepulcra concu-
serium Sin. Sin, rubus interpretatur vel tentatio : piscenlioe. Esl autem sensus ille de Evangelio, quod
ibijam incipit arridere bonorum spes, ubi de rubo Dominus Jésus baplizalus, stalim a Spiritu deduclus
apparaît Dominus, et responsa dédit Moysi, el ini- est in deserlum, et tentabatur a diabolo (Matth. iv).
tium visilalionis filiis Israël. Solelenimin visionibus Ilaque Israël post familiarem cum Deo sermonem,
esse tenlalio ; solet enim angélus iniquitatis trans- postquam juxta montera Sinai commoratus est, anno
figurera se in angelum lucis, et ideo sollicite agen- uno et diebus quatuor, mira disposiiione caslrorum
dura est ut discernas visiones. Unde Jésus Nave, egressus est in soliludinem Pharan, quoe inlerpre-
cum visiones viderel, inlerrogat eum qui apparaît, G talur onager, vel feritas ; ib'ique succumbit malas
. Noster es, an adversariorum ? Ita ergo proliciscens besliaefastidiens coélestem panem.
anima cum invenerit discretionem visionum proba- (Orne) Profecti de Sina, veniunt ad sepulcra-con-
bitur spiritalis esse. Est enim inter dona Spiritus cupiscenlioe, ubi i scilicet sepulloe sunl et obrutae
sancti discrelio spirituum. concupiscentias, et exslincta omnis cupidilas, ne
-VERS. 12. — In Daphca. Hebraice Daphqualt, ultra concupiscat caro adversus spiritum, mortifi-
Rp3", id est pulsalio. Post responsa Domini, post cata scilicet morte Chrisli.
oclavum numerum resurreclionis Christi, incipimus VERS.17. — In Haseroili. (HIERON.)Quarta dé-
sacramenta pulsare. cima m&hsioin Haseroth, quoe interpretatur atria.
(ORIG.)Profecli de deserto Sin, venerunt in Da- Ibi Aaron et Maria propter JSthiopissam contra
phca, quoeinlerprelatur sanilas. Nota ordinem pro- Moysenmurmurant, el in lypum murmurantis con-
_ fectuum. Ubi spiritalis efficitur anima, el discre- tra Ecclesiam de gentibus congregatam populus Ju-
tionem habet visionum, pervenit ad sanitatem, ut doeorum lepra perfunditur, nec redit ad taberna-
merito dicat : Benedic, anima mea, Domino, quijsanat culum cum pristina sanitate, donec slalulum plenN
omnes languores tuos. Mulli sUnt languores animoe,U ludinis gentium tempus complealur.
â-sarilia scilicet, superbia, jaclanlia, formido, incon- (ORIG.)Post hoecvenitur in Haseroth, quod inter-
stantia et similia. pretatur atria perfecta vel beatitudo. Intuere, viator,
Castrametali sunt. (HIERON., ibid.) Décima mansio diligentius quis sit ordo profectuum : postquam se-
in Exodo non habetur, etc., usque ad et impleri Scri- pelieris et mortîficaveris concupiscentias carnis,
pturam : Panem angelorum manducabit homo'(Psal. venies ad amplitudines atriorum, et venies ad beali-
Lxxvfi). tudinem. Beata est enim anima quoe jam nullis
Profeclique de Daphca veniunt in Âlus, id est, viliis carnis urgetur.
lahores. Necmireris si sanitatem sequuntur labores, - VERS.18. — In Rethma. (HIERON., ubi supra.")
quia ideo sanalur anima, ut delectabiliter laboret, Caslrametati sunt in Rethma, etc.,'usque ad et-clare
et dicatur ei : Laboresmanunm tuarum quia mându- sonilu Evangelium proedicemus.
cabis, bealus es el bene tibi erit (Psal. cxxvn). (ORIG.) Inde venitur in Rethma sive Pharan.
VERS.14. — Raphidim. (HIERON., ibid.) Gastrame- Rethma visio consummata interpretatur ; Pharan
tati sunlinRapliidim,elc, usque ad soient doemonum vero os visibile. Quid, nisi ita cresçat anima, ni cum
tenlamenia consurgere. desierit molesliis carnis urgeri, visiones habeat
430 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS. I. — THEOLOG1CA. 440
consummatas, et rerum perfectam capial intelli- jt (ORIG.)De monte Sepher venerunt in Arada, quod
genliam? causas scilicet incarnationis verbi Dei, interprelalur idoneus effectus, ut scilicet dicat : Ido-
et raliones dispensationum ejus allius cognoscens< neos nos fecit ministros Novi Tesiamenti (1 Cor. n).
VERS.19. — In Remmomphares. (HIERON.) Mali VERS.25. — Maceloth. Coetus; hoec est Ecclesia
Punici divisio, in quo significatur Ecclesia quasi de qua dicitur : Ecce quam bonumet quam jucun-
multa grana uno cortice conlegi : dum omnem tur- dum, habitare, fratres, in unum (I Cor. m). Vel con-
bam credenlium in fidei unilatem concludit. Vel sonantia omnium virtutum.
varielas et consonantia virtutum, unde: Muliitudinis (ORIG.)Inde venitur ad Maceloth, quod interpre-
credenlium erat cor unum et anima una (Ad. iv) ; tatur ab initio. Conlemplatur enim qui ad perfe-
sicque divisi sunt singuli gradus, ut omnes eadem clionem lendit initium rerum, imo cuncta ad eum
compage teneantur. refert qui erat in principio apud Deum, nec ab isto
(ORIG.)Inde venitur in Remmomphares, ubi sci- unquam recedil initio.
licet divitiarum el coeleslium rerum a terrenis el (HIER.) EX hac venitur in Maceloth, quod est
infimis discrelio fit crescente enim inlellectu ani- principatus vel virgas, utroque potestas ïndicatur, et
moe, notitia ei excelsorum proebetur, et judicium quod anima eousque profecerit, nt dominetur cor-
datur quo sciât a temporalibus aslerna, et a per- " pori quasi tenens virgam potestatis, imo loti mundo,
petuis caduca separare. cum dicit: Mihi mundus crucifixus est, etc. (Gai. vi).
VERS.20. — In Lebna, elc Laterem scilicet. In VERS.26. — Thahalh. Pavor, qui est custos beati-
noc enim transita nunc crescimus, nunc deere- ludinis, ut qui tantum ascendit, non superbiat ;
scimus, et post multos profeetus soepe ad laterem, quasi : Yenisli ad ecclesiam, aseendisti ad montem
id est carnalia opéra redimus. Post hoec venitur in pulcherrinium, stupore et miraculo tuo Christi ma-
Lebna, quod interpretatur dealbalio. Scio in aliis gnitudinem confiteris. Vides ibi multos virtutis so-
dealbalionem culpabiliter poni, ut cum dicilur paries cios : Noli alium sapere, sed sapere ad sobrielalem
dealbalus, et moiiumenta dealbata. Hic aulem deal- [Rom. xn]. Timor virtutum cuslos, securitas labilis,
balio est de qua dicitur : Lavabis me et super nivem "unde: Viigalua et baculus tuus, ipsa me consolata
dealbabor (Psal. L) ; el, si fuerinl peccata vestra sicut sunt (Psal. xn). Hoc est dum tormenta formido,
Phoenkium, ut nivem dealbabo. Et alibi, Nive deal- gratiam aeceptam servo.
babuntur in Selmon. Et vetusti dieruin capilli di- (ORIG.)Post hoecfit mansio in Thahath, quod est
cunlur esse candidi, id esl, albi sicut lana. Hoec confirniatio vel patientia. Necesse est enim eum qui
igitur dealbalio ex spleudore veras lucis inlelligitur vult aliis prodesse, multa pati, el cuncta patienter
provenire, et ex visionum coeleslium clarilate de- ferre ; unde : Ego enim ostendam ei -quanta oporleat
scendere. eum pati pro nominemeo (Ad. ix).
VERS.21. — In Ressa. Frena scilicet. Si enim ad VERS.27. — Caslrametali sunl in Thare. (HIERON.)
lutulenla opéra descendimus, infrenandi sumus, et Id est malilia, etci, usque ad et Elias a corvis pa-
cursu vagi atque prascipiles Scriplurarum relina- scitur.
culis dirigendi. (ORIG.)Inde venitur ad Thare, quod est contem-
(ORIG.)Post hoecfit mansio in Ressa, etc., usque plalio stuporis, id est extasis cum alicujus magnas
ad ergo est visibilis vel laudahilis tentalio. rei stupescit animus admiralione.
VERS.23. — In monte Sepher. (HIERON.) Pulchri- (HIERON.) Thare(malitia vel pastura, quod ad pras-t
tudinis. Mons aulem pulchritudinis est Christus. positos Ecclesioe,vel ad custodiam animas-refertar,
Vicesima mansio in monle pulchritudinis constiluta ul sollicitas sit qui pascit, ne diabolus in caulas
est, de qua dicilur : Domine, quis habitabit in taber- ovium, id est ecclesias aliquo vitiorum foramine se
naculo tuo ? etc. (Psal. xiv). Vides quid prosint fre- ingérât.
na : a vitiis nos retrahunt, ad virtutum choros in- VERS.28. — Methcha. (ID.) Duleedo. Quasi : as-
troducunt, et in Ghristo monte pulcherrimo habitare D cendisti in excelsum montem patris, et miratus es
faciunt. virlutum choros, timuisti ruinani, abjecisti insïdia-
(ORIG.)Alia littera. Inde venitur in montent Sepher, tores, ideo dulcis te fructus laboris insequitur, ut
quod lubieinalio dicitur. Tuba signum belli est, ubi dicat Psalmista : Quam dulcia faucibus meis eloquia
enim se tanlis ac talibus virtutibus armalam sentit tua Samson, qui abegerat a fructibus
est (Psal. cxvm) !,
anima, necessario procedit ad bellum, quod suisaves, elvulpés quoe exterminant vineas eolli-
montra principatus et potestates, et hujus mundi re- leonem quoque interfecerat rugientem, la-
gaverat,
dores. Vel luba canit in verbo Dei doetrinoescilicet vum invenitin orlemortui.
et proedicaiionis : ut qui audierit tubam, prasparare
se possit ad bellum. Post hoec venerunt ad Melhcha, quod interpre-
VERS.24. — In Arada. (HIERON.)Miraculum. Et lalur mors noval: mors autem nova est, quando
nota ordinem, post Treiios in Ecclesiam intromit- Christo commorimur et consepelimur, ut coim-
vamus ei.
timur, inde ad moniem Chrisli ascendimus, in quo j
positi miramur quoe nec oculus vidit, nec auris au- VERS.29. — Hesmona. Quoe interprelalur fesli-
divit, ,..<... . iiatio, quia post dulces fructus laboris non debemu%
 441 ^ GLOSSA 0RDINAR1A. — LIB. NUM. V&
esse oliosi, sed oblili proelerilorum in futura nos JA in Jelebalha : Jetebalha inlerpretatar bona ; ad
extendamus. bonum ergo non nisi post tentalionum expérimenta
(ORIG.)Inde ad Seman venitur., quod os, vel ossa venitur.
significare dicilur, in quo virlus et robur patienlioe Jetebathoe. (HIERON.) Bonitas, quoe est Chrislus :
declaratur. ut cum venerimus ad perfectum virum, sacerdotalem
VERS.30. — Moseroth. (HIERON.)Vincula, vél gradum, et oelatem plenitudinis Christi, in quaEze-
disciplina. Ut raagistrorum leramus limina j et proe- ebiel erat juxta fluvium Chobar (Ezech. i), possimus
cepta virtutum, ac mysteria Scripturarum, vincula cum David in psalmo canere : Domine, in te speravi
putemus esse asterna contra diaboii polestatem et non confundar in oeternum(Psal. xxx). Pastor enim,
vincula : quibus diruptis vicit hostes Samsqn. De bonus ponil animamsuam pro ovibussuis. (Joan. x.)
-quibus dicilur: Dirupisli vincula mea (Psal. cxv). VERS.34. — Hebrona. (ID.)Transitas, id est mun-
. Qui vinculo Chrisli fuerit ligatus, dicet : Sinislra dus. Proeterit enim figura hujus mundi, in quem ve-
ejus sub capite meo et dextera ejus amplexabilur me nientes sancli cupiunt ad meliora transira. Ad hanc
(Cantic. n). mansionem venit verus Hebroeus, id est transitai-,
(ORIG.)bide ad Moseroth, quod esl excludens, ut _ qui dicere potest : Transiens, videbo visionem hanc
jam excludat suggesiiones conlrarii spiritus de cogi- magnam {Exod. m) ; unde : Et nondixerunl qui proe-
talionibus suis ; unde : Si spiritus potestalem habenti Benediclio Dominisuper vos.(Psal. cxxvm.)
ascenderit super te, locumtuum ne dimiltas(Eccli. x). teribant, Inde in Hebrona, quod esl
(ORIG.) applicuerunt
Tenendus est ergo locus, et excludendus adversa- transitas : transeunda enim sunt
omnia, quod eliam.
rius, ne invenial locum in corde nostro, unde : si ad bona venias, te ad meliora transira,
Nolile locumdare diabolo (Ephes. iv). oporlet
usquequo" ad illud bonum venias, in quo semper de-
VERS.52. — Benejaacan venerunt, etc. (HIERON.) beas perraanere.
Filii necessilalis vel stridoris vicesima oclava man-
sio. Nota numerum, quia si ab uno incipias, et pau- VERS.35. — In Asiongaber. {HIER.) Asiongaber
latim addens ad seplimum usque pervenias, vice- ligna viri. Quia scilicet salluum et omnium arborum
simus octavus efficilur. gênera possunt multitudinem genlium figurare. Huc-
filii usque soliludo Pharan décimas octavas conlinet
(ID.) Benejaacan interpretatur necessilalis
vel stridoris. De his filiis dicitur : Afferte Domino mansiones, quoedescriploe in catalogo in superiori
itinere non ponuntur.
filios arietum (Psal. xxvm). Cum autem divinis Scri-
pturis fueris erudilus, et leges earum et testimonia G (ORIG.)Post hoecvenitur ad Asiongaber, quod in-
scieris esse vincula .ebaritalis, et -contendens.cum terpretalur consilia viri. Si quis desiit puer esse
adversariis ligahis eos, et vinctos duces in captivi- sensibus, pervenit ad consilia viri, sicut ille qui di-
tatem, et de hostibus et captivis efficies Iiberos cebat : Quandoautem factus sumvir,evacuaviquoeerant
Dei ; et filii stridoris timoré supplicii, ubi est flelus, parvuli (I Cor. xm). Sunt ergo magna consilia viri ;
et slridor dentium, deserenles vincula diaboii, Chri- unde : Aqua alla consilium in cordevirî. (Prov. xx.)
sto colla submittent. VERS.36. — In deserlum, elc. (HIERON.).Quasri-
(ORIG.)Post hoec venitur ad Benejaacan, quod si- lur, etc., usque ad de hac mansione dicitur : Com-
gnificat fontes vel excolationes, ubi scilicet divino- movebitDominusdeserlum Codes.
rum verborum fontes haurit, usquequo excolet eos'> (ORIG.)Hinc ilerum Sin, id esl tentatio, quia nec
.'bibendo, ut nec minimum quidem mandatum proe- aliter expedit hoc iter agere. Aurifex enim vastnc-
lereat, imo nec unum iola, aut unus apex de verbo> eessarium facere volens fréquenter admovet igni,
Dei in intelleclu ejus haheatur otiosus. subdit malleis, rasoriis perslringit, nt purgalius
Montem. (HIERON.) Gadgad vel Galgath, interpre- fiât, el ad speciem, quam prospicit artifex, perve-
lalur nunlius, vel aclio, vel concisio. Non enim pos-- niât.
sumus facere filios necessilalis, nisi proeceplores sn (ID.)Posl base venerunt ad Pharan Cades, etc,
eorum interfecerîmus, nec parcat manus nostrai usque ad Alius enim in valle, alius in campis, alius
armum aut extremum auriculoe extrahere de orae moritur in monte, alius in monte montis.
leonis, el nunliaverimus proemiafutura, et accinctoss (ID.)Inde applicalur in monte Hor, quod inler-
esse in rebellando doeuerimus ; unde : Maledictus s pretalur montanus. Venit enim ad montera Dei, ut
qui facit opus Dei negligenler et prohibet gladiumt fiât mons uber, nions coagulatus. Vel ab eo quod
suum a sanguine (Jerem: XLVIII). Et David : In malu-- semper in monte Dei habitat, dicatur montanus.
tino interficiebamomnespeccaloresterroe (Psal. c). VERS.58. — Aaron sacerdos in, etc (ISID.)Eodem
(ORIG.)Post hoecvenit' in Gadgad, quod interpre-;- anno mortuus esl Aaron, quo novus populus ter-
tatur tentamentam, vel conslipalio. Fortiludo quas- !- ram promissionis inlralurus erat. Et quanquam in
dam in Deo et munimen, esl animoetenlamenlum,u monte, Eleazaro sacerdotium dereliqucrîl, et lex
lia enim virtutibus admiscetur, ul videantur usqute eos qui eam impleverint perducat ad summum;
eo nec décorasesse nec plenas, et ideo proficiscen- tamen ipsa sublimitas non est trans fluenla Jordanis,
tibus ad virtutern varioe et fréquentes mansiones itn sed in extremis terrenorum operum finibus. Et plan-
tenlationibus fiunl. Quas eum transieris, applicabis is git eum populus triginta diebus : Aaron, plangitur,
 443 WÂLAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. _ 444
Jésus non plangitur ; in lege, descensus ad inferos ; A conlismnanlur penitus terrena : nisi enim contempla
in Evangelio, ad paradisuin ascensio. fuerinl, quas deleclare videntur in terris, ad coeleslia
VERS.40.—Audivitque. (ISID.)Audivit quoque Cha- transire non possumus.
nanasus quod venisset Israël, et in loco explorato- VERS.47. — Venerunt ad montent Abarim contra
rum, ubi quondam populum offendissenoverat, huit Nabo, etc. (HIERON.)Quadragesima prima mansio
proelium et caplivum duxil Israël. Rursum in eodem verlilur in montes iranseuniium, el esl contra fa-
loco expugnalur, ex vota viclor vincitur, superant ciem montis Nabo.
victi. Per quod intelligimus, ut cum nos auxilio Dei (ORIG.)Sequitur mansio Abarim, quod est trans-
deslilulos hosies caplivarînl, non desperemus salu- itas contra Naban, quod est abscessio. Ubi enim per
tem, sed ilerumpugneinus.Polesl fieri ulvincamus, bas omnes %irlu!es a'nima transieiil, el ad summum
ubi victi sumus. Appellalurque nomen loci illius perfectionis ascenderil, transit jam de sasculo, et
Horma, id esl analheraa. abscedit sicul Henoch, qui non inveniebalur, quia
VERS.41. — In salmona. (HIERON.) Castramelati iranstulil illum Deus. Quod si videatur adhuc in
sunt in Salmona, etc., usque ad nianna" fastidiunt, sasculoesse, et in carne habitare, lamen non inve-
a serpenlibusvuhiei'anlur. ' nilurin ullo soeculariactu, quia Iranstulil illum Deus
(ORIG.)Sequitur, etc., usque ad Chrislus est, et, B in regionem virtutum.
Spiritus sanctus. (HIEROX.) Die morilur Moyses, terra promissionis
(HIERON.) Salmona imagnncula, quia ibi expressa ante conspecta. Nabo interprelalur conclusio, in
est imago Salvatoris per serpentera oeneum qui in qua finitur lex, el non invenitur ejus memoria, sed
ligno pependit. gratia Evangelii sine fuie persévérât. Et noiaiuînni
VERS,.42., — Plainon. Os, qnia cum pas-sionem quod mansio iranseuniium in montibus sita est, et
Filii Dei eognoscimus, quod corde credimus, orepro- adhuc profectu indigel : post monlana enim ad
nuntiamus, secundum illud : Coule credilur ad justi- campeslria Moab et Jordanis fluenla descendimus,
fiant, elc. {Rom. x) qui interprelalur descensio. Nihil enim lam péri-
(ORIG.) Hinc venitur ad Phunon, quod putanras culosum quam glorioe cupidilas el jaclantia , et
esse oris parciraoniam ; qui enim potueril mysle- animus conscienlia virtutum tumidus.
rium Chrisli, et Spiritus sancti intueri, et viderit vel VERS.48. — Ad campeslria Moab. (ID.)In quadra-
audieril quoe non licet homini loqui, necessario ha- gesima secunda mansione, etc., usque ad elspinas
bebit oris parciraoniam, sciens quibus, quando vel quoe suffocaverunt sementem verbi Dei de quibus
quomodo de mysteriis divinis oporteat loqui. dicitur : Versalus sum in miseria, dummihiconfigilur
VERS.43. —Obolh. (HIERON.)Magi vel pythones, G spina (Psal. xxxi). '
quia post imaginera Dei quoe in corde ratione (ORIG.)Ullima mansio est, etc., usque ad profe-
monstralur, et confessionem fidei quoeore proferlur, ctura mentis indicant et incremenla virtutum.
consurgunt serpentes, el maleficoeartes ad hella nos VERS.51.— Transierilis Jordanem, id est cunr
provocant, Sed omni custodia servantes cornostrum, baplizati fuerilis, quasi, cum deposilo veteri homÎDe
obluremus auras noslras ne audiamus voces incan- cum actibus suis, indueritis novum (Col. m), qui
tantium et carraina sirenarum. renovatur in agnilione Dei.
(ORIG.)Post hoc venitur in Obolh. Cujus norainis VERS. 52. — Disperdile cunclos. Cum terram
quamvis non invenerimus inlerpretationem, non du- sanctam repromissionis per fidem ingredimur, simuî
bitamus sicul in coeteris, el in hoc consequentiam eum idololatria etiam omnia vitia exstinguamus.
pi'ofectuum conservari. ( Habitalores. Malignos spiriius, phanlasmata vï-
VERS.44. — In finibus. Significat secundum Ïit- tïorum, cum suggestionibus suis ; unde : Beatm
teram, quodhucusquefueruntin finibus Idumoeorum, qui tenebit et allidd[ parvulos suos ad petram (Psal."
el nunc veniunt ad terminos Moab. ' '
cxxxvi).
(ORIG.) Sequitur post hoec mansio Gai, id est VERS.54. — Pluribus dabilis latiorent. Quia qui
Chaos : appropriât enim per hoc profectus ad sinum ^ habent copiani virtutum, laliludinem speranl pras-
Âbrahoe, qui ail : Inler nos el vos magnum chaos fir- miorum : qui autem paucilate virtutum contenti
malum est (Luc. xvi), ut cum Lazaro requiescat. sunt, secundum merilum suum retributionem per-
In Dibongad. (HIERON.) Dibongad, etc., usque ad cipiunt ; unde : Qui parce seminat, parce el melel ; et
sed econtrario solitudinem nobis propositam no- qui seminatin benediclionibus, de benediclionibus,etc.
verimus. (II Cor. ix).
(ORIG.)Inde venitur iterum ad Dibongad, etc., -CAPUT XXXIV.
usque ad quam perfecte et pie de Deo senliat co-
gnoscatur. Locutusque est Dominus, etc (ORIG.,homil. i in
, VERS.46. — Helmondeblathaim. (HIERON.) Quod Num.) Divinis numeris non omnes digni sunt, etc.,
irilerpretàtur, etc., usque ad vix populi precibus li- usque ad tanquam Ile capite apostolorum procede-
beratum. banl.
(ORIG.)Post hoec venitur in Helmondeblathaim, Loculus est ergo\ Dominus ad Moysen in deserto
quod interpretatur contemptus ficuum, id est ubi Sina : illa scilicet ,quoe superius lireviter compre-
 445 GL0SSA ORDINARLA.— LIB. DEUT. 446
hendimus, ubi proecipitur numeran a viginti annis3 A movetur, nec revocatur ad veniam nisi per condi-
el supra omnis qui procedit in virtute Israël, etc. Sii gnam poenitentiam.
quis ergo procedit in virtute, ille numeratur : necs VERS. 28.—Postquam autem ille obierit. (GREC,
* in qualicunque virtute vel JSgyptiorum , vel Assy- homil. 6 in Ezech.) Post morlem summi pontificis,
riorum, velGroecorum; sed in virtute Israël, quoe ai homicida jubetur-reverli-in lerram suam, quia hu-
Deoper Scripturas docëlur, et per fidem apostoiicam^ i^ manum genus peccando sibi morlem intulit post"
et evangelicam Iraditur. morlem veri sacerdotis, id esl Chrisli, absolutionem
."(ORIG.)Ralio quoque tribuum distinctio ordi- realus accepit.
num, etc., usquead ut possit adlsraeliticum nume- VERS.26. — Ne polluatis terramhabitatïonis vestroe."
rum pertinere. . Polluil terram habitaiionis suas qui cruenta et nefa-
VERS.7. — Ad seplenlrionalem, etc.DieuntHebroeii ria facit opéra, proximos scandalizando et spiritaa-
septentrionalem plagam incipere a mari magno quodI hier interficiendo. Et nisi per confessionem pecca-
Paloestinas,Phoenicis et Syrioe (quoeappellatur Coele),) torum el 'condignam poenitentiam desideria carnis'
Cilicioeque proetendit litloribus, et per iEgyptumi occidantur, terra corporis illius nullo modo munda-
tendit ad Libyam. Quod aulem dicitur, pervenientes3 bilur, nec Creator omnium in ejus anima habitabit,
usque ad montem altissimum, aulumant signifiearii B ubi squalorem sordidas conversationis dominai! vi-
moniem Armanum, vel Taurum, quod verius vi-- débit. - CAPUT XXXVI.
detur.
VERS.9. — Ibunlque confinia, etc. A fine septen- VERS. 1. —Accesserunt autem et principes, etc.
îrionalis plagoe, id est atrio Hena, tendunt fines usque (RAB. in Num., tom. H.j Pravidere debent pias
ad Sephama, quam HebroeiApbamiam voeant, et de5 cogitationes , etc., usque ad ne si prava intentione
Aphamia descendunt in Reblatha, quoe est Antioehia geranlur, ab iramundis spiritibus pervadanlur; unde :
Syrioe. Unde addil, contra fontem, quem perspicuum Attendite ne justifiant vestram faciatis coram homini-
esl esse Danem , de quo Antioehia abundantissimis. bus (Matth. vi).
fruitur aquis. VERS.6. — Nubant. Simile >dicit Apostolus : Cui'
VERS.13. -—Hoeceril terra, etc. (ORIG.)In prioriI vull nubal, lanlum in Domino (I Cor. vu), id est,
divisione trans Jordanemjier Moysen duabus tribu- viro catholico, ne possessio scilicet bonorum operum
bus Ruben et Gad, et dimidioetribu Manasse terral et raclas fidei perdatur, si gentili aut Judoeo nu-
divisa esl, etc., usque ad et ipsis moenibus junctaj pserit.
segreganlur. Tropologice vero mulieri, id est,t pioe intentioni,
G per bonam actionem, cui voluerit, licet se conjun-
(ID.) Videtur quoque quibusdam, etc., usque ad
Hi sunl vere sacris numeris apud Deum numerati, gere labori, sictam'en ni pietatem et religionem in
imo quorum omnes numerati sunt capilli {Matth. x). omnibus conserve!, ne operis sui pro quo asternse
hoereditatis possessîonem sperat, detrimeritum palia-"
CAPUT XXXV. " --
tur, si alieno, id est terreno se conjunxerit.
VERS.11.— Decernite quoeurbes. (kaa.f-quoest. 64 (RAB.)Hoc fit cum quilibet de numéro credenlium
in Num.) Quid est quod ait, etc.-, usque ad,si niani- Judâsorum.doetori de genlibus credentL se jungit, ut
festum factum fperit in judicio, quod nolens occi- ejus magislerio filios gignat, id est pietatis opéra.
derit. Nomine eliam patrui dici possunt-de genlibus electi,
- (RAB. in Num.) .Si forte pro conscientia pecca-
quia fratres sunt sanctorum prasdicatorum, qui fue-
torum civitales terroe promissionis , etc., usque ad runt in Judasa constituti. Non débet esse schisma in
quia Sichem ab alienigenis comparala est centum spiritali cognatione, ubi una est fides in professiône.
agnis. Et sicut est unus pastor, débet esse unum ovile :
VERS.16. — Reus, id est oeternoemorli obnoxiusj Omnes enim fratres sumus (Joan. x; Matth. xxm;
unde, Si quis scandalizavetitunum ex pusillis istis qui II Cor. xi). -
in me credunt, etc. (Matth. xvm). Et alibi : Omnis Qui humilitatem habere studet, et in infirmilati-
qui oderit fratremsuum, homicidq est, nec-habetvitam bus suis complacet, sibi solemnitalem agit, et grata
oeternam (I Joan. ni) Eic secundum Exoduni ab munera Deo tribuil, et rex suoe conversationis exi-
altari jubetur -avelli (Exod. xxi), quiaindignus sacra- stit, et progressu virtutum movetur, ambulàhs de
.îientis Dominicis a parlicipatione sacri altaris re- virtute in virtutern. - ,-• -

LIBER DEUTERONOMII.
Hebraice ELLEHHADDEBARIM
(BnïTn <rhx), id est H^c SUNTVERBA. ,

PRJDFATIO. scit, cujus cortex et radix et folia et omnia amara

Fasciculus myrrlioe deleclus mihi. Myrrha, arbor sunt. Myrrha amara est et cadaveribus apponitur, ut
1
aromatica, quinque cubîtis tantum in altum excre- arceat putredinem vermium. Hoecest lex vêtus îia
447 WALAFRIDI STRÀBI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 448
t
quinque lirais eomprehensa ; amara, id est, nemmij A inferius, ibi : Deus noster, elc. Sed ad eorum evi-
parcens, unde el Maralh designala est; apposita denliam quoe in prologo, et eorum quoesequuntur,
cadaveribus, id est inventa pro peecatoribus, ut tangenda est aliquantulum veillas historioe. Ab
corruptionem criminum ab eis arcerel. Hujus fa- exitu filiorum Israël de jËgypto usque quo pervene-
sciculus est Deuteronomius, id esl ramusculorum runt ad campeslria Moab supra Jordanem : fluxerunt
pluiium in unum colleetio. Terminalal enim lege in quadraginta duo annil, in quibus diversis temporibus
quatuor voluminibus, iste quintus additus esl, diffuse quadraginta duas mansiones fecerunl. Quando nu-
dicta in unum breviter colligens, quoedam eliam bes levabatur, castra movebanlur, el cum slabat,
proelermissa supplens. Addilus autem est illis ut figebantur et manebanl in eodem loco quousque ile-
numéro legali satisfaceret. Quinarius enim numerus rum levabatur nubes. Prima mansio fuit in Ramesse,
est legis, qualernarius Evangelii. Unde et refectio ullima in campeslribus Moab. A Ramesse usque ad
quinque millium hominum in Evangelio ad patres montem Sina, spatîo quadraginta seplem dierran duo-
Veleris Testamenti spécial : refectio quatuor mil- decim mansiones fecerunt et hoc primo anno, et ibi
lium ad paires novi ; illis enim promissa sunt et data fere totum -annum sielerunl. Ibi lex dala est, ibi
terrena, quoe quinque sensibus subsunt : illis qua- Genesis scriptus, Exodus, Numeri scripli sunl, et
draia, id esl, soliditas terras viventium. Deservit B magna pars hujus. Inde pedem movenles anno se-
eliam liber iste Evangelio in nomine, in explana- cundo pervenerunt in Cadesbarne et in spalio illo
tionis série, in sui dignitale. Dicitur enim Hebraice fecerunt viginti mansiones; de Cadesbarne miserunt
Elleh Haddebarim, D'-ûin nSx, id est, hoec verba, exploratores, qui revendîtes nuntiaverunt lerram
Groece SevTEpovo'ptov, quod est Latine secunda lex : bonam, sed rohustos et gîganles homines invene-
Non ut quidam dixerunl, allera post proedictam, runt, et territi volenles redire in terram jEgypli,
unde in prasdieiïs dicebalur : Locutus est Dominus; unde iratus Dominus. Abierunt rétro et luslrave-
hic autem, Locutus esl Moyses; sed secunda, id est runt montem Seir per triginla oclo annos, ibi mor-
secundo ilerata, hoc nomine Evangelium prasfigu- tui et proslrati sunt murmurantes. In quadragesimo
rans, quod successit legi, cui nullum succedet. Cum anno pervenerunt ad Cadesbarne , unde rétro abie-
etiam multa breviter colligil el supplet quoedam, runt per deserlum, et in illo spatio novem mansio-
formam Evangelii proefigural :-hoc est enim abbre- nes iterum fecerunt. Undecim vero dies Moyses an-
viatum verbum quod fecil Dominus super terram, tequam veniret ad jCadesbarne, legem solo verbo
el supplet imperfecta legis ; unde : Non veni solvere recapilulavit, el de Cadesbarne usque ad campeslria
legem, sed adintplere (Matth. v). Cura aulem dicilur Moab, et illo spalio undecim dierum scripta voluit
hoc opus adeo dignum , quod manibus régis geslari commendare. Ecce Ide primo anno duodecim, de
jubealur, dignilatem Evangelii aperit, quod ordi- secundo una et viginti, de reliquis novem, et ita qua-
natum est in manu Mediatoris. Cum ergo sic ser- draginta duas mansiones.
vial Evangelio, merito esl fasciculus dilectus Chri- Hoecfuit causa hujus libri, ut scilicet quoe facta
sto, non tanlum pro se, quantum quia ostendit ro- fuerant, breviter collecta, arclius tenerentur in
tam in medio rotoe. Intenlio est recapilulare proe- memoria, facile enim relînentur quoe breviter di-
dicta triplici fine, ut arclius mémorisecommendelur, cunlur.
ul militas prasdiclorum inculcetur. Quod enim utile in Deut.) Hoec sunt verba, etc. Principium
nec ut (RAB.
esl, saspe dicere, pigrum esse débet, ait Apo- Deuleroiiomii lilulus' esse videtur totius
stolus (Phil. m), nec moleslum audira, el ut durilia operis, quia
indicat auetoris, el quid fecerit, et locum,
Judoeorum condemnetur, qui tolies dicta non inlel- personam
et tempus. Nomen quoque libri gratiam demonstrat
lexerunt. Modus agendi : Proemitlit quasi prologum, Novi Testamenti. Deuteronomium namque secunda
quo ostendit quis scripserit, et quid , elc. Post me- lex interprelalur, el Evangelium significat, quod
morat grave delictum pro quo perierunl in déserta, Veteris Testamenti sacramenta spiritualiler expla-
ni hoc timoré excitet ad audiendum. Post séparât D nat. Sicut liber
Deuteronomii repelilio est quatuor
«vitales refugîi. Post récapitulai dicta et facta bona
librorum legis : illi enim proprias continent in se
et mala supplet. Post jubet hune librum poni
iste replicat universa, habet et ipse propria
in arca, ei seplimo anno legi omni Israeli in sceno- causas,
sacramenta.
pbegia. Post subdit canticum : Audite, etc., in me-
moriam murmuris eorum et poenoe, obedientioeet (ID.) Hoecsunt verba. Hoc de se tanquam de alio,
•proemii. Et post benedictiones tribuum. Ultimo de elc, usque ad ul nemo possit dubitare Moysen ista
morte Moysi. scripsisse.
CAPUT PRIMUM. Loculus esl. Moyses lex velus est, quoetrans Jor-
danem, id est ante! baplismum, Israeliticum docuit
VERS.1. — Hoecsunt verba, elc. Proemitlit legisla- populum. In Jordane enim significatur baplismus
tor litulum quasi prologum, in quo ostendit nomen in quo baptizalus est Christus : in soliludine eam-
auetoris, et quid fecerit, et ubi, et quando. Sicut peslri, id est in slerilitate carnalis populi, qui fru-
paulo post in glossa dislinguetur, el terminatur ut ctum virtutum non attulil.
quibusdam videtur, ibi : Quadragesimo, etc., vel In solitudine, sterililate plebis, cui dicilur : Re-
449 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. DEUT. 450
linquelur vobis domus vestra déserta (Matth. xxxi ; A bon, etc. (ISID.)In his regibus, etc., usque ad sed
Luc. xm). foris manentes semper operibus insistant pravis.
Contra mare. Quia generatio pravav et perversa VERS.5.—In terra Moab. Exlex siquidem popu-
ablulionem peccatorum in sanguine Christi credere lus fuit, qui legem spiritalem non habuit.
noluit. VERS.6. — Dominus Deus noster. In libro Nume-
Inter Pharan. Pharan auctus ; Thophel, insulsilas; rorum de profeclione filiorum Israël de deserlo Sinai
Lalian, dealbalio ; Haseroth, atria. Auctus est enim narratur, sed proeceptum Domini ad Moysende eo-
populus numéro hominum, doctrina legis et prophe- dem transita non dicitur; sed de nube quoetaberna-
tarum ; sed insulsus fuit, quia sal-sapientioe non ha- culum tegebat, et quando profieiscendum'erat re-
buit, dealbalus vero legis coeramoniisvariisque mun- cedebat : et ad locum figendorum castrorum prasce-
diliis, quas ex littera legis se habere credidit. Qui debat. Sic enim scriptum est : Anno secundo, mense
bene per atria significatur, tanquam per divinas secundo, vigesima die mensis, elevata est nubes de ta-
'Scripluras ad introitam fidei paratus, unde multi bernaculo foederis, et recubuit in soliludine Pharan
in adventu Christi facilius susceperunt, quem ante (Num. x). Sed manifestum est transilum illum Dei
prasdictum agnoverunt, unde Philippus : Quem scri- proecepta esse dispositura, licet ibi non sit comnie-
psit Moysesin lege, etprophetoeinvenimusJesumfilium B moratum. Unde alibi in libro Numeri ad imperîum
Joseph a Nazareth (Joan. i). Quatuor hi montes, Domini figebanl tenloria, et ad imperium illius de-
quatuor Evangelia significant, quibus Ecclesia cir- ponebant (Num. ix).
cumdatur. Suffidt vobis, etc. Proecipitur Moysi ul recédât a
YERS.2. — Undecim diebus. Lex per Moysen monte in quo legem acceperal, quia doctor non sem-
undecim diebus expknala, Judaicoe plebis trans- per débet inslare contemplationi, sed aliquando
gressionem in mandatis Decalogisignificat': descendat ut sui el proximorum curam gerat, unde,
Undecim dies sunl undecim apostoliper quos (Juda Sive mente excedimus Deo, sive sobrii sumus vobis.'
reprobato) Evangelium Christi prasdicatum est in VERS.9. — Dixique vobis in illo tempore, etc. De
mundo. hac divisione potestalum in Exodo antequam veni-
De Horeb. Qui Hebraice Choreb (ann);incipiens rent ad montem Sinai, scriptum est quod Jelhro sa-
per Seir, id est pilosum et sordidum vitiis populum cerdos Madian cognatus Moysi hoc ipsî suggesserit
transiens venit ad Cadesbarne : qui commutatus vel (Exod. xvm). Unde merito quoerilur-quomodo hoec
electus vel nobilis interpretatur, significans litlera- sibi modo, et illo tempore conveniant? Sed quod hic
lem legis sensum in spiritalem per Evangelium com- dicitur dixisse Moyses in illo tempore : Non possum
mutatum. Omnia enim in figura contingebanl illis, G solus sustinere vos, etc., non illud tempus significat,
scripta ad correctionemnostram, in quos fines soecu- quo de Horeb proficiscebantur, sed totum lempus
lorum d'evenerunt (I Cor. x). Lex enim non est so- quo profectî de ^Egypto in solitudine morabantur, el
luta, sed adimpleta, nec unum iota aut unus apex Moyses non ex suo cognati sui consilio boc -populo
proeteribit donec omnia fiant (Matth. v). suo persuasit. -
VERS.5. — Quadragesimo anno, undecimo mense, Illo tempore. Qmnia faciunt sancti in tempore op-
prima, etc. (ISID.,in Deut., tom. N.) Quadraginta portuno, sic Deus quoque ubi venit plenitudo tempo-
anni, etc., usque ad sine corrnptione manebunt. ris, misit Filidm suum (Gai. iv).
VERS.11. —Dominus Deus patrum veslrorum ad-~
Quadragenarius ex. denario et quaternario con-
et dat, elc. Docet doctores de profectu subaitorum
stat, legis-Evangelii implelionem significat, quoe gaudere, gratias agere et semper meliora optare.
fit in Ecclesia, decem namque ad legem pertinent,
-Adhune numerum, elc. Diffmitum apud Deum.
quatuor vero ad Evangelium. Novit qui sunt ejus qui numerat multiludinem stella-
Undecimomense, elc. Sicut in undecima expressa rum
(II Tim. n).
est legis transgressio, sic in prima die pervigil ad (RAB.)Vide quam observandum sit quod alibi Scrî-
doeendum legislatoris intentio; qui ex quo inobe- plura dicit : Fili,ne in mullis sint aclus lui (Eccli.xi).
diens populuslegem transgredi non limuit, statim, Verba quoque Jelhro consilium dantis considéra, ait
prasdieando et corrigendo, voluntatem Domini insi- enim : Audi me, et consilium dabo tibi, et erit Deus
nuare staduit, et eos ad meliora trahere vel provo- tecum (Exod. xvm). Videtur sîgnificari nimis inlen-
care verbis et exemplis non cessavit. tum animum actionibus humanis, Deo quodammodo
VERS.4. — Postquampercussit Sehon, elc. Nolan- vacuari, quo tanto fit plenior, quanta in superna et
dum quod, inlerfectis duobusAmorrhasorum regibus, oeterna liberius extenditur.
lex recapitulalur el populus instruitur, quia, remotis VERS.15. —Date ex vobis. Date vos, non ego;
scandalis et superatis vitiorum turinis, compelenter quasi, nolo vobis imperare, sed obedire.
doetrinoeinsisiitar et fidei lumen digne desideranli- Ponam eos. Nota, subditis eleclionem tribuit, po-
bus aperitur. silionem sibi relinui l, ne plebs conlemnat aut oderit,
Debemus prius in nobis vilia occidere et sic man- si non licuit habere quem voluit.
daîa divina populis Ivadere. Tribunos. Millenarios, Groece yiù:ti.px^;> qui -de
Sehon regem Amorrhoeorumqui habitavit in Hese- spe scilicet oeterni proemii docent subjeclos.
 45i WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 452
Et centoriones.'Centariones, Groeceh.vto-ni/pyji»ç:. A dicens : Mille viros gui considèrent lerram Chanaan
qui coeleslia mandata perfeclis Iradunt. Jure proepo- (Num. xn, xm). Quod ne proxima post Haseroth
nuniur, qui cenlenario numéro, id esl, perfeciione .mansione jussum factumque pulelur, sed in ullima
proediti : quasi centum regunt, dum ad perfectionem eorum, quoesub nomine Pharan contineiur, imple-
perducunt. tum, inlra scriptum est : Reversique exploratores
Et quinquagenarios. Groece itemvouiûpypvs : qui lerroe post quadraginta dies omni regione drcumila,
opéra poenilentioeannuiiliant. venerunt ad Moysen ni Pharan, quod esl Cades. In
Decanos, fe«/>x°v? : qui denarii perfeciione vineoe Deuteronomio quoque dicit Moyses populo : Cum
denarium exspeclantes, ejusdem denarii multos proe- venissetisin Cadesbarne, dixi vobis: Venistisad mon-
parant participes. tent Antonhoei,etc., et dixistis: Milleviros qui consi-
VERS.17. — Quia Dei judicium est; non homi- dèrent terrant, etc. (Deut. i). Quod autem eamdem
num, quia judicando Dei vicarii eslis, qui personam mansionem secundo anno egressionis adierunt, a quo
non accipit. tamen peccalo murmuralionis reverli, et diu per
Quod si difficile.Majora quoequeel difficiliadiscer- deserlum errare , el passim cadere mejruerunt,
nera et judicare debent majores, parva el facilia testatur Moyses in sequentibus, dicens : Sedislis m
minores. ] Cadesbarnemulto tempore, profectique inde venimus
jj
VERS.19. — Cumquevenissemusin Cadesbarne,etc. fin soliludinem quoeducil ad mare Rubrum, sicut dixe-
Quod secundo anno egressionis suoe populus in de- ral mihi Dominus, et circumivimusmontemSeir longo
serto Pharan, quod est Cades, veneril; ubi reversis tempore , el intra lempus quo ambulavimus de Ca-
exploraloi ibus cum fructibus terras, et quoe vîderant desbarne usque ad lorrenlem Zarelh octavo tricesimo
^nimtianlibus , -murmuraverunl contra Moysen el anno fuit, donec consumerelur omnis generatio bel-
Aaron, el ideo longi ilineris toedio el mortalitale lalorum. Zarelh aulem non esl nomen alicujus man-
affecli interierint : hic locus manifestum dabit in- sionis de quadraginta duabus, sed torrenlis ad quem
dicium. Ubi nolandum quod quadraginta duasman- (sicul in libro Numerorum legilur) transgressa ociava
siones, quas ab îEgyplo usque ad Jordanem habue- décima mansione nomine Jeabarim venerunt, quem
runl, Irium tantum congruere videntur eurriculis relinquetiies, inquil, castrametati sunt contra Amon,
annorum : primi scilicet, secundi, et quadragesimi quoe est in déserta, el prominet in finiraisAmor-
egressionis deJîgypto. Primus certa dislinclione con- rhoei, quod quadragesimo anno geslum fuisse non
tinet duodecim, primant Ramesse, quinlodecimo die latet, qui ultimus per desertum longissimoevioeman-
primi mensisingressam, uliimam soliludinem Sinai, siones conlinel decem : quarum prima niagno labore
prima die tertii mensis additam; et per undecim*G repetila, eadem scilicet ipsa Cades deserti Sin, quam
continuos menses conslruendi labernaculi, el do- ante annos oclo et ttriginla culpa exigenle post se
cendoelegis gratia, minime relictam. Quarum duo- " reversi reliquerunl, de qua scriptum esl: Venerunt
decim mansionum novem lantum in Exodo expri- filii Israël in desertum Sin mense primo , et mansit
m.untuivnominaijm, 1res in vocabulo deserti Sin populus in Cades, et<morlua esl ibi Maria et sepulta
(quod dicilur esse inter Elira et Sinai) indiscrète si- in eodem loco. Cumqueindigeret aqua populus, coie-
gnificantur. Secundus annus complectitur mansiones runt adversum Moysen et Aaron, etc., usque adiioc ,
viginti et unam. Quibus in ordine Installas cunctis Hoecesl aqua contradiclionis, etc. (Num. xx). Nolan-
indifferenler sub nomine solitudinis Pharan compre- dum quod eadem Cades, et in deserto Pharan, el in
hensis, prima lanlum et secunda, et ultinia, id est, deserto Sin facla esl, sicut Scriptura"refert, unde
Sepulcra concupiscenlioe,Haseroth, et Cades, distin- conjicimus parlera deserti Pharan ubi Cades est,
guunlur nomine. Sed in calalogo mansionum pari- specialiler Sin appellari : sin autem non est ipsa
ter omnes quot in numéro fiunt, vel quo nomine Cades, quam mox transgresso mari Rubro inter Elim
dicloe oslenditur. Prima mansio, id est, Sepulcra et Sinai periransierunt, sed alia prorsus, et aliis
concupiscenlioe,secundo mense ejusdem secundi anni ._ apud Hebroeosscripta litteris. Secunda vero ejusdem
secunda vicesima die mensis inlioita est. Anno enim quadragesimi anni mansio est nions Hor, in quo oc-
secundo (ut Scriptura dicit) mensesecundo -ucesima cubuit Aaron primo ,die quinii mensis : ullima, cam-
die mensis moverunl castra de deserto Sinai, et re- peslria Moab super Jordanem contra Jéricho, ubi
eubuilin solitudine Pharan nubes, profeclique sunt Deuteronomium méditantes , manserunt , donec
de monte Domini viam trium dierum, donec veni- mortuo Moyse, Josue duce, primo die decimi men-
rent ad locum mansionis, quoe merito populi carnes sis Jordanem iransierunt. Fiunt ergo mansiones
eoncupiscentis sepuhsrorum concupiscenlioenomen primîanni duodecim, secundi viginti el una, ultiini et
accepil. Uliimam harum, id est, Cades, quota die ipsa vicesima prima quoe esl Cades, et aliasnovem,
vel mense ejusdem anni ingressi sunt, non dicitur : simul scilicet omnes quadraginta duas.
/nias tamen in solitudine Pharan sita est, quia eodem VERS.22. — El accessislisad me. In libro Numeri
-jinio adita fuerit, non tacetur. Scriptum esl enim : scriptum esl, Dominum dixisse Moysi, ut mitteret
.Populus non est moins de illo loco donec revocata est viros, qui considéraient terram : hic vero populus
Maria. Profeclusque est de Haseroth fixis tentoriis dixisse legilur : Mitlamus viros qui considèrent ter-
in desertoPharan, ubi loculus est Dominusad Moysen ram, sed populus hoc prius Moysisuggessil, Moyses
*•«* < 454
GLOSSA ORDINARIA.— LIB.'DEUT.
ad Dominum retulit, secundum cujus proeceplum A j superatis hostibus, coeleslis patrias gaudia promissa
postea exploratores misit. consequamur.
VERS.25. — Misi ex vobis. (ISID.) Duodecim ex- Cavendum esl ne murmurantes contra Dominum
ploratores missiad explorandàm uberem terram, etc., ascendamus in monlem superbioe,putanles nos pro-
usque ad quia nec Chrislus 'sine lege, nec lex sine priis viribus salvari posse, ne continuo tradamur
Christo. Amorrhoeis,id esl doemonibus'.
Duodecitr..Hi doctores Ecclesioe significant, quo- - CAPUT IL
11m alii prava docendo populum pervertunl : alii
-ecta prasdicando proficiunt. VERS.1. —Et circuivimus montem'Seir, etc. Seir
VERS.55.— Nocte ostendens. Nox peccatoris,dies est mons in terra Edom, in quo hahitavït Esau in
vita justi. Tncolumna ignis malorum damnatîo, qui- regione Gabaleha , ubi habilavil antea Chorroeus
bus lerribilis apparebit Dominus in judicio : in co- - quem întérfecit Chodorlahomor; qui ab Esau piloso
lumna nubis levis et blanda Visio, qua consolabun- el'hispido, Seir, idestpilosi, nomen accepit. Chor-
tur electi. roei sicul coeteroegentes, quas superaverunt, qui de
Die per columnam. In asstu hujus soeculi obum- patriarcharum semine descenderunl, malîgnos spiri-
tus vel vilia exprimunt, quoeilli exsuperare possunt,
brans, et sustentans fortitudinê",el propilialione suoegJ
carnis. qui sanciorum Patrum vestigiis et doctrinis insistant,
VERS.54.—Juravit. Non.esl Deus passibilis, nec et spiritalem militiam sub rege Christo agunl, de
vilio iracundioe subjeclus. Sed per hoec charitas qua dicilur : Non esl nobis colluclatio adversus cai-
Moysi erga populum manifestalur, et Dei bonitas, nem et sanguinem, sed adversus principes el potesta-
tes, etc. (Ephes. xi).
quas omnem sënsum superat. ' VERS.9. — Filiis Loth tradidi. Àr melropolîs est
VERS.55. — Non videbit quhpiam. Simile dicitur
de illis, qui invitati ad coenam excusavcrunl se : "Moabitarum , super ripam torrentis Àrnon : olim
Nemo virorum illoi um qui vocali sunt gustabit coe- possessa a gente veterrima Emim, postea retenta a
nam meam (Luc xiv). filiis Loth, id esl Moabitis, subversis nccolis. Hoec
Pessima generalio non possidel lerram bonam, oslendilur hodie in vertice montis, lorrens vero per
quia Christi non crédit incarnaliohem. abrupta descendens, in mare Mortuum Huit. Ar in-
VERS.57. — Nec miranda. Hic dicit Moyses,pro- terpretatur susdtavit; Emim, ,id esl terribiles : hi
pter populum, iratum sibi Dominum dixisse, quod sunl doemones, qui lites suscitant, et contenlîones,
in terram promissionis non ragrederetur, cum in et tela nequitioe parant conlra fidèles. Enacim quo-
libro Numeri legalur : Dixit Dominus ad Moysen et: G que de stirpe Enac procreali, et gigantibus praeeri-
Aaron : Quia non crcdidisiis mihi, ut sandificarelis: taie asquati, secundum nomen suum significant doe-
me coram filiis Israël, non introducelis hos populosin mones , nam monile collo sublimi interpretantur.
terram quam dabo eis. Sed sentenlia sequens vide- Superbioeenim faslu elati omnem militioe suoepara-,
tur solvere quoeslionem: Hoecest, inquit, aqua con- turani ascribinil propria; virluti, et ideo illis facile
tradiclionis, ubi jvrgni sunt filii Israël contrd Domi- cedunl, qui in virlule Dei eonfiduiit, el cum Psalmi-
num, etc. (Num. xx). Jurgium enim et rebellio po- sta dicunt : Forliludo mea et laus, mjea Dominus, et
puli causa fuit iroe et vindicte, tam in populum1 factus est mihi in salutem (Psal. cxvn).
quam in.Moysen et Aaron. - VERS.14. — De Cadesbarne. (HIERON.,epist. ad
Nec tu ingrederis. (ISID.)Videtur in Maria, etc.,i Fabiolam.) Cabesbarne est locus in deserto, qui con-
usque ad cum tanquam monlis eminentia Chrislusj jungitur civitati Pelroe in Arabia : ubi occubuit.
excelsus agnoscitur. Maria, et Moyses rupe percussa aquam sitienti po-r
VERS.41.—Cumque instrucli. Hase senlentia hu- pulo dédit. Monstratur etiam usque hodie, ibidem
manam (percutit superbiam, quoe de suis viribusj sepulcrum Marioe, sed et principes Amalec ibi cassi
prassumit, nec in Dei confidit -potenlia. Amorrhoei i sunt a Chodorlahomor.
enim, id esl, amarîcantes, hdstes sunl spirilales, M VERS.26. — Misi ergo nunlios, etc. Sehon diabo-
qui habitant in montibus superbioe, el.proesumptuo- lum significat, quod est germen inutile, vel arbor
EOSnecant, de Seir usque Horma, id est a squalore, infrucluosa, vel elatus. Israël populum Chrislianum,
vitiorum usque ad damnationera poenarum : Seir qui per viam mundi hujus cupit transira, et ad coe-
namque pilosus , Horma interpretatur anathema. leslia régna pervenire. Hic mittit ad Sehon verbis
Quisquis enim vitiorum sordibus non meluit pollui, pacificis, promittens se non habitaturum in terra
hune necesse est, pro meritis , ignibus gehennoe ; ejus, sed lanlum transilurum, et regali yia incessu-
tradi. Doemonesnamque voirait nos implicare cupi- rura. Hoc quisque promisil, cum primum ad aquam
ditatibus terrenis, et si perseveramus in peccalis, ett baptismi pervenil, et prima fidei signacula susçepit.
in montera superbioeascendere non desislimus, igni- Abrenunliavit enim diabolo et pompis ejus, et.operi-
tis jaculis concidunt el perducunt ad anathema per- bus ejus, et omni servitio, et voluptatibus ejus. Hoc
peluum. Ideo non secundum Pelagianislas de no- est quod dicitur : Quia Israël non declinabilin agrum
stra praesumamuspotenlia, sed infirmilalem nosiram1 ejus, vel in mneant ejus, el aquam de lacu
ejus non
considérantes, Domino per (omnia obsequamur, utl potabit (Num. xxi), id est, disciplinant vel astrolo-
455 WALAFRIDl STRAB1FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 4S6
1
gicoe vel inagicoe,vel cujuslibet doetrinoe, quoecon- A siam pugnant, sed résistere non valent, traduntur
tra pielalem est, amplius,non sumel : sedbibelde victi in manus sanctorum cum habilacuiis suis.
fonlibus Saîvatoris, non derelinquet fonlem aquoe
CAPUT III.
vivoe,ut bibat de fonte Sehon, sed incedet via regia,
quoe est Christus, qui dicit : Ego sum via, verilas, et VERS.1.— Itaque' conversi. Ad Og, qui est rex
vita (Joan. xiv), el rex, secundum illud, Deus, judi- Basan, nec legalos dignantur millere, nec transitant
cium tuum régi da (Psal. LXXI).Non deelinabit in per terram ejus petere : conlinuo confligunt cum eo,
agrum, neque in vineam ejus, ad opéra scilicet, vel superantes eum et populum suum. Basan interpreta-
ad pravos sensus ejus. ÀmoiThoeiloquentes inter- tur turpitudo: merito ergo nec legali mïltuntur ad
prelantur, vel amaricantes , quia Deum ad amari- gentem istam, nec [transitas pelitur; nullus enim
tudinem provocant, et in verbis tantum confidunt, nt transitas débet nobis esse, vel ascensus ad turpitu-
poète, astrologi, philosophi, qui inania loquuntur; dinem, quoe statim expugnanda, et omnino cavenda
regnum aulem Dei non-est in sermone, sed virtute. est. Og autem interpretatur conclusio; carnalia si-
Yolunt fidèles cum pace transire, et pacïûci esse gnificat, quorum desiderio anima excluditur, et sé-
etiam cum inimicis pacis : sed eo magis principem para tara Deo. Adversus hascsic esl bellandum.ut
mundi offendunt, quo se cum illo nolle morari di- B nullum relinquatur vitium. Nullum enim oporlet re-
cunt, nec aliquid ejus contingere. Inde exacerhatus linqùi in regno turpitudinis: debent enim turpia
magis persequitur, pericula suscitât, cruciatus in- resecari, ut lionesta et religiosa possint oedificari.In
tentai, congregat populum suum , exit confligeread- regno Séhon vel Moab non hoc proecipitur. Forte
versum Israël : populus ejus sunt principes, el judi- enim ex illis aliquid nobis opus est, quo multiplex
ces mundi, cunctique nequilias ministri, qui perse- proesentis vite usus eget : alioquin deberemus exire
quuntur populum Dei : sed et ipse venit in Jasa, de hoc mundo. DeBasan vero, id est de turpiludine,
quod interpretatur mandali implelio. Qui enim ad nihil relinquimus, quia nihilo indigemus. Honestum
expletionem mandatorum Dei venerit, Sehon vel etiam esse non potesl, quod turpe est.
exercitum ejus soevientem non limebit. Mandata VERS.4. — Sexaginta. Superiorem sensum confir-
enim Dei complere, est diabolum, et exercitum mât. Sexagenarius quippe numerus, sicut«enarius,
ejus superare. Sic enim eonteril Deus Satan sub perfectionem significat. Bene autem sexaginta urbes
pedibus nostris, et dat nobis potenliam calcandi su- memorat vaslatas in regione Og régis Basan, id est
per serpentes et seorpiones, el super omnem virtu- diaboii, qui est rex turpitudinis ; quia perfecte om-
tern inimici. nium vitiorum deleclationem destruendam esse si-
VERS.50. — Quia induraverat. Longa palienlia, 'G gnificat. Argob auiK, id est maledicta sublimitas,
non corrigendo, nnde in Exodo : Ego induravi cor terrenam superbiam significat, quoe in filiis iroe ré-
Pharaonis (Exod. x) ; et Psalmista : Convertit cor gnai : destructis urbibus, viras ac mulieres aeparvu-
eorum, ul odirent populum ejus (Psal. civ). Causa los dicit interfectosj jumenta et spolia direpla, quia,
vero induralionis addilur, ut traderetur in manus munilione diaboii superata, quidquidin carne nostra
tuas, id estuteontereretara le; quod non fieret nisi rebelle, quidquid lascivum senserimus cum parvulis
résisterai, nec résisterai nisi induratus esset. Hujus cogitalionibuSjZeloDeiestconterendum; quidquidau-
rei justitiam si quassierimus, inscrutabilia sunt judi- tera in simplicitate jpuri sensus, vel membrorum or-
cia ejus, sed iniquîtas non esl apud Deum. natu, servitio Dei aptum inveniemus, reservare debe-
VERS.53.—Percussimusque eum. Qui sunt veri mus. ! *
Israélite, non carne Judasi, sed spirilu, habitant in VERS.12.—Terramque. (GREC,lib. xxvn Moral.,
omnibus civitatibus Amorrhasorum,cumin omni orbe cap. 10.) Sunt multi in Ecclesia, etc., usque ad vana
terrarum Christi Ecclesioepropagantur, et unusquis- scilicet desideria et irrationabiles animi motus.
que nostrum civitas fuit régis Sehon : quia regnabat Rubenet Gad. (RAB.)Ruben primogenitus Jacob,
in nobis slullitia, superbia, impietas, el omnia quoe etc., usque ad sed tami ipsis mulieribuset înfanlibus
diabolus suggerit. Sed ubi viclus est forlis, et vasa contendunl transire et ad patriam pervenire.
ejus direpla, facli sumus civitates Israël, hoereditas VERS.28. — Pr'oecipe Josue, etc. Magna dispen-
sanctorum, excisa prius arbore infructuosa, et de- salione Dei factum; est, ne Moses, qui est lypus
jeclo elato rege, et régnante in nobis mansuelo, qui legis, inlToduceret populum in terram promissionis,
dicit : Discite a me, quia milis sum et humilis corde, quia lex neminem ad perfectum' adduxit ; Josue au-
etc (Matth. xi). Nomina quoque locorum conve- tem typus ChristiJ qui salvator interpretatur.(Chri--
niunt : Aroer namque sublevans interpretatur; Ar- stus enim populum suum salvavit), eonvenienter
non, acervus trislitioe; Galaad, acervus teslimonii. duxet princeps interram promissionisinlroduxit.
Ab Aroer ergo, quoeest super ripant torrenlis Anton, I CAPUT IV.
«te Quia omnis persona cujuslibet dignilalis fastu
superbioevel pompa confidens mundaua, cum perse- VERS.1. —Et nunc, Israël, audi proeceptaet judi-
cutoribus qui variis Iribulationibus Chrislianos an- cia. Non addelis. Docet normam asquilalis, et om-
gustianl; usque ad hoereticorum conciliabula, qui nem hasresim perculit. Vetat enim recloe doetrinoe
testimoniis Scriplurarum depravatis contra Eccle- aliquid pravoeintentionis addere, vel aliquid veilla •
 457 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. DEUT. , 458
tis subtrahere : via enim regia incedendum est, non A Deus tuus unus est (Deùt. vi) ; ut hoc scilicet au-
ad dexteram vel ad sinistram ; unde : Quia recloe diens, unum Deum Palrem colas, non multos deos
vioeDomini, et jusli ambulabunt in eis (Ose. xrv). Si- i suscipias. Secundum pertinet ad Filium, dç quo hic
militer ait Joannes-: Si quis apposuerit ad hoec, ap- dicitur : Non assumes nomen Dei lui m vanuntj id
ponel Deus super illum plagas scriptasin libro islo; - esl, non asslimes creaturam esse Dei Filium. Omnis
si quis diminuerit, auferet Deus partem ejus de libro enim creatura subjecla est vanilali, sed credas eum.
vitoe (Apoc XXII). asqualemPatri, Deum deorum, Deum apud Deum,
VERS.7. — Nec est alia, etc. Non est alia natio per quem omnia facta sunt. Tertium ad Spiritum,
tam grandis,'dignitale, scilicet donorum, non mul- cujus dono requies oeterna promitlitur : quia enim
iiludine populorum. Nec enim gens Judâsorum nu- Spiritus sanctus dicitur septiformis, ideo septimum
méro vincebat alias génies aut jiotentia, sed patrum diem sanctilicavit Deus. In aliis-enim diebus operum
prasrogativa et dignatione divina. sanctificalio non nominalur, nisi in sabbato, in quo
VERS.9. — Quoeviderunt. Visus inter omnes sen- requievit Deus. Recte ergo hoc mandaium pertinet
sus oblinet principatum : ideo pro omni sensu ponitur. ad Spiritum ; tum propter sanctificationis nomen ;
VERS.16.—Sculptant similitudinem. (AUG.,quoest. tum propter asternam requiem, ad donum sancli
4 in Deul.) Forsitan bis duobus vocabulis unam rem B Spiritus pertinentem. Dicitur enim sic : Mémentout
significavit, etc., usque ad quod de hominibus usita- diem sabbali sanctifiées : sex diebus operaberis, etc.
lum est. In opère sex dierum, etc., videtur sex millium anno-
VERS.18. — Qui sub. (Auc, quoesl. 5.) An aquam rum operalio signari, in seplimo tempus oeternoe
terrain intelligi voluit, etc., usque ad et animalia quietis, in quo post bona opéra quies aslerna pro-
terrcna habere non posset. mitlitur. Quidquid ergo agiinus, si propter futuram
VERS.19.— Quoe creavit. (AUG.,quoest. 6.) Non requiem facimus, sabbatùm obscrvamus.
ila dictum est, etc., usque ad sed non cultum quem VERS.16. —Honorapatremluum etmalrem, sicut
habenl.alioe gentes. proecepittibi-,Posttria proeceptasuccedunt septem quoe
VERS.23. — Sculptam similitudinem. (AUG.,q. 7.) adproximum pertinent. Inter seplem primum, sed in
Hic generaliter Ioquens similitudinem posuit, ima- ordine omnium quartum est: Honorapalremtuum, etc.
ginerai tacuit, quia si sit nulla similitudo, nec imago. A parentibus enim homo oculos aperit, et vita hoec
VERS.26. —~Teslesinvocohodie coelum,etc. MSTO- ab «oruin dilectione exordium sumil : unde hoc
my.iY.Zsper id quod continet id quod continetur si- mandaium, maximum et primum dicitur in altéra
gnificat. scilicet tabula. Jubemur ergo parentes honorare, et
"
VERS.50.—JVowssimoaulem. Conversionem Israe- officium pietatis et reverentiam eis exhibera ; qui
lis ad fidem Christi proenunliat, ut postquam pleni- enim hoc parenlibus non facit, quomodo faciet
- tudo gentium intraverit, omnis Israël salvus fiât. aliis? Quintum : Non moechaberis.Id est praeier légi-
1 VERS.52. —A summo coelo.
(AUG.,quoest.8.) Cur timant uxorem nulli misceberis. Sextum : Non occi-
non dixerit similiter, a summo terras, etc., usque ad des. Occidit etiam qui famé vel nudilate proximuin
eum hoc de novissima electorum congregatione di- mori videt, nec subvenit in quantum potest. Septi-
calur. " mum : Non furlum faciès. In quo omnem rapinam
CAPUT V. •
prohibe!. Octavum : Non falsum lestimonium dices.
VERS.4. — Audi, Israël, etc. (AUG.,quoest. 9 in Crimen mendacii et falsitatis abominatur. Nonum :"
Deul.) Au ideo dictum est, etc., usque ad et videra, Non conçupiscesuxorem proximi lui. In quo eliam
et audire, et memoria retinere? adulterinam cogitationem interdicit. Decimum :
VERS.4. — Fade ad faciem, etc. (AUG.) Paulo Non conçupisces rem proximi lui. In quo ambi-
ante admonere curavit, etc., usque ad quamvis ali- tionem et concupiscentiam percutît. Primum ergo
qui hoc speraverint. prohibet subreptionem ; secundum, errorem; tertium
VERS.5.—Inter voset Deum. (ID., quoesl.10.) Tan- Q soeculiamorem ; quarlum, împielatem ; quintum, for-
quam Dominusesset in loco, etc, usque adaudiens nicalionem; sextum, crudelitalem; seplimuni, rapa-
de medio ignis vocem Dei dicenlis decalogum legis. cîlatem; octavum, falsitatera; nonum, cogitationem
VERS.9. — Reddens iniquilatem, elc. (ISID.)Suât adulterii; decimum, cupiditalem mundi. Et notan-
qui ila edisserant, etc., usque ad sed sententiam diu duni, quod sicut decem plagis percutiuntur yEgy-
différât. ptii, sic decem proeceptis regitur populus Dei, el
His qui oderunt me, et faciens miserïcordiam in doemonesoccidunlur.
'multa millia diligentibusme, elc. Hisscilicet, qui has- VERS.22.—In duabus labulis lapideis quas tra-
redilaria impietate Dominumoderunt. Perversum esl diditmihi.(ISID.)DuoTestamenta,etc.,usque ad sèn-
enim peccata patrum filiis non peccaniibus impu- sîbile scilicet et intelligibile.
tari, cum perEzechielem dictum sit : Filiusnonpor- VERS.29. — Quis dei talent eos habere mentem?
labit iniquilatem, etc. (Ezech. xvm). Vult Deus intelligi gratia sua hoc beneficîum con-
VERS.11. — Non -usurpabis nomen Domini Dei cedi, ut in omnibus sit juslitia Dei ex fide, non
frustra, etc. Primum mandaium ad Patrem pertinet quasi propria ex lege, unde : Auferam eis cor lupi-
quod dicitur in sequenlibus : Audi, Israël, Dominus deum, el dabo cor'cameum (Ezech. xxxvi), id c;,i,
PATROL.CXÏH 1S
AKfl WALAFRIDI STRABÏ FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 460
sensatum, >caro enim sensum habet, lapis vero non k bustiores sint, in tentatione sentimus : forthis enim
habet; et alibi : Idoneos nos fecit ministros Novi militai in membris! nostris carnalium delectatîo pas-
Testamenti,jton littera sed spirilu. sionum, quam studia virtutum, quoe somma cordis
CAPUT VI. et corporis contrilione. acquiruntur. Harum gen-
VERS.5. —Diliges Dominum. (Auc, lib. I de Do- tium regiones possidemus, cum Israelis exercitu, id
clrina Chrisliana, c. 26, 27, 28. ) Charitas non au- est virtutibus vitia superamus. Ut in corde nostro
feretur, etc., usque ad qui pro locorum el temporum locum fornicationis caslilas obtineat; locum Curo-
vel quarumlibet rerum opportunitate magis nobis ns, palientia; locum tristitioe, salularis loetiliaface»
conjuncti sunt. dioelocum incolat fortiludo; locum superbioe,,humi-
(GREG.,lib. vu Moral., cap. 10.) Diliges Domi- Iitas, sic singulis vitiis expulsis loco eorum régnent
num Deum tuum, etc Per amorem Dei gignilur filii Israël, id _est, animoe Deum videntes. Cum Tero
amor proximi, etc, vsque ad in bonis enim non Abrahas de fuluris loqueretar Deus, non septem sed
agnbscitur amicus, et in malis non absconditur ini- decem génies nunierasse legitur, quorum terra se-
micus. mini ejus promitljiur, abjeclis scilicet idololatriis
Triplicis naturas esl anima : ideo jubetur dirigera gentium, blasphemia Judoeor-uni, errore hasretico-
tripliciter. Non vult Deus amorem suum parmi, ut B rum, quibus ante notitiam Dei et gratiam baptî-
simul diligamus Deum, et aurum, vel uxorem, vel smi, in spiriluali ' Msxpto- cominorantur, - subjecti
filios. Nemo potesl duobus dominis servire (Matth. sunt. Sed qui inde egreditur, et per gratiam Dei.ad
xi), ipse super omnia diligendus, ejus dilectio proe- eremum spirilualem pervenit, ab-inipugnalione
ponitur. trium geniium liberatur, contra septem congre-
[ '
VERS.8. — El ligabis ea quasi signum. Hoc Pbari- ditur.
sasi maie interprétantes, iu merabranulis decalogum Hoetheum el Gergezoeum,etc (HIERON.de Nom.
(id est, depem verba) scribebant, et ligata in fronte Hebr., tom. HI.) Hethasum, etc, usgue ad id est,
portabant. Quod usque hodie faciunl Babylonii, ut calcalum sive proesepe eorum.
putentar religiosi. Unde : Dilatant enim phylacleria Seplemgantes. Abrahoepermissum est quod decem
sua, et magnificant fimbiias (Matth. xxm). delerentur; tune enim decem erant, sed cum Mi-
VERS. 15. — Per nomen illius jurabis. (Auc, Israël transirent ] ad Jordanem, jam très dételas
guoest. 12.) Permittanlur jurare per nomen Dei, etc., erant. Filii enim' Loth deleveranj, .gîgantes; filii
usque ad qui autem omnino non tarât, longe a per- Esau Horroeos; Cappadocesye partem Hevasorum,
jurio est. Etrobustiores. Spirilales nequitioe subliliores sunt,
VERS. 16. — Non lentabis DominumDeum. Deum el plus valent ad decipiendum, quam. inûrmitas ho-
tentai, qui habens quod facial, sine ralione se com- minum ad sustinendum. ,
niittil periculo, exoeriens ulrum possit liberari a VERS.14.—Sierilis. Quoedam stériles apudJu-
Deo. doeosfuerunl, sed'adeo paucoe, ut ad comparationem
CfPUT VII. decundarum viderenlur nulloe.
VERS.20.—Insuper et crabrones, etc. Non legitur
VERS. 1. — Gentes mullas. Septem gentes sunt J
Dei spiri- alicubi in historia, quod crabrones vel vespas in
septem principalia vilia, quoeper gratiam
bostes eorum Deus proeniïseiïl. Sed per anîmalia
talis miles exsuperans exterminare jubelur. Majoris aculeata
timoris compunctiones désignai, quibus lio-
numeri dicunlur, quia plura sunt vilia quam virili- stes
territos fugabat.
tés. In catalogo dicuntur seplem naiioues, in expu- i
—
VERS.22. Non poleris, elc. "Cavendum esse
gnatione sine numéro ponuntar ; sed, cum deleverit
ne foi;ie[ evpulsis peccalis a carne nostra,
gentes multas coram te. Numerosior enim est, quam pslendit,
Israël, populus carnalium passionum, qui mulliplica- insurgal spiritalisJieslia, id est jactantia, superbia,
tur de septenano fomite vitiorum. De gastrimargia, vel vana gloria, quoe difïïcilius. exslirpanlur quam
comessatio, ebrielas : de fornicalione, turpiloquia, U carnalia vilia. Loth enim, qui in .Sodomis continuit,
'' in monle fornicatione
scurrililas, ludicra, et slultiloquia ; de philargyria, pollutus est (Gen. xix). Ex-
mendacium, fraus, furta, perjuria, turpis lucri ap- pulso vilio stalim virtus planLetur ne immundus
petitus, falsa teslimonia, violentia, inbumanilas, et spiritus redeat, et domum vacantem inveniat.
rapacitas ; de ira homicidium, clamor et indignalio ; {Matth. xn).
de trislilia, rancor, pusillanimitas, amavitudo, el (RAB.,GREG.)Quibusdam majora bona Deus dat,
desperalio, et pigritia ; de acedia, oliosilas, somno- nec minora concedit, nt semper animus eorum ha-
entia, importunitas, inquietudo mentis et corporis, beat unde se reprehendat, et dum perfecli esse ap--
nstabilitas, verbositas, et curiosilas ; de cenodoxia, petunt nec possunt, minime se exlollant in îiis quoe
contentiones, hoereses, jactanlia, et jproesumptio no- habent, qui per se parva non habere valent. H'mc
Titatum; de superbia, contemplus, ïnvidia, inobe- est quod fortes el potentes adversarios exstinxit
dientia, blasphemia, murmuratio, detraclio, et alia Philislhoeos ; el Chananoeos diu reservavit, ut in eis
plura. Hoeccum majoris numeri sint quam virtutes, erudirelur Israël habens contra quos pugnaret, ne
devictis tamen principalibus omnes quiescunl, et de majoribus devictis sese exlolleret. Eadem ergo
perpétua nece delentur. Quod autem hoe pestes ro- mens pollet ex virlule, lassescit ex infirmitate, ut
 461 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. DEUT. - 462
dum quasrit quod habere non valet, quod habet A CAPUT IX.
-humiliter servel. Superna quoque regio in civibus VERS.5. — Neque enim, etc. (AUG., quoest.14.)
suis ex parte damna perlulil, ex parte forlifer Isti sunt qui non meruerunt périra in deserto, etc.,
stelit : ut electi angeli dum alios per superbiam usque aa ubi illi exacerbaverunl Dominum, qui me-
«ceeidisse conspicerent, lanto robustius quanta hu- rito suo in terram promissionis ïnlroducti non
Tjnilius starant. Sic in unaquaque anima agilur, 'ut sunt.
Hiaxima lucra conférant, aliquando minima dam- VERS.10. — Deditque, etc. (AUG.,quoest.15.) In
nant. Exodo legitur quod labulas Moysi Dominus dçde-
VERS.26. —Anathema. 'Arc-à TOÛàva9>îvai,id est, a rit, etc., usque ad durai in sasculum.
sursum ponendo, vel suspendendo, sicut donaria in
templis suspendebamur, et ab eis qui dabant alie- CAPUT X.
nabanlur.
CAPUT VIII. VERS.4. — Scripsitquein. (Auc quoestAi in Deul.)
•In Exodo Moyses, etc., usque ad ipse autem adjuvat
VERS.2. — Quadraginta annis. Ideo enim per
dionasyolunlatis arbitrium.
quadraginta annos permisit eos ut
affligi, cognosce-
rent quantoefragilitatis essent. P VERS.6. — In Mosera, etc In libro Numeri In
monte Hor mortuus scribilur, sed forsilan locus est
Ut affligeret te. (Auc, quoest. 15.) Hic apertius di-
binomius. Berolh enim filiorum Jacan locus est in
ctum est, etc., usque ad quod si dixisset, intelligen-
dum erat, cognila faceret. deserto, sicul Mosera, ubi obiit Aaron, sicut in libris
locorran legitur. El ostendilur usque hodie in de-
VERS.5. — Manna. Carnem Chrisli, qua refeeli
ad véram promissionis terram veniamus. Cjuadra- ,oimo lapide.urbis Petroe in monlis-vertice
id loto -..-VERS.8.-—TribumLevi. Nisi per hanc significa-
:.gïnta annis manna comedimus, esl, tempore retur omne
nostra, quod quatuor vicissiludinibus volvitur, Do- regale sacerdolium, quod pertinet ad
-mînici corporis-sacramenta pascimur. Novum- Teslamenlum, non auderet homo dicere,
Non in solo pane vivit homo, sed in omni, etc. Spi- qui de ea tribu non erat : Pars mea Dominus (Psal.
ritalis <ibus <commendatar,unde animoein oeiernum -EXXII) ; et alibi : Dominus pars hoeredilalismeoe,etc.
victuras saliantur. Manna de coelo dalum carnem {Ibid., xv.)
Chrisli significat, qui ait : Ego sum panis vitoe,hic VERS.14. — Ctelum coeli,etc. Quidam dicunt très
est panis quide coelodescendit (Joan. vi), quia Yerbum esse coelos, oereum, anhereum, et sidereum. Non-
--caro faclum est, et habilavit in nobis. Qui manducat nulliiseptem, primum asreum, secunduni aslhereum,
--liane carnem, habet vitam oelernam. Q tertium olympium, quartum igneum, quintum fir-
Non in solo pane, etc Significat geminam naturas mamentum, sextum aqueum, seplimum angelorum.
— Circumcidite, elc. Spiritalem cir-
-"noslrassubstantiam. Homo enim ex anima et oor- - VERS.16.
~^pore constat : corpus, quod ex terra est, terreno ali- cumeisionem significat, id est mentis custodiani, et
- tur cibo anima vero vivit de verbo Dei veram abstinenliam. Quasi, cran luxuriam carnis
; ; spirilum
vero hominis vivificat spiritus Dei, si tamen homo exstinxerîlis', etiam mentis superflua resecalo. Cir-
-est in corpore Ecclesioe,idest Christi, et in Me Filii cumeidendi sunl omnes sensus. Unde Moyses se in-
- Dei. Ideo addit : Vestimentum ejus vetustate non de- circumeisum labiis conqueritur; et Stephanus Ju-
- ficere ; quia novi hominis conversalio in novitale doeis: Indrcumcisi, inquit, corde et auribus, elc.
vite débet permanere, cujus pes non est subtritas, '(Ad. vu). Vere ergo circumeisus est," qui obturât
aures ne audiat sanguinem,el claudit oculos, ne videat
-quia gressus operum ejus servalur illaesus : Quia
--novit Dominusviamjustorum, et ilerimpiorum peribit malum; qui non delinquit in lingua, cujus cor "non
(Psal. i). gravalur crapula et ebrietale, qui lavât inter inno-
-' VERS.11. — Judicia^ Quoeper Moysenpost legem centes manus suas, el ab omni via mala prohibe!
- datam diversis lemporibuS' populo proecepta sunt,. pedes suos; qui casligat corpus suum et servituli
- -quoein Exodo justificationes appellantur. :D subjicit, et omni custodia servat cor suum. Bina
Et coeremonias.Circumcisionem,~ritus saerificio- quoque cireumeisione indigemus, ne ex his quoera-
' rum. UndeAmbrosius super Epistolam ad Romanos: mus vanam gloriam, ne foris mundi, et intus im-
mundi simus, et simulate sanctitatis poenas susli-
'Triplex (inquil) lex est, prima pars-de sacramento
divinitatis ; secunda congruit legi naturali, quoe neamus, sicut Sichimitoequi patriarcharum cîrcum-
- peccatum interdicît; tertia festorum legis, id est, cisionem imilati sunt, non Dei amore, sed ob cau-
sam luxurias : ideo nihil mercedis acquisiverunl,
sabbata, neomenias, et circumeisio. - ,
VERS.15. — Ac dipsas. Genus aspidis quoeLatine sed die tertia intra civitatis suoe ruinas perierunt.
dicitur silula, quemeunque momorderit, sili périt ; Taies enim in tempore resurrectionis evacualis, qui-
adeo parva ut cum.calcalur non videalur. Cujus ~bus confidebant, virtutibus, in oeternum moriuntur.
venenum ante exstinguit, quam senliatur, nec tri- VERS.22. — Descenderuntpatres lui in Mgyptum.
- stiliam .sentit moriturus. Descenditur in jEgyptum : Facilis est descensus
Mystice. Varii serpentes hasreses sunt inter se Averni. In Jérusalem ascenditur, quia arda est via
•'- quidem diyersoe,sed.omnes mortiferoe. quoeducitad vitam, el tendit in ardua virtus
 463 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 464
CAPUT XI. A Inr, qui per omnes venas diffunditur: ipsum ani-
mam id est, corporis vitam, quoemorte fmi-
VERS.10. — De qua exisii. Mente, duce Moyse, tur. vocat, autem 1
id est docente lege terrenas voluptates despicere, et a Mystice innuitur, ut carnales homines
prislina conversalione discedentes, in unitale
terram promissionis duce Jesu intrare. fidei et bonorum eorum errores
In hortorum. Quiacarnales quique proesentem fe- in usum noslrum operum sociantes,
non converlamus ; sed effundamus,
licilalem el copiam rerum lemporalium appetunt id
est, per confessioném prolatos lerrenas fragilitati
sibi mulliplicare. et quasi indignos viris spiritualibus
VERS.12. — A principio anni. Ah initio scilicet députeraus,
bonoevoluntalis usque ad perfectionem boni operis abjiciamus.
CAPUT XKi.
cursum vite dirigit. Deus enim est qui operatur in
nobisvelleel perficerepro bona voluntale (Philip, n). VERS.1. — Si surrexeril. Yult intelligi, ea quoe
VERS.14.— Temporaneam,etc.,Quia electis suis a divinis non secundum Deum dicuntur, eliamsi
priore tempore legis intellectum contulit; serolinam evenerinl, non esse sic aecipienda, ul fiant quas'ab
pluviam tribuit, quia ultimo lempore incarnationis eis prasdicunlur, nec proelerpotestatem suam oslen-
suoemysterium patefecil nobis. dit esse, quoe ila contingunt. Sed quare permîttât
El serolinam, etc. Quia novissima hora est, cum supponit, ad cogiioscendum scilicet quantum dili-
proedicalioejus ad nos pervenil, qui dicit : Elevatio gant Deum servientes ipsis, non illi qui omnia-
manuum mearum sacrificium vesperlinum (Psat. novit. |
CXE). CAPUT XIV.
VERS.20.— Scribesea super postes. (Auc, quoest. VERS.1. — Non vos incidetis. Usque hodie niultae
17.) Hoc secunduni Ïitteram an hyperbolica com- génies incidunt se in funeribus mortuorum. Unde :
mendatio esl, sicul multa dicuntur ? Non vos contristemini sicul et coeteri, qui spem non
VERS.29. — MontemGarizim. Garizim interpre- habent. Hoecaulem
tatur Divisiovel Advena; Hebal.Vorago velus inier- de resurrectione facere, eorum est qui desperant
pretatur. Qui enim a viliis se séparant, et se adve- Nec facielis. Capilli capilis vestri numerati sunl
nas et peregrinos in lioc mundo judicant, eliam id est cogitationes, quas non oporlet ab
benediclionem. vero in vo- (Matth. x),
aelernam merenlur Qui honestale capitis 'auferra et diabolo offerre, sicut
raginem veteris vitoese proecipitant, carnalibus de-
quidam corporales capillos diabolo offerunl.
sideriis servientes, oeternoemaledictioni subjace- VERS.5. — Ne comedalis. Animalia immunda
bunt iC sunt, sed quas signifieando exprimunt, mores, sci-
CAPUT XU. licet hominum, el actas, el volunlales.
VERS. 6. — Décimas et primitias; etc. {Auc, VERS.5. — Camelopardalum. Qui amis maculis
camelo collo equino, pedi-
quoest.18.) Quoerendum est quomodo jubeat deci- respersus, capite caeterasimilis, :
mationes omnium fructuum etprimitiva omnium bus bubalo, per ' pardus in iEthiopia na-
scitur.
pecorum non manducari, nisi in civilate ubi lem-
Omneanimal q'fiodin duas. Illos recipit Ecclesia
plura eral, cum eas Levitis dari in lege proece-
et menihris suis ,incorporât, qui ungulam-findunt,
perit.
VERS.15. — Cave ne offeras. Occasionem am- qui discrelionem boni et mali habere sciunl, et qui
id in
putai idolis sacrificandi. Ideo enim proecipit in lem- ruminant, —estjmeditanlur lege die ac nocte.
plo et ad allare Domini hoslias offerri, ut ubi in- VERS.6. Quod in duas parles. Qui scilicet duo
tégra est religio, ibi cultus congruus exhibeatur. teslamenta suscipiens firmo gradu juslilioe el inno-
consliluit
Mystice autem innuit nullum munus acceptabile centioesese—
esse Deo extra catbolicam Ecclesiam, hic enim est VERS.7. Camelum.Judasum qui liquat culicem,
locus quem Deus elegit, ut poneret nomen suum et glulit camelum, qui lilleram ruminât, sed non
B*habel fissam ungulam, quia a spirilu Ïitteram non
ibi, et habitet in eo.
VERS.16. — Absque esu, Homicidium prohibe!. dividit, hi sunt scriboeet Pharisaei.
Sanguis pro anima ponitur, quia sedes animoe,id Leporem. Per choerogyllumet leporem mullitudi-
esl humanoevitoe, in sanguine est. nem significatJudoeorum, utrumque enim animal de-
VERS.17. — In oppidis. Id est, meritis tuis non bile et infirmum.
assignabis, quoe divina largitale perceperis, non Quia ruminant. Ruminant Judoeïverba legis, sed
viribus luis, sed Deo, cujus munere hoc habueris ungulam non dividunt, quia in Palrem el Filium non
(Gai. vi). credunt, nec duo teslamenta recipiunt. Quidam
VERS.25. — Hoc solum cave. Ad Ïitteram apo- aulem hoereliciungulam findunl, sed doclrinam ve-
stoli hoc prasceperunt : Et in sanguine prohibelur ritalis in ore non ruminant {Levit.xi).
homicidium, et odium fratrum. Qui enim odit fra- VERS.9. — Hoec comedetis ex omnibus quoemo-
trem suum homicida esl (I Joan. m). ventur in aquis. Per hoecgenliles inlelliguutur, qui
Sanguis enim eorum. Quia aliquod vitale est in in aquis baptîsmi renascuntur.
sanguine, et per ipsum maxime in hac carne vivi- Quoe habent ninnulas. Méditantes legem viloe^u-
 465 GLOSSA ORDINARÏA. — LIB. DEUT. 4C6
blimis et coelestis; quia ignorantia divinoe legis diui A coelis, ul recipianlur in aslerna labernacula, ubi
in genlibus fuerat, pinnulas et squamas adjungit : epulandum el lastandum cum amieis, id est sanclis
sicut enim pisces squamali sunt elpinnati, sic qui- et eleclis Dei.
bus est ignorantia temporalis , cita additur cogni- VERS.26. — Et emes ex eadem pecunia, etc. Spi-
tio sublimis et vite coeleslis. ritualiler prascipitur, ut semper bonis operibus in-
VERS.12. — Et gryphem. Quoeest quadrupes, ca- sislamus, quatenus post hanc vitam -ad domum no-
pite et alis aquiloe similis, reliquo corpore leoni, stram, id est ad coelestem patriam revertamur.
el abuudat in Hyperboreis monlibus, equis max'ime VERS.28. — Allant decimam. Extra illam, scilicet
infensa et hominibus." manducas cum luis et Levilis, in loco quem
VERS.15. — Struthionem. Qui a terra non leva- quam Dominus.
elegeril
tur, sed soecularibusnegoliis implicalur.
Nocluanï. Quoe in noele acule vi'det, el no» in VERS.29. — Venielque Lévites. Manifeste ostendit
die. Sicul qui scientia legis glorianlur, et lucem hanc decimam non esse ei qui offert communican-
Evangelii non capiunt, dani, sed lanlum illis quibus proecepit erogari, in
Larum. Qui ut avis volai, ut aquatile-natat, qui quibus proecipueLeviten posuit.
scilicet circumcisionem veneratur et baplisma. Ta- B CAPUT XV.
Iibus Paulus ail : Si circumcidimini, Christus vobis
lion prodest {Gai. v). VERS.1.— Seplimo anno. In boc capite pietas et
Aecipitrem, etc. Qui mansueti videntur, sed po- dilectio commendatur, ut proximis misereamur, et
tentibus el avaris sociantur. proemium a Domino exspectemus. Tempore enim
VERS.16. — Cygnumet ibin. Hoe longi colli esse, suo melemus non déficientes, si, dum îempus ba-
et cibum de profundo lerroe trahere dicuntur : nos benius, operemur bonum ad omnes, maxime autem
aulem debemus quoerere panem qui de coelodeseesi- ad domeslicos fidei (I Tim. v) ; unde : Dimiltile et
dit, nec esse solliciti quid mandueemus (Joan. vi' dimiiietur vobis, date et dxibilnr vobis (Luc. xi).
Matth. xi) Seplimo anno. Quia în sepliformi Spiritu remissio
VERS.17. — Nyclicoracem. Quoe nocle répit et est. Omnes pêne legis solémnitales in seplenario
operatur, significans eos qui noclis operibus dedi- numéro sunl : sabbalum enim in die septima est ;
canlur, quoe sunt fornicatio-, immundilia, idolorura el Pentecostefinilis septem hebdomadibus ; seplimus
cultus et similia. quoque annus celebr.ilur; et jubiloeus sepiies seplem
VERS.18. — Upupam. Quoeluctum amat.- Soeculi aiinis succedit.
aulem tristitia morlem operatur : Nos vero debe- Q VERS.3 — A peregrino. Licet sint omnes proxi-
mus in Domino gaudere, in omnibus gralias agere mi nostri, maxime tamen illis misericordia impen-
(II Cor. vu ; J Thés. v). denda est, qui Chrisli sunl nohiscum membra. Qui
Vespenilionem, etc. Quoe circa terram volai, 'et enim habet substanliam mundi, et fratri indigen'i non
pennis ambulat. Nostra autem conversalio in coelis impendit, quomodo manet in eo charitas Dei? (I Joan.
débet esse (Phil. m). m.)
VERS.21. — Quidquid autem. Mystice prasci- VERS.6. — Foenerabis. Quasi : ditior eris omni-
pilur ecclesiaslico viro], ut se in sanctitate servet, bus gentibus. Ecclesia quoque abondât spiritalibus
et omnem peccati immunditiam devitel, peregri- divitiis :
ipsa docet, nec habet necesse doceri.
num, id est, gentilem in suis sordibus remanere
VERS.9. — Cave. (Ace, quoesl.21.) LXX : At-
permittat.
intra tuas esl. et tende tibi ipsi, ne fiât verbum occultum, etc., usque
Peregrino qui portas Quasi'paganis
hoerelicisimmunda relinque. Hinc doemonesin Evan- ad si crudeliter cogitât illo tempore dandum non
dandum esl ?
gelio permillunlur ire ïn gregem porcorum (Matth. esse, quo
.vm), et dicitur : Sine morluos sepelire morluos suos T. VLRS.12. — Cum tibi vendilus, etc. (Isin.) Si
(Luc. ix). Hebroeus puer in serulutenidevenerit, elc, usque
In lacté, mediocribus disciplinîs, sed austeriori- ad scilicet peccalis in asternum serviemus.
bus, ni reslaurarent amara quoeperdiderunt dulcia. Cum tibi vendilus, elc. Hebroeustransitor qui ad
VERS.22. — Decimam. Quasi, bona quoefacis se- aslernam scilicet patriam lendit, et de vitiis ad vir-
cundum divinoe,legis proecepta facias, et Domino tutes, de terrenis ad coelestia transit ; si talis se
sépares, ut ad ejus laudem omnia facias. tibi vendiderit, id est magisterio tuo seaddixerit,
VERS.25. — Primogenila. Id esl boni operis ini- docebis eum, ul in proesenli vita sludeat operari,
tia, quas decimanda sunt, id est, Domino conse- ut ad requiem pervertira possit. Hoc est, sex annis
cranda. serviet tibi, seplimo dimîtles eum liberum, nec va-
VERS.24. — Portare. Quasi, qui longe sunl a cuum abire palieris ; quasi : oeterna prasmia et ve-
perfeciione sanctorum, nec possunt ascendere cul- " ram liberlalem promiltes ei ïn alia vita. Si autem
men virtutum, nec contemplationi vacare : quod dixerit, Nolo egredi, eo quod diligat te et domum
possunt, agant humiliter, et dévote, el faciant sibi' tuam, id esl si bona quoefecit non pro oelerna mer-
ainicos de mammona iniquitatis, et thesauros in cede, sed pro humana laude, quasi diligens pras-
 467 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 468
i
sentem vitam fecerit, perforabis aurem ejus subula. A VERS.5. — Panem fermentalum. Çorruptam do-
id est menlem ejus terrore judicii ; compunges in ja- ctrinam vel veterem conversationem, unde : Epule-
nua domus, quia judicium eril in hujus vite egressu murin azymis, non in fermento veteri, etc. (I Cor.x).
et alterius ingressu, el serviet tibi usque in oeler- Seplem. Toto tempore proesenlis vite. 15icut illi
nuin, id est docebis eum si soeculum^plus amaverît seplem diebus azyma comedebant, sic nos pure et
quam Deum, oeternis suppliciis mancipandum. simpliciter septem diebus hujus vite conversemur,
(GREC, hom. 5 in Ezech.) Cum activa vila et quibus qudlidie agnus occidilur, et pascha celebra-
conleuiplaliva sit nobis ex Dei gratia, etc., usque ad tur, si innovati nihil ex veteri corruptione retine-
ubi subula recusanlis liberlatem auremi>erfodi proe- mus. Quid enim est aliud fermentum, quam naturas
cipilur. corruptio ? Fermenlalum enim recedit a nalurali dul-
VERS.19.—De primogenitis. (Auc, quoest. 23.) cedine, et corrumpitur adullerino rancore.
Primogenita dicit, etc., usque ad quia solus de sub- VERS.4. — Non apparebit. Epulemur non in fer-
stantia Patris, et oequalis et cooeternus. mento veteri, neque \in fermento malïtioeet nequitioe,
Sanclificabis Domino Deo tuo. Non tibi, -sed om- elc. (J Cor. v), quasi : relinquite veterem hominem,
nium largitori : ' Quia omne dalum optimum desur- el induite novum.
sum est (Jac. i). Quod aulem levé in nostra cogita- B Non remahebil. In hac vita omnia sacramenta Do-
tione, vel maeulosum in nostra conversatione, vel minicoeincarnationis perscrulanda, et cuncta proe-
clauduin in operum progressione, vel coeçum igno- cepta ejus implenda »unt (Ephes. iv), antequain
rantia mentis aut aliqua parle déforme-vel débile, mane, id esl finis soeculi,adveniat. ,
non debemus Deo immolare, id est, imputare, sed VERS.5. — Non poleris. In una domo agnus pa-
nobis. schalis edilur, et injuno loco phase ïmmolatur, id est
in ealholica Ecclesia : extra illam non rectè pascha
Non operaberis. (GREC,lib. vin Moral., cap. 34.) celebratur. Velat ceiebrare
In primogenita bovis arare, etc., usque ad deceplus venticulis mysteria Chrisli in con-
animus non deprehendat quoe in eis sunt mala. hoereticoijum.
VERS. — Vespere ad solis. Novissima oetate
6.
VERS. 16. — Sin autem habuerit. Sunt quasdam mundi, quando verus Sol in passione occubuit, et
opéra quoelicet jninus placeanl Deo, prosunt tamen jEgypliacam captivitatem solvil, cum pascha no-
proximo; el si Deo offerri non possunt, comediposT slrum immolatus est Chrislus.
sunt. Cum enim Deo minus placeanl profuscata in- VERS.7. — Vades in tabemacula. Peracto servilio
tentione quam Deus intuelur, proximis tamen exem- Domini mane resurrectionis transibimus in oeterna
pte opitulanlur. Quasi caprea et cervo. Caprea sal- C tabernacuia, ul quiescamus ab omrii labore, loetantes
tatim incedil, cervus inimicus est serpenti, et aspera de percepta relribulione.
el spinosa transiliens, montana transcendit, et ideo VERS. 8. — Die septima. iEtefna rèquie, quam
in bonam partem accipiuntur. septenàrius significal : prbplër sabbatum ubi nullus
CAPUT XVI. labor, nulla operandi ratio.
VERS.9. — Seplem hebdomadas.' In Levitico ple-
VERS. 1. — Observa mensem novarum frugum. nîus. Numerabis ergo ab altero die sabbati septem
Quia in eo manipuli spicarum, id est primitias, per hebdomadas plenasl ad altérant diem exoloralionis'
sacerdoiem offerebanlur Domino. hebdomadoeseplimoe.
Mensem primum, scilicet Hebrasoruhi qui apud (Auc, quoest. 25.) Septem hebdomadas, etc. Si ab
eos nisan VD'3, apud Groecos quoque i«v9tzor, universo populo hoecPentecoste jussa est observari,
apud Latinos Aprilis dicilur, in-quo agnus paschalis nunquid omnes credendum est uno die falcem jussos
occidebatar. mitlere in messem? Si autem sibi quisque observât
Eduxit le. Mystice. Nos quoque de jEgypto hujus islam quinquagesimam, dinumerans ab illo die quo"
mundi liberati, novum hominem induit in novitale falcem mittil, non una est universo populo. Ula véro
vitoe ambulemus, primitias bonorum operum conse- " una est quas computatur ab immolatione paschoe us-
crantes, et phase, id esl, transilum bonum célé- que in diem datoe legis in Sina.
brantes, ut,Telieta ^Egyplo, ad terram promissionis Nos quoque celebramus Pentecosten, id est, ad-
veniamus. venlum Spiritus sancti, qui est digitusDei, quo scri-
VERS.2. — Et debobusin loco. (Auc, quoest. 24.) pta est lex in tabuljs.
Boves addit, cum de ove tantum proeceperit, quam VERS.13. — Solemnitalem. Qui ut tabernaculo,
jnssit accipi ex ovibus et hoedisvel capris, vel pro- proesenti mundo ulilur, feslivitatem agere, et loetari,
pter Christum, qui secundum carnem ex juslis fuit in eo potest, propter fuiuri exspectalionem : Quia
et peecatoribus. Non enim ait ex ovibus vel capris, si lerrena domus hujus habilationis dissolvatur, habe-
sed ex ovibus et capris, licel proprie non inlelliga- bit domumnon manufadam in coelis(I Cor. v).
tur ovis ex capris, ne Judasi dicerent subaudien- Quando. Consummala perfeciione omnium bono-
dum esse caprum. Quare ergo additi sunt boves? an rum el multarum collectione virtutum, ioetandum et
exsul- '
propter alia sacrificia, quoe diebus azymorum sunt exsultandum esse cura amicis significat. Cum
immolanda ? tabit quisque de pejrcepia retributione <w*iïe largus.
 469 "
GLOSSA ORD1NAR1A.— LiB. DEUT. 470
fuerit in munere, tune vere laberhaculorum solem- A VERS.11. '—Juxta. Nola, non dicitur tibi, ulobe-
nitas agetur, non mutabilium scilicet, sed aslerno- -• dias, nisijlixta îegem docuerinl, unde: Supra chiite-
rum , unde: Ut recipianl vos in aflema tabernaciila dram Moysi sederunl seriboeet pharisai
(Matth.xxm).
(Lite. xvi). VERS.12. — Sacerdotis imperio. Christi qui est
VERS.16. —Masculinum. Non femraeum ; nihil sacerdos in oeterlium secundum ordinem Melchise-
enim molle, fragile et infirmum in nostra çonversa- dech, qui vicarios sibi subslituit, quibus ait: Qui
tione débet esse : fortia quoequea nobis exigit Deus vos audit, ine 'audit; el qurvos spemit, me spernit,
(Exod. xxiii, xxxiv ; Eccli. xxxv). Si autem in fide etc. (Luc. x). Jure ergo damnationis suslinct senten-
Trinitalis Patris et Filii el Spiriius sancli oelernoe tiam, qui conlemnil divinilalis poientiam.
mereedis respecta tempore proesentis vitoe bonis VERS.14. — Cum ingressus fueris terram, etc.
operibus insudâmus / mascuîum in conspectu Do- (Auc, quoest.20.) Quasri potesl cur displicuilpopulus
mini staluinius. Deo, cura regem desideravit, cum hic inveniatur esse
'In omnibus. Ut advenientes undique stalim in in- permissus? Sed ïnlelligendum est merito non fuisse
troitu, paratos invenianl, a quibus justa judicia ac- secundum volunlatem Dei, quia hoc fieri non prasce-
cipiant. pit, sed desiderantibus permisit. Yerumtamen pras-
VERS.19. — Oculos sapientum, Apud liômines, B I cepit ne fierai alienus, sed fraler ex eodem populo
non apud Deum, quibus dicitur : Voequi sapientes indigena non alienigena. Quod aulem ait : Non po-
estis inoculis veslris (Isa: v). teris : intelligendum est, non debehis.
VERS.20.-— Juste. (GREC, lib. x Moral., cap. 19.) Constituant super. Habitatores lerroe eonslituunt
Injuste quod jusium estexsequitur, quLad defensio- sibi regem contra Dei sententiam.
nem juslilioe non virtutis oemulalionë, sed amore VERS.17. — Non habebit, etc. (Auc, quoest. 27.)
prasniii teoeporalis excitatur, etjustiliani quamproe- Manifestum esl Salomonem hoc prasceptum trans-
tendil, vendere non \erelur. Juste ergo jusluni exse- isse, etc.',usque ad perveniat ad alienigenas. -
qui est in assertiône juslilioe ïpsam justiliam "quas- Neque argenti. Nolile lliesaurizare vobis thesauros
rere : Sunf vioequoe videntur hominibusjustoe, 'etc. in terra [Matth. xi).
-"
(Prov. xiv). Et : Voetjuijustificalis vos coram homi- - VERS.19. — Legetque. Nota quanta assiduitate
nibus (Luc. xvi). ' légère debent sacerdotes, cum assidue legant reges.
TERS^21.— Non plantabis. -Occasionem idolola- Leetio ipsa lux esl et 1vita, unde : Verba, quoe ego
lrioe amputât. Solebant enim gentes immolare, et us., loquorvobis, spiritus et vita sunt (Joan. xi). -
* ' —
delubris statuas adorare. VERS.20. '— Superbiam. Quasi, seiat se esse fra-
Lucum. (ISID.)Nemns, frondentes arbores infru- C" * trem. Unum palrem Deum omnes habemus; cui di-
cluosoe, etc., usque ad nec permittit fîctionem falsi- ciraus . Pater .noster, qui es in coelis,etc. (Luc xi).
lalis vel erroris veritati'catholicoe soeiare. Superbiam. Renediclio esl rêgnare super Israël,
scilicet regnândo facere Israël, .scilicet Deum vi-
CAPUT xvn. * dentés.
VERS.-2.— Cumque rèperli fuerint. -Lex erroresa CAPUT xvïn.
et idololatriam maxime detestatur : maximum eniai
seelus est honorem Craatoris impendere creaturas ; VERS.1. — Non habebunt. Et in Veteri etin Novo
quod faciunt gentiles, vel niali catlîolici, qui, licet al) Testaménlo ministris altaris prasceptum'est de obla-
Ecclesia non recédant, tamen magis inveniunlur per tidnibus et decîniis'vivere, nec terrenis possessiohi-
diversa vilia sërvîrè diabolo, quam per bona opéra biis acquirendis toncessum est inhiare : Unde : No
militare Deo. Hos lapïdibus jubet obruï quos irre- lile possidere'aurum neque argenlum, etc. (Matth. x);
vocabilis sentèntia damnandos.esseprasvidit. et postpauca : Dignus est enim operarius cibo suo '
YERS.<J.— In ore duofum aùt trium testium. Alle- (I Cor. ix.) Et alibi : Qui allario serviunt cum alta-
statione scilicet legis prophetarum et Evangelii, se- . rio participant (Num. xvm). Non enim oporlet, ut
cundum illud : Sermo quem loculus est, ipsejudicabit **"qui semper aslare débet officio divine, ïnhiet ter-
eum in novissimadie (Joan. sa). In lîtulo' quoque reno lucro, cui Deus hoereditasest. Quid ergo déesse
crucis tres-linguas testantur Christum esse regem p'olest illi qui omnia habenlem habét:
""
Judoeorum fHebraica,-Grasca et Lalina (Joan. xrx). VERS.2. — Hoereditas: Pio operatione bona, ut
Nemo occidalur. Tanta concordïa est Yeleris ac: quod mente conceper-it, opère probet, unde : Coepit
Novi Testamenti, ul neutrum sine alterô sit. Jésus facere et docere {Ad. i).
In hunianô"judicio primum divinoe Serïpluras au- ' VERS.3.-— Dabunt: Quia in corporalibus solatiis
ctoritas requirenda est. et spîritualibus emolumèntis dévote doctoribus no-
VERS:81. —Si difficile. Sacerdotes EcclesioeDeïi suis communicare debemus, unde : Communiceth
instruit, ut judicia ecclesiaslica secundum polesta- qui caiechizatur verbo, ei qui se catechizat, in omni
tem sibi a Deo dalam Teverenter agant, et juste dé- opère bono (Gai. xi).
'
cernant, non ad libitum suum, sed secundum legisi Venlriculum. Ventei receptaculum cïborum, om-
decretum,-ne suscipiendo personam mutent sen-. nés hominum labores, et momentanea gulas blandi-
tentiam; : mentasunt, quorum finem condemnat : el uieiitibyï
 471 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 472
Deo sacratis ostendit toluni quod voramus in suc- A provisum liquet, etc., usque ad percussus Levitieo
cessum projici, unde : Esca ventri, et venter escis : gladio moriatur sensus carnis, ut vivat anima veslra.
Deus autem et hune et hanc destruet. VERS.9. — Addes \ltbi. In libro Jesu Nave, sex
VERS.4. — Primitias. Primitias frugum laboran- civitates refugii decernuntur lalibus homicidis (Jo-
tem agrieolam oporlet primum de fructibus accipere. sue xx). Cades in Galiloea monlis Neplhali, Sichem
VERS.6. — Si exierii. Quasi nrhem et domum in monte Ephraim, et Cariatharbe, quoeest Hebron,
deserit, qui gratis Deo servit, et sine sumptu Eyan- in monte Juda. Et trans Jordanem Bosor de tribu
geliumponit. Ruben, et Ramoth in Galaad de tribu Gad, et Gau-
VERS.8. — Excepto. (AUG., quoest.58.) Quod lon -in Basan, de tribu Manasse.
LXX, elc, usque ad eum servari oportel quod pa- (AMBR.,ubi supra.)*Sex autem civitatum réfugia
renlibus exhibilum est. sunt, etc., usque ad tvel interdiclorum declinatione
VERS.9. — Quando ingressus. (Auc, quoest.29.) veneremur. I
Quoniamportentorum mspeclores inlerdicunlur,etc, VERS.11. —Si quis aulem odio habens proximum.
usque ad sic illoeiuspectiones prodigorum a signifi- Qui malilia aliquem percutit, et in morlem animoe
cationibus miraculorum discernendoesunt. ducit, reus est oeternoemortis, unde-: Siquisscan-
VERS. 10. — Ariolos. Qui circumeunt aras ne- _. dalizaverit unum de pusillis qui in me credunl, elc.
faudis precibus, et divinationem in extis animalium El alibi : Qui odit fralrem homicida est, et non ha-
quoerunl. bebit vitam oeternam\(Matlh.xvm; I Joan. m). Hic
Auguria. Quasi avigeria, quoein vocibus avium ab altari divellitur, tanquam sacramenlis Dominieis
gerantur. Vel avigaria, ab avium garritu. indignus, nec veniam nisi per condignam poenilen-
VERS.11. — Pythones. Venlriloquos, de quorum tiam promeretur. Qui autem non sponte occidit, ha-
ventre doemones loquuntur, a Pylhone sic dictas, bet urbes refugii, Ecclesiam scilicet calholicam, ubi
id esl Apolline, quem deum divinationis credebant se angusiia poenitenlioe coercens, per omne tempus
esse. prassenlis vite bonis operibus sludeal, et si spem in
VERS.15. — Prophetam de. Licet historialiler de morte summi pontificis, scilicet Redemptoris sui,
prophetis accipi possit, qui post Moysen in populo posuerit, tandem merebilur salvari.
Israël repleli sunt Spirilu Dei, melius tamen de Do- Qui fralernum odium retinet in corde, non po-
mino prophetarum accipitur, de quo turboe ab ipso tesl fruetuosam poenitentiam agere, nec Deum sibi
satiatas dixerunt : Hic esl vere prophela qui venturus placare. !
est in mundum (Joan. xi). Et alibi : Propheta ma- VERS.14. —Non assumeset transfères terminos, elc
gnus surrexit innobis (Luc. vu). Q Unde : Ne transgrefliaxis terminos quos posuerunl
patres lui (Prov. XXII),id est, prascedentiumpatrum
CAPUT XIX. régulas et definiliones vivendi.
VERS.2. — Très. Fidem, spem et charitalem, ad VERS.15. — Non slabit testis unus'. Hoc etiam
quas omnes poenilentes debent confugere. liislorialiter servare'debemus. Et contra impios vel
Très civitates refugii ultra Jordanem conslituit hasrelicos, cum testîmoniis Scripturarum ïndigemus,^
Moyses homicidis qui non sponte homicidium com- duos testes, id est, Velus et Novum Testantentum
miserunt, alias 1res circa Jordanem jubet, separari adhibemus, vel 1res, id est, Evangelium, prophetas,
(Num. xxxv; Josue. xx), mystice insinuans quod apostolum, et sic slat verbum.
ante perceptionem baptismi, qui vult a peccalo sal- VERS.21. — Animam pro anima. Qui enim ani-
vari et ab hoslibus spiritualibus liberari, sanctoe ntam errare fecit, venia dignus non est.
Trinitatis fidem débet sincera mente eonfiteri^, et Denlem pro dente {Exod. xxi; Lev. xxiv; Matth.
post baptismum in fide, spe el charilate viriliter x). Verborum virtulem. Dentés enim verba signifi-
operari. Sicque religiose conversans in mundo, qui cant secundum illud : Filii hominum, dentés eorum
senario conditus est numero,_post perfeelionem bo- arma (Psal. LVI).El alibi : Dentés ejus lacté, id est
norum operum requiem asternam exspectat in sab- D lege, candidiores (Gen. xxix).
balismo. iManunt, etc. Operationem, ut ea, scilicet. sunt ei
VERS.5. — In 1res. Ut qui salvandus estfacilius utilia aut nociva quoein alio pervertit.
évadai. Prasdicatores quoque verbo et exempte dé-
ICAPUT XX.
lient peecatoribus consulere et oequaliter in tola
terra Ecclesioefidem Trinitalis omnibus insinuare, 'VERS.1. — Quia Dominus. Mystice. (Auc, quoesl.
ul viam veritalis et porlam fidei agnoscant palere 30.) LXX : Quoniàm Dominus, etc., usque ad ut
s>ibi,el se merito damnandos si intrare noluerint. eliam ipsos acturos ostenderel.
Sed abiisse. Exempte enim ostendit qualis homi- VERS.5. — Quis est homo. (ID., quoest.31.) Non
cida salvandus sil. est melior in behte qui jam oediûcia dedicavit, etc.,
(GREC, Past. pari, H, cap. x, tom. III.) Ad sil- usque ad sed hoec institula sunt propter virorum
vara cura amico imus, etc., usque ad quoenon ma-' animos explorandos.
litiose perpelratur. Quis esl homo. (ISID.)Docet non posse quemquam
(AMBR.,lib. de Fuya soeculi, cap. 2.) Congrue professionem eontemplationis vel militias spiritalis^
 47S CLOSSA DRD1NAR1A.— LIB. DEUT. 474
arripere, etc., usque ad : ut ei placeal cui se probuvil A - VERS.11. — Mulierem pulchram. Sicul Paulus qui
(II Tim. n). de Menandro sumpsit : Corrumpunt bonos mores col-
Melius est professionem vel persecutionem devi- loquia, mala (I Cor. xv). El de Arato : In ipso vivi-
tare, quam in ea succumbere. Ad disputalionem quo- mus, movemur, et sumus : ipsius enim et genus su-
que contra hasrelicos venire non débet, nisi doctus mus (Acl. xvn).
el perfectus, ne scandalizet alios superalus. Alii putant hanc mulierem specie decoram signifi-
VERS.10. — Nullum omnino permiites. Nulli vi- care rationabilem disciplinam apud Gentiles inven-
tio in nostra conversatione parcendum, ne coram tam : ab ea enim oportet recidi omnem superslitionis
oculis Domini voluptalibus corrupli et abominabiles immunditiam, ul ad studium veritalis ^ssumalur.
appareamus, et exsullantes inimici de ruina nostra Nihil enim mundum habent disciplinoe genlilium,
dicant : Euge, euge animoe nosiroe,devorabimuseum quia nulla apud eos disciplina est, cui non sil ali-
(Psal. xxxiv). quid immunditiasvel "superslitionis admistum.
CAPÙT XXI. VERS.13. — Uno mense, id est, triginta diebus, '
«t post fidem Trinitatis et opus legis, mereatur Ec-
VERS.1. — Quando inventum, etc. Cadaver, cor- clesioe social!; ter enim decem triginta efficiunt.
pus sine anima, et anima sine Deo, qui est ojus vita. •" Et postea. Cum nec in capite, id esl sensibus, nec
In terra quam Dominus Deus luus daturus est tibi, in manibus, id est operibus, aliquid superfluum aut
hoe est in Ecclesia. Coedis reus, aclor sedilionis; immundum erit.
Majores natu, vita et sapienlia majores. Judices. id VERS. 15. — Si habuerit homo uxores duas, elc.
esl sacerdotes, quorum officium esl de singulis judi- Christus sibi duas uxores, populum scilicet Judoeo-
care, id est, discernere. Melientur a loco cadaveris, rum et gentium, conjugii copulavil nomine. Odiosa
id est, cum summa discretione invesligabunt ado- est synagoga, semper conteniiosa, dura cervice, in-
rera sedilionis. Tollent vitulam de armento, id est, circumcisa corde; dilecta genlilis Ecclesia. Sed'non
carnem Chrisli, quam de.palribus sumpsit. Quoenon potest filium dilectoeproeferre filio odiosas, id-est Ec-
traxil jugum, quia peccatum non fécil, nec inventus clesiam de genlibus et filios ejus proeferre apostolis
esl dolus in ore ejus. Nec terrain scidit vomere (I Pelr. "etaliis primilivis, qui sunt filii synagogas. Agnoscit
n), nullam scilicet sedilionis maculam admisit. odiosaeprimogenilum, dat.ei duplicia, quia primitivis
Et ignorabilur coedisreus. Diabolus qui invisibilis, synagogoefiliis dédit legem et prophelas, et noliliaia
et ideo ignorari dicitur, scilur enim quia misit in nominis sui, el primo eis Evangelium proedicavit. Hic
cor, ut iraderet eum Judas (Joan. xm). enim esl primogenilus liberorum ejus.
Majores natu, etc. Apostoli et doctores qui Scri- G Unam diledam. Ànimalitalem, quoe dulcis videtur
ptura atteslalione perceperunt nullam nalionem -et delectabilis : omnia volupluosa cupit et nullo moe-
sic promptam ad coedem ut Judâsorum gentem, qui rore afficît.
et prophetarum et Domini sanguinem fuderunt. Alteram odiosam. Rationalitalem, quas-non indul-
VERS.4. —Et ducent eam ad vtillem asperam, etc. get corpori, nec servit voluptati, sed abdicat occulta
Morlem scilicet despectam et lurpissimam, unde : dedecoris.
Morte turpissima condemnemus eum. Quoenunquam VERS.16. — Primogenilum. Apostoli et aposlolici
arata est (Sap. n), quia mors Chrisli absque culpa viri, qui locum primogeniti oblinent, quorum Ec-
fuît. Nec sementemrecepit (Matth. xm), id est, ziza- clesia sequitur auctorilatem.
nia peccati, quoeinimicus homo snpersemïnavit. Pos- VERS.17.—Sed filium.Eoc ad Ïitteram fa ciendum
sumus per vallem asperam gentilitalem accipere, est, ne sequatur quis animi sui motum, vel amorem.
quoe aspera erat; saxosa, quia saxa adorabat; in vel odium, sed naluram.
qua coesaest cervix viiuloe, quia pro salute gentium Cunda duplicia. Apostoli cuncta duplicia suscepe-
mors Christi celebrala est. Cervix robur carnis quod Tunt, qui doclrina et operalione prasditisunt.
injnorte deposuit. Lavabunt manus super vitulam, .n Alii dabit ut vivat, non ut abundet, sicut Abraham
id est, purggbunt opéra per passionis Chrisli oonfi- ' filium ancillas super nationes prasfecit : filio Saras,
dentiam. non solum temporalia, sed spiriluàlia accumulavit
VERS.6. — Lavabuntque manus suas, etc. Id est, (Gen. xn).
opéra sua in passione Chrisli demonstrabunt esse VERS. 18. — Si genuerit. Melior est obedienlia
munda.'L.îcet enim ejusdem passionis sacramenta quam vidimoe, et auscultare magis quam offerre adi*
quotîdie iterenlur, ab omni tamen fraude Judoeorum pem arietum, quoniam quasi peccatum ariolandi est
corda et opéra habent mundissima. repugnare, etc. (I Reg. xv.) Inobedientem ergo fi-
VERS.~8.— Propitius esto. Pro officio suo bene- lium et viliosûm Moysesjubet obrui lapidibus: Evan-
dicunt populo, ul non reddalur vindicta pro scelere, gelium quoque duris increpatiombus, quasi lapidibus
sed salus pro redemptione. taies arguit : Genimina viperarum, quis docebitvos fu-
VERS.10. — Si egressus fuerit ad pugnam. (ISID.) gere a ventura ira (Luc. m) ?
Dicaul Judaei, quomodo hoec servent? quid causas sit VERS. 22. — Appensus. Cruciaium ejus vidente
mulierem decalvari el ungues circumeidi ? quid si populo, unde : Peccanles coram omnibus argue, ut
sine capillis el ungnibus inventa fuerit? coeterimetum habeant (H Tim: v).
475 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS J. — THEOLOGICA.
VERS.25. — Non permanebit. Hoc esl non débet, Ahuniilitale congregal1, quasi pulveiem in venlum
relinqui in eadem damualione, sed revocari docto- portai. i
rum exhortatione, ul nulli, dum vivit, reconciliatio VERS.9. — Vineam, doctrinam, vel plebem do-
uegetur. etoribus commissam, ubi vinum spiritalis gratias
Non permanebit. Non est de die in diem differenda abundare débet. I
poenitentia,"sed stalim agenda, ut per poenitentiam Altero semine, id est hoeretico. Semen bonum ver-
infrueluosam ab oculis Dei abscondantur delicta, un- bum Dei ; semen nequam quod iiiimïcus*seminavit
de : Beati quorum ledasunt peccata (Psal. xxxi). (Matth. xm) : cavendum ergo ne immiseeatur ali-
Maledidus a Deo. (AUG.,lib. xiv contra Fausium.) quid erroris, el corrumpatur semen Dei.
Christus nos redemit de maledicto legis, faclus pro VERS.10. — Nomarabis. (ISID.)In bove et asino
nobis maledictum (Gai. m). (Adam namque in ligno arat, qui recipit Evangelia cum Judoeorum obser-
prasvaricaiionis corruil : ideo sibi et posteris" suis vanlia, quoeprasoessiiin umbra. In bove quoque bene
maledictiouem meruit, de qua dicit : Maledidus om- operantium vita, in asino slullorum socordia : quasi,
nis qui pendet in ligno.) Malediclam namque, id est, faluum sapienti in proedicaiione non socies, ne per
exsecrabilem et lurpissimam morlem suscepit. eum qui. rem implere non -\alet ei obsislas oui pras-
(ID., ubi supra, cap. 5, 4.) Maledidus a Deoest qui B valet. Sluitas vero et sapiens bene conjunguntur, _
pendet, elc. Quidam hasrelici ad caiumniam passio- ul unus proecipial et aller obediat, non ut asqualipo7
nis Chrisli hanc sententiam transférant, etc., usque leslale verbum Dei annunlient.
ad bene ergo maledictum dicitur, quod odil Deus, Allegorice lineis veslibus lanam vel purpuram
hoc pependil in ligno. miscel, qui inordinate vivil, el profectiohîbus diversi
Contaminabis. Posnilenlioelacrymis fetorem pec- generis, ut si sanctimonialis habeat ornamenia
catorum abluere debemus, ne aliis seandalum et no- uxoris, vel uxor gerat speciem virginis. Hoc autem
bis germinet cruciatum. .. figurabatur in vestibus, quod nunc declaralur in mo-
ribus. , -.,
CAPUT XXII. VERS.12. — Funkuios. Ad differentiam scilicet,
VERS.1. —- Non 'videbis. Moraliter. Frater tuus sicul signum circumeisionis Israelitas séparât a coe-
doclor Ecclesioe, cujus discipulum veldoctum, qui leris. Superstitiosi !vero magislri captantes auram
populi, el lucra ex mulierculis, dilatabanl ûmbrias
significatur per bovem, velindoctuni, qui significatur el eis ut vel.aniDulantes-reiseden-.
per ovem, si videris errare, noli uegligere, sed ex- tes alligabant spinas,
horlare ut fratrij id est, magislro possis reconciliare. G pungerentur, et sic ad serviendum Deomoueren-
Duc in domum tuant (I Cor. xi), id est, adhibe cu- tur, unde : DUatanl pkylacteria sua et mugnificant
ram. Et si non est propinquus, id est Ecclesioetuoe, fimbrias.
sed alterius doclor. VERS.15. — Si\duxeril. (Auc, quoest.55.) Ap-('
VERS.5. — Similiter. Genlili, scilicet, cujus uti- paret quomodo subditas viris feminas, etc., usque ad
lilàtem et immunditiam non debemus despicere. qua fuerat alter plectendus.
Vestimenio.Plèbe qua ornalur doclor. Ad lilleram YERS.15. — Pater et mater ejus. Doctores Eccle-
sioe qui quasi pater et mater fovent phsbem : patres
quoque omnia hoecet similia servanda sunl.
— auctoritale, maires pielate.
VERS. 5 . Non induetur mulier, etc. (Auc, quoest. VERS.18. — Et verberabunt. Non mirum, si vhy
52.)-Alia editio, etc., usque ad non débet aliquid fe- qui fals.oaccusât, jubetur coedi,et multam reddere;
mineum vel molle in doclrina sua habere.
vero, si culpabilis sit, lapidari : quia.per feriii-
Mulier. Cujus naturaliter diversus color, motus in- puella
nam initium peccati, quoevirum seduxit et duplici-
eeslus, vires, cui non permitlilur docere, nec domi- ter peccavit, prius in Deum, postea in virum, vir
nari in virum, nec usurpet officium proedicandi (I lantum in Deum
Cor. xm). VERS.19. — Centum siclis, etc. Perfeciione do-
Contra naturam esl virum muliebria facere, co- v clrinoeet solliciludinis, quam impendat subjecioeple-
main crispare, torquere capillos, unde Apostolus : bi, vel poenitentioeiCentenarius enim perfectus est,
Vir, si comam nulrieril, ignominia est illi. Mulieri quinquagenarius poeniieiitiasconsecratus.
autem capilli pro velamine dati sunl; non ergo in- VERS.25.-—Sipuellam virginemdesponderil. In hoc
duetur vvir vesie feminea, operalione sciliceliluxa et canitulo, sicut in duobus proecedentibus et duobus
dissolula. succedentibus, corporalem condemnatfornicationem.
(RAB.)Per Viam imus, etc., usque ad sed ex ea VERS.26.—Nihil palietur, Sed ad incoeptam fidem.
allegoricum sensum in mente relinemus. revocabitur per gratiam baptismiliberata abhoslibus.
VERS.8. — Domum novam, id esl Ecclesiam. VERS.29. •—Non poterit. (Auc, quoesl.54.) Me-
Murum lecti, id est virtutum custodiam. rito quoeriiur ulrum isla poena sit, ul non eam
Ne effundalur sanguis in domo tua, hoc est ne alio possit dnnitlere per omne tempus, quam inordinate
peccante reus lenearis. et illicite violavit: si enim intelligimus eam non
(GREC,lib. vm Moral., cap. 39.) Ne effundalur. posse, id est non debere diniitti per omne tempus,
Per incuriani atque desidiam. Unde qui virtules sine quia uxor effecta est, occurrit quod Moyses-permi-
 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. DEUT, - *78
477
sit dare libellum repudii el dimiltere. In bis autem . L Per Idumoeumel jEgyplium significatur proeseiis
quoe illicite vitiant notait licere, ne videatur ad lu- vila, cui quamvis renunliantes Jîgyptiam terrain,
dibrium fecisse, et potius finxisse quod eam duxe- id est conversationem prislinam et concupiscentiam
rit. Hoc quoque de illa jussit, cui vir, calumniatus mundi declinemus ; duimtamen hujus mundi neces-,.
'
fuerit de virginalibus non invenlis. sitalibus subdimiir, non omnino iEgypliam nationem
VERS.50. T—Non. Pater noster Christus est, cu- exslinguimus : _sed quodaramodo separali, quoli-
jus Ecclesia uxor est; non licet bomini dignitatem diano viclu et veslitu contenti sumus ; lertia genera-
islius sponsi transferre in se, nec sponsam ejus vio- lione in Ecclesiam intrabunt, quia soecularispolest
lare, ul amorem ejus commute! in se, ex dono vir- sanclis Dei conjungï, cum perfecte in Palrem el Fi-
tutum vel ex prasdicalione laudem suam quasrendo lium el Spiritum sanctum crediderit, vel cum, spe,
non Dei; cui dicere convenit : Non nobis, Domine, fide, et charilaie ornalus fuerit.
non nobis, sed nomini tuo da gloriam (Psal. cm). VERS.9. — Quando. Spiritales Chrisli milites in-
struit, quibus alibi dicitur : Omnis qui in agone con-
CAPUT XXIII: fondit, ab-omnibus se abstinet (F Cor. îx).
VERS.1.— Non intrabit. Omnes qui mollilervi- Si. (Auc, lib. de bono conjugal!, cap. 20.) Multa'
vunt, nec virile opus pèrficiunt, non possunt perma- B poiiit lex in sacramenlis et umbris faturorum, etc.,
nefe in congregatione sanclorum nec digni sunl in- usque ad non quia corpus mortuum peccatum est,
troitu regni coelorum, quod violeutiam patilur, el vio- sed significat peccatum animoea justifia déserte.
lenti diripiunt illud. Mystice{GREC,lib. ix Moral., cap. 40;) Si fuerit
Mamzer. Degeuer sensu vel moribus ; vel quem inler vos homo, qui nodumo pollutus, etc. Noclur-
hoereticorumpravitas in perceptione sacramentorum num somnium tentatio occulta, etc., usque ad et ad
degenerem fecit ; vel rilus genlililatïs aut Judaismi fidelium mérita reparetur proesumenda:
maculavil. ïs in Ecclesiam recipietur, Cum intégra VERS.12. — Habebis. Corporalem enim mundi-'
fide decalogum legis secundum Evangelii inslitulio- liam diligit Deus : ideo proecepit nihil foedumrema-
nem servaverit, et carnalem conversationem Spirilu nere in caslris.
sanclo roboratas abdicaverit ; unde : Si .vis ad vitam Mystice. (GREC,lib. xxxi Mor., cap. 52.) Habebis
ingredi, serva mandata (Matth. xix). Et alibi : Ego locum, elc. Naluroecorruplibilis pondère gravâlas a
sum ostium: per me si quis intral, salvabilur(Joan.x). nosiroenienlis utero quoedam cogilâlîonum superflua
VERS.5. —Ammoniteset Moabites. (Auc, quoest. quasi venfris gravamen erumpunl. Sed porlare sub
55.) Aliaeditio, etc., usque ad femiiiis iinputaverunl, balleo paxillum debemus, ul ad reprehendendos nos-
quas conservare maluerunt. "
metipsos semper accincli acutum circa nos stimiilum
Moabites.Haereticossemper ab Ecclesia esse pel- compunclionîs habeamus, quod lerram nosiroementis
lendos significat, quasi, Hoerelicum hominem post poenitenlioedolore confodiat, et quod a nobisfetidum
unam etalleram correctionemdevila. erumpil, abscondat.
VERS. k.—Quia noluerunl nobis occurrere cum, etc. YERS.15. — In balteo. Balteo enim renés accîn-
Tradunt Hebraei quod hoe gentes propinquas"sibi gunlur, ideo per balteum, nialoe volunlatis contrîiio
"
exeuntibus de jEgyplooccurreruiilcum pane lantum, designatur, unde Job : Balteum rcgum dissolvit, et
cum scirent nos in deserto maxime siti laborare, et proecinxitfune renés eorum (Job. n).
ideo huic maledietioni subjecli sunt, JTHIHOoperies. Terrena fragililate considerala,
Mystice désignant boereticos, qui fugientibus de sordes debemus operire.
/ Jîgyplo hujus mundi ad verani lerram promissionis VERS.15. — Non trades se'rvum(AUG.,quoesl.36.)-
offerunt panem pollutum, non aqua sapientioedulco- LXX : Non ttades puerum dominosuo qui àpposiins'
ratum, et ideo ab Ecclesia alienali sunt. esl-tibi a dominosuo. Non quod dominus eum appo-
- VERS.5. — Vertitque. Quia soepepersecutio causa
suerit, etc., usque ad hocexplanat dicens : In vobis
majoris prosperiïatis est. Quia diligentibusDeum om- T>habitabil in omni loco ubiplacueril ei (I Reg. xxvn)..
nia cooperanlurin bonum (Rom. vm). VERS.37. — Non erit meretrix. (Auc quoest.
VERS.7. — Non abominaberis Idumoeum. Idu- 57.) LXX : Non erit meretrix, etc., usque ad unde
moeus sanguineus vel lerrenus carnem (cujus est ter- quid nobis videretur, ibi tractavimus.
:
' rena materia)significal ^Egyptius, id esl tenebrosus, Non offeresmercedemprostibuli. (AUG.,quoest.58.)
corpus morbidum.Garnemnostram non debemus abo- LXX : Non offeres, etc., usque ad dicendum fuit,
minari, sed fovere -et necessarîa illi proebere, curam quod Dominoabominatio sit.
tamen ejus in desiderils non facere : Frater, inquit, Prelium canis, rapaeis. Dona iniquorum non pro-
luus esl, quia ex carne sumus et anima. Jîgyptium, bal Altissimus. Qui offert sacrificium ex substantia
id est corpus non abominemur, in cujus terra adve- pauperum, quasi qui victimat filium in conspectu pa-
noe fuinius; aiiinia enim, quoecoelestem habet origi- tris (Eccli. xxxiv).
nein, quasi advena nioralur in corpore, unde Apo- VERS.19. — Non foenerabisfralri tuo. Usuram
stolus : Dum sumus in corpore,' peregrinamur a Do- et avariliam removet, et charitalem impeiidere
mino (II Cor. v). Qui nati fuerint ex eis, etc., id est jubet.
paulatim fient spiritaales. Et pecunia, quoead usuram dari probibetur, quia
 479 WALAFRIDI STRÀBI FULD. MON. OPP PARS I. — THEOLOGICA. 480
vitiuiu cupiditatis est exigera velle, quod cognoscisi A (GREC, lib. xxxm Moral., cap. 16.) Non accipies
te non comraodassc Hanc Domiuus habuit, et indei loco pignoris inferiorem, etc. Accipere aliquando
pauperibus erogandam tradidit, el nos ad liberalita- offerre dicimus, etc., usque ad et incassum meluh
tem largitatïs invitavit. Altéra est quam ad usuram qui non confidit.
dare debemus; unde : Nonne oporluil le pecuniam VERS.7. — Auferes. (Auc, quoest.59.) Assidue
commillere nummulariisul ego veniensexigèrentquod hoc Scriptura dicit, etc., usque ad quod exponens
meum esl cum usura ? (Matth. xxv). ail : Qui furabalur jam non furetur (Ephes. iv).
VERS.20. — Sed alieno. Irifideli vel iniquo cui VERS.8. — Plagam leproe.Nota propter peccatum
pecuniam damus ad usuram, cum pro verbo prasdi- hanc infirmitatem hominibus accidere , sicut Ozioe
cationis exigimus fidem, poenilentiam et operatîonem qui sacerdolium usurpavil.
bonam. VERS.10. — Cum répètes. (AUG.,quoest. 41.) Ad
VERS.21. — Non tardabis reddere. UndeSalomon: opus misericordioe pertinet ut pignorator in domum
Ruina est homini post vola traclare vel tardare non inlret, elc., usque ad non habens ubi dormiat.
iProverb. x). Nonne. Qui Evangelium annuntial, de Evangelio
VERS.24. — Ingressus vineamproximi. In ecclesia vivat (1 Cor. ix).Dignus esl enimaperarius mercede
aiterius episeopi, polest aller âliquos corrigera vel B sua (Luc. x).
confirmare, lolam plebem non licet ei regere, vel VERS.16. — Non occidenlur. (Auc, quoest. 42).-
nîagna negotia tractare. Etiam lex dicil, etc., usque ad non 1res vel quatuor
Foras. Extra ecclesiam hanc graliam efferre non intelligi voluit.
licet, quia in una domo carnes agni edi jubenlur. VERS.17. — A7o« perverles. (AUG.,quoesl. 45).
VERS.25.-—Si intraveris. Sunt quasdam loca Scri- LXX : Non declinabisjudicium advenoeet orphani el
pluroe quoehistorialiler fidem imbuunl, quoedammo- viduoe. Non piqnorabis vestimentumviduoe.Cur non
raliter sanclam conversationem iiislruunl : quoedam ait, etc., usque ad continentia in eis laudalur, non
non secunduni historiam, sed secundum allegoriam desolatio commendalur.
veneranda mysteria ostendunt. Gaule ergo in segele Viduoe.Vidua anima ante diabolo juncla, cui cou »
proximi intrandum est, ut discernendo carpas ci- versoefidei vestimentum non est auferendum.
bum, non proecipilandum succisoe messis incurras VERS.19. — Non reverleris. Invidendo genlibus ,
judicium. qui sunl advenas lestamenlorura Dei.
CAPUT XXIV. VERS.20. — Si fruges collegeris. Etsi superbi col-
VERS.1 —Si acceperit.(RAB.in Deul., lom. II.) liganl et improhi, ille misericordiam facit qui hoc
Homo uxorem accepil, etc., usque ad tanquam indi- u animo diniitlit, ut egenles habeanl. Proelerea cum
gna el errore pollula abominabilispermansit; made: hsec populo proecipiuntur ; qui non indigent, admo-
Vobis oportebat primum loaui verbum Dei, sed quo- nenlur ne ista quoerant. Si autem qûoesierunt, tan-
niam, etc. (Ad. xm.) quam proedonespauperum judicandi sunt.
(Auc, lib. i de sermone Domini in monte.) Multoe Vineam tuant. Vineam de qua colligitur vinum,
erant in lege causoedimittendi uxores, etc, usque quod loetificateor hominis (Psal. cm).
ad ut qui habent uxores, sint quasi non habentes CAPUT XXV.
(I Cor. vu).
Scribet. Ad duritiam cordis veslri scripsit Moyses VERS.1. — Si fuerit causa. (AUG., quoest. 45).
prasceptumislud, malens scilicet indulgere dissidium, LXX : Si aulem fuerit altercatio inter homines, elc,
quam commilli homicidium. usque ad sic el peccata quoenon in Deum, sed in ho-
VERS.4. — Ne peccare. Polluil lerram suam, qui minem videntur admitii, quoedamsunt digna morte,
concupiscentes carnalibus inquinat corpus suum. quoedamverbere.
Ideo necesse est ambitionem prassentis vitoe cilius VERS.5. — Quadragenarium. Quadragejîarius de-
domari, ne valeal dominari. Et cum lerrena actio se- T)] nario quater ducto perfieitur. Nos vero de quatuor
mel fuerit repulsa, non esl repetenda : ne post ler- elementis secundum corpus consislimus : proecepta
gum respiciat, qui in aratro manum posuerat. decalogi per denarium accipiuntur. Jubet ergo judi-
VERS.S. — Cum acceperit. Quasi, quicunque car- cium vel vindiclamj, in qua carnis peccatum plecti-
nalibus desideriis se obligat ad regimen Ecclesioe, tur, secunduni proeceptaordinari, et omnia proece-
et ad spiritalem mililiam se nonliabilem esse cogno- pta in decalogo vult intelligi.
scat : Quia nemomilitons Deo implicat se soecularibus (ISID.)In quadragenario hoc tempus figuralur, etc.,
negotiis, ut ei placeaC cui se probavit (II Tim. n) ; usque ad illic sine peecato invenimur.
unde : Nemini eilo manum imposueris. VERS.4. — Os bopistriluranlis. (Ism.)In bove vita
(ISID.) Tollit molam superiorem qui peccatum operanlium exprimitur, de quo dicitur : Di</nusest
flenti dicit : Non habebis veniam de commissis. Tol- enim aperarius mercedesua (Luc x). Vult ergo Scri-
lit inferiorem qui peccatum palpando dicil : Age ptui a proeslari canialia iis a quibus accipimus spiri-
maia quantum vis, Deus pius est et ad veniam pa- tualia. qui occupali in doclrina non possunt sibi pro-
ratus; ulililer ulraque mola babelur. si spes sit cum videre necessaria.,
emendanle formidîne, et formido cum spe. VERS.5. — Quando. (Auc, quoest. 46.) LXX Si
481 - GLOSSA ORDINARIA. — LIB. DEUT. 482
ante habitaveruiit fratres, elc, usque ad aut adoptio j). A in terra promissionis suas primitias jubenlur offerre
fecil allerum palrem quem posset habere Joseph. pro gratiarum aclione, (yiia erepti sunt de jEgyplo,
VERS.5. — Morluus fuerit. Passus est et ascendit sic nos per spiritalem Jordanem, id esl baptismum,
in coelum adhuc synagoga sterili permanente. lerram Ecclesioe intrantes ponamus in cartalo con-
- Sed accipiet, etc. Qui regere valet, cui nolenti in versationis nosiroe jnimitias operalionis bonoe^-et
faciem mulier exspuit. Qui enim donis spiritalibus offeranius Deo in altari fidei catholicoe, ut sacerdos
non curât prodesse aliis, hujus etiam bonis Ecclesia noster Christus suscipiat, ibique confiieamur Do-
exprobrans quasi in faciem jaclat salivam. mino dicentes quod Syrus, qui interpretatur subli-
VERS.9. — Calceamentum. De quo dicitur : Cai- mis, vel humeclans, id est diabolus, persequebalur
ceali pedes in proeparatione Evangelii pacis (Ezech. palrem nostrum, id est proloplaslum, nt deçeplum
xi). Si ut nostram, sic curam proximi gerimus, per superbiam, gulam et avaritiam, paradisi posses-
ulrumque pedem calceamento munimus ; qui vero sione privaret, unde exsul in jEgypto hujùs mundi
suam cogilans ùlilitatem proximorum negligit, peregrinalus est in parvo numéro, quia multi ido-
quasi unius pedis ealceamentum eum dedecore lolatriam seeuti sunt, et pauci fidèles remanserurd.
amittit. Sed postquam lege data plures surrexerunt, swen-
De pede, id est mercede proedicationis privatum ]j ] tiara et fidem unius Dei accipientes, afflixerunt eos
ostendet. Doctorum enim pedes ealceati sunt, quia JEgypiii, id est doemones, onera peccatorum gravis-
exemplis prascedentium patrum niunili gressus proe- sima imponentes. Sed respexit Deus humani gene-
dicationis êoruni imîtati sunt. Utroque pede cal- ris aflliclionem et laborem, el misit Filium suum,
ceatus est, qui sibi et aliis prodest. qui manus ejus et Jirachium dicilur, ut eriperet de
' VERS.11. — Et unus contra allerum. Calholicus polestate lenebrarum, et transferret in regnum lu-
hoerelicusque quorum perpétua contentio, quia cis. Sic tradidit nobis terrain lacté etmelle manan-
disparinteniio : aller enim falsilatem, aller défendit et lem, id est, potenlem Ecclesiam, ubi lac innocentioe
_verilatem, et résistera oporlet errori, ne sibi stultus favus doetrinoe, unde nutrianlur parvuli, el mel
dulcis et mùlliplicis sapientioe, unde satientar per-
sapiens videalur
fecti.
Miseritque. Per faisant ignôminiam vel actionesn
abominandam voluerit catholici conversationem VERS. 10. — Quam Dominus Deus dédit, etc.
maculare vel doctrinam diffamare. Quasi non pffero nisi quod dédit : omne enim bo-
Verenda. Infirmiora niembra Ecclesioe, scilicet num a Deo est.
volent blandiendo deeipere vel insullando déridera. Domini Dei tui. Qui quasi sub oculis servabit, et
VERS.15. — Non habebis in sacculo. In Levilico C reddet in illa die justusjudex.
idem interdicitur. Salomon quoque ait : Pondus VERS.H. — Epulaberis, spiritali convivio," de
magnum et pusilium, el mensuroe duplices, immundoe quo dicitur : Comedile, amici, et inebriamini, charis-
sunt apud Deum{Prov. xx). simi (Cantic v).
El Lévites, verus Dei minister .assumptus ex ho-
(ISID.)Non habebis in sacculo. Spiritualiler quo -
que studendum est, ne diversa pondéra in corde minibus, el constitutus pro hominibus in his quas ad
habeamus, id est, districtionis regulam nobis mol- Deum sunl.
lientes, eos quibus verbum Dei prasdicamus distri- VERS.12. — Quando compleveris: hoc legis ira-
ctioribus prasceplis quasi gravioribus ponderibus flesse Tobiam, sed qui longe erant a templo tertio
obruamus. Quod cum facimus, diverso pondère anno collectas trium annorum décimas dabanl pau-
prasceptorum Domini mercedem frugemque appen- peribus et Levilis "
qui secum morabantur.
dimus, unde ; Abominalioest Domino pondus duplex CAPUT XXVII.
(Prov. xx).
VERS.2. — Lapides. Doctores debent omnem as-
VERS.17. — Mémento quoe.Tradunt Hebrasi quod
et semine et alios extra caslra peritalem deponere, et ideo splendidi apparere lia-
leprosos fiuentes, ** bentes legem scriptam in cordibus suis,
positos interfecerit Amalec, et hos dicunt esse VERS.4. — Quando ergo. (ISID.) Quomodo hoc
extremos agminis Domini. Amalec lingens sangui-
factum fuerit, etc., usque ad qui altaris conslru-
nem. Hi sunt doemones qui nobis per baplismum
ctioiie digni sunt.
de spiritali iEgypto exeuntibus adversantur, et in
virtutibus extremos, et in ilinere hujus vite las- Qui juxta montem Garizim incedunt electi ad be-
salos peccata suggerendo student occidere. Hos nedicendum, figurant eos qui non metu poenas, sed
coeleslis promissionis amore succensi, veniunt-ad
cum Dominus facullatem dederit, omnino debemus
salulem. Qui juxta montem Hebal incedunt, in quo
subvertere et suggestiones eorum omni modo ejicere
maledicliones prolate sunt; hi sunl qui non amore
atque delere, ne si aliquas reliquias, sicut Saul, benediclionuin vel
- inobedientes cum eis subver- promissionum, sed suppliciorum
Êervaverimus, quasi
tamur. timoré, legis proeceptafaciunt. Omnes autem circa
arcam incedunt, quia ab Ecclesioe sinu non reGe-
CAPUT XXVI
dunt. Sed nobiliores, qui ex charilaie, quam qui
VERS.1. — Cumqueintraveris, elc. Sicut Israélite i poenastimoré servirait. Solus vero Jésus potesl hu-
 483 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 481
jusmodi mentes cognoscere, et alios in monte Gari- A sione omnibus sermonibus legis permanere, cum et
zim ad bemsdicendum, alios in monte Hebal ad ma- Paulus dicat : Quicunqueex operibuslegissunt, subma-
ledicendum statuera, non ul maledictionem acci- ledicto sunt? (Galat. m.) Nemo hanc maledictionem ~-
piant, sed ut maledictiones scriplas et peecatoribus évadera potuit, nec legislator, nisi Christus, unde :
conslilulas caveant, el timoré supplicii poeniteant. Christus nos redemit de maledicto legis, factus pro
VERS.15. — Et pronunliabunt. Quia sacerdos ver- nobis maledictum, elc.
buni instanler et valenter populis proedicare débet, CAPUT -XXYffl.
ut sciant, si mandata Dei proeterierini, quoepericula
maneant; si obedierint, quoe sequantur bénéficia, VERS.1. — Si autem audieris. Sicut inobedientibus
scilicet in proesenli vita solalium, el in futura pras- proedicit maledictiones et supplicia, sic obedientibus
- mîum oeternum. Maledicliones aulem et benediclio- promitlit benedictiones et proemia.
• nés historialiier pertinent ad eos qui felicitatem-ter- VERS.4. — Fruclus veniris. Diversos ordines no-
- renam amant vel infelicitatem formidant. Sed tai subditorum. Alii enim docloribus corporalia
I alii laborare '
maxime "Christianis cavendum, ne per inobedien- proebent adjumenta; possunt quod sibi
stiam spirilualiumpatianlurpenuriam; perfectis enim fuerit proeceptuni; alii simplicilate contenti perin-
viris lerrenùrum soepe contingil indîgenlia, cum B nocentiam vite sludenl'Deo placera : unusquisque
semper adsit virtutum copia, unde : Usque in hanc "prpprium dônum'hâbei ex Deo.
iioram esurimus et silimus et nudi sumus, etc. VERS.5. — Benedictoe reliquioe. Bonas intenlionîs
(I Cor. iv).- prasîhium, etsi voluntas non habeat effeelum, quia
- Maledidus. Non solum idololatria simulacrorum pax hominibus bonoe volunlalïs, elc.-(Luc. "n.)
-prohibelur, sed omnis hoerelicoïum error. Hi enim VERS.&.— Ingredietis. Ingreditur ille per ostium,
artifices vanilalis et supersliliosi dogmatis, qui de qui per fidem cathoïicam quani'juxta volunlatem Dei
corde suo, quos volunt, fingunl sibi deos: tintas medilatur el tractât : egreditur quando idem
VERS.10. —tOmnis populus. Omnes debent lau- coram hominibus ad laudem Dei manifestât.
-dare bona, et deteslari mala, lam proelali quam VERS.7. — In conspectu tuo. Ut gaudeas 4 Loeta-
«ubditi. bitur justus cum viderit vindidam (Psal. LVÏÏ). -
VERS.17. — Maledidus qui transfert terminos. VERS.8. — Benèdicetque.Bonis operibus tribuens
-Jlic est qui non contentas fide calholica et doclrina, incremenlum et feheem suceessum.
superslitiones et sectas inducit. . Coelum. Prophetas el apostates, de quibus dici-
VERS.20. — Maledidus qui dormit cum. Omnis tur, Coelienoerranlgloriam Dei : quos Dominus ape-,
incestus abominatio est, sed specialiter hoereticos rit, cum per eos doetrinoe abundantiam tribuit, ut
atque schismaticos- perçu lit, qui sponsam Chrisli - carnalium corda hoc imbre irrigata proférant ger-
,(qui omnium paler et creator esl) errore corrum- rnina bonorum operum.
punt. Tropologice vero probibet ne quis actionem \Foenerabis. Id est tanla erit abundanlia tibi, quod
nravam patris sui imilando diffame!, et ignominiam poteris dare pecuniam genlibus, illis vero non tanla.
-.«jus revelet, . Vel, doclrina ecclesiastica inlelligitur.
VERS.21. —Maledidus. Maledidus est,-qui gen- 'Foenerabis genlibus. Foenerat Ecclesia genlibus
tilium slullitiam sequitur. Vir aut mulier, non per multis, quando divina ebarismata expendit nationi-
, fragilitatem, sed perseveranter lali commistione in- iras. Nec tenus-accipit, quia non prassentem re-
hoerens, reus,est mortis. .munerationem, sed'futurani inqûiril. Excellit,enim
/ERS. 22. — Dormit, id est maculât, prave do- timnibus, et caput 1est orbis, non cauda. Semper
cendo, ant prava exempla demonstrando, alterius supra est, el non infra ; quia licet pressuras el per-
animam. Pater enim noster unus est Deus, et mater secutiones malorum in mundo patiatur, fortior ta-
Ecclesia, nos autem omnes-fratres aul sorores su- _ nien adversariis est, fide et virtute proeeminet uni-
-mus. «^ .ver.sis. Unde', constituel le Dominus in caput, elc
VERS.25, —Cum socru sua. Socrus, pravoe aetio- VERS.14. — Non aeclmaveris. (AUG., quoest,,
nisconcupiscenlia, quia omnis peccati concupiscen- 48.) LXX x Non proeleribisab omnibus verbis, elc,
- lia mater esl. Diligenter ergo altendamus ut con- usque ad nec propter isla cofendi suntv
cupiscenlioe resislamus, ne eupita impleamus. VERS.15. — Quod si audire nolueris. Sicut cuslo-
VERS.24. — Maledidus. Quocunque modo homi- dientibus mandata promisit benediclionem-, ^sic
nem occidere peccatum est. Tilirum ergo videtur negligentibus pronuntiat maledictionem.
quare malediclum lantum dixit, qui clam percusse- IVERS.22. — Perculiat le Dominus. (Auc in En-
.rit. Sed forte clam percutera esl corde odisse, unde: <chirid., cap. 98.J Quis tam impie desipiat, ut dicat
Qui odit frairem suum, homidda est (Joan. ni). Et Deum malas hominum voluulates, quas voluerit,
alibi : Ne oderisfratrem tuum in corde tuo (Lev. xix). quando voluerit, ubi voluerit, in bonum non posse
VERS.26. — Maledidus qui non permanet. Hoec converiere? Sed cum facit, per misericordiam facit :
- senlentia generaliter et prasleriia et proesenlia et di- Cum non facit, per judicium non facit, qui cui vult
cenda legis mandata compleclitur, tanto gravier miserelur, ei quzm vult obdurat.
-quanlo generalior. Quis- enim potest sine, trangrés- Et aère corrupto, Vita pol'luia ex' carnali ira
 iSH GLOSSA ORDINARIA. — LIB-. DEÏIT, 486
niunditia. Carnalis vita pollula ex carnali immun- A Isaiam dicitur : Servi mei comedent, et vos esurietis
ditia, Carnalis vita per aerem exprimitur, quia (Isai. LXV).
aeris spiramine humanum corpus vivificatur. VERS.35. —-In genibus et in suris. Fortiludinem,
VERS.25. — Sil coelum.Elemenla, quibus fructus scilicet etslatibili tatem auferat. Vel in genibus percu-
nutriunlur, comparât durissimis nietallis, quia pec- Tialur, cujus novissima opéra darauantur.
cata hominum commutant ordinem rerum, et quoead A planta pedis. Sicut ab'initio pravas voluntalis
solatium condita sunt humano generi, unde : Pugna- -usque ad perfectionem operis maliiiam exercuisti,
bit pro eo orbis tenarûîn contra insensalos. unde a planta pedisusque ad verlicem non'esl ineo
Coelumest oeneum proevaricatoribus legis, cum sanilas (Isai. i)..Hoc in ultima captivilate comple-
nullam a sanctis doctoribus merentur clementiam, lum est.
sed durissimam disciplinam , quoniam ipsi non cor VERS.36. — Ducetquete. Hoereticiveltnali catho-
carneum et mollem animum, sed lapideum habent licî, qui conlemnunt proecepta Dei, a doemonibuset
el ferreum. Sicut dura populo lex in lapide dabatur, viliis variis caplivantur. Sicut seryus, ila et do-
" ex munere—acceptai' figuraretur.
1.1 minus, et rex sicut populus, magistér sicut disci-
VERS.24. Del Dominus imbrem tente tuoepul- pulus.
verem : quasi, sicul pulvis et cinis non faciunl fru- B- Et regem. Osée regem Samarioe Salmanasar rex
ctum, sic doclrina libi infusa non excitet germina Assyriorura eum decem tribubus dûxitin captivita-
viriuluni, sed oeiernumproenuntiet interiium. Pulvis tem : Nabuehodonosor, Joachin, et Sedeciara regem
ènim bonorum operum sterilifalem, cinis désignât Juda cum populo caplivavit. -
'conibustionem ; quia paleoepeccatorum comburenfur VERS. 58. — Semenlem, etc. Nobis quoque "ca-
igni inexsliiiguibili. vendum est, ne perdamus panem qui confirmât cor
VERS.2S. — Et dispergaris. Sicut Judoei caplivati liominis, et vinum quod loetifical,etoleuni quod ex-
, per ialiludinem orbis dispersi sunt quia -contra hilarat faciem.
Deum collecli sunt, sic generatio malorum a spiri- - VERS.43. — Advena. Aperte significatur abje'clio
libus immundis dispersa per poenaïum gênera per- Judoeôrumet electio gentium,unde -.Auferetur a vobis
lurbatur, unde : Inimici lui peribunl et dispergenlur regnumDei, et dabilur genli facienli fructus "ejus, et
oinnesquioperanluriniquilatem (Psal. xci). alibi : Sic erunt novissimi primi, cl primi novissimi.
VERS.27. — Perculiai le Dominus ulcère Mgypli. (RAB.in Deul. , tom. IL) Advena qui tecum Versa-
"Ulcéra dolorosa et purulenta malitia. Vesicoe, in- tur, etc. Creator omnium per incarnationis suoeîny-
flaia superbia. Scabies et prurigo, ira fervida et fu- „ sterium, etc., usque ad et sanguinem testamenti
roris insania. Hoecin proesenlicongrua poena pecca- poilu tom duxeril.
'tis înfiigilur -.-post banc vilam (quod signatur in VERS.66. — Et eril vita. Nihil pejûs inter male-
posterioribus ) fetorem scelerum in asternis crucia- dicta, quoeJudoeismerito superbioeaccider'unt, quam
tibus sustinebunt. - videra vitam suam, id est Filium Des pendentem, el
Peicutialte Dominus. Hoereticiet schismatici cla- non credere ei. Maledicta'aùlem cum ex prophetia
rcscente Evangelio intoto orbe erroris cascitale invo- 'dicuntur : non de malo vôto sunt, sedproedicuntur.
luti, amentiam suam exercenles catholicas fidei eon- Potuit aulem sic sonare Judoeis: Videbis vilam tuam
-tradicunt. ïdeo Ecclesioe caiumniam suslinent el a pendentem, et non crédes vite tuoe, id est inler mi-
"veritale opprimunlur. nas et dotes hostium vitam tûam videbis pendere ex
Amentes -el eoeci fuerunt, cura Christi miracula încerto.
videntes, in Beelzebub ea fieri dicebant, et Chri- CAPUT XXIX.
;
stum Deum esse negabant,(Matth. vu), nec veritalem
videbant, id est intelligebanl. VERS.1. — Hoecsunt verba, etc. (Auc, quoest. 49
VERS.29. — Et palpes. ïenébroe facte sunt cum in Deul.) LXX": Hoec sunt verba testamenti^, etc.,
cruciûgerelur Jésus usque in horam nonam , sicut _ usque ad ad—Abraham de cireumcisione vel ad-Noe.
tenebras erant in cordibus Judoeôrum. VERS.3. Tenlationes magnas, etc. (Auc, quoest.
Non dirigas : nec Christo proedieanle crediderunl, 50.) Et non dédit DominusDeus vobis corscire, "etc.,
nec per poenitentiam dirigi voluerunt. usque ad quoniam judicia Dei quamvis occulta, ta-
-
YERS.50. — Uxorem accipias , el alius , elc. In men justa sunt. .
uxore plebs hasraticis sociata accipitur, cura qua VERS."6.— Panem non comedislis, etc. (Auc)
diabolus fofnicalur, dum in errorem seducitar. Ani- Hinc apparet Israelitas, etc., usque ad principium
raalia hoerelïeis rapiuntur, cum subjecïi ab eis Iibe- .belli, sed principium vini.
rantur : cum ipsi vila et doclrina privantur. Sub- 1TERS.18.—Ne forte sit. (Auc, quoest. 52.) LXX:
stantiam quoque, quam Judoei sibi docendo et scrî- Nunquid aliquis est inler vos, etc., usque -ad noa
""bendosingulariier proeparaverunt, Ecclesia sibi con- conjugem sibi eoncupiverat 'alienam.
vertit in usum. VERS.19,20. — Ebria sitienlem',et Dominus, etc. Id
VERS. 55. — Fruclus lerroetuoe. Tota coeremonia- est, ne quis plenus malitia et idololatria seducateum
rum militas ad Ecclesiam translata est. Hoec"abun- qui sitil discere et scire verilatemîsicutifaciunthas-
dantia fruitur, Judoei egeslale pereunl, unde per relici.
487 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 488
CAPUT XXX. A CAPUT XXXH.
VERS.H. — Mandaium hoc, quod ego, etc (Auc, Audite, coeli. In principio maxima elementa ïn
testimonium vocat, ut si mandata neglexerint, eorum
quoesl. 54.) LXX : Quia mandaium hoc, elc, usque lestimonio convictos
ad sine qua si foris manibus fiant, et in corde non puniat.
Hebraice samaiim (D'Oït>),id est coei., quod est
fiant, proecepta Dei non implentur.
YERS.14. — Juxta te est sermo, etc. Id est man- plurale et masculini| generis, sed voluit singulariler
data Dei moderata >et contemperata sunt liumanis intelligi, sicut singulas civitales Thebas et Alhenas
viribus. Potest hoc de incarnatione Christi accipi, dicimus.
assumpta humanitate super terram visus est, et Audite, coeli. (RAB.)Àudiant coeliallegoriam, terra
qui historiam.
inler homines conversatus.
J CAPUT XXXIL
CAPUT XXXI. VERS.1. — Audite, coeli, elc. Quidam coelum al
VERS.7. — Vocavitque. Verba Moysi ad Josue terram quasi animala ad audiendum provocari pu-
significant quod Christus lerram viventium singulis lant, secunduni illud : Qui respicit lerram et facil
secundum propria dislribuit mérita, et omnia pro- eam tremere (Psal. cm), cum hoc Dei potestatis sit,
missa Dei impleat. Ipse enim inlroducit populum in B nen eorum inlelligenlioe.
lerram promissam. Eo namque duce coelestem in- VERS.2. — Concrescat. Doctrinam legis pluvlas et
ail : Nemo venit ad Patrem rori 1a fidelium
gredimur patriam, qui comparât, quia cordibusgermina spi-
nisi per me (Joan. xiv). Et : Nemo ascendit in coelum ritalis fructus exigit. Hoecenim sunt ager el vinea
nisi qui descendit de coelo, Filius hominis, qui est'in Dei. Taie est illud Isaioe : Quomodo descendit imber,
coelo (Joan. m) ; qui enim unitur et per ipsum et nix de coelo,et Mue ultra non revertitur, sed inebriat
ascendit. terram, irrigat faciem ejus,'et germinare eam facit
! VERS.10. — Post seplem annos. In quibus pras- (Isa. LV).
sens vita signatur, quoe septenario numéro volvilur; VERS.3. — Nomen. Demonstrat quoe sit pluvia.
vel tempus veteris legis propter sabbatum. Post Nomen enim Domini invocare, est Evangelium pras-
septem ergo annos in anno remissionis lex in con- dicare : quod qui audit et facit, fructum vite pos-
ventu legi praseipitur : quia compléta legis observan- sidebit.
lia, lex spiritualis succedit. Unde : Ubi venit plenîludo Dei. Unde : Perfecli sunt coeli, el terra, et •omnis
temporis, misit Deus Filium suum natum ex mu- ornatus eorum : complevitqueDeus die seplimo opus
liere, etc. (Ephes. iv). suum (Gen. n), quod est redemptio humani generis,
VERS.24. — Postquam ergo scripsil Moyses. Deu- G quam ostendit nobis quando, perficiens spiriluale
leronomium commendatur Levitis, quia Evangelium sabbatum, in sepulcra requievit.
Christi per verorum sacerdotum minislerium in me- VERS.5. —Peccaverunt ei, etc. (kvG.,quoest.M.)
moria reconditur Ecclesioe, quoe est "arca Domini, LXX : Peccaverunt non ei filii vituperabiles.Qui enku
ubi coeleslestbesauri reconduntur. Ibi duoe tabuloe peccal, elc, usque ad secundum id quod non ei
leslamenli, libri scilicet legis et Evangelii. Ibi urna aiocuerunt peccalo suo, sed sibi.
quas continel manna, id est caro Christi, in qua cibus Et non. Quia non ex fide. Dédit enim eis potesta-
vitoe oeternoe-,ibi virga Aaron, quoefronduerat, quia tem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus.
ibi sacerdolium Christi, quod manet in oeternum, ioefidelibus aulem dicitur: Vos ex paire diabolo estis.
vel, in perpetuum, ut sit ibi contra te in teslimo- Generatio prava. De qua in Evangelio : Generatio
nium. Verba legis custodientibus sunt ad salutem, grava atque perversa signum quoerit(Matth. xn). Et
eontemptoribus in teslimonium contumacioeet inobe- alibi : Genimina viperarùm, quis ostendit vobisfugere
dientioe : unde : Est qui accusât vos, Moyses, in quo a venlura ira (Luc. ni) ?
speratis. Si enim crederelis Moysi, crederelis el mihi VERS.6.—Nunquid non, etc. Qui omnium creatGr
forsitan : de me enim ille scripsil (Joan. x) ; et " et conditor unus Deus a quo ipso, et per ipsum, et
alibi : Sermo quem ego loculus sum, ipse judicabit in ipso sunt omnia. Prasposlerus ordo. Primo enim
(Joanxn). cceavit Deus disponendo ut esset, secundo fecit
VERS. 30. — Locutus est ergo Moyses. Verba formando, tertio dominando possedit.
Moysi non simpliciter sunt accipienda, quia secun- Creavit. Creavit, dum materiam unde formari pos-
dum historiam Israelitis Iargitori Deo ingratis ex- sit, condidit. Stultus ergo et insipiens, quia Creato-
probral perfidiam, et allegorice sanctam instruit rem et factorem suum digna veneratione non colit :
Ecclesiam, et ad morum honestatem provocatpei îmmemor ejus beneficii, quo eum Deus de manu
1
tropologiam. Servanda est ergo in historia veritas, inimicorum eruit et possedit, per mare Rubrum
in allegoria mysteria, in iropologia disciplinas mili- duxil, manna de coelo dédit, ipse ingratus idola
tas, ut sic ad coelestem Iheoriam provehamur. No- coluit dicens : Hi sunl dii lui, Israël, qui eduxerunt te
landum quoque quod dicilur : Loculus est Moyseï de terra Aïgypli (Exod. xxxii).
'verba carminis hujus, elc, ut qui Deum ore laudal, VERS.7. — Palrem. Doclorem legis et prasdiea-
opère .non eonlradieat. Non est speeiosa laus in on torem Evangelii, cujus doctrina et exempte scilicet
pecccloris (Eecli. xm). instruaris.
«Q GLOSSÀ ORDINARIA.— LIB. DEUT. 490
VERS.8. — Quando dividebat, etc. Quasi, cum A Et sugeret. (GREC,hom. 26 in Evang.) Ul sugeret
mulliludo hominum innumerabilis sit, filios tantum mel dépêtra, et oleumde firmapetra. Hoe juxta histo-
Israël hoereditatem suam Dominus elegit, quibus riam factura nusquam legitur, etc., usque ad dona-
potentiam suam et secrela sua per legis et prophe- tio diaboii per unctionem Spiritus sancti.
laruui manifestabat indicia. Mel quidem, ad Ïitteram, omnium rerum copiant
Constituit. (GREG.,hom. Un Evang.) Alia editio, significat.
etc., usque ad el in eorani sortem per conversationis VERS.14. — Filiorum. Basan regio est quoepeco-
similitudinem ascendunt. ribus abundat propter pascua : unde Rubenitis et
VERS.9. — Pars aulem Domini populus ejus. Cum Gaditis el dimidioetribui Manasse tradita est, quia
Deus universas gentes creavit ; solos Israelitas pecora multa habebant.
' Et hircos.
elegit, quos sua cognitione signis et miraculis glo- Qui poenitentes significant, quia pro
rificavit. peecato offerebanlnr. Non salis est fidelibusdonavir-
VERS.10.— Invenit. Quia in Sina pactum cum eo tutum percipere. nisi stadeant pro commissis poe-
iniit, manna dédit, et aquam de petra produxit, co- nilere. Unde : Amplius lava me ab ihiquitate mea
turnices ministravit; et in eremo quadraginta annis -{Psal. L).
eos circumducendoprascepla sua docuit. B Hircos vocat qui exempte suo aliis minislrant
Circumduxit. Ecclesiam per orbem terrarum dila- poenitenlioe opéra, quamvis non cominiserinl gra-
lando, in viam mandatorum suorum dirigendo. via : défient enim cogitalionum peccata tanquam
Custodivit. Multi in deserto prostrali sunt, sed facta.
postquam mandata Dei transgressi sunt. Cum meauda tritici. Corporis Christi; unde: Nisi
VERS.11. — Sicut aquila. Aquila, secundum phy- granum frumenti cadens in terrant, etc (Joan. xn).
-sicos, ab acumine oeulorum vocata, tam acute videt, VERS.15. — Incrassatus est dileclus, etc. Sicut
ut cum .super maria immôbili penna fertur, nec Judoei incrassali beneficiis, idololatrae facti sunt :
bumanis visibus palet, pisciculos in mari natare sic quidam Cbrisliani acceptum mysterium corporis
videat, et tormenti instar descendens raptain pennis et sanguinis Domini in perditionem sibi converlunt.
prasdam ad littas pertrahat. Pullos quoque plu- VERS.16. — v-ovocaverunt. Alii fiunt hoeretici,
mescentes alis verberat et ad vdlandum provocat. alii idololatroe,qui' de corde idola et abominaliones
Sic Christus nos diclis et exemplis exhortans, ad sibi fingunt
alta provehit, ut sequamur quo prascessit; unde: VERS.17. — Novi recentesque. Recedentes a cul-
Ubi fuerit corpus, ibi congregabunturet aquiloe(Matth. tura Dei, invenerunt sibi deos quos patres eorum
xxiv). Super coelos quoque exaltalus, et humanis G coluerunt.
sublractus aspeclibus, in mari hujus mundi natantes VERS.20. — Et ait : Abscondam, etc. Nihil gra-
oculis misericordioe videt, et pennis amoris per- vius est quam visione Dei privari ; unde : Ne projidas
trahit ad littas oeternoesecuritalis. Unde : Ego si me a fade tua (Psal. L). Item : Ne avertas faciem
exaltatus fuero a terra, omnia traitant ad meipsum luam, etc. (Psal. LXXXVIII.)
(Joan. xn). Ipsi me provocaverunt, elc. Quasi : sicut irritave-
Sicut aquila, etc. Aquila, ut aiunt, cum plumescere runt me mullitudinem falsorum deorum colendo, et
pullos suos videt, ad solem convertit, et illum nutrit me reprobandp, -sic irrilabo eos in mullitudinem
qui irreverberata acie aspicit radios solis, et si lu- gentium assumendo illos et reprobando.
niina defiectit, quasi degenerem negligit ; pullosque Et ego provocabo, etc. Tradendo eos gentibus, qui
ad volandum provocat, et lassos alis sustentât : sic aliquando non populus, nunc autem populus Dei.
Deus ad verum Solem nos invitât, infirmitatibus Similiter Christiani, qui déserta veritate ad errores
nostris compatitur, et alis gratias sustentât. déclinant, malignis spiritibus tradunlur", qui digni-
—
Provocans. Ad terram Chanaan possidendam tatem angelicam perdiderunt. Qui bene gens stnlta
Dominus populum suum provocavit, adjuvit, et ab dicuntur, jusfitiam odientes, iniquilatem amantes.
j.
iniraicis protexit. VERS.22. — Ignis succensus esl, etc. (GREC lib.
VERS.12. — Dominus. tater et Filius et Spiriius xvm Moral., cap. 12.) De his quos damnant flagella,
sanctus unus est Deus. Non dicit solus Pater, ne ex- et non libérant, scriptum est : Percussisli eos nec
cludat Filium vel Spiritum sanclum, sed Dominus doluerunt, etc. His flagella in hac vita inchoant, et
solus, id est Deus. in oeternumpermanebunt; unde Moyses: Ignis exar-
Dominus. Hasreticorum tôt domini sunt, quot sit ab ira sua, el ardebit usque ad inferos et deorsum.
errores colunt. De proesentienim percussione dicitur : Ignis exarsit
VERS.13.— Excelsam. Paloestinam, quoe nion- ab ira mea (Jer. xv) ; de oeterna sequitur : Et arde-
tuosa ; jEgyptas plana et depressa. bit usque ad inferos et deorsum (Psal. LXXXVIII). Non
Ecclesiam, quoevirtute et scientia sublimis. In qua tamen judicat Deus bis in idipsum : unum est enim
comediturfructus agrorum, quia ibi germinat semen flagellum quod temporaliter incipit, et in asternis
bonum, id est Dei verbum. Ibi fructus tricesimus, supplicïis consummalur.
sexagesinius el cenlesimus, nt quisque pro capaci- Devorabitque terram. Alii: comedentlerram el na-
tote sua sufficienter comedal. sceniia ejus, id est carnem, propter opéra libidinis,
PATHOL. CXIII 16
491 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 492
lerna fîamma combnrei; nascenlia enim carnis , A VERS.56. — Judicabit. Discernendo a raalis, se-
opéra concupiscenlioe carnalis, quoe sunt fornicatio, cundum illud : Judka me, Deus, et discerne causam
imraundilia et hujusmodi. meam (Psal. XLII).
YERS.24. — Avesmorsu, Quoejuxta viam com- Videbil quod infirmata sit manus. Quodcunque po-
medere sementem. test manus tua, instanler operare, quia nec opus, nec
Dentés besliarum, etc. Traitant bestioe et serpen- ratio, nec sapienlia esl apud inferos (Eccle. ix).
tes denlibus furiosîs reprobos super lerram, quando VERS.57. Ubisunl dii. Quasi, nihil prosunt idola
quod prius blandiendo carnalibus persuaserunt~ut in quibus confidebanl, vel opes vel honores vel soe-
seducerent, furiose a peecatoribus expetunt ul eru- culi voluptales, nihil enim secum ferunl de universo
cient. labore. <
, VERS.25. — Fous. Corpus ignis asterni torque- VERS.59. — V-idetequlpdego sim solus,elc. Gene-
.bit exustio, et mentem angustioe magnitudo; unde: ralis admonitio, quasi relicla idololatria vel hoeresi
Vermis eorum non morielur, et ignis eorum non ex- el omnibus spretis immunditiis, ad verum Deum cou-
stinguetur (Isa. LVI). ver timini.
Juvenem. Nulli scilicet astati parcetur, quia omnes Ego occident. (GREG.,lib. vn Moral., cap. 18.)
idololatria maculavit. B Occidit ut vivificet, percutit. ut sanet, etc., usque ad
VERS. 26. — Cessare faciant ex hominibus. A et sensibiles per ardorem ebaritalis facit.
terra sua ejecti el per lotum orbem dispersi sunt. VERS.40. —Levabe. Alia editio: Tollam in coelum
Generaliter vero peccatores lollentur de terra san- manum meam, etjurabo per dexteram meam, et di-
ctorum, el memoria eorum; unde : Propterea Deus cam : Vivo ego in oeternum. In coelum manum Dei
tuus destruet te in finem, evellet, et educet te déterra levare, vel atlollere, estjpotentiamoelernitatis suoe
viventium, etc. (Psal. LI.) super omnia excellentemjostendere. Jurare per dex-
VERS.27. — Distuli. Ne blasphemarent nomen teram, id est per Filium! qui est dextera Patris, est
meum nec tamen abstuli vindictam. proinissa ipsius in conspectu hominum confirmare
VERS.50. — Quomodo. Tantum ostendit limorem el oeternitalem suam credentibus sibi per Evange-
Judaicas genlis, postquam Domino peccaverunt, ut lium revelare, quia ' potestas ejus, poieslas oeterna
unus hoslium mille de eis, el duo fugarent decem [Dan. vu).
millia, hoc est pauci plurimos. VERS. 42.—Sagittas. Doemones, de quibus ait
VERS. 51.— Judices. Approbatores ; etiam qui Job: SagiltoeDominiin me sunt (Job, xi), quasi tan-
jdola colunt, unum Deum esse inlelligunt, qui fecit lam exercebo vindictam, quoe doemonibus quoque
coelumet terram. G possel suûîcere.
VERS.52. —De vinea, etc. Hoerelicorum nequi- El de captivitate. Captivorum capila radebanlur,
liam significat, qui.a sanctis doctoribus spiritalem qui distrahebantur, et sub corona vendi dicebantur.
doctrinam puram acceperunt, sed a veneno suo cor- De captivitate. Caput iuimicorum nudatur, quando
rupêruiit, el in fellis et absinlhii amaritudinem per- consilium iniquas mentis Yanum esse probalur, quo
verterunl. SoepeJérusalem Sodonioe el Gomorrhoe se impune peccare arbilrabatur. Capila quoque iui-
comparalur; unde : Audite verbumDomini, principes micorum sunt magistri, in quos ultio novissima
Sodomoiuni Gomorrhoe(Isa. i). redundabil ; unde : Exivil sanguis de lacu usque ad
Bolri amarissimi. Fructus scilicet opéra amaris- frenos equorum (Apoc. xiv), id est ultio lormento-
sima sunl, vinum enim cura felle misluni obtule- rum usque ad redores populorum.
runt VERS.43. — Quia sanguinem. In judicio populus
VERS.33. — Fel draconum. Quasi intra se reti- Dei laudabilur, cum apparebit gloriosus, el inimici
nent venenum malitioe, ne salutis et correctionis justa retributione punientur.
medicinam suscipiant. Hoereticisicut serpentes ama- VERS.49. - Ascendein montem. Abarim D>n3,y
ritudinein et venenum occultant, ut incaulos las- inlerprelatur transilus ; Nebo "03, in eonclusione.
dant. Dicitur Nebo nions esse in terra Moab contra Jéri-
VERS. 35. — Mea est ultio, etc, Paulus de hoe cho , supra Jordanem, in supercilio Pbasga, juxta
loco sumpsit : Mihi vindictam, et ego retribuam {Rom. montera Phogor, a quo circa eum regio usque rame
xn) secundum mérita. Phasga appellatur. Moses ergo in Abarim et in
In tempoie. Quasi, cum accepero lempus, ego ju- monte Nebo contra Jéricho ultra Jordanem morî-
stilias judicabo (Psal. LXXIV).Hinc Moysipro po- lur : quia lex et circumeisio usque ad Christum et
pulo oranti dixit : In die ultionis visitabo et hoc pec- baptismi sacramenlum processif, ibique conclûsa
catum eorum (Exod. xxxn) est, quia finis legis Christus. Vidit -Moses terram
Juxta est dies perditionis. Unieuique. Quidquid promissionis, sed non ingressus est, quia in -spirilu
enim finilur, brevissimum est, si oeternitatL compa- praevi.dit,el in lege prasdixil Chrisli gratiam fulu-
ratur. Secundum historiam Judoeôrum vindicta fe- ram, sed prassentem non vidit eum. Unde : Multi
stinat, quia locum et gentem el omnem prasperita- jusli el prophetoe'voluerunl videre quoevos videtis, et
tera in brevi perdiderunt, quia prophetas et Salva- non viderunt (Matth. xni).
i
torem occiderunl. !
 495 GLOSSA ORDINARIA. LIB. DEUT.
i&rm 5.X.X111. _ i
Apretatur, quia de Ecclesia gentium virtutibus fru-
VEHS.1. — Hoecest benedictio. Bene in fineDeu- gifera fides Christi prasdieabatur Judoeis. Christus
terononiii benedietionem posuit, quia Christus post ergo de Pharan apparuil; quia quanta contra eum
completionem Evangelii ascensurus in coelum,eleva- ferocitas infidelium exarsit, tanlo altius divinitatis
tîs manibus discipulos suos benedixil. Benedictio ejus notitia crevit. Quanlo enim inter-passionis
qua filiis Israël in Deuteronomio (quod est secunda conlumelias latuit, tanlo per virtutern resurrectio-
lex) benedixil, ad gratiam pertinet Novi Testamenti, nis effulsit; et qui prius incredulitatis feroeitate per-
in quo priscoe legis mysteria reseranlur, et veri secuti sunt, postmodum ei enarilatis ardore adhoe-
Israélite benedietionem,per Moysen hominem Dei serunt ; de quibus aûditur : Et cum eo sanctorum
praediclam,per hominem Christum consequuntur. millia.
Bene aulem imminente morte Moysi benedictio da- In dextera ejus ignea lex. Tabuloe scilicet, in
tur, quia, legis umbra moriente, coeleslium dono- quibus 4ex, quoepurgal el urit peccata. Dextera
rum veritas aperitur. Proevidens ergo Moyses Salva- quoque Patris esl Filius, qui atlulil legem charilatis
toris adventum el gratiam Novi Testamenti quasi dicens : Ignem veni mittere in terrant, etc. (Luc. xn.)
prasteritam explicans, voce primitivoe Ecclesioe las- In dextera ejus ignea lex. Dextera, Evangelium,
tabundus exsullat, dicens : Dominus de Sina ve- B per quod beatitudo oeterna promitlitur ; quoedextera
nit, elc. dicitur, non temporalis, sicul in lege, quoe dicitur
(Auc, quoest.36.) Alia littera, etc., usquead unde : loeva. Unde : Dextera illius amplexabitur me. In bac
Loelamini,génies, cum populo ejus. Quia coecilascon- dextera lex ignea, jd esl, charilas a Spirilu sancto
ligit exporte inlsrael, donecplemtudo, elc. (Rom. xi.) in electorum cordibus inflammala. Unde dicit : Ple-
Moyseshomo. Moyses significat legem, quoe ante nitudo legis dileciio (Rom.xm). Et alibi : Mandaium
mortem, id est, aulequam in ipso finirelur, prasdixit novum do vobis, utdiligatis invicem (Joan. xm). Hase
Ecclesiam in Christo benedicendam. igneis linguis Spiritus sancli apostolis infusa, om-
VERS.2.—Dominus de Sinai venit. Sinai (VD) nem legis pleniludinem tanquam digilo Dei-descri-
et spirita ferventes el operatione lucentes fecil.
interpretatur ampho'ru mea vel mensuta mea vel psit,
mandatum. Seir (-pj?0) pilosus vel hispidus. Pha- Sed quia non uni populo, ut lex Moysi, sed omnibus
ran (2TNS)ferocitas eorum vel frugifer. Sina igitur data est, — adjungit : Dilexit populos.
VERS. 3. — Dilexit. Unde : Majorem hac dile-
figurât Velus Teslamentura, quia certain mensuram
mandatorum juxta decalogi decrelum lenens, pro- eiionem nemo habet, ul animam suam ponat, etc.
hibera novit, non juvare : nec spirita dileclionis H- ^G (Joan. xv).
Omnes. Sine unde : Qui li-
beral, sed timoré poenassubdilos ligat. Unde : Unum tnet Deum et personoe acceplione ;
operatur justitiam, acceptus est illi
quidem in monte Sina in servilulem gênerons, elc.
(Gai. iv.) Dominus ergo venit de Sina, id est ex lege (Acf.'x). Omnes sancli. Sanclificati scilicet in nomine ejus
et prophetis credenlibus innotuit. Inde enim venit,
:
cum ibi legenli et intelligent! innotescil. "Unde: Ipse qui audierunt Sancli eslole, quoniam ego sanctus
sum, etc. (Lev. xix).
«icipieiis a Moyse et omnibus prophetis (Luc. xxiv), In manu. Id estpolentia, qua proteguntur. Unde:
discipulis exponebat, ad quorum corda Venire cupie- Non
bat. De Seir ortus secundum carnem, scilicet de tapiet quisejuamde manu mea, etc. (Joan. x).
Judoeis malitioeet perfidioespineto asperrimis, novoe -Hi per charitatem sunl unum regnum in manu Do- ,
lucis orlu tanquam verus sol juslilioe fidèles illumi- mini ; unde Isaias : El eris corona glorioe in manu
- Domini, et diadema regni in manu Dei lui (Isa. txn).
navit. Unde : Nobis orielur sol juslilioe (Mal. iv). El Et qui appropinquant, etc. Quasi : Non conlri-
alibi : Orielur Stella ex Jacob, et consurget homo de
stentur qui Christum in carne docentem non audie-
Israël (Num. xxiv).
runt, quasi ab hominibus decipianlur. Per os sancto-
Dominus, etc. Sina interpretatur tenlatio.' Domi- fi'um loquitur Christus, per pedes doclrina capitîs
nus ergo de Sina venit, quia carnem nostram, in • auditur ; unde : Qui vos audit, me audit, elc.
(Luc.
qua lentaretur, aecepit. x.) Vel illi appropinquant pedibus ejus ad capiendam
Et de Seir, etc. Qui et Edom vel Esau. Hic est doctrinam, qui spiriiuali desiderio flagrantes, evan-
populus Judoeôrum, qui guloe desiderio quasi pro gelicis et apostolicis Scripluris die nocluque invigi-
- lentis edulio
primatus gloriam perdidit, et benedi- . lant. Sed quia hoec de Novo Teslamenta dicta sunt,
etionis gratiam fide junioris populi supplantâtes sequitur quorum voce Moysesloquitur de veteri îege
amisit. dicens : Legemproecepitnobis, elc.
De Seir ortus est nobis, etc. Hune montem longo VERS.4. — Hoeredilatem. Quia hoec esl ulilitas
tempore circumierunt, et in eo aliqua proecepta ac- .legis, hoereditas Abrahoe promissa :Si volueritis et
, ceperunt. Seir, id est- hispidus vel pilosus, gentilila- audieritis, me bona lerroecoinedelis.
. tem significat, quoepeccatis erat.horrenda; de qua Erit apud reclissimum, etc. Jacob, ab angelo be-
ortus _estDominus qui in fine de Ecclesia gentium nediclus, Israël voeatus esl, id est reclus Dei; el Ju-
- Judoeisprasdicabil, quia reliquias salvasfient. -doeusad fidem conversus ab eo post rasurrectioneuv
Apparuil de monte Iharan, etc. Qui frugifer inter- Jienedictus, cui in passione proevaluit, ob jusliiia 1
495 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP^ PARS I. — THEOLOGICÂ. &§&
professionem rectissimus appellatur. Unde : Audi A et mundo renuntiantes, culmen ecclesiasticoedoetri-
Jacob, serve meus, et redissime, quem elegi, elc noeassecuti sunt, tanquam veri Lévite in terra par-
(Isa. XLIV.) tem non habentes, sed cum Propheta dicentes: Do-
VERS.5. — Rex. Chrislus. Ego autem constitului minas pars hoereditalismeoe, elc. (Psal. xv) ; secun-
suniTex ab eo, ut scilicet faciat regnum et potesta- dum illud : Si quis vult venire post me, abneget
tem, qui est rex et potestas prima. se, etc. (Luc. ix.) Qui perdiderit animamsuam pro-
Cum tribubus Israël. De quibus primitiva Ecclesia pter me, elc. (Blottit,x.) Chrislus autem verus Levi,
Bene prius principes, deinde tribus congregandoedi- qui hoecomnia fecit et docuit. Ipsi Levitoeadhoerent
cuntur, quia primi aposloli, et per eos crediderun imitantes illum usque ad sanguinem, de cujus pas-
alii. sione subditur : Quem probasti'in lentatione, etc.
VERS.6. — Vivat Ruben. Proedicta sarate primi- Ad aquas. Locus est ubi Moysi et Aaron ingres-
tive? Ecclesioe,singulis tribubus proprias benedictio- sum terras promissionis contradixit.
nés iribuit; veios Israelilas de utroque populo pras- Ad aquas. Legem, significat, quoemaie viventibus
nunlians, nunc de Chrislo, nunc de apostolis, nunc introitum regni coelestis contradixit. Aquoe,populi,
de primiliva, nunc de Iota Ecclesia vaticinatur. qui contradicentes clamaverunt : Crucifige eum.
Vivat Ruben. Quasi ; Licet Ruben cubile patris B Sanguis ejus super nos, et super filios noslros(Matth.
violaverit, et primogeniti dignilatem amiserit, vival xxvn). Ad cumulum perfectionis Levi adjungit :
tamen, et agens poenitentiam non moriatur. Filii VERS.-9. — Qui dixit patri suo. Quando fecerunt
Ruben, id est, Judoei per Ruben significati, lecture vitulum aureum, jubente Moyse, Lévite, accincti
Patris violaverunt, id esl Christum Filium ejus spu- gladiis, a porta usque ad portam idololatras interfe-
lis immundis pollueront : tamen ad poenitentiam cerunt. In ullione idololalrioequasi suos non cogno-
reservantur, sed pauci numéro ad comparationem scebant, quia sine differentiaoccidebant. Unde : Nisi
Ecclesioegentium. quis reliquerit palrem el matrem et uxorem et filios
Ruben. Visionis filius, quia mater ail (Gen. xxix): propter me, non estmeus discipulus(LMC.XVIII).
Vidit Deus humilitatem meam. Hic est primogeni- Qui dixit patri suo et matri, etc. Debemus et tem-
tus, significans eleclos ex Judoeis,qui Chrislum ne- poralité!' his cum quibus vicinius conjungimur. plus
gando et crucifigendo mortui, prasdÏGalioneaposto- prodesse. Debemus copulam terrenoe cognationis
lorum conversi, ex fide Chrisli sunl vivificati: hi vi- agnoscere; sed si cursum dentis praspedit, iguo-
sionis filii, quia respecta divinoemisericordioe salvi. xare, ut affectas mentis viscera repleat, sed a spiri-
VERS.7. — Hoecesl Judoe. Judas, qui interpreta- tali proposito non avertal. Hoecbene vaccoeinnuunr,
tur confessio, universalem significal Ecclesiam, in G quas sub arca Domini ad montana lendentes, affecta
qua laudis divinoe confessio et gratiarum actio. De et rigido sensu gradiuntur : pro vitalis pergentes
quo mater ail : JlfodoconfiteborDomino (Gen. xxix). mugiebant sed accepta, itinere gressus non defle-
Hoecest vera sponsa Christi quoevirtutum monili- ctebanl.
bus adornata, non superbit, sed gratias agit, pro hac VERS.10. — Ponent thymiama. Sicut Aaron stans
oral ut audiatur. inter morluos et viventes pro populo depreealus est.
Audi, Domine, vocem Judoe. Regum scilicet qui Ponent thymiama. Sanctorum oraiio suavissimum
de Juda, qui Christum desiderabant ; et ipsius Chri- incensum est Domino: quo (peccante populo) Do-
sli, qui ait : Confitebortibi, Pater, rex coeli et ler- mini furor miligaW, quia ab omni terrena sorde
roe, elc. (Luc. x.) defoecata,coelesti.desiderio ignila, quasi thymiama
Manus. Oravit Dominum pro Juda, cui nunc Do- in conspectu Dei flagrat, el quasi holocauslum ab
mini promiltil auxilia, quasi non proesumat de viri- ara pii cordis flamma devotionis in coelumsubvolat.
bus suis Judas, sed in ilio confidat qui ait : Confi- Hoc prascipue apostolis et martyribus congruit, de
dile, ego vici mundum (Joan. xvi); cujus manus in quibus dicilur : Tanquam aurum in fornace probavït
cruce contra spirilales nequitias pugnaverunt, ut illos, et quasi holocaustihosliam accepit (Sap. ni).
per morlem destrueret eum qui habebat mortis iin- VERS.11. — Suscipe. Quasi grata, ut rémunères.
perium. Dantur nunc singulis alboestoloe, scilicet animarum
Adjuior. Ut vincat et dicat : Super excelsa mea loelitia; et in judicio secundum corpus, recepta im-
deducetmevictor (Habac. ni) : ipse enimin nobis vin- mortalitate, fulgebunt sicut sol et tanquam scintilloe
cil, et pro vicloria sua coronal nos in misericordia in arundinelo discurreni, exurendo scilicet vaeuos et
et miseralionibus. infructuosos adversarios ; de quorum poena sub-
VERS.8. — Perfeclio. Quasi, quam sis perfectus, ditur :
si quam sancta doctrina tua per Moysen declarasti. Percute dorsa. Quasi : videbantur sibi impune
Yel a sancto viro luo, id est Levitis, est perfectio martyrum sanguinem fundere, sed quasi post dor-
tua et doclrina tua. illi enim debent legem custo- sum poena improvisa parabatur, id est oeterna
iire, facere el docere. damnatio, in quam mentes surgere non valebunt.
Per.fectio tua. Choro angelorum et martyrum et Unde : Virga in florso imprudentium(Prov. xxvi).
omnium perfectorum ista dicuntur, qui perfectio- VERS.12. — 'Et Benjamin. Videtur Mstorioe al-
nem ebaritalis moriendo pro Domino impleverunl ; ludeie, quia Benjamin patriarcha et propheta Ja-
 497 - - GLOSSA ORDINABJA.— LB3..DEUT. - 498
cob spirilu plenus unice amabat, et dispensatione A. qui benedixit nos in omni benedictronespiritali in coe-
Dei, locus divino cullui mancipatus, ejus tribui cu- lestibus Christo (Ephes. i).
stodiendus decernitur; undeaddit : Quasi in thalamo Coeli. Coelum dicuntur jiropter unilatem fidei et
Iota die, elc. doetrinoe apostoli et evangelisloe, de quibus alibi plu-
Amantissimus. Christus esl amanlissimus Dei Pa- raliter dicitur : Coeli enanant gloriam, elc. (Psal.
tris, qui de seipso ait : Hic est Filius meus dileclus xvm.) Inipsis enim vita et contemplatione fulgen-
(Matth. xvii). Hic habitat in dextera Patris confiden- tibus tanquam in coelo habitat Deus, inlonans ter-
ter, cui dicitur : Sede a dexlrh meis (Psal. cix). roram, pluens consolalionem, et coruscans mira»
Aliter : Benjamin, de filio doloris filius dextroe culis.
dictas, exprimil Paulum de persecutore apostolum .Rare. Coelesli proedicatipne, quoemiras sublilitatig
el vas eleclionisfaclum : ipse enim de hac tribu fuit ; et gralioe, qua conira .asstam lentaiionis corda ri-
dignum aulem erat ut sicut Domini proecursor pro- gantur, et ut semper vireanl virtutibus ; unde : Del
phelali oraculo proediclus est, ila magister gentium tibi Deus de rore coeli, etc. (Gen. xxvn.)
universo mundo profuturus, inter magna Ecclesioe Abysso, ut scilicel pinguior fiât, de fonte,asceh-
mysteria prasdicaretur. In cujus mente Christus fidu- deule irrorala quasi paradisus Dei. Unde : Fons as-
cialiter habilavit, cum inler innumera pericûla co- -g cendebat de terra hrigans superfidem lerroe (Gen. n).
ram genlibus et regibus eum conslanier proedicavit. A mari abundavit sensus ejus, et cogilatas illius de
De cujus anima dicilur : abysso magna. Frustra enim exlerius irrjgat sermo
nisi riget interius gratia conditoris. Unde
Quasi thalamo iota die morabilur. fVel ma- doctoris, :
rilali connubio mira oblectalione perfruens, et subdil De pomis collium, elc.
VERS.14.-—Solis. Christi, qui est sol justiliass
virtutum proie fecundans, nulliusque vilii inquielu-
dine secretum placidissimi pectoris derelinquens; qui ait : flulgebunl justi sicul sol in regno Pairis eo
rum (Matth. xm), quia similes ei erimus.
vel in ea quasi in thalamo residens, tanquam spon-
Ac lunoe. Ecclesioe, quoeaccipilbos fructus a sole,
sus speciosus, vîrgineas credenlium mentes per pras-
id est a Christo ; semper igilur solem plena devo-
dicalionem ejus suis jungil amplexibus. Unde : Ad-
lione respiciat, ne aliquando aversa lumen perdat.
ducenlur régi virgines post ëam (Psal. XLIH).Ipse
VERS.15. — De pomis collium oeternorum. Colles
quoque ait : Despondi enim.vos uni viro virginem ca- asterni fidèles Veleiis Testamenti
stam exhibere Christo (II Cor. xi). qui humiles filii
immobili firmitate in fide prophetarum et patriar-
,Divinitas quoque in humanitate Chrisli habitat charum fundali (unde : Mons domus Domini eleva-
confidenter. In thalamo morabitur, significat quod .n bilur
super colles [Isa. n]) quorum pomis terra Joseph
in utero Virginis eoelesti sponso juncla est Ecclesia, benedicitur, cum Ecclesia Christi doclrina prophé-
quoe in fortiludine poleniioe Chrisli et in operibus fi- tise, exempte virtutis, in fide fruclifical. Et nolan-
ducialiler requiescil. dum, quia supra in pomis et rore coeli doclrina
Et inter humeras illius requiscet. Humeris onera evangelica, hic in vertice anliquorum moniium et
porlanlur, ideo in eis robusta patienlia designatur. pomis collium oeternorum, legalis el prophelica si-
Tanto autem libenlius Chrislus in illo requievit, gnatur, et utrisque terra Joseph locupletalur; quia
quanto pro ipso durissimos labores loleravil : tanto sancla Ecclesia utriusque Testamenti paginis, et
arclius amplexus est, quanta ab illius amplexu nullo novorum et veterum Patrum exemplis iniormatur,;
terrera avulsus est. Unde ail : Quis nos separabit a unde : Omnia poma, dilecle mi, id esl, nova et vê-
charitate Christi? (Rom. vm.) ' lera servavi Ubi
(Gant, vu) et : Omnis scriba dodus
YERS.15. — Joseph quoque ait. Joseph auctus in- proferl de thesauro suo nova et vêlera (Matth. xm).
terpretatur. Hic est Christus, qui a Judoeis fralri- Manichoeiergo et Judoei (quia illi Velus, isti Novum
bus suis abjectus, in .^Egyptohujus soeculi princeps Testamenlum non recipiunt) in hac terra opulenta
factus esl, et genus humanum a famis inopîa evan- hoereqitare nequeunt.
gelici frumenti dispensatione liberavit : qui est vere ID YERS.16. — Et de frugibus. Ecclesia in tolo orbe
Salvator mundi. juslilioe fruge fecunda et charismatiim largitale, de
De benedklioneDomini terra ejus. Ad iitleram, pleniludine sui Joseph accepit ; unde sequitur :
fertililateni significat, quam duoe tribus ex Joseph, Benedictio illius qui apparuil. Totus Joseph, id
id est Ephraim et Manasses, habuerunl in ubertate esl, caput et corpus benedictione plenus, sed bene-
frugum, pomorum el pastu pecorum. Hoec est diciionis plenitndo proecipue in capile ; unde : Sicut
Basan, ferlilissima regio, unde pinguedo interpré- unguenlum in capite quod descendit in barbant Aa-
ta tur. ron , elc. (Psal. xxxn.) Hic privilegio gralioe, Tra-
Temperie coeli, et rare fructus, et fontium et flu- trîbus, id est, fidelibus proeeininens, sepliibrmi
minum abundanlia, homine delectanlur, quoe in spirilu .tanquam verus Samson ex utero virginis Na~
abysso significantur. zaroeus, id est Deo consec'ratus, quasi seplem crini-
Benedixisii, Domine, terram tuant, Ecclesiam scili- bus intaclis effulsit.
cet, quoenon propria virtute, sed virtutum benedi- Super caput Joseph, Chrisli, qui est caput Eccle-
clione divinitas implelur. Unde : Benedklus Deus sioe, in quo benedicuntur omnes gentes, de cujus
 I
499 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
passione el resurrectione subditur : Quasi prïmoge- A tura : quia in proesenli de conversione eorum gavisi
niti tauri, elc. sunt, el in coelestibus oeterna îoetîtia remunerati.
Quasi, (Auc, quoest. 56.) Primogenitus tarai pul- In tabernaculis, Judoeôrum, unde : Dilatet Deus
ehritudo ejus. Non est ita Iegendum ut diealurprimo- Japhet, et habitet in tabernaculis Sem (Gen. ix) : quia
-genilus tauri : sed cum sit primogenitus, pulehritudo in ecclesiis de Judoeis habitat latitudo minoris po-
ejus pulehritudo tauri est, propter cornua crucis. puli per unitatem fidei.
Chrislus vitulus saginatus, quem de-armento pa- VERS. ,19. —Ad \montem. Sion scilicet vel Jé-
trum primogenitam regresso Filio Pater immolavit, rusalem , vel contemplationem et virtutum allitudî-
qui die tertia suscilatas gloriosus apparuil, qui est nem. j
primogenitus mortuorum el princeps regum terroe, Vocabunt. Justitiam lantum in fide Christi esse
post resurrectionis gloriam de virtute passionis ad- doeentes. Finis eninn legis Christus ad justitiam omni '
ijungit cornua. credenti (Rom. x). In monte immolant victimas ju-
VERS.17.— Cornua. Joseph comparât cornibus stitias, dum omnes qui ad Christum veniunt (in quo
rhinocerotis, significans Ephraim habiturum princi- conslruitur Ecclesia) non ex operibus legis sed ex
patum inter decem tribus, in quibus regnavit Jéro- fide Chrisli justificari docent, secundum illud Ju-
boam de tribu Ephraim in tempore Roboam filii Sa- B '. slus autem ex fide vivit (Habac. i). Sunt ergo -veri
lomonis. Chrisliam vielimoe justitias, quoe ab apostolis immo-
Cornua rhinocerotis. Cornua crucis significat, de lantur, dum terrena desideria mortifiearë dneentur,
quibus ail Habacuc : Ibi abscondita est fortitudo ut spiritualia vivificentur; unde : Si spirilu facta
ejus (Habac. m). Per infirmilalem namque carnis carnis mortificaveritis, vivetis (Rom. vin).
quasi aries illusorum spinis coronalur, his cornibus Ibi immolabunt. Non esl locus veri sacrifieii extra
hoesit, sed passionis incomparabili fortiludine uni- calholicam Ecclesiam, quoe supra hune montem po-
cornis exstilit mortis viclor, et ejus qui habebat sila est. |
mortis imperium, unde : Quod infirmum est Dei. Qui inundationeml Hoetribus negotialionibus va-
forlius est hominibus (I Cor. i) caverunl, de transmarinis regionibus mercimonia
Ventilabit. Proedicatione crucis discernens paleas reportantes, et lliesauros absconditos, argentum,
a frumenlo : verbum enim crucis pereuntibus stul- scilicet aurum vel gemmas quasi lac sugenl, id esl,
filia. facile accipient. j
Gentes. Postula a me, et dabo tibi génies, etc. Qui inundationent \mqris. Gentium vocalionem si-
(Psal. n.) -De hoeredilate enim veri Joseph (quoeest gnificat: Mare enim universum genus hominum si-
terra inelyla) hoec omnia dicuntur, de cujus cullori- '
gnificat; unde : Simile est regnum coelorumsagenoe
bus §x utroque populo congregatis, sequitur : missoein mari, et ex omni génère piscium congre-^
Hoesunt mullitudines Ephraim. Hoeduoetribus ex ganli (Matth. xm). Mare, mundus, sagena, doclrina,
Joseph, non in se, sed in parente benedicuntur. Fi- omne genus piscium, omnis sexus, oetas el conditio
lios significant utriusque populi, qui in Christo be- inlelligitur. Maris ergo inundalioiiem apostoli quasi
nedicuntur secundum illud : In semine tuo benedi- lac I suxerunt, quia coniluentes ad doctrinam Evan-
centur omnes génies (Gen. xxn). Hos palriarcha Jacob gelii turhas populorum in augmentant corporis Chri-
Ephraim et Manassen cancellatis manibus in-modum sli traxerunt. .
crucis benedicens, et primogenîto minorera proefe- Absconditos. Novit Dominus qui sunl ejus (I Tim.
rens, in fide crucis Christi benedieendos esse signa-' Multi enim sunt vocati, pauci, elc. (Matth. xx.)
il).
vil-, in minore ex genlibus fidelem populum in
Chrisli gratia tempore minorera, sed fide majorera : Arenoe, infidelium multitudo; thesauri, preliosas
ad quem Israelitici populi gratia transivit, de cujus electorum animoe. Sic ergo suxerunt, ut ex audito-
inasstimabili multitudine dicilur : Hoe sunt mullitu- ribus Evangelii alii quasi vasa in honorem thesauris
alii quasi arenas stériles et
dines, elc, unde : Multi filii deserloe magis quam régis transferrentur,
ejus quoe habet virum (Isa. LIV). D inutiles vacui remanerent.
Manasses primogeniti honore privatus, et tamen VERS. 20. — El Gad ail. In benedictione Gad
beuedictus, est Judaicus populus, qui ex majore videtur prasdieere polenliam virorum forlium vel ju-
sui parle pro infidelitate reprobatus, in reliquis ta- dicium, qui de illa tribu fuerunl, sicut Jephte, et alii
men benediclionem conseeutus, unde : Coecitascon- multi.
lingit ex parle in Israël, elc. (JRom.n.) In latitudine. Quia omnis plenitudo benediclio-
VERS.18. — Et Zabulon. Zabulon el Issachar in nis supra Christum (requievit, unde suos Tienedixit.
€aliloea passionem acceperunt, ubi Christus maxime Gad. Id est, aecinctus, Christum significal, qui-
docuit, unde apostates elegit. Per eos ergo apostoli contra spirituales nequitias pugnalurus, in infirmi-
designantur, et eis in *xitu loetilia promitiitur, quia tate carnis virtute divinitatis praseinctas apparaît,
exeuntes de finibus' suis populum gentium Christo secundum illud : Indutus est Dominas fortiludinem
subjugaverunt, et in tabernaculis pro conversione et proecinxit se (Psal. cxn). Et alibi : Dominus fortis
Judoeôrum, de-quibus el ipsi electi sunl. Pro ulroque el païens in proelio\ elc. Hic in latitudine benedi-
ci go populo, proesens eis loetilia promitiitur, et fu- ctus est, quia non in solis Judseis, sed in omnibus"
 SOI GLOSSA. ORDINARIA.— LIB. DEUT. ' 502
geulibus aiuplissimum regauni accepit. Inde Prophe- A taie, vivil tamen ea, virtule_Dei (II Cor. xm). Quasi
tia ait : ergo ex Basan largiter fluxit, cum per ignominiam
A solis ortu usque ad occasion laudabile nomen mortis perveniens ad gloriam immortalilalis, fluen-
Domini. Sed quia per humilitatem passionis ad liane tis Evangelii totum orbem irrigafit^ unde Isaias :
gloriam pervenil, de morte ejus subjungit : Replela est terra scienlia Domini, sicut aquoe maris
Quasi leo requievit. Potestatem habeo ponendi ani- operienlis (Isa. n).
mant meam (Joan. x). Poteslas mortis, non néces- -.Dan caiulus leonis. Hoc
propter Samsonem dicit,
sitas ex.primitur; unde : Nemo tollit eam a me, sed qui de tribu Dan fuit, et quasi leo ibrlis, cujus
pos-
ego pgno eam. (Ibid.) sessio usque Basan. Antichrislus vero fluet largiter
- Quasi leo fremuit. <Juidquid enim dixit, potenler de
Basan, quia satiabitur pinguedine luxurias et
implevit. omnium vitioruin.
Cepiique brachium et verticem. Cum resurgens a -Mare et meridiem possidebit. ijuia possessio ejus
morluis fortitudinem inimicorura .sibi subjugavit. Ce- ab australi parte in .occidenlem usque ad mare Tyr-
pil quoque verticem, id est, inundani imperii subli- rhenum perlingit.
niitaiem ad suscipiendam fldem inclinayit ; unde : Mare et meridiem possidebit. Per aposlolos enim
El adoi abunt eum omnes reges; omnes génies ser- » ex Judseis et gentilms Ecclesia acquirilur Chrislo.
vient ei (Psal. LXXI).Sequitur de novo statu regni Per mare enim occidentale (quod hic iutelligilur)
ejus. Judaei figurantur, qui umbrae et exemplari deser-
VERS.21. — Et vidil principatum suum, quod -in viunt, nechabentlucem scienliae etveritatis, et quia
parte sua. Subjectis sibi regnis etgentibus, poten- eis sol juslitïse occubuit, perpetuis remanserunt in
tïa ejus-apparuit j non armorum terrore, sedvirtute lenebris. Hune oceidenlem apostoli possederunt,
doctrinae. cum ex eis plurimos gratia fidei ilTuminatos Christo
Reposilus. Gccultus; dum scribit leges suasin cor- subjecerunt, ut qui fuerunt aliquando tenebraa, lux -
dibus fldelium ; unde ait : Vos unctionem habelis a essent in Domino. In meridie iutelligilur Ecclesia de
sanclo, et non necesse Iiabelis ut aliquis doceat vos; gentibus collecta, quae, ablalo legis velamine, Evan-
unclio ejus docel vos de omnibus (Joan. 11).Yel, Re- gelii luce perfruilur, et cubans cum sponso in me-
posiltis, quia in lege et prôpbetis in flguris lalebat ,t ridie, xevelata ' facie gloriam Domini contemplatur.
et docebat absconditus, quae manifeste in Evange- VERS.M. — Aser quoque ait : Benedictus in fitiis
lio.déclarât ît; unde : Incipiensa Moyse et 07nnibus Aser, sit placens frairtbus suis. Aser beatus, Chrislus
yrophetis interprelabatur illis (Luc. xxiv). seilieel noslrse bealiludinis spes, cujus primilias no-
Qui fuit cum principiius populi. Âdjutor, unde : Trisostendit resurgens a mortuis. Hic est benedictus
Domino coopérante et sermonem confirmante sequen- in filiis, quia cjredentes, per ejus gratiam renascea-
tibus signis (Marc, xvi), quia ait : Sine me nihil potes- les, totum orbem ejus similitudine repleverunt, qui-
lis facere (Joan. xvj. bus dieitur : Crédite in lucem, filii ut lucis silis (Joan.
Fecil justitias. Id est justificans in se credentes, xu). Ipsi aû"eruntfruclum lucis in omni bonitate et
et tandem seeundum mérita judicabit cum Israël, id justitia et yeritate. Hocautem factum est, quia fra-
est cum populo suo ad visionem Dei electo. tribus suis, id«st aposlolis, quosde Judoea elegit,
Justifias. Justificationes credenlium. Ipse enim vera charilale complacuil, ut spretis figuris gaude-
juslificat jnipium £x fide. -Keque enim ex' operibus rent de verilaicEvangelii, et quia digni essent pro
legis"juslificabiluromnis caro. - . nomine Jesu •contumeliampâli. Et unde eis tanla
VERS.22. — Dan quoque. Alii per Dan Anlidiri- charitalis abundanlia, supponit, lingat in oleo pe-
slurn signari putant ? quem .de iiae tribu nascitur.um dem, etc.
oestinianl : ipse est catulus leonis, id est diaboli, Et tingat -in oleo pedem suum. Christus caput no-
quilargiter fluet de Basan, quiaplenusiconfusione; strum ascendens in coelum, apostolos, scilicet pedes
"
Basan quippe-confusio,-vel pinguedo, Tel .brucîms; rj suos mundum praedicando circumituros in ter.ra
inlerpretatur. , adhuc consistentes, oleo Spiritus sancli copiosissime
Daiv.quoque judicium, Basan ignominiam. >i>an unxit, ut nullo labore defleerent, sed immarcessibi-
vero Christum signîficat , qui ait : In judicium ego lis gaudii claritate pollerent. Incorruptibjle quoque
in hune mundum veni (Joan. ix). Catulus leonis proebuit calceamenti munimenlum de quo subdilur :
propter fortitudinem, et quia parvulus fieri digna- Ferrum et oescal. (GREG.,libl xxxivJIfora/., cap.
tus est; sed suscipiens inflrmitateni nostram, non S.) Hoc de Ecclesia, etc., usque ad bis calceamentis
iimisit virtutem suam, quod enim infirmum est Dei, verum pascha celebrandum.
forlius est Iwminibus (I Cor. i). De ipso dieitur : VERS,2S. — Sicut dies juventutis. Significal liane
Yicit leo de tribu Juda, etc. (Âpoc. v.) Ignominiam tribum prosperitate et deliciis abundasse usque ad
quidem crucis a Judoeis sustinuit, putanlibus no- senectutem captivitalis
men ejus per morlem deleri : sed qui per infirmita- Sicut. Promittilur Ecclesiae cruda viridisque se-
lem ejus carnis, in passione catulus fuit," per divU nectus : ut sicut fortiter in principio omnes impetus
i nitalis polentiam leo invictus in resurrectione appa- evicît, ita eminénte fine Antiehristi furorem évin-
raît ; unde Apostoius : Et si criicifixus est ex infiuni- çât , unde ; Ecce ego vobiscum sum omnibui diebus
'503 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. §01
usque ad consummationem soecuti (Matlh. xxvm). A VERS.29. —Quis similis lui, popnle? Quasi, ideo
' Et alibi : Seneclus mea in misericordia uberi (Psal beatus, ideo libi similis nullus, quia non de tua vir-
mus xci). tute , sed de Chrisli gratia salutem speras, qui sal- -
VERS.26. — hon est Deus. Supradicta aamirans vum facit populum suum a peccalis eorum.
in laude Christ!, qui hoec omnia fecit lastabundus Et gladhis glorioe. In futuro.adverearios irrevo-
erumpit. cabili severitale percutiens, quando sanguinem ser-
Aseensor coeli.Propria virtute ascendit, et quoli- vorum ulciscelur. Gladius modo hic in humililate
die Ecclesiam ad se trahit. Trahe me post te, curre h patientium occultatur, iu gloria resurgenlium reve-
odorem unguentorum luorum (Cant. i). labitur, ideo gladius glorioe Israël dieitur. Christus
Nubes. Apostoli, qui pluunt verbis, coruscanlmi- ergo quasi scutum protegit prasliantem, et quasi
i a »ulis : quos ascendens in coelum rnisit ad prsedi- gladius glorioe ulciscelur iriumphantem. Ad eum
candum ; unde : Vocem dederunt nubes (Psal. LXXVI), quasi ad caput, in fine valicinii refertur gloria cor-
quoescilicelnullo remorahte discurrunt, non sua, sed poris, cum dieitur :
Christi virtute signa et prodigia facientes, et quasi Negabunt. Abomiuabuntur et odient, sicut Balac, •
coruscaiionibus corda mortalium terreutes, unde : qui rogavit Balaam, ut Israelitas maledicendo repel-
Bonum ceilamen certavi, cursum consummavi (Il B leret.
Tint. iv). Calcabis. Subjiciendo eos Ecclesiae, -quam abomi-
VERS.27. — Habitaculum ejus sursum, etc. Cor- nantur et persequuritur.
pus a morluis suscitatum in Palris dexlera colloca- Notandum undecim tantum esse benedicliones. Si-
lum, de quo -dieitur : Solvite lemplum hoc (Joan. n). meon namque m bis benedictionibus non reperitur,
Brachia. Virtus scilicet passionis, quoe omnes dé- in quo Judas ab apostolis excluditur, undecim tantum
fendit, quam in «ruée extensis braehiis accepil. remanenlibus. Inde quoque undecim mansionibus
Subler^brachia. Scilicet hsecbrachia contra verurn filii Israël deHoreb pervenerunl ad locum in quo
Amalec Jimicantes defendunt : nec sicut Moysi las- Deuleronomium acceperunt.
siludine gravanlur, sed indefessa virtute sublevanl, CAPUT XXXIV
donec veram consequantur victori.am. Yeneremui VERS.1.—Ascendiiergo. Tam Moyses quam caeteri
ergo in supernis primitias nostrse resurrectionîs, in patres Veteris Teslamenti per spirilum in altitudi-
inlîmis sacramentum nostrse redemptionis, ut et ipsi, nem contemplationis levati, proevidere poluerunt
debellato adversario, immortalitalis gloriam conse- gratiam Novi Testamenli, qua? in Chrislo data est,
quamur, de quo vero Israeli promillitur : Ejiciel a et virtulum collatione et coelestisregni perceplione :
fade tua inimieum. sed eam in carne exspectare non poluerunt, in fide
Et solus. Suo scilicet more et suis legibus vivens, aulem et spe mortui sunt, ad inferos deducti, ubi ex-
unde Balaam : Populus solus habilabil et inter génies speetabant Redemploris adventum, qui per sangui-
non reputabitur (Num. xxm). nem suoe redemptionis inde eos liberaret.
VERS.28. — Oculus Jacob. Qui hic vitiis supplau- Ostendilque ei. Terrain promissionis vîdit Moyses,
tandis desudabat, ibi se levissimo mentis intuitu nec intravil, quia lex adventum Christi et doclrinam
gloriam Christi, qui propter nos terrain verae carnis Evangelii verbis ellfigurb proesignavit, sed neminem
aceepit, indesinenler contemplabitur : ut cujus hic ad perfeclum duxit.
corpore et saDguine per sacramentum frumenti et VERS.2. — Omnem terrain. Partent omnis terra},
vini pascebatur, ibi divinitatis ejus perpétua visione quam ex altissimo monte potuit videre. Vel omuein
saginetur, unde : Satiabor cum appâruerit gloria terrain ostendit ei in spiritu.
tua (Psal. xvi). Et alibi : Manifestabo ei meipsum VERS.5.— Mortuusque est ibi, etc. Nulli eleelo-
(Joan. xiv). Tune Jacob in perfectum Israël con- rum pareil, et mihima quoque peccala ulciscitur
versus, facie ad faciem Deum videbit, lam larga, Deus etiam in amicis ; unde : Moyses et Aaron so-
tam sublili, lam delectabili Dei cognitîoue, quasi n cerdolibus ejus, et addidit : Propilius fuisti eis, et
levissimo rare repletus, ut proedicatorum scientia ulciscens in omnes Iadinventiones eorum. Lege scili-
qua in p'roesemiinslruimur caligare videatur ; unde ; cet finila, qu83 servLvit Domino in tempore suo,
Sive scientia deslruelur (I Cor. xm). Et alibi : Te- urbs destructa et altare, nusquam sacrîficia, nus-
nebrosa aqua in nubibus aeris, pree fulgorem in con- quam libamina, nusquam sacerdos vel pontifes.
speciu ejus (Psal. xvn), ad quam| cum pervenlum VEUS.^Î.—In vdlle.ln monte morluus est, in valle
fuerit, omnis hsec doctriua cessabil, et erunt omnes sepultus est, quia lex tempore suo gloriosa fuit : sed
docibiles Dei (Joan. vi) ; unde merilo adjungil : Bea- comparala Evangelio abscondila videtur et humilis ;
lus es, Israël, ele unde : Dedi eis proeceptanon bona.
Coeliquecaligabunl, quasi tam abundanter terras El non cognovït]homo. ïudaei autumanf lioc fa-
fecundandse ros infundetur, ut hominum tenebrescat cram^ ne 3udaei semper ad idololairiam proni mor-
obluilus. In quo significalur, quia Judaà cum terre- imim colerent tanquam Deum ; sed seeundum alle-
nain opulentîam ultra modum diligerent, caligave- goriam lempus et [modum finiendi legis in soia Dei
runt, et Chrislum cognoscere non poluerunl; unde : prajscientia significat esse abseondita, nec profun-
'Si dimiitimus cum sic, omnes credent in eum, elc. , ditalem sapîentioelDeij yel secretum çonsilU alicu\
 SOS . GLOSSA ORDINAR1A..— LIB. JOSUE. S06
patere, quia incomprehensibilia judicia ejus], et in- A VERS.8. — Fleveruiïtque. Quia regnavit mors
vestigabiles vias eius. etiam in eos qui non peccaverunt ab Adam usque ad
VERS.7.— Moyses-centumet viginli annorum. Si Moysen : ideo lacrymoe prosequunlur ad inferos de-
ab uno per naturalem ordinem usque ad quindecim scendenlem.
singulorum numerorum summas conjunxeris, unum (HIERON.,epist. ad Paulam.) Non mirum si Moysi
scilicet et duo et tria, et deinceps, cenlum et vi- et Aaron, etc., usque ad sed intrinsecus esse, id est
ginti _fiunl. Quindenarius vero ex septem et octo voluntati Domini ministrare.
conficîtur, septem ad sabbatum refertur,? octo ad Et completi. Hinc videtur orta consueludo, ut
circumcisionem, quia octava die circumcidebatur fidelibus morluis Iriginta diebus pietatis officia per-
puer. Si vero ad Kovum Testamentum respicias, solvanlur.
habes septem dona Spiritus sancti, el in oclavo re- VERS.9. — Posuit super eum. In Scripturis suis
surrectionem Cbrisli, cenlum et viginti ergo eos si- teslimonium ei perhibuit dicens : Prophelam Deus
gnificantqui vel in Veteri Testamenlo Legis et Evan- suscilabit, elc. (Deul. xvm), unde : Si crederetis
gelii proeceptaimplere sludent. Moysi, crederetis forsitan et mihi (Joan. v).
Moyses cenlum et viginti annorum. Hoc signifieat VERS.10.—EtMon surrexil, etc. Hoc (ut fer-
tam eum quam coeteros paires Veteris Teslamenti tur) Esdras de suo adjecit, qui bibliothecam a Chai-
post perfectionem mandalorum Dei, quoeest in duo- doeisexustam divino sensu reparavit, et litteras qui-
bus praîceptis charitatis, per gratiam Christi et san- P bus Judoeinunc uluntur invenit, unde el velox scriba
guinis redemptionem, aeternaî quieti et fuluras vitas appellalus est.
aptos esse ; quorum oculus non caligavit, pioe scili- Et non surrexh propheta. Quia Moyses omnibus
cet inlentionis intuitus nubilo non fuit obscuratus, prophelis Veteris Testamenti prsesianlior : uiide 1
nec dénies malilise moli, quia non est perturbatus Juda?i arroganter dicunt : Nos Moysidiscipuli sumus
tempeslale viliorum, ordo discrelionis eorum cen- (Joan. ix).-Sed poslquam Dominus prophetarum
lum et viginti sunt -anni îegislaloris quo numéro inearnatus venil in mundum, omnis illa prior digni-
confirmata est altitudo Salomonici templi.Primitiva "las et umbra fulurorum cessavil : quia lex et figura
quoque Ecclesia post passionem et resurreclionem, per Mosen data est: gratia et veritas per Jesum Chri-
Dominique ascensionem hoc numéro virorum gra- stum, gui est finis legis ad justiliam onini credenli
tiam Spiritus sancti accepit. Quindecim namque qui (Hebr. x ; Joan. i ; Rom. x).
ex septem et octo constant, futuram vitam signifi- El sepelivit eum in valle. Scilicet Dominus. Et,per
cant quaînunc geritur in sabbato animarum et per- hoc significatur quod amolo impedimento nalurse
ficielur in resurrectione corporum. In trigonum per Christum anima munda separala ascendit ad
quoque quindenarîus ductus, id est cum partibus Deum : et corpus quod sepelitur in terra remanet
suis adnuuieratus, efficitcenlum et viginti. Apte ergo ,n usque ad judicium; Ecclesiastes xn : Donec pul-
ceutenario cl vieenario electorum beatiludo in fu- vis revertatur in pulverem unde eral, el spiritus
lura vita signatur, et tertium domus Dei coenaculum redeal ad Deum qui dédit illum. Quem reditum pro-
coiisummatur, quia post fidelium labores, post re- sperum nobis concédât, qui vivil'et régnât in ssecula
quiem animarum plena Ecclesise félicitas in resur- soeculorum. Amen.
rectionis gloria complebitur.

sLÏBER JOSUE BEN NUN.

Hebraice JEHOSDA.
(îftiW).

PROTHEMATA IN LIBRUM JOSUE.

D In Exodo hoc primum invenio (Exod. xvn), etc., us-

PR.EFATIO.
que ad dum peecamus, et régnant in nobis vitia
(HIEROK., Div. Biblioth., tom. VIII, col. 461.) Tan- passionum, quamvis relictis idolis ab iEgypto exisse
dem finito Pentaleucbo Moysi, velut grandi foenore videamur, opprobrium tamen iEgypti non est abla-
lîberati, ad Jesum filium Nave manum miltimus, elc. tumanobis. Si ,\ero secundo fueris eircumcisus,
(ÂDAMAKTIUS, hom. 1 in Josuc. ) Donavit Deus no- abscidcris a le omne vitium, irse, superbioe, invidiaî,
men quod est super omne nomen Jesu Chrislo : hoc libidinis el hujusmodi, abslergentur opprobria ^Egy-
autem est Jésus. Ideo in nomine Jesu omne genu fle- pti, el iranslatus in terrant promissionis, coelesleir.
ctitur, coelestium,terreslrium el infernorum. Et quia haeredilaiem accipies per Jesum Christum Domimim
hoc est nomen super omne nomen, idcirco nullis ré- nostrum.
tro generaiionibus nominatum est. In Genesi juslos CAPUT PRIMUM.
mullos legimus, et nullus eorum nominaius est Jésus. VERS,2. — Moses servus (ADAMANT. , hom. 2 m
 S07 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP, PARS I. — THEOLOGICÂ. HOR
Josue.) Moses famulus meus morluus est. Adverte A" enim sunt qui edocent populum exire de JEgypto,-de
quoniodo régnât Jésus, elc. , usque ad spirilualis erroribus scilicet mundi, et trausire per ereuium
Mosesest qui vivil in spiritu. vastam, id est, tentalionum gênera diversa transeur-
Surge et transi, etc. Nunc ergo exsurgens, transi rere. I
Jordanem istum, etc. Vide quomodo minister fuerit VERS.7.—Hodie incipiam exaltare te, elc. (ID. ,
MosiJésus Filius Dei. Cum venit plenitudo lemporis, ubi
misil Deus Filium suum faclum ex muïiere, factum supra.) Multa prodigia in eremo gesta sunt, et
dieitur exaltatus Jésus. Ubi vero transiter
sub lege (Gai. iv), quia faclus sub lege Mosi, factus nusquam
dieitur ad eum : Hodie incipiam exaltare
est minister Mosi. Et factus est Christi minister cir- Jordanes,
le, elc. Exaltatio enim Jesu_in conspeetu populi a
cumcisionis ad coiifirmandas promissiones Palrum. sumit exordium. Qui enim baplizantur, in
VERS.5. — Omnem locum, etc. (Orig. , hom. %in baptismo morte ipsius baplizantur, cujus mors in crucis ex-
Jos.) Liltera legis humi posila est, et deorsum jacet, allalione completnr. Merito ergo cuique fidelium
elc. , usque ad ut non solum efïïciaris liserés Dei, tune
sed cohoeres Christi. primum Jésus exaltatur, cum ad myslerium
VERS.i.—A deserlo el Libano, etc. (ORIG.,ibid.) baptismi pervenit. Unde : Exaltavit illum Deus, el
o donavil illi nomen quod est super omnenomen, etc.
Eremum et Antilibanum. Non diiit Libanum, sed
VERS.9.—Domini Dei vestri, etc. (ADAM.,hom.
Antilibanum, etc. , usque ad Ecclesia ex gentibus &in Jos.) Peccalori omnis creatura hoslis est, etc. ,
congregata per Jesum Christum. usque ad : qui convertit petram in stagna aquarum, et
(ACG., qumst. 1 in Josue, loin. Iïï.) Ex hoc testi- i in fontes, etc.
upem
motiio et aliis probatur Moses defunctus, ul Dei fa-
mulus et Deo placens, quamvis in eo illa vindicta VERS.10. — Chananoeus,possidens, vel possessio,
vel vel molabilis. Helhoeus, formidans
compléta sit, ne lerram promissions inlrarel. Ex sivenegoliatores,
quo datur intelligi Deum etiam in bonis servis suis slupens. Ilevoeus, lapides colligens. Pherezams,
sive disseminans. Cergesoeus,colonum ap-
aliqna eorporaliler vel temporalLler vindicare, el ta- separans,
men eos inter vasa honesta et ulilia habere. plica, vel colonum ejiciens, sive advena appropin-
Proecepilque Josue.. (Ane , quoesl. 2.) Quoeritur quaus. Amorrhoeus,amarus vel loquens. Jebusoem,
vel proesepe eorum.
quomodo hoc praecepil, poslquam Dominus exhor- caleanies,
latus est eum, etc., usque ad dispositio ejus Jethro VERS.15.-—Messis impleveral. LXX : Sicut indie-
bus messistritici. Hoc incredibile Tidetur regionibus
suggerentediviuitus mutatur.
Rubenilis quoque. (ADAMAN., hom. 5 in Josue.) Con- nostris, ibi aulent{sicut perhibent qui noverunt) in*-
sideremus quam formant teneant duaeet semis tri- C iniiio veris est messis tritici-: lune autem ille-fluvius
bus, etc., usque ad qui lerram fluenlem lac et mel redundat elimpletur amplius quam per hiemem.
in amaritudine maliliae detinent. VERS. 16. — Steleiunt aquoe descendentes, etc.'
(ADAM., hom. i.) Non absque mysterii ratione arbi-
CAPUT IL trer scriptum,etc., usque ad et unus Spiritus quo
VERS.1.—Misil ergo, elc. (BEDA in Josue.) Jéricho omnes purificantur in baptismo, et unus Deus Pater"
' '
civilas mundus est, ad quem Dominus Chrïstus ad' omnium.
mores hominum duo Testamenla di- CAPUT IV. .
perscrutandos
rexit. Nam in eo ul credentium fidem aut rebellium VERS.7.—In oetemum. (ÂDG.)Quomodo in seter-
pervicacîam plenius comprobarel,- ante adventum num, cum coelum et terra transeant? An quoniam
judicii sui, quasi exploralores duos, Legem et Evan- seternum aliquid significat, cum ipsi aeterni esse
gelium destinavil. non possint? Quamvis possit quod in Groeco est
(ADAM. , hom. 3.) Milluntur a Jesu exploralores Latine dici usque in saeculum.
in Jéricho, etc. , usque ad si in misericordia Domini VERS.10. Festinavitque populus et transiit, elc.
sui intellexerit bonilalem. (ADAM., hom. 2. ) Qui mare Rubrum transierunt,
VERS.16. — Ad montana conscendite, elc. (ADAM. , baptizati sunl in Moyse, etc., usque ad cum jam
hom. 3.) Dat sapiens merelrix consilium mysticum non sit qui exterreat filios Israël.
et coelesle, elc.,, usque ad quae aliquando merelrix VERS.14. — In die illo, etc. Semper exaltatus est
eral, mundala est in aqua et Spiritu sanclo et in Jésus apud Palrem; .sed opus est ul in conspeetu
sanguine Christi. nostro exaltet illum Deus, id est, ut altitudinem
CAPUT ni. dmnitaiis ejus coguoscamus. Hoc autem fit, si Jor-
VERS.3. — Cum viderilis arcam testimonii Dei danem transierimus, el variis sacramentorum muni-
noslri, et sacerdotes, et Levilas portantes eam, etc. mentis ad futura bella armemur.
(AUG.,quoest,3 in Josue.) Longe jussum est arcam VERS.16.— Proecipe sacerdolibus. (AUG.in Josuë.)
prsecedere, elc. , usque ad nube subtracta, tanquam Manda sacerdolibus portanlibus arcam testamenti,
velamine ablato. etc., usque ad quia|in rei venturae lestimonium da-
Proecedilepopulum. (ORIG., hom. iv.) Per sacer- lum fuil Velus Testamenlum.
dotes deducitur populus, eliier agil ad lerram repro- Populus autem. (ADAMANT., hom. 2.) Non sine
missiouis magislerio sacerdotum. Et infra : Ipsi causa signalur quando veniunt ad Jordanem, elc.s
 509 GLOSSÀ ORDINARIA. — LIB. JOSUE. 510
usque ad ut niultas perfecliones ad unum diem pen- A El fecerunl. (ISID.in Jos.) Post Evangelii circum-
dere significent eisionem, stalim in loco revelationis pascha celebra-
Duodecim quoque, scilicet mysterium agni in tur, et Âgnus immolatur, qui tollil peccala mundi ;
JSgypto praeceplum est, quia eodeni die quo erro- et déficiente manna typiese legis, primum comedit
res mundi fugimus, terrain promissionis ingredimur. populus panem corporis"Christi, quem'incorrupia
Tola enim vila prsesens una dies est : hodie ergo, fepromissionis terra, id est virgo Maria, protulit,
id est, duai vMnius, adjjerfeelionem festinemus, cujus granum in terra cadensfructum plurimum at-
nec in crastinum difièranius. tulil. Nota ordinem : "postquam Jesu Chrislo duce,
Duodecim' quoque. (ISID.)Transeunles filii Israël per lavacrifluenta iransimus, elper fidem spiritual!
Jordanem sustulerunt de medio fiuminis duodecim circumcisîone signamur, tune demum pascha cele-
lapides quos pro teslimonio posuerunt inloco secun- brarnus, id est immolatum Christum credimus pro
doeicircumcisionis, ad signanduni nobis, ul dum de salule mundi, et credenles stalim pane Domiuiei
lavacro consurgimus, aposlolicâî vitae exempla fir- corporis pascimur.
missima nobiscum porlare debeamus; quorum sem- VERS.11. — Et comederunt, etc. (ADAM.,l\om.
per leslimonïum ad imitamenla virtutum intueamur. 6.) IJuando vero exiit populusde terra iEgypli, etc.,
CAPUT V. usque ad Quomodo enim putatur meliore cibcTces-
VERS.2. — Circumcide secundo Israël. (AUG., sante deteriorem successisse.
quoest. 6. inJob.) Quoeritur cur dixeril, Iletum, elc., (JUSTIN.,Dialog.) Deiis in principio, ante omnes
usque ad aut ab aliquibus hoereticis ab Israelila- creaturas, ex seipso genuit potentiam quamdam
rum soeielale segregalis ? raiionalem, quae el Gloria Domini vocalur, inlerdum
Fac iibi cullros lapideos, elc. (ISID.in Job.) Di- etiam Filius Sapienlia, Angélus, Serrno, Deus ,
cant'Judaei quomodo potesl quis secundo circumeidi Dominus. Aliquando eliam" Magislrum imlilise se
circumcisioneçarnali? etc., usque <idquia per unum dicit, quando humana ' specie apparuil Jesu Nave
menibrum macula in omne corpus<fifiundilur. filio.
VERS.5.-—Populusaulem. (ADAM.,hom. 6.) Qunion Et vidit virum. (ADAM., hom. 6 in Josue!) Faetum
obedientes fuerant mandatis Domini, incircumeisi est cum esset Jésus in Jéricho, etc., usque ad qui
dicuntur. Ex quo mlelligilur-ilios appellari incir- accepto regno regressus est.
«umeisos qui non obediunt mandatis Dei; quia VERS.15. — Cecidit Josue promis, etc. Quoeripo-
vero omnem animam diiigit Deus, misit Jesum Fi-. tesl utrum angelo seprostràveril, eumque Domiuum
lium Dei, qui et dignos el fcidignos circumeideret, r dixeril, an polius quia intellexilDeum esse, -inlelli-
non filium Nave, qui non vere et perfecle eircumei- gens a quo missus fuerit, îpsum Domînum dixerit,
dil populum, sed Jesum Filium ûéi, qui vere corpus eique se proslraveril.
el animam purgavil ab onini inquinamenlo peccali. (ORIG.,hom. 6 in Josue.)ln Jerichoesl Jésus,etc.,
VERS.8. — Poslquam autem. Cireumcisi vero fi- usque ad continuo libenter adhaeret nobis ' et assi-
" lii Israël
requieverunt in eodem loco, sedentes inca- stil Deus.
slris, usque dum sanarenlur. Non sufficil circumeidi ; CAPUT VI.
necesse est posl circumeisionem sanari, et deatri-
cem in vulnere ebduci. CircumciJi ergo per Je- VERS.1. — Jéricho autem^ elc. (ISID., in Jos,,
sum, est vitia et Gonsueludines pravas, el pessima cap. 7.) Jéricho lima inlerpetratur, etc., usque ad
înslituta deponere, et quidquid ab honestatis régula ià est, extra Ecclësiam nemo sàlvalur.- >
discordât abscindere. Sed hoc faeientes, quadam dif- VERS.8. — Cumque Josue. (ADAMAN., hom. 5 in
fieultate constringimur, cum quodam dolore animi Jos.) Jéricho tubis sacerdotum subruilur, etc., as-
consuetudinis culpam novella instilutione vitamu? : que ad ei philosophorum dogmala.
hoc ergo tempore velut in dolore-circumeisionis VERS.17. — Silque cwitas (ADAM., hom. 7.) Cus-
noslrae dicimur residere, usquequo cicatrice obdu- lodite vos ab anathemale, etc., usque ad et populum
cla sanemur,, id est nova inslituta absque difficultale Dei vinci faciunt.
ïmpleamus, et in usum vertatur quod prius iusolilum VERS.20. — Igitur. (ID.) Omnis populus* dieitur
el difficilevidebatur ; et lune merito dieitur nobis : ululasse ululatu magno, etc., usque ad Iiomines saj-
Hodie abstuli opprobrium jEgypti a vobis culi,mlebantur.
Et fecerunl. Postquam ablatum est opprobrium Et clangentibus. Unusquisque noslrum débet hsec
jEgypti, fecerunl filii Israël pascha quarta décima in semetipso complere. Habes in te Jesum ducem
die mensis. Nec enim ante circumeisionem, nec post, per fidem. Fac tibi tubas ductiles, ex Scripturis
antequam sanarenlur, poterant cames agni cornet sanclis, inde duc sensus ,-inde sermones;-ideo enim
dere avides ergo quia nemo immundus facil pascha, tubse ductiles dicuntur. In ipsis cane, id est in psal-
nenio incircumeisus. Unde: Pascha noslrumimmota- mis, in hymnis, in canticis spirilualibus. Si in tali-
tus est Christus. liaque feslmn celebremus diem, non ons cecineris tubis, et septies arcam lestamenli cir-
in fermenlo veteri, neque in fermento malitioe el curaluleris, id esl si legis myslica praecepla ab
nequilias, sed in azymis sinceritalis el veriiulis 'I Evaagelicis non-separes tubis, sic etiam jubilationis
oCr. xvi). -- * -consensum de temetipso exigas, id est si cog'ualio-
 '
511 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 312
num et sensuum tuorum populus concordem semper A CAPUT VIII.
el consonam proférai vocem ; el si non aliquando VERS.1. — Dixil autem Dominus , etc. (ADAM.,
verum dicas, aliquando adulando mentîaris, si non hom. 8.) Primo propter peccata vicli suiuus, elc.
modo blandus remissionem, modo truculentus ira- usque ad qui sequuntur Jesum, ab onere legis.
cundia ; el si non intra le caro concupîscat adversus (AUG., quoest. 10 in Jos.) Cum quis jusluni hél-
spirilum et spiritus adversus carnem, vocem jubi- ium susceperit, etc., usque ad non tam auelor belli
lalionis emille, quia libi victus est mundus. Hinc quam minister judicandus est.
Paulus dicebat : Mihi autem absit gloriari, nisi in (ID., quoest. 11.) Quoerendum est utrum omnis
cruce Domini noslri Jesu Christi, per quem mihi fallendi voluntas pro mendacio putanda sit, et si ila
mundus crucifixus est, el ego mundo (Gai. y). est, utrum possit esse juslum mendacium, quô ille
MurHllico. In advenlu Jesu mûri Jéricho subversi fallilur qui dignus est falli. Et si non hoc quidem ju-
sunt, in advenlu Chrisli vmcilur mundus. Unde stum reperitur, restai ,ut secundum aliquam signifi-
Paulus : Quod eral contrarium nobis, tulit de medio, calionem hoc quod de iusidiis faetum est, ad verila-
affigens illud cruci, el exuens principalus et poteslaies lem referalur.
Uaduxit libère triumphans eos in ligno crucis (Col.2). VERS.15. — Et fugientes. (AD'AM.,ibid.) Quid,
' Ex his verbis intelligo quod videntes pugnam Jesu,
pulas, Jésus fugiens significet ? etc., usque ad qui
coelestes virlutes, principalus et poteslates, alliga- fugiunl fornicationem, dolum, mendacium et hujus-
lum forlem, el vasa ejus diripi, increpuerunl coe- modi.
leslibus tubis, quia, alligalo principe mundi, victus VERS.24. —Igitur omnibus interfectis. (ADAM.,
est mundus, et vocem jubilationis, in triumpho ibid.). Percusserunt eos in oregladii, elc-, usque ad
Chrisli, coelestis exercilus dedil (Mattli. xn). Vere pvo palma victorise et virtutis merilo coronari ? *
ergo liberatus est populus genlium qui banc jubila- VERS.29. — Regem. (ID., homil. 8.) Rex Hai in
tionem novit, et mysteria agnoseit el crédit.
•— ligno gemino suspenditur, etc., usque ad de diabolo
VERS.25. Ingressiquejuveneseduxerunl(kvAM.) autem ail : Novissimus inimicus deslruetur mors, etc.
Rahab merelricem, et omnem domum patrisejus vivifi- Cor. xv.)
(I j
cavit Jésus, etc., usque ad et qui erant primi facti
(ID.) LXX : In gemino ligno, hoc est lignum seien-
sunt novissimi. tioe boni et mali, etc., usque ad Ipse est novissimus
CAPUT VH. Adam in spiritu viyificanle.
VERS.1. — Iratusque est Dominus, etc. (ADAM., VERS. 30. — Tune oedificavil, etc. (ADAM.,hom.
hom. 7.) Non otiose Iranscurrendum est, etc., usque „ 9.) iEdificavil Jésus allaîe Domino Deo Israël, etc.,-
ad quam mecum ire in gehennam. usque ad qui ad allaris construclionem digni sunt.
(AUG.,qucest. 8 in Josue.) Quoeri solet quomodo VERS.33. — Omnis autem. (ORIG., hom. 9.) Et
juste pro peccalis alterius in alios vîndicetur, etc., omnis Israël et presbyleri, etc., usque ad implendo
usque ad quod in suo judicio facit ipse, quo pole- scilicet opère quae scripta sunt in lege.
slas humana non aspirât. Ut advena. (In., ibid.) Sed et proselytus et îndi~
VERS.21. — Regulamque. (ADAM., hom. 7.) Fura- gêna simul, etc., usque ad et poenas peccaloribus
tus est autem linguam auream, etc., usque ad quod cbnsliiutas, caveant incurrere e'as.
furanli exslitit causa peccati. Post hoeclegit. (ADAM., ibid.) Refertur, etc., usque
Regulamque. LXX : Linguam, boereticorumscili- ad : ut sciamus quoea Deo donala sunt nobis (II
cet dcfgmala, vel superslitiosa saecularium litterarum Cor. il). !
studia. Iloecenim estlingua aurea, luculento sermone VERS.55. — Nihil ex his. (ID.) Non erat sermo ex
aplala. Hanc furali sunt hoerelici de Jéricho, quasi his quoemandavit Moses , elc., usque ad vel qui jam
auream regulam, qui philosophorum sectam conati sociari fidelibus sludent.
sunt inducere in Ecclesiam : quorum anathemale
mulli perdunlur, et quasi acervo lapidum mullitu- D CAPUT IX.
i1
dine peccatorum exslinguuntur : quorum ductor Congregati, etc. (ADAM.,hom. 9 in Jos.) Ex his
diaboius, qui per illorum impietatem fidelium quos- quoegeslasunt, etc., usque-ad conteretur Satanas sub
dam vicerat, rursus superalus vincilur, et a populo pedibus servorum ejus (Rom. xvi).
Dei suspensus, crucis virtute necatur. VERS.Z.—Al hi qui, elc. (ID., hom. 10.) In domo
(ISID., in Jos.) Jéricho mundum significat : de Palris mei mansiones multoesunt (Joan. xiv), elc.
analhemate ejus in labernaculo suo abscondit, qui usque ad libertateniipristinam revocanlis verba non
soeculares mores Ecclesioesecretis inserit ; qui sub audias, fias peccati servusjn oeternum.
cullu Dei manens, solemnitates soeculivel specla- VERS.19. — Juravimus. (AUG.,quoest. 15in Jos.)
cula diligit'; qui sorlilegos aruspices et augures in- Quaeritur quomodb juralionem hanc servandam cre-
quirit, vel caetera facit quoe in Jéricho, id est in sa> diderunl Hebroei Gabaonilis, etc., usque ad si quod
culo habebanlur. ira perturbalus juraverat, nonfecisset, quam siper-
Lapidavilquc eum. (AUG.,quoest. in Jos.) Quoeritui fecisset.
eum Dominus eum qui furlum fecerat, etc., usque (ISID.in Jos.) Gabaoniloesignificant eos qui cre-
ad peccalo suo secum consumptis mori. dunl, ol erga servos Dei devoti vel Ecelesioe cullum
 giS GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JOSUE. ^ SU
videnlur habere, nihil tamen emendationis vel devo- A usque ad nec impies proeceptnm quod dédit Dominus
tionis veljnnovalionis habentin moribus, laies lan- Jésus.
tummodo quoddam signum salulis intra Ecclesiam Sicut proeceperatei Moses, etc. Hic est sermo le-
temporahter proeferunt. Inler spirituales'autem, id gis secundum illud : Habenl Mosen et prophelas, au-
«st inler sanclos Dei, regnum oeternum vel liberta- dianl illos (Luc. xvi). Lex ergo proecepil nobis
tem non consequuntur. omnes reges peccali inlerficere, qui nos provocant
~ ad peccatum. Sic fecit Jésus, nec quidquam trans-
CAPUT X.
YERS.4.—Ascendite ad. (ORIG., hom. 11 in Jo- gressus est. Jpse est enim qui perimit vitia in no-
verbo Dei ad bis et régna peccati. Ipse etiam Christus omnia
sue.) Cum se anima social, etc., usque
et discutit adventum noctis. quoeproecepil Moses in lege fecit, unde : Misit Deus
" Filium suum faetum ex muliem (Gai. iv), etc. Om-
Congregali igilur, etc.~(AuG., quoest. 15 in Jos.) Tiîa lex mandavit,. implevitj ut nos re-
rex Hierusalem, etc., ad enim, quoe
Quoeritur quomodo usque a maledicto legis, qui ait : Non veni sol-
et tamen universa terra illa originaliter terra Cha- dimerel
vere legem, sed adimplere (Matth. v).
naan vocatur.
VERS.7. — AscenditqueJosue, etc. (ATJG.,quoest. VERS.15.— Sicut proeceperatDominus Mosi servo
B suo, ita proecepil Moses. (AUG., quoest. 16 in Jos.)
14.) Cum obsessi Gabaonilse a regibus Amorrhoeo- Non
rum misissent ad Jesum, etc., usque ad et hanc putanda est crudelitas, quod nullum vivum in
eorum fidem quodammodo remuneravil; civitatibus sibi tradilis dimisit Jésus, quia Deus hoec
autem hic exislimanl ipsum Deum
Fugerant enim quinque reges, etc. (ADAM.,hom 11 jusseral. Qui
in Josue.) Quid est quod dicit, etc., usque ad hoc est fuisse crudelem, et ideo Veteris Testamenti verum
enim Hierusalem aliquando fuisse sub rege Adonise- Deum fuisse auciorem credere nolunt, tam per
verse de operibus Dei quam de peccatis hominum
dec, vel alias civitates sub aliis.
nescîentes quo quisque dignus sit, et ma-
(ADAM.,ibid.) Jésus interficit inimicos non creduli- judicant,
tatem docens, etc., usque ad solus in te regnet Jésus gnum putantes malum, cum casuri dejiciuntur et
Christus. nortales moriuntur.
VERS.19. — Vos autem nolite stare. (ADAM.,hom. VERS.19.— Non fuit. (AUG.,quoest. 17.) Quoeritur
12.)"Bella Jesu et regum atque hoslium strages, etc., quomodo hoc verum sit, cum neepostea a tempore
usque ad : quia Dominus Deus tradidit vobis omnes judicum nec regum omnes omnino illarum septem
inimicos in mamls. genlium civitates capere potuerint Hebroei? Sed aut
(ADAM.,hom. 15.) Omnia hoec in figura continge- ^ sic intelligendum est quod ad nullam civitalem bel-
banl illis. Scripta sunt autem propter nos, etc., usque lando accessit Jésus quam non ceperil, aut certe
ad in Iioereditatem terroe sanctoe in parle Israelitica nulla earum capta, sed earum quoe in regionibus su-
exstinctis hostibus nostris (Ephes. n). pra memoratis fuerunt. Enumeratoe sunt enim re-
giones in quibus fuerunt civitates de quibus facta
CAPUT XI. est isla conclusio, el omnes cepit bello.
VERS.1. — Quoe cum audisset Jabin, etc. (ADA- (ADAM.,hom. 15.) Et accepil Jésus omnes in
HANT.,hom. 24iîî Jos.) Has scripturas ante adven- bello qui exieranl ad bellum, etc., usque ad cum
tum Christi cum legeret Israël secundum carnem opéra eorurn non faeimus,
etc., usque ad ut expugnent nos, qui sequimur Je- (AUG.,quoest. 18 in Jos.) Quia per Dominum fa-
sum Salvatorem noslrum, sed Dominus ait : Ne ve- etum est eonforlari cor eorum, etc., usque ad partim
rearis a fade eorum, etc. pugnando caperent.
VERS. 11. — Cras enim eadem hora. (ADAMAN., VERS.25. — Quievitque. (ORIG.,homil. 15.) Non
hom. ii in Jos.) Video quod hodie omnes illos non siri) Jesu filio Nave, sub quo nunquam fere cessavit
possumus opprimere, aec eunctos inlerficere : in a bellis, sed sub Jesu Chrislo. Venisti enim ad Jesum,
crastino perimenlur, id est post consummationem et in baptismo peccatorum remissionem consecutus
mundi, eum dicetur eis : Ite in ignem oeternumquem es ; jam in te non pugnat caro adversus spiritum et
proeparavit Deus diabolo et angelis ejus (Mallh. spiritus adversus carnem {Galat. v). Cessavit ergo
xxv). Tune enim si vicerimus sequentes Jesum du- terra tua a bellis, si tam mortem Jesu in corpore
cem, percipiemus regnum quod proeparavit Deus tuo circumferas, ut cessaniibus omnibus in tep'roeliis,
sanctis suis per Jesum Christum. veruspacificus efficiaris, et voceris filius Dei. Sed
(ID., hom. 15.) Nisi hoecbella figuram spiritua- hoc fiet cum bella transegeris, et adversarios sub-
lium gérèrent, etc., usque ad fecit ergo Jésus sicut egeris : tune requiesces sub vite tua, quoe est
proeceperat ei Dominus. Christus, et sub ficu tua, quoeest Spiritus sanctus.
(ORIG.)Hoc ergo secundum mandatum Dei Jésus
implevit, etc., usque ad quoe est Christus, et ipso CAPUT XII.
jubente jugulandoe, ut nihil in nobis resideal quod VERS.1. — (HIER., de Loc. Hebr.) Astaroth Car-
respirel. naim , terra gigantuin , quondam, in supercilio
VERS.12. — tl omnes, elc. (ADAM.)in omnibus Sodomorum quos interfecit Chodorlaomor. Sunt
nobis regnavit peccatum et (fuit- in omnibus, [etc., hodieque duo castella in Batanea hoc vocabulo,
 BiS YVALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 516
-novem inter se milliaribus separata. Edrai, ubi in- A Tribui. Levilis autem neque-Moses dédit hoeredi-
terfectus est Og rex Basan, gigas. Nunc autem est tatem , neque Jésus. Quia ipse Deus est hoereditas
Âdara, insignis civitas-' Arabioe, vigesimo quarto eorum. Hi sunt forte qui in Ecclesia, virtute animi
lapide ab Osdra. Esebon civitas Sebon régis Aruor- et' meritorum gratiaalios proecedunl. Hi sunt forte,
rhoeorum , in terra Galaad : quoe eum fuisset ante qui in popuîo saivandoram sapieulioe et scienlioe
'Moabilarum, ab Àmorrboeis belli jure possessa est.' operam tribuunt et mentem suam puram custodiunt,
Saleclia civitas régis Og, in regione Basanilide. et omnibus proeclaris virtutibus excolunt et simpli-
Machali urbs Àmorrhoeorum super Jordanem, juxta cipres docenl quomodo veniant ad salulem : ho,rum
montent Ermon. Jarimuth civitas quam subvertit hoerediias ipse Dominus est, qui est sapîenlia, quam
Jésus, in tribu Juda, quarto distans ab Eleutheropoli proe coeleris omnibus dilexerunt.
"lapide, juxla villam Eschaol. Laehis in tribu Juda. IYERS.15. — Tribui filiorum Ruben, etc. (ID.)In-
Meminit hujus Isaias el Jeremias, et nunc est villa venio lamen aliquam differenliam in his quoeMoyses
in seplimo milliario ab Eleutheropoli.'Erma fuit in distribuit, etc., usque ad: Coecuscoecoducatum proe-
sorte Simeon, sive Juda, elc. bens in foveam cadet cum eo.
YERS. 52. — Hanc. (ADAM.,hom. 18 in Jos.)
CAPUT XIII. B Discamus ex lege, etc., usque ad : Jésus ei Eieazar
(ADAMAN., hom. 16 in Jos.) Presbyteri et seriiores simul ad dividendam terrain.
non pro longoeva vila dicuntur, etc., usque od-sicul
CAPUT XIV
in omnibus princeps esl, quia capul omnium est.
VERS. 1. — Termque. (ID.)Alia littera : Et terra VERS. 2. — Sorte omnia dividentes, etc. (ISEO.)
relicla- est mnlta valde. Superius diclum est, elc, Delelis gentibus, Josue sorte dividit populis terrant
usque ad qui vero ex necessitate subjieietur, cum promissionis : Christus quoque a facie fidelium suo-
novissimus inimicus destruelur mors, non erit in rum, génies, id est gentilium errorum spiritus, eje-
gralia. cit, et^sorte divisit terram , unicuique propria doua
'
VERS.6. — Universique. (ADAM.,hom. 16.) Cum tribuens.
phuïmas génies enumerasset Jésus, de solis Sidoniis VERS.3. — Duabus. (ID.) Moses trans Jordaheiia
dixit : El omnes Sidonios ego exterminabo a fade duabus tantum iribubus, usque ad perfeclio ergo et
filiorum Israël. Sidonii vero interprelantur vena- summa omnium bcinorum, in Spirilu sanclo est.
tores. Hi sunt doemonesde quibus dicit Propheta : Absque. (ID.) Levitoe non accipiunt hoereditaleia
Laqueos paraverunt pedibus meis (Psal. LYI). Islos terroe, etc., usque ad ut possint dicere : Dominus
exterminal Dominus , ul non sit qui laqueos tendal G pars lioereditatis, elc. (Psal. xv.)
et relia ad decipiendas animas : el requiescal unus- VERS.4. — Nec acceperunt. (ID.)Habitacula Levi-
quisque sub vite sua et sub ficu sua. lis , etc., usque ad qui dispensatione omnium vir
VERS.7. Et nunc. Post hoc autem legilur quia vunt.
Moses dédit hoeredilalem quibusdam, etpostea Jésus VERS.6. Locutus. (ADAM., hom. 18.) Caleb prlmum
secundum proeceptum Domini distribuit hoeiedita- hoeredilalem accepit a Jesu, usque ad ipse enim
teni. Per Mosen, legem inlellige : qui secundum omnia edocuit et aperuit; ipse revelavil Paulo, quia
legem vixeruut, primi hoeredilalem receperunl, sed lex spiritualis esset.
extra lerram promissionis. Cumque eam accepis- Nosti. (ID.) Hoc est quod dixit Dom.nus, etc.,
senl, non eam possidenl, neqiie dividunt inter se; usque ad quia omnia sapienter scripsit.
sed exspectant usquequo eis per Jesum distribualur VERS.11. — Sic valens. Sanctus enim simililer
in sorlem. Hinc Apostolus ait : Hi omnes lestimo- valet, et in proesenlibus, et in proeterilis ; el in novis,
nium habentes per fidem nondum conseCutisunt pro- et in veleribus ; iri Evangeliis et jn lege. Hoc ergo
missiones, Deo pro nobis aliquid melius providente, ne esl quod dicil valere se sub Jesu, sicut lune cum
sine nobis consummarentur (Hebr. xi). Habenl igitur Moyse,. quia in ulriusque Testament! mysteriis cor
jam promissionem suam et requieverunt, digni ju- D vigilans valet. i
dicati per Mosen capere hoeredilalem suam , sed VERS.12. — Da ergo. Nihil humile, nihil deje-
adhuc pugnant pro his qui sub Jesu militant. Omnes clum sanclus requiril, sed montent excelsum, in quo
enim Patres qui ante nos dormierunt, pugnant no- sunt civitates magnoe et munitoe, quia civitates niu-
biscum et orationibus adjuvant, unde : -Ablinget nitas occupât sapiens, et deslruit munitiones , iu
synagoga Ma hanc synagogam, sicul ablingit vilulus quibus confidunt impii. 1
herbam viridem de campo. Synagoga enim Domini In quo. (ADAM.,hom. xvin.) Civitates et mûri,
quoe nos proecessit, ore et lingua consumet omnem sunt impiorum dogmala, etc., usque ad sicut euëclus
conlrariam synagogam, id est, orationibus consumet est Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus Jacob, in
adversarios nostros. Orationibus ergo el verbi Dei Chrislo Jesu. !
meditalione et opère et sensu recto pugnandum est. VERS.15. — Et terra cessavit, etc. (ADAM.,homil.
{ADAM.,hom. 17.) Sicul umbroe exemplari deser- 19 in Jos.) Non esl hoc scriptum in distribulione
viuiit coelestium, elc., usque ad per Jesum accipiunt Moysi, sed in distribulione Jesu. Si ergo vis dignus
hoereditatem. effiei, qui hoereditatem consequaris a Jesu, oportet
S17 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JOSUE. 518
te prius omnia bellafinire el in pace consistera, ut A civitas Dei est, el fons ille supra diclus, fluvius effe-
de carnis luoe terra dicalur : quia cessavit terra a clus, loetificat civitalem Dei (Psal. XLV).Tu quoque
bellis. si undique munitus sis, el conlinentioemuro circum-
CAPUT XV. dalus, patienlioe et magnanimilalis lurribus* confir-
VERS.i. — Igilur sors filiorum Judoe, etc. Cum mâtes, effieieris civitas Dei., Si vero ad hoc lumen
consuetudo sil sanctoe Scripturoe quatuor partes or- scienlioe Dei libi addideris, el te sol justilioe irradia-
Tais, quas axes vel pljgas nominani, appellare, in verit, effieieris civitas solis, vel civitalem solis sor.le
descriplione finium tribus Judoe, duoe tantum nomi- hoereditabis. Si autem in lege Dei die ac noete slu-
nantur. Mi facli sunt, inquit, fines filiorum tribus dueris, et de manu tua liber legis non reces'serit, ef-
Juda secundum plèbes eorum a fmibus Idumoeoe, a ficielur hoeredilas tua chitas littërarum."
deserto Sin ad occidentem.Et cum descripsisset fines (ADAM. , hom. 20 in Jos. ) Non parum ulilitatis
ab occidente, ait, et ab oriente mare salsum, septen- confertur animoe, etc., usque ad sed cum transieril
trîonem vero et meridiem reticuit. Fines ergo Judoeoe dies una el altéra et tertia, suo tempore per occul-
proximi sunt Idumoeoefinibus, quoelerrena inlerpre-, tos meatus, relata ad visuni, cibi vel poculi virtus
tatur : post terrena enim slatim sequuntur fines paulatim purgal aspectum.
Judoeoe,sed a deserto, inquit, Sin, id est tentatio- ]j VERS.13. — Caleb vero. (ADAM.,hom. 20.) Ini-
num. Post\entaliones ergo sequuntur fines hoeredi- lium distribulionis Jesu, etc., usque ad Nota quod
talis Judoe. Oriens et Occidens noniinanlur vicina- Caleb dieitur fil.iusJephone, et Otboniel filius Cenez,
loca, quoesupra diximus, id est, conûnia. Yallis quo- qui est Caleb junior, id esl consanguineus.
que jEgypti vicina occidentalibus parlibus desîgna- VERS.18. — Sedens in asino. Cui. (GREG.,lib. m
tur, quoe a deserto est ad occidentem. Ab oriente Dialog., c. 54.) Axa super asmum sèdel, etc., usque
vero cinguntur fines mari salso. Posl hoec a collibus, ad ut prius irriguum superius, et post inferius po-
inquit, qui lendunt ad occidentem, et inde ascendi- neretur.
tur ab occidente usque ad Cadesbarne, el sic pro- VERS.63. — Jebusoeum autem habilalorem Jéru-
lenditur ab occidente ad Cades. Hi sunt fines eorum salem non poluerunt filii Juda delere. (ADAM., hom. 11
ab Africa, et inde perrexit usque ad vallem jEgypti. «Î Jos.),lnielligimus spirilualiler habitasse Jebusoeum
Vidé quomodo in oceidenlis parlibus Africum ^Egy-- cum Judoeis in Jérusalem usque ir- proesentem diem
ptum etoccasum nominal,tit sciai sibi quisque hoec secundum parabolam Evangelii, etc., usque ad hos
esse transeunda, et ita demum ad tribum regiam non potuerunt ejicere filii Juda de Jérusalem usque
pervenîre, de qua ortus est Dominus nosler. A fini- injjroesenlem diem.
bus autem Idumoeoeest deserlum Sin ; ideo necesse ^ Jebusoeum, id est conculcationem, scandalum sci-
est nos transire eremum tentationum, ut possimus licet in Ecclesia facientes, et qui percepta mysterio-
pervenire in hoereditatem filiorum Juda. Ascendere rum notifia, verbi Dei marqaritas impugnando con-
quoque oporlet ascensum collium Aceabiu, quod in- culcant.
terprelatur scorpiones, quia transeundi sunt a nobis (ORIG.,ubi supra.) Jérusalem Visio pacis interpre-
et calcandi scorpiones, de quibus scribit : Ecce dedi
tatur, etc., usque ad sed non omnes simul ejici pos-
vobispolestalemcalcandi super serpentes et scorpiones, sunt.
etc. (Luc. x.) Qui ergo vull ingredi in hoereditatem
tribus Judoe, ascendat istas ascensiones, calcet et In proesentem diem, id est soeculi oeternilatem,
évadai hos scorpiones. Forte hoc iter agenti Eze- more Scripturoe. Sed hoc ad litleram slare non po-
chieli dicebat Dominus, Fili hominis, in medio scor- test : quomodo enim Jebusoeushabitat cum filiis Juda
in quandiu durât hoc soeculum, cum nec
pionum tu habitas (Ezech. n). Et sunt, inquit, fines filiiJérusalem,
ad Cades sanclum Juda habitent ibi in soeculum?
usque Cadesbarne. interpretatur
vel sanclificatio. Fines ergo Judoe usque ad sanctifi- CAPUT XVI..
cationem perveniunt. Dieitur etiam ab orienlis par- VERS.1. — Cecidit, etc. (AUG., quoest. 19 in Jos.)
libus Judoe esse mare salsum, el post hoecin parle v Sequilur. VERS.10. —
Rabitavitque Chananoeus. Et
ejus nominalur ions solis, et civitas solis, el in ea- habitabal Chananoeusin Ephrem, elc, usque ad Unde
dem tribu est etiam civilasJitterarum. Oportel ergo apparet a LXX
interpositum, qui faetum esse^no-
emnem qui vult jntroire in parlera filiorum Juda, verant.
transire prius mare salsum, id est, mundi hujus un- (GREG.,lib. iv Moral., c. 22.) Chananoeus,gentilis
'das et turbines superare, et omnia hujus mundi eva- scilicet populus etc.,
usque ad quod ex se majora
dere quoepro sui incerto et lubrico, marinis flucti- non subigit.
bus comparantur, utpossit ad Judoeoelerram perve- _ (ADAM.,hom. 21 in Jos.) Ephrem interpretatur
nire, et ad fontem solis justilîoe, qui" est fons aquoe fructificatio, etc., usque ad Subjecit Chananoeosfiliis
salientis in vitam oeternum, et postea civitalem solis Ephrem.
justilioe invenire. Estetin JEgypto civitas solis, sed
ïila hujus solis nomen accepit quem Pater ccelestis CAPUT xvn.
criri jubet super bonos et malos (Malth. v). Illa vere VERS.12..—' Nec potuerunt. (kv>m.,Jiom. 22 in
quoeest in Judoea, sanctorum tantum efficitur, quia Jos.) Chananoeitertio dicunlur esse in filiisEphrem,
 519 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 520
etc., usque ad exlerminari a nobis dieitur Cha- A ex decalogo legis, et quadrifario numéro Evangelii,
nanoeus. quasi qualerdenas urbes habentes : quibus etiam
(ADAM. , nom. 22.) Illud quoque proetereundum addunturduoe; quia cuncta quoe proedicant, morali
esl, etc., usque ad in dotem iranscribit. el myslico sensu annuntiant.
VERS.14.—Locutiquesunt. (ORIG.,hom. 22.) Post VERS.41.—Deditque Dominus. (AUG.,quoest. 21.)
lioec videndum est, etc., usque ad ut naturalis vigor Quoeritur cum Israël non solum usque ad diem mor-
ingenitoe virtulis effulgeat. tis Jesu, elc., usque ad jam data luerat in quamdam
Non poterimus ad monlana. (ADAM., ibid.) Non suf- exerciiationis utilitatem.
ficit nobis mons, etc., usque ad de ïsraelilis faciant VERS.42. — Nullusque eis. (ID., quoest. 22.) Quod
Chananoeos. tut, elc., usque ad antequam singulis tribubus sua
CAPUT XVHI. loca defendenda dividerentur.
VERS.6. — Mittam vobis. (ADAM., hom. 23 in Jos.) CAPUT XXII.
In consuetudine hominum, etc., usque ad ut non alii VERS.1. —Eodem tempore. (ADAMAN.', hom. 26
daretur lerrestris, quoeest figura coeleslis in Joli.) Congregat Jésus filios Ruben et Gad, etc.,
(ID., hom. 25.) Bethlehem quoque non sine certa usque ad omni impugnatione cessante.
ratione in fontem Judoe discernitur, etc., usque ad VERS.10. — Cumque. (ADAMANT., hom. 26.) Filii
Unde'Timotheo ait : Memor esto verborum quoecom- Ruben et'Gad et dimidia tribus Manasse, etc., usque
mendo fidelibus hominibus, et his qui idonei sunt alios ad fit ergo unus grex, et unus pastor : illi justi, et
docere (II Tint, n), isli justi Chrisliani.
VERS.17. — Mulïi. (ADAM.) Cadebat ergo ali-
-CAPUTXIX.
quando populus in deserto el moriebatur, etc., usque
VERS.1. — Filiorum. (AUG., quoest. 20 in Jos.) ad et ubi est verus (Israël in Christo Jesu Domino
Et Amorrhoeuspermansit ut habitaret in Elon, etc., nsstro. ,
usque ad quod ille non faceret. VERS.29. —Exstruclo. (AUG.,quoest.52 in Jos.)
(ADAM., hom. 24 in Jos.) Juxta LXX mansit Amor- Et in sacrifiais salutarium noslrorum. Quia plurali-
rhoeus habitare in Elon et in Sannanim, etc., usque ler dicta sunt sacrificia, etc.,
terrant secun- usque ad Solus enim
ad Et abierunt filii Ephrem peragrare Salvator est ipse
dum fines suos.
VERS.49. — Cumque.(ADAM., hom. 24.) Vide man- CAPUT XXffl.
suetudinem et humilitatem Jesu, elc, usque ad ut VERS.14. — En ego hodie ingrediar. (AUG.,quoest.
libenler Dominus Jésus introeat cordis nostri hos- G 24.) Qnod autem dicit Jésus, elc., usque ad ideo et
hic ita hoc verbum interpretatnm esl.
pilium.-
CAPUT XX. CAPUT XXIV.
YERS.2. — Separale urbes fugilivorum,etc. (ORIG., VERS. 3. — Tuli ergo patrem veslrum. (AUG.)
hom. 34 in Num.) Ad civitates refngii confugiunt Quod LXX habent, etc.. usaue ad quod est verum
non omnes homicidoe,sed qui ignoranler homicidium semen Abrahoe. [
eommisecunt. Sunt enim aliqua peccata, quoesipro- VERS.11. — Pugnaverunt. (AUG., quoest. 26 în
posito ac voluntate committimus, homicidas nos fa- Jos.) Clausis portis se niuroruni ambilu tuebantur,"
ciunt, et sunt alia quoenos, si ignoranter admiflimus, etc., usque ad armata defensio.
decernitur nobis, credo, et proeparalur ex proeceplo VERS.12. — Crabrones. (AUG.-, quoest27.) LXX :
Dei aliquis loeus, ubi ad cerlum tempus habitare Vtspas, Id est forte translative acerrimos timoris
debeamus, si qui non voluntaria peccata commisi- aculeos, quibus quodammodo timoribus pungebantur
mus, si tamen mundi inveniamur ab his peccatis quoe fugerent, aut aereos occultos spiritus, quod in Psal-
voluntate commissa sunt. Et ob hoc secernuntur mis dieitur, per angelos malos, nisi quis dicat,- non
_ omnia quoe facta sunt esse scripta, et velit veras
quoedamcivitates refugii.
CAPUT XXI. vespas intelligi.
VERS.19. — Non potentis. (AUG.,quoest. 28 in
YERS.1. — Accesserunt. (ADAM. , hom. 25 in Jos.) Jos.) Non poteritis| servire Domino, etc., usque ad
Omnes filii Israël acceperunt sortes suas in terra, et poslea superabundaret gratia per Jesum Chri-
ad et recumbel cum Abraham, cumlsaac stum, est finis ' ~
etc., usque qui legis.
et Jacob in regno coelorum. VERS.25. —Auferle. (AUG., quoest. 29 in Jos.)
(ADAMANT. hom. 26.) Supra dictum est, etc., usque Quid est quod ait, etc., usque ad : facie ad faciemco-
ad orbem terroe implevit, et dona spiritalia creden- gnoscamus eum (I Cor. xm).
tibus tribuit. (AUG.,quoest. 30 in Jos.) Et disposuit Jésus lestu-
VERS.39. — Itaque. (ISID.)Quod quadragînta duoe mentum, etc. Hoec verba qui allius perscrutantur,
urbes accipiunt Levitoe, proedicatiosignificatur san- etc., usque ad : sed\omnes me dereliquerunt, quod non
clorum. Ipsi enjni possident doctrinam, quoeconstat Mis imputetur (II iTim. iv).
521 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. ÏUDIC. 822

LIBER JUDICUM.
Hebraice SOPHETIM
(0121©).

PBJ5FATIO. A hoereditavil ManassesBethsan,etc, usque arfuniver-

sam pêne Asiam Scylhas aliquando tenuisse.
in (Synopsi.) Vocatur hic liber Judi-
(ATHANAS., YERS.34. — Arciavilque. (AUG.,quoest.il in Jud.)
cum, propterea quod post mortem Jesu Nave, po- El conlributavit Amorrhoeosfilios Dan in monte, quo-
pulum suum Deus a relictis Chananoeorum gentibus niam non permisil eos desc'endere,etc. Hoc autem in
pressura, per judiees servavit; quorum hocTolumine libro Jesu Nave proeoccupando memoratum est ;
siugulorum facta et vitoe tempus continental', etc. hic autem recapitulando.
Fuerunt autem numéro tredecim : et anni illorum
fuerunt quadringenti et undecim. CAPUT II.
(ISID.,i» lib. Judic, cap. 1.) Historia lïbri Judicum VERS.1. — Ascenditqueangélus. (AUG.,quoest. 12
nou parva mysleriorum indicat sacramenta^ Post in Jud.) Et ascendil angélus Domini, etc., usque ad
Josue enim succedunt Judiees, sicul post Christum quod ibi proeoccupandomemoravit.
aposloli et ecclesiarum rectores ad regendos fidèles, YESS.3.— Quamobremnoluidelere. (AUG.,quoest.
'
quos ipse ad spem promissionis oeternoe perducit. 13 in Jud.) Hinc intelligimus quoedam ex ira Dei
Per omnia autem in hocTolumine Judaici populi venire peccata. Ut enim dii .gentium, inter quas
delicia, et servîtes clamorque eorum et miseralio g non exlermiuatas Israelitoehabitare voluerunt, es-
Dei continentur. Mullis enim annis pro peccatis suis sent eis in scandalum, id est, facerent eos scandali-
servierunt, et conversrliberali sunt : quia peccata zari in Deo suo, eoque offenso vivere, indignans
nostra vires hostibus proebent; et quando malum comminalus est Deus, quod manifestum est, ma
facimus in conspeetu Domini, confortanlur adversa- gnum esse peccatum.
rii nostri, id est doemones.Cum autem convertimur, Dimisit ergo Josue. (AUG.)HOCper recapilulalio-
suscitai Deus judiees et salvatores, id est principes nem ileratur. Nam et mors Jesu "Nave in hoc libro
et doctores quos mittil in auxilium eorum qui loto memoralur, ut tanquam ab exordio breviter cuncla
corde clamant ad Deum. N insinuentur, ex quo dedil eis Dominus terram, et
(AUG.,quoest.1 in lib. Judic.) In fine libri Jesu quomodo sub judieibus vixerint, vel quoeperpessi
Nave breviter narralor porrexil hisloriam quousque sint; et iterum, reditur ad judicum ordinem, ab eo
filii Israël ad colendos deos alienos declinaverunt. qui primus est conslilulus.
In hoc autem libro ad ordinem reditur, quomodo VERS.7. — Et seniorum. (ADAMAN., Iwm.linJud.)
cousequenlia gesla fuerint post mortem Jesu Nave. Seniores qui cum Jesu vel post Jesum fuerunt, etc.,
Non ergo ab illo tempore incipit liber, quo populus usque ad diesvero seniorum sanctorumlongoevisunt
ad colendasimulacra deiluxit : sed a prioribus, înter- G et prolixi.
positis temporibus, quibus ea gesla sunt, postquam VERS.8. — Mortuus est. (ID., hom. 2.) In Paulo
ad iHa pervenit.
vivit Jésus, etc., usque'ad et surrexit generatio altéra,
CAPUTPRIMUM.
quoenesciebat Jesum, elc.
YERS.2. — Dixilque Dominus : Judas ascendet, - hom. 2.) Servierunlque Baalim, etc.,
(ADAMAN.,
fcte. (ID.,quoest. 2.) Quoeritur utrum aliquis homo usque ad tota anima el lotis viribus diligimus; idola
Judas vocabatur, an ipsam tribum de more- sic ap- adoramus.
pellavit, etc., usque ad tune assumpta etiam tribus VERS.13. — (AUG.,quoest.16 in lib. Judic.) Et
Simeon ad pugnandum. servierunt Baal el Astarlibus. Dieitur Baal esse no-
VERS.12. —Dixilque, elc. (AUG.,quoest.3.) Qui-
men Jovis apud illas gentes, etc., usque ad Junonem
cunqueparussent civitalemlillerarum et ceperit eam, pluraliler memorari voluisse.
dabo ei fdiam meam in uxorem. Hoc in libro Jesu
niemoraluui est, etc., usque ad nec tamen hic fru- ad (AUG., quoest.17.) Sed et in psalmo, etc., usque
non prelio pecuniariô fuerant redimendi.
stra arbitrer hoe de filia Caleb data in victoris proe-
VERS.14. — Iratusque Dominus. (ORIG.,hom. 2 m
mium bis Scripturam memorasse.
Cum quis Deo servit, etc.,
' usque ad ne diabolo
VERS. 19. — Nec potuit.'fis., quoest.5 in Jud.) D Jud.) .
In hoc ipso fuit Dominus, etc , usque ad dum dicit tradamur.
CAPUT III.
Apostolus : Ne magnitudinem revelationum extol-
lat, etc. (If Cor. xn). VERS.5. — In medio. (AUG.,quoest. 17 in Jud.)
VERS.21. — Jebusoeum.(AUG., quoest.7 in Jud.) In Exodo dicit Deus,' etc., usque ad eorum mullitudo
Superius legitur eadem civitas, etc., usque ad non terras unde adversarii extefminarenlur désertas esse
sine illo tenuerunl terram quam possidebant. non sineret. Quod autem ail : Ne multiplicentur in
VERS.27.—Manasses. {AUG.,quoest. 8.) Et non te bestial feroe; mirum si non bestiales^cupiditales et
PATUOL.CXIII. n
 823 WALAFRIDlSTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. , 524
libidines iutelligi voluit... non enim Deus hommes A genus clausuroe fuit,iquod sine clavi posset ciauûi,
exterminare poterat, et bestîas non polerat. nec sine clavi aperiri. Nam sunt quoedam talia,
YERS.8. — (ADAM., hom. 5.) Et tradidit eos Do- sicul ea quoeverudata [MSS., veruclata] dicuntur.
minus, etc., usque ad odor teterrimus superbioe re- VERS.51. — P<osthune. (ADAM.,hom. 4. ) LXX.
nidet. Semgar, id esl ibi advena. Omnes enim homines
(ORIG.,hom. 3 in Jud.) Yide Benignum Domi- Dei âdvenoe sunt in, hoc mundo; sicut ille, qui
num, etc.,,usque ad qui per Olhoniel velAioth'di- dicebat : Advena egoisum, in terra apud te, el pere-
signantul'. grinus, sicut omnes paires mei. Hune ergo Semgar
VERS.10. —-Fuit in eo Spiritus Domini, etc. Ma- Spiritus sanctus ibi 1'advenam dicit, id est hic :
gna laus est primi judicis, quod Spiritus Domini fa- quodenim Spiritui sancto, qui in ciclis est, ibi esl,
ctus est super eum : et per Spirilum Dei judicavit nobis hic est. i
populum, quod de alia dictum non valde memini. Post hune. (AUG.,quoest. 25.) Quoeritur quomodo
Sunt hodie ecelesiarum judiees, quibus dalum est post Aod pugnaverit Semgar pro Israël el eum
etiam judicium animarum : sed nescio, si quis di- salvassedictas sit. Non enim fuerat captivâtes veljugo
gnus sit Spiritu Dei repleri. servitutis înnexus. Sed ita salvavit, non quia hostis
Fuitque in. (ADAM.)Postquam, scilicet, elama- B nocuerit; sed ne permitteretur nocere : quem cre-
ver'unt ad Dominum. Quis in nobis tam vâlidum, denduni est loello coepîsse lentare, el hujus Victoria
tam justum clamorem emillit ad Dominum, ut me- fuisse rcpulsum. i
reaiur populus accipere judicem quem repleat Spi- Qui percussit. (ADAM.,hom. 4.) Semgar percussil
ritus Dei, ut posset rectum tenere judicium? Unde Allophylos in sexcentis viris, etc., usque ad ut con-
liber iste Judicum dieitur, qui, scilicet, judicave- fidenter dicas : Mihi autem absit gloriari, etc.
runt populum Israël, viros, scilicet, mirabiles, sicut
i CAPUT rv.
Josue fuit. 'Sicut et liber Regum, in quo dieitur
quomodo quisque regum regnavërii, et quid egerit VERS.1. — Addideruntque filii (ORIG.,hom. 4 in
etiam malum : ul Ecclesioescilicet principes, vel ju- Jud.) Quasi pro peccalis populi dux bonus obiit, etc.,
diees bona eorum imitentur, mala caveant. usque ad el Jabin principi Chananoeorum.
Senieruntque Israël. (ADAM., ubi supra.) Post de- VERS.2. — In manus Jabin régis Ckanaan.(kDm.,
cem et octo amios, etc., usque ad quibus dicelur: hom. 4 in Jud.) Princeps militioeJabin, etc., usquead
Discedite a me, operarii iniquilalis, nesciovos : ite in vel ecclesioepopulus gubernetur, vel cujusque animas
ignem oeternum,elc. (Luc. xm). sensus.
— Erat. (ADAM.,hom. 5.) Secundum
(ID.)Etiam mensuras peenoe indicat divina Scri- G VERS.4.
ptura supra oelo annis : hic decem et octo dicit. Apostolum, etc., usque ad quia confert hanc gra-
Certain est autem, quia secundum modum peccati, tiam mentis puritas, non sexus diversitas.
el conversionis moram, etiam casligationis t'empora Debbora. Apis vel loquela, quoeprophelam signifi-
terminantur. Transierunl enim et isti decem ei octo cat; quoesuaves cceleslis doctrinoefavos, el dulcia
anni servitutis, el non dieitur quia clamaverunt divini eloquii niella componit. Unde . Quam dulcia
ad Dominum vel conversi sunt a malitia sua : sed faucibus meis eloquia tua super met el favum on
meo! (Psal. cxvm.) Et alibi : Judicia Domini, dicit
post.
YERS.15. — Salvatorem. (ID., hom. 5.) Salvalores propheta, pretiosa esse super aurum et lapident pre-
vel judiees, etc., usque ad quoe dicit : Ego sum via, tiosum nimis, el dulciorasuper met et favum. {Ibid. x.)
veritas et vita (Joan. xiv). VERS.5. — El sedëbat sub palma, etc. (ADAM.)
Qui utraque manu pro dexlera utebatur. Secundum Yide in quibus locis sedel propbetia, inter excelsa,
spiritualem intelligenliam, omnes saneli ambidextri scilicet, eldomum Dei. Nihil humiie, nihil viieerga
dicuntur, diabolus el principes ejus, ambisinistri. prophetioe sedeni reperiiï polesl. Sicut Salomon
Totum enim quod agunt, siuistrum esl et perver- dicit : quod in altis, scilicet portis civîlalum, assistât,
cum a sinislris de- " vel in murorum moenibus habitet, vel m altis lurri-
sum, oeterno igni his, qui suut,
putalum. bus libère agat. Inter domum Dei ergo el excelsa
YERS.20. — Ingressus est Aod, elc. (ADAM., hom. dieitur habitare. Non enim docel quoesuper lerram
ê.) Aod interpretatur laus. Arle enim callida, et sunt quoerere, sed quoein coelis, ubi' Christus esl in
lauda))ili usus deceptione, etc., usque ad cui dieitur dexlera Dei sedens.i Uluc nos horiatur ascendere :
a Domiuo : Euge, serve vone, etc. illuc discipulos suos molitur movere prophelia.
VERS.22. — Pinguissimo. (AUG.,quoest.21.) Mé- VERS. 8. — Si venis (AUG.,quoest. 29 in Jud.)
rite quoeritur, etc., usque ad ila invenimus. Erat Quid est quod respondens-Barac Debbdroe ait, etc.,
autem Eglon crassus nimis. usque ad : id esl, facit mecum prospéra per ange-
YERS.25. — Tulerunt. (ID., quoest.25.) Quoisodo IuïnT
pueri régis Eglon clavi aperuerunt, quod Aod clavi (ADAM.,hom. S.) Non ascendam, nisi tu ascehde-
«on clauseral? Aut si ille clavi clauserai, quomodo ris mecum. Vides quomodo illis priorihùs prophelia
eam seeum non tuleral, ut nec isti clavi aperire delulil eloquia Dei, etc., Usque ad, cui iranien Jahel,
possenl? Pioinde aut Jia clavis aliata esl, aut taie tradilur Sisara.
 S2S GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JUDIC. 526
VERS.18. — Egressa igitur (ADAM.,hom. 5.) Jahel A fecti enim doctores Debboram provocant, ul exper-
niulier alienigena Ecclesiam significat, etc., usque ad gîscatar spiritu prophelioe et laudis.
oelerno tradidit somno. VERS.15.—Diviso. Yôx Debboroeincrepantis Ru-
VERS.19.— Quoe aperuit (ADAM., hom. 5.)' Una- ben qui imperîo Domini non obtemperavil cum fra-
quoeque anima hoc lacté evangelico et apostolico tribus suis, ul debellaret inimicos, sed pertërritus,
Sisaram in se sopiat el exstinguat, etc., usque ad sed et verbis Domini ineredulus, divisitse abeis; etideo
unumprimis et novissimisvictorioeproemiumdabitur. magnanimus, superbus reperlus est. Unde in spiritu
YERS. 22. — Egressaque, elc. (ADAM., hom. 5 in prophelioeincrepalur sic : Quart habitas inU>rduos
Jud.) Occurrit Jahel, etc., usque ad fidelitactu prior terminos ? elc. lu Hebroeoautem non habetur duos.
consequilur sanitatem. ' YERS. 211 — Traxit cadaverà' eorum, etc. In
- mare Rubrum, quod est Cadumim, quod interpre-
CAPUT V.
tatur antiquorum : eo quod antiqua miracula ibi
VERS.1. — GecineruntqueDebbora -et Barac, elc. sunt facla transeuntibus filiis Israël, et pereuntibus
(ADAM., Jiom. 6 in Jud.) Si meminerimus quoe in iEgyptiis : ut pro cadaveribus/Egyptiorum, habeant
superioribus dicta sunt, elc, usque ad vel culpa pisces et bestioemarisRnbri, cadâvera Chananoeorum.
quoeper nostram venit ignaviam. B (ADAM., hom. 7 in Jud.) Non dicuntur mvaluisse
Audite, etc. Montes fluxerunl a fade Domini. super populum Dei dum proecepta cuslôdiiint, etc.,
(ADAM.)Auribus percipite, omnes satrapoe. Sicut usque ad cum a gratia Dei deserimur.
inferiores sunlregibus satrapoe, etc., usque ad digne
ut rex ad audienda verba divina vocaberis. CAPUT VI.
VERS.6.—In- Quievisse dicuntur semitoe, quoein YERS.3. — Cumquesevisset.(ID., hom. 7.) Hoec
diebus Samgar ducis Israël proeoceupatoeerant ab patiebalur Israël,etc., usque ad morte sua clarîfica-
hostibus et non audebanl in domum Domini ad ora- tam, sanguine lotam.
tionem ascendere ; a quibus non scribitur 'Samgar VERS.8. — Qui misit ad eos prophetàm, loculus
est : Hoecdicit, etc. (AUG.,quoest.31 in Jud.) Cur non
plene libérasse.
VERS.9.—Cor meum diligit. (ADAM.,hom. 6.) Cor dicatar nomen hujus pîophetoe, etc., usque ad : cur
meum ad ea quoe disposita sunt huic Israël. Quasi non possit angélus ptopheta diei ?
cor meum, animus meus, sensus meus, et tota mens (ISID.,in Jud., loin. Y.j GedeonChristum signifi-
mea ad illud tendit, illud prospicit quod dispositum cat : qui sub umbrà sacroecrucis proedeslinato in-
est et proeparatum Isra'el. Unde : Omnia quoe in carnalionis futuroemysterio constilulusy rectiludine
mundo sunt repulo ul stercora, ut Christum lucriTa- G judieii quasi virga eleetionem sanctorum a vitio-
ciam, elc. (PMI. m). rum paleis sequestrabat.
VERS.10. — Qui propria voluntate. De quibus di- VERS17. —Da mihi signum. (ADAM., hom. 8.) Yir
eitur, qui sponle obtulislis animas vestras ad pericu- erudilus, el habens Jesu proedecessoris exemplum,
lum, elc, quia legi Deiet servituli ejus se subdide-1 caulius agit. Sciebat enim posse angelos tenebra-
runt, die ac nocle in lege ejus méditantes. . rum transfigurare se in angelos lucis : ideo exami-
Qui ascendilis super nitentes asinos. (ADAM.) Pa- nât spirilum, si a Deo sit." Spiritualis enim omnia
tentes popiili, benedicite Dominum, quia ascendi- examinai. Sic proedeeessorejus Jesu Nave cumprin-
lis super jumenta, etc. Corpus nostrum jumen- eipem coelestismilitioe vidisset, inquirit : si noster
tum esl*: ad adjumentam enim el ad ministerium es, an adversariorum?Ideo Gedeondiscutit angelieam
animoe datant est. Inleriori homirri dieitur : Qui visionëm, diversitate et muiatione signorum.
ascendit super jumenium, id est, corpus suum, et' VERS.18. — Portons. (AUG.,quoest.55 in Jud.)
superîor factus est corporalibus desîderiis, et mo- Advertendum est, etc., usque ad velut adjuvandus
tus corporis moderatur freno rationis, ut benedicàl proesentiasanclilatis ejus.
Dominum. „VERS.19. — Ingressus. (GREG.,lib. m Moral., cap.
VERS.11. — Collisï sunt. Quasi dical, quamvis 17.) Gedeon cum a paleis frumenla excuteret, etc.,
semper et ubique laudandus sit Deus, nonne hic po- usque ad sed omne etiam quod in se per cogilaliones
lius laudandus etbenedicendus est, qui subverlit-ini- lurpiter ligalur, tergal.
micos nostros,sicutsubverlit iEgyptios in mari Rubro? (ISID.)Quem paler dolis deputavit, hune Gedeon
Ibi narrentur. (ADAM.)LXX : Justi conforfati occidil, et alium seplennem immolavit Deo; in quo
sunt in Israël. In aliis genlibus, qui coi'poris robore ostendit, post adventum Chrisli, omnia Gentilitalis
forliores sunt, potentes dicuntur in proelio: in Israël sacrifieia abolenda,1 solumquejam sacrificium pas-
vero, qui justiores ; quia justilia, etiam viribus in- - sionis Chrisli pro redemplione pôpuli Deo offeren-
firma, vincit. Injustitia vero , etsi multos habel dum. Ipse enim est vitulus septennis, pletius sci-
bellatores validos, superatur. Ergo in nostra gente licet spiritu sepliformi/
aut per juslitiam superamus, aut per injiïstiliam vin- VERS,53. — Igitur. (ADAM.) Convenerunt ajïver-
cimur. sum Israël Madianitoe, etc., usque ad expugnani po>
YERS.12. — Surge, surge. In Hebroeo non iiabe- pulum Dei, cum paganis scilicet et Juds'rs.
tur : sed esepergiscere spirilu, scilicet prophelioe,per- In valle Jezracl. (ID.) Quoe [lUerpretaliir semen
527 WÀLAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS ï. — THEOLOGICA. 528
Dei. Non enim audenl adversarii illuc ire, etc., A hom. 9.) Hydrias portant, etc., usque «(tut ab ipso
usque ad quia constilutus est in vertice intelligentioe victoriam consequi mereamur.
spiritualis. CAPUTYIII.
i
YERS. 56. — Si salvum facis. (ADAM., homil. 8 in
VERS.27. — Fecilque ex eo Gedeon ephod, etc.,
Sud.) Cum multa sint et innumera signa, etc.,
ad nullus humor divini verbi infundebat. (AUG.,quoest.41 in Jud.) Quoeritur quid sil Ephod
usque quas ad ut sic interiret filiorum
— In area. homil. Non ubi- velEphot, etc., usque
VERS.57. (ORIG., 8.)
in nec in sed,in area ubi proies numerosa, sicut postea testatur Scriplura.
cunque,non campo, saltu,
(AUG. 1)Intelligendum est per prolepsim dictant
messis est, etc., usque ad mundo corde recumbamus esse
quod fecerit Gedeon Ephod contra legem Dei ex
in convivio sponsi Jesu Christi. aura quod devîclïs hoslibus erat ablatam, ut simul
Si ros in solo vellere, elc. (AUG.)In tentalione Ge- diceretur unde erat aurum et quid de illo sil faclum.
Jeonis quod proenuntiare Dominus volebat, ostendil JJaclum est enim hoc
peccatum in fine dierum Ge-
in compluto scilicet vellere et area tota circumqua- deon : quando consecuta sunt mala quoe anneclit
que sicca figurare primum populum Israël, ubi erant
Seriptura, postquam dixit quot annis in diebus Ge-
sancti cum gratia coelesli lanquam pluvia spiriluali, deon terra quievit.
et poslea compluta area, siccato vellere figurare •p
Ecclesiam Dei loto orbe difîiisam, habenlem non in mortuus'essel Postquam. (ID., quoest. 45.) Et faclum est cum
Gedeon, et aversi sunt filii Israël, forni-
vellere tanquam in velamine, sed in aperto coele- eali sunt
stem gratiam, priore populo velut ab ejusdem gralioe rith testamenlumut post Baatim, el posuerunl ipsi sibi Baalbe-
esset eis in Deum, etc. Et Baalim,
rore alienato atque siccato. el Baalberilh idola lintelligenda sunt. Major ergo
VERS.59. — Oro, etc. (ADAM.,homil. 8.) In se- et fornicalio est a populo post mortem
cundi quoque signi ratione, etc., usque ad universa transgressio illo vivo
terra divini roris gratia infundilur. Gedeon, quam propter Ephod. Quod el'si
illicite faetum erat, tamen de sacramentis taberna-
CAPUT VIL culi erat : hoec vero-idololatria non habet falsam
YERS.3.— Qui formidolosus, elc. (ADAM.,hom.Çi). palernoe religionïs defensionem. Unde eliam si non
in fine temporis Gedeon Ephod faetum esl, sed ante
Idem hodie clamai Jésus, etc., usque ad sic inler
timoris et faetum est, ila Deus patienter talit, ut pax in terra
ingenlia el nefanda crimina, formidinis
crimen ponitur. perseveraret, quia lieet faetum erat quod prohi-
- LXX : Formidolosus est, qui quasi adolescente bucral, non tamen longe recessum erat ab illo qui
in tabernaculo suo in honorent suum fieri
vitio antequam videat mala, sola eogitalione terre- p lalealiquid
jusserat. Nunc vero graviora commissa, et apertam
tur, gelidam per membra formidinem volvens, ut idola fomicationem populi noluit esse impunitam.
non lam conspeetu malorum quam audilu el exspe- post
ctaiione solvalur. Ideo, juxta LXX, formidolosus IGAPUTIX,
corde dieitur, in corde enim et in inlerioribus animi VERS.5. —~Remansitque Joatham. (ISID.)Filius,
defixum manet hoc vilium. Timidus autem esl qui junior, qui fugilando gladium inimici evadit, signi-
primo aspeclu ad congressum trépidai, non tamen ! ficat reliquias Israël in exlremo tempore créditeras,
tolo corde terretur, sed reparari el animari denuo et Anlichristi' gladium evasuras, hic ascendit in
polest. verticem montis Garizim : quia nec prophetare nec
VERS.4. — Adhuc populus. (ADAM.,hom. 9.) Ut persecutionem Anlichristi potest quilibet-evadere,
video, qui primum reprobali sunt, etc., usque ad nisi prius in montem benedictionis, id esl in sublimi-
nec propter peccati sitim slernilur pronus. lalemfideiacvirtatumascenderit : hic est enim nions
VERS.5.— Qui manu el lingua. (ADAM., homil. 9.) Garizim qui a Moyse in benediclionem deputatur.
Manu et lingua dicit eos aquam lambere, etc., (ISID.,in Jud. tom. V.) Si hoc faclum myslicum
usque ad et perfecte trinitalis numerum ferunt. non esset, etc., usque ad inducel persecutionem~ut
VERS. 6. — Fuit itaque numerus eorum, etc. D omnes sanctos inlerficial.
(AUG., quoest. 47 in Jud.) Et factus esl numerus VERS.10. — Dixeruntque. (ID., ibid.) Ligna silvoe
eorum qui lambuerunl manu sua, lingua sua, trecenti sunt homines infructuosi, etc., usque ad et suavis-
viri. Plerique Latini codices non habenl manu sua, simam pinguedinem Chrisli cum gloria et honore
sed tantum lingua sua, etc., usque ad David quoque perduxit.
tanquam contemplibilem se canem appellal. (ID.,ibid.) Vitis !autemChristus est qui dixit : Ego
VERS.13. — Percussil illud atque subverlil.(Gws,<i.: sum vitis vera (Joan. xv). Quia ergo populus qui
lib. xxx Moral., cap. 25.) De hoc bello per prophe- Antichrisio servit jn reprobum sensum dater ut cre-
lam, elc, usque ad quod ferrum hoslium crucis dat mendacio, id est, Antichristo, qui veritali, id esl
ligno superetur. Chrislo credere noluit, a regno vilis, id est Christi; -
VERS.16. — Divisilque. (ID., Ibid.) Ducli sunt ad et ab oliva, id est Spiritus sancti gratia • et a ficu,
fkiviuni, etc., usque ad in sinistra tubam, in dexlera id est divinoelegis'dulcedine reprobatur.
tenet lagenam. Dixeruntque. (ID.)Rhamnus est genus rubi, quem
VERS.20. — Et hydrias confrcgissenl. (ADAM.. vulgo senticem ursinam appellant, asperum nimis
 529 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. JUDIC , 530
et spinosum, per quod Antichristus significatar cum A VERS.29. — El circumiensGalaad. (AUG.,quoest.49
omni asperitate et feritate liumanum genus vasla- in Jud.) Galaad interpretatur abjiciens, etc., usque
turus : et exiet ignisAerhamno, idesi, iniquîlas de ad quod significat dicendo et a Spécula Galaad
Antichristo, et omnes qui in illo confidunt pariter transeundi et transiens ad filios Ammon.
cum illo devorabit. YERS.50. — Si tradideris filios Ammon. (AxiG.,ibid.)
YERS. 23. — Misitque. (AUG.,quoest.45 in Jud.) Quemlibet cogitaveril Jephte, non videlurfiliam cogi-
Et misit Deus Spirilum malignum inter Abimelechet tasse; non enim diceret : heu me! filia mi, impedisli
viros Sichimomm. Hoc verbum, etc., usque ad etiam me, elc In.iical enim se impeditum, ne illud quod cogi-
immisit interpretati sunt. taverat impleret. Quem autem potuit cogilare qui
VERS.52. — Surge. (ID., quoest. 46.) Et nunc filios non habebat? An conjugem cogitavit • et ut hoc
'
surge nocte tu et populus luus tecum, et insidiare.- fieret Deus noluit et ut hoc non relinqueret impu-
Quidam Lalini habent maturabis, elc, usque ad nitum; ne quis postea id auderet : et ut magna
Deus quarto die conderet solem. providenlia ex hoc quod accidit magnum sacra-
CAPUT X. cramentum Ecclesioe figurarelur. Ex utroque ergo
YERS. 1. — Post Abimelech. (AUG.,quoest. 47 in prophelia adaplata esl? quod scilicet vovens co-
Jud.) Quomodo fuit patruus Abimelech vir de tribu B gilavit, et quod nolenlî contingit. Si enim conju-
Issachar, etc., usque ad ut Domini caro non solum gem cogitavit, conjux Christi Ecclesia esl. Sed quia
de regia, sed etiam de sacerdotali stirpe propa- hujus Jephte conjux virgo esse non poluit, in eo quod
garelur. filia potius occurrit, inulta non remansit voli temeri-
CAPUT XI. las, et virginitas Ecclesioe figurala est, cui dieitur :
(AUG.,quoest. 49 in Jud.) Jephte interpretatur Filia, fides tua te salvam fecit,vade inpace (Luc. vu).
aperiens, etc., usque ad quia legis proecepta non ser- (AUG.,quoest. 49.) De Jephte filia solet esse ma-
vant et tanquam viro non exhibent fidem. gna quoeslio, etc., usque ad ul omnia quoepost facta
VERS.5. — Habitavil in terra Tob. (ID., ibid.) In sunt tanquam opéra Spiritus Domini qui super eum
terra scilicet bona vel potius optima. Quod enim factus est, intelligenda videantur.
Groece«y&8ov,hoc Latine optimum dieitur. Id autem (ID.) Sed jnter laudabiles viros, etc., usque ad ut
inlerprelatur Tob, ubi "videtur intelligenda resur- omnïno evitetur, sed tantum ut differalur, laborat.
rectio. Quae enim magis lerra opihna quam terre- (ISID.,m Jud., tom. Y,) Jephte Christum signifi-
num corpus excellentia immortalitatis et incorru- cat, quia a facie fratrum suorum, id est Judoeoruoe
ptionis indulum. > abscedens, in gentibus principatum accepit, quia
(ID., ibid.) Ante passionem cum publicanis et C oniuia humanoe salulis sacramenla quasi juiatus ex-
peccatoribus manducavit, etc., usque ad ut iustifi- plevit : et carnem propriam quasi filiam pro salute
cenlur et diseant vias ejus. Israël obtulil. Juravit autem palri et vovit secundum
In Mis diebus. (ID., ibid.) Qui abjecerant Chri- illud : Sicut juravit Domino, volum vovit Deo Jacob,
stum, etc., usque ad ut per oelatem senilem novis- quod scilicet sacramentum Teligionis in carnis suoe
sima tempora significenlur. passione pro salute humani generis expleret. Hoec
VERS.8. —Dixeruntque'principes. (AUG., ibid.) ergo ila per Christum acta sunt ut videantur pro
Taie quid figuratum est in Joseph, etc., usque ad rcligione juramenti esse compléta.
in qua regni ejus non erit finis. YERS. 57-59. — Et plangam, etc. El fecit ei, etc.
Etpugnes. (AUG.)Quod contra filios Ammon dux (AUG.)Virgo casta, id est, Ecclesia, etc., usque ad
quoeritur Jephte, quibus victis liberentur qui eo duce propter quos etiam duo testamenta dicuntur.
bellare cupiebant : quia Ammon interpretatur filius Exinde mos increvit. (AUG.,quoest. 49.) Quod vero
popuii mei, vel populus moeroris ; aut illi significan- faetum est ex proecepto in Israël, ex diebus in dies
tur inimici qui ex ipsa génie in infidelitale perman- couveuieliant lamentari filiam Jephte, quatuor dies in
serunl ; aut omnes gehennoe proedestinali : ubi erit anno , non puto signifleare aliquid post impletum
"
fielus et stridor dentium, tanquam populo moeroris. holocaustum, quod erit in vita oeterna, sed proeter-
Quanquam populus moeroris diabolus et angeli ejus ita tempora Ecclesioe, in quibus erant beali lugenles,
convenienter intelliguntur : vel quia oeternam mise- vQuatriduo figurata est ejus universilas : propter
riam eis quos decipîunt, acquirunt, vel quia ipsi quatuor partes orbis per quas longe laleqûe diffusa
oelernoemiserioe depulati sunt. est. Ad historioe autem proprietatem non arbilror
VTERS. 9.— Ego ero vester. (ID., ibid.)ldest, rex' hoc deerevisse Israelitas, nisi quia inlelligebant in
quem nondum habebat gens illa tempore judi- ea judicium Dei magis ad percutiendum patrem fuis-
cum, etc., usque ad sed Jephte illum significabat se ostensum, ne quis deinceps voveret laie sacri-
qui verus est rex. « - ficium. Quare enim lamentalio décréta est, sivotum
(ID.)Rex scilicet sicut in titulo crucis scriptum illud loetilioeest ?
est, etc., usque ad sicut hi quï-in Regnorum volumi- CAPUT-XII.
nibus continentur. VERS.7. — Judicqvit itaque Jephte, etc. (Aua.)
Nonne ea quoe possidet, elc. Nonne quoecunque Sicut illi duo menses propter septuaginla dies se-
uoereditavit libi<Mmos? nariuni numerum sex oetatum significant, ita hic
 531 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 552
sexies septenarius ductus hoc idem figurai, quantum A libiam super fémur, idjesl, tam mirabiliter, ut slu-
ad sex soeculi oetates pertinelj- sexies enim septem pentes libiam unius oedis super fémur alterius po-
quadraginta duo sunt, nec frustra ipse Jephte sex nereut. I
annis populum judicavil. VERS.12. — Jurale. (AUG., quoest. 56 in Jud. )
CAPUT XUI. Quid esl quod ail Samson viris Juda, etc., usque ad
VERS.i. — Sed concipies, etc. (ISID., in Jud. ) nisi audiendo vel
legendo discanlur, ita nec modi
Samson habet quoedamin lypum Christi, etc., us- locutionum.
que ad el de Chrislo dictum el per prophetam : YERS.16. — In maxilla. (GREG.,ljb.- XIII MoraL0
Orietur vobissoi justilioe, et s"anitasin pennis ejus.
VERS.5. — Nec immundum. (AUG.,quoest.50.) Im- cap. 6.) Maxilla asinj t proedieatores significat. Re-
enim noster simplicilatem et patienliani
mundum est dissolutio disciplinoequoe esse coeperat demplor
suoe manu virtulis lenens, a viiiis
in Israël, et jam ad eâ manducanda eos labefecerat, proedicantium,
carnales inlerfecit, el maxilla in lerram projecta,
quoe Deus in animalibus :
prohibuerat jam enim
etiam ad cullum transibanl idolorum. postmodum aquas fudit : quia Iradila morli proedica-
torum corporamagna populis monstravere miracula.
(AUG.,quoest. B2 in Jud.) Quod aitmulier diclum
sibi ab angelo, elc., usque ad Nazaroei cerlis die- CAPUT XYI.
bus observabant voventes votumque reddenles. VERS.1. — Abiii quoque, etc. (GREG.,Homil. 21
VERS.19. — Tulit ilaque. (ADG.,quoest.55.) Quod in Ev/ing.) Quem in hoc facto Samson, etc., usque ad
dicit Scriptara ignorasse Manue, quod angélus Do- et ascendendo régna coelorumpenetravit.
mini esset, etc., usque ad ut traderetur inimicisper VERS.19. — Vocavitquefflnsorem. (ISID.,in Jud.,
tom. Y, cap. 6.) Quod mulier subdola caput Samso-
quadraginta annos.
VERS.20.— Quod. (GREG.,lib.v J¥oraf.,cap.23.) nis rasit, etc., usque ad et parato certaminein finem
fortissime doemonestriumphabit.
Quid esl quod ad visionem angeli vir est limidus,
mulieraudax, nisi quandocoelestia nobis monstran- (GREG.,lib. xxvif Moral., cap. 15.)Samson amissis
oculîs ab Allophylis ad molam deputalur, etc., usque
tur, spiritus quidem pavore se concutil, sed tamen ad
foris in circuitum laboris millunt.
spes proesumit. Inde enim' spes ad majora audenda
se erigit, unde tarbalur spiritus qui ea quoesuperna VERS.30. — Mulloque. (GREG.,lib. xxix Moral.,
sunt prior videt, quia cum alliora seeretorum coe- cap, 7-) In hoc loco per Samson Christus signilica-
lestium sic levala mens conspicil, cuncta humana- tur, etc., usque ad simul omnes moriendo proslravit.
rum viriumsoliditas contremiscit. CAPUT XVII.
—
(AUG.,quoest. 54 in Jud.) Quid est quod postquam ri VERS,|5. El fecit ephoa et iheraphim , elc.
manifestâtes est Manue et uxori ejus angélus, etc., (HÎERON., epist. 150, tom. I.) In volumine Judicum,
usque ad non accepturum sacrificium, sed ipsum etc., usque ad per leraphim fecisse monsl^atur.
sacrificîum futurum. CAPUT xvin
CAPUT XIV. YERS.7.—Veneruni'Lais, etc. (HÎERON., lib. de (oc.
VERS.5.— Descendit itaque Samson, etc. (ISID., Hebr.) Laisan filii Dan, etc., usque ad jtixla Esthaol.
in Jud. tom. Y, cap. 8.) Samson cum ad àlienigenas CAPUT XIX.
tenderet causa p'etendoe uxoris, leonem occidit : et VERS.25. — Eduxit ad eos concubinam suam, etc.
Christus Ecclesiam vocatarus de gentibus diabo-
(AUG.de Civ., cap. 54.) Concubînainterdumpro^uxore
lum vicit qui ait : Gaudete quia ego vici mundum
usurpalur. Agar enim, et Celhura, et uxores et
(Joan. xvi). Ex ore leonis occisi favus extrahitur, concubinoe Abraham yocantur.
quia ul conspicimus feges terreni regni, qui contra
Christum ante fremuerunl, jam perempta ferilale CAPUT XX
dulcedinem Evangèlii proedicant, et munimenta VERS.18.—Consuluemnt. (GREG.,lib.24 Moral.,
proebent. cap. 15.) Qui semelipsum non judicatjjstc.j usque ad
GAPUT XY. sedcoulra se rigida, bonis vero omnibus sjï submissa.
VERS.8. — Percussitque eos, etc. (AUG.,quoest. CAPUT XXI.
55 in Jud.) LXX : Percussil àlienigenas Samson ad Juraverunt quoqve filii IsiaelÀn Maspha, elc.
!

LIBER RUTH.

CAPUT PRIMUM. D leem Juda natus peregrinationem hujus mundi

VERS.1.—Facia est. Propter paucitatem spiri- visitavil, cum uxoreUua, id esl, Ecclesia, el cum
tualium doctorum quibus judicandi dater auctorilas, duobus liberis, duobus scilicet ordinibus propiieta-
facla est famés verbi Dei, quando lex etiam per rum et apostolorum qui sanguine Chrisli a peccati
Judaicas traditiones eowupia est. servjlute suul liberali.!
Abiitquehomo,(RAB.)Christus, sciUcel, in Beth- Abiit homo. (RAB.)Quem quidam Beralograii legis
§55 GLOSSA ORD1NARIA.- LIB. RTJTH. 534
intelligunt, et uxorem ejus synagogam, et duos Apercepiam gratiam consequunlur, quos significa-
filios, régalent honorent et sacerdolalem : qui non Ruth.
solum in gente Judoeorum, sed et proselytorum eo- VERS.16. — Quocunque. Sic Ecclesia de gentibus
pulâm sibi acquirebant, sicut in lempore David, et vocata, relicta patria, id est idololatria omissa., car-
Salomonis et aliorum faetum est. • nali conversaiione et desideriis, profitetur Deum
YERS.2. — Malialon. Qui de feneslra vel a princi- suum esse in uuem erediderunt sancti, et ituram.quo
pe. Hic est chorus prophetarum per quos de fe- caro Christi ascendil, el pro ejus jiomine in hoc
neslra ,primum fidei lumen in orbem processil : qui soeculopati usque ad mortem, et cum populo san-
etiam veri luminis, id est Christi, primi proedi- etorum el prophetarum et palriareharum ; unde :
catores fuerunt. Loetaminigénies cum plèbe ejus (Rom. xv).
Clielion, consummatio. Hi suut apostoli qui -oeni- VERS.18. — Videns. -Gentilis populus obslinalo
gmata prophetarum ad consummationem pleni in- animo proedicatores sequitar in terram sanctam, et
telleclus perduxerunt. Hi merito Ephralhoei et de in civitalem Dei Belhlehem, ubi proeparalur ad-susei-
Bethlehern Juda orti sunt : qui iCoelestipane satiati piendum sponsum de stirpe Abrahoe natum, in quo
per proedicationemEvangelii fructum proedicalîonîs B benedicentur omnes gentes vel Mbus lerroe.
collegerunt. Ephralhoeus enim ifrugifer, Belhlehem VERS.20. — Ne vocetis. Agnoscit synagoga cala-
domus panis, Juda confessio interpretatur, unde: roilatem suam, .quam post adventum Christi merito
Vos date Mis manum. 'Item, Euntes proedicateEvan- patilur : el refugit pulchra vocari, quia tempora
gelium regni Dei. Et alibi : Elegi vos de mundo ut prosperitatis suoe ûniri conspicit.
eatis, etfruclmnfacialis(Marc.yi, xvr; Joan.xvi). Quando primum. Id .est craando lex incarnalionis
VERS.4.—Ruth. Yidens vel feslinans, vel defi- suoe ordinem .ad mysterium -passionis Chrisli con-
ciens interpretatur : in qua Obedienliaet credulilas vertit. Messis enim hordeacea tempus Dominicoe
gentium designatur, de quibus dieitur : Populus quem passionis exprimit, quoe mense novorum,, id esl,
non coqnovi, servivil mihi, etc. Et alibi : Mlhiopia primo mense Bene ergo lempore illo ad
contigit.
proevenietmanus ejus Deo (Psal. LXVI). Vocabantur Bethlehern veniunt, quando Jex Christum quem do-
ergo duo popuii per sanctos proedicalores ad eon- cet in Bethlehern nalum, in pascha, id est in mense
sortium fidei et eleclorum Dei, ulex diversis gregi- novorum,
proedical occisum. Sancta.quoque Ecclesia
bus fierel unum ovile. toto conatu labqral, ut qua's ad fidem conyocat, in-
VERS.5.—Mortui sunt. Post perfeclionem pii la- camationis, passionis, resurrectionis merito imbual.
boris, scilicet de exsilio hujus mundi ad coelestia G Messis hordeacea Judoeorum exprimit credulitatem ;
régna migraverunt, ut expleto mandate Decalogi qui peraclo sacramento passionis, pr«dicantibus
acciperent denarium beatitudinis. aposlolis, primum ad fidem veniunt. Qui alibi quoi-
VERS.7.—Egressa est, etc., utraque. Sludiose sat- que panibus Jiordeaeeis pasti a Domino leguntur.
agit Ecclesia, ut plelies quas Apostoli et prophetoe
tempore suo instruxerunt, perducat ad unltatem CAPUT H.
fidei et societalem Christianoe religionîs : quoeScri- VERS.5. — Accidil. Quia sancta Ecclesia ad phri-
ptara referente didicit, quia justes non derelinque- stum perlinet, cujus sponsa et corpus esl. De quo
tur, nec semen ejus quoerens panem, qui de ecelo dieitur : Fortiludo mea et laus mea Dominus (Psal.
descendit (Psal. xxxvr). i cxvn). Et alibi • Dominus forlis ei potens. Dominus
VERS.8. —lie in démuni. Ecclesia non indiscrète potens in proelio (Psal. xxm). Ipse esrcognatus Eli-
Belhlehem el de stirpe David natus,
agit, nec indiscrète quemquam recipit, unde : Nolite melech, qui de
on'mispirilui credere, sed prpbate spiritus, si ex Deo leslimonium habet a lege et prophetis. Hic verba
sunt (1 Joan. ry). Possunl hoec synagogoe.convenire, salutis et pacis familioesuoeatwlit, in cujus nativi-
quoeretrahit ad fidem -Chrisli venienteg, el .maxime " late cecinerunt angeli, Gloria in excelsis Deo, et in
illud,utsuperataa verilate infirmam se cognoscit terra, etc. (Lue. n). Cui venienti in Jérusalem obvia
effoetandi: Reverlimini, filioe meoe. turba clamavîl, dicens : Benedictusqui venitin nomine
VERS.11.—Nmn ultra. =(RAB.)Yox synagogoeve- Domini (Malth. xxi).
rilatem .confitentîs et supervenientem culpam non VERS.7. — Et rogavil. Quia sancta Ecclesia pei-
tacentis /rase a viro, id est, David relicta : et a fi- several in agro divinoelectionis posl messores el
liis, id est, regibus et principibus privata, sterilem proedicatores, mysteria Scripturamm colligens, ut
se esse et infirmam ad concipieiidiim filios Deo in sinu mentis suoe teslimonia et exempla virtulum
confitetur posl adventum Chrisli. recordat. Vel ager ille est coeleslis studii disciplina •
VERS.14. — Elevala. Per bas mulieres, quarum messis àntelligentia spirilualis; messores, proedica-
una dolens et lugens a socru recedil, altéra obstinalo tores; spicoe rémanentes, senlentioe Scripturarum,
animo adhoeret,credentes significantur : quorum aiii quoe mullum per mysterium .occultatoe,,-quasi ple-
percepta gratia baptismi et societate fieri, ad errores niores rémanent ad exercilium meditantis. Plebs
pristinos relabuntur, quos significat Orpba : quoead ergo gentilis ecclesiastîcam disciplinam ardenler ap-
Deos suos reversa esl ; alii vero definito consilio, pétit, ul ad meditationem divinoelegis et tanclorum
 555 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA.
socielatem admittatur, et sanctorum documentis vel  génie nomen Domini benedieil, quod servavil gratiam
exemplis reficiatur. mortuis quam proebuit vivis.
VERS.8. — Ne vadas. Quasi dicat : Ne recédas a YERS.20. — Propinquus. Cognoscit propinquuni
statu fidei, ne sequaris errores hoerelicorum vel mater Ecclesia per gratuite bénéficia populo genlium
schismaticorum : sed magis jungere animabus san- collata , el audito nomine recordalur beneficioruni
ctis, ut metas Scripturas sanctas, meditando, el antiquorum ; unde : Memor fui dwrum anliquorum,
opère implendo ; el haustum divinoe sapienlioede li- medilalus sum in omnibus operibus luis (Psal. CXLII).
bris duorum Testamemorum (unde pueri, id est, VERS.21. — Proecepilmihi. Quia Christus omnibus
sancti bibunt), et ipsa bibas. ad se venientibus proecipit, ut magis cum lidelibus
VERS.10. — Quoecadens in faciem. GraliasTefert suis jungantur ad messem spirilualis segelis, quam
Ecclesia genlium Salvatori, qui eam respicere di- cum alienis,cui persuasioui consentît socrus.dicens:
gnatus est. Cui ille respondit : placere sibi, quod Melius est filia; hoc ut bonum et utile non potest
mortuo viro suo, id est, diabolo, parentes idololatras negare 'Synagoga.
relîquit, el terram nativitatis, id est, carnalia desî- VERS.25. — Donec irilicum. Hoc est, tandiu ad-
dcria, et populo sanctorum se sociavil, qui sibi anlea hoeret docloribus in meditalione Scriptaraf um, donee
"
ignotus fuit cum sequeretur cupidilatem veteris ho- Yeleris et Novi Testameuii nôtitiam in cella cordis
minis. reconderet : unde pastum animoe sufficienlem ha-
I
VERS. 15. — Inveniam, etc. Nota humilitalem beret. CAPUT III.
genlilis Ecclesioe, quoe se cognoscit imparem tantoe VERS.2. — Arcam. Synagogam Judoeorum ubi
gratioe, nec audet se oequiparareprimitivoe Ecclesioe; :
unde dicit : Nam et calelli edunt de micis, etc. Et legis hordeum conditum est hanc Christus ventilât,
in area Evangelium proedieans/singulorum
alibi : Domine, non sum dignus ul intres sub tectum quando
consilia et volunlates erga se triturât ; unde : Jésus
meum, sed tantum die verbo et sanabitur puer meus
autem non credebat semetipsumeis, eo quod ipse nosset
(Malth. vin). omnes, et non erat opus ei ut quis teslimonium perhi-
VERS.14. — Quando hora. Hora vescendi fuit berel de homine (Joan. n).
quando dictum est aposlolis : Ite, doceteomnes gén- YERS.5. — Non te. Quia, fides genlium Ecclesîae
ies, baptizanteseosin nomine Patris etFilii el Spiritus non ante apparuit, quam Christus mysterium incar-
sancti (Malth. xvi). A Domino enim dictum est : In nalionis suoeimplevil, quando corporaliter interTio-
viam gentium ne abierilis (Matth. x). mines vivons cibo ac potu usus est, et tandem coe-
Intinge buccellam. Lege, scilicet quoediu meditata <u nanscum diseipulis suis corporis et sanguinis sui sa-
perseverans in priorem populum Pharisoeorum con- cramenta communicavit eis. Impleto aulem myste-
dilionibus vel traditionibus corrupta nativum sapo- rio dispensationis, Christi Ecclesia de genlibus ad
rem perdidit. In hac tingil Ecclesia buccellam, id fidem liducialiter accessit.
est, mysterium incarnalionis Chrisli dicit esse in YERS.4. — Discooperies, etc. Quod dicit : Agno-
Testamento Veteri, et ideo firmius crédit, quia ante sce Christum pro te passum, et veni devota mente,
- longe proefiguratum cognoscit. discute operimentum litteroe Veteris Testamenti in
VERS.16.— De veslris. Nota humilitatem patris- quo tegilur sacramentum incarnalionis Christi ; et
familias, qui non solum spicas relictas testimoniorum cum cognoveris inde libi salulem promissam, humi-
colligi pennillil, sed etiam manipulos scienlioeullro- liler ad auxilium ejus confuge, ut ibi permaneas
nea largilate impertilur. omni lempore. |
De vestris manibus projicite, elc. Quia genlilis po- VERS.7. — Acervum. Testimonia Scripterarum ;
puli infirmilatem non despicit, nec prislinos erronés unde : Filins hominis vadit sicut saiptum esl de Mo
improperat, sed studii sagacilate ad oedificationem (Malth. xxvi). Vel juxta turmas fidelium animarum
perducit.. p quas morte sua ab inferis revocavit. Ad hune lectam
VERS.17. — Quasi ephi. Cum in leclione per san- properavit Ecclesia et discooperlopallio,' etc.
cloe Trinitatis confessionem discit eatholicam fidem. VERS.12. — Sed !est alius me propinquior. Joan-
In ephi mensura, quoe1resmodios conlinet, signatur nes Baptista qui Christus putabatur, sed sponsi no-
una divinitatis subslantia, et trium personarum pro- men non usurpavit, sed Chrislo reservavit, dicens :
prietas. Qui habel sponsamsponsus esl, etc. Hic propinquior,
VERS.18. — Quos porlans. Quia fidem suam ma- quia in mundo prior natus. Vel iste propinquus, est
iri Ecclesioeostendit. Vel Ecclesia synagogoegratiam legis decalogus qui propinquior Synagogoe<[uam
quam sponsi sui munere percepit, ostendit, ul eam Evangelium videbater, quia specialiter illi nopulo
provocaret ad-fidem. datas el lempore prior est
Dédit ei. Eructavit cor meum verbum bonum, VERS.14. — Surrexit itaque aniequam. Quia an-
scilicet de plenitadine cordis cibum proedicationis. tequam Judoei doclrina legis imbuti naluroe suoejura
Benedictus. Synagoga, proedicante-Ecclesia gen- cognoscerent, Ecclesia genlium inertîoe suoe soui-
lium, bonilatem el potentiam Domini cognoscit, et niuni exculiens diluculo nascenlis fidei resurrexil,
fortitudinem sui prolecloris : et tandem veritate co- et ad Christi gratiam properavil.
537 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. RUTH. £38
CAPUT IV. A sioe gentium, ut gratiam fecunditatis , quaui Iia-
' ERS.1. — Déclina. Quia Christus Judoeis vîdit buerunt Israelilarum primï parentes, pereipiat.
Rachel. Spe internoe'conlemplationis habens inter-
legem conslitutam temporaliter : et, ad se declinare nant
jussit : quia eam ad dispensationis suoe mysterium intelligentiam veritalis. Unde, Rachel bona
testificandum inclinavit. Aliter : vidit propinquum facie, et pulchra specie, quam amat omnis pie stu-
et hanc servit Laban , qui interpre-
proeterire , - cum proecursoris sui adventum quem diosus, propter
more humanoevitoe properare conspexit, el ad ofli- tatur dealbatio, quam comparai gratioe Dei qui di-
cium proecursoris misericorditer convertit. cit : Quod si fuerunt peccata veslra sicut Phoenicium,
nix dealbabuntur (Isa. i).
'Locutus. Convenienter legisperitis partent agri tanquam Liant. Actio hujus vitoe in qua vivimus laborîosa
Noemi ad emendum obtelit, cum partem plebis quoe est ex
fide, el Incerta, quo exltu perveniat ad'utili-
apparente jam gratia remansit, ad salvandum, ma- tatem eorum quibus consulere volumus. Ipsa est Lia
gistris Synagogoe ostendit, ut infirmitatem suam
prior uxor Jacob, quoe infirmis oculis fuisse tne-
agnoscerent, et quod ipsi nequirent, vero medico moratur.
faciendum commillerent, unde leprosis dieitur : lie, - VERS.12. — Phares, etc. Qui genlilis populi gra-
ostendite vos sacerdolibus (Luc. xvii), et cum irent B tiam
lenuit, et in partu fralrem qui prior manuin
mundati sunt. emiserat proecessit, Israël enim in opère legis prius
YERS.5. — Ut suscites. Significat tion aliam pos- manum emisit, el eam prophetarum et ipsius Chrisli
sessionem plebis quam copulationem Ecclesioe in cruore pollutam relraxit. Postea vero populus gen-
conjugium Christi, qui suscitavit antiquum-nomen lium prorupit, jut essent primi novissimi, et novis-
filii Dei quod in inilio îiabuerunt sancti ; unde : Vi- simi primL(Matth. xx). Thamar quoque commutans
denies filii Dei, etc., el Lucas dicit : Adam filium vel amaritado interpretatur. Ecclesia enim gentium
Dei, quem etiam in Ecclesia • genlium per gratiam et nomine et habitu, quoefuit in idololatria foeda et
Dei suscitavit ; unde : Dédit eis potestalem filios Dei amara, in poenitentia fil dulcis et pulchra
péri, etc. Hoc-nomen in nationibus, legis deealogus VERS.13.~— Ut conciperet et pareret, Semper Ec-
suscitare non potuit. Si autem hoc ad Joannem Ba- clesia Spiritus sancti munere fecundatur, et aliis ad
ptistam reluleris, invenies eum cedentem juri pro- lueem perpetaam decedenlibus alii succèdent, ut
pinquitatis, et dicentem : Ego baptizo in aqua : mé- Christianum nomen in oeternum maneat eV mater
dius autem jiestrum stetîl quem vos nescilis : cujus sanctissima de nova progenie in senectule sua con-
non ^uîn dignus solvere corrigia calceamenti ejus. solationem liabeat. Decedentibus quoque palriarchis
Et alibi : Ego non sum Christus : sed missus sum ante G et prophetis successerunt evangelisloe- et apostoli,
eum. Qui habet sponsam, sponsus est. Cedit quoque unde ; Pro palribus tuis nali sunt tibi filii.
lex Evangelio : Lex enim subintravit ut abundaret VERS.15.—De nunenim.Nurus synagogoegentjlis
delictum. Ubi autem abundavit delictum, superabun- Ecclesia est quoe nupsit Christo de synagoga nato.
davit et gratia. Reprobalio quidem fit proeeedentis - Quem scilicet per~ legem gignere-non potuit per pro-
mandat! propter infirmitatem ejus : introductio phelioe mysterium susceplum, sub velaminé ligura-
vero melioris spei per quam proximamus ad Deum' tum portabat occultum, el nutricis fungebatar offi-
fit per Jesum Christum. cio, quia matris carebat privilegio.
VERS. 8. — Solvere. Calceamentum velamen est Mullo tibi melior, etc. Multiludinem scilicet eorum
mysteriorum. Lex vero de pede suo calceamentum qui in veteri lestamento legis doctrinam nutriebant,
solvit, et Chrislo dédit, quia sacramenta per magi- qui scilicet non crediderunt verbo Domini et immo-
slros populi manifestare non potuit, sed Chrislo hoc laverunt filios suos et filias suas doemoniis,et tandem
faciendum reservavit. Joannes ergo non sibi, sed Christum occiderunl et-aposlolos persecuti sunt.
Chrislo calceamentum vindicavit, quia soli Christo YERS.16. — Et nutricis. Spirilualis prosapia ge-
sponsam competere intellexil ; unde ait : Non sum neralionis demonstratur. Obed enim Servilis inter-
D pretalur. Isai, in sole sacrificium vel incensum; Da-
dignus solvere corrigiam calceamenti ejus
YERS.-9.— Testes. Sic Christus exutroque Testa- vid, manu fortis vel desiderabilis. Qui enim strenue
illi gralum el suavissimum
mento lestes habet sufficienteSj quod populum gen- Deo servit, sacrificium
lium quem deealogus jam finîtes spiritualiter fecun- odoris incensum per opéra virtutum et orationis sta-
roboralus fide et devotione
dare non potuit, ipse semine verbi Dei fecundavit dium impendit. Sieque
omnia possidens, quaè priores et posleriores Iia- desiderabilis est, et Deo placet.
• VERS. 17. — Vicinoe.Coelorum virtutes, qui gau-
buerunt sancti.
denl in fecunditate Ecclesioe, et vocant nomen ejus
VERS.11. —Et majores. (ISID.) Decem majorum Obed, id est, serviens,
quem superno régi secum
natu benedictio ostendit in nomine Jesu omnes servire desiderant.
gentes esse benedicendas. Iota enim apud Groecos VERS.18, — Hoe svrit. Decem sunt generationes
decem significat, quoe in nomine Jesu prima lit— filii Judoe
usque ad David. Unde cognoscis quia to-
tera est. lius divinoe legis inleulio ad Christum tendil, qui
Facial Dominus hanc. ïmprecalur prospéra Eeeie- natus est de semine David, ut illius adventum proe-r
553 WALAFR1DI STRÀBl FULD. MON. OPP, PARS I. — THEOLOGICA. 540
dicet et legis perfeclionem in eo manifestet : Finis A autem, quia Christus de semine Juda , dictant est :
enim legis Christus ad justitiam omni credenli (Rom. De fruclu venlris lui ponam super sedem tuam. Patet
x). Ante legem ergo Jacob de incarnatione dhristi ergo etiam prophetarum el patriarcharum oraculum
ait : Non auferetur sceptrum 4e Juda, et dux de fe- pertinere ad dispcnsalionein Domini nostrî Jesu
more ejus, donec veniat qui millendus -est. Ad David Christi. J

HÎERGNYMI ÏN -LIBROS REGUM PRJEFATIO

(Vide inter Opéra B. Hieronymi, tom. VIII, col. 547.)

LIBER' PRIBIUS SiMUELIS,

qui nohis .
PRIMUS REGUM.

CAPUT PRIMUM. B cuntur? Eo tempore sacerdoles Domini dicti sunt,

VERS.ls — Ramalhaim Sophim, de monte, elc. quando simulaerorum sacerdoles ex fahorum deo-
rum nominibus m hoc insigni ab -illis
(ORIG.,hom. de Elcana.) Sive Aimalhnim, quod in discernantur. Hiscensebantur,
aliis codicibus 'habeter, etc., usque ad in quo nobi- enim verbis eorum fides.nen vita,
litas omnium virlutum fruclificare dignoscitur. proedicalur, quia et jiravitatem exercebant operis,
errabanl in fide conditoris.
(ÏD.) Hic liabuit duas uxores, etc., usque ad hanc sed non
sobolem ex imitaiione Annoe sicut el ipsa oremus. \Ophni, discalcealus, sive insania conversionîs.
in lib. Prius hisioricoe Chinées. (ORIG.,hom. de Elcana.) Os mulum, seri-
(RAB., Reg.) prophelioe ge- bas et Pharjsoeos jsignifical, elc, usque ad merito
neratio dicenda, etc., usque ad cum sororejus gau-
deret numerositâle prolis. ergo dimissi sunt eï Deo derelicii.
lib. de Nom. Elcana IVERS.A. — Venit ergo dies el immolavit -Eicam
(HÎERON., Heb.) allegorice
deditque Phenennoe^elc. (HIER.,1. de iradit. Heb.)
possessio Dei qui est ûlius- Dei, dicens : Dominus floe
me : bene vir non sed partes, vestes intelliguntai^quoe in tribus fesli-
possedit qui unus, numéro, yitatibus Paschoe yidelicet, et Pentecostes, et Ta-
quia nunquam mulater, nec a se aliter efficitar Deus.
Ârmathaim Sophim excelsa vel spéculai, hoec est G bernaculorum, juxta morem-ilUus gentis, uxoribus,
eljliberis, aefamulis dabantar
«upêrna Jérusalem ; de qua veniens, speculalionem Annoeautem dédit partent imam tristis, quia nen
docuit, et/norle sua possidere fecil
habebat filios quibus amplius daret. Menennoe, id
Jer-oham, niisericors.
esl synagogoe, et filiis dédit partes, id est, temporalïa
Eliu, Deus meus.
Thohu, -signâtes. bona, juxta illud : Dédit es regiones genlium {PsaL
Et crédita sunt illis e oquia Dei,
Suph, effundens, quia per miserieordiam ad nos civ). idquia primum
veniens signâtes in passione ait : Deus meus, Deus Annoe, est, Ecclesioe gentium dédit partent unam,
meus (M-atlh. xxvir),ubi semelipsum exinaniens effu- scilicet ingenium. Bene ait.
dit, unde : Unguenlum effusum nomen iumn (Cant. i), Tristis, quia concluseral Dominus vuivam ejus
effusum a suis invisibilibus ad nostra visibilia. nondum enim advenerat tempus miserendi ejus, ut
Ephrathoeus, fmgifer, quia donis Spiritus sancti spiriteali gratia feçundaretur. Sicut Phenenna Âa-
abundal. Ephrathoeus ah Ephrata uxore Caleb, vel nam, i ta synagoga gentiliîatem despiciebat. Multi ex
Eplnata civitate, quoepost dicta esl Bethlehern, vel gentilibus Rederoptbris adventum, ut in Job jeperi-
ab Ephraim ,{ut nonnulli aiunl), quia fuit de Sama- mus, exspectaverunf, et quia in jprece perseverave-
tha civitate Ephraim, quoesila est in monte Sochim, runt, tandem redemptor flentiet non capienti cibum
qui mons est in tribu Ephraim Annoe, consolationem adhibuit, dicens :
JfimG.,4nlib. Reg.) Phenenna est synagoga, quoe VERS.8. — Anna, cur fies ? Meliorest Ecclesioevir
secunda primum filios Deo per legem generabat, sed suus, id est Christus, quam decem filii quos de syn-
jam propter infidelitalem infecunda manel. Anna agoga edebal, qui Christum plus-nonnunquamdihgit,
sterilîs Ecclesia gentium quoe olim sterilis a proie id est gratiam ejus, quam illos quos earnaliterpariebai.
spirituali, nunc gratia Christi ret'empta. Anna enim, VERS.14. — Dixitque ei. Septuaginta, xxi sln-sy
quoeinterpretatur gratia, Deo filios per baptisma et RÙTIJ '3)1.
TTU.lSÎ'piOV
Spiritem sanctum gignit. Vsquequo ebria eris? Homo videt in faeie, Deus
Silo. Est in nonagesimo milliario Neapoleos in in corde. Heli oestimabat ebriam qui tantum os in-
regione Athabitana. tuebatur : Dominus autem respexit ad orationem
VERS.3. —Sacerdoles Domini (GREG.,ibid.). Quo- ejus, qui videbal cor ejus. Hic aulem traditar nobis
modo sacerdoles Domini, qui inferius filii Belia! di forma oraedi ut non In mullïloquio, sed in eompuu-
541 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. 1 REG. Ul
'
ctione cordis et effusione lacrymarum oremus : A CAPUT II.
quia sacrificium Deo spiritus conlribnlaius, cor con- VERS.1. — Dilatatumest. (RAB.)Quia sermo Dei
tritum, etc. non est alligatus in pressuris, non iîi prieconlbus al-
YERS.17. — Héli ait, Vade in pace, etc. Et abiit ligatus.
mulier, etc. Vides muiieris fidem ? Priusquam acci- (ID.)Christo, quem puerum amplectiter senex Si-
peret quod postulaverat, perinde confisa esl, quasi meon 'et cognoscit magnum dicens -: Nunc dimitlis
jam accepisset. In causa erat, quod orasset multo servum tuum, Domine, secundum verbum tuum, in
cum fervore, cîlraullamhoesitationem. Abiil pacalo pace. Quia viderunt ocuii met saiutare tuum (Luc.
animo, quasi totum impelrasset. Insuper Deus lotam H).Si loelalus fueroin sa'lutarî Dei, lune diiatabitur
anxielalem jam illi excussit ex animo, largiturus os meum. Per medilationem scilicet Terbi Dei, ve=
quod petebat. Hanc feminam imilemur, et in omni- nilur ad elevalionem cordis, unde :0s noslrum palet
bus affiictionibus ad Deum cohfugîamus. Si nobis ad vos, o Corintlm, cor noslrum dilalalum est (II Cor.
non fueriut liberi, abillp postelemus,~quos si acce- v). Ex latiludine cordis ministratur sapientia ori.
perimus, multa cura educamus, etc. VERS.2. —Non est sanctus. (RAB.).Proeler le,
VERS.18. — Vullnsque iliius non sunt amplius in Domine, quia nemo fit nisi a te, el sî sint, qui di-
diversa mulali. (RAR.in lib. Reg.) Alia Iranslatîo : B cuntur dii mulli, et Domini mulli, nuîlus tamen
Fades non concidit ampliùs, quia cerlissime se cre- eorum naluraliler est id quod Deus est ; quia îpse
d.iditexauditam. esl solus, qui ait : Ego sum qui sum (Exod. m).
(ID.) Nequaquam enim Ecclesia a fide el dile- Umbra enim ad comparationem corporis non est, vel
clione Redemptoris in diversa declinando mutata l'umusad comparationem ignis.
est. Ut est Dominus. (ID.) Non dieil nisi Dominus : Sed
- VERS.19. — Et recordatus est ejus Dominus. (ID.) nuUus est sicul Dominus; sanclus el sanctificans,
Quia Anna Domjnum dévote postulavif, concepit et justes et juslificans.
peperit. Sic Ecclesia per naluralem "intellectum VERS.5. — Nolite. Redarguil Judoeoset sapienles
oranSjTiiysterium incarnalionis corde concepit, ore soeculi,exlollenles se contra scientiam Dei. Salo-
confessionis genuit. mon : Altiora te ne quoesieris,el alibi-; Deus in coelo,
VERS.20. — Vocavilque nomen ejus Samuel. Id et lu super lerram : sint pauci -sennôneslui.
est Deus. Annoeprimogehitus prophela. Quis estîiic Vêlera, etc. Quoe ad velerem liominem, id est,
>isi Dominicushomo ? cawialem conversalionem pertinent, scientiam in-
(BAR.) Samuel poslulalio Dei vel nomen ejus : quirite, quoenon est nisi a Deo: quia ipse est scien-
actor, scilicet nalivilalis ejus Deus, quia sleï'ili « tiarum Dominus, in quo sunt omnes thesauri sa-
orahti concessit filium. oui cunclis diebus sibi in pienlioe.
ieraplo deserviret. Ipsi proeparantur. Quia aufert se a cogitalionibus,
(ID.)Ecclesia ex nalîonibus, etc., usque ad cum quoesunt sine inteiieclu, vel ipsi proeparantur cogi-
perfecta fide incarnalionis junxit se prininlvoeEc- lationes, id esl manifestantur. Unde : Dominus no-
clesioeex îudoeis. vit cogilaliones hominum.
VERS.23. —.Precorque ut impieat Dominus. Quod Deusscienliarum.(RAB.,ubisupra.) Ipseyos scit,etc,
vovisti, vel suum quod promisît per ïïeli. cum ail : usque ad et ab illo non sunt a quo hominessuiil.
Del 'ibi Deus pelitionem,elc.~ VERS.4. — {RAB.)ïd est, intenlio eorum, qui sibi
Mansit ergo mulier et lactavit filium suum donec potenles esse videftter, ut sine Dei auxilio divina
amovérel eum a iacle. Et adduxit. Non vull Anna possint implere mandata.
puerum ducere ad domum Dei antequam ablactetur : Et infirmi. (RAB.)Qui in Dei pietate çonfidunt,
quia Ecclesia nuilum ad sacerdolium -proveliit dum dicunl : Hftsereremej, Deus, quoniam infirmus sum
iaclis infantioe parliceps est, non solidi cibi et in- (Psal. vi). Infirmus erat genlilis populus, quando a
telligentioe«piritalis capax. teslamenlo Dei alienus, nunc,aulem proecinclus ro-
(HÎERON., lib. de Trad. Hebr. in lib. Reg.) In He- bore , cum indutus scuto fidei el galea salutis,
broeo: Modio farina», sed vitio scriptorum deprava- et gladio spiritus, poterit ignea tela diaboli exsiin-
tum est. Si enim ~cum tribus vitelis 1res modios fa- guere.
rinoeobtulit contra legem fecit, in qua dieitur : Vi- ¥-ERS.5. — Saturali prius pro panibus. Repleti
tulum de armento unum, arietem unum, agnos agni- prius Judoei, scilicet mysteriis eloquiorum jiro pani-
clos immaculalosseptem, in sacrifieiis «orum similoe bus se locaverunt, id esl, separaverunl a Deo : vel
oleo conspersoe 1res décimas per singulos vitu- a propriis sedibus evulserunt, ne reciperent Evange-
los, duas décimas per arietem, unam decimam per lium agens de pane qui de coelodescendit. Repleti
agnum. Hoec-vero décima,-pars décima ephi erat. iidem, qui et potenles, id est israelitoe quibus cré-
Unde intelligilur,quod Elcana-nonobtulitires modios dita sunt eloquia Dei, sed ancilloefilii, minorali sunt,
farinoe, cum tribus vitelis, sed novem décimas. qui se subtraxerunl, nec in Salvatorem crediderunt,
VERS.19. — El adoraverunl. (ORIG.,ubi supra.) el lu ipsis panibus, id esl divinis eloquiis tanhuu
on invenitur orare in hoc -cantico, etc., usque ad terrena senserunt. Génies autem quibus «on esl data
si autem dimiserif, vinçit Amalec inimicus Dei lex, postquam p£r Novum-Testamentum ad illa elo-
 •545 WALAFRID1J5TRABIFULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 544
quia venerunt,multum esuriendo terram Iransierunt, A Quod ne omnibus conlingat Donùnus'quotidie in
guia in eis non terrena, sed coelestia sapuerunl. In coelis, id est, Scripluris et doctoribus, tonat.
Groecoita : Pleni panibus minorati sunt, et esurientes In coelis.(RAB.)Quia justa retributio futura est in
transierunt terram. die judicii, sed intérim tonat de nubîbussuis, quas
Etfamelici. Id est, gentiles prius egentes, panem Spiritu sanclo împlevit postquam coelosascendit.
verbi Dei jam gustant, quoniam suavis est. Tandiu Fines. Exlrema hominis : quia non judicabuutur,
pasti sunt scientia Dei. quoein melius vel deterius medio tempore commu-
Sterilis peperit. In septenario universitas Ecclesioe lantur, sed extrema in quibus fuerit inventas.
1 Et dabit. Id esl, Chrislo,
designatur, unde et Joannes scribit septem ecclesiis,
ad unius plenitudinem se scribere oslendens ; unde : Imperium. Id est Ecclesiam, unde : Dabo tibi gén-
Sapientia oedificavitsibi domum, et suffulsit columnas ies hoereditatem tuam. Yel imperium, id est potesla-
seplem(Prov. ix). Sterilis erat in gentibus Ecclesia, lem judicandi, quia omne judicium dédit Filio.
antequam iste fétus quem cernimus oriretur. Cer- Régi. (RAB.)Chrisliano populo cui dat virtulem
nimus etiam terrenam Jérusalem fecundam, nunc regendi carnem, ut in eo vincat mundum, qui pro-
infirmatam : quia quicunque in ea filii liberi erant pter eum fudil sanguinem suum.
virlutis ejus : nunc vero ibi quoniam littera est, spi- B Christi sui. (RAB.,in lib. Reg.) Christian! populi,
ritus non est : amissa virtute infirmala est. chrïsmate uncli : totum tamen corpus cum capite
(RAB.) Plurimos in Hebroeo et in LXX habetur suo unus est Christus. HoecAnna-prophetavit mater
seplem. Judoei dicunt, quod nato Samuele, morluus Samuelis, in quo lune figurata est mutatio veteris
esl primogenitus filius Phenennoe : el singulis Annoe sacerdolii, et nunc impleta, quando infirmala est
nascentibus filiis, singuli Phenennoesunt morlui. Sed fecunda, ul novum haberet sterilis in Christo sacer-
Phenenna habuit seplem : Anna vero quinque. Sed dotium. '
Hebroei duos filios Samuelis annumerant Annoefiliis. VERS.12. — Heli. (ID.) Interpretatur extranëus,"
(ID.) Sterilem, etc., usque ad hac ejus paupertate a Deo enim alienus est, qui subditos non corrigit.
ditali sumus. Oplmi infamia conversionis, merito autem sic voca-
VERS.7.—Pauperem, etc. Jesum ,îquipropter nos pau- tur, qui diflert converti in melius. Phinees oris on-
per factus est, et dital eunidem gloria resurrectionis. duratio, vel ori parcens. Duos Phinees sacerdqtes
VERS.8. — De pulvere. De corruptione Christum, legimus : alterum justam Eleazari filium, altérant
unde : Nec dabis sanclum,tuum mdere corruplionem injustum, filium Heli. Sacerdoles, qui custodiunt os
(Psal. xv). suum, ne exeat inde aliquod pravum, in filio Eleazari
De stercore. (RAB.,ubi^supra.) Judaico populo, in G sigiiantur. Qui autem os habent obturatem, vel im-
quo cum se dixisset Apostolus Ecclesiam persécu- peritia, vel peccaiorum conscientia, filio Heli Hgu-
tera, quoemihi, inquit, fuerunt lucra, propter Chri- rantur. (
stum oestimavistercora [detrimenla] (Philip, m). (RAB.)Refert Josephus, etc., usque ad et subdito-
-
Principibus. (ID.) Quibus dieitur : Sedebitis su- rum culpa illis imputabitur.
per sedes duodecim, judicantes duodecimtribus Israël VERS.19.—Tunicam. Tuniea quam faciebat Anna,
(Matth. xxv). id est gratia, et puero tradebat; inceptiva doctrina
Solium glorioe.In oequitatePatris sedendo, et quia est, qua fidèles prima rudimenta accipiunt, unde :
Pater omne judicium dédit Filio, et quia regni ejus Lac vobis potum dedi, non escam (I Cor. nr). Super-
non erit finis (Joan. v). humerale vero lineum, castitatem et continentiam
cum bonis operibus signât. Qui enim Domino mi-
Cardines terroe. Quatuor scilicet plagoemundi, in
nistrare desiderat, necesse est ut caste et commen-
quibus dilatavit orbem Ecclesioe, quoe a solis orlu ter
ad occasumlaudant nomen vivat, et bonis operibus se exerceat.
usque Domini (Psal. cxn). VERS.25. •— ISÎpeccaverit. (HÎERON., ubi supra.)
Mystice, proedicatores, super quos orbis, id est, y*Non eo modo peccatar in virum, quo peccatur in
Ecclesia, fide eorum slabilitalur, de quibus dieitur : Deum, quia peccarein virum, id esteonlra proxî-
Sub quo curvantur, qui portant orbem (Job. ix).
mum, levius est el venialius. In Deum vero peGcare,
VERS.10. — Dominum formidabunt. Quia infir- id est a culte ejus recedere : impieiatis peccalum
mum faciet adversarium ejus. Potest ex ambiguo est, quod difficiliuspunitur, el lardius remiltitur. Et
Groecoinlelligi, et adversarium suum. Cum enim Do- cum quis in virum peccat, placato viro facit sibi
minus possidere nos incipit, adversarius nosler ipsius Deum placabilem. Sed cum quis in Deum peccat,
*
fit; el vincitur a nobis, non A'iribus noslris, quia quis orabil pro eo ? id esl, per quem sibi Deum faciet
non in virtute propria potens est vir. Dominum for- propiliuin ? Noniquod nulla speranda sit venia eis
midabunt. Adversarii Judoei^super quos in coelis, id I qui in divino peccanl ofiicio : sed major est poena, et
est apostolis Dominus lonavit, quando eos terruit, tardior venia his qui in rébus Deosacratis offendunt,
gehennam minando, minas signis firmando : unde quam si verbo vel facto loeserint proximum, quia
mulli conversi sunt. Yel formidabunt in judicio, quanlo major gloria, tanto gravior offensa
quem hic adversantes conlempserunl, super quos VERS.27. — Patris lui, elc. Aaron, scilicet. Quis
tonabit, dicens : Ile in ignemoelernum(Malth. xxv). enim alius fuil in Jîgyptiaca servitute, qui post li
 — "
545 GLOSSA ORD1NARIA. LIB._1 REG.' 546
beralionem electus sit in sacerdotem? Quîcunque A VERS. 20. — A Dan. (ID.) Per terminos Judoeoe
enim ex ejus génère est, cum videt sacerdotium universitatem plebis comprehendit. Dan viculus est
Ghristianorum pollere per mundum, sibi autem esse in quarto aPaneade.milliario, qui usque hodie sic
subtractum, dolore et moerore tabescit. vocatar i terminus Judoeoeprovincioe contra Septen-
VERS. 32. — JEmulum. (RAB.) ^Emulus domus trionenvde quo Jordanis erumpens a loco sortitus
Heli fuit, Sadoch sacerdos, qui, abjecte Abialhar a est nomen. Jor quippe fiuvium vel rivum Hebroeivo-
Salomone sacerdotium, suscepit. Unde : Projecit Sa- eant. Dan interpretatur Judicium vel judicans.
lomon Abialhar ne esset sacerdos Domini, ul impiere- Bersabee. In tribu Juda vel Simeonis .est vicus
tur verbum Domini, quod loculus est super domum grandis m vicesimo ab Hebron milliario, vergens ad
Heli (III Reg. v). Austrum : in quo Romanorum positum-est proesi-
YERS.33. — Ut deficiant. (RAB.) Ut semper sci- dium : a quo insipientes termîni Judoeoelendunlur
licet sit de domo Heli in domo Domini, qui in digni- usque ad Dan. Nec mirari débet quispiam, si civita-
tate sàcerdotii videns alium substitutum, et se desti- tes Judoein tribu Simeonis vel Benjamin reperiat.
lutum, deûcial animo et tabescat. Hoecautem mu- Tribus enim Juda fortis et bellicosa soepe adversa- _
talio sàcerdotii, in Christo plene compléta est, quoe rios superans, in omnibus tribubus tenuit principa-
a Samuele figurata : post Samuelem enim sacerdo- B tam, ideo aliarum tribuum sortes in ejus funiculo
les fuerunt de génère Aaron, Sodoch, et Abialhar, compulantur, alioquin in medio iribus Judoe habi-
et alii usque' ad tempus Christi. tasse Simeonem Scriplura manifestât.
YERS.55. — Et animam. (ID.) Non habet Deus
animam, sed tropiee dieitur animam habere, etc.," CAPUT IV.
usque ad unde : Et requievit domus Israël post Do- VERS.1. — Et faclum. Israël, Vir videns Deum,
minum (1 Reg. vu). vel fortis cum Deo, hi sunt credentes. Philistiira
VERS.56. — Fulurum est. (ID.) Non proprie de eadenles poculo , scilicet doemones, qui poculo
domo Heli hoc dieitur, sed de domo Aaron, de cujus superbioe inebriati et ipsi ceciderunt, et homines
génère usque hodie veniunt et converlunlur. pervertere festinant. Contra quos Israël, id est fidè-
Buccellam. (RAB.)Panis quem ego dabo caro mea les ne cédant, sed superent, castrametantur juxta
esl pro mundi vila (Joan. vi). Quia dixerat se dédisse lapidem adjutorii, id esl legem Christi, ubi lapis, id
cibos domui Aaron de victimis veteris testamenti, est Christus, învenitur, de quo ; Lapidem quem re-s
quoe fuerunt sacrificia Judoeorum,' dicit esse postu- probaverunt oedificanles. Sed dum fidèles in lege
landam buccellam pauis ad comedendum, quod est Domini meditantur, ut Deum inveniant adjulorem,
sacrificium Chrislianorum et pabulunï animarum. 'C Philislhiim venerunt in Aphec, id est furorem no-
vum, tune quia fidèles immundi. Spiritus divinis
CAPUT HI. legibus amplius insislere conspiciunt, ideoque acriora
(RAB.,m lib. Reg.) Unde in diebus illis non^rat- ae nova cerlamina conslruunt, unde in suis viribus
vibiomanifesta. Propter peccata enim populi et proe- confidentes et m humana sapientia gloriantes, ac per
lalorum non apparebal Dominus per visiones vel per hoc gratiam Evangelii contemnentes, quasi quatuor
angelicas responsiones, sicut patribus apparuit. ttillia, immundi spiritus facile prosternunt.
YERS.3. — Lucerna. (ID.) Quoeardebat in taber- Juxta lapidem. Lapis adjutorii quem postea Sa-
naculo ante lucem diei. Sub luce enim diei exstin- muel posuit in signum, quando primum auxiliatus
guebatur, lucebat autem usque in mane; vel hoc si- est ei Dominus.
gnificat, quod Heli in coecitale permaneret, donec Aphec. (RAB.)Locus est juxta vicum JEsron oivi-
funditus cum proie sua exslinguerelur, id est more- tatis Israël, ubi dimicavit Saul in sorte Aser, et
retur. interpretatur furor novus vel apprehendensj qui
Mystice autem eoeeitas Heli significat coecilatem enim icam Domini meruerunt, ab hoslibus compre-
Judoeorum, qui proesentem Salvatorem non aguove- hensi sunt.
runl, nec fulgorem niiraculorum ejus, nec docîrinam, VERS.4. — Et lulerunt. Filii Israël lulerunt arcam
donec sacerdotium cum populo el templo everteretur. ubi capta est. .Et fidèles ex Judoeis duo testamenta
VERS.11. — Tinnient. (RAB.) Comminatio Dei ad génies translulerunt.
esl super Heli et super domum ejus, quia scilicet pro Sedenlis super. Tabula enim erat super arcam
peccato filiorum Heli privabatur sacerdolio domus quam protegeîiant Chérubin alis, ubi apparebat
Domini, unde aures audientium tinnient stupore Dominus per angelum et loquebatur. Chérubin ple-
vehementi. niludo scientioe, quoe in Christo et in duobus lesta-
VERS.17. — Hoec. Proverbiumerat apudflebroeos. menlis invenitur.
Et est sensus : Si absconderis mihi ,nialum quod VERS.5. — Glamore. Cllamor grandis vox proedi-
loculus est tibi Dominus de me, venial super caput eatorum roborala miraculis ex duobus prolata le-
tuum. stamentis.
VERS.18.—Et non. (RAB.,in lib. Reg.) Quia nihil Et personuit. A voce proedicationis sapienles soe-
ex his quoelocutus est DominuSjetc., usque ad cerla culi, doemones quoque ingemuerunt, eredentes se
Causa utilitatis eorum hoc faciebat. superari.
 ]
S4J WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS L —, THEOLOGICA.' 548
VERS.8. — De manu. Judoei unum Deum colunt, A illis etiam nolenlibus cadunt, quia omnis caro fe-
sed génies suo more loquunter. num. Area' autem manet in oeternum, securum sci-
-YERS.11.— Et area. Area ab alienigenis capta licet testamentum | regni coelorum, ubi est verbum
leslamentum ad génies transiturum significat. Dei in oeternum. 1
VERS. 15. — Cumque. (RAB.)Hoec Josephus ita VERS.8. — Gircumducalur. Ut si quoeunque eat,
refert, etc., usque ad ex domo Eleazari denuo rece- percussio couiiletar, sciamus essé plagam a Deû
perunt. quod voluntate Dei consilio eorum actum est, ut
VERS.48. — Cecidit. Et ruenle Heli de sella ponli- plaga communis esset, quoniam culpa communis
ûeis sedes remanet vacua, et gloria sacerdotum est erat.
exstincla. CAPUT VL ' >
Mortuus,- Morîter Heli, moriuntar et iilii, quia
VERS.5.—Quinque anos aureos, etc. (RAB.)Quin-
déficit pontifieatus cum sacerdotio veleri. ani aurei, etci, usque ad est tristitia vera et
—- que
VERS.19. Uxor. Uxor sacerdotis non ante in- slerîlilas '
perpétua.'
teriit, quam virum peperit-; nec synagoga ex loto VERS.7.—Plauslrum. Crux Christi, àrea sacra
interiit antequam primilivo ecclesia quoe ex ipsa" I _ '
erat credidit.* ^ Scriptura.
— tDuas vaccas. (ISID.) Vaccoe'arcam gestantes san-
VERS. 20. In ipsoi Evidenti signo figuratar, ctos significant, qui soeculo renunliant, qui nullum
quia exslinclo earnali sacerdotio' Judoeorum, exstin- delicti traxerunt jugum. Sicut enim vaccoevitulo-
guitur carnalis synagoga quoe ei carnaliter adhoere- rum affecta a recto ilinere non déviant, sic sancti
bat.
Ne timeasi Cfedentes synagogam consolantar, patres lali affecta a bono proposilo non exorbitant.
VERS.12. — Quoeducit, etc. (RAB.)Via scilicet
sed desperaus minime' animadverlit, nec sobolem
novam députât glorioe, sed ignominioe. Unde sequi- lestent regia euntesBelhsames, id est, in domùm solis, coe^
scilicet Jérusalem, ubi semper lucet sol
tur :
VERS.21. — Et voectvit.Gabhod, gloria; Icabhod, justitioe. Belhsames. (ID.) Civitas est sacerdotalis in tribu
cecidit gloria. Translata est enim gloria capta area, hodie mon'slratur de Eleuthe-
unde : Aufer-eturavobis regnum Dei, et dabitur genti Benjamin, quoe usque
ropoli pergentibus Nicopolim, inl10 milliaria contra
facienti frwclusejus. Orientera valtéra Belhsames est in tribu Nephthali,
CAPUT Y. ini qua permansere|cultores antiqui.
YERS.15. -s- Et non (ID.). Id est, nec extolle-
YERS.1. — (RAB.,ubi supm.) Quoeet Asdor, unà G
bantar prosperis, elc, usque ad sit in fletu remissa.
de quinque urbibus Paloestinorum, décréta quidem 'Belhsames. Domus solis. Hoecesl Ecclesia a sole
tribui Judoe, sed non relenta, quia non potaii indi-
justilioe illustrata. I Bethsamilas in valle frumenta
genas expellere. Interpretatur autem ignis patris annonam verbi Dei
vel incendium. Bene autem sic vocatur locus ubi metere, esl doctores,Ecclesioe
erat idolum Dagon, quia advenlus arcoe in Azotum in I
humililate tractare.
' Lapis in agro Josue, Cliri-
erat incendium diaboli, patris omnium inimîcorum slus in Ecclesia sua. Ligna plauslri, crux Christi.
vel iniquorum. Dagon, qui mlerprèlatur piscis irisii- Yaccas super lapidem immolare, esl comersos a
soeculo in Christi imilatione mortificare.
tioe, significat diabolum qui in mari hujus soeculi
VERS. 17. —Azotus unum. (HÎERON.,ubi supra.)^
dévorât peccatores, qui el in Job Leviathan et Bee-
molh nuncupalur (Job. XL). Quinque anos el quinque mures, quinque civitates
autem civitates provinciarum
Azotunu Locus esl in quo posuil Samuel lapidem dederunt. Reliquoe
et villoe quoe erant absque muro, mures làhtuin,
(I Reg. vu), sicut in sequentibus demonstratur. unde: Ab uibe murata usque ad villam quoe erat
VERS.4. — Caput. Superbia diaboli, qui est ini-
tium omnis peccaii (Eccle. x). absque muro, elc. i
B VERS.18. — Abel. Civitas esl in termino Israël,
Super. (RAB.).Finem proefinitum significat, in
quo cessaret idololatria. Limen enim finis est itine- quoe-ante Belhsames vocala, nunc vocater Âbel :
ris. vel propter Inclura super viris Belhsamilibus ibi
VERS.5. — Truncus. Dorsum tantum invenerunt faetum, vel propter distinclionem civîtatis a Beth-
fraclis omnibus membris, quod idololalrioe fugam tnaca, de qua exclamavit muliei sapiens ad Joab :
in Abela (II Reg. xx).
exprimit. Qui enim rugit, dorsum dat fuganli, unde : Qui interrogant, interrogent
Quoniam pones eos dorsum (Psal. xx). VERS.19. — Percussit, etc. Qui cum non essent
VERS.7.— El per. Qui leslamentum Dei susci- Leviioe, ausi sunt videre arcam. Hoc ne pateretur,
piunt et posteriora hujus vitoe diligunl, ex ipsis juste in Exodo populus longe stabat, solus Moysesascen-
in posteriora cruciabuntur, quoe debent oestimare dil ad Dominum. Percussit, etc. (HÎERON.) In Hebroeo
sicut slercora. Qui enim leslamentum Dei assu- habetur : Et percussit de populo sepluaginta viros : el
munt, et in posteriora respicienles, veteri se vani- quhiquag'mlamitlia viros,sepluaginta viros, judiees.
tale non exuunt, similes sunt eis qui arcam lesta- (SEPTUAG.) Hebroeidicunl, nulli licebat délectant
inenti juxta idola sua posuerunt. Et vêlera quidem videie arcam nisi pontifici : percussi ergo sunt, eo
KAQ N GLOSSA ORDINARIA. — LIB. I REG. 550
— Belchar. (ID.) Domus agnitionis ,
quod indigni essent, vel indigne accessissent, vel.A VERS. 11.
non cuslodissent arcam. vel domus agni.
YERS. 21. — Miseruntque. (RAB.) Significalur VERS.12.—El posuit eum. Alia ediîio : inler Ma-
Iranslatio testament! Domini a Judoeis ad génies, sphath novam el veleremet vocaviî nomen ejus Abe-
quia cum illi carnali observanlîa atque Pharisoeorum nezer, vel Abongener, id est lapis adjùlorii. Hoeèest
medietas Salvatoris , per quam transeundum esl a
superstitionibus legem foedareiil, Chrisli etdiscipu-
lorum ejus doctrinam recusaverunt ; unde-: Vobis Masphath veleri ad novam, id esl âb inlenlione
Qporlebat primum loqui verbumDei, sed quia indignos qua exspectatur in carnali regno bealiludo falsa,
vos judicastis, ecce convertimurad génies(Act. xv). ad intenlionem qua' per Novam .Testàmetilum ex-
1
Cariathiarim. (ID.) Interpretatur villa silvarum, spectatur in regno coelorum bealiludo' vera, qua
de qua dieitur : Donecinveniam locum Domino, ta- quoniam nihil est melius hucusque' adjùval Deus.
bernaculum Deo Jacob. Ecce audivimus - eam in Masphath intentio sedentium. Lapis inter hoec,
Ephrata, hwënimus eam in campis silvoe (Psal. Christus inter intenlionem Veteris Teslamenti, et
cxxxi). Locus enim Domini est tabernaculum pe- Evangelii proedicafionempositus :' ipse lapis propter
cloris Christian! populi. Civitas enim silvarum, id firmitatem adjutorii, quia suds contra doemonesad-
est conventus gentium, est locus aptes ad susci- B juvat dimicantes.
piendam arcam. In domo Aminadab, qui interpre- Hucusque auxilialus. Quia'qui hos terminés trans-
tatur : pater meus spontaneus, el dicere potest vo- cendunl, ul hoeretici, auxîlium Dei non merentur.
lunlarie scilicet tibi. VERS. 14. — Eratque. Christus est noslra pax ,
(ID.) Cariathiarim, civitas esl salluum, una de qui fecit utraque unum, per' quem fac'ti Sunt prope
urbibus Gabaonitarum perlinens ad tribum Judoe, qui erant longe.
nono milliario eunlibus ab Elia Diospolim : de hac VERS.16. — Galgalu. Civitas'est ubi Josuë popu-
fuit Urias propheia quem interfecit Joachim in Jé- lum secundo circumcidil, et Pascha' celebravit, et
rusalem, sicut scribit Jeremias. déficiente manna, Israël usus esl panibus triticeis,
ubi et lapides "sunt translati de alveo Jordanis,- ubi
CAPUT VIL labernaculum lestimonii multo tempore fuit. Hoec
VERS.i. — Gabaa. (RAB.) Collis animoe humi- ceeidii in sortenï Judoe: et usque1hodie osleudilur
lium, undë : Suscipiant montes pacem populo, etc., locus in secundo a Jerichtf milliario hominibus illius
id est montes majores animoe colles minores. Seu' regionis'venerandus. Sed juxta Bethel quidam a'liam
eliam Gabâa interpretatur sublimitas, ubi Eleazar Galgalam suspicantur.
sacerdos constîtuiiur. • IC Gà'lgalaifiterpretatur volu'tatiovel fêvelatio. Bene
Eleaiarum. (ID.) Dei adjutorium. Bene autem' ergo prophetà m Bethel et in Galgala, et' Masphath
qui hoc nomine voealur, ad arcam DonïiM custo- judicavit Israël, et revertens in Ramafha in domum
diendam eligitur, quia sancti viri quidquid hâbent suam1judicavit ibi Israël ; et oediûcavitibi altaré Do-
boni, Deo altribuunt, non sibi. Unde : Sufficieniia mino, exemptant tribuens judicium esse faciendum
noslra ex Deo est, qui idoneos fecit nos minislros in domo Dei, non indiscrète vel malivoîa mente, sed
Novi Testamenti (II Cor.ni). secundum quod Scriptura revelavëril, et imehtione
VERS.2. —- Annus vicesimuserat, quando septi- bona el amore iralerno, et sic esse fevérlefidum in
mo anno regni Saul allata est in castra de Caria- Ramatha in domum
noslram, id est,-ad interna pe-
thiarim. ctoris, ul vacemus contemplalioni,-el in aïferi fidei
Annus vice. (RAB.) Non ita inlelligendum est, gralas hostîas
operis et verilatis offeramus.
etc., usque ad quia railla soeietas lucis ad tenebras. VERS.17.—JEdificavif etiam ibi, etc. Lex proe-
—
VERS.6. Masphath. Civitas est in tribu Juda
cepil, non oedificâri alïare, nisi ubi Dominus elegis-
juxta Cariathiarim. . set ; sed ne immoiarent diis construit altare, in
(RAB.) Masphath. Speculatio , vel contempla- quo non repïehenditur.
tio, etc., usque ad el ad amorem patrioe coelestis^
intenlos esse perspexerit. CAPUT VIII.
Hauseruntque aquam, elc. Ut sicut aqua effusa VERS.... — Faclum esl, elc, posuit filios. (RaB.,
non redit, sic nec ipsi redirent ad idololalriam. in lib. Reg., tom. IL) Quia secundum Josephum al-
—
VERS.9. Agnum làctantem. "Àgnus oblatus pro térant in Bethlehern. alterum in Bersabee
po-
-populo Dei vicloriamproestat, el per passionem Chri- suit. '
sti doemonibussuperatîs, pax data esl fidelibus. VERS.2. — Abia. (ID.) Pater dominus, vel pater
(RAB.) Innocentent vitam igné charilatis ac- fuit. Bene érgo qui in inchoaià justifia non per-
censam.
manserunl, et paternilatem Domini negleSefunl.
(RAB.)Cum per proedicatores Èvangelii Dominus Fuit Deus vel Pater fuit, nominali sunt, ut signifi-
intonal, spirilafes hostes in fugam convertuntur co- cenlur paternitate Dei indigni.' Z
rara Israël, id est populo Dei, el persequuntur eos VERS.5. — Et non ambulaverunt. Quia pro mu-
usque in domum agnîtionis : usquequo, scilicet om- nere opprimebanl jusliliam, ad epulas pretiosaque
nis error expurgetur, et Deus verexognoscalur. convivia déclinantes.
8S1 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 552
CAPUT IX. A VERS.6. —Et prbphetabis cum eis. Judoeitradunt
eum prophetasse de futuro soeculo,de Gog etMagog,
YERS. 2. — Vocabulo Saul. (RAB., in lib. Reg.;
de proemiisjustorum el poenis malorum.
tom. H.) Saul qui offenso Deo factus est rex super
YERS.7.—Quando ergo. Quasi hissignis nossepo-
Israël, etc., usque ad el de placito turbulentes factus teris
est. quod Deus le regem fore voluit. Ideo in omni-
bus regaliter âge, quia Dominus teeum est.
(ID.) Quia Saul asinas patris sui quoerens venit ad
VERS. 8. — Seplem diebus, subauditar in conse-
prophetam a quo unctus est, significat quod Judoei cratione
staltiliam carnalis sensus sequenles, per errores de- regni lui, sicul in consecralione sacer-
vios luxum mundi perquirunt ; asinus enim brutum dotam seplem diebus offerebanlur victimoe.
et luxuriosum animal est. Et ad prophetam venien- VERS.10. —Et venerunt. Significal quod Judoeis
omnia quoe Moyses et prop'hetoeproedixerant, eve-
les, id est, Mosen, audiunl asinas esse inventas, id
nerunt. Ipsi vero libros legis el prophetarum te-
esl, liona terroe sibi esse débita, a quo etiam unctio-
nis oleum et regni gubernaculum promittiter, in nentes, divinare videntur, cum futura mysteria de
Christo et Ecclesia in eis seripla pronunliare no-
quibus ad tempus fratres suos de manu hostium
scuntur. ,
eriperent. B 'VERS.12. — Etlquis. Quasi quis major illo in di-
(ID.) Secundum proesentis vitoe juslitiam.
(ID.) Hoc magis ad Christum p'ertinel, de quo diei- gnitate et sapientîa? Potest ergo tanquam pater et
tur : Ecce puer meus eleclus quem elegi (Isa. XLIV). magister inter prophetas versari. El quis pater eorum
Et alibi : Quis similis Deo in filiis Dei (Psal. LXXXVI) ? id est prophetarum, subauditar nisi Deus. '
Stateris. Stater siclus est quiliabel viginti obolos, Myslice, seniores Israël, reprobato Samuele, re-
id est, denarios decem. gem sibi petierunl, el Scriboe cum Pharisoeis, re-
VERS.7.—Demus homini. Quamvis dare decre- pulso Christo vero sacerdote, clamaverunt : Non
verint, nonlegimus quod Samuel acceperit, si tamen habemus regem nisi Coesarem (Joan. xix), unde Sa-
accepisset, non reputaretur in divinationis proemium, muel interpretatur : nomen ejus Deus; Saul, petites
sed in prophète stipendium. sive petitio, qui a populo est postulalus, Barabbas in-
VERS. 9. — Olim in Israël. Ut ait Beda, non hi- lelligilur. Cis duras vel vomens ; Abiel, pater meus
sloriographi, sed Esdroe verba sunt. Deus, Judoei eninLduri et vomentes Deum Palrem
Videns. Dieitur prophète, quia per Spiritum proe- confilendo, Filium kiegant; sed qui negal Filium, ne-
noscit fulura. gat el Patrem quimisit eum (IJoan. n).J5aul asinas
VERS.11. — Clivum, etc., egredientes ad haurien- patris quoerens, in regno assumplus est. Salvator a
dam aquam. Clivus aseensus montis flexuosus. Paire missus ad oves quoe perieranl domus Israël-,
VERS. 16. — Et unges eum ducem. Saul unctus; super cunctum populum in regem conslitulus esl..
Christum significat, qui et ipse Christus appellatusi Tôt enim sunt asinoequot oves. Saul accepit armum,
est ; unde, Quare non limuisli mitteremanum in Chri- et Christus principatum (Malth. xv). Saul a Samuele
stum Domini (II Rég. i) ? _ est unctus, et Unigenitus a pâtre spirituali unctione
VERS.19. — Omnia quoe. (RAB.)Tradunt Hebroeii delibutus. Ab huniero Saul supereminebat, quiaea-
fuisse in corde Saul, quia rex esset futurus, cumt put noslrum super nos esl Christus (1 Gor. xi).
vidissel per visum se in vertice arboris palmoe collo- [ CAPUT XI..
cari, quod est signum regnaturi. VERS.1. — (RAB.)Jabes sensus : Galaad acervus
—
VERS.22. Assumens ita. Quod Samuel Saulem1 testimonii.Naas,id
estserpens,scilicet diabolus ascen-
in exeelsum duxit, refectionem tribuit, significal dit contra sensum teslimonii
Scripturoe eruditem.
prophetas populum Hebroeorum doctrina sua ad al- VERS.2. —Et Bellum Naas, liellum hoe- "
liora provocantes, ut scientia spiriluali refectus.' reticorum contrairespondit. Ecclesiam significat. Naas in-
hi culmine virtutum consistât, nec relabatur ac
vilia. terpretatur serpens-, Ammon comprimens vel coan-
•Dguslans, vel populus moeroris. Jabes exsiccata ; Ga-
Triclinium. Coenacduni, a tribus leclulis discum- laad acervus
teslimonii; Naas ergo significat ser-
bentium.
YERS.24. —De industiia, id esl, de Providentia,' pentera antiquum, qui est princeps Ammonitarum,
id est hoerelicorum. Hic est enim populus moeroris,
datur intelligi, quod jam comederat, licet non plene.'
qui non habet gaudium Spiritus sancti, qui disponit
quia révélante Domino quod venirel Saul, convivium1 foeduscum populo Ecclesioe,ut eruat oculos dextros, "
dilalum est.
visum scilicet sanoe orthodoxoefidei. Sinislrum re-
VERS.27. — Cumque descenderent. Descenderuni
ul scilicet prava lantum sentiat. Sed
de excélso, ul in aliquo seereliori loqueretur de re- linquit oeulum,
mens fidelium exsiccata a sorde vitiôruni, acervum
et
gno ungeret eum.
lestimonii, id est, scientias sanetoe Scripturoe"con-
CAPUT X. gerit, quibus viriliter résistât hosli.
VERS. 1. —Tulit autem. Lenlicula vas fictik; VERS.8. — InBezech.(RAB.,inlibïReg.,tom.II.)
quadrangulum, in lalere habens foramen per quodi Urbe, scilicet Adonibezec, etc., usque ad per tolu.n
Fragilitasregni designalur. urbem Ecclesia diffundat.
 553 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. ! REG. 55 i
YERS.il. — Dispersi sunt. Quia congregalio pra- A venit. Armiger ejus spirituaiium discipuli, qui non
vorum, cbarilalis el fidei unilate non jungitur, ab- per plana, sed ardua iter arripiunl : quia sacerdoles
invicem dissensione separatur; unde : Inimici lui, hoslibus contraire nequeunt, si-non per arctam
Domine, peribunt et dispergenlur (Psal. xci). viam gradienles, inler ulrumque Teslamenlum, et
inler prospéra et adversa, quasi duos scopulos dex-
CAPUT XII.
tra lâevaque, inceduut, el ad alla contemplationis
YERS.Î7. — Messis iritici. (B.AB.)Colleclio scili-
totoanimi nisu conscendunt. Jonuhas non nisi pro-
cet genlilis populi ad fijem.
Voces.Id esl, lonilrua él pluvias. Non est consue- vocatus ad hostes transit : quia calholici adversus
Tioereticosnon conientionem commovenl , nisi prius
ludo Judoeoein lempore oestalis piuere.
ad certamen provocenter. Jonalhas ergo in agro
CAPUTXIII. cuituroehostes proslernit : eldccloresinmeditaiione
VERS.1, — Filius nnius anni, elc (RAB.)Per an- Scripturoe boerelicosvincunl.
licipationem dicil délsboselh filio Saul, etc.,-usque VERS.27. — Porro Jonathas. Columboedonum.
ad et non lolo tempore vitoesuoepopulum judicave- Hic eos significat qui, accepta Spiritus sancti gratia,
rat ut al.i. mundi paranf spernere illecebras: Non enim potest
YERS.2. —Gabaa. (ID.)Urbs esl Phinees filii Elea- B contra allophylos spiriluales, id esl doemones, vi-
zari , etc., usque ad viri cum Saul rémanentes ca- rililer pugnare, qui mundi dulcedinem nescil decli-
tholfei Chrislo firmiter adboerentes. nare. "
VERS.6. — Absconderunt se in speluncis. {ID.) Illuminati sunt. (RAB.ex Euch.) Non ad videu-
Absconsis scilicet, etc., usque ad sociaverunt se cum dum, etc., usque ad et fraternis' orationibus iudi-
suis in proelio. ^gere.
VERS.15. — Slulle egisii, -nec: (ID.)Videlur qui- VERS.53. — Populus peccassel Dominocomedens.
busdam Saul inculpabililer sacrificasse, etc., usque
(RAB.)Peccasse Domino, etc., usque ad et cum san-
ad et ideo merito culpatur et slultitioe arguitur. comedisse.
guine
Quod si non fecisses. (ECCH.in [lib. Reg. ex Aug.) 5 4. — Occidile super istud, etc. Ut flual
Non sic accipiendum est Dominus Saulem in VERS.
quasi
' oeternum ad lerram. Vel comedit cum sanguine, quia
paraverit regnaturum, et hoc noluerit ser- sanguîs
anle sacrificium vesperlînum eomederunt, quod
varepeccanli : sciebat enim peccalurum. Sed proe- usus erat fieri anle cibum. Yel in hoc
paraverat regnum ejus, in quo esset figura regni post siragem
oeterni, uude addidit : Et nunc regnum tuum non peecaverunt- (ut placet quibusdam) quod ad ostium
stabil tibi. Stetit ergo el slabil quod in illo signifi- C tabernaculi victimas suas non duxerunt.
El occiderunt. Occisio animalium est baptisma, in
calum est; sed non huic stabit, quia non fuerat re-
nec ut saltem quo velus homo moritur. Ingens saxum, super quod
gnalurusin oeternum; progenies ejus; iiebat occisio, fides est, sine qua non moritur velus
per posteras, aller alteri succedetiles, viderelurim- homo. Mactatio in terra, hoerelicorum baptisma.
pleri quod dictum est in oeternum.
'VERS.14. — Sed nequaquam. Reprobatio Saulis, Cujus sangninem comedunt, quando absque puri-
ablalio regni Judoeorum.David ei supersles, Christus ficatione peccalorum sibi lotos aggregant. Hoecani-
malia dePbilisthoeis capta significant aut de hoereii-
populo Judoeorumsuccessurus.
Quoesiviisibi. Non quasi ubi sil-nesciens, sed per cisreduclos, aut degeniililatc: conversos : illos impe-
hominem more Jiominum loquilur, quia et sic lo- rili rebaplizant; islos, aliter quam Ecclesia tradil,
<mendo nos quoerit. Non solum enim Deo Patri, sed baptizant. Quos Christus velut Saul in fide sua
ipsi quoque Unigenito, qui venit quoerere quod quasi super saxum grande occidendos bovesel oves,
id esl indifferentias hominum baplizari proecepil.
-perieral, sic jam non éramus ut in ipso essemus
elecli ante mundi constilutionem. Quoeret ergo sibi, VERS.35. — Tune primum coepit oedificare allare
-dixit : suum habebit, unde in Lalina lingua hoc Domino, elc. Quia obedienter et recte. Superius
verhum accipit proepositionem, et acquiril dieitur; ^vero cum increpatus est a Samuele, non dieitur
quod salis apertum est. Sine proeposiiione etiam; oedificasseDomino, quia-inobedienler oedificavii.
quoerere intelligilur acquirere, ex quo lucra vocan- YERS.58.—Applicate hucuniversosangulospopuli
tur quoes'.us. Angulos populi principes vocal, quibus bine inde
Virum juxta cor. David significal, vel ipsum me- populi tanquam angulis parieles adhoerebant.
diatorem Novi Teslamenli, qui figurabatur iu chris- VERS.44.—Hoec /VinM.Juramentum Hebroeoi'um,
male in quo unctus est David, et progenies ejus. quod per contrarium intelligituf, quasi dicerel :
(RAB.) Diabolus quoque per paganos, etc., usque Malumquod tibi debetui, mihi impulelur, si te non
ad sed futaram inquirimus. inierfecero.
CAPUT XIY. VERS.45. — Qui fecit. Multem prosunl transaeta
' bona. Nisi enim Jonathan proeterita bona juvissenl,
YERS.1. —Jonathas. Columboedonum. Hi sunt imminentia mala non evasisset. Non enim
injustes
qui dono Spiritus sancti replentur, per quos Domi- Deus ul oblMscalur bonorum.
nus hoerelicorumcouventus dissipât, atque in fugam
PATBOL, CXIII. 1S
 Sm WALAFRIDI STRAS! FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 556
CAPUT XV. A Diabolus , licel affliclioneni juslorum semper appe-
VERS.1.—Et dixit, etc. Bovem, elc. (RAB.in lib. lât, etc., usque ad polestas nisi a Deo non est.
Reg., tom.II.) Ideo jubet Dominus demolirijumenta VERS.16.—Scientempsallere,etc. (RAB.ex Euch.)
Amalec, etc., usque ad subsannationem Dei ineoe- Erat David canlicis [inusicoeerudilus, etc., usque ad
lum projecerunt. quasi dulcedine cilhar» loculionis nostroe irauquil-
VERS.6. — Dixil Saul Cinoeo.(ID.)Ginoeusipse est litate revocetur. I
Jethro cognâtes Mosi, etc.', usque ad multiludinem VERS. 25. — Refocillabàlur Saul. Anté enim
populi. vexabatur a doemonio usque ad suffocatïonem. Re-
VERS. 11. — Poenitet me. (GREG.in lib. Reg.) fert Boeliiis philosophum quemdam tactu citharoe
Hac increpatione superbia régis abjicitur, elc., us- doemoniumab obsesso corpore pepulisse.
que ad ut ad majora etseraper ex humibllate ascen- !
CAPUT XVII.
dantes.
VERS.17. — Nonne cum. (GREG., lib. xxxiv Mo- VERS.1.—Congregantes.(RAB.in lib. Reg.) Azeca.
ral. , et apud Euch.) Parvulus est in oculis suis, Civitas estChananoeorumin Uibu Juda ad quamusque
etc., usque ad unde : Ducem jfe consliiuerunl, noli persécutas esl Josue quinque reges, et hodie villa
exlolli, sed esto quasi unus ex illis. U vocalur Azeca inler Eleulheropolira et Heliam, quoe
YERS.22. — SIelior est, elc. (RAB.in lib. Reg.) interpretatur Joniludo efdecipula.
Quia per victimas aliéna caro, etc., usque ad Pau- Dommim.Vicusest in liibu Juda in finibus Eleu-
lus autem audacter dicit : Ego non solum ligari in theropolis, distans ab ea septem el viginti milliari-
Jérusalem, sed etiam rnori paralus sum (Act. xxi). bus. Dommim interpretatur silenlium vel gaudium.
VERS.26.—Non revertar. (ID.) Alia editio, etc., VERS.2. — Terebinthi. Terebinthus est in Siclii-
usque ad hic minatur el non permanet. mis, sub qua abscondit Jacob idola juxla Neapolim.
YERS.27. — Ille autem. Sicut in passione Domini VERS.4.—Spurius. Quia iguobjlipaire, maire vero
pontifex veslimenlum scidit, ila el Saul veslem pro- nobili natus erat. i
phète. Per ulramque enim poteslalem, regalem YERS.12. — Octo filios. (HÎERON.,quoest. Hebr.,
scilicet et sacerdotalem, scissio facla monstrat re- tom. III.) In Paralipomenon tantum septem dicun-
gnum Judoeorum el sacerdotium slare non posse, tur, etc., usque ad'Nathan quoque prophetam dicit
quia verum regem el sacerdotem, id est Christum, Isidorus de Gabaonitis fuisse.
noluerant recipere. VERS.14.—David. Et octavus qui in regno eligi-
(RAB.ex Aug.) Islô cui dixit, etc., usque ad non tur, hic est Christus, qui semelipsumexinanivit, for-
secundum humani generis unam eamdemque natu- C mam servi accipiens (Philip, n), quia el per gloriam
ram. resurrectionis regnum in genlibus adeptes est.
YERS.28. — Scidit. Quamvis postea regnâverit VERS.21.-—Direxeralenim aciem Israël, sed PJii-
quadraginta annis, sed tune promeruit ut a stirpe lislhiim. Pugna Pliilisthiiiorum contra Israël, pugna
sua scinderelur, et traderelur meliori, id est, David, doemonumcontra Ecclesiam accipi potesl. Goliath
et a Saul, id esl, Judoeis aufertiir regnum, el Iradi- vero superbiam diaboli significat: quam David, id est
tur Chrislo. Corrigit regem de inobedienlia, quia Christus, singulari cerlamine prostravit el populum
mandatant Domini non implevil, et proedicit amis- Dei eripuit. Qui leonem et ursuih necavit, diabolum
sionem regni. Merito autem regnum perdit, qui te- scilicet et Ahtichrislum, alterum nunc lalenler insi-
nere nescit. Ille aulem bene régit, qui superiori diantem, alterum postea manifeste soevientem.Pro-
obedit et inferioribus auctoritalem suam anleponil. voeavil superbia humililalem, diabolus Chrislum.
YERS."53.— El in frusla. Cum legunt quidam in Accepil arma bellica David quoepro oetale el parva
Seriptaris, quod sancti nulli hostium parcant, dicuiu slatura porlare non potuit, et abjecit. Accepil quin-
eos crudeles, nec inteliigunt in his verbis obumbrata que lapides de flumine et jiosuil in vase pastorali :
mysteria : ut pugnanles, scilicet, adversus vitia his armatus vieil. Sic Christus lempore revelalionis
nullum penitus relinquamus. Si enim pepercerimus 3E)Novi Teslamenli insinuandoeel commendandoe gra-
repulabilur nobis in culpam, sicul Sauli, qui îegem lioe, deposuit corporalia sacramenta legis, quoe non
Amalec vivum reservavii. Sancti vero, sicut Samuel, sunt imposila genlibus, quoe in veteri lege legimus
nullum peccatum dimiltant impunilum. et non observamus, sed ad aliquam 'significaiionem
CAPUT XVI. proemissaetposila inlelligimus : hoec deposuit tan-
VERS. 7. — Ne respicias. Reprobalis majoribus quam onera legis, et ipsam iegeni accepit. Quinque
filiis Isai minimus ad regnum eligitur, quia spreto enim lapides, quinque libres Mosi significant. Tulit
Judaieo sacerdolio, et regno prioris populi, Chri- quinque lapides de flumine, id est de hoc soeculo.
stus capul minoris populi, rex et sacerdos factus Labilur enim mortale soeculum.,Erant tanquam in
est. flumine lapides in primo populo. Illic vacabant, et
VERS.11 — Parvulus. De officio pecorum factus nihil proderani. Transibat supra fluvius. Sed David
est David rex hominum : Christus aulem ab ovili accepil gratiam, ut lex esset utilis quoe sine gralia
Judaicoe plebis ad regnum gentium translatus esl. impleri non potesl. Pleniludo enim legis charilas est
(GREG.,lib. i Moral., cap. 6; lib, XYIIJ,cap, 6.) (Rom.jau). Quia ergo legem gralia facit jmphvfï,
5Ê7 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. I REG. , 558
signiftcatur enim gratia lacté, hoc esl enim in carne À À.(RAB.in lib, Reg.) Jonathas dilexit David : vir vide-
graluilum ; ubi vero mater non quoeril aceipere, sed licet bellicosus juvenem aptum pugnis. Jonathas
dare, gratis dat, et conlrislatar si desil qui accipial. significal eos qui de Judoeisin Chrislum crediderunt
Ostendit David legem sine gralia operari non posse ; et, percepia gralia Spiritus sancti^ pro Chrislo re:
-cuiîî illos quinque lapides, quibus significalur lex in lietis omnibus ipsum secuti sunt. Undè Petriis :
qaihquë libfis, cbnjungere volens gratioe, posuit in Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus le (Mut'th.
vase pàstôrali, quo lac solebal mulgeri. His armâtes xix). Sic enim Jonathas dédit David veslimenta sua a
processif contra-superbum. Tulil lapidem unum, et lunica usque ad balleum, cum credenles omnia quoe
dejecit unum, in îronle percussit et cecidit ex eo loco habuerant, in Chrisli servitium contulerunt.
corporis ubi sïgnum Chrisli non habuit. Quinque VERS.7. — Percussil Saul, été. Hoc fuit semina-
accepit, unum misil. Quinque libri electi sunt, sed rium odii contra David. Sic Judoei audienlés Chri-
unitas vincît. Pleniludo ergo legis charilas, ul ait stum quem crucifixeranl, in ecelesiis proedicari, et
Aposlolus. Sufferenles invicemin dileclione, sollicili victoriam qua hostem aniiquum vicit el credeutes in
servare unitalem Sphilusin vinculo pacis (Epk.n). laude ejus gratulari; graviter lulerunt.
Rio déjeclo, gladium ahslulit, caput illi abscidit. Saul mille. Scilicet eos qui fugienles dccisi sunt.
Christus diabolum de suis membris occidit, quando !B David decemmillia. Scilicet Philisthoeum qui, uno
credideraut inagi, quos ille in manu habebat, et de dejeclo, omnes in fugam misil.
quibus alios irucidabat, converlentes liuguas suas - VERS.10. — Tenebalque.-Sic proedicanle Christo
contra diab'dlum, el sic Golioegladio suo caput ab- Evangelium, Judoeiconabanlur mortem inferre. Sed
scinditer. dum ille ad salulem genlium secedit, tanlum nocuere
—
VERS.28. Novi silpèrbibïn tùam, et nequitiam seipsos.
cordis lui, quia: (RAB.)Putabat in eo tumorem pro- VERS.17. —Dixilque. (ISID.in lib. Reg., tom. V,
pter Samuelis unclionem, quasi ex ea audaciam cap. 11.) Saul callidus Simulator studuit alligare
sumpsisset, et limebâl ne si congrederelur cum David Michol filioe suoe, etc., usque ad loeulionis
Philisthoeo interficeretur. "Unde subdit, ut videres tranquillitale revocelur.
pralium^descendisli, id est, in hoc superbus appares, VERS.27.—Percussit, etc., et altulit, elc. (RAB.)Sic
quod cum non hab'eas consuetudiuem proeliandi, Christus prius in genlibus clarificaïus est, quando
actes proeliiquasi miles sciscitaris. Synagogam sibi copularet, et prius in gentibus im-
VERS.29.—Nunquid non verbum? (ID.) Quasi di- munditiam resecuit. Cum enim pleniludogentium in-
ceret, est, quia non est voluntas proeliandi, Sed ut tmverit, lune omnis Israël salvus fiet (Rom. xi).
îcirem quod nesciebam. Audaciam lamen ex eo
CAPUT XIX.
,sumpserai, quod Spirilum sanctum acceperat; ex-
pertes auxilium Dei in leoneet urso, et ideo auda- VERS.5. — In agro, etc. Quo consolandi causa
cter .se oblulit ad singulare cerlamen, non tara vi- venire consueverat, ubi occidi David condictum
ctorioe cupidus, quam ultof blasphemiarum" Dei et fueral.
injuriaruin populi. YERS.11. — Misit ergo. (RAB.)HOCnon ad crù-
VERS.41. — Ibal aulem., (RAB.in lib. Reg.) Alle- cem Christi, sed ad passionem perlinet, etc., usque •
gorice, Philisthoei doemones, etc., usque ad quasi <u/quasi peccalorem persequunlur.
datant Goliam gladio suo detruncant. VERS.13. — Pellem. Inde pulvillus consutus fuit
VERS.51.—Et tulil. (RAB.ex Greg.) Vir quoque qui, inlonsis pilis, caput involuti hominis in lecto
calholicus colligit testimonium Scripluroe, etc.,usque ntenlirelur. ,
~ad hoerelicossuis sentenliis vincimus. VERS.18.—InRamalha. Civitas Saulis esl in tribu
Caput. Daridcaput Philisthoei tulit in Jérusalem, Benjamin in sexto milliario ab Helia ad septenlrionà-
ul lerrerel eos, murorum ûrmitate et altitudine insu- lem plagam contra Bethel, alia Ramatha esl in tri-
perabilesse esse ûdenles, ut non discrederent se ab bu Aser. Bene conveniunl hoec nomina rébus geslis
illo vincendos esse. ipsis, quia prophetarum dicta el celsiludinem hàbenl
VERS.55. — De qua. (AUG.)Quod Saul et Aimer scientioeet venustatem eloquentioe.
ignorant David apud eos diulius comnioralum, fecit VERS.21-22.—Misil tertios, etc. Abiil, etc. (RAB.)
barba, quoe adolescent! crèverai dum absens fueràl. Saul quoque el nuntii ejus Judoeos significant, qui
Vivit. (RAB.)Huie simile est illud : Benedixït Na- dura adversari Chrislo cupiunl, habentin ore sacra-
bolh Deo et régi. Quia non vivat anima tua, rex, si menta legis, et prophetarum ad Chrisli testimonium,
novi, vel videam mortem luam si novi. Si quoque et cum Ecclesia quasi cum prophetis de Scripiuris
conjunclio aliquando pro non ponitur, secundum disputant, sicul illi cum prophelis propheiabarit.
illud : Si introibunt in requiem ineam (Psal. xcn), VERS.24. — Prophetavii. Isti prophète religiosi
id est, non intrdibùnl, unde patè't sic exponi : Si viri erant, dicli Nazareni, qui non bibebant vinum;
novi, hi est, non novi. el vacabanl semper canenles hymnos et psalmos.
Nudus. Et Judoeifide atque sacerdotio et regno nu-
CAPUT xvm.
dati, legem et prophetas in ore habent.
VERS.1— Et faclum est, elc, et dilexit, etc. Num el Saul, Proverbium dieitur, quod in ore
859 WALÀFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 560
loquentium soepeversatur. Mira enimresvidebalur, A l in angustiis constiluti, etc. Quibus scilicet, ait : Fe-
hominem lam profanum propbelare. Et nos cum niie ad me, omnes qui laboralis et onerali eslis, et ego
înscios videmus docere, recte dicimus, Num et reficiam vos {Matih. xi).
Saul inler prophetas ? VERS.2. — JEre aliéna. (ID.) Ceusu scilicet pee-
(RAB.) Magna quoestio hic orilur, etc., usque ad calorum quem diabolo persolvunt, dum exhibent
sed regalibus tanlum inlelligendum est. membra servire iuiquitali ad iniqnîlalem; necesse
(ID.) Item quoeritur, etc., usque ad quanto illis esl ut taies in amariiudine animi poenitenliani
donis non bene usi sunt. agant, et ad David veniant, id esl, ad Christum
cunctis genlibus desideratum, ut fiât eorum prin-
CAPUT XX.
ceps. Ipse est enimjudex vivotum et mortuorum,et
VERS.5.—Uno tantum. (RAB.)Gradum voeat pa- princeps pacis, cujus regni non erit finis.
rietem, quo rnedio inter se et hostes, per domus fe- VERS.5. — Dixhque Gad. (ID.) De improviso Gad
nestram evasit, ubi erani obsidentes. inducitur. Nulla enim filmentioejus in proecedentibus,
YERS.16. — Et requisivit. (ID.) Prolepsis est, id sicul et Elias, ubi dieitur: El dixit Elias'Thesbites de
est, anticipalio, etc., usque ad sed Domino pro illo habitatoribus Galaad {III Reg. xvn). Ex ore igitur
vindicante. g] Domini Gad prophète dixit ad David, ul non mora-
VERS.17. — Et addidil. (ID.) Ut a perdilione ini- relur inter gentes in terra polluta, sed in terram
micorum David ostcnderetur iromunis, quia dilige- Judoe redeal, ubi juxta voluntalem Domini persecu-
bat eum secundum legem Dei. Qui elsi morte proe- tionem suslmeat. !
ventus regnum lerrenum cum eo sicut sperabat CAPUT XXIII.
habere non potuit, absque «lia dubitaiione regni
VERS. 11. — Descendet. (RAB.) Si hic steteris
ccelestis consorlium cum eo quem pro wtulibus
descendet Saul, et Iradent te viri Ceiloein manus
diiigebat, cum esset et ipse vir, viriutum accepit.
: Amas inimicum meum ad- ejus : ergo voluntatem eorum indicavil. Viri aulem
Nunquid quasi dical, Ceiloe ingrali beneficiis David, quos de mariîbus
versans mihi, in quo oslendis adulterhio le conce-
nati arclius amant Philislhinorum libéra vit, Judoeorum infidelitalem si-
pium concubitu. Nam légitime
gnificanl et inconslanliam qui Redemplori'suo in-
patres,
grati apud soeculi polestates insidiantur. Ceila aulem
(RAB.) Quid est quod Jonathas volens servare ad fundam jacla, vel excellais sibimel.
David, etc., usque ad sed quem Moses et prophète interpretatur
In 'circuilu impii ambulant (Psal. xi)."El, Slultus ut
proedixeranl ignorabal.
G luna mutalur (Eccli. xxvn).
CAPUT XXI. YERS.14.—Z!;J/J.(RAR.) Apud se latitantem David
VERS.1. — Achimelech.(RAB.)Id est, frater meus Sauli prodiderunt, et cum eo de morte ejus tractave-
autem fiorentesyelgerminnnlesinlerpre-
rex, etc., usque ad apostoli a conlagione Judoeorum Toenl.Zipboei
fide sanctificati sunt. tantur, et signifieanl eos Judoeos, qui florem lerrenî
VERS.5. — Via. (ID.) In Hebroeo, elc., usque ad regni appetentes, cum principihus suis de nece
Christi tractaverunt, quomodo eum per disc'pulum
et periculo vite urgente non vesceretar eis.
suum perditum appréhendèrent, etproesidi adinter-
VERS.6. — Dédit ergo. (ID.) Quantum ad pio-
ficiendum traderent; et florentes soeculi Christum
phetiam pertinet, etc., usque ad unde : Si me perse-
culi sunt, el vos persequen'ur (Joan. x\). inmembris, potestâtes scilicet hujus mundi produnt.
VERS.7. —In labernaculo Domini. (RAB.)In Heb. CAPUT XXIY.
obligatus in conspeetu Domini, forte enim voverat, VERS.4.—Eratque ibi, elc.(RAB, ex Euch.)Rex ex
quia aliquot diebus in labernaculo Domini moraretur improvisis exceptas insidiis,'elc, usque ad ail Sa-
et vacarel-oralionibus. muel : Dirupit Dominus regnum Israël de manu tua.
Doeg Idumoeus. (ID.) Qui camelorum, id est, " (GREG.,Moral., tom. II.) Quid per Saul, nisi mali
infructuosi gregis el tortuosi cuslos erat, etc., usque redores? etc., usque ad unde Moyses cum contra Se
ad quia nemo potest nocere Chrislo sacerdolum et Aaron populum conqueri cognovisset, ail : Nos
principi, qui viclor coelosascendit. enim quid sumus (Exod. xvi) ?
(RAB.ex Isid.) Àchis interpretatur, etc., usque Vivit, etc. Defectiva litteroe Josephus supplet : qui
ad intus divina virtus, tanquam barba latebat. crant cum eo redarguebant eum. Servabat enim
inimicum qui volebat delere eum, et sedavit eos, di-
CAPUT XXH. cens : Vivit Dominus, elc.
VERS.1. — Quod cum. (RAB.)Significavit quod XXY.
JCAPUT
Redemptor nosler, peracla passione et recemplione ; IYERS.1. — Pharan. (RAB. in lib. Reg., tom. IL)
humani generis, de Israelilica plèbe in Judoea pri- Oppidum est in Arabia vicinum Saracenis, qui in
mum Ecclesiam collocavil, de qua et carnem sum- solitudine eranl : per hoc transierunt filii Israël, cum
psit. Ubifralres ejus, id esl, apostoli et domus pa- de monte Sinai castra movissent. Est autem contra
tris ejus, id est, qui crediderunt ex Judoeis, ^enerunt anslralem plagam, el distat ablîaila contra Orientera
ad illum, et convenerunt ad eum oimies qui crantt itinere dicrum trium. In deserlo Pharan memorat
 ~
SCI GLOSSA ORDINARIA.—LIB. I REG. 562
Scriplura habitasse Ismaelem, a quo Ismaélite, qui A Hebroei tradunt, jejunando el orando a Deo peleba-
nunc Saraceni dicuntur. Legimus et Chodorlaomor tur oraculum : et Deus illis per somma revelabat
percussisse eos qui eranl in deserto Pharan. fulura, quod Saul fecisse non legitur.
VERS.5. — Nubal, elc. (RAB., ibid.) Vir durus Neque per saceidoies. (In.)ln Hebr. Neque per
et pessimus, elc, usque ad unde : Gaudinm erit in fffis urim, id esl doclrinam, neque per ephod,
coelosuperunopeccatorepoenilentiamagenle(Luc. xv). scilicet quod sacerdos gerebal in pectore, in quo
YERS.18. — Sata. Satum est genus mensuroe ' scriptum erat : doetrina et verilas.
conlinens modium el semis Polenta est accuratissiina VERS.9. — Magos. Magi utuntur sanguine hu-
farina. Uva passa dieitur quoe priusquam malure- mano, et contacte mortuorum in maleficiis el divi-
scal ad solem din exsiccatur, el sic servatur. Mas- nationibus arioli solis verbis, id est incantalionibus
sas caricarum, id esl, ligaturas defruclibus ficoruni. divinant. Pytbius dieitur Apollo harum artium cul-
VERS.29.—Erit anima, etc. (RAB.,exEuch.) Pul- tor, a quo Pylhonissoe, id est divini : lios Saul quasi
cherrima comparalione, elc, usque ad vel de rébus zelo legis delevit, quia, ut aiunt, a doemonibus
humanis ablali sunt. coacti David regem esse futarum proeconabantur.
YERS.57. — Cum digessisset. (GREG.)Iracundos VERS.11.—Quem suscitabo. (AUG., episl. ad
melius corrigimus, si in ipsa iroecommolione decli- B Simplicianum, tom. H.) Quoerisutrum potuerit ma-
namus; perlurbati enim,quid audiant, ignorant. Sed lignus spiritus excitare animam justi, etc., usque
cum a se redeunl, tanlo libenlius exhortationis ad ut ad parem çondilionem morlis referalur,
verba recipiunt, quanto se tranquillius lolerari eru- quod uterque homo fuerit et mori potuerit, jam-
bescunl. Menti autem furore ebrioe "omne rectum morluus mortem vivo proenunliavit.
qaod dicilur, perversum videtur : unde et Nabal CAPUT XXIX.
ebrio culpam suam Abigail laudabiliter tacuit, quam
VERS.5. — Percussit Saul. Invidentes glorioeDa-
digesto vino laudabiliter dixit. Malum enim quod vid aiunt eum
fecerat nocere potuit, quia ebrius non audivit. pugnasse tantum in decem minibus
' quasi minoris potentioe, Saul autem in millibus
VERS.44. — Phalli filio. (RAB.) Sicut tradunt
quasi innumerabilibus, nec addunt quot .percussit
Hebroei, non cognovit eam Phalli, quia si cognovis- invidentes illorum laudi, vel ne suos terrèrent. In
sel, David postea non recepisset eam, quia in lege
vetuslissimis libris non habelur millibus : sed tan-
proliibetur. Phalli enim de Gailim erat, id esl de
mundaiione, id esl de lege. Legis enim doctor erat quam mille, et decem millia tantum.
deBaurim, id esl de eleclis, quando Michol ei dater. CAPUT XXX.
Thalti enim vadens dieitur. quando auferter ; Phal- Q VERS.1. — Cumque Amaledloe. ( GREG.,lib. xxix
tiel, id esl evadens a Deo dieitur : quia cuslodivit Moral. ) Considerandum est quid sit quod Amale-
eum ne langeiet eam, ne fieret transgressor legis : citoe Siceleg invaduntel proedam capiunt, etc., us-
lamen " secutus esl eam plorans usque Baurim proe que ad quos communitermundushabere despexil.
gaudio, quia non tetigerai eam. - VERS.21.— Substiterant. Ducenti lassi viri, qui
CAPUT XXVI. cum sarcinis sunt relicii, significanl infirnios Eccle-
VERS. 1-5.— Et venerunl Ziphoei,etc., Dormien- sioe, qui cum spiritualibus viris currere nequeunt in
lem, elc. (R«. in lib. Reg., tom. H.) Persequuntur via, sed quia fidem habentet opus bonum servant, a
Judoei Christum, etc., usque ad alliludinem coeli Christo proemium beaiitudinis cum perfeclis proeci-
c'onscendit. piunl.
, - CAPUT XXYIL CAPUT XXXI.
VERS.8. — Agebanl proedas de Gesswi, el de VERS.2. — Percusserunf Jonathan, etc. (RAB. in
lib. Reg. tom. II.) Jonathan, Abinadab, etc., usque
Geizi, elc. (HÎERON.,qua'sl. Hebr. in Reg.) Hi pagi
non eranl sub pcieslale Achis. Habitaii in lerra an- ad cum filiis perirel.
VERS. 4 . — Arripuit itaque. Gladio quoAmaleci-
liquilus dicuntur, quia quieti et securi habitaii î)
lis contra proeceptum Dei pepercit, merito seipsum
ïueraut, el nullius hostis deprecaiiones perpessi.
occidit ; sic qui polestate pro communi utilitale ac-
CAPUT XXVIII.
— cepta, aut non utiter aut abutitur, suo »e nimirum
VERS.3. Samuel autem. (R\B. in lib. Reg., gladio confodit, et quo ab hoste defendi debuerat,
tom. IL) Samuel superius morluus legiter : sed hostem potius juvat.
causa resurrecliojsis ejus repetitur, ad damnationem VERS.11. — Habitatores. Quos Saul ab adversa-
Saulis, qui relicto Deo, contra legem, pythouem riis defenderat,rependunt quodpossunt. Nos quoque
consulebat. benefaclores nostros gladio peccati peremptos, quoad
VERS.6. — Consuluitque Dominum. (RAB.) Sicul possumus, a Philisthinorum opprobrio eripiamus.
 583 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS ï. - THEOLOGICA. S6€
. I

LIBER SEGUNDUS SAMUELIS,

i i
* qui nobis |
SECUNDUS REGUM.

CAPUTPRIMUM. A ad qui apud se mortem régis "suscipere iniquitate

"
—
YERS.2. Apparuit homoveniensde caslris Saul, exigente meruissent.
etc. (RAB.)Hune aiunt Hebroei filium fuisse Doeg. YERS.22. — A sanguine interfectorum. Sanguis
Amalecites enim et Idumoeus unum est, quia filius et ladeps robur proeslant corpori, ila illi fortitudi-
nem dabanl subjeclis, a quibus Saul et Jonathas
primogenitus EsauEliphan fuit, et hujus filius Ama-
lec. Diadema aulem et armillam a pâtrecommenda- interfecli sunt quasi non a rusticis. Yel ita Saul
tam habeat. reprobatus est a Deo, et ab incircumcisis viliter
VERS.15.—Accedens, elc. Omnis qui proximo inierfectus, tanquam non esset unctus oleo, pro-
naachinatur malum, vel de ejus gaudet interitu, pter sanguinem interfectorum, scilicet sepluaginta
relributioîiis a quinque sacerdolum qui Domino adipem adolebant,
jusloe poenam judice superno meretur. innoxios jussit Saul jnlerfici.
Qui enim fodit foveam, incidit in eam (Prov. xxvi). quos
Os mentitur occidit animam : hic Sagitla. Jqnalhan et Saul liellicôsos et fQi'tissimos
Et, quod (Sap. i)
autem mentiebatur sese Saulem occidisse. significat fuisse, etl laudatln eis decorem ibrmoeet
constanliam auinii.,
VERS.18. — Filios. Filii Juda' filii confessionis, (RAB.) Allegorice. Pius propheta David figuraliter
quos verus David vult arcu Scripturoe muniri, B deflet Saul et Jonathan, elc, usque ad ne ilerum
ne per ignorantiam in conspeciu doemonum suc- ignominiose superali, gaudium inimicis faciant.
cumbant.
1CAPUT n.
Arcum. ( RAB.in lib. Reg. ) Quia Philislhiim sa
gittarii sunt, qua arte Saul inlerfecerant, eamdem - VERS.1. — Igitur post. (RAB.) Ascensio David
nelli artem vult eos discere, vel proecepil ut reges cum duabus uxorib'usin Hebron significat convoca-
Juda docerenl fortitudinem, ut fortes scilicet et lipnem duorum populorum in Ecclesiam catholicam.
intenli essent in timoré Domini, ne périrent sic- Hebron enim interpretatur conjugimn. Sola autem
ut Saul. Ecclesia , coelestis régis sponsa est. Jlluc duxil David
In libro. (RAB.,ubi supra. ) Legitur, vel, scriptum singulos viros cum domo sua, quia singuli fidèles in
est. Hune librum nusquam repérai asseverant, sic- illam socielalem per Evangelii proedicalionein con-
ut librum bellorum Domini, etc., usque ad quo- vocanlur, ubi non est dislinclio Judoei et Groeci.
modo Saul recedens a timoré Domini per obedien- VERS.4. — Venerunlque. (JD. ) Quia superbis et
tiam periit. conlemploribus gratiam Dei spernenlibus, elecli fama
Considéra, Israël, (ID.) Qui remansisli, pro qua proedicationis el virlutum studio confitentur Chri-
culpa interfecli sunt, et proecavene el lu in scelere , stem regem esse in populo suo, cui data est omnis-
eorum pereas. potestas in coeloet in terra.
VERS.W.—Gelh. Torcular, scilicetllierusalem, quoe ' VERS.5. — Dixitque. (ID. ) Redemptori nostro
occidit prophètes (Malth. xxm), cui mors Domini multem placet, qui opéra maloram qui In peccalis
et aposlolorum in derisum fuit, el ob hoc precoepit niortei sunt, oblivionitradit danmando, nec ea quoe
verus David ne passio sua illis annunlielur. Domino displicenl imilalur, sed quoeproecepil facere
VERS.21. —Monles-Gelboe, etc. (ID. ) Alii excel- recordatur.
si, quia, scilicet, o Saul, inobedientia tua quasi YERS.8. — Isboseth. (ID. ) Qui interpretatur fi-
fdololatria in excelsis reputala esl, quia scelus idp- lius confusionis,Abner auxiliante (qui interpretatur
lolatrioe est nolle açquiescere. Montes Gelboe uber- pah h hicema ) regnavit super universum Israël, et
rimi ante malediclionem fuerunt, quos hactenus sola domus Juda sequebatur David, quia solis cre-
maledictioni subjacere ferunt, nec unquam pluere denlibus el vere confilentibus sequentibus Christum,
ibi testantur. in coeleriserror confusionis regnavit, diabolo însti-
Rex et propheta David, qui persecutoribus mala ganle qui transfigurât se in angelumlucis (Il Cor. xi).
non reddidit, cum Saul el Jonatha bello occubuis- ]DCircumduxil. la Heb. dieitur : Traduxit eumin Ma-
sent in lamentalione sua Gelboe montibus maledicit :- hanaiim D'2nD, quod interpretatur castra, traduxit
MontesGelboe, nec ros, etc., usque ad el divina vis scilicet ultra Jordanem, et in castris regem conslituit.
senlenliam maledicentis implevil. Ilaque pro regioe Vers. 11. —El<fuit. (RAB.in hb. Reg., loin. H.)
lecis spectaculo poenam elemenla solverunt. Bene dixit, quod David septem annis el sex men-
{ RAB.) Quid deliquerunl montes ? elc, usque sibus regnavit in Hebron, etc., usque ad condita
 B65 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. II REG. S66
est autem ante seplem annoe quam Thanis urbs A conveniunt ad Christum, et quasi blandiendo di-
jEgypti. cunt : Os tuum et caro tua sumus : eum in illo
VERS.12. — Egressus. (RAB.) Hune locum Jose- incarnationem quam ex noslra natura in virginis
phus ila exponit, etc., usque ad hic persequebatur utero suscepit, diliguntet yenerantur.
Àbner in neutram partem declinans. VERS.5.— Seniores. (ID.)Prophète, apostoli pari
VERS.18. — Porro Asael cursor velocissimus fuit fide el devotione ad Ghrislum concurrunt.
quasi unus de capreis. (ID. ex Greg.) Asael signifi- Unxerunlque. (ID.) David bis unctus dicitur,-et
cateos quos vehemens arripiens furor in proeceps Christus prius in Judoeis, post in genlibus princi-
ducil, elc., usque ad quasi sine ferro moriunlur. palum sumpsit.
YERS.5!6. — An ignoras quod pericu'osa sit despe- VERS.4. — Et quadraginta. (ID.) Quoerilur cur non
ralio ? In Hebroeohabetur : An ignoras auod amarus in summa quadraginta anni et sex menses nume-
erit finis, si populum delere nileris? rentur? elc, usque ad qui ex qualerdenis constat,
CAPUT in. temporum et rerum perfectionem significat.
VERS.5. — In Hierusalem. Tr.idunt Hebroei quod
YERS.1. Fqctaesl ergo. (RAB.in lib. Reg.) Domus Sera filius Noe, quem dicunt Melchisedech, condi-
David coeleslis Jérusalem, etc., usque ad et tandem B dit Salem. Hanc posiea tenuerunt Jebusoei, e qui-
secundum merila sua in proiiinfjum abyssi sub- bus sortila est nomen Jebus. Inde Hierusalem,
mergelur. quasi Jebus Salem, post a Salomone Jerosolyma,
YERS.2.—Natique. Sex filii qui nali sunt David in quasi Jerosalomonia dicta est, quoepostea ab JSlio
Hebron perfeetjonem sanctorum significant, qui de Adriano vocata est JEMA.
spiritali conjugio Christi et Ecclesioe per Spiritus VERS.6. — Coecoset clàudos. Qui suflîciunt con-
sancli graliàm quotidie oriuntur. tra te. Hoc dicebant fidentes mûris. Aut ita : non
VERS.5. — De Egla. (RAB.)Hoec estMiehol, quoe ingredieris nisi nos auferas, quos inermes sic-
sola uxordicitui, quia eam David in adQlescentia sua ul coecos et claudos arbilraris et triumphare
primâm sortîtes est uxorem. Hoecin parte dieitur putas.
occubuisse, unde in sequenlibus scrjptum est : Igitur YERS.7. — Cepil autem. (RAB.) Sicut Josephus
Michol filioe Saul non est natus filius, usque ad diem ait, etc., usque ad quoe merito arx Sion, id est spe-
jnortis suoe, quia in ipso parte occubui}. culalionis vocatur, ut deearecte dicatur-; Factus
VERS."17. — Sermonem. (ID.) Abner horlatur est in pace locus ejus, etc. (Psal. LXXV).
iiniversum Israël, etc., usque ad et fidem Christi David arcem Sion cepit, ablalis prius caeciset
ubique perseculi sunt. ^ claudis odienlibus animam David. Sip Dpminus
VERS.29.— Fluxum seminis. Juxta litteramvide- primatum in Ecclesia genlium acquisivit, reprobatis
tur imprecari effluentiani libidinis, leproe plagam, ejus Scribis et Pharisoeis, qui coeciet claudi oderunt
eneminalionem, inimici subjacere gladio, mendi- anipiam Chrisli, id est ejusvitani auferre eonati sunt.
care. VERS.8. •—Domatum. Id est reclorum. Fislulas^
Tenens fusum. (AUG.)Per ambilum verborum no- - appellat aquoe ductus de plumbo vel régula factos
tantur qui fallaciam suam defendere nituntur.
per quos aqua ibat super murum per lotam civi-
Cadens. Qui gladio percutit gladio peribit (Malth. latem.
xxvi). Hoeretici gladio oris perfodiunt, prius gladio Fistulas. Falsam .scientianv seu hoerelicorum do-
impietatis CQnfossi. gmata figurant, quoeDominus per Joab, id esl, proe-
VERS.59. — Delicatus. Antiqui delicata dicebant dicatores destruit. Jebusoeus conculcans, hoec est
diis consecrata, quoenunc dicimus dedicata.. gentilitas, quoe anle iidem proecepta Dei cqnculca-
CAPUT IV. bat. Hem.Jebusoeus calcâlus, quia diabolus a Do-
mino calcatur, el sub Joab calcandus subditur
VERS.2. — Duo autem viri. (RAB.in lib. Reg.,
pj VERS.9. — Et oedificavjt.A loco ita diclo, subaudi
tom. H.) Hi duo viri principes erant in exercitu murum : et intrinsecus subaudi alium murum, hoc
Isboseth, et mortuo Abner, sicul tradunt Hebroei,
est, munivit urbem duplici-mjiro.
consiliati sunt cum Miphiboseth ut Isboseth interfi- VERS.11. — Misil quoque. Hiram vivens excelse,"
cerent, et ipsum regem constituèrent. Sed Miphibo- hoecest gentilitas in Christo excelsa ; nunljos mittit
seth consilium prodidil; ideo sic inducitur : Erat ad Dayid, id est doctores ad Christum, el per eos
autem Jonalhoe filius pedibus debilis. Illi vero timoré
cedrina ligna, id esl incorruptos et fprjes; et arti-
in
perlerriti fugerunt Gelhaim, fuerunlque ibi usque
fices, id est, eos quorum arle mentes sunt inçor-
sd lempus illud, quo scilicet inde réversi domum et tanquam lapides quatuor virtutibus qua-
Isboseth ingressi sunt. ruptoe,
dratoe, sic domus Dayid, id est Ecclesia Christi
Et ostiaria. (In.) Ostiaria trilicum purgat, etc., el eognoscilur quod Deus noslrum David
oedificatur,
itsque ad ne eam hostes pénètrent fôramine ne- confirmavit regem super Israël, id est, yidentes
glectoecogitationis. Deum.
CAPUT V. 5
(RAB.)Hoereticorum ecclesias quoe sub Christian
VERS.1. Et venerunt. (RAB.) Sic omnes gentes nominis titulo se manere gloriantar. Se,! quia pro-
 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. m&
ptcr lucra carnalia Christum sequuntur, non conju- A cit, I Mihi autem absit gloriari nisi in cruce Domini
ges, sed concubinoe vocantur. Nunc vero si reges (Gai. vi). i
plures uxores, vel concubinas habenl, peccatum VERS.11. — Tribus mensibus. (ID.) Quibus scilicet
est : quia figuroe transierunt, pro quibus hoc ali- fides, spes el charitas significantur, etc., usque ad
quando veniale fuit. et ovium ducalum gerunl in marlyrii sanguine co-
VERS.15. — Natique sunt. Si per David signifi- ronans. I
calur Christus, non immerilo per filios ejus intelli- In organis. Id est,1ad armum ligatis, dum mani-
guntur Ghristiani, qui sunt ex Judoeiset nationibus, bus'fereiUis tanguntur. Aliud genus organi est quod
(
quibus congraunt interprétaliones nominum : Sa- cum aqua fit. j
mua, audacia; Sobab, converîens; Jabahar, elegit; VERS. 14. — Ephod lineo, et David, etc. (R\B.)
Elisua, Dei mei salus; Nepheg, applicans ori ; Ja- Non pontifîcali, sed linea veste, causa humiliiatis, elc.,
phia, illuminât vel ostendit; Elisama, Deus meus usque ad inter flagella triumphavil.
audiens; Elîoda, Deus meus scil; Eliphalel, Deus VERS.16.— Cumque intrasset arcam. (ID.) Cunctis
meus salvans. cxsultantibus et ad arcis coeleslis inlroiluni hymnes
VERS.20. — Baal Pharasim. Interpretatur ini- resonanlibus, etc., usque ad quia qui vebum Dei
micorum divisio. Potesl diei sic locus vocatus, quia B aure tenus percipiunt, absque boni operis proli
Phiiisthiim reliquerunl idola sua in loco ubi divisi diem perpeluoe mortis exspeclant.
sunt. VERS.20. — Egreésa Mwhol filia Saul m occur-
VERS.23. — Pyrorum. In Hebroeo Pentium, id sum David, etc. (GREG.,lib. xxvn Moral., cap. 27.)
esl, idolomm, ubi scilicet idola erant in quibus Inlueri libet quanla virtutum munera David perce-
confidebanl quoe flenlium vocantur, quia flelu digna perat, etc., usque ad tamen in se cervicem cordis
sunt, el cultores suos ad fletum miseriamque per- valida discretîonis calce deprimebal dicens : Eioque
ducunl. humilis in oculis. j
In cacumine. (RAB.)Pyrus dieitur ex Greco nvp Gloriosus. David cum arcam in Jérusalem trans-
quod est ignis. Pyri sancii : cacumen, sublimitas ferret, a Michol subsannalus est. Et Christus Gum
vitoe eorum; in qua fiante Spiritu sancto inlonuit Testamentam Novum in Ecclesiam suam transferrel,
proedicalionis sonitus. Qui est gradienlis, id est Judoeis in cruce ludibrimn fuil, nudus apparuit dum
donum in carne advenientis, in caeumine pyrorum, potenliam illis abscondeus, carnis infirmitatem
id est super celsitedinem sanctorum,' dum hic so- quasi ephod lineuni ostendit. Ancilloe servorum
nitus auditur a nostro David, Philisthoei intelligi- personam gestant sanctorum, inter quos per crucis
biles superantur. " triumphum gloriosior effectus esl : quem dum Mi-
chol irridel, gloriosior ancillis apparet, quoein lypo
CAPUT VI.
Synagogoe sterilis permansit.
VERS. 1. — Congregavil. (RAB., ex Euch.) David El nudalus. Nudalus non omnino, sed regalibus
Christum, etc., usque ad qui descendentes de Ju- indumentis : et quia se coram Domino humîliare
doea docebant fralres ; Nisi circumeidamini secun- non erubuit, mox promissionem Filii Dei ex sua
dum morem Moysi, non polestis salvi fieti (Act. xv). slirpe nasciluri suscipere meruit.
VERS. 2. — Sedentis. Super arcam erat tabula CAPUT MI.
quam alis duo cherubim tegebant, inler quos Domi-
nus apparebat et loquebatur. VERS. 5. — Omne\ quod esl in corde iuo, vadeet
(R4B., ex-Greg.) In historia régis David et pro- fac. (R\B. in lib. Reg., tom.-ffi.) Palet quod pro-
phète qua arcam Dei adduxisse dieitur, bumililas phelioe spiritus, prophetarum menles non seniper
approbata, superbia damnala, et temeritas vindicata irradiai. Spiritus enim ubi vult spiral (Joan, m).
monsiratur. David enim, qui coram area humiliter Hinc Eliseus ait : Dominus celavil a me, el non in-
saltare non erubuit, mox promissionem Filii Dei de n dicavit mihi (IV Reg. iv). Quod Deus ex dispensa-
sua slîrpe nasciluri suscipere meruit, et conjux, quoe tione pietatis disponit : quia dum prophelioe spiri-
liumiiiulem despexil, perpeluoe sterihtalis poenas lum dal et siibtrahitj prophetantium menles élevai
luit. Sacerdos quoque qui arcam temerarie leligit, in celsiludine, et cusiodit in humililate, ut aeci-
reatum sui ausus immatura morle purgavit. Ubi pientc's spiritem inxeniant quid de Deo sint, etrur-
inluendum est quantum delinquat qui ad corpus sum prophelioe spiritam non habenles cognoscant
Domini reus accedil, si ille morle multalur qui ar- quod sint de semelipsis.
eam, Dominici corporis figuram, minori quam de- (GREG.,lib. vu Moral., cap. 17.) Mundus in se
buil veneralione~corripuii. esse a viïiis débet, etc., usque ad necesse est ul in-
(GREG.,1. y Moral., cap. 10.) Soepequia inleiligi stituera proximorum imenles' erubescat.
non valent, elc., usque ad non meliorum facta vel VERS.S. — Nunquid. (RAB.)Alia Iranslalio, etc.,
dicta velut infirma judica.-enl. usque ad ipse oedificabitmihi domum.
VERS.7. — Qui mortuus, (RAB.,ex Ëuch.) Mortuo VERS.10. — El po]namlocum. Tempus Salomenis
Éacerdoie non ausus est arcam diverlere, elc, usque deseribit, quo filii Israël pacem uudique habuerunt,
ad Aqua Gethoeus populus potest appellari, qui dî- nec afflicti sunt sicut tempore Judicum.
 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. II REG, 57Û
VERS.16. — Et fidelis. (RAB., ex Aug. de Civil-,.Aid est, sensu spiriluales facit, alios quasiargentum,
lib. xvn, cap. 8.) Hoc vere de Christo dieitur, etc., id esl, eloquenlioenitore splendentes; alios quasi oes,
usque ad locus ergo tam pacaloe et securoehabitalîo- proedicalione sonoros sanctificat Domino , ut ejus
nis «lernus esl, ubi eril verus Israël, id est, "videns labernaculo fîdeliter deserviant.
Deum. VERS.15. — Coesis.(HÎERON.) Quod in quibusdam
Et sedit coram. Sedere coram Domino, est béné- codicibus duodecim millia eoesadicuntur vilio scri-
ficia ejus in humililale confitéri. piorum inoîitum esl. Veraciter enim David in valle
Lex Adam. (RAB.) Scilicet hominis, ut tibi in Salinarum decem et octo millia cecidit. Joab vero
simplicitate cordis et puritaie serviat, el tu facias duodecim millia, sicut in litulo EVIIIpsahni scribi-
-ei secundum misericordiam team, sicut uiilii fe- lur. Significalur aulem quod Christus dislriciione
cîsli. sui examinis.inhis qui de illoprava seniiunl, slulti-
VERS.25. — Quoeest. In terra alia proeler éle- tiam immoderati laboris exslinguit.
ctam, propter quam venit Dei Filius in mundum VERS.16. — A commentariis. Yicem régis agebat,
velut in jEgyplum, ut commercio sanguinis redi- cujus judicio leges scribebanlur. Scriba ex ore régis
meretsibi popu'um acceptabilem, seclatorem bono- verbo describebal.
rum operum. Deum aulem ejusdem populi hominem B VERS. 17. — Sacerdotes. Sacerdos quasi sacer
Dominicum inlelligimus, quem de JEgypto," id esl, dux. Filii autèm David ducatum habebant in tribu
mundo per nterum virginis asstimpsil. ' Juda.
Ex JEgypio. Génie et Deo ejus vel gente et Deum (RAB.) Assidebant régi custodientes corpus ejus,
ejus, gentem Israël, et Deum ejus Moysen de quo : et interprelantur inlerpeientes et vivificanles, quo-
Consulta te Deum Pharaonis (Exod. vu). niam secundum judicium eorum digni reservabantar
VERS.27. — Invenil servus. Nihil corde fuga- ad vilam, alii ducebantur ad mortem.
cius, quod inveniter cum per discrelionem reslrin- CAPUT IX.
gilur. J
CAPUT vm. VERS.1.—El dixit David, etc. (RAB.in lib. Reg.,
YERS.1. — Frenum. Quinque civitates erant tom. III.) Ecce David non est oblitus juramenli et
Jonalha pepigii, elc, usque ad
Philisthinorum quoe Israelem iributarium faciebant. foederisquod^cum
in admiralionem populi veniunt qui nuper in
Has tulil sibi David et fecit tributarias, sicut legitur : quia
Percussit David Phitktiiiim, et humiliavit eos, et tulit - mundo despecli in Ecclesia apparent gloriosi.
Geih et plias vjus de manu eorum, etc. (I Parai. CAPUT X.
xvni.) *C VERS.1, 2. —'Faetum est autem post hoec, ut
Frenum. Christus de aereis potestatibus trium- moreretur rex filiorum Ammon, elc., Fadam, etc.
phans. frenum erroris quod humano generi imposue- (HÎERON.)Quando David fugit a facîe Achis régis
rant confregit. Gelhj venir ad Naas- regem Ammon, qui fecit
VERS.2. — Cooequans.Non enim homines in terra eum eo misericordiam. De Naas itaque venit ad
viventes inlanlum humiliabanlur, ul funiculo su- speluncam Odollam, ubi venerunl ad eum paler
per extenso ierroe apparerent -oequales : sed adeo ejus et mater, et omnis domus ejus : inde perve-
viles el contemptï, ut in nullo -plus valerenl, quam nit ad Moab, et dimisit apud eum palrem el
terra quoe nullos homines babei. Funiculum aulem matrem et omhem domum suam. Quod vero dixit
pro sorte posuit; quia funiculo solet mensurari, Achis rex Gelh : Hic ne ingredielur domum meam ?
secundum illud : et sorte d'wisiteis ter-ramin funiculo Abiit inde David et fugit in speluncam Odollam
distribu-ionis (Psal. LXXVII).Significat autem quod (I Reg. xxi), subaudiendum de domo Naas. Si quoe-
tam libère regiones Moabilarum, quibus vellet divi- ralur cur ad Achis redierit, quem prius fugeral, in-
deret, quam possessor agros proprios. telligendum esl eum ad quem rediit fuisse filium
(RAB.)Significat aulem quia quos voluit potuit. ejus quem fugit. Unde in sequentibus de Achis, cum
occidere, et quibus voluit potuitparcere. Quodautem " quo descendebat David in pr«lium filius fuisse diei-
Moab, qui inlerprelater ex paire, et Syriam Da- tur Maoch. Non enim a paire hoc patronymicum sed
masci et coeleras regiones tributarias fecit, significat a maire sumpsit, quoe Maacha vocabatur.
quod Christus omnes gentes sub dominatione sua VERS.4. — Tulit itaque Hanon servos David, ra-
lenet, et premït, et censura bonorum operum exigit. sitque barbam, elc. (RAB.,ex Euch.) Significant hoec
Damascus enim nobilis urbs Phoemcis eodennoca- iellum diaboli contra Ecclesiam. Hanon enim,
bulo quo, et Masellï"aneilloeAbrahoe filius-dieitur, id est, dolor eorum, diabolum significat, qui Am-
et interpretatur sanguinis poculum. Syria vero monilarûm, idesl, maiignorum spiriluum, id est,
subiimis vel humecta; quoe enim prius humecia -reclor populi moeroris et semper in anguslia eonsti-
libidine sanguinem humanum inexplebiliter siliebat, tuti, qui comprimera vel angustiare homines desi-
nunc muhdala baptismo Christi, subiimis profectu derat. Rad<t ergo Hanon barbam dimidiam nunlio-
virtulum, sanguinis ejus poculum desiderat. rùm David, cum diabolus quorumdam proedicato'
VERS.11. — Sunclipcavit rex. Sic Christus om- rum sermonem vel conversalionem corrumpendo
nes quos de genlibus convocal, alios quasi aurum, maculât. Proecidit tunicas usque ad inguina , cum
 571 WALAFRIDI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. ' 572
lurpia facta qu.e persuadet, in oculis hominum re- A . (GREG.)Soeperes quoelibetper hisloriam virlus est,
velat. His necesse esl sedeant in Jéricho donec cre- per significationem culpa; sicut aliquando culpa in
scai barba, ne sinl opprobrium aliorum et analhema facto, in scripto prophelioe vîrtus. Quis enim "non
omnium,id est, donec incrementa virlutum in eis delestelur quod David in solario deambulans Belhsa-
nascaniur, erdigni habcantur proesentari suo régi. bee Urioeconcupivit'uxorem, quem tamen a proelio
David aulem noster milites suos inultos esse non reverlenlem ire domum monel, pedes layare? Qui
palitur, sed exercilu congregato suorum injuriant. prolinus respondit diGens : Area Dei sub pellibus,
vîndicat, nec solum adversarios per sanctorum suo- el ego in domo jnea requiescam? Quem David ad
rum vicloriam confondit, sed etiam in exlremo ju- mensam propriam suscepit eique epulas per quas
dicio perpeluis ignibus tradit. - mori debeat iradit. Tenet ergo David figuram ejus de
.CAPUT XI. quo scriplum esl : In sole posuit iabernaculum snum
VERS. i.—Faclum est aulem veriente anno, eo (Psal. xvm). Qui Belhsabee ad se jubeleducere, id
lemporequo, elc. (RAD.,ex Hieron.) Id est, in vere, est legem lilteroe carnali populo conjunclam spiri-
quando puisa frigoris asperitaie pabula reperiuntur tuali sibi inlellectu'sociare. Belhsabee enim puleus
jiimenlorum, etc., usque ad sed devictï sunt. septem dieitur, quia per cognalionem legis infusione
VERS.2. — Dum hoec.(RAB.)David graviter pec- B specialis graiioeperfeclanobis sapientia ministralur.
cavit, elc, usque ad qui tam grave vulnus peccati, Urias vero Judaicum populum significat, qui inler-
bumilitafis confessione sanavil. prelatur lux mea Dei : Judaicus enim populus qui
Belhsabee. (ISID.) Puteus satielalis, vel puteus de accepta legis scientia extollitur, quasi Dei luce
septimus. Ecclesia yero vocalur puleus aquoevivoe, glorialur. Sed huic David uxorem absiulil sîbique
el huic puteo sepienarii nomen numeri in Spiritus conjunxil, quia manu fortis Redempïor apparens,
' sancli
significatione -conjungilur, propter ralionem dum de se spirilualiter legem loqui innûluit, per hoc
- Penlecosles,
quo die de coelo Spiritus sanclus mis- quod juxta lilleram teuebanlur, banc a Judaico po-
sus est. Ad quadraginta novem, id est, septies septem pulo exlraneam demonstravit, sibi conjunxil^ quia
unum additur, quoniam unitas commendatur. Unde : se per illam proedicatum deelaravil. Uriam lameu ad
Sotliciti servare unilatem spiritus in vinculo pacis domum monetire,! et pedes lavare, quia incarnates
(Eph. iv). Dono ilaque spirilali, id est, septenario Judoeis proecipit, ut âd conscienliam redeant, et
facta est Ecclesia puteus sitieiatis, quia factus esl sordes operum fietibus Jerganl; ut specialiler man-
in ea fons aquoesatienlis in vilam oelernam,quam qui data legis inlelliganl, el post lantam durjljam proe-
Ifiberîtnon siliet in oeternum(Joan. iv). ceptorum , fonlemibaptismi invenienies, ad aquam
(GREG.) Adhuc carnis corruplibilis pondère gravati G post laborem currant. Sed Urias, qui arcam Domini
non valemus sic vivere, ul nulla nos possit culpoe esse sub pellibus memiml, respondef, quia domum
delectalio pulsare. Sed aliud est nolentem langi, el suam ïi.trare non possil. Quod dicit : Ego mandata
aliud consenlientem. Sancti aulem viri tanlo vi- Dei in sacrifiais carnalibus video, et redire ad con-
gilanjioj'i se circumspectione cusiodiunl, quanto _ scienjlani per spirïtealem inteUigentiamnon requiro.
se pulsari sinistris molibus vel transiiorie dedi- Quasi enim arcam Dei esse sub peUibus dicit, quia
gnantur, ut si quid forte cor illicilum concupi- précepte Dei non nisi exhibendo minislerium car-
sceret, pressus per diseiplinoe magislerium oculus nalis sacrificii inlelligil. Hûnc tamen redire domum
videre recusaret : sicut enim soepe lentatio per nolentem David ad mensam vocat, quia cum Judoei
oculos trahitur, sic nonmmquam concepta inlrin- ad conscienliam reverti conlenmant, Christus la-
secus conipellit sibi extrinsecus oculus deservire. meu spirilualia proedical dicens : Si crederetis Mosi,
Pierumque enim quoelibel res innocenli mente crederetis forsilan et mihi, de me enim Me scripsit
respicitur, sed in ipso conspeetu animus concu- (Joan. y). Legem enim Judoeus lenel, quoe ejus di-
piscenlioe gladio confundilur. Nonenim David Urioe vinitatem loquitur, cui credere dedignatur. Unde et
conjugem studiose respexit, quia coneupiverat, sed Urias ad Joab cum epistolis ex quibus occidi debeal,
incaute Jnslo " mitlitur, quia Judoeus legem portai, qua convin-
" potius concupivil, quia respexit. vero
relribulionis examine qui exleriori negligenter mi- cente morialur. Cum enim mandata legis retinens
ter., interiori oculo coecatur. Soepeaulem jam inlrin- implerenitilur, ipse deferl judicium unde damnelur.
-secus concupiscentia dominatur, el illecebratus ani- Quid ergo per faclum istud David sceleslius? Quid
mus ad usus suos sensus coi poreos famnlari more Uria mundius? Sed ad mysterium : quid David san-
tyrannidis exigit, suisque voluptalibus oculos ser- clius? Quid Uria'infidelius? Q»ia ille per vite eul
vire conipellit, et feneslras luminis aperit ad tene- para prophelioe signal innocentiam ; et istoe per vi-
iras coecitalis. Unde sancti viri cum sinistra dele- te innocentiam in prophelia exprimit culpam. Yir-
clatione pulsari se senliunt, ipsa per quoeformoespe- lus enim sacri eloquii sic transacta narrai, ut Ven-
cies ad menlem ingredilur, diseiplinoemagisterio tura exprimai : sic in facto rem approbat, ut in
lumina reslringunl, nepravoe cogitalioni visio leno- myslerio contradicat. S.ic gesla damnai, ut hoec
cinatafamulelur : quoe si unquam subliliter custo- myslice gerenda suadeat.
diri negligitur, cogitalionis immunditia ad operatio- VERS.15 — Ponite Uriam, etc. (GREG.,lib. x\xm
nem transit. Moral., cap. 10.); Ad hoc in Scriplura David et Pe-
57S GLOSSA ORDINARÏA. — LIB. » R1G. m
tri peccata sunt indita, ul çautela minorant sit ruina, A admjssum faeinus odio habeamus, magis quam anle
majorum, etc., usque ad secreto ergo dispensalionis perpetratîonem dilexeramus, et ob hoc cilius con-
ordine unde soevire- permitlitur iniquifas diaboli, sequemur veniam, si tamen in alio vitio denuo non
inde perfieiter benignïlas Dei, quia inde obtempérât offendamus sicut Amnon : qui quia post inceslum
nutibus supernoegrajloe, unde exercet iram volun- ebriêlatem ppn yilavit, ob hoc mortem non evasit.
tatis suoe. VERSV 37. — Tholoinaù Hic fpit paSer Maacha ma-
CAPUT XII. oris Absalom, quam dieunt Hebroei Dayid <-lnproelio
VERS.13. — Dixitqug Nathan ad David, etc.,(RiB. çepisse, et coesarie et unguibus proecisis secundurn
es Euch.) Omnia tamen, quoe pro peceato proedicta legem in^uxorem sibi so_cias'se,el ex ea générasse
sunt ei, postmodum toleravit. Deus delictum delet, Thamar el Absalom.
sed inultum non deseril. Aut enim homo in se poe- VERS.59. —•Cessavilque. In Hebroeo, cessavit rex
nitens punit, aut Deus lioeecum homine vindicans exire post Absalom. Perhibelur enim David exire vo-
perculit. Non igitur peccalo parcilur, quia sine vin- misse post Absalom, ut revocarel eum, sed putans
dicta non laxatur. Sic enim David audire posl con- quia qnoties eum videret, mortem Amnon ad me-
fessionem meruit, Dominus translulil peccatum tuum, moriam ' ' cessavit exire.
reducerel,
'
et tàmen mullis post cruciatibus afflictus effugiens R CAPUT XIV.
reatum culpoe quam perpetraverat exsolvit. Sic nos "VERS.6. — El andlloe,e\c. (HÎERON.)Àiupt He-
salutis unda a culpa primi parentis absolvimur,. sed broei hanc mulierem vere duos filios habuisse, gt
absoluti quoque adhuc earnaliler obimus, quia de-'• prp Jioereditate certasse, et alterum ab altéra inler-
licta noslra vel per nos vel per seipsum Deus rese- émplum; mulier tamen se in persona David posuit :
cat etiam cum relaxât, AI) eleclis enim suis iniqui- et filios in persona Amnon et Absalom : cognalio-
talum maculas studel temporali afïliclîone teraere, nem vero quoe consurgit contra -gliiini, ip persona
-quas in eis perpetuo non vult vîdere. aliorum filiorum David.
VERS.%T.—Misitque Joab nuntios, etc. (RAR.)Hoec VERS.9.—In me, Dominerai. (ID.)Quiasi diceret:
Victoria David quam Joab inchoavil, etc., usque ad quia aller adversus alterum siirrexit, in me sit jni-
et in Evangelio diciter, quia mulli venieni ab Oriente çuitas, si tamen esse débet'; in le aufemnulla,sitj
et Occidente, et recumbenl cum Abraham, Isaac et Ja- quia absque culpa es, et sicul ego absque culpa sum,
cob in regno coelorum(Malth. vm). si alter filius meus interfeclus est ab altère-, sic et tu
Urbs aquarum, etc. Propter abunijantiam quoe si Absalom Amnon morte dignum interfecit.
ibi erat aquoe, vel, ut quidam dicunt, populorum. CAPUT"XV?
VERS.30. — Et tulil, etc. (RAB.) In Paralipome- G VERS.1. — Igitur post. Duobus annis mansit in
non ila legitur : Tulit David coronam MetchonAe Hierusalem et regem non vidil, tertio introductus
capile ejus, et invenit in ea auri pondo talenium, et est coram rege, quarto fecit sibi cûrrus et équités:
pretiosissimas gemmas, Fecilque sibi inde diadema quo transacto expulil patrem de regno. Nec pro se-
{I Par.\$). Non est enim nomen proprjum Melphon, ductione et inierïecîione saeerdotum ejectîis est de
sed interpretafur rex eorum. Melchqn, pt volunt Hoe- regno, sed pro adullerio el'homicidio, Nathan cuncia
broei, îdolum est Ammonilaruni, cujus diadematis 'proedicente.
aurumet gemmas David dieitur confiasse et purgasse YERS.7.—Post quadraginta autem annos. (HÎERON.,
secundum legem, et fecisse sibi diadema. quoest. in Reg., tom. III.) Quadragesimus amius age-
batur ex quo Saul Nobe civitalem subverlît, etc.,
CAPUT X11I. us_quead Isaac et Jacob.
VERS.6. — Sorbitiunculas. Est quod ad sorben- VERS.24. — Er deposuerunt arcam, elcf Ul ab
dum aptùm est. , Abialhar sacerdole consuleretur Deus," quo debëret
YERS.14. — Oppressit. (RAB.) Incestes Amnon ire Dayid.
"
majoris filii David in sorore sua Thamar el parrici- VERS. 25. — Sadoc. Justus is gestat
dium Absalon in Amnon frafre, monet nos ûl sem- * sanctorum, qui tempore passionis Dominiperspnam corppre
per caule agamus, ne ^ilia in nobis dominentur"; quidem discesserunt, verum* dilêclione sèparati non
* " ''''
et princeps peccati (qui falsam pacem periclilanti- sunt.
bus sponuei) nos imparatos inve'niens de imprqvlso -VERS.52. — Clmsai. Amicus Dayid. Chusai inter-
truciiiel. Absalon enim pater pacis vel patris pax in- pretatur feslinans, qui Jérusalem rèverlens",'consi-
terpretatur, Amnon donans, Thamar amaiitudo. Qui lium Achilophel dissip'ayit, significal dfseipuios Do-
enim membra sua donat libidini, et servit iniquilali mini ex Judoeisoccultas, Nicodemum, Joseph et su
adiniqiiitatem, in peccati amariludinem cadit, licet miles.
inimicus se quasi patrem pacis ostendal, et prospéra CAPUT XVI.
, -) , : -i
pro talibus faclis promittal. Necesse est enim ut VERS.9, ip. — Qfuidmihi? Solus Abisai diseçal:
cito ad poeniieniiam"redeamus, ne forte diabolus per
Vadqm e{ ampuîabo. Et Pavid Avisai et' Joab ré-
malignos spiritus in necem nostram conspiret, et spondil: Quid mihi? Nunquid
morti perpétuas tradat. yuliis'mterficereïslum
— sipulinlerfecistis Abner?
"YERS. 15. Et exosam eam habuit, etc. Et nos Dimitlite. (GREC. lib. fxx Moral.,
cap. 0.) Qui
67S _ WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — ^HEOLOGICÂ. i>76
verborum contumeliis pressus "virtulem patienlioe i4.broeum quibus pro naturalibus utebatur: erat enim
servare non potest vel sufflcit, etc., usque ad qua- elaudus. '
rum inlervenlu, Deo judice , poena gravior decli- IYERS.29. — Tuiel siba. (HÎERON.,quoest.Jiebr. in
natur. Reg.) In Hebroeo: iDixi, Tu el Siba dividiu agrum.
VERS.13. — Semei autem. (RAB.)Hic est Nabalh Quod David, immemor foederis eljuramenli, elc,
pater Jéroboam secundum Hebroeos, qui filius Je- usque ad verba obliquando protulil contra Altissi-
mini dieitur, et in zelo domus Saul maledicît David. mum. !
Nomen vero avi ejus Jemini fuit. Ipse Semei ex VERS. 57. — Est aulem. Est autem in Hebroeoi
tribu Ephraim filii Joseph exstitït, unde dicit ad Ecce servus luus Hebraice legitur Chime hun Ch&-
David : Primus veni hodie de omni tribu Joseph. Sed !wn»,Dna2. Chanaan interpreiatur suspirans; quan-
Semei, ut superius legitur, de cognalione Saul fuit. diu cum pâtre fuit, suspirans vocalus est : poslquain
Saul vero de Benjamin. In Esdra~ Semei filius Cis vero ad doctrinam David transiit, non Cbanaan sed
legitur, quia et Cis el Géra vocabalur, pater ejus Chamaan vocalus est, id est, fiiielis, etc., usque ad;
filius Jemini, id est Benjamin hic legitur; sed de Ephraim el Manasses tanquam Ruben et Simeonei mit
tribu Joseph primus venisse dieitur, quia in tribu mihi. Magnus itaque Moses el Josue ejus suceessor
Joseph habitavit. R duplicem illis iribueruiitsortem.
VERS.1B. —Aclùiophel. (RAB.)Interpretatur mina !CAPUT XX.
fralris. Judas de ruina Christi agens, consilium de- VERS. 9. — Et tentât, etc. Dexlera mentum lene-
dit Judoeis adversus Christum, ulerque suspendio i
rei esl quasi ex benignitale blandiri. Sed sinislram
interiil." ad gladium miltiti, qui latenler~ ex malilia per-
CAPUT XYII. culil. , '
.
VERS.10. — Et fortissimus. (HÎERON.) In Hebroeo: 19. — Nonne. (RAB.)Iste est sermo legis,
JYERS.
Fortissimus ipse cujus est cor quasi leo psivore sol- in, qua jubeturut filii Israël ingressi lerram Chanaan
vetur, subaudis non fortissimus iste David intelligi- prius pacem offeranl, et eos qui pacem susceperint,
lur. Unde : Scil enim, tributariosjaciant ; eos vero qui non susceperint,
(ISID. in lib. I Reg.) Secundum allegoriam consi- deleanl : ideo mulier sapiens exclamasse dieitur
'derare oportel, etc., usque ad a cujus façie fugit Nonne. Quasi : Cur deslruis liancxivitatem antequam
Christus quando eam desernit et ad génies transiit. pacem ofleras secundum legem ? cur non servas
VERS.14. —Absalom. Alii Absalom Judam tradito- legem Israelilis, quoeolim servala esl alienigenis.
rem accipiunt, quem Christus penulil tanquam ejus VERS.22. — Qui abscissum. (In.) Redites populi
p
cogitaliones ignorayerit, et convivium parlicipavil ad David post interfeciionem Absalon, etc., usque
ei, in quo corporis et sanguinis figuram discipulis ad id est Christum JFilium Dei rediii
commendavit. In ipsa vero tradilione ab ipso oscu-
lum accepit, ideo Absalom pax pacis dieitur, quia \ pAPUT XXI.
paeeni pater habuit quam ille nonliabuit. VERS.1. — Facta est. (RAB.) Famés fada în
Achitophel. (RAB.) Qui recedens a David, etc., Israël propier Gabaonilas, etc., usque ad ne vilain
usque^ad sicut Achitophel in propria domo suspen- eorum prave suggerendo corrumpantulterius,
dio interiil, qui in aliéna vite David insidialus est. VERS.8. — Tulit itaque rex duos. Qui cum Doeg
Qui enim fodit foveam, incidit in eam. Et insidiis suis Idumoeo adhuc pueri sacerdoles el Gabaonilas occi-
capïentur iniqui (Prov. xi ; xxv). derunl, Armoni scilicet el Miphiboselh
Çhusai. (ID.) Arachites anliquus amicus David, Filios Michol filioe, etc. Quos scilicet Mieuol, uxor
etc., usqueadut convertanturbeneficiorum occasione. -David, quoe el Egla idicitur, adopiavil sibi inter filios,
(ID.) Quod autem Jonathan, qui interpretatur quos Merob soror ejus de filio Berzellai suscepit.
VERS.18. — Gobi Quod interpreiatur^eews, quia
polumboedomum, el Achimaas frater ejus, ad explo-
randum factura Absalom et David remintiandum -, sicut in lacu leonum quis mittilur, ita" semelipsum
decreli fugieules Absalom, elc, usque ad et homi- misil David contra Goliam.
nes a persecutione hoslis protecli liberantur. VERS.19,20. — Tertium. (RAB.)Josephus de tertio
_ CAPUT XVIIL- proelio ita dicit, etc., usque ad Adeodalum appella-
YERS.9.—Accidit aulemul occurrerel Absalomservis verit vel quemlibet alium etiam, incertain est.
David sedens viulo. (RAB.)Absalom muio fugiens in QnaHum, Goliath iieratur, quod egil David pri-
quercu per coesariem capilis suspensus est, etc., mitus tempore Saulis. Nam in Paralipomenîs non -
usque ad in dispersionemgentium pertranseunt, ipsi nisi tertio principaliler pugnasse contra Philisthoeos
principatum pariter et populum amiserunt. " legitur.
CAPUT XIX. > (RAB.)Quatuor bella David et servorum ejus, etc.,
\ERS, 22. — Quid mihi. Timebat David si inter- usque ad unde : Vana salus hominum. In Deo fa-
ficeretiir Semei, quod reliqui qui similiter regem ciemus virtulem, el ipse ad nihilum reducit tribulanles
offenderant, nollent'eum sibi facere-regem. nos (Psal. cvn). j
VERS.24. — Illoiis. In Hebroeo, infectis. Fecerat Belhlehemites, etc. QuiaNoemi et Rutli ex quibus
enim sibi Miphiboseth ligneos pedes secundum Ee- <orlus est, tempore 1uberiatis reversas sunt in Be-
 •
S77 6L0SSA ORBIKAiUA,— LIB, lï REG. W
Ihlehem, et quia causa panîs Ruth nota est, locus A tium proeferente, uno impetu, id esl sermonis îai-
ille Domus panis vocalus esl. Yel quia Noemi cum perio legionem expuht doemonum.
nuru illuc reversa panis abundantiam in domo Booz Tenerrimus ligni. (ID.) Yirlus viri bellica et mo-
consecula est. - deste significatur, etc., usque'ad in interfeclione oc-
CAPUTXXII. lingenlorura forliludo.
VERS.1. — Locutus est, elc. (RAB.)Solus decimus VERS.11. — Semmafilius. Audiens.
seplimus psalmus in libris Regum reperitur, etc., Age de, elc. Medilans sive loquens.
Arari. Monterais, qui gestal personam Chrisli sive
usque ad et cum magna exsultalione divinitatis con-
eessa munera laudantur. proedicatorum ejus.
VERS. 12. — Sletit. (RAR.) Christus cum Spiritu
CAPUT xxra.
sanelo in agro Ecclesioestans infirmos velut hordeum
VERS.1. — Hoecsunt autem. (HÎERON.) Novissima
hoc tuetar, vel cerle verecundiain casiilalis incontinen-
sunt, quia posl psallerium, el coetera metra, tibus quasi legentes gladio oris contra luxuriam dé-
composuisse melrum dicilur, in quo ail : Dixil David fendit.
filius Isai: Dixit vir, cui conslilula esl scala Chiisto VERS.15. — Descenderanitrès. Très fortes supra
Dei Jacob. ,_ B nominatif el Jesboam filius Achamonî, quem Jose-
(•RAB.)Quia ultimam confessionis laudem signifi- phus Eusebium filium Achimeoenomiliat. El Eleazar
cani, quam superato hosfe elperacla Victoria mortis filius Ahohi, quem dicit fihum esse Dodo, et Semma
sancli canlabunt iu oelernum. JttliusAge, quem Semeiam filium Heli vocal. Hebroeî
Egregius. Quia luculentissime de Chrislo Dei et aulem 1res islos arbitranlur fuisse, Abisài filium
de incarnalione ejus ac redemplione humani generis Sarvioe, el Sobocbai Usathilém, et Jonathan filium
prophetavit. Sa-mmaafralris David, qui supra memorati sunt in
VERS.5. — In timoré. Qui in timoré Dei domina- proeliisPhilislhinorum. Cui senlenlioecongruerevide-
tionem in subditis exercet, lucis opéra per solem lur quod sequilur : Abisai quçque fraler Joab filius
justilioe illuminala profert, nec in eis aliquid ob- Sarvioe, elc. Hinc enim apparel quod Abisai prin-
scurum remanet, sed imbrecoelestisgratioe irrigatus ceps erat et nominatus inter 1res sequentes.
germina virlulum in carne vivens fruclificat. (GREG.)Cogilandum est, ul qui illicite commisit a
YERS.5. — Nec est. (RAB.) Qui in lege Domini quibusdam etiam licilîs abslineai, ut per hoc condi-
medilatur die ac nocte, fit tanquam lîgnum quod lori suo salisfaciat, ut qui commisit prohibila, ab-
planlalum juxta aquas dal fructam suum in tempore scindat sibi etiam concessa, et se reprehendal in
suo, el quoecunquefaciel prosperabunlur. ^ minimis, quem memiiul peccasse in maximis. Lex
YERS.7. —Et si quis. Qui scilicet communicans Veteris Teslamentiuxorem aliénant concupisci pro-
peccatis alienis propter cordis sui duritiam, iniqui- hibel : a rege vero forlia juberi mililibus vel desi-
talum pondère premitur, et jaculis peccatorum con- derare aquam, non poenaliter vetat. David vero
foditur, ejusque^opera oeternis ignibus digna, ad alienam uxorem concupivit el abstulil, cujus culpam
nihilum redigentur. digna verbera sunt secuta, et malum quod perpe-,
YERS.8. —Hoec sunt nomina. (ISID.)Texiturca- Iravit, per poenitentioe lamente coirexil. Qui cum
talogus viroruni forlium in figura sanctorum, qui longe post contra hostium cuneos sedit, aquam ex
quamvis virlulum . sublimitale proficianl, tamen eorum cisierna desideravil ; cujus elecli milites in-
usque ad excellenliam divinoe Trinilalis non atlin- tra ealervas hostium irrumpenles, aquam quam de-
gunt. Hoc est enim quod scripium est : Usque ad sideraverat, illoesi periulerunt. Sed vir flagellis
très primos non pervenit. Quis enim in nubibus eruditus se prolinus cum periculo mililum aquam
"oequabiturDominoin filiis Dei ? desiderasse reprehendit, eamque Domino fundens
Forlium. De his fortibus ait Josephus : Primus libavit. In sacriticium enim Domini effusa aqua con-
omnium erat Eusebius filius Achimoeoe,qui acienï versa esl, quia culpam concupiscentioemaclavit per
hoslium fréquenter irrumpens non cessavit donec poenilenliam suoe reprehensionis. Qui ergo concu-
nongenlos occUeret. Post hune erat Eleazar filius piscere alienam conjugem non limuit, posteliam
Dodo, qui cum rege fuerat in Sarpha. Hic Israelilis quia aquam concupissel, expavil.
formidantibus Philislhinorum exercitum et fugien- VERS.16. — Sed libavit. Exemplum forlituriinis
tibus solus reslitil, et multos occidit, ut sanguine el conslantioe mililibus proebuit, vincens naiuram lie
occisorum gladius ejus hoereret in dextera. Israélite sitiens biberet, ut exercilus sitim lolerare dîsceret.
vero videnles Paloeslinos in fugain couversos, de- Myslice vero aquam non siliebat, sed nasciiurum
scendentes de monlibus perseculi sunt eos, et per- in Bethlehern de virgine Christum proevidebat : cujus
venit Israelilis famosa Victoria. Terlîus fuil Semoeias lavacrum el sanguinem siliebat. Aquam ergo non
filius Heli, qui in loeoTnaxilloecum Hebroei fugerenl, bibil, sed fudit. Sitiebat enim fontem oelernum qui
exercilus Paloeslinorum solus porlavil alios proster- non periculis quoeritur alienis, sed aliéna pericula
nens, alios in fugam convertens. abluit.
Ipse. (RAB.)Virga de radice Jesse absque nuptiali YERS.19. — Très primos. Intelligi voluut sapien-
epereflorem prolulit, qui de uno homine lypum gen- tiam, humililalem et fortitudinem, David enim
 S79 >VALAFR1DISTRABI FULD. MGrl OPP. PARS I. — jrHEOLOGICA. 580
sedit sapienfissimus : ipse ligni vermiculus, id est, A subditorum, etc., 'usque ad ut sicut mâgislrorura
liumilis octingenlos interfecit velut fortis ; ad bas facta displicent, ita subditorum mens a magisterîi
très virtutes nemo forlium David pervenit. reverenlia lion recédât.
VERS.20.—EiRana. Qui erat magister de Capseel, (HÎERON.)Notandum quia in Paralipbînenis legi-
id est, de coiigregatione Dei in Cerethi et Pheleli, tur : Millemillia centuni millia de Israël, et de Judâ
qui inlérpretantur occidenles et vivificantes. Ipse quadraginta septuaginta millia quos iMëiligendum
percussit quos Paralipomenon duos Ariel Moab no- est Joab numerasse, sed nolùissë o'sièndei'è nisi
minal. Hi ergo viri forlissimi fuerunt in regno^Moab, quanti in Samuelis libro scribuntur.
unde et leones dicuntur. Ariel enim leo Dei inter- VERS.10. — Percussit autem, elc. [AMBR.;lib. 'de
pretatur. Poen., cap. 9.) Conlulit se ad majorem poenam ut
In média. Josephus hic apertius dicil quid fuerit, posset provocare clementiam: Lenilur enim rigor
scilicet, cisterna nimis .profunda, tempore iyemis justilioe, etc., usque «d et ergà populum quassatio
nivis aggere cooequala. In hanc leo inscius decidit, ecelitus effusa quiesceret.
et conclusus grandi rugilu clamavit. Banaias vero VERS. 11.—.Sermo Domini. (RAB.) Iii Exodo
qui eum coeteris ad speclaculum venit, in cisternam scriptum est, elc, jusque ad consumpla suntseplua-
desiliit, et leonem interfecil. Banaias, qui interpre- B.ginta millia. J
tatur oedificalor Dominus, Christum significal, qui VERS.15.—Aut. El videlur quia qui pane verbi
Ecclesiam oedifical. Unde Paulus : Dei oedificatio Dei per gratiam septiformis Spiritus non pascuntur
estis. Hic in lempore nivis et frigoris, cum scilicet seplem ânnis famem silslinenl, el qui in nomine Tri-
gratia Chrisli mundo resplenduil, el frigus charita- nilalis regenerati noii sunt, hoslibus, id esl doemo-
tis homines refrigeravii, leonem, id esl, diabolum nibus resislere non valent; sed peslilenlia impielalis
'
interfecit. Hebroeusvèro luînc leonem Moab inlélli- increduli nioriuntur.
gil, qui in medio cisternoe, id est, in domo Domini, VERS.16. — Erht auleiii. (RAB.)Iii Paralipomenîs
ubi tenebal cornua altaris, occisus esl. Altare vero quoque scriptum est : Poirb angélus Domini stabat
cisterna dieitur, quia sicul aqua cisternoe abluit et juxla a'r'eamOïnan Jebiisoei. Levans'queDavid oculos
mundat, ila sancluarium Domini purgat peccata. In suos vidil iingelum Dominiinter coelumet terram, et
diebus nivis, quia per mortem expiavil peccatum. evàginatum gladium in mûnu ejus, et vershm contra
Unde : Lavabis me, quod impletum est in medio Jérusalem. Et cecidelukt lam ipsequant majores natu
cislernoe; et super nivem dealbabor, quod impletum veslilï ziliciis proni in terrant; juxla uream. Area
esl in eo quod ail diebus nivis. * AreuriaEccIesia ësl gentium in qua postquam altare
YERS.21.— Virum JEgyptmm. Imilalotem scilicet ^ lidëi verus David erexii, confesiim mors impielalis
jEgyplii Deum blasphemantis, quem Moses jubente cessit. Hanc aream David quinquaginta siclis"émit :
Domino interfecit, ille eriim blasphemavil Deum, hic qùlà Christus per SeptiformisSpiritus gratiam cniictis
prophetam el regem. ueliclis omissis genlililatem in domum sibi sempi-
Dignum. Speclabalur enim ut si Jérusalem egrë- lernam sanclificavil. i
'deretur, inlérficereter. VERS. 18. — Areuna. (In.) Inlerprelater area :
Hasiam. Legem Dei, quam si méditâtes fuisset
Oman vero lumen nobis. Bene ergo David volens
permanendo in Jérusalem non periret, sed quia pïacare Dominum; altare jubelur in area Areunoe,
proeceptum régis coniempsii, Banaias in virgas id vel Ornoe constiteere, quia aliter non placatur Deus
est in rectiiudine juslilioe ad eum descendit, el ab
homine, nisi in area cordis per lumen rectoefidei
hasiam, quam non recle tenebai, extorsit. , el veroe dilectionis conslilual allaie humilitatis in
VERS.25. — Qui eranl. Neminem moverat quod quo offerai sacrificium oblationis et lau Jis, unde ;
in summa non Iriginla, sed seplem el Irigintalegun-
Sacrificium lundis Jionoiificabil me",elc. (Psal. XLIX).
lur. Triginla enim el seplem leguntur hoc modo. Deo spiritus contribulatus, elc. (Ibid. h).
: Sacrificium
Septem scilicet, fortes hi David, qui dieitur Adeo- Area Areunoevel Ornoe, ipsa esl Jérusalem.
datus, Abisai, Sobochai, Jonathan, Eleazar, Semmaa' p. VERS.25. —Elobiulitholocausta.Hinc in
Paralipo-
filius Agge de Arari, et Banaias, ecce seplem. Tri- menis feccrat Moysesin deserloèt
Eleanam et coeleri. tabernaculumquod
ginta autem hi sunl Asael, altare holocauslorum ea lempestaieeralinexcelsoGa-
VERS.59. — Urias. Hic uliimus poniiur pro eo
: Et addidit etc. Jam baon, elnonproevaluil Davidire ad allàre,-ul obsecra-
quod sequilur furor Domini, ret Dominum. Nimio enim timoré fueratperterrilus,
enim ullio facta fuerat in David et in domo ejus, sed videns
non restilit Davidvel consensit. gladium angeli Domini. Dixïlque David : Hoec
non in populo qui vel est domus Dei, etc. In hoc loco secundum Hebroeos
CAPUT XXIV. voluit Abraliam offerre filium eum âriès subito ap-
(GREG.,lib. x\v Moiai., eap. 14.) Pro qualitatibus naruit : quem assumens obiulit pro fiife.
581 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. 111REG. 582

LIBER REGUM TERTIU5*

- Secundum Eebroeos"

PRIMUS MALAGHIM.

' -
CAPUT PRIMUM. .CAPÛT Ul.
— Abiit itaque Salomon. In Gabaon erat
VERS.1. — Et rex David senuérat. (HÎERON., epist. i VERS.4.
ad Nepolianum, tom. I.) Nonne tibi videlur si occi- excelsuîn maximum, ubi erat labernaculum, quod
dentem sequaris litieram, figmenlum esse vel alel- fecil Moses , et altare oeneum, super quod Salomon
lanavum ludicra ? Frigidus ,senex obvolviwr vesti- offerens mille hostias divinum meruit oraculum.
mentis, et nisi complexu adolescentuloenon tepescil. VERS.14. — Si autem ambulaverisin viismeis, etc.
Yivebat adhuc Belhsabee, etc., usque,ad el Raab Absque observatione mandatorum Dei, adipisci nemo
meretrix in lypo Ecclesioereliculam mysterium san- potesl longos dies, id est beatitudinem.
guinis commentera, ul Jéricho pereunte domus ejus (GREG.,lib. vin Moral., cap. 17.) Postquam Do-
salvaretur, appendit, unde desanctis dieitur : Hi-sunt minus erroris nostri tenebras lucé suoe cognitionis
qui venerunl de calore domus Rechab (1 Par. n). Et illustrai, etc., usque ad ul ad promîssoeincorruptio-
alibi : Itjnem nenimittere in lerram (Luc. xii)^ elc, qui nis subslanliam reformemur.
scilicet in discipulorum corde succensus cogebai eos (HIER.,epist. 151, iôm. I.) Quidam autumant su-
dicére : Nonne cor noslrum ardens erat (Iliid.,xxiv)? per Synagogam el Ecclesiam hoc esse sentiendum,
Cumqueoperirelur, elc. David nimiuin frigus per- etc., usque ad hotandum quoque quid dical Ecclesia
luljl, vel quia de senioribus nalus est parenlibus, " conlra Synagogam.
vel quia mullùm in proeliosanguinem fuderal, vel VERS.17. — Ego el mulier. Quia post resurreclio-
polius ex quo angelum coedeulempopulum vidit, pa- nem Salvatoris una de utroque populo congregaia
vore veiiementi contabuil, unde in incommoditate est.'Elegânler vero adjunxit: Peperi apud eam in
frigoris usque ad mortem permansil. cubiculà. Ecclesia enim de genlibus, quoenon habe-
.VERS.5. —Adoniasauiem. Judaicum populum si-. *bat legem el prophetas, peperit in xlomo synagogoe,
gnifical, qui major filius esse videlur, quia prior le- sec egressa est de cubiculo, sed ingressa. Unde :
gem suscepit, et gentilem populum, qui per gratiamt Ihtroduxit me rex in cubiculum suum (Gant. u). Et:
Dei posterior vocalus est, spernens, se solum cumL ïnlroducam le in domum malris meoe, el in cubiculmti
Domino regnare putavit. Adonias enim dominator ejus, quoeconcepitme (Ibid., m).
dominus interpretatur. Sed Ecclesioepopulus cumL (RÀB.) Si considères Pilatum lavantem manus et
vero Sâlomone, id est pacifico nostro, cujus ipse cor- dicentem : Mundus ego sum a sanguine justi hujus
pus esl, per dhinam ordihalioneni iri regnum sub- (Malih. xxvii): ël ceiilurionem cônfitenteni : Vere
stituilur, de quo merito perfidioemajor filius, id estl lue erat Filius Dei'(31arc. xv), ei eos, qui anle pas-'
prior populus, proecipilalur. sionem per Philippum Dominum videre desiderant,
' non ambigis primum peperisse Ecclesiam ; et-posl,
-CAPUTIL aalum populum Judoeorum, pro qûô Dominus pre-
VERS.5. — Tu quoque. David proecepil Salomonii cabalur : Pater, ignosceMis, etc., et cfediderunt una
de juste retribuliohe eorum qui sibi solatîo fuerunt,, die tria millia ëi alia quinque millia'.
vel injuste nocuëruhl, quos ipse patienter loleravit. (GREG.)Per maires lactantes nid'o doclorum, etc.,
Et prophelia in'dicat quid mali in futuro fieri opor- usque ad ipsi integros 'et viverites filios recipiunt,
leai vel boni, quod verus Salomon implebit. Intérimî quando in supremo judicio ex eorum vila periëctam
tamen patieuiia Dei soepebonos iribulari, reprobos5 relributionein assequiintur.
deliciis uti concedit. VERS.19. —Moùûtis. (RÀB,) Dum enim legis se-
^ ERS.19. — Venit ergo Belhsabeead regem. (RAB.) \ quitur observanliam el gratiam Evangelii copulat
Adonias Belhsabee intervënienlê, èlc , usque ad necc legi, lenebrarum errore cboperia est.
lex quam Judoei sibi adjuiricem apud Deum essee VERS.20. — Tulil filium. Vivuin, scilicet : non ut
"bpinantur. possiderel, sed ul occideret. Noii enim fëcit hoc filii
YERS.36. — Et non egredieris, etc. Proecipit nobisJs amore, sed odio oemuloe.
vérus Salb'iuon habitarilibus in Jérusalem, ne un-. _ VERS.21. — Quem diligentius intuens, etc. (RAB.)
'quam egrediamiir. Qiïbd si fugerint nos noliis antee Longum est oslendcre quomodo per P'âulum el alios
subjecti, non ideo egrediamur, ut sequainur fugiti- ecclesiasticos inlellexerit Ecclesia non esse filitim
vorum vestigia, ne dura volumus salvàre fugienles,; suum, qui limebatur in lege, et in luce cognovit
ipsi pereamus, quin potius mortui sepeliaiitmortdos,!( quem in tenebris non videbat. Diioemulierës, qua-
et scandalizantem ocùlum, manum,pedem, dum licel, rum ïina dilectione ardebal, in altéra simulatio sub-
eruamus et abscindamus a nobis. repebal, Ecclesiam figurant, et Synagogam sive lise-
 m WALAFMW BTRABî F!JLDS MON, OPP. PARS I, — THEOLOGICÀ. Sb4
reticam pravitatem, quarum ulraque et suos nequiter A manifestalque sacramenla, quoefuerunt absconditaa
nutriendo interimil, el alienos quousque perdat alli- soeculiset generalionibus, ul consideremus beatitu-
eiendo persuadet. Inter duas mulieres Dominus, dum dinem angelorum, ulililatem hominum, aslutiam doe-
id quod justum est spiritu oris sui dirimit, unicuique inonum, el, reprobanles quodmalum est, sectemur
quod debetur restiluit. quod bonum esl.
YERS.24. — Dixit ergo. (RAB.)Simulans ignoran- ICAPUTY.
fiam humanos pro dispensatione earnis melitur atïe- VERS.3. — Et quia non potuerit oedificaredomum,
ctus, sicul et ibi : Ubi posuisli eum (Joan. xx) ? Et etc. (BEDA,quoest.in lib. Reg.) Domus quam Salo-
alibi : Quis me teligil (Luc. vin) ? mon oedifieavil, Ecclesioefigura fuit, elc, usque ad
VERS.25. — Dividite. (ID.) Tentai naturam na- in quibusdam remunerala cura angelis hominum cer-
turoe Dominus, et vult seciindum ulriusque volunla- lamina demonsiret.,
tem, vivenlem filium, in legem graliamque dividere: (ID., lib. de templo Salom., cap. 1. ) Hanc domum
non quod probet, sed ad arguendam Synagogoeca- spirilualem etiam laberiiaculum in eremo faclum
lumniam hoc se velle dicit. significal, etc., usque ad et salutem omnium gen-
YBRS.26.—Dixit autem. (ID. ) Ecclesia, quoe tium in Chrislo multis modis ostendat el figuret.
scit suum esse, libenter concedil oemuloe,ut vivat B VERS.6. — Proecipe igitur ut proecUant mihi, elc.
saliem apud eam, ne inter legem divisus el gratiam, (RAB.)Servi Hiram proecidentes cedros Salomoni de
Christi mucrone lërialur, unde : Ecce ego Paulus Libano, etc., usque ad melius genliiium errores. no-
dico vobis, quia si legem observalis, Christus vobis verant, el ideo arlificiosius expugnabanl.
nihil proderit (Gulat. v). Scis enim quomodonon esl in populo meo vir qui
noveril ligna, etc. '(BEDA,ut supra.) Dicendum-esl
CAPUT IY.
prius de operariis templi, qui vel unde fuerunt, et
VERS.22.—Gibus Salomonis. (RAB.)Refectio Chri- de ipsa materia, etc., usque ad trilicum, scilicet,
sli, qui pascilur recta fide el operibus bonis, quoeilli verbi Dei, oleum cbarilaiis, unëtionis et Spiritus
quolidie oûëruntar ab Ecclesia calholica. sancti illuminalionis.
VERS.25. — Viginti boves.(ID.)ProedicatoresNovi YERS.10.—Itaque Hiram dabat Salomoni ligna
Testament!, qui quasi geminatum Decalogum in se cedrina el ligna abîegna, juxta omnem, elc. Tyrus,
liabenl, cum Novum et Velus Teslamenium oequa- unde rex Hiram, insula esl dédite negoiialioni,' ubi
liler proedicant pleni dileclione Dei el proximi. eranl oplimi fabricâlores lignorum, qui dabanl ligna
Excepta venatione. Venatione diversorum anima- preliosa accipienles cibaria. Vivuni enim non agruni
lium sunt qui ex diversis genlibus quolidie retibus G colendo, sed negoliando. Ibi esl mons Libanus, de
Evangelii per spiriluales venatores capiunlur, et in cujus lignis facta est domus Domini.Unde el Libanus
pastum Salvaloris rediguniur. dieitur ibi : Aperi, \Libane, portas tuas (Zach. xi).
VERS.26. — Quadraginta, elc. Per quadraginta VERS.13. — Elegitque rex Sa/omoH...(BEDA,ulsu- -
tempora priscoe legis designaniur, quam Moses ac- pra, cap. 3.) Non frustra operarios de omni Israël
cepteras jejunavit quadraginta diebus, et populus elegit, etc., usque ad in qua mens fidelium a Domino
qui ea insiruebater, quadraginta ar.uis in deserto quolidiana illuslralione quasi luna a sole respicilur.-
fuit. Operarios de omni Israël, el erat indictio triginia
Et duodecim. Hic numerus proesens lempus signi- millia virorum. Hi operalores eranl proselyti. Hoium
ficat, in quo aposlolica doctrina Novi Testamenli magislri de Judoeis, quia non fecit queuiquam ser-
populum nulrit. vire de Isiael.
YERS.28. — Hordeum, etc. Ne quid desit in domo VERS.14. — Adoniram erat super hujuscemodi in-
régis, ordo proedicatorum scribendo el loquendo la- diciionem. (BEDA,ibid.) Dominusmeus excelsus. Hic
borat, ut in mensa Domini abundel, unde nulrienlur est Christus, qui operariis templi proeuonitur, elc,
fidèles. usque ad ul oraiionibus* el jejuniis superno inspe-
YLRS.52. —Et fueiunl carmina ejus. Constat ne- I* clore el visilatore^igna sit.
que carmina neque disputationes Salomonis hodie VERS.le. — Fuerunt it'que Salomoni sepluaginta
esse. millia eorum, qui onera poriabant, et octoginta millia
Quinque millia. Propter quinque sensus, quos, lalomorum in monte. (BEDA, ibid.) Nec proeleieundum
1
qui in diversis virtulibus bene régit, beatus esl, et quod sepluaginta el octoginta millia porlanlium
per eos quasi carmina quinque millia Domino canit. onera el lalomorum cum proeposilissuis non fuerunt
VERS.53. — Hyssopum. (RAB.)Hyssopus, herba Israélite, etc., usque ad Quidam utraque virlule
humilis et saxohoerens, elc, usque ad iunc enim proedili ad opus domus Domini conveniuni ; unde :
cedrum, id esl, arroganiiam soeculiinclinavil usque Corripite inquielos, consolamini pusillanimes, etc.
ad humililaiem hyssopi, id est, usque ad slulliliam {I Thés. v).
crucis. Lalomorum. (BEDA, ibid.). Latomi sunt coeso-
Et disseruit. (ID.) Omnia enim nuda et aperla res lapidum, etc., usque ad quia er.uli de polestate
sant Christo (Hebr. iv). Disputai autem, cum singu- lenebrarum ad arcem virtutum quoe est in unitate
lorum rationem nobis proponit in Scripturis suis, Ecclesioepervenimus. -
 KOS GLOSSA 0RD1KARIA.— LIB. III REG. 586
YERS. 16. — Absqueproeposilis.Proepositi aulem A peracto pascha coepit oeamcare.domum Domini et
""
sunt sacroe Scripturoe condilores quorum magisterio consecratus myslica solemnitate populus misit manus
eradimur inscios docere, contemplores corripere, et ad mysiicum opus.
invicem onera nostra porlare. Mdipcarecoepii.(ID.,ib'id.)Ubi oedificalumsit tem-
Trium millium. Propter fidem Trinilatis, quam plum in Paralipomenis manifeslalur, etc., usque ad
sancta eloquia proedicant. Quod in Paralipomenis sed internoepacis, quam cum conditore suo haberet,
tria millia sexcenti scripti sunt, ad perfectionem compos eflècta est.
eorum respicit. Senarius enim, in quo mundi com- Quoeproeparaverat David, elc. Paraverat enim Da-
plétas est ornâtes, perfecla bonorum opéra signifi- vid psallendo, paraverunl alii prophète vaticinando
cat : et quia sancta Scriplura cum 'fide veritalis locum Domino : vero scilicet Salomoni, in quo do-
opéra justilioe docet habenda, recte proepositi ope- mum oedificaret, quia corda auditorum fide institue-
rum templi tria millia et sexcenti fuerunl. runt, monenles ut inearnatem Dei Filium fideli de-
VERS. 17. — Proecepilque rex ul tollerenl. (BEDA, voiione susciperent. Unde : Levale oculos vestros et
ibid.) Ad oedificandumdomumDomini primo ligna et videle regiones, quia alboesunt jam ad messem; et qui
lapides de monte coedunlur,etc., usque ad unde : melit, mercedemaccipit : et congregat fruclum in vi-
Superoedipcali super fundamentum apostolorum et Jt tam oelemam, ut qui seminat simul gaudeat et qui
- melit (Joan. iv). Quod dicit : Levate oculos vestros
prophetarum (Ephes. n).
Lapides grandes. (BEDA, ibid., cap. 4.) Vel lapides et videte locum qui parâtes est ad oedificahdamdo-
pretiosi, grandes, quadrati, prîmi sunt magistri, qui mum, et qui oedificat docendo, mercedem accipit,
al) ipso Domino audiere verbum salutis. Superposili et congregat lapides pretiosos in vitam oeternam:
vero ordines lapidum vel lignorum sequenles sacer- ut et qui parai locum oedificiosimul gaudeat el qui
doles vel doctores, quorum proedicationecrescit Ec- oedificat, id est propheta venturum proedicens : et
clesia et ornatur virlutihus. aposlolusproedicansDominum venientem, una simul
(RAB.ex Bed.) Quali autem colore fuerunt lapi- mcrcede potiantur.-
des, etc., usque ad marmor candidum ex quo con- In longitudine, etc. Longitudo domus Ionganimi-
structa est domus eleclorum, actionem mundam et latem Ecclesioesignifical, qua patienter adversa to-
conscienliam ab omni noevocorruptionis castigatam lérât, donec ad palriam perveniat. Hoec est sexa-
significat; unde : Mundemus nos ab .omni inquina- ginta cubitorum, quia senarius perfectionem bono-
menlo, etc. (II Cor. vu). rum operum significal; quiadebemusper longanimi-
In fundamentumtempli.(BEDA,ibid.)Fundamentum latem ita adversa tolerare, ulper bona opéra promis-
est Christus, etc., usque ad ut abjeclis verbis, faclis C sam palriam jnereamur intrare.
cogilalionibusque supervacuis, ad portandum -onus Viginti cubitos. Propter geminam charitatis di-
Ecclesioedigni fiant. slantiam, qua Deum diligimus et proximum.
VERS.18.—Porro Giblii proeparaverunl ligna et In laliludine. Lalitado charitalem significat, quoe
lapides. (RAB.exBei.,ibid.) Giblosest civitasPhoe- dilatato sinu mentis amicos iu Deo, et inimicos di-
nicis, etc., usque ad nec sanctuarium Domino, sed ligit propter Deum donec ad pacem conversis vel
ruinant sibi oedificat,qui docere proesumit quod ipse funditas exstinctis, cum solis amicis gaudeat in Do-
non didicit. mino.
M oedificandumdomum. (ID.,ibid.) Post funda- (BEDA , ibid.) Nolandum, quia triginta cubili altilu
mentum de talibus composilum, oedificandaesl dor dinis non usque ad tectum templi, sed usque ad cos-
mus proeparatis lignis el lapidibus, et ordine collo- naculum inferius peningebani. Aperle enim in Para-
catis, qui de suo situ vel abslracli sunt, quia post lipomenis scriptum est quod allitudo centum viginti
prima fidei rudimenta, post collala in nobis juxla cubitorum eral, de cujus rei sacramentis aptius in
exeraplum subliraium virorum fundamenla humili- sequenli iraGlabitur, ubi ad médium coenaculum et
talis, addendus est in alium paries bonorum operum, terlium leclionis ordo pervenerit.
el quasi superposilis sibi invicem ordinibus lapidum " Triginta cubitos. Propter fidem Trinilatis, in cu-
proficiendumde virtute in virtulem. jus visione cuncla desideria spei noslroe suspendan-
CAPTJTVI. tar. Singuli numeri per decem multiplicantur, quia
YERS.1. — Faclum est igitur. (RAB.ex Bed., lib. per fidem et custodiam legis patienlia salubritert
de TemploSalom., cap. 5.) Fil commemoratio egres- exercetur : charilas viriliter ardescit, et spes subli-
sionis de .^Egypte,etc., usque ad nec Scriptura quoe miter ad oeterna rapitur.
gratiam Novi Tesiamenti intimaret in Veteri. In alliludine. Allitudo significat spem rétributio-
Anno quarto. Quarto anno régis Salomonis coepit ns futaroe, pro qua prospéra vel adversa conlemnil,
-oedificaridomus : quia posl expleiam Christi incar- donec videal bona Domini in terra viventium.
nalionis dispensationem in quatuor Evangeliis scri- VERS.3. — Porlicus erat, etc. De hac in Para-
ptani, misso Spiritu sanclo Ecclesioestructura coe- lipomenis ita scriptum : Porticum vero ante fronlem
pit. quoetendebalur in longum juxta mensuram latitudi-
Mense Zio (ipse est mensis). (BEDA,ibidem.) Quod nis cubitorum viginti (II Parai, m). Palet ergo quia
mense secundo, etc., usque ad unde palet quia mox porlicus isla ad orientalem templi pariera facta est.
PATRGL.CXII1 19
S87 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS ï. — THEOLOGICA. S88
Templum enim versum ad orientem erat sicut et ta- A vis dicatur : Noe vir perfectus in generationibussuis,
bernaculum : habebatque oslium ab oriente contra et : Beati immaculati in via, et hujuscemodi, nullus
oslium templi, juxla Josephum, ita ul sol oequino- vere perfectus et sine macula viam hujus vitoeince-
ctialis oriens directîs radiorum lineis -per ostia tria, dere potest. Non esl enim qui facial bouum, et non
porticus, scilicet, templi el oraculi, arcam tesla- peecet. Sed secundum hujus temporïs modum per-
menti perfunderet. Templum Ecclesiam figurai, por- i'ecli et immaculati vocantur, qui tune vere pêrfi-
licus quoeante templum prior lumen solis reeipiebat, ciunlur, eum nexibus corporis absolut! ad imniorte-
illam Ecclesioe,partem quoe Domini incarnationem lem domus Domini decorem pervenerint.
proecessit : in qua patriarchoe et prophète orientera VERS.8. — Oslium laleris. (BEDA, ibid, cap. 8.) Qui •
justilioe solem primi susceperunt, elnascenti Domino dam hune locum maie intelligentes, etc., usquead ei
in carne vivendo,proedicando, nascendo, et moriendo bene unum oslium, propter consonam in Omnibus
testimonium proebuerunt. sanctis fidem el dileclionem veritatis.
Viginti cubitorum longiludinis, juxta mensuram Ascendebanl in médium coenaculumel a medio in
latitudinis templi. (BEDA,lib. de lemp.'Salom.,c. 6.) terlium. Et oedificavit.(BEDAibid.) Notandum quôd
Quia anliqui justi in patienlia et longanimilate triginta cubiti altiludinis de quo supra legitur, etc.,
exspectabanl, etc., usque ad tamen doctrinam ejus B usque-ad quia consona mente et voce omnes divinoe
audire et sacramenta percipere nequiverunt. majestatis gloriam collaudabunl.
VERS.4. — Feneslras obliquas. (ID., ibid., cap. 7.) VERS.9. —Laquearibus.{Ûmsk,ibid., cap. 9.) La-
Sanclos doclores quibus mente excedenlibus Deo, quearia sunt tabulata, quoe magno décore composita
arcana coelestium specialius videre conceditar. Qui et ornala,- ab inferiori parte trabibus affiguntur, et
dum quoein occulte vident, publiée pandunt, quasi quia lernoe altiludinis domus Domini facta erat,
suscepto lumine solis feneslroe cuneta templi pene- terna habebat laquearia. Sanctis sublimioribus sci-
tralia replent. Unde obliquoe, id est, inlus laliores licet, quorum opus et doclrina cunclis in templô pro-
fuisse perhibentur : quia qui jubar supernoe eonlcm- posila, quasi longius in alto proeeminent ; quicunque
plalionis vel ad momenlum percipit, mox sinum cordis intercedendo, exhortando, animas infirmorum ne
amplius casligando dilatai, et ad majora capesseuda deficianl, proleganl.
solerti exercilaiione proeparal. Cedrinis, (ID.,ibid.) Cedrusarbor imputribilis, etc.,
VERS.5.—Et oediftcavit,elc(lï>.,ibid.) Hoectabulata 'usque ad nisi diligere Deum ex toio corde, tota
in Evangelio ubi Dominus tentalur a diabolo, pinna- anima, iota virtute, et proximum' tanquam nos
cula templi vocantur, etc., usque ad quorum maxi- ipsos.
mam parlera uxores reliquisse completius sancti Ste- G VERS. 10. — Tabulalum super omnem domum
phani lestatar hisioria, ubi feminas eadem religione quinque cubitisaltiludinis. (BEDA,!fcîd.) Hic supremum
pollentes non coujuges, sed viduas eorum appellal. ipsius domus teetum dieitur, etc., usque ad in spi-
Latera. (ID., ibid.) Id. est luriculas, ne quis inde rilu et virtute Elioe.
facile ad inferiora decideret, etc., usque ad Latera, YERS.15.—El oedificavitparieies. (BED.,ibid.) In-
id est, muros vel cancellos, vel luriculas, doclores triKsecus quidem domus cedro erat veslita, etc., us-
in tabulatis sedentes, qui ad circumslanlem inferius que ad sed npnhabent quos portent.
populum concionabaniur. Parieies domus. Operiunlur cum corda fidelium
YERS.6. — Trabes-autem posuil in domo per circui- àmore virtulum redundant. Sicut enim cedrus per-
tum forinsecus. (BEDA,ibid.) Domus quoe tabulata feclos significat, jita locis opporlunîs, celsitudinem
portant, etc., usque ad et tamen ex eis quoeloquendo, virtulum, quibus ad eamdem pervenitur perfection
agendo, vel paiiendo foris ostendunt, invenimus sa- nem. ' A
!i
i
lulis auxilium. pavitnenlo. Tegunlur omnia lignis, a pavimenlo
Trabes, etc., forinsecus. Tante longitudinis erat, domus usque ad summilatem parielum et usqùë ad
ut capita earum forinsecus prominerent. In infimo laquearia, cum electi a primis fidei rudimentis usque
ordine cubitorum septem, in medio sex, in supremo ad perfectionem bonoe actionis, el usque ad ingres-
sum patrioe coelestis insudant operibus bonis, cum a
quinque, ut in capitibus earum tabulata compone-
reniur, non mûris templi infixa, sed juxta muros ira- primis juslis usque ad ullimos in consummaiione soe-
bibus quoe de mûris exierant, superposila. culi omnes virlutibus Student, quarum merito di-
VERS.7. — Domus aulem, etc. Hoec ad illam Ec- cere audeant : Christi bonus odor sumus Deo {II
clesioepartent quoe post soeculilabores et cerlamina Cor. n).
ad oeterna proemia meruit introduci proprie perti- Et lexil pavimentum. (BED.,ibid.) Hoc in Parali-
nent. Nihil enim mquinalum inlrabil in illam civi- pomenis plenius scriptum esl, etc., usque ad sub-
talem. junxit : Super omnia aulem charitatem hdbenlés, etc.
Et maliens et securis. Quia hic tundimur adversi- (f- Tim. i; Col. m). ,
talîbus el disciplina veritatis exercemur, ut illic juxla YERS.16.—JE dificavitviginti.(BED.,ibid., cap. 10.)
meritum locis congruis disponamur, et eastigatione Quod tabulata, etc., usque ad el hoc per totam Ec-
cessante solo amoris glutino quo ad invicem copule- clesioelatitudinem diffusas per orbem.
mur, uno impleti spiritu perfundamur. Sed quam- VERS.17.—Pono. (ID.,ibid,) Decem qualer ducia
 «89 , GLOSSA ORDINARIA.— LIB. 111B.EG. 590
quadraginta faciunt, etc., usque jid quadratus vero Avit, unde et cherubim dicuntur, ii est, mulli-
-mundusin quo pro eadem acquirenda eertamus. Unde : plicata scientia, vel scientioe mullitudo. De lignis
De regionibuscongregavit eos. A solis ortu et occasu, olivarum sunt facli, quia-lucem-nobis scientioe iri-
•ub Aquilone et mari (Psal. cvi). -buunt, juvante fiamma charitatis Dei, quoeper Spiri-
- YERS.18. —,-Eicedro omnis. Cedrus insuperabi- -tum diffunditarin cordibus nostris.
Jem virtatum venustatem signal, quo ligno omnis Decem cubitorum. (BEDAibid.) Decem .cubitorum
idomuslntrinsecus veslitur, eum corda justorum solo altiludinis sunt, quia denario oeternoevitoefruuntur,
-bonorum operum amore nilegeunt. .habentes inviolalam conditoris imaginera, - servata
".- Rabais tornaluras. (BEDA,ifcid., cap. 11.) Habetdo- sanclitate et juslitia, et veritale in qua conditi sunt.
mus ia labulis cedrinis tornaluras suas et juncturas Jienarius enim decem obolis constat, et continere in
fabrefactas, cum electi ad invicem pulcherrima cha- -se régis nomen et imaginent consuevit. Ideo figuroe
-ritalis copula neclunlur, ut habeant cor unum el .regni coelestis congruit, ubi angeli in imagine con-
•animam unam. Tornaluroe enim quoe juncturis labu- ditoris ad quam facti sunt, semper manenl, el etecli
îarum opponuntur, ut unum tabulalum fiât ex om- homines, jmaginem quam peccando amiserunt, reci-
nibus, officiasunt charilalîs quibus sancta fralerni- jpiunl, unde : Cum apparuerit, simifes ei erimus et
-tas copulatur, et in unam Chrisli domum tolo orbe B videbimus eum sicut est (Joan. m). 1
terrarum cdmponitur. , YERS.24.— Quinque cubitorum. {ID., ibid.) Aloe
- Coelaluras. Opéra sanctorum manifesta expres- -cum in sanctorum hominum figuram ponuntur, etc.,
-sionequales sint in exemplum aliis proférant. Unde usque ad qui promissus est vite culloribus, veniunl
^Paulus et factis et» dictis se, in exemplum pro- . denarium.
ponit. .- ~ - Ala cherub altéra. Gemmas habent alas, quia te-
- Omnia cedrinis, elc. (ID.,ibid.) Lapidesparielis vel stamenla oeque -per ^prospéra el adversa, indefesso
pavimentam, et tabuloe, et aurum, etc., usque el ad ,-proposita semper ad coelestia telendisse et^perve-
qui gratiam Evangelii.perfecte susceperunl, oeierna nisse deciarant, quia hoc idem suis auditoribus fa-
vita pariter perfruuntur. ciendum esse demonstrant. ,
- VERS.19. —Oraculum. (BED-,ibid.) Oraculum ubi _ VERS.25, —Decem quoque cubitorum.
(BEDA,ibid.) r
eral area, etc., usque-ad qui posl resurreclionem Alti sunt decem cubilis, quia per observantiam De-
ascendens in coelumcarnem sumplam de virgine in - calogiDeqvserviendum proedicant, quia Deo fideliter
Patris dexlera collocavit. servientes oeterni regni denario remunerandos esse
- VERS.20. — Porro oraculum. Bene aulem interior , -ostendunt.
domus viginti cubitis longa est, pro mysterio ge- C (ID., ibid.), Et opus. Duo facti eranl cherubim
minoe dilectionis, de qua jam dictum est, quoein bac propter consortium charitatis signifieandum, etc.,
vita ex parle maxima illustrai electorum menles, sed usque ad quibus post fngora et tenebras idololatrioe,
-in palria cessantibus aliarum virtulum operibus lucem veritatis cognoscere dalum est.
sola régnât. (ID.,ibid.) Possunt per duo cherubim duo Testa-
-- Sed et altare. (ID., ibid.,-cap. 12.) Thymiamatis menia figurarî, etc., usque ad sed quia major sit
-scilicet, elc.,usque ad quid autem lapis, cedrus, au- festivilas internoebeatitudinis de consbrtio adûnate
rumque signifieent, supra dictum est. fraternitatis.
- YERS.21. —Domum quoque ante oraculum. In medio templi interioris. (ID., ïfcid.)Manifestant
(BED.,
ibid.) Domus anle oraculum auro tecta est, etc., us- est ex proedictis, etc., usque ad eam dilectionis gra-
- que ad unde : Ego diligam eum, et mânifeslabo ei tiam qua se alterutrum complectuntur, exprimit.
meipsum. Et iterum : Venit hora cum jam non in VERS.27. — Extendebant autem âlas, etc. (ID.,
froverbiis loquar vobis, etc. (Joan. xiv; xvi). ibid.) Exlendunt autem cherubim ad ulrumoûe pa-
Clavis aureis. (ID., ibid.) Clavi autem sunt proe- rîetem oraculi alas,
etc.,- usque'ad scriptbres eorum
'-cepta charitatis, etc., usque ad qui rursum ad per-, n jam régnantes eùm Domino ipsumqûe laudantes cu-
fectionem veniens de clavis dilectionis ait : Mihiau-J' ' ram
: lem adhoerereDeo, elc. (Psal. cxvnr, 72). gerunt salutis, interpellantes'pro nobis.
L VERS.22. VERS.28. — Tepit quoque cherubim. Circumdati
—Nihilque eral intemplo. (ID., ibid.) ^
. Hoecin Paralipomenis plenius explicaulur (Il Par. sunl auro, quia proeclaris scriptorum suorum operi-
bus confirmata est auctoritas testamenlorum, mani-
-in), etc., usque ad : el quoe sursum sunt sapite, non
feslata autem per orbem cognitio est divinarum
quoe super terram (Col. m).
tT*RS.23. — Cherubim de lignis. (ID., ibid., cap. Scripturarum, vel interna gloria coelestium agrai-
num. Utrumque enim cherubim et angelos, scilicet
-13.) Angelieoedignitalis vocabulum est, el dicilur
et testamenta significat.
ïingulariter cherub, pluraliter cherubim. Per che-
rubim ergo angelica ministeria quoe conditori sem- VERS.29..—Sculpsit variis coelatuns. (BEDA,ibid.,
per assistant in coelis, possunt intelligi. — Oli- cap. 14.) Seulpuntur parieies, lorno, etc.* usque ad
- aarum. Quia angeli gralia spirituali sunt uncii, longo usu virtulum exercitala didicil. Et palmas.
3ae unquam arescant ab amore Dei, quos luce {ID., ibid.) Palmas facit, cum memoriam oeternoe
coelestis sapientioe mox- ipse qui creavit, imple- remunevalionis sanctorum mentibus infigit, ut
 591 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 592
eo minus ab arcoe justilioe cadant, quo mercedem A supernorumque civium nos inlroduci desideramus :
justilioe semper ante oculos habent. ita introitus in templum, primordia nostroe conver-
Et picturas TOOTAS. Facit picluras varias quasi pro- sionis ad Deum, quando in proesentem Ecclesiam
minentes de pariete et egredienles, cum omnes mul- intramus. Iste ingressum nostrum ad fidem, ille dé-
tifarias virtulum xiperationes fidelibustribuit, visce- signât ad spem. Unde postes hujus introitus qua-
ra scilicet misericordioe,benignitatem, humilitalem, drangulali sunt propter quatuor Evangélii libros,
patientiam, modestiam, etc., super omnia autem quorum doctrina in fide veritatis-erudimur. Postes
charitalem, quoeest vinculum perfeclionis (Col. in). de lignis. (BEDA,ibid.) Quadrangulos propter qua-
Hoevirtutes, cum in tanlam eleclis eonsueludinem tuor scilicet,principales virtutes, etc., usque ad
venerint, ut naturaliler insitoevideantur, quid aliud quarla post prudeutiam, fortitudinem et lemperan-
quam quia ut picturoe domus Domini prominentes tiam, justi lia sequitur.
de pariete exeunt? Quia verba el opéra veritatis non VERS.34. — Altrïnsecus. Quia ad invicem respi-
adhuc ab aliis extrinsecus diseunt, sed sibîmet in- ciunt, ut una sine altéra haberi non possit. Exlerius
fixa radicilus parata semper ab intimis cordis, quoe oslium dilectio fraterna, interius divina : quia illa
sunt agenda vel docenda proférant. Diximus autem prior tempore, hoec sublimior dignitate : et per
quodpavimentioequalilas, humilem concordiam fra- B illam ad hanc intratur : quia in amore proximi
ternitatis significat : uni cum sint Judoei vel gentes, discilur, qualiter conditor debeat amari.
>barbari et Scylhoe, liberi et servi, nobiles et ignobi- Et utrumque oslium. (BEDA,ibid.) Quiain utraque
• les : cuncli se in Christo esse fralres, et eumdem dilectione duo sunt principaliter observanda, etc.,
patrem habere in coelis gloriantur. Concordissima usque ad quia exslinetis peccatis omnibus ad littus
' enim humilitas
supernorum civium nulli dubia est. et soliditalem virlutum transeamus.
Texit ergo Salomon pavimentum domus auro in ora- (BEDAubi supra.) Notandum quod in egressu
culo intrinsecus, et in lempio extrinsecus : quia oraculi duo dicuntur fuisse ostia, etc., usque ad
Christus angelos el animas justorum in coelis,ple- aliud nrysterii dispensalionem proefigurans.
nario dono perfeclionis implevit, et peregrinantes in Et se invicem. Yel oslium quod se invicem tene-
soeculocives palrioe coelestis, signaculo dilectionis bat aperitur, cum per minislerium praîdicalorîs dis-
oeterno, a mortalium vilitate secrevit. Unde : In hoc cernitur quid proprie ad cognitionem fidei, quid ad
cognoscenl omnes, quia discipuli mei estis, si dileclio- viyendi castiiatem pertineat, quoeutraque nequeunt
nem habueritis ad invicem (Joan. xm). separari, el quod parum sit, proximorum mala tole-
VERS.5i..— Et iningressu oraculi, etc. (BEDA, rare, el eis bona non commodare, cum hoec cerlis-
ibid., cap. 45.) Unus eral ingressus, sed duobus C sime soleanl in torde perfectorum indissolubililer
osliis claudebatur, elc, usque ad imo omnes electi permanere.
per arma lucis etpietatis adilum sibipatrioe coelestis YERS.55. — Et sculpsil cherubim. Hoecsupra ex-
aperiunl. posita sunt, quia in parielibus domus, et in ostiis
Duo osliola de ligno olivarum. (ID., ibid.) Duo sunt inierioribus eoedempicturoevel coelaturoefactoesunt;
osliola, quia Deum et proximum diligunt angeli et quia eadem arcana fidei, spei, et charitatis, quoe
homines sancti, nequejanuanr-vitoenisi per geminam sublimes et perfecli sublimiter capiunt, et quoe om-
dileclionem possunt intrare. Vel quia utriusque po- nes electi plene inoeierna visione percipiunt, etiam
puli fidelibus, Judoeis, scilicet, et genlibus eadem catechizandis rudibus pro suo cuique capta discen-
vitoe janua reseratur. da et confitenda tradunlur, ul sacris initiali myste-
Postesque angulorum. Postes habent angulorum - riis, quandoque ad capienda ea quoepie 'crediderunt,
-
quinque, quia non solum animas eiectorum aula proveniant.
coelestis recipit, sed et corporibus immoriali gloria YERS.56. — ASdificavitatiium. (BEDAubi supra,
proeditisinjudicio fores aperit, quinque enim sunt - cap! 16.) De interiori atrio breviter loquitur, etc.,
corporis sensus. Yel uterque postis" oraculi altus est usque ad unde sequitur : Mdipcavit atrium interius
quinque cubitorum, quia solis illis supernoe palrioe tribus ordinibus (I Cor. n).
introilus panditur, qui omnibus corporis el cordis Et uno ordine. Unus ordo lignorum cedri bona est
sensibus Domino serviunt : corporis scilicet cum per operatio sine corrupiione simulationis exhibita, sine
eos aliquid pro illa agunt ; cordis vero, cum sobrie, cujus adjectione ûdes, spes, et charilas vera esse
et juste, el pie cogitant de eis per ipsos corporis non potesl. Ligna enim cedri propter odoris gratiam
sensus agere decernunt. et impulribilem naturoe potenliam, perseveranliam,
VERS. 52. — Anaglypha. Posset diei sculptera et famam pioe aclionis désignant. Usque ad hoc
facla in junctura labularum, sed large accipitur. atrium universi conscendunt electi, qui fide, spe,
(BEDA,ibid.) 'Avây^vyaanaglypha Groece, Latine di- charitale et opère, Deo placere appelunt, hoc alla
cuntur coelataroe,etc., usque ad horum intuitu con- meritorum gratia transcendunt perfecti, cum in
tinuo vestigia noslra regimus. tanto virlutum culmine proficiunt, ut dicere audito-
VERS.35. — Fecitque in introilu. Sicut ingressus ribus possint : Imitatores mei eslote sicut et ego
oraculi quo ad-arcam Domini eherubimque perveni- Christi (I Cor. iv) ; et : Nescilis quoniam angelos
tur, introifum coelisignificat, quo ad visionem Dei judicabimus, quanlo magis soecularia (Ibid. vi).
 "
593 —
GLOSSA ORDINARIA. LIB. III REG. S94
YERS.58. — ipse est mensis. (BEDAubi supra.) A . ex virtalibus nascuntur, et quod sancti ambulant
Quoeritur quomodo dicatur domus Domini in mense de -virtutein virlutem (Psal. LXXXIII).
octavo perfecta in omni opère suo, etc., usque ad (ID., ibid.) Duo ordineserant retiaculorumjngyro
unde David Psalinum pro octava intitulavit, quem eapilelli, etc., usque ad et in eis quoeintelligimus late
pro meta judicii canlavit, dicens^ Domine, ne in palet.
furore tuo arguas me, neque Jn ira tua corripias me Ul tegerent. (ID.,ibid.) Cum dictum sit de reliaculis,
'Psal. vi). etc., usqué ad apte subjungitar : Capitella autem
jEdipcaviiqtie eam. Quia Ecclesia iota hujus soeculi quoeerant super çàpita columnarum, etc.
tempore, quod seplem dierum circuilu peragitur, ex v Malogranatorum. Quoe uno foris cortice mulla
electis eonstruilur anïmabus 1 et in fine soeculisuum interius grana circumdanl, etc., ad sed quoe
usque
incrementum adfinem perducit. Yel ob significatio- intus est fidei, spei, et dilectionis,
iiem gratioe spirilualis, per quam Ecclesia, solum ut animi bonorum gratia non cernitur. coelerorumque
sitEcclesia, percîpit: quia sine donis Spirilus, ne- VERS. 19.— Quasi, etc. (ID., ibid.) Per lilia,
mo fidelis efflci, vel fidem servare , vel merito fidei claritas
ad coronam justilioe polesl pervenire. supernoe palrioe et immorlalitatis floribus
r» redolens paradisi designatur amoenilas, etc., us-
CAPUT VIL que ad quia non nisi per Evangelium optata vox
- Domum aulem mulieiis vi. (BED., lib. de lemplo illa mundo insonuit, Poenitenliam agite, elc. (Matin.
Salom., cap. 17.) Ecclesioe, scilicet proesentis, pro tentia m). In porticu. Nolandum aulem in bac sen-
Paralipomenis quod eadem porlicus templi
qua Christus vir suus morte gustata surrexit, etc., etiam veslibulum
templi vocatur. Unde : Inter vesii+
usque ad Ms enim-est valde durabile el sonorum. bulum et altare plorabant; id esl, inter porlicum et
YERS.14.—Fedl omne opus. Quia sancti doclores
altare.
dum ministerio verbi fideliter insistant^ opus Dei
operantur, quia loquendo foris viam veritatis ape- VERS.20. — Et rursum (BED.ubi supra.) Quorum
riunt ijlis, quos ipse intus îllustrando ad vilam proe-~ - scilicet factura perennis regni sublimilatera dési-
ordinavil oeternam. Unde : Ego plantavi, Apollo ri- gnât, etc., usque ad sed quia illa societas utriusque
gavit, Dominus autem incrementum dédit (H Cor. ni). populi fidelibus tribuitur, recte subjungitur : M-a.o-
VERS.15. — Et pnxit. (BED.ubi supra, cap. -18.) granatorum. (ID.,ibid.) In malogranato totam signi-
-Columna ante fores templi decem et octo cubitis alla ficat Ecclesiam, etc., usque ad et utriusque populi
est, etc., usque ai & recta via qua ad promissam electos in una beatitudinis arce colligunt.
C Columnam. (ID., ibid.) Dexlera columna doctores
patriam gradimur, ulla in parle declinemus.
Decem, etc. Ter enim seni decem et octo faciunt : primilivoe Ecclesioe significat, etc., usque ad nihil
lr!à, scilicet ad fidem pertinent propter Trinitatem ; industrie saltem ad intelligendos eorum-quibus proe-
sex ad operalionem, quia sex diebus factus est mun- lali sunt errores.
"
dus, tria per sex multiplicantur, cum justes ex Fecit quoque. (ID., ibid.) Hoc mare in figuram ba«
fide vivit et cognitionem pîoe fidei cumulât exsecu- - plismi faetum est, etc., usque ad cum lmncin vinea
lionebonoe actïonis. laborantibns dandum esse proedixit.
Et linea. {BEDA,ibid.) Norma aposlolieoeinslilu- VERS.25. —A labio usque ad labium. Quia a primo
tionis ambit columnam ulramque, cum doclor Ju- baptizato in nomine Jesu Christi usque ad ultimum
doeisvel genlibus"proedicaremissus, ea tantum la- qui in fine soeculi créditeras et baptizandus est, om-
cère curât et docere, quoe per aposiolos accepit et nis Hdelium chorus, eamdem veritatis viam ingredi,
didicit Ecclesia. Nam qui aliter docere, v'ivere vel el conimunem débet sperare a Domino juslitioe co-
proedieare voluerit, et apostolica décréta spernere ronam.
vel pro libito suo nova statuere, non esl columna in, Quinque cubitorum. Quia quidquid visu , auditu,
templo Dei ; quia dum aposlolica insliluta sequi, gusiu, odoratu, tactuque delinquimus, gralia Dei no-
conlemnit, vel exilitale ineriioe, vel elalionis gros-. Y bis per ablutionem vivifici fontis relaxât. Sed non
situdine duodecim cubitorum lineoe non conve- suflicit proeteritorum remissio peccatorum, nisi quis
nu. deinceps bonis studeat operibus ; alioquin diabolus
XMRS.16. — Duo, etc. (ID., ibid.) Capita eolumna- qui exierat de homine, si liunc a bonis operibus va-
rum, etc., usque ad evangelicoe perfectionis estin- care viderit, mulliplicius redit, et facit novissima
sita gratia. , illius pejora prioribus ; unde subditur :
VERS.17. — Septena; etc. (ID., ibid.) Hoc in Parali- Et reïticula triginta cubitorum cingebat illud. Di-~
pomenis ita scriptum est, etc., usque ad quiapatres sciplina coelestium proeceplorum qua a voluplatibus
utriusque leslamenti per gratiam unius Spirilus septi- religamur;nnde : Funiculus triplex difficile rumpituT'
formis, ut essent electi acceperunt. (Eccl. iv), quia observatio mandatorum quoe in cor-
VERS.18.— Et duos. (ID.)Yidentur malagranala fa- dibus electorum fide, dilectione, spe supernoe rétri-
cta esse in eircuitu capitellorum apartéinferiori, etex bution!» firmata est, nullo polest obstaculo dissolvi.
ipsis maîisgranatis oriri refiacula : quibus capiiella Beslicula mare ambit, cum sacramentum bapl'smi
ex parte- aliqua tegerenlur, signatur quod virilités quod accepimus, piis operibus munire studemus. Hoec
 §95 YVALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — JTHEOLOGICA. 596
Irighïla cubitorum est, quinquiesenim.seni trigint! A eorumque successores, injunctam sibi Ivangelii offi-
faciunl. Senario autem in quo Dominus homineni cium prompta devolione implenl.
et cum bons • E quibus 1res. Quia in universis
fecit, cum non esset, refecit periisset, quadrati orbis
operalio nostra figuratur.' El sex per quinque multi- parlibus fidem proedicant Trinitalis. Hinc quoquo
plicantur, ut ad triginta perveniant, cum omnes cor- apostoli duodecim, id esl quator terni sunt electi, ut
poris sensus divinis siibjungantar imperiis. fidem et confessionem Trinilatis per quatuor mundi
Aliter : ter déni faeiunt triginta, et genus huma- plagas evangelizanles, baplizarent omnes génies in
num post diluviuni de progenie trium filiormn Noe nomine Patris, et Filii,et Spiritus sancti. Quorum et .
latiludinem toliusorbis implevit. Sem quippeÂsiam, successorum suorum verba, actes et passiones facile
in proesenti videre et cognoscere legendo valemus.
Cham Africain, Japhet soboles Europam et insulas
vero illos in futuro maneat gloria retribulionis,
maris obtinuil. El quia baptismi mysterium cum ex- Quoe
nondum videre possumus.
secutione operum et spe coelestium cunetis erat na-
culiitorum, VERS.26. — Grpssitudo. {BED.'ubi supra.) Qui
tionibus minislrandum, restiçula triginta
lavacrum baptismi ad salulem eivitanisuscipit, fidem
mare in quo baptismus figurabatur, cingebat. Sed et
et spem et charilalem débet habere, sine quibus nemo
hic dicendum, quod Dominus cum esset triginta
B recte operari ; unde subjungilur, Grossitudo.
annorum venit ad baptismum, qui quoniam suo ba- potesl
tricenarius noslrum Quia robore fidei,ispei, el charitatis munitur per-
ptismale quod accepilbaptismum
consecravit, recle mare, quod noslrum baptismum ceptio bapiismî, neque aliter proficuum esse acci-
pienlibus ostenditur, nisi harum virtutum firma eer=
figurabal, liiginta £ubilorum restis circumibal, ut titudo mentem
aecipientium el eorpora confirmet. ,
signifîcaretur dono illius qui baptismum sinçpeccato Lilii. (ID., ibid.) Lilium comitante odoris gratia
subiil, baptismum nobis in eum credenlibus in re-
candidum colorera jforis, etc.,- usque ad unde sub-
missionem peccatorum dedicari.
diter :
Et sculpiura. Cum proedicium sil, quod restiçula Duo millia batos capiebat el tria millia, etc. (lv,,
triginta cubitorum mare circumîerit, el «une adda- ibid.) Battis Hebroeorum mengura est, etc., usque ad
tur quod sculptera hoec«ubter labium posita, decem ejusdem regni facit esse participes.
eubilis ambierit, palet quia vas eral in modum VERS.27. — (ID., ibid.) Mille perfectionem signi-^
cubi- licat, quia denarium quadratum solidum facit. De-
phialoe expansum et diffusum, quod a triginfa
lis eircuitesquos habebat in labio, usque ad decem cies enim decem, centum faeiunt, quoefigura jani.
1
est coactum. Sculptera aulem histriala esl quoe cli- quadrala,sed adhuc plana. Verum ut in altitudinem,
quas rerum historias iiriilatur. Unde per sculpturas î surgat el solida efficîalur, mulliplica centum per de-
lïistriatasquibus maiecircumdatar exempla priorum cem, et fiunt mille, i Quo numéro stabilis et velut
temporum signantur, quoe nobis sunt intuenda, ut quadrata justorum conscienlia signatur. Quocunque
videamus quibus operibus ab initio sancti Deo pla- enim infertis quadratum, stabit, sic anïmus electo-
cuerunl, qua obstinalione iniqui in sceleribus per- rum nulla lenlatione a statu reclitudinîs inclinatur.
duraverunl, quanta infelîcitale reprobi perierunt. Et fecit. (ID., ibid'., cap. 20.) Multi'farie multisque
Quomodo in exordio nascenlis soeculi Gain ob mali- modis eadem nostroe salulis sacramenta flguran-
liam invidioedamnâtes, Abel justitioe merito corona- lur, etc., usque ad divino fecit amore fervescere.
tus, Lamech ob adulterium et homicidium maledi- (ID., ibid.) Quod adportandos luteres decem bases
clus, Enoch ob gratiam pîetatis ad paradisum redu- sunt factoe, etc., usque aa sed uno eodemque no-
ctus, Cham posl diluvium ob impietatem détestâtes, mine Deum Patrem ' propter unius donum Spiritus
Sem et Japhet pro obsequio reverenlioe perpétua be- invocantes. '
nedictione donali, Abraham fidei merito hoeres di- Quatuor cubitorum longiludinis. {!»., ibid.) Qua-a
vinoe promissionis effeeius, coetera genlium multiludo ternorum cubitorum erat longitudo et latitado ba-
pro infidelitate relicta. Adveniente quoque in carne sium, quia proedicatores, sive adversa mundi, et
Domino, Judoeapro perfidia repuisa, gentilitas gratia ] longitudinem ex-silii, et-laborum proesentium foris
ad salulem reducta, et hujusmodi, quoe in utroque tolèrent, sive cor in dilectione Dei et proximi in-
leslamento solerter considerala stadiosis prosunt. terna exsultatione dilatent, semper,virlutibus sta-,
Ideo forsitan duo suntjordines sculptararum hislriata- dent, prudenler scilicet inter bona et jnala discer-
rum in mari oeneo, utquifonie baptismalis imbuli nentes, fortiler-adversa sustinenles, cor ab ^appelitu
sunt, utriusque testament! auscultent historias : ideo voluplatum tempérantes, juslitiam in operatione te-
decem cubitorum eranl in gyro, ut quoscunque in nentes. I
-eisdem hisioriis dedilos jussiscoelestibus obedire, et YERS. 28. — Et ipsum opus basium; Tabulas ex
tota inteiitionc ad superna proemia suspensos pro- quibus bases factoe sunt, quadratoefueruM, in qui-
spexerint, imilari contendant. bus formulas rotundoe erant, quoe coronuloe sive ple-
YEKS.25. —Duodecim. (BDD.ubi supra). Aposlo- ctoe appellantur, in quarum medio coelaturoeleonum,
lus evangelislas, imo onmes verbLnùnistros; unde : elc. j -,
Non alligabis os bovi trituranti, etc. (I Cor. ix). Hi VERS.29. — Intel) el coronulas et plectas^ leones et ,
jàare sibi superimpositum portant, cum apostoli bmes et cherubim. (ID., ibid.) Non erat plana ulla ex
597 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. III REG. 598
parte superficies basium , elc., usque ad unde hic A fructum debent rectoe operalionis oslendere, singuli
quoque post sculpluras cherubim beneadjungitar : luteres in quibus holocauste lavabantur, quadraginta
Et subter leones. 'Quia doclores et in severilate balos capiebant.
districtionis qua peceatores judicant, et mansuetu- Eralque. (ID., ibid). Quod supradictum est : pari-
dine lenilâlis qua poenitentiËus remittuut, liment terque habebat unum cubitumet dimidium, et utrum
judicium "Dei,ne injuste ligando atque solvendo ju- ibi amplitudinem an altitudinem significaret, non ad-
ste ligentar ab eo cujus neqnit errare judicium. -jecit : videtur quod fundum ipsius luteris Imjus esse
YERS.30.—Et quatuor rotoe.(BEDA,ibid.) Quatuor amplitudinis voluerit ïntelligi, quod ex mensura
Evangeliorum libri, etc., usque ad eos ab imis sus-" basis in qua positus erat quisque luter, facillime
tollunt 'et velut Immissîs rôtis axes a terra basim al- conjicitur, quod ita describiiur : In summitate au-
liùs sublevant. lem basis erat qutedam rotundilas unius et iimidii
Rumeruli. (ID., ibid.) Qui rolis antepositis ne ab cubili, ita fabrefacia ut luter superiynponi posset.'
aie dilabi possënt obsistebanl, proeconia sunt pro- Latiludo ergo fundi in luteribus unius eral cubili et
phetarum, quibus evangelica et aposlolica Scriptura, dimidii. Ipsa vero capacitas lulerum quatuor habe-
ne euilegenlium in dubium venial, eonfirmalur ; unde : bat cubitos, sed utrum in altitudine, an in amplitu-
Habemus firmiorem prophelicum sermonem, cui bene B dinej an in ulroquc, dicat qui noverit.
faciûs attendentes, elc. (II Pet. i). Unde et Marcus (ID., ibid.) Propter .quatuor Evangelia in quibus
ait : Inilium Evangelii Filii Dei sicul scriptum est in fornia baptismi vel cardinales-virtutes quibus bapti-
Isaia propheta ; et Matlhoeus: Hoc autem totum fa- zati debent institui, vel propter quatuor mundi pla-
clum 'est, ut adimplerelur Scriptura prophetarum gas quibus baptisma minislratur.
(Mai: i; Malth. xxvi)." VERS.59.>— Et conslituit decem bases, quinque
'Contra'. (ID., ibid.) Quia omnis Scriptura prophe- ad dexteram partent templi, et quinque ad sinistram:
tica sibi esl consentanea , sicut uno spiritu condita. (ID., ibid.') Sed dexteram parlera templi et sinistram
Quatuor autem fuere per bases singulas hùmeruli non intus' in ipso leraplo, etc., usque ad et- flamma
juxta scilicet numerura rotarum, non quod quatuor divinoe.charitatis aliéna esse considère
sint tantum libri proplieliei, sed omnia quoe loculi Mare aulen\posuit ad dexteram parlent templi, elc.
sunt prophète quatuor Evângeliis teslimonium proe- (îs.jibidï) Et in hoc ëodem atrio, elc, usque ad
buere, ut ex consensu utriusque Testamenli una ïi- per quam eadem dilectio diffunditur in cordibus
fides et dilectio Christi noslra omnium corda fir- nostris. -
maret. -VERS.46. — Jordanis fudit ea rex in. (ta., ibid.)
YERS. 51. — Unum cubitum. (ID., ibid.) Propter Q
In quo Dominusnoster baptizatus est, etc., usqueaâ
perfectionem, etc., usque ad unde : Ex parle enim
et ex per lotam mundi latitudinem implevit.
cognosdmus, parte prophetamns, etc.*{f Cor".
' Argillosa lerra.'Çlv., ibid., cap. 21.) De qua factoe
xin).
Media. Dicit ta"bulam superiorem, quoesicut alioe suntformoe'ad fundendavasa Scripturoe, etc., usque
âd ut ad proemiâeorum bene currendo perveniamus.
quadrata erat similiterque sculpta, et in summitate
sui habebat rotunditatem Unius eldimidii cubili, in VERS.48. — Fecitque Salomon omnia vasa in
qua luter ponebatur. domo, etc. (ID., ibid.) Superius.dixit Hiram fecisse
VERS.37. — In hune modûm fecit decem bases, fu- Salomoni omnia vasa, nunc Scriptura subjungit
sura una, et mensura, sculpturaqu'e,etc. (BED.,-ibid.) eadem feeisse Salomonem. Salomon enim fecit di-
Quare decem basesïsintf acte et totidem luteres sup- ciando, Hiram opérande
posai, dictum est supra ; quod vero una erat men- Altare aureum. (-ID., ibid. ) Corda perfectorum
sura sculpturaque consimilis omnium basium vel internoe charitatis et eastitatis luce coruscanl, etc.,
lulerum, non ea significatione faclum .est, quod usque ad sed solummodo laerymarum et orationis
oequaliapossint esse, omnium merita-doctorum ; sed ei vola pro desiderîo regni coelestis offerunt. ' , ,
quia eis est una fides Evangelii, qua instruuntar, (ID., ibid. cap. 22.) Altare thymiamatis Mosesfecit,
unum sacramentum baptismi quo abluunlur, unus etc., usque ad unde qui in vinea magni palrisfa-
idemque Spiritus quo omnes eonsecrantur,' quam- milias laborant, denario nûm'eranlur.
vis habeantdiversas'donationes.in ipso Spiritu, qui Mensam. (lo.,ibid.) Scriptura spirilualiintelligen-
dividit singulisprout vult. tia clara, etc., usque ad quoe quondam juxta lit.
YERS. 38: — Quadraginta batds capiebat luter teram inlelligenda putabalur.
unus, etc. (ID.,ibid) Quadraginta magnam perfectio- (ID., ibid,.) Sicut mensoein typo Scripturoe ponun-
nem significat,quiaqualer déni faciunt quadraginta, tur, etc., usque ad ita electi in Scriptura continen-
decem aulem sunl proecepta quibus noslra omnis; ter erecto ad superna sensu bona coelestia a Domi-
operalio proefixaest in lege Dei. Quatuor vero Evan: no quoerunt et percipiunt. t
geliorum libri, in quibus per dispensalionem Domi- VERS.49. — Quasi lilii. (ID., ibid.'jQoc videtur
nicoeincarnalionis, coelestispalrioe nobis patefactus'> dicere, quia suprema pars candelabrorum in mo-
est introitus, el quia omnes qui ad mysterium ba- dum repandi lilii erat efformata'
ptismi pertinent, cum fide et sacramentis Evangelii^; Lucernas desuper aureas. Per quod ^conlinelur id
599 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 600
quod continet, id est vascula aurea in quibus oleum 1A VERS.8. — Cumque. (ID.) HOCmanifestais, etc.,
lucebal, desiguatur. usque ad si promineules ultra oslium vectes produ-
Forcipes. (BEBA.,ibid.) Id esl, emunctoria quibus cendis ad claudendum ostiis locum non darent.
emungebanlur Iychni, ut reparaît melius lucerenl. Qui et fuerunt. InParalipomenis dieitur : Fuit ita-
VERS.50.— Hydiias. Hydrioeproecordia sancto-
que area ibi usque ad proesentemdiem : quod ab histo-
rum signant, aqua sapientioe et vino compunelioiiis riographe additum est, significanle usque ad tempo-
replète. ra oelatis suoe eam ibi permansisse, quod non Es-
Fuscinulas. Fuscinuloe quibus carnes proeparan- dra polest intelligi, quia jam erat incensum tem-
tur, proedicatores,qui suis auditoribus cibum inlelli- plum, sed de Nathan vel aliquo prophetarum, a
genlioe administrant : quorum officium est corpus quibus omnia gesla suorum temporum scripla esse
et sanguinem Christi credentibus distribuere, infide- creduntur.
libus abnegare. VERS.9.—In area. (RAB.)Eral in area urna aurea
Domus interioris. (ID., ibid., cap. 22.) Ostia domus habens manna, etc.,
usque ad quia soli supernoe
interioris angelica, etc., usque ad vel quam habent
patrioe cives gloriam ibi Redemploris plene contem-
in Deum«haritalis.
planter.
VERS.51. — Perfecit omne opus. (ID., ibid.) Dum n VERS.10. — Nebula implevit domum Domini,^t
slalus soeculi geritur, facit quidem opus domus Do- non Id est, synagogam implevit, quia
poterant. (ID.)
mini, sed nondum perficit, quia corda eleclorum Do- eorum mentes infidelilalis caligo replevit, el sacer-
minus, ut bona operentur, inspirât el adjurai; nullum doles propter nebulam ministrare non poterant, quia
tamen in hac vila commorantem absque peccaloesse dum sensus litteroe velamine coopertos, et
mysticos
tribui t. Namque hoc fuluroe beatitudini réservât. nativîtatis Christi sacramenta investigare despïciunt,
Perficit vero omne opus templi Salomonis el dedica- débitera fidei suoeministerium nebulam erroris
in per
cationi aptem reddit, cum nosler paciflcus die ita ut exigentibus merilis non agnoscant
novissima electos resurrectionis immortalitate glo- perdiderunt,
cultum credulitatis, quibus in nebula doctriuoe suoe
rificat, et oelernum perducil ad regnum. Unde tem- Dominus de se eliam aperta narravil. Sed quia au--
plum seplem annis oediûcatum, oclavo aulem per- ditorum mentes infidelitalis caligo impleverat, quasi
fectum ac dedicatum est. Gui lempore convenit emissum solis radium nebula interjaeens abscon-
quod sequiter : debàt.
El inlulilquoesanctipcaverat. (ID.,ibid.) Sanctifica- j
VERS. 55. — Sletit. In Paralipomenis referlur
verat David pater Salomonis argenlum, cum Deus
Pater éloquentes gratia sui Spiritus ad loquendum < Q quod hic non dieitur : Fecerat Salomon basim
et in medio basilicoe,super quam stans
verbum Dei confortât. Sanclificat aurum, cura na- oeneam, posuit
benedixit omni EcclesioeIsraël.
lurali ingenio proeditos ad intelligendam legem illu-
Et benedixit. (RAB.)Templum Domini, etc., usque
minât. Sanctificat etiam vasa, cum omnibus Eccle-
ad el virlutum operibus proximis prosunt.
sioefiliis Spiritus sancti gratiam largiter. Hoecsan-
clificata Salomon infert in templum, cum Dominus VERS.64. — Im die. (RAB.in lib. Reg., tom. HI.)
est quod Salomon oedificavitmédium atrii offe-
peracto judicio doctorum et coelerorum fidelium Quid
coetem in gaudium coelestis regni introducit. rens ibi, etc., usque ad sacrifieia acceptabilia quo-
tidie spirïtaaliter Deo offeruntur.
Reposuitquein thesauris domusDomini. (ID., ibid.)
Altare. Quod fecit Moses positum erat ante tem-
Quia deos suos abscondit in abdilo vultus sui a con-
turbalione hominum. "Multïsunl thesauri in una do- plum contra januas ejus, et quia illudangustam erat,
mo Domini, quia in una Ecclesia sancii meritis di- et capere n<n poteral, médium atrii sub divo sanctï-
stant. Et una est palria coelestis, quamvis in ea Stella ficavit, ubi posuit illud altare maximum, quod fece-
a Stella différât in claritale (Il Cor. xv). Quod utrum- rat viginti cubitorum.
VERS.<>5.— Festivitalem. (RAB. ubi supra.) In
que dislributor proennorum demonslravil, cum ait : D
In domo Patris mei mansionesmulloesunl (Joan. xv). Verbis Dierum, etc., usque ad quod eliam Josephus
atteslatur.
CAPUT vin. (ID., ibid.) Solemnitas quam fecit Salomon et om-
VERS. 6. — Insanclum (BED., lib. de Templo nis Israël, etc., usque ad quoein Chrislo Paier con-
talii Chrislianis.
Sulom.) Domus templi exlerior peregrinanlem Eccle- Ab introitu. (RAB., ibid.) Per introitum Emalh
siam, sancta sanctorum supernoe patrioe coelestis
felieitatem désignant.' Illata in sancta sanctorum area seplentrionalem Judoeoeplagam, per rivum sive tor-
assumpiam Christi humanitalem inlra vélum regioe rentem Mgypli désignât Australem. Iste autem rivus
coelestis inductam. non est Nilus, •sedalius fluvius qui juxla Rivocoru-
Subter alas. (ID.) Moses fecit duos cherubim au- lam infiuit in mare. Emalh autem civilas Syrioe esl.
reos, quos posuit in propitialorio quod erat super ar- Nunc Epiphanîa vocaïur ab Anliocho Epiphaue.
cam. Salomon addidit duos majores, sub quorum VERS.66. — Loetanles. Décantantes cum deleela
alis arcam nunc dieitur posuisse cum propitialorio tione hymnos, ita ul in ea jucundilate sine laboread
Çt duobus cherubim prioribus. propria remearenl.
 '
601 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. Ht REG. 602
CAPUT IX. A est ad quoerendum eum : quo per fidem invento,
consideratissancloe Scripturoeteslimoniis, divinitalis
VERS.11. — Proebenle régi. (RAB. ubi supra.)
Mullum auri et argenti, etc., usque ad quia germen ejus potenliam agnoscens , parum pulat esse omne
cum plenitudine fructuum non afferrent. quod sibi antea narratum est de eo.
"VERS.8. — Beati viri. (RAB.)Regina admirando
VERS.17. —jEdipcavit.,(R.AB.) Urbes quasoedifi- in
laudem Salomonis erupit, dicens : Beati viri.
casse dieitur, etc., usque ad ut hoslibus spirîluali- -
Vere beati sunt quorum rex est Christus, et qui
bus insuperabiles exsistant.^
alterna ejus visione perfrui merentur, et gloriam
(RAB.) divitates quas Salomon oedificavitde reli-
quam habet cum Pâtre et Spiritu sancto conspicere
juiis Amorrhoeorum fuerunt, quas non potuerunt et sapientiam quoemundis cord§ se ostendit perpe-
filiiIsraeldelere, sieutin Jesu Nave legitur (Jos. ix) :
lualiier percipere loelanlur.
lias postea rex JEgypti subvertit el dédit in dotem
VERS.11. — Ligna. (ID.) Conditor noster ligna
filioesuoeuxori Salomonis, et ideirco reoedificavit'eas
Salomon. pretiosa, hoc esl, etc., usque ad et omnia instrumenta
VERS.18. — Et Palmiram. Inhabitabilis regio eo musicorum. •—
VERS.12. Cantoribus. (ID.) Hi quidquid agunt
quod nusquam aqua iuveniretur ; sed illo loco ubi B in verbo aut opère, omnia in laudem Dei faciunl :
oedificataesl civitas, fontes abundant, et palma, quoe
laudem inler adversa et prospéra, corde, oreel opère
Groece vocantur Palmira, ipsa esl Emalh, sive Epi-
phania vel Antiocbia. jjronuntiare non cessant, unde : Super muros tuas,
VERS.20. — Universum. (RAB. ubi supra.) Qui Hierusalem, conslitui custodes, Iota die et nocle non
non fuerat de filiis Israël, fecit Pacificus noster _tri- cessabunllaudare nomen Domini (Isa. EXII).
VERS. 1 3. — Bex autem. (ID.) Et Pacificus noster
butarios, cum eis qui non sunt in filiorum jiumero ;
sed in servili conditione utitur ad proprium servi- Ecclesioesuoe, omnia quoepetit, dabit, unde : Quoe-
tium. Taies licet in multis adversenlur, tamen fré- cunquepelieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis.
Non solum quod pelimus, imo eliam quoe humana
quenter usibus serviunt Ecclesioe, cum in proesenti
de rébus suis solatia fragilitas aut neseitl( aut non proesumit petere, gra-
tempore proebent. tuite munere largiter. -
De pliis. (ID., ibid.) Eos qui non ancilloe filii sunl,
VERS.16. —Ducenta. (Id.) In Paralipomenis scu-
sed liberoe, etc., usque ad el in semitas justilioe du-
lis addunlur hasloe aureoe, quia lanceis et scutis ule-
cant.
bantur duces excubantes ante oslium domus régis.
YERS.23. — Quhiquaginta. (ID.) Quinquagesimo
_ : lectulum Salomonis septuaginta fortes am-
die post Pascha et lex in monte Sina tribu ta est, et Unde
biant.
Spiritus paracletas super diseipulos venit. Quid ergo Excubantes ad ostia domus regioe, etc., usque
significat iste proepositorum numerus, nisi quod hi > ad (ID.) et scuto fidei tela neqûissimi ignea repellentes,
qui Spirilus sancli gratia legis Domini scientiam
habere merenlur, ipsi et se et alios bene regere exstinguunl.
VERS. 17. — Sallus Libani. Sylva Libani Eccle-
possunt?
"YERS.25. — Offerebatquoque. (ID.) Offert Pacifi- siam gentium significat, quîe de faste~superbioe
cus nosler, etc., usque ad et ea. quoe sunt Deoplacila abscissa in fabrica domus Dei aptatar. Unde : Inve-
nimus eam in campis sylvoe.
postulat.
VERS.26. — Classem. (ID.) Classis esl Ecclesia, VERS.18. — Thronum de ebore. (RAB.)Thronus
ad vel solium est imperîalis sedes, quoe in canticis fer-
elc, usque historiam, allegoriam , tropologiam,
in duobus Testamentis. culum appellatnr, eo quod résidentes ferai, vel de
anagogen
VERS.,28—.In Ophir. (iD.)Ophir nomen estproyin- loco ad locum circuniferat. Ad quod per sex ascen- ""
erat seabellum
cioein India. Ab Ophir.uno de posteris Heber nomi- sionis gradus ascendebatur. Sub solio
et summitas throni rotunda, tenta duabus
nalur, quoeet terra aurea appellalur, eo quod mon- aureum,
tes aureoshabeat, qui aleonibus et soevissimisbes iis r\ • manibus vel brachiis extrinseGus, juxtaque slabant
sedile.
iucoluntur. Ad quos nulles aliter accedere audet, duo leones adjuvantes suslenlare
nisi qui in navi stantes juxta liltus, terram quam YERS.20. —.Et duodecim. Quia sex ascensionis
gradu s altrinsecus posili erant pro sustentaculo ascen-
unguibus leonum effossam invenerint, in suam,na-
vem recipiunt, ut si Jiestioeeos senserint, facile in dentis gradus.
mare recipiantur. (ID.) Solium Salomonis Ecclesia esse intëlligitur,
etc., usque ad munire certant.
CAPUT X. Non esl faetum, etc. ApteEcclesioe convenit istud,
Allegorice. (ISID.in lib. Reg., tom. Y.) Hoecregina cui dieitur : Multoe filioecongregaverunt divitias, tu
venluram Ecclesiam de gentibus, etc., usque ad supergressa es universas (Prov. xxxi).
* in occulte sanctorum' fieri concîvis VERS.21. — Sed el omnia vasa, etc. Omnia vasa
optans.
YERS.4. — Videns autem. (RAB.ubi supra.) Re- quoePacifici noslri minislerio fungunlur aurea sunt,
gina, vîso Salomone et gloria ejus, stupens super quia omnes pnimoe sanclornni quoe sunt vasa Dei,
prudenlïa ejus, dixit : Verus est sermo, etc. Sic san- ut divinoe volunlali servjant, splendore sapientioe
cta Ecclesia, auditis miraculis Chrisli, provocata et dilectionis nilenles continent polum vitoe, et fit in
 I
603 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS L — THEOLOGICA.
eis fons aquoesalienlis in vitam oelernum (Joan. îv). ^ lem animi. Ham Roboam quadragesimo oetatis suaa
Nec alicujus, elc (RAB.)Quia, secundum Aposto- anno regnare coepit.
lum, Non est in èermone verbum Dd, sed in virtute ~YERS.11. — Scorpionibus. Genus est flagelii, sicut
et proedicalioneEvangelii (I Cor. î). Non in persuasi- et de spinis vel pomariis soient esse virgoe nodosoe.?
bilibus humanoe sapientioe verbis 'consistit, sed in Yel ietiam flagellum Saracenorum cum duabus vel
ostensione spiritus et virtutis, ut fides nostra non tribus virgis,-quod Ibabetin summitate plumbeas
in sapienlia hominum, sed in virtute Dei sît. glandes, alias grandines.
VERS.22. —Seferens inde aurum, elc. (ID.) Quid YERS.-25. — Ad Roboam.-(&&ji.)Roboam de domo
aurum argenlumve signiûcel, etc., usque ad arma David fuit, etc.,usque ad el cujus principes vescuntur
bellica prosequilur. in tempore suo. I
VERS.26.—Congregavitque Salomon, elc. (ID.) VERS.28. —Fecit duos. ïeroboam quare vitu-
De his Josephus prosequilur. Exornabantur ascenso- lus fecerit, vel quomodo Josephus sufficienter ex-
res eorum, primum décora juventute florentes, lia- ponil.
€APUT XIII.
bentes magnam proceritatem, diffundentes in equo-
rum sessione eomam, purpura circumamictî, qui ar- YERS.!.— Ecce vir. Cujus nomen hic taeelur, in
mali exislenles circa regem arcusque ferenles-equi- "*Paralipomenis Gaddo vocalur vel nuneupatur. Ipse
labant ante eum, quando ad locum aliquem debebat - est Gad quimonuit David ire in lerram Juda. (RAB.)
exire. Prophète a Deo missus, etc., usque ad poeuilenlî ve-
CAPUT XL nia 'daretur. 1
VERS11. -^Prophètes. Iste pseudopropheta prin- -
VERS.1. — Rex aulem. (RiB.)Salomonem arguit eral sacerdotum, el salde a rege colebatur lan-
vëliementer Scriptura, etc., usque ad mala îllius ceps
quam divinus; timens autem ne per sernlonem viri
mala Ecclesioesignificant. Dei'rex a cullura idolorum recederet, et së,tanquam
VERS.27.—Voraginem. Murus civitatis cecidit, eo maleficum interficerel, excogilavit ut virum Dei de-
quod ex uno latere proecipîlio immineret. Quam vora- ciperet, salis astate agens, ut dum transgrederetaf
ginem cum rex vëllel cooequaremûris, eonsiituit duei- proeeeptem Dei, illius iram incurreret, sicut postea
Jaus, ut hoc implerent opus; sed Jéroboam, qui erat fecit, eum magis bonum quam Deo credidit. Ac per
princeps tribus Joseph, noluit ouedue régi, qui con- hoc monslrarentur esse falsa quoe proedixit, sicque
stituerai eum prius super oedificiapropugnaculorum, régi persuadere possent, sicul fecit. Audiens autemr -
quoefaciebal in Jerosolymis, ubi laboravit ita, ul rex reseventum, puta-vit irrita quoevir'Dei dixerat, et
eiprincipatum militioe super tribum Joseph conferret. ^ non declinavit a via sua mala.
Sed rebellis factus egredilur de Jérusalem : cui oc- Omnia opéra, etc. (GREG.)In gestîs prophète mira*
currit propheta deflectens eum in agrum, ut nullus antecedunt, misera succeflunt : qua in re quid col-
audiret quid ei dicerel. Elalusqùe verbis propheioe ligimus ? nisi quod apud se propter magnalia gloria- -
suadebal populo, ul se regem faceret : Quod audiens tus ab interna inox soliditate est quassalus, et inde
Salomon quoerebal eum inlerficere. ei in opère culpa subrepit,unde sibi gloria in corde
Erat aulem. Hocmandalum restilutionis murorum subrepsit, ut a propheta falso disceret deceptus, quia
recusavit. Sed unde tanta audacia? quia rex consti- nequaquam proprioe'fortiludmis fuit quod prius ac-"
tuerai eum proefeetum.- cidisset.
Toile tibi. (RAB.)Decem tribus a donïo David se- VERS.21. — Roec dicit Dominus. (ID.) Bene au-"
parate sunt, etc., usque ad quia unus Deus, una fides, tem ore ejus sententiam mortis accepil, cujus re-
'
unum'baptismà. duelione a vitoe proeceptis deviavit, ut inde poenam
VERS.42. — Dies autem. Josephus dixit régnasse veraciter sumeret, unde culpam negligenter admi-
'
octoginta annis, el vixisse nonaginta quatuor. Sed sisset. i
divina Scriptura eos lantum annos exprimit quibus YERS.24. — Et leo stabat, êlc. (RAB.)Hic oslen-1-
regnavit antequam proevaricaretur.' ditur, quod, peccatum inobedienlioe in "ipsa* morte
- J CAPUT XII. fuit laxaluim quia iste idem leo, qui vivenlem proe-
"
VERS.1-4.-p- J,enit autem. Durissimum. <Juomodo sumpsit oecîdere, ausus contingere non est occi-
hoc verum est, cum superius dictum sit, quod Salo- sum. Qui enim occidendi habuit potestatem, de6oc-
mon'non constitail quemquam serviie de filiis cisi cadivere eomedendi licenliain non aceepit, quia
Israël? Utique non fecit eos servire in agricultura is cujus culpa in vite fuerat punita, erat jam justus
vel alio servili opère. Verum principes ex eis eon- ex morle. ;
siituit per singulas tribus, qui reddebant régi per YERS.51. — Sepelite, etc. Malus propheta sciens
vices singulis mensibus annonam, etc., quoede ex- evenire quoevir Dei proedixit, proecepit ut sepelire=
pensa régis superius- referunter, quod modo duris- tur juxta virum Dei,1 jie quando ossa illius combu-
simum jugum appellant. renda effoderentur, sed eonservarentûr,.per sanctam
VERS.8. — Adolescentes.De quibus Aduram unus prophetam, sicul inferius idem lestatur liber im-
fuilqui postea lapidâtes est. Juvenes Scriptura non pletum. l
Semper juxta oetalem appellat, sed juxta instabilita-
605 >GLOSSAORDINARIA.— LIB. HI REG. 606
CAPUT XIV. \, Josue atque anathemalizata, Jéricho moenia re-
VERS.25. — Ascendit Sesac, etc. Sequebantur re- stauravit. Cum quis eorum, qui in Ecclesia habi-
lum religionis assumpserant, ad agenda scelera,
gem iEgypti currus mille et dueenti, équitum sexa-
et quoe ei DominusJésus in die baptismalis donaverat, ?
ginta millia, quadraginta milliapeditum, quorum'
plurimos habebat Libyes, et jElhiopes.- Invadens redil, luxuriose quasque ipse anathematizaverat diaboli pom-
vivendo repetit, cumque errorum
ilaque Hebroeorumregionem, munitissimas civitales pas,
sine dimicatione delinuit, etc. dogmata"velgentilium fabulas veritatî ecelesiasticoe,-
CAPUT XV. qua imbutus est, proeferl, quasi Bethel egrediens,
ruinas Jéricho resuscitat. Is et fundamenta fidei,
VERS.6.—Attamen'bellumfuit inter Abiamet Jéro- a quibus bona oedificia inchoaral, et claustra bonaa
boamomni,elc Jéroboam mullp exercilu congregalo, • aelionis quibus perfici debuerat; perdit.
contra Abiam filium Roboam,qui in duabus tribubus -- In Abiram. (ID.) Cum conditor Jéricho funda-
palri successit, castrametatus esl. Quod cum audissèt menta poneret, primogenitus ejus nomine Abiram
Abia, obslupefactus esl; verum roboratus, eleclo mortaus esl. Cum portas muniret, Segub filium
exercilu OGCurrhJéroboam jn locum qui vocatur suum novissimum amisit, juxta imprecalioiiem
MonsAmorrhoeorum.Cumque orationem habuisset ° Josue.
ad exereitum Jéroboam, tandem ait : In quo de ' CAPUT XYH.
Victoria estis confidentes? An imitulis aureis et VERS.1 — Et dixit. (RAB.)Elias interpretatur
aris, quoevestroe sunt impietalis et non religionis Deusmeus Dominus, vel Deus meus, sîve Deus fortis,
indicia? An multitudo spem vobis proebuil? Sed et significal Christum. Thesbiles caplivans seu con-
nulla virtus illic est, ubi (licet cum multis millibus) venais interpretatur-: et de Dominoest scriptum *.
licet unus pugnatinjuste. Sblummodoenim in justitia Couverte,Domine, captivitalem noslram. Sicut Mel-
et pietale spes viclorioe consistil, quoe scilicet apud - chisedech, ita Elioeorigo laceatur, cum subito e]us
nos est, servantes a prîncipioieges et verum Deum nomen inlroducitur, et hoc in Salvaloris proefigu-
vénérantes, elc Deus aulem exercitus Jeroboami ratjone.
audaciam dissolvil; exereitum autem Àbioe fecit In cujus'conspeetu.(ID.)In conspeetu Domini stat
excelsiorem.-Nam quanta nullo bello refertur coe- stabit et in futuro, modo, ut condi-
justes modo,
des fuisse commissa, neque Groecorum,neque Bar- toris ad sensum reducat, et sic fideliter
polenliam
barorum, mirabilem percepërunt, Deo Conferente, vivat, in futuro., ut-veraciler vitoe coronam acci-
vicloriam. Quingenta enim millia hostium oeïïo pro- • , ,.
piai.
slrala sunt, etc. u VERS.5. — Abscondere. (RAB.)Absconditas est
CAPUT XYI. • - Elias noster etc.,
usque ad el obsequium quod Do-
.YERS.1. — Factus est autem sermo, etc. Mentio mino a fidelibus ex Judoeisexhibitum est.
hujuspropheioe in nullo alio loco fit,sed subito intro- In torrente Carilh. Torren's Cyson qui et Çarilh
ducitur sicut alii, unde Abdias dieitur pavisse in interpretatur^ogm'fî'o sive concisio vel divisio, Ju-
speluneis centum prophetas. Et Elias ait -. Prophe- daico populo convenil.
tas tuos oedderunt. Et lilii prophetarum leguntur VERS.10, — Mulier. (ISID.)Vidua quam Dominus
oecurrisse Elisoeo, quorum alia nulla fit mentio , non frûmenli, sed verbi pane pascit, ea'est, quoe,
nulla specialis nominalio. mortuo viro, cui vull nubat, id est, excusso ser-
YERS:3. —Ecce. (RAB.in lib. Reg., tom. IH.) vitutis jugo, subit Christi jugum suave, et omis
Demelit Dominus hujus vel cujuscunque iniquî po- levé. - "
,
steriora, cum peccata post finem vitoe ulciscilur., (RAB.)Hoecvidua gentium significat Ecclesiam,
Demelit el posteriora domus ejus, cum imitatorem etc., usque ad non defecisse dicitar.
oeternis cruciatibus damnât. Quicunque ergo usque (ID.)Yidua apud quam hospitabatur Elias, et cu-
"
in finemvitoein pravïs operibus persévérai, poste- jus benedixit farinoe et oleo', synagoga est Judoeo-
riora illius demetentur. rum, quoeMosimorte viduata, filiumnulriebat par-
VERS.4. — Qui morluus fuerit. (ID.) De Baasa, vulum, hoc est 'carnaleni populum Judoeorum. Hio
' id
est, de corpore diaboli confusione plenissi- ad ingressum Elioe, id est Salvaloris nostri, febre
mo, etc., usque ad secum ad- oeternum rapiunt in- infidelitatis infirmabatur, quia in ëum non credidit,
teritum. sed sprevit. Unde mater Synagoga de advenlu Sal-
VERS.6. — In Thersa régna. (RAB.)Sex annos valoris eonquerilur, quasi ipse esset causa inlerfe-
fecit in Thersa, reliquos autem in civitate, quoe Se- ctionis populi, dicens : Quid mihi et tibi, etc. Hinc
meron appellatar, a Groecisvero Samaria. Hic no- est quod Caiphas ail : Expedit vobis ut unus mo~
minavit eam Semeron a Semer priore domino, et riatur pro populo, el non tota gens pereat (Joan,
esl melropolis regni, et postea omnis regio abeo XI).
Samaria appellatar, quoenunc Sebaste vocatur", ubi (ID.) Sicut propheta verbis viduoe non esl exaspé-
ossa beali Joannis Baptiste quieseunt. râtes, quin polius miseretur, ita Redemptor noster-
VERS.54. — JEdificavil Hiel. (RAB.)Hiel, vivens non exasperater malilia Judoeorum, sed misertus
Deo; Bethel, domus Deiinterprelatur, destrucia a sui populi tulit eum de sinu matris, cum tulit eum.
607 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — TREOLOGICA. 608
de carnali observanlia legis, el posuit super leclu- À i VERS.5. — Et ecce angélus Domini tetigit. (RAB.)
Ium suum, hoc est, demonslravit ei vilain habere Angélus qui Eliam pavit, magni consilii angelum
in morle sua, expandiique se tribus vicibus, dum signât ; cujus opéra, tam in corporali quam in spi-
Trinilatis fidem ïnsinuabat. rituali natura subsîstimus.
VERS.19. —Tulitque Elias, (RAB.)Tulit,Elias pue- VERS.b. — El ecce ad caput suum, etc. (ID) Elias
rum et reddidit malri suoe, cum Dominus noster bis pastus exprimit nostroe naiuroe înfirmiia'ein,
populum salvans credentem, signa el miracula quibus non suiïïcil simples pastus, se'' duplex, qua-
oslendebat incredulis, ul cognoscerent veraciler il- lenus ad superna valeamus ascendere. Sicul enim
lum vivere qui crédit in nomine ejus, el sic eveniet corpus sine alimente corporali subsistera nequit, ita
ut plebs Judaica, veritate superala, proclamet ad nec anima vivere potesl sine verbo Dei.
Christum • Nunc in isto cognovi quoniam vir Dei (ID.) Sic et nos dum inerlioesomnuma nobis ex-
es tu. culimus, necesse est ut divino solatio confortali,
CAPUT XYIII. gressu bonorum operum per omne tempus vitoeproe-
sentis summopere festinemus ascendere in montera
VERS.3. — Abdias aulem. Abdias princeps exer-
Dei et in locum sanctum ejus, ut ibi requiem inve-
cilus Israël, cujus nomen interpretatur servus Do- '
B niamus oelernam.
mini, illos proefigurabat qui ex principibus Judoeo- VERS.11. — El spirilus. (ID.) Spirilus anteDomi-
rum credideruul, et eranl occulti discipuli, ut Ni-
num evertit montes et petras conterit, etc., usque'
codemus et Joseph. ad ad cognitionem veritatis incipere exire.
VERS.51).— Curavit altare. (RAB.)Et Redemplor Non in spiritu. Id esl, non arbilreris, quod cum
noster contra mundi principem ac satellites ejus de-
vente veniat Dominus, sed post spîritum commotio-
cerlans ac superans, altare Domini quod déstru- id esl, turbinera et impetum venti transibit
corda a labe nis,
ctura fuerat, id esl fidelium iniquitatis
ignis, deinde sibilus auroe tenuis, post hoc transibit
purgans, aram Deo dedicat, quoe ex duodecim lapi- ut lecum.
dibus conslructa memoralur, quia ex bis qui pro- Dominus,14. îoquatur — Ego solus, elc. (RAB.)Tanto pro-
et aposlolicam fidem seu doctrinam se- |YERS.
pheticam
ara Deo in sa- phète quid difficile fuit cognoscere in hoc mundo
quuntur gralissima consiruitur, qua famulos remansisse Deo? Sed qui humilis etiam oc-
crificium laudis in odorem suavilalis oûêrlur. culta Dei noverat, elatus etiam àperta nesciebat.
YERS.32.—Fecitque. (ID.) Ex contrite videlicet Unde certum
est, ;quod humilitatis radio se illumi-
corde et humiliato, etc., usque ad in oeternum gra- nât aliorum bona subtiliter pensât : quia dum
: Dominus esl Deus. , qui
tulando canamus ipse G ea quoe ipse fecerit facta foris et ab aliis conspicit,
VERS.40. — Apprehendite. (RAB.)Sic Redemplor eum qui de singularitale intus erumpere nititur su-
noster, advenienle die judicii, millet angelos suos et perbiae lumorem premit. Hinc est. quod voce Dei ad
collîgent -omnia scandala de regno ejus et mitlent Eliam solum se oestimantem dieitur. Reliqui mihi-
eos in slagnum ignis, ul)i cruciabuntar secundum millia virorum, ut dum non solum se reman-
cor eorum. septem
duritiam et impoenitens sisse cognosceret elationis gloriam quoeei de singu-
VERS.41. — Multoe pluvioe.(ISID.) Nascenle Chri- laritate surgebal, inclinaret.
sto Dei Filio inter homines et leneritudinem carnis
morlem et (RAB.)Non aliter nisi quod eum regem futerum
nostroe accipiente, posiquam gustavit, proedixit. Elisoeum non aliter quam pallium suum
viclor de mundo ad coelos ascendit, imbrem gralioe jacians super eum. Illos duos reges nec ipse per se,
divinoe per septiformem Spiriluni de supernis ad nec discipulis ejus Elisoeus unxit, sed
quidam pro-
lerram misil, qui nos a peccato mundarel, et spiri- phetarum roissus est ut ungéret Jehu.
tuales fractus gignere faceret.
Elioe Dei VERS.17. — Quicunque. {ID.) Nocentes, juslilia
(RAB.)In virtutibus qui polenlia pollebat divina alios
in infirmilatibus suis, quid de se poterat agnosce- per reges plecti facit mucrone, alios per
Iiat. Ibi ostendebat quod acceperat, hic quod acce- p. prophetas et sacerdotes transverberal gladio lin-
guoe.
perat custodiebat. In miraculis monslrabalur, in VERS.19. — Ppofectns. Cum Redemptor noster
infirmilatibus servabatur.
descendens de coelo divino judicio acquisivit popu-
, CAPUT XIX. lum adhuc lerrenis operibus inhiantem, in quo sa
YERS.3. — Timuil ergo Elias et surgens abiit, etc. lulem fecit, cum eum ad fidem convertit. Elias enim
(RAB.)Sancti viri, sublevante spiritu ad summa ra- Èuterprelâlur Dominus Deus, Saphat judicans, Eli-
piuntur : quandiu vero in hac vita sunl, ne super- soeus Dei mei salus. Super quem propheta pallium
biant, tentalionibus reprimuntur. Hinc est quod suum misit, cum Dominus populum fide catholica
Elias cum lot virtutibus processissct, Jezabel posl- induit. Unde Apostolus: Qui in Christobaptizali eslis,
modum quamvis reginam lamen mulierculam fugit : Christum induislis (Gai. m). Reliclis bobus cucurrit
et qui tnorluos suscilabat, \enlura proevidebat, alia posl Eliam . quia] eleclorum chorus audito, nisi quis
quoque proeclara faciebat, timoré percussus de renunlial omnibus,nonpotestmeusessediscîpulus(Luc.
manu mulieris mortem fugit, de manu Dei mortem xiv), stalim cessavit lerrenis lucris inhiare, soecuia-
petit, nec accipit. ribus desideriis deservire, et sic aliis verbum vite
 609 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. Ul REG. 610
proedieavit, hoc est enim osculari patrem et matrem, A men iterum instaurât proelium contra eos, et dum
quoscunque polest sive de Judoeis, sive de genlibus uno modo vincitur, alio stalim vincere conatur
sermone velle corrigera. (ID.) Maligni spirilus si in spirilualibus vincun-
(RAB.) Populus quoque Chrislianus carnalia de- ter, in corporalibus bellum parant, satagentes ut
sideria mactans totum exereitum suum in opus evan- animas de supernis ad ima proecipilent, quo fa-
gelizandi convertit, unde suffleientem pastum adju- cilius vincant. Si viderinl coelestia desiderare, ter-
toribus suis proeberepossit. rena ad amandum ingérant. Si prosperitate con-
VERS.21. — Seculus. (ID.) Nostrum Eliam sequi- cessa Deo gralioe ageniur, stedent ut per adversa
tur et ministrat ei, qui vesligia ejus sequens, hoc franganlur. Sed sicul Syri, ita doemonesubi se su-
est mandata illius observans , ministerium et hono- perare confidebant, ibi superati sunt.
rent condigne salagit exhibera. VERS.38. — Abiit ergo. Mîchoeasparabola usus
esl propter sermones quos régi erat diclurus, ut
CAPUT XX. ostenderet hoc ad illum magis quam ad seperlinere.
(RAS.) Benadad significal diabolum, qui diversos VERS.59. — Erit anima. Providendum est servis
exercitus malignorum spiriteum ad subveriendum Dei, ne secundum exemplum Achab perniciosa
populum Dei conlrahit, sed per pueros principum B securitate sibi blandiantar, quandiu hostis vivit, ne
Israël vincitur, id est, per bonos audilores iloclorum, dum se quasi viclores arbîtrentur per fraudera
"
quia quod auribus audiunt, faclis implenl. Antiquus diaboli pacem promitlentis citîus, elidàntur ; quia
hostis in fugam vertitar, omnisque suus exercitus a „sicut tune prophète régi pro inconsiderata pietate
mililibus Chrisli pertarbatur, qui bene ducenta mil- pronunliavit affore ultionem-, ila nunc proplieticus
lia et triginta duo esse dicuntur, quia qui utriusque sermo pronunliat, si paciscaraur cum diabolo,
Testamenti scientiam perfeele tenent, et Trinilatis oeternam nobis per hoc imminere poenam.
fidem cum gemina charitale conservant, hi apti mi- VERS.43. — El furibundus. Iratus Achab prophe-
litioesummi régis esse comprobanlur. tam clausum servari jussil, et„eonfusus verbis Mi-
VERS.10. — Hoecfaciant mihi. Samaria morte ci- choeoedomum remeavit.
vilatam habebat lerram interius ipsis mûris pêne
CAPUT XXI.
oequalem,quo subsidio ictibus arielis resisteret ex-
pira , murorum allitudo longe superficiem lerroe Post verba, elc. (RAB.) Nabolh. Interpretatur
transcenderat. Ait ergo rex superbus obsessos ter- conspicuus, etc., usque ad sed per vana desideria
rens, quod lanlam haberet mullitudinem, ul si quis- defluebat.
que militera unum lapidem vel stipilem vel cespi- c CAPUT xxn.
tem ad conslruendum contra urbem aggerem appor- VERS. 17. — Vidi universum Israelem disper-
lasset, agger exsurgeret qui superficiel quoeerat sunf, elc. Per hoecaulem ostendit, quod illius pra-
inlra muros esse videreter oequalis,ita ut ex oequo vilas causa sit slragis. Nam si bonum ac pium
pugnanles contra civitalem tela faces milterent. habuisset paslorem, vi superassel hostes. Deiede
Ne glonetur accinctus. (RAB.)Accinctus est qui ostendit etiam modum assequendoe salutis. Si Do-
"
cingulo circuradater, distinctes qui cingulum depo- minus est, inquit eis, in Deuin,- reverlatur unus-
suit. Ait ergo rex Israël, régi Syrioeglorianli quasi quisque ad locum suum in pace. Si Deo creditis, et
jam cepisset Samariam quam obsidere coeperat : vultis ex eo scire quid agendum, dimiltile exereitum.
Ne glorielur accinctus oequeut discinctus. Ac si di- VERS.19. — Vidi Dominum, elc. (RAB.)Solium
cat : Noii gloriari quasi victor, qui adhuc in acie Domini angelicoepotesiales, quarum mentibus Deus
posilus, quem Victoriasequalur ignoras : qutppe qui proesidens iuferius cuncta disponil. Exercitus coeli
vincere credidit, victus est. mînistrantium angelorum mullitado : dextera pars
VERS.20. — Fugit quoque. (RAB.)Id est, diabolus angelorum elecla, sinistra pars reproba. Neque
princeps iniquorum, quorum oculi sublimes sunt. enim dextera concluditar Deus, neque sinistra : qui
Syria enim subiimis in equo suoe superbioe confi- D ita est intra omnia, ut sil et extra. Sed quomodo mali
dens cum equitibus scilicet omnibus superbis, quia de exercilu coeli? Quia quamvis ab oeihereo coelo
ipse esl caput super omnes filios superbioe, ab exer- pulsi, adhuc tamen -1
in aereo demorantur coelo; unde
-citu Chrisli superatus in fugam verlitur, et rex Is- Paulus: Contra spirilualia nequilioe in coeleslibus
raël perculit equos eleurrus, etc., quia rex regum (Ephes. vi). Omnis exercitus assistit Deo, quia et
aequitias spirituales obruit humani generis delendo volunlas electorum spiriteum divinoedeseruit pote-
peccata. stati, el reproborum sensus suoeserviens malitioe,
(ID.) Diabolus licet a sanctis soepiusvincalur, ta- judicio Omnipolentis obtempérât.
 61* WALAFRIDISTRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. *612
V ,_J 'I i
< i j
LIBER QUARTUS REGUM,
i
Secundum -Hebraeos, '

MALACHIM SEGDNDUS.
i i
' i
CAPUT PRIMUM. j , A_vitoefluctus transire satagit; sed sicurElisoeus non
VERS.2. — (RAB.)Cecidilque Ochozias. Domui nisi invocato nomine Elioeaquas divisit, ita Ecclesia
-Ochozioe esl Synagoga , quoe legalibus' proecepti:5 nisi per invocationem nominis Chrisli virtutes ullas
•quasi cancellis eoenacidi undique circumdala eial facere non potesl, Deus est enim qui operatur in
•Sed sicut Ochozias per cancellos quibus tueri debui l nobis ei velle et-perficere.
ruens, oegritudinem nimiam incurrit, ita el-Judoeui; VERS.17- — Mitliie. (ISID.)Sal, idest, sapientia in
'legis cuslodiam excedens, in languorem desperabi-. vase fictili, id est, corpore humano posila aquas
lem peccatorum cecidit. Ubi quia Dei proesidiunL sanat, id est, populos dulcedine dilectionis et bono-
dereliquil, salutis remedium non invenit. ConfugiL rum operum-per Chrisli inearnationem fecundat.
enim sicut rex impius ad falsos deos, et ideo pro VERS.23. — Ascendit aulem. (ISID.)Elisoeussalus
-
phetico ore corripitur, et de ejus morle vicina proe-, Dei. Is esl qui Salvator vocatur, cui illudunt Judoei,
dicilur. Ochozias Judoeorummaxime principes signi- quia in Calvarioeloco ascensurus erat in crucem; sed
ficat, qui viliis dediti verilatem persequuntur ; unde: Christus postquam ascendit in coelos, sicut Elisoeus
Miserunl principes et Pharisoei -minislros, ut appré- ascendit in Bethel, id est in.domum Dei quadragè-
hendèrent Jesum, etc. (Joan. vu). simo secundo anno, immisil duos ursos de silvis
VERS.9.—Misitque ad eum quinquagenariumprin- B gentium , Vespasianum scilicet et Titum, qui eos
cipem,elquinquagintqviros. (RAB.)Quinquagenarius, - crudeli strage dejecerunt, ibique sanguis eorum ef-
confessiopoenilentioeest, qua declaraturjremissiopec- fusus esl ubi Dominum suspenderunt. .
catorum. Judoeiergo nolenles Christum Deum esse, CAPUTm.
nec principem poenilenlioe,dicunt ei : Quinquaginta
annos nondum habes et Abraham vidisli? ei in futuro (RAB.)Très reges contra Moab nellantes, rectores
igni incenduntur. Terlius quinquagenarius, quia con- suntfidelium, qui per Trinilatis fidem contra mun-
'
versus ad fidem Trinilatis, poenilentioesacramentum di principem et populum^id estphîlosophos, hoereii-
cognovit, indulgentiam meruil. cos, schismalicos alque omnes iniquos armis spiri-
tualibus confiigunt. Moab interpretatur de patrej
CAPUT H. illis convenit ad quos Dominusdixit : Vos ex paire
VERS.2. — Faetum esl. (RAB.in lib. Reg., t. III.) ' diabolo estis (Joan. vm). Hi adversantur Ecclesioe,
- Turbo, id est validissimus ventes, etc., usque ad minis, perseeutiouibus, et dolo : sed per Christum,
Assumptus est Dominus per coitam nec generans, qui caput est Cbristianorum, effugantur.
nec generatus. VTERS. 16. — Facile. (RAB.)Propheta populo siti
YERS.9. — Fiat in. Elias spiritu prophetali et " fatigato per miraculum consuluil, et proplietioedicta
ôperatione miraculorum excellenter pollebal, gemi- consilium proebeni fidelibus, quahter spintali doctri-
nam ergo gratiam quam Elisoeusin magislro vigere na animuni reficiant.
cognoscebat, sibi tribui rogavit. Unde palet quod (ID.) Fossam in ialveolorrentis facit, qui profunda
non esse disoipulussuper magistrum postulavit.(RAB.) • mysteria in Scripturis quoerit.Quaè absque pluvia et
' Fidueia
peiendi accepta a Domino Ecclesia postulat vente aqua replentur;-quia soepe absque liumano
• spiritum Ghrisli, et quia remissione peccatorum solatio sapientiam coniert suis investigaloribus po-
indiget qua non eguit Christus, et munere virlulum tentia divina. Unde Joannes dicit : Non necesseha-
quas ex plenitudine sua per Spiritum sanclum tribuit belis ut aliquis vosl doceal, sed sicul unclio ejus do-
Christus, qui ascendenshu allum captivant duxil ca- cel vos de omnibus, etc. {I Joan. n). Unde : Bibent
plivitatem,dédit donahominibus(Ephes.iv), illis vide- homineseljumenta (Joan. ni), id est, doetrinam aeci-
licelqui spem suam in illo ponunl. Hinc est quodait : - pient, ingenjpsi et simplices
YERS.10. '— Si videris. là esl si oculos fidei ape- VERS.18. — Parumque. (ID.)Nonenim suflicitser-
rueris, et cum passione el resurreclione etiam as- vis Dei abdita mysteria scire : quin eliam debent
censionem meam fideliter credideris, pelitionis luoeH ea aliis proedicare,1et conlradieenles redarguere, qui-
effectum consequeris. bus promissa est certa de hoste Victoria, ut percu-
VERS.13. — Pallium. (RAB.)Incarnatio est per tiant omnem civitalem.
quam Lethi fluvîum dirupit nobisque transitera ad VERS.19. — Civitatem. (RAB.)Civitas, soecuîaris
vitam proeparavit, hoc Elisoeus post transitera Elioe est piudentia, in iqua philosophi et hoerelici conft-
retinuit, quia fidem incarnalionis" Ecclesia post dunt, hoecper proedicatoressubvertilur.
ascensionem Christi reservavit, per quam proesenlis Lignum. -(ID.)Non quod facit fructum sed morlife-
615 GLOSSA-ORDINARIA.— LIB.. IV REG. 614
rum quod secuturo examine succisum, pabulum fiel •h. ficat virtute bellorum principatum gerentes, ac re-
ignis «terni. Fontes aquarum oblurantur, eum hoe- rum décore fruentes. Unde Naaman decus sive com-
resiarchoe cum suis sèquacibus per calholieos dam- motio eorum interpretatur : vir fortis el dives, .sed
nantur. Agri egregii lapidibus operiuntar, cum venu- leprosus ; quia-quamvis per-polentiam regni ac re-
stasloculionishoereticoe el pbilosophicoeanatliematis Tum abundanliam dominari videretur : tamen per
pondère obruitur. Rémanent tantum mûri, fictiles, errorem idololatrioelepra foedusapparuit.
id est falsoerationes, quoea fundibulariis, id.est san- VERS.2. — Porro de Syna. (ID.) Latrunculi-de
ctis proedicaloribus ad nihilum redigunlur. Syria, etc., usque ad sicul in Evangelio princeps sa-
(RAB.)Ita philosophi vèrèum slultiliam exisliman- cerdotum fecit.
tes, deriden^passionem Ghristi, et Ecclesioemariy- (ID.).Et Dominus quosp>oescivit,hos et vocavit, elc.
rium dementiam existimant. Veniens gentilis populus ad, domum Elisoei, etc., us-
• CAPUT-IVi que ad quia baplizaios oportet Dominici corporis
"'""," parlicîpatione confirmari.
YERS.1. — Mulier, etc. (RAB.) .Sancta Ecclesia VERS:17. — Tollam onus. (ID.) Partent sancte
duorum populorum, id est Judaici et Gentilis est ma- lerroe secum tulil Naamanut poneret in lemplo ido-
ter, elc, usque ad Nam Abraham et .Sara 1res viros 'B lorum , et super eam consistens, Dominum cujus
suscepit et pavit. erat terra, adoraret, ne oflenderel Dominum suum
VERS. 18. — Crevit autem. (RAR.)Sic populus si pailler non adoraret.
Israeliticus postquam in Jîgypto excrevït, et per VERS.20. — Giezi. (ID.) Proeruplum, etc., usque
Moysenin deserlum eductus Dominivocem audierat, ad hic'est canis reversas ad vomitum.
quando lumine senlenlioedebuil illuslrari, mox ani- CAPUT VI.
mo ad idololatriam recurrens mortaus est.
VERS.29. — Et ille. (ID.) Dum Dominus, etc., VERS.5. — Accidil aulem. (RAB.)Cum impios JE-
usque ad per amoris spiritum puer ad vitam rediit. doeos,per corpus operata proesentiaChrisli, tanquam
,YERS.58. — Filii prophetarum. Id est proedicalo- infrucluosas arbores coederet; unde : Ecce seckris ad
rum qui ambulant in lege Domini, et scruianlur te- rsxdicemarboris posita est.,Ab eis inlerveniente pas-
stimonia ejus, in proesenlia Salvaloris semper vi- sione corpus ipsum deservit : profunda descendit,
vunt. ; quod in sepullura deposilum tanquam ad manubrium
VERS.59. — Concidit. (RAB.)Qui litieroe legis in- spiritu redeunle resurrexit. ,
tentes Tel philosophioe studiosus amariludinem de (ID.)Curandumvaldeest, ne intellectus olio torr
lege vel morliferum de -philosophis sumens Inter- G peat, ne in exercitatione ôperis vitio, elalionis eva-
miscet veritati evangelicoe,et in olla„cordis coquens nescal.
laie pulnientum, hoc est documentera proeparat au- (GREG.)Ferrum in manubrio", intellectus est in
diloribus suis. Dicit enim Apostolus : Littera occidit', corde : hoc ligna coeduntur, cum prave agentes in-
spirilus-autem vivipcat (II Cor. m). Et : Prudentia çrepanlur. Quod dum fluxe agiter, dum lapsus yanoe
carnis mors esl ; prudentia autem spiritus, Mla glorioenon vitatur; ferrum in aqua perditur, quia ex
(Rom. vin). Hoc sentientes fidèles, mortem in olla dissoluto opère, intelligentia faluatar, quoe ad hoc
clamant; sed farina in olla mitlitur, cum scienlia dater, ut<!aulis ante oculos ex .bona actione resli-
spirilualis in taie condimentum inlrqmittitur, ut ex- tuatur, unde sequitur :^Hoc ipsum. Elecli vero si
clusa amaritudine, pastus fiât salubris. quando offendunl, ad cor velociter redeunl, et cul
VERS.42. —_ Vir autem. (RAB.)Yir coetusest pa- para lacrymis insequuniur, unde : Heu, heu-, elc.
tram : qui*de Baalalisa est, quia ternariura in con- iQui fientes caute inspiciunt, non solum quoe mala
fessione Trinilatis servat. Baalalisa enim lertiumlia- conïmiserunj, ,sed etiam quoe ex acceplo .munere
bens interprelaiur. Hic vir viro Dei panes primitia- redderebona debuerunt, et hôc est :He,u, heu,-Jieu,
rum offert; cum Redemptori gratia ejus inspirâtes et hoc muluo acceperam; ac si dicat :.Jllud per dis-,
offert libros,de origine creaturarum composites. Of- solutionemnegligentioeperdidi,quodut per bona opura
fert fruinentem novum inpera; cum novum testa- redder.em, ex gratia Redemptoris accepi : sed nun-
menlum in Evangelii ei aposiolorum scriplis profert. quam Deus mentem deserit, quoein peccatis se ve-
Jubet Elisoeusnoster ministris",id est proedicaloribus raciter agnoscit. Unde Elisoeuslignum deorsum mi-
ut hoecfidelibusdispensent, el de ibesauro suo, pro- sit, el ferrum in superficie attulit,-quia Redemptor
férant nova et .vêlera, quod mysterium in Evangelio cor peccatoris humiliât, et eam quam amiserat
legîmus in fractione quinque et septem panum, ubi inlelligenliam reformat. Unde in alia translalione
saliatis turbis collegerunt duodecim cophinos, sive dieitur : Quod confregit lignum etjaclavit, et sic fer-
septem sporlas fragmentorum, quia nullus sacra- rum sustulil. Lignum, fraîigere est, cor ab elatione
menta Scripturoeper omnia capîl, quando sibi satiato conterere, ad'ima jaclare, cogîtatione proprioeinfir-
supererit juxta verbum Domini. mitalis humîliare. Illico ferrum rediit, quia ad usum
exercitalionis prislinoe intelligentia recurrit.
CAPUT V, ^ VERS.14. — Qui cum yenissent. (ID.) Qui in ne-
VERS,i:— Naâmgn,-elc, (RAB.)Genliles signi- quiiioe armis cpnfidens, Chrisli famulisinsidias proe-
615 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
parât, nocte perfidioeexcoecalus, bellum contra Ec- A les commùlatur. Anle parricidium geriter, quam ad
clesiam gerit. funestes epulas venialur. Innocens sanguis effundi-
VERS.15. — Heu, heu, etc. (GREG.)Hic notât illos lur, ut parenlum famés rabida saginetur.
•quipusillanimitate cordis, poenasverentur corporales. CAPUT vn.
VERS.16. — Nolite limere. Nolite limere eos qui VERS.5. — Quatuor, etc. (RAS.in lib. Reg., loin.
occidunl corpus, et post non habent quid faciant III.) Leprosi sunt, etc., usque ad in quatuor mundi
vobis. parlibus fidei verilatem proedicent.
Plures. (Lo.) Possum rogare Patrem rneum, et VERS,17. — Porro. Dux typumtenet Scribarum
exhibebit mihi plusquam duodecim legiones ange- et Pharisoeorum, ad quos Veritas ait : Voevobis, Scri-
lorum. boeetPharisoei hypocritoe,qui clauditis regnum coelo-
Domine, aperi. (ID.)Valde necesse est ut Elisoeus rum ante homines : vos enim non intratis, nec
noster aperiat oculos cordis ad considerandum, inlroeunfes sinilis intrare (Matih. xxiu). Quem con-
quia omnes qui confidunt in illum non confun- culcavit turba in porta, quia gressum ad fidém in-
dentur. troeuntiumimpediebat: unde merito conculcatus,
VERS.18. — Percute. (ID.) Bonum est oeulum id est, examine justi judicis damnâtes, perpétuas mit-
scandalizaniem erui, ut inluitus superbioeet malilioeB tetur intenebras.
obturetar, et oculus sanoefidei ac sîmplicitatis ape- CAPUT YIH.
rialur. VERS.7 Benecfab,rex Syrioe,etc. Syrorum rex
(RAB.).Postquam Elisoeushostes in Samariam ad- dum venisset in Damascum, et agnovîsset quia Dj-
duxit, non eos occidi permisit, sed refectionera illis vinitas ei et ejus exercitui timorem immisissel el fu-
proeparans, dimisil eos in pace. El Saulum diu con- gam, et non iuvasione hoslium fuisset faclum, ni-
tra stimulum calcilrantem, primum Dominus excoe- mis aflliclus, eo quod Deum ila naberet iratam, cor-
cavit, deinde scientia spiriluali ditavit. Nobisque ruit in Janguorem.
proecepil ita : Diligileinimicosvestros, et benefacile his CAPUT IX.
qui oderunf vos (Luc. vi). VERS.1. — Vade. (RAB."m lib. Reg., tom. M.)
VERS.24. — Congregavit. (RAB.)Benadad et ex- Désignât genlium principatum, quem Dominus de-
ercitus, esl diabolus el iniqui,"scilicet pagani, Judoei stinavit ut sacrilegâm civilatem, quoe prophetas et
,el hoerelici, quos contra Ecclesiam .bellum gerere Dominum prophetarum occidit, et apostolos ejus
excitai. Per taies affligilur populus Dei, qui est posi- persécuta esl, ullione juxta perimeret, el sacerdo-
lus in Samaria, id esl legis cusiodia : filque famés, tium quod post Christum ïnaniler habuerat, de-
cum non permittilur doctoribus verbum Dei proedi- G slrueret, lemplumque subverteret,necnon et impiam
care. Sed Elisoeorévélante, id est, Redemptore per Synagogam, quoe sanguinem sanctorum semper si-
Evangeliumindicanle, salus quoeapeccatoribus longe liebat, de regni culmine proecipilaret, ac reetores
est, limenlibus Deum prope esse scilur. Dicit enim illius inlerficeret.
Dominus : Cras modius, etc. Modiussîmiloeperfecla VERS.29. — Regnavitque.(RAB.)Dieitur deDcho-
esl mensura divinoesapienlioe quoeest in Novo Te- zia, etc., usque ad'et '
uno anno regnavit.
slamento. Duo modii hordei sunt scientia legis et CAPUT X.
prophetarum, irai comparantur slatere uno, hoc esl VEBS.15. — Ëstne cor tuum, elc. Hinc est ergo
fide eatholica, in porta Samarioe, id est in'proedica- perspicuum, quod etiam in tribubus erant quidam
tione aposloîica, per quam intrater in Ecclesiam. viri pietate proedili, propter quos etiam aliorum cu-
Cessante enim turbine persecutionis quoe fit hodie, ram gerebat Dominus.
dabit Dominus cras, id esl lempore futuro, tranquil- | CAPUT XI.
lilalem, ut proedicalio perfecte complealur. VERS.1. — Athàlia vero. (RAB.)Alhalia, quoese-
YERS.25. — Faclaque famés, elc. (AUG.,serm. men David exstinguere moliebatur, impietalem ex-
211, de temp.) Dum a cultu Dei gens iniqua disce- D primil Synagogoe,quoeseminiDavid, hoc est Christi,
dit, horreuda famé comprimitur, el jusla necessilale insidiatrix eral. Quoe aliquando regnare videbatur,
turbalur. Cur famem, o miserrime, paieris? Cur cum legis coeremoniastemporaliter observabat. Li-
tanta penuria laceraris? Crescitfamis quolidie poena, terprelatur enim Athalia lemporalis Domini. Sed
et Persévérant "
quia quolidie crescil culpa. flagella, Josabeth slrenuitale, quoe interpretatur saturilas
quia in populo persévérant el delicla. Deinceps vita Domini, id est, Ecclesioe,in qua veroesunt delicioe,
peccata, delicta compesce, ad Deum converlere, re- -servatur Joas, id est memoria Domini. Christus,
linquc idolum : tune poleris hosles divino adjutorio scilicet, in quo est memoria nominis Domini, ne
vincere. Nec quisquam nocere poterit ulterius, si per crudelilalem soevienlis hostis interimalurin cor-
damnalo scelere, divinus in te germinaverit cultes. dibus eleclorum. Magis nulritur in^domo Joiadoe,
Proh nefas 1 horrenda cadavera et columbarum sler- qui dilectus Dominisonat, de quo Pater : Rie est
cora peccator populus vescilur, nec Dei cullum quoe- dileelusFilius meus (Malth. m), cujus domus sancta
ril. Iiiquinalas carnes et horrendas escas famés el Ecclesia. ubi m sancta fide eleclorum manens quo-
nécessitas poscit; et adhuc figmentum duritia colit. lidie facit augmentera corporis sui, donec lempore
lu cibum pietas vertilur. in pabulum suscepla sobo- judicji -sceptrum fi'egni et potentiam adversus eos
 ' * '
617 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. IV REG. 618
extollet, qui eum déprimera cogitabant, et interfe-. A rum Domini confertur, vel proedicatorum officiaad
ctricem sanctorum oelernis deputaveritpoenis. instauralionem templi spirilualis conferantur, quale-
VERS.4. — Anno autem ^eplimo misit Joiada nus ibi quodeunque scissum per errorem vel vilia
pontifex, elc. Sortes quatuor et viginti erant sacer- invenerint, restaurent, ne forte per negligentiam
dotum, levitarum el janitorum, et habebant tolidem magistrorum depereat multiludo auditorum,
ponlifices, qui singuli per tolidem seplimanas sibi VERS.5. — Sarlalecta. (ID.) Dicit ruinas domus
ex ordine succédèrent, habentes singuli sub se qua- Domini, ut quod cadere coeperat, fulciretur. Legi-
tuor et viginti sacerdoles et tolidem levitas, et ejus- tur enim in Paralimopenis quod Athalia et filii ejus,
deui uumeri janitores. Inlrante itaque novo pon- id est, sacerdotes idolorum, quia legitur non ha-
tifice sabbalo ad officium cuni nova turma sacerdo- buisse filium,- deslruxerunt domum Domini, et de
lum, levilarum, janitorum, ille pontifex cum sua sanclificalis fecerunt Baal.
turma, qui transacta septimana ministraverat, post VERS. 6. — Igitur usque. (ID.) Ante adventum
sabbatum domum revertebalur ad uxorem, quan- Christi licel doctrina legis in génie Judoea fuerit,
diu enim ministrabant a conjugali opère cessabant, tamen per doctorum negligentiam in multiseorrum-
inporticibus circa domum Domini usque ad sabbatum pebatur, donec veniret ipse qui legem dédit, et per
manenles. Sed lune summuspontifexpropter necessi- B sancloeTrinilatis fidem decalogum in Mosi et pro-
latem augendiexercitus, eleos qui seplimanam exple- phetarum scriplis spiritualiler observandum doceret.
verant, retinuil, el illos qui impleluri erant suscepil. VERS.7. — Ad instauralionem templi reddile eam,
Qui et alios quoque levitas de urbibus et principes elc. (ID.)Dominus evangelicis doctoribus ait : Proe-
familiarum congregavit, quos filium régis educlurus dicate Evangelium omni crealuroe, inprmos enraie,
lali ralione distinxit, ut illi, qui impleverant sabba- morluos suscilale, leprosos mundale; gratis accepi-
tum, armati circumstarent regem in interioribus slis, gratis date (Marc. xvi).
atrii locis. Qui ad sanbateni'venerant domum ré- VERS.9.—Et tulit. (ID.)Pontifexnoster, qui seipsum
gis, id esl palalium observarenl, et portam scutario- obtulit hostiamDeo, gazophylacium unum posuit, id
rum per quam de templo ad palalium descendebatur. est, unam catholicam Ecclesiam fecit, cui foramen
Reliqua multiludo exleriores atriorum januas con- desuperaperuit,quia transitera inde ad coeiosparavil.
tra furorem reginoe, si quid moliretur, cuslodirent : Et posuit. (ID.)Altare corpus Domini, juxta quod
postea eduxit regem de domoDomini ubi erat abs- gazophylacium est, cum Ecclesia Christo conjuncta
conditus, yenerunlque per viam portoe scutariorum est ad dexteram ingredienlium domum. Quia qui
in palalium, el sedit super thronum regum). per fidem ingrediunter Ecclesiam, intendunt ad
VERS.6. — Ad portam. (RAB.)In palatio porta G oelernam beatiludinem, quam dexlera significat,
Sur et domus llessa (quoe cum porta scutariorum pervenire. Istuc ergo miltunt sacerdoles , qui ousto-
nomiuanlur) essevidentur. diuni ostia templi, omnempecuniam, quoe defertur
Scutariorum et cuslodielis excubias domus. (ID.) ad lemplum, cura proedicatores, qui servant inlro-
Scutarii erant lutores régis custodieutes palalii ve- itum fidei, offerunt vola fideliumin verbis et operi-
siibulum. bus : et in Ecclesia rite precibus commendantBeo.
YEBS.12. — Et posuit super eum diadema et te- VERS.10.—Sciiba régis, etc. (ID.) Summi sunt do-
stimonium. (ID.)In libro Dierum aperlius : Et impo- ctores, qui pecuniam collatamjuxta numerum et înen-
suerunt ei diadema dederunlque in manu ejus lenen- suram illis tribuebant qui proeerant fabris et cae-
dam legem. Et erat ulique salularis prudentioe, ut ntenlariis, hoc est, dispensatoribus verbi Dei, qui
post tyrannicoenecem reginoe, succedenli in regnum[ evangelici iritici mensuram conservis suis, his qui
filio régis, cum ipso regni habite disciplina legisj operantur in domoDomini et virlutum opéra in oedi-
Dei servanda committerelur : et qui se proelatumpo- ficio divino composant, tribuebant.,
pulo videret regendo, ipse se regendum divinis le- (ID.)Apostoli, quos principes in Ecclesia eleclio
gibus subdi debere meminisset. divina conslituit, per discipulos verbi semina per
VERS.17. — Pepigit igitur Joiada foedus inter Do-. D tolum,orbem sparscrunt, quatenus operarios volun-
minum, etc. In Paralipomenis, inler se : quia se loco, tatis Dei idoneos audiloribus suis proeficerent, quo-
régis et Dei, cujus minister erat, posuit ; unde Joia- rum alii fabricabanl ligna , cum se et sibi obedien-
da : recognoscensDominumvel diligensinterpretatur : les ligna fructifera in domo Domini parare stude-
quia Dominum cognoscere et diligere docuit. Pepigit; banl. Alii sarlalecta templi faciebant, quando illi.
foedusinter Dominumet regem et populum, ut rex quoeper hoeresim et schismata rupta erant roeedifi-
et populus Dominoservirent : pepigit inter regem ett cabant ; alii saxa coedebant, cum duras corde et in-
populum, ut populus erga regem fideliter ageret, credulos forliler increpabant, ita ut impleretur in-
el rex cum justilia populum regeret. slauratio in universis, quoeindigebant expensa ad do-
mum Domini muniendam, juxla-sillua : Unicuique
CAPUT XR. aulem vestrum data esl gralia secundum mensuram
(RAB.)Mandat rex noster ut doclores accipiantl donationis Christi (Ephes. iv).
omnein pecuuiam,quoeaproetereunlibus juslis scien- VERS.15.— Verumtamen non pebant. (ID.) Alla
lioespirilualis, vel bonorum exeroplorum in thesau- débet esse ratio formandorum vasorum in ministe-
PATROL. GXIII. 20
619 WALAFRIDI S.TRABI FULD. MON. OPP. PARS ï. — THEOLOGICA.
rium Domini, alia parandorum lignorum et saxo- A tioe suos hortatur primum illuslrari, et sic jacula
rum in oedificium domus, quia alia débet essedo- verborum millere.
cirina, qua rudes imbuuntur ad fidem, el alia qua Sagilla.,(h>.) Proedicalio sancta eertissima estin-
jam perfecti instruuntur ad scientioe pleniludinem. terfeclio spiritualium hoslium si pèrseveranter agi-
Vasa Domini sunt, qui jam apli sunl ad capienda ter, unde non débet doctor propter avariliam négli-
mimera divina, et habiles sunt ad ministeriura Dei. gera animarum curam, sed magis per pietatem -ad
Non fiebant. In Paralipomenis. Cum complessent oeiernamproetendererequiem, quod significatAphec :
omnia opéra, delulerunl coram rege et Joiada reli- interpretatur enim: conlinebil vel apprehendet, unde
quam parlent pecunioede qua facla sunl vasa templi. Aposlolus enumeralis vitiis subintulit : Tu autem,
Non esl conlrarium, quia non de eadem pecunia homo Dei, hoecfuge,xsectareverojuslitiam et pietatem,
quoe offerebatur a populo ad instauralionem domus et appréhende vilam oeiernam (I Tim.~n),
Domini facta fuerunt vasa in minislerium lempli, sed VERS.18. — Toile. Qui cum. (ID.)Doctoribus proe-
de reliqua parte pecunioe, quoe et in aliis donatio- cipitur jaculo proedicalionis terram, etc., usque ad
nibus fuerat collala. Fides sine operibus morlua est.
Et fuscinuloe,etc. (RAB.)Doclores, quorum offlcima (RAB.) Resurrectio cadaveris, etc., usque ad el
est corpus el sanguinem Domini credentibus distri- B potius ibi quam hic babere locum.
buera, inlidelibus abnegare, necnon et spiritualem icAPUtf XÎV.
i
alimoniam verbi cuique prout convenit disperliri : VERS.1. — In anno secundo. Et fecit. (RAB.,in
quia sunl in verbis Dei, quoe nostroe humilitali re- lib.Reg., tom.III.) Amasias fecit bonum in conspeetu
velare dignatus'est, sunt alia quoe nostroe capacita- Domini, sed non corde perfecto : bona quippe opéra
tis mensuram Iranscendunl. quoe placent" Deo fecit, sed non corde perfecto, quia
Thuribnla. (ID.) Sunt qui mundam oralionem ex sub simulata specie coram liominibus ostendebat,
conscientia pura et fide non ficta offerant-Deo etdi- et sic coram Deo accepta non erant.
cunl : Dirigatur oralio mea, sicut incensum in con- VERS.7. — In valle. (ID.)Vallis Salinarum erat
speetu luo (Psal. CXL). ubi sal faciebanl. Vel coenosalsuginis deciso et siccato
Tuboe omne vas, etc. (ID.) Doclores, qui loto orbe
eiincenso; vel aquis puteorum saisis fervefaclis, et-
vocem evangelicoe proedicalionis emitluut, unde :
usque ad salis firmilatem coquendo perductis; vel
Quasi tuba exalta vocemtuam (Isa. LVIH). alio quolibet ordine quo sal fieri consuevit.
VERS. 15. — Et non fiebat ratio iis omnibus, etc.
Petram. (ID.) Pelra civitas est Arabioe nobilis in
(ID.) Tam religiosi fuerunt, ut nullus dubitaverit qui Q terra Edom, quoein libro Numerorum Recem dieitur.
pecuniam Dei sine fraude traclarent. Unde constat et a Syris sic appellster. Sed Josephus non civitalem <
quanta discretione opus est his qui pecuniam verbi dicit, sed magnam petram in Arabia constitutam.
Dei dispensant conservis, de qua ratio reddenda est, Jectehel. (RAB.)Quod Amasias Victornomen impo-
ul non minus fidèles invenianter hi in spirilualibus suit, interpretatur coetus Dei vel auxilium Dei, agen-
quam illi in corporalibus. le eo fideliler ut pressentis videretur memorioe,quod
VERS.16. — Pecuniam vero pro delicto, elc. (ID.) hanc vel coetus populi Dei vel Deo adjuvante ceperit.
Hic ostendilur quod coufessio peccatorum el poeni- VERS.25.—Ipse resliluit terminas Israël, elc. De
teutia non proprio cujusque, sed sacerdotum judicio Jéroboam dicit : Ipse resliluit terminos
est discernera inter mundum Israël, ab in-
.peragenda esl, quorum Iroitu Emalh usque aa mare solitudinis. Emath, quoe
et immundum, et leproe maculam dijudicare. nunc Epiphania dicilur, septenlrionalis erat termi-
CAPUT XIII. nus Israël. Mare aulem solitudinis, mare Mortaum
esl, quod iu latitudine per sladia quingenla octua-
VERS.14.—Elisoeus autem. (RAB.)Redemplor no- ginla usque ad Zoaros Arabioe, in
armis se in- longiludine cen-
ster rectoiibus Ecclesioe spirilualibus lum quinquaginta, usque ad vicinia Sodomorum pro-
dui, et contra hoslem anliquum proecipit proeliari. D gredilur. Igitur Jéroboam castrametalus contra %-
Amis sacrum esl eloqui'um, quod ex ulroque Testa- ros, omnem eorum provinciam (sicut Jonas prophe-
menlo velut ex cornu et chorda constat. Per Velus devastavil.
laverat)
quîppe Testamenlum figuratur cornu propter duri- Quoe est in, etc. 1 Hepher terris erat non longe a
tiam ; per Novum vero, quod incarnate Domino fa- enormis magnitudinis et altitadinis : unde
lemplo,
ctura est, figuratur chorda : et dum chorda trahitur,
Hepher dicilur, idiest tenebrarum, sive nubea : eo
cornu curvatur, quia cum Novum Testamentum dis- ad nubes caput erigat, quoein Zacharia
a suo ad inlellectam quod usque
cutilur, Velus rigore spirilua- terris nebulosa vocatur.
lem flectitur. Sagitloe sunt verba quoedoclores pro-
férant. Nos ergo cum Scripturoe sacroedicta pensa- CAPUT XV.
ntes, arcum intendimus ; cum verba doctrijioedamus, VERS.1.—Anno vicesimoAzarias. (RAB., in lib.
sagitlas emittimus. Reg., tom. IH.) Ipse est Ozias, etc., usque ad supe-
VERS.16. — Superposuil. (ID.)Exemplis suis Do- rius porta Ephraim dieitur.
minus actiones doclorum dirigit et confortât. VERS.55. —Ipse oedificavit.(RAB.)Joatham oedi-
VERS.17.—Aperi feneslram. (ID.) Lumine scien- ficavit portam domus Domini excelsam, quoe in
 621 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. IV REG.
Aetibus apostolorum Speciosa dieitur, et ab HebroeisjV ejusque cullui digne manciparentur : quin ipsam lit-
Porta Joatham vocatur. teram legis Mosaicoe,quam ille populus legalis assi-
dua lectione resonabat ac pro magno habebat, con-
CAPUT XVI
trivit, ac sensum spirilualem in ea intelligere eos
VERS.43.—Consecravii. (RAB.)Reenon filii En- docuit.
non, Thophet sive Thaphel est in valle Beennon juxta VERS.4. — Confregilque.Ezechias serpentera con-
Acheldémacb, locus olim amoenissimus, ubi solebant fregil, quia in Domino Deo speravit, non in oeneo
saerificare doemonibus. Hebraice Gehennon, id est serpente.
vallis Ennon; unde in Evangelio gebenna dieitur, Noheslan vocavit, elc. Quod interpreîatur oeseo-
quia sicut perierunt ibi qui idola colebant in cor- rum, ul quem illi pro numine colebant, in diclis ejus
pore et in anima, ita peccalores qui ad infernum metallum eum esse, non Deum, agnoscerent.
transeunt oelerna danmatione punientur. VERS.17. — Rabsacen. (RAB.)Quia Hebraice lo-
YERS.18. — Musach quoque. (RAB.)Esl oedificium quitur ; filium Isaioe putant qui proditor fuit cum
positum investibulo templi, ubi reges quando sab- Sobna ; vel Samariten, el ideo Hebraicam linguam
balo ad lemplura ibanl, eleemosynam mittebant; el scivisse. Qui quasi quoedamcontraria forlitudo imi-
-ita Musach sabbali gazophylacium est regum, sicul B
labalur prophètes sua arroganlia. Prophetoe dicunl:
corbana sacerdotum. Musach quoque, etc. (RAB.) Hoec dicit Dominus. Iste dixit : Hoecdicit rex ma-
Non ideo convertit in templum Domini, quod in eo gnus, rex Assyriorum.
cultui Dei servirai, sed ut cum lemplo profanarelur, VERS.18. — Eliacim. (RAB.)De hoc Eliacim dixit
sludens placera régi Assyriorum magis quam Deo, Isaias : Vocabo servum meum Eliacim (Isa. xxn),qui
ui cum illuc venirel illud videns concupisceret et fuit pontifex post Sobnam : quem tradunt Hebroei,
auferrel sicut alia multa Achaz.sibi tribuente. quo Babs3cis coniuiinalionibus perleirilum, prodidisse
inveniret gratiam illius. Jérusalem, et excepta arce sicut et templo, Assy-
CAPUT XYIl. rios lotam urbem cepisse; quem etiam Sobnam cum
VERS.27.—;*dduxislis.(RAB.)Rex Assyrius, id esl Eliacim ad Rabsacen exisse quidam aulumant.
diabolus cum suo exercilu populum ecclesiasticum VERS.21. — An speras. Nullanarrât hisloria quod
obsidendo et devasiando quolidie affieit, cum eos Ezechias Pharaonis auxilium poslulaverit.
de VERS.22. — In Domino. (RAB.)Verum est quod
propter peccata commissa sedibus propriis evel-
lens defei't in terram alienam. Unde : Superfiumina in Deo,habuerunt fiduciam, sed falsum est Ezechiam
Babylonis Mie sedimus, et Pevimus dum recordaie- G abslulisse excelsa Dei el altaria : hoc enim non
mur Sion. contra Deum, sed pro Deo fecit, ut destruclo errore
VERS.29. — Et unaquoeqne.(ID.) In libro Loco- veleri juberel Deum in lemplo Jérusalem adorari.
rum legitur, quod Benoth el Nergel fuerunt civitates VERS.25.— Dabo vobis. (ID.) Rabsaces, ut pau-
qu'as construxerunl in Judoea qui de Babylonia citalem obsessorum oslenderet, duo millia equo-
transierant. Asima quoque oppidum oedificaverunt rum pollicetur, quorum ascensores Ezechias non
qui ad eam vénérant de Emalh. Nebahan etThar- haberet : non de imbecillilale populi venit quasi equi-
thac civitates sunt quas Hevoei in Judoea condide- tandi jgnari, sed quia Deus proecepil ne rex Israël
runt. equos et uxores sibi multiplicaret.
(ID.) Videlur juxla consequentiam sermonis et VERS.25, — Dominus dixit. (ID.) Ad id quod di-
idolorum, quibus hoe gentes prius servierant, hic xit, si dixeritis, In Deo confidimus, callide respondet
posse voeabula' intelligi, quia cum dictum esset*:Et se non sua voluntate, sed Dei venisse dicentis •
unaquoequegens fabricata esl Deum suum, quasi ad Ascende. Et est argumentent : cum mullas urbes ce-
explelionem sentenlioe subjunclum est : Viri enim perim, el pars Jérusalem maneat intacta, manife-
Babylonicifecerunl SocholhBenoth; id est laberna- slum esl me Dei venisse voluntate.
cula : Benoth, quod esl nomen idoli. In sequentibus j0 VERS.26. — Precamur. (ID.) Sensus esl, etc.,
oslenditur Adramalech el Anamelech idola fuisse usque ad quoe lerroe Judoeoesimilitudinem habebat,
urbis Sepharvaim, ita videlur consequens ut et Ner- tam in site quam in fruelibus.
gel Cuthenorum, Asima Emathoeorum, Nebahalh et VERS.29. — Non vos, elc. Rabsacis accusatio
Tharlhach idola fuerunt Hevoeorum. Ezechioetestimonium est,
VERS.55. — El cum. (RAB.ex Euch.) Habent hoe- bibus in Domino confisus quod captis videlicet ur-
sil • el confortavit popu-
reiici quoedam sacramenta communia cum sanela lum ul in Domino
ad et sperarel. Unde Rabsaces de-
Ecclesia, usque nepotum intelligimus, struere vult quoe ille conslruxi't, et dicit ad po-
CAPUT XV1H. pulum : Non seducat vos Ezechias, el non vobis Iri-
Anno tertio. Ezechias. (RAB.)Apprehendens Do- bual pduciam super DominoDeo veslro.
minum vel forlitudo Domini. Nam Redemptor noster - (RAB.) Ostendit harum civitatum sive gentium
Dominus fortis, Dominus"potensin proelio, non so- diis servisse Samaritas, etc., usque ad ut noster
lum idola gentium conlrivit, et cullum idplolatrioe .veriit interpres.
dissipavït quatenus unius Dei notitiam haberent,
 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 624
A quo monentur et suoe negligentioeet illius fideiet
(RAB.,in lib. Reg., tom. III.) Mira régis humililas jusiitioe, quia in tantum diligit Deus justitiam, ut
et prudentia, etc., usque ad et inimicum in sua terra posteras majorum virtute tueatur.
esse moriturum. VERS.55. — Faclum -est igitur. (RAB.) Toi ab
YERS.9. — Cumque audisset. ( ID. ) Volenie uno angelo una nocte coeduntur, et absque yulneri-
Deo Rabsaces deseruil obsidionem Jérusalem, et bus mors soevadiscurrit. Super quo in Paralipome-
invenil Dominum suum vel capta vel déserta Lachis nis legitur : Et misil Dominus angelum qui percussit
oppugnantem Lobnam. Sennacherib occurrens régi omnem virum robustum et bellatorem, principemque
iElhiopum, misit ad Ezechiam epislolas ut quos exercitus Assyriorum. Reversusque est cum igno-
viribusnon cepit, sermone terreret. Pugnasse Senna- miniain terram suam. Qui servalus est, ut fieret
cherib conlra iEgyplios et obsedisse Pelusium , lestis majeslalis illius quem paulo "anle contem-
jamque exslructis-aggeribus urbe capienda venisse pseral. j
Taracham regem JSthiopum in auxilium narrât VERS.57. •— Cumque -adoraret in lemplo.(RAB.)
Herodotus. Quasi victoriam de 'hoslibus reporlaret, contemplor
{RAB.)Prius Ezechias Domini terrore perterritus veri Deiin fano falsî numinis jtrucidalur : nec ange-
adorare in lemplo non audebat vel libéras ibi fun- B lico péril gladio qujid erat commune, sed parricidio '
derepreces, nunc dicenle Isaia : Ne timeas a fade filiorum. j
verborumquoe audisli (Isa. XLI),audacler Dominum (ID.)Pharao quoque in decem jiEgypti servatur
deprecatur. plagis, ut novissimus pereat.
VERS.21. — Virgoplia. (RAB.)Quia cunclis gen- In lerram Armeiiforum.Ararath regio in Armenia
libus idola adoranlibus, hoec sola conservât castila- campeslri, per quam Araxes Huit incradibilis uber-
tem religionis unius Dei, el quoene ad majorera bla- tatis ad radiées l'auri montis. Ergo et area Noe
sphemiam concilaret, proesenli non respondit : post non ad montes generaliter Armenioe delata esl, sed
abeunlem movît caput ad rogandum Deum, vel certe ad montes Tauri jallissimos qui Araralh imminet
ad deridendam arrogantiam ejus certa de ultione. campis. !
Nec ipse per se, sed per servos suos, ut major esset
ICAPUT XX.
arrogantia, Dominum blasphemavit.
VERS.25. — Excelsa. (ID.) Allitudo montium et VERS.1. — In diebus illis. (RAB. in lib. .Reg.,
juga Libani excelsoe cedri et abietes. Yel per me- tom. III.) Ne elevareter cor Ezechioepost incredibi-
taphoram de cunclis genlibus accipiendum est et les triumphos, infirmilate corporiç visitatar et audit
principibus earum. Vel de Hierusalem, quoeest Li- se esse moriturum^ ut conversus ad Dominum, fle-
banus, cedri el abieles, polentes et optimales. ctat senlenliam. i
VERS.24.— Et siccam. (ID.) Yel proemullitudine Cuncta Deus secutura proesciensante soecula, de-
exercitus omnia fluenta siccavil, ut puieos sibi fo- crevit qualiler per soecula disponantur. Slatutum
dere compulsus sit. Vel omnis populus, quos aquoe ergo est quantum in ipsa vita mortali temporaliter
significant, suo vaslatur exercilu. vivatur. Nain etsi annos quindecim Ezechioe addidit
VERS.25. — Nunquid. (ID.) HOLC ex persona Do- Deus, eum tanienlxum mori permisit, lune proesci--
mini, etc., usque ad quod team ferocilaiem domet, vit eum esse moriturum. Cui cum mortis sententia
et te reducat in Assyrios. dicia est, proiinus ad ejus laerymas vita est addita.
VERS.29. — Hoc eut siynum. (ID.) Eorum quoe Eo quidem lempore mori merebatur, qui elatus,
proenunlio, etc., usque ad imo zelo quo adversus Domino gratias pro. inopinala Victorianon reddidit,
impios zelatus esl populum suum. scilicet quia suoe justilioe el meiâlis depula.vit. Nec
Comede.Isaias ita : Comede hoc anno quoesponle proefixumin proescienlia Dei lempus vitoe prolonga-
nascuntur, et anno secundo vescere pomis. In anno tum est, sed illud quod peccando amiserat, ex lar -
aulem tertio séminale, planlate vineas et comedilen gitate Dei redditum erat. Qui cum moriturum proe-
fî uclus earum, et millet id quod salvatum fuerit in dixit, anle poenitentiam illius proeseivit. Convertit
domo Juda ; et quod reliquum est radicem deor- faciera ad parietem templi, quia ad templum ire non
sum, et faciet fruclum , quia de Hierusalem ex- poterat. Parietem templi dicit juxla quod palatium
ibunl reliquioe,et salvalio de monte Sion. Zelus Do-t eral, vel ad parietem absolute, ne laerymas assi-
mini exercituum faciet hoc (Isa. xxxvn). Omnibus slentibus oslentarel, ut tota menle Deum depreea-
ab exercilu vaslalis comede quoeiterum germinare, relur. I
sive quoeinter ungulas equorumevadere poluerunt. In VERS.2. — Qui convertit. (RAB.)Félix conscien-
secundo anno quoesponle nascuntur sine labore. Vel: tia, etc., usque i ad verba enim singulorum Deus
simulalione hoc dictum est, quia putabant se famé pensai ex corde ipsorum. "
periluros. VERS.5. — Elevit itaque. (ID.) Flevit propter
YERS.54. —Et propter David servum. (RAB.)Pro- promissionem Domini, etc., usque ad el post mor-
pl er futurorum spem,proesentemexcutit metum. Dicit; ' tem resuscilatos, plurimos Iegimus.
autem, quia non suo merito, sed Dei clementia«on- VERS.7. —Afferie massant. (RAB.)Yerbum-sehim
serventur, imo et patris eorum David memoria : in sive schimB*<W(ut aiunt Hebroei)ulcus sonatnon vul-
 625 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. IV REG^ 620
nus : hoc infligitur, illud sponte nascitur. Nain Aquila, A chias super sepulcra regum, quia ejus sepulcrum est
-Symmachus et Theodolio, aroc interprelati sunt, excelsius fabricatum causa pielatis quacoluil Deum.
quod morbum regium intelligunl, cui contraria pu- CAPUT XXI.
tantur vel sumpta in cibo, vel apposita corpori quoe-
cunque sunt dulcia. Dei ergo potenlia monstratur, (RAB.)Cujus tempore Isaias (ut tradunt Hebroei)
dum per res noxias sanitas rësiituiiur. Alii schim, lignea serra per médium serratus est, quia princeps
Sodomorum appellavil eos, vertentes ei in crimen
aposlema suspicantur, quando lumens corpus cocto
et putrescente pure compléter. Et juxla artem me- quod dixeral : Vidi Dominum sedetjtemsuper solium
excelsum(Isa. vi). Deo dicente : Non videbit me ho-
dicorum, omnis sànies siccioribus Dcis atque contu-
sis in cutis super.ficiemprovocalur. mo et vivel (Exod. xxxm).
(RAB.)Dater signum ul sol decem-gradibus re- tiones. (ID.) Manasses ad' idola se convertit 'et abomina-
Loculo Deo vel Domino ad eum, altendere
verlatur, etc., usque ad et ogdoade vivenlibus per
resurreclionem Chrisli vite spalia pro vitoe spalio noluit; ideo vicius duclus esl in Babylonem, coan-
protelenlur. guslatus oravit Dominum intente et egit poenilen-
liam valde, et exaudita esl oratio ejus, reduxilque
(ID.)Quidam deeem gradus linearum ad mysterium
Christi Iransferunt.'elc, usque ad et omnem illam JJ eum in regnum suum, et cognovit Manasses quod
umbram legis veritatis radiis illustravit. Dominus ipse est Deus. Ergo post commissa scelera
VERS.12. — In illo. (ID.) Supra,legitur, etc., nullus de Dei misericordia desperet, sed magis per
ad illum adorandum homine crediderunl. poenitenliam spem venioe habeat.
usque plus 24. — Josiam. (RAB.)Josias omnem spur-
Tradunt ad ad noti- VERS.
(RAB.) Hebroei, etc., usque
liam hominum per faclum 'pravi operis perduce- cîtiam idolorum emendavit, et se in Dei cullu slre-
retur. nue exercuit, sicul de illo anle longe proedictum est
(ID.) Hypocrite quoque post magnas virlules de- per prophetam.
crescunt, quia celari in eisdem virtutibus nolunt : CAPUT XXII.
qui dum suasu malignorum spiriteum jactaniioe ac- VERS.14 In Secunda. (RAB.)In Paralipome-
quiescunt, quasi ostium quo diulius congregalum nis legitur de Ezechia, quod oedificavitomnem mu-
amiitant hostibus pandunl, unde : Tradidit in capli- rum
qui fuerat dissipâtes, et forinsecus alterum
vilatem virtulem eorum. Gloriam suam Paulus lesli- murum ; unde Sophonias : Ululalus a Secunda.
monium conscienlioe suoe memorat, quia favorem Prophetissa
ergo habilavit in Secunda, id est, in se-
alieni oris non appétit. Oceullanda sunt ergo quoe _ cundi mûri parte.
agimus,Tie hoc in hujus vite ilinere incaute portan-
tes latrocinanlium spiritum iiïcursione perdamus. CAPUT XXIII.
(ID.) Tacet de quo verebalur oflènsam, quod VERS.10. — Conlaminavit. (RAB. in lib. Reg.,
oslenderat eis cuncla quoe haberel in poleslate sua, loin. HI.) Josias Thophelh vel ossa mortuorum ibi
inter quoeproecipua erat templi supellex. (sicut in sequentibus locis fecisse legilur) vel alia
VERS.15. — Loetatus*st autem in advenlu eorum quoelibet immunda dispergens, quatenus abomina-
Ezechias. (ID.)Verba Dierum de Ezechia aiunt. etc., lioni polius quam deleclalioni aptes omnibus qui
usque ad ostendilque eis domum aromatum, etc. aspicerent locus appareret.
Domum aromatum, et aurum et argentum. (ID.) In convalle. (ID.) Yallis Ennom esl juxla murum
Quidam sepulcra regum opinanlur, quoe aromatibus Jérusalem contra orienlem, etc., usque ad quia Tho-
plena erant, quia corpora regum anliquitus unguen- phelh dicilur laliludo.
lis condiebanlur. Alii magis cellam aromatum in VERS.11.— Abslulil. (RAB.)Judoei superslilionibus
lemplo Domini fuisse intelligunl, ubi'recondebantur gentium se mancipaverant, qui inter coelera soient
odoriferoespecies, ex quibus fiebat ihymiama quod pingere vel facere simulacruin solis ut puerum im-
in lemplo Domini offerebatur. — berbem, quia nullum per soecula senium incidit,
Non fuit verbum quod non monslraret eis Ezechias quolidie novo orlu natus. Cui currus el cquos iri-
in,elc (quodapud Hebroeospro re fréquenter accipi- buunl, quia curru igneo et equis igneis Elias raptus
tur) quod non ostenderil eis in domo sua, el in omni esl ad coelum, quod iiiler alia in pariete dcpiclum
polestate sua. Unde Dei ira justissima, quoniam non vident, el vicinia nominis decipiunlur : Elios enim
solum thesauros suos aique palatii, sed et templi Groecesol dieitur.
ostendit, quod certe fuit potestalis ejus, de cujus VERS.15. — Exceisa. (RAB.) Dicit Scriptura loca%
valvis atrii laminas anle jam tulerSl. in collibus posita frondenlibus, in quibus vel doemo-
VERS.14.—De terra longinqua venerunt. (RAB.) nibus immolabanl ; vel Domino, locorum amoeni-
Quasi dicat : Quanlo terra longior unde venerunt, tale illeeti, Gontra inlerdictum, relicto allari quod
tanto ego gloriosior propier quem venerunt. erat in templo, illuc oblaturi confluebant : unde
Ad me de Babylone. Debuerat dicere ad glorifi- soepiusin hoc libro dicilur de regibus minus per-
candura Deum pro signi niagniludine. feclis : Yerumlamen excelsa non abstulil.
. VERS.2i. — Dormivitque Ezechias cum patrwus, mQuoeoedipeaverut.(ID.) Hic oslenditur quod Sa-
etc. In Paralipomenis, dicilur quod sepultus esl Eze- lomon de admisso idololalrioe scelere nunquam
627 WALAFRIDI STRAB1 FULD. MON. DPP. PARS I. THEOLOGICA. 628
perfecle poemluit : si enim vere poenituissel, sat- A parvo tempore regnavit, nam Nechao vinxit eum,
egisset ante omnia ut idola quoeoedificaverat de civi- eo|quod populus contra suam voluntalem consti-
tate tollerenlur : et non in scandalum stullorum, tuifeseteum regem, et duvit illum in Jîg.yptum.
quoe ipse cum esset sapienlissimus erronea fecerat, (ID.) Joaehaz retenlus signilicat nialos doclores,
quasi sapienter facta relinquere't. quos populus lerroe, scilicet terrenoe cupiditali de-
Et Chamos. (RAB.)Alibi legitur quod oedificavit diti, consentîenles viliis suis pradatos eligunl, uuos
Salomon fanum Chamos in monte, qui est contra Pharao in Rebla vinxit, cum diabolus per ihultiter
Jérusalem. Sed non esl contrarium ; quia nions isle dinem adulatorum enervans decipit corda proelato-
in tante eral urbis vicinia, ul ad ipsam pertinere, rum, sicque in spirilualis Jïgypli vinctos catenis
ipsamque sordibus, quoe in eo congerebanluiv, con- peccatorum tenebrosam mergit abyssum.
taminare videretur. VERS.35.—Argenlum autem il aurum dédit, etc(lD.)
Offensioni Moab. (ID.) Idola dicuntur offensio, Malignus censura servitii sui populo carnali expetit,
quia vel illis ofleiiditer Deus, vel offensionem et ul lam sensu quam 1eloquio, ejus per omnia parali
ruinam suis afferunlculloribus. sint obsequio. Joachimproecepto régis censura exigit,
VERS.16. — Tulit ossa, elc. Josias ossa morluo- quia diabolus per sibi deditos magistros, ab unoquo-
rum cremari super altare jussit, quia profana fue- " que exigit secundum vires suas peccati censum sol-
runl eorum sacrificia. et per errorem idololatrioe vere, sicque in nequiter proelalis quolidie proeparat
non solum pecora doemonibus offerebani, sed et se- perditionem subjeclis.
ipsos in poteslatem doemonum tradiderunt : quia CAPUT XXIV.
juste Dei judicio simul cum allari quod idolis fabri- i
caverarïl, dissipandi erant. Myslice, qui diaboli ser- (RAB.) Cum semei quis quilibet se manciparit
vilio mancipali, vilam sacrilegam lémporaliter fi- vilio, etc., usque ad et adjulorium a Deo imploret.
nirait, oeternis cruciatibus consumenlur, Deo retri- (RAB.)Hune referi Josephus a Nabuehodonosor
buenle secundum mérita inierfeclum, et anle muros Jérusalem projectem et
YERS.21. — Facite phase. (RAB.) Josias typum insepultum, de quo proedictum fuerat : Sepultura
tenet Salvaloris, elc, usque ad : et orietur vobis ti- asim sepelielur (Jer. [xxn).
menlibus sol justilioe. Regnavitque Joachim, etc. (ID.) Nomen Joachim
Nec enim faclum est phase taie. elc. Quia, ablatis aliter scribiter in designatione patris, qui et Eliacim :
figuris in die judicii, iransibuni sancti de morte ad aliter cum filius significatur, qui et Jecbonias, nam
vilam, sicque in conspeetu conditoris sui gaudebunt, n1- cum patrem signât per k et m scribitar : cum vero fi-
1 lium
quia videbilur Deus Deorum in Sion. per ch et n scribitar.
(RAB.)Quod Josias, ejectis idolis de terra, pylho- VERS.8. — Jérusalem. (BEDAin lib. Reg., quoest.
nibus, ariolis el omnibus immundiliis, Domini phase 30, tom. IL) Jérusalem et terra Israël, elc, usque
célébrasse legitur, moraliter docet ut primo pur- ad id est, scientia spirilualis ad peccatorum opéra
gemus terrain cordis a vitiis, ut servira possimus converti ter.
Deo, sicque gratum Domino celebremus pascha : YERS.14. — (ID., ibid.) Artificem "et inclusorem,
ATo»utique in fermenlo malitioeet nequitioe, sed in nihilque relictum est, exceplispauperibus populi lerroe.
azymis sincerilalis et veritatis (1 Cor. y). (RAB.ex Bed., ibid.) Quod supra populo Israël Phi-
(ID.) Josias vulneralus est in campo Mageddo, lislhiim régnantes fecisse narrantar, cum dieitur :
unde et stalim morluus est. Luxitque eum populus Faber ferrarius non inveniebalur in omni terra Israël,
multum, Jeremias maxime. Tune enim dieitur ita cuverant enim Philisthiim, ne forte facerent Hebroei
lamentasse : Quomodo sedel sola civitas! De hoc gladium autlanceam ad repugnandum (I Reg. xm),
plancta dicilur : El erit planctus in Jérusalem, sicut ita nunc Chaldoeisatagunt, ut nullus in ea remaneat
planètes Adrcmon, quod nomen esl régis, qui lune arlifex el inclusor," qui diruta urbis moenia compo-
regnabalinCharchamis, in cujus auxilium Josias vé- n nere possit vel resarcire
nérai adversus Nechao regem ./Egypli. (RAB.) Mali sunt redores, qui munere et dono
(ID.) Inlerfeclio Josioe a Pharaone Nechao, facta divino abutuntur, et falso sibi nomen justitioe usur-
in Mageddo; significat perseculionem antiqui hostis pant. Matthathia vel Matthanias enim inlerpreiatur
adversus proedicatores, quos per invidiam neci tra- niunus sive donum : Sedecias justus Dominus. Un-
dere molitur, el auferre de terra Ecclesioeconalur : decim annis regnavit, quia transgressor legis fuit,
quatenus facilius lolara plebem dissipare possit. quoe significatur denario, numéro. Novenarius, qui
Pharao dissipans, Nechao percussio, Mageddo,de minus habet denarip imperfectionem legis significal,
lenlalione. Permissus quippe diabolus eonsurgere sicut undenarius transgressionem. Recte ergo Na-
adversus sanctos, hic lotis viribus certat, qualenus buehodonosor in nono anno regni Sedecioeobsedit
lenlando gregem Domini perculiens dissipel, eosque civitalem mense deSimo, et décima diemensis : quia
primum auferat quorum solalio adjuti contra hostem mali pastores, cum deealogi mandata, quoe scientia
diniîcare debueranl. - tenent, opère et dbclrina perfleere negligunt, ne-
VERS.30. — Joaehaz filium Josioe. (ID.) Alio no- eesse est ut plebem! sibi commissam antiquus hosïis
mine Sellum dicilur, sed quia perversissimus fuit, cum suo exercitu obsidione circumdet, et munitions
-629 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. I PÂRAL. 650
erroris ac vitiorum construcla claudat, vallando civi- A dotem primum, cum primum Ecclesioeordinem, qui
-tatem : sicque famés in civitate proevalëat, famés in episcopis esl, amore voluptatis l.rrenoe vitiorum
utique verbi Dei cum non expendilur panis doetrinoe catena constringit. Similiter Soplwniam, qui inter-
populo terroe. pretatur absconditus, sacerdotem secundum,,cum se-
CAPUT XXV cundi ordinis "viros,id est presbyleros (qui lalentum
verbi in terra fodientes absconderant) in suum do-
VERS.4.—Et interr-upla est, etc. (RAB.)Interrupla minium subigit. Et très inani, qui oslium fidei ape-
^quidem per tenlationes varias doemonum custodia rire debuerant, et tenentes clavem scientioenec ipsi
.populorum, etc., usque ad qui pravo usu,et inî- inlroîerunt, nec alios inlroire permiserunl. Eunu-
quilatis suoemullitudine gravatur. chus significat fatuas virgines, quoe vasa oleo vacua
VERS.8. — Mense {quïnto. (RAB.)Congruit lem- in manibus tenebant,' continentes se a coitu corpo-
poris ordocuni ralione vindicte. Mense quinto va- rali, nec tamen oleum gratioe et misericordioe in
stala est civitas, quoe Pentateuchum legis servare pectore suo habere volebant. Qui frustra super bel-
.despexil, et septima die mensis, quia sabbali re- latores conslituunlur eum arrogantiam non proeca-
quiem non custodivit, el contraria proeceplis Dei veant. Quinque viros de his qui slelerant coram rege
egit, frustra sibi blandiens de securitate pro san- B (Malth. y), id esl, illos qui quinque sensibus cor-
ctorum locorum habitatione. poris voluptali servientes, régi vitiorum semper assi-
(ID.) Venit Nabuzardan, qui interpretatur venti- stebant.
labrum, sive prophetiâ alieni judicii, etc., usque ad Sopher principem. (ID.) Interpretatur dissipans vel
sed spinoemagis et tribuli vitiorum excrescant. dividens : significans eos, qui rudes in Ecclesia,
YERS. 13. — Columnas autem wreas quçe, etc. quos ad militiam Christi nulrire debuerant, pravis
(ID.) Et bases intelligimus doctores, qui sonoritale exemplis dissipans, a coetu fidelium per errorem sé-
proedicalionis et fidei firmitate debuerunt alios sus- questrant. Et sexaginta viros e vulgo, id est, stullos
tentare.Mare oeneum baptismi lavacrum, vel com- operatores, qui merilo e vulgo, quia divina consilia
punctionemlacryniaruni.-Hoeçquidem omnia Chal- discere et factisimplereneglexerant.
doei spîrituales per inertiam, magistrorum, et de El sexaginta viros. (ID.) HOSomnes Nabuzardan
domo Domini auferre nitenlur, et confringere. duxit ad regem Babylonis, el interfecli sunt, quia
VERS.14. — 0//cs quoque.-(ID.) Quia diversa offi- diabolus proedara quam ab Ecclesia evellit, ad per-
cia'in ecelesiasticis ordinibus de Dei servitio aufe- peluoe mortis inlerfectionem perducere ambit : quos
renles in suum usum nequissimum venerunt. percotît rèx confusionis in Reblatha, hoc esl in mul-
/'VERS. 15.—Thuribula el piiialas. Cum orationem litudine sceleruin, et amore voluptalum.
quadivinitas placari potuit,-et poculum verbi quo (ID.) Cum illi qui confessionem nominis Dei in
lassi refoeillari debuerant impediendo subvertanl. Ecclesia videbanlur habere, -per scelera multiplicia
(ID.) Quia tam sensum preliosum, quam eloquii de lerra vivenlium Iranslali in regnum confusionis
venustalem, hostis nequarn de domo Domini auferre el erroris abducuntar, etc., usque ad el vultumCon-
molitur, et secum in confusionem ducere. ditoris nostri per soecula conlempîari.
VERS.18. — Tulit-quoque. (ID.) Non solum popu- VERS.25. — Et Sgraia. Filius Saraioe sacerdotis
lares, sed et fortes et principes in Ecclesia diabolus réservâtes est, et paler occisus. Ex quo in caplivi-
decipere et peceatores captivare satagit,-unde in Job j. taie postea natus est Jésus sacerdos -magnus, qui
de ipso : Escoeejus electoesuntKJdb xxxm). reduxit populum cum Zorobabel.
- ulit Saraiam,
qui* interpretatur vinctus, sacer-

JÎEATI HIERONYMI PROLOGUS IN LIBROS PARALIPOMENON.

(Yide inter. Opéra jR. Hieronymi.)

SANCTI HIERONYMI PROLOGDS ALTER.

[Vide ubi supra.)

LIBER PÀRALIPOMENON PRIMUS.

-Hebraice\I)oeKE.HAIAMIM
(D'QVPna,*?), id est VERBADIERUM.

CAPUT PRBIUM. ab Adam Noe, et in Genesi et in Paralipomenis nion-

^-YEESii..—-Noe.{RAS.inParai, tom. IH.) Decimus slralur, et apte decimus, quia perfectus esl. Undef
 651 ' YVALAFRIDI
STRABI FULB. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 032
Noe vir juslus eral et perfectus in generationibui; A qui Deo. Regnavit autem Nemrod in Babyloneet
suis, etc. (Gen. vi.) Hic genuit Sem, Cham et Ja- in Areth. Hoecest Edessa et Mâcha quoeest Nisibis
pheth, per quos post diluvium rediviva hominum et in Chalarane, quoe a Seleuco rege Seleucia dicta
dilalatur progenies. est, vel quoenunc Tbtesiphon dicilur.
VERS.5. — Filii Japhet h. (HIER.)Hi posséderait VERS.11. — Mesraim autem genuit. (RAB.)EX-
terram in Asia, ab Amano et Tauro Syrioe Cheles ceptis Laabim, a quibus Libyes nominati sunt,
et Cilicioemontibus usque ad (lumen Thanaim. In qui prius Phutoei, el Caslium, qui post Philisthiim
Europa, usque ad Gadara nomina locis et genlîlibus dicli sunl, quos nos' corrupte Paloestinos dicimus.
relinquentes, e quibus posiea immutata sunt plu- Coeleroe génies ignoraloe sunt nobis, quia bello
rima, permanent coetera. /Ethiopico subversoe in oblivionem proeleritorum
Thubal. (RAB.) Hiberes qui etHispani, a quibus nominum pervenere. Possederunt aulem lerram a
Celliberia, lieel quidam Ilalos suspicentur. Gaza usque ad extremos fines jEgypti.
Mosoch. (ID.)Cappadoces, unde urbs eorum usque VERS.14. — Gergezoeum, Hevoeum. Hic condidit
hodie Masacha dicilur. Sepluaginta vero interprètes Archas oppidum contra Tripolim in radicibus Li-
Eaplhorim Cappadoces arbitranlur. bani, a quo haud procul alia civitas fuil nomiae
YEBS.7. — Filii aulem. (GREG.)Ab bis divisoeg Sim, quoe vario éventa subversa bellorum , no-
sunt insuloe iialionum , Iinguoe, cognaliones el men tantum loco pristinum reservavit.
génies. De lonibus, id esl Groecis nascunlur Eli- VERS.16. — Aradium quoque. A quo Aradii, qui
sa?i , qui et Solides. Unde isla lingua Groece Araduni insulam possederunt angusto frète a Phoe-
jËolis dieitur, nicis litlore separalam.
Tharsis. (RAB.) Hos Josephus Ciliées arbitra- Et Samareum. A quo Syrioe Cheles Samarioe
lur , unde et melropolis eorum Tharsis dieitur, civilas, nunc quoque tam a Syris quam ab He-
Paulo aposlolo gloriosa (Ad. xxn). broeis ut prius apud veteres appellatur.
Cethim. (ID.) A quo Cilhoei, alias Cilhii a qui- Hamathoeum. (RAB.)A quo Emalh civitas. Hanc
bus urbs Cypri Cilhia, alias Cithium dicilur us- Macedones qui post Alexandrum in Oriente regnave-
que hodie. runt, Epiphaniam nuncupaverunt. Alii Antiochiam
Dodanim. (ID.) Rhodii, sic enim LXX transtu- ita dictam pulant. Alii non vere opinionem suam
leruni. Legamus Yarronis de anliquîiatibus li- verisimili vocabulo consulentes, Emaus primam ab
bros et Sinnii Capilonis, et Groecum Phlegonta Antiochia mansionem Edessam pergentîbus appellari
coeterosque , et videbimus omnes pêne insulas pulant, el eamdem apud veteres Emath.
el lotius orbis littora, terrasque maritimas -Groe-C VERS.17. — Filii Sem, etc. Hi ab Euphrale par-
cis accolis oecupalas : qui ab Amano et Tauro tes Asioeusque ad Indicum oceanum tenent. Est au-
omnia maritima usque ad oceanum possidere Bri- tem iElam a quo principes Persidis.
tannicura. Hus et Hul. Yel Us, Traehonitidis et Damasci
VERS.8. — Phut. (ID.) Libyes, a quo el Mau- condilor inler Paloeslinam et Coelesyriam tenuit
ritanioefluviusPhut dicilur, et regio Phutensis. Mulli principatem, a quo terra Hus de qua Job fuit ;
aulem scriptores tara Groeciquam Latini hujus rei unde, secundum LXX, vir erat in regione Âusiti
lesles sunt. Quare aulem in una climatis parle de nomine Job quasi Husitide.
antiquum Libyoe nomen permanet, et Teliqua terra VERS. 19. — Phuleg. (RAB.) Yatiemio quodam.
dicalur Africa, non esl hujus lemporis disserere. Phaleg enim divisio, quia in diebus ejus, Iinguoe in
Vers. 9. — Saba. (ID.) A quo Saboei, interpre- Babylone -divisoesunt. Narrât autem Philo in libro
tatur nunc Saba Arabia, unde in psal. LXXIubi Quoestionum super Genesim, quod ex tribus filiis
habemus : Reges Arabum et Saba; in Hebroeoha- Noe, adhuc ipso vivente, nati sunt tredecim millia
betur : Reges Saba el Saba , primum per Schin,' virorura et centum, extra mulieres et parvulos ha-
secundum per Samech. benles super se duces. Filii Sem, Jeetanducem; fi-
, VERS.10. — Iste coepit esse potens in terra. Quia-"I lii Cham, Nemrolh ; filii Japhet, Suphene. Post ob-
ë^insuetam tyrannidem primus arripuit. Hic fuit ro- ilum vero Noe, convenerunl duces cum agminibus
bustes venator coram Domino , quia homines a suis in campum Sennaar, ul ibi tur.r.imconstruerent.
Dei cultura avertit. Unde Josephus : Fecit autem Cum autem oedittcarent, divisit Deus linguas eorum,
eos elalos ad injuriam Dei atque conlemptum. et mutavit efligies', et non cognovit quisque fratrcm
Nemrod, filius Cham, filii Noe , qui, cum esset suum, nec audivil linguam proximi sui. Cum vero
audaeior et manu fortissimus , suadebat homini- magistri lapides quoerebant, minislri aquam afière-
bus ut non Deo suam felicitatem , sed proprioe baut, et cum illi quoerebant aquam, illi afferebani
virtuli ascriberent. Sic homines a Dei timoré re- stipulam. Sicque frustrala cogitatione cessaverunl
vocabat, ut spem in propria virtute poneret. Ideo- oedificare et dispersi sunt super faciem lerroe.
que putabant Deum inlerminari diluuum. Unde YERS.20.—Jectan autem. (.HÎERON.) Harum gen-
turrim oedificari suadebant quam aqua non pos- lium posteriora nomina invenire non polui, sed us-
set ascendere. Multiludo aulem prorpla erat ut que in proesens, quia procul a nobis sunt, vel ita vo-
çbediret Nenirod , grave putans servitium obse- canlur ul primum, vel quoemutala sunt ignoranturj
655 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. I PARAL.
possederunt autem a Cofene fluvio omnem Indioere- Abulatus. Variis enim eventibus nomina commutan-
gionem quoe vocatur Hieria. tur, ut varia mysteria significenlur.
VERS.24. — Sem, Ar. (RAB.)Sicut in principio ab VERS.45. —Denaba. Civitas Hala filii Reor régis
Adam usque ad Noe decem generaliones posuit; ita EJom, post quem regnavit Jobab. Est tamen usque
a Sem usque ad Abram, non sine sacraraenli my- hodie villa Denaba, in oclavo milliario Areopoleos,
slerio. pergentibus Armonem, el altéra Denaba super mon-
YERS.29. — Primogenitus. (HÎERON.,Quoest. in tem Phegor, in septimo lapide Jebus. Hieronymus
Parai., tom. HI.) Duodecim filii nascuntur Ismaeli : de Jesbii.
primogenitus Nabaiolli, a quo omnis regio ab Eu- VERS.44. —Jobab filius Zaroe, quem Job esse
pbrale usque ad mare Rubrum Nabaiothena dieitur : suspicantur. Sed Hebroei afferunl eum de stirpe
quoe pars est Arabioe. Nam familioeipsorum oppida- Nachor esse progenitum ; Philo autem, in libro
que et pagi, ac minuta caslella et tribus horum ap- Quoestionumsuper Genesîm, narrai his temporibus
pellatione celebrantur ab una ex eis Cedar in dé- eum fuisse et accepisse uxorem Dinam, filiam Ja-
serte : el Duma alia regio, el Thebaram ad Auslrum, cob : et anle lenlalionis suoe cerlamen dicit eam
et Cedema ad Orientaient plagam. septem filios et très filias illi générasse, qui ex-
VERS.52. — Celuroe. (RAB.)Quasi eopulate, unde B stincti sunt in tentatione. Sed ei sanato reddidit
suspicantur Hebroeî eam esse Agar quoe, morlua Dominus omnia duplicia, et item seplem filios et
Sara, de concubina transierit in uxorem, ne senex très filias proedictas'uxor genuit, quorum nomina
novis arguatur nupliis Iascivisse. eadem fuerunt quoe priorum, id esl, Eliphaz, Ar-
(ID.)Filii aulem Coeturoe,juxta historicos Hebroeo- moe, Diasalh, Philasia, Dipharcelulh, Thelon, filia-
rum, occupaverunl Trocouilidem, alii Traconilidem rum vero Meru, Lizath, Zeli.
et Arabiam : quoenunc vocatur Eidormo, usque ad Bosra, etc. Quoeest Bosor civitas in deserto trans
maris Rubri lerminos. Jordanem in tribu Ruben. Appellatur et alia Bosor
Assurim. Ab Assurim Syrios quidam vocalos con- civilas Esau in monlibus Idumeoe, de qua dicilur :
tendunt, et a plerisque filiis Abrahoede Cetura oc- Fulvida veslimenta ejus ex Rosor
cupâtes esse Indioeregiones. VERS.45. — Themanorum. Theman regio a The-
VERS. 55.-—Epher. (RAB.)Hic dieitur contra Li- manlilio Eliphaz sortita vocabulum. Est usque hodie
byam exereitum duxisse, ibivictor consedîsse, po- villa Themau, dislans ab urbe Pelra quinque mil-
slerosque ex nomine ejus Africam nuncupasse. libus, et ubi Romanorum militum praesidium sedit,
ERS.56. — Thamna. Quoeritur, cum Thamna in de quo loco fuit Eliphaz rex Themanorum : unus
Genesi legater concubina esse Eliphaz de génère G quoque filiorum Ismael appellabatuï Theman. Scien-
Horrhaeorum, qui apud Idumoeos habitaverunt in dum autem quod omnis australis regio Hebraice
terra Seir, quoe peperit ei Amalec, quomodo inter Theman dicilur.
filios nuineretur, cum in sequenlibus legatur ipsa VERS.46. — Madian, civitas a miiîimo filiorum
Thamna soror Lotam filii Seir, qui et Edom ? Sed Abraham et Cethuroe sic vocala. Est autem trans
Seir Hebraice pilosus dicilur, qui fuit in modum Arabiam in deserto Saracenorum contra- orientera
pellis hispidus. Edom autem Hebraice rubeus vel maris Rubri, unde vocantur Madianoei,etMadianoea
fulvus. Al) eo igitur quod rubeo cibo vendidit pri- regio. Filioe quoque soceri Moysi filioe Madian di-
mogenila sua, Edom vocatus est. Hebroeivero ita cuntur ; sed hoec alia civilas est ononymos ejus
solvunt. Dicunt Thamnam concubinam fuisse Eli- juxta Armonem et Areopolim, cujus adhuc ruinoe
phaz, et générasse ei Amalec, sed tanquam filiam- monslranlur.
inler filios ab ipso fuisse educatam. VERS.48. — Rohoboth. Urbs est juxta fluvium
VERS.40. — Aliam, qui de génère Horrhoeorum ubi erat rex Edom, et usque hodie est praesidium
est. In Genesi scribitur, Aluham, id est exaltatus. in regione Gabalena, et vieus grandis qui sic
'
In Paralipomenis vero Alian, id est éjectes, signi- vocatur.
ficans quia Horrhoei exaltaii sunt antequam Edom VERS.50. — Malred filioe, etc. Duoe maires lue
terrain eorum caperet, post ,«3ro ejecli. numeranlur, ad significandum mysterium, ut auri-
Sephi. (HÎERON.) Id est, unipes. In Genesi Sepho, fex genuisset dispënsatricem, et dispensalrix Do-
id est, bipes; utrumque tamen per ur schîn litteram. mini benignitalem, quia ex profundilale sensus
Bipes autem dicilur, quia a processu temporis mul- nasciter facunda Iocutio quoe fidem mundam gra-
litudine sobolis majorent efficaciam habuerit quam tiam Dei promeretur gignere in cordibus audito-
in primis. rum.
VERS.41.— Hamran. In Paralipomenis Hamram, VERS.51. — Duces, etc. Notandum quod prius
id est rubricatus, sordidus vel tamulentus. In Ge- reges dixit de Edom, postea duces cum prius fue-
nesi Amdan, id est concupiscibilis ; sed utraque unius runt: quorum quasdam maires nominal, utOolibama
hominis nomina sunt. et Thamna.
VERS.42. — Jacan. (RAB.) Jacan filius Aser de Dux Alihd. Àlva in {îenesi legitur, cujus inler-
génère Horroeorum, in Genesi Aean nominalur, id , pretalio elevalio; in Paralipomenis Aliha, id est,
'est tribulator. In Paralipomenis Jacan, id est tri- super eam.
 63S WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — ITHEOLOGICA. - 656
CAPUT H. A VERS.54. — Belhlehem; civitas David, in tribu
Achar qui. (HÎERON., Quoest.in Parai., tom. III.)) Judoe, in qua Dominus natus est in septimo ab
Achar qui et Achan in Josue dicilur, id est co- Elia milliario contra meridionalem plagain, juxla
iuber insidians, Achar lurbatus, etc., usque ad idI viam quoe ducit Hebron, ubi sepulerum Jesse et
esl, multitudine peccatorum exslincti sunt. David oslenditur, | et mille circiter passibus procul
VERS.9. — Calubi, id est, canis meus, qui et; terris Ader, id est terris gregis, in quodam valicinio
Caleb, id est canis, unus de exploratoribus. Hes- pastores Dominicoenativitalis conscios ante signifi-
ron quoque et Jephone idem est; unde Caleb filius; cans. - l
Hesron, el aliquando filius Jephone legitur. Qui dividebal dimidium requielionum(HÎERON., ubi
YERS.1.5.— Isai autem genuit. In libro Regum supra), id est sortes Madian juvla sepulcra patriar-
dicilur habere Isai octo filios, in Paralipomenis non charuni quoe sunt in Cariailïarbe accepit, el hujus
amplius quam septem. Sed dicunt HebroeiNaihau filii fuerunt Jethrei, elc. Seraitoe et Esthaolitoeno-
prophetam filium Sama (vel Sammaa, vel Simniaa) mina locorum sortiti sunt, qui sunt Sarrai et
filii Isai, quem-in locum filii educavit et nulrivit , Esthaol, ubi sepultus esl Samson. Requielalio enim
inter filios numeralum. Inler filios quoque Isai Na- sepulerum dicilur. JAliidimidium requietionis lempus
ttai adduclus esl ad Samuelem, qui et Jonalham, B dimidium inlelligu.it, quo filii Israël eoeperunt lerram
qui percussit leonem. Et sciendum quod ubi pro- promissionis possidere, ab eo scilicet lempore quo
pheta vocatur, Na'lhan scribitui', non Jonathan Moyses dédit terrain Galaad ullra Jordanem, Ruben
VERS.17. — Jelher. In Regum, Jethra Israélites; et Gad, ei dimidioe1tribui Manasse, usquequo coeteroe
sed meritorum qualitas diversitalem nominum fa- tribus sortes suas acceperunt. In hujus temporis
cit; nam Jethra residuum interpretatur, Jelher vero medielate dicunt Sobal esse moi tuum, et ita dimi-
modicum residuum, et residuo jungilur Israelilis, dium requielionum vidisse, id esl, ad medietalem
modico residuo Ismaelilis. illius temporis penenisse.
VERS.19. — Ephrata. (HÎERON.) Hoecest Maria Myslice autem iSobal, id est vana vetuslas, vel
soror Moysi, mater Hur, patris Huri, Avi Beseleel. vectis ad porlandum. Judoeossignifical qui anliqui-
Hur vero est qui cum Aaron sustinebat nianus Moysi tus populus Dei vocabanlur et legem liiteroe primi
pugnanie Josue. acceperunt, qui libros legis et prophetarum ferebant,
VERS.22. — Jair. Hic judex fuit posl Thola et . sed mysterium incarnalionis Chrisli non inlellige-
judicavit Israël duobus el viginti annis, habens filios bant. Unde dimidiumrequielionum, id est hisioriam
triginta, principes civilatum triginta, quoe ab ipso viderunt. Ille autem pleniludinem requielionum pos-
nominatoe sunl, sicut in libro Judicum legitur. 'J sidel, qui posl opéra bona value in oelerna
-quiète
VERS.25.— Nati sunt. Hacteuus scriptor hislorioe gaudet. Yel dimidium requiei videt, qui post pioe-
tex<uitgeneralionem duorum filiorum Hesron, duo- sentis vitoe laborem animoe quielem habet. Tune
Tum posteriorum, id esl, Aram el Calubi, de quibus autera perfectionem requielionum videbit, cum et
prius narravit; quia regiam et saccrdolalem quo- anima et corporeiperfruetur perfectionequïetis
quomodo yoluil iraiotescere dignitatem. Nunc au- VERS.55. — Habitantium. (ID.) Traduul Hebroei
Uem ad primogeniti, id esl Jerameel, genealogiam Jabes fuisse doclorem legis peritissïmum, in cujus
iredit. conspeetu sedebaht filii Cinoei, qui et Jobai) cognati
VERS.26.— Onam. Hic ab Onam filioJudoe nomen Moysi. Scriboe igitur dicuntur .canenies atque réso-
accepil, sed différant, quia per Num filius Judoe, nantes, quia assidue in legis Dei' locutione versaban-
filius Jerameel per Mem scribitur lur : in tabernaculis quoque commoratos regum
VERS.54. — Sesan. Hune Hebroeidicunt esse Eli- narrai hisloria. Jabes Christum significat verum
melech, virum Noemi, patrem Mahalom et Cheliom, magistrum sanctorum laudes Deo canentium. Jabes
et ideo scriptor in sequenlibus innuit quod Sesan enim interpretatur exsiccans, Christus autem fluxus
non habueril filios, sed filias, quia duo filii ejus carnalium cupiditatum in suis fidelibus exsiccavit.
^ Cinoei,id esl possessio vel
absque liberis morlui sunt. possidenles, sunt omues
VERS.45. — Hebron. Civilas' in qua regnavit electi de quibus, dieitur : Hoereditasjnea Israël, el
Dairid septem annis antequam regnavit in Jerusa- quorum possessio Dominusest. Recbab inierprela-
sem. Significat hoec loca nomina accepisse a po- tur auriga vel ascendens. Hi autem venerunt de
slerïs Caleb, qui Hebron et suburbana ejus in sortem ealore patris domus Recbab, quia a paire luminum
accepil. gratia Spirilus inflammati, per quadrigam virtulum
VERS.50. — Hi erant filii. Récapitulai genera- in coelosascendunt. de quibus dicilur :' Quicunque
lionem Calebde Ephrata, quam anle dimisil, quando Spiritu Dei aguntur, hi filii Dei sunt (Rom.vin).
Hur de Ephrata, id est, Maria sorore Moysi geni-
luni narravit. | CAPUTIH.
I
VERS.52. — Cariathiarim, quoeet Cariathabal, id VERS. 1. — David vero. Tiédit rad explicandam
•est civitas saltuum, una deurbibus Gabaoïiitarum in progeniem David, quam ante dimisil, cum sobolem
«ono milliario euntibus ab Helia Diospolim in tribu Amram filii Hesron enumerans pervenit ad Isai et
-Juda. ad filios ejus, quorum David novissimus.
 657 GLOSSÀ ORDINARIÀ. — LIB. 1 PARAL. 638
Jezraelilide. (RAB.)Jezrael civitas est in qua ha- A VERS.18. —Senneser. Ipse est Selbasar cui Cyrus
bilavil Naboth, quem occidil Jezabel. annumeravit vasa domus Domini, sicut in Esdra
Daniel. (ID.)Daniel qui in libro Regum Cheleab,id dieitur. Esl aulem- Senneser plasmatus, Sesbasar
est.vindicans patrem, quia secundum Hebroeos, dis- tribulatus, quoe cuslodibus vasorum Dei congruunt,
ceptans cum Miphiboselh de quoestionibuslegis, vicier id esl sanctarum animarum quibus Chrislo, quem
apparaît el palrem-in eo ulcisci visus est, ne irri- Cyrus nomine et absolulione significavil, cui diei-
deretur in dispulando ab homine debili vir bellicosus. tur : Postula a me et dabo tibi"génies hoereditatem
VERS.5. — De Egla uxore sua. (HÎERON.)Quoeri- luam (Psal. n), el qui caplivitatem humani generis
tur cur hoecEgla sola uxor David dicater ; sed hoec relaxavil, sanclas animas custodiendas annumera-
esl Michel, quoe inler mullas sola uxor dieitur, vit, quoe sunt vasa Domini numerala, quia novit
quia eam in adolescentia primam accepit uxorem, Dominus qui sunt ejus (II Tim. n).
quoe in parte occubuissedicilur. Egla vero interpre-
tatur vilula, quoe significal Synagogam, quoe legis CAPUT IV,
jugum suscepit, sed lasciviendo corrupït, unde, VERS.1. — Filii Juda. Quomodo Phares et Hesron
Ephraim vilula docta diligere triluram. Hanc noster et très qui sequuntur filii Judoe esse dicuntur, cum
David accepit, quando eam sibi in tesiamenlo date alibi Phares et Zaram filios Judoe Hesron filium
copulavit. In parte occubuit, quia apparente verbo Phares legimus ; sed Hebroei asserunl, mutatis no-
Dei m carne, et Evangelium proedicanle, cum per minibus, eosdem filios Judoe, quos Scriptura aliis
fidem bonorum operum sobolem gignere debuit, nominibus alibi nominat, hic esse expressos. Aiunt
scandalizala in passione ejus sibi mortem oeiernam enim Phares, qui interpretatur divisio, suum nomen
ascivit proprium hic habere. Hesron autem esse .Zaram,
VERS.4. — In Hebron ubi regnavit, etc. Quid per sed Hesron interpretatur atrium , Zaram orlus.
regnum David in Hebron vel in Jérusalem accipiater, Charrai quoque esse Heber, nain Charmi inlerpre-
librum Regum exponendo perslrinximus. Scriplum latur vinea mea, Her vigilans. Ur aulem dicunt esse
est in sequentibus : Omne tempus quo regnavit Onam, sed Ur interpretatur sinistra, Onam murmu-
David quadraginta annis; regnavil in Hebron seplem ratio, Sobal vero esse Sela minimum filiorum Judoe
annis, in Jérusalem tribus el triginta, unde quoeri- quos peperit ei Sue. Interprelalur aulem Sobal
tur cur non in summa quadraginta anni et sex spica, vel vana vetusias. Sela missus vel umbra ejus.
nienses numerentur; Hebroei aulem dicunt quia YERS.3. — Asalelphuni. (RAR.)Hanc suspicantur
David Absalonem filiurn suum fugerii sex mensibus, (Q esse malrein Samsonis de stirpe Judoe generalam,
eosque merito a summo regni ejus exclusos. Dicunt cujus marilus Manue de tribu Dan, qui el de Sara in
eliam quod sex mensibus in Hebron infirmitate cor- libro Judicum esse legitur.
poris laboraverit, et ideo in regno non recle compu- VERS.4. — Gedor et Ezer. (ID.)Locasunt a filiis
lari. Extuncenim dicunt eum regnavisse in Hebron, Urpossessa; sed miium quod hic dïcitur Ur pater
ex quo viclis Amalecitis de spoliis eerura misit se- Belhlehem, cum superius Salma dictas sit pater
nioribus Juda, his scilicet qui erant Hebron et aliis. ejus, nisi forte patrem hic appellel parentem, quia
YERS9. — Omneshi filii David, etc. Quia omnes Hur fuit pater Salma qui fuit pater Belhlehem. *"
filii Chrisli oeiernam palmam exspectant, sed exci- VERS.9.—Fuit autem Jabes. (ID.) Videlur ordo
piuntur filii concubinarum, qui nominatim inter confusus, quia numeratis filiis Halaa et Naara,
coeleros non meruerunt numerari. Judoei enim hoere- subito inducit cognationem Arahel filii Aram, et
lici vel schismalici hujus societatis consortium ha- consequenler" narrât de Jabes^ sed Hebroei dicunt
bere non possunt : coelestis enim regni gloria filios quod Assur de Halaa genuit Elam, el ille Cos. Cos
David denobili tantum conjugio exspectat. Non enim autem Soboba, et Soboba Jabes, qui fuit doclor
hoereseril filius ancilloecum filio liberoe(Gen. xxi). , scribarum. Inler Cos et Jabes inserunlur cognaliones
YEBS.15. — Filii autem Josioe. (RAB.) Quatuor Anarehel (vel Aharahel, alias Aral), quia ipse est
filii Josioeleguntur hic, etc., usque ad qui el simi- Obab filius Aran, id est, Jetro cognati Moysi. Et
liter translatas est in Chaldoeos. quia Jabes docebat eos ; inserli sunt in ejus progenie
' VERS.17. — quasi a majoribus ejus geniti.
Asir, Salathiel, Melchiram, Phadaia,
Senneser, etc. Hoecvero nomina unius hominis sunt, Et mater Synagoga de qua Christus natus est,
ul Hebroei volunt, ipse esl Phadaia pater Zorobabel quoe peperit eum in dolore, quia de adventu ejus
et Semei. Unde iii Esdra et in Matthoeo Zorobabel propter infidelitatem doluil, unde Judoei invidentes
Salathiel scribitar. Et interpretatur Phadaia re- dicebant : Si dimiltimus eum sic, omnes credent in
'
demplus Domini, Asir carceralus, Salathiel frutex eum (Joan. xi).
Domini; quoeomnia conveniunt doetoribus sanctis,! VERS. 10. — Invocavit. Hoc convenit tlhrislo,
quorum officioecclesiasticus populus generalur, qui quem Pater sanetificavit, et misil in mundum; de
diversis affiiclionibus casligati per gratiam Domini quo dieitur : Ecce agnus Dei qui tollit peccata mundi,
redempti germioa virlutum lam in se quam in sub- - elc. (Joan. i). Hune benedixit Deus multiplicalione
ditis proferunt. filiorum, quos per aquam baptismi sacrosancta parif,
 659 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — ITHEOLOGICA.
Ecclesia (/ Cor. i). Dilatavit lerminos ejus, quia A prietalem nominis! filia Domini nuncupatur, quia
omnium gentium dédit ei hoeredilalem, el possessio- bonam scilicet voluntalem in nutriendo puero ha-
nem ejus extendit usque ad lerminos lerroe. Cum buil, el Amared, id est Moyse accepta dicilur, quia
quo fuit manus Domini, quia polenlia deitalis per reliclis idolis ad Dei cultum conversa est.
eum virtutes et miracula fecii. Ipse quoque est VERS.21.-—Her\paler. (ID.) Redit ad progeniem
virtas Dei el sapienlia,. per quem Pater condidit Phares de qua orlus est David, ut progeniem Juda
omnia quoe in coelis sunt et in terra, cui malilia de qua orta est tribus regia in David lermiDaret,
Judoeorum nocere non potuit, qui de se ait : Venit Traduni enim hunei fuisse Elimelech virum Noerai,
princeps hujus mundi, el in me non habet quidquam. in cujus tempore propter proevaricatores legis sol
Per eum quoque benedicuntur membra ejus, id est, slelit, ut viso miraculo converterenlur ad Dominum;
Ecclesia, cui per Isaiam dicilur : Dilata locum lenlo- quod quia contempserunt, invaluil famés, et qui in
ni lui, etc. (Isa. LIV).Cum eo est manus Domini, tribu Juda prior videbalur, inopia cogente, cum
quia in ipsa operatur Filius Dei, qui esl brachium et uxore el filiis palria pulsus, in peregrinatione cum
dexlera Patris. Et portoe inferi non proevalebunlad- filiis mortuus est. i
versus eum., nec diabolus dominabilur ei, quia data VERS.22.—Securus et Incendens. (ID.) Mahalon
est ei potestas super omnemvirtulem inimici. B et Chelion, qui hic Securus et Incendens dicuntur, '
VERS.11. — Caleb aulem frater. (RAB.)Legimus fuisse in Moab, quia uxores Moabitidas duxerunt,
supra Caleb esse filium Hesron, cujus fralres fue- unde in Hebroeonon principes, sed marili dicuntur,
runt Ram el Jerameel. Àiuni ergo Hebroei Ram sicul illius Iinguoedoclores tradunt.
Caleb fratrem Suam hic appellari. Et inierprelalur Qui reversi sunt in, elc. Noemi et Rulh, quoe re-
Ram excelsus, Sua humilis, quod Judaico populo versai sunt in Belhlehem audila panis uberlate.
VERS.23.—Figuli habitantes. Figulosqui înplan-
convenit, quia excelsus fuit in cultu unius Dei el
polentia regni ; sed quia Dei Filium suscipere noluit, laiionibus et sepibus laboranl doclores iutelligimus,
humilis factus est alque vilis, ut fiant primi 110- qui formant et componunt vasa Domini, fingere enim
vissimi. componere dicimus, unde eomposilores luti figulos"
VERS.12. — {ID.) Recha. Quidam pulant Recha vocamus. Hi viueam Domini doctrina plantent et ex-
nomine David nuncupari. Esl enim Recha lener. eolunl, exhorlando et orando muniunl. Hi apud re-
in suis niorantur, quia in fide Chrisli
Unde David de se ait : Ego sum lener et unctus rex gem operibus
le- manentes quidquid dicunt, quidquid agunl, ad glo-
(II Reg. m). Ipse quoque quasi vermiculus ligni riam Dei faciunt. j
ner esse dieitur. Ideo aulem viri Recha dicuntur,
VERS.28. — Habitaverunt in, etc. Progenies Rulh,
quia propier exprimendam genealogiam David hic
annolati sunl. quoe in ipsis sepibus et planiationibus habitasse di-
cilur, quando ad regiam dignilatem et muninienlum
VERS.15. — Saraia aulem genuit. De Saraia di- ha;c planlatio pervenit.
plebis
cilur Joab prodisse, qui juxta nomiuis inlerprela-
Commoratique sunt ibi. In Genesi sex seribuntur,
lionem pater vallis arlificum dicilur, quia de filiis sed hic Sober proelermiltilur : quia nulla de eo pro-
ejus fuerunt architecli qui oedifieaverunl domum
Domini. Artifices vero qui in valle habitant possunt bus. genies. Sed quoedam nomina mutanlur suis ralioni-
In Genesi enim Gemuel, id est mater Dei ; hic
diei doclores legis, quos scientia non inflat, sed cha-
Hamuel, id esl legens cum Deo. Quidam in Genesi
rilas oedificat(I Cor. vin), quosmodeslia elhumililas
vocalur Echa, hic aulem Jarib, id esl litigans, quia
exaltât, ul Gamaliel et Paulus ejus discipulus (Acl. de eo
exivjt Zambri, qui cum Madianitide fornicans
v, XXII). a Phinee sacerdote perempius est. Jacim in Genesi,
VERS.17.—Ezra. (RAB-HIEROK.). Aiunt Hebroei id esl
proeparalio ;ihic vero nominaïur Zara, id est
Ezram, qui interpretatur auxiliator, esse Amram ortus.
patrem Moysi el Aaron ; Jelher, id est, auxilium, -T. Et universa cognalio non, etc. Quia Simeon non
esse Aaron ; el Mered, qui rebellons, esse Moysen. habuit lantam sobolern quanlam Judas; unde in
Epher quoque vel Opher, id esl, pulverem, Heldad Josue dieitur : Simeon per cognaliones suas acec-
fuisse. Jalon vero et Meldalh, qui duo de seplua- pisse hoereditatem in medio filiorum Juda.
ginta senioribus fuerunt, quos Moyses a Deo ac- Hoecivitates, etc. Quia Sicelech et Bersabee, quoe
cepit ad regendi populi auxilium: tradunt enim Judoe fuerunt el a Simeone invasoe sunt, a David h
Moysen posl acceptera legem in eremo patri sua- prislinam Judoe hoereditatem redierunl.
sisse, ul matrem diraitleret, eo quod ipsius arnica VERS.58. — Isti sum nominati. Descripta stirpe
esset, fuit enim filia Levi, postquam Amram duxit Simeonis et actibus eorum, myslice signatur, quia
aliam ex qua habuit Heldath el Meldalh, doclores sancti, id esl Ecclesioe principes gregibus
Genuitque Mariant. (ID.) Sammai Moysen intel- Christi pascua providentes proficiscuntur in Gador
ligi volunl, etc., usque ad quia populum in eremo vel Gader, quoe interpretatur sepes ejus. Hoec est
gubernavil, et doctrina sua quolidie gubernat. Ecclesia quoeesl ûdelium defensio : ibi sunt pascua
VERS.18. — Filioe Pharaonis. (ID.)Filiam Pharao- usque adOrienlem vallis, id est incarnationem Verbi,
nis matrem Moysi vocal, quoeeliam secundum pro- qui semetipsum exinanivit, servi formant" accipiem
641 ' GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. I PARAL. 642
XPhilip. i.) In eo inveniuntur pascua. Ipse enim ait : A gcnii (IV Reg. xv), ul esset ei auxilio et firmaret
Per me si quis introierit, ïngredielur et egredielur, regnum ejus, non quod eum iranstulerit in Assyrios,
el pascua invenict (Joan. x), virtutes scilicet. In eo sed quod Teglalhphalnasar rex Assur in diebus Pha-
terra lalissima el quieta, id esl, gratia Spiritus sancti cee régis Israël cepit Ahion, el Abel domum Maa-
copiosa; in qua anle babitaveranl de stirpe Cham, cha, et Ianoe et Cèdes et Asor et Galaad et Galiloeam
significat gentium multitudinem idola reliquisse, et et universam terram Nephthali, et transtulit eos in
ad unius Dei cultem confluxisse.JIi ergo venerunt Assyrios. Poslremo narrât quod Salmanasar rex As-
quos supra descripsimus nominatim in diebus Eze- syriorum Osée filium Ela regem Israël obsidendo
chioe régis Juda, hoc est in advenlu Christi. Ipse esl tribus annis Samariam cepit, el lranstuiit°Israel in
enim Cbristas Dei virlus, quem Ezechias, scilicet Assyrios et posuit eos in Ahila et in Abor, juxla
forlitudo Domini, significat. fluvium Gozam in civitatibus Medorum. Unde quoe-
Percusserunt tabernacula : percutit fide taberna- ritur : quomodo in Paralipomenis dicamus Phul
cula impiorum et habitalores impiorum quando abne- et Theglalhphalnasar reges Assyriorum translulisse
gans impietatem omnem et soecularia desideria, per Ruben et Gad, et dimidiam tribum Manasse in Ahi-
Chrisli baptismum a sordibus abluilur peccatorum, lam et Abor et Aram et fluvium Gozan ; cum Mala-
postea stadens sobrie, juste et pie vivere in hoc soe--B chim narrel hoc Salmanasar fecisse qui transtulit
culo, ut fiai quod scriplum est : El erit in loco ubi Israël in Assyrios, et posuit in locis supradictis? Sed
anle dictum esl : Non plebs mea vos : ibi vocabunlur reges Assyriorum pnores hoc fecisse dicuntur, quia
filii Dei (Osée. i). coeperunt cum génie Assyriorum quod eadem gens in
VERS.42. — Viri quingenli. Patres Novi Testa- poslens perfecit. Aram quam Paralipomenon me-
menli qui abierunt in montera Seir, et percusserunt morat, Malachim proelermitlit. Autumant Hebroei
reliquiasAmalecilarum,quia superbiam hujus mundi esse Rages civitalem Medorum.
conculcantes, deformilalem vitiorum comprimunt^
hi quatuor dicuntur, quia evangelica doctrina vera- CAPUT VI.
ciler inslructi, spiriluale bellum contra doemones ERS. . — Filii Levi, Gerson, etc. Johanan. Proe-
convenienler gerunt ; percussis reliquiis Amalecila- termissis aliis filiis Levi qui similiter sacerdoles
rum, ibi habitabant, quia expulsis doemonibusin fuerunt in domo Domini, Johanan specialiler lau-
loco viliorum virtutes substituunt, quarum possessio dalur, quia viriliter restitit Ozioe régi per se sacri-
hominem efficit beatum usque ad diem hune, quod ficare volenti : el constantia animi et zelo legis
semper diei potesl usque ad finem mundi, quia Ec- explevil officium sacerdotis.
clesia usque ad finem mundi permanel, in qua quo- C VERS. 15. — Porro Josedec. (HÎERON.Quoest.
lidie antiquus hostis triumphatur. Hebr. iwParal.) Josedec dicunt esse Esdram sacer-
CAPUT V. dotem, etc., usque ad Esdram vero esse sacerdotem,
virum justum et gloriosum.
VERS.1. — Serf cum violas, etc. (RAB.)Ideo ablata YERS.28. — Abia. Hic, ut Hebroeitradunt, judex
sunt Ruben primogenila, quia dormivit cum Bala, constituais mimera
accipiebal, quod Joël, qui et
concubina patris sui, el data sunt Joseph filio ju- Yasseni, senior'ejus filius sciens, non
corrigebat :
nîori, cujus progenies multiplicatur et excedit po- ideo uterque, peccasse dicilur secundum Hebroeum.
tentiam regni inter decem tribus. Unde : Faclum est cum senuisset Samuel, posuit
Myslice autem significal ruinam prioris popuu, filios suos judiees Israël, el coetera.
qui ut primogenitus debebat sacerdotium et regnum VERS.51. —Isli sunt quos consliluil, anlicipando
acciperë ; sed quia maculavit slralum patris sui, id de officiis, cantorum David
est corpus Christi, in quo erat pleniludo divinitatis, qui organis musicis lau-
des Domine canebant, cum eorum genealogiam nar-
in cruce suspendit el occidit : primogenîli dignitas
suo aulem ordine quomodo id
ad spiritualem Joseph, id est Christum et Ecclesioe raret, proelibavil;
j\ fecissent demonstraDit.
populum translata esl; ad quem paler : Tu es sa-
cerdos'in oeternum secundum ordinem Melchisedech, VERS.44. — Ethan filius. Ethan unus de canlori-
elc (Psal. cix.) bus tribus, qui coram David in cymbalis laudem
YERS.10. •—Contra Agarenos. (HÎERON. in Parai.) Dei concrepabant. Et notandum, quod sicut fue-
Verisimile est Agar fuisse Celhuram, cum in se- junt très filii Levi, Caalh, Gerson et Merari, ita
quenlibus dicat Rubenitas et Gaadilas et dimidiam{ 1res cantores : Eman de Caalh, Asaph de Gerson;
tribum Manassecum Agarenis pugnasse et proebuisse; Ethan de Merari. Mystice autem significant san-
Israël auxilium Ituroeos, Naphoeos et Nodab filios, ctos doclores, qui sanctoe Trinilatis fide imbuli,
Ismaelis. Nodab aulem est, ul videlur, qui in Ge- secundum dispensationem veri David proedicationem
nesi Gedma dicilur, id est antiquorum vel anle- Evangelii toli mundo aununliant.
cedens. VERS.48. —Xevitoe qui. Quia omnis ordo eecle-
VERS.26. — Et suscitavit. Nolandum est quod ini siasticus secundum apostolorum traditionera, et qui
Regum dicilur Phul regem Assyriorum a Manahemi primatum tenent, totum minislerium agunl in Ec-
filio Gaddi rege Israël accepisse mille talenla ar- clesia Dei^ unde : Ut scias quomodo oporteal te con-
 nix WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA 644
versari in domo Dei, quoe Ecclesia Dei vivi, etc. à sacerdos magnus,' qui Deuleronomium invenit in
(ITim. ni). lemplo Domini inUempore Josioe, et dicilur pater
VERS.49. — Aaron. Christum significat, filii ejus fuisse Jeremioe prophète.
Ecclesioe populum , cui dieitur,: Vos eslis genus ele- VERS.16. — Idithun. (HÎERON.)Cantoris David,
clum, regale sacerdotium , etc. ( 1 Par. n ) , quem scilicet. Observabant enim in porta régis ad orientem
summus pontifex docuit super altare fidei holocau- de filiis Levi per vices suas cantores, et vicissim ad
ïlum bonorum operum et incensum oralionis of- psallendum cum David eonveniebant, quia antequam
ferre ; et ut precaretur pro Israël, id est pro statu templum oedificaretur in palalio, erat- area lesta-
Ecclesioe', secundum proecepta legis per Moysen menli, et ibi serviebant oedilui.
data. Repetit autem genealogiam Aaron usque ad YERS.19. — Selium vero filius Core. Prior Cora
Achimaas, quod pro laude ejus faclum videlur, per Aleph scribitur, et sonat Cora, secundus per He,
quia fidelius fuit David in omnibus. et sonal Core. Cork damans, Core calvus interpreta-
tur. Hic est qui iiijNumeris seditionem movit contra
CAPUT VU. Moysen (Num. xvij).
VERS.8. — Omnes hi, filii Bechor. Ubicunque in Custodesvestibulprum. (HÎERON.) Quia cuslodiebant
scribitar : Omnes hi istius vel illius, aut B cxierius oslium tabernaculi. Patres ^ero eorum qui
lege filii
subter scribuntur el qui in Psallerio titulos habenl,
pro meritorum excellenlia est, aut pro meritorum
deterioratione, ut ejus dicantur esse filii cujus fue- cuslodiebant — interius oslium et cantores eranl.
runt imitatoies. VERS.20. Phinees autem. Nepos Aaron, qui
VERS. 14. — Concubinaque ejus. Hoec dicilur adhuc vjvebat, ut iradunt Hebroei, el vices minislro-
fuisse filia filii Balam, quoe in JSgyptum, famé co- rum ordinabal. Sunt autem vices viginti quatuor quas
David ordinavil ad minislerium tabernaculi. Unde in
gente, a paire venalis ducla a Manasse : qui horreis
proeerat cibariis patri datis, in conjugium miseri- Evangelio : Zacharias de vice Abia (Luc. ï).
cordiler suscepta est. VERS.26.-—His quatuor Levilis, etc. (RAB.)Qui
VERS.15. — Happhim, etc., prioris filii Machir fuerunt hi quatuor Levitoe quibus omnis numerus
hoec duo nomina esse dicuntur, sed secundum esse créditas oral janitorum demonslratur cum dieitur :
el eorum sororem Maachan, Hesron De Hosa aulem, id est de filiis Merari, Semri prin-
Salphaad quam
cum sexaginta esset annorum accepit uxorem, ceps, etc., ut habetur in cap. xxvi. Quatuor principes
sancti doclores, sunl qui qualuor Evange-
quoepeperit ei filium Segub, sicut supra dictum esl. janitorum
VERS. 18. — Soror aulem ejus Reginoe. Soror liis ostium fidei servantesjpatefaciunt credenlibus et
G concludunt blasphemanlibus , quibus cum Petro cla-
Ulam filii Phares, filii Machir, ut proedictuni esl;
hanc quidam tradunt fuisse matrem Jesu filii Nave, ves commissoe sutit {Matth. xvi). Hi per quatuor
ventes ostia cuslodiunt, quia per quatuor plagas
qui vir décoras nuncupatur, ob insigne virtulis et
mundi gentes ad fidem vocanl, et Ecclesiam vigilan-
principatus. Alii dicunt Dëboram uxorem Lapidolh ler servant.
prophetissam.
VERS. 20. — Filii aulem Ephraim. Fabulanlur VERS.28.—De horum génère erant el super vasa
Hebraîi quod filii Ephraim, congregata multitudine minister. (ID.) Mys'lîce de coetu sanctorum proedica-
vi vente pâtre, conati sunt ad terram promissionis lorum ordinantur, jqui super vasa Domini, id est ani-
reverti, et in Geth Paloeslinorum occisi sunt, unde mas fidelium (in quibus voluntas Dei quotidie mini-
coeteroe tribus per desertum adducunlur, ne vidè- slratur) pervigilem habent cuslodîam. Sub eorum
rent ossa fratrum suorum, et in psaimo dicilur -.Filii cuslodia est simila, vinum et oleum, quibus sacra-
Ephrem conversi sunt in die belli ( Psal. LXXVII ). menta corporis ell sanguinis Domini conficiuntur, et
Spiritus sancti gratia spiriluali unctione traditur.
CAPUT VIII.
Ipsi thus orationum et aromata virlutum in Ecclesia
VERS.6. —Qui translati sunt inManahath. Quando j) componunt, el in conspeetu Domini vinum accepta-
pro scelere in uxorem Levitoe gladio corruerunt et bile reddunl. i
sexcenti tantum remanserunt. VERS.51. — Malhalhias Lévites primogenitus Sel-
VERS. 7. — Naaman autem et Achia ; principes ium Coritoe proefecluserat eorum quoein sartagine fri-
fuerunt, sed Géra se subdiderunt. Unde singulariter gebantur. Quia Christus auctor est sacramentorum
dieitur : Ipse transtulit eos, de quo exiil progenies eoeleslium, ubi quolidie panis et vinum in memoriam
Géra qui fuit pater Semei. passionis ejus offerunlur, et caput omnium qui car-
nem suam ejus exemplo crucifigunl, et passionî pro
CAPUT IX.
ejus nomine tradunl.
VERS.2. — Nathinoei. ( HÎERON.,'Quoest.in Pa- VERS.52. -—Panes eranl propositions. Duo et duo
rai., tom. III. ) Donum, vel in humililate servienles. divisim coquebantur anle sabbatum secundum Jo-
Hi sunt Gabaoniloe quos Josue vite donavit, et ser- sephum, et sabbalo mane super mensam ponebantur,
vitio templi depulavit, ut aquas et ligna portarenl de quibus in Levitico plenius diximus.
- ( Josae ix ). VERS.54. — Capilu Levitarum per familias suas.
VERS.11. — Helcioe plii Mosoham , etc. Hic fuit Dignum est, ut quanto quis proelatus est caateris,
 fijR GLOSSA ORDINARIA.— LIB. I PARAL. , 646
tanto devolior sil in divinis ofliciis. Ille lieue princi- A nichoeum, Abinadab. Quia hune veri régis Christi
palum ministerii serval, qui sludet manere in Jéru- omnipotentiàm negare, illum Spiritus sancti donis
salem, id est in visione pacis, ut tumultes soeculiet derogare, istum summi Patris bonitatem blasphemare
voluptates Garnis fugial et quietem mentis in con- magisler corruptïonis edocuit.
templa tione Dei habeat, dicens cum Psalmista : YERS.4.—Et dixit Saul ad, elc. Hune HebroeiDoeg
Loetaius sum in his quoe dicta sunt mihi., Idumoeumdicunt esse qui videns Saul esse morluum,
YERS.55. —Jahiel, qui in Regum, Ahiel paler timens David, seipsum mterfecit.'Puerum vero (quia
Cis patris Saul, et interprelatur pater meus Deus. diadema et armillam Saul attulit ad David)essë filium
Jahiel disertes Dei, forte,pro meritorum. distanlia. Doeg,- et ipsum Doeg esse puerum cum quo Saul
El notandum quod inter filios Jahiel Cis et Ner. fra- quoerebàl asinas patris sui.
tres vocantur et sunt, et in Regum ila habetur ; in. Ad armigerum. (BEDAin cap. 28 -/. i Reg.) Legis"
sequenlibus vero dieitur quod Ner genuit Cis, 'non doctores. Sicut enim arma el sagiltoePhilislhiim, etc.,
quod genuerit, sed quod educaverit. - usque ad ut non conlaminarentur, sed_ul manduca-
VERS.59.—Abinadab. Hic ut in Regum cum pa- rent pascha.
ire occisus narralur, Abinadab vocatur et inlerpre- Noluit aulem armiger. Non est ambigendum inler
tatar Abinadab pater meus votum, Abinadab populus B.reprobos legis doclores fuisse aliquos qui verbi acu-
meus votum. men ad occidendos auditores, pervertere nollent, et
Esbaal. Ignis marilus, hic esl Isboseth, id esl vir lamen ipsos auditores qui recte dicta a magislris
confusionis. acceperant, despiciendo vel blasphemando in suam"
VERS.4p. — Meribbaal. Liligans in mariluni, hic avertisse perniciem : quorum visa morte, id est pec-
est Miphîboselh, qui interpretatur de ore ignomi- candi obslinatione, el ipsos verbi ministres per tem-
nia. pora détériorâtes, teslimonia legis quoemaie inler-
GAPUT X. pretari limuerant, sibi occasionem fecisse ruinoe.
VERS.1. —Philislhiim, etc. (RAB.)Mullis omissis Hoeretici quoque peccatorum suorum jaculis cruen-
quoe in libro Samuelis de Samuele et Saule narrât tati, cum verba divina in argumenlum sui erroris
historia, casum Saul el familioe ejus commémorât. trahunt, arma sua contra pectus suum raorituri in-
Myslice innuens, quia non est necesse vitam ejus vertunt. Quilibet eliam catholicus, cum artem quam
describere, cujus impia conversalio-finem celerem pro communi uiililate didicit, superbioe, cenodoxioe,
meruit accipere, etfigurate regni Judoeorum et sà- -philargyrioe vel cujuslibet vilri conlagionepolluit,suo
cerdotii veteris finem demonstrat. Ad David se trans- se gladio confodil, quia quo defendi ab hoste debuif,
'
tulit, cujus facta et dispensalioneni regni conlexil, G"in ipsum irruit.
qui typum tenet veri David regnum coeli el terroe VERS.5. — Quod cum vidisset tarmigerr. Videnles
possidentis. Quo imminenlePhilisthiim more suo pu- indocti veroe humilitalis medicamina lavacrumque
gnant contra Israël, et vineunl, quia, appropinquante, baptismi, ignorantes in Judoea magistros suos certa-
gratia, genliles, sicut ante, caslitaiem Israelilicoe mine spiriluali victos, et vulgus non paucum, eorum
fidei oppugnabant ; nunc mala opéra, nunc idolola- auditui proximum, persequente adversario, a prisea
trioe cultum ostendendo, sicut Balaam docebat Balaac constanlioe sede fugalum, majorum ruina turbaii,
miltere seandalum coram filiis Israël, edere et for- opéra virlutum et munimina scientioe spiritualis quoe_
nicari. habuerant, amiserunt. Yeneruntque peccata, genti-
Fugerunlque viri. Qui fortes videbanlur in Dei lium, el cuncta Judoeis incredulis stedia virlulum
contemplalione, dum incaule opéra genlilium el perversa habilatione corruperunl. Venerunt immundi
doctrinam sequunlur,, hoerelicorum quoque perdilio- spiritus, et corda quoe fidei conslaiilia deseruit, oc-
neranon parum juvil soecularis scientia. Unde qui- cupaverunt. Venerunt gentes, et optima quondam
dam ait : Philosophi patriarchoe hoerelicorum Eccle- Judoeorum stedia credendo, sua fecerunl. Unde ;
sioepuritalem perversa maculavere doctrina. Auferelur a vobis regnum Dei, et dabitur genli facienli
VERS.2. — Cumque appropinquassenl. Irruerunl fructum ejus (Malth. xxi).
gentiles undique in regnum Judoe et filios ejus, et VERS.10.— Et caput. (RAB. in Parai.) Caput
corruperunl sacerdotes, scribas et Pharisoeos filios, Saulis in lemplo Dagon Philislhoei affixerunt, etc.,
scilicet et seductores illius regni hoereticos quoque, usque ad alia est enim Bethsan in Judicum el Josue,
l'ne simpliciter gratiam. Spiritus sancti proedicarenl quoeinterpretatur domus securitatis.
' aut VERS.11.—Hoc cum audissentviri Jabes. (ID.,ibid.)
colerent, vetuerunt.
Abinadab. Ne patrem qui nos sibi adoplavitspi- Viri scilicet Ecclesioe, etc., usque ad hoecest civitas
rituali dono digna confessione laudaremus, -quod quam primis regni sui auspiciis Saul ab hostium ob-
significat inlerfectio, Abinadab id est natris mei sjdione liberavit.
spon'tanei. VERS.12. — Quercum quoerut in Jabes, el jejuna
Metchisua. Ne in Christi regno salutem futuram venait septem diebus, etc. Ut ad requiem perveniant.
credamus. Melchisua enim interprelatur rex meus Post sex enim hujus soeculi oetates quibus in carne
salus. Philosophus, qui Arium seduxit, quasi Mel- laboramus, sequilur seplima quietis animarum.
chisua occidit: quiMacedonium, Jonatham;quiMa- Myslice, de coecitate Judoeorumsabbatum carnali-
 017 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — TnEOLOGICA. 648
1er observanlium, conlribules sui, id esl fidèles con- A VERS.12. — Ahohites. Ahohi, ut Hebroeitradunt,
tinue dolent, et quasi seplem diebus jejunant. Per- frater fuit Isai patris David, cujus filius fuit Eleazar,
cepto autem myslerio octavoe diei resurrectionis, qui fuit inter très polentissimus, quos Josephus di-
ulrique perpétua festivilate gaudebunt. cit esse Eusebium filium Achimeoe,el Eleazar filium
Moraliter aulem viri sancti detestanlur morlera Addi, et Semeîam filium Heli
impiorum, et exempla eorum sepulluroe oblivionis (GREG.hom. 54. in Evang.) Cogitandum summo-
tradunt. Seplem dies jejunant, id esl omne tempus pere est, etc., usque ad contra se rigidus etiam a
hujus vite, quod septenario dierum numéro volvitur, lici^is abslinebat. i
in continentia ducunt, et abstinent ab omni malo ne YÉRS.21. •— Verumtamen usque ad 1res primos.
similiter moriantur. Hic apparet quod Misai princeps erat inter très
CAPUT XI. sequentes. Sed ad 1res primos non ,pervenit, Jes-
baam, Eleazarum et Semmaa.
VERS.3. — Majores. (RAB.)Prophète apostoli -• Myslice autem significatur quod nemo sanctorum,
-
pari devotione ad Ghristum concurrunt, unde : Prin- licet virtutibus emineat, ad oequalitatem potenlioe
cipes populi convenerunl in unum cum Deo Abraliam Patris el Filii et Spirilus sancti perveniat. Quoniam,
(Psal. n). B quis "in nubibus oequabilur Domino ? etc. (Psal.
VERS.5. — Dixeruntque. Coecoset elaudos et le- LXXXVIII.)
prosos ad conlemptum régis stàtuentes super muros, YERS.22: — Ariel Moab, id est leones, sicut in
et dicenles quia prohibuerunt eum coeciet claudi. Regum dieitur, viros scilicet fortissimos in regno
Myslice, David Jebusoeum de Jérusalem ejiciens, Moab-tanquam leones.
significat Christum doemones expellentem a cordibus Interfecit leonemJHebroeushune-leonem Joab ar-
fideliura, et ibidem mansionem suam statuentem. bitrâtes*, qui in domo Domini tenens cornua altaris
Jebusoeusenim interpretatur conculcatus, Jérusalem occisus est. Altare enim cisterna dieitur, quia sicut
visio pacis. Unde et discipulis suis ait : Ecce dedi aqua cisternoemundat, ita sanctuariumDei hominum
vobis potestatem calcandi super serpentes, etc. (Luc. expiai peccata.
x). Bene ergo in Regum scriptum est, quod ejectis (RAB.)Quem liberRegum, etc., usque ad et hastam
coecis el claudis qui odiebant animam, David cepit quam non recte tenebal, extorsit.
arcem Sion, suamque civitatem vocavit, quia dum Tempore nivis. Qua potesl gratia Christi, quoe
Christus malignos spiritus el turbam vitiorum de mundo resplenduil, 1 el frigus charitatis, quo refri-
anima expellit, illuruinans eam sapientia, merito gescunt homines, significari. Banaias vero, qui oedi-
arx Sion, id est speculationis el visio pacis vocatur, 'C peator Dominus interpretatur, Christum significat,
de qua recte dicilur psal. LXXV : Nolus in Judoea de quo dicilur : JSdipcans Jérusalem Dominus, elc.
Deus, et in Israël magnum nomen ejus. Et factus est (Psal.. CXLVI.)Hic mulla opéra perpelravit, qui ait:
in pace locus ejus. Pater meus usque modo operatur, et egooperor (Joan.
VERS.8. — Joab autem reliqua urbis exstruxit. y). Hic esl de Cabsëel, id est, de congregatione Do-
Per industriam enim mililis civitatem munivit. Jo- mini, quia ad eum omnis sanctorum coetus pertinet
sephus tamen dicit David superiorem civitatem mu- qui descendens de coelis, et factus homo, leonem,
nisse , eique copulando arcem unum corpus effe- id est diabolum qui infidelilalis suoe-frigore lorpen-
cisse et cuncta muro circumdedisse. Super opus tem mundum possidebat, morle sua inierficiens in
aulem murorum consliluisse Jacob, expulisse Jebu- iufernum demersili Hic'JEg^ptium, id est, Antichri-
soeos et Jerosolymam vocasse. Jero enim Hebraice slum peccatis nigerrimum, id est quinque sensibus
munilio est. Christus quoque in Judoea primum corporis abutenteni ad scelera, per virgam crucis su-
Evangelium proedicavit,El ecclesiam fidei suoemuni- perans, propria reum nequitia virtule damnavit per-
tione firmavit. Joab, qui reliqua urbis exstruxit, pétua. In diebus nivis, quia per mortem peccatum
significat apostolos et apostolicos viros qui post " expiavit. Unde : Lavabis me el super nivem dealba-
ascensionem Domini plurimos de genlibus conver- bor (Psal. t).
terunl ; unde : Dei adjulores sumus, Dei agri. VERS.24. — Inter très. Abisai et Sobochai et
VERS.11. — Jesbaam. (HÎERON.)Hune Josephus Jonathan, quibus viribus oequabalur, qui eral super
Eusebium nominal, et filium dicunt Achimeoe,qui in triginta, sicut Hebroeusaffirmât.
aciem hostium fréquenter irrumpens, non cessabat
GAPUT XII.
donec octingentos occiderat. Alii hune David intel-
ligunt, quia Jesbaan interpretatur sedens in populo. VERS.12. — Hi quoque venerunt. Hue usque enu-
Ahamoni vero sapienlissimus, unde in Regum scri- meravit fortes David qui adjuverunt eum ul regnaret
bitar : Sedens in cathedra sapienlissimus (II Reg. super Israël.
xxm). Sed ibi vermiculo'ligni comparatur, quia Qui erant fortissimi, etc. Secundum litteram signi-
minuebatur illi sapientia propier peccatum, quod in ficat eos agiles esse et slrenuos omni génère bel-
Uriam commiseral. Unde ibi oclingenlos uno impelu landi. Myslice vero milites Chrisli non segnes, sed
interfecisse, hic aulem trecentos, pro peccalo enim sludiosos describit in prosperis et in adversis, a
minorala esl fama. dexlris et a sinistris.
 GLOSSA ORD1NAMA.— LIB. I PARAL> '
649 680
VERS.8. — Veloces.(RAB.)Dicit pro sensus acu- A VERS.55. — Viginti, etc. (RAB.)Apostoli scilicet
mine vel corporis agilitate. Myslice vero qui Chrisli el aposlolici viri ad nostrum David conveniunt et ei
mililiam profitentur, non debent esse parvuli sensu, spiritualiter copulantar, et alii tam ex Judoeis quam
sedprovidere bona, non tantum coram Deo, sed genlibus uno corde et pari vote cerlantes, ut fiatTex
eliam coram omnibus hominibus David, et ipsi sini regnum Christi.
VERS.14.—Novissimus, etc. Hic significant doclo- VERS.39. —^Tribus diebus. Omni tempore scilicet
resJudoeorumetgentilium, de quibus Paulus ex tribu fidem Trinilatis tenentes , et qui primi doctores, id
Benjamin ait : Pelrus, Jacobus et Joannes, qui vide- est, apostoli ex divina Scriptura alimentaproepara-
banlur columnoeesse, dexiras mihi dederunl, et Bar- verant, accipientes el omnium, bonorum largitioni
naboesocietalis, etc. (Gai. xi.) Hi ad Chrislum ve- gratias agentes.
nienles per omnia explorali sunt. Unde (Malth. xvi) : CAPUT XIII.
Vos aulem quem me esse dicitis ? Bespondit Pelrus
pro omnibus : Tu es Christus Filius Dei vivi. Cui VERS.1. —Iniit autem. Aposlolis^, evangelistis f
Dominus : Tu es Pelrus, et super hanc pelranioedifi- qui fidem inearnationis a Judoeisad salulem gentium
cabo Ecclesiam meam. Et alibi : Accipite Spiritum Iranstulerunt. Hoc est enim de colle Carialhiarim
sanclum, quorum remiserilis peccata remiitunlur ei's B . (quoeest in Juda, el interprelatur civitas sylvarum),
{Joan. xx). ad se arcam Domini transferre : de eminentia scili-
VERS.15. — Transierunt Jordanem. Jofdanis, in cet Scripturarum apud Judoeos posila, ubi umbra
quo Christus naptizatus est, baptismum significat 1: nemorosa figurarum abundal; ad inlellectum genti-
hune transeunt doclores mense primo, quando inun- lis populi, ubi fundatur Ecclesia, fidem Domini per-
dare consuevitsuper, quia -Domino in carne appa- ducere.
rente el annum acceptabilem eonsecranle, postquam VERS.5. — Non enim. (RAB.) Quia interpretatur-
baptismum suo baptismate consecravit, ipsum proe- Yetus Teslamentum spifilualem sensum qui latebat,
dicando et baplizando toto orbe diffuderunl. populus ille aperire non potuit, sicul nunc revelûtus
El omnes fugaverunt qui morabanlur (RAB.).Quia esl aposlolis et propheiis, génies scilicel esse co-
Judoeos, quos Orienlalis plaga propter ortum scien- hoerëdes et comparticipes promissionis Domini.
tioe legis significat, vel genliles, in quibus naluralis VERS.5. — A Sihor. Sihor flilvius iEgypti est, qui
prudentia occidit, dum culium Dei atlribuunt ido- a Nilo, ut ferunt, derivatur, et interprelatur firma-
lis, Evangelii proedicalione fugaverunt. Unde : Ini- mamenium novum et turbidum, unde : Quid nunc
micos meosdedisli mihi ' deorsum, et odienles me dis- tibi vis in via JEgypti,ut bibas aquam turbidam{Je-
perdidisti (Psal. xm). G rem. vu) ? Carialhiarim. . Civitas Damasci, quoe in
VERS.19. —Porro de Manasse. Hi scilicet seplem Araos Emathabal, id est Emath magna, quoe nunc
priucipes qui de Manaâse venerunt, significant pri- Epiphania nuncupatur. Per Sihor autem et Emath
mos Ecclesioedoctores de Judoea venienles, qui sepli- totam terram promissionis comprehendit. Per Sihor
ïormi Spiritu illuslrali adjuvant nostrum David con- rivum, scilicet vel torrentem, "significat yEgypti
tra latrunculos, id est hoereticos vel spirilus mali- australem parlera. Per Emalh vero septentrion aiem.
gnos, qui non cessant de Ecclesia rapere et captiyare Cariatharim, quoealibi Cariaibabaal, civitas salluum,
quos possunt; unde : Deo autem gratias-qui semper una de urbihus Gabaonitarum in tribu Juda in nono
triumphat nos in Christo Jesu (11 Cor. i). milliario ab Heiia euntibus Diospolim, de qua fuit
VERS.22. — Exercitus Dei. Qui scilicet egressus Urias propheta, quem interfecit Joachim in Jérusa-
est de iEgypto, jd est sexcenta millia , sic exponu«t lem secundum Jeremianv Filius quoque Sobal Ca-
Hebroei. Sed myslice, in exercilu nostri David quoli- riathiarim dieitur, sicul superius ostendilur
die numerus fideiium crescil, donec compleantur qui VERS.6. — Omnis vir. Electus nobilior. Numerus
ad vilam proedeslinali sunl oeiernam. aulem horum vlrorum in Regum eomprehensus est,
ubi legitur : Congregavil aulem David omnes electos
VERS.25. — Ut transferrent. Quia sancti doclores ]
ex Isiael triginta millia (H Reg. vi).
maxime desideranl ut veteris legis cultes in spiri- VERS.9. — Cum autem pervenissent, etc. (RAB.ex
li
îualem inlelligemiam Evangelii ansferatur, et fiant
omnia nova. Hieron.) Ventura est ad areamChidon, etc., usque
ad tanquam dicat ; Mihi absît glor ari, nisi in cruce
VERS.27. — Joiada quoque princeps de stirpe Domininostri Jesu Christi
(Gai. vi).
Aaron, elc. Hune tradunt Hebroei fuisse Phinees VERS.11.—EO quod divisisset Dominus Ozam.
filium Eleazari, ad cujus comparationem Sadocpuer Tradunt Hebroei Abinadab sacerdotem jus-
(HÎERON.)
vocatur tanquam oelate el merito minor. sisse filiis suis Oza et Haio, ut portarenl arcam hu-
VERS.52. — De filiis quoque Issachar, viri, elc. ïneris secundum proeceptumlegis. Sed quia non por-
Doclores legis in tribu Issachar fuisse tradunt, qui' taverunt, nec Caathilis portandam dederunt, uer-
"singula tempora coereinoniarum observanda doce- cussit Dominus Ozam , et divis.il.
bant, et quid faeere deberet Israël proescribebant. Divisio Ozoe.Tradilurquod aruisset brachiumejus
Hi doclores Ecclesioesignificant, quorum proeceplis el humérus, ubi area Domini portanda erat, et in
subdili obtempérant. " illius loco divisio quoedam facta est. /
PATIIOI..CXHI 21
65-1 WALAFR1DI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA 65Ss
VERS.17. — In domo Obededom. (HÎERON.) Quia .Ausuavissimam reddant cantilenam. Huiccitbara vide-
el ipse Levila. Cognila autem causa pro qua Oza tur contraria quoe in imo conlinet quod Psalterium
percussus esl, jussil David arcam porla'ri propriis in capite. Psalterium cum decem chordis Ecclesia
levitarumhumeris, sicut patel in sequenti. Nolan- est cum Decalogo legis. Huic opposite esl cithara,,
dum quantum delinqual qui corpus Domini indigne quoeviginii quatuor chordis in modum deltoelitteroe
accipit, si dévolus sacerdos interiil qui arcam Do- componitur (ut peritissimi tradunt) et per digilos in
minici figuram corporis minori quam debuil venera- diverses modos coucitatur. HoecEcclesiam significat
lione corripuit. quoecum viginti quatuor seniorum dogmatibus tri-
Allegorice autem David Christum, area Ecclesiam nam habel formam in modum delte lilteroe, et fidem
significat . quam vult Chrislus in civitatem suam ad- sancloe Trinitalîs significat. Per manus autem apo-
ducere, unde : Non sum missus nisi ad oves quoe slolorum et evangelistarum in dlversos modulos Ye-
perierunt domus Israël {Matth. xv.) ' El alibi : Coecilas leris et Novi Tesiamenli, aliter in litlera, aliter iu
ex parlecontigit in Israël, elc. (Rom. xi). sensu conciiatur figuraliter.
CAPUT XIV. Lyris. Lyra dicilur, KT.Q TOO1-ipiv,id est, a varie-
tate vocum, ee quod diversos faciat sonos. HoecEe-
VERS. 5. — Accepit quoque 'David , etc. (RAB.)] * clesiam significat, quoein varielate diversarum disci-
Mulloeuxores David mulias génies significant, quoe plinarum hislorice,' allegorice, Irorologice, et per
per fidem Christo copulantur. Concubinoe, hoerelico- anagogen. suavem sonuni exprimit, sed a sympho-
rum eeclesias, quoe Chrisliani nominis titulo glo- nioe simplicitale non recedit. Cymbala autem adin-
riantur. Sed quia propter carnalia lucra Christum vicem percussa sonum faciunt, unde : Laudate eum
sequuntur, non eonjuges, sed concubinoedicuntur. in cymbulis bene sonanlibus, elc. (Psal. CL).Cymbala
Nunc reges si plures habeant uxores, crimen esl, bene sonanlia sunl labia noslra, quoepercussa ad
quia figuroe transierunt. invicem suavem humanoe vocis harmoniam reddunt.
VERS.8. — Audienles aillent. Diffamata Evangelii VERS.21. — Pro octava canebant, etc. (HÎERON.)
gralia et regno Christi ubique proedicato, gentes un- In die scilicet judicii adventum Domini significa-
dique surrexerunt conlradicenlesEvangelio pacis. bant, in quo, finila soeculi hebdomada, veniet ad
VERS.15. — In cacumine pyrorum. (RAB.)In He-~ judicium. Unde sexlus psalnms, qui cum tremore
broeo vero, Pentium, id est, idolorum veiiire ju- judicii cantatur, lali titulo proeriotetur. Hic autem
bet, etc., usque ad quos Spiritus sanclus dirigit numerus magna continet saeramenla. Octo ani-
proemonendo. moe ingressoe sunt in arcam Noe, et Tnundo per-
-VERS.16.—De Gabaon usque Gazera. Percutit " eunte salvaloe. Oclavus filius Jesse fuit David,
quem
Christus qui in colle superbioe consistant, et conte- Dominus elegit. Die octavo puritteat circumeisio.
rit sepem durilioe, eorum dividens pertinaciam ut Die octavo, id est Dominico,- surrexil Christus.
solus dominetur in orbe terrarum, unde sequitur : YERS.24. — Porro Sebenias et Josaphat, elc. Hi
Divulgatumque est nomen David in universis regioni- septem sacerdoles coram area tubis canenles sancti
bus, et Dominus, elc. proedicatores, suntsepliformi Spiritu gralioepleni,
CAPUT XY. qui Evangelium in Ecclesia Christi proedicant, et sa-
cramentum incarnalionis audiloribus proedicant.
VERS.2. — Tune dixit David : Illicitum est, etc. Clangebani. Aliter fit tuba congregandi populi,
aliter conduetionis, aliter victorioe, aliter perse-
(RAB.) Non vult Christus ut indigni ecclesiastico
futiganlur officio, sed erudili scientia etmorum ho- quendi inimicos, aliter conclusionis civitatem, etc.
uesiale spectati portant arcam Dei, id est Ecclesiam, Tuna autem consuetudinaria apud rerum peritos
humeris pii laboris, et exsultanl, unde : Fac opus hoc modo formater, ul tribus fistiJis agreisin capite
evangelisloe, minislerium tuum impie(Il Tim.iv). angustoinspirelurpSicuiper quatuor vociducas oereas
VERS.5.—Congregavitque universum Israël. Non quoeper oereum fundamenlum quaternas voces pro-
solum David, sed etiam omnes prophète in Ecclesia ducunl, mugitem|vehemenlissimam proférant : quoe
Christi dictis et.factis incarnationi proebuere locum significant Evangelium trina confessioue trium per-
uteitius advefiiens susciDeretur, eum fuissel anle sonarum, in capite angusio, id esl in nativitale
Christi divinilus inspiratum, per quatuor voeiducas
prophetatus.
VERS.12. — Sanctificamini cum fratribus. Minislri oereas, id esl per'quatuor evangelistas; oereo, id est
Novi Testamenli vita el doctrina debent esse mundi, stabili fidei et operis est fundamento in orbe vocem
quibus dieitur : Sancti estole quoniam egosanclus sum veiiemeiilissimam quasi luboe congreganlis vocem
(Levii. xix). Qui recte fidei verbis et exemplo operis emiltere. j
debent fidelibus commendare incarnatiouem Christi VERS.27. — David aulem. Christus incarnalionis
et redemptionem humani generis, etc. suoeel passionis exemplum antea a Judoeisoccultera
VERS.16. — Nablis videlicet, elc. Nablum He- manifestai ; lignum namque de terra orlum multi-
braice, Psalterium Groece, laudalorium Latine. Ha- plici labore ad candorem yestis perveniens, verita-
bet Psalterium ventrem obesum in superioribus, ut ilem humanoe carnis inler flagella triumphautis os-
chordanim fila rcligala discipliuabilifer percussa, tenùil, et hoc esl : David eral in Ephod,
 figs GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. I PARAL. 654
illud : Amen, amen, dico voMs
(GREG.,lib. xxvn Moral., cap. 27). Libet intueri. i devolio, secundum
quanta virtulum munera , etc., usque ad qualem me quia si duo ex vobis consenserint super lerram\,
exterius despiciens exhibeo, lalem interius atlendo. ex omni re quameunaue pelierint,^ fiel Mis, elc.
VERS.29. — Micholplia Saul. (RAB.)Cunclis ex- (Malth. xviu.)
sultanlibùs et ad arcoeintroitum hymnîs resonanti- VERS.59. — In excelso. Alii dicunt tabernaculuni
bus, etc.-,usquead Davidhune humiliatum despîcit : Dei, postquam filii Israël intraverunl in terram Cha-
^quia credenlibus in fine Judoeis quidam Christum naan, primo fuisse in Sylo, deindein Nobe,post in
prbfesbione, Antichristum sequuntur opère : qufbus Gabaon,tandem in Sion. Alii locum esse in Jérusalem
congruit quod Michol,quoeadïfigurandam carnalium appellatum Gabaon, ibique David tabernaculuni el
insla^jililalem aqua omnis interprelatur, non uxor "arcam collocasse. Gabaonenim collis interprelatur.
Dïvid, sed Saul filia dieitur. Qui enim Chrislo spe- Excelsum autem locum dictum esse existimani pro
cie tenus servirait, non cum illo coronantur, sed dignitaie divini cullus. Sed in libro Locorum legi-
cum persecutoribus quos'imitati sunt, damnanlur. mus Gabaon melropolim esse Kevoeorumin tribu
CAPUT XYI. Benjamin, et nunc ostendilur villa ejusdem nominis
in quarto milliario Belhlehem ad occidentem juxta
VERS.1. — Atlulerunt igitur. (RAB.InParai., tom. B Rhama el Rhamon, ubi Salomon, hostiis immolalis,
Hl.JPonilurarea in mediotabernaculi; quod letenderât divinum meruit oraculum. Fuit autem separata Le-
ei David, id est fides Ecclesioeproedieatùr, proficitet vilis. >
inseritur cordibus fidelium, quos Deus ad vitam Ul benediceret. (IÏIERON.) Generationifiliorumva-
proeordinaviloeiernam. caret. Alii per anliphrasim benediclionemaccipiunt ;
VERS.2. — Benedixitpopulo. Christus et devotio- domum aulem, Micholfiliam Saul, quam increpabat
nem Ecclesioecommendal, Patri, qui etiam ad dex- David, quia despexit eum sallanlem coram area Do-
teram Patris interpellai pro nobis, el lanquam verus mini.
David benedicit, et salutaris myslerii pascit ali- c CAPUTXVII.
mentis. VERS.2.—Etait Nathan. (RAB.,ubi supra.) Patet
VERS.5. — Et divisit. Hoecmunera fidèles acci- quod prophelioe spirilus non semper prophetarum
piunt , quando unus panis et unum corpus mulli in mentes irradial, unde Elisoeus: Dimîtte eam, quia
Christo, carnis suoelasciviam castigantes et servi- animus ejus in amaritudine est, el Dominus celavita
tuli subjicientes, sancti Spiritus igné decoquunl, el me, etc. Quoddivina dispensalione fil, ut accipien-
fruclus bonorum operum oleo misericordioepinguîs- tes Spiritum, inveniant quid de Deofuil ; et amit-
simos compassioneproximi fervere faciunt. Al con- C lentes, quid de ipsjs.
tra filia Saul frustra cubiculum régis ingressa' non VERS.4. — Non oedipeabis. Quia vir sanguinum
îructifical, quia qui verbum Dei aure tenus perci- es. Débet enimin se mundus esse, qui aliéna corri-
piunt sine boni operis proie moriuntur. gera vult, ut terrena desideria fugiat, et lanto per-
Fr'txamoleo.Carnem a peccati sale, scilicet mun- spicacius fugiendavideat, quanlo ipse hoecper scien-
disëimam, ob humanoe'salutiscausam crucis sarla- tiam et vitam verras déclinai. Superjeclas sordes
gine îostam, oleo charitatis plenam. Sic enim Deus manus detergere non valerel, quoe lutum tenet.
dilexit mundumut Filium uniqenilumdaret, qui ex Quod juxta antiquoe iranslationis sériera bene ad
charilate passus est. David erga exleriora bella laborantem per significa-
VERS.7. — In illo die. Quia Christus ordinem tionem et divina voce dicilur-: Non lu oedipeabis
doctorum in culmine ecclesiasticoedignitalis eonsti- mihi templum,quia vir sanguinumes. Templum Do-
tuit. Asaph enim congregans interprelatur. Asaph mini oedificat,qui corrigendis proximorum mentibus
ergo et fralres ejus sunl apostoli et apo&loliciviri vacat. Templum Dei sumus, qui ad veram vitam éx
ad congregandosfidèles conslituli, de quibus dici- ejus habitatione constituimur, unde : TemplumDei
lur : Cons/î7«eseos principes super omnem terram. sanclumest quod estis vos (1 Cor. m). Vir sanguinum
Modum aulem laudationis quem ipse David compo- lemplum Dei aîdificat. Qui enim adhuc carnalibus
suit, scriptor historioeinseruit, dicens : Conplemini incubât, necesseest ut instruere proximorumjnentes
Domino, elc. erubescat.
VERS.8. — Conplemini,etc. Alléluiahuic psalmo VERS.9. — Nec filii. (RAB.)Hosles alienigenoe
proetitalatumest, et secundumHieronymum neulri per inlervalla temporum, sicul olim prius pax, modo
generis esl. A//e(«,laudale: ia invisibilem Deumsi- bellum. Inveniunlur tamen ibi prolixiora tempora
gnificat, quod esl unum de decem Dei nominibus, pacis quam Salomon habuit. Sub Aod enim octo-
sicut in epislola ad Marcellamtradil Hieronymus. ginta anni pacis fuerunt. Absil ergo ut de Salomoiie
VERS.56.—Et dical omnis. (RAB.)Gentilis scilicet hoec accipiantur.
qui adhuc infidelis eral quando iste eam bat, qui VERS.11. —Cumque implpveris.Salomon autem,
tamen prophelioevirtute inductus est, ut amore uni- régnante paire, regnare coepit, quod nulli illorum
veisitatis diceret Amen amen, id esl fiai, fiât, sicut regum coniigil, ul ipsum non esse appareal quem
hodie oranlibus respondelur Amen, ut concorde! prophelia ista proesignal.Christus vero verus paci-
in precibus pia saeerdotum inlenlio et populi s.uia ficus post mortem Davidvere regnavit.
 655 vVALÂFRlDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 656
VERS.12. — Mdificabil domum, id esl Ecclesiam : A occidisse.'quod vilio Iscriptorum faetum est. Joab vero
domus David propter templum Dei de horainibus fa- duodecim millia prostravit, sicut in titulo quiuqua-
clum, non delapidibus, ubi populus in oelernum ha- gesimi septimi psalmi scribitar. Hic aulem decem
bite! cum Deo et in Deo, el Deus cum populo. Ideo et octo Abisai interfecisse perhibetur, sed pro di-
cura' secundum Septuaginla dictum sil per Nathan : gnil.ile regia ascripta esl David Victoria. Et quia
El nuntiabit tibi Dominus quoniam domum oedifica- Christus examinis sui districlione in- his qui de
bis ipsi, postea per David dicilur: Quoniam lu, Deus eo prava sentiunt,' stullitiam, immoiierati saporis
Israël, revelasli aurem servi lui, dicens: Domum oedi- exslîngu't, unde : Qui venit linguam suam, incidil in
ficabo tibi (II Reg. vu). Hanc enim domum el nos malum (Prov. xvn).
oedificamusbenevivendo, el Deusjuvando, unde : Nisi VERS.16.— Achimelech.Id esl, frater meus rex :
Dominus oedificaverildomum, etc. (Psal. cxxvi.) qui in Regum Abimelech, id esl, pater meus rex,
El tlu-onus. Hyperbolice de filioIsai accipi polest. Ecclesioesacerdolesinstvuii, ut qui per ordinem di-
At vero Christus de semine David nalus, exaltatus gnilalis, patris tenenl locum, per humililalem fra-
est super omnem principalum et poteslaiem el vir- tres etnseantur, el non dominenlur in clero.
tulem, cui Paler donavil nomen, quod est super omne YERS.17.—Phelethi. (HÎERON.) Admirabilesvel vîvi-
nomen, ut in nomine Jesu omne genu fiectalur, etc. B ficaioies,quos quidam dicuui fuissesepluag'mla judi-
(Philip, il.)' ees, more eorum quos MoysesDominoproecipieniein
CAPUTxvin eremo elegil. Alii dicunt Cerelhoeosad hoc députâ-
tes ut reos punirent, Phelethoeos vero ut insontes
VERS.i. — Et filias. (RAB.)Minores civitates ad defenderent.
melropolim pertinentes, etc., usque ad et caro cogi- Porro. Filii David, Ghrisli sunt fidèles, quos ei
tur servira spirilui. sancta parti Ecclesia, qui sunl genus eleclum, regale
VERS.5. — Adarezer. Qui interpretatur décorum sacerdotium Pelr,
incensa vel (I n).
auxilium; rexSoba, qui interprelatur Primi ad manum. Quia bonis operibus merentur
eonvertens, significal gentililalis vilia naturali fer- sibi regnum coeli, tanlo Deo viciniores, quauto
vore accensa : contra quoe Christus confiigit el vin- sanctiores. |
cit gladio spiritus, quod esl verbum Dei (Ephes. vi).
VERS.4. — Subnervaviique. Subnervat Christus CAPUT XIX.
repugnantem sibi superbam mundi altitudinem hu- VERS.i.— Ammon.{RAB.)Qui interpretatur, etc.,
manoe sapienlioe; quod tamen opportunum et aptum usque ad cujus vultus est super facienies mala
proedicationi reperit, reserval sibi. G (Psal. XXXIII.)
VERS.6. — In Damasco. Damascus nobilis civitas ! CAPUT XX.
Phoenicis , sanguinis poculum interprelatur. Syria — Co^gregavit.(RAB.) Joab bellum in-
libi- VERS. 1.
subiimis vel humecta. Gentilitas enim, prius
dine fluida el spiritu superba, sanguinem huraanum choavil, David perfecit. Christus enim bellum agit,
conlra mundi polenles fi-
siliebat : nunc baptismale Christi mundala, profe- cuiuproedicalorum|Ordo
r"ctuvirlutum exaltata, sanguinis ejus poculum desi- dei opponil, sedfiniscertaminis el iriumphus ad Chri-
derat. stum referter, qui pperatur in nobis velleel perficere
diabolo abstulit,
VERS.7. — Piiaretras. Dogmata gcntilium quibus (Philip, n). Qui coronam, quam
sibi aptavit, fidèles, scilicet qui quasi corona eum
diseiplinoe libérales continental', quas Christus a
abstulit el in servilium Ecclesioeconver- ambiunt, unde: Benedices Coronoeanni benignilatis
gentilitale
tit : prosunt enim ad expugnationem erroris et tuoe (Deut. vu).
YERS.2. — Coronam, elc. (HÎERON.) Quia con-
confirmalionem veritatis.
ïlando purgavit secundum legem. Tradunt au-
VERS.8.— Salomon. Quia ergo rex noster paci-
lem Hebroei (quia iillicitum erat homini Judoeo de
ficus, veluslatem elocutionis de humiliiate eversoe idolis
r, abquid auri vel argenti accipere, quia lex
gentililalis ad emundandam gratiam bapiismi et fir-
idololalriam vetal) Ethai Hethoeum (qui de Phili-
mamentum fidei per proedicationempii dogmatis in
slhoeisad David vénérai) coronam de capile Melchon
usum Ecclesioeconvertit. Tebath enim interprela- ul licerel Judoeode manu hominis capere,
tur parvulus venit, el Chun pulchriiudo. Qui enim rapuisse,
se el in décore quod de capile idoli nonlicebat.
parvulum agnoscit, puleher speciosus
virtulum efficilur. Bellum. (RAB.)Nolandum quod in Paralipomenis
VERS.12.—In valle Salinarum. In Regum iia scri- tria bella Davidpûncipaliler legunlur, etc., usque ad
unde : lu Deo faciemusvirlutem, etc. (Psal. u\).
plum est :jFect(sibiDavidnomencumreveileretur capta
Syria in valle Salinarum, coesis decem et octo mil- VERS.5. — Aliud bellum. (ID.) In Regum libro
libus (IlReg. \m), quia, «cilicel, erexil sibifornieem lia : Tertium fuit in Gob con.ra Philisilmos in
triumpbalem : fecit eiiam sibi nomen, quia vicia quo percussit Adeodalusfilius Salins, polymilavius,
Syria Daniasciet Syna Sobal, allerum erexisse dicilur. BelhlehemilesGoliath Vetlueum, elc. (11 Reg. xxlj.
Decem. In quibusdam autem codicibus invenilur Gob, etc., usque ad Hebroeivero Araphan matrem
David non viginti el octo millia in valle Salinarum gigantum Orpham nurum Noenii arbitrant ur.
-657 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. I PARAL 658
CAPUT XXL A VERS.3.—Ferrum. Fidei firmitalem sacris dogma,
libus ordinavit, ut intranles in Ecclesiam limoris
VERS.5. — El inventus est, etc. (RAB.)In Regum aculeis configerenlur, et sic per dilectionis et socie-
libro ita. Quod inventa sunt de Israël octoginta mil- lalis fidem muluo neclerenlur. Unde : Configetimo-
lia virorum forlium et de Juda quinquaginta millia ré tuo carnes meas (Psal. cxvm). Et alibi : Jérusalem,
pugnstorum. Àsserunl aulem Hebroeihune nume- quoeoedipealur ut civitas cujus participatio eius, etc.
fum ab Joab inventera esse, sed scriplorem ho- (Ibid. cxxn).
luisse osiendere nisi quantum in Samuelis el li- Mris. Leciiones sonoras et canlica spirilualia quoe
bro Regum scribitar, in quo tanium coedi super- sancti Patres ad instruclionem EcclesioeChrislo vero
stites continental". pacifico proepararunl.
VERS.7. — Et percussit. Mortem dicit quoe pri- VERS.4. — Ligna quoque. Viros virtutibus claros,
mum causa peccati venit : hoecin populo grassala
quos ad exemplum instruxerunt vel scriptaris suis in-
esl, quia soepe pro malo gregis delinquit vita pasto- seruerunt.
ris. Tumore elalus David,populum numerando pec- Sidonii et Tyrii. Quia per proedicatores, qui £s gen
cavit, el populus poenam suscepit, quia secundum libus elecli sunl, taies viri ad notiliam Ecclesioeper-
mérite plebium disponunlur corda rectorura. Ju- B venerunt.
stus vero judex ex ipsorum animadversimie corri- VERS.5.—Parvulus est el delicalus. Tempore Ve-
puit peccanlis vitium, ex quorum causa peccavit. teris Teslamenli, obscura fuit nolilia incarnalionis
Sed quia voluntate sua superbiens a culpa alienus Christi :
parvus quoque numerus fideliuni, qui sunl
non fuit, -vindictam culpoesuscepit; ita enim quoe membra Christi.
corporaliler populumpercutit, rectorem" cordis do- Proeparavitimpensas. Moysesimpensas domusDo-
lore prostravii. mini dicens: 0 Israël quid DominusDeus
Peccuvi nimis, elc. In Regum libro ita, etc., us- tuus proeparavit a te? nisiul timeas Dominum Deum tuum,
petit
que ad hoc obligatus facere David Deum offendit. ut ambules inviis ejus , etc., el aliis simiiibus.
YERS.15. — Et dixit. Si famem eligerel, conlra VERS.8.—Multum. SignificalJudoeospropter carna-
alios facere viderelur : quia habcns mulla frumenla lem
legis observantiam et sanguinolente opéra, non
inopiam cum aliis non paieretur.- Si vinci ab ho- posse spiriluale-oedificium Domino proeparare ; vel
stibus per très roenses eligeretr habens ipse circa manus babebanl sanguine Christi, et
quia pollutas
se viros forlissimos, nihil metueret cum exercitus unde : Jérusalem, Jérusalem, qua' occi-
sibi el aliis prophetarum,
neci subjaceret. Communem ergo pas- dis prophetas, et lapidas eos qui ad le missi sunt
sionem elegit, in qua lîmor omnibus esset oequa-
lis. Q (Malth. xxm).
YERS.14. — Auri lalenla centum millia, el argenti
VERS.14, —Sepluaginta millia virorum. (RAB.)Ca-
mille millia lalentorum. (RAB.)Patres Veteris Te-
piia enim plebis etsenioresnumerati sunt. Coeteriamde stament! in scriptaris suis sensus profundilatent
omni populo lot millia interfecla Hebroei affirmant
et eloquii venuslaiem inserebant.
quot millibus numerus in Paralipomenon scriptes, Taleniorum. Talentum coeteris proecellit poude-
numerum qui in Regum est excedit. Aiuntenim quod
ribus : et rei magnitudinem et perfectionem signi-
inParalipomenon, et qui renianserant, et qui inter- ficat.
fecli sunt, numerali sunl : in Hegum vero lantum-
VERS.15.—Artifices, lalomos,et coementarios,etc.
modo vivi.
VERS.18.—ExstrueretquealtareDomino Deoin area fices (RAB.)Proedicatores qui latomi, coemenïariiet arti-
lignorum , el mullis aliis modis dicuntur, quia
QrnamJebusoei. (RAB.)BeneDavidcum Dominumpla-
care vellet, altare jubetuf in area Areuna vel Ornam juxta qualita:em auditorum, formater doctrina proe-
dicatorum. Aliter enim sapientes, aliler insipienles,
eonslruere, quia non placatur Deus ab homine, nisi in
aliter superbi, aliler humiles docendi sunt.
aica cordis per lumen recte fidei et veroe dilectio-
VERS.17. — Proecepil quoque David cunclis prin-
nis constituât illi altare humililatis, in quo offerat
D cipibus Israël ut adjuvarent Salomonem, elc. Signi-
sacrificium laudis. ficat legem et prophetas firma auctorilale docere ,
VEBS.25. — Dédit ergo David Ornam pro locosi- sanctitate et virtete in Ecclesia principan-
clos aurijuslissimi ponderis sexcenlos,et oedificavitibi ubi, qui verum Salomonem inoedificio ejus, do-
altare Domino, elc. In regum ita, etc., usque ad quod lur, adjuvenl
cendo scilicel et opérande ; unde : Adorale Domi
posiea Salomonoedificavitel atria ejus". num in alrio sanclo ejus (Psal. xvm).
CAPUT XXH. Suncluarium Domino Deo , ut inlroducatur area
foederisDomini, el vasa Dominoconsecratain domum,
VERS.2.— Ut congregarenlur. (RAB.)De Ecclesia quoeoedipeatur, etc. — Anima justi sedes esl sapien-
Christus artifices domus suoe elegil, qui inconditos tioe(Sap. vu). In bac domo requiescil area , idest,
mores hominum dolarenl et polirent, ut in oedificalio- fides incarnalionis Christi.
ne spiriiuali, per diversas juncturas fidei el charita- CAPUT xxm.
tis sibi convenirent. Unde : Propier hoc dolaviin pro-
phelis, et occidi eosin verbis oris mei (Osée vi) VERS.1. —Igitur David, elc, Post complelionsni
 659 WALAFRIDI STRABl'FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 660
Veteris Testamenti, successit incarnatio Salvaloris, A VERS.7. — Exivit autem sors. Si qui pu tant in
cujus regni non erit finis, unde : Ubi venit pleniludo necessilale Deum esse consulendum sorlibus aposto-
temporis, misil Deus Filium suum (Gai. iv). lorum exeiiiplo, videant apostolos colleclo numéro
Numeralique. Qui ministerio Domini fungunlur, fralrum hoc fecisse, et preces Deo anle fudisse.
fidem sancloe Trinilatis, et mandalorum impletio- Prima Joiarib, secunda , elc. David in viginti
nem servare debent. Unde : Inventa sunt triginta qualuor sortes Levilicam tribum el sacerdolalem
octomillia virorum. Quisquis enim sana fide el recto ordinem distribuit, ostendens Ecclesioesacerdolalem
opère usque ad finem Deo servit, et ad resurreclio- el regianj dignitalem plene habere el legis, el Evan-
nls gratiam , el bealiludinem oeiernam quoein oclo- gelii doctrinam perfecle servare, vel perfectionem
nario signantur, perveniel. operis, quoe senario commendatur, et clariuiem
Viginti quatuor. Quia veri minislri lucis de- evangelicoeproedicalibnis,quoequalernario figuratur.
bent inslare, et a via juslitioe non declinare. Nam Nam qualer seni viginti quatuor faciunt.
viginti quatuor horis lotus per cireulum orbis illu- CAPUT XXV.
stratur, et tenebrarum timbra pellitur. Unde seplua- VERS.1. —Igitur David et magislralus exercitus
ginta duo discipuli ad proedicandum missi, quia segregaveruntin minislerium, etc.
fides sancloe Trinilatis cum operibus lucis ad justi- David rex (RAB.)Quia verus
noster et Dominus, etc., usque ad et
,liam sufïïcil : ter enim viceni et qualer terni seplua- omnem terrenarum rerum cupiditalem
duo numéro 1 Iransilil, di-
ginta fiunl, quo linguarum diversilas, laudes persolvit
el librorum utriusque Testamenti séries comprehen- gne
VERS. 7. — Guncii doclores. Hi sunl, qui hodie
dilur.
canones divinorum librorum sensu evangelico expo-
Proeposilorum. Quia nemo hujus ordinîs dignita- nunt,
tem appetere débet, nisi qui perfeclioni et doclrinoe qualer enim septuaginia duo, ducenla octo-
sludet. Senario enim numéro mundus factus est, ginta faciunt. Libros autem Veteris et Novi Testa-
menti sepluaginta duo esse dubium non est. Unde
et homo sexto die créâtes, quo el redemptus esl.
quicunque divino fungitur oûicîo, quatuor principa-
(RAB.)Quia lex et prophète, etc., usque ad el libus virtutibus
insistons, evangelicoe doclrinoe in-
patienter toleret omnia, amarus et iralus peccalis cumbai et secundum
suis. ejus normani quidquid didicerit
vel docuerit, formare iniendat.
VERS.25. — Dixit enim David : Requiem dédit
Dominus Deus, etc. (ID.)Dum filii Israël in deserto CAPUTXXVI.
fuerunt, etc., usque ad Evangelium vero slabile et VERS."À.— Meselemioe.(RAB.)Qui interpretatur
fixum. ^ reddente Domino, et significal ordinem aposlolorum
VERS.28. — El erunt sub manu filiorum Aaron, el primorum doctorum, quibus orienlalis porta, id
in culium domus, etc. Ut minores discant majoribus esl, primitiva commendatur Ecclesia, quibus anti-
obedire , et majores adjuti a niinoribus possinl di- quorum Pairum redditoesunl promissiones.
gnius officium expiera : sicut in Ecclesia fit hodie. Zacharioe. Qui memoria Domini interprelatur, et
Excdris el in loco purificalionis. Thalamis vel cu- significat doctores genlium, quia a primis proedica-
biculis in quibus habitant Levitoeet sacerdoles. Ipsi loribus ad proedicandum oroinati sunl. Unde oran-
quoque veri templi minislri adilum debent diligen- tibus apostolis et jejunantibus, ail Spirilus banclns :
ter observare , dignos inlromittere , indignos vero Segregatemihi et Paulum el Barnabam (Acl. ni).
repellere. VERS.4. — Obededom.Rubeus : qui in servilule
VERS.29. — Ad ferventem similam, et ad torren- erant generati, el rubore sanguinis Chrisli perfusi,
tem, etc. Spieas scilicet primitiarum, quoe lorreban- reatum suum in propatulo babuerunl; recte per
tur et grana comedebantur , quas vulgo graneas condescensionem magislrorum reducuntur ad gra-
vocant; in quibusdam codicibus habetur : Ad fer- dum prislinum, unde Paulus : Omnium servum me
ventem similam. In aliis ad ferventem, tantum : sed fed, ut omnes lucrifacerem (I Coi. i\).
in Hebroeohabetur, ad lorrendum. VERS.15. — Ad\ austrum. (RAB.)Australis porta
significal Judaicam 1plebem lege el prophelis illumi-
CAPUT XXIV.
natam, calori fidei el lumini sapientioepercipieudo
VERS.2. — Sacerdotioquefunctus. (RAB.) Potest vicinam. '
per Eleazar filium Aaronseniorem, etc., usque ad VERS.16. — Ad\occidentem,juxla portam,etc.Per
quia multi filii desertoe magis quam ejus quoehabet occidentalem plagam finis mundi significatur, in quo
virum. erit persecutio Ànlichristi : el abnndabil iniquitas,
VERS.4. — Per familias sedecim. Duplicalus est el lefrigescet charit'as mullorum (Malth. xxiv). Hujus
octonarius. In lege carnalis circumeisio oclava die poiloe janiiores, sunt doctores illius temporis, qui
celebiater, in Evangelio vero in proesenli circumei- Eccîesiam docendo et exhorlando roboranl : unde-
sio cordium, et in futuro corporum. Sephim humilis vel campestris, el Ilosa divinans
VERS.6. — Descripsitqne. (RAB.) Proedicatorum interprelatur Humiliabilur enim in persecutione
ordo, etc., usque ad el justilioe nomine merito cen- Ecclesia, et in campo lascivité erit dissoiuta. Sed in
selur. perfecloruiïi aclione elevata, quod divinis proesigna-
 e<ii GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. I PARAL. 662
tur eloquiis, unde : Clausi sunt sermones usque" ad! A ff'« autem thesauns. Ille enim veri, Salomonis
proefinilumtempus (Dan. xn). thesauris in urbibus, vicis, el turribus, merito
VERS.17. — Levitoesex, et ad aquilonem quatuor proefertur, qui dignilatem nominis Jonathoe, el pa-
per diem, etc. Senarius bonum opus rainisteriorum tris ejus Ozioefide proefert et opère. Jonathas enim
Dei siguificat, quatemarius evangelicam doctrinam domum Dei, et Ozias forlitudo Domini. Qui enim
el principalium virlutum pleniludinem. dono Dei accipit lumen scientioe, et reclitudinem
Bini et bini. Janilores binos et binos dicit esse in fidei fortiter servat in opère, ecclesiarum Dei curam
eellulis atque in via, quia sive in-cellulis cordis sui non immerilo accipit.
curam gérant, sive in via exterius verbum Dei ex- VERS.26. —'Ezri^filius Chelub. Ezri adjutus Do-
ponant, duo proeceptaeharitaiis et régulant utriusque mino ; Semeias audiens Dominum ; Zabdias fructus
Testamenti omnino servent. Vehemens vel abundans. Qui enim audit proecepta
VERS.24.—Filii Moysi, etc.. Qui proecipue a Domini, ope misericordioe'ejus adjutus, abundanlem
David honorabantur secundum Josephum, et super boni operis fructum congregat in vitam oeternam.
thesauros cbnstituli eranl, doctores de Judoeis signi- VERS.28. — Oliveta et ficela, quoeerant in campe-
ficat, quibus ornamentum Ecclesioe, id est, décor,. stribus, elc. In his olivoeet ficus sunt, et significant
animoeconimendalur. ] coetus sanctorum, qui misericordioe oleum habent in
B
VERS.25. — Fralres quoque ejus Eliezer. Ostendit peclore, el mansueïudiiiîs dulcedinem in mortalitate.
donaria principum thesauros esse sanctorum, quoe Quoe virtutes in campestribus, quoe in propalulo et
enim hosiibusoûêrebant, in supellectilem templi do- proesto sunt omnibus, nec acceplionem personarum,
nabant. Quieunque enim bene iaborans aliquid vir- sed bonoe voluntatîs rectitudinem quoerunt audilori-
lutis vel boni operis acquirit, Deo, non sibi bonum bus suis.
attribuai. Unde : Non nobis, Domine, non nobis, sed Baianam Gederiles. Balanam, qui interpretatur ha-
nomini luo da gloriam (Psal. cxin). . bens gratiam, super oliveta et ficeta constituitur.
VERS.29. — Isaarilis vero proeeratGhonenias,elc. Ex Dei enim gralia dater bonorum operum uberlas.
Hi sunt qui in Ecclesia humiliter et ODedienler, quoe Joas vero, qui interpretatur sperans -vel Domini
a magislris audiunl, devola menle suscipiunl, et robur, apolhecas olei custodil, quia nemo pervenit
qui lingua non possunt, faciendo doctrinam virlu- ad proemium nisi qui per robur mentis fiducia spei
tum oslendunt. tendit ad coelesle regnum.
VERS.50. — Israeli trans Jordanem contra occi- VERS.29. — Saphat. Qui interprelatur judicavi,
dentem , elc Israélite qui trans Jordanem posses- filius Abdi, id est patris gralioe, significat apostolos
sionem acceperunt, significant eos, qui mediocrilale C ( aliis docloribus eleclione Dominiproefectos, quibus
conleuli, arcëm virtutum, lurbulentiam hujus soeculi dieitur : Sedebitis el vos super Àuodecim sedes, judi-
transcendendo, non appelunt, sed tamen mandata canles duodecim tribus Israël (Mcillh.xix).
Dei opère exercera non negligunt. Quia vero nemo VERS. 50.-—Super camelosvero Ubil Ismaélites,
hoec agit nisi dono Dei, is proepositus dicilur esse et super asinos Jadias. Deformia et immunda sunt
Asabias, id est factente domino , ut dicanl cum hoec animalia, et significant genliles peccalo dislor-
propheta : Omnia opéra noslra oper-atus es in nobis los et libidine immundos, sed in regnum nostri Da-
(Psal. xxvi). vid venientes habent magistros Ubil et Jadias, qui
VERS.51.— Rebronilarum autem, princeps fuit spernentes philosophiam el inanem fallaciam mundi,
Jeria secundum familias et -cognationes,£orum. In elegerunt simplicitatem Evangelii. tanquam humiles
Hebrun coepit David regnare, qui significat eos, qui et despecti, unde : Si quis videtur inter vos sapiens
bene conversati incipiunt, et David in vita sua parant esse, slullus fiai (I Cor. m).
regnum. Hebronitis Jerias, limens Dominum prin- VERS.52. — Jonathan. (RAB.)Cum Jonathan fuil,
ceps est, quia initium sapienlioe limor Domini (Psal. etc., usque ad unde : Super quem requiescet Spirilus
ex). Hebron vero interpretatur eonjugium -.-quienim meus, nisi super humilem et quielum et irementem
limet, proficit ut amel, et foras mittai timorem "D sermones meos?
(I Joan. iv). Achitophel(II Reg. xvi). Qui postea cupidilale de
CAPUT XXVH. pravalus cum Absalon de nece David tractavil, et
YERS.24.— Non est relalus in fastos. (RAB.)Quia interpretatur fraler meus cadens, vel irruens vel
tractans. Hic est Judas Scariolh, qui inter apostolos
superveniente ira conturbatus est numerus, nec
familiaris Domino fuil, sed poslea cum Judoeisavari-
juxta eum fuerunt dislributi in minisieria
VERS.25.— Super thesauros, etc. (ID.) Thésaurus lia corruptus de morle ejus "tractando, perpeluoe
Chrisli scienlia, sapientia virlutis, éx his honorai mortis ruinam meruit, qui eliam", secundum librum
servienles sibi. His proeficiter Azmolh , qui inter- Regum, laqueo se suspendit. Possunt eliam per
Judoei significari, qui Patrum proeroga-
prelatur fortis morte, doctrina enim viri per patien-~ Achitophel
liam dignoscitur ; unde : Melior est paliens viro forli liva aliquando charissimi et collocutione Dei fuere
Azmolh eliam filius inter- clarissimi : sed postea contra Christum consilium
(Piov. xvi). Adiel, qui
mortis facientes, a Romanis in propria domo sicut
pretatur pater meus Deus. Quidquid enim sancti vir-
tutum habent, Deo attribuunt. Achitophel, id esl, in Jérusalem exslincli sunt.
 663 WALAFR1DISTRAB1.FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA
VERS. 55. •»- Chusai. Id est, jElhiops et David A Mosiin monte monstrali ad Jesum pervemsse, deinde
fidelis, per omnia genliles signât, de quibus dicilur : ad judiees et ad Heli et ad Samuel et ad David, tan-
Populus quem non cognoviservivitmihi, in audilu an- dem ad Salomonem.iVel manus Domini, filius est,
ris obedivitmihi (Psal. xvn). per cujus donum David et alii sancli perceperunl
VERS.54. — Posl Achitophel fuit Joiada. Proeva- quidquid de sancloeEcclesioestructura prolulerunt.
rieante Juda non remansit vacuus duodecimuslocus : CAPUT XXIX.
sed successil cognoseens graliam Dei Maiihias hu-
VERS.6.—Pollicili sunt itaque, etc. (RAB.)Qui
milis et fidelis : qui graliam quam dono Dei perce-
sibi el aliis bene principari didicerit, etc., usque ad
pil, humililer servavit. lnterpretalur enim Joiada
stiDulam superoedifical,delrimentum
sciens vel cognoseens; Banaias ^edificator Domini. lignum,fenum,
Quem enim gralia Dei in aposlolum elegil, agnitio palietur. VERS.10. —Et benedixitDomino, etc. Quia con-
sanoefidei in ipsa dignitate solidavit. Abialhar, qui
ad lempus est inler consiliarios David, sed in ele- gregâlio fidelium scriplis prophetarum admonila, et
sanctorum Palrum Idictis et exemplis provocala,
clione a Domino cum Joab conlra Salomonem de-
laudes et Deo decantet immolando pioe con-
viavil, significat eos qui digni'VHis suoe gradmn, fessionis hymnos hoslias el sanctoe conversatioms opéra
quem a Domino •p
pereeperunt, cupiditate corrupli fructuosa.
non cuslodiunt. Hi enim à vero Salomone si in ear-
VERS.22.—El comederunlel biberunt coram, elc.
cere poenitentioe juxta limorem Achitophel pernia-
nere noluerinl, in perpeluum pnniendi sunt. (RAB.)HOCesl gaudiura sanctorum et intenlio eo-
rum , ut à"famé futura, virtulum operibus sibi ca-
Joab. Id est, inimicus, signât eos ex quorum per- el epulenlui% et exsultenl in conspeciu Dei.
sona dicilur : Ad omnia mandata tua dirigebar, om- veanl, Unxerunl secundo Salomonem filium, elc. Quia
nem viam iniquilalis odio habui (Psal. cxvui), quibus
Christus regia simul et pontificûi dignitate ab omni-
alibi dieitur : Eslote perfecli sicut Pater vesiei coele-
bus fidelibus sana fide, pia confessionecelebraiur.
stis perfectus est (Malth. v). Interprelatur enim Joab
Salomon pacificus, Sadoc justes interpretatur. Chri-
idem paier.
stus vero esl pax noslra, qui fecit utraque unum,
CAPUT XXYIH.
ipse esl justes Dominus el justiliam diligil : Judex
VERS.1. — Cum eunuchis et potentes el robuslissi- vivorum el morluorum (Ephes. n), hune primo ungil
mos quosque in exercilu Jérusalem. (RAB.)Lex pro- omnis fidelis in regem et sacerdolem, cum in pro-
hibel Israélites abscindî, et alienigenoe non soient fessîone baptismi, verum regem et sacerdolera con-
ad sécréta consilii admitti. Sed tradunt in hoc loco P fitetur. Ungil et secundo cum docendd el operando
eunuchos vocari, qui a soeculiaclionibus alieni, ora- idem aliis' proedical, unde : Oleum effusum nomen
tioni et lectioni vacabant : et uxores non causa libi- tuum (Gant. i).
dinis, sed suseipiendoeprolis habebant : quos Jose- VERS.28. — Et moituus est in seneclute bona, et
phus Essenos vocat. plenus dierum et divitiiset gloria, elc. Significat cum
VERS.11. — Dédit autem David. David Psalmista, copia virtulum el operibus lucis vitam finisse proe-
et coeteri Paires Veteris Testamenti figuris et oeni- sentem, dignum quiele futura et coelestisregni glo-
gniatibus designabant universa quoe verus pacificus ria. Abraham simililer mortuus est in seneclute
in Ecclesia facturas erat : quomodo omnes nationes bona perfecloeque oelatis et plenus dierum. Isaac
per fidem baptismi iniroilum in Ecclesiam habue- appositus est populo suo plenus dierum. Joseph
runt, qualis Ecclesioe status esset fulurus, qualis mortuus esl in seneclute bona explelis cenlum
sanctorum perfeclio el in regno coelesliremuneratio decem vite suoe annis, et condiius aromatibus.
cujusque pro meritis reddenda per diversas cellas Moyses centum el viginti annorum mortuus est,
et exedras, quia in regno Dei mansiones mulloesunt. cujus non caligavit oculus, nec dentés moli sunt.
VERS.17. — Et leunculos. (RÀB.)Neque in Exodo Firi aulem sanguinum el dolosi non dimidiabnnl
in constructione tabernaculi, etc., usque ad per- D dies suos (Psal. LIV).Qui sibi videnlur in bonis du-
strinximus. cere dies suos, et<in punclo ad inferna descendunt
(ID.)Tradunt Hebroei exemplar lempli et vasorum (Job xxi). !

LIRER SECUNDUS.

CAPUT PRIMUM. polis Hevoeorum, ceciditque in sortem Benjamin,

VERS.1. — Confortalus esl ergo Salomon, elc.
(RAB.)Quando in morte triumphavit eum qui ha-
bebat mortis imperium, et sibi regnum omnium ac-
quisivit. Unde -.'Data esl mihi omnis volesias in coelo
et in terra (Matili.xs.ym).
VERS.3. — Gabaon, elc, Quoefuil civitas melro-
et fuit separata Levitis. Mirum ergo est quod Jose-
phus dicil, quia Salomon in Hebron venit ut sacrifi-
carel in allari,oeneo, quod feceral Moyses : nisi forle
ipsam Hebron excelsiim Gabion intelbgi voluerit,
eo quod ibi prinium regnavit. Inlerpretatur enim
Gabaon sublimilas, vel collis palruelis.
GS5 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. II PARAL," 666
VERS.10.—Da mihi sapientiam, etc. Non aurum, A - Qui novit operari in auro et argenlo. In his omnibus
non divilias, non lerrenam gloriam a Deo petit, sed Hiram spirilualis novil operari, ut ornâtes domus
ut sciât populum Dei regere et judicare. Si hoc ele- Dei coram oculis hominum digno décore fulgeal, et
git recior corporum, multo magis hoc eligere de- bonoe opinionisodore Deo acceptabilis fiai.
bent reetores animarum, ut ingressum ad fidem et VERS. 16. — Nos autem, elc. (RAB.) Significat
egressum ad spem populo Dei demonstrent. quod génies audita fama Evangelii diversas perso-
VERS.15. — Ah excelso, etc. Arcam significat, nas per fidem ad baptismum transmitiil. Solius
in qua erant tabu.oe Teslamenli. Supra enim scri- tamen est veri pacifici, tit absolvendo peccata per
ptum est : Tabernaculuni autem Domini quod fecerat baptismi sacramenla unitati Ecclesioeillos adunare,
Moyses in deserto et altare holocauslorum eadem de quo dieitur : Super quem viderilis Spiritum de-
lempestate erant in excelsis Gabaon, etc. (/ Parai. scendenlem et manenlem super eum, hic est qui ba-
sxi). Area autem Domini postquam inlroduxit eam ptizat (Matih. m).
Davii in domum suam, mansit ibidem usquequo - YER'S. 17. — Numeravit igitur, etc. Fuerunt
oedificarelur lemplum. operarii domus Dominide filiis Israël, elc. (RAB.)us-
El duodecim millia equilum. Hic numerus tempus que ad Ecclesiam Christi recle vivendo et docendo
gralioe significat, in quo apostoîica doctrina popu- B construirai.
lum NoviTestamenti informât. Bene autem per qua- Tria millia et sexcenti.-ln Paralipomenon pro tri-
dragenarium nuraerum vel duodenarium currus et bus millibus trecentis proeposilis, qui in Regum nu-
équités Salomonis numerantar : quia per utrumque merantar, tria millia sexcenti scrilmntur pro perfe-
lestamentum, sancti viri sacris lilleris erudili, ctione sublimium virorum. In senario enim Deus
sessioni Dei àplantur, quos ipse summus auriga pro mundi ornalum complevit : et quia sancta Scriptura
nuto suo gubernal. fidem Trinitalis docet et opéra justilioe, recle tria
VERS.17. — Sexcenlis argenteis. Quia doctorum millia sexcenti perhibentur fuisse.
testamentum proedicatione ad cognoscendam fidei CAPUT III,
veritalem per proedicatores in usum veri Salomonis VERS. 1.—In area Oman. (RAB.) Ecclesia per
homines adducuntur. Sexcenti ergo, id est sexagies aream signatùr, etc., usque ad sed cum Christus
déni perieciionem evangelicoedoclrinoe significant, eam respexit, pacis in se et locum invenit et
in qua perfeclio legis omnino consislit : proecipue nomen.
cura Redemplor noster sexta die passus, omnia quoe VERS. 2. — Mense secundo, etc. Id est Maio,
de se in lege et prophelis scripte erant, complevit; mox scilicet post pascha ; ut consecratus myslica
unde ait : Gonsummalum esl. El inclinato capile, G solemnilate populus digne aggrederetur myslicum
emisit spiritum (Joan. xix). opus.
Cenlum. Qui sunt 1er quinquageni, et Veteris Te- Anno quarto regni sui. Post expletam dispensa-
stamenti propterPentecoslen et jubiloeum el triplicis tionem divinoe incarnationis, quoe in quatuor Evau-
Scripturoe distinclionem, quia dieitur : Necesse est geliis scripta est, misso Spiritu de coeloEGclesia
omnia impleri quoescrïpla sunl in lege Moysi et pro- fabrieala est. Quoe in libris Regum exposuimus, in
phelis el psalmis de me (Luc. xxiv), manifeste signi- Paralipomenon sub brevitale perslringimus.
ficant. Longitudo domus longam Ecclesioe palientiam
CAPUT II.
significat. Latitudo charitatem qua-eliam diligil
VERS.1.—Decrevit Satomonwdificare domum, elc inimicos, donec cum solis amicis in Deo gaudeai.
(BED.,quoest. in lib. Reg., tom. IL) Domus quam Allitudo vero spem fuluroe vite et retribuiionis.,
oedificavitSalomon, elc, usque ad qui seipsos oedi- quia omnia adversa contemnit : donec vidcal bona
ficio Dei; ciedendo, operando, alios docendo, proe- Domini in terra viventium. Notandum quod triginta
parant. cubili altiludinis, qui in Regum leguntur, non ad le-
Salomon. Et nomine el regno pacatissimo illum clum templi, sed usque ad eoenaculum-inferius per-
significal, etc., usque ad et illuminationis Spiritus venerunt. Hic enim quod altitudo cenlum viginti
sancti. cubiiorum erat. Alii triginta ad médium eoena-
VERS. 8. — Et erunl servi. (RAB.) Apostoli mei culum, alii vero ad terlium, deinde usque ad su-
et doclores primi. etc., usque ad et ideo sublilius premum templi tectum numerabuntur, alii triginta
expugnaverunt. et sic tota altitudo domus in centum viginti cubilis
VERS.14. — Filium mulieris. Ostendit eum esse consummatur : quo numéro virorum primitiva Ec-
de progenie Salomith; de tribu Dan, de quo in libro clesia in Jérusalem gratiam Spirilus sancti accepit.
Numerorum legitur. Patrem ejus tradunt Hebroei Quindecim namque qui ex seplem et oclo constant,
fuisse Hebroeum, de stirpe Oliab, de tribu Dan, qui fuluram vitam' signant, quoe nunc agiter in quiele
cum Beseleel in eremo operatus est. Quod vero Ty- animarum et perficielur in resurreelione corporum :
rîuni vocal, aiunt Hebroei hoc Iranslatione factura quindecim vero in trigonum ducta, id est, cum omni-
fuisse. Zocri enim lingua eorum psalmalio inter- bus parlibus suis numerata centum viginti fiunl,
pietatur. Chyros enim quam illi Zor vocaut, ali- quibus designatur futura bealiludo electorum. Bene
quando angusliam, aliquando plasmationem sonat. autem hoc nutneio terlium eoenaculum domus coiir
607 WALAFRIDÏ STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 668
summatur, quoe posl ,proesenles Iabores, posl ani- \ interiori domo faclum esl, quia in superna palria
marum requiem, plena felicitalis gloria in resurre- angelorum visio et allocutio et ipsa Dei proesentia
ctione compléter. revelabitur. Quod dicit viginti cubitos altiludinis,
VERS. 4. — Porlicum vero, etc. Ipsum scilicet parietem cedrinum significat, qui oraculum ab oede
!
templum quod erat pro foribus oraculi : triparti!-! exleriori segregal.
enim fuil fabricoe dislinclio : hoc est porlicus anle Coelavitcherubim. Habet hoec domus, sicut in Re-
templum : el ipsum templum in quo altare Ihymia- gum legitur, coelaturas eminentes, cum sancti opéra
matis, mensa propositionis, et candelabrum lumi- virtulum non in oculto aganl, sed exemplum omni-
nis erant : el oraculum, id est, Sanclum sanclorunr bus proeferunt.
ubi area- tesiamenli et cherubim post vélum collo- VERS.8. — Fecit quoque domum, elc. Oraculum
cata. Porlicus vero anle templum antiquorum figu- ubi erat area viginti'cubitos habebat in lyngiiudine,
rant gestat fidelium. Ipsum vero lemplum eorum latiludine, altitudinej id esl per quadrum : quia in-
qui post incarnationem Domini in mundum vene- superna patria ubi regem in décore suo vident san-
runt. Domus aulem interior regni coelestis gaudia cti, sola charilas divinoe el supernoe graiioe per
utrisque data. omnia fulgel. Unde in sequentibus : Laminis aureis
Nolandum ergo quod parietes domus lapidibus g texit eam (III Reg. vi), id esl, moenia supernoe ci-
preliosis facti fuerunl labulis cypressinis vel cedri- vilalis gratia charitatis implevit.
nis operti, laminis aurais vestili. Unde in Regum: Talenlis sexcentis, elc. In ralentis pondens perfe-
El cedro omnis domus vestiebatur, elc. Lapides pa- ctio quoecharitatis perfectionem exprimit, sicut per-
rietis vel pavimenii ei labuloe et aurum sanctorum feclio senarii per quem'cenlenarius multiplicatur,
vitam in Ecclesia significant. Lapides vivi sunl san- ul fiant sexcenti.
cti forlitudine fidei. in unam regulam conjuncli. VERS.9. — Sed et davos. (RAB.)Quinquagenario
Tabuloe quoque cedrinoe vel cypressinoe sunt sancti numéro peccatorum remissio, etc., usque ad qui
latiludine variarum virtulum secundum donatio- ad perfeciiora perveniens de clavis perfeclionis, ait:
nem Spirilus sancli in eadem fide sibimelipsis con- Mihi aulem ailhoereieDeo, bonum esl (Psal. LXXH).
nexi. Auri laminoe sunl sancli supereminentem Coenacula quoque. Sicut Sancta sanctorum, ubi
scientioe charitatem habenles, et hujus fulgore gra- eral area, iuternam sanctorum vitam in conspe-
lissimo ad invicem congaudentes. etu Redemptoris significal, unde : Abscondes eos
VERS.6. — Stravit quoque pavimentum , etc. Sicut in abscondilo faciei luoe, a conlurbatione hominum
laliludo parielis in allum exsurgens, et ad laquearia (Psal. xxx). Ita coenacula in allô eamdem vilam, id
perveniens, proveclus virlulum quibus sancli ad G esl in coelis esse ei non in hoc mundo, unde : Quoe
coelum perveniunl, vel sanctorum choros sibi per sursum sunt qnoente (Col. m), ubi Chrisius est in
varia tempora suecedentes significant : ita oequalilas dexlera Dei sedens.
pavimenli concordera eorum humililalem, qua in VLBS.10. — Fecit etiam. (RAB.) HOC in Regum
hac vita posili sociali charilate conversantur. Pavi- plenius legilur, etc., usque ad denario perpelui re-
mentum pretioso marmore slralum multo décore, gni remunerandam.
et raarmor teetum labulis abiegnis, quia vita justo- YERS11. — Ita ut ala. Quinque cubitorum eral
rum primo fidei firmitate munienda est in corde: ala cherub una, etc., quia angeli legem Dei de?cri-
post virlulum latiludine ornanda in opère. Quid enim ptam in quinque libris indefessa devolione cuslo-
prodesl décor niarmoris labulis obtectis, nisi ali- diunt, diligendo scilicet Deum ex omnibus-viribus
quid myslicum ostendat? sed bonorum ampiftudi- suis, et proximos tanquam seipsos. Pleniludo aviem
nem operum fortiludine fidei fulciendam esse signi- legis est charitas (Rom. \m). Proximi quoque adii'-
ficat. Abies vero alla el durabilis mentem eleclorum vicem sunt spiritus angelici et homines electi. Unde
infima spernentem, coelestibus inhoerenlem, et vir- utraque ala cherub ejusdem mensuroe est : quia
tulem palientioe excellenlem demonstrat. Auri la- eadem devotione qua sese allerutrum in Deo dili-
minoe marmori de labulis abiegnis superpositoe lali- gunt, nostram quoque ad se ascendentium soeieta-
ludo est charitatis de corde puro et conscientia bona lem desiderant. Similiier ergo al* decem cubitos
et fide non iicta, quoe sicul aurum aliis metallis, iia comptent, cum in geniina charitatis exhibilione an-
coeterisvirtutibus in lemplo Dei proefulget. geli, conditoris sui proesentia loetantur.
VERS.7. — Postes el parieies, elc. Texit, cum ad- VERS.12. — Tangebal parietem. Duos oeqne pa-
ilum fidei ipso Domino pandente qua veriiate reluceal rietes alis suis tangunt, quia Judoeos et geniiles
omnibus Ecclesiam inirantibus ostendit. Oslium tem- secum habent coelestis auloe possessores : non quod
pli Christus est, per quem venilur ad Patrem, qui ibi sit localis distpetio inler ulrumque populum,
ail : Ego sum oslium, elc (Joan. x.) In Regum ila sed quia major est feslivitas internoe bsatitudinis
scriptum est : Oraculum habebat viginti cubitos longi- de consorlio adunatoe in Deo fralernilalis. Exlen-
tudinis, el viginti laliludis et viginti altitudinis (III dunt ergo ad utruriique parietem alas : quia loetan-
Reg. ni). Oraculum dicilur Sanctum sanctorum, les in coelesti patria justos utriusque populi ad lau-
quia ibi divina el angeliea loculione hominibus se- dem excitant Creatoris. Alas tectas auro ad oraculi
cret» '•evelantur. Unde : Oraculum in abditis id est, parietes exlendunt, sieut liabent faciès versas ad
 669 . GLOSSA ORDINARIA. — LIB. II PARAL. 670
exteriorem domum : quia angeli sicut suam inno-. Aperfectam scienliara, unde: Vobis dalum est nosse
centiam conservant, sic de sanctorum beatiludine mysterium regni Dei (Marc. iv). Et alibi : Aperuit illis
gaudent, ut eis quos adhuc in terris conspiciunl, sensum, ut inlelligerent Scripturas (Luc. xxiv).
opem ferant donec illos adcoelesiem palriam inlro- Quasi catemdas. (RAB.)Multiplex catenarum coh
ducant. Omnes enim sunl administratorii spirilus in lextio et relis, secundum Regum expansio (sic) mul-
ministerium missij propter eos qui hoereditatem ca- lifarias eleclorum personas insinuai, quoe cum ver-
pivni salmis (Hebr.i). Alis exlerioribus iste "unum bis proedicalorum fideliter ausculiando el obediendo"
parietem, ille alterum eontingit : quia Velus Testa- adhoerent, quasi capitibus columnarum superposila
menlum antiquo populo seriplo novum nobis qui relia et catenuloe miraculum suoe connexionis spe-
post incarnalionem Domini ad fidem venimus, et ctantibus proebent.
secundo parieti, id est, seplenlrionaJi recle compa- VERS.16.—Capitibus columnarum. Capita colu-
ramur, qui post frigora el ienebras idololatrioe lu- mnarum, id esl suprema pars, proecordia sunt do-
cem veritatis cognovimus. ctorum,-quorum Deo devotis cogitationibus sicut
Ala ejus. Extendunl alas ad invicem super arcam, capite membra, ita ipsorum omnia opéra dirigantur
cum ad laudem Salvaloris référant omnë bonum et verba.
quod aeceperant. Extendunl altéras alas ad parieies B Malogranata. Uno foris corliee multa interius
oraculi , cum sanctos secum videre loelantur, grana circumdant, unde Ecclesiam significant, quia
eosque velut alarum summilatibus tangunt, quos unius fidei munimine innumera eleclorum agmina
imilatores suoe purilatis in Tiac vita fuisse exsul- circumdal, vel cujusque justi vilam et mores, qui
lant. multa cogitationum virtutumque insignia, ne forte
El fades eorum versoe. Quia nostri gratia qui ad- dëîluant, firma fidei et humilitatis vallanl custodia.
huc foris stamus, sed spe salvi faclî sumus, divini Apte vero capila columnarum malis granatis erant
libri sunt conditi, quorum scriptores jam cum Do- in gyro circumdala, quia sancti doctores priorum
mino régnantes, noslroe salutis curam gérant, et vitam fidelium ad memoriam revocant; eorumque
pro nobis interpellant apud Deum. exemplis el sermones suos omni parle confirmant,
VERS.14.—Fecit quoque. (RAB.)HOCin Regum ne si aliter quam illorum habel régula, vixerint vel
proemittîlur, etc., usque ad el veritas Evangelii et docuerint, errent.
ingressus regni ipsa veritale aperitur. VERS.17. — Ipsas quoque. Ideo duoe factoe sunt-'
Et intexuit. Intevuntur cherubim his quatuor columnoeel ita disposite, ut nobis in prosperis et
coloribus, cum in omnibus quoe pie agïmus a ve- in adversis ingressum regni coelestis ante oculos
nenatis doemonumtelis per angelica proesidia prote- habendum doceant. Notandum vero quod porticus
gimur, et multiludine scientioe indesinenter ulimur, templi eliam vestibulum vocatur, el quod legimus
respicientes semper ad eloquia divina, ne a virlu- inler'veslibulum el altare, inter porticum et altare
tum'calle aberremus. intelligi debeal. Secunda columna significal proedi-
VERS.15 —Anle fores etiam templi duas columnas. catores qui genlibus ad proedicandum missi sunt.
> Stïbant in ponicu anle fores templi, el ingressum Vel dextra columna eos significat qui venlurum in
templi suo décore ex utraque parle ornabant. carne prophelaverunl Dominum. Secunda vero illos
Oslium templi Dominus est, qui ail : Nemo venit ad qui jam venisse el mundum suo sanguine redemisse
Patrem, nisi per me, etc. (Joan. xiv). Oslium colu- testantur. Amboe columnoe simili vocabulo censen-
mnoeab utroque latere circumstant, cum minislri tur; cum una firmilas el altéra in robore dicilur,
sermonis ulrique populo inlroitum regni coelestis ut una fidei, el operis forlitudo cunclis ine«se do-
ostendunt, ut quicunque a luce legalis scientioe vel ctoribusmonstretur, et nostri temporis doctores tacite
gentilitatis errore ad fidem Evangelii venerit, ha- notenlur, qui columnoedomus Dei videri el appel-
beat eos paralos qui sibi ilersalutis verbo monstrent lari voirait, cum in se firmoe fidei ad conlemnendas
et exemplo. In Regum de his columnis legilur : soeculipompas, ad desideranda bona invisibilia, ni-
Qui -cum venisset ad regem Salomonem, feçii omne hil habeant roboris ad corrigendos, vel industrioe
opus ejus, el finxil duas columnas oereas, etc. (7J7 ad intelligendos eorum quibus proesunt errores.
Reg. vu.)
~et Hic numerus , CAPUT IV.
Triginta quinque. perfeclionen
significat magistrorum. Sepienarius enim numerus VERS.1. — Fecit quoque, elc (RAB.)Altare holo-
per quinarium, vel quinarius per septenarium causte significat eos qui corpus suum et animam
multiplicalus, triginta quinque reddunt: Quinarius Deo igné amoris consecranf : quorum perseveranliam
vero legem, septenarius propter Spiritum seplifor- in bono opère Ipngitudo altaris exprimit, latiiudo
mem in flore in charîtateDei el proximi, spem in
" radieis Jesse manenlem , Evangelium ampliludinem
exprimit ; unde alibi Dominus quinque panibus exspectatîone visilaiionis allitudo proelendil.
quinque millia hominum, et alibi seplem panibus Viginti cubitorum. -Vicenarius magnani perfe-
quatuor millia hominum pavisse narratur. Columnoe ctionem indefessoe longanimilatis et sinceroe dile-
igitur triginta quinque cubitorum significant do- ctionis significat, quoe per utriusque Testamenti
ctores Evangelii duorum Teslamenlorum habere observantiam nobis tribuitur. Qualer enira quini vi-
 671 WALAFRIDI STRABI FULD? MON. OPP. PARS I. — THEOLOGÏCA.
ginli sunt, quinque autem sunt libri legis, et qua- A électorale animus nulla lentatione a statu recliludinis
tuor Evangelia. Cum vero ad intelligentiam el cu- inclinatur. Capit mare tria millia melrelas ; cum ba-
stodiam legis illustrante gratia pervenimus, vicena- ptismi sacramentum in fide Trinilatis datera, in se
rium numerum perficimus ; fitque idem numerus in ablutis confert omnium remissionem peccatorum
longitudine et latiludine allaris, cum corda eleclo- VERS.6. — Fecit quoque couchas. In Regum ita :
rum docente ulroque Teslamenlo perseveranliam Fecit quoque decemluteres a'iieos. Qnadrugïnla balos
hujusmodi operis eliam in persecutionibus servant, capiebat luter unus. Eralque quatuor cubitorum. Sin-
et hilarilatem dilectionis eliam in eos qui per- gulos quoque luteres per singulas decem bases posuit,
sequunlur elc. Aposioli et apostolici viri, qui per boves mare
El decem cubitis. In denario spes coelestiumproe- portâmes signantur, per bases quoque porlandis lu-
miorum significatur. Unde qui in vinea patris fa- ^teribus pioepaialaslexprimuntur, sicul ipsi luteres
milias laborant, denario remuneranlur. Unde altare, baptismum signant', quem (igurabal mare. Omnia
quod electos Eignifical, pro signanda eorum vita enim eis quoein holocauslis oblaturi erant, sacerdo-
perpétua decem cubitis exaltatur. les lavabanl. Holocaustum aulem Domini, omnis
YERS.2. — Mare etiam. ( RAB.) Lavacrum salu- fidelium multiludo polest inlelligi : quoeab ipso ba-
tare, etc., usque ad el communem a Domino1co- ]} plizatar in aqua eti igni. Sicut ergo saceidoles qui
ronam justilioe sperare débet. m mari lavanlur, ,eos signant qui per baptismum
Quinque cubitos habebat. Quia quidquid visu, au- consorles summi sacerdotis efficiunlur : ita holo-
ditu, olfactu, gustu, tacluve delinquimus, totum causte eosdem exprimunt, cum posl ablutionem
in baptismo relaxatur. Sed non sufficit proelerilo- baptismi gratia impleulur spiriluali. Lavalur enim in
rum remissio peccatorum, nisi quisque deinceps lulere hoslia , cumifidelis perfundîlur aqua baptis-
bonis operibus instilerit. Alioquiu diabolus qui mi. Offerlur in holocaustum, cum per imposilionem
exieral multiplicius redit, et fiunt hominis novis- manus episcopi, accipit donum Spirilus sancli.
sima pejora prioribus. Unde audit : VERS.8. — El posuit quinque. In utrique parle
Funiculus triginta cubitorum. Hoc esl, disciplina le'mplipositoesunl bases lulerum, ut.ulraque populo
coelestium proeceptorum, qua a noslris voluntailbus sacri fonlis gralia designa-retur esse pandenda. Et
religamur, unde : Funiculus triplex difficile rum- quinque sunl in utraque parte , ul, sicut in exposi-
pilur ( Eccle. iv ) ; quia observanlia mandalorum tione maris quod quinque cubitis allum esse jam
Dei in cordibus sanctorum, fide, spe et dilectione dixiraus, démonsirarelur typice, universa quoe per
supernoe retributionis firmala, nulla polest adver- quinque sensus corporis deliquerat, per lavacrum
silate dissolvi. C baptismi esse remillenda. Sicul ergo in uno mari
VERS. 3. — Et decem cubitis. ( RAB.) Sculptera duodecim bobus superposilo unitas exprimilur ba-
subter labium, elc, usque ad quanta infelicilate plismalis, quoeper apostolos toto erat orbe proedi-
propter scelera perierunt reprobi. canda : ita eliam per duos ordines lulerum myslice
VERS.4. — Posteriora. Quia qua mercede proedi- oslendilur, quia gentilitas cum Judoeain unum fidei
catores in perpeluum donenlur, Dei examine dispo- consortium per baptismalis undam erat proeveanda.
silum est, sed nobis adhuc occulium esl, quibus Candelabra aurea. Divina eloquia, quoe lucem sa-
hoc occultera esse non potest, quod omnis qui ba- pienlioeproférant ï unde : Lucerna
pedibus meis ver-
ptismum ad salulem accipit, fidem, spem, et cha- buniluum,el lumen, elc. (Psal. cxvin ). Hinc Salomon
ritalem débet habere ; nec sine bis tribus virtutibus ait : Quia mandalum lucerna est, et lex lux Prov.
(
operari, vel ad salulem intrare valet, unde in Re- vi). Bis quina sunt candelabra, quia quinque sunt
gum dieitur : Grossiludo autem luleris Irium uncia- legislatoris volumina, in quibus el iota Veteris Te-
rum (III Reg. vu). Grossitudo luleris, firmitas esl stamenti séries complectitur quinque soeculioelales.
virtulis. Trium unciarum, quia robore fidei, spei Quinque a dextris et quinque a sinistris pominlur :
el dilectionis, perceptio baptismi munilur. cum post incarnalioncm Doiiiini, eadem Scriptura •
VERS.5. — Porto vasiilas. Grossitudo quam Jo- utrique populo commillilur ; vel evangelicis plena
sephus quatuor digitorum esse dixit, demonstrans figuris oslendilur] quoeqiiondam juxla litleram so-
quoe fuit magniludo palmi. Idem aulem hoec signifi- lum inlelligenda esse pulabatur.
cant. Quisquis enim fide, spe, et charitale secun- Necnon et mensas. ( RAB.)Has mensas, etc., usqne
dum qualuor Evangelioruni doctrinam -opéra facit ad
el mercedem oeternoevite. quorum opéra nobis velut ubera salularia ad
justilioe, percipit exempla vite proposila.
Tria millia metretas. Millenarius perfectionem si-
denarius solidum facit. VERS.9. — Fecit eliam atrium. (RAR.) Atrium
gnifical, quia quadratum
Decies enim decem, centum faciunt, qui est quasi sacerdotum in ecclesia, etc., usque ad in libro
secundum Bedam plenius expressimus.
quadrala figura, sed plana : sed ut in altiludinem Regum
surgat et solida efficialur, muliiplica centum per de- El basilicam grandem. Quoeerat extra atrium sa-
cem , et fiunt mille. Quo numéro stabilis et insupe- cerdotum, in quam omnis populus ad orandum vel
rabilis, et velul quadrata juslorum conscienlia signa- ad verbum audiendum conlluebal. Hoecin Ecclesia
lur. Quocunque enim quadratum vertis, stabit, Sic vitam moresque Jearnalium significat, quibus dici^.
673 GLOSSA GRDîMRIA. — LIB. II PÂRAL m
tur : Non polui vobis loqui quasi spirilualibus , sed ji in domo Domini vasa pretiosa esse cupiamus. M6
quasi carnalibus, etc. aulem liquefactum igné argilloeformas ingredilur, ut
Et basilicam. Bsne per basilicam grandem car- possit vas aptum ministeriis coelestibus eftici ; cum
nales significanlur, quia mulio major est in Ecclesia ipsi salubriler humililati, el fiamma divinoecharita-
numerus lalium quam perfeclorum. Sed quantum tis vel humanoe adversitatis emollili viam Patrum
proeslanl numéro, lanlum succumbunt merito. Unde bene operando intramus, ut ad proemia illorum bene
hoec basilica grandis elsi plurimos capît, non ad currendo perveniamus. Nec enim semper nos regulïs
oliicium aliaris, non in ipsum quoque atrium beneoperandi necesse est arclari, sed complète ope-
sacerdotum saltem inlromitlit, quia carnales el ralione bona, palma beatoe relributionis est sperari-
infirmi et si ob meritum caste fidei et pietalis ad da. Quia non semper vasa in formis argilloe lene-
eleclorum sortent pertinent, longe lamen ab his bantur inclusa : ubi ad perfectionem vénérant, fra-
sunt qui dicunt : Non audeo loqui aliquid eorum clis formarum claustris producebanlur in lucem, et'
quoe per me non efficit Christus, in obedientia gen- in lemplo Domino pro suis quoeque locis dispone-
lium Tertio et faclis. banlur. Non quod opéra sanctorum interiiura sint,
Et ostia in basilica. Hoec signant inlroitum fide\ sed ubi coronam justilioe acceperint, cessabunt offi-
sermone proedicalionisproeparari, ut venienles di- B cia laboriosoe operationis.
scanl quomodo per fidem Chrisli vel salutaria sa- In regione Jordanis. In quo Christus baptizalus
crameDta debeanlintrareEcelesiam Dei, et postquam esl, cujus linclus undis -aquarum nobis verlit ele-
intraverinl, quam religiose debeanl conversari. menliim in ablulionem peccatorum. Et quia omne
VERS.II. — Fecit aulem Hiram. Lebetes cineres fidelium baptisma quo Domino consecramur in exem-
sacros suscipiunt, cum fidèles exempla et sacra- plum illius baptismi celebraïur, recte in regione Jor-
menta Dominicoe passionis ad custodiam sui pia danis facta sunt vasa domus Domini. Non enim ali-
mente rétractant," vel exilum juslorum diligenter ter vasa electionis fieri possumus, nisi adïapiisma
aspiciunt, qui magnis elaboratis agonibus, de per- ejus respicienles vitali flumine ablui salaganius. No-
cepto bravio sine fine loetenwr, ul consideratis ma- landum aulem, quod non tantum in regione Jorda-
jorum virtutibus el ipsi magni efflciantur ; unde : nis, sed in campestri regione illius facta vasa dicit,
Quorum inluenles exilum conversalionis inlueamini significans inulliplicationem fidelium, quoe non so--
et fidem. luin in Judoea, sed in genlium latiludine futura erat:
Et creagras. Creagroe proedicatores signant qui unde : Gaudebunt campi et omnia quoe in eis sunt
animas fidelium verbo Dei reficiunt spirilualibus (Psal. xcv). El alibi : Audivimuseam in Ephrata,
spirilualia comparantes, carnalibus vero lac sim- G invenimus eam in campis silvoe (Ibid. cxxxi). Fudit
plicis doclrinoeministranies : qui autem sacramenla ergo rex vasa domus Domini in campestri regione
Chrisli summalira cognoscere et ad imitalionem sus- Jordanis, quia Dominus baptismo salutis de quo va-
cipere volunl, quasi carnalibus hoslioe salularis sa- sa misericordioe faceret, lolàm mundi latitudiiiem
tianter ; et quia doclorum est cuique congrua di- implevit.
videre, recle fiunt sacerdolibus fuscinuloe, quibus VERS.18. — Fecitque Salomon. Dictavit quod
earnes hosliarum proul oportet componant, et alia Hiram ipso opère complevit."Allegoricevero Redem-
hominibus mundis quoedam afferant, alia aliaris plor noster in sanctis proedicaloribus el omnibus fi-
ignibus consuinenda relinquant ; quoedamenira no- delibus ornalum Ecclesioeparai, et virtulum efficit
stroe humililali ad refectionem revelanlur, quoedam opéra, qui ait : Nihil sine me potestis facere (Joan.
solummodopatent scientioesancli_Spirilus ; quoedam xv); et alibi : Omne enim dalum optimum, et omne
in Paralipomenis quoe in Regum exposha proeler- donum perfectum desursum, elc. (Jac. i.)
imus, quoedam exposita, non invenimus et nostroe VERS.19. — Altare aureum. Corda perfectorum
parvilalis consuetudinem excédera nolumus. Mus- internoecharitatis et castitalis luce fulgenliura, quo-
quam enim per no's aliquid exposuimus. ru m sublimitatem significat eliam locus altaris. Sla-
Et phialas. Phialoelaliorem et apertiorem sancloe bat enim anle oslium sancti sanctorum, ulin factura
doclrinoesignificantsermonem, qui haustum sapien- tabernaculi legimus, in quo non hosliarum sanguis
tioe pie silientibus impendit, el pie laborantibus re- neque libamina, sed thymiâmata lanlum incende-
focillalionemcongruam per proedicatorum ministeria banlur, quorum superiora aseendens operiebat ar-
tribuîl, ut ad fonlenfviioe oeternoepervenire possint, cam, atque oraculum odore suavilalis implebat. In
ex quo bibenles non sitient in oeternum. quo sancli figur.mtur, qui dum negleclis tempora-
VERS.17.—In argillosa. Argillosa-terra de qua lium cupidirtibus iota intenlione coeleslia quoerunt,
factoe sunt formoead fundenda vasa, sacram Seri- quasi intus juxla oraculum positi sunt : nec longe
pluram (de qua bene vivendi regulam accipimus) remoli a vélo quo templum et sancta sanctorum di-
significat. Quasi enim argilla igné durata, formam rimunlur; quia corpore tantum lerram iucoluiit,
vasis Domini,quanta et qualia fieri délient exhibet ; sed lola mente in coelo sunt. Ascendit autem ab
cum nobis Scriptura regulam quam sequamur justi- hoc altari fumus incensorum inira sancta sancto-
lioe,et sanctorum ostendit exempla, qui igné tribu- rum ubi area est recondita ; ut ovàtiones sanctorum
lationis invincibiles in omnibus perstiterunt, ut nos fiamma charitatis excitatoe aà coelum perveniantj
 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 076
ubi Christus est ad dexteram Dei sedens. Non enim A Christi. Unde : Cupio dissolvi et esse cum Chrislo
in hoc altari sanguis hosliarum sed ihymiama lan- (Plul. r).
tum incenditur, quia laies viri non habent opéra 'VERS.12, — Veslili byssinis. Per slolas byssinas
carnis et sanguinis quoemaclent Domino in ara cor- candida mundilioecorporalis castitas desigualur : bac
dis, sed lacrymarum et oraiionum vota pro deside- induuntur omnes qui Dei officio assistant, et laudes
rio regni coelestisofferunt. ei ore, moribus, et 1acte concrepant. Cymbala enim ,
VERS.21. — Et forcipes, elc. Forcipes in usu al- oris confessionem, Ipsalteria morlalilatem, citharoe
iaris facti sunt oenei. Sed ethi quibus emundabantur carnis mortificationem, et bonoe aclionis slrenuila-
lucernoe, interprelalionem spirilualis sensus per do- tem, viginti quatuor chordis, id esl propheticis et
ctorum officia significant. Ipsi enim verba sacri elo- apostolicis doctrinis inslrucloe significant.
quii ab historia in allegoriam, an umbra in verita- Sacerdoles. Vel doclores scilicet per centenarium
tem transfeienies, quasi lucem scientioe in Eccle- elvicenarium expressi, quia legislaior hoc numéro
siam super candelabrum myslicum posili inullipli- suoium summam annorum complevit, et in diePen-
canl. tecosles eodem numéro credentes Spirilus paracleti
VERS.22. — Et oslia coelavit.Hi sunt doclores et graliam acceperunt.
sacerdoles, qui instruendo, baplizando, communi- B VERS.15. — Igitur cunclis. (RAB.)Cunclis sacer-
caiido coiporis el sanguinis Domini mysteria, prima dolibus et Levilis, etc., usque ad veri sàcerdotii
nobis Ecclesioelimina pandunl. ministerium perdiderunl.
Sicque complelum esl omîie.Cum verus pacificus VERS.14. — Compleverat enim. Quia mysteria
in die novissima omnes eleclos resurrectionis immor- quoe sub velamine latebanl per adventum Christi
talilate glorificai. Quaudiu aulem status hujus soeculi aperiebantur credenlibus, el digne accipienlibus.
geritur, facit quidem Salomon domus Domini opus, Coeterisvero ad fidem accédera nolentibus pristina
sed non perficit : quia corda eleclorum Dominus, ut caîcitas remanebat. Unde : Vobis' dalum est nosse
bona operenlur inspiral et adjuvat, nulli tamen mysleriuni regni Dei, elc. (Malth. xm.)
absque peccalo esse donal, quod in fuluro fidelibus < CAPUT VI.
réservai. Perficit vero omne opus templi sui el dedi-
YERS. i. — In caligine. Unde Job : Nubes
calioni apium reddit, cum translates de bac vita
lalibulum ejus (Job. xxn). Et Psalmista : Caligo
eleclos, oelernum perducilad regnum : unde septem sub
annis oediiicatur, oclavo perfecium dedieatur. - Sep- pedibus ejus : el posuit tenebras lalibulum (Psal.
lem enim diebus omne lempus volvilur, octavus est xvn). Lalibulum Domini sacra Scriptura quoe sub
et figuris coeleslia geslal sacramenia,
dies judicii et resurrectionis, cui convenit quod p parabolis
Unde: Confiieboriibi, Domine, pater coeli el teiroe,
sequitur.
quoniam abscondisti hoeca sapienlibus et prudenlibus,
CAPUT Y. et revelasli ea parvulis (Malth. xi).
CAPUT VII. '
VERS.1. — lntulit igitur Salomon omnia, elc.
(RAB.)Hoc fit cum Christus, etc., usque ad sed mul- VERS.5. — Dedicavit. (RAB.)Sanguine suo mun-
toe in ea mansiones ad recipiendos omnes quos davil, et spirituali gralia sanclificavit Christus et
timenles se et diligentes benedicit Dominus pusiliis diversis donis virlulum mulliplicavil.iHancque dedi-
cum majoribus. cant filii Israël, quia quisque fidelis secundum do-
VERS.9, — Veclium autem. (ID.)Notandum quia, num sibi a Deo collatum verbo et exemplo proxi-
elc, usque ad tanlo minus interna gaudia vident. mos ad meliora et perfecliosa convertit et prove-
VERS.10. — Nihilque aliud erat. Ostendit gênera- hit. i
liter, quod in area nihil fuit contrarium legi Domini VERS.7. — Sanctificavit. Quia Christus ea qute
comprehensoe in duabus labulis ; sed ea lantum ibi in lege propter infirmitaleni ejus perfici non pote-
fuisse condita quoe juxta legis mandata ad cullum " rant, in Ecclesia perficit. Ipsa est enim atrium do=
unius Dei el coramendationem nostroe fidei sunt ty- mus Domini, per quam ingressus palet in coeleslem
pice facta, ul umbra fulurorum per omnia fuluroe Jérusalem : quia ergo holocausla et sacrificia in al-
veriteti leslimonium proeberel, et ea in mundo ap- tari Veteris Testamenti non poluerunt offerri ; quia
parente finem acciperet. Erai aulem in area secun- omnia figuraliter fiebaul ibi, rex nosier èl sacerdos
dum Paulum iirna aurea habens manna, quia in do- eiexit novum altare fidei in Ecclesia, in quo quoli-
mine Christo habitat omnis pleniludo dhinitatis die offerunt pinguia holocauste el accepta Deo sa-
corporaliter. Erat et virgo Aaron, quoeexcisa denuo crificia. Unde : Sacrificium tandis honoriheabit me,
floruerat : quia poiestas omnis judicandi pênes eum el Mie lier, etc. j
est, cujus judicium in immiliiale passionis videba- VERS.8. — Fecit ergo. (RAB.)'KOII puto hoc aliu<i
tur esse sublalum. Eranl el labuloe testamenii, quia intelligendum , elc, usque ad in fulura animarum
in illo sunt omnes tbesauri sapientioeet scientioe requie, ipsius veritalis perceptione in re.
abseondili. Adhoerebanlet vecles quibus porlabalur, VERS.10,,—Igitur in die, elc. Hoc esl post octavam
quia doctores qui quondam laborabant in verbo scenopliegioesolemm'lalisdiem : siculin Regum conti
Christi, nunc pioeseuti \isione congaudent glorioe neiur. Significat a'uiem post illius viioefinem. el "post
 677 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. II PARAL. 678
sabbatismum animarum sauclarum, quo ante judi- A VERS.14. — Secundum eonvenienliam cujusque
cium quiescunt; inoetava oelale, id esl, resurrectionis temporis omnia in Ecclesia disponit, ut tinusquis-
die sanclos recepturos corpora immort alia, et in coe- que ordo olBcio suo functus digne minislrei
xeslibus mansionibus secundum meritorum qualita- VERS.17. — In Asiongaber. Iushla dicilur esse
tes loeandos, ubi semper loelenlur, laudantes Deum haud procul ab Ahila in Rubro mari, ubi classis
in omnibus bonis cuoe in Chrislo Pater contulil po- Josapbat periit.
pulo Chrisliano. (RAB.)Classis'quam fecil Salomon etc., «S7»e ad
oAPUT YHi:
per graliam Spiritus sancli inventant, et eum sa-
VERS.1. — Expletis autem viginti, etc., dedeiat pientioe et consilio divina ascribenles tribuunt
Hiram, elc. (RAB. in Parai, ex Hieron.) Reddide- VERS. 18. — In Ophir. Nomen provincioe Ophir,
rat scilicet, quia cum Salomon dedisset non placue. ab uno posleriorum Heber vocata, ex cujus stirpe
runt illi. Ideo Salomon propriis ulililatibus eas de- venienles, a fluvio Cophene usque ad regioliem In-
putavit. dioe quoevocatur Geria habitasse Josephus refert.
VERS.5. — Belhoron. (RAB.)Civitas est, ad quam
CAPUT IX.
usque Jésus persécutes est inimicos reges in tribu
Ephraim, etc., usque ad et alius Belhoron inferior B VERS. 1. — Regina quoque. (RAB. in Parai.,
dalîs Levitis in possessionera. tom. III.) Regina auslri quoe ab extremis finibus
VERS.— 6. — Et omnes. Ezer, scilicet, Mageddo excilatavenîl audire sapientiam Salomonis Eccle-
et Gazer et Mello, quoe omnes Ecclesioe mon- siam de genlibus ad Christum" venluram figura-
str.,nt decorem : quia verus Salomon in jucunditate bat : quoe circumamicta varielale in vestitu deau-
regni sui ad laudem et loetiliam sibi proeparavit. In- raio, obliviscens populum el domum palris sui,
lerpretalur aulem Mello adimplelio ; Ezer séparâ- barbara gente, non animo fuit, quia optabal san-
tes el sanctiiicatas; Mageddo eoenaculum ejus; Ga- ctorum fieri concivis, unde : Surget regina austri
zer proecisio vel divisio; Belhoron domus mou- in judicium cum generalione ista (Malth. xn).
lium; Balaalh ascendens. Sancta autem Ecclesia VERS.3. — Quod postquam, etc. Conveniunt hoec
civitas esl Dei vivi, ubi implelur quolidie volunlas Ecclesioe quoe audiiis miraculis Christi provo-
Dei, et separala ab omni errore infidelium, sancti- cata est ad quoerendum eum. Sed poslquam ad ip-
ficatur fide et bono opère. Ibi est refectio virlu- sum venit per baptismum et fidem consideralis Scri-
tum. Ipsa discernil mundum et immundum, et a pluroe lestimoniis agnovil divinilatis proesenliam,
virlute vilium : el esl domus monlium, id est, ha- etparum ei visum est quod ante de eo audierat in
bilaiio sanctorum, el fruclu justilioe sicut palma G comparalione perceploe gratioe. Unde et admirando
fiorens ascenditde virtute in virtulem, ut videal Deum in laudem ejus prorumpit dicens : Reaiiviri lui, elc.
deorumin Sion (PSK/.LXXXIII). Omnes vicos suosmu- VERS.12.—De lignis. Christus ligna pretiosa, id est,
nivit Salomon, quia Christus coetus fidelium suoruna sanctos doctores, quorum viror fidei nunquam are-
gratioe suoeprolectione ita munit, ul hoslibus suis scil, nec folk' verborum decidunt, sed fraclum
spirilualibus résistera possint. bonorum operum lemporibus suis reddunt : ponit in
In Libano. (HÎERON.) .In lemplo, scilicet, quod niunimenlum domus Dominiet domus regioe, id est,
cedrorum décore vestitum erat, unde Zaeharias : in confirmationem Ecclesioe, ut eorum undique do-
Aperi, Lïbane, portas tuas (Zach. xi); velregiis oedifi- clrinis et exemplis vallata ruinam non sentiat. Hi
ciis quoefacta eranf de lignis Libani. juasi citharoe et lyroe ad laudandum Dominum fa-
VERS.10. — Ducenii. Cenlenarius, qui in com- bricali dicunlur, quia omnia quoecunque fecerinl,
putu digitorum, de loeva transit in dexteram, vi- prosperabunlur, et laudem Domini in prosperis
tam significat oeiernam. Quinquagenarius vero, pec- et adversis corde et ore et opère pronuntianl, et
catorum remissionem, et oeiernam requiem, et gra- omnia in gloriam Dei faciunt, lola die et nocle
tiam sancli Spiritus significal : quia in psalmo ejus- non lacent laudare nomen Domini.
dem numeri poenilenlia, confessio, et -remissio. 0 VERS. 15. — Sexcenta. Senarius per senarium
peccatorum describilur ; et per jubiloeum requies muluplicalus, sexaginta facit. Cenlenarius quoque
futura. Per peniecosten vero in adventu Spiritus sexies ducius centum et sex reddit. Denarius man-
sancti sepliformis gralia expressa. dalorum significat perfectionem, cenlenarius oeternoe
Qui erudiebant. Quia ex utraque populo elegit healitudinis remuiieraliouem. Desiderat enim rex
Ecclesioeredores, qui spirituali graliailluminali, et nosiram perfectionem, ul habeat quibus reddat
plene edorli, remissionem peccatorum, vitamque perfeclam mercedem, unde : Eslote perfecli sicul
oeternoesalutis, el beatiludinem perpétuant appe- el Pater vester coelestisperfectus est. Si vis ad \vitam
"
tendam, suo docerenl exemple. ingredi serva mandata (Mallh. v, xix). El post pauca :
VERS. 12. — Holocausta. (RAB.)Holocaustum to- Si vis perfectus esse, vade et vende omnia quoeha-
tum incensum dieitur, hoc in altari crematur, bes, etc., et omnis qui reliquerit domum, etc., cenlii'
cum in corde cujusque elecli qui seipsum to- plum accipiet et vitam oeiernampossidebit.
tem, scilicet, carne el corde Deo vovil, opus bo- Omnesque reges Arabioe. Offerunt Salomoni di-
num fervente charitaiis igné buccendiiur. versa; gciitcs et negolialores et omnes reges Ara-
679 WALAFRÏDI STRABI FULD. MON. OPP, PARS 1. — THEOLOGICA. 680
bioeet satrapoe terrarum aurum el argenlum : quia h. quoe fit in eis fons 'aquoesalienlis in vitam oeternum
quoeque gens el quoelibetpersona cerlalim pro vi- (Joan. iv). I
ribus noslro pacilico offert recte fidei munus, puri- Argenlum. Non esl in sermone verbum Dei, sed
talem sensus, sacroeconfessionis plenitudinem, elo- in virtute, ul in proedicaiione Evangelii; non in
quenlioe nitorem, unde : Reges Tharsis et insidoe persuasibilibus humanoe sapienlioe verbis, sed in
munus offerent, elc. El adorabunt eum omnes reges, oslensione spirilus lel virtulis.
omnes génies servientei (Psal. LXXI). VERS.21. — Siquidem naves régis ibanl in Thur-
VERS.15. — Fecil igitur. Quia patres utriusque sis, elc. (RAB.)Christus apostolos doclores Evange-
Testamenti doctrina el operalione perfecii, quidquid lii, quos de Judoeiselegil, cum proedicaloribus de
sermone docuerunt, opère probaveruni. genlibus electis trina confessione , sed una fide in
Hastas aureas. Hoecest arma tara Dei, qua resi- mundum miltil, uliin crcdenlibus afferanl sibi au-
stimus contra insidias diaboli : hanc habent proe- rum sapienlioe,argenlum eloquentioe,et ebur casii-
dicaiores sancti, qui custodiunl domum Dei, el ex- talis. Simia autem iest animal ingeniosiim, et ho-
cubant ad oslium ejus, ne subinlret hostis anli- minis imitatorium, el philosophos signiûcare po-
quus, unde : Leclulnm Salomonis ambiunt sexaginta tesl, qui veroe sapienlioe sensus aliquando mu-
for es (Prov. m). B tant, et in disciplinis moralis vite edisserunt actes.
VERS.16. — Trecenta quoque. Perfectain fidem si- Pavo, qui laudatas osiendil pennas, eos significal
gnifical in sancloe Trinilatis confessione. Bene qui propter laudes hominum variarum virlutum
custodes domus Dei hastas el seula aurea por- species oslentanl : sed proedicatovumdoclrina instru-
tant : quia proedicatores, qui sunt Ecclesioe custo- cti discûnt benefacere intuitu solius Dei, el ap-
des, clarilale sapienlioesplendentes, verboiumjacu- lanira' oeterni régis deliciis.
lis inimicos confodiunl, et sculo fidei ignea tela VERS.25. — Quadiaginta. Qsadragenarius priscoe
nequissima exstinguunl. legis tempora significat. Moses enim legem accep-
Sex quoque brachiola. In senario bonorum ope- teras quadraginta'diebus j'ejunavil, et populus per
rum perfectio. Sex enim diebus fecit mundum eum insiructus quadraginta annis eremuin ciicum-
Deus, et senarius esl primus perfectus numerus. ivit. Senarius vero proesens tempus significal, in
Bonis, vero et perfectis operibus ad coelum ascen- quo apostolica doclrina Novi Testament! populum
ditur. nutrit. Bene ergo per quadragenarium numerantur
Scabellum aureum. Sanctos virlutum splendore equi Salomonis in stabulis collocati, quia per du-
fulgidos, in quibus habitat Deus. Possunt quoque *rilidin legis veteris, coercita esl insoleniia prioris
per scabellum notari qui inûrmi sunt in corpore G populi. Duodenarius vero proesens tempus signi-
Chrisli, sicul poenilentes, vel qui novissimi couver- ficat, in quo apostolica auclorilas populum gen-
tentur, juxla finem scilicet mundi, qui tamen sunl lium nulrit Novi Testamenti doclrina.
aurei igné tribulatîonum illius temporis excocli el In Jérusalem. Yisione pacis. Distantia locorum
' discretionem osiendil affectaum. Qui enim sunt in
probali.
Slanles juxta brachiola : sed et aliosduodecim leun- urbibus quadrigarum, illos significant qui diversis
culos, etc. Quia sancli Paires quidquid in Evange- ecclesioe disciplinis per spirituales magisiros eru-
lio boni fecerunt, non sibi sed Deo deputaverunt, diuntur. Alii vero jam erudiii, usui régis coele-
unde : Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini slis aptati proesentiam ejus habere merenlur. Unde:
luo da gloriam (Psal. cxm). Currus Dei decem millibus, etc. (Psal. LXXM.JEt
Brachiola, elc. In Regum ita : El duoe manus alibi : Ascendenssuper equos luos, et equilatus luus
hinc et inde lenentessedile(III Reg. x). Hoecsunt sola- sanitas (Rabac. m).
lia divinoe gralioe, quoe Ecclesiam provehuul ad Philislhinorum. Dupliciler cadentiura. Philitshiiin
regnum coeleste. Yel hoc per binarium designatur, enim inleipretalur ruina duplex. Hoc fit cum per
quia in utraque Teslamento hoc maxime commen- absolutionem peccatorum ab inchoatione sui in
datur, quod non nisi per divinum adjutorium ali- Jordanebaplismalis usque abconversionem omnium
quid boni polest perfici. Unde : Sine me nihil po- 'genlium ad fidem'Chrisli redundat gralia poieslalis,
teslis facere (Joan. y). ut ubi defluxus fuil cainalium desiJeriorum, ibi
VERS.19. — Sex gradus. Quia doclrina el exem- stabilialur germen virlulum; etubiidololatr.iaelcon-
plo certain, ne Iabor însipienlium in operîtndo va- versatio flagiliosa populorum fuil duplex ruina, ibi
cillet, sed rectitudinem in progressu virtulum for- per confëssionem rectoefidei et cultuin pielaiis ad
liler eonservet. coelesle regnum surgal vita fidelium. Pertingil enim
Non fuit laie solium, etc. Quia de Ecclesia scri- poleslas ejus usque ad lerminos jEgypti, id esl tene-
ptum esl : Fortiludo et décor indumentum ejus, elc. brosas mentes j infidelium, quas complet luniine
(III Reg. x.) Et : Mulloe plioe congregaverunl di- fidei; unde: Coram Mo piocident JElhiopes, elc
viiias : tu supergressa es universas (Prov. xxxi). VERS.27. — Tantamque. Praebet verus Salomon
VERS.20. — Omnia quoque. Animoe sanciorum, in Ecclesia copiam argenti quasi lapidum, eum corda
quoe voluniali Dei deserviunt, splendore sapienlioe gentilium insensibilia, ad veri Dei inleUeclum quos
et charitatis nitentes, continent potum aquoevivoe, lapides pro Deo coluerunt, ad medilationem legis,
«S! GLOSSA ORDINAftïA.— LIB. II PARAL. 682
et proedicationem Evangelii convertit. De quibus A . domus suoetradidit, cum Christus spiritualem scien-
dicilur : SimilesMis fiunt qui faciunt ea, elc. (Psal. tiam per duo Teslamenta docloribus Ecclesioe ad
CXIII).Et alibi : Potens est Deus de lapidibus islis plebem luendam commendavit. Hanc antiquus hoslis
suscitarepiiosAbrahoe{Malth.ni). Proebetetiam mulli; per incuriam retrorsum abstrabit. Cum enim in-
tudinem cedrorum quasisycomororum, quia sterilila- tendunt lerrenis rébus, minusque curant de coe-
tem genlium quoe in altum seerigere non volebanl, lesiibus, oflicio prislino et scientia nudatos quasi in
provexiladfecundilalembonorumoperumel virlulum. domo propria opibus spoliâtes relinquit. Taies vero
. VERS.27.—Et cedrorum. Cedrus .est impùtri- cum se sensu spiriluali privatos aspiciunt, per elo-
bilis tnatura, odore jucunda, aspeclu ni.ida, quoe quenliam verborum copiam quoerunt, quorum sono-
accensa nitore serpentes fugal et perimit. rilalem velut' scuterum oereorumfirmilaiem conlra '
Reliqua vero. Quoe.fecit,postquam legem Dei hostes pro subjectis opponunt. Sed quanto oesauro
transgressus est, cum alienigenoe uxores usque ad vilius, tante inferior est eloquenlia veroe sapienlioe
idololalriam eum perlraxerunt : mulli, quidem ut fruclu. Unde : Ubi plurima verba, ibi fréquenter
Salomon bene incîpiunt el maie desinunt, dicique egeslas (Prov. xiv).
beatusante obitumnemo supremaquefunera débet." VERS.15.—Semeioe. QuisuperiusRoboamet-filios
CAPUT X. - B Juda de peccalis arguebat.
' VERS.8. — Reliquit consilium senum, etc. (HÎE- Addo. Qui et Abdo, hic est qui ad arguendurii Jé-
RON.)Hoc aiunt Hebroeiesse Banaiara filium Joiadoe roboam pro allai i quod feceral, a Domino missus
et Jahihel filium Achamoni, qui el Chilla vocatur : esl in Samariam," qui in via inlerfeclus est, quia
quorum consilio relicio , tractare coepil Roboam contra proecepium Domini a pseudoprophela sedu-
cum juvenibus, id est, Aduram, qui in sequentibus clus ibidem manducavit.
lapidâtes dicilur, el similibus. Juvenem autem non CAPUT XIII.
oetaie,sed animo soepedicimus. Non enim eral Ro- YERS. 4. — Semeron. (RAB.ex Hieron.) Civilas
boam juyenis oetate, sed sensu : qui quadragesimo est quam cepit Jésus rege illius interfecto, quam
primo oelalissuoeanno coepit regnare. dicunt vocari nunc Sebasten oppidum Paleslinoe,
VERS.15. — Respondilque rex, etc. Hic significat ubi Joannis Baptiste condiloesunl reliquioe.Legimus
.ntalos redores in Ecclesia, qui lerrenis cupiditaiibus aulem in Regum, quod Amri rex Israël emeril moulera
dedili, curam subditorum negligunl, et gaudent in Semeron aquodam Semer, et oedificaverilin verlice
multitudine sibi obsequentium. Interprelatur vero illius civilalem, quam ex nomine domini, scilicet
Roboam latiludo populi. Hi sunl qui latani ingre- """Semer, Semeron appellavil. -
diuntur viam quoeducit ad mortem, non anguslam, G \TERS.19. — Bethel. (RAB.) Civitas in proximo
quoe ducit ad vilamj^ et relicio palrum consilio lapide ab Elia ad dexteram eunlibus Neopolim, quoe
quorum dicla et facta ad allitudinem perfeclionis piius Luza, id esl Araigdalon vocabalur, et cecidit
tendunt, consilio juvenum obtemperare eligunt, qui in sorlem Benjamin juxta Belhan et Hai, quam ex-
kudibus el adulaiionibus eos gravant, qui coecisunt pugnavit Jésus rege illius interfecto.
et duces coecorum, etc., unde : Voetibi, terra cujus Ephron. Civitas esl in tribu Juda. Unde et villa
"rex puer est, etc. (Eccl. x.) pergrandis Ephrea contra sepienlrionem in vicesi-
CAPUT XL simo ab Elia milliario haclenus vocatur.
VERS.21.—Amavit, etc. Habuit aulem lege-sibi YEBS.20. — In diebus. Non Jerolioam, in cujus
conjunctas uxores decem et octo, concubinas vero vieesimo anno secundum librum Regum imperavit
triginta. Et filii quidem ei nali sunt decem et octo, Asa filius Abia super Judara et Jérusalem, sed
filioevero sexaginta. Abiam, qui accepte Belhel idola reservavil Israeli in
CAPJJT xn. scandalum, ut Hebroeiasserunt.
VERS.2. — Anno autem quinlo regni Roboam CAPUT XIV,
ascendit. (RAB.)Mali redores per negligentiam suam VERS.2. — Egressus -est, etc. Cum Azarias de-
"
principem lenebrarum provocant in Ecclesiam, qui cem regnasset annis, castra contra eum movit cum
ihesauros domus Domini el thesauros régis aufert, magno nimis exercilu Zareas rex jElhiopioe, ducens
eum scientiam Scripturarum el opéra virlutum pedesirium quidem nonaginla millia, equeslrium
subtrahit incaulîs et desidiosis. vero decem millia, el currus trecenlos. Castris cou-
VERS.9. — Sesac rex. Byssus cilicii vel gaudium rra eum posilis, cum vidissel Asa JElhiopum mul-
eilicii.Byssusquidemsublililalem significat: cilicium, tiludinem, poscebat aDeocumelamoremagno victo-
quodfit de pilis caprarum, peccala. In bysso ergo ci- riam;elut tam mulla hominum millia ipse perimeret.
lieii.versutiadiabolicoefraudis in persuasione peccati. Neque enim in alio confidendumesse dicebat, quam
Sesac Jerosolymitanas opes auferl, cum diabolus qui in-eo qui posset "eliam paucos mullorum poliores
çallide decipit et gaudetin multitudine peccatorum, ostendere, et facere infirmos forlissimis proevalere.'
ecclesiaslieosviros scientia spirituali et opère virlutisi - CAPUT XV.
spoliât : et eos qui vidëbantur in Ecclesia decori, VERS.15.— Azarias aulem, etc. Azarias pro-
spoliâtes secum in barathrum perditionis mergil. phète occurrens proecepil utpaululum a via gres-
Clypeos.Salomon scula aurea fecit, et custodibus sum ilineris sustinerent, el tune coepit ad eos
PATROL. CXIII. m
 685 WALAFRÏDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 684
dicere, quod illa vicloria fuisset eis a Deo concessa A nionem non devitant. Contra quos dieitur : Hoereti-
eo quod justes se sanctosque servassent, el omni: cnm hominem post primant et secundam correclionem
Dei volunlate fecissenl. Quos in ejus mandatis per- devita (lit. m). Unde Josaphat per Jehu videntem
manentes, dixit super hoslibus proevalere, et 'habi- filium Anani, illius scilicet prophète qui Asa -incre-
teras divina virtute felicitalem et prosperitatem ; paveral arguitur, quiimpio proebucral auxilium, et
relinquentes autem -religionem,• in contraria deve- his qui oderanl Dominum amiciiia jungeretur.
nire, futurumque tempus in quo nullus invenire- (GREG.,lib.nMaral., cap. 45, tom. L).Solium Do-
lur verax prophète in eo populo, neque sacerdos, mini angelicoepoteslales,etc., usque ad^t tante durius
ob quam rem et civitates subverlendas, el genten: raperetûr ad poenam,quanta securius viveretin culpa.
in omni terra disseminandam, el vitam miserabilem CAPUT XIX.
el inopem habituros. VERS.10.—Omnem causant quoe-veneritad4)os,elc.
CAPUT XYI. (AUG.,lib. iv de Civ., cap. 3.) B.emolajuslilia, quid
VERS,14. — Aromalibus, etc. — Hoec yana famoe sunt régna, nisi magna lairocinia ? quia et ipsa la-
_
jactantia, quam philosophi vel pGetoe posl mortem trocinia quid sunt, iiisi parva régna?
-
regum suorum, vel eliam falsi Christiani obeunti- j-CAPUT XX.
businagistris impendunt, et lioecin ignem mitlunt : ** YERS.4. — De Ammonitis. idumoeossignificat, sed
quia omnia gehennoeignibus obnoxia esse ostendun- scriptor historioe maluit quod gerebatur associato-
tur, quoe hic sine ulililate et -oediûcalionefralrum rum notare vocabulo, quam impietatem impudeniium
protuleruni. publiée divulgare.
Combusserunt super-eum, etc. Nota quod regibus, VERS.2. — De his locis, etc. Illa loea significat
ut Hebroeitradunt, reverenlioe causa, combusliones quoeultra mare Salinarum sunt, quod alias stagnum
preliosarum vestium simul cum aromalibus fiebant. Asphalili vel mare Mortuum nominalur.
Unde alibi : Juxta combusûonesmajorum facient tibi. Engaddi. Vocatur usque hodie, vicus pergrandis
Mosenim fuit apud veteres, ut pretiosa ornamenla Judoeorum juxla mare Mortuum, unde opobalsanium
regum post obilum eorum pro exsequiis in pyra ure- venit: quas Salomon nuncupal '
vineas-Engaddi."
rentur, sed sine cadaveribus. VERS.16. — Ascensuri enim pér clivnm nomine
CAPUT XYII. Sis, etc. (RAB.in Parai., ex Hieron.) Qui et Jeruel
VERS.3. — Ambulavitin viis David, etc. (RAB.) secundum lïebroeos. Dicunt enim quod Sis, etc., us-
Ostendit eum exseculorem fuisse sicul David divi- que ad incussus esl-alienigenis pa\or undique.
norum mandatorum antequam peccarel in uxorem Myslice, Moabiloe,Ammonite, et Idumoei, paga-
Urioe, cujus peccati satisfactio oeternam illi memo- "nos, Judoeos, et hoereticos significant, qui gratis bel-
riam comparavil. lum excitant fidelibus, et religionem Chrislianam
VERS.5. — Dédit omnis Juda munera Josaphat. auferre eontëndunt. Sed -Josaphat, id est Christi
Hic fidèles de genlibus significat, qui relieto palrun? populus, non annis corporalihus, sed spirilualibus
errore, ad Christum conveniunt baptisino ànluti eos aggreditur, intima cordis devolione supernum
chrismate liniti, a Christo Ghristianum nomenêtre quoerens auxilium.
giam dignitatem accipienles. Unde : Vosesiis genus j YERS.25. -^'Venit ergo Josaphat, elc. Sancli do-
eleclum, regale sacerdotium, etc. (I Petr. n.) In tem- etores cum turba fidelium colliguni de spoliis ho-
pore enim Josaphat, Domini dos, vel qui est dos, vel stium quidquid de Physica, Ethica, et Logica le-
qui est dotâtes, et quia Ecclesia genlium, sanguine gendo, et scribendo, el dbcendo ulililër crediderunt,
Chrislicomparala, Spirilussancli pignore data, con- per sancte'Trinitatis fidem, in usum lolius Ecclesioe
sortium Sponsi coelestis et societatem regni pronie- converlunt, ut quod illi injuste et inutiliter posside-
ruit. Cui factoe sunl infiniloe divîlioecum diversoe banl, fidèles militer possidenles, animarum ad salu-
naliones çredunt, et in acquisitione diversarum vir- lem possideant. ,
tulum. ~ VERS.26. — Vallis benedictionis. Humilitas -Ecole-
VERS.10. — Itaque factus est pavor, etc. Pro -sioe, ubi digne Deo laudes reddunlur. Qui autem
virtutibus, quoejterunlur in Ecclesia, auferlur gen- quatuor Evangeliorum instruclus dogmate per ba-
tilium audacia, et incilanlur ul déférant Chrislo mu- ptismi fidemad unilatem Ecclesioepervenit, ibi rite
nera fidei et censura boni-operis, et pioeconfessionis, laudans, digne Deo conversans visionem perpétuas
et pecora simplicitatis. pacis, cum laude el loetilia sempîterna intrôibit.
'
CAPUTXVIU. CAPUT XXI. '-
YERS.2. — Desccnditque,etc. Hi sunl hoeresiar- VERS.2.—Omnes hi, plii Josaphat, elc. (RAB.)Imî-
choe qui perdilorum turbam per errorum dévia du- tatores operum ejus, fratre eorum Joram semper in
cunt, et in mortis proecipilium mergunl. Josaphat détériora labenle, unde ipse Joram.legilur eos inter-
affinitaie conjunctus est Achab, el descendu ad eum fecisse cum principibus Israël.
in*Sainariam contra hostes in auxilium : el illos si- VERS.14. — Ecce Dominus percutiet te, elc. Per
gnificat qui de calholicis ad hoerelicorum amicitkm Philisthoeps et Arabes qui ejus terram vastaverunt,
se inclinant : qui licet a recte fidei non recédant el diripuerunt substantiam et filios pariter et uxores
tramite, tamen errantium societatem atque commu- Joram, qui interpretatur, Quis est excelsus : qui de
 685 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. II PÂRAL. 686
"
Teligiosopâtre ad perfidiam declinavit, et fornicari A CAPUT XXIII.
fecit filios Juda : significat eos qui fide imbuti et VERS.15. -7 Super gradum. (RAB.)Colunmâm, sci-
baptismo regenerati, relinquunt fidei verilalem, hoe- licet, elbasim, quamproeparaveratSalgm.on,etposue-
relicorum sequenles errorem, et alios secum perver- rat in medio basilieoe, babemem quinque cubilqs
tentes. Unde eos Elias, idesl, sermo propheticus Jongitudinis, et quinque latitudinis, et très in altum.
- xedarguit : quia omnis divinorum librorum auctorilas . VERS.16. — ffepigit autem Joiada ffedus. Joiada
taies reprehendit, et merito perversilatis suoeincrepat interpretatur cognoseens Dominum, vel djligens :
contesialionibusgrayissimis. quia filios Israël, Dominum cognoscere ^docuit. Pe=
VERS.20.— Et octo annis regnavit, ,etfi. De Joram pigit ergo foedusinler Dominum populumque et re-
oclo annis régnasse et quadraginta vixisse ; filium gem, ut Domino scilicet obedirent, el legi ejus.'
aulem ejus Ochoziam eum regnare eoepisset fuisse Pepigit eliam inler regem et populum, ut populus
quadraginta duorum annorum, quod si ita est, duor erga regem fideliler agerel, el rex populum juste
hus annis antequam pater ipse nasceretur, filium regeret secundum doctrinam sâcerdoluin et Levita-
.genuit. Sed Hebroeidicunt quod Joram qui quadra- rum, quorum ofilcii luit insinuare proecepta Domini.
ginta annis vixisse describitur et.oclo annis régnasse, CAPUT XXIV.
quod yixerit annoj quadraginta et regnaverit viginti 'VERS.4. — Post quoeplacuit Joas,'etc. (RAB.)Joas
et octo. Anni enim octo qui ei in regno Iribuunlur, rex sacerdoles arguit, etc., usque ad ne permegli-
ipsi sunl quibus regnavit antequam fralres occideret, genliam doctorum pereat auditorum multiludo.
cum adhuc innocenter vivcret. Reliqui vero viginti VERS.7. — El filii e)us, etc. Non quod filios tune
anni, quibus postea regnavit, ideo non numeranlur, habuerit, quiaOchozia mortuo, eo quod nonJtabuerat
quia in ianguore et Iribulalione vixit : ideoque filio -filium, omne semen regium inlerficere molita est,
ejus tribuunter, .qui non amplius quam viginti duo- sed filios ejus sacerdotes idolorum nominal, qui tem-
rum annorum secundum librum JÀegumesseçerhi- plum spoliaverant, et ex ornamentis ejus idôla sua
"belur, ne de numerorum summa anni-remanentes, in exornaverant, soepe enim filii imitalores dicuntur.
temporum compulatione errorem façerenl. VERS.12. — Ai illi conducebant, etc. Hoc faciuni
CAPUT XXII. apostoli, quando per subjecios si'bi discipulos verbi
YERS. 6.— Azaiias plius Joram, elc. (RAB., ex divini semina per mundum sparserunt, ut operarios
Hieron.)Xhiî superius Ochozias, id est,apprehcndens voluntali Dei idoneos auditoribus proeficercnt : quo-
Dominum: Azarias vero adjutoriumDomini. Ideoque rum alii fabricant ligna, cum se el sibi obedienles
- secundumHebroeosnomen niulatur in melius ei : quia ligna fruclifera in domo Dei proeparant. Alii sarte
Q
secundum proeceplumDomini infirnmm visitavit: lecta faciebani, quando illa- quoe per hoeresim vel
VERS. J. — Advcrsum Jéhu, elc. Jehu significat «chismata rupta fuerant, Teoedificaiant. Alii saxa
prineipaium genlium, quemvChrislus destinavil in coedunl, cum duros corde, et iiicredulos ibrliter in-
'Sacrilegam civitatem, quoe prophètes el Dominum crepant. Alii melalla ferri'et oeris, cum robur fidei,
prophetarum occidit, et apostolos persécuta est ; ul et confessionem calholicoe veritatis ab unoquoque
eam digna ullione puniret, .et phanum sâcerdoluin expelunt, ul impleatui' domus Dei, juxta illud - Uni-
post adventum Chrisli destrueret, templumque sub- -cuique noslrum data est gralia secundum mensuram
verterel : et impiam synagogam sanguinem eorum donationis Christi (Ephes. iv).
sitieniem de regni culmine quasi Jezabel proecipita- VERS.14.—Reliquam parlem pecunioe,etc. Yidetar
rel^et ipsiusjeclores interficerel. conlrarium quod-legitur in libro Hegum : Verum-
VERS.10. — Si quidem Aihalia, etc. Athalia quoe laihen non fiebant ex eadem pecunia hydrioe templi et
semen David conabalur exslinguere, et jegiam stir- fuscinuloe(IV Reg. xn). Se<>non hie dieitur, quod
perodelere, significat impietatem -Synagogoe, quoe de eadem pecunia quoeofferebalur a populo in lem-
pernequitiam mentis, semini Ghristiinsidialur inex- plo Domini ad instauralionem domus Dei facta fiïe-
- oralnii odio soeviens,quoealiquando regnare videbatur D ïunt sacra vasa in ministerium templi et "ad -holo-
cum legis'coeremoniastemporalis observabat. Inter- causta, sed de reliqua parle pecunioe, idest, de ea
prelatur Aihalia temporab's Domini, sed Josabelh quoe aliis donationîbus collata fuerat. Potuit enim
slrenuilate (quoeinterpretatur saturitas Domini, id fieri, ut in diversis tèmporibus pecunioeoblatoe di-
est Ecclesioein qua sunt vera; delicioe) servalur versoe facturoe maleri3m proeberenl, sicut alia est
Joas, qui interprelatur memoria Domini, id esl, doctrina qua rudes imbuuntur ad fidem, alia qua per-
Chrislus, in quo est memoria nominis Domini : ne fecli instruiînlur ad pleniludinem.
per crudeUtalem soevientis inlerimaïur in sanctis, YERS.18. — El facta est ira. (RAB., ex Hieron.)
sed nutrialuriu domo Joiadoe ponlificis, qui inter- Tradunt Hebroeiprincipes Juda regem ut Deum ad-
pretatur dileclus Domini, idesl Chrislus, de quo Pater orasse , et illum libenter accepisse : unde nimis Do-
ail : Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi com- minum offendil, et subito expertes est iram quam
piacui (Matth.ixii).Cujus domusest Ecclesia, "ubiin meruit. Ob banc eliam culpam TIerodes legitur in
fide electorummanensquolidie facit augmentant cor- Actibus aposlolorum ab angelo percussus.
poris sui, ut in tempore judicii sceptrum regni etpo- VERS.25. — Zachai ioe filii Joiadoe , etc. (RAB.)
îentiam extollal adversumeosqùieumdeprimebant. Dominus in Evangelio Zachariam inter templum et
 687 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
altare occisum memorans , etc., usque ad quoe Si- A , omni veneralione serviens in lemplo. Sed postquam
loam dicunt, rubra saxa moiislranles Zacharioesan- Zacharias obiit, volens per se offerre donaria, sà-
guine pulant esse pollula. cerdotii dignilatem non lam pie quam audacier in-
VERS. 26. — Insidiali vero sunt, elc. Asserunt vasil, nec reclamanlibusLeviiis et sacerdolibus obe-
HebroeiAmmonites el Moabitas insidiatos esse régi divil : unde lepra in fronte percussus esl, quam sa-
Joas pro injusia nece Zacharioe ad exaggerandam cerdos auri lamina prolegebat, quam in Ezechiele
maliliam Israelilarum, qui ulcisci noluerunt sacer- jubet Dominus Thau litleroe impressione signari.
dolem Dei, quem vindicaverunl lilii alienigenarum. Ingressusque templum Domini, quia indulus stola
CAPUT XXV. sacerdotali instante solemni iëstivilale intravit in
VERS.11. — In vallem Salinarum, etc. (RAB.) templum ad altare aureum, oblaturus incensum se-
Ubi sal fiebat, vel foenosalsuginis, ut multis in lo- cundum Josephum. Unde anle civitalem in loco qui
cis deciso et siccato el incenso, vel aquis puleorum dicilur Eroge, scissa est média pars monlis ad oc-
saisis fenefactis, el ad salis firmilalem coquendoper- cidentem, et sua volubihiate per quatuor stadiapro-
duetis. Vel aliter, ubi et-Joab duodecim millia Idu- cedens ad orienlalem réslilii montera, iia ut vias
moeorumpercussis'se legitur. Pro valle autem Salina- clauderel, et regias urbes opprimerel. Volunl He-
rum velusedilio quasi nomen regionis Gemel apposuil. B broei in anno vigesimo quinte Ozioehoc accidisse,
VERS.16. — Scio, inquit, quod cogilaveril Domi- cujus reliqui anni sunl viginti sep em.
nus, etc. Qui nemiuem vult perire, sed eum qui in Regnavit Ozias annis quinqiiaginta duobus, quo
peccalo persévérai, juste judicio damnai. Ideo ergo lempore apud Latinos Amulcus, apud Atheniensés
Amasias periit, quia admonilus per prophelam ut Agamesior imperabant, quo morluo vidil Isaias vi-
àgerel poenitenliam, non obedivil, sed usque ad .sionem sieut ipse lestatur, eo scilicet tempore quo
finem permansii. Romulus Romani imperii coiidiiornaïus esl.
VERS.18. — Carduus qui, elc. Hanc simililudinem VERS.25. — In agro regalium sepulcrorum. Non
innuit : quia Amasias nobilissimis orlus nalalibus in regalibus sepulluris, non in civilale David. Hoe-
de slirpe David veniens, propter idololatrioefoediia- relici enim atque schismaiici indigni sunl societate
tem degens et vilis factus propriam roensuram iion et communione sancloe Ecclesioe, nec memoria eo-
considérai, sed ultra modum superbioefaste se élevai. rum inler calholicos habetur: quia erroribus macu-'-
VERS.21. — Belhsames. (RAB.)In Regum dicilur lati, etvitiis squalidi ab eorum consorlio separanluri
Belhsames oppidum Judoe: quia perlinet ad regnum | CAPUT XXVU.
Judoe, id esl, ad duas iribus quibus imperabat do- VERS.1. — Viginti quinque annorum eral Joa-
mus David ; sed secundum situm Iocorum pertinet G tham, elc In principio el in fine, amios Jôalham
ad tribum Benjamin. enumerat, quia sicut justilia coepii, usque ad finem
YERS.24. — El apud Obededom, etc. Quia non so- perseveravit. Unde tempora vite ejus Jaude digna
lum vasa abslulit quoe in domo Dei reperil, sed proedicantur.
etiam illa quoe observabanl jani tores et custodes VERS.5.—Ipse oedificavit po-.tam, etc. Quoe in
templi. In Regum autem legilur, quod David elegit Actibus apostolorum dicilur Speciosa, secundum
de filiis Obededom sepluaginta duo ad minisirandum Hebroeoset ab eis. porta Joatham (quia ipse oedifica-
in domo Dei, et custodiam templi. vit eam) usque hodie nunciipaiur.
VERS.27. — Qui postquam récessif. Ex quo pro- Ophel. Turris eral non longe a lemplo, miroealli-
phète consilium non audivil, neque ad Dominum con- tudinis. Unde et Ophel, id esl, leuebraruni vel nubili
verti voluit, conjuratioqiroeparala est et dilata, do- nomen accepil. Ubi autem in Michoeascriptum est :
nec ad consummatioiiem perveniret. Et lui ris gregis nebulosafiiioeSion (Midi, iv, 8) : In He-
CAPUT XXVI. broeo habetur, turris Ofhet. Tunis Ophel emiuenliam
VERS.3. — Ozias cum regnare eoepisset. Qui el Scripturoe significat, quoe in hisioria fundala spiril-
Azarias. Ozias interpretalur virtus Domini. Azarias le tualis sensus caput inler nubila condit, dura scien-
auxilium Domini, quia quandiu recte egil, divina ope tioe magniludinem ab oeulis hominum abscondit.
adjutus plurima bella féliciter commisit, el de hosli- Unde : Posuit lenebras lalibulum suum (Psal. xvn).
bus iriumphavit. Sedpriusquam persuperbiam illicite Joatham, cujus vita laudatur, Christum significat, de
*
tenlavitjleprapercussusnominis et honoris offuscavit quo dieitur Magnus Dominus et laudabilis nimis
dignilatem, exclusus a populo usque ad diem mortis. (Ibid., XLVII),etc. Interpretalur enim Joatham con-
VERS. 9. — Super portam vallis. (RAB.)Hoecest summalus vel perfectus, et de Chrislo dicil Aposto-
porta Ephraim, etc., usque ad de bac autem porta lus : Et consnmmalus, factus est omnibus obtempe-
et aliis porlis Jérusalem in Esdra sequenles Bedam rantibus^ibi causa salutis oeternoe,etc. (Hebr. v). Ipse
abunde diximus. construxit portera domus Domini excelsam, el my-
YERS.16. — Sed cum roboralus esset, elc. Fuit sterium suoe incarnalionis mirabili polenlia effecil,
Ozias primo justes, et reclum fecit in conspeetu Do- qui de se ait : Ego sum oslium. Per me si quis inlro-
mini : unde et hostes vieil, el multos prophètes in ierit, salvabitur (Joan. x). Hoecporta excelsavocaba-
imperio suo habuit. Hinc quandiu vixil Zacharias tur, de qua Psalmista ait : Excelsus super omnes
sacerdos cognomento intelligens, placuilDeo cum génies Dominus (Psal. cxn), e(c.
 689 GLOSSA ORDINARIA."—LIB. II PARAL. 690
CAPUT XXYHI. A CAPUT XXXIV.
VERS. 3. — In valle Benennom. (RAB.) Hoec esl VERS.5. — Ossa proeterea. (RAB.)Ideo combussit
vallis Benennom, etc., usque ad omnes enim adul- sacerdotes in allaribus idolorum, ut ostenderet,
térantes, quasi eh'banus, corda eorum. quia funeste eranl eorum sacrificia qui non solum
CAPUT XXIX.
— pecudum hoslias doemoniis offerebant, sed el ipsos
VERS.5. In ipso anno, elc. (RAB.) Non aliter idololatrioe tradebant. Hic significat omnes
qui dia-
imitaretur David patrem suum, qui ab infantia Deo boli servilio mancipali vitam sacrilegamtemporaliler
dédites inprincipio regni sui cultemDeimagnifieavît. finîerant oeternis cruciatibus consumendos pro eu-,
Moral!ter aulem admonet redores Ecclesioe, ne jusque merito.
sint desidiosi in officio sibi commisso, sed omnia VERS.22.— AdOldam prophetidem, etc. (HÎERON.)
fliii'genteragant. Oldam uxor fuit Scllum avunculi patris Jereraioe, et
Myslice Ezechias, qui non tantum per se vel per patris Ananeel. Habilabat in secunda. Locus erat
suos opus Dei strenue gessit, imo per nuntios ad Jerosoly mitenus extra murum civilalis et antemu-
simile stadium alios provocavil, -Christum siguificaf, rale, qui vocabalur secunda : cujus menlio fil in
"etiam nominis inlerprelatio leslalur. Ezechias - '
' quod
enim apprehendens Dominum, vel forlitudo Domini. ^ Sophonia propheta.
'
Christus autem Dei virius el Dei sapientia, qui om- . CAPUT XXXV.
nes patrum proevaricaliones , quoe sub lege fuerant, VERS.1. — Fecit autem Josias in Jérusalem-, etc.
sanguine suo diluit, et eultum pieialis in Ecclesia (RAB.)Admonemur, ut purgeraus primum , lerram
,pkne instauravit. Ipse legalos ad convocandas gén- cordis nostri ab omnibus viliis, sicque pascha Do-
ies ad fidem misit. Primum prophètes, deînde apo- mino celebremus, non in fermenta veteri, neque in
stolos , et eorum successores : hic secundo mensfr fermento malilioe el nequilioe : sed in azymis sinceri-
pascha celebrare instituil ; quia timbra legis ces- tatis et veritatis (I Cor. v). Mystice autem Josias ,
sante, verum pascha servare docuit, de quo Paulus id esilbrliiudo Domini, Christum significat, de quo
-ait: Etfnim pascha nostrum immolatus est Chrislus legilur : Dominus forlis el potens : Dominus potens
(I' Cor. v). in proeiio (Psal. xxm). Interprelatur eliam Josias
YERS. 6. — Peccaverunt patres nostri, etc. sains Domini, et Chrislus salvum facit populum suum
{HÎERON., quoest. in Parai., lom. ni.) Hoc plene scri- a peccalis eorum (Malth. i). Ipse zelo Dei mundat
bilur, elc, usque ad et adorabant adortum sôlis. lerram Juda "et Jerus.dem ab omnibus immunditiis,
CAPUT XXX. qui per prophetam dixit : Zelns domus tuoe comedit
VERS. 1. — Misil quoque, elc (HÎERON.)Cum ^ me {Psal. LXVHI).De quo alibi : Cujus venlilabrum
omni Israël publiée misisset nuniios , Manasse et in manu sua, et permundabil aream suam (Malth.
Ephraim klenter misit ad eos quos sciebat conver- m). Hic célébrai verum phase octavo decimo anno
sirn iri posse per epistolas. Illi enim superbiores regni sui :.quia oclava oetate generali nîsurreclione
eranl propter regiam dignilatem quoe erat in domo donata, sanctos suos cum perfeclione bonorum ope-
Ephraim. rum perducit ad oeternoe beatitudinis denarium ,
CAPUT XXXI. ejectis prius omnibus scandalis de regno ejus.
VERS.1. — Fregerunt simulacra , etc. Posl ad- _ VERS.5. — Ponile arcam in sancluario templi ,
ventum Salvatoris , non solum in Jérusalem et in quod oedificavitSalomon plius David rex Israël. Tra-
Juda, sed in cunclis nalionibus orbis destrucla est dunt Hebroei arcanvtempore Achaz de lemplo fuisse
îdololalria, et diaboli corruil superbia. Et crescenle elatam, siraulacris ab eo in lemplo missis, et in do-
numéro fîdeb'um, decrescit cultura doemoniorum, mum Sellûm viri Oldoeavunculi Jereraioe fuisse tra-
donec in fine mundi obruater mors novissima, et ductam. Non enim poterat esse simul cum simula-"
regnabit Dominus solus in die illa. cris.
' VERS. 18. — Non fuit Phase similéhuic, etc. Quia
CAPUT XXXII. |.,
]
VERS.4. — Obturaverunt cunctos. Contra paga- ablatis figuris in die judicii, transibunt sancti de
nos et hoerelicos pugnanles, diligens cautcla adhl- morte ad vitam , de corruptione ad gloriam, et in
-benda esl, et velanda mysteria, unde : Nolite san- conspeetu condiioris sui in coelesti Jérusalem, in
'
ctum dare canibus, neque mitlatis margaritas ante aHernum gaudebunl : quia videbilur Deus deorum
p'orcos. in Sion , quia mirificavit misericordiam suam in
VERS.5. — JEdipcavit. (RAB.in Parai.) Chrislus civitate munita.
oedificavit Ecclesiam quoe est civitas Dei, elc, usque VERS.21. — Ad quam Deus. Quia ex verbis Je-
ad el disposuil doclores spirilualium bellorum prin- reraioe, et aliorum prophetarum potuit voluntalem
cipes. Domini cognoscere, qua judicandum eral in populo
CAPUT XXXIII. - peccatore. Unde el Rabsaces dixil de Sennacherib
r VERS.12. — Et egit
poenitentiamvalde coram Deo rege Assyriorum.: Dominus jussit me ascendere ad
patrum suorum. (RAB.)Audila poenitentia Manasse lerram {Psal. LXXXIII), 1quia prophète proedixerant
nemo débet de Dei misericordia desperare, sed ma- eum esse ascensurum, quod eum minime laluit
gis per poenitentiam de venia proesumere. VERS.22. — In campo Mageddo. Inlerieclio Josioe
 691 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOG1CA. 692
qui a Pharaone Nechao inlerfectus esl in MageddoA redigit, et plénumiserviiium exigil, persuasione sci-
significat anliqui hostis persecùtionem adversum licet, delectalione,consensu, cogitalione quoque, lo-
proedicatores, quos neci tradere et de Ecclesia au- culione, el operalione.
ferre eonalur, ut faeilius lolam plebem invadere et (HÎERON.,quoest. in Parai., tom. III. ) Sciendum
dissipare possit. Interpretatur enim Pharao dissi- quod nomen istius Joachin , elc, usque ad proepo-
pans, Nechao percutiens, Mageddo de tentalione. sitorum depravali exemplis cedunt cum ipsis inpra-
Permiltitur quippc diabolus consurgere adversum dam diaboli.
sanctos : et hoc totis viribus cerlat, ut lentando VERS.10. — Regem vero. Sedecîas significat eos
gregem Dei percutiens eos prius dissipando auferal, qui regimen in populo Dei suscipiunt : interpretatur
quorum solalio alii conlra hoslèm dimicant. enim Sedecias justus Domini. Illi enim accipiunt se-
dem justilioe ad exercenda opéra justilioe, honoris
CAPUT XXXYI. et officii accipiunt dignilatem, maxime quia filii
YERS.4. — Constiluilque. Nechao regem Joakim Josioe, id esl salutis.Domini, per gratiam baptismi
constiluil, imposuit mulclam leiras cenlum talentis et unctionem chiismalis nuncupari merentur : sed
argenli : quia diabolus pensum servitii a populo per- dégénérantes relabunlur in vitiorum foeùitaie, et se
ditorum expeliit, ut lam sensu quam eloquio paraii B subdilos converlunl ad impielalem, nec fidem quam
sint ejus obsequio. Deo promiserant,| euslodiunt, nec cum hominibus
Et vertit. Notandum quod de eodem Joakim filio pacis foedera servant, Taies quolidie lex divina, prq-
Josioein Regum ita scriptum esl : Dormivit Joakim phelarum, el aposlolorum miracula e peccalis re-
cum patribus Suis, regnavitque Joachin filins ejus pio eedere, el ad Dominum per poeniteniiam reverti
eo (IV Reg. xxiv). Josephus tamen dïcil : Dum rex monenl : sed semei indurali , verba saïniis despi-
Babylonis intrasset civitatem,.fidem nëquaquam ser- ciunl, unde Deus iralus milfil contra eos regem
vavit, sed juvenes fortissimos el pulcbritttdine de- Cbaldoeorum, id est, diabolum eum salellitibus suis,
coros occidit uha eum rege Joakim, quem ante id est, spirilualibus nequiliis , qui nulli parcentës
murum iusepullum projici jussil. Filium vero ejus oelali, nulli déférentes dignilaii, quoscunque capiunt,
Joachin constituit regem universoe provincioe. Eos in Babylonem, id ,est, in confusionem transférant ;
aulem qui erant in dignilatibus constituti numéro el domum Domini incendunt, quia fidèles , qui sunt
tria millia , duxit in Babylonem , inter quos erat templum Dei, blasphemare compellunt. Muros Jéru-
Ezechiel adhuc puer. Hic ergo finis habuit Joakim salem destruunt, cum custodias pasloruni decjiciunt,
regem qui vixit annos decëm et triginta, regnavit terres comburant,'cum proelalosper illicila desideria
aulem undecim annis;- Successor vero regni Joakim C exurunl : omne preliosum demoliunlur, cum eos qui
rex nomine Ononimus reguavit mensibus tribus et de virtutis et scieplioeproerogaliva sibi applaudunt,
diebus decëm. Sciendum autem, quod cum semei ad nihilum redigunt.
quis cuilibet vitio se mancîpaverit, multis domlnis Finis libri Paralipomenon similis principio libri
obnoxius erit. Unde Joakim quém Pharao ante cen- sacerdolis Esdroe|: unde quod ibi exposuimus, hic
sura sibi solvere coegit, huhc Nabucbodonosor rex repiicare non est opus. De Cyro quoque quomodo
Babylonis tribus annis servira compellit. Nabucbo- Christum signilicet, et quoede eo dicanlur, et quoe
donosor eumdem significat quem et Pharao ; prin- ad ipsum referanlur, in Isaia exposuimus.
cipem stilieet confusionis et fèclorem tenebrarum (RAB.ex Beda.) Salomon templum Domini seplem
Jiariim. Cura autem diabolus aliquem sibi censura annis conslruxilin Jérusalem, etc., usque ad scilicet
peccati solvere coegit, totum in dommium suum et civitalis Dei de qua ejecti fuerant, recipiunl.
I

ESJMM LIBER PRIMUSl

B. HïERONYMi IN ESDRAM ET NEHEMlAM PROLOGUS.
- '. i
(Vide tomo VIII operum.)

CAPUT PRIMUM. T>his verbis fides régis, etc., usque ad eorumque ani-
(BEDAin Esdram, tom. IL) Sicut Cyrus destructo mos et manus ad calutaria dirigeret opéra.
Clïaldoeôrum imperio populum Dei liberavit, etc., Ascendat in Jérusalem. (ÏD.,ibid.) Qui peccant vel
usque ad quibus fidem sui nominis et spem salutis soecularîa curant in imo sunt : qui Deo placera-de-
cunctis qui ad regnum suum pertinent, id est, electis, siderant, ad coeleslia suspirent, omnes pompas
proediëat. mundi el illecebras oeternoruin~ariioretranscendant,
VERS.2. — Et ipse proecepil mihi ut oedificarem et oedificentdomum Deo in Jùdoea, in confessione
ei domum, etc. (BEDA ubi silpra.) Domusvel templum scilicet suoeiniquitalis el divinoe miserationis, proe-
Dei in Scriptaris sanctis, etc.,- usque ad et pariter parerit corda sua quoe Deus habitare et illuslrare
in futuro dedicationisillius solemnia exspectenl. dignelur, et proximos ad idem ihMtare verbis et
Y.ERS.5. — Quis -estin vobis. -(le. ibid.) Magna in exemplis nitantur.
693 GLÔSSA ORDINARIA.— LIB. I ËSDR^Ë
VERS.i.—Ël omnes.(BEDA.,ibid.)Notandadistin- jusque ad visio autem pacis etconfessio in proesenti
etio verbbrûm, etc., usque ad unde Joannes : Nos inchoalur, et in futuro përficitur.
ergo debemus hujusmodi suscipere, ut cooperatores Unusquisque inciviialem. (ID.,ibid.) Ideo vigilan1er
simus veritatis, etc. (III Joan. vin.) Scriptura dislinxil de qua generalione eaptivorum
- Adjuvent, etc. Qui temporalibus abundant, non soluti in palriam redierint, etc., usque ad pro quibus
solum pauperibus Chrisli necessaria dëbenf mini- cerla mercede remuneret.
sirare, sed ei bona quoepossunt pro selibenter ope- YERS.2.— Numerus, elc. (ID.,ibid.) Populum Is-
rari, ut uiroque commodo in lemplo Dei quod est raël tribum Juda et Benjamin dicit, etc., usque ad una,
Ecclesia,"parlem mereanlur habere. cum sacerdolibus et Levitis qui inler eos sortem ha-
VERS.5. — El surrexerunt. (BEDA,ibid.) Cyrus buerant, debere intelligi.
omnia pfoecepit, imo permisil in Jérusalem ascen- VERS.58. -^ Nathinoeifilii, etc. (ID., ibid.) Nathi-
dere et oedificaredomum Domini, etc., usque ad et noei qui post sacerdoles, Levitas, cantores, et jani-
ideo collate misericordioe parliceps esse meruit. lores in ordine describunlur, ipsi lune fuere qui
Principes. (ED.,ibid.) Principum enim patrum , id nunc in Ecclesia subdiaconi vocantur, obedientes
est magistrorum, esl opère et doctrina errantium ofliciis Levitarum, et oblationes- in lemplo susci--
mentes, in studioTioni operis oedificare. Scriboe B pientes a-populo.
docli in régné coelorum, qui mérita sensusque au- Omnes Nathinoei. (ID.,ibid.) Hoc loco etiam secun-
dilorum solerler examinantes, dijudicare norunt dum litleram gralia Dei ostenditur , qua etiam in
quem in quo grado mînisterii ecclesiaslici promo- Veteri Teslamento genliles ad salulem recipieban-
veanl. tur, dum exposilo catalogo eorum quos veraciter ad
Ut ascenderent. (ID.,ibid.) Quolidianis profectibus populum Dei perlinere constabat adjuncti sunl, qui.
velut quibusdam gradibus ascendil.ad sumniam vir- utrum ex Israël, an ex proselytis essenl, ignoraba-
lutum quoe sunt in oeternoe pacis visione. Primi lur : eorumque simul inter filios Israël numerus
gradus sunt propriam vitam corrigere. Secundi de exponitur : etsi enim longa separalione patrum suo-
proximorum erratibus Iaborare. Supremi post opéra rum a lemplo vel populo Dei quomodo ad eum per-
bona et dodrinam jjaudia perpetuoe remunerationis tinerenl indicare nequierant : qui tamen data gene-
exspectare. rali licentia de captivilale ascenderanl, ut socii-
VERS. 6. — Adjuverunt manus eorum in vasis. recipiebanlur ; gaudebant elenim coeteri Israélite
Manus oedifieanlium socii, qui oedificare nequeunt eos ob aniorem communis fidei et religionis habere
datis pecuniis' adjuvant cura soeculares proedieato- quasi fratres et notes, etsi in origine carnis minus
ribus libéras suos vel familiam Domino educandam G cognoscebant eos.
commutent, ut quod per-se nequeunt, per eos qui Allegorice aulem inler poenitentes qui liberati a
possunt, Dominosuoe.devolionismunus offerant. captivilale vitiorum ad oedificandamvel in se, veldn
Et jumenlis. (BED.,ibid.) Idest, lardioribus., etc., aliis donium Domini,asccndunl, sunt nonnullp qui
usque ad et quasi suppellex varia ad oedificandam plurimis gravioribus peccatis astricli, qui a Deo ab
domum Domini principibus patrum tribuantur. omni acte pielatis et castitatis videniur alienati, ut
Pretulil autem. (ID., ibid.) Diversa vasorura species, nihili prorsus bonitatis et religionis quam a docto-
etc., usque ad in libro oeternoememorioe scriplam ribus acceperani, in eis remansisse videatur, nec
conlinet in quorum figura apte subditur : El annu- possunt indicare utrum ex Israël, id esl ex sancta
meravit, elc. Ecclesia fuerint generali, quia laies peccando facti
VERS.9. — Et hic est. (ID.,ibid.) Quia novit Do- sunt, quasi nunquam pei linuerinl ad Spiritum san-
minus numerum eleclorum, etc., usque ad ul prius- clum, poenitendo tamen corriguntur et convertuntur,
quam poeniteant, perennem rapianlur ad poenam. ut numerus eorum inter veros Israélites in quibus
dolus non est, conscribatur in coelis.
CAPUT H.
VERS.61. — El de pliis sacerdotum. (BED.,ibid.)
VERS.1. — Hi sunt, etc. Judoeoescilicet non Baby- Eadem cautela filii iransmigralionis erga sacerdoles
lonioe.Ad hanc enim pertinebant eliam de caplivo- agunt, qua erga populum. Curabant enim, ul di-
rum stirpe inBabylonia laii. Toto enim animo Ju- stincte patesceret qui vere ad populum Israël vel ad
doearaet Jérusalem suspirabanl, quorum figuram genus sacerdotale périmèrent, qui aut suspecti aut
.gerit dux eorum Zorobabel, qui nomine ipso se cerla proselytorum, id est, advenarum essent stirpe
orlum in Babylone demonslrat, sed intentione et procreati. Sacerdotes ergo suspectes ab altaris mo-
opère civem Jérusalem. Altiori sensu filii Ecclesioe, veriuil officio, usque dum certius eorum origo clare-
filii sunt palrioe coelestis, non solum qui Ecclesioe sceret, sed nihilominus in socielale transmigran-
sacramentis jam sunt imbuli, sed eliam qui foris , tium, unanimi secum pace servaverunt.
id esl inler impios aliquando aberrantes divina ' ele- Mystice aulem quoerunt filii sacerdotum de capti-
ctione anle soeculaproeordinali ad vilam divinoe gra- vilale Babylonica ascendeutes scripturam genealo-
tioe minisleriis sunl consecrandi. gioe suoe, nec invenienles, de sacerdotio ejiciuntur,
El reversi sunt in Jérusalem. (BEDAin Esdram , cum minislri altaris in Janta fïagilia vel nefanda
tom. H.) Cum enim liberalî de poiesÇateSalanoe,etc., dogmala decidunl, ul etsi poeniiendo ad salulem
 695 WALAFRIDJ STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. . 696
animoeredeani, non lamen digni sunl qui ad sacrum A vocabaniur Juda, etc., usque ad de quibus sibi
gradum restituantur. Etsi enim inler fidèles vilam promitlunl Judoei, quod régnante Christo suo, cum
exspectent oeiernam, non itamen scripluram gradus coeteris suoe gentis !hominibus sint in Judoeamre-
sui, quem repetere nequeunt inler périodes sacer- versuri, el in loto orbe regraluri.
doles inveniuul. Allegorice sacerdoles, Levitoe,cantores, janilores,
Omnis multiludo quasi vir unus, etc. (BED.,ibid.) el Nalbinoei, omnisque Israël in eiviiatibus suis ha-
Hi eos significant qui profecluemendaiioris vite vilia bitant, cum minislri altaris el doclores el plebs
superaie, et virtulum cnlmen ascendere salagunl, Christiana in suis sradibus Deo fideliter serviunl,
nondum lamen sibi ad providendam viam regularis sive qui eodem gradu aliquando viliis sordidato ^el
vitoesuificimit, sed eorum qui in Chrislo proeces- perdito, per poenilenliam correpti sunt, sive qui im-
serunl induslria coercentur et diriguniur. per de regno diaboli ad Ecclesiam venientes bonum
El in ipsis. (BED.,ibid.) Myslice, in lemplo"vel po- sibi gradum acquisierunt. Suas enim civitates in-
p'ilo Dei sunt cantores, etc., usque ad el quasi sua- iroierunl Levitoe vel filii Israël, non solum qui eas
vilale suoe vocis adjuvant oedificanles templum. caplivali amiserant, sed eliam qui deeaptivis genili
VERS.66. —Muli eonim. (ID.,ibid.) Mulus ex adjipsas se palerna successione pertinere didicerant.
asino el equa gignilur, mala ex equo et asina. Inter B Quicunque vero ila caplivali sunl, ut nunquam re-
homines qui de captivilale ascenderant eliam ani- versi aliis fundos suos possiïendos reliquerunt,
malia quibus adjuvabanlur, describuntur. Et eorum illos significant, qui' sic peccando ab Ecclesia disce-
sicut hominum numerus designalur, quia sunt mulli duni, ut nunquam resipiscant, et aliis promissa sibi
in Ecclesia vel sensu lardiores, vel eliam carnales, proemia relinqnant ; unde : Memor esio unde exci-
qui lamen magislris spirilualibus dévoie obtempé- deris, el âge poenitentiam, et prima opéra fac : sin au-
rant, et ad portanda onera fraternoe necessilalis, lem venio libi, et movebo candelabrum tuum, etc.
dorsum mentis inclinant, et cum coeteriseleclis de (Apoc. n); el alibi : Tene quod habes, ut nemo accipiat
confusione diabolicoe caplivilalis erepti, ad supernoe coronam iuam (Ibid'. ni).
civitatis moenia tendunt, quorum etiam numerus CAPUT m.
memoria Dei integer conservalur; unde : Imperfe-
ctum meum viderunt oculi lui (Psal. cxxxvm). Et Jamque venerat mensis seplimus. (BEDA in Esdram',
alibi : Homines et jumenla salvabis Domino (Ibid. tom. II.) Qui apud 1nos October proe coeteris legali
xxxv). observatione solemnis, in quo etiam celebrala esl
VERS.68. — Sponle oblulerunt in domum Dei ad, dedicalio lempli. Congrue ergo eum primo civitates
etc. (ID , ibid.) Magnoedevolionis indicium esl, etc., 'G suas intrassenl et mansiones sibi providissenl, mox
usque ad quanto eos nec licilis uli considérant. in Jei usalem confluxerunt, el altare construxerunt,
VERS.69. —Secundum vires. Hoecest eninTmen- et eo lempore quo lemplum cum allari et omnibus
sura perfeclionis, pro posse suo quemque pro Do- vasis olim consecralum est, et quo ad diem eonse-
mino laboiare,"el slalum Ecclesioe primo in "se, cralionis annualim veniresolebant.
deinde inproximis confirmare. Qui tailler conver- Myslice. Seplimus mensis graliam Spirilus sancli
sanlur, recle principes patrum vocantur, quia per- significal. In hoc mense post captivitatem de eiviia-
fectionem vite et doctrinoe illis qui in Ecclesia per tibus noslris in Jérusalem convenimus, cum ablatas
solliciludinîs stuùium paires vocantur altius vivendo sordes viliorum posl inchoalionera bonorum operum
principanlur. majore ejusdem Spiritus gralia illuminamur, el in
Aui i solidos. (BED.,ibid.) Aurum et argenlum et ve- amore supernoe pacis, quoe in vera unilate esl, ac-
stes sacerdotales , etc., usque ad Quo enim gravius cendimur. Jérusalem enim visio pacis dicilur.
se errasse mcniinerunl, eo ardentius bonis operibus VERS.2. —El surrexil Josue. De tribu saceidolali,
insistant. quoe significal Christum verum sacerdolem , qui in
VERS. 70. — Habilaverunt ergo sacerdoles et sanguine suo nos a peccatis lavit, et assislit nunc
Levitoe. Levita a Chaldoeis captivâtes civitatem re- vullui Dei pro nobis.
eipit, cum diaconus virtulem perfeclionis quam a El fraires ejus sacerdotes. De quibus dicilur : Ile,
diabolo seductus perdiderat Domino douante réin- nunliale fiatribus meis (Matlh. xxvni). Hi sunt in
tégrai. In Babylone vero nalus civitalem in Judoeam Ecclesia alliores , el Chrislo famiikrius inhoerentes,
veniens ingredilur, cura' régénérâtes in Chrislo et Ecclesiam oediûcanl. Toti eliam dicilur Ecclesioe:
bene insliluius in Ecclesia acceptum semei diacona- Vosaulem genuselectum, regalesacerdotium (I Pelr. H).
lum regulariter cuslodil. Sicut enim ille per Christi Sunl enim electi înëmbra suromi sacerdolis, corpora
graliam quasi de Chaldoeaservilule liberaïus esl, ila sua offerentes hosliam vivain.
hic per exsecutionem bonorum , in quibus proede- El a'dipcaveruni. (BED., ubi supra.) Magna provi-
cassores ejusdem gradus conversali sunl, velut sione primo allare oedificaverunl, etc., us(/îie ad
ad moenia proprioe viitelis vel civitatis ascendunt. sed Christum apud Patrem advocateni non habue-
Univeisusque Israël. (BEDA ubi supra.) Universum runl.
Israël , non decem tribus lanlum dicit, quoequon- VERS.5.— Bases sucs. (ID.,ibid.) Corda scilicet
daro vocabaniur Israël ad distinctionem duarum quoe eleclorum ail snscipienda fidei sacramenia proecepiis
C97 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. I ESDR^E.
magislornm quasi ferramentis fabrorum proepa- A impleant mandatum, cl canlicum novum in oedifica-
rata, etc., usque ad cum fidèles corda et corpora tione domus Dei reddant.
adexercendum operando qiiodcredunt;humiliinten- Nolandum aulem quod mense septimo congrega-
tione submillunl. _ tus est populus in Jérusalem, el congregatis omnibus
Etvbtulerunt. (BEDA.,ibid.) Mane et vespereofferi- Josue Zorobabel cum fratribus suis altare oedifi-
mus holocaustum Domino super altare ejus, etc., casse, et a primo die seplimi mensis holocaustum
ad illud : oralio mea sicut in- oblulisse referunlur : unde colligitur lioc altare ex
usque juxta Dirigalur
censumin conspeetu tuo, elevaliomanuum luarum sa- lapidibus impolitis citissime compositum : non sicut
olim de ligno fabrefaclum, et oereislaminis eooper-
crificium vespertinum (Psal. CXL).
tum. Non enim aliler eliam plurima fabricanlium
VERS.4. — Feceruntque. (ID.,ibid.) Qui de Baby- turba instante potuit una die incipi et perfici, et ad
lone in Jérusalem ascenderant, etc., usque ad et offerendum holocauslum In libro enim
proeparari.
alibi : Non habemushic manentem civitatem, sed fu- Machaboeoriimde factura dicilur : Et acce-
lapidibus
turam inqtiirimus (Hebr. xm). secundum legem, el oedificave-
perunt lapides inlegros
Solemnitatem labernaculorum. Quoe Groece- sce- runt altare novum secundum'Mûd quod prius fuit
nophegia; id est fixio labernaculorum dicilur, B (J Mach. iv).
quoe ineipit quinto decimo die mensis seplimi, Nolandum quod initium quinte oetatis sicut qua-
et durât septem diebus fin quibus proecepit -Domi- tuor oblalis Domino holocaustis con-
proecedemium
nus populum in tabernaculis habitera, et quolidie secralur. In prima enim protomartyr Abel primas
legem scrutantes holocauste Domino offerre : quia omnium eleclorum de primogenilis ovium Deoholo-
quondam in tabernaculis scilicet morabanlur in so- causlum obiulit et ingressum nascenlis soeculiprimo
litudine proedicanie legem Mosi, et crebro sibi Deo hostiis
ne pecorum, tandem proprio eruoie dedicavit.
apparente, diu exspeclantes promissam requiem, Seciindoeoetatis ortum Noe oblatis Deo holocaustis
unquam scilicet tanli beneficii gratia in oblivionem de his quoefuerant in area consecravit. Terliam oeta-
venïret. tem Melchisedech el Abraham hic in pane et vino,
Per ordinem. Quia quidquid inordinale gerilur, ille proprio filio oblato sacrarunl. Quartam oelatem
meritum perfeclionis amittit : quia honor régis judi- David Domino consecravit, oedificatoaltari in area
cium diligit. Quoeenim in honorera summi régis agi- HprnoeJebusoei, et oblatis Deo holocaustis, quibus
mus certi, necesse esl diserelione judicii, quando eum quem populum numerando offenderat pkcarel ;
vel quantum sint agenda, distinguantes. ubi Abraham perhibetur filium oblulisse, el posl
VERS.5. — In Kalendis, quam in universis, elc. C oedificatoa Salomone lemplo altare holocauslorum
Scilicel iniliis mensium in orlu Iunoe, a quo semper constat esse localum. Quinte nunc oetatisexordiuni
Hebroeimenses incipiebant, nullos menses exceplis Josue et Zorobabel oedificatoibidem allarl, et oblatis
Iunaribus habenles : unde pro Kalendis Groecimelius ®eo holocaustis, mox excusso caplivilalis jugo obtu-
neomenias, id est novilunia vocant. Si aulem menses lerunt, et postea jugi holocauste Dominum sibi pla-
propter dies triginta quibus implentur, significant caverunt. Hoecomnia in figura proecesserunt ejus
plenitudinem operum lucis, quando in fide sanctoe qui in sexiaoetale hostia suoecarnis totum mundum
Trinilatis Decalogiproeceptaperficimus, quid e\ordia redemit.
mensium, in quibus luna , ut dénuo luceat, imper a VERS.7. —Dederunt autem. (BEDA«6Ïsttpra.)Qui
sole dieitur accendi, nisi initia désignant bonoeopé- de caplivitate liberati Jerosolymam vénérant, etc.,
rations, quoe douante conditoris gratia, quasi solis usque ad Fundatio templi illos significat, quinuper
juslitioe proesentiapercipimus ? Ob cujus significan- conversi locum proeparanl Domino in se; unde :
tiam divinoeillustralionis sine qua nihil boni inchoare Membra vesira templum sunl Spirilus sancti, etc.
vel perficere valeamus. Deusomnes Kalendas, id est (1 Cor. vi.) ''
exordia mensium celebrari proecepil; unde : Canile Latomis. (h>.,ibid.) Latomi sunt in constructione
inilio mensis tuba in insigni die solemnitalis veslroe ^ domus Dei, qui corda proximorum docendo vel in-
{Psal. LXXX).Bene autem dicilur, quia peracta fe- crepando inslruunt, etc., usque ad et tabernaculuni
slivitale tabernaculorum filii Iransmigrationis facie- de cortinis et tabulis compositum.
bant holocaustum juge, etc. Quia poslquam animus Coemenlariis.(\D.,ibid.) Coementariisunt proedica-
semei huic mundo perfecte abreinintiaverit, oporlet tores, qui dum eos quos bonis operibus instituunt,
ul totem se impendat obsequïo divinoevoluntatis. copula charitatis ad invicem nectuni, quasi quadra-
. YERS.6. — A primo die. Ab exordio divinoe scili- tos politosque lapides., n* ordinem composilionis re-
cet inspirationis, qua humana conscienlia immuta- serant coementiinfus'mns eonjunguut, dicentes : Anle
tur, et voluplatibus neglectis, in ea sola quoeDomini omnia aulem mutuam iu aobismetipsisconlinuam cha-
sunt, inardescit, sicul apostoli qui Spiritu sanclo ritatem habentes, etc. (I Pelr. iv). Inde Paulus : Su-
inflammati, quasi holocaustum facti, omnibus lin- per omnia autem habete tharitatem, quod est vinculum
guis proedicabantmagnalia Dei. Hinc apud Hebroeos perfectionis (Col. m).
septîraus mensis novus annus vocatur : quia per Spi- Sidoniis Tyriisque. (ID., ibid.) Sidonii quoque et
ritum sanctum fidelibus dalur, ut novum charitatis Tyrii proedicatores reproesentant, qui homines in
 639 WALAFRIDI STRABÏ FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 700
gloria (mondant soeculisublimes et candidos securi A raul, tubis personanies el cor populi ad suavitatem
sermonis Dei, de slaiu primoe conversationis deji- supernoe laudis accendëntes; Levitoe in cymbalis
ciunt, ut salubrïtër proslrates, el quasi ab humore bene sonanlibus hymnos DOminoeoncinenfes; popu-
corruplivo ïngeiliû sensus excoctos', a"bonmi vifio- lus communi clamore Deum laudando affeclum cor-
rum fprîilûdinë corrigant, el in ornatum vel in mu- dis osiendens. '
nimentum Ecclesioeexigunt. Unde in psalmo qui in- VERS.11. — El concinebanlin hymnis. fn organis,
scribilur in consiimmalione laliernaculi: VoxDomini scilicet quoe ipse fecit, vel psalmis quos im tiluit, vel
confringenlis cedros (Psal. n). quia David in collocatione arcoe principem fecil ad
Sidoniis Tyriisque.(BEDA.,ibid.) D'antprincipes pa- confilendum Domino, Asaph et fralres ejus, ul Verba
trum, etc., nsqueadqma pressuram in mundo habent, Dierum lestaniur, dequorursum dicilur: quia filii
quamvis confidentes, quia'Dominus vieil mundum. ejus sub manu ipsius erant prophetantes juxla re-
Ul déferrent ligna. (io.,ibid.) Deferunt ligna e'xcisa gem (I Parai, xv, xvi). Merito hic cum filii Asaph
in mare, etc., usque ad et'per reconcilialionem sâ- laudarenl el confilerenlur Dominop T manum David,
cerdoluin Ecclesioeaggregamur". juxta disposilionem ejus hoc fecisse intelligendi sunl.
Joppe. Unde scilicél per lerram ad opus templi VERS.12. — Flebanl (BEDAubi supra) , scilicet
deferrenlur, sicul in prima templi structura factura B cémentes quantum pauperics illius temporis a ma-
est, sed Salomon regali poleniia a rege Hiram quoe gnifica quondam Salomonis poleniia, qua prius tem-
voirai, facile obtinuil : hi aulem de captivilale re- plum fundalum esl, disteret, elc, usque a,dIn se-
deuntes et regni polenliam non habenles* cuncla cunda Christus et apostoli graliam Novi Testamenti
emebant. el regni coelestisinlroilum nuuliant.
Anno aulem. (Bébkubi sûpfa.) Cum supra dicalur , (ID.,ibid.) Flebant in oedificalionelempli spiritua-
quod seplimo mehsé yenerunl in Jérusalem, elc, lis, etc., usque ad nec inter augmenta piorum de_-
usque ad aut res'ûrrèciionem corporum quam bene sunl lentamenta pravorum, qui vel bonum fiele
opérantes speramus, denuntiat. osiendendo, vel aperte malum ingerendo, sanctos
VERS.8. — In Jérusalem. Locum scilicet templi loedere coiienlur.
.quo templum oedificare cû'piebahl. Falluntùr enim CAPUT IV.
Judoei qui dicunt nûnquain parieies lempli, sed so- VERS.1. •—Audieruritaulem hostes Judoe et Benja-
lum leclum â Chaldoeisfuisse subversum, cum pa- min, etc. (BED.in Esdr.) Hosles Judoe et Benjamin
teat Esdram filium Iransmigrationis templum fecisse Samaritas dicil, elc, !<s(/!iead qui ad dexteram ju-
a fundamenlis. dieis benedîciionem el regnum oeternum percepturi
Et omnis qui. Magna devolio tolius populi. Gaude- 'C sunl. Dicuni ergo : !
bant enim se Se captivïlâte rëdilssé, et. quantum' YERS.2.—JEdificemiisyobis. (ID., ibid.) Cum' af-
supcrboe civitatis fiagitia hoiïebant, tentuni Jérusa- fectant hoeretici auctoriiaiem sibi proedîcandi inler
lem videre cnpiebanl dëcofeni : quantum fana ab- caiholicos tribui, etc., usque ud in aperti persona
ominâbantur, tantum templum Dei restaurai! cona- hostis accerrime im'pugnavit.
banlur. Sic non solum episcopi et presbyteri plebem 'None'si nobis. Non esl hoereticorlim oedificare Ec-
fidelium, id est Dei domum debent oedificare, èetl clesiam a qua sunl alieni, sëd tentuni eorum qui
eliam populus de captivilale viliorum -ad visioneni Christo vero régi et sacerdoti adhoerentes, principes
veroe pacis vocalus, minïslerium verbi ab bis qui patrum vocari meruerunt, et pro pia cura qua'm îi'a-
docere noverunt, debei éligëre, qui scilicet minislri bênt erga eos qui Chrislum videre desideranl.
verbi, id esl Levitoe a viginti annis et supra consti- VERS.5. — Faclum estautem. (ID., ibid.) Quolies
luuntur : quia laies siinl ad proedicandum consliluli hoeretici non solum in civitatibus, sed eliam in pro-
et proeferendi, qui Decaldgum non sofùnï facièiido viiîciis perverse docendo vel eliam soevîendodogma
audiloribus oslendant, sed eliam puritatem et inte- cohfessionis vefoe ïmpediebanl, etc., usque ad sa-
grilalem cordis in conspeetu Deiintemeratam custo- ", pienlibus arehilectis reoedificandoepost captivîtatem
dianl. ejusdem domus copia suppelerel.
A viginti annis. (BEDA ubi supra.) Noii est dubïlan- VERS.4. — Populi Judoe. Populum Juda, id est
dum.ibi stalum Ecclesioeper spiritum sumere pro- confidentem el glorificaritem, dicil eum qui intégra
jeclum, etc., usque ad Zorobabel vero de tribu regia mente Domino oedificare, id est ad volunlaiem ejus
orti sunl. faciendam el gloriam quoerendamomnium quos po-
VERS.9. Stetitque. (ID., ibid.) Non filius Jose- lest animos el ora converiere quoerii.
dec, etc., usque ad Laudant etiam per manumDavid VERS.5. — Conduxeruni. (lD.,i6<rf.)"Notandadis-
régis, cum opéra Chrisli quoeper carnem gessil, di-.,i îinctîo verbornm, etc., usque ad cuiii priiicip'ùmler-
ligcnler altendunl ël imiianlûr, quantum jiossunt. rehorum contra Ecclesiam proesidk acqûirunl, quod
VERS.10.—Stelerùnl sàcerdàles in ornatu suo. (ID., quantum noceat fidei, leînpôre Arianoe'perfidioelucé
ibid.) Magnaomnium personârum devotioostenditur,' clarius in'notuil. J
cum fundalo lemploomnesjuxla g'radurasuum miseri- In regno autem Assueri. (li., ibid.) Hline Artaxer-
cordiam Domini laiidant. Sacerdoles quidem sanclis xera, etc., usque ad sed quasi minons pûtentioeillunî
veslibus ornati, sicul adhuc stanle templo consueve- hoectràclarè el decernerè permisit.
 701 - "
GLOSSÂ.OTiDINA'àlÂ.— LIB\ I ËSDÏLË. léi
(BEDA.,ibid.) Artaxérxes cui sùadelûr et suasm :-À'ciî,-qui est filius Josedec, id est Domini justi, de quo
proecepil ne Jérusalem oedificetur, etc., usque dd de- dieitur : Dominus juslûs concidet cèrvices peccato-
nuo superâtis hoslibùs qui proxima fenehShl lôca, rum, etc. (Psal. xu.)
posséderont. VERS.5. — lh ipso. (lD.,iHd.)Patètliltëra textes,
YERS.14.—Loesiones. Quia nequeunt sufiêrré, qui quia1confortati verbis prophetarum, optimales Judoeo
regnum diaholi coiiàiitur impugnaré, liment bella rum non poluerunt hostium infèslalionibus a sanclo
conciiarî in Ecclesia, ne hoerèses et falkcioe eorum opère proepédiri, a quoq'ùiescenïibus admicprophétis,
cum degmate gentilium débeliëntûf, duce illo qui limô'rc hoêlium cessaverant, sicut nuiic in Ecclesia
ait : Nonvéni pacem inittere, sed gladium (Malth. xvi). géritur, dum hi qui malignorum spiriteum,- vel ho-
Etiterum : Ignem venimitlere inlerram (Luc. xu), etc., mïùum ihsidiis retardati; lardiores aliquando ad
gladium, scilicet verbi Dei quo adversàrio's slernal, o^p'usbonum fuerunt,- repente verbis doclorum vel
ignem chariîalis , quo sùoruni corda àccendens om- . dîVin'aram Scripturarûnï correptî, nuïlis lentatiû-7
nia contrarié secte arma et scu'ta combiirat. num machinis possunt vin'ci, vel a proposito ïnteri-
Quoniam urbs. (BEDAUbi s»pra.) Ipsi Ù'ostesiterumi lioïïis revocari.
de civitate Domini conïitë'ritur, etc., usque ad id est VERS.4. —Ad quod respondimns..(ID., ibid.) Yi-
inchoalionem et perfectionem bonorum Deo a quo É delur qui hoc scripsil proesens affais'sè, ëum Ésdras
àcceperant bene vivendo et gratias ageiido référant. dicatar sefipsissé,' qui non luii'c Jerôsoljnïis fuisse,"
VERS.-16. — Trans fluvium. Eûphratem scilicet, sed multo post, regrianle Arlaxërxe, illuc venisse
intra quein Syria est, qui bapiismuni significal, quia repërilur. Aut ergô taiïc veré ira' fuit,- et facto lem-
uhùs est de quatuor flumînibÏÏs parâdisi, qui totum plo Ôab'yloniani rediit, ul plures de nliis Israël in
orbem irrigani, sicut quatuor evângelisloe ab uno Jérusalem reau'ceret, aut âe oedïfiéaiiïibus jung'îl,
fonte-viioe, id est Christo inspirati, consona voce quasi suum sil quod erga fraires agitur, vel quod
cunclis gentibus lavacrum saïutis proedicant, vel quia ipsi â'gunl, sicut Apostolus ait : Nos cjuïvivimus, qui
Euphraies frugifer interpretatur : quod corigruil sa- fësldûi sumus in advenlu Doniiiïi, hdh proeveniemus,
cramenlo quo orbîs ablulus et sânclificatus fruclum été'. (1 Thés. iv). ' -
animarum, fricésimum, sexagesimum et cêntesimum VERS.6.— Exemplar epistôloe'.(ID., ibid.) Mûltùm .
Deo gignit. dissimilis esl hoec epislola illi, etc., usque ad el tan-
VERS.17. — Verbummisit rex ad-Reum Beelleem. dem côgnoscenles quod hoc a Deo coeli et fefroe,
(BEDÂubi supra.) Quoerit rexPersarum, etc., usque qui solus"vere est Deus, ôiiginenî sVmpTH,-sacrifi-
ad qui Ecclesiam persequuntur et prohibent oedifi- ais ejus communicant, el oediûeiùm juvare loe-
-câri. ^ tantur.
Habit atores Sàmarioe.Habitan{ hosles Jeros'olymo- VERS.8.Lapideimpolito. (ID., ibid;) Novo scilicet,
rum in Samaria, quoe interpretatur custodia, non quem impolitûm réperèruni, sed p'oliëndo' oedificio
qucd proecepta iidei et ïeritaiis custodiant, qui vi- aptâverunt, etc., ulque ad aller idblolâtrioe m'â'hcipa-
sioni veroe pacis ôbstinate répugnant, sed quiâ custo- lus nulla spirilualium ârchiieclorum indusiria', nullo
diam virlulum pênes se manere jactanl, cura adver- pielatis culte deformitalem agres'lis et lerrenoe men-
sus nioeràa pacis per hoeresim pugnant. tis exueral.
VERS.25. —llaque "exemplum.(BEDA,ibid.) Palet El ligna ponunturin pariélibus, ôpûsque, elc. (ID.,-
ordo historioe, elc, usque ad et rex lanlum prohi- ibid.) Ligna quoe ad ornamehlum vel munimentum
buisselconstiui civiiàiem. lempli ponuntur, èamdèm sanctorum vitam in or-
nâtu Ecclesioequam ëllapides désignant : de quibus
CAPUT Y. dibilùr : Exsullabunl oninia ligne silvarum $ etc.
Prophelavefuni. (BEDA,lib. n in Esdram, tom. CAPUT VI.
H.) In libris eorum plenius scriptum est, etc., usque VERS.1. — Tuhc Ddrius. (BEDAih Esdram, lib. n,
ad Zorobabel quoque et Jésus, et populus qui cum tô'm. IL) Josephus nomen loci in quo hoe Cyri lit-
(j
eis erat, non minoris fuisse fidei probantur, qui pro- teroe sint invente, ila posuif ;' eî inventas esl in Eg-
phètes jùbentes magis audiërunt quam prohiberais batïiaiiis construcla urbe in regione Medioetodex.
impoluài. Pb'rro alia iransklid sic hâb'et : In Egb'athana in oedi-
VERS.2. —Zorobabel. (ID., ibid.) Ortusin Baby- ficio lulissimo regionis Medorum : un'dè videlur quùd
lone, eic, usque ad Unusquisque eliam cum Deum riomën Mè'd'èiiànon aliud quam Mediam significat.
ïiivocans non aliùd quaërit quam ipsum, potesl eum VERS.5. — Ut ponant fundâineiïld: (îiï:;ibid.) Non
Sal'alhiel voéare. est nobis éxponendurii, etë.; usque ad aut de por-
El Josue. (iD.,ibid.) Josiié vel Jésus interpretalur ticu domus Domini qiiafeeran't a'h'le facicm tëmpti.
Sàlvaior. Josedec Dominus justes. Hic quidem, sic- De qua Scriptura cura palalium Salomonis fabrica-
ut filius Nun , Christum significal ; uterque enim reliir, ita mëmoral : Fecit atrium, etc. (IlJ Reg. vri}.
populum in terram piomissionis, ille de longo inco- VERS.5.— Reddanlur. (ID.,ibid.) Darius p'ërfe,étaè
Ialu eremi, hic de longiore captivilalis serviiio inlro- litteras auctôrilate sua coh'firmal coi)ipescens omiiës
duxii. Sic verus Jésus electos suos ab omnibus nia- JiKfoeorumadversarios, et templum ih lôco suo oetiifi-
lis eruens, ad superni regui promissà gaudia indû- çari jubet, etc.
 705 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 70-5
i
VERS.6. — Nunc ergo. Significat Artaxérxes, qui.A Domino et opus ipsum complerenl, et bonis omnibus
domum Dei et civitatem oedificarivetal, eos qui con- abundarent. !
structioni Ecclesioe sancloe motis persecuiionibus (BEDAubi supra.) Nemo quod Aggoeus dicit sub
contradicunl, inler quas Ecclesia maxime martyrum Dario rege jacta esse templi fundamenta, etc., usque
Victoriafioruit. Darius aulem piam illorum regum ad aliquando separatim sub nomine gazopirylacio-
devotionem, qui 4ignita fidei Chrislianoe pielate non rum, vel exedrarum, vel porlicuum, vel atriorum^
resistere, sed suis decretis eam adjuvare curabant, unde : Qui slalis in domo Domini, in atriis donws
e quibus mulli inlerdictis persecuiionibus priorum, Dei nostri (Psal. cxxxni).
seipsos cum. subjectis popuiis ejusdem fidei sacra- El Aitaxeixe. Quaerilur quomodo, jubenle Ar-
meutis consecrari voluerunt : quibus bene convenil laxerxe, dicalur domus construcla, cum slalim sub-
quod Darius adjungit : Sed a me proeceplum est jungilur eam, régnante adhuc Dario, fuisse complé-
quod, elc. Quis enim explicare valeat quantum Eccle- tera et dedicalam, nisi forte credendum est eliam,
sia liberalilate regum adjula sit et locupletata? Arlaxerxem, misso auro et argenlo, jussisse: ubi si
VERS.8. — Ut de area. (BEDA, ibid.) De area régis quid minus in oedificiovel ornatu templi vel vasorum
ad opus Dei sumptus tribuunlur, etc., usque ad quid esset complelum, perficeretur. Nain Esdra illuc pro-
Cyrillus, quid Joannes, quid coeleri sancti dixerunt : B perante, scriptum esl quod idem rex cum principibus
edoctum se a senioribus Judoeorum, id esl, confi- vel cousiliariis suis plurimura auri et argenli et va-
lentîum et laudantium Deum probavii. sorum miserit ad templum.
, Vitulos et agnos. (ID., ibid,) Hoec animalia quoe VERS.15. —Êlensis Adar. (BEDA.ibid.) Cujus ler-
munda sunt, etc., usque ad quidquid a viris Eccle- tia die domus complète est, usque ad-in quibus emi-
sioesalubre didicerit, totum in divinum culium im- nenliora cuncta fuere'coraplela.
pendil. (ID., ibid.) Templum vero qi,anquam electam ani-
VERS.9. — Secundum rhum. Quia lune lanlum mam significal propter inhabitaiiiem in se Spiritum
vote offerentium accepta erunt, cum secundum ca- Christi, etc., usque ad a superiore quoque in terlium
tholicoe pacis rilum offeruntur; quoe autem geniili penelramus, eum bealitudinem animarum etiam cor-
superstitione vel hoerelica permisla sunt, bona non porum immorlalium peiceplione cumulamus.
sunt. VERS.16. —Fecerunl aulem. Merito gaudent filii
VERS.10. — Orentque. Secundum illud Apostoli : transmigralionis, etc., usque ad quia omnes ordines
Obsecroergo primo omnium fieri obsecrationesel ora- Ecclesioereconcilialis per poenitentiam peccatoribus
tiones, postulaliones graliarumque actioncs pro omni- saudent.
bus hominibus, pro regibus, et omnibusqui in sublimi- u VERS.17.—Et obluleiunt. Ouêrunl in dedieatione
tatesunt (I Tim. n). hoslias, cum pro erranlium conversione Deo gratias
VERS.11. — A me ergo. Gravissima poena voluit agirai, cum mulli conspecla devolione eorum ad ma-
eum punira qui decretum mutaret, damno scilicet jora se virlulum opéra accingunt, ne sint segniores
omnium quoe haberel el aninue suoe, quam eliam eis in operando, quibus innocenliores fuerunl minus
ligno confixus lougo crueiatu arailterel. peccando. Mulli etiam qui in fide proecesserunl, fer-
Myslice aulem opéra nostra lignis comparante!-, ventiora novitiorum stedia oemulantur.
bona frucliferis, prava autem saheibus et iiicendio Hircos caprarum. Hirci in hac vita offerunlur pro
dignis, lollilurque lignum de domo ejus, qui holo- peccalo, cum elecii Deo supplicant, ut liberenlur a
caustis Domini contradicit, et erigilur, el ipse in eo peccalis : offerunlur"in futuro, cum gr.itias agunt
configitur, cum opéra eorum qui paci Ecclesioeré- qui liberati sunl, ideoque misericordias Domini in
pugnant omnibus manifeste, quam sint inutïlia et; oeternum canlabunl (Psal. LXXXVIII) ; quia semper
perversa patescunt : el ipsi in eis non vite gaudium, miseras se fuisse et dono ejus libérâtes esse memo-
sed mortis laqueum acquisisse probanlur. Domus rabunt.
quoque lalium publicalur, id est, publico ceusu Pro peccalo. Pro peccato eliam totius Israël offe-
proscribitur : cum corpora eorum cum quibus in runi, quia oportet sic eos qui nobiscum sunt, bonis
bac vita remanserunt, in resurrectione perpétue pu- faverc ; sic illorum bona imitando, noslra facere, ut
nienda lormenlo soevisexacloribus, immundis spiri- etiam pro slalu totius EcclesioeDominum deprece-
tibus in potestate iradunlur. mur. Unde in oralione Dominica nemo sibi specia-
VERS.12. — Deus autem. Decrelum suum divinoe! Hier aliquid petit, sëd omnibus qui eumdem Patrem
po.tenlioeconfirmari desideral, et ipse ut homo lem- habent in coelis. Item, oedificato templo, dedicaiio
porali regno proeditus pro pace domus Dei publica( sequitur, cum complète in fine soeculi summa ele-
lege omnia quoepotesl facit. Quod nunc quoque<int clorum perveniel ad| gratiam coelestiumproemîorum,
Ecclesia geritur, cum lerrenoe poiesiates ad fidemi in qua hoslioe offeruntur : de quibus eadem domus,
conversa;, pro statu Ecclesioe publica edicta propo- id est Ecclesia, poslj caplivitalem mortalis oerumnse
jinnt, el hanc Domino juvanle et inimicos dcbel- reoediîîcata per gloriara immortalitalis dicil : Diru-
lante placidam pacem semper habere cupiunt. pisli, Domine, vincula mea, tibi sacrificabo hosliam
VEBS.14.— Juxla piophetiam. Proedixerant enim,, taudis (Psal. cxv). Et quia offerunlur non solum pro
quia si oedificandotemplo insistèrent, -mox douantei dpnis virtulum, sed et pro mundanis sordibus vitio-
 705 GLOSSA ORDISSARIA;—LIB.I ESDR.E.
rum : bene post vitulos, arieles et agnos hirci pro A quos chronographi pro anno posuere : post hune
peccato lolius Israël offerunlur : gralia enim de qua Artaxérxes annis quadraginta.
virtetum bénéficia confei t, etiam scelera auferl. Nec (ID., ibid.) Scriba velox in lege Moysiappelklur
in domo Dei habel Pelagius'locum, qui se suosque Esdras, etc., usque ad piiores aulem litteroe reman-
persuadebat liberlaie arbilrii vel liberari a malis, vel serunl apud Samaritas, quibus illos quinque libros
confirmari posse in Doras. Mosi quossolos de Scriptura sancta receperant, scri-
'
YERS.18. — El statuerunt. Ordo poscebal ul, bere solebant.
domoDei oedificala, mox sacerdoles etLeviloequi in VERS.7. — Et ascenderûnt. (ID., ibid.) Notandum
ea ministrarent, ordinarenlur. Quod observandum quod in capite hujus libri scriptum esl quod ad per-
esl his qui magnifiée monasieria coiislruunl, ut in missionem Cyri ascenderûnt de Babylone Zorobabel
his doctores instituant, qui ad opéra Dei populum et Josue, etc., usque ad 'perpétuant ad coelestempa-
liorlenltir, non ibi suis voluplalibus serviant. triam pervenientibus do.
Sacerdoles. (BEDAubi supra.) Quod dicit sacerdo- VERS.9.—Quiain primo.-(lD.,ibid.)Prima diemen-
les in ordinibus suis, etc., usque ad si ad proemia sis coepit ascendere de Babylone, etc., usque ad velut
Domini una cum eis pervenire curamus. . post quatuor menses lucidoeaclionis, quos in via pergi-
VERS.19. — Fecerunl aulem filii. Ideo specialiter B mus, quinwra mensemperpeluoe rémunéralionis in
oediiicataet dedicala domo Dominicelebralio paschoe luce patrioe coelestisagimus.
meraoratur, cum nulli dubium esset tam religiosos (ID.,ibid.) Primo mense coepit Esdras ascendere de
pascha suo tempore eelebrare, ul myslice insinua- Babylone, etc., usque ad superna pronïîssa venianius.
retur hanc esse summain perfeclionis, cum proeter- ' Juxla manum Dei. Confirmalus scilicet gralia et
itis omnibus mundi illecebris iota semper inleniione proteelione divina, qua prospère coeptapeificeret. Sic
mentis alterius vite meditamur ingressum. Pascha et Christus, quia Deus eral in Christo mundum recon-
enim iransîtus inierprelatur, quia filii Israël in eo cilianssibi, manus quoque Dei super ejus humanilatem
per immoklionem agni de ^Egypliaca servilute ad fuit, qua in passione exaltatus, et ad moenia supernoe
liberlalem transierunl, vel ipse agnus, id est Chri- civitatis ascendit, et fidelibus suis iter patefecit.
stus, pro nôbis immolalus transivil ex hoc mundo ad VERS.10. — Esdras aulem paravit. Magna virtus
Patrem, quod imiteinur cum ab infimis voluplalibus hominis parare cor suum ad obsequium divinoe yo-
ad coelestia quoerendairansimus, et vere perficimus, lunlalis, el dicere posse : Paratum cor meum, Deus,
cum a carnis ergastulo soluti coelesle regnum m- paralum cor meum (Psal. LVI).
Iramus. (BEDA,ifcfd.)-Christesquoque paravit cor suum,ut
(BEDA, ibid.) Quare de pascha post oedificatam do- C iavesligarel legem Domini, quia lalem sibi hominem
mum referlur, etc., usque ad quanlo diutius terram suscipere diviuitus proevidil, qui non solum sine pec-
cordis virlute vacuam possedit. calo, sed eliam plenus esset gratia et veritale : qui
VERS.22. — Et fecerunl solemnilalem. (ID.,ibid.) nulla sibi répugnante legepeccati, legem Dei absque
Polest lioc in loco celebralio paschoe ad te.npus no- ulla mentis vel carnis contradiclione servel ; unde :
stroe resurrectionis lypice referri, etc., usque ad cu- In capile libri scriptum est de me, etc. (Psal. xxxix.)
jus nobis septilormemPropheta gratiam commendat. Item Dominus invesligavit legem Dei, quia abjectis
Seplem diebus. Quia per omne soeculi tempus in Pbarisoeorum tradilionibus Scripturam sanclam my-
sinceriiate el veriteie, imo in omnibus bonorum vi- slice intelligere docuil, et décréta Evangelii quoeat-
ciions el holocaustis vila ducenda est : quia Chrislus lulit magis perfeeta et Deo accepta quam ea quoeper
paschali lempore iransilorie mortem gustavit, sed Moysen proemiserat, ostendit. Unde : Audislis quia
oeterna resurrectionis virlute devicit. dictum est antiqUis: Diliges amicum tuum, et odio
In loelilia. Hoecesl enim maxima nunc el in futuro habetis inimicum tuum. Ego aulem dico vobis : Dili-
justorum loelilia, perfeclum esse opus justilioe vel gite inimicos vestros, elc
Ecclesioe,conversis eliam genliliLus, qui olim resi- VERS.12. —Artaxérxes rex. Artaxérxes qui devota
stebantelad adjuvandumejusslalum, confirmandam mente templum "et sacerdoles Domini venerabalur,
Chrisliauoereligionis pacem per mundum. eique famukbalur, Christianos principes, sicut Da-
CAPUT Vil. rius significat. Nec mirum si successores Cyri qui
VERS.i. — Posl hoec aulem. (Beda in Esdram, templum el civilatem fecerunt oedificari,qui servos
tom. II.) Hucusque redites populi de Babylone in Jé- ejus ac legem dilexerunt alquejuverunl, Christianos
rusalem, etc., usque ad liaberenl unde ipsi uionili reges figurant ; cum ipse Dominus per prophetam
intus diseerent resiaurari, unde sequitur : Cyrum significare Filium suum dixit : et ejus nomine
Posl hoec.(BEDA, ibid.) Hune Arlaxerxem sub quo illum honorificaverit, dicens : Hoec dicit Dominus
Esdras de BabyloniaJerosolymam ascendii, Josephus Christo meo Cyro (Isa. XLV).
pulatesse Xerxem filium Daiii, qui posl illum regna- VERS.15. — A me decrelum.Quia ad regem perve-
vit": sed chroiiicorum libri successorem ejuslem neral fama divinoevirlulis, per quam ille incensam a
,Xerxis. Regnavit autem Darius, sub quo oedificatum Chaldoeislegem(eisdem quibus prius propriis sermo-
esl templum, annos sexellrigenla,post quem Xerxes nibus, quamvis alio lillerarum caractère) novaveril.
aimos viginti, post quem Archabanus menses seplem VERS.14.— Ut cuicunque.Omnibuslicentiam eundi
 7P7 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP, PARS L — THEOLOGICA. 708
tribuit, nullum ire corapellil. Christiani principes Atur, emi possunt, quia talia cum audimus, mirari
nullum cogentes, ne sit incerta votantes fidei, om- quidem velut divina debemus : sed quasi possibiiia
nibus quibus placuerit In regno suo Christum colère imitari non valemus.
permitlunt. VERS. 19. — Vasa quoque. Yerus Esdras vasa mi-
Et septem consiliatorum. In libro Esther .legitur sericordioe quoe sibi Iradunlur ab hominibus in con-
moris fuisse Persarum regibus, ut in cunclis agen- speetu Patris in supernam Jérusalem tradidif.TJe
çaisvel diseernendis seplem consilio ulerentur. Seplem quibus dieitur : Quomodopoterit quisquam intrare in
consiliariis uluntur fidèles cum in .omnibus quoe fa- domum fortis, el vasa ejus diripere, nisi prius alli-
ciunt proecepta divinoe Scripturoe sequuntur. De gaverit forlem? (Marc, m.) Fortis enim eral rexBa-
qua dicilur : Eloquia Domini eloquia casla, 'argen- bylonis, id est diabolus : sed vinctus et ligalus a
lum igné examinatum, piobalum lerroe, purgatum Domino, ea quoeinjuste possidebal vasa, id esl de-
septnplum (Psal. xi), idesl sancta illuslra'tione sep- leclorum corda amisil : neque auferenli et ad super-
tiformis spirilus perfeclum. nam civitalem cujus erant propria reduçenti con-
Missus es. Mitlilur Esdras a facie régis et sep- iradicere potuit.
tem consiliatorum ejus, ul visilet Indiam et Jerusa- VERS.21.—Et a me. Principes Chrisliani subje-
lem et conversi au fidemjirincîpes soeculiel Serinlu- B dis suis imperant,ut quidquidpelieritChristuspon-
ïarum persuasionibùs roborati, Christum ad sal- tifex noster, absque ' mora tribuant : nihil omnino
vandara Ecclesiam el congregandam de genlibus rétractantes, dent aurum in confessione veroe fidei,
quotidiano auxilio, quod Esdroe nomen significal, frumentum in ostensione bonoe operajioms; vinum
venire desiderant, djcenles : Domine Deus virlulum-, in feryore dilectionis; oleum in hilariiate misericor-
converlere , respice de coelo, elc. (Psal. LXXIX.) dioe: el hoecomnia jsub cenleiiario numéro sacer-
Quoeesl in manu. Miruin quod invenilur verbum doli magno el scriboe legis Dei coelï dari -jubentar,
in epistola Artaxerxis quo prophète soient uli : cum id est Chrislo, qui jcoeleslianobis mandate a Pâtre
dicit legem Dei esse in manu servi illius, scriptum deferens, coeleslia ojbedientibus in domo Patris proe-
est enim : Faclum est verbum in manu Aggoei pro- mia promisit. Ceiitcnarius enim, qui in computo
phète. El Dominus fecit quod loculus esl in manu digilorum a loeva transit in dexteram : ea guoeIn
servi sui Elioe; el testificalus est Dominus in Israël dexira indicis (id est vite oeleriiaJ.suiHgaudia, dési-
el in Juda per manus omnium prophetarum : quia gnai, lalenlum autem triplicis mensuroe iraditer.
scilicet prophète non minus qperandoquam lpquendo Minimum, librarum^uinquaginla médium,,iibrarum
quoe Dei sunt, proedicabanl. sexaginta duo summum, librarum cenlum el.viginti.
Christus legem in manu habuit : quia eam quon- V Corus triginta modii : halos, qui et ephi décima
dam per Moysen proul voluit, slatuil; einunceam- pars coj'i, id„est 1res modii.
dein per semelipsum immutans adjjerfec^iora trans- VERS.22. — Sal vero. (BEDAUM supra,) SaLsa-
tulit. pientiam significat, etc., usque ad dum per-adver-
YERS.15. — El ut feras. .Nolanda fides et sapien- sarios expugnant.
tia' régis et consilhlorum ejus qui dona sua magis VERS.24. •— Vobis quoque. Hoc privilégie osten-
per illum qui legem Dei in manu habebat, id est dilur, quod coetera plebs filiorum Israël ad palriam
opère complebat, offerenda esse intellexerunt. perveniens tribulajrégis pendebal, quod discrète
Cujus in Jérusalem. (BEDAubi supra.) Fideliter eti provisione rex fecisse cognoscitar ut qui drs'ino ser-
docte eum in Jérusalem habere tabernaculuni di- vitio supereranl occupaii, a suo famulatu essent li-
cit, etc., usquead et de illo Joannes ait : Ipse esl pro- beri, et qui in terra nihil proprium possidebanl,
piiiaiio pro peccatis nostris (1 Joan. n). sed ex decimis populi vivebant, nemo ex eis tribu-
VERS.,16. — Et omne argenlum. De bac pecunia lum exigeret. His omnibus probatur, non solum di-
fidèles in Ecclesia sua bona opéra clarere cupiunt : lexisse,-sed eliam oplime didicisse quoedivinoeser-
ut per hoc patrem cum sanclis habeant : et alii ip- j. vitiuis poscerel cullus.
sorum exemplis proficîant. Nam quasi de argento el VERS.25. — Tu autem. (BED.,ibid.) Bepelii rex
aurojioslro sacrilicia, libamina, et hostioeadoffe- quoesupra dixerat,elc, usque ad quibus-soepe re-
rendum Domino comparantur : cura visa operum ges el principes lilieras pro statu fidelium miserunl.
nostrorum clarilaie proximi convertuntur ad ofiîcium VERS.28.—Et ego conforlatns. Sic quisque ad
pietaljs : quo et ipsi bene vivendo Domino conse- alios congregandos'idqneus perdoctrinain suam ef-
cranlur; sunt autem quaedam sanctorum clarissimoe: ificitur : ebrius per gratiam Dei conlra pmnia quoe
virtutes : quoe non omnibus in exempla operis pos- sanctorum opus impediunt, mente roboratar.
sunt ostendi : .sed tantum ad glorificandam Dei gra-
,CÂPUT
i • vm..'
tiam recilari, ut esl illud quod Daniel el Jeremiasi J
pueriprophetaverunl : quod Joannes nondum natus :; VERS.l.—Hi sunt erqo principes, ete. .{BEBA,t«
quod.Cornelius cum domo sua nondum bapiizatu£; Esdram.) JMIigenter principes qui secum de .Baby-
Spiritum sanctum accepit, et innumera miraculéi loneascenderûnt, enumerat, etc., usque jid id est,
instar argenli in domo Domini. Nec lanlum ex hoc; ex eorum vita quos docuisti, gloriosior ej-ïs in regno
argento vel auro oblationes quoe super altare ponun-- .Dei.
 7no - GLOSSA--0RDINAWA.^ LIB. I ESBBJE.. Î10
VERS.15.—Congregaviautem. (BEDA.,ibid.) Nomen A . societatem.-electorum .et arcem vitoe perleclionis
hoc loci non alibi me legisse memini, etc., usque ad quasi vasa sancta ad templum Domini efficacius
copiam sibi ministrorum domus Dei providît-per transférantes.
quos Jerosolymam veniens quoe-in -templi usus ne- : «VERS. 52.?—Et .mansinius. ,(1D.,ibjd.) Très dies
cessaria sunt perficeret. maneturin Jérusalem,etc., usqueJid .quasiposl gau-
VERS.17.—El misi eos ad Eddo. (lo.,ibiâ.) Mare dium triduanoe mansionis in Jérusalem ob donaria et
Caspium secundumQrosium, etc., usquè -ad quibus vasa pretiosa quoe oblulerunl, amplius honorantur.
adjunctis Esdras in exercilu suo mille ^eplingenlo- YERS.54, — Dçscriptumqne. :(lp.,jkid.) Hoc fit
rum prope virorum.summam -liabuisse reperitur. cum doctores studiose vitam examinant .subdito-
VERS. 21. — Et proedicavi ibi jejunium-, {BEDA, rum, etc., usque ad ut digna in coelis4doneturrelri-
homil. S.) Dater noTiis exemplum jejunaîidi el butionë.
orandi, etc.-, -usque cid et - sic oret, -nec .prospère VERS.55. -rSed et qui veuerant. jh>.) Magnade-
eventura quoepostulat, dubilet. votio el rehgio ostenditur, eum pervenientes ad
VERS.25. — Appendique eis argentum, et aurum, templum primo omnium holocauste ojferuntj non
el vasa consecrala. (ID.IH Esdram, lom. II.)-Per ar- tantum pro seipsis, sed eliam pro ouimIsrael,id,csl,
gentum , el aurum, et A'asa quoe de Babylone Jero- B ] pro eis .qui jam domum reversi Xuerant, et pro eis
solymam mitlunlur, etc., usque ad el persuccessores qui adhuc exsukbant.
eorum usque ad finem oedificandaest. Myslice caulem illi veraciter ,et perfeçte caplivila-
(ID., ibid.) 3)isial inter hoecvasa quoe-Esdras cum tem .diaboli, qua jpeccando tenebantar, poenilendp
sacerdolibus Jerosolymam offert, et eajpioe Zoioba- evaserunt, quï'se;fixa in tenlione divino seryjlio sub-
bel et Jésus oblulisse referunlur : quia illa de tem- dunl, qui toios se ab infunis abstraclos, fiamraacoe-
plo Domini translata aint inUabylonem, et trans- lestis desiderii accendunt. Hoc est^ninisholoçausta,
lata sunt in Jérusalem : lioec in Babylonia facta, id est, tola încensa sacrificia Domino offene, nihil
sed devotionis gratia Jerosolymam missa a rege.vel nisi ejus volunlatem in qmnibus cqgitare ,vel/acere.
principibus Persarum, vel eliam .a populo Israël, Qbtulerunt holocaustomata Deo, etc. Non,tantum
qui in jllisparlibus morabatur. Illa ergo yasa signi- pro se. Peifecte mentis indicium esl,_cum quis pro
.ficant-eosqui posl aeceptam notitiam et sacraraeuta omni Israël immolai, id est., pro generali.fidelium
.fidei, poslînehoata virlulum opera,decepti a diabolo sospitaie,, .quasi uniialis et fralernitalis memqr .su-
rapiuniurin confusionem eorum, sed Christi gralia pernoepielati .supplicai.
xevocanlur adySalutem: hoec aulem-illos qui cum YJERS.56. — Et elevaverunt populum. ,(AucJ Or-
peccalo primoe iransgressionis nali, .per lavacrum G nando variis dpnariis, quoe rex jet cqnsiliani çLprin-
regenerationis sacerdotum ministerio expîati, Eccle- cipes.ejus miseranl, ministres quoque et-sacerdoles
sioefiliis aggreganlur. illius ab omnibus apgustiis liberando.
.VERS.J28.— Vas sancli Dominisstis. .Oporiet do- Myslice. Populus el templum Dei unam et camdem
clores Ecclesioe-nunquamoblivisci.sanclimonioe,quia Ecclesioefigurant leneni.quam le'vat Esdras et filii
a Domino sunl cpnsecrati per Spuiium sanctum in transmigrationis .ablatis de Babylone jacris vasis,
die .redemptionis, ad quam suscipiendam etiam au- cum proedicatores aggreganles ei juvanie Domino
ditores instituant, utquijam Dbmino.oblalisunl per jiovos credentium-populos, honorabilem eam omni-
rudimenta fidei, eliam per .eorum .qui in fide proe- bus elterribilern exhibent. Item cumeps quos exem-
cesserunt exempla et monila.magisconfirmenlur, et plis in bona cqnv.ersationeinstituera yel verbis usque
supernoe civitatis jptroilu digni eflBeianlur. ad coelestium perceplionein proemipr.umprpmovent,
VERS.29. — Vigilate et custodiie. Yigikndum est vel provehunt : levant populum in domum Dei, quia
sacerdolibus, ne qua de sibi credilis animabus, id magnum .et manenlibus in superna patria, el pere-
esl, vasis Dpipinï pereat :,,sed intégra .numéro ad grinantibus adhuc jn terra eleclis gaudium faciunt.
sancloevirlulis oedificiaperducanlur. n {Br,Dkjn Esdram, lib. II, tom. Jtt.) Hoec aulem
Donec appendatis. Eos scilicet., quos superna dis- iransgressio in.Makchia prophète manifeste descri-
pbsitio vobis commisit, taies instruendo et docendo pia, etc., nsq\ie ad refërunt causant ad principem, id
exliibealiSj.qui irreprebensibiles inveniantur, et apli est, archiepiseopum, cujus auctoritate expietur fla-
thesauro.auloe eoelesti.s,jd est, sedibus oeternoepacis .giiium.
el lucis, et hoc non judicio quorumlibet qui falli Mystice aulem uxores alienigenoe, hoere_seset su-
possunt, sed appstolorum et eorum qui cum Domino perslftiosas philosophorumsectes signifiçant,quoecum
.sunl judicaturL Hi enim merito sunt principes sa- in Ecclesiam incaute admilluntur, ,semen sanctum
cerdotum et-Levitarum eljiuces familiarum Israël, calholicoeveritatis el puroeactionis errore contami-
id est, virorum vel animarum J3ei}m videnliumjn- nant. Peccata quoque omnia quibus etbnici polluun-
lelligunlur, de quibus dicilur : Constitues eos prin- lur, dum Christiani non erubescunl imitari, quasi
cipes super omnem terram (Psal. XLIV); et alibi : per uxores àlienigenas dégénérant a semine verbi Dei,
Nobilis inportis vir ejus. _ quo fuerant generati, secundum illud : Voluntarie
Promovimus. (BEDA, ibid.) Omnia sunl plena my- genuit nos verbo, elc. (Jac. i), jet quasi profanam de
sleriis', etc., usque ad qua adjuli animas fidelium ad filkbus exterorum sobolemprocréant, dum Illecebras
 I
711 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA.
errantium secuti, perversos ex eis actes ad cuncto A poeniteniîam agere loto corde, et intus ad Dominum
rum notitiam proférant. conveiii, et omnem foris peccandi materiam ab ipsa
Nonestsepaiatus. (BEDA., ibid.)Nolandum esl quod origine resecari. j
abductoIsraël in capli vilalem, etc., usquead principes Surge. Deceulcr docet quomodo sit apud majores
qui corrigera debuerant primos errasse falenlur. consilio agendum, ut scilicet, quisquepro suo sensu
quod optimum intellêxeril, vel inlellexisse sibi vide-
CAPUT IX.
lur, dical : el tamen ei qui proeest, locum discer-
VERS.3. — Scidi pallium. (ID., ibid.) Per vesli- nendi relinquai, paralus obtemperare omnibus quoe
menta soient opéra designari, elc, usque ad Sedit ille secundum voluntalem et legem Dei agenda de-
moerens, ul per lamenta poeniieniioeveniam prome- creverit.
rendam esse doceret. YERS.6. — Filii Eliasib. Qui lune summus sacer-
VERS.4. — Convenerunt.Nota quantum exempla dos erat, post Jesum filium Josedec Joacim filius
doctorum juvanl. Nihil scribitar Esdras loculus esse, ejus, ei post eum Eliasib filius ejus summo sacerdo-
sed lanlum audilo scelere lacrymasse et turbam ad lio functus esl. '
se fideliumnon vociferando sed lacrymando iraxisse. Panem non comedil. (BEDAubi supra.) Exemplum
Conveneiunl. Magna mutatiorerum perfidia piinci- g hinc habenl sacerdoles, etc., usque ad : Si eium re-
pum, mulli luxuriant seculi, reducti sunt, magno Jugientes coinquinationes mundi, etc. (Il Pelr. il).
principe moerenie, et quid peccatoribus agendum VERS.9. — Ipse est. (BEDAubi supra.) Qui ab He-
esset innuenle : conveniunl ad eum omnes qui liment broeis Casleu, a Romanis vocatur Deeember, etc.,
verbum Dei, quo transgiessorespuniendos esse mi- usque ad qua arle 1 adversa quoe exlerius propter
nalur. peccata desoeviuut,aut évitent, aut séparent.
Scisso pallio. (BEDA,ibid.) Typiçe, quodscisso in- Et sedit omnis populus. (ID., ibid.) Id esl, circa
dumenio, etc., usque ad eliam ea quoeillorum fra- atrium sacerdotum quo ipsa domus undique cinge-
gilîtati veraciter convenîebant, misericorditer in se balur, liabens circa se ex omni parle per quadrum
iransferre diguatus est. oedesatriorum amplissimas, in quibus eliam populus
VERS.5. — Curvavi genua, etc. Paravit se per quando pro pluvia opus erat, stare polerat, et vi-
compunclionem cordis, el affeclionein corporis, ut dere ea quoe in templi januis gerebanlur, vel ci;ca
dignus efficeretur audilu supernoepietatis : et in hoec templum : habebant enim interiores parietes juxta
verba'oralionis prorumpil. Curvat aulem genua, ex- terrain in columnis faclos exteriores solidos.
pandit manus, el fundit preces' in lempore sacrificii VERS.10.—Et surrexit Esdras. (ID., ibid.) Hic
vesperlini, sciens esse gralius quod fil in spiritu Q locus respondet, etc., usque ad el facla mérite in
humililatis el in animo contrite, quam quod carni- memoria lenerelur, ac posteris noscenda trade-
bus el sanguine pecudum offerlur. 'rentur.
YERS.16. — El sederunl in die. (ID., ibid.) Nota
CAPUT X. numerum lernarium esse mysticum, etc., usque ad
VERS.!.•—Sic ergo oranle Esdra, et implorante quod eliam nos omnibus annis in quadragesima pas-
Deum el fiente Flevit populus. (BEDA in choe oporluit imitari, inslanle scilicet Dominica
Esdram, tom. H. ) Qui scilicet pecca\erant, poeni- resurrectionis, mundemusnos ab omni inquinamenlo
tentiam agenles, vel qui in casiiiatepermanserant, carnis el spirilus, ut participes resurrectionis esse
de casu fralrum dolentes, elc, usque ad Nunc vero valeamus (II Cor. vu).
eliam ipsi qui peccaverunt cum uxoribus suis etli- Et inventi sunt. (ID., ibid.) Aptant Hebroei huic
beris, poenitentiam acluri convenerunl. loco, etc., usque ad Sed inluendum quod non scribit
De filiis JElam. Hune dicil Josephus primum Esdras Jesum alienigenam duxisse uxorem, sed
fuisse Jerosolyniitarum, qui ut principem decel, quosdam de filiis*t fratribus suis, etc.
maxima aucioritate mox intenlionem Esdroejuva- YERS.18. — Et fratres ejus. (ID., ibid.) Cognali
l)at, populum secum peccasse coiifitendo, et poeni- '.D scilicet, non enim fratres ejus germani in carne'ea-
lenliam suadendo abjectis uxoribus alienigenis, cum lenus vivere, et voluptali operam dare poler3nt,
liberis suis. cum cenlum anni el amplius essent iransacii, ex
El nunc si esl poenilenliain Israël. Quia si popu- quo Cyrus regnare incipiens, Jesum et Zorobabel
lum hujus peccati perfecle poenilei, primo conversi cum transmigraiione Juda et Benjamin, ad con-
ad Dominum, correclionem promiltamus, el veniam struendam domum Domini, Jerosolymam remisit.
posiulemus ; deinde ad nos reversi, omnem peccati VERS.19. —El dederunt, elc. (ID., ibid.) Primo
radicem exslirpemus el frulicem, ejectis, scilicet, uxores illicites abjiciunt, etc., usque ad dignum fa-
uxoribus cum omni sobole : hoc esl enim veraciter ciat perpétua mercede in coelis.
715 GLOSSA ORDINÀRiA.— LIB. ESDRJE. 1U

_ LÏRER NEHEMl^i; . , r
' '
QUI ET ESDR.E SECUNDUS.

" .
CAPUT PRIMUM. A Cyrum primum Persarum regem Chrislus significa-
VERS,i.—Verba Nehemioefilii. (BED.in Esdram, tur, etc., usque-ad de qua' tota prophète senlentia
tom. IL) Nehemias interprelatur consolalor Do- plenissime, prout potui, in'libro lemporum edissè-
Tere curavi. " '
ad
mini, etc., usque quasi diruta ab hoslibus Hiero-
moeniarestaurant. ' ' u - ' VJÎRS.10. — Et audierunl. Conlrislanter lioere-
solymorum
Verba Nehemioe. (ID., ibid.) Hucusque verba tici, etc., usque adeteos,' qiiipeccando -
erraveruni,
«
poeniiendoredirecognoscunt. < >
Esdroe, etc., usque quiad non blandimentis tempo-
- VERS.15. — Considerabam murum 'Jérusalem.
ralibus enervari, sed adversitatibus exerceri, et 'adL
' Diversa destrucloeurbis loca lustrando pervagatar ;
requiem sempilernam gaudent proeparari.
In menseCasleu: (ID.,ibid.) MensisCasleu ipse est- -el singula quomodo debeanl reparari, sollicite'scru-
-taiur. Doctorum quoque spiritualiuni est soepiusno-
quem nos Decembremvocamus, apud Hebroeosno- '
ctu-surgerëy et solerti indagine siatura'Ecclesioe
nus, apud iiosultimus. Cujus nomen quod spes ejus
interpretalur, bene eongruit volis ejus, qui ad rui- qniescentibus coeterisinspicere, ut vigilànler inqui-
nas sancloe civitatis intendebat erigendasl Primum ram , quomodo ea" quoe vitiorum' bellis soididata"
enim bonoeaciionis fondante1tam esl, spem habere vel dejecta sunt, corrigani el erigant.'Murus 'âiiteni
de auxilio Dominiad perficiendum quoi cupimus. B * Jérusalem dissipalus"jacet; et coiivers.'lio fidelium
In hoc mense natus esl Dominus, cujus nomine> lerrenis el înfirmis '
sordet aûêclibus. Porte sunl
longe anle figiirabalur, quod in eo mense verus Ne- igni consumptoej cu'ra hi qui aliis inlroitum vite
hemias diu desir.eratus ad aedificalionemEcclesioe 2 pandere debuerant, relicio veritatis magisiib'com-
esseï venteru s. muni, cum coelerisignâvia torpent, él temporalibus
' '
Eram in Susis. (ID.,ibid.) Susis melropolis estt curis inserviunt.
Persarum, sed lanta firniilate, ut castrum-esse vi- VERS.17. — Quia Jérusalem déserta est. (BED.,
-deatur, cl iuierpreiatur equitalio vel revertens, quoe e ibid.) Plana sùiil hoec'ei spiriinâli sensu coùgrua :
fidelibusconvenienler apteiur, eis maxime, qui dee quia doclores,'imo omnes qui zelo Dei fervent, in
captivitate Jérusalem curam gérant, id est, de sa- afflictione maxîma sdnt, quandiu Jérusalem, id esl
lute eorum, qui aliquando per insidias diaboli dee visionem pacis, quam nobis Deus réliquit el com-
Ecclesia rapti poeniienles denuo per graliam "Dei ,j meiidavit, bellis'dissensionum eernuhï esse' deser-
sunt redacii. Taies enim sunt in reverierile castra,, lam : et portas virlutum, quas juxta Ishiam laudalio
id est, in robore mentis revocaloe'ab' inûmis ad de-,_ oecuptfrë debuëral^ proevaleniibusiriferorum porlis
siderium patrioe coelestis, et in equîtaSu sanctoruma dejectas, et opprobrio habitas'. ,
eordium, quoescilicet ponant sessorem Deum. CAPUTuffl. i
Qui-remanserunt. (ID., ibid.) Patet litteroe sen- — Et surrexit Eliasib sacerdos.
VERS. 1. (BEBAin
sus, etc., usque ad indignos arcere debuerant, ava-
Esdram, lom. H, lib. m.) Id est, pontifex temporis
riiioe, luxurioecoeterorumque vitiorum incendio
rira. ' ' ' pé- illius filius Joachim,iqui post patrem suum Jesum
VERS.4.—Flevi et terri. Si vir sanctus audiens filium Josedec, non parvo lempore ponlificatum le-
destrucia lignorum et lapidum oedificia recle luge- nuit. Et recle restauralio civitatis a sacerdole ma-
bal, jejunabat,el orabat, diu sedens in tristilia,l' gno et fratribus ejus coepit: ul qui gradu proeeesse-'
raiu ordinis, exemplum fièrent aliis in bonis operi-
quanio magis in deslfuciione el ruina animarum 11 bus. Et bene
couiinuis luctibus, et orationibus est insislendum,' oedificanlibussacerdolibus adjungilur :
Et usque ad4urrim centum cubitorum sanclificave-
ut miseranle Deo ad pristinam eriganlur sospila- l" runl eam ad turrim Hananael. Jïïdificanl enim
lem, qui in opprobrioreligionis tiiumphante inimico sacerdolesusque in- cenlenario numéro cubitorum, cum
Jacebant diulina vitiorum sorde squalentes. omnes quos erudiunl, amore el desiderio oeierno-
€APUT H. rura incendunl.,Nam cenlum, quoein computo digi-
VERS.1. —Faclum est aulem. (BED.in Esdram.) .) " lorum de loevatranseuntin dexteram, coelestiàbona
Qui scilicet est primus mensis anni, etc., usque add figurani, quoecomparalio terrenorum"quasi dexlera
suum iiilimare. Ei al quidem princeps vinarius, régi y{ ad sinislram sunl.
poculum porrigebat, oflïcium loetiiioeforis agebat, t, Et oedificavenmt.(ID., ibid.) Vêtus translatio ha-
sed interius lugebat : quia civitotem sanelam di- i- bel, eic, usque ad fit in illa lavenlur.
rutam, etc. Unde : Sir, er fiumina Babylonis Mie ic (ID., ibid.) Videlur juxla lilieiam, etc., usque ad
sedimus,etc. (Psal. cxxvi.) solainternoe relribulionis intentione prolendunt.
VERS.5. —Si videlur, elc. (ID., ibid.) Sicul per er Portam gregis. Quoe, scilicet, respicit Joppen et
PATROL.GX1II. 23
 I
7IS WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
Diospolim, id est, Lyddam, vioinior mari inler cim- A salem, etc., usque ad ut omnia a se rndera aclionis
Ctas vias Jérusalem; quoe nunc porta David ferlur noxioeiniuilis loculionis el eliam superfluoecogila-
'
appellari, et esse prima portarum ad occidentem tionis ejiciant.
monlis Sion. Huic opinioni consenlire videniur VERS.15. —Etiportem fontis oedificavitSellum
Verba dierum, ubi scriptum est de Manasse rege • filius, etc. (JD., ibid.) Narrant scripiores, etc., vsque
Juda : Posl hoc oedificavitmurum extra civitalemDa- ad gradus ipsius Ecclesioe incremenlis et profecli-
vid, etc. (Il Par. xn.) bus bonorum operum, quoeper hurailitatem fiunt
(BED., ibid.) Typice autem, sicut grex significat comparais.
Domini fidèles, etc., usque ad lemporibus aulem De civitate David , etc. Civitas David juxta lit—
Ezechioe duplicatum fuisse murum civitatis Verba leram nions Sion appellalur, qui a meridie po-
dierum sic oslendunt : Mdificavil quoque agens in- situs pro arce urbi supereminel, el major pars
dustrie omnem murum, etc. (M P-ai. xxm.) civitatis infra montera jacel in planitie humilioris
Typice aulem iste Sophonias vocem clamoris a collis sita. Unde) in libro Regum : Cepit aulem
poria piscium el ululalum audivil a secunda : quia David arcem Sionl hoecesl civilasDavid (II Reg. v).
ab hostibus ulramque dejiciendam proecognovit.Fi- Et paulo post : Habilavit autem David in arce, el
dem enim el opéra -doctorum per quoeab undis ^ite B vocavil eum civitalemDavid (Ibid.).
corrupiibilis coeteros erra, et in Ecclesiam oporte- YERS.16. — Mdificavil Nehemiasfilius Asboth,elc
bat induci, vidil diaboli insidiis lerroe esse ster- (BEDA,ubi supra.) Posl portam foulis el muros pi-
nenda, id est, per appetitum lerrenoe voluptalis coe- scinoe Siloe, etc., usque ad el ad regnum coeleste
leslibus gaudiis esse privandos. Bene autem ab utra- ascensuros cognoscant.
que porta, prima, scilicet, el secunda, inleriori et Contra sepulcrnm.David, etc. (ÏD., ibid ) Nota Da-
exteriori, vocem clamoris el ululâtes audivil : quia vid non in Belhlehem, ut quidam pulant, sed in Jéru-
exlerius opéra, et inius corda diabolo impugnante salem esse sepultum cerla ralinne myslerii. Sicut
vidil subvertenda. Sed quia Dominus erigit elisos, enim in Belhlehem nalus et in regem unctus Cbrisium
Nehemias portam piscium post ruinam narrât in- ibidem nasciturum de suo semine, et a magis sub
siauralam : quia si aliqui proediealorum peccando persona régis adorandumfiguravii; ila in Jérusalem
corruerinl, non deerunl usque in finem soeculi, qui defunclus el sepullus ipsum in eadem civitate pas-
succedentes portas justitioe Domino adjuvante fideli- surum ac sepelieji.tam.
bus bene vivendo el proedicando aperiant. Ad piscinam, etc. (ID., ibid.) Piscinam, Scripturaux
Ipsi texerunt. (ID, ibid.) Hic versus eliam de coe- scilïcel divinam, etc., usque ail etsi hostis anliquus
teris portis, etc., usque ad qui plus perieuli nobis <-•fonlem nobis a'oslulerit verLi Dei, conlinuo in ar-
laudando afferanl, quam salularis adminiculi a nobis cem mentis irrumpit.
videndo référant. VERS.19. — Et oedificavit,etc. (ID. , ibid.) Hu-
VERS.6. —Ad portam veterem. De qua dicil Joan- cusque primus civitatis mmus exstiuilur, etc., usque
nes : Charissimi, non mandalum novum scribo vobis, ad in quo interni arbilrii oculos ouendamuî.
sed velusquod habnislis ab inilio (I Joan. n). Manda- Contra ascensum, elc. -Hicesl Christus qui in fide
lum vêtus est veibum quod uudistis. Porte vero velus sua el dilectione Judoeorum populum a-iunavil et
oedificalur in Jérusalem, cum verbum fidei et dile- gen'Jum : unde lapis angularis dieitur. Coniia cujus
ctionis quod ab inilio Ecclesioetradilum est, vel re- ascensum mensura secunda oedificalur, cum per
cuperaïur in eiranlibus, vel in nuper credentibus mundi tiam pioe cogilalionis ad visionem ejus lendi-
insliluilur. mus, cum etiam in bac vita retenti crebro visionis
VERS.8. — Ad murum. Firmitaiem scilicet el mu- ejus desiderio suspiramus. Sequuntur plurimi stru-
nimenlum perfecioe dilcciiouis in cordibus eleclo- ctorura ordines, quimensuram seeunriam aidificasse
rum, ad quam inslruclores ejus oedificandoperve- uarrantur : quia, maxima Ecclesioestructura est in
niunl, cum in operibus chariiaiis proficiendo di- _D niiiiiimine interioris virtulis, cum s&licel omni cu-
Ciint : Viam mandalorum tuotum cucurri, etc. (Psal. slodia munimus cor nost'um, quoniam ex ipso vite
civvui), illa, scilicet dilatalione menlis illusiraloe, procedil. Singuk vero ad inlelligenliam spirilualem
quoe et amicuni in Deo el inimicum diligunl propter trahere nimis longum est.
Deum. VERS.26. — Nathinoei. Dicuntur Gabaonite, qui
VERS.15.—Et portam vallis. (BEDA,ubi supra.) in minisierium | domus Domini juxla disposilionem
Vallis Josaphat, quoe cl Geheiinon, elc, usque ad Josue filii Nun fideli devotione serviebanl.
id eslhumiles dono supernoe refectionis. In Ophel. [BED*.,ibid.) Turris eral non longe a
El portant vallis. (ID., ibid.) Bene posl portam ve- templo aliiludineenormi. Un.ie Ophel, id esl, lene-
terem el murum laiioris plaleoe oedificalur porta braniin vel nubiii nomen accepil, quia nnbibus ca-
vallis,-quia posl rudimeula calholicoefidei quoeper put inseruit. Denique ubi in Mîchoeascriptura esl :
dilectionem operalur, necesse est ul Immilites nobis Et tu turris giegis nebuiosa (Mich. iv), benedicitur
quasi cuslos virlulum lenenda iusinuelur, ul quanto turris Ophel. Hoec turris in qua parle sit civitatis,
magni sumus, humiliemur in omnibus. liber Paralipomenon ostendit, dicens quod Manas-
El mille. (In., ibid.) Ferunl quia sites urbis Jeru- ses oedificavitmurum extra civitalem David ad occi-
"tn GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. ESDRJî. Vi%
dentem Gihon in convalte, ab introilu portoe pi- j&verba eorum qui se Samaritonos cognominant, id
scium per chcuitum usque ad Ophel (II Par. xxxin). esl, custodes legis Dei, elc, usque ad et ornamenta
Conveniebat ergo juxla situm loci, ut minislri lem- virtulum moribus emendati consequaulur.
pli in vidna templo turre habilarent. VERS.5. — Sed et Tobias, elc. (ID., ibid.) Hujus
Myslice autem Nathinoeihabitant in Ophel, id esl, Tobioepersona el verba hoereiicis eonveniunt, elc,
in lurre nebulosa, cum hi qui professione perfectio- usque ad quibus frucliferas fideliummenles corrum-
ns vitoe dicati sunl Deo, el in munimeiilo et allitu- pere nituntur.
dine virtulum aelione semper el cogilalione nioran- VERS.9. — Et oravimus. Hoc esl unicum contra
lur, et conversalio eorum in coelis esl, quos a'dmi- hostes Ecclesioerefugium, oratio scilicel ad Deum,
rans vulgus ail : Qui sunt isti qui ut nubes volant et industria doctorum qui die nocteque in iege ejus
(Isa. LX), etc. Item Thecueni habitant in Ophel, cum méditantes, corda fidelium contra insidias diaboli el
quique religionis liabita insignes abdila Scriptura- mKitum ejus proedicando,consolando, et exhorlando
rum de quibus scriptura est : Tenebrosaaqua in nu- proemunianl.
bibus aeris (Psal. xvn), id est, mystica scientia in VERS.-10.— Humus nimia est. (BEDA,ibid.) Gon-
prophetis, illusiralo corde pénétrant, et assidue le- gesta, scilicet, in loco mûri, etc.. usque ad et pro
gunt, el .meditanlur. B domo vel civilale pi'ocelia tentalionis ingruènle ,
Contra. (BEDA,ibid.) Dominum scilicel, qui quo- ruinara oedifica:5se probaiur.
lidie nos misericordioesuoegralia, ne in oerumnisvite VERS.11.— Dixeiuni hosies, elc. Hoecin oedificio
labamur proesentiset deficiamus, irrigai,eic.,wsa!(e spiriluali agi soient ; raanet enim indefessus hostis"
ad et quia post proesentiavirtulum doua ad videndam cum salellilibus suis, spirilibus scilicet «nmundis et
claritetem Domini ascendilur, recte infertur : Posl bom'inibus malignis, qui opéra virtulum el fidei no-
eumta dipcavemnt Thecueni, elc bis incaulis impedire el expugnare conlendunt, et
VERS.27.—A turre.-k turre magna el eminenli us- meulem fidelium mucrone pravoesuggesiionis inler-
que admurum templipervenil structura ch iiatis, cum ficere. Sed contra hoecnobis armatura Dei sumenda
justi ab ailitudine conteniplalionis, quoe rhenlem in est, ut possiraus resistere in die malo, et in omni-
iac vita despeclis lemporalibus ad coelestia deside- bus perfecti stere.
ria suspendunt, veraciter in illa vite ad clarilatem VERS.15. — Sialui in loco, etc. Ut agmine, scili-
Dominicoeincarnalionis intuendam, patefacta filiam cet armatorum circumdali operatores liberius et
divinoe oelernilalis gloria aseendunt. Et quia Tbecua securius oedificarenl. Disperlili enim sunl gradus
buccina vel tuba, Thecueni buccinaloresinierprelan- fidelium : alii bonis operibus intus ornantes Ec-
lur, apte dieitur quod Thecueni hoc oedilicaverinl. (j clesiam oedificanl: alii armis sacroelectionîs munit!
Doctorum enim est quorum sonus exit in omnem contra impugnanles hoerelicos vigilant. Hi raligiosa
terram, proesentia Dei dona vel fulura in -civilale devolione proximos in fidei veritale confortant, illi
ejus, id esl, fidelibus pasefacere. adversus diaboli vel vitiorum tek necessarium cer-
Ad murum templi. Corpus scilicel Christi : -de laiiien exercent, el ab ovili dorainicoinsidianles lu-
quo dicilur Joan. n -,-Solvitetemplum hoc, •& in tri- pos paslorali solliciludine arcent.
bus diebus excitabo illud : quod scilicel perseeutores YERS.16.-^-Adieilla, média pars, etc. (BED.,ibid.,
jumoriesolveraiil,sedexciialum et adeoelos exalta- cap. 20.) Nolandum, quia non solum média pars ju-
luni amalores videre non cessant in gloria. venum faciebat opus, elc, usque ad minorisque la-
YERS.28. — Sursum autem , etc. (BEDA,ibid.) boris esl
incogniiam cavere carnis voluplalem, quam
Hanc portera significat Jeremias esse in oriental! rejicere
cognilam.
plaga civitatis, etc., usque ad equi cura inbono ac-
VERS.22.—El sint vobisvicesper noclem et diem.
cipiuntur, sicut et
asini, cameli, muli, conversos ad habue-
Dominum populos Gentilium, vel curas rerum tem- (h>.,ibid.) Nota quantum studium in operando
Domino scilicet animoe oslen- rinl, elc., usque ad conlradicentes arguendo ab Ec-
poralium, subjugatas D clesia repellunt.
dunl.
CAPUT V.
dSdificaverunt sacerdoles , elc. Sacerdoles vero
civilalis Dei murum ad portera aquarum oedificant,- VERS.1. — El factus esl clamor, etc. (BEDAin
cum doclores posl vocaiionem JudoeorumadJndu- Esdr., lib. m, cap. 21.) Desiderabal popr.lus murum
cendos in Ecclesiam Genliles, verbum Deiseminando eonslruere, elc., usque ad et manus nostras a pro-
perveniunt. priis voluplalibus averiens ad conslruendara Chrisli
(BEDA,ibid.) Longum est de singulis oedificiisvel converlat civitalem.
oedificatoribusmystice disserere, elc , usque ad no- (ID.,ibid.) Tribus de causis augelur clamor populi.
mina conscribit in coelo. Quidam famé coacti filios suos ditîovibus venderû
voleb.mt : alii liberis parcenles agros potius et do-
CAPUT IV.
mos. Nonnulli, prohibentes liberorum et agrorum
YERS.1. —... Sanaballat... motus nimis subsan- venditionem, hoc tantum persuadebant, ut mntuo
navit Judoeos.(BEDA in Esdram, lib. m, cap. 19 , sumerenl pecuniam in tribula régis, oppignoralis
tom. II.) Plane ira hoerelicorum est. Hoec sunt agris et vineis, donec redeuhie ferlilitale reddere
 719 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1%
possent feneratoribus quod mutuo accepissent. A vel correctis his qui erravei'iml oedificalùsfuem,
-VERS.7.—El increpavïoptimales, elc. (BED.,ibid.) mox ponendoe sunt vlvoe reg'daiis disdpliuoe; ne
Tanquam dus oplhtms nnlilioe coelestis et sapiens diabolus, qui quasi leo rugiens circumit,in ovileDei
architectes civitatis Dei, etc., usque ad ut dimitlat posait irrumpere. |
nobis Pater débita noslra. Recensuijanitores. (ID., ibid.) Janilores qui, scili-
YERS.15. —Insuper excussi sinnm meum, et dixi: cet, claves regni eoelorum përeeperunt, ul dignes et
Sic exculiat Deus omnem, etc. Huic senlenlioe teni- humiles suscipianl ; superbos veioel indignes ab
bilis elausuk imponitur. Quicunque enim pauperiLus ingressu supernoe civitatis arceant, diceiido : Non
misericordiam non impendit, vel ab eis qui non ha- esl tibi pars, neque sors in sermone hoc. Cor enm
bent vëlut juste exigit, de domo sua exculilur, id tuum non est recium coram Deo"(Acl. vin).
est, de eoelu Ecclesioe,in qua putabal se perpetuo VERS.5. — Non aperianlur por,oe , . . usque oâ
manere, et de laboribus, scilicel, in fructibus bono- calorem solis, elc. (ID., ibid.), id est, lolo tempore
rum operum, in quibus se laudabiliterJaborasse pu- noetis, etc., usque',ad unde: Et portoeejus'non clau-
tabal : nil prorsus laboris recipiet. Labores enim dentur per diem, nox non eril Mie (Apoc.\%i).
sine pietate non possunt apud Deum fructuosi esse. El posui custodes. (ID.,ibid.) Custodes animarum
Et dixit universa multiludo, Amen. Quantum Ne- B non sunt de neophylis vel de plèbe consliluendi, sed
hemioe objurgalio vel imprecatio cor<,a omnium mo- de illis qui a eertaraine viiiorum'Dei gialia liberati,
veril, oslenditur : audita enim contestatioiie respon- iam mentem in Jérusalem,
' id est in visione tran-
deiites, amen, el Deum collaudantes, feceruut quoe quilloepacis habent, quorum conversatioin coelisest.
jusserat. In quo palet: quia non timoré, sed amore Aliis enjui consuminalo cursu de hac luce subliaclis,
dicta ejus susceperunt. alii mox subsiiiuuntur, nec unquam desmit qui pa-
VERS.14.—Per annos duodecim. (BEDA, ubi supra.) cem Ecclesioe excubando ambiant pi opter limores
Hoc exponit Aposlolus, dicens : Quia slatuit Dominus noelurnos, secundum illud : Pro pairibus luis nati
eos qui Evangelium annunlianl, de Evangelio vivere: sunl tibi filii (Psal. xuv).
egp aulem nullo horum usus sum (1 Gor. )x). Duode- Hoecilli tempoii typice conveniunt, quo seminalo
cim aulem annis Nehemias cum fralribus suis ila In per apostolos longe laleque Dei verbo, lotus orbis
ducalu yivebanl, ut.anuonas quoe ducibus debeban- novum fiJei germen accepil, needum Ecclesioeoeui-
tur, non comederenl : insiiiuans e^augelicum opus ficaioe,sed lanlum audiiu verbi el sacrâmes.lis populi
esse in regimine plebis, opus rectoris notabiliier adhuc rudes erant inibuli. ideo congregaiis non so-
circa Ecclesiam exercere, et a subdilis commodum lum optimatibus, sed cl vulgo dihgenier eorum nu-
lerrenum non quoerere. C merum recenseï e curavil, ut perspeela omnium sum-
ma, diseeinere posset, qui in Jérusalem, qui in aliis
CAPUT YI. civitaiibus habitera deberent.
VERS.2.— Veni, et percutiamus foedus,etc. (BEDA, Unumquemque contra domum. Sic enim cuslodia
in Esdr., lib. ni, cap. 25, tom. IL) Hostes sancloeci- sancloe Ecclesioerite perfieitur, si quisque ila solli-
vitatis persuadebant Nehemioein campesiria descen- ciludinem omnium fidelium gérai, ul specialiier eis
dere, etc., usque ad quia versulus hostis semper ma- quibus Deo auclore proeklus esl, curam diligenlioris
nus nosti'as tentât impedire, curemus eas semper studii impendat.
divino auxilio coniortare. VERS.66. — Omnis multiludo quasi vir unus. (JOSÉ.)
VERS.10. — Et ingressus. Puisâtes insidiis hostium Populum etiam agros colentem décimas fructuum ad
Nehemias domum Sarnarioe quasi amici el fratris Hierosolymam jussit offerre, ul habenles sacerdoles
ingredilur , sed ipsum insîdialorem el hoslem inve- 'et lévite alimenta, perpétua i eligionis jura non de-
nit, laiiquam externorum donis et amicilia corru- relinquerent. Et 1 hi quidem libenler sequebaniur
ptum. Semper enim electi habent foris pugnas,'inlus décréta Nehemioe. Civilaiem vero exinde coniigit
limores, nec solum apostoli, seJ el propbetoe peri- hominum mulliludine comptai. Multa etiam talia
culis ex génère, periculis ex gentibus, periculis ex TV u bona et kuùibus Idigna cum summa fecisset
niagni-
falsis fralribus suspectera vilam agebant. ficentia Nehemias, ad senectutem pervenieus defun-
VERS.15. — MensisEliud. (BEDA,ubi supra.) Qui ctes esl.
secundum Hebroeossextus esl, elc, usque ad et dein- CAPUT YHI.
ceps-se in Dei el proximi dilectione in bonis operibus VERS.1. — Elveneral mensis seplimus. (BEDA,in
aùornent. Esdr., lib. m, cap. 26, tom. IL) Qui non longe abe-
VERS.16.—Unhersoe génies. {ID.,ibid.) Qui autem rat. Cum enim murus essèt vicesima quinte diesexti
structures sapete civitatis terrere volebant, etc., mensis complètes quinque lanlum dies ad exordium
usque ad et ab Ecclesia evpulsi. seplimi mensis supererant, qui a prima die usque ad
CAPUT' VU. vicesimam secundam totus legitimis coeremouiiscon-
I
secratas esl, quibus ita nie ceicbraiis, deinde ad
VERS.1. — Postquam autem oedipcatusest munis, disponendos urbis mansoreb cum principilms el plèbe
elc. (BEDA, inEsdr., lib. m, cap. 24-,tom. IL)Mystice : reversus est. I
ubi Ecclesioemunis collectis ad fidem novis populis Congregatusqueomnis populus quasi vir unus ad
721 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ESDRJL 723
plaleam quoe,etc. (BED.,!'6!'d.)Nofandadevôlio populi A Ramos palmarum. (ID., ibid.) Ramos palmarum
et concordia, etc., usque ad quarum cantu populus afferimus, quod est manus victricis ornâtes, eum
inler oraliones et hostias ardenlius ad legis memo- menteni vitiorum viclricem gerimus, el invictam
riam excilaretur. cunclis hostibus, ul siemus ante thronum in con-
Myslice quoque oedificata civitate oporlet sequi speetu Agni, -amicli slolis albis, et palmoein manibus
lectionem divinam, et tubas sonare crebriores, ut nostris ( Apoc. vn ).
populus, sacramenlis coelestibus initiâtes eliam sacris VERS.16. — Unusquisque in éomale. (ID., ibid. )'
eloquiis ex lempore"solerlius qualiter vivere debeat, In domale suo, etc., usque ad et in majoribus bo-
inslruatur. noe aclionis frugibus abundare mereamur.
Anle portant aquarum. (^D.,ibid.) Portam aquarum VERS. 18. — Seplem diebus. (ID., ibid.) Sceno-
reor diei in atrîo sacerdotum, elc., usque ad bene pegia septem diebus agebalur, etc., usque ad in con-
ergo anle portam aquarum collectas est populus speetu Dei congregalus, et nunquam segregandus
tanquam per anlislilem suum ffuenlis Scripturarum exsultaverit.
CAPUT IX.
spirilualiter potandus.
VERS.4. — Slelit autem Esdras scriba super gra- VERS.1. — In die autem, etc. (BEDA,ubi supra,
duai. (ID., ivid.) Videtur meminisse, etc., usque ad P cap. 28.) Nolànda correcli populi de\otio, etc.,
ut timidus el erubescens quoe ipse non fecil, aliis usque ad cum a coeteris kboribus cessalur divi-
faciendo proedicit,etc. ( nis Iectionibus aures liberius comraodantur.
Cum proesules quantum honore, tantum opère Et dixit Esdras. Usque ad finemoratioiiis vel confes-
subdilos antecellunt, ipsi eorum exemplis inehali sionis e]us, quod supra dictum est, quia confileban-
vite suoegradum exsequuntur devoti, et ab eis pie lur peccata sua, et peccata palrum suorum, plenius
a iir.oiîili pro peecatis vel desiderio patrioe coelestis Esdra deprecante qualiter faclum sit, ostenditur.
kerymas profundere deleclanlur. Unde bene subdi- VERS.58. — Super omnibus ergo his. ( BEDA,in
tar, flebal enim omnis populus, cum audiret verba Esdr., lib. m, tom. II. ) Osiendil quanla devotione
legis, elc. omnes personoeeorum novum post festa scenopegioe
VERS.10. — Ile et comedite, etc.' (ID., ibid. ) Ut comentum iëcerinl, ut scilicet tota se înienlione a
infirmiores conscientiasproximorum exemplo pioe scelerum contagiis expurgalos divino foederi con-
aciionis, et suaviuue cîevoloeadmouilicoiisconforte- jiingerem, et foeiieris saheti conditioireni ^sermone-
mus, proecipil, quatenus sicul adipe et pinguedine firmarent el scripte ; el sic ab impiorum consoriio
repleantur, aliisque exsultatiouis làudent nomen separati, securiores replerent opus", quod dudum
Domini. Jnxta liileram quoque cum in festis diebus Q coeperant, id est, ut congruos urbis cives de nu-
posl oralionem lectionem et psalmorum studia com- méro impiouim instituèrent.
pléta carnem reficimus, pauperam et peregrinorum CAPUT X.
meminisse deliemus. VERS.1. — Signalores, etc. Alia translatio : Ne-
Nolite conirislari. Doctores qui mentes auditorum hemias Athersata fertur, erat enim dionymos,
qui
sacris leciionibus ad lacrymas excitant, et iidem unde
singulariter subjungilur filius Acheki, quod
consolantur, dum gaudia seculura promillunl. superius dicilur : Dixit autem Nehemias ,
VERS.11, — Quia dies sanclus esl. Dum scilicet et ipse estapertlus,
Athersata, ( II Esd. vn ).
verbis Domini audiendis et implendis operam da-
( ID., ibid. ) Nobis quoque sabbatum spiriluale
mus, in quo die quamvis exterius adversa patien- semper agendum est, etc., usque ad
tes , nos in spe gaudere oporlet. Unde : Quasi tri- malis emundare necesse primo die a
est, deinde bonis aclibus
stes, semper autem gaudentes (Il Cor. vi), etc. adornari.
VERS.14. —Et iuvenerunt, elc. (BEDA,'ÎIW supra.) CAPUT XI.
Hoecin Levitico plenius scripta sunt, etc., usque ad VERS.1. — Habitaverunt aulem. (BEDA,in Esdi.,
'
meminisse nos oporlet, quia incoloesumus in terra, lib. m, "tom.IL Nunc
) compléta esl dispositio, elc,
et peregrim sicut patres nostri ( Psal. xxxvm ). v usque ad sed occulti
judicis el largiloris munore
VERS.15.—Lignipulcherrimi, etc. (ID.,ibid.)Q,aod
percipiunt.
scilicel Hebroeivocanl cedrum. Frondes vero myrli VERS.5. — El in Jérusalem. (ID.,ibid.) His verbis
el obunibraculumsibi aûêrt qui diccre potesl, Chrisli
ostenditur, etc., usque ad nam sequitur: De filiis
bonus odor sumus Deo in omni loco ( Il Cor. H ). Juda habitaverunt in Carialharbe ( II Esd. xi ).
Frondes ligni pulcherrimi et frondes myrli, etc. ibid. ) Judas interpretatur confiiens vel con~
( ID.,
Fructus charitatis quoe inter omnes virluies pul-
fessio, etc., usque ad cum eorum qui sunt in agro
chernnia, per quam et Christus lignum crucis pro unus et aller relinquelur. -
noslra salute ascendit, cujus passionem dum quan- assumetur?
tum possuinus, imitamur, frondibus profecto ligni • ' . CAPUT XII.
pulcherrimi et myiti in morlificaiionem vitiorum el VERS.1. — Hi sunt aulem, elc. (BEDA,ubi supra.)
libidinum proiegimur. Magi enim Domino myrrham Hic principes sacerdotum una cuni fralribus suis, etc.,
offerenies docueiuni, quia qui Christ" sunt, carnem usque ad ideoque illum superslile adhuc Nehemia.
suam cum vilîis et concupiseenliis crucifigunt. nasci potuisse.
725 WALAFRiDl STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICÂ. 724
(BED.,ibid.) Descripta est successio prineipum sa- A VERS.59. — Stelernnlque duo choii. (ID., ibid.)
cerdotum el levitarum, eic, usque ad arnica provi- Perambulatis moenibus el portis civitatis, etc., usque
sione restaurant, el débite honore evaltant. ad in cujus implcnda voluntate infaligabili mente
(ID., ibid.) Jaindiidum oedilîcalaeral civilas, etc., permaneo„
usque ad tune in re ipsa fruenliuin divina vîsione VERS.41. — El clàre cecinerunt. Dirupisti vir.cula
bealormn hominum in corpoiibus spirilualibus inler mea: tibi saaificubo hostiam laudis. Vola mea Do-
angelica agmina. mino reddam in altiis domus Domini, in conspeetu
VERS.-27. — Et in cymbalis, elc. (ID., ibid.) Cym- omnis populi in medio lui, Jérusalem (Psal. cxv). Hoc
bala, psalteria el citbaroe, etc., usque ad el corda fit cum in coelesli pallia omnium sanctorum multitu-
proximorum ad amorem ejus accendunl, elc. dine congregala, easlpro quibus in proesentigemimus
VERS.28.— Filii can'orum. (ID., ibid.) îmilatores quasque gratia) um actione quolidiauo desiderio sili-
scilicel eorum, etc., usque ad et in ipso lempore mus, laudes efferimus.
uedicaiionis, id est, perpeluoe remunerationis ibidem VERS.42. — Deus enim loetificaveral,etc. (BEDA,
paiiter uniunlur. ibid.) Hoec ad dedicalionera sancloe civitatis, elc,
VERS.50.— Et mundati. (ID.,ibid.) Justes omnino usque ad el victimas bonorum operum maximas im-
ordo, etc., usque ad el vinclis manibus et pedibus in B molare curabant.
tenebras exleriores millatur. Sed el uxores, etc. Quia lempore resurrectionis
VERS.Si —Principes Juda, etc., id esl confessîonis non solum qui proedicandovel lortiter operando Ec-
vel laudis, perfecliores sunl Ecclesioedoclores, qui in clesiam oedificarunt, fiuclum laboris percipiunt, sed
dedicalione civitatis super murum ascendunl : quia eliam infirmiores ejusdem fidei consorles, eadem vite
in lempore tribulationis generalem Ecclesioeconver- perceptione loelantur. Benedixit enim Dominus pitsi/-
s.itionera allius vivendo Iranscendisse probantur. De lis cum majoribus (Psal. cxni).
his enim dicilur : Super muros tuos Jérusalem con- VERS.45.—Recensuerunt quoque,elc. (BEDA, ibid.)
slilui custodes (Isai. L\II), elc. Jure ergo qui nunc Gaudenlibus cunclis, etc., usque ad el cum magna
mûris Ecclesioe tanquam vigiles proesunt, lune quo- laude el loetitiâeral dedieala.
que eisdem gloria remunerationis proeeminebunl. CAPUT XIÎL
El statui duos choros. Vel spuicili. m peccatorum VERS.1. — In die autem Mo lecfum, etc. (BEDAin
in proesemi de Ecclesia correetius vivendo, el erran- Esdr., lib. m, loin. ïï.) Hi quia de inceste naii
tes conigendo expurgent, el in futuro qui corrigi sunt, etc., usque ad sed Deus maledictionem Balaam
noluerunt, judiciaria poleslale de civitate Domini, i inTienediclionem populi sui convertit, el -eum ab
id est ihgressu patrioe coelestis, expellant. Vel choii armis inimicorum munivil.
laudantium ad dexleram .euntes super murum ad VERS.5.— Faclum esl autem, etc. Quia necesse
portam sterquilinii ascendunt, dum eos dignos lande est nos auditui veritalis inlendere, ubi cum ab uno
proedicant qui omnem immunditiam de Ecclesia prse- quolibet vilio lectione divina prohibemur, eouiinuo
dicando, arguendo, excommunicando, éliminant. eliam quidquid vilii sordidanlis in nobis deprehendi-
VERS.54. — Et de filiis sacerdotum, etc. In bac mus, ab aclione nostra et consci^nlia repellamus.
vita filii sacerdotum in dedicalione civitatis Dei tubis VERS.6.—In omnibus his. (BED.,ibid.) Hoecsen-
canunt, qui ad memoriam palrioe coeleslis corda au- lentia, etc., usque ad quoe reversus Nehemias mox
dilorum proedicandosucceiidunt. exsiirpavii. <
VERS.55. — In vasis cantici David. Quia non suo VERS.8.— El projeci vasa domusTobioe.(ID.,ibid.)
sensu vel desideriis innitunlur, sed patrum el pro- Qui supradielus esl servus Ammonites inimicos po-
phetarum vitam et doctrinam per omnia sequenles puli Dei, etc., usque ad quoe communicalio hoerelicis
verbo proedicalionis insistent. et sehismalicis cum orthodoxis el pacificis filiis Dei.
Et Esdras scriba. Quia in omnibus quoe agirai Et piojeci. (ID., ibid.) Tu quoque quidquid inler
verba sancloe Seriptaroe proe oculis habenl, quibus » fidèles infidelitelis el immunditioe reperdis, etc.,
ducibus ad ingressum vite oeiernoepervenianl, ul usque ad sicul enini Nehemias in coeteris, ila ei in
inebrientur ab ubeilate domus Dei, et torrenle vo- hoc ejus personam repvoesenlaril.
luptalis ejus, apud quem est fons vite, elc. (ID., ibid.) Sex tiiebus opeiari per legem quoe ne-
VERS.56. — Et conira eos ascenderûnt in gradibns. cessaria sunt, injseptima jubemur quiescere, etc.,
(Bu>., ibid.) Cum civilas oedificaietur, etc., usque' usque ad ab bis quoead viclum el ve^liium pertinent,
ad sanclam Trinitalem socia exsultalione concélé- prorsus intuitum avertanl, sed congruo moderamine
brant. dispensent. !
Super domum David. (ID., ibid.) Ascendunt filii VERS.16. — Inferenles pisces el omnia, etc. (ID.,
sacerdotum, etc., usque ad ortumque solis justilioe ibid.) Piscis bonus, esl pia fides, quam qui a Domino
shmoceasu videre merentur. petit serpentera infidelitelis non accipil. Piscis au-
VERS.57.— El super lurrim furnorum. (ID., ibid.) tem malus, infirma cogilalio quoe se curis hujus
Longum esl de singulis portis vel terri bus specialiier mumli ultra modum immergil, quam nobis Tyrii, id
disserere, elc, usque ad circum'-pecta semper est ne- est, coangustaii quoerunl in sabbalo vendere, cum
cesse cautela et solficitudine muniri. immundi spiritus quielem nostroe cogilatiotiis ira-
 725 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. TOBLE. 72f
portune profundis soeculicuris obruere lenlanl. Sed .A civitatis et templi Domini, ut emundaiis civibus
pro lali mercatu Nehemias oplimales objurgal Juda alienoe a Deo pollutionis, ordines sacerdotum et le-
et casiigat, dum divina inspiratio eos qui professioni vitarum in minislerio suo rite custodianlur, ut in-
pielatis servira eonantar, ab bujusmodi eogilationi- stiluli regulariter magistri Ecclesioe castigatum ab
bus purgat. omni peccalo populum de coeleroin bono permanere,
VERS.19.— Faetum est aulem. (BED.,ibid.) Con- et crescere semper exhorlenter.
scieniia noslia, elc, usque a'd ideo mérite sequiwr. VERS.51.—El in oblatione lignorum in temporibus
VERS=-22.— Dixi quoque Levilis ut mundaren- constituas et in pr.mitiis. Inter coetera populus ligna
'tur, etc. (ID., ibid.) Mundari eos a quolidiano operis offert ad ignem aliaris nulrienduin, cum opéra vir-
exercitio necesse est, elc, usque ad oportet ul prius tulum divina consecratione digna operanlur. Ardent
rueniem suam et actus purificent ab omni errorum ligna et consumunlur in altariliolocauslorum, cum
labe. in cordibus eleclorum, opéra justilioe fiamma chari-
VERS.25. — Sed et in diebus illis. (ID., ibid.) In tatis perficiunlur.
Ecclesia uxores àlienigenas ducunt, elc. moue ad Mémentomei, Deus, in bonum.Merito talis conditor
sed gentili sensu interprétantes. et dedicalor civitatis, post multos de\oiionis kbores,
VERS.50. — Igitur mundavi eos. (ID.,ibid.) Aper- B ! mémorise se Greatoris el largiloris omnium bonorum
lius per omnia finis et condignus oedificio sancloe commendat.

LIBER TOBIJ!.

CAPUT PRIMUM. secundum illam regulam Tyconii, qua tanquam de

eodem agenles, aliquando propter bonos omnes lau-
VERS.I. — « ToBias. J (BED.,in Tob., tom. II.)
malos omnes viluperamus,
Liber Tobioeesl in superficie lilieroe salubris. Maxi- damus, aliquando propter
est secunda regala.
rais enim vitoe moralis exemplis abundat, et moni- quod VERS6. — « Omnia primitiva (ID.,ibid). »Videtur
tis. Sed quantum poma foliis, lanlum liisiorioe alle-
Maxima enim Ecclesioeconlinel sa- obloqui, quod prima decimatio cedebat in usus Le-
goria proecellil. secunda in necessariis erogandis quando
cramenia. Ipse enim Tobias populum Israël signifi- vitarum, vîsitabatur templum. Sed lertii anni décimas quas
cat, qui coeteris genlibus idololatrioe deditis, fide re- G tune consueverant facere, concedebanl pauperibus.
cta etoperibus Deoserviebat. Unde: «Cumirent,etc. s
Et ideo dicimus omnem illam vel omnes secundas,
Jéroboam namque qui fabricavit ad deeeptionem
subditorum vilulos aureos, idololatrioe culiores ex- stodum quia non potera't accedere ad templum timoré cu-
régis.
primit, quorum complices significantur in subditis. VERS.9.—«Cum vero factus esselvir(ÏD., ibid.).*
cNephikli.j (ID.,ibid.) Laliludo, de qua : cLalum
Sic populus Israël, etc., usque'ad uïide : « Primoge-
mandatumluumnimis(Psaf.cxvin), » cujuslribus, id «iius meus Lrael (Exod. iv). » _v
esl filii populus fidelis, ejus civitas Ecclesia, de qua : VERS.10. — « Quem ab infanlia limere, » etc.,
c Non potest civitas abscondi supra montera posi-
eredendo et confitendo scilicel quod nunquam pec-
ta (Matih. xv). J catum faceret, sed ipsum timoris Domini spiritu im-
« Supra Naasson. i Naasson augurium, Tmjus ci-
vilas superiora auguratur, id est, conlemplatur coe- plerel.
VERS.15. — «In conspeetu Salmanasar, » etc. Non
leslia.
ubi Tobioe humani obloquitur quod alibi dicilur Salmanasar, qui et
(BEDA supra.) caplivitas gene- Sennacherib : erat enim binoraius, yel
ris caplivilalem désignât per regem omnium pravo- generaliler
omnes reges Medorum sic vocabaniur sicut ^Egypti
rum, id est diabolum, qui nos de patria coelesli in " Pbaraones.
hujus exsilii vallem dejecit. VERS.16.—«Cuinautem venissel,etc. »(ID., ibid.)
VERS.5. — »
c lia ul omnia, etc. (ID., ibid.) Sic Sic populus Dei, etc.,
usque ad et Scripturoe arcana
populus Lrael per doclores divini verbi eleemosynrmi pandunt.
non solum rudibus suoegenlis audiloribus, sed genli- VERS.20.— « Sepulturam exhibebat, etc., J pecca-
bus ad Judaismum venientibus minislrabat. Quid- torum : ul nec memoria in illis renianerel. Tali sepul-
quid enim naluraliler boni habuit quod hostis ca- tura volueruiit patres nostri honorari juxta sepultu-
plivans non abstulit, hoc suis in exemplum virtulis ïam Chrisli. Unde Jacob in Judoea se voluit sepeliri,
osiendebat, el portionem salutaris scientioetanquam et Joseph de ossibus suis mandavit.
decimam suoe substanlioe advenis, id est Genlihbus VERS.21. — « Denique cura reversus esset, elc. »
ofierebat. Bene Sennacherib de Judoeafugit': diabolus enim ve-
VERS.4. — « Nihil tamen puérile. » Jam illud ram confessioneih perliraescit : el ante faciem
ejus
apostolicum gerëbal in peclore : « Nolile,pueri, effici, non subsislit
etc. (/ Cor. xiv). Hocautem secundum illos diclum esl CAPUT II.
quoi! incedebant in mandatis Domini sine querek, VERS.IO.—«Gontigit, t elc. (BED.,in Tob., tom. H.)
 727 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA.
Nemo miretui si aliquando bonum typice malum, h regnum coelorum. (Malth. m.) s Et desperaniibus
mala bonum significent. Si enim hoc non licerel nun- de lnmine coelesti • « Ego sum, inquit, lux mundi, qui
quam nigro atramenlo,sed semper auro lucido nomen sequitur me, non ambulat in tenebris (Joan. vin). > -
Dei scriberetur : quia Deus lux est. Sed si nomen dia- VERS.15. — « Eti dixit ei angélus, i (ID., ibid.)
boli calculo candidb scrib'as, nihilominus lenebras si- Promiltit angélus Tobioeducere filium suum in civi-
gnifical. Coecaïus ergo Tobias populum Israël signi- talem Medorum el reducere, elc, usque ad interro-
ficat. s Coecilas enim ex parle contigit in Israël gante angelum Tobia unde esset.
(Rom. n). > Fatigatus a sepullura est coecalus. Qui VERS.18. — « Ego sum, inquit, Azarias Ananioe
enim infaligabilis in bonis operibus persistil, fidei magni filius, (ID., ibid.) Azarias adjulor, Ananias
lumen non admiltil lia spiritualer faligatas dormit, gloria Dei. Chrislus quoque fidelibus suis indicat,
qui vigilare, slare, virililcr agere, et confortari ne- quia ipse est de quo dicilur : s Adjulor meus et
gligil. Cui dieitur : « Surge
' qui
'
dormis et exsurge a liberalor meus es tu, Domine, ne moreris (Psal.
morluis (Eph'es.>y). v • ' , l: LXIX).» « Et vidimus gloriam ejus, quasi unigeniti
(BCD.,ibid.) Hirundinespropter levemvolalum, su- a Paire (Joan. i). s [
perbiam leriialemquesignîficant : quarum immundi- VERS.22. — « Tune paralis. » (BED.,ubi supra.)
tia quibus dominalur excoecàl.Nido hirundineo sup- B Apparente Domino in carne, etc., usque ad et sic ad
posilus dormit', qui levilàli lascivioe, ac superbioe se salulem genlium per apostolos pervenit.
incaulus subjicil. Hoeccoecilaspopulo Israël, immi-
nenie-Domini -advenluJn_carne, maxime pr«valuil, _ _ CAPUT VI.
cum romanoe servitutis jugo laboraret, et.diviuoe VERS.1. — « Profectus est, » etc. (BEDA,in Esdr.,
legis proecepta maie vivendo violaret. tom. IL) Dominovenienle ad génies salvandas, elc,
VERS.14. — « Sed immobilis, » elc. Quia a domo usque ad et oves spiriluales a foribus et bestialibus
Dei incipit judicium. Unde : « A sanciuario mei in- spiriiibus et hoereticis défendrait.
cpiie [Ezech. ix). » Qui non corripitur non esl filius: VERS.2. — c Et ecce piscis, J etc. (BEDA,ubi su-
t Qui pareil virgoe, odit filium (Piov. xm). Paulus pra.) Dominicoe passionis sacramenlunT manifeste
tanquam puer eolaphizaïur, tanquam juvenis exlol- significatur, elc, \usque ad nec in eo princeps
lilur. mundi veniens quidquam habuit.
VERS.15.—« Insultabant reges, » etc. (BED.,ibid.) c Exivil. » (ID., ibid.) Chrislus mortem cui nil de-
Erant in populo, etc., usque ad unde : n Charilas bebat accepit, ut pedës, scilicel suos, id esl membra
paliens est, benigna est (II Cor. xm). » sua aconlagioiiepeccati et mortis abluerel. Occurrit
G piscis eum devorare cupieiis, et Domino in cruce
CAPUT III.
VERS.7.—c Ut Sara, elc. J (BED.,in Tob. lom. H.) passo diabolus, quo môvenle crucifixus erat, adve-
nil, quoerens si quidpeccaii in eo invenisset. .
Turbam nolionura signal, etc., usque ad Daniel in VERS.5. •— « Quem expavescens, « etc. Christus
coenaculo oral, et Elisoeus habet coenacula, et Chri- imminente mortis arlicu'lo
coepil pavere el toedere,
stus in coenaculo pascha célébrât. non diabolum, hëd mortem, quoeinvidia diaboli in-
CAPUT IV. travit in orbem, 'naiiirali'cariiis fragililale perhor-
VERS.5. — t Corpus meum sepeli. i Corpora se- rescens ; unde : «1 Pater, Iransfer calicem hune
sacrosanctum terroe corn- a 'me (Ifarc. xiv). »
peliendo quasi depositum
VERS.4.— c Appréhende branchiam, » etc. (BED.,
mendamus, quoe reddenda et glorificanda in resur-
reciione credimus. ibid.) Apprehendit Chrislus di bolumqui eum capere
in cruce voluii, el moriendo vieil. Apprehendit ergo
CAPUT Y.
branchiam, ut caput pequissimum a corpore, polen-
YERS.7.—tEx filiis Israël.» Erat enim ex numé- tioe suoedexlera separarel, id est nequitiam anliqui
ro angelorum, qui'sunt filii Israël, quia semper vi- hoslisabhis, quos sibi corpus feceral, auferrel, et
dent Deum facie ad faciem, el soepe milluntur in cu- hos corpori suo, id est Ecclesioeinferret. Branchiam
stodia filiorum Israël, id esl videntium Deum. Unde : enim habet piscis in confinio capitis et corporis, est
« Conslitui terminus populorum juxla numerum fi- aulem Chrislus caput Ecclesioe, quoe est corpus
liorum Israël,(Deut.-LU). » ejus, et diabolus 1caput iniquorum, qui sunteor-
VERS. 10. - « Tune ingressus, i elc. (BED.,ubi pus ejus.
supra'.) Apparuit angélus Tobioeet socium se proebuit i Quod cum fecisset, i Quia cum Dominus nequi-
et Filius Dei hominem assumpsit, el visibililer cum tiam diaboli manifestaret, molilus esl adhuc eleclis
hominibus conversâtes humanum gémis salvavit. suis perseculiouera commovere : hi enim sunt pedes
Introduxit Tobias angelum ad panera, etc., et Do- ejus per quos ambiilal in terra qui per omnia régnai
minus per miracula quoein carne fecit populo Judoeo- in coelo. ]
rum, ex quo carnem susceperat, ostendit : quia VERS.'5. — c Exentera hune piscem. » Dominus
est "filius et angélus, id esl nunlius patente volunte- piscem exentera' it, cum nequitiam diaboli latins
tis, cui etiam gaudium perp 'luoe salutis pioedicavil, sanclis aperuil : et q^asi areâna insidiaium ejus re-
dicens : « Poenilenliam agile, appropinquavit enim seravit. Reposuil sibi cor ejus, quia callidilatem ejus
729 GLOSSA 0RD1NARIA. — LIB. TOBI/E. 750
in Scriptaris indicavit, de qiio dieitur : « Serpens A Cantus pullorum, etc., usque ad veraciter Christum
erat callidior cunclis animaniibus terne (Gen. in), s hosle superato sponsura esse sancte Ecclesioe co-
et alibi : «Num ignoramus aslulks ejus (Il Cor. ir).n gnoverunt.
Fel quoque reposuil, quia quanto malitioe furore VERS.17. — i Benedicimus te, Domine Deus. s
contra genus humanura soeviai, ad cauteloesludium (ID., ifcj'd.)Loetalur Raguel de vite Tobioe,etc., usque
scribi et conservari voluit. Jecur reposuit, quia ma- ad sunt crassi gralia supernoe dilectionis refeni.
ligna ejus consilia adversum nos per doclores veri- YERS. 22. — « Duas quoque, J etc.- (lD.,ibid.)
tatis insinuavit : Aiunt enim physici': quia caloreel Apostolus gentium eos qui ad fidem vénérant, etc.,
occulta virtute jecoris excoquantur et digerantm usque ad qui epulas ex eis quorum reficiunter exem-
cibi. Cum vero quoe agere disponimus, sedula eogi- plis accipiunt.
laiione, quo ordine sint agenda requirimus, quasi ( Quatuor arietes. » Quia sancti doctores et marty-
acceptes in siomacno cibos, ardore jecoris exco- res quatuor libros Evangelii fide et opère conservant,
quïmus. prudentia, justilia, fortiludine, temperantia muniun-
<tSunt enim hoecnecessaria. i Aslutia diaboli et tur, el quatuor panibus mundi instruunl Eccle-
nequitia cognita nobis ad medelam proficiunt : siam Dei.
quanto enim ea cerlius exploramus, tanto certîus B s Occidi fecit. t Quia alii sponle mortificant cor-
declinamus pora sua, ul sint hostia viva : alii inter manus
VERS.6. — s Assavit carnes ejus, t etc. (BEDA,ubi infidelium subeunt marlyria : per arma justilioe a
supra.) Quidquid sibj ex hoc pisce assumpserit, etc., dextris et a sinislris, id esl, iu prosperis et adversis
usque ad donec in gentibus Ecclesioe fundamenta hostein vincenles anliquum.
locareiitur. VERS.25. — t Et adjuravit >Raguel Tobiam. J
VERS.12. — s Et oportet. J (ID., ibid:) Raguel po- (BEDA,ibid.) Adjurantes Christum ut maneat nobis-
pulum genlium signal, etc., usque ad el qui audire cuin, donec perfectionem quielis per Spiritus sancti
dignus sit : i Jam non dicam vos servos, sed amicos graliam consequaniur, qua requiescamus et a pec-
meos (Joan. xv). catis in corpore, el a pravis cogilationibus in
mente. '
CAPUT VIL
CAPUT IX.
VERS.11. — « Quo audko verbo Raguel expavit, »
VERS.5.— t Tamen obsecro le. s (BEDA,ex Isid.)
etc. (BEDA,ubi supra.) Audiens populus genlium ver-
bum fidei, etc., usque ad ut qui Stella dicerent, Aliquos de credentibus servienles.libi quibus proedi-
candi committas offlciura ad colligendas génies, quoe
stelle périrent. '
• nondum fidei mysterium suseeperunl, sed lamen fa-
CAPUTYH1.
mam audierunt >:et talentum verbi quod fama didi-
VERS.1. — « Postquam vero coenaverunt, »' etc. cerunt, per-fidei obedienliam reddant. Novus quoli-
(BEDA,in Tobiam, tom. II.)Introducius Tobias ad cu- die populus in Ecclesia colligitur, polest tamen
biculum prolulil, elc. Deus accepteras Ecclesiam de specialiter intelligi, qui lilleram legis sepluaginta
gentibus, iu desponsationis inilio, jubet eam abre- interprètes acceperunt, et ideo fidem cilius su-
nuntiare diabolo, et omnibus pompis ejus- el confi- sceperunl. " " "
teri fidem sancloe Trinilatis in remissionem peccato- CAPUT-X.
rum : quod est intima piscis viseera vivis cremare VERS.8. — c Atvero Raguel, i elc (BED., ubi
carbonibus. supra.) Cum pleniludo gentium intiaveril, nemo pro-
(BEDA,ubi supra.) Quia post abrenuntiatïonem hibera potesl, quin Dominus salulem Israël tribuat,
diaboli, posl confessionem veroe fidei, sequitur el coecilatem ejus, quoe ex parte contigil, respiciat.
pe'caiorum remissio, per aquam baptismi expulso Recordata est enim d>vina clementia, quoniam
diabolo , diabolum ligavit : quia a fidelium loesione tristilia magna et conlinuus dolor est Judoeiscreden-
ccssaudo compescuit, quos etsi aliquando teniare r. tibus pro fralribus infidelibus.
probationera permittilur, superare tamen prohi- VERS.10. — < Trâdidii', i> elc Remittuntar în
belur. fine doclores Ecclesioead Christum, cum ipsa Eccle-
VERS.5. — c Religavit. J>Desertum et iEgyptus sia, virlutum divitiis plena, ad fidem illustraudam,
corda infidelium significant, quoe a Deo déserte. bonorumque operum subslantia dilandam Judoeorum
quia ejus habïlatione indigna, el juxta inlerpretatio- gentem, ex qua'Dei Filius'sumpsitcàrnem.
nem jEgypli perfijioe suoelenebris obscurala. Merito CAPUT XL
aulem el qui a Deo deseritur a doemonio replelur. VERS.5. — J Proecedamus. » (BEDA,ubi supra.)
Augeîus vero doemonemqui Tobiam occidere volebat, Postquam illuminâtes esl populus genlium, proecëdîl
in déserte ligavit, qui cohibitum a fidelibus, qui sunt divina gratia ad illuminandam coecilatemJudoeorum,
membra Christi, diabolum in infidelibus tanlum do- ut in libris suis cognoscanl Chrislum verum homi-
minari permittît, in quibus tamen tenet eum liga- nem et verum Deum, et sic landem quasi viso angelo
tura, quia nec ipsos tantum loedere permiltitur quan- et filio suo quos diu non viderant, înultum gau-
tum ni itur. deani; landem, scilicet, se Ecclesioe de gentibus,
VERS.11. — «Et faetum est. t etc. (ID., ibid.) congregate mysteriorum communipne conjungat,
 751 WALAFRID1 STRABI FULD. MON. OPPl PARS I. — THEOLOGICA.
VERS. 9.— « Bkndimenlo. » (BED., ubi supra.) i A Paler in Filio sil. Angélus fredii au Deum, Tobias
Canis gaudebal dum lecia dominorum diu invisa ré- remanet apud Patrem, et Chrislus a fidelibus sris
viserai Gaudenl doctores de effeclu sui operis, curai intelligilur divinitate Patri oequalis, humanilate ho-
Judoeam a Domino recolligendam inlelligant. Gau- minibus consubslanlialis.
denl de proemio vitoe oeternoe, et cunclis eodem'
CAPUT xm
proemio corda exhikranda proedicunl, el slatim ad-
venturam graliam sancli Spirilus edunt. VERS.1. — « Aperiens autem Tohias os suum. J
VERS.10.— « Exsurgens. » Audito a docloribus (BEDA,!«Tobiam.) Confessus est verilatem el miseri-
verbo salutis, exsurgit populus Judoeorumde perfidioe cordiam, etc., usque ad coelestis patrioe gaudia proe-
suoecoecilatelonga, el amore curril ad Dominum ; sed: dicando.
offendensgressibus operum, donec renalus inslrudus CAPUTXIV
in Christo, fidei el operaiionis lumen percipial. VERS. 1.—t El poslquam illuminâtes est To-
VERS.15. — « Tune sumens. i (BEDA , ibid.) Do- e bias, » elc, quadrasenarius numerus kboriosuï
minus credenlibus aperte révélât quanta sil anliquii est, jejunîï el abslinenlioe. Nos aulem omnes hujus
hoslis malilia, qui ipsum in passione devorare gesli- vite kbores debemus sustinere, cum Dei el pioxim*
vil; sed per hoc occisus, membra sua, id esl, eos B dileetione, et sic fructificabimus.
quos ante tenebat, amisil. VERS.5. — c Quinquaginta namque et sex anno
VERS.14. — « Albugo. t (BED.,ibid.) Habet adhuc « rura lumen oculorum amisit, s etc. Sacratum nu-
populus Judoeorumvelamen ante faciem cordis, elc, merum quinquagenarium 1ransiej;at, nec ad sexage-
usque ad qui aulem fragilitatis el ignorantioe conscii narium, qui perfectionem, propter senarium, in quo
dicunt, Domine Deus, illumina tenebras meas; a omnia facta sunl, significal, pervenerai.
Domino illuminantur. VERS.5. — « In hora aulem mortis suoevocavit
VERS.18. — c Ingressa est, » elc. ( ID., ibid.) Lu- « ad se Tobiam. t ( BEDA,in Esdram. ) Tobias, id
eem gratioe spirilualis, quoe septiformis est, signifi- est, doctores Judoeorum, qui de hoc mundo exiluri
cat. Post septem dies illuminalionis ingredilur propinquis suis annuntianl : quia mundus ad finem
uxor : quia postquam Judoea per fidem illuminai» appropinqual, et futuroevite bona in proximo futura.
fuerit, postquam graliam Spiritus sancli acieperil; VERS. 14. — « Tobias abscessil ex Ninive cum
ingredifUn ad eam Ecclesia, ul sit unum ovile et « uxore sua, et filiis et filiorum filiis, i etc. (ID.,
unuspastor, et sil domus Chrisli una, uno lapide ibid.) Hoc quolidie facil Christus," etc., usque ad
angulari firraala. diu vivons animi levii-alemnon deserit.
CAPUT XII. G VERS.16. — t Sepelierunt. s Sepullura Tobioefi-
VERS. 14. — e Et nunc , » elc (BEDA,in Tobiam.) nem mundi désignai, quo Do i.inus noster cum cor-
Redilurus in coeluni angélus apei lins quid sil el pore suo, quoi esl Ecclesia, in requiem inlrat an-
quare venerit, el quo reversurus sil exponit : et gelis de socieiate hominum congratulaniibus, et
Chrislus eiden, populo latins proficienli condilionem smgulos per diversas mansiones pro meritorum
suam patefecit, ostendens, quod ipse in Pâtre, et qualilale collocanlil)us.

LIBER JUDITH.

PROLOGUS H1ERONY.MIIN LIBRUM JUDITH.

(Vide inler overa beati Hieronymi, tom. VI1IJ)

PR^EFATIO. B superbioe : t Quam appellavit. Î QuoeMedioeprovin-

( RAB. expos, in lib. Judith, tom. III. ) Quoeri-
tur quo lempore quibusve regibùs bisloria Ju-
dith fuerit, etc., usque ad nisi forte dicatur quod
Ci'inbyses qui génies finilimas impugnasse , et
^Egypium superasse dicilur, cran regnum Assyrio-
rum atque Persarum unum esset, aliquem regem
nomine Ai-ph.ixal in Media repugnanlem vicerit,
aiquesuo imperio subju averit.
CAPUT PRIMUM.
VERS.1. — I Arphaxai t (RAR., ubi supra.) My-
slice, per Arphaxai superbi exprimunlur, quorum
conatus ei labor qui pei vaslum inmoris el elalionis
agiter facile in poieslalem Nabuchodonosor, id est
diaboli eadit : ipse esl enim rex super oranes filios
cioe melropolis esl,' quam Deiocus Medorum rex
condidil, sed Arplmat mirabiliter amplifiearit, sicut
Daniel propheta, secundum Josephum sub Da-
rio rege in eadem civilale Meiioe mausoloeum valde
proeclarumconslractum mira arle posuit, quod qua-
cunque die cernilur eadem constructum pulalur,
quia sicpulchriiudono\a el maleria solida. Ibi usqco
hodie reges Persarum atque Medorum sepeliuntar
et cui hoeccura commiltelursaeerdos Judoeus est.
Ï In gloria. » Hi ih curribus et hi in eqnis, etc.
Sed Deus currum Pharaonis el exereitum ejus pro-
jecit in mare : ergoqui gloriatur, m Domino glorietur,
VERS.6. —«lu campo magno. i (RAB.,«Wsupra.)
Noniinibus locoium,ielc, usque ad et démuni viclo-
rias ad Chaldoeosvel Assyrios concesserint.
 755 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. JUDITH.
i Tune exallalum est. i Cum diabolus perditorum A elorum corroborât, unde Job (Cap. xn) : Instauras
mulliludinem suoe voluniaii subjicil, elevalur cor testes contra me, et Paulus ad Hebroeosfidei virtulem
ejus,,proprioe illud assignans virlutï, non divinoeper- laudsns pairum copiosa induxit exempla, qui per
missioni : et eo magis ardescil ad plurimorum per- fidem vicerunt régna, opérali sunl justitiam.
ditorum deslructionem, quo se videl qnibusdam proe- CAPUT V.
valere per pravamsuggesfionem, unde sequitur: 'VERS. 5. — t -Tune Achior dux , s etc. Quasi
t Et misit ad omnes. > (RAB., ibid.) Diabolus per princeps hoerelicorum qui ibet idololalrioe dédites,
diversas provincias legaios millil, etc., usque ad qui de divinis operibus et miraculis cognovil quoe
unne : c Omnes uno animo conlradixerunt, etc. > soepe abis dicil, quamvis fidem calholicam perfecte
VERS.12. — « Tune indignâtes Nabuchodono- non (hdiceril, et Christi baptismale renalus non sit.
sor. t Diabolus propria superbia excoecaïus, arrogat Vel per Achior hoerelici designanlur, qui licet per
sibi imperium totius orhis, contendens ut abslractas omnia viam veritatis non teneanl, lamen in doclrina
a culte pielalis, consortes suoe facial impielalis : sua multa vera proedicant^ quoe nosiroe fidei concor-
qui de poleniia regni exsultans, ail : « Ascendant in dant. Hi contra Ecclesiam calholicam pugnant, sed
coelum, el ponam sedem meam in Aquilonem, et si- fatione snperati \eritatem omnïno non celant, hoere-
milis ero Aliissimo. J El in Evangelio : t Hoecom- tici enim bona malis permiscenl ; quia si semper
nia tibi dabo, si cadens adoraveris me. > mala dicerent, lalere non possent ; sicut qui veneni
CAPUT IL poculum porrigil, labrum calicis melle langit, ut
dulce est. primo sentiatur, ne quod mortife-
VERS.7. — c Tune Holofernes. (RAB., in lib. quod rum esl timealur. Aliquando tamen corre ti salvan-
Judith, tom. III.) Holofernes ille principes gentium, lur, si.ul Achior videns vicloriam
Judilh, conso-
qui Ecclesiam perseculi sunl significat, etc., usque cialus populo Dei circumeidit carnem
proeputii sui :
ad ut omnes adorent draconem, qui bestioe lalem
leprosi quoque evangelici hoereticos exprimuni, qui
dédit poleslatem. dum redis prava inseruni, quasi colorera sanum
VERS.12. — « Cumque pertransissel. » (ID., ibid.) maeulia aspergunt.
Per diversas prorincias, et nomina locorum, quoein
hisioria coiitinentur,"personarum dislinetrones et CAPUT VI.
graduum, el dignitatum, designanlur, ex quibus VERS.10.—s. Porro filii I-rae! descendenles de
diabolus viiuîicai sibi aliqu-m parlera, nec pugnoe Bethulia venerunt. i>Filii : doclores Ecclesioe ad
fonnidat ,'ifflculialem, sed grahuis potenlioe gran- arborera ligatura solvunl, cum caiechumenos suos ,
dem cerlal efficere ruinam. G nec persecuiorum rabiein, nec mortem perliniescere
VERS.15. — e Proedavilque omnes. » Seienlioe uti- docenl. Quasi ad arboiem ligaî'um so vunt, cum a
lilalem auferens, el coelera quibus servira debue- formidine crucis mentem pavidam eruunt, el ad pa-
rant Deo : el in usum servit i sui converlens : tesi- liendum insiruunt, hoc autem meiim fil', si (exem-
stentes occidit in ore gkdii, quia quos fleclere ad pte Ozioeet Carmin qui confortantes Achior, pièces
conse sum i equit, coiporaliter occidit. dévotes cum omni populo Domino efïuderunl) ma-
VERS. 17. — « Descendit in campqs. » Damascus gi tri Ecclesioe cum coeteris fidelibus audito es suos
potus sanguinis interpretalur, in qua principes gen- Domino commendav rinl devolis precîbus, ul «jus
tium exprimunlur, qui siliunl sanguinem fidelium : dono habealur, quod humanainfirmiuts non inerelur.
maxime in tempore messis, id esl, in consummatione YERS.19. — « El fecit ei coenam niagnara". f
soeculi debacchanle per laliluuinem orbis furore Explelo jejunio facit, qui animam diu langiiidam, el
Amiehiisli. panfc verbi Domini egeniem , ev.-ngelica doclrina et
CAPUT III. dapibus virlulum leîicil. Huic couvivio advocantur
VERS.1 — « Tune mise uni, J elc. Potenles soe- omnes pres'iyieri, ul eorum evhorlalionilius et
culi et >oluplatura araalores, qui principem mundi exemplis cori oborentur neophyli ad fidem aecipien-
studenl îecouciliare sibi, ut morlis periculum et dam vel conservandam.
volupiaii , deliimenlum evadere possnt; de quibus CAPUT VII
dicilur : « Qui vuliesse amicus hujus soeculi, inimi- VERS.7. — « Erant lamen non longe a mûris fon-
cn Dei coiistiluitur. i In his enim solh iludo hujus tes, t Sicut in libro Regum Philislhiim fabros fer-
soeculi,el iallaci divitiarum sufï cal verbum, ei fru- rarics auferun , ne faciant Hebroeis aul knceam,
clum non facit, hi enim secundum nomina liarum aut gladium. El descendit omnis Israël ad Phili-
piovinciaium superbia extolluntur , vanilalem se- slhiim, ut exacuerei vomerem, el ligoiiem ,l secu-
quuiilur : lerram duabus vii*, ingrediuntur. ël cos- nm,et sarculum. Hoc enim ma-\ime diabolus sluilel,
lu'u lugentium vel luxuiioe suoepoenas hientium in ul dodrinoe fluenla el virlutum arma aaferat, et sic
inferno sociabunlur : ubi ad calorem minium trans- nequitiam suam in interitem -ervorum Dji velociier
ibunl ab-aquis nivium, t ei-serrais eorum non mo- e\[ieat : hinc principes gentium eiJuliaiws ipostat?
rielur, el ig: is non exstinguelur. « non solum lUvinani, sed et huinanam Chiisiianis in-
CAPUT 1Y. terdicuu! philosophiam.
YERS.15. — Memores esloie. Per exempla san- VERS.12. — « Tuuc ad Ozîam congregaii. > Car-
755 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 756
nalesqui dicunt i Domine, Domine, cor aulem eo- A A.lui. Cui vir suus reîiquit divilias spirilualis sapien-
rum longe est a me (Malth. vu, xv). » Sunt enim lioe et virtutis : et familiam, id est gentium multi-
in sagena'Domini el boni et mali pisces, usque ad ludinem, aggregav'u.
litlus futuri judieii, qui proeseniis vitoe incommoda VERS.7.— « Cui vir suus reliquerat divilias remî-
graviter %rentes, mal uni proesenlibus uti deliciis, tes, t E\ veieiis legis el ex philosnphioeinsti'uetione,
quam coelestia bona sibi in futuro îeservari, qui ma- moralisque diseiplinoe, muUiplicesopes ad Chrisium
gislros suos importeras quoerimomis afïligunt, el veuiens atti.lil Ecclesia; unde el Paulus se ad pedes
sibi adluxum boeculiassenlire cogunl, unde sequitur: Gamaliel nulrilum gloriatar, et Moyses omni sa-
VERS.25. — « Et hos quinque dies, t etc. Quinque pientia jËgvptiorum [erudilus legiiur.
dies quinque sensus corporis, quibus proesens vita VERS.12. -—« Non est isle sernio. s Cum afiîicti
ducilur, quasi quiuquediérum iuducias docloriners sumus, nec tempus, nec modum proescribere Do-
expetit, qui corporale vilium solatjum auditoribus mino debemus, sed magis arbîirio ejus cuncia relm-
indiscrète prominii, quasi in poleslate sua sit sum- quamus. Unde quidam patrum in oralione sua dixisse
mi datoris magnificentia, cum magis tempus tri- Iegilur : .- Fili Dei, fili Dei, sicul scis, et sicut vis,
bucndi, elmodus, iu dantisquam accipieniispoteslate miserere mei (Matth. vi). > Regnum tantum Dei
consistai : si enim proeseniis vitoe negatur solalium, B ' quoerere debemus, bi omnia adjîcientur. Proesens
subdiios deserunl, ut cedentes persecuiionibus, cor- vite sil fidelibus in «su, fulura in fruclu. Sit 'es
porale devitent suppliciura. Hanc conventionem no- temporalis in itinere, desideretur oeierna in perven-
slra Judith, îd esl Ecclesia, respuit el conlemnit. lione. |
VERS.28. — « Et dixerunt. s>Quoecuuqueloquilur
CAPUT VIII. Ecclesia in confessione fidei in doctrina religionis,
VERS.1. — « Et faclum esl cum, » elc, sequitur laudabilia el irreprehensibilia i
sunt, hoec singolos fi-
« Filia Merari. J Id est amariiudmis. Ecclesia dèles orando proemonet,^i quisque sicuiprobavii ve-
enim per amariiudinem el iribulationem ad luturoe rum esse quod docet, ita operibus implet : unde sub-
vitoe gaudia generatur : ubi Dominum laudabil in ditur : j
oelernum. Quod enim quindecim generatione pro- VERS.50. — « Et dixit illis Judith, s Judith, id est
genila narralur, significat quod Ecclesia per hebdoa- Eccle ia, commendal proesbyleris portam, id est ca-
dem legis et ogdoadem evangelii, de patriarchis et sirorum Dei sollicitera cusloJiam, ul pervigili el so-
apostolis esl.edila, et ad coelestem gratiam ascen- lerli cura contra hosjtiumiiisidias semper parati as-
sura; unde hic numerus graduum in Psalterio poni- sistant et orationibus munili.
tur, fuluroe ad coelos ascensionis liguralivus, quo G iCAPUT IX.
sancli venientes merito dicunt, « Ecce nunc béné-
dicité Domino., » VERS.4. — t Quitus abscedentibus. n Posiquam
VERS.2.—« Et vir ejus fuil Manasses, » elc. Ma- ad presbyteros Iocutaest, oratorium ingrediiur Ju-
nasses interpretalur oblhiosus vel nécessitas, cui dith, quia sollicitudo sanctorum posl proedicatioins
Judith coujugio copulata quasi decalogo legis vel ri- obsequium, redit ad cordis sui secretum, ut ibi com-
tibus gentilium obnoxia. Sed veniente Chrislo et pleat puroe ascensionis incensum : secundum illud,
luce Evangelii ckrescenle in muirio, omnis illa ob- Cum oraveris, inlra incubiculum îuum.
servantia cessii, et quasi vilis collectio messis velo- VERS.2.—« Domine i Deus. J Bene in oratime ac-
citer transiit; unde Aposiolus : « U.-i venit fides, jam tum Simonis commemor t, qui cum fratre Levi stu-
non sumus sub poedagogo. Omnes enim filii Dei eslis prum sororis in àlienigenas vïndicavit. Fulurum
enim erat, ut Holoferi.es qui in Judith voluil explere
per fidem in Chrislo Jesu (Gai. m), J El ad Romanos immundiliam
ait : t Mortiûcaii eslis legi per corpus Chrisli Jesu, libidinis, gladio feriretur ullioui».
ul silis allerius qui ex morluis resurrexit (Rom. VERS.9.— « Respiee castra, J Sicut luxuriososluxu-
riosis comparai, ita nunc superbissuperbes, Assyrios,
vu), J Et vir Manasses, Christus Ecclesioe spousus.
Bene Manasses dieitur, quia nos facit oblivisci cala- D scilicel j£gypliis; quia sicul poleniia divina esl in
mi lalis pristinoe per consolalionem vite fuluroe. Hic illis, ila manifestai i polest et his subversis, quia ide<a
in lempore messis hordeaceoe, id est colleclionis Dominus, eadem poleniia, eadem juslitia.
-plebis Judaicoe, cura mi lleret apostolos suos proeJi- jCAPUTX.
care et manipulos civdenlium congregare : vei.it VERS,2.— «_Abstulit a se cilicium, et exuit se
oestusperseculionis super caput ejus, id est super di- veslimentis viduitatis suoe, > etc. Quia sancta Eccle-
vinilalem ejus. « Capul enim Chrisli Deus (II Cor. sia aliquando pro peccalis suis, poenilentioe gerit
n). J Inde enim maxime scandalizabanlur Judoeî, affectum : sed lamen spe remissionis el futuri proemii
quod dicebat se esse Filium Dei. Unde, i Facis le- exhilaral aiiimum. !
ipsum Deum (Joan. x). » Et alibi : « Quia Filium Dei VERS-4.— « Ut incpmparabili décore. * Quia ju-
se fecil {Ibid. xix). » Passus est Jcsus m génie sua, stum esl, ut qui Dei fervet amore, omnibus habea-
et sepultas in horio. Hujus sponsa ablato sponso, tur dignus honore, unde : « Aslilil regina a dextris
jejunio, el oralîoni operam dat, usque aJ consumma- luis in veslilu deauralo, circumdata varielate (Psal.
tionem soeculi,nec erroribus hoereticis diguatur pol- XLIV).J
757 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JUDITH. - , 758
VERS.5. — «Et panes et easeum. J Hoec omnia iA vobis polestaîem calcandi super serpentes et scor-
Abra prodispensalione dominoesuoeobserval.'Justum piones et super omnes virlules inimici (Luc. x). >
est enim, ut qui non novil môderamina vite suoe VERS.19. —Et ecce, » etc. Scilole quanta sit
tenere, non subito fiai rector alienoe. malignitas, quanta fraus inimici nosiri, quanta pie-
t Dixeruntque, t elc. Sub dominatione soecukrium- taie a nobis superatus sit, quos Dominus illoesosab
principum libère manere permise, uni. Sicut Traja- omni fraude el erroris contaminatione cuslodil, ut
nus ficei inpi imis Chrisli Confessores perseculus sit, his inspectis Condilori el Redemplori nostro gralias
Plinio secundo admonenie, levioribus dëcretis edi- agalis, unde : « Sobrii eslole el vjgikle (1 Pelr. y).i
cium suum lemperavit. iElius quoque Adrianus per El : c Timeo ne sicul serpens seduxii Evam aslutia'
Qua'.ratura discipulum apostolorum, et Aristidem sua, ita et sensus nosiri corrumpanlur (// Cor. ir). i
Aiheniensem virum, deChiisliana religione erudi- Et item : ( Confortamini in Domino et in poleniia
lus, ad Muniliuni Fundanum proconsulem Asioeepi- virtulis ejus : el induite vos arma Dei (Ephes. vi). J
slolam misil, ut nemini 1cerel Chrislianum sine cri- VERS.25. — <Quia hodie nomen tuum, » etc. Laus
minis objeclione aul probaiione damnare. Ecclesioenon recedet de ore hominum, qui memores
sunt studii et operum ejus, quoeper dilectionem Dei
CAPUT XL B el proximi proesentes tribulaliones secura suslinel,
—
YEBS.4. «Et dixit illi Judith : Sume verba, » fide plenaet spe firma, attendeiis erainentiam coele-
etc. (AUG.,serm. 229 detemp.) Species cuslodil quoe stium proemiorum, ubi sociabitur beatiludini ange-
blandiiur, etc., usque ad sed sopor tibi quem ferias lorum.
proeparavil. VERS.29.— c Videns aulem Achior. i Per Achior
VERS.17.— « Missa sum. » Prima via salutis fuit principem Ammonitarum
pagani vel hoeretici desi-
gentibus, proedicatoies Evangelii gratanler recipere gnaiitur, qui videntes Eccl sioefidem hostium supe-
el fiuem proebere, el per eorum doctrinam ad agni- rasse ferocitatem, nimio pavore
liouem veritalis venire. ponçuiiunlur el su
" " perbiam suam humiliantes Ecclesiam venerantur;
CAPUT XII. et sequaces"suos errorem reliuqiiere~ et fide liberi
YERS.19. — « El accepil. s Non inquinalur. cibis sese sociare hortanlur; unde Isaias : « Venient ad
le curvi filii eorum qui le humiliaveruiil, el adora-
gen.ilium autsuperstiiione. Ecclesia enim inler _gen;
tes habitans, idololairia non polluitur, sed his, quoe bûni vesligia peduin tuorum omnes qui detrahebant
devolio fidelium per obedienliam proeparat, ulilur, tibi (Isa.-Lx). J
unde : « Meus cibus est ut faeiam voluntatem ejus r CAPUTXIV.
G VERS.15.— i Tune ingressus. J Duces persecu-
qui misil me Palris (Joan. iv). »
torum deos suos contra Ecclesiam poscentes auxilium,
HAPUT XOI. inventant eos propria foedilate spurcissimos el omni
VERS.4. — «In lecio. J Nefaudoesecuritalis, qua virtute destilutos, unde fugoe se commendaiites re-
se impune peccare confidit; unde : t Impiiis cum in linqurait ea in quibus lemporaliler confidebanl.
profundum peccatorum -\enerii, coniemnit (Prov. « Non est enim prudentia, non esl sapientia nec con-
xvm), i silium contra Deum ; > unde Hieiemias* ait: « Non
YERS.11. — « Caput Holofernis. » Recordationem fugiet velox et non salvabitur fortis, J elc (Hier.
' : -
confecii belli sollicitejubet memorari, unde : « Sobrii XLVI).
esioie et vigilate (/ Pelr. y). CAPUT XV.
YERS.15.-—«Cusiodibus murorum. s Id est do- VERS. 5. — « Videntes itaque, > etc. Gedeon
€10110's, qui verbo el exemplo Ecclesiam munirait, conlra Madianilas pugnalurus, noii hastam, non tly-
et ad vilam oeternam introducunl, de quibus dicilur: peum, sed tubas et lampades tulil, proefigurans
t Super muros taos Jérusalem constilui cuslodes; Evangelii proecones, quibus non esl collucialio ad-
(Isa. LXI).i Yel angelicis spirilibus, qui nobis ini 'versus' carnem et sanguiriem, sed contra.spirilualia
eustodiam missi, raaligi.os spiritus excludunt. nequitioe in' coeleslibus, etc., et pugnant proedicatio-
«Aperile portas. »Id estdevolipnem cordis, unde, nis voce et miraculorum fulgore.
dieitur : « Qui habel aures audiendi audiat, quidI t Omnis itaque. s Ad proedicalionem^verbi Dei
Spirilus dicat ecclesiis (Apoc.i). i Secundum illud : ex siiigulis'genlibus et proviiiciis probatoe personoe
c Béates qui eausam suam loquilur in aura audien- et viribus accincte ad malitiam Domini veniunt ;
lis (Eccl. xxv). i Dominus virtulem populo suo da- unde Isaias : « Ecce isli de longe venient, et ecce
bit, cum quo scilicel, apîcem coelestisregni ascendit, illi ab Aquilone et mari (Isa. XLIX),I etc. ,
unde: « Nemo ascendit In coeîum nisi qui descendit[ VERS.13".— « Per dies aulem. i> Qui universum
de coelo (Joan. ni), i proeseniis vite tempus significant, quo populus Dei
VERS.16*—i Ilia autém ascendens. > Ad coelestia a de hoste irhuiiphans spiritualiler exspohat ; unde de
dogmata sermoneiii converlens, el ad laudandum, Ecclesia dicilur : « Confi .il in ea cor viri sui, et
Deum pro beneficiissuis auditores altollens. spoliis non indigebil (Prov. xxxi). »
VERS.18. —t Et interfecit. i De quo : « Ipsa con- VERS.14. — « Porro aulem. » Sic populus Dei ab
lerel caput,'etc. (Gen. n). »Et in Evangelio : « Dabco ^Egypte recedens, ipsam spoliavil, unde labeniacu-
 759 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 740
lum constrtixil. Sic reges justi sub Testamento Ve- A runl, de quibus nascilur fetor vermium. Caro et
ieri quoe hoslibus abstulerunt, iu minislerio lempli sangnis venues créai : quia del,*ctalio carnalis, cui
consecraverunt. sal conlinenlioe non resislit, poenam oeiernam gêne-
VERS.15. — « Juvenibus. s Quia tune neque nu- rai luxuriosis ; unie : « Yertnis eorum non morie-
benl îiequC nuhentur, quia résurgent omnes in vi- lur, c-lignis non exsfinguelur (Isa. LXVI).»
rum perfeclum, in mensuram oelalis pleniludiuis VERS.22. — « El faclum esl. » Adepla Victoria
Christi. Unde in resuireelione Domini, juvenis eoo- de hoslibus suis, quisque electus ab omni labe
pertus siola candida angélus apparaît. purgalus, properal in supernam Dei civitalem, ubi
CAPUT XVI. vera visjo pacis, uni reddit vote sua condilori.
VERS.12. — « Horruerunl. » Notare débet leclor, VERS.28. — <iCenlum quinque , etc. Pro oeterna
utrum opinio vera sit, quod Cambyses filius Cyri a bealiludine centenarius numerus a loeva transit in
plerisque iste Nabuchodonosor dictes sit, qui Persis, dextram. ,
Médis,'et Assyriis imperavil. « Abram suam,.n Abram carnalium conversatio-
VERS.16. — t Adonai Domine. » Unum de de- nem, quoesemper limori obnoxia est in liberialem
cem nominibus apud Hebroeos significans, quod Do- gratioe et ad securitalem charitatis ducendo et ex-
minus creaturoe domiueiur. Et nolandum, quod ubi- g hortandoperducit, ul non timoré, sedamore serviat.
cunque bis ponilur, Dominus: primum nomen, te- VERS.29. — « Luxilque illam omnis populus die-
iragrammalon est, et proprie ad Deum perlinet, et bus seplem. J Elecli Dei per omne tempus, quod
ineffabile dicilur : secundum commune, quod con- septem diebus evolvilur, propter peregrinalionem
venu hominibus. Et bene Adonai Dominus filiusDei proeseniis Ecclesioe,! in dolore el gemilu non afïli-
dieitur : quia Deus el homo, Dominus et Deus, quod guulur ex desperalioiie, sed iuluroe vite -recorda-
omnibus dominelur vel ab omnibus limeatur. lione, juxta illud : « Flevimus," dum recordaremur
VERS.21. — « In carnes eorum. t Quas amave- Sion (Psal. CXXXM). t

LIBER ESTHER.

B. HIERONYMIIN LIBRUM ESTHER PROLOGUS.

(Vide inter opeta B. Hieronymi, tom. VIII.)

CAPUT PRIMUM. G nupiias filio suo (Malth. xxn). J El alibi : c Homo

C
fecit coenam magnam : el vocavil mullos
(RAB.,expos, in lib. Esther, tom. HI.) Liber Esther quidam i Hujus conviui liisioria, pompam dhi-
quem Hebroei inter hagiograpba numeraia, Christi et (Luc. xiv).
Ecclesioe conlinet sacramenta, etc. , usque ad qui liaruin, el luxum régis osiendil : sed Christi spiri-
luales delicias qnas imicuique dispensât, allegorice
regnavil post Darium patruum cognoraenlo JSochum
annis quadraginta. significat. Chrislus'enim est ille dilissimus rex, qui
VERS.2. — « Susan civitas, » etc. Susan mëlro- uxoi is suoe, id est Ecclesioe, precibus exoratus, Ju-
polis esl in Perside, quam aiuni historici Memnonis doeos, id est confessores suos, de manu inimicorum
fratrem conslituisse, el a Susi fluvio nomen acce- libéral, alque ipsos juste condeinnal. Neque enim
pisse. Ibi est regia domus Cyri lapide candido et va- necesse esl, ut si abquorum bor.a Chrisium signi-
rio, columnis aureis, et laquearibus gemmisqne di- ficant, eorum quoque mala ipsi, scilicet Chris ta
stincte : coeli conlinens simulacrum slellis mican- conveniant, Moyses enim in multis Chrislura signi-
tibus insignilum, et incredibilia multa. Ibi Assuerus ficavii ; sed non in hoc, quod ad aquas coclradi-
convivium maximum aivitiis, el copiosum deliciis ctionîs dubïlavil. Sed nec Aai'on factura viluli. Nec
celebravil. Virtus namque sacri eloquii, sic ali- Salomon in <-ordehbidiiiis. Sic Assuerus in istoju-
D
quando iransacta narrai, ul ventera exprimât : sic dicîo, ut in liberaliconvhio Christum s;gnificat, si-
factorem approbal, ut ei in minislerio coiilradicat : cul Isaias in Cyro rege Persarum Christum signât,
sic gesla "damnât, ut hoec myslice gerei",-t sua- de quo postea subjus.giî : « Accinxi leel non cofno-
deai. visti me (Isa. \LV)', >»elc. Si enim reges iniqu: in
o VERS.5. — « Tertio igitur anno. s Tempe:e, sci- malefactis diabolum significanl ; cur non reges justi
licel, islius soeculi incarnalionis suoesacrametilum in benefaclis, Chrisium riemoiistranl.' Nabuchodo-
palefecit, el spiiiiualesepulas proedicalionis. el cor- nosor jussit populos audila symphoniarum et nm-
poris el sanguinis sui abundantissime minislraril. sicornm voce prostratos slatuain auorare. El dia-
Primum tempus ante legem, secundum sub lege, bolus soeculari duicedine genus Jiumaraim iufleciit a
terlium sub gralia. mentis recliludinefad sequendam avaritiam quoe est
« Grande convivium cunclis principibus. t — simukerorum servîlus.
« Shuile est regnum coelorum horaini régi ctui fecit VERS.5. — t Dies convivii. > Magnatum vclpi'i-
 741 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. ESTHER. 742
milivoreim fidelium piïmi refecli sunl, secundum A quibus anle fidèles paverai, abundanliori gralia
illud: t Non sum missus nisi ad oves, quoepcri- manifesta vil.
eiunt domus Israël (Malth. xv). J In circumcisionis VERS. 12. — Quoerenuit. » Non jsolam leguloics
sacramenlo Dorainicoeresurrectionis, el Novi Tesla- despiciens, sed el régis imperium; unne in Evan-
menli et veroe circumcisionis : el octo sunl beaii- gelio, senior filius a paire rogalus-ad convivium r.o-
ludines, àd quas islud convivium porducil, quod fit luil inlroire : el qui ad coeuam «opaii, aliis lebur
lanlum diebus ; niali aulem convivabanlur in no- occnpali, noluerujil venire, juxta indignaiionem pa-
clibus. Irisfamilias , rejecti sunt et alii loco illorum consli
VERS.6. — «Et pendebant. » Byssus morlifica- tuti.
tionera carnis significal. Purpura saiiguinera mar- VERS.16. —,« Respondilque Mamuchau audiente
lyrii. Columnoe marmoreoe, •firmilatem doctorum. c rege alque principibus : Non solum regem loesi»
Bene ergo dieitur quod tentoria àh ersi coloris bys- s regina, t elc. Hic novissimus in ordine seplem sa -
sinîs et purpureis funibus per circulos eburneos in pientem,nuraerates,sententiam promulgat, elPaulum
-columnis marmoreis suspendebantur ; quia décor apostolum significal qui dicit : i Ego sum miniums
Ecclesioe in sapienlioe medilaiione el iu virtulum apostolorum, qui non sum dignus vocari aposiolm
ascensione per carnis mortificaiionein et^casiitaiem B (I Cor. xv). t El contradicenlibiis Judoeis et yelo re-
cum mariyiii dignitate in docteribus debei efful- plelis ait : c Quia vos indignos judicalis vite .oeternoe,
gere; etipsorum verbo el e*emplo ad aliorum no- ecce convërtiraur ad génies (Act. xm). *
liliara penenire : ul ab his insliucli el confortali,
CAPUT IL
aulam paradisi mereanlur introire.
t El columnis marmoreis fulciebanlur. J Id est, VERS.7. —,« Qui fuil. » Esther dicilur absconsa,
docteribus de quibus dicilur : « Ego confirmavi co- Edissa, misericordiam consecuta. Hoece-,1 genlium
lumnas ejus (Psal. LXMV).» Ex alibi : « Columnas Ecclesia, quoe in abscondito cordis nutriens caslita-
fecil argenleas, recbjiatorium aureum (Cant. m), t tem fidei, misericordiam et graliam coram oculis
« Super pavîmenlum. » Smaragdus a nîmia viri- Domini invenil, repudiala synagoga , quoe in Osée
ditate sui sic vocatur. Parium , genus marmoris vocabatur absque mibericordia. Hanc nulrit Mar-
candidissimum. Per virorem enim fidei et cando- dochoeusspirilualis, el adoptai in filiam qui est do-
rem caslitalis consiruilur fun kmentum iuimilitalis. etor gentium in fide et verilaie, et est de stirpe Je-
t Beali enim pauperes spiritu. quoniam ipsorum est mini, hoc est de stirpe Benjamin.
regnumcoelorum. (Malth. y). * El: * -Qui se humi- VERS. 8. — « Esther. » Hanc Nabuchoilonosor
liai exaitabitur (Luc. x). El alibi : i Discile a me, C spirilualis el rex confusionis a naturali lege et cullu
quia niiiis sum (Maiih. xi), i etc. unius Dei in confusionem idololatrioetranstulit, sed
VERS.7. — c Vinum. J Secundum illud : t Chari- pietes divina.ad viam veritatis per proedicatores re-
las Dei diffusâmes!in cordibus nostris (Rom. v), » vocavit.
etc. Alii dater -sermo scientioe, - alii sapienlioe, alii VERS.9. — s Et seplem puelks. s Id est, fidèles
fides, alii gratia sauilatum. animas Spiritu sancti gratia régénérâtes atque de-
« Nolenies eogerei -ad Jjibendum, > etc. Nemo dicalas quoe ejus sequuntur vestigia, fide, doclrina,
cogiter spirituale Jtmum accipere ; filios vult el operaiione, de quibus dieitur : a Adalescentuloe
Deus, nou servos : volunlalem vult, non neces- dilexerunl te nimis. »
silalem , secundum illud : c Qui potesl capere « Quoenoluit. » Quia peccatorum labe et sordibus-
capial (Malth. MÏ). S Item. -«Si vis ad vitam in— idololatrioe per baptismum mundala, opprobrium
gréai, serva mandata (Ibid.). t El : «Si vis perfectus pristinoe iniquilalis non sustinuil ullra.
esse, vade et vende omnia quoe habes (Ibid.), J>de. VERS. 15. — « Ingredienlesque. » Quoecunque
VERS._8. — Unnsquisque quod vellet, i elc. Se- anima cerlal ad lhalamum Chrisli properare, con-
cundum velocitaiem et capacitatem et ulililalem digmim a suis doctoribus accipil oriiamentem, el
smguloium. Sic enim lemperauda est proedicalio, D qup magis se devotam ad agniiionem fidei, et e\er-
ni iu omnibus utilis fiai, nulli noceat, et inter om- ciiiuin operis proeparat, eo ampbus a doclori us in-
4iium vilia, quasi gladius anceps iranseai. Sic per slruilur, ut de conipetentiiim numéro, ad sancloe
supemiam rescindens auferal, ul non augeat lirai- Trinilatis intégrant fidem et confession™ ac per-
ditaiem. Sic otiosis et lorpentibus sol.iciludinem oeplionem baptismi et unctionem chri&maiis, ul coe-
operis imponens, ul inquielis el curiosis non augeal lesti sponso veraciter jmigater, aece.lal.
iniporiunara actionem, el sic de coeteris. VERS.14. — « Atque inde. » Qui se ab Ecclesia
VERS.9. — « la paktio, ubi rex Assuerus, » etc. per viliorum sordes séparaverit, mérite in secundas
Hierusale n, ubi templum et sancta sanctorum, vel oedes retruditur ubi concubinoe régis moranlur :
in sancloe Scripturoe medilaiione ; in qua divinilas, quia sanoe fidei casus descensum honoris meretur,
poteniioesuoeiribuiuioliikm. nec habet ullra poieslalem ad regera redire, nisi su-
VERS.11. — * Ut ostenderet, J elc. « Ubi venit - perna gratia visitâtes, in prislinoe slatum dignitatis
pleniludo temporis, misit Deus Filium (Gai. iv), > restilualur.
elc. Tune enim Dei Filius incarnates legis mysteria VERS.15. — t Evoluto autem. t Id est, transacus
.745 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 744
quinque oetalibus mundi, quibus patrum propago iA |CAPUT 1Y.
processerat, installât sexta oelas venienle Redem- VERS.U. — « Usque ad fores, s Sic magisler Ec-
ptore, in qua gentium muliiludo oer Evangelium vo- clesioe intercessione reginoe, de qua dicilur : « Astîtit
canda eral. regina a dexlris luis (Psal. xiv), n etc., quoepartira
VERS.16. —« Tebeelh. Apud Hebroeos; Xudimos, peregrinalur in mundo, et partira régnai cum Do-
apud Groecbs; Januarius est apud Latinos. In quo mino, a rege omnium soeculorum desideral exaudiri.
Dominus incarnates octavo die circumcisus a magis « Non enim. » Nullus cum corruptione proesentis
adorâtes, el myslicis muneribus est honorâtes, ' in vite potesl aulam coelestem intrare, sed anleobilum
quo etiam a Joanne baptizatus esse proedicalur. suum débet quisque 1 corporis casligalione et cordis
VERS.19. — « Cumque et secundo, t Non suflicit compunciione regnijpulsare iniroitani, utpostloela-
Christo primiiivam sibi sociare Ecclesiam, sed per bundus supernum intrel palalium. Si quis quoerat
proedicatores de genlibus mullitudinem acquisivil quomodo rex juslissimus lormeuta inférai innoeen-
copiosam ; unde : « Alias oves habeo quoe non, tibus, sciai hoc pou esse ex volo malilioe, sed ex
elc. (Joan. x). » summi consilii nuiu procedere. e Sapientia e>im
YERS.21. — « Duo eunucbi régis, » etc. Possunt vincil nialitiam (Sap. vn), J « allingit a fine usque
in duobus eunuchïs schismatiei et hoeretici no tari, B ad finem fortiler : el disponil omnia suaviler (Ibid.,
qui fraudis el malitioevenenum corde gestantes, con- TUI). s « Omnia quoecunque voluii fecil in coelo et
tra veritatem consiliantar ul eam credentibus aute- omnibus a yssis (Psal. cxm). » Cujus justo judicio
rant, el Chrisium, id esl fidem Chrisli, in ipsis fideli- agitur, ut fidèles in manu persecutorum tradantur
bus inlerficiant : sed eoium iniquilatem sancti do- vel ad purgaiioiiein, vel ad correpUonem, vel ad me-
clores manifestant, ul innocentes salventar, et illi ritorum auemenialioriem : sic Jo>>S^tanoe Iradilur;
juste ullione puniantur. Paulus ab angelo Satanoe colaphizalur.
VERS.25. — « Ilistoriis et annalibus Iraditum co- 4 Rursumque. t Oranl pro se invicem Mardochoeus
« ram rege, t elc Duobus Tesiaraeniis, in quii.us et Esiher, id esl magisiri el discipuli, sicui Paulus
scriptum est, quoe jusiis proemia, quoeii.jusiis de- pro discipulis oral, et pro se orari obseeral, ut in
beaniur supplicia ; unde : « Uraul hi in supplicium Aclious aposiolorum ab Ecclesia fiebat oratio sme
oelernum : jusii aulem in vilam oeiernam (Mallh. inlermissione pro Pelro.
xxv). » El in Ezech. : « Justilioe justi super eum, i CAPUT V.
et impietas impii erit super eum (Ezech. xvm). »
VERS.2. — « Yirgam auream. î.Regiminis polen-
CAPUT IH. ç\ tiam vel passionis crueem, per quam acquisîvit
— potestaiem, de qua dicilur : s Data esl mihi omnis
VERS. . s Aman filium. »Potenles soeculi, qui
potestas in coelo jet in terra (Malth. xxvin). J Et
benefiriis divina poleslate eollatis abutenles , quos alibi : «
consorles habenl naluroe dedignantur habere con- Propter quod exaîtevit illuin, el dédit illi
soli nomen quod esl super omne nomen (Philip, n). i
sorles gratioe : el honorera ei reverenliam quam VERS.8. — « Si inveni in conspeclu. ï.Dilalio pe-
Deo debuerant, in sese iransferre contenduni. Eos
tendi non deputatur segnidei, sed palientioe. Non
autem qui consentira notant, odiis et crucialibus
in insidiis suis enim in proesenli sed in lutero bonis et mnlis relri-
persequuntar : sed justo Dei judicio
« buetur merces : cras enim pro futuro ponitar, unde :
capiuntur iniqui. Unde dicilur : Juslus angBSlia
eo i Po- «j Nolite solliciti esse de crasiino; t et Jacob in
liberalur', et Iradilur mipius pro (Prov. xi), Genesi ail : « Apparebit mihi cras justitia mea
tesl per Aman (quem Josephus de stirpe Amalec esse
(Mallh. M). »EI de agno -dicilur : « Non remanebit
commémorai) Judoeorum populus figurari : qui pro-
Dominum el ex eo quidquam usque msae {Gen, 50). Î Cum judi-
phètes occiderunt, et prophetarum apo- cium
nobilitalem incredulila- veneiil, revelabilur quali veste quisquam ad
stolos, ejus generis propter convivium intraveiil.
teni et durinam cordis perdenles, qui per IsaiamI !
' CAPUT VI.
Sodomorum et Gomorrhoe dicun- . B
principes populus
tur. Unde Ezechiel : n Pater tuus Amorrhoeus, el VERS.1.—s Noclem illam duxit rex insomnem, s
mater tua Celhoea. i elc. In se mobilis permanens cursus lemporum et
VERS.7. — t Missa esl sors. » Qui ad sortem Do- acius omnium contcrapktur, et nulla eum latel co-
mini pertinent, oceiduntur, quos significat illehircus, , gilalio cm omnia proesentia; unde Aposlolus : i Non
qui secundum sorlem Domini in lege occidebatur. est in illo, esl et| fuil, sed esl in illo senroer est (II
YERS.10. — « Tulit ergo. i Sicut Aman epislolas> Cor. i). J i
dirigens, régis signaculo eas munire conalur : utt VERS.2. — « Yentum est. i Gesta Mardochoeime-
facilius votum expleatur, sic Judoei libros divinoe Î morantur coram 'rege; quia bona opéra sanctorum
legis in quibus est signaeulum summi régis, id est,, doctoi uni nunquam Otlivioni tradenlur. .sed in me-
gralia Spirilus sancli ad comprehendendaui hoeresim 1 moria oeterua eril justes.
suam assumunl in testimonium, reprobantes socie- VERS.10. — t\ Feslina. n Magistri Ecclesioe om-
tatem gentium el Christi Evangelium, quasi divinis3 nium vir.tuïum culte et décore sapienlioe illustrât!
proeceplis conlrarium. honorante!' diademate regioe digtiilatis, tanquam
 745 GLOSSA ORD1NAR1Â.— LIB. ESTHER. «S
membra summi régis. Ascendunt super equum re- A i CAPUTYIII.
gium, id est, super populum fidelium in quorum VERS.1. — ? Die illo. J Tenet Eslhër domum
cordibus residet rex angelorum; unde Habacuc pro- Aman, hostis Judoeorum,cum Ecclesiapossidet mun-
phète : c Ascendens super eqïios luos, et equilatus dum, quem possederat diabolus, hostis Chrisliano-
mus sanitas. i His Aman specialis hostis populi Tum ; unde : « Cum fortis armâtes custodit atrium
Dei, licet etiam invitas proebetobsequiumeum per- suum (Luc. xi), Î etc. Ingrediter ante faciem régis
sécuteras Ecclesioeeoguntur eidem Ecclesioereddere Mardochoeus, cum quolidie sanctorum animoe de
testimonium, non valentes oecultare quod mani- incoklu proeseniis vite ingrediunlur ad conterapla-
iesluni est. lionem divinoemajestatis. /
« Tulit itaque. i Hoecmutalio dexteroe Excelsi, « Domum Aman, i Dignitatem et honorent qûem
qui si videbatar gloriosior, infra alios apparet vilior •Judoeiscîentîalegis, el prophetarum, et eultu religio-
et inferior^ secundumillud : t Deposuit polentes de nis habuerunt; unde in Proverl)iis : i-Custoditur
^ede, et exallavit humiles. T>Simililer Isaias ait : justo substantia peccantis (Prov. xm). Ï El in Evan-
« Convertetur Libanus in Chermel, et Chermel in gelio : « Auferetur a vobis regnum, et dabitur genli
salluin xeputahitur. » Sic Synagogoe-compressa est• faeienti fructus ejus (Malth. xxi). s
superbia, Ecclesioehumilitas exaltata. Sic persecu- B YERS.2. — € Tulitque rex. » Laudante et proe-
iores fidei ad nihilum sunt redacti : confesseras dicante insianliam magislrorum, a Dominopro gralia
£hristi in toto orbe exaltati. Caput in caudam, et .graliam accipiunt in conspeetu condiloris omnium;
«auda in caput versa est : AQuia omnis qui se exal- unde : « Nutrivit.corda fidelium. >
tât, humiliabitur {Luc. xxiv). I t Tradidit Mardochoeo.i Proedicatoribus gentium
CAPUT Yïï. ut sibi Insérèrent, et gentibus ministrarent.
VERS.5. — « Procidit ad pedes,-1 etc. Quia sancta
t Secunda die, i etc. Sed ubi Esther petiiionem - Ecclesia, pro ereptione 'fïïlorimi suorum, quotîdie
suam aperuit, damnâtes ad poenam secessit. In1 Deum omnipètentem per fidem et mysteria încarna-
'
Evangelio enim prandiuni et coena memorantur. tionis 'exorat ', ut hostium comprimatur audacia, et
Prandium proesenstempus Ecclesioedésignât, coena1 fidelium liberetur innocenlia.
autem oeternum et ultimum convivium.TJnde malis YERS.5. — « Obsecro ut. t Quia evangelica do-
eëparatis in peipetuumloetantur Jx>ni.,Aman,nam- ctrina, quoeChristi nomine in tolo orbe proedicatur,
que quia vestem dignam convivio non' habuit, extra Spiritus sancti signaeulo confirmai deckratur,
projici meruit. ' ri cujus dono repleti ipsi proedicatores permanserunt
, VERS. 7 . — * Intravit in horlum. J Rege in hor-
et lioslium suorum gloriosi triumpha-
tum properante, id est, secum electos ad delicias. insuperabiles,
salute sua tores.
paradisi invitante, reginam pro deprecari YERS.9. — i Accitisquè seribis, J etc. Quia Evan-
contendit, sed tempus opporlunum non habuit. Sera
doclrina ita condita est per scriptores Novi
enim quoeruntur salutis remédia, cum mortis immi- gelii
Domino mediante, ut sanctoeTrinîtatis
nent -pericula ; unde Salomon : c Tune invocabunt,' Testamenti,
fidesplenissime in ea contineretur, et totius decalogi
- et non exaudiam eos : mane consurgenl, et non in-
summa perfeclio in duobus proeceplischaritatis de-
venient (Prov. i). *
"VERS. 8. — « Et statim. » Deprecatio Aman, op- monslraretur.
x Qui cenlum viginti. i In quibus totus mundus
pressio dieitur, quia in die judicii iniquorum oratio
irritatio est : unde : Cumjudicalur, exeat condem- signatur. Nam denarius numerus per duodenarium
nâtus (Psal. cvni), elc. Tune oppressio qua humiles multiplicatus centum et viginti facit, quibus septe-
narius soeialus totius summoepleniludine'mConclu-
opprimebant, ipsis improperabitur. ait : ita decalogi eustodia apostolica tradilîone per
—
YERS.9. * Harboua. »Doctores legis significat, "' totum orbem diffusa, septiformis Spiritus gralia in
qui scelera et dolos Judoeorum proedixerunt, unde cordibus fideliuminfunditar vel est consummata.
D
Moyses : c Novi quod post mortem meam inique VERS.11. — « Interfieerenl, J etc. Ne mali ger-
_ agetis, et declinabitis de via quam estendi vobis
i Et in : t Est accusât minispullulàrenl redivivaplantaria. Similiter septem
(Dent. sxxi). Evangelio qui habitabanl in terra promissionis Domi-
in > gentes quoe
vos, Moyses, quo speralis (Joan. v).
( In domo Aman, i Iniquos turnultuantes contra nus interftci jussit, et poslmodum Àmalechitasomni-
mode deleri, ut omnem occasionemscandali auferret
Christum, significat Aman et ejus Ecclesiam perse- eis; unde David ait : In matutino
interpeiebam
quentes. Chrislus autem in lege erat eis promissus ;l
lex ilaque, quoead cuslodiani vitoedata est, ipsis in (Psal. c), etc.
VERS.14.—c In Susan, » etc. In superbia mundi
mortem versa est, per quam Christum delere,, et
debellanda. Nam Susis equilatio vel evertens inter-
ejus conressoresinlerficere moliebanlur : et qui pei
înnoxïos accusante, pretatur; unde Sàlvator ait : « Confidite, ego vici
legem opprimere volebant; ipsa "'- mundum (Joan.
justi judicii accepere sententiam. iQui inlegepecca-I- ' xvi). J
verunt, per legem vindicabunlur. CAPUT IX.
' VERS.4. — « Et plurimum posse coguoverant. J
PÀTUGL.CXIII. «. 24
 747 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 748
Quia doctorum actio laudabilis, et poleniia virtulum, A sanctorum, post complètes labores quibus Deo bene
honorent et reverentiam tribuit multitudini fidelium. credèndo et bene vivendo servirait, modo anle tem-
Unde in Âclibus apostolorum : « Fiebanl prodigia pus judicii in animabus sabbatum oeternoequietis
et signa multa (Act. v), »unde legitur alibi: « Fiebat -habent : alii, usque ad ullimum resurrectionis diem
enim omni animoe limor {Ibid. n). liera : c Nemo in carne perdurantes superatis hoslibus universis
audebat se conjungere illis, et magnificabat eos popu- subito immutali, quïetem animarum et corporum
lus (Ibid. v). » percipium; unde Apostolus : t Morluiqui in Chrislo
VERS. 5. — -« Itaque percusserunt Judoe!, t Nin -sunl, résurgent primi.-Deinde nos qui vivimus, qui
solum alios operarios iniquilalis, qui persévérant in jesidui sumus, resurgemus cum illis obviam Christo
peccatis, nec curanl percipere remissionem pecca- -in aéra (/ Thés, iv), s etc. Nam quarla décima, quoe
torum, Spiritus sancti divina senlenlia damnandos bis septem continel, quielem animarum perfeclani
judicat, sed etiam carnaies 3udoeos decalogi trans- significal, quinta décima vero seplenarium et octo-
gressores, crucis Christi realum, quera ex perfidia narimn complectens, animarum et corporum quie-
conlraxerunt, in inferni civitatibus sensuros. tem significal.
VERS.6. — « Quorum ista sunt nomina. i Horum VERS.24. — « El misit Phur, t»etc. Sors in ur-
nominum interpretaliones non mullo opère exqui- B nam missa, dispositionem cujislibet rei in hominis
rimus, nec allegorioe servire cogimus. Typus enim mente significat, cujus eventum non bumanum, sed
in parte est, non in loto. Si enim in loto est typus, dh'inum régit arbitrium, unde Salomon : c Sortes
non est historia. Historicum oportet rei geste veram miltantur in sinum : sed a Domino temperantur
seriem exponere, nec titra subsistera, nec ultra pro- (Prov. xvi). i i
cédera : allegoricum inlerpretem, egregias partes, VERS.28. — t j Isti sunt dies. * Quia quies ani-
in spiriluali sensu convenienles eligere. , marum et resurreclio corporum merito firmiler a
YERS.16. — « In tantum. Î Omnes, qui quinque fidelibus cusloditer et celebratur : ye\, quia-quietis
sensibus corporeis legem carnaliter suscipiunt, el animarum et resurrectionis corporum merito feriaîio
cum per sepliformem Spiritus sancli graliam specia- a fidelibus eustodîtur el celebratur. -
iiter plena et perfecta sil, spiritualiler intelligere ' "
CAPUT X.
respuunt, quasi duobus diebus vincunlur atque VERS.1. — s "Rex vero Assuerus omnem. s Chri-
prosternunlur. stus, qui excîsus de monte sine maùibus crevit in
YERS.17. — « Dies autem. n Notandum quod montem
magnum el implevit totum mundum _:
quidam Judoeorum lerlia décima die inlerficiunl, et ., hislorialiter, enim non omnem terram tributariani
décima quarte desinunt, et solemnitatem agunt, (J fecit, quia nec habuit.
quidam per duos dies, id est, tertîam decimam et
decimam quartam diem ejusdem mensis occidunl, hinc (In anliquis Glossoeordinarioe exemplaribusnulla,
usque ad finem libri, texiui sacro exposilio
qûinta décima solemniter quiescunt : quia quidam àdjacel. Ideo capila 11-16 proetermitlimus.)

' ^
LIBER-JOB.

B. HIERONYMI PROLOGUS BUPLEX IN LÎBRUM JOB.

' '
(Vide inter Opéra S. Mieronyini.)

ARGUMENTUM. I) PROTHEMATAIN JOB.

In terra quidem habitasse Job Husilidi,4n fînibus
Idumoeoeet Arabioe ferlur : et erat ei ante nomen
Jobab. El accepit uxorem Arabissam, et genuit fi-
lium, quem vocavit Ennon. Erat autem ipse filius
"Jquidem Zaroe, de Esau filiis filius : de matre vero
"feBosra, ita ulsit quintes ab Abraham. Et hi sunt re-
ges qui regnaverunt in Edom, in qua et ipse regna-
vit. Sed primus in ea regnavit Bek, illius Beor: et
nomen ejusdem civitatis Denaba. Post Bek aulem,
Jôbab, qui vocatur Job. Posl Job aulem Husan, qui
erat dùx ex Tliemanorum regione. El post illum
regnavit Adad, filius Badadi, qui excidil Madianin
campo Moab, et nomen civitatis ejusÂvith,
-1 (Ex Greg. in Job, passim.)
• Quoedamhistoriée hic dicuntur, er allegorice, et
moraliler. Quoedam nequeunt ad litleram aceipi;
quia erronea essent vel impossibilia, vel a se invi-
cem discordanlia, ul illud scilicet : c Sub quo cur-
vantnr qui portant orbem (Job ix), i quasi giganles
nîundum vehant ; eï illud scilicet : c Elegit suspen-
dium anima mea ( Ibid. vn ), t quasi tam patiens -
velit suspendio vitam finire : et illud scilicet : c Per
« eat dies in qua nalus sum (Ibid, ni), i etc. Ali-
quando qui sensum litteroe negligit, veritatis lumen
sibi abscondit, dum inlrinsecus aliud quoerendo.
quod foris est perdit; ul dum de misericordioe ope-
ribus dicit: s Si negavi quod volebant, pauperibus
 ,*Q GLQSSA 0RD1NAR1A.— LIB. JOB. 750'
(Job. xixi), s allegoriam quoerat. Divinus enim ser- uA indignus sit, acrius increpat, quia aliquando plus
nm, sicut in mysteriis prudenter exercet, ila super- conturbanl- verba quani vulnera. Ecce quasi hostes
ficie simplices refovet : quia est ul fluvius planus et ex klere. Per vulnera probatur patîentia : per verba
allus, in quo agiras ambtflel, elephas nalet. exercetur sapienlïa, illa robore, hoecratione supe-
'Erranli hominî data est lèx. Inobediens legi con- ravil.
funditur exemplo," maxime hominis sine lege, qui Amici Job magis ignorantia deliquerunt quam
legalilervixit. Unde (Isa. xxm) '. « Erubesce,Sidon, » malitia. Non enim tentas vir amicos iniquos habuit :
id est, slabilitas in lege positorum, « ait mare: » sed, dum causampercussionum discernera nequeunt,
Gentilitas, quoe, dum legem custodit, 'auditores legis in culpam îabuniur. Percussionum enim alia est,
redarguil. qua perCulitur iniquus ut punialur-; alia ul corriga-
Dieitur Moyseshoec de Job, quasi dé antécédente lur ; alia ne futura commiilat ; alia ul' cum consëqui-
scripsisse : quia in GënesKlegitur Jobab de Esau lur salus, salvator amplîus ametur. Bonus si percu-
descendisse, et Balach filioBéor in regno successisse. lilur, mérite cumulantur : quod nescientes distin-
Sed inos est sacri eloquii in prioribûs parlibus bre- guera, percussum pro culpa credunt. Unde et citius
viter longe post secutura perstringere, dura- ad ad veniam redeunt, quos Deus hic humiliai, ut non
alia properat. r>on igitur fuit Job ante legem, sed B nislper eum quem despexeraut, ad gratiam recipe-
tempore Judicum, quia ipse_verius créditer gesla' _r'el.
viclorioe suoe scripsisse. Nec nocet quod ait, dixit, Sieut omnes justi, ita Job, non modo verbis,"sed
vél fecitlioec Job : quia mos-esl sanctis de se quasi rébus,"Christum proesignavit : ul per passioneni pas-
de aliis loqui : Spiritus enim est qui loquitur in ip- surum ostendat Chrisium : id est, caput cum corpore,
sis sicul de aliis. Unde angélus Moysi, modoangélus quod esl_Ecclesia. Uxor ejus, carnales significat, qui
dicitar, qui exterius servit, modo 'Dominus qui in- ihlra Ecclesiam quo per fidem propius sunt, durius
terius proesidet^unde et David : « Atlendite, popule vite prémuni. Amici Job, hoereticos, qui specie
meus, legem meam (Psal. EXXVII).> Non enim cousulendi decipere volunt, et dum quasi pro Do-"
populus velles eral David, sed ejus qui in eo loqui- mino Ioquuntur, veritati adversanlur. Job dolens di-
tur. eitur, quo passio Christi vellabor Ecclesioe.exprimi-
' ElàGerilili, sicut a Judoeovoluit prophetari, qui ïùr. Eliphaz, Domini contemptus, id est
hoeretîci,
-pro utroque populo venerat.' qui, dum falsa de Deo sentirait, eum superbiendo
Infraclûbsa loquacîtas quasi verborum folia a di- conlemnun't. Baldath, veiuslas sola , quia non inten-
vinis resecatur, dum in templo Dei nemus planlari tione bona, "sed appelilu glorioe Ioquuntur', id est,
G
prohibelur. Indignum est ait verba coelestis oraculi non zelo novi hominis, sed pravitate vitoe veteris.
. Teslringantur sub Jegulis Donali. Sophar, dissipalio speculoe, vel dissipans speculalo-
VTirtusJob et in quiète magna fuil sibi nota et "rem, quia hoerelici mentes superna contemplantes-
Dèo : sed llagellis eommota, ut aromate nobis redo- verbis percutera appelunt. Contemnendo ergo Deum,
let. Unde et fidèles grano sinapis comparantur, quod in vetaslaleserelinenl, in qua manentes, malisser-
non eoufrilum lene est,-sed si conieritar inardescii, monibus specukntibus nocent. Sed quia el ipsi ali-
et quod lalebal in eo prodit ; -unde in Psalmo : « In quando ad Ecclesiam redeunt, hoc amicorum recon-
die mandavit Dominus misericordiam suam, et eiliatio ostendil, pro quibus Job orat, quia hoerelico-
nocte declaravit eam (Psal. xu). t Donum mise- rum sacrificia Deo non" sunl accepta, nisi manibùs
. ricordioe, quodjn diei quiele percîpitur, nocle ad- Ecclesioeobkta. Septem pro eis sacrificia offeruntur,
versita'lis manifestari dicilur. Flagellalur etiam, ut quia dum septifofmem Spiritum accipiunt, quasi
- jntermala gratias agere sciret quod unum ei
profe- seplem obklioiiîbus expiantur. Taufi et arietes pro
cto dëerat. Quod ergo hostis ad malum petiit, Deus èis oblati sunt : in tauro cervix superbioesignificatur :
ad"bônum permisit. Nec putetquis aliqua verba Job in ariete ducalus'grëgis : quia per superbiam ab Ec-
reprehendendà, quem adeo commendal Deus, in quo clesia resilientes, posl se infirmos grèges irahebant ;
quasi medio diabolus contra Deum certat. Quod vero quod in eis occidilur, dum ad Job, id esl, Ecclesiam^
lona sua narrai, non est arrogantia : sed per ea se, redeunt. Per Elihu qui îecto sensu loquitur, sed ad
ne desperet, confirmai, cum per tôt mala et amico- eklionis verba derivalur arrogans, sed tamen fidelis
rum opprobria cogeretur desperare de vite sua. exprimilur, qui et arguitur : nec tamen sacrificio re-
Omni génère tentationis ferilur Job : damnisïerum, ducitur, quia per verîtatem fidei victus est, sed per
quibus potens in soeculomoveri putabatur; sedlioec lumorem superbioedisplicet. Unde Elihu, Deus meus
despieit : orbitale prolis ; sed hanc oequanimiter do- iste, vel Deus noster interpretatur : etsi enim super-
let : percussione carnis, quam patienter tolérât; et bus, lamen veraciter credendo, aperte eohfiletur, et
hoecfuerunt quasi exterior impetus belli, et quasi Deum per divinitatem, et Dominumper incarnatio-
" nem
hostes a facie pugnariles. Intus vero per uxorem perhibel. -
quasi per civem mens suslinet venena consilii, sed et Post omnia mala, ob duplicia recepit, quia Eccle-
liane sapienter docet. sia et hic pro laboribus suis duplicia accipit, *dum
Amici ad consolalionemveniunt, sed ad încrepa- susceplis genlibus, in fine et Judoeosconvertit, et in
iionem prosiliunt : inter quos et ultimus junior, quod future duplici slola dolabitur, id est, beatitudine
•751 ,\VALAFRIDI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
animas et corporis. Unde Prophela : « la terra sua A.sanctiflcare, est post virtulum sensum intentionem
possidebunt duplicia (Isa. ixi). J Afflieto Job dïci- cordis dirigere : et omne quod agitur districta retra-
tur : sed quanto tempore fuerit, tacetur; quia Ec- ctajione mundare, ne decipialur qualitale mali, ut
clesia affligenda scilur, sed quandiu ignoralur; un- pulentur bona quseWla sunt; vel quânlitale boni,
de : « Non est veslram nosse tempora vel momenla ut sufficiens credalur, cum perfeetum non fit : sed
quee Paler in sua posuit potestale (Act. 1). » hoc melius orando quam discutiendo invenit.' Mens
enim per comnunctionem elevata omnia sub se cer-.
CAPOT PRIMUM. 1
tius dijudicat.
YERS.1. — t Yir eral in terra Hus. t (GREG.in YERS.S. — « Cumque in orbem, J>etc. In orbem
Job, lom. I.) Per Job Christus, id est, caput et cor- dies convivii transeunt, cum pradicalione nrysleria
pus designatur : ergo post hisloriam viso in capite peraguntur ; peractis omnibus Job pro flliis offert,
quid credanius, videamus ex corpore quid videndo quia pro aposlolis de praedicationeredeunlibus Chri-
lenearaus. stus Patrem oravitj mittendoque Spiritum sanctum
GREG.(Ibid.) Job in terra Hus, etc., usque ad post sanctiflcavit, emundans quidquid -xulpse inesse po-
et astuta collecta sunt. luit.
(lu., ibid.) Prius persona apta describilur quam B (Ibid.) Diluculo consurgit qui eompunclionis, etc.,
pugna ejusdicatur, ut talis posse vincere videatur. usque ad quae explela indigent expiationis.'
< Simples. » Necesse est ut simplicilalem colunibse (Ibid.) Holocaustum totum incensum dicitur, etc.,
asluiia serpentis instrual, et astutiain simplicitas usque ad ante oculos Dei usque ad terminum Yitsa
temporel; unde": Spiritus in columba et igné appa- tegat.
ruit : quia pleni illo sic mansuetudini simplicilatis VERS.6. — c Quadam autemdie. i (GREG.JIU). i£
deserviunt, ut contra mala zelo rectitudinis accen- Moral., cap. 2.) In exordio qualitas et terminus rei
dantur. exprimitur; ut modo, tentalio Job a die coepla dici-
« Timens Deum. > Salomon : « Qui timet Deum tur, quia ad victoriam dicitur, sicut et in aliis. Nunc
niliil negligil (Eccle. vu), i qualitale lemporis res signatur, ut quod angeli in
(Ibid.) Item Salomon : « Qui in uno offendit, multa mendie apparent Airahse, Judas nocte exil. Kunc
« bona perdel (Eccle. rx). » Legalja dicuntur anhna- loco : ut quod Israël infirmus legem non in monte,
lia, idest, secundum legem munda, quai et ruminant sed in imo, audit. Nunc qualitale aeris, ut quod dici-
et ungulam findunt : quorum alterum liabent ca-_ tur : Hyems erat, cum proedicalur non credituris ;
meli, alterum vero deesteis, et sic legi congruunt et et frigus eral, imminente negatione Pétri. Nunc
dissident. " positione corporis^ ut quod Slephanus vidit Jesum
YERB.3. — (Ibid.) « Ac familia multa. J Innumera stantem.
Xurba cogilationum , quoe quasi ancillse, domina, id (Ibid.) Non dicitur aliquid factum coram Domiuo,
estratione, absente, opus deserunt, perstrepunl ; sed etc., usque ad quo rex Acbab exigenlibus meritis
ea redeunle, cum silenlio operantur ; bis si bene do- decipialur.
minamur, nec earum multitudine animus supera- « Àffuit inter eos. -»(Ibid.) In die Dominus Satan-
lur. vidit, etc., usque ad sicut csecus non videt lumen
(Ibid.) ir Inter omnes, i id est, inter angelos quo illustra tur.
orienli luci inhaercnles, magni sumus, eorum socii. « Iuter eos etiam Satan. > Quia bonis Dei cogita-
Orientales sunt omues qui perfldem suiuin Cliristo, tionibus quaeex Deo sunt, se interseril utperturbet,
de quo Prophela : «Oriens nomen ^jus (Zach. vi) : i sed eum latenleni nobis Deus detegit. Unde dicitur :
quos omnes superal Homo Deus. c Undevenis? i quod dicere, est ejusinsidiasaperire
VERS.4. — « Et faciebant convivium, i etc. (Ibid.) nobis. « Circumivi terram. » Carnalia corda scrula-
Filii convivia faciunt, etc., usque ad quia ad omnia lur, ut mala insérât; nec transvolat, sed perambulat,
trepidans a bonis qperibus lorpet. quia non cito deserit quem tentât, sed inoratur, ut
i Per domos, unusquisque, J etc. Per domos, ut " vestigia pravilalis imprimat : contra eum Job lauda-
Pelrus per Romam, Pbilippus in Samaria, in suo die, tur : « Nunquid considerasti servum meum, J>quem
iJ est, pro modo intelligentise, quia aliam inslilutio- Deusbonum facit, -et roboral, quasi in auribus Sa-
nem fecilPaulus apud Gracos, aliam Petrus_apud tanse laudat : unde ipse gravius contrasaavil, dicens:
Romanos : licet non dissentirent in fide. « Nunquid frustra? i quasi, cur laudas quem pro»
« Très sorores, » id est, fidem, spem, cbarilatem : legis ? Me despecto laudandus essel, si contra me
in omue quod agunt virtutes vocanl, ut de eo gau- suis viribus starel ; unde malitiose expetit : sed ex-
deanl ; quasi ex cibo vires capiunt, duni bonis ope- tende paululum ; dum bona abundant, mens aliquan-
ribus fidentiores flunt; quasi ex potu post cibum de- lulum erigitur, quasi bona a se ; quse bona diabolus
briantur, dum conlemplationisroreinfundiappetunt. appétit maie : sed Deus tentari bene sinit, ut dum in
Sed ex ipsis bonis et mala oriuutur, ut elatio ; Tel bonis illis homo concutitur, imbecillitate cognita in
cum pro bis lsetitia fit menti, adesl eliam quaedam Deo solidelur. Ende subdit : « Ecce universa sub-
securitas, inde lorpor. Ergo subdil : e Cumque in stautia quam habet in manu -tua est. »
orbem transissent dies. T>Peraclo convivio^filios ;,_YERS.7. — «jGui dixit Dominus, J etc. (Ibid.)
 ' - '
7S5 GLOSSA ORDINARIA. LIB. JOB. 7S4
Non Domines, etc., usque ad quod est adaffliclionem À bona ejus exterius tentandft tribuo, sed intus mihi
Lonorum malilioesu» oestibusanbelare. illum servo.'
< Dndevenis? » (GREC.)Non quoerit'a bonis, quia t Sed extende. > (Ibid.) Per passîones peccare
non quoerimus nisi quod nescimus, el Dei nescire posse Christum putavit. « Ecce universa quoe habet
est reprobare, ut et tonus vir nescire menliri dici- • in manu tua sunt. » Manus Satanoenon potestas, sed
tur, non quod nesciat, sed quod conlemnat. Dicerç tentatio : prius Judoea, quoe possessio ejus fuerat,
ergo s undevenis? vias ejus est quasi incognilas infidelilate sublata-esl, et ei adversata : post et caro
reprobare. c Circumivi terram. » Per gyrum cir- ejus crucifixa.
cumitus, laboris anxietas significatur. Laborans ter- i Egressus. » Id est, ad desiderii sui vota perve-
ram circumivit, qui in coelo quietus non sletit b«et nit. Yel egreditur, dum quod bona intenlione sibi
non transvolat, sed perambulat, quia a spiritualis permitlitur, prava intenlione ab eo perpetratnr.
potentiae volatu corruit, pressus nimis gravedine t Egressus Satan. » Quo exiit, ab eo qui ubique est?
sua?malitisé!De membris quoque ejus dicitur : t In sed quamdiu pressus potentia Dei, Salan quod ap-
circumitu impii ambulant (Psal. xi), id est, inex- peliit, exercerenon poluit, quasi ante faciem stelit;
teriorum labore faligantur. Diabolus non contra Job, exit cum laxatus est ad effeclum sui desiderii.
sed in Job medio, conlra Deum certat. Unde non B « Egressusque a facie. t Quia, dum usque ad cor
prius Job a Deo petiit, sed illum Deus in conspectu proevalere nequit, exclusus ab intimîs exterius vaga--
ejus laudavit. lur .' et si menlem lui'bat, foris est : quia non inle-
. YERS.9. — « Nunquid frustra Job timet Deum? rimit, sed erudit.
etc.i (Ibid.) Diabolus venisse redemptorem senserat, (Ibid.) Tempora lenlationibus congruunt. Temptrs
sed, propterhumilia quoepassus est, quidquid de dei- '- lentandi aptum elegit, cum filios ejus in convivio
tate suspicalus est, ei in dubium evenit pro sua su- .- invenit : proemmliatio tribulalionis est loetïlia salie-
perbia, etnon Deum nalum, sedDei gratia custoditum tatis.
credidit. c Nonne vallasti? t Domum vallatam dicit, YERS.^3. -^- t Cum anlem quadam die filii et
quia tentando conscientiam ejus penetrare non po- « filioe, etc. J Apostoli el omnes fidèles. Major filius
tuit sul)stantiam, quia eleclos ejus invadere non proe- Judaicus populus lege generalus; minor, Gentilisin
sumpsil. fine voealus. In domo ergo primogeniti, apostoli
c Possessio illins crevïl. » (Ibid.) Quasi : quia lot corivivantur : quia adhuc Scripturoe sacroe deliciis in
bona in terra recepït, pro bis se innocenter gerit : collectione solius Judaici populi vescebantur, quibus
sed innocens non essetsi inter adversa slaret : quia tusic dictum est : « In viam gentium ne auieritis
C
nequit in die, in nocle adversorum, vult Teprobare. (Malth. x). >
Non ergo vires Job, sed quemque verius adversis < Comederent et biberent, etc. » Comedere, est
probare sciens, tenlandum expetit, t Sed extende, > bonis operibus gaudere : vinum bibere, est desiderio
nec vires feriendi sibi tribuit ; voluntas ejus semper coelesli oesluare.
iniqua, quoe ab ipso est : potestas justa, quse a Deo ; e Fratris sui primogeniti, etc. J Prior naseïtur iti
unde : Spiritus Domini malus in Saul, et Domini est corde sapientia, etc., usque ad ut quid praeoccûpata
per lieentiam, -etmalus per voluntatem. mens perdidit, afflicla recipiat.
« Manum. i (Ibid.) Querilur quod numerus fide- ' YERS.il. — t Boves arabant, etc. > (IbidJ Bores
lium proedicantibus aposlolis augelur : lioc Satan arantes, id est, boni bene opérantes, asinoe simpli-
dicere, est talia invidendo cogitare, et de his tabe- citer viventes; hoejuxta boves, quia intelligentia
scendo dolere. eoriim pascuntur. Saboei captivantes, id est doemo-
YERS.H. — < Tange. i (Ibid.) Quia exteriora nés, pueros, id est incipientes, nondum virilis con-
sunt qusepetit conteri, nec mulluni putat nisi ani- stanlioe, gladio, id est desperatione oetèrnitatîs.
mam Joedal. Nuntius qui evadit, propheticus sermo est : qui ait :
t In faciem. i Faciès Domini respectas est gra- e Captivus ductus est populus meus : quia non ba-
lise. Dicil ergo : si data quoe amat subtrahis, re- " huit scientiam (Isa. v); » quia dum fiunt mala quse
spectum, scilicet gralioe luse, favorem tuum non proedixit,quasi sanus ad Dominum redit : caplivatis
requirit, sed maledicendo contemnit. enim inûrmis, vera proedixissecognoscitur.
YERS.12. — i Dixit ergo Dominus. t (Ibid.) Non YERS.15. — « Et pueros. s Pueros vocat «aule-
petitione diaboli provocatus Deusvîncitur, sed hosli lam illam diligenlioe,per quam his providet, quoe et
concedit ad dolorem et deceptionem suam quod fa- in eo perculitur.
mulo prosit. e Ecce omnia quoehabet, > etc. Pia dis- YERS.16. — i Ignis Dei eecidit e coelo. Î Coelum
pensatione relaxât et.refreenat : substantiam prodit, doctores legis, sacerdotes, de quibus' ignis invidioe
corpus protegit, etsi postea corpus tradilurus, non cadit super oves et pueros, id est, innocentes et
tamen simul omnia ,-ne eoacervala périmant, quoe infirmos. Puer sanus redit, quia vera dixisse
prophe-
divisa possunt tolerari. Yel sorlem Job Dominus no- tiam claruil zelus apprehendit populum ineruditum,
vit, et tamen bella divisit, ut mirabilius Victoresset : (Ibid.) Oves cogitationum innocentia. Ignis de
cumlioslisvictusseiieruniad nova bella repararet. coelo, id est, ab aereis poleslatibus flamma lirons
t Ecoe universa... tantum in eum, etc., > id est, irrurt, et soepemundas cogitaliones ardore libidinis
 76S WALAFR1D1STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — ÏHEOLQGICA. 7S6
aceendit : qui ignis est Dei, non faeientis, sed per- 4 ctus, ipsa humilitate melius vestîtur : non sibi sed
millentis; et quia subito impulsu circumspectiones Deo tribuens quod -habet, Dominus dédit bona, ea
obruunlur, custodes pueri occiduntur. Sed sola dis- Dominus etiam tollit, quodideoad terapus fit, ut
crelio, id est, ratio anima damna nuntiat, el quasi bumilis melius habeal.'
Dominum ad lamenta vocat. YERS.21. — a Nudus egressus sum. i Nudum me
YERS. 17. — c Clialdoeifecerunt, i> etc. Chaldoei hue intrantem terra protulit, nudum me hinc exeun-
interpretantur féroces, etc., usque ad isti pueros perT lem terra reeipiet. Consolatio ex conditione Terum,
cusserunt gladio, id est, persuasione sinistra, «le. •quodpropria non perdidit, sed accepta el relinquenda
« Camelos, etc. » Camelus mundum animal par- recolil : tempus qno needum ista habuil proevidet
tira, etc., usque ad et sola discrelio animo quod qualis exiturus. Consoîatur eliam se ex justilia Dei.
"ploret renuntiat. « De utero matris meoe. $ Mater Christi Synagoga
« Ut nuntiarem tibi, etc. > Nuntiantur mala, et est, quoe in se eumjoperlum littera lenuit, nec nu-
multa, et subila, ut super vulnus vulnere irrogato dum in deitale vidit, sed ab ea nudus ad Gentes
impatienter ferat; et callidus hoslis non tam jactura venil. Ecce Josephi, quem purum hominem credens
rerum quam ordine nuntiorum perlental. Priusprava Synagoga, adulienno complexu eum constringere
nuntiat, post majora, tandem mortem filiorum : ne B voluit : oui tegmenjlitteroereliquit, et se conspicuum
jam orbalo vilescerel rerum amissio, cum non essent Genlibus proebuit. Sed nudus revertetur, cum in fine
hoeredes quibus hoc servarel. Gradatim ergo dété- mundi reliquiis Israël Deus innotescet. t Dominus
riora audit, ut in ejus corde omne vulnus locum dedil. s Judoeadum venturumoredidit, abstulit, cum
inveniat. ipsa venienlem eonlempsil. « Sicut Domino placuil. i
YERS. Ï8. — « Filiis tuis, etc. •»(GREG.),Filii et Cu.ji turbamur, adjjudiciumDeirecurrere-debemus,
filioe (ui dictum est) sunt apostoli et plèbes subdiloe, fit majores laudes |reddere, quia pulsavi verius nos
qui in Judoea Scriptura vescebanlur. « Yentus, i id no%imtis. i
est, forlis tentalio a deserto, id est, cordibus Judoeo- YERS.22. «-In omnibus his non peccavit Job. s
rum, vel immundis spiriti))us prorumpit : el quatuor (Ibid.) Dolens animus débet se cuslodire, etc., usque
angulos in quibus slat domus, sacerdotes, scribas, pd corde jion lumtiii, ore non murmuravit, lingua
seniores populi, Pharisoeos, commovit. Domus, id conlumax non fuit.
[
est, Judoea in perseculione Domini eadens aposîolos
in desperalione obruit. El verus est sermo de per- , CAPUT H.
secutore populo : « Dileclus meus in domo mea fecit VERS.1,2. — i jFactum est aulem, ëic » « Unde
scelera multa (Jer. xi), i Et de aposlolis : t Proximi G venis? i (GREG.in jJoi 1. III,) Hoc non ut prius, etc.,
meia longesteterunl (PsaL xxxvn). »Et : «Percutiam usque ad qui minuere voluisti, profectui servisti. •
pastorem, et dispergentur oves (Matih. xxvi), s etc. YERS.3. — t Innocenliam. t Jnnocenliam jetinet
<rIn domo fratris, t id est, in majoris fratris con- qui etiam post lapsum scintilla ralionis excitatus
vivio Satan obruit filios, quia per negligentiamma- fideliter poenilet. t
jorum quoerit aditum in mortem minorum; et in (Ibid.) Quomodo Pater in Christum, cum quoidem
alios magis accipit vires, quando eos qui per custo- est, motus est per Satanam ? quia Christus liomo npn
diam aliis proesunt, servire lsetitioe conspicit. Non palerelur, nisi Adam peccasset, cum Satan Adam
quidem illi venlri vacabant; sed eum inter convivia movit, in Christum Deum commovit. Frustra, quia
intenlio mentis bona minus fervet, minus proevidet. poenam lulit sine suaculpa; sed non frustra, quia
YERS.19. t Repente ventus. J (Ibid.) Latenler solvit quod aller ràpuit.
dicitur coutra eum elementa movisse ille, cujus nulu YERS.4. — « Pellem pro pelle. > Diabolus per mi-
mota sunt : licel diabolo semel a Deo accepta pote- racula Filium Dei, sed propter iumilia purum ho-
siate ad usum nequitioe suoe elementa «oncutere, ut minem putavil. Hune ergo judieans ex aliis, qui in
et damnatis in métallo, ad usum ignis et aqua servit. loco paslorum aliéna damna contemnunt, quasi non
J A regione deserli. > Regio deserti, etc., usque D-motum mullis sublractis, quasi quoeextra se sunt ,
ad nominatam iram in aère monslrat, ventus irruil. dolore proprioe carnis tentai, quasi pro se doleat,
YERS.20. — « Tune surrexit Job, ei scidit vesli- qui non pro aliis. Hoc cum fieri petit, dicit deside--
e menla sua. t (Ibid.) Ruente domo, etc., usque ad rps; hoec et per membra verbis ei desideriis intulit,
ut lotum cor in Dei amore- ardens eas devotionis per quoe dixit ; « !Miltamus lignum in panem ejus
perfectione consumât. « Et tonso capiie. t Magna (Jer. xi), J, id est, configendo corpori ejus stipitem
consla'nlia pulatur, etc., usque ad et se divinoepoten- crucis adhibeamus.
tioe consentire oslenderet. « Gorruens in' lerram. t (Ibid.) Pellis pro pelle datur, quia soepe, dum ielus
(GREG.)Cadens adoravit, quia ille veram orationem cônlra oculuni venil, manum opponimus, ut polius
exhibet, qui quod pulvis sit humiliter videt. Unde et in ipsa quam in leneriori vulneremur : hoc consueie
dicit : t Nudus egressus sum de utero malris meoe. s fieri sciens, dicit : i Pellem pro pelle, et cuncta quoe
Nudum in fide prima gratia genuit, nudum eadem habet homo » Quasi, ideo Job extra se tôt flagella
suscipit. Cum pulsatus vitiis quasi nudus ad mise- oequanîmiier suslinet, quia ne ipse feriatur, pavet:
ricordiam refugit, et aliqua virtule aliquando dgle- el cura sui minus ide suis sentit; unde ipsum ferire
757 GLOSSÂ ORDINARIA.— LIB. JOB. 7S8
nec
expetit : « Mitte manum luam, i quod Deus recte, 4. Sed Job nec contra ferientem superba dixit,
permitlit, ut soepevictus obmutescat. contra suadentem recta reticuil. Patienliam babuit,
YERS.S. — « Alioquîn mitte manum tuam. t Soepe Deo gratias, agens, insipientiam conjugis arguendo
diabolus, postquam menlem impugnavil, ad tempus docens . et sic victus ,ardenlius hostis instigalur, et
cessât, ut securam repente irrumpat : ideo ilerum quia uxor-tacuil alios exeilavil ad conlumelias.
Job expetit, quod Deus ei xeticendo concedit. « Et « In omnibus. » Qua sancli in omnibus, quoe extra
tange os ejus. i Per os et carnem intelligit vitam et intus patiunlur, nec injuriis Dei excedunt, nec in
corporalem, per animam intelligit ralioneïn, utsu- contumeliis pravorum.
perius. YERS.11. — « Igilur. » (Ibid.) Amici hoereticos
YERS.6. — « Ecce in manu tua est. » Potestalem sûmificant, etc., usque ad hypocritoe nolenles esse,
per suos in carnem Christi Satan habuit, sed ani- sed videri docti. « Audienles. » Non dicit audientes,
mam servat, non quod non tenlet, sed quod non ideo quod ùlia hoec audianl, sed diabolus qui per
superet ; vel animam, id est, charos el ei eleclos ista lentat hoec intelligit. « Très amici. v Numerus
a jure suo amillil, cum illum occidit a planta pedis iste moralis yel myslicus très lurmas Chaldiecrum ,
usque ad verlicem : quia ab oxordio m'undi membris significat, id est, impugnationem quoefit in opère,
ejus dura intulil, et usque ad caput ipsorum, id est g liugua, et cogilatione, hoec enim omnia impugnat.
Christum, soeviendopervenil. « Ecce in manu tua. » « Condixerant, etc. J (Ibid.) Quia in fassuate
Sinit nos tentari, ut videamur nobis infirmi, et tamen - concordant, el dum sua docent, quasi consolantur.
eusiodit. Yere aulem consolantur in afflictione proesenti,.
YERS.7. — i Egressus igifur Satan. » (GREG.) qui de oeterniserudiuiU. Hoerelici amici nominan-
Accepta licentia, etc., -usque ad poenilendo respicit, lur, quia~non ex sua nequilia, sed ex nostra beni-
ne qua elalio surgal. gnilate nominandi sunt : ui, « Amice, ad quid ve-'
YERS.8. — < Qui testa saniem radebal. i (Ibid.) uisli (Matth. xxvi) ? »Î Condixerant. s Quia quoedam
Testa ex luto fit, etc., usque ad sed détériores qui vilia contra nos inter se conjungunlur, ut superbia
elalione, ut uxor Job quoesuperba suadet viro.-. et ira, remissio et timor : quoeetsi diversa sinl, ta-
YERS.9. — « Dixit autem illi uxor sua. i (Ibid.) men ad eumdem finem lendunt, id est, ad subvefsio-
Primam diaboli tentalionem ostendit, etc., usque ad nem spiritualis Job.
sed in asperitaiem dilabuntur. YERS.12. — «Cumque élevassent procul oculos. »
c Adhuc tu permanes in sîmplicilale tua. J Sim- Qui in imo"sunt oculos levant, etc., usque ad quasi
plicitatem arguit, quod lerrena despicil et oeterna hostes per intentionis hosliam in aniicos mutamus.
cupil, quasi dicat : Quid simpliciler oeterna petis n c Exclamantes ploraverunl. » Quia speciem percussi
et -super his maie gémis, excidens (oeterna despice) plaga mutaverat, speciem consoktorum sponlaneus
et mala proesenlia, vel moriens évade. Sed hoec dolor inimutat : quia dolentem non potest consoiari,
passi sunt illi foima reclitudinis. Unde ait : « Quasi qui non concordat dolori, sed hoerens trahit. Ideo,
una de stullis, etc., t ferientes extra sustinent, per- videntes corpus scissum, vestes scindunt; videntes
versosinlus docent : ibi fortes, hic miséricordes : ibf mutaium, capita foedant pulvere, ut facilius Job-au-
a'dversos repeliunt, hic suos protegunt; et grande est diat eos,-dum aliquid de sua afflictione in eis videt.
in acie hoc utrumque facere. Ï Adhuc tu perrnanes. » Yidendum tamen est cousolalori, ne nimisi dolens
Eva verba sua repetit, quasi dicens : Desere sim- affliclum gravet, ei dolenlem desperare faciat ^: for-
piiciîalem, id es!, obedienliam, velilum comedendo silan aînici Job nïmis doluerunt, nescientes mentem
contemne. t Benedic Domino et morere'. t Id est, péreussi, quasi ille a corde cecidisset. <LSparserunt
transcendendo proeceptum, ultra quam es conditus pulverem. i-Pulvisterrenaintelligentia; caput, mens;
vive. Yide_ordinem: post vulnera verba hostis inlu- coelum,proeceptumsupernoeloculionis. Pulverem su-
lit, quia cum vis"doloris ingravescit, facilius parva per caput in coelum mittere, est soecuiari inleHeetu
persuasio aliquem capil : propter quod qui caetera mentem corrumpere, el de verbis coeleslibusterrena
abslulit, uxoremïeservavit. B'senlire. Dies intelligentia, nox ignoranlia, seplem
YERS.10. — 4 Quasi una de slultis, etcr J (GREG.) iNiiversitas. Sedent ergo, id est, condescendere se
Quia sensus, non sexusin vitio est : non ait una de simulant înfirmilàii Ecclesioe; et in his in quibus
mulieribus, sed i de stullis mulieribus : >quodpravum veruïh lumen inielligunt, et in his in quibus habent
sapit, accidentis stullilioeest, non conditione naturoe. ignorauliam, el sic dolos deceptionis parant.
c Si bona suscepimus, etc. J (Ibid.) Ulagna consola- YERS.13. — c In terra. » Quia speciem humilita-
tio est inmalisbonorumreminïsci, ne sîl omnimoda lis oslendunt, ut superba suadeanl. Yel terra est
desperatio,isieutin-l3etistempérai ab elalione proevisio , incarnatio Christi, quam quidam hoerelici non ne-
mali. Unde dicitur *.In diebonorum ne sisimmemor gant, sed vel de deitate, vel de incarnationis qualitate
Bialorum, et in die malorum ne sis immemor bono- discordant a nobis : quia ereo illam non negaiit,
rum. « Si bona, 1 idest, si ad oeterna bona lendi- quasi cum Job in terra sedent. e Septem diebus. n
mus, cur non mala proesentia sustinemus? c In om- Ignoratur utrum continue, an lot diebus crebra visi-
nibus his, 1 etc. (Ibid.) Duobus modis labiis pecca- lalione insistèrent. 1 Diebus et noctibus. i Quia vel
mus, cum non justa dicimus, vel cum justa lacemus. i:i hoc, quod vere, vel in hoc quod slulte sâpiunt,
789 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 7C0
incarnationi non contradicunt. i Nemo loquebatur. A et non illuslrabit. Illustrât Iumine, qui arguit : sed
eiverbum. t Quia tune lacent bostes, si filios Dei quasi tegitur, qui in memoria judicis non revocatur.
proedicando generare negligimus : sed si recta loqui- Unde : t Quorum tecta sunt peccata (Psal. xxxi), »
mur, tune graves conlumelias ingerunt, in vocem nec tune in conspectu omnium monslrentur.
doloris contra nos erumpunt. Loquuntur quidem YERS. 5. — s Non illuslretur, etc., obscurent
semina errorum : cum corda fidelium torpere vident : eum.s Id est, diem délectationis,rne ab eo qui omnia
sed cum vident alla sapere, de oerumna soeculido- videt, videatur. c Tenebroe.i (GREG.)Id est, lamenta
lere, ad coelumreditum quoerere, circumspecte lin- poenileniioevel occulta Dei judicia, à quibus proeve-
guam froenant. niente gratia absolvimur, quam nos mereri ne-
i Nemo loquebatur. » Sunt enimmulti, etc., usque scimus. « Et umbra portis. t Id est, mors Christi se-
ad el nisi sacrificio purgenlur, puniendi sunt. cundum carnem, etc., usque ad in quo.misericordia
i Yidebant enim dolorem. » Quia tune liment subvenit, hoc homo puniat : unde sequitur : « Oc-
prava loqui, cum amoris Dei dolor corda fingit : quia cupet euin caligo. J Id est, mentis confusio, de qua
lune non proficerenl, sed et quos tenebanl, bonis dicitur i < Est enim confusio adducens gloriani,
exerciîatis perderent. (Eccli. iv.) t « Et involvatur. » Omni parte, « Ama-
B ritudine. i Poenitentioe: sed si dies, idest, delectatio
CAPUT ni.
peccati, sic punitur : quid nox, id est, consensus ad
VERS.\. — a Post hoec, etc. »Attenlos facil, quasi culpam? j
ad occulta quoe clausis vasculis legebantur, sed YERS.6. — e Noclem illam tenebrosus turbo pos-
aperto ore eorum deleguntur, ut eorum intimo odore sideat. i Quasi lurbo tempestatisest eoncitatus,etc.,,
recreemur. Hucusque triplex expositio, hinc prout usque ad pro eoecilate damnalionisinquanati sunius.
singula exspectent loca. « Non computetur in die anni. i Annus superna gra-
(GREG.)HMaledixit diei suo. i Ecce hoc non se- tia, etc., usque ad 'sed exors ab illa palrîa in oeter-
cundum hislorioe superficiem, quia et malum est hoc num'est. Unde subdit :
et impossibile. Dies enim in quo natus fuit, jam non YERS.7. — « Sit nox illa solitarîa. t Quia a fre-
erat, et otiosum est maledicere rei non exislenti, quentia illa separalur, vel hominem, quem sibi so-
perniciosum vero si exisleret : nec jam potest dies ' cium fecerat, amittit : et eleclis per graliani re-
proeterilus verli in tenebras, nec ei possunt conve- demplis solus cum corpore suo gehennoe traditur.
nire coelera quoesequuntur, nec aborlivus (quod post « Nec laude digna. i Homo cum substratus, idola
ail) requiefruerelur, ideobicnîhil secundumlitleratia. coluil', in quibus [doemonia quasi tenebras noclis
« Postboec. i Id est post omnia proedicta, quoepas- C laudavit : sed jamidolis reprobatis, nox est laude
sus est, tacentibus eliam amicis. Cum ergo patienter digna.
in omnibus gratias egil et bene docuil, nunc nullo YERS. 8. — c Maledieant ei. > (Ibid.) In veterî
insligantenoneslcredenduseximpalientiaadmaledi- iranslalione, etc., v.squead et infine' solutus aperte
clionem'prorumpere, sed quietus hoc dicil,'quia inter bella gerat. t Leviathan. t Id est, addilamentum
mala laudavit Deum. « Maledixit. i (Ibid.) Maledi- eorum, id est, hominum, in quibus postsuggestio-
clum duobus modis dicitur,-etc, usque ad et mediea- nem mala addere non cessât. Yel exprobralionem,
men ponit. quia eum Àdoeaddere deitalem spopondit, et quod
YERS.3. — <rPereatdies in qua natus sum. > Non babebat, abstulit. Hic a propbeta serpens tortuosus
conditus, etc., usque ad sed peccali tenebras in- dicitur, qui molliter quasi blandis Terborum finîbus
tulit. insidias infundit. Et vectis, quia durus per malitiam
« Pereat dies. i Dies, mundi prosperitas, qui in ad necem percutit. Suscitatus aperte aget, intérim
noele desinit, quia ad tribulationem perducit : velr autem latenter. ,
dies, peccati deleclalio ; nox, mentis coecitas. Homo YERS.9. — « Caligine » Ejus noctis. < Obtene-
tribus modis dicitur, per naturam, per culpam, et brenlur stelloe. J Id est, hypocritoe.qui lucentper
per infirmilalem. Homo ergo in die naseitur, nocte opéra ad oculos hominum. Hoesunt quoecauda dra-
concipitur : quia ad delectalionem peccati non ra- conis, id est, extrema persecutione Antichristi, tra-
pilur, nisi prius per mentis tenebras infirmetur. Sed buntur; hoeobtenebranlur, quia malitia* hostis sic
pereat dies, id est, peccati delectatio vigore juslitioe proevalet eis, ut aperlis malis involvantur, quales in-
deslruatur. tus, taies exterius. c Exspectetlucem.» Hocsecundunt
« Et nox. i (Greg. in Job 1. iv.) Id est, quod coe- membra ejus, etc., usque ad quoe Christum prophe-
catamens per consensum perpétrât, dum blandi- tando sustînuit, sedvenientemnoncognovit. «Necor-
menta deleclalionis caule non perspicit, poenilentia tum surgentis auroroe. J (Ibid.) .Ortus auroroe est
exstiuguat : ne culpa, quoe blandiri incipit, ad inler- nova nativitas resurrectionis, qua sancti cum earn&
ilum trahat. orienlur ad videndum lumen oeternum.Sed quantum-
YERS.I. — c Dies illa, Ï etc. (Ibid.) Id est, exor- cunque hic fulgeant electi, nequeunl penelrare quae.
dio delectaljonis, ad quem finem perditionis rapit, erit illa gloria illius novoenativitalis : hoec nox non
videatur, et per poenitentiam crucielur. Quod si ila clausit, sed aperuit oslia venlris, quia conceplo ho-
pnila est. « Non requirat. t In judicio ui puniat ; mine, adpeccatum desideriaconcupîscéhtioe, reseras
ÎC1 GLQSSA ORDINARIA.— LIB. JOB. , _ 762
vit. His autem osliis, id est, desideriis concupiscen- A ter A sua virtute déficit, et quo fortius oeterna petit,
Uoecarnalis reseratis, adinnumera corruptionis mala eo magis fessus, in terrenis moritur. Unde': Î Con-
pertrahimur. Unde gravali gemimus : quia hoc justi- cupiscit, et déficit anima mea in atria Domini
lia exigit, ut quod sponte fecimus, inviti lolere- (Psal. XXXVIII). J Dum ibi dicit lucem, locum electo-
mus. rum quo continentur, oslendit.
'"VERS.10. — t Quia non conclusit ostia ventris, VERS.18. — c Et quondam_vinctî. > Justi, etsi a
etc. J Hoc de ipso capite, etc., usque ad utlatrones desideriis quieti, dum tamen in corpore, moleslia
dicimus captis vilain dare, si non auferunt. suoe corruptionis, ligati sunt. Corpus enim gravât
YERS.11. — « Quare non in vulva mortuus sum. Î animam,'et répugnât caro spiritui. Sunt et vincula
Non est credendum, etc., usque ad ne"ad delectalio- corporea, famés, sitis,et hujusmodiquoehicnequeunt
nem suggestio traberet. c Et egressus ex utero, t solvi : sed et ab omnibus in libertate glorioefiliorum
(GREG.)Quia peccatum coneeptum foras, etc., usque Dei solvenlur. Vide gradus : impii conversi cessant ;
ad dum contentionem proprioe carnis contra spiri- exercitati in intimo sinu quiescunt ; a vineulis cor-
tum ferunt. ruptionis absoluti ad liberlatem perveniunt. Sed
VERS.13,là. — « Nunc enim. i (Ibid.) Per nunc, quid hic'interim egerint, subdit : c Qui non audie-
quod est proesentis temporis, stantem semper in Brunl'etc. « Exactor diabolus, qui semel nummum
proesentî, id est, oeternamquietem désignât, c Requie- deceptionis homini contulit, et qubtidie debitum
scerem eum regibus, t Id est, angelis, quod subjecta morlis exigit, vox ejus est tentalio. Audit qui ten-
regunt. Qui et consules, quia nobis voluntatem Dei tatur, et resistit : exaudit qui consentit. Idem de in-
nuntiando consulunt. Yel reges, dicit sanctos proe- terna pace, quia quod mens valde amat, soepius re-
dicatores, qui se regunt, el consules terroe, quia ter- plicat.
renis bene consulunt. Dicit ergo quod si non pecca- YERS.19. —Parvus et magnusibi sunt. » (Ibid.)
ret, illuc etiam non redemplus ascenderet, ad quod Quia hic est diseretîo operum,'ibi eril dignitatum.
apostoli et sancti proedicatores post redemplionem Unde : i In domo Patris mei nïansiones multoe sunt.
cum magno labore perveniunt, qui non differuntur (Joan. xiv.1 > t Et servus. i Qui peccat, servus est
ut antiqui, sed mox post mortem intrant coelum. peccati, quia hic nunquam liber fit, dum judicem
c Qui oedificanl,i Omnis terrenus densis cogitatio- metuit : sed ibi liber erit, ubi de venia nulla dubie-
num tumultibus corde comprimitur,_ et frequentia tas eril. Erit quidem ibi memorïa culpoe, non quoe
desideriorum quasi lurbarum calcalur. Sed solitudines nsentem polluât, sed^quoe-sine loesionebeatitudinis,
sedificare, est a secrelo cordis terrenorum desiderio- arclius beatitudini et loetitioeaslringat, ut sanati
rum tumultes expellere, et in amorem intimoe quie- G dolorum sine dolore recordamur; unde amplius me-
tis anhelare, ut possit dici : Unam pelii a Domino, dico gratias agimus.
et hanc requiram, etc. VERS.20. — t Quare misero data est lux? i
YERS.15. — « Cum principibus qui possident au- (GREG.in lib. Job lib. v.) €ontemplatus requiem,
lum. » Principes sunt Ecclesioereetores, etc., usque ubi liber a Domino despicit soeculiprospéra, quoe ab
ad qui- autem futura proevidit, jam proelerita re- ea retrahunl. < Quare misero data est lux, i id est,
colit. prosperitas in peregrinationis miseria : quia, si non
YERS. 16. — « Aut sicut abortivum. J (Ibid.) justum penitus opprimit, tamen mentem in amorem
Quia quodàbortivum, ante tempus orilur, exstinctum Dei et in dispensatione sui dividit ; unde addit : t Et
protinus occullatur. Hi sunt sancti, cum quibus se vita bis qui, etc. » Amaritudo est omni justo, etc.,
quiescere potuisse considérât, qui a mundi exordio usque ad vel in regimine proeesse.
ante tempus redemptionis fuerunt : et tamen mundo YERS.21. — t Qui exspeetant mortem. > (Ibid.)
se morlificaverunt. Tempus primum ante legem, Id est, penitus se mundo mortificare desiderant, sed
quod.patres secundo morluos protulit, quasi utérus occulto Dei judicio nonvenit, quia occupari injunctis
abortivi fuit : et ipsi quasi ab utero morlui sunt, _ honoribus compelluntur, quod Dei iimore tolérant;
qui sine tabulis legis Deum naturaliter timuerunt, et intus est desiderium pietatis, et foris expient mi-
et futurum redemptorem credentes voluptates occi- nisterium ordinis, ne per superbiam contradicant
derunt. c Abseonditum. > Quia paucis a Moyse me- Dei dispositioni : et sic et multis prosunt, et quo se
moratis, etc., usque ad quos spiritus propbelioeirra- imperfectosvident,per humililatemampliussurgunt :
diavit, ut ipsum Job. (Ibid.) Jam quietem hujus lu- et quod a desideriis differuntur, ipsa tarditate ad ea-
cis aperit, et quid apud eam quolidie agitur de dem dilatantur : unde addit, quasi effodientes, etc.
conversatione impiorum verbis manifestioribus dé- « Quasi effodientes thesaurum. i Quia qui thesaurum
mons trat. fodiendo quoerit, etc., usque ad exempla contempla-
VERS.17. — t Ibi impii. »Id est, in Iuee Christi, tionisinvenit, unde dives sit.
quam antiqui proestolati sunt, Gentiles a turba desi- VERS.22.-— « Yiro cujus. » Ecce cum quoere-
deriorum mundi cessant, et tranquilla mente jam relur quare misero dala est lux, ostendit hic, via
oelernam quietem proeguslant. El hoc est : « Et ibi abscondita est viro : quia, si jam bene agit, quid aget
requieverunl. i In mundo fortes robore, non fessi in fine nescit; vel aliquando quoeputàutur Deo pla-
dicuntur. Qui vero in amore Dei roboratur, salubri- cere, displicent,
765 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — TIIEOLOGICÂ. ~ 764
YERS.23. — « Circumdedit eum Deus. > (GREG.)A vult. Quantus ante fuit qui lot suis occupatus dispo-
Quia licet coeleslia desideret, tamen quid de se intus nendis, etiam libère alîos docuit, actu et verbe recta
dispositum sit nescit. Sunt et circa eum lenebroe oslendens? Quia vero criminator bona de eodem
jgnorantioe, proeleriti est immemor, futura non in- dicit, ad' crimen inflexit, dicens :
venit, praesentia vis novil, intima dispensationis Dei VERS.S. — t Nunc autem venil, etc., quasi non
penetrare nequit. Qui vero lias teiîebras inlendit, servasti recla quoe dicebas. i Noia auiem quod suni
flet : et omni visu supernam lucem requiril : unde iniquî, et bona justorum quoe nota negare non pos-
fit aliquando, ut in pio fletu interni gaudii clarilas sunt, dicunt, ne praû videantur : et ut inde magis
erumpat; unde sequilur : credalur eis, in malis quoe înserunl, el boec. ipsa
VERS.24. — e Antequam eomedam.j> Comedere est bona ad cumulum reatus inverlunl. Hic recla Job
conlemplationis luce pasei, quam non habet nisi qui ergo dixisse, sed non servasse, quasi suo lestimonio
prius in hoc exsilio, quasi ubi non sunt bona gémit, makis reprehenditur : inferius maie loqui notatur,
elsuspirat desidefio et exsequilur vim lacrymarum. ut taceal. Et Li sunt duo modi quibus bonos impe-
t Et quasi inundantes aquoe, etc. » Aquoe inun- tunl mali, dicentes eos-sel prava dicere, vel bona
dantes mullis voluminibus impelu femntur, sic in qua1 dicunt non tendre.
lugenlibus multa volumina, dum qui apud Deum de- g t Defecisti, etc. Ubi est timor tuus ? i Quasi de
cernatur, nesciunl : dum proeleriLasua recolunt, fu- - virlulibus miretur perJilis, quas congruo ordine
tura pertimescunt, et iu bonis suis ne errent, ve- ponit. Sicut in %ia soeculi audacia fortitudinem,
renlur : quos dum flagella Dei corripiunt, se offen- limor debilitatem paril, ita et in via Dei audacia debi-
disse suspicantur : unde addil : litatem, timor Dei fortitudinem : quia qui Deo jun-
YERS,23. — « Quia tinior. t Fient enim, quia de- gilur, poteslate quadam super omnia levatur; for-
seri se liment : eme pia peraissio non sitdisciplinoe, litudo non nisi in adversis oslenditur, unde patien-
sed vindictoe, unde -: c Quis novit potestatem iroe tia additur, quia in fortîtudine quasi proficît, qui
tuoe? ( Psal. LXXXIX.)» Aliquando enim est gralia mala aliéna non moins tolérât. De patientia per-
quam dicimus iram, et aliquando ira quam dicimus feclio ni'sciiur, unde in patientia animam possidere-
gratiam, unde necesse est ut in omnibus timeatur; bomo dicitur, id est, in omnibus recte vivere, cun-
in prosperis, ut non sint sibi data ad majorem exeoe- clis molibus mentis ex virtute dominari : qui enim
cationem, non ad consolalionem, ût bonis solet fieri, se vincit, contra oiiinia est fortis.
ne sit in adversis initium poenoe. .(Ibid.) Quoniam autem invehendo comprit, nunc
VERS.26. — « Dissimulavi. » (Ibid.) El si semper quasi exhortando siibdit : -
eogitando, etc., usque ad si Job qualis in poteslate C YERS. 7. — t Recordare, obsecro te. i Sed et hoc
fuit ad exemplum proponit. *-reprehensibiliter agit. ïnnocens enim et rectus
soepe,
« Nonne dissimulavi? i Potestas habita et ad utili- hic funditus delentur, etsi ad oeterna servantur i
latem cogitanda, etpropter luniorem dissimulauda, sed qui non pro oeterna sed teirena mereede Deo
etpolens.utprodesse debeat, posse se sciât. serviunt, ipsi sibi fingunt quod quoerunt, et docere
« Nonne silui ? i Ecce qualis est in ore. proesumentes cum terrenam securitalem proedicant,
t Nonne-quievi? s Ecce qualis erga illicita, etc., us- cunclis suis laboribus ostendunt quod amant.
que ad .quia nostra perfeclio culpa non caret, unde VERS.8. — « Quin poilus vidi eos. J (Ibid.) Do-
addit : lores séminal, quiidicit. Fraudulenta melit, qui di-
« Et ^enit super me indignatio. s Unde magna cendo proevalel. Yel dolores séminal, qui perversa
arte dicturus verbera, proemisit recte facta, ut in his agit. Melit, qui in eis prospëratur. Hi non (ut ait)
quisque considerel quoepoena maneat iniquos, si ita pereunt, se'd feliciùs hic justis vivunl. Patitur enim
hic castigat -justes, ut si justus vix salvabitur, im- Deus quosdam hic proevalere, ul mundius vita justo-
pius ubiparebit? rum purgetur. Punit mox alios, ne putelur humana
CAPUT IY. negligere, et multa mala proeterire, ut corda inno-
VERS.2. — c Si coeperimus loqui tibi. » (Ibid.) ^.cenlium, qui pusillanimes sunt, confirme! : vernis
Molliter incipiunt, sed in aspera prorumpunt. Sic autem diceret de [omnibus, in fine; generaliter po-^
hoerelici Manda verba proponunl, ne caveantur, sed terat dici, quod innocens et Teclus non périt, quia
aspera subinferunt. etsi hic atteritur, apud Deum vera salute reparalur.
« Sed conceplum. » (Ibid.) Perfecli nec in corde Et mali pereunt, iquia eisi hic allius crescant, in
ferientur. Sed quia dicit, recordare,
perversa eoneipiunt quoe silenlio compescunl. _Aîii fine durius
ad |mentem Teduci, non fulura enun-
prava eoneipiunt, sed silenlii vigore magno con- palet transacta
stringunt : alii et eoneipiunt et mox efferunt. In liari. —
j
sensu levés, in lingua proecipites. De his est Eli- YERS.9. « Fiante Deo périsse, s (Ibid.) Nos
conflamus aerem, dum ab extra intus trabîmus, et ab
phaz, qui suo experimenlo de omnibus idem sentit.
« Tenere quis poierit. > Quasi vellet relinere : intus extra reddim'us. Deus ergo in retributione flare
in quo innuit se in loquendo oflensurum. dicitur, quia ab exlerioribus causis intus^judicii con-
VERS. 3. — t Ecce docuisti plurimos. i (Ibid.] silium concipit, et ab inlerno consilio exterius sen-
Gerta bona sunt quoeel ille fatetur, qui criminar: tentiam emittit, id est, a malis nostris quoe extra
765 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. JOB.
videt, judicium intus dispouit, et ab inierno eon- À A sublrahalur; unde : « Vacate et videte : quoniam
ceptu extra damnationeni facil. Yel flare Deus, id ego sum Deus (Psal. XLV).I Sed quo animus in
est, irasci dicitur per simile, quia nos cum irasci- contemplatione leva tus super se altiora conspicit,
mur, flatu furoris inflammamur. Fiat ergo Deus eo in se terribilius tremit, unde :
irascendo vindictam cogitans, cum, post longam « Pavor tenuit me et tremor el omnia ossa. » (Ibid.)
patîentiam, qui in se tranquillus est reis videtur Id e«t, forliora acta, etc., usque ad stimulum carnis
jlurbulenlus, cum ipsi coram eo reatu suo tur- sentit, addit :
bentur. VERS.16. — s Stetil quidam. {Ibid.) Ut incom-
(GREG.)Tostquamclemenler monuit, aperle incre- prehensibilia se novisse judicenl, etc., usque ad
pal. i Rugitus Jeonis, i id est, severitas el terror quia bonum commune specialiter sibi arrogavil.
ipsius Job : csox leoenoe,t loquacitas conjugis, « den- « Inborruerunlpili carnis meoe. J (Ibid.) P'ùi sunt
tés catulorum, » edacilas filiorum destrucla est. Hi- superflua quoelibet humanoe corruptionis cogitationes
gidus exsultat, quasi jure essent damnala. Tigridi vitoe veteris : quas si a mente excludimus, pilos
etiam Job -comparât pro maculis simulationis. Hypo- carne ineidimus, ut non dolore faligemur. Unde
crita enim, qui rectus videtur, liabei latentia vitia, Moyses : i Levitoe radant omnes pilos carnis suoe
quoealiquando erumpenlia colorem variant. Proeda B (Levit. xiv). a Hoec aulem subtilitis in nobis con-
est justorum gloria, quam sibi arripit: putans ergo spicimus, cum alta penetramus, unde recte nunc
iste sanclum Job bona quoe in eo noverat, per hypo- dicitur : '
crisim tenuisse, dicit : t Cum spiritus transiret. » Cum enim mens vera
VERS.11. — t Tigris .periit. s Hoc est varietas videt, durius se de superiluis crucial. Transeunte
luce simulationis exstincta est, etc., usque ad bi laies ergo spîritu, pili pertimescunt, quia ante vim com-
per sapientiam putant se omnes transcendere. punclionis superfluoe cogitationes fugiunl,quia in-
VERS.12. — t Porro ad me dicium est verbum tima visio animam contra se inflammat; et dum
absconditum. i (Ibid.) Abscondila se hoerelici aur illicita districle resecat, mens latius speculationi
dire simulant, unde et latenler proedicant, ut san- inhoeret, et bene figit spiritum qui transibat, nec
çtior eorum proedicatio babealur, non aliis sequa. tamen hoec ipsa niora contemplalionis vim pietalis
c Furlive, etc. n (Ibid.) Quia non cum aliis per plene aperit, unde subdit :
ostium inlrant, sed rimas quoeruut pravoe intelligen- « Stelil quidam cujus non agnoscebam vullum. >
lioe, quia vero fur lumen timet, addit : (Ibid.) Quidam non dicitur, etc., usque ad per co-
YERS. 13..— t In horrore visionis nocturnoe. i oelernnn ejus speciem conspicil, subdit :
lu pavore nociurnoe visionis se peroepisse venas ^ t Imago coram oculis me. i Imago Patris Filius
susurri divini dicunt, quia ut alla jaclent, vix ea, esl, qui dicit : Nemo venil ad Patrem, nisi per me.
posse se capere dicunt. Sed dum1;ita alta notant, « Et vocem quasi auroelenis audivi. i (Ibid.) Vox
lestes contra se nequilioe sunt. In noclurna enim auroe, cognilio, etc., risque ad qui ex hoc auditu,
visione dubie cernilur. didicit.
« Quando solet sopor occupare. J HOCest, dum VERS.47. — « Nunquid bomo comparatione Dei
omnes inferius dormiunt tqrpore, nos ad alta jusiificabilur ? t Hoc in coniemplalione novit, quod
etsuperna peicipiendavigilamus. Et dumaliquando juslilia humana divinoe comparata injusiilia, ut quoe
hoc despici vident, seipsos timere simulant quod lucerna in tenebris lucet, in sole caligal : quod
dicunt, unde subdit : poluit, quia qui lucem videt, scil quid de tenebris
VERS.14. — c Pavor tenuit me. J Ut miri videan- oestimet.
lur in aliis, quasi pertimescunt quoe fingunt : et c Aut factore suo purior? » (Ibid.) Hoc oestimat
tamen audaces sunt proferre, quoe asserunt vix se qui contra flagellanlem murmurai. Sed débet scire,
potuisse audire. quia impie non flagellât, qui mira ex nihil fecit, et
t Ad me dictum est verbum. t ( Ibid. ) Filius Dei j) Gonditor naturoe non est iniquus judex culpoe. Etsi
dicitur, etc., usque ad eo magis rectitudiuem ejus iste injuste Job redarguil, recte tamen modum créa-
repressa formidat : unde subdit : ture in comparatione Crealoris describil. Purioretn
t In horrore visionis nociurnoe, etc. J Id est, in ergo se vir faclore suô oestimat, si contra flagellum
pavore occultoecontemplalionis, in qua nihil mani- querelam parât, eumque sibi procul dubio postponit,
feste, sed quasi imaginarie, videtur. Sed ad banc cum ejus judicium de sua afflictione redarguit
nemo perlingit, nisi carnalibus desideriis -repressis, « Ecce qui servîunt ei. i (IDEM.) Angélus elsi in
unde: statu suo immutabilis permanel, in hoc tamen quod
« Quando solet sopor occupare homines. i Yigilat creatura est, vicissiiudinem mutabililatis habet, et
qui curis soeculiinlendit : dormit in quiète qui fu- ita siabilis IIODest. c-i enim natura hoec mulabilis
git. Hic est Jacob qui in itinere dormit et angelos non esset, cum esset bene condila , in nullis ceci-
videt, id est, in eursu hujus vitoe a soecularibusré- dissel. Sed ex arbitrio habuit ruere vel stare, el in
bus oculos claudit quod ad concupiscendum culpa slanlibus meritum fuit, motum mutabililatis suoe,
primis parentibus aperuiL.Et nemo ad *idenda in- si:: io ^jluniatis fi\isse. Hoc mulabilitalis argumen-
terna perducîtur, nisi ab his quoeexterius implicant t'T' est quod de apostata «ubdit :
-767 WALÀFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 768
t
, « Et in angelis suis reperit'pravitatem. s Ex quo- A ad gloriam eorum sequatur, prosperîtatem eorum
ram comparatione infirmilas humana colligitur. reprobant slatim. llnfirmus cum qualitale rerum
« Quanto magis hi qui habitant domos luteas. n mutatur, dum videt prospéra, laudat, dum mutan-
(GREG.)Id est terrena corpora, etc., usque ad con- tur, nihil esse judical : sed firmus cum ipsa
spiciunt curis soeculi occupali ; unde subdit : gloria poenam considérât sequenlem, et mox -dam-
VERS.20. — De mane usque ad vesperam. J Id nât. "Sed quia proficientes in mundo multos secum'
est, a vitoe suoeexordio usque ad terminum perpe- trahunt, subdit: j
tratione iniquitatis vulnerantur, a qua succisî inpro- VERS.i. — « Longe fient filii ejus. i Id est, se-
fundum ruunt. quaces.
(Ibid.) Yel mane, prosperitas; vespera, adversi- * In porta, s (Ibid.) Porta regirî esfdies judicii,
tas; sed per utrumque per.eunt, quia per prospéra in quo elecli intrant ad gloriam, ante quem filii hu-
Iascivi, per advefsa impatientes ad insaniam sur- jus mundi elali sunt, sed tune conterenlur.
gunt. Et quia nullus eorum, scilicel, c qui de mane YERS.5. — « Et mon erit qui eruat. i (Ibid.) Quia
usque ad vesperam succidentur » intelligit, quid îllos ibi veritas eripil, quos hic per disciplinant
bonis afflictïs hic servetur, quid sibi futurum qui premit. j
hic bona pulant.'Sed quia non omnes sic deserun- B i Cujus messem.i J Habet quisque donum intelli-
tur, subdit : gentioe, quo Tecta intelligit el dicit : Sed quia eadem
« Qui autem reliqui fuerint. » Id est, despeeti non amat nec facit, a messe quam habet, jejunat ;
mundi, quos soeculumut indignos reliquit, ut puer sed qui esurit juslitiam ab illo audiens recta, se
^Ëgyptius, id est, amator soeculi, peccalis niger, reficit, unde : c,Quoe dicunt, facile (Malth. xxm). >
soepe a soeculo despectus relinquilur, ut non cum l< Et ipsum rapiet armalus. > (Ibid.) Diabolus ut
eo currat, sed fractus adversis torpeat. Sed hune inermis vincitur, cum aperta mala suggérons, omnia
David, id est, Christus, invenit, et in suum amorem bona similiter tollere conatur : sed armatus vincit, -
convertit, et cibo verbi pascit, et ducem itineris, alia bona intaeta proeterit, alia latenter corrumpit.
id est, proedicatorem suum facit : quo duce convi- t Et bibent, » (IDEM.)Stultus soepe habet "divî-
vantes, id est, mundi loetitiam deslruit, quoe eum lias, etc., usque ad et sludiosus tarditate proepedi-
comitem habere despexit. tur? respondef : I
c Auferentur ex eis. » Quia Deus sibi eos elegit. VERS.6. — s Nihil in terra fit sine causa, t Quia
t Morientur, et non In sapienlia. i Interposita inde ille justius i3e negligenlia punilur, iste de
sorte justorum, redit ad inleritum non intelligen- studio coronatur. Sed quia ad intelligendum recla
tium. Reprobi juslos despiciunt, quia per mortem non modo studio, sed et perseculionibus erudimur,
suaminvisibiliaquoerunt, vel per mortem vitam in- additum : « Et de bumo non egredietur. »
1c El de bumo non
visibilem quoerunt. Sed ipsi, qui pariler mortem et egredietur. J (Ibid.) Humus,
sapienliam fugiunt, sapientiam quidem penitus dese- id est, elementa mundi in poenam verluntur delin-
runt, nolentes pro veritate mori, mortem tamen non quenlium ; unde dicitur : e Pugnabit pro eo, » id
evadunt. est, pro Domino, orbis terrarum contra insensatos,
CAPUT Y. sed tamen de eis non egredietur dolor, quia poena
YERS.i. — <rYoea ergo. » (Ibid.) Quoniam hoe non nascitur de bis quoe feriunt, sed de his qui
veraciter contra iniquos prolulit, quamvis latenter peccando percussiones exlorserunt : sed quo exte-
Job in numéro eorum proposuerit : fastu sapientioe rior poena castigal, eo mens ad superna levatur ;
inflatus aperlam irrisionem in Job subdit : t Yoca unde subdit : ! "
ergo, » idest, si afflictus clames, Deus non respondet, YERS.7. — « Homo ad laborem nascitur. > Quia-
id est non dat efièctum, quia in tranquillitale -eum impossibile est in hac peregrinatione sine labore
contempsisti; et t ad aliquem sariclorum, i idest, esse : sed in eo quod caro affligitur, mens ad petenda
sanetos in afflictione adjutores non habes, quia so- j. alta levatur. s Yeljhomo , t id est, carnalis , mala
eios in hilaritate non habuisti. mundi sentit, quia inhianler bona ejus appétit. Sed
(Ibid.) Post irrisionem subdit sententiam, etc., cujus mens hoectransit, ut avis ad alta, penna speî
usque ad hoec sapientes turbat, sed ira per vilium levatus, nil mali sentit,' congaudeat et de ûagellis ,
slullos trucidât. sed quia hoecnullus suis viribus valet, subdit.:
« Et parvulum oecidit. » Id est, dum ei invidet, YERS.8. — s Quamobrem ego te. » Id est, illum
hoectribui scio.
quem putat majorera, etc., usque ad vel parlem ha- Togoper quem
bendo quantitatem nobis restringit. YERS.9. — t Mirabilia absque numéro, i Quia
nec ex qualitale va
(GREG.lib. vi Moral., cap. v.) Quia totis deside- divinorum operum magnitudo,
riis in terreno amore solidalur, unde primus Gain let oiscuti nec ex quantitate numerari.
in terra civitatem construxit, alienus a coelo hic VERS. 10.— ilQui dat pluviam. J (Ibid.) Hoec
felicius degit. verba mystica sunt, quia amici Job societale ejus
arida
VERS.3.'— « Et maledixi pulcbritudini ejus. J érudili erant. '« Dat pluviam terroe : •» eum
Q uia cum ex visa prosperitale malorum , gentilium corda gralia pioedicationis infundif.
(IDEM.)
pedes infirmorum nulenl : fortes, videntes quoepoena « Irrigal autem aquis universa. J, Cum bominem
i
™n GI.OSSA ORDINARIA.— LIB. JOB. 770
spiritu replet ad fructificandum. Homo dicitur om- ^A Iniquilas autem, quoe mododilatât os suum in contu-
nia, quia cum omnibus habet aliquid commune. Yel meliam Christi, claudet per supplicium, vel conversa
universa, id est, divites et pauperes, et omnes dif- cessai ab injuriis. Eadem de pravis generaliter.
ferenlias hominum , quia bonum opus sequitur re- « De manu violenli pauperem. i Id est adversa
tribulio. poteslate, ut nec blandimentis suasionum Irahalur,
YERS.il. — i Qui ponit humiles in sublime, i nec dolore suppliciorum frangatur. Pauper autem
(GREG.)Ut modo despecti judicent cum Domino. non trahitur, 'quia spes ejus fixa in oeternis contra
« Moerentes. t Quia quanto magis nunc adversis hoec solidatur. Ad cujus spei fructum cum pauper
tribulantur, et se per lamenta castigant, lanto subli- venerit, elatus obmutescit, e| contrabit os : quia
niiorem sospitatem habebunt etiam in hac vita. Hoec tormenla linguam ligant, quoe loquebatur contra
de electis possunt intelligi, ubi humiles alla mente justos detrahendo. Sed ul electus supplicia évadât,
omnia temporalia Iranscendunt, et aïQictisunt erecti el ad proemia pertingat, débet hic flagellis purgari ,
sospilate, non insania, ul qui loelantur cum male- unde subdit :
fecerint. Hi vero de cerlitudine oeternoesalutis hila- YERS.17. — « Increpationem ergo Domini ne re-
rescunt. « probes, J (Ibid.) Reprobat qui se injuste pati con-
YERS.12. — c Qui dissipât cogitationes. J (IDEM.)B querilur. Eliphaz ergo pulans Job pro purgatione
Cum reprobi cogitent- mala , Deus aliquando ne percuti, non probatione fortiludinis, quia Job li-
contra bonos proevaleant, vires .tollit, ul effectu ca- bère loquitur, causas suoe percussionis quoerens ,
reant operis, et apud Deum conscientia rei sint. pulat eum increpationem Domini reprobare. Sic
VERS.13. — « Qui apprehendit sagjentes. t (Ibid.) boeretici quod recte ab Ecclesia agitur, ad malum
Quia consiliis Dei humana facla etiam lune congrue converlunt.
serviunt cum résistant, ut in venditione Joseph, ne VERS.18. — » Quia ipse vulnerat.î (IDEM.)Duobus
adorarelur; in pelilione proepuliorum a Saul, ut modis vulneral Deus quos ad salutem reducit. Ali^
David exslingueretur ; in morte Domini, ne omnes quando perculit in corpore ut mentem sanet; ali-
crederent in eum. Deus alia eoncedit propilius, alia quando sine exterioribus flagellis mentis duritiam
-
permiltit iratus : quoe-tune in usum sui consilii ver-' suo desiderio percutil, et sic eam sanat, quoe secura
lit, ut quoe ejus consilio répugnant, ejus consilio in mundo mortua quiescebat. Sed, dum mens ad
militent ; et quod sine ejus voluntate geritur, ejus Deum anhelat et omnia soecularia despicit, omnia
voluntali conlrarium non sit, unde : <LOmnia quoe- mox ei vertuntur in lentationem, et eam affligunt ;
'
cunque voluit, etc. J _ sed, dum transitorio labore atleritur, a perpetuo
VERS.14. — <L Per diem incurrentrj Quia in ipsa liberatur, et ideo subdit :
veritatis proesenlia, perfidioeerrore coecati sunt, vi- YERS.19. — « In sex tribulationibus.î (Ibid.) Se-
dentes miracula Christi et de ejus deitate dubitantes. nario, quem septimus sequitur, proesentis vitoe ope-
i Quasi in nocte. J Palpando quoerimus quoe oculis raiio et discursus signatur : quia, sexto die Deus
non videmus : Judoei miracula videranl, et adhuc omnia perficiens, hominem condidit, et septima
quasi palpantes quoeiebant : < Si lu es Christus, die quievit, qui non habet vesperam, id est, finem; in
nobis palam (Joan. x). i Sed borum manibus diu septima ergo tribulatione libérât, ne in septima ma-
relineri non potuit Christus. lum attingat : quia hic paterne erudiens atterit, sed
c Per diem incurrent tenebras. » (Ibi^.) Mens in- in die judicii a verbere abscondit.
~
vidi cum de^ bono alieno aifligitur, de radio solis VERS.20. •—t In famé. » (Ibid.) Enumeral mala
obscuratur. proesentis vitoe et adjutoria Dei. Famés mentis est
« Et quasi in nocte sic palpabunt in meridie. > silentium verbi Dei : quo subtracto, tentalio carnis
Dies boni operis in proxîmo exterius lucet : quasi ànvalescit, quoeest bellum. Sed Deus eliam in famé
in nocte palpant, quia, livore coecî, cliqua quoere- a morte animam eripil, quia verbo suo reficit. « Et
prehendant,-invenire satagunt. Ecce Lotli, id est, j) in bello. » Contra lenlationes carnis fortes facit. Sed
' lalis faclus
justus malis adversanlibus inlra domum recludilur aliquando detracliones metuit, unde
et munitur, id est ad mentem revertilur et manet addit :
inlerius, Sodomitoecoecicircumeunt, id est, inviden- VERS.21. — « A flagello linguoe. t Id est, ab ex-
tes'facta diclaque scrutantur, nec oslium, id est, ad- probratione contumelioe, propter quam irrisus a
itum reprehensîonis, inventant, sed parielem pab- bono cessât; unde David : t Eta verbo aspero. J Ab
pant, quia ubique laudabilis actio justi eis obviât. - hac sanctus absconditar, quia, dum hic laudem non
< Palpabunt. i Sed pauper spiritu, id est, qui apud quoerit, nec conlumelias sentit; sed, quia post hoec
se non est elalus : salvalur a gladio oris, id est, ini- aliquis cruciatus corporum timet, sequitur : « Et
' c non timebis calamitatem. i Id est, perseeutionis :
<juapersuasione.
YERS.15. — c Porro salvum faeiet egenum a gla- sed, quia lalis in terrore judicii futur.i securitalem
dio oris. i Gladius oris est accusatio Judoeorum. Ma- sibi parât, subdit :
nus violenli, gentililas quoe crucîfixit : sed hos VERS.22. — « In vasiitate et famé. » Yaslitas e s
Christus resurgendo superavit. In quo egeno, id est, gehenna quoe foris, etc., usque ad ut in articulo
huniïli populo fideliumspesvitoesequentis solidatur. mortis ejus impetus non horreat, subditur : « Et
 '
771 WÂLAFRIDI STRABI FULD. MON. QPP. PARS I. — THEOLOGICÂ. 772
bestias terroe. j.Quoe tempore mortis ad rapiendas A pulcrum est quies oeterna, in qua tanto verîus quie-
animas effrenantur, sed soevientes non timet, qui «citur, quanto perfectius vita corruptionis necalur.
blandientes seculus non est : el inilium retributio- flanc in abundanlia ingreditur, qui post eongêsla
nis est, in obilu securilas mentis. Cum autem bene bujus viloe opéra, huic murabilitati plene mortuus,
vivitur, cavendùm est ne quis despectis coeleris de in secreto veri luminis occultaiur, sicut triticum :
singularilale glorietur, sed sociale bonum recogitet, quia justi in alieno lempore percussiones sentiunt,
unde addit : sed in suo, ul grana, in borreum intrant.
VERS.23. — s Sed cum lapidibus regionum pa- VERS.27. — « Itivesligavimus. i In hoc notai se,
e ctum. » Quasi divisoe sunt regiones genlium, ec- •nonsecundum superficiem dixisse supra sepulcrum,
clesioe moribus et linguas distantes ; lapides clecti, -bestias, lapides, tabernaculum, et hujusmodi, sed in
qui in oediiicioponunlur. Qui ergo recte vivit pacto -his inleriora quoesisse. « Quod auditum nienteper-
se lapidibus jungit : quia in eo quod mundum de- tracta. » Verba jaclantioe; et si bene docuit,~im-
serit, sanclis per imitationem se alligat ; unde im- •perilia est velle doeere meliorem : -unde dicta amî-
pugnalio crescit, qua tamen atlritus huniilius Deo corum etsi recta, non recle dicta arguunlur.
subditur, unde subjicit : « El bestioe te'i»roe.» Non j CAPUT VI.
pacatae sed paGificoe,quia non pacem habent, sed •B VERS.2. — « XJtinani appenderentur. J Tactus
pacem faciunt ; quia cum acrius homo a diabolo im- flagellis verbis lacessitur, non ut non ereclus in de-
pugnatur, amplius ad amorem impellilur, et cum fensionem conlumax caderel : sed ut percussus la-
eo robustior pax eiïïcilur. Yel bestioe sunt motus çons gralïas egit, lacessitas recta respondil: i~uli-
carnis , quoe continenlia quasi cavea pressoe , etsi nam appenderentur peccaîa. s
tentando rugiunt, non tamen ad effectum quasi ad -« Statera. J (Ibid.) In manu patris Christus ha-
rabiem morsus excedunt, in quo suntpacificoe. Yel bens lancem misericordioe et justitioe, peccatum per
quia perturbant, amplius illud, ubi nulla contradi- miserîcordiam laxans , le\e esse; calamitatem mo-
ctione vivitur, diligitur : et sic ad amorem intimoe riendo gravis essej ponderis ostendit. Gui et boc
quietis împellunt. |>ratioedat, ut ipsa cognoscibilis sit calamitas.Coecus
YERS.24. — « Et scies quod pacem. i (GREG.)Pax enim homo in exsilio, quasi in pa'trïa, gaudebat^ sed
vel inchoata, quoehic est concepta ex desiderio Dei; Deus extra apparens hominem intus revocal, ut viso
vel plena, quoe in futuro ex visione Dei. Cum ergo quod amisit, grave.doleatquod tolérai; dicit ergo:
mens Deo vel caro menti subjugatur , tabernaculum c Utinam appenderentur. i> Id est, malum no-
justi, id est, corpus quod mens inhabitat, pacem stroe, etc., usque ad pensans judicîa Dei quibus "
af-
habet motibus desideriorum sub justitia refrenatis. ^ fïisilur, et hoc est :,
Sed nihil est hoec caslitas carnis, si non adsilmentis YERS.3. — « Unde et verba mea dolore sunt
suavitas in amore proximi. e plena, quia sagiltoe Domini. » Id est, percussio
s Et visilans speciem tuam non peccabis. i (Ibid.) animadversionis Dei, quoe non me, ut multos, in-
Species nostra est proximus, etc., usque ad quia ex emundatum dimitlit.
semine boni operis uberes fructus proedicationis col- VERS,"4. — « Ebibit spiritum. > (GREG.)Id "est,
ligit ; unde subditur : elationem compescît, ut dicat : t Defecit spiritus
YERS. 25. — « Scies quoque quoniam multiplex meus (Psal. LXXVI).J Et non sôlum gemo quod pa-
« erit semen tuum. i Ille enim bene loquendi facun- lior, sed tirneo quod minaris, et hoc est ï
diam accipil,qui bene vivit, nec conscienlia loquen- e Terrores Domini militant : » ne post hoc mors
tem proepedil. Hinc est quod iEgyptii servi facti, oeterna sequatur. Sed quia staturoe advenlum desi-
îrumenta ad semen percipiunt, qui ante liberi aS derat, quoardore eumdem gentililas, et Judoeasitiat,
esum acceperanl : quia cum plene Deo subdimur, -
Supponit, cum ait : .
verbo proedicationis replemur. A,nle liberi sacro YERS.5. — <rNunquid rugiet onager, J id est,
eloquio pasti ; et tamen ad quoedam quoe in mundo _ agrestis asinus, etc. jusque ad sed carnaliter tene-
petimus vacantes. Ex praedicatione, magna proies batur, subdit :
fidelium sequitur. Et hoc est : « Et progenies tua, VERS.6. — « Aut poterit comedi insulsum.^ Sal
quasi herba terroe. » Idest, innumerabilis. *Yel est virtus occultoeinlelligentioe, etc., usque ad con-
berboe comparalur, quia, arentem mundi gloriam de- vertendo esuriens 'recepit.
serens, spe interna virescit. Justo autem non sufficit (lbid.)Hle desiderat stateram , nos jam per Jîdem
hoecmagna exterius agere, nisi etiam per contempla- ejus vivimus; sed iamen^pro purgatione sagiltas ejus
tionem in oeterna penelret ; unde subditur : palimur, et terroïje fuluri Umemus.
YERS. 26. — « Ingredieris in abundanlia sepul- - Sed quia filii sumus, non debemus timere ut Domi-
« crum. (Ibid.) Sepulcrum est contemplatio , etc., num, sed diligerelut Patrem, et ad eum anhelare,
usque ad quodtitilitali proximorum refundant. t Sicut ubi cibo , id est, oelernitate ejus pascamur, pro quo
înfertur acervus tritici. > Quia tempus aclionis modo rugimus, untle: i -
prinium est, extremum conlemplationis. Et necesse i Nunquid rugiet onager." t (Ibid.) Onager , est"
est ut perfectus mentem prius virlutibus exerceat, populus qui, etc. , vsque ad etiam ab hujusmodi
et eam postea in horreum quietis coudât. Yel se- verbis se séparant, cl hoc -est :
 •773 Gï.OSSA ORDINARIA. — LIB. JOB. -. - 771
c Autpoterit comedi insulsum. » Sed jam in allô A cognilionem poenoefervere coeperinl, a delectatione
positi, a stullis semoti, soepe dum sola propria ad carnis, quam desiderio lenebant, separabunlur. Mali-
fereudum dura procurant, pro amore veritatis non oeterna non inlelligunt, nisi cum jam pro' terrenis
feUnlaccincii. puniuntur : tune mens oesîuat, et igné seroe poeni-
- t Aulpolest aliquis gustare. 1 (GREG.)Durum est tentioese inflammat ; tune ejus durilia per supplicium
petere quod ciuciat, quod lilam fugat, sed soepe .. liquatur, unde prophela : « Tantummodo vexalio sola
' eum fil in
alto, âd~fereiida slullorum mala se incli- inîellectum dabit auditui n (hai. xxvm), hoc lune
nât, ut eos trabat: Auclo enim desiderio coelestium passuri, intérim his implicantur.
angustiatur, et -proe dulcedineîllorum amara soeculi VERS.18. — « Involuloesunt. j'Omne quod invol-
non metuit. Unde, etposlimpossibilem nioriis guslum, yilur in se replicatur : sic mali, volentés -aliquando
subdit : bona quasi extra se tensi, ad ooiisùela mala tentati
YERS.7. — « Quoeprius nolebat langere, > id est, replicanlur. Yel involuloe sunt, qui etsi aliquando
mala soeculijam sunt dulces cibi proe amore coeli.Et' ' vicia una nequilia pedem levant, regnans altéra et
cum hoec dulcia sinl, « Quis dei ut venial pelilio ad eam quam vicerant implicat, ul qui jam spreta
t mea ? 1 avaritia adhuc luxuriosus est, pro pretio luxurioe ad
"YERS.9. — « Qui coepil, îpse me conterai, J (GREC.B-avariliaui redit. Sic ope vicaria fugitîvum suum
in Job lib. vu.) Conterit adversarius, et defecit a vilia retinent, el quasi laqueisegressus ligant, unde
te homo. Conterit Deus, et fractus a vïtiis in virtule soepelapsi ad suas voluptates redeunt, nec curant ea
solidatur. Qui, ergo per flagella Deo appropriare de- quoepermanent, unde subdit :
siderat, dicit :-« Qui coepil, ipse conlerat, » quia i! Ambuiabuut in vacuum el peribunt. i Quia nihil
aliquando încipît Deus contrîtionem vitiorum , el in'1 secum de fructu ^ui laboris portant. Sed juslus in
ipso proveclus initio homo exiollitur, et sic hostis conspeclu Domini non apparel vacuus : portai enim
exclûsus, gravior assumplis aliis spirilibus surripit, manipulos jusliiioe. Ab illorum aulem imilatione per
et virlutes conterit. finem lerret, « Considerale semitas, etc. 1
«IMvat manum, 1 id est, exerceat effeetum ; dum YERS;19-.— « Considerale semitas. t" (Ibid.) The-
enim inflatus longa prosperitate amorem suum per ma inlerpre'tatur auster, Saba rete : Àuster qui te-
flagella non exercet, quasi manum ad ferienda vilia pore membra dissolvit, est hic fluxa vivendi remis-
lïgatam tenel, unde peccanli populo dicit : Jam non sio; rete estactionis obligatîo, et fluxis actibus homo
irascar tibi, et zelus meus recessit a te. implicatur, dum non perfecle mundum deserit, dum
' t Succidat me. » Cum enim dolor vel tentalio non non districto
studio, sed dissolulis gressibus vadit,
percutit, elatio menlis succisa cadil, ut jam quoerat G ut qui pro amore carnali parenlum ad ea quoe Dei
Eianum levanlis. sunt proepeditur. n Cobsiderate , 1 -dicit, quia per-
VERS.10. — Et hoecinihi sit consolatio ut affii- versa agendo diligimus, sed hoecvisa in aliis dijudi-
gëns. t (Ibid.) Quasi quibusdam hic parcit, ut oeler- camus, nnde ad nos rèversi de hujusmodi erube-
num feriat; sed nie hic' non pal cens feriat, quod est scimus.
mibi consolatio. Timent enim sancti hic sibi paroi. < Exspectate paulisper.ï Quia parumest quidquid
Quod hoec non tumenli, sed bumili mente dixit, finitur; sed qui hoc longum putal, de setemis non
ostendït in his. curai. Dicta brevilate vitoe contra iniquos insurgit
« Nec contradicam sermonibus. Î Sermones Dei voce justorum
ad nos : non modo dicta, sed el fac'.a , ut hic per- VERS.'20. — t Confusi sunt. n Quia scilicetmali
cussio Job ; cui murmurando non contradicit, quia bonos per aspera a spe conantar reirabeïè : quod si
et quem feriendo tolérai, sanclum locat. peragunt, èxsultanl; si non,incassum crudeles fuisse
YERS.11.—Quoe est enim forliludo mea? i{Ibid.) erubescunl; unde el quid in retributîone fiât, subdit :
Alia est fortitudo bonofum, etc., usque ad et pro ea t Yenerunt quoque. » In judicio mali ad juslos
quam non aniat, pati récusât, dicit ergo : . 'perveniunt, quia eorum gloriam videbunt, ut gra-
« Quoeest enim fortitudo, aut quis finis ? 1 Id est, vius doleant videntes quod perdiderunl.'Tunc pudor
mala, etc., usquead unde infirmus habet vires, unde eos operit, cum testis conscieulia urit. Eadem spi-
subjungit : rilualiler. Amici Job confusi sunt, quia dum eum ad
VERS.15. — s Ecce non est auxilium. J Ad ma- desperationem inflectere nequeunt, confundunlur,
joris quoque merilum fortitudinis, quomodo a proxi- Tenerunl dum jam mentis' constantiam intus agno-
mis destiluitur, addit : scunl et erubescunt. Quos oslendit de numéro eo-
« Necessarii quoque. J Si exterius despectus , rum qui Deum non timenl, nisi suis vel alioruni
intus solio judicii proesidet; nam ad sententias erùm- adversis terrili.
pit : « Qui tollit, etc.t YERS.^1. — 1 Nunc venistis, et modo videntes
YERS. 14. — 1 Qui tollit ab amico suo. 1 (Ibid.) e plagam meam. 1 (Ibid.) Quasi, ego Deum et ante
Amicus estquilibetproximus, etc.,usque ad qui intus adversa timui, vos qui ex amore Deum non limetis,
dudum oeterna negligendo perierunl : de quibus ex solo verbere formidatis.
recte dicitur : YERS.22. — « Nunquid dixi. » Ecclesia substantia
VERS.17. —j El ut incaluerinl, »Jd esl, cum per boerelicorum (quorum figura sunt amici Job) non
 IIÎAÎ Aï?Rtm STR4RI irTlf.n. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 77Û
eget, id est, carnali sapientia; et recla, quoe contra. A.lacessit, nisi spe finis relevaretur, sed illo viso nihil
diabolum de conversione aliquando loquuntur, au- putat quod sentit.. |
dire ab eis renuit, quia per hoecad perfidiam irahunl. VERS.3. — « Menses vacuos. » A'rebus muudi,
« Manus hostis s est forlitudo Satanoe. e Robusti t quia non eas quoerunt per actus suos boni, et no-
sunt maligni spiritus. ctes adversilatum tolérant laboriosas, quando jam
i Nunquid dixi : Afferle. » Contra diviles mun- sunt in cruciatu corporis. Yel menses vacui, quia
di, etc., usque ad et quod in seipsis despiciunt, et in modo est labor, sedlnondum proemium.
aliis. E Noctes laboriosas. » Enumerat, etc., usque ad
VERS.24. — « Docete me. i Hoc velprioribus sub- eo magis gémit dùi| nescisse quod quoerit, et quod
jungilur, vel per se dicitur per increpationem. inaniter laboravit.
VERS.25. — s Quare detraxistis. » (GREG.)Mundus YERS.4. — t Si dormiero. » (Ibid.) Secundum-
esse débet, etc., -usquead reprebensibilia profertis historiam animus dolentis exprimitur, qui, cogente
ad increpandum ? moestitia, per diversa desideria vagatur ; in nocte
(Ibid.) Duo gênera locutionis noxïa sunt, quod et diem, in die vesperanl desiderat, quia dolor non
perversa laudat et quod etiam recta vitupérât ; ibi,, sinitplacere quod ajdest; et jam hoc, expertus gra-
favor, hic ira : de hoc amicos Job arguit ; ad quod B ve, consolante desiderio aliud exspectat; sed nec sic
vilium ex oliosis dictis pervenitur, unde subdit : dolor finitur, unde :
VERS.26. — « Et in ventum. t In ventum verba e Et replebor doloribus. s Causa autem doloris
proferre, etc., usque ad sit ergo ostiumlinguoe quod hoec est : ;
modo claudatur, modo aperiatur. YERS.5. — e Induta est. J {Ibid.) Eadem subli-
VERS. 27, — « Super pupillum. J (GREG.in Job lius in Ecclesia, etc., usque ad non eis est hic inté-
lib. vm.) Ecce quanloe infirmitatis se esse perpen- gra salus, unde sub'dit :
dat, etc., usque ad si tolérât quos non amat, vel si t Et replebor doloribus usque ad tenebras. »
non tolérât quos amat. Quia securilatem non învenit, donec penitus tem-
YERS.28. — t Yidele an menliar. J (Ibid.) Quia pus tentationis relinquit, Doloris autem causam
subdit : '
humilis, quoe dicit, non ex auctoritate proecipit, sed [
ex ratione persuadel ; sed quia occasione rationis, r c Induta est caro, J id est, carnalis vila quam
contrarii ad conlentionem effrenanlur, subdit. ago, vel mala operalione polluitur, vel inde restri-
VERS.29.— « Respondete, obsecro absque conten-. cta, ex memoria imaginibus peccalorum fuscatur,
t tione. i Quia hoeretici inquisitionibus non inten-. quoequasi pulvis ante oculos surgunt. Ecclesia vero
dunl veritalem assequi, sed viclores videri. C in quibusdam putredinein luxurioe carnis
sentit, in
« Et loquentes, etc. » Quia qui ioquitur, judicioi quibus lerrenis actibus dedilis pulvere conspergitur :
auditoris subditur. Inter cor et linguam ejus oequus! de ulrisque subdit :
arbiler sit, ut nihil proecipitanter de corde per lin- 11 Cutis mea. » Cutis sunt in Ecclesia, qui so-
guam prodeat, sed prius examinet quam dicat. Et; lis exterioribus curis vacant : quorum corda de-
quia qui prius de suis, recte judicant de dictis alie-. speratio siccat, et ideo contrahuntur, non ex-
nis, addit : tenti per longanimitatem ad oeternam vitam : proe-
VERS.30. — eEt non invenietis in lingua mea. J, senlibus hoerent : quod ideo fit, quia non attendunt
Quia non vobis in me stultitia sonal, si a veslrat quam fugitiva hoecvita sit. Sed Ecclesia econtra :
conscientia non procédât ; sic Ecclesia prius falsat VERS.6. — «Dies mei velocîus. J Sicut tela filis, sic
hoslium destruit, post vera aperit, quibus non estt vila diebus singulis proficit : sed quo magis crescit,
locus dum falsa pro veris habentur; per i linguan»i ad incisionem tendit. Sed et teloe festinanliam velo-
aperla loculio, per «faucesi occulta traclatio, quiat citas viioe transit, quoe semper déficit. Et ideo electî
quod Ecclesia foris proedicat, vivendo custodil. cor non in ea figunt, unde ait :
CAPUT VII. .j, «Et consumpti sunt, t id.est, nullam mini fidu-
YERS.1. — t El sicut dies mercenarii. » (GREG.) | eiam pono in his : quod faciunt reprohi, ego non.
Qui dies cito transire optât, ut ad laboris proemiumi VERS.7. — t Mémento. t (Ibid.) Id est, benignus
veniat, sic omnis justus ; et sicut ille in alienis la- velociter transeuntem respice, quia humanoe bre-
boribus sudat, sed proprium proemium sibi parât,, vitalis consideratio, Deo est grata oblalio.
sic justus in mundanis malis sudet, ul coelestiai c Quia ventus est. >Yita oeterna et solida Ï hic
bona capiat. Cavet ne vacuus ab opère dies eal, ett vita nec solida nec manens judicatur.
proemium minuatur. Patitur dura, ut inagis corone- (Ibid.) Et quia postquam transit vita, non est lo-
tur, licet merces jam sit in corde ; sed tamen graviuss eus merendi veniam, subdit :
oestussentitur in corpore, ut post sit refrigerium ini t Et non revertilur. » Id est, post mortem, meus
quiète, et hoc est : suam retribulionem videns, non revocatur ad exbi-
VERS.2. — « Sicut servus. J Bene omnis eleeluss benda bona opéra : unde dives de se desperans,
servus dicitur, quamdiu sub jugo corruplioiiis hujuss quod est aggravalio poenoe, pro fratribus rogat.
est, antequam venial in liberlatem glorioe. Ecce vita transit, quod sequitur pe.manet. Post
s Et sicut nierçenarius. r Qui de gravilate operiss etiam,
 CLOSSA ORDINARIA. — LIB. JOB. ?7S
i
t t
YERS.8. — t Nec aspiciet mevisusbominis. » Id }Vnos custodire nequeamus, et si quid conamur, pec
estmisericordia -Redemptoris,quse peccantium duri- calis gravamur, unde:
liam emollit, ut cumPelrum respexit (Luc. XXII); J Quare posuisti me contrarium. t Cum homo ser-
sed post mortem non libéral, quem antegratia non penli credidit, etc., usque ad sed misericordiam
reformat. Nonvisus hominis, sed, quoerit, unde addit :
i Oculitui in. J (GERG.)Id est, dislrictum judicem VERS21. — « Cur non tollis. > Ecce desiderlum
ad feriendum videbis, et qui hic exspectatus ad poe- Mediatoris, qui tollit peccata mundi. Yel, lune pec-
nitenliam subsliti, jam non subsistât. Hoc justo cqn- calum'plene tolletur, cum in corruptionem bomo
Tenit, qui timet-omne quod agit, et remota pietale mutabitur. Desiderat ergo Redemptorem vel resur-
se periturum proescit, et non subsistit ante oculos, reclionem, unde et poenam quam ex origine meruit,
quia poenoevita non sufflcit, si justitia eum premit. el judicium quod ex propria»actione timet, adjun-
Nec enim astra, idest qui sanctilate lucent, coram eo git. Ecce nunc peccanli homini dictum est : Cinis
munda sunt. Culpa autem et poena humani generis es, et in cinerem reverteris. »
breviter subditur. c Quare posuisti me contrarium. J (Ibid.) Quia in-
VERS.9. — c Sicut consumitur nûbes. » (Ibid.) Nu- lerior, factus contrarïus modo superiori, id esl
lles ad alta levatur, etc., usque ad vade in domum B ] Deo : ideo nostrum inferius, id est sensualilas, fa-
tuani. ctura est contrarium superiori, id est spiritui, ut
*
VERS.10. — « Neque cognoscet eum ampliusîlo- semper pugnent.
eus. » (Ibid. ) Locus hominis Deus est, etc., usque t Mane, t id est, in adventu judicis, cui omnia
ad adhuc de corruptione carnis contradictionem apefta. Quoerere Dei, est dislricte judicare, ante
sentît. quem nec justus subsistit; sed hoc est solatium li-
VERS,12. — c Nunquid mare sum. J (Ibid.) Car- berationis, quod se suffleerenon posse dicit humilis ;
cer, est caro quoeimpedit, etc., usque ad nunc sub- plangit ergo mortem quoenunc est, timet judicium >
dit consilium contra ea. quod imminet.
VERS.15. — « Quamobremelegit. i (Ibid.) Anima, CAPUT VIII.
est intentio mentis, etc., usque ad t si hoc mihi fa- VERS.1. — «Respondens autem. » (GREG.)Scien-
cturas es interfice me. > dum est imprimis, quia sicut Eliphaz sanelissimum
VERS.16. — « Parce mihi, Domine, > ut oeterna Job de superbia principaliter notavît, licet et de by-
des, quia contemplu illorum boec melius sperantur. pocrisi breviter teligeril, ita et .iste de hypoerisi
Dum parci sibi petit, probat quod non a Deo de- principaliter notare inlendil; sed priusquam hoc
speravit; quod est, suspendium elegit, hoc est, de- C facial, quiddam proemitlit unde perpenditur quam
speravit, de eodem intulit, parce : quod est, mortem onerosa ei fucrinl verba ipsius Job, verba scilicet
ossa : hoc est, non ultra vivant boc tertio. oedificalionis: quasi ergo ullerius bene loquenlem
« Nihil ^nim sunt dies mei. s Qui oeterna consi- pati non possit, indignative in hoec verba prorupit,
dérât, ad se rediens bene hos dies nihil vocat, et dicens :
dislricte judicari formidat. VERS.2. — « Usquequo loqueris lalia. » Quasi
YERS.17. — « Quid est homo. i (Ibid.) Magnificat dicat : quare loqueris inulilia ? et spirilus multi-
Deus hominem mullo spirituali munere, et erga plex
eum ponit cor, quia pro datis dislrictius judicat. « Usque loqueris lalia. > (Ibid.) Quia gravia
Sed quid bomo? quasi : etsi magnificatus ultra se sunt iniquo verba oedificalionis quasi ferre non
donis tuis, tamen quia caro est, si sine pielate ju- possit; et quia non vult corrigi,,bene dicta crimi-
dicetur, ferre non potest, unde adhuc addit : natur.
VERS.18. — t Visitas eum diluculo. i Diluculum « Et spirilus multiplex. >(Ibid.) Dum mulliplicita-
est cum de nocte vitiorum et ignorantioe ad lucem tem sermoni ejus tribuit, inopiam intelligentioeipsius
venit homo, in quo et mox probatur : ne enim bona reprehendit. Et nota esse quatuor gênera loquendi.
a se habere glorielur, lentatione coneuti permitti- Alii enim ampli sunt ore et sensu, qui laudaudi
tur, ul âllitudo Dei et sui infirmitas videatur, sicut: sunt; alii vero utroque stric-ti, qui miserandi; alii
Salomon post sapienliam tenlatur a meretricibus ; sensu ampli, sed non possunt eloqui, qui "sunt
boec tota hac morlalitate homo palilur, unde : adjuvandi; alii sensu inopes, sed lingua lorren-
c Usquequo non parcis mihi. i les, qui despiciendi : quod iste in crimen Job toï-
YERS.19. — € Salivam. i (Ibid.) Saliva in os a quet.
eapitedabilur, etc., usque ad qui hoc vult mereri, VERS.3. — t Nunquid Deus. > [(GREG.)HoecJob
fatetur malum quod fecil : « Peccavi, etc. J nec negaverat nec ignorabat, etc., usque' ad quasi
YERS.^0.— c Peccavi, quid faciamlibi. » (Ibid.)l juste perierint, alios feriunt, unde subdit:
Quasi : quid in recompensationem tihi offeramnonL VERS.4,5. — e Etiamsi filii tui peecaverunt, etc.
invenio, quia omnis virtus hominis ad culpamt Si diluculo: > quasi ipsi in luce, • Ecclesia sit in
abluendam infirma est. Yel, « quid faciam libi, t'- nocle : quam vocant, ut per cognitionem Dei sur-
quasi : omnia bona non libi, sed nobis prosunt. gat, et per precem poenilentioeproeteriladiluât, e si
« 0 custos hominum. t Quia nos sic deslituit, utl mundus i in eogitalione, « reclus » in opère.
PATROL. GXHI. 25
 779 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICÂ. 780
VERS.6. — « Evigîlabit. » Qui ab adjutorio tui A favor. Yel, domus est fiducia sanctitatis, quoeco-
modo errantis dormit. ram bominibus, sed non coram Deo slabit.
c Et pacatum reddet. Î (GREG.)Id est proesentis VERS,16. « Humectas videlur. J Scirpus, hypo-
Vitoetranquillitatem restiluet, quam solam oestimant crila, in nocte humidus .videtur, id est, gratiasancti-
esse Dei remunerationem. tatis infusus apparet hominibus, sed coram sole in
<rHabitaculum justi. i (Ibid.) Consilium mentis die judicii arescet. i
dicunt quod pacatur, quia si eos ad sua trahunt, a « Et in ortu suo germen. » Quoelibetherba prius
contentione conticescunt. Opes quoque, intelligentioe a terra producilurL etc., usque ad hypocrita, etiam
promiltunl dicendo. eum"recle agit, a mullis vult videri.
' VERS.7. — « In tantum. i Sed quia verbis eo- VERS.17. — « Super acervum peirarum. » (Ibid.)
rum non facile créditai', sententias patrum in ar- Radiées sunt cogitationes ; lapides, quia non additur
gumentum sui erroris inflectunl, unde additur : vivi, hommes boni'et mali sunt; hypocrila ergo qui
t Ut priora. t Quia et amissa reeuperari, et inter lapides moralur, cogitationes in quoerenda
adhuc majora proesentis vitoe proemiapromiltunt. admiralione hominum multiplicat : per omnia enim
YERS.8. — « Interroga enim gênera. » Non vi- quoe agit occulta cogilalione laudes - quoerit, pa-
deri , sed investigari monent, quia hoc notant con- B lam habens quod ihôstes proedentur. Ul Ezeçhias,
spici, quod liquido palet cuncjjs. qui post multa bénéficia sibi facla , uunliis^ régis-
VERS. 9. — t Hesterni : » aliquando moraliter Babylonis omnia sua bona ostendii : unde mox au-
docent ex proeteritis proesentia conjici, scilicet ex dit : « Tollentur omnesJn Bâbylonem (II Reg. xx); »
transita eorum quod boec nulla sint, unde subdit, ita et dum laus quoerilur, virtus el pulcliriludo in
« hesterni. » Quia, si pristina recolitur generalio, manus inimici tradilur, unde Baldad dicit :
boecvila cito transire ut umbra cognoscitur. t Et' inter lapides commorâbitur. i Quia ibi stat,
YERS. 10. — < Ipsi docebunl. J Laudanl patres ubi suoementis inlenlionem solidat : .qui etsi sit
nobiscum, unde magis nos impugnel. plenus bonis, si absorbuerit' eumDeus, id est, per
« De corde. i>(Ibid.) Quasi ta habes simplicitatem mortem tulerit, de loco, id est favoribus hujus vi-
spirilus in ore, non in-corde: illi contra. Soepe toe ; dicet : non novi te, ut fatuis"virginibus dicitur
mali, se non attendenles, bonos lacérant, et vel bo- (Mattli. xxv) : et merito, quia non salis est ei nisi
na , quoenon videndo, sed audiendo didieerunt, pro- et alios sibi similes feceril, et hoc est quod dicit :
férant; vel mala, quoeipsi agunt, aliis ingerunt, et hoecest enim loetilia vioe ejus.
ita factis se excusant, verbis judicant. Sic Baldath « Hoecest enim, loetilia, etc. (Ibid.) Ut etproil-
Simulator justitioe contra bypocritas mira dicit, et G lorum realu puniatur, sed :
de his docere juslum proesumit, quoe convenirent VERS.20. — e Deus non progiciel simplieem. i Cu-
prasis. Yecors qui, hortis silientibus, in flumiue jus simplicitas modo a callidilate duplicium vocetur
fatuitas. '
aquam fundit.
VERS. 11.— « Nunquid. vivere potest. » (Ibid.) « Nec porrigel manUm. i (Ibid.) Ut ab ïrao quo
Scirpo vel careclo hypocrilam comparât, etc., quoerunt gloriam elevet. Maligni sunl hypocritoe qui
usque ad sed alienis criminibus oslendat. nec bona bene agunt. Yel quia proximo exterius
« Ante omnes herbas. 8 (Ibid.) El justi herboe, puros et simplicesse ostendunt, interius duplicilatem
secundum carnem, quia omnis caro fenum ( Isa. celant; contra quos dicit Moyses : « Non induas
XLVHI) ; qui arescunt, quia eorum opéra cum carnis vestem ex lana linoque eontextam. t (Deut. xxn.)
vila deficiunt. Sed hypocritarum ante : quia mox VERS.21. —- c Donec impleatur. i Non quod post,
bona deserunt, ut ea consecuti sunt, propler- quoe quod constat : sed non ante, quod dubium hornini-
'
siniulaverunt. Hisunt « fenum leclorum,quod prius- bus potest videri,: quasi, nec ante judicium simpli-
quam evellatur, exaruil. i cês deseril, nec malos perculere desinit.
YERS.15. — < Sic vise omnium, J Ecce cui com- « Impleatur risu os tuum, > id est riens gaudio
parât scirpum vel carectum : spes hypocritoe est « selernoesecuritatis, unde :
gloria, el hujusmodi soecularia,quoe pereunt; oeterna s Etlabia luajubilo. » Jubilum cum tanta loetitia
permanent. corde concipitur, quam sermo non explicet, sed ta-
Vers. 14. — « Non ei placebit vecordia. » (Ibid.) men os sonel.
Yecordia est magnam rem vili pretio vendere, id VERS.22. — « Qui oderunt. i (Ibid.) Justorum ho-
est, bona laboriosa agere pro favore : hac modo-de-, stes in judicio confusio induet, quia tune viso judice
leclatur, sed in poena displicebil, et lune sciel nihil mala omnia ante oculos mentis versantar, et reatus
fuisse omnia quoetransierunt, unde : deprimenseosundique vestit. Qui ad hoc ideo veniunt,
« Et sicut tela aranearum fiducia ejus. » Tela qûia sola hic transiloria dilexerunl, unde' âddit :
aranearuin studiose texitur, flalu-venti dissipatur : t Et tabernaculum, »id est oedificatiooe'ternoefebcita-
sip, quidquid hypocrila exsudai, favoris aura tollit. tis, quam supra se casuram mulliplicanf, ul se hic
.VERS.15. — « Innitetur superTkmium suam. s a necessalibus quasi ab oestu et Imbre défendant :
Domus mentis, est quoelibet res quam per dilectio- in qua mens habitat, quam bonus vialor despicit.
nem habitat animus : domus ergo-bypocriloe, est i
 ' " '
«7fH GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. TOB. 782
CAPUT IX :
"Àsancti, etc., usque ad riielius deficiendo compre-
— hendit, dicens:' ^-' "%,
VERS.1 »
« Et respondens Job "ait. (GREG. in VERS.10. ^— « Qui facit mihi. t MeUusoexplétJ^y ,"*,
Job.) Perversi, quibusloquens persona^isplicet, om-
qui se-non posse explere faletur, élfacu'ndiùs'ldTqui-
' '\^
nia-quoe dicit, prava seu recta impugnant; sed Job tur qui obslupescendo lacet." i\ •)
|;
cuî non displicetpefsona, sedculpa, videns Baldath '• «Magnai vîrtute.
recta dixisse: « NunquidDeussupplantat judicium j :" V^''N^ '<?#
i
« Et incomprehensibilia ratione.
et vera contra hypocritas protulisse, audita probat. XJ^/fâO^^
t El mirabilia quorum non » multiplicilatêT'^ed
Yere scio quod homo humilis et Deo suppositus jus- quid miremur quoeextra nos sunt,' cum et hoc quod
tifiant accîpit, composites perdit, quia qui se- ei
ërga nos agitur, ignoramus? Si venerit ad me.
comparât, quod Dei est sibi arrogans, bono quod VERS!11. — « Siveneritadme. » (Ibid.) Yenit, cum
accepit, se privât. Sed et omne meritum nostroevir- dona dat, etc., usque ad et tamen sic coecus homo
iulis (si dislricte judicetur) vitium est. fatiônem reddel de acti'busDeo.
VERS.3. — « Si voluerit contendere cum eo, » VERS.12. — « Si repente inter. » (Ibid.) Repente
(Ibid.) de suis m'erîtis proesumendo, et gloriam interrdgat, cum inopinalos, etc., usque ad, quodpla-
suoevirlutis, non Deo, sed sibi arrogando. ] nius ostenditur dum subditur :
B
« Non poterit ei respondere unum pro mille, s c Quis dicere potest, cur ita facis ? Ï ïacta Dei
(Ibid.) Id est non poterit se, etc., usque ad ne auteni debetnus venerari, etc., usque ad quam superbus
contendat, infirmumlerreat visa ejus potenlia. inexslinguibilitèr accendit, unde ait :
VERS.4. — « Quis resiitit ei et pacem habuit. VERS.13. — « Deus cujus iroeresistere nemo po-
Quis créât ut sibi' creata conveniant, ordinat in test. » Moyseset Pbinees el alii sancti, etc.', usque ad
his reversus ad se humililer proe polestate Dei
quo sit eis pax, et qui ejus dispositioni repugnare ab
conatur, pacem perdit, ut angélus, qui, sua inquie- "sibi vilescit.
vtudineelatus, homo qui carnis molestia vexatur, quia VERS.UT— « Quantus ergo' se. » (Ibid.) Id est,
conditori subesse notait, pacem uterque amisit. si angélus hune considerare non sufficit, qua mente
VERS.5. — « Qui transtulit montes, » etc. (Ibid.) de ejus judiciis disputa qui carne pi-emor? Verba
Dicta generalitër confusione superbioe, quoe poena nostra ad Deum sunt opéra, sed bis quia non potest
"
maneat elatos in interitu Israël pstendil. Transtulit homo loqui cum Deo; quia in eis apud subtile judi-
montes, sanctos proedicaforesa Judoeis ad gentes, cium Dei nulla fiducia est, unde addit . .
VERS.15. —- J Qui etiam si habuero, etc., depre-
quod nescierunt Judoei,qui,in hoc subversi sunt, pu-
tantes "sibi gaudiumquod lumen perdiderunt. Trans- C cabor. * Prece post juslitiam Dei indiget, ut quoe
latas montibus, cofnmovetterras. minus ex se, ex pietate judicis valeat. Etsi plena
Vers. 6. — « Commovetterrain de loco. > Quia jnperfectioribus sil justitia, haberi de illa,
'Judoeosde fihibus suis per Romârios extraxit. « Quidpiam, J dicitur, quia mens hominis quoe
t Columnoe.» Sacerdotes, principes, legis doct®- comprehendit vix-peragil, et parum est quod com-
res. Concussisunt, quia nec ipsi sibi vivere permissi prehendil. Oralio vero, quia multis cogitalionibus
suot, unde àpostolosexpulèfunt, proelerea in erroris quatitur, etsi — auditur, repelli timet. _
sui tenebris deserli sunt. VERS. 16. « Cum invocanlem exaudierit me
Yers. 7. — ï Qui priecîpit soli. > (Ibid.) Sol per ,jion. » {Ibid.) Cum enim (ut ait David) t modo as-
diem Iueét, etc., usque ad in omnes gentes dilatalur- .cendunt usque ad coelos (Psal. evi), t cum summa
Unde : .pénétrant, modo descendunt in abyssos, per turpia
VERS.8. — c Qui extendit coelos. i (Ibid.) Id est, ientamenta, certitudinem exauditionis non habent.
aposlolos a Judoeisfugatos ubique facit honorari. Vide quam subtiliter se judicat, infirmitatem suam
« Solus. i Quimire hoc dispensait, et cum ama- aperit.
riludo mundi îri nece bonorum soeviret. t Quantus ergo. » In justitia non coiifidit, sed ad
c Graditur super fluctus, » id est, calcat dum mi- D precem confugit : qui, eliamsi habuero quidpiam
tigat admiratione signorum. Jeremias : «'Posui are- justum, "de ipsa quoque prece pavidus ait : « Cum i
nam lerminum mari (Jer. S), J id est", ad frangèn- Invocanlem. i Ideo sic circumspicit, quia vim judi-
dam gloriam mundi, abjectos et pauperes elegit; cii se non posse ferre videt, de quo ait :
"dum autem mare soevit,Ecclesia proficit. VERS.17."— « In turbine etiam conleret me. *
VERS.9. — « Qui facit arcturum. > (Ibid.) Nomi- Qui in tranquillitate exspeclatus contempsil, in tur-
'
nibus philosophorumutitur, etc., usque ad imo ut bine conteretur.
""arcturus c Turbine : t quia in commotione elemenlorum •
versalur, erigitur.
< Oridhà. j (Ibid.) Qui biemâli tempore oriuntur, ibi dislricte requiri opéra timet j cum etquosdam
etc., usquea'd sed placidos in eorum necem erexit. sine' operibûs originali ' realu damnari
' videt, quorum
< Hyadas. i In fronte Tauri' in vere hascuntur, 'voce ait :
etc., 'ssque ad supernoepàtrioe interna perveniat, i Mulliplicanitvulnera mea. » Quia ipsi nihil ege-
unde âddit : - runt, unde dicitur : « Non est mundus in conspectu
' "
( El interiora austri. » Ausler fervor Spirilus ejus, nec infans uiiius diei. i
c Sine causa. » Pro oestimatione humani 6ensus :
785 WALAFRIDI STRABl FULD. MON. OPP. PARS L — THEOLOGICA, 784
sed apud Deum juslum est, ut arbor in ramis ama- A fugiendo visum perdidit, ne bonum quod est, videre
ritudinem servet, quam Iraxil a radice. Hoecetiam possit, ad quod conditus fuit.
spirilualiier de Job, qui flagella Dei in turbine, et « Quasi naves poma portantes, J (Ibid.) Fruclus
metuens proevidit, et proevidenspertalit, unde ait : terroe per fluctus, etc., usque ad quoe cogitatio ne
< Etmultiplicabit vulnera mea sine causa, > quia non in superbiamerumpat, humiliter se comprimil dicens :
pro culpa percussus est, unde supra, « ut affligèrent t Nequaquam ita loquar. » Sed'infirmus a lali
eum frustra, i ïnquisitione compescar. In quo faciès mentis com-
VERS.18. — « Non concetlit. » (GREG.)Plena mulatur, quia quoe ,alta quoerebat, infirmam se vi-
probatio^ extra lacérant tormenla, inlus castigant dens, veneratur quod ignorât. In qua est dolor, quia
tentamenta, unde se impletum amaritudinibus dicil, Talde affligitur qui ad intelligendaquoedese sunt, coe-
sed miligat vim doloris oequilas et potenlia ferienlis. catur. His communibusmalis sua propria adjungere
Et hoc est : meluil : « Yerebar omnia, » etc.
YERS. 19. — <t Si fortitudo quoerilur. t Quasi' : VERS.28. — c Yerebar omnia opéra, i (Ibid.)
nemo audet, quia ille mérita examinât, qui per Bona quideni erant, etc., usque ad quasi nec per la-
alienum leslimonium ea non explorai, sed tacitus bores ad vitam pervenial, unde : -
considerator diu exspeclat. Alius non potest mihi B VERS.29. — « Si autem et sic impius sum. s Non
esse testis, quia nec ego ipse mihi. poenitet laborasse, sed inter labores dejproemiisin-
VERS.20. — « Si justificare. s (Ibid.) Non sulfi- eertum se esse dolet. Ita est incerius justus, ut COE-
cio esse teslis iunocentioe, nec scio quod eam ha- fidat, ita confidil ne securus torpeat.
beam. « Frustra : s dico quia.
VERS.21. — c Si simplex fuero. n Qui scit bona VERS.50. — « Si'lotus fuero quasi aquis nivis.»
quoeagit, etc., usque ad 'hoc exsilium coecitalisoegre Qui conterit se utlamenlis, etc., usque ad qui com-
fert, unde subdit: pungilur in prece pro terrenis, aqua terroe.
t Et toedebitme vitoe meoe. t Sed est consolatio c Manus, > (Ibid.) sunt opéra.
hujus caliginis reducta animo justa potentia Dei : « Yelul mundissimoe, s quasi non vere mundoe
quoeet iniquos punit, et justos transcendit. sub hac corruplione.
VERS. 22. — c Unum est quod locutus sum. > VERS.31. — c Intinges » id est, intinctum de-
ei sor-
(Ibid.) Yel a innocens s consumitur, etc., usque ad monstrabis, quia quanto plus approximamus,
nostram duplam carnis et animoedeslruat. des nostras ex ejus munditia agnoseimus.
YERS.23. — i Siflagellai, occidat se. » (Ibid.) Ri- t Yestimenta. » Yeslimentum animoeest corpus
dere Dei est afflictioni,etc., usque ad quod solus quod proeeepit Salomon omni tempore candidum-
carnis mortem pertulit, aperit. esse, et si sit mistum sanguine, id est carnalibus
VERS.24. — «Terra data. » Vel « tradita. >"Terra desideriis, dicit Isaias comburendum (Isa. 9).
t Abominabuntar, >id est, abominabilem reddent,
caro, impius diabolus.
c Manus i ejus, occisores Christi, etc., usque ad ut de Juda dicitur : t Possedit agrum de mercede
quam Christus venerit. iniquitatis, i id est, possideri fecit. In abominatione
VERS.25. — € Dies mei velociores fuerunt cur- vestis hoc gravius habet, quod sensum sui repre-
sore. > (Ibid.) Cursoris est, secutura nunliare : sic hensoris ignorât.,
VERS.32 « Neque enim viso. » Inler bomines,
omnes elecli ante advenlum nunliantes Christum
et audimus el ad ea respondemus et audi-
cursoresfuerunt; sed quia ante moriunlur, transire mur sed inobjecta, Dei,
se velocius cursore dolent, ut non videant proesen- ; judicio ipse nos audit, quia videt
sed non audimus eum, quia
tem illum qui singulariter bonus dicitur ; de quibus omnia quoe agimus,
etiam addit quod ei displicet iplene non intelligimus. Non ex
oequopotesl audiri.
VERS.26. — »
« Quasi naves. Qui poma portai VERS.33. — niUtrumque valeat : » id est Deum
odore fruitur, etc., usque ad per compassionem ad Diel me possit:
eorum duritiam quoque sermo vertilur ita. j
t Arguere. » Arguit, qui ex auctoritate rationis,
VERS. 2 7. — « Cum dixero : nequaquam. > (Ibid.) etc., usque ad quod corda delmquentium mansueta-
Israël ut prius notait loqui, cum quem proedixit ne- dine
polius quam terrore correxit, unde addit :
gavit : in quo faciès ejus interior commutalur sor- VERS.34. — «Auferata me virgam > Iegis qua pu-
dibus perfidioeut non agnoscalur a Deo, unde restât nit ; sed eam Christus abstulit, et
per mansuetudi-
torqueri doloribus oeternis. nem vias vitoeostendit. Voluitut Deus timeri, sed ut
« Dies mei velocius transierunt. J (Ibid.) Pri- amari. I
pater
mus homo sic conditus est, ut vita ejus per tempora VERS.35. — « Loquar et non timebo eum. t
possit tendi, non evolvi ; sed quia peccavit deeur- (Ibid.) Jam non habet metum, sed ut ad patrem affec-
sum pertalit, quem homo semper tolérât, et tamen tum. Ecce baculus, id est timor legis missus non
optât, dum vivere appétit. Hujus decursus damna suscitât puerum ; sed ipse Elisoeus, puero conlem-
voce humani generis gémit.
peratus, et septics aspirans, id est per amorem spî-
« Fugerunt, t quia ad lucem stare ljomo noluit, ritas.
785 ~ GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JOB. -786
(GREG.)C Respondere J est faclis digna recompen- A facilius pietas débet parcere; ut autem placetur,
sare, sed beneficiis Dei nemo servililer timens res- quia nostrum opus non possumus, suum opus ei ofle-
pondel ? Tantummodo qui per fiduciam amoris non ramus.
timet digna ei reddi obsequia. Non est purus, qui VERS.8. -—« Manus tuoe. t Quasi pensa miserî -
mala ageret, si Iiceret. Amanti aulem est loedium cordiler, ne pereat quod fecisti.
hujus vitoe,quoeprius dulcis erat etiam moerens eam « Fecerunt. t Secundum animam.
tolérât. < Tolum in circuitu.» Secundum corpus, etc., as-
CAPUT X que ad cum de coeterisdixit tantum : fiât.
« El sic repente. » Quasi quem tanla dignitate
VERS.1. — t Toedetanimam meain vitoemeoe. J proeponis, cur lanta vilitale despicis ? Sed cum hac
(Ibid.)i Cum autem hoec vila vilescit amore coe- dignitale, quoe est per spiritum ? est infirmitas per
lestis, qui defendebat culpas, jam cas accusât. Et carnem, quoemoveat pium judicem, unde dicit :
hoc est : VERS.9. — « Mémento, quoeso,* etc. Unde venia-
« Dimittam eloquium s quo utebar in defensione lis est culpa, cum irremissibilis,sit in angelo, qui ro-
mea. buslus fuit. Lulum est, cum aqua lerram infundit :
« Adversum me, » quia confitendo me accuso, B ita homo, cum anima rigat carnem, cujus morlem
non ut qui adhuc erubescit confiteri, quia non aperte subdit :
tanto desiderio mala deserit, sed quia aliquando « El in pulverem, s etc. Quasi : videmateriam et
aperte confitens non gémit, sed lugenda gaudens di- poenam, et cuîpoe parce; quia qualilatem hominis
cit, subdit : -conditiprotulit, subdit ordinem propagationis, unde
« Loquar in amaritudine, > ut amaritudo puniat, dicit :
quod lingua accusât. Ex poenilentia nascitur securi- VERS.10.— c Nonne sicullac, J etc.Factus bomo ut
tas, et confidenlior inlerrogat, quomodo erga se lutum, propagatus autem sicut lac mulgetur semine,
agalur. Et hoc est : ut caseus coagulatur in carne. Carne el pelle induilur,
VERS.2. — t Dieain Deo : Noli me condemnare, i ossibus et nervis solidatur. Post crealionem corpo-
quia poena mea exslinguittua supplicia. ris, quod minus est, subditur mira aspiralio vivîfica-
« Indica mihi cur meitajudices, t id est flagellas, lionis.
utrum ad securitalem vel pro qua culpa specialiter'; J Nonne sicut lac, > dum mens per Spiritum
quia etsi justus, habet tamen aliqua mala : et ideo, Dei et vetustale irabitur sicut lac mulgetur, quia
petit ut Deus se sibi indicet, ut quod Deus in eo pu- t in quadam închoatione formatur; sicut caseus coa-
nit, ipse quoque flendo puniat. Ideo causam quoero; gulatur, cum pinguescens cogitationibus stringitur,
scio enim quod non injuste. ut jam non defluat desideriis, sed in uno amore
c Gurmeita judices. i Duobus modis hic judieat. solidetur. Sed contra hoec rudimenta caro ex veteri
Yel poenamimmittit,'etc, usque ad quem elferiendo usu murmurât.
in innocentia cuslodit. Dicit ergo : VERS.11. — « Pelle et carnalibus. »Idest carnalium
VERS.5. — CNunquid bonum. i Interrogalio hoec
moluuni obsîdione mens vallalur; qui autem exterius
negatiosem exigit, etc., usque ad quia infirmum îaxat ad hella, intus rbborat per ossa virtutum, ut
considérât. humilis sit et fortis. Ideo aulem Deus recte Vi-
t Opus manuum. > Quasi impie non perdis quem vendi
reclitudinem tribuit, quia proeleriiis delictis
gratuilo i'ecisti.
i Impiorum, i id est malignorum spirituum, qui parcit.
VERS. 1 2. — < Vitam et misericordiam. J
cum ad vilam redire nequeunt, socios ad morlem (Ibid.)
Sed hoecbona frustra dcdit, nisi ipse custodial, unde
quoerunl, quorum consilium fuit, ul Job rectum in
subdit :
prosperis, frangèrent adversis; sed Deus supra vires t Et visitalio tua. i Eadem, de Jnteriori homijie,-
non sinit tentari.
ad dona Dei cogitât suhtilius.
VERS.4. — t Nunquid oculicarnei. i Oculi carnis etc., usque
non nisi aliqua facta in tempore agnoscunt, quia et « Vilam et misericordiam. > (Ibid.) Vita dalur
cum tempore clauduntur, et humanus visus quod- cum malis mentibus, etc., usque ad postquam, de se
libet opus^equitur, non proecurrit. dixit dona misericordioegeneraliter, subdit :
VERS.5. — « Dies. >Dies quoque et anni hominis VERS.13 < Tamen scio, quiauniyersorum me-
différant ab oeterno : cui nihil proeterit, nihil est mineris » quod dicitur, cur de me trepido, qui omnes
futurum, sed omnia conspicit proesentia. gentes colligendas scio.
YERS.6. — « Ut quoeras iniquitatem meam. > Et t Licet hoec celés in corde, t (Ibid.) Quia adhuc
ita scias quod nihil impie feci, quasi humiliter quoe- non indicas aperlo sermone. Certi de venia, soient
ral: cur in tempore per flagella probas, quem prioris nequitioe memoria langi, et illicila cogila-
tione nolenies pulsari, unde subdit:
apud le perfecte et ante lempora scisti?
VERS.7. — « Cum sit nemo i (Ibid.) Quasi, quid! VERS.14; — « Si peccavi. » Ad horam pareil Deus,
resiat tibî nisi parcere, cui nemo potest obviare ? etc., usque ad sed pulsali in solo auxilio Dei speni
'Quo eniin nullus jotest tuant vindictam relinere, eo forlius figant.
 787 >YALÂFRID1STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 78S
VERS.16. — Propter superbiam. i (GREG.)Leoena,A ut benigni videantur, et ut, quoein proesenti sunt,
dum catulis escam inhianter quoerit,'etc., usque ad mala esse ostendanlur, unde el iste dicit:
si aulem a sancto desiderio torpemus, exempla bene ~«Utinam Deus loqueretur. > Quasi diceret, tu
vigilantium proponit. modo tibi loqueris, dum carnaliter sapis: es vacuus
' VERS. 17. — «
Mulliplicas iram luam adversum a veritalis spiritu ; quasi potius imperitioe tuoecom-
me, » id est, multiplicem ostendis, quia et si ille patîor, quam poenoe:
bonos flagellai, quid erit impiis ? Sic multiplici ira (Ibid.) i Labia, » idestjudicia,per quoeaperta.etc,
proevisa, bomo ad se redit, et prava punit. usque ad Deo agnoscit: el si peccata agnoscit, pa-
VERS. 19. — « Fuissem quasi non essem, de tienter flagella tolérât. Et hoc est :
'utero. » (Ibid.) Idem quod ibi dictam est : t sicut VERS.6.— « Et intelligeres quod multa minora. *
abortivum absconditum, » etc., vel, qui concepti Injuste justo iniquilaiem objicit, sed hoec contume-
non viderunt lumen. lia de zelo Dei prodit. et est venialis. Mérita quoque
VERS.20. — « Nunquid non paucilas dierum justi nes'ciens, ex imperitia irrisionem subdit :
meoruni. t (Ibid.) Non capiat me delectatio proesen- VERS.7. — « Forsilan vestigia Dei comprehen-
tis vitoe, quia cilo transit. des. » (Ibid.) Benignitas visitalionis, etc., usque
« Dimiite ergo me... dolorem meum. t (Ibid.)là est B ad quia ejus essentià a nullo plene videbitur. -
flagella lempera, etc., usque ad quod maxime facit VERS.8. — e Excelsior. » Quia in eircumseri-
proevisio inferni, unde ait : ptione sui spirilus cuncla transeendil.
VERS.21. — t Antequam vadam. J Infernus terra « Profundior inferno. » Quia transcendendo sub- .
dicitur, quia ibi captivi tenentur. vehit. I1 !
« Antequam vadam. » Non quod qui plangit vadat, VERS.9. — « s
Longior terra, Quia modumcrea-
sed quod vadat qui non plangit : ut si dicam debitori, turoe perennilate oeternitatis excedit
solve priusquam te constringam. « Lalior mari, J Quia tempora sic possidel, etc.-,
« Non revertar. J (Ibid.) Quia damnâtes ultra usque ad vel temetipsum in tentalionibus reprehen-
misericordia non libéral. dere nescis ? '
" VERS.10. —-s Si subverterit. »
VERS.22. -—t Miserioeet tenebraram. i Quia fo- (Ibid.) Subvertit
ris dolor crucial, quos coecitasmentis intus- obscu- coelum, etc., usque ad ut vel resistens exerceatar,
rat; vel, ibi nemo ultra ad lucem redit, sicut in isla^ veliseducla frangatur, unde recte dicit:
ubi etsi sit miseria per conversionem licel reverli ad < Quis contradicet ei? vel, quis ei dicerepotest
lucem. cur ita facias ? » Quia judicio Deinullus potest obsi-
i Umbra mortis.} Mors est separatioa Deo;- um- C stère, vel inquirendo illud penetrare. Cur subvertit
bra obscuritas ejus ; quia ignis poenalis erematio- vel'coarctatl '
nem habet, el non lucem, ut in utroque puniantur, VERS. 11. — « Ipse enim novil. » (Ibid.) Dum
qui in utroque peccaverunl. mens elatione atlollitur, etc., usque ad quo vanitas
t Nullus ordo.» (IMd.)Non quodDeusnonordinet, cum iniquitate perirahit, ad tumorem scilieel,
usque ad qualilas rerum non servatur. Undeel addit : subdit : ]
« Sempilernus horror. i Hic timor est futuri mali, VERS.12. — « Vir vanus in superbiam. » (Ibid.)
etc., usque ad ne venirent ad tormenta quos in poena Vanus ex culpa redditur audax, etc., usque ad per
viderel qui Lazarum vidit. effrenalam libertatem audenter vagus per desideria
" currit.
CAPUT XI.
VERS.13. — «Tu autem firmasti. t (Ibid.) Firmari
VERS.2. —« Nunquid qui multa. i (Greg. in Job. Cornon hoc loco, etc., usque aa^.unc velut docendo
iib. x.) A contumeliis incipil, etc., usque ad qui nihil subjùngit : « et eris slabilis, t etc.
pulant rectum, nisi-quod sentiunt. VERS.14. — « Si j iniquitates. » (Ibid.) Iniquitas
« Aut vir verbosus. i Yera senlentia, quia legi- in manu, etc., usque ad si reatus sui conscientia ac-
lur, cultus juslilioe silentium, sed non pro Ideo dicta. cusal.
Qui nequit recta pati, negligens corrigi, accîngit se VERS.15. — « Et 1erîs slabilis. » Quia tanto mi-
responsioni. nus ad judicium trépidât, quanto in 'bonis aclibus
'VERS. 3.— « Tibi soli tacebunl homines, i etc. sblidius stat.
(Ibid.) Omnia recta suam irrisionem putat quem re- VERS.16. — t Miserioequoque. i>(Ibid.) Malavitoe
mordetconscienlia et generaliter dicla sibi oestimat. proesentis tanto duriùs animus sentit, quanto pensare
Unde et contra loqui accenditur, ut vel sic verecun- bonum, quod sequitur, negligit. At si ad ea, quoe
diam régal quasi criminosus non sit, si alios crimi- permanent, oculum cordis figat, nihil esse conspicit
nelur, unde menliendo subdit : quidquidad finem tendit.
VERS. 4. — « Dixisli enim : Purus est sermo "c Et quasi aquarum. J Quia miserioe, quoetrans-
meus, t Job non dixeral ; sed solatio est facinori, si éunt, non vi concuiiunt, sed lactum moeroris in-
vel falso inquinetur vita corripientis. fundunt, dum extra' pro percussione dolel, inlus ex
, VERS.5. — « Alque utinam Deus loqueretar le- téniatione
frigescil, contra quo'd amplius lux divin»
Cuni, »:etc. (Ibid.) Perversi verbolenus bona optant, succendilur, unde subditur .
 789 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JOB. • 790
VERS.17- — « El quasi meridianus. » Fulgor me-.A usquead el tamen bona quoehabent, a Deoaceeperunt.
rîdianus in vespere est virlulis renovatio in ten- « Nimirum inlerroga jumenta, » etc. .(Ibid.) Ju-
' menla sensu pigriores. Volalilia coeli sublimia sa-
Tatiorie. ',
« Et eum te consumptum. » (GREG.)Cum et per ex- pîentes.
teriora mala justus occumbere coeperit, lune çla-" VERS.8. — i Pisces. i ' (Ibid.) Curiosi intelli-
ritas ejus incipit : econlra iniqui lumen est in die guniur. lît est sensus : si hos requiras, creatorem
hujus vitoe, obscurités in vespere. « Et cum le con- omnium Deum falentur. Potest et juxla iilteram in-
'
sumptum. J Quia foris eadens intus reiiovalur, et lelligi.
quo duriora tolérât, cërlius proemia speral, et hoc YERS.10. •— « In cujus manu anima. » Hoc loco
esf:„ anima omnis viventis, ipsa corporis vila signatur.
VERS.18. — « Et habebis fiduciam. s Defossi se- « Spirilus universoe carnis. > (Ibid.) Id est ho-
eufe dormirait, etc., -usquead securus apud se dor- minis effectus intelligentioespiritualis quoein Dei po-
mit latens ab aclïbus soeculi. teslate sunt. Potest et per animam omnis vivenlis
VERS..19. — «Requiesces el non erit. » Qui enim jumentorum vila signari
in oeternitatis desiderio figitur, dum nihil est in VERS.il. — « Nomieauris verba dijudicat. t Ex
mundo quod appelât, nihil est quod de mundo per- B istis corporalibus, etc., usque ad et quod vos scitis,
timescat. mihi per intimum amorem medullilus sapit.
«Et deprecabuntur._J Prayi cum recla proedicant, VERS.15. — J Apud ipsum est sapientia, i etc.
quod ipsïappetuntjTioe aliis pro magno pollicentur; (GREG.in Job, 1. xxi.) Apud Deum enim in princi-
sed ne diu pollicendopatescat quod sunt, ad rectitu- pio Deus erat verbum, qui et Dei virtus el Dei sa-
dinis citius verba revertuntur, unde subditur: pientia ; habet consilium, quia disponit sua ; intel-
.VERS. 20.— « Oculi autem impiorum. » Oculorum ligentiam, quia cognoscil noslra.
nomme, etc., usque ad quo se valeat occultare, non VERS.14. — « Si destruxerit, nemo est qui oedi-
iiiyenit. ficet. i Omnipotens humanum genus dèstruit cum
<rEt spes illorum abominatio, s etc. (Ibid.) Quia relinquit, oedificat cum repiei : quod .nisi fiât, in-
inde in perpeluum spirilus interit, unde ad tempus -cassumexterius a proedicatoremonelur.
caro suaviter vivit. « Si incluserit hominem. » Omnis homo per id,
etc., usque ad et cor reprobum per gratiam non
CAPUT xn. emollîre.
VERS.1. — e Respondens autem Job.' i (GREG.)' VERS.15.— « Si continuent aquas, omnia sic-
Hoc Sophar vere ' dixit, etc., usque ad unde Job sub- - cabunlur. n Quia, si scientja proedicatorum subtra-
" "
oït: hitur, etc., usquê ad septiibrmem gratiam retulil
VERS.% — « Ergo vos eslis soli homines. i Qui e Si emiserit eas, subvertent. s Si eniin^Spirilus
se omnes proeire ratione putat, se solùm hominém sancti gratia iriïunditur, etc., usque ad statim terra
esse exsultat. c Ergo vos estis soli homines. i Qui subvertitur : quia peccatricis menlis durilia ab im-
enim sesolum sapere oestimat, quidaliud quam banc nîobiliiatis suoeobstinatione permutatur.
eamdem seeum mori sapientïam putat ? VERS.16. —^ « Apud ipsum est fortitudo. J In
VERS.3. — i Et mihi est cor sicut. >.Ul eorum verbis priorîhus quibus ail, etc., usque ad electis in
superbiam corrigat,' essè se inferiorem négat; et regno qualiter sit sapienlia patris judicabit.
ne suoe hunïilïtatis"limilêm transeat, se superio- t Novit et decipienlem.eteum qui deeipitur. J
rem lacet. Ecce quam"discrète, in quo indicat quod (Ibid.) Novit decipienleni, etc., usque ad aliquando
illi de se sentife dèbefent. ad ullionis inilium fieri solet.'
t Quis enim hoec quoe nostis ignorât? t Ac si VERS.17. — « Adducit cohsiliarios in stullum il-
dicat : "Cum cunctis sint nota quoedicitis, de dicta- '1 nem. t Consiliarios dicit pï'oedicalores, qui audito-
fum seientia cur' singulariter' ïumetis ? -ij ribusvitoe consilium proebent. Qui cum propler lem-
VERS.4. — c Qurderidetar. i {Ibid.) Quia illum .poralia proedicant, in stullum finem deducuntur :'
facit humana dërisio Deo proxïmum, quem ab hu- quia illue per laborem tendunt, unde per mentis
mains pravitatibus vitoeînnocentiam servat alienum. rectitudinem fugere délièrent.
VERS.5.' —i.Lampas contempla, i (Ifa'd.)Nonline « Etjudices. J Qui examinandis aliorum 'moribus
divitam -désignâtëlationëmsupërborum ; justi autem proesunt, reclejûdices vocanlur; sed cum.eos nequa-
slmplicitas et Jampas dicitur, et contempta : lampas," quam sollicite discutiunt, nec qualiter corrigant
quia interius îucét'; contempta, quia apud mentes agiîoscunl, in.stuporem deducli sunt
carnalium abjecla oestimatur. - VERS.l'8. — « Balteum
regum dissolvit. i In his
-i « Parafa ad tempus statutum. > Statutum con- enim qui bene regere membra sua videbanlur, pro-
'•temptoe lampadis tempus, est exlremi judicii proede- pler elalionis culpam eastitatis cingulum dèstruit.
stinatus dies, quo justus quisque qui nunc despici- Et quia in renibus delectatio est carnis, fune pec-
lur, quanta potestate fulgeat demonstratur. cati ac deleciationis proecingil renés eorum.
VERS.6. — t Abundant tabernacula proedonum. » VERS.19..—JJ3ucit sacerdotes inglorios. t (Ibid.)
(Ibid.) Ostenditnihil esse proesentisvitoediyitias, etc., Quin ante judicem non invenient gloriam, quam
 791 YVALAFIUDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 792
modo in subditorum moribus studio proedicationis A ricordiam deprecamur. Cura eo disputamus, dum
non exquirunt. nos illius justitioe conjungentes facta nostra subtiU,
« Et optimales supplantât. » (GREG.)Quia, cum indagatione disculimus. Vel cura Deo disputât qui
mentem regentiuni jusio judicio deseril, coelestia hic ei obëdiens, post cum eo populos judicabit, qui
negligunt, et in suis hic voluplatibus cadunl. etiam intérim de iniquis judicare non cessât.
VERS.20. — i Commulans labium veracium. t VERS.4. — « Prius vos ostendam, i etc. (Ibid.)
Quia soepehi, qui coelestiaproedicandoveraces erant, Sic Ecclesia de hoerelicis, « prius vos ostendam fa-
dum lemporalia diligunl, ad lerrena diligenda cor- bricatores ; i sicul enim oedificiumde lapidibus, ita
ruunt, labium veracium commutatar. Yel de Judoeis etiam mendacium sermonibus fabricatur.
potest inlellïgi, qui ante veraces Christum venturum VERS.5. — « Alque utinam tacerelis. i> (Ibid.)
nunliaverunt, se proesenlem hune negaverunt. Yidens eos velle apparere, etc., usque ad quibus
t Et doctrinam. t (Ibid.) Doctrina senum ablata infirmas mentes seducant.
est, quia Judoeinequaquam ea credendo secuti sunt, YERS.6. — « Audite ergo correctionem meam. i
quoepatres suos proedixisse meminerunl. (Ibid.) Bene ergo prius correctionem post judicium
VERS.21. —« Effundit despectionem super prin- inlulit, quia nisi per( correctionem prius stulti tumor
cipes, J Judoei in legis mandatis permanentes prin- B deprimalur, nequaquam per inlelligenliam judicium
cipal! per fidem videbanlur : gentiles in profundo justi cognoscitur.
pressi per infidelitalem latuerunl ; sed cum incar- VERS.9. — « Decipietur ut homo vestris frau-
na lionis Dominicoemyslerium negavit Judoea, gen- dulentiîs. i Hoerelicifraudem Deo exhibent, qui ea
tilitas credidit. Sic : astruunl quoe ei pro quo loquuntur non placent,
VERS.22. — t Révélât profunda de tenebris ; i eleum, dum defendere nitunlur, offendunt.
cum myslici allegoriarum sensus in verbis occullis VERS.10. — « Ipse vos arguet quoniam. i Sunt
prophetarum agnoscunlur. qui veritatem Dei in corde senliunt, etc., usque ad
« El producit in lucem umbram mortis. > (Ibid.) quanto in occulta cogitationis recta Dei tadicia co-
Umbram monis dicit, etc., usque ad mors carnis gnoscunt. <
minime timetur. VERS.11. — cSlatim. » (Ibid.) Humano verbo,
VERS.23. — « Qui mulliplicat génies, i (Ibid.) motus Dei dicitur, ^psa rectitudinis ejus districtio :
Quia gentes el per fecundilatem sobolis extendit, quoe reprobos, qui hic per poenîtentiam notant tur-
et tamen in propria infidelitale derelinquit, et quas bari, pervindictami turbabit.
in infidelitatis casu reliquerat, quandoque ad fidem t Et terror ejus irruet. i Quia reprobis non ti-
reduxit, quibus ita restitulis fit quod sequitur, e qui ^ mor requiem, sed poena timorem parit, unde pro-
immutat cor, » etc. phela : « Sola vexalio inlelleclum dabit auditai
VERS.24. — « Qui immutat cor principum. i (Ibid.) (Isa. xxvm) : » quiacum proproeceptisDei contemptis
Cor principum terroe immutalum est, etc., usque puniuntur, tune inlelligunt quod audierunt.
ad palere via non poteral contra auctorem omnium. VERS.12. — « Memoria vestra. t Quanlumlibet
YERS.25. —«Palpabunt quasi in tenebris. i (Ibid.) quis pro memoria, |etc, usque ad etelata caro tabe-
Quasi enim in tenebris palpât, etc., usquead « Nonne scit in putredine.
hic est filius fabri? > VERS.13. — t Tacete paulisper ut loquar. »
Sensu carnis loculos indicat : quos idcirco ad siien-
CAPUT XIII.
tium reslringit, ut ea quoe illi mens .suggesseril,
VERS.1. — « Ecce omnia. t ( GREG.) Hoecenim dicat. Ac si diceret : Non ego carnaliter, sed spiri-
cuncta beato, etc., usque ad alia vidil esse in ope- lualiter loquor,quia persensum spirilus audio, quod
ribus, alia in dictis, sequitur : per mînislerium corporis profero.
« Hoecvidit oculus meus, et audiyit auris mea. n VERS.14. — « Quare lacero carnes meas den-
Sed quia dicta ulilitatem non habenl, si intellecta rj tibus. t Dentés in hoc Ioco significant inlernos
""
carent, sequitur : sensus, etc., usque ad si meis speclatoribus, id est
«Et intellexi singula. i Cum enim aliquid oslen- vobis prodesse non possum.
dilur, vel auditur, si intelleetus non tribuilur, pro- c Dentibus meis. » Dentés sunt interni sensus,
phetia minime est; de quo intellecta quia non ex- qui singula inquirunt, etc., usque ad ne spiritualia
tollitar, ostendit cum ait : mandere possit.
VERS.2. — s Secundum scientiam veram. » His « Et animam meam porto in manibus. Î (Ibid7)
verbis inuotuit quanloe humilitatis fuit, qui se eis Animam in manibus portare, est intentionem cordis
inferiorem negat, quorum longe vitam sancte vi- in operalione ostendere, quod fit pro oedificatione
vendo transcenderat : et secundum eorum scientiam proximi. Et est sensus : Cur me vel districte coram
se nosse "confirmai, qui sciendo coelestia eorum bominibus dijudicd,vel quid appetam in opère osten-
terrenas cogitationes per prophétise spiritum trans- do, si proximis nec mala judicando, nec bona oslen-
ibat. dendo proficio? ,
VERS.3.— s Sed tamen ad Omnipotentemloquar. t VERS.15. — « Etiamsi occideril me, in ipso spe-
(Ibid.) Cum Omnipotente loauimur, dura ejus mise- rabo, >*etc. (Ibid.) Ille vere patiens est, quiet
705 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. JOB. , 794
adversis alteritur, el tamen a spei rectitudine non A it, quod scribimus manel. -Deus non loqui, sed
curvalur. seribere amariludines dicitur, cum diu super nos
< Yerumtamen\ias meas. i Sic enim tune Domi- ejus flagella perdurant. Semel enim de mortalitate
nus Salvator invenilur; si nunc pro timoré Domini carnis sententiam fixit, quoe usque ad ultimum mu-
peccatum vestrum a vobis ipsjs Tedarguilur. tari non valebil.
YERS.16, — t Non enim véniel in conspectu ejus « El consumere. » Palet gravia esse peccata juve-
omnis hypocrita. J Nuncveniet quidem anle tribunal num et senum, si illud justi sic meluunt, quod in
judicis, etc., usque ad in conspectu Domini venire infirma oetate deliquerunt.
récusât. VERS.27. — « Posuisti in nervo pedem meum. *
VERS.17. — t Audite sermouem meum. Î Per hoc In nervo pedem Deus posuit hominis, quia pravitalem
quod oenigmata nominal, figuratas se babere locu- illius forti districtionis suoesententia ligavit.
tiones demonslrat, unde voce fidelis populi subdit: «Et observasti omnes semitas meas. Î Semita an-
VERS.18. — « Si fuero judicatus, scio quod ju- gustior est quam via; quia autem vias, actiones,
stus, s quod nec abejuspersona diserepal, etc., usque merilo semitas actionum cogitationes accipîmus.
ad jusluni se factura non ignorai ex munere. t Et vestigia pedum meorum considerasti. J Inlen-
VERS.19. — t Quis est qui judicetur mecum. t B tiones operam vestigia dixit; vel, prava opéra, quoe
Quia in exterioribus actibusuude reprehendatur non dum aginius, intuenlibus hoc fratribus exemplum
habet, libère -accusaiorem quoerit.jQuia vero etiam malum proebemus, et quasi inflexoextra viam pede
justorum corda de stulla cogitalionese reprehendunt, sequentibus distorta vestigia relinquimus.
subditur : VERS.28. «-Qui quasi pulredo. » Sicut veslimen-
« Quare lacens consumor? J AC sidicat: Sicut tum de se exorta tinea comeditur, ita homo in seipso
vixi ul accusaiorem exterius nullum timerém, uti- habet putredinem unde consumatur. Yel ex corrup-
nam sicvixissem ulinlra meaccusatricem conscien- tione suoe carnis tentalur, sicut veslis exorta tinea
tiam non timerem. Tacens enim consumitur, qui consumitur.
intus in se invenit unde uratur. « Quantas habeo iniquitates. » (Ibid.) Quasi homo
VERS.20. — t Duo tantum ne facias. i Et Dei pro coecilateexsilii se non novit, quoecontingit, quia
faciem, hic animadversionem dicit : in qua dum a facie Dei se abscondit, quod jam poena ipsa nioni-
peccata aspicil, punit, a qua nemo absconditur, nisi tus dolel. « Contra folium. » Homo arbor fuit in con-
duo qîioepostulai amoveanlur, de quibus sequitur: ditione, sed arefactus in tentatione folium, stipula
YERS.21. — c Manumtuam longe fac a me. t Per _ in dejectione.
manum, quam longe fieri postulat, etc., usque ad i Consumere me vis, J quia injuventule se peccasse
sed per formidinemservit. invenit, etc., usque ad quasi tune indiscreti fuerint.
"VERS.22. — « Voca. J {GREG.)ProesentiamChristi
ut hanc el audiat et audia- CAPUT XIV.
quoerit, per quod ignorai,
lur in his quoe novit. Yel, vocat Deus eligendo, re- VERS."1. — « Homo natus de muliere. >{GREG.) Hic
spondetbomoobediendo; loquitur homo desiderando, mulieris nomine infirmitas designatur, el est sensus :
re'spondelDeusapparendo. Sed sicanhelans, subtilius Quid in se habet fortitudinis, qui nascitur ex infir-
se discutit. milate, qui et angusliatur ad vitam, et dilatatur ad
« Yoca me et ego respondëbo tibi. » Vocare Dei miseriam.
est nos amando et eligendo respicere. Respondere VERS.2. — i Qui quasi flos- egreditur. ;>Quia
nostrum est amori illius bonis operibus parère. nilet in carne :
Aut cerle loquar. t Loquiraur cum faciem ejus « Cpnteritur, Ï quia redigitur in pulverem el pu-
per desiderium postulamus : respondel loquentibus tredinem.
cum nobis se amanlibus apparet. e Et fugit velut umbra. > Non soli fugienii, sed
VERS.23. « Quantas habeo iniquitates, J etc. Ju- •^ umbroehomïnem comparavil. Qui enim in amore Dei
storum labor est, ut semetipsos inveniant, invenien- calorem cordis non habet, nec tamen vilam quam
tes flendo atque corrigendo ad meliora perducant. diligit tenet, velut umbra fugit.
Gravior videtur iniquitas quam peccatum, scelus « Et nunquam in eodem statu, > etc. (Ibid.) Nain'
quam deliclum. inde semper déficit, unde se proficere in spatium
VERS.24.—t Cur faciem tuamabscondis? i (Ibid.) vitoecrédit.
Homo contemplalionem Dei habuit in paradiso, sed VERS.3. — « Et dignum ducîs super liujuscemodi, J
per culpam incurrit caliginem. Et excitatus ex poena etc. Deum aperire oculos, est judicia exercere, et
redit ad amorem, ac dicit: quem feriat yidere
t Et arbitraris. » Quia si utamicum respiceres me, VERS.4. — « Quis potest facere, i etc. Isenim, qui
tuoevisionislumine non privares. per se solus mundus est, etc., usque «rfsoium Chri-
VERS.25. — t Contra folium, i etc. Homo folium stum dicit non de immundo semine nalum.
dicitur, etc., usque ad quem sic esse infirmum VERS.5. — « Brèves dies î.ominis, » etc. (Ibid.) ,
agnôscîs ? quia apud Deum etiam labenlia slanl : apud eum
VERS.26— « Scribis. ! Quiaquod loquimur, trans- esse numerum mensium perhibel. Yel, in diebus^
 795 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CÂ. 796
brevitas temporis ; in mensibus, mulliplicata dierum JA « Operi manuum tuarum porriges dexteram, J ac
spalia designantur: honiini ergo brèves dies sunt; si dicat : Idcirco corruptibilis creatura persistere ad
sed quia vita nostra post tenditur, apud Deummime- incorruplionem poterit, quia manu tuoe polestatis
ras mensium nostrorum esse memoratur. erigelur ; vel dextera, Filius dicitur, qui incarnatus
a Conslituisti terminos ejus. s (GREG.in Job. 1.xn.) ad erigendum hominem missus est.
Nulla enim quoe.in hoc mundo hominibus fiunt, _ VERS.16. — « Tu quidem gressus, » etc. Gressus
absque Dei occulta judicio fiunt. dinumerat, el peccalis pareil: qui sublililer acta
VERS.6. — c Recède paululum ab eo. » Recède, nostra considérât, pi tamen hic poenilenlibus mise-
id est, jam flagella proesentis vitoesublrahe, el bona ricorditer relaxât, j l
oelernoequietis ostende i Dinumerasti, sed'parce. iDmumerat, aum nos
t Donec optàta veniat, i quando oeternam requiem ad singula quoe fecimus deflenda convertit; parait,
pro recompensatione sui laboris açcipit quia quoepunivimus, non punit, unde adhuc subdit:
VERS.7. — « Lîgnum habet spein. » etc. Genus VERS. 17. — « Signasti quasi in sacculo, J etc.
humanum quasi despectum insinuai, quantumque (Ibid.) In occulta, etc., usque ad curât quia hic per
ipsa insensibilia hune proeire videantur.. Yeljuxta flagella fundilus relaxât.
mysticum sensuur. Lignum proeferlur homini, hic B ] i VERS.18. — J Mons'cadens defiuil. i (Ibid.) Duo
enim homo carnalis quisque ; lignum justus accipi- sunt gênera tentationum, etc., usque^ad vel longa
tur, qui cum in morte passione aflicitur, oeternoe ac lenta ut Salomonem consumi perniiltis. -
viloeviriditate recuperatur. « Saxum, t idest mens justi fertur,
« El rami ejus pullulant, » quia ex passione justi i De loco, B id est, de justitia ad culpam nioiio
fidèles viriditatem vitoe spïrilualis accipiunt. impulsu.
VERS.'8. —.« Si senuerit in terra radix. t (Ibid.) VERS. 19. — s 'Lapides, » id est -fortitudinem ,
Radix justi sancta proedicatio, quia ab ipsa oritur et « aquoe> assidua jblandimenta.
in ipsa subsistit : quoeapud corda terrenoçum cun- e Terra, » quoesanctificat.
clis viribus eflèta créditai' : t Et in,pulvere truncus VERS.20.— t IRoborasti eum paululum, t etc.
emoritur, t quia inter manus persequentium cor- (Ibid.) Paululum roboralus est homo, quia hic Vi-
pus ejus exanimatur. vendi vires ad mpdieum accepit ; sed in hac brevi-
VERS.9. — t Ad bdorem aquoegerminabit, i etcr tale ubi roboratus est, colligit, unde in perpeluitate
Quia per afliatum Spirilus, in eleclorum eordibus,' inveuiat; vel ut semper gaudeat, vel ut supplicia non
exemplo sui operis, germen virlulis facit. évadât. <
« Et faciet eoniani, » etc. Succiso trunco comam Ç « Immutabis faciem ejus, et emittes. i Faciès ho-
facere, etc., usque ad fecit comam, quîâ apostoli qui minis, etc., usquead transiread oeternanolens cogitur.'
arueranl ad fidem ut prius viruerunt. VERS.21. — e Sive nobiles fuerint filii. i %icut
VERS. 10. — « Homovero cum mortuus fuerit. t enim hi qui adhuc sunt viventes, mortuorum animoe
(Ibid.) Ipsa autem amissione justitioe homo mori- in quo loco habeantur iporant : ila mortui carnali-
tur, veste innocenlioein paradiso concessa nudatur, ter vilain in carne posiloïum qualiter post eos"dis^
interitu carnis conséquente consumitur : <rubi ergo ponalur, nesciunt.
est, »qui in ejus aïnc-renon est, ubi « verum esse t est? VERS". 22. — ijAttamen carô ejus dum vivit doie-
VERS. 11. — « Quomodo si recédant aquoe de bit. t Tribulationem enim carnis hîcpaliuntur etiam
mari. » Mare mens hominis est, etc., usque ad modo qui spiritualiter vivunt.
dulcedine prospérilalis replemur. « Et anima illius super, s Dignum enim est ut in
VERS.12. —1 Donec atteralur coelum non evigi- se semp.erhomo moeroresinveniat, qui relicto Crea-
labit. i Quia, nisi hujus mundi finis'advenerit, hu- tore in se gaudium quoerebat,
manum genus a somno non evigilabit.
VERS.13. — « Quis mihi hoc. i Ante Mediatoris | CAPUT XV.
adventum ad înférnum se descendere scîens, illic ' . VERS.2. — e Nunquid sapiens respondebil? t
conditoris prolectionem postulat. '(GREG.)Cuncla quoe in sanctis senliunlur, malis
i Constituas mihi tempus in quo recorderis mei. t quasi in ventum prolata displicent, nec bonorum.
Adventum Redemploris ad inferos petit. verba dicta rationis', sed slimulos furorisexisii-
VERS.14. —-t'Pulasne mortuus homorursum. » mant. i
Soient justi viri, etc., usque ad ut post forlius ro- « El implebîl ardore. » (Ibid.) Qui etiam quoe se
borel; seniiunl contumeliose dicere, studenl ex Domini de-
s Cunctis diebus. t Qui itaque immutationem suam fensione palliare, unde subdit :
tanto desiderio exspeclal, quam sit de resurrectione YERS.3. — « Arguis verbis eum. i (Ibid.) Etnul-
cerlus insinuât. luni putant habere limorem Domini, nisi eum quem
YERS.15. — « Yocabis me et ego respondebo. i ad stultiliam suoeprofessionis traxerunl, unde addil:
Tune vocanti Deo veraciter respondemus, quando ad VERS.4. — i'|Quantum in le est, t etc., dicitur,
summoe incorruplionis jussum incorruplibiles resur- id est abstalisti. Acsi diceret : De tua justitia proesu-^
gemusi i mens, Crealoris Itui gratiam despicig deprecari. Cum.
 797 GLOSSA ORDINARIÂ.— LIB. JOB. 798
hoerelici vera mala contra bonos non inventant, fin- A injusto homine sine ulla relraclatione perpetratur,
gunt quoeredarguant, ul justi videantur. quasi aqua iniquitas bibitur.
. VERS.5. — t Docuit enim iniquilas. J (GREG.)Ini- VERS.17. — « Ostendam tibi. » Quia cum minori
quilas os docet, quando exmala vitaconcipitur, quod aucloritate docet is quLaudiia, quam is quLea quse
pejus dicatur. viderat, loquilur, ut forliorem auctoritalem sibi Eli-
t Imitaris linguam blasphemantium » (Ibid.) Hoe- »haz arrogaret, dicit:
relici quasi venerando Deum, humilia, ul carnem et « Quod vidi narrabo libi. J Proprium arroganlis,
mortem negant, et Ecclesiam hoec confitentem blas- etc., usque ad quas auctoritale Patrum munit.
phemare dicunt : et si quid adversi ei conligerit, VERS.18.—.«Sapienles confitenlur. » Ecce au-
pro hac injuria dicunt fieri, unde ait : dacia hoerelicorum, etc., usque ad corda Iransiisse
VERS.6. — « Condemnabit te, J etc. Aliquando alienum,idest diabolum. Ecce senleutioe.
vero quasi rationando eomprimere votant, unde : VERS.20. — « Cunclis diebus. t Soient etiam
VERS.7. — s Nunquid primus homo. » Hoecautem elecli in quibusdam diebus superbire, sed priusquam
Dei defensio ab eis ideo assumitur, etc., usque ad vilam finiant, ab elalione corda commutant ; impius
pensa quod consilium ignoras. vero diebus omnibus superbit, el sic vitam terminât,
VERS.9. — « Quid^iosti. » (Ibid.) Hoecverba pa- B ul ab elalione minime recédât.
tenter oslendunl ex qua mentis elalione prodeat « El mimeras (annorum tyrannidis ejus. i Proprie
quidquid quasi ad dominicain defensionem sonal. tyrannus, etc., usque ad cujus vila sub incertitudine
tenelur?
VERS.10. — t El senes et antiqui.i Hoerelici,quia VERS.21. — s. Sonilus terroris semper. (Ibid.)
sua non possunt astruere ratione, aucloritate anti-
: Prava mens semper.in lahoribus est, sicut bona
quorum niluntur defendere apud slultos et doctores
seroper tranquilla :quia aul molilur mala quoe in-
Ecclesioe dicunt sibi magistros fuisse.
férât, aut metuit, ne sibi boecab aliis iuferantur.
VERS.11,12. — »
« Nunquid grande est? Sequi- VERS.22. — « Non crédit quod reverti possit de
tur : c Quid le élevât corluum. » Soepe justorum tenebris ad : J quia dum feriri se undique crédit
mens ad altiora conlemplanda suspenditur, ut exte- insidiis, salute desperata semper ad nequitiani
rius eorum faciès obslupuisse videatur. Sed liane crescit.
contëmplationisvim reprobi per hypocrisini fieri pu- VERS.23. — n Cum se moverit, i etc. Paris hic
tant ; quod enim in se est, in aliis putant. stipendium proesentis vitoe, etc., usque ad avaritia
VERS.15.—c Quid tumet contra Deum spiritus? j> victus illa contemnit.
Plerumque justi aliquibus necessitalibus aûlicti sua C VERS.24. — « Terrebit, t etc. In onmi quod ini-
opéra cogunlur faleri, quod beatus Job fecerat, quod .' quus agit, etc,., usque ad si ei fprle, defue.rit, quod
.putatur elalio; sed in,Dei auribus superba non sunt, ex fallacia opponat.
.,quoejiumili corde proferuntar; et sicut gravis culpoe VERS.25. —« Tetendit, i etc. (Ibid,) Contra
est sibi arrûgare quod non est, sic plerumque culpa Deum manus tendere", etc., usque ad modo a multis
nulla est si huiniliter bqnum dicat-quod est. agilur singulis.
« Hujusmodisermones. » (Ibid.) De bonis tuis, non .VERS. 26. —A Cucurrit ? > id est in malo opère
tamen Job in his contra Deum tumuit, sed quoevere obstaculum de adversitale non habuit.
"
.fecerat humililer dixit; soepejusti et injusti eadem e Et pingui' cervice armâtas est. i Pinguis cervix
habent verba, et undé illi placent, hi oflVndunt, ut est opulenla superbia affluentibusrébus quasi, multis
Pharisoeus qui se justificat in opère (Luc. xvm), et carnibus fulta.
Ezechiasqui se justificat in cogitalione (IV Reg.xx). VERS.27. — « Opérait faciem ejus. i Faciem cras-
JYERS.14.— t Quid est homo? i Eo ipso quod di- situdo operit, quia desiderata teyrenarum rerum
citur homo, terrenus exprimitur et infirmus. Ab abundantia oculos mentis premit.
bumo enim appellalus esl. i Et de laleribus ejus. i (Ibid.) Latera divitura
,. « Et ut justus appareat natus, t etc. Quoroodo D sunt qui eis adhoerent; arvina de lateribus ëjus dé-
#nim justus appareat, qui de illa natus-est, quoein- - pendet, quia quisquis potenti et iriquo adhoer.et,
ju'slilioepropinairix exstitit ? prima quippe viro inr ipse quoque de ejus potenlia velut ex pinguedine
justitiam mulier propinavil in paradiso. tumet.
VERS.15. — e Et coelinon_sunl mundi. i Hoccce- VERS.28. — Habitavit in civilatibus. » Quia civi-
Jorura nomine repeliit, quod sanclorum appellatione tas a conversatione conviventium appellatur, eto.,
-signait, qui ante districtum Dei judicium nec ipsi usque ad ostendunt procul dubio quia de. oedificio
,esse_muBdiad perfectum possuni. .vitoe ceciderunt..
, - VERS.16.— «,Quantamagis abominabilis. »(Ibid.) VERS.29. ^- «Won ditabitur, » quia superbi cogi-
Quilibet perversus abominabilis est propter immun- talio ab auctoris sui gratia non inhabitabitur.
ditiam maculoe. «Nec perseverabit. i (Ibid.) Ac si dicat : Hoc quod
- f Inutilis, > propter justitiam perfectoe vitoe; qui liabere videtur, exterius transit, et illud quod trans-
c bibere iniquilatem J dicitur, quia quodbibïtur, ;.d ite non polerat, interius non habet.
glutienduxn moram non habet. Culpa ergo quia ab « Nec miltet in terrain j t quia Velut ad Jeveni
 ' I
799 -WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
flaium, sic ad inotam occulloe sentenlioe vita ejus A . ! CAPUT XYI.
eru'ilur; vel, « in terrain non mitlet, » etc., quia VERS.2. — « Audivi fréquenter talia. » Electi fré-
nunquam ad oelernoevitoedesiderium cordis sui co- quenter aliéna mala quasi sua audiunt, et ab his eis
gitalionem plantât. crimen impingitar, a quibus crimina impacta per-
VERS.30. — « Non recedel de tenebris. i Quiai petrantur.
enim lucem juslitioe non quoerit, de tenebris non re- f Consolalores onerosi omnes vos. J Pravi cum
cedit. laborare bonos, etc., usque ad ne qui lenire debel
« R?mos ejus, t etc. Quia ipsi quoque, qui ei con- dolorem augeat. |
juncli sunt, lerrenis desideriis oestuant, ut bonii VERS.5. — t Nunquid habebunt finem verba ven-
operis fruetum non feranl, quia ad appetenda infimai losa? i Mali ventosa verba proferunt. Nam dicta
per nequiliam anhelant. eorum, etsi quandoque sana sunt per senlenliam,
« Et auferetur spiriiu, n quia eo percussionis sen-. inflala tamen sunt per elationem.
teritiam accipiet,quo oris sui spiritum timoré Deii « Aut aliquid libi molestum est si loquaris ? t Ac si
non restringit. dicerel, eo quod plus loqueris quo a me aliquid mo-
VERS.51. — «Non credet. J Quia eleemosyna eumi lestum de tua actione non audis.
redimere, etc., usque ad quia non redirait animamt B VERS.4. — « Poieram et ego similia vestri loqui. »
quam a vitîis non compescit. - Narrât quid facere poluil, sed ne justitiam deseral,
YERS.52. — « Antequam dies ejus. i (GREG.) Quiai quod facere potuit déclinât.
longos animo, etc., usque ad indisciplinalis obviâtt VERS.5. — « Alque utinam esset anima veslra
mors. , pro anima mea. >In his verbis hoc monstratur inlen-
VERS.55. — i Manus ejus » ab omni bona opera- dere, etc., usque ad quia mala eorum sub mode-
ratione siccantur. rata increparet inveciione.
« Loedetur quasi, » etc. Si florentem vineam, etc.,, VERS.6. — «{Quasi parcens. » Nota quasi, quia,
usque ad in sanclo studio a fruclu alienos facit,? «etc., usque arf|approbare videtur, et crescunt in
unde subdit : exemplum. i
« Et quasi oliva projiciens. i Oliva cum in flore. YERS.8.— « Nunc autem oppressif me dolor, J etc.
est, etc., usque ad ut nequeant discernere qua inten- (Ibid.) Dolore Ecclesia premilur, etc., usque ad quos
lione quid faciant. intus habet ; unde beali viri voce mox apte sub- '
Vel « in primo flore, t Iufirmus regere vel inferiorat ditur. , i
agere non debel, quia in lerrenis actibus frigescit. VERS.9. — «iRugoemeoe, » etc. Rugoe Ecclesloe
Yel, cum placere videt quoe agit, ardenlius eadem ^ sunt omnes qui in ea dupliciter vivunt, qui fidem
bona operalur, et quasi in sanclo studio fervel, unde vocibus clamant, operibus denegant. Hi pacis tem-
oestupéril. pore, quia hujus mundi poteslalibus eamdem fidem
VERS.54. — « Congregalio enim hypocritoe,J elc. honori esse conspicîunl, fidèlesse esse mentiuntur :
Congregant hypocritoe bona opéra, sed eorum steri- sed cum Ecclesiam subilo adversîtas turbaverit,
lis est ipsa congregalio, quia per hoc quod agunt, illud illico ostëndunt, quod in perfida mente mo-
fruetum recipere in oeterna retributione non ap-. ' îiuntur. Et est sensus : me insequendo increpant,
pelunt. qui in meo corpore positi duplicitatis suoemalitiam
« Et ignis devorabit tabernaeula eorum, i etc. non entendant.
Corpora in quibus animoe eorum habitant, taberna- « Et suscilatur falsiloquus adversus faciem, t etc.
eula dicit : quoehic desiderium laudis, postmodum( (Ibid.) Dura proedicalioni ejus aperte contradicere
autem concremabit ignis gehennoe. non proesuinunt, Ecclesia falsiloquium quasi post
t Tabernaeula. Î Cogititio est tabernaculum, ini dorsumpatitur; sed cum malilioe tempus eruperil,
qua mens habitat, quam oestusavarilioe vaslat. Yel, is, qui nunc metuens dérobât, ad contradicendum
cor tabernaculum dicit, quodconsunul ardor laudis. n ante faciem venil : quia >erhis veroe fideï aperlis
Vel, corpus est tabernaculum animoe, et qui hic ar- vocibus obsistit. Quod quoniam per malignum spi-
dent mente, ardebunt carne ignibus gehennoe. ritum fit, ad eum describendum verba"convertit.
VERS.35. — « Concepit dolorem. nCum perversat VERS.10. — « Collegit furorem suum. » Diabolus,
cogitai, iniquitalem parturit, cum explere coeperit, princeps falsiloquii, habet nunc contra Ecclesiam
concepit." Mens eliam hypocritoe nunquam vacal a! furorem, sed sparsus est, quia occultas tenlationes
malo, quia quoe appetil, aliis invidel, ex quorumt per singulos movet. Cum vero contra eam accepta
despectu clarior sit, unde et dolos parât ul solus5 licentia aperte soevierit, furorem suum in eam colli-
oeslîmalionemcapiat. git, quia in ejus afliiclionemlola se intenlione con-
« Utérus ejus proeparat dolos, J id est mens, inin stringit. Qui |contra eam dentibus frémit, eamque
qua cogitationes generantar, majorera malitiam con- terribilibus oculis inluetur, quia per alios contra
tra proximos concipit, quanto solus proe omnibus; eam crudelia exercet, el per alios quoe exerceat
videri innocentior quoetit: hoc dicil, quia percussumi providel.
Job pro hypocrisi putavit. VERS.11.-r « Aperuerunt super me ora, » elc.
(Ibid.) Quia ora sua reprobi exprobratiles aperiunl,
801 GLOSSA ORDINARIÀ.— LIB. JOB. 802
cum et errorem proedicare non niëtuunt, et proedi- A « Non pepercil, » id est, non deslitil.
camenla rectoe fidei irrident. VERS.15. — « Concidit me. t In infirmis suis
< Percusserunt maxillam meam. i Maxilla Eccle- Ecclesia, etc., usque ad cum culpa culpam cumu-
sioe, sunt sancti proedicatores, qui vilam carnalium îaverit.
verbo correctionis converlunt : hos reprobi proecipue t Irruit in me quasi gigas. » Quia nimirum mali-
persequuntur, quos dum etiam necant, illa eos poena gnus spirilus contra hanc, id est animam, ex prava
saliat, quoe mentem Ecclesioe proecipue crucial, vel consuetudine deviclam quasi more rigantis pugnat,
castigat. quia quanto se ei anima subjicit crebrius," tanto eum
- « Maxillam meam. i Petrus est maxilla, qui ma- sibi inlolerabiliorem se facit. Sed quia plerumque
ctat et manducat. Samson maxillam asini tenët, et ad poeiiilentiam redit, sequitur.
hosles occidit, id est Christus simplices proecones VERS.16. — « Saccum consui super cutem. » In
manu virtutis tenet, et a vitiis carnales occidit. Ma- sacco et cinere poenitenlia, in cute et carne pec-
xilla projecta est in lerram, aquas effundil : quia catum carnis intelligilur. Ergo quasi saccus super
data morti corpora proeconummagna ostenduht mi- cutem consuitar, et cinere caro operitur, quia culpa
racula. carnis per poenitentiam tegitur, ne in districti judicis
- VERS.12. — « Conclusit me Deus, i elc. Electomm B examine ad ullionem videatur:
populus apud iniquum concluditur: cum ejus caro VERS.16. — « Faciès mea inlumuit. s Facics Ec
aniiqui hostis perseeulionibus-temporaliter datur. clesioesunt, qui in regimine positi apparent primi,
Qui non spiritui, sed manibus inimicorum traditur, ut ex eorum specie sit honor fidelis populi. fli plan-
quia quo hune mente capere nequeunt, eo contra gunt culpas infirmantium ; sed dum vident quosdam
illius carnes crudelius inardescunt. ad veniam redire, quosdam vero in iniquilale persi-
VERS. 13. — « Ego ille quondam opulentus. J stere, occulta Dei judicia obstupescunt, quoe non
(GTREG.^ Infirmorum mentem désignât, quia dum àd- intelligunt.
versa proevidere nesciunt, tanto eis graviora sunt, VERS.17. — «Etpalpebroe. » Palpebroeappellantur,
quanto ab eis inopinala toleranlur. Vel, ïrï quibus- quia ad providenda plebium itinera vigilant; sed cum
dam, eisdem rétro labenlibus hoec Ecclesia patitur, occulta Dei judicia nec proepositi vigilantes intelli-
qui post doctrinoeopulenliam aliquando subitis vitiis gunt, palpebroe Ecclesioesancloe caligant.
convertuntur. « Tenuit cervicem meam. J Cervix, VERS.18. — « Hoec passus sum. i A verbis cor-
hic libertalis erectionem significat, quam hostis lenet poris, elc, usque ad a quibus loleralur dolor?
persecutionis tempore ; < constringit, J dum infirrai VERS.19.— « Terra ne operias sanguinem meum.'s
vera quoe sentiunt proedicare libère non proesumunt. ^ Peccanli homini dictum est : c Terra es et in ter-
Vel, cervicem suam dicit eos, qui in Ecclesia sub rain ibis; i quoe se terra Redemptoris nostri san-
occasione defendendoe reelitudinis vilio elationis guinem non abscondit quia unusquisque peccalor
deserviunt : quam hostis distrietione suoe persecu- 'redemptionis suoe prelium sumens, confitetur ac
tionis inclinât. laudat, et quibus valet proximis innotescit. Terra
'«
Et posuit me quasi in signum. i (Ibid.) Signum etiam sanguinem ejus non operuit : quia sancta Ec-
ad hoc ponitur, ut sagitlarum emissione feriatur. clesia redemptionis suoe mysterium in cunclis jam
Fidelis ilaque populus in signum hosti suo ponitur, mundi parlibus proedicavit. e Neque inveniat in te
quia eum semper suis iclibus impelit, cum suis locum latendi clamor meus. » (Ibid.) Clamor Redem-
persecutionibus affligit, unde Apostolus : « Ipsi enim ptoris nostri est « sanguis redemptionis, s qui a fi-
scitis, quod in hoc positi sumus (I Thess. ni).» Ac delibus sumitur, qui, ut ait Apostolus, melius lo-
si aperte dicat : Quid in hoc tempore vulnera no- quilur quam sanguis Abel : quia sanguis Abel mor-
stra miramini? qui si oeterna gaudia quoerimus, ad tem fratricidoe petiit, sanguis Domini vilam perse-
hoc venimus ut lëriamur. cutoribus impetravit. Qui clamor locum latendi
VERS.14. — « CircUmdeditme. s Ecclesia lanceis invenit in nobis, si quod mens credidit, lingua
ab hoste suo"circumdatur, quando in membris suis " lacet.
ib impugnatore calido tentationum jaculis ab omni VERS.20. — « Ecce enim in, » etc. Testis Filii
parle impetilur. Pater est, ul in Evangelio : « Et qui mîsit me Pater,
« Convulneravit lumbos meos. » Cum hostis fi- ipse testimonium perhibuit de me. i
delem populum ad luxuriam pertrahit, hune in lum- « El conscius meus, i Quia una volunlate, etc.,
bis ferît. t Convulnerare > autem dicitur, quia quod usque ad sed talis hominum reprehensiones meluere
nobis maie suggerit, nos sequentes expropria volun- non débet, unde subditur.
tate implemus, et quasi cum ipso nos pariter vul- VERS.21. — e Yerbosi amici mei. i Cum verbosi
neramus. amici sunt, id est, cum et ipsi derogant qui in fide
« Non pepercit et effudit in terra viscera mea. i socianlur, ad Deum necesse est ut oculus slillel,
Viscera Ecclesioe dicit eorum mentes, qui ejus in se quatenus nostra intentio tota in amoris intimi com-
continent mysleria : quos dum antiquus hostis ad punctione defluat, et tanto se ad interiora erigat,
soecularia negolia pertrahit, ejus viscera in terra quanta per exteriora opprobria intus redire cogilur.
fundit. VERS.22. — t Alque utinam, J etc. Peccatores
SOS WALAFRIDI STRÂBI FULD. "MON.OPP. PARS I. — THEOLOGICA, 804
quidem nos, etc., usque ad sed tamen de ejus brevi- j i. quod dixerat « caligavit ad indignationem oculus
taie se consolatur. meus. » « Et innoeens contra hypocritam suscita-
VERS.23. — « Ecce enim brèves anni transeunt. s bitur. J Contra hypocritam suscitalur innoeens per-
Omne quod transit brève est, in morlis autem se- fectus, quando hune cum suo flore conlemnit, eum-
niila per quam non reverlimur, ambulamus, non que proedicando quoerecta sunt, despiciendum esse
quod ad vitam resurgendo non reducamur ; sed quia coeteris denunliat.
ad labores hujus vitoe morlalis, vel ad acquirenda VERS.9. — « Et tenebit justus viam suam. J Quia
laboribus proemiaiterum non venimus. consideralo hypocrila dum illum ex perversa volun-
late obtinere ea quoe mundi sunt intueiur, ipse ad
CAPUT XVII. amorem coelesliumïobuslius stringitur. Sciens, quia
VERS.1. — « Spirilus meus altenuabitur. i (GREG.) bonis desideriis proeinia oeterna non deerunl : dum
Attenuatur spirilus eleclorum timoré judicis, et si et pravis el duplicibus cordibus bona lemporalianon
quas in se carnales cogitationes inventant, poenilen- neganlur. c Et mundis manibus addet fortitudinem. J
tioe ardore consumunt. Spirilus autem iniquorum Quia videns perversorum terrenam gloriam, etc.,
per luniorem elalionis crassescii. « Et solum mihi risque ad quoesibi cum reprobis communia esse non
superest sepulcrum. »Pêne mortuum se considérât, :B possunt. !
quia morituram se minime ignorai unde sequitur : VERS.10. — « Igitur omnes vos. ;» Poslquam ex-
VERS.2. — « Non peccati. t Non intantum pee- teriores provectus maloram, bonorum vero interiores
cavit, ut hoec flagella mereretur, quia non pro eor- intulil, exhoi'talur eleclos, ut converlantur, dese-
rigenda culpa, sed pro augenda gralia percussus est. rendo mala, et veniant, bona faciendo.
Yel, caput, hoc dicit, qui sine culpa, poenam culpoe, VERS.11. — « Et non in vobis. > Conversionem
id est, amaritudinem passionis suscepit. eorum desiderans exoptat, ne ulluni sapieniem in
VERS.3. — « Pone me juxta te. » Per ascensionem ; eis inveniat, ac si dical : Stulli esse apud vos discile,
post quia Judoeacommota est iii discipulos, addit : ut in Deo vere esse sapieutes valeatis.
« Cujusvis manus. t Quia jam frustra agunt contra « Diës mei transierunt. J « Dies, t prosperitates :
eum, qui sedet in coeîo. « Cogitationes cor torquenies, i curam terrenoe feli-
VERS.4. — « Cor eorum longe, J Si enim disci- citatis dicit : quoe quanto gravius electos prémuni,
plinai cuslodiam nossent, nequaquam Redemptoris tanto sublilius a 'judice raliones de ipsis cogitant
proecepta contemnerent. « Proplerea non, t etc. exquiri hoe cogitationes cuiri ipsa terrena feltcitale
Qui enim per disciplinant minime cuslodire vitam dissîpanlur.
student, semper per desideria in imis jacent, nec VERS.12. — c Noctem verteruntin diem. jDissi-
mentem ad spem coeleslispalrioe-erigunt. paloe cogitationes « noctem in diem n verlunt, quia
VERS.5. — « Proedam pollicetur, » etc. Ad caput* justis nonnunquam amplius placet ex adversilale
malorum, diabôlum scilicet, senlenliam convertit, mala perpeti, quam ex prosperitate terrenoe dispen-
cujus « socii i sunt apostaloeangeli, qui cum eo ceci- saiionis cura faligari.
derunl. « Filii, i sunt homines perversi, qui de ejus « Et rursum post tenebras. » (Ibid.) Lux post te-
prava persuasione in malitioeoperationegenerantur. nebras speratur, elc, usque ad et justorum animas
«Proedam igitur sociis pollicetur, J quia malignis spi- in perpétua jam sede collocaret.
ritibus animas pravorum promittit in fine rapiendas. VERS.15. — « Si suslinuero. i Priores sancti sus-
« Oculi filiorum ejus déficient, i (Ibid.) Quia linere adversa poleranl, etc., usque ad-in inferno
Inteutiones hominum, etc., usque ad quod doleant, sibi requiem proeparasse*
sine fine patiunlur. VERS.14. — « Putredini -dixi. > Putredinem, pa-
VERS.6. — « Posuit me. » Omnis qui flagello Irem dicit, etc., usque ad ut quasi quibusdam ver-
percutilur, etc., usque ad eamque poenam suo optât niibus sic inq'uielis cogitationibus in mente fati-
adversario quam evenisse conspicit jusio. D gemur*
VERS.7. -—t Caligavit ab indignalione. »-Ab în- VERS.15. — « Ubi est ergo nunc proeslolalio
dignalione oculus caligat, quando ipsi-qui in Eccle- mea. »Proeslolatio justorum, Chrislus ; quem quan-
sia lumen veritalis habenl, perversos contra inno- doque venlurum noverant, sed venire citius quoere-
centes proevalere conspiciunl : quia de occulti judicii bant: unde hic additur, nunc: « Et patienliam
admiratione turbantur. Sed cura justi ad indigna- meam quis considérai ? » Patienliam justorum Deus
tionem caligant, infirmi plerumque usque ad bifide- considérât ; sed quasi non considerare dicitur, ad
litalem corruunt, unde sequitur : « Et membra mea votam desiderii minus citius apparere : et in proli-
quasi in nihilum. J Membrorum nomine teneriludo xiora tempora dispensationis suoe gratiam differre.
exprimitur infirmorum, qui dum perversos prospi- VERS.16. — «j In profundissimum infernum de-
ciunt florere, juslos cruciari, bona se inchoasse poe- scendent omnia mea. i Ante mediatoris adventum
nitent, atque ita ad agenda mala citius recedunt, Job in infernum | descensurus eral, etc., -usquead
ac si eorum vitoe noeuerit bonum, quod inchoave- relnbutio adhuc in sola inferni quiète recipi proe-
runt. islolabatur. « Putasne saltem sibi eril requies mi-
VERS.8. — « Stupebunt justi super hoc. t Hoc est hi ? » Pensaiidum est quis nostrum de requie securus
 805 ' GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. JOB. . 806
sit : si de ea trépidât et ille, cujus virtutis proeconia A
. In terra pedica absconditur, cum fculpa sub terrenis
et ipse judex qui percutit, clamât. eommodis occultatur, quatenushomo.videat, quid
concupiscere valeat, et tamen nequaquam videat,'în-
CAPUT xvm. qtio culpoelaqueo pedem ponat. « Et decipula illius. »
VERS.2. — « Usque ad quem finem verba jacta- Intuetur enim hostis m'ores'cujusquë cui vilio sint
-'
bilis. Î (GREG.,in Job, 1. xiv.) Beatum Job iiï super- propinqui3 et illa opponil ante faciem, ad quoe
biam astruit erupisse, quem falelur~verba jaclare. agnoscit facilius inclinari mentem, ut blandis ac
t Inlellige prius. s Signât quanta elalione tumuerat, loetis moribus'Iuxuriam, asperis menlibus iram et
qui Job loqui quod non intelligeret, putabat. superbiam. DMergo'decipulam ponit, ubi esse semi-'
VERS.5. — « Quare îeputati sumus. J Humanaë tam mentis conspicil i quiâ illic periculum deceptio-
mentis est proprium, hoc sibi iieri suspicari, quod ni's'inserit,jubi viam esse inveneril propinquoe cogi-
facit. Arbitratar ênîm se despici, qui bonos despi- talionis.
cere consuevlt : et ex suspicione contemptas ad VERS.11.—-« Undique terrebunt. » Quia soepe
indignationëm prosilit, et'contumelias ingeril. idcirco quîsque bonus esse meluit, ne hoc a pravis
'VERS. 4. — « Quid perdis animam tuam. » Re- patialur, quod se bonis fecissé reminiscitur : dumque
probi zeîum rectitudinis, vel spiritualem gratiam B hoc pati quod facit meluit, undique lerritus, Undique
sanctoe proedicationis, însaniam furoris oeslimanl: suspectas in bono Opère grèssum petditT
- VERS.12. —- « Allenuetur famé, t Caro nbstra
quo perire fideliuni animas afbitrantur. « Nunquid"
propter te derelinquetur terra, i Ecclesia dicit, elc, inflrmilas est. Robur autem, anima- ralionalis, quoe'
usque ad unde iste flagellis Job insultât, unde subdit : in expugnândis vitiis-resistère per raiionem valet.
YERS.5. —- « Nonne lux impii exslinguelur. i Quoefamé attenuatur, cum nulla interni cibi refec-
Hoc dici de impîo recte potuît, "contra sanclum non '- tione pascitur. « Et inedia invàdat cosla's illius. »
debuit : Lucem prosperitatem proesentis vitoe dicit. Castoe-sunt sensus ânimi, qui latentes ut-viscera
Sed lux impii exstinguitar, qùia fugitivoe vitoe pro- cogitationes muniunt. Inedia invadit iniqui costas,
speritas, "cum ipsa terminatur." « lSTecsplendebit ' quia famés interna sensus mentis exténuât, ut cogi-
flamma ignis ejus. » Igneni dicit fervorem tempora- lalio'nes suas intus nullaienus regânt, sed âd exte-
iium desïderiorum, cujus flamma est décor, vel po- riora vâgentur quoepelunt.
testas exterior quoede interno ejus ardore proeedit : « Devorel pulchritudinem cutis ejus et consumât
sed non splendebil, quia in die exîlus omnis" exte- brachia illius. (Idem.) t Pulchritudo cutis est gloria
rior décor sublrahiwr. '
lëmporalis exleiior-: per brachia opéra désignantur.
VERS.<3.— « Lux obtenebrescet in labernaculo. ' t " Morlem peccatum dicit, quod animam occidit.
Aliquando irislîtiam tenebras, lucem gaudium acci- VERS.13. — «Primogenita mors, n Superbia quae
pimus. Lux ergo in labernaculo impii lenebrescitj r est inilium omnis peccati. Pulchritudinem ergo culis
quia m ejus eonscientia gaudium quod de tempofa- - ejus el brachia illius primogenila mors dévorât :
libus Juerat, déficit, a Et lucerna quoe super eum qua iniqui gloriam vel opéralionem superbia sup-
est exslinguetur. » Lucerna lumen in testa est, etc.', planlal.Pôluit enim et in hac vita gloriosus esistere ,-
v,sque ad quia iniquorum mentem terreha gaudia si superbus minime fuisset
possident. VERS.14. — «Avellaïur de tabernaèulo suo fiducia
VERS.7. — e Arclabuntur gressus virtutis, elc. J ejus. J (Idem.) De labernaculo fiducia ejus evellitur,
Quia vires malitioeejus, quas nunc exercet, poslmo- quando perversus qui multa in hac vila paraverat,
dum poena constringet. « Et proecipilabil eum. » repentina morte dissipatur. i Et calcet 'super eum
Hâbet nunc consilium iuiquus proesentia appeterej quasi rex interilds. i Quia hic vel vitiis premitar
etc., usque ad quod exprimitcum subjuugit. quoe ad interitum irahunt,- vel hiortis tempore, po-
VERS.'8.— « Immisit enim in rèle.» (Ibid.) Qui teslatidoemoniacoe subjugatur.
pedes in retejnitiit, non cum voluerit, ejicit. Sic . VERS.15. — « Habitent in labernaculo. i Id est, in
•°
qui ih peccalis se dejicït, non mox cum voluerit, mente ejus apostaloe angeli për Cogitationes nequis-
surgit. simas converseutur; ejus videlicet socii, qui idcirco
<Et in maculis ejus ambulat. s (Ibid.) Qui in 'jam non est, quia a summa essèntia-recessit.
maculis retis ambulat, gressus suos ambulando im- - t Aspeïgalur in labernaculo. >
(lbid.)'ln taberna-
i pUcat : et cum se expedire ad a'mbulandum nititur,- culoiniqui, sulphur-aspergitur, quolies carnis de-
aeambulet obligatur. lectatio in ejus menle-dominatur. Per sulphur enim
-VERS.9. — « Tenebitur planta illius, t etc. Quia foetor carnis accipitur. Et quia lalis in malo per-
videlicet stringelur' finis in peccato. « Etexardescet manet unde nec fruetum -boni facere potestj addit :
contra eum. t Quia quo se malis obligalumpensai,-eo VERS.16. — « Deorsum radiées ejus siccêftl'ur. t
de suo redilu desperat ; et ipsa desperatione .acrius Per «radiées, t cogitationesaccipimûs,etc.,usque ad
ad hujus mundi concupiscentias oesluat. In ejus quia omnis ejus operalio superno judicio quasi nihi-
arimo contra eum silis exardescit, quia qui perverse lum deputatur.
egit, ul perversius agataccenditur. VERS.17. —« Memoria pereat. »(Ibid.) Memorîam
t'VERS. 10. — « Abscondita est in terra. » (Ibid.) suaminiquus in terra slatuere'conalur, cum gloriam
807 WALÂFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 808
laudis suoe extenderc nililur. Et nomen suum in pla- A erigi, timentes vobis détériora. Bonus enim prius in
leis celebrari gaudel, cumlongelatequeoperationem se, postea in alios erigitur.
suoeiniquitatis exlendit. YERS.5. — t At vos contra me erigimini. t Id
(GREG.)Caput iniquorum diabolus est : ipse quïpp.e est, vosmetipsos redarguendos relinquilis, et me
in ullimis temporibus illud vas perditionis ingressus, districtis sententiis increpatis. e Et aTguitis me. »
quod Antichristus vocabitur, qui nomen suum Quia qui-eum justum ante flagella noverant, in-
longe lateque diffundere conabitur. justum esse ex ipsa Jam sua pereussione judicabant.
VERS.18. — t Expellel eum de luce. t De luee ad VERS.6. — c Saltem nunc inlelligite. t Hoc Do-
lenebras ducitur, cura de honore vitoe proesentis ad minus de Illo dixerat (commovisti me adversus eum
supplicia oeterna damnatur. Sic de unoquoque ini- frustra) quod ipse de se asseril : quia non oequoju-
quo loquitur, ut ad caput, id est diabolum vertatur, dicio a Dominosit afflictus. Si enim vita ejus et flagella
qui in Antichristo nomen extendet, quod nunc mali pensantur,'non oequojudicio videtur afflictus : quia
imitanlur. « Et de orbe transferet, » etc. Cum su- vero mérita ejus ex flagellis cumulavit, Deus non
perno apparente judice de hoc mundo ad poenas ïnjuslo judicio Job ,afflixil. « Quia Deus non oequo
transfertar, quoe omnia et de capite malorum Anti- judicio. J Astruendum igitur est, quod et Deus cum
christo possunt accipi. B Job reçle egit, et tamen non mentitur, qui non oeque
VERS.19. — t Non erit semen, etc. J Quia om- fieri dicit : alioquin diabolus vieil (in eo quod de
nes iniqui, qui de ejus persuasione in pravïs actio- " beati viri culpa promiserat) quem Deus laudavit.
nibus nali sunt, cum eodem suo capite ferientur. Hoc non elatio, sed dolor extorsit. Bonussi in humili,
Quia hoec de Antichristo accipienda sunt, in hoc mente, exigente causa vel dolore, bona de-se dicit,
aperit dum dicit : nonpeccat. «Etflagellissuismecinxerit. » Cum tanta
VERS.20. — t In die ejus stupebunt. i Quia tanta nos aflîictio deprimit, ut nullius rei consolatione
tune signa demonstratarus, etc., usque ad me- respirare anbnus possit, non jam flagellis solum-
tuunt tormenta quoe vincunt. « Et primos invadet modo ferimur, sed etiam cingimur, quia tribulatio-
horror, » id est, corda electorum pavore ferientur : num verbere ex omni parte circumdamur.
unde scripium est. : «Ita ul in errorem indueanlur, VERS.7. — e Ecce clamabo vim patiens. i (Ibid.)
si fieri potest, etiam electi (Malth. xxiv), s non qui- Deus quid nobis profulurum si't sciens, etc., usque
dem casuri, sed trepidaluri ex carne. ad qui nec agenda queunt discernere.
VERS.21. — « Hoecsunt ergo tabernaeula. » De VERS.8. — « Semitam meam circumsepsit, etc. »
hoc illud retulit quod dixeral, etc., usque ad quod Gircumseptam verberibus semitam suam vidit, cura
sanctum Job credebanl pro iniquitate percussum. G transire ad seeurilatem cupiens, evadere flagella non
CAPUT XIX potuit : et quasi inlcalle cordis ignorantioe tenebras
invenit, qui cur ita flagellaretur, penetrare non po-
VERS.2. — « Usquequo affligilis, etc. » (GREG.)At- tuit. i
teruntur boni sermonibus iniquorum, quando contra VERS.9. — « Sppliavit me gloria mea. i Plane
eos illi in verbis lumenl, qui aut in perversa fide, hoecJob conveniunl, etc., usque ad quibus ruentibus
aut in pravis moribus jacent. latius cadit exercitus.
VERS.3. — « En decies confunditis me. s (Ibid.) VERS.10. — « Destruxit me undique etpereo, et
Quia ab eis quinquies increpationes audierat, et quasi evulsoearborî, » etc. Arbor vento împellitur
quinquies respondil, decies se perhibet esse confu- ut cadat : sic infirmus minis ad injustiliam trahi-
sura. Quia in eo quod graviter increpatus est, et in lur, el oeterna quoesperabat relinquit ; et quia ali-
eo quod verba doclrinoe non audientibus dicit, con- quando qui poenis lerritus justitiam relinquit,
fusionem pertalit, in suis increpationibus, quia in poenas tamen non evadit.
eis non proficit; in eorum increpationibus, quia 1 VERS.11.— « Iratus est contra me. » Qui enim ita
dolet de pravitate quam audit. nerculitur, ul vires ejus superentur, non hune Deus
« En decies » (Ibid.) Ecclesia decalogum servat, ut filiura per disciplinam, sed ut hoslem ferit per
cui iniqui loties confusionem faciunt, quoties in iram : unde et prophela : « Plaga inimlci percussi te,
suis actibus divïnis vocibus obsislunt. castigalione crudeli (Jerem. xxx). » Et quia soepe
« El non erubescilis opprimentes me. i Sunt non- maligni spirilus cordibus affliclorum multa suadent,
nulli quos ad perpetrandara nequitiam oborta su- et si quid boni est furanlur, addit :
bito malilia invitât, sed tamen humana verecundia •>VERS.12. — « Siraul venerunt latrones. i là est
revocat. maligni spiritus, qui exquirendis hominum moribus
VERS.4. — t Nempe et si ignoravi. > Seientia occupantur : qui viam sibi in alflictorum cordibus
hoerelicorum non est cum eis, sed contra eos, dum faciunt, quando inter adversa quoe exterius tole-
inflat. Sed Ecclesioe ignorantia, quod arcana non rantur, cogitationes quoque pravas immittere non
potest penetrare cum ea est, quia pro ea, dum se desistunt. « Et obsederunt in gyro labernacu-
humiliai; et quia hoerelici quod quoerunt scire, lum, » etc. In gyio tabernaculum obsîdent, etc.,
elalio est, utconlra bonos docli videanlur, subdit : usque ad omne corpus ejus ulceribus altriverunt
1os contra ex me percusso contra vos deberetis VERS.13. — « Praires meos longe, » (Ibid.) Modo
 809 GLOSSÂ ORDINARIA.— LIB. JOB. , 810
voce Redemptoris ulitur : ab eo longe f.icti sunt A « Carnibus i (GREG.)Quoe ossi hoeserant, dum
fratres, et noli recesserunt; quem lenentes legem discipuli, licet infirmi, veritatis fidem populis proe-
prophelare noverant, et proesenlem minime reco- dicarent. Et cum sancloe niulieres ea quoenecessaria
gnoscebant. Judoei etenim propinqui per carnem, erant exteriora corporis subsidia proepararent, quasi
et noti per legis instruclionem, quasi oblili quem pellis extra manebant in corpore.
verbis legis per fidem prophetaverant, verbis per- « Etdereiicta. > Dentés apostoli sunt; labia lan-
fldioe ïncarnatum negabant. tumraodo circa dentés relicta sunt, cum de eo duo
VERS.15. — t Inquilini domus meoe. » Id est sa- post morlem ejus ambulantes confabulari quidem
cerdotes, quorum origo in Dei servitio depulala, . noverant, sed proedicare jam eum, aut mordere infi-
jam per officiumin conditione tenebatur « ancilloe.i delium vitia formidabant. Sed jam ad propria verba
Levltarum animoesunt ad sécréta tabernaculi, quasi Job î-evertitur.
ad interiora cubiculi familiarius servienles. « Et -. cTantummodo. » Nec felicibus aliud est circa
quasi peregrinus fui, elc. i Quia a synagoga non est dentés quam labia : et sic palet hoc mystice dicî.
cognitus; unde et propheta : « Quasi cotonus fa- VERS.21.— « Misereminimei. i Piorum est cum
tums es in terra, et quasi vialor declinans ad ma- ab adyersariis patiuntur, non lam ad iram
quam ad
sienduni (Jer. xiv). i Qui enim ut Dominus auditas B preces moveri. Tactum autem se manu Domini aji-
nonest,Tionpossessor agri, sed« colonus i est crédi-
pellat, sicut ipse Satan dixerat : « Mitte manum
»
tas : t Qui quasiviatorad manendum declihavil, quia tuam, et tange os ejus. s
paucos ex Judoea abslulit, et ad vocalionem gen- VERS.22. — « Quare persequimini me. » Tanto
Mum pergens iter coeptumperegil. Deus aliéna vitia in se
VERS.16. — t Servummeum vocavi. s Servus Ju- nihil justiusvitiorum. Et estpercutit, quanto
habet sensus : Ita me ex in-
-daicuspopulus fuit, timoré obsequens;quem collatis fîrmitalîbus meis
affligitis, ac si ipsi more Dei de
snuneribus, quasi emîssis vocibus, ad se ducereslatait, infirmitate nihil habealis. « Sicut Deus. » Idem cum
sed non respondit, quia digna opéra donis ejus
Deo agunt, quia hoc faciunt quod Deus omnipotens
reddere contempsit. x Ore proprio decorabat. J
man- fieri permittit ; sed non idem votant : quia cum om-
<Jui _autem ei tôt proecepta, prophetarum ore
nipotens Deus amando purgationem exhibet, in-
daveram, ore proprio deprecabar : quia in carne
<lum mandata vitoe humiliter justorum pravitas soeviendomalitiam exercel. Yel,
monslratus, dixit,
servum ut quasi non infirmi, qui non deberent increpare cum
quasi superbientem veniret, rogavit. Deus percutit, ne addant dolorem dolori, sed con-
VERS. 17. — « Halitum meum exborruil uxor, etc. i
Uxor Domini, etc., usque ad quoe carnalibus sen- P ' solari. Cum vero manus Domini cessai, lune dignis
increpatio potest fieri. « Et de carnibus meis salu-
sibus dedita incarnationis ejus mysterium non ramini. t
' Quorum mens proximorum poenas esuril,
agnovit.
- c Et orabam filiosuleri. J Uterum Dei, consilium saturari alienis carnibus quoerit. Vel, qui alienoe
vitoe delraclione pascunt alienis carnibus satu-
ejus debemus accipere.; in quo ante soecula per -rantur.
proedestinationemconcepti suraus, ul creati per soe-
cula producamur. Oravit ergo filios uleri sui : quia c Quis mihi tribuat, etc. » Dura quoe sustinei,
eos quos condidil, incarnalus humiliter rogavit. non vult per silentium tegi, sed exempta ad noti- -
VERS.18. — « Stulii quoque despiciebant, etc. i tiam pertrahi ut alii ad patientiam valeant oedifi-
Quia dum legisperiti Deum despicerent, eorum in- cari.
credulilatem turba populi secuta est. Relictis sapien- t Quis mihi tribuat. » (Ibid.) Hoecquoque Eccle-
tibus, pauperes et slultos venerat quoerere : unde sioe congruunt, etc., usque ad poslea vero ipsum
cum augmenta doloris dicit « Stulti quoque ; » pro librumin laminam plumbi et in silicem dividit.
quibus ergo staltitiam suscepi, Verbum caro factura, « Quis mihi det, etc. J Per slylum ferreum forlis
despiciebant.me. «Et cum ab eis recessissem. » sententia Palrum. Per plumbum Judeoepopulus gra-
Quasi accedebat ad cor populorum Dominus, cum D*vis peccato. Per silicem gentilitas figuratur. Cuncta
eis miracula demonstraret : et quasi reeedebat, cum ergo quoepertalit, forti sententia Patrum edoclus et
nulla signa ostenderet, et a miraculis quiescenti^ Judoeoepopulus, et gentilitas agnovit. Quod in plum-
proebere"fidem nolebant. bo seribitar, citius delelur. In silice difficile scul-
VERS.19. — « Abominati sunt me, elc. » Scriboe pitur, sed manel : sic Judoeaverba Dei cilo recepii,
et legis doclores, etc., usque ad de eodem legis et cilo deseruit. Gentilitas vix recepit, sed recepta
doctorum ordine sequitur : « Et quem maxime dili- forliter servavit.
gebam. t Ordo doctorum, qui prius in proedicatione VERS.25. — « Scio enim quodHedemplor, elc. i
servions, maxime dilîgebalur : quem non solum ad Non ail conditor, sed Redemplor eam aperte denun-
non credendum, sed usque ad persequendum Deum tians, qui poslquam omnia creavit, de captivitale
turba secuta est. Et tune factura est quod sequitur : passione sua nos fédérait. Vivit aulem qui intèr
VERS.20. — « Pelli meoeconsumptis. » In ossibus manus impiorum occubuit.
fortitudo, etc., usque ad passionis tempore juxla se t Et in novissimo die de terra surrecturus sum,
niulieres invenit. el rursum, elc. t (Ibid.) Quia resurreclionem, etc.,
PATROL. CXIU. m
su YVALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. -i THEOLOGICA. 812
— « Et qui eum viderant, dicent. > (Ibid.)
usque ad quo flore sacerdos esse oslenditur, qui pro .A YERS.7,
nobis interpellât. Qui hune elatum viderunt, exstinclo dicent, Ubi est?
•
VERS.27. —« Quem visurus sum. etc. J (GREG.) quia neque in hoc^oeculo ubi elalus fuerat, apparet,
Caro nostra post resurrectionem eadem erit et di- lieque in oeternitalis Tequie, de- qua esse puta-
iversa. Eadem per naturam, diversa per gloriam. batur.
Eritque spiritalis, quia incorruptibilis et palpabilis : VERS.8. — « Yelut somnium avolans. t Vita hy-
ad quia hominum favores dor-
quia non amitiet essenliam veracis naturoe. « Ego pocritoe, etc., usque i
ipse, el oculi mei conspecturi sunt, et non aliis. > miens videbat.
indicat verilatem résurrection is : non VERS. 9. — « Oculus qui eum viderat. s Locus
Expresse
enim abus morilur et abus resurgit (ut qui dicunt hypocritoe cor adulantium : ibi quippe requiescit,
ihvisibile et impalpabile corpus futurum sicul Euty- ubi favores invenit. Oculus ergo qui eum viderat
chius dixit) sed idem ipse. non videbit,' quia in morte amatoribus suis abscon-
« Reposila est hoec spes mea in sinu meo. > Nihil ditur, qui eum consueveranl admirando conspi-
nos eertïus babere credimus, etc., usque ad unde cere.
prolinus subdit : < Neque ultra intuebitur. J Quia linguoe adu-
VERS.28. — « Quare ergo nunc » Perversi quia B lantium hune ad judicium favoribus non' sequuntur.
in lingua justi accusationem iuvenire appelunt, verbi VERS.10. — « Filii ejus atlerëntur, i elc. Quia
radicem quoerunt, ex qua loquendi originem sumant, iii qui in hypocrisi ex ejus imitatione nascunlur,
et ramos loquacitalis dilatent : sed tamen sanctus di.m verilalis soliditatem non tenent, in cordis' ege-
vir mala quoe fugianl, miseratus oslendit. slate deftciunt. <
VERS.29. — « Fugite ergo. t (Ibid.) Faciem gladii VERS.11. —« Ossaejus implebuntur. >Adolesee»-
fugere, est animadversionis districtoe sentenliam tia hypocritoe ineboatio praviiatis est, etc., usque ad
prius quam appareat, placare. «Et scitote esse ju- omiii soliditate vacuari ac deperire.
dicium. » Omnis qui perverse agil, eo ipso quo hoc VERS.12. — «jCum enim dulce fuerit. i (Ibid.) In
ore cordis suavis est iniquitas, quam sub tegisiiae
despicit, esse Dei judicium -nescil.
blandoe locutionis-operit. Malum enim in lingua, et
CAPUT XX. non sub lingua esset, si loquens hypocrila maMtiam
J Idcirco cogitationes. J (GREG.in Job., I. xv.) aperiret. i
Ac si dicat : quia extremi judicii terrorem considéra, « Parcet illi el non. i Malo quod diligit parcit,
idcirco cogitationum lumullibus in timoré confun- qui non hoc poenilendo persequitur ; et non dere-
dor. « Et mens in diversa rapilur. J Quando modo G linquit, sed ceiat in gutture, quia sic serval in co-
mala quoe agere neglexit, modo reprehensibilia in gitatione, ul nunquam proférât in voce. - •
quibus est, modo recta quoe sibi adhuc déesse con- (BEDA.)Idest, palpât, fovet etjiulrit malum suum,
spicit, sollicito pavore perpendil. Isti ex societale et delectans se in illo, nunquam poenitet ut ab'eo dis-
Job noverant quidem recie vivere, sed judicia Dei cedal. '
subtililer pensare nescientes, juslos hic non posse VERS.14. — « Panis-ejus in "utero, i Pleramque
perculi credunl. Et ideo hune suspicati sunt ini- hypocrita panesacri eloquii erudiri studel, non ut
quum, et ad increpationem dilabuntur : ad quasi eo vivat, sed ul doctus appareat ; sed dum doetrinoe
tamen sub quadam reverentia descendrait. Undeiste verbum , quod maie quoerit, prave inlelligit, et ta
subdit. hoeresesJabitur : conlingit ei ut sicul de felle aspi-
YERS.3. — « Doctrinam qua, etc. s (Jfcid.)-Quibus dum, sic moriatur de pane. Sed quia Dei eloquia,
moderate proemissis, etc., usque ad et hoc inventa eliam si recte întelligat, in opère nequaquam ser-
quod « laus impioruni, elc. i vat, in proesenli vita perdit, ut nesciat quod agere
VERS.4. — « Hoc scio a principio. ? Si enim ab voluit.
ipso humani generis exorta usque ad hoc tempus VERS.15. — « Divitias. » Sacroe legis quas le-
mentis oculos ducimus, omne quod finiri potuît, B"gendo dévora vil;, obliviseendo evomet : quas-Deus
quam brève fuerit, videmus. justo judicio de^ejus memoria evellit.
VERS.5. — « Et gaudium hypocritoe. » Gaudium « Gaput aspidum. i (Ibid.) Aspis parvus est ser-
hypocritoe in similitudinem puncti est. Nam sicut pens, etc., usque ad velut ex lingua vipera occidit.
stylus in puncto, dum ponitur, levatur, sic hypo- VERS.17. — « Non videat rivulos. i (Ibid.) Eivuli
crita proesentis vitoe laudem dum langil, amiitit. fluminis sunt dona Spiritus sancti, etc., usque ad
« Ad instar puncti, » quia loeiitia pertransit, poena mysterium incarnationis Christi significaf.
permanet : apparel ad momentum, disparet in per- YERS.18. — « Luet quoe feeit omnia. » Persolvet
petuum. enim in tormento ea quoehic illicila servavit deside-
VERS.6. — « Si ascenderit, » id est; etsi coele- ria, nec in morte consumetur, sed ul sine fine cru-
stem vitam se agere simulât, etsi intellectum suum cietur, vivere sine fine compellituv, ut cujus vita hic
similem veris proedicatoribus ostenlal, quasi ster- mortua fuit in culpa, illic ejus mors vivat in poena.
quîlinium tamen in fine perdetur , quia mens illius Dicat ergo, « luel quoe feeil omnia, » nec lamen con-
pro vitiorum suorum foetore damnahitùr. sumetur, quia cruciatar et non exslins;uitur : mori-
 JMK GLOSSA ORD1NARLA.— LIB. JOB. . - 814
" — « Revelabunt : J ( Ibid. ) quia hic
ïur et vivit, déficit et subsistit semper, et sine fine A j VERS.
' "27.
est. nec bonis nec malis pepercit, eum in tremendo
VERS. 19. — « Quoniam confringens. J Domum examine, justorum vila et peccatorum pariter accu-
pauperis confringit et nudat, quia eum quem per po- sabit.
tentiam conterit, exspoliare për avaritiam non eru- VERS.28. — « Apertum erit. »Cum omne malum,
bescit quod in consclentia ejus nascebatur, advenienteju-
VERS.20. — « Nec est satiatus venter. » Venter dice, oslendilur.
quippe iniqui avar'itia est, et in ipsa colligilur quid- « Detrahetur in : »Jquia vindicte tempore rap-
quid perverso desiderio glutitur. Liquet vero quia tus ad supplicia, ab oeterni judicis vultu separa-
avarilia desideràlis rébus non exstinguitur, sea au- tur.
gelur ; nam more ignis cum ligna quoe consumai - VERS. 29.-— « Hoec est pars hominis impii. t
acceperil, excrescit, et unde videtur ad momentum Cum enim Dei justitia supplicium a reprobis pro per-
flamma comprimi, inde paulo post cernitur dila- versis actibus exigit, eis mala usque ad verboruin
tari. retributionemreddit.
î Et cum habuerit quod concupierat-. i Majoris '
CAPUT XXI.
iraeundioe est cum hoc tribritur quod maie deside- fi J
ratur, quia inde repentina ultio sequitur, quia VERS.4. — « Nunquid contra. * Beatus Job, si
hoc quoque obtinuit, quod Deo irascenle concu- Deo placens hominibus displicerel, causas tristitioe
pirit. nûllas haberet; sed quia se Deo displicuisse per
VERS. 21. — « Non remansit de civitate ejus. » flagella proesenlia'credidit, anceps factus de ante acla
Percusso hypocrila, de cibo ejus nihil remanet, quia vita, jam animum ad tristitiam vocavit : qui si flagel-
cum ad supplicia dueitûr, a cunclis quoeposséderai lis.absentibus contra hominem de vitoe suoe meritis
aïienalur. disputaret, nequaquam contristare debuisset.
f Propterea nihil, etc. » Quia de hac vita sub- « Nunquid contra bomiuem. n Quasi nondum hy-
tractus, ad judicem nudus vadit. pocrila, si cum hominibus de vita mea agerem, non
VERS.22. — « Cum satiatus fuerit, arctabilur. » limerem : quibus si displicerem, non curarem ; sed
(GREG.)Cum mulla congesserit arctatur; anxiatur quia cum Deo-, merito tristor. « Vos aulem atten-
enim qualiter acquisila c'ustodiat. dite me, i quasi Deum, sed non vos timeo.
« jEsluabit, et omnis dolor. s Hinc inde insidiato- -VERS.5. r- « Attendile, i id est considerate quoe
"res nierait, etc., usque ad tanto facilius rapilur ad', egi, et admiramini in his quoe palior.
tormenlum. Sequitur: ' 'G « El superponite digitum ori vestro , t id est
VERS.25. — c Utinam impleatur venter "ejus, etc., îoeutioni vestroe discrëtionis virtulem âdjungile.
pluat super illum bellum. J Belïum Deo pluere, etc., VERS.6. —-«Et ego quando jeeordatus fuero. i
usque ad proevidere contempsîl. (Ibid.) Quia actuum suorum oblitus non eral, etc.,
VERS.24. — « Fugiet arma, t (Ibid.) Surripit usque ad contra ejus dicta subjungit :
avarus aliéna aliquando , etc., usque ad oelerni VERS."I. — « Quare ergo impii vivrait. n'Suble-
judicii se percussionibus ante point. Intérim aulem, vantur honoribus, conïortantur rébus, quia eos pa-
VERS.25. — « Gladius eductas, n etc." Iniquùs, tientia divina tolérât.
dum prava in cogitalione machinatur, quasi gladius « Confortatique. divitiis, » etc., ut diu in eis sub-
in vagina est. De vagina egreditur dura per iniquita- sistere permittantur ; sed quia sunt quibus hoec ha-
tem maloe operalionis aperitur ; eductus autem per bere poéna est, quia hoeredesquibus hoec relinquenl,
"seduclorem,
~~ egrediens vero per propriam volun- non habenl. Subdit :
*talein, VERS.8. — « Semen eorum perinanel. t In'au-
« Yadent el venient, » etc. Mabgni s'piritus bonis gmentant felicitatis cum palrimonïo dantur hoere-
mentibus sunt, elc., usque atTelatio de continenlia " ^es'
T>
surrogatur, etc. «' Coram eis. » Ne qua nécessitas sallem oculis
. VERS.26.— « Omnes tenebroe absconditoesunt. i sublrahat ea in quibus animus exsultaf; sed ne in
Nam qui cuncla simul in effectu non explet, cuncta eis sterilibus genus exstinguatur, addit :
,quoe noceanl ta mente lacitus tenet. « Propinquorum turba et nepotum in conspeclu
t Devorabit eum, » etc. Ignis gehennoe qui studio èorum. » Ecce' dicuntur eis esse vita, honores, divi-
"
humano non succendilur, sed crealus est a Deo ab tioe, filii, nepotes : sed si intus domeslica cura ure-
origine mundi. ret, non esset loeta hoecfélicitas, unde subdit :
« Affligetar reliclus. i Iniqui tabernaculum caro YERS". ^9. — « Doraus'eoram-securoe'sunl, et pa-
est, quia ipsaui loetusinhabital, cum qua ejus spiri- catoe, et non est. J Quoeenim esset supradicla , fé-
tas cruciabitur. Boni non in carne gaudium suum licitas, si loetanon esset? Si intus-prospéra, in agris
' '
ponunt, sed in coelo. Relietus a carne a qua abstra- quoque.
hitur , quam hic amavit, nec relinquere votait: « Bos eorum concepit. » Dominis gregum prima
tune propter lornienta
' ' relinquere volet, sed non po- est félicitas, etc.', usque ad unde fecunJilaS familioe
*
terit. , subditur : ->'- ''
 81S . WALAFRIDI STRABI FULD. MON.OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 816
VERS.11- — « Egrediuntur quasi grèges, J Ul sic- A « Et cum reddiderit, r Nescit enim impius mala
ul majora ad habendum concessa sunt, ita multi quoe feeit, nisi cum puniri coeperit.
germinent ad custodiendum. VERS.20. t Yidehunt ocrii ejus. * Quia ita iniqui-
« Et infantes eorum exsultant lusibus. J Sed ne tate duruerat, ut nec in ipsis melueret feriri quoe
illumiusum vilem crederemus, ait : amabat, dummodo quoeperverse cogitaverat, exple-
YERS.12. — « Tenent tympanum et citharam. i rel : de qua obduratione subjungitur :
Quasi cum domini honoribus et rébus tument, sub- VERS.21. — « Quid enim ad. s Non quod in in-
jecti in ludieris actibus gaudent. ferno non cogitet de cognatis, etc., usque ad ne quis
VERS.13. — « Ducunt in bonis dies suos. » Quia disculere proesumat,sequitur :
omnis longiludo vitoeproesentis punctus esse cogno- VERS.22. — «Nunquid Deum quispiam docebit
scitur, cum fine terminalur. Quidquidenim transïre scienliam ? » id est nobiscum nil injuste agit, qui et
potuit, subitum fuit. subtiliorem nobis^angelicamnaluram juste judicavit,
t Et in punclo ad înferna descendrait, i Sed fi- unde nihil restât conqueri.
nis eslpessimus; ecce quo tendebat, quia proesentis VERS.23. — «Iste moritur. t Ecce ponit illa in qui-
vitoeprosperitas non est teslis innocenlioe,quia et bus Omnipotentis secretum quis disculiat, quoerendo
hac usi pereunt, el flagellati liberaniur, quod est B cur hoecita esse permitlat. Superficies lilteroe salis
contra amicos Job. -palet per se. Quod aulem dicit :
VERS.14. — « Qui dixerunt Deo : Recède a VERS.21. — « Viscera ejus plena sunt adipe. i
nobis. i (GREG.)Dicunt Deo : Recède a nobis, qui ei Adepsquippe ex abundauli cibo est, etc., usque ad
ad se proebereaditum récusant, eumque pravis ac- ecce dives inaniter gaudet, pauper inanius afili-
tibus impugnanl. gilur.
c Scientiam viarum luarum. » Via Dei pax, humi- VERS.26. — « Et tamen simul in pulvere dor-
iitas, patientia est : quoe qui despiciunt, dicunt : mienl. » (Ibid.) Quoecura de dissimili vila, prospéra
Scientiam viarum luarum nolumus. vel adversa, cran similis finis in pulvere ? Illa vita
YERS. 15. — o Quis est Omnipolens ? i elc. cogitanda, ubi cum resurreclione ad dissimilem
«Dixit enim insipiens in corde suo : Non est Deus. t finempervenitur, ubi felix ad poenas, afflictustransit
« El quid nobis prodest si oraverimus ? t Iniqui ad requiem.
« Et tamen simul in pulvere. J Id est, in lerrenis
qui jion Deum, sed exteriora dona quoerunl, cum
eadem servientibus déesse conspiciunl, ipsi servire desideriis oculos mentis claudent :
contemnunt. _ « Et vernies, '» qui de carne, id est carnales curoe
1non in
' VERS.16. —c Yerumtamen non sunt. t Bona prémuni, quod Job, qui nec de habitis tu-
quia muit, nec de amissis anxius fuit. Sed illi hoc putant,
in manu habet, qui despiciendo temporalia, sub
subjungit :
dominio mentis premit. At quisquis ea nimie diligit, quare VERS.27. — t Certe novi cogitationes vesiras. »
se magis illis quam ipsa sibi supponit. Quem enim percussum viderunt, etc., usque ad nec
«,Consilium eorum longe, i Consilium impiorum ad oeterna transeunt, unde addit :
est lerrenam gloriam quoerere, oeternam negligere. perfecte
VERS.29. — i Interrogate quembbet de via. »
Sed quia in hac vita non continue prosperanlur, se- Viator dicitur
iqui proesentemvitam, viam sibi esse
quitur : et n&npatriam attendit, qui in dilectione proetereun-
VERS.17. — « Quoties lucerna impiorum exstin- lis soeculicor figere despicit, sed oeterna petit.
guetur. » Soepe impius lucernam suam filiorum vi- VERS.51. — « Quis arguet coram eo vias ejus. »
lam oeslimat; sed cum filius qui nimie amatur sub- Cum de omnium malorum corpore loguerelur, etc.,
trahitur, lucerna impii, quoe videbalur, exslincta usque ad nec Elias, nec Enoch suis viribus, sed Dei.
est ; sic est et de opibus atque honoribus. VERS.52. — «Ipse ad sepulcra. t Hoc in vita, etc.,
Et superveniet eis inundatio. » Inundatio impiis _ usque ad quia in pravorum tantum cordibus reci-
supervenit, cum dolorum fluctus exaliqua adversi- pielur.
tale paliunlur. i Et in congerie. » Quia in congregatione peccan-
« Et dolores dividet, t etc. Qui oeternos dolores tium astutioe suoe insidias exerit ; quoniam aulem
inipio serval, et hic aliquando ejus mentem lempo- multi sunt mali, recte congeries nominantur.
rali dolore iransverberat; quia enim hic et illic per- VERS.55. — t Dulcis fuit, J Cocylus, luctus in-
cutit, furoris sui super irapium dolores dividit, ut firmantium dicitur, etc., usquead signantes quod ibi
duplici conlrilione conteratur. sitluclusiniquus.
VERS.18. — « Erunl sicut paleoe. J Quia iroeDei e Et post se omnem. J (Ibid.) Homo humana sa
flalu subilo levantur atque asporlantur ad ignem : piens hic intelligitur ; post se omnem hominem tra
« Et sicul favilla quam, » quia eos ad oeterna hit, quia cunclos, quos carnales invenerit, sub su
supplicia turbo rapiens asportat. ditionis jugum rapit : qui et nunc priusquam appa
VERS.19. — « Deus seryabit filiis illius.» Quia reat, innumerahiles trahit, etsi non omnes, qui
qui pareutis iniquitatem imitatur, eliam ejus delicto multi a carnalitale retrahuntur.
constringtyur. VERS.ôl.<— « Quomodoigitur consolamini,etc.
 SI? GLOSSA ORDINARIA. — LIB. JOB. 818
•Quoniam si iniquus in hac vita permittitur pro-. A * VERS.19. — « Videbunt justi, t iniquorum mter-
sperari, quod de Antichristo ostensum est, necesse itum.
est ut electus debeat sub flagelli freno retineri. « Et loetabuntur. i Cum districto judici perfecta
« Cum responsio vestra, » elc. Eum enim conso- jam^ecuritate inhoeserint. Nunc enim reprobos pro-
Iari non polerant, in quo suis sermonibus veritati spiciunt et gemunt.
"contraibant. Nam cum hune hypocritam dicerent, VERS.20. — » Nonne succisa. J>Hic iniqui erecti
^quoniam mentiendo culpam perpetrabant, afflicti sunt, etc., usque ad vel a conspectu judicis ad ge-
"justi poenam augebant ; quia diligentem veritatem hennam pertrahunlur.
-torquet culpa alienoefallacioe.- < Et reliquias eorum devoravit. » Quia et si hic
carnem relinquanl, in resurrectione récipient, ut in
CAPUT XXII.
carne ardeant in qua peccaverunt.
VERS1, 2. — « Respondens, etc. Nunquid Deo. » VERS.21. — « Acquiesce igitur. » Culpa superbise
(GREG.,in Job., 1. xvi.) Qui contra veritalis verba est, docere meliorem, quod soepehoerelici faciunt
deficiunt, etiam nota replicant, ne tacendo victi vi- catholicis.
^eantar ; unde Eliphaz beali Job sermonibus pres- _ VERS.23. — « Si reversus fuerit. s Quia a justi-
sus, ea dicit quoenullus ignorât ; ait enim : B tioeoedificationedestructus es.
, i Nunquid Deo eomparari ?» In comparatione et- < Et longe faciès, t Corpus animoeaecipitur taber-
enim Dei scientia, elcj usque ad quasi descendendo naculum et mens cogitationum. Et est sensus : Si
subjungit. ad Deum post errata revertaris, in cogitalione et in
VERS.5. — t Quid prodest?» frromni quippe opère mundaberis.
quod bene agimus, etc., usque ad adhuc adjungitEli- VERS.24. — « Dabit pro terra, i Per terram in-
phaz quod nullus ignorât. ' fwmitas actionis, per silicem fortitudo signatur, per
VERS.4. — « Nunquid timens arguet te ? > Quis torrentes aureos doctrina intimoe claritalis. Ad se
hoc vel desipiens senliat, quod Deus ex timoré nos ergo conversis pro terra dai « silicem > robusti ope-
- arguât, et ex meta contra nos judicium suumpro- ris, et « pro silice torrentes aureos. »
ponat ? e Nunquid tibi arguet ? » Qui verba sua me- « Pro. » Quia pro robuslo opère doctrinam multi-
tirinesciunt, ad otiosa dicta dilabuntur. plicat claroe proedicationis:
VERS.5. — «Et non propter malitiam tuam plu-
rimam. » A verbis oliosis, etc., usque ad sed semper (BEDA.)Hoc dicit, quod si propitiato sibi Domi-
no, etc., usque ad sunl argentum igné examinatum.
ad détériora descendat. Nam sequitur,.
— « Eritque Omnipotens contra. »
VERS.6. — < Abstulisti enim pignus. > Hoec ad Q VERS.25.
litteram aperta sunt, etc., usque ad vel donaspiri- (Ibid.) Soepecum sacris eloquiis intendimus, mali-
tuaba perdunt, qui ad te ventant. gnorum spirituum insidias graviter toleramus. Et est
VERS.9. —«Yiduas. J Dicunthoereliciplèbes, etc., sensus : dum malignos spiritus a te repuleril, divini
' in te eîoquii lalenlum lucidum excrescet.
%squendpro peccatis dicunt retribui ei ? Et hoc est,
- « Propterea circumdatus es laqueis. t VERS.26. — « Tune super. » Super Omnipolen-
VERS.il. — « Etputabas te. * Quasi diceret, etc., tem deliciis aflîuere est in amore illius epulis sacrse
-usque ad sicut unda super undam. Scripluroe saliari.
VERS.12. — «An non cogitas quod Deus. J Quasi, « Et elevabis ad Deum. » Ad Deum levare faciem,
an ideo, etc., usque ad quia stulto judicio solos se est cor ad sublimia investiganda altollere.
sapientes putant. VERS.27. — » Et vota tua reddes. » Qui vota vo-
VERS.15. — « Nunquid semitam ? s Sicut semita vit, sed pro infirmitate solvere non valet, ei ex pec-
Redemptoris humilitas, ita semita soeculorumsu- cati poena hoc agitur, ut volenti bonum posse sub-
perbia. Soeculorum itaque semitam viri iniqui eal- trahatur : cum vero ea^quoe obsistit, culpa delergi-
cant,qui per hujus viloedesideria in elalione peram- tur, fit protinus ut votum possibilitas sequatur.
bulant. D VERS.28. — « Décernes.,» Res decernitur et ve-
VERS.16. — « Qui sublali sunt ante tempus suum; nit, cum virtus, quoe ex desiderio appetitur, lar-
nisi quod omnes. » Qui proesentem vitam diligunt, giente Domino etiam per effeclum prosperatur.
elc, usque ad et mutalur sententia," sed non consi- « Et veniet. » Eadem promiltunt hoeretici affliclîs,
lium oeteraum. si eos sequantur.
« Et fluvius subverlil fundamentum eorum. i Ini- c Et in viis. i>In viisjustorum lumen splendere est
qui dum proesentiaesse fugiliva non intuentur, etc., per mira opéra virtutum signa suoeclaritalis asper
usque ad quia cursus mutabililatis statum in eis sub- gère.
ruit perversoe construction!. VERS.29. — « Qui enim humiliatus. » Quia qui
VERS.18. — « Cum ille împlesset. » Malorum se humiliât, exaltabitur.
domos Dominus implet, quia etiam ingralis sua « Et qui, > Quantum per membrorum minislerium
dona non denegat. deprehendi potest, prima ostensio superbioein oculis
« Quorum sententia procul. »Hoc etiam Job, etc., esse solel.
usque ad optât esse malorum dissimilis. VERS.50. — « Salvabilur innoeens. » Quia quand?
819 WÂLAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. -f THEOLOGICA. 820
hic pervenit gratia ul innoeens fiai, cum ad judi- A VERS.12. — « El in sinu meo abseondi. » In sinu
cium ducitur, ex ineriio remuneratur. cordis verba oris [ejus abscondimus, quoniam man-
data ejus non transilorie, sed implenda opère audi-
CAPUT XXHI.
mus, et si verba in opère prodeunt, latent tamen in
VERS.i. — « Respondeus autem Job dixit : Nunc corde. Si intus non elevatur animus, sed si laus
quoque.in amaritudine. i (GREG.)Mens justi in ama- extra quoerilur, tune sermo Dei in sinu non oecul-
riludine est semper, etc., usque ad qui per dulces tatur. '
sermones seducere quoerunl. VERS.13. — « |Ipse enim solus est. i Prineipaliler
VERS.2. — « Et manus plagoe meoe. t Manus au- et inùnutabiliter. Solus enim per se est, qui omnia
tem plagoe^est fortitudo percussionis, sed quia ex agit, in quibus est ipse limendus, non quoepalimur.
adversilatibus, jusiiplus sitiunt faciem auctoris, se- De cujus immutabilitale subdit :
quitur : « Et nemo averlere. » Quia semel fixa judicia mu-
VERS.5. — « Quis mihi tribuat. » Electi, cum iarî nequaquam possunt.
contra votum quoelibet agi conspieiunl, ad occulta t Et anima ejus. » Ea ipsa vis qua cuncla dispo-
Dei judicia recurrunt, ut in eis videant quia inordî- nit, anima illius appellalur.
nale intus non disponitur, quod inordinale foris cur- B VERS.14. •— « Cum expleveril. » Explet inine vo-
rere videtur. Et hoc est, quod sùbdii : luntalem suam, quia multis me percussionibus affli-
. « Inveniam illum. J Ut est : quod modo differt gil. Sed « multa similia proesto sunt ei, t quia sife-
Deus, ut plus desideretur. rire cogitât, adhuc invenitur, ubi plaga crescat.
« El veniam usque ad solium ejus.-j> Solium sunt VERS.15. — « Et idciico a facie. » Rêctîtudinis
angeli, etc., usque ad dum meliora disponere Deum pavore eonculilurj cum se reddentis rationibus con-
vident, unde : spicîi non esse idbneum,' si dislricte judicetur.
« Ponam coram Deo judicium. » Coram Deo judi- VERS.16. — « Deus mollivit. » Yirlulem ergo .suoe
eiumpoiiere, etc., usque ad occultas nunc el taci- forlitudinis non sibi, sed auctori tribuit.
tus judex quam terribilis post appareat, conside- « Conturbavit me. » Nunquam secura sunt corda
rare. justorum, sed turbata timoré judicis, quoe tàmen
VERS.4. — n Os meum replebo. > Quia dum consolantur donig quoeacceperunt, unde : « Non enim
examen judicis contra se conlemplatar, amare se perii. » Flagella justorum vel proeterita purgant, vel
poenilenlioeinvectione persequitur. futura peccata avortant, quod non in Job, sed virlus
VERS.5. — Ut sciam verba quoe, » elc. Cum enim augetur. i
culpas poenitendo persequimur, quid nobis de eis G VERS.17. — « Non enim. J Ille in flagello positas a
judex in suo examine dicere possit invenimus, quod salute corporis propter imminentes tenebras périt;
nescit, quia mala sua negligit , qui pro transactis percutilur, ut a futuris suppheiis
YERS. 6. — « Nolo mulia fortitudine contendal. i abscondatur.
Quis enim in examine inveniri justus valeat, si se- CAPUT XXIV.
cundum suoe'fortitudinis majestatem vitam hominum t
disèuliat Deus : quamlibet enim justus si dislricte VERS.4. —'« Qui autem. J Quia etsi jam per fi-
Judicatur, mole magnitudinîs premitur, unde sub- dem Deum novimus, qualiter tamen sit ejus oeternî-
" v tas sine
dit : proeterilo vel fuluro, non videmûs. Beatûs'
« Nec magnitudinis. t Quasi dicerel : Si secundum Job ne plus sapiat quam oportel sapëre, dies Domi-
fortitudinem suam mecum conlenderet, mole sua ni non posse coniprehendi teslificans, ad hoeretico-
Hie premerel. Et nota, quia dum fortitudinem vilat, rum mox superbiam respectum mentis convertit :
infirmitatem incarn'alionis optât, unde subdit : qui alta sapere appetunt, de quibus sequitur' :
YERS.7. — « Proponat oequitatem. J Mediator Dei VERS.2. — « Alii terminos. J QUOS, aliorum no-
et hominum, elc, usque ad absolulionis meoejudi- mme, etc., usque ad et doctrinis pesliferis ad iuterfi-
cium victor excludam. B*ciendum nutriunl.
VERS.8. — « Si ad orientera, J (Ibid.) Ac si. dicat : VERS.3— « Asinum pupillorum. %Pupillos dieft,
Filium incarnatum,etc.,î(sgtte ad Sed nec in his om- electos, etc., usque ad a ministerio* bonorum repel-
pibus plene se anima cognoscit, unde : lunt. i
- YERS.10. — « Ipse vero scit viam. » Id est videre « Et abstulerunt. t Yidua dicitur Ecclesia, etc.,
non valeo videntem me. usque ad ut eorum etiam sequaces trahanl, unde
« El prôbavit. s Non èlatus comparât se auro, sed subdit : |
sua humiliter considérât, quod licel omni justo. Et —
VERS. 4. «j Subverlerunt pauperum. » Non-
hoc est : « El proba me quasi aurum. t Exustioiie nunquam hi qui mansueti atque humiles videntur,
enim tribulalionis, et suhtrahuntur vitia, et augen- si servare aiscretionem nesciunl, exemplis aliorum
tur mérita. eadunl.
VERS. 11. — «"'Vestigia ejus secutus est. J Bea- VERS.5. — « Alii quasi onagri. t Sunt enim boe-
tus Job in futura operatione, etc., usque ad quasi ad retiei qui.populis admîsceri refugiunt, sed seeessum
exemplum sibi propositum recurrit. vitoe secrelioris peiiwt, et eo amplius peste suoe per*
821 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. JOB. 822
suasîonis inficiunt, quo quasi ex vitoe meritis reve- A priniendo înterimit, et in adversitale et dejectione
renliores videnlm'. Onagris aulem comparanlur, positus (quoeper noctem designatur) per iniqua con-
qui in suis voluptalibus dimissi a vinculo iidei ra- silia latenter loedit ut fur.
tionis sunt alieni. VERS.£5. — « Oculus adulteri. » Hoc de hoereli-
« E^rediuntur. i Non enim Dei, sed opus suumper-, cis dicitur : Sicul enim is qui adullerium facit car-
agunt, dum non recla dogmata, sed propria desi-. nem alienoeconjugis sibi illicite conjungit : ita hoe-
deria sequuntur. rilici, cum fidelem animam in suo errore ïapiunt,
« Yigilantesque ad proedam. s Ad proedamvigilant, quasi alienam conjugem tollunt.
qui verba justorum ad proprjum sensum semper ra-~ t Et operiet vultum suum. t Vultus humani cor-
père conantur, ut per hoc perversis.filiis panem er- dis est simililudo Dei, quem perversus operit, ut co-
rons parent. gnosci a districlo judiee nequeat cum vitam suam
VERS.6. — c Agrum non suum. J Agri vel vineoe malis actibus confondit, unde dicet : « 'Nunquam
nomme Ecclesia signatur, quam perversi proedicato- novi vos. i
res demetunt, el auclorem ejus in membris suis op- VERS.16. — « Perfodit. J Domorum nomine, etc^
primendo vindemiant : qui Creatoris gratiam perse- usque ad perversa loqui minime audebant
quentes, dum quosdam de illa, qui reeti videliantar, B < Sicut in. » Quia cum justos conspicerent in pro-
rapiunt, quid aliud quam spîcas vel botros anima- speritate, quohiam loqui non poterant, ad maligna
runi tollunl ? contra eos consilia vacabunt.
VERS.7. — « Nudos dimittunt homines. » Sicut VERS.17. — « Si subilo. t Cumenim justos ad regen-
veslimenta corpus, sic bona opéra prolegunt ani- doepotestatisviderint culmen erumpere, perturban-
mam. Hoerelici itaque cum quorumdam bona opéra tur. Higaudent de dejectionebonorum, sed « si subito
destruunt, vestimenla-tollunt. appartient aurora, » id est, si ad regimen veniunt
« Quibus non. i Operimentum ad justitiam per- boni, « arbilrantur umbram mortis, » quia quoe per-
lînet, etc., usque ad sine veste boni operis mor verse egeruntpuniri, liment, corrigi notant, sed laxe
rianlur. ire eligunt et in culpa gaudere, unde dicit
-<Quos imbres montium rigant. i Idest fluentaproe- « Et sic in. i Quia ita gaudent in nocte peccati,
4iealorum salianl. ac si eos lux justitîoe circumfundal ; vel, in proesenti
«El non habentes. »Lapides dicitfortes viros, etc., coecitateita loetisunt, ac si jam oeternoepatrioe luce
usque ad lapides ainplexantur ? perfruantur.
VERS.10. — c Nudis et incedentibus absque ve- VERS.18. —* « Levis est super faciem aquoe. »
slilu. i Qui nec bona nec mala operatur, etc., usque 'H Aquoe superficies hue atque illuc, etc., usque ad
ad quasi arislarum paleas subtrahimus, ut medulla unde crebro sententiar ad eum redit qui est auctor
spirilus reficiamur. mali.
VERS.11. — « Qui calcatis torcularibus. » (GREG.) « Malediclasit pars, i (Ibid.) Quisquis.irivitaproe-
Qui Ecclesiam persequuntur, etc., usque ad in eorum senti recta agit, etc., usque ad in reatu tamen male-
actibus quasi in meridie quiescunt. t diclionis oeternoetenetur.
VERS.12. — « De civitatibus fecerunt vi genie- « Nec ambulet per viam vinearum. i Ille per viam
re.i Quia civitates a convivenlilius populis, etc., vinearum ambulat, qui universalis Ecclesioe proedî-
usque ad eos qui per viam Dei non fluxe, sed virili- catorem pensans, neque a fidei, neque a bonorum
ler currunl. acluum recliludine déclinai.
VERS.13. —"« Et anima vulneratorum ëlamavil. t VERS.19. —-c Ad nimium calorem transiet. i Ini-
Yulneratur anima justorum, cum fides infirmo- quitas frigori comparalur, etc., usque ad ut eredat
ruin turbatur ; clamât autem, dum alieno lapsu ta- recla proedicantibus addit :
bescit. VERS.20. — « Et usque ad inferos peccatum' il-
« Ipsi fuerunt rebelles lumini. i Lumini rebelles lius. i Peccatum usque ad inferos deducitur,, quod
sunt, qui sua desideria sequendo bonum despiciunt B* ' ante finem vitoenon emendatur. '
' VERS.21. — « Dulcedo illius. n
quod noverunl. Quia naturoe ver-"
- « Nescierunt vias
ejus. t Qui enim prius sciendo mium est, etc.," usque ad labes et fétor pulredinis
rebelles sunt, poslmodum coecantur,"ut nescianl. amatur.
' « Kec reversi sunl. » « Non sit in recordatione. » Deus pravorum vitam
Ahgustior est semita quam
via. Qui autem manifestiora agere contemnunl ad intuetur etoblhïscitur, quia quod per districtionem
subtiliora intelligenda non perveniunt ; exspectavit sententioejudicat, quantum est ad memoriam mise-
autem Deus, ul per ejus semitas pergerent ; sed uti- ricordioe ignorât. "
nam per eas vel reverti voluissent, ut vitoe itinera VERS.22. — « Pavit enim sterilem. i Hoc loco
quoenoverant per innocentiam, saltem tenerent per slerilis caro nominatur : quoedum sola proesenliaap-
poenitenliam. - petit, bonas gignere cogitationes nescit:
YERS.14. — « Mane primo consurgît homicida. i « El viduoe. s Yidua anima dicitur, etc., usque ad
Quia perversus quisque in prosperitate proesenlis vi- deservire contemnit.
toe (quoeper mane designatur) humilium vitam de- YERS. 23. — « Delraxit fortes. » In fortitudine
825 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 824
suoepravitatis fortes detrahit, cum per sui erroris à CAPUT XXVI.
astuliam polentes hujus mundi rapit. VERS.1. — « Respondens autem Job. i Finit!»
s Et cum steterit. » Slat in hoc mundo perversus amicorum verbis,
jam in extremis Job, contra eos
proedicator, quousque terreno vivit in corpore, sed acutius surgit, ut mos est peritis, in conclusione for-
vitoesuoecredere renuit, quia de Deovera cognoscere tiora servare.
contemnit. « Cujus adjulor? Nunquid imbecillis. ï Ad-
(Ibid.)
« Oculi autem ejus.» (GREG.in Job., 1. xvn.) Yias imbecillem charitatis est; adjuvare polentem
juvare
suas peccator intuelur, quia sola cogitare, sola cer- velle, elatîonis est. iEl est sensus : dum eum
juvare
nere nititur , quoe sibi ad commodum temporale intendis, sub
cujus magnitudine succumbis : quoi
suffragenlur. impendis solarium de ostentatione est, non de pie-
VERS.24. — « Elevali sunt ad modicum. » Sub- l
tate.
sislere euim nequeunt, qui ab oeterna soliditale di-
vidunlur. YERS.5. — « Cui dedisti. J (Ibîd.) Consilium dare
« Et bumiliabuntur sicul omnia. i Omnia profecto stulto charitatis est, consilium dare ipsi sapïenti
terrena. Et est sensus : Stare nullo modo queunt, perversitatis est, unde sequitur :
,<Et prudentiam,i » etc. Omnis qui prudenlia recta
quia ipsa quoque fugiunl quibus inniluntur : dum- g
non est : quia non plus appétit sapere
que lemporalia diligunt, cum bis et temporis volubi- est, plurima
lilale percurrunt. quam oportet sapere.
« Et sicul summitates spicarum, t elc. Spîcarum « Plurimam. » Ultra modum, ut qui proe aliis vi-
summitates arisloe sunt, etc., usque ad trituroeulli- deri appetunt doctiores , unde fit ut immoderatï
moefortitudine frangitur, et grana apparent. etiam falua loquantur, unde excessus prudentioe sub-
VERS.25. — « Quod si non est ita, J etc. (Ibid.) ditur :
Sensus est : Ita sunt cuncla ul proluli, etc., usque ad VERS4. — « Quem docefe. » Spiramento vivimus
non est dignum tamen ut a pravis judicetur. sine quo non sapimus, sed per quod. Qui ergo dat
« Quis me potest arguere esse mentitum. t Quasi vitam, dat et sapientiam.
dicerel : Quoeloquor, ponere ante judicem non vale- « Spiramentum. (AUG.)J Sicut non possumus non
tis, quia ejus vobis faciem peccantes absconditis. de nostra natura, etc., usque ad quia non creatus
Verba fallacia ante Deum ponit, qui ea apud se con- creatum.
spectu veritatis examinât, qui, considerato inlimo ju- « Nonne eum qui. t (Ibid.) Baldath quia Job fla-
dice, exteriora pensât. gellatum, etc., usque ad per sententias expandil di-
C cens :
CAPUT XXV. « Ecce gigantesi gemunt sub aquis. » Postquam
VERS. 1. — « Respondens autem, » etc. (Ibid.) repressit tumorem sapientioe, etc., usque ad quo in
Quia Job multa dixit, etc., usque ad quoe jure ejus- altum se erigit.
dem potentioequando careat, nescit ? VERS.5. — «Et qui habitant cum. i Pariter gemunt
VERS.2. — « Qui facit concordiam. » In concor- hi qui talibus sociantur, quia ipsi eliam laboris eo-
diam componuntur summa, etc., usque ad quod ob- rum participalione deprimuntur; et quia desideratae
tinere non valent nunquam votant. celsitudines sine peecatis nequeunt administrari, et
VERS.3. — « Nunquid est. i In cognilione huma- malum quod agilur divinoeiroenon absconditur.
iia superiorum mimeras spirituum non est, quia VERS. 6. — « TMudusest infernus. » Inferni et
quanta sit illic frequenlia invisibilis exercilus, ne- perdilionis nomine diabolum et omnis damnalionis
scit : qui milites dicuntur, quia decerlant contra ae- ejus socios désignât.
reas potestates, non labore, sed imperio. VERS.7. — « Qui extendit. i (Ibid.) Aquilonis no-
« Et super, t Quia mililum eorumdem sive electo- mme diabolus appellatur, qui ut corporis frigore gen-
rum virtus non propriis viribus, sed supernoe gra- tium corda constringeret, dixit : Sedebo in monte
tioeinfusione roboratur : quoe si in corde nostro non D testament! in, Iatere aquilonis. Qui super vacuum
surgeret. profecto mens nostra in tenebris maneret, extenditur, quia illa corda possidet quoedivini amo-
unde subdit : ris gratia non possidentur.
VERS.4. — « Nunquid juslificari. J Quia per mu- « Et appendil terrain. > (Ibid.) Terroe nomine Ec-
lierem culpoe subdilam nascitur bomo, reatus primi clesia designalur, etc., usque ad « Omnesgentes velut
infirmilas in proie propagatur. nihilum et inane repulaloe sunt. t
YERS.5. — « Ecce enim. s Per lunam Ecclesia, VERS.8. — « Qui ligat. i (Ibid.) Initia nascentis
"per slellas singulorum bene viventium animoe desi- Ecclesioenarrât dicens, etc., usque ad de immensilate
gnantur : qui culpas subigere perfecie desiderant. ejus audilores opprimèrent.
Sed quousque corruplione carnis astringuntur, ejus VERS.9. — « Qui tenel vultum. > In vultu cognitio
vinculis liganlur, « quanto jr.ngis bomo putredo ! J demoiistratui'. Solii ergo ejus vultus tenetur, quia a
YERS.6. — « Et filius, i acsi dicat, etc., usque ad nobis in hac vila regni ejus gloria non cognoscitur.
sicut ex homine filius hominis, ita ex pulredine na- Super quod expandi nebula dicitur*,quia sicut est ?
scitur verrais. illa coelestis gloria non videtur.
 825 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. JOB. 826
« Yullum solii. » Solium est majestas ejus, vel1A i VERS.6. — « Justificalionêm meam. t (Ibid.)
angeli, qui modo non plene possunt congnosci; vel1 Coeptam justificationem desereret, si in peccantium
nos ipsi, quorum vultus, id est scientia, progredi pro-- laudem declinaret. Bene ab alienis absistit, qui prius
hibetur ad altiora : super quos nebula, in quibus oc-- se a propriis custodit : quasi, ideo de eis peccare ti-
culta exerit judicia, unde subdit : meo, quia non reprehendil me cor meum.
VERS.-10. — « Terminum circumdedit aquis. is « Neque enim reprehendil me cor meum. J ACsi
Quia huniani generis scientiam- moderatur, utt dicat, etc., usque ad forliter tamen cogïtationi restilit.
quousque, vicissitudines aliernantium temporumi VERS.7. — « Sicul impius inimicus meus. (Ibid.)
iranseunt, perfecte ad cognilionem claritalis intimoe 2 Impius, infidelis dicitur, etc., usque ad qui mihi
non pertingant. opère non concordat.
VERS.11. — « Columnoe.t (GREG.MAC) Golumnas3 VERS.8. — « Quoe est enim spes hypocrisis. J Hy-
coelisanctos angelos, vel summos Ecclesioe proedica- pocrila, qui Latine dicitur Simulator, est avarus
tores appellat. raptor, qui dum inique agens desiderat de sanctilate
YERS. 12. — c Tn fortitudine. J (Ibid.) Quia in- venerari, laudem vitoe rapit alienoe. ,
carnalo Domino diseordantia in Ecclesia corda ton- VERS.9. — « Nunquid Deus audiel? » Quia in ju-
corditer credunt, 1 dicio remedium in clamore non invenit, qui nunc
B
« Et prudenlia ejus: i Prudenlia, non virtute per- tempus congruum clamoris perdit. De cujus pravitate
'
cussus est anliquus hoslis, quia dum audacter ojinii subjungilur :
Christum, in quo sibi nihil compelebat; appetiit, jure> VERS.10. — « Aut poterit in Omnipotente dele-
hominem, quem et juste tenebal, amisit. Sed Do- ctari. D Qui terrenarum rerum amore vincilur, in
mino occiso, quoe proedicatoris gloria sit secutura, Deo nullatenus deleclalur :
sequitur : « Et invocare Deum in omni. i Tantum Deum hy-
VERS.13. — « Spiritus ejus ornavitcoelos. » Quia pocrila tune invocat, cum hune terrenarum rerum
proedicatores nisi promissa Paracleli dona suscipe- tribulatio angustiat.
rent, nullo fortitudiuis décore claruissent. VERS,11. — e Docebo vos per manus. i Manus
« Et obstetricante manu ejus. » Antiquus hostis, Dei ïoeatur Filius, etc., usque ad peccatum est illi.
qui homini ore colubri loculus est, qui tortuosus di- VERS.14. — n Si multiplicati fuerint. s (Ibid.) Qui
citur, quia in veritatis rectitudine non stetit; hic; hoereticorum generanlur proedicatione, venturi judi-
obstetricante manu Domini ejeclus est ab Ecclesia. cii sententia. feriuntur.
în paucis autem sententiis primi advenlus Dominici « Et nepotes. n Nepotes hoereticorum sunt, etc.,
ordinem retulit, sed secundum subdit valde esse ti- C usque ad nonnullos in malitia pertinaces relinquit.-
mendum. Sequitur :
YERS.14. — « Et ecce hoecex parte dicta sunt via- VERS.15. — « Qui reliqui fuerint. » Ex eo vide-
rum. » (Ibid.) Viarum nomine, etc., usque ad velut licet hoereticorum populo derelicti sepelienlur in in-
teuuis gutta superni liquoris ad nos émanât. tenta, quia dum ad lucem veritatis non redeunt,
« Et cum vix parvam. J Ac si dicat : Si humilitatis intelligenlia lerrena deprimuntur.
illius admiranda vix ferimus, terribilem adventum « Et viduoe illius non plorabunl. » Viduas dicit plè-
majeslalis ejus qua virtute tolerabimus ? bes subjectas morte hoerelici destitutas : quoe dum
CAPUT XXVfl. proedicator erroris ad oeterna supplicia rapitur, soepe
VERS.1. — «Addidit quoque, > etc. (GREG.in Job., ad cognitionis veroe gratiam revertuntur. '
!. xviii.) Ecclesia duobus modis patitar amara ab VERS.16. — « Si comportaverit. » (Ibid.) Argen-
hostibus : vel verbis,ubi exercetur ejus sapientia; vel tum, id est eloquium hoereticorum, etc., usque ad
gladiis, ubi probalur patientia. Nunc de ea persecu- sacroe Scripturoe contexunt testimonia.
lione ait ubi Iacessilur falsis assertionibus. VERS.17 — « Proeparabit quidem. > Quia vir recta
YERS.2. — « Vivit Deus. t Sunt qui adversa pa-, n^ fide plenus, Scripturoe, quoe hoereticus affert, testi-
fientes, Deum esse non credunt : nonnulli Deum esse monia coïligit, el erroris perlinaciam inde convincit,
oeslimant, sed res humanas minime curare. Iste in ut David Goliam gladio suo occidit.
typo Ecclesioe positus in afflictione, ut Deum esse « Et argentum innoeens dividet. i Innoeens ar-
fateretur, ail : « Vivit Deus. i Ut vero res humanas gentum dividere, etc., usque ad quia illi miscent
curare eum perhiberet, subdit : « Qui abstulit judi- falsa veris.
cium meum, s etc. VERS.18. — « ^îdificavit sicut tinea domum. t
VERS.4. — t Non loquenlur labia mea, i (Ibid.) (Ibid.) Tinea domum sibi corrumpendo oedificat-:sic
<Quodprius iniquitatem, etc., usque «d meditari stu- et hoereticus locum perfidioe suoe nonnisi in menti-
diosoepravitatis. bus, quas corrumpit, facit.
VERS.5. — « Absit a me. t Quia dicit Salomon : « Et sicul cuslos, j> Umbraculum custodis, elc,
* Qui justificat impium, et qui condemnat justam, usque ad sermo erigitur, cum subditur.
ulerque abominabilis est ante Deum. i>Et'boc est : VERS.19. — « Dives cum dormierît. » Dormît di-
< Absit a nie. s Ab innoeenlia enim recederet, si ves et oculos aperil, quia cum carne moritur, ejus
boita de illis malis oestimaret. anima videre cogilur, quod providere eonlempsit.
 827 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 828
VERS.20. — « Apprehendel eum. » Âgente nam-j A Sapphiri, coloris aerii sunt. Et hoc dicit, quia nun-
que inopia, apud inferos usque ad minima petenda quam de Judoea animoe sancloe, quoe coeleslemvitam
.dives ardens compulsus est, qui hic agente tenacia ducerent, defuerunl :
usque ad minima neganda pervenit. «lEt gleboeillius. * Glebas dicit collectiones singu-
« Nocte opprimet eum. J Noclem absconditum lorum ordinum, etc., usque ad Sed cur bona perdi-
tempus repenlini exilus appellal, tempeslatis no- dil, sequitur :
mine judicii turbinem désignât. VERS.7» — « Semitam ignoravit. t Hoc loco avis
VERS.21.— « Tollet eum ventus. n Ventus urens nomine ille signatar, etc., usque ad considerare
'
malignus spiritus vocatur, qui eum quem nunc suc- notait.
cenderit igné perversoe concupiscenlioe, agit poslmo- « Nec. intuitus est oculus. t Redemptor-noster
dum ad flammas gehennoe. vulturis, etc., usque'ad de quibus subditur :
« Et velut turbo rapiet.n Locus perversorum tem- YERS.8= — t Noir calcaverrait eam filii instilo-
poralis vitoe delectatio. runi. s Institores, sunt qui spirituale negotium gé-
VERS.22. — « Et millet super eum. i>Peccatorem rant, etc., usque ad inslitorum filios, paslores et
Deus quoties feriendo corrigit, ad hoc flagellum doctores. ,
-emittit, ut parcat. Cum vero ejus vilam in peccalo ^ « Necperlransivijlpeream leoena. » Leoena dicitur
permanentem feriendo concludil, flagellum emittit, Ecclesia, quia malë vivenles in vitiis ore proedica-
sed nequaquam pareil. tionis sanctoe interficit, unde Petro dicitur : Macla et
« De manu ejus. » Quia manus operatio intelligi- manduca. Ecclesia itaque per Judoeam transiit, sed
lur, de manu percussi fugit, qui dum pravi interitum non pertransiit : quia ex illa paueos ad fidem rapuit,
couspicil, vbs pravitatis relinquit, unde sequitur : - sed tamen infidelem populum a perfidia funditus
VERS.23. — « Stringet super eum. J Manus slrin- non exstinxit.jSed a Judoeisxepulsa, quid fecit?
9. — « Ad 1silicem extendit manum suam. »
gere, est vitoe opéra in rectitudine confimiare, in VERS.
aliéna poena conspiciendp quid limeal. Quia ad duritiam genlium brachium suoeproedicatio-
nis misil. |
CAPUT XXVIII. '« Subvertit a radicibus montes. » Radiées, cogita-
VERS.1. — « Habet argentum venarura suarum tiones intimoe superborum : montes a radicibus sunt
principia. n (GREG.)Postquam polentium poenas, su- eversi, quia soeculiipotestates adcolendum Deum ab
perborum, etc., usque ad ut nulla sacrorum librorum intima cogilalione ceciderunl. >
aucloritate solidentur. VERS.10.— « In pétris rivos excidit, J etc. (Ibid.)
« Et auro locus est. s Hoc loco hoeritici, etc.,-- id est in duris genlium cordibus fluvios proedieatio-
usque ad prius hic arserît in officina charitatis. nis aperuil. |
VERS.2., — « Ferrum de terra tollitur. » SoientL « Et omne pretiosum vidit ocuius ejus. s Yidil
hoerelici de justitia gloriari, et catbolicos fuisse ini- Deus pretiosum, cum bumanam animam de se ab-
quos çriminantur. Gonlra quos per humîlem confes-• jeclam sapientioe gratioe suoeillustralione respexit.
sionem dicitur : « Ferrum de terra tollitur. i QuiaL VERS.il. — « Profnnda quoque. J Profunda flu-
fortioresviri, aterrena, quam prius tenuerunt, acliones viorum scrulatui\Dominus, etc., usque ad et nullo
separantur, etpropugnalores Ecclesioefiunt. merilo noslro sapiëntia Dei venit ad nos.
« Et lapis solulus. » Quia cor durum, elc, usque: VERS.13. — « Nec invenilur in terra, n Terram,
ad et per proedicationem sonorus fiât. humanam animam dicit. Hoecsapiëntia in terra sua-
VERS.3. — « Tempus posuil tenebris. » Iniqui vi- viter viventium inyeniri non potest, quia quisquis
delicet modum, quo iniqui esse désistant. adhuc bujus vitoe jvoluptalibus pascitur, ab oeternoe
« El universqrum. » Quia intaetur electorum ler- sapientioe intellecta separatur,
minum, etc., usque ad quod obduraloe perfidioe se3 VERS.14. « Abyssus dicit. J Abyssus dicit,corda
tenebris coecaret. j. hominum, elc., usque ad quoe stulta apud Deum
« Lapidem quoque caliginis. t Populus Judoeorumi dicit, iniquis operibus.
perfidia durus., etc., usque ad ejus"in se imaginerai « Mare loquitur : non, » inquîetorum mentes, elc,
expressit. usque ad sed per semetipsam veniret. Sequitur : „
VERS.4. — « Dividet torrens a populo, i (Ibid.)) VERS.15. — t Non dabitar aurum obrizum pro
Torrenlis autem nomine, etc., usque ad nominei ea. ,i Aurum obrikum sancti angeli nuncupanlur,
torrentis potest irrigatio sancloe proedicalionis in- elc, usque ad sed non sine contagio culpoe.
lelligi. «Nec appendetur argentum in conmmtatione ejus.i-
t Eos quos oblilus, J id est Judoeos,etc., usque adi -Quia vita justorum proedicanlium, vel eloquia Dei
quia verbis viloead cor viam proebere noluerunl.. scribentium, quanlalibel sanetitatis luce polleat, ad-
VERS.5. — « Terra de qua oriebatur. i Quia Ju- ventum nobis supernoesapientioe per suam proesen-
doea et prius habuit legem quoe reficeret, et postt tiam non communÏGat.
visis miraculis Redemploris, invidiam quoe concre- VERS.16. — « Non conferelur tinctis Indioecolo-
maret. ribus. » Per ludiam hic mundus accipitur, etc.,
_ YERS.6. — « Locus sapphiri lapides ejus. » (Ibid.)) usque ad et veslis_sinej.inctura.
 829 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JOB. ' 850
«Neelapidisardonicho. t Sardonichus terroerubroe A « Vidit illam, J etc. Yidit, quia species est, etc.,
simililudinem lenet, sapphirus aeream speciem : per usque ad quod de illa homo cognosceret in se, unde
sardonichum ergo homines, vel patres Veteris Testa- subditur :
menti terrena quoedam sectantes; per sapphirum VERS.28. — « Et dixit homini, t elc. Quia na-
Novi Testamenli proedicalores, coelestia sola quoeren- turam sapientioepenetrare non possumus -quid sit
•les, vel angeli accipiuntur. inv se : ex condëscensione Dei audivimus quid sit in
VERS.17. — « Non adoequabitar ëi aurum vël. » nobis. Namque hanc habere certum est, quem li-
(GREG.)Postquam diclum est, etc., usque -ad quia rnere Deum incertum non est.
creatura sunt. - « Ecce timor Domini ipsa, » etc., quasi diceret
« Nec commulàbunturpro ea vasa. lExcelsum vas Si Deum times, constat quia sapiëntia plenus e?
auri, etc., usquead sed Dominum prophetarum crédit. quoeapud hominem timor Domini vocatar. Sed quis
VERS.18. — «Nec conimemorabunlurincompara- ille vere vim divini timoris intelligit, qui se ab omni-
lione. s Quidenim sunt homines Deo comparât! ?.Nihil. bus pravis operibus custodit, subdit: «Et recedere
i Trahitur autem sapiëntia. n Quia cumsit irïvisi- a malo intelligentia. v
bilis, elc,-usque ad « Et nescis unde veniat aut quo CAPUT XXIX.
vadat. i - B
, VERS.19. — « Non adoequabilur ei topazius. » VERS.1. — « Addidit quoque Job, i etc. (Ibid.)
Pro eo quod omni colore resplendet, etc., usque ad In hoc ullimo sermone, etc., usque ad ul hoecnostra
quod ostendit dum subdit : misera tempora cum suspirio desideret, unde dicit :
c Neelinctaroe mundissimoe.jMundissimoelincturoe VERS.2. — « Quis mihi tribuat, ut sim, i elc.
sunt qui humiliter cuslodiunt supervenientem in se Statdlus dierura numerus menses vocantur, etc.,
virtutum gratiam. Tincli enim non essent, si sancti- usque ad quando eril error aperlus qui modo occul-
talem naturaliter habuissent. tas est.
• VERS.20.-— « Unde ergo sapiëntia venil? s Quia « Menses pristinos. J Dies, cum colliguntur, in
ab invisibili paire nascitur, etc., usque ad t et quis- mensibus sublrahunlur ; quja Ecclesia, dura lucen-
est locus intelligentioe? i les animas colligit, in inlimis abscondil. Yel, men-
VERS,21. — « Àbscondila est. D Quia ^quandiu sis, pro perfectione ponitur, quoe erit eis in requie,
hic .vivitur, videri Deus per suoenaturoe speciem non quibus nunc est in operatione, cujus nunc reniini-
potest ; per imagines vero visus esiMosi, Jacob el aliis, «citur Ecclesia.
«Yolucres quoque, coeli lalet. J ( GREG.in Job> c Secundum dies, »etc. Quia se lune in deficien-
1. xix.) Quia in hac carne corruplibiliconstituli, etc., ^ tibus ex perseculione oestimabit cadere, quoe se nunc
usque ad in eorum dictis atque ,consolationibus ab in istis respicit custodiri.
hujus vitoefaligatione respirant. VERS.3.-— « Quando"splendebat lucerna, t etc.
- VERS.22. — « Perditio et mors dixerunt, > elc. Lucerna lumen sacroe Scripturoe vocatur.' Nunc ergo
(Ibid.) Quia videre Deum, hoc est quod habere : lucerna super caput Ecclesioesplendel, quia sacra
ideo iniqui hanc sapientiam non vident, quia repulsj eloquia tenebras nostroe mentis irradiant.
per superbiam nequaquam habere potuerunt. Famam « Et ad lumen ejus, ».etc. (Ibid.) Ecclesia, etsi
âutem ejus audisse, est ejus potentiam ex virtute alienoecogitalîonis occulta non pénétrât, quia quasi
xognovisse. faciem Dei non cognoscit in nocte, ponit lamen
YERS.-23. — n Deus intelligit viam. > Ac si dicat, gressus boni operis directo lumine supernoe toen*
.etc., usque ad in cunclis mundi partibus eleclorum tionis. ,• - ,
fuerat corda repletura. Sequitur : VERS.4..— « Sicut fui in diebus adolescentioe. »
. VERS.24. — « Ipse enim niundi_ fines intuelur. » Adulta eral Ecclesia, etc., usque ad cum per proedi-
Hespicere Dei est perdita ad gratiam reforraare. cationem filios parère non valet.
VERS.25. — c Qui fecit venlis pondus, t Veloci- j. c Quando secrelo Deus eral in labernaculo. » Ta-
tale et sublimitate venlorum, etc^ usque'ad gloriam bernaculum habitationem, etc., usque ad « Quando
permista, infirmitale lemperare. eral omnipotens mecum. » Sequitur :
« Et aquas appendit, i etc. .(Ibid.), Âquas dicit « Et in circuilu, > etc. Pueri vocanlur, qui coe-
mentes Spiritu sanclo, etc., usque ad sed mulierem lestibus mandatis inserviunt, qui nunc in eircumilu
fugit, timoré perculsus. ejus sunt, quia-in cunctis feregentibus reperiunlur.
VERS.26. — « Quando ponebat pluviis legem. i YERS.6. — « Quando lavabam pedes meos. >Pe-
Pluvia, proedicantiumdicla, etc., usque «rf.quoehoc des Ecclesioesunt inferiorum operuni ministri, etc.,
quod sonuit, opère conserval;- usque ad pedes sunt qui exteriora ministrant,
YERS.27. — « Tune vidit illam, et enarravit. s « El pelra tandebat mihi, » etc. (Ibid.) Quia in ea
Hanc iiiGarnatamsapientiam vidit, id est videri fecit, Christi proedicamenta intimoeunctionis émanant. De
et enarrari, a proedicatoribus proeparari, et invesli- hacpetra rivi olei exierunt evangelistarum libri;
gari ab auditoribus fecil. Sibi quippe illam proeparal, vel rivos olei dona Spirilus dicit.
quisquîs illam bene vivendo in die judicii propiliam VERS.7. — « Quando procedebam, > elc. Per
habere curavit. portant civitatis, etc., usque ad quod et Job fecit.
 831 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. QPP. PARS L — THEOLOGiCA. 852
4 Et in platea parabant, » etc. Quia in magnoe A eleetos mala, elc., usque ad sunt tamen minora
auctoritatis latitudine sui magislerii exhibet liberta- pro majoribus relinquenda.
tem. Qui enim recta quoe sentit publica voce proedi- VERS.17. — i Conterebam molas, s elc. Iniquus
cat, quasi in platea super cathedram sedet, cum dicitur diaboliis ; per molas, occulte ejus insidioe;
nulla de sua proedicatione metuit, nullus pressus per dentés apertoe culpoe demonstratur perpetratîo.
terroribus se sub silentio abscondit. Prius ergo necesse j est occulta consiliorum illius
VERS.8. — « Yidebant me juvenes, » etc. Juvenes machinamenta prodere, ut audiloris nostri animani
dicit, quia nulla consilii gravitale fulciunlur senes, in aperlo lapsu valeamus revocare.
morum grandoevilate maturos. Et est sensus : Eccle- VERS.18. — « Dicebamque : In nidulo meo mo*-
sioe vigorem et rectitudinera immaluri formidant, et riar. » Per nidi nomen exprimitur, etc., usque ad
grandoeviglorificant. nec ut quidam in initio plus agit, in consumnia-
VERS.9. — « Principes cessabunt loqui. t Prin- tione minus.
cipes vel duces dicit hoereticoepravitatis auclores. YERS^19. — « Radix, » etc. ( Ibid. ) Radix Ec
Et est sensus : Cum proedicare mihi publica voce clesioeincarnalus Christus, usque ad cogilalio mentis
licuit, omnis me, qui verilati non fuit subjectus, aperilur
,expavii. Digitum ori superponunt, dum falsis que- B « Et ros morabilur, s etc. Subaudi dicebam, etc.,
relis non ratione vocis se reprimi, sed virtutis manu usque ad ut digni simus, qui de inferioribus colli-
significant. gamur. '
VERS.10. — « Yocem suam cohibebant duces. » VERS.20. « Gloria mea semper innovabilur. i
Nimirum hi, qui post se errantes populos trahere Idem quasi amissam 1gloriam déplorât, quia eos quos
conantur, etc., usque ad dum perversa insinuant, ad ipse novoevitoe mililare credidit, vetustis desideriis
impietatem nutriendo confirmant. servira cognoscit.
VERS.11. —« Auris audiens. s Ibi dixit, quid « Et arcus meus. » Scriptura est arcus," etc., us-
exhibuil per doctrinam, etc., usque ad qui exemplis que ad quod etiam nunc est.
vitoeillius bene vivendo respondet. VERS.21. — « Qui i me audiebant. » Proelerilorum
VERS.12. — « Eo quod liberassem pauperem vo- temporum reminiscitur, in quibus omne quod ab ca
ciferanlem. n Ecclesia pauperem vociferantem libé- dicitur, cum meta a fidelibus auditur et'adversario-
rât, cum peccatori veriam deprecanti, cas quas rum proterviam déplorât.
-commisit culpas, relaxât. «Et intenti tacebant. J Ad consilium ejus tacenl,
« Et pupilluni cui non esset adjutor. » Pupillum qui verba ejus non audenl impugnare, sed credere.
libéral, dum unusquisque, etc., usque ad Hoecetiam VERS.22. — « Vertus meis addere. i Dictis ejus
Ecclesia et corporaliter exhibet et spiritualiter. boeretici aliquid addere proesumunt, cum proedica-
VERS.13.— « Benedictio perituri. s (GREG.)Bene- menlorum rectitudinem quasi emendare moliuntur.
dictiO' perituri super eam venit, cum peccatoris t Et super illos stillabat. i In hae stillatione elo-
interitum proevenit, et sanctis exhortationibus a quii mensura proedicationis juxla capacitatem au-
culpoe fovea reducit. dienlium accipitur. f
«'Et cor viduoe consolatus sum. » Magnam conso- VERS.23. — « Eï>spectabant me sicut pluviam. »
lationem cor viduoe suscipit, quando fidelis anima Yerba proedicationis sanctoe sicut pluviam sustine-
in verbis Ecclesioe de adventu illius, aliquid, cui mus, cum vera humilitate ariditatem cordis nostri
spiritualiter est conjuncta, cognoscit. agnoscimus, utpotu sanctoeproedicationisirrigemur.
VERS.14. — s Justitia indulus sum. J Ille justitia t Et os suum aperiebant quasi ad imbrem. * Quia
sicut vestimento induitur, etc., usque ad qui de dum in exlrema parle soeculiverba sanctoe proedica-
culpa, quam superat, elevatur. tionis accipimus, quasi ad imbrem serotinum os
s Et diademale judicio meo. > Justorum judicium cordis aperimus. j
diadema dicitur, quia per hoc non in terrenis et in ._ VERS.24. — « Si quando ridebam ad eos non cre-
infirmis, sed sursum remunerali concupiscunt. debanl. J (GREG.in Job., lib. xx. ) Hoc dicit Ecclesia
« Indutus sum judicio : » quod comparalur co- ex voce capitis, etc., usque ad immoderata seve-
Tonoequoesupra ponitur, quia in coelo quoerit coro- ritas odiosum reddat.
nari, non in terra. Bona sua aperit, ut amici non t Et lux vultus mei non cadebat. » ( Ibid. ) Lux
increpantes erigantur, sed tacentes imilentur. Valet vultus beaii Job, etc., usque ad Ecclesia etiam
etiam memoria priorum contra desperalionem pro clara mysteria terrenis non proedicat.
increpationibus. VERS.25. — « Si voluissem ire, » etc. Dominus
i
VERS.15. —'« Oculusfui coecoet pes claudo, t etc. et cura vult, venit, et cum venit, pnmus sedet :
Bealus enim Job et illi per semetipsum manum quia et adventus ejus in corde nostro gratuilus est,
proebuerat, etc., usque ad qui sibi nequam, cui et appetitus ejus desiderii in cogilatione nostra
bonus ? oequaliscoeleris desideriis non est.
VERS.16. — « Pater eram pauperum. » Pauperesi « Cumque sederem, quasi, i elc. Et littera oedi-
enim spiritu ex ejus proedicaiione generantar. ficat, etc., usque ad consolari, ministerium pielatis.
« Et causam quam nesciebam, J Ecclesia cum per t Moerenlium consolator. n ( Ibid. ) Qui audivit
 853 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. JOB. -834
de justitia Dei ul timeat, audiat, el de misericor- A tutis mundanoe cessare non libeat, etiam si liceat.
dia, ut confidat, ut sit simul metas et spes. In arca VERS.8. — « Filii stullorum et ignobilium. t Eo-
cum labulis virga simul est, el manna, id est, cum rum filii qui fuerunt, etc., usque ad qui a terra
scientia sacroe Scripturoe in pectore rectoris, virga viventium extorres facli sunt.
districtionis, et manna dulcediiiis. VERS.9. — « Nunc in eorum canlicum, » etc.
Ecclesioetempus exprimitur, quo publiée a reprobis
CAPUT XXX. irridetur.
VERS.1. — « Nunc autem me juniores. > (GREG.) « Et factus sum eis proverbium. J Pravis prover-
Juriores tempore Ecclesiam irrident, cum bi qui bium eflîcietur, quia cum bonos mori per tormenta
ali ea egressi sunt, doctrinoe ejus verba despiciunt. conspiciunt, ab eis similitudinem maledictionis su-
« Quorum patres non dignabar, » etc. Igitur grex munt, dicentes : Sic veniat tibi sicut illi trucidato.
Ecclesioe,etc., usque ad eosque inler veros patres VERS.10. — « Abominantur me, el longe fugiunt
numerare contemnit. a me. J Longe ab Ecclesia fugiunt iniqui, etc., usque
VERS.2. — « Quocum virtus manuum erat. > Yir- ad scit mala suajustitioe judicis tribuere. Sequitur :
tus manuum est magnitudo, etc., usque ad de pro- VERS.11. — « Pharetram enim suam aperuit. »
:simo vero meliora quam de se ipso sentire. BTer pharetram occullum Bci judicium designalur.
YERS.3. — t Egeslate. » Immoderatis namque lu- Cran
ergo Dominus peccata videt, etc., usque ad sed
sibus cogrilionem supernoe scientioe quo plus' appe- in correptione virtus consilii aperitur.
tunt, plus amiltunt. « El frenum posuit in os me. » Sancti quippe do-
c Et famé stériles. » Quia desiderant scire, unde ctores, dura corda resistentium relicta divinitus
docti et loquaces sint, non moribus compositi ; vident," afflicti gementesque ccnticescunt, ne lo-
unde vix exterîora captant, qui sécréta putant se quanlur indignis, qui et détériores fièrent. Partit
pénétrasse. malis tacendo, quibus tamen vitam suam per pa-
« Qui rodebant in solitudine, c etc. Hoerelici qui tientiam suadet.
ab universalis, etc., usque ad Lambunt -vero qui VERS.12. — « Ad dexteram Orientiscalamitates.»
- blandimento linguoetollunt.
Redemptor noster Oriens dicitur, etc., usque
c Squalenles calamitate. i Calamitate et miseria (Ibid.)ad quia erumpente perseculione pravorum impetus
squalidi perhîbenlur, quia et morum sunt pernicie ~justipatiuntur.
et sensuum pravitate deBpecli. Calamîtas est quasi « Pedes meos subverterunl. » Per pedes Ecclesioe,
oegritudo: miseria est illius negligentïa, unde gra- exlrema illius membra
vior fît. Nullus squaleret, si in suis necessitatibus ^ terrena signantur, quoedura ad opéra
deserviunt, tanto celerius falli possunt,
miseriam voluptalis non adderet.
sublimia minus intelligunt.
VERS.4. — c Et mandebant herbas, » etc. Herbas quanta « Et oppresserunt quasi fluclibus semilis. » Ad-
mandere, etc., -usque ad sed inlentionem reclam
versariorum semita fluclibus comparatur, quia vila
In eisdem operibus non tenere. insoleuli inquietudine molesta, ad obruen-
~ Ibid. ad pravorum
( ) Quid enim per herbas, etc., usque dam (ut ita dixerim) navem cordis, quasi tempestas
quoniam soli avaritioe deserviunt, radiée juniperi illabitur.
replentur, et hoc est.
« Et radix juniperorum. > Juniperi pro foliis quasi VERS.13. — «-Dissipaverunt itinera mea. > Dicat
spinas habent, etc., usque ad qui plerumque sola in hoc beatus Job de malignis spirilibus ; dicat Ecclesia
verbis suis exteriora lucra sectantur. de persequentibus, qui ejus ilinera dissipant, dum
VERS.5. — « Qui de convallibus ista rapienles. » in quoramdam infirmorum menlîbus veritatis viam
De convallibus illa rapiunt, etc., usque adcarnalibus squalida persuasione -perturbant.
quoeintus premunt. < Insidiati sunt mihi et proevaluerunt. > Insidiantes
YERS.6. — «In desertis habitant torrentium. » proevalent, cum eos quos aperte ad malum irahere
(Ibid.) Inventores perversorum, etc., usque ad sunt j) nequeunt, simulando bona pervertunt.
terrena quoemali amant. « Et non fuit qui ferret auxilium. J>Plerumque
c Et in cavernis terroe. > ( Ibid. ) Hoeretici enim justi tribulalione deprehensi tardari manum subve-
dandestinis, etc., usque ad usque ad mala de- nientis oestimant, cum se persequenlium immanitas
scendit. paulo longius angusliat; et concila quidem sunt
i Yél super glaream. t Glaream munilîssimos la- ereptoris remédia, sed larda dolori videntur.
pides dicimus, quos aqua fluvialis trahit : hoeretici VERS.14. — « Quasi rupto muro. > Redemptor
super glaream habitant, quia illas hominum mentes nobis est muras, elc, usque ad quod quidem fit,
trahunt, quoe nulla stabilitalis gravitale solidantur. quia datur a Deo potestas inimicis.
VERS.7. — c Qui inter hujuscemodi loeta. » No- « Et aperta januairruerunt super me. » Cum per-
mine senlium, etc., usque ad unde et aperte sub- versis in hac vila, etc., usque ad destruere munimina
jungitur : fidei conantur.
«Et esse sub sentibus, » etc. De rébus quidem c Et ad meas miserias devoluti sunt. » Reprobi
lemporalibus gaudeot, etc.( usque ad a jugo servi- per suas, et ad nostras miserias revolvuntur, quando
 «3S YVALAFRIDISTRABÎ FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 856
ad ea mala, in quibus ipsi implicali sunt, etiam quos- A Quoe oeierna gaudia desiderans, sed dum differuntur
dam nobis unitos trahunt. mala pressa, subdit :
VERS.15. — « Redactus sum in niliilùm. J Apud ^ YERS.26. — « Exspeclabam bona, et vénérant
oesliraalionem malorum, etc., usque ad et secundum mihi mala. > Fidelis populus exspectat bona, sed
hisloriani accipienda sunt, quod est planum. mala suscipit.
« Abstulisti quasi ventus desiderium meum. ^Fide- «Proeslolabar lucem, eteruperunt tenebroe. J Proe-
lis populus se pati denuntiat, quod eos quos diligit, stolatur lucem, et tenebras incurril, quia pro remu-
'pâli dolel. Ventus ergo desiderium tollit, cum res .neralionis gralia interesse jam gaudiis angelorum
quoelibet Iransiloria oelernitatis appetilum désirait. sperat., et lamen hic diutius dilatas, manus perse-
« Velut nubes pertransiit. J Nubes in alto eminet, quenlium tolérai, ut Tobias.
sed hanc ad cursum flatus impellit : salus ergo ut VERS.27. — « Interiora mea efferbuerunt absque
nubes tïansiit, quia perversorum gloria, quo alla est, ulla requie. s Sanctoe Ecclesioe inleriora efferve-
"fixa non est. Expletis desideriis el actibus infirman- -seere, etc., usque |sd et hoc est, « interiora ejus
lium, ad vocem electorum redit, efferbuerunt. i
' VERS. 16. — « Nunc autem in
memetipso. J In « Proevenerunt me dies afflictionis. » Scil namque
nobismel ipsis nunc anima, etc., usque ad unde mox B Ecclesia electorum quod perseculione ullima mata
ad corruenles redit. multa passura sit. Sed hanc afflictionis suoe dies
VERS.17. — « Nocle os meum perforatur dolori- proeveniunt, quia malorum vitam inter se.graviter
"bus. Î Sic sua dicit, uletcadenlibus congruant, etc., >etiam tempore pacis portât, qui jam in pravis mori-
"
'usque ad quasi jam quoddam habeanl foramen ti- bus ostendunl, quid sit futurum.
nioris. VERS.28. — « Moerensincedebam. »"Vir sanefus
« El qui me comedunt. i>(GREG.)Quia maligni spi- elevatus , etc., usque ad hic per asperum iter venit
rilus, qui carnales de Ecclesia consumunt, tanto ad patriam.
magis quiesceie a tentatione nesciunl, quanto nullo -- « Siue furore consurgens. » Soepeseditiosorumtu-
carnis pondère gravanlur. mullus hominum proepositoi'um suorum mentes
* VERS.18. — « In multitudine. » Quid aliud ve- Jacessunt :
qui, si boni -sunt, contra lumullus inso-
stimeulum Job, jetc, -usque ad qui ei connexione -lentium Clamorem habent, el furorem non habent
amoris inhoerebant. quoniam quos clementer tolérant , docere non
« Et quasi capilio tunicoe. i Tunicoe capilium col- cessant. '
lum circumdat, etc., usque ad proedicationis vocem
n VERS.29. — « Frater fui draconum. > Oraconum
exslinguere conanlur. nomine malitiosi, etc., usque ad sed a terra minime
VERS.19. — « Comparatus sum luto. iln reprobo- penna virtutis levât.
rum judicio, electorum Ecclesia luto comparatur, . VERS.50. — « Cutis mea denigrata est. i Cutis
quia lemporaliler conculcata despicilur, favilloeassi- nomine Ecclesioe infirmi, etc., usque ad qui in ea
milatur et cineri, quia ad -solabanc mala pervenïsse sunt, zelo fidei cruciantur.
oestimaïil, quoein ea exhiberi cbrporaliier vident. VERS.51. — « Versa est in luclum citbara. » Ac si
VERS.20. — « Clamo ad te. » Ecclesia persecu- dicerel Pacis meoe tempore, etc., usque ad quia vi-
lionis suoetempore, etc., usque ad et dilati ut pro- tia exstiiiguenda sunt, non caro.
ficiant, liment ne deficianl. CAPUT XXXI.
, VERS. 21. — n Mulalus es mihi in crudelem. i VERS.1. — « Pepigi foedus cum oculis meis. i
In Deo nec crudelitas nec mulabililns venil, etc., (GREG.in Job., 1. xxi.) Nunc proprias perordinem
usque ad Nihil aulem de eo dignum dici potest. virtutes enumerat, sic vitoe suoehistoriam lexens ul
« Et in duritia manus tuoe. » Manus Dei dicitur porrarum aliquid, quod allegorice possit inlelligi,
tune voluntati nostroe contraria, eum quod ei in no- inlerserat. <-
bis displicet, feriendo persequitur. « Pepigi foedus cura oculis meis. t Ut enim cogi-
VERS.22. — « Elevasli me et quasi, i Quia proe- ^ tationes cordis, etcJ, usq s ..'' Non debent intueri
sentis vite gloria "quasi in alto cernilur, elc, usque quoe non licel concupisci.
ad eorum protinus elevatio corruit. VERS.2. — « Quam enim parlera haberet Deus
_ VERS.25. — « Scio quia morti trades me. » Nul- in me desuper. » Ac si diceret : Habere me posses-
lus enim bue venit, etc., usque ad ideo apte sub- sionem suam excelsorum condiior renuit, si mens
jungilur : mea ante conspeelum illius infirmis desideriis tabe-
VERS.24.—« Verumlamen non ad consumptionem scit. Nulla enim placent bona Deo sine mentis
eorum, » Manum suam Dominus, etc., usque ad qui -munditia.
slantes exterius ab statu mentis jacebânl. - VERS.5. — « Nunquid non perditio est iniquo. »
YERS.25. — « Flebam quondam. J Plus est com- Tune erit alienatio |reprobis, cum ab hoeredilale'di-
passio quam datum, etc., usque ad suos eis oralione slricti judicis se anathema esse conspicient.
continua iletus jungit. 'VERS.i. — * Nonne ipse considérât vias meas et
(Ibid.) Tempore ultimoe perseculionis Ecclesioe,ad -cunctos. t Nomine viarum, elc, usque ad-quk
memoriam reducit bona, quoegessit tempore pacis. apud nos usu vilueruni, inuiscussa remaiieani.
 857 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. JOB. ' 838
(GREG.)Sciens se videri cavet, non tamen securus; A quia apud piahi mentem plus natura valet, quam
etperfectus quidem inter veteres, in proeceptis falurî notilia, ul in Job.
Christi pensât, quam multa de perfeclione minus VERS.21. — « Si levavi super pusillunf. j (Ibid.)
habet. Ideo dicit : « Si ambis. J Ac si patenter dicat, etc., usque uà quod in porta
VERS. 6. — « Appendat, » quasi diceret : Quan- agebatur, significat.
"' VERS.22. — «'Humérus m'eus. » Si eabona
tum ad modum humanoevite mala in me non video; quoe
sed nisi mediaior appareat, qui omnes excedit, quan- ore proluli, etc., usque ad ut o'stendat 'in.se conjun-
- '
tum a verasimplicitate^âislem, non cognosco. clas, singulas enumerat.
« In statera justa. » Slateroe nomine mediaior Dei . VERS.25. — « Semper eriim quasi tu mentes. Î,
et hominum, etc., usque ad si vitam simpbcem vere Fluclus", cum tumenles desuper imminent, etc, us-
tenuisset. que ad quam sancti quotidie expavcscunt.
VERS.7. — « Si declinavit gressus meus de via. » « Pondus ejus ferre non-potai, J quoniam qui ex-
Toties gressus de via déclinât, quolies nostra cogita- tremi judicii-adventum intenta mente considérât,
lio iter rectitudinis per consensûm relinquit erroris. profecto videtur, quia tantus pavor imminet, quanlus
« Et si secutum est oculos meos cor. » Sicul enim non solhm tune videre, sed etiam nunc-providerg
tentatio per oculos trahitur, sic nonnuriquam con- Bpertimescat.
cepta intrinsecus compellit sibi extrinsecus oculos VERS.24. — « Si putavi aurum. J {GREG,in Job,,
deservire. 1,-XXH.)De Creatore quippe desperasse fuerat,*si
VERS.8. — « Elprogenies mea eradieetur. » Quîs- spem in creataram posuisset : qui enim labenti inni-
quis juxta hoc quod loquitur non vivit, quos verbo titar, necessë est Ut fcuta laberite labatur. -
genuil, a slabililate rectitudinis opère evellit VERS,25. — « Si loetatus sum. J Nihil enim extra,
VERS.9. — « Si deceptum est. » (Ibid.) Per hoc Deum menti suflicit, quoeDeumveracilerquoefit,etç.,
nec cogitasse de fornicationis macula vir sanctus usque ad lntelleclus vel otio torpet, \el elalione va-
demonslratur. nescit, et ideo ait: -,
« Et si ad ostium. J Per hoc patenter oslen- « Si loetatussum. 5 Cum aulem quoe intelligit,etc.,
dit, etc., usque ad secundum hoc quod dicit si de- usque tad a luce invisibili cor extra inhians coecalur,",
ceptum est cor, etc. et est sensus.
YERS.11. — « Hoc enim nefas est. > Hoc inter - VERS.26. — « Si vidi solem.» Pêne soli homines
peccatum distat et crimen, etc., usque ad sed usque sua bona non vident, etc., usque «ddum- cqnlem-
ad perditionem dévorât. plalione mentis, sol de coelo.
VERS.12. — «El omnia eradicans genïmina. > C < -» Et lunam incedentem. t Lunam dicit famam,
Gernima animoesunt operationes boiioe,quia si luxu- quoelucens in nocte hujus, vitoeex bono opère vires
rioe malo non resislitur, el illa pereunt quoebona aceipil. « Et non est îoetalum in abseondilo cor
videbantur; sed in~tanla-casiilatîs munditia quam meum. •»Sunt enim qui suis proeconiis .extollunlur
humilis fuit aperil, cum subjungit ; apud se, et gaudent. Et hoc est :
YERS.15. — « Si conlempsi subire. » Qui judi- VERS.27. — « Et'loetalum est, elc. î^Et quia,in-
cari cran servis suis ancilîisque non renuit, etc., ris- considerâta mens favor'ibus tracta aliquando laudat
que ad unde et prolinus subdit :" « Quid enim fa- quod fecit, addit :
ciam. i <Et osculatus sum : 1 per os locutio désigna tur:
YERS.15. — «Nunquid non in utero fecil. i Poten- manum ergo suam osculatur ore suo, qui laudat
libus viris magna est virtus bumilitatîs. Considerata quoa facit. ~
oequabtale conditionis, jam ad libertatis ôpera se_ VERS.'28. ^— « Quoe est iniquilas. 1 (Ibid.) Quia
convertît. auctoris sui gratiam negare convincitur quisquis
, VERS.16. — « Si negavi quod volebant. » Post sibi tribuens quod operatur.
castitaiem et bumilitatem subdit de liberlate; per « Maxima. J Qmne peccatum, quod exinfirmitate
hoc ostendiiur, non solum ad înopiain pauperibus sed '"< est, spem non perdit, quia a Deo veniam quoerit;
etiam ad desiderium désertasse. proesumplio vero, quanto longius est ab humilitate,
t Et oculos viduoe. » lncunctanter dandum est, tanto grayius desperalione, et dum sibi-vires tribuit,
quod cum vera humilitate quoerit, id est, quod nec a Deo non reqairit.
ex desiderio , sed ex necessitate poscilur, ut non so- VERS.29. — « Si gavisus sum ad. » Quia vide-
,,lum ex munere, sed etiam celerît'ate' muneris bono- licet et inimicum diligens," dum adversario ruenti
rum operum mérita augeanlur. < cohdoluit, et malis -illius ipse ad bonum cre'vit
VERS.17.— c Sicomedibuccellam meam solus. » VERS.30. — « Non enim dedi. J Nonnulli .enim
Non solum exterius dedi, etc., usque ad Nec islam quos adversarios oestimant, malediction'e feriunt,
pietalem sibi, sed gralioe Dei attribuit, dicens. quia virluie nequaquam possunl.
VERS.19. — « Si despexi proelereunlem. i Quod VERS.31. — « Si non dixerunt viri., > Secum
pauperem non despexit,virlulem humililalis exhibuit; 'enim adversarios,conversantes lolerabat, quia in-
quod aulem operuit, pietatis. Ignoto autem proximo juste agentibus per silentium non cedebat, sed per
. misertum se indicat, quem proelereunlem vocal, rectitudinem contraibat.
 859 YVALAFRIDISTRABI FOLD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 840
« Quis det de. » Hoc myslice de Chrislo, de cujus; Acolarum affligit rector Ecclesioe, etc., usque ad qui
carnibus saturari cupierunt, vel domeslici Judoei, , non suam gloriam quoerit, ab omnibus vult ad-
ejus corpus votantes quasi consumendo-exslinguere,, juvari.
vel gentiles credentes, qui de corpore ejus quotidiei VERS.40. — « Pro frumento. t Si, inquam, hoc
reficiunlur. Vel illud feci, etc., usque ad de illis ergo, « Glorîa~
VERS.32. — A Fpris non mansit peregrinus. i ejus quasi flos feni. t
Dicturns in hospitalitatis g'ratia largilatem suam, « Pro frumento. i Pro frumento quippe tribulus,
prius qualis apud se fuerit, exposuit, quia exteriorai et pro hordeo spina oritur, cum in retributione
munera ex inleriori cordis munditia condiuntur. ultima, in qua remuneratîo îaboris quoeritur, punclio
VERS.53. — « Si abscondi quasi homo. » Hominisi dolorisinvenitur.
propriura esse conspicit, etc., usque ad expressa1 CAPUT XXXH,
confessionepeccati, recte subjungitur : " i I
VERS.34. — « Si expavi ad multiludinem. Î Nihil VERS. 1 . — « Miserunt aulem très, t (GREG.)Tan-
mundi cupere magna" est securitas, ul immulabili dem beali Job plenas, etc., usque ad et in vetustaie
hoerens, omnibus infra turbalis-non t'urbetur in se retinendo pravis suis sermonibus spéculation!
menle, etsi extra quandoque, carnis infirmitale. £ rectoris noçent.
« Et despectio. > Boni nec despeeti sua aperiunt, VERS.2. — « Et iratus indignatusque est Eliu. »
etc., usque ad tanquam per oris oslium egrediun- Eliu Deusmeus iste, etc., usque ad quamvis ab eo-
tur, unde : rum vita elalionis pravitale disjungilur.
« El non magis tacui. » Bene proemitlit, « lacui, i « Iratus est autem adversus Job. J Yanoe enim
quia qui impatiens lacère nescit, a domo conscien- glorioe sectatores, etc., usque ad intus positospre-
lioeexit. Hoc mystice de Chrislo, qui multos per- munt qualitale dicendi, id est, vilio elationis.
sequentes non limuit, et despicientes, qui el tacuil, VERS.6. — « Respondensque Eliu filius. » (GREG.
nec egressus potentia vindicavit. in Job., 1. xxm.) Hoecquia soliditate gravitatis ca-
VERS.35. — « Quis mihi tribuat auditorem, ut rent, etc., usque ad usum tamen exercet vehe-
desiderium meum audiat ? ! Mediatorem requirit, menter.
sciens quod ad requiem liberationis oeternoehuniani (Ibid.) Non parva condemnatio est ex bono, etc.,
desiderii, preces nisiper advocatumsuum, audiri non -usquead ut in ejus ruina discerent quid de elalione
possunt : de quo subditur. limèrent.
«Et librum scribal; unde : Pater non judicat VERS.11. — « Exspeclavi enim sermonesveslros,
i {€ audivi
quemquam, sed omne judicium dédit Filio. Qui ve- prudentiam 'vestram. » Cum dicit « exspe-
niens ad noslram redemplionem, etc., usque ad clavi, etc., » déclarât se ad verba, etc.,usque ad in
sed cur, béate Job.scribi librum desideras? quorum verbis dogmata perversa reprehendunt.
VERS.56. — « Ul in humero meo portera illum. t VERS.12. — « Sed, ut video, non est qui arguere
Librum in humero portare est Scripturam sacram possit Job. J Soepehoeretici per hoc quod esse, etc.,
operando perficere. Prius aulem describitur in hu- usque ad quorum voce Eliu obviât, dicens :
meroportari, el postmodumsicut corona circumdari, VERS.15. — « Ne forte dicatis. t Quasi, incassum
quia sacri eloquii mandata si modo bene por- dieitis, etc., usque ad el pervenienti oeternaproeiria
tanlur in opère, postmodum nobis viclorioecoronam servat.
exhibent in relribulione. YERS,14. — « Nihil locutus est mihi. J (Ibid.)
VERS.57. — « Per singulos gradus nieos. i In- Eliu quidem publiée beatum Job audierat, etc.,
crementa virlutum gradus vocat, etc., usque ad sed" usque ad cum sapiëntiores se etipsis redarguentibus
etiam per opéra deinonslral. arbitrantur. Quia vero ait :
i El quasi principi offeram eum. i Quodofierimus, « El ego non secundum sermones vestros respon-
manu tenemus. Yenîenti ergo ad judicium librum , debo. i Bene beato Job non, etc., usque ad sed de
offérre est verba proeceptorum ejus in actione te- se plus quam necesse est, dignasuspicantur.
nuisse. VERS. 15. — « Exlîmuerunt nec responderunt
- VERS.38. — t Si advërsum riie. J Ad majorera ultra, i Bene ab Eliu verba amici Job exlimuisse
oslensionem, etc., usque ad elnullis operibus excul- referuntur, quia nonnunquam arroganter Ecclesioe
tos terra dicitur. defensores, quamvis ordinem dicendi non teneant,
i Et cum ipsa sulci. »Sulci dicuntur hi qui, etc., tamen adversarios;virlute dictorum perturbant, etc.
usque ad et rudes contra eum clamant, et perfecli Vide Greg. loc. citl usque ad fin. cap.
défient
CAPUTXXXIII.
VERS.59. — « Si fruclus ejus comedi. i Qui
et etc., ad A fruclus (Exposîtionem capp. 55 et seqq., -ex Giegorio ad
proeest subesl, usque quibus verbum expressam, compendiicausa omitlhnus. Vide
corporeoe servilulis accepit. Greg., Moralntm 'in Job, lib. xxm, cap. 7 et seq.f
« Animam agricolarum ejus afflixi. J Animas agri- Opp. iom. II.)
841 GLOSSAORDïNARIA.— LIB. PSALM.

LIBER PSÀLMORUM.

PROLOGUS BEATI HIERONYMI IN LIBRUM PSALMORUM.

{Vide Operum ejus tom. VIII.)

.PROTHEMATAIN PSALTERIUM. honorem de minisierio sumerent, -titulis inseruntur

maxime pro significatione rerum. Psalmus vero est
(AUG.) Liber iste intîtalatur apud Hebroeos 'Liber inslrumenli sonus, canticum humanoevocis cantus
hymnorum, hac ratione, quia hymnus est ubi haben- in laudem Dei ; psaimi canticum, cum post instru-
tur verba et laus cum cantico, quod in psalmis
meiitum vox, psalmus cantici, cum post vocem in-
invenitur. Intitulatureliam, secundumquosdao;, liber -
sliumenlum.
Soliloquiorum : quod ideo videtur fieri ,,quia illud
( GASS.) Solet quoeri cur proe aliis Scrîpluris
quod aliquis secum rimatur, el a nullo discit, nisi
a veritate sibi inlerius proesidente, soliloquium di- psalmi in Ecclesia legantur ? Quod ideo est quia an-
Hebroeosmos iste in templo Dei erat.
citur, verbï gratia, quemadmodum beatus Augusli- tiquitus apud
nus secum de luiura animoe, et de naiura Dei in- Yel, quia psalmi plus mysleriorum quam coeteroe
et breviter multa dicunt, in
vestigaïii, eodem modo poiest dîci Piopbeta secum Scripturoe continent,
de iucarnatione Filii de quibus omnis lex et prophei-oeet Evangelium con-
in\estigasse Dei, et repara-
lione humari generis. Rex David et prophela, cum stat.
prospère regnarel, volens cultum Dei magnificare, (CASS.)Prophetia est inspiratio velrevelalio divina,
cum arcam a Philisthoeis redditam, longo tempore quoeéventas rerum vel per fada, vel per dicta im-
post încertis sedibus vaganlem, tandem in Jérusalem B '. mobili veritate pronuntiat, unde prophetia yisio ,
reduceret, nudus cura cilhara proecedebat (II Reg. propheta videns. Multisautem modis hoecgralia dala
vi) : sed et quatuor millia virorum elegerat, qui, non est : vel per operaliones hominum, ut fuit arca Noe
solum voce, sed etiam instrumentis musicis, psalmos et sacrificium Abrahoe, et iransilus maris Rubri ;
canerent : quibus proeposuit quatuor, Asapb , Idi- vel per nativitales, ul Esau et Jacob, qui futura
thun, Eman, Ethau, vel filios Core, qui a patris significabanl ; vel per loquenles angelos, sicul locuti
scelere vel sacrilegio dégénérâmes (quem ignis con- sunl Abrahoe, Lot el aliis; vel per visiones, sicul
sumpseral [Num. xvij), in culiu Dei devotissimi Isaise et Ezechieli, et coeteris; vel per somnia, sicut
persliterunt. Salomoni, Joseph et Danieli; vel per nubem
(HIERON.) Psallerium est quoddam musicum in- et vocem de coelo, ut Moysi; vel adhuc aliis mo-
strumenium in modum Alitteroe composilum ; el ab dis. David aulem nullo horum , sed coelesti aspira-
eo musico mstrumenlo (per quod modulatum fuit tione intus edoclus, Spiritu in eo loquente, com-
proesensopus) nomen sibi sumpsit. Psallerium apud plétas est, ul in I Reg. : « Direclus est Spirilus Do-
Hebroeosvocalur nebel (ba,3),apud Groecos, ^«).T«- mini in David (I Reg. xvi). j Et Dominus : « Si
ÛIQV, apud Latinos vero organum. Multi dicunt Da- David in spiritu vocat eum Dominum , quomodo
vid non fecîsse omnes psalmos, eo quod quidam G filius ejus est? » (Matth. xxn.) Spirilus aulem san-
ex ipsis inlilulantur in persona aliorum. Sed, ut clus sic datas est prophetis, ul aliquando pro pec-
dicit bealus Hieronymus, non sunl audiendi in hoc. catis recederet et placatus redirel ; el sicut Petius
Nam Daud composuit omnes psalmos : modo etiam ait : c Non voluntale humana allata est aliquando
apposuit, in quo multos auxiliatores habuit, quibus prophetia, sed, Spiritu sanclo inspiraii, locuti sunl
proefecit quatuor, videlicet Eman, Ethan, Asaph et sancti homines Dei (II Pet. i). t Non sunt autem
lditbun. Divino consUiohoc fuit faclum, ut psalmi illi a munere prophetioealieni, quibus data est fa-
intitularentur in personis aliorum, vel propter inler- cullas inlelligendi vel interprelandi Scripturas.
pretationem nominum tantum, vel propter' nego- (HIERON.) Multa gênera sunt christorum : pairiar-
tium, vel propter utrumque. Propter interpretatio- choedicti sunl christi, ut : « Nolite langere chrisios
nem nominum lantum, ut in persona Idilhun; propter meos (Psal. civ) ; » in Parabolis, dicunlur christi
negotium, ut in persona Aggoeiet Zacharioe; propter omnes qui de jEgypto egressi sunt. Chrisma in
utrumque, ul in persona Salomonis ; Idilhun, Asaph, Exodo fit, unde-sacerdoles uncti ; est aliud unguen-
filii Core et coeteri hujusmodi, nouiuerunt auclores lum, quo reges inunguntur ; sed hoc duobus modis ,
psalmorum, sed proepositi anificibus qui psalmos _ quia_si David est et Salomon, id est, forti manu et
personabant tribus modis : vel humana voce, vel pacificus, ungitur cornu; si Jebu et Azabel, lenti-
musicis instrumentis, vel communiter utroque modo. cula, quod est vas fictile. Sed el Cyrus, rexPersarum
El hoc dupliciler, vel post vocem instrumenta, vel et Medorum, qui Israël relaxavit, christus est, se-
post instrumentant voce :-unde tiomina iiiorum ul cundum illud : « Hoec dicit Dominus chrislo meo
PAXROL. CXIII. 27
 WALÂFRIDI STRAB1FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 844
Cyro (Isa. xtv), » quod non sinunt sequentia de.; Ajubiloeura: undë Salomon : « Da partes septem, nec-
Salvatore accipi, ut quidam putanl. Est unguenlumi non et octo (Eccl. xi), J Bene igitur hoc numéro
propheticum, quo proecipilur Elioeut .ungat Elisoeum i psalmorum liber iste éditas est, cujus partes utrius-
in prophetam (III Reg. xix) ; super omnia est un- que Testamenti doctrinam et mandata continent.
guentum spirituale, quod dicitur oleum exsultationis, (AUG.)Item per très quinquagenas triplex fit psal-
quo Christus unclus est proeparlicipibus, qui habent; morum distinclio , propter très status Christianoe
chrisma baplismi. Quod si perdat quis, non despe- religionis significandps : pfimus poenitenlioe,in qua
ret ; quia de separando chrismate scribitur in Levi- et prima psalmorum quinquagena terminatur, sei-
tico (Lev. xni), quod cum lepra alicujus fuerit mun- licet : « Miserere mei Deus; >secundus justitioe, in
data, mittatei sacerdos oleum in manu sinistra, et; qUa et secunda quinquagena : « Misericordiam et
coetera quoeibi dicuntur, et ipse vocetur christus ; judicium canlabo tibi ; > tertius status vitoe oeter-
Dei. Hoc autem restât quod idem homo fréquenter noe, in cujus laudem tertia quinquagenafinitur, sci-
ungitur, ne sit occasio ruinoe négligent). Suflîcit; licet: «Ttamis spiritus làu'det Domtaum. i
enim leproso ut, post primum unguenlum perditum, (ID.) Unus est liber Psalmorum, non quinque, ut
ungatur secundo; sed ille "soepeungitur qui semper in Actibus apostolorum legilur : t Sicut scriptum
proficit : et, de oleo leprosi, venil ad unguenlum po- gj « est in iibro Psalhiorum i (Act. i). Hieronymus
puli ; inde ad sacerdotale ; de quo ad chrisma ponti- tamen dicit quinque libros, idest, quinque distin-
_ficis; a pontifice ad regem ; a rege ad patriarchas ; eliones quoe fiunt per « fiât, fiât, i
a patriarchis ad Christum. Ordo psalmorum ab ordiné historioe' discordât,
(CASS.)Sicut prophetia fit diversis modis, ita et quia ante peccavit David cum uxore Urioe, et de
diversis temporibus. Est igitur alia de proesenti, ut poenilentia cecinit : « Miserere mei, Deus, i quam
Elisabeth : « Unde mihi hoc, ut veniat mater Do- filius ejus eum persequeretur et cecineril : «Domine,
mini ? etc. » (Luc. i.) De proelerito, ut Moyses: «In « quid niulliplicati ; J sed ab Esdra prophela instin-
principio, creavit Deus coelum et terram (Gen. i). i ciu divinoita ordinàri creduntur.
De futuro, ut : « Ecce Yirgo eoncipiet, etc. (Isa. vu), n Materia est integer Christus, sponsus et sponsa.
Item prophetia alia est secundum proescientiam Intenlio, homines in Adam deformatos Chrislo novo
Dei, quam necesse est omnibus modis impleri, ut : bomini couformare. Modus tractandi : Quandoque
« Ecce Virgo eoncipiet, etc. > Alia secundum com- agit de Chrislo, secundum quod caput est, aliquando
minationem, ut : a Quadraginta dies, et Ninive sub- secundum corpus, |aliquando secundum utrumque.
vertetur (Jonann). J Secundum quod caput, tripîiciter : quia vel secun-
Notandum igitur quod propheta aliquando loqui- G ( dura dmnitatem, ul : « Tecum principium, etc. ; i
tur indiscrète de futuris quasi de proesentibus; aliquando secundum humanitatem, ul : t Ego dor-
aliquando de proeleritis, aliquando etiam proprie de « mivi, etc., J aliquando per transsumptionem , ut
futuris : quod ideo fit, quoniam omnia dictante Spi- quando utitur voce'niembrorum, sicut ibi : « Longe
ritu sanctô dicit, cui sunt omnia nota, sivé proelerita, « a salute mea, elc.11Item de Ecclesia tribus modis :
sive futura , tanquani proesentia. aliquando secundum perfeclos, aliquando secundum
(REHIG.)Liber iste ex centum quinquaginta psal- iuiperfectos, aliquando secundum malos : qui sunt
mis, non sine allions mysterii ratione, consistit. Hic in Ecclesia Corpore, non mente ; humero,~nonmé-
enim numerus mysteriis celeberriraus. Constat enim rita ; nomine, non iiuniine.
ex octogenario et sepluageuario, quibus ex ocionario PSALMUSPRIMUS.
el septenario principium et significatio est. Oelona- VERS. 1. — « Beatus vir qui non abiit,- etc. *
'
rius enim octavam resurrectionem significat : quia (AUG., Enatr. in P^saL,tara. RI.) Ordo, abiit Adam
cum ses sint oetatesviventium, septima morientium, cum a Deo récessif; sletil, cum delectatus est pec-
eetava resurgenlium erit. Per septenariuin vero, cata ; sedil, cum in superbia confirniatus redire non
hujus vite tempus significalur, quod septem dierusn poluit, nisi per istum liberatus, qui nil horum ha-
Recte tali numéro *D huit. Abiil Adam cum persuasioni diaboli consensil;
repetitione agitur. ergo psalraorum
liber iste compositus est, quia sic in hujus vitoesepte- stetit, dum pomum comedit ; sedit, dum se excusa-
nario operari ac vivere nos docet, ul in octava re- vit : «Mulierquam dedistimibiraeseduxit.i (Gen.m).
surrectionis stolam glorioe consequamur. Vel ideo Ad similiiudinem exsulantium, qui dura sunt in via
quia per octonarium Novum Testamentum significa- facilius revocantur, dum jam stant difficilius: dé-
tur :-octoadi enim patres Novi Testamenti deser- muni difficillime, dum ibi magistri et domini effecti
viunt, observantes diem octavam resurrectionis sunt.{RÉMI.)Peccatur cogitatione, aelu et verbis do-
Christi, id est, Dominicain, octavas sanctorum, ex- ceudo. (CASS.)Impius in Deum, peccaior in se, pe-
spectantes octavam resurrectionis mortuorum. Per stilens in proxiraum. «In cathedra dans exemplum
septenarium vero Yetus Testamentum, quia hebdo- peccandi. s (CASS.)Thronus regum, tribunal judi-
madi, id est septenario, patres Yeteris Testamenti cum, cathedra proprie doctorum. (Ibid.) Quasi ita
servierunt, observantes septimum diem, septimam ait : Vos qui cecidistis per primum Adam, confor-
septimanara, septimum annum et quinquagesimum, mamiiii huic secundo : quia beatus primo contra
qui septeiiis annorum hebdoniadibus texitar, id est rius |
 845 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. , 846
YERS.2. — « Sed in lege. » (AUG.USAS.)Hic osten- A YERS.6.-— 4 Quoniam novit Dominus, etc., » Id
ditur plenus omni bono in se. (AUG.)Non est laus est, non resurgunt bi in anima, quia Deus pon ap-
perfecta fugere vituperanda, nisi sequanlur laudan- probatopéra eorum, sed justorum laiHum.
da. Quo ordine creverunt in primo, removentur a PSALMUSII.
•secundo. - - _ ,
. « In lege. * (Ibid.) Qui est in lege secundum legem « Psalmus. » Modulatio quoefit ppr factura decem
agit, qui sub lege secundum legem agitur ; ille liber, ehordarum est bona operalio, quoe fit per observan-
iste servus. (Ibid. AMBR.] Aliudes{ lex quoeseribitar liam decem maridatorum. « David. } (CASS-)Manu
servienti, aliud quoe mente conspicitur ab eo qui forlis vel pnlcheraspectu Christus est, qui agréas de-
non indigel lillerjs, « Yolunlas. » (CASS.)Ut non sit bellavit poleslates, in quem et angeli progpjcere de-
toediumlaboris, nec oliosa, sed meditabilur semper. siderant.
Yolunlas sensus est sub lege; rationis, in lege; di- VERS. 1. — « Quare fremuerant gentes, etc. Ï
vinitatis, supra legem. (CASS.)Iste psalmus est secundus in ordine, pri-
VERS.5. — t Et erit. i (Ibid.) Hic ostenditur nti- nius in tilulo; unde iii Actibus apostolorum dicitur
lis nobis, dans fruetum vitoe, et folia, el obumbrans, primus. Primo Increpal persequentes et minalur,
« Beatus vir. Sed in lege. Et erit. » Plena deflnitio B proedicitquasi prophela. «Inania, j (Ibid.) Detinere
beati viri. Hoecomnia non omni beato viro, sed soli ' eum in morte; vel, ne mundus post eum abirel.
Chrislo, conveniunt. i Tanquani lignum. ? (Hnd.) Se- VERS.2. —-1 Reges. » (Ibid.) JMor qui infantes
cundum simîlitudinem ligni vitoequodost in paradi- occidit Herodes, posterior qui Pilato consensit in
so, unde obediens homo comederet. < Lignum. Î morte Christi. Reges et principes. (Ibid.) Poluit
(Ibid.) In paradiso est lignum vitoe, lignum ad vilam, etiam secundumAmbros'iumde uno pluraliter diee-
et lignum seientioeboni et mali. « Aquarum. > (AUG.) re. Solus enim rex Herodes el prineeps Pilalus; in
AquoeSpirilus sanclus, secundum jllud : «Quicre- apostolorum Actibus adversus Christum conspirasse
diderit in rae,flumina deventre ejus fluent aquoevivoe voce Pétri produntur.
(Joan. vu), t et est contra oestas viliorum. (CASS.) - VERS.5. — s Dirumpamus. r (AMB.)Yel conve-
Yel per aquam, sapiëntia Dei, qua refieilur interior nerunt, dicentes : Dirumpamus rationes eorum, Do-
homo, utsilisaqua. (AUG.)Yel mortale genus, ut mini el Christi, vel Christi el discipuloram, quibus
Job: t AquoemulioepopulimuUi, J quia defluunl in nos sibi aslringere votant. (ADG.)Et si aliter possel
morlem, ut aquoe in mare. «JJabil. t (Ibid.) Dare dici aperlius îllis convenit qui notant jugum Chrisli
perlinel ad rationalem sensum elad offerentis vo- sibi imponi. « Yincula. >Promissiones vitoeoeternoe,
luntatem, < Et folium. » (Ibid.) Sicut folia fruclus te- G et comminationes gehennoe,per quoe-volunl nos sibi
gunt, ita verba Dominipromissiones suas custodiunt. -subjugare. « Projiciamus. > Deslruclis -ralionîbus,
«.Et omnia, i (Ibi2.) Quid per singula. dominium ipsius a nobis exculiamus. (Ibid.) Jugum,
VERS.4. — <rNon sic impii. t Hic de ullione ini- id est, legem : sed„« qui habitat in coelis. J
quorum adverses terret, horum formido gratiora fa- VERS.4. — t Irridebit. » (Ibid.) Ut quando posi-
cit proemissa.s A facie terroe. i. {AUG.)Slabililatis tis cusiodibus surrexit : « Subsannabil, J quando per
oelernoe,qiiia ut hoecterra nulrit et continet homi- mundum dispersi sunt. Irrisio Dei vis est proescien-
nem, ita illa inleriorem. tioe quam dat Deus sanclis, ut, videnles-nomenChri-
VERS.5. — « Ideo non résurgent. ? Quia projicil sti fulurum in omnibus genlibus, illos inania medi-
ventus, id est, ideo quia dali sunt in reprobum sen- latos intelbgant.
sum : ideo non resurgunt prima resurrectione, ut se VERS.5. — « Loquelur ad eos. i (Ibid.) Plauius
judicent in consilio, ut voluniates Dei suis proefe- aperil cum dicit, conturbabit. Ira Dei est motus qui
rani. Yel in concilio, id est, inconcordi multiiudine - fil in anima quoe legem Dei novit, cura videt eam a .
justorum impii idololalroe, vel apostate. Peccatores, malo proeleriri per quem motum multa vindicantur :
falsi Christiam": vel ideo non resurgunt in futuio, vel, ira Dei est obscuratîo mentis transgressera m
ut judicent, vel ul judicati in concilio, id est, in col- D legis.
iegio justorum quiescant. e In judicio, elc. i In ju- VERS.6. — « Ego aulem. i (CASS.)Secundo, in-
^dicioquaiuor erunf. ordines : alii judicabunl et non ducit verba ejus de omnipoleuti regno el inenarra-
judicabuntur, ul perfectissimi ; alii nec -judicabunl, bili generatione'sua, ubi de divinitate el humani-
necjudicabunlur, ut damnati infidèles; alii judicabun- late ejus discimus. « Rex. J (ID.) Sic et reges terroe
tur el salvabunfur, ut nieâiocriter boni ; alii judi- ab eo constiluti.- « Proedicans super Sion, n sic et
cabuntur etperibunl, ut fidèles mali. « In concilio. J prophète, « Filius, J sic et Israël, « Genui te. i Hoc
{AUG.)lu oeterno bono, quod gequi"consilium fuit soli Christo.
sanclis. « Yel in concilio, » in judicio, ut cum eisju- YERS.7. — s Dominus dixit. i Persona regnan-
dicent ; quia judicium est, quando diversa peccata tis. « Filius meus, s (AUG.)Ideo do libi génies hoe-
diversis poenispunientur ; et ex hqe sjniilitudine di- redilatem potius quam alicui obedienli : quia Filius
citur. « Resurgunt. i Duoeresurreetiones : animoe, per naturam, et consubstantialis ineffabili genitura.
a peccatis |n proesenti; corporis, a morte in futuro, « Hodie. » (Ibid.) Etsi possit accipi de die qua se-
qua fiet impassibile el immortale. - cundum hominëro natus est, tamen hodie quia proe-
 847 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEGLOGICA. 848
i
sentiam significat, de sempiterua geueratione sapien- A VERS.4. — « Susceplor meus es. i (CASS.)In
tioeDei accipiatur. Chrislo. Caput, Christum, vel menlem quoe servit
VERS.8. — « Postula, i (AUG.)Ad susceptionem legi Dei. « Pereussis'li omnes. t Recte in proedesli-
hominis pertinet : quoepro salute hominum facla, natione dicitur de diabolo et angelis ejus. « Super
secundum quam' interpellât pro nobis. « Hoeredila- populum. » Hoc est unumquemque noslrum. (ID.)
lem. » (CASS.)Hoeredilasab hero, quod in ea pote- Yel hoc loquitur Ecclesia et caput ejus,,inter pro-
slate libéra dominetar. -cellas persecutionum per totum orbem conslitula.
VERS.9. — « Reges eos. i (AUG.)Partira reges, Multi dicunt, Ghristianum nomen, exstinguere cu-
parlim#franges, secundum illud : «Ecce hic positus pienles, « Non est,salus. t Aliter non sperarenl de-
est in ruinam et in resurreclionem multorum (Luc. lere Ecclesiam laie pullulantem. c Susceplor. -t Quia
n), J ut qui justus est, justificetur adhuc : et qui ta in Chrislo suscepta et cum eo exallata. Capul ipsum
sordibus est, sordescat adhuc (Apoc. xxn). t « Yirga qui priinus ascendit in coelum.
ferrea. J (CASS.) Potestas Christi, virga ferrea ; pecca- VERS.5. — «Et exaudivit me de monte, elc. i
tor, vas figuli, quod et luteum et facile frangitur. Id est, Chrislo auditur oratio Ecclesioe, vel justifia.
VERS.10. — « Et nunc, reges1 intelligile. >Nunc, VERS.6. — « Ego dormivi : » secundum illud :
id est, per ea quoe dicta sunt. (CAS.)Tertio pro his B"< Exsurge a mortuis, et illuminabil libi Christus
palefactis admonet omnes humiliter obedire, et sua- « (Ephes. v). Î Nihil mirum Salvatorem hoecdicere,
det abutili nepereaut, et ab honesto, quia beali quando mullo majora pro aniraarum saluie gc-ssit,
qui confidunt in eo. In hoc post Christum quasi Apo- quo tempore a corpore alitait, quoe in epistola ca-
stolus loquitur. tbolica apud sancium Petrum recensentur : « Quando
(AUG.)Yel, me rege constituto, ne trislemini, re- « iis qui erant in carcere, spirilibus profectas
ges terroe; expedit enim vobis ut sub illo silis, a quo « proedicavit,, qui j increduli aliquando fuerant
est inlellectus, et eruditio, ul non lemere dominemi- « (I Petr. m), i
ni, sed Domino omnium serviatis, et in bealitudine YERS.7. — « Non timebo millia, J quoe nomen
exsultetis. Christi conanturexs'tinguere.— « Exsurge. » 0 capul
VERS.12. — f Nequahdo irascalur. » (Ibid.) Du- Chrisle, in cujus resurrectione salus est.
bitatio non secundum prophetam, sed secundua ip- VERS.8. — « Qupniam lu percussisti, etc. J Jam
sos, qui cum dubitatioue cogitant iram Dei. « De via régnante Ecclesia, inimici confusione percussi sunt.
justa, > id est, Chrislo sublali, vel de bona opera- « Dentés peccatorum, Î verba, seilicel, inaledica ;
tione. ve! principes in interilum fiunt. Ergo crédite, bomi-
VERS.15. — « Cum exarserit. t (CASS.)Modonon G nés, quod « Domini est salus, > et o Domine t bene-
ardet cum castigat, ut pater, sed in future ardebit, < diclio tua sit super populum tuum. Voce mea. t
quia nihil patienlioein fuluro eril. « lu brevi ira. n Hoecmihi mérita, quia « voce mea. » Qui bonus est,
Quia non singula horum separatim, sed simul om- et bona petit, voce. sua clamât ; aliéna voce, id est;
nia discutit. vitoe suoenon concordante. « Ego dormivi. i Finis
PSALMUSm. rei, unde proponitl non timendum. « Ego, > cum
VERS.1.— « Psalmus, » (AUG.)de passione et pondère ; quasi : soeviunt illi, seû non dormîrem,
resurrectione Christi : Filius Judas a quo fugil, cum nisi vellem. Vel, dormivi consentiendo ; soporatas,
illo discedente cum coeleris in montera secessit; maie operando ; ^xsurrexi, peccata ùeserendo.-
vel potius cum mentem ejus sapiëntia Dei deseruit, « Quoniam. > (AUG.)Non relropendel, non proeter-
ut talus esset diaholi, quoedeserlio fuga propter ce- ea salvum facit quia percussit : sed inde contrili
leritalem dicitur. Unde : « Quod facis, fac citius sunl dentés, quia percussit; idest, inaledica verba
(Joan. xm).n Gui Christus pacem exhibuil, ul et Da- in irrilum ducla sunt ; vel, dentés, sunt qui quos-
vid filio iniquo, unde pax patris dicitur : Judas vero dam de numéro sanctorum proecidunt, et malis in-
ut Àbsalon suspensus interiit. Proponit duas parles corporant.
oppositas. Yox Christi quasi admiranlis, cum ad D PSALMUSIV.
salvandum venit :^« Domine, quid, elc. i YERS.1.— « In finem. * (AUG.) Finis duobus dici-
VERS. 2. — « Domine, quid. » (CASS.)Primus tur modis, quando aliquid déficit, vel quando peffiei-
psalmus de his qui breviter de passione et resurrec- tur. (Ibid.) Canticum loetifiamindical. Psalmi sunt
tione facit, contra eos, et maxime paganos, qui glo- qui caniantur ad psalterîum, quo in magnomysterio
riam majestalis non putant ad humilia posse descen- usus est Prophela. « Psalmus, J de moribus ad
dere. agendum, ut deserantur falsi dii et vana soeculi;
VERS.5. — « Multi dicunt, etc. t (AUG.)Vel hoc « Canlici, i quia fit mentio de oeterna jucunditale.
dicit unusquisque qui-a vitiis et cupiditatibus impu- YERS.2. — « Cum invocarem, elc. i (CASS.)
gnatur. Exempta sui increpat infidèles de falsis. 'e Dilalasii
« Dicunt animoe: Non est salus, etc. i Coacer- mihi. > (Ibid.) Ab angusliis tristilioe in latitudine
valione viliorum subrepit desperatio sanitatis, quasi gaudii duxisti. v. c Gaudemus in tribulationibus
vitiis insullantibus animoe; vel etiam diabolis et sejentes quod tribulatio, elc t (Rom. v.) Prius
angelis ejus, per suggesliones. indicavit se audiïum : jam quasi habens in corde
 X
849 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 8S0
Deum, ei loquitur. < Miserere mei. s Miserius de jA bus humanis magis accommodapro omnibus divitiis
justitia el dilatione. Item ,-miserere contra miserias - ponit.
hujus vite. «Orationem meam. i De petendis bonis. VERS.9. — < In pace in idipsum. » (CASS.)Ego
Et cunrita de me, « Filii hominum, usquequo gravi autem in pace mentis dormiam, hic oblitus mundi,
corde? > el requiescam in futuro : quia jam in una spe, non
Vers. 3. — « Diligilis "vanilalem, etc. i (CASS.) in multiplicilate soeculi. « In pace dormiam et re-
Yoto amplexamini, quoerilis labore vana idola, et « quiescam. » (AUG.)Ab omnibus soeculicum mor-
mendacia, quoenon Deus : vel terrena, quoe non fa- tale hoc induel immortalitalem : el hoc vere eril,
ciunt quod promittunl. quia jam est spes : et hoc est : « Quoniam tu, Do-
VERS.4. — « El scitote, etc. » Proposito novo « mine, Î et profecto erit quod speralur.
homine veterem jubet exuere. (AUG.)Nota, «Et » PSALMUS Y.
ut
in inifiis poni, dicta, cum visione quoe in corde
est conjungat, ita hic, ut : « Noliie diligere vana. Et VERS.1. — < Pro ea quoe consequitur hoeredita-
scitole. t Sed diapsâlma sic conjungi vetat. Dia- tem. j Quia hic honoratur cui habenda hoereditas
psalma secundum Hieronymum semper, Hebroei afflrmatur, a qua oemula excluditur. Ecclesia esl,
Sela, id esi, semper in confirmatione proecedentis B quoe hoereditatem, id est, vilam oeternam, ipsum
partis. Sympsalma, id est, conjunctio psalmi. « Do- Deum accipit, quoe hic loquitur de hoereditate,
minus exaudiet. » De requie ita, et vos : et ideo quam sibi petit, el asserît, oemulam dicens excludi.
'
clamate, sic digni audilu. (BEDA.)Id est, pro Ecclesia, quoe,Chrislo résurgente,
VERS.5. — « Irascimini. > Si motus surgit animi bonorum spirilualium dona-percepit, quoe et ipsa
qui non est in poteslate, non ei consentiat ratio. (CASS.) nonnunquam Domini vocatur hoereditas, cujus pre-
Motus animi in poteslate nostra non est, sed Dei tioso est sanguine comparata : unde dictum est:
gralia lemperare possumus : quod ergo consuetudi- « Postula a me, et dabo libi gentes, hoereditatem
nis est, permiilit ; quod culpoe,prohibe!. « tuam. » Totus ergo psalmus a persona catholicoe
1
(HIER.)Hoc docet Apostolus : t Sol non occidal profertur Ecclesioe, quoe prima .seclione orationem
« super iracundiam vestram (Eplies. iv), » ut pec- suam poscit audiri, hoereticos et schismaticos pi oe-
catum sit omnino vel leviter irasci : justifia autem; dicans a Domini muneribus esse excludendos. Se-
iram céleri poenitudine miligare. « In cordibus ve- cunda seclione per inlellectum Scripturarum divi-
« stris. » (AUG.)De his quoe tractalis in corde, quem narura recto tramite dirigi se ad illam felicem
no\ it Deus : id est, de consensu ; el de his quoevol- patriam deprecatur, perfidos inde asserens fundilus
vitis in cubib, id est delectalione carnis, in qua G fieri alienos. Ad poslremum commemorans proemia
captiva versatur ratio, ut fera in cubîli, « Compun- bealorum, ut una proedicatione et matas proedicta
t gimini, J per poenitentiam ; vel cubilia sunt co- poena converteret, et justos promissa proemia conci-
gitationes fc-rocium. (CASS.)Veniaiis est ira quoenon tarent.
dueitur ad effectura. Diapsâlma. « Sacrificate. > VERS. 2. —- « Verba mea."» (CASS.)Hic innuit
(CASS.)Deposilo veleri homine, nos in sacrificium ju- prophela" trinara orationem esse faciendam. Sunt
bemurofferri, quia cerli de bonis. (AUG.) « Sacrifi- enim tria principalia vitia in prosperis, tria in ad-
i cium jusi'uioe, J spirilus conlribulatus, ut se pu- versis : contra quoe trinara debemus facere oratio-
niens maclet Deo : vel, opora justa post poenitentiam nem. In prosperis, contra carnis concupiscentiam,
quodnolai diapsâlma, ut de veleri vila transeatur ad contra concupiscentiam oculorum,contra superbiam
novam, et sic sperate bona. Sed quia vix est qui vite. In adversis, contra timorem niortis, periculi,
diligat interiora bona, subdit : ulilitatis. (Ibid.) Trina oralio, verba, oris psalnio-
VERS.6. — « Multi dicunt : Quis ostendit nobis diam, clamorem, cordis affeclum, ideo : «Exaudies. »
« bona ? i Futura, scilieet de quibus dubitant et de- Ecce- ter de eodem. « Auribus. » Aures Dei sunt
speranl. Ad quod respondens ostendit breviter quoe" potenlia, clemenlia. Polenlia, qua potest : clemen-
bona sunt quoerenda. lia, qua vult audire; nisi enim esset clemenlia, nullius
VERS.7. — « Signatum est super nos lumen, preces exaudirel.
etc. > (AUG.) Hoc lumen est totum, et verum hominis VERS.3. — « Voci. J Illa oratio vocem habet,
bonum, quo signatur, ul denarius imagine régis. quoe est digna audiri. « Rex. > (AUG.)Proprie Filius,
« Lumen. Î (AUG.)Lumen, id esi, luminosus vultus, bene primo rex, quia per eum itur adPatrem, unde
et illuminans nos, imago qua .cognosceris. (CASS.) subdit : Et « Deus meus: »et tamen non dicit inten-
Yel : Crux nobis impressaest.in signum régis noslri, dite, sed întende, quia unus Deus.
quoe est lumen vultus : quia in lalibus radiât Deus. VERS.4. — « Quoniam, etc. » (AUG.) Hucusque
Imago crealionis, ratio ; recreationis, gratia; simi- oratio ut audiatur, etc., usque ad et hoc mane mox
litudinis, tota Trinilas. <In corde. (AUG.)Non foris ut tenebras deserit.
in vanis, sed intus ubi habitat Deus, quoerenda est VERS. 5. — « Mane astabo. i (CASS.)Yel, mane
loetilia. quando incipiet oelernilas, et tune plene videbo
VERS.8. — «A fructa. t (CAS.) Quia putant in quod non placet iniquitas : quia tune non habitabit,
his eonsummatum bonum. Hoectria tanquam usi- « sed tolletur impius, ne videat gloriam Dei (Isa.
851 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
xxvi) : i et tune non permanebunl, etsi misericor- A oedihcaverunt. Dicit ergo hic : « Sana, J ne ibi sit
diam ejus babuerint. opus, unde subdit : « Miserere. »
YERS.6. — c Neque permanebunl injusti. i Qui VERS.3. — « Infirmus i (AUG.)Reatu infirmatur
mala faciunt. Nam odisti qui operantur, non qui anima, a quo sana, quia ossa, id est, mens conlur-
operati sunt. batur ad proesenliam, et anima, id est, sensualilas :
VERS.7. — « Perdes omnes qui loquuntar men- ergo, usquequo differslquasi dical : Quid restât quin
dacium. » (AUG.)Quia hoc est verilali contrarium. sanes? «Usquequo.t (AnG.)Innuilse diu luctari cum
Veritas est de eo quod est. Mendacium non est sub- vitiis. Non est autem crudelitas dilalio Dei, sed ut
stantia vel natura, sed de eo quod non est, et mé- persuadeat animoe, in quoe mala se proecipitavit.
rita perditur, quod déclinai ab ,eo quod est ad id Nondum enim tam perfecle orat, ut ei dicalur:
quod non est. (Ibid.) Menliri est loqui contra hoc « Adhuc le loquente dicam, ecce adsum (Isa. LXV).J
quod animo senlilur. (Ibid.) Sunt mendacia quoe- Ut ex difflcullate sanalionis inde magis caveat sibi,
dam pro salute, etc., usque ad non cogilavi furen- et ut ostendatur quoe poena sit non conversis, si
tem posse repetere. tanta diflicultas sit conversis, unde : « Si justus
VERS.8. — « Ego autem. » (AUG.)Tertio, dicit se vix^alvabitur, impius ubi apparebil? i (I Pelr. iv.)
futuram domum Dei, et nunc proximare in fimore B ' VERS.5. — « Convertere. » (CASS.)Qui aversus
ante consummationem, quoe expellit liroorera. eras, vel a vindicta. « Eripe, > ab imminente morte.
« Introibo. tt (CASS.)Per hoc inlroibo, quia ado- Yel eripe animam peccatis ligatam. « Salvum me
rabo. (Ibid.) Petit contra ea quoe oemula ingeril: fac, elc, s dando virtules.
unde ipsa peribil. VERS.6^— s Quoniam non est. t (CASS.^Ideo
VERS.9. — « Domine, deduc > (AUG.)Quarto, hic festîno dimitti, quia post mortem et in inferno
proficiens inter impedimenta oral juvari intus, ne non accipitur confessio. « In inferno. (AUG.)Con^
linguis dolosis avertatur. « In justitia tua. » (CASS.) fessus est dives, quiLazarum vidit, etsi deprofundo,"
Quia poenitentes et supplices reeipis. « In conspe- cujus comparatione coactus est confileri mala sua,
ctu. s (AUG.)Ubi hoino non videt, cui laudanti vel usque adeo, ut et fratres roget ab bis proemoneri:
yituperanti non est credendum ; quia non videt in sed post judicium in profundioribus tenebris nullam
conscientias in qua iter ad Deum dirigitur. Ideo lucem Dei videbunt, cui confiteanlur. Yel, mortem
subdit: « Quoniam non est in ore eorum verilas. > dicit peccatum in quo immemor est Dei qui man-
VERS.10. — « Quoniam non est, etc » Nonmodo data ejus conlemuit.
non est veritas in ore, sed sepulcrum : quia fe- YERS.7. — «Laboravi. > (CASS.)Narrai oerumnas
tida promunt ad corrumpendura, quibus si non pro- C quibus poenitenles avertitur; gémit dum videt quid
iiciuni, dolose agunt, id est. non modo moliunlur, egit, et quoepoena futura. « Leclum. i Conscienliam,
sed efficiunt. quoe quibusdam quies, quibusdam tormentum.
YERS, 11, 12. *—« Judica illos Deus. Décidant a Slralum, sensualitatem ; fertilem faciam, quoeerat
« cogitationibus suis, i Non uplat, sed quod futurum arida. Yel, lectus delectatio corporis, in qua homo
est ptoedicil. Decidil qui spe bona frusiratur. resolvilur. Stratus, cumulus peccalorum ul veslium,
c Et loetentur. » (CASS.)Post retribuliones malo- quo resoluto, imbre|lacrymarum, nova messis virlu-
rum subdit proemiabonorum, ut sicut poena terret, luin crescat. '
proemia incitent. VERS.8. — «A furore. » (AUG.)Ab ira, vel Dei,
VERS.15. — AUtscuto. (CASS.) Uno verbo indicat quoe in judicio, etc., usque ad ne quis desperet de
bénéficia Dei graluita. Yolunlas quoe vocat, est gravilaie peccalorum, subdil ; t Discedile, etc. J
defensio contra omnia, et corona, el clypeus. Ca- •(CASS.)Correpiio,,ut separetur ab illis, quorum col-
piii aptatus corona est, eordi defensio. legio peccavit, et insistai mandalis Dei. « Ininii-
cos; » (AUG.)id est, vilia, vel malos homines, qui
PSALMUS VI. vere sunt inimici ad Deum se convertentium, a qui-
VERS.4. — « Oclava i est adventus Domini, in D bus separatur omnis bonus, non loco, sed animo.
qua peccator timet argui, el ideo poeniiel. (AUG.) Quia vero non esl inanis tanlus labor poenilentioe,
Oclavam dicunt aliqui adventum Domini, etc., usque exauditum se significans, subdit : « Discèdite. i
ad unde timens Ecclesia hic orat. VERS.9, 10.— «Dominus. t Ter Dominus, quia
VERS.2. — « Domine, ne in furore. » (BASIL.) Trinilaiem afiuisse jprecibus ostendit : Incepit aia-
Gonfessio est deprecativa , quoe apud Deum valet. crymis, exauditus exsullat. « Exaudivit Dominus.,»
Primo est exordium, in quo captât benevolenliam, (CAS.)Dat exemplum fideliter oranies audiri.
per poleslatem judicis, per infirmitalem suam, per VERS.11. — t Erubescant et conlurbentur. \
consuetudinem parcendi : quia non vult a morluis, (CASS.)Quasi in conclusione, jam liber a peccatis,
sed a vivis rogari. « Arguas. » (AUG.)Argui gravius exsulians, pro inimicis, ut.converlanlur, orat, ut,
esl quam accusari, unde damnatio linifitur. Corripi sicul ipse, habeant veniam. (AUG.)« Erubescant. >
milius, id est, emendari vel erudiri. Arguuniur in Hoc non hic (abi potius irrident eos qui omnia
judicio, qui sine fundamenlo. Emendantur, id est, îelinqtiunl, et infirmos erubescere faciunt), sedin
pui'gantar, qui supra illud lignum, lenura, stipulam judicio.
855 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 854
PSALMUS VU. A gloria sua sit solida intus, ubi Deus videt : est enim
pulvis, « apud homines gloriatur; ecce quam ca-
VERS. 1. — «In finem, psalmus. (AUG.) Chusi, venda superbia.
qui Iransivit in partém Absalon, etc., usque ad
VERS.7, 8. — « Exsurge, Domine, t Petit ut glo-
non enim era't eis' abscondendum, pro quibus ge- ria resurrectionis Christi subvenial. « In ira tua. »
stum est. (AUG.)Potest hic psalmus in persona
Perfectus enim iste non precatur hic adversus~ho-
Christi inielligi; si qua humiliter dicta sunl, ad in- sed adversus diabolum, ut possessionem ejus
firmitatem nostram referanlur, quam gesiavit. mines,
Primo petit ex omnibus iribulalionibus liberari. amillat, peccalores, scilicet el impios, qui sunt ejus
possessio. Et quia ablatio hominis, quia poena est
VERS.2. — < Domine Deus. » (CASS.)Isle est diabolo, dicilur ira Dei conlra eum. Vel, precatur
primus psalmus eorum, in quibus per actus David hic Christi resurreclionem, sicut in proecedenli,ejus
futura mysteria Domini significantur. Mysterium incarnationem . ut « 0 Domine Deus meus, etc. i
incarnalionis , silenlium fuit Judoeis; ut David a « In finibus. » Mundus, vel infernus, sunl fines dia-
filio, ita Christus a populo, quem nutrierat, perse- boli.
culionem susliuuîi. « Libéra. > (AUG.)Quasi, su- « Et exsurge, Domine, i Superbus diabolus, quia
perato omni bello viliorum, jam proiecio "nihil re- B per iniquitatem vincitur, subdit : Yel, « Exsurge, i
stât, nisi invidus diabolus. id esl, in tolo orbe notas eflîcere, resurgendo. « In
VERS.3. — « Rapiat, etc. > «Redimat, etc. > (CASS.) proeceplo,» ul proeceptum humilitatis facias im-
Propria verba : Domini esl liberare, leonis rapere. plere.: et hoc inde sequitur, quia'Synagoga de di-
Ordo, prius persequentes ponit, inde leonem. Ex- versis populis, vel specialiler Judoeis, « circumdabit
piaius enim ab omnibus spiritualibus nequiliis a te, » amando, vel persequendo : « Propter hanc, »
diabolo liberatur. 4d esl, amanlem, c regredere, t id est, fac scire eos
VERS.4, 5. — « Domine, si feci istud. t (Ibid.) omnipolenliam tuam, qui descendisti ut le vidèrent;
AdMtteram de David, et Absalon. « Si feci istud, i vel « propter banc, » id esl, persequentem, in qua
id esl, si hoc malum mihi per proeteritam culpam locum non invenis, t regredere in altum, i id est,
contigii. Vel si modo est iniquilas in manibus, id subtrahere his qui te persequuntur. « Synagoga. i
est, operibus meis. _Yel, « si reddidi Teiribuentibus (Ibid.) Congregalio populi, etc., usque ad Dominus
mihi mala, etc^ « (quod dicitur oequilasapud homi- judicat, de judicio regressi, idest, Chrisfi.- « Inno-
nes;, <merito » (etsi non videatur hominibus) « dë- centiam. i (Ibid.) Quia non reddidi retribuentibus
eiaam ab inimieis meis inanis, » a fruclu mansue- mihi. « Super nie. t (Ibid.) Justitia et innocentia
ludinis. G sunt super me, quia non a me, sed a Deo.
(AUG.)« Si feci istud, -t vel, univërsale peccatum, YERS.10. — « Scrutans corda, i (Ibid.) Quid
quod sine nomine dixit, quod esl superbia, quoeest quisque cogitet. « Renés. » Quid quemque delectet ;
radix omnium malorum. Yel, quod sequitur, « si esl quia finis curie et cogitationis est delectatio, ad
iuiquitas, > quod.de omni peccato accipilur. «Si quam nilitur pervenire. Opéra nostra in dictis et in
reddidi. > (Ibid.) Id est, si te non sum îmilatus in ju- factis possunt videre homines : sed quo animo fiant,
sto silenlio,'id est, patientia, quoepro me operatus et quo pervenire cupianl, solus videt Deus; qui cum
es. « Decidammerito ab inimieis. i (Ibid.) Non ju- videt cor esse in coelo, et non delectari in carne,
rejurando hoc sibi imprecatur, sed dicit quod con- sed in Domino, id est, cum bonoesunt cogitationes,
tingil se vindicantibus : prophetat ergo, non jurât et earum fines dirigil justum, et non solum dirigil,
per exseerationem; quod esl gravissimum jurisju- sed adjuvat justum.
randi genus. Inanis factus vana et superba loetilia, VERS.11. — «Justum adjutorium. t (Ibid.) Duo
quod quasi Vincinon poluit : Salomon, « Meliorest sunt officia medicinoe, scilicet morbum sanare et
qui vincit irani, quam qui cepit civitatemt (Prov. sanilatem custodire. Secundum prjmum dixit in alio
xvi). psalmo : « Infirihus sum, sana me, Domine. » Juxla
VERS.6. — « Conculcet, etc. > (Ibid.) Anima pec- alleram dicil hic perfectus, « juslum adjutorium
catoris (de quo, c Terra es, et in terrain reverleris meum a Domino. » Et illa enim, et ista medicina
[Gen. m]), » cibus serpenlis est (cui in malediclione salvos facit : sed illa ex oegritudine transfert ad
dictum est, « Terram manducabis, »)id esl, diaboli, salulem, hoec in ipsa salule conservât. Illa ad mor-
quia terra, id est, terrena est. Et ideo hic ait : bum evaden.dum,remedium; hoecautem ne ad'mor-
« Conculcet in terra'vilam meam, id esl, in terrain bum reçidat, remedium proestat. Illa sanamurin-
redactam sibi incorporel, el ibi sit despicabilis. firini, hac custadimur sani.
i Gloriam meam. i (Ibid.) Quoedébet esse in co'n- VERS.12.— «Deus judex. t (CASS.)Hic meta
scienlia, ubi Deus"videt; et solida in Domino, ut: futuri judicii terret, el spem reversis promiitit.
« Qui gloriatur, in Domino glorietur (I Cor. i ). » « Nunquid iraseitur. » (AUG.)Alia littera : « Nunquid
« Deducal jn pulverem, > id est, in superbiam et adducit iram per singulos dies. > In Groecosignifi-
jactantiam, ul scilicel velim gloriari apud homines. canlius, « adducit iram : » quia non in ipso est ira
« In pulverem deducat. Ttalvis quem projicit ven- qua punit, sed in angelis iroe,per quos punit : qui
ins, s (Ibid.) Superborum jactanlia. Vult ergo lit non propter justitiam qua non gaûdent, sed propter
 I
855 WALÂFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
malitiam, poena humana delectantur : quos per sin- A qui Dominumlaudabant. in quos hoc ulilur Dominus
gulos dies non-congregat ad vindictam, sed per pa- leslimonio. Ex his perfecillaudem, quia si sob per-
tienliam ad poenitentiam invitai. fecti cssenl in Ecclesia, non consuleretur humano
VERS. 13. — « Gladium suum. J (AUG.)Alia lit— generi ; sicut nunc, cum et minimi nondum capaces
tera : Frameam suam splendificavit. (CASS.)« Gla- cognilionis rerum spiritualium nulriuntur fide lem-
dium suum, * manifeslam vindictam exercebil, nec poralis hislorioe. « Inimici, s sunt omnes, qui dis-
impar diclum esl hoc, quia arcum suum lelendit, s pensationi per Crucifixum factoe, contraria dicunt.
minatur, neputetur remissa patientia; « paravit, i « Defensores i videnlur hoerelici fidei, pbilosopbi
ut mo\ missurus sagittam puletur. « Arcum suum. » sapientioe,cum tamen el illi fidem, et hi sapienliam
[Ibid.) A simili. Sicul enim qui tetendit arcum mi- veram impugnent. «Laclentium, t (CASS.)non oelale,
natur, ita per sacram Scriptuiam minatur malis, sed utPetrus, « quasi modo genili (I Petr. n), » qui
ne remissa puletur Dei patienlia; et « paravit, » nondum escam, sed lac sumere possunt ; et est, non
qui mox missurus sagittam putetur : sicul quis ar- solum a perfectis, sed et ab însipientibus proedicaris.
cum parât, ut sagittam mitlat. « Arcum suum te- Yel, infantes et laclentes dicit apostolos, qui fuerunt
te.fdit, » (AUG.)temperando Vêtus Teslamenlum homines simplices et indocli; unde: « Stulla mundi
B
per Novum Testamentum : « Paravit, i per expla- « elegit Deus ul confundat fortia (I Cor. i). » Perfc-
nationem. (Ibid.) Yel, « paravil. J Parât el dispo- ctior estlaus. Yel, ev ore infanlium et lactentium, id
nit Deus, etc., usque ad sed ardenlibus studio, est., ex verbis puerorum Hebroeorumperfecisti lau-
sagilloe. dem, quoevidebalur pueriliter agi propter inimicos,
VERS.15. — « Ecce. » Quasi, hoecparavit Deus in ne videatur humana sapiëntia, sed divinilus data.
Scripluris. (Ibid.) Unde videtur homini esse causa « Inimicos luos. i Paganos. « lnimicum. » Judoeum,
damnalionis. Sed « ecce i quod non ex Deo, sed ex qui inimicus est Dei, dum Patrem solum défendit :
homine est, quia « lacum aperuit, elc. Goncepit quia « qui non honorificat Filium, non honorifical
dolorem, » (Ibid.) id est, appelitu temporalium re- « Patrem, i vel inimicus voto.
rum. « Peperil, » effecit, emisit : et in emissa ini- VERS.4. — « Quoniam videbo. »ProeJudoeo,spiritu.
quilale est lacus, id est, proecipitium aliis. Unde « Coelosluos, J apostolos, videbo proeseniialiier in po-
subdit : sieris ; hoc bene convenit primilivis. i Opéradigiioram
VERS.16. — « Lacum aperuit. i Et sic est com- tuorum. » Quia cooperatione Trinitalis perfecti, quoe
parabilis aperïenti lacum . aperit enim concipiendo sigiiificatur in tribus digitis hic, ul ibi : « Qui appen-
fraudera : effbdit parluriendo, instando operi frau- p dit tribus digitis moleni teri-oe.t (Isa. XL.)Etper eos,
dis ; incidil pariendo fraudem, scilicet, perpe- « Lunam et slellas quoelu fundast,. » Non illi.
trando. VERS.5. — « Quid est homo. » (Ibid.) Secundo,
VERS.17. —- t Convertelur dolor, etc. » Caput, naluram hominis olim viliatam dicit in Chrislo su-
anima, vertex, ratio: cui dominantur-peccaia, et per omiiia exaltalam. Prius enim ostenderal omni-
supersunt : et superdescendent cum in poenas de- poteniiam Deitatis. Per hominem, peccatores ; per
trudenl. filium hominis, spiriluales. (Ibid.) Homo, quîlibei
VERS.18.— « Confilebor Domino. » (CASS.)Con- vilis, cujus memor Deus miserendo, Filius hominis,
clusio, quasi omnia in stimmam colligens, alacriter Christus homo : quoniam per eum tu visitas eum,
se dicit confiteri. cum Verbum caro factura est, in quo medicus venit-
ad infirmos. « Aut filius. » (AUG.)Disjunclio innuit
PSALMUS VIII. dislare inter hominem et filium hominis. Omnis
VERS.1. — « In finem, pro torcularibus, etc. t filius hominis homo, sed non e converso ut Adam.
Pro torcularibus, id esl, Ecclesiis, etc., usque ad Homo ergo ômnis, qui portât imaginem lerreni :
animoein requiem émanant. Filius hominis, qui coeleslis, et merito novus homo,
VERS.2. — « Domine, Dominus noster, quam ad- 2) filius hominis : quia novus ex veleri quadam muta-
mirabile nomen! etc. i (CASS.) Primo laudes Dei, lione fit. (AUG.)Cur relictis altioribus hoecima dicit?
majeslas ejus, etoperatio excelsa describuntur. « In Sed oves, etc., usque ad qui seinine verbi Dei homi-
universa. t (Ibid.) Non ergo Judoeivel quilibet alii num corda fruclificare faciunt.
sibi vindicenl quod omnium est, quod est intenlio. VERS.8. — «lnsuper et peeora. >Malosergo Chri-
« Super coelos. t (AUG.)Ad litteram, vel Scripluras: slo subjeclos esse notât, quod minus videtur: hi
quia excedil eloquia omnium Scripturarum ; vel, enim carnales in laliludine campi, id est, in ampli-
« super coelos. « Conlinuando cum sequentibus, id tudine voluptalum, non in monlibus virlulura, habi-
est, in Scripturas, quas inclinât infanlibus, propler tantes. « Peeora campi. ï (Ibid.) Qui in came vivrait,
inimicos crucis : qui destruuntar, cum videnlur, id ulû nihil arduum ascendunt : sed lata via, cui inhoe-
est, intelliguntur Scripturoe usque ad infantes ductoe: renl, est quoe ducit ad interitum : unde et Abel in
et cum per eas usque ad robur nulriuntur, et subli- campo occiditur.
mitatem intelligenlioeeriguntur. VERS.9. — « Yolucres, i superbî : de quibus,
VERS.5. — « Ex ore infanlium. » (IWd.JInsipien- « Posuerunt in coelumos suum (Psal. LXXII).I Quo-
tium, quibus Apostoluslac dabat, quossignabani illi, rum capui dicit : « Ascendant in coelumet exaltabc
 - . '
857 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 858
solium meum, et ero similis Altissimo (Isa. xiv). A scitur, cum ille cujus esl nomen, noscitur. Nomen
« Pisces maris qui perambulant semitas maris, > est illi Dominus, quod novit, qui libenter ei servit,
curiosi. Hoectria, voluptas carnis, superbia, eurio- vel, qui est, et ideo nemo sperel in transiloriis, nihil
silas, includunt omnia vitia, quoesunt concupiscentia habenlibus proeter, fuit, et erit. Nam quod in illis
carnis, ambitio soeculi, id est superbia, concupi- futurum est, cura venerit, fit slalim proelerilum, ex-
scentia oculorum, per oculos curiositas maxime proe_ spectatur cum eupiditate, amiltitur cum dolore, non
valet. tenetur cum certiludine. « Quoniam non reliquisti. >
PSALMUS IX. Fidèles provocal ad laudem Propheta, respiciens bé-
VERS.1. — « In finem pro occullîs filiis. j Nec ad- néficia proesentis temporis et fuluri.
dilur cujus, per excellentiam est unigenitus Dei. VERS.12.—« Sion. » (Ibid.) Speculalio, quoemodo
« Occullis. i Quia alia ejus sunt -manifesta, -etc., agitur, utperveniamus ad pacis visionem, idest, de
usque ad et de poena, qua judicat purgando, conver- Sion in Jérusalem : quoelibet autem studiosa specu-
tendo, excoecando. , latio fit in errorem, nisi Dominus in ea habitet.
VERS.2. — < Confitebor libi, Domine, in toto « Sludia. J (HIER.)Id est, mandata ejus quibus stu-
t corde meo, etc. » Propheta loetus psallit, quia cul- dendum est.
tura diaboli adventu Christi deslraitur : et Christus B VERS.13. — « Quoniam requirens. > (Ibid.) Sed
régnât, judical, adjuval. quasi dicanl, qui uiissi sunt evangelizare, nemo cré-
VERS.4. — « In «onvertendo inîmicum- meum, dit nobis, ettOccidinmr, respondit : non sine fruclu,
etc., > < peribunt, elc. i (AUG.)Quia dum diabolum quia « requirens ultione sanguinem eorum, » in judi-
converlisii rétro, membra infirmanlur, ut nil nocere cio, ubi gloria occiso, poena occisori erit: « recor-
'
possint, et non erunt, vel, deslruentur ex, loto ab « datas esl, etc i"(Ibid.) non post oblivionem, sed
impugnatione tua, eumdices, «Ite, maledicfi (Maltb. post longum tempus, secundum afteclum infirmo-
xxv), i vel, peribunt cum aufert Deus ab eis ini- rum, qui oblitum putant, qnîa non tam cilo. fit ut
quiiatem. votant : quibus etiam adde, imo non est oblilus ut
VERS.D. — « Fetisti judicium meum et eausam putalis : el si dm « recordatus, »hoc contra que-
« meam. >(Ibid.) Quia mihi servierunt ad utililatem, rentes, qui pro dilatione putant oblitum.
quia « sedisii. t t Judicas. i (HIER.)Paler, ut Chri- VERS.14- — « Miserere, J (CASS.)In sua persona
stus morialur pro génère hominum. (AUG.) Vel, dicil quod untisquisque petit. « Vide, t (Ibid.) Asp?-
Christus in fine judicabit, cui Pater omne judicium cliis Dei, auxilium est, qui cura fit, et lux tenebras
dédit. fugat : de superbia inimici oeslimalur humililas pa-
VERS.6. — t In soeculumel in soeculum. } (Ibid.) C tien lis, quia tantum hi humiliantar, quantum illi ex-
Soecukim est hoc proesens quod volvitar : soeculum tollunlur.
soeculi oeternum, cujus illud imago est. Yel, deter- VERS.15. — i .Qui exaltas me de portis mortis,
mina'lio esl, ne hoc proesens aceiperes. etc. J (AUG.)Id est ab omnibus cupiditalibus, quibus
VERS.7. — t Franieoe. (CASS.)Virtus diaboli in itur ad mortem : mors jam est ipsa loetilia in per-
fine soeculi destruelur. « Civitates. > Populi ejus. fruendo cupitis ; unde Apostolus : e Yidua, quoevivit
< Cum sonitu, t id est, clamore maximo, ut fit cum « in deliciis, mortua est (/ Tim. v). > « Portis filioe
res prosperoe gravi « fine J clanduntur. Sed e contra « Sion. » Sunt omnia optima sludia, etc., usque ad
Dominus permanet. « Finem, (AUG.) J est gladius quoenec oculus vidit, nec aurisaudivit.;(CAss.) Porte
quem vibrabit in secundo adventu aperte judicans, contra portas, quia hoe mortis, illoevite. « Sion. i
et qui modo occulte, usque ad quem aliquid valent (Ibid.) Omnes Ecclesias mundi generavif, quia ibi
hostis frameoe,sed tune penitus déficient. « Eorum. > natus est Christus unde fides incoepit.
(CASS.)Pluraliter, cum supra inimici singulariler VERS.16. — < Exsultano. » (AUG.)Hucusque cla-
dixit, quia cum plures sunl doemones,quia tamen in mor, inde dicit Ecclesia quoe affligilur, exsullabo in
malitia similes sunt, quasi unum. « Cura sonitu. i Jesu. (CASS.)Spe enim^alva est. «In laqueo. i (Ibid.)
D
(AUG.)Id est, el strepitus et tumultus impieiatis pe- Laqueus occultas, dolosa cogitalio : Pes, animoe
riit: vel, cum inipielas evertitur, strepitus fit, quia amor, qui, si pravus est, dicitur cupiditas, si reclus,
non venit ad summam pacem, nisi qui niagno strepitu eharilas. Eo enimmdvetar anima quasi ad locum,
cum vitiis pugnavit. « Thronum suum. J (CASs.)Judi-- quo se pervenisse per amorem loetatur. « In laqueo J
ciariam poteslatem, qui in humilitale judicalus esl, ergo, id est, fraudulento consilio : pes, id est, amor
in majestate judicabit. qui per fraudem pervenit ad vanam loetitiam, com-
VERS.10. — t Etfactus. J Quantum est, eum qui prebensus est, quia illa delectatio alligat eos, ut
judex est, esse retagium pauperi, qui nihil mundi inde abrumpere amorem, et ad utilia vertere non
cupït. «In opporlunilalibus. t (AUG.)Non opporlu- audeant. Si enim conentur, dolor esl deserere, quoe
nius homo a soeculoavertitur, nisi bis voluptatibus, délectant, et ille dolor non sinit abscedere.
labores et dolores mîsceanlur. VERS.17. — Cognoscetur. (CASS.)Yel de futuro ju-
VERS.11.— « Sperent. J (AUG.) Cum desinunt dicio, etc., usque ad ut quidam falso putant.
sperare in rébus soeculi. Aversos a soeculo, quoeren' VERS. i%~.—Cotwerlantur peccalores. (AUG.)Hic
tes ubi figant spem, excipit-cognilio nominis- Nomen esl canlicum diapsalmalis>,quasi occulta loetitia se-
 859 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 860
parationis : quoe hic fit non loco, sed affecta, inlrai A VERS.8. — In occultis, elc. (AUG.), id esl, am-
bonos et malos. (CASS.)Peccatoribus cumAnlichri-. biguis, ubi non facile videtur quid petendum, quid
sto finem malorum proedicit; quasi hoc inlerim, sedj non.
tandem couvertentur^ ne in suis gaudeant. In infer- VERS.9. — Oculi ejus in pauperem, etc. (Ibid.)
num, ne alibi mitiendos se pulent. Exponit insidias, oculi, quasi misericordia el affe-
VERS.19. — Patientia., (AUG.)Patienter, propterf Glu, vei, alios sic decipit, quod oculi crudeliier re-
hoc proecipue menior eril Deus pauperuni, scilicett spiciunt in pauperes jspiritu.
Léo in spelunca, etc. Quia in eo vis et dolus, etc.,
propter patienliam.
VERS.20. — Exsurge. (km.) Precatur futurum! usque ad per hoerelicos et falsos fratres.,
• YERS.10. — Inclinabit. (GASS.)Cum riimia felici-
judicium. (CASS.)Loquens de fine soeculipropheta,(
tate in oliuni remiseril aniinuin, cadet îepcntino
prospexil adventum Autichristi; unde quasi territus;
damai : exsurge. intei'ilu:el Dominusispiritu orisejus inleriieieieum.
VERS.21. — Sciant. Id est, cruciati experiantur , In finem. Negant videre Deum, elc, usque ad ex-
citai Dominum, Exsurge, Domine.
quod homines stulli fuerunt.
PSALMUS X. — Secundum Hebroeos. VERS.12. — Exsurge, Domine Deus, et exalletur
VERS. 1. — Ul quid. (AUG.)Diapsâlma, quia illii B manus, ut obliviscaris, elc. (Ibid.) Precatur judi-
ut hic cilo finianlur, quoe fanla sunl, «t
(Antichristo) licebil tanta facere, ut Deus puletur : cium,
subdit quasi vocem gemenliura el quoerëntiuni de di- nemo velii tempus quo hoecfiunt dilâtari.
laiione judicii. Exsurge. Quasi ex îtaproviso, ul coiiteranlur,
dum lui lecum exallati glorifieanlur.
(CASS.,AUG.)Ut gaid.Mala illius temporis perlra-
VERS.13. — Propter quod irritavil impius Deum.
ctal, etc., usque ad sed opportune, iia scilicet, Dum,
superbit. (AUG.)Jam itaque el de judicio illo imelligens el
VERS, 2. — Incenditur pauper, comprehenduntur exsultans, dicit, propier quid ? id est, quid proficit
in consiliis quibus cogitant. (AUG.)Mire providentia, tanta mala facere? !I
Dei de malis operatar, etc., usque ad sic danmaniuf Dixit enim Deus in corde suo, etc. (Ibid.) Sensus
isle pronuniiaiionem quoerit, etc., usque ad ne la-
mali, justi salvantur.
VERS.3. — Quoniam laudatur. Ideo superbit vel borent, vel irascanlur.
comprehendilur, quia laudatur a suis, impletione (ALG.)Christus Judam toleravil et ad proedican-
desideriorum sensualitalis suoe. dum înisil, el ei eucbarisiiam dédit ut oslenderel
dona pervenire ad ëos qui fidem accipiunt, qualis
(AUG.)Adulanlium linguoealliganl animas in pec- i
catis : deleclat enim ea facere, in quibus non solum G Judas fuit.
non metuitur reprehensor, sed eliam auditur lau- VERS.14. — Vides enini quoniam tu laborem et
dator. dolorem. Id jam proeordinasli, ubi trâdas eos in
VERS.4. —lroe suoe. (CASS.)Antichrisli, quia om- manu lua. '
nia lurbulenlër el crudeliier faciel : vel, Dei, non Orpltano, elc. (AUG.)Cui moritur paier mundus,
quoeret Deum poenitendo ; vel, Deus eum, ut hic ul- per quëm carnaliier est genitus, ut dicat : Mihi mun-
ciscalur, sed in taturo gravius punilurus. dus ctucifixus esl, eltego mundo.
VERS.5. —Inquinaloe. (CASS.)Nequilioecausa est, VERS.15. — Conlere bracbium. Poenis terret, bo-
quod Deum non habet ante oculos, et ideo vise ejus, nis demulcel.
id est, cogilaliones el opéra sordent. Quoeretur. (AUG.)Quando adhuc necessarium sit
In omni tempore. ( AUG.) Suo, scilicet vitoe ad
purgandos nos, sicut supra dum superbit im-
suoe, etc., usque ad et quia omnium inimicoruin
pius, elc. ; sed quia non invenielur, id est, quia
suorum -dominabilur. jam non est in quo sil locus peccato illius, piano
VERS.6. — Dixit, elc. Omnes gentes occupabo, ferro non est
sed non sine malo, id est, peccalo, quod ei proprium opus lima.
—
est. Yel, semper ero sine malo : hoc sibi promiltit, D VERS.16. Dominas regnabil in oeternum et in
soeculum soeculi.Hoc regnum grattas erit pro con-
cujus malediclione os plénum, elc.
Non movebor. (AUG.)Vel, pulabit se malis arlibus, currentibus malis, quod veniet destructo Anlicbristo,
el non aliter, venturuni 1de morlali generatione in ab hoc regno peribilis gentes, sed pauperes habe-
. oelernam, quod et Simon magus putavit. bunt, quia desiderium pauperuni, elc.
'
VERS.7. —Sub lingua. (CASS.)Id est, cogitationes VERS.17. — Proeparationem cordis. ( GASS.) Yel,
ejus sunl de labore sanctorum el dolore corporeo, concupiscentiam, quod est ubi omnibus viribus ani-
quod in martyribus palet. Yel, labor sanctorum et moe aliquid ardenliuspetilur. Vel, hoc, quod in cor-
dolor, qui est in poenis corporis esl sub lingua ejus, dibus eorum ipse iDeus proeparavit. Yel, quam sla-
id est levior, lingua ejus, quoe inlus nocet : illa, sci- tim votant pelereDeus audiat.
licet poena extra. Auris, etc. (AUG.)Nominatis membris, quoe in no-
Vel, sub lingua, quia verba plus timentur el no- bis visibilia et corporea sunl, in Deo polenlias ope-
cebunl quam verbera, quibus proecipitatur et pe- rationum inlelligi oporlet.
ribit anima. Judicare pupillo el liumili, etc. Secundus advèntas
361 GLOSSA ORDINAR1Â.— LIB. PSALM. 362
manifestas eril, etc., risque ad auclor malorum cum A hic petit propheta iniquitatem mundi destrui, ut ad
sua plèbe damnabilur, veritalem promissionis futuroe perveniat. „
PSALMUS X. (AUG.)Octava pro die judicii, sicul in sexto psalmo
diclum est.
VERS.1. — In finem. (AUG.)Psal. David prophè- YERS.2. — Sdvum me fap. Revocat autem a fal-
te docentis resistere hoereticis. silatibussoeculi ad eloquia Dei, ubi salus, a perver-
YERS.2.— In Dominoconfido. (AUG.)De hoereticis silale soeculipetit salyari.
qui catholicos in suam votant conyerlere pravi- t Quoniam defecit. ( CASS.) Exponit quoe limuit
tatem. multa : congregans in unum, ût sit major vis.
(Ibid.) In Domino confido. Quoad litteram potest Sanclus. (Ibid.) Deus, qui ubique proesens, quan-
Iegi de passione, el dicil, Christus secundum homi- tum ad homines defecit, qui in eum non credunl.
nem, ut solel contra terrores Judoeorum, In Do- VERS. 5. —Proximum. (AUG.)Proximus omnis
mino confido. homo, cum nullo maie agendum esl : proximus primoe
In Dominoconfido. Cum peccantes votant sagit- nalivilatis condilione est omnis homo ; carnis co-
tare reclos. - gnatione, amici et cognati ; misericordioe compara-
Quoniam ecce. (Ibid.) Hi sunt terrores comminan- B lione, beneficus quilibet.
tium nobis de peccatoribus, ut ad se quasi justos Corde, etc. Cerminatio, duplex cor significat, in
Iranseamus. Dicunt enim : Peccalores intenderunt quo dolosus describitur, unde : Vir duplex animo
arcum, Scripturas, unde venenatas sagiltas minant, inconstans est in omnibus viis suis. Boni habenl unum
quas in cordis occulta parant. cor et unam animam..
VERS.5. — In obscuro. (CASS.)In simplici sensu VERS.4. — Disperdat Dominus universa labia, etc.
degenles, vel in suis ambiguis senlenliis, non quod (CASS.)Id est,passim perçant, qui in una pravitale
Scriplura ad hoc valeat, sed quia : conventanl.
VERS.4. — Quoniam quoeperfecisii. Convertit âb Linguam magniloquam. (Ibid.)Id est, superbam : hi
his sermonem ad Deum quasi : Cur dicunt transmi- sunt hypocrite, habenies speciem in sermone ad
gra? Cur de peccatoribus terretur, qui-inlendùnt decipiendos homines, et Deo non subdili. (REMIG.)
sagiltare reclos ? quia quoeperfecisti destruxerunt in Yel, philosophi.
suis conventibus, jubi parvulos, qui eranl lacté nu- VERS.5.—Qui dixerunt : linguam noslram. (CASS.)
triendi, ex quorum ore-iaus-perficilur, venenis'ne- Jactant se de poteslate labiorum^ quasi non a Deo
cant. acceperint.
Justus autem, quid fecit ? (AUG.)Secundum utram- C VERS.6. — Inopum et gemilum paupprum. (AUG.J
que parlera, etc., usque ad animoesuoe nocet, non GASS.)Inopes, geniiles, qui nec legem, nec prophe-
justo, qui Deo crédit. tas habuerunt; pauperes, Judoei. Nunc. Quod non in
VERS.6. — Dominusinterrogal, etc. Justus autem. priori populo. Exsurgam. Apparebo in Filio. Ponam.
Minatur judicium, cujus timoré deserant falsitates. Consolationem pauperuni. Fiducialiter. Polenter, cui
Interrogal. (I6id.) Id esl probat, quia boni de ob- nil resistit.
scuris non fatiganlur, sed exercenlur de cognilione : VERS.7. — Eloquia Domini. (Ibid.) Contra mala
non inûantur, sed confirmantur. soeculi Christus a Pâtre missus, .cujuseloquia vera
Quoe perfecisti. Id est, perfecte edidisti, vel im- sunl, impiorum falsa. Casla. Contra hoc quod supra,
plendo proedicla.Destruxerunt, maie exponendo. vana locuti surit. — Examinalum. Contra, labia do-
(Ibid.) In obscuro. Vel obscurci luna. Duoe sunt losa in cordeet corde locuti sunt.
opiniones lunoe, etc., usque ad qui tune dicit sancta Sep[uplupi. .(AUG.)Perfecte, etc. usque ad et
sacramenla, cum per sanclos dentur. quod perfeclum est demonstrat.
VERS.7. —Pluet super. Quid malis reddal oslen- VERS.8. — Tu, Domine. (CASS.)Utililatem divino-
dit. — (AUG.)Pluit de nubibus, id esl pseudoprophe- rum eloquiorum, ad Dominum se convertens,
lis. Yel de bonis unde émanant laquei, cum maie " ostendit.
inlelligilur : sed non nisi his qui peccatores sunl. VERS.9. In circuilu. Conclusio de ulraque parte.
Ignis. Primo igné cupiditatum vaslantur : inde ma- (AUG.)In circuitu, id est, cupiditale temporalium,
lorum operum fetore abjiciunlur a sanclis, inde quoe septem diebus volvuntur, et non ventant in oc-
mergunwr oeternispoenis. lavum , id est, oeternum : unde ventilator esl impio-
VERS.8. — Justifias. (Ibid.) Pluraliter, ut justos rum rex sapiens, et immittit Mis rotam malorum
accipias, in quibus mulloejuslitioe, cum una sit Dei. (Prov. n), id esl, ambitum volubilium.
jEquitalem vidit. Jîquitas visa est in facie, id est, Multiplicasti filios hominum. (Ibid.) Est et mulli-
nolilia ejus : faciès enim est notifia ejus, id est, po- plicafio in temporalibus quoeavertit ab unilate Dei :
tenlia qua dignis innolescel. Yel vidit, quia non se sed justi mulliplicantur secundum altitudinem,
dat noscendum malis, sed bonis, quod est oequitas. quando eunt de virtute in virlulem.
PSALMUS XI. PSALMUS XII.
VERS.1. —Pro octava. (CASS.)Pro octava , quia YERS.1.—In finem. (CASS.)Psalmus de charitale
863 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 8U
Christi, etc., usque ad secundum illud : Cupio dis- .A caulela est, opportune limere; ita ignavia, inepie
solvi et esse cum Christo. (Phil. i.) trepidare, ut pro gente et loco, limore Dei abjpclo.
VERS. 2. — Quandiu. (CAS.) Magnus ardor susli- VERS. 6. — Consilium inopis. (CAPS.)Invectio in
nenlis, etc., usque ad quia spes protrabitur. Judoeos,eic, usque ad, id-est, de Judoeis proce-
Consilio. (AUG.)Consilio non esl opus, etc., usque dens, etc. :
ad dolens precansque oelerna. VERS.7. — Quis dabil ex Sion, etc. (CASS.)Po-
VERS.5. — Usquequoexaltabilur, etc. (CASS.)Dicit stremo Judoeorum conversio- proedicilur, ( quoe fiet
quia, ante adventum Christi, diaboluscaplivos lenebat cum pleniludo gentium intraverit. Cum averterit.
homines. Vel super me, id est, meam erudelilàtem, Pro Judoeis eliam hoc lestimonium Isaioe ponit Apo-
quia loto orbe colitur, et quia sic orbis înterit, plorat. stolus : Venietex Sion qui avertit captivitatem, vel
VERS.4. — Respice. (Ibid.) Post conquestionem, impietalem a Jacob.
oratio, ut illuminetur, ne cédai fraudibus inimici, PSALMUS XIY.
qui in misericordia confidit. Respice. (AUG.)Mitte
quem missurus es. Exaudi. (CASS.)Pro omnibus, VERS.1.—Domine, quis ? (CAS.)Psalmusisleproprie
pro quibus generaliter petit. Illumina. Si non cor- morum eslinslilulorius,proesumptionis repressio : ubi
pore, videamus vel mente. Obdormiam. Quando fi- B agitur de unitate proesentis Ecclesioeet lulura quiele.
dei lumine sepullo, carnali delecialione claudunlur. Primo interrogat^propbeia, quasi sacerdos ante fa-
In morte. Id est, in peccalo quod fil in Spirilura ciem Domini slans, et responsa petit; volens scire
sanctum de quo Joannes : Est peccatum ad mortem, quos Deus sua dignos judicet.Ecclesia.
non pro eo dico ul quis orel. VERS. 2. — Qui. (Ibid.) Responsio Domini, etc.
VERS.6. — Exsultabunt. (AUG.)Non solum propter usque ad ul Christus agnus sine fractura mCmbro-
me illuminare, sed ne inimicus gaudeat, Speravi rum, qui proprie templum ingressus esl, non ut expia-
(CASS.)Et si festinal, tamen paliens est : quia et si retar sicut coeteri, sed sine macula. Operatur justi-
difierlur, firmus esl in spe, et interius jam vniens tiam. Ut dum vendentes et ementes ejecit de lemplo.
exsultat, quem carne videre desiderata unde el sibi VERS. 3.—Qui loquitur. Hic exsequitur plenius.
bona data dicit qui prius querebatur. Tribuit. Non Veritas est cran res ila est, ut dicitur : Hoc proprie
tribuel : magna virtus fideijam habel quod fuiurum Christus fecit. In çoide, qui aliquando lacuil indi-
est. Exsultabit cor. Shtantum desiderat, si sic famu- gnis fraudulenler, quoerentibus. Non egil dolum. Do-
Jatur venturo, quid faciendum suscepto? tas est in lingua, cran aliud dicitur, aliud esl in peclore.
PSALMUS xin. Yel, non egil dolum , quia omnia quoeaudivit a Pa-
VERS.1. — Dixit insipiens. (CASS.)bicrepatio Ju- " tre, sine aliqua i adjeclione vel suppressione, nota
doeorum, descripla eorum malilia. Primus psalmus fecit proximis, id est, discipulis; Judoeis, proximis
de increpalîoneJudoeorum, etc., usque «d hic homo secundum carnem. Nec fecit proximo malum. Sed
non esl Deus. pro eis oravil; non acceptum habuit opprobrium
VERS. 2.—Dominus de coelo. (Ibid.) Sed inde adversus proximos suos, sicut est patens. per hoc
inexcusabiles, quia Dominus prospexit, id est, de quod Judam non mordaci increpatione lacerabat.
humana natura eminuit. (AUG.)De coelo, id esl, per YEUS.4. — Ad niliilnm, elc. (AUG.)Hoecesl per-
sanctas animas prospicil : nam per se nil eum laiet. Ifectio, ut niîiil in homine valeat malignus, et ul hic
Yel, de coelo, per animas sanctas, quoesunt coelum sit in conspectu., id esl, eerte sciai, malignum non
el sedes Dei. Yel, Dominus Paier de coelo, id est, esse, nisi quia Creatore ad creala convertilur. Ma-
secrelo divinoe mentis. (CAS.)Yel de oequalitale Dei lignus , id est, diabolus, despicilur; ut cura dixit:
Patris. Si esl inlelligens. Yel vidit, si est intclligens, Vade rétro, Salarias, elc. E contra, timen*esDomi-
et invenit quod aliquis non intelligit : quia non re- -numglorificat. Juravit, quando apostolis cerlissima
quirit, sed déclinât, nam : Omnes declinaverunt, elc. veritate promisit : Jam non dicam vos servos, -sed
VERS. 5. — Sepulcrum. (Ibid.) Ita inutiles aliis amicos.
facli, quia guttur eorum esl sepulcrum, elc. Sepul- VERS.5. —Qui jurât proximo, etc. (Ibid.) Hoec
crum. Dicuntur hi très versus, qui sunt usque ad tria non sunlmagna, elc, usque ad cum in superiori
secundam divisionem, ibi, Nonne cognoscent, etc., conclusione proeterilum posuerit, ad nihilum deduc-
non esse de Hebroeo, etc., usque ad eos non habet. tus est.
Contrilio (AUG.)lia inutiles sibi facti sunt, etc., Pecuniam. Yel terrena esl, quoe penitus ad usu-
usque ad et infelicilas in future rain dari prohibetur, quam Dominus Judoe tradidit
(CASS)Yia impiorum, etc., usque ad: Timor Deian- ad erogandum pauperibus, non ad usuram. Vel spi-
te oculos, elc. rilualis, quoead usuram dari jubetur, id est, proedi-
VERS.4. — Nonne cognoscent. Minatar judicium catio ad inslruendos homines. Et munera super inno-
irapiis. centent. Accipil quidem Christus munera, ut a ma-
VERS.5. — Domrnum non, elc. (AUG.)Non enim gis, et quotidie pias oblationes; sed non contra in-
verehunc invocant, qui Deo displicentia amant.— nocentes, imo animam pro eis dédit. Qui facrl hoec,
(CASS.)inde augeiur intérims, quia necesse est mala non movebuur. Ecce absolut:»responsio interroganti :
agere, cum superbi nolunt Deum invocare. Sicut facit (dicit), ut ad actum nos invilet, non solum ad
86S GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 866
cantandum hoec.Qui facit hoec,non movebitur. (CASS.)A Deum semper acie mentis inluetur, non peccatis
Conclusio. Simililer qui facit hoec, requiescet in inclinalur.
PSALMUS XVI.
monte.
PSALMUS XV. YERS.1. —Oratio David. (CASS.)Oralio personae
Domini eonvenit, adjuncta Ecclesia, quoe ejus cor-
VERS.1. — Tituli inscriplio. (CASS.) Hic titulus de
sumitur. pus est. Exaudi, Domine. (Ibid.) Iste psalmus verani
Evangelio, non deVeteri Teslamenlo, Quod naluram humanitatis facit atlendere. Oratio Christi
et
liiulusnolavil, id esl, Victoria regnum, eonvenit
instilutio est fidelium : sicut flendo Lazarum chari-
Chrislo, quod hic agilur. taiem proximi habere nos docrit ; persecutores fu-
VERS. 2.—Conserva, etc. Psalmus secundus, ut inconsideratoe temerilalis nobis auferret au-
de et resurrectione git,
qui breviter passione langit; daciara. Primo, petit secundum justitiam sibi relri-
primo, unam hominis naluram Christus ostendens,
, bui. Non in labiis dolosis. Ut qui inique damnatur;
petit se servari, dicens omnia quoepertriil'ad glo- vel, ut qui dicit : Domine, Domine, et non facit
riam boereditalis suoe perducta. (AUG.)Christus se-
opéra. ( AUG.) Yel, non in labiis dolosis "de vullu
cundum hominem hic loquitur, de quo titulus re- tuo
in eminuit : Jésus Nazarenus rex Ju- judicium meum prodeat, ul judicans non profe-
galis passione B ram aliud quam intelligo. _
daorum.— Ronorum meorùm, etc. (CASS.)Si Christi- VERS.2.—Devultutuo. (CASs.yidest, secundum
hominis bonis non eget Deus, sed ab ipso habet ea
quoe in me cognoscis, qui nullum habeo pecca.-
omnia, deslruitur arrogantia hominum et boeresis
lum. Judicium. Quo sui judicatus vidèalur prodisse.
Pelagianorum, qui putant aliquid bonis suis viribus De vultu tuo, non de dispositione Judoeorum, quod
fieri. factura in resurrectione. Vel, judicium, quo
VERS.5. — Sanclis qui sunt in terra. (Ibid.) Expo- discernitpalet omnia.
suil jam Christus qualiter oravil, narrât nunc qusé VERS.3. — Probasli. (CASS.)A similitudine forna-
bona fecit illi Deus. (ACG.)Sanctis, elc, usque ad
cis, etc., usque ad tu scis me purum.
elpotentia ut resurgerem. VERS.4.—Vias duras. (Ibid.) Scilicet opéra homi-
Mrrificavit. (CASS.)Quasi, hoec dixi Domino : Do- num : quas scilicet merentur opéra hominum. Yel
minus autem mirificavit, id est, fecit miras volun- debent imilari homines, quibus iter viliorum
quas
tates, hoe suut miroe dum eis obedientes, fiunt de levé esl, viriulum difficile. Vel, non est
terrenis eoelesles. inventa, ita
ut non loqualur, id est, ut non jactanter hoecdicam,
VERS. 4. — Muliipl\caloe. (Ibid.) Qua mirifica- vel, ut non peccem in lingua, quod est opus homi-
vit, etc., usque ad quoe in uno, sono consonant, C num. (AUG.)Vel,,vias duras lalronis, elc, usque ad
quibus voluntaies ejus ostenduntur. postquam perrexi vias duras et perfeci gressus.
VERS,5. — Pars lioeredilalis. (AUG.) Eligant alii VERS.5. — Perfice. (CASS.)Usque in finem : ante
alia, etc., usque ad sed qui Deum eligunt partes]. non est nisi inchoalio. Gressus, id est, humanas ac-
(CASS.)Yel, Dominus est pars, id esl, portio el proe- tiones, ut qui votant imitari non moveanlur a le,
mium, hoereditatis meoe, id est, sanctorum, El pars vel vestigia ab eis.
calicis mei, id est, merces passionis. Hoereditas VERS.6. — Ego clamavi. (Ibid.) Secundo, precatur
enim ad gentes, calix ad passionem perltaet, qui ut a Judoeorum insidiisejus puritas liberetur. Ego
bibilus dat resurreclionem. Sed nemo se putet hoe- etiam clamavi, quasi diceres, hoc non nisrjusto
"
redem nisi proeclarus. eonvenit, qui conttdenier orat, quia scil audiri.
VERS. 6. — Furies, elc. (Ibid.) Quasi forte , in VERS.7. —'-Mirifica. (AUG.)Mira, 6uut quoe nova
qua esl divina eleclio, ul el sors cecidil super Mat- sunl : hoec sunt quoein carne cessit mirantibus Ju-
Ihiam, et quisque capit ad mensuram suam. In doeis.
proeclaris. Id esl, in sanclis. VERS.8.— Pupillam. Perexigua est, et tamen per
VERS.7.—Renedicam Dominum. (Ibid.) Gralias eam acies luminis dirigitur, quo lux el tenebroe diju-
u
agil'Palri de intellecta, et passione, in qua eo fa- dicanlur, sicut per humaiiitatem Christi divinilas
vente viucit, et de resurrectione, et confessione, et discernens est inter bonos et malos.
hoec sunt, per quoe hoereditas resliluitur ut sit rex VERS.10. — Adrpem. (CASS.)A similitudine ani-
ïudoeorum, ut titulus dicit. lntellectum, elc. (AUG.) malium , quoeex adipe inflanlur, id esl, superbiam
Qno hoechoereditas videri et possideri potest. Insu- relinuerunl, non macri, id est, non Eumiles, vel adi-
per, elc. Id esl, super inlellectum. Usque ad noc pem, id est, carnalem sensum retinuerunl, vel
lem, etc. Id est, morlem, erudivit me, inferior pars sceleribus saginati veram intelligontiamperdiderunl,
mea carnis assumplio, ul expelleret tenebras mor- unde restai superba loqui. Os eorum locutum est
lalitatis quasille inlelleclus non habet, quia pro eis superbiam Non cor, quia soepe iniqui quod ore dé-
nec lurbari nec deficere poluil. Renés. Ex quibus fendrait, corde damnant.
secundum carnem exivi, scilicet parentela : iucre- VERS. 12. — Susceperunt me, etc. (Ibid.) Unde
puerunt injuriis, tenlatione et passione. eis hoec opi ortunitas? Respondeo susceperunt a Deo
VERS. 8. — Providebam Dominum. (Ibid.) Hine cujus dispositio est, vel, a traditore, vel, a judice
trahe exemplum, quo peccata vilentur : qui enim acceperunt avide. Sicut leo paratus, etc. (AUG.,GASS;)
867 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. —'THEOLOGICA. 868
!
Principes comparandi leoni diabolo, quo auctore A VERS.11.—Et ascendit. Facit enim quosdam p!e-
faciunt : Populus catulus leonis, id esl, films diaboli, nos scienlia, in quibus supereminet, quorum celeri-
habitans, permanens in insidiis, quia mos est malis tatem intelleclus transcendit : tenebrosis autem la-
vota tegere, ut latenter possint perficere. tenter utitur : unde, Virga furoris mei Assur, ipse
VERS.13 Exsurge, Domine. (CASS.)De retrîbullo- vero non cognovit, sed sui cogposcunt. Volavit super
nibus oratio. Proeveni, etc. (Ibid.) Asimilitudine cur- pennas venlo. Yenlos, quibus nihil est velocius, su-
renlis : nemo non prius in se quam in alium peccàt. peral fama ejus, ut dum mox natus, magis per stel-
: a similitudine id inef- lam nunliatus est. '
Supplanta eum luctantis, esl,
ficaces fac eldejice eos. Eripe animammeum ab impio. VERS.12. — Tenebras. (AUG.)Obscuritates sacra-
(AUG.)Resuseitando a morte abimpiis illata. Fra- mentorum, vel, in his tenebris, ubi videntes per
meam. Anima mea est framea ; quam manus, id est, fidem arobulamus, (et non per speciem (Mattfi. n).
virtus tua assumpsil, ul per eam régna iniquilatis Non per coelos. (CASS,)Descendit et ascendit (II
debellet, et justos dividat ab impiis. Divide eos, etc., Cor. v), sed per nubesoethereas (quod in Heiiroeo),
(CASS.)id est, Judoeos divisos, etc., usque ad mise- id est, per prophelas' in quibus obscura doetrina sit,
ria, quasi merito : quia, de abscondilis. De abscots- sed per nubes qpoe (non oelheris, id est, Apostoli)
dilis tuis. Id est, de immunditiis, etc., usque ad îd B proefulgidoesunt in! cognilione ejus, id est, vicimus
est, ad satietatem usque malorum participes erunt. contemplantes.
De absconditis. (AUG.)Non solum eis hoec poena vi- | VERS.13.— Grando, (AUG.)Objurgationes, quoe
sibilis, sed de absco*dilib, id est, peecatis (quoe a dura corda feriunt, sed si ignis charitatis resolvît,
lumiue veritatis tuoe absconduntur) plena est memo- in miti animo fit aqua salians [afias saliens]. Et car-
ria eorum, ut obliviscantur Deum.. bones, quia illo igùe tenebrosa corda accensa revi-
PSALMUS xvn. viseunt. J
VERS.1.—Diligam te. Domine, fortitudo mea, etc. VERS.14.—lnformit. (CASS.) Adlilteram, ut quando
(CASS.)Dicil hoc Christus, quod Ecclesia, id est, lo- visum est tonitruum, Deo dicente : Clarificavi, et ite-
tus Christus. rum clflrrficabo. Dédit vocem : qt non dixjt : Hic est
(Ibid.) Primo, propheta summam colligens, de li- Filius meusdilectusin quo mihi complacui.
beratione gratias agit. VERS, 15. — Et misit. (Ibid.) Dominus inlonuit,
VERS.5. — Refugium. (Ibid.) Quando erat opus et Dominus misitj : non enim transitas ad génies
consilio, David ad eum refugil et invenit. Lrberalor, semper erat certus neque ralionabilis habitas.
ul si potens, captum ab bosfibus liberet. Proleclor, VERS. 16. —- El apparuerunt fontes. Chrislo ve-
(AUG.)quia de me non praesumpsi, quasi cornu su- -<nienle, paluit quod obscuritas divini tëgebat eloquii.
perbioe contra te erigens ; sed le celsitudinem salutis Ab increpalione. Conversio ad Deùm : quasi cum
inveni, quod ut invenirem suscepisti nie. gratiarum actione, quia per proedicationem iucre-
VERS.4.—Laudans invocabo, (CASS.)Post omnia pabat peccantes, et inspirabat ut timerent iram fu-
non elalus se jactal, sed omnia Deo tribuit : et ideo turam. i
saivus ; nam qui aliter facit, sibi relictus périt, eisi Misit. (Ibid.) Hucusque de adventu Domini, hinc
vicisse videbatur. de temporibus Christianis. Misit Paler Christum.
VERS.'6.—Circumdederunt me. (Ibid.) In persona Accepit me. Ecclesiam 'sponsam. De aquis. (Ibid.)
iustorum anle adventum Christi, etc., usque ad qui Bapiismi. Yelwist'î Spiritum, quiestdonum. De alto,
rapidis iniquitatibus conturbati sunt. quia oequalisPatrijet Filio. Accepit, quasi fugalivam.
VERS.6. — Dolores infemi. Genliles in inferno Assumpsit, in altitudinem virlulis el boni operis.
débite dolore torquendi. Proeoccupaverunl'me laquei VERS.18. — Deinimicismeis. (AUG.)Id est, vitiis,
mortis, sequitur : quoe super omnes inimicos plus nocenl. El ab his
VERS.8. — Commota est. Ecce quomodo, etc., qui, etc. Id est exterioribus inimieis hominibus,
usque ad et hoc qui proeoccupavit mortalitas et pos- scilicet et doemonibus quod necesse est,- quia côn-
sibililas. fortati secundum I quid. Ecce proevenerunt, id est,
Detemplo. (CASS.) Yel de coelo,vel de venturo Chri- proevaluerunt. Per hoc magis eripil, quia illi sunl
sti corpore. confortali ; cum enim affligitur Ecclesia, magis
Commota est. (AUG.)Ita clariûcalo Chrîsto com- crescit.
moli sunt el conlremuerunt peccaiores. Funda- YERS.20. — In latitudinem. (Ibid.) Per soevitiam
menla, elc. (CASS.)Proesumpliones superborum. id malorum, crescitjEcelesia numéro et merito. Salvurn
esl, divilioe et hujusmodi quibus innitebantur : spes me fecit, quod ad fidem venit. Quoniam voluit me.
enim mundi abiit, quam odit Deus. (AUG.)Id est, gratis elegil.
YEJIS.,10.— Coelos.(Ibid.) Idest, proedieatores in- VERS.21. —Et\ retribuet secundum justitiam bonoe
clinavit a contemplativa ad minislerium, et ad fe- voluntatis. Et secundum puritatem manuum (Ibid.) c
rendas molestias. Descendit, elc. Ipse passus in eis, opéra, quoe sunt post prima bénéficia Dei, scilicet
et in quorumdam notitiam. Caligo •' lenebrosi, qui fidem et charitatem, quoe graluilo sine proeeedenti
etiam persequuntur, sub ejus potestate sunt; vel, merito Deus proestat.
qui simpliciter credunt, subjecti ei sunt. VERS.22. — Quia tustodhi. (Ibid.) Vel ila^onti-
869 - - GLOSSA ORDINARIA. — LIB. 1>SALM. ' 870
nuando cum proecedenteversu, etc., usque ad et si- A Hum, contra diabolum. Ut arcum, etc., similitudine
cut coepi, ero immaculatus, unde in futuro retribuet. rei quoe non est, id est, irremissibilen) fortitudinem.
VERS.24. —Cum eo, ei adhoerens. Et observabo, Bmcliia. Christi prophète, et apostoli, per-quos ope-
ne iterum cadam. Ab iniquitate, quoe est mors ratur : qui arcus oereus, quia proedicalido non mol-
beati. * - " lescunl, sed, semper fortes, verba salulisjaculanlur.
YERS.25.—Et retribuet.. (6ASS,)Dupliciter Deus VERS.56. — Proteclionem salutis. Non ut nihil
retribuit : hic in proesenti, ul justus justificetur, et paliar, quodtamen est ad profectum. Tribulalio est
qui in sordibus est, sordescat' adhuc, unde hic di- correctio, et doctrina, el dilalatio. et confirmalip.
cit : Gum sanclosanclus, etc., et in fuluro proemium YERS.37. —rDilatasti (AUG).Ne impediant carna-
bonis, et poenammalis,arade ibi : Qupmam lu popu- les angustjoe,quia latam fecisli charitatem hilariler
lum humilem, etc., quasi, ita hic ; quia in futuro lu operanlem, eiiam de his'quoe sunl sub me, scilicet-
populumIiumilemsalvum faciès. de mortalibus rébus et membris.
(AUG.)Et Iribuet 1 jam non ^olujn propter latiiu- VERS.38. — Persequar. (CASS.)Arguendo, .djver-
dinem fideiquoeper dileclippem operatur, sed pro- sis affliclionibus faligando.
pter longanimitatera retribuet mihi. In conspectu: VERS. 45, — Et comminuany (AUG,)Eççe eadem
hoc justis eonvenit, ut sicut illi Deum semper con- B operatioJPatris el Filii. Supra ail : Disperdidisti, Pa-
lueniur, ita Deus eos jugiter lespiciat. fer-, el jam ait comminuam, id est, auferam virtu-
VERS.26. — Cum sancto. {CASS.)Dixerat, retribui tes, ut post cédant omni venta dpclritiae.
secundum justitiam, etc., usque ad quia lu, Domine, VERS.44-.—Eripies. (CASS.)T)e ilbs ira ; Sed eri-
populum Iiumilem salvum faciès. El oculos superbo- pies me, depressio Judoeorum, el Gxallafio gen-t
run} humiljabis. tipin.
(AUG.)Est etiam occulta profunditas, qua intelli- VERS.46. — Filii. Judoeiquos enutrivi, facli,alie-
geris cum sancto sanctas, quia lu sapelifieas, ni : Mentitr sunl mihi, ad honorent meum. Inpeterati
Quoniam lu illuminas. Quod enunliavif de eleefis sunt et claudicaverunt a semilis suis, sequentes po-
et sanctificatis, oral nunc de aliis. lius suas tradiliones quam Dei,
YEHS.29. — Lucernam. (Ibid.) Fuerunt proedica- YERS.47. — Vivit. (Ibid-) Quarto exsultans Ec-
lores, in quibus lux, id est, cogmtio verilalis, qua clesia summafim munera Dei laudat. Yel vivit, .quia-
illuminaverunt alios, unde : Eabemus thesaurum *vivifical.BenedicTus,qu}a omnia benedicil. Et exglr-,
istum in pasis fictilibus. Tenebras. (AUG.)eos, qui lelur Deus salutis. (AUG.)Non terreno more de Deo
_a<£iuc sunt in tenebris. Mea*. Proedestinatione. salutis meoe sentiam, nec ipsam salulem lerrçnani,
VERS.30.—In Deo meo. (CASS.)Deus enim meus, C sed in excelso de illo sperabo.
est via, qua itur ad coelum, impolluta. Yel, via qua VERS.48. — Vindictas. (CASS.)Pia vindicla, dura
venit in mundum sancta et immaculata Virgo. Et rebelbs subdilpr. Jracuiidis. Major gloria est a fer-
qiiidquid dixit Spiritu sancto examinatum est, id ventibus malis liberare.
est, mile et honestam : ut sapiens, quidquid dicit, VERS.51. — Magnificans saintes. Deus qui mag-
prius apud se dijudîcat. Transgrediar. (Ibid.) Di- nificat : Faciens, Deus qui facit.
ruere non penilus polesthomo, sed ope Dei transit
-PSALMUSXVIII.
murum obslaculum peccatorum.
VERS. 31. — Deus meus. {Ibid.) Et conlinuando VERS.1.—In finem- (CASS.)Psalmus deprjmo ad-
-sequitur : Eripies me de contradiclionibus populi. ventu, unde tyrannus patjil, honio absolyitar, hic
Coelera inlerponit ad eommendalionem. Eloquia. propheta respicit in fipein, id est, Christum, yel jn ul-
Jgne examinalionis probantur. Omnium. (Ibid.) Nul- iima tempora.
lus excipilur, nisi qui sperarenon vult. YERS.2. — Coelienârrpnt. (Ibid.) Primp, loquens
VERS. 52. — Quoniam quis. (Ibid.) Deus dico : de incarnatione, commendat proedicationem novoe
quia quis est alius Deus, nisi qui et Dominus in ré- legis. (AUG.)Coeli, aposioli, de gloria Christi in qua
bus est? Et quia in Judoea notas, non dii genlium ; 5 Patris oequalis. (CASS.)Ye} coeli, qui stellam mise-
hoeccontra paganos, qui multos sibi fingunt. ïunl. Gloriam. (Ibid.) : {juod Deus gratis peccata
VERS.55. — Deus qui. (Ibid.) Adhuc proeler com- dimillai. Opéra. (AUG.)Quoesecpndum liominen),
munia, commendat per specialia, quia tertio Chri- etc., usque ad el ipsi eideni facti nox, tenebrosjs
stus de virtute et pptenlia sua commendatur. Proe- scientiam quoede humanis.(CAss.) El hoc tam miri-
cinxit. (Ibid.) Id est, perarmavit. Vel a simililudine fice, quod in omnibus [inguis ; et tam laie, quod in
currentis. Yel, dignitatem notai el fortitudinem, quod omni parte ambilus lerroe.
ei convenii, qui poteslate sua judicabit populum, vel. VERS.5. — Dies,drer. (CASS.)Démonstrative agit.
mundum. Immaculatam, sine peccato. Cervus spinasi (AUG.)Dies diei. Spirilus spirîlualibus prpfert ple-
el hiantia loea transilil, sic Christus spinas el foveas; niludinem sapientioe, etc., usque ad hoepdocirina
peccatorum : el sicut ceryus alta, ita Christus super diebus et noclibus continualur usque ad posleros.
omnes creaturas conscendit. VERS.4. — Loqueloe. (CASS.)Public» suasiones.
VERS.55. — Qui docet : âb imminentibus insidiis; Sermones. Communes narrationes/Quorum non. Pla-
cautum i'acio. Manus, opéra vel volunlatès. Ad proe- ntas diceret, in quibus non audianiur yoces epnjn^
871 WALAFRÏDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. «72
vel, omnium sermonum audiantur voces eorum : il- .A est pressura exprimerais mauus Dei, ut eat in vi-
Iud idem facit per relativum. tam.
(AUG.)Omnibus linguis primos loqui fecit spiri- VERS.13. — Delicta quis. (Ibid.) Tertio petit se
tus, qui omnes gentes in unum erat congregaturus, a vitiis purgari, ut sit dignus Psal misla, qui hoecre-
unus homo tune omnibus, sic- modo unus Christus ferai sacramenta. Menti videnti suavis est veritas,
caput et corpus. dulcia judicia ; non videnti quoe suavilas ? sed quare
VERS.6. — In sole (GASS.)Quod alios fecisseiau- non videtur? propter delicta : nec mirum : Delicta
dat, ipse facit, proedicat incarnationem. Yel in sole, enim quis intelligit ? (CASS.)Delicta : omnia, quoedam
in manifesta mundi, vel in labore. Solurit, lucet, et enim nota sunt. Mea-taquinant, aliéna affligunt, et
variât tempora. Tabernaculum suum. (AUG.)Quasi jam parce, repelle suasorem. Ab occultis. Omnia
mililare habitaculum, id esl, dispensationem incar- peccala duobus includil, elc, usque ad quo bomo
nalionis suoe,in qua venit exptignare errores mundi. seductus esl ; et consenliendo fecit suum. (AUG.)
Yel tabernaculum, Ecclesiam in manifesta, non in Non esl majus delictum quam apostalare a Deo, quo :
occulta, ut lateat. Sponsus. (CASS.)Tolies propbelis esl inilium superbioe : superbia vero est initium cl
promissus, magna simililudo sacramenti : ideo de causa omnis peccati.
virgine natus, ut Ecclesiam sibi virginem copularet. . PSALMUS XIX..
De thalamo. (AUG.)Id esl, virginali utero, ubi Deus !
humanoe naturoe, ut sponsus sponsoe,copulatus est. In finem. (CASS.)Figura operandi, quoe ventara
Ecce humilis misericordia, sed forlis majeslale. Gi- sunt Prophela canit.
gas ad currendam. (CASS.)Imperturbabilis, irrevoca- (Ibid.) Propheta ex nimia cbarilate optât pros ère
bilis, humanam naturam potenlia superans. A sum- evenire Ecclesioe^quoe per Christum videbai ven-
mo. Hic Trinilas ostendilur, etc., risque ad notât tara.
uuitaiem Trinilalis. _Nec est qui se abscondat, elc. VERS.2. — Exaudiat : quoetempore tribulationis
(AUG.)Verbum caro facium, non permisil ullum se vult ei fieri. In die tribulationis, quo majori "deside-
excusare de umbra mortis : quia et ipsam penetra- rio Deum precamur. Dei Jacob, ut sicut illi, ita tibi
vit calor verbi. Yel, calor esl Spirilus, quem misit gratiam benediciionis det, el proepouat Judoeis.
reversus, qui lex, testimonîum, justitia, proeceptum, YERS. 5. — Mittat : pater. Auxilium , niisso
timor et judicia, quia hoec agit. Filio.
VERS.8. — Lex Domini. (CAS.)Secundo, laudal VERS.4. —Memor. Agit quasi de sacerdote immo-
proecepta Novi et Veteris Teslamenti. (Ibid.) Lex per laturo et rege pûgnaluro. Sacrifici't.'(Ibid.) Sacrifi-
Moysen data, omnia verba sua distinclione corrigens, '-' cium Ecclesioe proevidebat, non pecuduri, sed san-
et ad Christi gratiam miltens. Convertens. (AUG.)Li- guinis et eorporis Christi.
berlate, ad se imilandum, non premensjugo servitulis. VERS. 5. — Tribuat. Diapsataia, quoe tempore
Animas. Yolunlates, non modo manus, ul VelusTesta- glorioe optât el affirmât. Omne.
(AUG.)Non solum
mentum. Testimonium. Quoecunquoetestimonia dédit quo animam posuisti 'pro vita
plurimorum; sed et
Israël plena sunt veritate, ethumilibus sapientiam de- quo coecitasex parte
contigit in Israël, et sic omnis
derunl. Sapientiam : de divinis. Israël salvus fieret.
VERS.9. — Justilioe Domini. (Ibid.) Omnes in
VERS. 6. — Loetab'iniur. (Ibid.) Ideo hoec oratio,
illo recle, qui nondocuit quod non fecit, ut imitantes
loelalimur el magnificabimur, ostendit se unum
gauderenl in eis, qui libère cum cbarilate facerent? quia
non servililer cura timoré. (CASS.)Justitroe, lex quoe de Ecclesia tanto aille tempore.
justifient; quidquid proecipit justum est. VERS.7. — In potentalibus. (AuG.)-Potentalus
VERS.10. — Timor Domini. (Ibid.) Timor soeculi nostri sunt salus(favoris ejus cum et detribulaiione
non sanctus, quia non proficuus, et cum lemporibus dat auxilium, quia vana salus hominum, quoe est
muialur. Timor Domini sine omni perturbatione, sinistroe, unde et superbia nascilur. Salus dexteroe.
quia est misla cum pavore dileciio, quia si timet B (Ibid.), id est gralia spirilualis, etc., usque ad qui
judicem, scil misericordein. (AUG.)Timor, non ille terrena dignilale proesumunt.
poenalis pro terrenis quorum amore formidat ani- PSALMUS XX.
ma , sed castus, quo quanto diligit, cavel offenderè
sponsnm, elideo non foras miltitur, sed permanet. VERS.1. — In finem. Terlius psalmus de duabus
Judicia. Judicia Dei non egent allerius aucloritate. naturis in Chrislo, coeleslem regem descrihit, ut au-
VERS.11.— Desiderabilia. (Ibid.) Yel, multum desi- ditu credat mundus, quem visura conlemnit Ju-
derabilia, vel multum aurum et lapis; velmultum pre- doeus. Demonstraiivam facit orationem in laudem
tiosum. Desiderabiliasuper aurum, etc., usquead, cu- Dei. j
jus voluntalem suoeproeponil, et dulciora sunt quam VERS.2 — Domine in virtute tua loelabilur. (CASS.)
ipse sibi. Super aurum, id est, omne quod appelitur, Summam proponil, scilicet, meiitum et proemium.
pro divitiis, vel potenlia, vel pro voluplate. Mei. VERS.4.—Quoniam proevenistu(CASs.)Diapsalma;
Cibus Dei est mei ; id est, solulus jam a soeculo; et virtutes ejus et gloriam descrihit, etc., usque ad
favus, id est, quia adhuc circumplicatur, cui opus quasi capiti iu coronam. Coronam, (Ibid.) Quia cir-
cïs GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 874
cuniitus Apostolorum docenlem ambiebat, vel lotus àA VERS.I. — Ego autem, etc. (AUG.)Hucusque
mundi circulus, id est, Ecclesia soeneralis. Christus in persona veteris hominis , hic jam
VERS.6. — In salutari tuo : gloriam et magnum proprie in sua persona loquitur. Ego autem. Jam
Aecorem, elc. (CASS.)Verbo Patris, quoe inde glo- proprie Christus, sine semine natus sum, ut es-
ria. Gloriam de judicio, quia in Deitate judicabit. sem ultra homines in homine, in quo factus sum
Decorem in majeslate , quoe tune apparebît. Glo- opprobrium, ut vel sic superbia hominis Iiumilem
riam et magnum decorem , etc. Gloriosus, ut Pe- imitetur. Vermis et non homo, opprobrium. (CASS.)
trus, cujus umbra infirmi sanabantur ; et décor Ita viliter coneulcatus, etc., usque ad vermis, sine
est super eum, proeter quem non est aliud funda- coilu natus, mortalis, humilis el vilis, silentio re-
nienlum. Ideo 5«per eum, quoniam dabis pens.
VERS.7. — In gaudio cum vultu tuo. Quoniam VERS.9. — Speravit in Domino , etc. (CASS.)'DÏ-
rex sperat in Domino, et in mrsericordia, etc. (ta.). .ceiiles : Spera in Domino, elc. Ironia Judoeorum,
Id est, de hocquod sui gaudebunt cum tua proe- ecce quasi historialis narralio, non prophetia, ne
sentia, quando eris omnia in omnibus. qua sit excusatio, ne qua ambiguilas.
VERS.9. — Inveniatur manus tua, etc. (ID.) De VERS. 10. — Ab uberibus. Non ex quo Iactari
poenis inïmicorum, ut supra de laudibus Christi. J coepi, etc. , usque ad sed fuisti Deus meus. De
B
VERS.11.—Fruetum eorum de terra perdes , et ventre.
semen eorum. Non erit eis fructus bealitudinis in VERS.H. — De ventre. (AUG.)Non solum ma-
terra viventium. ins, quoelex nascendi est omnibus; sed de tenebris
VERS.15. —Quoniam pones. (CASS.)Dicta de fu- Synagogoe,in quibus infidelis est, nondum in luce
tura, etc., usque ad ut cum putarent occidere, sa- Christi natus, qui in observationibus illis carnalihus
lus fieret. sabbati et circumeisionîs confidit.
VERS.14. — Exallare. (ID.) Conclusio. VERS. 12. — Ne discesseris a me, qui jam coe-
pisti.
PSALMUS XXI. %u extraxisti : non vir, ne dubitetar virginis par-
tus, virtute Dei factum est. Spes mea ab uberibus :
YERS.2. —Deus, Deus. (CASS.)Proemïttitur con- vera humanitas et magna perfectio; ab uberibus
"
questio de derelietione, neenon et oratio, sicut in .enim facit, quod vix maturus.
omnibus psalmis de passione. (AUG.,CASS.)Deus, In te non in peccata hominis. Alii
Deus : gemmât ex affecta, vel Deus omnium per in Adamprojectussum, ex
creationis potentiam , meus proprie per cultum. ' meoe, Deus projiciuntur, quo rei. De ventre malris
meus. (CASS.)Nec conceplio sine Deo,
(AUG.) Quando hoc in cruce dixerat, psalmum aec in peccata, ut homo; unde
istum de se scriptum indicavit. Respice in me. sanclus Angélus : Spiritus
est in Hebroeo a supervenietin te.
(CASS.) Non , sed septuaginla
additum. me ? VERS. 13, — Circumdederunt. {ID.) Describilur
ïnlerprélibus Quare dereliquisti (AUG.)
Mirum hoc, cum et Deus esset cum eo ; sed pro no- passio, quam terminât oratio; ad convincendos Ju-
bis , qui in eo corpus ejus. Longe a salute mea, doeosrefert futura quasi proeterila.
id est, mei veteris hominis, quia longe a peccato- VERS.14. — Aperuerunt. (ID.)-Ul feroe volentes
ribus salus, et hoec sunt verba non jùstilioe , sed deglutire, os suum, non ad sapientiam reseratuni.,
delicloruni. Yel, longe a salute sunt verba delicto- Sicut leo. (AUG.)Ut leo rapiens circumdederunt, ut
rum meoram, quoe sunt tollenda. rugiens os aperuerunt.
VERS.3. — Clamabo. (AUG.)De nobis , corpore VERS.15. —Sicut aqua. Quandofunditur aqua, etc.,
suo dicit, ut cum forte dicit : Transeat a me calix usque ad unde relicto eo fugerunt. (CASS.)Sicnt aquoe
iste, id est, pulatur timufsse mori ; sed pro suis in- saeramentum ablutio peccatorum, etc., usque ad et
firmis qui timent mori, hoec dixit, sic et hoec vox solidata est. Tanquam cera. Bene legis mysieria
membrorumesl : Clamaboet non exaudies. Per diem, " comparât ceroe , etc. , risque ad quoniam circum-
et non exaudies, et nocte et non ad insipienliam. dederunt. In medio ventris mei. (AUG.)Venter in-
(CASS.)Quia nulloein eo tenebroe, et tamen non au- firmos in Ecclesia, vel memoriam Ecclesioe signi-
ditur ad salutem corporalem. ficat.
VERS.4. — In sanclo habitas. (AUG.)Et ita mi- VERS. 16. — Aruit tanquam testa virtus mea.
rum , quia patres liberasti; ego autem sum ver- (CASS.)Non ut fenum, sed ut testa quoe igné fit
mis. firmior. Lingua mea. (AUG.)Servaverunt proece-
(CASS.)TU habitas in sancto, quia Deus erat in pla mea apud se hi per quos locuturus eram-
Chrislo mundum sibi reconcilians. Laus Israël, et per eos in cognationem eorum, qui erant pul-
(AUG.)id est, viderais te, non ejus qui se voluit abs-. vis mortis, deduclbs sum.
condere a conspectutuo. VERS. 17. -^- Foderunt. (ID.),EvangeIica nar-
-YEBS.S.—In te speraveruntpatres nostri, spera-. ratio. Etsi hoec ad litteram , innuit fossio ma-
verunt. (CASS.)Magnus décor, dum itérât sperave- nuum, quod operibus ejus non crediderunt; pe-
runt. dum, quod Apostolos laceraverunt. (CASS.): fode-
PATHOL.GXIII, 28
87S WALAFRIDI STJAÂBIFULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 876
runt. Terra fossa fruetum facit, sic fruetum vitoeA ditantes. Super aquam. Secunda gratia, aqua refe-
dédit Christus vulneratus. ctiouis.
VERS. 18. — Dinumeraverunl omnia ossa mea. VERS. 3. — Animam meam. (ID.) Tertia gra-
(CASS.)Rroprie describitur poena erucis. Sic ossa tia, etc., usque ad sed prius educavit super aquam
dinumeraverunl, id esl, Apostolos; ne in majo- refectionis, sed .-prius animam meam convertit.
rera numerum crescerent, quoerebant exstinguere. Deduxit. (ID.) Quarla, quod super charitatis proe-
Inspexerunl me. ( ID. ) Cum diligentia et delecla- cepta duxit. Super semitas. (AUG.)Arctiora mandata
lione, cum a re crudeli soleant oculi averti. Ecce -et perfecliora consilia, quasi semilis pauci justi
quam obslinati , non casu aliquid factura , nec ambulant, sicul sémite arctiores sunt quam vioe.
lot miraculis cor mollilura. YERS.4. — Nam et si. (CASS.)Quinia, quod in
VERS. 19. — Diviserunt sibi veslimenla mea, etc. umbra mortis non timet mala. Mecum es. (AUG.)In
(AUG.)Sacramenla ipsius poluerunt dividi per boe- corde per fidem, ut post umbram mortis ego tecum
reses , sed non lunica desuper , id est -, a Deo sim. Virga tua. (CASS.) Sexta, correctio; vel virga
data; boec eslcharitas velunitas, quam nemo po- districtio, quoe convertit vilia. Baculus gubernatio,
lesl dividere. (CASS.)Sed forte et-dono Dei qui- . quoe suslinet fidèles.
busdam venil, etc., usque ad ul ramus olivoe a B' VERS.5. — Parasti in conspectu. (CASS.)Septima,
columba delatus ad arcam. (AUG.)Yel, per ani- mensa Domini, beata convivalio, saturilas fideî, esca
mam unicam caput et corpus , quod unum di- coeîestis, de qua Apostolus : Qui rnandncat et bibît
versitates respuil. indigne, judicium sibi manducat el Jribit. In conspe-
VERS.22. — Unicornium, Jiumilitatem meam, elc. "clumeo mensam : etsi non impiorum. De bac dici-
de tur : Sed isli ad mensam dhîtis, id esl, Christi, scrlo
(ID.) Judoei, terrena lanlum petenles : vel,
cultu Dei singulariter se jaclanles, vel sîngulari- et te similia debereproeparare, id esl, pâli sicut ipse.
ler superbientes, occisO etiam filio post servos. Impinguasli : octava, unctio capilis, sciiieel Christi,
VERS.24.—QuitimelisDominum, laudateeum,etc. quod nulla aridilale peccati exaruit, unde coelera
(CASS.)Timor humanus non laudem, sed viluperium loelantur membra, qtiia capite descendit unguenlum
parit. in barbam barbam Aaron, pt in orani vestimenti
VERS. 25. — Timeat eum omne semen Israël , ejus. -Et çalix meus. Nona, palix, Christi sanguis,
quoniam non sprevit, etc. Quos dixerit semen Ja- qui sic inebriat ul sobrios reddat. Meus, quia acci-
cob, aperit, subdens : Pauperis. (AUG.) Non ejus ,pio. Vel, luus, quia das. Mensa et calix, caro, san-
qui verbis delictorum clamât de vana vita, sed guis, quanquam unum sinl sacramentum, sub di-
non tumeniis de pompis soeculi. Yersis tamen speciebus, quia utrumque sumilur,
VERS. 26. — Apud te laus mea in Ecclesia ma- divisim hic ponuntur.
gna, etc. -(ID.) Apud Deum laudem ponil, qui VERS.6. — Et misericordia. (CASS.)Décima, mi-
docet in homine non proesumi. sericordia subsequens ad cuslodiam quoeproecedit
VERS. 27. ;—Laudabunt Dominum qui requinmt ad gratiam conferendam.
eum : vivent. (ID.) Pauperes Deum diviles se : VERS.7. —Et ul rnhab'rtem.(HIER.)HOComnibus
ideo pauperes, quia Deum laudant ut eum quoe- superioribus jungitur. Quasi collocasti, educasti,
ranl, et ipse est divitioe pauperuni. Corda epniw deduxisti, etc., et hoc ideo ut inbabileni.
in soeculum soeculi reminiscentur et cpnpertentur\ad PSALMUS XXIII.
Dominum. (ID.) Quia ille cibus est cordis.
VERS.50.—Manducaverunt et adoraverunl. (ID.) VERS.1.—Psalmus David, (AUG.)Jp prima sab-
Non probibeat dispensator mandueare, sed exaclo- bali mundus conditus, in eadem homo restauratus
rem moneat limere. In conspectuejus cadenl. (CASS.) per resurrectionem Christi : (CASS.)unde monel vi-
Ecclesia utrosque recipit, sed ipse videt el discer- ctorem cum triumpho .suscipere. Domini est terra.
nit. ._ Primo dicit totum orbem esse Dei, -eic, usque ad
VERS.32. — Annunliabitur, etc. (ID.) An ange- sed quis in monte ejus, nisi innoeens?
lis qui preces hominum Deo offerunt, non pro instra- VERS.2. —Et superflumina. (AUG.)Ulflumina in
Clione, sed pro niinislerio. mare, ila cupidi labuntur in soeculum; et^eos etiam
(CASS.)Nota psalmos de passione in magna spe superat Ecclesia, quoe victis cupidilalibus ad im-
Ghristianorum terminari, ut sciatar "ex passione sa- mortalila:em paratùr.
lus esse. VERS. 5. — Quis ascendet? Déterminai quibus
PSALMUS XXII. virtutibus proediii sunt in Ecclesia.
VERS.1 — Psalmus David. (CASS.)Propheta redi- VERS.4.— Quis stabit? (HiEa.) Multi enimascen-
tum popùli de Bàbyloiie proedixit. Dpminus régit me. flunt, qui non permanent. (LD.)Innoeens : ad proxi-
Psalmus de misericordia; enumerans decém gratias., înum, manu et corde, et qui sibi innoeens, etc.,
ût omnes sperént iu misericordia Dei. /AUG,) Eccle- usque ad proesentiam et cognitionem_desiderent.
sia loquitur de CtaSsto. Qui non accepit. (AUG.,HIER.) Id est, qui non depu-
'VERS.2. — In loco pascuoe.(CASS.)Prima gralia, tavit animam rébus non permanentibus, sed eam
ocus pascuoe, id esl, sermo divinus, qui saginat me seniiens iinmorlalem oeterna desiderabit, et ideo
 877 GLOSSA OKD1NARIÂ.—LIB. PSALM. 878
non juravît in dolo. iln-vano. (HIER.) 'Idest, qui. A VERS.7. —Delicta. (CASS.)Sunt quando linquitur
nullis eam fecibus peccammum post Jiaptismum via oequitalis.
înaculavit. ; Jfuvenlutis. itan pro-oelate,-sed pro proecipitationis
- YERS.7. — Aftbllite. Diapsalmus. -Chrisliana reli- audacia, quoe esttunc, cum caior animi modesliam
gione declarata, eta.,msque ad quoe-a principe dia- excedit.
bolo pbsitoe sunl. Et 'elevamini. Contra portas mor- Ignorantias.F&cimus ea quoemalaesse non scimus.
tis. Portoe oeternales: omnis gratîa quoe, venieute Yel delicta ignorantioe in paryulbvqui vel originalï
Chrislo, data est. peccata teneniur. . ,
. VERS.8. —Quis est ? interrogat. Prophela ad (HIER.)Juventulis. Antequam<de domo patris"ini-
•convincendam Judoeorum perfidiam, et ut amplius qui exirem.
eum eqmmmendando alios invitet. Mémentomei,-tu. (AUG.)Cujus opus est misereri eî
VERS.10. — Dominus forlisfer virtules describi- peceata dimittere. \ r,
-ttir quasi proprio nomine. Partis, (AUG.)etsi cum Secundummisericordiam. Id est, ampla est miseri-
.gladiis cepistis. cordia tua.- Misericordia erga miseras, bonilas erga
Potens, etsi Pilato tradidistis. quoslibel. Facit aulem Deus bonum.el a miseris
> Potens in proelio,ne in pugnavos-superasse pu- Bimploralus,
'. et bonitaïe.ductus : nemo" bonus nisi
telis.'V-rrtuies. {HIER.,AUG.) Minislroe proecedenles Deus.
Christum in ascensione ad alias coelestes cla- VERS.8. -^ Dulcis. (ID.) Quia omnia priora di-
anantTBt viam Dontino/venienti aperiant : quoenovo mitlit, ubi gratia sine mentis.
myslerio carne induti slupefactoe, quoerunl, quis Reclus. Quia post misericordiam, etc., usque ad
«st.? Dulcis, quia suavia dat; reclus, quia corrigit.
Attollite. (CASS.)Gongeminatio, etc., usque ad qui Propter hoc. (CASS.)Quia dulcis et reclus; non ex
iomnibus omnia dat bona, vel coelestium virtutum, crudelilale, sed benignitate.
id.est, angelorum. In via. Id est, fide, vel proeceptis Dei. Yel in via
hujus vite, ubi recte vivendum, dabit legem.
PSALMUS XXIV. VERS.9. —In judicio. Dum punit, dirigel ad
_- VERS.1."— In finem, (HIER.)Hic flagellatus poe- meliora. Sed mansueti sint, qui corripiuntur : quod
nitens proeponitur aliis, ne murmurent in adversis : ex feris domiti., ut lolereni. Quia si mites, id est,
.qui in se experjus per misericordiam blanditur, per lenis animi quasi naturaliter hoc habentes : do-
4psfiliam terrel. cebil eos proecepta, pro quorum neglectu venerunt
Ad te, Domine, levavi. (AUG.)Psalmus conlrâ ad- C I flagella.
A'ersa soeculi,etc.-, usque ad qui non per omnes, mi- VERS. 10. — Misericordia et veritas. (AUG.)Quas
nus perfectos. autem vias docebiï, etc., usque ad et deinde cavet
T ,{CASS.) Primo petit doceri vias Domini, quia ad severitalem judicis.
Deum erectus. ^ Testamentum. (GASS.) Novran, quodegregie dicitur
(ID.) Ad le coutemplandum; facile terrena despi- Testamentum, ubi clara et cerlapromissio hoeredita-
cit, qui divina couspicit. tis quod etmorte firmatur.
VERS.2. — Confido. (ta.) Expertus in malis meam Et lestamentum. Legis veteris, ubi fuerunt Pro-
infirmilatem, non erubescam de inimieis. phète lestes promîssionum.
,_ Neque irrideant me inimici : et certus sum quia in VERS.11.—Propter nomen tuum, Domine. (AUG.)
nullo susiineute patienter fallit. - Id est, gloriam tuam, etc., usque ad et interprelan-
. Supervacue. (ta.) Quia omnia sunt vana et in- tur mundi, qui se ab omni peccato mundos as-
frucluosa quoea Deo sunt aliéna. serunl.
_ . Vias tuas, Domine, démons ra. (CASS.)Yioesunt de VERS.12. — Quis est homo? (CASS.)Hic agit de
.ordine vite, eie.,usque.ad : Dirige,ni vitam pertinet, oeternis; quomodô hahentur, Jaborans etorans, ul el
rfoce.adscientiam. ^
ipse, et totus Israël ab his màlis liberetur.
VERS. 5. — Doce. (AUG.) Ipsam verilatem, ut YERS.15. — Anima. (ID.) et si'non statim, elc,
. quod credo intelligam, quia suslinui, el si hoc non usque ad quidquid alii faciant, etc.
^SUtUcit:Reminiscere. Semen. (HIER.) Bonum est, unde fruclus colli-
Deus salvator meus. (CASS.)Duoeres sunl, quoe gitur.
Lonos.faciunt, ut Deum salvalorem credamus, et •Firmamentum est. (AUG.) Videtur infirmorum
patienter ejus retributionem exspectemus. esse^timor, sed Dominus est firmamentum timen-
VERS.6. — Remrnrscere. (ID.) De peccatis prio- tibus eum, el facilut Testamentum ejus manifestetur
^xibuset quoe quotidieiîimt, orat per misericordiam ibis.
anliquis faciam, et quia timet verum judicem. Qcu\i, Sal. Oculi sapienUs in capite, M esf, in
Miserationum. Miseratio,proprie in bonorum exhi- ,corde ejus.
bitione. VERS.1<5.— Unicus. (ID.) Unicus plus amatur,
, Quoea soeculo.(AuG.)Id est, ab initio soeculisunt : pauper plus doletur.
. non ergo in me /allât. . YERS.17.—De nëcessitolibus. Id esl, ah adver-sis,
 379 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA, 880
quoe necéssaria sunt omnibus, qui pie in Chrislo A (CASS.)Ne perdas in futuro cum impiis, quibus
vivere votant. hic non communico.
VERS. 19. — Respice. (AUG.)Tôt hominum per- VERS.10. — Dextera eorum, (AUG.), id est, si
ditio sine dolore.esse non potest, et ideo pro eis quid boni agunt, etc., usque ad misericordia in om-
orat. nibus comitelur, quod debes, quia :
YERS.21. — Innocentes et recti adhoeserunt. (ID.) VERS.12. — Pes[ id est, aûectio, quoe facile labi
Mali tolerati sunt; non adhoeserunt. solet, sletit immobilis contra omnia scandala, ten-
VERS.22. — Israël. (AUG.)Populum , quem ad dens ultra, et persistens in direclo. Et quia sic re-
tuam visionem proeparasti. dirais in Ecclesiis, benedicam.
PSALMUS XXY. Stetit. (CASS.)Etsi undique concussus, vel con-
VERS.1. —Psalmus. (CASS.)Psalmus istemonet fusus scandalis. !
vitari consortia iniquorum, jungijuslis, quia ex con- PSALMUS XXYI.
vîctu mores formantur. VERS.1. — In finem. (AUG., CASS.)Primo, Da-
Judica. (AUG.) Quia post misericordiam, etc., vid electus, etc., usque ad unde in sacramento ge-
usque ad a vento superbioe rapiuntur. ntens et laborans ; ut in re gaudeat.
(CASS.) Judica .-.non est proesumptio justi, sed B Dominus illuminafio, etc. (CASS.)De prima unctione
certitudo misericordioe Dei, quod ibi oslendit;in Do- per quam certificalur secunda, hic loquitur.
mino sperans; deinde, non infirmabor.. Dominus proleclor vitoe meoe. (AUG.) Dat vitam
In innocenlia. (AUG.)Non angelorum , sed qualis virtutum, quam et prolegit, sine quo omnia dona
est hominum. ejus perduntur.
VERS.2. — Proba me. (CASS.)Id esl, prius vires A quo trepidabol ('lD.)-Quem trepidet, caro, cum
inspice, elc, usque ad non mérita, sed misericor- iriduerit corruptionem.
diam quoe lalem me fecit, attendo. VERS.2. — Super me nocenles. (ID.)Ut se mihi
(CASS.)Proba me. Tu vero, proba in tenlationibus, proeferant insultantes : quod verlil Deus in melius,-
ne quid delicli remaneat, etc., «saue ad ne quis de ut maledico dente non me, sed carnalia desideria
eis murmuret. consumant. Yel edant, id est, delectetur in morte
Urerenés. (ta. ) Igné verbi lui, cor calore spiri- mea crudclilas inimicorum, carnes; animam non
ritus. Cor pro cogitationibus, renés pro deleclalio- possunt. s,
nibus. Infirmati sunl. (ID.) Dum Christus carnem ac-
VERS.5. — Misericordia. (CASS.)Quoe non sinit cepit, nutantes factî, et post ex toto se fidei subdi-
tenlari super vires, vel ipsa ustio est misericordia, G derunt. !
non asperitas (CASS.)Yel, debilitati paulatim ad ruinant animoe
Complacur in veritate. (AUG.)Cui displicet nien- pervenerunt.
dacium suum, el placel ipse cum illa el in illa. VERS.3.—Castra. (CASS.) Molimina,proelium,con-
VERS.4. — Non sedi. (CASS.)Complacui in veri- flictus.
tate, quia non sedi. Odivi, quod est vitare mala. In hoc ego. (AUG.)Habeo spem victorioein Domino
Et lavabo, quod est agere recla. rcmunerationis oelernoe.
Vani de rébus VERS. 4 . — Unam pelii. (AUG.)Hoec una domus
Vflm.{CiSS.) qui cadueis laborant;
in
impii hoerelici, qui Scripluras perverlunt : illi su- oeterna, qua semper maneatur,ubi oeterni dies, cur
ibi? ut contempler delectationem Dei, quod est ve*
perllua quoerunt, hi venenosa.
VERS.5. — Malignunlium. (ID.) Qui mala proxi- rum bonum.
mis agirai. Omnibus diebus vitoe meoe. ( AUG.) Ut quandiu
VERS.6,— Lavabo. (AUG.)Poeniiendo. El altare, vivo, etc., nsquciad opus manifeslabo.
mentem virtutibus ornabo, vel fidem, quia non est; Ut videam. (ta.) Alia liltera : Ut contempler de-
locus veri sacrificii extra calholicam Ecclesiam. lectationem Domini,ià est, eo fine, utdemum appa-
Inter innocentes. (AUG.)Conversans; ut audiam: " reat, etc., usque ad et ideo non temere peto unam,
ab eis, idest, utdiscam qua voce sis laudandus; vel, etsi peccator. '
ut audiam : Venite, benedicti Patris mei. VERS.5. — In abscondito : (AUG.) quasi multoe
VERS.7. — Vocem laudis Spirilus sancti, qui do- partes sunt, etc., usque ad quem mox vocat pe-
cet laudare te. tram.
VERS.8. — Domine. (CASS.)Petit ne malis in ju- VERS.6. — Circumivi. (AUG.)Quia mihi se proe-
âicio miscealur, quia non eis, sed concordat domuii buit ducem, etc.j, usque ad ut omnes volunlales ejus
Dei. implerem.
Dilexi decorem. (CASS.) Hoec ideo faciam, quiai (HIER.) Yel circumspexi omnia creâla, vel exem-
lilexi me facere decoram domum tibi, et locum, , pla sanctorum. '
quo gloriose habites, ut de gloria et essentia Deii (AUG.)Circumivi animo omnia, creafcâ, etc., usque
aliquid capiam. ad tanto ardentius appétit.
YERS.-9.—Neperdas. (CASS.)Et si modo simul[ VERS»7. — Exaudi, Domine, vocem meam, etc.
ÈSSCpateris, ne simul perdas. (CASS.)Quis labor, quis gemitus?Oratio ante secun-
S8i GLÛSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 88£
dam unctionem, ut possit haberi quam et sibi pro-, i VERS.4. — Da illis. (Ibid.) Proedicere est, non
phetioe spiritu promillit. optare, secundum quod intenderunt, non secundum
VERS.8. — Tibi dixit. (CASS.)Cor, ratio a te edo-" quod inde pervenit : vel optât justitiam Dei in hoc
cta libi confabulatur de una, non aliud quam doces seryari.
perlraclet. VERS. 5. — Quoniam non, etc. (ÏD.) Et si
VERS.9. — Ne avertas. (AUG.) Aiius petit hic deessent opéra, hoc sufficeret damnationi, quod
bona temporalia a Deo, et de dalis ^gaudet,hic non non intellexerunt per legem_et Prophetas, quoe in-
nisi unam. Alius habens timet battrai, ne tollat visibiliier Deus operatur per'me, nec etiam visi-
ea ; iste non pulal iram, nisi si avertat vultum, bilia.
etiam si quid in eo vindicet; nil divinius polerat di- Destrues. (AUG.)Ut nihil mihi noceat, nec post
cere. Ecclesioeluoe, vel meoe.
. Ne déclines. (AUG.)Non in ira déclinât, quando Benedictus. (CASS.)Auditus in resurrectione gra-
a peccatis faciem avertit ; vel, ne déclines, ut me labi tias agit, subdens de salute credentium.
sinas in ira, id est, quod punias ; sed ut nostra in- Dominus. (ID.) Idem qui adjulor meus, et pto-
firmitas caulior fiât. tector esl fortitudo pleins, quoein eo confidit, et
. Salutaris meus, elc. (AUG.)Quasi, frustra creasti B prolector ne loedanlur,et tu, o Domine :
elrecreasti, etc., usque ad a Domino est per Saniue- VERS.9. — Salvum. Ecce quanta spes creden-
lem elecius. tium cum pro eis orat : passus pro eis judex esl et
VERS.10. — Quoniam pater, etc. Fecit se par- advocatus. (
vrium Deo, ipsum fecit sibi patrem : quia jubet, . Et rege, elc. (ID.)Ne déclinent ad prava.
voeat, condidil, et régit. Matrem , quia fbvel, EMolle, etc., a terrenis ad pelenda oeterna, et
conlraet, collactat et nulrit; sed soeculum pater intellecta Scripturarura, et bono opère per totum
vel diabolus, mater Babylonia, id est, societas im- hoc soeculumusque in finem.
piorum.
YERS.11. — Legemporte mihi, etc. PSALMUS XXVIII.
VERS. 12. — Tribulantium. (CASS.)UtSaulis et VERS.1. — Psalmus David in consummalione.
adjulorum, etc., usque ad quia falsi. (ID.) Arca a Philistoeis reducla, etc., usqué ad uC
VERS.13. — Credo videre. (AUG.)Sed inler om- se offerant tali consummalori. • "
nia pèricula, Deo dirigenle, credo videre. , Afferle Domino, (ta.) Prius nionet sacrificia of-*
Bona. (Ib.) Bona., quoe sunt vera, oeterna. Illi ferre. . .it^p
suadent bealitudinem in terra ista, quoeest morien- Filios arietum. (AUG.)Quia non deest irapugnatic,'
tium. etc., usque ad et sepluaginla duo discipuli ad proe-
VERS.14. — Exspecta. (CASS.)Ut ego certus sum dicandum mîssi significantur. -
de illa, etc., usque ad sustine quod pateris. ' Vox Domini. (CASS.) Proedicatio Christi intus
PSALMUS XXVII. mentes terrait, quod esl, spiritum timoris dédit Ju-
Psalmus huic. Per David aliquando intëlligilur doeiset gentibus.
caput, idest, Christus; aliquando corpus, idest, (GREG.)Iste ab imo ascendit, id est, spiritu timoris
Ecclesia; interdum utrumque simul, id'est, totus ad spiritum sapientioe, elc, usque ad id est, spiri-
Christus intëlligilur, ut hic. tualem inlelleclum, hos Dominus concutit.
(CASS.)Psalmus tertius, qui breviter de passione (HIER.) Ut agricola slerilem terrain, etc., mque
et resurrectione. ad el dabit viriulem, et eamdera benedicel in pace
-
(ID.) Hic proponitur Christus (et siadeo dignus) oelerna. s
non in se confidere, sed totum a Deo petere; utile VERS.5.— Vox Domini super aquas, elc. (CASS.)
exemplumjuslis. De constitutione Ecclesioe,ubi virlutes Spiritus san-
VERS.1.— Ad te, Domine. (ID.) Oratio tempore JJ cti cum magno proeeonioenumerat.
passionis habita. Libani. Libanus inierprelatur candidalio. Ceihi
JVesileas. Minusest in Hebroeo, etc., usque ad et Libani, id est, alii homines in lerrenis elaii, quos
a morte resuscitalionem. Deus coiifringendo comminuel, id est, de superbia
Ne sileas, etc., et assimilabor, etc. (HIER.)EXeo, ad se per dileclum filium reducet : et hoc spiritu
quod verbum mihi semper unitur, non talis home fortiludinis comminuet, sicut unicorais caplus com-
sum quales coeteri, qui nascunlur in profundam mi- minuitur.
serîam soeculi. VERS.7. — Deserlum. (CASS.,AUG.)Judaicum po-
(AUG.)Ubi quasi si sileas non cognoscitur verbum pulum, etc., usque ad unde émanât aqua viva.
tuum. VERS.10.—Dominus. Quid constitute Ecclesioefiât
VERS.2. — Ad templum. (CASS.)Secundum mo- ostendit.
rëm Judoeorum,quibus proeceplum est ut ubïcunquc Dedi, enim ait, vobispotestatem conculcare super
essent ad illam partem orarent, ubi Jérusalem esse serpentes. Ut autem esl iuauditum, ut.cervïomne
scirent : quod el Jésus legem implens fecit. Yel ad genus ferarum cornu feriant ; sic ut Apostoli omnen\
coelum,unde auxilium speramus. •philosophiamilhterati redarguerent.
 885 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 884
Drlitvium. (CASS.)Aquas baptismi, qui purgat cri-- A . VERS.10. — Quoe Militas ïn sanguine meo. (ID.)
mina mundi. Necessitatem ostendit per quam non sinit eum de-
,PSALMUS XXIX. scendes in corruptionem. Dum descendu in corfu-
VERS.1. — Psalmus canlici in dedic. {AUG.)SupraL ptionem. Si enim statim non resurgo, et coipus cor-
de consummalione labernaculi tempore belli : hic au- rumpilur, nemini annunliabo, nullum lucrabor. Con-
tem est psalmus loetitioe,quia domus dedicatur, id est, fessio gemina est, nunquam sine ea sinras : quando
eonfirmatar, quoein oeterna pace manebit : corpore. maie est nobis in tribulatioribus, confileamur pec-
innovalo non lantum Christi, sed etiam tolius Ec- cata nostra ; quando bene est, in- exsultatione justi-
clesioe.Totus Christus loquitur in hoc psalmo, quia fiasconfileamur laudem Deo.
juoedam capiti, quoedam corpori, quoedam utrique. VERS.11. —Audivit Dominus. (CASS.)Quomodo
conveniunt. eam accepit, scilicet dedicationem, pertractat. Dixit:
(ID.) Psalmus breviter -de passione et resurre- Clamabo, deprecabpr, sed me deprecantem exau-
ctione : ul passio non lerreat quos spes resurre- divit Dominus.
ctionis loetificat. VERS.12. — Conscidistr saccum meum. ( ID.)
DomusDavid. (CASS.)Totus Christus sponsus, elc.,- Saccus veslis est aspera, in usum laboris vel tem-
usque ad secundum statum futarum quando in ea B J pore Irislilioe concessa, ut Ninivitis, id est, caro hu-
quiescitur. mana, quoescissa est moriendo : et prodiit frumen-
(CASS.)Primo agit de dedicatione sua : et jubet tum gloriosoe resurrectionis, vel divinilalis. Vel,-
sanctos idem speranles laudes dicere. poena peccati, qua]in resurrectione destructa, pro-
""
VERS.5.—Domine, Deus meus, clamavi ad te, etc. lata esl diviuitas ante occulta : sicut quod saccus"
(AUG.)Christus, elc., usque ad sed non in dedi- integer celai, scissus aperit. (AUG.)Saccus de capris"
catione. vel hoedis,mortalitas ; quam de peccatoribus Chri-
VERS.4. — In lacum. (HIER.) Id est, de lacu in- stus traxit vel accepit^ unde: Dum mihi molesti
ferni, ubi animoe peccatorum -sunl, ne, sicut illi, essent, induebar cilïcio (Psal. xxxiv), ut quod inlug
proeceps caderem in mortem. eral, non videt ent.
VERS.5. — Confitemrnr, etc. (AUG.)Quia ex -bo- ' VERS.13. — Non
compungar. (ID.) Non moriar
nitate et sanctitate sua, non nostra meuior fuit jam in finem. Domine Deus, in sternum confitebor
nostri. tibi. Quid-est : in oelernumconfitebor tibi ? in oeter
VERS..6. — Quoniam ira. (ID.) Id esl, yindicta, num Iaudabo te. j '
qua vindicavil in nos primum peccatum, quod morte ' PSALMUS XXX.
solvislis.
Ad vesperum. (ta.) Quia ira, etc., usque ad id VERS.1. — In finem psalmus. (AUG.)Exstasis hic:
est, tempore gratioe post tempus ante legem, et sub accipitur pavor perturbât! popub de. persécutions
omnium genlium, et defectu fidei per .orbem.
lege.
(HIER.) Ad vesperum. Quia passo et sepulto Do- (CASS.)Contra pavorem spes et oratio proemitfitur,
mino, Apostoli et niulieres in fletu et gemitu niora- etc., usque ad : Erunt duo in came una (Gen.n), et-go
banlur. Et ad matutinum loelitia. Quia mane ve- et in voce una. (AUG.) Prior loquitur Redemptor,
nienles ad sepulcrum, gloriam resurrectionis ab An- inde redempti, gratias agentes. Inde diu de pertur-
gelis acceperunt. Flelus. (CASS.)Demorabitur homi- balione Prophète vox inlerpqnitur prope finem, et
nibus respicienlibus ad vesperum, quo Adam decli- in fine. Hic describitur humilialio Christi marty-
navit, et a paradiso exivit : sed loetitia erit respicien- rumque : unde sequitur exaltalio.
libus ad matulinum, quo Christus surrexit. VERS.2, — In te, Domine, speravi, elc. (ta.) Est-
VERS.7. — Ego autem. Quomodo ante dedica- confusio oeierua, de qua liberari petit : el esl teni-.
lionem egerit el eam meruerit. (AUG.,CASS.)Vespere poralis ad horani, scilicet quoeprodest.
facit. Sed ego, dum in paradiso esset mihi abun- VERS.3. — Accéléra. (ID.) In faciendis, in sol-
danlia, dixi : Non movebor ab hoc bono, credens D vendis animahus et hujusmodi, ut eruas tertia die,
diabolo dicenli : Non morte morieris (Gen. m). Sed, non différasin communem resurrectionem,; quod ut
o Domine, in volunlale tua proestitisti decori meo vir- sit, esto mihi prolector tantus, quantum decet esse
tutem ; quod est, non ex me bonus cram et fortis, Deum. Esto mihi. Dixit : Justitiam da, etc., usque ad
sed ex te. Quod ut ostenderes : Avertisti faciem tuam, affirmât liberationem.
hoc est, foras misisti me de paradiso : jam vero hic VERS.5. — Educes. (CASS.)De morte ad superna,
positus clamabo ad te, elc. ut frustra sint Judoeorum consilia. De laqueo quem
,
VERS.8.—Avertisti. (CASS.) Deusa Christo faciem, absconderunt. (AUG.)Per duas portas diabolus ten-
exponendo eum passioni el morii ; et sic Ghrislus tai, etc., usque ad unde : Educes me de laqueo.
turbatus est : Tristis est anima mea usque ad mor- VERS.6. — In manus. (CASS.)Nota eum hic loqui
tem. (Matlh. svi.) Conlurbatus. (AUG.)Quod tempus qui in passione eadem verba prolulit. (AUG.)In
couturbalionis el miserioe recolens, et in eo positus, manus. Ex his verbis quoein cruce dixit, admonetso .
aùdio vocem capitis pro me morituri, dicentis : Ad in hoc psalmo locutum esse.
te, Domine, clamabo. VERS.8. —Ego autem, in Domino, elc. 'CASS.)BQ
 "
885 GLOSSA ORD1NARIA.— LlB. PSALM. 886
gaudio, quia sperat in Domino, qui odit vanos.. A lamen se juslificare videatur, subdit : Salvum me
Exsultabo et loetabor. Exsultare est cum magna ala- facin misericordia, non in mea justifia.
critate animi gaudere : Ioetari, temperala afiectione. VERS. 18. — Invocavi. ( ID. ) Invocas Deum,
Hunûlitalem meam. Pro infirmitate, et pro ipsa vir- quando in te vocas eum, el quando in domum cordis
tute bumilitalis accipit. Necessilatibus. (AUG.)Ne-'' tui eum"invitas.
cessitates sunl infinite, etc., usque ad et in fulurô VERS.19. —Muta fiant. (CASS.)Quoehic garrula,.
pleuarie. dum non liment judicium. Muta in poenis, in inferno.
YERS.9,10. — In loco spatioso. (GASS.)Locus'spa- Quoeloquun'lur. Apte opponit justo iniquilatem.
tiosus libère eundi ad patriam virtutam, charilas: In superbia et in abusione. (CASS.)Quia creatura
sed, quia caro infirma, et urgent mala : Miserere mei, contra creatorem, et perverso usu beneficiorum
Domine.Jam pavor enarratur, id est, quoi el quanta Dei, qui, proeter coetera, propter eos venil.
ea perturbant, contra'quoe"est oratio, TribulorJ~(km.j VERS.20. — Quam magna. (CASS.)Quoe bona
Cum prius dixit: Staluistr in loco spatioso, elc. Sed Dei confia proedicla mala, quoe leviant ipsa mala.
ahis locus spaiiosus, ex liberalionis gratulalîone ; (AUG.)lsla cernens el mirans exclamai Propheta,
aliis ex tribulatione, anguslia. Conturbatus. Irascitur etc., usque ad in futuro vero patebil.
pro peccatis palearum, etc., usque ad nam vila per- B YERS.21. — A conlurbalrone. (AUG.)Ul jam nul-
feciorum est profectus aliorum. In ira oculus. In lam conturbationem humanam paiialur, etiam modo
ira perseculorum,elc, usqùe ad ul ab omnibus gra- tribulaii, menle mirantes ad vullum Dei non lur-
djbus quoeratur Deus. (CASS.)Yel inlelleclus turjia- bantur. Protèges. (CASS.)Ne promissio tanlum fu-
lur, et animus confundilur, etc., usque ad nec in turi turbaret, hoc addit : protèges, ne noceantur.
animo, nec in corpore ulla potesl esse hominis proe- VERS. 22. — Benediclus. (ID.) Quasi , quid
sumpiio. (ALG.)Ira per vilium oeulum menlis cae- ultra? Pleniludinem benefieii laude concluait, com-
cal ; ira per zeluni luriial : quia et hoec, coneussa parans illud suoeimbecillilati. Et loquitur, Prophela,
mente, eoniemplationem dissipai, quoe non est nisi vel populus fidelis. Mirifwavit. (AUG.)Misso Spiritu,
inquiéta mente ; sed inde post paululum plusproficit totummundum feplevït",etc.,«S(7t<e ad unde : Unguen-
ad videndum. lum effusumest nomen luum. (CASS.)Vel, mirificavit
VERS.11. — Pauperlale. (ID.) Yel egeslale. Deus Pater misericordiam, etc., usquead juxta illud :
Egeo saniiaie corporis , nec parcilur crucialibus. Requievitin cordeterroe.
Egeo resoltilione, el parcitur morti ; et in hoc in- VERS.25.' — Ego drxi in excessu. (AUG.)Timoris
firmala esl fiducia mea. nostritypum,etc., usque ad:ldeoexaudislr vocemora-
^ tronrsmeoe.(km.) In excessu mentis. Vel rapla mente
-^VERS.12. —Super omnes inimicos meos. (ID.)
vidit allitudinem ex qua sentit se projectum valde
Pejus paganis el Judoeis vivrait, etc., usque ad pro
: vel excessit a ratione timendo. A fade ocu-
quibus liment et noii, ne omnes lalessinl. (CASS.), longe
Vel apud omnes inimicos, vel majori opprobrio ha- lorum tuorum. Si in facie tua essem, etc., usque ad
sed meum cor accusavi.
bitas, quam illi qui digni eo ; et ncinrs, parentibus,
vel jam crediluris ; el ?iofis, fainiliaribus. VERS.24. — Diligite Dominum, opines, etc. (CASS.)
— Conclusio oratoria, vel hortataria, pro proedictis ob-
"VERS.15. Qui videbant me foras. (HIER.)Fords,- tinendis. (AUG.)Proedicla expertus jam nos horta-
Chrislum, id est, qui hominem -purum pulabant. '" tur; quasi : tribulâtus sum, timui, clamavi, non sum
Qblivïonidatussum tanquam mortuus a corde'.(CASS.) confusus : ita vos. Sancti
' ejus, quorum est diligere
Yel excidia corde eorum, uïmorlulis eujus memoria Deum,,quia non amant mundum, jîeque quoe in
cum corpore sepelilur, de cujus reparatione despe- mundo sunt amicus mundi
ratur. Vas perditum , -mortuus Jésus - abjiciendus consliluitur. ;Disce hujus, inimicus Dei
A ergo non diligere mundum, ut
pulâtur. discas diligere Deum": averte, ut convertaris ; funde,
'VERS. 14. — Vituperationem multorum/ (AUG.)" ut implearis. Requiret Dominus, elc. Etiam hic ali-
Yituperanlur, etc., usque ad non q'risquam homo. quando, si nulli hoc faceret, non videretur vigilare
In circuilu. In eo dum convenirent simul. (G.Àss.) divinaprovidentia, si omnibus non servarelur divina
Errorum, etc., usque ad id esl, appeûtu lempo- patientia.
ralium. Abundanter facientrbus. QuLnon citopoehitent.
YERS.16. — Sortes meoe. (ID.) Vel lempora vitoe. Superbiam. Pro omni vitio, quia radix omnium.
(AUG.)Quia quando vis, vivimus, vel morimur : ideo VERS. 25. — Viriliter agile, etc. Virtus totius
eripe. Etsi justus, et occultas ordo electionis apud psalmi, ne carnis fragilitas limeal loi mala soeculi.
te esl, ego tamen, etc., risque ad quoe, sine meritis, PSALMUSXXXI.
quos vult elegit.
,VERS.17.—Illustra. (CASS.)Manifestantfac bene- Intelleclus David. (AUG.) Psalmus de gratia qua
volentiamluam super me, ut sicut de moriente de- Christian! sumus, ut ait Apostolus (Rom. iv). Incipit
sperant, ita de résurgente confidant. (AUG.)Illustra. ergo per indulgenliam hic psalmus contra vitium
Appareat, qui ad le perlineat cum modo sil confusio; hominum agens, qui peccata nesciunl vel defehdunt,
unde alibi : Discerne causant meam (Psal. XLI); ne et mérita jactant. (CASS.)Contra vitium ergo homi-
 887 YVALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 88a
num hic psalmus opponilur, etc., usque ad in quo A ad superbos peccaia defendentes : ergo vos, quos
Etantes confirmât. invita, etc. Equus, genfilis indomilus ; mulus, Ju-
VERS.1. — Beau quorum remissoesunl, etc. (AUG.) doeuspiger ad credendum. (CASS.)Equus, sine discre-
Non in quibus non invenit peccatum, sed quibus re- tione sessorum ; mulus, quoelibet onera accipil, etc.,
milit. Iniquitates. Dicit fomilem peccati, scilicet usque ad id esl, jaclantiam deviribus suis. Maxillas.
concupiscibililaiem, elc, usque ad sed ul peccatum Yel, maxillas quibus mandunt, id esl, parcius, da
ultra non sit. (HIERON.)Iniquitates, ante fidem et vicluaîia, ut necessitate coacli redeant. (AUG.)Vel
baptismum : peccatum, post fidem etbaptismum. hic confringes, el in futuro erant multa flagella.
VERS.2. — Beatus vir. (HIERON.)Cui remittit Yel : Nolite fieri sicut equus, quia multa flagella hic
Deus, non enim per se. Tegil, ne in judicio reveletur; et in futuro. Qui non approxrmant ad te. (CASS.)
et sic non imputahilur ad poenam. Non est dotas Sunt enim qui, siipeccant carnis imbecillilale, a
qui se accusât : corde lenei quod ore fatelur hic. piis precibus non recedunt.
Beatus : quia olim non confitens Deo, veni in VERS.10. — Multa flagella peccaloris, elc. (AUG.)
peccatum, dum clamarem, si quid boni egi. Post frenum adduntur flagella ad domandum, ne sit
VERS.5. — Tacui. (AUG.)Qui non vult confiteri de ilbs impunitis quibus modo vaga datur licentia
peccata, laborat sine causa in defensione peccato- B vioesuoe: sic iste supra dixit se domitum.
rum : in quo cum et jaclet mérita, amplius déficit
fortitudo. (CASS.)Beatus cui non imputavit. Aliis, qui PSALMUS XXXH.
gravia habent, Deus imputai; aliis per misericordiam In finem. (CASS.)Hic propheta potenliamet facta
non imputât, etsi habent aliqua, his scilicet qui non Dei enumeral, et sic ad laudem Dei invitât; primo,
justos se proedicant, cum sint mali, sed se agnoscen- juslos et -rectos monet laudare, quia exsultare in
les salisfaciunt, modo hoc profiteor, sed olim : Quo- illo nisi laudando non possumus : l'ectos, inquit, de-
niam tacui, elc. (AUG.)Yel, tacui voce peccatum, cet collaudalio.
dum clamarem lola die : dum poena peccati, vel in- VERS.1. — Exsullate, etc. (Ane.) Curvus laudat
terior excoecatio oslenderet me peccalorem, vel dum Deum quando sibi bene est; blasphémât quando
prava vita me tacenie clamaret, si quid "boniegi. maie : rectus semper ut Job.
Dum clamarem iota die, etc. Etsi non sit sibi con- VERS.2. — Cithara. (ta.) Ab inferiori sonat, et
scius quis, non tameu justus : quia delicta quis ex terra est, unde laudemus, id est, prosperitas el
intelligit? Unde : Esl justus qui pérît in justitia sua. adversitas, quoeab eo sunt nobis. In psalterio. Dum
Et Apostolus : Nihil mihi conscius sum, etc. attendis superiora quoe tibi dédit, coelestemdoctri-
VERS.4. — Configitur spina. (CASS.)Spina, quoe C nam. Per cïtharam caro, per psalterium chantas
totum corpus erigit, id est, superbia. (AUG.)Item intëlligilur: ad quoedecem proeceptalegis pertinent :
oerumna,etc., usque ad : in manibus temulenti. tria in prima tabula ad Deum,'septem in secunda
VERS.5. — Delicium meum. Diapsâlma. Confes- ad proximum.
sio, unde venia, sicul supra de rectione inveleralio. VERS.5. — Cantate ei, etc. Quasi, quid plus di-
Feci cognilum. (CASS.)Dixi enim prius, elc, usque cani? de incarnalione specialiter loetamini. Canti-
ad et Deus audit. cum novum. (CASSI)Quia non sufficit, nisi abundet
VERS. 6. — Pro hac orabit. (ID.) Diapsaima. justifia vestra plus (quam Scribarum el Pharisoeorum
poenitudinem comnendans, omnibus sanclis dicit (Malth. v).
communem; quam varioe secte respuunt, contra Cantate canticum novum. De incarnalione, de qua
quas ad Deum refugit. (AUG.)Pro hac. Inde orat mundus exsultat, de qua Angeli cantaverunt.
omnis sanetus, quia dimisisti, aliter non esset san- VERS.4. — Quia rectum est. Modumlaudis expo- ,
ctas. Tempore, etc. Terapus est gratioe,lex premens, suit : nunc cur sit laudandus? Et omnia opéra.
convincens reos, coegit clamare, gratia sahat. Ve- (AUG.)Ne quis pulet se merilis ad fidem venisse,
rumtamen in diluvro, elc, (AUG.)Licet sanetus orel,. cum in fide sint omnia opéra quoediligit Deus, id est,
etc., usque ad sanctas orabit, dicens : Tues refugium. rémunérât, (ID.)quia non nisi in fidelibus opera-
Ad mm. Deum, mutât enim personam lit soepe. lur; unde : Fides tua te salvumfecit (Malth. x). Yel,
Non appropiant qui dicunt fatum facit peccare, vel omnia opéra sunt .recta, elc, usque ad quia rema-
fortuna, quoe omnia régit, vel gens tenebrarum, nel iniquus, et ideo nequior, quia justum favere sibi
quoeDeo rebellai. videt.
VERS.8. — Intelleclum tibi dabo. (ID.)Diapsâlma. In fide. Quasi exterîoribus, si causa justifias fuerit
libi etc. - interiorem fidem ille. non co- '
Respondetur poenilenti : Intelleclum dabo, fidelis, adjiciet quem
Ecce psalmus inlelligentioe, ne putetur supplicans gnoscens timuil ; unde : quis non dabil ei quoe sua
negligi, teste Deo. Tu, crue. (CASS.)Qui promisisfi, sunt, qui in alieno fidelis fuit? (AUG.)Fidelis est
intelleclum tibi dabo. Yel respondet Christus poeni- Deus dans homiri quod promisit : fidelis esl homo
tenli : Loetus finis, dal Deusinlellectum : unde alios cfedens promiltenti, ex promisso vero Deus esl nobis
'
adhortalur ad idem. debitor. j
VERS.9. — Nolile fieri sicut et
equus mulus, elc. VERS. 5 . — Terra, (ta.) Ecclesia ubique terrarum.
(AUG.)Accepta inlellecfu, convertit se iste poeniiens -y-Ens.fi. — Veibo. Id est sapiëntia Dei Patris,
 889 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 890
Coeli.Apostoli instructi sunt plene, cum eo etiam cor- A etc., usque ad eliam si sit in multa abundanlia vir-
poraiiter conversando : et post, omnis virtus eorum tutis.
habita roborata est spiritu Filii, per coelosfirmatos VERS".17. — Fallax equus. (AUG.)Animal, in cu-
congregatet consolidât in unilale fidei, spei et cha- jus velocitate vel virtute confiditur , figurate quoeli-
ritatis. Uter, Ecclesia, in qua est caro mortua. bet ampliludo soeculi unde superbitur : sed quan-
Etiam abgssos, id esl, protandos tenebris viliorum, to,in eo allius erigeris, tanta gravius cadis. (CASS.)
pouit inter eos, qui sunt thésaurus, unde alios ditat Vel, equus est corpus hominis quanlumcunque spe-
sapiëntia. (AUG.)Terra. Coeli non indigent miseri- ciosum et bene formalum , tamen fallax est ad sa-
cordia, etc., usque ad quod operatur. Virtus-eorum. lutem corporalem, spiritualem. (AUG.)Yel, equus
Cum interlupos essent, etc., usque ad licenfia. mundana félicitas, quoehomines vebit, et dum nimis
VERS.7. — Sicul in utre. (CASS.) Ad lilteram : sicut properal, cadit equus et sessorem perdit. Equus,
lilloribus mare, claudit in Ecclesia fluctuantes po- humana sapienlia. Gigas, superbus aliquis extollens
pulos ; et in thesauris sapientioe suoe ponit profun- se contra Deum.
das altitudines; ut probet quis Scripluras pietalis VERS.18. — Ecce oculi. In sua in virtute nullus '
studio inquirat. salvatur, sed : Ecce unde esl salus, oculi, etc. Oculi,
VERS.8. — Timeat omnis terra. (ID.) Ecclesia B respectas divinitalis quoe proteget eos. Meluenles
de mari, etc., usque ad sed Dominum timeat terra. eum. (CASS.)Timere Dominum, et semper sperare
Timeat, imo commoveantur manu misericordioe a' s conjuncta sunt.
similitudine dormientis. Ab eo, quia ipse creavit : et VERS.19. —• Ut erual, etc. (ID.) Hoec duo sunt
ideo militer administrât, quia et a diabolo aliquid vola fidelis : ul in judicio eripialur a morte, et hic
commovetur, sed quod a Deo ulililer, ideo ab eo. spirituabbus alatur, ubi esl ihdigenlia eorum.
Commoveantur.(AUG.)Non terroribusbominum, etc., VERS.20. — Anima nostra sustinet Dominum.
usque ad potestalem non nisi a Deo. Quid de proediclis senliat, quasi conclusio.
VERS.9. — Dixit et fada sunt. Creationem simul VERS.21.—Quia ineo. {AUG.)Quia absentibns per
et formationem notât. Mandavit recreàtionem. fidem misit nomen suum.
VERS.10. — Dissipât consilia. (CASS.)Nehabeant Speravimus. Nos venluros ad Deum, non meritis*
effeclum consilia contra se, ul Judoeorum, et contra noslris. (CASS.)Quia in eo ne quis mussitet de pa-
suos. Gentrum.Dum idololatriam destruxit. Populo- tientia, suhjicitmunus, scilicet quod loetatur hic in
rum. Judoeorum, quorum voluntas, etsi impleta, ta- Domino. Et speramus in nomine Christi, quem pa-
men resurrectione est reprobata. Principum. Tyrân- tienter Propheta loetusvenlurum suslinrit : Speravi-
norum vel doemonum. - - G mus. Conlinuum tempus notât, quia non esl fas desi-
VERS.11. — Consilium autem Domini, etc. (ID.) nere, unde semper polest anima fessa recreari.
lncarnationis arcanum in quo consuîuit homini. Fiat misericordia tua, Domine, super nos, etc.
Manetin oeternum.Quia ad seternamsalutem nobis lncarnationem compleri desiderat, ut perfectus pos-
oblinendam. sit esse. In4e. Hoc dicit ideo ut omnis superstitio
- Cogitationes.Proedestinatio, in qua omnia reposita et pravitas excludatur.
sunt, quoeet sic permanent, ut proevisa sunt. PSALMUS XXX1U.
VERS.12. — Beala gens. (CASS.)Beatum dicit,
qui ad cultum Dei pervenit : quod fil temporibus VERS. 1. Psalmus David. (AUG.)Loquitur Chri-
Christianis, in quibus gentes conversoe,hi sunl justi stus, et in eo Christianus : docet humililatem, dum
et recli quos decet laudatio. (AUG.)Bealiludo omnis commendat corpus el sanguinem. Cum immutavit
in animo, etc., usque ad beatus populus de Deo vultum Christus, id est, sacrificium, coram Judoeis,
possessore. qui regnum patris sui David sunt, juxta illud : Et
VERS.13. — De coelo. (AUG.)Homine Christo. dabit illi Dominus sedem David, Ecclesia esl re-
Prospexit in adventu Filii et vidit misericorditer, gnum Patris.
non peccata, (CASS.)a quibus faciem avertit ; sed vi- VERS.2. — Benedicam. (CASS.)Psalmus secundus
dit omnes filios hominum, id est, omnes qui ad per alphabelum imperfectum, etc., usque ad glorifica-
novam vitam votant renasci. (AUG.)Quomodo elegit? lur cum ipso.
etc., usque 'ad inspîravit omnembonam volunlatem. VERS.3. —; In Domino laudabitur anima mea.
"VERS.15. — Finxit. (AUG.)Manu gratioe forma- (ID.) Sua enim laus est proedicatio,Domini sui, ut
vii. Sigillatim, singulis singula quoedam dans. (HIER.) bonus famulus de bona fama Domini sui glorielur.
Unde tamen unitas corporis, id esl, Ecclesioe fiât. Mansueli. Non docti, non jejunanles, quia sunl su-
Sigillatim, id est, non ex Adam, ut quidam dicunt perbi : sed mansueli, quia temperanliam habent
animam ex anima, et simul omnes cognoscit, et om- omnium rerum. Mansueti; non de sua intelligen-
nes actus earum. lia superbientes; non jugum Dei, indomitorum mo-
YERS.16.—Non salvatur rex. Sic fiunt justi, sed re, ferentes.
nec facli sua virtute salvaulur. Non modo spiritualia VERS. 4-6. — Magnificale Dominum. Spiritualis
sunl a Deo, sed etexleriora. (HIER.)Nemo quidquam gratia non vult sola facere quod multis proficit;
habet nisi ab eo, quia nec potens ut rex, nec fortisj unde vocal alios ; Magnificate ut invitalos traheret,
891 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP'. PARS î. — THEOLOGICÂ. 892
dicit, quoe mde bona sibi : Exqursivi Dominum. A YERS.15. — Diverte a malo. (CASS.)HOCculpam
Ex omnibus. Non possunt parlieulalim dici quanta vitat, etc., usque ad aliter in futuro non capielur.
impetravit qui non aliud quam Deum quoesivit. Ac- VERS.16. — Oculi' Domini, elc. (in.) De retribu-
Icedite. (CASS.)Jam particulalim de novo vulta ad- tionibus bonorum et malorum, ne m periculis justus
'monet sanctos. Quasi, Magnificate : et si in primis aliqua dubîetate mollescat.
in jucundum accedite. Yel, Magnificate, et quo ordi- Oculi Domini. Nec ex infirmitate tua diffidas, quia
ne? ecee •: Accediteper fidem. (AUG.)Accedite fide oculi.
inhoerendo, et duobus pedibus geminoe charitatis In preces. (ID.) Celeritas audiendi, cura in ipsis-
currendo. (GASS.)Proemissis laudibus , ad commu- audilor habitat.
nionem hortatur. Non confundantur. (AUG.)Quid- VERS.17.—Memoriam. (AUG.)Ut necmentio, etc.,
quid hic fiât justo , non erubescit, quia semper su- usque ad quoe admiserunt.
perior apud Deum : superbus vero in adversis YERS.19. — Juxta est Dominus. Liberavit : nain
erubescit, quia ad Deum non accessit. pronus esl ad hoc, quia juxta est; vel, est allusioad
VERS.7.—Pauper. (CASS.)Iste spiritualis hic esl, clamorera.
quia accedil et illuminatar, nec erubescel ; quia, VERS.20. — Mrdtoetribulationes justorum. Sicut
quando clamai, liberatur ab omnibus angustiis soe- et in Novo Testamento, juxta esl, et'salvabit, quod
culi in obitu, dum jam transit ad Deum. necesse est, qmamulloe tribulationes. (CASS.)Multoe;
VERS.8. — Immillet Angelum. Accedite . et sicut a diabolo, ab invidis hominibus, et a se. Liberabit,
iste ipauper clamavil el exauditus est, codera modo (AUG.)Non corporàliter, sed dando eis patienliam :
immittet Angelum, etc. (AUG.)Immillel Angelum. Alii vel, liberabit spiritualiter.
: ' VERS.21. — Ossa.
interprètes sic Iranstalerunl Circumdat Angélus Do- (ID.) Yirtutes. Et unum, etc.,
mini in gyro limentes eum. Angélus de coelo, vel ut nec patientia pereat.,
homo, qui esl minisler voluntalis Dei. Mendosi co- VERS.22. — Pessima. (ta.) Non modo mala, elsi
dices habent . Immittet Angelum Dominus. in divitiis, et odoribus, et lamenlis hominum fi-
VERS.9. — Gustate et videte. Hic aperte de sa- niatur, lamen pessima est, quia in peccatis ad in-
cramento quod ferebat manibus. Gustate carnem et fernum trahit.
sanguinem Christi. Suavis est Dominus. ~(ID.) Et ' Qui oderunl. Quorum? Non omnium, quia peGca-
dulcis : quia est vita sumenti, pellens oînnes mo-" tores; sed eorum qui oderunt justum, qui justifical,
îestias in futuro, idest: Sperate per hoc vitam oeter- id esl, Christum, per quem qui non reconciliâtur
nam. (CASS.)El quia Deus est vila, caro quam sibi péril : sed redimet animas, secundum quas esl mors
" I
univit est vivificatrix. pessima.
VERS.10. — Omnes sancti'ejus. (CASS.)Nullus, PSALMUS XXXIY.
licet bene méritas, ab lioc desislet, non seeuri- YERS:1: — Jvdrca, Domine. (CASS.)Iïïcipit abora-
latem proesumat. Quoniam. (AUG.) Pascebat Domi- tione pi-outraque parte pugnoe,cum edmmemôrationë
nus coniemnënlem se, et dëseret timentem. Promit- culpoe, et oral unicuique quod meretur, oslendens
lit autem non superflua, sed necessaria. Non est in- quanta lulii ab adversariis, et poenas quoe eis pro
opia. Quia etiam in proesenli habent quantum exigit iniquilale resti'uuniur.
natura. VERS.2."— Arma et scutum (HIER.)Armis bostes
VERS.11. — Divites eguerunt et esurierunt. (CASS.) percutit, sculo nos protegit. Scutum alibi dicit': bonoe
Quia fidem non habent. Esurierunt, quia corpore voluntalis; arma lifts sumns. quia ùl no? ab e'o, ita
Domini non satiantur. Quid enim liabenl, qui Deum ipse armatur de nobis. (AUG.)Yel, anima Chrisli,
non habent? Yel, divites eguerunt, id est, carebunt quoe hosles debellavît, quoenihil agirnisi Deus pu-
summo bono, licet ésurianl, id est, desiderent. Sed gnel de ea. I
toto studio quoerenies sine imrninutîone habebtral Arma appréhende. Fae me habere arma, doclrinam,
bonum, quod esl omne bonum. miracula. Scutum. Conslantiam.
VERS.12. — Venile, filii, audrte me. Diapsalmus. ** Exsurge. Eac uti acceplis.
TractatisEcclesioe sàcrameutis, admonet eos qui extra VERS.3\ — Effunde. Me, qui modo sum in ob-
sunl, qui prima rudimenfa fidei capiurit, ne nomen scuro, clarifica ita evidenter, ul concludas et ccn-
timoris horreatur* addit : Docebo vos, filios timorem vincas, ne habeant,quidoblati'ent: et dicas animoe
Domini, ut rem utilem. ita, ul omnes sciant quod salus ei; contra hoc, quod
(CASS.)Jam et incipienles monet a quibus absti- illi : Non est salus ipsi in Z)et>ejus (Psal. ni.)* Fra-
neant. meam. (AUG.)Framea esl anima justi. Abundantibus
VERS.15. — Dies videre bonos. Quia omnes faten- justis, framea effunditur, dum vila coruscat: unde
lur se velle. concluditûr hostis non habens de nobis malê loqui.
VERS. 14. — Prohibe. (ID.) Nota quod prius (ID.) Prophetia est non optatio, vel hoc de con-
cobiberi linguam dicil, quoniam, eum loqui volu- " vertendis. (
nius, ante commovemus labia, quoe mox sequuntur YERS5. — Fiant, (ta.) Prophetia : vel eo modo,
linguoe motus. Prohibe qui vitam cupis. Ecce quo- quo Deus facit, justo judicio, non amaro animo.
modo debeant timere. Tanquam pulvis ante faciem vend. (CASS.)A Deo
 895 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 894
dissoluti, ut nec invîcem cohoereant, quos divîna A VERS.15. —Et adversum, etc. Cum pie contri star,
gralia non humectât. Judoei impie loelantur.
VERS.8.— Veniatilli laqueus quem ignorai. (CASS.) VERS.16. — Dissipati sunt. (CASS.)Dissoluti, visïs
Yel in bono, laqueus veritatis, quampeccator ignorât. miraculis in passione, nec tamen proe duritia com-
Et caplio quam abscondii. Id est, abscondita mors, puncli.
sei'icet Ghrisfi. Appréhendât eos. Ne scilicet suis "
Vel, dissipati per totum orbem : nec tamen com-
sceleribus relinquanlur^-jE'iin laqueum cadat. Bonum* p'uncti'sunt, id est, poeiiituerunt. Yel, dissipati, id est,
quo a malis cohibeantur. In ipsum. Id est, ex ipsa divisi :-alii dicunt quod bonus esl, alii non.
" morte. In ipsum. (AUG.) Non in alium, sed in eum, Tentavernnt me. (AUG.)Quoecapiti in cruee facta;
quem letenderuul. Nemo enim malus, qui non prius corpori ubique fiunt. Frenduerunt. Mos soevitioe,
sibi nôceat.
' VERS.9. — Anima autem mea exsultabit. quando ratio déficit, denlibus frendet : et quod vult,
(CAS.) lâcens
'
ostendit. In oralione finit hoec:•
Proemissa spe boni'et gaudio, enarral quam maligne VERS. 17. — Domine, quando respreies. (ID.)'
erga benignum agal. In Domino. (AUG.)QUOnihil Quando videbimus vindictam de eis qui nobis insul-
suavius : nec defecit, qui omnia fecil : ipsum ergo tant. Unrcam meam. (CASS.)Unica est anima Christi,
" quoe sola immunîs a peccato.
pëte, et in illo habebis omnia.
VERS.10. — Omnia ossa mea dicent. Carnales VERS.18. — Çonfitebor tibi. (AUG.)Jam de fructu
non habent verbum laudis et confessionis, quia in- proemillit confessionem tolius Ecclesioe: inde preca-,
firma apud le penitus silenl ; sed fortia, te magnum tur, cran eonimemoralione culpoe, confusionem per-
laudant el tremunt. (ta.) Omnia ossa. Omnis forti- secutorum et exsultalionem fidelium.
tudo mentis, quia hoc alius dicere nequit, scilicet : VERS. 19. — Non supergaudëanl. (ta.) Repetit
o Domine, quis? etc., quasi nullus, quia ipse solus depassione, ut de poenaeorum addat. Annuunt. (CASS.)
vicissim se tacilis nufibus "
eripuit:Inopem de manu. (CASS.,AUG.) Genus huina- Quoniam admonent ad
' '
num inops, quia morlale ; egenum, quia in sudore decipiendum et tentandum.
quoerit panera; pauper, quia, de pura sapiëntia de- VERS.20. —Loquentes. (CASS.)Id est, dum ïoque-
jectus, tenuem et umbra lilem bàbet rationem. rentur pacifiée.-Iniracundia. Idest, exitialiter. Cogitât
VERS.11. — Suigentes lestes iniqui. (CASS.)Dictis enim quis ,dolum qui non vult oeeidere-: sed isii sic"''
calamilatibus hominis, ne ipse Christus alienus ab ' cogitabaut, quia interficere volebant.
eis videatur, passionem suam exponit. Quoe ignora- VERS. 2f. — El dilataverunt.' (ta.)" Prius àn-
bam. (AUG.)Peccata sunt, elc, usque ad sed non nuei,les, cogitantes dolos dilalaverunt os suum, libéra-
committendo. "'el aperla voce mortem inclamanles : Crucifige,.
r —- r <
VERS.12. —7Retribuebant. (ID.) Cum ego a'ftu- crucifige.
tissem feeundiialem, ipsi retribuebant sterilitalem ; - VERS.22. — Vidisti, Domine, (ta.) Hoc dicitur,
ego vitam, ipsi mortem retribuerunt; ego honores, quando aiiquid in memoriam revocarë" volumus:
vidisti quoniam crudeles, ne sileas, ne différas dare^
ipsi contumelias; ego medicinam, ipsi vulnera. Ste-
rilitatem. In ficu maledixit Dominus, ubi cum quoe- senteuiiam.
reret fruetum non invenit, sed folia : sic in Synagoga ' VERS.25. —Intende. (ta.)Eeddendo nomen super
verba non facta ; unde : Qui proedicas non furandum, onme noroen/ut ego intensus' immerilo. ïncausam
meam. (Ibid.) Poena similis sceleris, sed non causa-:
furaris.
YERS.15. — Cilicio.,(h>.) Caro, ciliciunvpropler mariera eninî non facit poena, sed causa.
VERS.24. — Tuam, Domine Deus. (ID.) Qtioe in=
simibtudinem carnis peccati. Oratio mea. (CASS.)Ul se
dixit: Pax veslra ad vos reverlelur (Maltlws) ; ita ejus est, vel quam ei dédit. Non super gaudeant. (CASS.)-
oratio, Judoeisnon accepta, ad eum rediit. In sinu Magis defleant, quam gaudeant implesse mala.
meo. (AUG.)Sinus est secrelum, in quo orare jube- VERS.25. — Devoramus. (AUG.)ûevorantur încor-
niur. Secretuni vero Gbrisli, divinitas, ad quam orat ]Q porati.
humanitas. VERS. 26. — Erubescant et revereanlur simul'.
(CASS.)Potius erubescant in clarificalione resurre-
YERS.14. — Quasi proximum et quasi fralrem, etc.
ctionis, et revereantur, id est, limeaut-poenas. Eru-"
Gasus pro casu. Quasi :4e proximo el fratre nostro, bescant. Qui erubescit, aclus suos propria exisiima-
ita mihi complacebain, id est, de eorum aflinitate tione damnât : sed
potest erubescer.e qui non habet '
gaudebam, qui me insequebantur. Ecce gralia pro reverentiam ; ideo addit : -reverentiam,ul conversio-
odio, beneficium pro loesione. (AUG.)-Quasi proxi- nemnolet. Reverenfia est timorDominicum amore.
mum. Soc dicere eonvenit propinquanli ad Deum, Induanlur et reverenlia. Pudore ; quasi
et gaudenli, qui plaçet Deo, quasi fratri et proximo. confusione
cilicio poeniientioe et veste lugubri. Pudor, contra
Quasi lugens, (CASS.)Alii interprètes, quasi lugens audaciam quam habuerunt furentes; reverenlia,
mater filium, rncurvabar super eos. Quasi lugens. contra impudenfiara falsitatis, ut his illa curent.
Cum hoecomnia facerem, tamen nolebant converti ; VERS.27. — Exsultenl el loetentur. (ID.) In spe'
et tamen cum nollent converti, sic humiliabar, id est, magna fidelium finis , sicut alii de passione. Exsul-
dolebam, sicut paler lugens filium. - - tenl et loetentur. Illi âicunt, euge animoe suoe quâ'
 895 WALAFRIDI STRABI FULD, MON. OPP. PARS. I. — THEOLOGICA. 896
loetiliafugit, isti non suoeanimoe, sed vota ad Deumi A tamen uliosque salvas, hos corporaliter lantum, illoo
converlunt, et in ejus laudibus, non in se, suam loe- el spiritualiter, in quo magna misericordia.
tiliam ponunl, quoeest perpétua. VERS.8. — Homines, elc. Eliam temporaliaaDeo
VERS.28. —Et lingua mea medilabilur justitiami esse ostendit. i
tuam. (AUG.)HOCfiât, el mei proedicalores ex studio> VERS.9. — Inebriabunlur, (ID.) Non potest res
nunliabunt le justum, qui promissa implesli, ett exprimi, sed per hanc similitudinem innuit, ut pleni
omnia univcrsaliler in quibus laudandus. (CASS.)Lin- mentem perdant, ne suos jam agnoscant patres,
gua mea. Lingua ejus meditala esl jusliliam, quando1 filios, coelerosqueamicos. Yel, tune in re ebrii, qui
Novum Testamentum populis proedicavit. modo sperant. Torrente. Quasi : Impelus erit gralioe
et misericordioe ad inebriandos. (ID.) Torrente. Non
PSALMUS XXXV.
, ut transitoria sit beatitudo, sed copiosa. Yel, voluntas
YERS.1.—In finem sermo. (CASS.)Agit hic de lua in homine omnia rumpil obstacula. Yel, sapiëntia
errore quorumdam, etc., usque ad qui tamen immi- Christi lorrens, quia.subila et rapida. ,
net omnibus. VERS.10. — Quoniam apud te est fons vitoe. (CAS.)
Non est timor ante oculos: quia dotas, id est, quia Apud le, Christe, est fons, id esl, inilium omnis boni;
, carni obedit non Deo, cum ratio aliud insinuel, quod B ; et in tuo lumine, quia per ejus proedicationem vide-
videat Deus etsi non abus: vel, quod videt ipse ra- mus lumen Patris el Spiritus sancti, et ideo prai-
justas, a Deo scit, ut invenialur ab ipso eodem quod tende, ul in hoc soeculo tulius eatur.
iniqui tas sua est habenda odioapud Deum et omnes PSALMUS XXXVI.
homines.
(ID.) Primo, asserît mala esse ex homine. (CASS.)Psalmus tertius, alphabeli imperfectio-: lo-
VERS.2. — Dixit injustus, etc. (CASS.)DUOsunt tus de correctione morum.
gênera peccanfium': quia vel infirmiiale carnis non VERS.1. — Psalmus David. Psalmus hic est quasi
possunt sequi jussa legis ; vel blasphemi qui libère veslis Christi, quoetotum corpus ejus operiat proe-
peccant, quasi Deus non curethoc; unde est : Dixit, cepiis, et prolegat ab adversis, et quasi sinu consilii
etc. (AUG.)Descriptio iniqui viri. IVOJIest timor Dei. foveat. Polio contra illos qui murmurant de florema-
(CAS.)Quia dotas notait studerelegi, qua per igno- lorum, labore bonorum, quasi omnia casu agantur, ut
rantiam excuselur. mundo, spreto Deo,i adhoereant. Monet igitur Eccle-
VERS.3. — Quoniam dolose. (AUG.)Mulli inquirunt sia ne quis malignaîites imitetur, sed quidquid boni
iniquitates suas, etc., usque ad nec excusantur de ' speratur, a Domino postulelur , qui profulura el
jgnoranlia. G oeterna dat.
VERS.4. — Verba. (ID). Ostendit iniquitaiera, YERS. 2. — Olera lierbarum. (AUG.)Modo esl
«le., usque ad ut bene ageret. hiems, -etc., usque ad quia nondum apparaît quod
VERS.5. — In cubili. Id est, in corde, in quo sibi erimus. .
îomplacen topera mala; et hoc est, astitit omni vioe, (AUG.,CASS.)Olera non hortorum, sed herbarum,
oumsludioetmora:invenitquidem,etscivitessemala, id est,vilissima, quoeperagros sponle nascunlur..Fe-
sed tamen non odivit. Noluit. (AUG.)Non quod non num, nobiles, qui facile proficiunt ; olera, médio-
poluit; perniciosius agit contra seipsum qui quod cres : sed et illi cilo arescunt, et hi decidunl.
potest non vult. Sunt enim quoedamquoe, etsi voirait, VERS.8. — Desine. (AUG.)Ira subita, furor diu-
non intelligere homines possunt, ul: In principio erat linus ; sed utraque deserenda, per quoe peecatur.
Veibum, et ut tamen bene agerent, intelligere pos- (CASS.)HOCdicilur ëi qui adhuc inftrmus, etc., nsqu*
sunt. In cubili suo. (ta.) Id est, corde, ubi proecepit ad faciendo ad tempus floret.
Dominus orare clauso ostio, etc., -usquead sapiëntia, VERS.19. — Et adhuc pusillum, elc. (AUG.)Post
scilicet carnis, quoeest inimica Deo. islam vitam parvam, etc., usque ad nec vermeni con-
YERS.6. — Domine, in coelo. (Cass.) Bona ex Deo . scieniioe corrodentis sentiebat.
per misericordiam. Quasi dicat: Mala sunt ex ho- VERS.12. — Observabït, elc. (CASS.)Dicta, quod
mine, sed bona ex misericordia. 0 Domine, in his, boni non debenl malos oemulari,etc., usque ad cona-
qui coelumsunt, id esl, arcana scienles, est miseri- tur occïdere.
cordia tua : et quod ipsi sunt nubes, esl a te. (AUG.) VERS.13. — Dominus aulem, etc. (ta.) Sic et nos
-Yel!» coelo,id esl, misericordia, etc., usque ad nun- videntes perituros, irrideamus et proesenles, grandis
tiat vero missa veritate sua. consolatio.
Usque ad nubes. Id est proedicatores, per quos VERS.14. — Gladium, etc. (ID.) Si neque blan-
tonal Deus nunliando, coruscal miraculis, pluil do- ditiis neque minisagel, poena aggredilur. Si nec sic
Ctrinis. Qui sunt eliam montes, quos prius sol luce protteit, insidiatur dolis, quando bene loquendo
veslit, quoe post, de eis el si non ab eis, ad infima ,i mala inlendit. ,
vallium descendit : ministri enim sunt doclrinoe, sed VERS.16. — Melius est, etc. (ID.) Paulo ante de
Beus illuminât. nialilia et suslinenlia : hic de divifiis et paupertale.
VERS.7. — Judicia tua. (AUG.)Quod horum mi- VERS.17. — Confirmai autem, elc. (AUG.)Maxime
Sereris, bos excoecss; nulli sunl penitus scrutabilia : per exemptant crucis suoe. Crux enim Christi ûnita
897 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. , 898
est in poena, et manet in gloria : a locis enim sup- A attendit, sed novissima, etc., usque ad cui hoecvir-
pliciorum transit ad fronles imperatorum. tus esl, loco beati ponitur.
VERS.18. — In diebusfamis. (CASS.)Id est, in hac VERS.37. — Reliquroe.Bona quoepost hanc vitam
vila, etc., asaue ad quanto plus elevantur, tanto ci- rebnquentur, vel memoria bona post obitum.
tius ut fumus.déficient. VERS.59. — Salus aulem justorum a Domino.
VERS. 21. — Muluabilur. (ID.) Audit verbum Hoec omnia justis, totum tamen a Deo, et colligit
Dei, non reddit operibus. Et non solvet. Id est, non summatïm.
reddit operibus quod audilu percepit. Miseretur et PSALMUS XXXVH.
retribuet, elc. De his quoeaccipit, etc., usque ad se- VERS.1. — Psalmus David in rememoralione de
quitur largitas. sabbalo. (AUG., CASS.)Ut peccatum , quodprorsus
VERS.23. — Gressus. (ID.) Qui per se torluosi, fugere nequimus, semper in memoria habeamus, ut
quia in peccatis nati. Viam ejus. (AUG.)Via terroe nos ab eo saltem temperemus, hic poenilentioeindu-
non dura, sed lalronibus plena est : vel, viam ho- cit multis modis cruciatum, ita ut ipsum Job videa-
minis volet Deus. tur proponere tironibus in exemplum, ut cruciatus
VERS.25. — Junior fui, etc. (ID.) Tractât hic amplectantur, minores quidem merilis, quibus ab
justum nunquam deseri, proemia bonorum et poenas B oeterna poena liberamur. (AUG.)Sabbalum esl re-
malorum commiscens cum inlerjectis adhortatio- quies oeternilatis, quam perdere formidat peccati
nibus. (AUG.)Ecclesia quasi unus homo loquitur, conscius, et habere desiderat graviter afflictus.
quoe in primis lemporibus junior fuit, in fine soeculi VERS.2. — Domine, ne in furore tuo'arguas me,
senuit, in senecta uberi, quia per omnes gentes di- Primum, captât misericordiam per poenas sum-
latata. (ID.) Junior fui. Puer in Abel ; in prophe- malim. Arguas me. (CASS.)Ut poena sit a misericor-
lis et patriarchis juvenis ; tempore martyrum*quasi dia ad correctionem, non ab ira ad ultionem.
senex ; in fine mundi quasi in decrepita oetate. VERS.3. — Sagiitoe."(AUG.)Vindicte quas mina-
(CASS.)Junior, quando initia legis in Adam suscepi; baris Adoe, dicens-: In quacumque die comederitis,
senui, cum in honorabili oetate ad ultimum suscepi morte moriemini. Quia comedit, infixoesunt et no-
Christum. bis ; et non ad horam, se'à'confirmasti, ut sit usque
VERS.26. — Tota die miseretur. Vel, de eleemo- in finem soeculi. (AUG.,CASS.)Quoniam sagittoe.Nu-
merat quoepatitur, etc., usque ad quod leviter po-
syna dicil, quoe a misericordia incipit, et post ma-
num aperît : vel, de spirituâlibus. test loedi.
VERS.4. —Non est sanitas, etc. (AUG.,CASS.)Ab
VERS. 28. — Amaf judicium et non derelinquet C instanlia
vindicte in Adam exertoe. Vel,timorefuluroe
sanctos suos. (CASS.)Ideo : et tu ama, ut bonis tuis
iroe terretur, sic ut non sit sanitas in carne : more
gaudeas. verecundi, qui futuris flagellis jam affligitur. Yel,
YERS. 31. — Supplantabuntur. (ID.) Supplan- a fade iroe, quia proevidi faciem iroe, id est, quod
tare, est plantis foveas insidiarum proelendere. minaris, ne videara iram. Non est pax. Gravis dolor
VERS._55. — Dominus autem (ID.) Consolatio ad interiora pervenit a facie peccatorum, quia san-
justi. In manibus ejus. (AUG.)Job terra tradita est etus super poenas corporis affligitur peccatis, pulans
in manus impii, id est, caro : sed animam invictam- se graviora mereri. Non est sanitas. (CASS.)Captât
edutit Deus, ne cedat. hic misericordiam a poteslale judicis , et ab infirma
Cum judicabitur. (CASS.)Yel, nonpermittit dam- persona. Non est pax ossibus. Accipit ossa pro
nari justum cum judicabitur ille ab impio ; vel, illi carne. Et exponit quod dixerat, aliud addens : sci-
impio, scilicet ad malum ejus. licet a facie peccalorum.
YERS.34. — Et exaltabit. (ID.) Quia non nisi VERS.5. — Supergressoesunl. (AUG.)Yel sustu-
exaltatus coelestem potest babilare. Videbis (ID.) lerunt, id esl, quia iniquitas elevavit caput superbi
Quod modo credis ; duplicîter notât gaudia bono- contra Deum, Deus gravavit, ut fasce, et compressit
rum ; primo, quia tune sentient in quantis sint ju- ne jam erigalur.
cunditatibus. Inde, quia videbunt poenasiniquorum, VERS.6. — Putruerunt. (CASS.)Narratio, in qua
unde gratior est bealiludo liberalis ab hujusmodi enumerantur miserioe. Cicatrices meoe. (AUG.)Vel
malo. livores mei; alia litieraj jd est, peccata mea. Non
VERS.35. — Vidi impium superexaltalum. {ID.) est sanus qui cicatrices habet, quoe putruerunt et
Contra hoc, etc., usque ad cui religato locus no- fêtent : ut ab eis aversi adoremussabbatam,-etgema-
cendi est ablatus. mus : Currenlescum sponsopost odoremunguentorum.
VERS.56. — Transit». Mundum, meliori conver- VERS.7..— Miser factus sum. (ta.) Dicta quali-
satione ad Deum tendens : et vidi nihil posse, cum liter iniquitates supergressoe, dicit quomodo aggra-
nihil omnia sint in quibus homo gloriatur. Quoesivi. valoe.
In memoriam reduxi : quia boni tune magis dolent ,-YERS.8. — Quoniam lumbi. (CASS.,AUG.)Non so-
de impiis, quod ab eis sunt separali, cura in melius lum mea infirmitate pecco, sed et diabolus, qui
immutantar. Locus. Eorum mundus est, qui el dis- corpus affligit et animam faligat vanis iraaginatio-
solvetur. rraniu>i.{AuG.)Transit, quiproesentiam non- nibus; etperhoenon estilerum sanitas, sicut et
$99 - WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 900
supra per sagitlas. (AUG.)Lumbi, vel, anima im- A cum eo crucifixus, hic aulem in persona propria lo-
piété est, etc., usque ad cum vldëbimus veritalem quitur.
ni est. PSALMUS XXXVIII.
VERS.9. — Rugiebam a gemitu. (CASS,,AUG.)Ge- VERS.1. — In \finem. (AUG.)Quia hic est de
milus corde, rugilus voce : a similitudine bestiarum, oeterna beatitudine, pro qua jucundum est transilire,
quibus se comparât : ut forlior gemilus ostendatur : etsi grave sit carni. Docet autem inde de mundo ad
virtus patieiitioe quod in gemitum, non in verba pro Deum transire. Trausilitor autem de bona opinione
'
rampit. semper contraintinvidiam iniquorum et çalumniam:
VERS.40. — Ante te ,omne. (CASS.)Taie est, quod unde délibérât inter malos tacere, ne quid dical
merelur-esse ante te, quia pro peccatis petit. (AUG.) maie. Idithun. (ID.) Transiliens eos, id esl, réma-
et ideo non -est abscondilus, .sed audilus gemilus, nentes in mundo. ](CASS.)In primis de continentia
quia pius est pro liberalione animoe : alios non linguoe inter Jalaspliemos et .calumriosos : unde et
curât Deus. Desiderium meum. (In.) Est oratio, nec oplat noscere finem, ubi hoecnon sunt.
unquam desinil orare qui non desinit amare : chari- YERS.2, — Dixi : Cnstodiam -vias meas, etc.
las clamor est. D (AUG.,CASS.)Monet hic psalmus inter blasphemos,
YERS.11- — Cor meum conturbalurn est. (CASS.) iniquos, et calumriosos linguoecontinenliam, cerla-
Exponil-dolores animi, quia virtus patienlioe reliquit. mina, rixas, comprimera : hoc enim silenlium -mul-
Goniurbatum, quia mens succubuil passioni suoe. tum est utile. (CASS.)Dixi : in corde deliberavi : ubi
Lumen, id est, ratio nuper lurbata, quam non habet sapientes prius délibérant, quam loquantur. Vias
secum pro ingenlibus molesliis. (HIER.)Id est, actiones et verba. Ut non delinquam
vel otiosa.
VERS.12. — Amici mei et proximi. (ID.) Et per falua,
sed huic In lingua. (AUG.)Non frustra est lingua in verbo :
pro his duobus solatiis gaudel humanitas,
facile labilur.i Posui ori meo. Postquam trans-
sunt cumuluspassionis. ( AUG.) Amicimei. Hactenus quia ad docens
eonfessus esl quoepatitur a se intus, etc., usque ad ivi terrenas deleclafiones; etc., usque
Posui usque eo
el hoec etiam cuique versanti inter homines eonve- nos cavere hoc non imilari. (CASS.)
nit. quodobmutui, elci, usque ad qui causam conlentio-
nis quoerit. .
VERS.14.— Tanquam surdus non audiebam, et sic- VERS. 5. — A bonis, et dolor rneu's, etc. (ID.)
ul mulus non aperiens os suum. (CASS.)Ad iniquita-
Annunfiandis, etc.', usque ad id est, transilienlium,
tem consulenlium non aperiens, etc., usque ad con- - locutus sum.
(AUG.)Quod esl, malis invitas silui,
tra dolores corporis rugiebat. etc., usque ad el si actus trausilientis aliquid sunl.
VERS.16.— Quoniam in te. Domine, speravi, etc. VERS.4. — Concaluit cor meum intra me. (AUG.)-
(ID.) Quia inter tôt mala speravit in Domino, af- Si damnabitur piger, etc., usque ad fit avaras dis-
firmai se audiendum in -commemoratione emenda- pensator. '
fionis. Speravi. Salutaris medicina malis, sperare, VERS 5. — Locutus sum. (ID.)Non auditori eru-
non deficere. In te, Domine, qui mutas tristia in diendo, sed exaudilori Deo, a quo intus audior. -Et
loela. -numerum dierum meorum. (HIER.)Numerus dierum,
VERS. 17, — Quia dixi : Ne quando supergau- qui modo sunt, non est vere transilienti ; hoerenli
deant mihi inimici mei. (AUG.) Item caput de infir- autem esse videtur.
mis pedibus, cum sit in coelo. Non deserit illud ' VERS.6. — Ecce mensurabiles. (CASS.)Quasi, nota
quod habet in terra. Dum commovenlur pedes mei. fine, et diebus qui sunl, attendit ad hoecquoe reli-
( CASS. ) Si commovenlur aliquando humana infirmi- quit, el comparai invicem. El substantia;etc. (AUG.)
tale, irrident impii unde dolent pii. Qui videt nihil esse hanc substantiam, etc., usque
VERS.18.—faralus sum. (fo.)Sciens me de- ad quoe ante te eril.
liquisse. Dolor, quia deliquit : impius se défendit ; i VERS.7. — Verum tamen. (CASS.)Yidens adven-
justus contra se irascitur. tum Christi, redil ad'infirmitatem quam inter vir-
VERS. 19.— Quoniam iniquilatem meam. (ta.) tules habet. (AUG.)Magna sunt quoediximus et cre-
Duo modi perfecte poenitentioe,confessio^ei emen- dimus ; sed tamen non esl illud oelernum, sed uni-
dalio, per fletus, eleemosynas, el hujusmodi. versa vanilas. Et pro mutabilitate desiderans oeter-
VERS.20. — Vivunt. ( AUG.) Fruuntur mundo, nam, exprobrat bumanoe vitoe, cubsubesl, quod di-
firmati in mundanis, et quotidie plures fiunt. cit. Ne quis putet sanctos a lenlalionibus alienos.
- VERS.22. <—Ne derelinquas. (ta.) De proetèr-
Yel, licet mensurabiles dies; licet subslanlia; niliil :
ilisabsoluluSjCura aclione graliarum auctorem salu- tamen universa ivanitas est in ralionali creatura,
tis proûtens Deum,loetus exclamât ne jam relinqua- quoe secundum diversos universam appelit crealu-
tur. (GASS.)Quiagravioroffensiopostveniam. (AUG.) ram. Verumtamen. Quamvis oelernis inbio, etc.,
Exsullaliva conclusio, ut cerla spes sit imitantibus. usque ad cujus conversalio in eoelisest. Qninishomo.
Ne discesseris a me. Quomodo ergo supra : Ut (AUG.)Si malus,fin soecularibus vanus est; si bo-
quid me dereliquistî ? Yox esl veteris hominis qui nus, cum Chrislo volenii esse, vana esl vila.
 ' GLOSSA ORDINÂRIA.— LIB. PSALM.' 902
SOi
Vemmtamen. (AuG.)Biapsalmus.Quomodo omnes A À eum, etab eo Novum Testamentum, quod et multi
sub vanitate et casu ; el inde opponit se exspeclare secuturisunt : unde percutit omnes superstifiones et
Dominum, et petit liberari. In imagine pertransil. .invitât ad mirabilia Dei. "
ita sludeat vanitati, etc., usque - (ID.) Hic Christus ex membris. - '
(ID.) Quamvis
ad quia cum miseria, et labore appétit terrena. VERS.2., — Exspectans exspectavi. (ta.) Exspe-
Thesaurizal. (ta.)-Decoeleris-vitiis elegit Propheta clai, etingratus : sed exspectans' exspectat. (AUG.)
- avaritiam, ad oslendendum quod -intendit : ipsa enim Aucloritas ab an'tiquis in Abraham el coeleris, etc.,
est radix omnium malorum. usque ad qui noster est per culluin, non aliorum.
YERS.8.— Exspectalio. {ID.) Brimi "adventus, Dominum. (ta.) Non hominem, qui-potesl >fallere
yel -secundi,etc., usque ad non in sacculis nostris. el falli, el qui -mecum indiget. Intendit. (ID.) Mihi,
YERS.9.— Aborjinibusiniquitalibus meis eme-me. ut prodesset : non me, ut et ma'los. - -. -
(CASS.)Non solum ab eis, ne revoirai in ea quoe Iran-, VERS.O. — Lacu. (ta.) Tenebroe inlquilalum,
silivi, sed ab omnibus -omnino. Jmperfectus enim ;est ' infidelilatis scilicet et ignorantioe,etc., usque': ad -pe-
bomo : quia non accepit quod optai ; perfectus, qui vra-contra lutum. (HIER.)hvlacu vero et in luto, -gen-
scit hoc ipsum quod sibi déficit. tes idola colenles : vel, omnes terrena amantes. -
VERS.10. — Obmutui. (ID.) Habitas opprobrîo, B c VERS.4. — Carmen. -(HIER.)Non turpe, non théâ-
etc., usquejid et necesse'est, quia defeci. trale, sed per Novum Testamentum. Videbunt.
Amovea me plagas tuas. (AUG.)Quia tu fecïsti me, (CASS.)Mirabilia tempore incarnalionis facta. (AUG.)
noli exterminare ; tanlum cède ut producar^ non ut Videbunt, hoc quod primo de prioribus " dixit, vide-
~ " ;
eomminuar . bunt multi populi 'posleri.
VERS.11. — Increpationibus jrropter -iniquitatem. YERS. 5. — ~Nomen. {In.J Quod est salvator;
Quibus"humanumgenus ïncrepuisti : quod tamen ex. Quasi : Beatus, etc., qui non temporaira sperat ab
mérita nostro, propler iniquitates nostras increpui- - eo, sedsalutem, quod ejus nomen indicat. In Hebroeol
sti, quoesunt ad correctionem ; aliter enim iniquitas soepe duplicantur hoc modo genitivi : vel, b'eatus,-
incorrecta permaneret. Corripuisti hominem.(AUG.) esl cui esl nomen, id esl, quo est laus Dei, ul al) eo so-
Esl dolor informis qui non emendat : formatas, qui o credal salutem, unde est et -spês ejus. Insanias.
eruditionibus formam proeslal. Et talis dolor est proe- (CASS.)Idola, quoefallunla veritate :-vel, insanioe,
ceptum, idiest, vicem el imaginem proecepli habel. ' in spectacUlisfallaeibus. Ideo pluraliter, ut de omni-
YËRS.12. — Et-tabescere fecisli sicutaraneam ani- bus accipiatur. Hoecfalsa, sed opéra lua mirabilia/
mam- (ID.)Siccatam ab amore virtutum, • et cogni- coelum, terra, elidit superstifiones.
tionis. Sicut aranea texit inanem lelam in congrega- G VERS.-6. — Mirabilia tua. (AUG.)Petrum anibu-
tione temporalium. Yel, dum exlrahita se iniquita- lare super aquas in signo, non in soeculo,id est, fru-
tem sjeut aranea, egesfione visceram moritur. (CASS.) clibus soeculi.(AUG.)Salus verax, insania ihendax,
Yel^aranea tenue corpus habet, nec ta terra, sed in non esl quod putatur. {HIER»)Vana sunt terrena, in-
alto stal, telas egcslione viseenmi texit: sic anima sanioe, iroe et rixoe, elc.
conversi et afflicliterrena deserit, subtiles opera- Non est qui similis tibi. {AUG.)Nulli auctores ar-
tiones timoré Dei labeficala perficit. Verumtamen. tium. Annunliavi. Hic Ghrislus in capite et membris."
(AUG.,GASS.) Licet increpetar,-licet labefiant, tamen Hoecsunt mira JJei, hoecogitationes quibus nemoesl"
humana infinnïtate variis rébus confundilur, nisi qui similis. (CASS.)Ecce mirabilia : inearnalio, justifia'
Deum pura mente contemplalur. proedicationis, liberatio hominum ab iniquitalibus,
VERS.14. —Exaudi orationem. (CASS.) -Diapsal- confusioinimicorum,loetiliasperantium. Primo,rudes
mus. lier mala soeculi petit sibi adesse el peccatai etincomposili proeparatisunt, ut verba Christi libenter
dhnïlli, ut prospéra fine exeat. (ID.) -Sed quia egoi susciperent. (ÂOG.)-Vide mirabilia Dei. Annunliavi
ista non peto, etc., usque ad niovendam -misericor- prius per Prophètes, el post loeulus egomet. Mullî-
diam. . . .•n piicati sunl<supernumerum. (HIEH.,AUG/)Super nu-
Ne sileas, quoniam advena &gosum. (AUG.)Jami merum salvandorum-: vel, super hoc quod aliquis
apud te, sed adhuc inquilinus : quia bine transitu- enumerare possit : vel, me loquente plures quam
rus ad oeterna, ubinon ero inquilinus. Advenaapud[ olimcrediderunl.
te. (CASS.)Non in diaboli civitate, sed in tua- rece- VERS. 7. •— Sacrificium et oblalionem noluisti.
ptus, de Babyloniaad Jérusalem translatas. Sicut om- (AUG.)Ut venit res, notait quasi verba promittenlia,'
nes paires. Ne quis ab hac conditione puletur exce- etc., Jusquead sed ille, qui fudit, surdus,-non-audit.
ptas. Advena.Meum regnum pro tuo desero. Peregri- Âures aulem perfecisti mihi. Id est, perfecle me inlel-
~nus. Adhucnon eligens mihi sedem hic. bgere fecisli quid velles. -Vel corpus aptasli mihi, ut
Remitte mihi. (iD.)iïic sibi petit dimilti, ut certus; ait Apostolus ad-Hebroeos (Eeb. x), id -est, corpus
d judicium pervenial. aplum ad oflerendum mihi dedisti.
VERS.8. — Holocaustum. Holocausta etiam non
PSALMUSXXXIX.
petisli pro peccato. Pro peccato. Quod supra oblalio-
VERS.1. — In finem psalmus. (CASS.)Primum in- nem, ul de birco ànonoij.TTaiw, id est, .emissario, qui
ducit Ecclesiam exspectasse Dominum, et accepisse3 cum peccatis populi in desertum mittebalur : vel, pos-
 903" WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS ï. — THEOLOGICA. 904
sunt esse duoe dictiones pro peccato. Ecce venio.. A catur ne hominis infirmitas duris superetur ; quasi,
(CASS.)Cum sacrificia cessent, constat venire Chri- lectus quietis sunt hoec bona temporalia : sed Deus
stum. facit hoec doloribus plena, ne in eis spes habealur.
VERS.9. — In capite libri scriptum esl de me. Ecce: Lectum. (AUG.)Universumenim stratum,iâ est, mun-
slatim venio ut facerem voluntatem luam, quia in danam felicitatem provide convertit Deus in angu-
capite hujus libri. Yel, sic est proefinitumapud Deum slias. (CASS.)Hic trepidus ipse misericordiam petit :
Patrem, qui est caput mei, qui sum liber, id est, for- quia qui sepeccassesciebat, his jure tradi timebat : sed
ma juslitioe hominibus. nefamuli Dei his afflicti videantura Deodeserli, cum
.VERS.10. — Ecclesia magna. (AUG.)Tolo orbe. ipse Deus pertulit talia ; unde dicit : Inimici mei dixe-
terraram, nonparva ut prius : et siquidem insurget runt. Vel, lectus doloris. (AUG.)Caro, in qua pec-
timor, non prohibebit loqui. Domine, lu scisti. (ta.)i catum, etc., usque ad quando Adam infirmatus est
Labia sonant hominibus, etc., usque ad ut ad hoc; proevaricando. Opemj(AuG.,HIER.)Ininfirmitatecar-
non sim piger. nis, quoegravât animam. Stratum. (AUG.)Est ali-
VERS.11. — Non abscondi. (CASS.)(Quando potui quod terrenum quod infirmus, etc., usque ad pro
prodesse) verilatem, promissionem, et salvalionem. domo oeternoehabitalionis.
VERS.12. Misericordia tua. (AUG.)Amor et limor B VERS.6. — Inimici mei. (CASS.)Dominus de pas-
perducunt me ad te. sione sua, quoe secundum egenum fuit. (AUG.)Ini-
VERS. 13. — Capillos. (AUG.)Bene in compara- mici mei. Hoec de Chrislo specialiter dicta sunt, sed
tione delictorum capilli ducti sunt. Nam ideo in Ye- et de membris dici possunt: et hodie fit tribulatio,
teri Teslamenlo sacerdolesradebantur,ut sic carnis ut nomen Chrisli exslingualur : sed per mortem
vitia deposuisse viderenlur. suam et suorum magis Ecclesia crevit.
VERS.14. — Gomplaceat.(CASS.)Complaceat, Tri- VERS.7. — Et si ingrediebatur. (CASS.)Nota tole-
nilatem personarum ; tibi, singulariter unitatem es- randos malos.
sentioe signât. (AUG.)Complaceat, ait, non diffidens (ta.) Non solum aperti inimici, sed et qui simula-
de potentia Dei, siadsil volunlas. Quasi : Si tu vis, bant se amicos.
potes, Domine. Respice.(CASS.)Respectas ejus no- VERS.8. — Egrediebalur foras. A sinu veritatis,
strum est auxilium. malus ingressus, malus egressus. In idipsum. (AUG.)
VERS.16. — Qui dicunt mihi: Euge, euge. (AUG.) Idest, uno consilio iomnes adversum me susurra-
Et qui bona dicit malo animo, et qui mala dolose bant. Susurrabanl. (CASS.)Non audent detegere con-
laudando, uterque malus esl et cavendus. De primis silium , quia in scelere socii sunt omnes : cum pauci
xlixil: Qui volunt mihi mala; desecundis: Qui dicunt G soleani esse auctores scelerum.
mihi: Euge, euge. VERS.9. — Nunquid. (AUG.)Qui habet potesta-
VERS.17. - Et dicant. (CASS.)Hoecest eorum ex- lem ponendi animam, nonne habet et resumendi eam?
sultatio : hoec enim professio in oeternum gaudenles VERS.10. — Speravi. (AUG.)In membris, quia
efficit Christianos. alii fratres in illum aliquid sperabant, quia talis vi-
. VERS.18. — Ego autem. (CASS.)HOCChristus ex debalur ut coeteri. Sic et esurire in pauperibus se
forma servi : ne quis gloriam proedicte loetilioesibi dicit. i
arrogaret. Mendicus, qui sibi non sufficit.-Ne tarda- VERS.11. — Tu autem, Domine. (AUG.)De resur-
veris. (AUG.)Nisi breviati essenl dies, elc., usque ad rectione, quoe est gloria egeni, ad confirmandam
qui jam quoesita nutriunt. spem fidelium. El rétribuant ers. (AUG.).Quia enim
dispersi sunt per mundum , ad admonitionem est,
PSALMUS XL nondum ad damnationem.
VERS,.1. — In finem. ([HIER.) Intellectus filiis VERS.15. — Me autem. (ID.)Affirmât quod oravit.
Core, ul quamvis pauper et passus, etc., usque ad VERS.14. — Benedictus. (CASS.)Laudalîva conclu-
Apostolo dicente : Mihi autem, etc. — (AUG.)Quasi sio, exposita passione et resurrectione. Deus Israël.
unitis hominis vox est capitis et corporis. D (AUG.)Judoeisunl capsarii nostri, qui nobis codices
VERS.2. — Beatus. Irridetur qui colil pauperem portant : nos Israël. Aliter putassent pagani ficta quoe
mortuum ; sed beatus. (AUG.)Propheta intelligeniem dicuntur de Ghrislo et Ecclesia, sedvtacunlur testi-
super egenum el pauperem concélébrât. (HIER.) monio inimicorum. A soeculo,etc. (CASS.)Ex quo om-
Prius Prophela a se, post indueel Ghristum. Qui in- nia coepta sunt adrainistrari usque in soeculumfulu-
telligit. (AUG.)Nota qui intelligit, ut et non petenli- rum, ubi omnia oeterna.
bus delur : qui petenli dat bene facit, qui lacenlem Fiat. (HIER.)Geminatio ostendit hoc ab omnibus-
înlelligit," beatus sine dubio est. esse facieudum. Pro fiât, in Hebroeoscribitur, amen,
VERS. 3. — Dominus conservet. (ta.) Bene optât amen, quod Aquila, vere,vere, transtulit, vel fideliler.
Propheta intelligenti super egenum et pauperem, Et finit hic primus ^iber Psalierii secundum Hiero-
quod .est certa promissio. Et vivificet.(ta.) In futura nymuni.
i PSALMUS XLI.
vila, vel, hic per juslificalionem.
VERS.4. — Dominus opem. (CASS.)Ne putes bea- VERS.I. — In fine intellectus. (GASS.) Core in-
tum requiem hic habere : dolores ei miligat, etpre- terprelatur Calvariq. Filii ergo,elc., usque ad, cui
905 - GLOSSAORDINARIA. — LIB. PSALM. SâS
obviât malorum insultalio. ( HIER.) Filii Core,, id i ^ fiunt terra fruclifera. (CASS.)Horum memor mali*
est, filii calvi, etc., usque ad verbum nuerorum non lurbatur. Propterea memor. (AUG.) Qua ad me
deridentium Eliseum. turbatur anima, ideo memor, elc. Nemo currit ad
VERS.2. — Quemadmodum desiderat, etc. (AUG.) remissionem, nisi qui sibi displicet, nisi qui se fa-
Yox hoec eonvenit catechùmenis, et etiam omnibus . tetur peccalorem : quod -notât Hermoniim ; nemo
adhuc peregrinanlibus. confitelur -nisise humiliet, quod notatar in modico.
Cervus. Cervus senio gravatus," excrescenlibus .Jordanis. ( Ibid. ) Descensio. Descende ergo nt ele-
pilis eteornibus, serpentera naribus haurit : unde veris. ( CASS.) In Jordane Dominus baptisma con-
veneno oestuans,-fontem ab blbendum ardentîssime sécravit, in quo humiliati lavanlur, et .fiunt terra
desiderat ; quo hausto, cornua et pilos deponit. fruclifera, quoereddit fruclum tricesimum, sexage-r
VERS.3. — Silivit. (AUG.) Déterminât desiderium simum et centesimura (Matlh. xni-). Hermoniim.
suum; quia poterat intelligi desidérare cervus fon- ( AUG.)'Parvus nions juxla Jordanem, etc., usqm
lèm causa"bibendi, vel lavandi ; hic omne .deside- ad quia non in superbis, sed in humilibus memor
rium esse ad Deum ostenditur. Quando veniam. v Dei est.
Quodcitius est Deo , tardum est hominis desiderio. VERS.8. — Abyssus abyssum. ( Ibid. ) Decet nt
TaUs cervus dum currit.^patiturinsultantes^ unde: B sfcn memor, etc., usque ad et propter hoecomnia or»
Fuerunt mihi iacrymoe meoe panes. In prosperis in adversis, et hoc est -, Apud me oratio. (Ibid.)
etiam, quoe despieit; sicut in adversis. Panes. Yel abyssus abyssum invocal, id est, judicium quod
(CASS.)Non amaritudo, velrperemptio , sed panes. inlulit Deus peccanli, etc., usque ad quia timet judi-
VERS. 5. — Hoec recordalns sûni. ( AUG.")Dum cia. Calaraclarum. Cataracte ad litterara sunt oslia
quoerunt, Ubi est Deus tuus ? ego etiam «uni medi- fluviorum.
talus per omnia visibilia boec, et per ipsam animam VERS.9. — In die. ( Ibid. ) Id est, in prosperis ;
'
meam, ut per ea exteriora, invisibilia" Dei inve- etc., usque ad unde vivamus in adversitate. Apud
niam. Ecce intellectus fituli. Effudi. (Ibid.) Ad in- me oratio. ( Ibid. ) Oratio in conturbalionibus est
-telligendum et alfingendum dilalavi -super seipsam. mihij et hoec apud me. „-
Effudi. (CASS.)Yel loetatus sum. Liquefacta est ani- VERS.10. — Quare oblitus. ( CASS.) Quare nunc
ma mea in me ; non extra, sed in se compuncta me pateris his miseriis vexari ? Yidebal quoe dul-
reverlitur. Élsi visibiliter Deum non videam, co- , cedo patrioe, et perieula mundi horrebat.
'gito tamen quod per Ecclesiam, in qua admirabiles VERS.11. — Dum confringuntur ossa. ( AUG.)
-sunt sancti, ad Jérusalem coeleslem perveniam, Quasi ossa jranguntur, "dum virtus patientioe affli-
C
captas suavitale laudis angelicoe, quoe suseipilur gitur, quod irrident mali. Hoecest exprobralio illa :
mente. In locum labernaculi. ( AUG.) Tabernaculum Dum dicitur mihi : Ubi esl? vel nullus est, vel de te
Dei in terra, etc., usque ad, id est, de refeclione non'eurat.
oeterna gaudenlium. In voce exsultationîs. ( Ibid. ) PSALMUSXLII.
-Dealterna festivitale senat quid dulce cordi : unde In finem psalmus David. ( AUG.) Corporis Chrl-
"
-rapitur cervus ad fontes aquarum, et mulcelur. sli, quod hic gémit inler zizania,-id est, inter ma-
Sed quia perstrepit mundus, et-caro gravât ani- tas, hahens cum eis multa communia, nasci, mori.
mam : comparans hoec insîilia ilhVjucundis, ait : prospéra el advërsa : cum quibus ( quia non habet
VERS.6. — Quare trislis?,elc. (CASS.)De_pertur- communem causam merilorum ) exclamât i Judica
bationibus contra quas ratio confirmât animam me, etc. (Ibid.) Psalmus iste contra pressuras, ns
sensualem spe Dei. Quare conturbas? (AUG.) Qui, et ipsoeTelrabant nos a Deo. (CASS.)Conqueritur de
-si investigas,- nihil est in mundo quare hoc debeas : comiristione malorum, et precatur .separationem.
-spera polius salutare remedium adhuc, et si non VERS.1. — Judica me. ( Ibid. ) Non petit peccata
modo, plene in fuluro. Spera. ( CASS.) Yel sperare sua discuti, quod perieulosum est, sed causam ab
potest, quia adhuc in proesenti confilebor,id est, de impiis parari, ut sit cum eleclis : unde addit : Et
peccatis poenilenliam agam, ut libi non obsistam. discerne. Gens non sancia est iniquus, et dolosus,
VERS.7. — Ad meipsum. Conversus ad Deum di- a'quibus'in judicio separatur : sed-et-hic ne ab.eis
cit ex seipso conlurbationes, ex Deo finem earum : corrumpatur.
unde in eo-estei spes. Et hoc est ad meipsum, vel VERS.2. — Quare tristis incedo? (AUG.) Causam
a meipso. ( CASS.) Ecce qui superius corrigebat ani- iristitioe quoerit, quoe est peccatum, ut causa loeli-
mam ad conditionem bominis, reversus dicit hic - tioejustitia. Isaias propter peccatum : Modicum qui-
animam a se lurbarî, quoenisi vilia carnis essent, dem tontristavi illum, sic enim punit Deus.
tranquilla permaneret. Ecce ex qua diversilale con- VERS.5. — Emilie lucemtuam. ( CASS.) Quia, eo
stal,homo. Quasi : propterea, id est, propter con- veniente, tollelur omnistristitia conrasionis. (AUG.)-
lurbationes animoe, memor en. (AUG.) Id est, fe- Quia^certijam pignus babemus, quia ea ipsa, id est,
•stino ad te, quia excluais mala omnia. Ecce reme- lux el veritas, deduxerunt a peccatis Ecclesiam
dium, quo évadai conlurbationes : unde pro quibus proesenlem, quoe est tabernaculum.
sit memor, subdit : De terra Joidanis; ubi Dominus VERS.4. — El introibo. Sicut poalifex ad .Sançta-
consecravithaptismum, in quo humiliati lavanlur, et sanclorum. (CASS.) Et intrqiba. De. loetilia finali,
PATROL. CXIII. 29
'$07 WALAFRIDI STRABI FCLD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 908
pro qua laudat in tribulalione, qui supra trislis A Diripiebani. Hoc fugalis conlingit, ut cadant iu
eral unde et se confortai. proedam, qui hoslibus nequeunt resislere.
YERS.5. — Confiteborlibi in cilhara. (AUG.) Qui VERS.12. — Dedisti nos tanquam oves escarum.
proecepta-Deifacit, et non palitur, in psalterio con- (CASS.)Persistantes in fide. Hic diversi martyres, id
âtetur : qui vero facit et palitur, quod est ex infe- est diversa martyrîi .gênera : alii esca feris, alii tra-
nori nafura, in cilhara-, quoe ab inferiori resonat, diti gentibus in servitutem ; unde dicit : Tanquam oves
sicut psallerium a superiori. In cilhara. ( CASS.) escarum, uni notalurquoïumdam inactalio.
Ecce qui supra fuit tristi de malis soeculi, de bono YERS.15. — Vetididislrpopulum luum sine prelio.
intellecta sibi gaudium facit. Quare conlurbas me? (Abc) Dum dantur alienigenis et nullus acquirit :
( Ibid. ) Fréquenter, et vehemenler persuadet soeculi quod fit ad probationem vel correctionem; vel nullus
tristiliam fugiendam^ quoepatienliam, charilalem et pro eis acquirilur; v,el si quis, pauci tamen.
. spem exslinguit, et tolam vilam confondit. Salulare VERS.14. — Opprobrium viciitis. (CASS.) Gravis
vultus mei. (AUG.) Et alibi": Miserere mei, etc., afflictio a vicinis ingeritur, quia non transitorie di-
iisjjue. ad eleemosyna, et oratio quoe ïllis duabus citur, quod a eircumsïantibus irrOgat. Derisum his
alis volât ad Deunh qui in circuitu. (GASS.)Derisus est vOxConfusaloelî-
- ' - PSALMUSXLIIL
B fioe,insullalionêm immoderata hilaritate denuntians.
Coniemptus esl abjeela vilitas.
< YERS.1. — Ad intelleclum. ( AUG.) Non sic quad- VERS.15. — In similitudinem genlium. (Ibid.) In
rant sibi fieri, etc., usque ad et hoec non amenlur. similitudine Christi Igenlibus sunt appositi, quando
( CASS.) Distinguit bénéficia Dei, quoeincipienlibus eos comparibus poenis affecefunl.
data sunt in,mundo, perfeclis in coelo. VERS.17. —Exprobranlis. (Ibid.) Exprobrare est
Ul magis sit mirum relinqui proesentes, recolit in faciem maledicere; obloqui est absenti delrahere,
proeterila. -, et ddlose mordere.
VERS.2. — Deus, auribus. (AuG., CASS.)Primum VERS.18.— Vénérant super -nos. (Ibid.) Quia non
dicit : Deus, quod facere solet loelus vel graviter erant in nobis per culpam.
afflictus. . VERS.19. — Non recessit. (Ibid.) îla quod relro-
Audivimus. Ut major fides sit rei, ne puletur iret, etsi aliquando descendit conteniplatione dei-
ambigua. talis. Declinasli. (AUG.)Semitoendsiroeerant in volu-
Patres. Non Juvenes, ut videanlur veri noslri, ptatibus et prosperilalibus soeculi: sed tulisti eas de
qui suis certa dicerent. sua via, el ostendisfi arctam viam, quoe ducit ad
Opus quod, etc. ( Ibid. ) Et si semper operelur, " vitam. (HIER.)Yel et declinasli, id est, opéra nostra
tamen operari dicitur, quando aliquod signum no- de lege lua pendere fecisli. Yel-, non declinasli (alia
vjlalis ostendit. littera), id est; non permisisli declinare etdeviare
VERS.4. — Sed dexlera tua. (AUG.)Id est, bonus semitas nostras. Semitas, id est; opéra ; a via tua,
successus, quem eis dedisti. Et brachium luum, id esl, a lege ; ideo quoniam humiliasti nos.
etc. (I6id.) Id est, fortitudo ; et illuminatro, id est, VERS.20. —Umbrd mortis. (AUG.)Vel, boec nior-
sapiens consilium : quod totum fecisti ex benevo- talitas, umbra mortis esl : vera autem mors est
tentia tua. damnalio cum diabolo.
VERS. 5. — Tu es ipse rex meus et Deus meus. VERS.21.— Si obliti sumus nomen Dei. (Ibid.) Iste
(AUG.) Tempora mutata sunt; auctor non mutatur. est intellectus filiorum Core, qui propter hoecomnia
VERS.7. — Non enim in arcu meo sperabo. (CASS.) mala non obliviscuntur Deum, scientes quia Deus re-
Minor virtus hominis, quia minus valet in bello. quiret isla.
Gladius. Major virtus$ quoein bello plus credilur VERS.22. — Novit. (Ibid.) Noscere dicitur Deus
valere. (AUG.)Vel, gladius meus non salvabil me, sed et quod novit et quod le facit noscere. Novit, quo-
ta, quia et in hoc soeculo salvasti, ne nos trahe- r. niam requiret propter te, ut tu invenias te, et gra-
rent post se, et eos pudere fecisli ; et ideo lune lau- lias agas ei qui te fecit, ut in Petro acium est, qui
dabimur. probavit quid posset. Propter te morlificamur. (CASS.)
YERS.8. — Salvasti, etc. (AUG.)Nota etiam proe- Non pra criminibus nostris, sed ut fides lua gentibus
terila dicta, pro futuris esse accipienda. augealur.
YERS.10 — Nunc aulem repulisti, (CASS.)Diapsal- VERS.25. — Exsurge. {Ibid.) Precatur auxilium,
mus. Enumerat niala quoehic fecerunt boni, non ta- ut hic afflictis lëmpore resurrectionis subveniat.
men obliti Dei. (CASS.)Exaggeral mala, ut benevo- (AUG.) Hactenus Inon obliti ; et ut perseveremus :
lenliam judicis împelret. Confudisli, dum hic ab ini- Exsurge, quia propter te morlificamur. (AUG.,HIER.)
quis*habentur opprobrio. (AUG.) Hoecvefe futura, Et si sciunl Christum non dormire, «t sibi resur-
eic.,'usque ad hoc estjejunium non abslineniioe,sed rexisse, precanlur tamen resurgere per fidem, non
luxurioe. sibi, sed gentibus,- quoeputant morluuni. Si enim et
' VERS.41. — Avertisti. (CASS.)Pro defîcientibus. illi crederent surrexisse, credenles in eum non per-
Yel, averti, est hoslem fugere ; unde : Si vos perse- sequerentar, sed et ipsi crederent. (AUG.) Yel ex-
tuti fmrintih una civitate, fugite in aliam. surge, conforta. '
 "
509 GLOSSA ORDINARIA. — LÎB. PSALM. S10
Obdormis. Negligere videris. Quare etsi nesciamus, Jh humanilalem, in qua mundo apparuit ; pulchritudo
tu scis quare : vè'l pro culpa, vel pro ulilitate. Quod ad Deitatem, qua omnia dëcdrat:
si pro culpa, utinam abesset ; si pro utilitate, uti- Intende. Hominem pereunlem miser'atus respice.
nam adesset. Quosdam repellis, quia faciem, id esl; Prospère. Liberans homines.
cognitionem tuam, .ab eis subirahis : obdormis qui- Procède: De utero Virginis; ut sponSus : vel; ab
busdam qui gemunt de malis. his viclis ad alios vincendos..
VERS.24. — Quare oblivrsceris? id est, non das Régna. In fidë hominum tuam pbtentidm ostende,
spiritum forliludinis ; sine quo inopes. Et tribula- qui semper rëgnasti. Et perlioc, quia et per te, et
tionis. (CASS.)Quia eam nônmitigas, etc:, usque per tuos veritaleirt do'ces, qua falsitalem noslfam
ad qui facilecedunt illicilis motibusj el hoerent ter- destrais. Et quia mansuelus ferendo malos,ut quando
renis. pro inimieis oravit, sic et siii : Et quid justitiam vitoe
YERê.-26.— Exsurge; Domine. Hic sine dormi- ostendit. El quia o'éducet te inoflè'nse per cu'rsum
ûoTie-exsurgeponitur, quod ad resurrèetionem per- totius vite, vel de populo ad populum
tinetj in qua est spes omnium Hdelium ; in qua hu- Mirabilitër. Quia omnës mirabuntur; vel, quia mi-
mana deslruitur captivilas ; per quam sumUÊ adjûti racula faciet.
el liberali. In terra venter, (km.) Qui genua figit B ! VERS.b*. — 'Populi sub te baient. (ÀÙG.) id est
terroe; habet quo plus humiliétar : qui vero plus hu- mùlli de suis inimieis supp'onent se sibi, et hoc ra-
miliatur uiet venter hoereat terroe, non habet ultra lione vel voluntate. Hoc est .quod titulus dixit : Pro
quo plus hUmilietur.'Exprimitet'go nimiam lnta'filia- his qui commutabuntur "exfiliis Core. — In corda.
lionem, ut quia venit ad suromam, jam adsit Dei (CASS.)Iniraicorum titaruni, ut sint amici^ sicut
miseralio. Yel plangit eos qui sunt venter, id esl, Sautas.
carnales; ei hoeserunt,id est consenserunt iriquiS: VERS.7. — Sedes. (Ibid.) Hic a judicio : Sedes ad
PSALMUS XL1Y. judicium perlinet. Virga. (Ibid ) Régula divinoeoequi-
talis, quoe vere recta et nunquam curvatur : hoec
• VERS.1. — In finem, elc. (AUG.)Epilhalamium, justos régit, iniquos percutit. (AUG.)Nemo sibi mul-
Id est,laus thalami. Canticum pro commutandis et tum de misericordia proesumal, blandialur : quia
pro dileclo, id est, sponsa etsponso, scribitur filiis virga directionis, si alios régit, alios conterit : régit
Core, ut venerentur. Hic enim describitur per quem spirituales, conterit carnales.
commutabuntur, quia laus sponsi et spo'nsoehic can- VERS.8. — Dilexrsti: (Ibid.) Yel, quia dilexisliju-
tatur. (CASS.)Propheta proeeonia Dei se eructaïu- ' strliam, elc.jrcddila sunt hoec
proemia, fecit te regeni;
i-um promitlil. G dando nomen quod est super omne nomen.
VERS.2. — Eruclavit. (km., HIER.)Intus enim fa- Et odisti. Si homo iniquitatem in se odil, cum Deo
turProphela, etc., usque-ad antequam sit quod fa- facit : odil Deus iniquitatem,.oderis el tu.
cturas est. Consilium vero Patris est Verbum. O Deus. (AUG.)Bis ponitur in Groeco aperte, aller
Bonum. Quo omnia bona facia sunt. Dico. Id est;
vocalivus, aller noniinativus. Iste unctus est, ille
Verbum proféra : idem hic quod prius ; sed in ipso lapis quem Jacob unxit.
verbo omnia opéra Dei esse dicit ; unde : Quod fa- — Myrrha, elc. (CASS.)Hic laudat Pro-
vita ul nihil sil in VERS.9.
ciunt est in ipso eral, opère quod
non prius fuit in consilio. De hôc dicbur : Semel lo- pheta sponsum ab uxore et ornalu ; primo ab or-
cutus esl Deus. nalu. (AUG.)Myrrha et gutta. Odores bene adhiben-
Calamus. Non sono, qui transit, comparai Ver- lur nupliâli lhalamo, etc.. usque ad id est, redemptio;
bum : sed scripto, quod manet. Yel, velociter, quia per aquam baptismi. Eburneis. (HIER.) In ebore ca-
non aliud post aliud, sed omnia simul in uno Verbo stitas, quod prius obscurum sertis et lirais lucidum
oeterno. fit, ita sancli per secliones et attriliônes diversorum
Velociter. Virtus prophelioe, quoenon sub crucialu suppliciorum elimali, virtutum varietate fiunt lucidi.
humano cogitai quod de arcano divinilalis aliis di- Filioe regum. (AUG.)Tenenorum, non curantes ho-
norera patrum, etc., -usque ad et ad semen excitan-
vuigat.
VERS.3. — Speciosus forma. ( CAÈS.) Incipit de dufli susceperunt.
laude sponsi prius a forma. Benedixit. Priora dixit YERS.10: — Astilit regina, etc. ( CASS.) Hic ab
Propheta ex persona Dei, hoecex sua ; vel omnia ex uxore commendat sponsum. Varietate. (Ibid.) Etsi
se. Yel, éructât verbum, qui dicit Deo hymnuni. sit raiitas in charitaie, tamen auro; id est, doctrina
. Dico opéra. (AUG.)ad laudem ejus, qui ex eo. Lin- Apostolorum, cocco mariyrum, gemmis virginum,
gua, calamus. Quia quod dico, et scribo. Yel, velo- purpurapoenileniium ornalur.'
citer : quia cito Ventura quoescribo. VERS.11. — Audi; filia. (CASS.)Laus sponsoesum-
(CASS.)In labiis. Quia, eo loquente, muhdus gra<-~ raissior, sed quadruplex, a forma, a gloria, ab ado-
liani reconciliationis accepit. lescenlulis, a proie. (AUG.)Audi, -filia; Alloquitur
VERS.4. — Accrngere. (Ibid.) Hic laudat eum à Prophela reginam, tanquam unus de patribus. Judoei
poteslate ; el tu lalis accingere. viderunt el occiderunt, tu audi Evangelium, et ere^
VERS.5. — Specie tua el pulchi itridrne. Spccies ad dendo vîdebis Deum : hic per imaginera, in futuro'
-911 WÀL'AFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. - 912
per speciem. Vel, Audi-praphelias, quoe inearnatio- A VERS.4. — Sonuerunt et turbatoe, etc. Conlradi-
• nem proedixerunl, et vide impletas. centes, gentes : vel Apostoli proedicando.
- Ws. 12.— El concupiscet rex. (CASS.)Hic laudat Et turbatoe sunt aquoe eorum. Ad sensum fit rela-
eam a lo^a. lio, non ad vocem : id est, aquoe maris, scilicet po-
VERS.13. — Tyri, (CASS.)Per Tyrum, vicinam puli, vel doctrinoe eoràm, quoetafaluatoe sunt, co-
Judoeoe,gentes designantur ; unde mulier Chananoea ruscanle doctrina Salvatoris ; unde : Absorplisunl, etc.
Ecclesioefigura.,(CASS.)Tyri, genlium, aparté totum. Et hoecest virga Moysi, quoe devoravit Tirgas Ma-
In muneribus. (AUG.)Ul se offerant, etc., usque ad gorum.
sentes scilicet, quoesunt in angustiapeccatorunu VERS.-5.— Flurnrnis impelus. (CASS.)Diapsalmus.
". VERS.14.— Omnis gloria. (CASS.)A gloria sponsoe, Quia. Ecclesia in Christo fundatur, cui gentes et ré-
ut supra a poteslate sponsi. 'Ab intus. (AUG.)Yel in- gna subjiciunlur. (AUG.)Quasi dicat : Ita soevilmare;
irinsecus. Sit ergo eleemosyna in occulta, ubi Deus sed inter hos ûuctus et sonitus non. liment, qui ad
videlf Vel non in circumcisione manufacla, sicut in illud refugium contagèrunl.
veleri lege , sed in,spirilualibus. Fimbriis. (CASS.) VERS.6. — Adjuvabii eam. (CASS.)Yel, vultu, id
.Finis vestis significal finem mundi vel hominis. est, deraonslratione auxilii sui, cum adjuvando se
Aureis. Non deauralis, ut supra, sed aureis, quia B indicat. Marie. In ipso boni operis principio ; el hoc,
in fine tota perfectio esl, ubi cliarilas invenitur diluculo, id est, per illuminalionem sancti Spirilus,
plena. qui esl lux quasi diei. .
' VERS.7. — Dédit. Quasi magnum proemium. Vo-
VERS.15. — Adducenlur régi. (Ibid.) Hic laudatur
'
sponsa ab amicabus, ul supra a judicio. (Ibid.) Ad- cem. Proedicationem, ad quam tremuit terreras.
ducenlur, oporluna proedicalione. Post eam. (Ibid.) Tremet meta judicis.
Prius imitas dicitur, post enumeralio partium est VERS,-8. — Dominus virtutum. (Ibid.) Breviter
dislincta, cum dicitur : Virgines et proxrmoe. définit quid sit Christus. Nobiscum. Quasi : Qui mi-
VERS.17. — Pro palribus luis nali sunl tibi filii. sit angelos, jam ipse venil, et est nobiscum,- quia
(Ibid.) Vel pro anliquis patribus,"idolorum cultoribus, nobiscum susceplor; ergo: Venite, quasijam securos
nali sunlApostoli, principes proedicalionis. (AaG.)Yel vos ir.vito. Noster. Non nisi filiorum cracis. -Deus
post prophetas Apostoli, post Aposlolos alii. Jacob, Qui tanla nobis dédit quanta dédit Jacob : non
Cantatur hic psalmus de fesio bealoe MaiioeVir- enim illius tanlum est Deus.
ginis, quia quoede Ecclesia generaliler hic dicunlur, VERS.9. — Venite >et videte. {Ibid.) Diapsahnus.
ad Mariam specialiter referri possunt. Cantatur eliam Magnalia incarnationis. Posuit. Quasi signa, ad vo-
pro virginibus, quia ibi dicitur : Adducenlur régi candum populum. Prodigia. lit de partu Yirginis, et
virgines. Et pro Apostolis,"quia ubi dicitur : Nati sunt Stella, et -coeteris. Aufewns betla. (Aus.) Quia per
frbi filii. Item de nativitale Domini, quia ibiagitar ejus adventum idololatria et superslilio totius orbis
de laude sponsi et sponsoe et de nuptiis Christi et périt, vel, tune temporis pro ejus proesentia orbis
-
Ecclesioe, quarum desponsatio facta est in Verbi in- pacatus fuit. !
carnalione. VERS. 11. — Vacatt. (Ibid.) Si combusla sunt
PSALMUS XLY. arma, vocale, non habentes unde pugnetis.

VERS.1. — In finem. (CASS.)Psalmus David, ali- PSALMUS XLYI.

cujus fidelis de Judoea, ut sit cerlius lëstimonium.
Pro arcanis. Pro manifeslatione arcanorum, quod
Deus sit homo, quod salus promissa utrique populo,
quod coecitas contigit in Israël, quod Apostoli trans-
ierunt ad gentes, quod pax in terra ; unde : Confla-
bunt gladios suos in vomereset lanceas suas in falces
(Isa. H).
Filiis Core. (CASS.)Filii crucis. De arcanis,idest,
de adventu Christi loquitur.
VERS.2 — Deus noster. (CASS.,AUG.)In adventu
Domini omnis spes habenda ostenditur, etiam ir
transita Apostolorum ad gentes. Invenerunl nos ni-
mis. (AUG.)Nos enim fugiebamus eas. Yel, invene-
'runt nos expositos per Adam. N'rrnis, tanto potenliot
qui libérât.
VERS.5.— Turbabitur terra, el Iransferenlur mon
tes, etc. (CASS.)Judoea,quasi arida : sine idololatria
amaritudine genlium circumdala. Yel, mare. (AUG.
soeculum.
Çor maris. Immanitas genlium
VERS.2. — Omnes gentes. (AUG.)Quasi diceret :
insultant, pueri, dicentes-: Calve, talve, vos omnes
gentes ad quas transivil gratîa: Plaudite, etc. Gentes
ad quas transivît gralia, et quos in priori psalmo ad
fidem vocavit, invitât ad laudem.
VERS.3. —Excelsus. (HIER.)Potens quod. vult.
Terribilrs. (REJIIG.)Quia judicatams in poteslate.
VERS.4.— Subjecitpopulos nobis. (CASS.)HOCho-
minibus fidelibus eonvenit, quibus omnes extrinseci
subjecli sunt, vel, sibi subjecit nobis associandos:
Populos, Judoeos. Nobis. (Ibid.) Uuiversali scilicet
Ecclesioe; hoc dicere eonvenit omnibus fidelibus, qui-
bus extrinseci subjecli sunl. Sub pedibus. (Ibid.) Per
pedes, proedicalores accipe, quibus populi subjecli
sunt. (AUG.)Sub pedibus. Sic esl exaltala Ecclesia, ut
nondum credentes sub pedibus habeal.
VERS.5. — Elegit pwbis, elc. Yel in persona Apo-
stolorum, elegit nobis dare hoereditatem suam, mul-
torum populorum, ut colamus eam, gladio proedica-
lionis corda eorum ferientes, et malitiam destruenles.
 '
$13 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 9U
Hoereditatem. (AUG.)Coelestisboereditas,pulchiitudo A Sed çonturbaii. Pro peccato, et Commati sunt. Ad
est Christiani populi, in qua speciosus erit fulgens ut fidem, et tanlus fuit pavor, ut corpus tremerel.
"sol, qui nunc est abjeclus. SpeciemJacob quam, etc. VERS.7. — Ibi dolores ut pariuricnlis, Poenitentioe,
Id est, similes Jacob vel signalos per. Jacob, qui ter- vi'lentes ita; sed_:
rena danl pro coelestibus, ul Jacob fecit, quod fuit VERS.8. —In spiritu vehemenli,Herodis. Conteres
gratiaDei, quia eum drlexit, Esau reprobato.- naves •Tharsis. Quia, in Tharso, Cilicioenaves quoe
YERS.6. — Ascendit. (CASS.)Diapsâlma ascensio Jlagos transposuisse in patriam suam credebantur,
et regnum Dei describitur, unde insta'nler monet confracloe sunt ab Herode. Tharsis. (AUG.) Cilicia
psallere.- In jubilo%(ADG.)Gaudium admiranlium regio a" Tharso, etc., usque ad decursis omnibus
Apostolorum, etc., usque ad quod nec laceri potest, concluait, Ergo :
nec exprimi valet. VERS. 19. — Sicut audivîmus. In civitale Domini
VERS.7.—Psallite. (CASS.) Operibus laudale: yalde virtutum, quia ibi custodes angelos députât. Repelil.
est salutare quod tam crebro repeiituiyquia Deus est In civitale Domini virtutum, in civitale Dei nostri. Td
qui créât, et rex creata gubernans. est, Catbolica Ecclesia, ne sibi hoe nomen conven-
hoerelicorum usurpct. Ne autem putetur lempo-
t VERS.8. — Omnis. (Ibid.) Non ut Jupiter Creloe, ais,
B addit : Deus furrdavrl eam in oelernum.Non ad
MarsThracioe. Sapienter. Docel quomodo sit psal- ralis, ul
horam, prius tabernaculum Moysi
lendum. Olim sine sensu psallebant, dum lapides VERS.10. — Suscepimus, Deus, misericordiam~-
colerent. (AUG.)Nemo sapienter facit quod non in- tuam.
(CASS.)Agens gralias de adventu Christi,mo-
îelligit. net de gradibus Ecclesioe distribuendis, per quos „
- VERS.9. —
Regnabil. (Ibidr) Modoimpleta est hoec Salvalor possit agnosci. hi medio lempli.Jérusalem :
prophetia : Deus sedet super sedemsanctam. Sedein gravius aceusantur, qui contemnunt eum, 'qui in
sanctam. (AUG.)Tbroni,Yirtutes, et sancti. medio eorum conspeclus esl. Per hoc notatur incar-
VERS.10.— Principes populorum.(CASs.)Primitivi nalio Christi, qui secundum quod homo, "proesen-
omnium genlium convenerunt credëndo,in Christo, tatus esl in lemplo.
quia, expulsis Judoeis, gentes in filios AbrahoeSUCT VERS.11. — Dçxlera. {CASS.)Hac parle justi
cedunt, habentes promissionem, quia Judoei super- locanlur.
bierunt. (HIER,,CASS.)Vel dû fortes, Apostoli scili- (AUG.)Suscepimus,Deus. Quo-ordine fundata, veî ^
cet,^quos neque-mors, neque vita separabit a chari- quod audivimus el vidimus. Templi tui. (Ibid.) Id .
tate ChrisIL Elevati, miraculis et doctrina. esl, populi non sucipientis misericordiam, qui'mul- _
' G lis : ut nulla videanlur esse grana, sed tamen non- -
PSALMUS XLVB> >
nulla,"quia secundtinrnomen. Secundum nomen.
VERS.1. — Psalmus vel laus canlici filiis Core se- (CASS.)Quod ubique diffusum est, qûià nullus est,-
cundo-,elc. (AUG.)Primo die, fecil Deus lucem, etc., et si nesciat cullum, qui huic nomini non se subji-
usque ad de qua hic cantatur. filiis Gore. (CASS.)De ciat. Vel secundumnomen. Hocesl, sicut reverentia
fundatione civitalis, quam commendalive describit. lui nominis,'etc., usque ad lua propitiatio justificavit
(AUG.)Commendat civîlatenvetc-, risque ad a slabi- mulios", qui-omnes laudànt.
litate oeterna. . - - VERS.12, — Lmletnr. (AUG.).Etsi laborent jusli
YERS.2.— Injnonte sancto, etc. (Ibid.) Hic est inler spinas_, etc.,' usque ad .eorum est modo côlli-
mons ille, etc., usque ad super quem fundata esl Ec- gçre,Dei estsep.aràre. Mons Sion et exsultent.'(&LSS.)
clesia. ,_ Ecclesia, quoeest in speculatione nopuli. Filioe J^ûdoe
YERS.^5.— Fundatur exsullatione. (HIER.)Quasi propter judicia lua, Domine. Sanctoe feminoe. Per
dicat, quoeprius maledictionibus subjecta, etc., us- Judani, gens earum oste'nditur, quoe est propler
_,quead ipse esl Christus, qui per uniyersam Eccle- Christum, qui .de Juda, et îioeexsultent, ut in utro-
£iam gaudïa dilatai. Mons Sion lalera. (AUG.)Qui- que sexu Ecclesia sit. (AUG.)Causa loelilioejudicia .
cunque alicui hoerent., lalera-ejus dicuntur, elc, -D'futura, ubi se sciunl ad bealitadinem venluras. Qui „
tisgue ad_ilemab aquilpnepandelur omnemalum, etc. inlus.sunt, loelentur ; vos qui extra, circumdate.
VERS.4. — In domibvs. Yel, in gradibus, id est, VERS. 15. — Circumdate. Honores exhibendo.
secundum gradus meritarum, quia in singulis dis- Complectiminieam. Cbarilate. Narrate'in turribus
tïnetim dabit cognitionem sui. Cum suscipiet eam. ejus. Ponile corda veslra. (CASS.)Proedicate aliis iji
-Tutandam, et quid opus est ? Quoniam reges contra. concordia.Aposlolorum, elc, usque ad ne per loeîi-_
Sed videntes per fidem, sic scilicet quod tam digna liam remissi lentescant.
est hoecçivitas admirati sunt, etc. VERS.14. — Virtute ejus. (AUG.)Yjrlus'civitatic ^
VERS.5.—JReaes. (AUG.,CASS.)Principes Judoeo- charitas esl, quam nihil vincit; undë Salomon : Diy
rum. Congregati.Ab Herode sciscitante locum nali- leclio forirs esl ut mors. (CASS.)In virtute Ecclesia
vitalis. Convenerunt.Concorditer dicendo : In Beth- monet ponere corda. Dislribuite domos ejus, ut enaf-
lehem JudoesecundumScripîuras. . retis in progenie altéra. Id esl, officia dislincta, etc.,
VERS.6. — Videntes. Quoein prophelis legerant. usque ad quem primum Dominus elegit.
Admirait sunt. De lanta gloria,non lëviler vel oliose. VERS.15. — Quoniam hic est, etc. Hoc est quoi
 915 YVALAFRIDISTRABI FULD. MON, OPP. PARS I. — THEOLOG1CA 916
narrandum esl, brevis sententia, sed quoe omnia A ad : Populus hic labiis me honorât, cor aulem eorum
concludit. Iwoelernurn, contra illos qui temporales longe est a me. In ore suo complacebunt.(AUG.)Cum
homines Deosfaciebant. taies sint, elc, usque ad et pejores sunt aperlis
malis.
PSALMUS XLYIII.
VERS.15. Sicul oves. (CASS..)Diapsalmus. Quoe
In' finem, psalmus, elc." (CASS.)Agit Propheta de impiis angustia reddenda. Se jaclant, sed mihi jam
amaloribus mundi, el Chrislo redemplore, non illo- constat quod in inferno positi sunt. Oves, amissa
rum, sed conlemplorum mundi, ut dejeçtus in mundo lana, maneiil, sic in islis, sme consumplione subslan-
non appretietur elatos. (AUG.)Qui cotant Deum,etc., tioe, poena invenit quod cruçiel. Mors. (AUG.)Ut
usque ad attentas facit ad nova et ad ingenlia. Christus vita, ita diabolus mors ; qui pastor est eis,
VERS.2. — Odite hoec, omnes gentes. (CASS.)Nui- ut ovibus, quas trahit ad pascua mortis. Depascet.
lum excipio. etc., usque ad quando scilicet separa- (CASS.) A similitudine juraenlorum, etc., «sgaeadde
bunlur zizania a trilico, oyes ab hoedis. poena ad poenam ducet. In matulino. (AUG.)Quia
VERS.5. — Quiqueterrigenoe.(AUG.)Nulli sermo- modo nox. dura non apparent mérita justorum, el
nem subtraho, audiathoeres terroe,propter judicium: quasi félicitas nominatur impiorum. Veterascel in
justus, propter regnum. B inferno a gloria eorum, etc. (AUG.)Quantam visus
VERS.4. — Os meum loquetur. (CASS.)Commen- est habere gloriam, etc., usque ad : A 'gloria sua ex-
dat dicenda. Sapiëntia ad divinas res, Prudenlia ad pulsi sunl.
mores instruendos; in his dupbus omnis sermo divi- VERS.17. — Ne limueris. (CASS.)Diapsalmus.
nus indicalur. Admonitio, ne timeanlur polentes, qui omnia cum
VERS.5. — Inclinabo. (HIER.)Humiliabo me veri- ,luce relinquuul. Cur enim hoecpeccaioiibus permissa
tati intus loquenli, quoedocet loqui in parabolis, ne sint, communis,querela est. Dives faclus. Hoecenim
omnibus pateal. et abjecli habent. Gloria. In honoribus soeculi. Do-
VERS.6. — Cur timebo. (CASS.) Incipit narrare mus. Quia non solum ipse, sed omnes qui ad eum
quoepromisit, dicens quod Christus non redimet im- pertinent.
pios; hic propheta, in sua persona generalem agens VERS.19. — Benedicetur. (Ibid.) Non de bono
causam, quoerit causam damnalionis et timoris ma- actu, sed de deliciis benedicetur, favore luxuriant
lorum, quoe est iniquitas. (AUG.)Cur timebo? quasi tium, qui inter epulas pastoribus bene optant. Con-
non esl quod timeam, cran iniquitatem vitare sit in filebilur tibi cum benefeceris ei. (AUG.) Despecta
mea poteslate; pro qua tantum limebilur in die confessione, quam prosperitas facit; sed illa est
novissima, quoeerit mala damnalis, non justis. Cal- ^ magni meriti, quam non tollit vis doloris.
canei. (Ibid.) Alludit verbis, etc., usque ad idest, VERS.20. — Inprogenies patrum. (Ibid.) Qui pa-
opprimet et limere faeiet. tres sequuntur pessimos, eorum societate daranandi
VERS,7, — Qui cflnfidunl. Hi, scilicet, qui confi- sunt. i
dunt, etc., usque ad in quibus adeo stulli sunt. Et homo. (CASS.)Itérât deformitatem hominis ut
VERS.8. — Frater non redimit. Si frater, id est malus a malo quiescat.
Christus, "non redimit, etc., usgue ad. quia talis non PSALMUSXL1X.
dat Deo plaçationem.
VERS.9. — Et vivet adhuç. (Ibid.) Pqsl finem vitoe, YERS.1. — Psalmus Asaph. (HIER.)Asapk, Latine
vivet secundum animam, quia non peribit anima congregalio ; Groece,synagoga, quoefidelis hic loqui-
cum corpore, sed dolor] salvabilur, Usquequo,ac- tur, quoeChristum !exspectat,per quam magis confu-
cepto corpore ulrinquè erucietur. lanlur inçreduli Judoei. (CASS.)Asaph, vocem Dei
VERS.11.—Non videbit.(Ibid.) Id est non intelligit, induclurus de mutàfione saçrificiorum, pîius agit de
etc., usquead cum sapiens transit vilam.Yel, insipieif. utroque adyentu pèr primum invitans, per secundum
(Ibid.) Qui non attendit. Stullus. Qui, si attendit, non n terrens. Deu.sDeorum. (CASS.)Ne quis mediocriter
cavet. Drvilias (CASS.)Propter quas fecerunt mala. de incarnalione oeslimet, etc., usque ad nuncupative,
Suas : quoenon secundum Deum. ul falsi dii, Jupiter, Venus. Locutus est, et vocavitter-
VERS.12. Vocaverunt nomina sua. (AUG.)Hoere- rain. (AUG.)Per se, per proeçones. A soirs orlu usque
des, qui ad sepulcra morluorum inebriant se in me- ad occasum. (CASS.)Quasi dicat, etc., usquead :exibit
moriam eorum, sed nec gutta pervenit ad linguam de Sion lex, et VerbumDomini de Jérusalem.
in inferno ardenlis. VERS.2.—ExSifln, species^decoris ejus, elc.
VERS.13. — Et hçmo cum. Et tam in hoc, quam (AUG.)-Coepitdecus Evangelii, etc., usque ad ut
in coeteris, bomo non intelligit ; yel, inde non est testes essent in Jérusalem et in tota. lerra.
accusandus Deus, non intellexit suam dignitatem, VERS.5, 4. — Ignis in conspectuejus exardescel el
non intelligenler egit, sed comparalus, amissa ralio- in circumitu ejus. (Ibid.) Anle eum proeibït; poena
ne, jumenlis, non in alia re, sed in sapiëntia. ergo lerreat, quos proemia non invitant, etc., usque
VERS14. — Hoecvia. (CASS.) Hic jam omnia dicta ad malos comitabitur ad inferos. Tempesta valida.
polligil, in unum. Via, id est, vita, quia ducit ad Advocabil coelumdesursum, et terrain. (CASS.)Non
mariera Sçandalum. Stimulus et dolor, etc., usque ventus, etc., usque ad prius omnes conimuniler V07
 gi7 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. PSALM, 918-
cavit, lune vocabit ul discernât. Discemere populum A (CASS.)Hoec populo suo dixit, etc., usque ad Non,,
suum. (AUG.)Primo commistos vocavit a solis ortu enim leclio negatur corrigendis.
usque ad occasum, tune aulem ut discernât. VERS.17. — Tu vero odisti. (Ibid.) Tu vero ore
YERS.5. — Congregale illi sanctos ejus. (Ibid.) dicis, sed facto negas disciplinam : si corrigo, mur-
Yidens Prophela fulura, etc., risque ad de malis dici- muras.
tur, de quo non implevit manum-suara. Qui ordinant Furent, currebas. (Ibid.) In bis omnia tonat vilia ;
testamentum ejus super sacrifiera. (Ibid.) Novum a parte totum, vel furem sani intellectus Scripturoe.
Testamentum super Yetus, etc., usque ad qui pluris Adulteris. Qui ponunt falsum, auferendo verum.
habent operr charitatis quam sacrificia pecudum. YERS.,19.— Os luum abundavit, etc. (Ibid.) Ac-
VERS.6.—Et annuntiabunt coelijusliliam ejus, etc. cusât conscientiam, et linguam, ete., usque ad non
(Ibid.) Jam coeli nuntiaverunt nobis banc justitiam casu alii derogat, sed studio.
Dei,etc., usque'ad et si nunc permisla, quia Deus VERS.20. — Sedens. (Ibid.) Quod transiens vel
est judex justus.^ stans facit, non cum voluntale facit. Fralrem.(Ibid.)
VERS.7. — Audi, populus [meus, etc. (CASS.)VOX Omnem hominem. Et-adversus filium mqlris, Eccle-
Christi, ut,-relicfis sacrificiispecudum, fiât sacrifi- sioe, cui charitate jungimur. Ponebas sçandalum,
cium laudis. (AUG.)Yel, rëpefit sub alio verbo, Audi •j, hoereses vel alia quibus innoeens capiatur.
"
sicutlsrael, id est, sicut videns.Deum, elTestjficabor, Loquebaris adversus. (AUG.).Dum".delrahit qui_dq-,
hoec,scilicet, Deus tuus ego sum. ctus videtur, etc., .usque ad validions doctrinoe cîbo.
Deus tuus. (AUG.)Prius dicit simpliciter : Sum Tui sjmilis. (GASS.)Consentiendo.malis.
Deus. Et postea dicit : Sum Deus tuus. Quasi dice- - Statuant contra tuam. (AUG.) Quod post dorsum,
ret: Etsi non sum'Deus tuus, tamen sum Deus. Bono posuisti, anle fapiem ponam.
enim meo sum Deus, malo autem tuo non sum Deus YERS.22. — Rapiat. (CASS.)Deus ad poenam, et
tuus. Sum. (CASS.)Esse esl propriumTteilalis. Audi, non s'il qui eripiat. Quando diabolus rapit, Deus eri-
Israël. (Ibid.) Quasi dicerel : Si es Israël, id est, si pil; sed cumDeus rapit, nemo valet liberare.
me vides, audire non negligis. Deus ille generalis, VERS.25. —-Sacrificium laudis. (CASS(.) Non quod
Deus tuus proprie. scelerati cantant, sacrificium laudis, nonanimalium.
VERS.8. — Holocausta aulem. (AUG.) Si anima El hoec est via ad Deum, scala Jacob, qua angeli,
inflammatur, et membra in usum suum rapit, ne id est, fidèles,.ascendunt ad laudem divinitalis, et
serviant cupiditali : unde proecipitur in Levilico, descendunt ad laudem humanitatis. lllic iler quo,
ut adipem cum renunculis offerant, quibus interna etc. (Ibid.) In sacrifiera laudis. Salulare Dei. (AUG.)
chantas signalur. pi Christus, qui. cum gralia venit, quem novit, qui ali-_
VERS.9. — Non accipiam, elc. (CASS.)Etsi sic quid alii quam gralioe Dei attribuit.
feceris: Non accipiam dedomo tuavilulos, quasi si-^ ~
PSALMUSL
gnificatos acciperem, non illos de domo. Quoniam
meoe: ac si diceret, quia non sunt lua, sed mea. VERS:1. — In finem psalmus. (CASS.)Arguente
. Quoniam meoesunt, elc. (AUG.) Mea sunt quoenon Nathan, rex non erubuit peccata publiée -confiteri,
possides,indomita, scilicet : Ferai silvarum, jumentq, etc., usque ad quoea Deovalet poenilentibus. I)avid.
boves, etc. (CASS.)His similitudinibus figurai Eccle- (AUG.)Proponitur in exemplum, non cadendi, sed,
siam, etc., usque ad : Carnes taurorum non vult. in etsi ceeideris, resurgendi ne desperes. (CASS.)Brima
sacrificiis, sed inpauperibus. est deprecatio, etc., usque ad plena proestatur pec-
remissio. ' - ,-. -
. VERS, 1 1. — Cognovi omnia -çatorum .
volalrliq. (AUG.)Cum VERS.5. — Miserere mei, Deus., (Ibid.)' Hic-poe- _
îllo sunt omnia, cognitione quadam ineffabilis sa-
' nitentiâlis psalmus, etc., usque -ad .quia • proevidit
pientioe..
hune psalmum plures perituros. Secundum ma-
VERS.12. -^ Siesuriero, non. (Ibid.) Si hoecda- per
tis forsitan esur[re pulatis, quod est insania ? gnammisericordiam tuam.- De gravi peccato despe-._
VERS.15. — Nunquid manducabo carnes lauro- D ' randum esset,- nisi magna misericordia esset. Ma- .
rum ? Olim hoecsacrifiçabanlur, non ideo quod Deus„- gna non potest difïïniri quanta sit. Magnam misefi-
inde delectaretur, sed ne doemonibusofferentur, et,- cordiam. (Ibid.) Magna misericordia Deum de coelo
lantuni Deo sacrifiçabanlur, in quibus erat aliqua deposuit, etc., usque ad cum secundum se rogatur
Deusignoscere? Miseralionum', elc. (CASS,).Permise-;
iignîficaiio. "ricordiam et miseralionem-petit. Et est misericordia
Immola Deo. (CASS.)-Non dicit mihi, sed de se, " -
in natura, hnseratio in effectif.
quasi de alio ut el post : Pecçatori aulem dixit, VERS.4— Amplius lava me. (GASS.)Quem modum..
Deus, non ego. delendi velit, subdit : Munda me, etc. (HIER.) Sic
VERS.15. —Tribulationis. (AUG.)Nostratribulatio - lava ut mundes, lavanlur enim quoedam,Jquoe tamen
proprie est timoré salulis, non carnalium. non sunt pura. - "
VERS.16. — Pecçatori autem. (Ibid.) A quibus VERS.5. — Quoniam iniquitatem. (AUG»,CASS.)
sacrificium velit, ubi pecçatori suoe nequitioe împu- Cujus misericordiam petit ut ignoscal; quia scit ju*
tantur .stûin ut peccata puniat, subdit : Tu ne nunias, qui»
 919 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLÔGICA. 920
«go punio. Quoniam iniquitatem meam, etc. Contrai A non corpus ; per spiritum rectum, Filium ; Spiritum
me. (AUG.)Post lergum peccatum habuit, cum rex: sanctum, suo nomine, per spiritum prindpalem,Pa.-
«entenliam in diviiem, qui rapuil ovem pauperisi trem. (CASS.)Spiritum prophétise qui sibi omnibus
dédit, ohlitus sui. pretiosior est, robur solum pelit-'non auferri, tacens
VERS.6. — Tibi soli peccavi. (HIER.)Solus enimi de coeteris.
ille juste punît, qui non habet in se, quod reprehen- VERS.15.—Docebo. (Ibid.) Quid restilutus per-
datur, hic est inter homines solus Christus. Tibi soli. solvat ; prius plorans, jam fit doctor.
(CASS.) Quia rex omnibus superior, tanlum a Deo VERS.16. — De sanguinibus. (Ibid.) Quia multa
puniendus esl. Coram le. Quia ubique esse scit, unde! 6upt carnalia peccata, etc., usque ad quoede cor-
se arguit, quia eo proeseute peccare non erubuit. Ut: ruplione carnis et sanguinis veniunl. Justitiam tuam.
justificeris, etc. Cujus verba non transeunt, sed im-. ,(Ibid.) Justitiam laudat, cum pieiali deberet gratias
plenlur. Vincas cum judicaris. Deus tante juslilioe fagçre; sed et juslilioe fuit confitenlem suscipere; et
est, etc., usque ad ut vincat inter se et eum, si judi- hoe duoe res semper in judicio Domini adjuncloe
eenlur. sunt. ]
Tibi soli. (AUG.)Christo nullum habenli peccatum, VERS.17.— Laudem tuam. (AUG,.)Quod me crea-
«te, asçue ad eo quod lam graviter Deum offende- B sti; quod peccanlem non reliquisti; quod confiteri
rat. Et vincas. (AUG.)Vel adeo justus es, ut vincas monrisli ; quod mundasti.
diabolum, et mortem, et Judoeos, cum judicaris : et VERS.19. — Sacrificium Deo. (CASS.)Quod illo
in judicio, quojudicatus es. tempore pro expiaiione ponebatur. Contribulatus
VERS.7. — In iniquitalibus. (CASS.)Minuilur in- (Ibid.) Loelus et lascivus spirilus obligai peccato.
'"vidia peccati, etc., usque ad de uno arguilur et omnia Sequitur hujus sacrificii promissio : Cor contri-
confitelur. lum.
VERS.8. — Ecce enim, etc. (AUG.)Sic misericor- VERS.20. — Bénigne fac. (Ibid.) Jam gaudens,
diam dat, ut servet verilatem, ut nec peccata sint de oedificationeJérusalem propbetat, ubi sacrificium
impunita ejus cui ignoscit. Ignoscît enim seipsum juslilioe. Mûri. (Aug.) Munimenta, immorlalilatis
punienti. Misericordia ergo etiam est quod homo li- nostroe conslruantur in fide, spe, et cbarilate.
beratûr ; veritas quod peccatum punilur. Verilatem, VERS.21.'—T-tinc acceptabis sacrificium. (Ibid.)
elc. (CASS.)Quia in confilendo, verilatem dixit, quam Modo sacrificium pro iniquitate, etc., usque ad
Deus super sacrificia quoerit, supplicat sibi subve- lune justifia erit sacrificium, oblaliones minores
niri. Incerlaet occulta. (AUG.)Sunl et occulla quod sancti, holocausta, perfecli.
lalibus, elc, usque ad unde magis a peccato erat G Tune imponent. (CASS.)Sacerddles, vilules inno-
sibi cavendum. Occulta. (CASS.)Ex aucloritate ma- centes, etc., usque j ad fidèles pro tuo nomine pa-
rifeslantis, confidenlia ablutionis et dealbationis. tientes, tibi erunl grati. Altare. (AUG.)CoeleslemJé-
VERS.9.—Asperges me. (CASS.)Secundaest con- rusalem, i
fidenlia mîsericordioe Dei, quoe multum est ulilis: PSALMUS LL
ne subrepat desperalio, quoe omnibus peccatis gra-
vior est. Hyssopô. (Ibid.) Immolalo sanguine inlin- In finempro, elc. (HIER.,AUG.)Doeg prodidit Da-
cta, super corpus leprosi aspergebatur, significans vid, etc., usque ad Non est hic oratio pro malis,sed
sanguine Christi maculas peccatorum abluendas. prophetia quid sit' eis futurum.
- (AUG.) Hyssopus herba humilis, etc., usque ad in VERS.2. — Doeg. (CASS.)Âdversarïus David' si-
- quibus est inflatio, sic humilitas superbiam. Saper gnificat Anlîchristam, qui totum orbem movëbit-
flivem. (Ibid.) Incomparabiliter : unde et in monte qui veniet per signa, et miracula anlè adyentum ju-
veslis Christi fulsit sicut nix. dicii, et auxilium a Saule, id est, a diabolo petens,
VEISS.10. — Audilui meo. {AUG.)Nota humilem. nuntiabît venisse David, id est, Christum in domum
Audiam te, etc., «sr/«e ad et quia jam humilis jam,. Achimelech, id esl, iad Ecclesiam, quoe est-regnum
exsultant ossa humiliata. "- Patris.
. VERS.11. — Averte. (CASS.)Ex confidenlia secu- Abimelech. (HIER.)Dicit, in HebroeoAchimelech,
- rus, petit deletionem omnium peccatorum el plenam etc., risque ad ergo Abimelech patris mei regnum,
>restilulionem, ,etsignificat Judoeos.
< -VERS.12. — In visceribSs meis. (Ibid.) Unde VERS.5. — Quid glor'raris in malitia, etc. (CASS.)
adulterîum exiil. In utrisque parlibus, anima et Prima est invectio in Doeg, ut fidèles corroboret,
corpore remedium curalionis petit, quia in eis pec- contra Anlicbrislum et ejus complices.
cavit. Sic desiderat expiari, ut videatur nil laie VERS.4. — Cogitavit. (Ibid.) Levis mens, proeceps
-.ultra velle commiltere. dictio, non ante cogitât quam loqualur, unde : In ore
VERS.13. — Ne projicias me a facie tua. (CASS.) stultorum est cor eorum.
A peccatis faciem averte, sed non me a facie lua, Sicut novacula, etc. (Ibid.) Quoe dum promittit
unde lumen et sanitas veniat. innovationem, incidil ita ille dolosus, Anficbristus
' .YERS.-14.—
Spiritu principalL (AUG.)Notant hic scilicet, bealiludinem, el occidit.
>quidam Trinitatem in Deo, .qui est spirilus, cum VERS.5. —Dilexisli malitiam,elc. (CASS.)Non do-
 $21 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 922
•«eritmalum, qui diligit super benîgnilalein ; et si A buntur, ut generaliter legàtur de omnibus malis, sed
- Israël salvabitur.
benigritas langit animum, refugit.
VERS.6. — Lingua dolosa. (Ibid.) là esl, dolosa VERS.7. — Quis dabil ex, etc. (AUG.)Salus autem
verba fallacioeministra, aliud in corde gesianiiuin, pafturienli Ecclesioe.
aliud in ore promenlium. PSALMUS LUI. '
VERS.7. — Propterea Deus. (CASS.)De céleri fine VERS.2. — Z'rphoei. (HIER.,AUG.)Florentes inT
inieui. El radicem tuam de terra vivenliurn. (AUG.)
lerprelantur, etc., usque ad monet in adversis Deum
Radix nostra cbarilas est, etc., usque ad hic enim .laudare.
pulvis, quem projicit ventus a facie lerroe. (Ibid.) VERS.3. —Deus, in nomine. (AUG.)Inter Ziphoeos
Radix mali cupidilas, quoe non fruclum parit in terra
.oral. (AUG.,HIER.)Hic salva in nomine, post non
vivenliurn. Yel, loquitur de Antichristo, cujùs radix
timeo judicari in virtuie..-(AuG.)Deus in nomine,
miriistri, qui cûm eo nihil habebunt cum sanclis. verba^Ecclesioeiatenlisint3r Ziphoeos,cujus bonum
VERS.8. — Videbuntjusti. (Ibid.) Pro dejectione jnius esl, el merces occulte, alii ;'iiis pelunt liherari :
.ejus irrisio. (Ibid.) Videbunt justi. Quid malis sit, ego in tuo nomine.
etc., usque ad quia plus omnibus aliis malis fidèles r> VERS..4. —.DeHs,exaudi. (CASP.)Item Deus, no-
deeipiet. men potenlioe,repe'it ne târdet auxilium. Peixipa,
. VERS.10 Ego aùlem, etc. ~(Ibid.) Quomodo (AUG.)Ziphoei ea olsi audiuat, non tamen inlelli-
contra eum bonus se habeat. (CASs.)Hucusque^vitu- gunt, qui non nisi temporalià noverant.
peratio illius, hic laus contrarioe partis : ecce per- VERS.5. — Alieni. (AUG.)Ziph viculus erat, qui
fecta demonstralio. -Cliva fruclifera. (AUG,)Populus peninebat ad irîbum Juda, unde Ziphoei.
Dei oliva, unde fracli sunl superbirami, id esl, Ju- VERS.6. — Ecce enim. (CASS.)Diapsalmus. Quid
,doei,et insertus est oleasterde gentibus. (CASS.)Oliva sibi et Zipboeis-faciat Deus unde solvit laudes. Ad-
fruclifera, de cujus germine Dominus Christus efflo- juvat. (AUG.)Quod ipsi -nesciunl inter quos-laleo;
,ruit, qui spirituali oleoperunctusestproeconsorlibus sed,hoc quod me adjurât 'vidèrent, si Deum ante
suis. . . . oculos ponerent. - <
In ailernurn el in soeculumsoeculi. (AUG.)Quod VERS.,7. — Averte mala inimieis. (Ibid.) Yel
-dixit in sternum, repelit in soeculumsoeculi: ul re- < averte, pro convertendis proecalur : et boecest ho-
slia quam pro liberatiorie solvit. In veritate. (AUG)
petendo confirniel, quam fundatus esl in amore Vel secundum aliam lilleram : In virtute, perde quos
Tegni coelorum.
in,lua infirmitale tolerasli. Voluntarie saciificabo.
VERS.11.—Fecisli," et cxspeclabo -nomen.(Ibid.) C
(Ibid.) Quia propter se, non propter aliud, quod ab
Proedicla scilicet, quod sim oliva, quod speravi in eo velim. Qui propter aliud laudat, ex necessilale
misericordia in oeternum.
laudat;-si illud haberet, non laudaret. Mihi aulem,
PSALMUS LH. el quoe dedil propter .dantem placent.
VERS.1.—In finempro, etc. (CASS.)Intellectus Da- PSALMUSLIV
~
vid prophète, etc.', usque àd hic de adventu judicii. VERS.1. —In finem in carminibus. (AUG.)Intelle-
{AUG.)Yel pro mahalalh, etc., usque ad_consolatio ctus. Magna cura débet intelligere Ecclesia, etc.,
in fine psalmi. * "usque ad qui pro molestis civium fugit "in solilu-
- Dixitinsrpiens.{Ibid.) Increpatio malorane. "" >
dinem. ,
(Ibid.) Insipiens, omnis qui maie'vivit, etc., usque VERS. 2. — Exaudi,. Deus , orationem meam.
iid ille dicit, non est Deus. " ' "
(CASS.)Oratio, proemissa contra mala, vel flu'clus
- YERS.3. —Deus de. (CASS.)Yel de coelo, id est, soeculi. Ne despexerisdeprecationem.(Ibid.) Si enim
per sanctas -animas admonuit, ut videat, etc. 'Si est, Deus dal temporalià âlicui pelënli, ejus tamen ora-
etc. (Ibid.) Aut si non intelligit, si salieni est requi- tio ei non est accepta, quiacaret" débita fine.
TJ
rens intelligere Deum. VERS.3,4.— In exercitatione, elc. (AUG.)Omnis
VERS.4. — Omnes declinaverunt. (Ibid.) Congruus malus vivil, vel ut éorrigatuf, vel ul per eum bonus
ordo. Prius déclinant; tune inutiles; inde non est exercealur. Conturbalus sum'a voce inimici.'(km.)
qui faciat bonum. Jn ipsa pugna, dum et" inimicos vult diligere,' et
VERS.5. — Nonne scient. (Ibid.) Comminalio ma- abundante mililia incipil odisse, et ita mcipït in
lorum per finem. (AUG.)Minatur illis, etc., usque ad. fluclibus mergi. (HIER.)Conturbalus. Yel, conturba-
•Sed merito hoc eis, quia : - - " - lus sum a voce inimici, qui me Samaritanumet
- VERS.6. — Deum non invocaverunt. (Ibid.) Con- doemoniumhabentem dicebant.
.solatur gementes, ne prospérantes imilentur, quia VERS/"5. — Cor meum conturbalum.'(CKSS.)Lege
Deum non invocaverunt, unde cilo perituri sunt, carnis, animus iurbalur in me, non exil a nie
-consolatiofidelium. Ossa eorum qui hominibus pla- VERS. 6. — Timor el tremor. "(Ibid.) Proprietàs
cera. (CASS.)Boni -sibidisplicent, dum carnem casti- mortis est, ul eam prius timeamus.unde contremi-
gant : placent mali. scamus. Conlexerunt me lenebroe. (HIER.)Tènebroe
. Confusi sunt, (Ibid.) Id est, confundentur, sépara- sunt mali homines, qui persequunlur Ecclesiam,
D23 WALAFRIDI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — TilEOLOGiCA. §24
et qui contegunt ip^ara : qui odil fralrem, in tene-. i VERS.15. — Cibos. (CAS.)Corporales, qui solis
bris est. iniquo polerant esse dulces. Solet vir iniquitatis
VERS.7.— Quisidabit mihi pennas sicut? (AUG.) comessationibus mitëscere, unde buic gravior culpa.
Sed in bac tafirniilate quid ait ? Quis dabil mihi VERS.16. — Veniat. (Ibid.) Sicul supra aperlis,
pennas ? Vult ad tempus séparai! a lot scandalis, ne ita hic occulfis imprecalur. Et ne putelur uuus de
peccata infirmus augeat manens inter ea, Sicut quo agebat, communieat poenasJudoeis, id est, com-
columboe,eic. (Ibid.) Non sicul corvo, etc., usque ad munilcr, Judoeiscum aliis imprecalur.
sed manere necesseest propter vps, et sic esl meritum (AUG.,HIER.) Veniat rriors. Tangit hic initium
ex desiderio. sëhismalis, etc., usque ad et loquitur in eadem voce
(CASS.) Columba. Yel columba emissa inveniens Christus el Ecdesia.
ilulosa ad arcam reversa, sic Christus inveniens lu- (AUG.)Fem'at : Ut super illos, qui initium sëhi-
tosa corda Judoeorum avojavil ad génies. smalis fuerunt et sese superbi, separaverunt, venit
VERS.8. — Ecce elongavi. (CAS.) Illud tangit, nova mors; aperuit enimf terra, et vivos absorpsit.
quod Christus vitabat, persequentes, ut occasionem Descendant in infernum viventes. (Ibid.) Ut duces
iroe demeret, et manebaï in desertis orans : in quo terra absorpsit, etc., usque ad ita hi scienter pec-
docebal nos in secreto conscienfioe orare et quie- B cantes descendunt. Vivenl'es.^(Ibid.) Scientes quia
scere, cum a malis premimur. El mansi in sojilu- pereunt, el tamen pereunles terrenoe cupiditatis
dine, genlium; unde: Loetelur<disertum, el floréal hiatu absorbcanlur. In ka^itaculis. Alienoe sunt,
tanquam Irliurn. Et alibi : Loelare, sterilis, quoe non non naturales, sed hospilio susceptoe, quasi adven-
paris (Isai. xxxv. Ibid, xxxiv). litioe, vel prius in hab'rtaçulis,, id esl, in occulta,
VERS.9. — Exspectabam eum. Diapsalmus. Jam post in medio, id est in aperto.
in solitudine salvus sperat auxilium Dei, el impre- Ego autem, elc. (CASS.)Affirmai, quid sibi et illis
calur civibus. (CASS.)Exspectabam (ul ex persona fiât, allernalim procedendq.
Christi legatur) in solitudine, non. ex me securus VERS.18, — V-espereet marie. (HIER.) Quia sal-
praesidium patris suslinui, qui salvum me fecit a pu- vavit, ideo vespere, quo captus ; mane, quo judica-
sillanimitate spirilus, ne caderem vel cederem malis tus; meridie, quo_ crucifixus. Narrabo, praeterita
in passione, a lempeslalene jrascerer. opéra. Nuntiabo, virlutes et opéra quoe faciel : et
VERS.10.—Proecipita. (CASs.)Nemuniant cogita- ideo exaudiet, elc.
fiones machinando. Divide. (Ibid.) Ne sit superba (AUG.)Vespere.De proelerilis narrabo, etc., usque
unilas, ne malitia habcat effeelum. In crvila'e. Hoec ad contra illos qui non amant pacem, quia amavi
est civitas de qua per prophetara Dominus : Ego C pacem. '
Deus et non homo, et civilatein non ingredior. Esl (CASS.)Narrare, ad vesperam pertinel, quo dixit
tamen alia, quam Deus inhabitat, de qua dicitar : omnia quoe Judas disponebat. Nunliare de, mane,
Non polest abscondi cpilas supra montent posila.^ quando dixit Pilato : In hoc natus sum, ut lestimo-
VERS.11. — Et labor in medio ejus, etc. (AUG.) nium perhibeam veritati.
Jam labor in medio, quia iniquitas : quics autem \a YERS.19. — Appropinquant mihi. Nomine, non
humilitate. numine; corpore, non mente; numéro, non merito.
VERS.12. -rr. Usura, elc. (Ibid.) Quia plus exigit Quoniam inter niultos erant mecum. (HIER., AUG.)
in injuria. Yel qualibet re, quam accepit^ non di- Quia in multis., inecum, id est, baptismo Evangelii,
mittit, ut sibi dimittatur. Jeclione, festis et hujusmodi, sed non in paucis,
VERS.15. — Quoniam si inimicus. (CASS.)Expro- inecum. In omnibus sacramentis mecum, sed non
bratio Judoe, dum ex persona Christi legitur; vel, in fide, spe el cbarilate, sine qua nihil sunt omnia.
hucusque de aperlis inimieis egit Ecclesia, jam (AUG.)Yel^ in ruuliis, id est, in paleis, etc., usque
nunc de occulfis. Abscondissem me forsitan ab ad ita et illi in multis mecum.
eo, etc. (Ibid.) Magna patientia ita locum daret VERS.20. — Exaudiet Deus, elc. (CA.SS.) Ad meri-
verbis, ut se absconderef ne videret adversarium, diem, quando, emisil Spiritum. Ecce quanta breviter
VERS.14. — Tu vero, liomo. (AUG.)Olim, quia mysleria : vol, salvabis^mane, et vespere, et meridie :
aliquando bonum consilium dedisti. Unanrmis. unde non ingratus narra, et annuntia, et ipse exau-
(CASS.)Quia inter Apostolos fuit dux, ad castella diet, etc. Humiliab'rt illos qui esl ante soecula.
el vicos proemissus. Nolus, quia proescivit tradito- (Ibid.) De superbia, ul credanl. Yel Immiliabit ut
rem, ut sic Christus specialiter contra Judam lo- tollat locum et gentem. Aronenim esl illis commu-
qualur. latio, et non irmùenml Deum, extendrt manum sUam
(HIER.) Yel sic, generaliter contra quemlibet vi- in rettibuendo, etc. (AUG.)Quia sensus perfidorum
rum Judaicum, etc., usque ad legis insliluta ve incommutabilis.
buccellam. Unanimis..(kva.) Qui aliquando bene mo- i VERS. 21. — Contatninaverunt : (CASS.)quia illi
nuisti ; Dux : feci te ducem super populum meum contaminaveruni et divisi sunt : armantur amplius
Notas, de eadem génie. justi, liberantur infirmi, qui curam habent in Deum.
Notus meus. Qui simul. (Ibid.) Qui in eadem Eo VERS.22.— Ira. (Ibid.) Vjndicta judicii, etc.,
clesia mecum fuisti. îis(jf«ead suis appropriât. Cor. (AUG.)Yolunlas so-
 S23 GLOSSA 0RD1NARIA. — LIB. PSALM. 926
crela Dei, quoe in Scriptaris coufinetur. Molliti sunt A fringes, dum per flagella Dei resipiscunt, vel dum
sermones. (CASS.)Yel ideo hoc illis, quia mollierunt iram Dei proevident. In ira populos confringes. Quia
sermones ad'ulando, qui sunl jacula dum dicunt : terres tribulalionibus, etc., usque ad el ija consum-
Reus est mortis. (AUG.)Sed si tibi puera qui Jacle piionis, qua mali puniuntur ad peremptionem.
niinoris docirinoe nutriris adhuc duri sunl, ne YERS.9. •—Deus, vitam meam annunliavi libi. Tri-
irascaris uberibus Ecclesioe; sedjactain Dominum, plex vila hominis : naluroe, qua vivimus el spira-
non alium qui portas est, vel saxum navi, non por- mus ; gratîoe, qua in Chrislo vivimus ; peceaii,
tas Huctuali in soeculo. Ipsi sermones, elc. (CASS.) quoe in vitiis agitur. D.uoesunl a Deo, quia bonoe,
Quia molliti non perdunt virtutem, sed eis arman- vita scilicet naturoe, et vila gratioe : lertia est.ab
lur evangelistoe, et feriunt corda hominum ad amo- homine, quia mala. lias omnes Deo annunliare de-
rem pacis, et a perplexis hoereticorum quoestiqnibus bemus. (CASS.)Deus, vitam. Confringes, et ego ad in-
libérant infirmes. stilutionem eorum vitam meam aine, quoe semper
VERS. 23. — Curam tuam. ( Ibid. ) Cura soe- mala. Yitam Deo nuntiat, qui peccatum confitelur:
culi, etc., usque ad : ita viri tristilia nocet^ordi. non Deum docens, sed se damnans, nt solvalur.
Flucluationem. Et si hic, verba fluclualionis fue- Posuisti lacrymas, etc. (AUG.) Pioe lacrymoe, quoe
runt : Contristalus sum in exercitatione, etc. B pro inimieis rogant : et ideo accepte Deo, sicut ipse
VERS. 24. — Tu vero, etc. (AUG.) Hi lune non promisit.
flucluabunl, etc., usque ad Yoe! qui peccant et non VERS.10. — In quacunque die, etc. (CASS.") Sive in
poenitent. Dies suos, ego autem, elc. (Ibid.) Yolun- puerifia, sive in média oetate, sive in fine vite. Mira
larios non a Deo constitutos. clemenlia, quoequodljbel tempus conversionis nostroe
exspeclat, et quandoçunque rogatur, indulget ! Deus
PSALMUS LY. meus es, lu. (AUG.)Elsi omnium, meus proprie, qui
.VERS. 1. — In finem, etc. (AUG.) Populus, qui mihi subvenis, quem colo et amo. Alii alieni sùnt.
a sanclis longefit in liluli inscripiione : cui conlra7 YERS.11. — In Deo laudabo verbum. (Ibid.) Ver-
dicit tam Judoeus, quam omnis qui non vult habere bum, id est, docirinam et serraonem; quidquid
regem Christum ; et ipsi, qui tribulant Ecclesiam : loquar, laudabo in Domino, id esl, ei attribuant : et
contra quos hic psalmus confirmât Ecclesiam. In si quid urget speravi, et ideo non timebo. (AUG.,
liluli inscripiione ipsi David cum tenerenl eum. Ti- HIER.) Yel, in'Deo Paire Verbum, idest Filium,
tuli inscriptio, etc., usque ad persecutores qui Ec- quia quidquid de Paire, elFiîio dicitur secundum
clesiam , sicut uvas, calcant. Allophyli. Idem quod subslanliam, el de Spiritu sanclo. Hoc de poteritia
populus qui a sanclis longe faclus est. Geth, id e§t, C Yerbi dicitur, qua est oelernum el eonsubslantiale
in toreulari. Legitur David, etc., risque ad sed, çuni Patri, etposlea de humanitale, subdit: In Domino,
premilur, sterilis non est. ' id est, in Chrislo, qui Verbum caro factura est.
VERS.2.— Miserere mei, Deus. (CASS.)Qrat Eccle- Laudabo sermohem, etc., id esl, proedicationes, quibus
sia, suramatim langens tribulationes, in quibus per régulant vivendi et salutem mundo dédit. Hoec duo
spem Dei finit se non, limere, id est, in fine primoe proedicat iste, potenliam verbi, et huinanitalem
partis dicit se non limere. Impugnans tribulavil Christi. In Deo laudabo. Vel ita, ul Trinitas naturoe
me, elc. (AUG.)Homo ylsibililer : diabolus inviçi- personaliter per tria verba, quoe ponit," In Deo Pâ-
biliter, unde periculosior.est tribulatip. tre laudabo Verbum, id est, Filium ; In Domino, ià
YERS.4. — Ab altiludine, (CASS.)Altiludo diei, est, in Spiritu sancto laudabo sermonem, id est, Fi-
piundus, ubi superbioelumor : ut gravior sit tribulatio^ lium.
dicit se a superbis conculçarj. (AUG.)Ab altiludine. YERS:12. —-In me sunt. Intus, quoea nobis îiun-
Alia liltera,»elc, usque ad non ait: Non timebo, sed, quam recedunt ; Vota laudationis quoe in oelernitate
sperabo in te. Diei Dies, Christus est, cujus duo5 reddenlur. (GASS.)In me sunt. Ecclesia janrde malis
decim horoe, duodecim sunt Apostoli : unde ipse ait : soeculi libéra in futura .beatitudine, vel "eliam hic,
Nonne duodecim horoe sunt diei? Hujus diei altjtu- ¥ laudem Defcanlaturam se dicit.
dinem inimici non possunt atfingere, unde ip pasr VERS.13. — Quoniaiji eripuisti. (CASS.) Vel de
sione Christi : Tenebroefactoe sunt.^ futuro potest aecipi sic, etc., usque ad ubi etiam
VERS.6.— Tola die, etc. (CASS.)Enumerat mala, perfecle Deoplacet, unde addit : Ul ptaceam, etc.
quoe sustiuendo fit et inimicorum conversio, unde PSALMUS LYI.
et per spem Dei dicit se non limere, sicut prius fe-
- cerat. VERS.1.—In finem.(kvc) Psalmus de resurrectione
VERS.7. —Inliabitabmt. (AUG.)Yel, aliqui ex his et passione breviter. Hoc agit psalmus ne, lu, Pilate,
qui longe a sanclis, etc., usque ad si enim falsa di- yel lu quicunque , corrumpas David, etc., negando
cunt de le, coelumnon auferunt, nec isti' nocent. regem, quia tectus carne fugit a cognifione Judoeo-
VERS.'8. — Pro nihil. (Ibid.) Quia nullus inde rum (Ibid.) Nullus titulus inseriplus est David, elc,
tibi labor, quasi nihil inde tibi sit, quia, etsi despe- risque ad ubi latuit Christus incognitus Judoeis,
rati, tamen verbo curas;-vel pro nullis eorum me- VERS.2. — Miserere mei: (CASS.)Prophela in
nais, sed gratis per pietatem. In ira populos cou- p'u'sona Domini, quia in eo Dominus, quasi inler
 "
927 WALAFR1DI STRA3I FULD MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 928
mala, exclamât, et pioedicit liberalionem. (CASS.).A.caro Christi surrexit, elc, usque ad surrexit ergo
Christus secundum quod «homo orat, de passione ita psallerium et cilhara, et confiletur Domino.
humilis, ut unus de fidelibus clamare putetur, El in VERS.11. — Ad\coelos. (Ibid.) Qui supra nubes,
umbra. Yox corporis adjungilur capili : et loquens ubi sedes angelorùm, etc., usque ad coelosmiseri-
in persona membrarum el sua, quomodo possit li- cordia ascendit.
berari dicet, misit Verbum. PSALMOS LYR.
VERS.4. — Misit Verbum de coelo. (AUG.,-HIER.) YERS.1. — In finem ne drsperdas David in liluli,
De occulta essentia sua, elc, usque ad quempula- elc. (CASS.)Monet ne .quis Christi regno eontradi-
bant se exslinxisse. Misit de coelo. (HIER.) Diapsal- cal. Prima est exprobratio Judoeorum, ne similiafa-
mus. Jam-declarat quid misît et de quibus eripuit, ciamus. i
et loquitur in persona membroruin. Liberavit. (Ibid.) I VERS.2. — Si\i vere ulique justitiam loqumini.
Quia jam Misit-.Verbum, cerlum esl, quasi jam sit -(AUG.ad ) Omnibus jfacile est loqui justitiam, etc.,
rex vester sum, ut lituîus ail : Recte.
qui liberavit",id est, liberabit : el dédit, id esl, dablt usque quia
in opprobrium conculcanles me. Misit Deus. (AUG.) Judoei sie de Christo judicaverunt, ul ficte de eo-
locuti probentur. >
Verbum, in quo misericorditer egit, in quo et pro- - VERS.3, — Manus veslroe. Cor
missiones implevit. Misericordiam, quia ex miseri- ~ ] sequitur manus r
cordia pro nobis mortuus est. Verilatem, quia, ut quidquid vis, et non potes, Deus factura putat. Con-
«nmmî.Yel connectant, scilicet, aliud alii-adjungen-
proedixit, surrexit, ad jusliûcandos nos. Misericor-
diam suam, elc. (HIER.,AUG.)Ulraque enim in eo tës, etc., usque ad unde flagello de resticulis ee-
continentur. Si enim sola fuisset misericordia, li- cîdit Dominus emenles et vendentes in templo.
eeniia esset nobis peccandi ; si sola veillas, non po- VERS.4. — Alrenati sunt peccatores a vutva. Yel,
luisset bomo sustinere. alienati sunt a vulva Ecclesioe,etc., usque ad abor-
tivi excutiunlur. [
VERS,5. — Dormivi. ( AUG.) Alla quîete facile VERS.5. — Furpr illis. (Ibid.) Non laudatur ipsa
excîtandus : Conlurbatus passione, dormivi. David res a
Scriplura, undecunque datur simililudo, ut
non dormivit îu spelunca, sed Christus in morte. de iniquo judice,j qui rogantem viduam vix audi-
(CASS.) Conlurbatus, secundum" carnem passionis Surdoe et obturanlis. (CASS.)Non solum non fa-
memoria et angustia,unde; Tristrs estanima mea, etc. tif. eiunt, sednecaudire votant. (AUG.)Terra,proesenlia,
Et coepitJésus toedere et pavere. Filii hominum. Re-
quibus deleclatar homo ; cauda, proeterita.
clus ordo est: filii -hominum laqueos paraverunt; . - VERS.6. — incanlanlis. (Ibid.) Yelse-
sed inlerserit qualiter lurbaverint. Lingua. Yoces illoe cundum aliam Venefici
Q liiteram : Medicamenti medicali a
Crucifige, crucifige, et hujusmodi, etiam fecerunt
sapiente. Medicaraentum medicalum, etc.-, usque ad
morlem, ut gladius acutus (Malth. xxvi; Marc, xiv), hic est ergo sapiens a quo medicatur medicamentum.
VERS.6.—JEa;a/ta)'e.(IWd.)Expersonaprophetoevisis VERS.7. —Deus conleret. (CASS.)Quoe eis relri-
injuriis, visoque quod jn resurrectione inanes facli bulio. (AUG.)Aspides, Judoei, dum insidiosa tenta-
sunt Judoei, gaudens exclamât homo incruce : Exal-, banl ; leones, dum mortem
in Ex- inclamavérunl; horum
tare, Deus u l
super, coelos, judicet terra Judoeos. Moloefracloe, quando surrexit Christus. Dentés. Do-
allure. Superiora Dominus, propheta quidem, sed in losa verba. In ore. Yerbis suis
capfet eos. Molas
persona Domini,,quia Dominus in prophqtaloquitur. leonum confringel Dominus: Ad nihihim devehient :
Quando etiam ex sua persona loquitur prophela, Inclamaliones mortis. 1 Confringet, ne ad effectunv
Dominus per eum, loquitur, qui -ei dictât. (AUG.) veniant; quod exponil.-Ad^mliilum, dicens. •
•Exaltare. Verba Christi. Sed, o Pater, etc., usque VERS.8. — Tanquam aqua. ( Ibid. ) Torrenlibus
ad quia totus mundus ei subjectus est. etiam comparanlur, quia sonantes ad saxa superbioe
1VERS.7.J— Laqueum paraverunt. Interposita ex- împrovisi sunt et proecipiles,"sed cilo transeunt. Tôt
"
aitalione, ^coeplamnarrationem "exsequîtur. Pedibus malis comparanlur. Intendit arcum. Yindida donec
{Ciss.) Domini sunt increpationes malorum, et pro- £>iniusetextra infirnientur, et auferanlur, a conspectu.
missiones fidelium, quibus dolos paraverunt, ut de Dei, missiingehemiam, hic inproesenli, a lerra sua.
adultéra. Incurvaverunt, dum eis compatiens sterilis - VERS.10. — Pr iusquam spinoe. (Ibid.) Id est, pec-
reddebatur 'ab eis. Ante faciem meam foveam, elc. cata intelligant. Rhamrmm, Id'est, acutarà damna-'
' Dum in os
ejus dixerunt : Reus esl mortis. tionem, in extiemo ignis viliorum absorbel'eos, id
-VERS.8r — Paratum. ( Ibid. ) Diapsalmus. Post esl, dévorai. Rhamnum. Genus berboe prius mollis,
resurreclionem laudes promillîl. Vel, paratum ad sed quoe post in spinas vertitui : sic el peccala
agendas grafias (quod ibi ostendit) canlabo. modo deleclant, sed post pungunt. Sicut vivenies,
VERS.9. — Exsurge, gloria mea. (Ibid.) Et ideo, o sic, etc. Quia non vera, sed falsa est impiorum vita :
caro, quoees causa glorioemeoe, Exsurge, potenter, ^identur vivere, nec vivunt. Sic in ira absorbel eos,
quasi ad miraculum faciendum congratulatio, qui quia Deus-tranquillus " judicat, vel quia non esl ira
eertus, unde idem affirmando, repetit. Exsurge comparatione futuroe.
dico, quia eertus sum et de hora, quia exsurgam VERS.11. — Loelabjturjustus cum vident vindictam
diluculo. Exsurge, psallerium et cilhara. (AUG.)Una (CASS.)Correclio justorum de ultione iniquorum.
 GLOSSA OKDINARIA.— LIB. PSALM. x
929 950
VERS.12. —El dicet homo. {AUG.)Sicut justo A (AUG.)Eisi non modo obliti sunt, cum non sint lestes
Dei judicio fit, etc., usque-adcl quia ignis absorbet legis et morlis Christi. In virtute tua. Quia lu forlis,
malos, ergo est Deus judrcans eos in terra. non ipsi. Depone, ibi fuit opprobrium omnibus. Yel,
PSALMUS LYI1I. depone eos in eo quod mali'sunt, ut boni surganl :
VERS.-1.—In finem ne. (Gt.ss.) Frustra tentât ul in Paulo, quia non surgerèl Paulus;~nisiprius ca-
aliqujs disperdere quod loties divina prohibet au- derèl Sautas (Act. ii). ;
ctoritas. ATedisperdas. (AUG.)Cum Pilatus di\it: VERS.15, 14.— Delictum oris eorum."(Ibid.) Non
Quod scrrpsi, scripsi, etc., usque ad el famara ha- eos, sed delictum occide, ùt, resuscilalum quem per-
bere in omnibus gentibus. (CASS.)Orat primo libe- dere voluerunt, -paveant. (CASS.)El. comp'rehendan-
rari ascendendo. ab imis ad alta : orat etiam pro lur conversi; quia factura, eorum,.etc., usgue ad
salute genlium."'(AcG.)Loquitur hic integer Chri- facinus vero delevit venia. In superbia. _(AUG.)Su-
stus, scilicet caput et corpus.- perbia cornes est invidioe: nec fieri potest ut super-
VERS.2. — Eripe. (Ibid.) Dum qui sine macula- bus non invideat : unde et diabolus, invidet homini.
est, hoc petit, quid necessario petamus, ostendit. Et de exsecralione.Yel maledicto, quod pulastis ma-
De inimieis. (CASS.)Quatuor gênera sunt adversario- ledicium, etc., usque ad quia in his deprehensi sunt.
rum, etc., usque ad de his ergo,ait : Eripe me, elc. g Annuntiabunlur,in consummalione.Vel, annuntiabun-
VERS.4.—Fortes. (AUG.)Etiam "sunt, quiproesu- lur consummafiones, id est, proedicabitur ab Apo-
munt de justitia sua, etc., usque ad sed sperantes in stolis : Ubi abundavit delictum exercitalionis el men-
diviiiis proevaluerunlin vanilale sua. dacii, superabundavit gratia perfectionis ; et perti-
VERS.5. — Iniqurtas. (CASS.)Malivolentia: pecca- nuil ad medicinam humililatis et infirmitatis homi-
tum, operis. nis. In ira consummalionis. Est enim ira, id esl,
VERS.6.—Exsurge. (AUG.)Quia dormne videris. vindicta Dei consummalionis,quia aliquando vindicat
In occursum. Quasi curro ad le merendo : Et tu, oc- Deus , ut perfiGiat; est et consumptionisut cum di-
curre mihi, id est, redde pro merito. Vide. (Ibid.) cet :Ile, maledicli, in ignem oelernum.Et scient. An-
Id est, fac videri quomodoad te curro, etc., usque lea enim justi sibi videbantur Judoei: sed oslcnditur
ad pos'tquamvidisti me_mori, credis me patri oequa- eis, quod non sine Chrislo, qui ddminatur Jacob :
lem. et deposila superbia, sciunt se pares gentibus, quia
VERS.7. — Convertentur,(CASS.) Diapsalmus. Orala omnes peccaverunt.
salus genliumafîirmalur, et oraturo Judoeorumsalus. VERS.15. — Convertentur ad vesperam. (CASS.)
Ad vesperam,id est, serius post ascensionein et mis- Diapsalmus. Affirmatur salus Judoeorum, et utroque
sum Spiritum, etc., usque ad jejuno bis in sabbato. Q pariele collecta grales aguntur.
Circumibnnt. (AUG.)MunientEcclesias conlra hoere- VERS.16.— Murmurabunl. (Ibid.)\e\,murmura-
ticas impugnationes. Et, ecce in manifesta Ioquen- bunt, id est, dolébunl, quod eliam nunc tanlum di-
tur. spergentur; vel, murmurabunt contra pigros, id esl,
VERS.8. —Et gladius. Ut maclent et manducent. increpabunl alios nolentes Credere.
Quoniam quis audrvil? Quasi nullus, ita omnes îni- VERS.17. — Ego aulem. (Ibid.) Concludilur hic
rabunlur, etc., usque ad ad-nihilum dednees vel con- psalmus, ubi utroque pariele in angulari lapide con-
vertes. Gladius. (Ibid.) Hic est gladius bis aculus juncto jam Iota Ecclesia gaudel. Et exallabo. Trans-
utroque incidens Testamento, quo mactat Petrus re- aciis lemporibus cura nox soeculi transierit, ul et .
plilia sibi in disco ostensa, quando dictuni est ei": Christus mane surrevit : unde Ad vesperumdemoru-
Surge, Pelre, macta el manduca. bilur flelus, et ad malulinum loetilia.Apostoli, vespere
VERS.9.—Deridebis eos ad niliilum. (Ibid.) Eos fleverunt inorluum, manè ad re'surgentem exsulia-
dicentes, Quis audhit ? quare ? Quia pro nihilo ha- verunt. Misericordiam. Quia tolum gratis das : cmii
bebit converterc omnes génies, quia omnes gestes multa dixerit. non tamen omnia, in hoc uno omnia
Christianoefuturoesunl; et dicilis, quis audivil? - comprehendit.
VERS.10. — Fortitudinem meam ad te custodiam, n. PSALMUS LÏX.
quia Deus susceplor meus es, Deus. (Ibid.) Etsi pos-
sem perdere Judoeos, qui irruerunt in me fortes ; VERS. 1.—In'.finem pro his. (AUG.)In hisloriis
permitlo tamen eos vivere, servans' fortitudinem ad non legilur. etc., «saue ad hominem ad fidem ; terre-
te, id est, ad Tuamdispositionem. nos, ut vivant coelesles.
VERS.12. -—Ostendit.(Ibid.) id esl, quantam circa (BASIL,et TiiEOD.),Hoecregum hisloria describii.
me habeat misericordiam demonstravit mihi in illis, Proevidetautem populum proevaricalurum, capfiviim
circa quos nonbabet; undeAposlolus : Suslinuil vasa abducendum , et poenitentem reducendum. Ideo in-
iroe opta, 'etad interilum, in multa patientia, ut notas scripsit : Pro Us qui mutabuniûr. Doclrinam. (AUG.)
faceret divitias suas in vasa misericordioe(Rom,!>,). Muian'ur in ddctriiiam; elc, usque ad Edom terre-
ATeoccidas. Potest de Judoeis accipi, etc., usque ad nus vitam in coelestem. Et percussit. Cum percussit
ostenditar quoemisericordia sit insertis. (CASS.)Con- Edom gladio spirilus, etc., usque ad docel bealam
sideranli quid de ëis'sit agendum, si non sint testas esse conlrilionem per quam probal commuta:'dos
legis et niortis Chrisli. Ne quando obliviscanluu ad oeterna.
 951 WALAFRIDI STRAB1FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 932
VERS.5. — Deus, repulisti nos. (CASS.)Primo refe- A VERS.5. — Inhabrtabo. (CASS.)De beneficiis Dei
runtur percussiones factoepro oeternis poenis vitan- confidit, ul contra pericula mundi in labernaculo Dei
dis : Repulisti. In Adam. Et deslruxisli ab immorta- tulus perseveret. In soecula.Quousque soe'culaper-
litate. Quia irnlus es pro peccatis, el tamen miser- aganlur; quia etsi multi contra : Prolegar in vela-
tus, per filium, sic quod commovisli ab ërrore : Et triento. Prolegar in velamentoalarum. Quoenec one-
turbasti j poenitentiam : ut ergo coepisti, perlice, Tant, et omnem loesionemavertunt. In soecula,non
sana. t unus homo usque in soecula,sed Ecclesia, quoeusque
VERS.5.—Oslendisli. (AUG.)Mulalo enim bomitië ad finem mundi ^accolit in terra, et nunquam erà-
in melius, etc., ùsquk ad ferre adverSa usque in fi- dicatur per adversa.
nem. Durai (CASS.)Id est. lemporis miserias, quoe VERS.6.— Quoiiiani tu; Derismeus, exaudièli ora-
nobis per charitaiem sunt delectabilës, et per infir- tionem; etc. (J6id.) Diapsâlma. Jam audita dé hoe-
milatem carnis graves: Vino, id est, iribulalione, reditate habita vel habenda, affirmât, undé laudes
qua purgalur patiens, ut vulnus vino : Vino, sp'iri- promiliit. Dedisti. Nec dicam, dabis : ade'o eertus
luali, unde non vitia, sed compunclio. sum, quasi jam essëm in ipsa.
VERS.6. — Arcus. (AUG.)Quanto plus rétro" tëri- VERS.7. — jDies siipêr dies. {AÛG.)Quidquid vis
ditur, tanto impetubsius sagîtta in priora fertur, id B dicis de oelërnitate, etc., usque ad sed régnent cum
est, quanto"magis diffërlur judicium,- tanto gravius illo sancti in oeternum.Yel dabis hoereditatem.(CASS.)
venlurûm est. Et liberentur. (CASS.)Diapsalmus. De Hanc scilicet, quia super dies, Christi,' etc., risque
liberatione quam p'recalur et afBrmalur, prù qua ad quia rex ille permanet in oeternum, sic et HÎL-
gratoe sunt percussiones. Misericordiam el verilatem. (AUG.)Misericordia est,
VERS. 7.—Dextera tua. (AuG.) Ut slemus ad quia non meritis, sed bonilate peccata dimitlit, et
dexleram, etc., usque ad de terrenis non nisi mi- vitam promiliit. Veritas; quia non fallit, sed redd'it
liter. quod promisit. Misericordiam sequi dëbemus circa
YER§. 8.—Deus locutus est. (Ibid.) Hac fiducia infirmos et circa inimicos. Verilatem, non pec-
oro, quam Deus in Chrislo promisit, etc., usque ad cando, ut sit juslus. (CASS.)Misericordiamel verila-
vox est Ecclesioe: Loelabor. Sithimam. Inlerpreta- tem. Est hic conclusio psalmi, elc, usque ad: qursre-
tur Irumeri; id est, onus Christi, etc., usque ad alii quiret ei? (AUG.)Ul non quoerat aliquis dîscere hoec
jugum Christi feranl. Convallem labemacnlorum : in libris, et post sibi vivat; non illi.
propier oves J?eob signât Judoeos, qui eliam divi- PSALMUS LXI.
dunlur; quia alii credunt, alii non, id est, de Judoeis
habebo non paucos. G VERS.1. —In finem pro Idilhun. (AUG.)Transi-
VERS.9. —ManasseS. (Ibid.) Yel, Manasses onaniê liens, videns lot occurrentia, Deo se subdit, qui ?.U
ille qui, oblilus prioris vitoe,etc., usque ad : el oppro- tior eo; et inferioribus se,quasi de alto "respondet
bre vidnilalis tuoe non recordaberrs. Ephraim. Fru- increpando. Transrliens, invidis respondet, volenfi-
clificalio : et hoecesl fortitudo capitrs, id est, Christi : bus decipere. ;
granum enim moriens virtulem in se habet, Ut fru- VERS.2. — Nonne. (Ibid.) Hoc è'st, non veniat
etum faceret. mihi pes superbroe.Non moveboramplius, boe esl, et
VERS.10. — Moab alla spei meoe- (Ibîd.) FiMoe ritanus peccaloris non moveal me. Deo subjecla sem-
maie ulentes paire, etc., usque ad cum charitas ardet per, nil proeler eum Cupiens. Erit quidem, quia ab
contra ollam iniquitatis. (CASS.)Moab olla spei meoe. ipso salulare rnerim, a Pâtre Filius auctor salulis,-
Yel per Moab, etc., usque ad unde spes mihi vite est. quia el Deus, ne minor puletur.
(HIER.)Olla, unde : Ollam succensamego video, etc., YERS.4. — Quousque irruilis: (Ibid.) Yel, secun-
usque ad : Ab illo ergo tribulalionum olla in Ecclesia dum aliam lilleram : Quousque apponilis, et idem
ebullil. sensus. Apponunt enim mali super hominem, id est,
VERS.11. — Civitatem rnunilam. (CASS.)Fuluram super Ecclesiam, onera passionum : ut usque in fi-
n
Jérusalem: Iri Idumoeam, id est, usque ad terrenos, nem impleat quisque fidelis in corpore suo quod
lit irapleto numéro simul ad bealiludinem veniret. deest passionum Christi. Universi vos. (CASS.)Yel,
VERS.12.— Non egre&ieris:(AUG.).Sed intus ope- secundumaliamlitteram : Omnes vos, quasi vos émues
raberis, et sic melius deducel, quia sic videtur non înterfieitis hominem illum, quantum ad hominem,
pro temporali vitapugnare, sed pro futura. non omnes unum, sed Ecclesiam ; sed quia Deus
PSALMUS LX. susceplor non mOvebor. (AÛG.)Quousque, a san-*
VERS. 5. — Clamavi dum anxiaretur. (CASS.)In guine Abel, etc., usque ad non scilicet quod est
anxietate, etc., usque ad sequitur clamoris exaudito fundator allrssimus. In hominem. ^CASS.) In corpus
in pelra Chrislo: Exaltasli me: (AUG.)De imo vi- potestas vobis data est, non in animam. Irruilis:
tiorum. (CASS.)Et exaltalura deduxisli. (AUG.)In Non leviter, sed interlicitis mnocenlem; pulafis'
pelra, et ideo non vincor ; Exaltasli : per exem- quod sine defensore sit, et quod facile corrual, ul
plum islius magna spes audiendi proestatur aliis. paries inclinalus, qui etiam non impulsus eaderel.
Deduxisli (Ibid.) me, per le viam, ad te verilatemet Et quasi maceria, quoe est construclio saxorum sine
vilam. ligamine coemenfi; el ne de ipsa novilale firmam
 953 GLOSSA ORD1NAR1A.— LIB. PSALM." $U
putes, addit inipulsoe,vel, non est vobis irfuendura, A plius agere optât. Deus. {Ibid.) Communis Deus
quia vos ipsos interficilis universi, etiam conscn- meus quodam modo specialiori; videaffectum pioe
lientes. deprecationis per banc geminalionem. De luce. Yel
VERS.5.—Pretrum. (GASS.)Christum, ne colere- diluculo, quando surrexit Christus, ut lune laudet
tur, vel, bealitadinem tôlière. Cogitaverunt. (AUG.) eum Ecclesia quando eïemplo suoe resurrectionis
Nota diversa gênera hoslium, etc., usque ad de hac eam ad surgendum animavit. Vigilo, dummodo dor-
propheta ait : Gloriosadicta sunt de té\ civitas. Cu- mioj non amans quoe mundi sunt. (CASS.)Et silio
burri in -sili. Quia etsi semper eos bibitj tamen sem- ânimd el corpore. De luce: (AUG.)Non enim vigîla-
per sitit ultra; Qre -suv. Quia nequeunt per aperla r'es, nisi lux oriretur, quoe le excitaret. Sitivit in le
mala, tentant per blanda-. anima mea : et hic caro Deo; dum ab eo quoerit hic
VERS.6. — Verumiameh Déo, etc. (CASS.)Dia- necessaria.
psâlma. Item se, id est-,animam suam subjici hor- VERS.3. —Déserta. (Ibid.) Ubi nullus sancto-
tatur, el àdmonet reliquos-.Subjetta esl amma mea. rum habitat. -liivia, quia non est qua inde exeas.
Hoecpelilio menti nostroerobur infigit. inaquosa, quia nec; dum ubi moraris, est ibi aqua.
- VERS.8. ~In Deo, salutafe mèum. (Ibid.) Tuh'c Sed Deus hic feeit.viam Christum; et misit aquam
salvus et ^loriosusin eo :modo quid?-ipse Deus Ë Yerbi sui Spiritu sancto implens proedicatores : Ut
auxilii. fierel in eis fons aquoe ialienlis in vitam oelernam
.VERS.9. —-Sperate. (Ibid.) Sua.fide vulgata md- (Joan. tv). Sic in sanclo apparui tibi -ut viderein, etc.
nët omnes, qui superslilioiiibus laborant, sperare in (AUG.)Cui non apparat Deus sit in sanclo deside-
Domino. EJfundile. (AUG.)Per lacrymas cor eflun- rio, etc., usque ad Sol enim sua luce facit nos vi-
ditur, etc., usqùe ad : Unde, Punge oculunt, et pro- dere, ila-et Deus.
ducil lacrymam; punge cor, et prodticit-scientiam VERS.4. — Supèi: vilas. (Ibid.) Humairiitatis,quoe
(Eecl. xxu). Corda, etc., pravas cogitationes. iiiulte sunt, ut milifis, agricoloeet"coelerorum: me-
_ VERS.10. — Verumtamen vani. (HIER.) Yel, sic lius est quod das correctis, quam quod eligunt per-
junge, Deus est adjulor noster ; el licet sic coopere- versi. Labia mea. Post bénéficia Dei : laudem pro-
tur nobis, tamen filii Adoesunl vani et mendaces in miliit. Laudabunt, ad proximum, de quo etiam sol-
statera, perverlentes Scripturas, quibus probent liciior, quia nisi misericordia tua me proevenirel,te
"
falsa. (CASS.)Diapsalmus. Errantes exprobrat, et laudarënon possem, et sicut labiis, sic benedicant
monel in Deo, non in eaducis, confidere, quod psal- in vita. Vel sic, Quia super vitas.
mus intendit. Mendacesin staleris. Qui iniquis pon- VERS.5. — Sic benedicam.(Ibld.)tSt dedisti per
deiibus ementes decipiunt, vel justi videri votant, C misericordiam laudare le, sic benedicam^ul miseri-
cum sint fallaces. In slateris. In libra -juslilioe,quo cordioetribuam vitam, in qua laudô. In -nomine tuo
facilius decipiunt. In idipsum) quo credentur oequi. levabomanus meas. (Ibid.) Levai manus qui, bonis
, VERS.11. — Nolile^sperarein. (AUG.-) Quasi dice- operibus insislens, lensis manibus in figura crucisî
ret : Nec sperelis, nec cupialis, quoecongregala ab Deum adorât; unde Apostolus : Levantes purâs
aliis rapiunlur. Nolite, siliens convertit se ad eos. manus inoralione, sine ira et disceptatione. -
Nolite. Bapinas. Proedam quam vis rapere, in mu- VERS.6. — Adipe. (Ibid.) In inleslinis. Pinguedo
scipula esl, lenes et teneris; tenes, alienum scili- in carne, id est, sapiëntia, quoein abscondilo él for-
cet, et leneris a diabolo. Q Iucra-damnosa ! invenis titudo spirilus.
pecuniam, perdis justitiam. Affluant. Nolite cor: Levabomanus. (Ibid.) In Exod. Moyses,-dura leva-
(CASS.)Non dicit : Nolite habere, non enim damnât ret manus ad Dominum, etc., usque ad pro lerrenis
divilias, unde mercamur coelum; sed cor apposi- operatur,- vincitur ab Amalech.
tum, quod non expendit, sed recondit. YERS.7. — Si memor fui. (CASS.)Exponil bona
- VERS.12. —-Semel locutus est. (AUG.)Nolite cor
malaque ulriusquepartis, etc., usquead nisi qui in
apponere. Cur? quia potestas judicandi esl Dei filii, jv Chrislo operaliir.
etc., usque ad nec pro poteslate de misericordia dc-
Potestas Dei est : non est cui- (CASS.)In rnalulinis, id est,- in luce Christi, ut su-
speretur." polesias
nisi a Deo etsi te lateat pra de luce vigiload te, ul filius lucis, id est Christi,
quain oequo, oequitas. ad lucis auclorem vigilet, ad Deum.
PSALMUS LXH. VERS.S. — Adjulor, elc. (AUG.)In periculis Idu-
Psalmus David. (CASS.)Loquitur de Ecclesia, Kioeoe,etc., usque ad quia mesuscepit a periculis
quoe in ariditale silil soeculi, et misericordiam ex- dextera tua, jd estpropitiatio.
petit, donec oeterna capiat, docens bene conversari VERS.10. — Ipsi vero in vanum qnoesierunt' ani-
in medio pravoenationis. (AUG.)Psalmus ex persona mam. Rex vero. Conferl in his duobus versibus
capilis el membrorum ; vox ipsius nostra est, et bona et mala diversarum parlium.
nostra ipsius-est. Ininferiora terroe.(CASS.) Quia non ad coelosevecti
VERS.2. — Deus, Deus meus, ad "tede luce ,-elc. - sunt. A terra sorbenlur maloe cogitationes, quia de
(Ibid.) Quomodosehabeat indeserto, scilicet sponsa, ferra natoe, in îma terroe, quasi in coenum, vergunt.
Deum videre desiderat, quem "et laudat, el id ara- VERS.H;— Partes vulpium erunt, etc. (CASS.)
955 YVALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. , 956
Principum soeculi, etc., usque ad dum se dolosis j ^ storum. Omnes. (Ibid.) Ne putes de solis Apostolicis.
prava volunlaie conjungunt. dici.
" VERS,12. — In Deo. (CASS.)Pâtre, unde : Ego in PSALMUS LXIY.
Pâtre, et Pater in me. Jurant, non pereum,neimpe- Jn finem. (AUG.) Prophelavit Jeremias {xxv,
ret jurâmentunvsed in eo, promiltendo ei obse- xxix) post sepluaginta annos-iredilurum populum;
quiunf. Inter captivos erat Ezechiel et alii prophète. Com-
, . . PSALMUS LXIII. , plefis sepluaginta annis 'rèstitulum est templum.-
- (GASS.)-Psalmus iste breviter agit, etc., usque ad Figura estnoslri, qui de Babylonia ad -Jérusalem
ut in "passionibus speremus in Domino. { AUG.) suspiramus, de soeculo, et -corpore peccati ad
Ut caputnostrum, ita"nos in iribulalionibus roge- coelum.
mus. VERS.1. — Jereniioe. (AUG-,HIER.)Excelsus ; et
VERS. 2. — Exaudi, Deus, orationem. Ut exaltes, significal eos, qui dicunt-. JS'ostra conversalioinves-
el eripe,quia deprecor. A timoré inimici. (CASS.)Sed tis est. Aggoeus,festiis. Illos significal, qui sunt spe
non a timoré mortis. gaudenles, qui in reliquiiseogilationum diem feslum
- YERS.3. — Prolexisli me. (AUG.)HOCin capite agunt Domino; Ezechiel'j-rcborzvit me Dominus,"et
factura, quod et membra experîuntur : hoc exem- lB significat illos, qui sunt roborali in Domino; K
plo reliqui firmanlur. prophelaverunt reflitum in Jérusalem.
VERS.4. — Quia exacuerunt ut' gladium linguas. De populo transmigraliônis. (Auc) Id' est, qui
Yel qui scilicel malignanles et opérantes iniquita- transmigravit de coelo ad lerranvdeperfectîone ad
tem. Arcum. Occultas insidias, ut per discipulum, miseriam et confusionem.-Cz/minciperet.(Ibid.)- In-
quod est res amara, ut conviva sit prodiior. Ama- cipit exire, qui incipil amare ; "charitas civem facit
ram. Jérusalem, cupidilas Babylonis : et sic ergo corpore
VERS.6. — Subito sagittabunt. (Ibid.) Insidiose, permisli, desiderio sunl separatî. (CASS.)Consolatio
quasi nescienlem ut eis videlurquise credunt Deum in exsilio ; ne quis desperel: quia certificat redilum,
fallere. Non limebunt. (Ibid.) O cor durum ! octi- el per quem, et quoedivitîoe reversis. Affirmât Ted-
dere hominem, qui morluos suscilabât, et inde non ilum, et precatur.i
timere. Firmaverunl.(Gkss.) Obstinalione, non veri- YERS.2. — Te \decet. Non deos genlium et non
tate, sermonem. Reus est mortis : vel, Expedit ul alibi, nisi in conleniplatione, id est, fide, et ibi de
unus moriatur. Sibi. (Ibid.) Non Domino, sed sibi, bonis operibus reddelur votnm, in coelesti Jérusa-
cum dicunt : Sanguis ejus super nos el super filios lem, quod illi solyebanl Marli postproelia, et coeteris
•noslros. Ul absconderent. Mosmalorum ; qui dolum G diis in hune modum. Sion. Palria coeleslisesl Sion,
pcrat, pulat se fallere. eadem est Jérusalem.
VERS.7. — Sciutali. (CASS.)Quomodo accusarent VERS.5.—Exaudi orationem meam. (CASS.)Prius
justum, vel quomodo perderent, ne mundus post facit quod a coeterisfaciendum dicit, scilicet, -exaudi.
eum iret. (AUG.)Scruiina, id est, acerba et occulta Omnis caro. (AUG.)Id est, -lionio, id est ex omni gé-
consilia ; sed quanto acutius cogilanl, tanta plus nère : pauperes, divites, viri, feminoe,docti, indocli,
deficiunt a veritate et oequitate, el in tenebras mer- pueri, senes. -
gunlur : quia cum non vident Deum, pulaul se non VERS.4. — Verba iniquorum. (CASS.)Qua spe hoc-
videri a Deo. Accedethomo. (CASS.)Nam qui scruta- oras? quia ad 4e omnis caro véniel, non solum anima/
tur iriqua, etc., usque ad sed in corde hominis sed etiam malus homo. Necesse est ut audias. Verba
grandescil. (AUG.)Scrutati, sed frustra, quia sponte enim iniquorum, (diaboli el primilivorum parentum
accedet homo ad passioiiem. Ad cor altum. (Ibid.) Adoeet Evoe.Proevaluerunt.Id esl, in exsilium prajece-
Erat ei, quia hoc faciebat secundum altum consi- runt, vel pagani,iritus suos filiis suis suaserunt, sed
lium. propiliaberis in hoslia Christi. (AUG.)Verba iniquo-
Sagittoe parvulorum facloe. (CASS.).Enumeratam rum, id esl, malos rilus et mores parentum nostro-
pravilatem irridet Judoeorum, qui magis turbali sunt rum (qui ut oetate, ita aucloritate proestanl pneris)
nuntiala resurrectione, justi loetali. 'seculi stimus. Propiliaberis. (AUG.)Dropîliafio fit
VERS.9. — Conlurbali. (Ibid.) Fuerunt illi qui, per sacrificium,) quod sacerdos Christus obtulit.
salutis suoe consilium quoerentes, dixerunt : Quid Idem est ergo sacerdos et hostia.
faciemus, viri fratres ? VERS.5. — Beatus quem elegisti, etc. (CASS.)Et
'VERS.10. — Et timuit omnis. (AUG.)Si timet ho- beatus omnis iile quem elegisti a massa perditorum.
mo, non lerreat homo, quin annuntiet, sicut Apo- (Non vos me elegislis, sed ego vos (Joan. xv), et as-
stoli, quibus comminaverunt principes sacerdotum, sumpsistî in sorlein tuam, in oeternam requîem-
dicentes, ne proedicareni in nomine Jesu. (AUG.)Vel sic, propiliaberis per bealum vîram :
Et facta ejus intellexerunt. (Ibid.) Cur passus? etc., usque ad quoenon possunt diei. In bonis. (CASS.)".
cur non descendit de crttce? quia moriendnm eral et Quoebona sunt, isanctilas in se, oequitas ad proxi-
resurgendum : quod tune non fuii inlelleclum. mum. Templum. Ecclesia, vel caro Christi.
YERS,11.—Loetabilur justus in Domino. (CASS.) YERS.6. — Mirabile. (AUG.)Non in exlerioribus,v
Conelusio ex proedictis, ei oslendilur promissio ju- ul domus terroe, sed in justifia, quoepulchrior inte-
937 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 958
riori oculoetamabilior quam mododeberaus esurîre, A VERS.14. — Vallès. (Ibid.) Humiles populi mul-
ut tune ea saliemur. In oequitate.(CAS.)Cum unicui- tum fruetum afférent. Clamabunl. (Ibid.) Non in
que digna retribuet, cui et dicet : Exaudi nos, qui es blasphemia, sed an hymno, inde abundant frumento.
Salvalor. Spes omnium. Laudes Dei, et virtules de- Psalmus iste in exsequiis fidelium decantalur,
scrihit. Et in mari longe. (AUG.)Ideo longe, quia in quia agit de reditu a Babyloniahujus mundi ad pa-
mari. Maredicitur 'in figura soeculi amari falsilale triam coeleslem,ad quam sancti in obitu de carne
iniquitaium, el tempestuosi procellis tentalionum, ëducti, féliciter migrant, stolam simplam recipien-
ubi pisces invicem se dévorant. tes, donec in resurrectione geminoebeatitudinis stola
VERS.7. — Proeparans montes. (AUG.)Ad usus glorificenlur.
compétentes. In virtute lua.-Qaia per eos fecit mira- PSALMUSLXV.
cula. Quomodo proeparavit? Accinctus polentia, id
est Deitate, quia humanitas Verbi majestate proe- In finem. (AUG.)Judoei ex legis justitia sperabant
cincta est, ul quod bomo non hahuil, Deitas daret. sibi bona temporalià, et resurrectionem, etc., usque
Accinctus. (Ibid.) Christus in medio undique cin- ad pro fide genlium ad eamdem spem resurrectionis
ctus, quia omnes illum communiter habemus qui in vocaturum.
eum credimus, sed quia fides non a nobis, sed ab 'o I VERS.1. — Jubilate Deo, omnis terra, etc. (CAS.)
eo, potentatusuo cinctas dicitur. Primo monet omnesde resurrectione Christi gaudere,
VERS.8. — Qui conlurbasprofundum°maris.~Ecce quoeomnibus dat vitam.
qui per illos paratos fecit, conturbans ad poeuilen- VERS.5.— #a(e gloriam. (AUG.)Non ut Judoei,qui
tiam. Protandum maris, non superficiem, sed corda meritis suis dant justitiam, et invident gentibus gra-
profundius mersa, vel corda principum. Hoeccon- tiam.Quamterribiiia. (Ibid.)Sigaudeset lime,nequod
lurbata suut, cum vidèrent et deos suos et spes datum est bumili aufëralur superbo : sicut factura
suas ad ribilum venire. Sonurn. (AUG.)Sonantes est Judoeis. Ne ergo insultes fraclis ramis, sed tune,
contradiclione, fluctuantes persecutione, elc., usque ne forte nec tibi parcat. Opéra lua, Domine. (CAS.)
ad dum isios plus diis suis -valere cernunt. Breviter raysleria incarnationis dicit opéra, quod Deus
VERS.9. — Malutini et vespere. (AUG.)Mane est homo, quodpassus, mortuus, et hujusmodi.In multitu-
prosperilas, quia ioetum est mane post trisliliam ! dinevirlutistuoe. (AUG.)Hicinnuil resurrectionem ad
noctis. Vespere adversitas ; in his lentatur homo, quam, exclusismendacibusJudoeis,adhibentar génies
sed dalur ei exire inde, ne lucris capîatur, cui divi- (BEDA.)flesurrexit Dominus; mulii crediderunt iu
lioesunt Deus : ne adversis terreatur, pro quo passus- eum, elc., usque ad per gratiam biberunt. Mention
est Dominus. Delectabis. Delectabiles faciès jam in, p tur. Opéra sunt terroe, quoeinimici mentiuntur, con-
vita hac. Si enim non delectet hominem ipse, tra mentieiiles, omnis terra adorel, etc. (AUG.)Men-
exittis, non laborat inde exire, sed capitur lucris, lienlur. Soient menfiri inimici, etc., usque ad adorel
cui non placet promîssio Ghristi. Et terretur adver- omnis terra.
sis, quem non deleclat ille qui pro eo voluitpati, utt VERS.5. — Vernie. (CAS.)Diapsâlma. Incipientcs
faceret exitum ei. ad opéra Dei consideranda invitât, ul una fides jun-
VERS.10. — Vrsilastilerram et inebriasti eam. Pert> gat, quos unum proemium exspectal : ubi exponens
proedicatoreshoc faciès, nam inlus doces quibus proe- ;. illa opéra, aperte dicit resurrectionem perlinere ad
dicant. gentes, repressis Judoeis.
Flumen. Profundi ad recipiendum repletum estt VERS.6. — Qui convertit. (Ibid.) Opéra, in quibus
aquis, donis Spirilus sancli, tu enim parasli cibum. terribilis, el quoesunt ea, subdit : Qui convenu mare.
Flumen Dei. (CAS.) Misericordia Dei pleno fluvio 0 In flumine Jordani ad lillerain, myslice in labenti
comparalur, etc., usque ad sicut ab eo disponitur, mundo. In flumine. (Ibid.) Licet remissa sint pec-
sine quo nihil ibi fit. cata, lamen in decuisu mortalitatis adhuc sunl, non
VERS.11,12.— Rivosejus. Apostolosel abos, quiii eiiim mox immortalitas.
t. J) J» flumine. (AUG.)Flumen est mortalitas soeeuli
de fluminebiberunl. Inebria, ut sibiet aliis sufficiant.
Multiplica, ut per successiones proedicatio non defi- i- ubi alii veniunl, alii recedunt : sed qui in Christum
cial. Coronoeanni, talus mundus, ubi Ecclesia. Bivos ,s crédit, transit pede in se humilis, non equo super-
ejus. (Ibid.)Parasli, elc. El, o Domine, etc., usqueadd bus. Ibi loetabimur,(Ibid.) Yel sic : Tembilia sunl
quo crescit Verbum Dei. Coronoeanni. (Ibid.) Quia a opéra, etc., usque ad et in bis loelantur Christiani.
gloria vietorioe esl vincenti diabolum. Benignilatrs js In ipso. (Ibid.) Quando eril omnia in omnibus, vel
luoe, elc (AUG.)Ne quis glorielur de meritis suis. in ipso qui dominatur, in viitute sua.
Campi tui replebunlur. (CAS.,AUG.)Homines, pro- >. VERS.7.—Nonexallentur. (Ibid.) Pro lege quasi
pter oequaiilatem,id est, justi. Colles, quia Deus eri-i_ plus illis debeatur; Omnesenim peccaverunt,'elc.
gii humiles Deserium: omnes gentes, quibus nul- 1- (Rom.m.)
lus prophela missus. VERS.8. — Benedicrle. (CAS.)Diapsâlma. Monet
VERS.13. — Pinguescentspeciosadeserti. Quando o gentes benedicere Deum, qui licet probet tribula
Apostoli ad eas venërunl, per quos decorse facteoe t-ionibus,lamen ducit ad regnum ; hoec enim viden-
sunl. tur obviare promissoeresurreclioni. Auditam facile.
PÀTROL.CXIII. 30
939 WALAFR1D1STRABI FDLD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 940
(AUG.)Palam, ut qui diligit Deum, diligit el proxi- A precationem suam Propheta subdit, ut benedicti ad
mum. Vocemlaudis ejus. Quam dicit Pater de Filio : Dei cognili.onemducanlur. Prophetal benediclionem
Hic est Filius meus. omnium per adventum Christi. (AUG.)Quia in proe-
VERS.9. — Qui posuit animam. (Ibid.) Enumerat cedenti psalmo monuerat nos benedicere Deum;
hic quibus causis debeat proedicari. quod non possumus, nisi ipse prior benedical nos ;
VERS.10. — Quoniam probasti nos. (AUG.)Non ideo hoc precatur bënedici, dicens : Deus misereatur
dedisti in commotîonem. Quoniam probasti, non in nostri et benedical, etc.
proeceps dedisti, probasti adversis, igné charitatis, VERS.2. — Deus misereatur. (Ibid.) Prior est be-
qui non sinit senlire tormenta, vel, igné tribulatio- nedictio Dei, quoe lest quasi pluvia terram noslroe
nis nos examinasti, etc. mentis irrigans : inde nos benedicimus eum, quod
VERS.42. — Laqueum. (AUG.)Non qui decipit, quasi fructus est, et in utroque nos crescimus, non
sed qui probal. Transivimus. (CAS.,AUG.) Tu hoec ipse. Dical ergo desiderans pluviam Dominîcoebene-
omnia, et nos, etc., usque ad hoc in lentalionibus diclionis : Deus misereatur, etc. Deus misereatur
nobis fit. nostri et benedicat. (CAS.) Sed qui multi votant, etc.,
VERS.15. — Introibo. (CAS.) Ecce quoebona con- risquead el quia cognoscilui in gentibus Ghristus :
tra proecedenliamala, ul roboret. In holocaustis. Id g Confiteanlur, etc. Benedicat nobis. (Ibid.) Benedicit
est, ul me offeram «inspectai luo, etc., usque ad Creator crealuroe, multiplicando, numéro et merito.
sed se quod charius est substraxit. Benedicit crealura , Creatori, eum corde, voce et
VERS.14. — Distrnxerunt. (AUG.)Dislinguit, qui opère, laudando, et omne bonum, quod habet, ei
se dicit nihil esse, Deum omnia ; et, se eo egere, non ascribendo.
illum se. Et loculum est os meum. Quem proe omni- VERS.4. — Confiteanlur tibi populi, Deus. (Ibid.)
bus manifeslavi proevalere omnibus aliis votis in Post notili'am hortalur confiteri pro directione et
iribulalione mea, non victus tribulatione. judicio.
VERS.15. — Holocausta medutlata. Meipsum cum VERS.b. — Loetenturet exsultent. (AUG.)Quia jam
medullis intimi amoris. Incenso arietum. (Ibid.) Yel, confessi non liment futura judicia, quibus Christus
cum incenso, quod esl oratio ; et arietibus, quia est advocalus, non judex, loetentur.
duces gregis maxime orant pro grege. Cum incenso. YERS.6. — Confiteantur libi populi, Deus. (CAS.)
(HIER., ACG.) Cum oratione Apostolorum, quia Deo Eadem adnîoniiio ad aliud lendens, quia terra deert
placet quod traditione eorum fit. Yel cum incen- fruetum, et si idem initium sensus, tamen ad diversa
sione et destructione bestialitalis et repugnaa^oe. tendit.
Boves; cervicositatem; cum hircis, petulantiam; hoecQ VERS. 7. — Terra dédit fruetum suum. (HIER.)
in me mactando vitia. Offeram libi boves.(AUG.)Si Maria Christum, etc., usque ad : Sed non illa sola
offerunlur triturantes, non rémanent tamen pecca- hoc débet, imo, Benedicat etiam nos. Deus, Deus
lores : sed per poenitentiam sanali offerunlur; et noster. (Ibid.) Ter trinilas, eum, unilas. El melnant
ipsi non per se, sed potius adjuncti bobus, quia eum. (CAS.) Metus inler bénéficia postulalur, ut
fecerunt sibi amicos de mammona iniquitalis. crédita caule custadiantur : Timor Dei incipit, et
VERS.16. — Venile, audite. Diapsâlma. Jam expo- consummal ; qui timere novit, amare non desinit.
sitis omnibus, item monet non tam rades, sed
PSALMUS LXVH.
devotos, ut exempta suoeliberalionis amplius confi-
dent in Domino : benedicens eum de exauditione. VERS.1. — In finem. (CAS.) Psalmus David pro-
[ta ego facio, et o vos gentes, venile. phète de exsultalione Christi et Ecclesioehic et in
VERS.17. — Ad ipsum ore meo clamavi. (CAS.) futuro, ut omnes'Deo cantent. Surgente Chrislo,
Exponit quanta fecit animoe suoe, subdens : Ad quasi elevala arca, etc., usque ad verbis bis simi-
ipsum, etc. Hoc fecit animoe meoe, ut clamarem ad libus Moyses usus Ifuisse dicilur.
ipsum, cum gentes ad idola : el quod extra loquor VERS.2. — Exsurgat Deus et dissipentur. (Ibid.)
intus habeo, et non iniquilatern, quia sic puritas J> Confidenter oplat quod scit futurum. Et fugiant qui
oralionis, audilur. Clamavi et exaltavi in corde. oderunt. (HIER.)Yel depoenitentibus legi potest, etc.,
(AUG.)Id est', ipsum publiée proedicavi,sel in sécréta usque ad ut lacryrais poenilenlioe admoto igné
confessus sum. Quod in ore, hoc et in corde habeo : Spirilus sancti duritia eorum solvalur. Qui oderunt.^
tamen holocausta rnedullala offeram. His duobus (AUG.)Pertinaces! a proesenlia tollantur ejus, qui
perfectus est Chrislianiis. ubique proesens; grave maledictum, ut velint et co-
VERS.18. — Meo. Suum esl, quod non est per- nentur, quod nullatenus fieri potest.
versura; proponit merito, ut discant prius laborare VERS.5. — Sicut déficit furnus. (CAS.) Fumus ex
quam proemiumquoerant. flamma ascensu vanescit; ita peccatores ex flamma
VERS.20. — Orationem meam, etc. Hoecduo con- nequilioe fumiferas actiones producunt, et ipsa ela-
nexa sunt; si non suspendilur oratio, nec protelatar lione défichant. Sicut (luit. (AUG.)De poenitentibus
misericordia. ' diei potest ; vel in judicio a facie Dei lollentur mali :
PSALMUS LXVI. qui eril ignis ad poenam impiorum, et lumen justo-
In finem. (CAS.)Post canticum resurrectionis, de- rum.
 941 GLOSSA ORDINARIA^—LIB. .PSALM. - 942
Yfiits. 4. — Epulenlur. (CAS.,AUG.)In deliciis,, A credunt, habitant in boereditate, id esl, in Ecclesia:
quoesunt in conspectu Dei. Et deleclenlur, hoc potest; Quoesunt animalia exponit. Parasli ; proedeslinatos
eos deleclare, quod loeti sunt quia non est Tiniendai dicit, quia ab origine mundi proeparati sunt. (AUG.)
eorum loelitia. , Yel, mons Sina a facie Dei Israël, subaudi distilla-
YERS.5. — Cantate Deo. (AUG.)Convertit se adl vit, etc., risque ad in quo superabundavit gralia.
eos, quibus tanlam spem dedil et hortatar. Qui as- (CAS.)Hoec mystice, sed secundum figuram, etc.,
cendit. Non eum excipiet nova vita, nisi vêtus occir usque ad mitiil ergo ad mysteriran. (AUG.)Quidam
derit; vel, resurgendo casum corporis vieil. Super libri non habent mons, sed a facie Dei Sina Israël ;
occasum. (CAS.) Occasus mortis cadit illi, super id esl, qui legem dédit populo Israël: quia qui le-
quem sol juslilioe oritur.- El ne dubites quis iste sit,p gem dédit per Moysem,qua lerrerel, dedil et bene-
quia Dominusnomen illi essentîale, quem Judoei ut! dictiônem per Apostolos*qua liberet. In dulcedïne
communemhominem occiderunt. In conspectu. Con- (CAS.) Dulcedo esl, qua bonum fit, non timoré
sideratio proemiifuluri oeruninas mitigat. poenoe,sed deleclatiorie juslilioe.
VERS.6.—Orphanorum. (AUG.)Quibus•miortuusi VERS. 12. — Dominus dabil verbum. Virlutes
est pater, mundus et diabolus, et mater eoncupi- nïùllas"evângelizantibus verbum.
scentia. Viduoe, quibus error marilus moritur; in B VERS.15. — Rex virtutum. (HIER.) Apostolorum,
quibus habitat Deus, quos eolliglt, quos trahit, quia vel dilecti. (CAS.)Pater' est rex angelorum, quibus
de viduis et orpbanis facit sibi lemplum, in quo est. imperal et ipse dileclus. (AUG.)Rex virtutum dilecti.
VERS.7. — Deus qui inhabitare. (HIER.) In He- Fibi, id est, pater vel more veteris Scripturoe Chri-
broep habetur ; Dominus aulem inhabitare facit mo- stus rex virtutum; Christi, id esl, suarum, ut fecit
nachos in domo, in quibus non cohabitai peccatum. Moyses, sicut proecepil Dominus Moysi. Dilecti, dile-
Uniusmoris. (AUG.)Unanimes,unum sentienles, etc., cti, (CAS.)Repetifio dilecti ad cammendationem ; sed
usque ad non meritis, unde subdit : Qui educit non esthoee repetilio in omnibus• libris, sed sive sit,
vinclos. Educit vinclos. (CAS.)De inferno ligalo sive non, hic est sensus, dilecti non solum ad alia,
diabolo. Qui exaspérant. Blasphemos in Deum. Yel sed etiam ad dividenda spolia, quoedividendo, spe-
persequeudo in sepulcris in carnalibus felidis sepulli, ciosam fecit Ecclesiam.
.ut nec velint nec possint ambulare. Exaspérant. VERS.14. — Si dormralis. (AUG.)Dormire inter
(AUG.)Resistendo juslilioe, cum omnino, sint mortui medros cleros esl in aucloritate duorum Testamento-
in operibus niortuis ; vincti vero votant ambulare, rum requiescere el pacifiée acquiescere. Pennoe co-
nec possunt ; hi solvuntur per gratiam, illi resusci- lumboedeargentatoe, proediealorës quorum proedica-
tantur. (C tione in coelum ferlur gloria JÊcclesioe. Columboe
VERS.8.—Deus, cum egredereris. (CAS.)Diapsal- (AUG.,CAS.) Columba Ecclesia, etc., usque ad proe-
mus de verbo Evangelii per egressum Christi. Deus, dicatione in-coelumferlur. Et fiosteriorà. (Ane) Ubi
cum egredereris. Vere educis, quia proefiguratus esl radiées alarum elc, usque ad vigor sapientioeest çha-
egressus ejus coram Israël, dum in colurana nubis ritas. Inter medroscleros. (AuG.)Latinoelinguoe esset
el ignis apparuit in déserta, el manna satiavit. inter cleros, etc, usque ad vobis erunt pennoeambi-
(AUG.)Egressus dura apparaît hominibus per buma- guum est.
nilatem, vel dum educit vinctos, id est, suscitât. VERS.15. — (CAS.)Diapsalmus, dum discernil, de
Transiil in deserlum, cum ad génies venit. (BASIL.) donationibus, Christi ascendentis, qui solus potest,
Egredereris. Quasi dicat : cum transilurus esses soii- etnon aliusi (AUG.)Dum gratia Spirilus sancti reges
tudinem illam, quoenondum lucis splendorem acce- discernuntur, etc., usque ad et in eum credenles
perat, terrain quidem, concussisii ac comraqvisti, proteguntur.
coelitus vero gralioe luoe gultas distillastî. VERS.17.—MonsDei mons pinguis. (AUG., CAS.)
VERS.9. —;Terra mola esl. Quia lune terrera vi- Commendalionem monlis subdil, etc. , usque ad
dendo tanta mirabilia moti sunt. Coeli dislrllaverunt Hic enim est mons qui in Ezechiele vulnerat princi-
a facieDei : Manna, dum in modum slillicidii, manna peni Tyri. Beneplacilum est Deo, elc. .(AUG.)Ëtenim
descendit a facie Dei, cujus proesenlia per columnam Dominushabilabit eum in finem, id est usque'ad ter-
noscebatur. (AUG.)Mons Sina a facie Dei fumavil, minum majestatis suoe, qui est finis sine fine, et ple-
(secundum aliam lilterain) quando Moyses ibi legem nitudo omnium. Elenim Dominus habilavil. Nullus
accepit. ut iste, quia iste mons, scilicet Dominus, habilabit
VERS.10.-— Pluviam. Hoc esl quod coeli distilla- illos monles.usquequo ducat in finem, id est,- in se
verunl manna, volunlariam quoe satisfacerel voirai- Deum contemplandum. Alii autem montes sunl
tali illius genlis avide comedendi. Segregabis Deus currus per quos vehitur Deus in universum mun-
hoereditaliluoe. Quia non aliis gentibus dedil, quod dum. Currus, quia unanimes copulati charitate ,
tune Judoeis. Infiimata, etc. Ad tempus, dum Chri- quos ad minislerium voluntalis suoe moderatur
slo non credidit. (CAS.) Perfecit. Deus hoereditatem Deus, decemmillibus , innumeris populis ; multitude-
suam, dum gentes in supplementum admisit. Subdit sanctorum.
unde perfecit. In finem. Quia personaliler imitas esl ei, in quo
VERS.II. — Animalia. Td est, génies luoe, dum habitavit omn s plenrtudo drvinilatis corporaliter.
 943 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. S4i
VERS.18. Millia loetantium. (AUG.,CAS.)Magnarr.A nés aquam lamberent, trecenlos tantum et non
mnlliludinem significal sanctorum, etc., usque ad plures, in signo crucis propier lhau, quoe trecentos
el ideo loetantur. Sina in sancto (CAS.)Est mons in significal. Ab ipso. Quasi si quoeras unde lantum
quo data est lex.-Dicitur mandalum in quo renuie- bonum, ut canes ejus sint cujus erant inimici? ait :
scit Dominus, quia in sanclis mandalis ejus proesen- Ab ipso, id est, ejus gratia, non a seipsis.
tia solet contueri. In Sina. (HIERON.) Yel in Sina VERS.25. — Viderunlingressus tuos, Deus. (Ibid.)
sancto, id est, qui in Sina monte olim dédit legem, Yelvisi sunt gressus lui, Deus, quibus venisli in
ipse idem esl in sancto, id est, in Chrislo, qui est mundum. HoecgTatia latebal in Veleri Testamento :
Sanetus sanctorum. modo palet, cum missus Filius annuntiatur in genti-
YERS.19. — Ascendisti. (AUG.)Qui propter nos bus. Qui. Deus. Est in sanclo, corpore, licel perfidi
erudiendos descendit. In altum. Super omnes coe- non videant, secundum quod passus. In hoc etiam,
los. Cepisli caplivitatem. (CAS.) Prius apud inferos paliendo vel eredendo, proevenerunteos principes, vel
captas : hoecsunt spolia, simililudo Iriumphi; ac- proevenerunt ad le laudem.
cepisti dona in hominibus a paire, id est, homines. VERS.26. — Principes. (BASIL.,EUTHVM.) Apo-
Yel dedisti, secundum quod Deus, dona hominibus, stolos Principes appellat, etc., usque ad et proedica-
quod etiam fit in triumphis. B lione illos consecuti sunt. In medio. Ministri proepo-
Cepisti caplivitatem. (AUG.)Unde caplîvi dicun- siti novarum ecelesiarum Deum laudantium, caroe
lur, quia capti relibus Pétri, et sub levé jugum domila et corio siecalo ab huniore peccaii, et ex-
missi : unde in hoc curru sunt millia loetantium ; tenso a ruga duplicitafis.
non plorantium. YERS.27. — In ecclesiis benedicite. (CAS.)Dia-
Accepisli. Paulus apostolica auctorilate, etc. , psâlma. Precatur et affirmai, ul hoec inceptio dilate-
usque ad : Quod uni ex minimrsfecislis, mihi fecistis. tur et coufirmetur, pro qua et hoerelici destruanlur.
VERS.20. — Quotidie. (Ibid.) Quia quotidie capti- (AUG.)In ecclesiis. Hoecsunl juvenculoe lympasi-
vai caplivos usque in finem soeculi.El quia curruni strioe, ne quis carnaliter choros luxurioe cogilei. Ec-
illum ducit in finem, addit prosperum iter. lier. clesioequippe sunt adolescentuloe nova gralia deco-
Cursum vitoe, quoe vere prosperum, cum dux sit sa- ratoe. In ecclesiis, non alibi, mm in aliis conventi-
lutaris. culis. De fonlibus Israël. (CAS.)Ut ad eorum imita-
VERS.21. — Deus noster. (CAS.)Diapsâlma. Ex- lionem proedicefis, quoe decel : quia sunl principes
ponit operationes, quoe ex supradiclis éventant : fidei, spei el charitatis, et per hoc Benjamin, id est,
conquassatio inimicorum, conversiones peccaniium; filius dextroe.
marlyria ab utroque sexu. Salvos faciendi. (AUG.)IC VERS.28. — Ibi Benjamin , etc. Principes, etc.
Commendat gratiam, quia nullus salvus nisi per (Ibid.) Per nomina trihuum, Christum et Aposto os
eum ; sed ne dicas, Cur ergo mori tari? patienter fer, indicat. Ibi, scilicet in templo Jérusalem vel in
et morlem non indigneris quia et Domini, qui sine Ecclesia. Inlerpretalio etiam nominum Ecclesioeeon-
peccato fuit, exiius non alius, quam mortis, tamen venit. (CAS.)Forsan ex îiis Iribubus fuerunt Apo-
"voluntate, ne homo limeret morlem. Exiius mortis. stoli, etc.,MsgMead : confessioin fide, fortitudo in spe,
(CAS.)Id est, resurrectio, ne queraris de morte, latiludo in charitate. In mentis excelsu, seu, ut
quia Christus inde exivit, et inde exire dédit. Ne proprie esl Groecadictio, etc., usque ad ut fidelis ac
mala perlinacium credas impunila, subdit, verum- prudens distiibutor, divisit.
lamen'capila, superbiam, vel auctores Judaicoe se- VERS.29. — Manda Deus virluli luoe. (Ibid.) O
clionis, vel sediiionis, vel hoeresis. Deus, nolifica Filium, quasi quod enuntio fulurum,
VERS. 22. — Vertrcem caprllr. (Ibid.) Yersutias perftce.Yel, virluli nioe, id est, forlibus tais injunge,
inanium quoeslionum, quoe taies inimicitias calum- ut le annuntient. Vel, o Pater, manda tuum opus
niarum quoerunt, ul capillos videantur perscruiari. virtuli luoe, Fiho, vel Spirilui sancto. (AUG.)Com-
VERS.25. — Ex Basan. (AUG.)Id est, confusione, mendat enimDeus charrtalemsuam in nobis, quoniam,
elc, usque ad ad eos, qui erant desperatissimi. D cum peccatores essemus, Christus pro nobismortuus
VERS.24. — Pes tuus. (Ibid.) Id est, ut qui prius esl: quod bene et i coufidenier orat. Confirma hoc,
erant inimici, fiant pes tuus, proedieando usque ad Deus, quod operalus es. Incipiendo.
sanguinem, scilicet, usque ad mortem : et canes, VERS.30. — A lemplo tuo in Jérusalem. Quoeest
pro Deo latranles, qui edunt de rnicis, elc. Pes tuus. libéra, maler nostra, quoeest lemplum, a quo omne
Illi soli ad officium regiminis assumendi sunt, qui datum optimum ; ab illo ergo lemplo. Reges terroe,
quod percipiunl, aliis proedicant, qui manibus bono- Yel spéciales tibi offerent munera, id est, sacrificia
rum operum exsequunlur, quod ore proedicant, vel laudis. Sed quia huic laudi obslrepunt hoerelici.
docenl ; unde in Levilico : Os lurturis retorquetur VERS. 51,—lncrepa feras arundinis. (AUG.)Id
ad ascellas. est, eos qui moventur omni veulo doclrinoe. Ut ex-
In sanguine. (BASIL.) Quoniam ostendit Deum, cludant eos qur probati sunt. Hoc est quod Apostolus
etc., usque ad : et cum eos vrneerem, aspersa sunt ail : Qui probati sunt, manifestifiant (I Cor, xi) ; vel
vestimenta mea. Canum. (AUG.) In magno sacra- a vaccis excludanti probati. Nam stabiles, fortes, et
mento eos ducere jussus est Gedeon, qui ut ca- graves nonhabent'soducere : Inpopulogravi laudabo
 94S . GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM
te. Drssrpa. Increpa feras, el etiam dissipa dissen-, & forma Dei in deterius Adam, etc., usque ad pâli se-
tienles. Géniesquoe beîla volunt. Hoereticos el alios cundum Groecos.(CAS.) Quarlus psalmusqui latius de
eis consentientes, quos gentes vocat, propter gênera passione, et resurrectione. Agitur de causa commu-
' diversarum
seclarum, ne ibi séries successionum tations, id est, passione Christi. Hic loquitur Chri-
'confirmet errorem. stus caput et corpus. Salvumme fac. Primo, precatur
YERS.52. — Ex JEgypto, Mthropra. (AUG.)jEgy- salvus fieri, quia multa patilur, quantum ad se gra-
pti vel 3îthiopioe nomine fidem omnium genlium si- tis, sed quod alius rapuil, ipse solvit. Hoec esl vox
gnal, a parte toium. Non ergo ex solis Judoeis, sed grani sinapis, eontempti, dum in borto obruilur,
de gentibus proecones futures prophetat. (HIER.) quod crescit in magnum olus : hoc fuscum et asper-
JStîn'opia Gentilitas nigra peccatis, festinat manus nabile prorsus. Sic et Christus, de quo : Vidimus eum
dare Deo. Simililudo a viclis, qui armis depositis non liabenlemspeciemneque decorem, sed lamen oc-
eas dant victoribus, ne inlereant. Proevenietmanus cupavil faciem terroe, factus mons magnus.
ejus. (Ibid.) Id est, vindictam ejus, per confessio- Aquoe usque ad animant meam. (AUG.)Id esl,
nem, ne manentes in peccatis puniantur. lurboe,'elc, usque ad ultra quam non habent mali
VERS.55. — J9eorégna. Ut Deo sit in principio quid eis faciant.
sequentis versus. Yelmagis in fine proecedenlisver- B VERS.3. — In limo. (AUG.)Homo faclus est de
sus est, Deo. Commendaturque fides. (quasi, non limo terroe, etc., usque ad id est, virtus carnis eva-
proecedentibusoperibus justificatur homo) quoeper dendi passionem. Substantra. Dicuntur divitioe,etc.,
dilectionem incipif operari. Credet ergo Jïihiopia usque<id idest, non inveni in eis quod feci. Veni.
Deo. et sic proevenielopéra ejus, id esl, JSlhiopioe, Qnia sponte. In alîrtudinem. Profundum insani po-
quod in Groeconon esl ambiguum, id est, credendo puli.
in Deum, proevenietopéra sua. Vel ejus iEgypli Deo, VERS.4. —Laboravi. (AUG.)Diu clamavit-: Voe
id est, in Deum. Régna terroe, cantate Deo. (AUG.) vobis! Scriboe et Pharisoei, ut raucus quantum ad
Decursis omnibus, qjoe jam impleta cernimus, bor- illos, quia non est ab eis intellectus. Clamans, etc.
talur ad laudem CLristi, etfuturum ejus adventum (CAS.) Laborat, cujus voium non implelur.' Oculi
proenuntiat. , mei. Ul oculi duorum eum in via non agnoscenlium, _
Psallite. ( CASS.)Diapsâlma. Psallite : veniet qui quibus factura est extra quod erat intra, id est, eoe-
aseemlit, ubi sanclos consummabit.' cilas quoein corde facta est et in oculis. Dixeruni
VERS.54. — Arcendrt. (Ibid. ) secundum quod enim : Sperabamus quod redemplurus essel Israël
homo. Nam secundum quod Deus, Palri oequalis, (Luc. xxiv.) [AUG].Sed spem eis reddidit, etc., us-
super coelum coeli,excelsiores creaturas, ut nihil que ad quia perdili fuissent. Dum spero. (CAS.)
supra se haberet. (HIER.,CAS.) Oriens. Verbum a Causa subdilur, proeslolormisericordiam, non exoro
Pâtre genilum. Et ascendit ab oriente Virtute Yerbi. potentiam.
Ad orientent. Locum expressif, ubi surrexit et VERS. 5. — Multiplicuti. (AUG.)Quod prius ty-
undeascendit.
pice, nunc in re aperte dicit. Super capillos. Pro
(AUG.)Ad orientent, nostroe illuminationis. Vel infinito, vel plures sunt bis qui sunl ornalui. Rapui.
quia Jérusalem est in Oriente. Voci s,uoe.(Jfcîd.)Qui Rapere voluerunt divinîlalem, et perdiderunl felici-
îuil humilis in passione : dabit vocem virtutis in laiem~: rapuit Adam, proesumens, ut diabolus, de
communi resurrectione. Yocem virtutis. ^CAS.)Effi- divinitate.
caciam resuscitandi omnes mortuos.
VERS.6. — Deus, tu scis. (CAS.)Quia pro aliis
VERS. 55. — Magnrficentiaejus el virtus. (AUG.)
tune noneril eommistio inde solvit, precatur, exspectanles anliquos, et quoerenles
Quoniamjain malorum,
evidens eril magnificentia ejus super verum Israël. alios, scilicet, modernos, in se non fruslrari, cum
In nubibus. Quia non solus veniet ad judicium, sed tania tam oequanimiter ferat.
cum senioribus populi, qui sunt nubes : quas ne Insipienliam. (AUG.) EX membris. Yel, quod slul-
aliter acciperes, addit : Mirabilis in sanclis. tum est Dei, sapientius est hominibus. Quod in me
(ECTHI'H.)Per nubes. Hic ipsos Apostolos intelli- irriserunt, qui sibi sapientes videbantur, tu scisli
git, veluti supra exsislentes, atque eminenles a ler- quare fieret irrisio, scilicet, talis et mors (CAS.)
renis negoliis, ac veluli spiriluali aqua plenos, quam Insipienliam. Quod.mei ignari Dei, hi sunt qui com-
ex sancti Spiritus piofundis hauserunt, ut animarum mutantur in sapientes et justos.
arva ac campos, hoc est, ul ipsos credentes, irriga- VERS.7.—Non erubescant. (Ibid.) Quoesolverit, ex-
rent. ponit; hicostendiiquodsuperiusdemembrisdixerat.
VERS.56. — Ipse dabit virtutem et fortitudinem (AUG.)Non erubescant, id esl, non dicatur eis : Ubi
vlebi suoe benedictus Deus. (CAS).Magna promisit, est Christus vester ? vel non prematur Ecclesia, ut
ne quis pro humana infirmilate desperet se ad lanla filii erubescant. Qui exspeclant. (CAS.) Quod ocu-
proemiapervenire. lis videre non potuerunt prophète et justi. Ne ergo
aliter everial quam Spiritus sanetus per eos proe-
PSALMUSLXYHI.
dixil, sequitur : Deus virtutum, cui nihil est impossi-
YERS.1. — In finem. (AUG.)Commutatus est ex ble, Deus IsrxieL-(AUG.)Ul qui Deil'atem ejus kl-
947 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. | 948
lueri possunt, non seducantur infirmitate ejus car- A blicis conveutibus, el in conviviis psallebanl : irri-
nali. sio mea erat psallerium. Qui bibebant vinum.
VERS.8.— Quoniampropler le sustinui opprobria. (AUG.) Qui inebrianlur temporali voluptate. Vol,
(CAS.) Congregat in unum multa quoe pertalit, ad (CAS.)in Deum probabili opère psallant, qui vinum
invidiam in Judoeos excilandam; opprobrium, in spiriluale bibunt.
Beelzebub ejicit doemonia,polator, vorax. (Malth. VERS.14. — Ego vero. (CAS.)Proedictismalis oppo-
XI.) sita est oratio pro parte sua, ut discamus non rixas,
Operuit. Hoc solel evenire in bono laceratis. qui sed orationes opponere jurgiis. Tempus beneplaciti.
soient tanto amplius ad lempus effici tristes quanto (AUG.)Ideo nuncesUeîBp!(sfce;îe;?/acift'et réconciliatio-
cognoscunt in se iniqua confingi. nisper incarnalionem, per sanguinem, per mortem;
VERS.9. —Peregrinus. Yel hospes, qui in domo ad dèinde quomodo hoc tempus provenerit, exponit :
lempus recipilur; non ut frater charissimus, quod In multitudine niisericordioe.In veritate. -Proemisit
eram. de misericordia, nunc subjungit ie veritate, quia uni-
VERS.10. — Zelusdomus tuoecomedit me. Quando versoevioe misericordia el verilas misericordia, di-
funiculo vendentes ejecit. Quid istum zelum sequi- mitlendo peccata; veritas, reddendopromissa.
tur, subjungit : El opprobria exprobranlrum libi g VERS.15. — Ul non infigar. (AUG.)Mente, supra
ceciderunt super me. Quia inerepati Judoei convicia, dixit infixum corpore; dicitur hoc ex infirmitate
quasi tela, super eum miserunt, ut: Nonne hic est membrorum. De luto, id est, lulosis desideriis. De
filius Joseph? (Luc. iv.) Exprobranlrum tibi. Quando profundis aquarurn. (CAS.) Judoei malignitate con-
dixerunl : Nunquid potest Deus parare mensam in silii profundi sunt, sedilionibus turbulerili.
deserto? (Psal. LXXVII.)lst'r sunt dii tui, Israël VERS. 16. — Profundum. (CAS.) Peccatorum,
(Exod. xxxn). Unde nunc dicit eadem convicia ca- quod déglutit animas ; unde : Pe.<-,cator cum venerit
dere super se, quoeolim exprobrabant, ut ex con- in profundum peccalorum, conlemnit (Prov. xvm).
suetudine impia videas eos el non noviler hoc fe- Hoecpericula membris ejus imminent. Neque urgeat
cisse. super me, elc (AUG.)El sicecidisli, non claudil su-
Ceciderunt. (CAS.)Cadrait super nos mala, quando per le puteus os suum, si non çlaudis os luum ; sed
non possumus vitare illa : ceciderunt igitur, id est, -confitere et die : De profundis clamavi ad te, Dmni
eûeclum habuerunt. ne, et évades. Claudil super illum, qui in profundo
VERS. 11. — Et operui in jejunio, etc. (AUG.) conlemnit, a quo mortuo, velut qui non sit, périt
Proeelegijejunare polius quam fel el acetum acci- confessio.
pere ; id est, veteres et amaros, qui non intranl in G VERS.17. —Exaudi me, Domrne, etc. (CAS.)
corpus ejus. (CAS.) El operui. Non exercui poten- Periculis hominum exppsilis, voce .eorumprecatur :
tiam vindieando. El faclum est, quod patuit in spu- Exaudi me, Domine, quia benigna misericordia, non
tis, in opprobrium. (km.) Detrahenlium et deriso- quia merui. Benigna. (AUG.)Suavis est tribulato
rum. misericordia, ut panis esurienli. Yenit iribulafio ;
VERS.12. — Et posui. (AUG.)Illis carnem appo- differt Deus subvenire, ut moveat desiderium, et
sui, in quam soevirenl,et occului Deilalem. Cilicitm. sil dulce auxilium ; quod cum fit, jam non est quo
(AUG.,HIER.)Morlalis caro, ul de peccato damnaret différai. '
peccatum. VERS.18.— Apuero, etc. (AUG.)quolibet sancto,
Cilicium, lugubris caro, ul quando flevil super Jé- parvo, non superbo ; a quo superbiam tollit disci-
rusalem (Luc. xix), et pro Lazaro (Joan. xi). plina tribubilionis.
In parabolam. (AUG.,HIER.)Irrisoriam, ulcuilibet VERS.19. — Propter inimicos, etc. (AUGJ Ut con-
maledieendo, dicerent : Sic libi conlingat ut cruci- firadantur bberalîone mea, etc., usque ad unde ipse
fixo. Yel, quia parabolas eos docebam; unde -.Vobrs Nabuchodonosor conversus Deum proedicat. Propter
dalum est nossemysterium Verbi Dei, coeterisaulem in inimicos. (ID.) HOClad apertam, ul caro i'esurgal, et
parabolis. Etlunc adversum me loquebanlur. B ascendens spiritum 1initial; unde inimici conversi
VERS.15. — Qui sedebant. (CAS.) In porta se- sunt, quibus non proderil, si solam animam libera-
dent, qui convenlibus hominum sedula curiositate veris.
miseentur. Dicit ergo passionem suam Judoeorum . YERS.20.— Tu scis improperhim. (ta.) Quia quare
esse fabulam, ut nullus exciperetur, qui hujusmodi sint isla mihi, tu nosli, illi non norunl. Et quia
locutionis esset alienus ; unde Cleopha's ait : Tu so- ipsi in conspectu tuo sunt, isla nescienles non pote-
lus peregrinus es in Jérusalem, el ignoras, etc. (Luc. runt confundi vel corrigi, nisi manifeste eruas. Et
LXXXIV). ideo ait : Propter inimicos. (ta.) Improperhim, vel
In porta. Civilatis : ubi soient judiees sedere ad opprobrium, "etc., usque ad sed adjuvando perlicïat.
judicandas causas, id est in publico judicio. Reverenlram. (ta.) Alii ignominiam, ut alapas, fla-
(HIEBON.)Sicul Scriboeel Pharisoeihabentes cla- gella, et quod Pilalo lanquam reus traditus est : hoec
vem scientioe : sed nec mirantes, nec alios inlrare non pro suo reatu, sed pro nqbîs suslinuit, ut iu
sinentes. lalibus nos instiueret.
El in me psaUebanl. (CAS.)De me aiebant in pu- VERS.21:'— In fonspectu trio. (CAS.)Invidiam ex
949 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 950
cilat contra eos, ut tantum scelus proesenle Deo A mentis affecta ; ad domos habitare, quod fit corpo-
coramitterent. rea mansione.
Cor meum. Quia voluntate sustinuit, secundum il- VERS.27. — Tu percussistr. (CAS.)Nonsua culpa :
lud j Desiderio desideravi hoc pascha manducare vo- percussisli' passione, ad salutem gentium; hoc illi
biscum. crudeli vota impleverunt.
El super dolorern. Quia erat pro perditione eo-
VERS.21. — Qui simul contristaretur, et non fuit ;
et qui consolaretur, et non inverti. (AUG.)Cpnlrislali rum.
Addiderunt. Inferre morlem. Vel- super dolorem
sunt discipuli el mulieres, quoe super eum flebant, infixerat '
vulnerum id
meoram, est, quoe mihi lancea,
sed non simul. Carnaliler enim conlrislabantur de
et clavis, addiderunt custodes sepulcri.
vita mortali, quoe eral mutanda morte, cum debe- — Apponeiniquilatemsuper iniquitatem,
VERS. 2 8.
rent cum eo conirislari de coeteris,,qui medicum oc-
etc. (AUG.)Iniquitas eorum fuit, ut hominem occi-
cidebant, quod nemo lune fecit. et super hoc apposuil Deus, ut Filium suum
— derent,
VERS, 22. — Et dederunt in escam meam fel, ut sicut servos proemissos, ita ipsum
occiderent,
el in ski mea polaverunl me acelo. (AUG.)Quod non hoeredem.
inveni simul tristes et consolantes, hoc Juil mihi B VERS.29. — Deleanlur, etc.
(ID.)Quia scriptos se
fel amarum propter moerorem.
putant, etc., usque ad etstaluros ad dexteram. De
Acetum, elc. Id est, acidum, propter vetuslatem libro vivenliurn, etc. (CAS.)Noiitia Dei, quoe proede-
eorum. Legitur in Evangelio fel ei oblalum , sed in stinavii ac vitam, quos proescivitconformes fieri ima-
polu, non nresca. Mystice ergo dicitur, id est, super gini Filii sui. Non sic tamen accipiendum est, tan-
escam suavem quam cura discipulis acceperat, quoe quam in hoc libro aliquem scribat Deus, quem pos-
esl asca unilatis Christi, injecerunt fel : quod adhuc tea deleat : sed secundum spem illorum, qui scriptos
hodie facit, et gravius peccat coniemplor sedenlis se putant.
in coelo, quam qui crucifixit ambulantem in terra. VERS.50. — Ego sum pauper, elc. (CAS.) Hic
Dant bibendum amarum potum, qui maie vivendo dispensationem incarnationis et sanclitatem propo-
sçandalum faciunt Ecclesioe,ut hoerelici. posili exponil, dicens : Quis finis passionis? Dolens.
Guslavit. Dominus, docens et nos gustare, id (AUG.)HOCsecundum caput, pro omnibus dolet:
est, pati taies : sed non hibit, quia non possunt taies unde : Dolores nostros ipse porlavit {Isa. LUI), quod
m corpus ejus recipi. Mystice ergo hoc proedici- nullus alius. Ideo dicit :
tur, sicut et mystice fàclum est in passione. VERS.52. — Et placebit. (CAS.)Laus puri cor-
C dis plus placet quam maclalio pecudum. Vrtulum
(CAS.)El dederunt. Hoecest consummatio passio- novellum.
nisj cum dixissel : Silio, fel cum aceto obtulerunt, (AUG.)Pro peccatis offerebalur novellus
hoc facto mores suos amarissimos indicantes. vitulus, qui significabat novitalem secuturanij quoe
— defensionem habet iu cornibus, murimen pedura in
VERS.25. Fiat mensa. (CAS.)Prophetia contra
ungulis (per quas aspera soeculi calcel) ; producen-
adversarios. (AUG.)Fiat mensa. Mensa, Seriptura: tem, quia fidelis quotidie virtute Dei augelur. (AUG.)
hancJudoei babueruni, duramandatum Deicoluerunl ; Vitulus
ungulis terram excitai, «c qui non contra-
postquam a legejejuni sunl, hoecmensa coram ipsis dicit, sed tamen terrenum abjecte sapit^ ungulis
gentibus data est, ut gravius dolerent. , excitandus esl : et super hune vilulum placebit lau-
In laquermi. Ut qui liltera legis alios slringebant, datiomea'cum'angelis, ubi nec adversarius erit ven-
inea obligati caderent. -In retributiones. Quia illis tilandus, nec piger de terra excitandus.
ablata, et gentibus data. Malorum fuit retributio, VERS.33. — Videant. (CAS.) Quod oblatio jam
dura nolentes in ea epulari, ab ea sunt exclusi. In est in mente, non in rébus, ubi
pauper oequalur di-
sçandalum. Quia deserentes pacis auctorera, rixas viti. Et, o pauperes, -hoc tamen conluitu Dei facile,
sibi et praya opéra cpncitanl. quoerlte Dominum. Vel, ut videatis, quoerite Deum,
VERS.24. — Oculi. (AUG.)Doctores qui proeeunl. D escam mentis. Vinclos. (AUG.)Qui ultra necessaria
Obscurentur, id est, lumen scientioe perdant. Et dor- quoerit,compedes onerat ; sed sufficit diei malitia
s-unieorum, elc. Id est, minores. Cum enim lumen sua. Vinclos. (ta.) Vinctos mortalilate, qua Dominus
scientioeperdunt qui proeeunl, ad portanda peccato- offensus servos compedivit ; sed inde clamantes au-
rum onera, et ad appelenda terrena inclinantur se- dit.
quentes; vel, dorsum, mens eorumdem, Semper "VERS.55. — Coelum,terra, mare. (CAS.)Ad lilte-
hoc de illis qui non poenilenl. ram, id est, coelestia, lerreslria, et nalantia, hoeelau-
VERS.25. — Effunde, etc. (CASS.)Ut in morem dant, dum ex eis laudatur crealor. (ta.) Divitioe sunl
fluminis sit copiosa. pauperis videre creala, et inde laudare creatorem.
Comprehendat, Ul non lieeat effugere. Laudent illum, elc. (ta.) Quod prius simul, nunc
YERS.26.— Fiat habilatio. (AUG.)Hoc jam in ma- sigillalim monet ; vel, laudent coelestia, terrestria,
nifesta, etc., «sgi(e ad^in quo superbierunt contra nalantia. El, ut perfecle omnia concïudat, addil :
Deum. In tabernaculis. (CAS.)Templo et regio pa- Omnia quoein eissunt : sic omnis crealura ad lau-
latio. Ad hoc ponit inhabitare, quod fit dévote des invitatur. (HIER., CAS.) AC si diceret : Omne
951 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 952
genu flectalur, coelestium,terrestrium et infernoruni A stus loquitur a princi&io mundi usque ad finem ;
(Phil. il), Et omnia reptilia in eis. (CAS.)Omnesmodi totam spem in Deo ponens, gratiam ejus commen-
monstrosi, in peccatis hoerenles lerrenis. dat, ne falsa in nobis proesumamus.
YLRS.56. —-Quoniam Deus salvam faciet Sion, (CAS.)Vel priores captivi sunt in mundo, unde
etc. (AUG.) In spe fidelis populi finitur constructio evadi potest : secundi in inferno. Vel, priorum, id
Ecclesioe: unde omnis crealura laudare monetur. est, eorum qui ante capti vitiis, quam filii Christi.
VERS.37. —Etquidiligunl nomen ejus, etc. (CAS.) Tolus hic psalmus gratiam Dei,'quoe gratis datur,
Quid per singula ? omnes qui diligunt nomen tuum summa inlentione commendat.
habitabunt. (AUG.)Hi sunt semen servorum. Iste VERS.3. — Esto mihi in Deum proteclorem, et in
enim versus exponit proecedentem. locum munitum, etc.-Duo promisit, duo alia reddit.
VERS.4. — Peccaioris. (AUG.)DUOsunt gênera
PSALMUS LXIX.
peccatorum : alii legem acceperunt, ut Judoei et
VERS.1. — In rememoratione. (CAS.) Memoria Christiani; alii non, ut pagani.
duobus modis, etc., usque ad et spem resurrectionis VERS. 5. — A juventule. (CAS.)Id est, a conver-
assumunl. (AUG.)VOXtribulalorum pro Christo, etc., sione, vel ex quo contra diabolum coepi pugnare.
usque ad primo pelentes se adjuvari, matas eru- B (AUG.)A juventute, ex quo coepisperare in te, etc.,
bescere. usque ad juvenis pugn'al, sed cadit, nisi sit Deus spes
VERS.2. — Deus in adjutorium. Monet ut in Deo, ejus.
non in nobis, gloriemur. (CAS.)Hic omnis pelilio YERS.7. —In le cantatio. (CAS.)Delectaiioni est
affirmalio est, unde non sunt timendoetribulationes. mihi esse in te. Semper. Ut continua sint bénéficia.
Hic versiculus ante omnes horas in initio proedicitur, Semper. (AUG.)Et in proesenti, etc., usque ad contra
quia, cum orare solemus, maxime tentare nililur quam nil stal. |
diabolus, ut muscoemorientes perdant suavilatem VERS.8. — Repleatur os meum. (CAS.) Dixit bé-
unguenti. néficia, nunc petit ul gralias agere possit. Nam si
VERS.3. — Confundantur. (CAS.) Confundi, est Deus os non replelj non ardet desiderium. Tota die
de perversilate lurbari. Rêvereanlur, ne proies a magniludinem tuam. (AUG.)Id est, sine intermis-
justitia poena sequatur. Qui quoerunt,etc. (AUG.)Di- sione, etc., usque ad nomine ergo magniludinis
versa sunt tempora in Ecclesia : primo, fuit impetus omnia includit.
pei'sequentiiim.unde, qui quoerunt; modo, remansit VERS. 9. — Ne .projicias me. (CAS.) De gralia
maievolentia cogitantium, unde, qui volunt. (ta.) tempore senectutis et seniidanda. Seneciulis. (AUG.)
VERS.4. — Avertantur. (ta.) Duo gênera sunl per- G Senectas in Chrislo, dura prodigium factus est, dura
sequentium, etc., usque ad exit intege.r, qui neutre infirmâtes in cruce el irrisus ; quod dicitur senectas,
capitur. quia ex vetustaie !assunipsil, unde : Velus homo
VERS.5. — Exsultent et loetenturin te omnes. (CAS.) noster simul crucifixus esl (Rom. vi).
Monet loetari bonos, quos egenos Deus adjuvat et li- VERS.10. — Quoniam dixerunt inimici mei. (AUG.)
béral. Semper. Quia non unquam débet cessare a Dicitur hoc de Christo, qui inter manus inimicorum
inûrmus factus 1et
laude ejus. Magnificetur Deus. (CAS.)Nostro more est, quasi nihil posset conipreben-
dictttm,ubi quis laudibus crescit; quod non Deus, sus. Sed hic de membris ejus dicitur hoc, quia et
sed nos laudando proficimus. illa talia ex nostra persona habuit.
VERS. 6. — Ego vero egenus. (CAS.)Quod hortor, VERS.11. — Deus dereliquit eum. (AUG.)Unde
facio, etc., usque ad ubi est dives, semper ambit, alibi : Quare me derelrquisliS id est, quare me de-
desiderat et accipit. ATemoreris. (ta.) Tardum vide- relicluin putant malo suo. Si enim cognovissent,nun-
tur, quod magno desiderio quoeritur. (AUG.)Ne mihi quam Dominum glorioecrucifixissent.
tardius videatur, quod venlurus es, quod fit per VERS.12. — ATeelongeris a me. (CAS.)Longe
patienliam ; qua qui caret, tardum ei videtur, et " putant, dum tardai; ne elongeris, ut gravioribus
defleclilur ab eo : ut uxor Lot, quoe fit statua sa- exponat.
lis, ut te condial : exempta enim tibi esl ne rétro VERS.15. — Confundantur, etc. (CAS.)Quia dis-
aspicias. posita Dei non mutanlur. Detrahentes animoe meoe.
PSALMUS LXX. Alias, commillenles animam meam. (AUG.)Id est
provocantes nos ut Deo resistamus, quod est contra
VERS.1. — In finem. (AUG.)De commendalione Deum committere bellum ; ut illi faciunt quibus non
gratioe, etc., usque ad fere singulis syllabis commen- placet Deus in suis adversis, quod esl eum habere
daiur gralia. injuslum. Commiliitur etiam-anima, si odit eos a
Filiorum Jonadab. (ID.) Filiis sponlaneis, etc., quibus palitur. Qui quoerunt.(ta.) Ut fecit uxor Job,
usque ad qui ex se mali. quoeait : Die aliquid in Deum el moiere (lob. vu). Ut
(CAS.) Yel ita, monemur in titulo habere devo- etiam ail uxor Tobioe: Ubi sunt justitioe luoe? (Tob.
tionem filiorum Jonadab, etc., usque ad illi vero iv, 2.) Hoc dicebat ut displiceret illi Deus.
consueta malitia inobstinalîone permanserunt. VERS.14. — El adjiciam. (AUG.)Adje.tio laudis
.VERS.2, — In le, Domine,-speravi. Generalis ju- est, post creationem omnium rerum, laus de incar-
 953 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSAEM, 954
natione et resurrectione, quod inferiora docent. Om- A dum utramque naluram. (CAS.) Quartus psalmus
nem. (km.) Quia si laudalus in omnibus aliis, non- de duabus naturisjChristi monet ut Christum verum
dum in eo quod suscitavit carnem noslram in vitami Deum et verum hominem regem- credamus, el est
oeternam, quoe est laus adjecla pro -resurrectione; prophetia de Christo."
Christi. Yel omnis laus esset, et nihil laudi deesset, VERS. 2. — Deus judicium. (CAS.) De judicio ,
si damnaretpeccantes, quia justifia esset; sed quiai optando illud dari Filio. Justitiam tuam, elc (AUG.)
et hos libéras : Adjiciam super omnem laudem tuam. Nola îepeliiiones ejusdem, vel aliis verbis, multum
VERS.15.—Os meum anniintrabit justitiam. Chri- commendant divina eloquia, quoe maxime sunl in
stum, sed ne aliteracciperes, addit : Salutare. Quare?1 psalmis : et in eo génère sermonis, quo affectus
quia non approbatur ex^operibus legis juslifieari animi est movendus.
quemquam. Et hoc est : Quoniam non cognovi litte- VERS.3. — Montes. (AUG.) Prophète, Aposloli,
raturam, id est, figuras legis per quod fiam potens. qui coelo altiludine proximant; pacem nuntiandam
Tota die. (AUG.)Yelila, elc, usque ad juslilioe ser- populo fideli, Christum. Et colles. Suscipiant justi-
vial. Quoniam non cognovi lilteraluram. (ta.) Proedi- tiam, id esl, Christum, vel montes pacem populo : el
cabo salutem tuam tola die, elc., usque ad quia colles de ulrisque proedicatoribus proecedenlibus et
habita inventas est ut homo (Philip. ÏI), et surgit B sequentibus dicit. Yel suscipiant montes , id est,
mortuus. majores.
VERS.17, 18. — Docuisti. (CAS.) Per libros, vel Pacem. Verbum reconciliationis, scilicet verbum
inspirando usque nunc: per spalîa temporum crevit Evangelii, ad hoc ut nuntienl populo.
doctrina. Mirabilia. Quod de îniquo justus. Mirabi- Et colles. Id est, minores; justitiam, id est, obe-
lia. (AUG.)Quid mirabilius quam morluos suscilare? dientiam, ut obediant doclrînoeveritatis.
etc., usque ad hoc est a juvénilité et nunc Juvén- Tuum et luos dicendo, ostendit omnia quoe sunt
ilité, (ta.) Aliqui notant quatuor tempora Ecclesioe, Palris esse et Filii, et e converso.
abqui lanlum tria dislingni, idem significantes per VERS.4. — Judicabit pauperes populi. (CAS.)Idem
nunc ei serreclam.Unde juvenlus Ecclesioefuitquando agit de eodem judicio affîrmando. Post optalionem, -
virtus marlyrum dimicavit. ( CAS.) Progrediens virtute prophétise, dicil quoe sunt adventu Domini
vero tempus, nunc, cum fides per Ecclesias proficit. proeslanda. (AUG.) Yel secundum aliam litteram :
(AUG.)Senecta, id est, gravis oetas, quando incipiet Justitia judicabit pauperem, Sed codices qui habent
fr.gescere chantas multorum, cum mundi tempora in liltera magis approbantur. Pauperes -populi. Id
deerescunt. Senium. (CAS.)Occîduum tempus, etc., est, eos qui pauperes in populo, in quo boni malique
«sffîjead centra quos Dominus : Vobiscvmsum usque ^ commislî. Humiliabit calumniaiorem. Dum enim
ad cônsummationem soeculi, etc. (Malth. xxi).—Do- gratia .sua adjuvat, etc., usque ad qui innocentes
nec annuniiem brachrum luum. (CAS.)Dura per in- nifilur Irahere in culpam. (HIERON.,AUG.)Yel, hu-
carnationem captivos libéral. Et justifiant judicii, miliabit, et, victo diabolo, permanebit cum sole splen-
puniendi scilicet, qua hominem peccanlem justo dor; id est, Filius cum Pâtre, sedens ad dexteram
judicio damnât. Patris in oeternum, hoc est ante lunam, in gene-
" VERS.
19,20. — Usque in allissima. Et ne putes ratione et generationem.
qnod solus homo egeatgratia, elc, usque ad conti- VERS.7. — Descendet sicut pluvia, etc. (CAS.)Ecce
net in eo quod sunt. quis et qualis ille rex, qui judicaturus est. (AUG.)
Usque in allissima. Quia homo Deus sedet ad Alludit facto Gedeonis, elc^ usque ad et postea
dexteram Patris regnans cura eo. Quoe fecisli ma- complueretur gentilitas sicco vellere Judoeorum.(CAS.)
-gnalia. Utrumque mirabile, per gratiam redimi ho- Descendet Christus, etc., risque ad quis ergo post
minem, qui per justitiam damnatus erat. tam apertas similitudines dubitet de pârlu Virginis ?
Deus, quis similis tibi? Quantasoslendislr mihi tri- In vellus, et sicul stillicidia. (AUG.)Vellus, Judoea,
bulationes multas el malas, et conversusvivificasli me, -.
,' quoe aucloritate doctrinoe exspolianda erat, ut-ovis
el de abyssis terroe, etc. Cui personoe quoe gralia sit, vellere: vel, quia doctrinoepluviam detinebat, quam
captivoescilicet, utraque resurrectio mentis el cor- nolebat gentibus proedicare. -,
poris ; unde promiliit gratias. VERS.8. — Et dominabilur a mari usque ad mu ;
VERS.22.—In vasis psalmi. (CAS.)In vivificatione (CAS.)Ostendit quoe sit amplitudo regni. Afiumine.
spiritus vel contemplativa vita. (AUG.)A Jordane, ubi vox i.Eicesl Filius meus di-
- VERS,25. — Anima mea quam redernislL (AUG.) lectus. Inde ergo doctrina ejus coepil : inde aucto-
Ipsis internis labiis quibus tacite clamât Deum. ritas magislri dilalalur usque ad terminos orbis
VERS.24. — Cum confusi et revenir fuerint. Tune terroe, proedicato Evangelio regni, (CASS.)Inde ré-
locus est veroeet securoe exaltationis, cum non licet gula baptismi per totum orbem manavit. Paucis
impiis dominari. verbis magna docet sactamenta
" VERS.10. — .RegesTharsis et insuloemunera offe-
PSALMUS LXXI. rent. (CAS.)Perlinaces dicuntur. inimici, etc., usque
'
VERS.1. — In Salomonem, elc. (AUG.)Verum pa- ad vel, bislorialiter potest accipi de regibus qui
-cificum, etc., usque ad qui hic commendatur secun- venerunt adorare Christum.
ow WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. -PARS I. — THEOLOGICA, 956
YE-RS.12. — Quia liberabit "pauperem a potenle, à ,. Israël tempore Veteris Testamenti in quo Novum
etc. {CASS.)De operibus ejus agit, etc., usque ad in erat, sed oecultum : sicut et Christus in David et
parlicipatione juslitioe. in Abraham, sed occultas, "ut fructus est in radiée,
VERS.14. — Ex usuris. (AUG.)Usuroe, peccata, sed non apparat. Noverant aulem pauci Prophète et
elc, usque ad juvando per gratiam ad justifiant fa- Christum, et Novum Testamentum, scilicet in oc-
ciendam. Vel, ex usuris, de futuro, id est, poenis culta, el pronuniîavërunt revelandum. Illo ergo tem-
oelernis ; el iniquilate, id est, peecalo ipso, pro quo pore, pro regno illo, jubi regnavitiiomo fiïius Jesse,
poena debebatur. Nomen. Christianum. Coram illo. pro hujusmodi carnalibus carnalis populus làudabat
Quia in ejus regno anle ipsum victuri sunt. Deum. Sed regno illp etcoeteris hujusmodi deiîcien-
VERS.15. — El vivet, et dabitur ei de auro, etc. tibus, déficit laus, non Filîi Dei, sed filii Jesse. His
(CAS.) De henorifieentia régis. Arabioe. (AUG.)Per autem deficientibus quoe Deus subtraxit ut quoere-
Arabiam, gentes; per aurum, sapientiam, quoe ex- renturea quoe occulta in illis tegebantur, loquitur
cellit inter doclrinas. De ipso semper. -(ID.) Mullipli- Asaph, id esl Synagoga, sed fidelis, quoe pie Deum
cando, vel consequendo, vel de ejus insfilulione, cotait, licet propter jterrena, quoe a Deo, non a doe-
quia ipse orare docuît. monibus, ut gentes, quoerebat. Altendens autem
VERS.16. — Firmamentum. (AUG.)Prophelarum 13 blasphemos bis abundare, pro quibus serviebat, 1
esl, quia quod proedixerunt, implevit. In summrs coepit nutare, nesciens quid in his figuris laleret,
monlrum. (ID.) Auctores Scripturarum Prophète et quasi non esset aliquid melius quod Deus daret:
Apostoli ; quos firmat, quia omnia ab illis proedicla sed admonilus per hoec sibi sublracta quoerere ea
in illo sunl implela. quoenon habet cum malis communia, casligans se
In terra. Quia propter eos qui in terra sunt, cum admiratione, dicit : Quant bonus Israël ! Sed
omnia scripta sunt. Unde el ipse in lerram venit, ul quibus ? Redis coide. Primo ergo describens neqri-
ea implerel. tiam malorum, dicit se zelasse prospéra eorum;
Super Lrbanutn. (ACG.) Sicul Libanus proceras tamen inde correclum, et correctus alios corrigil.
cedros producit, sic Christus sanclos ad coelum. (CAS.;Hic agilur, quod laudes defecerunt : quia
Sicut fenum. (CAS.) Non oetas senl sed viriditas jam non dal Deus blanda, ut pueris ad serviendum
sanclis comparatur. Boni de ista civitale proesentis alliciendis, et hoc dicit Synagoga quoe jam sibi con-
Ecclesioe migrantes in illa bealiiudine florebunt. tra hoc quod prius agebat testatar, ut credibi-
(AUG.)In Genesi feni nomine et frumenlum intëlli- lius sit.
gilur, etc., usque ad et comparabitur feno terroe quid- n PSALMUS LXXR.
'
quid pro magno habetur in seculo. .
VERS. 1, — Quam bonus. (CAS.) Monet ni non
VERS.17. — Sit nomen ejus beriedicium, elc,
lemporalibus, sed oeternis Deum laudemus.
(CAS.) Monet omnes laudes ei dicere, quia omnes proVERS.2. — Pedes. (CAS.) Pro arhitrio mentis,
in eo benedîoentur. Anle soiem. Id
(ID.) est, ante
a
omnem creaturam, ne putes lemporalem Dei Filium. quod veritate discrepabat. Gressus, aclus proeci-
Omnes gentes. (AUG.)Ne tribus duodecim accipias, pilali; pêne, quia cilo rediil.
VERS. 3 , 4. — Pacem peccalorum.
addit omnes gentes. (AUG.)Tempo-
VERS.18.— BenedrclusDominus Deus Israël, etc. raLem, Huxam, caducam. fidens. Non intelligens.
1 hoec pax videtur, non intëlligilur, oculos
(AUG.)A parte sua laudat. Nota exclamatoriam be- Quia esl enim
ehidit, fluxa etcaduca. (CAS.)Pacem pecca-
nediclionem, cura admonitione et prophetia. Fiat,
torum quia non est declinatio morti eorum. Id est,
fiât, etc. (CAS.)Magnificum esl, quod sic concluait : non cilo
Oplantis est semel dicere,' nimium desiderantîs répé- moriuiitur, sed diu vivurit; elsi plaga ali-
terai Quasi dicat : Quod jussisli, Domine, ita fiai, quando non firmajut durât flagellum correclionis.
Et firmamentum in plaga eorum. Non miseretur Deus
fiât, donec quod coepil a flumine perveniat usque ad
lerminos orbis terroe. -(HIER.)Sciendum quod sep- " consolidando plagas eorum : vel, a simili incurabilis,
cui nihil prphibetur.
luagesimus primus psalmus secundi libri finis esl :
unde et in extremo habet : Fiat, fiât, pro quo in VERS.6. — Operli surit iniquilate et impîelate sua.
Hebroeodicitur : Amen, amen. (CAS.) Ne resipiscant; non amicli, ul vel libérant
VERS. 20. -r—Defecerunl laudes, (ta.) Etiam hoc ^apul haberenl, sed toti operti.
diiigenlius observandum est, quod illud : Defecerunt VERS.7. — Prodiil quasi, etc. (AUG.)Sunt quidam
hymni David filri Jesse, ad finem septaagesimi primi mali ex macie, idjesl, necessilate : alii ex abundan-
psalmi perlincat. Id vero quod sequitur.: Psalmus lia , ut pauper egeslaie furatur, dives ex cupidilate.
Asaph, initium sit sequenlis. Trmisierunl. (CAS.)Quasi a rectis semitis.
Hymnus tria habet : laudem Dei cum cantico : VERS.8. — I»| exce'lso. (AUG.)Paiam in mani-
nisi enim canlelur bilariter, non esl hymnus : non festa : vel, conlra Deum blasphemi.
cantal autem qui non amat. Si sit laus, et non est VERS.9. —In coelum.(ta.) Ac si dii essenl; vel,
Dei, non es! hymnus : elsi sil Dei, et non cum can- contra Deum, quem blasphémant, dicentes: Deum
tico, non hymnus. Proeier solitara addit: Filii Jesse; -vel nescire sua mala, vel non punire. Lingua ti ans-
David enim homo, quidam filius Jesse, regnavil in hit super lerram, etc. (ta.) Quoeultra mensuram bu-
 357 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 958
manilatis loquitur, etc., risque ad sed transit lingua. A in fine ab omnibus deserendos ; a quo'.maloipse libe-
,eoruni humanam fragilitatem. ratus est, qui et terrena quoesivil, sed a Deo; hic di-
VERS.10.—Ideo converletur. (CAS.) Exponensi. cil, in hoc mundo malps non esse immuneset impu-
Asaph, etc., usque ad revertetur ad eam. Hic. {AUG.) nitos; quia etsi felices, tamen reatum gestant et fré-
In bac sententia in qua modo sum. Dies plerri inve- quenter rainas incurrunt. Verumtamen, id est, sed :
nientur in eis. (HIERON.)Perfecli inveniuntar, elsj et hic posuisti eis hune florem et copiannempora-
modo non appareat. (GAS.) Yel, dies pleni sunt,, lium, propter dolos, elc.
quando-Christus venit :hiergo sunt in Judoeis, qui Propter dolos. (AUG.)Vel, juxta lubricum. Quasi :
Christum noverant. Mododolosofecisli eis, sub specieboni dans mala.Yel,
VERS.11. — Et dixerunt. (AUG.)Unde converten- juxta lubricum, ut sunt temporalià : ubi cadunt, qui
lur? etc., usque ad hoc est quare videbatur eis ne- amore sunt juxla ; dum enim dolosus alium vult de-
scire hoc Quomodo sdt. (ID.)Non dicit, nescit : sed jicere, juxta lubricum eum ponit,
adhuc hoesilat et prope esl sanitati : el de tara gravi .VERS.20. — Velut somnium. (ID.) Aperta compa-
infirmitate victaior est salus, sicut vicina sanitate ratio. Clausis oculis, videmus bona quoe mox aperlis
magis oesluant oegri. non invenimus ; in vila somnium-: in morte evigi-
VERS.15. — Et dixi : Ergo sine causa justificavi B lant, scientes quid est. In civitale. ta contuiiu populi
cor meum, elc. (CAS.)Hoecdixerunt, quibus confu- tri, vel, dum constituitur tua civilas. (HIER.)Yel in
tandis boecego : vel adhuc ex persona dubilantis. Fa- coejestiJérusalem imagiiieni^orum, effigies deformi-
tals cogiiationilnis se dicit iltasum, jul cum hoec re- tatam quas sibi faciunt : alius leo feracîiaie, alius
pudiaverit, melius nos procuraverit. aper sorde libidinis. (CAS.JYel gloriam lemporis,
VERS.14. — Et pastrgalïo. Alias et index meus in quoe non vera, sed simïlifudo glorioe : quia cum dé-
jnatulrno. (CAS.) Ecce jam remedium, Christus crit veriias eis,peribjt imago ; nec simihtiidraem reti-
index, qui viam veritatis jndicavil, et, mane surgens, nehuht, qui de beatitudine nil habebunl, ideo perdes
spem nostram de mundo ad coelos transtulit. eos, quia'per eos,
YERS.15. — Si dicebam. (ID.)Ecce jam se repri- VERS.21. — Inflammalum est cor meum. Id est,
jnit auctoritale sancloram, et^'am vicina veritate dé- inyidi félicitais. Et renés mei commutali sunl, Quibus
libérât sic : Si dicebam. Ecce natronem. (AUG.)Aliud status, id est, constantia mentis resoluta esl, ul pro-
inconveniens incipit solvere. Beprobavi; judicavi spéra amarem ; gravis culpa proebere aliis occasio-
quod non est. Existimabam, pèr proedicla volo pro- nem peccandi. Ad nihilum redaclus sum, Vanis hoe-
bare Deum non justum; sed hoc modocogito, non rens, injurius Deo factus. Nescivi. Magna et profunda
absolve Ante me, id est, quantum ad proesentia; vel, C ignorantia nescire quod pecces. ( CAS.) In civrtate
major me, me superans, nisi Deus aperial. Yel, ecce lua imaginent. Vel de hoereticis potest hoc accipi, etc.,
nalio filiorum tuoram,cuidisposri, et conctaui, sub- risque ad vel in super coelesli Ecclesia. Quia inflam-
audis, occurrit el obviai mihi, id est, occurrît mihi matum. (AUG.)Ecce conversio hujus Asaph, etc.,
prior proedieatio, quam Israelitis feci;ut Deum cole~ usque ad commulate sunt in spiriluales
rent, qui omnia creavit, et omnibus secundum opéra VERS.24. — Cum, etc. (ID.)Quia prius ad nihilum
sua restituit : obviât mihi doctrina, cui congrui, et redaetas sum, id est, ad ea quoenihil sunt descendi :
accommodatus sum. Sed ne egoreprobaremnationem quia nescivi nihil esse, et post ut jumenlum taan-
priorum patrum, vel priori doctrinoe meoecontradi- suetus factus sum ferendo oneri, et semper ero le-
cerem : Ewisti, elc. cum.
Filiorum luarum. Omnes enim, Abraham et coeleri, Jumentum. (CAS.) Apud Deum, vice pecudum
aliter docent, quibus credere debeo: non enim omni- sunt, qui contra Deum sentirait : el tamen in bis er-
bus pradenlior. Sed ne reprobarem : Existimabam, rons, nesciens judicia Dei, semper fui lecum quodam*
vel, suscepi cognoscere; jam revocatur a lapsu, qui modo, ab idolis aliénus, el libi credens, et tu lenuisli.
non proesumit se scienlem contra sanctas. Ut coguo? Tenuisti manum. (AUG.)Quia licet pecus non re-
-scerem hujus rei veritalem, quod non ante, dum di- - cessit a Deo. Tenuisti rhannm, id est, polestatem dex-
cebat Deum boec non curare, Cogitabam ut scirem leroe, idest, texisli, quod semper lecum, quod filius.
hoc: prior gradus scientioe, dum scit nescire se, Dedil enim poteslalem filios Dei fieri his qui credunt
quod prius videbatur scire : rapudial aulem priorem in nomine ejus. In sinrstra, pecus, amans hoectempo-
sensum, dum quoerit alium. ralià. Yel maiium dexteram.
VERS,16. — L/ibor esl anle me. (AUG.)Quasi mu- (CAS.) Non sinislram. Tenet dexteram Deus, dum
rus mihi obstat, etc., usque ad videt in judicio illos ad bona opéra-dirigil, el nemergamur libéral, ut Pe-
damnalos. trum. (ID.)Yisomalo impiorum, bonoque suo, ar-
VERS.17. — Sanctrtarium. (AUG.)Cbristas, qui ut guit se de prioribus, quod terrena a Deo quoesivit, et
Deus singulorum mérita dignoscil. Yel saitetuarium, invitât in contrarium.
Sancta sanctorum, id est, secrelum divinoedisposi- (AUG.)Comparât terrenoe voluptati suoeproemium
tionis. coelesle, et se arguit.
VERS.18. — Verumtamen. (AUG.,CASS.)Ecce quid In oeternum,elc. Ab eo nunquam ultra separabor.
'
didicit isle in sancluario : malos hic decipi, p.ostea, Qui foinrcdntur abs te, etc Huic fornicafioni con-
 959 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 960
trarius est caslus timor, qui gratis ipsum amat, in A VERS.4.—Gloriaii sunt. (AUG.,CASS.)De Victoria
quo habet omnia. sua. Ecce quod nonlbonozelo fecerunl. Gloriati, cum
VERS.28. — In portis filroeSion. (AUG.)In publico, scelus soleat sequi poenitudo, hi ad gloriam vertunt;
vel in concordia Apostolorum, qui sunl porte Eccle- qui le-oderunt, seryi doemonum,qui nullatenus sunl
sioe. Quia proedicatio, quoe est proeter unilatem Ec- tolerandi. In medio^solennitatrsluoe.Non in exlremo
clesioe, inanis est. Yel, virlulibus Ecclesia est filia loco, sed in medio alrio. Alia Ullera, sacrilegia com-
Sion, id esl, speculâlionis. miserunt. In sancto. (CAS.)Jn sancluario^per con-
PSALMUS LXXIII. lemptum sancli lempli, ubi Deitas videlur despici, in
VERS.1. —Intellectus Asaph. (AUG.)Synagogoe,etc., proesumptores concilat invidiam. Signa, etc. (AUG,)
usque ad ut duritîa Judoeorum vel calamitalibus ter- Aquilas, etc., usque ad id est, per édita lo a.
reretur, vel inollirelur. (CAS.)Monet, reliclis figuris, VERS.5. — In exitu. (CAS.)Yel sicul in egressu
transira ad verilatem. desuper, id est, non cognoverunt, quod hoeclicentia
Ut quid Deus. (ta.) Describens eversionem Jérusa- a Deo egrederelur. Quasi in silva, elc. (CASS.)Ante-
lem irreparabilem, quoeritcausam, quare adrairans el quam construeretur, prophelat eversionem templi. -
conquerens; et precatur pro repulso populo, elultio- In securi et ascia potluerunl tabernaculum nominis
nem in déstructures,"quoe quidem eis utilis est, et B lui, elc. (AUG.)Securis eoeditirabes : ascra minuiius
jam facta est. Repulisti nos. (ID.) Quasi alienos a tua persequitur. Per hoc ergo, et magnas res et minimas
defensione. In finem. Nec lemplo parcilur. Inter- dicit dejectas, ut civilas funditus sit devastata, prius
itum et captivitalem significat, quoea Tito et Vespa- incisa, post ignis omnia voravil.
siano. Oves nominal, ut pii pasloris misericordiam VERS.7. — In terra, etc. Usque ad lerram dejece-
commoveat. Tuoe.In eos lemperantius vindicamus, runl culmina ad laudem Dei erecla. Augel scelus,
quos aliquando fuisse noslros nieminimus. ut atrocius vindieetur. (CAS.)Yel polest totum legi.
VERS.2. — Possedisii. (CASS.)Vel, creasti, etsi ex persona desperantium Judoeorum, elc, usque ad
omnes créai et disponit, Judoeos tamen specialiler, qui inter hoec non poenitenl. (AUG.)Hoecdixerunt,
quibus legem et Prophelas dédit. Redemistr. (HIER.) sed usquequo pateris opprobria Judoeorum : Non
Te pretio, id est, per te pretium. Mons. (AUG.)Emi- hoc dixit, ut eos jvelit perdi, sed commulari. In
nenlia, Sion speculatio esl, in quo, in qua re habi- finem mundi, vesperam scilicet, quando Judoei con-
tasii. Yel vacat in eo. ( HIER.) Montera vel monlis verlenlur.
Sion, sive in eo. Hucusque veri Testamenti facta, VERS.9. — Signa^nostra non vidirnus.(km., CASS.)
quoe sequitur, Veritas promissa. Per Sion, Jérusalem Quasi dieerent : Merito boecmala nobis contigerunt,
Q
signal, in qua proesentia Christi babitavit, et ideo ne Quia non vidimus signa; quasi dicat : Yidimus, sed
«îaret eam vastilati supplicat. Virgam hoereditalis. non intelleximus : el vere vidimus,
quia hoc signum,
(AUG.)Ipsa "congregalio, virga hoereditalis dicilur : quia non est Propheta, vel sacerdos, vel unciio ;
apiam volens possidere virgam Moysi in serpenlem unde : Cum veneril Sanetus sanctorum, cessabrlunciio
verlit, sed apprehensa cauda rediit in virgam. (HIER.) (Dan. ix) veslra. El nos non cognoscelamplius Pro-
Quia mors suasu serpenfis intravil in mundum, virga pheta aliquis, vel Deus per Prophelam; id est, non
in serpente, Christus in morte. Unde et qui intue- annunliabil Chrislum
venlurum, quia jam venit.
batur serpenlem, id est, Chrislum mortuiim crédit,
Amplius. (ta.) Vèl non cognoscet adhuc, donec sci-
sanatura serpentibus, id est, a morte oeterna. Expa- licet Judoeus eum.
agnoscat
vit Moyses et fugit, sic Apostoli m'oriente Chrislo. — Usquequo? elc (CAS.)Et quasi su-
VERS. 1 0.
Retenla cauda, id esl, posterioribus, fit virga, quia
surrexit. Cauda etiam bito cognoverit. Usquequo, supposuit, irritât adver-
primo occisus, poslea est finis
sarins? quasi diceret : Tandiuimproperabil, quandiu
soeculi,in quo redimus ad manum Dei, et slabilimur,
adversarius , id est, Judoeus, irritai nomen luum.
qui per mortem quasi per serpenlem fluximus. (AUG.) Ut
Sed quia hoec et de gentibus : exprimit, de quibus. quid avertis. (AUG.) Post signum virgoe, additum
Id non 'D esl signum manus Moysi, hic esl populus Dei : qui
dicat, Mons Sion. est, de gentibus. Yel, mon-
immundus esl, sed revoealus redit
tem Sion istum, quem inhabilasli in ipso : Leva ma- foras ab eo missus
num tuam in superbias eorum, a quibus eversa est in suum colorera. Dicit ergo. Quousque non revocas
ut agnoscat Salvatorem. Manum tuam el
Jérusalem, id esl, regibus genlium. In finem, quia et manum,
ipsi Christum jam noverunt. dexteram, id est, Judoeos.
VERS.--3. — Leva. (CAS.)Potenliam, ut superbiam VERS.12. — Deus autem rex noster. (CAS.) De-
eorum vertas ad humilitalem, ducens eos in finem, Structis signis, ostendit rem ipsam, .scilicet, in ad-
id est, Christum, quod et impletum est, quia Romoe ventu Christi salulem ubique factam. (AUG.)Deus
Christiana religio effloruit. Leva, quia ex multum su- aulem. Dicit Asaph inlelligens, etc.', risquead si ergo
perstiliosa facta est sanclissima. Quanta malignalus non proecessit, saltem sequatur.
est, elc. (Aur-)Sacerdoles et ministeria lempli proeda In medio terroe. (CAS.)Homo factus, Jérusalem
fuerant. Tota gens, vel occisa vel caplivata. Inimi- dicitur esse in medio.
cus, Romanus exercitus, ad hoc per prolepsim proe- VERS.15. — Tu confirmastr. (AUG.)Lapsus ma-
misit eorum. ris Rubri firmavit, ut esset inter siccum._ Cujus
861 ' GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 962
myslerium subdit, quod in aquis baptismi capita, A sam tuam. Post omnia, facit causam judicis, cui ne-
iminundorum spirituum annihîlavil. golii sui qualilas intimatur. Causam tuam, contra
VERS.14. — Escam. (AUG.)Christus esl esca, etc., illos, qui obmurmuranl, ul manifesta veritate proe-
usque ad vel ipsum mordent reprehendendo, accu- dicent quod stulte abnuebanl. Tota die. (AUG.)Ideo
sando. (CAS.) Vel dum tentât, esca esl, quia inde dicit, ut ipsa continualio mansuetudinem palientis
proficitur. Yel.populis Jïlhiopum. (HIERON.)NO- judicis incitaret.
lentibus converti dedisti eum escam, in quo dele- VERS.23. — Superbia eorum qui le oderunt.
ctenlur. (CAs.)Infineponit exsecrabile malum, quod esl su-
VERS.15.— Fontes et torrentes. (AUG.)In aliis fit perbia.
verbum, etc., usque ad el notât abundanliam proe- PSALMUS LXX1V.
dicationis. (CAS.)Yel totum de malis. Fontes, quo- VERS.1. — In finem , ne corrumpas, etc. (AUG.)
rum mala jugiter influebant : Torrentes qui subito Monet hic psalmus, etc., wsauead vit Judoeicredant,
el'rapide peccant : hos Deus dirumpit et siccat. non corrumpant fidem.
Fluvii Ethart. Inundationes et consilia diaboli. VERS.2. — Confitebimurlibi, Deus. (AUG.)Certus
Tuus est dies et tua est nox. (AUG.)Diem illu- ergo de proemissis incipit : Confitebimur. Repetifio
strât sed incomrautabilis sapientioe. Noctem con- B affirmalio est, ne poeniteat te esse confessum : unde
solalur luna, id est, carnis manifestafio : Verbum et Dominus congeminat. Amen, amen. Fiat, fiât. Et
caro factura est et habilavit in nobis (Joan. i). Et Joseph de somno Pharaoris, qui vidit septem spicas,
item : Nox nocli indicat scientiam (Psal. xxvni). et tolidem stériles. El sepiem boves pingues et toti-
Auroram et solem. (AUG.)Vel lunam, id est carna- dem macilentas. (CAS.) Repetitio confirmatio est
lem, qui ut luna mutalur, qui tamen non deseren- ad significalionem veritatis. Sufficeret uuum ad si-
dus. Yel auroram et solem, id esl initium et pro- grifiealionem firrailatis, accessit alierum, Confiteri
fectum sapientioe insipientes et perfectos. peccata vel semel lerreno judici monem inducit,
VERS.17. — Tu fecisli omnes. (CAS.)Yel omnia sed Deo frequeus conlëssio vilam? Inde invocalio,
bislorialiter ab hoc loco : Tuus est dies. Terminos post narralio ; unde sequitur :iVaJTaMmus.Invobabi-
terroe, elc. (CAS.)Aposioli el Prophète ut termini mus nomen luum. (ta.) Post confessionem potest in-
fines distinguant, ita hi fidei jura custodiunt : vel vocari Deus, in hominem sic mundatum : et sicut
omnia historiée. per confessionem evacuatur a malis, sic per invoca-
VERS.18. — Memor esto. (CAS.)Jam quod unique lionem implelur bonis.
•fit: precatur Judoeis,per numerata bénéficia, piumju- Narrabimus mirabilia tua, etc. (CAS.)Terrelur
diceraprovocat. Quasi diceret: Memoresto hujus crea- C superbus judicio, etc., usquead in cujus persona sub-
turoetuoe.Hujus. (AUG.)Creaturoeluoe,cujus creaturoe ditur :
"luoe?Inimicus improperavit'Domino, el populus in- VERS.3. — Cum accepero lempus, secundum ho-
sipiensincitavit nomen luum, elc. (AUG.)Asaph in- minem accipit, quod ipse Deus dat, id est, potesta-
tellecta dolet pristinam coecilalem,et sic pro Ju- tem judicium faciendi. Justitîas. Judicandi igilur ante
doeisorat, ut eorum confiteantur errata. Hoc orat, precentur absolvi.
quod scit fulurum; erant enim inter Judoeosvasa VERS.4. — Liquefacta est terra. (CAS.)Ostendit
misericordioe. omnes inexcusables in judicio, per hoc, quod proe-
VERS.20. — Respice in Testamentum luum. (ta.) misit Apostolos et Prophelas. Terra'el omnes. (AUG.)
Reliqrioe salvoefianl, quia multi, qui lendunt ad Prius firma, in diversas diflluit concupiscentias.
lerram, obscurati sunt et repleti lerra. (CAS.)Re- Vel, terra prius vitiis constricta, fiante Spiritu
spice. Impie quoe promisisti ; ut Testamentum No- sancto, liquefacta est, ul germina virtutum emit-
vum, quod est de oeternis, constituas. Meminit pro- teret. '.
missionis, quia mérita deficiùnt. Item ideo, quia VERS.5. — Inique agere. (km.) Malum est pec-
repleti sunt iniquilatibus, unde sequitur obscuritas, care; pejus est perseverare, perniciosus defen-
quia lumen sapientioeperdunt repleti iniquitalibus, D dendo se, in Deum culpam refundere. Nolite exal-
quia obscurati sunt domus terroeterrena babitalione, lare cornu. (CAS.) Maximum esl vitium excusa-
id esl, coeci amore lerrenilalîs. lionis, quasi cornu erigit qui peccata sua per alios
VERS.21.— Ne avertatur humilis, facius confu- nititur excusare, ut per diabolorum persuasiones, vel
sus. (CAS.)Gralus pro odioso ponitur, ut dileclio per necessitalem stellarum.
devoli temperet odiuiu conlumacis. Confusus. (ta.) VERS.6.—Loqui. Ul qui non sua culpa, sed neces-
Confundi non est hmrihs, sed superbi, qui non Deoi silate stellarum, dicunt se peccasse, ut Deo, non sibi
sed sibi allribuit. in'pulelur. Yel, qui sciunt peccata sua, sed impu-
VERS.22. —Exsurge, Deus. (CASS.)Jam excutit nitatem sibi promiitunt.
Asaph (intelligens) terrena promissa Veteris Testa- VERS.7. — Quia neque ab oriente. (CAS.) Cur
menti. Causam tuam. Dicunt enim : Ubi est Deus: hoec? quia judex talis esl, qui vitari non potest :
tuus?Contemplus est a Judoeisambulans in (erra, et quia ubique esl; Deus enim est. (AUG.)De nullo
a falsis Christianis sedens in coelo.Judica ergo, noni loco divisim judicat, qui ubique proesens est ut
fellalur Spes mea, qui credidi quod non vidi. Cau- Deus. (CAS.)Mystice. Oriens s quibus sol justifias
965 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. _ 964
oritur, etc., usque ad quia Deus proesens et cogni- A rum. Qui solam spem suam ponunt in mcerlo divi-
tor est, tiarum. Unde non 'ait, habenies divitias : Mulli enim
VERS.9. — Quia caiix. (AUG.)Calix, lex et om- habent qui non amant. In manibus, etc. (CAS.)
nis Scriptura, etc., usaue ad quodl ante, et hune Quasi adhuc in manibus quoerant, cum se jam nihil
exaltai. (CAS.)Calix, lex ; vinum merum, mysterium lenuisse cognoscant.
coelesle,etc, usque ad non solum Judoei. VERS.7. — Ab increpatione, etc. (AUG.)Strepitus
VERS.10. — Ego autem annunliabo in soeculum: inerepationis solet excitare, sed tantum pondus est
cantabo Deo Jacob. (CAS.) Omnes bibenl, sed seor- increpanlis Dei, quod dormîtant, id esl, cor habent
sum : ego, id est Christus, cran corpore, annuniiabxr induralum. Qui ascenderunt. (ta.) Quorum superbia
in soeculumquandiu soeculum erit. crevit, humili Chrislo non humiliati. Equos. (CAS.,)
VERS.11. — Gornua justi, id est, munera Christi, Quaslibet soeculares extollentias : unde proeceptum
quoe sunt sûblimilas jusli. erat in lege Aliis Israël, ut non mulliplicarent sibi
equos. Salomon quoque de Judoeanon habebat equos,
PSALMUSLXXV. sed emebat de Mgypio.
VERS.1. — Canticum. Quia agit de bonis Christi; VERS.9 De coelo auditum. (AUG.)Unde Apo-
scilicet quod notas, quod habitat, quod illuminât, B stolus : In revelalione Domini nostri Jesû de coelo
quod safojah'Frangït gloriam Judoeorum. Ad Assyrios. cum angelis ventent ad judicium exercendunt (I
(CAS.)Contra Judoeos, qui non dirigentes, sed er- Thés. i).
rantes. Yel, quod erigunt se, quia sine gratia quoe- VERS.10. — Cum exsurgeret, id est, cum potens
runt salulem el persequunlur Ecclesiam, ut olim apparebit, qui hic'humilis. Yel, cum exsurgeret hic
Assyrii Judoeos. Qui cbnfuianlur hic ablalis nonii- a morte, postea venturas ad judicium. (AUG.)Quando
nibus glorîoe, et nihil posse sine gralia probantur. veniens de coelo faciès auditum, id est, omnibus
VERS.2. — Noms in Judoea. (AEGJ)Gloriatur Ju- notum. Virtus judicii exponitur, unde terrera ter-
doeus, quod ïudoeô notas est Deus, etjverum esl ; sed rentur, et perdila.potestate quiescunt ; quïevit, cum
Judoeointus, non in "carne. (AUG.)Propheta ; si Ju- exsurgeret. Mansuetos terroe. (ID.).QUÎmentis pacem
doei, tune in vobis notas esl Deus : quod si non est, habent, non delraciantes jugum Dei.
tune nbn Judoei. In Judoea. (ID.) Susceptis filiis Jo- VERS.11.— Quoniam cogitalio. (CAS.)Diapsâlma.
seph duobus, cum rèliquîs undecim filiis Jacob duo- Admonet jam devotos offerre vota. Quasi, merito
decim tribus sunl, exspecta tribu Levi, quoesacerdo- salvat mansuelosJ Quoniam cogitalio, id est, lauda-
lalis, 61 de dédiras vivebal. Duodecimtribubus lerra bunl le cogitalione et opère, hoc est,- reliquioecog'r-
divisa esl. In his una est Juda, unde reges, 'et a re- *J talionis, elc. Cogitalio hominis. (ID.)Gonceptio voiî.
gno omnes Judoei dicuntur. Confessi sunt Coesarem, Reliquioe, reddilio voti, operatio, reliqua post cogi-
non Christum, qui de Juda jam non Judoei. lalionem. Reliquioecogitationrs. (ADG.)Quoniam co-
VERS.3. — In Sion. (km.) Congruum verborum gilatio prima, etc., usque ad quod est solemnia ce-
oi'dinein attende : Judoeacoufessio ; poslquam, Israël, lebrare. (CAS.)Quia solus Dominus est, cui festi-
id est, videns Deum, et sic in pacalo i cum Deo locus vitas debetur : reddent vola Deo. Prima cogitalio
est : unde sequitur : In pace, post in ' Sion, id est in damnât mala. Reliqura. Quia post semper débet bo-
conlemplaiione (cum facie ad faciem videbit Deum), mo recordari proelerita mala, ut lugeat : licet mun-
eril habitalio. dus hic agat diem festam, quando sentit se peccato
VERS.4.—Ibi confregtt potentias. (CAS.)In Ju- liberum,ni post emendationem Judoei jubentur of-
doea, in Israël, in Salem, in Sion, ubi Deus pacis ferre festivum munus Deo.
aucior venil, boecomnia (quoeet nomina glorîoe eo- VERS.12. — Vovete el reddile. (km.) Alia sunt
rum) fouirait. communia vota de his, sine quibus non est salus;
VERS.5. — Illuminons lu mirabililer a montibus alia propria, ul jvovere castilaiem, el hujusmodi.
oeternistu'rbalï sunl, etc. Diapsâlma.I Illuminai Chri- (CAS.)Vovete. Quoedamsunt, quoe nec promitientes
^ debeinus solvere:ut:Non occides,eihujusmodi, etc.,
stus, dormît-Judoeus, Christus judical, périt ille.
(AUG.)Tu illuminas, sed per montes, qui prius lumen usque ad qui in cireuitu sunt, ul famuli offerent,
1
excîpiunt per Prophetas, scilicet, el Apostolos. Sed vel offeranl, etc. (AUG.) Sunt quasi medii, etc.,
de illuminafione lurbati sunt omnes insipidités corde. usque ad habens spirilum Dei, non principum, id est
Proemittit inde quare in futuro lerribilis, etc. Doi - superbum. Munera. (ta.) Qui allaribus offerunlur.
mierunt. (CASS.)A bonis oeternisrefrigescentes, carni Terribili et ei qui auferl. Quem liment boni, mali vero
acquieverunt,pi'ofulura non videntes".Somnumsuum, non timent. Spiritum principum. (CAS.) Superbioe
qui disial a quiète bonorum : quia iste fallax esl; vel timoris tollit,]et facit renés sui, qui corpus suum
vîdenies per somnium se habere thesauros, dum :noderantur. I
PSALMUS LXXVI.
evigilant nihil inventant, unde dicit : El nihil invene- i
runl omnes viri drv'uiafum. Definilio avarorum. Ni- VERS.i. — In.finem pro Idithum. (AUG.)Congre-
hil invenerunt. Quia nihil posuerunl in manibus gatio loquitur transiliens, ut perveniat ad finem, qui
Chrisli, qui dicit: Esurivi, elc. (REM.)In pauperibus est Christus. Docet igitur desideria et illecebras
iiainque esuriil, qui in coelo dîves est. Viti diviira- mundi caloare, nihil sibi proeponere, nisi ex quo sunl
 îHiK GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. - 966
omnia. {CAS.) Transcendens omnia, Deum quoerit,A mit sua gralia ta Veteri Testamento, nonne addet ut
et invenit. plus sit in Novo per adventum Filii ? hoc sentit, qui
VERS.2. — Vocemea ad Dominum clamavi. (AUG.) de pielate tractai. Exercïtabar et scopebam. (AUG.)
Inlentione devolionîsad Dominum non aliud ab eo Yel, garriebam, nOn jam foris, etc., usque ad ubi
pelens, quia Dominus, et quia Deus. Vox mea ad hoc invenit, quod non in oeternurïi projiciet Deus.
eum. Ad hoc est vox, propter quod edilur, hoc addit, Ul complacitior sit, scilicet ut ipse, qui fuit iraïus
ne puletur propter aliud clamare ad Deum, quam repellendo , mala inferendo, sit mansuelîor lîbe-
propter ipsum, supra quein nihil esl. '(CAS.) Non rando, revocando.
dicit quid petat, quia non opus est diei ei, qui novit VERS.10. — Aut oblivisceturmiserer'iDeus. (AUG.)
quod expedit. Intendit mihi. (CAS.) Inlendere Dei In alîo modo, non esl misericordia, nisi Deus eam
est dare loluta quod pelitur, et plusquam petatur. donet : et ipse erit sine ea. Rivus curritt fons sic-
VERS.3. — In die tribulationis exquisivi. (AUG.) catus est.
Quomodo exquisisti ? etc., usque ad qui non facit VERS.11.—Et dixi: Nunc coepi.(CASS.)Quid deli-
luslitiam coram hominibus, ut videatur. Renuil con- berando invenerit, scilicet quod Christus mulat ho-
solari. (ID.) Exponit tribulalionem, etc., usque ad mines, el redirait, (ta.) Et dixi. Huic medîlationi,
qui in omnibus hominibus sçandalum vel invenit, vel B etc., usque ad cumel me transiiiens ad Deum veni,
timet, in nullo seuiriïs est. hic nullum peficulum. Coepi. (AUG.)Aliquid, ubi
VERS.4. — Et exercitalussum. (AUG.)Yel, garrim, securas sum, ubi non anticipant inimici, modo coepit
id est, exsultavi, loquendo ut garrulus, qui, proeloeli- me mulare Excelsus. Mutatio 'dexteroe,'etc. (CAS.)
tia, nec vellet nec possel tacere : el rursus in gar- Ab ira ad misericordiam, quod de ser-vis filii. (ID.)
riendo defecit spirilus, qui prius conlabueral toedio Hujus mutationis, etc., asqwe ad hoec sunt quoe
malorum. sanctam mulcent. ,
VERS.5.-— Anlicipaverunt vigiliàs. (CAS.) Dia- VERS. 13. — In adiiiventionibus. (AUG.)Id est,
psâlma. bivenlo Deo, qui solus bonus est, délibérât in proeceptis, quoe invenisti, vel quibus inveniris.
an sit eum reduclurus? (AUG.)Anticîpavèf uni vigiliàs (CAS.) Vel observalrônibus, id est, proeceptis quoe
aliorum. Oculi mei, ut ille, qui anle lempus surgit observanda sum, exercebor : quia non - satîs est
ad negotium. Yel, oculi mei, affecliones meoe.Anli- légère Scripturas, sed fruclus operum demonslrarè
cipaverunt, sedulitatem aliorum. Yel, per vigiliàs, oporlet : his erudiius in laudes prorumpït. (AUG.)
nocturnos significat, quos facimus-,et usualiter sic In adinveniboTubusvel affeclionibusluis, non in meis,
vocamusin laudibus Dei, et ideo: Turbatus. (CAS.) vel in terrenis esl affectio : ita in operibus et me-
Quia consequi non potui quod quoero. Non sum lo- '-' dilalioiie Dei est iulerior quoedamafieclio, cum in-
cutus. Non murmuravi contra Deum. Yel,' turbatus spiciiur mundus, et in creaturis quoeriruf créalor,
sum, quia dum nocte sécréta animi perquirit, videt et invenilur nusquam displicens, sed undique plâ-
humanum genus in peccata ruere : el pio dolore cebs.
pro abis cruciatur, qui jam vitia iransilivil. Tacet, VERS.14'. — Deus in sancto. (AUG.)Per proedicla
quia nocte non habet solatium bumani colloquii, quo eertus sum quod veuiain, et hue duce. (ID.)'D'eusin
1
tempore cautius cogitât; ideo subdit : Gotftïai>idies, sancto, id est, in Christo. via redetradi ad le. Et cum
elc. Oculi mei. Alias inimici mei anticipaverunt vi- hoc sit, quis Deus ntagnus ? etc. Via lua. (ta.) Colendi
giliàs. (AUG.)Id est, vigilavéruM super me, etc., le et ad le venieridi, unde polenlîam Dei loelus proe-
usque ad non lamen cessai; vult el hoc transcendera, ïert simulacris, quoe falso colebantur.
unde subdil : " VERS.15. — Mirabilia. (AUG.)Sanàtî Sunl surUi,
VERS.6. — Cogilavi dies anliquos, etc. Idèo tur- coeci, languidi, morlui, paralyti'ci. isla în eorpo-
batus : quia cogilavi dies anliquos Adoe, in quibus ribus facta sunl. In anima quidam sobriï sunt, qui
coi'ruit homo. Sed contra dies anliquos, annos ponit paulo ante ebriosi, infidèles, adoratores simula-
oetemos:ideoturbalus, quiahosdesideralhomo; oeler- crorum. Populis virlutem. (ta.) Infidehb'u's,ul cogno-
nos negligitrKes anliquos, et annos oetemosin mente scanl Chrislum lâlilum corpore, fidelibus, l'e et
habui. (CAS.)Quid conligit Adoepro inobedieiilia ? Deitate; subdit : Quid proeslit'erîs, redemisli.
Ex illo coguovihune hominis defeclum esse. El an- YERS.16. —Filios Joseph. (AUG.)Id est, Genlîïem
nos oetemos,quos persistens haberel, in mente habui, populum. Yel, per Joseph intëlligilur Christus : quia,
quod non stulti. Et eliam meditalus sum nocte, Id sicut Joseph venditus in iEgyptum regnav'il, ita
est, in hoc defeclu. Cum corde, id esl, cum ralione, Christus in gentibus, prius uumiliatas in inarty-
si quomodo posseni redire ad annos oeternos. Cum ribus. (ta.) Joseph qui pervenil ad gentes augmen-
ralione tacitus loquitur,.qui in ea quielus exer- tum interprelalur : el significal génies, de quibus
celur. augmenlalus est populus Dei. Vel, Joseph, Chrislus
VERS.7. — Et exercïtabar. In ipsa meditatione : a Judoeis venditus, -et pulsus ad génies, filii -ejus,
Scopebamspiritum meum; purgaham mentem. Alii quos ex gentibus elegit.
venlilabamspiritum meum, sic apud me iractans : VERS.17. — Viderunt. (CAS.)Diapsâlma. Quoein
VERS.8. — Nunquid in oeternum projiciet, genus mundo Christus operalur, exponit. (AUG.)'Quasi
' dicerel:
humanum ? ut complacitior. Quasi qui jam placilus Quoniam uolam fecisli virlulem, vel per eum
9C7 WALAFR1DISTRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 968
vidervnl te, o Deus Pater, vel, te, o Chrisle, qui es A rilum,unde:CftaWfas, quoepellii timorem(I Joan. iv).
virius et brachium, elc. Hujus Novi Testamenti lestimonium dicitur vêtus
VERS.18. — Multitude. (CAS.) Non pauci, sed lex, quia habet lestimonium a lege etProphelis : un-
multitudo. Sonilus, in geraitu culparum, in aclione de tabernaculum lestimonii dicebatur illud, quod
gratiarum : quasi enim mare confragosum sonant lot myslica figurabal : Testimonial»ergo dicitur Ve-
diversa vola populorum. Sonitus aquarum. (AUG.) lus Testamentum in quantum probat et lestatur, lex
Unde isti sonitus aquarum, turbalio abyssorum? in quantum jubet.(CASS.,REM.)Suscitavil quasinior-
quia vocemdederunt nubes, de quibus : Mandabo nu- luum in Adam testimoniura, id est, legem, vel, dum
bibusmeisne pluant super eam imbrem. '
describitur, suscitalur, prius ignorantia sopitum.
VERS.19. — Vox lonitrui. (CAS.) Tonilrui vox Teslimoniumin Jacob, hoc forsan est, quod Jacob
revolvitur, utrugalus et sinuosus sonus sentialur. cum angelo luctatus, tacto femore claudicavil : quod
AUegoria: in rota tolius mundi. jRofa. (HIER., AUG.) significal Judoeospartim fide constare, partira a sa-
Esl quod exponit orbis terroe, quem circumierunt lute discedere : et ila hujus rei lestimonium fuil,
nubes tonando proeceptis, coruscando miraculis. quod Jacob accidit. iEcce parabola. Filiis suis. El
Contremuit terra. (CAS.)Qui habitant in terra. Ipsa sunt iidem filii generatio altéra, scilicet populus gra-
terra mare dicitur per simililudinem, quia humana B tioe.
vila amara, lempeslalibus subdila, ubi major piscis VERS.6.—Generatioaltéra. Per generaiiones trans-
minorera dévorât. missa sunt mandata Dei, ne quis putet uni data.
VERS.20. — In mari. (AUG.)Ad lilleram, dum VERS.7. — Ul ponant. Hoecest militas palernoe
Christus super aquas amhulavil. Vel, in cordibus proedicationis. Exquiranl. (AUG.)Qui dicii sunt su-
hominum, quos sibi subdil. Vel, per lerram, Judoei; pra cognovisse, rûoàoexqurrant, ulsperanles in Deo,
per mare, gentes accipiuutur. Et vestigia lua non adjuventur ad impiendum ab eo.
cognosceniur. Increpalio lacita Judoeorum ; quasi YERS.8. —Prava. (CAS.)Quoeverilatem non reci-
dicat : Licet palara veiierît, et se miraculis ostenderit : pit, elideodisiorta, exaspéronssuper omnesacerbila-
non est cognitus a Judoeis infidelibus quos deduxît tes, ut in Salvatorem armareiiiur. Unde per Ezechie-
in manu Moysi et Aaron, id est, operatione niiracu- lem dicit Dominus : Vade el die dornui exaspeianti
lorum quoe fecerunt, Vestigia lua, etc. Teligit ali- (Ezech.n). A'ondirexit corsuum.(ta.)Disiorlum corha-
quos, id est, Judoeos,qui dicuut, Nondum venit Chri- bet qui prave intellecta non corrigil, el quoe nalura
stus, non vident super mare arabulanlem. docet, uonperficil : Non estciéditas cum Deospirilus
VERS.21. — Sicut oves. Quia non vere oves, sed ejus (Joan. i),id esl, et si ratio bene suasil, eiac-
hoedi. Moysi et Aaron. (CAS.)Moyses iutreprelatur G quievil. Non esl credilus. (AUG.)Quando eum spirilu
assumptus de flumine; Aaron, mons forlitudinis : his Dei opérante spirilus hominis cooperatur, fil quod
nominibus, virlutes quas fecerunt exprimunlur. Deus jubet : et hoc non est nisi credendo in eum,
Moyses inter caeterain mari viam fecit, signans per qui justificat inipium,quam fidem non habet gene-
baplismuin populum liberari. Aaron Ecclesioelene- ratio prava et amaricans.
bat imaginera, quoe monti fortissimo comparatur. (ta.) Expressius mullo dicil, etc., usque ad illa
aulem generatio, etsi credidit Deo, non lamen in
PSALMUS LXXVII.
Deum.
YERS.1. — Intellectus. (AUG.) Quia hoec nar- YERS.9. — Mitlentes arcum. (AUG.)Figurate di-
rata, etc., usque ad quoe aperta videnlur, paraboloe cit, etc., usque ad\David fratribus, sic populo Judoeo-
sunl et oenigmala. Atlendite. (CAS.)Primo ipse Do- rum populus Christianus.Yel, Filii Ephrem. (ta.) In-
minus loquilur, ut reverenlia crescat. Popule meus, lendentes et mitlentesarcum, idest, arcu abquid -
qui mihi obedis. Os Dei esl Asaph, qui inferius lo- miltenles. Yel, iniendenles arcum, el mitlentes sa-
cutus esl isla : Quanta audivimus ab iniiio. Veteris gittas, id est, promittentes servare legem, aperle di-
Testamenti : vel, fidelis Synagoga malis exprobrai. cenles • Omnia, quoecunquedixeril nobis Dominus, fa-
VERS.2. — In parabolis. (AUG.)Paraboloe,rerum -^ ciemusel audiemus (Exod. xxiv). Conversisuntel de-
simililudines. Propositiones. QuoeGroeceproblemata, fecerunt in die belli, id est, tentationis]; unde Osée
quoesuonesaliquid solvendura habentes. prophela ait : Ephraim factus esl facli columba rnsi-
VERS_. 3. — Quanta. (CAS.)Sununalim dicil, quoe piens, non liabens eor (Ose. vu), quia promissio-
Judoeis Deus fecit: lamen ingraiis sibi, et sic, si nem obedienlioenon audilio, sed tentatio probat.
non eis, prodesl lamen filiis, ne fiant sicut patres. Beneficiorum. (EUTHÏM.)Beneficiorum, quoe con-
(AUG.)Prius Deus in homine locutus est, jam homo tulitin populum Israël, veluli, quodduxerit eos per
ipse : Quanta audivimus. Illud proedictum dixii Deus mare Rubrum immadidos. Mirabilium autem dicit,
ex se, ne contemnatur ejus locutio.. quia iEgyptiorum flumina in sanguinem mulaverat.
YERS.5. — Et suscilavit, etc. (AUG.)HOCteslimo- Quod vero ait Deum eis hoecoslendisse, non ideo
niura. Initium, unde .supra : Loquar propositiones ab dicit, quasi ipsi éa propriis viderinl oculis, sed quia
initia. Initium esl Vêtus Testamentum, finis Novum. ita a suis acceperunl majoribus.
Ibi timor, qui esl initium : sed hic Christus, finis le- VERS.12. — Coram patribus, etc. (CAS.)Incipit
gis ad justitiam omni credenti (Rom. x), qui dat spi- narrare jam, quoeab educlione de jEgyplo feciteis :
 969 GLOSSA GRDINAR1A.— LIB. PSALM. 970
nec lamen destiterunt a murmure et a tentatione. A tur, non tentati Synagogoe.(CASS.)Manna, quid est
(AUG.)Coram palribus. Qui sunt patres, elc, usque hoc ? quia hic cibus admirando requiritur, et esse
ad accedente ligno crucis quasi virga Moysi. In terra corpus Christi scitur. Partis coeli. (In.) Non aliter,
JEgyptr. (ID.) Ut omnem dubitalionem tollat, et quam Christus, de quo coelesles, id est angeli, refi-
provincïam dicit, et locum factorum. Sic Christus ciuntur ejus conlemplalione; et hune panera, id est
in terra positus coram patribus novit, humile man- verbum, quo grandi 'cibo pascuntur angeli, per car-
datant docuit : Discitea me, quia milis sum et humilis nem factum lac, edit homo.
corde. (Joan. vu.) YERS.26. — Africum. Quia ibi sunt coturnices.
VERS.14. — In nube. (HIER,et CASS.)HOCfutu- VERS.27. — Et pluil super eos, etc. (AUG.)Sic
rum judicabant. Dies, Christus est, tamen nube car- etparvulam fidem, etc., usque ad unde : Si terrena
nis celatur perfidis; et sicut illis nubes contra oestum dixi vobis, et non creditis mihi, quomodosi dico vobis
solis, sic nobis Christus per incarnationem dat re- coelestia? etc. (Joan. ni. )
frigerium contra oestumvitiorum. Tota nocte, loto Sicut pulverem. (GASS.)Pulvis hic significat inlel-
tempore vitoe. In illuminatione ignis. Christianos in ligentioe subtilitatem, quoe ad superna conscendil,
hoc soeculonomiriissui claritale custodit ignis Spiri- Arena, innumeram prudentioecopiam salis sapore
tus sancti. B conditam. Volatiliapennata. Coelestiadesideria, qui-
VERS.15. — Petram. (CASS.)In eremo. Prius bus anima pasla pinguescit : hoecinlra septa Eccle-
aqua maris quasi petra, modo petra fons. In eremo, sioe possumus accipere, unde subdit :
ubi necesse ut gralius sit munus. Adaquavit. Quasi 1 VERS.28.—Et ceciderunt in medio caslrorum.
peeora, non homines, quia non egerunt gratias. (AUG.)Significans per hoc quod sponte ventant venti
VERS.16.— Tanquam. (CASS.)Aqua, quoede Chri- ad homines, et portant eis verba divinitus missa, ul
slo prodit, nulla imminùtione déficit, sed fit fons , in suis sedibus, et circa tabernaeula audiant : quia
aquoesalientis in vilam oeternam. in omnem lerram exivit sonus eorum.
VERS.17. — Adhuc peccare. (CASS.)Adjecerunt, VERS.29.— Et manducaverunt. Convicti sunt,
ut inter tôt bénéficia non crederent - quod ut maxi- qui hoc Deo impossibile.putaverunt.
mum inlelligeretur peccatum, cum Dominus dixit in VERS.50. — Adhuc escoe eorum, etc. , et ira
Evangelio : Spirilus arguet mundum de peccato, ex- Dei, etc. (CASS.)De vindictis, et simulalis reversio-
ponendosubjunxit: De peccato quidemtquia non cre- nibus eorum, timoré poenarum : et tamen sententia
dunt in me (Joann. iv, xvi). Sicut ergo peccatum di- Dei per misericordiam temperala. Escoe. (ta.) Man-
cit ibi, non credere, et hic peccare dicil, non credère. na, coturnices. Eleclos Israël impedivit. (AUG.)Id
In iram. (ta.) Non credentes Deum posse dif&cilia^ est, impedivit ne illis prodessenl, quibus paterno
sibi facere, quod gravissimum est apud Deum, sic el affecta consulere cupiebant. Vel potius, compedivit
nosablulipei baptismum provocamus Deumad iram. ut cum eis molestias sustinerent electi ad exemplum,
In inaquoso. (AUG.)Yel, in alia eremo ad lilteram, non juslilioe tantum, sed et patientioe.Impedivit. (ta.)
vel polius in se, quia licet pleni utres aquoedépêtra, Murmure eorum, ut Moyses , qui dixit : Nunquid
aridoe tamen mentes fuerunt. poterimus dépêtra aquam vobis ejicere ? (Num. xx.)
YERS. 19. — Mensam. (CASS.)Mystice, refectio- VERS.32. — In omnibus his peccaverunl adhuc et
nem sapientioe, vel corpus .Christi. non crediderunt in mirabilrbus ejus. Correcli post
VERS.21. — Ideo audivit. (CASS.)Quod dilata vin- hoecomnia graviora sunt peccata, quoe semper ae-
dicla, dédit prius quod pelebanl, ne videretur non crescunt.
posse. Dislulit.^ (AUG.)Poenam ; dans prius quod, VERS.33. — Et defecerunt, elc. (AUG.)Cuin pos-
Jicet tentaudo, petebat, ne videretur non posse : el sent, credendo, dies in veritate sine defeclu habere.
poslquam dedil, ignis, id esl ira, ascendit in Israël. In vanitate dies eorum et anni, eorum. (CASS.)A si-r
El hoc est quod prius dixit -, Ignis accensusest in Ja- militudine illius qui in orlu moritur, in vanum est
cob. natus. Cum festinatrone. (AUG.) Et quoe prolixior
VERS.25. — Et mandavil. Utrumque breviter ' videtur, vila cito proeteril.
posilum, scilicet quod audivit, quod ira ascendit; VERS.34. — Quoerebanteum. (CASS.et AUG.)Non
aperte hic incipit narrare. Et prius quomodo audi- occisi, sed relicti. Sed sic loquitur, quia unus po-
vit exsequitur, postea in sequenti parte quomodo pulus sunl, quasi de uno corpore, Diluculo venie-
vindicavit. Et januas coeli.(CASS.)Januoe, ipsi proe- banl ad eum, etc. (CASS.)Sedulo, vel ante lucem;
dicatores, quibus intralur in coelum; vel Scripturoe. unde : Vanum est vobis ante lucem surgere. Pins in
Aperuit. Quia dédit spiritum 'suis, ut inlelligerent luce, impius ante lucem rogal. Quoerebant. Rever-
Scripturas. tebantur, veniebant. (AUG.)Hoec omnia, propteir
VERS.24. — Manna ad manducandum. (AUG.)Si- temporalià bona acquirenda, et vilanda mala : ei
gnifical panem qui de coelo descendit, qui est ci- ita non Deus, sed illa colebantur.
bus angelorum : quem, ut manduearet homo, Ver- VERS.37. — Nec fidèles habiti sunt in teslamen
Èum caro factum (Joan. i), qui per nubes evangeli- to, etc. (CASS.)Qui vere crédit, opéra facit : unde
cas pluitur toli mundo, et aperlis eorum cordibus, fides dicitur quod fiant dicta ; unde dicit : Nec fidè-
quasi coele'slibusjanuis, credenti Ecclesioe proedica- les in proeceptis.
PATROL. GXIH, Si
 971 WÂLAFRIDISTRABIPULD".MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 972
VERS.38. — Ipse autem est misericorsel propilius; A stalur ipse vastator. ' Pruina. Yitium quo ebaritas
fiel. (AUG.)Hic mali impunitatem sibi promiltunt, proximi stultitioe leiiebris quasi nocturno frigore
sed misericordia esl etiam malis , verum ante judi- congelascit.
cium, quia facit solem oriri super bonos et malos. VERS.48. — Ignis. Qui non in Exodo nisi cum
Sic et illi genti pepercît, ne penitus eradicaret,- sed grandîne in fulguribUs,ulfructusloederet, accipitur:
manet in successioneposlerorum , sicut Gain signo' qui tamen non legitur possessionesineendisse, signi-
accepta, ne quis eum occideret.Peccatis eorum,elc. fical immanilatem iràcundioe, qua etbomicidium fit.
(AUG.)Populi, qui idem est in successione filiorum; Morte pecorum, pudieitioe damnum signatur. CoE-
ut et post abstulit eos de Mgyplo, et induxit eos in cupisceritia, qua foetus oritur, commuais est nobis
montem sanctificatioriis(Gen. iv), cum non eos, nisi cum pecoribus : banc habere domitam el ordiriatam,
in successione. Sic et hic cum dicitur : prùpitrusfiet pudicilioevirtus esl.t Mors primitivofum;kmissio est
peccatis eorum, intelligimus eliam impletum esse juslilioe qua quisque humano generi socialis esl.
quod dicitur ab Âpostolo: Reliquioesalvoefient (Rom. Decem plagis p'ereussi sunt jEgyptii contra decem
1
ix), quoe credent in Christum, quod hic proevidil, proecepla scripla in labulis. Et hic decem plagoe,
cura subdit : El non dispersit eos. El abundavil ut licet non in eo ordine ponantur, sed pro tribus quoe
averleret, etc., quia : Non omnemiram accendrt, etc. B in Exodo, id esl cyniphes, ulcéra, lenebroe quoe
Id est, non punivit eos quantum digri erant : quia non hic. Alioetrès sunl hic, quoe non ibi, rubigo,
el illud remisil, quod Filium occiderunt. pruina, et ignis. Talia enim pro congrua intelligenlia
VERS.59.— Spiritus vddenset non reveriens,etc. fréquenter variantur. Signa. (CASS.)Sunl duris cor-
Ideo per gratiam revoeat, quia per se redire non dibus, quasi characteris impressa vestigia. Prodi-
possunt : unde in Proverbiis in via iniquilatis dici- gia, quoe signabaut abqua futura. Thanis, civitas,
tur : Omnes qui ambulant in ea non revertenlur humile mandatant, quod hic nobis nëcessarium,-ut
(Prov. n), scilicet per se, sed per gratiam revoca- inifuturo erigamur.. Et dédit oerugrni.Hoecin Exodo
buntur. Hoecest ovis errabunda, quoe humeris pii non leguntur, mystica ergo înterpretatione tantum
pasloris reducla esl ad gregem. exponantur. Locusla. (AUG.)Se invicem comedentes,
VERS.40. — Quoties. (CASS.) Diclurus plagas significal deiraclores , qui alienos fruclus invide ro-
.<Egypli,propter eos fadas, comparando mala eorum dunl. Moros eorum in pruina. (AUG.)Morus cabdoe
benefichs Dei, dicil eos oblilos , et tentasse Deum. _est naluroe, per quod ebaritas intëlligilur, quoein
(AUG.)Quia caro vel spiritus vadens, quoties ergo ? pruina occidilur. Grandini (ID.) Quoegrando non
quasi ih'ultotiesexaeerbaverunt eum. potuit loedere, id jesl mollia, post .dicit Exodus a
VERS.41.""— Et conversisunl, etc. (AUG.)Repelit G locuslis comesta. Tradidit. (CASSI) Morte pecudum,
eorum infidelitatem, ut memorel quas plagas intulit stulloram occasus ostendilur.
Deus jEgyptiis propter eos, unde deberent esse non (ID.)Igni. Ignis^ cupiditas, quoepo'ssessionem,id
ingrati. esl, siatum mentis'vastat.
VERS.42. — De manu tribulationis. (CASS.)Tri- VERS.49. — Iram indignationis, elc. (CAS£)Ordo
bulatio solet esse in memoria, sed non eis. Pulchre vindicte : prius peccatis Deus irascitur, quando non
opponit manum Dei manui Pbaraonis, dicens : Ma- compunguntur, inde malitiam hominis in sua indi-
nus ejus et de manu tribu; quoe multum différant. gnalione, ira el iribulatione derelinquil, ul suis ad-
(AUG.et CASS.)Myslicalionesab hoc loco. versitatibus affligantur, qui Deo non obediunl, ut
VERS.44, 45. — Et convertit, etc. Misit in eos ibi dici.lur : Propterea tradidit illos in reprobum seu-
iram, etc. Hic incipît exp'onere plagas propter Ju- sum (Rom. i). Indignalio hominis pertinet ad lumi-
doeorumliberâlionem in iEgypto factas, et ponil de- dam superbiam ; ira, ad nefandam audaeiam ; tri-
cem plagas, sicut in Exodo decem. Ponuiitur aliqua bulatio, ad confusam desperalionem : tune per dia-
lamen hic, quoenon îii Exodo, quoenon interprétai!, bolum ad immissiones illicilas proecipilanlur nudati
nisi ftgurate possumus, ubi et quoefacta fuerunt pa- „ defensioneDei. Pei angelosmalos. (AUG.)JudicioDei
raboloedicuntur, sicul soepesolet non sériera histo- hoec facta sunl, etc., usque ad per angelosergo ma-
rioe sèqui : sed alia addere, vel quoedamniutare pro los punit Deus bonos et malos homines, sed bonos
significatione. Aqua ergo in sanguinem,signifieat de tantum corporalibus poenis, malos aulem corpora-
rerum causis carnaliter senlire. Cynomra. Gantai libus et spirilualibus poenis.
mores sunt. Rana. Loquax vanitas. VERS.50. — Iroe suoe. (AUG.)Erat semita iroe
VERS.46, 47. — Mrugo. Quam alii rubiginem in- Dei, qua occulta, oequilale punirel ^Egyptios; cui
terpfetantur, nocet occulte, quoe coinparalur vilio Deus fecit viam, jul eos quasi ex abdifis produceret
quod difficileapparat, ut est multum fidere de se. per angelos malos in aperla scelera, et sic aperte
Aura enim nôxia hoc in fruclibus operalurlatenleT : puniret. |
sic in moribus occulta superbia , cum putat se ali- VERS.51. — Primogenitum in Mgypto. (AUG.)
quid esse qui nihil est. Locusla. Malilia ore loedens, Primogenita sunt^umma mandata, ut : DiligesDo-
infideli scilicet testimonio. minum Deum exi tolo corde ; quibus non servalis
Grande Est iniquilas res aliénas auferens; orbamur proie rationis.
unde farta, rapinoe, proedoe.Plus aulem vitio suo va- VERS,52, — Et alrstulitsicut ovespopulumsuum, -
 975 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 974
et perduxrl eos tanquam gregem in deserto. (AUG.)A . cito subvenit. Et rêvera sic dementer putantibus
Mystice. Hoc et in nobis intus fit, ubi erudili de po- dormit, et esl alienus, et nëgligenlibus el infidelibus,
teslaie lenebrarum mente transferimur in regnum qui nulla voce laudis vel operis eum excitant. Exci-
Dei, oves in spirituahbus pascuis. (CASS.)Et abstu- talur auiem ad vindictam malis actibus, ul hic pec-
lit. Quod eductos de servilute duxit in terrain pro- catis eorum, qui arcam inter simulacra posuerunt.
missionis; et iterum offendunt. Tanquam potens, quia lune sunt homines ad iram
VERS.54. — Et induxil eos in montem sanctiftca- faciles, el ad -virtules potentes, quando post crapu-
tionis suoe. (AUG.)Non eosdem quos abslulit, sed lam de somno surguni. (AUG.}Et excitatus est. Chri-
eos nomine et gente; significal tamen quodmulli ad stus vino passionis ebrius, dormiens in sepulcro, ex-
Ecclesiam, quam mavult inlelligi, conversî sunt ; ipsa citatus est a morte, tanquam potens in resurrectione.
esl mons quem Christus acquisivil. Et ejecit a facie (ta.) Tanquam dormiens. Visus est dormire, quando
eorum gentes, etc. {AUG.)Vel maligni spirilus. Quoe populum suum dédit in manus eorum, quos odit :
omnia Christus ejecit a facie fidebum; et sorte divi- ubi eis dicitur * Ubi est Deus tuus?
sit eis lerram. Per hoc significatur quod in nobis VERS.66. Et percussit rniqurlatem. (AUG.)Har
omnia'operaturunus atque idem Spiritus, dividens poena cruciabitur, etc., usque ad opprobrium enim
singulis prout vult. B sempilernum dédit illis.
VERS.55. — In tabernaculis. -{CASS.)In quibus VERS.67_.— El repulit. (CASS.)De rege David,
reguabant peccata regnare fecit virlutes. et loco regni. (AÛG.)Non dixit, etc., usque ad sic ab
VERS.57. — Quemadmodumpatres eorumconversi, initio electionis Hëbroeoegentîs usque ad Christum
elc (AUG.)Per totum loquitur quasi de eisdem : procedit.
lamen nunc de his qui in terra promissionis, quo- VERS.69. — Sicut, etc. (AUG.)Uhicorni sunt quo-
rum fuerunt patres, qui in deserto amaricaverunt. rum firma spes in unum illud erigitur, aequo dicitur :
Arcumpravum, etc. (ta.) Animi infentionem perver- Unampelii a Domino, hâne requitam. Sanctrficium.
sam, ut contra Deum, qui dixerat :Non erunt tibi dit Est plëbs sancla, regale sacerdotium.
alieni (Exod. xx), quod plenius aperit. In iram con- VERS.70.— David servum. (AUG.)Qui de Juda,
cita, vel, in arcum pravum, qui difficileremillitur, etc., usque ad : dentés Ecclesioe sunt illi per quos
et ipsi facile relroibant. Vel, arcum pravum, qui non loquitur, vel per quos in corpus suum velut mandu-
eminusjaculatur, sed in sespicula convertit, id est, cando coeleros trajicit. Grex tonsarum dicitur, quia
malitia dqlosorum. onera soeculi velut vellera deposuit, et ad pedes
VERS.58. — Ad oemulalionem.Yel oemulati sunl; Apostolorum rerum suarum venditarum p'relia appo-
alia littera , cum honorera Dei alii tradunt. ( suit ; ascendens de lavacro baptismi, geminos créai,
C
VERS.59. — Audivit Deus. (CASS.)De uliione in opéra scilicet geminoecharitatis ; ùnde : sferitis non
terra promissionis, quoeet retorla est in ipsos, per erat in eis; abhis translatas est Christus, sed pâscit
quos punivit. grèges in gentibus qui sunl Jacob, et Israël.
VERS.60. — Et repulit tabernaculum. (AUG.)Hoc VERS.71, — Jacob. Israël hoereditatem suam.
leroporeTLlisacerdofis, quando vicli sunt abÀUo- (AUG.)Repelit : Nisi dicatur, nunc secundum liunc
phylis, et arca Dominicapta est, el ipsi magna strage stalum Jacob servus : quando videbit facie ad faciem
vastati, Legitùr enim in libro Regum, quod tune hoereditas. Unde el nomen accepit : Israël enim di-
ceciderunt de populo triginla millia peditum. Repu- citur ex contemplatione Dei. Transtulit eum ad hoc
lit tabernaculumSilo. (BEDA.)'Quod eraj, in Silo, etc., ul pasceret, et ita fecit.
usque ad quia autem illud non attenderunt, nec ta- VERS.72. — El pavit eos, etc. (AUG.)Yidetur
bernaculum Deo feeerunt : ideo Dominus mérita lorle, etc., usque ad et hoc docuil quod egil.
repulit. Habitavit in hominibus. {AUG.)€um ergo PSAL. LXXYHI.
non esset dignum in quo habitaret, repulit illud VERS.1. — Psalmus Asaph. (CASS.)Psalmus se-
quod non propter se, sed propter illos insliluit. cundus de lamenlatione. Genti pro duritia sua, gra-
(CASS.) Sic deseril corpora nostra, quoeSpiritus san- viler affligendoeprecatur Christum subvenire. Mone»
etus, dum bene tractantur, inhabilat. mur bonis proximorum loelari, calamilatibus afJÛigi.
VERS.61. —Et tradidit. (CASS.)Si enim cum pec- Deus venerunt génies, (ta.) Prima esl conqueslio,
catoribus et boni traduniur captivitati, exercitiunf et enumerantur quanta tulerit Jérusalem temporibus
est, non in mente captivisunt. Vel, hosti traditi, sed Antiochi, ubi non destrucla fuit, propter quoesigna-
liberi el Deo conjuneli. Virlulem eorum. (AUG.)Ar- lur Ecclesioepersecutio. (AUG.)Venerunt. Non dicit
bitra libertalem immiriuit, et virtulcs abstulii in quasi nescienti, elc., usque ad jam vero evidenler
malis, quod non sit in bonis, licet cum malis inter- sunt implela.
dum capiiyentur corporaliter. In hoereditatemtuam. (ID.)De populo Israël ; hoe-
VERS.65. — El excitalus est, (CASS.el AUG.)MO- reditas Dei sunl elecli, sed non excoecati;
ergo
reshommum Dominotribuit, propter res explanandas. possunt hoec diei de temporibus post ascensionem
Tanquam dormiens. Hoc dicitur a persona de- Christi; sed antequam Chrislus venisseï; et tune
menlium, qui ita putant, quandopericlitautibus non enim hoereditas, ubi Prophète, el sancli conducli in
subvenit, vino esse crapulatum, quando non tam Babylone; vel sub Antiochomaxime. (CASS.)Quod si
975 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I, — THEOLOGICA.^ 976
quis, etc., usque ad cujus circumitus per totum A pereunt, quod hic dicit non optando, sed propheti-
orbem, ubi et persecutio fit. zando. (AUG.)Quia justus non deleclalur de poena
VERS.2. — Morticina. (CASS.) Cadavera, quasi non inimici, quia non eum odit, sed de divina justifia,
modo in viventes soeviunt. Sepelire pietatis est, quia Deum diligit, econtra rajustas facit.
abjicere crudelitatis. Effuderunt. (ID.)Exaggerat, ul VERS.11. — Compeditorum. (AUG.)Corruptibili-
judicem moveat. late carnis, quoeaggravât animam, per quam proe-
YERS.4. — Facli. (CASS.)Gloria Jérusalem tolo valet aliquando persecutor : bas compedesnon sen-
orbe mirabilis versa esl in opprobriumviciais, quod tirait nisi illi, qui ingemiscunt gravati; ab bis
gravius est quam si remoiis, quia hi sunt assidui. cupiebat dissolvi Apostolus, et esse cum Christo.
Vel, vicini, afièctiones, propinquis jam volentibus Vel, compedes sunt proecepta Dei, quibus colligan-
credere, ut martyres hoc dicanl. tur sancti, quoepatienter susientata in ornamenla
VERS.5.— Usquequo, Domine? (CASS.)Deprecalio vertuntur, unde : Injice pedem luum in compedes
pro parle sua contra inimicos et insultantes vicinos; ejus (Eccli.yi). (CASS.) fiompeditorum, adliileram de
quasi illi ita soeviunt : Sed, o Domine, usquequo? bis dicit, quos gentiles vinxerunt : qui cum gemita
(AUG.)Rogal ne usque in finem irascatur, id esl, ne orant, ut Ecclesia in fralribus non deficiat, et sic
illa vastalio persévérai, sed temperet correctionem. B eos poena consumit. Secundum magnïtudrnem.(AUG.)
Nomine iroe, vindicla iniquilatis accipitur, nomine Res enim tam magna in Christianis secula est, quam
zeli, exactio casfilalis, ne anima a Deo 'fornicelur. nunquam crederent inimici. Filios, quia accensï sunt
Nota,hoc pro peccatis evenire hominibus, licetjuslis, exempta, non lerriti. Posside filios morlificatorum,
sicul 1res pueri, el Prophète in caplivilate testantur. (ta.) Hoc semper oraverunt sancti martyres, ne
Velut rgnis. (ta.) Ure tandiu, donec aurua vi-'lulum infructuosus esset posleris sanguis eorum, ul inde
perfecte purgetur, ligna, id est vilia, cinerentur.' crescerel seges, unde pulabalur peritura. (CASS.) Pia
VERS.7. — Comederunt. (AUG.)Ferarum dentibus precatio, ne filios eorum projiciat, qui pro eo punili
tradendo. Desolaverunt, eversione civitatis, quoeci- sunt. Posside, ne quo errore maculentur.
vibus suis nudata est, vel, quia occiderunl substilu- VERS.12. — Et redde. (CASS.)Etsi corporaliler
tos loco civium occisorum ; Jacob pro homine, bomo, reddit, salus est tamen animoeeorum. Septuplum,
scUicet pro gente, quoe oflendil. Gratuspatriarcha, perfeclionem doni coeleslissignifical, quando Spiritu
ut ejus memoria peccata populi miliget.Jacob. (AUG.) sancto replemur. In sinu. In secrelo animorran, ubi
Hoecest supra dicta hoereditas.Locus. (CASS.) Civitas, fil conversio. Improperium, pro injuriis reddan*
ubi lemplum, quo congregabantur ad fesla. laudes : gloriosa vindicatio, quando inimicorum ore
YERS.8. — Iniquilalum nostrarum. (BEDA.)Id est, ^ laudatur Deus. Yel septuplum. Septupla retribulione
quas a palribus conlraximus, quibus scilicet jam non perfeclionem poenoe significal, sicut et de bonis,
debelur correctio, sed damnalio, nisi adsit gratioe cura dicitur septuplum accipiet in hoc soeculo: quod
tuoemiseralio. Scriptum est enim : Anima quoe pec- positum est pro omnibus bonis, quasi nihil habenles,
caverit ipsa morïetur. El, Visita'jopeccata patrum in et omnia possidentes; quia in hoc numéro plenitudo
filios , usque in ierliam el quortam generalionem significalur.Velseptuplum,pro infinito. Improperhim,
(Ezech.xvm.) Antiquamm.(CASS) Non dicit de proe- (AUG.)HOCredde, id est, pro isto opprobrio da eos
terifis tantum, cum et hoc tempore quidam Judoei in reprobum sensum. Homo namque, cum datur in
idola sequerenlur; sed similiurn antiquis, quibus reprobum sensum, id est, in interiori sensu, accipii
innumeris annis peccaverunt. Anticipent,(ta.) Anle suppliciorum meritum futurorum.
judicium quod timet omnis homo, quia nisi indul- VERS.13. — Nos' autem. (CASS.)Conclusioexsul-
gentia proevenial in judicio , non absolvitur reus. taliva, non victorum, sed pafientium. Et suavis
Nrmis. Ne quis de actibus proesumat. conclusio lamentalionis. (AUG.)NOSaulem. floesunt
VERS.9. — Adjuva. {CASS.)In bello dëfensionis reliquioe a Malathia congregate. Yel, generaliter, de
îegum, quia non m suis, sed in virtulibus Dei confi- rv omni génère piorum ac veroram Chrisfianoruin
dunt. Propter gloriam. Non propter meritum ut accipiendum esl, ut etiam Chrislianus populus ibi
erepli, tuo nomini honorem reddamus. Propter glo- sit mistus ; hic est grex pro quo oravii, ne diulius
riam nominis lui. Pietali sancti nominis tribualur, irasceretur.(ta.) Yel, in generalione, id est, in futuro
non nobis, quod actibus nostris non potest baberi. soeculo annunliabimus, non ' pro aliorum instruc-
Adjuva nos, Deus.Per hoc nec ingratus est gratioe, îione, sed pro débite honore.
nec tollit liberum arbitrium. Qui enim adjuvalur, PSALMUSLXXIX.
etiam per seipsum aliquid agit. Libéra nos. (AUG.)
Libéral, id est, eruit a malis, cum el adjuval ad fa- VERS.i. — Intellectus pro his qui commutabun-
ciendam justitiam, et propitius est peccatis, sine tur. (AUG.)In melius, etc., usque ad lestimonium
quibus hic non vivitur. perfidioe.Asaph. llluminalus agit de adventu Christi
VERS.10. — Ne forte. (AUG.)Illud usitalum a et de vinea ejus, bonum lestimonium de capite ipso
perfidis : Ubi est? Yel non est, vel non potest; in- et corpore ejus, rege el plèbe, pastore grege.
sultalio non ferenda. Innolescal. Yel hic in conversis VERS.2. — Qui régis, elc. (AUG.)Hic loquitur .
perimitur iniquitas, quod ante optaveral, vel, in fine Asaph illumîiialus de adventu Christi, qui convertit
 977 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. PSALM. 978
hominem, et vineam de ^Egypto eductam solidat : A incepla, et perfecta. (AUG.et CASS.) Vineam de
hoc est lestimonium pro his qui immutantur. (CASS.) JEgypto, quasi, nos salvi entrais, sed Judoeos, quibus
Supra trepidus, qui pro peccatis Synagogoe orabat : lot fecisti, destrues : quod non pro levi "culpa, sed
jam proesumit, commulalis in melius lestimonium quia adventum Christi non noverant. Yel, salvi eri-
dat. Hicpsalmus Synagogoeest lestimonium décapite mus quia ita proesignasli. Vineam de Mgypto. Sed
ipso, et corpore ejus. (ID.) Deprecatio primi adven- quare, destrues? hoc de infidelibus. De Mgypto. lit
tns, per quem fit reparafio -generis humani. (ta.) illos de ^Egypte, ita Ecclesiam de tenebris ejecit
Peraclus définit. O Deus, fili. Qui régis, spiritualiter, vitiorum : gentes plantât in virtulibus, et ducit per
Israël, videntes te, Intende, id est, lumen pielalis hoc desertum soeculi. Radiées, martyres et alios
super nos infunde, ut a te simus dari, qui per nos firmos facit, et implet orbem. (CASS.)Vineam (de
sumus lenebrosi. Joseph, (ta.) Fidelem populum Mgypto, per mysticas figuraiîones, etc., usque ad
ducis in caulas Dei, ut oves ad pascua, de quibus : quoeita per orbem dilatata est. Dux, dum eam ducit
Alias oves habeo quoenon sunt de hoc ovili, el illas spirituali itinere. Radiées', prophetas, Aposlolos,
oporletJiie adducere, ut fiai unum ovile el unus pas- martyres et alios,- de quibus palmites tendens mun-
lor (Joan. x). Prqpria singulis verba : regitur Israël, dum occupât et operit. Dux itineris. (AUG.)Yel alia
ducilur Joseph, id est, dévolus populus. Manifestare. B litiera, elc, usque ad et non est altéra, sed eadem
(ta.) Rogat, ut qui in secreto majestafis erat per vinea : inde Apostoli, inde et alii justi, elsi aliqui
incarnationem, appareat coram Judoeisut promissum rami fracti.
erat, faciens in eis bas vïrtutes, quoehis nominibus VERS.11, 12 — Operuit (CASS.)Altiludo el lati-
signantur, Ephraim, Benjamin,- et Manasse. (AUG.) tude vineoehic exponitur. Superna est vinea, quoe
Manifestare coram. Angelis notas, iunotesce homi- et montes sublimiores, "vita et doctrina obumbrat,
nibus. et magnis crescere faeit. Vîtes, quoe arbores ascen-
YERS.%. — Coram Ephraim'. (AUG.)Id est, gente dunt, arbusta nominantur, per quoeminores in Eccle-
Judoeorum, ubi hoe tribus, scilicet coram fructifica- sia accipiuntur. Cedri, non superbi, sed qui surit Dei;
fione , et filio dexteroe, ut et nos simus plenitudo martyres sunt, qui in Ecclesia alti sunt, hos etiam
scieniioe per charilatem, quoe Deus est; et coram Ecclesia in gremio suo protegit. Propagines, filios
Manasse, id esl, oblito, ut jam illi venias in mentem, regenerationis, qui a flumine Jordane manaverunt,
juxta illud : Reminiscentur-, et convertentur uni- quia ibi coepil régula baptismi. Montes, (km.) Pro-
versi fines terroe. (In.)-Excita. Repetit, etc., usque phète, etc., usque ad simililer operiunt cedros Dei,
ad crueifixus ex infirmitate, resurge ex virtute. id esl, doclores. Cedros Dei. (ta.) Quia sunt cedri
G
(CASS.)Excita polentiam miraculorum, etc., usque ad everlendoe, superbi scilicet qui sunt cedri soeculi,
unde : Fidelis Deus, qui non patltur vos tenlari supra sed non Dei.
-id quod polestis, etc. (I Cor. x). VERS.13. — Ut quid. Miratur cur huic tali sub-
VERS.4. •—Faciem tuam. (AUG.)Hoecfaciès velata tracta est Domini defensio. (AUG.)Ul quid. Quia su-
fuit Asaph tempore infirmitatis Christi, et lune perba fuit adversus plantatorem, et servos occidit
oegrotavit Asaph, non valens inlueri velatum nube : ad se missos, et tandem filium-hoeredem, deslructa
de qua dicitur: Ascendit Deus super nubem levem, et est maceria , et invenerunl eam gentes destructam,
intrabit vel ingredietur jEgyptum, id est, carnem et deleveruni. Hoc primo plangit Asaph, sed non
immunem a peccato; illuminavit vero eam cum sine spe : de dirigenlibus enim cor jam loquitur.
surrexit et ascendit, et ita salvamur* VERS.14. — Aper. (AUG.et CASS.)Vespasianus
- VERS.5. —
Quousque irasceris ? (AUG.)Transit ira fortis el soevus,et contrarius Judoeis,qui hoc animal
a servo, ut non flagellet ut patet, sed ne damnet : et inter coetera habent immundum. Singularis férus,
conversis enim durât ira, sed corrigens. Flagellât Titus, qui reliquias terribili depastione consumpsit,
enim omnem filium quem wcipit (Isa. ix, Heb. xn). qui dicitur singularis, id est superbus. Yel pro eo-
VERS.6. — Cibab'rs(AUG.)Exponit hic passiones, - dem accîpitur aper, et férus scilicet Romanus exer-
quas sancti tempore adventus passuri sunt. Quasi citus. Et vide quibus peccatis laboret et pereat homo.
diceret ; Etsi optem Christi adventum, tamen eo Singularis. (AUG»)Dicil omnis superbus : Ego sum,
tempore multa passuri sumus, quia cibavit,-etc.'In ego sum, et nemo alius.-Aper. (CASS.)Diabolus fortis
mensura, etc. (AUG.)Pro viribus tris ut erudiaris, et ferox, de silva, quia cogitationes ejus agrestes et
non opprimaris ; unde : Fidelis Deus qui non palitur avise sunl. Sed lu, Domine Deus virtutum. Yel ita
vos tentari supra, elc. (I Cor. x). Yel, pro modo continua : Ita vastala est vinea, sed ut reliquioesalvoe
"culparum. sint, O Deus virtutum, converlere, va. finem soeculi
VERS.7. —Posuisti nos in contradictionem. (CASS.) supremi serenus aspice, commulatis in melius hoc
Dum vicini, qui de nobis, sunl contra nos. Irri- remedium precatur.
denl inimici, a quibus omnibus, ut salvi simus, Deus VERS.16. — Et perfice eam quam plantasit dexlera
virtutum, etc. lua. (AUG.)Non aliam institue, sed hanc perfice. In
VERS.8. —.Deus virtutum. (AUG.)Desiderantis hac enim est semen Abrahoe: ibi est radix quoepor-
mosest fréquenter répétera quoetantis precibus orat. tât oleastrum. Perfice, quia coecitasex parte conligit
YERS.9,10. — Vineam. (CASS.)De vinea quomodo in Israël, ni plenitudo genlium inlraret, el sic omnis
979 WALÀFRIDrSTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 980
Israël salvus fieret (Rom. XH). Super filium. (CASS.).A VERS.8. —In tribulatione, elc. (CASS.)Sic Pro-
Super te fundatam, etc., usque ad de igné autem pheta : Divertit Dominus dicens, In tribulatione, im-
boni amoris dicitur : Ignem veni miilere in lerram, pulantur eis bénéficia Dei, ut gravior oestimeturof-
et quid volo, nisi ul ardeal ? (Luc. XH.) fensa. Exaudivi le in abscondilo. (AUG.)Ut corde
YERS.18. — Fiat manus. (CASS.)Craude sacra- credas ad justitiam. Probavi, ut ore fiât confessio
mentum, et munus Deo, qria tandiu salus Israël du- ad satalem. Tempestatrs , elc. Non in tempestate
bilari potuit, donec Christus venit : sed lune com- maris, sed cordis : ubi exauditus débet probari, in
pléta est promissio, nec ultra discedit ab eo Ecclesia aqua contradictionis : jam enim gradiens viam Dei,
sponso oonjuncta. Dicil ergo : Fiat manus, operalio- habet multis modis obsistentes. Hoecest aqua con-
nem sanctoe incarnatiônis precatur. tradictionis, quam senserunt antiqui, sed jam pêne
VERS.19. — Non discedimus. (CASS.)Ultra, cum siccala est : lune enim aquoepopulorum lurbaban-
filium hominis vivificabrs: hoecest ulililas ab eo. tur, et acriler resistebanl. Tune Samsoni forti vira,
VERS.20. —Domine Deus virtutum, eonverte nos, id est Christo, ducere eunli uxoremde alienigenis,
ostende faciem tuam, et salvi erimus. (CASS.)Magna id est Ecclesiam de gentibus, occurrit leo fremens,
suavilas hujus versiculi, in quo régulant,tolius reli- id est populus genlium, sed dissipavit eum, ul hoe-
gionîs exponit. Primo enim Deus nos eonvenit, et B dum caprarum : el quia populus iste fremens nihil
tune nos ante fadem ostendit, id est, lumine pielatis eral, nisi languidus peccator. Occisa aulem in eo illa
nos inspicit : post quod nos tandem satvat. Hune feriiate, jam non sic frémit, imo jam in ipso inveni-
ergo propheta itérât, quia per ipsum quisque brevi- mus leges pro Ecclesia, quasi favum in ore leonis.
ter quod expedit, implorât. Aqua contradictionis. Christus fuit etiam in seipso,
ut de eo nalodiclum est : Erit hic in ruinarn, et re-
PSALMUS LXXX.
surrectionem mrillorum, in signum cui contradicetur
VERS.1.—Pro torcularibus. (Aue. V ïn quibus (Luc. n), ut Judoeicontradixerunt tilulo crucis
tria, etc., usque ad cantatur psalmus Asaph, id est, YERS.9. —Audi populus meus. (CASS.)Diapsâlma.
Dominieoe congrégation!. Asaph, etc. (CASS.)Quia Hactenus de oleo lorcularium, jam de amuraa, quod
secundum historiam Judoeis, spiritualiter Cliristianis dicitur ad cavendumj hic arguuntur reprobi. Con-
loquitur. (AUG.)Primo dicit quid agenduin electis, lestabor te. Ipse Dominus judicii testera se facit ve-
qui sunt, oleum, vinum, aves. ritatis, tam hic quam in futuro, ut nullus dubilet.
VERS.2. —Exsultat Deo. Asaph, proposila sibi Deinde quid velit eum intelligere, subdit : Israël si
imagine eujusdamsolemnitatis, electos ad celebrita- me audieris, vocando eum Israël, familiarem sibi
tem incitât. C significal, et ad jussa invital. In te, in corde tuo.
VERS.5. — Sumite psalmum. (AUG.)Verba Dei, ubi verilas, non falsilas débet esse. Recens né ver-
ut hurnanî actus conveniant in unam societalem : bum Patris puletur ,sub tempore. Deum alrenum,
hoecenim est pax Jérusalem , hoec est ratio dali et qui nomine, non essentia. Alrenuni: Pêne par esi
accepli; unde Apostolus : 'Si spirilualia seminavimus scelus recentem Deum putare, et idolis servira.
vobis, magnum est si earnalia veslra metamus ( I VERS.10. — Non eril in te Deu$ recens neque,elc.
Cor. ix ). (AUG.)Alii faciunt sibi récentes deos, vel idola, vel
VERS.4. — Buccinate. (AUG.)Hucusque ad parti- Christum imparem Patri, .et alia hujusmodi fragunt
iionem, sel ad btteram, simpliciler de Judoeis acci- ia corde : et ita sunl templa simulacrorum in omni-
pjenda «unt, vel allegorice de Cliristianis. (AUG.) bus terrena cogitalio; opinio djversa, vanilas una.
Buccinafe, etannuntiate, elc,-usque ad unde Isaias : Ideo Samso.npaudas vulpium .colbgavit, ut iucende-
Clama ne cesses, ul tuba exalta vocem tuam, elc. In ret messes PhUisthoeorum. Sarason inlerpraiatar
neomenia tuba. (CASS.)In initio raensis jussi sunt sol eorum, scilicet, quibus ipse lucel, non omnium :
Judoei tuba canere, id est, dn initio novoe lunoe, de quo mali .dicturi sunt : Err.avimus a via veritatis,
quod et festum tubarum dicitur, quod celebrabant et sol juslilioe non illuxit mobjis(Sap. v). Et alibj : Sol
in memoriam istius fei, quod Dominus ostendit " juslilioe est, et sanitas.pi permisejus (Malac, iv). Vul-
Abrahoe arietem inter vêpres iioerentem, quem pro pes.sunt insidiosi, maxime boerefici, latentes .in tor-
Isaac immolavil. luosis cavernis , decipienles, odo.re putenles : qui
VERS. 5. — Quia proeceptumin Israël -est; et ju- elsi dissentire ab invicem videnlur, in mahiro rtamen,
dicium, etc. (ta.) Ideo tuba canendum, quia lex data id est, in posterioribus consenlhmt, siniili vanitate
est Judoeisper Moysen, et quia judex futures est. tenentur, etincendunt messes .nonnçslror.uin, quia
VERS.'6. —In Joseph. (AUG.)Génies sunl Joseph, novit Deus qui sunt ejus; sed aiierigenaram, quoe
etc., usque ad ubi debebat habere cor. sunt vasa contamelioe.
VERS.7. — Ab oneribus. (AUG.)Quibus oneribus, VERS.11.—Quieduxi te. Faclisipramiis indica-
manus in cophino, id est, servili opère. Peccata ser- tur Deus. i
i?ilia opéra sunt, juxta -îllud: Qui facit peccatum, VERS.15. — El dimisit. Et si implevueraiPraphe-
servus est -peccati (Joan. vm). In cophino servierunt. tarum, non lamen abamurca-auditi sunt, unde-(ligna
(ID.) In imraundiliis peccalorum, in terrenis operi- ultio : quia el diinrsi, etc.
bus et lutosis. -VERS.15.—Pro nihilo forsilan. (CASS.)Si Des
 — "
981 GLOSSA ORD1NARÏA. LIB. PSALM. 982
resisleinus, ipse .non conlradicït inimieis .nostris, A Quasi dicat per banc Israël csecitatem, movebuntur
nec manum defensiqnis super .eus npnit. ad fidem, omnia fundamenta terroe,id est, plenitudo
VERS.16.—Inimici Domini, etc. (AUG.),Hoec item genlium intrabit. Yel, in morte, et passione Domini
Propheta. Meniili. Non per agentes promissa : hoc mola est terra. Yel fundamenta, id est.felices copia
non pagani, quia nihil promiserunt. terrenorum movebuntur. Vel admirando coli paupe-
VERS.17. — Ex adipe frumenti, etc. ,(AUG.)Ad rem mortmim. Yel eum conlemptis -terrenis sectan-
litteram, vel manna, vel corpore Christi, vel spiri- do. Addit omnia, quia nullus est qui non miretur,
tuali intellecta vel convertatur. Terrenoe autem felicitalis regnum
est superbia, contra quam venil humilis Christus,
PSALMUS LXXXI.
exprobrans eis, quos vult .facere altos per humilita-
VERS.1. — Psalmus Asaph. (CASS.)Psalmus d,e tem,liis verbis : Ego dixi : dii estis, vos boni : ÎJOS
duabus naturis in Christo, quo Christus, vel Pro- aulem mali, sicut homines moriemini. -Yelomnibus
pheta loquens, exp.robrat ipsi Asaph, id est, Syna- dicil : dii estis, id est, omnibus promisi coelestia; vos
gogoe, quoe Dominum corporaliter vidit, et tamen autem sicut homines primi, qui suasione peccave-
eum non cpgnovif.Primo nuntiat Deum stetisse, et runi, .et vos .majores sicut diabolus , qui superbia
arguit conlrai;ios, slat homo, discernil Deus. Deus B peceavit.
stelit. Cujug non est slare, qui coeluni et lerram VERS.6.—Ego dixi. (CASs.)<Quid'eisproposituroî
complet, .qui est jnlra omnia non jnclusus, extra sed perierunt. Ego dixi : Nescierunt neque intellexe-
omnia nqn exclusus, sed breviter JJeum hominem runt ; tamen ego dixi. JEfas promissiones omnes
indicat. Stefit. (AUG.)Filius, qui niissus ad oyes accipiunt, si mandata custodiunt, .ut -sint -fibiet
domus Israël, spiritualis aulem proesenlia Deitatis, Dei : hoc ad justos; vos autem, hoc ad malos.
quoe ubique non prpprie ad Synagogam pertinet, VERS.7. — Sicut homines. (AUG.)-Quasi : Cum
nec tempore variatur. Cur ibi stelit : Ecce deos fli- cilo, sicul homines, sitis moriluri, non inde corri-
judreat, id est, secundumquod T>eus,id est, non meri- gimini ; sed ul diabolus, qui carne non moritur, ex-
tis, sed gratte discernit vasa^ alia in honorera, alia lollimini, ut cadatis : quia per superbiam diaboli-
in contumeliam. Hoc aulem facit stans in medio, cam inviderunt.glorioe Christi,et viluit eis humilitas
unde : Médiusvestruntstelit, quem vos nescitis, unde crucis. Sed, ut hoc vitium sanetfurex persona Pro-
et hic : Nescierunt neque intellexerunt, sed apiiciis phète, subditur: Surge Deus, etc., sicut unus. Turba
sponsi slat et audit, et gaudio gaudef. Deorurn.^aos, quoe cecidit dicitur unus , quia in superbia .similis :
post filios Excelsi dicit, ibi : Ego dixi • dii estis, et Yos cadetis, sed : - •
filiis Excelsi opines. Unde etiam, filios enutrivi et G VERS.-8. — Surge Deus. (AUG.)Id .est, damna
exaltavi, ipsi autem spreverunl me. Filii dicuntur non istos, quia his rapulsis, tu hoereditabis. Yel judica
solum gralia novi testamenti, sed gralia veteris, quoe mundum, quia luus est, et hoc esl, tu hoereditabis.
eos de iEgypto liberavit.
PSALMUS LXXXÏL
VERS.2. — Usquequo.(AUG.)Iloec est vox discer-
nerais : misit legem et Prophètes, et resfitistis, sed •VERS.1. — Canticum psalmi. {CASS.)Quia in
quousque? Num usque ad adventum misi Prophètes, rébus actualibus, hafeenda .est diyina contemplatio.
et injuriis affecistis,jel jnterfecistis, vel hoc agenti- Deterret autem jniquos a per,seculionepopuli "Dei:
hus consensislis? Sed cum hoec agentibus nec loqui bonos vero monet ad patienliam. Psalmus de ad-
dignum sit, vosqui tacuistis, et imitari eos voluistis, ventu sChristi ad judicium, ubi boni, qui hic patiun-
usquequo judfcalrs juiiqjuifatentet faciès peccatorrirn lur, coronabuntur : mali vero, qui .eos-persequuntur,
sumitis? Num et hoerespecidendus est, qui pro vobis torquebuntur. ,
venit, qui pro vobis sme pâtre esse yoJLuitut pu- YERS.2. —Deus quis similis? (CASS.)Proposito
pillus? qui propter vos esurivit et sitivit, ut egenus, timoré futuri judicis, descrihit malitiam ininijeorum.
qui propter yos pauper Cactusest, cum esset dives. (AUG.)Deus jqvis similis ? Etsi bomo , «t alii.; etsi
VERS.5.— Judicate egeno et pupillo, pqriperemet D judicajus, cum iniquig depularis : quis similjs, cum
humrlemjustificate. {JCASS.) Diapsâlma, monetinlelli- in ,clarilate judicabis? ideo tune ne taceas, qui primo
geret Christum esse Deum, et si egenus et pauper lacuisti, et poteslatem compescuisti, ut posses te-
fuit, quod eos non fecisse dicit. neri et perimi. Deus quis similis? Non ad diyjnita-
VERS.4.—Eripite pauperem. (AUG.)Ostendit, nec tem hoc referlur, cui nullum hominem comparap-
illosimmunes qui permiserunt principibus Christum, dum cogitavit. Ideo non ait : Quis similis est libi ?
cum proe muliitiidine timereiitur, et possenl illos a quod utique ad divinitateni referretur ; sed dicit,
facto, et se a consensu bberare. (CASS.)Qui enim de- Quis similis erit tibi ? hoc ad formamservi referens,
sinit obviare cum potesl, consentit. qua lune coeterisdissimilis hominibus erit, quando
VERS.S.—Movebuntur. (CASS.)Hinc palet de quo judex in gloria apparebit; vel potest hoc referai ad
dixerat : hoc signum in crucifixione contigit. Yel divinitalem secundum quod dicit : O Deus, quis si-
spiritualiter, terrera moli sunt illo tempore, viso . milis tibi ?in polentia Deitatis : Christum enim, quem
tanto miraculo; ut centurio, qui dixit : Vere Filius mali viderunt extra^ iste videt intra, scilicet omni- .
Dei eral iste. (AUG.)Movebunturomnia fundamenta. polentem.
983 WALAFRIDI STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 984
VERS.5. — Quoniam ecce, elc. (AUG.)Novissima A illud. Tribulalio vel anguslia in omnem animam ho-
tempora Antichristi désignât, quando quoe modo minis operantis malum. (Rom.n.) Assur. Deprimens,
premuntur metu, in liberam vocem erumpent :~quoe vel elalus. Lot. Declinans, angeli aposlatoe, filii de-
vox quia irrationabilis erat, magis sonitus, quam clinalionis, quia a veritate declinando in salellitium
locutio dicitur. Qui oderunt. (CASS.)Plures, sed unum diaboli diseesserunl, unde in Apocalypsi : Draco ce-
caput Anlichristus : quod elatum est, ut Deus di- eidit, et traxit secum tertiam partent stellarum, de
catur. quibus Apostolus : Non est nobis colluclatioadversus
VERS.4. — Super populum luum. Caput suum ex- carnem et sanguinem, ised adversus principalus el po-
tulerunt, sed non populum luum depresserunt. teslales (Ephes. vi).
(AUG.)Super populum luum. Irridenter hoc dicit : VERS.10. — Madian. Declinans judicium. Sisara,
Non enim possunt nocere populo Dei pro quo est exclusio gaudii. Jabin; sapiens, de quo : Ubisapiens?
Deus, unde Apostolus : Si Deus pro nobis, quis con- ubi scriba ? Cison, ubi victi fuerunt, duritia interpre-
tra nos ? (Rom. vin.) tatur. Endor, ubi perierunt, fons generationis. Et
VERS. 5. — Dixerunt venile. (AUG.)Ecce consi- intëlligilur generatio çarnalis, non aqua baplismi re-
lium, quo meditati sunl inania. Iste est 1ille sonus, generati. Oreb, siccitas, Zeb, lupus, Zebee, victima
qui non est sermo , sed inaniter slrepit. De génie. B lupi, non Dei. Salmana, umbra commotionis. Hoec
(CASS.)Singulariter, quia omnes Christiani una gens, omnia congruunt malis, quos in bono vicit populus
cum ex uno fonte baptismatis nati; vel omnes boni, Dei. Fac illis sicut Madian, el Sisaroe, sicut Jabrn
quos ille Anlichristus vocat unam gentem : ecce in torrente. (CASS.)De vindicta iniquorum; sicut
persecutio Antichristi, qui nomen Christianum quasi omnes illi victi sunt in figura a populo Dei, sic istos
malum intendit tollere funditus, precatur in veritate superari. Sicut Madian. (AUG.)
VERS. 6. — Testamentum drsposiierunt. (AUG.) Utpote illi, qui déclinant judicium, se judicandos
Testamentum, quippe in Scripturis non illud solum non priantes : et qui excludunt futurum judicium,
dicitur, quod non valet, nisi testalore mortuo, sed et hi omnes in Cison, et in fonte Endorperierunt.
etiam omne pactum, et placitum quod inter vivos VERS.12. — Pone principes eorum sicut, etc. Hoec
valet, testamentum vocatur, sicut Laban et Jacob omnibus communiler. Sed specialiler, pone principes
testamentum fecerunt. lia et mali inter se. quasi eorum : hoc optât militibus Antichristi, qui non sunl
pactum fecerunt, quod unanimiter bonos perse- convertendi. i
querentur. VERS.13. —Hoeredilate possidearnus sancluarrum
VERS.7. — Tabernaeula Idumoeorum. Exposuit Dei. (AUG.)Dei, invadunt ul suam.
G VERS.14. — Ut
quo studio malignaverunl : ostendit deinde jam qui rplam, et sicut stipulam ante fa-
sint malignantes, dicens : Tabernaeula Idurnoeo- ciem venti. (CASS.)Per hanc similitudinem, multas
rum, etc. Idumoeorum, et Ismaelitoe. (GASS.)Per proedicit eorum calamitates.
boecnomina, Christi inimicos déclarât, qui tempori- Venti. Levilas peccantium venio comparatur,
bus Antichristi tôt malis similantar : quia sicut isti quia hue et illuc volitat.
contra Israël, ita illi contra Christianos tune bella- VERS.15. — Ignis et flamma comburens imontes.
bunt. Moabitoe(AUG.,HIER.) Unde Moabite, quem (AUG.)Congrue in judicio esse dicuntur, quando et
Lot ebrius de majore fiba sua genuit. Agareni. Ab densoe silvoe peccatorum, et montes superbioecre-
Agar, qui et proselyli interpretanlur. mabuntur.
VERS.8.— Gebal. (AUG.,HIER.) Vallis vana. Ge VERS.17.—Impie faciès. (GASS.)Poenis conluma-
enim vallis, Bal, vana. Ammon. Unde Ammonite, cium prophetatîs, orat pro credituris, qui non habent
genuit Lot ebrius de filia sua minore. scelerum laudalores, sed culpaiores, quos soepeop-
Amalec. Filius Eliphaz primogeniti Esau, a quo probrium corrigit. (AUG.)Melius esl ruere ut poeni-
Amalecitoe. teat, quam sub spe, religionis superbire : unde Pro-
VERS.9.—Assur. (AUG.,HiER.YAd litteram Nabucho- pheta ait :El lu, filiaSion,usque adBabylonem venies,
donosor, quifuitrexAssyriorum. Idumoei.Terreni vel ibique liberaberis (Mich. iv).
sanguinei. Ismaelitoe. Obedientes sibi, non Deo, quia Impie fades. Hoc bonum et optabile eis non pro-
pravas cogitationes suas sequuntur. Moab, ex pâtre, phetarelur, nisi inter eos inimicos essent taies,
quodinmaîo. Bonus, quidem pater, quo filiaillicite usa quibus hoc ante judicium proeslabilur : quia et nunc
est, sicutet lex bona est, si quis ea légitime utatur, non idem corpus sanal, et lavât caput, sed parliculalim,
inceste. Agareni. Proselyti, id est, advenoe, qui non non universalïter ut in fine : et tamen inde aliqui
cives, sed alieno animo subintrant, et inventa occa- convertentur, pro quibus hic orat.
sionenocendi se ostendunt. Gebal. Vallis vana, id VERS.18.—Erubescant et conlurbentur, etc. (AUG.)
esl fallaciter humilis. Ammon. Populus turbidus, vel Hic de malis, qui non~ convertentur, Erubescant, in
moeroris.Amalec. Populus lingens terram. Alienigenoe. futuro de malis quoe fecerunt. Et conlurbentur, de
Licet latino nomine se indicent alienos, et ob hoc poenis quas patienlur. Elhoc in soeculumsoeculi,id est
inimicos, tamen hebraice dicuntur Philisthiim, id in oeternum.'Eîconf«rfienfar.Rursus redit ad eos qui in
est, cadentes potione, ul ebrii luxuria soeculari. Ty- proesenti confundentur ne confundantur in oeternum;
rtis.Hebraiee soi; trjbulalio vel anguslia, secundum quasi dicat : I1Uconturbeutur in oeternum : quoerenles
 '
985 GLOSSA ORDINÀRIA. — LIB. PSALM. 986
autem nomen Domini modo, et confundantur de pec- A . sed Jn nido Ecclesioe facit opéra bona salubriter,
catis salubriter, et pereani, inquantum mali sunt. Et pro quibus salvatur : per quod differt ab aliis qui
sic cognoscant.vel, tune confundantur mali, anima et opéra faciunt, sed non in nido fidei. Nam et pagani
corpore, et pereant omnino irreparabiliter. Et-nunc faciunt opéra, vestiunt nudos, elc, et hoeretici
cognoscant, quod modo notant. (GASS.)Notandum, multa faciunt : sed non in nido Ecclesioe, et ideo
quia undecim superioribus psalmis introductus est conculcantur, non servanlui". Hoeccaro est mulier,
Asaph, nt durifia Judoeoi'um, fréquent! voce ipsius per quam seducilur passer, sed salvabitur per ge-
Synagogoemollesceret, vel ipsi nomini, cui devoti neralionem operum, si in nido, id est, si persevera-
esse videbantur, crederent. Egit autem in proedictis verit in fide. Proebel autem Deus unde fiât nidus,
psalmis de Domini incarnalione, et gentium lide, et induit enim se feno carnis ut ad te veniret. Altaria
de judicio, de quibus iransgressio Judoeorum redar- tua, Domine. (CASS.)Ubi animoecoelesti eonvivio epu-
guitur. Unde congrue undecim sunt : undenarius lantur, ubi anima quasi in domo gaudeat. (Aus.)
enim numerus transgressionis est, quia et denarium Et caro reponit opéra sua, unde : Beati qui, etc.,
transit, et ad duodenarium non pervenit, unde un- ubi ostendit ad quam beafitudinem militia ducit.
decim etiam erant vêla capillacea in labernaculo VERS.5. — Beati qui habitant in domo lua, Do-
Domini, et in undenario fuerunt Apostoli, rejecto B mine; in soeculasoeculorumlaudabunl le. (AUG.)Hoc
infelicissîmo Juda tempore passionis, quando a fide boni jam habent, scilicet, Tquod habitant in domo
defecerunt, unde : Posuisti tenebras et facta est nox tua. Sequitur : In soecula soeculorum laudabunl te.
(Psal. cm). Hoc totum negotium est ibi sanctorum : non est ibi
PSALMUS LXXXRT. nécessitas, quoe mater est omnium humanarum ac-
VERS.1.— In finem. (AUG.)Nihil hic dicitur de tionum, quia cui faciunt ibi quippiam,ubî nulli in-
torcularibus visibilibus , unde constat spirilualia digent ; habent ergo et agunt, unde beati sunt. Om-
esse. Uva in vile, oliva in arbore pendens libero nis aulem beatus habendo velagendo dicitur beatus.
fruuntur aère, nec illa est vinum, nec ista oleum ante VERS.6. -—Beatus vir cujus est auxilium abs te :
pressuram : sic quosproescivit Deus ante soeculafieri ascensionesin corde suo disposuit. (CASS.)QUOauxîlio
conformes imaginisfiUi, antequam accédant adser- ad domum venialur.
vilutem Dei, fruuntur in soeculodeliciosa libertale. ' VERS.7. — In valle lacrymarum. (CASS.)Vallis la-
Sed cum accedunt ad servitutem Dei, dicitur eis : crymarum est poenitentis huniilitas. (AUG.) Unde
Fili, accedensad servitutem Dei, sta in justitia et ti- autem ploratio, quia lege nos afflixit, per quam co-
moré, et proepara animant tuam ad lenlationem gnovimus peccatum repuguare spiritui, etgemimus,
(Eccle. n). Ecce torcular, conterunlur, exuunlur in C quomodo scilicet, veniamus ad locum quem posuil,
tegumenlis carnabum desideriorum, quasi viuaciis ope ejus et auxîlio utique. In loco quem posuit.
exuuntur veteri homine, et in apothecam Dei de- Etenim benedictionem dabit. Qui non potest exponi,
fluunt : ideo torcularia dicuntur Ecclesioeproesentis quem oculus non vidit, nec auris audivit, id est,
temporis. Sed qui in his filii Core, id est calvi, futurum regnum, quod disposuit el ordinavit Deus
scilicet Christi? Calvus namque Elisoeus irrisus a ut ad id per gradus venialur.
pueris figura fuit Christi, qui in calvaria crucifixus. VERS.9. — DomineDeus virtutum. (CASS.)Orat et
Ideo hic premîtur Christianus, ut quoerat quietem, humiliât se pro impetratione hujus auxilii. Deus
. quoenon est hic, et fit ei Deus refugium. Qui enim Jacob. (AUG.)Quem fecisli Israël appareils ei sic
incumbit terrenis, ineumbit in baculum arundinis. fac et me Israël.
Pro.torcularibus. (AUG.)Intorculari fructus uvoevel YERS.10. — Respice in faciem, etc. Ipse enim lo-
olivoeémanât: sic in pressuris mérita sanctorum pa- quitur in nobis, unde Apostolus : An experimentum
tent, quoein pace latebanl. (CASS.)Psalmus secundus ejus quoerilis, qui in me loquitur Christus! Et in nobis
de charitate. Primo de inoeslimabili desiderio oeternoe recipitur, sicut ait, Qui vos reerpil, me recipit. Bes-
domus. pice. Christum Pater semper respicil. (CASS.)Sed fac
VERS.2. — Quam dilecta. Ecce quanta niilitia. proesenlia incarnationis eum gentibus respici : vel,
Etenim passer, quam secura. ita per faciem innotescimus, aliis. (AUG.)Reèprce
VERS.4. — Etenim passer," etc. (AUG.) Duobus ergo in faciem, id est, innolescere fac omnibus Chris-
duo reddit : cor ut passer; caro ut turtur, cui dat et tum, ut possimus ire de virtute iu virtutem
pullos : corde cogitamus Deum, quasi volet passer VERS. 11. — Dies una. Immutabilis, scilicet
ad domum; carne agimus opéra, (CASS.)Sicut passer sine ortu el occasu, cui non cedit dies heslernus,
deserit silvas, et inventa domo loetatur, ubi non quem non urget crastinus. Super millia, super infi-
timet insidias : sic anima loetatur, dura scit sibi do- nitos dies proesentes, qui habent finem. Propter quod
mum paratam in coelo. Spiritus, qui est quasi pas- elegi, etsi possem regnare, abjectus opinione homi-
ser volans in altum, tendens ad ipsum Deum. Nidum, num, in domo in Ecclesia, -Ecce quam dulce,-fasce
etc. (AUG.)Nidus ad tempus, domus vero in oeter- torcularis premi.
num. Nidum ergo dicit fidem, et conformilatem sa- YERS.12. — Quia misericordiam. (CASS.)Ideo in
cramentorum Ecclesioe, quem nidum quoerit turtur, domo Dei malo esse quam alibi, quia in ea dat mi-
ut reponatpullos ÏUOS.Non enim abjicit ubicunque, sericordiam, qua justificat, post veritaiem promisse
987 WALAFRÏDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGÎCA. QSR
proemiï. Sed quibus? his qui ambulant in innocenlia. A VERS. 11. — Misericordia, etc. (ID.) Postquam
VERS.15. — Domine virtutum} beatus homo qui dixil, etc., usque ad\quomodoveritas de terra orta est
sperat, etc. Qui tanta facis, quoe diei non possunt. (Luc. ym). \
VERS.12. — Veritas de terra orta- est. (ID.),Con-
PSALMUS LXXXIY.
fessio de homine, ut se accuset, etc., risque ad data
VERS.2. — Benedixisti, Domine. (AUG.)Psalmus est juslifieatio confiientis.
de nova benediclione, etc., usque ad de aversione YERS.14. — Justifia ante eum. (ta.) Prima homi-
iniquilatis. nis justifia est, etc., usque ad et yisi,tans ponet in
VERS.5.—Remrsisti. (ta.) Futura dicit ut proe- via gressus. Ambulabit. Aecrescet, vel proecurretj
terila. parans eiviam; et j Dominus in via parata ponet
VERS.4. — Mitigastr (CASS.)Diapsâlma, de aver- gressus. j
sione iroe, id est, poenoe. PSALMUS LXXXV.
YERS.5. — Couvertenos. Petit quod adhuc futurum Oratio David. (AUG.)Psalmus iste, secundus eo-
sciebal. Quasi, quod dixi ul proeleritum, oro ut fiât. rum esl qui oralioms . i.' nomine
.-./,-
inlitulantur, in quo
(AUG.)Couverte'nos. Prophetice dixit futura, ul proe- Christus Dei Filius et hominis, unus Deus cum Pa-
terita, hic aulem oral ut vere futura, dieens, Con- B Ire, unus homo cum hominibus, orat in forma servi,
verle et averte, quasi dicat, dixi quasi facta. El qui oralur a nobis in forma Dei. Orat pro nobis ut
quia video futura, et quia non sunt oro ut fiant. sacerdos noster ; oral in nobis ut caput nostrum ,
VERS.6. — Nunquid in oeternum. Proevidet iste oralur a nobis ul Deus nosler.^
banc poenam transituram : Quia sicul in Adam omnes (CASS.)Christi oratio fidelium, etc., usque ad com-
moriuntur, ita et in Chrislo omnes vivificabuiitur. primerai audaciam Istultoeel inconsulioe temeritalis.
Irasceris. (AUG.)Ira Dei est omnis poena quam pa- (AUG.)Hoecdicit phrislus in nobis, el nos in illo.
litur. Sicut dicltim est Adam quando peccavit : Mà- [(CASS.)Oral ascëndendo, unde concluait : Omnes
ledrcta terra in opère tuo, et in lab'oreet sudore vultus gentes adorantes. |
lui vesceris pane tuo. De ira ergo mortales sumus et VERS.2. — Quoniam sanetus sum. (AUG.)Christus
passibiles, sed innovali in Chrislo. A generalrone. proprië sanetus sanctificans, etc., usque àd mise-
Prima generatio fuit morlalis de ira, eril altéra im- rere clamanlis', loelifica levatum.
mortalis de misericordia : sed nec hanc misericor- VERS.5. •— Milis. (ta.) Portans hominem, donec
diam meremur converti per nos ad Deum, ipse enim perficial eum, etc., usque ad cum nondum sit per-
nos convertit. El inde subdit : Deus convertens, quasi fectus. .- .-
j
sicul vîvifieatio est a te, iia et conversio. G VERS.6. — Auribus percipe. (CASS.)Vide ordinëm
VERS. 7. — Deus tu convenus. (CASS.)Non exlen- oralionis, etc., usque ad auditum deprecafioni meoe.
dens, sed Deus convertens. Prius dal votum con- VERS.7.—Tribulationis. (AUG*., CASS.)"Gum'ënixius
versionis,'post ad "vitam ducit. Vel, Deus tu con- clamatur, etc., usque ad quia non'est similis tûirn
versus ab ira in adventu Filii. Vivificabrsnos. Tanto diis, Domine. j
tempore antequam habeatur. Et lune, Plebs tua VERS.9.—Quascunquefecistivenrentetadorabuntco,
loetabilurin te, quoeprius in se maie loetabitur. ram, etc. (AUG.)Si est gens quam non fécit Deus,illa
VERS.8. — Ostende nobis, Domine. (AUG.) -Hoc non adorabit. Annùntiat Ecclesiam ubique diffusam,
orando proedixjl Propheta, etc., usque ad Beati quod modo implelum est: Et nota, quîâ, ut ait
mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Malth. v). Scriplura : In lata génie gloria régis, in diminutiene
(CASS.)Ostende. Vel petit iste sibi spiritualiter tan- populi principis conlritio. Sequitur : Et glorificabnnt
tum Christum ostendi, sciebat eum quidem futurum, nomen.
sed petit ut puro corde intueamur, |non corporeis VERS.10. — Tu\ es Deus solus. (ta.) Yel tu solus
oculis ut infidèles : Judoei enim viderunt et cruci- magnus contra l'uturos, qui se dicunt magnos et
fixerunt. Et in futuro : Salutare luum da nobis, id deos.
esl, -Christum amplectendum et possidendum, ut D VERS.11. — Deduc me, Domine, in via tua. (CASS.)
non lollatur a nobis, el sic legitur partira de proe- Oral pro omnibusljam adoranfibus,^et loquitur in
senli, el partira de futuro. Misericordiam. (AUG.) membris. Domine, deduc, elc. Aliud est duei ad
Christus dicitur misericordia, quia ostendit nobis viam, et aliud est duci in via, ne in ea cadalur :
misericordiam, doeens quidquid boni habet bomo ubique egent homines adjuvari, sive sint in via,
ex Deo esse, el sic homo non superbit. Sed sic boe- sive extra eam. Via autem Christus est, qui dicil :
rens et fruens Deo loetatur in eo. Ego sum via, veillas, et vila, Loetetur cor meum.
VERS.9. — Audiam quid loqualur in me Dominus. (AUG.)In timoré Imundano proecedil causa, .etc.,
(CASS.)Unde scil el per quem fiai, et quid proestet usque ad qui autem timet, el non sperat, dspres-
ipse veniens. Pacem. (AUG.)Christum. Pacem ad «us est. |
Deum et proximum, et per Christum! VERS.13. — Ex inferno inferiori. (ta.) Per hoc
VERS.10. — Prope timenles eum. (ta.) Ubique doe- intelligimus, etc., usque ad boec sunt opiniones, non
raonia colebantar, etc., usque adimmortalis in cor- assertion es. j
pore nostro modo morlali. VERS.14. — Deus, iniqui insurrexerunt super mes
I
989 GLOSSA ORDINARIA- — LIB. PSALM. 99Q
et Synagoga potentium, etc. (CASS.)Item pro seorai A nem, (AUG.)Sicut loetantium collalis omnibus con-
facta mentione passionis .suoe el gloria?, unde ha cluait : Sicut loetanliuni. Sicut, quia talis eril loeti-
bent hi pro quibus orayit muliam misericordiam e tia, qualem hic non novîmus, et ideo cum non notait
eruuntur d.einferno. exprimi, dicit, ut potuit, sicut loetantium.
VERS.16. — Da imperium tuum. (AUG.) Quas
dicat : Transeat tempus patientioe, veniat lempu PSALMUSLXXXVU.
judicii, unde non tantum Christus, sed et sanct YERS.i. — Mahalath. (AUG.)Chorus, ul canenli
sedebunt judices, qui sunt filii anciltai, id est Eo chorus consonando respondeat, etc., usque ad dici-
clesioe. tur enim fuisse quidam orientalis.
PSALMUS LXXXYI. YERS*2. — Domine Deus. (CASS.)Monel Christi
VERS.1.—Psalmus. (CASS.)Quia agit deEcclesi: morlem imitari. Primo precatur auxilium referais
secundum potestatern, ubi agit opéra. Cantici. Ul di contemplum ab inimieis : unde in forma servi orans
soeculari Jérusalem, ad inlelligenfiam superne eleve ad patrem, ail : O Domine.
ris, scilicet dé aetione ad Iheoricam. Propheta pra VERS.3. — Intret in conspectu. (ta.) Virtus puroe
-dicat ccslestem Jérusalem filiis Cbore, quam com- oratiouis, quoequasi quoedam persona ad Deum iu-
mendat per fundamenta, et portas, et famam ut eii B trat et mandatum peragit : quo caro pervenire
augeatur affectas. Fundamenta ejus. Psalmus d< nequit.
coelesti Jérusalem : plenus spiritu Prophela , mullî . VERS.4. — Quia repleta est. (AUG.)HOShumanoe
volvens apud se, dehaccivitale,"dequanihiladhu{ infirmilatis affectas, elc, usque ad sed humanoe in-
dixerat, in hoc erumpit: Fundamenta ejus, elc, firmilatis indicia. -
Prior laus a fundamentis ; soliditas lotius civilalis VERS.5. —Mstimatus. Quia non solum gravia, sed
notetur. Ejus, non refertur ad aliquod proemissum ; etconlumeliosa pertuli.
sed ad cordisProphetoe meditationem, quia nunquan YERS. 6. — Sicut vulnerati dormientes. (CASS.)
de illa eorde tacuerat, elsi ore. Quia et ipse lancea vulneratus, et sepulcro clausus,
VERS.5 Dicta. (AUG.)Hoec sunl illa, quoeDo- sed differt per hoc quod sequitur, quorum non me-
minus per prophetas de ea proedixit. ministi adhuc. -
VERS,4. — Memor ero. (ID.)Diapsâlma. Dominut In sepulcro. Id est, in carnali voluptate sopili,-
de eadem Jérusalem. Memor ero Raab. Ostendi: unde Deus non excitât eos.
quoesunt illa glorîosa ; quasi dicat : Hoecsunt illa, Et ipsi de manu lua repulsi sunt. (AUG.)(Nonenim
in illa civitate, inquit Propheta ex persona Dei, ad dorinïentes hoc refertur, in quibus sunt justi,
Memorero Raab et Babylonis, quoenon-pertinentac ^ quorum licet non meminerit Deus adhuc, ut resur-
populum Judoeorum. Glonosa de te, ubi non solus ganl : de bis tamen diclum est : Justorum animoe in
est Judoeus, sed omnes génies. Raab-,Per fenestram manu Dei sunt (Sap. ïn). Yel, posuerunt merei veri-
emisit coccinum, id est, in fronte habet signum tate, In lacu inferiori, id est, in aquisinferni, scili-
sanguinis Cbristi Ecclesia gentium. cet in tenebris et in umbra mortis.
Unde: Publicani et rnerelrices proecedeiti «os in YERS.7. — In lacu inferiori. (CASS.)Yel inferni:
regnum coelorum.Raab, lalitudo vel împelus, génies, quia tara abjeeta morte ablatus est jn tenebris pbb";
quoe laie et impetuose vagantur per vilia. Ad Baby- vionis, quem nemo requiret. El urybra mortis, lopus
loniam pertinent omnes mali, ut ad Jérusalem om- malorum, in quo puniunlur.
nes sancli. Ecce alrenigenoe. Memor ero. Quare ho< VERS.8. — Super me confirmalus est. (ID/) Py,la-
dixisti? Ecce alrenigenoe,jd est, gentes : et Tyrus, banl quod ira Dei perijsset et quod D.eus omnes in-
angustia vitiorum, vel poenilentioe. dignaliones super eum induxisset, quando pertujit
, VERS.5. — Nunquid Sion. Secundum aliam litle- eum crucifigi.
ram. Mater Sion dicet, homo. VERS.9. — Longe fecisli. (ID.) Quid amici ejus in
(AUG.,CASS.)Quasi dicat: Undealieniperyenienl ad passione fecerunt. t
Jérusalem ? Audi unde. Esl quidam homo, id .est. D Notos. Non quos novit : quia tune omnes nove-^
Christus, qui dicit mater Sion, id est Synagoga. ma- rat ut Deus, sed quibus notas est
ter mea secundum carnem ; el per hune ventant ; VERS.10. — Tota die. (AUG.)Per.eatfensas manus
quis est -bomo ille ? Ipse est qui in ea natus est el continualio bonorum operum, a quibus nunquam
eamfundavit; ipse dicit, mater, civitali illi. cessavit, intëlligilur. In cruce enim nec una tola die
(CASS.)Yel, commendat Sion spirituali, etc., %tsqut fuit illa extensio. nec lolum pro parte polest accipi
ad quorum principum ? cum addit tota; sed quia boec opéra non omnibus!
(AUG.)Horum, (secundum aliam lilleram) qui facii profuerunt, addit:
sunl, scilicetprincipes, in ea, id esl, qui facti sunl VERS.11. — Nunquid rnorluis. Mortuos corde di- ,
principes; antequam essent in ea, non erant prin- cit, quibus fiunt quidem miracula Christi, sed non
cipes , sed abjeeta mundi : Elegit .enim Deus infirma prosunt eis : niorfûis enim corroie facta sunt mira-
mundi.ul confunderetfortia. bilia, cum quidam revixeruru. Et cum Dominus
VERS.7. — Sicul loetantium. (CASS.)Diapsâlma. infernum penetravit, atque înde victor mortis ascen-
Concluait paucis verbis, langens futurambeatitudi- dit , magnum factum est mortuis miraculum. Nmt-
991 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. - THEOLOGICA. 992
quid montas. (CASS.)Quibus non prosunt opéra sua A spe Christianorum el magnificenlia Domini multa di-
ostendit. Aut medrcïsuscitabunt, elc. (AUG.)In He- cit, per quoe nemo sedueitur, qui digne supplicet,
broeo non medici, etc., usque ad:Nemo potest venire quod verus Israël ita intelligit. Primo de misericor-
ad me, nisi Pater traxerit eum. dia el veritate se cantare promitlit Propheta.
VERS.12. — Sepulcro. Unde in Evangelio de tali- In oeternum. (CASS.,REM.)Quomodo misericordias
bus : Similes estis sepulcris dealbalis quoeforis appa- in oeternumcanlat, el gratias agit, qui miserioe non
rent hominibus speciosa : intus vero plena sunt ossi- meminit? Quomodoautem plena bealiludo si memo-
bus morluorum, quasi , sic el vos bypocrisi et ria'reatas mentem tangit ? Sed soepe loeti tristium
iniquitale. Misericordiam et verilatem. (AUG.)Mise- meminimus, et sani dolorum sine dolore, et inde
ricordiam et verilatem amat conjungere Scrîptura : amplius loeti et grati sumus; sic i laque et miserioe
maxime in psalmis. recordatio nil beatitudinis delrahit.
VERS.15. — In tenebris. Idem sunl mortri positi Verilatem. Promissionem. In ore, non ex orelabi-
in sepulcro, et tenebroe, et terra oblivionis. lur, sed in ore diu tanquam dulce versalur.
VERS.14. — Ego ad te, Domine, clamavi. (CASS.) VERS.5. — Quoniam dixisti. Hic dicit : Unde scil?
Quoein suis sustinet ; ecce chorus respondens proe- et quoe misericordioeDei per Christum sint? (AUG.)
cinenti. B Quas misericordias, et quam ' ventaient cantabo ?
(ta.) Et ego quasi, cum illis, cum quibus unum. Ecce.
(AUG.)Et ego. His mortuis non prosunt opéra, etc., Quoniam dixisti. Quasi dicat : Ego homo secure
usque ad Ul quid, Domine, repellis. dico, quodlu, Deus, dixisti, per Spiritummanifestasli.
VERS.15.— Ul quid. (CASS.)Ecce quantum deside- Misericordia <edificabitur. (AUG.)-Ulrumque re-
rat. Ut quid, Domine. Proponit, quoerendam esse pelit, quod proedixil. Quia universoe vioeDomini mi-
causam : quoe est, ut dilatione boni, et adversis sericordia et veritas. Non exhibetur verilas in imple-
multiplicatis, quibus repuisa quasi oratio iuflamme- lione promissorum, nisi proecedat misericordia in
tur ardentius. remissione peccalorum. Denique, veritas Judoeis,
VERS,16. — Exaltatus. (ta.) Prius tumido corde, quibus promissa facta sunt, perlinet, misericordia,
poslea, Humiliatus. Per confessionem. Conturbalus, gentibus : ut ait Apostolus : Dico enim Jesum Chri-
id est, confusus de peccatis, ea damnando. stum rninistrunt fuisse circurncrsionispropter verrta-
VERS.17. — Transierunt. (CASS.)Non mansuete tem Dei implendam : génies autem super misericor-
eonligerunt. - dia honorare Deum (Rom. xv).
(AUG.)Quia'non de fideli, sed de infideli dictum In coelis. Qui enarranl gloriam Dei, per quos oedi-
est : Ira Dei rnanet super eum (Joan. ni). Flagellât C ficalur misericordia.
enim filios quos recipit, unde : Quos ego amo, arguo VERS.4. — Juravi David servomeo. Securus est
el castigo (Apoc. m). El alibi : Percutiam el sanabo : isle, ideo quia Deus dixit ; securior, quia juravit.
occidamet viverefaciam (Dent, XXXII).(ta.) Transie- Juratio Dei promissionis est confirmalio, ex utroque
runt el conturbaverunt. Quia aliud jam de damna- fil homo Elhan, id est, rabustus.
tione patimur, et aliud de oeterna ullione limemus. VERS.5. — In feternum. (GASS.)Non est lempora-
Terrores lui. (CASS.)Quos patior : quia tibi placuit, lis oediûcatio misericordioe, sicut ruina iniquitatis
non meo merito. (AUG.)Terrores futuri judicii, quos lemporalis est : désirai tur enisn iniquitas leraporalis
omnis caro timet. in quibusdam, ut in eis oediflceturoeterna misericor-
Conturbaverunt me. Secundum infirmitalem car- dia, unde Jeremioe Dominus dicit : Ecce ergo consli-
nis. (AUG.)Conturbaverunt me aliquando terrores, lui té super gentes el régna, ul evellas et destruas, et
ita conturbant animum cogitanlis circumpendenti- disperdas, et dissipes, et oedificesaplanies. Ingene-
bus malis, ut sicut aquoe eircumfluere videanlur, et rationem, (AUG.)Generatio enim non potest, etc.,
simul undique cireumdare, unde amici et noti ti- usque ad sedebit el lune in sanclis.
moré deserant, unde Apostolus : Omnes me dereli- VERS.fi. — Confitebuntur coeli. (CAS.)Diapsâlma.
D Secundo diversis modis laudes, el potentiam Dei de-
querunt (II Tint, iv).
VERS.18. — Circumdederunt me. (CASS.)Peccata scrihit , quasi, sicul dixisti, it? fiet. Confitebuntur,
undique copiosa inundalione concludunl. laudabunl. ,
Tota die. (AUG.)Quia nullo tempore desunt mala Confitebuntur coelimirabilia. In omni enim miseri-
Ecclesioe donec finiatur soeculum. Sed hoec omnia cordia perditorum, in justificafione impiorum quid
fiunt, ut oratio Ecclesioeproeveniat Deum donec illa laudamus nisi mirabilia DeiîLaudas quiasurrexerunt
salus veniat, ubi nihil malorum sit. mortui, plus lauda quia redempli sunt perditi. Vi-
VERS.19. —Amicum (CASS.).Et, qui pioet fideli des enim hominem heri voraginem ebrielatis, hodie
amore t;onjuncli sunt. ornamentum sobrietalis. Vides enim hominem heri
Proximum et notas, etc. Parentela. Soepe justis coenum luxurioej hodie decus temperantioe : heri
humana officia timoré sublracla sunl. blasphemalorem ! Dei, hodie laudalorem Dei. Yjdes
hominem heri servura creaturoe,hodie cultoremCrea-
PSALMUS LXXXVIII. loris : hoec sunt mirabilia quoe confitentur coeli.
VERS.2. — Misericordias. (CASS.)Hic Psalmus de Etenim veritalem. (CASS.)Vel sine enim. Mirabiba
 a95 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. - 994
quomodo omnia agit et administrât ubique. Yerilas A VERS.16.—Beatus populus qui scit, etc. (CASS.) Ille
in Ecclesia ubi creditur, Verbum caro factum, et scit, qui suam loefitiamnon in sua, sed Domini vir-
quod Trinitas, prius Deus. tute ponit, vel, qui, quod ore cantat, corde intel-
VERS.7. — Quoniam quis. (AUG.)Notandum quod ligit : unde sequitur hoc proemium, in lumine, id
idem sunt coeliet nubes, scilicet proedicalores. Sed' est, in contemplalionë Trinitatis perseverabunt. -
coeli,proedicalores,propter fulgorem veritatis. Nubes, Jubilationem. Jubilus, gaudium quod verbis expli-
quoenebulosoesunt. propter mortalitalem carnis, et cari non potest, nec tamen-penitus reticeri.' Domine,
quia transeunt, ubi et abscondita, quoepost in judicio in lumine vultus tui ambulabunt, et in nomine tuo
clarebunt. In filiis. Yel superis, vel hominibus. Ne exsuitabunt. (CASS.)Commendat gratiam, de qua ju-
ergo puletur lantum homo : ille enim naturalis, nos bilus.
adoptivi ; ille genitus, nos creati ; ille ab oeferno ge- (AUG.)Yel in bene placito tuo, id esl in Christo,
nitus, nos in tempore facti ; ille unicus, nos multi. ideo in ipso, quia assumpsit carnem nostram, in quo
VERS.8. — Super omnes. ' (ID.) Angelos, vel ho- omnis spes.
mines, qui sunt slipalores ejus impares, qui ei dono YERS.20. — Tune locutus est in visione. (CASS.)
ejus proximant. Diapsâlma. Tertio promissiones Patris de Christo.
VERS.9. — Tibi. (ta.) Qui omnia fecisli, etc., B Superior laus non esl dubia, quam paterna confir-
usque ad tentari supra id quod potest homo. mât auctorîtas. (CASS.)
VERS. 11. — Vulneratum. Humilialus est per- (AUG.)Tune. Quando disposuisli' testamentum,
dendo, quos tenebat ; vulneralus percusso corde, vel cum boecdiceres mihi, tune locutus es sanclis,
ubi superbiebat. Superburn.(km.) Scilicetdraconem, reliquis prophelis in visione, non enim ignoranter
qui in mari factus esl ad illudendum ei, qui per hu- locuti sunl, sicut Monlanus et quidam alii hoeretici
milein Christum, in quo alii sunt humiles, humi- dixerunt.
liantur; humiliavit se Christus, ut humiliaret su- VERS. 21. — David servum meum oleo sanclo
perbum. Superbus enim superbos lenehat : vulnera- meo unxî eum. (AUG.) Manu forteni, servum obe-
lur diabolus vutaerato Christo, nondum ex toto dientem, ideo in eo'posui adjutorium.
mortuus esl. Inimicos. Aerias poiestales vel Judoeos VERS.25. — Inimicus in eo. (ta.) Diabolus, unde*
per mundum dispersos, vel de hominibus alios as- Venil princeps mundi hujus, el in me non habet quid-
sumpsit qui sunt spolia diaboli, alios reliquisti quos quam (Joan. ~xiv).
post eum abire permisisli. Filius iniquilatis non apponet nocere. Judas non
VERS.12. — Tui surit coeli et lua est terra or- apponet, non addel effectum voluntati.
bem, etc. (ta.) Ideô in coelo triumphavit de diabolo, 'G VERS.24. — A facie ipsius inimicos. (AUG.)Cum
quia^ejus est coelum; in lerra de Judoea,quia ejus esl faciès ejus peccatores respicit, a crimînibus sepa-
terra. Cur ergo illi in abenis superbierunt ? ranlur, quibus non est locus subproesentia ejus.
Tu fundasli. Cur ergo in eum se erigunt, cujus est VERS.25.—Et veritas mea et misericordia mea cum
anibitus mundi, et omnes creaturoe quoe in eo ipso, et in nomine meo exaltabitur cornu ejus. (ta.)
sunl? Soepe misericordia et veritas "eonimendanlur nobis,
VERS.15, — Aquilonem.Diabolus. Mare tu creasti. etc., usque ad ubi hoecsibi occurrunt.
Soeculum. Stulle ergo in eum se erigunt, a quo VERS.31. — Si autem deretiquerint. Non solum
creala sunt. Tliabor et Hermonin nomine tuo. (AUG.) de persistentibus, sed et de cadenlibus boec pro-
Montes Syrioe, et per eos génies accipiuntur a parle mitlo.
totum per synecdochen. VERS."33. — In virga. Quis enim est filius? elc,
Exsuitabunt. Chrislo veniente allegorice. Tliabor, usque ad : Et in verberibus^ elc.
Judoei, ad quos primum lumen venil. Hermon, Gen- Non dispergam. (AUG.)Ipse non tollit misericor-
tes, quoe prius fuerunt anathemalizaloe. In nomine diam ei, qui Christianus quidem esl : quod si homo
tuo exsuitabunt, conjunctis in angulari lapide dttobus , ita iniquus est, ut fugiat accedente pâtre, ipse se
" aliénât, non
parietibus. pater abjicil eum.
(AUG.)Tliabor. Yeniens lumen a summo scilicet VERS.55. — Nequeprofanabo. Profana esset pro-
lumine, quo veniente fit analhema ejus, id esl dia- niissio, si esset inexpleta. Nunquid propter malos
boli, qui nos tenebat, in errore suo. Quod est : a te pisces nihil ex illa sagena mittitur in vascula ? Mit-
datum est ut illuminemur, ut analhema demus dia- lentûr ulique boni pisces, id est, quos proedestinavit.
bolo. VERS.36. — Semel juravi. (CASS.)Homo fréquen-
VERS.15. — Proeparalio sedis luoe. (CASS.)Sedes ter, Deus semel, qui non variatur.
Dei oeterna, sed in judicio apparebit parata, cum In sanclo. In homiive Christo, in quo complendum
ipse videbîtur juste judicare. Yel modo homines erat quod juravi; vel David, id est Christo, per
diseernendo et justa tenendo, parant se sedem Do- sanctitalem. Semen, Christiani.
mino. VERS.38. — Sicul sol in conspectu. (AUG.)Secun-
Misericordia et veritas proecedentfaciem tuam. A dum animam, etc., usque ad in coelo, id est Chri-
similitudine proecursoris Domino hospitittm proepa- stus.
rantis. Tu vero repulisti. (CASS.) Diapsâlma. Quarto
§95 WALÂFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — j THEOLOG1CA. 986
adyersâ proediclis promissionibus ponit, ne putentur A VERS.49. —Quis est homo? (ID.) Nulli hoc eon-
in alio Impleri, quam m -futuro lune Christo. Tu venit, nisi Christo : el si enim résurgentes invenit,
vero repulisti. Quasi, Cliristianis hoec bona, sed non et non ultra videbunt morlem : non lamen ipsi
Judoeis, qui se privaverunt jiromîssione, elhoc est: eruent animas suas de manu inferiori, sed ille, qui
Tu vero Chrislum luum, id est, unclum David, a potest animam ponere, et itemm sumere, cui nemo
regno repulisti pro peccato, quod commisit contra eam tollet. (CASS.)Yel sic, nullus vivet, vel eruet
Uriam de Belhsabee; Et despexisti, vel sprevisti, animam : et cum hoc sit, ubi surit misericordioe?Jam
quia multaindigna passus ; dislulisti, diu in tribula- rogat promissiones impleri, quas David fecit.
tione, testamentum, promissa Judoeis, ad génies lala VERS. 50. — Ubi Sunt misericordioe? {ta.) Dià-
sunt. (AUG.)Tu vero. Yél, boec omnia de Christo et psalma. Sexto, immembris etiam implentur promis-
Ecclesia, repulisti, ad palibulum Chrislum luum, et siones, non temporaliler, sed spiritualiter. Et loqui-
in despeclum dedisti. Vel, dislulisli a gloria, ad tur in persona Ecclesioe.
tempus, vel secundum membra. VERS.51. — Memor esto, Domine. (AUG.)Ut ré-
VERS. 40. — Testamentum. Proraissio videtur munères, videtur1 obliius, dum difterl. Opprobrii
eversa," el sancli profani xepulanlur. Sepes, proela- servorum. (GASS.)Illati servis a multis gentibus.
tos, destruxisti, dum occîduntur. El posuisti firma- B (AUG.)Quod ego (Ecclesia) Continu^ id est, porlavi.
mentum ejus formidinent. Qui firmabant alios do- In sinu, in secreto mentis, quia palam non audebat
cendo, jam sunt timori, dum affliguntur, el quidam loqui. ,
jam sunt direpti a transeunlibus viam, quoe est VERS. 55. — Benedictus. (CASS.)Coiira nule-
Christus. dictiones genlium. (AUG.) Benedictus. Excîâmalio
VERS.44.—Avertisti adjutorium gladri ejus. Idest ex visa claritate Christi,
proediealionem. Non es auxilialus 'ei in bello, sed PSALMUS LXXX1X.
dedisti ad passiones. Destruxisti eum ab emenda-
trone, etc., id esl, quidam mundi defecerunt, et in VERS.1. —Oratio Moysi. (AUG.)Cum velus vila
lerram redacli sunl. Minorasli, ul putatur, dum cita et nova, etc., usque ad el videt mirabilia dëïegeDei.
de vila auferunlur. (CASS.,REM.)Agit iste psalmus de defëclu gehe-
(ÂUG.)Quare illa promisit Deus, etc., usque ai ris huniani, qui per Chrislum auferèîùr.
ut hoec promissio in aliis exspectaretur. Domine refugium. (CASS.)Primo, oetarnumpropo-
VERS.45.— Destruxisti eum. Hoecomnia vénèrent nit refugium temporaliler homîni.
Judoeis, non tamen ablato eis Chrislo, et oeterno VERS.2. — Priusquam montes. Ne aulem videre-
regno, sed dilata. Sedem ejus in terrant collisisli. Id C tur non fuisse, antequam esset nobis refugium ;
est, reguum eorum ubique lerrarum deletum est, adjungil pn'usanam. Montes, terra. (AuG.)Écce omnis
quia jam non est de eis princeps. ralionalis creatura hac diflerentia dislincta est, ul
VERS 46. *—Minorasli. Quia diu slaret regnran montium nomine pelsitudo angeloruni ; el terra; no-
eorum, si sub Deo. Perfudisti eum confusione. Quia mine huinilitas hominum : ideoquê non incongrue
geslat opprobrium infidelilatis. Minorasli.-(AUG,) verba sic dislinxifc,ul diceret montes, id esl angelos,
Putabant se regnaturos in oeternum, sed minuisti fieri, et lerram, id est homines, formari. Fièrent aut
dies regni eorum, ut non slaret, juxta opinionem formaretur. Formari , vel fingî, solet diei secundum
eorum. corpora : fieri de liihilo. A soeculo. Aptiu's dieërël,
VERS.47.—Usquequo, Domine?(CASS.)Diapsâlma. elc, «saae ad hic aulem ponitur s'oecùlum^rb oeterno.
Quinlo. Ecce in quo impletoepromissiones, scibcet |À soeculo.Ecce quoe oeternilas nobis refugium, elc,
in substanlia David, quoevivit, et eruit animam, id usque ad Ne avertas, quoniam mille anni. -Tu es.
est, in Christo. (ÂUG.)Sed, usquequo non resuscilas Optime ait, quia iminuiabilis. Non dicit efis, vel
Chrislum ? Quoe substanlia ? quoe nihil, nisi per fuisli, cum imhtutabîlis essentia Dei non noverit
ipsum. Quis esl homo qui vivit et non videbit morlem? " proelerilum, vel futurum ; unde dictant est : Ego sùrn
nullus. In bis jam postulat subvenire bomini, vel qui sum. El, Qui esl misit me ad vos'?Et: Tu autèm
specialiter Judoeis. idem ipse es, el anni lui non déficient.
VERS.48.— Memorare quoemea\ substanlia. (ID.) VERS.3. — Ne avertas. (CASS.)"Secundo, exponit
Dicit hoc David, carne positus in Judoeis, spe in linlirmilatem hominis, cui petit subveniri. In hurni-
Christo. Quoe sil mea substanlia ? Et si Judoeidefi- litatem. Id esl, terrenam concupiscentiam,etc., ùsque
eiunl, non deficil mea substanlia, non omnino inlerit ad qui docuil coelestia quoerere.
radix, unde veniet Maria ; et de ea veniet semen VERS.4.—Dies heslerna. (AUG.)Non dicit, sallem
cui promissum esl. Nam de populo illo *vii'go sicul cr'astina, etc., usque ad in soilicilùame, et trë-
Maria, de virgine Maria caro Christi, et caro illa pldatione, el quasi nihil est.
non est peccalrix, sed peccalorum mundaîrix. Nun- VERS.6. — Mane sicul herba. (AUG.,CASS.)MU-
quid enim vane. Omnes filii hominum ierunt in va- telur a qualilatejnoclis.
nitatem, non lamen vane constiluisti eos : unde ergo Vespere décidât. In extremis s'ecta, vel fraçla.
mundas eos a vanitate? per semen, in quo est mea (CASS.)Marre sicut herba. Dixi, quod anni haben-
substanlia; de quo subdit ; Quis est homo? tur, etc., nsgue 'ad juventus quoefloret et transit,-
 — "
997 GLOSSA ORDlNARlA. LIB. PSALM. 998
Vespere. Senectas, quando refrigescit vigor homi- ji'èt, âélectak sumus. (ÂUG., CASS.)Modo nox, in ijua
ris. Vel. mane sicutIièrba. Âpta coniparatio, quasi, ësurimus : tûnc autem' satîabimur vullù, uîide . Sa-
sicut herba mutâtur a qualitale, quam itabet in iiabor hum àpparuérit gloria tria. Et alibi : Mane astabo
nocte, in deteriorem mane orto sole : ita mutatur tiëi, et videbo. Nunc auteni pro eo loelà'tisumus, cl
homo in deterius. in màlignîs diebus in quibus 'dicînïus : Respice in
VERS.7. — Defëcimus in ira lua, et in furore tuo servos.
lurbaiî sumus. (AÛG.) Mortales et passibiles facti, VERS.Ï6. ^— Respice in sérias trios. Quod fa'cit
quod tanien morte finira limemùs'j unde sequitur : Deùs in se", oral Propheta fieri. sùo' pôpVîo : oral,
Et in furore tuo lurbati sumùs. Soeculum. Vitam no- scilicet, ût parcat Jutfoeis pèccantibus, Si non pro
stram pravain. Vel soeculum posteras. In illumina- meritis eorum, saltem propter ôjïëïa qtfoe îii eîs
lione vultiis. (GÀss.) Hla teguntaf, quoe venîam ha- fecit.
bent : illumrnântur, quoepuniûnîuf. Et dirige,filios eorum. Quasi1, etsi ipsi fer in'iqui-
VERS.9. — Quoniam omnes dies. (AUG.)Go'gnitio tales dispersi sunt, vél fiiiï, in fin'éfide corriganliir,
nostra defecit oblenëbrala ralione per" peccatum, qui per se pravi, et incoiiverfibiles.
vel, tempus vitoe âbbrevïatùm est, et pêne defecit, VERS.17.—Splendor Domini Dei nostri super nos,
quia ad paucitalem radacïi sîîrit dies"vitoe nôstroe. B > etdpefamini. (Bi'ÉR.,Ciss.) Imago Dèî rèc'i'ëan'smenti
Anni nostri sicut. (CÂss., AÛG.) Miseria el hrevitas imprimatur. Vel splendor Dei super nos est, dura
hujus vite expïimilu'f hic per sîmîlifùdineni a'raneoe, crocïs impfessiône decorâmur, et vexilïûnï triumphi
quoe texil inahes telas, ut dolo capîât mùscas : unde in fronle pbrtarnus. ( CASS.) Triplex qrippe esl
sicut aranea^ id est, in rebû's côrrap'tîbîîîbûs labbraba- imago, etc., usque ad meminerim te, intelligam te,
mus, inania texebanius. (CASS.) Yïta per iram Deibre - diligam te. - '
viàta est, quia proesumptiône lo'n'giorisvitoe pecca- PSALMUS XC.
banf. Et nos ip'si in ira lua defêcimûs. (AUG.)Id esl, YERS.1. — Laûs cantici. Laus, et bumànà esl :
essenfia nostra defecit per oeraninâs. MedilâbUntur... sed hoecest cantici, quîà non nisi divina'. Ês't enim
anni, non operabunlùr, quia sine uliïitafe transeunl. psalmus iste hymh'us contra doemôhes.Propheta ërgo
Vel, meditâbuntur passive, id est, rëpùtaljunlur anni de quolibet sancto ait : Qui habitàtin adjùlb'rio, etc.
nostri sicùt brahea, idest; sicut inânes et inutiles. j (CASS.)Osîen'dit iëntafion'ès diaboli per h'iïmilila-
VERS.10. — Sepluaginta. (ID'.)Terfëhoruin appe- tent vicias a Chrislo, et a suis, manehtibùs in auxî-
tilus quoe septem diebus agunïûr : si ïri vîrlulibùs lio Dei,- ui et nos per eum disca'mus ïentaliones
ocioginla, idest, oetè'rnitâspëtitùr. AiîfiiL Yel anni, . supërare, quia est jânù'a pèr quam, si qu'is'intrôierit,
alia liltera. Quo tëinporîs s$'alio dicûnïur longoevi, 'G ingrëdielur, et eg'redielur, et pasc'ua 'èveriet.
qui etiam usque ad ocioginla ânhos àuqu'as viras (AUG.)JanuaChristus; intrareper eum, estimitari
habere videnlur. Octoginia. Quia' et élira ocioginla eù'm, non iri divinitâie, et potenlia 1, eî hnfacûli's, sed
annos"sunt quidam infirmi, etc., ùsque 'ad redem- in eo quo' factù's est pro nobis, îd esl.iiuhiililale
ptionem corporis exspeclaiiles. Mànsuetullo. Clemen- ad quam voéal, dicehs :' Diserte a me quid milrs sum
lia est, si Dei : domalio; si nostra. Ipse enim per et humilis corde. De hoc psalmo tentavit GîïriSlum
clemenfiam mansuetus, donîando nos éfficlt nîan'sue- diabolus. Christi autem tëntatio nostra est âoc'lrina,
los, et sic corripiemur. quem sequenles ex éo vincimu's.
VERS.11. — Quis novi. (In.) Potestas iroe homi- Qui habitat. (CASS.)Describît primo' fidenlem
nis est corpus oeciûere, pôst nihil facere. Deus et in solo Deo, omnino pro'tectione Dei vallâtum. Q\d
hic punit, et post in geheriiâm mittit : et a paùcis" Habitat, id est, qui totani spem non in se, sed in
major ejus ira ïnlelligitur. Deo semper coiislituit, omnibus modis protege-
VERS.12. — Dexteram tuam sic notant fac. (CAés.) lur a Deo. Nota 'verb'orum correspondeiitiàm : sicut
Tertio, orat et affirmât liberalionëm. (kbo:) Dexte- enim semper habitat, sic et semper coriimorabilur.
ram tuam. Chrislum sic notùm fecit, etc., risque ad " Illud affirmât, scilicet quod habitat1;hoc promittit,
ut ad dexteram ponat. ^ Scilicet
quoi protegetur.
Et eruditoscorde in sapièritia. Vel convpedito'scorde. In proleclione Dei coeli comrnorabitur. Ut scilicet
Quod idem est, quia qui erudiuhtiir in sapiëntia, non deciinel ad dexteram vél ad sinistrani, sicul in
pedem mentis injiciu'nt in compedes Deî, ut a via Yeteri Testamento proecep'tum erat filiis Israël; ut
ejus non exorbitant. Quos sic fecit Deus notas in incëderentvia regia, non déclinantes ad dexiëràm vél
-NovoTeslamento, ut pro fide ômnîa sperherent, quoe ad sinislram. Via regia, via Christi régis n'ostri, qui
magna h'abenlùr, in Yeteri et oelerna "morte quoere1- èic viani hiundi cucurrit, ut nec prosperis illiéeïetur,
rent : hoc atlendens ait, pro eis, qui multa pàtiun- nec adversis frangeretar.
tur à soeculopro oeternis. YERS.2. — Deus meus. (CÀss.) Ne putes post
VERS.15. — Convertere. Quasi àvérsâ sit faeïës susceplionem el refugium jamnîhil èsse pélendunï,
ejus a tribulafis. Usquequo. ÀUa's aliquantiïlûnï. addit : Sperabo in eum, ne aliquando d'è sgprsasu-
(CASS.)Non ex tolo, quoe magis prbdest, si aliqua "ma't, hoc si fecisset Adam, bene sta"rët7
tribulatio semper monet nos. VERS.3. — De laqueo. (ÏD.) Tënlàtfo, Vel pet
VERS.14. — Mane misericordia tua exsullûvimus, facta, quoe hic dicitur laqueus; vel perTerba quoe
999 WÂLAFRIDl STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — XHEOLOGICA. 1000
hic, &verbo aspero; quasi, elsi levé videatur, grave, A que diligenter adverte, ubi de Christo secundum ca-
tamen est verbo tentari. Laqueus, versutioe spiritua- put, ubi secundum|membra agat. Altissimum. In alto
lium, vel carnalium inimicorum; verbum asperum, est refugium Dei, valde in occulta, utfugiatur aven-
omne dictum, quod movet a regulis divinis. (AUG.) tura ira. Multi enim sic faciunt sibi refugium Dei,
De laqueo venantium, doemonum, qui non in via quo fugiunt a malis temporalibus. Altissimum posuisti
Christo, sed circa, ad dexteram vel sinistram, ten- refugium, id est, resurgendo, ascendendo, altum fe-
dunt laqueos. In quos et per verbum asperum cadunt cisli refugium, ut jam sperem sequi quo proecessisfi,
aliqui, ut qui notant esse Christi, propter insultan- VERS.10. — (ID.) Tabernaculum Dei est caro, etc.,
tes Christiano nomini, et qui liment delracliones usque ad Christo hoc bene accipitur.
hominum, ut cessent a via Dei. VERS.11. — Quoniam angelis. Hoc dixit tenlaior
VERS.4. — Scapulrs. (AUG., CASS.)Speranti bé- Domino, quando illum tentavit : hoc objecit, de Dei-
néficia Dei promittit. Scapuloe, sunt operationes tate ejus dubitans. jTentatus est autem Christus pro-
mirabilium, quibus ut humeris virtus Dei oslen- pter nos, ut et in eo tentatorem vincere discamus.
dilur. Pennoe, monita Prophetarum, quoe ad coelos (AUG.)Sic et baptizari a servo votait, non pro sua
vehunl. necessitate, sed pro hominis ulihtale, nt non asper-
Obumbrabit,] Ut neque sol divinitatis, neque luna B nemur baptizari a1conservis.
humanitatis te urat. In pennis protectio. Scapulis VERS.12. —In manibus porlabunt te. (ta.) Manibus
suis. Alias, Inter scapulas. (AUG.)Id est, anle peelus angelorum sublatus est Christus in coelum, etc., us-
suum te ponit, etc., usque ad ut sub alis ejus spe- que ad qui vinci non potest.
remus. VERS.13. Sapei; aspidem. Post bumanam infirmï-
VERS.5. — Veritas. (ID.) Dei est, qui nonrespicit tatem, divina virtus oslenditur, quoe tantis împerat.
personas, nec miscet sperantes de seipsis cum bis Et agit de Christo secundum membra. Et conculcabrs.
qui sperant in Deo, sed discernit humiles vel super- (ÂUG.)Serpenlemicalcat Ecclesia, quoe cavet astu-
bos. (CASS.)Yel veritas, incarnatio Christi, unde: liam ejus. Leonemi Aperte soevitin martyres.
De terra veritas orta est (Psal. EXXXIV), quod et sca- Draco insidiatur per hoereticos, ut corrumpal
pulis obumbrat, et scuto défendit. Sicut notavit gê- virginem Christi, |unde Apostolus : Despondi vos -uni
nera defensionuin, notât et gênera perieulorum, ul xiro, virginem caslum exhibere Christo (II Cor. xi).
sit gratïor liberatio. VERS.14. — Quoniam in me speravit. (AUG.)Ter-
A timoré noclumo. A similitudine periculi, unde tio verba Dei, quibus Ecclesiam consolatur, cui et
tantum timor habetur. A timoré nocturno. (AUG.)Qui hic defensionem, et in future proemiapromittit. (CASS.)
ignorans peccat, elc, usque ad Codent a latere tuo C Mandat angelis de le dicens : Quoniam in me. Certi-
mille. tudo promissionis iper promissionem Dei.
VERS.7.—Codent a latere. (CASS.)Secundo, fidentis VERS.15. — Clamabit ad me. (ÂUG.)Non est ti-
in Deocaput, id est Christum, în coeloIevatum, dicit a mendum in tribulatione, etc., usque ad eo tempore
nullo posse contingi, qui et proies inj terra protegit : magis laboremus ad resistendum.
sed proesumptores ab eo cadunt. Ecce certitudo prole- XCI.
JPSALMUS
ctionis fidentis in Deo per Chrislum. A latere. Latus VERS.1. — Psalmus cantici. (AUG.)Propter fasti-
Dei esl corona justorum, qui cum leo judicabunl, dium animorum, etc., usque ad gloriam Dei quoerens,
unde dicitur : Miltite a latere veslro, id est, qui vo- non tuam. \
biscum habent consilium. Lalus ergo Christi, Apo- VERS.2.—Bonum est confiteri. (CASS.)Primo, agit
stoli el eorum imitatores, quibus promisit : Sedebitis quomodo bonus imperturbalus agit sabbatum mentis,
super sedes duodecim, judicanles duodecim tribus sentiens omnia bene agi a Deo, quod nonnovil stul-
Israël (Matth. xix). Duodecim sedes perfeclio tribu- tus. (AUG.)Bona proesentia a Deo nobis donata, con-
nalis, in quibus sedebunt omnes qui omnia reli- solatio sunt: curii desunt, justitia est. Consolatur
querunl, et seeuli sunt Christum. enim nos Deus, et emendat : in utroque ergo simus
VERS.8.— Verumtamen. (CASS.,AUG.)Licet qui- ei grati, dicentes : Bonum est confiteri, elc.
dem te permitlente^mpiis tuos persequi, sed non VERS.4. — Inj decackordo. (ta.) Psallit, qui cum
impune, oculis luis considerabis malum, quod volue- hilaritate bene facit. Qui cum tristitia de eo fit,
Tunt, non bonum quod per nescientes agitur, eis re- non ipse facit : et portai psallerium, non cantat in
tribuetur, et sanetus, qui'habet oculos fidei, videt leo. In decackordo. Si bene loqueris tantum, canti-
eos modo exaltari et tonare, el in fine fulminaret cum est sine citbara"; "si operaris, el non loqueris,
hoc dixit ne infirmi moveantur. (CASS.)Verumtamen cilhara est sinejeanlico; et ideo bene Ioquere et
oculis. Etsi cadenles tentent te duris, verumtamen. ibenefac i
Yel, etsi doemoniumnon appropinquet, quod est per VERS.5. — Quia delectasti. (ID.)Unde Apostolus :
inîquos : sed tamen non quod faciunt, sed quod in- Ipsius figmentumsumus, etc., usque ad : Quam ma-
tendunt, considerabis. 'gnificata sunt. Ifi factura tua. (CASS,,HIER.)Et în
VERS.9. — Quoniam tu es. (AUG.)Unus Ghristus décore ipsius mundialis fabricoe, et in obedientïa, et
est caput et corpus, de quo loquitur modo ut de ca- in dispositione, et in causis, et in effectibus, et in
pite, modo ut de corpore, non mulata persona. Ideo- operibus manuum, quibus utor, vel quoe mîror*
 1001 , GLOSSA ORDINARIA.- L1B. PSALM. 1002
VERS.6. — Quam magnificatasunt. (CASS.,HIER.)A Christi hic cantatur, etc., usque ad a laude domus,
Jn substanlia, et in forma, et în vî, et in «eteris. ibi, Domum tuam. Deeoremindutus. (ATJG.) Chrislus
Nimis profundoesunl cogitaliones tuoe, quibus. talia decorus his, etc., usquead orbis qui non commovebitûr.
feeisti et régis. Deeoreminduit."(CASS.)Id est, pùlchriludinem, etc.,
" VERS.7. — Vir
insipiens, ele. (CASS.)Me deleetasli usque ad ab incarnalione, quando bomines docuit.
in operibus, sed -vir insipiens non cognoscel, et stul- Proecinxit se. Non ait, cinxil, vel succinxit, tel
lus, qui, si scit, non cavet sibi, non intelliget hoec, accinxit, sed prsecinxit. Cingimur enim operalurî,
qusedh.it, Tel quoedicit post. Summum genus scientise accingimur pugnaturi. succîngimur ituri, praîcingi-"
est scire"Deum tanla prasslare, quse humanus sensus mur ministraturi. (ADG.)Cinctîo ergo opera-signifi-
non valet attingere. cat, etc., usque ad quia melior est qui vincit iram ,
Insipiens est, qui eoelesli sapienlia vacuus, hu- quam qui capit civitatem. Proecinxit. (CASS.)Coetu
nianis versuliis plenus «st; qui non scit opéra Dei, angelorum ascendens, vel strenuitale operandi.
quia casu putat omnia agi ; Stultus est brulus, qui' Etenimfirmavit. (ADG.)Deeoremet fortitudinem in-
r.ec saecularia novit., duit, ut fundaret terrain, unde addit : Mtenitnfirmavil.
VERS.8. — Cum exorii fuerunt. (CASS.)Malos as- VERS.2.— Ex tune. (ID.) Vel ex illo, lempus gra-
- serit perïluros ; etc.,
usque ad 3uda;i putaveruut te. B tise désignât, forte intelligit hoc ex die ante sabba-
communi scilicet sorte mon. tum, id est, sexto tempore hujus mundi, quoDomi-
VERS.9. — Tu autem Altissimus. (Arc) Exspectas nus venit : sed ne putes lune coepisse, quando natus
desuper ex oeterno, etc., usque-ad non longanimîs, venit addil,,a soeculotu es.
ex -verbo oeternus. VERS. 3. — Elevaverunt flumina vocem. (ADG.)
VERS.11. — El exaltabitur. (ID.) Etsi ipsi per- Quia diBCipuliaudienîes, etc., usque ad saeculi, quod
ibunt, etc., usque ad omneshaevese^peribunt; coepitirasci,velpersequi. Elevaverunt fluminafluctus
VERS.12. — Et despexil. (ID.) Et ideo jam mine suos, etc. (CASS.)Hoc deest in aliis, etc., usque ad
despexit, et audiet a veritale intus. Et ab insurgen- qui facit omniabona, addil : Mirabilis in altis Dominus.
libus. (CASS.)Yel, insurgentes in me, malignantes ' VERS.5. — Tustimonia. (ADG.}Quia mirabilis ela-
audiet in novissimo : quando se increpabunt, dicen- tio maris, etc.,usque ad et coronas expreedictione.
tes, Quid nobis profuit superbia et divilioe? (Sap. v.) (CASS.)Testimonia. Vel ita, etc., usque ad licelbre-
Auris mea. (ADG.)Slantis ad dexteram, audiel in vibus verbis, conlinet._
futuro, hoc scilicet, Ite, maledicli, in ignem oeternûm. PSALMUSXCHI.
A quo malo audilu justus non timebil. Ecce hoc Psalmus David (ADG.)Inûrmis, qui et murmurant
'
îslis, Quid dejustis? (Matth. xxv.) '-'-corde, etc., usque ad tolusdocens palienliam.(2«arto
VERS.15.—Justus ut palma. Illiut fenum. Justusut sabbati, quo die fecit Deus luminaria, etc., usque ad
palma, pro altitudine, et quia radix aspera; pulchra unde monet ad patientiam.
coma in summo et fine, et tarde fructum facït; ila VERS.-1. — Deus ultionum Dominus. Ne feslines
et justum hic asperat labor, quem in supernis pul- alium punire, si te tesit; sicut nolles puniri alio
chritudo immortalitatis coronabit, et quasi tarde roganle, quem laesisti : et si ille peccal in te, ne
postlongoslabores mercedem operumrecipiet. Justus pecces deteriusblasphemans Deum, nec optes vin-
«t palma. (CASS.)Tertia pars. Justos florere, ut hac dictani ; quai si venerit, forsan le prius inveniet.
promissione -dévote gaudeant. Cedrus. (ADG.)Palma Libère egit. (ADG.)Tempore inlirniitatis, ut quando
et cedrus, hse arbores non arescunt aeslate, ut fenum. in templo docuit, tanquam potestalem habens, quia
VERS.14. — In atriis domus.' (CASS.)Atrium, ini- nec veritali ejus, nec poteslati ejus polest obviari. Et
Hium mansionis ; domus interior. In alriis ergo quia ita lunc,nuncExaltare,guia,usquequopeccatores.
jlorebunt, id «st, in ipso resurrectionis initio, dum VERS.k. — Effabunlur. (CASS.)Exponit eorum
audient : Vanité, benedicti Palus mei (Malth. xxv). peccata, etc., usque ad procedit exaggerando. Lo-
VERS.1S. —Adhuc mukiplicabuntur. (ID.)Ecclesia quentur omnes qui operanlur, etc. EffabmiHir, aliis
magis incipiel esse uberrima, cum ad finem sseeuli"respondent, "(AUG.),id est, habent quod respon-
erit perducta : lune enim passionibus electorum cilo deant, etc., usque ad loquuntur iniqui dicentes
implebîlur numerus bealorum. El accipitur hic Deum non curare .hase.
aliter senectus, quam supra. VERS.6. — Viduam et advenant. (CASS.)HOSDeus
VERS.16."—Annunlient. (ID.)Hic, vel, dum proe- tuelur, elc, usque ad sine paire diabolo et maire
mium capient annuutiabunl, quod justus, qui suis concupiscentia.
promissa complet. Et non est iniquilas in eo. {ADG.) VERS.7. — Nec intelliget. (ADG.)Quasi, non al-
Ut hic permîttat pâli pro se, quos non ibi ornel.'JSt tendet ista, negligil ista, nec attendit ut videal, non
reclus, qui rémunérât , non iniquus ut fraudet pra> me curât Deus, quid agam?
mio, sed benignus ut aceuinulet. VERS.8.—Intellïgite. (CASS.)Secunda pars ; contra
PSALMUS XCH. Wasphemos, etc., usquead quod consiliumsuummalis
în diem, etc. (ADG.)fn die ante sabbatum, etc., incognitum, suis amicis aperil. Siulti. Qui aperle blas-
-~squead quod signiGcat sextus' dies. phémant, dicentes Deum non videre.Vel ila : Vos insi -
VERS,i. — Dominas regnavil, etc. (CASS.)Laus pienies,\û estnescii, inlelligile, qui jambenevivendo
PATB&L.CXIII. 32
 1005 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1004
estis inpopulo, id est, in numéro bonorum.-iîi DOSA ptutn, etc., usque ad et tune surgit fluctus, in quo
stulti, id est, împrovidi, et si scitis, aliquando sapite. excitalur.
1ms. 10. — Qui corripil génies. (ADG.)Quotidie VERS,22. — Et factw est milù Dominus in refu-
pro origihali, nonne arguet pro supradietis'Vel, Qui gium, et Deus meus in adjutonum spei 1
meoe. (ID.)
erudit. Propter quam eruditionem misiïFilium suum Quare ? quia si non periclitareris, non qusereres re-
Deus, etc., usque ad unde Apostolus : Omnes astabi- fugium : pungeris dolore, ut quaeras remedium ; re-
vins ante tribunal Chrisli, ut recipiat unusquisque, cedit spes saeculi et venil'spes Dei.
(Rom. xtv), etc. PSALMUSXCIV.
VERS.11. — Dominus scit. (ID.) Tu_vero neseis
cogitaliones Dei, -quoniam juslse sunt; sed aniicis Laus. (CAS.) Devotionem. Cantus hilaritarem si-
faclis prodit Deus consiliuni suum, cur malis partit, gnificat.
Quoniam vanoesunt. Talium cogitaliones vanse sunt. VERS.i.— Venite, exsultemns. (THEOD.) Josias rex
quod ipsi per se non possunt scire, sed Dominus admodum pius fuit, etc,, usque ad formatas est vero
novit esse vanas. psalmus ex persona Josias, et Dei sacerdotum. (CASS.)
VERS.12.—BefffMsAoîflO.(GASS.)Isti sunt vani, etc.. De tempore gratise,quo inlralur in requiem, prophela
B
usque ad omnes scient T>exim,i;oetiutliberplicabun1ur. laudes Dei describèns, primo invitât Judasos, quos
Et de lege tua, etc. (Atre.) Ex lege disce patientiam, praevidebat posse resistere Ghristo.
donec fodiatur, non-est tuum scire quoniodo, et eut VERS.2.— Faciem ejus, etc. (AUG.,CASS.)Con-
fodiatur illi. spectum venturi judicis, ne quid lune in nobis sit
VERS13. — Donec, etc. (AUG.)Félicitas malorum diseutiendum. In confessione.(ADG.)Illum laudanles,
fovea est; labor bonorum flagellum patris; félicitas nosjiccusantes, etc., usque ad de qua laude psalmus
est fovea, quia cum pareil Deus per impunilatem, agit. In psalmisjubilemus. <Juaedicimus in psalmis,
fit homo elatus, et cum putat se altum, cadit. Fo- vel facimus, senliamus in jubilalione.
diatur fovea. Ecce consiliumDei : ideo pareil malis, VERS.3. — Super omnes deos. Vel magis deos
ut fodiatur fovea eis. Adhuc foditur, et lu jam vis homines dicit, super quos rex est, non super dse-
sepelire eum: nimis feslinas. Peccatori fovea, etc. monia.,
Non omni, sed superbo, etc., usque ad âge gralias VERS.4.—Quia in manu ejus, etc. (CASS.)Posl mag-
ei a quo habes, nec aliuni despicias. nitudinem Doniini proedictam, venil ad clementiam.
VERS.16. — Quis cônsurget. (CASS.)Tertia pars, VERS.S. — Mare. (ADG.)Mundus, cujus fluctus
ubi dicit quod fluetuatio sit justis, et fluctus saeculi, termino arctal Deus, non permiltens nos tentari su-
id est, mala per iniquos, ut puncti clament ad Deum, pra id quod possumus (I Cor. x); qui fluctus eliani
et nihil aliud eis placeat, et tune gratior fit liberatio. proventum nobis fâciunt, Deo id agente, nec scan-
(ADG.)Quis cônsurget, quasi dicat, etc., usque ad sed dala tibi nocent, quaemensuram a Deo accipjunt.
onde vincam? Nisi quia Dominus. Stabit mecum,etc. VERS.6. — Venite, adoremus. (CASS.)Prius rudes
(CASS.)In acie paliens; sed quia ille vineil, qui vim vocavit adexsultationem:-jam ostensa glpria Dei,
suslinet; perdit, quiferit. vocal ad poenilenliam, quod durîus ebt. J'ioremus.
VERS.17. — Nisi quia Dominus. (CASS.)Vanis per- {ADG.)Si forte de peccalis, quae vos longe feeerunt,
suasionibus poteral decipi, nisi Dominus liberaret. solliciti estis, plorate : lacrynia exstinguit flammam
VERS.18. — Adjuvabat me. Sicul Petrum liberavi! peccati, quss in conscientia ardet. Qui feeil nos. Ecce
Dominus super aquam ambulantem, ne mergeretur, magna fiducia: a te enim defieere potes, tu te refîcere
qui Domino dixit : Domine, si tu es, jubé me venin non potes, ille reficit qui te feeit.
ad te (Matth. XEVI). VERS.7. — Et nos popuius, etc. (ADG.)Eleganler
(ADG.)Ut Chrislus sua potestate, etc., usque ad ordo vei'borum mutalas : Son dixil oves pascuse et
'unde subdit, consolationestuoe loelificaveruntanimam populum manus ejus, ul ipsos intelligas oves, qui
meam. sunt popuius, oves manus, non quas eminus, quia
JJ
VERS.19. — In corde. (ID.) Salubres cogitaliones sunt, et oves quais non fecimus, sed ipse^ratia sua
significat, ul scilicet eum aelernas retribuliones cogî- nos oves fecit. :
taret, mala lemporalia despiceret. —
VERS.8. Hodie si vocemjetc. (CASS.)Nos autem
VERS.20. — Nunquid adhoeret.(ID.)Nemolniquus popuius et oves. Sed his omnibus proponitur con-
sedet tecum ; et cum nihil bis tecum, ad quid erge ditio, si vocemejus audieritis, quam vocem subdit,
fiunt? ut de eis pungas, et puncti ad te clament, et Hodie. Nolite obdurare. (ID.)Jam ipse Chrislus mo-
démuni hi pereant ; quae bis tribus versibus subse- llet, ne obdurentur, ne contingat eis, ul palribus.
quenlibus ostenduntur. Sedesiniquitalis. (CASS.)Esl VERS.9. — Sicut in irritalione. (ID.)Majestas Chrî-
possessio mundi, eum amore, quse non haeret Deo, sti loquenlis, etc., usque ad culpa parentum repeli-
qui suos praecipit hoecfugere. Qui fingis. (ADG.)EX llur, ut vindicta timeatur.
hoc inlelligo, quod non haeret tibi iniquus, etc., us- VERS.10. — Quadraginta annis. (ADG.)Per qua-
que ad et ille dolor est praeceptum ; sed alter esl draginla annos onmia saecula significat, etc., usque
informis. ad sicut ipse ait : Vobiscumsum usque ad consum-
Dotorem, id est, de dolore vel labore proece- mationan steculi.
iOOB 'GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 1006
' *-
PSALMUS XCV. A.Regnavit a ligno (Matlh. xm). (ADG.)Crucis, quo
PscdmusDavid. (CASS.)In Yeteri Testamento le- transit homo mare, et fit orbis qui non movetur.
gilur, etc., usque ad non illa actuali agit hic -Populos in oequitate,elc. Alii addunl, Et gentes in
psalmus. ira tua.
* VERS.4. — Cantate Domino. (ID.)Praemonuit Ju- - (CASS.)Populos ergo, id est, bonos judicabit in
daeos in praecedenti psalino ul, deposita duritia, aequilate, gentes yero, id est, malos in ira sua.
Christum crederent-; sed quia erat mansura, nunc VERS.12. — Tune exsultabunt. (CASS., HIEROH.)
omnes génies monet. Secuiidus psa|mus de utroque Tune, quando corriget, etc.,- usque ad quoniam ve-
adventu. Primum ad proelalosloquilur, ul ipsi cail- nit, id esl, véniel judicare terrain. Quoniam venit.
lent et annuntient. Canticum novum. (ADG.)Velus (ADG.)Primo-venit in Eeclesia, in nubibus, idest,
canlat cupiditas, etc., usque ad quisquis intraverit, apostolis, et implevit lolum orbem ; unde : Amodo
foris est. videbilisFilium hominis vementemin nubibus(Matlh.
VERS.2. — Domino et benedicite.(HIER.,GASS.) xxvi) : cui adyenlui qui credi'l, exsullabit in ultîmo
Ter Domino, ad distinguendam personarum trini- adventu.
— Judicabit orbem. (CASS.)Oninem
tatem; quia laus Chrisli honor est Trinitalis. Et est B VERS. 15.
secundum oequifatem
figura epimone, id est, crebra repelilio sententiae, hominem generaliter includil,
quaeexaggerat in laudem vel vituperationem. Dei judicandum. Sed quoniodojudicetur exponil, di-
VERS.3,— Annuntiule. Ad praelatosloquitur, an- cendo, populos in veritate, auia in separatione duo
nuntiale, quia sic crescit aedificatio domus. Dedie eraut populi, quibus dabit sententiam veritatis, ut
in diem. (GASS.)Vêtus el Novum Testamentum dies alii in vitam, alii in poenas eanl. (ADG.)Orbemdicit
sunl, qui aeternosole clarescunl, illud praenunliat, omnes filios Adam, etc., usque ad meridiem.
hoc factum indicat. (HIER.)Annuntiat ergo de die in PSALMUS XCVI.
diem, etc., usque ad quibus affectuum nostroriim Psalmus ipsi David. Ad lilleram illud tangil hic,
pedes a viliorum spinis muniunlur. ^uod mortuo Absalom, iniquo filio David, qui vi-
VERS.I. — Magnus Dominus. (ADG.)Parvulus vons palrem persequebatur, David restitula est
faetus, quia vos parvi, intelligite magnum, et eritis terra, et in pace regnavil, de quo hic non agitur,
iu illo niagni. sed potius de significato. (ADG.)David Christum
VERS.S. — Coelosfecit.(ID.)Apostolos el angelos, significat,quem iniqui filii, id est,- Judaei, crucifixe-
unde si coelosfecil et angelos, tune el apostolos, qui runt, atque regnum abjuraverunl ei. Sed restitula
daemonibusimperant. « est terra ei, quando Judoea, quaecrucifixerat, credi-
VERS.6. — In conspeclu. Taies enim, confilentes dit : et aposloli, qui tilubaverant; sunt confirmali ;
scilicei et jusli, ipsum conspieiunt, et conspiciunlur sed et aliasoyesde gentibus sunt adductoe.
ab eo. Sanclimonia et magnificenlia. (ADG.)Quasi Vel, restitula esl terra, cum caro ejus resurrexit,
dieeret : Qui vult esse niagnificus et potens, ut sunt postquam resurreclionein haec omuia quae hic can-
"
angéli,prius sit sanclus, quod fit ex eo sanctiûcante : tantur, facla sunt. ,
non enim per te potes-esse sanclus. Eo ^rgo sancli- (ÀDG.)Prae'.identesin spiritu haec,gavisi sunt pro-
ficanle, aliquis fit sanclus, el ila maguificus. phète, etc., usque ad palato namque fideidulce sapil
VERS.7. — AfferteDominopalrioe.(CASS.)Secunda niel divinaepromissionis.
pars, ubi ad subditos loquitur, etc.,, usque ad ul nul- (CASS.)Quartus psalmus de primo adventu, quo
lus exeipiatur, indigena, vel peregrinus. Gloriam. mundus liberatus est. Describit primo virlules Do-
(ID.) Quoniam bene conversalur homo, in quo glo- mini, ostendit omnia restitula ei, «t arguit idolo-
rifleatur Deus. Honorem. Cum de bonis gralia re- latras.
feriur, unde, Non est invenlus qui darel honorent VERS.1. — Dominusregnavit. (GASS.) Videns pro-1
Deo, nisi hic alienigena. In atria. (ID.) Atria, pro- pheta superstiliones mundi abundare ante Christi
phète vel apostoli, quibus itur ad Dominum;^de p resurreclionein, opponit : Dominus regnavil. (ÂUG.)
alriis, propbelis vel apostolis, venilur in atrium Quis ergo aller colendus est ? quasi, nullus ; inde :
cailiolic» Ecclesioe, ubi majeslas adoratur. (ADG.) Exsuliet terra. Quid remanel idolis ? Quasi nihil.
Vel, Introite in alrio, id esl, in doelrinain propheta- Insuloe. Totius mundi Ecclesïoe. Multoe.Non om-
rum el apostolorum. nes,*propter haereticorum conventus.
VERS.9.—Adorale Dominumin atrio, etc. ïd est, (CASS.)Inde qualis sit Dominus primo adventu
in Eeclesia catholica, vel per atria, prophetiam ; per dicit. v
atrium Evangelium. Commovealur. Omnibus admo- , VERS.2.— Nubes et caligo.Impiis, qui caecisunl,
nitis nioveri optât. Quasi dteeret, introite et adorate nubilosuset caliginosus, quibus nulla claritate splen-
vos, boni. Terra aulem, e}c. Universa terra. (CASS.) det ; sed bonis, Justilia et judicium. Qui correcti
Non pars aliqua ; ne quis ergo dicat : Ecce hic Chri- sunt sedes ejus. Ame adventum ejus ignis proecedet
slus, ecceillic, subdit, Etenim correxit orbem ter- quia impii pro praedicalioneprophelarum ira suc-
ne, elc. censi,' de nece eorum Iraclaverunt, et ad indigna-
VERS.10.— Dicilein gentibus. (ID.)Quod regna- 4ionem inflammati in circuitu, quia mulli, cum pauci
Ml el correxil, et judicavit. Regnavil. Alla littera : esseni proediealores.
1007 WALAFRIDISTRARI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
VERS.3. — Ignis ante ipsumproecedet,etc. (ADG.)A J (HIERON.)In tubis ductilibus, argenteis, more Ju-
Quasi correcti sunl sedes Dei, etc., usquead si mali doeorum. Myslice, productis sub malleo universae
sunt, ad consumplionem; si boni, ad reparationem. terrae, id est diabolo. (AUG.)Tribulatio, tunsio est ;
VERS.4. — Illuxerunl fulgura. (ID.) Nubes vilue- profectus, productio : talis tuba erat Job, unde quasi
ruiit forma humana, sed fulgor mirandus in verbis tuba insonuit, dicens : Dominusdédit, Dominus abs-
vel factis eoruni apparuit, et inde mota esl terra. lulit.
VERS.5. — Fluxerunt. (ID.)Elsi non modo crédit VERS.7. — Movealur. (ID.) Id est, indulcetur
paganus, tamen victus est. mare legis, ligno crucis in eo posito. Et plénitude
VERS.7. — Confundantur. Hoc jam factum est. ejus. Universa legis sacramenta, etc., usque ad
(ADG.)Cessât enim jam idololalria. Et erubeseant sed flumina, etc. Terrain. (CASS.)Id est, oninem
qui adorant lapides, quia mortui. peccatorem. ,
VERS.8. — Adorate. (ID.) Cessai ergo adoratio VERS.9. — Orbem terrarum. Omnes terrenos.
angelorum, sed adorant. Ipsi mali angeli votant ad- Injustilia. (ADG.)Quia non meruerunt misericor-
orari, boni adorant, nec se permittunt adorari. Vel diam. Populos. (CASS.)Fidèles de Judaeis el genti-"
saltem hoc exemplo idololalria?cessent.1 bus, qui capienl aequa meritis.
Audivit et loelala. (CASS.)Secundo post restaura- B ' ,
PSALMUS XCVffl.
tionem terrée omnimoda exsullalio, etc., usque ad
ut de Cornelio fratres gavisi sunt quem Petrus ba- VERS.1. — Psalmus David. (ADG.)Propheta
plizavil. Et exsullaverunl.(ADG.)Audierunt apostoli, describit Christum regem bona dantem, etc.,
qui eranl in Judaea fratres, quia gentes receperunt usque ad sed velamen ablatum est, cum veritas
verbum Dei, el laelalisunl et magnificabant Deum. de terra orla est, el juslilia de coeloprospexit(Psal.
VERS.9. — Terrain... deos. (ID.)Per terrain et XLVIII).Dominus regnavit (CASS.) De polenlia
deos, peccatores et juslos accipe. Vel, terrenis el el regno Ghristi, ut in homine adoretur. Ostendit
coelestibussignificat eum imperare. Christum regnanlem. et (quicunque repugnel) allum
VERS.10. — Cuslodit Dominus. (ADG.)Si cum superomnes, undeeicedere moncl. Irascaniurpopuli.
coeperisodisse malignum, subsequantur persecutio- (CASS.) Irrisio. Secure concedi potest, ut iraseantur,
nes, ne timeas, quia cuslodit Dominus animas san- quia non sunt ultrai nocituri : permitlendo dicit, non
ctorum suorum, de quibus tollendisest ultimum gé- imperando. Sedet super cherubim.(ID.) Contra eum
mis persecutionis. nihil potest terra, ielsi ipse fuit in terra ubi passus
PSALMUSxcvn. est iram populi. Cherubim. (ADG.)Pleniludo scien-
Psalmus David. (CASS.) Terlius psalmus eorum qui tioeinterpretatur, quaj est charitas. Plenitudoscien-
de utroque adventu agunt : in quibus est causa spei tiaelegis, quae est IsedesDei, erit el in le, si chari-
per misericordiam primi adventus, et timoris per latem habueris, contra quam nihil possunt irati.
judicium secundi : haec, etsi saepeiterentur, tamen Quid enim terra contra coelum?
semper nova pro verborum et sententiarum varia VERS.2. — Dominusin Sion. (ID.) Si non întelli-
descriptione. gis quid est superCherubim, hoc vide, quia in Sion
VERS.1. — Cantate Domino. (CASS.) Primo ait de magnus. Sion est anima quae Deum speculatur. In
Cîtensionesalvatricis dexlerae. Sion magnus. (CÀss.)Quis Dominus, exponil : In
Salvavit. (ADG.)Majus est quod totum orbem a Sion natus. Magnus , ne pro passione vilescat.- Vel,
morte seterna erexit, quam quod mortuos suscita- tamen Dominus magnus in Sion Judaeorum, et super
vit. Sibi. Multi salvantur corporaliter, sed sibi, non populosgentium. i
ei : qui accepta corporali sanitale lasciviuntj sed qui VERS.3. — Magno. (ADG.)Parvum erat quando
perfidem intus sanantur, ei sanantur, vel se salvant. irascebantur, id est, paucis diffamalum,"sed jam in
VERS.2. — Salutare... juslitiam. (ADG.)Qui sal- omni terra dilatatum. Terribile. (ID.) Quia elsi cru-
vat et justificat. Revelavit.Futura sub velamine prae- i•jj cifixus proedicatur, judex venlurus, et non errabit
dixerunl propbetae: sed velamen ablalum est, cum in judicio. Et honor régis. (CASS.)Exponit quoniodo
verilas de terra orla est. debenl confiteri. Honor régis, est gloriosapraedica-
VERS.3. — Misericordiceet veritatis. (ADG.)Mise- lio, judicium discrelionem exigit ; non levi volun-
ricordia est quopromisit, banc sequitur veritas, quia tate colendus est, sed fixa deliberatione, quod ab
reddidit. Sed cui ? Israeli, id est, qui modoperfidem ipso est ; unde subdit : Tu parasti directiones. Veî
videt veritatem, post per speciem. honor régisest damnalio nocentium, unde régis glo-
VERS.i. — Omnes.(ID.)Quia non quibusdamtan- ria augetur.
lum dalus est Chrislus. VERS.4. — In\Jacob. (ADG.)Non solum patriar-
VERS.5. — Jubilate. (CASS.)Secundo dicit omni- cha, sed populo,Iquem significat. Tu fecisti. Haec,
bus modis laudandum esse et annuntiandum, quia quse alius non posset.
venit judex. VERS.S. — Exaltale. (CASS.)Secunda pars monet
VERS.6. — In lubis ductilibuset voce tuboecor- adorare eum, quia patres ejus fuerunl. Quasi, quia
neoe.(ADG.)Aeris, quaetundendo prcducuntur, etc., haecfacil nobis, ergo Exaltale.
ûsque ad ut cornu carni haeret. et eam superal. Scabellum.(ADG.)Terra scabellumvedum ejus di-
1009 * GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 1010
_>
PSALMUS C.
cit Scriplura, ^tc, usque ad in cujus honore sca- A ,
VERS.1. — Psalmus ipsi David. (CASS.) Psalmus
bellum adorai. Pedum. (CASS.)Pedes, indefecta sta-
ut cente-
bilitas deitalis. Sanclum. Ul^ discernas corpus a iste continel formam perfectae sanctitatis,
simus numerus perfectus est.
deilate, -elsiuna persona.
VERS.6. — Moyses. (CASS.)Sacerdos, quia si non Ipsi David. Uttotum quod hic docetur, virtutibus
hostias, populi vota obtulit, etpropopulo supplicavit. Christi applieetur, nihil terreno régi. Hic docemur
VERS.7. — Columna. (CASS.)Forlitudo et décor bona appelere, mala renuere, quae est perfecta con-
domus. In liac specie loquebatur, quae nuntiabat Ec- versatio vitae.
clesiam, vel carnem, sed tune in nube, modo aperte Misericordiam et judicium cantabo. (CASS.)Cantat
perFilium : Nubis loquebatur ad eos. (ID.) Ad eos hic Chrislus, e't nos in illo. Prius de misericordia
ergo tune in nube, qui jam nobis loquitur in sca- et judicio proponit. Misericordiam et judicium can-
belio, id est, in carne assumpta aperte. Teslimonia tabo. Haecduo mutua societale jungunlur : in bis bre-
ejus et proecepla (ID.) Teslimonium esl per signa ali- 'viter omnia opéra Dei.includit. Et hic est praemissa
qna praecedenlis rei posita significatio : unde saepe -causa quare siesehabet, sicut postea subdit. (ADG.)
in lege dicilur: Hoc,erk vobis in teslimonium. Prae- Nemo de misericordia praesumat ad impunitalem,
" quia est ei judicium ; nemo immutatus in melius-ju-
cepta sunt sicut praecepta legis per Moysen data.
VERS.8. — Propilius fuisti eis. (ADG.)Non dicilur dicium timeat, quia praecedit misericordia. Semper
nisi peccalis, propilius ignoscendo, propilius et ul- "haecsimul in eo sunt : sed per tempora secundum
ciscendo, eeeeetsi tanti essentïsti, aliquid tamen ha- effectus distinguunlur, misericordia nunc, judicium
bebant peccati ; unde addit, in omnes adinvenlion'es. in fuluro.
Ulciscens. Ne humana «lalio subriperet ; unde : VERS.2. — Psallam et intelligam. ( Ib. ) Hoc dat
Datus est mihi stimulus carnis meae (II Cor. xn). psallere^ ut intelligam mente, quod oculis non patet,
Adinveniiones. Alias affectiones. (ADG.)Quas solus id est, credam" quod Dominus véniel, quem iste
Deus noverat in cordibus eorum ; unde poena eis tantum desiderat, qui veniet in Tia immaculata.
CASS.) Quia mundum transivit sine peccato ; vel,
pati eos cum quibus erant, pro quorum pecGatis (
quasi suis dolebant per ebaritatem. Non enim fuit, ego psallam et intelligam', exislens in via immacu-
ut a plerisque putatur, Moysi poena non intrare in lata , quando, etc. Vel, psallam, bîlariter operabor,
terram promissionis in quam et miseri intraverunt ; et per hoc intelligam. Quando ventes ad me. In se-
sed figura, quod qui sub lege ^ssent, et sub gratia cundo adventu, vel obitu cujusque. Vel, quando ve-
nies ad me, per carnem in primo adventu, quia in
essenollent, non intrarent in requiem. ^ via immaculala. Perambulabam.
PSALMUS XCIX. (CÀss. ) Secundo,
quae sit via immaculata exponil. { ADG.) Perambu-
VERS.1.— Psalmus in confessione. Confessio ge- labam. Quae est via immaculata ? Ea ab iunocenlia
joina est ; una est laudis, altéra peceatorum. Con- incipit, et in illa consummalur ; et non est opus
fessio laudis convenit perfectis, confessio peccato- multis verbis : Innocens esto, et perfecisti justiliam.
rum incipienlibus ; unde in _hoc psalmo propheta Sed duobus modis nocet homo, videlieet si facit mi-
monetad confessionem. (CASS.)Docelhic psalmus, serum, et si deserit miserum. Innocens est qui nec
et Deum incessanter laudare, et peccata noslra in- sibi nec alii nocet. ( CASS.) Perambulabam. Quasi
cessanter plangere : quia nec in malis est desperan- dical : Transitorîa non quaesivi, sed cucur.ri viam
dum, nec in bonis débet animus esseelevalus. Primo mundi, exislens in medio domus luae. Innocentia
perfeelis praecipuùm genus confessionis, id est Jau- hoc potest, ut faciat habitare in medio domus Dei,
dem, indicit. quasi honorabile exemptant aliorum.
Jubilale. (ADG.)Si vox jubilât exterius, etc., «s- VERS.3. — Non proponebam. ( CASS.) Innocen-
que ad et quo ordine et quanrmirifice fecit. Omnis tiam per parles exponit. Primo, quia nihil habet
terra. A4 laudem monens. Non unùm angulum lerrae -CumjnaHs, dicit : Non proponebam, usque, oculi
hortatur : sed sicut ubique novit sèminatam benedi- mei. Post quod pars ei cum justis, et quod-versutias
ciionem, ita undique exigit jubilationem. Servite in diaboli de corde fugat, ibi, in matulinis. (ADG.)
loelilia. (ADG.)Hjec servitus non est amaritudinis, Non proponebam. Quasi : Perambulabam in innocen-
nec indignationis, sed felicitatis et libertatis. Ser- tia ; hac utique ( dicit totus Chr.istus, ) quod non
vnm ergo le faciat charitas, quia liberum te fecit - proponebam, id esl, non diligebam rem injustam.
veritas. Unde Dominus : Si manserilis in verbo meo, VERS.i. — Non adhoesit. (CASS.)Exponit praeva-
vere discipuli mei erilis : et cognoscelis veritatem, et ricationes. Cor pravum, qui prsevaricatur corde ;
veritas vosliberabit (Joan. vin). declinantem, haereticum qui a catholicis dissen-
I-u loetitia. Quia liberali ; non murmurantes , ut tit : et qui a rectis semitis deviat non agnoscêbam,
in deserto : unde prsemium subdit. quia etsi signati nobiscum sacramentis, non tamen
VERS.2. — Introite in conspectu. Magnum est in veri sunt.
conspectu tanti gaudere. Introite. ( CASS.) Secundo - VERS. S. — Superbo. (ADG.) Et Jésus conviva-
intraturis secundum genus confessionis ; nec dubi- tus, etc., usque ad unde: Beati qui esuriunl el
tetur, quia misericordia est «i. sitiin' justitiam ( Matlh. vm ).
 1011 WALAFR1DI STRARI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1-012
VERS.6. — Oculi meL Hic altérant partem inno- À contemplatio Dei non babelur. Mei. ( ADG.) Non
centiae exsequitur, scilicet, quod cumijuslis habet illorum qui de terrenis, et non de spirilualibus ge-
partem. Quasi dicat : Cum talibus non edebas, unde munt, etc., usque ad înflrmormn port are.
ergo pascebaris ? Terroe. ( ADG.) Degenles in lerra, VERS.7.—Pelicano, etc. (ADG.)Très aves, tria loca
ubi lot illecebra?, unde major corona. Vel ( CASS.) ponit, etc., usque ad qui si non inler homines, extra
qui per tolum mundum sunt. Ut sedeanl mecum. est in alto, dicens eis, qui in nocte dormiunt.
(ADG.)In veritate fidei mecum permaneant, Vel par- Vel, passer sagax ad alla virtulum fugit, ubi
ticipent mecum regno aeterno, vel judieent mecum. tutus a laqueis. Qui! solilarius vel unîcus, propter
VERS. 7. — Non habitabit in medio domus meoe. charitatenl ( quem ex mullis unum facil ) est in
( CASS.) Id est, Ecclesiae. Elsi aiiquandiu lolerelur tecto, vel oedificiopropler altitudinem fidei, ut non
jralia correctionis, non praeeminet meritis, nihil dèscendal aliquid tôlière de domo, id est carne.
potest ; non est in populo meo granum, sed palea. Domicilio. (ID.) Vel parietinis, qua vulgo dieun-
Non habitabit, hoc maxime convenit sacerdotibus, tur ruinse, ubi parietes slanl sine tecto, ubi habitat
ut-pravis non cohabitent. nyclicorax avis, quaenoctem amat.
VERS.8.—In matutîno. (CAss.)Terlia pars, ubi os- VERS."9.— Tota die. (CASS.) Vel, in persona
lendit quis finis sitmalorum. Et loquitur hic Chrislus. B justi tolum accipi potest. Quasi dicat, etc., usqne ad
In matutino. Post vitatos malos, justus ad se rever- vel, in dejeclione reficiebar, adeo placebat inîlii.
sus, addit quod suggestiones daemonum de corde VERS.10. — Cinerèm. (AUG.) Per cinerem et fle-
expulit in matutino, id est, quando in initio tenta- tum poeniienles signiJTicanlur.Cinis enim et ciîïcium
tionis, quasi in crepuseulo incipiunl apparere. In- sunt arma poeiiilentiurn, Poium. ( CASS.) Tempora- .
lerficiebam. Oratione, qua debent ejici, ne crescant. lem Ijucundilatem. Vel desiderium palriae pro dila-
Peccatores. Dasmones, qui omnem carnem faciunt lione lacrymis miscui ; vel potum Scripturarum,
peccare. CivilateDomini. Anima justi, unde diabolus quae antiqua recolunti
dispergitur et removetur. Omnes opérantes iniquita- VERS.11. — A facie iroe. ( CASS.)Ira,"ullio ; in-
tem. Id est, submissiones vel immissiones diaboli. digiialio, motio animi, qua iudignamur etiain Mis.
( ALG.) Jam enuinoravil quod ci non adhaeserunt Ira dicitur impetas in puniendos, qusa in Deum non
nisi boni, etc., usque ad hoc et justo convenit, qui cadunt. Sed est antrdpopalh&s.
prsevidel "hocfuturum, et ideo se sic habel. Iras. Unde et Dominus ait : Ira Dei manet super
PSALMUS CI. eos qui'non credUnt\(Joan. m). Non ail, veniet;
VERS. 1. — Oralio pauperis. (ADG.) Secundum sed manet, quia non |tollilur, in qîia natus est.
formam servi, etc., usque ad sponsus propter caput, G VERS.12. — Dies mei sicut mnbra declinaverunt.,
sponsa propter corpus. Chrislus pauper in nobis, et Quia ego a vero die declinavi, shniles milii sunt
nobiscum, et propler nos, hic orat in persona poe- déclinantes dies meL
nilentis, suam dejeclionem, et dejectionis causam VERS.13. — Tu aulem, etc. (CASS.) Terlia pars,
recognoscentis, el a peccalis liberari alque in pri- ubi ostenditur certiludo impetrandi veniam. Jam
slinum statum restitui petentis. Monet ergo suam consurgit lapsus ad prophetandum, jam poenitens
adveitere niiseriam, et Dei petere misericordiam. caput relevât.
VERS. 2. —Domine, exaudi oralionem meam. (ADG.)Memoriale promissum jnemorabile, de te
( CASS.) Quintus psalmus poenitentiae; quartus qui reparatio nostra, quia tunostri, velnosmemorestui.
oralio dicilur. Prima pars, caplatio deprecativa. VERS.14. — Venit iempus. (ADG.)Quia omniaor-
Et clamor. Oralio crevil in clamorem. Ventât, dine votait Deus fieri, el tempus ad hoc disposuit,
non obstenl nubes, quae iniquis. ( ID. ) Epimone per ubi opportunitas apte 1ordinala esl.
très versus, id esl crebra repetilio sententiae. VERS.15.— Lapides ejus. (AUG.)Sunt lapides in
VERS. 4. — Quia defecerunt. ( GASS.) Secunda Sion, etc., usque arf'inde est quod misso Spirita
pars, in qua esl flebilis oralio ; in qua exponitur, sancto multi eoruni crediderunl qui Dominum cru-
quae paupertas, quae tribulalio. Unde clamet, jam cifixerunt. i
aperit. Quia defecerunt. Defecerunt sicut fumus dies VERS.17. — In glopa. (AUG.)Qui primo visus esl
mei. ( ADG.) Elato enim Adam dies deûciunl, virlus in infirmitate in illa Sion ; unde : Yidimus eum non
animi conlrahilur. Miseria pium judicem niovere -habentem speciem neque deeorem (Isa. un).
potest. Ossa mea sicut cremium aruerunt. Fortes, VERS.18. — Orationem. Hoc agitur in aedifica-
quorum frixorium sunt, qui scandalizanlur, elc., tione Sion : orant, gemunl îcdificanles, qui sunt
usque ad jam enim frigitur homo, dum liniet se unus pauper, et pauperes multi ; unde in lilulo sin-
arsurum. gulariter, hic pluraliter. Sed unus dicilur propter
VERS.S. — Percussus sum ut fenum, et aruil cor veritalem pacis Eccle^iae, multi propter lalitudinem.
meum. (ID. ) Mortalis factus. FenumYirel, sed per- VERS.19. — Scribantur hoec. (CASS.)Qui supra
cussum facile sentit injuriam : sic caro hominis in poenitentia sordebat, jam honore prophetae decora-
lege Dei virens, ab eadem succisa arescit. tus, praecipit hsce quse dixit testimoniô-Scripturae
VERS.6. —A voce gemitus. ( CASS.) Natura pec- firmari, ul aetas futura discat. In generaiione. (ADG.)
eanlium ostenditur, quia dum peccatum appetitur, Haec quando scribebantur , non sic proderant gène-
 " GLOSSA ORDINARIA.— LÏB.' PSALM. '
1015 „ 4014
ralioni Veteris Testament*!; prosunt- alteri -, id est  rioribus non est certum, sed si manent, non in se ,
novae. sed in Deo manent.
VERS.20. — Quia prospexit, elc. (AUG.)Post ger VERS.28. —Et sicut opertorium mulabis eos. Goe-
mitus dolenlis, jam suntTerba consolalionum, jam los accipe, qui omnia operiunt, qui etiam muta-
gaudet pauper. Et quia supra dixît : Mdiflcavit Do- buntur. Et anni lui non déficient. (ADG.)Qui erunt
minus Sion ; et item : Scribantur hoec; modo ulrum- in generalione generationum. Sed an ibi esse pole-
que déclarât; quasi "hocest quod dixil scribendum , rimus ? Ulique, quia filii iervorum tuorum habita-
quia prospexit. bunt.
Prospexit. Ut proeterita dicit, quse erant futura. VERS.29. — Filihservorum. (AUG.)Ut filii intra-
VERS.21. — Compeditorum. (ADG:)Timor Dei, - verunt terram promissïôms, etc., usque ad cum omni
compedés suiit; etc., usque ad et solutis verluntur in novitale filiorum.
gloriam. (CASS.)Compediti, sancli, etc., usque ad J^ilii. Ililaris conclusio. Filii prophetarum et apo*
unde in gêneraient Ecclesiam eoncurrit sermo eo- stolorum, nedum ipsi.
rum. Ut solverel filios. (ADG.)T^OSauteni sumus filii Semen. Opéra, unde fructus seternus.
illorum mortifîcalorum, qui solvimur a nodis pec- Dirigelur. Quia nihil tortum intrat._
catorum, et vinculis cupidilatum. B -
— PSALMUS en,
VERS.25. Respondit ei in via virlutis suoe.
(CASS.)Quarta pars, ubi, post certitudinem veniae , VERS.2. — Benedic, anima. .(ADG.)Post preces
dicit quod de sua b'revïtate ad aeternilatem transeat. pauperis praeconia gaudentis. Omnes qui in Christo
(ADG.)Respondit. Quia : Dico, ut ahnuntiem nomen quasf unus homo sunt, qui excitai et hortatur ani-
Domini et laudem ejus in Jérusalem, etc., usque ad mam sùam, ut benedicat Dominum, volens diffinire
non contemnit, ^ed fructum reddit. Respondit ei. Id cur benedicendus, ne quis ad hoc piger inve-
est, crédit resurrexisse Chrislum.'Sed quia proavidet niatur. Clama voce, si esl homo qui audiat; sine
quosdam dicturos, fuit quidem quondam Ecclesia voce, si non est qui audiat homo, _quia audit Deus.
congregans omnes in unum, sed jam desinil. (GASS.)Per sua bénéficia hortatur benedicere Deum.
Paucilatem, inquifc,dieiummeorum-: non selerni- (ADG.)Propheta in persona generalis justi loquens,
talem iliorum, ubi ero, sed temporales dies, quan- secundum superiorem vim animée, id est ralionem,
diu ero in hoc saeculo.Nuntia tnihi. Propter illos qui exhortalur animam ad benedicendum, dicens : Noli
dicunt, jam non esse Ecclesiam. Non vacal vox ista, oblivisci. Non sit anle oculos deleclalio peccati, sed
non est inanis petilîo. Ipsa enim via, id est Christus, damnatio et ïemissio Dei : cogita omnia mala tua ,
sic annunliavit : Vobiscumsum usque ad consum- u quia quot ea, lot bonae retribuliones Dei. Re-
mationem soeculi (Matth. xxvm). Totum tenipus tributiones. Non tributiones. Tribuit homo mala
usque ad finem,estilia exîguilas dierum : quia omne pro bonis, et retribuit ei Deus bona'pro malis. Tri-
quod finïtur exiguum est, ut inde transeatur in seter- buit, cum me fecit, retribuit cum justificat.
nitatem. Nuntia et : VERS. 5. — Qui propitiatur. (ADG.)Hoc agit in
VERS.24. — Ne revoces me in dimidio dierum baptismi sacramento. Qui sanal romnes infirmilales
meoruih. Non sic fiât, iil haerètici dicunt, etc., usque tuas. Hoc agit in vita fidelis hominis, dum concu-
ad sed non sunt nisi dimidii, si non addaiifur piscit caro adversus spirilum, ul si quae nolumus
seterni. faciamus ; qui languores veluslatis de die in diem
VERS.2S. — In via virlutis. (ADG.)In fide, qua crescente novitale "sanantur ex fide, quae per dile-
resurrexisse crédit Christum. Via virlutis fuit Chri- ctionem operatur.
stus post .résurrectionem, cum jam noninfirmus, VERS.4. — Qui redimit, de corruptione vitam
sed fortis, in coelovocal Ecclesiam. Laus fidei est, tuam. Hoc fit in ultima resurrectione mortuorum.
non quia crédit mortuum, quod et paganus crédit, Qui toronat, jîte. Hoc fit judicio, ubi cum rex sede-
sed glorificatum. _ rit in throno, redditurus unicuique secundum opéra
Vel, breviler difflnitiir religio Chrisliana, cum ejus, quis gloriabitur se habere gloriosum cor et
diciturMS virlutis. mundum a peccalo? Ideo necessarium fuit comme-
Vel, in generalione generationum. Est generalio morare illic misericordiam et miserationes, ubi vi-
generalionum, quaenon transit, collecta de omnibus, derentur sic reddi débita, ul nûllus esset loeus mise-
id est sancti. In illa erunt anni Domini, qui non ricordiae.
transeunt, id est aeternitas Dei, quae est ipsa sub- VERS.S. — Ut aquiloejuventus tua. (ADG.)Simi-
slantia Dei, nihil habens mutabile. litude tanta data est, etc., usque ad quibus vetuslas
" VERS.26. — Initio
tu, Domine. Quasi, ne revoces, clausit os, oblilis manducare panem nostrum.
quia ad aelernitatemtendo , quam exponit, dicens: VERS.6. — Faciens. (ADG.)Secunda pars, ubi
Initio fa, Domine, teiram fundasti. monet benedicere per eas quae anliquis facta sunt,
VERS.27. — Ipsi peribunt. (ADG.)Ipsi coelipe- et posleris fiunl. Misericordias. -Quascqnsequenlur,
ribunt, de proximis lerrae hoc constat; unde et Pe- qui inimicos diligunl, elc, usque ad post miseri-
trus : Terra autem el coeliqui nunc sunt,eodem verbo cordiam enim subdit de judicio, dicens, Et. judi'
repositi sunt, igni reservali (II Petr. m). De supe- cium.
1015 WALAFRIDI STRÂBI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1016
YEKS.7.—Mfiysi. (AUG.)Per Moysenomues sanclos,-, h.coelumsicut. Ad lilteram, coelum, quasi lectum, etc.,
elc, usque ad per quem legem dédit, ut abundaret usque ad post in fine jut liber Scriptura- plicabitur.
deliclum. VERS.3. — Quitegis. (ID.)Ad lilteram suntaquoe,
VERS. 11. — Quoniam. (ID.) Coelum undique etc., usque ad eujus superiora sunt duo praecepla
circa terrain unde etiam peccanlibus lux, aer, spiri- charitatis. Vel qui tegis aquis,\û est, spirituali sensu,
tus, pluvia, unde fructus : sine coelo desinit terra, superficiem Scripturae, vel donis spirilualibus eorum
sic proteclio Dei super timentes. munis charitatem, ne quid eos separarepossil. Saper
VERS. 12. — Quantum distat, etc. (ID.) Quando pennas venlorum, etc. Ventus est motus aeris, etc.,
peecatum remitlilur, occidunl peccaia, gratia orilur, usque ad sed charitatem omnium superat eharilas
peccala in occasu, averlere ergo ab occasu peccato- Cbrisli. il.
rum, et tende ad orlum gralioe, et surgis. VERS.4. — Ignem urentem. (CASS.)Id est sera-
VERS.14. — Recordatus est, etc. (ID.)Vel secun- phim, qui sunl superior ordo, faeis ministros tuos,
dum aliam lilteram : Mémento, quoniam pulvis su- unde in Isaia : Volavit ad -meunus de seraphim qui
îîHts. Quasi diceret : Cognovil figmentum, id est sunt superior ordo. ||
inflrmitatem nostram : quod figmentum conversus VERS.5. — Qui fundasli lerram super slabililatem
ad Deum dicit : Mémento quia pulvis sumus, id est. B suam. (ID.) Ideo Spirilus sanclus in hoc psalmo dif-
perseverel erga nos tua misericordia, ne oblivisca- ficîlia dicit secundum litteram, ut quaeramus spiri-
mur gratiae tuoe. Vel, Homo sicut fenum, etc. Homo tualia. !
enim sicut flos egreditur, etc., usque ad Misericordia VERS. 7. — A vocetonitrui. (ID.) Per terrîbiles
Domini. Efflorebit (CASS.)Id est, ad plus sic florebit ventos siccabuntur aquae; mali comminalione judicii
vel efflorebit, id est deflêrebil. Et sicest inlenlivum, timebunl. .
vel privalivum. VERS. 8. — Àscendunt. (AUG.)Mali, ut montes ,
VERS.46. — Quoniam spirilus pcrtransivit in illo. etc., uique ad ul liccut Eeclesiselibère proedicare-
Et non subsistez. (CASS.) Supeibos permittit Deus, etc., usque ad ut
VERS.17. — Et justitia. (ADG.)Misericordia et jam mundum non occupent.
justitia retributio est. Dicit1, super filios filiorum; VERS.10. — In convallibus. (AUG.)De humilibus
multi justi non hahenl filios, nedum filios filiorum, subditis gratiae et si sunt montes spirituali allilu-
sed filii sunt opéra; filii filiorum merces operum. dine, fluunt fontes Spiritus sanclH qui super humilem
VERS.19.—Dominus in coeloparavit sedem suam. quiescit. Inter médium. (ID.) Id esl inter médium,
(CASS.)Praedical judicium fulurum, ne peecanles in- etci, usque ad et hic talis mons non est audiendus.
solescant; quasi, et debes esse memor ut facias quia G VERS.11.—Polabuni omnes. (ID.) Omnes fuerunt
Dominus iff coelo. in disco Pétri ter submisso, etc., usque ad ut Eccle-
VERS.21. —Benedicite Domino, omnes angeli ejus, siaî congregetur. Onagri. (ID.)Sylvestres asini magni
patentes. (ID.) Tertio monel coelesles et omnes alias indomiti, etc., usque ad vel superhi Judaei diffé-
creaturas^benedicere. Benedicite Domino, etc. Ag- rent bibere in tempus ultimum.
gratulando dicil, non imperando, vel monendo. Mi- VERS. 12. — Super ea volucres coeli. (ID.) Non
nistri ejus'. (AUG.)VOSbenedicite, etc. , usque ad omnes aves manent, etc., as^ue ad alii in sinistra
ut quod habet in ore ostendal in opère. damnantur. J
VERS.15. — De fructu operum tuorum. (In.) Nemo
PSALMUS cm.
ergo glorieturin operibus suis, sed qui glorialur, in
VERS.1.—Psalmus David. (CAbS.)Item benedicere Domino glorielur, gratia enim Dei saturalur terra.
Deum monet, primo per coelum et lerram et orna- Sic igilur gratia gratis dalur. Si operibus hominum
lum eorum. (ADG.)Etsi vere hic omnia ad lilteram redditur, merces dicilur.
possunt religiose accipi, etc., usque ad in omnibus VERS.14. — Servituii hominum. (ID.)Unde cum
spiritualis sensus quaerendus est. Benedic,anima mea, liber essem ex omnibus, omnium me feci servum, etc.,
Domino, etc., magnificatus. In nolilia, qui sémper B usque ad quibus praebuit exemplum neçessaria su-
magnus natura, qui non pôles crescere vel minuî, mendi a subditis. In oleo. Unicuique datur Spirilus
quia perfeclus es ; Confessionem, id est undique ha- ad manifestationeni : gratia ergo el nitor quidam,
bes creaturas, quae te conillenlur, et quae sunt de- etc., usque ad ut exhilaretur faciès in oleo. Et panis.
corae et luminosae. Vel, décor in essentia Dei, et Idem esl ergo patiis et vinum. Panis enim iste et
lux undique. (CASS.)Vel incarnationem significat, vinum, justitia est, veritas est Christus : et hic et il-
per quam confessio et decus supernae majestalis in- lud faelificat, «l confirmai cor.
noluit, et homines eum confessi sunt, qui sunl ta- VERS.16. — Qaas plantavit. (ID.) Cur a se plan-
men cognilione. (ADG.)Confessionem induisti, id est talis relinquit candorem saeculi?quiaillic fuiieaavis,
Ecclesiam , etc., usque ad et vestis sine macula et quae in aquis habitat ; hi sunt qui in baptismi gralia
ruga. permanent. Vel, Herodius avis rapacissima, nec la-
VERS.2. — Extendens coelumsic. (CASS.)Quaecon- ies Christus respuit.
fitentur? coelum, terra, mare, cum omni ornatu suo VERS.17. — Hlic passeres. (ID.) Minuta volatilia,
de quibus singulis subsequenler. (AUG.)Exlendens elc, usque ad ul m cedris Libaninidilicent. Berodii
 1047 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 1018
domas.(AoG.)i)uî! esfeoram passerum, vel cedrorum, A . quia diclum est ei : Terrain tomedes omnibus diebus
quod tamen Latine dici non potest, quia cedri femi- vitoemeoe(Gen. 111).Quia qui terrena amant, cibus
nini generis sunt, hoc autem nullo modo ad lilteram, diaboli sunl. Cibus autem justi verbum Dei, unde,
domus enim, id est, nidus fulicae, quaeest avismarina Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod
vel slagnensis, quomodo dux est passerum? sed per procedit de ore Dei (Deul. vm).
hoc innuit spir'itualia esse quoerenda. Et si in' divi- VERS.28. — Manum luam, omnia implebuntur bo-
tibus saeculi passeres nidïficent, etc., usque ad sed niiate. (CASS.)Vel manus esl poteslas quae abunde
non peribunt, quia petra est dux eorum. (CASS.)Vel replet omnia.
fulica avis, quae in aquis habitat, hi sunt qui in gra- VERS. 29. — Averiente autem. (ADG.)Multi im-
tia baptismi permanent, quorum domus est baplis- pleti bonitate, sibi tribuerunl; volens aulem/Deus
mus. Et est quasi diceret : Qui sunt passeres? Illi eis probare quod non a se habent, sed a Deo, ut
qui baplizanlur. Et hoc est, fulicoe domus, id est, cum bonitale habeant humilitatem, aliquando eos
baptismus, qui esl domus regeneratorum dux est eo~ perturbât, avertit faciem, et cadunt in tentaiionem.
rum passerum, id esl, Chrislianorum. VERS.50. —Eniilte spiritum tuum.' (CKSS.)Pulvis
(HIER., CASS.)Herodius; avis rapacissima, etc., ' sûus illorum dicitur, quia ex se habent quod sunt
usque ad quia ipse conversus alios .plures ad fidem B pulvis. Spirilus vero Domini : Ecce medicina rever-
convertit. Cervis : petra. (ADG.)Cervi sunt magni sis in pulverem.
spirituales, etc., usque ad haec est de <\ua (ut SU7 VERS.32. — Tremere. (ADG.)Melior est tremor
pra diclum est) volucres coelidont voces. humilitatis, quam confidenlia superbiae. Unde App-
VERS.19. — Fecit tunam. (CASS.) Post terreha stolus : Cum tremore operainini vesiram salulem
transit ad coelestia, quaetamen terras faciimt, id est, {Phil.n). Montes. (ID.) Qui superbi erant, jactantes
^erviunt. Post lot gênera Chrislianorum, quae per a se omnia. Quemadmodum accidit in monte Sina.
animalia significavit, et praedictam ordinationem, • VERS. 35. — Cantabo. (CASS.)Tertia pars, ubi
ascendens subjungit de Christo et Ecclesia, quo- promiltit se semper cantaturum. Quasi diceret :
modo scilicet hic temporalîs Ecclesia crescil et decre- Hoec praedicta fecit Dominus, el his inspectis. In
scit, quasi faciat occasus el ortus veri solis. vita mea. (ADG.)Praesenti et futura ; spei et speciei.
VERS.20. — Posuisti, etc. Et facta est nox in eis, Modo spes est viianoslra, postaelerua erii. Vita vi-
idest obscura mentis obslinalio. Et ipsa pertrans- te mortalis, spes est vite immortalis. Quandiu sum.
ibunt. (ADG.)Non ut supra, conversi, gentiles, sed (ID.) Quia in ilio sine fine sum,"psallam quandiu
daemones, qui tempore passionis invenerunt corda sum, ne pulelur alius actus illius vite, quam psal-
titubantium apostolorum; sed Christo surgente, quia *J lere : quia non potest venire in faslidium, qui lau-
în omnibus non possunt, in cubilibus, id est, cordi- datur, non venit in faslidium laudare; sed semper
bus pertinacium permanent : sic Christo in aliquo amatur, semper laudatur.
occidenle, vigent mala, résurgente fugiunt. Occa- t VERS.34.—Jucundum sit. Alia littera : Suavis
sum. Sol sic occidit, ut oriatur : ita qui dormit, id sit -ei disputatio mea. (AUG.)Disputatio enim homi-
esl, Christus, non adjiciet utresurgat? Occidit, quia nis ad Deum, est confessio peccatorum. Unde
votait, nemo tollit animam ejus ; cum occidit, tene- Isaia (Isa. 1). Auferle nequitias ab animabus veslris,
brae factse sunt in apostolis, defecit spes eorum. dicite benefacere, judicate pupillo, el venite et dispu-
VERS.21. — Catuli leonum, etc. (ADG.) Sunt et temus, dicit Dominus. Disputatio ergo tua, sacrifi-
principes daemoniorum, sicut et catuli contemptibi- cium humilitatis tuae, quod esl Deo suave.
lia daemonia, quae in lenebris quaerunt seducere ani- VERS.55.—Benedic, anima mea, Domino. (ID.)
mas; major leo semper circumit quoerens quem de-:-•Itérât quod in principio psalmi : Benedic, anima
voret (I Pet. y), pascuntur autem erroribus ho- mea, Domino, per hoc innuens, quod finis bonorum
minum. similis sit principio.
VERS.22. — Ortus est sol, etc. (CASS.)Postquam
*
D PSALMUS CIV.
dïxit quid fecit occasus veri solis, subdit de ortu.
' VERS. 24. — Possessione. VERS. 1. — Alléluia. (CASS.)Hic primo alléluia,
(ADG.)Alias crèalura.
(ID.) Per Christum Pater, etc., usque ad datum est nec ante a quoquam situm est, quod nulla lingua
tamen lignum in quo transnavigemus. praesumpsit mutare. Alléluia, laudate. la nomen Dei
VERS.25. — Hoc mare Magnum, etc. (CASS.)Se- invisibilis, quod ei lanlum convenit. Per viginii
cunda pars ubi dicit : Quomodo Ecclesiam per mare psalmos, quibus hic litulus est, magnalia Dei dicun-
saeculi traducit ad littus patriae. Reptilia, etc. (ADG.) tur, et magna in eis est exsultatio. (CASS.)Hic corn-
Mali spirilus, quorum insidise serpunt. mendat propheta bonos in illo populo Israël, qui
VERS.26. — Draco iste quem formasti. (ID.) Prae- cum aliis fidelibus sunt verum semen Abrahae, filii
ter haec animalia, elc, usque ad factus esl in mali- promissionis.
Tia major. Ad illudendum. (ID.) Dicilur in Job (Job Confitemini Domino. (AuG.)Primus psalmus cui
XL), illudi Satanae ab angelis Dei, qui sunt praepositi praenotatur alléluia, etc., usque ad quae temporalia
super aereas poleslates, ne noceanl nobis. misericordia Dei eis dédit, supponit
YERS.27.—Escam. (ID.)Cibus dracoiiis terra est, VERS.2, — Omnia : (CASS.)omnia ; nihil est pu»
 1819 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1020
dore silendum. Vel omnia, quae dicenl, mirabilisi A gavisus esl (Joan. vm). Nullus enim proeter banc fi-
sunl, nullus enim potest omnia narrare. dem, vel ante, vel post, Deo reconciliatus esl, unus
VERS.5. — Laudamini in nomine, id est, gau- enim mediator Christus (I Tint. n).
I
'VERS.16. — Et\ vocavit. (ADG.)Quarta pars ubi
dete Christiani dici a Christo.
(AUG.)Laudamini, non vetat laudari, si bonif; sii incipit narrare, etc. , usque ad jussil esse quae
non, nisi in Domino, qui bonos facil. Laudamini ir i jam erat in disposilione. Ita vocavit, et omne fir-
nomine. Quod alibi, In Domino laudabilur animai mamentum panis contrilum (Gen. xxxvn).
mea; quod ibi addil, audiant mansneti et loelenlur: VERS.17. — Virum. (ID.) Joseph venditus a
hic quoque quodammodo, loeteturcor, quasi dical, fralribus, postea in jEgyplo pro justitia sublima-
VERS. i. — Faciem, etc. (ID.) Id esl prasen- tus^ esl. Joseph. (ID.) Si Joseph el hfimiliatus et
tiam, etc., usque ad malus timere potest praasen- exaltatus, etc., usque ad sed primum quoerite re-
iiam, quam bonus amat. (HIER.)A martyre Ityppo- gnum Dei, et omnia adjicientur.
lito, etc., usque ad ibi ex genlibus sumplurus Ec- VERS.18. — In compedibus. (ID.) TNÏonlegimus
clesiam. de compedibus Joseph in Genesi, sed credendum
VERS.S. — Mementote et toelera. (ADG.)Quaerite est quod ibi proetermissum, dicit Spirilus in psalmo.
ipsum, etc., usque ad si id quod Deus esl, magnum B (CASS.)Et si graliam habuerit apud custodem carce-
est quaerere, vel quae fecit videte. Prodigiu, etc. ris, tamen prius anxiatus. Sequilur. Fenum per-
{ID.) Paulatim ascendit de prodigiis ivisibilibus ad transiil, etc. Quasi praeler mala corporis, ferrum,
judicia : inde ad aeternum leslamentum , ubi et id esl Iribulatio dura? necessitalis, quae in aestuanle
el sollicita anima erat, pertransiit, etc. Vel secun-
praeceptum et promissum.
VERS. 7. — In universa terra. (ID.) Non putes dum aliam lilteram, anima ejus pertransiit ferrum,
filios Abrahae - in una gente secundum carnem , id est tribulationem durae necessilatis. Idem sensus
quia in universa terra sunt Jacob et IsraelL qui- cum priore.
bus judicia sua manifestai, sed non alii genli. VERS.25. — In terra Cham, elc. (AUG.)Champa-
VERS. 8. —In soeculum, (ID.) id est, in aeter- ter Chanaan, de quo ^Egj'plii trahunl originem.
num, unde post, in lestamenlum oelernum. Quod VERS. 24. — Et,auxii populum suum, etc. (ID.)
leslamentum si Vêtus accipitur propter lerram Quinta pars. Ecce quae in iEgyplo gesta, breviter
Chanaam, de qua ses[uilur. Quomodo aeternum est, proponit, quae postea pleniler narrai. Dicit etïam,
cum 411aterrena haeredilas non possit esse aelerna? quomodo firmavit populum suum super inimicos
Testamenti. Dicilur enim leslamentum illud quod suos.
« Et firmavit eum. Per signa
promiltitur, et doclrina, in qua promissio decla- Moj'si scilicet, ante
ralur, et pro qua servala redditur. (ID.) Promissum enim masculini felus i filiorum Israël necabantur, et
est quod accipere debemus : Mandalum quod la- ipsi in faciendis laleribus conterebanlur. Sed postea
cère. Haec esl fides, ut justus ex fide vivat, et in manu polenti, et per signa et portenta Domini,
huic fidei prûmiltilur haereditas. Abraham, Tsaac metuendi el honorandl facti sunt.
et Sacob. Ecce très palriarchae , quorum specia- VERS. 25. — Convertit. (ID.) Quomodo hoc fa-
liter se dicit Deum : Ego sum Deus Abraham, Deus ctuhi sit narrare j incipit. Convertit , non
quod
Isaac, Deus Jacob. Ecce triplex aucloritas. Deus sit auctor mali, sed malis bene iilitur, dum
VERS. 10. — In leslamentum oetemum, (ID.) id auxil felicilalem Israël, iîli ad invidendum conversi
est, quod ex ipso "verbo impleto, etc., usque ad sunt, quia jam mali erant. Ut odirent. Invidia est
et manet filius in domo in oelernum. odium felicilalis alienae.
VERS.11. — Terrant Chanaan, (CASS.) id est, VERS. 26. •—Misit. Qui omnia per se poterat ut
quod ab ea signiflcatur : dédit enim etiani liane modéra lione haec egisset. Quem elegit
terrain in figuram aeternaehaereditatis (J Joan. ÏV). doceret, qua
haereditas aeterna dicilur terra Cha- ipsum. (ID.) Sufficeret dicere, quem elegil : sed ni-
(AUG.)Gongrue B hil quaerendum est lin eo, quod addidit, ipsum, sed
naam, quia ab ea servi repellunlur et filii recipiun- consuetudo divinae locutionis «si ad
tur. cxplanalionem.,
VERS.12. —Cum essent numéro. (CASS.)Quaesub- VERS.27. — Verba signomm suorum. (ID.) Qui-
sidia lemporalis vite proestitilpatribus el filiis eorum bus ab eis praedicabatur, etc., usque ad verba ergo
tam carne, quam fide, non ul lus haereanl, sed ea non vocuni, sed signorum, vel prodigiorum per .eos
ad bonum aeternum référant, quod est, ut lus allecli, fecit.
justificaliones el legem Dei requirant. VERS.28. — (M) Vel : Exacerbaverunt ser.mones
VERS.13. —De regno. (AUG.)Non quod tune esset, ejus, quod apertum est. Vel, non exacerbaverunt
sed quod fulurum esset regnum Israël. Moyses et Aaron jsermones ejus, quia illos, scilicet
VERS.15. — Nolite langere. (ID.) Haec verba, licet ^îgyptios, etiam durissimos, patienter tulerunl, pro-
in bisloria non sinl, tamen vel lalenler dixit ea Deus pter mandalum Domini, donec omnia in eis, quae
in cordibus hominum, vel per angelum. Ckristos, Dominus disposuit, fièrent. Tenebras, elc. (CASS.)
(ÏD.) quia jam tune Christiani, etsi latenler, unde Inter plagas passi'sunt. Sed hic dicit corda eorum
Abraham exsultavil, ut videret diem meum, vidit et obscurala, qui proecepta Dei spernebant. Compe-
 "
1021 GLOSSA ORDIKARIA. — LIB. PSALM. 1022
lens inilium plagarum caecilas, sine qua non iu- A est evidéhs et absoluta praeceptio, ut, Diligas Deum
currissent caetera. et proximum, q'uas custodienda. Lex de his, quae
VERS.29.—Convertitaquas. (ÂUG.)Secunda plaga, non corporaliter sed spiritualiler : el ideo quaerenda,
quas in Excdo prima, quae signabat, quod âquas ma- quia umbra îuliirorum. Legem. Ut de circunicisione
ris Rubri verterel et eis inniortem. ejus et de aliis, quae diligenler investiganda sunt,
VERS.50.— Edidit terra. (ADG.)Terrani eofum quia mystice dicuntur. s
convertit in ranas, quia tôt fuerunl, ut hoGcongrue PSALMUS CV.
per hyperbolen dicatur. VERS. 1.—Alléluia. Alléluia. Quidam dicunt^
VERS.51. — Dixit, et venit cynomya, etc. (ID.) In Unum alléluia ad finem superioris psalmi perti-
verbo enim ejus eranl sine tempore, anlequam fiè- riere, allerum esse sequenlis. Hanc enim regu-
rent in tempore per ipsum verbum : vel per ange- !àm Hieronymus tenendam esse iradit.* Gujus as-
los, vel per Moysen quodammodo dixit, ut fieret sertioni Cassiodorus quoque consentit. Sed plures,
tune, cum fuerat faciendum. ubicunque alléluia , sequenti dant : et aliquando
VERS.52. — Posuit pluvias eorum, etc. (ID.) Si- seniel, aliquando bis; ut Dominus in Evangelio,
mile esl illi, el dédit terra eorum rahâs. nunc dixit amen, nunc amen ameif, pro majore cer-
VERS.34. — LocusXa^tbruchus. (ID.) Una plaga **tiludine rei.~ Istis consentiIjAugustinus, praeserlim
locusla et bruchus, quia altéra est parens, altéra cutn nulli Graecorum codices in fine psalmi habeant
fétus. alléluia.
VERS.56. —Et percussit.~(Id.) Cum sinl decem Confilemini Domino. (ADG.)Psalmus iste supe-
plagae,etc., usque ad qui non possenl spernere labo- riori conjunctus est, etc., usque ad mûnet ergo ad
rum suorum mercedem, licel lemporalem. geminam confessionem iaudis el peccatoruiii.
VERS. 57. — El eduxit eos, etc. Sexta pars se- (CASS.)Hebraeusrelicta p&trumperfidia, ad miseri-
cundum Cassiodorumet Abgùstinum. Superius, quae cordiam Dei conversus, suadet aliis ad eamdem mi-
mala intulit inimicis Israelitarum justitia Dei dixit : sericordiam converti, orans ut populo beneplacito
nuncquae bonaeistemporalia misericordia Dei dédit, socientur, qui erat in adventu Chrisli congregan-
supponit ul his adjuli legem Dei quaerant. (ADG.) dus.
Et eduxit : Abrahaedixit Deus, etc., usque ad deinde VERS.2. — Quis loquetur. (CASS.)Iste, qui mise-
sequitur secundumbeneficîum,[ffi nouerai infirmas, ricordiam petit, impletur consideratione divinorum
et coetera. operum, et admirans ail : Quis loquetur ?
VERS. 58. — -Quia incubuit timor eorum super VERS.~3. — Beali qui custodiuiit. (ADG.)Vel quia
eos. Timebat Israël, ne reliquias eorum censs- G sequitur, etc., usque ad judicium et justitiam, quia
meret. Beali sunt qui, elc.
(ADG.)Hic implelum est quod sdperius ail, et VERS.5. — Ad videndum, elc. (ÂDG.),utvideamus
firmavit eum super iuimicum ejus. te in ea bonitate, quam praestas electis, id est per
VERS.59. — Expandil nubem in prolectione eo- gratiam tuam videamus, ne caîci rèmaneamus. Ut
rum. Et haec est secunda pars, secundum Augu- lauderis : mirum est in plerisque codicibus , etc./
slinum, ubi supponit quae temporalia bona mise- usque ad quia non laudatur nisi propter te.
ricordia Dei eis dédit, diclis superius malis quae VERS.6. — Peccavimus. Secunda pars, ubi enu-
inimicis eorum justitia Dei intulit. merat peceala palruni, quaein jEgyplo commiserunt,
(ADG.)Jam incipit bénéficia, quae iler agentibus et tameri a Deo dieil liberatos.
in eremo facta sunt. Iniquilatem. (GASS.)Tertio idem dicit, ut pura
VERS.40. — Pelierunt, (AUG.)boni ad sustenlalio- confessio appareat; tanlo citius solvitur, quantd vi-
nem infirmorum. Colurnix: et pane coeli suturavit vàcius se damnât homo.
eos : quae est el caro, quia hic non de amarieatione VERS. 7. — Non intellexeruht. (ADG.)Id est, quid
iniquorum, sed de-fide eleelorum loquitur : ipsi in- per illa eis' dare velles, id est, non temporale, sed
telMgendisunt pelisse, unde amaricantium murmura ^ aeternum bonum ; quod per patientiatn exspectatur,
premerentur. etideo ipsi impatientes murmuraverunl, et lempora-
VERS.42. — Quoniam memor fuit verbi sancli sui. îibus beati voluerunl. (CASS.)DUOsunt quae bénéfi-
(ID.) His omnibus beneficiis Deus commendat in cia commendant, inlellectus et memoria, quorum
Abraham merilum fidei, unde subdit : quoniam ulrumquein eisTedarguit. Et primo inlellectum, cum
memor fuit. ail : non intellexerunt mirabilia. lrrilaverunl ascen-
VERS.44. —Et dédit illis. (ADG.)Non ut propter denies. (AUG.)Timenles Deum el desperàïites, etc.,
ista eum colanl, sed ut ea ad bonum aeternuml'efe- usque ad unde meruit inter. alias regni privilegium
rant, id est, ut custodianl justificaliones ejus. Posse- vel principâlum obtinere.
derunt, elc, non ut haec habenda sint pro summo VERS.9. — Sicut in deserto. (ID.)Quia ubi fuërunt
iono, sed ul eis vacent unde summum el aeternum abyssi, faclum est siccitate, ut deserlum ubi no'h
bonum possit acquiri, non ut in eis luxu defluant sunt aquas.
vel torpescant. VERS. 10. — Redemit eos de manu. (ID.) Que
VERS,45. —Justificaliones, etc. (CASS.)Sunl, ubi praetio ? quasi diceret, nullo ; sed in figura ba-
1023 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — JTHEQLOGICA. 1024
ptismi factum est, in quo redimimur de manu A pars, ubi Item et alia peccata enumerat, et per
diabolt sanguine Christi ; unde et mare Rubrum Phinees placatum Deum dicit.
dixit, quod colore languis figurabatur. Non crediderunt verbo ejus. (ADG.)Contempserunt
VERS.12. — Et crediderunt in. (ADG.)Ecce dura quodper illam significabalur, etc., usque adaon susli-
corda Judaeorum, quae non ante, sed post miracula nuerunl consilium ejus.
credunt : melius fuit promitlenti credere. In labernaculis ejus. (CASS.)Murmuraverunt, quia
VERS.13. — Cilo fecerunl, obliti. Terlia pars, ubi hoc non laboranlibus, sed oliosis contingit, unde
exponitpeccata, quaeposlexitum fecerunt:nec tamen major invidia criminis crescit.
démit eis misericordia Dei per Moysen placati. Vel VERS.26.—Et elevavilmanum suam super eos, etc.
correptio, per justitiam Dei, in quosdam per Moysen (CASS.) Haec justitia Dei praemitiitur, m secuta
vindicanlis. (CASS.)Cifo fecerunl. Summa celeritate pietas magis glorjficetur, quae pietas in sequenti
mutati sunt, etc., usque ad distulit enim Deus dare, ostenditur, ubi interventu Phinees Deus plaeatus
ut probaret eos. dicilur.
VERS.14. — Concupierunt concupiscenliam in de- VERS.28. — Et iniûati sunt Beelphegor. (ID.)
seilo. (ADG.)Talislocutio, ut laudaverunt, etc. (CASS.) Vel, consecrali sunt, quasi modo ad tempus colonies:
Nimietas desiderii, geniinalione verbi ostenditur. B gravior excessus el vehementior ira daemonibus de-
VERS.15. — Saturitatem. Non esl haecsaluritas de vovebanl filios. (AUG.)El iniliatï sunt, antequam
qua dicilur. Beali qui esuriunt et siliunt justitiam, diceret, etc., usque ad cujus major intérims futurus
quoniam ipsi saturabuntur (Matlh. v). erat, liberavit.
In animas eorum. (ADG.)Animalilalem, quae sus- VERS.30. — Et sietit Phinees. (CASS.)Solida men-
tenlatur esca : Unde et in Evangelio : Nonne anima te, etc., usque ad quia qui bene agit, orat.
est plus quam esca? Vel, animas, ut voluntas, quae VERS.31. — Et repulalum, etc. (ADG.)Deus, qui
desperando petierat, copia vinceretur; saturitatem, novit quanta charitate populi id factum sit, repuiavit
sequitur seditio, unde subdit. hoc sacerdoli siiOjin justitiam, non solum quandiu
VERS.16. — Et irritavsrunl. (CASS.)Honorera am- generaiio est, sed' usque in aeternum.
bienles invidendo, Moysen in caslris, el Aaron san- VERS.32. — El irrilaverunt, etc. (CASS.)Quinta
clum Domini: haeciilitatio fuit pro sacerdotio, quod pars, ubi agit de aqua contradiclionis, et de immo-
habebal Aaron, et filii ejus. latione filiorum, unde vehemenlius iratus est Deus,
VERS.17. — Aperta est terra. (ID.) Laus Dei, qui et tamen postea misertus. Quasi ita irrifaverunt în
suos vindicavit qualitas poenaefacla indical; a terra ad inventionibus suis, sicul supra dictum est ; nunc
P .
u iterum . . i
voranlur, qui lerrena sapuerunt. irrilaverunt.
VERS.18. —In synagoga. (ID.)Core namque et VERS.33. — Et dislinxit in labiis suis, etc. (CASS.)
ducenti quinquaginta cum eo, volenles habere sacer- Hoc miraculum, etc., usque ad non lenuit fiduciam
dolium Aaron, acceperunl thurihula, ul adolerent qualem debuit. (AUG.)Et distinxil. Quasi, hoc non
incensum, ideoque divino igné consumpti sunt. Pec- posset Deus facere, etc., asque ad non tamen alie-
catoies. (ADG.)Non ail peccantes, quod elboni: sed natus est a regno gratiae Dei.
peccalores valde iniquos et gravitais, sarcinis pecca- VERS. 55. — Génies. Sepiem illos populos , qui"
torum oneratos. lerram promissionis possidebant.
VERS.19. — Et fecerunt. (CASS.)Absentiam Moysi VERS.56. — Et factum est illis in scandalum.
non tolérantes, dum ipse in verlice monlis Sinai (CASS.)Terra promissionis data in praemium, versa
morarelur, ut acciperet legem, fecerunt vitulum. Ho- est excedentibus in ruinam, quia genlium conformi-
reb. Interpretalur Calvaria, ubi cruciûxio facla, etc., late factas sunt idololatrae.
usque ad hoc impalientia lèvium fecit, sicut omnia VERS. 57. — Et immolaverunt. (ADG.)Haec elsi
mala ex ea nascuntur. illa non narret hisloria, tamen hic propheta mentiri
VERS.20. — In simililudine. (AUG.)Non ait in -. non potest. (CASS.)Si non in prima, in sequenti
similitudiiiem, sed in simililudine. tEl est lalis locu- aetate factum est quod narrai David. .
tio, ut supra, et crediderunt in verbis ejus. VERS.38. — Et interfecta. (AUG.)Tropica locutio,
VERS.21. —Obliti sunt. (CASS.)Magna oblivio qui- conlinens pro conlento, id est homines; ipsi enim
dem in memoria, si non liberatio. interficiebant animas suas immolando filios, et con-
Terribilia. Quia adversarios afflixerunt, et istis, taminai! sunt in operibus.
quem limere deberent, moustraverunl. VERS.39. — Adinventionibussais. (ID.) Non quod
VERS.25. — Stetisset in confractione. (ADG.)Di- primi invenissent, sed quia alios imitati sunt. Quod
cens : Si non dimillis illis, deleme de libro luo. Quan- in Graeco aperlius, et hic et supra; unde et alii
tum valet intercessio sanctorum? Securus"Moyses de transférant, sludia, vel affectiones, vel votaptates.
justitia Dei, qua eum delere non posset, impelravit VERS.40.—Abominatus est. (CASS.)Id esl aversus
misericordiam iis qui juste périrent. esl ab eis : quod averti est extremum omnium malo-
Ut averlerel iram. De aqua contradiclionis et imT rum, unde ruina sequitur, et iradidit.
molatione filiorum, unde vehenientius iratus Deus, VERS.41. — Et iradidit eos, etc. (ID.) Ecce, qui
Çl tamen postea misertus. Et pro nihilo. Quarta gloriabanlur in idolis. opprobrio servitulis subsunt,
1025 GLOSSA ORDINARIA. — L1B. PSALM. 1026
quia serviunt inimicis, quod difficileest. Qui oderunt. A VERS.5. — Esurientes. ( ADG.) Curiosos saeculi
Grave est servire oifenso, qui nullo placatur obsequio. significat, qui veritatem diversis opinïonibus exqui-
VERS.45.—Scepe liberavit, etc. (CASS.)Duplex mi- rebant, nec inveniebant. Anima eorum, etc. Com-
sericordia, prasmisit enim superius bénéficia Dei, nec mendat se Deus, quod nobis expedit; deficimus
tamen cessât iniquitas eorum ; intulit vindictam, et ut rogemus, et subvenientem amemus.
afllictis iterum miseretur. VERS.6. — Et deduxit. (ADG.)Quasi, eripuit de
In consilio suo. (AUG.)Consilium hominis malum ignorantia; ostendens viam, Christum. Ecce libe-
est ipsi homini, qui quaerit quae sua sunt, non quae ravit eos ab errore ; de famé autem et sili quibus
Dei. aestuabant, qualiter liberaverit, post dicet ; sed prae-
VERS.45.—Testamenli. (CASS.)Causa est, ne Israël mittit de confessione.
pro debito periret Testamentum Novum, ubi est ad- VERS.8. — Mirabilia. ( HIER.) Quasi mirabili
ventus Dominf, qui est Abrahae promissus. Poenituit. modo Tedemptionis dataesunt misericordiae.
(ADG.)Quia mutavît, quod perdiluros eos videbatur. VERS.9. —Esurientem. (CA.SS.) Scire appetenlem,
(CASS.)Tune poenitet, quando nos poenitere videt, et vel non scire appelentem, sed inedia nimia defi-
tali^est nobis quales nos illi. (AUG.)Nihil quasi re- cienlem, sicut contingere solet nimia famé vel infir-
pentino consilio iacit Deus, sed quod ab aslerno B mitate confecto, ut manducare non appelai, -sed
praescivit. Sed mutare dicitur, quod secundum rerum nimia inedia deficiaî. _-
causas sequi videretur, aliis causis e contra inter?e- Sedentes. (AUG.)Tertia pars, ubi ponilur secunda
nieutibus. Sed et causas, et quid fieret, immutabïliter tenlatio, etc., aso;ae ad et nos etiam lmc posse con-
praevidit. sideremus.
VERS.46. —In miserkordias. {CASS.)Propter di- VERS.11. — Quia exacerbaverunt. (ID.) HOCaliud
versa dona : prophète, apostoli, martyres et' «on- iterumconantem,€te., usque ad unde eis eral iratus.
fessores de Judaeisfuerunt, quos dédit in misericor- Consilium Allissimi. Ul qui superbierunl, in an-
dias : et hoc in conspectu omnium, coeperant eos, id gustiis humiliarentur, quod eral satabre consilium,
esl gentium, ut eos génies mirarentur, quae prius ut morbus saeculicontrario remedio curaretur.
eos despexerunt. Vel, coram daemonibusliberifacti, VERS.12.—.Nec fuit qui. (ID.) Deo enim desi-
sub quibus fuere captivi. stenle ab auxilio, laborare pôles contra vilia, sed
VERS.47. — Salvos fac nos. {CASS.)Sexta pars. non vincere ; et te presso tua prava consuetudine,
Jam «rnia laudis Dei explelus precatur quod fulurum humiliabitur cor, ut discas clamare, unde subdit : Et
vidit, ut Ecclesia de omnibus gentibus congregetur, exclamaverunt.
et laudes aslernas cantet. (AUG.) Salvos fac nos, G" VERS.13. — Et exclamaverunt. ( GASS.) Simili
quasi: Dedisli misericordias in conspectu omnium, causa eadern sententia quae el supra.
etc., usque ad seqmlur. Etcongreganos denationibus. VERS.16. — Portas oereas. (ID.) Porte aereae,ho-
VEIIS.48. — Benedictus Dominus. (CASS.)Haecest minum consuetudines viliosae, quae clausos non si-
iaus, quam congregatos optai -eantare, iioc nunc nunt exire.
cantat Ecclesia de tanto bono lesta. A soeculousque, Vectes. Spiritus immundi, qui portas obserant.
etc., M est, ab aslerno in aeternum, quia sine fine jEreos, ferreos, pro fortitudine ponit, sed virtus Dei
laudabîtur: haec est tertia consûmmalio, corporis frangit.
Chrisli in immortalitate, quod in "principio psalmi VERS.18. — Oinnemescam. (AUG.) Quarta pars,
cratum est : Mémento nostri, Domine, in beneplacita ubi ponitur tertia tenlatio, quae est loedium. Qui
•
populi tui ad videndum, ad laetandum, ut lauderis supra famé languebant, item fastidio periclitanlur
cum haereditâte tua. ne ergo putes de satietale securôs, quia et fastidio
moriuntur. Et hoc est omnem escam, etc. ,
PSALMUS CVI.
(AUG.)Postquam venit de ignorantia ad veritatem,
Alléluia, alléluia. (AUG.)Hic psalmus commendat de errore ad viam, de famé sapienliae ad verbum
misericordiam Dei, vetc., usque ad quae Aposlolus " fidei, et postquam dilïîcultates malorum vicit, ul
posuit, quamvis idem significanlia. sine querela vivat, restât tedium, ut aliquando nec
VERS.1. — Confilemini Domino. (ID.) Docet hic légère, nec orare delectet ; evasit imperitiam et
psalmus quid simus per nos, etc., usque ad prius concupiscentiam, sed moritur tedio.
monet redemptos confiieri. Confitemini. VERS.23. — Qui descendunt mare. Quinta pars,
(CASS.,ADG.)Cujus sunl septem partiliones,jetc, elc., usque ad si tota navis perielîtatur.
usque ad seplimo, agit de haereticîs, ibi, El pauci VERS.24,25. —Ipsi viderunt opéra Domini. (ADG.)
'acti. Vel viderunt, etc., usque ad exponit procédas eorum,
'
VERS.5. — Et mari. ( CASS.) Pro austro, ponit subdens, dixit et stettt. In profundo. Dixit et stetit
„ mare, oceanum illius partis intelligens, hoc pro spirilus procelloe, elc-(In.) Profundum cor homi-
qualibet parte mundi potest accipi. num unde venli erumpunt, et fiunt lempeslates_se-
VERS.4. — Ermverunl. (ID.) Secunda pars, ubi ditionum et dissensionum.
prima tenlatio, -etc., usque ad quarto pro exaudi- VERS. 27. — Sicut ebrius. (ID.) Titubant, quia
'
tieneconfessio,id est, laudatio. prosperîtas eôrum vel adversilas, major est viribus.
JA9.7 WALAFRIDI STRABI FULDrMON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1028
Et omnis sapientia eorum devorala esU Inquiète sa- A David, etc., usque ad Canticum ad divinas res, Psal-
pienles apparent, quando loquuntur, quando le- mus adactuales opéras.
gunt; sed veniente tempestate, omnia humana eon- VERS.2. — Paratum. (CASS.)Sextus psalmus de
siliadeficiunt; quid agendum sit, non videtur. Re- duabus naturis in Christo. Paratum cor meum. Pri-
stât ergo clamare, ut cor eorum solidet Deus, ne mo Christus gralias agit, quia suscipiens passionem
tentalionibus ventilelur. surrexit in gloriaml Secundo, quae salus sit facta
VERS.32. — In Ecclesia. (ADG.)Ecce unde omnia omni lerrae, ibi, Ut liberenlur.
dixerit, et ubi omnia prasdicta agunlur. VERS.7. — Ut liberenlur. (ID.)Secunda pars, quae
VERS.53. — Posait flumina. (CASS!)Sexta pars salus sit facta omni lerrae super quam gloria, hic
hactenus, quomodo et mala inimicorum prodesse etiam humilitas humanitatis et potenlia majeslatis
facit. (AUG.)Posuit flumina. Cpnsequenter Ecclesia ostenditur. i
conmendalur, etc., asaae ad unde et erga ^Eccle- Salvum fac. Ut liberenlur in futuro, hic salva eos,
siam Dei bénéficia aperte monstraiitur. ne cadant. Vel, se petit salvari in resurreclione,
VERS.34. —In salsugine. (CASS.)Salsus humor, ut fidèles liberenlur, qui tali signo deîtatem ejus
ubi dominatur, fecundilalem lollit. senserunt. Quasi, ut canlem et psallam, Salvum
A malilia habilantium. (AUG.) Propler malitiam B me fac in resurreclione dextera tua, id est per Ver-
eorum qui lerram illam, id est labernaculum Do- bum, qui est brachium Patris, ut sic liberenlur di-
mini, dolosis mentibus inhabilabant. lecti lui. Ordo verborum conversus est. Dicit enim :
VERS.37. — El seminaverunt. ( CASS.)Seminant Salvum me fac et exaudi, et salvum me fac.
agros, plantant vineas, qui corpora sua eoelesii in- VERS. 8. — Exsultabo. ( ADG.) Vel exaltabor,
slilulione purificanl, ul fructus bonorum operum supra laetabor, hic vero exaltabor, quod salis con-
ferant. venit, quia de exaltalione esl laslitia. Et loquitur hic
'
VERS.38. — Nimis : (CASS.)pro valde, vel quia Christus in persona Ecclesiae.
multi vocati, pauci vero elecli. VERS.9. — Et Ephraim. (ID.)Ephraim meus est,
VERS.39. — El pauci. (AuG.)Seplima pars, ubi id est, mea est fruclificatio, quae esl susceplio ca-
dicilur etiam aliquid de haerelicis, etc., usque ad sed pitis mei. Haecfruclificatio est ex eo quod caput
non eranl' de paucitate electorum. Vexati. (CASS.) suscepit me, vel ego|caput.(GAss.)Vel Ephraim, id est,
Vel, persistentes per haereticos, vel haerelici insidîis fructificatio, est susceptio capitis mei, quia dum
diaboli. Dolor et tribulatio his qui auclorem salutis spineam coronam caput meum suscepit, ultra omnes
relinquunl. fructifleavit : totum enim Chrislus lucralus est
VERS.40. — Eflusa est. (ADG.)Vel, effusus esl ^ mundum. |
contemptus, etc., usque ad et quid fecit etiam de VERS.11. -—Quis dedueit me m civitatemmunitam.
illis seductis ? Ecce. (ID.) Sicut homo, quasrit -Christus, ut respondeat ;
VERS.41. —Adjuvit pauperem. Potuit illos pati negal hoc ab homme posse fieri. CiYilas, infernus
Deus'semper inlus, sed nos de illis non proficere- quem nullus polerat aperire. Jdumeaegénies, quibus
mus. Cum autem separali sunl, el per quaestiones post resurrectionem innotuit : haec a sola deitale
nos inquiétant, nascilur nobis inquisitionis sludium poterant fieri. i
el timoris exemplum, ul, Qui stal, videal ne cadat. VERS.12. — Repulisli nos, et non exibis. (ID.)Plu-
El quid in paupere adjuio fit de illis seduclis 1 Et ralité!' dicit nos, quia hic Christus cum membris
posuit sicul oves. Unum pauperem putabas ; sed iste palilur supra, singulariler dicendo, deducel me.
pauper est nïuilae familiae,multe Ecclesiae : tamen Horum omnium exposiliones requirein nonopsalmo.
et esl una Ecclesia, una ovis. Haec tanta mysteria PSALMUS CVIU.
diu latentia, et ideo dulciter inventa. VERS.1. — In finem, Psalmus. (ADG.)Prophelia
VERS.42. — Videbunt recli et loelabunlur. (ADG.) de Christo, etc., ysque ad et quae de Juda ex-
Ecce quo Psalmista tendat, ad hoc, scilicet ut osten- pressa sunt, ul illud : Et episcopatum ejus accipiat
JJ
dat quod boni per misericordiam Dei exaltanlur, ut aller. ,
mali per superbiam conleruntur.
— (CASS.) Quintus eorum qui latius de passione
VERS.43. Quis sapiens et cuslodiet hoec? (ID.) agunt.
Conclusio, quasi diceret, quia pauperem adjuvat VERS.2. — Deus laudem. (CASS,)Monet Judas
Dominus, ergo : Quis est sapiens 1 Misericordias. malitiam declinare, etc., usque ad Christus ergo
Quod de errore libérât, elc., usque ad et iniquus os secundum quod homo orans ad Pa(.rem ait : Quia
suum oppilat. os peccatoris. (ID.)Décora diversitas, quia iniquinon
PSALMUS CVH. taeent vituperium. ,
VERS.5. — Gratis. (AUG.)Sicut piis per seplacet
VERS.4. — Canticum psalmi. (AUG.)EX postre- oequitas, sic impiis iniquitas.
mis partibus duorum, etc., usque ad utcomplerenlur VERS.4. — Pro fo m me. (ID.)Plus nocenl, in
eloquia prophelarum. (CASS.)Hic plura eadem quae membris detrahenles Christo, quia animas creditu-
supra, elc, usque ad et bene junguntur, quae nul)a- rorum interficiunt, quam qui carnem ejus mox resur-
lenus r'epugnanl. (lu.) la primo agitur de fuga recluram peremerunt. c
 1029 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 1030
VERS.5.—Et posuerunt adversmn. (AUG.)Sex dif- A VERS.25. — Sicut umbra 'cum déclinât ablalus
ferentiae sunt, etc., usque ad quod est bonum pro inalo, sum. (CASS.)Sicut ex umbra déclinante fit nox, sic
quod et Deus judex facit. (CASS.)Tribus modïs omne ex mortali carne fit mors.
peccatum contrahitur, etc., usque ad quod €hrislus VERS.24. — Immutala est. (ADG.)Immulata est
orans pro Judaeisfecit. ergo caro Christi, etc., usque ad quia Jésus nondum
VERS.'6. — Constitue super. (ADG.)Secunda pars, fuit glorificatus. Propter oleum, id est, spiritualem
ubi incipit prophetare, quaepro impielate recipiant. graliam, unde Christus dicitur.
.ad VERS. 25. ~- Moverunt capita. (CASS.) Furiosi
Supra depluribus, etc., usque quorum personam
«fudasgessit. Constitue super eum peccatorem. Sicut commotione capilis minantur. (AUG.)Moverunt ca-
dp,Juda, ita de eis. pita, quia viderunt pendere in cruce, sed nondum
VERS. 7. — Cum judicatur exeat condemnatus. quando caro immutala.
VERS.26.—Adjuva me, Domine. (CASS.)Rogat ut
Quia in nequitia permanentes thesaurizant sibi
iram. Oralio in peccatum : quia non fil per medialo- homo, prasstat ul Deus.
rem. VERS.27. — Manus tua hoec. (ADG.) Christus
VERS.8.—Dies pauci. Secundum regnum, quod haec manus, et est Verbum apud Deum et fecit
post non diu sletit. Episcopalum, id esl Christum g eam, dum Verbum caro factura est. Erat enimfsine
(qui ad eos missus) accepit popuius genlium. tempore secundum divinitatem, et facta est in tem-
VERS.9. — Filii orphani : amissp, quasi pâtre, pore secundum carnem.
VERS.28.—Maledicentilli et tu benedices.Tlm est
regno ; vel paire Deo. Uxor, id est plebs. Viduoe;
amisso regno. maledictio malorum Deus, cum benedicit, facit quod
VERS.10. —= Transferatur, ut in captivilate fa- dicit.
ctum est. Mendicent, sub regibus genlium. VERS.29.— Sicut diploide, etc. Alii interpre-
VERS?14. — Omnem substantiam ejus, id est, vi- tantur pro diploide, duplex pallium, id est, conftm-
lain, singula peccati puniens ; débita eorum non di- dantur inlus etforis, id est, coram Deo, et homi-
mittunlur, quia in solo Christo dimitluntur. Et alieni, nibus.
id est, diabolus et angeli ejus. Diripiant labore ejus, VERS.30. — Nimis in ore meo. Solet poni nimis,
Quia non thesaurizant in coelo. pro plus quam débet, sed et pro valde. In medio.
Id in
VERS.12. — Et non sit illi, etc. Id est, adjulor (ADG.) est,— communi, vel in corde.
VERS.31. aslitit a dextris pauperis. Dia-
non est ei, cui Christus deest. Nec sit qui miserea- bolus a dextris Quia
lur. Non dico ad temporalia, habenda, sed aeterna. Judas, etc., usqv,ead sed ut animam
VERS.13. — Fiant nati ejus in inlerituin sempiter- Q salvaret a persequenlibus.
num. Ideo quia manseruul in generalione una, id esl, PSALMUS CIX.
quia non regenerati fuerunt. Et deleatur nomen. Id VERS.1. — Psalmus David. (CASS.)Psalmus iste
esl, Jérusalem lerrenae, quaeservit cum filiis suis quae septimus, elc, usque ad quidquid in ntroque Tesla-
prophetas interfeeil. mento continelur. (CASS.)Propheta hortatur Christo
VERS.15. — Et dispereat de terra vivenlium, id est subjici. Primo refert
- Ecclesia. Memoria eorum , quia cum essent rami propheta verba Patris de Fi-
lio, etc., as<?î(ead hoc humanitalis.
nalurales, facti sunt. Dixit Dominus. (CASS.)More nostro, ut homo in-
VERS.16. — Pro eo qiiod non est recordalus. Poe- struatur. Dominus Domino. Personas
discerne, et
nitendo. xananinaluram, et polenliam accipe. Sede. Post la-
Facere misericordiam. Supra membra Christi. borem quiesce, et conregna, secundum
— quod homo.
VERS.18. Maledictionem, et véniel ei : et noluit A dextris meis. In polioribus meis bonis et occultis,
benediciionem. (ADG.)Peccala modo délectant, sed donec règnes manifestus. Et hoc est, donec
ponant
dicuiitur maledictio, quia tormenta parant. inimicos tuos, elc. (ADG.)Sede, non solum in alto,
VERS.19. — Quo operitur. Videtur dicere hic, ut excelsis domineris, sed etiam in occulto, elc ,
etc., usque ad semper sit parafas, tinde hic ait sem- usque ad si non videt quod crédit. Scabellum pedum
ver proecingitur. luorum : a simililudine, ubi et plena nolatur sub-
VERS.20.—Aj)adZ)om!ïium.(ta.)Speeialiler Christo jectio. Per pedes slabilitas aeterna : hocquotidie in
delrahunt, qui dicunt non esse exPatre, vel minorera conversis.
Pâtre. Mala adversus animant. Dicentes, non poluisse VERS.2. — Virgam virlutis. Incipit autem ex
surgere, cum vellet. Sion, id est, ex Judaeisregnum Christi, unde subdit,
VERS.21 — Et tu, Domine. (CASS.)Tertia pars, ubi Virgam virlutis, etc. Ex Sion. Non de il-Io regno
precalur, etc., usque ad adjuva me, secundum bo- Christi loquitur propheta, etc., usque ad et remis-
minem. Propter nomen tuum. Nullis enim operum sio peccatorum per omnes gentes, incipientibus ajle-
etc., usque ad quia suavis est misericordia tua. rosolyma.
- VERS.22. — Quia egenus et pauper. (ID.) Egestas VERS.3.—Tecum principium. (CASS.)Secundoindi-
el paupertas Christi est infirmifas, ex qua cruci- cat Pater naturam Divinitatis, elc., usque ad quando
fixus est. in resurreclione erunt splendidi, ut angeli Dei. (Auc.)
 1031 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. - THEOLOGICA. «m
Jam dominatur, jam virtus ; sed in die specialis vir- A ila de homme semper Deus implet suam voluntatem,
lutis, etc., usque ad qualiler Pater cum eo princi- quia nihil facit homo, de quo non operetur Deus,
pium. Hoc tune, sed nunc Ex utero, id est, ut ex quod vult.
sécréta et occulta substantia mea , etc., asgae ad VERS.3. — Xlonfessioet' magnificentia opus ejus.
qui se offerat, unde sequitur, Juravit, etc. (CAS^,) (CASS.)Quasi confilebor, quia magna sunt opéra
Vel Tecum principium : hoc Pater; quasi, hoc tibi Domini. Quaslibet eliam opéra sunt magna , si in eis
tribuo plus quam alii, quia Filius per naturam. videatur intentio et vôlunlas, quse est confessio pec-
(ADG.)Vel ex persona prophète potest accipi loquen- catorum, et magnificentia bonorum operum : et ju-
lis , etc., usque ad cum Spiritu sanelo, qui sanclos stitia, id est, merces, quas jusle dalur.
splendificat. VERS.4. — Memoriam fecit. (ID.) Secundo dicit
VERS4. — Juravit Dominus. (CASS.)Tertio agit fidèles copioso munere satiatos, promitlens adven-
propheta de humanilale Christi, etc., usque ad hinc lumDomini, ut haereditas avide quasratur. (ADG.)Jlfe-
constat trausire viclimas secundum ordinem Aaron. moriam fecit mirabilium suorum. Hune humilians
Non poenitebit eum: tu es sacerdos, in oeternum. el hune exallans, elc., asgae ad quid in fulura glo-
(AUG.)In Deum nulla cadit poenitentia : scit enim rificatus accipiet? ,
quid agat, nec mutai consilium, sed verbo posnilen- B |VERS.5. — Escain dédit. (CASS.)Facit confessio-
liae mulatio rerum aliter quam sperabat evenien- nem et magniûceniiam, etc., asoae ad ut omnia im-
lium significalur. Quomodo enim cum aliquid poe- pleantur. Memor eril, etc. (ADG.)Nec tolum dedil,
nitet te fecisse, doles factum quod fecisti. qui pignus dédit, etc., asoae ad per compungenles
VERS.5. — Reges (ADG.)Qui votant, vel volebant passionis angustias inirant.
delere nomen Christi. VERS.6. — Virlutem operum. (CASS.)Virlus ope-
VERS.6. — Conquassabit, id est infirmos reddir- rum est, quod caeciIvidenl, elc. Qu'asfecit nota Cbri-
dit, etc., usque ad et nunc judicabjit in gentibus, sliano populo. Ut det illis hoereditatem, hase fuil in-
ut ruinas, non erectos impleat. Judicabit in natio- tentio miraculorum, ul crederent.
nibus. (CASS.)Quasi reges frangil pro superbia : po- VERS.7. — Ul det illis hoereditatemgentium. (ID.)
pulos judicat propter communia peccata : ulrosque Quasi, licet illis dei basredilalem, tamen mulla pa-
ut humilientur ad conversionem. Vel, tienlur. Opéra manuum ejus. (ID.) Id est, virlu-
VERS.7. — De torrenle. (CASS.) De transitoria tis. Veritas , dum conversis promissa restituit :
passione et turbulenla. In via, qua ilur ad aliam Judicium,- quod impiis minatur. ( ADG.) Veritas ,
mansionem. quam sancli martyres lenent, pro qua et judicanlur
Exaltabil caput. Unde : Propter hoc exaltavit il- ^ hic; et judicium,]quo in future judicabunt eos a
lum, el dédit Deus illi nomen, quod esl super omne quibus hic judicanlur. (ID.) Opéra manuum ejus-ve-
nomen, ut in nomine Jesu omne genu flectalur, coe- ritas et judicium. Tenealur veritas ab his qui judi-
lesttum, terrestrium et infernorum, el omnis lingua canlur, etc., usque ad hic est haereditas Novi Testa-
confitealur quia Dominus Jésus Christus esl in gloria ment!.
Dei Palris. VERS.8. — Fidelia omnia mandata. (CASS.)Quia
PSALMUS GX. servant servantes se, non sunt mendacia. Confir-
Alléluia. (CASS.)Primus psalmus per omnes lil- mata. Non in cassum mïssa, ut verba humana :
leras alphabeti, etc., usque ad tertio eosdem redem- Facta non tanlum dicta, in veritale, quia omnia
plos asseril, et Novum Testamentum mansurum, ibi complenlur.
Redemplionem. In oequilale. (ADG.)Quia omnia cum libra justitiae.
VERS.1. — Confilebor.(ADG.)Non est hic confes- VERS.9 ,10. — Redemplionemmisit. (CASS.)Ter-
sio peccatorum, sed laudis : illa luget, haec gaudel : tio, redemptos asseril, el Testamentum Novum
illa vulnus medico ostendit, haec de sanitale gratias oeterna gratia consecratum, vel. Nomen ejus : inilium
agit. In concilia. Non lemere, sed ex ralïone, scilicet n sapienlioe.(ID.)Iil est Filius, qui in humanilale san-
prooeternis, sicut omnes justi. (CASS.)In concilio clus, potenlia deitatis lerribilis. Ametur ergo advo-
justorum. Hicnunquam inter omnes juslos ubi sunl calus, timealur judex, ne sis negligens, ne desperes.
misti mali, sed jam videntur in futura societate Timor Domini. (ID.) Metus judicii janua esl con-
psallere spe rapli ad superna. In concilio, quod esl, versionis, si addatur discrelio dilectionis. Laudalio
-,quando cum Domino judicant. In congregalione, ejus manet. Intenlio psalmi unde alléluia praescri-
quando de loto collecti. bitur, a laude incoepit, in laude finit, popuius fidelis
VERS.2 Magna opéra. Haseesl materia et causa a diabolo liberalus gratias agens, expressit, quid et
confessionis. Magna sunt opéra Domini, quod de im- hic faciendum sit devotis, et in coelo peragendum,
pio facit pium. Exquisila. (AUG.,CASS.)Gui nihil hic quia libérât, ibi quia coronat.
simile, dum sinit diabolum saevire, etc., asoae ad iPSALMUS CXI.
non : Justitia enim ejus manet soeculum soeculi.In "
omnes voluntales. (ADG.)Nihil superatvolunlatem Dei, Alléluia reversionis. (ADG.)Aggasus et Zacharias
qui et si vult, ul non pecces, non tamen prohibet. Si 'longe post David fuerunt, etc., asoae ad asternaliler
vultparcere poenitenli, vult et impoenitenlempunire ; solidetur. (GASS.)Perfectio hujus oedificii,etc., usque
 '
4033 GLOSSA ORDINARIA.— LD3. PSALM. , 1034
ad lanquam a caplivitate liberali et hilares de bonis JA ponit. Alléluia enim, ut diximus, interpretatur lau-
quae habent. date Dominum, qualiter et psalmus incipit.
VERS.1.—Bealus vir, (CASS.)Ostendil hic Psal- VERS.1. —LaUdale. (ID.) Primo monetPropheta
jnista post liberationem, elc, usque ad tertio impiis devolos, ut laudent jugiter, et ubiqué praedicent.
adversa provenire asserit. Qui limet Dominum. Ti- Secundo ipse facit, quod monet alios, id est, laudat
mor mundimiserosfacit,sed timorDei ea appetere la- Deum ibi : Quis sicut Dominus (I Cor. xiv) ? Ad lau-
cil, per quae homo beatus est. In mandatis. Hoc timor dëni ergo monens'ostendit, qui et quem, et quandiu,
Dei, ut velit. Et non ait faciet, etc., asgae ad et ter- et ubi, et quare laudent, dicit. Pueri. Non sensu,
rena inhabitalio deprimit sensum multa cogitanlem. sed malitia, maxime superbia, idest, humiles, unde,
VERS.2.— Païens. (ADG., CASS.)Ecce prasmia Nolite pueri efficisensibus, sed malitia parvuli estote,
illiushealï. Semen ejus. Id est, merces boni operis ; utmentibusperfeclisitis. (AUG.,CASS.)LaudateDomi-
Erit poiens in terra, non hac, ubi derisui, sed -coe- num, pueri, simpKces etpuri, qui debeni laudare.
lesti. Vel etiam hic ïnisto tempore, quo minus vide- VERS.2. — Sit nomen. (CASS.)Ecce dixit, qui,
tur. Semen, opéra misericordiae unde messis aeterna. et quem laudare debeant, deinde subdit : Quandiu
Poiens, quia re.tninûna, eliamut magna, regnum coe- laudandus sit, scilicet semper. Sit nomen Domini:
ïorum emilur. Generalio. Non caniis sed imitatio- Bnead ] horam putetis me imperare laudem, etc.,
nis. Vel opéra rectorum. Recti sunt, qui non rési- asgae ad per gentes carnales, per coelos spirituales.
stant Patri emendanli, et credunt promittentï, non VERS.5, — Asolis orlu. (AUG.)Hic dicit quod ubi-
eredunt périsse opéra sua, cum non eis temporaliter qué deheat laudari.
relribuitur. Sunt enim qui bona illa agunl, merce- VERS.4. — Saper coelos.(ID.)Apostolos, per quos
deni hic a Deo sperantes, vel hominibus placere vo- régnât in gentibus, et est ; ideo ad laudes invito,
lentes, quod non beatus vir : et tamen, qw-a super omnes est regnalurus. .
VERS.3. — Gloria et divilioein domo ejus. Id est, VERS.5. — Quis sicut. (CASS.)Secundo ipse fa-
în cordis secreto, ubi habitat cum spe vite asterEas, cit, quod alios monet, ut et facto alios doceat. Qajs ?
ubi divitias sanctae, et gloria aslerna reponuntur. Nullus qui persepossil. In altis, etc. Angelis et san-
Justitia. Haseest gloria ejus, lias divitiae ejus, quam ctis : et licet altus, non despicit humiles.
tamen habet a Deo: Manet in soeculum. Quasi non VERS.6. — Humilia. Hi sunt qui dono ejus alii
tentporaliterbealus. fiunt, et in eis sedet. Respicit, humiles^ingulos. In
VERS.4. — Exorlum est. (CASS.)Secundo agit de terra, sanctos quos ita respicit, sicut econverso odit
adventu Domini, etc., usque ad ut eam firmis allega- superbos.
tionibus et assertionibus in judicio prasmuniat. Vel, '" VERS..7. — Suscitons a terra : de labore corpo-
VERS.S. — Miserelur. (ID.) Qui dat egentibus, ris. De slercore, erigitur eut caniis vitia non domi-
Commodat, qui mwuum proeslat, post tantumdem nantur.
recepturus. VERS.9. — Qui habilare. (CASS.,AUG.)Exponil,
- VERS.7, 8. — Paratum cor ejus sperare in Domine, ubi suscitât et erigil, etc., asgae ad de mammona
confirmatum est cor ejus, manet; etc. {ADG.)Palet iniquitatis per opéra misericordiae. Sterilem. (AUG.)
itaque, quod hic non sua quaerit, sed quae sunt Chri- Scilicet, Sararn, id esl,, Ecclesiam gentilem, quas
sti, labores patienter sustinet, promissa fidenter ex- prius sterilis fuit, unde per Saram significalur. Eam,
spectat. (GASS.)Vel, si quis mala minatur, no» -li- inquam, facit habitare in domo, id est, in Ecclesia
met, sed paratum. Judasorum, inter ipsos Judaeos,"ut in lapide angu-
VERS. 9. — Dispersit. Sperat non timere, quia lari duo parieles conjungantur, et fiât unum ovile.
dispersit. Dédit pauperibus. (AUG.)Ecce iste emebat Filiorum. {ID.)EXpersonaquorum base dicunlur, elc,
quod non videbat, sed ille thesaurum in coeloserva- usque ad cum sciam me esse sine filiis, et viduani.
bat, qui esurire et sîlire in pauperibus dignalur in PSALMUS GXUI.
terris. Justitia ejus manet in soeculumsoeculi.{CASS.) -\ Alléluia. (CASS.)Item 1iie alléluia ex alio negotio
j)
Sua dédit, et juste et pie vixit, vel, qui dat sua, ju-~ ponitur, etc., usque ad ut in psalmi exposilione cla-
stitiam operatur. Cornu ejus exallabitur in gloria. rescit.
Quia hic humilis, ibi polestalem habebit. VERS.4. — In exilu. (AUG.)Hic non narrantur prae-
VERS.10 — Peccator videbit. (ID.) Tertio con- lerita; sed futura prasdicuntur, quia in illis gestis
traria impiis provenire asserit. Bonis liealorum hor-" futura signabantur : et ideo non omnia hic dicuntur,
tatur, malis inimicorum lerret, et est iste jisalmus quasibi gesta, sed quaedamaliter, neputeturpraster-
instilutorius ûdelium. ila recolere. {CASS.) Primo dicit Propheta, quasmira
Irascetur, dentibus suis {remet et labescet, deside- dederit Deus Hebrasis in figura, et Chrislianis in
rium peccatorumperibit, dicens : Quid nobis profuit spiritu. Secundo interrogat quare hase facta sunt
euperbia et Mvitiarum jactanlia ? (Sap. x) ibi, Quid est tibi marel Tertio înania simulacra gen-
PSALMUS CXH. lium reprobat, et religionem Dei commendat, ibi,
Simulacra gentium.
Alléluia {CASS.) Quia merito laudandus, qui me- In exilu. Quasi cum Israël, id est, domus Jacob, "*
rilo humilitatis gentes assurait, litulum.psalmiex- de vEgypio, id est populo barbare exiret.
.PATROL. GX1II. m
4035 WALAFRIDI STRABI FULP. MON.'OPP. PARS I. — THEOLOGIGA. 4036
Barbare (ADG.)Barbara lingua est, quas Deum A , manuum hominum, hoc venerantur quod inde fece-
non laudat. runt, materiamenim creavil Deus; sed stultilia ho-
VERS.2. — Facla est. (CASS.) Sicut ille popuius, minum formant addidit.
cumexiretde iEgypto, etc., usque ad possunt resi- VERS.5.— Os habent. (ID.)Manu suntformata, etc.,
stere viliis, et hoc. asgae ad et servierunt ereaturas polius quam creatori.
VERS.3. — Vidit mare, id est, peccatores saeculi. VERS.7. Non clamabunt. (In.) Post loqui (quod
Jordanis, qui variis desideriis rapiunt hommes in est hominis proprium) hoc commune addit, elc, as-
magnum mare, id esl, hujus saeculiamaricantem ma- gae ad et carens yita sensuque simulacrum.
litiam ; sed haec in adventu Domini cessant, quasi VERS.8. — Similes illis. (ID.)Vide erubescibilem
conversa retrorsum. culturam, dum ail, sbniles, quod veresunt; vel simi-
Mare vidit. (ADG.)Hoc hic aliler dicitur, quam les se eis intelligant.
factum est. Ibi legilur stetisse ab ea parte, qua VERS.9. — Domus Israël. (CASS.)Hic ostendit
aquas desuper fluebant, nec ibi quidquam dicitur de Christianas religionis utilitatem.
geslienlibus montibus, sed tam ibi facta quam hic VERS.10. —- Bornas Aaron. {ADG.)Ne autem
dicta figuras sunl. videatur majoribus jam res, quas inferioribus est
VERS.4. — Arietes. (ID.) Qui cornibus utriusque, B spes, addil, Domus Aaron.
etc., usque ad omnem scienliam advprsus Christum VERS. 12.—JMemor. (GASS.)Ut converlerel, et
se erigentem. Colles. (CASS.)A colendo, médiocres : conversos per eumdem benedixit.
non enim hase ad litteram; unde et per mare, et VERS.14. — Super vos. (ADG.)Qnia crevit nunie-
Jordanem, idest, per antiqua facla, haecsi'gnari non rus magistrorum.
ambigas, quas hodie spirilualiterfiunl. Saper filios. Quia crevit etiam numerus sequa-
VERS.5. — Quid est tibi. (ID.) Secundo interro- cium. Ergo vos utrique, patres el filii, benedicti
estis Domino, qui vos fecit coelum in majoribus, et
gat quare hase, ut excitel admirationem. Et solvit:
A fade Domini. lerram in minoribus; vel fecit omnem erealuram.
VERS.7.—A fade. (ID.)Una duobus responsio, VERS. 15. — Benedicti vos a Domino. {CASS.)Qui
quia unus auclor, el saeculafecit obslupescere, et sua, oplavit supra benedici, jam confisus dicit, Benedicti,
id est, montes et colles gaudere : Christo enim appa- quod ad Deum pertinet, ut ei serviatis. Vere Do-
rente moti sunt homines a sua superstitione ad cul- mino, quia eliamicoetem coeli,id est, Christus est ad
tum Dei. |honorem Dominii;vel,
A fade Dei Jacob. El quasi quasreret, quis est Do- VERS.16. — Coelum<,oeli,id est, empyreum, dédit
minus? Deus Jacob non recens ; qui facit eos luctari. C Domino Christo, secundum quod homo. Terrain au-
VERS.8.—Qui convertit petram. (ID.) Dura corda tem. Istam inferiorem.dédit. Filiis hominum. Ut jn
Judaeorum, ad aquam baplismi. ea sepurificent vel populum prasdicaloribus; unde:
Rupem. Gentiles, ul et ipsi émanent irriguos fon- Sicut misit me Pater, et ego miltam vos (Joan. ,vi).*
tes praedicalionis. Coelumcoeli. (ADG.)Dicit eos quorum mentes, etc.,
(AUG.)Id est, se prius durum, cum ignoraretur, usque ad quem mfiran sine adminiculo adhuc videre
etc., asgae adomnibuscredenlibus inundaret. dicens: non possunt.
Si quis silit, veniat ad me, et bibat. VERS.17. — Neque omnes qui descendunt. {CASS.)
VERS.1, — Non nobis: (CASS.)Cum dixit Deum Vel non omnes qui descendunt; quia et sancti de-
bona dare, etc., asgae ad veritas, dum prasmia re- scenderunl, sed non in inferiori.
slituit, vel impios punit. Ideo, Da. -
jPSAiMUS CXIV.
VERS.2. — Nequando : hoc saspe impii imputant Alléluia. Hic titulus saspeileratur, .quia laudatio
bonis afflLctis. Dei, et dignilas est operum, el pretium laborum, id
Misericotdia. (AUG.),id est, reparatione. est, meritum est et prasmium. (AUG.)Propheta de
Verilate, id est, promissione impleta. „ fovea peccatorum liberatus, et'in petra constitutus,
Ubi est Deus. (ID.) Hoc soient dicere gentes, quas primo gratias agit quia exauditus est, et contra om-
habent visibilesdeos :quiainvisibilem Deum colimus. nia pericula se invocasse dicit.
VERS.3. — In coelo. (ID.), id est, Christo homine, Psalmus iste esl consolatio fidelium contra -dolo-
secundum illud : Béas erat in Christo tnundum sibi res saeculi. i
-econcilians. Vel, incoelo, (CASS.)id est, potens super - VERS. 1. — Dilexi. (ID.) Dicit hoc ovis
quae er-
itmnes ereaturas. raverat, filius reyersus, hujuS'saeculi peregrinus.
Omnia quoecunquevoluil fecit. Per quod omnipolens (CASS.)Dilexi. Non propler temporalia bona mibi
apparet. data, ut infidèles, sed quoniam, etc. Diligitur Deus
VERS.4. — Simulacra gentium. (ID.)Tertio, ina- et abinfidelibus|quia bona dat; unde: Confilebor
nia simulacra probal, et religio Dei quam sil utîlis tibi cum benefecerisei (Psal. xLvni). Diligitur per--
ostendit. Et est hic perfecta demonstratioinvitupera- fecle, eum animus adversis non movetur, sed spe
tione et lande. (AUG.)Oslensa polenlia veri Dei ex accenditur : quem modum'post exponit, dite'. Non
operibus, transit ad deos genlium visibiles. Argen- quia me regem fecit, prospéra dédit, sed quia ora-
lum. (FD.)Sed quia Deus hoc fecit, inquit, Opéra .tionem audit in angustits.
 4037 «LOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. , 1058
VERS.2. — Et in diebusmeis. (ADG.)Scilicet meas.i^ serve bone et fidelis, inlra in gaudium Domini lui
miserias, quos mihi feci peccando, qui sunt pleni (Matth. xxv). _
laborisetdoloris, id est, vetuste putredinis^. VERS.14. -7- In excessu. meo. Vel, exstasï mea»
Invocabo. Quod non est-sine fide; unde Apostolus; (ADG.)Et dicitur hic exstasis, e.tc, usque ad quod
Quomoaoinvocabuntin quemnon crediderunt? (Rom.x.) est omnis homo mendax. -
Dum ergo ait, invocabunt, notat^quod non est otiosus VERS.12. — Quid rétribuant Domino, (ID.)? Ter-
dilector. In quibus, £ircumdederuut me, etc. Vel, in ritus iste respicit inflrmitatem suam, et videt non
diebus salutis, id est tempore plenitudinis^ unde : esse prassumendum de se. Ex se enim homo mendax,
Ecce nunc lempus accepiabile, elc. (II Cor. vi). uf et Petrus, dum prassumpsit, inventus esl mendax :
- VERS.3. — Dolores. (CASS.)Peccata, unde dolor sed virlus Dei est, si non crédit. Quod vidéns iste
et mors animas; vel, aeterna, haecjn inferno erit. Pe- factum in se gratia Dei, subdit,* quoe retribuit mihi.-
riculainfernL-(hxsG.)&Masas enim carnali voluptate, Non ait, pro omnibus quas tribuit. 'Quae igitur pras-
non animadverli mala me circumdantia. cesserunt hominis bona, ut omnium donorum Dei
VERS.4. — Tribulationem et dolorem. (ID.) Quasi, nontribulio, sed relributio vocari possit ? jQuaepras-
illa priusmecircumdederunt, sedposlinvenï iribulalio- cesserant nisi peccata ? Retribuit ergo Deus homi-
nem et dolorem, id est, afflictionem exleriorem esse B'nibus bona pro malis, passus pro eis, cum homines
ulilem. retribuunt mala pro.bonis.
. VERS.5. —0. Domine, libéra. (CASS.)Secundo item VERS. 15. — Calicem salutaris. (ID.) Passionem
clamât, -nt liberatus %eniat ad requiem. Misericors a simili, etc., usque ad quod post dicitur. t -
Dominus. (AUG.JQuia primo,inclinavit aurem mihi_ (CASS.)_CaKeem, quia sub mensura bibitur. Unde,
et me vocavit. Fidelis Deus, qui nonpalilur vostentari supra idquod
Jasfas. Quia flagellât ilerum. Jliseretar. Quià ré- poteslis (I Gor. x). Salutaris, quia in asternam sa-
"
cipit ad beatitudinem. Nec tam amarum débet esse lutem propitialur. .'
quod flagellât, quam dulce quod récipit, quia Domi- VERS.15. Prefiosa in conspectu Domini mors san-
nus custodit parvulos, quos grandesquasril haeredes. ctorum ejus. (ADG.)Qui prior passus est, dat imilari
VERS.7. — Convertere. (ID.) Non meritis vel vi- passiones suas ; et ideo : Pretiosa in conspectuDo-
ribus luis, sed quia Dominus benefecit tibi. mini mors sanctorum ejus. Emit eam sanguine quem
VERS.8. — De morte oculos. (ID.)Mors est infide- pro eis fudit, ne dubitarent pro eo mori. Hoc ergo
litas; unde : Dimitte morluos sepelire morluossuos ; et pretio comparalus, conlitetur condilionem suam :
hemm : Nonmorlui laudabuntle, Domine (Psal. cm). 0 Domine, jjuia ego, etc..
VERS.9. —Placebo. (ID.)Dixit, etc., usque ad et " VERS. 16. — 0 Domine, quia, elc. (CASS.) Se-
noc"in regione vivorum, qui vivrait aeternaliter. cundo serves se dicunt, et filios Ecclesiae, quia non
PSALMUS CXV. est locus veri sacrificii extra eatholicam Ecclesiam1,
Alléluia. Voce laudis congrue p'rastilulatur hie ne quis hasreticorum marlyrium Deo placere putel.
psalmus, quia in hoc psalmo verba sùnl martyrum, 0 Domine. Admiralur se lab'a accepisse, qualia Do-
qui eonfessione viguerunt et prasmia Dei conseculi minus pro mundi redemptione. Et ul augeat admi-
sunl. rationem repetil : Ego servus Mus. FUius ancilloe.
VERS.10. — Credidi, elc". (CASS.) Primo memo- (AUG.) Jérusalem coelestis, libéras a peccatis, an-
rantur bénéficia Dei, quibus quid dignum redderent cillaejustitias. Qui autem sunt praster .Ecclesiam,
cum dubitent, occurrit calix passionis, qui a Deo non sunt filii ancillas, etsi servos se dicunt- (quia
dàtur. Secundo, servos se dicunt, et filios ancillae, habent nomen Christi) et martyres, ut hasretici.
id esl Ecclesiae, ibi : 0 Domine, quia ego, elc. Verus Filius ancilloe, Non schismaticus. Vel ut ancilla, non
et congruus ordo, prius érèdere, post loqui : ne non- sibi, sed Domino ; ila et ego in morte mea aliquos
dum credens audeat loqui, sed fidem sequalur con- iibii)artuEiam„siGul et invitai , • .
fessio. Ne vero confessio viribus hominis dètur, dicit VERS.17. —Dirupisli vinculamea.-(C\.ss.) Vîrtute
proprîûm hominis quod mendax .-quod non facile martyrii vincula peccalorum rumpuntur,- quia om-
sciret, nisi excessu mentis ad superna veclus esset. nia sanguine abluunlur. Hic versus tante virtulis
Magnum enim est si quis se imprudentem attendit. a quibusdam creditur, ul peccata homini dimittan-
Et cum"homonihil boni proprium habeat, quid re- tur, si in fine vite trina eonfessione dicatur.
tribuendum ? Credidi. (AUG.)Non ait : Credidiet lo- (ID.) Qui pretiosa. 0' Domine, tibi sacrificabo; lo-
eutus sum, quia non tantum credidil caetera quae quens Deo, affirmât, quod supra dixerat. .
fldes exigit, sed et simùl cum illis credidit, et-quod Sacrificabo. (ADG., CASS.) El quia dirupisti, libi
prasmium loquendo sperarè, et quod poenam tacendo sacrificabo, ut gratus, Hostiamlaudis. Sic quod:
îimére déberet ; unde- loquendi qûidem amor ex VERS.18, 19.— Vola mea-reddam. Non ubique,
prasmio immiltitur, el neeëssitas ex poena indicitur. sed, in atriis, id estj in-cathblica Ecclesia, non. has-
'
Propter quod. Non ehim perfecle crédit, qui quod reticorum. Domus Domini. Quaesit, ostendit.
'crédit non loquitur; piger est ille servus, vel timi- In conspectu omnis populii (CASS.)Publice-debet
dus, sedfidèlis: quod accepit, impendit, ellucraïur, laudari, qui pro omnibus pâli votait, ut plures aedi-
et ideo inlratin gaudium Domini sui, dieentis : Euge, -fîcenlur. V'Ola-meareddam, Jîeipsunvqui sum ima-
1059 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. - 1040
. I
go Dei quas reddenda esl Deo, etc., asgae ad et A spinis peccatorum. Ea enim, id esl peccata, in fideli
apertius hic nominat Jérusalem. (AUG.)Sed ne quis populo igné perseculionis cremaverunt, cui volenles
putet per Jérusalem Judasossolos significari, qui hoc officere, profecerunt. Quia ultus. Dum conversi,
nomine glorianlur, audiat sequentem Psalmum : exstincta Jn eis malitia, populo Chrisliano sociati
Laudale Dominum, omnes gentes. Hase sunt atria sunt ; vel, cum in fine judicali, judicium verilalis
Domini, ille enim popuius. sine misericordia -sensuri sunt.
PSALMUS CXVI. VERS.15.—Impulsus, elc. (GASS.)Ut quando boni
Alléluia. (CASS.)BrSvis psalmus, omnium primus dantur poenis, ut a fide cadant, et Dominus suscepit.
'
atomus, id esl sine divisione : pro sui enim brevilate (ADG.)Quia tam non cadit cui Dominus' est forli-
non recipit divisionem, sed omnes compendio suas ludo et laudalio quam non cadit Dominus : illi vero
locutîonis superat, et est quasi punctus psalmorum, cadunt, qui sibi votant esse fortitudo et laudalio.
unde diversae species formantur. Mira variatio con- Impulsus eversus sum, elc. Postquam ostendit quod
tra tasdiumsalutaria dicere, modo paucis, modo late. • libéral non permilténdo' cadere, ostendit etiam quod
VERS.4. — Laudale Dominum, omnes gentes. libérât ca casu relevando.
j
(CASS.)Ne qui prastereantur de toto orbe. (AUG.)Et VERS. 14. — Faclus est mihi in salutem. (ID.)
Iieec sunt atria illa domus Domini, et ille omnis " Non fit, quod non erat sibi ; sed illis salus est eon-
popuius, unde in praseedenti psalmo egil. Non soli versis, quod non erat aversis.
Judaei (qui sibi illud arrogare conanlur) dico laudale VERS.17.—Non moriar. (ID.) Dicit Ecclesia,
eum. Et collaudale. (CASS.)ut sit in unum redacta ut putat persécuter i slrage funerum posse se delere
omnium laudalio quod est catholicas Ecclesiae. nomen Christianum, cum polius augeat.
VERS.2. — Coufirmala. (CASS.) Quia quod per VERS.18. — Castigans. (CASS.)Cur autem tanta
prophelas- promisil, adventu Gnristi complevil ; el pertulit, indicat : Castigans, quidquid faciunt, easli-
firmavit misericordiam, ut nunquam moveatur, quia gatio est Domini. ]Nihil jûbi vindicent, morti non
qui dédit, custodit. Mqnetin oelernum.(ADG.)Sive in datur, cujus vilia purgantur. (AUG.)Saepe paler per
eis quaepromisit piis, sive in eis quaeminatur impiis. nequamservos emendat filios, cum illis poenani, his
PSALMUS CXVII. prasparel haereditatem. Quas sit autem haereditas,
Alléluia. (CASS.)Quintus psalmus de primo ad- hinc potest cognosci : Aperile portas. Quidinlus?
\enlu, multis figuris decoratus, habet versus uni- Ingressus confitebor.
fines, quosdam unius principii, quosdam interca- VERS.19. — Aperite. (CASS.)Tertio portas Jéru-
lares et hujusmodi ornalus. Fidelis popuius peccato salem aperiri sibi' cupit, ubi dicit et de angulari
solutus, etc., usque ad Benediclus qui. ^ lapide. Aperile, 6 prophète, qui portalis elaves re-
VERS.2. — Dicat nunc. (ID.) Ul ego vos, ita vos gni coelorum. Portas. (CASS.,HIER.) Per lias por-
invicem monete ; vel, dicat, id est, confitealur. tas doctrinas ingressi vere laudanl ; extra Ecclesiam
Quoniam in soeculum.Ecce quatuor versus unifines. catholicam non est laus Dei. (CASS.) Has omnes
VERS.5. — De tribulatione. (ID.) Exemplum de porte ducuntad unam, quas est Chrislus, per quam
se ponit, ut alios ad misericordiam învitet. justi intrant in coelum; unde : Ego sum ostium, per
VERS.6. —Dominus mihi adjulor. (ID.) Idem in quod si quis intreierit, salvus erh (Joan. x). El alibi :
duobus principium. Nemo venit ad Palrem, nisi per me (Joan. xiv).
VERS.7. —Despiciam. Alias videbo. (ID.) Hic, (ADG.)Ecce de ulroque saeculomenlionem fecit -. et
ul lulior el cautior fiam. Inimicos meos. Damnandos. quia haec porta Chrislus apparaît, confilebor tibi,
VERS.8. —Bonum est. (ID.) Secundo, in solo lastus gratias agens, quia exaudisli in adventu Filii ;
Deo dicit confidendum, per quem inimicilias gen- -priores enim justi advenlum petebant. Portas justi-
lium evadil, et ad veram vilain venit. fias. Id est, portas mortis, elc, asgae ad id est, per
VERS.9. — In principibus. (AUG.)Angelis, etc., eam ad vitam. ,
«sgue ad qui eos pro modo eorum bonos facit. JJ VERS.22. — jEdificantes. (ID.) Soli Judasi Deum
VERS.40. — Omnes gentes. (CASS.)Ecce unde li- colenlessedificabant, aliis per îdololatriamdestructis;
neral de occulta vel aperta tribulatione, vel non sed non perfecerunt, quia Christum contempserunt.
permillendo cadere, vel,,a casu revelando. VERS. 23. — A Domino factum. Vel, A Domino
VERS.11. — Circumdanles, etc. (AUG.)Quasi red- factum est ei, secundum aliam lilteram. (ID.) Id
dens causam unde lanta potest superare, dicit quid est, ad honorera Patris.
primo in capite passus sit. VERS,24. — Hhc est dies. Hic est annus jubuasus,
VERS.12. — Circumdederunt me, etc. (ID.) Quod figuraliter sub lege observatus, qui dicitur remittens,
ab ignoranlibus gestum est, mystica sublilitate pras- Tel initions, quia lune servi manumiltebanlur, pos-
dicîl Spiritus sanclus. Nescienles Judaei rem om- sessiones dominis restiluebanlur : et nos hac die a
nium fecerunt, el nobis dulciorem, passione Deum, servilute peccali redempli sumus, quibus esl haere-
sicut apes dum sibi pulant reponere, aliis mei fa- ditas restituta aeterna. (GJASS.) Hoec esl dies. Elsi
ciunt. Et exarserunt. Vel hoc melius de Ecclesia ac- omnes fecit, banc singulariter qua Dominus venit, in
cipitur. Post passionem namque Domini contra Ec- qua convenit lastari, quia diabolus jus perdidit, ho-
clesiam gentium et Judasi exarserunt sicut ignis in mo revixit ; et quia hoc est,
 1041* GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 1042
VERS.25. — 0 Domine, salvum, elc. Ecce deside- \. nem, quam superior psalmus imita varietate canta-
rium magnaspetitionis. Salvum, declade saeculi.Pro- vit, etc., asgae ad'his'ergo gradibus inoffenso pede
sperare', ut dolores isli vertantur in aeterna gaudia. mentis ascenditur atque descenditur. .{AUG.)Canti-
VERS.26. -— Benedictus, etc. (CASS.)Quarto fre- cum graduum. Graduum nomen ambiguumapud nos,
quenlari atria Dei suadet/de adventu Christi gau- , etc., asgae ad et altiludinem deitatis ipsius. Primus
dens. (ADG.)Maledictus ergo qui venit in nomine gradus, a malis saeculi exire, et ûnîversae vanitati
suo, etc., asgae ad qui erit maledictus. (CASS.)Béné- Tenunliare. (CASS.) Initium profectus est carnalia
dicte. Laus de adventu, etoreliqui Christiani,- nos vitia relinquere et Domino supplicare ; unde in ve-
1
majores quasi sacerdolesbenediximusvobis, quodmul- leri lege, quando emebatur mancipium gentile, ra-
lumprodest, quia benediximusvobisde domo Domini. debantur ungues ejus et capilli tondebanlur (Deul.
De domo. (ID.) Id est, Ecclesia calholica, etc., xn). Quia oportet vanitalem quaque exuere; ut Dei
usque ad quia lasta confessio post bénéficia. obsequio mancipetur. Hic ab renunliatione sascult
- VERS.27.—Conslituite diem. (AuG.)Magni, quiex- quibusdam gradibus meritorumadperfeclam etaeter-
cedunt, qui mente verbum Deum apud Deum contîn- nampervenitur charitatem, quasin summolocata esl.
gunt, etc.,asgae ad id est, adaslerna gaudia atlingal. Ad Dominum cum tribularer. (CASS.)Primo, as-
Diem solemnem.In veleri lege (Deut. x.) Pascha, B cendere incipiens, quia multos invenit obsidenles,
Eentecoste, scenophegia, Iresprascipuaesolemnilates,- a linguis. eorum petit liberari : secundo, de permi-
in quibus praseeptum ul nemo vacuus in conspectu stione malorum conquerilur, Heï mihi.
Domini appareret. Vacuus est, qui in se Christum VERS.2. —Domine, libéra, elc. Cum incipit homo
non habet, qui est fundamentum, quod nemo mulare ascendere, id est, cum cogitât proficere, contempto
valet. Inde esl quod illis tribus solemnitalibus fidelis saeculo, soli hasrens Deô, incipit pâli linguas adver-
popuius nummum offert manuali oblatione, interio- sanlium, id est dètrahenfmm, et (quod gravius)
rem significans. In nummo enim nomen-et imago quasi-consulendo a salule avertenlium : lias qui non
régis. Quisque ergo spiritualiter nummum oflerat, palitur, nondum proficere conatur. Ascéhsurus ergo
ut nomïenrégis, id est Christi, in se habeal, a Christo primo contra eas precatur : Domine, libéra animam
Christianus dietus; et imaginent, id est animam, meam a labiis iniquis.
lumine vultus ejus insignitam Deo exibeat. Cornu VERS.3. — Quid delur tibi, etc. (CASS.)More nï-
allaris. (CASS.)Vel per altare inielligilur sacramen- »ais cogilanlis hassitat, el quasrit remedium. Quid
tmn corporis et sanguinis, etc., usque ad non habebit Ubi deiur, aut quid apponatur? Duo verba posuit,
vitam oeternam. rfart et apponi; sagitte danlur in arma, ' carbones
Vel, altare intelligilur mens hominis; unde in lege _-apponuntur quasi in consolalionem.
praseeptum fuit (Exod. xxvn) fieri altare quadran-, VERS.4. — Sagittoe. (ADG.)Verbis Dei sagîttalur
gulum et concavum : ideo quadrangulum -, quia cor, etc., usque ad-ut sit purus loeus asdificioDei.
mens huraana quatuor virtutibus muniri débet, pru- VERS.S.— Heu mihi. (CASS.)Secundo de incoiatu,
deniia, justitia, forlitudine, temperanlia; eadem et permistione malorum conqueritur. Acceplis sa-
débet esse concava adrecipiendum verbum Dei atque gitlis et carbonibus, factus triticum,- nondum est in
ignem dileelionis. Tumor enim infusa repellit; unde horreo, sed- in area ubi mùlta palea premilur; vî-
in Levilico praseeptum est (Levit. i) vesiculam gut- dens ergo mulla mala, quas ante non viderat clamât ;
turis et plumam projici, quando turtur vel columba Heï mihi. Kullihomini apparent mali," nisi factus
offerfur. Vesîcula înflalionem superhias significat ; sit bonus; Cum enim crevit herba, et fructum fecit,
plumas, inanes inquisiliones sublimium; hase ergo apparuerunt zizania. Prolongatus: Etsi brève tempus,
projice, ut sis altare concavum. desîderio nimis longuni videtur. Cedar. (ID.) Filius
VERS.28. —Deus meus es tu. Et ut aperlius di- Ismaelis, unde Saraceni descenderunl, qui verras
-camus, islorum verborum hic est sensus : Non sufli- ab Agar dicerentur Agareni : sed a Sara, diguîori et!
ciat in terra iste dies festus, quo agnus oceisus-est: libéra sibi nomen vindicaverunt, quorum uterque in
sed eonslitualur in frequentalionibus quousqueper- tabernaeulis legitur habitasse. Taberaacula Ismael
veniatur mentibus exallatis ad interiorem ejus deita- recte-Cedar dicta sunl : Cedar ad Ismael pcrfmet.
tem, ubi laudes cantabimus ila : Béas meus es lu, (AUG.)Isaac ergo, etc., asgae ad si nunc mali a bonis
etc Itaque, sicut coepit laudem, ita terminât. non possunt separar-i, ferendi sunt.
VERS.29. — ConfiteminiDomino. Ab initio quod PSALMUS CXX.
deseruimus, in finem quo redimus, non esl salubrius VERS.1. — Canticum graduum.- (CASS,)Secnndus
aliquid, quod delectel, quam laus Dei gradus petere divinam defensionem, cui nihil posse
PSALMUS CXVIII. obviare jiionstralur. (AUG.)Cui enim de mundo
Expositionem hujus psalmi, ut valde"prolixam, ëxeunti-pericula oecurrunl, exposcere débet divj-
omittimus. VidcAmbrosii,Cassiodori,Angustini Enar- num auxilium, etc., usquead Talis est iste, qui oculos
rationes in psalmos, e quibus ad verbum expressa est ad Seuni levai."(CASS.)Primo levât oculos et oral :
glossa ordinaria in hune locum. secundo quod oravit affirmât, ostendens virlulcriï
PSALMUSCX1X. auxilii impetrati.
VERS.1. — Canticum graduum, (CASS.)Bealiludi- Levavi oculos. (ID.) Qui quasi inclinatus clamavit,
1043 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1044
oculos ad intercessores ;
jam jespiraus, sanctos levai A gas ul hic versus su expositio praseedentis. Quasi,
VERS.5. — Neque dormitei. (ADG.)Si dormit in loquebar pacem de te, propler proximos el fratres,
te fides, dormit in te Christus. scilicet : Quoesivi bpna tibi propler domum Domini
(CASS.) Dicitur hoc humana consuetudine ; ut Dei noslri. Senlentia horum verborum non mutatur.
Çttando fessus custos dormitat, furtum patitur. Tibi. 0 tu, coslestis Jérusalem, quia domus Dei es, /
VERS.4. — ,(ADG.)Ecce non dormitabit. Dormitat el ita in hoc quod le diligo, Deum diligo.
Christus, etc., asgae ad sed ne adhuc putes hoc de PSALMUS CXXH.
aliquo hominum, subdit, Dominus cuslodit. Canticum graduum. (CASS.)Quartus gradus, inter
, Qui cuslodit Israël. (ADG.)Qui non potest videre quaslibet angustias conslanler de Domino esse pras-,
faciem, etc., asgae ad et huic non dormit Chrislus. sumendum, donec misertus exaudiat. Qui supra
VERS.5.—Dominus cuslodit. (CASS.)Secunda pars, ad montes, nunc adjDeum oculos levât.
ubi quod oraverat affirmât. Et quasi quis quasrerel, VERS.1. — Ad te levavi. (ID.) Primo vox tribu-
Quis esl ille custos? subdit, Dominus custodit, elc lalorum Deum respieientium, non ad alia patrocinia;
(ADG.) Non sine causa est, elc, usque ad dileclio secundo, precalur misericordiam contra insultantes.
Dei scilicet, et proximi. (AUG.)Ad te levavi. Quo levaret, nisi quo ascendens
VERS.6. —Per diem sol non uret le, neque luna per B tendebat ? pon se attendit iste, ul superbus, qui sibi
noctem, etc. (ID.)Deusest sol, elc, asgae ad vel luna, placet : nam qui sibi displicet, hic talis Deo' pla-
id est Ecclesia, non permillet uri nocle tribulationis. cet; et cui Deus placet, ipse sibi displicet. Levavi.
(HIER.)Vel per diem accipiuntur prospéra, etc., ,asg«e Ascensus ergo est in affectu, etc., -usquead sed qui
ad ita nunc in prosperis et in adversis nos servat. peregrinatur et desiderat patriara.
VERS.7. •— Dominus custodial inlroilum luum. VERS.2. — JEcce,sicut oculi, etc. (CASS.)Servus
(CASS.)Cuncta concludit, bonis initiis bonos exitus levât oculos in manus Domini, quando eget vel
adjungat. (ADG.)Dominus custodiat introitum tuum. quando vapulal, quia utrumque in Domini potestale.
lntranles;custodit, etc., asgae ad jam in aeternum Sicut oculi ancilloe'.(AUG.)Servus est popuius; Do-
nihil nocebit. minus, Christus; Ancilla, Ecclesia; domina, Dei vir-
PSALMUS CXXI. tus, et Dei sapienlia. Et si jam filii et amici per gra-
VERS.1. — Canticum graduum. (CASS.)Tertius liam, servi tamen sumusper creaturam, quia omnis
gradus. Maguum gaudium; in Ecclesia pura mente creatura Deo servit. (CASS.)Dat similitudinem de
versari, atque digne Deo inliac peregrinatione mi- servo et ancilla, domino et domina, ne femîneus et
litare : unde suspiramus ad coelestem Jérusalem, ad debilior sexus se exceptum putet.
quam duabus alis dilectionis levamur. Q VERS.5. Miserere. (ID.) Secunda pars, ubi pre-
Loetalussum in his, etc. Primo gaudel se nionilum calur misericordiam contra insultantes. Servus qui
ire ad Jérusalem, ubi sancli securi et cum Domino vapulal, levatis oculis ad Deum, erumpil innecessa-
judicabunl. Secundo, aseensurus optai abundanliam riam vocem : Miserere.
pacis : Rogate quoead pacem, elc. , Repleli sumus. Ut cum dicitur. Quidxa'edis, insane,
VERS.4.—Teslimonium Israël. (ADG.)Idesl, in qui- vides quod eredis? Reversus est ne aliquis ab infe-
bus cognoscilur quod vere sunt Israël. Quando enim ris, et retulit tibi quid ibi agitur? Ecce,, quod ego
grana sunt «uni paleis, totum paiea pulalur; sed amo, video et fruor. -
cum separabuntur, tune erit teslimonium Israël. PSALMUS CXXHL
VERS.5.—Sedes. (ID.)Id est justi, in quibus Deus VERS.1. — Nisi quia. (CASS.)Primo sancti mar-
sedet, etc., asgae ad caveant ergo sibi omnes inler- tyres menipres quanta évaseront, soli misericordiae
rogandi. ascribunt; secundo, gratias agunt, quod liberati.
VERS.6. —Rogate. (CASS.)Secunda pars, ubi lo- VERS.3. — Forte vivos déglutissent nos. Vivunt
quitur ad judices, optans eis abundanliam pacis,- qui sciuni idolum nihil esse. Mortui' sunt, qui illud
quam amore fratrum prasdicavit. Diligentibus. pulant aliquid esse. Ergo mortui absorbentur, qui
(ADG.)Qui amal in alio bonum, quod ipse non po- D putanl malum faciendum quod faciunt ; vivi autem,
test babere, imputatur ei quasi haberel; unde : Si qui quidem sciunt malum esse quod faciunt, sed
charilas non habel quod det, det calicem aquae;>et persecutione superati in socielalem transeunt irn-
tantum impulalur ei quantum Zachaeo multa piorum, et Deo hujus vite dulcedinem prasferunt,
(Matlh. x). lmparjacultas, sed non impar charilas. sicut quidam qui timoré mortis idolis sacrifieave-
VERS.'7. — Fiat pax. (ID.) Charitas est virtus runt. (AUG.)Attende etiam quod Petrus, id est Ec-
fortïs ut mors, etc., usque ad subdit: Propter fra- clesia, absorbet multos, sed non vivos. Cui dicitur :
tres meos. Macla et manduca. (Acl.x.) Nuilum enim manducat,
In iurribus. (ID.) Id est in excelsis luis. Pauci id est, membris inserit, nisi maclalum, id est, renun-
sunt judices, sed multi ad singulos pertinebunl, iiantem diabolo. Mactatur ergo in malo, sed vivîû-
quos récipient in asterna tabernacula, et tune erit catur in bono, qui manducatur a Pelro. E contra
abundantia in iurribus ; Deus autem est tota eorum accidit illi quem deglulil diabolus.
abundanlia, lam recipienlium quam receptorum. VERS.4. — Aqua. (AUG.)Peccator popuius (et est
VERS.9. —Pmpter domum Domini Dei. Vel sic le- a simililudine jEgyptiorum) : quas aqua torrens fluit
1045 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM.
cumimpetu, sed cilo transit; unde subdit : torren- A . ' PSALMUS CXXV. ,
tem. — Forsilan ponunt Latini, ut possunt, pro VERS.4.—-Ganlicum graduum. (CASS.)Seplimus
Graeco aptx.dubitalionis loco, quod inlelligibilius di- gradus in figura Veteris Teslamenti per venturura
cilur : putas, pertransit anima noslrai id_esl, ma- Christum, reversionem de caplivitale, quasi de Ba-
gniludo periculi vix sinit hoc credi. bylonia prophetat : unde jam consolaiio, ei seinina-
VERS. 5. — Aquam inlolerabilem. (ADG,)Sine lio ut plus metatur. (ADG.) Redempli sanguine
substanlia, ut sunt vitia, et peccata, et dulcedo hu- Christi el conversi a caplivitale, hase cantant, dum
jus vite, etc., «sgae ad prodigumque filium longa peregrini, gemen.les in via. Sion est Jérusalem in
necessitate confeclum ad palrem reduceret. angelis asterna,in hominibus captiva. In converlendo,
VERS.6. — Benedictus Dominus. (CASS.)Secunda (GASS.)Primum-magnitudo facti, cum magnitudine
pars, -ubi saneti-gralias agunt quod iiberali et quod gaudii ostenditur : secundo precatur conversionem
laqueus contritus. a caplivitale adhuc futura, ibi, Couverte, Domine,
. VERS.7.—Anima noslra.~(AvG:)Vel, sicut aliquo In converlendo. (ADG.),Vel, cum converterit, etc.,
faciente strepilum magnum, etc., usque ad quas est «sgae adconverle, Domine^captivitalemnoslram. Sic-
quasi iaqueus. Venaniium. ( ID, ) Venantes sunt ut. {ID.) Non semper ad'Simîlitudinem ponitur, sed
persequentes, esca in muséipula, dulcedo hujus "vi- B ad proprietatem, nt hic ;-unde etiam dicitur: Fecit
te. Laqueus contritus. (CASS.)Occisis martyribus, ni justus, quod vere est, ita facti fiunt isti sicut con-
non restât dulcedo .vite, qua possint iteram capi : solaii, id est, gavisi sunt, ut consolationem acei-
sed ipginon/siniulicpniriti sunl, imo Iiberali. Con- pientes in resurrectione Christi, qui pra'cessil ut
tritus. -{ID.)Quasi diceret : quia ferreus erat; non consequamur, ^
juptus, ut stupa, tanta fortiludo passionis, tanla-po- ,VERS. 2.—OS noslrmn. (CASS.)Çordis arcanum,
lentia liberantis. ubi primum gaudia, quas'post-officio Jinguas erum-
, PSAMUS CXXIV. . punt. (ADG.)OSnostmm. Gordis, indeprocedit ma-!
.-VERS.1.—Canticum. (CASS.)Sextus,gradus, con- lum bonum, quod nos jnundat, vel inquinat ; unde
fidenlia fidelissimi Clirisliani solidissimis mon- non : Quod procédaitde'ore, inquinat (Marc. vu).
tibus comparatur, quam habet in Domino, ne zelet Non de ore carnis, sed cordis. Non enim si nominas
felicesinhoc sasculo. Qui confidunl. (AUG.)Hic psal- furta et alia mala, inynundus es : sed dum cogitas,
mus docet, etc., usque ad qui,«unt isli? qualis est elsi sileas. Inter ae«tes„(lD.).Nongentes, quia non
isla Jérusalem ? breviter debcribit. omnes eredunt. 'Magnificavit, quia, vident eos etiam
VERS.2.—Montes in circuilu, id est, angeli, pro- virtules operari ; firmum teslimonium ab adversario.
phète, aposloli sunt murus ejus : unde Isaias ; El C (CASS.)Et vere'magnifica vil, ne dubites de verbis
erit in ea murus, et antemurale (Isa. xxvi) ; sed ne gentium.
"" VERS.-4. — Converle Domine.
in montions reroaneas, addit, -et Dominus in cir- , (ID.) Secunda
cuilu. Ne ergo sit spes in montibus; sed in vertice pars. Preealur conversionem, quas futura est, in
montiûm :- unde Isaias i-Eril in novissimis diebus qua fiet seminatio spe gaudii. (ID.) Avenlus Domini
nions in vertice (Isa. sxi), elc. Qui confidunl. (CASS.) redemplione prasdicta,precantur iterum peccata sua
Primo asserit, etc., «sgae ad quia el multi sunt, el dimitti. In geiierali remissione gaudent, et sibi ve-
unumsunt. Mons Sion. (HIER.)Christus, in quo fun- niam pre'eanturr Converle, Domine, Caplivitatemno
data est Ecclesia; Mons ille ad litteram, in fine sae- slram. (ID.) Tfullâ ad-lilleram in diebus David, sed
culi commovebitur. sub diabolo mundus-captivus, etc., Usque 'ad non
VERS.5.—Virgam peccatorum, (ADG.)Dominan- ideo desistenâum, quia qui semitiat în 'lacnjmis.
tur enim aliquando propter disciplinam bonorum, (THEOD.) AustrumTIierosOlymam vocat, etc., usque
sêdhocnon semper erit, ul hic apene dicilpropheta: ad ut coganlur, et'torrenlîs instar iter faciant.
et ideo non dellciunt justi, quia seiunt tempus fu- VERS.5.—In lacrymis. (AUG.)Spiritualis semina-
turum, quo Christus in claritate sua apparens, con- tio^emper in lacrymis, unde : Beali qui lugent. Qui
gregabitanle se omnes gentes, eldividel eas sicut D vere seminant in carne, eum iastitia seminant : sed
pastor dividit haedos ab ovibus, ovesque ponet a post flelus : quia extrema.gaudii Inclus occupât. (ID.)
dextris, hasdos^asinistris. Soipm. (CASS.)Id est, ju- Zachaeus, Ecce dimidium, etc.,, asgae ad; Qui dederil
stes sorte eleclos, vel qui sunl sors el haereditas Dei. calicem aquoefrigidoe,nonperdetmercedem(Matlh.x).
VERS.4, — Benefac, Domine. (ID.)Secunda pars, VERS. 6.—Euntes, {CASS.) Provectu mêlions
ubi confirmato populo, precatur quod scit/fulurum vitae. Mjttentes, ante .se prasmittentes in illo sasculo.
ul bonis prosperitas, malis yindicla veniat. Saa, non de rapina, sed deproprio labore; venienles,
VERS.5. — Déclinantes autem. .(ID.) Pari etiam ad judicium. Hoc commune omnium, sed ad gau-
senlenlia pereunt, qui déclinant jussa principis, -et dium non nisi boni veniunt. Et flebanl. (ADG.)Quia
esse asgros.
qui opéra malayelleeoiitendunt ; déficientes, cum co- niiseri erant, elc, usque ad optât multos
gentibus deficere. Pax super Israël. (ADG.)Uno no- PSALMUS CXXVI.
mine patria haereditas dicilur quas est Christus. VERS.4. — Canticum graduum Salomonis. (CASS.)
Ipse enim est pax noslra, qui fecit utraquennum, Qetavusjgradus,-etc, asgae ad et in se Japideangu-
qui .pacem.suprapacem dabil nobis. lari Ecclesiam de duobus parietibus Judasorum el
 1047 WALAFRIDI STRABI FULD. MON.OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1048
gentium construxil. (AUG.)Hic additur Salomonis,. A PSALMUS CXXVII.
quia isaedificavit templum, in figura pacifici Christi, VERS.4.— Canticum graduum. (CASS.)Nonus gra-
qui asdificavilEcclesiam de duobus parielibus. Ne dus est, utpaciûcus caste timeatur, qui solus exal-'
ergo acciperes illum Salomonem, ait, Nisi Dominus tat, cuslodit, asdificat. Primo bona timentis enume-
- oedificaverit. In hoc spes ponenda, sed-in nullo ho- rat; secundo optât] bona limenlis. Beali omne qui
minum : quia et ille Salomon cecidit qui templum tintent Dominum. ' Sciendum quatuor esse timo-
asdificavil. (CASS.)Primo, monet quomodo aseen- rés, etc., asgae ad pe quo hic dicit Propheta : Beali
dentes se habere debeant, scilicet discantquod asdi- omnes qui liment Dominum.
fieatio et cuslodia non nisi a Deo est. Et exaltatio in VERS.2. —Labores manuum. (In.) Et nota quod
fuluro non esl nisi post humilialionem. Secundo, a pluribus coepît dicens : Beali : sed quia omnes
dicit quae sit haereditas, et quomodo collecta, ibi, unum sunt in Christo singùlariter, sequitur, Labo-
Ecce hoereditas. Nisi Dominus. (ID.) Quasi diceret : res manuum luarum. (ADG.)Labores fruetuum di-
jam venit Jésus, de capthitale reduxit : jam civitas cit, cum deberet 'dicere : Fructum laborum; sed
oedificatur Jérusalem ; sed discant ascendenles, quod quia et labores cum gaudio sumuntur propter spem,
oedificalioel custodia non nisi a Deo, et exaltatio et ipsi jucundant, et modo sunt cibus; sedjucun-
non nisi post humiliationem in fuluro ; etsi enim JB dior eorum fructus erit, quando sancti venient cum
laetide gratia Novi Teslamenti, tamen in lanlo mu- exsultatione portantes manipulos suos.
nere non est prassumendum alicui. Domum. (AUG.) VERS.3.—Uxor.lua. (CASS.)Etsi hoc ad lilteram
Ad liane ascendil omnis, qui proficit : cadit ab hac accipi posset, etc.! asgae ad ad Novum Testamen-
omnis, qui déficit; amando Deum ascendis, amando tum perlinet. (ADG.)Vel per uxorem intelligilur Ec-
saecuhrm cadis. Sunt enim ista cantica amanlium, clesia, et dirigitur' sermo ad Christum, cum dicilur
et quodam desiderio sancto flagrantium. Laborave- faa et tui; nec tamen mutalur vox, vel persona pro-
runt. (ID.) Omnes in hac asdificatione laborant, qui pter uuitatem capitis et corporis. Unus enim homo
in Ecclesia prasdicant verbum Dei. Civilalem. (CASS.) Christus, caput est, et corpus, et in capite quisque
De domo ad civitatem transit, ut nec in singulis.nec fidelium hoc habet.
in minuta colleclione fit praesumplio. Et qiiamvis VERS.4.—Benedicetur. (CÀss.)Ubi behediclio est,
domus et civitas secundum metaphoram, quas de omnia bona confluunt ad gaudium suavitatis.
diversis inducitur, sint diversa : una tamen est Ec- Benedicelur. (ID.) Secunda pars, ubi expietate
clesia, quam utraque significat. postulat benediei limentes, optât hic bona timenti,
VERS.2. — Ante lucem. (AUG.)Si surgilis ante- ," quas, scilicet non sunl malis communia.
VERS.5. — Vel^ Dominus. (ADG.)Judasorum, Ex
quam lux surgat ; lux est Christus, post quem sur-
ad quod non ita possunt.
gendum est, non ante ; ut ille facit, qui se ei praspo- Sion, etc., «sgae
nit: volenshic esse altus, ubi ille humilis fuit : ut el PSALMUS CXXVIII.
filii Zebedasi: sed resurrectio, id est, exaltatio se- VERS.1.—Canticum graduum. (CASS.)Deeîmus
ut
quitur sessionem, id est humiliationem, ul lux no- gradus, qui caste timet, pro eo omnia ferat, quod
stra Christus post mortem surrexit altus. Sederitis. nunc expedit Ecclesiaeinler malos.
Sessio aliquando significat honorem judicandi, hic Soepe expugnav'erunt. (AUG.) Mali, etsi audiunt
autem humiliationem. Manducalis panem doloris. verbum Dei, ete:, asgae ad quod tôt malos ferant.
(ADG.)Manducat panem doloris, qui gémit in hac (CASS.)Ostendens primo quastulerit, eonsolatur in-
peregrinatione, id est, in valle plorationis de aflli- firmos. Secundo agit de Teprobatione persequen-
clione se reficit, dicens : Facloe sunt mihi lacrymoe tium, ibi, Dominus justus. Soepe expugnaverunt.
meoe panes die ac nocte (Psal. xu). Somnum. (CASS.) Quasi : 0 filii, nolite miraïi ad ista, etc., usque aa
Mortem temporalem, in qua secura pausalio. quia crescit Ecclesia în adversis.
— VERS.2. — Elenim non poluerunt mihi, (ADG.)
VERS.3. Ecce hoereditas. (ID.) Secundo, quae
U Scilicet proevalere, ut me traherent in consensum
haereditaset quomodo collecta. Quasi diceret, dile-
cti post somnum surgent. Fructus venlris. (ADG.) peecali.
. VERS.3. — Supra dorsum. (CASS.)Quod mali ne-
Venter Ecclesiae, etc., asgae ad quia omnes acqui-
sivii per obedientiam passionis, unde postula a me, queunt publiée omnibus, occulte singulis tentant
et dabo tibi génies hoereditatemtuant (Psal. n). suadere, ut qui ajfacie venienles viderentur a tergo
non sentiantur. Prolongaverunt iniquitatem. Alias,
VERS.4. — Sicut sagittoe. (ID.) Sed unde facla longe a me fecerunt injuslitiam suam. (ADG.)Qui etsi
est lanta haereditas, quia potens Dominus, dum for- mali cum bonis in sasculo, si eliam in Ecclesia sint :
liler sagittas, aposlolos, de areu sacras Scripturas ne quis tamen putet iniquitatem juxla justitiam,
excussit, usque ad fines lerrae pervenerunl illasex- etsi eos porto, tamen longe est a me eorum iniquitas,
cussas, sic sunl autem filii excussorum, quomodo illi lue quis ergo timeat mistos sibi malos, qui longe sunt.
excusai. Filii excussorum. (ID.) Filii apostolorum; Dominusjustus. (CASS.)Secunda pars, ubi agit de
quibus diclum est, Excutilepulveremdepedibusvestris reprobatione persequentium. '
(Matlh. xvm). Sed ita videnlur, etc., asgae ad qui VERS. 4. — Qui oderunt Sion. (ID.) Quam non
manu Dei missi sunt usque ad fines terras. tantum manifesli' nersecutores, sed etiam qui fictç
 1049 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM. 4050
ïntrant, oderunt. Qui enim notant observare ver- A se habere ostendit. Ad humilitalem ergo monet.
bum Dei, oderunt Ecclesiam. Domine, non est. (ID.) Primo proponens se hu-
Fiant sicut fenum *ecforam.(CASS.)Fenotectorum "milem, poenam indueit non humili; secundo, suo
mali comparante, etc., vsque ad sed in neulro fru- exempta ad spem monet. Oslendens ergo se hunii-
ctus est malis. lem intus et extra, ait. iVegaeambulavi. (ADG.)Non
(GREC)Ante omnes herbas arescere seirpus dici- fui superbus, notai quasi in mirabilibus, etc., -asgae
lur, etc., «sgae ad quasi viriditatis speciem amit- ad : Quanlo major es, humilia le in omnibus.
iît, etc VERS. 2. — Si non humililer sentiebam. (ID.)
VERS.6— Qaod priusquam evellalur. (ATIG.) Non- Nutritus in lacté (quod est Verbum caro factum ut
dum finiti sunt in judicio Dei, et jam non habent sic crescerem ad panem angelorum, ad Verbum
succuni viriditatis. Deum, sed non.
quod apud
VERS.8. — Et non dixerunt. {CASS.)Mos inter Exaltavi, ut hasretici. Qui si ulcunque aliquid coe-
Hebraeos erat ut viator operantibus benediceret : perint, vel visi sunt capere, inde superbiunt; et
unde hic dicilur e contrario, quia inaniter operanti- cum adhuc teneri super matrem sint, et portenlur
bus benedictio nulla datur. _ manibus, ut crescant, qui porlati fuerunt in utero
Et non dixerunt. Quos non colligent angeli, quibus " ut nascerentur : a lacté ante tempus separantur,
non praedicaveruntapostoli. Et hOGest quod ait : unde exslinguntur.
(ADG.)Et non dixerunt, etc Maxime Judaeis, mos lia relribulio. (ID.)Obstringit se maledicto, etc.,
erat quibuseunque operantibus dieefe : Benedictio asgae ad sic revelabit Deus quod aliter sapit, quia
Domini super vos. Benediximusvobisin nomine, etc. superbis résistif, humilibus dat gratiam.
(GASS.)Bonis benedieunt, non in suo, sed in nomine Sicut ablactalus est. Sîcul enim quinque tempora
Domini : a quo omnia, non ab eis. narrantur, etc., asgae ad quia Deus erat homo ; sed
PSALMUS cxxrx. non mutatus in hominem.
VERS.1. — Canticum graduum. (ID.) Undeci- VERS.3. — Speret Israël. (CASS.)Secunda pars,
mus gradus, etc, asgae ad ponilur lasla conclusio ubi concludit suo exempta casterosmonens.
cum certitudine venia?, ibi, Speret Israël in Do- PSALMUS CXXXI.
mino.
- Deprofundis. (ADG.)Qui sentit seinprofundo, etc., VERS.1. —Canticum graduum. (ID.) In trede-
cimo gradu jam humilis etmansuetus, etc., usque ad
i/sgae ad sicut dicit :
Scriptura Peccalor, cum vene-
unde in Isaia : Saper gaero requiescet Spirilus 'meus,
~ril in profundum viliorum, contemnit. ^ nisi
VERS.5. — saper humilem et quielum, et trementem sermo-
Quis sustinebit. (ID.) Quia prope om- nes meos?
nis humana vila peccatis circumlatratur, omnisque
conscientia suis cogitationibus accusatur. Non est Mémento, Domine, David et omnis. (ID.) Primo
ostendens votum asdificandi domum, precatur ut
castumeor, quod praesumit justitia de sua. Prassu-
mat ergo de Dei misericordia, Quia apud eum propi- impleat. Secundo, ostendit domum asdificatam, ibi,
Ecce audi. Tertio, dicit promissiones Dei factàs aedi-
tiatio, unde subdit :
Juravit Dominus. Volens ergôasdi-
VERS. 4. —Quia apud te propilialio est. Quasi : ficatasSion, ibi,
ficare domum Domino, ait in persona lolius Christi
Qua spe clamas? Quia est in te misericordia quod
ita ait : Vel ita junge. capilis : 0 Domine, elc. David. (AUG.)Ad litteram,
naansuetus, ut Sauli malum pro malo non Tedderet. -
(AUG.) Nullus potest suslinere, etc., asgae ad nna Sicut juravit et votum vovit. Id est, ut impleat
ergo est :
spes Quia apud te propitiatio est, etc.,
quodpromisit : nemo prassumat viribus suis reddere
Propler legem tuam, (ID.) legem misericordiae susti-
nui, etc., usque ad et hanc legem dedisli in ipsa ut quod vovit. Vovit autem Ecclesia in mansueludine,
sit domus Dei, quo nihil grattas potest Deo of-
necessitate.
ferri. Domus autem est, si sua non quasrit, sed de
VERS.6. — Malutina. (ID.) Speret vigilia malu- j»
communi gaudet : de propriis fiunt mala, unde ait :
tina, qui non aliud a Deo quam immortalitatem spe- Si mlroiero.
ret. A custodiamalutina, etc., usque ad înde in lege Sciehat se proprio impediri, ne fiât lo-
cus Dei.
eaput et cauda hostias Domino offerebantur. Speret
Israël in Domino. (CASS.)Secunda pars, ubi lasla VERS.5. — Si inlroiero usque donecînveniam lo-
-conclusio: Securus de se, prasdicat, ut semper spe- cum Domino. Liltera suspenditur, et est aposiope-
rent in Domino. Quasi sicut anima speravit, simi- sis, ac si diceret : Si hoc vel illud fecero, nunquam
liter speret Israël: de castero mihi credalur. Quasi juravit David Do-
' VERS.8. — Et mino : Si inlroiero in labernaculum domus méoe,etc.
ipse redimel Israël ex omnibus ini-
Hic dixit sit factu- (CASS.) Vel ex persona Christi ab illo loeo : Siin-
quitalibus ejus. (In.) jam quid
ras ille, quem dixit misericordem et copiosum. troiero in tabemaculum domus meoe, scilicet,
coeleslis habitalionis. Tabemaculum.est eoelestis
PSALMUSCXXX. „ habitalio. Si ascendero, etc., ad dexteram Patris,
VERS.1. — Canticum graduum. (CASS.)Duodeei- ubi lectus, id est requies et finis laborum.
mus gradus. est lunnililas, quam intus et extra hic VERS, 4. — Sumnum, requies -mortis; triduanse,
 1051 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — sTHEOLOGICA. 1052
Deinde aliis verbis idem repetit. Et palpebris meis j&.menlo : El'bene dico propter David, quiatjuravit Do-
dormilationem. Et requiem temporibus meis donec minus David.
Ecclesia sancta praedicatione sit fundata. Àposiope- Propler : deinde ex persona ipsius David rogan-
-sis est quasi, non amplius credatur mihi. tis Deum Palrem. i
Et palpebris. (ADG.)Est qui non dormit, sed dor- (ADG.)Quia enim Chrislus a Judaeis faciem aver-
mitat : modo retrahilur a terrenis, modo illo revol- tit ad génies, rogatur Paier propter reliquias, ut
vitur, crebro inclinât caput. -salvasfiant, quod in apostolis et in aliis multis im-
VERS.5. -— Et requiem, A requie temporum pletum est. El ail : propter David, ac si diceret: Mei
somnus venit ad oculos quiâ dorniituris lempora etiam mémento, ul propter meJudaeos funditus non
incipiunt. Cum ergo incipit delectare ad peccatum Tepellas.
aliquid temporale, gravantur lempora, sed ne des le VERS. 14. — Juravit. (CASS.)Tertia pars, ubi di-
illi deleelationi, et somnus non venit ad oculos, ista ' cit 1promissiones Dei-factas asdiiieate Sion, id est
cogitalione, si quasi confricans frontem exculis Ecclesiae. Et loquitur David in sua vel in toiîus Chri-
somnum. sti persona. El non frustrabitur (alias) non poenite-
Inveniam : (ID.) dicit, quia diu quassivit. bit. |Auo.) Poenileri dicitur Deus, etc., usque ad tu
Locum Domino ; in se quaerebal, qui super humi-* B enîm facis quia erraveras : ille facitrTet libéral. De
lem et quietum requiescil. Locus autem Dei esl, si frùctu veniris tui. Ppleral dicere ex fructu femoris
suas deserit res ; vel sallein, si se non amat, sed iui, etc., asgae ad quia quos David lempOraliter
Deum. rexil, Chrislus spirilualiler.
Tabernueuium. (In.) Adhuc gemimus. In domo VERS.12. — Si custodierint. (ID.) Meritum viden-
laudabimus, quia gemitus est peregrinantium ; lau- lur facere, etc., asgae ad hoc non "mutatur. Et
dalio jam in palria commorantium. Deo Jacob. Dicit filii eorum. (CASS.)Si custodierint leslamenlum. Se-
solvisse, sicut supra disdl promisisse. debunl super sedem .iuam, id est, participes erunt
VERS.6. — Ecce audivimus. (CASS.Secunda pars tuas bealiludinis : Ul sicul es réglas potestalis^ ita et
ubi ostenditur asdificata domus, et ubi et precatur ipsi, pro'modo suo, ,et hoc, J7sgae in soeculum soe-
qui exaltentur, et ne Judaei sint penitus alieni. Eam culi, id est in aslernum.
in Ephrata, (AUG.)vel eam, etc, "asgaead ubi erant VERS.14. — Hoec regaies mea. (ID.) Sic amat
vêpres idololalrias. nos Deus, ul dicat sêrequiescere,sinqs requiescimus
(CASS.)Ecce audi, scilicet Dominum nasciturum in illo. i
in Ephrata Bethlehem , ubînalus est Dominus : au- VERS.15. — Viduam. (ID.) Vidua'est anima,
ditum est nasci in Bethlehem, sed propler fidem G quas se intelligil deserlam omni auxiljo, nisi solius
genlium in campis sylvoecomperlus est. Dei. Panibus. Deusi est panis, qui in jearne se lac
VERS.7. -— Introibimus. (Auc)INosquoqueper- fecïl. j I
severando in militia nostra tamen introivimus ( Tel VERS.16. Sacerdotes ejus. Vel dislinguendum in-
introibimus) în tabemaculum ejus, Dei Jacob : ad ter sacerdotes et sanclos, sicut supra.l Et est, Sa-
hanc domum perlinet, qui aliis tanquam vivis lapi- cerdotes ejus, id est, praslatos, Induanï salutari, id
dibus charilate compaginalus esl. Intrat ergo qui est Cbristo, id estj ut honesti sint ad docendum.
diligit, el qui intrat, domus Dei efficitur. In loco. Etf sancii, id est subditi. Exsullatione exsullabunt
Domus Dei est, nbi débet adorarî : prasler quam de Christo.
non audit Deus ad vitamasternain. Ille ad domum Exsullatione exsuttabunt. (ID.) Quia înduti -sunt
pertinet, qui est charilate compaginalus aliis. Vel salutari, etc., usque lad qui habitat in eo, ergo, récure
locus in quo stanl pedes domus Domini, Christus exalta vit. ! !
est, in quo persévérant. VERS.17. — Cornu David, pamvi hicernam Chri-
VERS. 8. — Surge. (ID.) Et dicilur; qui dicit, sto. (ID.)Ecclesias aldtudo spiritualis, etc., usque ad
Dormivi conlurbatus : Surge a morte, in requiem ^ anle Christi mortem et resurrectionem.
tuam,iiljamnon conturberis, quia mors ultra non. VERS.18. Induanj. confusione, etc. (CASS.)-Hocfa-
dominabitur. ciel Filius, cui omne judicium datum. Sed nota Pa-
VERS.9. — Sacerdotes. (ID.) Aecipit eosdem sa- trem, qui hic loquitur, facere quod Filius facit.
cerdotes et sanclos, scilicet omnes «fidèles. Vel, per
PSALMUS CXXXU.
sacerdotes, significat praslatos Ecclesiae; per sanclos,
subj ectos fidèles. Arcam ergo, quam surgere preca- VERS. 1, — Canticum graduum. (ID.) Quarlus
tus erat, per parles Ecclesias distinguit. deçimus gradus : Charilas quas facit fra.treshabitare
, Sacerdotes, ut in Veteri Teslamento sacerdotes in unum, unde benedictio et vita. Ecce quam bonum.
diversîs ornatnenlis, ila evangelici sacerdotes di- Et est hic psalmus alomus, etc., psque ad hic ergo-
versis virtutibus adornantur : hase sunt ornamenta,* vir justus de cohabilatione fralrum exsultans ait :
|
quas Deus exigil. Quas enim légales pontifices in ve- Ecce quam. Ecce quam. (ADG.)Iste versus tolo orbe
siUnibgestabant, illa evangelici sacerdotes in cordi- notissimus.ul tuba Spirilus Sancti divisos congrega-
bus habere debent. ' vit 1:monasleria plurima peperil. (CASS.)Ecce. Quasi
, VERS.10. — Propter Savid servum. ^G&ss.)Me- plus oslensione, quàm lingua explicèlur. Habitare in
 1053 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PSALM.- > 1051
unum. (ADG.)Hoc de omnibus-Chrislianis, sed pro- A j Laudate. Primo dèmonstraliva oratione monet, etc.,
prie convenit monasteriis, a quibus tamen ad caete- asgae ad qui el quare laudare debeant subdit : Lau-
ros benedictio descendit, ul eliam illis fralribus de date, servi.
Judasa, de quibus dicitur» Erat illis cor unum, et - VERS.3. —Laudate Dominum, etc.{AuG.)Si omnia
anima una. laudantur, quia bona, etc., usque ad în quibustolum.
VERS.2. — Sicut unguentum. (THEOD.)Oleum sa- semen Israelinlelligitur, tota Ecclesia çogilatur.
cerdotale, etc., wsgae ad perfpete virtutis odorem Psallite nomîni ejus, id esl, laudate eum, eo quod
perficit. Barbant. (ADG.)Ecce determinatio, id est id fecit, quod res sui nominis exigit, cum se incar-
in apostolos et alios primitives sanctos, qui primo jiatum dédit hominibus gustari.
fide cerlaverunt, sed vinci non potuerunl, quia jam -VERS. 4. — Jacob. (In.) Luctator interprelalur,
caput passum prascesserunl. Aaron. Sacerdôs, qui se et significat illos qui contra spirituales nequitîas lu-
ipsum obtulit-, etc., asgae ad sed vinci non potue- clan im. Israël inpossessionem. Ad lilteram. Casteras
rnnt. Ab illis. In oram. (CASS.)Vel per oram, quae: gentes sub angelis icustodiendas Dominus posuit:
est finis vestis, etc., «sgae ad subdilos usque oon- Jacob sibi elegit, quem utagrum colerel, seminaret,
cordiae utilitas pervenit. "
possideret, servaret.
VERS.3. — Sicat ws. (In.) Ros tenuis aqua., B • VERS.6.— Omnia quoecunque.(ID.)Quasi diceret :
unde terra germiiiat, et significat graxiam, qua pec- Magnus est in essenlia, magnus in operibus, etc.,
catores convertuntur. Hermon. (AUG.)Ad litteram usque ad sed spiritus hominis ignoratur, unde ecce
mons trans Jordanem, etc., asgae ad casleri assu- dicitur.
muntur, qui in unum corde sunt. VERS. 7, — Qui producil ventos de thesauris suis.
PSALMUS CXXXHL Qui percussit primogenita. (ID.)Fidesunde incïpimus,
VERS.1. — Ca?i!icam graduum. (CASS.) Quintus qua viva proficil homo in melius, ^Egyptus affliclioî
decimus gradus : Charilas saeculi. Et esl hic terlius quicunque ergo affligit Ecclesiam, et scandala facit,
etsi Christianus dicitur, perdit fidem. - „ J
psalmus de charilate Dei, de qua hic agit, sicut su- Ab extremo. Sive ab iino terras, sive a cir-
pra de charitate proximi. Non quod alia gralîa" sit cumdalione finium terras. Fulgura et
qua diligitur Deus, et alia qua proximus. Sed quia pluviam. Ful-
diversos aclus habet gratia, et diversa diliguntur ea. gur lerrorem, pluvia gaudium facit. Qui ergo ter-
Monet ergo ad diligendum Deum. Primo, invitât plu- rait fulgure,—reficit pluvia.
raliter benedicere Deum -, secundo, optât benedici, VERS.8. Qui percussit, (ID.) HOCin hominibus
~ fecit propter poculum suum. Si 'dixit quas amares,
ibi,
" Benedicat. <
" audi et quas timeas., Ab liomine
Ecce, deinonstrantis est. Et quibus faciat hanc usque ,ad pecus.
demonslralionem, déterminai, vos servi Domini. (CASS.) Hoc saspe repelit, etc., usque ad quas de-
Statis. Servorum est, non sedere in domo domini. "struil in prudentibus et idiotis.
VERS.'10.— Reges fortes. (ID.) Mundi spirilus:
Vel, de eisdem intelligilur : Et per domum j intélligî-
tur Ecclesia, per atria, latiludo charitalis. In chari- qui sunt occisi, dum nequeunt in nobis quod
late enim, quas extendilur usque ad inimicos, latiludo votant.
-*VERS. 11. — Sehon regem Amorrhoeamm, etc.
esl, in odio angustia. Quasi diceret, vos benedicite, JJoc sub
qui statis, id est perseveralis, In domo Domini, id est Moyse factum : de ioc in libro Numeri, le-
in Ecclesiis ; .et quistalïs, In atriis domus Dei nostri, gîtur, quod eum prohibèrent filios Israël per fines
id est in lalitudine charitalis, ubi nullus angustiatur. suos -transire, percussi suntjab eo, >èi possedit po-
VERS.2. — Extollile manus vestras. Sicut Moyses puius Israël terram eorum.
Chanaan. (ID.,) Humiliafio, mala, scilicet,
manus suas levavit pugnanle populo Israël contra
ab honore sancti decidunt.
Amalec, Extollile dico, insancta : ut intentïone aeter- -quando
num bonum operemini, aliter enim non valet. VERS. 12. — Et dédit terram eorum hoeredita-
Benedicat te Dominus. Secunda pars, ubi optât be- fft tenu ( ID.) Id esl, coelestem beatitudinem, quam
nedici fidèles. Quasi diceret, benedicite, et ut hoc pos- dasmones per superbiam deseruerunt, dédit fidelibus.
Haecesl vera terra promissionis, quas verius dicilur
silis, Benedicat te Dominus, benediclione quae est ex
Sion. Qui potesi, quia ipse est, qui fecit coelum et hasjeditas, quas in paee ^st, quam illa, actualis,
terram. (CASS.)Benedicat. Supra hortatur ptares be- quam saspe amiserunt filii Israël. Hoereditatem
Israël. (ADG.)Haereditas, sunt gentes Israël, fidelis
nedicere Deum, ipse vero nnunrbenedicit tantum,
îScilicet populi, quem pascunl tribulatione, docentes
quia, etsi plures sinl, tamen in unum sunt, el uni-
lati convenit benediclio. Unde unus in piscina sana- palientiam, vel quas Israël excolit conformando
sibi.
batur, qui prior descendebat. Esto ergo in uno, et ad
te pervenïet benedictio. VERS. 13. r— In generationem £t -generationem.
' (ID.) Generatio una est, qua renascimur per ba-
. PSALMUS CXXXTV. ptismum, altéra qua resurgemus -. non- est oblitus
VERS.1. — Alléluia. (CASS.)Post gradus, qui du- Deus in hac vocare, in illa coronare.
cunt ad asternitatem componitur alléluia, ut Ecdesia '. VERS.14. —Quia judicabit. (GASS.)Causa laudis,
iiruatur laudibus Dei, ,cui taie tnunus paratum est. quia vjdit Dominus populum cui lot fecil, prophetas
 1055 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS h — THEOLOGICA. 1056
misit, post et Filium. Sed quia duri fuerunt, judi- A Vel typice, Coelosin intellectu, id est spirituales
cabit eos in fuluro, et in servis, id est, fidelibus, sanclos, qui non modo credere, sed intelligere divina
consolabilur, cum prasmia aeterna restituel. Ecce dédit. Siraplices autem qui solam fideni firmani te-
gradatio laudis ad judicium perducla esl. (ADG.) nait, quasi infra coelos, terra dicuntur, qui quia în
Vel, ita. ïdeo de praesenti, etc., asgae ad videanl, bapiismo, quem acceperunl, quasi super aquas
et qui vident, coecifiant. firma fide consistunt, quasi saper agaas terram fir-
VERS.15. — Simulacra. (CASS.)Secunda pars : mavit.
postquam laudibus se Dei explevit, idolorum cullores VERS.6. — Terram super aquas. (ID.) Sed quo
irridendo redarguil, quia perfecla laus verilatis esl terra gravior 'ab.'aquis levioribus portatur, etc.,
destruere falsilatem, supra fuerunt eadem dicta, msque ad sic Dominus super puteum sedil, id esl
sed repelila verecundiam augent. juxla.
VERS. 16. — Os habent et non loquentur. (ADG.) VERS.7. — Qui fecit luminaria magna. (ID.) id est
Illa exleriora artifex poluit facere; sed non spi- doua graliarum fidelibus suis conlulit.
ritum dare, nec auditum auribus, nec lucem oculis, VERS.9. — Lunam et stellas in poteslatem noctis.
nec vocem ori. (CASS.)Aliter etiam dici potest mystice, etc., asgae
VERS.18. — Similes illis fiant. (ID.)Hase scientes B ad ut per hase quasque minores duceant.
irrident idola, etc., asgae ad nec sentiunt bonum VERS. 10. — Qui percussit Mgypliwt. (ID.) Se-
odorem Christi. cunda pars, ubi dicil, quae in JEgypto fecit et génie
VERS.19.—Bornas Israël benedicite. (CASS.)Haec Judacorum sub figura noslri. Jam incipit, quaeper
est tertia pars, ubi post irrisa idola, laudes Dei homines, vel per, angelos fecit. Cum primogenitis
celebrare monet omnes ordiues : quasi dicat : Cul- eorum. Frimogenila ./Egypti percussit, etc., asgae ad
lores idolorum similes illis fiant. Sed vos, qui estis sed Deus a se excluait.
domus Israël. Domus Aaron benedicite.(ADG.)Praspo- VERS.12. — In manu potenti. (ID.) MPIIUS Dei in-
sili sunt domus Aaron : minislri, domus Levi, populi vincibilis actio, quas a brachio venit, id est ab omni
omnes qui liment ; omnes generaliler sunt domus potenlia singulari.
Israël, omnes una voce dicamus : Benediclus. VERS.15. — Divisit mare Rubrum in divisiones.
VERS.21. — Benediclus Dominus. (ID.) Vel juxla (ID.)Ad lilteram in divisiones duodecim pro numéro
inlerpretationem nominum, etc., asgae ad ubi vide- tribuum, ut singulas tribus suas vias eundi habe-
liimus eum in aslerna pace. rent ; typice, sic per vias varias ad Deum de muado
PSALMUS GXXXV. transite. Per mare Rubrum sasculum accipitur.
" VERS.15. — Et excussit Pharaonem. (ID.) Dia-
VERS.1. — Alléluia. (ADG.)Psalmus iste laudem
Dei continet, ubi elsi mulla in laude Dei dicanlur, boluni, cum ministris excussit, ut,pulverem, qui
maxime tamen hic misericordia Dei commendatur. celeriter excutilur.1 In hac celerilate, et virlus Dei
(CASS.)Diversa initia versuum, etc., asgae ad ila ostenditur, et illas terrenas sordes indicanlur, quas
prassto est divina prassenlia si pure cantatur. Con- solemus excutere. Pharaonem. (In.) Congrue per
fitemini Domino. (ID.) Primo, magnificentiam Dei Pharaonem diabolus intelligitur : Pharao maseulos
el tolius orbis condilionem exponit. Secundo dicit necat, feminas serval; ita diabolus virtutes prasfo-
quas in jEgyplo et gente Judasorum fecit in-uguram cat, concupiscenliam nutrit.
îiostri, ibi, Gai percussit. Tertio, agit de Chrislia- VERS.21. — Et dédit terram eorum hoereditatem,
nis, ibi, et dédit terram eorum hoereditatem. Confite- (CASS.)Tertia pars, ubi descendit ad Christianos,-
mini Domino. (ADG.)Modo laudemus, etc., asgae ad exponens bénéficia eis data, ut sic unum auetorem
per misericordiam beatitudo aslerna est. omnium scias.
VERS. 2. — Confilemini Deo deorum. Deos dicit . VERS.22. — Israël servo suo. Accipit per Israël
homines, ad quos sermo Dei' factus esl in alio servum, Christum,'etc., asgae ad nullum dédit pre-
psalmo, nbi ait, Ego dixi, DU estis et filii Ex- P tium -^Egyptiis. <
celsi, etc. Et non ideo dicunlur dii, quod omnes VERS.25. — Dat escam. (THEOD.)A singulari
sint boni : si enim omnes boni essent, non diceret Providenlia, etc., asgae ad in Evangeliis inquit :
in eodein psalmo : In medio autem deos dijudicat, id Respicite volalilia coeli,quoeneque seiunt, neque con-
est discernit, de quibus etiam subdit : Confilemini gregant in horrea,, et Paler vester coeleslispascit illa.
Domino dominorum. Omni carni. (ADGI)Omni generi hominum, Israël
VERS.3.— Qai facit mirabilia. (ID.) Sicut in fine et genlium, non sicut manna soli Judaeo.
ubique ponitur,etc, asgae ad ideo confilemini, quo- PSALMUS CXXXVI.
niam in oetemummisericordia ejus.
VERS.i. — Mirabilia magna solus. (ID.) Quia et Psalmus David. (CAss.) Tertius psalmus de lamen-
quasdam per homines vel angelos facit, et quaedam talione Jérusalem, etc., asgae ad hic autem de ca-
magna ipse solus, quas et prius exsequitur. plivitale facla a Nahuchodonosor. (ADG.)Duas«vi-
VERS.-5. — Qui fecit coelos. (ID.)Universam ergo tales sunt permiste corpore, etc., asgae .ad qui
creaturam per se fecit, etc., asgae ad unde, Omnia mente el desiderio]sunt cives Jérusalem.
in sapiehlia-fecisli,Deus. VERS.1. — Suver flumina. (GASS.) Primo, eapti-
 4057, GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 4058
vandos longe post, elc, «sgae ad incipit desiderio Aelidunt, id est nascentes cupiditates, anlequam ro-
patrias, dicens : Saper flumina, etc. Dum recorda- bur accipiant, sic facilius vincunlur, sed "el majores
remur. (AUG.)In hoslili terra dulcis recordatio pa- ad petram occidendas sunl.
trias, etc., asgae ad utrumque de Babylonia est. PSALMUSCXXXVH.
VERS.2. — In salicibus. (ID.)Quasrigantur flumi- VERS.1. —Psalmus ipsi David. (CASS.)Caplivus,
nibus Babylonis, etc., usque ad sed differendo sus-
qui fleverat, quasi reaedificata Jérusalem et templo,
pendimus. (CASS.)Vis doloris exaggeratur, quando et quasi concivis illi parli Jérusalem, quas non fuit
delectatio, qua se solebant consolari, suspenditur. captiva, id est, angelis, exsultat et laudal primo bé-
Quia illic inlerrogaverunt nos. (BASIL.)Et hinc néficia sibi data. Ex persona igitur Ecclesiae, quae
haud parum emolumenli coeperunt, etc., «sgae ad in
superioribus est spe, exspeclans ibi esse in re,
ut et cantica noslra audire voluerint. ail,
' confilebor.
VERS.5.— Verba caniionum. (AUG.)Vel, canti- Conjilebortibi, Bomine.PrimOj^ommendatbénéficia
corum, ul quid prodesl Chrislus? vel, quas est alia sibi data': secundo, dicit quomodo hase ad omnes di-
vita? Sed, hic qui pleni sunt malis, non debemus latenlur, ibi, Confiteaniur libi, Domine, elc. In con-
percutere organum, ut sonet, sed suspendere. B specîa. (AUG.)III laudando propono mihi angelos,
(ID.) Diabolus astule~ quasril ul irrideat, etc., quibusasquarisicut nunc, ita post, dignitate exspecto.
asgae ad et constrinxit se juramento, dicens : Si Hi autem in laude Dei nihil aliud proponunt, quam
oblitus fuero, etc. ipsum. In conspectuergo angelorum, in ea purilate,
VERS.4. — Quomodocanlabimus. (ID.) Cavenduni qua le couspiciunl angeli, ut in te solo sibFacquie-
est, ne quis timens talibus displicere, affecter ami- scant, ego Psallam libi.
citias eorum, etîncipial delectari in Babylonia. VERS. 2. — Saper misericordia. ( ID.) Universoe
VERS.5. — Dextera mea. (ID.) Quidquid facis pro vioeDomini misericordia et veritas : Non sunt alias
asternis, dextera opéra tur; si et alio intenderis, vias, quibus ad nos venit, Non sunt alias, quibus ad
sinistra se immiscuit ; et in ea deleclatus quasi in eum veniamus : lias Deo reddamus, misericordiam
dextera perdis asterna. în subveniendo, veritatem in judicando. Saper omne
VERS.6. — Adhoereat. (GASS.)Mutus fiam in lau- nomen sanctum tuum. (CASS.) Vel ^uper nomen
dibus Dèi, quod est consolalio fletus et miseriarum. sanctum tuum, cum nobis cultura tua innoluit.
VERS.5. — In anima. Et quia in anima potest
Lingua mea. (ADG.) Canticum Jérusalem, lingua
- nostra, canticum saeculi, lingua barbara. Mutus est "fieri carnalis mulliplicatio, addit, virtutem quasi non
C aliud in anima peto, nisi virtutem.
Deo, qui oblitus est Jérusalem.
VERS.4. — Confiteaniur. (ID.) Secunda pars, ubi
VERS.7. — Memor esto. (CASS.) Secunda pars,
ubi contra hostes ad Deum fit conversio. Memor dicit quomodo hase bona ad omnes sint dilatanda.
Quasi mêo exempta : Confiteaniur, etc.- Omnia verba'
esto, in die sequestrationis, ut puniantur. Filiorum oris lui.
Eaom. (ADG.)Filii Edom, id est Idumasi, impedi- (ADO.)Quas modo ubique revelala sunt, et
ad omnes gentes missa, etc., -asgae ad et ita vejlere
menlo fuerunt reaediflcantibus Jérusalem; vel, in
deslruclione conjuncli Babylonis, unde dicit, Filia siccato, audierunt omnia verba, elc.
VERS.5.— Magna est gloria. (ID.)Si humiles sunt,
Babylonis'misera. Edom moraliter est carnalitas, hoc amant et cantant, nam si se
extulerint, limeant
qua? ad illicites motus nos seducit. Edom. (ID.) excelsus Dominus. Humilia
Esau omnes carriales ; Jacob spirituales ; major quod sequitur, Quoniam
hic humana conditio, ubi
carnalis homo, minor spiritualis, quia prius quidem respicit. (CASS.)Non-'est
humilis despicitur, superbus respicitur ; sed Domi-
animale, postea quod spirituale. Omnes carnales nus humiles
inimici sunt spiritualibus, unde ait : Memor esto, li- respicit.
Alla a longe cognoscïl. (ADG.)Non hoc agit super-
béra nos ab illis. Exinanite. (CASS.)A simililudine
bus, etc., asgae ad lugentes hune incolatum, unde
cisternas, unde si aqua hauritur, ad fundamentum **subditur.
pervenitur. Sed quid prodest et vilam talibus tollere, VERS.7. —Si ambulavem in medio tribulationis.
quibus in fundamento ( qui est Christus ) vita
asterna esl? dura pulant nocere mali, coronas dant. Aliter non vivificat, nisi in medio tribulaiionis, unde,
Beali qui lugent, voeridentibus.
—
VERS.8. Filia. (ADG.)Per successionem facla
Super iram. (ID.) Hoc ipsum, quod irascunlur
est filia Babylonis civitas malorum, sicut Ecclesia ;
.mihi, lua est in illos animadversio, idest punilio.
„ Jérusalem scilicet, civitas bonorum per successio- Est enim eis irasci poena, non tantum culpa. Dum
nem filia Sion. (CASS.)Filia Babylonis moraliter.
ergo hoc permittis, super omnes vindicte manum
Caro esl, quae confusionem, elc, asgae ad allidunt extendis. ,
ad petram Christum, ut confraciî dispereant. Dexteiatua. Non habel Deus dexteram vel sinis-
VERS.9. —Beatusquitenebil. (ADG.)Quamrctribu- tram, sed dextera Dei dicilur felicilas"aeterna, sini-
tionem ? ut Babylonia natos in mundo, dum parvi stra félicitas temporalis. Aliquando ergo non salvat
sunt, parenlum et saeculisufiocal erroribus : ita qui --in sinistra sanclos suos, sed semper salvat eot in
jam juvenes, data agnitione Dei, parvulos Babylonis dextera.
4059 - WÂLAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICÂ. 406»
VERS.8. — Relribuel. (ADG.)Quod ego non pos- j i num, vel in profundûm, et nolens confiterï : dicam,
guni, etc., usque ad m quo princeps mundi peccatum quis me videt ? Ades, ut vindices. Invenit consilium,
non invenit, quare occideret. sed sic polero fugere iralum.
VERS.9. — Si sumpsero pennas, duas alas chari-
PSALMUS CXXXVHI. ,
t'atîs, quas perdideram.
VERS.1.—In fittempsalmus David. (GASS.) Psalmus Pennas. (CASS.)Quas meas potestatis, id est effi-
proîunditate mysleriorum plenus, etc., asgae ad in caciam deitatis, qua corpus de sepulcro levavit. Has
prophetïs velatus, in Evangelio manifestas. (ADG.J) sumpsit diluculo, ante lucem, id est, tempore resur-
Loquitur lotus Christus, lanquam unus el integer rectionis : el habitavit in extremis maris, hoc est,
vir, etc., asgae ad sicut duo in carne una. Domine, super saeculi ampîissimum finem. Et habitavero in
probaslime. (CASS.)Primo, de notilia Dei, etc., «sgae extremis. (ADG.)Mente, in fine sasculi, ut non sascu-
ad quarto, quomodo mali ei non noceank, ibi, Si occi- lum amem, sed ejus finem, in quo sit mihi requies.
deris, Deus, etc. Domine, probastî. (ADG.)Jam in Sed et ipse illuc ducil, unde subdit :
Jérusalem restitutus, etc., asgae ad haecest persona, VERS.10.— Etenim illuc manus tua. Considerans
tôlius humanae naturas revertentis. autem longinquitatem vias, subdit :
*
VERS.3. — Intellexisii. (CASS.)Pfasscientia dei- 1 VERS.41. — Et dixi, forsitan tenebroeconculca-
talis hic ostenditur, etc., «sgae ad quia homo as- buni, etc. Abundal iniquilas saeculi, qua pennas cha-
sumptus divinae substanlias non pôtesl asquari. De ritalis refrigescere possunt. Et quia in nocte despe-
longe. (ADG.)Cum adhuc in peregrînalione sum, an- ravi transire mare, nos mihi fada 'est illuminatio :
te'quamad palriam veniam, utfilio minori redeunli Venit mulier, sapiehlia Dei, quas drachmam, ubi est
occurit pater, quia intellexit ejus cogitaliones de lon- imago régis, id est hominem, perdiderat : accendit
ginquo, quia apud se dixerat egestare confeclus : de se lucernam, quas de luto est, id est carnem, et
Surgam el ibo ad' palrem meum. nocte ilîuminata invenit drachmam.
Semitam meam, scilicet malam, qua ivi, palrem El dixi. (ADG.)Deliberavi.
deserens. \Forsitan te. Tenebras dicit illam inferiorem par-
Et funkutum. (Alias) limitera, quousque perveni : tem rationalis ereaturas, contrariant iusistentfem ,
longe quidem ieram, sed lu ibi. Ut deprehensus fu- scilicet iniquos homines vel carnem, unde timet : Et
gitivus loquitur, sequente se vindicta | Dei. est, Tenebroe,id est inferior rationalis creatura. si-
VERS.4. — Et omnes vias meas : anlequam irem nistram tenens viam.
eas, et permisisli me in labore ire, ul redirem si ,J Gonculcaverunt me. (ID.) Ita limebam, sed jtox
nollem laborare, hoc faleor. Quia non est dolus in facta est illuminatio, in deliciis meis, idest illis qui,
lingua mea : jam in tua gratia juslificali. prius nox, illuminati erunt in deliciis. Quia le.
VERS.5.—Novissima mea, quando porcospavi,Aa- Peccatores. |
tiqua, quando partem substantiaspetiî, hoc secundum VERS.12. — Non obscurabuntur, etc., et nox, a
parabolam. Sed myslice, Antiqua, quando per anti- peccaloribus degenlibus. Sicut dies, id est sancli
quum peccatumlapsi sumus: Novissima,poena,quan- de Judaeis. Sicaf tenebroeejus, ita et lumen, quia
do in hanc mortalitalem venimus, quas est ullima, si qualcnus agnoscis^ eatenus ignoscit. Sed unde hoc
redire volumus alioquin restât aeterna. Formasli me, mihi ? quia tu possedisti renés meos. Quia tenebroe,
ad labores, ad quos omnesnati sumus. Posnisti. (Alias) (AUG.) Qui non eonfiletur peccata, suas tenëbrat
Gravasli manum, vindicem, gravanlem superbum tenebras ; sed si confitetur, Deus illuminai. Sicut
salubriter, ut erigat humilem, in gravata manu. tenebroe ejus. Nostrae noclis, id est, humanae vite
VERS.6. — Mirabilis, el incomprehensibilis mihi. miserias, etc., asgae ad quem lumen non exlollit.
Facla est scientia. Non esl mihi facile contemplari VERS. 13. — Quia tu possedisti renés meos. (ID.)
te, quem superbus reliqui, ut prius erat cum essem Unde haec differentia tibi ? quia interior possessor
apud te, quando dixi, da mihi parlera substanlias. rj non solum cor, id est cogitaliones tenet, sed-et.re^
Ex me, id est ex peccato meo. nés, id est delectationes : ut non delectet lux noclis,
Confortata esl, (alias) invaluit. Et non potero at- sed lux sapientiae suae.
tingere ex me. (AUG.)InExodolegiturDominum/etc, VERS.14. — Confitebor tibi. (GASS.)Tertia pars,
«sgae ad te non lateo, cujus limitera vides. ubi dicit, revolanti ad Deum, Deo illuminante, renés
VERS.7.—Quo ibo a spirilu luol (GASS.)Secunda possidente, quanta est exsultatio et mulliplicatio.
pars, ubi jam délibérât non esse ab eo fugiendum, Anima mea cognoscel nimis. (AUG.)Jam cognoscit
sed ad eum, ab irato ad placatum[ quod erit per anima mea valde : ante erat mira scientia tua ex me,
ipsum, quo plenus esl mundus : Spirilus enim Domini nec poieram ad eam; sed modo possum, quia noctem
replet omnia. Quo a fade tua fugiam ? vertit se hac et illuminasti, renés possedisti, de utero suscepisti,
illac, quasi quasrens locum fugae. id est, quia venit mihi gratia tua, et illuminavit
VERS.8. — Si ascendero in coelum,tu illic es, elc. me.
(ADG.)Si me extulero, inventa repressorem ; si de VERS.15. — Non est occultatum os meum a te quod
justitia mea superbiero, Ta ibi es,, cujus vere esl fecisti in occulto. (ID.)Osab osse, non abore, etc.,
justitia. Si descendero, peccando venero, Ad infer- «sgwe ad unde Apostolus-; Quasi tristes, semperautem
 ~
jfl6i GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM. 4062
gaudentes. /BASIL.)Iterum de prasscientia Dei loqui-,A VERS.5.— Qat cogitaverunt. (CASS.)Qualiler niali
tur, aut omnia illius areana esse dicit, aut aliud persequuntur exsequitur,impugnantenim bonos tri-
quod dicit, opificium videlicet el figuralionem. Sub- bus modis, scilicet liugua, manu et corde î et de
slantia mea in inferioribus terroe. (AUG.)In carne et corde praemittit, dicens, Qui cogitaverunt, quasi di-
lamen os non cedit malis hujus inferioris, etc., asgae ceret, Eripe me a populo malorum. (AUG.)Qui elsi in
ad non ergo desperenl. labiis plerumque bona prastendant, tamen cogitave-
VERS.16. — Imperfeclum meum viderunt oculi tui, runtjniquitatem in corde.
et in libro tuo omîtes, elc. (ID.)Qui hucusque locu- VERS.4. — Acuerunt. Qualiter in lingua perse-
tus est ex persona corporiS', hic jam loquitur ex quuntur, ostendit.
persona capitis. Dies formabunlur. (Alias) Per diem Sicut serpenlis. (In.) In serpente est aslutia et
errabunt. Dies hic manens adhuc eral Christus, etc., dotas noeendi : ideo et serpit, non habens pedes, ut
asgae ad quia facti appstoli,duces el pastores Ec- non audiatur, cum venit ; lenis est ejus tràctus, sed
clesiae. Quasi merito ego illos confortavi, etc., asgae. . non reclus : sic mali serpunt ad nocendum, siib levi
ad et in promissione diclum est Abrahas : Multipli- tractu habentes occultum venenum, "unde subdit,
cabo semen tuum sicut slellas coeli,el sicut. arenam Venenum aspidum sub labiis eorum.
maris. B VERS.5. — Custodi me, Domine. (CASS.)De per-
VERS.18. — Adhuc sum tecum, etc. Sicut ante secutione, quae fit manu, id est, opère, subdit.
mortem, quod putaverunt se tulisse Judaei. Vel, ad- Custodi me, quia permulta fallit, quas nequit pras-
huc, id est, ipsa morte, quod non videtur de mortuo. cavere.
Vel, etsi resurrectio sit signum deitatis, tamen adhuc VERS.6. — Superbi. (ADG.)Hoc homine breviler-
sum occultus pluribus, tecum, id esl, ut tu. totum corpus diaboli explicavit : inde est quod et
(AUG.)Adhuc sum tecum. Nondum cum ipsis per justes se dicunt et notant confiteri ; omnis superbus
notitiam, quia nondum agnoscunt, quia non mox etiam invidus est, sicut diabolus, qui invidit lioniini,
post resurrectionem Christum agnoverunt. Vel, loto quod perdidit. Et fuites extenderunt in laqueum, elc.
hoc tempore tecum sum in occulto ad dexteram Pa- Unde Isaias : Voehis qui trahunt peccata sicut vestem
tris, anlequain revelelur in ea claritate qua venlu- longam, quia addunt peccata peccalîs, etc., asgae ad
rus est. et mîltalur in tenebras exteriores.
VERS.19. — Si occideris, Deus, peccalores, etc. VERS.7. — Dixi Domino.(ID.)Diapsalma. Secunda
(CASS.)Quarta pars-quoniodo a malis non noceatur pars, quod auxilium contra mala, quasi dicat, tôt
ei. (ADG.)Si occideris. Subdit quid interea pati- modis mali impugnant, et quod est remedium inter
tur, etc., asgae ad in judicio dicet aperte : Amen dico iG,tôt et tanta mala?
vobis, non novi vos, discedite a me. Dixi Domino : Deus meus. Magna fiducia, etsi
VERS.21.— Nonne qui oderunt te, Domine. Quasi, omnium Deus, proprie tamen eorum qui eo fruunlur.
Si occideris, Nonne qui oderunt te oderam ? Illos, el Exaudi, Domine, vocem deprecalionis meoe. (ID.)
ego occidam. Yox hominum et anima eorum, etc., asgae ad non
(AUG.) Quasi hasrelici non intelligentes, etc., ut homines Domini, qui emunl saccello, lu san-
«sgae ad quomodo ergo permistione eorum eonla- guine.
minor ? VERS.8. — Virlus salulis meoe obumbrasli super
Proba me, Domine. (ID.) Hucusque de hasreticis caput meum. (ID.) Qui das vires salutis meae, etc.,
et aliis eos sequentibus ab Ecclesia separalis, nunc usque ad quanlumcunque sasvialhostis.
etiam agit de malis, vel ficlis sibi conjunclis, quos VERS.9. — Non tradas me, Domine, a desiderio.
patitur Ecclesia, et gémit. Quasi haeretici se, et alios (ID.) Diabolus "proponit lucrum, _etc, asgae ad nisi
séparant, etc, asgae ad tu vero Deus, Proba me et ex tuo desiderio.
scito. VERS.10. — Caput circuitus. (CASS.)Diapsalma.
PSALMUS GXXXIX. Tertia pars, ubi dicit, quae sint mala inimicorum.
VERS.1. — In finem Psalmus David. (ID.) Con- D • (ADG.)Quasi dicat, Me tegit umbra tua, etc., asgae
questio, gemilus, oralio corporis Christi inter malos ad vel de assertione superantur. Labor labiorum
constituti, nondum habentis in re, sed in spe bonum, ipsorum operiel eos. (GASS.)Id est, falsa et mendax
ubi est plena exsullatio. Monel ul contra mala saeculi assertio eorum, operiet eos, quia de sua falsa asser-
Deum oremus'. tione superantur.
VERS.2. — Eripe me, Domine, ab homine. (CASS.) VERS.H.— Codent super eos. (ADG.)Vel carbones
Prius proponit, qui hostes, quae mala movent, op- ignîs in terra, etc., asgae ad unde Apostolus : Aliis
ponens eis preees. Secundo, dicit quod auxilium sumus odor vitoein vitam, aliis odor morlis in mortem
habeat contra mala, ibi, Dixi Domino : Tertio, quae (II Cor. H.)
sint mala inimicorum aperit, ibi, Caput. Ecclesia VERS. 12.— Vir tinguosus. (ID.) Quisquis vult di-
ergo inter malos laborans, clamali A viro iniqùo. rigi, etc., usque-ad de exlerioribus nécessitas, non
(ADG.)lniquus est qui nocet, unde cum dixisset, voluntas. Injustum, etc., in interitu. Quod non fit
Ab homine maio, quasi exponens, subjunxit, A viro inopi, qui, si capitur malis, non tamen in inlerilum ;
iniquo. flagellât Deus omnem filium quem reeipit. Et licel
1065 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 4064
boni modo sint afflicti, tamen confilebuntur inter. \. mine. (CASS.)Dicta fragilitate hominis, ad divina re-
gravia, quod laudabilius : Et habitabunt, ideo nil média confugit.
timetur iu mundo. Ne auferas a bonis tuis, sed spes mea semper sit
VERS.14.—Verumtamen. (CASS.)Conclusio psalmi in le : et oculi mei semper ad le intendant. Non enim
ubi dicit quod si boni liberati sint, el do inimicis petit iste contra hoc quod sancti votant, scilicet de
vin dicat!, non tamen sibi danl, sed Deo, unde, et sasculo eripiet esse cum Christo.
habitabunt cum eo. VERS.9. — Custodi me a laqueo. Per Iaqueos et
Habitabunt cum vullu tuo. Quia Deum, sicut est, scandala, totius mundi mala breviler notât. Laquei
videbunt. sunt blandi nexus, carnis desideria; sed dum per
PSALMUS CXL. hos diabolus non proficil, nititur scandalis, quas per
VERS. 2. — Dirigalur oralio. (CAS.)Oralio sit in- inquiètes movet.
censum, etc., asgae ad qui in fine poenitet. Yel aliter. Et dicit, slaluentes laqueum, perse-
Elevalio manuum mearuin, etc. (ADG.)HOCde ca- cutores manifeslos :|opérantes aulem iniquitatem,
pile omnes intelligant, etc., asgae ad subdit ex voce consenlientes illis dicit, qui timoré perseculionis
corporis. deficiunt. Et est : Ne.auferas animam meam, sed
VERS.3. — Pone, Domine, custodiam. Nota, quod B potius, Custodi me a laqueo perseculionis, gaem sfa-
et cordi et ori petit apponi custodiam : duplici muni- luerunt mihi. (AUG.)Hoc faciunt persecutores, qui
mine opus est, ut nec cogilalio iniqua sapiat, nec escam vite hujus quasi in muscipula ponunt. Si
prava voîunlas in fatua verba erumpal. amat avis hanc escam, in muscipulam cadit : quia
Oslium. (ADG.)A simililudine illius qui circumslat timoré mortis persecutioni succumbit. Custodime.
ostium, ne intret, vel exeat, cui non licel. A scandalis operantium iniquitatem. Id est, scan-
VERS.4. — Non déclines. (CASS.)Quasi : Ad hoc dalo eorum qui, consentiendo illis, labuntur, et ita
pone oslium ul non exeusetur : quod summum vitium iniquitatem operanlur. Quasi dicat : Custodi me a
dominatur hominibus, unde tardius poenitent ; unde persecutoribus, qui lerreut, et lapsis.
iu libro regum : Quasi peccatum hariolandi esl re- VERS.10. — Codent in reliaculo. Apta verba com-
pugnare, et quasi scelus idololalrioe est nolle acquie- para tioni, cum istis non vult combinari.
scere (I Reg. xv). Cadent de vitio in vitium, sed
Ad excusandas excusaliones. (ID.) Consueludo Singulariter sum ego donec transeam. SinguJariter,
impudenlium, ut deprehensi, primum per aliqua id est quia cum pessimis non ambulat. Singulariter.
falsa excusent, et inde convicli alia' quasrunt, lem- (ADG.)Idem quod dicit,.etc, usque ad sic et alii an-
pori vel necessitali yilia imputantes, ne quando ve- C liqui.
ri tati cédant. Transeam. Ut viator hujus mundi, qui nulla volu-
Non communicabo. (ID.)Vel, combinabor. Conibi- plale capitur. i
nali dicuniur, quando duo simul ligantur, ut aller
PSALMUS CXLI.
alterum impediai, ne sil fuga libéra. Non combina-
bor ad similitudinem carnis. Cum electis. (AUG.) VERS.1.— Inlellectus David. (C&ss.)Psalmus isle
Electi sunl, qui se juslificant, casleros despiciunt, ut quinlus est eorum qui nomine oralionis intitulanlur,
Pharisasus (Luc. xvm) ; et peccata defendunl qui- ubi non alia dicuntûr quam quae in aliis dicla sunt
busque modis. Cum talibus non vult iste combinari, psalmis, sed eadem. (ADG.)Quia aulem repelitione
id esl sociari, ne impediatur ab eis. hujusmodi communi consulilur inlirmilali, non su-
VERS.5. — Corripiel me. (CASS.)Secunda pars, pervacue iterantur i, ut repetita melius memorias
ubi fidelis iste jam e contra a juste correctus, spernit consmendentur ; unde scriplum esl in Proverhiis :
falsos laudatores, malis verbo el moribus profulu- Thésaurus desiderabilis requiescit in ore sapientis
rus, in quo et petit cuslodiri. (Prov. xn), quia sapiens, quas audierit, cogitât; re-
Oleum aulem peccaloris, etc. (ID.)Dilectio simu- tractando ruminât ; vir aulem slultus glulil illum,
la la, quas mentes a rigore veritalis emollil ad noxia. ^ id est non cogitât, pblivioni dat; et hase sunt illa
YERS.6. T- Judices. (ADG.)Potenles, docli, qui munda animalia in lege quae ruminant ; ista immun-
de moribus judicaut, etc., asgae ad quem omnes co- da. David fugiens Saulem in spelunca latuil, de quo
iunt. tamen hic non agitur, sed de significato. David enim
VERS.7. — Audient. ( ID.) Aure obedienliae, non significat Christum. Spelunca vero carnem, vel sas-
sicut Adam, etc., «sgae ad maledictioni proximos. culum , vel sepulcrum. David ergo, Christus, cum
Crassitudo terroe. (ID.) Sunt quas dam contein- membris in sasculo^vel Chrislus in carne, vel in se-
plibilia unde tamen terra accipit pinguedinem, etc., pulero. '
asgae ad qui sunt ossa et firmamentum fidelium vel VERS.2. — Voce mea ad Dominumclamavi. Primo
fidei. ponitur oralio contra mala^secundo agit de fine malo-
VERS.8. — Secas infernum. (ID.) Secas infer- rum, ibi : Clamaviad te, Domine.Monetergo nos orare.
num dicit, non, in inferno : quia etsi communi sorte Et in persona totius Christi, quasi de spelunca ad
moriuntur, non tamen descendunt in infernum ut Deumclamantis, ait : Deprecatus sum. (ADG.)Quoddi-
niali, sedvjla aslerpa datur illis. Quia ad le, Do- diclamavi, exponit',deprecatus sum. Quasi dicat : Gla-
 1065 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PSALM.
mor meus deprecalio est, non murmur; non blasphe- A educi animam, quas inde mulla patitur, elc., «sgae
mia. ad sed corruptio ejus, et tenlatio, carcer est.
VERS.5. —In conspectuejus. (AUG.)Dominusred- PSALMUSCXLH.
diturus est, in occulte ora"; unde in Evangelio : Tu
autem cum oraveris, inlra in cubiculum tuum, el Psalmus David. Psalmus iste seplimus poeniten-
filauso oslio ora Patrem tuum qui videt in abscon- lialium, qui ideo sunt septem , ut eodem numéro
dito, etc. (Matth.yu) quopeccavimus, peccata diluamus. (CAS.)Sicut enim
VERS.4. —Et lu cognovisti. (ID.)Hoc addit, ne in hehdomada mundi hujus peccamus, ita hoc nu-
audientes, defecit spiritus meus, putarent eum de- méro psalmorum remedium poenitentiaepeccalis op-
jectum. Ac si diceret : Si illi putant me dejectum , ponitur. In quibus psalmis lalis esl forma, quia a
quia spirilus meus defecit, lu me slantem vides , lacrymis incipitur, et in gaudio finis est, ne quis de
cujus Spirilus me vivificat. venia desperet. (Auc)Sicul AbsalomDavid, sic Judas
Semilas. Juslitias,quas illi non vident. Christum, falsi fratres corpus ejus; velillicili molus
In via. Multe viae, quia multa praecepla : una via, et operatio. -
quia omnia adunum,id est charitatem, rediguntur. VERS.1. — Domine, exaudi, etc. (CAS.) Primo
ADG.)In via, secundum votum eorum ; juxta JJ captai exordium ; secundo narrât mala sua, ef quid
viam, secundum veritatem. Christus enim est ^ia, contra egerit, ibi, quia perseculus esl; terlio ponilur
qui non sinit eos laqueum ponere in via, ut non sit deprecatio causis confirmata, ibi, velociter exaudi ;
nobis quo eamus ; sinit tamen ponere juxta viam , quarto ponilur lasla conclusio, ibi, spiiitus luus.
ne a via deeîinemus. Monel ad poenilenliam, et oralionem, ad orandum.
VERS.5. — Considerabam ad dexteram. (AUG.) In persona totius Christi dicit : 0 Domine, elc. In
Quain ïnali nonvidebant; et hoc est, et non erat qui veritate tua. (CAS.)Non esl hoc contra hnmilitatem,
tognosceret. (GASS.)Cum enim paleris omnia, quis quas petebal audiri : sed veritas et justitia Dei est,
novit quid attendas? (ADG.)Qui in dexteram atten- ne cum rogante disceptet, ne eum qui se damnai
dit, videt; qui in anislram, excascatur. Vel, apostoli judicel ; unde subditur : et non intres, non pelivît
n«« stahant ad dexteram, quia carnali timoré dis- justitiam judicii. (ADG.,CAS.)In veritate tua, in tua
persi sunt, sed ego perstili. justitia. Vel justitiam et veritatem dicit, qûae pareil
Periit fuga. Tara corporis quam mentis. Et non poenitentibus, et se damnantes absolvit," el accipit
esl qui requirat. (CAS.) Quia nulla est "eonsolalio, pro eodem veritatem et justitiam. Et est, in veritate
sed solus ad passionem reliclus est. Periit fuga. , tua, et tua justitia, id esl secundum justitiam et
(ADG.)Circumclusum se dicit. Periit fuga', quia non C veritatem quam poenitentibus el se aecusantibus
fugil animo, corpore licet aliquando. Circumclusus indulges.
- non fugit corpore, quia non potest. Forlîs non fugit VERS.2. — El non intres in judicium. (ADG.)In-
mente, quia non vult. Periit fuga conctaso vel forti; trant in judicium cum Domino, qui suam jusiiliain
fuga quidem, unde dicitur in Evangelio : Videl lu- conslituunt, quod non islehumilis; unde propheta :
puni venienlemet fugit (Joan. x). Ubi Dominusmer- Quid vultis mecum in judicio contendere? Omnes de-
•eenarium vitupérât. Sed alia esl fuga corporis, reliquislis me, dicit Dominus. Cum servo tuo. Indi-
quam Dominus permillît dicens : Si vos perseculi gnum est eum servo, ne dicam cum amîco : et si lu
fuerinl in una civiiate, fugileinaliam (Matlh. x). dicis amicum, ego servum, fugitivus redeo, pacem
Et non est qui requirat animam. Quaeritur anima quoero, nonsum dignus vocarï filius tuus.
aut a persecutoribus, aut a dilectoribus. Sic fuga VERS.5. — Quia perseculus. (CAS.)Secunda pars,
périt duobus modis, et a capte et a forti. ubi est narratio malorum quas patitur, et quid con-
VERS.6. — Clamavi. (CAS.) Secunda pars ubi tra egerit.
agit de fine malorum. Spes mea. Quia te ex omnibus VERS.6. — Memor fui. (ADG.)HOCdicunt mem-
eligo. Portio. Humiliter dicit el communiler porlio- bra, etc., usque ad sed non esse coepisli. Medilatus
nem sibi esse in terra viventium, cum iota sit sua. D sum. Quia ulique omnia bona sunl, in quo percipil,
Hoc palet ex hoc quod latroni dixit : Hodie mecum quia quidquid in se boni esl, a Deo esl. In faclis ma-
eris in paradiso : qui est terra viventium aslerna- nuum. Ac si dicat : Quaesivi in opère ariificeni, el
Jiter. in condilis omnibus condilorem : creatura tua facta,
VERS. 7. — A persequentibusme. Diabolus enim est mihi spectaculum.
per vasa sua^id est per filios diffidentiae, agit per- Memor fui dierum. (CAS.)Recolensiste quod fecit
secutionem corporis, ul intus fiât cordis ruina. coelum-etterram, et quod ben'efecit antiquis, obli-
VERS.8. — Educ de cuslodid, etc. (AUG.)Ex per- viscitur miseriarum mundi. 'Et ex his quas Deus fe-
' '
sona Ecclesiae loquens, exponit unde liberandus. cit se consolalur.
Aliasde carcere. Quia in corruptione (quaeest poena "VERS.7. — VMociter.(CAS.)Terlia pars,obi po-
corporis) angustiatur : post quas anguslias in domo nilur deprecalio causis confirmala. Defecitspirilus.
Dei tota vita erit confessio, id est laus Dei ; modo (AUG.)Impleat me tuus Spiritus, quia defecit meus :
jmpedit carcer comlleri. Hic carcer. vel spelunca jam sum pauper spiritu. In quo enim vivit spiritus
mundiis potest dici, ubi omnia vana : unde rogal suus, ille superbus esl spiritu suo, et extollitur
PATROL, GXÏII. 3fc
1067 . WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1068
contra Deum. Unde alibi : Auferes spirilum eorum, et A VERS. 7. — Emitte manum. (CAS.)Ad Patreni
déficient (Psal. cm). In lacum. Ille descendit in pro- verba convertit : Emitte manum, id est Christum ; '
fundum, quia etiam perdit confessionem, ut qui pro- de alto ubi cum Paire, ut carnem induat. (ADG.)
ponit sibi licentiam peecandi sine spe venias, habenis Vel de secundo adventu agit in persona Ecclesias.
iniquitatis eûusis. Talis non audit Deum dieentem : Quasi dicat: Ita fac [modo. Emitte manum tuant de
Convertimini ad me, et ego convertar ad vos alto, id est Christum de caelo ad judicium. Veniet
(Zach. i). enim Dominus in voce angeli, et in tuba Dei de-
VERS.8. — Mane. (CAS.)Post nocieni peccato- scende!,de coelo. Deinde ex persona Ecclesias sub-
rum. (AuG.)Mane est, cum peccata laxantur. No- dit : Eripe me, scilicet, per eam manum. Et libéra,
tant fac mihi viam. Hoc fecit Deus, etc., asgae ad etc., ut in littera.
perveniemus ad lumen purum, ad Verbum in prin- VERS'.9. — Deus, canticum novum cantabo tibi.
cipio apud Deum. Animam. {CAS).Ut vas ad fontem (CAS.)Secunda pars, ubi quasi ille quem precabatur,
alluli : impie ergo. victor el liberalor 'venerit, ei se cantate in Novo
VERS.10. — Spiritus tuus bonus. (CAS.)Quarta Testamento et Veteri promittil : et ab eo precatur
pars, ubi est lasla conclusio. Propter nomen tuum, liberari ab bis qui bealitudinem putant in terrenis.
Domine, vivificabisme in oequitaletua. Gratia Dei lue B Canticum. (ADG.)Hoc alio nomine significat legem,
commendalur : quia non ex meritis, sed ex nomine, quam per quinque lapides significavït.
quod est Jésus, se vivifieatum dicit, sed cum hoc VERS.10. — Gladio. (ADG.)Quas superius dixit
gratia asquitatis miseretur, quia licel Deus omnia aquas, ipsum hic dicit gladium ; unde et hic subdit
gratis faciat, juslilias tamen ejus est supplices justi- quod ibi : Et erue me de manu filiorum alienorum.
ficare, quos daemonesvidet impetere. Maligno. De quo : Lingua eorum gladius acutus
PSALMUS CXLIII. (Psal. LVI).Est et benignus gladius, "de quo Domi-
VERS.1. — Psalmus David ad Goliam. (CAS.) nus ait ; Non veni pacem ^miltere, sed gladium
David, Christus totus, elc., asgae ad et sic (Matlh. x). Hic est gladius bis aculus (Apoc. xix),
caput ejus gladio suo inciditur. — David Goliaoi, utroque acumine j praspotens , scilicet Veteris et
Christus occidit diabolum, etc., «sgae ad unde Novi Testamenli, quo omnis putredo a membris
spiritualiter sequens psalmus, laudatio intitulatur. Christi abscinditur.
Benediclus. (CAS.) Triumphalis psalmus, etc., YERS.12. — Quorum filii. Hic, qui sint alieni, et
«sgae ad preeans per eum liberari, ibi, Béas canti- quas illorum dextera iniquitatis, et qualiter locuti
cum. „ sunt vanitatem, exponit. (ADG.)Felicitatem eorum
Qui docet manus meas. (Aue.) ïd est qui per Spi- enumerat, hase est dextera eorum, hase esl vanitas,
ritum sanctum, etc., «sgae adïquod^sequitur. Miseri- quam loquuntur, 1 dum hasG dicunt beatiludinem.
cordia mea. (CAS.)Quia prolixum est multis causas (CASS.)Quorum filii. Vel, myslice haec possunt in-
explicare, breviler singulis verbis tangit, etc., telligi ab illo loco, etc., «sgae ad sed novis errori-
«sgae ad quia cum despectu el sub admiratîone sub- bus pullulavevunt.
dilur, Domine, quid est homo quia, etc. (ADG.)Mi- Filioe. (GASS.)Quas non habent vires constanlias.
sericordia mea. Quia tu das mihi ut misericors Non nalura pulchrae, sed ab homi-
Compositoe.
sim, ~etc, «sgae ad dimilte ergo, et dimitlo ; da, nibus composite. HaeAliassunt cogitationes vel pras-
et do. dicationes eorum qui non habent veram Ecclesiam,
VERS. 5 . — Quia repulas eum? (ADG.)Magnum sed similitudinem. ,
est quod Deus asstimat, et tanti facit, ut pro eo
cui etiam fit est VERS.13. — Promptuaria. Corda diversis rébus
Fjiium dederit, panis, qui panis facta :
unde pessimas eruclationes exhalant, quae
angelorum : non enim sic asslimai hominem Deus, ut fêtent. '
homo, qui clîarius émit equum quam hominem.
VERS.4. — Vanitali similis foetus est : dies ejus D Ex hoc in illud. Instabiles, quia non habent radi-
sicul umbra. (ID.) Quando homo conditus est, ve- cem veritatis.
ritati similis factus est, vanitali peecando. Vana sunt VERS.14. — Oveseorum fetosoe.Ad litteram, quia
omnia transitoria, comparalione semper manentis vult eos ostendere caducis rébus hasrere. Quasi di-
veritatis. (CAS.)Vanumest, quod de sua substantia cat : Peculium eorum fetosum, eum ipsi fide stéri-
cadens vanescil : ut fumus, ut umbra. Ita et ipse les; unde myslice discipuli eorum, bas oves sunt
homo tabescit, unde subdit, Dies ejus, id est vita fetosas, quia ipsi alios plures in errore générant.
ejus notoria, id est transitoria, sic prasterit sicut In egressibus.Non in ingressibus, quia totum bonum
umbra. quod habere videntur, ab eis egredilur cite periluris.
VERS.5. — Domine, inclina, (km.) Humilis David Boves. Non laborc macri, sed olio pingues, ut his
ex persona Ecclesiae, plenus gratia prassumens de qui afftaunl divitiis, eum ipsi sint a veritate jejuni.
Deo, pugnans hic invocat adjutorium Dei. Quasi, in Vel myslice, boyes, magislri terrenis affluunt. Ma-
lucta sumus, sed nedefieiamus. Domine, inclina. cerioe. Quas de solis saxis in hortis sed vel vineis;
(CAS.)Domine. Idem aperit, etc., asgae ad et forma nec ipsa ruit illis, ideo prosperi.
Bei formant servi suscepit. (CAS.)Neque'liansitus, neque clamer, turbidus
1069 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. DSALM. 1070
înterrumpit quietem eorum, etc., «sgae ad quasducit. 4. viâearis (Prov. xxvn). Sed non est arrogantia, quia
ad mortem. Deum in te, non te Iaudas.
VERS.45. — Beatwn. Non inde reprehendit quia VERS.6. — Et virlutem. Si non minaretur, -nulla
his abundant, sed quia pro dextera habent, id est, esset correclio ; si vero non blandirelur, nulla esset
pro beatitudjinë : et hase est vanitas quam loculi exhoj'lalio. Est îtaque amabilis el terrihilis. Dicent -
sunt. His et Abraham, et Isaac^ et Jacob, abunda- ergo virtutem disciplinants et punientis, si prasdi-
vit. Félicitas est sinistra, id est temporalis, mor- cant regnum aeternum, non lacent ignem aeternum.
talis. VERS.7. — Memoriam abundantioesuavitatistuoe
PSALMUS CXLIV. eruclabunl. (ADG.)Ipse per abundanlem suavitatem
suam prius memor nostri est, nos vocando, -gratia
VERS.1. — Laudalio ipsi David. (CAS.)Breviter sua nos prasveniendo,inde nos ejus.
eoptinet hic psalmus qua; in Scripturis divinis laie Eructabunt.dicit, non manducabunl.
diffunduntur, etc., asgae ad ne quis in ejus,laude (ADG.)Manduçat qui discit, éructât qui docet : hoc
errâre posset : tamen éructât quod manduçat. Hase memoria, quia
(ADG.)Spiritu sanclo implel Deus sanclos, etc., valde dulcis manducanda est et eruclanda. Sie ergo
«sgae ad ideoque spiritus ejus in servis suis laudet B manduca ut éructes.
eum, quia laudari se facit. VERS.8. — Miseralor et misericors. (CAS.)Tertio
(CAS.)Ut septempsalmipoenitentiae, sicetseptem latius explicat quas secundo nreviter proposuit.
spiritus, juxla illud sacramentum quodprascepit Do- Quasi : Meritoin his laudabunt, quia miseralor, etc.
minus Moysi in labernaculo septem lueernas ponere, Partes laudis ponunlur hic, quas superius, sed non
perpeluo lumine lucentes. singulaspossunt explicari : quis enim opéra vel po-
Exaltabo te. (CAS.)Primo propheta promittitinfi- tentiam ejus plene expliearet? (ADG.)Miseralor et
nitaro laudem; secundo, omnes perfeeluros Dei lau- misericors. Quibus eam venîam dédit. Patiens. His
dem novem modis dicit, ibi, Generalio eigeneratio; quibus-noiidum dédit, sed exspectat ut det.
tertio, eadem latius explicat, ibi,"»niserafor. VERS.9. — (CAS.)Miserationes. Ab operibus in-
In soeculumsoeculi.(CAS.)Qui lue non incipit, in cipit, nt miseratof dicalur dum cadenles restituit.
futuro mutus erit. Misericors, natura, eliam dum créât. Patiens, hoc
VERS.2. — Per singuios dies, etc. (ID.)Qui hic sumit de secundo loco laudis, scilicet de potentia,
per'singuios dies, in asterno die rnerebitur laudare quam laudat, non quod terras suspendit, maria
continua exsullatione. coercuit, stellis coelos depinxit, etc, sed quia tole-
(ADG.)Bene dicit nunc per singuios dies,vt, cum C iat peccantes, ut convertantur. Et miserationesejus.
venerit unus sine fine dies, eat -ex.laude in laudem, (ADG.)Si enim tollas opéra tua mala, et non in le
sicut ex virlute in virtutem. Lu soeculumet in soecu- remaneant nisi opéra ejus, non te dimiltet miseratio
lum soeculi, (CAS.)De qua laude alibi : In soecida ejus : si autem tu non dimittas opéra tua, erit ejùs
soeculorumlaudabunt (Psal. x.xxvni), quia semper severitas in opéra tua, cura dicet : Ite, maledicti, in
amabunt quem semper videbunt, qua visione nihil ignemoeternmn(Matlh. xxv).
delectabilius. VERS.10. .— Confiteaniur tibi, Domine, omnia
VERS.5. — Nimis. (CAS.) Uno verbo dédit co- opéra tua. (ADG.)Laudent sicut ea quae non habent
gitare quod non potest capi plene : et ideo nunquam sensum laudandi, qui sunl materia laudis : quia dum
cesses a laudibus. inquiris, invenis magnam vim in eis, quas a Deo.
VERS.4. — Generalio et generalio. (CAS.) Se- Et sancli lui. (CAS.)Omne quod est confitetur
cundo, omnes perfecturos laudem Dei novemmodis vel per se, vel per rationales ereaturas. Vel sancti,
promitlit. Opéra tua. (ADG.)Si in magniludine defi- id esl, angeli et homines. Hoc de sanctitate : ipsa
cimus, vel de operibus laudemus operantem, de est enim sanctilas Dei, ut ei sancti débeaot con-
condilis conditorem, de creaturisjereatorem. (CAS.) fiteri.
Novemsunt opéra : potentia, magnificentia, sancli- VERS.11. — Gloriam regni. (ID.)De mirabilibus
tas, mirabilia, virtus, terribilium magnitudo, me- ergo sumitur. Quasi : Qùam mirabilis enim qui fecit
înoria, justitia, quas post -explicabuntur : ex his coelumet terram, et diversis bonis implevit.
quasi locis et seminibus.omnis laus Irahitur, ad VERS,12. — Ut notant. (ID.) De virlute terribi-
quem mpdum omnia argumenta de paucitate loco- lium hoc sumilur, etc, asgae ad cui magnifico nil
rum sumunlur. Et potentiam tuam. (ADG.)Non enim comparatur.
opéra laudant, nisi ut virtutem operanlis annun- VERS.15. — Regnum tuum, etc. (ID.)Laudat de
lient. Sed quidam éloquentes çreaturam laudant, perpeluilate et dominationis effectu.Et sumitur hoc
creatoris obliti. Sancli vero laudatores, si opéra de magniludine: si magnum est ad tempus imperare,
amant, et laudant magis operalorem : et propter majus esl dominationis lerminum non habere.
hase illum amant. Si in rébus factis senlitur aliqua Fidelis Dominusin omnibus. (In.) De abundanti
species, utilitas, virtus, et laudatur magis in illo suavilate hoc sumitur : unde supra : Memoriam
qui fecit. Si opéra Iaudas, et le qui es Dei opus. Et abnndanlioe suavitatis tuoe. Fidelis, quia advenlus
occurrit illud1:Non le laudet os tuum, ne arrogans dona complevit. Ad abundanliam quoque pertinet
imt WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1072
i
quod allevat ruentes, erigit elisos ; unde recordalio A quasritur, a quo, cui lioc consulitur ? Si dicilur caro
suavilatis habelur, et in laudibus ejus eructatur. consulere animas,' noni videtur hoc esse veruni,' cum
VERS.14. — Qui corruunt. (CAS.)A malis suis, a meliori et a digniori soleat inferiori dari con-
quos omnes'allevat Deus. Vel, ab his temporalibus, silium : caro aulem inferior est anima. Anima
sicut sancti, ut Job, qui in sasculo aliquid perdi.nl enim, licel vituperata quia peccatrix, tamen melior
et abjecti fiunt, decidehtes sunt : sed hos omnes dicitur per naturam corpore laudato in suo génère,
confirmât, quia septies cadil justus et resurgit; im- quia spiritualis natura prasstat corpore, quant movet,
pii autem infirmanlur in malis (Prov. xxiv). régit, sensificat, capil : et ipsa infinita, vicina esl
Et erigit omnes elisos. (ÀDG.)Ad se pertinentes, subslantiae Dei. Sic purum, vituperatum quia sor-
quia superbis resistit. didum, praeest plumbo in puritate laudato : sic et
VERS.15. — Oculi omniumin te sperant, Domine. malus homo oplimo equo. Non datur ergo consi-
(ID.) De justitia latius agit, ut qui misericordem lium animas a carne, quamvis domila.yalde etpa-
audit, justum limeat : el justitiae esl'ut sperantes cata : quas tamen mortua est propter peccatum. Nec
saliet corporaliter vel spiritualiter. Noii semper etiam caro morlalis immortali consulit animas, quia
enim danda est esca, sed in tempore opporluno : semper infra animam esl; sed superior pars animas,
multis enim petentibus salubriter differlur. Et tu B scilicet mens, quae cogitai sapientiam divinam, illi
das escam illorum in tempore opporluno. (ID.) Dat inhasrens et in illam suspirans, videt quasdam sui
ergo medicus asgroquod convenit, etc, asgae ad partes perlurbari molibus sasculi. cupiditate lerre-
benedicens Deum in omni tempore. norura ad exteriora rapi : unde ad inleriora et su-
VERS.16. —'Apeiis tu manum. (ID.)Etsi non das periora revocat eam. Se ergo secundumsensualila-
aliquando, das tamen opportune :' diûers quidem, tem exhortans dicit : Lauda, anima mea, Dominum.
non aufers. Quid enim tibi placet iu hoc sasculo? Divisa per lot
VERS.17. — Justus. (CAS.)Ipso nomine justitiam sasculariumrerum amores, collige le ad auctorem :
aperit, ut manifeste osiendatur hic laus de justitia hic libi pax et securitas. Deinde respondet anima
esse. Vioesunt disposilioncs et voluntates, quae om- menti, quasi hic prasgravata non valens desistere,
nes juste, etiam si verberal. ut dignum est. Laudabo in vita. Hic in morte lau-
Viis suis, et sanclus in omnibus operibus suis. dalio lenuiter, quia corpus aggravai animam, et
Sciendum quod Vioe ad dispositionem pertinent, terrena inhabitatio sensum deprimit multa cogitan-
opéra ad eflectum : hase secundum nos dividunlur. lem (Sap. ix) ; hic,spes pascit, vita in future
Sed apud illum, hoc est velle, quod facere : quia In vita mea. (CAS.)Cum ei perfecte inhassero, a
ex ejus volunlate res habent esse. ^ quo separari, ut modo fit, mors est : sed spes con-
VERS.18. — Prope est omnibus hwotrantib'aseum. solatur, in qua quodammodo vivens laudat.
(CAS.)Propilius, qui ubique, et hoc de justitia. Quandiu. Non quod aliquando non sit, quia in
VERS.19. — Voluntatemtimenliumse faciet. (ID). aeternum erit, el ideo vere diu.
Concluait de justitia : asquum est enim el diligentes VERS. 3. — Nolite confidere, etc. (CAS.)Secunda
custodire el peccatores perdere. pars. Date consilio et affirmate, ubi plene laudare
VERS.21.— Laudationem. (CAS.)Exposilis omni- poterit, quasi longe remolos, el intérim dum mala
bus, sequitur brevis conclusio, qua concludit quod sunt (quibus lurbalur anima), monet non sperarein '
non potest explicari. homine, sed in Deo. (AUG.)Vel quasi in fine sasculi
mente positus : cito Amenda docet non amare pro
PSALMUS CXLV.
oeternis ; quasi et meo exempta, nolite confidere,etc.
VERS.1. — Alléluia. (CAS.) VOXista, quasi mu- In filiis hominum. (ID.)In uno filiohominis est salus,
sica salutaris, tanquam harmonia coeleslis,quas non et in ipso sperate. Non quia filiushominis esl, sed
solum homines, sed etiam angelos délectai, laudem quia Filius Dei est. Non propter illud quod suscepit
Dei exprimens. Quae congrue huic psalmo prasscri- ex te, sed propter, illud quod servavit iu se.
bitur, ubi vir justus exhortatur animam ad laudem VERS.4. — Exibit spirilus ejus, elc. (CAS.)Prius
Dei : quia in adversîs aliquando, velit nolit, pertur- mundat corda prohibendo a noxiis, ut post salutaria
balur anima. Unde supra : Quare tristis es, anima intendal monendo salubria.
mea, et quare conlurbas me ? Sed ut auferat - YERS.5. — Beatus cujus Deus Jacob.
(GAS.)Ter-
ei perlurbatiouem, suggerit gaudium de spe, si tia pars, ubi docet totam spem in Omnipolentipo-
non in re : Spera in Deo, elc. (ADG.)Hac spe erecta nendam, quern ex factis describil ul gentililas tam
anima Deum laudat hic. (CAS.)Primo, sibi quasi fréquenter convicla quiescat. (ADG.)Remotis noxiis,
omnibus consulit laudare, ne in vanis orelur ; et docet quod salulis est, scilicet in quo sperandum sit.
quasi acquiescens consilio, asserit se laudalurum Adjulorejus spes ejus. (CAS.)Ipsius Jacob sic fuir
ibi ubi poterit plene. Secundo, alios monet non spe- adjutor, etc., «sgae ad id est, hujus veri Jacob,
rare in homine, ibi : Nolite confidere. Tertio, docet sicut illius.
omnem spem in Omnipotente ponendam, ibi : VERS.6. — Qui fecit coelumet terram. (ID.) Quia
Beatus, etc. et culloribus daemonum spes "est in deo suo, déter-
VERS.2. — Lauda, anima mea, Dominum. Sed minât in quo débet esse spes, id est in Christo, elhoc
 ' '
1075 GLOSSA ORDINARIA. ~- LIB. PSALM. 1074
usque in finem psalmi ostendit, deseribendo eum A j Qualiler Samaritanus illejjui descendebat a Jeru-
-
per omnia. Omnia quoe in eis sunt. Ne quem alium salem in Jéricho (Lac, x), quando vidit vulneratum
putes creatorem, Tel minutissîmarum rerum existere jacentem in itinere, colligavit vulnera ejus. Casterum
crealorem. de-his qui non ohtriverunt cor, dicilur per Isaiam : '
VERS.7. — Qui custodit veritatem in soeculum. Non est màlagma imponere, neque oleum, neque alli-
(CAS.)Christus, qui est veritas, omnis homo men- gaturas (Isa. i, secundum LXX). Alligamenta Dei
dax. Facit judicium. Hascduoadjustitiam,perlment. sunl temporalia sacramenta, quibus intérim conso-
Chrislus judex vindicat patientes propler 'nomen lationem habemus,; quas tune detrahentur cum erit
suum, et dat escam diligentibus se. Injuriam patien- perfecta sanitas.
libus. (ADG.)Non omnis moleslia est injuria. Quod VERS.4.— Qui numerat mullitudinem stellarum, et
jure pateris non est injuria, ut quod patitur latro et omnibus eis nomina vocat. (CASr)Non aliéna ut
scelerati alii. Aliud ergo est pati injuriam, aliud astrologi qui Jovem et Veneréin nominant. Vel,
supplicium. Supplicium enim jure quis patitur, in- typice, de sanclis, quia cuiqueproprium donum dat ;
juria aulem juri contrariaest. vel, omnes sunt in familiaritate, a simililudine Do-
YERS.'S.— Dominus solvit compeditos. (CAS.)HOC mini, qui famulorum suorum nomina novit. - -
ad abundanliam suavitatis. ]
B VERS.5. — Sapientioe ejus, elc. (ADG.)Ipsam men-
Dominus erigit elisos. Quôs diabolus elidit, Domi- --. suram, et numerum et pondus, etc., usque ad vide
nus erigit. quid sequitur, humilions autem peccat,
Diligiijustos, (CAS.)QUOSlocat in asterna beali- - VERS.6. — Humilions autem
~ peccatores. (AUG.)
tudine. - Qui^enim reprehendunt intclligibilia, ideo sentiunt
VERS.9. — Pupillum el viduam suscipiet. (ADG.) terrena, de Deo incorporeo côrporaliter cogitantes.
Omnis Ecclesia gentium adventitia est ad patres, Hase facit his qui votant irridere legem'anlequam
non carne, sed imilando, filia. noseant. Quia ergo magnum est proficere ad intellî-
Pupilli sunt.omnes in peregrinalione,'quibus est gibilia et spirilualia, simus mansueti, pulsemus et
absens pa:er~ et omnis fidelis anima est vidua faciamus quod sequitur.
sponso absente : unde et magis patrem et sponsum VERS.7. — Proecinite. Sic pervenietur ad intelli-
desiderant, et hos prolegit Deus non visus, sed de- gentiaim, sic imago Deo reformabitur. Proecinite,
sideratas. (CAS.) Secundo, ex praedictis quasi adhuc hasrentes
VERS.10. — Regnabit Dominus in soecula. (CAS.) increpat et impellit, ostendens unde possint intelli-
Hoc est de magnificentia. gere, si humiles et non superhi. Quasi : Et ut intel-
' '
Regnabit in nobis, cum corda nostra erunt in eo ^ ligere valealis, proecinite, etc. _ -
iîrma, guod non modo. VERS.8. — Qui operit coelum. (CAS.) Memorat
"
PSALMUS CXLVI. opéra per quaspotestas ostenditur. Ad hoc enim quas-
dam obscura in] Scripturis voluit esse, ut haberent
VERS.1."—Alléluia. (ADG.)Hic item ait de laude
servi Dei quid inlerpretando influèrent super aures
Dei, ubi propheta monet laudare colfigentem Israël. et corda hominum, excipienlium de nubibus Dei sa-
Laudate Dominum. (CAS.) Primo ostendit quos
et ginem lastitiaespiritualis.
colligat, quoniodo. Secundo, post prasdicla, quasi
adhuc hasrentes el dubios increpat, ostendens unde Servituti hominum. Prasdicatoribus, qui hominibus
serviunt. Unde Apostolus ait': Nos autem serves
possint laudare Deum, scilicet si fuerint humiles,
ib'i, Proecinite. — Laudale Dominum. (ADG.) Hoc veslros per Jesum Christum (II Cor. iv). Hi seminant
dicitur omnibus gentibus. Et quasi quasreremus spiritualia et recipiunl ab excelsis soeculi fenum el
qualiler laudabimus, laudis causam attulit, quoniam Jierbam, id est temporalia.
bonus est psalmus. (CAS.)In laude Dei ipse actus est _ VERS.9.—Et pullis corvorum, (ADG.)Omnia enim,
merces quas in futuro erit; ideo laudandus, quia quasjlanlur Ecclesiae a divilibus, fenum sunt.
asdificat, sic, quia dispersiones Israel,1à est fidelium, J)
* (ID.) Judaei, qui se solos justos,' omnes gentes di-
de loto mundo in fine saeculijcongregabit ad regnum. .-, cebant peccatores. El vere patres nostri corvi, nos
Et est hic laus defactismirabilibus. (AUG.)Haec est autem non sic renianemus : tamen' reete pulli cor-
tota merces lâudantium, etc., «sgae ad modo exer- vorum dicimur et sumus. Corvus non invocat, nos
ceamur in hac laude bonorum operum. vero dimissi invocamus. (CAS.)Pulli corvorum di-
Deo nostro sit jucunda, etc. Non est salis psallere cuntur rore vesci et beneficio astatis, ignorant pa ,_
ad hoc ut laus Deo placeat, sed opus est ut per ternas éscas, id esl felores cadaverum ; sic filii paga-
vite quoque mundiliem illi placeamus. norum innocentes, qui invocant.
VERS.2. — JEdificans Jérusalem Dominus. (ADG.) VERS.10. — In tibiis viri. In composite habitu
Vel, accepit Jérusalem generalem Ecclesiam," etc., prassumptuosi et audacis. Per virum enim audacem
«sgae ad quem Pater misit ad captivitatem nostram praesumptorem notât. In tibiis notatur incessus in-
redimendam pretio sanguinis. compositus, ïn tibiis viri. Vel, secundum aliam lit—
VERS.3. —Etalligat. A similitudine medici, etc, teram, in tabernaculis viri, id est in convenliculis
ssgiie ad et Dominus alligat contritiones. (HIER.) baereticorum, beneplacitunVerit ei. Nota quod non
1075 WALAFR1DISTRABI FULD. MON. OPP, PARS I. — THEOLOGICA. 1076
ait in taberriaculis Dei, sed viri, per hoe designans L dum vocal ad poenilenliam, nebulam sicut cinerem
audaeiam hasrelicorum' spargit.
VERS.11. — Saper timentes, etc. (ADG.) Timori (ID.) Nebulam sicut cinerem spargit, etc. Cinis ad
spem eonjunxit, quia non valet limor sine spe ve- poeniientiani periinetj etc., «sgae ad et qui prasdesti-
nié : Judas enim timèîis, sed desperans, laqueo s< navit et ad poenitentiam vocavit. Adlittefam : Spar-
in eo, git Deûs niveni quasi lanam, nebulam ut cinerem,
suspendit. Qui ergo timet Deum, speret el
Placabis autem si speres iu misericordia ejus, atque cfystallum facil ul frusta candidi panis. Est enim
de castero ita peccare caveas, ut de prasteritis depre- crystaîlum spe'cies quasdam in ihodum vitri, sed can-
eeris ut tibi dimitlantur. dida est : dicitur autem esse nix glacié indurata per
niullos annos, ut resohi non possit.
PSALMUS CXLVIL
Crystaîlum suant, etc. Id est ob'siïnatos, qui non
VERS.12. — Alléluia. Psalmus isle facit amoren facile lit Six solvunlur.
fûturas Jérusalem; Aggasiel Zacharias'dicitur, qui in VERS.17. — Mittit sicut buccellas, etc. Alias, ut
captivîtate reparationem Jérusalem prophetaverunt. frmta panis, ut pascant alios, ut prasdieentverita-
quas; ut Jeremias prasdixit, post septuaginta annos tem, quam impugnant. Omnes, unus panis; ^inguli,
faela est, id est; post volubilitalem totius temporis, > frusta ; unde : Multi 'unus panis sumus in Gliristo (I
quod septem diebus agiter. Cor. x). Paulus crystaîlum fuit, duras et hiiidus :
1
Lauda, Jérusalem. (CASS.)Tolus hic psalmus po- duras, quia persécutas Eèelesiani ; nitidus, quia in
lentiam Dei prasdicat; Primo, dicit bonafuluras Jéru- lege peritus. Hanc autem Deus solvil, et iaclus est
salem , -secundo, dicit quas bona hic dântur sanctis. panis, qui veritatem docuit. Sed nisi serval,
ibi: Quieinitlit. (ADG-S) In caplivitale adhuc constitutus Ante faciem ejus Dei quis suslittebii? Âiiâs; sub-
propheta, etc., asgae ad qui audivinius sic ruolantem, sislet. (AUG.)Frigus est, qui deserit, non vocal, non
VERS.13. — Confortavit seras portarum tuarum. infraidit gratiam : et quisalius soivet? Nullus. Unde
(AUG.)Nota clausam esse januam admissis prudenti- Apostolus : Qafs me Ûberabilde corpore m'orïis hujus?
btis, et exclusis fatuis virginibus, ul nemo jam exeal (Rom. vu.) Quasi dicat : Frîgesco, nulius solvil, nisi
vel iniret. El congrue post laudis admonitionem sub- gratia Dei emitlat verbum suum.
dit de clausis januis : claûsa enim janua Jérusalem VERS.18. —Emittet verbum suum, et liquefaciet
secure laudat, quia nemo exiit uhde doleat ; nemo 'eam. (GASS.)Verbb liâmque Dei veiiieîile; nec frigus,
inlrat quem timeat, unde sint scandala. nec obscuritas, nec| durilià desperâre potest. Salu-
VERS.14.—Adipe frumenli. (ID.)Pane qui de coelo , briier eiiim liquefiunt, et fluehla"spirituals beneficii
descendit : in niundo carne clausus est, sola fide co- ' profundunt aliis unde bibanl, jûxtà illud : Oiiiaes
gnilus, tune videbilur sicut est. sitienles, venite ad tiquas (Isa. v\).
VERS. 15. — Qui emittil^eloquium suum. Secunda VERS.19.— Jacobi.. Israël. (AUG.)Vel idem signi-
pars subdit quas mimera hic danlur electis, per quas ficalur per Israël, etc.,-asgae ad qûià non fuit nais-
verilas futuri polest agnosci. sus nisi ad ovesquoe\perierunido'mas Israe'î \Mallh.
Terroe. (ADG.)Ul in terra cognoscatur. Nisi enim j ^
et iv).
milieret verbum terras, qua gravamur impedimur Judicia sua. (In.) Judicium incipit a aonîo Dei,
à Teditu, ad adipem frumenli satiantem non levare- etc., «sgae ad 1res alios psalmos laudis subjûngens,
mur. In terra enim, ubi iaboramus fessi, Ianguidi, ut in hoc opère gratia Trînitatis etaeeat.
pigri, frigidi,'scilicet in eremo, non deserit, sed
manna qui emittit eloquium, etc. PSALMUS CXLYÏIL
I t ,_
Velociler currit. (ADG.,GASS.)Vel usque in veloci- VERS. 4. — Laudate Dominum de coelis.(GASS.)
lateni, id est, a Deô, ut sit ipsa velocitas qud ele-
Per paucorum commemoraiionem universam crea-
clius vel expressius dici non poluit. turam hortatur laudare Deum. Sunt quasdam quas
Non ail velox verbum, velox sit velocitale, qua habent spiritum laudandi Deum in eo affeclu quo
: )
plus vel minus participât sedipsa velocitale, qua
nihil est velocius. Et item placet eis Deus : quasdam non habenUntellecîum,
caetera dicunlur velocia, sed quia ipsa bona sunt in ordine suo, et ad pulchri-
quod velox est, ùt eqûus alicui est, non ubique : ve-
tudinem universalilafis referuntur, per se non lau-
locitas vero ipsa ubique est, non esl | in parle. Ad dant, sed ab ipsis per altendenles ea laudatur Deus :
verbum Dei pertinet non esse in parle, ubique esse et ita quodammodo'laudani, quia de illis iîaseiluf in
per seipsumJ Haec est sapientia, quoeottingit a fine nobis laus Dei, ad quam nos hic monêt propheta.
usque ad finem forliter, non tamen motu locali, sed VERS. 5 . — Quialipse dixit, et facla sunt. (CASS.)
immobilitale. Sed et de sapientias spiritu dicitur,
hoc facit ve- Hoc contra illos qui dicunt mundum Deo eoasler-
aetas mobilis,, certus, incoinquinatus ;
I et inclausa nuni ; sequitur : Ipse mandavit. Verbo suo, et ereala
locitas, ut et ubique semper sit, nusquam creata. Facere enim
teneatur.-Sed quis ista sufficil cogitare? Est tamen sunt. Prius dixit, facta, postea
nos. et nos possumus, sed non ereare. Ipse ergo' solus
spes ad capiendum verbum, quia prasdestinavit Laus ex ope-
VERS.16. — Qui dat nivem, etc. (AUG.) Terras. créât, quod esl proprium Deitatis.
ribus
Frigescenle enim charilate, etc., «sgae ad et hos
 1077 GLOSSA ÔRD1NÂRÎA.— L1B. PSALM. 1078
VERS.6. — Staluit.' Ex potentia omnipotens esl, A sedeharissimaunitas; lune exsultalio erit detympano
cujus opéra non imitante. et psalterio, non ipsius actus.
In soeculumet in soeculumsoeculi. (CAS.)Etsi coe- VERS.4. —.Quia bencplacitum esl Domino. (ÏD.)
lum novuin, Deo tàmen bene stâlutà dicuntur, quas In prima conditione rerum.legimus omnia placuisse
novantur pfer Christum et meliôrata permanent. Et Deo, etc., «sgae ad vel cum parem angelis faciet.
est hic lalusa potenlia. VERS.5. — Exsultabunt sancli. (ID.)Secunda pars,
VERS.7. — Laudate Dominum. Secunda pars, ubi, ubi agit de gaudiis sanctorum et potestate. Gloria.
enumeratis coelestibus, descendit ad terreslrià. Cori- Esl bonorum actuum frequens laudalio, de quibus
versûs ergo ad illa, tanquain exhorlans nos ut eo- justi laelanlur in cubilibus, id est in conscienlia, ideo
rum consideralione laudemus Deiun, quas conside- quia habent lam bonum Dominum, qui dat peccan-"
rata aperiunt lâùdeni Dei, ait: 0 vos qui dé terra. tibus gratiam et in merilis vilam.aslernam. Fatuus
Omîtes dbyssi. (ADG.)Profiinditàles àquarum, elc, extra in fabulis hominum lastatur ; sanctis hic modus
usque ad ipsa eï'gô, id est, nos consideralione eo- gaudii est, ut ad ilîum referaniur bona qui dédit.
rum hortatur laudare. VERS.t>. — Exallationes. (ID.)Virtus Dei et po-
VERS.8. — {}uoefaciunt verbum ejus. Hoc ideo . tentia prasdicatur in gloria sanctorum. In cubilibus,
quia visuin fuit qûibusdàni quod Deus sbperiôra re- B in diversis mansionibus est gloria sanctorum. De
geret, sed hase inferiora despiceret, sed -a casibus quibus Dominus. In domo Patris mei mansiones
regérehtur; se'd et hase agit Deus, et in his minimis multoesunt. (Joan. xiv.)
lâudatur, el alléluia cantate. In gutture. Qui in corde et in lingua non desinunt
VERS.15. — Confessio. (CAS.)-Supra dixit prius laudare eum, a quo aslerna habent.
de coelo, poslea de terra ; hic de omnibus simui. Et Gladii. Potestatem verbi Dei accipienles, eum Do-
aecipit per coelum omnia superiora, et per lerram mino judicabunt, sedentes super duodecim sedes;
omnia inferiora: (AUG:)Confessio ejus super coelûm et tune vere fiel vindicla et increpatio in popttlis, tune
et terram. Ulumomnia confitenturin se vel in aliis ; reges terroe ligabuntur : unde non sit liberum exire.
pulchritudo omnium vox est eonfitenlium in atten- Etnobiles ferent ferrea vincula, ut g-raviaadporlan-
dentibus ea, id est, attendentes laudent eùm, et de' 8um, et quas iion possunt rumpi : et sïciiet judicium
terrenis et de coelestibus, quo non estaliquid me- . conseriptum, id est ab angelis comprobatum. De
lius. quo Apoilolus : -Nescilis quia angelosjudicabimus ?
VERS.44. — Exaliavit cornu populi sui. (ID.)Ecce (I Cor. vi.) Et ne pûtes solos apostolos judicare,
quod prophetavit Aggasuset Zacharias. Modo humile addil, gloria hoec,scilicet poleslas judicii, est omni-
esl in tf ibulalionibus cornu populi sui; sed cum ve- " bus sârictis ejus; id est perfectis, qui pi'â Gn'risto
nerit Dominus, exaltabitur. omnia terrena reliquerunt.
PSALMUS GXLIX. (AUG.)Exallationes Dei in gutture. Sic enim laelan-
lur in cubilibus et faucibus, id esl in corde el lingua,
VERS.1. — Alléluia. (CAS.) Post omnes crealuras ut non sibi tribuant quod boni sunt; sed Deo, a quo
qlias in prascedenti psaîmô inonuit laudare Deuài, acceperuni quod sunt, et sperant id quod nondum
eo quod âb ipso creatas sunt, liicproprius et speciâ- sunt.
lius Israël invitai â'd novum canticum prb novitate — Ad alligandos. His vinculis mandato-
VERS. 8 .
-sibi facta, qùae mirabilior est Dei ôperatio : hase est
rûm el prasceptorum Dei ligantur genlium reges,
sanctificalio Israël, pér -quam de veteri factus est
nobiles saeculi, ab infirmis el contemplibihbus hujus
novus. __
Cantate Domino, etc. (CAS.)Primo multis modis mundi, quos elegit Dominus ut forlia quaeque con-
funderel ; ipsosque implevit Spiritu sancto, et dédit
monet laudare regem qui eis benevolus et beneficus.
eis frameas bis acutas, ut ad Christi timorem no-
Secundo agit de gaudiis sanctorum, ibi, Exsultabunt. bilium corda
aster- converterent, "et sasculari nobilitate
(AUG.)Qui vultcantarejioc, canticum, diligat D eontempta, paupertatem eligerent et nobilitatem in
na, ut fiât novus. Velus enim homo velus canticum Christo. Votait enim
cantatde terrenis. Novus homo novum eahtât de prodesse imperatori -ile pisca-
canticum scilicet canticum châ- tore, non piscatori de-imperatore.
spiriluâlibus ; pacis,
ritatis'ët jucuriditatis. Qûisquis enim sequitur vete- (AUG.)Per hos ligat reges et nobiles in vinculis
rem animositatem, 'non novam charitatem, novumt ferreis^ ne progrederentur ad illicite.
canticum non canlat.
PSALMUS CL.
loas ejus în Ecclesia. (CAS.)Hic ubi et a quibus
cantarî débeat hoc canticum déterminât. VERS.4. — Laudate Dominum. (CAS.)De laude
VERS.2. — In rege suo. (ID.) Id est, in Christo, Dei in sanctis ejus, qui glorificali sine fine laudant.
qui est rex et sacerdos. (ADG.)Ut fex pugnavit proi Monétur civitas Dei, scilicet unitas omnium sancl'o-
nobis de cruce, diabolum vincens : ut sacerdos, sei rum, ore et ânimo canlare. In hoc culmen omnis
pro nobis oblulit, nihil inveniens in hominibus quodl psalmodia perducitur, quas nuptiàli dulceâine can-
p~roeis ofierret. tatur.
VERS.3. — In choro. (ID.) Quia^nulla dispersio, Laudate eum in firmamento, (AUG.)Virtus esl in
1079 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
firmamento, etc, asgae ad qui invicem se honoran- A omnia de hominibus acciperes, ad hominis os ve-
tes, danl laudem Deo. nit : et exponens quid sit laudare in chordis et organo
(CAS.) Quibus propheta in principio formam subdit.
conversationis ostendit, jam in illa Jérusalem re- Laudate eum in cymbalis, etc. Cymbala bene so-
ceptis, dicit in eis laudandum esse Deum, qui omnia nanlia labia noslra sunt quas cordi concinna in lau-
dédit. In firmamento, quia morte sua diabolum vicit, dibus Dei bene sonant, in quibus est similitudo
el credentes ad coelum perduxit. In virtutîbus vel cymbalorum, et harmoniam reddunt, et ideo bene
potenfalibus, quia oronia subjecta pedibus ejus. inter musica instrumenta sunt. (CAS.)Cymbala bene
VERS.2. — Secundum multitudinem magnitudinis tinnïenlia sunt ex permistis melallis parvissimas
ejus. Quomodo hoc, cum magnitudinis ejus non est phialae, quaeacutum sonum reddunt. Sed quia omnia
finis ? sed spiritualibus et sanctis dicitur hoc. Et cum
spiritualiler inlelligi ,vult, apte fine"concludit :
non sit finis magnitudinis, secundum eam laudalur
cum sine fine laudetur. aulem debeat VERS.6. — Omnis spirilus, angelicus et humanus, -
Deus, Quomodo laudet Dominum. Non earo et sanguis, non habites
laudari, per simililudines mysticas usque ad finem sasculi: sed est in natura rerum sublimius,
dicit : Tuba canat quod
psalmi concrepet régi, psalterium coslestia sapit, asterna capit. Brevis et perfecla
Deo : cilhara cum reliquis sponso. Tuba enim lerri- g quod
vel in bello in adventibus scientia, ul Deum spiritualiler omnia laudent, in bis
bilis, sumitur, vel, regum totius musicae
a cithara ab imo so- perfectio esl. Est enim flalus in luba,
apparatur; psalterium summo, choro. Quibus
nat : haec omnia, humanis -aclibus comparata, figu- pulsus in cilhara et in cymbalis, voxin
musicis inslrumenlis significalur spiritualis har-
raliter ibi dicuntur laudes Dei personare.
non auribus, sed pura mente adver-
VERS.4. — In chordis et organo. (CAS.)Chordas monia, quas
titur.
ponit pro omniinstrumente musico, quod chordarum i
lensione sonal: Organum est quasi turris fistulis (AUG.)Tria sunt gênera, etc., «sgae ad vite astemaa
diversis fabricata, flatu follium sonans; et ut hase vox est : Omnis spirilus laudet Dominum.

LIBER PROVERRIGRUM ,

Quem Hebroei MISLE (ibttTCJ) appellanU

B. HIERONYMI EPISTOLA ET PROLOGUS DUPLEX DE LIBRIS SALOMONIS.

I •
(Vide inter ejus Opéra, tom. I, III et VIII.)

CAPUT PRIMUM. C plicabilur ejus imperium, et regni ejus non erit finis.
Super solium David, et super legnum ejus sedebit
VERS. 1. —Paraboloe Salomonis. Nolandum quod
edilio misle (Luc. i). Sicut lempli eonstructione et dedicatione,
vulgata parabolas,quasHebraice (îbwû), asdificationem Ecclesias in tempore resurrectionis.
id
Grasce xa.poip.iKsparoemias, esl, proverbia dicil ;,
Ipse etiam Christus filius David, et rex spiritualis
sed salis convenit. Quas enim parabolas (quia occulta Israël, secundum lestimonium turbae,
etiam vocantur : quas oceurrit
sunl) nuncupantur, proverbia jure ei cum ramis palmarum et laudibus (Matlh. xxi).
quia lalia sunt, quas saspe in ore colioquenlium ver-
debent retineri. Etiam Quid aulem utilitalis habeant, in titulo monstratur,
sari ac memoria proverbia cum dicitur : Ad sciendant et disciplinant;
tam obscura sunt ut bene di- sapientiam
plerumque parabolas id -est, quoniodo recte credere et vivere oporteat,
cantur ; unde : Hoecin proverbiis locutus sum vobis
etc. Proverbiorum non ut quemque quo intenlionem cordis dirigere.
(Joan. vi), liber, simpli-
habet sed VERS. 2. — Ad intelligenda verba prudentioe. Id
ces arbitrantes, patenlia prascepta, quasi
in terra aurum, in nuce nucleus, in hirsutis casla- est, non solum sapientiam, quam perceperunt, am-
nearum operculis absconditus fructus inquiritur : plectantur, et disciplinas virtutum inserviant, sed
ila in eis divinus sensus altius est inquirendus. Pa- etiam verba prudentias, quibus proficiant, auscultent
rabolas Salomonis secundum Hebraiçam veritatem et solerler inlelligant.
translate ab Eusebio, Hieronymo presbytero petenle VERS.5. — Audiens sapiens, sapientior. Pulchre a
Chromatio et Heliodoro episcopis ; impà.SoknGrasce, sapienlia incipit, quia optione sibi data sapientiam
Latine simililudines; quod vocabulum ideo Salomon petiit et accepit. |
huic operi imposuil, ut non juxla litteram intelliga- Audiens sapiens, sapientior. Ostendit neminem
mus quae dicil : in quo Dominum parabolice lurbis tam sapientem in hac vita, qui non possit sapientior
locuturum significat', sicut et nomine suo regno pa- esse etiam dictis minorum. Audivit regina Saba Sa-
cifico, regnum Christi et Ecclesiae; de quo : Multi- ' lomonem minor majorem, et sapientior rediit. Audi-,
 1081 . GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PROV. - , 1082
vit Moyses socerum multo infefiorem, et sapientior A (RAB.) Sapienlia quippe Dei Chrislus est, etc., as-
factus est. gae ad cuiquam dicerent.
Et intelligens. (RAB.in Prov., tomV.) Nemo jactet Foris. (ID.)Aperte, post resurreetionem, etc, «sJ
se de sua scientia, etc., «sgae ad ad seiendam-sa- gae ad : in plalea vocem ejus.
pienliam et diseiplinam, etc. In plaleis dat vocemsuam , etc. Quas ante paucos
' VERS.7. — Timor Domini.
(ID.) DUOsunt timorés docuerat, manifeste replicabat, unde : Quoe dico vo-
Domini, etc.j «sgae ad Uterque in futuro cessabit, bis in lenebris, dicite in lucem.
charitas nunquam excidet. VERS.21. — In capite turbarum clàmîlat, elc. (ID.)
VERS.8. — Audi, fili mi, disciplinant. (ID.)Bac- Quia eliam principibus, qui ei prasvaluisse, ut cruci-
tenus proverbialiter, etc., asgae ad apud Hebrasos figeretur, videbantur, realumhomicidii^quodper-
enim spirilus, qui gratiam prasstat, génère feminino petrarant, palam reducebal ad memoriam, eosque
dicitur. ad poenilenlias remedium vocabat.
VERS. 9. — Addatur gratia. His qui legem Do- In fpribus portarum urbis. - (ID.) Urbs Domini,
mini servabant, etc., asgae ad pro gratia recte ope- Ecclesia ex utroque populo adunata, etc, «sgae ad
ralionis. gratiam suam revocabat ; ila ut, sicut Lucas ait :
Et torques collo luo, etc. Fulgor perfecte opéra- "Multa turba sacerdotum obediret fidei (Act. vi).
tions, quaspraedicationem (quasper collum procedit,) VERS.22. — Usquequo. Jam Christum in carne
confirme! indeficientï virtulum eonnexione. yidistis miracula facientem, quem sprevistis : modo
VERS. 10. — Fili mi. Affecta patris. alloquïtur vel resuscitalum a înorte diligile, et dimittet quod
filium, blandiens, ne acquiesçât pecealoribus., peccaslis.
1 VERS.11. — Insidiemur. (RAB.)Vel generaliter de Parvuli. (RAB.) Parvuli dicuntur sensu lardio-
lalronibus,qui innoeentibus insidiasjoaranl. Vel spe-- res, etc., asgae ad quoe filius ipse veniens perfectis
cialiter de illis qui vite auclorem neci Iradiderant. sensu conlulit ? ' '
(STRAB.)Cum generaliter .ad -omnes qui sanguini VERS. 25. — Convertimîni. Sapienlia hortatur
însidiantur hoc pertineat, etc:, «sgae ad et se potius converti ad Deunvet profert spiritum.
prassumendo perimunt. Ad correctionem. Per apostolos Judasos eorripit,
Insontemfrustm. Qui peccatum non-fecit, nec in- _ et vel post ascensionem et resurreetionem monet
ventes est dotas in ore ejus. converti.
VERS.12. — Deglutiamus eum, sicut infernus vi- VERS. 26. — Ego qwoque. (ID.) Similiter ii^
-ientem. Exstinguamus memoriam virtutem et do- psalmo, etc., asg«e ad quasi nihil contemnerenl.
etrinae illins, ut etiam inter nos. vixisse non me- *C VERS.27. — Cum irruerit repenlina calamitas.
noretur. _- ' " Obsidionem Jérusalem subitam et expugnationem lo-
'. tius provincias a Romanis factam dicit. De qua, Vi-_
VERS. 13. — Omnem preliosam substantiam repe-
dens civitalem flevit super eam (Luc. xix).
fiemus. Hommes, scilicet, quos Christo adhaerentes
ab amore et comitatu Quando venerit super vos. (RAB.)Potest hase tola
videbant, quosfputabant ejus correctio sapieiitïas, etc., «sgâe ad quod enim se-
secernere si eum occiderent, et spoliis talium do-
mos suas replere, id est, eorum animabus sua quitur,
VERS.28. — Mane consurgent et non inventent me,
conventïcula.
VERS.14. — Sortent mitte nobiscum. De lalroni- tempus judicii significat, quo alii in vitam,alii in
bus generaliter patet, quia sociis, quos conquirunt, opprobrium résurgent sempiternum.
Invocabunt. Non leguntur Judaei in obsidione Do-
prasdasportîonem promittunl; sedet Christi persecu- minum invocasse : etsi qui invocaverunt., quia vere
tores, quoscunque sibi poierant, adjungebant, quos"' non
eum sequi videbant, extra synagogam faciebant, id' poeniluerunt, exauditi non sunt.
communione VERS. 2 9. — Exosam habuerunt. Justus econlra
est, sua privabant.
VERS.16. —Ad malum currunt. Non solum quod , Iniquos, inquit, odiohabùi, et legem tuam dilexi.
D VERS.31. — Comedent igilur. (ID.) Quia vias meas
facturi, sed quod pro factis passuri. Nam quanto ad '
facinus implendum properant, tanto ad poenam pro ingredinoluerunt, etc., usque ad et,bene tibi erit.
facinore tolerandam propinquant. ~ Suisque consiliis. saliirabunlur. ^Quibus dice-
VERS.17. — Frustra. (RAB.)Caetera de insidia-' hant, etc., asgae ad potest accipi..
toribus Christi specialiler, elc, «sgae ad in pauperi- VERS.52. — Aversio. Aversio et prosperitas per-
lius enim nihil habet -causas. dit, cum a timoré conditoris aversus animus, ira
VERS.20. — Sapienlia. Hucusque persecutiones,- ejusdem conditoris in his,- quaepeccat, nihil susti-
quas Christo Judaei intulere; hinc ea, quae per nere videtur adveMi. Sed ut Job ait : Ducunt m bo-
apostolos perseeutoribus eisdem post.passioneni lo- nis dies suds, et in puncto ad infernumdescendunt,
quitur. Sapienlia, id est Christus, loquitur foris, id> Parvulorum. Sensu, unde supra, etc., «sgae ad sed
est in lucepalam, ul relicta infantia sint'parvuli quia averlunt, se interficiunt. -
malilia. , VERS.53. — Qui aulem me audierit, absque ter-
AQuqrum usque ad finem Iibn pnneipium et finem tantum damus, loca Rabano ascribas.
 1085 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1084
rore requiescel, etc.. Potest in hac vita inlelligi, et in A VERS.21. —Qui enim. Hic redis jungît simpîi-
futura, etc., asgae ad resurreclionis quiescel. ces, etc., asgae ad quas cura Christo in coelis
CAPUT H. régnât, perveniunl.
VERS.22. — Impii. fie illis dicitur specialiter, etc.,
YE&'S.i'. — FÛi mi. Duo Me notai, sapientiam esse «sgae ad de fine bonorum, qui autem me audierit,
de coelestibus, prudenliam de sascularibus. absque terrore quie'scet.
Abscondit mandata Dei pênes se, etc., usque ad
CAPUT IU.
quasi semen seciis viam jactatum volucres tollaiil.
VERS.2.—Audiat sapientiam. Audit non aure, etc., Fili mi, ne. Docet misericordiae operibus insisten-
asgae ad hoc est enim quod sequitur : dum, etc., «sgae ad jornat aclibus bonis, quem in-
Inclina cor. Inclina, humilia, munda, etc., asgae struit. |
ad et revelasli ea huniilibus. —
VERS.2. Pacem,id esl, statumbeatitudinis, etc.,
. Si enim sapientiam invocavetis. ïnvocare, elc, as- «sgae ad longo tempore in pacis quiète viverel.
gae ad nec liberum débet abesse arbitrium. VERS. 5. — Misericoidia et veritas. Ab ore tuo
VERS.4. — El sicut thesauros. Qui Ihesauros eflb- nunquam absit veritas dicenda, hunquam ab opère
dit, etc., «sgae ad nec quiescat, donec inveniat. B proximo misericordia impendenda : sic enim fit, ut
VERS. 5. — Tune inlelliges. Timorem amicabi- et te Dei semper prosequatur misericordia, quas
lem , etc, àsgae ad sed etiam scienliam ipsius divi- deleat peccata ; veritas vero, quas complealpromissa.
nilatis (quas perpetuo bealum facit) invenies: • Circumda cas gutturi tuo. In gutture organum
YERS.6. — Quia Dominus dat. Respicit hieversi- vocis, elc, «sgae edinec voci "ùla contradical.
culus ab hoc quod supra dixerat : Si enim sapien- VERS.4.—Et invenies gratiam. Goram Domi-
tiam invocaveris, etc. no, etc., «sgae ad et proximis exemptam Vivendi
Ideo namque sapienlia, eler, asgae ad sed a Domino prasbeat. j
dater. VERS.5. — Habe fiduciam în Domino. Ne meluas
Ex ore. iEterna filii nativitate, de qua alibi : Ego ob imbecillitalem tuam, etc., «sgae ad et quod
ex ore Altissimi prodii, prîmogenita ante omnemcrea- jussil, ut implere valeas, donabit.
turam (Jsai.Lvm). Vel, os Domini in sanctis, unde: Os Ne sis sapiens. Videtur idem dixisse, etc., «sgae
Domini loculum est. Et ex ore ejus scientia nascitur ad quaesit autem vera hominis sapienlia sic ostendit :
et prudehtia, dum Dominus os humanum sanclificat, VERS.7. — Time Deum et recède a malo. Quale
-et suum facit, ut scienler et prudenler loquàlur. est illud in Job, etc., «sgae ad divini linioris memo-
VERS.7. — Gustodiet. Ut in quoeunque virtutum C ria coercet.
gradu rectos juvet et simplices. Job simplex et reclus VERS.8. — Sanitas quippe erit. In ossibus solida
(Job. i); simplex, per innocentiam mansuetudinis, et virlutum opéra, etc.,' «sgae ad unde amplius robo-
reclus, per eaùtelam dfseretionis : simplex, nullum rentur, accipienl.
lasdens, imo c'unctis praticiens, reefas, a nullo cor- VERS.9. — Honora Dominum de tua subs'tantia.
ruptus. Ut scilicet homines, qui ejus palma sunt, qui ad ejus
VERS.12. — A via mala. Ad quam vocant, qui imaginera facti sunt recreentur.
dicunt : Veni nobiscum, insidiemur sanguini, perversa Et de primitiis omnium. Non solum 3e substantiel
loquitur, qui esl auctor hujus persuasionis. pecunias, elc, usque' ad non sibi, sed ei tribuit.
VERS.15. — Qui relinquunt iter. Pulchre, etc., VERS. 10.—Implebuntur horrea tua saluritate.
«sgae ad finis ejus in tenebris exlerioribus. Thesaurimle vobis thesauros in coelo. Si sancli the-
VERS.14. — Qui loelantur. Quia per vias tenebrosas sauros habent in coelo, etc., asgae ad coeîesiirèiriu-
ambulant, etc., «sgae ad noxiamque lastitiam sàlubri neratione, reddilur.
flelu casligarenl. Torcularia redundabum. Quia interna suàvîlas
VERS.16. — Ul eruaris a muliere. Pe'ndel nie ver- aslernorum corda cunctorum fideliumîn laude sui
sus, elc, asgae ad : et ipsi sunl jacula. conditoris accendit. Hic etenini dicil : Ut êdatïs, etc.
VERS.17. — El relinquit ducem. Patet et de mente VERS.11. — Disciplinant. Sunt qui in piosperis
hasretica, elc,K«sgae ad quam se die baptismi ser- servirait Domino , elc., asgae ad pietatem, quarii in
valuram promiseral. tranquillitale videbatur habere, amiltat.
VERS.18. — Pacti Dei sui, etc Quod cum viro VERS.12. — Quem enim diligit Dominus corripit.
soo tempore nupiiarum pepigit, Domino leste, quod Tante ergo minus, etc., asgae ad unde ipse ail : Ego
fidem, scilicet castitatis sibi invicem servaient, vel quos amo, arguo etcasligo.
in baptismo. VERS.13. — Beôfas homo, etc. Quia posilos sub
Inclinala est enim. Omnis copversatio adultérasad disciplina, etc., asgue ad el in future ejus visione
inlerilum ducit, etc., asgae ad id est, ad spirituum périrai. -
lendit lormenta malignorum. Et qui afjluil prudentia. Bene, cum diceret, "etc.,
VERS.19. — Ad eam non reverléntur. Mortem sci- «sgae ad corda sua ad percipiendam ejus amplitu-
licet, non mulierem,etc, usque ad non sibi attribuât, dînem laxare.
ged gratiae Dei. VERS.14. —Melior est. Non metûat de corrèctione
 1085 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. PROV. 4086
inopias, quisquis opes acquisivit sapientias, omnibus Aillusor.' Omnis îllusor, inquit; quia illusor est, qui
enim thesauris munus eoeleste prascellit^ vel verba Dei, quas novit, implere contemnit, vel-
Pximi et purissimî. Quia radix sapiehtîae timor Do- ea'dem perversls intelligende ac docendd ebrrumpit.
mini, hi snnt primi ac purissimi fructus, etc., usqut Iilusor est et ilïe, qui promissà ejus; quasi prava,
ad a Domino perfecthis promitlitur. -, despicit, ac iram districtioiiîs, quasi tolerabilem ;
VERS.16. — Longifùdô dierum-in dextera ejus ei spérnit. Necnon et ille qui prôxîmorum siin'plici-
in sinistra. Visione suas divinilalis, etc.; usque ad & tâtî improbus insultât'. Idéoquê omiSenîhujusmodi
in fuluro yitam asternam: illusorem nierito divina abominatur justitia: Bene
- VERS.17. — Vioeejus. Actiones et doctrinae, etc., aulem sûbdiiùr :
asgae ad pacis et dileclionis exemplà pertinent. Et cum simplicibus sermodhâtio ejùs ', quia su-
VERS.18.—Lignumvïioe. Sicut in medio pàradisi perbi, dum simplicibus iîludunt, prudenliores se
lignum vite, etc., asgàe ad pressenti bealiiicabitur illis, quos irrident, judicant. Séd horum' prudentia,
aspectu. ut Jacobus ait : terrena est, unimalis, diàb'olîca (Ja-
VERS.19. -- Dominûs-sapienlia. Typice, per filîum cob, m). Sermocinalio auteni Domini curii simpli-
Ecclesiam fidei soîidiTaiè ddcâvit, stabilivil coelos - cibus est, quia illos sapientias secretîs iltaslr'at,
prudentia, cum per eum sublimiûm prasdicâlorum quos terreni îastiis ac duplicilatis nilîil haîiere "con-
corda jllustravit. sidérât. Unde ait : Abscondisli hoec sapiehtibus et
VERS.20. — Sapienlia illius erupermït abyssi. In prûàenlibus, et revelasti "eaparvulis (Luc. x).
diebus Noe, etc., «sgae ad quaeque minoribus in VERS.33. — In domo impiî. Ul purpûralî divitis,
exemptant monstrent, examinant. qui iii hac vita spiritualibus eguit', et post ad tan-
VERS. 21. — Fili mi, ne effluant. Ne disciplina lam pervenit inopiam, utnec gullani aquas, quam
temporali fatigatus, sàpiênliaé, quaslahta est, gratiam quasrebat, acciperet, unde : Qui benédixit nos ht
perdas, prascave. omni benediclione spirituali in coelèilïb~ûs"ïn Christo,
VERS.22. — Et erit vita animoeivoe. Habet anima qui 'in rentunerâlione auUierit: Venil'e\ vènediclï,
tua yitam cum Deo., si ejus 'décréta^ ciïsiodieris : (Éallh.rÏM)', etc. Sed"ad lilteram saspe contingil
~quamvis caro disciplina eorrèctionis aut "èlîàin mor- eos, qui aliéna dirîpiunt, adnltimuiii nîopia consumî ;
tis prematur. at illos qui sua' largiuntur, etiam bonis àhundaré
Et gratia faucibus tuh. Habet ergo sërisùs animi teiTems.
fauces suas, etc., usque ad : beatus vir qui sperat in eo. VERS.34. — Illusores. Hos versus Jâcbbus et Pe-
VERS. 23. — Tune ambulabis fiducialîter. In via ' tru's juxla ânliquam translaliorierii p'osuêrunt : Quia
nostra fiducialiler incedimus, etc., «sgae àd hôe est ** Béas superbis resislit, humîlibus 'aulenx^datgratiam
enim quod sequitur : (Jàcob. iv).
Et pes tuus non impmget. Quoniam "diligeiitibus CAPUT IV.
Deum omnia co'operantur in bonum (Boni, vin).
VERS.1.— Audile, filii. Hinc exhortaturus ad
VERS.24.— Si dornûeris, non limebis, quiescès, et
sit a paire
suavis. Palet juxta lilteram, etc., «sgae ad quia Deum philosophiam, qualiler ipse sapientiam
edoclus, explicat.
ubique prolectorem habet et cuslodem. VERS.3. — Nam et ego. Nihil magis ad spem
VERS. 27. — Noli prohîbere bènëfacere "eumqui.
et percipiendas sapientias mentes erigit, quam cum eos,
Quia supra diligenter legem Domini consilium ôb-
clarescere "miramur, ali-
servare monuil, et asternam requiem observaritibus quos.în sapienliaet jam
quando parvulos indoctos fuisse meminimus.
promisit : nunc multipliciter, quas observanba sunt, coram maire. Quare autem Salomon
ad id, quod intermiserât, rediens, Unigenitus
replicat. Primoque se uiiîgenitum coram matre nominàt, quem fratrem
misericordiam proximo exliibendam, et juste, cum
illo docet esse vivendum. Deinde et ab inimico ca- uterinum prascessisse Scriplura leslalur, nisi quia
ille mox natus sine nomine, quasi nunquam essel,
vendum esse prasmonet. Noli ergo, inquit, pr'ôhûère.
deTita decessit?
Ne audias a Domino cumPharisasis : Ipsi nèii-int'roî- j)
slis, et eos quiintrabant, prohibuislis (Luc. xi). VERS.4. — Suscipiat, etc. Hujusmodi monila Sâ-
-VERS.28, — Ne dicas amico tuo : V'ade el rever- lomoni a David paire data : qui Verba dierum rele-
tere, cras dabo. Non solum de eleemosynis, sed de gil, invenit.
omnibus mandalis Christi, qui ait :" Vos amïci mei VERS.5. — Posside. In omnibus quas possi-
estis, si fecerilis(Joan. xv) ,.etc des . etc., «sgae ad juvenlam, venditis omnibus,
VERS.50. — Non conîendas adversus hominem. comparavit.
Non vetat cont.endere adversus eum qui mâle facit, VERS. 9. — Dabit capili. Pàtet deSalomo-
ut corrigatur, quia hoc frustra nonfit,qûod certa né- ne, etc., «sgae ad el cordna ihsùper viioe in fuluro
cessitas cogil. Imo qui ail : Si peccaverit in te fra- dabitnr.
ter tuus, increpa illum (Matilt. xvnî), ipse vult, ut VERS.10— J.«dt, fili mi. Exposilis his quae a pâ-
errantem, quantum vales, ad viam veritatis re- tre acceperat, redit ad docèndum auditorem sa-
ducas. pientiam, quam coepit.
VERS'.32, —" Quia dbominaiio Domini est omhîs VERS."14. — Per semilas oequitatis, Semitej îd
 1087 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1088
est actiones asquilatis, etc, «sgae ad in viam pacis A . conseeratur : quo nitidius suum guttur ostentat, qui
dirigentur. sua sensa patrum fide anteponit.
VERS.12. —Et currens. Quo amplius et alacrius VERS.4. — Novissima autem. Potio absinlhii in-
ad implenda Dei mandata cucurreris, eo minus tus amarescit, etc., asgae ad quare autem idem
adversa, quae te impediant timebis. Nam quicunque gladius biceps sil dictes, aperil Dominus cum ait :
in prava aclione desudant, oflendiculum in medio Sed eum limele qui jpotest animam el corpus perdere
cursu reperiunt, quia exteraplo, dum non provident, in gehennam (Luc. in).
rapiuntur ad poenam. VERS.6. — Vagi, etc. Vagi sunt gressus hasreti-
VERS. 17. — Comedunt panem impietatis. In corum, etc., asgae ad quia una eademque cunctis
actione scelerum, etc., «sgae ad leslatur Scri- est agnila per lotum orbem fidelibus.
ptura. VERS.8. — Longe fac. Apostolus ait, etc., asgae
VERS.18. — Justoi um -aulem semîta. Juslorum ad infirmis auditoribus prodest.
opéra in luce scientiae peragunlur, et asternam du- VERS.9. — Ne des, etc. Ne honorem, quo ad
rant ad vilam quae est perfecta dies. imaginera Dei créâtes es, immundorum spirituum
VERS. 19. — Via impiorum. Dicit de his, etc., voluntatibus subdas neque accepta vîvendi spalia
«sgae ad quia currens non habebil offendiculum. '. ad libitum adversarii crudelis expendas
B
VERS.20. — Fili mi, ausculta sermones meos.Au- VERS. 10. — Ne forte impleantur exlranei. Ne
scultandum monet sermonibus suis, et recedendum dasmoniorum facta adjuves, etc., «sgae ad utinam
a cogitalionibus pravis. latéret. |
VERS.23. — Omni custodia serva cor tuum. Sunt Et gemas, etc. Ideo te castum custodi, etc., asgae
qui'recte vivere videntur hominibus, etc., asgae ad,, ad dicant quas sequuntur.
modus asstimatur vite. VERS.12. — CarJ.detestafas. De hasretieis specia-
VERS.24.—Remove a le. Duobus modis sciendum liter patet, quia nec veterum patrum -nec novorum
est,utos tuum ne pravumloquatur aliquid: tualabia dictis el exemplis ' potuerunt ab errore revocari.
ne delractionibus assuescant cuslodias ; et alios quo- VERS.14. — In medio ecclesioe: idem est Gras-
que, quos huic vitio subdilos nosli, ne te corrum- ce,i etc., «sgue -- ad aliénant ab eis vitam ducere non
i
. . i
pant, fugias. timuit.
VERS.25. — Et palpebrai. Iter justîtiae, etc., asgae VERS.15. — Bibe aquam. Docet ab hasretieis ca-
ad meditando prasvidere. vendum et custodiasScriplurarum ac leetioni atten-
VERS.26.— Stabilientur. Ne levitate mentis a pro- dendum: scientiam, inquit, quam aliis prasdicas, ipse
posilo bonomovearis, unde Apostolus : Stabilesestote 'G serva, et tui rigalione sermonis infundere.
et immobiles, abundantes in opère Domini semper (T VERS.16.— Deriventur. Cum ipse servaveris, tune
Cor. xv). el aliis prasdica, etin magna auditorum ampliludine
VERS.27. — Ne déclines. Dextera via bona divina eloquia, juxta uniuscujusque qualitatem, dis-
est, etc., «sgae ad quod et de caeteris virtutibus et pensa.
viliis eodem modo intelligitur. VERS.17. — Habelo, elc. Aquas in plateis divi-
. Averle pedem tuum. Hoc est, ne hue vel illuc a diraus, et tamen soli habemus, quando et exterius
recto dévies, qùia virtutes discretionem quasrunt, laie prasdicationes fundimus, et tamen per eas laudes
quarum nimielas omnis in vitio est. 1Si averteris a humanasnon ambimus.
rnalo pedem tuum. Si bona, quas docui, Domino ad- Nec sint alieni.—Immundi spiritus participes fiunl
juvante, facere studueris, aderit ipse propilius co- docloris, si ejus menlem,vel elalione dum prasdicat,
-natibus luis, ul et nunc recte ingredi, et tune ad vel quolibet vitio corrumpunt. Solus autem agaas
pacem valeas pervenire asternam. possidel, eum. membris Ecclesiasfideliler connexus,
ab extraneis se conservât.
CAPUT V. VERS.18. — Sit vena. Sil doetrina tua, et quas-
Fili mi, attende. Haclenus generaliter casligave- cunque nascuntur ex ea, in benedictione Ecclesiae;
rat auditorem,liinc sub specie meretricis ab hasre- et loetarecum ea,\cuiab adolescentia, id est ex quo*
licorum nequitia prohibet. credidisti, conjunctus es.
Inclina aurem. Sapientias inclinandam aurem, VERS.19. — Cerva charissima. Vel gralissima, ut
5t a meretrice fugiendum, prascipue a fornicaria quidem codices habent, sancla est Ecclesia, etc.,
monet. «sgae ad, contra hasreticorum fraudes inslruimur.
VERS.2. — Labia tua. Labia, etc., «sgae ad vel Amore, elc. Non uxorio amori insistere docet ;
turpia faciendo commaculat. sed ne prima vivente aliam ducas, vel meretrici un-
VERS.5. — Favus enim. Cum in ore hasreli- quam socieris.
co, etc., «sgae ad veritas a slullis asstimatur. VERS.21. — Respicit Dominus, Non se putent
Labia meretricis'. Palet de meretrice, quia et ser- adulteri noctis tenebris, etc., asgae ad : et nox sicut
monis suayilatem et formosilatem corporis ad ca- dies illuminabitur.
piendos miseras quasrit. VERS.22. — Iniquitales, etc. Peccator, etc., usque
dleo guilu\\ Oleo-Spiritus sancli fides catholica ftdquam quo se arclius obligent, agunt,
 1089 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. PROV. 4090
VERS.23.. — Ipse morietuu Quia de adulteris, etc.,. A ex se, etc., «sgae ad sed quia-Jérusalem pluracom-
«sgae ad quia disciplinant vite delestati sunt. misit. - ..-,•
VERS.-54. — Quia zelus et furor viri non', etc.' Et
CAPUT VL
de Domino inlelligendum est; etc, «sgae ad sive ani-
YERS.1.—-Fïïimi.Litleraliter'palet, etc., usque ad mam quamque fidelem corrumpere piassumil. c : •
teipsum prius necesse est, quas^dixeris„custodire. "
CAPUT-Vil.
. VERS.5. —Suscita. Non tantum ipse bene vivendo
vigilare mémento, sed illum, cui praees, a peccati VERS.1. —Fili mi. Haseperiocha eadem quas su, .
"
tarpons praedicando suscita. perïor plenius explicat.
VERS.4. — Ne dederis somnum oculis ,- etc., VERS.2. — Et legem meam. Tam solerter servaj
asgae ad sed haec propter mentis tasdium digna inve- quas doceo, quasi ml'recti sine his aspicias.
ctione non corrigit. VERS.4. — Bic sapientioe, soror. Sapienlianf ec-
VERS.5. — Eruere. Quasi dicat : Yelut damula de elesiaslicas doctrinae sororia libi dile&ione conjunge,
manu captantis, etc., usque ad et coelestis vite pa- ul hase te a pollutione servet hasretica ,_quas a verâ
scua merearis intrare. castitate Ecclesias probatur extrahea..
'
VERSL6. — Vade ad formicam. Hinc vacantem B VERS.6. — Defeneslra. Patet juxla litterain,etc.^
hortatur; etc, «sgae ad de horreo priscae actionis «sgae ad quia deseruit angustam viam quas ducil ad
quod recondidit pçoferre. - ' •> vitam.. . - . • - -_
VERS.9. — Usquequo, piger, dormies, quando. VERS.S. — Juxta angulum, quia defleclit a recti-
Usquequo, piger, dormies in vitiis, etc., asgae ad hoc tudine ; et prope viam domus illiùs gradilur : quia a.
est enim quod sequitur, et veniet tibi quasi viator. via veritatis declinayit, mérite viae domus merelricis
"
.VERS.11. — Egestas, et paupertas. Patet juxla Tel Jiasreiiciappropiat. . '.', „ -', ,
lilleram,-etc, asgae ad quia improvisa et subitanea. VERS.9. — In obscuro advesperascenle. Quia jam
Si vero.impiger. Fructus terreni, etc., «sgae ad talis per caecilatem cordis, ad tenebras fesïinat pec-"
Jaborunt indeficientem cati et damnalionis.
'
. A'
quia~niercedem percipiet. ,
—
VERS.12. Homo apostata. Dixerat de haeresi et VERS.10.— Et eccemulier occurrit'ornatu illi, me- '
aliis vitiorum generibus. etc., asgae ad quod nulla relrîcio. Patent hase cuncla, etc., «sgae ad spiri-
interius radiée subsistât. tuali morte périrait. , - , i
VERS.16. — Sex sunt. De eodem quam sit odibi- VERS.11. — Nec valens in domo: Nulla est hasre-
lis Deo seminando discordiam insinuât. sis, quas primis contenta sit discipujis ( hi enim
Betestaîar anima. Secundum consuetudinem ho- 'G sunl domus ejus), sed semper novos, quos- decipiat
minum loquitur, ut eum valde laies odisse sigiiifi- quasrit. , ,
cet, undeinlsaia : Solemnitaiesveslras odivit anima VERS.13. — Apprehensumquejleosculatur juvenem,
mea, (Isa. i). id esl, falsorum verborum blandimenlis- tentai -in-
' '
VERS. 17.-— Oculos, etc. Enumeral sex capilalia slabilem. . . . ,
orimina, elc,«sgae ad qui concordiani fralernas uni- Et procaci-vultu blanditur, dicens : Juxta lilteram
latis sciderunt. palet,_elc, «sgae adnam el Dominus ad discipulos :
VERS.20. — Conserva, fili. Nunc sub adultéras Sed venit hora, ut omnis qui interficît- vos,, elc.
mulieris specie prohibet ab auditione haereseos. (Joan.xvf). i .. ,f ; .,-,
' '
VERS.21.—Liga ea in corde,-\é est, in cogitatione VERS.16. ^- Intexui funibus lectulum. Soient
prascepta Dei fixa tene. lecli, etc., asgae ad per quam hasretica mens seiP r s.
VERS.22. — Cum ambulaveris. Tanta sil medita- sum doctrinae. peslilenlis, quasi merelrix thorum
lio divinas legis, etc., «sgae ad : gradianlur tecum facinoris, se texuisse glorialur. -
; t : t
mandata Dei, ut-te instruant. VERS.17. — Aspersi cubile meum. Promitlunt se
Cum dormieris : in morte custodiant animam laies odorem coeleslium habere virtutum, quibus
tuam, ne rapiat hostis. Cum evigilaveris in resurre- 'u sua suorumque corda, velut funibus cubilia venu-
clione, loquere cum eis exspectando prasmia, quae sta, jconsecranlur, quasi, " Christi bonus odor sumus
libi, si ea servasses, promissa erant, Deo. , -
VERS.25. — Non concupiscat. Patet de adultéra, VERS.18. — Veni, inebriemur uberibus. Doctrinae
sed haerelici si bene vivere et apte se agere viden- sancte poculis se invicem satiandos jaclantliaeretici,
lur, vide ne seducaris eorum doctrinis. ' et virtutunï gratia conjungendos, donec eorum gesta
VERS.28. — Pretium enim scorli. Brevis voluplas lux sequatur aeterna.
fornicalionis, etc., «sgae ad sed post paululum ar- VERS.20. —Sacculum peennioe^secum lulit. Glo-
dentior redit. riam resiirreclionis', immorlalilatis deens, quo illius
YEBS. 29. — Nunquid potest homo abscondere palrias cives lastificaret et ditaret.
ignem. Soli ei conceditur hasreticorum libros légère, VERS.26. — El fortissimi quique interfecti sunt ab
qui adeo solidalus est in fide calholica, ul verhorum ea. Ulipse. Salomonsapientissimus, etc., «sgae ad
dulcedine vel aslulia nequeatab ea separari. - qui negaverit errai.
VERS.50.—Non grandis est -culpa. Furtum non VERS.27. — Vioe inferi domus ejus, pénétrantes*
4091 WALAFRIDI STRÂBI FULD. MON. DPP. PARS I. — THEOLOGICA. «392
Sed de Ecclesia Dominus ait : Portoe htferi non proe- A nilate divinitatis Christi sufficienter dixerat, etc..
valebunt adversus eam (Matlh. xvi). asgae ad quia ab amore saeculi disjunclos ad por-
Interiora morlis. Obscuriora el arctiora gehennas tandam Ecclesiae fabricant erexît.
tormenta, quibus hasrelicos et fornicatores constat Columnasseptem.[ScilicetEcclesias per orbem, etc.,
esse mergendos. «sgae ad quasi sustenlando continerent.
CAPUT VEL VERS.5. — Venite, comedile panem meum. In
unam Christi personam junetam divinitaiem et hu-
VERS.1.—Nunquidnonsapientia, etc. Dominus pa- in pane corpus, in vîno sanguis
lam locutus est mundo : et in occulte loculus est manitatem, vel,
in altari satiamur.
nihil. Quid ergo neglecto Evangelio ejus, ad hasresim ejus, quo6. —
VERS. Belinquite. Post oblatas epulas addit
et lasciviam miseri confluunt?
el vite monila, ut quos pereeptis suas incarnationis
VERS.2. — In summis, etc. In monte discipulos
simul et lurbas docuit, etc, asgae ad qui contra eum mysleriis reficit, doctrinae pariter inslrual verbis.
VERS.7. —- Qui\erudit, etc Quasi interrogares,
in occulte loquuntur ?
ad el majorent eredens.
VERS.4. — 0 viri, ad vos. Ad viros clamai, id esl etc., asgae
VERS.8, —Nolilarguere. Non est timendum,etc,
ad slrenuos verbi auditores : in utroque sexu nam-
B usque ad sed dilectionis ejus gratia cessandum.
id
que feminae, est, ftaxas mentes sapientias verba VERS.12. — Si sapiens. Moneote ad sapientiam,
percipere nequeunt. tamen tibi prodest, non mihi. Si enim sapiens
VERS.5. — Intelligite, parvuli, etc. Manifestera quod
est de Domino, etc., «sgae ad quos seducere valeat, fueris, elc.
VERS.15. — Millierstulta. Superius commendavit
quasrit.
VERS.7. — Labia mea. Duo teslamenla, etc., sapientiam per divinitatem et humauilalem, nunc
per conlrarium illant eamdem commendabiliorem
«sgae ad ad prasdicandum salutem universum aperta
orbem. ostendit, ubi mulier stulta, etc., quae est ei contra-
per ria , sedet, elc Métier, elc Mulier hic haeresis est,
VERS.13. — \Arrogantiam. Àrrogantiam et su-
in etc., asgae ad hase in supercilio mentis attollitur.
perbiam eis, etc., asgae ad sed juxta auditorum VERS.16.— Qui est parvuius. Sapientia parvulos
libitum sua verba commutant.
VERS.14. — Meum est consilium. Non se extollat atque insîpienles, etc., «sgae ad et ad se divertere.
VERS. 1 7. — Aquoefurtivoe. Sapientia palam men-
humana prassumplio : plenitudineut virlulum sola
sam omnibus proposuit, etc., «sgae ad prohibita el
Dei ,'sapientia possidet,*ab hac humana infirmitas,
illicite connubia dulciora esse asseverat.
quidquid habet virtulis, accipit. G VERS.18. — Et ignoravit quod ibi. Nescit mulier
VERS.15. — Per me reges. Reges dicil apostolos,
adultéra, etc., ad et in excelsis coelorum«ra-
etc., «sgae ad ait enim : Sine me nihil poieslis facere vivas fidelium. «sgae >
(Joan. xv). CAPUT X.
—
VERS. 17. Ego diligentes, elc. Qui diligit me,
Paraboloe Salomonis. Novum ponit titulum, quia
diligelur a-Patre : el egodiligam eum, et manifestabo novum locutionis incipit, scilicet, ul non,
ei meipsum(Joan. xiv). Mane quippe ad sapientiam sicut genusde
innovato mentis prius, singulis bonorum malorumve parti-
vigilant, qui studio ad Christi vi- bus diutius disputet; sed alternis versibus actes
sionem attingere saiagunt.
describat.
VERS.18. — Mecum sunt divilioe. Opes superbas, utrorumque
VERS.1. —Filius sapiens. Qui accepta fidei my-
opes excelsas dicit, etc., «sgae ad etpromissa ip- steria bene servat, laslificat Deum Patrem;
sius esspectamus in quibus est justitia. qui vero
hase actione mala vel hasresi commaculat, matrem
VERS.22.—Dominus possedit me. Hucusque locu-
tus est parabolice ad Filium, nunc vero quia men- contristat Ecclesiam.
VERS.2. — Nil proderunt. Et a transitoria morte,
tionem fecerat de sapientia, et non dixerat quas
ad quod pro vîtaisunt dali, conférant.
esset, et quantas dignitatis, quasi incidenter osten- etc., «sgae
dit et commendat eam secundum utramque natu- VERS.5.— Non afjligetDominus. Etsi aliquando,
ram, scilicet divinam et humanam, dicit Dominus, etc., «sgae ad juste vindicando, retorquet.
VERS.4. — Egestatem operata. Qui negligenter
etc. Vias Domini sunt opéra, etc., asgae ad caro
enim ejus propter opéra, divinitas ante opéra. vivit in hoc sseeuloj egebit bonis in fuluro ; at qui
VERS.31. —Ludens in orbe. Quia cum lempora fortiler Domino militant, divitiis asternasbeatiludinis
et ereaturas orbis terras cospissent, ipse, quod erat, rémunérante.
in Pâtre Filius manebal : hoc ideo, ne quis eum VERS.5. — Qui congregat. Qui congregat Christo
animas fidelium, filius sapiens est. Et quîdem hase
cum creaturis et lemporibus esse prohiberai.
messismulla est, operarii vero pauci (Malth. ix). Qui
VERS.34. — Ad fores. Scrbjturas, vel doctores;
vero hoc tempore acceplabili a sua salutecuranda
iidem et postes, sine quibus ad vilam, quant polli-
torpescit, confundetur in dietribulationis.
cetur, non valemus ingredi. VERS.6.—Osautem impiorum. Quod comessationi,
CAPUT IX. ebrietati et colloquiis malis serviebat, propler ini-
VERS.1. — Sapientia oedificavil. Quia.de 3sïcr- quitatem , quam icongessit, condemnabitur. De-
4095 ' GLOSSA ORDINARIA. — L1B. PROV. 1094
nique osdllius iniquitas -operuit qui in lormenlis po-, Anescivit,
' etc., «sgae ad et ad eos fortasse perlinet
situs in lingua sibi, in qua bb plura"scelera plus quod sequitur. - :
-
pùnilus est, Tefrigerium quassivit. Exspectalio sollicitorum. Soliicitudo' bônorum est
VERS.7. —Memoria. In hac vita boni bonos, etc., implere Dei prascepta ; at malorum scienter pee-
asgae ad et ignis eorum non exstinguetur. canlium, quod asternam rapienlur ad poenara. Ideo-
VERS.8. — Stultus ceditur labiis, vel suis, quibus que ex-speclatio illorum cofonabilur;"istoram dam-
damnari meruit, quia mors et vita in manibu's tin- nabilur, etiam ante judicium, damnante propria
"" ' ' "
guoe (Isa. LXVI), vel eorum a quibus, quia corrigi conscientia.
non poluit, sententiam damnatiônis accepit ; unde : VERS.9. — Simulator. Haerelicus simulans catho-
Domine, libéra animam meam a labiis iniquis (Psal. licam'doctrinam, decipit'audilorémsûûm. Qui ve-
cxix). ritatem sequuntur Evangelii Jiberabuntur sapientia
VERS.9. — Qai ambulat, qui simpliciterse viyere calholica, ne decipula decipiantur laeretica.
novit, etc., «sgae ad ac digna factis reeipît, nihil VERS.12. — Qui despicit, etc. Non est despicien-
enim occullum quod non reveletur (Matlh. x). dus, qui nos simpliciter amat, etsi quid inepte agat:
VERS.15. — Yirga in dorso ejus. Vindicla in se- qui enim hoc facit, indiget sapientia. Prudens autem
quenti vita,*etc., asçae ad rècte subditur\ Sapien- B - publiée lacet, occulte casligat, quod mélius in se-
fes abscondunt, etc. quentibus aperitur.
VERS.15. — Substantia divilis. Spiritualiler : Qui VERS.14. — Ubi non est gubernalor, popuius cot-
in Deum dives esl per bona opéra, confldit in Slo, ruet, salus autem ubi multa consilia. Ne enim puta-
quasi qui in urbe inexpugnabili, quas a nullo hoste res, etc., asgae ad ut a pluribus corrigatur.
possit superari ; at, qui" virtutum inopia coangu- VERS.15. — Affligetur. Ad litteram palel, etc,
stantur, ideo coelestibus egent divitiis, quia noxio «sgae ad seipsum ante district! judiçis oculos ul-
pavore timent duros pro Domino tolerare iabores. lione dignum reddet.
VERS.18. — Abscondunt scienliam, elc. Si ergo Qui aulem cavet laq"ueqs~securuserit Seçurus erit
verax et sapiens esse desîderas, odium neque in ab- in fuluro qui nunc bene formîdolosus et sua peccala
scondilo cordis conteges, neque per qris contume- per poenitentiant curât, et ab impoenitenlium*socie-
liamproferas ; sedtUum cordilectione et osjveritale tate se immunem serval.
repleatur. VERS.21. —Manus in manu. Qui manum jungit
VERS.23. — Quasi per risum stultus qperatur sce- in manu, etc., «sg«e ad undeprasmissum est: Abo-
lus. Prudentia a pr'ovidendo Jtomen accepit. Stul- minabile Domino cor pramim. ,'
tus estigitur qui gaudet inscelere. Sapientis autem V .VERS.22. — Circulas aureus in naribus, etc. Si
est et ejus qui viri nomine dignus sit, prasvidere, suis naribus circulum auri fixeris, etc., «sgae ad
quia risus dolore miscebitur, et gaudia peccandi quia carnalibus deditus.
poena sequetur uliionis. VERS.27. — Bene consurgit diluculo qui quoerit
VERS.24. — Quod timel impius, veniet super. De bona, etc., id esl ad vilam consurgit in tempore re-
illo impio dicit, etc., asgae ad quod corde lenent, surreclionis, quia nunc bona'agit in tempore opera-
adveniet. lionis. Qui aulem mala, quas dicat vel agat, inquirit,
VERS.25. — Quasi tempestas. De persecutoribus eorum pondère ab altioribus reiardatur.
Ecclesias dicit, qui domum fidei subverteve quasrunt. VERS.28. — Justi autem quasi^ etc. Quasi, qui
Sed illa in vero fundamento, id est, in Christo col- spe futurorum prasmiorum bona faciunt in prassenti,
locata, ipsi exleniplo dispereunt. juste, quod sperant, accipiunt. Virens quippe in ar-
VERS.26. — Sicut acetum dentibus. Sicut basre- bore folium, fructus, quos nondum ostendil, signât
ticorum perfidia, etc., «sgae ad et etiam verbisim- affuturos : et justi quasi virens folium germiiiant,
pugnant, unde : A nobis exierunt, sed ex nobis non qui spe salvi facti in fidei ac virtutum gratia proficere
erant (I Joan. u). non cessant.
VERS.28. — Spes aulem. Non contra id quod VERS.29. — Qui stultus est. Impius vivitpio; ille
supra dicilur, etc., asgae ad De his qui scienter de- damnatur, iste accipit bravium, pro quo certabat.
linquunt, adjungit. VERS.50. — Qui suscipit. Qui animarum curai»
VERS.29.—Fortitudo simplicis via ejus, et pavor. pro Domino suscipit, etc., asgae ad ut sublimius cum
Si obscura Scripturarum, etc., «sgae ad operari con- Domino regnet, procurât.
teinnunt. VERS.51. —Si justus. Si martyres lanta paiiuntur
CâPUT XI. injuste, etc, «sgae ad etsi enim impii non sumus,
VERS.1. — Statera dolosa. Vel pecunias vel ju- certe( si peccatores nos esse negamus, nosipsos se-
dicii, etc., «sgae ad et actioni congruit". ducimus, et veritas in nobis non est.
VERS.2.— Ubi fuerit superbia. Superbi, vel-con- CAPUT XII.
tumeliose se gérant per contemptum sive per igno-
rantiam disciplinas, vel proximis contumeliam in- VERS.i. — Qui bonus est, etc. Horum versiculo-
gérant, vel qui se exaltât humiliabitur. runt connexio talis est ; qui bonus esl non ponfidit
VERS.7. — Mortuo homine impio. Hoc Origenes in cogitationibus suis ; sed Domini graliam guaeritj
4095 WALAFRIDI STRABI FULD.- MON. OPP. PARS 1. — THEOLOG1CA. 1096
ac per îllam pie vivit. Qui autem in cogilalionibus j4. VERS. 27.—Non> inveniel, etc. Frauoe namque
suis confiait, bonus esse nequit : qui enim gratiam acquisita pecunia, etc., asgae ad quibus asternasvite
Dei non curât quasrere, inprava actione perdurât. claritas auro preliosior emitur.
VERS.4. — Mulier. Ad litteram, mulier bona et, CADUTXÏÏl.
casta, etc., «sgae ad putredo pravi dogmalis eor- "
VERS.1.—Filius sapiens. Tantum distat inter
rumpît.
VERS.5. — Cogitaliones. Justi sua facta, etc. , sapîentem el stultum, ut hic aliquando profectu
asgae ad obliti timoris Domini. erudilionis ad eum, qui se docuerat, docendum per-
VERS.7. — Verte impios. Multa impielas in diis veniat : ille, ne, cum arguitur, audiat.
VERS.4. — Vult et non vult piger. Vult regnare
genlium, etc., «sgae ad sed quaecunquemembra hiuc
illuc perveniunt, quaesperabant, gaudia inventant. cum Domino, etc., «sgae ad-el Jésus filius Sirach :
VERS.10. — Novit, id est compatilur hebeludihi Voepcccatori terram duabus viis ingredienti.
ac fragililali proximorum sibi commissorum. Anima autem opetranliuin jussa domïnica impm-
Viscera ,autem impîorum crudèlia, qui non com- guabitur, quia perfecta supernorum dulcedine refi-
paliuntnr subditis ; sed sicut Dominus ait : Percu- ' cîelurf; unde : Sicul adipe (Psal. xxvi), elc. ; vel, qui
tiunl pueros el outillas, dicentes : Moram facit Do- B piis pro Domino laboribus insudanl, immareescibîli
minas meas ventre. eorona donabunlur. i . «,
VERS.12. •—Desiderium. Desiderat impius, etc., VERS.7. — Esl quasi dives, non vere, ut qui ïn-
«sgae ad dicit e contra de bonis. duebatur purpura et bysso (Luc. xvi) ; sedquïa Deum
Radix aulem justorum proficiet, fides, spes, chari- ndnhabuit, etc., «sgae*adquid vera paupertas agat,
las, quibus in Christo sunl radicali non eos fallunt ; subdilur.
sed plus quam sperant in fuluro percipient. VERS.11. — Sâ&sfosîîia, etc. Qui votant divites
VERS.16. — Fatuus, etc. Quidn praesenti deside- fieri incidunt in tenlàtionem, etc., asgae ad multi-
rat ulcisci, faluus esl ; qui aulem prol Domino con- -plicia supernaa bealiludinls munera percipiet, de
temnit, sapiens esl. quo i
Qui autem dissimulât : non sic vult oecullari, ut VERS.12. — Spes quoe differlur, etc. Quia nimi-
duret, sed omnino deleatur.; est enim nalura iras nt rum, etc., «sgae ad ipse est enim lignum vitoe am-
prolata, magis ferveat ; oceultala, languescat. pleclentibus se.
VERS. 18. — Lingua autem sapientiam est sani- VERS.15.— Qui detrahit. Aliter ,etc., «sgae ad unde :
tas, etc., quia et bona, quas promitlunt, ipsi perfi- Si proeoccupatus fuertt homo in aliquo delicto, etc.
ciendo ad vilam perveniunt ; et aliis, quas sequante, G VERS.14. —-Lex\ sapientis. Ex quo homo sapere
dentonstrant incipît, utitur hac lege, ut mortem vitet et vilam
VERS.19. —Labium veritatis, etc. Fides catholica aequirat. |
—
semper permanebit ; qui aulem repente nova dogmata VERS.16. Cum consilio^ maxime divino, quod.
înserit, mendacii minister esl. est in Scripturis. Fatuus eriîm est qui extra hoc
- VERS.25. — Homo versutus. Sapiens et prudens: consilium vivit, quamvis naturaliter prudens vi-
qui aliquando celât scientiam, vel non valens loqui, dealur. —
|
nolens" VERS.10. Qui cum sapienlibus. Quilihet sim-
quasispiritualibus, sed quasi carnalibus ; vel
dare sanctum canibus, vel margarilas ante porcos plex aul rusticus, qui arcana sapîeniiaecomprehen--
dere nequit, si tamen exempla sapîenlum vivendo
projicere, vel mittere.
Cor insipienlium provocat. Yel quando plus appe- sectalur, jure inter isapienlcs numerabitur.
tunt sapere quam oportet sapere, et id cogilalioni- •Arnicasslullorum. Qui stullos, non quia homines
bus evanescendo, pro sapientia siultitîam habent el sunt, sed propter |Slulliiiam, quia mimî sunt, vel
tenenl ; vel aliis, quas nequeunt capere, ingerenles, histriones, vel hujusmodi, non ut inslruendo cor-
- -
quasi infirmis oculis lumen solis, id est sapientias, rigat, amat, sed ut favendo, détériores efficiat :
quam habere videbantur auferunt. licet sapiens videatur, stnltorum damnatione lene-
VERS.24. — Jfaaas forlium, Perfecli non solum bitur.
vitiorum bella superant, sed el eleclis fralribus ma- VERS.22. — Bonas homo, etc., saspe boni sine
jore virtutum gratia principantur. filiis obeunl, etc., «sgae ad regnum Dei datum est
Quoe aulem remissa. Qui dissoluti ianimo, elc, genli facienti fruclum ejus.
asgae ad non enim de talibus desperandum est, cum VERS.23. — Multi cibi. Alius translater, etc.,
adjungit, moerorjusli, etc. «sgae ad ulrique aulem sensui congruit, quod subdit.
VERS. 25. —Moeror in corde, etc., quia necesse
VERS.24.—Qui pareil virgoeodit filium suum, elc.
esl ul prius peccatorem moeror poenitenlias salubrîter
Nam et bonus paler iîliunt, et discipulum magisler
el
Siumiliet, post per judicium sacerdotis date recon-
catholicus, ne ad iniquitatem deflectat, sollicitas
eiliationis sermo laetificetvel reficiai. erudit. I
Qai negligit damnum', etc. Si hoc ad litteram
€APUT XIV,,
•aceipilur, etc., «sgî^e ad vel ipsam carnem niorli
tradit? YEHS»i» ~- Sapiens^ eic. Desîruet maie vivendo*
10q7 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. PROV. 1098
et aliquando aperte regnando, etc., «sgae ad de qui- A tra Ecclesias doctores slultitias suae fluenta funde-
bus aperle subdit : bant.
VERS.5. — In ore stulti. Quia stulli per vanilo- VERS.5. — S(a((as irridet. Stultus est omnis pec-
quium humiles, quos despiciunt, afïlignnt; sed hi cator, qui, terrenis actibus deditus, futurum nihil
per doclrinam .sâpientium, ne deeipianlur, se mu- prasvidet : is disciplinamirridet, dum derogat divinas
niunt. correctioni.
VERS.4. — UU non, etc. Hase haerent superiori- VERS.7. — Cor stullorum dissimile. Vel dissimile
bus, etc., «sgae ad qui Sareptanam viduam pascit a sibi ipsi, variis cogitationibus, et nunquam idem ma-
qua et ipse paseilur. net. Contra quod de Anna dicilur : Vultusque ejus
VERS.6. — Quoerit derisor sapientiam , etc. Ut non 'sunt amplius in diversa mutati.
Caiphas, etc., usque ad quia perverse quasrunt, nun- VERS.10. — Doctrina mala. Qui solverit unum de
mandatis istis mînimis, el docuerit sic homines, mini-
quant prorsus inventant.
VERS.T. — Vade contra, etc. Ideo derisor sapien- mus esl in regno coelorum.Talibus tamen, si correcti
tiam, quam quasrit, non invenit, etc., asgae ad ejus- fuerint, patet redites ad veniam : si aulem incre-
que meditationi operam dare satagunt. pationes non receperinl, omnino morienlur.
VERS.10. — Extraneus. là est reprobus, etc., B VERS.15. — Omîtes dies. Omne tempus populi
«sgae ad unde subditur : Dominus impiorum, etc. Dei, etc., «sgae ad quasi jugi delectantur con-
Sapiens timet el déclinât. Sicut stulti est de sua vivio.
alacritate confidere, etc., asgae ad aut post mor- VERS. 17. — Melius est vocari ad olera. Multo
tem fortiter poenas ferat. enim utilius est simplicis vite innocentiam cum
VERS.17. — Impatiens, etc. Reprehensibilis qui- charilate servare, etc., asgae ad, discedite ameope-
dem esl impatiens, etc., «sgae ad inter reprobos rarii iniquitatis.
asstimatur. VERS.19. — Pigrorum, quos piget operari
justi-
VERS.49. — Jacebunt mali ante bânos. Yidenles tiam, etc., asgae ad sed quia hoc bonos non pras-
tormenta eorum, etc., asgae ad ad videnda eorum pedit, aujungil :
supplicia. Via juslorum absque o/fendiculo. Justi enim
quid-
VERS. 24. — Faluitas stullorum. Imprudenlia, quid adversitatis in sua conversatione inveneriiH,
- non ofîendunl, quia aslcrnasspei el internas eonlem-
quasi improvidentia dicilur.
VERS.25. — Libéral animas leslis fidelis. Catho- plationis saltu adversa transitant.
licus prasdicalur, qui testimonia Seriplurarum fide- VERS. 23. — Loetatur homo. Humanum est de
liler prasdicat, el profert ; haereticus mendacia. C sententia quasi prudenter prolata lastari. Sed vere
Profert mendacia. Alia translatio : Incendit autem sapiens non solum quod loquitur, sed etiam oppor-
mendacio animas dolosus deceptor. lunitaleni loci, cl temporis, el personas cui loquitur,
Versipellis, id est diabolus, qui mala, quae sugge- diligenter inquiril.
rit, bona menlitur : et dum bona promittit aeterna, VERS.24. — De inferno novissimo,etc. Primus in-
ducit ad tormenta. fernus caecitas peccantis animae, etveraelucis scien-
VERS.26. — In timoré Domini. Timor Domini tia carentis, de quo : Descendunt in infernum viven-
fiduciam fortiludinis prasstal, etc., asgae ad spera- tes (Psàl. J,IV).
verunt in Domino. VERS.25. — Viduoe Ecclesioe, scilicet sponsas
VERS.27. — Timor Domini. Hase esl spes eorum, suas, pro cujus vita mori dignatus est.
etc., asgae ad unde, Inïtium sapientioetimor Domini VERS.26. — Firmabitur : in judicio, quando non
(Psal. ix). solum faclis, sed et verbis omnibus digna prasrnia
VERS.50. — Vita carnium. Per carnem infirma, reddel.
per ossa firma. Si mentis innocentia cusloditur, etsi VERS.30. — Lux oculorum loelificalanimam. Jure
quas foris infirma sunt, quandoque roboranlur ; unde _ mentem deleelat humanam, etc., «sgae ad sic enim
subdit : magis fervel opus.
Pulredo ossium invidia, quia per livoris vitium Lux oculorum. Alia Iranslalio : Videns bona ocu-
ante oculos Dei pereunt ea quas humanis oculis for- lus deleelat corda bona, scilicet, Domini in terra vi-
lia videntur. Ossa enim per invidiam putrescere, est ventium, quae, quia in oculo mentis contemplatur,
Toimsla quasqueperire. mérite corde deleetatur, quamvis affligatur exte-
rius.
CAPUT XV. ' CAPUT XVI.
VERS.1. — Responsio mollis frangit iram. Qui VERS.1.—Hominis est animumproeparare. Quo-
irerba increpanlis humiliter suscipit, jam propinquat modo ergo hominis est animum prasparare, et Dei
-venias reatus quem gessit. Qui arguenli résultat, gubernare linguam ? sed perseculionis tempus signi-
contra se iram judicis provocat. ficat, de quo dicilur, Nolite cogitare quomodo, aut
VERS.2. — Ebullit stnltiiiam. Scripturam perver- quod toquumini: datur enim in illa hora, quid loque-
tendo, suos sensus auctorilati prasponendo; velut mini (Matlh. x).
fslui philosophi, ut Porphyrius, et Julianus, qui con- VERS.2. — Omnes vioe. Ita actiones omnium bo-
PATROL. cxm. 35
 1099 "WALAFRIDISTRABI FULD. MON, OPP. PARS 1. —ITHEOLOGICA. 1100
norum, scilicet, et malorum quid in occulto cogi- jA Constat ad litteram, etc., «sgae ad quia necesse ha-
lent, certa lance discernil, unde subdit : bet facere bona, quas dicil.
VERS.5. — Révéla Domino. Opéra noslra revela- VERS.27. — Vir insipiensfodit malum. Potesl hoc
mus, quando, quem nihil latere novimus, in cun- de haeretico spôcialiler intelligi,'etc, «sgae ad unde '
ctis, quoe agimus, in memoriam reducimus, atque Jacobus : Lingua mfîammat rotant nalivitatis nostroe
illius flagitamus auxiiium : et tune non solum opéra, inflammala a gehenna (Jacob, m).
sed cogilationes dirigit. VERS.29. — Vir iniquus lactat amicum suum, etc.
VERS. 4. — Universa propler semelipsum, elc. Potesl hoc de haereticoet de omni faulore malorum
Nulla fuit Domino causa operandi, nisi sola volun- accipî : quoniam laudatur peccator in desiderih
îas, ut suam scilicet, bonitatem rationabili ereaturas, animoesuoe,et iniquus venedicilur.
quam perpetuo facerel beatam, ostenderet: eum •VERS.50. — Qui attonilis oculis cogitât, elc. Gra-
vero qui bonum conditionis propria sponle deseruit,. yius est perfîcere malum quam facere, etc., «sgae
id esl diabolum, cura suis sequacibus, justa severi- ad ut qu33malorum suorum retributio sequatur; non
videat. I . "-
tale damnavit.
VERS.5. —Abominatio esl. Quicunque tribuîtsibi VERS.52. — Melior est patiens viro forli, etc. Mi-
bonum quod facit, etiamsi nihil videlûr mali mani-1B nor esl Victoria ùrbes expugnare, etc., asgae ad et
"bus operari, cordis innocentiam perdit, in quo Jargi- palientias humilitale substernît.
tori bonorum se prastulil : et ideo talem Dominus VERS.33. — Sortes miltunlur in sinum. Sicut
abominatur virum, quem sibi inbeheficiis videt in- sortes mittuntur in sinum, etc., «sgae ad quasi de'
gratum. sinu examinis divini. ,
VERS.7. — Cum placuerint Domino. Tanta est CAPUT XVII.'
'
sanclitas divinasreligionis, etc., «sgae ad sed etiam I
ad veritatem fidei conversi sunt. VERS.1. — Melior est buccella. Melius est parva
VERS.8. — Melius est parum cum justitia, etc. bona cum charitate facere, sine scientia prasdi-
Meliusest in simplici conversalioneDeo servira de- candi ( hoc est enim siccam buccellam esse ) quam-
vote, quam multis abundare virlutibus, et proximo- magis effulgere ivirlutibus, cum admislione dis-
rum facla despîcere. cordiae.
VERS.10. — Divinalio in labiis régis. Quîs alius VERS.6. — Corona senunt, etc. Senes, patriar-'
îex non errai in judicio, etc., asgae ad qui prophe- chas, prophète, "qui a filiis filiorumrid esl suc-
tarum ejus ora implerel. icessoribus apostolorum, divina laude celebrantur : '
' el gloria esl prasdicalorum Novi Teslamenti, qui,
Pondus el stalera. Lapides justi fortes, etc., «sgae C
ad mensurain fidei et gratiarum distribuit. veterum patrum filii esse meruerunl.
VERS.15. — Voluntas regum, etc., id est, justo- VERS.8. — Gemma gratissima. Qui prasmia futura
rum. Multi reges et ptopheioevoluerunl videre, quoe ifideliter exspectàt, etc., «sgae ad prddenter inlelli-
vos vidistis,, et non viderunt. lli enim et vitiis rési- Igens, Quoniam diligenlibus Deum omnia cooperanlur.
stent, et virtutum obsequio, quasi satellilum, con- in bonum ( Rom^xm ).
stipante. Reges enim lerrae saspe labia justa dete- VERS.12.— Eppedit magis ursoe,elc. Facilius erat
stantur, ut Herodes Joannem. sanctis doctoribus furori gentilitalis ooeurrere, etc.,
, VERS.14. — Nunlii morlis. Angeli Satanas, hasre- «sgae od, el hoc saspe facilius fit, quant basre-
tici, etc., «sgae ad quem contigitstulleloquendo of- ticum ad fidem reelani revocare, vel calholicum
fendisse. prave agenlem ad bonum opus reducere.
Placabit. (HIER.,de morte Fabioloe.) David honti- VERS.15. — Qui. Aquam dimitlere, etc., «sgae
cidium et adulterium septem dierum faine purgavit. ad unde contra : Qui imponit stulto silenlinni, iras
VERS.15. — In hilarilaie vullus régis vita. Qui- mitigat. '
cunque hilarem Christi vultum videre merentur, his VERS.16. — Quid prodest. Quid prooest populo
in aeternum cum illo vivere dabitur. Aliter etiam *• Judoeorum infideli, etc., «sgzîead cum sapientiam
videbitomnis caro salutare Dei : sed tune justi placa- piae aclionis habere nêglexeril ?
fum, reprobi videbunt iratum. VERS. 17. — Omni tempore. Qui Deum vere.
Et clementia ejus quasi imber serolinus. Serotinus amat, omni tempore ejus cuslodit amorem ; neque
imber in Judasa usque hodie jam maturis messibus in anguslia passionis deserit, quem in pacis tran-
venire consuevil, etc., «sgae ad sed superni facit ir- quillitale confessus est.
rigalio Domini. VERS.48. — Homo stultus plaudet manibus. Stul-
VERS.22. — Fons vitoe. Quia ille prasdicalor vere tus est, qui cum frairis sui animam susçipial re-
suis auditoribus vias vite aperit, etc., «sgae ad quas gendam, de suis gloriatur aclibus, et non potius'ei
dicunt bona, fatuo corde conlemnunt. humili compassione quidquid potest auxilii salutaris
VERS.24. — Fanas mellis composila verba, etc. impendit. |
Mulli'per eloquentiam, etc., «sgae ad quasex interna . Animus gaudens. Qui interna sancli Spirilus con- -
animasdulcedine procedunl. solatione lastatur, etc., asgae ad gloriam dile-
VERS.26. — Anima laborantis laboral sibi, elc, ctionis antisit. i
 " '
1101 . GLOSSA ORDINÂRIA'.—LIB. PROV. 1102
1 VERS.24. — In
fade prudentis. In facie €hristi j ^ gis amarent credehles-ex gentibus, quam suas gentis
lucebat sapienlia Deitalis, etc., «sgae ad tota in- incredulos.
lentione perquirunt. CAPUT XIX.
J
VERS. 26^ — Non esl bonum damnum inferre VERS.1. — Melior~-estpauper, Melior est simplex
justo. Et de ipso judice -ac principe sasculorum qui .auditor verbi Dei, si ea, quae in Scripturis intelli-
pro nostri salute perculi votait, accipi potest, el de git, operaodo proficit, quant erudilus, si in his,
omnibus rectoribus Ecclesias, qui vel facullatibus quas caule intellexerit, ad hasresim prasdicandam
nudati ab impiis, vel ipsa sunt morte consumpli. lâbia detorquet.
VERS.2. — Ubi non, etc. Animashumanae scientia
CAPUT XVffl. vite coeleslisnecessaria est, etc., «sgae ad a slalir
VERS.1. —Impius cum in piofundum veneril, etc. bealitudinis in- poenam miseriae el mortalitalis in-
Qui longis peccatorum tenebris involulus semel ciderunt. —
de luce desperat, ex desperalione sibi peccandi VERS.5. Slultitia, elc. Stulti, cum viam veri-
frena relaxai ; sed opprobrium tataras damnalionis tatis deserunt, etc., asgae ad ipsum Dominum quasi
nulla ratione evadit, quem nulla divini timoris me- importabilia onera imposuerit, mente reprehendit
B insana.
mpria cohibuit.
-VERS.4. — Divilioeaddunl amicos. Divilias regni
VERS.4. — Agaa profunda. Quia Dominus et
Testamenti sacramenla coeleslis, quas per sanclos doclores fidelibus tri-
apostoli palam" utriusque buendae prasdicantur, multos amicos .et eisdem prae-
mundo reserabant, de quibus subdit : Et lorrens el earum largiteri Deo asciscunt. A
redundans fons sapienlioe. Aqua profunda, id esl, dicaloribus,
verba sapienlium lavant mentes et ne prophetis autem , quia nihil certas bealitudinis pro-,
' rigant, pec- mitlunt, et hi quos habent separantur, conversi ad
catorum sorde déformes remaneant aut aridilate
certissimam Dominicasfidei prdmissionem.
deftciant.
VERS.5. — Teslis falsus. R'edargûerat eum.qui
VERS.9. — Qui mollis et dissolutus. Qui enim lanlum verba seclabatur, nunc
illum-redarguit qui
coepla bona districte non exsequilur, dissolutione verba Donïinicae aucloritatis maie inlerprelando
negligenlias manum destruentis imilatur. -
çorrumpit. Quod mulla saspius iterantur ,- confir-
' VERS.41. — Subslantia éivitis urbs roboris ejus. malio est, ut Joseph ait, eo quod sermo sit Dei, et
'Substanlia lerrena, elc, «sgae ad quasi inexpugna- velocius compleâlur. s
bili muro eunctas hostium arcet insidias. VERS.10. — Non décent slultum. Non décent liue-
VERS.13. — Qui prius respondel quam audiat. G \ reticum deliciasScriplurarum quia his bene uti non
-Qui prius magister esse desideral, quam discat, novit, neque illum, qui adhuc servus est peccati,
"stultilias noxam non déclinai. Qui judicare proximo- pràsfefri decet justis in regimine Ecclesiae.
rum facta, prius quam utriusque,plene causam no- VERS.11. — Doctrina viri. Doctrin'a ecclesiasli-
verit, inordinale feslinat, se dignum confusione ca, elc., «sgae ad recte aulem subditur :
•monslrat. El gloria ejus esl iniquo proetergredi. Perfecti esl
VERS.14. — Spirïlas viri sustentât imbecillitatem. enim doctoris, sic aliorum improbitalem patienter
Et ipse aulem vir, etc., «sgae ad mentis fortitudine ïufferre, ut se noveril ab iniquis patienter obser-
sustentât. •vaïe. Neque enim propria munditia sine lolerantia
Spiritum vero ad irascendum. Dicit enim saepe 'sufficit, neque lolerantia sine munditia.
iratus ea quas plaçâtes, quia dixit, poeniteal, el VERS.15. — Dolor patris. Deus in natura semper
, -plerumque an dixerit, ighoret : cujus tamen vesania impassibilis, doleretamen nostro more dicitur, cum
- per sapienlium modestiam facillime sufferlur atque homines, quos ad se credendum
laudandumque
'
«opitur. creavît, diabolo servire ,conspicil.^Unde posnituil
- Donumhominis. Donum charitalis,' etc., «sgae ad , -eum quod hominem fecisset super terram, et taclus
ac sibi libenter obtemperare facerel. D-dolore cordis intrinsecus : Delebo, inquit, hominem
VERS.17. — Justus prior. Omnis qui vere justus quem creavi a facie terroe ( Gen. vi ).
est,' etc., «sgae ad ejus humililalenr digna mercede - lecla jugiier. Sicut tecia perslillanlia pluviam
' rémunérât. -quidem suscipiunt, elc., asgae ad et sorde mista
VERS.19. — Frater qui adjuvatur. Cum popuius .auditorihus reddit.
Judasorum et genlium, etc., «sgae ad ab infidelium - VERS.15. — Pigredo immiltit soporem. Piger di-
incursione defendunt. citur qui recte sciendo vigilat, sed nihil operando
VERS.23. — Cum obsecralionibusloquetur pauper. -torpescit ; sed pigredo immiltit soporem, quia pau-
Humiles spiritu humiliter Dominum adorant, utPu- Jisper recte sentiendi .yigilantia amittitur, dum ab
blicanus : superbi sua mérita jaclant, ut Pharisaeus. opère cessatur. Recte autem susdite :.
VERS.24. — Vir amabilis. Genlilis conversus ma- .i -;Et anima dissoluta esuriet. Nam quia se ad supe-
gis amatur a Domino, quam Judasus infidelis per- ,riora stringendo non .dirigit, neglectam se inferius
• durans, de
quo secundum carnem nalus esl. Potest . per.desideria expandit, et dpm studiorum subtilium
el de apostolis, de Judasa natis, intelligi ; quia ma- vigore non constringilur, cupiditatis infimas fifnîac,
 1103 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1104
sauciatur, ut quo per disciplinam ligari dissimulât, A VERS.21.—Hoereditas. Qui per avarilias nequïtîam
eo esurtans per voluplalum desideria se spargat. in hac vita muHiplicariappetunt, etc, «sgae ad abo-
VERS.18. — Erudi filium. Subjectum libi, si er- minatio est apud Deum.
i are conspicis, diligenler casiiga ; quod si castigari VERS.25. — Abominatioest apud Deum pondus et
renuerit, ita caule erga illum âge, ne quid in luis pondus, slalera dolosa, elc. Duplex pondus et sta-
verbis vel operibus, unde amplius peccet, inveniat. teram dolosam habet in corde suo, elc, «sgae ad
Huic concordat quod sequitur : vel animam suam Deo in baptismo conseeralam.
VERS.19. — Qui impatiens est suslinebit damnum VERS.25. — iïaiW est homini devorare sanctos, et
et cum rapuerit. Si enim pro duritia contradicentis post vota retractare. Si peccatum est cuilibet no-
fralris in impatientiaevitium labaris, etc., «sgae ad cere, etc., asgae ad et eos qui, ul sua vota ' com-
cum enim pecuniam violentas abstulerit, pro hac pleant, sanclos persequunlur, damnalio manet aster-
animam invitus dabit. na. Ideo subdit :
VERS.22. — Melior est pauper. Quam qui se per YERS.26. — Dissipai impios rex sapiens, et incur-
excellenliam virtutum viri nomine dignum dicens, vai super eosfornicem. Mos fuit antiquis, etc., us-
fallitur nescius, dum superbiendo perdidit bona que ad cui rote esl contraria corona vitoe quant re-
quas gessit. B promitlil Deus diligenlibusse.
VERS.24. — Absconditpiger manum. Nemo ila VERS.50.—Livor vulneris. Cum enim extra per-
piger est, etc., asgae ad manum enim ad os porri- cuiimur, etc., «sg«e ad quia sicut venter escas, ita
gere, est voci opère concordare. mens pertractando excoquit curas.
VERS.28. — Dévorai. Ut famelicus cibos, iniqui-
CAPUT XXI.
latent patrare ardenter exquirit.
VERS.i. — Sicut divisiones. Omnium hominum,
CAPUT XX. non solum régis epr, in manu Domini, quia in manu
VERS.2. — Luxuriosa res. Sequitur. ejus sunt omîtes fines terroe. Sed regem, sanctum
VERS.4. — JEstate. Regnum Dei asstati compa- quemque vocal, qui viliorum bella in se vincere, vir-
ratur, quia nunc moeroris nostri nubila transient, et gulla maliliae novit exslirpare. Sicut enim Dominus
vite dies asterni solis claritate fulgebunt. aquarum divisionibus, terrarum fines simul et ae-
VERS.7. — Beatos post se filios relinquel. Non ad ris implel, tegit quoque aquis supeiioia coelorum,
litteram, sed exempla ejus sequenles. Unde omnes lia cor régis quoeunquevolueril inclinât, quia sicut
elecli, filii Abrahas quibus non prassens, sed futura divisiones graliarum- secundum voluntatem suam,
bealiludo promitiilur, unde, Rexqui sedit. C et angelis et hominibus iribuit ; ita corda sanctorum
VERS.8. — Bex qui sedit in solio judicii. Etsi in quibuscunque vo(lueril digna donalionibus reddit.
hac vita elecli mala patianlur reproborum, etc., us- Et laceal Pelagianus, quia absque gralia Dei nul-
lus est locus saluti.
que ad digna faclis recipil.
VERS.9. — Qui potesl dicere. Non dicil, quis ha- VERS.8. — Perversa via. Juste coram Domino,etc.,
bet, etc., asgae ad proximorum quasi vilia despi- «sgae ad recte quodper naturam origînaliter sump-
ciunt, subdil: sit, exsequitur.
Pondus ei pondus. Diversum pondus, elc, «sgae VERS.13. —Qui obturât aurem. Generaliter, etc,
ad quibus indiciis judicium nostri dirigera debeamus. usque ad neque audilu divinas misericordiae di-
VERS.11. — Ex sludiis suis intelligilur. Quemcun- gnum. I
—
que enim virlutibus cum modestia eonlineniias, etc., VERS.15. P}avor operantibus iniquitatem. Quia
asgae ad sicut e contra : Arnicas stullorum similis ef- sciunt a Deo prohibilum ; quamvis luxmiae suasper-
ficilur. pelratione carnaliler delectentur, mentis tamen pa-
VERS.12. — Dominus fecit utruntque. Nemo ad vore interno non carent, quia se perpeluo passuros
prasdicandum idoneus fratrem simplicem despi- - pro his, quas temporaliter maie fecerunt, non ambi-
ciat, etc., «sgae ad dans unicuique secundum men- gunl. .
curam donalionis suas. VERS.16. — In coetugigantium. Dasmonum,elc,
VERS.14. — Malum est. Qui aslerna praemia in «sgae od ipso judice teste, Discedilea me, maledicli,
coslis praeparare desiderat, malum esl, quod in pres- in ignem oelernum,qui paraius est diabolo et angelis
senti debet^uslinere, ul cum recesserit de mundo, ejus (Matin, xxv).
glorietur, aperte prospiciens, quia non sunt condi- VERS.18. — Pro justo dalur. Justus et reclus
gnoepassioneshujus lemporis, etc. idem, etc., asgae ad cum mullo facilius possent, sa-
\ERS. 15. — Est aurum el muttiludo. Haseest glo- pientias curam non babuerunt.
riatio sapienlis emploris, etc., «sgae ad et vasis esse VERS.20. — Thésaurus desiderabilis. Reprobi non
assimilanda pretiosis. tantum virtutes non assequi, etc., «sgae ad unde,
VERS.17. — Suavis est homini panis mendacii, etc. Nolite timere eos ' qui
occidunl corpus, etc. ( Matlh,
In quoeunque meinbro quis amplius peccaveril, etc., x.)
«sgae ad quaein verbis superfluis in epulando defta- VERS.22. —Civilatem fortium. Mundum scili-
xerat. cet, etc., «sgae ad ecclesiastica disciplina redarguit.
 4105 GLOSSA ORD1NAR1A.— LIB. PROY. 1106
VERS.28. — Testis mendax. Qui se"Deo servire te- A.vicinia, et ipsi pereant, quod casu Judas fieri posse
stalur, etc., «sgae ad per justitiam judicis post vi- probatum est.
-ctoriam palmam percipit. . VERS.26. — Noli essecum his, qui defiguntmanus.
VERS.29. —Vir impius. Judas, etc., «sgae ad quod Noli esse cum his, etc., usque ad quo indutus vide-
negando deliquit. baris ?
ArERS.28. — Ne transgrediaris. Non transgredia-
r-APUT xxn. ris terminos Calholicasfidei, quos ab initio slatuere
VERS.1. — Melius esl. Nani si quis mundum uni- doctores.
versum lucraretur, mérite lolunt contemneret, ut VERS.29. — Vidisli virum velocem in opère suo ?
ejus nomen scriberetur in coelis, ejusque memoria coram.Quemeunquevelocemvideris in opère suo, etc.,
inter sanclos atque angelos figeretur aslerna. «sgae ad quorum cavit errorem esse ponemlum.
Nomen bonum. Quod fidelium leslimonio laudalur,
CAPUT XXIII.
non vulgiimperiti, uude : Si adhuc hominibus place-
rem, Christi servus non essem! VERS.1. — Quando sederis. Allegorice legendum
Gratia bona. Quia a bono pro bonis laudalur ope- esl, elc, asgae ad unde bene subjungit:
ribus quis : imo pro collalis ei donis meritorum glo- T. VERS.3. — Ne desideres, hoc est, ne desïderes
rificalur Pater qui in coelisest. ejus auscultare sermonjbus, qui dulcedine mendacii
VERS.2. — Diveset pauper. Neque divilem prop- auditores fallit.
ter divilias honora, neque pro inopia pauperem de- VERS.4. — Pone modum. De quo supra-: Ne
spice : quia opus sunt divinum, el ad imaginera, et transgrediaris terminos antiquos quos posuerunt pa-
ad opus Dei factum. tres, scilicet terminos fidei, et veritatis datas a pa-
VERS.3. — Callidus vidit malum. Multiex princi- tribus.
pibus crediderunt, etc., usque ad et in communibus VERS.6. — Ne comedas, id est, ne de Scripturis
consequuntur aclibus. cum haeretico loquaris, qui invidet humanae saluli,
VERS.4. — Finis modestioe.Quia nimirum per- malens decipere quam corrigi ; quoniam sicut hario-
feclio virlutum est, etc., asgae ad neposnis forte me- lus et conjectator sonmîorum, acslimat, quas igno-
realur subigi. " rât ; ila hasrelicus, quae non intelligit in Scripturis,
Divitioeet gloria. Finismodestias timor Domini, glo- ut libet inlerpretalur ?
ria et vita, quia perfectio virlutum est in hac vita, Comede, etc. Securus, inquit, disce, quae dico, et
ut caste timeamus Deum; finis virlutum in fuluro,
âge quae doceo; cum in his, quae docet, ipse fidem
ut divitias promissae hasreditatis, regni coelestis glo-
C-cerlam non Jiabeat, sciens se finxisse, quas docet.
rîam, et vitam recipiamus asternam. " VERS. 8. — Cibos
quos comederas. Sensus perver-
VERS.6. — Proveruiam est. Quo semel est imbuta sos, quos ab hasretieis didiceras necesse est, ut vel
recens servabit odorem lesta diu. Et Grascamarrât
per poenilentiam corrigendus deseras, vel pro his
historia Alexandrum magnum et moribus el incessu post mortem poenas suslineas, perdasque sermones
Leonidis paedagogi sui non poluisse carere, et vitiis confessionis, quibus eis praedicantibus lîumililer
quibus parvus infectes fuerat. favendum esse putaveras.
VERS.8. — Qui seminat iniquitatem. Palet, quia VERS.9. — In auribus. Nolite sanctum dare cani-
is qui vel verbo velexemplo docet iniquitatem, susli- bus, neque miltas margarilas ante porcos. Sicut ad-
nebit vinâiclam. Sed quia sequilur : monuit, ne hasreticorunt doctrinis auscullares : ila
Et virga iroe suoe.IUam iniquitatem videtur di- nunc, ne amore vanas gloriae seductus immundis
cere, etc., «sgae ad unde : Omnesenim qui acceperint hominibus passim arcana veritatis ingéras.
gladium, gladioperibunt (Matlh. xxvi). VERS.10. — ATeattingas, elc. Propinquum par-
VERS.13. —B/ceî piger, ad bona opéra, etc., usque vulorura et pupillorum Dominum appellat, elc., as-
ad aut, sicut alios justes, consumai lormenlis. gae ad qui conversationem eorum bonam inquie-
VERS.16. — Qui calumnialur. Constat, quia ra- D lando lasseril, judicium Domini non evadit.
paces, et quas pauperibus auferunt, et quas juste VERS.17. — Non mmuletur cor tuum peccatores.
videbanlur possidere, perdunl, cum in judicio prc Si lola die, etc., asgae ad unde in Apocaljpsi :
his, quaegesserunt, poenas recipiunt. Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam
.Fili mi. Hucusque titulus parabolarunî Salomonis vitoe (Apoc. H).
qui supra positus, elc., asgae ad el cor apponer< VERS.20. — Noli esse in conviviis peccatorum.
ad inlelligendum quas sapientes loquantur, prasci- Carnes ad vescendum conferre, est in colloculione de-
piat. rogationis vicissim vïtia proximorum dicere : de quo-
VERS.24. — Noli esse amicus. Generaliter au- rum poena mox subdilur : Quia vacant potibus, etc.
tem, etc., asgue ad incipianl imitari. Dantes symbola consumentur. Symbolum, colla-
Homini iracundo, neque ambules cum viro, Cuili- tio,etc, usque ad detraclionis suaslanguor Dccùpavit.
. bel, prascipue Judasô, qui contra Chrislum et ejus VERS.29. — Cai voe, cujus. Quasrit disputando,
discipulos vesana mente furebaut, a quorum ami etc., asgae ad de quo Judaeis : Fos ex paire dia~
citia prohibenlur, qui. salvari curant : ne eorun bolo estis (Joan, vin).
 1107 WALAFMDI STRABI FULD. MON. OPP. FARS I. — iTHEOLOGICA. 1108
Cui rixoe? cui foveoe? Rixoe, quia eoncordiam non jA VERS.21. — Time Dominum, fili mi. Potest per
servat, etc., «sgae ad el saepissime in foveam inci- Dominum el régent, Pater et Filius inlelligi, qui eo-,
dil, de qua : Fovea enim profunda est merelrix, etc. dent divinitatis honore colendi sunt : Qui enim non i
Cai sine causa vulnera? quia multi nimis potati honorificat Filium, mon honorificat Patrem,"qui misit
vulnera per tumorem acceperunt, quas nulla ferri illum, etc. iJoan. ni).
causa perlulerunt. Cum detracloribus. Cum illis scilicet, etc., asgae
Cui suffossio oculorum ? quia immoderatus hau- ad el auscullanliumillis'auditoram. i
slus vini, el exterioris et interioris visus ingerit cas- VERS.23. — Hoecquoque sapientibus. Quando re-
cilatent. probus quis repentiho interitu rapitur a sasculo, etc.,
VERS.30. — Nonne his. Non velat bibere vinum «sgae ad vel timoré nunquam a via veritatis recé-
>adnecessitatem, sed morari extra tempus et utilita- da lur.
•tem in vino, et evacuandis certare calicibus, unde e VERS.26. — Labia deosculabitur. Osculum pacis
Isaias : Voequi potentes estis ad bibendum vinum, et et araoris signum est, etc., «sgae ad in melius con-
viri fortes ad miscendam ebrietatem (Isa. v). versos.
VERS.35. — Oculi lui videbunt. Pêne naturale VERS. 27. — Proepara. Prasparato opère agrum
vitium est, post vina in cordée mulierem concupi- ]B diligènter exercera, etc., asgae ad intus tota virtu-
scere, comîlanle elîam lurpitudine verborum. . , lum fabrica famé boni crescente deslrualur.
VERS. 54. — El eris sicut dormiens. In medio VERS.50. — Per figrum hominis pig'ri transivi, etc.
mari dormiunt, elc, asgae ad stadium sollicitudinis Per agrum vineamque pigri ac stulti tfansire, etc./
perdit. «sgae ad vél diaboli persuasione quisque negligens
- VERS.55. — Verberaverunl me. Vox percussi est
perdit.
et dormienlis, etc., asgae ad ul semper voluptali- CAPUT XXV.
bus debrielur. VERS.1. — Hoe quoque paraboloe. Hinc novoor-
CAPUT XXIV. dine loqui incipit, etc., «sgae ad scilicet quas figuris
apte videntur. j
VERS.1. — Ne oemuleris. Ne desideres imitari VERS.2. — Gloria Dei. Gloria Domini, etc., «sgae
quos prasdictis vitiis videris implicari; sed sapientiae ad unde se magis filium hominis quam Filium Dei
opérant dare curalo, unde subdit :-Sàpientia oedifi- appellat. >i
cabilur domus. Investigare. Sermonem, etc., «sgae ad nam illico
- VERS.4. — Vir sapiens. Non omnis-fortis sapiens, âudivit : Beatus es Simon Barjona, quia caro, etc.
sed e conyerso : quia elsi corpore debilis est, si ad- (G [VERS. 3. — Coelumsursum el terra deorsum. Sicut
sit sapientia,, omnino forlis, adversarii, id est dia- altitudo coeli et profunditas terras ab hominibus
boli, certamina vincit. sciri non potest, ita scientia aposloloram et prophe-
- VERS.7. — Excelsa stulto. Non potest stultus ad tarum, qui arcana, Divinitatis spiritu révélante co-
sapientiam ascendere, quia in infimis vitiorum ja- gnoverunt, nostramîragilitatem transcendit.
cel ; quia etsi in praesenti se aliquîd sapere pulat, VERS.5. — Aafer impietatem.Aufer impielalem,etc,
in porta, id est in exilu hujus vite, nihil fuisse in- asgae ad ne per arrogan'tiam rigidi, plebis odium
veniet. incurrant. '
VERS.8. — Qui cogitât. Aperil, quem stullum di- VERS.6. —'Ne gloriosus appareas. Sicut superius
cat: non ingenio tardum, sed eum qui vel cogi- praslatum, etc., «sgae ad unde : Humiliantini sub po-
tando peceat. tenti manu Dei, ut exaltet vos in tempore visitationis
VERS.10. — Si desperaveris. Nihil exsecrabilius (iPeir.m).
desperatione : quam qui habuerit, et in generalibus VERS.11. —Malaaurea. Sacra eloquia, etc.,«s-
hujus vite laboribus, et quod pejus est, in fidei cer- gae ad remoto litteras velamine pandit.
*.amine,constantiam perdit. VERS.12. — Inauris aurea margaritarum fulgens.
VERS.11. — Erue eos. Erue eos qui ab hasretieis Recte humilis auditor, etc., asgae ad gratioremque
decipiuntur, etc., asgae ad si algore perituros, vi- fulgorem gemmasardentis anneclit.
Ctu, veste recréa. VERS.15. — Sicai frigus. Imporfunum videlur
VERS.13. — Comede, fili mi. Melli et favo com- tempore messis ningere, etc., «sgae ad prudenter
parât doctrinam sapientias, etc., «sgae ad et mora agendo repausat.
percipitur. VERS.14. — Vir gloriosus. Idem videlur, Nec la-
VERS. 15. — Ne insidieris. Ne quaeras occasio- ctés quemquam labiis luis. Sed illud est idem quod
nem, etc., «sgae ad unde subjungit : dicit Apostolus : Habentes speciempïetatis, veritatem
. VERS.16. — Septies enim cadet. Justus dicitur, et autem ejus abnegantes (II Tint. m).
cadere, etc., «sgae ad sic peecato assentiunt ut non VERS.16. — Mei invemsli, comede"quod sufficit
poenileant. tibi. Potest et sic întelligi, etc., asgae ad vel loties
VERS.17. — Gain cecideril inimicus tuus. Supra ad illum venias ut fastidiat.
juste insidias veluit, etc., «sgae ad ne te cadenle in VERS.19. — Béas pulridus et pes. Jeremias, etc.,
peccalo, ille resipiscens sanetur. «sgae ad in die judicii nudus patebît.
1109 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. PROV. H10
VERS.20. — Acetumin nitro qui cantat. Nitrum a ,A VERS.13. — Dicit piger. Multi cum verba exhor-
Nitria provincia, etc., «sgae ad sed aqûam lavationi tations audïunt, etc., «sgae ad in suis jacere pravi-
hahilem reddit. talibus non désistant.
- VERS.22. — Primas enim congregabis, id est, ar- 1
VERS.16. — Sapientior, etc. Septem viri loquen-
dorem-charitalis. Non enim doceret sapienlia, ut tes sentenlias, etc., asgae ad el multos perfecisse
bona inimico, mali causa, faceres. Fit enim saspe monstraverunt.
ul inîmicus crebris victus beneficiis, odii ponat ri- YERS^17. — Sicut qui appreliendit. Noli verbis
gorem, el calorem charitatis menti apponaf. èonlendere, ad nîhilum utile est nisi ad subversio-
'Ventus aquîlà. -Si iiilari vultu audieris detrahen- nent audientium. Quîcunque simplex sensu est et
lem, tu illi das fomitem detrahendi. Si vero tristi, duobus inter se jurganlîbus, mordaci sermone capta
ut ail quidam, discil non libenler dicere, quod di- ejus aure, cito incipit quasi canis lalrare et conten-
dicerit non libente'r audire. tiones generare, sed sapiens omnino vitat.
~
• VERS.24. — Meliusest sedere in CAPUT XXVII.
angulo domatis,
quam. Doma est excelsus et secrelus locus. In Acti- VERS.1. Ne glorieris. Ne securus sis aliquando de
busenim aposlolorum (Act. x), ubi Petrus ad supe- fuluro ; quia etsi hodie servis Domino qualis esse in
riora ascenditadorandum, pro superioribusin Grasco " futurum possis, quomodo viam finira, prorsus videre
doma scripluni est. non vales. Beatus homo qui semper est pavidus.
VERS.25. — Agaa frigida. Aqua ergo frigida, VERS.5. — Grave esl saxum. Grave est, etc,
etc., «sgae ad vel finilo cerlamine ad palmam asgae ad ita mentis quoque motus examinant et ca-
retributionis- inducunt. stiganl.
• VERS.26. — Fons mrbalus. Evenit saspe, nt qui " Ira stulti utroque gravior, etc De qub supra, etc.,
majori prasdili scientia fulgebanl," ad nltimunt plus asgae ad etfurori frena laxat.
votantes sapere quam fragilitati humanae concessum VERS.,5. —' Melior est manifesta correclio. Amor
est, in insipieutiaefoveam décidant, unde adjungit : absconditus, illicites, etc., «sgae ad quam studio
- VERS.27. — Sicat
qui mei. Dulcedo' enim mel- similiter
' peccandi clam diligere.
* VERS.7.—Anima salurata calcabit favum, etc.
lis, elc, «sgae ad unde sequitur :
VERS.28. — Sicat urbs païens, etc. Si enim mu- Anima divitum, etc, asgae ad mortem ipsam pro
nira sileniii non habet, elc, asgae ad contra semet- Domino pati dulce habet.
ipsam per multiloquium pugiîat. VERS,8. — Sicut avis transmigrons. Sicut avis
ova, etc., «sgae ad ne a bono, quod faciebas, de-
CAPUT XXVI. V sistas.
r VERS.1. — VERS.10.—Melior est vicinus. Meliorest tibi, etc.,
Quomodonix in oestate. Nixîn sestate
el pluviasîn messe, etc., usque ad quod Arîanas lem^ «sgae ad, in Jéricho, etincidit, etc
peslatis calamitas probavit. VERS.14. — Qui benedieil proxhno, id est, qui
"VERS. 2.—Nam sicut avis. Verba -comparât avi- favore superfluas laudis eum extollil, vel malis fa-
DMS,etc.; usque ad déquibus- Quodcunqueïigav'eris vendo, vel bona plus asquo laudando. Sed hic male-
super terram erit ligaium et in coelis'(Matlh. xvi): dicenli assimilatur ; quia vel in malo opère laudando
VERS.4. — Non responcleas... Responde slullo confidenliam tribuit, vel in bono opère simplici-
juxla stuliitîâm. Non sunt contraria; nlrumque "enim lalem pui«i cordis minuit, nt quod superni amoris
pro tempore et persdnàrum divèfsitate concordat ; causa incoepérat, humano favore finiat.
dum et stultus conlemnit, quia non recipit sapien- - VERS.17. — Ferrum ferro. Bona consolatio con-
tiam :et stulta superbia a sua dejiciter stultitia, unde : silium sapientum : qui dum se învicem consolando
Faclus sum insipiens, vos me coegistis (II Cor. -ya). instruunt, ferrum ferro acuitur.
VERS.6. — Claudus pedibus. Potest sapiens slul- VERS.20. — Infernus. Inferai tormenta non re-
tummitlerenesciens, nectamen sapienlîae suas, glo- j. plenlur, etc.', «sgae ad si naturam haberent sine
riam perdit '-.quia de ignoto, bonum quod audierat, - fine vivendi.
crédit. Sed et qui hasréticum sciens mittit ad pras- VERS. 23. — Diligènter. Pastori Ecclesias dici-
dicandum, claudus est'pedibus : Et iniquitatem bîbens; tur, etc., «sgae ad si tuo tempore bene paveris.
-quia et operis boni foris incessum amisit, et inte- VERS.25. — Aperta suntprata. Aperla sunt modo
riora sui sensus haustu stultitias debriat. pascua sacramentorum coeleslium, etc., «sgae ad
- VERS.9. — Quomodo si
spina nascatur. Spina na- ià spirituaîe subsidium data.
-scitur in manutemulenti, etc., «sgae ad aut vitupe- VERS.26. — Agni sunt ad vestintentum. Agnorum,
ràtionem quaerit alioram. velleribus vestieris, dum bonis discipulorum obe-
"VERS. IL— Sicut •canis. Canis vomens cibumi dientium moribus pastor ipse profeceris, eorumque
quo pectus ejus premebatur, abjicit, etc., «sgae adl làudabilia facta cernens, et In ornatu virtutum, et in
quant post confessionem, dura appetunt, Tesumunt. calore dilectionis ipse gloriosus exstiteris. Hasdis
VERS.12. — Vidisti hominem. In judicium ergo ini agrum comparas, dum peccatores ad poenitentiam
hune ntundum veni (Joan. ix), ut qui non Tident'"vi- vocando, sublîmiorem libi in terra viventium locum
dëant, et qui vident, *asci4iant'(Fccf. x). - acquiris.
 1111 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1112
VERS.27. — Sufficiat tibi lac caprarum. Tanta in- A VERS.20. — Vidisli hominem. Grave quîdem vi-
stantia pecus commissum pasce, etc., asgae ad haedi tium stultitias, sed non levius verbositatis : nam sas-
pro prelio sanctorum, quibus nocuerant, ignibus pe conliugit, ul idiota aliquis cilius verba corre-
tradentur. plionis accipial, quam qui sua (quas novit, vel nosse
CAPUT XXVIII. pulat) magis jactat, quam aliorum monila audiat.
VERS.1. — Fugit impius. Qui non est fortis, etiam VERS.21. — Qui\delicaleapuerilia sua. Alia trans-
si nullus persequalur, sponte fidem deserit: dum lalio pulchre : Qui delicialur a puerilia sua, servus
latrociniis, vel perjuriis, aliisque hujusmodi infideli eiit : novissimeaulem contrislabilur. Sera enim ma-
se similem reddit. lorum poenitel, qui|in tenera asiate notait.
Justus aulem quasiieo. In occursu besliarum non VERS.22. — Vir. iracundus. Janua omnium vi-
trépidât, etc., usque ad quem nemo imites amitlit. liorunt iracundia :i qua clausa, virlutibus intrin-
VERS.5. — Qui autem requirunt. Omnia ani- secus dabitur quies, aperta, ad omne facinus arnta-
niadvertunl elecli, id esi el fulurum discrimen uni- bilur animus.
versaïis judicii ; et quibus operibus requies ; et VERS.24. — Qui cum fure participât, odil animam >
quibus poena retribuatur asterna. suam.^ Non solum a peccata, sed eliant a consensu
VERS.10. — Qui decipit juslos in via mea, etc. B abstinere docet sapienlia : ne audiat a districlo ju-
Qui per doctrmam haereticam decipil amalores ju- dice : Si videbas furent, currebas cum eo, elc. Non
stitias, etc., «sgae ad exemptant etiam de casu ejus enim fur solum, sed et ille reus tenetur, qui furli
sumunt. conscius, quasrenie possessore non indicat. Et ne
VERS.12. — In exsullatione, etc. Non de pras- metu personas polentioris se excuset, addit : Qui
sentibus, etc., «sgae ad quod elde paganis, et has- limet Dominum, elc.
retieis, et malis Catholicis potest accipi. iCAPUT XXX.
VERS.14. — Beatus homo, etc. Ira judicii tanto
dislriclior portabitur, quanta nunc minus limelur. VERS.1. — Verba congreganlis.Hue usque parabolas
VERS.22. — Vir qui feslinat ditari, etc. Qui au- Salomonis, quas iranstuleruntviri Ezechiasrégis Jùda.
gere opes ambit, peccatum negligit, more avium Hinc rursus verba "Salomonis, quod perpendilur ab
captus, cum escam terrenam avidus inspicil, quo ipso nomine quo Grasce èwlnaituTTriç,latine congre-
slranguletur peccati laqueo, non agnoscit : cum quas- gans ; Ecclesia enim convocalîo.
libet mundi bona desiderat, quas de fuluro damna Visio quam. Visio quam locutus est, quia quod
paliatur ignorât. vidit apud Deum secretiora conlemplando paiefecit
VERS.28. — Cum surrexerint impii. Eosdem ho- G hominibus. Quisquis enim Spiritu Dei eonforlalus
mines, quos justes dicil, quia justi, creationis ordi- est, quas sequuntur humili corde dicit, stullissimus
nem servant : Unde in Job de poenilenle : Respiciet sum virorum, etc. I .
homines, et dicet, Peccavi (Job. xxxin). Quod est, VERS.2. — Stullissimus. Filii hujus soeculi prur
Respiciet eos, qui naturam humanae creationis cu- denliores sunt filiis lucis in generalione sua (Luc. xvi).
stodiunt, el se peccaudo jumentis assimilâtes agno- Et Apostolus : Sit quis videlur esse sapiens in hoc
scunt. soeculo, stultus fiât, ut sit sapiens (•! Cor. m).-
CAPUT XXIX. Non didici ab homine, sed, donante Deo, ut san-
VERS.1. — Homo qui blondis, etc. Qui ficlis ser- ctorum scienliam noscam. Et Apostolus : Nos slulli
monibus proximum laudal, parât ei insidias, quibus propler Christum : iterum ait, Sapientiam autem lo-
in periculum verbi aut operis securior incidat. Sed quimur inter perfeclos. Sapientiam vero non homi-
videamus qui capiatur, cui fit, aut qui facit. Se- num, scilicet neque principum hujus sasculi, qui de-
quitur : slruunlur. ,
VERS.6. — Peccanlem virum. Non ergo justo la- VERS.4. — Qais ascendit in coelum. Fih'us Dei
queus peccantium, etc., «sgae ad nam qui fodit fo- post resurreetionem, et nostras resurrectionis lem-
-^
veam proximo suo, incidet in eam. pore descensurus est ad judicium.
A'ERS.9. — Vir sapiens. Doctor fidelis et sa- Quis conlinuit. lOmnis spirilus, angelorum, homi-
piens, etc., «sgae ad non auditur a slullo. num, animaliumiel proeellarum, ne deficiat, Dei
VERS.11. — Tolum spiritum suum. Impalienlia potentia conlinetur.
inipellente totus spirilus foras prorumpit, etc., asgae Quis suscilavit ' omnes.JEt nunc omnia, quae per
ad sapiens autem paulatim eam maturitate consilii orbem vivunt et crescunl, homines, animantia, ger-
exténuai el expellit. mina, Deus, ul sua vita subsistant, excitât : el in
VERS.13. — Pauper et credilor obviaverunt. Pau- die judicii genus humanum a quatuor ventis a morte
per, etc., asgae ad unde, sine me nihil potestis fa- excilabit.
cere. Quod nomen est ejus, et quod nomen filii ejus, Dei
VERS.18. •—Cumprophclia. Cum sacerdotis eru- pairis et filii nomen dicil ; cujus mysterium sascu-
ditio cessaverit, solvetur continuo disciplina divinae laris scienlia naturaliler scire non potait, quamvis
legis : qua popuius ad beatitudinis prasmia pertin- esse Deum, qui omnia fecerit, per facla intelligere,
gere debuerat. possit.
 4113 GLOSSA ORDINARIA. ^- LIB. PROV. 1114
Si nosti : in scilicet, qui tuam sapientiam jaclans, Adidicit, quod est euhile habere in petra, unde dicit ~
aostras fidei mysteria slultiliam vocas. cura Psaîmista : Esto mihi in lapident fortissîmum^in
VERS. 5. —" Omnis sermo. Proprietatem Grasci domum munitam, ut salves me, quia petra mea et mu-
nominis, etc., asgae ad vera enim omnia el îgnila. nilio mea es lu.
Clypeus est, id est proteclor omnium sperantium VERS.27. — Regem locusta. Locusta, etc., usque
in se. Clypeus contra hoslium insïdias et omnia ad- ad tamen instanler in suis locis Christo mililare, et
versa. germina carnalium consuevit absumere voluptatum.
VERS.7. — Bao wgavi te. Hase adhuc vir, etc, VERS.28. — Slellio manibus. Stellio alas non ha-
'«sgae ad in obhvioneui décidât asternorum. bet, etc., «sgae ad ôblinenda aslerni regni moenia
VERS.11. —Ceneralio quoe patri. Superius vite virtes operalionis levât.
purilalem, etc., «sgae ad si na'tus est, fuittempus VERS.29. — Tria sunt quoe gradiuntur. -Non nos
quando non fuil filius. moveat, etc., «sgae ad quia infallacia sua ad lempus
VERS.14. — Generalio quoe pro dentibus gladios Àntichrislus prosperalur.
habet. Hase est, quae suam perfidiam aliis immittere VERS.31. — Gallus, scilicet prasdicatores, inter
conaïur ; el sicut corpora gladiis, ita audienlium hujus saeculi tenebras verum mane nunlianles.
animas -\eneno alloculionis occidit. B Et aries. Priraus ordo sacerdotum, etc.,
«sgae ad
VERS.15. — Sanguisugoeduoesunl filioe.Diabolus, postquam elevalus est in sublime.
qui siti peccata suadendi perpetuo ardet ; Duoefilioe, VERS.55.— Qui autem ubera fortiter premit, etc.,
quas ejus imilanlur ardorem, luxuria et philargyria. usque ad quia carnale efficitur hoc quod nimia
Nara luxurias, quo liberius frena laxantuf, eo noxlus discussione sentitur.
delectatur ; et Crescit amor nummi, quantum ipsa Et qui provocat iras, producit. Quid prior paraboia
pecunia crescit. ad litteram significet, aperit, etc.",usque ad elicit
Tria sunl insaturabilia. Infernus nunquam redun- sanguinem.
dat ; meretrix habet similia. Corpus non satiatur CAPUT XXXI.
deliciis, et avarus non dicil, suflicit ; alii infernum VERS.1. — Verba Lamuelis. Lamuel, in quo est
dicunt diabolum, qui non satiatur seductione hu- Deus, etc., «sgae od vidit quam prudenter se mater
mana. sua docuerit.
VERS.16. — Os vulvoe, et terra quoe non satiatur VERS.5. — Et divitias tuas. Hoc est, noli terrenis
aqua, ut supra, igném, încendium gehennae, qui nun- deliciis hominum corda corrumpere, etc., asgae ad
quam desinit. per illecebras saeculi merenlur eradicari de lerra
VERS.17. — Oculum gui subsannal. Qui divina C ' viventium.
judicia reprehendunl, etc., «sgae ad qui peceatini- VERS.4. — Noli regibus. Haseet sequentia ad lit-
gredinem humililer confilentur. _ teram patent, etc., «sgae ad camales scrutante-.
Filii aquiloe : quia per gratiam ejus sunl renati, VERS.6. — Date siceram moerenlibus. Vinum et
qui in carne ad coelum transvolavit, qui alibi filii sîcera, etc., «sgae ad ne abundanliorî trislitia àb-
sponsidicunlur. sorbeantur qui hujusmodi sunt.
VERS.18. — Tria sunt mihi difficilia. Ita est* ad VERS.8. — Aperi os. Pro causa pauperis, etc.,
litteram, etc., «sgae ad sic difficile est scire quot «sgae ad sed et cunctis per orbem nalionibus curant
cogitalionibus juvenis agiter, qui viam veritatis de- salutis impendere.
servit. VERS. 9: — Aperi os tuum , décerne. Sicut pro
VERS.20. — Talis est el via mulieris adultères. causa pauperis el ereplione os aperire prascepit, ila,
Adultéra quoque mens ut ea quas commémora vit, ubi erraveril, juste casligare 'admonel ac judicare.
semper-vaga est, quas ubi celare peccata polerit, ne- Et Moyses : Pauperis in judicio non misereberis
gat se aliquid palrassemali. (Exod. xm). Quoi utr'piique Dominum facere Pro-
VERS.24. — Quatuor : scilicet minores videntur pheta dicit : Sed judicabit in justitia pauperes, et
™
jusli in lerra, quam reprobi, id est abjectiores ; sed * arguet inoequitalepro mansuetis terres.
tamen sapienliores sunt sapientibus mundi , quia VERS. 10. — Mulierem jortem. Hucusque verba
asterna quaerunt, et pro his pâli desiderant. Lamuelis régis, etc., «sgae ad virtutes describantur "
VERS.25. — Formicoe popuius infirmus. Et Eccle- ac prasmia.'
sias popuius, etc., «sgae ad qnibus vivat in aeternum. Mulierem forlem quis inveniet. Mulier forlis sancta
VERS.26. — Lepusculus, alii choerogryll.is, etc., Ecclesia, etc , asgae ad per mundum praedicare do-
«sgae ad sed hic quidam pro lepusculo hericium navit, addidit :
habent. , VERS.11. —Confiait in eacor viri. Vir, redemptor,
(HIEROS.)Habent enim Hebrasa verbum sapjian, etc., asgae ad cum per prasdicatores, quos deceperat,
quod murem et ctioerogyllum el leporem et hericium ad veritatem revocal.
interpretantur. Et spoliis non indigebit. Quia nunquam cessabit
Lepusculus, etc. Hase esl plebs Ecclesias, quas in- Ecclesia deceptas a diaLolo animas Christi fidei re-
valida, quia injurias suas ulciçci non quasrit, ,et quia stituera, donec mundi cursu fmilo numerus juslo-
non suis viribus, sed in Dei auxilio sperare salutem rum complealur. Sed quia quidquîd boni sancta Ec-
 1115 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
clesia vel fidelis anima agit,- desuper accipit recte A longeque praedicatores ad génies aslernas salutis
subditur : egentes dispersit. i
VERS.12. — Reddet ei bonum et non malum. Red- VERS.21.— Nonlimebil. Frigora nivis, etc., «sgae
det anima Christo bonum, etc., asgae ad cui simile, ad quia credidit Deo dicenli quod porioe inferi non
serviamus illi, etc. proevalebuntadversus eam (Matlh. xvi).
VERS.15. — Quoesivil. Quibus operibus, etc, Omnes enim domestici ejus veslili sunt duplici-^
«sgae ad de hac relribulione apertius subditur : bus\"elc. Sapienlia scilicet, ad haeresesrevelandas, et
VERS.14.—Facta est quasi navhinstiloris de longe. palienlia ad lolerandas aperlorum nostium pu-
N^ igator dicilur inslilor, eo quod acquirendis mer- gnas, elc, «sgae ad qui merito in frigore religatur,
cibus sedulusinstat,etc, asgae ad de quibus dicitur : quia vestem pietatis non habebat.
Amendico vobis, receperunt mercedemsuam. VERS. 22. — Slragulatam vestem. Slragulala
VERS.15. — fle nocte. Sicut lotus prassentis sas- vestis est quae variante textura, solet confici firniis-
culi cursus, etc., «sgae ad el hujusmodi secrète sima, etc., «sgae ad byssin3Senim justificaliones
exercera. sanctorum sunt. ,
Surrexit. Cum quis fidelis ad agendum proximo- VERS. 25. — Nobilis in porlis vir. Yir Dominus
rum curant sollicite accingitur. Quod duobus modis B qui visus est ignobilis, etc., «sgae ad cunetis appa-
facit, quia et eos, qui foris errant, ad fidem vocat; rebit sublimis.
et qui in fide sunt, ut amplius operibus insistant; VERS.24. — Sindonem fecit et vendidit. In linteo
unde subdit : sîndonis subtilis, elc, usque ad génies enim a viliis
Dedilqueproedamdomesticis suis. Dat praedam do- ad virtutes, a diabolo migraverunt ad Christum.
meslicis suis, cum eos, quos diabolus eripuit, eorum VERS. 25. — Fôiiitudo. Fortîludo ad toleran-
societati, qui in fide prascesserunt, conciliât. Dat an- dum, etc., «sgae ad esto forlis adversus detraclores.
cillis suis cibaria, cum humiles quosque, et timoré VERS.26. — Os suum. Ad hoc tantum loquens os
jussa servantes, ne lassescant pio labore, mercedis aperuit, etc., asgae ad utrique convenit quod sub-
commémoratione reficit. jungit : (
VERS.16. — Consideravit. Hodie et usque in finem Lex clemenlioe.Ut non statim puniat ut lex Moysi,
saeculimulier forlîs, etc., asgae ad quas sitbeatiludi- etc., asgae ad et sic absolvit eam : Vade el am-
nis plenitudo in regno Dei. plius noli peccare.' >
De fruclu manuum suarum. Quia de fructiferis VERS.27. — Consideravit. Quia cuhclas cônscien-
suorum fideliumfaclis, etc., «sgae ad el pro eis quid liassuas cogitaliones subtiliter invesligat, etc, «sgae
potest, laborat. , ad el quas didicil agenda, exercera non desinit.
VERS.17. — Accinxit. Cura se ad virlutum opéra Panem oliosa non comedil. Quia sacrum eloquium
prasparat, etc., asgae «dut bonis operibus ful- quod percipit, opère exsequitur, etc., «sg«e ad non
geatis. solum oliosas, sed verbosaeet curiosas.
VERS.18. — Guslavit et vidit quia bona est. Agri VERS. 28. — Surrexerunt filii ejus. Quod futurum
scilicet illius, etc., asgae ad sed et nocte accensa novit ut propheta,, etc., asgae ad sed in judicio"
lucerna manibus operatur. quanta sit resurrectionis suse gloria demonstrabît.
VERS.19. — Manum suam misit. Fortia dicit, JVERS. 29. — Mulloefilioecongregaverunt divitias :
i '
perfecta in charilate opéra, etc., usque ad de cujus tu supergressa es universas. Ecclesias haeretico-
forlitudine dicitur : Regnum coelorumvint patitur, et rïint, etc., asgae ad quae fide-casta et opère perfecta
violenli rapiunl illud (Matlh. xi). Redemptoris sui vestigia seclalur.
" VERS.50. — Fallax gratia et vana est pulchriludo.
Et digiliejus, inquit, apprehenderunt fusum. Co-
tas in sinistra, fusus in dextera, elc, «sgae ad quid ® Fallax est gloria laudis, etc., asgae ad qualiter
autem mulier forlis, scilicet sancta .Ecclesia vel enim eam laudet, ostendit, Date ei de fruclu.
anima perfecta per fusum operata sit ; subjungit : VERS.31. —Date ei de fruclu manuum suarum.
VERS.20. — Manum suam aperuit inopi, et palmas -Hocvir ille, de quo supra diclum est, etc., «sgae ad et
suas. Hoc de eleemosynis, etc., «sgae ad cum late probante ac rémunérante Deo,cui esl honor et gloria.

LIBER E€CLESIÀSTES.
Qai Hebrasis COHELETH
(nbnp).

B. HIERONYMI ÎN LIBRUM EGCLESIASTEN PROLOGTJS.

(Vide inter Opéra Hieronymi, tout. III.)

CAPUTPRIMUM. «sgae ad et asqualis magister est, et nescit se esse

regem.
VERS.1. — Verba Ecclesiasloe. (HIERON. in Eccle., (ALBINOS.) Tradunt Hebrasi hune librum Salomo-
t. RI.) Tribus nominibus vocatus esllsalomon, etc.* monis esse agenlisJpoeniienliam, quia în sapientia
Mn ..GLOSSA0RD1NÂRIA.— LIB. ECCLE. 1H8
divitiisque confisus per mulieres .Deum offendit. A . per spéculum in oenigmate et ex parle, donec veniat
.Secum enim omnia vaDa reputavit esse et ad mise- quod perfectum esl (I Cor, xm), quod in hoemorlali
riam devenire eos qui in eis spem ponunt. corpore esse non poterit. Haecsentenlia contra eos
(HIERON.) Allegorice. Pacificus et dilectus Dei Pa- est qui sine labore et dicendi studio sanclas Scri-
.Iris Filius, etc., «sgae ad nnde : In omnem terram pturas se novisse pulant, et se sapidités, cura insi-
exivit sonus eorum: el in fines orbisterroeverba eorum pientes sint.
(Psal. xvm). . , VERS.9. — Quid est quod. (HIER.)De his videlur
VERS. 2. Vanitas vanitalum. (ID.) Pro vanitas .dicere, etc., asgae ad ut requiesceret Deus ab omni-
vanitalum secundum quosdam interprètes possumus bus operibus suis die septima.
dicere, etc., «sgae ad donec veniat quod perfectum Quid estguod, etc. De naluris in principio mundi
est. erealis, et de successione earum, quomodo ventant
Antequam suam ponat sententiam; quemdam ap- ettranseunt; ul homo morilur, homo nascitur, ea-
paratum videtur et ornamentum facere, cum dicit : dem natura est nascenlis, quaefuit morientis. Sic de
Vanitasvanitatum, et omnia vanitas. Postea a majori, avibus, piscibus, sferpentibus et omnibus animanti-
id est ab homine incipit, ostendens ipsum vanitali bus ; sic de berbis, arboribus el aliis naluris nihil
subjecium, id esl mutabîlitali. Et hoc est, vani- B novum invenilur quod anlea non fueril : nihil pras-
las,tetc. Vanitas omnis homo vivens : quanto magis teritum quod post non fiât. Unde, Requievit Deus
caetera! Unde, Vanitali subjecta est creatura, non die septimo ab omni opère suo (Gen. n), a novarum
volens, sed propler eum qui, etc. Quidquid enim non crealione naturarum, non a gubernatione, secun-
esse potest, vanitas dici potesl, quia mutari potesl. dum illud ; Pater meus usque modo operalur, el ego
Solus Deus semper idem esl quod est» Quod autem operor (Joan. v). Sic ex primordialibus rerum semi-
mutatur, quodammodo evanescit, et non est quod nibus totius saeculitempus nalurali cursu peragitur.
erat; ad comparationem Creatoris, omnis creatura . VERS.10. — Nec valet, elc. (HIER.) Fsfae ver-
vanitas potest dici et quasi nihilum compulari. bum, elc, asgae ad el prasdestinalione Dei jam ea
(HIER.) Si cuncla quae fecit Deus, elc, «sgae ad facta sunt quas futura sunt.
cogor non semel, sed bis dicere, Vanitas vanitalum, Jam enim proeccssit.Sicut prasterila quaeolim fue-
el omnia vanilas. runt apud nos,' abscondit oblivio, sic quasnunc fiunt,
VERS.5.— Quid habet amplius homo. (ID.) Post qui nascituri sunt, scire non poteruni; silenlio enim
generalem sententiam, etc., asgae ad sed nudi in peribunt, el quasi non fuerint, abscondenlur.
terrain redeunt, unde sumpti sunl. . Vanitas enim vanitalum et omnia vanitas, quia
VERS.4.—Generalio proeterit,^etc. (ID.) Prima C omnia more fluenlis aquas transeunt, et non redi-
recedit generalio Judasorum, etc., usque ad nos au- bunt. Çui sentenlias totus mundus acclamât, et
tant Deum laudamus non in uno sasculo, sed in sae- maxime genus humanum.
culis sasculorum. VERS.ïl. ,— Non esl priorum. (HIER.) Séraphin
VERS.S.—Orilursol etoccidil. (In.)lpse sol,etc., propterea, etc., asgae ad unde post, Non est mémo-
«sgae ad qui oritur fideli, occidit infideli. ria sapienli cum slulto in oeiernum.
VERS. 6. — Vadit ad austrum, etc. (ID.) Hinc VERS.13. —El proposui in animo jneo,,elc. Pro-
existimare possumus, etc., «sgae ad et ita ad orien- posuit ergo Ecclesiastes, etc., asgae ad quam sponte
tera revertitur. incurrerunt.
In circumilu pergil spiritus. (ID.)Ipsum soient spi- Hucusque generaliter de vanitatibus sasculi: hinc
rilum vocal, etc., asgae ad alia frigus consumeret. ad seipsum redit, .et quis esset ostendit, quomodo
VERS.7. —jOmnia flumina intrant in mare. Di- omnia cognoverit, et docueril, unde : Et proposui in
cunt philosophi, aquas dulces, quae mari influunt, animo meo, et caetera.
vel ardente sole consumi, vel salsuginis maris esse Hanc occupalionem. (HIER.)Verbum anian -{}'35?)
pahula. Sed Ecclesiastes nosler et ipsarum Gondi- Aquila, LXX et Theodotio Tupia-^curpàv quod Jatine
lor aquarum, dicit eas per occultas terras venas ad
distensio, etc., asgue ad ad superiorem sensum-Gun-
capilafontium regredi et de matrice abysso in sua cta t'eferuntur.
semper ebullire principia. Possumus per flumina? et 'VERS.44. — Vidi, elc. Consideravi omnia mun-
mare, humanum genus accipere, quod in terrain), et vidi vanitatem «et malitiam esse, -id est,
unde sumptum est redit, secundum illud : Terra es, dana,
el in lerram ibis (Gen. ni). Nec terra impletur multi- miserias spiritus, -quibus animus divérsis faligatus
tudine morluorum. Et Hieronymus dicit torrentes cogilalionibus laborat cognoscere, quod homini non
non flumina, eo quod cite transeant. conceditur.
(HIER.)Omnes torrentes, etc., asgae ad quomodo (HIER.)Verbum Roùth (rfcn) Aquila et Theo-
in proverbiis filiae sanguisugas. dotio, etc., «sgae ad quibus anima divérsis cogila-
VERS.8. — Cuncioeres difficiles. Non potesl homo lionibus aflligïtur.
causas et naturas rerum explicare, nec oculus ad VERS.15. — Perversi. (ID.)Perversusnon poterit
plénum intueri, nec auris, instruenle doctore, ad adornari, etc., asgae ad ut non possit comprehendi.
summam scientiam pervenire. Videmus enim nunc VERS.17. — Erroresque el stulti. (ID.) Prima sa
1119 WALAFRIDI SÏRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1120
pientia est staitilia caruisse, elc, «sgae ad supra A VERS. 18. — Jîarsas detestatus. (HIER.) Spiri-
disseruisse suflficiat. tuali labore sancli die nocluque in lege Domini me-
CAPUT II. ditantar, etc., asgae od sapientia enim non est ler-
VERS.1. —Dixi ergo. (HIER.)Postquam in mul- renas divilias congregare.
tiludine sapientias, etc., asgae ad tune non vanitas Habilurus. Hoc ipsi Salomoni contigit, qui non
erit, sed veritas. sui similera habuil filium Roboam. Ex quo intelligi-
VERS.2. — Risum reputavi errorem. (ID.) Ubi nos mus filium nec dignunt quidem -hasreditate patris,
dicimus, etc., usque ad lasta sibi et prospéra promit- si stultus sil.
lunl. VERS.21. — Nam cum alius. (ID.) Supra de
VERS.5. — Cogitavi in corde. (ID.) Ebrietas, etc., incerto hasrede, etc., asgae ad ex ratione.
«sgae ad quid vitandum. VERS.24. — Nonne melius. (ID.)Postquam omma
VERS.4. — Planlavi vineas. In domo divilis, elc, pertraclavi, etc., «sgae ad quantum sufflcïi?
«sgae ad sine qua codera ligna siccabuntur. VERS.26. — Homini bono. (ID.)Corrigent! mores
VERS.6. — Et exstruxi mihi ptscinas\ etc., asgae suos, etc., asgae ad el spirilus prassumpiione com-
ad el serolinam exspectat de coelo pluviam. posila esse.
VERS.7. — Possedi servos : timoré servienles, et B CAPUT D3.
spiritualia desiderantes, nec limentes. VERS.1. — Omnia tempus habent. (HIER.)Incer-
Yernaculos eos dicimus, qui sunt quidem de Ec- lum et fluctuantemistatum conditionis humanaesupra
clesia, et prasdictos servos et ancillas antecedunt ; docuit, etc., wsg«e ad necloconee tempore conti-
nec tamen liberi sunt. nental-.
Vernaculi dicunlur filii servorum, qui in domo VERS.2. — Tempus planiandi, etc. (ID.) Nulli
domini sui nati sunt. dubiumest, elc, «sgae ad quia perfecta charilas
Armenta quoque et magnos. Hi sunt, qui absque foras miltit timorem.
ratione et scientia Scripturarunt laborant quidem in VERS.5. — Tempus deslruendi, etc. Nonpossumus
Ecclesia, sed nondum ad hominem perveniunt, id asdificarebona, nisi prius destruxerimus mala, sicut
esl ad imaginent Dei. Jercmias diclum esl a Deo, ut ante eradicaret et
( HIER.) Et quidem possessio armenti. Nota suûoderet et perderet, et postea asdificaret atque
quod, etc, asgae ad vel vernaculi. planterai (Jerem. i).
VERS.8. — Substanlias regum. (ID.)Dogmala phi- VERS.4. — Tempus plangendi, etc. Plangendum
losophorum, etc., asgae ad et prudenlias pruden- est nunc ut in future saltemus, illam saltalionem,
tium reprobal. " quam David ante arcam lestamenli (Il Reg. vi).
Feci mihi cantores. Cantor, etc., «sgae ad, Canto- Saulis filiae displicens, magis placuit Deo..
res et cantatrices, uterque sexus me obleclaret. VERS.5. — Tempus spargendi lapides, etc. (HIER.)
Delicias filiorum hominum. Sapientiam scilicet, Miror, etc., «sgae ad el ad poenitenli.im vocat.
quas, sicut paradisus, poma habet varia et multipli- Tempus amplexandi. Tempus amplexandi sapien-
ées voluptates. De qua Psalmista : Delectare iu Do- tiam , el contemplationi strictius inhasrendi; et
mino, et dabit libi peliliones cordis lui (Psal. xxxvi). tempus longe fieri a complexu, scilicet sapientias,
Et, Torrenle voluptatis tuoe potabis eos (Psal. xxxv). ut curas temporis, et lus sine quibus vivere noft
VERS.9. — Qui ante me fuerunt in Jérusalem. Ad possumus, serviamus.
lilteram : Non esl magna laus. Anle Salomonem VERS. 7. — Tempas tacendi et tempus. (HIER.)
enim regnaverunl Saul, cujus tempore regnum cos- Docemus in Ecclesiis quod nescimus. Omnes artes
pit, el David, sub quo salis parvum erat regnum. absque doctore non discimus, sola haec tara vilis et
Perseveravit. Alii, slelil, id est, ei in carne posilo tam facilis, ul prasceptore non egeat. Nihil nobis
sapienlia permansit, non praticiens per momeiita, videlur esse rectum, nisi quod discimus, ut post
sicut in nobis, sed in pleniludine stans. mullunt silenlium de discipulis efltciamur magistri.
VERS.10. — Et omnia quoe. Sed quanto studio Tempus loquenài. Disciplina Pythagoras esl per
isla crescebant, tanlo sapienlia deerat, quia per quinquennium lacère, et postea erudilos loqui.
omnia ilesideria rapiebal, pulabamque hune esse VERS.8. — Tempus dilectionis. Tempus antandi
fi uctum lahorum meorum, si libidini servirent ; sed post Deum uxores, libéras, propinquos, et tempus
tandem in me reversus, vidi omnia vana esse. odiendi eos, in marlyrio. Vel, Quoniam nunc vide-
VERS.11. —Sub sole. (HIER.)Christo. In sole po- mus per speculmn in oenigmale (I Cor. xm), elc.
suit labernaculunt suum. Qui ergo ad solis clarita- Tempus erit diligendi prassentiam Dei, et tempus
tem ordinem constantiamque nondum pervenit, in odiendi, quando, jfacie ad faciem cémentes, et in
eo Chrislus non habitat. * melius proficientes, incipieinus odisse el despicere
VERS.15. — Et vidi quia tantum. Cum hoc cogi- quod amavimus.
larem, quoi sapiens, lux, stultus, | tenebras : illius Tempus belli. Moflo, non agenlibus poenitentiam ;
oculi in coelo, hujus, in terra, repente mihi surre- tempus pacis in fuluro, quando omnis Israël safvus
psit, quare communi morte pereant, communi mise- fiel ; Tempas belli, ne sis securus, accipe armatu-
ria deprimuntur, et hujusmodi. rant Dei.
 4121 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ECCLE. 1422
VERS.10. — Vidi affiictionem quant dédit, etc. A VERS.4. — Mulloque. Sicut Judaei qui dixerunt :
(HIER.) Dicitur quod propterea Deus, etc., asgae ad Omnia qua'cunque proecepit nobis Deus, faciemw
usque ad finem saeculifeceritr crescere, manere et (Fïod.'xxiv, xxxn) : et adoraverunt vitulum.
ntulari. VERS.5. — Ne dederis os tuum. Quasi ne dicas te
VERS.12. — Et cognovi. (HIERON.)Ideo eolonus in ex infirmitate carnis luae peccare , tanquam reflec-
Wiundodatas est homo, etc., «sgae ad'Mnc : tens culpant in auclorera.
"VERS.13. — Omnis homo qui comedit et bibit, etc., Coram angelo. Qui aslat unicuique, et omnia Deo
Multe enim nunc tribulationes justorum, in future nuntiat : ne putes omnia latere Deum.
autem non erit labor in Jacob. VERS.6. — Ubi multa sunt. Quasi, Nê~dederis os
Didici, etc. (ID.) Nihil est in mundo novum , tuum, etc., quia hase vita esl quasi somnia, et multa
solis cursus, lunas vices, terrae et arborum siccïlas, videntur vera, quas sunt falsa; sic et excusatio'tua.
vel viror, cum mundo çondila sunt ; et hase ideirco VERS.7. — Si videris calumnias. Ac si dicat : Ne
Deus certa ratione temperavit, ul Dei Providenliam dicas coram angelo , non est Providenlia : quod est
in his intelligamus, et limeamus a facie Dei. Vullus contra eos qui omnia casibus agi putant, el Dei pro-
autem Domini super facientes mala. videnliam negant. Si tamen videris calumnias egeno-
VERS.16. — Vidi" sub sole. (ID.-) Cum in hoc B rum, elc.
mundo judicium et veritatem requirerem, etc., asgae VERS.8. — Universoelerroe, etc. Deus patiens ,et
ad, Omnia enim tempore suo requirentur, reddilor, qui dicit, Cum accepero tempus, ego'justi-
VERS.17. — Dixi in corde meo. (ID.) Quasi, etc., fias judicabo.
«sgae ad et impleri lerram pecoribus et armentis. VERS.11. — Dulcis est somnus'. (HIER.) Dîvitem
VERS.21. — Qais novit. (ta.) Non dicit, etc, avarum , etc., asgae ad quoniam ipsi Deum vide-
«sgae ad et rei quasi dubias certes assertor sit. bunt.
Deorsum. Ad inferos. Fieri enim potest ut cito VERS.12. — Est et alia infirmitas. Possumus hase
mutentur, et saspe qui docti vîdebantur, ad inferos de philosophis, etc., asgae ad cum scriptum sit : Per-
ducuntur; et simplices ruslici coronantur. dam sapientiam sapienlium, elc.
VERS.22. — Et deprehendi. Superiori errore tur- VERS.17. — Hoc iiaque mihi visum est bonum, etc.
batus-, etc., «sgae ai quas in mundo futura «uni Melius dicit esse, etc., asgae ad quant inspirât Dei
postea. "gratia in adjuvando Tiona opéra.
CAPUT IV.
YERS.4. — Verlï me ad alia. Plenius.hune locum CAPUT YI.
David^iu psalmo LXXII,et Jeremias in suo volumîne C VERS.1. — Est et aliud malum. Describit, et ali-
prosequuntur. ter divitem .avarum, qui cum omniahabeat bona,
VERS.2. — Et laudavi. (HIER.)Alii hune locum nihilominus nimia parcilate se crucial, nesciens cui
ila întelliguni, etc., «sgae ad et tandiu eas esse congregel.
bealas quandiu perfruantur ehorq angelico. VERS.2. — Vir cui dédit Deus divitias. (HIER.)
• VERS.5. Et feliciorem. Quia nec vidit hase jnala, Potest hoc de populo Israël accipi, etc., usque^ad
nec expertes est : nec secundum errorem eorum ad judicium properabintus omnes.
qui pulant animas esse, antequam homines fiant. VERS.5. — Sepuliura. (ID.) Adeo avarus, ut nec
Melius est itaque omnino non esse quam maie vi- de sepultura cogilet, vel, saspe pro divitiis occisus
vere : unde, Melius illi erat si natus non fuissel homo abjicitur insepultus : vel, quia nullam sibi memo-
ille, elc. (Matth. xiv). riam relinquat, cum omnibus bonis affluât.
VERS.9. — Melius est. (ID.) Post sollicitudines VERS.7. — Omnis labor : hoc est, quod laborando
et miserias, etc, «sgae ad calorem vite asternas didicil homo, id est rationalis , in ore habel, quia
accipere non valemus. alios docet.
VERS.15. — Melior est puer. (ID.), «sgae ad Anima ejus non implebitur, (In.) Quia semper
-^ cupit discere
finem cap. " quod doceat : et hoc habet stulto plus,
CAPUT V. , quia eum beato paupere tendit ad Christum, qui^est
VERS.4. — Ne temere, Deus. Quia omnia audit et vita et qui ait : Beali pauperes spiritu, quoniamipso-
videt, et sluliiliani team arguit quamvis ipse in coelo, rum esl regnum coelorum.
et tu in terra. VERS.10. — Qui futurus est. (ID.) Omnium homi- -
VERS.2. Multas. Quasi sicut qui multa cogitât, num, qui futuri sunt corpore circumdandi, jam Deus
ipsa fréquenter sonmiat, sic in stulliliam recidit, -vocabulum novit; ne possithomo respondere conlra
qui ultra se, de Deo disputât. Vel, quia modo vide- arlificem, quare ita, vel ita sit factus. Quanlo enim
mus per spéculum et in asnigmate, quasi per som- amplius quassierimus, tante magis ostenditur ..van-
num, asstimamusnoslenere, quod non habemus, et tas noslra et verba superflua; et non ex prasscienlia
tamen nihil habemus. s_ Dei tollitur liberum arbilrium, sed causasanie pras-
VERS.3. — Cum votum voveris. (HIER.)Melius est cedunt quare unumquodque sit factum.
non promittere , etc., usque ad, vapûiabit multis VERS.H.— Verba sunt. Quasi, Dei quidem filius
vlaqis. futurus est homo , tu aulem noli ultra inquirere
 4123 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. u<u.
qualis, quomodo el oujusmodi, sed crede generatio- A tur animas nostras, quorum mulieres retia, et sage-
nem ejus. nas hasrelici.
CAPUT VII. VERS.28. — Ecce hoc. Hoc inveni, etc., «sgae ad
VERS.2. — Melius est nomen bonum. (HIER.) facilior ad casum est mulier.
Memoria honorant operum, quas delectet auditorum Ut invenirem rationem. Quamcunque rem vel
corda, sicut nares unguenta : Unde, Memoriajusto- discrelionem inter homines el eorum mores : quis
rum in laude, nomen impiorum pulrescel. perfecteJionus nisi solus Chrislus?
Et dies. Hoc est, Melius esl miseroe vite tormen- , VERS. 29. — Virum. Christum, qui caput est
ta, et tribulationes, et labores moriendo evadere, omnium bonorum, quod figuratuV per millenarium
quam ad haecnasci et sustinere. qui perfectus numerus.
VERS.4. — Melior est ira, contra peccatum suum VERS 50. — Solummodo hoc. (HIER.)Ne vldea -
vel alienum, quia corrigis, non quia ullionem cupis tur communem omnium hominum naturam dam-
(Prov. xxvn). uare, et Deum ejus auctorem accusare, vigilante»
VERS. 6. — Melius esl a sapienle. Meliora sunt adjëcit, Solummodo',etc. Quasi dicat : Homo quidem
amici vulnera, quam fraudulenta inimici oscula. bonus factus est, sed libéra arbitrio derelictus,
Verba adulanlis magis insensala ad spinas, id est, S sponte cadit et immîscet se vanis curis et super-
saeculi curas movenlia, quas ducunt ad gehennae in- fluis.
cendia : sapiens perfectus nulla argutione indigel, Quis lalis ut sapiens, elc. (ID.)Dixit superius vix
nulla calumnia lurbalur. Ergo de sapiente in pro- bonum hominem inventai, cran a Deo homines sint
feclu posito est accipiendum qui aliquando turbatur boni facti. Nunc quas bona eis dederit tanquâm gra-
de iniquitate judicii, cum Deus stalim non punit. tulabundus enumerat, sapientiam, rationem, arcana
VERS.9. — Melior est finis. Perfectio. Qui perse- cognoscere.
veraverit salvus erit. Melior est consumraata justitia, CAPUT Vffl..
quam incîioaXa, et orationis epilogi quant exordia; VERS.2. — Ego os régis observo. (HIER.)Yide-
hic ce,rtamen, ibi Victoria. tur quidem prascipere juxta Aposlotam, etc., usque
[ Arrogante. Huic arroganti contrarius esl, gui in ad hujus voluntatî —
parendum.
VERS. 4. Nec dicere ei-quisquam potesl, etc.
Evangelio pauper spiritu legitur (Matth. v).
VERS.11. — Quidputas? Aliter : Sic debes vive- (ID.)Prascepla Dei non sunl disculienda quare illa
re, ut semper présentes dies sint libi meliores, quant prasceperit, sed facienda.
VERS.8. — Non esl in hominisditione. (ID.)Quasi,
prasteriti. Semper est enim tempus operandi, ne cum ^
doeperis decfescere, dicatur : Currebalis bene, quis non dcbes moleste pâli, si futura non scire potes, si a
vos impedivil non obedireveritali ? (Gai. v.) potenlionbus impiis saspe opprimeris, quia" cite
"
VERS.14. — Considéra opéra Dei. "Quam magna, ômnia finiuntur, et mors omnia asqualiier rapit.
quant mirabilia ; alium gratuite pieiale elegil, alium VERS.10. — Vidi impios sepullos, etc. Nec în
îûsto judicio despicit, unde, Jacob dilexi, Esau odio morte posnilet, quorum quanlo accusatio rarior et
habui (Mal. i). Et, Universoevioe Domini misericor- difïicilior, tanto peccandi libertas videlur eis esse
dia el veritas. major. i
VERS. 15. — Malam diem (HIER.) judicii, quas VERS.14.-—Sunt justi quibus mala proveniunt, etc.
mala videlur malis, unde, Dies illa dies iroe, etc. Vel, Ut filiis Aaron sacrificantibus secundum Hebrasum,
liona et mala, id esl prospéra et adversa, prout etManasses post lanta mala a captivitale in regnum
juste evenerint, sustine viriliter. Omnia enim juste, reductus féliciter vixit.
quamvis occulte",et hoc esl non inveniat, etc.
-' VERS.18. — Et noli esse.. non CAPUT IX.
ImpH dimidiabunl
dies suos, quasi, Noli imposiiitens pravocare Deum, VERS. 1. — Sunt justi, elc Melior est' canis:
ûl etiam vîvénti inférât supplicium, sicut fecit Da- T. • (HIER.)Canis vi\us, pauper justes, Ieo mortuus, po-
lhan etAbiron. | tens iniquus, qui nihil secum auferl de mundo.
VERS.19. — Nihil negligit. Omnibus sine respecta VERS.5. — Mortui vero. (ID.) Quidam asserunt
personarum benefacit. Vel, in prosperis et in adver- etiam"post mortem crescere, etc., «sgae ad ereatu-
ÈÎSprovidet. ras rationales el promereri.
VERS.20. — Decein principes. (HIER.) Angelos, VERS.40. — Erunt. Id est, valebunt tibi post
qui civitali noslrae, id esl Ecclesias, lanquam custo- mortem.
des, id esl auxilialores, prassunt. Et decein dicunlur, VERS.11. — Bellnm. Victorum vel etiam imita-
quia denarius numerus est perfectus. tores belli, secundum illud ': Sine me nihil potestis
VERS.22. — Sed et cunctis. Docet sapienlem ma- facete. '
ledioorum linguas non altendere, ne cum ipse idem Divitias. Bonorum operum.
facial, sibi velil îgnosci et alios reprebendi. Si enim VERS. 12. — Sicut pisces capieniur. Hasretici
boc fecerit, semper curiosus el iratus erit, quia nec quoque habent sagenam suam naissant-, et laqueos
servorurn linguas compescere valebil. •
quibus capiant simplices.
VERS.27. — Yenalorum, dasmonnm, qui venan- VERS.15, — Vir\pauper. Chrislus, de quo Psak
 "
1125 GLOSSA ORDINARIA. — CANTICUMGANTIGORUM.
mus : Ego sum pauper el dolens (Psal. LXVIH).Et in A Omni tempore, scilicet a mane m vesperum, et e
quo omnes thesauri sapientias el scientiaesunt ab- converso : vel in puerilia et in senectate. Qui enim
sconditi (Col.n). persévérât, salvabilnr.
Per sapientiam suam. Non per poléntiam. VERS.9. — Loetare ergo juveûs, etc. (In.) Hinc
VERS. 17. — Verba sapienlium. '(HIER.) Qui fa- usque ad finem libri, etc., asgae ad se judicandos
vdrein et plausum non quasrunt, sed satalem audién- sciant.
lium : nec clamant ul audianter, sed cupiunt, ut CAPUT XH.
exaudiantur. " ' Hinc usque ad finem capituli legiluf tribus modis,
Iriter slultos. Stulti qui' non quasrunt proficere, scilicet de judicio, senectute , captivitate , et ser-
sed laudem sibi acquireré. viunl quaedam glossas quaiidoqûé duabus sentenliis.,
CAPUT X. quandoque vero inveniuntur secundum omnes' sen-/
léntias. * ' '
VERS.4. — Locum. Stalionem fidei rétine, ne vin- VERS.2. — Antequam tenebréscttntsol et lumen, ê
caris : et ne perficias si jam maie cogitaveris;
stelfoeet luna, etc. (HIER.) Sol conv'er'tetur in te-
Qui fodit, Lacum aperuit, et effbdit eum : el in-
cidit in foveam quam fecit. nebras, elc., «sgae ad nubes et ptaviàs cessant ei.
B VERS. 4. — El claudent osiiâ in platia, ne vi-
VERS.11. —Simordeat. (HIER.)Quasi, sicut ser-
occulte mordens deant lususjuvenum : omnia enim taha'sunt eis îm-
pens> venenum infundit, sic et qui
detrahit. Vel, serpens, id esl diabolus, mordelinsi- portabilia.
* Et '
lenlio, quando qui, diabolo suadenle, peccavit, non eonsurgent. Quia non possunt dormira refrî-
vult çonfiteri. gescenlè sanguine', siccato humorë qUibùs alitur
VERS.19. — In risu faciunt panem et vinum, ut sopôr. " ' S. —;-
VERS. Dissîpabitur cappàris. (HIER.)Cap-
epuleiituf bibentes. Prasdicanl, magis ut alliciant
naris reriibus valet, etc., usque*ad in adversitaltf
quam utjtroficiant. ' "
Pecunioe obediunt omnia, etc. Et sacerdotes in vero désistant a bono.
mércede*docebant. VERS.6.—Antequam'rumpalur funîculus. Redit"
VERS.20. — In cogitatione tua, etc. Simpliciter ad supériora , ubi ait : MémentoCfeàtoris tui, etc. $
cbncludît.
monet, ne vel ira vel levitale majoribus maledica-, simili fine sententiam
VERS.7. — Et retiertdtur. Antequam revërtaris in
rims, quia saepeeis, etiam cum non limebamus, quas
diximus, nunliantur, etiam si in cubili. Babyloniam unde es egressus in- lumbîs Abrâhaé'/'
p et incipias in Mesopotamia conferi ;. uiide profe- ,
/-CAPUT XI. -
ctus es.
VERS.4. — Mille panem. Aptes fructificationi. VERS.8. — Vanitas vanîtdtumi T?osl descriptîo-'
VERS."2. — Do partes septem. (HIER.) Vêtus nem humanae fragililatis et morfis, pulchre quod
Testamentum, eujus seplima dies , scilicet sabha- proposuerat concluait: 1 Vanitas-vanitatum. Quasi,"
tum, prascipûe honoraïur"; necnon et octo, quod est noli luxuriari, noli delicias quasrere, cum scias te
novum ;jsine altéra enim non valet altérant. céleri fine transira et ad judicium festin'aré.
-VERS. 5. —<Sitëciderif lignum' adaustrum, aut VERS.11. — Verba sapienlium. (HIER.)-Ne1 vi-
ad aquilonem, -(ta.) quasi diceret : Locum quem hie deatur temere post legem per' Moysen ; ipso Deo
tibi praeparaveris, in futuro habebis. prasntonenle, datant, nova prascepta cudere,'dicit
•
VERS.4. — Qui observai venlum, non seminat. haec verba sapienlium esse.
(ID.)'AC si dicat : Omnipotanli le trîboes, vel corpo- - VERS.13. — Finem loquendi. Quia diversorum
rale solalium, vel Dei'verbum (ne forte praslereas diversas senlentîas, lanquam concionator, induxe-
eum qui dignus esl aceipere) ; el omni. tempore. Qui rat : hoo fine omnes conciliât, scilicet Deum lime.
observai venlum. In média lempeslale seminandum Hoc trsolum aiunt Hebi'asi in auctoritate habilum,'
est, quia nescimus quas sil voluntas spiritus, et hoc p quia hic intenlionem suam ostendit, cum videaiur.
'
est, Quomodo, etc in multis ad voluptales hortari.
VERS.6. — Mane-semina semen tuum, etc. (ID.)

CANTICUM CMTICORUM.

^ . PR/EFATIO. ligendum ingenîo legentium Teservavii. Secundum

Salomon filius David régis Israël juxta, numerum
vocabulorum suorum tria volumina edidit. Quorum
primus est ïblBïï misle; quem Grasci îrapaSoia?, La-
lini proverbia nominant, eo quod in ipso sub com-
parative similitudine figuras verborum,et imagines
veritatis ostendit : ipsam autem veritatem ad intel-
librumnSnp cohelelh vocavit, quiGrasce èxxAwôworifc
vocatur, Latine concionator ,• éo quod conciones nos
solum spiritualiler ad unum, sicut in Proverbîis, sed
adnniversos generaliter diriganlur, docens, omnia-
quae in mundo cernintus, J?anaesse et brevia : et ob
hoc minime appetenda.' Tertium Iibrum WY>st»n "W
 I
4127 WALAFRIDI STRÂBI FULD. MON. OPP, PARS I. — THEOLOGICÂ. H28
sir hassirim prasnotavil : qui in Latinam lînguam ji. cohasreant, et ei placera conlendant, et quas dona
vertitur in Cantica canlicorum. Ubi per cpitbalami- ab illo, vel in pressenti accipiant, vel in fuluro
cum carmen conjunclionem Christi et Ecclesias my- exspectent, et quali afiectione sponsus Ecclesiam
stice canit. Dicitur autem Canticum canticorum, eo diligat, eam laudans, el admonens, et confortans.
quod omnibus canticis prasferalur. Sicul in lege Finis esl dilectio Deii
quasdam dicuntur sancta, quibus majora sunt sancta Quatuor mihi in hoc opère invenisse videor per-
sanctorum. In his quidem tribus libris trium gene- sonas, sponsum el sociales îpsius, sponsam et ado-
Tum disciplinas composuit, quibus ad rerum scien- lescenlulas cum ea. Alia a sponso, alia dicuntur a
tiam pervenilur. In primis namque ethicam, id est sponsa : nonnulla a juvenculis, quasdam a sodalibus
moralem, post hoc physicam, quas qualitalem nalurae sponsi. Congruum quippe est ut in iniliis sit ado-
comprehendit, ad ultimum lheoricam,id esl con- lescenlularum multitudo cum sponsa, juvenum turba
templativam. In Proverbiis enim moralia docens, cuml sponso. Sponsum, Christum inlellige, sponsam
per eommunem quemdam loquendi usum altiorem Ecclesiam sine macula el ruga. Angelos vero, el eos
intelligentiam edidit, conservalionemque mandalo- qui per vénérant in virum perfecluro, inlellige amicos
rum, et doctrinae coelestis instilutionem succinctis sponsi. Adoiescenlulas, sunt sponsarum incipientium
verbis, brevibus sentenliis coaplal. Sunt autem Pro- JB turbae, juxta modum jquemdam salutem adepte.
verbia sub verbis aliis res alias explicanlia, quas Ex hoc autem libro Genliles sibi epithalamium
aliter quam dicuntur, inlelliguntur : plus in virtute vindicarunl, et istîusgeneris carmen assumplumest.
senlenliarum, quam in sono verborum habent; quae Si vis ascendere ad Canticum canticorum, necesse
Grasci îrap«So>«?vocant. Ecclesiastes rerum naluras est de Egypte egredi, ut post transitum maris
discutiens, cuncta in mundo vana et caduca esse Rubri, submersis inimicis , primum possis canere
deprehendil, rerumque omnium fragilitate con- canticum : Cantemus Domino, gloriose enim, etc.
specta,renuntiari mundo admonuit. In Canticis can- (Exod. xv). Sed quia adhuc longe es aCanlico canti-
ticorum supergressusvisibilia, atque conlemplans ea corum, perambula terram deserti spiritualiler, el
quas sunt coeleslia, vel divina, sub specie sponsi consequenier Jordanis ad ripam conslîlïitus, secun-
sponsasque, Christi Ecclesiaeque unitalem déclarât, dum canticum canas, Audile coeliquoeloquor, elc.
atque animam ad amorem coelestium excilans, per- (Beat. xxxi). Et cumi universa transieris, ad altiora
veniendum ad consortium Dei provocat. Illud vero conscende, ut possis anima décora cum sponso, et
non est pulandum, quod ab auditoribùs noslris tra« hoc canere Canticum canticorum.
ditur, apud Hebraeos liane fuisse conversalionem, Notandum quod sponsa semper in domo, vel in
ne cuiquam hune hbrunt légère permitlerent, nisi 'G lectulo, vel ht aliquodnleriori loco *um sponso ma-
viro jam perfectas scienlias et roborate fidei in pe- nere concupiscit : quod mulieribus congruît. Ipse
ïitia : ne tam erudiret cognitio lubrioas mentes, quod ^asculorum est, ad forinseca vinearum, vel
quam lextus ad concupiscentias corporales con- ad hujusmodi opéra amicam evocal : quia nimirum
verleret. Ecclesia, si posset fieri in tranquillilate pacis Do-
Saloroon, id est pacificus, quia in regno ejus pax mino sobolem educare desiderat. At ipse in prassenli
per quam futura pax Ecclesias figurabatur, Idida, id eam crebris persecutionibus exercet, quo mundior
est dilectus, et significat illum de quo dicilur : ad aslerna pervenial, ne si prospéra contingant, in-
Speciosus forma proe filiis hominum : propterea bene- colatu prassentis sasculi vel exsilii deleclala, minus
dixit le Deus in oeternum(Psal. XLIV).Ecclesiastes, id ad coelestem suspiret patriam.
est concionator, el significat illum, qui ralionabiliter Synagoga congregalio, quod et lapidum : Ecclesia
erat alloculurus, et congregaturus Ecclesiam. Juxta convocatio, quod rationabilium. Utraque autem hase
numerum vocabulorum, 1res fecit libros : Proverbia, porlio juslorum in eadem fide Chrisli et dilectione
în quo libro docet parvulos non tant, asiate quam divérsis temporibus,jilIa exspectando venturum, ista
sapientia, de asquanimi conversatione in mundo^ suscipiendo praesenlem, consors effecta est. Omnes
scilicet qualiterlicite possint uti temporalibus ; Ec- •Danimas moliones, universitalis eonditor Deus creavit
elesiasten, in quo instruit homines proveclioris ad bonum : sed usu nostro saepe fit, ut res quae per
aslatis ad contemptum caducorum; Cantica canti- naluram bonas sunt, dum maie his abutimur, nos ad
corum, scilicet hoc opus, in quo virum consum- peccatum deducant. Unus ex animas molibus amor
matum docet de solo aniore Dei, ut requiescat inter est,-quo bene ulimur si sapientiam amemus, et veri-
brachia sponsi. Unde et Canticum canîicorum di- tatem : Maie aulem si carnem aut sanguinem. Tu
citur sua dignitate omnia alia excellens cantica. Per igllur ul spiritualis audi spiritualiler amatoria verba
illa quippe vilantur vilia, cavetur hostis : per ista cautici cantari, et disce motum animas tuas -et natu-
locuplelamur virtmibus, Domino conjungimur. Si- ralis amoris incendijumad meliora transferre.
mili, ordine etiam philosophi instîtutiones suaspo- CAPUT PRIMUM.
nunl. Primum ethicam docent, poslea physicam, et I
quem in his profecisse vident, ad theoricâm usque VERS.1. — Osculetur me osculo oris sui. Voxpras-
perducunt. Materia, sponsus et sponsa, id est caput cedentium adventunt Christi qui orant ad palrem
et Ecclesia. El modus, quali desiderio roembra capiti sponsi, id est Chrisli. In mediis precibus exaudilur,
 4129 GLOSSA ORDINARIA.- CANTICUMCANTICORUM.
et videns sponsum ad ipsum loquitur : Tangat me A quem venire desiderat. In odorem ùnguentorum. hi
dulcedine prassentiassuas, quam a prophelis saspius consideralione miraculorum. Introduxil me rex, elc.
promissam audivi, et velul osculum afierens, etiam Sponsa in penetrale sponsi ingressa reveititur ad
mei oris atlactnm suscipiat; id est, interroganlem juvenculas, et nuntiat illis : Introduxil me. Vel, per
me de via salulis audiat, et ulraque ùnum faciens, spem in asternam beatitudinent iuduxit, pluraliler,
osculum pacis aflerat. Osculari pro pacificari poni- pro omnimoda bonorum copia, quasi jam dulcedi-
tur, ad simililudinemillorum qui propler discordiam nem regni coeleslis praslibavi, quae mihi in coelis
a dominissuis recesserunt, sed redeuntesseinvicem parala sunt, ipso révélante cognovi : moxque ad
osculauiur, et perfecle pacificantur, sîcSynagoga eum conversa, qui sibi hoc révélât, gratias agit pro
genus humanum a Deo per peccatum remotum, beneficiis. Quatuor sunt in domo : porta, ascensus,
optât reconciliari per inearnationem Filii. Quoi pras- Iriclinium, cubiculum. Per portam, fidem : per as-
•
cepta ex ejus prasdicatione eognoscit, quasi loi oris censura, spem : per triclinium eharilatem per cu-
ejus oscula suscipit. Loquitur more amantïs, quas hiculum, ipsam beatitudinem intelligimus. Exsulta-
pras fervore dileclionis ordinem loquendi non valet bimusel loetabimur.Quasi diceret : Non de perceplis
observare. Sicut enim in osculo duo corpora diversa muneribus ipsi nos exlollimus, sed le : memores per
B
junguntur, sic in inearnalione Filii duassubstanlias omnia quanta pietate ausleritalent legis, gratia fide:
divinitatis et humanitatis penilus diversasinsepara- «vangelicas mitigare diguatus es : ideo non in nobis,
liili conjunctione uniunlur. Meliora sunt. 'Ubera sed in te exsiillabimus, quia recti omnes diligunt le,
sponsi Christi nominal, quod muliebre est, ut ipso el super omnia diligendum didicerunt. Rursus in
carminis initio figurate se loqui manifestai. Ideo penetrale sponsa ingressa, adolescentes, dum iliius
desidero osculum, quod esl etiam redemptio mea ; prasstolantur adventum, laeleconcinunl pro sponsas
quia inslruciiones tuas, quas sunt lac et nutrimenta perfectione. Memoresuberum. Et recti diligunt, ad
puerorum, sunt meliores aliis doctrinis, quae non sponsas commendalionemrefertur. Memoresuberum,
fovenl, sed occidunt simplices : sicut vinum enecat etc. Illa (quas major esl) jam tuorum lacle uberum
parvulos. Ùnguentorumodoribus opinio solet signari perfruiiur. Nos quoque non quidem diligimus, sed
virtutum. diligemus. Deinde loquuntur ad sponsum, Becli di-
VERS.2. — Oleum effusum nomen tuum. Ideo ligunt te. Recti, omnes qui sunt recti corde super
etiam desidero osculum, quia nomen tuum esl omnia te diligunt, nec recti sunt qui tuo amori ali-
oleum, elc. Sponsus a pâtre ad sponsam \enit unctus, quid praeponunf, a quo solo habent quidquid boni
ul et sponsam ungal. A chrisma Christus, id est, ab _ habent. Recti diligunt. Frustra se conditorem "dili-
unciione unctus ; quod nomen per gratiam Spirilus gere credunt, qui ejus monita conlenraunt. Vere
sancti in baptismale fundilur in cunctos fidèles. justi, nec actu, nec cogitatu, nec dicte Deum
Nondum possum teipsum amplecti, nomen luum in- violant. -
"terea ex desiderio tui mecum pernoclabit. Nomen VERS.4. — Nigru sum. Postquam Ecclesia in celr
Jesu.venit in ntundum, etstaiim prasdicalur. Oleum laria est perducta, per cognitionem scilicet et per
effusum, id esl, in universa terra Christi nomen spem futurorum bonorum, postquam eum reclo corde
proedicatur; nunc Moysinomen auditurjn gentibus, .diligere, et in ejus gratia gaudera didicil, restât
quod prius Judoeastantum claudebalur angusiiis. .osiendere, quod pro amore iliius et pro acquisilione
Ideo adolescenluloedilexerunt te. Hase dicens, ado- bonorum, quae gustavit, certamen subeat, et quid
lescentulas conspicit, quas dum prius loquerelur, non afflictionis tolerel. Nigra. Quasi dicat : promillilis
aderant, sed in precibus mediis ingreditur adoles- vos mecum ituras, el potest vos tribulalio deterrere
jCentularum chorus et sponsas laudatur eloquiis. -quam patior : sed ne affliciio, nec infamia vos deter-
UuiversasEcclesiae,quaeunam catholieam Ecclesiam reant, quia hasevirlutum formositalem confèrent, et
faciunt, adolescenlulaesunl : non veluste per cul- post amorem restât patientia ad expérimentant
pam, sed novellas per gratiam, non senio stériles, D amoris. Nigra. Rursus adolescentulis sponsa respon-
sed asiate mentis ad spiritualem congruae fecundita- det, et agiter de manifesta lentalione. Nigra. Vilis
lem. El quia oleo tuas gratias omnes dolores crimi- quidem in oeulis persequenlium appareo, sed anle
num evacuasli, Ideo adolescenluloe,e/c. Deum veritatis eonfessione gloriosa refulgeo. Sicut
VERS.5. — Trahe me post te. Respondent adoles- labernacula Cedar. Hic sicut ponilur non pro veri-
cenlulae : Trahe me post le. Sponsa non post lergum tate, sed pro asstimatione insipientium, qui eam
sequitur, sed sponsijuncta lateri, famulaspost eam in- putanl vitiorum, vel dasmonum mansionem; sicut
grediunlur. Trahe me post te. Hucusque vox exspe- pelles Salomonis hic ponilur pro verilate. Cedar
..clantium inearnationem Salvaioris, et dona ipsius Ismaelis filius fuit, cujus manus contra omnes, et
commendantium : hinc subinferlur vox illorum, qui manus omnium contra eum, nullum inter homines
post lempora incarnalionis ad fidem venerunt. Ula habens locum, sed in tabernaculis pro nequilia, et
ut veniret, et osculum offerret rogabat ; hasenon ad ira semper habitans. Sic et. justi pro merilis suis
se "ultra eum descendere taliter flagitat, sed ipsa credunlur expelli et aflligi, et quasi hostes omnium
.polius ad coelossequi desiderat : quod quia per se judicantur : unde dicitur, Eritis odioomnibus homi-
.non posse fieri conspicit, ejus ducalum implorai, ad nibus propter nomenmeum \Mallh. x). Sicut pedes.
PATROL. CXIH. 36 .
1151 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 1152
Ecclesia in se carnalia mortificans desideria, et de- ^. subripi. Solel rerum qualitas ex tempore notari.
corata virlutibus, vero pacifico dignum fil habitacu- Abraliam meridie angelos suscepit. Joseph meridie
lum. Ideo earo Dominicihominis vocalur pellis, quia cum fratribus epulalur. Sodalium tuorum. flasrelici
sicut lentorium super aliquem tenditur ne a sole sodales dicuntur, quia nominis ejus et confessionis
urate, ita caro Christi in cruce exlensa fuit nobis mysteria circumferunt.
obumbralio vitiorum. VERS.7. — Si ignoras. Quia sponsa dum auxilia
VERS.5.—Decotoravit mesol. Solisest urereet illu- proesentiasDei requireret in tribulalionibus, ex per-
minare, sic verus sol exierius suos perseculionibiis sona inûrmantium -subjunxerat, Ne wgari incipiam;
exuril, dando vires resistendi illuminai. Filii matris. stalim eamdem Irepidationem iliius sponsus implo-
Elquasi ad objeclionem infirmorumdubilanlium res- râtes benigna increpalione redarguit, secundum il-
pondet : Ostendit unde primam persecutorum ra- lud Evangelii, Modicoefidei (Matlh. xix), quasi dicat,
biem perlulerit, quas gravior apparel, per hoc quod tu times in tribulatione a me deleri, el in fervore
a contribulibus. Filii, id est, aposloli destruxerunt denigralam le eonquereris : sed ego per itribulalio-
sectam nostram. Paulus Ecclesias persécuter filius nes te pulchriorem efficere constitui. Quod si forte
fuit malris ejus secundum caïnem el educationem : hoc ignoras, nec reminisceris quod nemo coronalur,
et poenilentiam agens ad sororis signa conversus, B nisi qui légitime eerlaverit, egredere a meo consor-
prasdicavit fidem quant ante destruebat. Posuerunt tio. (GREG.,lib. xyi Moral, c. 21.) Semetipsam co-
me. Una erat in Hierosoîymis vinea Christi, scilicet gnoscit, quando animo inter peccatores posita, ad
primitiva Ecclesia, quas in die Penteeosles adventu aucloris sui imaginera se çondilam memiuil el juxta.
sancli Spiritus est constata, «ujus eo tempore perceptas similitudinis ordinem incedil; quod si non
aposloii custodes fuerunt : sed facta perseculione cognoscit, egredilur a secrète eordis in exteriores
dispersi sunt in regionibus Jùdasaeel Samarias praîter «oncupiscentias, et ad 'lalam viam ducta, sequitur
apostolos, et sic contigit ul ptares essent vineas, id exempla populorum. Dominus objurgaiis Ecclesiam
est in pluribus locis. El dum persecutores Judaeivo- paventem, admonet date sibi gralias ad\ersus
lebant Ecclesiam pei lurbare, seminariura verbi hostium insidias. Hoedosiuos. Quia -non juxla mau-
spargebant latius noientes , et unant persequendo , datorum meorum regulam, sed juxta luos errores in-
multas constitui fecerunt. Gum ergo dixisset se af- stiluuntur. Juxla, in ^estigiis paslorum novissima
flictam parricidiali <odio Synagogas, mox subjicit, fies, non inter oves, sed hasdos.Vel juxta, id est ut
quantum per hanc "afllictionem profeeerit : addens sis similis veris pasloribus, quia liypocrite sequi
ex persona illorum , quibus pïasdicandi cura com- bonos Mdentur \iros.
missa est i Posuerunt me cuslodemin vineis. (GREG.)G VERS.€. — Equitatui. Sicut priorem populum de
Vineoenostras , àctiones sunt, quas usu quotidiani Jîgyptiaca servitule liberavi, sic te de persequen-
laboris excolimus. Sed custodesin vineis positi, no- tium manibus Iiberabo, elidens Pharaonem/ si ie
stram vineam non cuslodimus : quia dum exlïaueis isponsam meam oognoveris, liberans a serviiute dia-
1
aclionibus implicamur, ministerium acrionis nostras boli , in fonte baptismatis passione rubrieati,
negligimus. Dumptares custedirem vineas, ut alios submerso ibidem auctore peccali. Equitatui meo.
luciifacerem, in quibusdam damna sustinui. Acer- Quia Dominus non vult Ecclesiam ignorare seipsam,
bitas perseculionis filiorum Synagogas fecit me vi- sed diligènter attendere quid donorum acceperit,
neam meam non custodire, quia, relicta evangelica quid pati debeat, consequenler post comminaiionem
doctrina, ad legalium observationum differentias co- blandilur ei, quasi dicat : Si \ is intelligere quomo-
Kebanl. do te scire debeas, inlellige cui te oomparaverim, et
VERS.<5.— Indica mihi, etc. Vox incipienlis Ec- tune cognosces te talent per bénéficia mea libi -col-
clesias de gentibus ad sponsam, quia multi pseudo- |ala, quas turbari non debeas. Equitatui. Eques,
prophete exeunt in mundum, dicentes : Ecce hic sponsus, dicenle propheta : Et salus ejus equilaiio
Chrislus, ecce illic ; exoral ut possit discernera, in (Habac m).^Quantum ergo differimeusequilatasab
quorum professione el opère possil inventai. Indica equis PharaoiHS,.tantum melior es omnibus aliis fi-
mihi, pastorem meum, quem tota anima diligo, et liabus. Sicut ille popuius supervenienlibus curribus
in quibus requiem et pascua habeat, ne asstu turbata Pbaraonis perlerrilus esl, sedcoelesti protectionesal-
tentalionum, per sodalium, id esl hâsrelicorum con- vatas, et per aquas submersis hostibus in lerram '
venticula eam quasrere incipiam. Vel, in vocepras- promissionis introductus est : sic unda morlis, quae
dicatorumad sponsum, ut discernera possint quibus eunclis occursura est mortalibus,pravos rapitin in-
vite verba minislrare debeant. 1Deinde conspicit teritum, piis reserat iter ad satatem, %i >eastera
sponsum, qui conspeclus abscessil. El fréquenter omnia, quas ibi corporaliter, hic complenlur spiri-
hoc facit in toto carminé, quod expertes in se pro- tualiler. Dubitaniem bénigne increpat, et ne despe-
bavit, saepe habites sponsus, saspe elabilur, donee ret in sequenti fideli amore vîriliier confortât, libi
vere tenebitur. Inmeridie,ele. Idestin splendore ma- Pbaraonis curribus comparât. In curribusPharaonis.
jestalis tuas,quod perfectis convenit, non mane, vel Id est -in tempore eurruum. El nota superbiam :
vespere. Vel, meridie, id est in exuslione tribulatio- Pharao, elidens \ el dissipons înlerpretatur. Née
num, quant immiltit diabolus dolens mundum sibi oportel ul vagari incipias, cum me consolatorem
 1135 GLOSSA OIÎblNARIA. — CANTICUMCANTICORUM. 1154
habeas, et praslatos quibus innilaris, per quos A in Ecclesia magna nobis gratiam suavilatis mini-
subsistas. strat, qui quo eum, quem appelunl, non vident,
VERS.9. — Pulchroe. Quoniam ostensum est quo- lanto ardenliusperdesiderium flagrant.Vel, duraesset-
modo DominusEcclesiam taier adversa protegat, cum paire, nardus, id est dileclio, qua prîor dilexit
restât ostendi quantum amorem ipsius Domini inter nos, dédit odorem, quia per dilectîonem propter nos
adversa servet Ecclesia. Unde sequitur, Pulchroe assumpsît carnem. Mirandusordo verborum. Accu-
sunt genoe.Tanta te verecundiassalularis virlute de- lante rege nardus mea dédit odorem suum, dum
coravi, ul casliiatem promissasmihi fidei nulla pra- propter nimiam eharitalem, qua dilexit nos, filius
vorum doctorum doclrina vel suggeslionecorrumpas, faclus est mulieris. Nardus, quae dicitur expellere
a quibus limebas in errorem deduci. Pulchriludo lumores, fugare frigus el afferre calorem ; cui assi-
mulieris in genis dicitur esse quamplurima. Allego- milalur homo Dominicus, qui carnem assumendo se
rïce. In genis nolatar signunrpudoris, sicut in pras- humiliavil, et sebumîlîando omnem lumorem super-
dicatoribus mos ïeete Vivendi.Ecclesia, elsi sponsi biae abstulil, frigus înfidelitalis removit, et fervorem
-sui morte viduata, tanla tamen ejus memoria lene- charitalis intulit. Herba etiam hase, quanlo plus at-
tur, ut nullatenus externorum possit recipere con- teriiur,tanlo majorem reddit odorem, sicChristus.
sortium : et pro suis et aliorum peccalis gémit. In B VERS.12. — Fasciculus. Mors dilecti mei, quam
eollo, doctores, in motiilibusopéra illorum : quia ea pro mea salute subiit, semper în mea memoria
quasverbo docent, operanlur. Quas sit hujus sobrie- commorabilur. Item fasciculo myrfhas comparater,
latis cuslodiendasgralia subdendo, demonslral. Col- dum propler nos crucis injurias loleravit. Myrrha
ium tuunï sicut nionilia. Per eollum namque «îbos arhor est Arabiae, altiludînis quinque cubïtorum, si-
trajicimus în corpus reficîendum, et verba proi'erî- milis spiesequam acanthum dicunt, cujus "gultavi-
mus, quibus secrela eordis proximis declaramus, ridis atque amara, unde nomen accepit myrrha.
id esl, doctores qui et verbis instruirai, et cibum sa- Gulta ejus sponte manans, pieliosior est, corlicis
lutis in commissa sibi tnembra transiundunl. Qui vulnere vibor, quas medendis infirmitatibus est sa-
monilibus eomparantur, qui pulchri sunt moribus, lubris : unde, et tayrrhatum vinum a mililibus ac-
el peciora virgînum verbis el exemplis claudunt, ne cepit. Uberamea. Castarum nbera non franguntur;
adullerinserat manum. sed meretricum, Iaxis pellibus irruganlur. Unde
VERS.10. — Murenulas. Alia translatio. Similitu- Ezechiel : In Mgyplo fractoe sunt mammoe luat
~dines'owi fabrefaciemus libi cum distinclionïbusar- (Ezech. xxui).
genli, qiwatiusquerex in accubitu suo est. Quodest, VERS.13. — Botrus cypri dtlectus. Boiras cypri
aurum,id est,facîem meam in prassenti vita non po- cum resurrexil : In vineisÉngaddi est, cum fidelibus
"leris videre, sed similitudinem claritatîs coelestis, spiritualia doua disiribuit. Arbores balsami, quaein
per illuminalionem Scripturarum, videbis per spé- Engaddi crescunt, quia in modum vinearum exço-
culum in asnigmate,denec omnibus appareat, quod lunlur, vineas appéllat. Sponsus Christus igitur est
nunc latel in Deilale. Murenulas.Pulchre describit în vineis Engaddi, quia in carne veniens Sjyrilu
sponsus ejus pulchrituàmem-. post base fit ei spon- sancto plenus, credentibus ejusdem sancti Spirilus
sus in Tecubitu. Intérim, eo dormierïle, ejus socii, doua largitur per chrismatis unelionem, in cujus
îdesl, angeli consoîantur eam ; non habemus aurum, confeclione oleum et balsamum commisceulur. En-
sed similitudinem auri fieri faciemus tibi, donec gaddi fous haedi propter charismata, quaspost jesur-
ïurgat cum stigmalibus argenti. Murenuloe.tîuas- rectionemlargitusesl in baplismo suis_parlicipibus.
cunque bonas Institutiones, quasi ôriiamenla au- Engaddi, id est.oculus meas tentationis, et tentatio
Tium. In murenulis Scriptura sancta, quas aaro spiri- est vita hominis super terram. Quia morti Mediato-
tualium sensuunt fulget înterius, et argento coeleslis ris mox resurrectionis gloria .successit, recle subdi-
eloquii splendet exlerius ; per doctorum asdificatio- tur, Botrus, qui fuit fasciculus myrrhas in amarilu-
nenifit cusiodia sobrieialis, et perdivinas Scripluras j. dirie passionis, in dulcedine resurrectionis exsiitit
meditationem. Aura divinaesapientias et argento di- botrus cypri. Quod myrrha enim trislificat, vinum
vini eloquii intus et exlerius renilentes. Faciemus. laslificat.
Ego et mei opifices, quos plurimos ad eroganda se- VERS.14. — Ecce tu pulchra. Hactenus Ecclesia,
mina "verbiconstitui. quas dilectionis pignora a "sponsoreceperil, lestalur,
VERS.11. —Dum esset, Acceptis Ecclesia taillis cui ipse mox remunerationis vice respondel : 'Ecce
a-eonditore suo muneribus et promissis, qua hase lu pulchra; quasi, ex hoc quod me diligis, pulchra
devotione operum susceperif, manifestai, dicens : efficieris. Arnica mea. Alia translatio ; Pioxima
flam essetrex, quod esl, cum Dei Filius in carne ap- mea.; hoc est, in hoc quod proxima es speciosa es,
pai uit, Ecclesia per ipsum mysterium incarnationis et postquam coeperis esse speciosa, sine addita-
in virlutum coelestiumfervorem 'excrevil. Vel, cura mento pulchra es. Oculi lui. Alia laus sponsas spe-
esset in humiliatione crucis humanum genus per ciosas, ut et nos laboremus speciosi fieri. Oculi lut
crucent redemptum, exercitalio bonorum operum columbaium, simpliciter Deum intueris quia nihil
odorem suavitalis aspersit. Christo rege in beatiiu- aliud nisi ipsum quasris. Qui vident mulierem ad con-
dine coelestis secrelî quiescente, sanctorum virtus cupiscendum eam (Matlh. v), non habet oculos co-
 1155 WALÂFRiDi STRABI FULD, MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 41S6
tambas; sed qui habet, easlis inluetur oculis, et le- A dorem aelernaslucis, vel Deilatis magis revelo huini-
gem el Evangelium spiritualiler intelligit. In cujus libus et paralis ad patiendum. Quasi : Mémento
columbasspecie Spiritus sanclus apparaît. Ideoque et quod qui de Tirgine nasci polui, qui Deus sum, hu-
spiritualis intelligentia, el omnia spiritualia dona mililer in mundo apparui, hominibus me socium
nomine columbas designantur. Columba felle caret, esse exhibui, humiliter usque ad mortem veni. Ideo
roslro non lasdit, in cavernis pelrarum nidifical, désiste quietis seGuritatem quasrere, unde subdit, Si-
alienos pullos nutrit, juxta fluenla manet, meliora cut lilium. Sicut campus floribus ornalur, ila mun-
grana eligit, gemitum pro cantu reddit, gregalim dus mea notilia et fide decoratur.
volât, alis se défendit, visum récupérai. Ita sancti VERS.2. — Sicat lilium, Laudato se, laudat spon-
juxla ftaenta doctrinae sedentes meliores sententias sam, ita : Si'cat lilium non potest spim'scomparari,
eligunt, homines a Christo alienos nutriunt Deo, si inter quas saspe exorilur : eodem modo proxima mea
quas bonas senlenlias in hasretieis inveniunt, non super omnes filias lilium est. Sicut lilium. Tu re-
pervertunt, ira irralionabili carent, in fide plagarum quiem quaerisel laudes lectuli: sed scilo quia candidior
Chrisli refugium habent, gemunt pro peccatis. tribulationum aculeis efficieris, et major est fructus
VERS.15. — Ecce tu publier es, dilecle mi et dé- praedicalionis quam quietis. Sic arnica mea. (GREG.)
coras. Audiens sponsa se per dileclionem sponsi B In Ecclesia nec mali sine bonis, nec boni sine malis
meruisse, ut ab ipso sponso laudarelur, sponso vi- esse possunt : bonus non fuit, qui malos tolerare
cem in laudibus tribuit : non quod ei, quod non ha- non poluil. Adversarum hasresum dogmatibus ejus
bet, suo praoconio largiatur, sed inteiligens deeorem inlegrilas tanquam spinispungitur., ut contra hostes
ejus, per quem et ipsa décora facta esl, ait : Ecce tu suos vigilans exercèalur, donec emiuens, tanquam
pulcher es, etc. Lectulus noster floridus. Aliquando lilium, in capite sponsi sui, candore ipso decoretur.
Ecclesia quasi in lectulo cum sponso quiescit, tem- VERS.5. — Sicut Imalus, elc. Sponsa laudata et
pore scilicet pacis, ubi Dei pulchritudinem liquidais exempta sponsi ad patiendum admonila, reciproca
aspicil, el prolem fidelium flore fidei redolentem, ex laude sponsum allollît, quod inier bonorum opéra
aqua et Spiritu sanclo gignit. Aliquando cum sponso [singulariter] similiter sanctus emineat, et se passu-
insurgente tenlalione in acie consislit. Vel, lectulus, ram promittit quod ipatitur, eo prassidenle, qui est
pusilli fidèles, qui Deo suut quies et magistris suis, refngertam et refectio. Sicut malus. Unguentorum
per hoc, saltem, quod peccare mortaliter notant, odor, quautvis suaviler redolet, non est tamen ad
qui florent initiis bonorum operum, per quod dant edendum suave. Malum aulem opiimi saporis el odo-
spem fructus, id est majorant operum. Quietam iu ris laie esl, ut fauces dulcore delectet, et spirilum
sponso vilam agere volens quales domus sint, in G mulceat odoratus. Sub umbra. Ideo dileclum omni-
quibus eum suscipere velit insinuât. Pax Ecclesiae, bus propono, quia in sola pietatis ejus prolectione,
virlutibus floret et spirituali proie mulliplicalur. cujus desiderio arde^am, refrigerium tribulationum
VERS.16. — Tigna domorum noslrarum cedrina. me invenisse conspicio, et suavissimum donorum
Domus varias per mundum de genlibus Ecclesiae; ejus fruclum sentio, quo me perpetuo feficiendam
Tigna, quae ad munilionein domus soient fieri, prse- confido. Desideraveral_ aulem sai umbra auctoris
dîcatores, quorum verbo et exempta structura Eccle- respirare, cum se sole persecutionum fuseatam que-
sias, ne corrual, conlinetur. Laquearia, quas ad de- rebatur, cum Dei auxilium implorans clamabal : In-
eorem domus soient fierL, simplicïores famuli dica mihi quem diligil anima mea : ubi pascas, ubi cu-
Christi, qui tignis adhaerent et suslentanlur, qui non bes in meridie; cum non solum pressurarura tedio
doclrina, sed virlutibus ornant. Cypressina. Cypres- fatigala, sed recordatione pulchriludinis et decorîs
sus Grasce dicitur, quod caput ejus-a rotunditale in ejus illecla dicebat : Lectulus noster floridus; cujus
acumen erigilur : unde et xûvoçlurben dicitur, idest desiderii se compolem factam ostendit, dicens : Sub
alla rotundilas, hinc et fructus cum conus dicitur : umbra. Et notandum quod superius tigna cedrina et
unde, Coniferoecypressi. laquearia cypressina prasdicâbat, non tamen horum
CAPUT ïï. £* sibi proiectionem suffleere memorabat ; sed solam
VERS.1. —jEgo flos. Quia pressentis temporis sta- vite arborera, in cujus umbra quieseerel, et fructu
tu labor magis quam requies convenit : recte spon- reficeretur quasrebat, quia sancli exemplis, doclrina,
sam otio delectatam ad laborum exercitia provocat. et inlercessione, suiïragia ferunl : soli tamen Sal-
Quasi diceret : Tu quidem volens pulchritudinem vatori dicere habemus, Filii autem hominum in pro-
tuant mihi commendabilem reddere, deleclaris in lectione alarum luarum sperabunt (Psal. xxxv). Sedt
quiète secrelis florere virtutibus : sed scias quod et fructus, elc. Non dicit sedeo, sed sedi. Hujusmodi
ego alteriusmodi pulchritudinem requiro in prassenli, profectus sunt Ecclesiarum, ul in exordio desiderat
quia sum flos virtutum, a quo omnis fructus campi quispiam in virtutum umbra consedere ul ad eum
egreditur; quia odorem meum loti mundo innote- veniat corpus ejus, ex quo umbra nascîtur : ideo et
scere cupio, quod non potest ioepleri, nisi inlerniissa nativitas Jesu ab umbra coepit, el in veritate finilur.
quiele, qua deleclaris, ad oificium praedicalionis Sicut dicitur : Spiritus sanclus superveniet in le, et
accingaris. Et lilium convallium magis quam nion- virtus Altissimi obumbrabit tibi (Luc. i). Sic postea
ttalii, quia cla'riiatem meas humanitalîs, vel splen- ad'meliofa fit transitas.
 '
-1137 GLOSSA ORDINARIA. — CANTICUMCANTICORUM. ' 1158
Dulcis. Quia'in eo intelligit anima causant vite, A A nos glorificabit. Quasi : Temporalia Dei bénéficia
dum et corporaliler percipit. (quo a mundi cupidilatibus el perturbalionibus
VERS.4. — Introduxit me. Hase refectio quante aliquantulum quieseere queam) adjuvant in hoc loco
dulcedinis, quantas sit virlutis, ostenditur, cum sub- peregrinationis, et asternorum proraissio amplius
dit, Introduxit me. Id est, spe Muras glorias adeo deleelat.
laalificavit,ut jam saeculi non senliam labores. Intro- VERS.7. — Adjuro. Primiliva Ecclesia ad génies •
duxit. (AHBR.)Quam cito gnttur meum dulcedinem conversa, et quasi in persona eorum hucusque lo-
gratias ejus attigit, ila me recreatam spiritu et ab cuta, cum ex amore inleriori corporis defectum jam
amore terrenorum in superna translatant sentio, ac patialur; monet sponsus novellaht Ecclesiam, ne
si in cellam vinariam inlroducta, novi sim meri peccando inquietet eam. Quam amabilis sit Deo hu-
odore el poculo refecta. Typice per vinum gratia jus Ecclesias et cujuslibet fidelis animas pausatio, ex
Spirilus sancti notâtes Cella vinaria esl Ecclesia, responsione sponsi declaratur. Per capreas. Id est,
in cujus nnilate lantum dari solet et accipi Spirilus si velitis esse comparabiles capreis, vel cervis in
sanclus; quam Ecclesiam de toto orbe collectera, viitulum altitudine et pfeliosioribus cibis, et In agni-
Deus in unam sibi domum fabricavil, quant Spiritus lione, quas medela sil congrua vestris vulneribus,
sanclus suis charismatibus consecravit. Quasfabrica, »; si vulnera habetis. Capreas et cervi, mundà anima-
quia in charilatis maxiinaefundamenlo ipso opérante lia, venenorum iriimica, ruminantia, opéra spirilua-
consislit, racle subditur: Ordïnavît in me charitatem. lium virlutum figurant, contra virulenti hostis
Multoruni chantas inordinata est, quod in primo insidias. Cervi tempore amoris discedenles a patria,
est, ponunt lertium, vel quartum. Primo, Deus di- alter clunibus alterius capite imposilo se sustentant,
ligendus est; secundo, parentes; inde filii, post ordinalim ïncedentes, primus fert, ultimus tantum
domestici, qui etiam, si boni sunt, malis filiis prae- fertur, primo fatigato, ultimus succedit, canîbus in-
ponendi sunt. Secundum hoc in Evangelio ad cujus- sequentibus per dumeta cornibus dorso impositis
cunquedileclionem, propriumponil. DiligesDominum illassi evadunt. Caliganlibus oeulis serpentent come-
Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota mente tua, dunt, et hausto fonte visum récupérant, et deponunt
et pioximum tuum sicut teipsum(Marc. XII).Iuimicos - superflua. Sic sancli amore Dei renunliant terrenis :
non ex-iota virlute, non sicut teipsum, sed simpli- alter alterius onera supportant, minus enim onerati
ciler : sufficilenim quod diligimus, el non odio ha- peecatis allevant oneratos, condonando, pro eis
bemus. Vel, ipse prior dilexit me, et diligendo, ut orando; robur dalum per Spiritum sanctum menti
eum amarenossem, donavil. Vel, ordinavit, id est, suas supponunt, dum urgentur ab impiis, el sic
ordinata charilate, mea singula membra, id est, 'C transeunl illassi; diabolum comedunl, id esl, anni-
eleclos omnes, sibi copulavit ; eminentiora ampliori hilant in se, el potato fonte, id est, Christo, visum
affecta compleclilur. Quantum charilas mentem interiorem récupérant, et pellem ponunt, id est,
quam perfecle absorbuerit ab amore infirmorum immunes fiunt a peecatis. Ne suscitetis. (GREG.)Si
sustollal ostendit, cum subditur : subditi aliquîd peccant, propler quod doctores a
VERS.5. — Fulcite. Jam supradiclis confortata, quiète surgere coganlur, non tantum poenam iliius
sed etiam puniunlur pro inquie-
ila in amorem Dei ardet, ut pras nimio amore vel peccali incurrunl,
latione doctorum, quia qui doctores coelestibus in-
poenis îllatis languor carnis immineat. Vel, fulcite, tentes
id esl, vos alii, vel perfectiores, vel incipientes bene ïnquietare prassuinit, eliam virtules quas
habere se credebat, perdit. Ad juramenium sponsi,
operando, silismihi recreatio, ut in bonis operibus sponsa libenter
vestris quiescam? qua? adhuc non possum quieseere suscipit, el audiens delerminationem
islam scilicet donec ipsa velii, animad-
conieinplando vultum Dei. Ideo fulcite, ut etprassens vertit appositam,
et futurum subsidium habeatis, sicut ego in languore sibi latenter prascipi, ul ipsa sponle surgere
meo habeo. Quanta se ad amorem sponsi accendit, velit, promittit ergo se surreeluram et proponit
tanlo ab amore temporalium languescit : unde sub- lalem sponsum, pro quo velit, et tempus congruum.
D Postquam enim apostoli in primitiva Ecclesia gen-
dit J Langueo.
lium positi, in tantam perfectionem se et alios In-
VERS.6. — Loevaejus. Noli aliunde capiti requiemi duxerant, ut jam contemplationi vacarent, itérant
qiiasrere; si enim lasvam ejus habueris, omnia tibi,, intelligit sibi impositam nécessitaient discurrendi
quas mea sunt tribuenlur. Loevaejus sub capite meo. per lotum mundum et construendi novas Ecclesias.
Cum corda fidelium in hac vita, per sacramentorumt VERS.8. — Vox dilecti mei. Hac esl quam audivi
parlicipationem, per pignus Spiritus, per Scriptura- adjuraniem filias Jérusalem ne me suscitarent :
rum solatia confortantur : quas et ad subsidium pe- gaudeo consolatoriam ejus vocem audiens, cum ejus
regrinalionis dat Deus : dextera amplexabitur, cumL faciem nondum video; tamen-sublevato ad coelum
post hanc vilam eoeleslia praemia accipiemus. Loeva i animo, aliquam suavitatem futurae bealitudinis pras-
(id est, prassens vita, et temporalia Dei dona), dumi guslo, eliam in hoc prassenti. Saliens in monlibus.
per spem mentem roborat, est sub capite ad conso- Salit -in montibus, el quasi pedes ponit; quo signo
lationem data : et dextera, id est aeterna vita ample- ibi fuisse dighoscitar, quia eum per passionem et
xabitur, sicutprolegens, quando per reniunerationemi vite conversaiionem imitalur. Sallum fecit de coelo
 1159 WALAFRÏDI STRAB1FULD. MON. OPP. PARS î. — THEOLOGICA. 1140
in ulerum, de utero in prassepe, de prassepi in cru- A cellos, id esl, per parva foramîna parva lux inlrat,
cem, de cruce in sepulcrum, de sepulcro rediit in sic obscura cognitio per prophètes.
coelum. Ipse est qui élevâtes est super omnes mon- VERS.10. — Surge propera. Id est, interrumpe
tes el colles, id est, sanctorum tam majorum quam contemplationem, et labora in acquisitionem alio-
minorum allitudines. Transiliens colles. In collibus rum;lvel surge ab amore terrenorum. Surge, omnia
non apparent signa pedum, sed umbram supervo- tempus habent; qui modo adjurabat filias Jérusalem,
laniis susceperunt : quia etsi non ut illi majores, ne inquietarent dilectam : ecce eam ad laborem in-
tamen aliquatenus imitantur el ab eo visitante, vitât. Surge propera. : (GREG.)Cum jam de corru-
Montes et colles sunt, qui generalem Ecclesiaecon- piionis corpore educitur, ei imber transiit, quia
versalionem quasi floridam camporum planitiem, prassentis vite lorporabscessit, el ad contemplandum
singulari mentis puritate transcendunl, et ab infimis Deum in substanlia educitur, nec jam verbovum
recedentes vicinius superna contemplaniur. In qui- gutte sunt necessarias,-utpluvia praedicalionisdebeat
bus salit, quia corda sublimium crebra visilatione infundi. Nam quod minus audire poluit amplius vi-
illustral ; et non manet, sed salit el transilit : quia debit^ Tune enim apparent flores in terra, quando de
hase dulcedo contemplafionis brevis est et rara, aslerna bealitudinis vita quaedamsuavitalis primordia
propter gravedinem carnis, quia lerrena inhabitatio B prasgustare anima coeperit quaejam in floribus odo-
aggravât seusunt multa cogitanlem. ratur exiens, quasposlquam egressa fuerit, in fruclu
VERS.9.-—Similis. Quia acute videt, et in altis uberius babebît. Tempusampulationis advenit. Nostra
montrant habitat, velociler saltat. Unde 1et rarius a ampntalio lune evenit, quando infructuosam ac no-
nobis videtur : semper ascendit a nalivitate usque xiam corruplionem carnis deserimus, ut ad fructum
ad sinum palris. Similis. Et quamvis divinitale sua animas pervenire valeamus, qui fructas nobis est
ila omnes transcendai, tamen factus est homo, pra uberrimus. In ampulalione quippe sarmenla sterilia
me natus esl de gentili et palriarcharum semine. In rescinduntur, ut ea quas valent, uberius fructum
assumptione carnis et humanilale comparatur ca- tarant. Ideo sarge, quia ego patiens pro te fluctus
preoe; in varielate virtutum cl miraculorum hin'nulo. sedavi.
Gervus flalu narium serpentent de cavernis extrahit, Veni.Ad impendendam etiam curam salulis pro-
el superata pernicie veiieni pabulo deleclalur. Quo- ximis per studium sedulas praedicalionis, ul cum
niam islis versiculis speculativasvite sublimitas est magno comitalu ad nupiias merearis recipî. Quasi :
expressa, restât activas vite, quae omni Ecclesias credis te venluram, si vacaveris conlemplalioni :
communis est, perfeclionem ostendere. Unde sequi- sed venies melius per laborem lurjuâmodi. Oportet
tur . En ipse stat, etc. Post parielem. Paries, qui G ul prasdices, quia eum jam scientia est in- te, est
ab ejus aspeclu nos seducil, mortalitalis condilio etiam in illis, ad quos le milto, qpporlunitas reci-
est, quam peccando meruimus, qui ita conditi su- piendi. '
mus, ut sinon peccaremus, omnes electi divinum VERS.11. — Imber abiit. Ego a mortuis resurgens,
lumen indefessi cerneremus : ad quod intuendum lempestale compressa tranquillilatem reddidi. Modo
perpauci perfectiores, cum labore, fide purificati facilius est preedieare, cum quidam jam conversi
nunc pertingunl : sed in hoc pariete misericordia sait, quant prius, cum nullus adhuc crediderat.
Dei fenestras et cancellos unde nos prospicere fecit, VERS.12. — Flores. Quasi : Islos, qui jam cre-
quia menlibus, quanqnam oppressit, gratiam suas dunl. el jam bona operantur, potes dare in exem-
cognilionis aperuit, et crebra nos suas inspirationis ptant aliis : islos potes proponere aliis in exem-
luce respicit. Per cujus inspirationis prospectera, plum qui jam paltantur falcem vilia resecaiitent.
quia hoc maxime Deus agit, ut nos a lemporalibus Pro quiète tua non debes dimiliere prasdicationeni,
ad promerenda coelestiaprovocet, recte subjungitur : quia Christus, qui iii magna quiele eral cum Pâtre,
En dilectus meus loquitur mihi, qui supra monuit qnietem quodammodo pro prasdicatiooe intermisit.
filias Jérusalem ad custodiam meas quietis : me ad Tempus pulationis. îam inulilibus vanas religionis
colendas vineas miitil ostendens opporiunilatem. ampuialis sarmenlis, fuluro fideifruclu prasparanlur
Post parielem. Moraliter si feceris asdificationem corda hominum', jam et vilia amputanlur, quia venit
luara, Deusvéniel postparietem luum, prospiciensper , tempus remissionis peccalorum. Voieturluris audila
fenestras, id est, per quinque sensus sollicite con- est. Spiritus sanctus, quando de occullioribus loqui-
luetur; ubi enim non prospicit sponsus, mors ascen- tur sacramenlis, et quas multi non captant, turluris
dit : unde Jeremias : Ecce mors ascendit per fene- appellatione signalui*.Unde et Moysiapparet'et uni :
stras nostras (Jer. ix); per relia. Omnia retibus quando de humilibus quas ad omnes usque perve-
diaboli plena sunl, quibus capereris, nisi quiç niunt, pcrcolumbam assumitur, unde et circa Jof-
sponsus subjecil se retibus mundi qui eminenter, el danent astanlibus multis non in turture apparaît,
conscindens viam facerel, ut dicas : Anima nostra sed in columba. Vox turluris, vox apostolorum, vel
sicut passer erepta est de laqueo venantium (Psal. quoriimlibel prasdicalorum,qui suo cantu abscessum
exsm). Per fenestras. Sicut sol intrans per fenestras hiemis] et vens adventam nunliant, qui pro cantu
illuminât domum, ita Chrislus exemplo el admoni- humilent gemilum reddunt, qui pudicitiae amaiores
lione apostolorum nos illuminavit. Sicul per can- sunt, qui semper in jugismonlium, vel in verticibus
lUt - GLÔSSA ORDINARIÂ. — CANTICUMCANTICORUM.' 1142
arborant moranlur, et conversationem fugiunt homi- A^ mox arnica columbini cordis simplicifate respondet,
num, dum in mundo corpore posili, conversationem elinjuncto ofïicio seobedituram promîttit; quasi di-
habent in coelis,ineolatus sui et pafrias sibi promissae cat, non solum hortatur, sed etiam adjuvat. Dilectus
memores. meus mihi. Sincero amore mihi eopulatur, et ego illi.
VERS.13. — Fieas. Grossos vocat primitivas el Vel, dilectus talem exhortalionem mihi facit, et ego
immaturas ficus, quas non sunl habiles esui, quas ilti faciem el vocem ostendo. Vel, dilectus meus
eliam si concussasfuerinl, leni taclu cadunt : ergo mihi, non alteri cuilibet, scilicet, gratiam prasstabit
sonante turture, id est, prasdicantibus apostolis, et fructum rependet ; et ego ei, non aller! cuiquam,
Synagoga protulil grossos, id est, irnmaluram legalis non in alia turba hominum, sed intégra obedienlia
observantiasinlelligenlîam abjecit. Vel ita : Synagoga et devotione conglulinabor. Cunctis his sensibus
procreavit apostolos, qui dulcem cibum suis creden- apte convenit quod sequitur : Qui paschur inter lilia.
tibus ministrarent. Et quia proférante Synagoga Paseitur in nobis, quia corpus iliius sumus et ment-
apostolos, totius orbis fides salusque secuta est, recte bra de membre ; pascît nos ipse, qui caput est.
subditur. Vineoeflorentes. Per floritionem initia mul- Paseitur inter lilia, cum fidèles, qui sunl membra
tiplicium Ecclesiarum, de ea quas Jerosolymis primo ejus, exemplispriorum fidelium in supernorum amore
planta ta esl, de cujus flore succus expressus poculi B I perfieiuntur. Lilia. Aduslis membris mederi soient-:
genus conficit, saluli et voluptati accommodum, sic sancti, si forte vident corda pnnimorum aduri
quod lastiflcat cor hominis. flamma vitiorum, refrigerium consolalionis et ex-
VERS.14. — In foraminibus. In vulneribus Chrisli hortationis adhibent. Quia hase Domini paslio, quas
Ecclesia sedet et nidittcat : cum in passione Domini in sanctorum ejus profeclibus sgitur, usque ad finem
spem sua?salutis ponit, et per hoc ab insidiis acc'i- sasculi perlingit. Nam ubi ad visionem pervenerint,
pitris, id est, diaboli se tutandam confiait, et in in quo ultra proficiunl non habebunt, recte subditur :
eodem alios gignît. In foraminibus. Tn fide, vel in Donec aspiret dies.
capacitate, in qua fidèles locati ab hostibus sunt tuti. VERS.17. •—Revertere, similis. In excelsis men-
Maceriés est congeries Japidum, sine caemento in tibus vestigia pone, et ab illis aliquando etiam con-
unum compaetorum, sic aposloii eadem fide et descendendo inferioribus appare, qui in valle sunt.
eisdem sacramenlis sunt uniti. Ostendemihi. Necdum Revertere, similis. Et quia ad ecclesias constituendas,
habebatfiduciam, ut revelata facie gloriam Dei con- el excolendas, el ad versutias vulpecularunt abigen-
templaretur; sed quia jam ornata est, dicilur : das provocas, et ut faciem meam tibi oslenderem,
Ostendemihi faciem tuant; sonet vox tua in auribus cum tuant faciem adhuc clare non videam, et per me
meis. Ostenditur Domino faciès, recle operando : C ( non sufïïcîam, obsecro, illustra perfectius cor meum
ostenditur sonas vocis, salubriter prasdicando. Ne el corda illorum quibus praedicatura sum.
erubescas prasdicare crucem Christi, quamvis stul-
litia videatur incredulis, quam praedicaverunt Christi CAPUT III.
apostoIi,-qui sunl nîaceries et munimentum Ecclesias. VERS.1, 2. —>In lectulo. Orantibus prasdicalori-
Vel, maccriessunt prophète et patriarches, in quibus bus deJudasa, ecce gentilitas Spiritu divino afflata ad
aposloii habent refugîum. Quod intus pulchriludinis agnitionem suas salutis advenit, el inventant firmo
habes, et in secreto quietis didicisli, in publica amore tenet. Unde sequitur : Vox ejus plene intran-
actione ad utilHatem aliorunt demonstra : nam mihi tis. In lectulo. (GREG.)Moraliter lectulum sibi sancta
qui intima prospicio, lune faciem tuant ostendi assti- anima in nocte facit, dum omnes mundi perturba-
mo, cum ulililati proxitaoram bonam actionem tiones -fugiens, secretum, in quo requiescît, com-
ostendi considéra. parai. In hoc lecto dilectum quaeril : quia dum a
Auribus meis. Non alienis, id est, meas dilectioni, sollicitudinibus vacar, in ejus inquisilione quomodo
non alicui terreno, et opus et vocem expende. Vox ad illum perveniat requiescît : sed dum in mundo
enim tua. Non aliéna, sed ea, quam in die despousa- vivit, tenebras mundi a se perfecte non excuiit
tionis le mihi servira promisisti. D
: et quanta gravius patitur, eo frequentius quasrit,
VERS.15. — Capîfe nobis. Quoniam non sufficit et fervenlius eum, quo inventa tenebras amplius
nobis vilam noslram aliis in exemptant proponere, non patialur. Sed quia in hoc mundo non invenit,
et bonam prasdicationem facere, nisi etiam errantes i ideo subditur : Quoesivieum, et non inveni. Quia vero
corrîgamus, et infirmos ab insidiis aliorum defen- maximo desiderio asstuat, et quidquid tenet, ei non
damus, recte dicitur capite non vobis, sed nobis ; in sufficit, donec deliclum inveniât : ideo perseveran-
hoc mihi enim servitis, in hoc vos remunerabo. liam inquisitionis subjungit, Surgam, et circuibo
Vulpes in foveis abdunlur, et cum apparuerinl, nua-. cwitatem.ln lectulo. Ex quo Adam peccavit, coepit
quam directis itineribus currunt, sic hasretici. Nomi homo in terrenis quieseere, el tamen ducetalione
vinea nostra. Pulchre, cura supra vineas plurali nu- quasi per somnium veram beatiludinem intelligens,
méro, hic singulariler vinea, quis, multe vineas per• ipsam in terrenis putabat consistera. (HIERON.) Mo-
fidem et cliaritalem unain : et ideo sunt expellendi, raliter. In lectulo anima Deum quasrit, quando in
qui eam volunl per haereses-scindere. suo otio quidem appétit Deum videre, et ad eum de
VERS.16.—Dilectusmeus mihi. Tali affatui dilecti, carcere carnis exire (Sesiderat, sed non conceditur ;
1145 WALAFRIDI STRABI FULD. MOM.OPP. PARS I. — THEOLOGICA. HM
et abseondit se sponsus, ul non inventas, arden- ii prontoliones sit tnulliplicata. Quoe esl ista ? Judaei
tins quaeralur. Et non inveni. (GREG.)Quia mihi gen- conversi, videntes etiam gentes converti el in amo-
tilitati non angélus, non propheta, non quilibet rem sponsi pariter recipi ; non ex invîdia, sed quasi
doctor in dubiis lumen divinas cognilionis ostendit, admirantes, el de societate fralrum congaudenles,
ideo non inveni, quod ubi comperi, quod in lecto inquirunt si salus sit promissa gentibus : quod mul-
non posset inventai, proposui in animo meo de lecto lum fuerat duhium. Quai ascendit. Eodem tempore,
çarnalium voluplalum exsurgere, et ad laborem et doimit, cum a icarnaiibus desideriis se aliénât
salutiferas mquïsilïonis accingi, et terra el mari pu- Ecclesiae, el bonis operibus ad visionem sui condi-
bliée et privalim universorum, quos sapientes audi- toris appropiat. Pei\ desertum. Id est per médium
1
rem, magisteria adiré. Vici, sunt spirituales viri, gentium, quas nulla erant virlutum fruge fecundas,
qui dum ad cosleslia gradiuntur, angustam viam te- quas nullus propheta, vel angélus ad cullum Dei
nent. Plateoe, id est, saeculares, qui limitas volup- instituerai, vel : Per desertum sicut virgnla fumi ;
tates sequuntur, et alla via inceduntJ Omnes ergo quia amundi illecebris separata, coelestibus prasceplis
circumit, quia omnes sanctos, qui sunt vel fuerunv, est dedita. Fumus eodem tempore partira oritur, par-
mente conspicit et imitatur : etiam in sascularibus tira, qui prius ortus fuerat, soletin sublimioribus
aliquando invenit, quod valeat ad inquisilionem > B disparere : sic Ecclesia, in quibusdam suis membris
sponsi : sed postquam laborem geminatum inquisi- semper gignitur nova, in quibusdam, qui prius
tionis ostendit, iterum difflcultatem invenlionis sub- nali fuerunt, semper colligilur ad coelestia. Fumus
dit : Quoesivi, et non inveni : sed dum quasrit et non eK igné natus ad alta conscendens paulalim se hu-
invenit, ipsa et quaeritur et invenitur : Unde dici- manis subtrahit aspectibus : sic Ecclesia igné sancti
lur ; Invenerunl me vigiles. Quoesivi.Plurimo labore solius Spiritus in amorem Dei accensa ascendere non
mundo peragrato, sapienlium verbis discussis, nil destait, donec a terrenis abslracta ad invisibilia
certum de via veritatis addiscere potui. coeli rapialur. Ex aromalibus. Nota quod aromata
VERS.3. — Invenerunl me. Cum sic inquirerem, commemorans, primo myrrham, deinde thus, el
Dominus banc instantiam inquisitionis videns, tan- postea universi pulveris pigmentarii ponit, quia prius
dem se manifestare dignatus est et cui inspiraverat, est mortificare concupiscentiam carnis, postea of-
ut quaererel, quaerenti donavit ut inveniret. fere Deo placabilia Jvota cordis, et sic cum humili-
Nmn quem diligit. (GREG.)Illis volenlibus docere, tate crescere in omni virlutum génère. Pigmenta.
ista flag''a!is niinio amore prior alloquitur, Num In pulverem redaeta valent ad confectionem : sic
quem diligit. Ecclesia interrogal vigiles, cum pras- ^ virtutes cura non extollunt animum, sed quasi in
dicationem intente suscipit, et in ea bonorum ope- pulverem , reputatione agentis, rediguntur, adper-
rum exhibitione fruclificat. fectionem perducunt. Pigmenlarius, vel homo qui
VERS.4. — Cam pertransissem. (ta.) Per'eos trans- opérant dat virlutibus : vel Deus, qui virtutes largilur.
it , quia in ipsis videt formant ejus, quem quasrit ; VERS.7.—Enleclulum.Priori amice miranli respon-
et tamen transit, quia Deum, qui est ultra, incipit det gentil)tas delerminans, quo ascendat, quia scilicet
imitari et inlueri. Transit Pelrus vigiles, dum con- ad leclulum, et per quid ascendat, quia scilicet média
lemnit prophetas, el Domino prophetarum dicit: fercula sunt charilate constrata, et probat se in
Ta es Christus, Filius Dei vivi (Malth. XVÎ).Donec eamdem sponsi dileclionem accessisse, in qua prior
introducam illum, elc. Donec in fine mundi Syna- est : quia sîmilifer habel nuplialem apparatum, et
gogam, per quam auditum fide suscepi, et mysle- prasdicalores habet!, quos Deus ad nos non misisset,
riumregenerationis ad fidem ejus revocare satagam. nisi eos praselegisset. En leclulum. Lectulus veri
Ecclesia genlilis in fine revocabit Synagogam, quas pacifici, aslerna beatitudo, in qua rex eum sanctis
prius vocaverat illam per apostolos. quiescit, ad quem Ecclesia per desertum partira
VERS.5. — Adjuro vos. Christus audiens se per quotidie pervenit,' tandem perfecta perveniet. Vel
hos introducendum, adjurai ne ei parent impedi- ry etiam lectulus Dei est in praesenti quieta conver-
menlum. Adjuro vos. Ideo repelitur hic versiculus in salio sanctorum. Ulrumque lectam ambiunt foriis-
cantico amoris, ut non minorent se Dominus Eccle- simi : quia et pressentent quietem, et pacem Eccle-
siae devgentibus, quam de Judaeis collectas curam sias prasdicatores contra incursus tuenlur, et inter-
habere : sed asqualem pro utriusque pace sollicitu- nant patrias coeleslis quielem quique perfectiores
dinem gerere designet. Non minus enim hase re- fixa inlentione speculantur. Israël. Id esl vir videns
gina austri capitur amore sponsi, quam prima arnica Deum, quo nomine justevocantur omnes, qui ad
de Judaeis. Cervosque. Cervi est in seneclute serpen- divinas visionis gaudia lendunt. Inler quos fôrlissimi
tent coraedere, et pro siti a veneno concepla, ad sunt, qui vel coelestis dono speculationis subliman-
fontem properare, et inde potando juvenescere, ca- tur, vel prasdicationis ministerium suscipiimt.
dentibus pilis et cornibus : quod cuique fideli com- VERS.S. — Omnes tenentes gladios. Qui ïndesi-
petit per lavationem baplismi. nenter habent verbum Dei in prompte, el ad rese--
VERS.6. —Quoe est ista. Ulteriusagit de Ecclesia canda superftaa et'in se et in subditis, et ad repel-
de gentibus conversa, quomodo apostolis fundamento lendos hostes et conculcandos. Omnes tenentes qla-
accepto. deinde per succe|sus temporiim et graduum dios, Verbum Dei tenait, et périt! sunt qu&hter
 1145 GLOSSA ORDINÂR1A.— CANTICUMCANTICORUM.
utantur illo, tam alios quant se quantum ad vitia Anavit eum Judasa sua. Qui coronavit eum. Qua hu-
expugnando. Ad bella doctissimi. Quia lot millibus manilale honestavit eum mater : in hoc quod virgo
annorum contra diabolum in carnis fragililate pu- esj, non delurpans ut alias mulieres, sorde origina-
gnaverunt, éx assiduo usu docti sunt. JPropter timo- Iis peccati : et miltil nos ad historîam. Quasi : Cré-
rés. Ne insidiastentatoris ; si eos securos inermes- dite naliviiatem, passionem, resurreetionem. Haec
que ïepererint sternant : et ne eis expugnatis lectu- descriplio pro Ecclesiae multiplicitale exlenditur.
lus quem custodire debuerunt, foedetur, scilicet, ne Desponsationis iliius. Si iliius referimus ad matrem,
prassens pax Ecclesias violetur, et sic futura beatitudo dicimus in tempore annuntiationis : si ad fidelium,
amillatur. resurrectionis , quas praecipua laetitiafuit, quia tune
VERS.9. — Ferculum. Non solum per hoc, quod solutum esl genus humanum.
et in prassenti in lectulo Salomonis quiesco, et ad
futurum leclulum feslino, et fortissimos custodes CAPUT IV.
habeo, apparat quod salus «t promissa gentibus • VERS.4.—Quam pulchra es. Cum sponsa de genti-
sed eliam per hoc, quod de nobis fecit quoddam busconversa jam tante sit perfeclionis.ul Judaeisversa
ferculum, id est quod de loco ad locum ferret sui vice prasdicet et sponsum laudet : ipsa quoque dignam
verbï dispensatores, vel in quibus ipse per mundum " laudis recompensationem a sponso recipil. Haec de-
feratur. Vel ita: Pacificus, ad cujus lectulum pro- scriplio pro Ecclesiae multiplicitate exlenditur. Pul-
pera , ita munivil me : et hoc fecit per ferculum, id chra aclione, quia sicut virgula fumi per desertum
est per apostolos, per quos, sicut in cathedra fertur, ascendit, pulchra praedicatione, quia ad suum con-
quos ad meam salutem vel nostram misit. sortium proximas atlrahit. Oculi. Id est, sensus tui
VERS.10. — Rec/matonam aaream. Id est, sui contemplatione spiritualium rerum sunt excellentes
speculatores "plenos divina sapientia, vel reclinato- et reverendi. Per partes intendit laudare. Absque.
rium facit in ferculo, cum spem perpétuas quietis fi- Magna est gloria aperti operis, sed longe incompa-
delibus promittit. Aureum, quia requiem suasvisio- rabïliler asterna retributio, quas videri non potest.
nis gloria coruscam prasparat. Asceasam purpureum, Capillitui. Ut facilius cuncta liquescant, breviler
Ascensus sunt illi, per quos aliquis potest scandere singula percurramus. Capilli, sunt spontanei pau-
primum ad virtutes, postea ad sancta sanctorum : peres. Genoe, summi praslati. Dénies vero genarum,
qui sunt purpurei, id est ad martyriumprompti. Vel, alii inferiores praslati. Labia, sermocinatores. C«-
ipsae virtutes, sunt ascensus, quas sunl vera purpura : pilli tui. Si in oculis acumen spiritualium sensuum
quibus decoranlur animas fidèles. Vel, ipse Chrislus accipilur, in capillis potest notari pluralitas cogita-
ascensus, per quem et in Ecclesiam et in coelumin- 'J lionum, quas omnes ad unum finem coelestis boni
tratur. Purpureus, quia lavit nos in sanguine suo : el tendunt. Unde capreis asquantur, quae animalia
nullus ingreditur Ecclesiam, nisisacramentis Domi- naunda sunt, et ardua rupium quasrunt gratia pastus.
nicas passionis imhutus. Media charilate conslravit. Quoe ascenderunl. Unam de naluris capreas ponit, ul
Vel charilate, qua pro nobis passus est. Media, id sic de aliis intelligatur, et illam magis virtutem
est, Ecclesias corda, instar slrati para vit, ubi fidèles prasdical qua auditores magis indigere perspicil.
animasmolliler quiescant : quia totam eam inlrinse- Quoeascenderunl. De illo, qui est teslimonium se imi-
cus supernorum amore replevit : unde addil: Prop- tantibus, sicul ipse promisit : Qui me confessusfuerit
ter filias Jérusalem. Propter animas coelestium desi- coram hominibus, elc. (Luc. xu.)
derio assluantes quia quanlo magis nos dilexit, lanto VERS.2. — Dentés tui sicut grèges tonsarum. Si-
msgis ad patiendum pro eo nos accendit. Media cut in capillis, fragiliores Ecclesias populi, qui nu-
(GREG.)Ecce consolatio. Qui non potest sanguinem merositatem praestant, signanter : sic in dentibus
pro Domino fundere, diligat proximum propter fi- fortiores quique et ad regendam Ecclesiam apli,
lias Jérusalem, quia non sunt dicendi filii, id est qui firmitate prasvalent. De lavacro, omnes. Omnium
firmi, sed filias, quas per charitatem a Dei asdificio est, baplismo puriûcari : perfectorum est, el maxime
non aliénassunt. eorum, quibus cura ovium est commissa, renunliaie
, VERS. 11. — Egredimini et videte, elc Pulchro omnibus quaepossident. Gemellis felibus. Id est con-
ordine post enarrata régis dona, ipsam quoque spe- similibus fetibus, quia taies alios reddunt quales
ciem et oraatum ejus prasdicare incipit, et ad viden- ipsi sunt. Vel, duplices fétus, opéra geminas chari-
dum eum invitât. Et attendendus est ordo , et suc- tatis, ut fidèles conversi de utroque populo. Yel,
cessus hujus Ecclesias, quas de Judasorum primitiis fides et opus. Et sterilis non est. Nec illi inter stéri-
instituta, praslatis, judicibus, aliisque gradibus il- les depulanlur, qui abluti slaiim ex hac vita rapiun-
lam primant, jam post "apostolos tepidam admonet, tur. Habuerunt enim sobolem fidei quam vel ipsi
ut successoribus et conlribulibus eorum a quibus pro se, vel alii pro ipsis confessi sunt. Habueruni
prasdicata fuit, vicem mater reddat. In diademate. etiam votum bonas operationis, quod inter oves
Quasi lalentem in humanitate, qua vieil diabolum : Christi, si exspeclali fuissent,socialiter exercèrent,
et caro fuit causa hujus viclorias nisi Deus carne unde dicitur: Consummalus in brevi explevil lempora
obumbraretur, diabolus eum non aggrederetur. In multa (Sap. îv). *
diademate, id es.t, in illa spînea corona, qua core- VERS.3. — Sicut villa. Prasdicatores vitta dicun-
 1147 WALÀFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1148
tur, quia fluxas cogitaliones in cordibus hominum A VERS.5. —Due ubera. Mullis figuris eadem Ec-
suis prasdicationibus restringunt, ne diffluanl et' clesias mysteria repetuhtur; sed repetita novi sem-
cordis oculos premanl. Coccinea. Quia Dominici per aliquid aiferunt, et per ipsam novitatem animos
sanguinis, quo redempla est Ecclesia, pretium pras-• audienlium amplius délectant. Duo igitur ubera,
dicare non cessât : vel quia prasdicalio sancta cha- praedicatores de duobus populis, qui oculi dicuntur
ritalis ardore flammescil. Labia tua. Dentés qui te- quia occulta proficiunt. Dentés, quia improbos cor-
runt : labia quas trita aperiunl. Eloquium tuum dulce. rigunt, el in corpus Ecclesias trajiciunl : Collum,
Dum, quas dicunt faciunt • suas prasdicationes ho- quia vitalem flstum, (asterna gaudia prasdicando,
minibus quasi sapidas escas apponunl. Sicut fragmen ministrant, et cibos doctrinae. Ubera, quia lacpar-
mali punici, ita genoe.In colore exterius puniceo, vulis in Christo infundunt, qui sunl hinnuli capreoe,
volunlas martyrii • in albis granis (quascortice fraclo quia acute, quas sunt agenda, discernunt, veloci
videntur), candor virtutum : qui augetur, dura caro cursu operationis de yalle lacrymarum avolant. Ge-
collidilur : candor éliam, cum implela passione mi- melli', quia eamdem fidem , eadem sacramenia pras-
raculis nitenl. In genis verecundia, in malo punico- dicant : qui ne lac quod erogant in eis deficiai,
passio Christi. Habet ergo ruborem Ecclesia in ge- pascunfur floribus Scijipluraram et exemplis saneto-
nis, 'Cum sacramentum Dominicas passionis falelur B rum ea semper recolenilo. Duo hinnuli Duo populi,
verbis, et ostendit candorem cum pulsata pressuris, qui per humililalem parvos se et peccatores iutelli-
castitatem puri cordis probat, el faclis, quid gralias gunt, sed charitale ' currenies, omnia obslacula
salularis crux diabeat, pandit. Absque eo. Licet sint mundi transeunt, el sallibus contemplationis ad su-
magna, quas exterius apparent : majora tamen in perna conscendunt. Qui poscuntur. Quia in his re-
occulto retinent, quoedivini oculi soli vident. Latet. feclionem habent, qui'florenl virlutibus et splendent,
Confessionem vivificascrucis possunt omnes in Ec- dum ipsum Deum, quem desideranl, adhuc de vicino
clesia audire, pressuras Ecclesiaevidere, vel eliam videre non possunt. j
mîracula quas ipsi Ecclesias sunl divinilus collata, VERS. 6. — Donec aspirel dies illa. Postquam,
possunt infidèles eum fidelibus inlueri : ipsa autem nec docendi ultra née discendi tempus erit, sed
sola anima novit quanlo teneatur amore vite in- consummalis omnibus hujus mundi tenebris, omnes
visibilis, quanlo amore erga Deum et proximum fulgebunt sicut sol. Vadam ad montent. El quia Ec-
flammescat. clesia per singula lalis est. Vadam, id esl, addam
VERS.4. — Sicut turris David. Turris est expugna- gratiam, tam inferioribus quam majoribus. Vadam.
bilis prasdicatorum constantia , quas ad defendeuda Quia novos populos quotidie congregabo. El quia
fidei asdificia, et ad repellenda hostiura iela, forti ^ sermo est ad Ecclesiam de gentibus, potesl non in-
manu Dei, et desiderabili rege construcla est cum congrue videri promissa voçalio Synagogas, quas in
propugnaculis : id est, cum divinarum Scripturarum fine mundi est futura : seu vocalio quarumeunque
notilia, quando aperit sensum, ul intelliganl Serip- gentium. Unde mox de amplissima pulehritadine
turas, et diclisprascedenrium suam conttrmanl pras- indus ejusdemque Ecclesias, quas vel de Judaeis vel
dicaiioncm, propugnacula edam, miraculorum dona, quibuscunque gentibus per totum orbem est con-
quibus prasdicatio astruitur. Nam sanatis morbis greganda, subditur, Toto pulchra es.
corporalibus, ad salulem animas facilius pervenitur. VERS.7. — Toia pulchra es. Non solum in eleciio-
Collum tuum. Collum evlendimus, quando longius ribus membris, quas enumeravi, sed etiam in illis
prospicïmus : Sic praedicatores, collum, propter qui pusilii et fragiles videntur.
hoslium de longe speculationem : Tarris, propler VERS.8. — Venide Libano. (GREG.)Et quia vado
forlitudïnem et propter excelsam coelestium gau- adte,tudebes venire ad me, cogilatione, loeu-
diorum conlemplationem. Vel, collum, quia cibos tione, opère. Vel, primus gradus est in carne pro
in corpus demiltunt, vel quia corpus capili jungunt : bono opère : seeunitas in absolutione carnis ad
unde, Dominus dat panes, discipuli autem turbisap- -. percipiendam beatitudincm in anima : lertiusrecepto
ponunt. Propter aliud praedicatores, oculi; propter corpore quando in resurreclione duplices récipient
aliud, dentés : propler aliud, genoe : propter aliud Stolas. [Veni fide, veni opère, venialios addueendo :
collum voeantur. Propugnacida sunt in divinis Scri- vel ter veni propler fidem Trinilatis. Libanus mons
pturis infringibiles senientias, in quibustuti sunt, Phoenicis,Hebraice interpretalur candidatio, Grasce
qui de longe ab incursanlîbus se défendrait. Mille lltus : umie supra, Vadam ad montem myrrhoeet ad
clypei. Clypeus, ista firmissima ratio esl, qua freli collem ihuris. Dum praedicatoresconverlunl taies ad
sponle contra haerelicos prodeunt, el se muniunt, salulem, crescit corona de principibus victis certa-
dum illos perculiunt. Omnis armalura. Id esl, omnis mine eorum. Veni. Quasi : ne tinteas, ne sola ve-
instruclio, rai operationis, vel doctrinae coelestis, nias : quia mullos libi addam. De capite Amam.
per quam sancti non solum evadunt, sed eliam acies Amana mons est Cilicias, I
Sanir et Hermon montes
"superant malignorum : dum quosdam et ab errore Judasas, in quibus leones habitant, per quos dasmo-
vel vitiis retrahunt : quas omnia a praslatis dépen- nes notantur, qui contra nos sasviunt :-el quia illi
dent , quia ab eis .resisiendi exemptant et vineendi convertunlur, quorum corda fuerunt cubilia leonum,
accipimus. dum vicissim eorum eonfessione Dominus créditer.
 1119 GLOSSA ORD1NAR1A.- CANTICUM CANTICORUM.
quasi de leonum cubilibus coronanlur, de quibus leo A cedentium delictorum operitur , est sicut thus, quia
pellitur. Per Amana habemus illos, quos ipse, et in omnibus operibus suis oral, cum bene operatur,
per quos alios diabolus per magni studii vigilantiam cum inlentione perveniendi ad Deum ,-unde : Sine
decipit et eonterit. Per Sanir, eos ad quos ignoran- intermissione orale (1 Thess. v). Supra nomine un-
tia lalis deceptionis volai. Per Hermon, laies qui guentorutn, infusio sancti Spiritus ostenditur, quibus
quasiin naluraprompli sunl ad nequitiam, non quod corda fidelium illustrante]' et ad spiriluale certa-
diabolus désignât. Per cubile leonum , illos quibus, ttien praêparahtur : Vocabulo veslimenlorum , facta
et pèr quos aliis perseculoria dominatur sasvitial juslorum nolantar, quas foris sunt.' Unde et pulchra
Per pardos hasrelicos, quorum distinclis dolis deci- distinctione, quae per homines fiunt opéra , thuri
pit , de quorum singulorum principalibus Deus suis coihparaniur ; quasvero divina largitione fiunt dona,
. viclorîas confert coronam. De cubilibus leonum. modum comparalîonis excedunt. Consulte postquam
Leones, propter superbiam, vel violentiam. Pardi singula Ecclesias membra Dominus sigillatim pi as-
propter crudelilatem vel variationem roalignarum dieavil, etiam unguenta quibus Iota esset delibuta ,
artium. Montium nomine superba infidelium corda digna laude commendat. Nulla sunt quipperaembra,
designantur. velTitagna vel parva quas non hujus uncliop.is spi-
VERS.9. — Vulnerasti cor. Ideo debes venire, et B ritualis sint infusione consecrata.Laudavil et vesli-
de acquisilionealiorumlaborare, quia diligo te. Vel, menta, id esropera justilioe, quia ethicj omne cor-
ideo dabo libi coronam de hominibus illis, quia pras- pus ejus ornatur. Nemo quippe in ea Titam mère-'
parasli mihi in le locum dilectionis. Omnis tua pul- tur, nisi operibus juslis indulus, quas vel ipse fecit,
chritudo mihi placet, sed maxime placet unilas-ea- vél si infans erat, alii pro eo fecerunt, el in illo.
tholica, quam et in praslatis el in subditis video. VERS.12. '—'Horius. Assimilaverat eam mulieri
VERS.10. — Qaam pulchroe, etc. Supra sponsa pro perfeclîone, pro speciôsitale, pro singulorum
in dilecto ubera laudabal, hic dilectus ubera com- dispositione graduum, pro decenlis unilatiscomposi-
mendal : in quo tiotalur imitas Christi et Ecclesias, tione. Sed quia parum videlur amanti singulaspartes
quia sunt duo, ut ait Apostolus, in carne una : ideo sponsas 'singulis rébus pretiosis coasquare, totem
simili laude alter alterum laudat. Doclrina eslChristi, pariter plurimis et maximis speciebus comparât.
quia dala est ,Ecclesias, quia mtaistrat. Et mérite Comparât igitur horto,pro copiosis operum fruclibus
amo te, quia doctrina tua , quae conlinetur in supe- in quo fieri quatuor-conlingit : in primis fohs baplîs-
rioribus uberibus, est pulchra ad consolalionem in- nii, sïnequonullussequilur fructus ; deinde unguenta,
firmorum et suslenlationem parvulorum. Mammoe, idest dona Spiritus sancli, qui sunt prima fomenta,
dilectio Dei el proximi : per quas mers sancta sen- ^ ut eliam arbores crescant et fructus ferant, scilicet
sus suos nutrit, dum Deo charilate conglutinalur, illa in cordibus radium adhuc et tenerorum proposila,
et proximis, quod potest, impendit. Quas mammas quando délibérant per Spirilum sanctum, quia
quantum sponsus diligat', in repetitidne laudis ma- mundo renuntiabunt et adversa sustinebunt, et
nifestât dicens : Pulchriora sunt ubera, elc. Odor. Id similia; postea arbores, illi eisdem, vel alii jam
est suavissîma fama fidei dispersae per tolum or- crescentes, jam florentes; tandem fructus maluri;
bem, latior est quam lex patrum, quaein sola Judasa quorum operum perfectione jam reficitur Christus.
coangustaretur. Super omnia aromala. Id est, super Sed hic non ordinat, secundum quod alterum sequi-
omnia bona opéra, quasfaciunt improbi, quaeetsi ali- tur post alterum, sed a digniori incipit, ut islius
quando hominibus placent, tamen Deo nunquam , sponsas commendatio sil caplabilior illi alii sponsas,
quia ex charitate non procedunt. Vel, super inslitu- cui islam inlendit commendare. Duos liorlos ponit,
tiones Veteris Testament!, quas fuerunt figura horum. in quo stalus duo contemplativorum et activorum
VERS.11. — Favus distillons. Superius per labia, signai!tur, quorum uterque conclusus; quia ab ad-
doctores, hic per labia ipsa vox doctorum. Unde et versario colligi non possunt, vel fructu privari.
melli congrue comparantes Fanas,' mei in cèra. Multi inlêr fidèles eonversantur in quibus hoslis
Mei in cera est spiritualis eloquiorum sensus di- " habet locum, sed hi in horlo fructifero non sunt
vînorum in littera distillans, quia pêne singulae compulandi, sed ut palea ejiciendi. Fons signatus.
sententiae mullos habent sensus. Vel aliter : In Quia Ecclesia, quas fonds nomine desîgnatur, pri-
favo mei latet, cera videlur : labia ergo favus vô- mum parva in Judasa, posieà dilataia est pér orbem
canlur , quja dum in carnis fragililale sapienlia tei'rarum, recte subditur. Emissiones tua; : quia illa
magna habetur, quasi mei in cera absconditur. Mei parva Ecclesia de Judaeis adjuta fonle paradisum
cl lac sub lingua. (GREG.)Tanta est spiritualis dul- emisit ex se. Ecclesia fons, quia doctrina salutari
cedo in verbis, quanta corporalis est in nielle et reduiidaî, unde proximos irrigat. Signalus, quia
lacté : et hoc sub lingua, id est, non cuilibet païens, spiritualis sensus indignis absconditur, nulla incur-
sed tantum bonis. Qui peccantem aspere corripit et satione turbatur.
inter aspera dulcedinis quiddam admiscet, habet VERS.15. — Emissiones. Id est fructus horti,
mei, non in lingua, sed sub lingua. Odor veslimeri- scilicet opéra quaspost plantationem et irrigationem
torum.ïi est fama bonorum operum, quibus vesliun- baptismi prodeunt, sunt mihi mala punica', id est
tar. ne nudi inveniantur, et quibus turpitudo pras- -matura refectio, itamedelectahsutparadîsuS. Cypri,
 1151 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS 1. — THEOLOGICA. 1152
la est directi, et in alium crescenles, in humanilale A atque in vilain asternam ducunt. De Libano, id est,
graciles et attenuati, quorum operibus juncta chari- de ipsa Ecclesia, quas et candida est per mundiliam
tale inungitur princeps. Cyprus divinam gratiam, fidei, el alta per virtutum gratiam.
nardus Dominicain passionem, crocus charitatem VERS.16.— Sarge. Et cum talis sit horlus, saroe,
exprimil. Cyprus est in ^îgyplo aromatica arbor, id est, discede vel impugna. Surge. Horto consito
semine candido et odorifero, quod coquitur in oleo et irrigato, restabal ul omnibus firmiter et ordinale
et exprimilur, inde unguenlum regale (quod cyprus eomposilis, nequaquam adversariis iliius, tenlandi.
dicitur) paratur. Sic in tenebris hujus mundi divinas negaretur accessus, sed potius ntonstraretur, quia
gratias benedictio in pinguedine charitalis suscipilur quo amplius flagellantur, eo amplius interna flucluum
et flammis lentationum probatur, quibus sociatur iliius suavîtas pandilur. In aquilone, mundi adversa;
nardus herbahumilis, idest fides Dominicaspassionis in austro, blandimenta inlellige, quia gemma expu-
el imitalio. Conjungitur ergo cyprus nardo, cum gnalione probatur Ecclesia. Surge, permittentis est,
divina gratia confortai nos compati Christo. Item non imperantis. Perfla. Aller lexando, aller re-
nardus croco jungitur : cum in charilate Christi creando. Perfla, id esl, infer tribulalionem, vel
mortem libenter accipimus. Nardus est redolens et persequendo, ut Ecclesia in utroque pulsata et pro-
calens, et significat charitatem. Crocus est aurei eo- B bala mirum odorem constantias suaset abundanlioris
loris et significat divina sapientia imbutos. virtulis ubique diffundat, el in fine mundi positos
VERS.14.—Fislnlaet cmaafîiomam.Fistula quaset inenarrabili fragrantia suas suavitatis saliabit.
casia, arbor aromatica, sèd parva : est autem robusli CAPUT V.
corticis et purpurei, quasad curandas viscerum mo-
lestias valet, quas pro sui brevitale a quibusdam VERS.1.— Veniat dilectus. Qui promisit se fulu-
inter herbas odoriferas repulatur, quas humiles runt mecumusque ad consummationemsoeculi,modo
spiritu significat, quaeDominicaspassionis memores, cum magisindigeomajorigratia, me visitai. Veniat
ad patiendum pro Domino sunt parati. Cinnamomum dilectus. Audiens Ecclesia se tenlationibus proban-
esl brevis arbor, sed odorifera et dulcis, cinerei coloris dam, provision! dilecti non conlradicil : sed ne
ad medicinasusum fistulaeduplopraeslans. Et significat superelur, auxilium iliius quasrit, qui non patitur
illos qui se infirmos reputanl, quorum humililas apud nos tenlari supra id quod possumus. (1 Cor. x.) Vel,
Deum dulcedinem habet el laudem. El bene post potesl ex voce pérfeclorum sic inlelligi. Veniat
lislulam purpuream ponitur cinnamomum cinerei dilectus. Quasi : Sicut eum semper diligimus, ei et
coloris ; quia per recordalionem Dominicaspassionis servira curamus : sic ipse in lentationibus non sinat
oritur nobis despectus nostras virlutis. Fislula et 'C nos usquead defecium concuti, sed jam reddet nobis
cinnamomum in horto cum lignis Libani prodeunt : mcrcedem pias de\otionis. Veni in hortwn. Sponsus
quia in Ecclesia, qui humiles cl patientes sunl, cum desiderio Ecclesiae1respondens, "eadem quaspeleban-
illis, qui Ecclesiam praedicando vel virtutes faciendo tur, se jam fecisse lestatur: unde extranei multum
muniunl, palmam retribulionis exspectant. Cum in amorem ipsius possunt accendi. Veni, errantes
universis ligivs. Sicut fislula et cinnamomum, hu- corrigendo, infirmos sublevando, bona agenles con-
miles sanctorum cogitaliones : sic et ligna Libani, firmando, maluros mecum in requie collocando.
quae alta et robusla sunt, demonstrant sublimes Messui. Quadam falce morlis ab hac vita prascidi,
sanctorum actiones et orationes. Myrrha imputribile et in cellaria bealitudinis perduxi. Contedi favum.
reddit corpus, et significat illos qui aniaritudine el Per favum, qui in Scripturis dulcedinem spiritualis
patiemia corpus suum reddunt securum a motibus intelligentiasquaerbnl, et aliis dilucidant; per met,
carnalibus et ab omni adversa parle. Aloe non qui epulas dhini \erbi sibi appositas libenter gus-
taillant vim habet, quanlam myrrha, sed tamen valet lanl, el his insaliabiliter vesci desideranl ; per vinum,
contra pulredinem. Primis. Id est, cum charismati- fortes cosleslium praedicatores; per lac, infirmi ad-
bus virtutum excellenlioribus. Et pulchra conjunclio huc auditores, qui licet divérsis studiorum modis
herbarum et arborum cum unguenlis : quia dum ^ discrepent, una tamen supernas retribulionis spe
carnem a lascivia refrenamus, consequens est ut communes, supernus arbiler approbat. Comedile,
majora dona spiritus suscipiarous. lu horto Domini amîci. Non solum ipse piîs electorum adibus de-
concluso, inter alia nascitur. lectatur : sed etiam hortatur fidèles ad congauden-
VERS.15. — Fons hortorum. Qui de primitiva dum super lali convivio, utamplius inter se mutuam
Ecclesia processit in mundum doctrina coelestis,quae dilectionis curam exhibeant, et minores quod in
plures ecclesias, scilicet horios procrearet. De quo majoribus viderint, memoriler imitari satagant. Ine-
fonte bene subinferlur : Puteus aquarum viventium, briamini, charissimi. (GREG.)Post polum gaudii,
quia eadem doctrina Ecclesias, et fons horlorumesl, ipsas virtutes bonorum relractando, torporem mentis
quia spirituaiei ^-uctus gignit, in his quos instruit : discutile, et ad amorem asternorum accensi, tem-
et puleut est propler occulta mysteria quas solis porales poenasnon sentiatis; sicut ebrius.qui oblivis-
sanctis pm revelationem sancti Spirilus pandualur. cilur omnium temporalium ; comedit, nec satiatur :
Aquarum viventium, propler divina eloquia, quas de qui epulas Scripturarum didicit, juslorum exempla
.inyisibjlibus divinas gratias tbesauris procedimf, poyit, nec tamen'vilain correxit ; bibit, el non ine-
,,« GLOSSA ORD1NARIA.- CANTICUMCANTICORUM. UU
Tiriatur, qui prascepta vite lastabundus audit, sed A dens de coelesli inlellectu in sua exsullatione turba-
ad implenda piger remanet. lur, et timet ne perdal, quod lenere nescit.
VERS.2. — Ego dormio. Ecclesia genlilium mul- VERS.5. — Surrexi, ul aperirem. Surrexi a dor-
tipliciter commendata ne secura prasdicationent mitione ad laborem ; quia necesse est nt qui verita-
dimittal, el soli eonlemplationi intendat, injungilur tem prasdicare disponil, prius ad agenda ea quas -
ei" de aliorum confirmaiione. El hic agit de illa prasdicat assurgal, ne aliis prasdicans ipse reprobus
suceessione Ecclesiae, quae est in hoc pressenti sas- effleialur; cui .subjuncta verba conveniunt, Manus
culo, ab illo scilicet tempore, quo plenitudo gentium meoe disliltaverunt, etc. Et digili mei pleni sunt
intraverat usque ad finem mundi, quando Judasi myrrha. Digili, id est discrelîo, ut solo contuilu su-
intrabunl; et hic non, videtur miiti ad omnimodos pernae retributionis, non pro huraano commodo
infidèles, sed polius ad eos exhorlandos, qui sunt ostendantur operari. Sicut enim in manu sunt dis-
lepidi in Ecclesia, et dicit itaque ipsa Ecclesia : Ego creti digiti : sic in operibus oportet discretionem
dormio. Aperimihi, soror mea, etc. Surge ab otio et adhiberi, alioquin non valent.
quiète contemplationis, et aperi corda, ut remolis VERS.6. — Pessulûm oslii. Causam peccati, id est
"viliorum obstaculis lucem veritatis perspicue ad- incredulilatem, et quamlibel aliam : quia ut pessu-
"millant. De sanguine meo, soror mea ; accessu B him, ostium; sic causa delinel peccatum, qua re-
meo, proxima mea ; de spiritu meo , columba mea ; mota removelur, etsublatopeccatopatel via Christo.
de sermone meo quam plenius ex otio didicisti, Dixerat, quia "dilectus manu missa per foramen se
perfecta mea. Caput meum. Id est fides mea, et amor tetigerit ac iremore concusserit : cujus taclu -vohe-
mei în cordibus eorum excascatis amore terrenorum menierinflammata, cupit jam non per angusliam fo-
refrixit, et quasi prorsus defecit. Gincinni mei. ïd raminis ejus manu conlingi, sed paiefacla cordis
est amor proximorum, qui sunl mei capilli capili janua felicissimo ejus amplexu peifrui, id esl sua-
adhasreutes : ^anf plenigullis «oeft'ttm,idest, paten- vitate divinas illuslralionis, quam raptim senserat,
te grave frigus persecu lionis lenebrosorum, id est eo- plenius satiari, sed quia nulli eleclorum in hac vita
rum qui el erga me sunl infidèles, etproximosperse- conceditur perfecta visio asternorum, quas in alia
q'uur.lur ; el causa horum corrigendorum oportet te vita reservalur, subditur recte : At ille declinaverat.
dulcedinem coniemplationîs'(interpolare) interponere. Anima mea, etc. Ecce jam tentas gradus : primitiva
VERS.3. — Exspoliavi me. Ecclesia non inobedîens fuit ex Judaeis conversa ; per quam, et postquam
de injuncto oflicio, sed meluens in assunienda fra- hase gentilis, de qua haclenus actum esl ; quas Gen-
irum cura, ne corruat in peccata, sine quibus non tilis ut diximus, banc lerliam-instiluil, de qua modo
transigilur hase vita, respondet : Exspoliavi me. exsequilur : quas usque ad novissimam inlralionem
Quomodo fieri potest ut de culmine contemplationis reliquiarum Israël durabit successu praslatorum et
egrediens, rursus mundi sordïbus polluar, quia re- sùbdiiorum. Transi quidem, sed tamen locutus
ceptasollicitudine temporalium subsidiorum, quamli- esl mihi mandata sua reliuquens , ul- patienter
belexiraius doctor, difficilevitatpeccalum.(GREG.)Qui eum exspectarem : et postquam locutus est, Anima
ad sollicitudiuem regendarumanimarum.se accingil, mea liquefacla est'. Quoesiviet non inveni illum : vo-
restât ut quibus asterna prasdicat, ad providenda quo- cavi, elc. Vox ejusdem Ecclesiae, quae aperuit, se-
que eis temporalium necessitatum subsidia invigilet. . cundum illos quos aperuit : quas prius erat venter
VERS.4.—Dilectus meas. Ecclesia timente casum, vel voxipsorum.
quia Dominus amorem erga se nostrum, in proxi- VERS.7. — Tulerunt pallium. ( GREG.) Pallimn
morum maximo amorevull cognosci, apte subditur : tollunt praedicatores, quando, si quid pompas sascula-
Dilectus meus, quasi : Pertimesco quidem sasculi ris residuum erat, ab anima auferunt, -\el, si quod
conversationem ; sed inlelligo, quod charilas operit peccatum per ignorantiam inerat, detegnnt.
multiludinent peccatorum; et confido in dilecti mei VERS.8. — Adjuio vos, filioeJérusalem, si inve-
auxîlio, a quo jam sunt eompunela corda eorum. -p. neritis, elc. Adolescenlulasjam ad aliquam oognilio-
Manumsuam. Operantem compunctionem, vel, ad nempiomote, ad famulos Dei,-quos angelicam in
memoriam noslram reduxit operationem, quam ope- terris vilam agere credunt, dévote ventant et eos
rates esl in nobis, quia nullius egens, de sinu palris exorant, ut in tempore suas orationis Domino" se
egrediens, in terra pro nobis conversari votait. eommendeiit. Vos filias Jérusalem supernorum spi-
Manumsuant mittit, cum virlute-sua animum per rituum, qui jam eum Deo régnant. Vel, per filias
subtilem intellectum puisât. Et venter. Polest per Jérusalem possumus- accipere eliam infeiiores in
ventrem intelligi mollilies et fragilitas illorum qui Ecclesia, quos etiam admonent superiores, ut secum
prasdicationis ofiicium suscipiunt, quia se minus quasranî: quia quod apluribus quasrilur', quandoque
idoneos recognoscunt, et tinient. Venter. Id est citius reperitur, et, ut ubique charilas dileclionis
molles et fluxapars inter nos; vel, ventris nomine ostendalur.
cor designatur, qui sicut cibi in ventre, ila cogita- VERS.9. — Qualis esl dilectus. Hase sponsa re-
liones in corde exeoquuntur. Cor contremiscit, si colens intima conscientias, expavescit, et pigritiam
facere récusât pro proximis, quod Deus fecit pro suam accusans ex humililate ad laborem festinat, di-
inimicis. Et venter intremiscit, quia infirmitas gau- cens,: Obsecro, quia sic adjurasti nos fervore divines
 1155 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — TIIEOLOGICA. 1156
charitalis, quam habes, me quoque fac ardere, et sa- À\ apostolis el prophetis, qui concordi voce, non solum
lulan admoniiione in ejus amore me confirmes. Apta ejus sermones, sed eliam mores sacris paginis de-
el prasconia virtutum ac potenlias ejus congrua laude scripsere, in futura ejus arcana incarnatione, es
decanians, deuuo interiogatur, in qualium mentibus modestia Lazarum flevit, sicut agnus obntutuit, el
ejus soleant vestigîa reperiri. lalia. Labia ejus lilia diblillanlia myrrham. Verba
VERS.10.— Dileclusmeus candidus el rubicundus. doctrinae ejus lilia quaeclaiilalem regni coeleslispro-
Condigna quaerentibus a parte sponsas responsio. millunt, gravia patientibus, primant myrrham, quia
Dilectus meus. Primo, mundus et sanctus venit în contemplum voluptatum prasdicant.
mundum, postmodum passione cruentus exivit de VERS.14. — Manus iliius. Id est, opéra Chrisli :
mundo. Per ccendidum, amorem Divinitatis; per quas enim verbo docuil, opère complevit, ut de doc--
rubkundum, carnem passant accipe, ut Deum et ho- trinasua mirantes, operibus confirmaret. Tornatiles,
minem notai, et in utroque electus. Eleclus ex mil- quia in prompte habet facere quod vult, sicut tor-
libus. Quia unus Mediator de omni numéro angelo- natura caeieris est promptior artibus : et quia in se
,rum, vel hominum acceptas; unde dicitur : Hic est omnem juslitiae regulam tenet, unde dicitur : Oportet
-Filius meus dilectus, etc. {Matlh. m.) Quia non est in me impleri omnemjustitiam (Malth. m). Aurem,
invenlus alius, neque in coelo, neque in terra qui ac- .B plenoe hiacynthis. Quia virtutes quas in homine ges-
ciperet libium (Apoc.v). sit, divinitatis gratia perfecit : quae nos ad spem et
VERS. il.— Capaf ejus aurum optimum. Alia ad amorem coeleslium excitant. Hiacynthus enim
translalio : Ciiaes ejas abieles. Âbies, GraeceIWi? aerei coloris esl. Venta ejus eburneus, id esl, fragi-
vocatur. Ude hic elate, non Latinum, sed Graseum litas humanîtalis c eburneus pro décore caslitatis,
videlur. Vel caput, id esl Divinilas, quia caput quia ab omni peccata immunis. Disfmcfas, scilicet,,
Chrisli Deus (Cor. n). Comoeejus, id esl, cogitalio- non lotus eburneus, nec lotus sapphirinus. Sapphi-
nes ejus sanctas et raclas, et tamen stultis despi- rus sublimilaleni coeleslium significat. Dislinctus
cabiles. Nigra; quasi corvus. Despicabiles mundo, ergo, quia partira humana fragilitas esurie, tenia-
quasi illa clamosael improba avis. Vel, quasi corvus, tione, faligatione, morte, partira divina celsiludo,
ul nulli sacramenta Ecclesias conimitlant, donec sibi, miraculis, resurrectione et ascensione intelligilur.
vel matri similari videant, vel, quia cum pulchri Sapphirus habet speciem sereni coeli.
sunt, se fuisse nigros intelligunlex natura s.ua. VERS.15. — dura iliius columnoe,id esl, itinera
VERS.12. — Oculi ejus sicut columbce. (GREG.) passionis, incarnationis , quas columnoe dicuntur
Soient columbasjuxta fiuenta aquarum residere, ut propter reclitudinem et firmitatem, quia quidquïd
volantiunt avium in aqua umbram videant, et sic G per eum gestum est, anie tempora a Deo disposiium
langues vilent : sic sancli in Scripluris fraudes dae- est. Fundaloe super bases. Id est super prophètes,
monum prospiciunt, et ex deceptione, quam alten- quia lalis apparuit, qualis prasdiclus ab illis in di-
dunt, quasi ex umbra hostem cognoscunt, el fugiunt, vina disposilionelegenlibus. Vel bases ipsa dispositio
quas fiuenta plenissima dicuntur, quia de quibuscun- Dei, quaeordinaMl. Specïesejas «! Libani. Quidper
que in Scriptura consilium quasritur, per illam ad singula ipsius Redemptoris membra laudo, totum
plénum invenilur. Potest in rivulis, veteris legis brevi comprehendam : quomodo Libanus all'uudine
erudilio ; in ftaenlis, evangelica perfectio intelligi : et ampliludine estjinsignis; ita Dominusinter omnes
quia praedicatores el nova et vêlera proférant. Oculi qui de lerra orii sunt, antecellit. Et sieut ille -mons
ejus. Id est, dona sancli Spirilus, quas ipse dat,quas nobilium ferax est arborum, ila ille omnes sanctas
amalores suos, non in cosnomore porcorum volvi in se radicatos extollil et conservai; et sicut cedrus
permillunl, sed in simililudine jaquaTum claros et pulchriludine, fortitudine, sublimilate, odore, omne
perspicuos reddunt, nil tenebrosum habenles. Unde decus silvarum anlecedil : sic dilectus speciosusfor-
et rlvulis el mundis aquis, non stagnis lurbulenlis ma proefiliis hominum (Psal. XLIV),quia ipse non ac-
eomparanlur, quia Deum vident, el divinorum cha- cepit ad mensuram, et de pleniludine ejus omnes
rismatam tace replenlur. Quascharismata, quiasola accepimus(Joan. i).
gratia dantur, subditur : Quoelacté sunl lotoe. Quia VERS.16. —Gullur iliius suavissimum, etc. Id est,
sicut mater sola naturali dilectione lac filiis minis- intérims sapor et dulcedo verborum Christi, quam
trat, sic Deus sola gratia dona charismatum filiis do- pauci gustanl : qui autem gustant, amplius esuriunt.
nat. Quasrésident juxla fiuenta pleuissima aquarum : Aliter : Sicut per gutiur ad labia vitalis flalus, ut lo- .
quia quanta de Deo «larius vident, lanlo magis ad quiTaleant, procedit, "sicin IaKiisDominiverba quae
altiora Icognoscendaintendunt. dicebat. In gui tare vero potest occulta dispositio
VERS. 15. — Genoe.id est, modestia et pietas bonilalis ejus intelligi, qua factura est, ulnobis foras
Salvatoris, quas in illo singulariter refulsit. Sicut loquerelur. Tolus, id est Deusel homo ; desidetalibis,
areoloel Quemadmodum ordinatae sunl areolas ab non solum secundum dîviiiitalem, sed etiam secun-
hominibus exspectanlrbus odoris suavilatent et as- dum humanitatem ab ipso initio conceptionis, usque
pectus gratiam, ita Mediator in carne apparens, ad triumphum passionis, resurrectionis, ascensionis.
doctrinaemodestia et dulcedinedeleclabat prassenles, Talis est dilectus} Quasi ': Et necesse est si amas
attiahebat absentas : consite a pigmenlariis; hoc est, eum. et vis ab eo amarî, ul eum inteiligas talem, et
 "
1157- GLOSSA ORDINARÏÂ.— CANTICUMCANTICORUM.
Xali aHectioneei cohasreas. Filioe Jérusalem. Pro de- A . VERS.5. — Pulchra es, arnica mea. Haetenus vox
core carminis variantur personas colloquentîum : Ecclesias Dominum suum laudantis et quasrenlis :
sed eadem Christi Ecclesia nota ter et nomine spon- qui quoniam a suis amatorîbus non longe est, se-
sas,-et nomine liliarum. Cura ad palriam coelestem quitur quid quassitus respondeat : el déclarât se illis
suspirat, filia : cura nihil nisi Deum curât audire loqueniibus adfuisse, et quid loquerente audisse;
vel loqui,.sponsa dicitur. devotioneinque erga se rémunérât digna illorum
VERS.17. — Quo abiit dilectus. Audita qualitate laudalione. Terribilis} ut castrorum acies ordinala.
dilecli, de qua quaesierant filias Jérusalem , addunt Quia per unitalem charitatis compacta, nullum lo-
aliam quasstionem : quia enumeralis lot laudibus, cum aperit per malum discordias hoslibus, id est,
quis audiens' non coneupiscat ? el hoc in unitate hasretieis vel immundis spiritibus. Castra Romano-
sanctas Ecclesiae inquiri oportet, in qualtam corde rum terribilia erant, quia totum mundum preme-
polissimum, et in quo génère conversationis Domi- bant sed non erant suavia, quia veram pacem non
nus soleat inventai. Quo abiit, non reliuquendo eos habebanl. In Ecclesia nec terror suavitatem, nec
in quibus erat, sed ubi alios associel, et post alios suavitas terrorem aufert : quas in lerra coelestem
etiam alios invitet, et sic abire., et declinare dicitur, vilam agit, et barbaros diversarum nationuin animos
ad modum candelae, quas cura accensa sit, mullas B ad suum ritum iraliere salagit. Quai tamen quia
"alias circumquaque accendit, ipsa tamen nihil pa- needum faciem dilecti, quam maxime quasrit, cer-
tiens detrimenli. Quo abiit. (GREG.) Sciendum, *ere meretur : hic subsequenter audit :
quod Deus, qui ubique est, in loco est, sed lo- VERS.4. — Averte oculos tuos a me. Quasi : Ocu-
calis non est. Locale dicitur, quod cifcumscri- los columbin-Mlibi dedi, quibus semitas juslilias dis-
bitur secundum partes loei supra et infra, anle et cerneras • sed tamen in tempore tuas peregrinatio-
rétro, dextera el sinistra. Cum vero angeli et hu- nis ne quasras me pertacte cognoscere. .Non enim
manae animasloco circumscribi [non possunt, longe videbit me homo et vivel (Exod. xxxm). Ne quasras
minus illa incomprehensibilis substanlia. Major vero<; în via prasmium, quod tibi in patria reservatur.
cognitio, quasîn praesëntî de Deo haberi potest, et Quia ipsi me. Non a desiderio cognoscendi désistas,
secundum ejus sola opéra : quia quod altius esl, in sed de cognoscendi ^acullate ne praesumas ; unde
carne possumus niirïficentiam operum Dei subliliter dicilur, 3îagniludinis ejus non esl finis (Psal. CXLIV).
attendere. Quo abiit dilectus iuus, o pulcherrima Avolare fecerunt. (RAB.)QUOiniensius me agnoscere
mulieium. Lîcet Deus eommuni modo omnibus^ ré- quasris, eo intensius me incompreheiisibilem esse jn-
bus insit, prassentia, potentia, subslantia, tamen fa- lelligis,"et non est lua culpa, si me non eognoscis :
ntiharî modo dicitur inesse, id-est, per gratiam, illis, " sed est infirmïtas humanas conuitionis. Capilli tui
quibus opéra sua videntur mfrabiliora, qui licet ple- sicut grex caprarum, elc. Hi versiculi supra positi,
nam Dei notitiam non habeant, tamen mirificentiam et expositi, sed non pîgeat nos ilerando exponere
operum Dei acutius considérant. quod auctorem non piguit scribendo iterare, ut novi
CAPUT VI. aliquid addatar. Ne Ecclesia graviter .ferret quod a
cognitione dilëcli suspenditur, sequitur description
-VERS.1. — Dilectus meus. Descendit irrigans fonte qua assinnlatur illi piimitiyas Ecclesias Jérusalem,
haptismi, de alto veniens in bumili posilos visitavit. de qua non dubitalur, quin arnica Dei fuerit. Omnes
Ut nos sursum aseendereinus, Dominnsin moniem gemeltis fetibus, et slerilis non est in eis. Consimilibus
descendit, Moyses In montent ascendit. Cum dixis- fetibus quia taies alios reddunt, quales ipsi sunt.
sel : Descendit in àortum, addil qualiler sit idem "\el duplices fétus, opéra .geinhiàsoliaritalis, vel, fi
nortus eonslitetus, qua fruge fôcundus, cum dicit, ad deles de ulroque populo conversi : vel, fides el
areolam aramalum. Hortes Ecclesia : hortus quasli- opus.
bei fidelis anima. Areola esl mens fidelis, quas di- VERS. 6. — Sicut cortex mali punici, sic genoe
sciplina recte fidei edocta, quasi asquis lâteribus 'j. tuoe, etc (GREG.)Cum multi mira agunl, ventera
hinc inde est composite : et quasi solerti fossorio prophetant, mundum perfecta relinquunt, coeleslibus
creberrime re-sersala, el a superfluis graminibus desideriis ardenî : sicut cortex, mali punici sanctas
expurgata. Respàndet piis sanctorum desideriis ac comparante Ecclesias. Sed haec omnia nihil sunt
fructuosis operibus eum deleciari, ac perfectos ad comparationem rei de qua scribilur : Quod oculus
quosque castimonias virlutibus ad aeterna gaudia non vidit-nec. auris audivii, etc. (Isa. LXIV.)Unde
colh'gere. Lilia colligit, dum ad perfectorum nieri- convenienter subdit : Absque occullis luis, quasi di-
lorum -candorem pervenientes, de statu ubi erant cat, magna quidem sunt, quas in te non latent, sed
prius, educit et ad «oslesliâ vegna perducil. valde ineffabilia quas latent.
VERS. 2. — Ego dilecto meo. lîunc versîculum ' VERS.7.—
Sexaginta suntreginoe et octoginta con-
apponil exaggerando stimulum immensas charitalis, cubinoe, etc. Reginae et ^concubinasjtariter ad thro-
quasinteriasexardescit. Quasi :In me descendit, in num régis accedunt, pariter geneiant, sed non utras-
me potes habere-formam ejus, quem quasritis. Ego que diaderaa regni habent. Reginas sunt, quaé in-
nepoti meo el nepos meus mihi, qui pascit inter H- tuitu regni coelestis doctrinae iuserviunt ; concubinae,
lia. quas amore temporalium Christum annunliant. Ideo
 I
1159 WALAFRiDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. • 1160
illaesexaginta, quia sola dilectione prasceplorum Dei. i ratas mililaris, respondens' ex voce doctorum, du-
perfeclionem operum habent, quod per multiplieatio- cum videlicet suas spiritualis militias.
nent duodenarii per quinarium potest intelligi,: vel VERS.11. — Nescivi, anima mea. Dum sic spon
quia quinque corporeos sensus ad regulam aposto- sus, vel ipsa Ecclesia, labores suos evangelicos Sy-
licae doctrinae tempérant. Ootogenarius autem cum nagogas miranli prasdicat : illa salubri poenitudine
in malo accipitur, temporalium curas et implica- compuncla, profitelur se causa profanas cascitalis
menla désignai : quia et saeculicursus quatuor cir- diutius aberrasse. Conturbavit me. Propter evauge-
cumagilur temporibus, et mundus ipse quatuor cli- licam Ecclesiasprasdicationem, per quatuor mundi
matibus oriente, occidenle, aquilone et austro diri- parles velociter discurrentem, et quatuor rolis fidei
mitur, vel ex quatuor elementis compositus. innitenlem : unde et a quatuor personis scriptum
VERS.8. — Una est columba mea, perfecta mea. fuil; sed illi quatuor equi eodein spiritu ad bellum
Quamvis ntulte et diversas personae, tamen fides unum currum—trahunt.
una est. in eis, unum baptisma, unus Deus, unum VERS.12. Reveiiere. Synagoga confilenle suam
opus ; non alia ante legem, alia sub lege, alia sub tardilatem, Ecclesia consolando et exhortando re-
: dicil revertere, quia Judaei ubicun-
gratia : sed in una pace, uno timoré constituta. Ma- spondet qualer
ter nostra regeneratrix gratia esl, quaselegil simpli- 8 que modoin quatuor mundi partibus dispersi, in fine
ces, el electos cuslodit et sublevat. Vel mater su- sunt convertendi. Vel, revertere corpore, revertere
perna Jérusalem, quia omne donum optimum desur- animo ab errore, ul déclines a malo. Iterum ievei-
sum descendit (Jac. i), quas superna Jcrusalem hoc tere corpore, revertere animo, ul facias bonum, et
solum de humana conversalione approbat, quod in ne velis esse turbata. Non sufficit reverti volunlate,
unitale suasfidei el dileetionis Deo servira desideral. nisi reversio ostendalur Ecclesiae. Ul intueamur le.
Viderunt. Magna laus calholicas unitatis, quant et Ut speciem caslilalis cognoscamus, el copulanie ad-
gratia mater, quaegenuit, in oerpeiuiim eligit; et fi- invicem nos Chrisli amore,
i unam domumfidei ambae
lias, quas ipsa per Spiriluùt genuit el nulrit, mox în ipso angulari lapide construamus.
viderunt, id est caslilaiem vite ejus didicerunl. Pioe-
4'waverunt. Sive illi, qui vere sunl participes îegni ; CAPUT
i Yïï.
sive eliam iUi, qui nomine tenus adhaerent, et si VERS.1.—Quid videbisin Sulamite. Dum Ecclesia
spes eorum sit in terrenis, laude dignam faten-. monet Synagogam, ipse Redemptor annuens horta-
tur. menlis iliius, se effectum daturum promiltit. Elias
VERS.9. — Quoeest ista. Ecclesia genlium ita fir- enim et Enoch in illis convertendis non laborarent,
miter instiluta, et usquequaque multiplicitale sui j-, nisi divinis Scripturis et apostolicis leslimouiis cer-
diffusa et producla per gradus et successiones suas litudinem conversionis eorum haberenl. Quid vide-
usque ad novissima lempora, illis novissimis tempo- bis. Quasi diceret : Dotas de incredulitale Synagogas;
ribus jam intuens Synagoga, tam bene operalam, sed1scias in proximo convertendam, ut in. ea jam
operantemque ipsam sanclam Ecclesiam, tam diffu- non appareat infidelilas, sed opéra spiritualium ago-
sant, toi sapiemissimos sine schismale >equi unam num, et virlutum. Quam pulchri sunl gressus. In
fidem : prasterea vivorum el morluorum miracula, el prasmissis descriptionibus est descensus a superio-
multa alia Christianae fidei argumenta ; jam conjun- • ribus ad inferiora, él superiorum lanlum fit com-
cta, poenilens, et compuucla, dicit admiratîve, Quoe raendaiio membrorum. In hac commendanlur eliam
esl ista, etc. Quasi aurora consurgens., Tune Eccle- inferiora, et ab inferioribus ascendilur ad superiora ;
sia fit aurora, cum mortalitatis atque ignorantîas te- ul ostendalur, quod illa Ecclesia in novissimo, ex
nebras funditus amiltit. In judicio ergo adhuc aa- illis aille reprobis convocata, habebit tamen mem-
rora, sed in regno due erit, ubi plénum visum veri hra superioribus non imparia ; in qua fit mentio gres-
solis habebit. Pulchra ut luna. In nocle vite pres- suum, quia non in otio futura, sed ad certamen pro-
sentis, ubi variante!' status temporalium, compara- D cessura, priniam pulchritudinem ex cerlamine osten-
lur lunoe: quia nunc clara mundo, nunc despecla ; ditur habitera. Quam pulchri sunt. Primo operum
nunc virlutum candore plena, nunc pravorum deho- constanliam et morlifieaiionem voluptalum in ea
neslala vitiis. In futura beaiiludine, ubi idem status laudat : Quam pulchri sunl. Hase dicens ad laudem
erit, sicut sol talgebunl justi. Terribilis ul castrorum ipsius Ecclesiae conjùncte ex dulcedinese converlil,
acies ordinata. Habent taies praslatos sibi ordinalos, ut Judasi facilius converlantur, et Ecclesia de illis
qui probabilibus sentenliis fidem nostram évacuant, convertendis plus laboret. Junctura; femorum. Re-
et lerrorem nobis incutiunt. Quo perfeetius ordinent cte post gressus calceaios, juncturaJemormn lauda»
in se virlutum collocat, eo lerribilior est Ecclesia tur : quia per minisleriuin praedicanlium perficit
aeris potestatibus, vel quasque fidelis anima. unanimis conjunctio credenlium populorum. Moni-
VERS.10.—Descendi in horlum nucum, etc. Judasa lia. Mundissiina, cum jam non dissentiant hi ab ilïis,
admiranieagones Ecclesias, et inquirente ; ipse spon- sed in omnibus conyeniant : et operum attestatione
sus perhibet teslimonium Ecclesias. Vel, dicantar clarescant. Quoe fabricata sunt. Quas conjunctio,
esse verba Ecclesiae, quas annuil Synagogaese lau- arle inscrutabilis consilii ordinaia est : quis enfin
danti, el continuo insinuât, quas sit sibi causa appa- novit quare Deus usque ad illud tempus Judasos
 1161 GLOSSA ORDINARI.4.— CANTICUMCANTICORUM. 1162
excascâverit. Quoefabricala sunt manu. Id est, ineffa- Ai. multas aquas sapientias et doctrinae, ad potandum
bîli îargitate fîrmata conditoris. eos qui erunt in cingulo moeroris, persequente Anti-
Umbilicus tuus. Illi eliam inter molles, qui gi- chrislo, quaspiscinas sunt in illa plenaria introitione
gnunt, etsi mundolicite hasrent, tamen bene annun- utriusque multiplicitalis, quaeerit filia multitudtnis.
tiant. Nasus. Cautîssimi discretores boni et mali, sicut et
VERS.2. — Umbilicus. Id est, infirmitas nostras per nares odor vel fetor discernitur, quos nulla fallit
mortalitatis fit craler, quando infirmitalem noslram hypocrisis, et eminenlissimura tenent locum. Sica*
in nobis experti, ut alii per nos recognoscant, labo- turris Libani. ,ln monte idcirco ad speculandura po-
ramus, vel aliquando eleemosynas damus. Tornatilis, nilur, ut hostes, qui veniunl, longe videantur : sic
id est rotundus et perfectus : qui enim oh id dat po- praedicatoris vita semper in alto débet firma perma-
tum sitienti, vel calicem divini verbi porrigit erranti, nere, ut incursus malignorum longe prospiciat, ut
at aDeo remuneralore vel terrenam sapientiam ex- culpam , priusquant venial, deprehendat. Contra
speetet -. hujus craternon est lorno factus, quia opus Damascum. Damascus metropolis Syrias, quas multa
misericordiae, quod fecit, non causa suas fragililalis mala intulil Israeli, et etiam captivavil : per hanc
erigendas ad Deum fecit, sed terrenam mercedem omnis multitudo dasmonum, vel nequam hominum
requiril. Venter tuus. Venter noster acervusest tri- *" signatur.
tici, cum memores nostrae fragililalis, fructus bono- VERS. 5. — Caput tuum. Mens tua, quia régit
rum operum, quibus perpetuo reficiamur, in pras- tolum corpus cogitalionum, e'st alla, ut mons per
senlLvita nobis prasparamus. Venter tuus. Quamvis conversationem vite, et talis mons^qui habet scien-
sit inferior gradus, tamen triticea refectio erit Deo, tiam circumcisionis, non in ablatione carnis, sed
quia in imo multi, in superîori pauci, non tamen di- superfluilatum cordis. Cochleasmaris'ferro cirCum-
cimus in imo, id est, in peccato. Acervus. In imo cisas, lacrymas purpurei coloris emittunt, quibus
latior, in summo angustior crescit. Sic et in nostris collectis tinctura purpurei coloris conficitur. Cana-
actionibus, quas quanlo allions sunt nteriti, tante ' les, qui purpuram régis suspiciunt, sunt prascordia
pauciores sui operarios inventant. In inferioribus fidelium. Lana quaeintingitur, ut indumenliim régis
plures sunt operarii. Multide possessionibus eleemo- eflicialur, est humililas in paliendo, quas juncla est
synas tribuunt, pauci sunt qui possessiones relin- canalibus, quando consianli corde virtus humililatis,
quunt. Possunt in acertio tritici eleemosynas, quas et continua Dominici cruoris memoria ad toleran-
pauperibus erogamus, intelligi, et bene post crate- liam animatur. Semper purpuram veri régis, id.est
rem membra sponsas-acervotritici comparantur, ut passionem, in memoria habentes, et ad imilaudum
'
et-potum et panem pauperibus dare signelur, 'quod ^ parali, ut cum Christo resuscitentur.
et de corporali et spirituali refectione asque potest VERS. 7. — Slatuta tua. Quia Ecclesia in eerta-
accipi. In apertis est doctrina poculum, in myste- mine prassenlis vite gaudia futurae vite prasgustal,
' riis est panis. Vallatus liliis. Cumomnia bona, quas subditur : Assimilata esl palmoe. Haec est reclitudo
agimus, gratia videndas asternas claritatis gerimus. bonaeoperationis, quae ad terrena despicit incurvari,
Et per hoc insidianti inimico aditum nostri cordis totam se ad cosleslia erigit, et in eet'tamine posita
circumquaque obstruimus. tendit ad bravium, quo finito agone, victrix donanda
VERS.3.—Bao ubera. Quia doctores rudium non est palma. In inferioribus aspera est, sed desuper
sua prasdicant, sed ex eloquiis utriusque Testamenti pulchra est, et frucium gerit. Sic Ecclesia in lerra
sumunt quaeab uno auctore sunt édita : ul ipse unus asperos tolérât labores, sed sperat in coelose acce-
pastor ex duobus gregibus ovium unum ovile im- pturamprasmium. Palma conservât folia : sic Eccle-
pleat ; qui capreoecomparantur, quia mundum est sia, variante saeculistatu, eadem tenet fidei sacra-
animal, visu et cursu insigne, et findens ungulam, menta. Ubera. Id est, magistri, qui pro capaci-
quod ad discretionem boni el mali perlinel ; et ru- tate audienliunt suant tempérant doetrinam , et
minât, quod post discretionem esl faciendum ; ge- unumquemque-ad suhlimia ab ubertate domus Dei
%ielli propter unam concordiam. inebrianl (Psal. xxxv), et corda exhilaranl.
VERS;4. — Collumtuum. Td est, illi per quos vox VERS. 8. — Dixi : Ascendam. Quasi diceret : Et
exit, et esca in corpus trajicitur, qui sunl turris, quod taies habet doctores, tam discrète prasdicantes,
' quia et exempta vite muniunt alias, el décorant. In non est tui merili, sed donum meum, quia ascendi
ebore enim candor notatur. Oculi lui. Qui arcana in palmam, id esl, dedi Ecclesias augmentura virtu-
inspiciunt, ut possint in aperto proloqui, qui fluenta tum, donec ad perfectum venial, et apprehendam
doctrinae auditoribus non cessant, sicut in civitate fructus ejus; id est, ita confortabo et multiplicabo
Hesebonpitcinoe semper aquis abundantes, copiose virtutes in eis, ul nullo modo possint decidere, do-
populo in introilu ipsius cîvitalis aquam minislrant. nec âd maluritatem pervenianl, et per hoc afreratua
Et bene dicuntur aquas esse in porta civitalis, quia erunt sicut botrus cypri, quia illi, qui parva norunt,
nemo polest Ecclesiam ingredi, nisi prius aspersus si benivole nuntiant interdirai potiore sapientia de-
aqua doctrinaeet baptismi. Unde in introite tampli briabuntur. Dixi. Quasi^ insistendura est ad con-
Salomonis erat mare asneum, ubi sacerdotes intra- versionem Judasorum, quia tam pulchra conjunctio
turi lavabant manus et pedes. Piscinoe. Continentes esl seculura, et quia pro eis maxime passus sum,
PATUOL.GXIII. 37
 1163 WALAFRIDI ST-RABIFULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1164
quia eos satvandos provideram. Fructus ejus. Fru- A bona inchoet, sed^alde mirabile est, si intentîone
ctus Crucis, potesl dici resurrectio, el ascensio, ad- recta in bono opère perseveret. Ibi dabo tibi ubera.
ventus Spiritus sancti, et salus mundi • et per hase Id est ubi ad videndas vineas, et mala si floreant,
doctores sunt debriati et confbrtali. Et odor oris. venerimus in tuum dbsequium : et facta et dicta
Odor malis, guttur vino comparatur : quia mala, ex meorum prasdicatorum exhibebo ad similitudinem
novitale, vinum ex vetusiate laudem consequitur. sedulasnutricis.
Sicut vinum malo prasstat, ita prasstat prassens allo- VERS.13. — Mandragoroe. Merito invoeat spon-
cutio Ecclesias ipsi famas quam de illa potest au- sum ad auxilium,praedicalionis , ubi praedicatores
dienlium sermo disseminare. Odor in gutture, vox praecipuis flagrant virtutibus. Porloe, apostoli et eo-
pressentis doctrinae. In odore fama absentis desi- rum successores. Mandragoroe,id est virtutes illorum,
giiatui- : et ideo vino illa propter fraganliam virlu- quas sunl apte medicamentis : quas contra sollicîlu-
tum, hase malis ob suaviiatem absentis famas com- dines mundi adducunl quietem, quas nauseant verbi
paratur. Dei excludunt, quasvitia ab hominibus sine dolore
VERS.9. — Dignum dilecto meo. Verbum, quijd excidi faciunl, quaeproférant mala, id esl Ecclesias,
n ore meo dilectus posuit, tante esl sublimitatis, suaviler redolenlia in confessoribus,- similia malis
[iiod non per alium quam per ipsum sponsum mundo B ]- Punicis in martyribus : dederunt odorem, quia exem-
iebuil prasdicari : quia non est alius inventas, qui plis majorant minores confirmantur. Senavi libi. Vel
solveret librum, el ab illo susceperunt alii, Christus «erva\i, id est talellëxi omnia prascepta et lestimo-
quasi polavil, quia, docenle divinitate, cite în per- nia, vel promissioiies utriusque Testament! a te esse
feclione scienlias profecit, et libenter passionemsus- datas , vel, omnia poma, id est justes utriusque
tinuit, membra non eodem modo. Dum sponsus Testamenti per te solum incarnalum juslificalos
laudat guttur sponsas, illa intelligens in gutture cognovi. 1
CAPUT VDI.
verbum, per quod salus datur mundo, designari :
ex magno amore verbum dispensais volens, rapit VERS. 1. — Quis mihi. Introducitur Judasa jam
verba abore sponsi, ille vino oplimoleam compara- inspirata et edocta, el summo desiderio Deum in-
vit, hase subjecit, Dignum dilecto meo. Ad ruminon- vestigat. Foris. Intus erat dilectus, dum in principio
dum. Non ita facile ad potandum, quod ille prius erat Verbum : foris, dum Verbuim caro factum est
orans aliis porrexerit, sed cum laborc et studio me- (Joan. i). Deosouler te, elc. Id est facie' ad faciem
ditandum. videam, et ore ad os loquar.
VERS. 10. — Ego dilecto. Tolum studium meas VERS.2 Ibi me docebis. Tu augebis gratiam in
servitutis et devotionis ad ipsum refera, et in prae- '« me, et ego non mgrata augebo servilram.
senti vita, ne laborando deficiam, meadjuvat : et in VERS.3. — Loeva.Id est mysleriunr incarnationis,
fiue secum ad gaudia recipiet. Ego prius exsul a el dona quas dat in prassenti, erit sub capite : quia
Deo, ab omni errore ad Deum conversa sum, ul civis per ea sustentatajin prassenti conlra perturbationes
et domestica, et ipse prius humano generi iratus ad mundanas quiescit, el quodammodo cum êo dormit;
me est conversus, naluram meas-mortalilatis in- et dextera : id est futura bona, id est plena îpsius
dutus. Visio, amplexabitur me, id est, ita undique circum-
VERS.11. — Veni, dilecle. Qui assumptam pro me dabit, ut nullus terbo miserias possit intrervenire.
humanitatem in coslo locasti, per prassentiam divinas VERS.4. — Adjuro vos. Audiens sponsus illam
gratias visita me : ut in agrum mundi semen verbi ultimam Ecclesiam, et in prassenti velle dormira,-et
tui possim spargere, et villas cohabilaiionis in unam quandoque requiescere ; et videns multos -gîgni ab
fidem constituera. Veni. Ecclesia videns quod nec Ecclesia, qui alios perturbant ; admonet illos, ufa
ad bene operandum, vel egrediendum per se sufficit, perturbationibus désistant. Boaec ipsa velit. Donec,
nec in bono persistera, vel auditores quantum, pro- oomplelis divinas servitutis obsequiis, ipsa ad com-
fecerinl discernera, implorât auxilium. In agro, Chri- miment redire Guram humanae fragilitatis necessita-
sliani; in villis, pagani"; in vineis, Ecclesias; in flori- libus admonita consentiat.
bus, fides ;-in fruclibus, virtutes; -in malis Punicis, VERS.5. — Quoeest ista ? Judasa in tantam sponsi
martyrium designatur. In his singulis sponsa dilecli agniti charitatem exardescente, gentîîis admirando
sui prassentiam quasrit. et congratulando dicit : Quoe est ista ? Sub arbore.
VERS.12. — Mane surgamus. Quia nox infidelila- Genlilibus admiranlibus respondet, ille, qui esl pax
tis transiit, et lux fidei apparat, procedens ex ma- nostra, qui fecit utraque unum : et admonet memî-
tulina resurreclione Christi : ab ipso mane resur- nisse graiias, per quam ipsa erepta est, et aliorum
rectionis Iaboremus, in inspirando , et ego prasdi- congaudere saluti. Suscitavi. Quod fuit eûèctus ma-
cando. Videamus. Ut ego, qui pasdagogus sum gnas benignitatis, quia in illa arbore interius excas-
parvulorum, possim discernera eos, qui acquisiti cata fuit mater tua, ex quo dixit : Sanguis ejas saper "
sunt, quomodo se habeant, quantum proficiant : ut nos, et super filios nostros (Matlh. xxvn).
qualiter nulriendi sint, intelligam. Non est întuen- VERS.fi. — Pone me. Ponimus Christum ut signa-
dum, si vineas florent, sed si flores ad partant fru- culumsuper cor, cum ea quas dixit, ila discimus, quasi
ctum convalescant; quia mirum non est, si quis divinas veraciter sint verba sapientias. Solemus si-
 '
ïlfik GLOSSA ORDINARIA. ~ CANTICUMCANTICORUM.- - •' 1166
gnum aliquod digito, vel brachio âlligatum circum- A hasrelicorum sophismata , sed tamen simpliéitate
lerre,-quo admoneamur iliius rai, cujus frequentio- fidei, inlrarê vdlentibusin atria patrias coelestis, po-
fem habere volumus memoriam. Ponimus,'ut signuni, fèns pandere rectam viam prasdicando, et parvulos*
super brachiuni, cum eaquae fecit* ita audiré et imbuendo : proponamus ei imm'arcessibilia priorum"
sequi studemus, quasi veras sint exempla virlutis. vîrorum exempla," quibus suum melius impleat of-
'
Quia forlis est ut mors dilectio. Pôst corruptionem ficiant. "
matris, apte subjungit de dileclione, ut non èx me- VERS.'IO.— Ego munis. Jam loquitur commuriitef
rilis ostendatur data Ecclesias. Ut mors. Sicut mors de tolaEcclesia'ex apostolorum fundamento incepta,
séparât "animam a corpore, sic amor Dei a' tempo- quia extune fuerunt ubera in EGclesia, usquê' ad
ralium amore. Dura sicut infernus, etc. Quia nullis novissima lempora1. Ego murus. Audiens Ecclesia
hostium -lentamentis a nostras salutis cura revocari hase consîlia, vel promissa sui Redemploris, jam non
potuit : sicul infernus nullis miserorum cïuciatibus alter alterum ,exspectat, sed quisque pro se resppn-
mitigatur, nec a severitate suas sententiae muta tur/ 1 -det voce devola. Ex quo. Hase omnia non a me ha-
Quanta austerior comparatio, eo acrior zelantis nos - -bere potui, sed ex quo mihi donum suas pacis, per
Domini -comntendatur, affectas; .Lampades ejus. Id verbum suae reconciliationis largitus est. Qaasi pa-
est-corda fidelium, in quibus dilectio continelur, ut B I cent reperiens. Bene dico pacem reperiens, quia in
in vase, sunt ignis : quia intrinseeus fervent Dei et e'â pacé, quam dixi, fuit pacifico Christo "vineainsti-
proximï dilectibne. Sunt etiam flamma, quia exterius tuta : quas olini a lege et prophelis"esi praenuntiala.
Jucent operibusjustiliâs. Has lampades non^exstin- Quas pax non unani"tantum gentem ïudasoru'm con-
guuntur in adventu sponsi.. - -J tinet, sed habet multo's populos de toto mundo cols-
VERS.7. —-Aguoe multoe; etc. Quia, domus, quas lé'clos, non aliquibus hominum meritis, sed sola pace,
supra petram charitalis fundata est, irruentibus flu- quam inter Deum et hominem facere venit: cujus
minibus non potest cadere." Flumina. Tentalionum, vineas, quia Domino cura esl. et quia utile est homi-
vel visibiliter vel invisibiliter ut recté ~
quas tentant corda fide- nibus", ejus participes fiant," subditur :
lium. Si dederit. Quia ubi abundat amor asternorum, r VERS. 14; — Tradidii' eam. custodibus. Sequitur
mox Tilescit possessio labenlium, recte subditur, ,vox ipsius pacifici, quas ostendit, quantam^curam
Si dèderit homo. Àpostoli, et alii sancti, omnibus habeat de hac vinea, et quid sua relinqùentibus in
dimissis, nihil vïsi sunt sibi perdidisse, dummodo asternum conservet, et quid singularis prasmii docto-
Vera hbha'pdssenl habere, unde Paulus : Omnia de- -ribus ejus disponat.
'trimehla arbitrât ùt stercorà, ut Christum lucrifaciam VERS.42. — Mille tui pacifici. Pretium perfectum
' <
'{Philip, iiîj'. C-quidquid habet. Per mille, perfeetio; per argentum,
"VERS.8. —-Soror nostra, etc. 0 vos ministri et omne mundanum accipitar : quod'quidem aliquando
commilitohés mei,' nova est hase Ecclesia et tener'a 'p'arvum'ëstin te, sed magitam dfevolione'.Mille, etc.
"ad novam dilectionem ratinendani. Soror nostra Eadem perfeetio quas per mille s'ignificatur, etiam
parva. Ecclesia", antequam crescal per incremerita per cenium ndtalur, quia ulerque numerus per-
Tirtatunt, infirmis auditoribùs non potest prasbere ~fectus, et'idem valet ducehti,' quant si diceret'duo
uberà prasdicationis-; adulta-dicitur," -quando verbo ntillia. Mille, etc. Idem est argenlei et padficî : quia
'Dei copuiata, sancto Tepléta Spiritu, per praedicalio- 'pecunia pro Deo erogaîâ, pacem inter Deum é*tho-
nis minislerium in filiorum eoncepfione foedatui', minem conciliât.
quos exhortando parturit, eonvertendo parit. Quid VERS.13. — Quoe habitas in hortis. Ecclesia, vel
'faciemus sorori, etc. Ac si aperte dicat : Parva qui- quaelibet fidelis anima, in hortis habitat ; quas jam
'"dém numéro esl Ecclesia genlium,' et needum ad widitate spel et bonorum operum est repleta.,Sicca
subeundum verbi minislerium sufficit. Quid ergo quippe est spes hujus mundi, quia omnia, quas hic
''tibi vi'detur, 6 Synagoga, erga curant ejus, sororis amanlur, cum festinationearescunt*: Quoe ergo in
"^vi'delicet nostrae, esse faciendum tempore illo, quo hortis habitat, oportet ût sponsum' v'ocemsuam au-
"illam' per apostolos meos, apoStolorumque succès- " dire faciat, id est in tantumbdna prasdicationis émit-
" sores '
alloqui coepero? Ulrum quasi parvulae àdhuc, ' tat in "quantum ille deleclatur , quem desiderat;
"parva illi secretorum eoelestiîim*arcana commitia- quia a?n!C!aasea/<ànJ*,--videIicelomnes electi, qui ut
"
' mus, an jam majorem eam per augmenta reddamus, ad coelestem palriam revîviscant, verba vite audire
quatenus bene pfoficiens, perfectiorum possit capax desiderant. Qua; habitas. Et quandbquidem unieûi-
- esse virtutum ? Cui taeenti, et
quid ipse velit potius -" que apud me reservatur pro meritis-prasmium^ et
auscultanti, continuo quid fieri deceat aperit, ita duplex retributio doctoribus : ergo dum artest tem-
r subjîcîens : pus merendi, dum differtur dies nuptîalis, quantum
— "
VERS:'9. Si murus'est,-etc. Si inventas fuerit valet unusquisque, in cultura hujus vineas
' persistât.
aliquis, qui ab incùrsiohibu's errantium possit alios Amici. îd' est angëliy quos! adjulbres- libi dedi; et
defendere, armïs nequitias. fortitér"resistendo, yel spirilus justôrum, qui jam cum Déo sunt, et pro
_" naturas ingeniq' muhilus","vel phîloso*phicâscientia fràtribùs orant. Foc me audire. Exigé a te ut habi-
immitas : divinis Scripturis eum informémùs: Si tes,' hullo tumulte d'iscessura etiam exigo
;f '
oslium. Si quis est non ade'o ïmbùtus ad fep'eilemla ul vocem tuam me audire'faciàs.postea
1167 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1168
VERS. 14. — Fagre, ditecle. Annuens Ecclesia, t\ spiritu prophetico, postquam mortem et resurreetio-
respondet : Quandiu vis, abesto : differ prassenliam nem Domini ascensionemque descripsïi. Fugere nos
luam ;ego spe longanimi quidquid praeceperis,paliar dicilur, quando id quod reminisci volumus, non
vel faciam. Fuge, dilecte.Non optando loquitur, quis occurrit : quando id quod volumus , memoria non
enim oportet eum, quem diligit, fugere? sed memor lenemus. Assimilare, lia fuge, ut creberrime per
suas condilionis, iliius voluntali consentit. Fuge, gratiam compunelio'nis fidelium cordibus appareas ;
dilecte. Quasi : Tu quidem, qui ex carne compre- qui sunt montes aromalum, quia despeclis omnibus
bensibilis faclus es, ex divinilale tua intelligentiam eupiditalibus, et purgatis viliis, amore coslestium
nostri sensus excède, el in leipso nobis incompre- lenentur, et virtutum odore fragrant, et bonus odor
hensibilis permane. Hoc clamât Ecclesia Domino Christi sunt.
_____ _ i ^—— *
LIBER '
SAPIENTIiE.
i i '
PROLOGUS. B qui omnia replet sua essentia, scientiam habet vocis,
Liber Sapientias apud Hebrasosnusquam est. Unde id est Yerbi Dei, id est ejusdem est scientias cum
Verbo. Vel, hoc quod conlinet omnia, id est Eccle-
et ipse stylus Graecam magis eloqueniiam redolet.
Hune Judaei Philonis esse affirmant. Qui proinde Sa- siam, in qua alii datur sermo scieniioe,elc (RAB.)Qui
in in principio ferebatur super aquas, et majestale sua
pientias nominatur, quia eo Christi adventus, qui omnem
est sapienlia Patris et passio ejus, evidenler expri- crealuram implet et continet.
milur. VERS.8. — Propter hoc. (RAB.)Sicut electi do-
CAPUT PRIMUM. num scientias et pietalis per Spirilum accipiunt -. sic
VERS.1. — Diligile justitiam , elc. (RAR. in lib, reprobi, superbia sua inflati, errorem suum impu-
denter proferunt; quoniam spiritum Dei celare non
Sap., tom. III.) Hunclibrum Hieronymus asseril non
a Salomone, etc., usque ad Diligile justitiam, etc. possunt, nec juslant prenant evadunl : quia sicut
oculi Domini super justes, et auras ejus in preces
Terram. Garnem, scilicet discrète reprimitis, ne
eorum, ita vultus Domini super facientes mala.
superbial contra spirilum. Quasi : Primum quoerite
VERS.11. — Custodile ergo. (RAB.) Perniciosae
regnum Dèi (Matlh. vi), etc. In simplicilale. Id esl
voluntali iliius vos subjicite : et mandata cuslodite; p sunt murmurationes el delractiones, unde : Susur-
quasi dicat : Qui non inlelligitis, nolite reprehen- rones enim et detraclores Deo sunl odibiles {Rom. i);
dere, quia sécréta Dei non possunt humana ratione unde : Qui delrahit alicui rei, in futurum se obligat
. comprehendi, quia incomprehensibilia sunl judicia (Prov. XIII). Os quod mentilur. (ID.)Est mendacium
ejus, et investigabiles vias ejus (Rom. xi). leworis culpas, etc., usque ad et ipsum bonum ré-
VERS.4. — Quoniam in malevotam, elc. Id est in munérât.
animali homine, juxta illud : Animalishomo nonper- VERS.12. — Nolite xelare. (ID.)Enumeravil, quae
cipit (I Cor. H), etc. Et ideo non dixit spirilum, id sunt homini noxia, elc, asgae ad sed potius ex vitio.
est animam spirilualem. (RAR.)Frustra sibi blan- VERS.16. — Et sponsiones. Percussimus foedus
diuntur philosophi, et hasretici, et falsi Chrisliani. cum morte, et cum inferno fecimus pactum.
Soli enim mundo eorde sapientiam Dei possunt
CAPUT II.
cipere.
VERS.6. — Benignus. Contra"illos invehitur, qui VERS.1. — Dixerunt enim. (RAB.)VOX perdito-
cogiiationes bonas et malas dicunt a Deo immilli ; rum, etc., «sgae ad el in minium redigemur.
cum Deus velit omnes salvos fieri homines, et ad VERS.2. — Quoniam fumus. Yere 'nihil erimus,
cognilionem veritatis venire. Ipse enim neminem Diquia famas et fiàtus est in naribus noslris. id est, in
lenlat, ul decipial, sed ut probet, unde : Tenlavit corpore nostra, id est corpus nostrum fumo et flatui
Deus Abraham (Gen. xxn) ; et, Proba me et tenta me comparalur, qui1 simul oriuntur et deficiunt. Et
(Psal. x\\), elc. Unusquisque aulem tenlatar a con- sermo scintilla. Id esl anima comparabilis scintillas,
cupiscenlia sua, et juste Dei judicio permiltilur ca- quae statim fit nihil, sermo dico, id est, anima. Ad
dere, qui spirilui veritatis notait obedire. commovendumcor nostrum. là est vegelat corpus.
VERS.7. — Et hoc quod continel omnia. Id est El quod ila sit exponendum, probat subdens. Quia
Spirilus, qui omnia gubernat et régit. Vel, qui allin- ( exstinclus cinis, et post, spirilus diffundelur
git a fine usque ad finem, scienliam habet vocis, id VERS.iO. — Opprimamus. (RAB.)Generaliter per-
est, intelligenliam Scriplurarum prasstat hominibus. tinent haec ad eos, elc, «sgae ad nec ipsi capiti
Vel, quod conlinet omnia, id est, homo qui conve- parent, sed blasphémant, et arguunt.
nientem habet cum omni creaturaL Scienliam habet VERS.17. — Fideomas. (RAB.)Similiain Evange-
vocis, id est diversarum linguarum Spiritu sancta, lio dicuntur, ubi pontifices et Pharisaei consilium in-
qui dédit apostolis loquPdiversis linguis magnalia ierunt. quomodo Jesum morti traderent : et in cruce
Dei. Vel quod continet çmnia, id est Spjritus sanctus, posito illudebant. dicentes : Alios salvos (ecit, seip-
 1469 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. SAPIENTIA,
sum aulem, etc. Si Rex Israël est, descendat nunc de A VERS.49. — Disrumpetillos inflatos sinevoce, quia
crv.ce (Matlh. xxvn), elc. erunt inexcusabiles : quia cum-cùgnovissenlDeum,
VERS.20. — Morte iurpissima. Gruce, scilicet, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt,
quae usque ad passionem Chrisli poena reorum fuit, sed evanuerunl in pravis cogilationibus suis (Rom. i).
nunc tropaeumest victoriae. CAPUT V. ,
VERS.23. — Quoniam Deus. Id est, non est auctor
malorum Deus; ad immortalilatem enim creavit ho- VERS.1-7. — Tune, elc:Lassati sumus, elc. (RAB.)
minem, qui diabolicae consentions suggestioni, mor- Lassali sunt philosophi, etc., asgae ad unde dicunt
lis sentenlias suhjectus est. dolentes, Quid nobis profuit superbia ?
VERS.9-12. — Tanquam umbra. (RAB.)Per um-
CAPUT III. bram, oblivionent mentis, etc., «sgae ad quaspras-
VERS.1. — Juslorum aulem animoe. {RAB.)4JI . cedunt occasum vite corruptibilis. (ID.) Per avem,
priori capite inîquorum senlentia expressa est, etc., excellenliam, etc, asgae ad gementes nulla voce
«sgae ad unde : Pretiosa in conspectu Domini mars consolalionis relevabuniur.
sanctorum ejus (Psal. cxv). VERS.14. — Talia dixerunt in infemo hi qui,
VERS.7. — Scîntilloe.Scintilla duo facit, scilicet 3 Adhuc quatuor species alias introducil, quibus stul-
mutât cito arundinetum, et vïndicat. tam spem iniquorum demonslrat, qua prassen-
- VERS.8. — Et
regnabit Dominus. Cum quo et tiareensura tantumputant, vel évadera se impunilos.
membra regnahunt. Unde in Daniele : Regnum el po- VERS.15. — Lanugo est, quoe a venlo tollilur.
testas, el magniludo regni, quoeesl super coelum, da- Qux ex flore herbarum marcido oriens, carnis fra-
bitur populo sanciorum Allissimi (Dan. vu). gililatem exprimit, quas a venlo asgriludinis, vel
VERS.11.— Sapientiam. (RAB.) Possunt hasretici molestia corporis cito tollctur, quia omnis caro'fe- .
in hac sentenlia nolari, etc.", asgae ad sed operalio- nam. Et tanquam spuma gradlis. Spuma ex aquis
nent reproborum maledictione asterna dignum esse édita super aquam enalat. Hic est appelitus hu-
ostendit. mani favoris, et jaclanliae vulgaris, quas procella
VERS.13. — Quoniam felix. (ta.) Potest in sterili tentationis vel discussione judicii dissolvitur, vel
et in spadone virginum ordo intelligi, etc., «sgae ad dispergilur, id est quam vana fuit probatur.
in voluntate animi, non debililale corporis. VERS. 16. — Jusli autem in perpeluum vivent.
VERS.18. — In die agnitïonis. Id esl, judicii, (RAB.)Post peccatorum poenas, etc., usque ad Dei
quando elecli a judice suo agniti, ad regnum possi- fruentur, in quo tofam suam spem posuerunt.
dendum invitabuntar ; mali autant nulla spe reslau- G VERS.18.'—Accipiet armaturam. (RAB.)Creator
ràlionis consolabunlur, sed in aeternum cruciandi a omnium, etc., «sgae ad cum résistera non valeanl.
conspectu summi régis expellentur. VERS.22.— Ef ad certum locum. Quacunque'ne-
cesse est : non enim potest esse Confusum,quod
CAPUT IV. est divina sapientia' ordinàtum.
VERS.1. — O quam pulchra est, etc. (RAB.)Vitu- VERS.25. — Et flumina, id est, persecutionum
peralis et hasretieis et schïsmaticis laudal catboli- commoliones, pleruraque enim corda pravorum
cos, etc., «sgae ad et Ideo ait : Cam clarilale, elc. quas
non emollil, flagellum colleclionisfrangit.
VERS.2. — Proemium vincens. Prasmium datant praedicatio • CAPUT VI.
pro certamine transitorio, quod majus est illis cer-
laminibus et perseculionibus. Melior est sapientia, elc. (RAB.)Monet redores
VERS.3. — Mulligena aulem impiorum. Allerna- Ecclesiae, etc., asgae ad non solum opéra, sed co-
lint de calholicis et hasretieis loquitur, ut horum gniliones et volunlates judicabit.
„audabilem sapientiam, illorum vituperabilem de- VERS.7. — Exîguo enim conceditttr misericordia.
monslret versutiam. Plantationes. Quoniam p-ouyaç His scilicet, qui per ignoranliam, vel fragilitalem ,
^Grasce,vitulus Latine dicitur : ^oo-xEÛfia-c,quidam vel necessilatem peccaverunt, et humili porta lentia
non inlellexerunl esse plantationes, et vitulamina in- -deleverunt. Polentes aulem potenler, etc., qui, scili-
lerprelati sunl : qui error tant mullos codices pras- cet, mandata Dei conlemnendo, gravia peccala com-
occupavit, ut vix inveniatur aliter scriptum. miserunt, nec poenituerunt. Sicut enim poleiiliores
VERS.7. — Jastas, etc. (RAB.)Cum dixisset de fuerunt in impietate, fortiora sustinehunl lorinenta
- malorum interitu, etc.;, asgae ad illi de vita ad mor- gehennas. (ANAST.)Quaranam ob causam, etc.,
tem asternam. «sgae ad cui autem mullum^mullum quoque exigelur
VERS.10. — Placens Deo. (RAB.)Non ideo lollit ab eo.
t Deus, elc, «sgae aa undePetrus, Novit Deus pios VERS.8. — Non enim sublrahet personam. Unde :
de tenlalione eripere, iniquos vero in diem judicii cru- Non est personarum acceptai- Deus, unumquemque
ciandos reservare (I Petr. i). juxta vias suas judical (Act. x).
VERS.12. — Fascinatio. (ID.) Notatur hac senten- VERS.10. — Ad vos ergo reges, etc. Finito ser-
lia, elc, asgae ad Deus enim eos a malorum socie- mone ad potentes, et eorum durilia duris ser-
tale separavit, ut abscondereleos in abscondito faciei monibus increpata ; ad redores Ecclesiaeexhortatio-
suoea conturbatione hominum (Psal. xxx). nem convertit, et sapientianijmirisprasconiisextollit»
^1171 WALAFRIDI STRAB1 - FuLD. MOJS. OPP. J " PARS I. — THEOLOGICA.
i 1172
YERS.12. —Diligite, etc., el habebitis discipli- A . CAPUT VIII.
nam. Qui diligit sapientiam, servat in moribus VERS.1.—Atlingit a fine. Id est a principio mundi
disciplinant. Non enim amat sapientiam, qui non usque ad advenlum Christi, mîrifica
servat disciplinant. Unde : Si diligitis me, mandata testimonia opéra et sincera
mea servate (Joan. xiy). per Vêtus Testamentum forliter asserit, et
— ab'iiicarnatione Verbi usque ad finem mundi suavi-
VERS. 1 4. Proeoccupatqui se concupiscunt.Gra- lalem Evangelii exponit. A fine ergo «sgae ad finem
tis se offerens. Ipse enim est via, veritas, et vita
forliter perlingil, quia ubique perfecta agit : finis enim
{Joan, xiv :
) per ipsum ilur, iu ipsum lendilur, ad perfeclionem significat.
ipsum pervenilur. VERS.3. — Glorificat contubernium, id est, repras-
, VERS.15. — Assidenlemillam, etc. Semper para-
sentat generositalem iliius, scilicet Patris, qui est ei
fant, scilicet auxiliari, unde : Ecce ego slo ad oslium, coasternus et
et pulso, si quis aperuerit mihi, inlroibo ad eum coomnipolens, vel parlim de tempoTali
de aslerna polesllegi. Habet con-
etcoenubo cum illo? et ipse mecum (Apoc. m). In nativilate, partira
tubernium Dei. Id est, humanitatem, in qua habitat
prassenti studendum est sapientias, et secundum nor-
mand disciplinasejus'vivendum. Deus, qui est sapientia Palris. Vel glorificat generosi-
g tatem iliius, id est Dei Palris, id esl, ejusdem essen-
VERS.^2.—Siergo delectamini. (RAB.)Regesadmo- tias esl eum Paire ab oeternogenila, nala in tempore
net, etc., usquead regni coelestiscoronam assequetur. de matre. '
. VERS.25. — Neque cum invidia tabescenfe. Invi-
VERS.4. — Doctrix enim esl disciplinoe. De pleni-
dia non communical sapientias, quia per invidiam
ludine ejus omnes aecepimus : per quem gratia et
diaboli introivilmorsin mundum, el per sapientiam
veritas facla esl, id est revelala. Beam aemo vidit
liberalur ab ea genus humanum. unquant, sed Filius, qui est in sinu Patris, ipse enar-
VERS.27. — Ergo accipiie. (RAB.)Ostensura sa- ravil
(Joan. i).
pienlia, etc., «sgae ad perfectiores et sanativi et YERS.7. — Et labores hujus. Nihil enim desidio-
vitales esse dicuntur.
sunt in operibus ejus. Quaecunque sunl vera, quae-
CAPUT VII. cunque pudica, quaecunquejusta, agit, et agenda suis
VERS.5. — Nemo enim ex regibus, (RAB.)Ostendit commiltit. Sobrietatem enim et sapientiam. (RAB.)Qui
quod omnis homo, elc, asgae ad sicut perfectus teniperans est, elc'., «sgae ad et dédit illam Jacob
Deus, ita et perfectus homo est Jésus Christus. puero suo.
VERS.9.—Nec comparavi, elc. Unde : Inventa VERS.11.— Admirabilis. Partes Virginis omnibus
una pretiosa margarita, vendit omnia, et émit eam. G fuit admirandus,quia in resurreclionemet rninam mul-
Qui enim -cosleslem sapientiam yeraciter invenit, lorum exslitit, qui stat iu signum popuiorum, super,
id, est verbum Dei, despicit omnia emolumenla quem continebunl reges os suum, ipsum génies de-
prassenlis vite, philosophiam, eloquenliam, et di- precabunlur.
vinas theoricas vacare contendit. VERS.16. — Intrans in domum. (RAB.)Post pras-
VERS.11.— Venerunt, elc. (RAR.)HOC expertus dicationem, post operis laborem, quibus auditoribus
Salomon, etc., «sgae ad unde et sol, quia solus in sancli solatium prasbent, ad se redeuntes divinascon-
die inter astra luceat, sic nominatur. templalioni vacant, ubi supernas dulcedinis quielem
VERS.15. — Ipsoesapientioe dux. (RAB.) Deus Pa- inventant. (In. ex Greg.) Corporales delicias, etc.,
ter incarnati Filii, cui dédit omnem poteslatem in «sgae ad unde David : Gustate et videte quoniam sua-
coelo et in terra. vis (Psal. xxxm) ,J etc (ORIG.)Qui aperit os mu-
VERS.17. — Ipse enim. (RAR.)"De Salomone dicit tum, etc, «sgae ad justitia autem quod distribulor et,
Scriptura, Deus dédit, etc., «sgae ad ipse enim il- judex meritorum sit.
luminât omnem hominem venienlem in hune mun- VERS.19. — Pa'er autem, elc. (RAB.)Salomon in
dum , gaem gai sequitur, non ambulat in tenebris n pueritia postulaverat a Deo sapientiam, et ût recte
(Joan. i) judicaret populum, et discernerai inter bonum et ma-
VERS.22-24:—Est enim in illa spiritus inlelligenlîoe lum : factus est ergo sapienlissimus, et videlur sor-
sanctus,vtc. (RAB.)Ut Isaias ostendit, omnia donaSpi- tîtes animam bonam, qui habuit cor sapiens et inlel-
ritus sancti in humanilale Salvaloris existant, iu quo ligens. Sed quomodo convenil éi quod dicilur :
sunl omnes Ihesauri sapientias et scientiasabscondili, VERS.20. — Vent ad corpus incoinqûinatum, elc,
el plenitudo Divinitatis, cùi non dater spirilus ad cuin mulierem alienigenam amaveril, et idola asdi-
mensuram. (ID.) Spirilus qui implet omnia, mobilis ficaverit? Videlur érgo magis convenire populo san-
simul et stabilis dicitur. Homo enim ubique discur- ctorum qui in baptismo régénérâtes esl, et fide Sal-
rit, ubique obviant venit, et repente, ubi non crédi- vatoris imbutus, pueriliam indolis suasbonas, et sîm-
ter, invenitur. Omnîpolens ergo Spiritus, ul ubique plicis innocentias perceperit, et cunclis studiis cerla-
prassens signetur, stabilis simul et mobilis dicitur. veritperveniread|Culmen virlutum : unde sequitur:
(IB.) Unde : Splendor glorioeel figura substantioeejus Et cum essem magis bonus, etc. Dater non judicat
{Reb. i), regens omnia verbo, etc., asgae ad in tem- quemquam, sed omne judicium dedil Filio. Hujus
pore Verbum caro factum est, et habitavit in nobi?. membra facti sunl imitâmes eum.
 11?3 GLOSSA DRDINARIA.— LIB. SAPIENTLE. 1174
CAPUT IX. A Mystice Sapienlia Dei martyres de persecutionibus
et exallavil in regno coslesti. "Unde cum
VERS.7. — Tu autem elegisti, elc. (RAR.JI David, eripuit,
Chrislo veiituri sunt hostium suorum. '
quia vir, elc, usqueM virtus et sapientia Dei, et judices
Dei . . VERS.15. — Hoecpopulum justum. (RAB.)Mysti-
imago invisibilis.
• VERS.13.—Quis enim hominum. Admiratur excél- ce. Libérât Deus'electos suos a perseeutoribus, etc.,
lenliam Dei. Quasi : 0 aliitudo diviliarum sapientioeet usque ad adp'raemia regni, nbi perpeluo décantant
scientioeDei!(Sont,XJ.)Et, Quis novit sensum Domini, laudes liberatqri suo.
aut guis consiliarîus ejus fuit ? (Isa. XL.) VERS.21. —Quoniam sapientia, etc. Sine sapien-
' VERS.17. — Sensum
autem. Nemo scit quas fiunt lia Dei nec humana ritens aliquid digne cogitare, nec
in corde hominis nisi spiritus hominis, el nemo no- os proferre potest : ab ipso ergo et sapientia et elo-
vit quae sunt Dei nisi Spirilus Dei. Spiritus aulem queniia petenda est.
omnia scrutatur, eliam profunda Dei qui illuminât CAPUT XI.
corda sanctorum. *
VERS. 1. — Dixerit opéra, etc. (RAB.)Popuius
CAPUT X. Christianus per desertum "hujus mundi proplietiam
VERS. 1. — Hoec illum, qui primas. (RAB.)"Boni-'.B sequitur, ut pervenial ad patriam regni coelestis;
tate Dei prinius homo créâtes, in paradiso locatus, unde Petrus : Habemus propheticum sermonem, cui
cunctis animantibus prasiatus : per transgressionem bene facilis attendenles quasi lucernoelucenti in cali-
mandali, in miseriis hujus saeculi dejectus est ; et ginoso "" loco (II Petr, i), etc.
per Dei sapientiam, id est Christum, réparalus, ma- VERS.4. — De petra altissima ,"etc Petra autem
gnum pietalis divinasïndicium est. erat Christus, qui virga crucis percussus, quas erat
VERS.5. — Injuslus in ira. Ul Cain, qui fralrem in manibus, id est in scripturis prophetarum, fudit
non juste peremil, cujus piaculi vindicte in diluvio aquam vivant.
soluta est, et generalio Cain deleta : sed Dei sapiens VERS.5. — Per quoeenim poenas, etc. (RAB.)Me-
tia Noe, de stirpe Selh, ad reparationem orbis cum moratis beneficiis, elc., «sgae ad sive ergo palian-
fijiis suis in arca servavil. tur, sive non, gloria est eis.
, VERS.5.—Hoecet in consensusuperbîoe,etc. (RAB.) ' VERS.10. — Cûm 'enim tentati. (RAB.)Israélites
Diabolus per superbiam, etc., «sgae ad humilitas peccantes dignis plagis corripuit Deus, et poeniten-
Christi adunavit. les consolatus esl, iEgyptios elChananasos tanquam
r VERS.6. — Hoec justum , etc. "Hinc Petrus ait : misericordia indignos exterminavit. Tormenta, etc
Civilatem Soàomorkm et Gomorrhoeôrumm cinerem 'G ÂPharaone, ubicunquescilicet essentrYel, non tam
rcdigens eversione damnavil; exemplùm èorum gui hi quos Israélite recenti clade per singulas civitates
impie acturi sunl ponens, et justum Lot oppressum a peremerunt/puniti sunt; sed et omnes Chananasi
nefandorum injuriis, acJuxuriosa conversalioneeri- audientes victoriam,populi Dei; unde Raab dicit:
puil {II Petr. n), elc Uxor Lot rétro respiciens, in ïrrûit in nos terror vester (Jos. n), etc. Myslice au-
statuant salis conversa esl., ne quiper gratiam Dei tem, Judasi, qui inearnationem Filii Del, et prasdics, •
ad vilam vocati suniuS, velerem hominem respicia- tionem despiciebant, ubique lerjarum vagi, et pro
mus, média via rémanentes. In statuant salis versa fugi variis cladibus alfliguniur. Genliles vero ad fi-
alios salit, unde : MementoteuxorîsLot (Luc. xvn), dem conversi, et suscipientes palernam correclionem
ne scdicet.tanquam fatal negligamus, sed prudenter a Dei misericordia non recedunl : ut quiïuerant in
caveamus. capite, sint in caûda, et e converso.
VERS.8. — Sapientiam enim, etc. Hoecautem, etc. VERS.13. — Duplex, etc. Prasterilorum malorum
Jacob fugiens Esau fralrem suum venit ad La- recordalio non minuilur, el prassentium tempeslas
ban avunculum suum, et in ilinere per somnium vi- augelur. Undénec habent spem remedii, quia poe-
dit scalam erectam, «t angelos Dei ascendentes eti r. nîtentiam simulantes , non student emendationi ;
'
descendentes, et ipsum Dominuminnixum scalas di- unde : Cumoccideret eos, quoerebanteum, el dilexerunt
eenlem sibi : Ego sum Deus Abraham patris tui, et eum (Psal. EXXVII), etc.
Deus Isaac; terram in qua dormis dabo tibi, et se- VERS.15. — Non similiter justis , etc. Quia non
mini tuo (Gen. s;xfm). Veniens autem in Mesopola- simililer peccant. Septies enim cadit justus , et re-
^miam Liant et Rachel duxit, pro quibus oves Laban surgit : impius autem, cum in profundum venerit
diu pavit. Qui eum mercede.sua fraudulenter pri- malorum, contemnit.
vare votait. Sed per sapientiam Dei privatus est , VERS.16. — Qaod quidam errantes, elc. (RAB.)
Laban, et Jacob dilatas, cum mullis opibus rediit. Dignum fuit , etc., «sgae ad tota enim intentio
Myslice vero haecad martyres pertinent, quos Chri- est eorum genus humanumpersequi, eteraciare id
sti misericordia a perseeutoribus liberavit^confor- omnibus modis.
tans eos gratia Spiritus sancti et spe futurae merce- VERS.21.—Sed omnia in mensura, etc. (RAB.)
"
dis; et tandem victis hostibus, ad regnum coelorum Quia omnia secundum veritatem, etc., «sgae ad
perduxit, ad laudem et gloriam nominis sui. guando illuminabuntur ahscondita tenebrarum, et
_. VERS.;I3,_,,-r Hfec]vmdilum justum j etc. (RAB.) revelabuntur consilia cordium.
 1175 WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1176
VERS.23. — Momenlumstaleroe,etc. Simile dicit A mulabunlur : lu autemipsees, et annilui (Psal. ci), etc
Isaias : Ecce gentes sicut slilla situloe, et quasi mo- Et alibi : Ego sum Deus, et-non mutor (Mal. ni). Et
menlum staleroe repulatoe sunt (Isa, XL); vult enim alibi : Apad gaem non est transmutalio (Jac. i), etc.
intelligi, quod mens, et ratio, et sensus Domini,per Docuisti autem populum tuum : per mirifica opéra
quem omnia facta sunt, el sine quo factum est nihil, Dei instruuntur fidèles, ne complicentur iuiquis;
ille sil de quo dicilur : VerboDominicoelifirmati sunt sed studeant "seïncontaminatos servare confitendo,
(Psal. xxxn), etc. Omnesgentesquoenon cognoverunt et sperando in Domino, et non negligant poenitentias
ereatoremsuum, ad comparatîonemDei gaosi slilla si- tempus. -
tuloesunl, et quasi momenlum stateroe quod leviter VERS.15. — Cam ergo, etc. Unde : IfaJfa flagella
declinalur, etsicut gulta roris anlelucani (Sap.xi), quas peccatoris, sperantem autem in Domino misericordia
primo aspeelusolis siccatur. Vel sicul situlas slilla, circumdabit (Psal. xxxi). Magna dislanlia est inter
si fluit a portante despieîtur, vel negligitur : ita gen- judicium electorum et reproborum. Illos Dominuscor-
lium multîludo eoeleslisplendori, supernis mysleriis, ripit, utemendet; hi superbiasetperfidiaspoenasluunt,
et angelorum mulliludini comparala, pro nihilo du- ut conlra dominatoram omnium se repugnare non
citur. '
posse cognoscant. Félix judex qui pietatem et boni-
VERS.25. — Diligis enim, etc. Bonus opifex, el B tatem sui judicis semper inspicit. Judicium enim
opus suum diligit et régit : et si homo aliquando sine misericordia illi qui non fecit misericordiam
peccat, sustinet in multa patientia, et per poeni- (Jac. n).
lentiam in melius convertit. Unde : Soient suum fa- VERS.25.— Insensate, elc, ut qui nolebantCrea
dl oriii super bonos et malos, et pluit super juslos tarent agnoscere et honorare, digne tradition repro-
et injuslos (Matlh. v) ; impoenitenles aulem juste bum sensum, facerent, ea, quas non conveniunt,
judicio damnantur : Justus enim Dominus, et jus- contumeliis afficientes corpora sua in semelipsis :
tifias dilexit (Psal. x). Quia commulaveruntveritatem Dei in mendacîum, et
servierunt crealuroe portas gaam Creatori (Rom. i).
CAPUT XII.
Yers. 26. — Qui aulem ludibriis, etc. Id esl, qui',
0 Quam bonus et suavis, etc. Per eos quos repies, a Deo flagellati non sunt eorrecti, condignam dam-
vel per alios quos volueris ; unde : Ille arguet mun- nationem experti sunt : ad hoc corrîpit Deus, ut
dum de peccato,et de juslilia,et de judicio (Joan.XYÏ). emendet. Qui autem ingrates et impatiens murmu-
VERS. 3, — Illos enim anliquos inhabilatores. rai, de temporali tormento ducitur ad aeternum.
(RAB.)Historialitér dicit, etc., «sgae ad virtutes ad- VERS.27. — In his enim, etc. (RAB.)Gentilitas
juvante Spiritu sancta, utiles fructus afférent. C dum idolis serviebat, etc., wsgue ad incorrectis
VERS.12. — Quis enim dicet, etc. (RAB.) Mani- asternam posnantinfligit.
festa ratione ostendit, quod non est contradicendum i
Creatori, si creaturam suam secundum propriam II CAPUT xm.
disponit volunlalem : quia in volunlate ejus universa YERS.1. — Scienlia.
i Timor scilicet et reverentia.
sunl posila, et non esl qui possit résistera ei. Jus- Unde : Ecce timor Domini, ipse est sapientia, et
tus est in omnibusviis suis (Psal. cxi.iv) ; unde se- recédera a malo intelligentia. Recedit enim a malo,
quitur, Cam ergo sis justus (Rom. ix), etc. qui recedit a cullura idolorum : Deum timel, qui
VERS.16. — Virtus enim, etc. Quia judicium Dei, mandata ejus custodit : quia Inilium sapienlioetimor
sive iu correctione electorum, sive in damnatione Domini. Intelleclus bonus omnibus facienlibus eum
malorum, summas aequitalis perfeetio est : et ideo (Psal. ex). De his operibus, scilicet hominis, po-
per bonitatem suam diu differendo suspendit judi- tuerunt cognoscerebonum arlificem, qui proprie est,
cium, ut plures habeat, quibus reddat beneficium. quia imntulabilis, et semper idem, semper în se
Quando enim creatura se erigit contra Crealorem manens, régit omnia. Yanissima ergo vanitas homi-
justa punilur vindicta, ut se inferiorem cognoscat. num, qui pro Crealore ereaturas venerantur. ATegae
Possunt hase ad passionem Chrisli referai, quem operibus. Alii ignem colebant, quem Yuleanumvo-
Pater pro nobis in mortem tradidit, et eum, qui non cabant; alii aelheremvel aerem, quem Jovem et Ju-
noverat peccatum, pro nobis peccatum fecit : qui nonem dicebanl; alii nimiam aquam, id est Neptu-
nisi indebitam mortem susciperet, non nos a débita num; alii gyrum slellarum, qui divérsis figuris ani-
morte liberaret. Paier ergo justus justum puniens, malium, positiones et cursum distribuebant aslro-
juste omnia disponit. Omnipolens Deus cum summa rum ; alii solem, quem Phoebumvocabant ; alii lu-
tranquillitaie judicat omnia: humani tamen affectas nam, id est, Dianam. (RAB.)Dupliciter peccant, etc.,
et membra, ei tropica locutione ascribuntur, ut se- «sgae ad in quibus cupiditas hominis damnatur.
cundum capacitalem noslram conformenlur eloquia YERS.6. — Sed tamen, etc. Hinc Paulus ait : Re-
divina. Legunlur enim in Scripturis : oculi Domini, velatur enim ira Dei de coelosuper omnem impietatem
auras, manus, os, pedes, ira, furor, et hujusmodi, eonim, qui veritatem Dei in injustitia detinent ; quia
cum simplex natura nunquam recipiat varielaiem, quod notum estDei,manifestumeslin illis(Rom.i),elc.
nec vera unitas divisionem. Mulliplicia vero et di- Notitia Dei ex1 mundi fabrica percipitar. Ulenim
versa unus et idem operalur : Unde : Muiabiseos, et . Deus invisibilis ex invisibilibus cogaosccretur,
 4177 GLOSSA ORDINARIA.-^ L1B. SAPIENTIA. il78
opus ab eo factum est, quod opificem manifestaret, A crum baptismi. Ul sicut ipse resurrexit a morluis
ut Deusomnium inlelligeretur, qui hoc fecit, quod per gloriam Palris, ita el nos in novitale vite ».
non possunt alii. Sed cam cognovissent, non sicut bulemus aqua regenerationis abluti. Hinc Jeremias :
-Deum glorîficaverunt,sed evanueiunlincogilalionibus Stultus factus est omnis homo a scientia sua, confu-
suis (RAB.) sus est factorin sculplili : quia mendax conflalorejus,
VERS.10.--—Infelices, etc. Qui scilicet Deos ho- nec esl spirilus in eis. Vana enim sunl opéra, et digna
norant, ut aurum oculis hauriant, et nitorem levi- risu, et in tempore visitationisperibunt (Jerem. x).
gati marmoris vel eboris, aut insignes gemmis et VERS.8. — Et qui fecit illud. Simulacrum et cul-
coloribus vestes 3 et quanlo ornatiora sunt templa, tura falsorum deorum. Diabolus enim inde punielur,
et pulchriora simulacra,"tanto plus majestatis habent, quod sibi divinum honorent usurpât ; et homo, qui
vel habere dicuntur. Religio ergo est, vel créditer, pro Creatore creaturam honorât. Lignum vero saspe
quod cupiditas humana miratur. hominem significat.^Benediclus ergo'homo, qui veri-
VERS.11. — Aut si quis artifex. (RAR.)Insultât tatem dicit el facit. Hasrelicus autant, qui figraenta
sapienlia his, etc., «sgae ad Quorum Deus venter est, sua colit, maledictus est, et perditioni dedilus, et
etgloriain confusioneeorum (Philip, m). opus, id est, doclrina ejus.
B VERS.11. — Propter hoc, Non est ignoscendum
CAPUT XIV. idolis, vel eorum inhabilatoribus, id est, daemoni-
VERS.1. — Ilerum alius navigare, etc. Hase quo- bus, quia homines ad imaginent Dei factos ab ipso
que contra idoîolatriam dicuntur. Maxiraa enim ve- retrahunt, et in erroris muscipula subvertunl. Hae-
cordia est, ut homo ad imaginent Dei éditas, ratio- relici quoque, qui homines sedueunt, districtum non
nabilera ab ipso habens animum, quo excogilavit évadent judicium.
quomodo transiret fluctus, navem fabricans se- VERS.12. — Inilium. Péssimum enim genus est
cundum artis suas peritiam, non honorer illum qui fornicalionis, quo anima recedit a Deo, elfornicatur
hanc sibi dédit scienliam, et invocel idolum, quod cura idolis, vel' divini dogmalis veritatem relinquit,
simili arte et majori vanilale formavit. Cum enim et sequitur falsitatem haereticas pravitatis, vel opi-
major sit qui fecit quam quod fit, facturam suam nionis. Hinc Paulus avariliam idolorum servitutem
adorare insanire est. A Deo navîgandi cursus peten- appellat. Unde constat, omnem malam concupiscen-
dus, a quo navigii prasparaiio. Haerelici autem, qui tiamfornicalionem.vocari, qua anima relicta supe-
vana fingunt simulacra errorum, ideo in fluctibus riori lege inferiorum Toluptate, turpi naturaruin
saeculi pereunt, quia navem Ecclesias reliquerunt, quasi mercede, prostrata vel prostituta corrura-
et gubernatorem Deum. "
pitur.
VERS.3. — Quoniam dedisli. Israelitas per mare VERS.13. — Non enim, etc. Disperdat Dominus
Rubrum sicco vestigio traduxit Dei potentia, et Jor- universa labia dolosa, el omnes qui loquuntur men-
danis aquâs divisit, ut terrorem inculeret gentibus dacium (Psal. xi). Hinc Jeremias : DU, qui coeloset
exterminandis, fidelibus quoque inter sasculi fluctus terram non fecerunt,pereant de terra (Jer. xi), etc.;
et perseculiones, prasparat semitam fidei et conslan- (LACT.1.1). Propter hominum stultitiam, etc., «sgae
tias, ut transeant illassi, née est humani solalii ad divinos honores parenlibus detulerunt, defer-
opus, ubi Deus oslendit mirabiles effectus virlutis rique jusserunt.
suas. VERS.21. —Incommunicable nomen. Incommuni-
VERS.5. — Sed ut non essent, etc. Creator dédit cabile Dei scilicet omnipolentis nomen ; qui solus
scienliam ereaturas suas, qua sibi in prassenli con- est incomprehensibilis, insensibili et fragili materias
suleret, ut ejus voluntati deserviret. Unde Noe arcam vel imagini ascripserunt.
facere jussit, in qua ipse et progenies ejus salvarelur, VERS.23. — Aut enim filios suos. Sicut in sacris
et caetera animanlia ad reslaurationem orbis reser- Saturni, cui propter odium Jovis, sine respecta pie-
varentur, eum genus humanum pro iniquilate sua '_ tatis parvulos suos immolabant, et Bellonaeipsi sa-
diluvio deleretur ; unde Petrus • In qua pauci, id est cerdotes proprio sanguine sacrifleabant. Unde Quin-
oclo animoesalvoefactoesunt per aquam : quod et nos tilianus : Istud, inquit, si cogit Deus iratus est : et
nuncsimilis formoesalvos fecit baplisma (Petr. m), etc. si iratus est, non acceptât sacrificia vestra. Aut
Arca de lignis levigalis eonstruela, Ecclesiam si- obscura sacrificia. Sicut in sacris Isidis jEgyplias, et
gnificat, quae fit de colleclione fidelium, arlificio Cereris Eleusinas faciebant. Nam sicut ibi Osiris
prasdicatorum. Pauci, id est, octo animas salvas fa- planctu matris inquiritar, ita hic ad incestum palrui
ctas sunt per aquam mundo pereunte : quia ad com- Plulonis matrimonium,ïapta Proserpina. Quam quia
paralionem reproborum parvus numerus est ele- facibus ex.jElna accensis, quassisse Ceres in Sicilia
ctorum. Pauci enim sunl qui viam vite inventent. dicilur, ideo sacra ejus ardentium tedarum jacla-
Aqua diluvii extra posîtos occidit, quia hasreticum tione celebrabantur. Similiter in sacris Liberi patris
licet habenlem baptismi sacramentum, ipsasaquas insaniunt, et magnas matris, ubi ad exemptant deo-
demergunt ad inferos, quae arcam levaverunl ad coe- rum (qui ip fëstivilate satiali, noctem luxibus totam
los. Octonarius auoque significat Ecclesiam, quod in duxerunl) ludunt. Quia per libidinem et immundi-
sacramenlo Dominicas resurrectionis" perchsit lava- tiam diis suis placere putabant.
1179 WALAFRID1STRABl FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 1180
VERS.25. — Omnia commisla. Omnia enim con- i L VERS.10. — Cinisest cor eorum, el foeda cogitatio
fusa erant : ibi nulla ralio, nulla religio vera. Quanlo eorum, et vita coenosordidior ; quia ignorant factu-
quis sceleralior eral, tanto magis deo suo placera rera suum, et evanescunl in cogitationibus suis._
putabat. Sensum autem sanctorum patrum spernunt, et erre-
VERS.-27.— Infandorum enim. Nulla major de- ras novos quasi ludos vanos propter favorem huma-
mentia, quam Deum vivum deserere, el morluis de- num etterrenum luerum fingunt; errantes, scilicet
servire. Cum enim mens se a crealore i suo avertit, et in errorem miltehles, ul inexcusabiles sint : cum
omnibus împliealur sceleribus. Inilium enim omnis judicabit Deus occulta cordium, et reddet unicuique
peccali, superbia est (Eccli. x). Finis. Consummatio secundum opéra sua.
el plenîludo. Qui enim pro Deo cotant idolum, om- VERS.15. —Jfic enim scit, elc. Nullam excusalio-
nia reputantar in eis in peccatum. nera habent hasretici ; quia scienter peceant, dum
VERS.28. — Aut enim dum loetanlur. Quia dum fidem sanam et reclam doclrinam notant imilari :
jurant, nomen Dei polluunt, qui ait : Non assumes, magis terrenum sensum et fragilem quam spiritua-
nomenDei lui in vanum, et per nomen deorum exler- lem sequentes. |
norum ne jurelis (Exod. xx) ; sed cum Deum illudere VERS.17. — Melior est. Quia melior est homo
se asstimanl, in asternam mortem seinetipsos prasci- •° idolis secundum rationem creationis ; quia \ivit et
pilant. Haeieticiautem errorum suorum simulacra intelligit, illa autem nunquam. Sed quia magis se-
cotantes, perditionis suas causa fiunt, quorum et quitur vanitatem erroris , quam veritatis scienliam,
doctrina falsa, vita injuste, lastitia insana, mors ne- cum in honoresit, non intelligit : et comparaîur ju-
fanda : quia cum injuste jurant in idolo, nec sperant mentisinsipientibus(Psal. XLVHI).
in Deo suo, ideo meritorum suorum récipient vin- VERS.18. — Insensata. Quasi : nec discretionem,
diclam. Unde sequitur : Non enim jurantium est habebant. In veritate enim vivenlia meliora sunt
virtus. reortuis, sensibilia insensibilibus, ralionalia irratio-
CAPUT XV. nalibus. Sed dignum fuit, ut qui ignorabant Creato-
VERS.1. — Tu aulem, etc. (RAB.)Justo enim ju- rem , in creaturis dislinctionem non scirent. Qui
dicio damnati seroposniienles agnoscunt, quodantea enim laudem et benedictionem Dei in se habere ne-
credere noluerunt ; unde : CognosceturDominus ju- gligil, iii discretione ^animalium seipsum errare
dicia faciens, in operibus manuum suarum compre- osteudit.
hensus est peccator (Psal. ix) ; unde Joannes : Qui CAPUT XVI.
habet spem in eo, hancttficat sicut et ille sanclus est :
et omnisqui in eo manet, non peccal (I Joan. m). G VERS.2. — Pro quibus, etc. (RAB.)Popuius Israël
VERS.5. — IVosseenim te, etc. Perceplio esl in- in deserlo carnes concupivit, etc., «sgae ad ideo eis
corruptionis, et in fuluro contemplalionis ; unde: cruciandi juste iraditi sunt.
Hoec est enim vita oelerna, ul -cognoscantle verum VERS.6. — Sed non in verpetuum. (RAB.)Non
Deum (Joan. xvn), etc enim serpens seneusJ etc., «sgae ad quia mortuus
VERS.4. — Non enim in errorem. Ex persona fi- per humanitalem, quasi aeneus est per Divinitatem.
delium loquitur, qui Dei gratia munili, nonmiscuere VERS.9. — Illos enim, elc. Probantur elecli per
se genlilium iniquitati vel idololalrias : quia sine affliclionem, et monentur ut peccata caveant, et
fructu justifias est labor iste, et mortem meretur bona faciant. Reprobi dispergunlur, quia non corri-
asternam. " gunlur. Ideo idololatras parva animalia inlerimunt.
VERS.6. — Malorum amatores, elc. Similes 'illis Israélites vero Dei cultores serpentas exlerminare
fiant, qui faciunt ea, et omnes' qui confidunl in eis non possunt ; quia novit Dominus pios de tenta-
{Psal. cxxxiv). Inventeras quoque falsorum dogma- tione eripere : iniquos vero in die judicii reservare
tum, et cultores digni sunt morte. Disperdet enim cruciandos.
Deus virum qui haec feceril, id est magistrum et VERS.12. — Sed tuus , Domine, sermo. Id est,
discipulum ejus. Deprobavil superius lignea, lapidea, Filius, per quem omnia, cujus potestas ubique, qui
vel asrea idola, nunc etiam fictilia damnât. Juste omnia quaecunque votait fecit ; ipse curât corpora,
enim relributum esl eis ; ul qui de lerra facti sunt, ipse a spirilualibus bestiis animas salvat.
'
quia meliorem sui parlera, id esl animam, ad ima- VERS.14. — Homo aulem occidit. (CHRIS.)Homo
ginent Dei creatam ad notandum Deum vivum, sequi per malitiam, etc., asgae ad liber esl ab omni cri-
nolebanl ; viliorem sui parlent, id est, corpus lerre- mine. '
num imitando, luleum adorarenl Deum, el sine boni VERS.16. -—Negantes enim nosse, elc. (RAB.)Di-
operis fructu terras insensibili, de qua sumpti sunt vérsis plagis afflicti sunt iEgyplii, etc., «sgwe ad
insensati, inutiles redderentur. Myslice aulem bas- quia ad Creatoris volunlalem omnia consentirait.
relici et schismatici, qui veritatem Dei in injustitïa VERS.18.— Quodam enim tempore. (RAB.}Sicut
delinent, et mendacium pro veritate in doctrinae in Genesi legitar : Pluil Dominus super Sodoniam
suas sîmulacris cotant, licet eloquenlia aut fieta el Gomorrham ignem et sulphur, ut disperderet im-
virlute pallient, fragilia tamen et lulea sunt, qua i pios : et in Exodo, grandinem pariter et ignem. In
fingunt. libro Kumerorum ; Misit ignitos serpentes contra
 1181 . - - GLOSSA 0RD1NARIA.— L1B. SAPIENTIA. 1182
murmurantes, ut cognoscant impii quod omnis créa-. A se exlollitcogitando^ cumjposse sesperat, quod ef-
tara parafa est ulcisci injuriam Crealoris. ficere non polesl vel possit : et dum virtus ntinor
VERS.20.— Pio quibus, etc..(RAB.) In déserta est,-valeliido rerum quas extrinsecus patitur, ma-
'datant est manna filiis Israël, etc., asgae ad Multa jorera putal esse polenliam, hoc jn perseeutoribus
flagellapeccatoris, sperantem autem in Domino mise- fidelium fréquenter evenit., qui se polentas aesti-
ricordia circumdgbit (Psal. xxxi). mant,'cum sanclos cruciant, potentia eorum victi,
'' VERS.24. — Creatura
enim, etc. (RAB.)Confun- mentis angustia contristali cognoscunt se non posse
dantur hic peccatores : qui cum caslerasereaturas fa- quod cupiebant el majorem esse forliludinem Dei,
clori suo deserviant, ipsi répugnant. Unde creatura- qui sic vincit in militibus suis.
rum omnium concordia flagellanlur : et si non poeni- VERS.15. — Illi autem, etc. (RAB.)JSgyplii sci-
"taerinl, perpetuo cruciabuntur ; bonis autem vera licet horrora tenebrarum cireumdati, etc., «sgae ad
bona prasparantur. tanquam perieulosum formidabant.
YERS.25. — Propter hoc, etc. (RAB.)Pluit Deus- _VERS.19. — Omnis enim orbis. Quasi : impii
nîanna de coelo, etc., «sgae ad tanquam prasvarica- erant in tenebris, sed ubicunque habîtabanl filii
tér legis in aeternum peribit. Israël, lux eral.
VERS.28. —=Ut notum omnibus, etc. (RAB.) Iste B VERS.20.^— Imago tenebrarum. Graviores sunt
cibus historialiler pascebat, etc., «sgae ad ad orlum tenebras spiriluales corporalibus : quia ducunt ho-
vero solis, id est, Christi dicamus :. Verbum caro mines ad exleriores tenebras, ubi erit fletus el stri-
factum est, et habitavît in nobis. dor dentium, quas Jîgypliae tenebr.e figurant. Sic-
ut .enim corpora ibi nullo bono op.eri ulilia : ila et
CAPUT xvn. hic animas simul et corpora aslerno carcere dam-
VERS.1. — Magna enim. (RAB.)Myslice. Omnes nantur ; ubimec ratio, nec locus, nec tempus est
persécuteras Ecclesias Chrisli, scelerum suorum te- operandi.
nebras patiuntur, nec unquam securi esse possunt, CAPUT XVIII.
quos vexant rectores tenebrarum harum usque ad VERS.1.—Sanctis autem luis. (RAR.) Israélite
exleriores tenebras , ubi erit flelus et stridor den- in iEgyplo, elc, «sgae ad in prosperis et in adver-
tium ; unde : Omnis qui maie agit, odit lucem (Jjoan. ~sis prolegil.
m), etc. Hinc Paulus: Eratis aliquando tenebroe, VERS.i.—Digni quidem, etc. (RAB.)Merito egy-
nunc autem lux in Domino (Ephes. v), etc. piii tenebrarum poenampatiebantur, etc., «sgae ad
VERS.4. — Neque enim. Semper enim tenebras cujus mysterii ratio -in antiquis palribus figurata, et
çomitate horror : el quanlo minus discernit quis, in adventu Chrisli compléta est.
quae circa se sunl, lanto magis metuit, undique ad- VERS.9. — Absconse enim ^sacrifi-cabant.(RAB.)
lersa pavitans. Sic ./Egypiii triduo maximas tene- Popuius Israël in iEgypto jussu Domini Pascha ce-
bras patiebantur, quas nec sol, nec stellas poterant lebravit, etc., usque ad sed in abscondito -cordis
iljuminare, et ubicunque jacebant; nimio lerrore pa- semper Domino sacrificanl, unde : SacriftdumDeo
vebanl;_quod aulem dicil. Tristes personas eoster- spiritus contribuiaius (Psal. L). Et alibi -. In me
ruisse, potuil fieri, ul daemonesaliqua phantasmata sunt, Deus, vota tua (Psal. LV),elc. (ta.) Memorat
ingérèrent, qui eos ad augmentant poenarum evter- Deum percussisse primogenita JSgypti, ubi nec sicut
rerenl. Persécuteras quoque fidei et veritatis, cir- prius simulaverunl JSgyplii, sed palam cogebant
_cumdanl tenebras peccatorum, quia ignorant soient exire populum Dei dicentes : Omnes moriemur
juslitias, nec praedicatores illustrant eos fulgore do- (Exod. xi).
ctrinae. Hos etiam sonitus descendais, id esl comroi- VERS. 15. — Qmnipotens sermo tuus. Filius de
natio coelestis perturbât, et personoe tristes, id est quo dicitur : In principio erat Verbum (Joan. i), etc.,
daemones, quandoque torturi terrificant ; nec tamen hic brachium et dextera nominatur : propter effecli-
agunt fructuose poenitenliam : sed desperantes the- ~ vam divinas virlutis potentiam, hic lune per angeli
saurizant sibi iram in die judicii. minislerium judicia sua fecit in primogenitis Mgy~
VERS.6. — Timoré plenus. Quia undique poenas ptiorum, qui poslmodum sanctificavit sibi primoge-
fqrmidabant. Quanlo enim sunt graviores dolores, nitos Hebrasos. Nunc quoque per aquam baptismi sal-
lanto majores timentur horrores. vat mullitudinem credenlium, el Inlerficit mullitu-
Et magicoeartis, etc. (RAB.)Cum Magi in jËgypto, dinent spiritualium hostium.
etc., «sgae ad et antiquum serpenlem cum angelis VERS.19. — Visiones. (RAR.)Hocdivinas bonitaiis
suis sasvumpatienter inimicum. est, quae.peccanles casligat ut abstineanl, el poe-
VERS.9. — Et aerem, etc. ^RAB.)Nimietalem ti- nitenliam agant. Si autem patientia Dei abutunlur,
moris notât, quem imminentibus poenisredarguente sine excusatione in aeternum punientur.
conscientia paliunlur , cum aulem semper timida VERS.20. — Tetigit aulem tune et justos. (RAB.)
nequilia, pavoris sui dat indicium, supplicio con- Memorat, etc., asgae gd per quos inleritum possi-
dentnata est. mus evadere.
VERS.11. — Proditio , elc. Timor scilicet prodit VERS.24. — In vesteenim poderis. (RAR.)Byssunt
infirmilalem superbienlis, qui vana spe auxiliorum terras deDulant Hebrasi, etc., asgae ad in figura pon-
 I
1185 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — i'HEOLOGICÂ.
lïficali, Christum fuluvum praenoscebat, sed quia A carnis alimentum. Dignum est enim, ut fidelibus suis
viderai carne indutum, non Deum sed hominem per, opéra sua nutrimentum, divina procuret provi-
punira credidit; unde : Si cognovîssent,nunquam Do- dentia. Inimicis vero condignum lormentum per
minum glorioecrucifixissent (I Cor. u). subdilam sibi crealuram inférât.
CAPUT XIX. Juste enim patiebantur. (RAB.)Qui anliquos Dei
servos, elc., «sgae ad viam veritatis non agnoscit,
Impiis aulem, elc. Inimicis popuîi Dei : vindicte et oslium quod Chrislus est, non invenit.
usque ad consummalionem supervenit, quia nec vilam VERS.17.—In se'elemenla. Siculin organo divers!
nec mores correxerunt, ficlis enim argumentis simu- soni ad concordiam melodias temperamento consen-
îabant poenitenliam, et ideo non meruerunt indul- tent, ila discrepaniia elementa servato jure naturae
gentiam. Unde Pharao cum plagis afilictus, populum ad Creatorîs voluntaiem flectuntur : non enim crea-
Dei se dimissurum promilteret, paululum respirans luram sibi condidil 'conlrariam, sed per omnia vo-~
ad domeslicam-crudelilatem reversus est, donec in luntati suasconsenlaneam. Unde oestimari,vle. (RAB.)
mari Rubro fluclibus submersus est. Perseculores Homines enim el jumenla, etc., «sgae ad ul appareret
enim Chrisliani norainis si perstiterinl în malitia quod elementa mundi non suos tantum conditioni,
Sua, sentientin poena quantum valeat Dei justitia. B sed Creatoris deservirent voluntali.
VERS.8. — Videnles tua mirabilia. Sic nos oportet VERS.20. — In omnibus enim magnificasti. Mise-
liberatori nostro exsull'antes gratias agere dicentes: ricors el miseralor Dominus semper adest fidelibus-
Benedic, anima mea, Dominum (Psal. cm). Unde suis, quos semper prolegit et régit : quos aliquando
Apostolus : Sineintermissione orale, in omnibus gratias inmarlyrio purgat. Unde: Vasafiguliprobal fomax,
agite (I Thess. v). et hominesjustes tenlatio trîbulaiionis (Eccl. xxvii).
VERS.10. — Produxit terra; Nota quod inimicis Multe enim tribulaliones justorum, et de omnibus
Dei lerra produxit muscas, et fluvius ranas; cul- his liberavit eos Dominus.
toribus autem Dei terra" dedil fruclum, et mare

LIBER EGCLESIÀSTIGUS.

CAPUT PRIMUM. C posse profundilatem Dei penetrare, vel magnitudi-

VERS.i. — Omnis sapientia, etc."(RAB.in Eccli., tpdinem bonitalis ejus et misericordiae. Unde ad-
tom. III.) Incipit ab aeterna Dei sapienlia, quas Chri- liberationem et illuminationem humani generis homo
stus est, qui cum Pâtre est semper iante ssecula, fieri dignatus est, unde : Generationem ejus quis enar-
secundum illud : In principio erat Verbum, el Verbum rabit (Isa. LUI)? !
erat apud Deum (Joan. i). A Domino Deo est. Quia VERS.9. — Ipsecreavit illam. Unigenili scilicet ad-
Christus fons vite, lux vera, de Pâtre nascitur, et ventum, per Verbum' sibi coasternumcum Spiritu san-
omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est cta dispensavit : quomodo per Yirginis partum ad
nihil (Ibid.). Quisquis hac sapienlia caret, in tenebris salulein mundi veniret, el ereaturas repararet, et
ambulat, et nescit quo vadat. Sapienlia enim hujus hominem ad agnilionent et dilectîonem sui revocaret,
mundi slullîtia est apud Deum; el prudenlia carnis, dans illi donum Spiritus sancti, ut ejus munere sol-
mors (Sap. xi). vetur in asternum. i
VERS.2. — Arenam maris el pluvioeguttas. (RAB. VERS.11. — Timor Domini gloria, etc. Beatus vir
ubi supra). Corporalia spiritualibus comparai, ul ex qui timet Dominum,\in mandalis ejus cupit nimis.Glo-^
difficillimis, quod omnino impossibile est, asstimetur. ria et divitioe in domo ejus (Psal. ru), etc. Timor
Si enim haec quas in certo numéro et mensura, et D Domini. Duasspecies sunt timoris. De altéra dicitur,
pondère condita «uni, nemo potest dinumerare; Timor [non est in charilate] animoe in charilate,
quanlo minus sapientiam Dei sine initio et sine fine (Joan.iv), elc. Qui!hune habent propter melum ge-
inenarrabilem, inasstimabilem poterit investigare? hennas peccare desinunt, et vilam corrigunt : hic
VERS.4. — jPWoromnium creala est. Greala secun- introducit charitatem, sed et foras mitlîtur. Qui enim
dum humanitalem in consilio Dei palris, scilicet pro sic timet, nondum amal nec desiderat bona, sed ca-
saluie humain generis praedeslinala esl inearnari. vetmala; sed tamen se corrigit, et bona desiderare
Notandum aulem quod pTopter uniialem personas ali- incipit. De altéra scriptum est, Timor Dominisanclus
quando Chrislus dicitur genitus, aliquando creatus. permanet in soeculumsoeculi(Psal. xvm). Timet enim
VERS.5. — Fons sapientioe.Origo omnis sapientias unusquisque ne amiltat bona, et Dei prassentiam,
a Verbo Dei procedit, quod Deus ex Deo semper quas in aeternum frui desiderat, de quo dicitur :
cum Pâtre manet în coelis; sed ingressus mundum VERS.12. — Timor Domini delectabït' cor. Hic
per dispensationem hunianitalis dédit mandata sa- suavitatem tribuit inlernam, et in fuluro vitam asler-
!
lulis, unde, Verba vitoeoeternoehabes (Joan. vi). nam.
VERS.6. — Radix sapientioe. Ostendit neminem VERS.14.—Dilectio, elc. (RAB^)Charilas Dei vera
 1185 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ECCLI. , 1186
eslsapienlia, etc., usque'adipsa in futuro remuneratio jA catori aulem dédit ajflictionem et curam superfluam
erit ; unde : Adimplebis meloelilia cum vultu tuo, (Ecçle. H).
delectationes in dextera tua (Psal. xv), etc. VERS.56. — Duplici corde. Vir duplex animo,
VERS.17. — Timor Domini. Sine timoré Dei, et inconslans est in omnibus viis suis, qui scilicet vult
observalione mandàlorum ejus, nulla religio est; gaudere cum sasculo etregnare cum Christo.
unde : Si quisputat se religiosum esse, non refrénons VERS.57. —Hypocrita,, Aliud corde gestans, et
linguum suam, sed seducens cor suum, hujus vana est aliud opère monstrans. Unde : Attendite a falsis
religio (Jac. i). prophelis, qui veniunt ad vos in veslimentis ovium
VERS.19. — Timenli Dominum. Qui scilicet ti- (Matlh, vu).
moré Dei in fide et doctrina et operalione régulant VERS.58. — Attende in illis, etc. Manifestant est,
justifias servat. quod qui sequitur haereticos, animas suas acquirit
VERS.25. — Et vidit. (RAB.) In conspectu ejus damnationem, quia in judicio revelabuntur occulta
sunt omnia, unicuique conservât dignam retributio- cordium, et reddelur unicuique secuïidum opéra
' nem. sua, Disperdet enim Deus omnes qui loquuntur men-
VERS.25.—Rami. Per sapientiam, divinam habet dacium (Psal. LXI). Qui abominatur virum sangui-
homo scientiam vitandi malum, et inlellectum fa- j$ i num et.dolosum ; unde : Attendite a fermenlo Pha-
ciendi bonum, ulrumque enimjn auditore operatur risaeorum, quod est hypocrisis. Et alibi : Véniel Do-
in fine ; unde : Qui audit me, non confundetur, et minus servi iliius, et dividet eum; partemque ejus
qui operantur in me, non peccabunt. Qui élucidant ponet cum hypocritis, ibi erit fletuset slridor denlium
me, vilam oeternamhabebunt (Eccli. xxiv).- Initium (Malth, xxiv). CAPUT n.
sapientioe, timor Domini. Intellectus bonus omnibus
VERS.1.— Fili, accedens, etc. Demonstravit quid
facientibus eum (Psal. ex). -.
VERS.26.— In thesauris. In legis meditatione sit vitandum, nunc demonstrat quid sit agendum,
ntrumque deelaratur, quomodo scilicet vitanda sunt dicens : Fili, accedens ad servitutem Deisla in justi-
mala, el quomodo discenda spiritualis sapientia, et tia et timoré. Qui enim vult ab illecebris mundi se
exercenda bona opéra, in quibus est religio vera. abstinere, el in Christo pié vivere, persecutionem
Sapientioe intellectus. Quasprohibet peccata, et car- patitur. Dum enim accingi divino servilio prasparat,
nalia'desideria ; unde : Non amat pestilens eum qui se bellum diaboli contra se excitât, et dum alia vilia
corrigit, nec ad sapienlesgraditur (Prov. xv). subdil, aliis reluetalur, el divina dispensatione agi-
VERS."27. — Timor, etc. Quia per poenilentiam ter, ut superet et" superetur, ne extollalur. Sed
mundat a praeleritis peecatis, vel prohibet a com- 'C quia humilitas et patienlia illi necessaria est, se-
mittendis. Quia qui per timorem Dei sese non cor- quitur, Déprime cor tuum, et susline, elc.
rigit, in peccati voraginem cadit. VERS.4. — Palientiam habe. Quasi : Injpatientia
VERS.30. — Bonus sensus. Unde in Proverbiis, veslra possidebîtis animas vestras (Luc. xxi),-quia
Labia sapienlium cuslodiunleos (Prov. xiv).Et alibi: scilicet radix et custos omnium virtutum patienlia
Aslulus omnia agit cum consilio : qui autem fatuus est. Sciendum autem est, quod patienlia tribus
est aperuit stultiliam (Ibid. xxxi). Sapientis ergo modis exercetur. A Deo enim flagellamur, sed ca-
hominis esl verba lenere, et omnia modeste peragere. vendum est ne murmuremus ; a proximo persecu-
Enarrabunl sensum. Jïquanimiter, non. mala pro lîones, et damna, el oontumelias sustinemus, et
malis, sed bona pro bonis iribuens. eavendum est ne mala pro malis .retribuamus ; ab
VERS.53. — Fili, concupiscens sapientiam. Qua- adversario tentamur, sed prospiciendum est ne ad
liler ad sapientiam pervenias. ipsa sapienlia mon- dclectationem jpeccati vel consensum flectamur, vel
strat, quia sine conservatione-justilias, nemo-per- pro his prassentia quasramus, sed futura exspe-
veriît ad culmen sapientias, unde Jacobus : Quis sa- etemus.
piens, inquit, el disciplinaius inter vos ? oslendat. VERS.6. — Crede Deo et recuperabit- te. (RAB.)
conversationem bonam in mansueludine sapientioe Credere oportet afflictum, et dirigera gressus operum
(Jac. m). in Dei conspeclum, et sperare in illum ; unde : Ré-
VERS.34. — Sapienlia enim et disciplina. (RAB). véla Domino viam tuam, et spera in eo, et ipse faciet,
Sicut saspe dictum esl, Timor Domini sapientioeet (Psal.xxxyï). Hinc Jeremias ait : Beatus qui confidit
disciplinoe custodia est (Prov. xm), cui convenit in Domino, et erit Deus fiducia ejus (Jer. xvn), etc".
fides recta, et morum temperantia, quia sine fide VERS.7. — Meluenles Dominum, etc. Beneplaci-
impossibile est placera Deo, et bonorum vita semper tum est Domino super timentes eum, et in eis qui spe-
tranquilla est; unde in Matlhaso : Dïscite a me, quia rant super misericordia ejus (Psal. CXLVI).Qui enim
milis sum el humilis corde, et invenielis requiem ani- veraciter metuit, patienter suslinet miserationem
mabus vestris (Matlh. xi). Qui enim vere timet ejus : Qui aulem dereliquerint Deum, confundentur
Deum, non potest esse sine fide, et operibus bonis, et in terra scribenlur (Jer. xvn).
quae replent hominem virtutibus, et Deo accepta- VERS.8. — Qui limetis Dominum, crédite illi.
bilem faciunt. Unde : Homini bono in conspectu suo Hortatur timentes Dominum ut credant illi, qui ad
dédit Deus sapientiam et scienliam et loelitiam. Pee- certain mercedem per.veniant; unde : Justus enim ex
 H87 WÂLAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1188
tjde vîvit (Rom. i); unde : Confide, fili, remittuntur A quo facla sunt, cujus judicium, qui audierit, et pras-
• iibi peccata tua (Matlh. ix). El alibi : Fides tua te cepta ejus fecerit, salvus enl : cujus mandalum est,
salvum fecit (Ibid., x). ul 1etiam patri temlporali, el matai reverenlia e\hi-
VERS.9. — Qui limelis Dominum, sperate in illum. bealur ; unde : Honora palrem tuum (Déut. v), etc.;
Tria eommendat limenlibus D'eum : cî'edere, spe-, unde sequitur : Qui honorât palrem suum. Cui Deum
rare, diligere ; quia fide, spe etcharitale vere colitur honorent constituit, non débet a filiis înhonorari :
Deus, et ad contemplationem pervenitur, quas est quia Deus judicio suo exquiret qualiler praseeptum*
beatitudo asterna. suum servelur. j
|
VERS.41. — Respicite,etc. (RAB.)Hic quoque tria VERS.'4.— QuiÈïligit. Qui scilicet mandata ser-
dicit, etc., «sgae ad quia sacrificium Deo spiritus vat, et abstinet a peecatis, et latnen pro excessoribus
contribulatus (Psal. L), etc. El, Prope est Deus omni- orare non desinit, quia scit misericordem jùdicem
bus invocaniibus se in veritate (Psal. CXLIV). omni tempore preces exaudire.
VERS.14. — Voeduplici corde, etc. Admonuit, ne VERS.6. — In filiis. (RAB.)In sobole vel in dis-
quis duplici corde accederet ad Deum ; nunc autem cîpulis, etc., usque\ ad honorare parentes primum
dicil, Voe duplici corde et labiis scelestis. Qui enim mandatent esl in proniissioné.
— In opère et sermonë, non în Tulva sci-
prava cogitât, etloquilur, et pravis insislil operibus, B VERS.9.
nisi posnituerit, in aslernum peribil. Duabns viis fer- licet unde ostenditur, et spiritualis pater maxime
rant ingredienlis qui facit mala, et speral bona ; vel, dignus honore ; unjie Paulus : Per Êvangelîum ego
qui carnis sectatur opéra, et spirilus sanclificaiionem vos genui (I Cor. .iv). Et alibi : Qui bene proesuni
se^arbitratur perficere intimoïe ; vel, quod Dei est presbyteri, duplici Jwnore dignî habeanlur, maxime
opère exhibet, et quod mundi est, eogitatione qui laboranl in doclrina et verbo (I Tim. v).
quasrit. taies vero inconstantes sunt in omnibus viis VERS.11. — Benedictio patris, etc. (RAB.)Bene-
suis, quia facile in adversis lerrentarj et prosperis dixerunt patriarchb filiis, etc, «sgae ad illusores
irretiuntur. saevissime lanîaverunt.
VERS.15. — Dissolutis corde, etc. (RAB.) Âdthuc VERS.15. — Eleemosyna. Scilicet quaspeccatum
docet errorem cavere, etc., «sgae ad his, qui non delet. Hoslia enim quas pro peccalo, peccatum vo-
âcquiescunl veritati, credunt autem iniquilali, ira catur. Qui autem ' parenlibus, velcasteris pauperibus
ét'indig'natio, etc. mîseretur, jiistîtias praemium recipiet a peecatis
VERS.17. — Inspicere,t etc. Licet omni tempore absolûtes. Beali miséricordes, quoniam (Matth'.Y),ele.
inspiciât omnia Deus, tune tamen inspicere dicitur, Et alibi : Feneratun Domino, qui miserelur pakpèris.
cumprobareiel improbare aliquid dignoscilur. G (Prov. \ix). Hinc Daniel ad Nabuchodonosor : Con-
VERS.18*.— Qui liment Dominum, non erunt in- silium meum, o rex, placeat tibi : peccata tua elee-
ereOHbiles'jetc. Àlternando de amore et dilectione iiios'ynis redime, et iniquitales tuas miserîcordiis
Dei agit; gâta timor Domini sanclus, permanens in pauperum (Dan. ïv), si forsitan îgnoscat Deus deli-
soeculumsoeculi(Psal. xvm), et omnis q'ui diligit, ex ciis tais. Hinc Dominus ait : Bote eleemosynam, et
Deti naVuï est, et cognoscit Deum (I Joan. iv). Qui omnia munda suhtpobis (Luc. xi).
' VERS.19. — Fili in mansuetudine.
vero timet Deum, et diligit, et crédit Scripturis, ser- Mansuetudo et
- humilitas gratiam, superbia et furorpariunt ruinant;
val opérande prascepta Dei, et semper ,meditando
quasrit quas beneplacita sunt illi, replebitur ergo unde : Dîscite a. me, quia milis sum'et humilis corde
sapîeiitia et charilate Dei. Finis enim proeceptï cha- (Matth. xi), elc. Et alibi : Qui se exaltât, humiliabi-
ntas; et qui diligîl proximkm, legem implevît. tur (Luc. xtv), etci
- "
VERS."20.—QailimeniDominump'roejmrabunt, elc. | VERS.21. — Quanlo magnus es, etc (RAB.)Docuit
Félix' anima, qùab"quoiïdie mu'ndat icor sùum ut superius mansuetudinem, etc., ùsque'aâ. sufficit ho:
suscipiat habitatorem Deum, cujus possessor nullo mîni ea piè'Jc'ogïtaré; et opère implere, quas' prascè- "t
omnium bonorum aùclorem in' se >
éget* Bono,- quia pït'Deus. _ |
habet'. Et quia ad hoc necessaria est mandâlorum " VERS.24.— In supervatuis febus, etc. (RAB.) Id
cuslodia, et boni operis patientia, qua pervenitur est, ne scruteris supervacue, etc., «sgae dd dispu-
ad agnitionem veritatis, sequitur : Qui liment Do- tantes in errores incidunt', et a veritate recedunt.
minum custodiunt mandata iliius, etc. Justus in VERS.27. — Cor durum. Quia secundum Huritiai^
primis accusalor est. sui. Sicut enim huniilî'taiî praé- tuant thesaurizas libi iram in die judicii' {Rom. n). ,
" VERS.28. — Cor,
mium, si'csuperbiaè restai"supplicium;" unde Joan- ] ingred'ens. Quod non curât, nec
nés : Si'dîxerimus quoniam'p'eccalum non habemus, studet vila're, et quod ea diligit, quae ducunl ad inter-
ipsi nos seducimus (II Joan. i). Qiii vere sapiens est, jtum, ut haereses et profanas novitates ; unde* .se-
verns justitias cultor est; quia sapientia dictât jus- quitur : Cor ingrediens 'duas vias, non habebit succes-
tifias normam. sus, etc. i
GAPUTIII. -: | CAPUT IV.
VERS.2. — Judicium patris'. Dei, Iex quo omnis [VERS. 1. —Fili, eleemosynam pauperis, eîçi
palernilas in coelo et in ferra. Quia ex ipsa sunt (RAB.)Quantum eleemosyna valet, etc., «sgae ad qui
omnia. Qui diligit ea, qu'asfecit, et ut in eô maneant, ex corde"corripit verbis, vel faeiis.
i.oq GLOSSA ORDÎNARIA. — LIB. ECCLI. 1190
VERS.3. — Cor inopis, etc."Non esl eleemosyna À A quod non confundit, quia eharitas Dei diffusa est
differenda, cum adsit tribuendi faeulias; unde : Ne in sanctis per Spiritum sanctum.
dicas amico tuo ; Vade et revertere, cum cito possis VERS.25. — Fili, conserva tempus , etc. Supra
dore (Prov. ni). El alibi : Qui despicit proximum, commendavit sapientias donum, nunc ostendit ipsius
peccat : qui miserelui paupp-is, beatus eril (Ibid. xiv).- factum. Quicunque enim servat prascepta sapienlia?,
Eleemosyna autem facienda est, non ex necessitate, caulus esi în temporummuialione; nec deserit Tiam
Hilarem enim datorem diligit Deus (I Cor. ix"). El justifias in tempore persecutionis et angustias. Ideo
alibi : Yidua paupercula plus omnibus misit in gazo- sapientia exhortatur filios, ut conservent tempus,
phylacium, quia non quanlitatem muneris pensât quia tempus omni rei sub coelo : et tempus est belli,
Deus, sed devolionem cordis. et tempus pacis.
VERS.5. — Ab inope ne avertâs, etc. Non per iram VERS.28.— Non abscondas sapientiam'tuain, etc.
exasperandus est pauper, sed blanda loculione pla- (RAB.)Non est abscondenda sapientia his, qui audire
candus, Ira enim viri justitiam Dei non operalur Tolunt. Qui enim abscondil frumentum, maledice-
(Jac. i). Et, Qui obturai durent ad clamorem paupe- tur in populis, 1
benedictio autèm super caput venden
ris,.clamabit, el non-exaudiet Dominus (Prov. xxi). tium ; unde f Ncgotia, dum venîo (Luc. xix).
Qui enim potest tribuere, débet : quia munus abs- r VERS. 50. — Non conlradicàs. Obediendum est
conditam exstinguit iras, et donum in sinu indi- majoribus, si verilàli concordanrel justifias, nec ali-
gnalionem maximam. Qui autem non uolest, sermo 1er, sed pro recta fide, el vera" religionë, in' quibus
bonus est ei super, datum optimum. Qui autem ha-, • est animas salus, decertandum est; unde :' Si oculus
bueril subslantîam mundi : et videril fratrem suum luusscandalizal le, erue eum et projice abs te (Matlh.
necessehabentem, et clauseril viscerasua ab eo, quo- v). El, Si quis vult vènire post me, abnegei {Lac. is),
modocharilas Dei manet in eo ? (I Joan. m.) Fides elc. ' '
enim si non habeat opéra, mortua est. Non ergo di- - VERS.54. — Noli citatus essein lingua tua. (RAB.)
ligamus lingua et verbo, sed opère el verilate. Morset vita," etc., asgae ad scriptum est: Non in
VERS. 7. — Congregationi paupetum. In his sermone regnum Dei, sed invirtule (I Cor. iv).
commendatur mansuetudo et humililas, quia maa- VERS.35. — Noli esse sicut te'o".ïn Ecclesia sunl
sueludo neminem spernit? humililas se omnibus sub- haerelici quasi leones, qui per linguas vplubilitatem
'
jicit. Decet autem Christïanum asqualibus et inferio- seducurit'cbrda innocenliùm, ét'per insol'enliantmo-
ribus affabilemesse et mitem, senioribus humîlem ; rum conturbant mansuetudinem Simpiibium. '
unde. : Domine, non est exaltalum cor meum, neque CAPUT
G ' - V. ?
elati sunt oculi mei (Psal. cxxx). 11. — Non ventilesle, etc. (RAB.)Levita-
VERS.,
VERS.9. — Libéra, etc. (RAB.)Sicut largitionem tem reprehendit, etc., «sgae ad duplicitas doctrinae
in pauperes eleeiïiosynam esse dixit, sic liberatio- eorum, in qua modo vera, modo falsa proférant,
nem inique oppressi misericordiam esse ostendit; - peccatores esse ostendit., .
unde, Erue illos qui ducuntur ad mortem. x . VERS.15.—-Esto mansuetus. Donum est-mansuete
VERS.10. — In judicando. (RAB.)Nullam eleemo- audire, et suscipere verbum veritatis, et modeste ac
synas spéciem, etc., «sgae ad ita et viduasviri sola- prudenter proferre ; unde : Sit omnis homovelox ad
lium. audiendûm, tardus ad loquendume{tordus ad iram.
^VERS.15. — Et oui vigilaverinl, etc Beatus home (Jac. i). Et paulo p,osi : In mansuetudine suscipile.
. insilum verbum, quod potest salvare animas veslras
qai auait me, et vigilat ante .fores meas quolidie, et
observât ad postes oslii mei (Prov. vin), .Per fores. (Ibid.) In Prqverbiis quoque dicitur : Vidisti hominem,
autem potes Scripturas et eorum doctores intelr velocemad loquendum?sluliitia magis,.speranda est,
lïgit. quam correctiqiiliius (Prov. xxix). •_
YERS.15. — Qai serviunt, etc. Qui diligit eum, qui . CAPUT VI.
genuit, diliget eum qui nalusestex Deo, et quein "., VERS.1. —.Nolite fieri, etc. (RàB.)'Vinï veras-cha-
diligit Pater, diligit Filius, unde : Qui diligit me, di- ritalis ostendit, elc., asgae ad allidetur virtus ip-
ligetur a Patré meo, et eum diligam. Sed quia pro- sius. , . - -
balio dilectionis exhibilio est operis , sequitur : Quii VERS.4.—Nequam, Bonasvoluntatis succédit boni
audit illam, j%aicabitgentes. Unde : Cam sederit Fi- operis fructus, et maliliosas menti nihil prosperita-
lius hominis m sede majeslatis suoe, sedebitis et vos; tis, Sieram.desitcharitas,,frustraoperam virtuliim-
super sede'sduodecimjudicantes duodecim tribus Is- pendis ; unde : Qui in unp^offendit, omniumreus est
raël (Matlh. xix). (Jac. n). Et, ei qui non habet, et hoc quodhabet, du-
YERS.19. — Timoremet melum, etc. Sapientiajin- feretur abeo (Luc. xix). ' / .
Bàbitans dirigii opéra, in variis lentalionibus pras- VERS.6. — Multi pacifici, etc. Cum omnibus pax
parat exercendoet probando ad iuturas vite^audia, est habenda, quantant permiltit nostra fragilitas,
quod hae sentenlia confirmatur : Timoremet melum sed non cum multis. consilium-, quia scriptum est :
et probationem, elc; "Quiatribulatio patientiam .ope- Miséricordes vocanlur, virum autem -fidelem
quis in-
ratur^ et palientia probationem, prob.aliovero.spem, veniel? (Prov. xx.) ..
 1191 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP.' PARS I. — THEOLOGICA. 1192
VERS.7. — Si possides amicum, elc. (RAB.) Per j^ VERS.4. — iVegaela rege calhedram honoris. Non
diversas species falsos amicos exprimens, tandem potest exercera opus justi regiminis, qui sententiam
ad verum pervenit amicum : quia multi amicos se neglexit veras pietalis ; unde : iîe^res genlium domi-
esse profitentur in prosperis, et inimiciapparent in I nanlur eorum, vos aulem non sic, sed qui major est
adversis. Unde : Si humiliaverit se contra te, etc in vobis, fiai sicut minor (Luc. xxn).
VERS.15. —Attende.' (RAB.)Idest, discretionem VERS.5. — ,Quoniam àgnitor, Nulla prassumplio
habe., etc, «sgae ad; Rogo autem vos, fratres, ut ob- perniciosior, quam dé propria justitia, aut scientia
servetis eos qui dissensiones et offendicula faciunt superbire; unde : Non est homo super lerram, qui
(Rom. xvi). faciat bonum, et non peccet (Eccl. vu). Et alibis
VERS.14. — Arnicas fortis. Amicus antoris con- Vidisli hominem sapïentem sibi videri, et magis illo
sors, cui sic animum tuum applica ut ex duobus spem habet stultus (Prov. xxvi).
unum fiât, cui te tanquam tibi committas, a quo VERS.6. — Noli quoerere fieri judex, nisi valeas.
nihil timeas : el nihil inhonestum petas. Non est Débet quisque proprias vïrtute'sperpendere, et pro
enim amicilia vecligalis, sed plena decoris ; unde : quantilate virium curant aliorum suscipere : ne dum
Vos amici mei estis, si~> fecerilis quoe ego proecipio delectalur loco glorias, fiât subditis auclor ruina? ; et
vobis { Joan. xv), etc. Dédit nobis Dominus formant g quigravatur pondère suarum, velit fieri judex aliena-
amicîtias quam sequamur, ut facîamus amici volun- xum culparum.
lalem, aperiamus ei secrela, et ipse nobis; unde : VERS.7. — Non pecces in multitudinem. Qui ra-
Vos aulem dixi amicos, quia omnia quoe audivi a lione pollet, et liberi arbitrii potestateprasvalet, sub-
Paire meo, nota feci vobis (Ibid.). ditorum insolentïa non peccet, sed constanter rési-
VERS. 16. — Amicus fidelis. Secundum Deum stât lalienaenequitiae : nec se putet faspune peccare,
scilicet. Hic ad medicamentum vite asternas et im- si plurimorum acquiescit voluntali ; unde : Non so-
mortalilatis necessaria, cum amico tractât : unde lum aulem qui ea faciunt, sed qui consenliunt facienti
Cicero dicil amicitiam nonnisi inter Ibonos esse (Rom. I. ), etc. j
pusse, et libéra débet esse amicilia, et ad omnem VERS. 13. — Noli amore mendacium. _ Omne
felicitatem proclivis. ntendacium malum; jet proximis inferre scandalum
VERS.17. — Qui timet Dominum. (RAB.)Plena et perniciosum esl. Multa magis ergo amico fraudent
perfecta amicitias gratia, elc, asgae ad ut de hoc mohri, crimen imponere : quoniam testis mendax
mundo credas le quolidie migraturum. peribil ; unde in Proverbiis : Sicut noxius, qui mit-
VERS.27. — In omni animo tuo. (RAB.)Corde, no» tit sagiltas in morlem\ sic qui fraudulenter nocet amico
eorpore accedendura esl ad sapîenliam, elc, «sgae C (Prov. xx).
ad perceptio veritatis; unde : Hoec est aulem vita VERS.15. — Noli ïperbosusesse. Quasi . Noli sen-
oelerna ut cognoscant te solum verum Deum (Joan. sum tuum docere, audi sapientiam seniorum. Tu-
xvn.), etc. tius est enim audire, quam loquij unde : Sit omnis
VERS. 53. — Fili, si attenderis. Monet sapienlia, homo velox ad audiendum, tordus autem ad loquen-
ut in divina lege assidue medilemur. Primum hor- dum, et tardus ad iram (Jac. i).
tatur utdiscamus; post, ut animam ad hoc applice- Non oderis laboriosa opéra. Peccanti homini scien-
mus, tandem, ut incliiiemus ; demum, ul diligenliam tia data est, ut labqre manuum quasreret sibi vi-
ad audiendum adhibeamus. Sic enim sapientia sa- clum; unde : Insudorevultus lui vescerispane (Gen.
pientem essepromillit. Necesseest enim, ut qui vera in), etc i
sapientias, quas Christus est, agnilîonem desiderat, VERS.19.— Quoniam vindiclacarnis , etc. Quia
primum calhohcis magislris se humilitèr subdat, et caro peccatorum, quas luxuria defluit, igné inferni
omnes affectus animas suas disciplinas eorum. Dehinc et vemiibus cruciabitar, ubi verrais mon moritur, et
intentionem cordis ab omni pravo desiderio avertens îgnis non exstinguitur : inwrmeputredo gehennas, in
ad audiendum verbum Dei adhibeat diligènter, caveat- igné ardor signatur. Vel vermis, est sera scelerum
que ut meditalionem legis non pro lerrenarum re- D poenitenlia, quas in tormentis eonscientiam p'eccato-
rum mercede, vel laudis humanae, sed pro ipsius rum mordere tton cessât, ut ignis sit poena extrin-
boni amore impendat, ut veras sapientias fructum secus sasviens, verrais autem dolor inlerius accu-
percipiat. sans. |
VERS.35.—in multitudine. Quasi : Ne sis sapiens VERS.20. — Noli proevaricari in amicum pecu-
tibi ipsi. Ne confidas proprio ingenio , hasreticos niam. (RAB.)Multi perierunt pro avarilia, etc., as-
superbias fastes maxime supplantavil. que ad : qui odit munera,vivet (Prov. i).
VERS.58.— Cogilatum habe in proeceptis. (RAB.] VERS. 21. — Gratia enim verecundioe.Oculus non
Merito illi dater, etc., «sgae ad et assidue legem vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit,
meditatur et opère exsequitur. quas praspaïavit Deus diligentibus se. Potest per*
CAPUT vn.- hanc mulierem sapienlia intelligi. quae alibi pretiosa
Non metes ea in septuplum. (RAB.)Perfeclam ul- margarita dicitur, quam spiritualis negotialor in-
lionem, etc, «sgae ad Assumil septem atios spiritui ventons vendit omnia, et émit eam. Unde : Vivevi-
mquiores se (Luc. xi). lam cum mulierequam dilexisli; quasi, sapientiam
1195 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. ECCLI. 1194
sequere, et scienliam Scripturarum, et quasi con- A CAPUT IX.
jugem tibi copula. Non zèles mulierem, etc. (RAB.)Docet pudicitiana,
VERS.22. — Non loedas servum. Qualiler servi etc., «sgae ad non consentit hasrelicae pravitati.
nutriendi sunl, aperte monstratur, aflèclu, scilicet, VERS.3. — Mulierem multivolam. Haereticorum
filiorum pro jure naluras ; et disciplinandi pro men- Synagogara, quas per diverses errores volitat.
tis instabilitale ; unde in sequentibus, Cibaria etvir- VERS.4. — Cam sallalrice ne assiduus sis. Haere-
ga et onus asino ; panis el disciplina et opus servo. ticorum lurba, quae per diversos errores dissilit, ut
VERS.25. — Neque inopem derelinquas illum. Op- quem eloquentias suae amatorem conspexerit ad se
pressum violentia servitutis. Sive enim servi, sive trahat quasi meretrix; unde: Irrelivit eum multîs
liberi, omnes in Cltristo unum sumus (I Cor. xn). sermonibus, et blanditiis labiorum traxit eum (Prov.
VERS.26. — Filioe, etc. Sicut bonos servos affe- vu), etc.
cta filiorum habendos, sic ancillas, quasi filias ha- VERS.5. — Virginem ne conspicias. Averle oculos
bendas esse docet, sed cum disciplina : unde, Lacta tuos, ne videant vanitalem : ne libeat videre quas
filium, et paventem te faciet : lude cum eo, et conlri- non licel concupiscere. Myslice autem non debemus
stabit te. Non arrideas illi, ne doleas, et in novissima deeorem eloquentias hasreticae amare, nec simulâtes
obstupescant dentés tui (Eccli. xxx). g virlutes attendere.
VERS.28. — Mulier. Conjugalem commendat pu- VERS. 7. — In vicis civitatis, elc. Idem sub alia
dicitiam, removens omnem deteslabilem copulam. 'figura. Vici enim civitatis, haereticorum convenli-
Myslice autem admonet ul calholicam fidem in vera cula sunt : quas se a civitate séparant, de qua dici-
religione, quam primum post baptismi perceptio- tur : Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dpi (Psal.
nem sortiti sumus, ïirmiler tenentes, haereticorum LXXXVI).
perfidiam abjiciamus. VERS.14. — Ne derelinquas amicum. Major est
VERS.32. — Dilige, etc. (RAR.)Timorem Dei et fiducia ex parle reicognite, quamignote. Doclrinam
amorem, etc., «sgae ad quia charilas operit multi- quoque sanctorum Patrum non debemus declinare
tudinem peccalorum. et novellos doctores audire.
VERS.55. — Datum brachiorum. Superius pro his VERS.15. — Vinum novum, etc. Novus doctoi>
quae offeruntur ministris Dei promisit peccalorum studere débet, ut sanam doctrinaht et operationem
purgalionein : nunc autant pro eleemosynis veniam firmiter pereipiat : et postea sibi et aliis proficiat
et benediclionis graliam, quia sicul aqua exslinguit VERS.25. — Linguosus. Haereticus, qui semper
ignem, ila eleemosyna exslinguit peccata. contenliosus, el ideo odibilis Deo et hominibus.
VERS57. —Et morluo. Ad eleemosynant perlinel G CAPUT X. -
sepultura mortuorum, mullo magis ergo consolatio
vivorum : unde Paulus docet gaudere cum gauden- VERS.1. —Judex sapiens,- etc. (RAB.) Factus
tibus, fiera cum flenlibus. Probatio dilectionis exhi- est principatus super humerum ejus. Unde : Voe
bitio est operis : unde, Qai habuerit substanliam hu- terroe cujus rex puer esl (Isa. rx), diabolus, scilicet
jus mundi, el «iderit fralrem suum necesse habere, el qui semper diligit novilales, et principescujus primo
elâuserit viscera sua ab eo, quoniodo charilas Dei ma- mane comedunt, id esl, ante *diem mortis, diceu-
net in eo ? (I Joan. m.) Xes : Manducemus el bibamus, cras enim moriemur
GAPUT Vffl. (ha. xxn).
VERS.5. — Super faciem scriboe. (ID.) Lingua
VERS.1. — Non litiges cum homine potente. (RAB.) mea calamus seribas, velociter scrjbentis, quia vice
Superbo. Unde, Non respondeas stulto juxta stulti- sua mitlit ad prasdicandum.
tiam suam, ne efficiaris ei similis (Prov. xxvi) : quia VERS.8. — Regnum a génie. (RAB.)HOCfere om-
inter superbos semper jurgia sunt, servum autem nes etc., «sgae ad : aufereluravobis regnum Dei, et
Domini non oportet liligare. dabitur gentî facienti fructum ejus (Matlh. xxi).
VERS.2. — Locuplete. Qui avaritias aestibus an- D VERS.9. —Avaro. Post muialionem regni agit de
helat. Inde enim oriuntur invidias, eonlentiones, el avarilia, pro qua vis regirainis maxime negligilur :
hujusmodi, Radix enim omnium malorum est cupidi- Radix enim omnium malorum cupiditas (1 Tim.xi).
fas (I Tint. vi). Avaritiam autem superbia comilalur, unde, Proecipe
VERS.15. — Non incendas carbones. (ID.) Unde divitibus non alium sapere (Ibid.).
Apostolus : Si proeoccupalus fuerit homo in aliquo VERS.12. — Et rex hodie est. Potestas el divilia?
deliclo, vos qui spirituales estis, instruite hujusmodi non possunt prolongare vilam. Posilus esl terminus
in spiritu lenitalis (Gai. vi). qui praeteriri non potesl. Jucunditas carnis con-
Vers. 15." — ATo/tfoenerari. (RiB.) Unde : Bibe vertètur in putredinem et fostores, et tandem in
aquam de eisterna tua, et fiuenta pulei tui habeto vermes. Myslice aulem homo, qui in peecatis vi-
solus. vit el non resipiscit, morietur aeterna morte : et
VERS. 17. — JVon judices contra judicem. Quasi diabolum serpentent antiquum et bestias ejus, id
estosubjectas prasposilis et judïcibus, qui secun- est, daemones non evadet.
dum Deum judicant. VERS.14. —'-Iniliumsuperbioe.Non esl enim,major
PâTROL. CX1II." 38
1195 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 4196
apostasia quam creatufam a Grealore recédera, quas jA noribus mundaùis non est superbiendum, quia transit
mérita ascribilur superbias. Superbia enîm est si niundus et concupiscenlia ejus.
creatura velit aequari Creatori. Hase el diabolo et VERS.5. — Multi tyranrà. (RAB.)Divina dlspehsa-
homini fuit initium perditionis : undé, Quoniam tione fil, etc., «sgae ad benedietuntam patrikfeha-
initium omiiispeccati est superbia. Quamvis alibi di- runt hasreditavit.
catur : Radix omnium malorum cupîdiïas (ITim. xi). VERS.8. — Priusquam audias. Qui prius respon-
Non est cupiditas sine supefbia, nemol enim su- detqu'àm audiat, id est, qui doctor e'sse desiderat
perflus nisi cupidus et econverso. De superbia na- antequam discat; vel, aliorum causas judieare,
scuntur hasreses, schismata, detracliones, invidia, priusquam dignoscal : slultum se esse' demonstral.
verbositas, jactantia, conténtionèÊ' el liùjusmodi, VERS.10. -— Fiti^neinmultis', etc. Quasi dice-
quas ex cupiditate procedunl. Gulosos vero, intem- ret : De superfluis ne sis cuïios'us, et peccanlium
pérantes, ebrioSos, fornicarios et hujusnfodi cupidi- pravilati non consenlias. Non solum entai qui fa-
tas facit, quoe sine superbia esse non possunt. Ga- ciunt mala, sed qui |COnsentlunt facientibus digni
veamus ergo. cupidilatem et supei-biam, non duo Sunt morte. Fili, ne in muftis, etc Mufti sunl actus
mala, sed unum a-quo omiiia traitant initium. haereticorum, qui uhitateûi fidei, el iramitem verl-
VERS.19. — Terras. (RAB.)Quando Jérusalem per B \ talisj non cusiodiurit,1 et laborem unum in libris
Romanos, elc, «sgae ad delela est posleritas eorum, componendis expendunt. Rhetorica et dîalectica
et gloria!martyrum exalta'laest; unde : Cuslodit Do- arte copiosi : nec immunes sunl a dilecto, quia me-
minus omnes diligentes se, et omnes peccatores dis- ditalio eorum est indolo. Unde Ecclesiasticus : Fili,
perdet (Psal. CXLIV). ne fadas mullos libros, quibus non est finis. Omnes
VERS.22. — Non est creata. (ta.) Vitia non sunt autant libri divinas Scripluras (quia consentent)
creata, etc., asgae ad surgit iracundia, quant vir- unus liber sunt : unde, In capite libri scriptum est
lutis superal conslanlia. de me (Psal. xxxvi), ietc. Fili, ne in mûltis, terre-
VERS.25. — Semen hominum honorabïlur, Docto- nis lucris, vel quîbuslibet negotiis, quia pluribus
res sancli in honore sunt apud bonos, maxime qui intentes minor est ad singula sensus. Suscepla cura
timent Dominum : unde, Qui bene proesuntpresbyleri, regiminis impar invenïlur quisque ad singula, dum
duplici honore digni habeaiitur (I Tint, v), etc. dividitur ad multa : nec sua damna considérai, dum
VERS.25. -^Gloria divïtum, etc. Vere gloria esl aliéna pertractal. j
timoré Deum. Qui eum timet, justitiam servat in —
VERS.11. Est homo laborans. Christiana opéra
omnibus ;unde, NoliteinpersonarumacceplioneJesu désignai, in quibus pauperes spiritu abundant om-
fidem habere (Jacob, n). G nib'us bonis, et egent qui laborânt in acquirendis
VERS. 27. — Magnus est judex. Licet potestas dïvitiis : unde, Divites eguerunt, et esurierunt, elc.
terrena magna sil, timentem Dominum praseellere VERS.18. —Est qui locuplelatur., etc. (RAB.)The-
non valet :'timenlibus enim Deum, nihil deest, Di- saurizat, et ignoralj etc, «sgae ad sed aliis relin-
vites autem egûerurit et esurierunt (Psal, xxxni), elc. quunt qui veritatem et falsilatem dignoscunt.
VERS. 28. — Servo sensato. Hoc ad lilteram saspe VERS.30. — Aafe mortem, etc. (ID.) Stultum est
evenit, ut ignobilis génère nobilitatis scientia el laudare, etc., «sgae ad qui ventant in veslimentis
fide, nobilinus prasferalur : unde, Seruas sapiens do- ovium, intrinsecus aulem surit tapi rapaces.
minabitur filiis stultis (Prov, xvn). Mystice aulem VERS.52. —Sicut enim éructant, elc. (RAB.)Simi-
servus ecclesiasticus, qui dévote servat religionem litudinem sagaciorum animalium, etc., «sgae ad in
Ghristiaiiam, prasponitur Synagogas; unde, Major caveam erroris et laqueum dèceptionis prascipitent.
servietmmori. Et, Jacob dilexi, Esau autem odio ha- CAPUT XII.
bui (Gen. xxv).
VERS.50.—Melior est. Quasi dicat |: Melius est, VERS.5. — Non esl enim, etc. Gravissimum pec-
ul studeas semper in bono opère laborare, unde catum est nolle poenilere, nec peccata eleemosynis
reddatur libi merces justilias, quam ut consumas redimere, sed peccata peecatis addére : unde, Sa-
dies tuos in vanitate, et egeas illo pane , qui de per ïribus sceleribus Damasci, et super quatuor non
coelo descendit. Qui in timoré Dei, et observantia convenant eam (Amos, i). Dubiam et dolosam do-
religionîs, slatuet gloriam suam : unde, Qui gloria- elrinam , quam in , exposilione divinas Scfipturaé
tur, in Domino glorietur (II Cor.|x). expendunt.
- . VERS.5. — Da bono, etc. Simile in Tobia legituri
CAPUT XI.
Panem tuum et vintlm super sepulluram justi consti-
VERS. 1, 2. •— Sapientia humiliati exaltabit ca- tue, et noli.ex eo manducare etb'ibere cum peccatori-
put. Sequitur : Non laudes virum, etc. Quasi : Ne bus (Tob. ix). Id est pro eo quod peccatores sunts
juxta specient corporis asstimes qualitatem mentis : noli communicare; sicut qui nulriuni histriones, cum
unde, Non respicias v'ultum ejus nec altitudinem sta- esuriant Christi pauperes. Qui aulem dat indigent!
mroe ejus, quoniam abjeci eum, nec juxla intuitum peecàtori, non quia peccator est sed quia homo est, .
hominis judico (I Reg. xvi). Homo enim videt ea non peccatorem sed justum nutrit: quia culpam non
quas patent. Dominus autem intuetur, cor. In ho- diligit, sed naturam. Si peccatorem et iuipiunï lias-
 '
1197 GLOSSAORDINAMA.— LIB. ECCLI. , 1198
ralicunt intelligit dum in errore sunt, non est com- A ul divitum, scilicet, ei poientum societatem aectmes,
municandum cum illis : unde, Nolite sanctum dore et ei conjûiïga'ris, qui studio et religione libi consors
canibus (Malth.'xn). esl. Hase est eîflrd amicitia firma, quam similitudo
- VERS.8. — Non agnoseetur in bonisamicus. Faci- "virlutum sociaî.
lius amicus et inimicus in adversitate probanluf, Si co'mmunicab%f. Rapacîlas lupi cum' agni inno-
quia multi amici mensae, qui non permanent in die centia non convenit, nec avari rabies cum modestia
necessilatis. Yerus igitur erat amicus qoidicebal: simplicis. Nulla eiîim communicatio mundilias eum
Quis infirmalur, et ego non infirmor ? (H Cor. xi.) immunditia : Sicut enim canis revertitur ad vomitum,
VERS.10. — Non credas inimico. Historiée de ita qui itérai slulliliam suam (Prov. xi). Nulla ergo
falsis amicis agit, a quibus cavere debemus. My- parilitas superbi divilis cum huriiilîfaie panjJeV-is
stice vera hasrelicosnotât, qui non verè sunt amici, Christi.
quorum doctrina plena est rubigine erroris , et ne- VERS.25. — Div'escommotus".Quod de divite et
quiiiae : quorum sermo serpil ut cancer, quamvis fi- paupere increpat, exsequitui' : quia multi sunt qui
dèles et calholicos se fingunt. Non ergo eis obsen- divilis facta et dicta exlollunt : pauci qui doclrinam
tiaraus, nec poteslatem tribuamus, quam significat humilium et virtutem înlelligunt. Arrogantes inve-
dexlera : ne a loco noslro, id est, statu recte fidei B niunt praedicatores, humiles vero conlemptores.
nos dejiciant. Nitunlur enim cathedram nostram, id Unde : Divitioeaddunt amicos plurimos, a paupere
est doclrinam, maliliose subvertere. vero, et hi, quos habuit, separanlur (Prov. xix).
Quis medebitur. Haereticoqui officiumdoctoris ge- VERS.31»— Cor hominis immulat. In judicio vul-
rit, et dicit se medicum animarum : Si enim sal tus, mentis mulalio deprehendilur : unde, Cor gau-
infatuatuni fuerit, ad mhilumvalet ultra, nisi ut mit- dens exhilarat faciem, in moeroreanimi dejicitur spi?
tatur foras (Matlh. v). ritus. _ _
VERS.15. — In labiis suis. His sentenliis notât , VERS.52. — V&stigiumcordis boni. Quia multi si-
eos, qui in corde loquuntur et insidianlur ul inler- mulati et ficti : ideo difficileinvenitur in quo cor et
fîciant innocentent : qui cum aliquem deeeperint, faciès, id est cpgitatio el,operatio atque doclrina, in
movent caput, plaudunt manu, et lastantùr cum bonoiconveniant : cum autem hoc invenies,' dVglo^.
maie fecerint. riam Deo, quia hoc ejus donum est. f'-\
CAPUT XHI. "
CAPUT Xlf. '. ;-l ;
VERS.4..— Qui tetigerit picemiitquinabitur. (RAB.) VERS.1. — Beatus vir, etc. (RAÏ.) Péccando".Hinc
Per similitudinem ostendit, elc, asgaé ad ne malà C Jacobus ait : Qai in verbonon offendit, perfectus est
quaefrequenler<aspictaiii, imilari velint. (Jacob, m). Illo, scilicet verbo cujus offensionemlïù-
YERS.2.—Pondus super se tollel. (ta.) Haecmo- mana potest vitare fragilitas.
raliter nos instruirai, ut humilia sequamur, sûpérba VERS.5. — Viro cupido el tenaci. Avaritiaepestent
fugiamus : Quia Deus xupefbis résistif; humilibus au- describit quas excrucial avarum ne consequatur Ia-
lem dat gratiam {Jacob, rv). Myslice autem docet, boris sui fructum, Qai Ihesaurizat et ignorât cui'cbn-
etc.-, «sgae ad quia asterna confusione dignos oslén- gregabit ea (Psal. xxxvm).
dent, cum in aslernum cruciabunlur. VERS.5. — Qui sibi nequam. Hasead lilteram men-
VERS.11. — Noli esse, etc. Non virtutem humili- tent avari et invidi describunt, qui de bonis suis
tatis abhorret : sed aucloritalenrfirmam contra ex- non lastantùr. Allegoriee vero significanl philoso-
pugnatores veritatis docet tenere, quibus foitilerjé- phes el hasrelicos qui sine fide Christi congregant
sislendum. - divilias pravi dogmalis, quasnihil proficiunl eis, imo
VERS.42. — Advocalus. Modeste agendûfli est poenam conférant asternam.
cum polenlibus hujus sasculi*,qui fréquenter déri- VERS.7. — El si bene. (ta.) Dixerat nihil esse
dent innocenlium simplicilatem : quibus tamen dé- j. nequius, etc., «sgae ad nunc vero idem repetit.
bitant honorent conferre debemus, sed non contra VERS.9. — Insatiabilis oculus. Quia sine fructu
Deum, vel contra mandata ejus. Unde, Omneslîono- bonorum consumit vitam, et slerilem animam ge-
role, fralernilatem diligile, Deum limete, regemhono- hennae ignibus tradit cruciendam.
rificate (1 Petr. n). VERS.10. — Oculusmalus ad mala. Haereticorum
VERS.16. — C'awe'libi, et attende. Quasi : nihil oculus semper malisest intentas, et panem coelestem,
tutum apud amatores mundi, qui mulabïliâ sequun- id est intelleclum divinassapientias non merètur, et
tur et cum illis mutante. Unde : Stultus ut luna in Scripluras mensa marcescit indigéniia.
mulatur (Eccle. xxvn). Possunt' in his haeretici et VERS.11. — Fili, sihabes. Hortatur ut, contempla
falsi Chrisliani intelligi,]quibus non est credendum, mundi luxuria, bonorum operum oblationes Deo of-
quia inconstantes sunt in omnibus viis suis. ferâmus : quia brève est spalium vite in qîio ope-
VERS.18. — Omnivita. (RA¥.)Casleris refulatis, rari possumus : post mortem enim, quas festinal,
etc., «sgae ad quia prope est Dominus omnibus in- non esl tempiïs ôpèrândi, sed mercedem recipiendij
vocantibus eum in veritate. Unde, Operaminidum diesesl : venitenimnox, quando
VERS.19. —Omne animal. Ad"superiora respicit, jam non licet overari.
1Î99 WALAFR1D1STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. ls'00
VERS.-18.— Omniscaro. Sieul fenum in terra vel _A servat ea, ille est qui me diligit. Qui autem diligit
folium in arbore -nascitur, crescit, virescil, sicca- me, diligetur a Paire meo : el ego diligam eum, et
tur et dejicitur, ita caro nostra nascitur ex proge- manifeslabo ei meipsum (Joan. xiv).
nie parentum, crescit infantia et pueritia, florescit VERS.8. — Non exoraverunt pro peecatis. ^RAB.)
in adolescentia, maturescil in juventute, arescil in Antiqui gigantes, desideriis terrenis irretiti, el sar-
senectule, dejicitur in morte. cina peccalorum gravali ; vel hasretici, qui confidunt
VERS.22. —Beatus vir, etc. Beali immaculati in iu virlute sua, et in divitiis dialecticas et rhetoricae
via, qui ambulant in leqe Domini. Beali qui scrutan- gloriantur. - t-
tur leslimonia ejus.'(Psal. cxvm.) YERS.12. — Misericordia enim et ira cum illo.
VERS.25. — Statuet casulam. Id esl docloris of- (RAB.)Divin?censura asqualitatem serval, etc., «sgae
ficiura agens, sanas doctrinae opéra justilias conjun- ad : Qui sequitur justitiam et misericordiam, inveniet
gel, ut auditores verbo et exempta inslruat. vitam el justitiam et gloriam (Prov. xxi)
CAPUT XV. VERS.16. — Non] dicas: A Deo abscondar. Repre-
VERS.3. — Aqua sapientioe. (RAB.)gratia Spiritus hendil eos, qui Deum credunt non curare mortalia :
sancti; unde, Qui biberit aquam quam ego dabo vo- unde Eliphaz, Quid enim novit Deus ? Et quasi per
in eo salienlis in vitam oeternam B caliginemjudicat. Nubes talibulum ejus, nec nostra
bis, fiet fons aquoe
considérât Hinc Paulus ait, Vivus esl
(Joan. xiv), id est non cedet persecutioni, vel has- sermo Dei el(Job. xxn).
reticae pravilali. efficax, el penetrabilior omni gladio an-
VERS.5. — Et inmedio Ecclesioe. Apostolos, prae- cipili, et pertingens usque ad divisionem animoe ac
dicatores Evangelii significat, quos Dei sapientia, spiritus, compagumquoque ac medullarum, et discre-
id est Christus, Ecclesias prasposuil. tor cogitationumet intentionum cordis (Hebr. iv).
— VERS. 1 8. — Ecce coelum,el coelicoelorum.Quasi :
VERS. 7. Homines stulti, etc. Pagani, et idolo-
lalrae el Judaei, qui crucifigunt Filium Dei, sequen- Si majora pro voluntate sua' dispensât, et compre-
les umbram legis, etrespuentes veritatem Evangelii : hendit : minora eum lalere non possunt, ad cujus
vel hasretici, qui Scripluras perverlunt. nulunt. omnia pavent et coutremiscunt; et non est
VERS.8. — Et viri veraces. Omnis qui esl ex veri- qui possit ejus résistera voluntali.
VERS.22. — Et opéra justilioe. Nemo enuntiare
tate, audit vocem meam.
VERS.9. — In ore peccatoris. Haereticorum, qui potesl altitudinem justilias ejus, nec sustinerejustiliae
doclrinam Patrum despiciunt, et simplices deci- districtionem. A quibusdam; et interrogalio hominum,
elc. Idololalris, hasretieis, vel falsis catholieis : unde,
piunl. Donum largitatis non invidel Deus alicui, qui G
vult omnes homines salvos fieri. Non enim auditores legisjustificantur, sed fadores
VERS.12. — Non dicas. (ta.) Non sunt mala no- (Rom. n). j
VERS.25. — Et dicam ht oequîlate. (RAB.)Qui in-
stra Deo imputanda, cui non sunt necessaria : Béas
tenta corde desiderat, etc., rtsgae ad sedstatum san-
intentator malorum est (Jacob, i).
VERS.14. — Constituit hominem ad imaginent el ctas Ecclesiae— aperte manifestât.
similitudinem suam, et liberum arbitrium dédit ei. VERS.26. Dislinx.it partes illorum. Sîngularum
VERS.16. — Si volueris. Id est si volueris implere gentium originem per diversas parles mundi discre-
ul quasque gens parentis sui vocabulo denomi-
opéra et "mandata Dei, habebis consolationem : si vit,
nata proprias sedes possideret. Myslice aulem divina
contempseris gehennas ardorem.
VERS.19. — Quoniam multa sapienlia. (ID.) Nul- sapienlia Ecclesiam inslituens, per totius orbis
lus potest prasscienliam Dei, etc., «sgae ad nihil fa- partes dilalavit, et in singulis gentibus colloeavit:
ciat homo, nisi quod dignum sit conspectui divino. ut in divérsis locis diversa nomina vindicaret sibi,
VERS.21. — Nemini mandavit. Non est auctor undeJoannesinApocalypsi : Angelo SmyrnoeEcclesioe
scribe (Apoc. n), el Pergami et Thyatiras et casteris.
Deus peccandi, nec spalium concedit in quo homo
bona VERS.29. — Non sis incredibilis verboiliius. Dixit
impune peccare possit ; semper praecipil, et
mala inlerdicit. Solummodo placet ei quod bonum superius, quomodo ab initio Deusin scientia el judi-
cio ordinavit opéra sua : nunc interposita sententia
est, infi'delitas autem et inulililas displicet, quoniam
auditorem hortatur, ne incredibilis verbo iliius a
justvs Deus, et justilias dilexit. (Psal. x.) statu rectitudinis jilectalur, et ad narrationem redit,
CAPUT XVI.; ostendens quomodo clementia Dei genus humanum
VERS.5. — Ab uno sensato inhabilabilur palria. reparavit sic : Post hoecDeus in terram respexit, elc.
\RAB.) Qui secundum sanam regulam Scripturas fide VERS,51. —Denuniiavit, cogitalionis arcana :
et opère permanet in semita justiliae. unde, Inlellexisti cogitalionesmeas de longe (Psal.
A tribus impiis deseretur. Scilicet qui cogitalione, GXXXVIII). Et, Dominus novit cogitaliones hominum
iocutione, opère seipsos séquestrant a societale bo- {Psal. XCHI).
norum. CAPUT XVU.
YERS.6. — .Multa talia vidil oculus. Quanto quis VERS.1. — Béas creavil. (RAB.)Ut sic vivat, sa-
ardentius legem Dei discit, lanto magis illustra tur Ipiat, etc., usquefad ita homo charitatem habeat, ut--
lumine scientias : unde, Qui habet mandata mea cl sit bonus et justus ; elc.
 ' -
1201 GLOSSA ORDINARIA. — LJB. ECCLI. 4202
' VERS.2. — El
secundum se vestivit, etc. Unde : A arenas : quia ad comparalionein asternas felicitatis
Induite nouant hominem, qui secundum Deumcrealus nimia est brevitas, et miseria maxima : unde, JTomo
esl in justitia et veritatis sanctitate (Ephes. ix). natus de muliere, brevivivenstempore, repletur multts
YERS.3.—Et dédit illi potestalem. Quia in hoc miseriis (Job. xiv)._
quoque factus est homo ad imaginent Dei, quo irra- YERS.12. — Miseraiio hominis, Pauci sunt, qui
tionabilibus ratione antecellil, "etea régit et domina- misereanlur proximo : cum misericordia Dei redun-
tur in eis, et omnium creatorem agnoscit. Sed quia dat per universum mundum, qui solem suum facil
honorera suum non inlellexit, comparatus estjumentis oriri super bonos et malos.
insipienlibus(Psal. XLVIII). VERS.14. — Excipiens doclrinam. Hortatur eos
VERS.6. —Creavit ex ipso. Sicut de latere Adas qui doclrinam Evangelii accipiunl, ut misericordiam
dormientis formata est Eva , sic de latere Chrisli in proximis impendant : et feslinent diem judicii mise-
cruce morientis exivit sanguis et aqua, de quibus ricordiae operibus prasvenire/; unde : Beali miséri-
formater Ecclesia. cordes, quoniam ipsi misericordiam consequenlui
VERS.9. — Et legem vitoe. Naturalem, quant dédit (Mailh.x).
omni homini, ul subjicerelur suo creatori, el bono- . VERS.15.—Verbi mali. Lingua eucharis gratiosum
rum operum in se honorificentiam custodiret. Vel, B hominem facil; unde : Qui moderalur sermones suos
legem litteras, quam ad correctionem morum, et re- doclus et prudens esl (Prov. xvn).
parationem nataralis legis, scribi votait; hoc enim VERS.16. —Nonne ardorem. Segetes défendit ros
naturalis lex et litteralis insinuât, ut Deum lolo ab ârdora solis : et verbum bonum largientem a ne-
corde, Iota anima, tota virlute diligamus : et man- quitia irascenlis ; unde : Sermo durus suscitât rixas,
data ejus in Dei el proximi dilectione custodiamus. lenis miligat suscitatas (Prov. xv).
VERS.13 — Coram illo. (RAB.)Unde : JVovitDomi- VERS.18. — Stultus acriler improperabit. (RAB.)
nus viam justorum, el iter hnpiorum peribit (Psal. i). In ore stulti jurgia, etc., usque ad polluunt verbo
VERS.14. — Mectorem. Angelos, quibus commisit mendaci. .
Deus custodiam singularum gentium ! Unde, Statuit VERS.19. — Para justitiam. Ut videas quid in le
terminos gentium juxla numerum angelorum Dei. Deo placeat vel displaceat, et delicta corrigas, v
(Dent, XXXH.)Vel, doctores quos ad prasdicandum VERS.20. — Antejudicium. (RAR.)Hasemonent ui
misit. semper parati simus, nec stulta securilale nobis blan-
VERS.21. —Convertere. Ostensa condilione homi- diamur : sed in Dei servitute laboremus usque ad fi-
nis , quoniodo scilicet ad imaginera Dei creatus sil, nem vite.
et casteris praslatus creaiuris : hortatur ut post lap-.iC VERS.25. —Ante orationem. Cum stabis ad oran-
sum peccati revertatur adfaclorem suum, relinquens dum, dimiite si quid habeas adversus aliquem.
errorem, quo semelipsum decepit; et deprecetur VERS.24. — Mémento. Unde : Justus Dominus, et
Deum pro offensionibus suhvet lola mente réfugiai justifias dilexit ; oequilatemvidit vuttus ejus (Psal. x.).
ad divinam misericordiam, spernens idololatriam, VERS.25. — Paupertatis. Futuras post banc vitam,
el diabolicasservitutis fallaciam. Discat el niandato- ut facias amicos qui recipianl,te in aeterna laberna-
rum D.eiregulam, ut in sorte sanctitalis, qua eleclus cula.,
est, permaneat, et in laudibus Altissimi perseverei. VERS.26. — Hoecomnia. Ver, asstas, autumnus,
YERS.27. — Confiteberisvivens. (RAB.)In prassenti hiems, dies et nox, nunquam omnia requiescunt;,et
vita, postquam non est tempus operandi, sed pras- tamen omnia aelernitati comparata cito trahseunt : et
mium recipiendi : Unde, Currite dum lucem habelis, omnia "coram oculis Domini cerlo fine clauduntur.
ne tenebroevos comprehendanl (Joan. xn). Ipse aulem semper idem est, et anni ejus non defi-
VERS.30. — Quid lucidius so/e?-(ta.) Ostendit . cient.
mundi machinant transitoriam esse : nec lux corpo- VERS.27. — Homo sapiens. Beatus est homo qui
ralis perpetuo eadem manet ; quanto minus vana semper est pavidus ut a peecatis suis caveat, el pras-
cogitatio humanas fragilitatis. ^" cepta Domini impleat :,Quia initium sapientioetimor
Domini. Intellectus bonus^omnibus facienlîbus eum
CAPUTXVIII. (Psal. ex.).
VERS.1. — Qai vivit in oeternum. (RAB.)Rerum VERS.28. — lnvenienti. Id est, cum invenerit, et
substantia simul creata esl, etc., «sgae ad magnitu- agnitionem ejus perceperit, ipsa dabit confessionem
dinem virtutis scire vel enarrare : unde, Nemo novit recte praedicalionis, et sludium bonaeoperationis.
Filium nisi Pater, neque Palrem quis novitnisi Filius, VERS.29. —Sensati. Quasi astuli agnoscunt sapien-
et cui voluerit Filius revelare (Malth. xi). tiam, et sensali in verbis opère demonslrant pruden-
VERS.5. — Non est minuere. (ta.) Nihil de Scri- tiam.
pturis sanctisest minuendum, nihil addendum : unde, VERS.55. — Ne fueris mediocris. Provocat nos ad
Si quis apposuerit ad hoec, apponelsuper illum Deus opéra misericordiae. Si enim pigri fuerimus, non
plagas scriptas in libro isto (Apoc. xxn), elc. modo deerunt nobis solatia temporalia, imo animas
VERS.8. — Centum anni. (ta.) Paucitatem die- nostras bona futura : quando temporalis eleemosyna
PV? poslroi'iim comparai sultaj maris, et ca.pulp, remmterabitur mercede asterna.
 120S WALAFRIDI STRABI FULD. MOU QPP. PARS I. - THEOLOGICA. 1204
CAPUT XIX. 4 VERS.26. — Fa; visu, (ta.) Exterioribus indiens
VERS.1. — Operarius ebriosus.(RAB.)Ad superior;t cognoscitur affectas anind, unde : Non est ai bor bona,
respicit ubi ail, Non oblecteris in tui bis, quibus sci- quoefructus malos facit (Luc, xi), etc. Et ex abun-
licet ebrietatis vitium levé esse pulatur, cum sit de- dantia cordis os loquitur (Matlh. xn).
trimeniuiB bonarum rerum, et multipîicatio seele-
rum. Modica. Verbum oliosura, risum, -comessa- CAPUT XX.
liones, potaliones, etliujusmodi. VERS.i. —-Quam bonum est. (RAB.jPjrohibuitira--
VERS.2. — Et mulieres. (RAB.)Fornicatio, qua cundiam in judicio, etc., ,«s_gaead el doc,trinaomnis
derelicla veritate-fidei, junguntur daemoniis. per patientiam dignoscitur.
VERS. 5. — Jungit fornicariis. Reprehensibiles'< VERS.2. — Cojicupiscenlja.Prob.at exempta, quod
ostendit; qûia relicta vera sapientia slulli facti sunt, bonum sit non irascii : quja _sicutconcupiscentia spa-
el fornicariis se jungunl. donis maculai vtaginem,iiec,generatsab.olenKila vio-
Qui crédit, etc. Levitas animi describitur, quaein- Ientia iniqui simula^ judicium, sed non servat asqui-
firma et mulabilis est : unde, Stultus ul luna mu- tatis modum.
tatur. Qui crédit. De charilate dicit Apostolus, Om- VERS.5, 6. —Esltacens. Hiclandatur modestes,et
nia crédit, omnia sperat, omnia suslinet (1 Cor. xn). "Beulpatur lemerarius. Esl afiem tacens, elc. Exponit
Sed ibi perfeetio bona?volunlalis, quaesemper prom- quam lacitarnitatem laudet. Alii enim lacent, quia
pte est ad omne opus bonum. Hic autem Levitas nesetant loqui : alii autem quia sciunt esse iempus
animi describitur, quae statuai firmitalis non habet. tacendi, et tempus loquendi.
VERS.7. — Ne iteies verbum durum et nequam. VERS.7. — Homo sapiens, etc. Pfii.dentes mode •
(RAB.)Id esl, post flelmn, etc., asgae ad facto ne re- l'antur sermones suos, et jjerapus servant : jstallus
pliées pessimo. vero lotum spirilum suum profert.
VERS.8. — Amicoet inimico. Hortatur ut caute- -VERS.12. — Est qui multa, elc. {RAB.).QU"I scilicet
lam et discretionem habeamus : ne amico et inimico, per confessionemdiuniilitatis ab .omni-raalu golvitur.
id est calholico el hasreticonostra paudamus occulta : El restiiuens, elc. Quando in locum <yiliorunisubro-
quia inimicus, licet blandialur, decipere tentât. gat multiplicem nutaerum virtutum : Ut ubi akm-
VERS.10. — Audisti, etc. Non asqualiter staltum davil éeliclum, superabundet gratia (Rom.x).
et sapientem commovet staltum verbum. Stultus VERS.14. •—Oculi enim, elc. Id est, intenlio, sci-
enim perturbât sensum, ut gemilum doloris exprimât dicet variis nequiliis maculata, «euiper ad nocen-
per actum nefandum : sed non conlurbal ictum quid-' dum parataT Seplenarîus enim ,universitalem signi-
quid acciderit. Sed cavendum est illi, qui de firmi- ^ ficat.
tate cordis confidit, ne memoriam retineat verbi VERS.16. — Hodie foeneratur, ietc. Inslahjlitatem
duri. haereticorumostendit : quia sensum sui erroris .vio-
VERS.15. — Corripe amicum. -Corripere debemus lenter ab auditoribus extorquent, et jdeo vodibiles
amicos delinquentes eum omni patienlia, quia ali- sunt Deo et hominibus. Vel, qui.de eleemosyna in
quando per ignorantiam, aliquando per negligen- prassenti relributionein quasrit, oJWlilem,se facil ;
tiara, aliquando per jnobedienliam el contemptum unde, Voca pauperes el débiles, coecos, claudos, et
poccaut, si forte cum discrelione correpti aganl poe- beatuseris : quia nonhabent relribuere tibi. Reiiibue-
nitentiam, et in future habeant diligentiam et caute- liir autem tibi in resurreclionejuslorum (Luc. xiv).
lam : unde, Instndte hujusmodi în spiritu lenitalis VERS.17. — Fatao MOU eii{ amicus, etc. $uia la-
(Gal.xi). boris prasmium in vita hac quasrit, vel basrelicus qui
VERS.16. — Est qui labilur lingua sua. Magna gloriam humanam appétit.
différente est inter eum, qui peccat per simplicila- VERS.18. —'Quolies et quanti, etc. Delestabilis
lem vel ignorantiam, et eum qui peccat per malitiam. est coetus haereticorum, quia Seripturani Dei pravo
Potest enim fieri, ut quis ofïendat in verbo, quod la-. ' sensu iuterprclanlur, et expositionem suam inique
men non putat esse malum ; sed magis peccat qui prasdicant.
plenus esl dolo et nequilia. VERS.20. — Lapsus falsoe linguoe,etc. Sicut in
VERS.20. — Minnitur sapientia. Mysteriorum in- planitie pavimenli, ubi oftëndicula non sunt, frustra
telligentia, non tamen a mand,alorum Dei cuslodia. ,qms cadil : sic haereticorum sensus propria nequi-
Unde sequitur : lia excascatus, in semita veritatis quas aperta esl,
VERS.21. — Melior est, etc. Qui scilicet timoré casum invenit.
Dei implet quod novit : unde, Qui enim scil volunta- VERS.21..— Homo acharis, ,etc Sine gratia Spi-
tem domini el non facit, vapulabit paucîs (Luc. xn) : ritus sancti ; vel amarus, quia amarum et noxium
exiguo enim concedilur misericordia. seusum ingerit auditoribus.
VERS.22. — Est solertia cetta, elc. Incipit dave VERS. 2i. — Falui reprobabitur pambola, elc.
differenliam huer sanctos el hypocrites. (RAB.)Sic (RAB.)Jud3Si,.qui ladbue pulanl, etc., nsgue ad has-
hasretici el hypocrite ostenduni virtutum speciem , retici, qui sophisticis aijguinenlis nituntar everleie
sed veritatem ejus non habent : et utjieccandi locum veritatem Evangelii.
invenerint, ostendunt quod in corde habebanl. VERS.25. — Est qui velatur. Reprebensa falsi-
Î208 GLOSSA ORDINAR1A.— LIB. EÇCLI. 1206
tate haereticorum, intentionem pravas voluntatis yi- JA VERS.18. — Displicet.illi, etc. Unde : Filii hujus
tuperat. Sunt enim, qui cum non possunt actu pec- soeculip/udentiorfs filiis,lucis in generalione sua sunt
care, notant in voluntate quieseere. (Luc. xvi).
VERS.24. — Esl qui perdet animam suam. Quia_ti- VERS.22. — Compedes in pedibus, etc. (ta.) Quia
mens hujus mundi potestatem, non audet profiteri gressibus eorum, quibus hicedunt, ruina iniquitatis
Evangelii veritatem : unde, jQu.ieruby.erit me et.meos conlradicit, açliones eoram damnando reprehendit.
sermones,hune erubescet Filius hominis (Luc. ix). VERS.25. —Falupsin.risu, elc. Coetushaereljco-
VERS.25. — Est qui proeconfusione,etc. Sunt qui rum plausibili operatione .per rhetoriçam arlem do-
plura promittunt,' et pauca reddunt, et eos quibus cendo quasrit audilorum favorem. Sancti vero docto-
menliendo promittunt, inimicos sibi faciunt. res jucunditatem loculione sic iiitermiscent ,prasdi-
VERS.27. — Potior fur. Non excusât furem, sed cationi, ut non recedanla tramjteiveritalis.
ejus comparatione ingravat menliendLassiduitatem. VERS.25. — Pes fatui, etc. Quia hasretici aucle-
Mystice autant tares, sunl Judasi, quibus dicitur, Qui rum suorum seelam in domicilio scriptorum suorum
proedicasnon furandum, furaris (Rom. .u). Hasretici latitantem studenl imilari. , _
vero mendaces qui pejon-s sunt, quia postperjce- VERS.26. — Stultus a fenestra. (ta.) Notât hasre-
plam baptismi gratiam ad vomitam veàïeywX, et B ] ticorum calliditalem, et calholicorum simplicitalem.
Spirltui gratiae contameliam fecerunt. VERS.50. — Dum maledicit. Non jjuia maledi-
VERS.29.—Sapiens in verbis, etc,Quia sapien- ctum dicit diabolum, sed quia quem maledictum
tiam mentis demonstrat in benediclis jjnjde, J5oaas novit, .non cessât imitari. Dum enim mavull diabo-
homo de bono thesap.ro cordis sui profert bonum lpmimilari, quant Christum, jure danmalur.
(Matth. xn). CAPUT xxn.
YERS.52. — Sapientia absconsa. Nulla est militas VERS.4, —In lapide, ,elç. (RAB.)Quando pecca-
thesauri, qui absçonditus esl el non_scitur, et sa- lorum duris-Scripturarum sentenliis foedilas, etc.,
p'ientiaesine discrelione absconsas. «sgae ad a praedicatojibus improperatur.
£APUT XXI. - YERS.6. — Musica. Eos notât, qui in Ecclesia
VERS.1. — Fili, peccasti, etc. (RAB.)Consilium plausum populi'et favorem quasrunt, nec magis com-
dat, cum peccamus : Non est enim-qui faciat bonum, punctionem lacrymar-um excitant.
et non peccet (Eccle. xn), ne iternm.peccemus; sed VERS.7. — Qui docet faluum. Testa mullo labore
de prasteritis .poenitenliâm agamus, dêprecantes ut confecta fragililatem suam non evadit. Fatuus quo-
nobis dimïttantur. que quamvis sollicite,iemdiatur, mx -ad perfeclio-
'
VERS.2.9— Colubri. (ID.) Diaboli qui semper co- ^ nem perducitur.
litumbras peccati, el régnai in filiis tenebrarum. VERS.10.—Sapra mortuum. ,(In.) Allera est mors
VERS.,3. — Dentésleonis, elc Adversarius -noster corporis, etc., usaue ad mors .enim corporis, finis
diabolus, tanquam .leo rugiens, circuit quoerens quem laboris niundani
devoret (I Petr. x). VERS.ïi.^tCum slultp.'{iD.î) Docet icum slullis
VERS.£. — Objurgatïo M injurioe, £lc (ID.)Oon- sermonem non esse protrahendum, etc, usque ad :
cordia mtaimas res (erèseunt, etc.,tu sgaead quia •ve- Qui &iim dixerit ei ave, communicat ejus operibus
ritatem fidei et unilatem pacis abominatur. malignis (H Joan. i).
VERS.6.— Deprecalio pauperis, elc.-Quia judica- - VERS.17. — Saper plumbum. Hinc Salomon ait :
bit Deus impigs, qui aiïligunt sanctos. Graveesl saxum et oneros'aarena, -sedira stulti ulro-
VERS.7. —Correptionem. Id est, pdicium tèui que gravior (Prov. xxv,n). Pojus peccat hasreticus
peccati, quia mentem suam dnduravit, né obediret quam cathojicus, in multitudine multopum malo-
veritati. rum ; vel philosophus qui humana nilitur sapientia ;
VERS.J8. — Nolus a longe. Manifestatur -prassum- vel genlilis, qui non pervenit ad fidem, etignoran-
ptio haeretiea in lingua temeraria,quae loquitur ad- ^ ter peccat : unde, Sehias entai gai scit lioluntaiem
versus Deum iniquitatem. ' - domini sui, et non facit :-vapulabilmullis {Luc. xn).
VERS.9.,— Quioedificat domum, etc. Hasreticum Qui aulem nescit, paucis.
significat, qui Scrip'urae teslimonia a pravo sensu VERS. 19. — Loiamenlutn. Ligna justes signant,
aliéna, ad confirmationemsui erroris congregat. Sed qui fructum dant in lempora, quorum folia non de-
vindicte ultionis juste dissolvetur durilia nefandaa cidunt : et omnia quas faciunt prasperantur; funda-
actionis; vel tropologice : Avarum raptorem, qui ex mentum autem asdifieii,apostolos vel prophelas, quo-
alienis rébus augel divitîas, et vacuus omnibus bo- rum prasdiealio Ecclesiam sustinei. Lm-amentum
nis in die judicii pro iniquitate sua punietur. ergo ligneum colligatum fundamento oeÊifitii non dis-
VERS.11. — Via peccantîum. Ideo velox malo- solvitur : quia fides passionis Christi in">eordibusho-
rum îiileritas, quia via, id est vita "illorum plena est minum adjuncta doctrinae apostolorum, indissolu-
doloribus : et duris peccalorum operibus. bile facit Ecclesiaeasdificium.
VERS. 14. — Non erudielur, elc. (RAB.)His sen- VERS.21. — Sicut paleoe, elc. Unde : Qui audit
tenliis confundit, etc., «sgae ad et ipse immiscuit verba mea, et non facil ea, similis esl viro -Stullo,
se infinitis quasstionibus. qui asdificatdomum suam super arenam,
 Î207 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1208
VERS.25. — Sicat cor. (RAB.)Sicut limpidus pa- A item , et nihil futurum est : omnia prassentia sunl.
ries, etc, «sgae ad sic cor fatui spernit scelerum VERS.50. — Hic în plateis. Aduller libidinosus,
recordationem nec poenas limet asternas. de quo superius dictum est, qui quasi equus et mutas
VERS.25, — Miltens lapident. Ostendit quid ami- lasciviendo discurrit per lalam et spatiosam viam,
cum bonum conservet, vel potius alienet. Miltens quas ducit ad mortem.j
lapidem. Sicut lapidis iclu volalus avium dejicitur, VERS.52. — Sic et mulier. JSqualiter et in viro et
ita convicii verbo vis amicitiasdissolvitur. in femina danmalur adulterium, et germen hujus
VERS.26. — Non desperes. De amicilia ejus, quia copulaeabominabile est Deo. Myslice autem haere-
agnita correetionis ntilitate regreditur ad jus prisli- ticorum Synagoga, vel anima hasretica pravitate de-
nas amicitias. cepta, abominabilis est Deo, quia relmquit virum
VERS.27. — Effugiet amicus. Non rediturus, nec priorem, qui sibi eam in bapiismaie copulavit, et
post reeonciliationem; unde: Amico reconcilialione ornamenlo virtutum decoravît.
credas in aeternum. VERS.34. — Hoecin Ecclesia. Quia ejus perver-
VERS.29. — In tempore tribulationis. In adversi- sitas in convenlu fidelium, per solertiam doctorum
tale magis probatur amicus. Multi enim amici nten- declaratur. i
S33,el non permanent in die necessitalis. B VERS.55. — Et rami. Quia seela iliius fundanten-
VERS.50. — Ante ignem, etc. Sicut fumus prasce- tum veritatis non habet, fructum bonorum operum
dit ignis incendium, sic dura verba homicidium; gignere non potest.
unde, Sermo durus suscitai rixas (Prov. xv). El VERS.58. — Longitudo, elc. Quia in asterna bea-
alibi : Qui irascilur fratri suo, reus erit judicio litudine in aeternumj permanebunt qui sequuntur
(Matlh. x). Deum.
VERS.51. — Amicumsalutare. Multa bona sunl in CAPUT XXIV
amicilia vera : congaudet enim verus amicus in bo- VERS.2, 5. — Et in medio populi, elc. (RAB.)Quia
nis luis, et conlristatur in malis. I in oslensione miraculprum ad laudem Dei provoca-
VERS.52. — Omnis qui audiet. Id est, qui cogno- bat populum. Virlutis iliius, etc. Angelorunt, religio-
scit quanta bona suit in amicitia vera, cavebit ne sorum.
injuria, vel eonvicio amicum lasdat. VERS.5. — Ego ex ore. Quia Verbum consuhslan-
tiale, coaeternum. Quia non sum creatura. Dicitur
CAPUT XXÏII. tamen primogenilus omnis ereaturas, non tempore,
VERS.1. —Domine pater. (RAB.)Quasi : Tuo mu- scilicet, sed honore (Exod. iv).
nere defendar a voragine vitiorum. G VERS.6. — Ego feci in coelis.(RAB.)In coelis ori-
VERS.2. — Qais superponet. Desiderat in cogitalu tur lumen, nebula tegilur caro, quia sicut claritate
suo flagella disciplinée, et in corde doclrinam sa- sua prascellit obscuritatem nebulae, sic spiritualis
pientias : ne forte per ignorantiam non agnoscat de- creatura corporalem prascellit dignitatem.
liclorum pericula, et mulliplicentur ei crimina, pro VERS.7. — Thronus meus. (ID.)Humanum corpus
quibus cadat in manus adversariorum. nullo pondère peccati prasgravatum, sed Dei virtule
VERS.8. — In vanitate. (ta.) Quia illam praspo- sublimatum, in quo potentia divinitatis judicia sua
nit amori Dei et desiderio aslernaebeatiludinis. exercuit.
VERS.9, 10. — Juralioni, etc. Vetat juramen- VERS.12. — Greavit me, etc. Secundum humani-
tum, ne fiât perjurium; unde: Nolite jurare, neque lateni singulari purilate de Spiritu sancta conceptam,
per coelumneque per terram (Jacob, x). de Virgine éditera. I
- VERS.15. — Dupliciler. (ta.) Quia per simula- VERS.15. — In Jacob. Incarnatione Salvatoris
tionem celât veritatem, el alios per falsitatem mitlit specialiter Judaeis uti concessum est, et specialiter
in errorem. ad Judasos venit. Unde per Jacob figurantur Judaei;
VERS. 13. — Est alia loquela. Blasphemia, quae. per Israël vero, Gentiles.
'
supradictis pejor esl : unde oponet ut non invenia- VERS.14. — Abinitio. Sacramentum incarnalionis
tur in hoereditateJacob, id.esl, populo Ecclesiae,qui ante sascula prasscilum et prasdeslinalum, permanet
supplantai vilia, et in virtutibus servit' Deo. in sasculum saeculi.'Et inhabitaiiones Ecclesias, id
VERS.17. — Indisciplinatoe. Quasi : Disciplinam est ritam veras religionis disposuit
ne, deseras, et indisciplinato ore sermones teos ne VERS.15. — Et sic in Sion. (RAB.)Sion Ecclesia,
proferas. quae el Jérusalem, quas a primo juste usque ad no-
VERS. 22. — Anima callida. (ta.) Hasretici et vissimum oedificalur, et in qua sapienlia quolidie
schismaliei ardenlem animant habent, etc., «sgae ad fructificat. I
sed virum priorem relinquentes, cum idolis forni- VERS.17. — In Libano. (RAB.)Libanus mons est
caii sunt. Phoenicis, etc., «sgae ad conslantiani etactionem
VERS.26. — Tenebroecircumdant. (ta.) Qui casti- eorum exprimens, Iqui altioribus Ecclesiam ornant
tatis virtutem perdit, etc., «sgae ad cum vultus Do- virtutibus. j
mini sit super facientes mala. VERS.18. — Quasi palma. Arbor diuturnus foliis,
1
VERS,28, „-r Oculi Domini. Quja illi nihil praster-; et suavibus pomis ; 'palma dùsja quia viclrieis manus.
 1209 GLOSSA ORDINAR1A.— L1B. ECCLI. 1210
est ornâtes : vel quia in modum humanae palmas A usque ad elsalulis sacramenta profudii. Unde, Et
ramus expandit, banc Grasci çmivixovdicunt, quia quasi balsamum non mislum odor meus.
Pboenix avis mullo tempore vivit. Huic comparalur VERS.22. — Terebinthus, ete. (ta.) Arbor esl, etc.,
Ecclesia," quas incurvari ad terrena despiciens, ad «sgae ad el sine macula sunl aille Ihronum Dei.
coslesliase sustollit : ul finilo agone coelestem pal- VERS.29. — Qui edunt me, etc. (ta.) Edimus
mam suscipiat, et quasi folia diuturna, verba recte sapientiam, etc., «sgae ad : Gnslate et videte,quoniam
confessionisperpetuo conservât. suavis esl Dominus (Psal. xxxm), elc.
VERS.19. — Quasi oliva. Graece è)«iov, fructus VERS.54. — Posuit David, (ta.) Quatuor para-
scilicet: È).«î«enim arbor dicitur, succus oleum. disi flumina, etc., «sgae ad qui mitiit disciplinant
Est autem arbor pacis insîgnis : per hanc Ecclesia sicut lucem, quia praecepta ejus vitam asternam tri-
signateT, quascampos totius mundi décore illustrât, buunt, unde : Docete omîtesgentes, baptizanles eos in
et'speciali gratia per unctionem chrismalis saneti- nomine Patris, et Filii» et Spirilus sancli ; docenles
fical. Quasi pialanus: Platanus ab altitudine dicta, servare omnia quoecunque mandavi vobis (Matlh.
vel quia patula et ampla. Nam KÏaris Grasci amplum xxvn).
vocant. Nomen ergo, et formant arboris expressif VERS.35. — Quasi Phison. (ID.) Ehison, qui et
dicens : Quasi platanus dilatata sum in plateis, Est B Ganges, etc., «sgae ad et fertur sicut Nilus super
aulem tenerrimaj et mollis foliïs, et vitib'us similis, Orientis terras exundare: Sicut Tigris, elc. (ta.) Ti-
et Christum significat, qui per membra sua in orbe gris fluvius Mesopotamias,etc., asgae ad quia sicut
dilatatur milis et mansuetus. Tigris bestia velociter fertur.
VERS.20. — Sicut cinnamomum. Cinnamomum el VERS.56. — Qaasi Euphrates. (ta.) Euphrates
balsamum aromalicas arbores sunt. Cinnamomum di- fluvius Mesopotamias, etc., asgae ad terraque quas
clum, quia cortex ejus iu modum cannas rotundus et ab ipsis ambilur, Mesopotamia dicilur. Qaasi Jor-
gracilis. Gignitur in India et Ethiopia, frutice brevi danis. Jordanis fluvius Judaeae,a duobus fontibus
duorum lantum cubitorum, colore subnigro vel ci- nominatur: Jor, scilicet et Dan, quibus foederatis col-
nereo, tenuissimarum virgarum. Nam quod crassum ligitur. Oritur sub Libano monte, el dividit Judaeam
esl despicitur: graeilius vero charius : quod cum et Arabiam, et juxta Jéricho influit mari'Mortuo.
frangitur, visibile spiramentum emittit in modum VERS.57. — Quasi Geon. Geon hic iElhiopiaru
nébulas vel pulveris. cingit, sic vocatus quia irrigat lerram Jîgypti. Ge
VERS.21. — Balsamum. (RAB.) Aspaltum dicit enim Grasce terrant significat : qui apud iEgyptios
Plinius, in eodem eurriculo coeli nascitur, etc., Nilus vocatar propter limum quem trahit, qui fecun-
«sgae ad memores Dominicas passionis pro Domino C ditatem efficit, unde et Mus dictes est.
parati sunt pati. Quasi myrrha. Myrrha est in Arabia VERS.38. — Non investigabil. (RAB.)Chrislus au-
arbor quinque cubilis alta, spinas similis , quam "ctor est sapientias, etc., «sg«e ad : Nemo novit Filium
«ZKV6OV vocant Grasci, cujus gutla viridis et amara, nisi Paler, nec Palrem quis novit, nisi Filius (Matlh.
unde et nomen accepit : quas omnia conveniunt xi), elc.
mortificationi carnis, quas amara ad tempus sentitur, VERS.59. — A mari enim. Mare significat profun-
sed in spe semper virenlis palriae libenter suscipitur. ditatem sapientias inaestimabileni, et incomprehen-
Spinas autem comparatur, quia ut mentem salvet sibilem esse : quoniam nemo penetrare potesl nisi
corpus affligit. Gutta sponte manans pretiosior est ; unus et solus Deus Pater et Filius et Spirilus san-
elicita corlicis vulnere vilior, quia majoris esj, vir- clus, qui seipsum vere novit, et consilium suum, et
lutis corpus sanum (cui arridet copia rerum) mor- dat tantum nosse creaturae suae, quantum expedit.
lificare, quam asgrolum, vel paupertate afflictum. VERS.41. — Qaasi trames, (ta.) Quia Deus de
Quasi slorax. (ta.) Storax, galbanus, etc., «sgae Deo, lumen de lumine. Tropice dicilur Pater origo
ad storax dicta, quia est gulta arboris profluens Divinitatis : de Pâtre gignitur Filius et pro-
et congelata, nam Grasci <JTO.Y.TÔU. quia
guttam dicunt. cedil Spirilus sanctas, qui per aquam significatur :
Et galbanus. Galbanum (ta.) elc, asgae ad-ad si- T)
unde, Flumina de ventre ejus fluent aquoe vivoe
militudinem aminoniaci minimeque lignosum. Un- salutaris potavit illum
(Job. vu). Agao sapientioe
gula. Ungula esl quas in Exodo onycha dicilur. (Eccli. xv). Ego quasi fluvius Dorix. Sapientia com-
Graeceenim ÔVÔË, Latine ungulà, quia humano ungui fluvio rapidissimo, etc., «sgae ad unde ter-
assimilalur. Gutla. (ta.) Gutla quas et ammoniaca paralur
tia lingua Graecorum Dorica dicitur.
dicitur, etc., asgae ad quanta virtus virtuti jungitur,
tanto incensum sincerius exhibetur. Libanus. Li- VER6.46. — Adhuc doctrinam. (RAB.) Significat
librum esse myslicum, et uti-
banus, ut aiunt, arbor est (ta.) etc., asgae ad incisis hujus operis seriptor
arboribus lacryma fluit, quia compuncla humilium lem* ad legendum. Historiée enim moralitatem do-
corda puram Deo orationem emitlunt. Libanus in cet, et allegorice fidei sacramentum.
Hebrasocandorem significat : in Grasco, Qovç. Unde VERS.47. — Videte, etc Ecclesiasticus doctor non
in Canticis, ubi legimus ad collem thuris (Cant. iv.), solum sibi , sed et aliis scribendo et docendo
quidam codices habenl ad collem libani. Balsamum prolicit : unde, Qai docti fuerint, fulgebunt sicut
non misttim, (ta. ) Balsamj prbor in judasa, etc. splendor firmamefitij et qui ad juslitiapi erndtunn
1-211 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 12.1%
muttos, quasi slelloe in perpétuas oeternitates (Dan, _à visionis Dei perpetuo fïuelur, quia non esj perss-
xn). narum aceeptor Deus.
CAPUT XXV. YERS.5. — 2 ribus. His similitudinibus vocal eos,
VERS.2. — Vir el mulier. (RAB.) Unde Paulus, qui ab unitate veras religiouis separati sunl, id est,
Viri, diligile uxores vestras, sicut et Christus Eccle- Judasos, paganos, haereticos, et falsos Chrislianos.
siam (Eph. x). Possumus in viro spirilum, in muliere VERS.6. — Delaturam civitatis. Insipientia stul-
animam accipere, qui si in timoré et dilectione Dei lorum. Sicut enim bruta animalia nesciunt discer-
consenserint, quidquid pelierint fiel eis, unde : Si nera inter amicum el inimïcum, et inler bonum et
duo consenserint ex vobis, fiel illis (Matlh. xvm). malum ; ita insipientes ignorant distanliam catholicae
VERS.5. — Très species. (ta.) Possunt hase ad doctrinaeet hasretica?, sed veris et falsis doctoribus
diabolum transférai, etc., asgae ad quia Conditori obediunt asque. Contra quos dicitur alibi, Siatmi
suo subjici notait. eam sequitur quasi bos ajl victimam, et quasi agnus
VERS.5. — Quoe in juventute. Qui in juventute lasciviens, et ignorât quod ad victimam pertrahalur
non discit sapientiam, in senectate fructum ejus (Prov. vu). Sed haereticorum astutia jion aperta
non habet. Unde, Egeslatem operala est manus re- fronte, sed dolose incaulos decipit.
missa, manus aulem fortium divitias parai (Prov. x). B VERS.11. — Mulier ebriosa. Habitant merelricis
Qui autem medilatur in lege Dopiini, dabit fructum in desci ibit, quas motu corporis et motu oculorum os-
tempore suo (Psal. i). teniat libidinem. Myslice autem hasreticum signi-
VERS.fi. — Quam speciosum. (ID.) Canura caput ficat, qui in superbia sensus et facundia verborum
1
decel, etc, «sgae ad non licet eis ignorare legis fornicationem suant jactat, ut novitalum amatores
scienliam et sapientiam. facilius allrahat prurientes auribus, qui a veritate
VERS.9. — Novem insuspicabilia, elc. Corde cre- auditum averlunt et ad fabulas converluntur.
dilur adjustitiam, ore aulem confessio fil ad salutem VERS.12. — Fornicatio mulieris. (RAB.)Per haec
(Rom. x). Novem ergo sunt insuspicabilia, id est tria curiosilalem humanae mentis ostendit, etc.,
ab omni suspicione falsitatis aliéna, quas parit ho- asgae ad per superbiam vite, cum adderet, Erilis
mini fides recta. sicut dii (Gen. m).
VERS.13. — Sapientiam. .Quasest malum cavere. VERS. 16. — Ossa iliius impinguabit. Charilate
Unde, Et ecce timor Domini ipse est sapienlia, et re- scilicet, unde : Qui]serval mandata mea, ille esl gui
cedere a malo inlelligentiam (Job. xxvm). Hinc est diligit nie, et diligelur a Paire meo , et ego diligmn
quod unum speciebus virtutum superaddilur. eum (Joan. xiv).
VERS.16. — Timor Dei. (RAB.) Quia sicut nove- G VERS.18. — Mulier, etc Quja sapienlia Dei ani-
narius imperfeclus est, etc., usque ad sed ne te de- mas eleclorum imbuit, el tribuit eis custodiam cris
seral prassenlia Dei, quant amplecteris, et in asler- et efficaciam operis, nec eos a se declinare perniit-
num fini desideras. til, quia omnis qui nalus esl ex Deo , non peccat,
VERS.17. — Omnis plaga. Non est major gratia fidem, scilicet violando, vel charitatem : Quia semen
quam vera laslitia mentis, nec major plaga quam Dei, id est verbum, quo renatus est,.in se habet.
Iristitia fraudulenti cordis in idololatria vel in hae- VERS.25. — Columnoeaureoe. Doctores sapientja
resi, quia in ejus nequilia omnis malitia est. fulgentes, super bases argenteas locantur, cumin
VERS.18. — Et onmem plqgam. Videt plagam sancta Seriplurâ prasdicatione sua insigniunlur.
cordis qui intelligit injuriam suaspravilatis, sed non VERS. 25. — In duobus. (RAB.) Notai sapien-
videt, qui per poenitentiam non eorrigil. tia, etc., asgae gdyel déserta tramite veritatis se-
VERS.22. — Non est caput, etc. (RAB.)Nequilia quitur dévia erroris.
haereticorum comparala, etc., «sgae ad ideo ejus co- VERS.28. — Difficileexuitur. (RAB.)Aclus pessi-
habitatio omnibus noxiâ esl. mus, non res honesta damnalur. Ille negoliator ab-
YERS.26. — Brevis omnis ma(ilia. Parva est om- ominandus, qui per jmmoderalam ambilionemmerces
nis malitia ad comparationem idololalrias et pravi- suas plus perjurio onerat quant prelip.
latis hasrelicae, quia peccant, non per fragilitatem CAPUTXXVH.
carnis, sed per superbiam mentis. i
VERS.50. — Mulier si primalum habeat. Historiée VERS.1. —Piopterinopiant, etc., (RAB.)Sicut in
ostendit, quam noxius sit primates mulieris, etc., medio. Hic comparatione,,etc., «sgae ad el in futuro
«sgae ad contraria eril viro, id esl doctori calholico posna aslerna manet.
perversa sentiendo et prava docendo. VERS.5. — Sicut in perenssura çribri. (ID.) Sicut
cribrum, etc, asgae ad : Salanas expelivif vos, at
CAPUT XXVI. cribrarel sicut triticum.
VERS.1. — Mulieris bonoe. (RAB.) Sicut prius VERS.7. — Sicut ruslicalio de ligno. (ht.) Unaquas-
mulierem nequaro -vituperavil, etc., asgae ad e,t in que arbor, etc., «sgae ad cultura ergo ligni in
futuro gaudebit de perceptione prasmiorum. fructu manifestât qualijtaiem ejus.
VERS.4. —Divilis aulem. Dives vel pauper ad gra- VERS.8. — Ante sermonem. Quia sermo indieat
tiam Christi devota mente perveniens, jucunditate cogitationem. Quasi dicat : Nemo laudet eum, quem
 1213 GLOSSA ORDINARIA.- Un. ECGLI. - 1214
manifestis indiciis non CDjgnoyitlaude dignum A quasi semper prassenteui pertimescit, neniinen
Potest aulem sermo pro bono opère açcipi, nt ne fraudare intendit.
minent ante probationem bonorum operum laude VERS.10. — Multis, etc. (ID.) Illos notât, qu
mus. Unde : Non laudes ante murlem quemquam. neminem lasdere. votant, sed pras timoré peritura-
VERS.13. — In medio. (RA_B~.) Temperanliani e rum rerum prodesse notant. Contra quos dicitur :
caulelam Joquendi docet, etc , asgae ad : Qui auten Nolite thesatirizare vobis thesauros in terra (Matlh.
feceril el -decueril, hic magnus vocabitur in regni xif.
cùelorum(Matlh. x). YERS.12. — Propler mandatum.
. - indi-
Omnibus
- (.
VERS. 1 5. — Loquela, elc Quia sjcut actio eorun gentibus misericordia esl facienda, nec pro avaiitia
bonis contraria : et loquela ad mala dicendum prona. charilas proximi amiltenda.
ad audiendum gravis. VERS.15. — Et non abscondas. Qui enim viderit
VERS.17. — Qai dénudât. Ostendit in quo maxime fralrem suum necesse habere, el clauseril viscera
lasdilur amicilia, jn malo, scilïcel proditionis , quae sua ah eo, quomodo charilas Dei manet in eo ?
fidem, scilicet perdit, nec amicitias asquiiatem cuslo- VERS.16, 17,18. — Super sculum potentis, etc.
dil, et ideo dissipât .ebarita,lem. Magis valet eleemosyna contra jacula inimici, quam
VERS.22. — Quasi caprea. "Caprea, capra sylve- arma lerrena : quia haec dubiam, illa cerlissiinam
stris, dicta quasi capiens ardua. Capreas autem parit victoriam, ul absorbeatur mors in yictoria.
ibices vel ayices dicuntur, eo quod ad instar avium YERS.25. — Qui perdiderit, etc. Id est, qui unita-
alla et excelsa teneant : et in sublimibus habitent , tem fidei, et sincerilatem legis non cuslodit, sed
ita ut de sublimitateTixhumanis obtutibus pateant. implicatur erroribus variis.
Hassi quando adversitaleni ferarum, vel hominum V.ERS.-20.— Gratiam fidejussorjs, etc. Doctorem
prassenserjnl : de aliis cacuminibus sesejiraectaitaii- scilicet qui pro fide et bonis operibus prpmitlit vi-
tes, suis se cornibus in famis arborant recipiunt tam asternam. Hase senlenlia Pelagium reprehen-
illassas. dit qui Uberum arbilrium gratiaeprasponit, cum per
VERS.,2J.,— Denudare autem , etc. (RAB.)Prodi- solam gratiam liberenlur elecli.
loris inconslanliam morura ostendit, etcv «sgae ad; VERS.27. — Récupéra prçxjmum. Consulit, ul
Homo apostata, vir inutilis graditur ore perverse, an- secundum vires proximo praebeas splatipm, et SÎG
nuit oculis, teril pede, elc (Prov. xi). libi.prasvideas, ne in laqueum cadas.
VERS.5.0.-—Facvnti nequissimumcoiisilium. Quia Vf RS. 28. — Initium vitoe, etc. (RAB.) Fragilila-
non prospicit quod venial dies ejus. ^Estimai enim -, tam, et hospilalitatem el honeslatem docet, etc.,
hasrelicus vel schismaticus, quod melior sit ejus «sgae ad el Dominus primis parenlibus pelliceas
secta quam veritas calholica : unde illudit seipsum. tunicas post peccatum fecit.
CAPUT XXfllI. VERS.29. ^— Melior est victus pauperis, elc. Ad
VERS.8. — Memorare. (RAB.)Qui Deunt timet, litteram. Meliusest tenuent victum sub vili lugurio
iram vel furorem compescit, el non obliviscitur Slintere in securitate, quant splendidas epulas eum
tesiamenti Dei, qui ait : Dimittile et dimiitelur vobis faligatione in incertis locis quasrejre. (ta. ) Allego-
(Luc. ix). riee. Melior est victus, etc., «sgae g4 ubi labor ep
VERS. 15. — Certamen. Indiscrète -actio : *unde, superflua cura.
Noli esse nimium justus, neque plus sapias quam VERS.50.— Minimum, (ta.) Sufficiat tibi quod ha-
ad melius est nome» bonum quam
necesse est, ne obslupescas.Disciplina ergo intmode- bes, etc., «sgae
rata excilat furoris ardorem, etprocax loquela ef- delicias mullae.
fusionem sanguinis. VERS.55. — Transi. Quasi : Qui alieno delecla-
tuo te et
VERS.19. — Lingua tenta. Hasretica doctrina,' ris hospilio, ïedi ad prppria, et de labore
nec Veteri nec Novo Testamento concordai, et alios pasce. Noli de aliéna domo pastem tibi super?
quae Sufficit tibi susceptio proximorum.
audilorum corda conturbat, et de gente in gentem j fluuni quae.rere. — Improperium, (RAR.) Myslice au-
VERS. 35.
pergens, seditionem excitai. lem monelur vir ecclesiasticus, etc., «sgae ad in fu-
VERS. 21. — Plaga autem. Dejor esl interitus
examine aeternum confujsip-nisimp'rope-
animas quam occidunt hasrelicî, quant quilibet cru- turo aulem
eiatus corporis. -riumsusltaeal.
Beatus qui tectus. Beatus, ~qui non consentit has- CAPUT XXX.
retieis, et cujus cor eorum eloquentia non subver- VERS.1. — Qai diligit filium. (RAB.)Patres tara
tit, quia sicut alienus est ab eorum malitia, ila se- carnales quam spirituales monet, ut filios suos dili-
paratar a poena. gènter erudiant, ut honesle vivant, ne lasciviendo
VERS.28. — Sepi aures. Postquam malum linguas per aliorum dogmala discurrani.
extirpavit, ad doctrinam audiloris se convertit. VERS.8. — Equus indomitus. Equus indomitus
CAPUT XXIX. in prascipilium vadit ; filius indisciplinatus in pec-
VERS.5. — Donec accipiant. (RAR.) Hujusmodi catum rail. Docet ergo spirituales patres, ul filios
norbum melius curât timor Dei. Qui enim Deum suos erudiant et corrigant; ne eis immoderate fralia
4215 WALAFR1D1STRAB. FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1216
relaxent, ne eadant in lurpitudinem vitiorum, et A pus perdamus, bene operemur, ul mandata Dei cu-
ipsi ignominiam sustineant sempiiernam. stodientes requiem inveniamus animabus nostris.
VERS.14. — Melior est pauper. Dulcis esl somnus VERS.28. — Spl'endidum. Ad litteram : ad elee-
operanti, sive mullum comedal, siveparum. Saturi- mosynam invitât : Quia gai seminat in benediciio-
tas enim divilis non sinit dormira eum. nibus, de benediclionibuset metet (Il Cor, rx). My-
VERS.15. — Salus animoe. Vera salus animas stice aulem qui panera verbi fideliter dispensât, el
justitia esl, cui aurum et argentum non valent teslimonium veritatis non occultai, in prassenti, el
comparari, quia non proderunt dividas in die ul- in futuro benedicelur.
tionis. Justitia aulem animam liberabit a morte. VERS.50. — Multos enim, elc. (RAB.)Id esl ebrie-
VERS.18.—Bona abscondila. (RAB.)Contra eos -tas imultos subvertil. quae sensum minuit, iram ex-
loquitur, qui talenlum verbi abscondunt ; quorum citât, libidinem inflammat, animi sécréta révélât.
scientia virlutibus inulilis, sicut epulas mortuis et VERS.51. — Ignis. Id est sicut ignis ferri duriliam
thésaurus. mollit, et candescere facil ; sic vinum -corda super-
VERS.21. —Sicut spado. Non facit ad complexum borum inflammans, id facinus impellit.
virginis, sic adoratio idoli, adorantibiis incongrua VERS.52. — JEqua vita. Vinum sobrie polatum
et inulilis. B vitam aequilatis non tolfit; sed sobrielatem, et caetera
VERS.25. — Jucundilas cordis. Quia nulla virtus virtutem ornaraenla adducil. Vinum. Patet irrita-
sine ea consislit. Major autem horum\esl charitas lionem , iram , et ruinas mullas ebrietate nasci, et
(I Cor. xm). amaritudinem animas, et scelerum vulnera multi-
VERS.26. — Minuunt dies, elc. Viri sanguinum plicari.
non dimidiabunt dies suos (Psal. LIV).|(ID.) Id est, CAPUT XXXII.
prosperitatem, quam sibi promittunt, non possunt ha- VERS.1. —Reclorem. (RAB.)Qui dignitate prasest,
bere in perpeluum. non débet superbire : Qui major est vestrum, fiai
sicut minor, etc. (Matlh. x).
CAPUT XXXI.
VERS.7. — Gemmula carbunculi. (RAB.) Arden-
VERS. 1. — Lignum offensionis. (RAB.) Sicut lium gemmarum principatam tenet, etc., «sgae ad
Adam in ligno velito, etc., asgae ad quas splendore et mysteria Dominicas passionis digno veneralur sa-
eloquentias nitet, et-curiosos seducit. cramento.
VERS.12. — Supra mensam. (ta.) JAd litteram, VERS.14.— Ante grandinem. (ta.) Fulgor coru-
coiitinenliam, etc., usque ad sed sanctorum docto- scationis prasîbit pondus grandiras ; sic nitor gratias
rum viam teneamus. verecundiam.
VERS.15. — Non dicas, etc. (ID.) Quasi dice- VERS.15. — Hora surgenti. (ta.) Admonel ne si-
ret : Ne proesumptione aliquid agas, vel antequam mus tristes, etc., asgae ad qui per gratiam nos fecit,
discas ad scribendum manum niittas. et bonis [operibus] omnibus replevit. _
VERS.19. — Utere, etc Quasi : Sobrielatem dilige, VERS.22. — Vir \consilii. Quanto quis prudeiUior,
temperanter âge, et ne quid nimis, ne in scanda- tanto utilur proximorum consilio , ut addat sibi in-
lum confusionis încidas. Convenit ergo Christiano telligentiam. '
ante omnia humilitatem diligere, in leclione Scri- VERS.24. — Fili, sine consilio. Possunt haec de
pturae cautum esse, rectam fidem tenere, modum catholico et haeretico accipi. Catholicus enim Deum
in scientia servare, et charitatis regulam, ut pro- timens omnia agit doctorum consilio et Scriptura-
batus sit coram Deo et hominibus. rum documente. Hasreiieus vero propria confidens
VERS.22. — Qaam suffidens. Tenuis victus tam sapienlia, et propriis instal invenlionibus : sed cum
animas quam corpori utilis est, superfluus vero stultitia ejus
apparperit, per sanctos praedicatores
e contra. Vinum exiguum. Vinum quoque spiriluale divinis arguetur sentenliis
sumptum moderato, utile esl tam corpori quam D
animas : immoderate enim insanire facit, et a Deo CAPUT XXXIII.
i
disjungit, unde anxia cura, et lurbatio maxima, et VERS. 5. — Proecordia fatui. (RAB.) Sicul rota
perpétua tortura. earri et axis, etc., asgae ad: Cor stullorum dissimile
VERS.24. — Somnus sanitatis. Subtilior est som- erit (Prov. xv).
nus in parvo victu. Myslice autem qui sobrius est VERS.6. — Equus, etc. (ta.) Sicul jumento nulia
m spirituali vino, in contemplaiione veritatis quie- est ratio, etc., «sgae ad sed per oris officia aequaliter
seit usque in mane resurrectionis. utrique pandit secrjsta.
VERS. 25. — Et vome, etc. Aiunt medîci, quod VERS.7. — Quare dies. (ta.) Quia superius stul-
vomilus stomachum purgat : choleram minuit. lum viluperavit, etc., «sgae ad ut sint in signa el
Mystice autem qui transgreditur raensuram et grava- lempora, et dies, el aunos.
tur carnaiibus delictis, per confessionem peccati foe- |VERS.8.—Facto sole, (ta.) Proecepit Deus in lege,
ditalem evomal, et per corporis castigaiionem ad etc., «sgae ad et maxime placera fuod ordine et ra-
ganitatem redeat. lione fit.
YpBS.27. — In omnibus operibus, Monet ne teptï VERS. 10. — Ex\ipsis exaltavit, (ta.) id est, sua
121? GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ECCLI. 1218
discretione illos distinxil, quos pro benefactis remu- jÀ tur. Quidam pensant quanta tribuunt, et non quanta
neravit, el quibus pro malefactis dignam mercedem rapiunt. Et congregant mercedes, et mittunt eas in
retribuit. Et omîteshomines. Post disposiliohem si- sacenm pertasum. In sacco pertuso videlur, quando
dérant, etc., asgae ad impios vero aeterna maledi- pecunia mittitur, sed non quando amittitur. Qui ergo
clione damnavit. quanta largiuntur aspiciunl, sed non quanta rapiunt,
VERS.-15.— Qaast lutum, etc. (RAB.)In manu sua in sacculo pertuso mercedes mittunt, quia eas in
habet conditor massant humanï generis, etc.. «sgae spem fiduciessuas intuentes congerunt, sed non se
ad et quem debeat indurare secundum justitiam. intuentes perdunt.
VERS.15. — Contra malum. Investigalor'operum VERS.26. — Qui aufert. (RAB.) In sudore vullus
Dei invenit in ipsis quamdam contrarietatem, sed sui pauper acquirit panem. Qui hune violenter tollil,
mirabiliter a Deo ordinatam. Non est ergo'mali con- quasi qui occidit proximum suum.
ditor Deus, qui fecit omnia bona valde; nec mortem VERS.28. — Unus oedificans. Hoc est quod supra
fecit, nec lastatur in perdilione mortuorum, sed uni- dixit, sacrificium de rapina non esse acceplabile.
versitatis est mirabilis ordinator. Naturoe ergo bonas Qui offert detapina, videtur sibi asdificiumvirlutum
sunt, et a Deo sunt : vilia vero non ex Deo. prasparere, non crimen avaritias attendit et rapinae.
VERS.18. — Respicite. Omnesxommuniter admo- B VERS.50. —rQui baptitatur. (ta.) Lavamini, etc.,
net, ut juris sui rationem non omittant, quia non" «sgae ad et rursum flenda committunt.
aliter potest habere pacem et quietem. Qui enim pri-
mates sui auctorilatem perdit, in despeclionem et an- CAPUT XXXV.
gustiam se mittit : qui aulem locum suum sapienter VERS.1. — Qai conservai. (RAB.)Bene orat, etc.,
cuslodit, se et suos ad profeetum virtulis dirigit. asgae ad quia bene operando servat justitiam. ,
VERS.19. — Audite. Ad lilteram patres docet, ut VERS.5. — Propitiationum. Inter litare et sacrifi-
filios regant, et cum disciplina nutriant, donec ve- care hoc distat. Nam sacrificat qui sacrificium facit.
inant ad aetatem perfectam, ut digni haeredespatrum Litat qui sacrificium facit, ' et quod sacrificio petiit,
suorum possint esse. Spiritualiter vero instruit re- impetrat.
dores Ecclesias, ut dignitalem suam usque ad finem VERS.4. — Belribuet, etc. Utrnmque",scilicet gra-
teneant et discipulos suos bene nutritos haeredes sui lum Deo, et quod in altari in commemorationem
laboris relinquant. Tenere dehent rectores exterius Jesu Christi offerlur, et quod per charitalem'proximo
quod pro aliorum utilitate suscipiunl. < tribuilur.
VERS.25. — Cibaria et virga, etc. (RAB.)Necesse VERS. 10. — Bono animo. (ID.) Quidquid '^oiio
est ut iniqui servi, etc., asgae ad ut habeant, scili- C animo non dater, apud Deum graliam non mere.ur.
cet victum et veslitum, non vagandi olium. Homo enim videt in facie, Deus aulem in corde. Et
VERS.31. — Si est tibi fidelis, etc. (ta.) Boni servi non minuas, etc. Myslice. Primitias frugum, etc., us-
legem tradidit, etc., asgae ad non est enim homo que ad a quo el boni operis initium el perfeetio do-
persequendus, sed vilia. natur.
VERS.13. — Septies tantum. Perfectam, scilicet
CAPUT XXXIV. remunerationem. Septenarius enim, etc., «sgae ad
YERS.2. — Q«asi qui apprehendit. (RAB.)Signifi- sed eliam quatuor principaliiim virtutum operatio-
ficat somnia fallacia, etc., «sgae ad ut sciant quid a nem prasbet.
bono spiritu -percipiant, vel quid ab illusione pa- VERS.14. — Noli offerre munera, etc. Apud Deum
tiantur. non est quantilas muneris; nec persona potentis
VERS.8. — Siae mendacio. Abjectis somniis hor- aspicitar : sed dilectio et humilitas cordis. Ideo non
tatur credendum esse doctrinae sapientias, quae in débet offerri sacrificium de iniquitate, sed de justo
ore fidelis viri complantata sine mendacio consum- labore.
mat verbum. '-r. VERS.21.—Et donec propinquet, etc. Ad supe-
VERS.9.—Enarrabit inlellectum. Aliis instruen- riora respicit, affirmans, quia Dominus oralioiiem
dis : unde, Benedictus Deus, qui consolalur nos in humilium misericorditer exaudit, qui non cessant,
omni tribulatione nostra, ut possimus consolari eos donec consolalionem accipiani.
qui in omni pressura sunl (Il Cor. xn). CAPUT XXXVI.
VERS.10, 11. — Qai aafem in multis, etc. Muta-
bilis, scilicet mente, instabilis est actione. Vel, qui VERS.1. — Miserere nostri. (RAB.) Ex persona
fidei unitale perdita multipliées sequitur haeretico- fidelium dirigit oralioiiem ad Deum, ut illos defendàt
rum sectas, multis impietalibus servit. et inimicos déprimât, ut digne correcli Deum iterum
VERS.12. — Plurimas verborum. (RAB.)Scriptu- agnoscant, et idola deserant.
ïam significat; qui intente Scripteram ir.editatur, et: VERS.7. — Glorifica manum, etc (ta ) Optai,
humiliter Dominum deprecatur, et rerum et verbo- ut divina majestas per manum et dexlrum bra
rum scientiam adipiscilur. chium, id est, per Christum, per quem anliquïi
VERS.25. — Dona iniquorum. Valde deteslabile; miracula facla sunt, innovet tempore gralias-, ul
est sacrificium, quod orbali patris dolori compara- veteris legis et novas idem intelligalur esse Deus.
'4SI 9 WÀÏ.Â.FRroï STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1220
VERS.15. — Extolle adversarium, elc. (RAB.)Si- A gunt, et insidias tendrait. Unde Jeremias, Unusquis-
gnificat per advenlum Chrisli, etc., usquead pro statu que se a proximo suot custodiat (Jer. ix)
Ecclesias, et fidelium salute. VERS.14. — Non attendite. (RAB.)DIversas spe-
VERS.16. — Sion, elc. Nolitia Scripturas, in qua cies consilianlium enumeravit, in quibus plures per-
prasdicalur inenarrabilis virtus Dei. sonas notavil, quas a veritate discordant. Unde pras-
VERS.17. —Et suscita, etc., Omnes prophète in- cepit cum talibus non esse consîliandum, quorum
carnation! Christi dant teslimonium, quod Deushom'o consilium periclitatur. Prasvidenda est ergo consilia-
factus Ecclesiam sibi desponsaret., ni prudentia, fides, votantes, et religio.
VERS.19. ;—Secundum benedictionem, etc. (ID.) VERS.18. — Anima sancli viri. Consiliariorum,
Ordinem scilicet, elritum saeerdolii, elc, «sgae ad diversitate oslensa.iadjûngil, quantumhumanas sa-
quod Aaron figurai il in lemporalibus sacrificiis, hoc pientias sanctorum excellât scientia a Spiritu sancta
impleat in spirilualibus Evangelii. infusa.
VERS.20. — Omnem escam. (ta.) Postquam pras- VERS.22. — Vir peritus. Quia de lingua"prasdixe-
dixit vocationem genlium, etc., «sgae ad sic vera- rat : de bonis malisque doctoribus continuât.
cem doctrinam discernamus, el fallacem. VERS.28. — Vila\i)iri. (ta.) Prassëns vita homi-
VERS.24. — Species mulieris. Chrisli gratia, quae B num in incerto non est apud eum. Unde, Brèves
per prasdicationem animas curât, et carnis concu- dies hominis sunt, numerus menéium apud le esl
piscentiam mitigat. Hase in Ecclesia abundal, cujus (Job. xiv).
desiderium est super omnem concupiscentiam homi- VERS.52. — Noli avidus. Juxtà historiàm, parct-
nis, quia in ea décor virlutum el pulchritudo do- moniam laudat, cra'polam vitupérât, quas âd infirrai-
ctrinae. Saper omnem. Nulla concupiscenlia hominis talem perducit devorantem. Myslice vero admonet,
huic desiderio potest comparari : quia, Fallax. gratia ut in lemporalibus sitaus tempérantes. Unde , Mei
et vana esl pulchritudo; mulier timens Deum ipsa invenisti, comedequod sufficitlibi (Prov. xxv), etc.
laudabilur (Prov. xxxi). El alibi : Non plus,sapere quant oportet (Rom. xn).
VERS.25. — Non est vir. Chrislus qui excedit hu-
CAPUT XXXVRL
manam naluram. Unde, Speciosus forma proe filiis
hominum (Psal. XLIV).Hic enim peccatum non fecit, VERS.1. — Honora medicum. (RAB.) Discrètes
nec est inventes dolus in'oie ejus. vult nos esse, etc., asgae ad utrique ergo'hono-
VERS.26. — Adjutorium, Adjutorium Ecclesiasest randi, sed spirituales praeferendî.
secundum dispensalionem Christi. Unde, Justum ad- VERS.5. — Nonne a ligno.Anliquam tàngit his-
jutorium meum a Domino (Psal. vu), elc. Ipse est C toriam quia in déserta Sur invenerunl filii Israël
infinitalis ejus columna, et laboris requies. aquam amaram, sed Deus oslendit Moysi hgnum,
VERS.28. — Qui non habet nidum. là est, Eccle- quod immissum âquam indulcavit; ubi jnxia histo-
siam , ubi electorum animas filios bonorum operum riàm demonslraïur ligni medlcina indulcari aquas
nutriunt. Unde, Invenit sibi passer domum , el tur'lur Myslice autem aqua amara significat legein, cui si
nidûm, ubi reponat pullos suos. (Psal. LXXXIII). confessio crucis et sacramentum jungatur, potabilis
efficitur., i
CAPUT XXXVII.
VERS.7. — In his curans. (ta.)" Contra diversas
VERS.4. — Omnis amicus. (RAB.) Superius dili- infirmitates, diversa oppohunt m'edici, cibos Icilicet
gentes expressit verum amicum et falsum, dicens : et potus, emplaslra, el unguenla : ul morbis conyé-
Et non pennanebit in die tribulationis. niant medicamenta. Similiter faciunt medîci spiri-
VERS.2. — Sodalis aulem. Verus amicus toto, tuâles.
animo diligit, et opère proficit. Unde, Non diligamus VERS.10. — Averte.Simîle est illud : Déclina a
verbo nequelingua, sed opère et veritate (I Joan. m). malo, et fac bonum. Et ab omni, etc., et non tantum
VERS.5. — 0 proesumplio.Deteslatur hypocrisim, corpus, sed ul sis innocens manibus el mundo corde.
cum malus sebonum esse simulât cooperiendoaridam. " VERS.II. — Da suavilatem. Panis et vini sacrifi-
malitiam, in qua scilicet non est pinguedo charitalis ; eium in memoriam | Dominicas passionis ohlalum,
vel misericordiae. prascipue curât vulneia animarum nec solum vhïs,
VERS.5. — Causa vèn'tris. Pro gula, non pro ami- sed el mortuis valde necessarium est.
cilia. Possunt in falsis amicis hasretici intelligi, qui VERS. 15. — Incidet in manus medici. (ID.)
omnia recte faciunt, quasi animarum consullorés, JSgritudinis el moleslias,etc., asgae ad et insiaritér
cum sinl prodilores. Unde, Attenditea falsis prophe- Dominum deprecantur ut dirigat opéra éorum', et
tis qui (Matlh. vu), etc. Caro socero. Socer, qui a refrigerium prasslet infirihantibus.
parle feminea est cognâtes, muliebrem et mulabîlem VERS.16. — Fili, elc. Quia de infirmitatibus, et
oslendit animum, similiter et zelus qui prascipue est; roedieôrum curationibus disputavit, de morluorum
animarum. exsequiis adjungit.
VERS.8. — Omnis consiliarius. Adhuc docet eau- VERS.21. — Mémento novissimorum. (In.) Ad
telam omnem habendam in suscipiendis amicis"et; monitio bonorum patrum ut filii pràsparent sibi via-
consiliariis. Multienim se amicos el consiliarios fin- ticum bonorum operum.
1221 GLÔSSA ORDINARIA. — LIB. ECCL1. 1222
VERS.22. — Neque enim est conversio. Quasi dice- .A VERS.35. — Ignis, grando. (RAB.)Omnia homin'
ret : Ergo cautus este in omnibus, ne forte in obilu ante peccatum obediebant; post peccatum vero pu-
proximi plus aequodoleas. gnat contra eum orbis lerrarum. Inde famés el mors,
VERS.24.—In regaie. Quasi : Morituri memoriam et mille pericula morlis, bestias quoque contra eum
conlinuo conserva, et confide, et spe conforta, ne in sasviunt, et rhomphaea coeleslisvindicte.
ultimo artieulo deficiat. VERS.57. — In mandatis. Quia juxla superfiam
VERS.26. — Qai tenet aratrum. Praedicatores sententiam, in tempore opporluno digna uliio pecca-
sanctos significat, qui omni tempore docendo, ex- tores vastab'il.
hortando, auditores suos înslruunt ut inierîoris ho- YERS.58. — Propterea ab initio, eonfirmalus sum.
minis virtutem éliciant, el animam bumanam ad Ad superiora respicit, ubi ail : Non est dicere, elc.
imaginent Dei réforment. Unde, Ut sapiens archite- Yidet enim incompréhensibilia'Deijudicia, etinvesti-
ctus fundaménlùm posai (I Cor. m). Et alibi : Filioli gabiles yias, nec audel inde aliquid tanière loqui vel
mei quos iterum parturio, donec formetur in vobis scribere : sed lemperale de lus disputans, non cau-
Chrislus (Gai. iv). Quoi species virtutum sunt, lot sant, sed modum divino consilio manifestent dimisit.
operationes et documenta mentibus electorum do- VERS.40. — Non est dicere. Utile dat consilium,
ctrina imprimunl. B ut opéra ei non incaule discutiamus, sed>Creatorem
VERS.28. — Sic on'inisfaber, etc. Ordo prasdica- in omnibus laudemus et benedicamus.
torum, qui per diversa officia minislerium suum VERS.41. — Et nunc in omni tempore suo. Quasi
agunt, doclrinam secundum auditores tempérant : dicat : Ne dicas priora lempora meliora fuere quam
qui fragiles et infirmos verbis et exeniplo formant, nunc sunl. Virtutes faciunt dies bonos, vilia malos.
ul vasa in honorent faciant.
Cor suum dabil. Cum prassentis vite volubilem CAPUT XL.
conversationem per vestigia bonorum operum sub- VERS.2.— Cogitaliones. (RAB.) Enumerat mala
jectis oslendit immûtabilem. quaehomo pro peccàlis sûslinet.
VERS.55. — In brachio suo. (RAB.)Quia multis VERS.6. — Modicum. Quia caro mortua et insen:
exemplïs, etc., «sga'e 'ad ut in fornace cordis opera- sibilis ad tempus requiescere videtur, anima jam
tionein discipulorum igné solidet charilatis. sentit dolorem, et post resurreetionem cum corpore
suo in poenis vivet aeternis.
CAPUTXXXIX VERS.7. — Conturbatus est. (ta.) Ideo mali eni-
VERS.15. — Si permanserit. (RAB.) Clirisli, cujus ciahuntur in poena, etc., usque ad nobilium sci-
sunimembra, a'q\ïô"liabëht omniâ : qui est virtus C licel et ignobilium.
et sapientia Patris. VERS.10.— Et propter illos factus est calaclysmus.
' VERS.17. — Obaudile me.
(ID.)Intèlligite doclri- Peccanti homini multiplex poena depulata est, ut
nam meam, mentes electorum per baptismum géné- correctes poeniteal, et deinceps caveat; sed quia"
rales, et fructum taafiyrii facile in deciirsu mortalis negligii, et in poenis proficit, indueit Deus diluvium
vite. _ orbi, ut hominem deleret quem creavit. Ad eom-
VERS.20. — Et cilharis. (ta.) Unde : Confilemini parationem vero futuras poenasnihil esl quod homo
Domino in cilhara (Psal. xxxn). Cilhara esl ligni patitur in prassenti. ,
ventris in imo concïvitas, elc, asgae ad quassecun- VERS.ïl. —Et aquoe omîtes, (ta.) Opéra, scilicet
dum formanipsaltêrii de sûperiiis ad nos conveniunt. peecatorum supernas mercedis fructum non acqui-
VERS.22. — In verbo ejus. (ta.) Quando congre- runt, sed poenarum interitum.
gavit aquas, etc., asgae ad vel aqua perseculionis, VERS.15. — Substantioeinjuslorum. Inohoantger-
Dei dispensatione restringitur. minare, sed fluctuant in lenlaiione, et subito ara-
YERS.24. — Opéra omnis carnis. Praesentia Dei serait ad primum persecutionis'asslum.'
anlecedii omnia, et quidquid Ut temporaliler ei sine VERS.15. — Nepotes impiorùm -non mulli: Saspe
tempore prassens est. Nihil ergo'novum, neque muta- videmus progeniem impiorùm cito deficere, maxime
bile est in conspectuejus (Acl. i). cum filii imilanlur iniquitalem patrum.
VERS.26. —Non est dicere, etc. Prohibet nos VERS.18. — Vita sibi sujficientis. Dulcisesl som-
esse curiosos. êfperscrutâri quasscire non convenit. nus operanli, she parum, sive mullum cofnedat,
Gmnia enim in tempore suo manifeslabuntur, cum Invenies thesaurum. Vere enim Chrislianum se esse
illuminahil Dominusabscondita' tenebrarum, et ma- probat, qui Christi mandata crédit et facit.
nïfestaliit consilia coruraîm VERS.20. — Vinum el mustca loeiificanlcor. Hase
VERS.27. —Benedictio, éle Sicul post diluvii effu- naturaliter mulcent et exhilarant animam, sed dile-
sionem aquas rediliant, uf appareret arida et .germi- ctio sapientias el lingua suaviter doeens mullo plus
naret ; sic post exstiiictioliem impiorùm, dater ele- confortai inlelleclum.
ctis facullas frûctificandi. VERS.22. — Gratiam el speciemdesiderabit oculuii.
VERS.31. — Initium necessarioe. Ante diluvium, Ornatum scilicet.templi et cultures diversitalem, quas
fructu terras naturali cibo nutriehantur homines, prior popuius sub lege habuit, prasdicatio Evangelii
nedum erant concessâscarnes. in orbe seminata, bonorum operum virore excellit
1225 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — iTHEOLOGICA. . 1224
VERS.26. — Facultales et virtutes. (RAB.)Divitias_L GÂPUT XLII.
datasin Domino, etc., asgae ad et hase el omnes fa- VERS.1. — Non duplices sermonem, etc. (RAB.)
cullates mundi. Prohibet de occulta cordis bonum et malum simul
VERS.50. — Virrespidens. Stultum esl enim otia- dicere; unde : Nunquid fons de eodem foramine
ri, et de alieno labore mercedem quoerere. Percipiet émanât dulcem et amaram aquam ?
enim unusquisque secundum opéra sua. VERS.4. — De oequalitatestateroe, etc. (ta.) Ubi-
VERS.52. — In ore imprudentis conculcabilur in- que sequenda est asquitas, etc., «sgae ad subje-
opia, elc. Cui placet otiose torpere, nec proximis do- ctos quoque cum discrelione disciplinasregamus.
cendo prodesse, tandem doloribus inferni et sera De oequalitatestateioe. Quantum bypocrïsis et do-
poenitentia asstuabit. tas Dominodispliceal oslendiiur his verbis : Staiera
dolosa abominalio est apud Deum. Qui aliter causant
CAPUT X-LI.
pauperis quam polenlis librat ; vel sua errata le-
VERS.1. — 0 mors, etc.(RAB.)Qui prosperilatem viora quam aliorum putat ; vel quiimponunl in hu-
mundi et divilias amat, amara esl illi mors corpo- meras hominum onera imporlabilia ; vel qui bona
ralis, quia fuluras vite gaudia negligit. inpublico, mala in occulte agit, abominabilis est
VERS. 5. — Hoc judicium. (ta.) Commune est 3 Domino. 1
omni carni, nec quisquam évadera potest, etiamsi VERS.5. — El servo pessimo. Significat servum
centrait aut mille annos vixerit aut ultra ; unde : qui verbis non corrigitur, verberibus esse coercen-
Quis est homo qui vivet, et non videbilmortem1 (Psal. dum. Servus quoque vitiorum severa disciplina cor-
LXXXVIII.) rigendus est.
VERS. 8. — Filii abominationum. Abominabiles VERS.7. — Ubiptanus multoe, etc. Admonet ubi
sunl filii peccalorum, qui scilicet, impios patres imi- diversas sunt voluntales spirituali lucro tablantes,
ta ti sunt. eaute esse dispensandum. Alii enim tentandi,'alii
VERS.10.— De pâtre impio. Qui maie filios nu- discendi volo quasrunt verbum, sed non omnia om-
Iril, vel exempta perdit, reus est eorum perditionis. nibus conveniunt.
Vel, qui mala opéra de prava voluntate gignit, dam- VERS.8. — De disciplina. Qui congrua disciplina
nabitur pro eis unumquemque arguit, erudilum se el probabilem
VERS.15. — In perdilionem. Superioribus respon- docioremin conspectu sanctorum ostendit. Nec astas
det, in quibus de morte temporali dispulavit : quia juvenilis in dociore despicienda, quem vita et dis-
sicut bomo de terra créâtes pro peccato originali in crelio commendat.
lerram redit, quantvis in ineorruptione surrecturus ; G VERS.9. — Filia patris. (RAB.)Myslice filia pa-
sic impii pro peecatis suis maledicti, in asternam tris, eic,«sg«e ad vel transgredialur legem Deifacla
perdilionem cum corpore et anima ibunt. sterilis in omnibus bonis.
VERC.15.— Curair, habe de bono nomine, etc. Filia patris. Docet, ad litteram, parentes sobolis
Ut bene el rcligiose vivas. Sic autem acquiritur bo- suas curant gérera, et cum disciplina nulrire, et ne
num nomen. lasciviaset voluplati frena relaxent.
VERS.18. — Melior est homo qui absconditslulti- VERS.11. — Saper filiam luxuriosam, etc. Quas•
liam suam, etc. Qui abscondel frumenlum, maledi- diligeniem quasrit custodiam. Si enim dimitlitm-
celur in populis, benedictio autem super caput ven- suas voluntali, doclorem contenait et in multitudine
dentium. populi erubescere' facit. Unde, perieulose libi mi-
VERS.19. — Verumtamen reverlimini in his quoe nisirat, cujus vultum fréquenter attendis. Nam im-
procedunt. Quia bonum nomen et bonam vitam uti- pudici oculi non norunt animas pulchritudinem con-
leni esse prasdixit, et occullanles scientiam repre- sidérera, sed corporum.
hendil, suadet ut reverlantur ad studium docendi, VERS.14. — Melior est enim îniquitas viri, etc.
quia non est bonum irreverenlem et inobedientem (ta.) Mulier aut isexum significat, etc., «sgae ad
esse suo doelori. quia res eonfusione dignas gerit.
VERS.20. — Non est bonum omnemirreverentiam YERS.15. — Memor ero igitur operum, etc. (ta.)
observare. Juxta lilteram, nos instruit ut a vitiis ca- Hucusque de divérsis rébus dispulavit, etc., «sgue
veantus, et virtutibus opérant demus, et ne spretis ad et postea patrum fortia iacta describit.
melioribus, eligamus pejora, quas sequitur confusic VERS.19. — Cognovit enim Dominus, elc. Quia
sempilerna. omnes asiates mundi prassenles sunt ei, apud quem
VERS.26. — Non avertas faciem luam a proximt nihil prasteritum, nihil futurum est ; ipse solus ré-
tuo, etc. (RAB.)Cum angeli colligent de Ecclesia om- vélai mysteria, qui scit singulorum corda, qui om-
nia scandala, etc., asgae ad et formeationibus bas nes cogilatus et sermones inspicit.
reticorum se iniscuit. VERS.21. — Magnolia sapientioe.Quandoprophe-
VERS.27. —iVe respicias mulierem alieni w'ri, etc tis scilicet el apostolis sacramentum consilii sui
Cupiditatem carnalem quas débet subesse spiritui absconditum a saeculisel generalionibus fidelibus
banc non debemus scrutari et suggeslionibus eju revelavit. Ipse enim est ante omnes, el post omnes,
subjici. cui nihil addilmV nihil minuitur.
 4225 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. ECCLI. 1226
VERS.23. — Et tanquam scintilla. Tanquam sein- jh. tatem ; ubi enim sal spargitur, sterililas sequitur :
lillam in opéra Dei considérantes, quia yix parvam diabolus vero per frigus infidelilatis terrena eoVda
noliliam inde percipîmus. ' ad bona opéra slerilia facit.
YERS!25.—Omnia duplicia,
" etc. (RAB.)lia ordinavit VERS.24. — Medicina, elc. Omnis eloquentia dé-
Deus omnia, ut quas sibi videntur esse contraria ficit in comparalione ejus, nec sufficit virtutem ejus
conveniant, ut elementa vel quatuor lempora. enarrare.
^VERS. 26. — Qai navigant mare, etc. Multa sunt
CAPUT XLffl.
ad lilteram pericula maris, et ibi mirabilia Dei opéra
VERS.1. — Alliludinis, etc. (ta.) Pulchritudo fir- in variis bestiis, sicut naturalium rerum scriplores
.mamenli.-eic, «sgae ad nullus eorporeis oculis divini- tradiderunt. In mari quoque hujus mundi sunt multa
tatis splëndorem potest sufférre. monstra dasmoniorum.el multas eorum insîdiae.
VERS.3. — Fornacem custodiens. Quia superhos, VERS.34. — Ne laborelis, etc. (RAB.) Compre-
pro cogilatione, loculione, et operalione mala, <ex- hendere quod est incomprehensihile. Unde non quas-
eruciat asterna flamma. ras opes ad quas pertingere non possis. '
VERS. 5. — Et in sermonibus ejus, etc. (ta.)
CAPUT XLIY.
Mysticis verbis superborum ludit intellectum. Fes- B
tinavit, elc. Cumin prasdicalioneEvangelii-praeparata YERS..1.—Laudemus viros, etc. Moraliter dispu-
est via salutis el adilus regni coeleslis. tando, aliégoriamque et anagogem in plerisque
VERS.6. — Et luna, elc. (ta.) Postquam de sole tangendo, mysteria divini sacramenti edidil ; nun*
dispulavit, etc., «sgae ad sed rectius aprili deputa- de sanctis palribus narrare incipit. Parentes nostros,
tur, quîa in ipso vel incipit, vel désirai, vel tolus in- Patriarchas, qui divina loculione et visione frueban-
cludilur. lur ; et Prophetas, qui, Spiritu sancto repleti, multa
YERS.7. —, Luminare quod ininuilur, etc. Luna Ghristi et Ecclesiae mysteria prascinuerunt.
non habet nalivum splëndorem, sed a sole accipil : VERS.12. —InTesiamentisstetit, etc. (RAB.)Haec
sic et Ecclesia a Christo, quas in persecutione vide- juxta historiamdepalriarchis,etc.,asgaead quando
lur minui, sed in parte clarescit ;"crescit enim mira- semen honorant-operum coslesti mercede compensa-
biliter in consummalione. . nte.
_ VERS.9. — Vas caslrorum, etc. Quia in ipsa con- VERS.16. — Henoch placuit Deo. Non ab Adam,
sisiit mullitudo fidelium, quae in firmamento verila" etc., usque ad ut det hominibus consilium poenilendi.
lis et divinasprasdicationisper totum orbem gloriose VERS.17. — Noe iiivenlus est, etc. Quando per-
^ eunte mundo diluvio réservâtes est, ut poenitentiam
resplendet.
VERS.10. — Species coeli, etc. Ornatus Ecclesias, gentibus prasdicarel, et exempta demonstraret quod
sanctorum pleniludo, quos Deus excelsus ordinavit, qui Deo dévote servirait, ab aslerno Inierilu liberan-
ut prasdicatione Evangelii illustrarent. Hi in verbis' tur. Cum eo Deus pactum staluit, ne ultra perderet
sanctis et in doctrina veras fidei permanentes, ,ex- aquis diluvii omnem carnem (Gen. xvn). Significat
spectant judicium Dei." aulem redores, qui inter fluctus saeculi arcam, id
VERS.11.— In verbis. Quia in patientia suapossi- est Ecclesiam,regunt, *t prasdicant baplismum poe-
dent animas, prascincti lumbos; el lucernas tenentes nitenlias, orationibus et sacrifions Deum plaçantes
in manibus suis, exspeclani Dominum suum, quando humano generi.
revertatur a nuptiis. VERS.21. — In carne ejus facil stare testamentum,
VERS. 12. — Vide arcum, etc. Scriptum Yeterîs etc. (RAB.)Ut significaretur renovala natura nostra
vel NoviTestamenli.;Hic fidelibus suave jugum osten- per baptismum Christi, post exspolialionem veieris
ditur, contumacibus arma terribilia. hominis. ,
- VERS.13. — Gyravil coelum,etc. Quando per vir- VJSRS.22. — Ideo jurejarando, etc. Duplex est
tutem et sapientiam Dei, id est, Christum, Vêtus et -PJpromissio Abrahas. In arena maris exprimuntur sté-
Novum Testamentum conditum esl. riles Judasi; in simililudine stellarum, fidèles Clni-
VERS.16. — Et confracli sunt lapides grandinis. stiani, qui resurrectionis lumine coruscabunt sicut
Doctores ,- qui lerram humani cordis irrigant, et astra coeli.
tempeslatem increpalionis in se gérant, et in tem- YERS.26.—Et dédit illi hoereditatem, etc. Gen-
pore éffundunt, et confringunt lapides grandinis ; in- lilis populi, quiposterior ad gratiam fidei et baptismi
crepando, scilicet duriliam pravi cordis lapident vi- regenerationem accessit, cui pleniludo patente be-
tale gramen. ' nediclionis provenit.
VERS.47. — Aspirabît Notus. (RAB.)Qui et Auster,
CAPUT XLY.
etc., «sgue ad • potentes ad Ghristiani nohtinis per-
seeutionem, et aliquando ad poenilentiam. VERS.6. —Proecèpta. In monte Sinai, scilicet le-
VERS.48. — Tempestas. Varia lentamenla per gem dédit eiet prascepta cum eo îoquens in
" vite, '
malignos spiritus Deus irrogat, ut fervorem fidei et nube.
dileclionem frigescere faciant. VERS.9. — Et circumeinxit eum, etc. Désertait
VERS.21. — Gelu sicul salem, elc. Id est, slerili- ritum veteris sacerdolii et ornatum ponlificis, quas
PATHOL.CXIII. 39-
 1227 WALAFRIDI STRABITULD. MON. OPP. PARS ï. — THEOLOGICA. 1228
omnia figura erant Novi Testamenti, et veri sacer- A decem tribus secutas sunt Jéroboam, et duasRoboam ;
dotis Jesu Christi. Et induit. Yestimenla pontiftcis de Ephraim fuit Jéroboam, qui primus in decem
sunl opéra virlutum : sapientia, doctrina. tribubus crudeliter kegnavit.
VERS.14—Corona aurea, elc. In qua erat nomen VERS.27. — Et îlereliquit post se, elc. (ID.) My-
omnipotentis Dei, quassignificat honorificentiam di- slice, Roboam, qui interpretatur latitudo populi,
vinas majeslatis, quoniam super omnia statuere de- etc., usque ad in régula catholicas fidei permansit.
bemus, ut in omnibus actibus nostris el sermonibus VERS.28. — Avertit gentem consilio suo. Gradées
-
bonorificetur Qeus per Jesum Christum, qui est caput scilicet consilio juvenuin.
nostrum (I Petr. îx). CAPUT XLVffl.
VERS.17. — Sacrificia. (RAB.) Quomodo Moyses VERS.1. — Et surrexit Elias. (RAB.)Qui duos
Aaron, elc, «sgae ad Christi enim sacerdotium el
rites sacrificiorum in asjernum manebil. quinquagenarios ab Qzia rege misses coelesti igné
-combussit (IV Reg.i). -
VERS. 28. — Phinees filius Eleazari. (ta.) Phinees, VERS.2. — Qui] induxil. (ID.) Mystice, -famés
sicut scriptum est in libro Numerorum (Cap. xxv),
trium.annorum verbi Dei el fidei Trinilalis inediam
etc., «sgae ad ad montent forlitudinis, id est Chri- _
féliciter figuravit, etc., usque-ad ut postea veniret qui nec
stum, pervenit. - translatas nec subvectus, coelum asthereum sua vir-
VERS.51. — Et testamentum David, (ta.) Significat
lute penetrarel.
quod David in distribulione ministeriprum Dei, etc., IYERS.13. — Elias quidem in turbine, etc. (ta.)
asgae ad et in tabernaculo minislrorum vices ordi-
Cum non sit discipulus super magistrum, etc.,
navit.
CAPUT XLVi. «sgae ad qui enim firma fide tangil mortem Christi,
particeps est ejus resurrectionis.
VERS.1. —Forlis in belto Jésus Nave. (RAB.) In Eliseo complelus. Qui oravit die : Fiat spiritus
Jésus et opère et sermone Christum significat, etc., tuus duplex in me, 'et obtinuit. Unde in patienlia et
«sgae ad triumphans principatus et potestates in virtule insuperabilis fuit, qui in vita et iu morte
semetipso. multa signa fecit.
VERS.À. —Quis ante illum, etc. (ta). Quomodo in VERS.17.—Relicta est gens perpauca. Quia domus
occursu Josue impeditus est sol, etc., «sgae ad bre- David, et tribus Juda, et Benjamin, non penitus ahje-
viabuntur in lentpore perdilionis. cerunt culturam Dei, sed alii eorum fuerunt idolâ-
VERS.9. — A peecatis. Desperationis, quando ex- tras, sicut Joram el Acbaz : alii adhasserunt Deo,
ploratorum rumoribus audilis desperayerunt intfare n sicut Ezechias et Josias.
terram. YERS.19. — Ezechias munivit civitatem suam,
VERS.15, — Et judices singuli, etc. (RAB.)Post etc. (RAB.) Quod | Ezechias fontem obturai, etc.,
Josue, successerunt judices qui populum Dei ab ho- «sgae ad civitatem exstinctis bostibus liberalam in
stibus défendebanl; et post Christi passionem, apo- Paralipomenon pleneoslehdite.
sloii redores EcclesiasDei.
VERS.14. -—Ut sit memoria illorum, etc. Quia in CAPÎJT XLIX.
Teeta fide perseveraverunt, ul memoria eorum per- VERS4. Memoria Josîoe. (RAB.) Memoria Josisa
pétua benedictipne firniaretur. Ossa. Robur bonorum régis, elc., «sgae ad ipse zelo Del mundal terram
operum mercede donalur, ul memoria nominis eorum J,udaeet Jérusalem ab omnibus abomjnationibus, qui-
ad posteras cum gloria transferalur. ait : Zelus domus tuoecomedit me.
VERS.16.—Dilectus a Domino, etc. (RAB.)Narrât VERS.5. — Proeler David, et Ezechiam, et Josiam,
' historia
quod Dominus Samueli infanli, elc, asgae etc. Hi très comparatione aliorum non dicuntur pec-
ad pronunliat malis rectoribus poenam futeam et casse. Quod enim peccaverunt, condigna poeni-
mortem perpetuam. tentia deleverunt,! et devotione etpietate Deo pla-
'
cuerunt.
CAPUT XLVQ. - VERS.8. — Incenderunt electa civitatem^sancti-
VERS.1.—Post hoec surrexit Nathan. Ad litteram, tatis, etc. (ta.) Quidam hune locum in persona
i facta David commémorât, de quibus liber Regum et Christi intelligunt,' etc., «sgae ad his autemdestru-
! Paralipomenon plenissime narrant. clis, asdificavilEcclesiam Dei.
VERS.2. — Quasi adeps. Significat eum gratia" VERS.10. — Ezechiel qui vidit, etc. (ta.) Mysti-J
Spiritus sancti repletum, a carnalium consortio vita ce, Ezechiel, elc, asg«e ad el poenitentibps pjas-
et moribus separatum. dixisse remédia, j
VERS.3. — C«»i leonîbus lusit. (RAB.)David si- VERS.11.'— lnjmbre. Significat _quodproedica-
gnificat Christum, etc.,«sgae ad et dédit illi nomen, verit super peccatores' venturam esse pluviam vin-
quod est super omne nomen. dicte, et per viajm mandatorum Dei gradientibus
VERS.14. •—Post ipsum surrexit filius sensatus. promiserit consolalionem misericordiae.
(ta.) Mystice, Salomon, etc., asgae ad sicut in una VERS.13. — Nam etripse, etc. Quia Christum si-
area bonos significant grana, malos vero palea. gnât , qui est imago Dei : ut quicunque erediderît
VERS.,23. — Ut. faceres imperium, etc. (ta.) Quia in Deum, hic quasi annulosignetur.-
 1229. _ GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ECCLI. - . 4230
- VERS.;.14. ".— Et Jesum filium,-Josedec, Quia A memoriam Christi, popuius, ad laudem DeijtïOYOca-
per gratiam Jesu Christi, qui est rex noster et sa- tus, prosternit se in faciem, id est, cordis sui exhi-,
cerdos,- post eaplivitalem diabolicas.oppressiqnis, liet humililatem. Dare preces Omnipolenti. -Quia-
reaedificatur Ecclesia. quidquîd amore Dei agitur , coram Deo est-oratio et
,~VERS.16, — Nehemias. (RAB.)Gonsolalor- Deus , odor suavitalis; quia omnis Ecclesia satagit ut.per-
vel consolatus a Domino, etc., asgae ad qui asdifU SjSveret-in prece usque ad Jineni mundi, quando
cateivitatem Dei, id est Ecclesianr, .et consolalur corpus Christi in incorruptione honorabitur, et mem-
moerantes. _ braxapiti suo eonjungenlur.
YERS.4f>. — Nemo, etc. Enoch , dedicatio. ,Hic .VERS. 21. — El regavit popuius, etc. (RAB.)Quia
Christum significat, qui _asdificavil et eqnsecravit quidquid in unitate fidei Deo offertur, apud eum re-
Ecclesiam sanguine suo j qui sine peccalo venit in cipitur; quidquid extra, impietali deputatur. Ma-
mundum, et eum gloria suscepturus esl in coelum. joras fil m Ecclesia sorius, quando-oranlibus sacer-
YERS.47. — Ut Joseph. Joseph, sicut Jacob pater dotibus et bênedicenlibus respondel omnis poimlus :
ejus, terram. promissionis desiderabat, ïEgypluin Ânîen : qui sonus tam ad clamorem ~"~~'
vocis quam ad
detestabatur ; inslruens nos ut desideremus terram devotionem cordis pertinetr
viventium, ut quiescamus in_pacer__ B . VJJRS.22. -^ryTagcdescendons,elc._Coetus sancto-
VERS.18. — Et ossa ipsius visitata sunt. (RAB.) rum exsultans. Exlulit. Quando gratias agit pro
Significat quod Joseph, etc., «sgae ad et sepelierunt "perieclione laboris in salute universi populi, lune
in Sichem, quas est Neâpolis,-urbs Samarilanorum. laudes multiplicat? orationem itérât, quia nunquam
VERS.19. — Selh et Sent, etc Seth filius Adam , _ a laudibus cessai. _
et Sem primogenitus Noe, tam fide quam moribus VERS. 25.-— Ostendere virtutem Dei. Prasdicare
hominibus sui lemporis praslati sunt; _in quibus scilicet misericordiam ejus, qui dat nobis jucundita-
Chrislus significalur, qui Deus et homo est. ,_ <\ . tem cordis, et pacem in temporîbus aslernis, ul om-
nes viri Israelitae, et amatores Régis aeterni, proedi-
CAPUT L. "c'ent pôtentiam' et bonilatem Dei in liberalione "po-
, YERS.1. — Simon Onioefilius. (RAB.)Ad homines puli sui.
in tempore suo pervertit, etc, «sgâe ad cum vitam -'VERS. 27. — Duas gentes,- elc. Ruina duplex,
Simonis et mores-tam^expresse describal Jésus. gentililas scilicet, quas idololalria pdlluta est ef con--
-, VERS..5.,— Pulei. aquarum. Profunditates Scri- fefsalione" vana.
plurarum, "quasin divinis libris sub figuris latent, -, VERS."29.—Doctrinain.sapientioe, elc Opus suu»
sed ore prasdicaterum redundant, quasi mare ad;sa- G commendat, ostendens quam utile sit legenti, médi-
' tant!' et ' ,,"'•"-
lurilatem plurimorum. , >< operantî.,
" ' '
VERS.5."— El ingressum domus atri} amplificavit. C'T . CAPUT LI.
* VERS.1. —
Quia in rudibus, quos-signat atrium; et in perfe- Orâtio Jesu filii Sirach. Melius ad to-
ctis, qui signante per_domum, magistrorum ex- tam Ecclesiam refertur~ qûam ad unam personam,
creseit méritant. quia in ea multas species tribulationum et diversa so:
- " -J - ~
14. — In accipiendo ipsum stolam, etc. lalia describuniur.
VERS.-*
Ordo proedicatorum accipiendo stolam ^glorias, et Confilebor tibi, Domine rex. (RAB.)JesusjjChristus
vestiendo se consummaliôiie virtutum, judicium adjulor et protector est sponsas suae, qui tradidit se-
dignitatis suas, et ornalum fidei, et vestîlum bonas melipsum pro ea.,-ut liberaret eam a-perdilione^ori-
operationis demonstrât. Hase enim debent in sacer- ginalis peccali. ^
dotibus apparére," ut digne possint docere. - VERS.5.—Portis tribulationum. Hase sunl ora
VERS.13. — In accipiendo autem partes de manu principum et tyramiorum, "unde minae prodeunt et
sacerdotis. Parles accipit de manu sacerdolis,, qui . fraudulenlias, quae servos Dei-negare fidem ,eompel-
bonas operationis aetmn exigit a ministris." -lunt.
"- VERS.'IS. — El consummatione fungens in ara. **-- VERS. —6, —A pressura flammoe. Hoc tribus
<jonsummala oblatio' dater excelso Régi, quando pueris contigitin camino ignis corporaliter; sed
corpus Chrisli offertur Deo.' omnes sancti ab asstu perseculionis liberantur spiri-
. VERS; 17.—Effudil in~ fundamento. In comme- -tualiter.' .
morationem Christi, qui est fundamentum Ecclesias, - YERS.9. — Et vita mea,appropinquans erat in-
hujus oblationis est odor suavissimus Deo omni- ferno. Quia vita carnis quotidie deficiendo ad mor-
potent!. . tem tendit. Mortem enim infernum vocat, quia mors
- VERS. 18. •— Tune exclamaverunt filii Aaron. carnis, primi peccati vindicte est, sicut infernuspec-
Christi sacerdotes prasdicalionem exhibuerunt per cantium animarum poena perpétua.
passionem consuntmalam. Ductiles, tubas bene di- VERS.10. — Circumdederunt me undique, etc. Vi-
cuntur, quia praedicatores lanld" crescunt quanto dens Ecclesia se ab hoslibus circumdari, et huma-
tribulationum malléis percutiuntur. num deésse/solatium, a Deo quasrit adjutorium, a
VERS. 1 9. — Tanc omnis popuius, elc. Cum oflî- - "quo est omne bonum, cui atlribuit quod liberatdr
"
cium ëcclesiasticum per ministres àllaris agitur in - _:ab inimicis.
 I i.
4234 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
VERS, 18. — Cum adhuc junior essem. (RAB.)-In A ad sic enim confirmâtes, perveniet ad fructum sa-
'
juventute, vel pueritia, etc., asgae ad quOntodqab pientias.
infantia quassierit sapientiam. VERS.29. — Venter meus. Commotus ad poent-
Priusquam oberrarem, etc. Signât se ante erro- tenliam per sapientias noliliam. Proplerea. Ad per-^
rem pueritias vel juventutis desiderasse sapientiam, feclionem sapientias pervenire non est humani'studii,
et a' Domino postulasse, et usque ad novissimum sed divini muneris!
persévérasse. VERS.50. — Dédit mihi Dominus, etc. Bona mer-
VERS. 49.—Tanquam proecox-uva. Décorent sa- ces est lingua erudita, quas fecit fratres inslruere et
pie'nliascomparat praecoquasuvae, ul ostendal jucun- corrigera. i
ditalem apud eam esse. Prascoqua enim uva dicitur VERS. 37. — Loetelu'ranima. Magna est jucundi-
eo quod cita maturescat. tas cordis, si recordalur misericordiam superni ju-
VERS.24.—Consiliatus sum, etc. (RAB.) Prius' dicis. I
dicit se consilium inisse ul faceret illam, etc., «sgae

LIBER IS\LE PROPHETE.

PB.OLOGUS S. HIERONYMI IN ISAIAM PROPHETAM.

(Vide\Hieron. in Isa., Operum tom. IV.)

' VITA ISklM j

'
{ExEpiphsnio, lib. de Vitis prophetarum.)

Isaias iu Jérusalem nobili génère 'ortus est, ibi- B cjum, ut exigua lympha scaturïret, quod popuius
que prophelavit : sub Manasseestrege, sectus in duas in obsidione hostium teneretur, et ne ipsa periret
partes, occubuit. Sepultusque sub quercu Rogel, undis deslituta civilàs. In cujus rai perennem me-
juxla transitant aquarum, quas olim Ezechias rex moriam, popuius accurale Prophetam islhic solocum
jado obstruxerat pulvere. Fonlem quippe Deus Si- gloria et honore reddidit, ut per ejusdem interces-
loam causa Prophète efïicit, quoniam priusquam siones in consummationem usque sasculi, aquas ejus-
morerelur, pusillum precatus est, uti undas illie effin- modi fructus iînpelreter, cui scilicet nsum refere-
gere dignaretur. Et confestim est demisit illi coelitus banl acceptum. Exstat autem monumenlum Isaias,
aquam viventem, unde sortîtes locus ille appel- linitimum sepulturas principum, post sepulcra sa-
lalionem Siloam, quod si quis inlerpretetur, sonat cerdotum versus Nolhum partemque meridionalem.
demissum. Sub Ézechia quoque rege, antequam sta- Salomon enim Jerosolymam construens, regum exci-
gnuta piseinasque fabricasset, precibus Isaias effe- tavît mausolea, prout illa David descripserat.

PRiEFATIO IN ISAIAM.

(HIEROK. in Isa.) Isaias, vir nobilis el urbanaselo- G révélante, inlelligïmus quodlibet. Videre quoque
quentiae, nihil in eloquio rusticitatis habens, non saspe pro intelligere ponilur : unde saspe interroga-
tam prophète dicendus esl quant evangelista : Ita mus, dicentes : Vides, id est, intelligis? Prophète
enim liquide Christi et Ecclesias mysteria -prosequi- quoque hinc videntes dicuntur, id esl, intelligentes.
tur, ul. de prasterilis putelur historiam texere. Pro- Hanc visionem vidit Isaias Spiritu sancto, scilicet
phetavil autem in Hierusalem et Juda, nondum de- intimante, quassuperventura erant intellexit. Unde
cem tribubus captivatis : et de utroque regno in principio non ponit visiones sicut Daniel, neque
-nunc mixtint, nunc separalim, texuit oracula. Et dicit quid vîderit ; sed statim dicit : Audite, eoeli,
cum interdum ad prassentem respicit historiam, et et auribus percipe, terra.
post Babylonicam caplivitalem reditum populi si- (HIER,in Isa., tom. IV). Non solum Isaias, etc.,
gnifiée! in Judaeam, in advocationem tamen gen- jasgae ad non erjgo ignorabant, secundum Monla-
tium et Christi adventum omnem intendit curam. num, qui sic videbant.
CAPUT PRIMUM. _ (ID., Ibid.) Isaias interpretatur, etc., «sgae ad et
cum omnia fecerit, dicit : Serras inulilis sum ; quod
VERS.4. — Visio Isaioe, etc. Tria sunl gênera début facere, feci.
visionis : primum corporale, quo videmus coelum
et terram el hujusmodi ; secundum spirituale, quo Filii Amos. (ta1.,ibid.) Amos, pater Isaias, non duo-
tertius est, etc., usgue ad Pro-
videmus, sicut in somnis, imagines hominum et hu- decim ProphetarWt
fuisse coritendunt.
jusmodi ; tertium intellectuale, quod est in ratione, phètes
per quod Crealorem cognoscimus, et, Spiritu sancto Saper Judam el Jérusalem, (ta., ibid.) Isaias prin-
 "
4233 - GLOSSA ORDINARIA.— L1B. ISMM. 1234
cipaliter de duabus tribubus, etc., «sgae ad ad cor- A animi aliquando dolores corporis miligat, etc., us-
rectionem duarum tribuum hase prasdicta esse. que ad unde : A planta pedis, etc.
Visio Isatoe, etc. (HIER.,ibid.) Pro Juda, in quo si- VERS.6. — Vulitus et livor. '(ta., ibid.) Quasi di-
gnantur duastribus, etc., «sgae ad de qua' : Surge, il- cat, etc., «sgae ad el pium medicum ad se rnîssum
luminai, Jérusalem, quia venit lumen tuum, oceiderunt.
In Diebus Ozioe.(ta., ibid.) Ozias ipse est qui et Nec curata medicamine. (ta., ibid.) "Unde ': Cara-
Azarias, etc., usque ad ut nostras historiée appa- titmas 'Babylonem et non est curata, urbem, scilicef
-reant antiquiores quam gentiles. confusî'onïset vitiorum , etc., usque ad et irrenïô
VERS.2. — Audite, coeli, etc (ta., ibid.) Supra diabilem Judasorum captivilatem expressif.
quis Propheta, etc., «sgae ad cum hoc polestatîsDei VERS.7. — Terra veslra déserta, etc. (ta., ibid.)
sit, nec terrenas intelligentiae. Hase sub Babyloniis partira compléta sunt, etc., us-
Dominus locutus est. (ID., ibid.) Non vobis, sed que ad unde : Nisi Dominus custodierit civitatem,fru-
mihi, ut quod in spiritu audivi référant„vobis, qui stra vigilal, elc.
ipsum audire nonmèremini. VERS. S. "— Filia Sion, etc., (ta., ibid.) Affecta
- Filios enutiivu
(ta., ibid.) Quod dicit : Ego eos , pîissimi patris. "El : Omnes énim nalura filii Dei su-
adoplavi in filios, etc., asgae ad unde : Dédit eis B nias (Joan. xiv), sed noslro "vitio alieni efficimur.
polestalem filios Dei fieri. Unde Babylon saspefilia nuncupatur.
* VERS.3
Cognovîl bos, etc. (ta., ibid.) Unde : VERS.9. — JVisi Dominus. ^ID.) Hoc ex persona
Non arabis in vilulosimul et asino (Dent. xxn). Sic- Prophète, etc , «sgae ad sic Omnipolens. Filius Om-
ut Ebion, etc, «sgae ad cui dicilur : Venile adme, uipotentis est.
qui laboraiis et onerati estis. VERS. 10.—Audite verbum. (ID.) Salvatis reli-
• Asinus. Genlilis vel conversus
lascîvus, ante im- quiis, etc., «sgae ad el nunc mente cernîlur, quando
muudus, peecatis. oneratus, qui inearnationem invisibilis créditer.
Christi credidit, qui nalus statim reclinatus est in VERS.11. —'Plenus sum. (ta.) Quasi dicat : Pu-
prassepio, ut carnis suas frenoreficeret universos. latis me îndigere bis vel delectarL? Ego aulem ple-
Israël. (HIER., uti supra.) Scribas et Pharisasi cla- nus sum, id est, nullo indigeo. Mea enim est terra el
vem scientias et legis habenles. Unde Israël, Deum plenitudo ejus. Vel plenus suin, id est, tedio affe-
videntes, appellali sunt. ctas, quia non bene oflerlis. , v
Non cognovit me. Cujus scilicet diem vidit Abra- Holocausta arietum, etc., usque : Judicare pupiî-
ham et laetalus est (Joan. vin) ; cujus advéntum lo, elc. Sacrificia Judasorum respuit, obedienlfam
chorus Prophetarum exspeciando vaticinalus est. G Evangelii commendal : Holocausta arietum, elc. Uiti-
VERS.4.—Voe genii, etc. (fliER.,ioJrf.)Iii hocti- mam lempli destriictionem indicatrquas in perpe-
tulo, personam, causam, tempusqué commémorât ; tuum persévérât. Post Babylonicam enim captivîta-
secundo, attentes facit ; tertio, narrai, quid locutus tem, a Zorobabel templum asdificâtum esl, et în eo
Dominus ; quarto, quasi in excessibus gentem incre- diu sacrificalum est.
pat peccatricem. Voe genti. etc. JSternum mina tur (ta.) Holocausta -arietum. Potest et de illis aceipi,
inleritum, quia respuunt Filium, qui salutem attu- qui, cum Dei prascepta despiciant, votant illum mul-
lit. litudine sacrificiorum placare, et peccandi licenliam
Iniquitale. (ta. ibid.) Unde : Iniquîtas sedet super emere. Yel qui rapinam et avaritiam altari offerunt,
Jalenlum plumbi (ZACH.V); unde alibi : Quasifilius et pauperibus tribuum.
grave, gravatoesunt super me (Psal. xxxvn). Nolui. Praelerito ulens, ostendit se nunquam
Nequam. Àlii,pessimorum, ul non seminis sit vi- Judaeorum sacrificia amasse, sed propler significa-
tium, sed maliliaseorum, qui volunlale propria Deum tum ad tempus sustinuisse : et yero sacrificio im-
dereliqnerunl. Non enim boni el mali diversa pu- piété,-pro nihilo repulasse.
tanda eslnalura. VERS.12.—Cain venirelis. (ta;) Hase sacrificia non
Blasphemaverunt. Dicentes : Doemohiumhabes, et quassivil Deus, quasi indigerel; sed ne dasmonibus
Samaritanus es tu (Joan. vin) ; et Non habemus ré- immolarent, et ut per carnalia el typica ad spiri-
gent nisi Coesarem; et Nonne hic esl Filius fabii? luale et verum sacrificium facilius pervenirent. .
Abalienatisunt. (HIER., ibid.) Qui dicebanliir pars Qais quoesivit? Audianl hoc Ebionite, qiii post
'
et filii Dei (Joan. xix ; Malth. XIII). Dicitur de eis : Christi passionem pulant légent esse servandam \
Filii alieni mentili sunl mihi (Psal. xvn), unde : audianl hoc eorum socii, qui Israelitico tantum %p-
Nemo miltensmanum suam ad aralr'um, etc. (Luctx), neri custodiendam decernunt.
unde Apostolus.: Ad priora se extendens, posleriofum VERS.13.— Neomeniam, etc. Festum novaelunae-,
oblitus (Philip, m)'. quod celebrabant in principio mensium : Neos, no-
VERS.5. — Saper quo percutiam vos, etc. (ta. vum, mené, luna ; unde : Buccinate Domino in neo-
ibid.) Quasi dieat, etc., asgae ad quod autem jam menia tuba (Psal. LXXX).
non sit locus medïcinas aptus ostendit sic : Omne Iniqui sunl coelusvestri, etc (ta.) Quia spirituales
caput languidum etc. hoslîas non offerunt ; unde : Sacrificium Deo sivrilus
Omne caput languidum. (ta., ibid.) Sicut laslilia conlribulalub (Psalm. i.).
1235 WALAFRIDI STRABî FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1256
VERS.14.—Odivilanima mea. (ta.) A.vBpanzoG-7t«.Bâ;. A agaa. Moraliter : Vinum tuum mixtum esl aqua : quia
Non quod animam habeat, sed nostro loquitur more; prascepta sanctas Scripturas, quibus corrigera deberit
quasi, omnino odivi. auditores, ad illorum voluntaiem emollit, sensu sub,
Laboravi, etc. (HIER.)Symmaehus. Defeci mise- admislo vinum corrumpit. Vinum tuum, etc. Hasre-
rons , etc., «sgae ad sed meo tantum salvaris tici quoque Evangelium corrumpunt, pessimi cau-
auxilio. pones, de vino aqiiam facientes, cum aquam in vi-
VERS.15. — Manus enim veslroeplenoe sunt san- num verterit Dominus, quod miratur arahitriclinus :
guine, elc. (ta.) Prophetarum el tandem' Domini eo- Et regina Saba, in convivio Salomonis collaudans
rum, etc., asgae ad in oraiione dies noctesque invi- pincernas et ministres vini.
gilant. VERS.25. — Socii farum. (ta.) Accipientes a
VERS.16.—Lavamini, etc. Quasi dicat : Hocodivi: Scribis et Pharisasis munera, quaepauperibusaufere-
placet veritas Evangelii : Lavamini, sanguine Chrisli, bant. In passione quoque Domini, infidèles fuerunt,
aqua baptismi. Mundi estole, manentes in innocen- notantes credere in Christum ; el socii furum, Scri-
te vite. Baplismusenim solum potesl in remissionem barum scilicet et Pharisasorum et Judas proditoris.
peccali, unde : Nisi quis renalus (Joan. ni), elc. Et Socii furum, etc. Nos quoque debemus cavere ne ab
alibi : /Je, doceleomnes gentes, baptizanles eosin no- B illis accipiamus munera, qui de lacrymis pauperum
mine Patris, elc. congregant divîlia's, ne simus socii furum, et ne
(HIER.,ubi supra). Ordo prascipuus, elc, usquead dicalur de nobis : Si videbas 'furent, currebas cum
sed etiam in conspectu Dei, quem nihil potest celari. eo, etc.
Quiescite agefe perverse, (ta.) Illud Evangelii so- Sequunlur relributiones. (ta.) Quia amicos non pu-
nat, elc, asgae ad quem sequunlur in Apocalypsi lant, etc., usquead id est,"patienler toléra.
qui splendent candore virginitatis. VERS.24. — Fortis Israël, (ta.) LXX : Voefortes
YLRS.17.— Discile benefacere. (ID.) Non confisi Israël, etc., «sgae ad vel moribus.
naluras, etc., «sgae ad magistrorum terenda sunt iîea ego. (ta.) Affecta pii patri's eos (licet inimi-
limina. cés) plangit et péreutil, quia pereùnt et poenilere
Quoerile judicium, elc. (ta.) Victimis Judasorum notant.
Evàngelica succedunt mandata. Pupillis et viduis Consolabor, etc. (ta.) Ullione consolalur, etc.,
providetur, ut securi de conjugibus et liberis mar- asgae ad in quo significat eos tormenta passuras.
tyres ad bella procédant. VERS.25. — Slannum tuum. (ID.) Faisant doctri-
VERS.18.—Ut coccinum, etc. (ta.) Idem est coc- nam Scribarum et Pharisasorum, quas esl similis
cus et coccinum, et vermiculus, grande scilicet pec- * veras, sicut slannum argento. Et dabo puram et
catum, el homicidium et adullerium, elc. Quod au- perfectam legis et EvangeliLscientiam.
lem pernivem, boc per lanant significalur purgatio, VERS.26. — El restituant judices, etc. (ta.) Non
scilicet et ahlulio peccalorum. solum post captivitatem, ut Zorobabel, Esdram, et
Quasi'nix. Quia frigidi erunt conlraincentiva vitio- alios, qui usque ad Hircanum prasfuerunt populo ;
rum : Et velut lana, quia vestiti contra frigus per- sed el post advenlum Domini, Apostolos et alios Ec-
fidies. clesias doctores.
"
Lana alba, etc.'(ta.) De qua "fiât vestis Christi. Civitas justi, urbs fidelis Sion, in judicio redimelur.
VERS.19. — Si voluerîtis et audieritis, elc. (ta.) Ecclesia in qua revocaniur ad juste vivendum.
Liberum arbitrîum reservatur, etc., asgae ad ad Est enim civitas congregatio hominum ad juste vi-
laudem Dei transiret religio. vendum.
(ta.) Moraliter; anima-fidelis et plena judicii, dum VERS.50. — Velut quercus defluentibus. (ta.) Sic-
Deo obedit, Deus in ea habitat, qui est justificans ul a quercu ariditate eoncussa, etc., «sgae ad nec
justitia; si autem a Deo recedit non loco, sed merito, olera quidem affert, quas infirmus manducel.
habilalur a malignis spiritibus, qui sunt homicidas
animarum". D CAPUT H.
1
VERS.21. — Justitia. (ID.)Justitia,lin Hebraso se- VERS.2. — In novissimis. (Hier.) De quibus Ja-
dek pTï, quod magis justum significat, ut intelliga- cob, etc., asgae ad : crevit in mentem magnum.
mus Dontinum commoralum ea, de quo : Justus Mons. Montes, angeli, prophète, patriarches, apo-
aulem, quid fecit? quod in Ezechiele per Oolibant sloii, martyres, et alii qui miraculis effulserunt. Col-
significatur, quod interpretater tabemaculum,xeï ta- lés, minores, a majoribus lumen accipientes.
bemaculum meum in ea. El elevabitur. (ta.) Super omnes sanctos, quia de
.. VERS.22. — Argentum, etc. Clari scilicet et lucidi plenitudine ejus omnes accipiunt (de quibus : Mon-
ad vilia sunl reversi. tes in circumiiu ejus) qui a monte Christo moules
- In scoriam.
(ta.) Scoria, Hebraice siggim (D^D) : dicuntur.
quod est rubigo metallorum, vel purgamenta et sor- VERS.3. — Domum. (ta.) Quod ideo dicilur, ut
des quas igné excoquunlur. Vêtus Testamentum suscipiamus, non secundum
• Vinum tuum,.'elc. Alii : Caupones tui miscent vi- Manichasum aliam
quam domum Dei Jacob quaera-
num aqua, Symmaehus : Vinum tuum mixtum esl mus.
 " < GLOSSA ORDINARIA. — L1B. ISALE. -
1237 1238
Vias suas, quas alii triverunt. Dominus quoque A VERS.11. — Oculi sublimis, etc. (HIER.)Nec divi-
ascendens in monlem docebat discipulos suos. Pxius liae^ nec potentia, nec nobilitas generis quemquam
ergo discendas vias, post ambulandum in semitis. salvabit,-omnibus superveniet una captivitas. Pos-
- De Sion. "(HIER.) Non de Sina petra, sed de monte sunt et de judicii die hase accipi, cumomuis creatura
Sion, in quo Jérusalem, in qua templum el religio in conspectu Dei humiliabitur, et nihil se esse sen-
Dei. Dominus quoque în lemplo docuit quod non liet comparatione ejus.
oporluil Propheta ntori extra Jérusalem. Exaitabituf autem solus Dominus in die illa.
Lex et verbum. Sicut supra, verbum et legem si- VERS. 12. — Domini exercituum. Ubicunque- de
mul posuit, ut -principes audirën.i yerbum, legem Victoria, vel vîndicla Domini loquitur ; Dominum
popuius aura perciperet. Qui enim fecerit legem, exercituum eum commémorât, ne dubitemus de ejus
perveriiet ad verbum Dei ; exibit lex de verbo quasi Victoria, cujus lanta est.poleutia.
de fonte, utalios irriget. VERS.14.—Montes excelsos. (HIER.) Pro varie-
VERS. 4." '— Et .constobunt gladios suos. (ta.) tate virlutum, alii bonorum montes, alii colles ap-
Omne sludium bellandi -yerlelurin pacem,_etc, as- pellanlur. Pro diversitate viliorum, alii impiorùm
gae ad manducemus in temporéteessionis, scilicet montes, allii colles, quibus dicitur : Ego inducam su-
mords. là per vos gladium, etc.
VERS.5. —Domus Jacob, etc. (ta.) Post vocatio- Et super omnem lurrim. (ta.) Ad litteram : venien-
nem gentium et'ostensionem mentis Dei, invital po- tibus Romanis, et turres et mûri fundilus eversi
pulum suum, qui est de Jacolvut, exiens de tenebris sunl, etc., «sgae ad ne dogma perversum prasvaleat •
infidelitatis, suscipiat lumen Ghristi.. _ verilali.
In limiine. (ta.) Dam lucem habelis, crédite in lû- VERS.16. — JVaues. (ta.) Habuit Josaphat naves
cem.'Accedilead eum, et illuminamini, etc. Quasi quas miltebat in Tharsis, etc., usque ad sunt et na-
dicet : Qui mgle agit, odil lucem-: sed venite mecum, ves bonas de quibus dicilur : Qui descendunt mare
ambulemus in luce Domini, qui dicit : Ego sum lux in navi, etc.
mundi, elc. Tharsis. (ta.) Cujuslibet maris, etc.-, asgae ad
VERS.tî. — Projedsti enim. Postquam exhortâtes si aliter dicilur, Syrum esl.
est, vidit in 'spiritu duritiam eorum, et subito ocu- VERS.17. —Incurvabitur omnis. (ta.) Allegorice :
los mentis.ad Dominum convertens, ait : ProjecisJi humanus sermo rationabilis videlur, etc., asgae ad
enim, etc., quasi dicat, et ideo hortandi, quia projè- ab eo quoque quo- cûnficta erant penitus conte-
cisti, etc. renlur.
Qaia repletisunl,ut olim, elc. (ID.) Romanis, =sci-^[J „YERS.18. — Etidola penitus. Hoc in captivitate
licet ejicientibus, Judaeosin Judaeajbabitayerunt alienï- Ghaldasorum, etc., usquead hoc specialiter ad prio-^
genae, undecunque adducti a Tito et Vespasiano, vél xem sensum référendum est.
casteris prîncipibus. Vel priusquam a Dabyloniis (BED.) ïEdificavît Salomon rem in-Jérusalem
vastarenter, hase commiserunt sub impiis regibus. Astaroth idolum Sydoniorum, elc, ubi (ni fallor)
Ut Philisthiim. (ID.)Philislhiint qui hodie Palassli- ostenditur quia Salomon nunquamperfecte poenituit,
ni, quia p. litteram sermo Hebrasus non habet, sed quia idola quas asdificaverat non delevit.
pro ea ? Grascoutitur. , VERS. 20.—Ut Mdoraret talpas. (HIER.) Non
JPaeris, etc. Yictorum significat libidinem in Ju- in re,'sed sicut talpas-, -etc., usque'.adquibus ad veri-
daeam^entem. Grasci enim et Lattai _diu hoc vitio tatem "pervenitur.
laboraverunt : ,sed sub Gonslantino imperatore, et , VERS.22.— Qujescile eigo. Quia-liasc evenient
eoruscanle Evangelio, cum casteris delata "est lurpî- nisi quiescatis. Quiescite ergo ne soeviatis in Chri-
tudo hase. stum j qui purus homo videte : quia jspjrat naribus
YERS.7. — Replet'a est terra, (ta.) Et Roniano- et vivit sicut"alii -homines.
rum et-Judasorum avarilia suggillatur ; Grascasenim Excelsus. Excelsus super omnes gentes Dominus.
et Latinae leslanlur hisloriae nihil utraquefente aya- D Et ipse tundavit eam Allissimus (P-sal. cxn. LXXXIX).
rius esse : inler idola, avaritia condemnatur. Hebrasum tamen excelsum -significat, non excelsus.
VERS.8. — Equiset innumerabiles. ffo.) Et hoc Ipse esi enim ipsa altitudo, non lantummodo altus.
contra Dominum, qui multiplicari currus .prohibuit
CAPUT III.
et equos : Ttaecenim animalia data sunt ad adjuvan-
dum, nomad superbieitdum, unde et jumenta dicun- VERS.1. Ecce enim. Hucusque de judicio dici pu-
tur. tanl. etc., «sgae ad postquam omnes gratias donatio-
VERS.9. — Incurvavit se. Ubi quondam templum nes a Judasis ablatassunt.
et religio Dei, ibi statua Adrianî et,idolùm Jovis. , .VERS. 2. — Virum bellgtorem. (HIER.) Non est
Non ergo. NonmaledicitIsaias,sedbenedicit, etc.-, apud Judasos qui pro lége bellel qui secundum eam
usqUe-ad et repleti sunt idolis, etc. judicel : omnes enim vani et stulti sunt. _
A facie timoris Domini. Ab ira judicii. . Et ariolum, Quia aliquando vera ariolantur ut
Et a gloria majeslalis ejus, Qp$ venietcum pote- Balaam, et~divini quinque nrbiiïm Palasstinorum,
state magna et majestale. >-. -, •.-, rïfiOrumconsilio arca Domini remissaest, quasi di-
 1259 WALAFRID1 STkABl.FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
ceret : Et veri prophète et falsi auferenlur a Judaeis.,A nés existimarent a jpeccato, dicit Dominus : rro
Senem. Quem LXX presbyterum Iranstele- eo, elc. ;
runt, elc., asgae ad quia presbyleros audire notait. VERS.17. — Decalvabit. Quod occultum est pate-
VERS.3. — Prudentem. Doclorem vel "audilo- bit, et foeda calvities apparebit. Nihil enim opertum
rem, etc., «sgae ad qui discernèrent quo spiritu pro- est quod non ravelete. '
phète loquerentur. VERS. 18. — In die illa, scilicet Babylonicas capti-
De architeclis. Ipse Ghristus fabri Filius dicitur : vitatis, vel verius quando capti sunt a Romanis, et
et in Paralipomenonis vallem artificum legimus. Ibi omnia ornamenta perdiderunt.
quippe erant artifices quos non inflabat scientia, sed Calceamentorum. Quas in solitudine non sunt at-
humilem Christum sequebantur. trita, etc., «sgae ad ut pro munditia matronali, terras
VERS.-4.— Et dabo.pueros. (HIER.)Cum caetera in spurcitia verlatur.
persona, etc., «sgae ad prohibet Apostolus episco- VERS.21. — Annulos. Quibus signamur ad mali-
pum eligi neophytum, ne superbiat sicul diabolus. tiam Christi, quentj Pater signavit. Filius quoque
Effeminati. LXX, illusores, etc., «sgae ad sanclus pradigus cum stola annulum recepit, et ealcea-
Ecclesias status confunditur. menla. j
• VERS.6. — Apprehendet. (ta.) Ad lilteram, etc., E Gemmas in fronte. Quibus ora nostra decorantur
«sgae ad et ruina nostra tuo suslentetur auxilio. et caput.
VERS.7. — Bespondebit. (ta.) Hoc in|Hebraso non VERS.22. — Lintèamina. (HIER.) Ut latis în Do-
est, sed de LXX hoc additur. Secundum Hebrasum mino perfruamur deliciis.
enim ita jungitur : In die illa dicet : VERS.25. — Vittas. Quas animum hue illucque
Non "summedicus. Non statïm multitudinis judicio fluènlem constringunt.
acquiescamus,etc, asga« ad: Ne quoerasjudex fieii, Theristra. Yestis muliebris lenuissima, et visui per-
ne forte non possis offerre iniquitates (Eccl. vu). via, asstati idonea, et inde nominalur : theria enim
VERS.8. — i?ai£ -enimJérusalem. Ex persona Pro- oestas dicilur.
phète. Quasi dicat : Ideo non invenient qui velit eis VERS.24. — Fascia peclorali cilicium. Qua casli-
subvenire, quia Dominum blasphemaverunt, dicen- gantur ubera, ne exubérant. -
tes : Doemoniumhabes (Joan: vin), et hujusmodi. VERS.26. — Et moereb'untatque. Quicunque lo-
Quia lingua. Quamvis Romani quantum ad se pro cum suum diabolo dederit, et cor suum omni custo-
tributo quod negabatur, in obsidionem venerunt, ta- dia non servaverit, lugebunt portas ejus, et absente
men prascipue mors Domini causa fuit. „ sponso, semper in luctu erit, et corruens in pulvere
VERS. 9. — Agnitio. Agnoscent propler peccata C sedebit. j
sua hoc contigisse, vêlante oculos mentis semper Lugebunt portoe ejus, et desolata in terra sedebit,
peccata sua habebunt. Metonomicos, judices, reges, principes qui solebant
Voeanimoeeorum. {ID.) LXX : Voeanimoe eorum, sedere in porta. !
i
quoniam cogitaverunt consilium pessimum contra se- CAPUT rv.
melipsos, dicentes,: Alligemus justum,, quoniam in-
utilis est nobis (Sap. i). VERS.1. — Et appréhendent septem. (HIER.) Cum
(ta.) Caveamus ergo ne simus exactores in po* Nabuchodonosor Sedeciam regem, etc., «sgae ad hoc
pulo ; ne juxta impium Porpbyrium matronas et mu- loco plures possumus intelligere.
lieres sint noster senatus, quae dominenlur in Eccle- "•Septem mulieres. [(ta.) Septem dona Spiritus san-
siis, et de sacerdotali gradufavor judicet feminarum. cli : Spirilus sapientioe el intellectus, spirilus consitii
VERS.12.^—Et viam gressuum, etcl (ta.) Ille est et forliludinis, spiritus scientioe et pietatis, et -replebit
ergo doctor ecclesiasticus, etc, asgae ad de qua : eum Spirilus limoris Domini. Quas mulieres dicuntur,
Ego sum via, veritas, et vita (Joan. xiv). - quia nemo generatur Deo, nisi per Spiritum : et
VERS.15. — Stat ad judicandum. (ID.) Jam quasi j. pluraliler, quia plura sunt dona, eum Spiritus unus.
iratus, etc., asgae ad contra principes et presbytè- Panem nostrum. Panis noster Christus est, virga
res venit ut judicel, dans eis locum defensionis. de radiée Jesse, et jflos; mulierum panis Pater est,
1
VERS.14. — Vos enim depasli. (ta.) Reor hoc sicut et Chrisli, qui ait : ilfeas ci6«s est, ut faciam
fuisse inter senes et principes veteris populi, quod voluntatemPatris mei (Joan. ix). Panem nostrum co-
inter presbytères et episeopos nostri temporis. medemus, corpus Christi.
Vineammeam. (ta.) Vineamde JKgyplotranstulisti. Vestimenlisnostris operiemur. Ornamentïs virtutum.
Vinea DominiSabaoth domus Israël est (Psal. LXXIX). Invocelur nomentuum. AChristo dicamur Chrislianï.
VERS.15. — Qaare alleritis populum meum? No- Aufer opprobrium. Quodpatimur a Judasis tanquam
stri quoque principes, etc., usquead suas vel suorum sine Deo, etc., «sgae ad saspe cogamur.mutare ho-
divitias esse faciunt. spitium. j
VERS.16. — Pro eo quod elevatoe. Hoc adtixores Aufer. Quia consurgent contra sapientiam falsas
Scribarum et Pharisasorum prascipue, et ad alias doctrinae, el contrai casteras mulieres, id est, virlu-
i . . i . . .
quoque potest referai : ob quarum delicias et luxum tes : unicuique suum msurgit eontranum, cum no-
viri earunt pauperes exspoliabant, Ne se ergo immu- men earum falsaevirtutes subvipiunt,
 — '
4S4i GLOSSA ORD1NAR1A. LIB. ISALE. 424-2
VERS.S. — Nubem, id est, obumbrationem Spiri- A VERS.17. — El pascentur agni. (ta.) Juxta histo-
tus, in prosperis ne eleventur, sicut filiis Israël nu- riam idem est quod supra, regionem vestram alieni
hes in die erat, ignis in n'octe. dévorant coram vobis.
Et fumum, etc. (HIER.)Unde : Domus impleta est Advenoe: Auferelur a vobis regnum Dei, elc. De
fumo (Exod.xm) ; et alibi : Qai tangil montes, et fu- toto enim orbe congregata, etc., «sgae ad ut loca tau-
migant (Psal. cru). rorum oeçuparent agni.
Super omnem enim. Plurimi Judasorum, etc., us- VERS.18. — -Voequi trahîtis. Usée ad principes
que ad nos autem ad primum Ghristi adventum. Judasorum, etc., «sgae ad anathemàtizant vocabulum
Christianorum.
CAPUT V.
In funiculis vanilatis. (ID.) In quibus erant, etc.,
VERS.1. — Cantabo dilecto., elc. ( HIER.) Can- «sgae ad tanquam solidissimis vinculis tenemur. -
ticum aliquando in lastitia, aliquando in tristîtia, ul YERS.19. — Va; qui dicitîs. (ta.) Hoc specialiter
1 hoc, scilicet quod ille composuit,quividens civitatem contra Judaeos
qui Rarrabam elegerunl, Christum
flevit, dicens : Qaiasi cognovîsseset tu, etc. (Luc. xix). -, condemnaverunt ; generaliter ad omnes qui injustetn
VERS.2. — Vineam eleclam. (ta.) Alia editio, vi- juslificant," justum eondemnant. Malum, tenebras,
neam Sorec, quod est genus vitis optimas, uberrimas j, amarum, in simili significatione et figura ponuntur.
perpetuis fructibus; cuncta quas de vinea dicuntur, In Barraba diabolum intelligimus, de quo : Libéra
ad statum animas referuntur, quae a Deo plantata nos a malo. %
non attulit uvas, sed labruscas : et tradita est bestîis VERS.21. — Voe qui sapientes estis. Despeda Dei
coneulcanda, nec imbrem doctrinae suscepit, quia sapientia, etc., «sgae ad necintrant ad Christum, nec
dona prasterita contempsit. inlrare.
— permiltunt
VERS.5. Nunc ergo Itabilatores, etc. Similiter
VERS.22.—.Ébrietatem. Yinum conlinet omne
Nathan David înterrogat, ut de se tanquam de alip
viliun_. Ebrietas (quas Hebraice sicera) significat
sententiam proférât. omnia quae stalum mentis evertunt. Ex abundantia
VERS.4. —An quod exspectavi; etc. ? Hoc secun- et vini peccatum Sodornorum crevit.
panis
dum quosdam supra apud se dixft, hic vero quod
VERS.25. — Qaî justificatis impium pro muneri-
cogitaverat, alios interrogat. bus. Supra dictum est, quia pro uvis attulerunt -spi-
VERS.O.—Et nunc osiendam vobis. Quasi diceret:
et et ligna, et stipulas, et vêpres arsu-
Quia non vultis respondere, ergo respondebo pro nas, fenum,
vobis. ros, quia non tantum ista fecerunt, sed et legem
. Auferam, etc. Ut scilicet qui Deum non senserunt C abjecerunt, et eloquium Dei blasphemaverunt. De
per bénéficia, sentiant per supplicia, et ideo mina- rusalem. quibus : De Sionexïbit lex, et verbum Domini de Jé-
tur poenam, ut convertanlur ad poenitentiam.
VERS.6. — Et nubibus. (ta.) Quoe sub Elia, etc., VERS.24.—Radix eorum'. (ta.) Prava' cogitatïo,
«sgae ad quando nec prophetas habuerunt, et apo- ex ' qua procedil opus tanquam germen.
stolos repulerunt. VERS. 25. — Ideo iratus. (ta.) Notandùm quod
, VERS.7. — Bornas Israël, etc. (ta.) Ex quo divi- non exprobrat idololatriam et caetera peccata, sed
sum est regnum, etc., «sgae ad quia Christus ex eis quod abjecerunt legem Evangelii,.et blasphemave-
natus est. runt sanctum-sermonem Domini : qui'iratus fuerat
Ecce clamor. Quo vociférâtes est contra Domi- contra principes et potentes, qui erant sapientes sibi
num etelamavit, dicens : Toile, toile, crucifige^ vel, et munera sequentes ; quos devoravit lingua ignis,
clamorem pro justitia fecerunt, quia Christum in- ul potentes potenter tormenta patiantiuv
terfeceruut, cujus sanguis clamât ad Dominum : Jraf«s est. (ta.) Non quod humanis subjaceat pas-
Vox sanguis fratris tui Abel clamât ad me de terra sîonibus; sed qui delinquimus, nisi Dominum ira-
(Gen. iv). ^ scentem audierimus, nontimemus.
VERS.H. — Voegui conjungilis. Hoc specialiter ad Et percussit, etc. Futura quasi prasterila dicit pro-
Judasos qui avarjssimi, etc., «sgae ad donec deficiat phelali ceftiludine.
terra, sensus scilicet, et sermo humanus. VERS.26. — Et sibilabit ad eum de finibus terra;,
VERS.9. — lu auribus. (ID.) Quasi diceret pro- etc (ta.) Hebrasihune locum de Babyloniis intelli-
et
pheta : Haseverba interioribus auribus audjvi, quae gunt, etc., «sgae ad affecta se jungit populo, ait :
sunt Domini exercituum. VERS.-30.— Aspiciemas. Non ausi respicere coe-
Nisi domus, etc. Pompa scilicet, et structura hae- lum, cujus habitatorem Deum offendimus, el lux
reticorum, asgae ad qui ad comparalionem multipli- nostra, quam semper habebamus în Deo, tribulatio-
as numeri unione constringitur. num caligine obscurata est.
VERS.40. — Decem enim jugera, (ta.) Sterilitas
CAPUT VI.
terras, quascaptmtatem secutura est, ostenditur.
YERS.11. — Voe qui consurgilis. Quasi diceret : VERS.1. — In anno, etc. (HIER.) Ozias ipse esl
Captivitas imminet, etc., «sgae ad non intelligunt in Azarias, etc., asgae ad cadens in faciem, excelsa
§ç opéra Domini, voce clamât ad Dominum.
 19,15 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 4244
Rex Ozias. Rex, scilicet leprosus, qui sacerdotium A^ dicimus ; Ex parte cognoscintus,et ex parle propheta-
usurpavit. mus (I Cor. xm).
Vidi Dominum. Chrislum scilicet. Visus est Fi- VERS.5. — Pollulus. (ta.) Hoc dicit pro societate
lius in habite regnanlis; locutus est Spiritus san- populi, cum quo cogebatur loqui. Noxium est cum
ctus propler consortium majestatis, unitatemque peccatoribus vivere.
substantîas. Ego habito. Nota cum peccatoribus non esse mo-
Super solium excelsum,etc. (HIER.)Qui videt Domi- randum.
num regnantem in coelestibus virtutibus, videt eum Et regem Dominum exercituum vidi oculis meis ;
super solium excelsum el elevalum, quae sunt Throni et volavit ad me unus. Sic Abraham postquam vidit
et Dominationes, etc. Dominum et vocemlejus audivit, se cinerem et pul-
Quidam dicunt seraphim virtutes in coelo Deo as- verem esse confilelur, quia quantacunque sit homi-
sistantes et laudantes, quae in ministeria mittuntur num dignitas, vilescit in comparalione ejus.
maxime ad eos qui purgatione indigent, et propter VERS.6. — De seraphim. (ta.) Seraphim per m, in
peccata aliqua ex parle suppliciis. masculino génère per n, in neutro génère plurali di-
°(ta.) Cherubim, multitudo scientias, super quos Do- cimus. Seraphim lamen singulariter dici potest, sïe-
minus in modum aurigas sedere ostendilur, unde : 3B ut cherubim et cherub.
Qui sedes super cherubim, etc. Seraphim autem pr-as- Et in manu ejus. là est, operatione ejus, id est
ler hune locum in Scripturis canonicis me legisse Christi. Calculus, idiest, charilas, quem forcipe, id
non memini. Errant ergo qui in precibus soient scii- est doctrina duorunt Testamentorum, de altari ra-
bere : Qui sedes super cherubim el seraphim. ierai, et Isaiasin exemptant posueral.
VERS.2. — Stabant. (ta.) Id est, stant assistenlia Calculus. (ID.) LXX : carbunculus, lapis ignilus,
Deo; volant demonstranlia Deum ; nudant quasi me- qui propter flammeum colorent igneus dicitur.
didalem; non manifestant quas velata sunt; non Forcipe. (ta.) Hase est scala Jacob gladius bis
vêlant, quasnota sunt. I aculus, etc, asgae ad Dei sermonem duplici acie
Sex aloe uni. (ta.) Victorinus duodecim apostolos prasceptorum comprehendens.
intelligit. Nos aulem duodecim lapides allaris quos De altari. Quod Joamies vidit in Apoealypsi, quod
ferrum non letigil, et duodecim gemmas in dia- est plénum calculis jignitis, quibus possunt peccata
demate sacerclofis. purgari.
, (ta.) Ala's habere dicuntur angeli, quia in superio- VERS. 7. — Ecce teligi labia tua : unde : Quid
ribus comrnorantur, vel propter velocem in omnibus < detur libi aut quid odjicialur tibi ad linguam dolo-
sam ? Sagitloe potentis acutoe cunvearbonibus desola-
discursum, sicut et venti alati dicuntur.
Duabusvelabant faciem ejus. Ante base quas fuerunt toriis (Psal. exix). Hic est sermo Dei, de quo dici-
nescio, etc., asgae ad angeli quoque et praedicato- tur : Habes carbones ignis, sedebis super eos, hi
res nihil inde doceni ; similiter : enml tibi "in adjutorium.
Et auferelur iniquitas. (ta.) Jeremias, qui puer
Velabant pedes. (HIER.)Quid posl hune mundum ideo pêne immunis a peccato solius manus
futurum sit ignoramus : média tamen, quas sex die- eral,
attactu purgàtur.' Ah Isaiamvero qui dicit:Vir pol-
bus vel astatibus facta sunt, vel fiunt ; cognoscintus
lulus labiis ego sum, angélus cum calculo mittitur.
tantum Duabus velabant, quia de prassenti tantum- VERS.8. — Quem initiant? Non eogit, sed volun-
inodo nolitiam habemus. ta'tem quasrit : voluntas enim sola prasmium mere-
. (ta.) Hebraeusmeus longe alia via ingressus est, tur. Isaias aulem, tanquam pnrgatus, offert se spon-
etc, «sgae ad et tune vere purgalus Jabiis, dixi ad laneus.
Dominum ; Ecce'ego, mille me. - Mine me.
(ta.) Pulal se bonum nunliaturam, etc.,
VERS.3. — Et clâmabant. (ID.1)Non lev'iterdicunt, «sgae 'dd non temeritatis esse, sed obedientias,
sed salularem omnibus confessionem clamore prb - ~ quod se obtulerit. i
nunliant : Sanclus, sanctus, sanclus, quia et ipsa, VERS.9.—Audi'e'audienles. (ta.) Lucas-secun-
scilicet seraphim sancta : sanclius enim his nihil dum LXX in Actibus apostolorum : Aure audietis
esl : mirantur aotemqdod'Filiu's-tantum sediumilia- et non intelligelis, etc., usque ad et magis Grascis
verit -et crucem subierit, et terrenis innotuerit. quam Hebraicis ulitur testimoniis.
Sanclus, sanclus, etc. Mysierium Trinitatis. In VERS.10. — Excoeca, etc. (ta.) Cui simile, elc.j
utroque Tesiamento Trînitas prasdicatur, Dominus asgae ad nec est Dei crudelilas, sed misericordia,
Christus, scilicet-qui hicquatuor lilterarum est, quod infidelibus excascalis, humiles illuminare.
proprie de Deo ponilur : Iod, He, lod, He; id est, Et convertalur. Quamvis grave peccatum sit, si
duo ia, quas duplicata ineflabile nomen Dei faciunt. convertatur quis, potest salvari ': sed hi pro magni-
Plena est omnis terra. (ID.) Et implebitur, etc., ludine seeleris, poenitentia sunt indigni.
«sgae ad post duos et quadraginla annos a passione VERS.13. — Et adhuc. Et pro, id est, adhuc ex
Domini. ea gente decimatio, quasi adhuc décima pars iliius
YERS.4. — Supeiliminaria. In Veleri Tesiamento genlis remanebit. ,
locutus est Dominus, etc., asgae ad quem capienlesi El erit, Sub Adriano, Judasa ilerum vastala est,
 ms GLOSSA ORDINARIA.— LIB. ISALE. "' -
1246
quinquagesimo vero 'anno post caplivitatem Roma- A que ad quod violenter esse exortum etiam slultis
norum. Prohibitienim sunt publicis legibus Judasan palet.
Intrare. Emmanuel, (ta.) Quidam Isaiam duos filios ha-
UAPUT VU. huisse dicunt, etc., asgae ad propler quam Verbum
VERS.i. — Et factum est in diebus Achaz, etc caro factum est.
'(HIER.)Quasscripta sunt usque ad hune locum sui VERS.15. — Reprobare malum.'lis.) Quasi dice-
Ozia et Joathan fîlio ejus, visa sont; sequunlur sui ret : ta pannisinfântias positas habebit-boni malique
Achaz rege impiissimo, qui a Deo derelictus ab ini- discretionem. His verbis percipimus SaLvaloris,
micis -expugnatur. infantiam divinam in eo non minuisse sapientiam,
Achaz. Qui clausit januas templi el Baalim ad- quamvis dicatur : Puer autem proficiebat oelate et
oravit, filium suum idolo consecr-avit, altare asiieurc sapienlia, ut yeritas humaiii corporis probaretur :
abstulit, et allaré idolorum in templo posuit. Jure infantia enim non prasjudicat divinas sapientias.
ergo a Domino derelictus esl : Et surrexerunt adver- VERS.16. —Dereiinqueiur, etc.-(ta.) quasi diceret •
sus eum inimici (II Par, XXVIII). Terra Syrias et Samarias ab invocalione nominis
Ascendit, secundo. Primo enim Assyrii de tribu ejus vastabitur, et domus Juda a duobus regibus li-
Juda, etc., asgae ad facti sunl amici Herodes el Pi- Tî berabitur.
lâtes in. passione Chrisli. VERS.18. — Muscoe. (ta.) Id est yEgypliis, po-
VERS. 5. —Derelictus est. A fralre suo Rabsace, pulo imbelli et idololalria sordenli. Legimus ab
qui ad Assyrios iransîerat, ut iradunt Hebrasi. jEgypliis Jobiam occisum et populum Israël subjuga-
Jasa6 filius tuus. (ta.) Qui interpretatur reliquus tum, nec multo post tempore Nabuchodonosor cum
cornes et converlens, qui popuius Juda de manibus innumërabili exercitu cepit Jérusalem, templum
'duorum regum liberandus erat. succendit, et habitatores Assyrios in Judasa po-
In via. Ibi Rabsaces, postea ex praeceplo Senna- suit.
'"«herib, Dei populum blasphemavit. VERS.20. — Novacula. (ta.) Rex Assyriorum (qui
VERS.4. — Ditabus candis. Duas caudas, etc., in Jeremia columba Dei vocalur) in eo tanquam iu,
«sgae ad et ductus cura decem Iribubus in montes novacula acutissima et in his qui Irans flumen, sci--
Medorum elPersarum. licet Assyriis, sunl, radet Dominus in Judasa caput
VERS. 6. — Tabeel. (ta.) Tabeel bonus Deus, el pilos pedum, scilicet omnem forlitudinem regum
quasi dicat : Ibi ponamus idolum Dei nostri, vel ad et principum, et subjeclorum.
'
-lilteram, Filium hominis sic vocat. VERS.22. — Comedet butyrum. Delectabitur in
VERS.8. — Adhuc sexaginta, elc. Quasi diceret : ^ passione Christi vel sua. Butyrum enim ex multis
-Intérim conlenti erunt finibus suis, et Damasco confectionibus efficitur.
-tanquam metropoli Syrias imperabit Rasîm, et ca- VERS.25. — Et omnes montes qui in sarculo sar-
put civitatem Ephraim Samarîa erit, et in ea inté- rientur. (ta.) Relictis campestribus metu hoslium ad
rim regnabit filius Romelias. monlana confugient, aspera monlium manu pro-
Sexaginta quînque anni. A vicesimo sexto anno pria excolentes, vilam miseram suslenlabunt. Caetera
"regni Ozias, quando lepra percussus est, ex tune erunt in pascua. »
Joathan filius ejus regnavit septem et viginli annis, CAPUT VIII.
•' VERS.1. — Et dixit Dominus ad me : Sume tibi,
paire adhuc vivenle. Post'mortent ejus annis-sex-
decim, post quem Achaz aliis sexdecim, postea (HIER.)Primum propheta prasdicitÂchaz futura, etc.-,
régnante Ezechia sex annis. Ephraim, id est, «sgae ad unde _rursum partes virginalis describi-
decem tribus in captivitalem ductas, cessarunt esse tur.
popuius. Velociter spolia, (ta.) Hoc nomen pueri, quasi
YERS.11.—Petelibi signum. (ta.) Ut qui pro- diceret : Ne patiaris ultra diabolum regnare ; et non
-
phète non credidit, Domini auctoritate terreatur ;. angelos, non Prophetas mitte, sed ipse descende.
quasi diceret : Difficilevidetur'tibi quod régna po- VERS.2. — Uriam, etc. (ta.) Urias, lux Dominij
tentissima brevi finianlur, et tu libereris et popuius Zacharias, memoria Domini; Barachias, benedictio
tuus, sed pelé libi signum. Domini ; his lestibus.nativitas Domini comprobatur»
Pele tibi signum. Moyses accepit signum de Unde duobus testibus euntibus in Elnmaus incipîens
dis-
lerra, etc, asgae ad ulrumque mortem Domini et a Moyse et prophetis, quas de se dicta erant, ' <
ascensionem respicit. seruit.
Non pelqjn. Non humiliter, sed superbe. Multi VERS. 3. — Ad prophetissam. (ta.) Ad Spirilum
enim leguntur a Domino signa pelivisse el acce- sanctum a quo omnis prophetia, quas Graece neutrî
pisse, sed Achaz ita respondit, tanquam âuctorita- generis pneuma, Hebraice feminini Ruach, Latine
tatem'habens : Non tenlabis DominumDeum tuum. masculini generis est, et ideo divérsis positionibus
ad
Yel, timuit quod in signo Deus glorificaretur et- idola sortilur/nullius esl enim. Yèl Mariam, quam pro-
vilificarenlur. _ phetissam fuisse nemo dubitat.
' - VERS.4.—Puer. (fo.)Prascipituritaquelsaias,elc,
VERS.14. — Ecce virgo concipiet. (ta.) Hebraice
salvaret. (
'aima, Latine quoque aima dicitur sancta, etc., as- «sgae ad domum David sola invocalione
 1247 WALAFR1D1STRABI FULD. MON, OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 4248
Pro eo quod abjecit popuius aquas Siole. (HIEH.)In A Loetabunlur coram.le, etc. Propheta ad Christum
quibus cascus se lavit, etc., «sgae ad terram ipsius de discipulis. !
Judam conatus sit possidere. VERS.4. — Jugum enim. (ta.) Habet Chrislus ju-
VERS.7. — Agaas fluminis. (ta.) Exercilum Sen- gum, sed suave ; el diabolus, sed importabile onere.
nacherib, cujus potentia occupans terram Samariae Et Christus principatem super humerum,,in quo cru-
inundalioni fluminis comparatur. cent portavil, el diabolus in humero virgam, qua
VERS.9.—Congregamini populi. (ta.) Quasi : Con- superbit.
. Ira Emmanuel nihil poteslis, etc., «sgae ad quia per- Exactoris. Ipsius, scilicet exigentis. Quotidie enim
versitas non potesl reclum superare. nummum peccati quem primo homini commisit, a
VERS. 12. — Ne dicatis. (ta.) Quasi diceret : posleris cum usura exigit.
Non limeatis duoïum regum adversus | Judam con- VERS.5. — Quia \omnis violenta proedatio. (ta.)
jwralionem : conjuratio est consensus mullorum in Acsi dical : Genus humanum quod diabolus deproe-
malum. datus est, auferet ei Dominus violenter, id est, po-
ZVelimeatis neque pavealis. Tu et qui tecum sunl tenler, et ipsum cum tumulte delrudet in infernum.
populi, quia videntur limendi ; quia prîncipiuin sa- Unde tam de ipso quam de membris ejus dicilur :
pientias limor Domini. B Periit memoria eorum cum sonilu (Psal, ix).
VERS.14. — In lapident. (le.) Quem reprabave- Veslimeulum misium. (ta.) Diabolus qui plenus
runt asdificantes, etc., «sgae ad peccata peecatis so- omnium sanguine, qui homicida ab initio ; vel homi-
ciantes et vineli laqueis deliclorum. nes, quibus diabolus tanquam veste circumdatur,
Duabus domibus. Yelinduabus familiis,etc., asgae quorum manus plenae sunl sanguine. .
ad per tradiliones suas legis prascepta dissipaverunt VERS.6. — Puer hatus est nobis. Non Judasis, no-
et maeulaverunt. bis, etc., asgae ad\seâ oriri non vidéhtibus non
VERS.16. — Signa legem. Quasi diceret : Aperi videlur. i
eam, Domine, discipulis meis, etc., asgae ad possu- Principatus super \humerunv.(ta.) Dum ducerelur
mus etiam doctrinas inlelligere. ad palibulum, porlavit crucem, in qua meruïl prin-
VERS.18.— Paeri mei, ex Deo nati. Alii Prophète cipatum.
et eorum discipuli. Legunt hoc quidam de duobus (ID.) Septuaginla j: Magni consilii angélus. Quod
filiis Isaiae, etc., asgae ad qui in portentum sascularis in Hebraso non habetur, sed nominunî majestate
sapientias et superbias Judasorum fuerunt. përterriti, non ausi sunt de puero"dicere, quod
VERS.20. — Non eris eis. (ta.) Hoc est si popuius aperte Deus appellandus sit. Ideo pro his sex no-
iste noluerit veritatem a Domino quasrere, non ha- 'l* minibus hoc posuerunt, magni consilii angélus. .
bebit Christum, scilicet lumen veritatis, quant VERS.7.—Zelus 'Domini. (ta.) Cospit ab.-Emma-
-negligit. nuel prophetia, ubi dicitur : Pelé libi signum a Deo.
VERS.21.— Régi suo. Diabolo et paierais tradilio- Hic finitur. i
-nibus, id est, antiquis erroribus. VERS.8. — Verbum misit Dominus. (ta.) Verbum
Hebraicum (-|_n) Dabar, etc., asgae ad.despi-
CAPUT IX.
ciunl Ecclesiam, el simplicifatem ejus pulant impe-
VERS.1.— Primo tempore, (HIER.)Hasduae tribus ritiam. •
.ab Assyriis in eaplivitatem ducte sunt, etc., «sgae ad VERS.10. — Lateres ceciderunl. (ta.) Dicebant su-
„vidit pr-iuslucem prasdicantis Christi. per jus, etc., asgae ad^x forlibus el bellicosis prin-
- Terra Zabulon. (ta.) In quaGbristus primum pras-
cipibus populum muniemus.
dicavit et miracula fecit : ibi enim aquas in vinum Cedros. là est, invincibiles ex nobis principes
convertit, apostolos elegil. prasficiemus eis.
Via maris. Mare in hoc loco lacus Genezareth, qui
Jordane influente effieitur. In cujus littore est Ca- CAPUT X.
-pbaniiîum, Tiberias, Belhsaida etCorozaïn,,in quibus u VERS.1. — Voequi condunt. (HIER.)Hase plerique
Dominusmaxime eommoratus est, el sic : Popuius qui adhuc contra decem tribus dici arbitranlur, etc.,
qmbulabat in lenebris vidit lucem magnant. «sgae ad cum captivîtatis, vel judicii dies advenerît.
- Galiloem VERS.5. — VoeAs'sur. (ta.) Hucusque contra de-
gentium. Galilasaeduaesunl: una gentium,
vicina Tyriis in tribu Nephtali; altéra circa Tiberia- cem et duas tribusj etc., asgae ad et non solum
dem et stagnum Genesarelh, in tribu Zabulon. captivavit, sed partira delevit.
, VERS.2. — In regione umbroe inorlis. (ta.) In um- VERS.7. — Ipse autem. (ta.) Sic philosophi, sic
lira morlis sunt, qui in peecatis adhuc vivrait : In hasretici, et sic persecutores Chrisliani nominis;
regione umbroemorlis, qui jam mortuis operibus ad cum Deus aliquos ieis verberandos permiltit, Ul
inferna deseenderunt. omnes sasviunt, nec verberare^ sed occidere eu-'*
VERS.3. — Non magnificasti loetitiam. Nobis de piunt : el paucis superalis in omnes audaciam su-
salule Judasorum ; quamvis enim gatideant de gen- munt. J
lium conversione, dolent tamen de Judasorum repul- VERS. 9. — Nunquid non principes mei simul.
gione. Ordo : Reges sunl mei principes, id est, mihi ser-
 -
1249 / . GLOSSA ORDINARIA.--LIB. ISALE. 1250
yienles : tnultos enim reges secum adduxit, quos A asternilali (in quo omnia prassentia sunt) comparata
subjugaverat. momentanea sunl.
fiamascus. Damascus est melropolisin Syria : , - VERS.26.-— Virgam suam in mare, (ta.) Quasi :
liane condidit Eliezer, servus Abrabas ; in hac regna- r Antequam veniat super te, aggredielur Tharacam,
vit Rasin. regem iEthiopias, et transibit mare Rubrum, et le-
VERS.10. — Qaomodo invenit manus. Yox Sen- vabil virgam super ^Egyptum, et sie cum mullo
nacherib admirantis potenliam suam. Plene dicta exercitu revertetur contra Jérusalem.
eomplevit. Omnes enim «îvitates decem tribuum, et VERS.29. — Transierunt cursim. Gaba sedes, etc.
Juda et Benjamin praster Jérusalem depraedalus est, Prasteritum pro futuro more prophelico. *
et ipsius partem inferiorem, quam tradidit ei Sobna VERS.51, 32. — Conforlamini adhuc dies est. "(ta.)'
scriba. îostqua'm Sennacherib tetendit in Nobe tenloria,
,YERS.12. — Cam impleverit Dominus. Subver- volens maneexpugnare Jérusalem,noneessavit usque
sipnes, scilicet urhis, jetiam obsidionem quando ve- in mediam noctem minari desolalionem Jérusalem,
nit Rabsaces, et fecit ea quas in sequentibus com- dicens : En, ista sola civitas liberari de manu mea
mémorante. poterit?
- - VERS.14. — Ganniret, Gannîre est vulpium, vel, B VERS.33. — Ecce dominato'rDominus exercituum,
ut alii, avium. etc. Dixit pueri nomen de virgine nasciluri', etc.,
ad et Libanus cum"suis cedris succîdalur."
VERS.16. — Et subtus gloriam. Dicit Hieronymus «sgae
secundum Hebrasos, corpora inlerfeclorum Assyrio- CAPUT XI.
rum eoelesti igné exusia, et in pulverem redacta ,
VERS. 1. — Et egredietur virga. (HIER.) Usque ad
veslimenta illassa; et venientes Judaei, vestium sum-
principium visionis Babylonis-, prophetia est de
mitate arrepla, pulverem excutiebant.
votant hune Christo, quam per partes explanamus, ne ledoris
(HIER.) Quidam regem significarô memoriam confundamus.
contrariam forlitudinem, etc., «sgae ad tradunt
enim Hebrasi decem tanlum de ejus exercitu reman- Egredietur. Virgam et florem Judaei ipsum Chri-,
stum interpretantur, etc., «sgae ad et tues Filius
sisse.
~ meus primogenitus, qui régnas in sempilernum..
VERS.17. —-Et erit lumen, Dicunt Hebrasi quod Mi- VERS.2. — Et requiescet. (ta.) Quia in ipso habitat
chael ârchangelus,fuerit, cui commissa est custodia omnis plenitudo Divinitatis.
iÛiiîs gentis, sicut Daniel -dicit. Spiritus. Sicut sermo Domini, lux, vita et resur-
VERS. 18. — Et gloria sallus. Carmelus mons G rectio vocatur, etc., «sgae ad M sunt septem oculi
magnus, fecundus arboribus^ Quasi ..exercitus în- in lapide uno secundum Zachariam.
numerus (sicut ligna sylvarum), et corpore et anima VERS.3. — El replebit eum spiritus. (ta.) Spiritua-
peribit. liler propter/parvulos'qui timoré indigent, quem.
Ad carnem. (ID.) Hasretici quoque,-cum eccle- foras mittit perfecta charitas. Qui enim timet, pre-
siastica doctrina* illuxerit, et eorum decipula pa- nant habet, el non est perfectus in charilate.
luerit, ad tanlam venient solitudinem,-ut de saltu Non secundum. Non accipiet personam, quia non
et infructuosis arboribus, et innumerabili mullitu- est personarum accepter Deus, sed in omni génie;
dine, vix pauci resideant, qui eorum -sequantur er- qui timet Deum acceptas est illi.
rorem. Arguel. (ta.) Pharisasos et reprehendentés app-
VERS.20. — Et erit in die illa. (HIER.) Cum tolos, quando in sabbato ambulantes per sata, spi-
Phacee et Rasin vellent venire, etc., «sg«e ad sed in eas vellentes manibus confricabant et manduca-
Deo spem ponant. bant.
VERS.21. —Reliquioe convertentur. Secundum Jo- VERS.4. — Virga oris sui. (ta.) Potesl per vir-
sephum innumerabili Judasorum multitudine oecisa, gam sententîa judicii intelligi. In principio enim pràs-
intelligimus paucos in apostolis et apostolicis viris dicationis.dixit: Poenilentiam agite, appropinquabit
esse salvatos. enim regnum coelorum; et subjunxit : Omnis arbor-
VERS. 22. — Consummalio abbreviala. Perfeetio quoenon facit fructus bonos erudiceturM in ignem mit-,
eorum quas.de Christo erant tam lôngo tempore telur.
ante prasdicta tribus annis et dimidio compléta. VERS.5. — Inlerficiet impium. Si enim Michael
Justitiam, quia injuste occisus, mortem et dia- interficiet -(ut quidam dicunt), ipse Deus tamen in
bolum juste vicit, et mundum redemit morte. Michaele hoc faciet. -
-VERS.23.—Consummationem enim. (ta.) Ad lit- Fides. ( HIER.)Eideles bene ^operando adhasre--
teram. Fecit, quia tanlam multitudinem praster de- bunt ei qui factus esl sapienlia, justitia et sanctiû-
cem, occidit brevi spatio unius noctis. - , catio, qui ait :'Ego lux et vita.
VERS.-24. — Super te in via jEgypti. Captivitatis VERS. 6. — Lapas cam agno. ( ta. ) Pauhis
decem tribubus, elc, asgae ad cepit et subvertit. cum Pelro, unde : Benjamin lupus rapax. Et : Pasce
VERS.25. — Paululum mpdicumque. Hoc longo ovesmeas. Habitabit lupus cum agno. Non agnus et
tempore post complétant est; sed omnia saeeula hasdus habitabant cum lupo et pardo , ised lupus et
1251 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1252
pardus, agnielhsedi imitantur innocenliam, scilicet A mari Rubro, dixerunl-: Gantemus Domino, etc. Sic
Cliristum. regno mundi destructo, dicît Ecclesia : Çonfitebortibi.
Habitabil lupus. ( HIER.) Judoei ndslri judaizan- VERS.S.—De fontibus Salvatoris. (~ÏD.)_Unde:
tes, elc, usque ad nihil inalum, nisi turpitudinem. Benedicite Bomhio de fontibus Israël, etc., usque ad
(ID.) Vilulus et ovis Iiumiles et innocentes, etc., ut prophetia eum Evangelio convenial.
jsque ad hoc prscslet Ecclesia in mundo. CAPOT ML
L
VERS. 7. — Léo quasi bos, etc. {ID.) Principes
enim hujus sseculi ci simplices alii historiée superfi- VERS. 1. — Onus Babylonis. (HIER.) Babylon,
cie sunt contenli; triticum enim et medullam, id est, oeetropolis Ghaldseorum, etc.-, usque ad*qui dicit:
Inieriorem sensum non intelligunl. Eoec omnia ïibi 'dabo, si cadens adoraveris me.
VERS. 8. — Infans. Clrristus, vel aposloli, inali- VERS.7. — Dissolventur, etc. Quîa nullum * opus
:
tia parvuli, sensu perfecti qui daeniones ejiciebant Dei .justitia dignum reperielur. _ • .
dé" corporibus obsessis. : ' VERS.8. — Gombustoe.
Quasi carbones nimio -do-"
Reguli; Regulus, rexomnium serpentium, etc., lore, vel in re. Multi enim fuere combusli. Gombu-
usque ad de obsessis corporibus scilicet. stoeigné. Igné queni sibi succenderunt, quia dicere
iîanu'm. là est, divinam potentiam in eomprehen- B non possupt •: Signatym est. super nos lumen vultus
sum-exinoe aspidem_vel regulum, id^st, diabolum, lui, Domine (Psal. iv), et: Nos autepi révélâta
Iradet caplivum. facie gloriam Domini contemplantes (II Gor.ju).
VERS.9. —.Quia refléta. More suo, "m fine pro- VERS.10. — Oitenebratus est sol. Possunt Iisec
phelalia verba panduntur, ne ad litterara accipiati- ad diem judicii referri, quando omnia îuminâria"
t'ur. obtenebrari videbuntur comparata splendorî Chrisli,
" VERS.10. — Qui stat'in VERS.11 — El visitabo super orbis mala. Vindl-
Signum , uride : Eece po-
silus est hic in ruinam-, -et in ïesunectionem midio- çabo ut corrigam, etc., usque ad : Misericordia au-
j um in Israël, etin signum cui conlradicelur {Luc. n). tem.meq'non auferetw ai eis.
LXX : Qui consurget ut sit princeps, etc., usque ad Et requiscere. Quasi diceret; Hoc faciani ,,ut qui
idem feignificSlsepulcrum. Pro dormitione_et requie,, superbit humilietur. i
altero verbo , sed eodera sensu, sepulcrum verti- ¥|ERS.12..— Pretipsior erit vir uuro, etc. ( ID. )
inus. Omnia Tara preliosa, id est ; vir Babylonis rarîus
VERS.11. —Residuum. (ID.)Apostolus : Reliquioe învenietnr aûro. Similiter dicitur sermo Domini,
salvce fient. Tradunl enim historise quod aposloli preliosus, id est, rarô inveniebantur. Iudiequoque
loto orbe diffusi praedicaverunt Evangelium : et qui- 'G judicii visitabil Doinimis mala orbis, et xmîescëre
dem Persas, Indosque penelraverunt, ut ./Ëthippia faciet arroganliam dbemonum, el^pauci inveïiientur
manum daret DÊO. elecii propfer perseculionem Anlickristi.
VERS.12. —'Signum. Grucis, in qua est Victoria, VERS.13. — Coelumturbabo , etc. Non quod ani-
ut sciant omnes in quo diabclus sit victus. mata sunt, sed propter indignalionem Domini, qui
A quatuor-plagis. (ID.)Hoc m Pentecosten videtur respicit terram, el Taçil eam tremere. Forsitan im-
implelum? etc., usque ad ut totius nmndi -voeatio minente caplivitate,rcoelum tonando, et terra con-
demonstretur. culiendo mola est; P,otest de die judicii legi.
VERS.15. — El auferetw, etc. (ID.)Quando Isaias '-. VERS.i&. — Damula fugiens. Dairmla, djabolus
hoc^raedicebat, inter duas eltlecem tribus discor- est Yfil prava doctrina, cujus magistri in damula
dia inexorabilis erat, credenles auletn pacificali signiflcanlur, qua3 Grasce dicitur Sopy-iç.' -
Sunt in flde Christi et unilale charilatis. VERS.17. —Eece' ego suscitabo, «te. Legîmus in
VERS.M. — Proeceptvm manus, etc. Quod prse- Genesi x, quod et Madai filius Noe auctor Medorum
cipiunl operantur ; et verbo docent, etexemplo. fuit : qui interpretatur mensura, sive-a pdtenfe vel
VERS.15. — Linguam maris. (ID.) Quaj idola lau- forli. Igitur confra jBabylonîos qui mente confusî
dabat. Mare, id est, populus JLgypli, (qui super -sunt, suscitanlur a potente et forti-Deo fortitudines
omnes idola colit, ) ut Deum laudel el limeat, et ad ipuniendum, quae reddant unicuique secundum
idola condemnet et abijciat. opéra sua.
Et levabit. Ut Idumsea, et Moab, et filii Ammon VERS.19. — Et erit Babylon illa civitas, etc. (ID.)
tradent manus apostolis, sic et JSgyplii. ' , - Non poslea resedifieata est, «te, usque ad a lupis
Et percutiet. Id est, minuet pro uno seplem prin- et canibus devorandas.
cipes ponendo, etc., usque ad ut -siccis pedibus VERS.21. — Bestioe^ etc. Per bas omnes beslias
transirent. lucis refugas, dsemonum vebangelorum fortitudines
Ut transeant per eum, etc. Sub metapbora, Mus intellîgimus, quibus ad puniendum tradunlur.
divisus et in partes caesus dicitur, etc., usque ad Struthiones. De quibus in Job satis tractalum est,
Domino Evangelio viam préparante. quee de terra altjus non elevantur, eum pennas àa-
bere videantur, j
CAPOT xn. Pilosi. Sylvestres homines hispidi, qui «t incu-
VERS.1. —Çonfitebor tibi. (HIER.) Sjcut transite bones, vel-satyri, vel gênera doemonum.
 4255 GLOSSA ORDINARIÂ.— LIB. ISALOE. 1251
"VERS. 22. — Ulula; in oedibus. Magniludinis cor- A In lateribus aquilonis. Unde : Ab aquilone exar- ,
vinoe, sed maculis respersas, quae roslroin palude descunt mala, et succenditur olla Jeremiae. De quo.;
sito horrendum striduut. \ _ - Dicam aquiloni,- Da : id est, redde captivos.
Sirènes. Sunt serpentes cristati et alati velut alii Nubtum. Id estproplietarum, de quibus : Mandabo «
mariniln specie muliebri, vel porienta dia- nubibus, meis ne pluanl_ supgr eam imbrepi (Psahr
" pisces
boli, quae dulci canlilena decipiunt hommes, hujus xxxv). Et veritas tua usque ad nubes. Jjidas, nubes ,
Eseeulinaufragium, non clausis auribus transeunles. fuit cum^aliis apostolis, sed.vitio suo. diabolum
' ascensorem suscepit, , :
CAPUT XIV. VERS.15. — Vermjilamen adjnfernum delraheris,
VERS.1. — Jacob. Nota proprielalem verborum. Xîui per virtutes potuisti ascendere, per vilia cades.
Jacob qui adhuc in lucta est, miseretur : Israël, qui Sancti habent pennas columbae.el aquiloe. ut volent
post victoriam ndmen accepii, elegit. et'requiescant: impji quasitplumbum mergunluç An
VERS.4: — Quomodo, etc. Admirando quomodo aquis vehementibus,'et descendu^.}inprofwndunxquas
vaslalor terrarum, etc., usque ad novissima autem lapis (Zqçh., y). Ipiquitas sedet ,super talentum-
inimica xleslruelur mors. plumbi.
Mxactor. (HIER.) Qui exigit usque ad novjssimum B -Detraherist Invitus .Ghristus ; descendit -volunta-
quadrantem a deWtoïiims suis, qui dicûot illud : rius,. - -
Dimitle nobis'debita (Mattïi. v).- Huic tradenlur de- Profundum. Ad intimas,et pgssimas .poenas.
bjtores, huic tradidit Paulus Corinthuni forni- Quanto enim gradus altior., tanlo casus ,gravior. >_ i
canieni. _ ^Lacn M est, inferni, etc., usque ad sed per tepo-^
VERS.S. — Baculum. Vocat Naïuchodonosor vel - rem et simulatipnem fidei a. Dpmino,Mjipiuiilur.
diabolum, quia sicut per illum ilagellantur a-Deo VERS.16."— E,sl vir. (ID..)Non Deus.; unde : Ipx-l
impii, sic per hune in poenîs inférai vel quotidie in ; micus homo:sjiperseminavit zteaniam (Matt/i. xm). -
peccaîo suggerendo, insidiando. ' VERS.17. — Urbes. (ID.)Ecclesîas, ut faceret syn- *
VERS. 8. — ABieles quoque. Principes diversa- agogas. dîaboli,-el hseretica-pravitate pqllueref
rum gentiuni ab illo affljeti ; vel filii, quorum pa- __ munditiani,iîdei. - ,
tres interfecit. VincttSjejus non. Qups,sçlvunt-appstpli, ioeitatores^
Ex quo dormisti. Quia victo forti et djreptis,vasis, magistri, elc, usque ad "sedin lenebris recludebat,
ejus satellites ednuérunt, unde : Ite in igtiern oeter- ut nec EvUmerodaçh iîlio suo a^erjret. ,
num, qui paratus est diabolo, el ângelis ejus (Malth. VERS.18. — Qmnes %eges. (ID^) B.egesgentium,
XXY).Nota mords mors dormilio dicitur. M «te., usque ad nec in morte" quies.çit,. a crueià-
Qui succidat. Unde psalmus : Operuit montes um- tibus.
bra ejus,- et arbusla ejus cedros-Dei (Psal. fcxxrx.) VERS.19, — Xu^ autem. Videtur fabulas congen-
Has aliquando peeeantes traait Dominus supplicio tire^etc, v,sgue ad reyiyispet pater, tuus.
conterendas : unde dicitur : Cqnteret Daniinus cedros Quasi .ofldaver. (ip.) Myltitudine peccatôrum.^u-
Libani (Psal. xxvm). , truerunt, et corruploe sunt cicatrices meoe (Psal.
VERS.9. — Infernus. Habitatores vel principes xxxyii). "firtus sua vis.pdoris est.
ejus inferni subterte. Sub terra,eninx est infernus^ VJ3RS.'20.— Consortium. Scilicet sepûlturas. Al-
in quo visus est dives ille a Lâzaro, unde Dominus téra est enim
poena auctoris, altéra ejuS qcL,^b
vinctos suos émit, vinctum diabolum dimïgit. auclorilate compulsus : Hic est gladjus quo vulne-
Omnes principes. Elsi hsec facla non sunt, tarnen ràti sunt et interfecti. _ '
fîeri potuerunt. Solatium est maldrum inimicos ha^' plurimi,
Tu enim terram. Quasi : In superbia tua regnum
bere socios poenarum.
VERS.10. — Vulneratus es. Qui ïmmortalis et Chaldaeorum destructum esV quod J
adhïïc mansissèt,"
- •• "' J -
Deus videbaris. Nos pro imbecillitate sensuum pu-. nîsi superbia tua-non fuisse^
tabamus non posse resistere potentiae Dei, et te so--D "Populum. Queni tibi Deus - "
eommiserat corrigen-
" ' ' "
dum et regendum.
lum in alliludine tua permanere. '
VERS.11.—..Subter. (Ip.) Putredo.tïnea„et,operi- Océidisii. Non Deo re'sérvâns vivos, sed poeooetuse
' '
mentum vermium, etc., usque ad qui^dicebat Çhri- praeparans socios^ -
sto : Hoecomnia tibi dabo, si cadens adoraveris^nie Non vocabitur. Ideo non yocabitur, in seternum",
(Malth. iv). etc., usque ad delela est omnis progenies, pro su-
VERS.12. — Qui marie orjebaris. (HIER.) Hi sunl- perbia et impietate patris.
falsi apostoli, etc., usque ad ef in lateribus aquilo- VERS. 21. —Iniquitate: (ID.).LXS. Pro iniqui-j
nîs, in frigidis. tate patris tuî.^Quod quidam non intelligentes, dra-
VERS.15. — In coelumconscendam. (fo.)Jta firma-^ conem, .qui régnai in mari, quem Leviathan ,aPpel-
mento erat, in coelumubi «st Domini solium eupier lant, Hebroei volunt esse patrem diaboli ; secundum
bat ascendere. Haec omnia ad hsereticos sunt refe- illud : Quia mendax est et-pater ejus (Joan. vm),
"
renda, qui eum deorsum sint eum principe suo, -quod maie intelligendp dépravant.
jactant se excelsoa esse. VERS.25. —Etponam. Nihil est în ea nisi vena-
1255 WALAFR1DI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOCICA. 1256
lio regia, et coclilibus mûris post annos plurimos .L Ar, id est adversarius, etc., usque ad post aChal-
refectis inclusa. dceisvastati sunt. i
In possessionemericii. Mundus quoque ab ericio et VERS.2. — Ascendit domus. Ad excelsa, in qui-
paludibus possidetur modo, id est, ab immundis spi- bus superbierat, ut jidh immolet, sed ut plangat
ritibus ^ sed in fine mundi seopabit, id est, purgabit ubi peccaverat.
eum Dominus igné purgalorio. | Dibon. (ID.)Fluxus eorum : Mendacîum transit et
VERS.24. — Jurant Dominus. Hucusque de Ba- fluiti et nunquani in eodeni statu permanet ; sermo
liylone et regibus, etc., usque ad et hoc ïn terra autem Domini est compactas et stabilis. Unde
Juda et in niontibus ejus » sicut Dominus prae- manna videtur quasi glacies : non Huit," sed con-
dixerat. sistit. j
VERS.25.—In montibus. Nota proprietatem, etc., Super Nabo. (ID.)Quia et omnis prophetiae hujus
usque M,dsed et eos qui virtutibus profecerunt. unus.est sensus, etc., usque ad eum anima eorum
• VERS.26. — Roc consilium, id est, auferatur ju- uïulaverit sibi. ,
gum ejus, etc., usque ad generaliter ad orbem ter- VERS.3. — Omnis ululatus. àlia littera : Omnis
rarum pertinere. ululât, Moab scilicet, et sic descendet in fletum.
VERS.28. In anno quo mortuus. A principio libri ;B QUasr: Ascendit ad,excelsa, titante idola ploret,
hucusque sub Ozia, Joatham, Aehaz, vatroinatus est Sed eum ibi nullum auxilium reperiret, descendit ad
Isaias, usque ad finem sub Ezechia proedicta et par- fletum in terram vel in domum suam.
tim compléta. VERS.&. — Clamabit Hesebon. A principio regni
Achaz. Quo vivente, régnante in peccatoribus : quod est in Hesebon,, usque Jasa civitatem, ubi fini-
nec pondus contra alienigenas, nec sermo Dei (juxta tur, ubique clamor, ubique luclus.
Sepluaginla) iieri poteral ad Prophetam. Expediti Moab ululabunt. Ab uxoribus, fortes bel-
VERS. 29. — Ne Imteris. Rege mortuo, înimici latores. Inde dicitur Abraham vernaculos domus suae
laetantur, quasi -aliquid lucri facturi novis rébus : elegisse expeditos, id est, sine uxoribus.
ninc Philisthaei, quos Achaz' afflixit, de morte ejus VERS.5. Cor meum ad Moab. Ut scilicet provocem
loelantur et Judaeis insultant, quia maturo rege per- eos ad poenilentiam, etc., usque ad quod interpreta-
difo, subjaceant ejus filio, quo régnante, se tnitant tur leo Dei.
fines eorum posse invadere. Ad Segor. (ID.) Segor est ex quinque urbibus So-
Virga percussoris. (HIER.)Abjecto jugo Dei, etc., doKiorum,etc, usque ad si post liberationem noa
usque ad et de eis serpentes volantes, vel qui absor- peccasset.
beant volucres. " VERS.6. — Nemrim. Nemrïni oppidum est super
VERS.31. —Ulula. (ID.)Quasi : Philisthaei, plorate mare,
1 etc., usque ad et ideo arescet herba.
miseriam vestram, quse venit per Sennacherib. VERS.7. — Et visilatio eorum. Visitatio in oealo:
Ulula, porta; clama, civitas. Philisthaeipolione ca- Yisitabo in virga iniquitales eorum (Psal. LXXXVIII) ;
dentes, etc., usque -ad anima malis cogitationibus visitatio in bono :' Visitavit^no's oriens ex alto'
leplèta. (Luc. i).
Ab aquilone enim fumus. ExardeseentBbus sagittis Ad iorrentem salicum. Hactenus de captivilate
diaboli, qui noxius oculis et contrarius lumini. Ab Moabitarum "per Assyrios, modo de Ula quas per
aquilone olla Jeremiae succenditur. , > Chaldaeos. I
Non est qui effugiat agmen ejus. Nullus praeler Jé- VERS.8. — Ululatus ejus. Quasi, ideo ululabit'
rusalem, etc., usque ad et sola Jérusalem sit libe- Moab, quia ubi luxus prius, et delectalio propter
xanda. irrigua et fonlium amoena, ibi modo rivi sanguinis.
VERS.32. — Nunliis gentîs. àngelis qui praesunt VERS.9. —Aqua\ Dibon. Dibon, silentium, Dibon
civitatîbus et gentibus : singulis mirantibus, cur flens, et tamen una est civitas.
sola Sion amaritudinem fumi vitaverit, vel eva- CAPUT XVI.
serit. j)
Fundavil Sion. Super fundamenturi prudentiae, VERS.— 1. Emilie tignum. (HIER.)Idcirco pro-
justitiae, forlitudinis, temperantiae, quae sunt Chri- phète vix iniei%untur, etc., usque ad qui domine-
slus, tur in toto orbe, i
' CAPUT XV. Peira deserti. (ID.) Ruth scilicet, quia juxta praa-
j ceptum Domini, etc., usque ad sicut enim Christus
VERS. 1. — Oms Moab. Hoecest visio Isaiae ha- pro ulroque populo venit, sic de utroque nasci
bita de onere, id est, de destructione Moab. Moab, voluit. i
films Loth, cujus progenies et provincia Moab vo- Ad montent fdioeiSion. Jérusalem, vel potius ad
cata est : in ipsa est Ar, quae nunc Ariopolis metro- Ecclesiam, quae est|în contemplalione tanquam spe-
polis. culationis filia. In Jérusalem quoque maxime pras-
Onus Moab. (HIER.) Est circumcisio carnalis et dicavit, miracula fecit, passus est, mortuus est, et
spiritualis, etc., usque atfLolh quoque, Sodomaper resurrexit,etgenus hûmanum redemit.
eunte, venit in Segor, et ortus est sol. VERS.2. — Sic erunt. Sic in captivilâtem transi-
 4257 - GLOSSA ORDINARIA.— LIB. ISALfi. 1258
bunt per Ârnon : qui est terminus Moabitarum et A J VERS.10. — De carmelo. Carmelus nions est intei
Amorrhaeorum. Pboenicem et Palaestinam imminens Ptolomaidi, in
(HIER.)Arnon(quaeinterpretatur illuminatio) eorum quo Elias oravit. Et ponitur saepepro qualibet fer-
qui, derelictis erroribus, transcendunt ad scientiam tilitale ; unde et hic : Auferetur loetitiaet exsullatio
veritatis. de Carmelo (III Reg. xvm), id est, fertilitas in qua
VERS.5. — Ini consilium. Nihil agas sine consi- laetabantur Moabitae.
lio, nec circumferaris omni vento doctrinae, sequere Exsultabit. Quia spiritualis circumcisionis nolitiam
magni consilii angelum. se haberejactant haeretici.
Coge consilium. De vagis scilicet et errantibus Yocem. Ne draconis venena inde exprimantur, et
Ecclesiam faciendo. bibentes interficiantur.
Pone quasi noctem.Tabernaculum scilicet, in quo VERS.41. — Venter meus. Propheta , qui tan-
quiescere te pulabas, etc., usque ad ut fugien- quam cilhara, rausica arte compositus, et de Dei ti-
tem populum Dei apud se recipial et abscondat. moré concipîens, multos liberos gênerai, ut omnis
VERS.Â.— Profugi met. Qui me fugerunt, qui chorda sonum suum reddat.
de Ecclesia egressi sunt, qui sensuni suum sunt se- Et viscera. Sicut cithara sonum eompositum non
cuti, non doctrinam Spiritus sancti. B emitlit, etc., usque ad et Jacobus, cui una deest,
Finitus est enim pulvis. Subito transit ad inlerfe- desunt omnes.
ctionem Sennacherib, qui pulvis el miser, quia glo- VERS.12. — Sancta sua. Ad sanctam, scilicet
riaejustanquam pulvis, queni projicit ventus a facie Ecclesiae,quae conabitur sua facere, non praïvalebil :
terrse, el miserabiliter ab naclucemigravit, occisus non enim statim perfecte virtutem capimus.
a filiis suis in templo Dei sui. Non valebit. In eis scilicet non invenient auxilium,
VERS.5. — Et proeparabit. Judaei exponunl hoc in quibus sperabat, et sic apparaît, quia incassum
de Ezechia, qui, post morlem Sennacherib, m pace colebat.
régnant. Sed melius ad Christûm referuntur, et - VERS.13. — Hoc verbum. In prooemio, etc., us-
quaedam ad primum, quaedamad secundum referun- que ad. Quod enim tibi coeperat, hic est completum.
tur adventum. VERS.14. — In tribus annis : quasi diceret : Sic-
VERS.6. — Sedebit super illud. Quiescens et judi- ut pauci racemi rémanent, etc., usque ad sed re-
°"~
cans, super corda bonorum. licto errore conversus, tribus annis'tantum parvus
Audivimus superbiam Moab. More Scripturoe, quia el modicus et inglorius relinquitur.
laetanuntiaverat, ne négligentes faceret, commina- Mercenari. (ID.) Falsa doclrina omnia lucri causa
tione terret. C facit, etc., usque ad levius peccatum est aperle pec-
Et indignatio. (ID.)Contra Deum in coelum posuit care quam sanctitatem ^imulare.
os suum prophetis detrahens. Illud evangeîicum ap-
CAPUT XVII.
ponens : Omnesqui venerunt ad te ante me fures fue-
runtellatrones. Mdysenet David homicidas vocal, VERS.1. ~- Onus Damasci. Ecce Damascus. (loi)
Josue sanguinarium. Damascus melrôpolis Syriae, etc., usque ad sed quia
VERS 7. — Ululabit. Aller ad alterum, omnes sci- non egerunt poenitentiam captivati sunt.
licet haereticorum elphilosophorum diversitales con- VERS.2. — Aroer gregibus. Myrica, quae est ar-
tra sein tormentis mugient. bor infrucluosa, nascens in desertis, et saxosis locis,
Super muros. Non oedificatosquadro lapide," sicut quasi diceret : Omnes Syri infrucluosi erunt et de-
templum Dei sunt, in quo sic lapides politi, ut nec solali. Alii dicunt ex hac arbore maleficis artibus
malleus auditus sit, nec securis. odia concitari.
VERS.8. — Subwbana Hesebon. Omnes cogilatio- VERS.3. — Et regnum. Ut peccatum non regnet
nes eorum (quod sïgnifîcat Hesebon) non pertinent in ea, quaêprius sanguinem diligebat.
ad civitalem Dei ; de qua : Fluminis impetus loelificat Reliquios Syrioe. Ironice, pro ignominia, etc. ,
civitalem Dei (Psal. XLV); sed suburbana sunt, ut D usque ad ambo ergo captivati ignominiose.
ad urbem Domini pertinere credanlur. VERS.4. —Et erit in die illa. (ID.) Cum Syria va-
Sabama. Attollens altitudinem, etc., usque ad Do- stala fuerit ab Assyriis, etc., usque ad alii in Cyre-
mini ergo gentium apostoli et apostolici viri vineae nem translati, quae est regio ultra Jïgyptum.
Sabama exciderunt flagella. Emarcescet. (ID.) Non habebuut prophetas, nec
Erraverunt. Lustrantes universam terram Moab. signa, nec virlutes, nec regnum, nec sacerdotium ;
In deserlo. Ut tandem quos interficerent, non ha- sed omne corpus gentis marcescet.
berent. VERS.5. — In messe. De gentibus dicitur : Messis
Propagines. Metaphoram vineae prosequitur. quidemmulta operarii, aulem pauci (Malth. îx). Illi
Transierunt mare. (ID.) Ut mirabilia Domini vidè- vero pauperes, messis reliquias quae per apostolos
rent in profundo tentationum liberali ex eis. salvatae sunt, et rarissimas spicas legunt. Nec in
VERS.9. — Vineam : Vinea Moab, ex vicinia loci montibus,sed in vaIleRaphaim,id est,in humilitate,
talis est, qualis Sodoma. litteroeveritate. Rapbaim enimgigantes sonal.
Sabama. Qui se exlollit contra senlentiam Dei. VERS.6.— Sicut excussio. {ID.) Peroùsso populo
PATROL. CXIII.
1259 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1260
Judaeorum, oliva quae sub Moyse sexcenla millia ar- A VERS.4. — Nubes*roris. Grata messoribus fati-
matorum habuerat, et sub David numerante Joab gatis, quibus refrigerium praestat, et stipulam aren-
innumerum populum, vix paucos fructus Salvalori lem facit humeclaudo secabilem : sic sermo meus
obtulit. contra ^Egyptum, gratùs omnibus erit in me cre-
Duarum aut trium., Pauli et Barnabae. Et trium denlibus, et Assyriis a me eis data Victoria.
Pétri, et Jacobi et Joannis, qui in monte iransfigu- VERS.5. —Ramusculi. (ID.)Inutiles ; unde : Ego
ratum Dominum conspexerunt, el archisynagogi fi- sum vitis vera, el Pater m'eus agricola est ; omnem
liam suscitari viderunt. palmiiem in me non ferenlem fructum lollet eum, el
Sivequatuor. (HIER.)Hi sunt reliqui novem, in qui- omnem qui ferl fruclum purgabit eum.
bus Judae prodiloris Matthias locum obliuuit. Hi pro VERS.B. — Et omnesliestioeterroe. Hyperbolicos.
diversitate graliarum nobis ignolij in quatuor aut Neque enim omnes besliae terroe super eum hyema-
in quinqde separati sunt, ut Evangeliorum numerum liunt. Sed siguificat, et occisionem immensam, et
el legis in se volumîna demonslrarenl, tauquam besliarum mulliludinem niaximam superventurani,
praedicatores utriusque Testamenli. quibus oestale et hieme cadavera sufficianl in
VERS.7. — In die illa inelinabitur. Quasi diceret : escam. .
Dominus esuriens, vix paucas, etc., usque ad sicut B VERS.7. — In tempore. Revertitur Propheta ad
legitur in Paralipomen., el idola abjecerunt. populum Israël, et promittit ei bona, dicens : In tem-
VERS.9. — In die illa erunl. Irruenlibus Assyriis, pore, quasi dicat : Vaslata jEgypio, non sperabit
et vastantibus non solum Damascum, sed et terram ultra Juda in umbra ejus ; sed fidei el bonorum ope-
decem tribuum. rum Domino offerret munus. Quod impletum est
Aralra. ( ID.) Amorrhaeorum. Hoc contra decem septuagesimo .anno post captivilatem sub Zorobabel
tribus, quasi diceret j Sicut olim venientibus filiis el aliis ducibus.
Israël, reliclis aratris fugerunt Amorrhoei, sic modo CAPUT XIX.
decem tribus venientibus Assyriis. VERS.1.—Onus JEgypti, etc. (ID.-) Sciendum
VERS.10. — Plaiitalionem fidelem. Planlatio fide- mulla quae hic dicunlur ad JSgyptum historialiter
lis est, quando quis plantât et colit, et fructum col- pertinere ; sed, et hic et in aliis Iocis, Seripturarum
ligit. Planlatio infidelis et germen alienum, quando mulla ponuntur quoe non possunt juxta historiam
alienus colligit : Omnis planlatio quam\ non plantavit slare, ut rerum necessilale eogamur altiorem intel-
Pater meus eradicabilur (Èlatth. xv). ligentiam quoerere.
Germenalienum. Non recipiens Patrem, quia noa Ecce Dominusascendet, etc. (ID.) iEgyplus, tene-
recipis Filium ; qui enim crédit in Patrem, crédit in J brae vel moeror, etc., usque ad et corda sapienlium
Fillum. Germen alienum, blasphemiae contra Chri- JEgypti pavore tabuerunl.
stum. < Simulacra JEgypti. Idololatria fractamsesenliens,
VERS.11. — Mane semen tuum. (ID.)Gum scilicet ut etiam magi a daamonibus docti, vel juxta proplie-
visum fuerit germen, etc., usque ad omnes sancti tiam Balaam intelligentes nalum Filium Dei, qui
eum ramis oleastri radicem salvari. magicam destrueret artem, in Bethléem venerunt et
VERS. 12. — Voe multitudini. Sennacherib et Pueruin adoraverunt.
exercitui ejus, etc., usque ad cuncla jopprimere et VERS.2. —Et concurreie faciam. (ID.) Unde in
occupare cupienti. Evangelio : Non veni pacem mittere in terram, sed
VERS.13. — Rapielur. Raptus est a Jérusalem, gladium:veni enim separare hominemapatre suo,elc,5
quando eum paucis fugit in Ninivem. De mundo (Malth. \).
raptus est, quando a filiis suis cilo occisus est, ut VERS.3. — Et dirumpelur, etc. (ID.)Dividetur in
patet. coa'.raria voluntas Jîgypti, ut non magna sentiant
VERS.14. — Urne est pars eorum qui vastavenint. sicut anle, sed spiriluali -gladio séparai^ consilium
Propheta ex persona Israël, quasi diceret ; Sic solet ^ suum cognoscant proeeipitatum esse.
Deusbeare inimicos nostros. VERS.4. — Dominorum crudelium. Multis dominis
CAPUT xvm. iEgyplus tradita est. Primum Assyriis, post Nabu-
chodonosor, tertio Alexandre, ad ullimum Romanis,
VERS.1. — Voe terroe. (ID.) Quia de coeleris Antonio et -Cleopatra ab Auguste superatis. Ghaldoei
perseeuloribus Ecclesiaedixerat, etc., usque ad quasi crudeliores, Romani potentiores.
errando inulilia fecerit. VERS.5. — Et arescet. Fieri solet, ut cura ira Dei
Voeterroe cymbaloealarum. Convertitur iterum ad captivitas venit, lut indignalionem ejus pestilenlia
jEgyplum, et vocal eum, etc., usque ad timorem subsequalur, et contra peccalores elemenla desoe-
Domini abstulerunt eis. viant. Veniente ergo captivilate per Ghaldoeos vel
VERS.2. — In vasis papyri, id est in navibus de B-omanos, forsitan el Nilus, et fontes siccali sunt.
papyro factis, etc., usque ad pertransit et labitur. Hyperbolicos quoque propter nimiam tribulaiionem
VERS.3. — Gentem exspectanlemet conculcatam. flumina possunt dici defecisse, et fontes aruisse et
Omnes enim haeretici sibi promiltunl ingentia, etc., rivuli. [
usque ad id est doctrînam eorum audiunt. VERS.11. —Siulti. Adveniente captivitate Baby-
 1S61 GLOSSA ORDINARIA.— LIB. 1SALE. 1262
lonica vel Romana, otnnia magorum defecerunt A lioec, etc., usque ad expugnal eos qui serviunt gene-
consilia. rationi et libidini.
PrincipesThaneos. (HIER.)Humilismandati; omnes In anno. Azotus, urbs Paloestinorumpotentissima
enim haeretici contrariant altitudini humilitatem do- de quinque., etc., usque ad quoeper eum loquebatur
cent, et ad inferos delrahunl, et Jiumilis mandati Dominus.
et dejecti sunl principes. Cum misisset. Pulchre rex Àssyrîorum Sargon,
Filius sapientium. Hoecdicebal unusquisque Pha- id estprinceps hortorum, dicitur, cui similis est
raoni, etc., usque ad et deos magnos auctores suoe Achab : Qui vineam Naboth in hortuin vertere cu-
genlis fuisse jactant Isim, et Osirim, el Typhonem. piebat; quod ille tropologice inlelligens, maluit
Regumaniiquor-um.Quasi dical ; Habeo scientiam mori quam facere, ne paterna hoeredilas el posses-
Scripturarum eum sapientia soeculari. sio antiqua in régis impii mularetur delicias.
VERS.14. — Ebrius et vomens. (In.) Furore dra- VERS. 2. — Vade et solve. Proecipitur prophetoe
conum, ut tandem post vomitum intelligant èbrieta- ut sacco calceamentisque depositis, etc., usque ad
tem suam. Quandiu enim ebrii fuerint, nec princi- nihil enim occultum quod jion reveletur.
pium habebunt, nec finem. Et fecil sic. Mira obedientia4 solo cilicio indueba-
VERS.15. — Refrenaniem.(Hivtio. in Isa.) Pro *eo B lur vir nobilissimus, ul Hebroeitradunt. Cujus filiam
quod Hieronymus debuit iransferre, etc., usque ad Rex Manasses accepit in conjugium , non erubuit
alii proelascivia quid faciant, nesciunt. nudus jncedere, nihil honeslius judicans quam Do-
VERS.16. —Mulieres. Quas amat JEgyplus, quas mino obedire.
solas vult Pharao vivere, necaiis vïris. Diabolus vir- VERS.5. — Discalceatus. (ID.) Notandum quod
tules inlerficit, vilia eonserval. anlequam capialur Azotus, etc., usque ad ad quam
VERS.17. — Terra Juda JEgypto. Scientia Scri- festinat, vel stare, vel ambulare.
plurarum lex, et prophetse; Evangelia erunt jEgypto VERS.4. — Ad ignominiam: Quia pascha Domini
in feslivitatem eum se cognoveril, vel in timorem comedere non poterant, quod comedit lumbis accin-
eum se mendacia habuisse inlellexerit. ctus, baculum tenens manu, calceatis pedibus, ne,
In pavorem. Alii in feslivitatem, etc., nsque ad per hujus soeculisolitudinem transiens,.a serpentibus
promittendo auxilium eis. mordeatur.
VERS.18. — Quinque civitates. Quidam quinque VERS.6. <—Hoeccineerat. Admiranda Dei provi-
libros Moysi inlelligunt, etc., usque ad quia <le vîliis denlja, etc., usque ad in fine ex tôto^peribit, cum
ad virtutes eommutantur. regnum "Christi illuxërit.
Lingua Chananoea. Quaerilur cur non lingua He- C CAPUT XXL
broea,etc., usque ad et qui tactu immundo dele-
ctantur. VERS.1. — Onus deserti maris. Babylonis * pro
VERS.19. — In die illa. (ID.) Hoc non inlelligens multitudine populi dicta mare.
Onias sacerdos, etc., usque ad et eos usque hodie De deserto venit. In quo Dominus lentatus, in quo
linguam propriam tenuisse. Israeliloe percussi a serpentibus.
Et titulus. Titulus Domini evangelica doctrina et VERS.2. — -Qui inci-edulus. <Jenefalis -seutenlïa,
•aposlolica, quoeest usque ad terminos lerroe, unde ; quasi «ulpa singulorum est quod in lempes'lale op-
In omnem terram exivit sonus eorum (Psal. xvm). primuntur.
Vel titulus juxta terminum fidei, operatio bona, quoe AscendeJElam. LXX : jElamitoe ellègati Persa-
quantum el fides exlendi débet, vel imitatio passio- rum. iElamiioe, despicienles. Ascende,quasi dicerel :
ns Chnsii. 0 Persoe et Medi, nolite limere, equos ascendite,
VERS.20. — Clamabunt enim. Cum evangelica Babylonem obsidete. Ascende. Dei fortiludîne con'fi-
doctrina ereverit, et persecutio ingruerit, lune qui sus, audacler, contra adversarios loquitur.
crediderinf, clamabunt ad Deum palrem. Omnem gemilum. Quo le et alias génies gemere
VERS.25. —-In die illa. Anle adventum Domini, faciebat; vel, ut nullus jam gematpressus poleniia
singuloenationes, etc., usque ad qui de regno in re- Babylonis ; vel, tantis malis sit afflicla, ut contra te
gnum discurrunl. gemere non audeat.
El senient JSgyptii. Non quod postea illi fuissent VERS.5. —Pone mensam. Quasi diceret : 0 Persae
subjugati, etc., usque crf-ejusdem cum ipsis eondi- et Medi, sumite cibum, etc., usque cedin quo ignea
tionis. tela diaboli reslringatis.
In die illa erit. (ID.) Non vicissim ab Assyriis Contemplare, etc. Quid post mensam ingrual ei,
Jîgypliisque médius vexabitur, sed erit tertius cum vel, contemplare, o Ballhasar, quid scripseril in pa-
ipsis serviens, scilicet Romanis. riete : Mane, Telhel, Phares.
VERS.25. — Benedictus. Hoe regiones prac omni- VERS.6. — Speculalotem. Spéculantes dicunlur
bus aliis monarchis abundaverant, et ideo benedici prophetoe.
meruerunt. ' VERS.7. — Ascensoi'em.Cyrus princeps impera-
CAPUT XX. bal Médiset Persis, etc., usque ad litteroe scilicet et
VERS.1. — In anno. (ID.) Assyria nomina sunt spiritus ad duo referunt Teslamenla.
1263 WALAFRIDI STRABI FULI). MON. OPPJ PARS I. — TIIEOLOGICA. 1264
VERS.8. — Léo. Idem leo pro virtute animi, qui j^ Vallis visionis. LXX : Sion, id est speculoe, scili-
cet Ecclesioe. <
speculator proerogativa conlemplalionis.
Super spéculant Domini. Id est, per diem in con- Quidnam tibi quoque. Quasi diceret : Cum philo-
templatione positus, diebus ae noctibus paratus au- sophia el sapienlia soecularis, de sublimibus dispu-
dire et loqui quoeproeceperit. tans, simplicitalem Ecclesioe contemnat, cur,tu quo-
Slans Mis noctibus. Ut me custodiam ab omiii que seclaris excelsa?
peccalo, ut sim dignus audire verbum Domini. VERS,2. — Plena. Doctrina hoereticorum plena
VERS.9. — Ecce isle venil vir. Quod sequltur, se est mulliloquio et clamore.
vidisse significal, venire, scilicet Salvatorem super Interfecti lui. (HIER.)Vallis, scilicet Sion, volun-
bigam sedentem, et duobus animalibus, id est, asino tate propria, ad hoereticos scilicet transierunt".
et camelo, unum currum jungentem. Comparatione eorunii qui post proelium victi sunt,
Cecidit, cecidit. Cyro et Dario Babylonem vaslan- infelicius vulneranlur qui sponte se tradunl : quo-
tibus, etiam idola sunt confracta, templo Beli sub- modo in martyrio, qui post poenas negat, levius
verso et igné concremalo- - punitur quam qui sine necessitate Ghristum abnegat.
VERS. 10. — Tritura mea. Quasi dicat : 0 popule, TERS. 3. — Cuncli principes, etc. Sicut in Jere-
qui recondendus es in horrea mea,quem trivi variis '.B mia legitur, Sedechias nocte per mûri foramen, etc.,
angustiis, ut excuterem paleas et triticum purum, usque ad et in Babylonem ducti sunt.
conferrem in horrea, quoe audivi a Domino ex Deo Fugerunt. In fuga concordes, quorum prmceps est
Israël, etc. draco fugiens, coluher tortuosus.
VERS. 11.—Omis Duma. LXX : Idumoeoe,etc., VERS.5. — Et fleiuum. (ID.)LXX ^ Erroris. Non
usque ad onus Duma ad me clamât. quod flelus et error a Domino sit, sed occasione
Ad me clamât. ( HIER.) Deus, scilicet eustos Scripturarum quas dédit eis legendas, nascitur er-
meus, etc., usque ad loquitur deinde gentibus : Si roris occasio, et possunt dicere : Quare nos errare
me quoeritis, studiosius quoerite (Joan. ix). fecisti a via tua ? (Isa. LXIII.)
VERS.12. — Venit mane, etc. Quasi populo meo VERS.6.— E/am.îCivitas in Perside provincia, in
dabo lumen loetitioe,etc., usque adoperatione, et sic qua oplimi sagittarii : Elam smnpsit pliarelram. Elam,
audiam vos. ascensus eorum, id est superbia hoereticorum,
VERS.13. — Onus in Arabia. Arabes sunt Sara- sumpsilpharelram, ut sagktet in obscuro reclos corde.
ceni, etc., usque ad inde alloquitur Deus Judoeosfu- Ifarielem. Ecclesioefirmamenla, clypeo suo, id est
gientes sic : impugnalione nudavit.
In saltu ad vesperam. 0 Judoei, qui obsidionem Ba- C VERS.8. — Operhnenlum. Templum quod genti-
byloniam fugietis in saltu, idestinsilvisSaracenorum bus et pollutis antei opertum et clausum eraf.
dormietis, fugienles Chaldoeos in semitis Dodanim, Armamenlarium. Juxta templum eral domus
quod interpretatur in propinquos vel cognatos, id est, quam oediiicavil David ad reponenda arma, in
in via quoeducii propinquos vestros Saracenos. cujus circuilu arbores mulioe; unde dicitur do-
Vesperam. (ID.) Quoe est principium noctis. Qui mus sallus.Ipsa quoque non lapidea, sedliguea fuit :
peccare incipil, in vespera est ; qui ad summum ve- ex humore enim coemenliet lapidum (ut aiunt) eru-
ml,|in média nocte. Media nocte primogenita iEgypli ginat ferium. |
occiduntur. Petrus negat, luce jam vicina poenitet. VERS.9. — Et congregastis. Terra promissionis,
In semitis. (ID.)Quia vespera principium malorum, quamvis uberrima, etc., usque ad inferîor quoe ab
etc., usque ad quando contra patrem rebellavit. hostibus capi poterat, superior quoe non poterat.
VERS. 14. — Occurenles silienti ferle. Hoc eonlra VERS. 11. — Et lacum. (ID.) Non puteum qui
eos polest dici, qui otio el desidioese tradiderunt et aquam vitalem habet et oeternam, sedlacus contritos
propria salute contenli sunt, nec poeniteutibus et qui continere non valent aquam.
conversis nianum porrigunt. Inter duos muros. Scilicet el Novum et Vêtus
Silienti ferte aquam. Fatigatis fratribus ardore so- " Testamentum, fecerjunt sibi novas aquas, quas in-
lis et sitis ferte aquam, ne in solitudine pereant. teriores putanl et majora continere mysteria quam
VERS.16. Adhuc in uno, etc. Quasi diceret : Quia Vêtus Testamentum.
non habuislis in eos misericordiam, prope sustine- VERS.12. — Et vocabii Dominus Deus exerciluum.
bitis captivitatis miseriam. Post annum a Judaîca Quolidie provocat Dominus hoerelicos ad poeniten-
eaplivitate et Jérusalem subversione, hi quoque va- tiani, etc., usque lad sed vilipendentes et despe-
stati sunt. ranles dicebant : Cpmedamus et bibamus, cras enim
Quasi in anno mercenarii : (ID.) quod est : Quo- moriemur (Jerem. xxxiv).
modo mercenarius annum suum, etc., usque ad pa- VERS.14. — Moriamini. (ID.) Vitiis, aut cum eis
nemque coeleslem comederint. ad inferos descendatis, etc., usque ad quoe hic di-
CAPUT xxn-. cuntur non pertinent ad. caplivitatem factam tem-
VERS.1. — Onus vallis. Jérusalem quondam do- pore Ezechioe. |
mina gentium, etc., usque ad qui de sublimi sensu VERS.15.— Sobnam. (HiER.)Converterenunc,etc,
Scripturarum ad iufima corruerunt. usque ad unde ei Dominus hoecmala miualur
 1265 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ISALE. 1266
VERS.16. — Quid tu hic? Ac si diceret : Cur tibi A Tum de omnibus vitiis, tum de hoeresibus hoc sen-
vis oedificaredomum? etc., usque ad quam sepul- titur, quia una capta alia perlimescit, et in alterius
crum et memoria appellandum. confusione altéra se capiendam sentit.
VERS.18. — Coronans coronabit te. Qui scilicet VERS.6. — Transite, ululate, qui -liabilatis. Sicut
quondam habebas coronam pontificîs, et sanclifica- supra dictum est, cum non possent Nabuchodo-
tionem in lamina auri (in qua scriptum erat jiomen nosor resistere, feslinaverunt qui potuerunt naves
Dei), Iribulatione et angustia coronaberis. conscendere : alii remanserunt in civitate.
Ttibulatione. Pro lamina aurea in qua scriptum VERS.7. — Nunquid non hoecvestra est, quoeglo-
eratnomen Domini, quam-in fronte poriabat sa- riabatur a diebus pristînis in antiquitale, etc. Quasi
cerdos semel in anno. diceret : Hoec ideo proeeipîo, quia urbs vestra
Quasi pilam. Sicut sphoera in loco declivi et spa- Tyrus, deposito errore veteri,transibit ad veritatem.
cioso slare non polet, sicpopulus tuus in orbis ter- VERS.8. — Principes institores ejus inclyli terroe,
- niiuos dispergetur. etc.(lD.) Interalios negotiatores, vel etiam injregnis.
VERS.-20.— Servum meum Eliacim. Per Sobnam VERS.9. — Ad ignominiam deduceret, etc. Non
superbum,elc.,«sq'Meafl!•Filium Helcioe,id est patris Dominus ignominioe auctor est, sed quod ignomi-
Domini. B niosum est ostendit, secundum illud : Contamina-
VERS. 22. — Clavem. Per clavem quam super tione contaminabit eum, non quod sacerdos conla-
humerum portât, sceplrum regni et signum victo- minationis auctor sit, sed quod ostendit conlamina-
rioe, id est crucem possumus intelligere quam Chri- tum eum quem mundum putabant mullî.
- stus ipse in suo proprio portavit humero. VERS.10. — Flumen. Babyloniorum. Super, flu-
Domus David. Domum David vocat domum Do- mina Babylonis illic sedimus et flevimus, dum recor-
mini, in qua erat aurea clavis. daremur Sion (Psal. cxxxvi).
Et aperiet. Unde : Qui aperit et nemo claudit, Gingulum ultra tibi. Fortitudo resislendi, cingulo
claudit et nemo aperit. Quod in passione resera- enim lumbos restringimus : in lumbis fbrtitudinem
vit claudi non poterit; quod In coeremoniis clausit, habere dicimur.
nemo aperiet. VERS.11. — Conlurbavit<regna. Scilicet ^Egyplio-
VERS.24. — Et suspendant super. Unde in Evan- rum et Moabitarum, et aliarum in circuitu. Tyro
gelio : Omnis populus pendebat ex eo. Hodie quoque enim capta et subversa, alia régna conturbata sunt
ad verbum sapientioe ejus pendent. timoré. Regnum quoque ^Egypli pro subversa Tyro
VERS.25. —Auferetw paxillus. Quoedieuntur, etc., s* datum est Nabuchodonosor.
usque ad Judoei convertenlur ad fidem. VERS.12. — Filia Sidonis. (ID.)In terra Chanaan
CAPUT XXÏÏI. Sunt Tyrus et Sidon ; unde : Mulier Chananoea ex-
VERS.1. — Onus Tyri. Tyrus nobilissima civitas ivit de finibus Tyri et Sidonis occurrens Salvalori
Chananoeorum, etc., usque ad hanc miseriam proe- (Matth. xv).
dicit Isaias : Onus Tyri, etc. i Transfreta. Soepe videmus quosdam a pfoposito
Ulidate. In Groecoapertius :Ululate, naves Cartha- suo transite ad aliud, a militia ad negotiationem :
ginis ; vos, scilicet, qui Tyrum venire consuevistis a causis ad arma mutant industriam, ut mutent in-
causa negotiationis. Carthago colonia fuit Tyriis, ab felicitatem. Sed, Deo dispensante, omnia éventait
eis constructa et culta. contraria, ut per miserias coacti non in se, sed ai
Naves maris. Hebraice Tharsis, Id est exploralio Domino creatore confidant. -
gaudii vel contemplatio, quiagaudii conlemplatio-et VERS.13. — Talis populus non fuit. Usque ad
loetilioevertetur in lacrymas. mortem Nabuchodonosor forlissimi super omnes
VERS.3.—Negotiatio. (HIER.) Negotiatores, etc., Chaldoeiet Assyrii ; postea populus Groecorum et
usque ad et de aliis vitiis ad alia transeunt. Romanorum fortior fuit.
Semen Mli messis fluminis fruges, etc. Sic con- Suffoderunt. Quando Nabuchodonosor Tyrum in-
struite : semen Nili fluminis erat messis et fruges vasit navigio, non solum murum, sed et. domos
ejus, scilicet Tyri. Terra Chananoeorum, in qua Tyrus subvertit; et quoe erat negotiatio civitatum, facta
est, infertilis est ; iEgyptus, quam irrigat Nilus, fer- est per septuaginla annos siccatio sagenarum.
tilis frugibus, quas TJTUSali iEgyptiis eommutabal. VERS.14. — Naves maris, etc. Hebraice Tharsis,
VERS.4.—Mare. Soeculiscilicet in quo parva ani- etc., usque ad vir ecclesiasticus destruit elsubjicit sibi.
maliacummagnis, draco(quem Dominus formavit ad VERS.15.—Sepluaginta annis. (HIER.)Tyrus quon-
illudendum ei) videns ëos a venatoribus Chrisli capi, dam angustiala-, etc., «si/ue ad quis ergo non habeat
qui a doemonîbus fuerunt capli, dicit contrarioe for- spem salutis, si bene cecineril, si chordas^ idjîst
tiludini venatorum (quam significat Sidon) : Erubesce, virlutes, bene composuerit?
Sidon. (ID.) Septenarius et septuagesimus, qui vel sin-
Non parturivi. Quasi diceret : Nihil profuit par- .gulis diebus, vel septem decadibus perficitur, per-
turisse, peperisse.et enulrisse juvenes, quia Tyrus fectam significat poenitentiam, ut, tempore poeniten-
sine defensione capta est. tioe expleto, jure Tyrus ad antiquum stalum resli-
VERS.5. — Cnnï audilum fuerit in JEgypto, etc. tuatur.
 12G7 WALAFRIDI STRABI FUL1). MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1268
, Canlicum mereiricis. Quoe ab amaloribus dere-, A es quo ascendit, in aère sedebit, in nube veniet.
licta solet carmina in consolalionem componere, Quomodosi paucoeolivoe, eic. Paucis reliclis, cum
et proeterita commemorare, sic et Tyrus reversa. persecutio voraverit terram, etc., usque ad collectis
VERS. 16. — Sume tibi citharam. Quoe de hoc quoque racemis vix pauci rémanent in vitibus vacuis.
onere sequuntur ad reversiouem Tyri spectant. VERS.14. — Alque\ laudabunt : cum glorificdius
Bene cane, fréquenter, etc. Admonet eam canti- fuerit Dominus. (ID.),Laudabunt qui polerunt re-
cum miseriarum suarum semper cantare, ne ilerum manere et pressuram Antichristi fugere, vel ardo-
eadem palialur. Dicunt enim hanc esse musicoena- rem imminenlis gehennse.
luram : si loetumiuvenerit, ketiorem facit; si tristem, Hinnient. Equorum similitudine, Ioetitioegestientes
trisliorem reddiL magnitudinem.
VERS.18.—Et erunt negoliationesejus, et merce- VERS.16. — A finipus terroe, laudes audivimus,
des ejus. Sicut dicit Hieronymus in Jeremia, etc., gloriam justi. In Hebroeo, alis terroe. Aloeaulem vel
usque ad mercedes Domino sacrificaverunl. fines terroe, prophetoe!sunl et apostoli, qui de lerre-
CAPUT XXIV. nis ad coelestia volant, et quibusdam proeceptorum
VERS. 1.—Ecce Dominus midabit, etc. (ÎHIER.) finibus vivendi modum terminant. Dicunt ergo san-
Post specialem genlium singularum correptio- ]g cti : Sicut a prophetis et apostolis audivimus , sic
nem, etc. , usque ad Jîgypiiorum et mullorum modo impletuin videmus.
aliorum ad générale onus jndicii extremi transit. Secretum meum mihi. (ID.)Nec potest plene enar-
VERS.2. —Erit. (ID.) Omnes similiter vel pro rare proemiabonorum?necpoe"nasmaloruni, quoeproe-
bonis remunerabuntur, vel pro malis damnabuntur. videt per spiiilum ; et inde dolet, dicens : Voemihi.
Nulla diversitas erit inler nobilem et ignobilem, VERS.17. — Formido et fovea. Possunt hoec lam
sacerdolem el laicum, servum el dominum, etc. ad tempora marlyrum, etc., usque ad sic etiam fiel
Omnes enim exoequo stabunl ante tribunal Chrisli ; in lempore Antichristi.
nec erit acceplio personarum apud Deum. VERS.18. —Apeitoe sunt, etc. Utvideat Deusini-
Sic sacerdos. Bonus populus cum bono sacerdole quilates Ànlichrisii el judicel. Dum euim non punit
percipiel coronam vitoe; mali simul sustinebunt tor- peccala, se videre ea dissimulât.
menla gebennoe sine acceplione personoe. Fundamentalerroe.Principes soeculi,terrena opéra.
Terra. (ID.) Terrena opéra ad nihilum redigen- VERS.19. — Confraclione confringelur. Non quod
tur, ut abolita imagine terreni hominis permaneat lerra redigalur in pulverem, vel nihilum, sed quia
imago coelestis. Caro enim et sanguis regnum Dei omnia terrena transibunt. Et quomodo ebrius nescil
non possidebunt, quia mortale hoc induel immorta- 'G quid agat, sic omnes qui versanlur in terra malo-
litatem. rum magnitudine ebrii erunt et stupebunt ad omnia.
VERS.6. — Maledictio vorabit terram. Sicut in VERS.20.—Tabemaculum unius noctis. (ID.)Quod
principio benedixil Deus omni creaturoe, sic in a viatore transferiuiy ut nullum remaneat vestigium,
fine maledicîl his qui terreni sunt ; nec peregrini, sictransibit figura hujusmundi (I Cor. vu), et erit terra
sed habitatores terroe : et qui in ea peccant, obliti déserta ut non sit habilatio amplius hominum in ea.
conditionis suoe contra se mutuo debacchanles. El VERS.21. — El erit, etc. Quasi diceret : Fene-
pauci remanebunl, qui habeant imaginera coelestis. stroe coeli apertoe sunt, ut prospiciente Domino ter-
VERS.7. —Luxil vindemia, infirmata vilis est. (ID.) rena peccala, omnisjfigura terrenorum operum proe-
In consummslione, mundi proeleritarum debciarum tercalet corrual, neque in prislina statura ïesurgat.
recordatio eritmateriacrucialuum ; unde, purpuratus Visilabit ergo Dominus in die illa super militiam
dives qui receperat bona in vila sua , elevans oculos coeli, ut non solum terrena, sed coeleslia judicel.
deinferno, cernilLazarumin requie (Luc. xix); unde : Super militiam. (ID.)Inebrialus est in coelogladius
Voevobis-quisalurali eslis, quia esurielis (Luc. vi). meus. Astra non sunt mnnda in conspeciu ejus. El in
Ingemuerunt omnes qui loelabunlur, etc. Hoc lesti- .' angelissuisrepeiil pravitaiem (Isa. xxxiv, Job. xv, iv).
mouium ingerimus eis qui in conviviis non solum Reges terroe. (HIER.) Redores lenebrarum, contra
gula et ebrietate, sed auribus luxurianlur, ut per spiritualia nequilioe in coeleslibus(Ephes. vi) ; unde
omnes sensus animoe forliludo mollescat. in Daniel : Exiil in occursum mihi princeps regni Per-
VERS.10. — Altrita est civilasvanilatu. Mundusin sarum, et princeps regni Medorum (Dan. x)
quo omnia vana, vanitas vanitatumel onmia vanilas. VERS. 22. — Et tongregabunlur. (ID.) Origenes
VERS.11. — Clamor erit super vino. Per vinum, dicit quod, post hanc sentenliam : Ile, maledicti,in
crrorem; ebrii enim errant. Perplafeas (quoeGroece ignem oelemum(Matth. xxv), post mullos dies, id est
a lalitudine dicuntur) spatiosam et latam viam, quoe posi mille annos visitandi et liber.indi sunt. Sed hoc
ducit ad mortem, accipimus. Super his ergo qui er- Ecclesia non recipit. Diclum est enim : Ibunt impii in
raverunt in lata et spatiosa via hujus soeculi, in supplicium oelemum, justi aulem in viiam teternam
die judicii clamor doloris erit. (Matth. xm). Quod,aulem oelernum est omni fine
VERS.13. — In medio terroe. Jérusalem, quoeest caret, ei sicut gaudium oelernum, ila et supplicium.
(ut aiunt) umbilicus terroe. El, autumant multis Viiitsfusas in lacum. Unde : Alligale ea per fascicu-
quia Dominus judicalurus super monlem Sion, les ad comburendum.
 "
1269 GLOSSA ORDINÀR1A.— LIÉ. ISALE. 1270
Et post multos. Notandum quod non addit ; a Do-• A lius est, ut videal, et erubescat 'de malis suis. E'
mino vel ab angelis, etc., usque ad quod Domini ar- non videbit, quasi diceret : ad poenam suflicit, quia
bitrio derelictum est. non videbit me regnantem in coelocum sanctis meis.
VERS.23. — Et erubescet. Unde creatura ingemi- _LXX: Auferetw impius, ut non videat clarilateinDei.
seit et partait, etc., usque ad qualis fuit Abraham; VERS.11.— Confundantur zelanles. LXX : Zelus
mortuus in seneclute bona. apprehendet populum ineruditum*.
CAPUT XXV. • VERS.-12.—Domine, dabis. ' (ID.) Notandum quod
VERS. 1.—Amen. (HIER.) Hebroeum, quo soepe: postquamoperanoslrareddiderit nobis, pacem eliam
Dominus utitur in Evangelio : Amen_amen, id est; daturus sit, et quod ideo posulent pacem, quia opë-
vere vere dico vobis. ratus sit in eis. Dicunt, se, scilicet tormenla, susti-
VERS.2. — Civilas. Eversa a Nabuchodonosor, nuisse, ut post misericordiam consequanlur.
restitula estaNeemia, et a Jesu summo sacerdote. VERS.13. — Domine, possederunî. (ID.)Doemones,
Eversa a Romanis, restituta est ab Jîlio Adriano ; quos in idolis coluimus. "LXX : Domine,-exîra te
sed non in eodem loco",nec in statum prislinum. nescimus alium, non absolute alium, sed extra te :
El in sempilernum.\lb.) Ut mille annorum regnum Paier enim in Filio, et Filius in Paire.
et aureoeJérusalem et gemmatoefabula quiescat.. B Tantum ht te recordemur. (ID.) Non alhid petimus,
"VERS.10. — El trilurabttur Moab, etc. (ID.)Licet nisi ut post érrores digni simus, qui nominis tui re-
géneraliter de consummatione mundi loquerelur, cordemur.
etc., usque ad per Moab igitur recte intelligimus dia- Perdidisti omnem. (In.) LXX : Masculinum eorum,
bolum filiis Dei semper adversarium. etc., -usque ad memoria masculinum interpretatus
Paleoe in plauslro. Ferralis plaustris teruntur est contra illud :'Nolite errdre, Deus non irridetur.
paleoe,ut eas facilius animalia elpascantel ruminent. VERS.15. — Nunquid. Non poenitenliam egil, et
CAPUT XXVI. hoc est: Nunquid, etc., quasi diceret: Securitasne- .
VERS.1. — In die illa, etc. (ID.) Hoc ad. proe- gligenliam, negligentia contemptum parité
sentem Ecelesiam potest referri, et ad diem judicii. VERS.18. — Et peperimus. Alii distingunt sic : Et
Nunc Ecclesia canticum novuni cantat : Christi peperimus spiritum, saluiem non fecimus in terra.
nativitatem, passioneni, resurreclionem, ascénsîo- Spiritum : salule, etc. Ut tota mente credamus, et .
nem. Vêtus namque est anliquum hominem ad per quem bénéficia non sensimus, per tormenta
inferna descendere ; "novuni, ad eoelunT ascendere. discamus.
Urbs fortitudinis. Voxjustorum, el nunc, et in - VERS. 21. — Revelabit terra. (ID.) Terreni tune
futuro. ' *
<C non poterunt celare quos occiderunt, quia tune
VERS.2. — Aperite portas. Hoc canticum repente omnia aperla; vel, terra quoesusGepitsanguiném mar-
mutât persônas. tyrum etoperuit, tune revelsbitur quando résurgent.
Portas. Justitioe; unde : Aperite mihi portas ju- CAPUT XXVH.
stitioe. Porte vitoe et justitioe, etc., usque ad et per 'VERS.4.—In die illa, etc. (ID.)Tradunt Hebroeidia-
mullas portas ad eum qui dicit : Nempvenit ad Pa- bolum, etc., usque ad utinducatur gladius super eum.
trem nisi per me JJoan. xrv). Vectem. (HIER.)LXX : Fugitivum. Tune enim fu-
VERS. 5. — Pacem. (ID.) Repetitïo confirmatio giet, etc^, usque ad ^erpens autem, quia insidias
est.-Hanc habet illede quo dicitur : Homo Iwmo fi- molliter infundit.
liorum Israël (Ezech. xiv) ; et alibi : Vir vir cujus Cetum. Hebroei, Tannin; unde Hebroei fabulaban-
uxor nubile maculaverit (Nu.m. v), ut duplex homo tur Leviathan habitare sub lefra.et in oethere, Tan-
et duplex vir pacem consêqualur duplicem. niu vero in mari. - -J >'
VERS.6. — Conculcâbil edm pes, etc. Quia Om- VERS.2. — Vinea meri cantabit. Gui Jeremias pro-
nis qui se exaltât humiliabilur (Luc. i). Eliam ad pinat calicem meracissimum. Merum Graece, purum
Latine. '
contrarias fortjtudines hoecreferre possumus.
Egenorum. (HIER.)Apôstolorum, quos expulerunt D) VERS.5.— An potius?Nox Patris deliberative, '
Judoeide finibus suis, qui, Domini imitantes patiper- etc.; usque ad qui non sunt salyati aucloritate legis.
'
tatem privilegium vïrlulis, ejus conseculi sunt. VERS.6.-—Israël, id esipopulus Judoeorum conver-
VERS.9.—Anima mea desideravit, etc. Non caro ; sus, videns doctrina filiorum suorum orbem floruisse.
unde : Silivit anima mea ad Deumfontemvivum(Psal. VERS.9. — Idcirco. Quasi diceret : Ideo dimit-
XLI).Caro concupiscitadversus spiritum {Gal. v). tetw iniquitas domui Jacob : et coetera propler me-'
VERS.10. —?Misereamur. (ID.) Dominus ad pro- rita scilicet apôstolorum, qui per mundum idolorum
phetam : Anmisereamur impio, îla ut djscat, scilicet altarîa comminuerunt.
elementiam meâm, dum ïpse salvatur? quasi, hoc VERS.11. — Conterentur. (ID.) Sicut Delbora ad
meMusest. nellum ivit et populum ad ignôminiam Judoeoram ju- '
Et non discet-jnstiis, etc. Quasi diceret : Quomodo dicavit ; et imminente Chaldoeoruincaptivitaie, viris
poterit nosséluâm justitiam, expertus tuam elemen- tacentibus Olda'prophetavil :'sic imminente caplivi-
tiam? taie Romanorum, veniebant forte mulieres et doce-
Et non videbit.Dominus ad prophetam, quasi nîe- bant eos."
 1271 WALAFR1DISTRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
Mulieres.DiversoeSynagogoe;vel aperle mulieres, A ricors Deus genus humanum, ut fructum boni operis
quoenudatispecloribussanguinantes feriunt lacerlos. afferat,' arat ut agricola vomere proedicationis, pro-
Docenteseam. (HIER.)Magna infelicitas populi et scindit verbere tribulationis, nunc peste,-nunc captî-
reprehensio, a mulieribus lamentalionis carmina vitate corrigit; et hoc est: Nunquid tota die, etc.
discere. VERS,25. — Gilh et cyminum. Gith et cyminum
VERS.12. — Ab alveo. LXX: ab Euphrate, etc., quoe in virga excutiuntur, etc., usque ad clavem
usque ad quia habet turbidas aquas, et non perpétuas. scienlioe habentes. !
CAPUT XXVIU. VERS.29. — Et hoc a Domino Deo exivit.
VERS.1.— Voecoronoesuperbioe.(ID.) Hue usque CAPUT XXIX.
ad consummalionem mundi, etc., usque ad nec poe- VERS.1. — VoeAriel. (ID.) Ad Jérusalem com-
nitenlioe fructum salulis habuit. patientis affecta : Quia si cognovisseset tu (Lue. xix) ;
Vallis pinguissimoe. Gethsemani ferlilitate fru- Ariel, leo Dei ; leo enim Dei Jérusalem polentissima
gum, per eam erat eis ascensus in civitalem, et ibi et fortissima fuit.
figebant aliqui, ludi causa, tenloria dum in civitale Expugnavit. (ID.) Cum potentissima esset, repu-
morabanlur. gnantibus coeciset claudis, quando Joab primus do-
VERS.5. — In die illa. (ID.) Seeundum prophe- B matum excelsa conscendit.
liam, cum Dominus, etc., usque ad Scriboeenim et Additusest annus. Cum captivitali essent a Nabu-
Pharisoei vino et sicera inebriali sunt. r chodonosor, neque templum habebant, neque sa-
VERS.6. — Fortiludo Tevertentibus. (h>.) Non le- crificium, et hoc per multos annos : et hoc est an-
guntur bella Ezechioe, sed Dominus pro eo belluni nus ad annum additus.
gessit, interfectis cenlum et octoginta quinque mil- VERS.3. — Quasi sphoeramin circumitu tuo. Tem-
libus Assyriorum, quorum Judoeispolia collegerunt : pli similitudinem retinentis antiquam, non magnifi-
et ad porlas Jérusalem cum gaudio reversi sunt. centiam. !
VERS.8. — Omnes enim. Dum Scripturarum non VERS.4. — Pythonis, etc. (ID.) Phytonissa quoe
digerunt eibos, nec corpori faciunl vitales, sed im- erat in Endor per necromantiam Samuelem, imo
matures et fetentes egerunt, ut in eis Dominus nul- doemonemsuscilaviti: et hujusmodi futura proedixit
lum inveniat locum. in populo illo. ManiaJinsania, unde manichoeos,man-
VERS.9. — Ablactaios a lacté, avulsos. Alios non, thos, divinatio.
quia portare non possunt. Hi enim sunt qui jam VERS.6. — In tonitruo. Visi sunt Romani irruere
solido cibo uti possunt; aliis dicit Apostolus : Lac cum tonitruo, et terra moveri eorum adventu, et
dedi vobis potum, non escam (I Cor. m). G «um flamnia ignis, quia et civitatem succenderunt
VERS.10.— Quia manda, remanda, manda, re- et templum.
manda; exspecta, reexspecla, exspecla, reexspecta, VERS.5.—Obstupescite et admiramini. (HiER.)Post
modicumibi, modicumibi. (ID.)Quasi dicat. Vos non subversionem Jérusalem et templi, id est Ariel con-
potestis doceri, quia irridentes prophetas (per quos tra Scribas et Pbarisoeos prophelia dirigitur.
proedicit Dominus vobis mala superventura, ut poeni- VERS.11.— Signatus est enim. Hoecimpleta sunt,
tentiam agalis et liberemini) ; opponitis, manda, re- quando et dignitatem et sacerdotium amiserunt, et
manda; quasi dicat : 0 Propheta, proecipe quod vis, civitas destructa est!et templum a principibus Ronia-
minarequoevis; hoectamennoneveniuntquoeminaris. norum. i
VERS.11. — In loquela enim. Quasi dicat : Malo VERS.15. — Eo quod appropinquat populus iste.
vestro hoec dicilis, quia non proenunliabit vobis Do- (ID.)Dominus in Evangelio Matthoeiutilur, etc., «s-
minus amodo mala, sed statim inferet. Et hoc est: que ad verbis propriis usos.
In loquela enim labii et lingua altéra loquentur ad Labiis suis. (ID.) LXX. Labiis suis me honorai,
populum istum, etc. cor autem ejus longe est a me : frustra autem colunt
VERS.16. — Lapidem. Lapidem quem oedificantes_. me, docentes proecèpta hominum atque doctrinas.
reprobaverunt, hic faclus est in capul anguli, VERS.14. — Peribit enim. (ID.) Ab loco hoc Apo-
VERS.19.— Sola vexatio intellectum dabit audilui. stolus testimoniumponit: Perdam sapienliam sapien-
VERS.21. — Sicut enim. Philisthoeoscongregatos lium,ét intellectumprudenlium reprobabo: aliis verbis
superveniens David auxilio Domini, divisit vivos a eumdem sensum : Vere grande miraculum fecit Deus
mortuis et perversa loca dispersit; uude loeus ille in populo ut eodem tempore civitas arderet, et
Baalphrasim nomen accepit. templum corrueret, et omnis magistrorum scientia
Alienum opus. (ID.) Opus proprium Dei est mise- • deperiret. ;
reri, parcere, condonare. Non suum, sed alienum est, VERS.15. — A Domino abscondatis. (ID.)Quasi non
irasci, punire. videat Deus. Hoc errore Adam et Eva absconderunl
(GREC) In mundum veniet, ut faciat opus suum, se : Cain quoque dixit : A facie tua abscondar.
scilicet ut redimat genus humanum ; sed ab ipso est VERS.16. — Perversa est, etc. (ID.) Ut Creator
alienum opus ejus ; non convenit enim Deitati con- ignoret creaturam ; unde Apostolus : 0 homo tu quis
spui, flagellari, cruciflgi. es, qui respondeas Deo ? nunquid dicit figmenlum fa-
VERS.24. — Nunquid tota. (HIER.)Pius et roise- ciori suo : Quare me fecisii? (Rom. ix.)
 1275 - GLOSSA ORDINARIA. - LIB. ISALE. 1274
VERS.17.-—Inmodicoet in brevi. (HIER.)ModicumA scilicet quoead simililudinem veritalis arlifex lingua
et brève ex quo hoc proedictum est usque ad ascen- composuerit, in splendore eloquentioe (quod signi--
sionemDomini: omnia enim tempora, oeternitati com- ficat argenlum) et in ratione sapientioe (quod signi-
parata, brevia sunt et momentanea. ficat auruni) comminues, el disperges, et immunda
Libanusin Carmel.Libanus mons inPhoenicia, etc., judicabis.
usque ad si esset cum adultéra viro. VERS.23. — Et dabilur pluvia. (ID.) In Regum
VERS.21. — Et declinaverum frustra a juslo. Doe- volumine scriptum est, etc., usque ad nisi enim
mones conati sunt, etc., usque ad Scriboe elPhari- vitia abjecerint, virtutes non subeunt.
soei declinaverunt frustra a justo, dicenles : Non Pascelur. Quidam hoechyperbolicos Cyri tempo-
habemus régent nisi Coesarent(Joan. xix). rmus, qui captivitatem populi relaxavit, in Judoea
VERS.22. — RedemitAbraham. De igné Chaldoeo- compléta, contendunt.
rum, etc., usque ad ignis enim lingua eorum ur di- VERS.24. — Commixtunt migma. Isaac hordeum
citur. sévit, etc., usque et ad per paleas et hordeum paula-
CAPUT XXX. tim proficiunt, et transeunt ad frumentum.
VERS. 1. — Voe, filii desertores, dicit Dominus. VERS.25. — El erunt. In die judicii super montes
(ID.) Post prophetiam contra Ariel et coetera, etc., B et colles erunt rivi, etc., usque ad qui enim biberit
usque ad fugerunt in Jîgyptum : et hoc est : voe,filii de aquis ejus non sitiet in oeternum.
desertores. Inlerfeclionis multorunt. (ID.)Multi enim sunt vo-
VERS.2. — Qui ambulatis. Ut dicit Hieronymus : cati, etc., usque ad quorum linguoe in Babylone con-
Jeremiaseum eis frit, etc., usque ad :ut habitarelis fusoe, et super quos eecidit turris in Siloe.
in terra vestra. VERS. 26. — Et eril lux, Cum proemium laboris
Etant entnt i» Thaphnis. Quasi dicat : An ideo re- percipient, quia creatura liberabitur a servitute
cessistis a me, ut fugerelis usque in Thaphnis et corruplionis. Non mirum si luna solis fulgorem re-
Anes ? Thaphnis civitas in qua magi contra Moysen eipiat : Quia justi fulgebunt sicut sol (Matth. xm).
signa fecerunt ; Anes in finibus iEgypli sita est : VERS. 27.—Ecce nomen Domini. Filius in no-
forsitan timoré turbali non ausi sunt in Thaphnis mine Patris, unum enim nomen est Patris el Filii
manere, et fugerunt usque ad Anes. el Spirilus sancti : unde : Baptizantes eos in nomine
VERS.6. — Onus jumentorum. (I».) Post decem Patris, et Filii, et Spirilus sancti : non in nominibus,
onera diversarum genlium, undecimum onus reli- sed in nomine quod est Deus.
quarum duarum tribuum ponit, quoe remanserunt VERS.28.— Spiritus ejus velut torrens inundans.
ducto Sedechia et aliis principibus in Babylonem. G (HIER.)Sicut torrens inundans cum pervenerit usque
In terra. (ID.) Eremus per quam ponlifex Joanna ad collum, animantem suffocat, sic spirilus iroe
filius Chareoeèt-alii duces traduxerunt reliquias in Dei in judicio iinpios suffocabit. Finem omnium
jEgyptum contra proeceptum Domini ; vel, ipsa Tenisse significans, sicut torrens suffocat eum ad
jEgyptus in qua multas iribulaliones et angustias cujus collum pervenit ; sic Dei judieium neminem
sustinuerunt. transibil impunilum.
VERS.8.—Nunc ergo. (ID.)Dominus adJeremiam, Quod erat in maxillis. Ut pro volunlate diaboli
vel ad Isaiam secundum Hebroeos, etc., usque ad circumferrenlur, hoec perdet Dominus in die judicii,
quia bene feci eis, bene docui, et ipsi spreverunt. vel in proedicatione apôstolorum cum gentes ad fi-
VERS. 12. — Pro eo quod reprobastis verbum. dem venerinl, et idola relinquent.
(lb.) Hoeretici quoque et omne dogma contrarium VERS. 29. — Canticum erit vobis. Post poenam
veritati, etc., usque ad el saltem coenosam et par- malorum agit de gloria sanclorum. Sicut filii Israël,
vulam aquam sitientibus proebere. transito mari Rubro, cum vidissenl Pharaonem et
VERS.15. — Sicut interruptio cadens. Quasi : Quo- jEgyptios submersos, cum loetilia dixerunl : Cante-^
modo interruptio mûri altissimi qui longam traxit mus Domino, gloriose enim, etc.; sic in die judicii,
ruinam difficile,instaurari, et pristinum decorem transito mundo et damnato diabolo et membris suis,
recipere potest, sic venîet vobis repenlina contritio. sancti cum loelitia exsullabunt in Dei laudibus; co-
VERS.19. — Plorans nequaquant plorabit. (ID.) dem modo in conversione gentium.
Judoei referunt hoc ad tempus illud quando sub Sicut qui pergit. Proeceptum est filiis Israël, ut
Zorobabel, etc., usque ad in spécula scilicet et vi- decimam bonorum suorum Domino offerrent, Dato-
sione pacis, id est Ecclesia. rem bonorum glorificanles : sic sancti in judicio
VERS.21. — Post tergum. Prima conditione quasi offerent manipulos suos exsultantes et Deum lau-
infacie Adamaudivit a Domino, etc., usque ad et hoc dantes, et gentes conversoesimiliter.
est : Aurestuoeaudient verbummonenlis post tergum. VERS.33. — Sulphuris. In inferno fetor inlolera-
Neque ad dexteram. In utraque parle quidquid bilis et inexslinguibilis ignis.
supra modum est, in vilio est. Neque ad dexte- CAPUT XXXI
ram, etc. deelinandum est, sed via publica gradien- VERS. 1. — Voe qui descendunt in JEgyptum.
dum, id est regia, quoenon fallit. (ID.) Egit de gloria bonorum et de poena reprobo-
VERS.22.—El contaminabis laminas. (ID.)Idola rum, nunc revertilur ad reliquias quoe remanserunt
 1275 WALAFR1D1STRAB1 FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1276
in terra Juda, duclo Sedecia et aliis in Babylonem. A Deserium. Solitudo seilicel gcntium verletur in
Sed prius monuit ne irent in JEgyptuni : modo divitias Israël, el Israël repulabitur in génies.
quia ierunt minatur malum. VERS.17. — El cnttus justitioe. Ut in silentio ore-
Non sunt confisi super sanclum Israël. Non exqui- mus,|non in plaieis, non clamantes, non in mullilo-
sierunt corde, sed verbis ; dixerunt enim ad Jere- quio. j ,
miam : Ora pro nobis Dominum quid agere debeamus? VERS.18. — In labernaculis. (ID.)Jam in niansio-
et noluerunl obediie. Cui simile : Deum non invo- nibus coeli confidenter habitat, unde : In domo Pa-
caverunt. Quod de malis sacerdotibus diclum est. tris ptei mansiories multoe sunt (Joan. xiv) ; vel, in
VERS. 2.—Ipse aulem sapiens. Unde Jeremias : Ecclesiis quoein Domino fidueialiter sperant.
Maledictus homo qui confiait in homme, etc., usque VERS.19. — Grando, quasi diceret : Cum populus
ad locus ubi crucifixus esi Dominus specialiler vo- Chrislianus in pulchritudine pacis sederil, tune ira
catur Sodoma el JEgyplns (Apoc.xi). Dei in saltum soeviet.
VERS.4.—Quia hoecdicit. (HIER.) Hoc|de illis, qui VERS.20. •—Beali qui seminalis. {ID.) In exposi-
cum Sedecia in caplivifalem ducti, post septuaginta tione Ecclesiaslis. Ille magister dignus beatitudine
annos, Domino miserante, re\ersi sunt, coesis in babetur, qui super irriguum pectus seminat audien-
jEgypto Israelitis et jEgyptiis, in quorum auxilio B tium, lam de Judoeis quam de gentibus populo con-
confidebant. gregato. i
VERS.5. — Sic protegel Dominus. lia fecit Domi- CAPUT xxxra.
nus contra Samaritanos, qui impedire conali sunt Vers. 1.— Voequi proedaris. (ID.) Contra Sen-
oedificationemtempli. Et in tempore Machaboeorum nacherib : possunt hoec eliam referri ad quemlibet"
in paucis multos fudii. raptorem et ad ipsum diabolum.
VERS.Q.—Convertimini.In prophetia, nec temporis, VERS.2. — Domine, miserere noslri. (ID.) IÛ per-
nec historioe ordinem serval, etc., usque ad sic toto sona populi obsessi a Sennacherib, vel polius, apô-
aflectu mentis redirent. stolorum el omnium fiJelium.
VERS.9. —Ignis est in Sion. Sion, Ecclesia in qua Mane. Qui de exercilu Sennacherib remanserunt;
ignis et caminus qui devorel peccatores, scilicet li- socios niorluos viderunt el in fugam versi sunt.
gna, fenum, stipulamque consumai. VERS.5. — Angeli. 'Michaelis scilicet, qui princeps
CAPUT XXXH. Judoeorum, vel Gabrielis, fortitudo el dux proeliorum.
VERS.1.—Ecce in justitia regnabit. (HIER.)Finita VERS.4. — Brucltus. Ex locusta brueuiis nasei-
prophelia de his qui in jEgyptum descenderant, in- tur, etc., usque ad mortuoe eliam bruchos gigpant.
G VERS.6. —Tuis. 0 Ezechia; vel suis secundum
cipil de advenlu Ghrisli el apôstolorum ejus.
VERS.2. — Et erit vir sicut. (ID.) Quasi diceret : alios, scilicet libéra ti populi.
Sic erit lutus in tribulalionibus, sicut qui ventum et Ejus. (HIER.)Seilicel salutis : sine timoré enim ne-
lurbinem fugiens tuto se abscondil loco ; et qui fon- que sapientia, neque seientia quidquam prodesl, un-
tes purissimos Invenit in deserto ; qui solis ardorem de : liabebis mulla bona si timneris Deum (Tob. iv) ;
suum prominenti devitat saxo. el : Initium sapientioelimor Domini (Psal. ex).
VERS.9. — Mulieres. (ID.) Matronas alloquilur VERS.8. — Paclum. Quod pepigit Dominus cum
captivandas a Romanis ut poeniteanl ; vel, per mu- Abraham, scilicet : Multiplicabo semen luum sicut
lieres Synagogas notât, vel urbes Judoeoe.Mulieres stelloe, etc. (Gen. xxn) ; el alibi : Habilabis in loco
opulentoe,surgite : Post vocationem genlium, quibus isto amodo — et usque in sempilernum (Zach. xi).
Christus in justitia imperavit, ad mulieres opulentas VERS.9. Libanus. Templum ; Basan, Regio Og,
sermo dirigitur. quam dédit Moyses trans Jordanem duabus tribubus
VERS.10. —Post dies et annum. Unde : Ecce nunc et dimidioe : hoec quoque uberrima. Carmelus nions
tempus acceplabile, eccenunc dies salutis (II Cor.vi) ; terroe promissionis feriilissimus. Per hoec ergo debe
et'alibi : Annum placabilem Domino (Isa. LXI). mus intelligere Judoeos omnem fertililatem amisisse.
Post dies. Id est proedicalionem Chrisli. Qui enim D VERS.14. — Quis poterit. Dei magnalia narrât et
impoenilenies fuerunl, elsi non illico captivati, ta- Deum ignem voeat.
men illico conturbati, quia noluerunl recipere proe- VERS. 17. — Terram. Viventium. Beati mites,
dicalionem Domini. quoniam ipsi possidebunt terram, vel in coelo posili,
•— terrena despiciunt. '
t VERS.12. Super ubera plangite. Filial Jérusa-
lem, nolile flere super me, sed super vos ipsas flele, VERS.20. — "Tabernaculumquod. (ID.) Taberna-
el super filios vestros. culum quod habuerunl Judoei per eremum, etc.,
VERS.14. — Onagrorum. (ID.)Quorumlibel sylve- usque ad Ecclesia aulem immobilis fundata est su -
firmam '
strium animalium el avium, quoe ibi longo tempore pra pexram.
habitaverunt. VERS.22. — Dominus enim. (ID.)Judicabit oihem
VERb.15. — Donec effundatur. Spirilus sanctus, terroein justitia.
Elia et descendat sicut - VERS.25. — Laxati sunt funiculi lui, etc. Redit
proedicanle Enoch, super nos,
lu Pentecoste super aposlolos. Adjungit autem se ad terrenam Jérusalem, et loquitur de ea sub spe-
propheta com'patiendo illis. cie navis : superiora dicta sunt de urbe solemnila-
 '
4277 GLOSSA ORDINÂRIÂ. — LIB. ISAI^E. 1278
tis nostroe, quam Dominus fluviis suis circutndal. À edilio : Facile quod vobis utile est, ut me recipiatis
CAPUT XXXIV. el pax maneal vobiscum.
VERS.4. Omnis militia coelorum. (HIER.)Sol, et CAPUT XXXVII.
luna, et stelloe obscurari videbunlur, clarescente VERS.1. — Et factum, est cum audivissel rex Eze-
vera luee, quoe est Christus. Spiritus quoque mali, - chias , scidit vestimenta sua. (ID.) Scindunl vestes,
amissa polestate, in inferno recludenlur. quia audieranl Rabsacen Masphemaniem. Scidit rex,
Et complicabunlur sicut liber. Non _scilicet inte- credens ex peccatis suis et populi hoc provenisse.
rior, etc., usque ad nihil enim postea scribelur in eis. .VERS. 2. — Isaiani filium Amos. In libro Regum
VERS.6. —?In Bosra. (ID.) In civitate mundi ' legilur, qui misit ad Isaiam prophetam. Sed lue,
contra Deum munila. "Bosra enim munila, vel ex quia de se Isaias texit historiaru, non prophetam,
Deo; mundus enim voluntale Domini firmalur ; sed filium prophetoe se nominal.
unde : Ipse super maria fundavit eum : el :-Ego VERS.i. —Pro reliquiis. Jam enim decem tribus
confirmavi columnas ejus. Bosram el. Edom, He- adductoe, civilates Judoe et Benjamin vastatoe : pars,
broeorum magistri, Romain volunl intelligi, et om- etiam ijiferior civitatis in manus hosliûm tradila ab
nia de ipsa dici quoesequenti continenturcapitulo. impio el superbo ponlifice Sobna. Leva oculos, etc.
VERS.8. — Quia dies ullionis Domini annus relri- " VERS.7. — Ecce ego dabo ei spiritum, etc. Quasi
butiojiis. Post feneralem mundi ultionem, ad Jéru- dical : Non dîcam univer.sa quoe Assyrio faciam, ne
salem reverlilur, cui primum loquebatur et destru- aieam videar jaciare potentiam, sed hoc uuum :
clionem ejus piano sermone descrilrl, quoe facta Ecce ego dabo.
est a Romanis. VERS.8. —' Et invenif. Pugnasse Sennacherib re-
VERS.11. — Ibis. Avis aqualica serpentibus ini- geni Assyriorum contra iEgyplios, etc., usque ad
mica : bas aves dicit Josephus a Moyse delalas in Chaldaicoescriptores hislorioe. / -
belluni contra iElhiopes ; quia serpentes abundant VERS.15. —Oravit. (HIER.)Jam securior de libera-
in terra illa per quam aditurus erat. tiône. Ante enim ascendit, sed non legilur orasse,
VERS. 12. — Nobiles ejus. Apostoli enim jam quia pro peccatis suis meluebat hoecfore.
transierant ad gentes : alii fidèles admomlione Spi- VERS.18. — Vere enim, Domine: multis probatur
rilus sancti, imminente captivitate,-transieruni Jor- historiis venisse rege? Persarum in Groeciam , ei
danem in regnum Agrippoe qui pacem babebat cum subverlisse et spoliasse templa.
' Romanis. VERS.21. — Et misit. Bisloria libri Regum et
GAPUT XXXV. Paralipomenorum aàmiscelur prophelioe, quia est
VERS. 1. — Loetabitur. Exposita çaplivilate Ju- prophelia de liberatione urbis, de interilu Assyrii,
doeorum, agit de conversione genlium. de reversione solis,_etde annis Ezechioe addilis.
VERS.2. — Saron. Populi Judoeorum; unde : Erit VERS. 22. — Filia Jérusalem. Quoe prius non
Saron sicut desertum (Isa. xxxn). responderal, jam certa de ultiône, seeura de poena.
VERS.7. — Viror calami. Implelio Scripturoe, quoe VERS. 25. — Et exsiccavi. Tanins fuit exerci--
per calamum ; et intentionis adjulorium, quoe per 1US ut fluenia exsiccarent, et ideo puteos aquoe in-
juncum: calamus enim et juncus juxla aquàs oriun- opia facerent.
"tur et virent. VERS.29. — Superbia. (ID,) Non ultra suslinebo,
CAPUT XXXVI. ut scias te non viribus hoec potuisse, sed arbilrio
VERS.1. — Et facium est. (HIER.) Libri Regum meo. Merebanlur enim impioegentes et infructuosoe
et Paralipomenorum consentiunt,etc., usque ad Jéru- arbores ut per te, quasi securim succiderentur,
salem obsedit. _ VERS.30. — Tibi autem. (ID.) -Omnia hoec per
VERS.5. — Sobna. (ID.) Sobna scriba, alius, non nunlios Propheta ad Ezechiam loquitur, quid Senna-
superbus, qui, ut tradunt Hoebroei, comminatîone cherib dixerit, quid ei Dominus respônderil ; nunc
Rabsacis perierrilus , inferiorem partem civilatis ; ad ipsum verba convertit, ne dubitet venlura quoe
>-.tradidit, arce rémanente el templo. proedixit. In hoc enim maxime prophelis credebatur,
VERS.4. —Roec dicit. Sicut forsan a pâtre audie- ~ quia noli solum longe post future, sed in proxinio
rai, baecdicit Dominus : el ut verba ejus habeant complenda testabantur.
majus pondus, nolal arrogantiam : Hoec dicit rex Et in anno. Scilicet imminente messe, irruerunt
'
magnus, quasi eontrariafortîludo. Assyrii, et vaslaverunt messes, et vineta,d oliveta :
VERS. 6. — Ecce confiais. (ID.) Mentilur plane. et ob nimiam obsidionem , quod ex granis repertum
Nusquam enim legilur Ezechiam in ^Egypto spem est, habuerunt in victum prjnio anno et secundo;
-posuisse. quia enim in anno obsidionis serere. non potuerunt,
VERS.8. — Nec poteris. Non ex imj)ecîllitale, sed quoerepererunt ex pomis et frugibus sumpserunl.
proeceptorum Domini observalione , qui per Moysen VERS.33.— Propterea. (ID.) Revertitur adpropo-
de rege Israël proecepit, dicens : Non multiplicabis situm, el posl futurorum spem metum cxculit proe-
tibi equoSj et currus, nec uxores plurimas. sentem. Nec enim lanta eril loeiitia de his quoepro-
VERS. 16. — Facile mecum benediclionem,- etc. mitiebat futura, quanta de imminenlibus cura
Laudate me, benedicite me. Vel sicut habet alia VERS.35. — Propter me. Significat, quia non ex
 1279 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA.
merito suo, sed Dei clemenlia conservanlur, imo et. A dolosi non dimidiabuht dies suos, quia non implent
patris eorum David memoria. In quo admonentur opéra virtutum,-nec poenitendo emendant delicla.
suoenegligentioe, el fidei illius, atque justitioe, quam Ad portas inferi. iQuoesivi. Ubi constituta* est
tantum diligit Deus, ut posleros sanctorum merito domus omni vivenli ante advenlum Christi.
eorum tueatur. VERS.11. — Quielis. Quidam codices habent:
VERS.37. — Etreversus. Ideo reservatus, ut sciât Quievit generalio mea, quod et Hieronymus ali-
potentiam Dei et blasphemantia comprimât ora, et quando transtulil, deceptus ambiguitate verbi, et
proedicetmajeslatem illius quem ante despexerat. postea correxit. 1
VERS.38. — Filii ejus. Invidentes (secundum tra- VERS.15. — Respôndebit mihi. (ID.) Quod erravi
ditionem Judoeorum)Asaraddon, etc., usque ad re- emendabo, tu esto fiiiejussor el protector : Non est
servatus a filiis in tèmplo Dei sui occidendus. enim volentis neque icurrenlis, sed Dei miserentis
Ararat. (HIER.) Regio Armenioe campestris, per (Rom. ix).
quam Huit Araxes, incredibilis uberlalis, ad radieem Cum ipse. Hoecmihi juste, quasi diceret : nihil
Tauri montîs, qui illuc usque tendilur. Arca vero restât nisi patienter sustinere et ipsum fortem ex-
Noe non ad montes generaliter Armenioedelata est, orare qui fecît quod vomit.
quoe appellata est Ararat, sed ad montes Tauri aliis- B • Recogitabo. Quodproeteritum est non adjuvat sus-
simos, qui imminent campis Ararat. tinenlenr, unde stulla est Epicuri sententia, qui
CAPUT XXXVIH. asseril recordatîonei praaleritorum bonorum mala
VERS. 1. — In diebus illis oegrolavit. (HIER.) preesenlia miligarL ]
Quia de Victoria dignas Deo grates non relulit, sed in In amaritudine animoe, quasi diceret : et hi etiam •
superbia evauuit, sicut Regum et Paralipomenorum in amaritudine, quia proesens iribulalio nihil boni
liber aperit ; unde : Quem Deus diligit, ' eorripit, ne proelerili sentit, el semper bumana félicitas aliqui-
elevelur in superbiam post incredibiles triumphos. bus aspergitur aversîs.
Morieris tu: Gui simile : Ninive subvertelur : et VERS.18. — Quia 1non infémus confitebitur. Sine
mulla sub comminatione proediela, nec impleta;non fine damnati neque in inferno poenitentiam agunl,
Deo mutante sententiam, sed provocante nos ad sui neque laudes Deo refermai.
nolitiam. Dominus enim paliens est super malitia. VERS.19.—Vivensvivens,etc. Non infernus velmors.
VERS.2. — Ad parietem. (ID.) Templi, scilicet Pater filiis. Unde' : interroga patrem tuum, el
juxta quod Salomon exstruxit palatium. annunliabit, etc. '
VERS.3. — Obsecro, Domine. Iturus ad Dominum, VERS.21. — Super vulnus ejus. Aiunt Hebroei
narrai opéra sua. Félix conscientia, quoein tempore G Sebin (rrW)ulcus sonare.-non vulnus, etc., usque ad
malorum potest recordari bonorum. cum Deus fecerit eam.
Obsecro, Domine. Audiens se morilurum, non CAPUT XXXIX.
annos plurimos petit, sed Dei judicio dimittit quid VERS.1.—In tempore Mo. (HIER.)Superius dictum
proestare velil : noverat Salomonem Deo placuisse, est, quia Asaraddon Sennacherib successif,etc., usque
quia non petierat amphores annos viloe. 4d et amissovirilirobore,inmuliebremredigitur niol-
El quod bonum. Idola patris sui destruxit, ostia litiem.
domus Domini, quoeille clauserat, aperuit, serpen- VERS.2. — Et in omni potestate sua. (ID.) In
tera oeneum quem in Gabaon Judoeiadorabant com- thesauris domus Domini, in quo proecipue offendit.
minuit, et in ventum sparsit. Hoc enim non erat potestatis ejus. Jam tamen de
Et flevit. Flevit quia moriebatur sine filiis,etc., us- valvis illis templi auri laminas lulerat.
que ad elpost morlem plurimos resuscitatos legamus. In thesauris ejus[ Tacet de thesauris Domini -,
VERS.4. — Et factum est Verbum Domini. Proe- meluens reprehendil quod scilicet ostendit eis quod-
posiero ordine hic referlur historia, quoe in Regum cunque liaberet in potestate, templi, scilicet supel-
volumine consequenlius legitur. y. leclilem ; unde :
VERS.5. — Ecce ego adjiciam super dies. Secundum VERS. 7. — Et erunt eunuchi. (ID.) Tradunt He-
quod visum est, etc., usque ad et de annis Ezechioe broei hoc impleium esse ic Daniel el ejus sociis, qui,
addilis. capio Joachim filio Josue, cum suo populo sunt ca-
VERS.7. — Hoc autem tibi erit signum a Domino, pti et in Babylonem]ducti et eunuchizati, vel evirati ;
quia fecil Dominus verbum hoc quod locutus. (ID.) non tamen pulandum quod eunuchi fuerinl corpore,
Proesenlis scilicet lemporis etfuluri, ut quomodo sol sed mente, sicut qui se caslraverunt propter regnum
reveriilur ad exordium sui, ila Ezechioevita ad evo- coelorum(Matth. xix).
luios redeal annos. Nobis quoque in bebdoade el VERS.8. — Fiat tantum pax. Debuit peccatum
ogdoade viveutibus post resurrectionem Christi vitoe suum cum David confiteri, et iram Dei removere
spalia prolelentur. a posteris, aut compati cum Moyse,qui dicit : Di-
VERS.10. — Ego dixi. (ID.) Cum Deus Ezechioe mitle eis hanc noxam, aut dele me de libro quem
sine labore-victoriam dedisset, etc., usque ad pecca- scripsisli (Exod. xxxn). Quod quia non fecit, propter-
lores in dimidio dierum moriuntur. ea non respondet éi ; sed, conversus ad populum,
In dimidio dierum meorum. Unde *.Viri impii el dicit : Consolamini, etc.
1281 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. ISMM. 1282
_ CAPUT XL. L maximus el pascuis uberrimus et arboribus ; sed
VERS.1.—Consofaroim. Quasi dical : Quia rex ve- etsi omnia ligna succidantur ad succendendum, et
ster non compatitur vobis, eonsolamini Chrislo. Potest omnia animalia immolentur ad holocaustum, ad
ad gentes referri, de quibus Dominus per Zachariam : implendam vel placandam tamen majestatis poten-
-
Ego congregabopopulum orientis, et erunt mihi in tiain non sufficiunt.
populum, et ego ero illis in Deum (Zach. vm). VERS.19. — Nunquid. Stullitiam gentium" redar-
Loquimini ad cor. (HIER.) Ad cor loquitur qui guit,-ut ab idololatria recédant.
moestumconsoiatur, sicut de Siehen dicitur : Locutus VERS. 20. — Forte lignum. (ID.) Hebraice mesu-
est Sichenad cor ejus, et consolalusesteam (Gen. xxiv). •ehan (Î3D13),quia genus ligni est imputribile, de quo
Jérusalem. Jérusalem a Chaldaeis et Romanis cor- maxime idola fiunt : hoc autem dicit ut, idolis re-
pore et anima ; Ecclesia a perseculoribus corpore -prouatis, suscipiatur doctrina Evangelii et reveletur
«ruciata, animo angusliala. gloria Domini, ut videat omnis caro salutare Dei.
Malitia ejus. Malitia afflictio sicul illud : Si est VERS.21«—Abinilio. Legis Moysi, vel a principio
malum in civitate quod non faciatDominus (Amos.ni). mundi'in ipsis crealuris quoe omnes suum suomodo
Dimi&saest. Causa eonsolalionis, remissio pecca- proedicant artificem.
torum, etc., usque ad quia purgata sunt et soluta' B VERS.22. — Super gyrum. Hinc nonnulli terram
per poenas. quasi punctum et glohum esse contendunt.
VERS.3. — Vox clamantis. (ID.) Hujus vocis me- Quasi locustoe. In ejus comparatione, vellconside-
mores, Judoeimiserunl ad Joannenmt interrogarent rata terroe magnitudine.
eum : Tu quis es ? Tabernaculum. Hinc quoque in similitudinem
VERS.4. — Omnis vallisexallabitur. Qui se exaltai, sphoeroe coelum esse contendunt, et ejus hemisphoe-
humiliabitur, et qui se humiliât, etc. HOGusque bodie rium terris imminere. -
in deserlo gentilium Ecclesiarum clamant magistri. VERS.23. — Qui dut secretorum. Stultam fecit
VERS.5. — Et videbit omnis caro. De primo ad- Deus sapientiam hujus mundi, et hoc est ; Qui dat
ventu subito ad secundum raptus dicit : Et -videbit secretorum scrutatores, -quasi non sint (I Cor. i).
omnis caro. VERS.25. — Cui assimitaslis me, udoequastisme,
Os Domini. Prophète qui proedicaverunl futumm dicit Sanctus. Quasi diceret : Quare similitudini
Christum, scilicet salutare Dei nostri. Deum comparatis, nec ex creaturarum magnitudi-
VERS.6. — Quid damabo ? (In.) Non sine causa nem Deum creatorem intelligitis ? si non creditis
quoerit: eum enim se sponte oblulit, dicens : Ecce verbis, crédite oculis veslris, et elementorum om-
ego, mille me : populo suo dura nuntiavit, et nunc nlum servitute omnipotentiam Domini cogitale. "
idem metuit. - VERS.'26. — In numéro. (ID.) Mi numerata sunt
Omnis caro. Qui portât imaginem terreni, etc., quoe Abraham numerare non potuil : el serviunl
usque ad sic homo, per oetalum successîcnes, amillil delegato oflieio,'Ut sol cursum coeli uno expleat
decorem el cadit in mortem. anno, et coeterasuo modo.
VERS.8. — Verbum aulem Domini. Verbum Chri- Militiam eorum, etc. Angelos scilice{,unde : Millia
stus cum corpore suo, quod est Ecclesia. -mii/mm ministrabant ei (Dan. vu). Inde et Dominus
VERS.9. — Sion. (ID.) Per Sion et Jérusalem, Sabaoth dicitur, id est militioe, vel exerciluum, vel
aposlolos et alios doctores intelligit, quos admonel virlutum.
ut quoea Domino acceperunt proedicent, et culmina VERS.27. — Quare dicis/ete. (ID.)Cum hoecpro-
virlutum ascendentes, verbo et exemplo doceant. pheta diceret, etc., usque ad sine judice sumus, et
VERS.11. — Gregemsuum, etc. _Nunc contempla- immerito affligimur.
tione, in futuro ipsa visione : nunc docendo, postea Via mea. Bona opéra, non pertinent ad Deum
salvando vel saliando. terrena, non considérât quid quisque agat. Indeinju-
Fêtas. Doctores filios quotidie Deo parturientes. sle opprimitur, quasijumenla et pisces, sine reclore.
VERS.12. — Quis mensus est? (ID.)Nede vocatione VERS.28. — Creavit. Omnia novit, omnia conti-
gentium dubileiur, magnîtudo vocantis describitur. net,'omnia majestate sua dispensât.
Pugillo. Pugillus, conlractis digitis pugnus, pal- Sapientioeejus. (ID.) EX hoc loco aliud aposloli
mus a pollice usque ad minimum digitum extenta sumptum videtur : Incomprehensibilia judicia ejus,
manus, ut per palmum et pugillum coelosextentos el investigabiles vioeejus : quasi diceret : Solus Deus
et glohum terroe noverimus. oeternus, impassibilis, coetera omnia déficient.
VERS. 13. —Spiritum Domini super me, eo quoa VERS.50. — Déficient pueri. Qui scilicet gaudent
unxerit me ad annuntiandum mansuelis misit me: corporis sanitale, et pueritiam et adolescentiam
Et requiescetsuper eum Spiritus Domini. putant esse perpétuant.
VERS.15. — Quasi pulvis exiguus. (ID.)Hebroei VERS."bï.'—Mutabml. Ut sint fortes in "Deo,
lioc verbo lenuissimum pulverem signiflcari pu- fient débiles mundo, et post mortem carnis fient
tant, etc., usque ad et tam Groecoequam Latinoelin- immortales.
guoepaupertatem. Sicut aquiloe. Sicut aquila secundum physicos,
—
VERS.16. Libanus non sufficiet. Libanus mons alliso ad silicem rostro, veluslate nimia adnncato
 i
1285 WALAFRIDI STRABI FULD.-MON.. WP. "PARS ï. — .THEOLOGICA. 1284
innovalur, sic -qui vetustatem peccali per pelram, A mus, quia justus esU; in adventu Filii, doemones,qui
quoe esl Christus, mortificanl^ înortui] mundo inno- -in lidolis Ventura nuntiabanl, obmuluerant.
vanlur Doo^ unde : Renovàbitur ut uquiloejuvenlus Audiens sermones vestros. 'Quia, brûla genîiîium
tua (Psal. oet). corda errorem suumlnlellexerunt, et valicinia ialsa
CAPUT XLI. ïeliqueruut.
VERS. i. — Taceant insulte. {HIER.)Quia in salo VERS. 27.-— Primus -ad Sion iMcet. JËcclesiam
- significant; ecce asliteruht fihi, scilicet lui, quos
gentes, scilicet quoe saisis el amaris fluctibus soeculi-
lunduntur.l per fidem meam donavi libi, scilicet aposloli, quo-
VERS."2. —Quis suscitavit ab «oriente, (fo.) Qui- rum proedicatione nali sunt tibi filii.
dam llebroeorum hoc ad Cyrum regem Persarum VERS. 29. — Ecce -omnes hijustï. {Juidquid de
referunt, efc, usque ad qui ab initie coguovit hoec. idolis vel de -gentibus dixîmes, ad iioeresiarehas et
VERS.5.*—Semitainpedibus. Laborem vel lassi- pravitatis dogmala referamus, quia, Christ» pacem
tudinem ejus viloe-non senliet : Exsultavit ut gigas ad Ecclesioe nunlianle et veritatem monstrante, ipsi
currendam viam. -exrores sequuHlur, j;l vente et lurbini «ompafantur.
VERS.5. — Viderunt insuloe. (ID.)ïd est génies in CAPUT XLH.
eircumilu ,-etc, usqne-ad et confortavil eum clavis B VERS.1 Eccelservus. (HIER.)Notandum quia
proeceptorum, ut in timoré Domini pernianeret. aposloli Jacob, Israël, et semen Abrahoe appeîlantur,
» VERS.8, — Et tu, Israël, serve meus.\(lv.) Dominus quibus poslea quasi servis et homînibus "dicitur.:
ad aposiolos affeciuose, etc., -usque-adpostea elecli Noli timere, vermis Wacob,etc. Ghrislus auiem non
in amiciliam Dei jungimur. semen Jacob \el Israël, sed servus'éieitur. ,
VERS.9.— El alongïnquis. Jam usque adextrema Dedi Spiritum. îneonceplione; uïide : 'Spirilus san-
Judoei dîspersi, et inde ad finem mulii vocali. ctus supervenïet in *lje,etc. (Pirit. JÏ). Et in baplismo
VERS.14.— Vermis Jacob. (ED.)Yermes dicuntur elaruil, cum Spiritus in specieeolumboe super ipsum
"
aposloli, tanquam ejus imitatores qui dicit : Ego Tequievil (Luc. i). i
sum vermis et non homo{Psal. xxi). Et sicut veijnis VEBS. 5. — Linum fumigans. Sacerdolium jam
peneliat.terram-, sic proedicatio eorum corda au- pêne exstinctum, de lino autem fit sacerdotale ve-
dientium. siimentum. [
Qui mortui eslis ex Israël. Sicut ille qui dicit : Educet judicium. i Judieabit, scilicet non nreïuen's
'Quotidie morior yropler veslrâm gloriam, fratres Scribas et Pharisoeos.
(I Cor. xv); et alibi : Vivoautem jam,non ego; vivit VERS.4. —Nonlerittristis. {ID.) Hoc Matthoeus
vero in me Christus •(Gai. n). C^ion posuit, sive inter judicium et judicium média
VERS.15. — Ego posui te quasi ylauslrum. Vir scriptoris errore sublata sunl. Est autem sensus,
ecclesiasticus habel proedicalionis rostras etc., usque -oequalitatemvultus omni tempore conservabit : Quod
ad ut maie congregali bene dividantur. de Socrale ïalso gloriairtut philosopbi, quod "scilicet
VERS.19. — Dabo in solitudinem cedrum. (ID.) plus solito non tristis fueril, necloetus.
Arborum varielales diversitatem spir|itualis gralioe In terra judicium. Unde : In judicium ego veni
significant, rie sallem «na ehorda de cithara Do- in\hunc mundum, ut qui non vident videant, etc.
mini, et aliqua virlus .graliarum Ecclesioe déesse (Joan. ix).
sideatur : quarum sublimilatem ad coeleslia fesli- VERS.6. — Justitia. Justuni fuit ût transirel per
nanlem illuminai lignum olivoe, fomesjlucis, asquies ap'ostolos ad génies cohtemplus a Judoeîs.
laboranlis vel lassali. VERS. 7. •— Vhic'tum. Funibus peccatorum ; in
Spinam, et myrtum,et lignum olivoe.LXX: Selhim, 'Evangelio, quem Salarias vinxerat Dominus solrit.
quoeest arbor alboe spinoe similis, etc., usque ad el VERS. S. — Alieri. Filius et Spiritus sanclus m
ideo consolaiores sauctoe Ecclesioe significat. Deitate a Pâtre aller non est, et ideo eamdem et gîo-
VERS. '22. — Annuntiate. (ID.) Significaî -quia riam et laudèm habet.
idola nec audiendi nec respondendi habent faculta- u VERS. 9. — Vobis faciam. Ut sciatis, quia ego
tem, etc., usque ad patet quod idola post adventum Dominus, non est alius praïter me : et qui priora
Christi vocem amiserunt. cernitis implela, eredalîs quoepôlliceor fulura.
VERS.23. — Si potestis. Neque doemonespossunt, VERS. ÎO. — Novum. ïn novitateSpirilus, non in
nisi Dei permissione, quod assidenl idolis, quia nec vestusîaleiitleroe ; nec soïum In Veteri Testamento,
poreos, nec sancii Job jumenta potuerunt disper- sed etiam in Novo.
dere sine Dei permissione. Paulus quoque tradidit 'Qui descendais in mare. (ID).Prîus iiiscatores pi-
Satanoe quosdam. scium, post hominum ; unde ad litleram : nïuïla maria
VERS. 25. — Suscilavi. (ID.) Adhuc contra idola transierunt.
loquilur et contra cullores eorum, etc., usque ad ut VEUS.11. — Cedar. Filiusïsmaelis : Saraceniab
credant in eum qui venit ab orlu solis. eo, qui melius Agalreni : sed nomine liberoe velave-
VERS.26.—Quis annuntiavit ab exordio ? quasi di - runt ignominiam aiieilloe. îsmael enim filius anciîloe
cerel : Nullus in gentibus fuit qui annuntiaverit ad- Agar fuit, ab bac Saraceni. Duodecim enim duces
venlum Filii. Si est aulem qui annunliaveril, dice- genuil. Nomine quoque ejus ipsa dicitur provinci'a,
 1285 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ISklM: 1286
De verlicemonlium. {HIER.)Super montentexcelsum A idolum, quia feci hominem justum a quo injuste
ascende. De verlicemonlis. De alliludine virtulis et formatum est idolum.
conlemplationis, ut etiam exemplo doceant quoeproe- VERS.42. — Ego annunliavi et salvgvi. Per pro-
dicant. plietas nalivilatem Filii, vocalionemgentium, expul-
VERS.13. — Vociferabilw, Unde : Ipsi me pro- sionem doemonum. <
vocaveruntin eo qui non erat Deus (Deut. xxxn) ; et VERS. 14.— Hoec dicit Dominus Salvator, etc.
ego in génie stulla irritabo eos. Hoec, scilicet quoe sequuntur : Pater ad appsiolos.
VERS. 14. — Sicut parlwiens. Partum consilii Propter vos qui scilicet testes mei estis, qui'scilicet
mei profundam in lucem sicut millier infantem, sic Evangelium proedicatis. Quibus dixit : Noli limere.
proferani dissimulalum dolorem. Chaldoeosin navibus. Secundum Jùstoriam, Chaldoei
VERS.16. — In semitis. (ID.)In cognilioneprophe- abundant fluminibus, el slrenui sunt navibus et inde
larûm, qui sunt sémite ad Christum, cum ejus nali- glorianlur.
vitalem, resurreclionem el ascensionem proedicunt. VERS.15. — Ego Dominus sanclus vester. Qlim
VERS.17. — Gonfundanlur. Cum pleniiudogentium filiis Israël, modo vobis apostoli, in mundo expulsis
hilraverit. Tune etiam Israël conversus, erroris sui doemonibuset omnibus viclis principibus.
•
poenitebit, qui idolis ante servivil. B FERS.19.—Facio nova. Mulla quoe reficiunt ani-
VERS.22. —Laqueirsjuvenum. Reverlilur ad proe- mas, non corpora : olim de pelra unum tantum pro-
dicationem Domini, increpans Scribas et Pharisoeos : duxi foniem ad corpora refieienda.
Hi enim erant ïaquei simplicibus ne ad Dominum VERS.20. — Dracones et strulhiones. Maligni, ve-
converierentur. nenosi, qui in solitudine gentium morabamur, idolo-
VERS.25. — Quis est. "Hoftatur eos propheta, ut ialrioe sanguine morumqueieritate bestiales. •
sallem aliqui audiant et causam suoe captivilatis Strulhio speciem alarum habet,volalu earel. Sic hy-
inlelligant et caveant. pocrita speciem sanclilalis habet,rem autem nonhafeet.
VERS.25. — Super eum. Ut quod .prius tacuerat, VERS.22. — Non me invocasti. (HIER.) Ad Ju-
jam non laceret nec verbis, sed tormentis corriperet. doeosloquitur, qui ante adventum Domini idola colue-
Et non.cognovit. Sicut historioetradunt, nec gen- runl; veladeos qui postadventumcrederenoluerunt.
tes hoc fieri in uliionem filii inlellexerunt, nec Ju- Nec laborasti. Non feci le laborare post adventum
doeimalitia "sua excoecati. Filii,utpreliosa quoequeofferres,quia :Sac>ificiumDeo
' spiritus contributatus, etc. (Psal. L.) Vel: Non labo-
CAPUT XLIH. rasti-in jne tantum qui idolis oflerebas.
VERS.i. — Et nunc hoec. Superius loeutus est de G VERS.25. —In'thure. Per Ihus el calamum, qui
"eâplivitate Judoeorum qui eredere nôluer'unt, nunc est sarculus arboris afomaticoe,omnia aromala accipe.
primilivam alloquitur Ecclesiam, quoe est de Ju- VERS.25. — Ego sunt. (ID.)Quasi diceret : Fecisli
doeis,ut Çrealoremanimoesuoeet corporis intelligant. me laborare sub onerepeccati lui; ideo jam non ser-
Créons te Jacob. Jacob supplantator, Israël vir vi- vum meum, non puerum voco, sed simpliciler appello
densDeum. Hi sunt aposloli el aposiolici vlri,squi Jacob ei Israël, ut ostendam et arguam -peccalores.
etvilia supplantaverunt, el Deum videre meruerunt. VERS. 26. — Reduc me. Bona quoe feci tibi. Quid
VERS. 2. — Per aquas, "etc. ( ID. )' Secundum ultra debui facere tibi, el non feci? Vel: Si quid justi
Hebroeos : Per aquas iEgyptii, etc., usque ad hoec habes, ego libenter recipiam.
quoque régna proedicando transierunl apostoli, et VERS,27. — Pater luus. Abraham scilicet qui,
Dominus ubique cum eis. Domino terram proniissionis pollicente, respondit :
VERS.5. — Dedi propilialionem. Ut indeacquiras In quo sciant quia pbssidèboeam? Vel ipse Abraham
tibi misericordiam el eoronam, proedicando, scilicet,
-qui peccasse dicitur in promissione .filii dubiiando;
JSgypliis, et Jîtiiiopibus.(qui pêne ùltimi) et Sâboeis: .vel, populus in deseito conlra Deum murmurando,
est autem Saba civitas in finibus Jîlhiopioe sita ; In
y. quasi diceret: cognoscet de peccatoribus generalum.
omnem terram exivit sonus eorum, et in fines, eic. Interprètes. Quasi diceret : iutcr parles, scilicet
VERS.5. — Ab Oriente. Midti venienl ab Orienleet pacem ferentes.
Occidente,et recumbentcumAbraham,Jsaac-et Jacob, -
ab omnibus scilicet mundi parlibus. "CAPUT XLÎV.
VERS.8. — Educ foras. Vox Palris ad Filium de VERS.1. — El nunc audi, Jacob. Primos fidèles de
Judoeismente coecis.Et nota prius esse factam voca- Judoeis aliis obduralis cum quodam privilegio nomi-
tionem Judoeorum, deinde gentium. nisetdignitate honoris alloquitur; apôstolorum scili-
\ERS. 9. — Omnes génies. Propheta ad gentes, cet chorum. Audi, Jacob servemeus. Prima servilus,
increpans de idololatria et admirans quod nulhis in secunda eleclio.
gentibus hoc proescire po'tuit; sed tantum populus VERS.2. — Ab utero auxilialor tuus. In quo fralris,
Dei qui legem Dei accepil, proplietas habuit. plantam arripuisti, vel, in principio Ecclesioe"manus
VERS. 10. — Non est formatus. Quidam eodices persecutorum evasisti.
habent plasmatus ; sed non eonvenit bene, sic ta- Et rectissime quem elegi. Israël, secundum Hebrai-
men potest exponi : Ante me non es( formaliun cam veritatem, reclus vel reclissimus. Quod ante, rir
 1287 WALAFRID1STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1288
videos Deum dieitur : non a proprietate, sed a sono A virtutemque meam el sapientiam quoe in me est >
vocïs habelur. non est alius Deus.
VERS.5. — Effundam Spiritum meum. Seilicel in VERS.6.—Ut sciant. Esdras dicit Cyrum scripsisse
baptismo per impositionem manùum. omnibus gentibus non esse Deum, nisi Deum Israël.
VERS.4. — Quasi salices juxta proelerfluentesaquas. Vel ex captivorum liberatione Dei clementia el po-
Salix arbor infructuosa, etc., usque ad quoe cilo cre- tenlia omnibus magis nota. Josephus autem in ljbro
didit proedicaiilibus apostolis. Antiquilatum ideo populum fuisse dimissum sit,
' VERS.5. — Iste dicet. Credenlium varietatem de- quia Cyrus legit in libro Isaioe quoe de eo Dominus
scribit. per prophelam dixerat ante.
Et in nomine Israël assimilabilur. Ut recipiant le- VERS.7. — Tenebras. Noctem vel captivitatem.
gem, et prophetas, et Spiritus sancti gratîas quoe Quasi poenilentes misertus a captMtate reduco ;
Israeli promissoe sunt. iratus peccantes caplivo.
VERS.6. — Ego primus et ego novissimus. Post vo- Malum. (ID.)Bellum, scilicet afflictionem secun-
cationem gentium quoe, abjectis idolis, crediderunt, dum quod dicitur : Sufficit diei malitia sua. Confun
agit contra eos qui converti noluerunl. dantur ergo qui Deum malorum conditorem arbi-
Absque me non est Deus. Non dicit se solum esse, B tranlur. Hic enim malum non contrarium bono, sed
sedproetervirlutem el sapientiam suam nullum exter- pro afflictione ponilur et bello.
num Deum esse, deorum multorum opinionem et si- VERS.8. —Rorate coeli.(ID.) De-adventu Christi,
mùlaera condemnans. per Cyrum significati, quia a captivitate diaboli Ube-
VERS.12.—Esuriet et deficiet. (HIER.) Famé et sili rabit genus humanum, convenienter adjungil. Vel
arlificis, etc., usque ad quorum Deus venter est, glo- possunt hoechoerere |superioribus, ut Cyro captivita-
ria in confusione eorum. tem laxanle metonymicos coelum et terra Ioetentur.
VERS.25. — Jubilate, extrema terroe. (ID.) Angeli Et nubes. Prophète corda nostra salutari pluvia
quasi habilatoribus terroe proesunl ; vel aposloli, vel irrigantes, et Christi nativitatem et resurrectionem
prophète super quos et alii esse constant; undeEphe- et ascensionem annuntiantes, unde : Mandabo nu-
siis dicitur : Super oedificatisuper fundamenlum apô- bibus meis ne pluanl super eam imbrem ; et alibi,
stolorum et prophetarum, etc. Veritas tua usque ad nubes.
VERS.24. — Hoec dicit Dominus Redemplor, etc. Creavi eum qui : scilicet vermis fuit, et germina-
(ID.) Supra locutus est de idolorum subversione, et tus de terra legilur secundum humanitatem.
Israël poenitentis redemptione : nunc autem dé po- VERS.9. — Voe qui contradicit : quasi diceret :
tentioe suoe magnitudine, ne quis dubilet de salva- C Crédite quoe proedico , Chrislum scilicet venturum,
tione quam proniillit. quia, Voequi contradicit faclori suo (Psal. xxxv) ;
VERS.26. — Qui dico. De reslauratione quoefacta vel Cyrum cui per liberationem populi mei omnia
est a Zorobabel et aliis ducibus, Cyro permillente, régna substernam. I
loquitur: Cum tamen adhucimplendaessetcaptivilas. VERS.10. — Mulieri, quid parturis ? Vir mulieris
VERS.27. — Flumina tua. Sub Dario seilicel et polens, mulier Virilpotens.
Cyro nepote ejùs. Nocle enim qua ab eis Ballhasar VERS.11. — Plastes ejus, Filii, secundum huma-
occisus est, Euphrates fluvius, qui per mediam civi- nitatem in utero virginali, unde : Spirilus sanctus su-
talem fluebat, ab eorum exercitu in rivos divisus est, perveniel in te, et virfus Altissimi obumbrabit Ubi, elc.
ut per ejus alveum civitalem ingrederenlur. VERS.12. —El omni-miiuioe. Hac occasione pu-
tanl quidam astra esse ralionalia ; aiunt enim, quia
CAPUT XLV. insensalis non mandaret aliquid, quoe mandata non
VERS.1. — Hoecdicit Dominus Christo. Apud Ro- inlelligerenl.
manos diadema, apud Judoeos unctio, et reges facil VERS.15. — Ego suscitavi. ( ID. ) Quasi diceret :
el sacerdotes, a qua et christi dicuntur. Cyrus chri- Qui supradicta feci ; quid mirum-si et Filium mitlam
stus, non unctione, sed dignitaie. " inniundum ut redimal genus humanum et a môrtuis
Et dorsa regum. (ID.) Quoe civitas illi non patuit? suscitera eum ?
Quisregumlerganonvertil?qui mûri, anteinexpugna- Vias ejus dirigam. Qui peccatum non fecit, nec in-
biles, non sunt ejus obsidione subversi? Hoecautem ventus est dolus in ore ejus ( I Petr. H ).
compléta plenius invenies in historia Xenophontis. Ipse oedificabit.(ID.) De quo dictum est : Non co-
VERS.3. — Tltesauros absconditos. Cunctarum ur- gnovisti me. Nec ipse oedificavitcivitatem vel tem
bium, ut abjectis idolis, beneficiis invitalus, unum plum, sed permisit oedificari : nec in ejus tempore
Deum sentires, qui anle proedixit nomen tuum ante- hoc consummatum est, sed Assueri.
quam esses. IVERS. 14. •— Labor JEgypti. Gullus idolorum.
VERS.4. •—Et vocavite. {ID.) Sicul vocavî Abra- Multum enim laborabal in exsequendis idolorum
ham, Isaac et Jacob, elc., usque ad Filius autem Chri- sacrificiis. Sed apostolis proedicanlibus conversi
stus oleo loetilioeunelus proe participibus suis. sunt, el proe omnibus regnis abundant ibi reli-
VERS.5. —Extra me. Quia Filius et Spiritus san- giones monachorum, ut ubi abundavit deliclum,su-
ctus in Paire ; proeler sermonem quîppe et rationem perabundet et gralia ( Rom. v ).
J289 GLOSSA ORDINARIA.— L1B. ISALE. 1£90
VERS.19. — Non in abscondito, etc. (JD.) Olim in À VERS.10. — Annunlians.-Per prophelas , ul cum
monte Sinai uni tantum populo dixit : Non erunt proediclaimplevero per divinationem, id esl prophe-
tibi dit alieni ( Exod. xx ). Evangelium aulem per tam proedicentemfutura, probem dirinilaleni meam.
aposlolos omnibus genlibus proedicarit, unde : In Novissimum.Nossumus in quosfinessoeculorumde-
omnemterram exivit sonus eorum (Psal. xvm ). venerunt (I Cor. x). Et alibi : Al ubi venit pleniludo
Non dixi. (HIER.)Primum quidem ad Judoeosveni: temporis misit Deus Filium suum (Gai. iv). Et Joar.-
et ut umbram legis relinquentes, verilatem se- nes: Filioli, inquit, tiovissimahora esl (I Joan. n).
querentur admonui. Consilium: redimendi mundum per Filium, j}i! >
Annunliansrecta. Cl creatura Creatorem adoret, si, consiliummeum slatulum nunc dico, ul cum vi-
ut relictis figuris sequatur verilatem Evangelii. deritis effeclum, scialis nullum esse Deum nisi qui
VERS.20. — Nescierunt. Noluerunt scire quidam futura cognovitet fieri proecepit.
rémanentes in errore, simulacrorum scilicet onere VÈHS.11. — Vocansab oiiente avem: (ID.)Secun-
gravalî, et speiantes in quibus non est salus. dum HebroeosCyrumTegemPersaruui,etc., usque ad
VERS.21. —Consiliamini. Ut omnes per mundum et quem Magi ob oriente venientesadoraverunt.
euntes idem annunlielis. Hinc enim simul symbo- VERS.12. — Duro corde. Qui semper resislitis ver
luin composuérunt de Trinilate et unitale, de com-•B rilati, primo propheiis, tandem, el Filio. ,.
munione Ecclesioe., de generali resurrectione. CAPUT XLVH.
Proedixi illud. Gentes esse salvandas, sed idolum VERS.1. —J)escei}de, sede, etc. (HIER.) {)uia
nihil esse : quando looutus sum Abralioe,vel quando omnes creaturoe Dei sumus ; nec juxta hoereîicos,
legem dedi. natura Babylonis damnabilis ; vel ob Inxuriam et
VERS.25. — Egredielur : in mundum visibiiiler ornatum potentissimoeurbis , quoejam senex el vi-
in carne. cina occasui virgunculam se el pucllam jacl.il.
- Justitioe verbum, filius donec obedientiam imple- VERS.2. — Farinant, vel coilum proebeMédiset
verit, etc., usque ad quod Judoei superbia mentis Persis, qui in hoc ferveniissimi sunt. Secundum hoc
demonslranles omnino non faciunt. dicunt Hebroei, quod Philislboei Samsonem .erutis
VERS.25. — In Domino dicel. Omnes gentes oculis molere coegerunl, id est cum mulicribus
eliam Barbaroe, non in'synagogis, sed in Ecclesiis suis coire, ut ex eo susciperent homines magnat:et
coafilenles. invîneibilis slaturoe.
L
CAPUT XLVI. VERS.3. — Et non resistet, sicut, MoysesDeo
VERS.1. — Confractus est Beh (HIER.) Post vo- volenlidelère filios Israël. Significat autem angelum
cationem "gentiumsubjicitur destructio idoloruna. C Babyloni proepositum:, qui cum aliis ait: Curavi-
"• Nabo. Nabo esl aurum, etc., usque ad el pro- vimus Babylonem,et non est sanala.
' VERS.5. — Sede. Sermo ad Babylonem refertur,
pheiia- doemonum, et divinalio magorum ad ni-
hilum devenerunt. et quasi quondam reginam, modo ancillam alloquî-
- Besliis et
jumentis. (ID.) Bestias enim el jumenta tur. Sede humilis et vilis. Tace ut tristis conside-
adorabanl,etregio eorum plerisque oppidis exbesliis rans miseriam luam.
et jumentis, quoe adorabant, nomina imposuil, ul VERS.6. — Iralus sum. Causam reddit quare Chal-
scilicet, Leonala a Leone, et alia hujusnïodi, doeosila aûlixerit, ne sine causa fecisseviderelur, qui
VERS.2. — Et -animaeorum. Non quod simulacra nihil sine causa operalur ; et ut cognoscanlChaldoei,
habeant animam, etc., usque ad quas diabolo et doe- quia non in yiribus suis superaverunt populum Deî.
monibus subjugavit. .VERS.9. — Subito. Ex iniproviso irruenle Cyi:o
VERS.5. — Domus Jacob. Non dicit Jacob, et Dario. Non enim metuebat ut a Médis et Persis
servi mei, electi mei cum adjectione honoris, (qui illius comparalione nullius erant
" fortiludinis, et
sed simpliciler : et alloquîtur tanquam carnales ipsi subjecti) posset superari. _ -
et recedentes a mandatis suis. _ VERS.H. — Nesciesorium. Ex insperato veniet
Qui portaminf. Qui geslamini tanquam fétus calamitas, nec a magis nec divinis proedicla, do-
coneeplus per desertum usque ad terram pro- speelum enim et sulijectum populum non timebant.
missionis. Diu enim -patienter eos exspectavit, VERS.13. — Augures coeli. Aslrologi, qui per
et in terra promissionis , et post passionem per slellas arbilrantur omnia régi. Quasi dicat : Quasi
duos et quadraginta annos. non providerunt omnia tibi ? Hi vulgo appellanlur
VERS.5. — Cui assimilaslis? In eos proecipueinve- mathematici, qui cursu astrorum res luun.lanas
hilur, quitemporeAchazet Ezechielisidola colûerunt putant régi, unde: Ab oriente veneiunl magi dicen-
in angulisplalearum, in bonis, in lucis super domos. tes '. Vidîmusstellam ejus in oriente (Malth. "). Vel,
VERS.8. — Mementoieislud. Quia vos genui et a valicinio Balaam provoeati, qui ail : OmieturStella
usque ad senectam portavi, deserite idola quoe ex Jacob (Num. xxiv). ,
fecistis, et ad unius Dei cullum revertimini. VERS.14. — Facti sunt quasi stipula, etc. LXX :
Ad cor. Intellectum, qui quasi bestioe vixistis, Hàbens carbones ignis, sedebis super eos, hi erunt
simulacra vénérantes, ul furiosi in ligna et lapides tibi in adjutorium. Quasi, Gazareni et magi per er-
impingenles. rorem ducunt le ad superbiam. Incendiuin autem
PATROL.CXIIL kl
4291 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA^ 1292
Babylonis per supplicia vocat ad poenilentiam.
' i VERS.17. Ego Dominus. Qui Israël futura pro-
-CAPUTXLVHI. milto. Reddit causam quare eos prius afflixerit.
VERS. 1. — Audite hoec. (HIER.)Consuetudo est ut VERS.21. — Nonsitierunl.(lp.)DeJ£.gypto venien-
quando agitur de carnali Israël, simpliciter el sine libus adlitleram, elc.,\usque odsatiati aqua sapientioe.
noniinis adjectione Jacob vel Israël dicatur, sicut in Scidit pelram. Petra erat Christus. Scînditur in
hocloco, ub'i eos alloquitur, qui nomine tenus Jacob partes sermo divinus, ul quem lotum suscipere non
vel Israël appellantur. possumus, per parles] sumamus.
Et de aquis Juda. Judoe facit menlionem, quia Et (luxerunt aquoe.tUnns militum lancea lalus 'ejus
decem tribubus caplivalîs, Juda et Benjamin et aperuit, et continua exivit sangais nostroeredemplio-
Levitoe in terra promissionis manebant, et regem de nis, et aqua bâptismi, baplîsmum et martyrium de- ,
Juda habebant. dicans nobis.
VERS.2. — De civitate enim santta. (ID.)Ac si di- CAPUT XL1X.
i
cat : Habitatores'Jerusalem vos esse jaclatis, el Do- VERS.1.,— Audite. insuloe. (HIER.)-POSIreliquia-
mini Sabaoth habere privilegium, cum cassa vobis, rum Israël voeationem et infidelium objeclionem (de
Jacob, Israël, et sancloe urbis, Dei omnipotenlis as- quibus, Non est pax impiis, dicit Dominus), sub insu-
sumaiis vocabula. B larum nomine alloquitur in persona Filii Ecclesias-de
VERS. 5. — Priora extunc. Proedixi Babylonios ^entibus. j
superandos, el repente faciam quod minatus sum : VERS.2. — Gladium acutum. Non veni pacem
ut cum venerint quoe proedicla sunl, scias nec for- mittere, sed gladium \ Malik.'s), malos seilicel a bo-
tuito nec deorum tuorum nulu accidisse. nis separans. I
Priora miracula, scilicet quoefeci in medio eorum VERS.5. —Gloriabor. Quod "non in aliis servis :
ex quo ab JSgj'pto exierunl, et imminente eaptivi- Pater, glonficavi nomentiium (Joan. xvu.) Et alibi :
late a Nabuchodonosor : nunc aulem anlequam Exsurge, gloria mea\(Psnt. LVI), etc.
captivenlur proedicit eorum liberalionem et Chal- VERS.4.—Et ego dixi. (ID.)Quasi dicat : Quomodo
doeorum vastationem ; unde repente scilicet quoe te glorilîcavi, qui magnam partem Judoeorum ad te
veniura proedico operatus sum. revpcare non polui[? Hic aulem liberum hominis
VERS.4. — Nervus ferreus. Sine Stephanus: dura monslralur arbilrium : Dei enim esl vocare, no-
cerviceetincircumeisi cordibus (Act. xvn). strum credere, ipso tamen adjuvante, ut justi volun-
Frons tua oerea: unde Ezechiel : Omnis quippe taiis proemium consequantur.
domus Israël altrita fronte est (Ezech. JII), etc. Et Ergo judicium, etc. (ID.) Judicabit Paler utrum
Jeremias : Frons mulieris meretricis facta est tibi, no- C omnia fecerim eis quoedebui : Manifestavi nomen
luisti erubescere (Jer. m).- I - tuum hominibns quos dedisli mihi. Et alibi : Ego le
, VERS.6. — Et comenala sunl. Quasi dicat : Plu- glonficavi super terram (Joan. xvu).
rima annuntiaturus eraui, sed quia-non recordaris Opus meum. Alii : Labor et dolor meus : quia flevit
quoedieo, quoe dicturus eram reservo.' civitatem, et ail in Psalmo : QuoeMilitas in sanguine
VERS.9. — Propler nomen meum. Seilicel ne vîo- meo?(Psal. xxix.) JuxtaHebraicum,pendensincruce.
-laretur : longe facium; feci : scilicet furorem meum longeasalutemea verba lamentalkmum mearuni.
ne disperderem te, quia adorasti vitulum : et laude VERS.5.—Glorificaius. Quasi dicat : Ego Judoeosper-
mea (ut me-scilieel laudares) : Infrenabo te lege mea. didi, sed glorificatus sum in genlibus, unie,'Data est
VERS.10. — In edmino paupertalis. (ID.)Purgan- mihi omnis potestas in -coeloet in terra. (Matth. xxvm).
do per pauperlatem, divitias tuas dando hostibus ; VERS.7. — Abominatam. Cbrislum et Nazaroeos
Tel "in Jïgyplo, ubi ostenditur diviliis] et paupertait ejus, quos quolidiejJudoei in synagogis maledîcunl,
plerosque lenlari. quia propler eos regnum, locum etgentem amiserunt.
VERS. 12. — Audi me, Jacob. {HIER.) Eisdem Reges. Propheta ad Filium". Reges videbunl le ve-
adhiic loquilur, etc., usque ad sed vocatos appellat. nienlem ad judicium : Reges , scilicet aposloli et alii
VERS.14. — Congregamini omnes vos. Quid erge' qui cum Domino jùdicabunt.
gîorîatur terra el oinis etignoransfragilitatem suam VERS.8. — In temporeplacito. Passionis, resurre-
- Annunliavit hoec.Quod Gyrus Babylonem deslrue clîonis, in quo placùil Deo redimere genus humanum.
ret, vel quia Filius meus de virgine nascilurus essel VERS.16. — Ecce in manibus, etc. (ID.)EX hoc
Dominus ditexit eum. Hoec proprie ad Christun discimus Jérusalem in Tegione Paloestinoenon esse
: deterrima et saxo-
pertinent. Possunt tamen ad Cyrum] referri et a< quoerendam quoetoliusprovincioe
Barium usque ad loeum illum : Directa est via ejus sis montibus ex3sperata penuriam foniium palitur.
Suam : quïacapiet eam. Vel, Filius in mundo re VERS.17.— Structores. Aposloli et alii : Culpa Ju-
dimendo eufli, qui et Chaldoeos (scilicet doemones " doeorum,id est, Scribarum et Pharisoeorum destrucla
unde, princeps hujus mundi ejicietur foras. es proedicalione quorumdam Judoeorum, id est aposlo-,
ejecit,
VERS.15. — Vocavi eum. Cyrum vel filium, pe lorum tam de Judoeisquam de genlibus congregata es.
Gabrielemdicens : Et vocabis nomen ejus Jesum. VERS.18. — Omnes isli congregali. Judoei ex omni
VERS. 16. — Misit me. (ID.) Tolam Trinitalei natione, etc. ,-wsr/Mead quolidie congregantur adfidem
Ecclesioe. '
breviter, plene et aperte distinguit.
 ^2Q3 GLOSSÂ ORDINARiA. — LIB. ISALE. 1294
Omamenlo. Variis Spirilus sancti graliis , quibus A. VERS.4. — Dominus dédit, etc, (ID.) Quaimis
ornalur sponsoe ambitio, de qua dicitur : Astitil possint hoec referri ad Isaiam, proprie tamen refe-
regina a dexlris tuis in vestitu deaurato, circumdala runtur ad Christum, quasi diceret : Qui olirn talia
varietale (Psal. XLIV). operalus sum, et modo simîlia operari possum, non
VERS.21. — Ego sierilis. Quia post Aggoeum, et est potentia imminuta.
Zachariam, et Malachiam, qui el Esdras, non habue- VERS.9. — Quasi vestimenlum. (ID.) Veslimenlum
runt propheias qui eos in lege nutrirent, usque ad vetustate et tinea consumitur. Judoeiquoque quadia-
Joannem Baplislam. ginta duobus annis post passionem ad poenilentiam
VERS.25. — Reginoe.Idem, sed magis affectuose. vocali sunt : tandem négligentes contriti sunt adve-
Unde : Astilit regina, elc. Quoe scilicet quolidie nîenlibus Romanis,ei maloeconscienlioetinea devorati.
Chrisli parvulos nulril el ad perfeciam oelatem ducit. VERS.10. — Quis ex vobis. Qui timel non est per-
Adorabunt. Venerabunlur secundum illud : Ado- fectus, etc., usque ad hic custodit animas sanctorum
rabunt scabellum pedum ejus (Psal. xcvm), in quo insegras et pudicas et puras.
pede majestas indicalur. Qui ambulavit in lenebris. Genlîlis populus in "le-
Pulverem pedum luorum. (HIER.)Omnem scilicet nebris, etc., usque ad ad poenilentiam voco; nolo
terrenitatem •serboet exemplo mundabunt, secundum B • enim mortem peccatoris, sed magis ut conveilatur'et
quod dictum esl, Quodcunquesolveris super terram, vivat (Ezech. xvm).
erit solutum {Matth.xvi),etc, unde : Exculile pidve- VERS.11. —Ecce omnes, quasi diceret : Nihil pro-
rem pedum veslrorum (Malth. x). dest exhortatio, nec est spes salutis post seelcra : Om-
VERS.25. — Quia hoec dicit Dominus. (ID. ) nes declinaverunt simul inutiles facti sunt (Psal. xm).
Respondet quoestioni,quia hoecseilicel in adventu Accendentesignem. Civitalis ignem quo a Roma-
suo compleantur. nis succensa est accenderunt, etc., usque ad siepec-
VERS.26. — Camibussuis. Non aliéna morte, sed caloribus diversa peccati materia plus vel minus
propria, etc., usque ad feroeium bestiarum païens succenditur.
morsilius. In doloribus dormielis. Quia nec beneficîis, nec
Fortis Jacob. Qui dedi fortitudinem Jacob luclandi tormeniis,Dei Filium suscipere voluerunt, unde, lie,
etc., usque ad quasi et oratione contra Esau quem maledicli, in ignem oelemum(Malth'. xxv).
meluis, proevalebis. CAPUT LI.
CAPUT L: VERS.1. — Audite me qui sequimini quod. (HIER.)
VERS.1. — Hoecdicit Dominus : Quis est ? (HIER.) Atlendite ad petrani. Christum. De qua, Petra au-
Post voeationem gentium, post eaplionem fortis, " tem erat Christus, unde excisieslis (I Cor. x), a Ghristo
cujus proeda divisa esl apostolis, loquitur ad popu- Chrisliani dicti.
lum Judoeorum super Sion quoe superius ait : Dere- Etadcavernamlaci. Propter fossionem laterisChri-
liquit me Dominus, etc. sti, etc., usque arfnascimur perlavaerum baptismi.
Vendidi. Ego autem carnalis sunt venundalus sub TERS. 5. — Gaudium el loetilia. Nola in Sion quoe
peccalo (Rom. vu). Qui facit peccatum servus peccali comparaturparadiso Dei, tantum débet esse gaudium
est (Joan. vm). Unde ": Non regnet peccatumin cor- et loetitia et confessio et vox laudis, ut quod in coelo
pore veslro (Rom. vi). facturi sunt eum angelis, in terra jugiter medilentur.
VERS. 2. — Quia vent. (In.) Hoc esl ut scialis VERS.5. — Justus meus. Omnes jusiificans, vel
me matrem vestram non répudiasse, sed eam vo- justitia elegauter : non ut una gens, sed tolus orbis
Iuntale propria recessisse : post mulla bénéficia car- salvelur.
nem assumpsi, nec jam per prophetas, sed proesens VERS.6. — Coeli sicut fumus. (ID.) De sanclis
ipse locutus sum. scriptum esl, etc., usque ad quidam tamen perire et
Non erat vir. Herodi propter maliliam, etc., usque inveterascere pro aliolitione et morte accipiunt.
ad de omnibus in commune : Visio qkadrupedum in .n VERS.9. — Consurge. Voxprophète et fidelis po-
deserlo (Isa. xxx.) puli adventum Chrisli deprecantis, in quo promis-'
Vocavi. Quasi diceret : Ralionales, Inclinais aurem sum erat auxilium.
veslram in verba mis mei (Psal. LXXVII).Qui sitit , VERS. 12. — Quis lu ut timeas ab /lomtne, etc.,
venial et bibat (Joan. vm), et hujusinodi. * usque ad ut erubescant et poenïtenliam agant.
Nunquid. (ID.) Invehitur -contra eos qui puta- VERS.17. — Elevare, elevare. (ID.) Eos horlatur
bant, etc., usque ad -ut exhibeat mihi plus quam duo- ad poenitentiam qui in passione negaverunt ; vel in
decim legionesângelorum ? (Matth. xxvi). infidelilateperstiterunt, clamantes, Crucifige, cruci-
VERS.3. — Induam coeloslenebris. Aiunt philo- fige (Joan. xix), etc.
sophi non amplius decem stadiis a terra nubes in - Calicemiroe. (ID.) Soient medici amarissimum an-
sublime levari, et solis splendorem abscondi : sic tidotum, etc., usque ad unde non patet quod de
excluso coeli lumine, aer inferior obscuratur. In- ullima caplivitate hoc dicitur.
duam. Sanctos, scilicet ut se eognoseant peccatores. VERS.22. — Ecce. (HIER.)Proedixit caplivitatenv
El saccum ponam. Ut agant poenilentiam in limore futuram, nunc hortatur ad poenilentiam, ut évadant.
et cilicio. VERS.25.— Ponam. Secundum lilieram humilia-
 "1295 WÀLAFIUDI STRABI FULD. MON. OPP. IpARS ï. — THEOLOG1CÂ. -fSafi
verunt, etc., usque ad el in judicio omnino humilia-- A tabilur, elc. Rcspondet ergo prophelarum chorus se
"buntur. officiumimplesse et brachium Domini annunliasse.
CAPUT LIE. VERS.2. — Vjrguhum. Symmachus, ramus; ho-
"VERS.1.— Consurge, consurge. Eos hortatur pro-. minem significans, qui processil de ulero wginis.
pheta, qui post asccnsionem proedicantibus aposlolis; Silienti. Aquila, invia, ubi virginitatis privïlegiuni
u'eriiderunl. dcmonstralur, quia sine semine de terra prius invia
Quia non adjiciet. Hoecad coeleslem Jérusalem crealus est. -
quam nuilus iminunduslngredilur. VERS.S.—Livore. (ID.)Perspicuum est, quia sicut
VERS.2. •—Excnlerc. Anima pollula sordibus ean- corpus laceratum et flageïlalum, ita anima vere do-
dorem_prisiinum amitlit, etc., usque ad non corrupti- luit pro nobis, ne ex parte verilas, ex parle menda-
bilibas argenloet auro, sed sanguine agni immaculaii. cinm in Chrislo credalur.
"VERS.5. — Gratis. Nec commodum habuislis, nec VERS. 7. — Non hpeiuil, etc. Pilato vel Ile-
incommodum effugistis, cum Filium Deitradidislis. rodi. Pauca enim respondit ne diffeFreiur salus hu-
"VERS.4. — In JE.gyplum.(HIER.)Arguit Judoe'os, m'ni generis. j
ei venlura proedicit, etc., usque ad ut eliam in terra Et quasi agnus. (ID.)-In cujus figura populus Is-
sua opprimât illum, et calumnieiur ei ? B rael agnum in ^Egypto comedit (Exod.
su). Hic est
VERS.5. — Quid mihi est hic ? (ID.) Nihil hic, ait, agnus qui lollil peccala] mundi (Joan. i), qui occisus
apud eos reperio, etc., usque ad quod Redemptorem esl ab origine mundi(Apoc. xiu), qui carne etsanguine
-suum cruci affixerinl. suo nos pascit, et vellere prolectionis nos veslit.
VERS.7. — Quant pulcltri. (ID.)De eo qui supra dixe- VERS.S. —De judicio. Judex omnium judicii non
rat : Ego ipse qui loquebar ecce adsum, teslatur pro- reperït verilatem, sed Isine culpa damnatus esl. Un-
1
pheta quod ipse supra montes Evangelium proedicavit, de admiralur propheta quod omnium Deus passionï
Annunliantis, Chrisli, per semelipsum, per aposlo- se tradiderit.
los, quibus ail : Pacem relinquo vobzs,pacem nient» VERS9. — Dabii impios. (ID.)Id estgentesr quoe
do vobis (Joan. xiv). Super quos Dominus sedens sine pielate, Deo Palri, quia morluus-et sepultuseos
proedicabat : Jpsi eliam pedes Chrisli, proedicalionem acquisivil, eldivites, Judoeosscilicet diviliîs legis et
ejus porlando. prophelarum glorianles.
VERS.8. — Voa;speculatorum : (ID.) apôstolorum Divkes. Scribas et Pharisoeos doctrinoelegis dïvi-
ei aliorum qui in spécula sunl semper nt oinnia proe- liis glorianles.
%lieanl etsubjectos promoveant. VERS10. — Semen iongoevum.Verbum' Evangelii
VERS.9. — Goudele. Primitivam Ecclesiam con- G scilicet quod non veterascet, sicut Vêtus Testamen-
solatur, etc., usque ad multitudine genlium et repa- tum, unde : Exiit qui seminavitsemensuumm (Luc. vm.)
rala est et multiplicata est. VERS.11. —Saiurabitur. Fide gentium, undeesu-
VERS.10. — Brachium in brachio meo gentes spe- riens et sitiens supra putetun Jacob emplis eibis uli
rabunl (Psal. xcyii). Ef alibi : Brachium tuum cum noluit, quia jam Samarilansa el eorum qui de cîvi-
poientia (Psal. LXXXVIH). tate ad eum exibant, fide saliatus erat.
VERS.11.— Reccdite. (ID.)HOCJudoeiad se refe- VERS.12. — Et cum sceleralis. Ut sceleralos -a
lunl, etc., usque ad a Spiritu sancto admo;iili. peccato redimerel, omnia omnibus faclus : Peccala
Exile, in loto oibe Evangelium proedicanles, lie, enim nostra portavit in corpore suo (1 Pelr. n). Cu-
docele omnes gentes (Matth. xvin). jus imitalor Paulus ait : Omnibus omnia faclus sum,
Yasa Domini. (ID.)Templum Domini sanctum est, ul omnes lucrificarem (I Cor. ix).
quod eslis vos, vasa scilicet aurea et argenlea, Rogavil. Paier, ignosce illis. Ad hanc vocem se-
unde Paulus vas electionis dicitur; vel vasa Domini, cundum Evangelium Nazarcorum mulla millia Judoeo-
armatura Dei, lorica justitioe, clypeus fidei, galea rum aslantium circa crucem crediderunl.
salulis, et gladius spiritus, quod est verbum Dei. i
VERS.15. — Ecce intelliget : ne dubitetur quis di- D CAPUT LIY.
xerit, qui loquebar ecceadsum : et quod sit brachium VERS.1. — Lauda, sterilis: (HIER.) Haclenus de
Domini, Pater perspicue docet. nativitate, passione, resurreclione, etc., usque ad
VERS. 14. — Sicut obstupuerunt. Non servalur lani de Judoeis quam de genlilibus congregalam.
ordo hislorioe. Superius enim loquebatur propheta in Lauda, sterilis. Apostolus, juxla LXX : Loelare,
persona Patris de ascensione Filii, et subito ad pas- sterilis, quoenon paris, erumpe elclama quoenon partu-
sionem rediit. ris, quia multi filii desertoe (Gai. iv), etc. Nos autem
CÂPUTLUI. fratres secundum Isaac, repromissionis filii sumus.
VERS.1. — Quis credidit ? (HILR.)Propheta in VERS.5. — Ad dexleram enim : ad omnia loca
persona prophelarum conqueritur quod pauci ex Ju- mundi. Vel, nec data prosperis, nec fracta adver-
doeis credunt quod de adventu Filii ab illis audiunt. sis. Vel, ad bona f'uluroeet proesentis.
El brachium Domini. (ID.) Pater Filium suum VERS.4. — Noli timere. (ÏD.) Cum lurris Babel
auindo nunliavit veulurum ; et ante scandalum cru- oedificaretur,etc., usque ad qui funîculu.
eis, proemisitgloriam resurgenlis. Elevabitur el exal- VERS.6. — Quia ut mulierem. (ID.) Qui sequun
 1297 GLOSSA OilDISARlA. — LIB. 1SALE. 129*
tur tropologiam el in locis diffîeiilimis, etc., usque A VERS.II. — Non reverleiur. Sed postquam meam
ad slolam osculumqueporrigit. împleveiil voluntalem in terris, redibil et sedebit a
VERS.9. —Sicvt in diebus Noe, elc. Ut credalsan- dextrismeis, secundumillud, Sedeadextrismeis, etc.
clorum congregalio misericordiam Domini sempiter- VERS.12. —Montes, scilicet animassanclorum quoe
isani, el ad punclum esse desertos, ut ainiei Dei foe- pro vaiïeiate virlutum montes appellaniur et colles.
dereoelerno fiant : majorum ponit exempla. VERS.15.— Pro saliuncula. Saliuncula, aculeis
VERS.14.— Recède procul. (HIER.)Cousoialusest el punelionibus plena. Abies, alla, prôcera, fabri-
Ecciesiain degenlibus,promillens eis spiiïluales gra- eandis domd)us apta, pice fecunda. .
lias : nunc docet quid agat, ne adversarios timeal. Et erit Dominus. Alii. Et erit Dominus in no»-
•VERS.13. — Ecce accola. Hoc ad se inverUinl Ju- men et in signum sempilernuro quod non deficiel.
doei, tanquam sinl fuluri prosclyli ex genlibus tem- CAPUT LVI.
pore Chrisli sui. VERS.1. — Hoec dicit Dominus. Cu-stodkejudi-
VERS.16. — Ecce ego. Non quod -sim causa per- cium. (HIER.)Terminato gentium' yaticinio, quoe in
ditionis eorum, sed adversarius pugnans, victisper- adventu Chrisli de saliuncula et urtica in abietem
dilionis, vicloribus causa est proemii. myrlumque mutanlur : ioquilur ad auditores illiui
VERS.17. — Hoecest hoereditas. Nejustus iribu- B lemporis, ut séparent ad adventum Salvatoris, quL
alus deftcîat, addit proemia. est misericordia el justitia. ,
CAPUT LV. - Guslodile judicium. (ID.) Non accipienles perso-
VERS.1. '—Omnes siiienles, venite. (HIER.)Quia nam in judicio. Domini enim judicium est, qui ju-
vas fictum contra Eeclesîam dixerat conlerendum, dical judicantes bona.
el omnem Iinguam armalam conlra scienliam Dei VERS.2. — Cuslodiens sabbulum. (ID.) Ne sit, sci-
superandam, provocal credenles adfunium Dei, qui licet de sex diebus quibus faclus esl mundus. De quU
repletus eslaquis. bus aposloli non erant, quibus dicitur : Si de.munda
Comedite. Audiendo, loqucndo, legendo, medi- essel'.s, mundus quod suum eiat diligerel, etc. Ego
lando, operaudo, corde relinendo. Dhina siquidem elegivos de mundo, ideirco odit vos mundus(Joan.xv).
Scriptura, et potus est, aperla : et cibus, occulta. VERS.Z.—Et.noii dicat. (ID.) HOCcoiili'3 Judoeos,
Ipsa eliam et aqua est el panis qui de coelodescendit. qui sibi lanïum adventum Christi vendicabanl, el alios
Quare appendilis argenlum. Pensatis sacra elo- desperare cogebant. Sed non est distinctio Jvdad et.
quia, sed non refectionem. Qui solam speciem lit- Groeci(Rom. x).
leroe cusloditis, de spiritual! intelligentia pînguedi- Eunuchus. (ID.) Propler regnum coelorum, qui
nem internoe refectionis amiltilis. C morlificantniembra sua super teVram,etc., usque ad
VERS.4. — Ecce testent. Provocavit Judoeos ad . quod de semine spirilualis operis dicilur, non prolis.
credendum, sed quia sciebal illis non credenlibus VERS.i. — Quia hoecdieil Dominus. (ID.)Duo pro-
genliles esse credituros, dicit se filium misisse qui posuit.proselytos scilicet elcunuchos, etc., usque ud
proeceptaipsius populis nunliaret. ne se putenl subjaeere malédiction! legis.
VERS.5.— Dominum Deum luum. (ID). Quando VERS.6.—Et filios adoetiai : post eanuchos ad ad-
Pater dicitur, Pater Christi secundum diviniiatem venas transit etpioemia promUlii.
dicilur Paler glorioe: secundum humanitàtem, Pa~ In servos. Qu-lis Paulus qui de se ait : Paulus
ter Domini noslri Jesu Chrisli. servus Chrisli Jesu, et Mojses famulus Dei.
VERS.6. — Quoerite Dominum. n.cc pertinent ad VERS.7. — Holocausla eorum. Morlificate membu:
Judoeosveladgénies specialiter, et ad unuii'quemque vestra, quoesunt super terram (Colos. m). Et Exhi-
generaliler. Propheta ad JuJoeos : Quoerite Domi- b'ealiscorpora vestra hostiam Deo viventem.Holocau-
num, quasi dicerel : Génies suscipiunt misericordias slum tolum offerlur Deo, et incenditur. Viclimoepars
David, et vos dedignamini, sed agile poenilentiam, sacerdolibus-dalur. HolocauslumDeo tribuil, qui mun-
el coinertimiiii dum lempus habelis. dum relinquit, ul sempervacet oraiioni. Yiclhnai»,,
Dum prope. (ID.) Ne vestris \iliis recédai, qui; D qui Deoservit et quoe mundi sunt disponit juste.
appropinquat appropinquantibus sibi, et filio rever- Super altari meo. Fidem super quam omnia offe-
lenti loetusoecurril. runtur; sine qua impossibile esl Deo plaeere. Unde :_
VERS.8.— Non enim. Ne puletis difficile esse Justus autem in fide sua vivet.
quod spondeo : consideraie quod inter mea et vê- VERS.9. — Omnesbeslioe.Vox prophète, qui adi
tira consilia multa sit differentia . et quanta na- vocal Romanos ad excidium Jérusalem, quibus
turoe, tanta volunlatis diversilas. pêne totus orbis serviebat. Vel per bestias, doemo-
VERS.10. — El quomodo.(ID.) Alia similitudine nes : quibus ad devorandum Judoeitraditi sunl.
ostendit quia mullus est ad ignoseendum. VERS.10.—Coeci. Non habenies Christum verum
Panent comedenti. Unde Salomon : Mille panem lumen, vel fidem et alias virlutes.
tuum super aquas, quia in mulliludine dierum in- Canes. (ID.)Sicut canes gregem, sicproelati debent
ternes eum, hoc est, panem doctrinoe luoe et gra- custodire plebem. Canes impudentissimi. Quod est :•
tiara spiritualem cuuctis infunde, quia in novissimo Sicut canes sinediscretlone eliam bonos soepeper-
proemia recipies sequunlur,. sic et. Judoei impudenler clamaveruutj
1299 WALAFRIDI STRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THLOLOGICA. 1500
Crucifige, crucifige eum (Luc, xxm), nec Dominisa- A causaborcum crealura mea, sed percutiam in proe-
turati sunt opprobriis. senti, ut sanem in luluro.
VERS.12. — Venile sumamus. Sic pervertebant Quia spiritus. Pax, gaudium, vita omnium, etc.,
qui corrigere debueranl. Et quia omnes peccaverunt, usque ad specialiler adJudoeos.
traditi sunt in mauus Romanorum. VERS.17. — Abscondiate, etc., scilicet auxilium
CAPUT LVIL meum, ul amplius desideres dieens : Oslende faciem
VERS.1. —Justus pcrit. (HIER.)Hoecreferunt Ju- tuant, 1el salvi erimus (Psal. LXXIX).
doei ad Isaiam, qui serra lignea seclus est -a Ma- Abiit. (ID.) Quod quidam intelligens ait : Tota die
nasse impiissimo rege, et alios prophelas, quos ipse conlristatus ingiediebar (Psal. xxxvn).
occidit, appellant viros misericordioe. Sed veriushoe VERS.J9. — Creavi : quasi dicerel : Liberalij-
de illo dicitur, qui est summe justus. ~nem a caplivilale,
quam per Jpremiam post septua-
El nemo est. Propler speculatores coecoset canes ginta annos promisi, opère complevi
mutos. Creavi fi uclum labiorum pacem.
Qui recogilel: quia coeûiet muli ignorantes sa- VERS.20. — Impii autem. Supra de illis qui in
pientiam, non cogitant ea quoe Dei sunt. caplivilale poenitenliam egerunl, el ideo liberati
VERS.2.— Veniat pax, requiescat in cubiii svo, B sunt, et de illis qui post ascensionem crediderunt.
qui ambulavit in. (ID.)Propheta precalur ul Christus Hic de illis specialiler loquitur, qui in infidelilate
veniat, resurgens a mortuis requiescat in cubiii in sua remanserunt. I
gloria, scilicet paternoe majeslatis, vel in Ecclesia,
in qua in direclione ambulavit. CAPUT LVIII.
VERS.6. — Libamen. Vinum, oleum clhujusmodi VERS.1. — Clama. (HIER.) Dominus ad pro-
liquores : sacrificium panis, viclima et hujusmodi. phelas vel ad apostolos : finîto scilicet priori capite
VERS.7. — Super montent excelsunt. Hoerelici in quo pax juslis, et nulla requies nunlialur impiis.
quoque, etc., usque adul conculcentur abhominibus. Quasi tuba. (ID) Ubi apostolis, etc., usque ad sic
VERS.8. —Et post ostium : Quasidicerel : Non so- Israël peccato mortuus audiat scelera sua.
lum in montibus idola adorasti, sed etiam post oslium Populo meo. Ac si dicat : Videant qualem Patrem
posuisli, ut ingrediens videres et semper adorares. perdiderunl, qui eliam peccatores populum suum
Quia juxta me discooperuisti. Metaphora adulleroe vocal.
sicut supra meretricis, etc., usque ad omnibus ex- VERS.2. — Quasi. Hoc est, quare ego non exau-
posila intranlibus. diam eos sicut illos qui in Ecclesia justitiam faciunt,
VERS.9. — Misisli legatos. Utaflèrrcnt longinqua C juste et pie viventes, Christum verum Deum etverum
idola, quasi non sufficiantvicina. El in hoc Babylo- hominem confilentes.
nios et iEgypiios deossignificat. Rogant. (ID.) Alia temeritas Judoeorum, quasi
VERS.10. — In multitudine vioe luoe laborasli. confidentes in conseientia nona judicium justum po-
Qui ambulat via regia non laborat. Una est via veri- stulant, secundum illud : Judica me, Domine, quo-
lalis quoedicit : Ego sum via, verilas elvita (Joan. xiv) : niant ego in innocentia mea ingressus sum.
Mulloesunt vioe mundanorum, unde, Non sicut vioe VERS.5. — Quarejejunavimus. Obliti sunt veteris
meoesuntvioe vestroe(Isa.xi,). hislorioe, quod Dominus non respexit ad munera
VERS.13. — Qui autem fiduciam habet mei. {ID.) Gain, eo quod non recte dividebal cum fratre suo,
Qui idola non coluerunt, vel in captivitatem ducti cui charitalem Deo invidebai.
poenituerunt, sub Zorobabel et aliis ducibus reversi, Ecce in die. Jejunium Deo acceptum est, non so-
Deum suum in loco suo adoraverunt secundum He- lum a cibis. sed ab omnibus rébus illicitis abslînere.
broeum. Repetitis. {Jui repelit non habentem, Deo facit
Possidebit montent sanclum tuum, scilicet legem violentiam.
Yeleris elNovi testamenli; utrumque enim in monte VERS.4. —• Nolile jejunare sicut usque ad liane-
daltim. Et ad proemiorum altiiudinem invitât, vel **dieni. Nevideaturreprobarejejunium, docet quomodo
Christum. sii jejunandum. j
VERS.14. — Et4icam ego Christus seilicel apo- VERS.5. — Nunquid taie est jejunium.
stolis, Viam feci, bene proedicando,proebele iter in VERS,6. — Colligationes.(ID.) Peccala intelligî-
exemplum eis bene operando ; auferie offendicula mus, etc., usque ad domeslicos seminis tuinede-
per baplismum peccata abluendo, idolorum cul- spexeris. j
lum proedicalione amovendo. VERS.7. — Frange esurienti panem. (ID.)Panem
VERS.15. — Quia hoecdicit. Increpalione conlia esurienli frangimus, etc., usque ad sed animoesatu-
Jérusalem finila, venit ad eos qui conlidunt in Do- ritas.
mino, quorum reversioni iter jusserat proeparari. Et carnem tuant. (ID.)Proximum in necessitate
Unde et a laudibus Dei incipit, et quoe redeunii po- qualibet recognosce similem tibi, considerans le
pulo promiserit, consequenter ostendit. mortalem el passibilem.
VERS.16. — Non enim in sempilernum litigabo. VERS.8. — Lumen tuum. Sicul matutina lux
(ID.)Non in sempilernum servaboiram meam, neque solvil tenebras, ita lumen veritatis fugat errores.
1301 GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ISALE. - 1502
Justitia. Christus qui omnes justmcat, anteimt ad A . sona populi poenitenlis respondet, post accusalionem,
gloriam. quid loqui debeant poenitenles.
El gloria Domini colliget te, id estsuscïpiel ad se, VERS. 11.— Rugiemus quasi ursi omnes. Judoeo-
qui dixit : Ubi ego sum, illic et minisier meus erit rum medilalio et doctrina'in sacra Scriplura rugilui
(Joan. xn). ursi et gemilu^columboeeomparatur, quasi inutilis
VERS.9. — Digitum-extendere. Proximos nolare, et vana, sicut et illa. Contra subjectos quoque soe-
delrahere. Id esl non solum non cogites, et non viunl ul ursi; contra majores vel oequales, gemunt
facias hoec,-sed ne detrahas. ut columboe.
VERS.11. — Hortus irruguus, voluptatis paradi- VERS.15.— Veritas in. (ID.) Christus, qui est
sus, quem plantaverat Dominus Deus a principio, via, etc., usque ad ut Christi persona monslrelur,
scilicet Eeelesiain. Fons in medio Christus est, cujus quam deserenles, secuti sunt mendacium.
non deficiunt aquoe doclrinoe spiritualis, quoeEecîe-. VERS.16. — Et vidit. (ID.). Ostenso, quia poenilue-
siam irrigant.Ethocest,£î erit quasi hortus irriguas, runt, ostendit non placuisse Domino poenilentiam
o fidelis vel Ecclesia. eorum,. quia non puro corde plures poeniluerunt.
Sicut fons. Assimilaberis Christo, eapiti luo. Quia non esl vir. Mente omnes effeminali sunt,
VERS.12.—Mdificabuntur (HIER.)Judoeireferont B sicut et illud, Vocaviet non erat qui audiret.
hoc ad reslaurationem quoe facta est sub Zorobabel Et salvavil sibi. Pater, scilicet per Filium gentes,
el Jesu Sa'cerdoie magno ; vel ad illam quam deli- Et justitia ejus, vel misericordia secundum LXX
lant futuram in ultimo. Melius ad Ecclesiam hoec conûrmabit eum qui voluerit converti : non merito,
referri possunt. sed misericordia et justitia. Justum enim est ut poe-
Fundamenta (ID.) Apostolos, prophelas et simi- nitenti creaturoe Creator parcat, quoe meritis suis
Ies : Unde, Fundamenta ejus in montibus sanclis salvari non poterat.
(Psal. LXXXVI). F'undamentum aulem singulari nu- VERS,19. — Et thnebunt qui. Proemonstrala vin-
méro Christus est, unde, Fundamentum aliud nemo dicta Dei in Judoeos per Romanos, describit fidem
potest ponere, proeter id quod positum est, quod est gentium, de quatuor parlibus mundi venientium, au-
Christus Jésus (I Cor. m). dita proedicatione apôstolorum
Iniquitatunij alias in quielem, seilicel semitas Quasi fluvius. Quia citissime mundum sua proedi-
erroris in quietem vel veram paeem. catione et fide implevit.
VERS.14. — Terroe. Vivenlium quoe sursum non. Quem Spirilus Domini. (ID.). Ad redimendum ge--
deorsum, undeLoth dicitur : In monte salvum le fac. nus humanum Spiritus sanctus scilicet. Unde : Qui
Hoereditale. Coelesti, quam dedi Jacob cujus filius G concepius esl de Spirilu sancto. Et, Requiescit super-
es per fidem et operationem, vitia atque peccata eum Spiritus Domini (Isa. xi),elc.
supplantando. Cujus enim quis imitalor fuerit, ejus VERS.21. — Hoc foedus,ul scilicet eos sanguine
filius dicitur. Filii redimam, el ipsi proecepta mea facianl, et me-
CAPUT LIX. moriter teneanlelhocest, Spiritus meus, qui est in te,.
VERS. 2. — Sed iniquitates-vestroe.Ostendit quâre CAPUT LX.
non exaudili et in captivitatem ducti^ VERS.l.<—Surge, illuminare. (HIER). Hoec.réfé-
VERS.5.—Manus ejus. (HIER.) Iniquitates per rant Judoei ad tempus Christi-sui, etc., usque ad
partes exponit, etc., usque ad, el tandem in Filium ul vel pro his_suscipiant Dei Filium.
Dei inclamantes : Sanguis ejus super nos et superfilios Suige. (ID.) In Ecclesiis,- quoe occidistï in syna-
noslros. gogis : surge in genlibus, quoececidisli in Judoeis.
VERS. 4. — Conceperunl; (IDJ) Qui exspectanl Surge per conlessionem, per virtules quoe cecidisli
Anlichrislum. Quem enim multo labore'perquirunt per negotiationem, per vitia, et cum surrexeris, il-
in iniquilate suscipient. luminare, id est accipe Chrisli fidem.
VERS. 5. — Ova. (ID.) EX OVOfelus, ex corde Lumen. Tibi longe anle promissum ad redemplio-
consilium, ex quo actus. Ova ergo ruperunt, dum nom tuam venturum, quod illuminât omnemJwminem
corda iniqua el venenosa consilia verbis ostende- venienlem in hune mundum, seilicel qui dicil : Ego
runl, dicenles : Reus est mortis (Malth, xxvi). sum lux mundi (Joan. i, vm), a quo illuminaberis-
Aspidum. Aspis ad primarn vocem incantaloris si fidem Chrisli. susceperis.
alteram aurem terroe infigil, alleram cauda obturai, Gloria Domini. Ad illuminandum. Filius, seilicel-
ne possit ineantari : sic Judoei inhoerentes lerrenîs, sicut sol ortus illuminai mundum, in cujus figura
ne locum et geniem perderent metuenies, Chrisli ïloysi et S'alomoni, alteri laberaaculum, alleri tem-
proedicalionemrepulerunt, venenali venenalorum filii. plum oedificanti oslendilur gloria Domini. Gloria
Erumpel in regulum. Exovis aspidis regulus, qui quoque Domini fuil mortuL resuscitalio, leprosi
el basiliscus, ex Judoeis Anlicbrislus. Ex eis enim mundalio, el bujusmodi.
nasoetur, flalu suo, id esl sermone venenoso multos VERS.2. — Terram. (ID.) Judoeosterrena amantes,
occidens volantes ad patriam coelesiem. Occidït quibus dicitur : Bona terroe comed-etis,quod carnali-
enim basiliscus flalu suo aves volantes per,aera. ler accipiunl.
VERS.9. — Propler hoc (ID.) Propheta in per- VERS.3. •— Ortus lui. (ID.) Qyoniam scilicet ex.
 1503 WALAFRIDI STRABI FULD. MON.-OPP. | PARS L — THEOLOG1CA. 1304
aquaet Spîrilu saneto nata es, omnes in splendore or- A Locum pedum. .Ecclesiam, in qua aposloli, etc.,
tus primilivoe Ecclesioe ambulamus, quia eamdem usque ad Ecclesiam sustinent iristitulis, miraculis
fijem habemus, codera baplismo renascimur. et exemplis.
VFRS.4. — Leva in circuilu oculos. Oui simile : VERS.14. — Civitalem Domini. Civitas enim a
Levale cculos vestrosel videle regiones, quia jam alboe communione dicilur, etc., usque ad qui sollicite
sunt ad messem (Joan. iv). cireumirel et auxilium proeberel.
i
Filiiiui. (HIER.)QUOSin fide genuisli :iUnde Pau- VERS.15. — Odio habita. Judoeis, quia fidem Chri-
lus : Per Evangelium ego vos genui (I Cor. iv). Primi sli proedicabat, legis observantias deslruebat; genlibus
fidèles de Judoeis quando Spiritus sanclus datas esl, quia ununiDeum aïferebal, idola nihil esse astruebat.
erant in Jérusalem viri religiosi ex omni nalione quoe Non erat quiper te transiret. Transiret et benedice-
sub coeloest (Ad. H), vel gentes ex omnibus parlibus ret tibi, etc., usque ad{ insuper superbia aliquando
mundi. mala, aliquando bona ï
De longe venient. Quia longe erant a Deo perido- VERS.17. — Pro lignis oes. (In.) Per ligna et la-
blalrknn, unde: Vos qui eialis longe,jacti estisprope pides, etc., usque ad laliifoi les fide, ut Cyprianus,-
\Ephes. n). el alii martyres, sicut ferrum.
Sf Dt latere. (ID.) Quidam codices habent, etc., us- Visitationern tuant. |ID.) Christum, vel apostolos
que ad, neque Hierônjmi sensus ad hoc inclinatur. pacificos, et proeposilos justos, ut recte doceant et
VERS.6- — Camelorum. Gamelus animal est gib- judicent. '
bostun cl oneiif'erum. Hi sunt divites onus divilia- VERS.19. — Non erit. Hoc de die judicii. Hoc ca-
rum el peccatorum gibbum portantes. pilulo cogimur quoecunquedicta sunt vel dicenda, ad
Dromedarii. Dromedaritis vel dromas, utrumque ultimum lempus referre, quoniam coeli terroeque,
enim dicilur : esl enim animal camelo minus, sed solis atque lunoenobis icessahit ofïïeium, et erit ipse
velocius, ia quo figuranlur génies velociter ad fidem Dominus lumen in perpeluum.
currenies. VERS.21. — Germen. (ID.) Angeli, omnes electi,
Maiian cl Epha. Regiones trans Arabiam camelis qui fidem quam habent operibus implent. Ipsi ger-
et dromedariis abundantes, etc., usque ad quoeper men planlationis Domini et opus manuum ejus, quia
tbus figuratur, Domino oblulerunt. ab ipso creati, et in Ecclesia per fidem planiati ad
VERS.7. — Omnepecus Cedar congregabitur. (ID.) glorificandum creatorem suum.
Simplices qui ante eranl tenebroeet moeror.etc, usque VERS.22= — In tempore ; advenlus Chrisli. Vel
cd ubi habiiabant Saraceni de illius stirpe progenili. -, in tempore opportuno vel proefinito. Cum miserit
Arhtes. Proedieatores, gregis duces, filii prophe- Filiushominisangelos, et colligent de regno ejus om-
tariim qui ea quoeprophète proedixerunt | de Ghristo nia scandala. |
implela docnerunt.
CAPUT LXI.
Nabaiolh, filius ïsmaelis, el interpréta tur pwphelia. i
Ministrabunt tibi. Sancti episcopi, presbyteri mi- VERS.1. — Spiritus] Domini (HIER.)Christus se-
nisi ri Ecclesioe, corpus et sanguinem Christi fideli- cundum humanilaiem jqui supra dixerat, Ego Domi-
bus administrai) do. nus, in tempore congregaboeos, elc.
VERS.8. — Qui sunl. Admiralur propheta gentes Quod unxerit me : oleoloelilioe,abundanlia gralioe.
tara cito ad fidem currenies, vel primiliva Ecclesia : (ID.) Hoecunctio in baptismale compléta esl, quia
Ad [enestras. Ad feneslras suas stant sancti cu- Spiritus Domini in speeie columboedescendit, et man-
slodienles quinque sensus corporis, ne per eos tan- sitin illo.
quam per feneslras inlret mors in animas. Ad annuntiandum. Septuaginta : Ad evangelizan-
VERS.9. — Argenium eorum. Hoc esl : Corde cre- dum panperibus. .
ditur ad juslitiam, ore aulem confessw fit ad salulem Aperlionem, scilicet' resolutionem ; sic enim Sym-
'Rom. s). rvmachus apertius transiulil.
VERS.10. —Filii peregrinorum. Principes gentium VERS.2. — Diem ultionis : (ID.)damnaiionis, quoe
qui per orbem Ecclesias oedifleaverunt, sicut Con- per Romanos, secundum illud : -Vénieldies, elc. Et,
stanlinus qui Ronioeduodecim ecclesiasiinhonoiem cum,viderilis ab exercUu circvmdari Jérusalem, elc.
duodecim apôstolorum fecit, et alii multi qui multas VERS.5. — Coronam. Cum scilicet videripl de Ju-
exstruxerunt ecclesias, ei necessaria proebueruut. doeisplurimos credidisse, et pro lugubri indumento
VERS.15. — Gloria Libani. Libanus monsesl con- stolam mundissimam accipere. -
iinis terroe promissionis, etc., usque ad reges el prin- Pro cinere. Pro luctu et dolore frucluum suorum,
cipes qui ad Ecclesiam venerunt. cum scilicet viderinl génies ad fidein eonfluentes,
Abies. (ID.) Superbi, scilicet divites, philosophi. habebunt oleum gaudiipro luclu, pallium Iaudispro
Divitias enim el scieutiam sequitur superbia. Cypria- spîrilu moeroris.
nus e! Hilarins excelsoe in soeculoarbores, Ecclesiam VERS.5. — Vinitores. (ID.) Mali cultores vineoe ,
Dei oedifleaverunt. Arborum diversilas diversos in Seriboe, el Pharisoei, 'de quibus dicitur : 3ialos maie
Ecclesia ordines significat. Ex quibus omnibus con- perdel, el vineam suam locabit aliis agricoiis.
Btructa esl Ecclesia miro décore dislincta. - VERS?6. — Vos aulem. Hoc ad proedicatores de
 '
1305 : GLOSSA ORDINARIA. — LIB. ISALE. 1506
gentibus, etc., usque ad qui erant sacerdotes in domo A lus esl et Dei sapientia. In dextera. In Filio. Unde :
Domini. Omnia in sapientia fecisli (Psal. cm), qui et bra-
VERS.7. — Partent eorum. Domini. Unde Psal- chium et fortiludo Patris : Unde , Omnia per ipsum
mista : Dominus pars hoeredilalis meoe, elc. Quod facta sunl (Joan. i). Si dedero triticum tuum. Triti-
nemo veracîter dicit, qui aliam partem quoerit. cum Judoeorumet vinun soepededi înimicis eorum,
VERS.8.~— Quia jego Dominus J Quasi diceret : sicut in libro Judiçum legitur (Judic. vi) : quod in
Hoc faciel Dominus, qui magis diligit justiliam pau- tempore messis Madianiloeirruebant eLeorum fruges
perum et judicium verum quam munera divitum colligebant. Et quando captivi ducti sunt, Samari-
quoe soepede rapina sunt, nec magis- quam scorlî tani qui eorum messes comederent, substitut! sunt.
mercedem vel pretium carnis in sacrificium , vel si Sed in hoc loco intelljgit cibum Ecclesioe, virtules,
quis immolet filium Domino, placent. et bona opéra, corpus Christi "et sanguinem. Id est
In veritate. Ut in veritale .comedanl agnum , ut laudes, opéra, quoe cum idolis impenderas, doemones
faciant circumcisionem cordium, et quoedata sunl in comedenant. Sed post advenium Filii Dominus de-
figura, omnia in veritale faciant. lectalus esl in eis. Trilicum ergo et vinum , cibus
Foedus perpetuum. Evangelium oelernum , non ut (scilicet Judoeorum) corpus Christi et sanguinem si-
Velus -Tesiamentum, cui succedil Evangelium. B gnificabant. Unde,"Caro mea vere esl cibus, et sanguis
VERS,9. — Semen eorum. Fidèles, quibus apostoli meus vereest potus [Joan.-vi). Hochodie non sumilur
semen verbi commiserunt quod a Domino acceperunt. ab hoerelicis, paganis, Judoeis, iuimicis Ecclesioe.
VERS.10. — Gaudens gaudebo in Domino, non in VERS.10. — Per portas. Ministros Ecclesioe, qui
mundo. alios introducunt. Vel viriules, quoe ducunt in coelum,
"
Veslimentissalutis : virlutibus, ipsi Chrislo, etc., quasi de virtule in virlulem. Planum facile iter.
usquead tamen una in capile el in membrisesfEcclesia. Auferendo scandala; in baptismo remitlendo pec-
Et quasi sponsam. Alierius comparalionis ponit cala. Eligite. Vel, projicile secundum Septuaginta,'
exempla, quorum prius ad sponsum, sequens refer- quod est, auferte duritiam infidelilalis a cordibus ho-
tuf ad sponsam. utinum; vel, reprobos etduros a consorlio fidelium.
VERS.IL -—Et lauaem : suam , elc. , usque ad VERS.11. —Dicite filioe Sion. Seilicel primilivoe
reddet Domino'fruclum laudis einonoe operationis. Ecclesioe,quoeex Judoeisprimum : unde, Filii malris
CAPUT LXII. meoepugnaverunt contra me (Cant. i). Vel secundum
VERS.1. —Propter Sion. (HIER.) Propheta m illud : Quotquot autem receperunt eum (Joan. i), etc.
persona sui, impe <dioexhilaratus ex his omniàius Et vocabunt eum , dicentes : Vos eslis populus
îjrjï 23iindoconfert Filius ,incarnalus. Et hoc est, C sanctus, vos eslis redempli a Domino Deo. Sic enim
Propter Sion non tacebo, quainvis loqui prollibeat, quidam codices habent.
quamvis lîiortem minetur. CAPUT LXIIL
Lampas accendalur. Lampas Groece, flamma La- VERS.1. — Quis esl isle. Quidam angeli non plene
tine , unde : Ignem veni mitlere in terram , el quid cognoscentes myslerium incarnationis, passionis,re
volo nisi ut ardeal ? Hoc succensi apostoli loqueban- surreclionis, videntes ad coelos ascendere Doïlîîmim
lur variis Iinguïs. cum multitudine angelonimet sanclorum hominum
VERS.2. — Nomen novum. (ID.) Mos est Hebroeis propria virtule, non auxilio angelorum, admiranlur
ex novis rébus nova nomina imponere , etc., usnuè incarnationis, el passionis, elresurreclionis, et as-
ad similiter prius Simon, poslea Petrus. censionis myslerium : el quomodo sibi et aliis ape-
VERS.5. — Corotia glorioe. De omnibus partibus riat regnum coelorum ; unde et angelis Dominum
mundi, quasi corona venientibus fidelibus. - comitanlibus dicunt: Quis est isle?El David similiier:
VERS.4. — Non vocaberis. Ecclesiam de utroque Quis est isle rex glorioe? (Psal. xxm). Videtur tamen
populo alloquitur, quasi, non hoc voeabulorum fine Auguslus dicere super Gen-'sim quod "omnes angeli
contenta eris. _ ali ipsa crealione sua , slalim cognoverunt in con-
VERS.5. -—El gaudebit, etc. Propler hoc relinguet templatione sui crealoris, quidquid ipse erat facturas.
homo patrem el matrem (Gen. n; Matth. xix). Sa- Hieronymus autem aperte déclarai quia quidam an-
cramenlum hoc magnum esl in Chrislo el in Ecclesia geli, donee perficerelur myslerium incarnationis, ad
(Ephes. v). plénum non cognoverunt.
VERS.6. — Super muros luos. (ID.) Apostolos, De Edom. Edom (ex HIER.)ab edulio rufae len-
proedicatores, qui Ecclesiam muniunt, quorum cu- lis, etc., usque ad vel de inferno spoliato Victor cum
stodes angeli sunt. Unde : Omnes admjnislralorii fidelibus suis.
spiritus sunt, propter eos missi, qui hoereiitatem ca- Formosus iit stola. Formosum calidum. Unde for-
pium salutis (Hebr. i). Vel mûri Ecclesiarum apô- niosus quasi calidus, quia ex colore rubeus et ro-
stolorum discipuli, quorum custodes ipsi apostoli. seus efticitur vullus, et inde speciosus.
VERS.7. — Donec ponal Jérusalem. Quod esl, vel VERS.2.'— Quare ergo: (ID.) Tanquam dicant
ipsa longe lateque diffusa, ubique laudetur, vel ubi- angeli': Didicimûs, etc., usque ad magis tibicle-
que laudet semper creatorem suum.- mentia convenil quam crudelilàs.
VERS.8. — Juravit per Filium scilicet, qiïi Dei vir- VERS. 5. — Solus. Solus Samson proecisis crini-
 1507 "WALAFRIDISTRABI FULD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOGICA. 1503
I
bus Philisthoeis exponitur, née angélus nec arehan- A VERS.16. —Abraham nescivit. (HIER.) Quasi di-
gelus vel quiiibet coelestis spiritus. Denique humani cat : Quia te'offendimus, etc., usque ad non oblivi-
generis nullus vel Judoeus vel Gentilis auxiliaior : scatur filiorum quorum, ne per ipsos nomen Dei
solus pugnat, solus superal. Aspersus esl. (HIER.) blasphcmetur In genlibus.
Sanguis meus eorum rancore , elc., usque ad cujus VERS.17. — Quare errare. Paulus ad 'Corinthios
soepesanguis super veslimenla victoris aspergilur. scribens, ad unius scilicet populum cîvitalis pro va-
VERS.5. — Et non fuit, etc. Unde : Omnes amici rielaleliabitanlium sanclorum seilicelel peccalorum,
mei dereliijuerunt me, el noli mei quasi alieni reces- nunc laudat, nunc reprehendit : sicproesens capitu-
serunt a me (Job. xix). Et salvavit. Hieronymus ad luni, quod ex oratione populi Deum deprecanl's
Augustinum et Alipium, impielalem Sabellii décli- contexitur, nunc laudat Dominum, nunc accusât,
nantes, 1res personas expressas sub proprieiate di- juxta secunùam regulam Ticonii, quoe est de cor-
stinguimus , non ipsum sibi Patrem, non ipsum sibi pore Domini.
Filium, non ipsum sibi Spiritum sanclum esse di- VÊTIS.19. — Quasi in principio. (HIER.)Anlequam
centes : sed aliam Patris , aliam Filii, aliam Spiritus vocares nos, etc., usque ad non vocabuntur populus
sancti personam esse. Non enim nomina laniumnio- Dei, a Chrislo scilicet Chrisiiani.
do, sed proprietates nominum confilemur. B CAPUT LXIV.
VERS.7. — Miseralionum. (HIER.) Propheta in VERS.1. — Ulinam dirumperes.(Rir,n.) In persona
persona Judaici populi poenitenlis et misericordiam sua, etc., usque ad item David : Inclinavit coelos, et
Domini recognoscentis. descendit (Psal. xvn).
VERS.9. — Non esl tribulalus. (ID.)VOXquoeest, VERS.2. — Aquoeardèrent. (SOT.)Aquoemaris ar-
etc., usque ad nemo esl adjutornisi Micliaelprinceps dèrent igni. Quod est, populi mundi inflammareniur
vester, qui astat pro filiis populi mei (Dan. s). igné cbarilalis. Unde : Ignem venimiltere in lerrem,
Et angélus. (ID.) Sepluaginla. Non legatus nec ipse et quid volo nisi ut ardeat ? {Luc. xn.) el sic notum
'
angélus, sed Dominus salyavit eos. fiercl nomen tuuntj quod est Christus Jésus, iiûmi-
VERS.10. — Spiritum sancii ejus. Id est Moysi : cis luis, scilicet Judoeis.
unde, Exacerbaverunl Moysen in caslris, et Aaron VERS.3. — Non sustinebimus. Nos Judoei, sed
sanclum Domini. (Psal. c\.) Vel sancii ejus, Chrisli, bla'sphemabimus dicentes : In principe doemoniorum
cui credere noluerunl. Filius enim Dei qui nos re- Beelzebubejieil doemones(Matth. xn). Hoc enim dicit
demil, ipsos de iEgypto et mari Rubro liberavit. propheta in persona iufidelium. Descendisti. Tan-
Spiritum sanclum, vel, sancii ejus. Quidam codices quam precibus suis exaudilis inquit : Descendisti,etc.
habent, scilicet Spiritum sanclum, quem contrisiat, G Montes. Amissa potenlia : Nunc princeps hnjus
qui virum spiritualem contristal : unde, Qui vos mundi ejicielur foras (Joan. xn). Et Judoeis dicilur :
tangit, quasi qui tangil pupillam oculi mei. ( Zach. n.) Auferetw a vobis regnum Dei (Malth. xxi), scilicet
Vel, angelum in custodiam missum, quem soepemaie sancta Scriptura et omnis gloria, et omnis dignitas.
faciendo offenderunl. VERS.4.— A soeculo.Hinc Paulus ad Corinthios
VERS.il. — Moysi. Quia non est alius qui orat lestimonium sumit, non verbum ex verbo, sed sen-
pro eis. Ubi est, elc. Propheta videns populi sui ab- sum exprimens. Oculus. Quia non est corpus vel
jeclionem, miseriam el alfliclionem jam immincnlem color. Quod Apostolus ponit in cor hominis non
propter Filii Dei negationem, condolendo exclamât, ascendit, quia majus, et cor débet illuc dirigi. Para-
dicens : Ubiesl? quasi dicat : Glementia Omnipolenlis. vit enim scipsum cognilionem sui, cognilionem san-
Ubi eu quiposuil ? Moysi seilicel, quia oranle Moyse, ctoe Trinitalis; unde : Hoecest vita oeterna, ul co-
tulilDominus despirilu ejus et dédit sepluaginla viris. gnoscanl ieverumDeumel queni misisli Jesum Chri-
VERS.12. — Qui scidit aquas ante eos. Vel dici- stum (Joan. xvu). Hune nemo potest videre ; unde
tur. Cum Moyses mare percussisset, el in duodecim illud : Deum ncmomdit unquam (Joan. i).
vias scidisseletaliishoesiianlibus, tribus Judaingressa VERS.5. — Ecceilu, etc. In persona infidelispopuli,
est, el ob hoc regni dignilatem adepla est. qui volens transire ad verilatem Evangelii, poenilen-
VERS. 14. —Spiritus Domini. Angélus, scilicet; tiam proeferebat o're, quam non habebat in corde.
unde : El proecedel le angélus meus ( Exod. xiv). VERS.6.— Menstmaloe, elc. Mené Hebraice, Luna
Spiritus enim, naturoe nomen est, angélus officii. Latine ; unde menslrualoe quoe singulis mensibus
VERS.15. — Attende de coeloet vide. Dominus ubi- soient sanguiuis fluxum suslinere. El lune viri ab-
que lotus et semper est, unde : Coelumet terram ego slinere debenl ab eis. Tune enim concipiuntur mem-
'
impleo (Jer. xxm). Dicitur lamen sedem habere in bris damnaii, coeci, claudi, leprosi el bujusmodi :
coelo, secundum illud : Coelum mihi sedes (Isa. 'ut quia parentes non erubuerunt misceri in con-
iwi), quia scilicet in coeleslibus angelis et honiini- clavi, eorum peccata pateant cunclis, et aperle rc-
hus justis (quorum scilicet conversalio est in ccelis) daiguanlur in parvulis. Ventus. Commotioaeris, ut
ejus.voluntas proecipue fit. Ubi est «élus mus, etc. ibi, Imperavit verniset mari (Malth. vin). Vel Spi-
Quasi dicat : Quia peccavimus, et nos odisse coe- rilus sanclus : AdvenienlisSpirilus vehementis (Act
jrisli, recessil zelus luus : quo recedente recessil for- i). Hic enim Spirilus pro venlo ponitur significa-
liludo, el paternorum viscerum superaïur affeclus. lione Spirilus sancii. Vel, tentalio doemonumel ma-
 '
1509 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. ISALE. 1310
lorum bominum, ul illud : Venerunt flumina, et fla- A caverunt super montes. Quando in Bethel el in Dan
verunt verni (Matth.xii) : et hoc est quasi ventus. aureos vitulos adoraverunt. Hoereticusquoque con-
VERS.8. — El nunc, Domine. Ac si dicat : Si con- temnens simplicilatem Ecclesioesacrificat in monti-
sideremus nostra mérita, desperandum est; si cle- bus, et exprobrat Deo dum ejus proeceplacontemhit.
menliam tuam, qui flagellas omnem filium quem _ VERS.8. — Quomodo. (HIER.)Quasi dicat : Pro-
reeipis, audemus preces fundere, tu enim pater no- pter nialos non perdam bonos : Sed quomodo, etc.
ster es. Opéra manuum luarum. Quasi dicat : Re- Dixerat enim péri turum Israël.
spiee opus tuum, non mérita noslra. Mysterii Trini- VERS.9. — De Jacob semen. SemenJacob et Judoe,
latîs recta confessioest janoranlia-scienlioe. aposloli, possidentes montes, alios, scilicet creden-
VERS.9. — Ne iîascaris, Domine. Hoc est, non tes virlulibus eminenles : unde, Nisi -Dominus <Sa-
vilamus iram, nec ullra quoerimuspalientiam, per baolh reliquissel nobis semen,jquasi Sodoma facli es-
quam tbesaurizamus nobis iram in die vindicte : semus (Rom. ix). Montessanclos meos. Sepluaginta :
sed quoesumusne irascaris nobis salis, scilicet, ne Montent meum, scilicet Christum , qui est nions
tempore ullionis memineris iniquitatis nostroe. monlium. Monlesenim sunt aposloli, qui de Judoeis
VERS.10. — Sion déserta. Sion et Jérusalem in posséderont Cbrislum, in quo fûndati sunt. El hoere-
hoc loco idem significant, templum, scilicet, et civi- B dilabunt. (HIER.)Unde : Semen Abrahoe servi ejus "
talem, ubi quondam spécula virlutum el visio pacis. filii Jacob, electi ejus. Quicunque adhue semen
Sed postquam populus Judoeorum negavit regem sunt, etc., usque ad non accepislis spiritum servilu-
suum, et addidit illud : Non habemus regem nisi Coe- lis iterum in timoré, sed accepislis spiritum adoplio-
sarem (Joan. xix), Jérusalem déserta est a Deo : -nis filiorvm Dei (Rom. ix).
unde, Relinquetur vobis domus vestra déserta (Luc. VERS.10. — Campestria. (ID.) Alii sallus, unde :
xm); et illud, Surgile eamus hinc (Joan. xiv). Et in Dominus revelabil condensa silvarum (Psal. xvm),ut
lernplo, audiloesunt voces (sicut dicit ecclesiasliea lalrones ibi latitare désistant, et beslioe venenala-
historia) : Transeamus ab his sedibus. que animalia in Ecclesiam Dei transeanl. In caulas
VERS.11. —Domus. Allegorice. Domus Dei Eccle- gregum. Alia translalio habet Saronas, quoeesl regio
sia, et unaquoequefidelis anima, quoealiquando igni- inter Joppem, el Lyddam aiqueJamniam fecunda et
bus luxurioecorrumpitur el avaritioe. pabulosa, sed latronibus infesta : unde inlerpretalur
vallis effundens sanguinem. Et vallis Achor.. UM
CAEÏIT. LX.Y. Achor filius Charmi de spoliis Jéricho furatus cum
VERS.1. — Quoesierunt, etc. (HIER.) Ad hoc re- omni domo periil. Et quia populum turbavit et ibi
G
spondel filius. etc., usque ad et Filii alieni menlili periit, voeaturlocus vallis Achor, id est, luibalionis
sunt mihi (Psal. xvu). vel lumultus. In quo significalur Gentilitas, sicut el
VERS.2. — Expandi manus meas. (ID.) In cruee per Saronas, quoeinlerprelatur vallis fundens sangui-
orans pro eis, etc., usque ad ipsi tamen semperexsli- nem, quoeeffusione sanguinis plena in tumultuet in
terunl increduli. lurbatione vitiqrum manebat. Sed vallis Achorversa
VERS.3. —Populus qui ad iracundiam. (ID.) Al- esl in caulas gregum sive ovilia, et in oublie armen-
legorice. OmnishoereticusDeum ad iracundiam pro- torum, id est, ecclesias, et requiem proedicatorum
cat, etc., usque ad el in quadrum exslruere, et secti etaliorum fidelium, qui designanlur per armenta et
in latere pulveris roborare lineis. grèges ovium. Armentorum. Proedicatqrum, qui Ec-
VERS.4. — In delubris. Delubra a delendo dicta, clesiam armant el defendunt. Armenlum enim dicilur
eo quod ibipulabatur ablui anima. Vel, quia prope ab armando.
erant piscinoeubi et sacerdos lavabatur et hostia. Al- VERS.11. — Et vos qui dereliquislis, elc. Allego-
legorice. (HIER.) Hoerelici in memoriis magistro- . riee. Omnes qui Ecclesiam deserunt,el obliviscuntur
rum, clc.jvsque ad ut qui ipsis non fuerit similis, montem sanctum Dei, tradentes se spiritibus erro-
quasi perdilum deteslelur. ris, vel immundis doclrinis doemoniorum, parant
VERS.5. — In furore meo. Furorem, oblivionem, fortunoe mensam, et nihil ad Deum perlinere cre-
iram, poeniludinem, ila in Deo accipere debemus, dentes, sed vel stellarum cursu vel varietate forlunoe
quomodo manus, pedes, oculos, aures, et coetera omnia .gubernari, hi Jradentur oelernis suppliciis,ul
membra quoehabere dicilur : non quod his pareat nullus eorum possit evadere.
perlurbalionibus qui eas exstinguil in nobis, sed Fortunoe mensam. (HIER.)DeoeJîgypliorani eui in
per verbanoslra ; Dei intelligimus affeclumerga nos. fine anui parabant mensam, omnibus escis referlam,
VERS.6. — Non tacebo. Qui superius dixit : Ta- el poculis mulsa mixlis : vel quasi felicem annum
cui, sempersilui, patiensfui, modo dicit : Non tacebo, proebueril, vel quia fulurum felicem proebnura sil.
id est, ne paream ampKus, neque sustinebo iniqui- VERS.12. — Vocavi. Per prophetas dicens : Cott-
tates eorum. verliminiad me et salvieritis (Isa. xiv). El perme-
VERS.7. — Iniquilales patrum, elc. Ut scilicet metipsùm : Pcenitenliam agile (Matth. m). El alibi :
non solum pro peccatis veslris puuiamini, sed eliam Venite ad me, omnes qui laboratis • el ouerali estis
pro patrum iniquilatibus quos imitali eslis. Aliter (Ibid. xi);
enim non portât filiusiniquitatempatris. Qui sacrifi- VERS.15,,— Ecce servi mei.(HIER.) Quasi dicaU
1311 WALAFRIDI STR-ABIFliLD. MON. OPP. PARS I. — THEOLOG1CA. 1312
Non solum corruelis gladio, etc., usque ad el, Saha- A i donec mullis labonbus veniatur ad prorunditalem
bor cum apparueril gloria tua. mysi rii, sicut Auguslinus el Cyprianus et alii. Ne-
VERS.15. — El dimittelis nomen veslrum. Ul ali- que occident. Deposila ferilaie, \el in proesenti vel
qui affirmantes dicanl : Si aliter fecero, contipgat in futuro, e,t hoc est: in omni monte, elc. Hoc Judoei
mihi sicut Judoeis Roma-norum gladio occisis. Vel carnaliter accipiunl, dicenies quod in tempore Chri-
ita : Juro per Deum, in quem olim Judoei eredide- sli sui lanla pax et securiias sibi erit, ut lupi et
runl. Vel, quia Deus jurainentum eorum er.it, quoi agni,leones elbo\es, serpentes el homiues cominoren-
Chrisliani modo jurant necessitale compulsi, Vivit tur 'simul, et comedanl, neque eis noceanl, qui in
Dominus scilicet. lemplo, el in monte -sanclohabitant. Ex quo colligi-
Et interficiet te. Ulvel hune non habealis, qui dicit, lur, quod omnes alii occidental'. Sed hoc falsum
Ego sum via, verilas el pila (Joan. xiv.) Nec voce- esse oslcnditur his verbis : Hoecdicit Dominus : Coe-
mini ciraimcisio, sed conscisio. lum sedes mea, terra autem scabellumpedummeorum,
VERS.16. — Quiaoblivioni. (HIER.)Ul non idolo- etc., hoc tamen Judaeicarnaliter intelligunl.
rum meminerint, etc., usque ad Forsitan et in futuio CAPUT LXVI.„
prislinoe conversations memoria omnino delebilur.
VERS.1S. — Quia ecce. Ex angelis scilicet el ho- B VERS.1. — Coelum. Omnes sancii quorum con-
minilms unam Ecclesiam, et exsullabunl et gaude- versalio in coelis est; unde : Anima justi sedes est
bunl, ut ego qui creavi exsullem, el gaudeam in eis. Dei. Coelumsedes mea. Quasi dicerel : Ne putetis
Ex&uluitionem.Universoeterroe, ul quoevelus unige- hoecadliileram esse complenda. Quoeest isla. Quasi
niti erat gaudium, nova cunciisnalionibus loetiliasit. diceret : Putatis me localem, et in lemplo tantum
Gaudium. Quod vel post resuirectionem possumus manenlem, sed quoe esl isla domus, elc.
inlelligere, velposl baplismum in piimaresurrectio- VERS.2.— Ad quem, elc. Ablalo allari lemplo-
ne. Hocad generalem rcsurreclionem qua omnes in que lerreno quod bumana manus cons.ruxit, Tecte
perfecla oetalerésurgent. El hoc est : Non erit, elc. auferenlur viclinioejJudoeorum, ne foile dicereul :
VERS.20. — Puer ceninm unnorum, etc. Ule seili- Non lam sumus siulti, ut Deum puiemus hoc loco
cel, quielsi diu, tamen puerililer vixil, seniens vi--, posse concludi, sed in separalo ad glorificandum
liis: el hoeexponit sic Giegoiius. Puer ccnlumanno- Deum loco viclimas imniolamus sicul in lege proe-
lum. Et peccator centum annorum. Vila qnidem cipiiur.
pneri Iongnm irahitur. ut a faclis puenlibus corri- VERS.5. — Qui immolât bovem. (HIER.)Quasi :
gaïur : sed si a peccati perpetratione, nec lempoiis Saciilicium veslrum non placet niihi posl imniola-
longinquiiate compescilur, hoecipsa viloelonginqui- G lioncm veri sacrilicii : in cujus umbia illa saculicia
las, quam pei miseriomliani Dei accepil ei ad cu- concessi vobis,et ne immolaiélis idolis. Canem.De quo
muluin malediciionis crescil. per Moysen : Non ojferei,in domoDei lui meriedem
VERS.21. — Domos. (HIER.)Virtules pro quibus merelrwis, neque pre.ium canïs (Deul. xxm). El bene
in coeleslibusrequiescenl, elc, usque ad Mulii enim canis ei mereliix copukiilur, quia simihier H.idi-
sancii oedificantdomos, sed non habitant in eis. nanlur. Elegeiuni ,n vus suis. Non mea vohiiiiaie,
VERS.22. — Secundumenim. (ID.)Sicut Christusi ex quo verus agnus iminolalus esl, Unde: Pasclia
etc., usque ad Lignum viloe est his qui apprehende- nostrum immolatus esl Christus (I Cor. v).
runt eam, scilicet, sapientiam, quoeest Christus. VERS. i. — Et quoe limeoant. Romanos; unde :
VERS.25. — Semen benediciorum. Apostoli, et; Venieni Romani, et wllenl nostium tocum el Gentem
alii doctores in proedicalione, vel in aliis operibus,( (Joan. xi). Vel famem, pcstein, captiviiatem.
sicut Dudoei, quia oelernam mercedem percipienl, VERS.5. — Odieniesvos. Quia de muniio non eo!Î!>,
quia venieni cum exsuhalione portantes manipulosi quia in me credilis, quia nomen meum habeus,a
suos (Psal. cxxv). Clirito Christiani dicli : unde, Jam erunt conspu^ve-
Nepoles. Quos filii eovum in fide genuerunt, ^ ranl Judoei, ul si quis confilerelnr Christum, extra Sy-
sicut Marcus Pelri discipulus, et Lucas Pauli filius., nagogamfierel (^oan. i\). Gloiificetur. (HIER.)quasi.
VERS.24. — Anlequam clament.In conturbatione,( Appaivai gloriosusi etc., usque ad cum poiestaie
in dolore mentis, seJ in gaudio el loeiitia : unde,, magna et majeslaie et virtule, veLetiam inproesen i.
Quod enim est gaudium, nostrum aut corona glorioe, , VERS.6.—Vox pppuli de cuiiaie. Ad^enienleRo-
uonne vos (11 Thés, n) ? etc. mano e\ercilu, secundum Josephum, divisi sunl ju-
VERS.25. •—Lupus. Lupus Saulus, id est persé- doeiin très parles de principatu contendenles. Alii
cuter, de quo, Benjamin lupus rapax (Gen. XLIX). sibi alium principem proeponenles Pars aulem po-
Nantis. Qui scilicet in candidis veslibus sequunlurr puli el sacerdolumj tenebant leiiiplum, arcem vero
agnum quoeunque ieril : De quibus Petro dicilur,, el regiam domum pars populi el principum, reliquam
Pasce agnos meos (Joan. xxl). El leo el bos corne- vero civitalem terlia pars et maxime vulgus.
Pugna-
dent. Vir scilicet diserlus cl.polenlissimus in soeculo 3 bant ergo et extra contra hostes, 'et intra contra
spreta philosophioeeloquenlia 'comedet paleas, id1 cives. Romanis ergo urbem irrumpenlïbus audila
esl ulilitalem et superficiem historioecum bobus, idd est vox populi plangenlis de chitate, vox sacerdo-
esl proedicatoribus Ecclesioe. Hoeccomedunt Icônes s tum. cl qui cum ipsis erant de lemplo. Vox eliam
 1515 GLOSSA ORD1NARIA.— LIB. ISALE. - 15!4
Domini audita est in Romanis exsultanlibus, qui A , Aquila enim plus omnibus bestiîs, et jumentis, pecu-
eliam nutu Dei venerunl, reddentis 'reddenles retri- dibus avibusque foetus diligit, ut aiunt qui de ani-
butionem inimicis suis, scilicet Judoeis, per Roma- manlium scripsere naturis
nos. VERS.14. — Videbitis,o apostoli, multiludinem vi-
VERS.7. — Antequampariuriret. (HIER.)Non pau- venlium ad fidem. Et gaudebrt coi'Desfrwmdes-aluleil-
latim,.sed nec mullo tempore, etc., usque ad et Da- lorum, el ossa wsïro,virlules,germinabuntin aliorum
vid, inquit, Spes omnium finium terroe et in mari "cordibus, fructus bonoevolunlalis el operationis. Si-
longe (Psnl. LXXIV). cut enim corpus ossibus, ita anima susteiilatur vir-
Mascidum, populum fortem de quo Stephanus, tulibus. El ossa vestra. In die judicii corpora veslra
Paulus, qui dicil : Quis nos separabit a charilate reviviscenl in immorlaliiate , ul sicut corpore et
Chrisli (Rom. vin). anima in proesenli vita Deo servivislis, sic corpore
VERS.8. — In die^uria. Apostolus filios suos tan- et anima proemia recipiatis.'Cognoscelur. In judicio
quam una die simul genuit, quia in Chrislo, qui lux, seilicel bonis suavis el milis; impiis ullor, et forlis
et dies; et in unilale fidei. cognoscelur Filius, qui Patris manus est, per quem
VERS.9. — Si ego. Quasi : Ego qui omnes creavi omnia operalur
hommes in nihilo, creabo mihi ex omnibus genlibus B VERS.16. — In igné. Qui oeternus erit malis quos
Ecclesiam unam quoe oedificalurde vivis lapidibus : irîvolvet, el adducet ad supplicium oeternum quo pur-"
VERS.10. — Loelamini, etc. (HIER.) 0 angeli. o gabilur quid in bonis erit pnrgandum". Quadrigoe
apostoli, tristes de perditione Judoeorum infidelium, ejus. Cnrrus, quia tune triumpiialurus, el omnes ad-
loelamini consolali de fide el salute gentium de qui- versarios 'debellaturus : non quod egeat ministerîo
bus oedificaturEcclesia. angelorum.
VERS.11. — Ut sugalis. Fidem simplicium, et ht igné Dominus. In judicio. Vel, discrelio ejus
opéra bona inde deleclati. Fides credeniîum lac et et justitia monslratur, dum bonos a malis dividit
cibus est proedicatorum. Unde et Christus : Ego ci- juslo judicio, non potentia. Gladio. (HIER.) Sen-
bum habeo manducare, quem vos nescitis (Joan. iv). tenlia : unde Amos, Gladio Dei peribunl omnes
El repleamini. Puerpera quoegenuit masculum non peccalores, elc. (Amos.i\) Dum enim reddel unicui-
caret abundantia lactis ineducalione Gentis, etpar- que quod meretur, omnes cognoscenl illum justum
vuloram qui simul nali sunl ut proeberet eis duo judicem, et laudabunt ejus judicium.
ubera Veteris et Novi Testamenli. Et notandum VERS.17. — Qui sanctificabantur (ID.) Opinione
quod parvuli lacle consolatîonis indigent quasi adhuc sua in fontibus elbaplismalibus, etc., usque'ad sed
in carne versantes : qui vero post lac consolatîonis (Q tamen dicilur ad confusionem eorum qui nec erube-
ad solidum cibum profecerunt, affluent deliciis veri- scunt facere. Qui sanctificabantur. Possumus secun-
latis et scientioe omnimodoeglorioe. Ul mulgealis. dum tropologiam dicere, omnes voluptatis riiagis
Sancta Ecclesia in omnibus una, in aliis habet lac, quam Dei amalores, dicere sanctificari in Jiorti's et
ïimplicem, scilicet fidem, operalionem. In aliis af- in liminibus, secundum Sepluaginla, quia in my-
fluit omnïmoda gloria, charismalum-scilicet abun—- steria^v«rJiaiis_nonj'alentjntroire,jet jiomedere ci-
dantia, et divinitatis seientia et humanitatis Chrisli. bos pietatis : quia non sunt sancti corpore el spiritu
Sancti ergo proedicalores in omnibus delèclantur nec comedunt carnem Chrisli, ut habeant vitam
tanquam carpenles ab aliis hoc, ab aliis illud. Ab oeternam.- Etenim pascha nostrum immolatus est
ubere. Ab apostolis et proedicatoribus ad dona Spiri- Christus (I Cor. v), qui non foris, sed in una domo
tus sancti, vel ad doctrinam Veteris et Novi Testa- et intus comedilur. In hortis. Non in sacrificio vitu-
menli. Quod enim proedicant, operibus monstrant, loerufoe, quod proecipiebatur in lege.
ut sic audiloribus ducatum proebeant. VERS.18. — Ego autem. Quasi dicat : Ideo venio
VERS.12. — Blandientur vobis. (HIER.) Susten- ad judicium cum omnibus genlibus el Iinguis, ul ju-
tantes, lac dantes, sicut ille qui dicit, Obsecro vos, dicem simul omnia opéra eorum et cogitationes, et
faires, per misericordiam Dei ut exhibealis corda D ] reddam eis omnia quoe merentur^ Linguis. (HIER.)
vestra (Rom. xn), etc. Et : Obsecrovos tanquam ad- Quoesecundum apôstolorum non solum hominum,
venus, (I Pelr. n). elc. etc., usque ad Juxta illud : 'Inebrialus est in coelo
VERS.15. — Quomodo.Omnipolens Deus tanquam gladius meus , et usque ad terram descendit (Isa.
misericors el miseralor', modo aquiloe modo gallinoe, xxxiv).
modo mari blandienti se comparât, ut vos saltein VERS.19.— Et ponam in eis signum. Crucis, Chri-
blanditiis all.ciat. Sicut etiam aquila in rupibus slianilatis, salutis, quo signati in Ezechiele non in-
inaccessis nidum parai, ne accessus àlicui pateat, terficiuntur ; quo in iEgypto postes signantur et Is-
et in medio amethistum lapidem qui omnia venena raélite salvantur. Hoc signum Achaz noluit petere,
fugat, secundum physicos propler serpentes arcen- quod supponil Isaias : Ecce virgo concîpiet, etc.. Et
dos, quoedamalia sécréta naturoe collocat : sic ipse mitiam ex eis. Videtur esse contrarium, cum de ju-
in cordibus nostris lapidem, id est fidem suam ponit, dicio prius diclum sit, reverli ad primum adventum,
scilicet, seipsum, qui est lapis abscisus sine mani- quo aposloli ad génies diriguntur et audiunt : Ite, do-
bus de monte, quo omnia venena diaboli fuganlur. cete omnes gentes (Matth. xxvin). Sed judicii dies
«315 ORDO RERUM QUiE IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1316-
proedicitur, ul melu fuluroe poenoeperlerriti, acci- A VrRS.25. — Mensis ex mense. Mené Groece, La-
pîant adventum Salvatoris : el apôstolorum proedi- tine luna, unde neomenia, quasi nova luna. A mené
cationem qui sunt proemiltendi. In mare. Mundum mensis apud illos quiinilium kalendarum, non secun-
scilicet, cujus partes subdil Africain, etc. meridia dum solis cursumeldiversaspatia mensium, sed se- -
nam, scilicet plagam in qua Africa esl. cundum lunoe circumitum et terminant el incipiunl,
VERS.20. — In equis. (HIER] Sunt adducti, qui quod Hebroeifaciunl. Per mensem ergo lunam : per
velociler creduntet ciload fidem currunt. In qua- lunam (quoemodo crescit, el-sîcul aiunt physici et
drigis et in lecticis. Philosophos, scilicet el doctrina .- philosophi a sole, quod non babel, lumen recipit)
el morum honestate fulgentes : nnde ciliu's ad doctri- Ecclesia intelligitnr, de qua, Permanebit cum sole et
nam quatuor Evangelistarum -pervenerunt, et qua- ante lunam (Psal. Lxxr). Et alibi: Pulchra ut luna,
tuor principalibusvirlutibus sublevali coelesliamen- elecla ut sol (Gant, vi), el hoc est, erit mensis ex
te altigerunt. In inulis. Super quos David el Salomon mense.
sedisse leguntur. Qui enim a mundi fétu stériles VERS.21. — Et Egredienlur. Quasi ad videndum,
-sunl, Domino qui per illos figuratur, quasi mansueti non loco, sed inlelligentia, vel visione manifesta, ut
deserviunt. 'In carrucis. Sepluaginla, teclis vehicu- ad laudem Dei magis aecendanlur. Et videbunt.
lis : alii simpliciter. Hi sunt quibus dicitur : Invicem B (HIER.)Non mirum si sancti jam immortales repro-
onera vestra portate (Gai. vi). Quomodo. Quasi : Cum bos videant, cum prophète adhuc moriales hoecom-
tanta loetitiaadducunt aposloli fratres veslros quo- nia videre meruerùnt.
rummunera, fides,spes, charilas, oralio munda, bo- Cadavera, quia in oelernam damnalionem cadenl,
na opéra etc., vasa pura corda et corpora immacu- secundum quod et doemonescadavera possunt dici,
lata. Inférant. Quod secundum legem ter in anno fa- secundum quod etiam hommes appellantur. Unde :
ciebant, scilicet inPascha, in Pentecoste, infestivi- Inimicus homohoctfecil (Malth. xm). Vermis eorum.
tale Tabernaculorum ; unde, Non apparebis in con- Materialis, velcon'scientioe; unde : Sicut tinea come-
speclu meo vacuus (Exod. xxm). Domum Domini. dil veslimenlum,el vermis corrodil lignunt, et ignis dé-
Templum Dei sanclum est, quod estis vos (I Cor. ni). vorât ligna, sic moeroret tristitia excruciat cor viri
Et alibi : Templum Dei eslis el Spirilus sanctus ha- (Prov. xxv). Ad satietatem. Quia scilicet boni vide-
bitat in vobis (II Cor. vi). bunt eos a se justo Dei judicio separalos, amissa po-
VERS.22. — Quia sicut coeli. Quasi :-Sicut hoec; tenlia qua soeviebanlcontra bonos, et vindictam Dei
innovata in oeternummanebunt immobiiia, sic semeni in illos lantam, ul majorem non exposcant. Qui mo-
vestrum, o apostoli, innovatum, ab omni corrup- do dicunt, Usquequo,Domine, non vindicas sangui-
tione carnis in oeternum mecum regnabit. Quia si-- G nem nostrum (Apoc.vi) ? Saliabunlur quoque de bea-
cut, elc. (HIER.)Hoecusque ad finem libri pertinentt titudine sua, agentes gratias visa impiorum ineffabili
ad diem judicii. poena.
F , i .,

QXJ^ IN HOC TOMO CONTINENTUR."'

WALAFRIDUS STRABUS, FULDENSIS Liber I Regum. j1 S59

MONACHUS. Liber II Regum. b'63
Liber III Regum. S81
KOTITIAHIST0R1CA. 9 Liber IV Regum. 611
Momluméditons Patrologise. 11 Liber I Parallpomenon. 629
Prologomena
" edilorum Duacensiumin Glossamordina- Ldier II Paralipomenon. 665
riam. 11 Liber I Esdroe. 691
Liber II Esiroe. 715
WALAFRIM OPERUM PARS PRIMA. — Liber Tobioe'. 725
Liber Judith. 751
COMMENTARIA BIBLICA Liber Esther. 759
GLOSSA ORDINARIA. 67 Liber Job. 747
Liber Genesis. Liber Psalmorum. 8il
67 Liber Proverbiorum. 1079
Liber Exodus. iBô Liber Ecclcsiasles. 0000
Liber Levilieus. 295 Canticumcamicorum. o000
Liber Numeri. 579 Liber Sapienuaî. 0090
Liber Deuteronomii. 4SS Liber Ecclesiastiei. 0000
Liber Josue. SOS Prophelia Isaia?. 1251
Liber Judicum. 821 1
I
FINIS TOMI CENTESIMI DECÏM1TERTII.
I