Scribd Logo
Hochladen

Willkommen bei Scribd!

  • Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVII.

    Hochgeladen von

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    990 Ansichten611 Seiten
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Originaltitel

    137. Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVII.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Verfügbare Formate

    PDF, TXT oder online auf Scribd lesen

    Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

    Sind diese Inhalte unangemessen?

    Dieses Dokument melden
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Als PDF, TXT herunterladen oder online auf Scribd lesen
    Markieren Sie unangemessene Inhalte
    990 Ansichten611 Seiten

    Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVII.

    Hochgeladen von

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Als PDF, TXT herunterladen oder online auf Scribd lesen
    Markieren Sie unangemessene Inhalte
    von 611

    Patrologiae cursus completus.... Tomus CXXXVII, Saeculum X. 1853.

    1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
    BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
    *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
    *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
    élaborés ou de fourniture de service.

    Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

    2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

    3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

    *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
    l'autorisation préalable du titulaire des droits.
    *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
    municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

    4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

    5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
    de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

    6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
    respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

    7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


    P ATROLOGLE

    CURSUS COMPLETUS
    SIVE
    BIBLIOTHECAUNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

    OMNIUM SS. PATRUM, DOCTOBUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM


    QOI
    AB MVO APOSTOLICO AD INNOCETNTII III TEMPORA
    FLORUERUNT;
    RECUSIO CHRONOLOGICA
    OMNIUMQUiE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJETRADITIOiNlSPER DUOOECIMPRIORA
    ECCLESIJE SJECULA,
    JCXTAEDITIONES ACCIRATISSIMAS,INTERSE COMQUE NONNUI.LIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS.
    PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ;
    DISSERTVTIONIRUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQVE VARUNTIBUS CONTiNENTERvlLI.CSTRATA
    ' ;
    ONNIBUS OPERIUUS POSTAHPLISSIMAS EDITIONES QO.ETBIBUS NOVISSIMIS S/fECULlS DEBENTUR, ABSOLUTAS
    PETECTIS, AUCTA; ,;
    INMCIBOS PARTICULARIBOS ANALVTICIS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENT!
    '
    . SUliSEQUENTlBUS, DONATA;
    CAPITULIS
    1NTRA IPSUM T EXTUH R ITGDISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM HARGINEM SCPF.RIOREM
    . DISTINGUENTICUS SUEJECTAMQCE MATERIAM SIGMFICANTIBUS, ADORNATA;
    ,01'ERIBUS CUMDUBIIS TCMAPOCRVPIHS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1NORDINE ADTRADITIONEM
    ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
    1)11011
    U8INDICIBUS GENERAIJBUS LOCUPLETATA : ALTERO S CILICET RERUM, QUOCONSUI.TO, QCIBQUI»
    ONOSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICUTUR ; ALTEIIO
    SCRIPTURjE SACUiE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
    ET 1NQUIBUS 0PERUM SUOKUM LOCIS SINGULOS SINGUI.ORUM L1BR0RUM
    SCRIPTURiE TEXTUS COMMENTATI SINT.
    EIMTIO
    ACCURATISSIMA, C.F.TERISQUEOMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI FERPENDANTOR : CnARACTERl^lWWDITAS,
    CIIART/EQl'ALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PEUFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM/\ARj/^^N.
    TUMNUMERUS, FORHA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE 1NTOTO OPERIS DECURSU CON ANT^^*£\
    SIMILIS,PRETIIEXIGOITAS,PR/ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA, METIIODICA ETCIIRONOLO HJ»,^> N^jV
    SEXCENTOROM . FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQOG IIACTENUS niC ILLIC SPARSORO» , l' "^5 -\v>* .
    PRIHUM AOTEM 1N NOSTRA JIIIILIOTHECA, EX OPERIBOS ADOMNES jETATES , \ \f \<^
    LOCOS,I.INGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATCRUM. tT\ C> X^*
    SERIES SECUNDA, V\ *&%
    1N t»UArRODlJCNTPATRES, DOCTOHKS SCRIPTORESOUE FXCLESIiE LATINJE -A\ <£> \*
    A GREGORIO MAGNOAD INNOCENTIUM I II. C> \
    \rf\
    ACCCRANTE J.-P. MIGNE,
    BIBLXOTHEC.S CLERI UNIVER8.S,
    siv»
    CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOSSCIENTI/E ECCLKSMSTICJS IUMOS EDITORB.
    PATROLOGIA BINA EDITIONETVPIS MANDATA EST, ALIA NEMPELATINA,ALIA GR^CO-LATINA.—
    VENEUNTMILLEFRANCISDUC.ENTA VOLUMINA ET
    EDITIONISLATINJ3; OCTINGENTIS
    MIO.E TRECENTA — MEREI.ATINAUNIVERSOS
    GRJ2C0-LATIN/E. AUCTORES TUM
    TUMQCCIDENTALES,
    ORIENTALES EQUIDEMAMPLECTITUR ; III AUTEM,IN EA, SOI.AVERSIONELATINADONANTUR

    PATROLOGIiil TOMUS CXXXVII.


    RROTSUITHA
    VIRG.ETMON.GANDERSHEIMENSIS
    ; BENEDICTCS
    VII, JOAN.NESXIV.JOANNESXV,GREGORIUS
    V, SUMM.
    PONT.; S. DUNSTANCS ADALBEUO
    CANTCARIENSIS, PRAGENSIS
    REMENSIS, ARCHIEP.;ETHELWOLDCS
    WINTONIENSIS,
    THEODORICUS ERKEMBALDUS
    METEN-ilS, GUIDO
    ARGENTINENSIS, S. ADALBERTUS
    II PODIENSIS, , EPISC.; JOAN-
    NESABBAS S. ANULPHI FOLCUINUS
    METENSIS, ABBASLAUBIENSIS, BERNERUSABBAS ADSO
    HUMOLARIENSIS, ABBAS
    DERVENSIS,GEZOABBASDERTONEN.SIS,
    AVMARDUS, ABBATES
    MAIOLUS, MON.COR-
    WISDUKINDUS
    CLUNIACENSES;
    LETALDUS
    BEIENSIS, MON.MICIACENSIS,
    ODODIAC.AUSCIENSIS, VflGODECANUS PHVCIITWANGENSIS..
    TOMUSUNICUS.

    EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,


    IN VIADICTAPAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLEPARISIORUMYULGODENFERNOMINATAM,..
    SEU PETIT-MONTROUGE.
    1853
    lippriineric MIGNE,au Petit-Monlrou&c»
    SJICUXUM X,

    HROTSUITHiE

    VIRGINIS ET MONIALIS GANDERSHEIMENSIS IN GERMANIA, ORDINIS S. BENEDICTI,

    OPERA OMTVIA,

    JUXTA EDITIONES MELIO-RIS NO-TJ3 AD PRELUM REVOCATA.

    ACCEDUNT

    BffiMCTI II, JMMIS XIV, JOAMISIV, CMGQRIIV,


    -'
    SUMMORUM
    PONTIFICUM;

    EPISTOLJE ET CONSTITUTIONES.
    '
    INTERMISCENTUR

    TSANCTTDUNSTANI CANTUARIENSIS, ADALBERONIS REMENSIS, ARCHIEPISCOPO-


    RUM; KTHELWOLDl WINTONIENSIS, THEODORICI METENSIS, ERKEMBALDI AR-
    GENTINENSIS, GUIDONIS II PODIENSIS, SANCTI ADALBERTI PRAGENSIS, EPISCO-
    PORUM; JOANNIS ABBATIS SANCTJ ARNULPHI METENSIS, FOLCUINI ABBATIS
    LAUBIENSIS, BERNERI ABBATIS HUMOLARIENSIS, ADSONIS ABBATIS DERVENSIS*
    GEZONIS ABBATJS DERTON ENSIS, AYMARDI, MAIOLI , ABBATUM CLUNIACEN-
    SIUM; WIDUKINDI MONACHI CORBEIENSIS , LETALDI MONACHI MICIACENSIS.
    ODONIS DIACONI AUSCIENSIS, WIGONIS DECANI PHYUHTWANGENSIS ;
    SCRIPTA VEL SCRIPTORUM FRAGMENTA QU^ EXSTANT

    ACCURAftTE J.-P. MIGNE, IM P


    BIBLIOTHECJE
    CLERI CNIVEHS*, \ftfe
    SIVE ^iS»
    COMPLETORUM
    C,UB9LUM 1N SINGULOS
    SC1ENTI.EECCLESUStflCjERAM09EDITOnK.

    TOMUS UNICUS.

    YENIT7 FRANCISGALLICIS.

    EXCUDEBATUR ET VENIT APUD. J.-P. MIGNE EDITOREM


    lN¥IADlGTAJ?'AilfB0/5£,PR0PE PORTAMLUTETI^EPARISIORUMVULGOVENFER NOMINATAM*'
    SEU PETIT-MONTROCGE.
    ' . 1853
    ELENGHUS
    AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOD TOMO CXXXVII CONTINENTUR.

    WIGO DECANUSPHYUIITWANGENSIS.
    Epistoloe,col. 9. - Liber de compuio, 17.
    BERNERUS ABBAS HUMOLARIENSIS.
    De Vita sanctse Hunegundis, 49. — De iranslalione corporis sanctse Hunegundisr 59.
    ETHELWOLDUSWINTONIENSISEPISCOPUS.
    Vita S. Eihelwoldi, 77.
    WIDUKINDUS MONACIIUSCORBEIENSIS.
    Res geslaeSaxonicae, 115.
    JOANNES ABBAS S. ARNULFI METENSIS.
    Vita sancls Glodesindis, 211 — Translalio ejusdem, 217. — De Vila Joannis abbatis Gorzien-
    sis, 239.
    ODO DIACONUSAUSCIENSIS.
    Epislola ad Garciara archiepiscopum Ausciensem 511.
    BENEDICTUS PAPA VII.
    Epislola' el privileeia, 315.
    JOANNES PAPA XIV.
    Epistola ad Alonein Benevenlanum, 357.,
    THEODERICUS METENSIS EPISCOPUS.
    Epilapliium Evrardi comitis, 565. — Invenlio sanclonim, ibid.
    GEZO ABBAS DERTONENSIS.
    Liber de corpore el sanguine Domini, 571.
    SANCTUS DUNSTANUSARCHIEPISCOPUSCANTUARIENSIS.
    Epistola ad Wulfsinum Schireburnensem episcopum, 475. — Regula monaeliorum et sanctimoni&-?«
    liuiii, 475.
    ADALBEROREMENSIS ARCHIEPISCOPUS.
    Epislolae, 505.
    FOLCUINUSABBASLAUBIENSIS.
    Vila S. Folcuini Tarvennensis episcopi, 529. — Gesla abbalum Laubiensium, 546.
    ERKEMBALDUSARGENTINENSISEPISCOPUS.
    Suspirium, 585. — Leges, ibid.
    ADSO DERVENSISABBAS.
    De Anlichrislo, 597. — Vita S. Frodoberli, 599. — Vita S. Mansueli, 61.9. — Vita S. Basoli, 645
    Miracula S. Basoli, 659. — Vila S. Bercbarii, 667. — Miracula sancli Waldeberli, 687.
    S. AYMARDUSCLUNIACENSISABBAS.
    Charlularium. 705. — De electione S. Maioli, 709.
    S. MAIOLUSCLUNIACENSISABBAS.
    Vila S. Maioli, 745. — De electione S. Odilonis, 777. — Chartularium, 779.
    LETALDUS MICIACENSISMONACHUS.
    Vila S. Juliani, 781. — De miraculis S. Maximini, 795. — Delalio corporis S. Juniani. 825.
    JOANNESPAPA XV.
    Epislolae et privilegia, 827.
    GUIDOII PODIENSIS EPISCOPUS.
    Charlse tres, 855.
    '
    S. ADALBERTUSPRAGENSIS EPISCOPUS ET MARTYR.
    Homiliade S. Alexio, 895. — Formula professionis regulae S. Benedicli, 899.
    GREGORIUSPAPA V.
    Epislolaaet privilegia. 899.
    HROTSUITIIASANCTIMONTALIS GANDERSHEIMENSIS.
    Opera. 971. (floruni enumerationemvide in Ordine rerum ad calcem voluminis.)

    Ex lypis MIGNE,au ^'etitMontrouge»


    ANNOPOMINIDCCCCLXXX.
    »

    WIGO

    DECANUS PHYUHtWANGERSIS MONASTERII

    WIGONIS EPISTOL__.

    (Pez, cod. diplom.p. 110.)

    '
    I. A cum recusanli, penes abbatem nostrum qiicrimoniBin
    ' ADADELUAIDEM IMPEBATRICEM. fcceramus omnium illarum rerum, quas experici:-
    Se suumque gregemobnixiuscommenaai. tiam laborum vestrorum optime nosse non igno-
    rnmus.
    Dominsepraecelsseregum regnorumque altrici no- Multimodarinngravitudinem, jngiter onerosc in-
    A.
    bilissimse, Augustse,semper inviciissimae, fralres
    noviter cumbentium, nullius fratris solatio habemus.elova-
    Pltyiihlwangensis Ecclesiae seryilio congre- mentuiw, cum alius
    invaleludine, alius diverso
    gati, lilulum sumnue salulalionis in Chrislo Sal-
    prseoccupatus ministerio, ut vel ad spatium paivi
    vatore. tcmporis solo laboranti concedatur rcspiraiidiiin.
    Cumomnesfidelramcongregaliones veslrse pielatis Omnes claves monasterii tinnienli cingulo undiqiic
    memOriaenon ignoramus jugiter esse prassentes, appensis ipse porto. sollicitudini regularis
    Ecclesiae Dei Salvatoi.is vos Insuper
    humile nomen magni ordinis cauiissime debeo providere, nunc curani
    ctiam nosse cupientes , nostrumque monachile pro-
    penoris gerere, nunc cocis prjeesse, inlerdum refe-
    posituin in eodem loco nuperrime degere incipien- ctorius [f. refectoriuni], scmper.oinnibiis domeslicis
    lium, vobis aeqiiumduximusintimandum, ul umbra Hilerins commoranlibus, et exlerius liospilibus su-
    dominationis vestrse deinpeps protecti, luniullus _
    pervenientibus cunclis serviturus.
    sxcularium impulsionum sufferre valeamus securi. Fratrem Adalgozumnnperrime monaslerio, p:vti(>
    Ecclesiam igitur credimns nimium fore beatam , resttlutum petimus vestra licentia noliis
    si ejus malrem noslro lempore liabere mcremur vidualo, concedi adjutorio. El quia in omnibus devoti parui-
    tam benignam, felices esse arbilranles monacborum
    sub lali defensatrice. monomachiae studio nins, quibus de illo vesiraprseceptasuscepimus, nec
    plelies
    solum larila est aliquid invitum facere coegimus, communis petiiio
    deservientes,cnjus ingenium sapien- fratTumnostrorum precalur, ut praceplo vobis de-
    lia aiiclum, ut sibi tolum subjugaret imperium. liitse
    diutnrni- obedienlisesibi concedatur, ordinandus in ofli.
    Iliijus magnaespei securitale animati pro cium monasleriale, non quasi eliminalus custodia
    lale seu. slabilimine vestri regni diu nocluque 11O11 cum nullus noslrum se subtraliat ju.-,s:i
    cessamus Deo supplicare. Beatis iusuper spiritibus veslra,
    coeleslisElisii veslro : sed quia oporlet, si aiidemus dicere, ut
    Imperatorum nostrorum amcenilatem .
    Val. bonum rependalis charilativscvicissitiidinis.Fralrcm
    jugi precaminea Christo deposcimus concedi.
    Engibpertumpetimus ut scripiis vestris sa^piusconi-
    • . II. monefaciatis de bonis ad meliora. Valete.
    ABTHEODORICUM EREMITAM INSVLVA OR.4 III.
    P
    Scribit quanlis negotiis et curis obrutus sit in pro - * ADDIETHICUM.
    visionemonaslerii sui, ac fralrem Adulgozumsibi Vt ad se libnim canonummiltat, usui sibi fulurum
    in adjutorem deposcit. in cdusa cujusdamclerici, a laicis pessimeItobiti.
    T. Eremiticseconversationiscullori sludiosissimo, DomnoDIETBICO WIGOconfraler in Deo summo
    W, monasterii Domini Salvatoris provisor indignus, snlutem. . •''. ,
    cobre deterso simulationis, devolae subjeclioncm Sicut per pastoris neglectum saepe veniunt deiri-
    Dbcdilionis. mcnlaovinm : ita de hebeludinenoslra improvincite
    Habitudinescunclorum negotiorum nobis undique (Ua cod.) nostrorum vicinorum servuli congregati
    laboriose adlabentium , vestroePaternitatis commi- quemdam clcricum nostram membratim detrlv,-
    seralioncm celare ncquimus, quia solamen consueloe runt. Et ecce subscquunlur variae conflictationcs
    compalientiaepetentibus, iil speramus, nuHo:modo multorum. Has ad nullandas, ct canonica.ralior.e
    siiblrahelis. Fraties monaslerii nostri nuperriine dcstriichdas, si nllusliber.penes vos factoruinJiabP-.
    visitavimus,- fralrem Helpericum adjiilorem inde tur, nobis rogamus pncstari, ct per pKcscntem inni-
    loiiccssum reiluximiis, cui rei conccssionem nobis- lium traiismilti. Bene valealis.
    PATBOL.CXXXVU. 1
    Ijr . VYIGOMSDECANIPHYUHTWANC. , ;;, fi
    IV. A tantum arrident cos , vo.entes eo se qnolldie aptid
    ADLIUTOLDUM EPISCOPUMACGCSTANUM;r superos deflcare [ita cod. f. deificare]. Quocirca
    liagat iit rebus in suo monaslerio ajfliclissimisopem. petimus de vestra: paternitalis clemeniianos adjuvari
    feral. Solalio fratris noslri Wekheri, ut radix alicnjus Loni
    'L.-Pallio summi sacerdotii ccelilus indusiato, W. fructiis profliixione majoris irrigaiionis possit augeri
    congrcgandi gregaminis inermis opilio, gaudium in loco npbis commisso, quatenus cuniulus supernaj
    superna: felicilalis in Chrislo. mercedis a DOmino Salvatore renietiatur volls.
    Cursum cffectuosa!lcgationis ad monasierium no- Sigihardum fratrem iioslrum, quem tempore viri-
    sirum forc prosperatum, summo Deo primum bym- descenlis anni dirigere decrevistis causa diseendi, si
    nizamus , qni direclaneo gressu, vialiquediictaniine vult, et Si dignamiiii.iranc etiam mitti precamur.
    semper dirigil seciun cordis conamirie versanles. Valele,
    .Fralcr-nae aiilem deductionis augmenlum merilo VI.
    veslra; pietatis ascrihimus, quia pelliferum noslra ADLIUTOLDUM EPISCOFUM ALGCSTANCM.
    inscicnlia minime cdoctum, et lepenlia schedulae .Vl eos jratres , qnos monaslem sui commodoa Goz-
    ^verba, vivida aucta faceciiate viai diiexistis. Illam perto abbate fegerns. impclravii, benigne accipiat,
    incommoditatem imporlune susijiieinus, cuni Dei B et ad se rebus necessariis provisosmiltat.
    tniiiisierio Ecclesi* congregamur, quod conglobata- PraesuliL. cura paslorali cuslodeke ovium Christi
    iiiin avium garritus canlando superare neqtiimus, piovida cautela invigilanti, W. cmn adelfo Dei Sal-
    quod undique pennigero volatu invebuniur palulis vatoris indigno'liruiiculo, snpernfe salvationis juge
    feneslris, el quando nivoso proslerninmr pavimenlo precamen iu Chrislo.
    ex onini pane nive afflali, ccenosi volulamur. Sed Auclorilale sanclilalis vestra;', sumirte pastor,
    tamen cominuniter degentes bxc opporlune tolera- lepide persuasi, 'solidarixque conversaiionis noslice
    remus, si Dominicumaltare a ninguirie defcndere singularilate compulsi solidissimumlilltis s-lagnina-
    posscmus. Aecensse.candelie flamine ventorum tur- riim impulsionum, anchoramque verissima".spci per
    bala:, multum lacrymanles exslinguuiitur. Ad clau- niinliiim adnavimus , lutissimos videlicel sinus ab-
    suram fenesirarum, sialiquos lineos iribuilis pan- balis noslri, qno fltictualiones fraterna rarilate no-
    IIOS, poleslis faciie istam querimoniam sarcire. bis illisas, aliqno consolatorio slabilimine sedare
    Qiianliimlibet cbalybis ferramenla sarcienda , quse pia angmenlalionc frairum digneiiir. Quos si prae-
    mobis sunt necessaria , flexo pelimus collo.noslro deslinationis Dei via direxerit ad Amjuslam civita-
    sjiibeatis transmitii Vulcano. tcm, adjunclione sociorum itineris, fulcimine equo-
    ' V. C rum,
    equortimque aiirigis sublevalos precaimir
    AD^GOZPERTUM ABBATEM TEGEKI^SEENSEM., bumane suscipi jubeatis, susceplos nobis mittere
    Exponil ei difficnllttlcm,voviMonasterii sni conslru- dignaniini.
    ciione causattim, rogatgue nt Weiclierum solutiij Ytiillihardus clericns a vobis regressus venit ad
    Sigihardum sfndiorum gralia ad se millat. uos quinia feria ante Tlieoplianiani, qui inliinavit,
    Abbati G. monaslica firmitudine priscorum vice quod admiratnini, quod neque per iiunlium, aut
    /Sanctorum patrissanti, WIGOcum fralercnlo, secum per epislolain innnluimiis, quid faceremus, quali-
    .iti ministeriuni de.putato, quidquid tenelli maturo terve possemtis. Valetudo sanctitalis veslra^laiitum
    ;parenti. queat in Doniino! circa nos ob gratiam vesiri omnia
    Nova; plantalionis germina brumali tempore vos benc aguntur. Ul de omni inceriitudiiie conveisa-
    vellc.propngare, mirandum nova conseripiioiic,'cunS iionis nostise cerliHcemus, omnia oniini.lim iiinota-
    nivosa hyems non viiidescere in; fruges, sed magis miis script.i. Sexla feria., quai proxima dies crat
    soleal inlapides rigescere albicantes. Tamen ornatui posl nataie infanlium, direxinius cpistiJam per nim-
    Salomoniaca; domus nimium habiles si volumus ja- litim, ut oculis veslris perspecta, si esselis in Au-
    -cere similis slrucliiras.profuinJiiates, gloriosum Sa- _ gusia, impressionc si^iili vcslri bullaielur. Hoc au-
    lomonem omnis copia Davidicaepixparalionis non lom exemplar epislohe.
    lantum sublevabat, quantum noslii Gprdis domici- VII.
    liuin laalificat decora aediucalio, qua; non lapidosa EPlSTOLiE PR.«DiCT;EEXESPLUM.
    matciia, el quandoque'.casura, verum ctillu.mansitri CommendalWigo duos juvenes monaclwsF. scliola-
    fundammis veslTaiicelsitudinisjuvaniiiie nostro Pon- slko.Aiigustuno, sibique Prisciani.Majorh copiam
    lifici est slabilienda. Gaudeamusjios directos norma fieri rogat.
    Dominicavordinationis, qua duodcnos: discipulos Aposlolicis agminibiis ordine hn>FedilarioT.celico
    inisit ad praidicandospopulos; et illorum ministerii -niiluconnumcrato E. supernaj sponsioiiisperdignos
    -optisnon jiosseiniitari.dolemus.; cum illi tricies et jiidicantium gradus. . .
    scxies in binariinn divisi, si non sanctitate, vel ut Institiitione vitseBenedictinwnutriii, m momadiise
    ita poetizemus, effectum sibi injonclaeprajceptionis cogimur obedilioni mente subesse, pivccepla majo-
    ntimerositate supplere poluissenl. Nullos arijntores rum celeri pedum suspensione perfccli in oiiini
    jiobiscum babemus prsclcr duos grandacvos silicer- prxcipimur essc. G. (Gozpertus ab. Tegerns. )
    _.os, quos onuiimodis njhil alludit operis. Ccclicolse sumnioe.perfectioqis 'amaior, Monachoruinfn!eliuui
    ' 11
    45 . EI-TSTOL_E.
    nostrai hiirni!lim;e
    pussimus paslor, quemdam fralrem vivida jiiveiitiiie A reVidse'diflerre velitis ob causam
    floioilem conimisit mihi ad" docendum, alicujus peiilionis, lisiiiie dum rios facieteniis coiloqiienles
    livuli guiuilamme sperans sapida niciiie degusUisse. videamus. Noii ideo lioc auieni depOscimus;ut eiim
    Oniniiini nainqne doclorum faina setcsiauir coirt- vestrO serviiio exctisemiis, dtiiii nos cuni oniiiibus
    nitilla
    peiissc, ina-xime abunriare civitaleiiV vesinii sedis iiostris devoia seivilia iniperidamns : sed
    Ciinctaruml.iberaljuiuariiunt docibililate. Cujus spei ctiam aiia peiies vos; si digiiamini, habemus tra-
    seciiritale rbboralus, veslraqiic fulitis suasibili peti-f clanda. Valete. • -• ""
    X.
    lioiie eliiim alium sua sponie arimiseral ffatrein. lri
    quibiis siisenequaquani possunms "implere'voluiiialis ADE. COMITEM.
    jiissionein, nisi vesirasiiabeaihiis corisolatioriis ful- Hitnc sqlitia; cujusdam niiper sibi donalae, totiusgu»
    cimen. Maj.orenilihitim Prisciani peliuitis riobis, ut mbnusferii S. Sulvatoris Pliyuhiwangensis defen-
    sorem esse cupil. ,
    jnbeatis aliqtiaiituluiii lemporis priostari, qiio vel
    duos libcilos legeiirios,sicut jiissi sumtis,' facultaiem E. Fiuictidiie comitali famosoque viiiulum ciillu
    habeanitis,ne inohedieiuideciilpam incidainus, si in- alieiiitrius genefosiiaiis gloriosum stemnia nobili-
    . juncla quasi despicienlesohiitlamus; aiil ne inexhau- lanti W. cuslos coiisiitu:us in loco, Pliiublwanc
    slse abiindantia.'bibliolhecse Ecclesiaevestrai ciilpam B noiiiinalo, cuin agniine fi'alern& devotum salulameh
    inopia;piassumptuose videamnr irrogare,: si ciiipiam in Clirislo.
    exieriiorum prii lali neeessilale"iiiepie/gciiu flectere Frucuiosis disperisationibus miiltoruni fideliiim
    '
    '
    compellinnir. Yalete. / "_- - "possessiohes ad saricta loca iraditas, oiniiium bono-
    ' " '' -' ' -•"••
    YM. rum gaudet coiiscieiiiia , qui lisereditale terrena
    COMMCNI SUORUM NOMiNE ADHEIKRICUM BOlATtl.EDUCEM. c»mparari posse noridubilant siiperna. Aniore btijtis
    Pisces sibi pro celebrando fesiivius Paschate tnitli beala) spei,'ul audiviinus a'liarraritibns, ducii paren-
    ~
    rogai. - tcs vestri parlem fontis , 'vivida"scalurigiue salem
    H. Christianx gcniis ductori pracellenlissiino, seaturiehtir, iradiderunt riiohasicrio Salvatoris nu-
    fratrcs Phyiihtwangensicongregali moiiaslerio, devo- slri, quod oplime vos nosse iioviihiis, quid"daiurii
    lissiina niunia prectnh in Chfislo;'' ''" -> . ' sit, et qua lege serviendum sil ad hoc concessis
    Monachisolius noininis arijectione,vocitati, servi mancipiis. Quare raiuih fore consiliati sumus con-
    cgregii poienlaliis vcslri, etfnilerculi monastejii cordi conccssionendstii advocati lalia commemiare
    sancti Quirini praeeeplo patris nostri Gozpeili, coe- veslrai defcnsioni,"qualia sunl aiiribula monaslerio
    teris coinniaiieniibus coninioranmr in cicnobio 'antecessoruiri vestroruiri beneficioi Alieni. riantque
    Pliyiibiwaiigensi,consueludiiii moiiachjcacconstiiu- C1siiperdueii stia lucra, non jiistam amiulaiioneni
    lionis, prout possumus, deservienles. Felix Ecele^ia, sectari feferiuinir.' QViiain onihibiis negotiis, ad nos
    quavperdigne gramlatur lali principe.ftilta ! Celcbre periinentibus , veslrum stiffragiiim, si dignamini,
    nomen vestrum, quod jugiter aniorifero. corde binc babere dbsiileramus.iiunc friitrem liiiltimiis pietati
    inde serinocinaniJovolilans, nbique summo ruiiiore ,vcstrae, qucm easdem res.feceramiis procurare, ut
    diffundiiur, viliiaii nostrae deiiuiitiavii prasenliam .scmperrcclamationem. per eum habeamiis, secun-
    • v«siri fore in vieiniiate nobis-adinoduiuopportu.ia. durn qnod ^scitis •ejiisdem fainiliSi
    legem slatiilain,
    Idciico qnasi de asperitaie eremjtaij, ubi lellus n.e- ,ne eos aliquis injusto preaiat 'servitio, velab eis
    scit stagiiorum gignere sinus; elui jfcadxaiur, qujtl ' negligalur colligi et reddi censiis; domtii Dei inqtii-
    . sit piscis, penilus igiiorelur,. niiiliiiius ad nobiJeiii t rendiis e.t reddcndus. QnnTvquaih
    eiiimqiiidahiqiii-
    celsiliidinein ves.train,si. de.biiacopia vivaria Jata, et bits hiinianai caducteque res iiiiriium ndhaiieiit, Im-
    saspius merito a Deo dilatanda scaturianl abuiidanti jiismodi daia piitr.iiiioriia,'sibi'peiiitiissS!ibiatapoeiii
    . el.consueludinari.a pisciiini.fetura vnosU'iim Paseha leani, lamen nonerJt exstiiicta piis posteris clara el
    piscigena largiiione jubealis jucundari, soliiaiu iin- iiisignis reinuneralio ejusdem hserediialis, si eos
    pertiendo misericordiam, qnain vobis fecistis apud cadem piinruin comilaliir devotio in excolendo Dei-
    Deum piam paironam, seinper cominiserans indi- f uue servitio devoie mancipando, ut hoc, quod na-
    genlibus. Yalete. lura debuit homo, aiiiina possideat in fuluro praj-
    -" IX; '• mio haerediiario. Valete.
    ADG. ABCH1PRESBV.TERUM. - .-::. .--. ^-^. xr
    Vt infligcndam Ortuiino presbylero poentm lanthper ADtUITOLDUa EPISCOPUM AUGUSTANCSI.
    di/jerat. De injurih sibi a Rihhardi filio irrogalis.
    G. Vcnerandq archipresl.yteroW. Phyuliiwar.gcn- L. ProBsulalusofficioeoelicaprajsulante gratia in-
    sis Ecclesia? provisor indiguus salutei» iu Cbrisio. signito , frater Wi prseordinaliis-Phyulilwangensi
    Ortwinum presbyterum vestro.discipiilalui suhjer moniislerJo, .qiiidquid seivus devotissimi oraniiiiis
    , cliiiii audivimus in vos esse culpabilem. Et noii mo- vel faimilaminis Doniind perpetualiter haererii-
    dicuui doluimus, tjiiia videlicet nec nos babei" plii- iario.
    cattim,:si vos habet oJTeiisuih.Sed; qiiia synodali' Deiersa totius iniirhiurationis occasione cordc-
    ceiisuracoriviciusestr,eusexstitisse,peliiiiiispietatem - leiiiis frcqiie.nler.revolViiniisflebiliaiaiiienia,qililius
    -vcsiram, ut moduiri pcenitenii*, sibi nicrito irige- HebrcKecatei vai iiimiuai doluere, Voysen el Aaron
    13 HELPERICI MONACIHS. GALLl «
    sc fetere fccisse corara Pharaone el jEgypliis, dum A inopia frum«nti «uper vobis incassum demanda-
    qnotidie et ipsi durioribus diversarum sarcinarum veramus, quia prioii arino terrse inferlililas, aeris
    premilur opprobriis. Cruentis vulneribus sauciali insequalitas, ut eliam homo videmus evenire, fruges
    querimoniam feceramos dc mtiltiinodis injuriis a diliorum locorum , qu»3 in alimoniam babemus,
    lilio Rihhardi nobis ssepe saiplus arroganter irroga- liiemis asperilas, pruinseque mordaxiilas utrinque
    lis, nec ullam emendaiionem penitus semiebamus ; plus quam LXjugera decoxil. Quid illi familiote fa-
    Bed propter hoc, quod vobis causali sumus, odibiles ciendum sit, nescimus , quse hinc inde vagulu per
    sxislimus omnibus incolis illius regionis. Nullus varia dissipatur loca, non babens debiti victus suffi-
    finim amat, nullus veneratur; quia nullus timel cientiam necessaria.
    supratonsus , nec circumtonsus, nec Deum nec ho- Istis cseterisque praitermissis de domeslicis com-
    minem. Cuncti nOs inimicabililer insequuntur, el patiendo tractamus, qui nos quolidie conciamanles
    maxime ille prsedicliis, qui, poslqtiam a vobis do- perlurhant, victum vestilumque byperbolice expo-
    mum reversi sumus , mnjore lemeritale inflalns, scenles, sartores videlicet Ecclesise casterorumque
    quia civicum adjulorinm non invenerat, congrega- cediflciorum instauratores. Duo etiani coci, unus
    verat Suevigenas, quos polerat, et prala nostra cum ligna, alter colligens olera; duo pislores, bubulcus
    eorum equis ex maxinia parte depaslus est; illam R atque subulcus, caprarius, custos equorum, sulores,
    aquam, prseler quam nullam habemus aliam, quain iautores, brazatores {braxatores], qui nunc quolidie
    ci ssepe interdiximus, expiscari furtive el publice vacant. Nullum enim hospitem possumus suscipere
    non ccssal. De his omnibus nulliim babemns defen- aut polu reficere : quia non dederunt nobis-brazam,
    sorem! quia vobis variarum rerum negotia jngiler quibus jusseralis. Pauperibus namque vos in eleemo-
    allabunlur, nosterque advocatus undique ab hoslium &ynamsuscepimus, el his, qui hine inde confluunt,
    Insidiis detenlus dilaceratur; et ideo a neulro de- non audemus denegare solalia. Fratribus omni Sab-
    fensi binc inde miserabililer a lali quassamur ho- bato pro cbaritate miscendum post Mandalum, aliis-
    inullo (ita cod.) tamen a Capiie Regio defendi absque que summis festis ulendiim, non modicum vini
    diibilalione speramus. Valele. empluri sumus cum illa pecunia quam utrique nostri
    XII. dominorum largili sunl, Cailera plurimaque id genns,
    ADEUMDEM. quae desunt, speramus emendari a patre monasterii,
    Exlremam annonm penuriam ejus beneficenliasuble- quem vos esse profitemur. Valele.
    vandam sperat. XIII.
    Antislili L. [cod. J., sed, ut videtur, mendoseA IDEH, UTVIDETUR , ADG. ET E.
    lutori Dei Ecclesiae catholico paslori, W. humilis C P-elit frequenlioreslilleras el sui amorem.
    homullus, devota munia sedulortim precaminum in Dileclissimo patri G. dignseque matri E. senier
    Christo- W. fralerque junior aivo, salutem in Domino.
    Solila sedulitale loquacilalis ineptai nimigcinsisli- Quod longo tempore privali sumus vestro collo-
    nius grandi petitioni, valdeque grandia pelimus, quio, saapiustristamur moerore non modico. Nimitun
    quia vos grandia largiri usque modo senliebamus. tamen confisi vestrai pielali nihil alind petamus nisi
    Sericis tunieis, quas usque nunc ob eleemosynam plenitudinem cbaritalis et compatientia?,quam sem-
    vestri sufficienter habebamus, modo non habemus, per in vobis habebamus. Niliil aliud servitii habe-
    nisi singuli fralres singulas, ipsasque vetustate pene mus prse manibus. Hoc scilote sine dubio, quod
    consumptas. Nulla enim femina vestro jure nobis jugiier supplicamus coranv summo Deo pro veslra
    concessa lanifieiuin operalur; quia utincote regio- beatitudine hic et in ccelo. Valete.
    nis decertant, nullo modo lali lege infringuntur. De
    — . —

    ANNODOHINIDCCCCLXXX.

    HELPERICUS
    MONACHUS S. GALLI.

    NOTITIA HISTORICA IN HELPERICUM»


    (Apud. Fabric.Bihliolh.med. etinf;I.at.)

    Belpricus, Elprkus, Hulprkus, Helpericus, Het- D nachus S. Galli, ordinis S. Benedicli, circa anniinv;
    phericus, Chilpericus, Hiiphmcus, Hilperictts, mo- 980 scripsit librum De computoefclesiasiico,qm\A
    *9 HELPERICI MONACIHS. GALLl s6
    esse non ambigain. TJiiumergo a veslra paieriiiiaie A IHoflagraris patermtas secum relinere voluisset: ad-
    deposcoiiit qnnd' vestra jiissiohe'coaciiis aggredior,' *versa, lil paiel*,impeilehle forliiiia, nqii ficqilieVi,
    vesiro mvinihiincfrettis indemriis evadam; qudri ila sed piistihar'ifsiis leHilaie redii, 'qiionie et riiulia
    fieri poterit^ si •faslidiosis quibiisqiie, et" qni' alios" paSsuirirecoleb.im, Ct deleriora passurum non igno-
    tanUim Tepiehendere vaienl, hiijus lectio stibtraha- rabain.' Qtiq facio el illud iiiriici iruiUiiiriapud Deum
    tur: etvobis vestriqiic siiiiilibiis, "qiii sine Ilvore, valere preces,' quas iliiex aiiiriipfuridiius,ciim'iina
    ocrilo colunibirio; ut ita dicairi, ctincta tespicitis,' eariemqiie leviler fusa oraiione tanttim adversus me
    ' '"
    exariiiiianduriiprcebealiir. ••' '" "obfinueritis.Itciniuiscor eniin vos, crini me retinere
    VerunvIisec hserelicus qriisqiie qiiomodo volet ac- . neqiiiretis, imprecaium hiihi, ui inveiiirem aliquem,
    cipiatiniiliivestriiriijiidiciuiiiisatisiddiieuni consiat," qui nie acerrimeverberarei iri loco, ad qtfeni tan-
    cuisiimma fVeiilas] hoc ariiio perspicue dignaia esl topcre festiiiabam; quairi orationeni effectds est e
    nvahifesiare, quam sit ihutile saiictissimis vestrai vesligio coiiseculus. Qiianta eriiiri conlumeliaruni
    paterhimis iihpeiiis repiignare. Eveiiire aiiiem ju- verba, qitbi proboiiimliidibria, quse et qualia de^
    siissinieisolei; iiivr<iui:pairissaiuliriai spreverit cOh- risioriiiin lormeiiia deiiiceps paiiar ab his phecipue
    silia, debila perlinaciae suavqiiandoqiieiuat suppli- qiii erani qtioiidam paeifici iriei,; qiiosque ego apud
    cia, quod eo verius posstira fateri, quo ssepinset B vos siininiis latidibtis extiili, liiigua non valet cffari."
    lwcanno crebriiis_,alque ace.rbius,Jino..et.Ji!Siius, Qii.0.d_quiaiibulciscenriam in meievitatem jure ob»
    non dcsino experiri. tigisse cognosco, divinam stiper his laudein aquita-
    Nec iinmerilo : cum enim me diviiia:pie;tasipcO .*iem :vel ul ab his landem eripi queam, vestrarum
    illo resiituissei, quo me ad sibi serviehdiiiri jamdu-J obiiixe^postiildfsnffragia precum : ut quenv licet no-
    dum delegerat, et imrie ego infelix inslabililalis so- lens tanlo nialignus fasce gravitalis, orando lanio
    lummodo causa exieram, cum ibidenv oihnibiis iio-" ieieveiisillionere,dexlerioris manum oralionis por-
    nis abundarem, qnodque cgo super oninia ditcp., rigendo. Veruni b.aep.pjenius, si Dominns cupitum
    sanctissima sanctorum Paljiim jfdilcctiqiieioyerer; priebtieiitsCblldquiiirii, ;vivo sermone expediciitur.
    cum, inquam, me superna clementia post diulurnam Qtiod ul cilius fieri valeat, vestra exorabilis oralio
    evagalionem illuc revocasset, veslraque ergaine so-.- -pre.cibus:crebiis;Oblineal.

    PROLOGUS.

    1. Cum fratribus adoIescentioTibus.nostris. qusedam G plnra cxcusationis .ob.teiit.umffjjic cod. f. pbtonluj


    calctilatprise arlis. irtidimenia cornmuhi sermone pbjicerem; ium yero perlinacius institere, et rion
    explicare co3pissem,,qtio eis bujiisce quoque npn novi, iiiquiunt, aliquid te cudere pelimus, qui nijiii
    conteinnendai,,ut mulli arbitrantur, scientise.aliquid jani reperiri.posseremiir, quod ab aliis nnn iiive.nia-
    3mperlirer;, quosin arle grannnatica ,. proul diviiia lur.dicttiin; sed.cx bis,. quseab aliis asseris sparsihv
    auxiliata est mnnilicenlia, aliqnatenus iiiduxeram , copioseque traclala, poscinius uliliora qiiMquc no-
    nescioqtioaccensi desidcrio instare vehenventer cce- bisqtie neccssaria , stiidip luo decerpta , in unim
    pertint, quatemis ea, qnse yiya vpce deprompseram, coJligi, et ve.lutisertum quoddam ex diversis floribus
    mulloram uiililali proftittira qtialicunque scripto compingi.ln quooperenoivpompacitalisverboriimfa-
    cderenv, ut, si guandohaic. iitsolet mens bumana leriis, aul tirbanilatis exigiriius veneres , quas uiras
    diversisdediia curis multa.obliyisci, inemorise e.xci- [supple inj antiquorinii est invenire coihnieiitariis.
    derent, iilterariiin suffragiis eaquoquo modo repa- Enimvero quoeab aliis.obscuritis stinl prolata, luo ,
    rare valerent;, Qtiibus cunv obnoxhi.s.lf. pbnixius] qupesumus, manifestiora/Iianl relalii. Hac evicius
    renitens , id quori erat obtenderem , siiperesse sci- importiiniiale ,,et de divina prsesumens largillua bo-
    licet libros dc ii-c eadeiri ie ttiriv'dilUCide,tum ve- niliilei stutliosa nihilonVinusproVPcatiisfratruincba-
    niisle majoriim nostr.pnim teinporeeditos, prsecipue D rilate, qiiseliumililereos ppstulare sensi, eo lenore
    venerabilis viri Domiiii Bcdse presbyteri, qui cum tentare prsesumpsi, ut hsecnulli unquam, praitcr se,
    in aliis, turivetiam iri hoc sariclse Ecclesix ulilitati legerida prtebere , vel aucioreni operis publicare
    pliiriiniiin esudavii; illorum lectionem inslarenl; pbllicerehiur.
    illos diulina medilalione. perdiscere.siudereni, a nve Seil etii cujns periioru.m.lisec aurcs pffenderint',
    jtiteritionem averterent, nec nie oggredi cogerent ne me lemeritalis noietelogio, sed noverit nie,cbariT
    utiliiaii deser-
    opus' oiiiriluirispiitis ObrioxitiniycuiictririiiiVderidi- iiiiis partiisse imperio, ac fraterrise'
    culis dignum,. prxserlinv cunv sirri irigenio nidis, visse,, proiit fuit. studio possilyile.Qpdiidiaivaigiliir
    ^ermone iinpedilus , el nerusticano quidein elo- annuaqiie. Compoli argumcnla yulgaliora, et quse ne
    qiiio bSlbulire'"slifiidiarri;nedum veiilalisquippiam laietiSHjuidem,nc tlum clericris itnpjuneigrioraverit-,
    coniminisci proesiiriiairi, Cuui iiaec, liujuscemOdi hndecuiiqiie collceta, elp.l3niorc,xquam'"Siint-a_ aiiis,
    17 LIBER DE COMPUTO. 13
    cdidit Bernardus Pez lomo II Anecdotorum parte n, A signorum (in zediacp) Helpricum leqe. Atenlm Et-
    pag. 182-222. Idem liber est qui in aliis codicibus prici monaclti ephtota, cur naialilia Sanctorum in
    De arte. calculatoria insciihitur. Prsefalionem ad tmtitia, Parasceve vero in trhliiia
    celebremus, quse
    Asprum, abbatenv sive decanum monaslerii S. Ger- capiti 18 Alcuini Je Divinis Officiis subjuncla legi-
    mani apud Anlissiodorum, ediderat Mabilloniustomo lur, vel post Alcuini tempora accessit, vel si ad Al-
    I Analect, pag. 113 (editionis novaa pag. 431) ex cuinunv scripla est, aliunv
    alque antiquiorem Hel-
    codi.ce bibliotiiecse S. Germani de Pratis, in quo. perieum habel auclorem. Trithemius libro de Yiris
    Helpericus isie abbatis venit titulo. A Sigeberto cap. illustribus Gennanise cap. 42 Helperictimrivonachiim
    145 de S. E. et in Chronico referturad anntinv1005. S. Galli, quem philosopbum, aslronomum
    eipoelam <,
    Veru.mexempli verba, quse adducil, in ms., quem celeberrimum appellat, lestatur elianv librumdeMu'
    inspexil Mabillonius, desideranlnr, videnturqne ad- sica, et quseda.mCarmina scripsisse : setalem ejus
    dila a scriplore codicis, quo ustis est Sigeberlus. ibi refert aui annum 1040 : sed lib. de Scriptoribus
    Nam nec in Pezii editione illa invenio. Gtiilelmus Ecclesiasticis cap. 325 ad annum 1096. Ila et II,
    de Conchis libro terlio secundariifi sive Dialogi de 76,jlliistr. Benedictin.. r
    Subslanliis, p. 89. Sicausasnominumillorum qumris.

    HELPERICI

    MONACHISANGALLENSIS"

    LIBER DE COMPUTO

    (ApudPez, Thes.Aneci. noviss.II, n, 182)'

    PRJEFATJO HELPERICI W.

    (ApudMabill.Analett. p. 131.)

    DcrainoPatri sanclissimo, nomine ASPBO, moribus B cum anno prselerito legaliorie fralrunv nostrorum
    atneii) placidissimo, HELPEMCUS humilis vernela, av- Grandi-Valle degenliumad vosAutisiodorifiingerer,
    leritse prosperilalis adminicula. nt lranscriplnm vestrae paternilali examinandum di-
    Dum paternitaiis veslrse jussionibus libens-paree, rigam : ut, hoc faclo, ac si sorex, meo miser indicio
    liiultorum de ridiculis melacerandum expono : unde paream. Ego enim deereveram nugarum meanim
    veslram submissus exoro palernitatem, ut meanv ineplias dignisocculerelalebris : ne, ctim prodire cce»
    sttpcr hoc excuselis temerilaiem Exigilis eniin ul perint, mullorum in me fel conimoveant.-juve cau-
    opusciilnm, quod nuper rogatu fralrunv.nostrorum sanlium yaivissimis nseiiiis me oecupare membra-
    jiuiioium de arte Compoti. msticano sermone edi- nas.
    deram, quodque eis solis frgendum dederam, uni Sed quis veslris non obtemperetjussis, lieel cum
    pra>eipue eorum qui.me periiftaci in^poriunitate ad detrimenio sui?' Ego prsecipue qui nvevestris obse<-
    hoc prsesumenduipinvpulerat, e( cui illud jam Gran- qiiiisita mancipaverim, ul qiiodvobisratiinv cogno-
    cK-VaHeposUo direxeram; hoc, inquam, prsecepistis, C verim, quantumlibet arduum, aggrediendum mihi
    (1) Helpencum,;moxlaudali lihn cendilprem, mo? mulavit; Trilbemius in loco jam citato seribit Hel-
    nachunv ftiisse ccennbiisancti Galli, tradit Johannes ppricum iloruisse anno 1020.At Helpericns ipse sub
    Tiillieniins in lib. n. deVirisillustribus Ordinissaiir fiiiem libri sui designans tempus quo libro suo scri-
    cti Benedicti cap. 76. Hunc librunv habemus in apo- bendo navabat operam, nolat annum 880, ut legitur
    grapUa. nostro, Bibliothecse Germanensis, sed sub in apographo nostro, qnod .principatu Henrici Fran- t
    nomine Herici, el absque priori pravfalionehic edi- corum regis eo nomine primi exaratum esl. Hocid- |
    la,.qiiani,ex niembraneo codice ccenobii Yiconiensis circo obscrvo, qnod Sigebertus in Chrdnico probeu
    prope Valeniianas descripsimus. Eo in codice Hel- librum bunc ab auclore conditum esse anrio 1005. j
    pericus abbatis noinine dohaliir in operis tilulo, qui Yerum exempli verba quie. a.dducil.non, compareni
    sic liahel: Helperici Abbath de Compoto.Asper, cui in apographo npsJ,ro, viri.enturqqeaddita a scriplore
    praifatio inscripla cst, abbas erai, aut ceric decanus codicis quo ususest Sigebertns.istiiin in Chronico
    s-jb ahbate sseculari, nvonasl«rii sancti Germani ad annunipra'citalum, mm iniibro de Scriptoribtis
    apud Anlissiodorum. Isthuc missus csl Hilpericns ecolesiasticis cap. 145, Chilpericumvocat auctorem,
    qiiorumdam iiegotiorum causa ex coenobio Grantii;. dequo Ivic.aginvus,.Crediderim eiinv ipsum esse Hil-
    vallcnsi, lum orilinis sancli Beneriicli, ip dia?ccsi, pricum cr.jus epislola rcferliir in lib. de divinis Of-
    Basieciisi, quod jam dtidum ad soerularcs canonicos iiciis aptid Alcuimun cap. 18..
    _f LIBER DE COMPBItV . Sf-
    sermone edila, congessi, de nveoniliil addens, sed A ila abpmni fuerit serio ferialus.legere istadignetur,.
    quse ab aliis eo obscurins,quo sunl.prolalayenuslius, quo facilius illa doctortim sublinviorarimetur-.
    rusiicano sermone enuclealius edisserens; ut siqtiis

    INCIPIUNT CAPITULA REGULARUM CQilPOTI

    I. Uride cohfleiaiur arinus-solaris, el dc ratione o XXII. Qiia hora accendatur, vel qua in sua accen-
    liissexli.; - ';>' '., -.:: sione iniiiet selalem. .
    II. PjiysiCavSignorum ratio,et de solsiiliis cisequi- XXIII: Qiiaiiter iiiveniantur. aiini ab incarnaliona
    Doihiiii. •-. :
    npcliis. -..-...
    III. Quomodosoiiii aliqiiosigno esse tlicatur, cum XXIV. Origoiridicliomnh,.et qualiter singulis an-
    '
    signa in cdilo, solauiem i» seihere feratur. nis invenianlur.; ; . v " - .'
    IV.: Conlra: eosquidicunt planetas vii'. cpnlra . XXV. Qiialiterepaclse.invenianlnr.
    liiundiiin feiri. XXVI. Qiioihoilo cycliis solis iriVChialur,
    ' ct cur
    V. Undeoriahtiir regiilares ad feiiahvEaieridarunV per xxYiii.iiiihosTecurrat. ;' :; '''
    '""- "' ' XXVII. Ad iiivciiiendas conciirrenles cujusque
    jnvehieiidam."
    - VI. Undecbncurrentesorianlur. anni. .-..;_:
    : VII. Qualjier inveniatiir, quoia .feriavsint Kulen- XXVIILQiiotus anniis sit ii bissexlp.
    dse,ei per dies mensis vel aiini. XXIX. Quomodoiiiveiiiatiircyclusiunaris, etqtias-
    VIII. Qiialiier ihveniaiur quolidie feria. sit diffeieuiia inler ipsuin et xjialem, et qualitcrin-
    IX. Cur praifati regulares-a: Mareiosunvantexor? venialurper. zpriiacuni.
    diiim. XXX. Quid sil teniiinus Paschoe, - vel quando ob-
    .
    X. Unde alji regulares ad lrinam in Kalendis ih- servetur.
    Teniendamprbcedant. XXXI.De xquinoctiis el solstiliis, qualher eliam
    - corporali inluitu deprelieiidantur, et deascensu:vef
    " XI. Unde cpaCtse".
    XII.Ad quid yaleanl epaclaii descensii solis. ...
    XIII. Cur a Septembre incipiant., £ XXXil. Repetilio de terihirio Pascbali, etcur ipsa-
    '
    XIV. Cur in medio hrilla.proiiuniietuf. , fesiivitas non nisi Doniinicadie celebretur. ;
    XV. Qtiomodoqtiolidie luna proiiiiiUielur; XXXIII.: Qiiomodp.iiivenialuripse lcrmiiius per-
    XVI. Cur nuncxxx, vel vieesiina-nonapronim- siiigulosannos. .
    lietur, vel quaiitum iiviinouuoque sigiio vel in lotp XXXIV. Uride invcniantur
    ~ rcgularcs ipsius ter-
    mirii. '-' -...:-,
    zpdiaconinretur.
    XVII. "Uta veieribus luriaris tarilum Observalus XXXV. Qualiter pei1Paschalcm terminum caiteri
    sit anniis, et quoniodo comiuoncmdicamus, et em- iiivenianiur.
    bolismalem. XXXVi. De tribus annis xixalis cycli, iri quibiis
    XVIII. Unde conliciatur saltus lunae, vel ubi re- lmia epactarum non ser.vat ordinein, ei qualitur
    ctius Jntermiiiauir. Pascbaiis luna observctur. ,
    XIX. Qiioi boris Itina lueeat singiilis noclibus. XXXYH. De cieteris cinbolismis brcvis coniBie-
    XX. Qua hora eclipsis solis aclunai proveniat. moratio.
    XXI. lo quo signo Sil liina singulis diebus. XXXVIILEpilo^iislfbelli."."-;

    lNOPIT COMPOTUS HELPEHICI MONACHIl

    , CAPUT PRIMUMv..,.. riiaque perlustrat. Quia ergo sunt xii signa, et 1_


    fjnd*
    ' . conficialur
    " annus soiViiis,ei de.ralione siiigulis eoruhisoi xxx diebus immoralur, duc duo-
    bhsexti. debiesxxx el babes CCCLX dies. Turic x horae, qiiav
    Arihussolaris, utftiajrirum coiistai solerlia inve- in siiigulis supersiinl Sighis,duodecies dtictoDrsunv-
    stigiitum, CCCLXV diebiis, ct quadranio coiificiiiir. mani cxx reddunt horariim. Has scqtiaportione per.
    Si quaJrans qriid sit dilticideiioss^ilesideras, sciio xxiv dislribueris absquediibio dies qninque reperies,
    qiiia quidquitl in quatuor a-qiiaspartes divideiis, singiitosxxiv horarum. lslos juiige superioribus, et
    iinaquseque earum quadrans, ties auieriv reliquoe liabes totiiis arini solaris CCCLXV dics.. Superest au-
    nominaiitur dodraris. Cum ergo diem ihtegrum, id tem adhuc in singiilis signis unius lioraemedietas,
    estcum sua nocle, xxiv horis cbnsiare mauifestum qua ilehvduodebiesducta, id esi, de singtilisin nnum
    sit.qui numerus ex seriario quater ducio conlicitur, redacia, vi integras perficere nulli constat ambi-
    quiaquaterhahelsenashoras, ipsaesCxhbraequadrans guiini; et liic est qtiadraris;id est quarla diei pars,
    diei jufe nominatur. Si ergoiinde lii dies cOmpu- iil supra evideiuissimeconslitit. Qtioequoiiiani siii-
    tcnltir, maiiifesle ctipis agnoscere, scilo primum gulis annis coinpulari neqneunt, cauiuin est ut tri-
    aniium sofarem dici, quo sol loium' sigriiferum}id n bus semper iinnis absqiie ulla computaiione prxlor-
    est^Xii-zOdiaci signaperlabiiur, quoruni hnumqnod- eantur, donec quarto aiino iri suirimam colleci*
    qiie,.siCut inajores' noslii -diligeiitiinquisiiione in- integrum diem xxiv reddere possint horanim. Hic-
    vesiigaverunt, iricenis"''dieliusac deiiis horis diini- est dies, quem bissextum qnarto arino nominamusr,.
    _5 IIELPERICI MONACHIS. GALLI 4*
    qiiod vi Kal. Marlias prnnuntielur, joiusque ille an- A luslrat hemisphcriuin; sieut illtid aniinal tolo hoc
    ims bissexlilis appellatur, constans CCCLXVI diebus. lempore dextro laleri fertur incubare; nani reliqna
    Qui dies si negligatur, eve. iet post aliquot annos aiini medietale et spl siiiistrum aiiibitum peragit, et
    ul hieme sestivi, el conlra seslate hibcrni menses aries super sinistrum Ialus incumbil.
    occurrant. Nam per CCCLXIV annos tanltim calculalio Tauriim eb id reor illos securidq loco posuisse,
    rcgradabil, ut in Kalendis sequinpctiorum solslitia, quod sole illas partes adeunle bouni labores, id est,
    cl econtra in solslitiorum eveniant sequinoctia, id segeles ad maturitatem lendunt, et in quibusdam
    est, cum XHKal. April. pronunliaveris, et debeat fervehtioribus terris etiam meluntur.
    csse aequinoclium vernale, ajipareat solstilium bru- Super Geminorum allegorica significalione nibil
    iuale, quod est xn Kal. Januarii. Cumqtiepronun- adhuc reperire polui, nisi parum, quod tamen et
    liaveris xii Kal. Julii, quod est solslitium aeslivuni, ipsum liftml mullum a fabuloso receriit fignienlo.
    occurrat sequinoclium venvale, quod esse debet Fertur in iilo namque mittholoicO (sic) simnlacro ex
    xii Kal. April. Sicque in coeteriseveniet anni diebus. his Geminis, quos Caslorem vocant atque Polluccm,
    Ad hunc evilandum crrorem bissextilis dies quarto alterum immorlalem, alterum fuisse nalum morla-
    semper anno intercalalur. Hoc veluti qiiodam fun- lem. Sed is qui niorlaljs exslileral, susemorliS obje-
    damenlo inveniendorum sequerilium argnmentorum B ctu frairi immorlalilatem acquisisse, id qtiod in
    prxlocalo, ad ipsa jam explicanda, quavhinc confi- ipsis probare nilunlur' sleilis, quod uno oriente
    ciuntur, accedamus argumenta. alter oceidit. Hoc quoqtie soli sic coaptant, quod
    CAPUT IL iiiius idemque modo in ima mundi descendat, modo
    Plnjsica signorum ralio, el de solstitiiset mquinoclth. in stinvmamresurgat altiludinem.
    Sed quia rudibus, id est similibus nostri, boc Cancri significalioin propatulo esl, quod sicul id
    opusculum cuderc instituimus, non infructuosum genus animalis versis vestigiis relro incedit, ila sol,
    \idetur de ralione signorum, quanlum ingenioli n»- cuin ad boc signum vencrit, ultra scandere non va-
    stri capaciias ex majorum dictis relinere potuit, lens inferiora repelit, ceiebrato in quarla ejus parle
    panca perstringere. Ac primo sciendum illa signa solslitio, id est xn Kal. Julii, unde idem orlus.
    iiihil aliud esse quani cceli certa spatia ex slellarum Nam tres sunt principales orlus. occasusque solis,
    posilione et ordine, calculalorunv sagacilate qui- scilicet brumalis, sequinoctialis, el borealis. Iste de
    biisdam quasi limiiibus dclerminala. Primos nam- quo loquimur, is, inquam, orttis "Therinos, Tro-
    quc /Egyptios, quos pree cavterisnationibus bnjus picos Grsece vocatur flapo?,id cst sestas, compo-
    arlis peritia caltuisse , divinse [cod. ut divinse, silo nomine a qualUale temporis et convcrsione
    sed tunc verbum desideratu.r] Cl humanse produnt C siilis.
    iilcroe, iler illud solis, per cujus disctirsumannuum Sequens signum Leonis diciiur ob illius mensis,
    explet circulum, in duodecim parlibus emensos Augusti scilicet, ferveniissimunv tempus, quia leo
    lestatur Macrobius.Quori,qua industria fecerint, qui cseieris animalibus calore prsestare credilur, quod-
    plenius nosse desideral, ejusdem Macrobiicomiiien- que Leo priore parle validus, posteriore degeneral;
    luni de Somne Cipionis (sic) lcgere sludeat. Ipsas sicul sol e inedio illo signo jam circa mensem
    autem parles subsecuia pesteritas prime generaliter Septembrem seslus sui ardorem nobis duntaxal mi-
    signo.appellavit. Unde eidcni sphairseGraice'zodia- tigare incipil.
    cos, Laline aulem signiferi nomen iinposilumest. Jam vero ipsi Septeriibri Virginem deputaverunt,
    Deinde singulis signis certa indidit vocabula, quoc quod eo mense effeta jam terra nihil frucluum gi-
    poctse quideni ridicule finxerunl;. sed qui dicunlur gnat.
    pliilosoplii, quiljusdam physicis adumbralionibtts Libram, quam in trutinoe effigiemforniant, oequi-
    colprare nisi suiil. Sed nos (it.acod.), poeticis, in noclialem diei noctisque pariiilalein, quam in ejus
    qnibus imlla inesi veri soliditas, postbabilis figmew- quarta parte sol exsequitur aulumno, idest xn Kal.
    lis, naturalium rerum pauca quse de veterum po- Oclobr., insinuant, sicul in Arielis quarla parle
    tuimus eruere commenlariis, insererenon videatur verno, id.est xn Kal. April. El hi sunt ortus vel oc-
    oncrosum. Igitur zodiaco ipsi eo loco tribuentes casus, quorum uterque isemerinos, id est sequi-
    iuiiium, quo solem mox factum constal esse loca- . iiocliafis appellatur.
    iiun, id est, ab eo signo, quo.dxv Kal. April. intrare Al vero Scorpius aculealus et Sagiltarius ad ex-
    dicilur, quem primum ftiissediem sseculi, et quarlo primeiidos grandinum ictus et lempestalem illius
    abhiric se creatum sequinocliali die ratione sol lenippris sunt locati, Prseler bunc Sagiltarius, po-
    ipse testatur, idem principale signum.quasi Arietis slrema parle in ferina membra degenerans, signifi-
    uomine voCayerunt,e^cnalura ipsius animaiis tra- c.t solem lunc lemporis a superis in infiina delru-
    hente vocabulum simililudiiiis ad efjicicniram SQ- siim.
    lis, sivc quod id animal prsecipue cornibus valet, Capricornisignificantiam oculis etianv deprebcn-
    sicul- sol ab eo lempore ad resolvendam terrain,, deie perfacile est. Capram enjm in pascendo ab imis
    eatciuis brumali rigorc concrctam,: radiorum vimi alta petere semper nemo cst qui nesciat. Sicul si-
    exercerc incipit, sive quod ab QOaiquinoclio pei gnum boc solem nobis ab inferis partibus ad siipc-
    totam aislalem nsque ad alitid seqtiiiiocliumdcxtrun:i riora remitlil, transaclo in quarla pavle sui, qui
    *i HELPERICI MONACJllS. GALLI _S
    ppst. iaiirum Geimni, et sic .cscuirafper;prdinem, A insimul vii.,sol.ummpdp.fueriu(,yeIminus, quot-fuo-
    sol de-Ariete honi.ii.aqierius signiim, sed poslerius rinl, eam scito.esseXeriam Kalendaruiii. .
    secedit, id esl Xauruin.et de Tauro, i_nGeminps, , V, : ,.,-, _ CAPUTYIIL. . .
    et s.ic per coeiera; qiiasi noiypqsset Jieri, iit coelo . •,-; Qualite?invetiiatui•quolidie feria?- .
    desuper celerjiis. et sole infra.taidius.currente, sir -,Sj: deinceps pertptum mensenv^iijnscunque die.i
    giuiin in coelp fixum cuin ipso ccelo prseleieai, sole feriam,invpni-re.-voluerisv- sume prjccedeiues ejiisdenv
    ob Jardibre.o jncessniri praelerilo,. el: siibseqi.ieiile mensis dies .usque.ad illqj)i
    de.quo inqiiiris, et liis
    alio signo sbl a praicecienterelictiis sub lipc ru.rstis adrieniimeruni feriariim, quse (sic cod.) fuit in
    Ka?
    inveniaiiir.Hoc aiite.mdico npn proejiidicaiisalipruni lendis,. et .p.riinum uno die,•,Kaleiidar.umjqhia,bis
    scic.iiifle,sed siinplicUerquid inihi videlur .paiidetis, posiais est, siibiatp, coeteris,per vn :divisis, qtiot
    His de solari per zpdiaciiiiiCHI.SU, etsi ineple, non reniai!sei'iiil,,;totam ,scilp esse ,l'ei'iam,:quamqtiairisv
    adhiotliimiamen., Ut reor,.infructiipse, horum ignaris .Sinihil remapseri!, sepienn, id.est, Sabbaluin eriu
    breyiier .ielibatis, jam pro ppsse susceplum .exse- Si hqc ipsuuv.per, dies ahnj compuiare. yoliieris,
    quajnur hegoliuni, iliriein,colligepnvues.dies aiiiiitransacios, id est, a
    \VVV.V. :'' .CAP^.UT V.,.' _V_,,'.-'': . Kalendis >Ja.njiarii,usque ;ad; lmnc de quo-quoerere
    Unde 'orianlur
    "^ regulares ad ferinm Kalendarum 1 instUuisti, et si bissexlilis estanmis,-ipstim eiiam
    in- B
    veiiiendam? '
    bissexli diem:, pbstqiiam. transaclus ftieril, conniir
    Primiiny regiilares, mensium.iinrie priantur vj- mera. .Tum quolse "Kaleiirioe.Janiutrii fuerini, huic
    deaniiis. Cum splaris annus, ut siipra.rti.i;luin<cst, niimer.0 a(lji^e,,.:elpriiiiOi siciit/siipra,- unum Kar
    ICCLXV dicbiis peiagalnr, ,et iiyhoc p.erageniiim ssj lendaninv dieni. recide,: caelcrps diyide per vji, cl
    per singnla xii signa Irfceiiis iinmqreliir diebiis, per qiiptremanseriijl teneto. ; . • .•_-.-•. , - «
    nnurn horuni alterii.mnecesseesl nictiaris nui.ieii.im, V'^,V "V" f.-,"! '':/;CAP;UT,.ix,.' _: / -.'.., ,:
    Qtiorum iiirpjibel per filt.eruiii.^miiliipiicatpr,'CCCLXQuxjisjrf/ilj-rcgulares a- Marfio sumant txordiuml
    reperies; siye enii.ndiiodecieSjXxx, ..sive.lrice.siesxiv, • ,Si,li.iijti.s.artisayidus el,boc forle qiioprisctir,proe-
    ,eamdem conficiiint siimniam,..Qutoqne .qi.i .super-r fa.li,;.regii.lares.a,Mai.;lio.siimaiU;exordiu/m, y.el con-
    stiritpro regiilaribjis itfnrt.q-dalis., pronuntia :, Marr Ciirrciites ibitiem niuteiittir, scito .iiunc mensem
    liusy.-At, in ca?teris:sic faciesL Sume se» per proer p.riiiitimfuisse.aiiiii a, Romulo,Romanprum auetore,,
    cedentis: di.es,niensis, et addilis suis regnlarib.is, ijistituii,: qui. prinium Latiuorum anniiin xmensi-
    Jiumerp qiii conficitiirper VJIpariiio, qtiia btnic niir bus; _ordina.vi.ljel.ob. illam prinite instituiionis mer
    .merum irregular.es npii exceri_iii,U .rt.liqiios.seqsesli moriani Jiaclenus.obseryari jussit, Hun.ceiiinvillo
    tda mensi. .Verbi gra.tia : Marijus, babel dies xxxi. ct G [ menseni a Marte, jit creriebat, palre suo liomiiiavil,
    Ccguiares.v, ,sunt .simul, xxxvi. Sepiies quini xxxv ; elr lU.dieUim est, piincipium anni esse insliluiu
    vinunvqiii remariet da Aprili , et sic deiuceps. Qtiod Tesiantur boc nbnmilli exbisqui sequiintur ineii-
    si, lota .snmina per ,yn expesisa, nil.superfueril, illi sibus,.quibus noinintyab or.din.e_' quo Marlio alisunl et
    meiisi vn regulares daniIosnesse;-Seito.. aeris teniperie cpmppsita et indita-sunl, Ut.Seplcm-
    .,-- ;.:.•.-.• -V.^CAPUT^Y,!.,,::,... .,..,, • "-: ber, quod ab ep sit septimus, et largiores janv.flue.ro
    .... Vnde concup'enlefprinnlnr,?.... .., soleani, invbres., Sic,et.O[clpber, Npvember acDe-
    Oonciirren.tiu.ni,quqs epactas, id est, arijectioncs cciiiher, ne,c non Julius et Augiistus,, quprum.aller
    solis vpcant, qiitequeprsefalis rcgularibus conciir- a Julio Csesarc',alterab .OctavianQAugustpdeinceps
    ru.nl, origineni invenliirus, quia ,et ipsse-septeiiai^iiim yocabiila mutaverunt. Prideriv Quinlilis, yel Sextilis
    npn .iransiiiiintjiuineriimj proefalps splaris anni dies .siiiiili de cjjusasiint appellali. Qupd vero ntinp aiir
    per eum. disponeiis:dicilp>.qqinqiiagies et bis yii, -niinv a jahuaifio .ordimur, a successore Rpinuli
    CCCLXIV ;-Uiitim.qui renianet in oapile cpiicurreniium Niiina Pompilip inslituljiin, qui denis Roniuli men-
    ))Oiie,et singulis annis tintim adjicies, septenariunv .siiitis duos addidil, priinumque eorum a Jano, qucnv
    non excedens ; sed quarlo semper anno ob rationem gciitiji errp.re principiunv rerum, arbitranlur, censi-
    bissexti unum iransiliens, et,;-sic , xxviu iineas - derans Jariuarium_appbliarij et primum anni insli-
    currcs. .-.- ' ttii. Alieijiin aPIutone, quem Februm,id esi, purga-
    .,. ;. ....;..:. CAPIIT VH. ...... lorem et credebant ,et appellabant,. npniinavil. Fe-
    Qualiter inveniatur quola, ffiria sint Kalendw, ett per brtiarium.
    dies mensisvel qnni? Caiisam vocabuloriini sjngulis niensibjisinditorum
    , Si forle,,requiris qiiid yel bae cpneiirreiiles vcl dioere supersedi, eo" quod sit el in Dia.lpgo,ctijiis-
    .pMece.denlesregulares yaleant, scilo ari inveniendaui daih Prociexafisiifficieiitissinietraclala, et a.domino
    ~qiiarumcunque Kalerirlnriim, ferianv jnstitulps. Si jhiriaexindedeflorata injib.rodeTeiiiporibussecundo,
    ergo,scire .ciipisciijuslibet mensis Kalenrisein qiioia liibiibminiis sil. abrindaniissinie digesla. In, qiio
    , sintferia proyenlse, siinie regularCs ipsiiis niensis, prolixa" qiiideni, seri noii sterili dispsllaiione plenis-
    e!. juDCj^jponcurrerijtibus^qui eo. anno concnrriirii, sime esi exposiiuni qiialiter annus primiini a Ro:
    fqupriinv inventipne..mppsl riocebimiis, si ultra vn mulo in,x,,a NuriiAiri xii riiensibiisest dislribiilus,
    e\'crev,erin.l, eis sublatls, .quOlqiic remanserini, ca scd ricc sic.adiiiriam redacins,' loiigo posl'.:fempoi;«
    jleria,. Kaiendas quas q.uacrdbases'$e noveris. Quod a'Jtriii.,:i!^yre,-Sa4-j*'s ),i"geiiii: el pioGiiicahdS.me-
    43 LIBER DE COMPUTO. 26
    est xn Kal. Januarii, solslilio brumali, sicul ih Can- f\ dilullio locala, et econtra altnnsecus posita, veluli
    cro seslivuli. Undceiiain hoc sigiium, skut et illud quodam diametro zodiacum oequaliter dividunt,
    iropicon, id est converlibile, appellatur. Et inde utrolibetque eorum oriente alterum occidit, et cuiiv
    hsec sigria pbilosophi porias solis appellaverunt, unum superins, allerum inferius obtinet cenlrum
    quod in tilroque eornm, obviante solslilio, ultra tantumdemque de zodiaco ab utraque parte babet.
    ejus prohibeatur ascensus. Solstitium aulcm dictuni Qiianlumeiiim ascensionis est a Capricoriio.omniunv
    noii quo solem aliquando slare sit credibile, sed signorum infimo, usque ad Arietem, sequiuoclialo
    brevissima illa spalia, quibus summam vel imam Signum, tantiimdem ab ipso Ariete usque adCan-
    zodiaci partem attingit, hoc noniine censeniur [cod. crum, oainium summum signprum. Item quantum
    censetur), quod alomo fieri nulli dtibiumest. Scien- est descensionis ab eodeni Cancro usquead Libram,
    dum quoque hoc solslitio diem brevissimum, nOctem iiliud aequinoctialesignum, tanlumdem ab ea usque
    vero longissimam fieri, sicut econlra solstilio seslivo ad item Capricornum. Cum ergo Cancer omnibus
    noctem brevissimam diemque lo/igissimam,quod ra- sublimior, et Capricornus sit humilior.iiquido con-
    tione circulorum lerrseque globositale fleri liquido stat illo in meriio posila cjusdem esse allitudinis.
    patel. Siquidem sphavra Hla ccelestis, per quam zo- Uinc fit ut cum sol ad uirum horum signorum ac-
    diactea linea ducilur, ad aqtiiioneni super terram 1" cesserit, quia per mediam spbseram agitur, diem ac
    -altissimeporrecta, breviorem sui parlem sub lerra noclenvoequis spatiis omni mundo sive supra, sive
    nobis occullat. Econtra ad austrum super lerram infra dimetiatur. Quem diem, cum ratio ab ulraque
    parum eiala, iu immensum sub lerra porrigilur. Zo- parte el diurna videlicet et nocturna, iiiliiiominiis
    diacus vero, quoniam non in direclum circuli mOre ab ipsa sequalilale vocari coegisset, nec, ut reor, in
    ducilur, sed in zonoemodum a seplenlrionali plaga neulra hac linguarum Grseca ac- Latina ex tribus
    in mendionalem, id esl, ab arcturo ad austrum generibus his omnibus: oequitate, die, nocte, uiium
    obliqualur, allerum e tropicis, id est, Cancrum, vocabulum eufonieos comminisci potuisset, factum
    boreali: alteriun vero, id est, Capricornum, auslrali est, ul in altera a meliore parle, id est die, in altera
    polo proximum gestat. Unde fit ulsecundum spberae a deteriore, id est, nocte appellarelur in utraque
    ccelestis positionem, in qua signa sunt flxa, superne lingua sequilatis adjectione. Latine igilur sequino-
    Cancer cseleris signis a terra remolior, Capricernus ctium ab sequilale, et nocle, Grseceaulem isemeria
    vicinior, et econtra inferius Cancer terroevicinior, dicilur. Quod si absurdilas sineret, cequidies dici
    Capricprnus sil remotior. Sol vero, licet non sit in potuisset. Duo posirema zodiaci signa, Aquarius et
    caelo flxus, lamen quia signifero suffertur, necesse Pisces, ob imbriferos menses sunt appellala. Sane
    esl ut secundunv ejus convexitatem vel propiel vel '^ de solstiliis vel cequinoctiis manifeslius quid,. si
    recedal a terra. Unde in Caricro posilus, quia super Doisiiius annuerit, sumus exposituri (infracap. 51).
    terram maximum aeris spalium ab ortu usqtie iti CAPUT III.
    occasum, utpole in altissima progrediens, conflcit, Quomodo sol in aliquo signo esse dicatur, cum signa
    sub terra vero brevissimum, quippe qni ambitu ter- in cmlo, sol aulem in rnthere feratur?
    rse laiitum lustrato, festinat ad ortum, tardiore Hic autenvaddendum-reor quanam ralione, cum
    cursu diem nobis producit, ociore ortu uoclem zodiacus una cum siguis in coelo fixus dicalur, soi
    coarclat. Quae omnia in Capricorno per conlrarium autem longe ab eo infra selheris spalium feratur.in
    fleri manifeslum est, quia quanlum iu isto supcr ler- ejus signis meare asseralur? Sed ejusrei ralionon
    ram exaltalur, lantuin in illo sub terra dimergilur; laborioso egel argumento. Tunc enim eumin aliquo
    et rursus quantum in boc sub lerra, tanlumdenvin signo esse dicimus, cum in sui circuli regione dis-
    illo super lerram ilineris conficit. Unde dies cestivi curril, quse eidem signo subjeela est, ita ut signo
    cuiii brumahbtis noelibus, et rursum nocles hiemales supra, et sole subtus currente pariter feratur; quod
    cum aestlvis"diebus longitudine sive brevitudine sequcde coeteris planelis sentiendum est.
    coricordanl. Singula eriimsignanon obliquumhabent CAPUT IV.
    D
    c.ursum, ut ea quse in septentrione aliquando ver- Uonlra eos qui dicunl planetas vn conlra mundum
    gant ad austrum, ut quidam putant, asserenles so- ferri.
    iem, cum est in Cancro, in die boreaies, npcte vero lllud autem me non mediocriter movet quod mulli
    auslrales, et econlra in Capricorno posilunv die au- asseverant, et pehe omnes ailis bujus tractatores,
    strales, nocte boreales mundi lustrare partes, sed solem ac lttnam coeterasqueplanetas contra mundum
    siiigula in direclum lerram ambiunt, et qtiam par- niti. Nonenini perspicere queo quisnam eas ad oe-
    lein sel die super terrain, eamdem nocte semper lu- casum ducat, si earum naluialis nvolus semper len-
    strat sub lerra. ^Eqninoclia sarie non ita, ul solslilia dil ad ortuin? iNanvquod dicunt eas impelu coele-
    noctein diemque variant, sed in utroque dies el riox slis splueravimpelli, qiianvsilfrivolumliquido patet,
    cequis mbrarum dimensionibusdisterminantur. Ctijus "cum nulla eariim ipsam spliseram attingat, sed
    reirationem perfacile inspicit.qni procfatam so'sti- maximo iufra eam intcrvallo feranlnr. Arguirienlum
    tiorum congrue providere curayerit. iEquinpctialia sane illud, quo se id probare contendunt, racile est
    enim signa nequaquam ut solstitia, alterum allero enervare. Aiunt enim quod cum signa ita sint ordi-
    sublinriuscst vel humilius, sed quasi in quodam me- nata ut post Arietcm sequatur Taurus, itemqtta
    '
    29 ,' LIBER,'DE COMPIJTQ. ;.,.,:• JjO;
    '.,'i-v/.s
    a
    iuorise viro. ad ur.gueinmodernoe expositionis fnerit \: ritale proccedentes regulares cuny concurrenlibr.s
    bari''
    expolitiis.'Is dialdgiis in iibrisi Macrobii iegitur Sa- Mai'tio,"lia6b leverentiam bujusce magisterii*
    turnaliuin nomiriciiiulattis: leciionem a Septembri virieritiir iiichoare Latirii. .
    :-," •-"• '' '' ":
    c^p,jf xv" '.""."" ?',"'' :^ CApWilV.':' '\.\"Z"'^\ 7
    Viide dlii Yequiares ad- liiiiamin Kdlendis invenien- Cur inmedib nulia pronunlietur ?
    -'• '-" dani proceddiil?'!' Pahdendum.videiurciii' iii ijiiiio epaclariim nulla
    r-;-Aliosregulares mcr.SJiiriiqui „d KaiendansTiiu- pronuntieiiir'. Prinio, qiiia scieiidumordiiieni isiunv
    iiainiiiiv.eiiifendainasCribiiiitiir."hic' niOiloieperies.' epaclarinn in similitudinehvcirpuli in seniet reyerli.
    Srilaris anhiccctxv diebus sicnl supra per diibdena- Ctiniqiie singulis annishndenariiinv singijloe,capiant
    Titim-eliriceiiarium ntimcriim divisis, supciiiuos v aiiginentum, riono decimo, lc|ni•est cycli xixalis
    da Sepiembri;pro 'regularibtis. CoeterbshoC Ort)iitev fikimiis.xviiiepactis ex.isieritibtis, noii til in coete-
    reperies. Sume seiiiper prsecedeiiiis dies meiisis, ris/xi,; sed, xii addiiTiiis,prppter tinuni diem qui
    addiliS' ihstiper -suis fegiilarilitis,' et si riieiisisilie tniie ltinari aiiqo diminuilur,,(_[iiemsaitumlunaj vo-
    Iricesihiamferliunarii, "recisisxxx qriot' .siipersuriT, cant. Qui prxcedeiili seiali detraclus, tPlani sequen-
    tribiie seqiienii niensi. Sin niensisivon;ii1ri'axxixahv ienv I.tinoeoela.lemiino riie ina_jorem.sempprcpm.pu-
    htnani compuiet,'ipsissiiblalis, ieIiquos:prb icgiila^ 15tare cogil,. Quod iiqniriiiiswpcriemus eiim saltus
    libus seqileiiiis iiierisiS liabeio. Exemjiliiiii de tluo- ipsiiis ra.lioiiein eriiderinius.,xu.ergp additis,,adxvni,
    biis damiis, rit sie decoeterisfiicias. September ha-- fiiint xxx, Istic siint epacliC priini anni.cycli xixalis.
    bet' riics-xxx eti-egalares v, <pii siirit"xx.xv. Diiniiie Qiue-.-si. adrierejitur nigtilaribiis inensitim, quia
    xxx, reliqiios^v-da Oeiobrh-Oelolvcir-baltetriies xixi luqa liuiic niimeruiiv non trariscendit, ne(:esse erat
    et rcgiilareS v, stuil siihiir-__x'v_:%'ollexxix, quia siiigiilis.nieiisibiise.aiiemreciriere,, el secunritim niir
    tola est Iuuaiio; virqiii rexaneM da Novemtri. Ciir me.runvregiilariiiivi in siiigtilisKaleiiriis luiiain conv-
    aiitem. iiiia?lmisQ.oelassi:sl,allcvta xxix coiiipuietur piiiare. Exeinpli causa,. ul hocjiqniriius cpiistet.
    diebus.paulo-post aperiemiis. {infrdcdp.26.) S.epieiiiiiei' .liabet .regtijares v. Junge. epaclas ,_xx,,
    : - -.' : :.::r.-GAPUT'il.''.^-/ i:'; ;v-•i';',fi --; (iiliit icxxv,lieni..Qctobe.r, babel rogulares, v, adde
    -:,:.:.-.-;--.
    r-V>ide epactd-i cp.ifi!as.,xx.x_,fiiiiit xxxy, Tpliaxxx, remancrit.v,;
    _[paclje,''qiisehisailjjciiiiilur regtilaribtis ,(Iribruib siiiiilitei. in caileri.s. Qnid ergp necessp ,est.iptics'
    aniiorhm ,: solaris-seilicei ac iiiniiris inoeqiialiiale a(idei;exxx et reiraiiere cum lunaiisaiias illo. anno
    creanturiTle qnaiiiiriqiialitale,:qtiai Ddihiritis dedie- per siiiguias Kalei.idasniimero rcgularijum cpnstci?.
    ril_ posl eloquerrinr; Soiaris ehirivaiiiius, qni cccLxv • Ob.lioc eo aiino ntilloe proiiuntianiur. epacioe. Ser>
    -iliebus evolvilur, lunarem ctcLiv dierumxi siiperat C queiuium, dierum posi.-Kalendas, lunani bpc modo
    diebus. Quos xi dies. quia. in anno suo luna nijntis repeiies. Sume pioecerienles ejusdein mensis dies,
    babet, singulis annisa'. lunamKalendarum invenien- ei. his' adde eeiatein lunav quai fuit in ka.endis. Et
    dam pro epaelis assumunlur. Omnibus.eniiii annis prinip unum dienv Kalendarnni deme,.reliqui si mi-
    xi adriuniiir ad niinieyuriyepactariinv,quill'singiilis nus xxx fueriiit, ipsa est ictas. junqe.,Si ultra xxi
    annis eadem exslilit aiinorum inxqnaliias. Poneigi- pi'qcesserin}, ijlis si.iblalis qui siiperfucriiit, ipsam
    tur in capiie epaclarum xi, et siiigiijiisiiit riiclum ailaieniliiine piodeiit. Hoc laiuum coiisideraiis ut si
    esl, aririisilidenv adile xieisi ulifa xxx excreverinl, inciisis.illc xxx feit lunam, xxx ; sin autem xxix,
    qtieni ntihieriim liiiiaris ociiis ntinqiiani excedit, xxx oequexxix destimnia siibtrabas. /.. ,
    siibliVlis,'tailerds liabeio' pro cpaciis. Yerbi graiia : .",'..,. ._.c._i3ut.x.v.;,-:".''.'.. .'..'
    ad xi adde xi,'fiiini xxii.Isia sequitu-repacla. Item Quomodoquotidie luna pronuntiefur..,
    xxii jnngexi, liitiit xxxiii. Rec.idexxx, et in tene Si.per anni dies , id ipsiim invesligare .cupis, su-
    ' "%sequeiilibiis: Sic tle coeleris.
    'prO cpaciis ""'' nie omncs praileriios anni dies, id. est a Kalendis
    \, ".'"; CAPijr:xii. "['. ,;."';; Januarii usqiie in diemin quo requiris, adijila ;etar
    Ad qnid valeqiil epacia!'? \ te Ianas quai fuit in ipsis Kalendis Januarii, et in-
    Epactoe stiperidribiis regiilaribus jiincloe oetaiem " primis iinuriv subtralie propter Kalendas, Cseleros
    lunoeper siiigulas KaleridiiSosieiidiinl hoc mbdo : si ati hoc excreverini, per LIXpartire, qiii sunl d.ua-
    suiiie regiilares ciijusqtieiiiensis, el his addeepaclas runv ltinaiionum dies; qui restant cujiisque diei,
    qua; 1'ueruiilin illo aiino, quarum per singitlos aiirios iuiiseoeiatenv panduni. Quod si joto iiumero per
    inveiiiibiieiri pbst Psterideinus, ei qiiein miiiiermn LIXexpenso nil siiperfuerit, vel qui: remanserint,
    siifleccrihf, ipsa esl oclas1'uriaein Kalehuis. Qiiod si Iriceiiaiiiiin nunieruni excesserint, ad. LIX tahvcii
    iriceriariiiiriexcesseriiii, eis siiblaiis.quofremanse'- non perverieriiil, sublaiis xxx, quot remanseriiit,
    riiiiytaiitaerit. ipsa ajias lunqeesl. In hoc argiimenlp bissexti dieiiy '
    :;:;"; '";•'' ';"'" CA^UT'xiii;';'"':r;' '""'";;;'.; ; npn numerabis.
    ''"'"'"' '""'"'' ,, ,: , ' ..- ..,..,
    Cur d Sepiembrevicipiant ? .'"'."' CAPtiT XVI.'
    Epactoe istse ciiin suis regiilaribiis idcirco a Se- f-iir nunc XXXIH« iiunc jcxixna, luna pronuntietur?
    pteihbri iriiliuhi.sumuht, qiiod jEgyptus, coeierarum Teinpu.s esl expedire, qtiod supra promisimus,
    geiiiium ih hac arie magislra, ab lioc riierise anriiini cur mirtc scilicet iuna nunc xxxma, nunc sfxixn*
    irichbaVii.tliuie, siciit RoihanaeaiiiVqiiifaiisaticto- computetur? Ad qtiod apertius inspiciendum est.
    H HELPERICI MONACHIS. GALLI 51
    ,1011 uniforrivesIunsecomputari menses, sed allerum \ vabatur, ut xn semper exactjs lunationibus.a xina
    isse quo zodiachm pervolat, alterum quo' solem, lunalione sequenlem inchoar.ent aniiuni. Sed cum
    iiiiia coiiscquittir. Quoecuncta ul manifestiora flant, s:cpe evenirel proplor xi dies, quos lunari anno
    licendum jn singtilis signis primo, debinc in lotius deesse dixinvus,ut hiberni menses xstivo, el oestivi
    i'gniferi lu.stralione quantum lemporis expendat. iiem hyherno occurrerent lempore (nanvper oclo-
    U; a solertioribus non sine magna diligentia proba- nos ajnios tribus regradabaltir mensibus).stalulum
    iiini est, lu la iitiiimquodqticsignum ex duodecim est ut oclavp annp xc dies intercalarentur, qui per
    Jiiobus diebus et sex horis, ac bisse unius horse Lot annos ex tindenis diebus et duobus. bissexli
    iransii. Duc ergo duodecies duos dies, et fiunlxxiv. accesserunt. Nosvero propter Paschalenvobservan-
    ilem senas horas, quae in singulis signjs stipersunl, tjam qiiam non nisi xiv luna ppsloequinpclium.ee-
    Juodecies mulliplica, et habes LXXHlicras, qtiai fa- lebrare fas est, communes et erobolismalqs annos
    .'.iunt ires dies, singulos xxiv horarum. Hos 111dies in luna habere coepimus hocmodo: si qtiando xu
    .iinge supeiioribus xxiv, et fiuht xxvn. Superest exaclis lunalionibus eam ltinalioiiem quae sequiiiir
    vriiiuciu singulis signis bissis uriiushoroe.Si qtiseris vel in ipso seqiiinoctio,vel eo transacto xivam eve-
    ji-.id silbissis, scilo bissem riici Uhiiiscujusquerei nire contigerit, ab ipsius mox accensione sequentis
    .1uas parles sublaia lerlia. Quidquid enim in trcs H anni priniordia sumimus, prxcedente anno, qui
    liiiu-.s diviseris partes [alia manus, vel porliones], communis exstilit, XII lunalionibus, diebus CCCLIV
    Jiiaquocqne earum iriens vel irieii appellatur. Uo- lcrniinalo. At si _u exactis liinalionibus, xiva: pro-
    rtinvuno siiblato, reliqui duo qui remanenl irienies cesserit, tum illam
    proecedenlijungimUs.anno, datis
    insimul bis vocantur. Bissis igitur duoeparles bo- eisdetn prxcedenliannoxiJilunationibuseteccLXxxiv-:
    ras sunt. Duodecimergo bisses octo faciunt boras, diebns. Et hic annus embplismalis, idest, super-
    oiiis per tres bisses suppulaiis. Apparel ergo lu- creseens, dicitur, praecedentes autem cemmunes;
    oam xxvii diebuset vui lioiis totum ambire zodia- quod semper n oequales prsecedant, excepto in
    cum ; cl Iisecest una species mensium lunarium. ogdoade ct endecade quorum ulrumque unus lan-
    Seri quia naluralis lunoemensis ab accensione com- lum communis annus praecedil. Hoecde diversilate
    putatur, ipsa autem luna in loto hoc spalio soleiu annorum solaris et lunaris, communium el embo-
    non consequilur, ul ab eo reaccendatur, nisi addilis iismorum nunc paucis dicta suiit. Si qua aulein
    duobus diebus cl i\: horis, his ad superiores"junctis rcstanl, cum ad ipsum Paschseterminum venerimus
    mensem lunarem xxix dierunv ct xu liorarum essc explicanduin, prout possibile fuerit, exsequeinur.
    fatenvur. Quia vero xn horse pro integro diene- Sane in serie lemporuin computanda nunc splaris
    queuiil coinpulari, et uniiin diem diflicileest [suppt. C anni, qui cerlior habeliir, calculo utirnur.
    Iiivenire vel quid simile], prousciiim cum allernh
    vicihus media die ac noctc purhibealur accendi. CAPUTXYIU.
    propter facililalem computandi una vice-xn hora Vnde conficiantur saltus lunai, vel ubi reclius inler-
    iulermissai, allera auienv ex ulraque lunalione si: mittatur.
    mn! collecloepro integro dic compulantur, et lun< IIoc loco congruum videtur de sallu lunscquav
    luna xxxma pronuiuiaiiir. Porro illi duo vero riies possumus exjdicare sumendumque ab ipsa origine
    qni ciiin quateriiis horis post cinensum zodiacum at : censeo. Diximus supra lunanv ex quo die a sole
    coiisequendum solem lunsc siiperstint, per xu luna rccedil post xix dieset boras xn rursus eidem soli
    lioues in iiiiuin eollecii xxvi dics iusiinul coiificiuul snccedere, et bunc mensenvesse qui annum luna-
    qv.ssest una lunav.o.lia, ica peragraiio, licet unn: rein, si communis sil.xn, cmbolismum verp xiu
    desit riies. Et boc csl quod riicii riouiiiius Beda , couipulatus pcrficiat. Sed deprehensiim est singulis
    tiinanv tredecies in xn suis mciisibus zpdiacuni niensibus, nec dum vna bora peracla, soiem a lu-
    percurrere. Hi oinnes dies in smnmain redacli elli na consequi, vicissimque lunam a sole accendi, cl
    ciunt lunarem annuni CCCLIV dicriim. Duodecie> reslare ex eadem hera xnma per singules meiises
    enini xxix, CCCXLVIII. Duoriccimaulem horoedtiodc D iv momenla, et unciain unius momenti el uinini
    c es ducloesunt CXLIV, ct faciunl dics vi, qui juncl i atpmum. Quse iv nionienla per singulos menses in
    superioribus, CCCLIV reddmil, qui sunt, ul tliximus, tiiiiluinaiigmentaniur,utperxixaiinosinlegrum per-
    dies anni lunaris, qucm constal retrp semper obsei ficiantdiem: qiiemdiemxixo semper annoipsa transi-
    vatiinv, duodenis, quos dixi, nveiisibus.ita sempcr. lire cogil imminulio, ne el lunaris, calculatio el lola
    alternaiitibus, ct uiius tricenos, alter undelricencs lurbclur Paschalis observantioe ratio. Nam si ne-
    baberet dies, quousque Julii Csesarissolerlia solar s gligalur ille dies, eveniet ut posl xv xixales cyclos,
    rcpertus est anniis, pro eo quod lunaris annus in id est posl annos CCLXXXV, cuiu debeas lunam com-
    inuhis vacillarel, el soliscursui penilus IVOH couvt ptilare primani, occurrat xva, id esl plena luna. Et
    niiet. ecpnlra, cum xyn compuialiir , appareat prima,
    CAPUTXYII. Sed ul apcrte clarcatqualiter ille dies paulatim mi-
    (Jt aveleribiis Innuris lanlum observatussil annui ; uuendo usque ad iniegruin deficjal, quia xixalis
    «J cur tnodbcommuhemdicamus et embolisnMlen• mcnsibus ly moinenta unciamque nvomenliet.atb-
    ' lla ciiiiii ille a vcicribus Gra?eisac Laliuis obscc- hiiun pcrdere didtiir,.piiiuiim omnesxix annorum
    53 LIBEB DE COMPUTO. 54
    mcnscs quot sinl vidcamus, ul singnlorum praefa-_\ Novembri, ul mulii fi.ciimt, disttileris , si occnrret
    tornm inomentorum unciariinvqueet atomorum nu- luha secundnm epactarum raiionem a Kalendis Sc-
    mcrum cbiligenteSjStqiie^exhis rUrsus boras cori- plembris, per Ifes menses, id esl usque in Kalemlas
    licienles,probemiisSi ihtegrum iliem xxlv horarum Decembris; quod si in eo loco, id esl in Jtilio, lii
    reddere 'possint. Deceinnovalis cycli ccxxxv men- Kai. Aug., ut diximus, diem liunc Iransilias, in units
    ses binc esse coUigilur qupd eum xn coinmunes tantum Augusti Kalendis ab epaclarum lectione dis-
    diioiienorumscilicet mensium, vii vero embolismps, soriai luna. ,
    idest, xvn iriensiiimconslat arinoshabere. Duodecies CAPUT XIX.
    anteni xn, qui sunl CXLIV, el tredecies vii, qni fa- Quol hcrh luna luceat singulh noctibus.
    ciunt xci, insimul ppsiti ccxxxv pefficiuiU,qui nu- Quol lioris luna per singulas noctes liiceal boc
    merus quatef dtictus DCCCCXL reddit hoc morio: qua- modo collige. Pfimo scito eam ex quo a sole recc-
    ter namqne cc sunt DCCCXL el vvtriceni cxx, item- dens prinia dicilur, tisquead xv quo longius ab eo
    que xx pisedictum numerum, id est, DCCCC complet recedere hon potesl, singulis noctibus quaternos
    hoe niodo, qiise est stimma quaternorum momen- punclos lucis Snse cremcnto addere, totidenique
    lorum de «tngiilis xix annorum mensibus collecto- deinceps reproximando sol ex altera parte ciiciili
    rum. Quse momenla, quia boras facere possunt, B usquead xxx imminnere.Quandiu ergoin aiignienlo
    hoc ordine consideremus. Quia enim hora IVpunctis esl, id est usque ad xv, ad Iucendum multiplica.
    constal, singuli autem puncli denis momentis, horas ejtis selatein quater.el ex-his quos inveneris piinciis,
    singulas meliainur per x_ momenta, et inveniemus facilo boras singnlas per qninos punctos. Ad iiori
    in suprascripto momentorum numero xxiu semis lucendum vero nuinerum, qui est ab ejiis seiato
    hcras hoc niodo: quadfagies xx et terni occccxx, usque ad xv, itidem multiplica, el factis exiride
    alia xx momenla faciurit,diinidiam horam, et sutit, rursus horis, in sumniam collige; et si in loto xii
    utdiclum est, xxin semis horae. Sed ut inleger iiora. reperis, recie : compntasse -te noveris.
    dics xxiv borarum perficiatur, alleram hujtis horse Postqnam vero decressere coepit, id est a xv dein-
    medielatcm ex unciis atoinisque, quaesingtilis men- ceps, ad bicendum mulliplica numerunv, qui esl ab
    sibus qualernis addilse sunl, momentis compleamus. ejus selate usqtie xxx; ad non lucendum veio a xv
    Uncia duodecima pars est cujuslibet rei. Duodecim uSque ad ejiis setatem, sicque per oinnia ftvcias, ut
    eriiinuncisemomeiitum faciunt. igitur unciaeccxxxv -diclum est supra. Porro xya, quia plena est., lota
    faciunt momenla uovem el decCin, et remanenl vn. nocle Iucel. Quater enim quindeni.Lx sunl ptuxii,
    Duodecies enim deni et noveni ducenii xxviu sunij et faciunt boras xu. Ecoiitra nil Jucel xxxa;, ut-
    el remanent, ut dictum est, uncise vit rieducentis C pbte soli supposita, ejus majori lumine obscn-
    xxxv. Quibus vn unciis ad complendum memenlum rala. Hanc horam Grseei synodon, vocanl. La-
    aiiaev sunl addendse,qtias alomis ccxxxv, qui arihuc lini autem coitum, quod lum pariler ulrique
    supersunt, taliter suppleanius, singulis unciis XLVII coeanl.
    alonvos allribuenlesila : quadragies septies qtiini CAPCT XX,
    sunlocxxxv. Has v uncias junge superioribus vn, et Qua hora eclipsis solh ac lunm proveniat.
    fiiint xn, id est momentuin integrum, quod monien- Quo tenipore eclipsis, id esl, defectus solis acci-
    lum jtinge ad superiora xix, el habes xx momenta, deresolet? Primo, si lunam eadem linea qua solem
    id esl diiiiiiiiam horam; quaiii supra xxiu scmis bo- vehi conligeril. Siqiiidein latitudo signiferi xn pai>
    ris amiectens, invenies horasxxiv, id est diem in- libus tendilur, quaium mediam taniuin sol pcram-
    tegriim, quein nonodecimo semper anno transilire, bulal.' Luna auliemper lotam ejus laliludineiri: lerra
    et obid saUeiniunaevocari hacicniis cxposita cogit aulem, itipote tolius mundanse cenlrum sphxrse, lii
    ralio, ita ut reliquis luiia xxx el undeirigesima,' id nieriio niundi locala, eidem pptius mediansesubja-
    estvicesima ix aliernis vicibus computelur.-lunc cet parti. Unde semper aiiibilur a sole. Cum .ergo
    tres xxix siiie ulia xxxa iiuerposilioiie proCedanf. Sol supra, luna feralur ihfra, lerra autem iitrique
    Qui dies prsecedenti selati detraCliis sequentemiu- H sit subjecta, illis, sole scilicet ct luna in media Iinea
    iiatioriem tpta die majorem compulari facii bocmo- coeunlibus, necesse est lerrseeidem linesesubjectai
    do : si ehim heslerno die xxixam pronuntiaveris, lunari objeciu solareih sublrahi conspeclum. Cum
    liodie xxxain, crastlno prirtiam, set postridie"iiairi vero ex alia qtialibel parte ex duodenis parlibus si-
    compiitari' liecesse esli At si liesternO siiuiliter gniferi xxxma luna soli opponiiur, quia illi lineoe
    xxixairi pfonuiilians, hodie, xxxa transilila;,primam teira subjeCtanon est, riec luna inier eam et sbieni
    dicas.-cras- nam, perendie liiam compuiare debes. esl, ejus lunien nobis dunlaxat in terra posiiis ic-
    Elhoe esl quod dicit dominus Beda in iuinori libellO: laifenon potesl. Et inde esl qnod iri singulis m.ensi-
    -ailhiiitenim saltuslunse rioctemj addil vero seiaiem: biis solis patimiir eclipsiii. Luriaris sane defeclus,
    Qiiembiem diverio loco intermittunl; sedmilii vi- qtii circa pleiiiluhlum; id est, vel xiva vel xva yel
    'dettir quia secundum _Egyptios epnclas a Seplem- ' xvia luna coiitingere solet, quamvis ejusdem linese,
    bri inclioamus, ut secundum illos in luiia Julii men- rivedianoescilicet, ralione cbnlingat, dissiriiiliter la-
    sis illum praeterire debeamtis, ne seqtieiitiiini Kalen- meri conilcilur. Coiistat. enihvlunarivproprium noii
    darum lunafistufbetur compufaiio.Qiiia siin mense habcre lurnen, seri in niodum speculi a sole irradia-
    55 HELPERICI MO.NACIHS. GALLI 56
    tam resplendere. TJiide.ntitiquam lueere poiesl.nisi .A esisol signo moralus sil, ex proe.diclapariium sum-
    radiis penetrata . splaribus. Sol auteii., qiiia octies uia, in quibus partibus luiianva sole.remolanvinve-
    sua niagiiiliidine lerram.yincit, ul sublilj indagiiie iifiras, ipsum nuinerum suinens dabis eidem .signo
    .leperl.uiii csl, .lunquam ab ea ioiiisiegi aul octul- aJ expleiiriuin.iter splis; reliquos vero qui supef-
    tari pplestj quin rariios Siip.s ct ctini sub ipsa est, fueriiit riesiimma parlium, seqiienlibus per,prdinem
    undiquead superioiaieiniital, iiinbra terraj. contra signis per tij.ccnos disperlies. Et cyi sigi.o xxx, de-
    mediam signiferi litjeam, cui potiiis subjacet, et per fiieriiii, in co. luuam esse n.overis, in tpta ipsius
    quain solis esl iler, -altiiis i.cnelianle. .Ciuii ergo parte,, quot, illi signo ex preefata sumnia prpvene-
    ,plena Iiina hemisphuirio a sole dislans per eaindem rint. Quori si in sumina, parliuin totsolumm.orio in
    m.ediamiertur lineam, quia, soie iiiftriora penelraii- vcn.erjs qtiol ariiiuc.dies in eo quo est. signo degerit
    ,te, ipsain Iiinaii) iieces.seest scaiidere supeiipra, et ljabet, aiit aliquid mjiius, in eodem ^igno lunam
    .cconlra i.ole, iri est siiper tcrranv hy.pei;ygeo.ipsa .cu.m sole esse scilp; quori solet acciriere prima ycl
    liina eflicitur snb terra hypogea, iieces.se est eaip ^ecrinda , Inna, po,sito soie in •piiorihus cujnsquesi-
    sive tnfernam deficere sive .siipcrnam,. (itpple. per gui pariilius. Sin atilem iiuanlunv nuiiierus ille
    iiiiibiain lerrai iiiceri.eiilcm,el iie.qiiaquam.sole; eani parlitim cxcyeyeiit, jit il|i sigiio in qiio esi sol ex-
    inore solito respiciente. At.si per aliain quiimlihel Dpleto, reliqiiis pmnibus signis xxx, paires proye-
    ulrariimque posiiarum linearuni feralur , qtiibus •jiiant per siiigula signa usiiueilem ad, ijlud in quo
    terra ob stii exiguiialem solare nunquaw: palest solein esse perljim est, et aliqtiot pailes superfue-
    adiinere lumeii, ipsa iuna .adiimbralicseliiicseexor- .rij|t, iiide.nvineosigno pariter eos.esseiconstat. Et
    bilatioue lucis suoe.damnunvvuleiemigere, id est;, si hoc .a,ccideresojei xxyni vel xxix Imia,soleih postre-
    vel subliraipr ad.boream , vel divexior „ole feratur mis sign.i partibus.,riegenle. Scd illud.supeijusin re-
    ad auslrtim, Et lisec esl ilem ralio CUF,non -onini _c,essiq!ie:a sole, ho.c.veroconiingit iji reproximatione
    ad soleni. Qiiantum «nini per siugulos dies
    pleiiiliinio l.nna deficial, qnanqiiam noiinulli asse- luiiqe
    lant.utr.iimqiie, et solem scilicel et lunain, raro m- eloiigalur ab eo,. recedens ex una partes circuli
    ptriifj freqtienter autem inferitis delicere. Ob liu- .iisqiie.ad beniisphoeiiiiiii,quod esl xv; laiiliim tenel
    jiismotii causanv prailaia nietlia linoa ecLyiiica-vpca- .deincepseidei_ soli proxiiiuins cx altcra parle.-tionec
    ilur, quod utriiisque defecliis, solaris ac Jtinaiis, sit ;_d sigiiiiin, imoad eainrieni ipsiits signi partein ve-
    .causa. Claret ergo solem in sua eciipsiiiiliil ntiniii, nial, ubj eumf ,rali<)iieral:tolo peiagrato'zodiaco,
    sednon ejus aspectu rfraudari. Lunain vero eelipti- ,quoii, ut.riicliiin est stipeiiiis, sxvn diebus et vu
    •campeiiilus-lumine; privari, quod langere videtur boris perlicii. Seri:qnia jjun ibi solem non ihvenit,
    C uipote xxvH, parribus, in qitibusr ipsa •zoriiacum
    -Yirgilius,cinvi-ait:• .
    .... Defectnssolis varios,lunaequelaborcs. .'liisiraverat,'exiurie.clongaluin,p.oslcifeiiitum-siguir-
    Laborcs enim lunoeipsa quoepaliiur luniinisdispcn- fertini duobus diebus ei iv horis pcrficiens, qnod sol
    dia vocat. -, •• praediclis xxvu riiejiiiset vm horis pcregeral, rnrsiim
    CAPUT XXI. «euin luna coiiseqiiitur, el eidem succcdens penilus
    tn quo signo sit luna singulis diebus. obscuralhr, el xxxa efficitur; qui eliam dies inter-
    ' Iri lurinim solet appellari, quod iuier delettaniei re-
    quo signo luna moreiur quoiidie, veTquolpar- nasceiiteni sil luuam. ,
    libus a sole per singulos dies elongelur, hoc ordine - < CAPUT XXU.
    investigabis. Suirie sempei' oelaleni lunse, quoiacuiir Qua hora luna accemlalur, vel
    r/ua in sua accensione
    que fuerit, et muliiplica quaicr, ipsumque rursus mulel wtatem.
    numerum terduciio; et qiiol iii siimnia reperis, Si nosse cupis qua bora riiei luna acceiirialur a
    iot parfibus eain a soleiioveris dispaiari, id est, in snl.e,jd csl niutel.aitaiem, virie
    .qiipliis sil annus
    co loco degcre ad quenv veiiiurus sii sol post ioti- illitts cycli qui proprie lui.iaris diciiur, cujus inyen-
    dem dies. Partes cnim istas niliil aliud esse dici- lipneni post docebiiiiiis, et niimerum iiiultiplica
    mtis quain quolidianos per zoriiacum solis progres- I) quinquies, bisqneadde pnclerilos aiini dies.a-_K_i.Ien-
    sus.ileih in eodem argumeiiio probare coni.endis, dis Januarii usque ad etim dieni de.qiio quaeris. Qui-
    in quP signo lnna epdem die cpnsistal? Primuni vi- bus in iinuni redaclissi infra LXmaiiseriiU, tot ptni-
    delb iri quo soi ipso riioietur die, et iri quoia ipsius clos esse scias horarum ipsius diei; et
    singulas
    sigiii paiie, id esi, quot ibidenjdies exactos babeat? boras.per quinps puncloscoinpuiaus, ea bora Itinain
    Et quia nriumquodque sigiiurii periabilur sol xxx aiiendi noyeris, cqi quinque defiieriiitpuncii, in tplo
    diebus, ruisus videto quol ab eodjes remaneaht us- ipsius }iprse,puiicto, quot quinis csrtcrartirq superv
    quead. „xx, id est ad compleiionem signi? Quod fuctinl horarum. -Si vero prtufatus inimerus sexage-
    iiiventu facillimum est, cum sol singiila sigua non naiiuincxcesserit, parlire enm, qiti sunl uniusiiUr
    solumiiiodb cerlis mensibus, sed el certis ipsorum jusune diei, id est xij Iior.irum puiicii, ci qui reiiian-
    inensium adeat diebus, prseeipue xv Kal. cujtisque " scrint, illius dieipmictps esse iiiemeiilo. Ex qtiibus,
    iii.msis, qiiinta decima die Kal. April. prinium. zo^ siciil mpiislratuni est, boras faciens,:qnola bora et
    diaci signum inj^rediens, id est Aiictem. Cunique qnpto ipsius borae punclp luna ipsiiis djei accendar
    Jnvenium fiieril quol adiuic dics in co quo posilus ttir, invenies. Quod si tanttim i.x fueriiit, aut ultra
    JT - LIBER DE COSiPUTO; '•-.. S8
    progredientibus, .jeqiiaruerque per LX partitis nil A rierivStii,'tihdeet quinquerinium[teg. vixleturlusiruiu];
    stiperfuerit, duodeciina-dieiliora, et vo,'id e.i, uliimo oicitur* et lusifarer piirjgare,"sscpisSiine dieimiis!
    ejusdem borav puiicto•'illariv.accenrii'-noveris,'' hoc .Fiebat a_teni hocmense Februano, queni bbiidb i
    GertumIiaberis*huhqiVamin"nocte,"setl sempef cani Februo, id est a Plutone vocaVeriiril;'qiiem piifga-
    indie accendii At -si per diem argiimentiiiii qua in lorem credebanl. Feiiruare; enim purgare dicitur,
    sua accensione muleloelaienv, invenire desideras, imotoium mensem diis Manibus dedicaverunt.
    praifaiunr; cycluin • sc.viesiriulliplica, et qtiprin su- .: -'^ :;'_;,;;"''. C|PUT:;XXV-,', '",'"';'""':":.':';
    perrori riumero sexenarios li;ibueiis_loiliis inoiiades Qualiter epacue invenianlur, .,-,. •;
    adde,;jiinclisrinsuper piiiictis illis qui sexeuariis Epactas cujuslibel anni reperturus, nihil addens
    siiperiueriiit./Qui _i-ultra xxx: excrevei'int,recisis ahriis Doiriiiii autiiiiiiuehs^piimtimper _ix:divide,
    quotquot Sii.perfuerihtxxx,iqui remaiiserint, oetatem ei qnoPremahseriiU. rufsus muitiplica pef xi. et si
    tibi paijdeiU.quam luna iu, hora suse accensioiiisesl 1111^6^8'illPiiifra: xxx remahsefit, epacias illiiis
    ingressa. Hacieiiusc_iiac.quolidiana dicuniur argu- aiirii esse scias. Qiiod si ultra excfeveiit,-siiblaiis,
    inenta, quptsingulis njnleuiur diebus;-hiric adaivniia quotque ifiginlaTeperis fesiduos [cod- re;n"aiisefint.;
    veniamus. :v ; .. . ' . . "-'.- :-' : . vid. sicniutahxl.siiblatis lrigiiita_jquet reperis....],
    : : •,--: CAPUT XXIII. '-,:._,. B pro epactis habebis. Si rifflilTeinanserii; iui'lla'est;
    QualMer.inveniantur-aniti ab iiicarnatione.Domim. qui» per xix hnnos epaclarum volviiuf circulus;
    '. Priraum,-igilur annos- ab .inearnalioiie Doinini, IdcirCOannos DOininiper-ipsum numerunrpariimur,
    qualiter jijyeniendi siiil, yideamijS}ut.per ,eos.coelera rtisiduuhi perxl' riiiiitiplicamus, quia ftot singulis
    argumenta. *eperia_vu9. Amvos;igitui'.ab incarna- aniiis-accrescuiil -epacliievEum'-qtiOque nnfflefuni
    lionp.Dcmjiii,iqtio't :siiit,-inv«ntiirus,: sume ordlnes riK'sus per-xxx meiijiiiir, qubm ep'acioe;noii exce-
    i^diction.um.quiejneruiit ab ipsa iircarnaiione usqne dunt; ad annos Dorivininec addimiis quidquam hec
    ijiiiic,,id e,st,ixxi,quiasiiigulai.indictionesqiiifideci- minuinius, qnia quando;nalus esl Dominusxi ^erant
    -orum_:£qmm___..revolutiq])e^ aimorum;-: praediotui» ' epactae;:iibi incipiit esse cyclus epactarum.
    iwifnerunimultip.lica:pef:xy, et_fiuiU.inille.xxv :.his < : ::: CAPUTXXVI.:-'
    adde xjjjqnia quandpipsa jiic.arna.ljojaplaesi.i.u anni Quomodvcyctus-sblis inveniatiir; et cur
    . ' perxxviii
    de illa jndieiiojiepraicesseraiiletxii restah.antvHo.s ". , : annos.recurrql?., ,-' •:
    ergq, .qui, i.(|!iiaiisei,aiH^prsefoipiipijge,nu_)e,r,o,...et ..-Gpncurrentes,.id est epactas «olis i.nyenlujHis,in
    fiunl inille LJtxyii.Adrie seii)per,Jliius,de qjipqiiaeiis initioipsius splis cyclum per ;quem cu.rrii.nl debes
    •
    iiidiclionein,-.sicui, hpc.aiinp jXiiivet, fient, mil.le,,-CJ invenire; qui ideircp per sxviijjannps revojyilur, ul
    C singuJoe.concurrentes in biss.e.xluui. yeiiiaiu',;quod
    Isti siint-aiiii.iab ii.icar;i)aliphe;Opinini,,Sj.niiIitpr,siii-:
    gtilis auiiis faiito, el aiinos.Oojniiijsine error-e repe- fleri.non polesl, nisi per lol annos, Giimipsoe con-
    ries. Hoc lantum ineviior,eslp, ul, eum xv;iransacta curteiites usque ad seplenarium .prpficiant; n.ume-
    ftierit indictio, etdeiiuo prinja j-edierit,ad praefatum; i:om, et iipn;nisi quarlp anno semper bissextuscye-:
    numerum untiiii seinper aiijicias, id «sl,. npn jam. niat. Quater, eniin yn, XXVIH. sunt. • Erjgp,;cycltiin
    _xx_i-sicul nnnc,.sed Lxxii, uiulliplices,;et_ :reliqua, sola.renvjnyeiiire, ciipiens, ad .iiumeruin annprum
    ul dictum.esi,; observcs. :... >•,_.;:,:,.., ; , Doniijiiseniper: addito ix, quia tQl anni praeccsse-
    .'" .. -.-'';.-..-.- CAPU.TXXiy. riiut de eqdein liiinieio ip.sam.iivcarnationeiii, lunv-
    hanc suii!nv.a)j) diyidq per ;xvv;i,.et qupt remaii-
    Origo, indictionum, et. qualiler. singulh: anuh inve^ que
    . "... . . nianlur. , serint; tplus est aniius. Si aulein nihil reniaiiseiit,
    Indiciipnes .cujusque...anni .invenjre, desiderans, xxyiii.vus est. .-. . _.-,-, :,;- .,'•_
    sume annos. ppmini,.qiiolqiiot ftierin.t in proeseiili, _." |:,;.";cAP]EiT:Xxyii.,.:'. t '.,;. ,,,,.,
    et his adde relularesjijjinps scilicet ajjnos qyi pr_av- , .,,. Adinvefiiciidr.scqncunetttes cujusque qnni.
    cesserahlde iiidici.ione,,qiia.natus^est D.oniinus:,,et . {psas ,vero:eonc.irreiues alic:iijus:afi!iiiijyenire der
    tqtam lianc suiijiiiain pariireper .xy, et qtii jjeiiian- **siderans, sunie. soepeproelatpsaniips.Dpniini, et, qtiia
    serint.ipsa es_tiiidictio prjesentis aiini,.,Si.iiihii.rer. seniper.qiiaj^tpannp linus pb.iiissextum.transilUur,
    niahseiit.xya eril. . , .,, ......-- tplius, n.unicri;qnartain pajHem adjioieSi:;et; adriitis
    , Ihdiciionum origjnempaucis yerbis aperire jibet, iasnper legiilaribiisiv, qiiialpt; pj-oecesserjuiit.con-
    -Dici.iur aiilem ab ihdicendp, Ctjrii enimJlpmaiii currenles annum Dpipiriic-i.-jiativilalis,tplunv bunc
    oiiiiiibqs pene gentibus .iinperarenijomnibusirjbuta nunierum per yirriivide, el qupt_supersiint, ad :eji,is.
    indixerunt, ,qu?e,eis qiiiiUp apnp semper jmpeiide- (ieiii.anijj cpncurrentes tene. Si.iiiliil renianseritVlvii
    .baIItur, Sed ,prim.o:quiiiqueniiiojcs,,secujido. argeri,- esse SCilO,.,, :..,.::; -..•
    •-. --.JA:. s:i- :..iv-.-.:-i.
    iinii, tertio soivebatur aurtjm. .Quarto rursus, ,afprin- ".";[,: ,",:..,-;,.. CAPUT.XXVIH. ,!,.-':;,,-; /*:„.
    cipio repetebalur, . i.*!-esl ab, oere; unde junctis ..., ,•,!.. ..Quotm.qnnussitaiihseMQ?
    qiiinquenuiisxv annorum iiidicliones sunl singulse . Uirum.yerp bissextus velquoius. ab.eodemsit
    .ii!stiijitse,et cautuin esl ul niillijs-Iibcrraius, n.ulium annjis., perJaciie eslinveiiire,, Annis. eiiiin.Dpmini
    piincipisedictum ratuni haberclur, qitpd indictiouein qupiquolJuerjnt, nullo veladdilo: vel: detractp, per
    ,iioii,pra;.feirci. Sihgulis autem quihquenniis pacto iv divisis, quot remanserint, tpius esl annosa bis-
    censo, mos eral Urbem luslrare quasi ob purgatio scxto, si nihil remanserit, bissextus est. Polesthoc
    59 HELPERIGI MONACIHS. GALLI 40
    et per cyclnm solarem inveiiiri. Quoliiscunqueenim 1A CAPUT XXX.
    fnerit, uiio sublato, residuos per iv divide, et nt Qnid sil termimis Paseiim, vel quamlo obtervelur?
    supra, pcr annos Domini, an bissexlus vel quolus Terminum Paschsenilril aliud dicimus quam xiy
    ab eo silannusjiuveiiies. Iiinam, quse primum occurrit. post aiquinoctium
    CAPUT XXIX. vernale; quando in immolatione agni JudaeisPascha
    facere olim praeceplumest; qua etiam nocte Domi-
    Qnomqdoinveniatur ctjclus lunaris, el qua sit -diffe- nus nosler jllo primum lypico Pascha pacto iradiius
    rentia inter ipsum et xix/e»i, et qunliier inveniatur licet sequenli die, id est xv, pro noslra sit om-
    zodiacum f esi,
    per jiiijm salute immolalus. Quod aequincctium xii Kal,
    Ad cyclum lunse inveniendum e numero amiorum April. occurrere supra. oslensum est. Quacunqiio
    Dbmini, duobus sublatis qtii, Deo humanato, de igilur septimanscdic luna xiv, sive in ipso seqitino-
    eodem cycio restabant, caeleros per xix divide.quo- ctio, sive eo transaclo occurrerit, terminum Pascli;»
    rum conslal revolutione; residui lunarein cyclum dicimus. Ipsam vero solemnitalem in Dominicnm
    ostendunt. Si nihil remanserit, xix erunt. Hunc sane riiem, quo Dominus resurrexit, diiTerimus,et si eou-
    cycltim Homanorum proprium esse scias, sicul xix-. _ tigerit ipsnm terminum dieDominico evenire, nihi-
    alein proprium esse cpnstat Hebrseonim, el a lem- Jominusin alteram Dominicam nostrum Pasclia cx-
    pore Dominicscresurreciionis etiam ChrislianorHhi; spectamus, ut niulti dicunt, ne Judaicurii Piischa
    observalurque isle cyclus in luna Jannarii, qui est observare videamtir, si cum illis eadem solemjiia
    inensis JAomanorumprimns, sicut ille in Paschali, inchoantes, cum eis ilidem flniamus. Nam et illi
    quem primum xixalis niensem esse Hebrocorum Do- sicut et nos eaderivfesla per oclonos celebrant dies,
    rainus ipse teslatiir, qui.Paschale sacramehlum-prae- ci nihil nostra ab illorum dislat celebrilale, nisi, ut
    misit, dicens : • Mensis isle vobis principium inen-, diclum esl, quod^noli pariler inchoanl. Si autem
    Siutn : priinus eril in mcnsibiis anni. i Sicul enim Sabbaloxiv luna advenerit, et vel aequinocliumdics
    ille incipit ab accensione lunoePasclialis, el usque ad fuerit, vel, jam transaclus, stalini sequenti die Do-
    eamdem porrigitur, similiter et iste a prima luna minico Pascha celebramus. Itlclrco atitem teniiiniis
    Januarii incipiens, ad eamdem deducitur ibiqtie fini- idem xixali cyclo conlirtetur, quod non nisi tplannis
    tur, habens et ipse comniunes annos, duodenoriini peractis ad eumdem diem Kalendarumluna xiv red-
    scilicet mensium, dierum cccuv, necnon et embo- eat. ilis vere expletis ad ipsum quidein Kalcnda-
    lismos xiii mensiuni el CCCLXXIV dierum, el, excepto rum diem, verumlanieh nunc per cosdem redit Se-
    quod Paschalis in hoc nunC agiuir celebfilas, per Q ptimanavdies propter concurrentes solis, qui per
    omnia ei oeqiiiparalur, ut a Ve.nerabili Beda co- xxvm varianlur. Quaeres cogil tam termiiiuin quam
    piose tractatur, et lUcrqtte x el ix annorum revolu- et ipsam festivitatem multo loiigiiis evagare, maxi-
    lione, et liuiari conslal ratione. Ob solain tamen mtimque Paschse cyclum per xxvui xixales cyclos,
    dignoscentiaiir iste lunaris, ille vocalur xixalis, id est DXXXII annos extendi. Nam et si irifra b'.ii:c
    composito ex iribus corruptis vooabnlo,ex x scili- annorum numerum vel lerniinus vel feslivilas a:l
    cel el anno etnovem, sicul et apud Grsecos ex eis- etimdem Kalendarum vel septimanae diem retieai,
    dem vocabulis, sed [intcgris appellatur tvjza x«i non lamen pluribus annis per ordinem hoc facii, Ai"
    A-y.oMonY.a. Ubi nolandum qtiod in Lalina compo- co expleto cyclo maximo, oinnia ad eosdem riies et
    silione aiini vocabulum sonet, in Graeca autein per easdem redeunl iineas. Qtiem-Paschalcin ter-
    noinen anni non ponitur, sed a parle seslalisintelli- iuiniim ante vcrnaleaequinoclium celebrarc genenili
    gitur; Qepos enim ceslas dicilur. Iliud quoqtie no- Etclesise probibemuf traditione. De ipso auiem
    laiiritiin tribiis semper annis xixalem proceriere, a^qtiinocliovaria non tantunv veterum, verum cliam:
    ciijus quarlo anno lunaris semper incipiens ejusdem niodernorumexslat opinio, aliis xn Kal. April., aliis .
    terliofmitur anno, quod lunc luna in Kalendis Ja- vii Kal.asserentibus.
    nuarii sit finita, quia antius ulriusque cycli est em- " Nonineplum videtur ostendere,' ,
    hoc magistros noslros etiam corporali in-
    bolismtis. Cujus nolilia lunaris hoc tanlum nobis' qualiter
    liiiluviderimus investigare. Et si quis adeo sltidiosiis
    videtur utilitalis conferre, quod per eum, ul supra'
    exstiterit.ut boc oculis suispotiusveliicrcdereqiiaiii
    retulimris, qttolidie ltinaris accensionis hora repe- liiteriSjhic
    rimus. Quapropler hoc landem praeierinisso, ad' exemplar invenial.qiiod [f.qup] id quod
    xix-alisindagineni, quia ob multiplices Paschse ra- quserit indagare praevaleat, ubi' primo solsiitioriini,
    illud ab utraque parte quodammodo ambiiiiii,'
    lioncs uliliorem, accedamus. Citjtis quolus sit annus qui
    nolandi sunt dies, ut poslmodum id quod in nieriio
    lavenire cupiens, ad numerum annorum Dnmiiii;'
    facilius reperiatur desi^hatis ulriiique
    unum semper adjice; quia secundo ejusanno Dsnni- oequinoctium
    lirnitibus
    nus nalus asseritur, et reliqua,sicut in lunari cyclo' [f. utrorumque]
    CAPUT XXXI.
    riminus facito. Per hunc cyclum epactaruni seriein'
    ei. lerminiini Paschalem, aliaque argumenta pcr- Deintuilu (cquinocliis et solstiliis, quuliier etiam corporati
    deprehenduntur,et de' astcnsu et descensii
    plura, sed ei figuras quavdicunlur Coiiipoli,concur- solh.
    r*re scias. Primum iiaqfie cccnaciihimaliquod orienti oppo->
    41 LIBER DE COMPUTO. i_
    silum ililigelur [f. deligatuf], et ih eo foramen tale A
    . Cancrum sunt Gemini, et post Cancrum Leo; qua>,
    noletur per qupd singulis suis exorlibus, qui sunl ut saepissime dictum est, ila altrinsecus sunt po-
    ctxxxn, sol radios suos introjacere possit. Tum sin- siia, ut in uno loco oriri ac occumbere videanlur;
    gulis exortibus nolenlur loca quae radius ille lustral sol quoque in ulroquelibel eorum positus per eas-
    in eccidentali pariete prsefati ccenaculi. Certumque dem lineas feratur. Sed in Geminis ascendit, in
    esi radium illunvsolstitio brumali ad corum, sestivo Leone descendit. Item ante Geminos Taurus, et
    aulem ad Africum dirigi. Porrp in sequinoctio, ut- post Leonem est Virgo, de quibus eadenv dicta
    pbte a medio orientis sole surgente, recta linea sunt. Porro ante Taurunv Aries, et posl Yirginem
    inedium occjdentis petere manifestum est; seniper Libra, quae pari niodo esse locata lestantur iaiqui-
    enini in oppositani sibi parlem soi -radios dirigit. noclia in ulroque eorum. annalim concnrrentia.
    Ergo brumale solslitium deprehensurus, quo sol in Sic de cseteris usque ad Capricornum, qui cseieris
    Capricorno agit, sic facito.': A xv Kal. Januarii, quo humilior rursus suum orlum habet et occasum, tb-
    die sol praefalum ingreditur signum, notato mane tumque discursum. -Cum ergo sol, ut dictum est,
    singula loca quo sol oriens primo dirigat radium, per CLXXXII orlus vel lineas ascendens, et per eas-
    factis in pariete punclis usque xn Kal., et videbis dem descendens annumperficiat, duplica prsedictnm
    per singttlos ortus radium semper iiv ante pro-: B numerum, et habes CCCLXIV dies anni solaris. Por-
    gredi versus corum, ulpole sole adhuc inferiora rounus;dies, qui cum quadranle superest, quo-
    petenle.Itemque x)i Kal. orfiim solis diligenlissime modp dies ille ex minutis ccnficiatur hcraru)n vi-
    "coiisiderans,vigilantissime,nola bis locum quo pri- deamus. Sol enim moralur in ulroque signo xxx
    mum emiserit radium praedicli foraminis. Rursus dies et x horas ac dimidiam. Accipe primum illa sex
    sequenli die, id est, xi Kalend.ortu splisstudipsissime signa .per quse sol ad solstilium ascendit, et da uni-
    considerate animadverle, radius ille ulrum selitp in cuique signo xxx dies etjx horas acdimidiam, etbabe-
    anle pergat,an aliquanlulum,quamvis parum,relrp bis CLXXXIIdies, insuper et xv horas, id est minuta
    redeat.Quod sieumquanlulumcunqueredire perspexe- CL. Ex his ergo ccc minutis cccmus Lxvtus dies et
    ris,qued sinedubioeveniet.certissimenoyeris solem, quadrans efflcilur ex minutis horarum, quibus in
    peracto pridie , id est xn Kal., solslitio, superiora unoquoque signo super xxx dies immoratur, quem
    repetere. Deinde si volueris per singulos ortus nola diem sol tam in ascensu quam in descensu perflcit.
    semper loca quav tardius ille petierit scire, videbis Sed quia in ascensu nec dum peractus, pro integro
    eum quotidiano processu ad Africum tendere usqtie computari nequit, computatur et descensu. Et iude
    xn Kal. Julii. Quo die diligenler signalo , jam se- est quod ab aeslivo solstilio usque ad hibernum
    ^
    qucnli die, id est xn Kal., retro redire conspicies, computalur unus dies, id est CLXXXIII, cum lamen
    utpote solstitio peracto, sole ad inferiora redeunle. sol, ut dictum est, per easdenv semper lineas de-
    Quod si denuo consideres, invenies quotidie ipsum scendat perouas ascenderat, donec quarto anno
    radium per easdem lineas redire ad corum, per, ex quadranlibus integer dies expletus ascensui solis
    quas pridem venerat ad Afcicum, sole videlicet per interponatur, sicqueet ascensus et descensus pari
    eosdemortus descendente ab scstivousque ad hiber- dierum numero computetur, id est CLXXXIII, ;qui
    num solstitio, per quos descenderat ab hiberno us- simuljuncli faciunt bissextiJis anni dies CCCLXVI.
    que ad sestivumsolstitium. Et hoc est quod supra Verum his per excessum breviter dictis, ad osten-
    dixjmus CLXXXII tantummodo esse ortus_ solis, cunv dendum solis annuum cursum red"eamus, unde di-
    in anno explendo CCCLXV dies peragat. Peragit enim gressisumus adprobandosoequinocliorum dies, quos
    annum surim ascendens a brumali solstitio ad bo- palam esl invenire, si ea quse de solstiliis dicta sunt
    reale, indeque rursus descendens ad brumale, et, rata constituerint. Si enim sol brumali solstiiio
    Ut dictum est, eosdem custodiens ortus descendendo jninimum diem et maximam agens noclem dein-
    quos servaveral ascendendo, iion quo eadem signa ceps quotidiano processu noctem contrahit, •ac
    repetat, alioquin non nisi dimidium lustraret zodia- diem extendit usque. ad sestivum solslitium, qu»
    cum, sed ita esl ipse signifer oblique per ccclttmID nox brevissima et dies exstal longissimus, palet
    porrectus a polo usque ad polum, ul bina semper profecto medio mediorum decurso dierum spatio
    signa contra se allrinsecus posita eosdem babeant tantum minoratam noctem auctumque esse diem,
    orlus et occasus, duobus tropicis duntaxat exceptis, ut pari longiludine metiantur, servante adhuc die
    quaesingularem habent ortum et occasum, Cancro solilum - aviBom [supra : augmenlum; via. leg.
    videlicet et Capricorno, quorum alterum excelsius, „u?ijtr_or],et nocte etagiv[vid. leg. auguo-iv],donec ad
    alterum divexius constat esse locatum. Ut aulem eam proveniant prolixilatem, yel angusliam, quam
    hoc quod diximus manifeslissime pateat, Cancer, neuler excedere polest, quod lit rursus in sdlstitio
    utpote cunctis excelsior, cunclis sublimior oritur et altero. Cum ergo solstitia allerum xn Kal. Januarii/
    occiriit, quod evidenlissime pandit solslitialis exor- alterum .xnKal. Julii esse conslet, diesque ab uno
    tus mense Jtilio. Cavtera vero, sicut per ordinem [ad] alterum CLXXXII, scire volens, qui sk borum
    sunl locaia, rinuhi ab aniecerientibus, altefum a inedius, proefaium numerum per eequasdivide por-
    sequentibus eosdeni, tit dictuni est, cuslodiunt or- tiones, et habes in utraque partc xci. Nogesimo
    tus et occasus, imo et cursus. Yerbi gratia : Ante (sic cod.) ergo primo die ppst splslilium brumale
    PATROL.CXXXVII. 2
    45 HELPERICIMONACHIS. GALLI 44
    noveris aequinoctiumvernale, qui dies occurrit x-n A xiv luna Dpminica die evenerit, Paschalis fesli
    Kal. April. Et boc fil in ascensu solis".Quod si alte- laetitiam in aliam Dominicamtransferimus, ut qtii-
    rum deprehendere vis aequinoclium autumnale, fa- dam dicunl, ne unquanv cum. Judaeis.Pascba cele-
    cilo idem in descensu. Vide enim quod diebus brenius, neve cum eis umbrse legali desei'vire vi-
    descendat sol ab sestivo ad bibernum solstilium, deamur. Ut vero Theophilus Alexaridrinus.episco-
    id est CLXXXIII, et in horum inedio, id est xcu, pusscribit, ne vel xm luna Sabbalo occurrente
    auiumnale sequinoctium esse scilo. Is est autem finire cogamur jejunium contra legem iacientes,
    dies qui dicilur xu Kal. Oclob. Cerlissimum .est cum necdum luna plenum luminis sui orbem ex-
    enim quia quanlum in ascensu solis ab austro ad bibeat, vel ne in Dominico die xiv luna cxistente
    septentrionem nox minoratur et dies crescil, lan- auctorilale iegis, quse bac die agnum ad vesperum
    tumdem per singulos dies in ejus descensu ab aqui- immolare jubet, jejunare cogamur coiitra Ecclesise
    lone ad auslrum e contra dies minuitur et nox au- facientes traditionem, secundum quam Dominica
    getur, Sin vero hoc eliani oculis deprehendere die jejunare fas noii est. Ob hujusmodi causam ipse
    gestis, perfacile factum est. Designatis enim, ut di- a xu Kal. April. usque in xm Kal. Maii cccurrit.
    cluin est supra, punctis in pariete coenaculi per Quia videlicet, si in ipsp aequinpctio,id est xu Kal.
    singulos radiorum iclus, qui fiunl in orienle sole ab B April., lerminus ipse, hoc est xiv luna occurrit, et
    uno ad alterum solslilium, videbis in ulroque sequi- Sabbati dies fuerit, ea*"noctesacras vigilias celebra-
    noctio mediunvipsorum punctorum surgentis solis mus, el sequenti die, id est xi Kal., Resurrectionenv
    radio peli. Hoecde solstiliorum acquinoctior.umque Dominicam. Quod si xiv Kal. Maii, quo longior esse
    indagineinepta garr.ujitaieverbosius dicla tardiori- nequii, terminus accideril, et dies Dominicus fuerit
    bus, quseso, ne fastidio sint peritioribus. Jam de in sequenlem, ut dictum est, Dominicum festum
    termino Paschali, qualiter inveniatur, paucis expe- differimus, quod est vn Kal, Maii. Lunaevero aetas
    diamus. in ipsa festivitate nec minor quam xv, riec major
    CAPUT XXXII. quam xxi evenire potest. Si enim Sabbale xiv fue-
    Repetitio de termino Paschali,et cur ipsafeslivi- rit, qui est terminus, sequenti die Paschseerii xv.
    las non nisi Dominica die celebretur? Quod si in Dominica terminus, iri est xiv evenerit,
    Paschalem sane terminum, lil prsefati sumus, ni- in alia Domin.ica, qua feslum peragitur occurrit
    hil aliud dicimus quam lunam Livam posl aequi- xxia.
    noctium vernale, quando praeceptum.est Judseisper CAPUT XXXIII.
    singulos annos agnum immolare ad vesperum in Quomodo inveniatur ipse terminus per singulo*
    memoriam liberalionis egressionis suseex _Eg'yptoG annos.
    eadem nocle patratse;et illi, quacunque die in Si ergo scire vis quo Kalendarum die quilibct
    hebdomada, prsefata luna evenial, mox suum cele- terminus occurrat, lecticnem istam memeriter te-
    brant Pascha, et sequenti die, id est xv luna, festi- nere debes, quse exinde versifica specie cemppsila
    vitatem inchoant Azymorum, quam vii celebrant decantatur, ita incipiens : Nonai Aprilh norunl qui-
    dies. Nos vero et xiv lunam. exspectamus post nos. Hsec enim leclio per singulos xix aiis cycli
    sequinoctium, et ea_adveniente nibilominus liostrum amios edocel, quo Kalendarum die terminus sit
    Pascha in Dpminicumdiein differimus ob memoriam occursurus, id est xiv.luna post aeqtiinoctiiim.Fc-
    simul et reverentiam Doniinieaeresurrectipnis, quse riam quoque, id est, qtio septimanaeeveniat die, in-
    ea die peracta esl. Paschalis eninv festivitas non ut venles junctis regularibus, qui singulis ascribunlur
    alioe feslivilales passim per onvnesevagalur*hebdo- terminis, sicut huic v et concurretiiibus ipsius anni,
    madse dies, eo quod hsecsit singularis, et sicut B. eo modo quo Kalendas merisium invenire docuimus.
    ait Gregorius, solemnitas solemnilatum, beatus Quod si praefala lectio memoriaeexciderit, docemus
    quoque Auguslinus : In aliis, inquit, festivilalibus qualiter etianv sine litterarum suffragio fecuperari
    admemoriam tanlunvreducimus quid aclum sit, in " possil.
    Iiac vero non tantum prselerita ad memoriam rev«- Paschaleui Terminum cujusque anni reperturus
    camus, quantum ea qusein ncbis futura sunt, prae- sume prsecedentis anni in ptimo articulo ppllicis
    signantes enuntiainus. Resurreclionis ergo Doriii- lsevaemanus, et deinceps per ordinem singulos Ka-
    nicaegaudia non nisi in Doininica die celebrare fas lendariim dies per singulos articulps summilalesque
    est, in serie lemporum, elprima et octava. Prima pmnium digilprum ejusdein manus compulans, qui-
    scijicet die, quia in liac primam Dei creauiram cunque Kalendarum dies rursus in ecdem arliculo
    factain legimus, id est lucem. Octava auteni, quia expensis caeleris evenerit, lerminuin esse noyeris.
    est pest seplimam, ee quod eadem resurrectio et Hoc tanlum mempr esto in omnibus terminis inqtii-
    primum in capile nostro ea die prsecessit,et noslra rendis, ut, cum ad Kalendas compulandoperveneris,
    oiiiiiiuni, qui sumus membra ipsius, peractis vi deinceps per Kalendas Aprilis semper calculando
    aetatibus laborum, et septima requietionis anima- incedas, vel pest Kalendas Aprilis semper anni
    rum, oclava scilicet aelate sit peragenda, quando Nenas , el post Idus ab xvui Kalendas sumas ad
    ejusdem capitis vocem omnes qui in nvonumenlis lerminum. Et si lerminus ipse in Kalendis vel in
    sunt audient et procedent. Perro si lerminus, id est, aliqua Noiiarum vti Iduum die occttrrerit, in Aprili
    45 LlBER DE COMPUTO. 46
    esse noveris.Si aulem Kalendarum dies inciderit xu .A.reperies. Est autem terminus Lxxaeainse x, quae
    Kal. autin ante, id est xi vel x, aut deinceps evene- sit Februarii mensis, id est quaein illo finiatur.. Lu-
    rit, lum retro, hoc est in Marlio, esse scias, et nam enim cujusque mensis eam dicimus quae in
    Kalendasipsas Aprilispronuntiabis. Sin retro, hoc ipso mense finiatur.
    est xiv aut xm, vel xv Kal. deinceps acciderit, quia Quadragesimalem Terminum a xu Kal. Martii
    hidiesin Martio ante aequinpctium sunt, in Aprili require. Incipiens per omnia sic facilo, sicul de LXX
    computabis terminuin, ipsas KalendasMaii prcnun- diximus. Est autem luna n mensis Martii. Hoc au-
    tiabis, quod tribus tantum annis accidit in cyclo tem in his duobus terminis observabis, ut bissextili
    xixali, id est, octavoanno termino exislente xiv Kal. aano uno die tardius requirere incipias, id est Lxxa
    Maii, et undecimo ejusdem cycli anno, cum est iv Kal. Febr. xi vero ab xi Kal. Marlii, quod in
    terminus xvn Kal. Maii, et decinio nono anno, qui aliis non facias terminis. Et de LXXquidenvin omni
    est cycli ultimus, terminum habens xv Kal. Maii. bissextilianno hoc observabis. De XLmavero tunc
    Sed forlasse diclurus es nec prsetenti anni te tanlum, cumipse terminus ante bissextum venerit.
    nosse terminum qui fuit. Sed et inde consulimus Cseterum,si posl bissextum eventurus sit, etiam in
    imperitiae.Nempeet si multum hebes es, primum bissexto sicut in aliis annis xxn Kal. Marlii require.
    tamen xixalis cycli iermiiiwn, postquam semei,B In termino quoque LXX mali bissextili anno solet
    audieris, retinere potes, id est NonaeApril. Quod si evenire luna xi, quod ideo notavi ne cum venerit
    reliquos oblitus es, computa primum quolus sit turbaret calculatorem.
    annus cycli xixalis per argumentum quod supra Terminus Rogationum omni tempore a n Non.
    oslendimus. Et hunc cum inveneris , computa loli- Maii requiritur, et omnia ut in superioribus compti-
    dem lerminos a Nonis Aprilis, quptus sit annus tantur, et est Luna xx quaemensis Maii.
    cycli, et quem terminum in eodemordine repereris, Pentecostes lerminus a xni Kal. Jiinii semper
    ipsum esse scias quemquaeris. Et ut manifeslius requiritur peromnia, sicut superiores, qui est luna
    quod dicimus advertas, verbi gralia, si fuerit quinlus iv ejusdem mensis. Omriesvero termini una eadem-
    saipe praefalicycli, compula singulos terminos eo que feria provenient, et ut Pascha, sic caeterae istae
    qup diximus modo, a Nonis April. sumplo inilio, et festivitates in Dominicurivdiem protelabuntur; et ut
    quicunque v occurrerit terminus, ipsum v anno esse de Pascha, sic de caeleris intellige , ut si*_inDomi-
    scias saepe dieli cycli. Sic cseteris annis faciens nico die evenerit, in alterum festivitalem diiTeras.
    facillime cnjusque anni terminum invenies. CAPUT XXXVI.
    CAPUT XXXIV. _ De tribus annis xixalibus cycli, in quibus luna epa-
    Vnde inveniantur regularesipsius termini. ' «3 ctarutn non servat ordinem, et qualiter Paschalis
    Regulares autem cujus [cujusque] termini reper- luna observetur.
    lurus, pone semper Kal. Aprilis in prima feria , et De luna embolismi hoc solummodoadnectendun
    compula singulos Kalendarum dies per singulas censui, quod nunquam cursui refragatur epactarum,
    ferias usque ad lerminum, el in quota feria termi- eitceptis tribus annis cycli xixalis, octavo scilicet
    num quemquerepereris, lot regulares illi tribuito. anno, qui ogdoas appellatur Graece, et undeciino ,
    Exeriiplicausa : Pene Kal. April. in prima feria, et necnon decimo nono, qui est ullimus , et dicitur
    occurrunt NonaeAprilis in quinta feria. Dic ergo : endecas Grsece,quodpost ogdoadem sit undecimus.
    NonaeAprilis norunt quinos. Sic de caeteris facies, ln quibus anuis contra consuetudinem epaclarum
    et sirigulorumregulares absque erfore repesies. Hic in qiiibusdam Kalendis occurrit. Ostendendum ulic
    auteni illud atlende, ul si terminus ante Ka|endast ordinem tribuat. Oclavo igitur anno epactis existen-
    est, retro computes el Kalendas et ferias. libus xvn embolismalis luna n Non. Marlii incipit,
    Verbi gratia : positis Kalendis in prima feria, finiturque i Non. April. xxxa, licet in Aprili fi
    mox pridie Kal. in seplima feria retro , et 111 niatur, qui nunquam habet xxx. Ista enim nec Apri-
    Kal. in sexta feria, et sic deinceps relro semper lis est, nec alicujus mensis , sed embolismalis, quas
    usque ad terminuin. Si vero post Kalendas Aprilis ^ nullius unquam dicilur mensis, et semper xxxma
    fuerit, in anle omijia computabis. Invenlis regula- compulalur. Sequitur luna Aprilis , quse est et Pa-
    rihtts junge, ut diclum est, concurrentes ipsius anni, schalis, a Nen. Aprilis iricipiens, Tiniturque v Npn.
    et in.quola feria terminus veniat,'reperiens [sic cod.], Maii, quae nequaquamVxxxmacomputatur, licet in
    adveniensDoiiiiiiiPascha celebramus. Restat nunc Maiofiniatur, cum semper Maiusxxx liabeat luiiam;
    ostendere qualiter per httnc coeteri reperiantur ter- quia ista, ut dictunvest, non Maii, sed Aprilis est.
    mini. Est aulem in Kalendis Maii xxvuma , quamvis se-
    CAPUTXXXV. cunduin rationem epactarum ac regularium esse
    Qualiler per Paschalemterminumcoeteriinveniantur. debuerit... Incipit vero luna*Maiiiv Non. ipsius', et
    Septuagesimalemlerminum invenire cupiens, vide finituriv Non.Junii xxxma exislens, quia.non Junii
    primum quot diebus Paschalis lerniinus a Kalendis sed Maii. Junii autem luna ni Non. ipsius incipiens
    April. absit, sive retro, sive anle, et computa toti- finilur in ipsis KalendisJulii, et xxixna computatur,
    dem dies a v Kal. Februarii. Similiter vel in anle sicttt semper luna Junii, cunv secundum epactas ac
    vel retro et lerminum wxem absque scrupulo regttlares xxxma computelur, Porro Julii luna vi
    47 HELPERICIMONACHIS. GALLI LIBER DE COMPUTO. 48
    Non. ejus inchoatur, et finilur in ipso mense Ak. CAPUT.XXXVII.
    xxxma, II Kal. Aug. et finila est illius controversia. De cmterts etnbolismis breviscommemoralio.
    Epactarum autem lectio hoc ahno IH Kal. Maii ac De cseteris embolismis, qui (ita cod.) epacias non
    Julii dissonat. Porro undecimo cycli xixalis anho, repugnanf, hoc solummodo pulavi dicendum, ut si
    qui habet epaclas xx, luna embolismalisincipit n Non. quando secundum leclionem duoe simul xxxmaeoc-
    Dec. el finitur iv Non. Januarii. At vero luna Januarii currerint lunationes, una ex his embolismalis dica-
    III Non. ipsius incipit, et finitur in Kal. Februari lur, qusc nulli depulatur mensi, exceplo si bissexlus
    xxxma existens, quod et leclio epactafum ostendit. fuerit. Tuuc enim tres simui eveniunt xxxmaeqna-
    Sequilur auterivluna Februarit iv Non. incipiens. fi-' rum nulla est embolismalis; quia videlicet Jan. xxx
    niensque vi Non. Martii. Quse,quia Febr. est, liGetin baberite sicut semper, Februarius ita deili xxx ha-
    Marlip iiniatur, xxixa cpmpulalur; nisi fprte bis- bet prppler bissextum subsequente luna Martii seq;:.-,
    scxtus hoc eveniat anrio, qui semper lunam Fe- xxx, sicut semper est; el si fuerit egdpas aul enrie
    bruarii xxxam computari cbgit. Luna qupque liec cas, simulcumbissexlosequitur adhucquarta xxxma,
    annp in Kal. Marlii secundum epactarum seriem quoeest eiribolismalis illius anni, de quo supra rii-
    xxixna esse debuit, sed propter embolismumxxvmva ctum est.
    occurrit, excepto bissextili ahno. Si enim,hoc anno Ei Ceelerade embolismjs annisque communibus, de-
    bissexlus fuerit, tunc in Kalendis Marlii xxixna se- que ogdoade et endecade, vel de omnibus ad Paschse
    cundum leclionem, et secundum illius anni calcula- rationerivpertinentibus, qui nosse plenius desiderat
    tionem proveniet, et ut dictum est, vi Non. Marlii librum venerabilis Beileede his eleganter editiim se-
    xxxa. Deinde luna ipsius Marlii v. Non. ejus incipit, dulo perlegat. Ibi copiosissime de his omnibus
    finiturque in Kal. Apfilis, et secundum epactas, et quidquid qusesierit procul dubio reperturus.
    juxta prsecedentem calculalionem xxxma occurrens. CAPUT XXXVIII.
    Porro iv Non. April. lima ipsiusinchoans, qtiseest Epilogus libelli.
    et Paschalis, finilur hvKal.Maiixxixna siciit Sem- Nos enim, scholasticorum nosirorum rogatu, quoe
    per habet; et finita, est rursus et illius anni con- inlroducendis ad hanc arteni pueris necessaria jtidi-
    troversia. Atvero xixus annus epaclas.habensxviu cavimus, pro capluingenioli nostri undecunque col-
    emboiismalemlunam ni Non. Martii incboans, ni- lecla congessimus. Iri quibus congregandis, si ali-
    bilominus iu Non. Aprilis eam lerminat, sequenle quantulum verbosius eyagali stimus, qtiiciinque ea
    luna Aprilis, quoe est et Paschalis, sicut semper n legerit, eo nos studio fecisSe cognoscat, utquoedi-
    Non. ipsius, peraclaque vi Nen. Maii; et haec quia cebantur manifesloria legentibus forenl. Undeet oc-
    non Maii sed Aprilisest, xxixna terminalur. Et licet tG culliorum [f. cuitiorum] pompas verborum evilavi-
    secundum epactas in Kal. Maiioccurrat xxixna, ta- mus, cum fortasse haec nobis aliquatenus suppete-
    men ob precdictam ralionem xxvmva compulatur. rcnt. Quia, sicut ait B.Augustinus, qui eleganler-
    Incipit autem luna Maii v Nonas ipsius, cpmpletur- aliquid loquitur, nec auditorem instruit, sibi lanlum
    que in Kal. Junii xxxma omnibus modis existens, et et non illi qiiem ad erudieqdum suscepit, loquitur.
    deinceps solitum cursum custodiet usque in Kal. Rogamus autem, quicunque hseclegere dignabilur,
    Septembris.A Kal. enim -Septembrishoc anno, qu»r ut.si qua in his suae ulilitaii conducibilia reperii,
    usque transilias sallus diem, quem multiin Novem- omnium bonorum largitori gralias referat. Quod si
    bre faciunt, in nullis Kal. lunam secundum regula- secus evenerit, non illico labore.m.noslrum inanem
    res inveniens, sed in Kal. ,Sept. necnon et Octob. iva esse causetui', quia ssepe evenit ut ibi alius erudia-
    occurrit, cum secundum regulares in utrisqtte v» tur, ubj alius nil utile suspicatur. Etsi enim pretio-
    esse debeal. In Kal. enim Noy, via est, cum debeat sius est aureum poculum, non ideo tamen omni uti-
    Bssevua ralione regularium. Peracto enim saltu in lilate caret Samniolum; imo ripnhtinquam yasa fi-
    Novembri deinceps inviolatum cuslodiet cursum. clilia tanlo "solent uliliora esse quanto viliora , quia
    Sed omnem banc controversiam evitare polefis si, gemmis in scrinio jacentib.us, et solis regibus bis
    nl supra diximus, secundum JEgyplios mense Julio utentibus, hoc [f. horum] plurimum servi carenl
    sallus diem transilire volueris, preeter dunlaxat in usibus. Se uli autem quisquis fastidierit, uori sibi
    Kal. Augusti in quibus lunam mam compulabis, quoe esse edita, sed.his tantum qui majora adhuc pene-
    Becundumepactas ua pronuntialur. Sane ubiciinque trare nequeunt, ut his primunvquasi quibusdam al-
    salium interponas, observabis, ut in pariter lunalie- phabeli characteriblis inducli, illa deinceps faciiius
    nes xxixas computes sine ulla interpcsitione xxxa. . assequanlur.
    49 BERNERIABB. HUMOL.DE VITA S. HUNEGUNDIS. 50.

    ANNODOMINIDCCCCLXXXH.

    BERNERUS

    ABBAS HUMOLARIENSIS.

    NOTITIA HISTORICA.

    (Apnd Fabricium, Bibliotheca med. el inf. Lat.)

    Bernerus, ex monachoS. Remigii Rhemensi abbas Hunvolariensisin.Vermanduis Galliae,ordinis S. Be-'


    ncdicli, circa annum 964 scripsil Vitam sanctseHunegundis , defunclseab.no 6S0, quaeobvia apud Surium
    25 Augusti et sincerior apud MabilloniumAct. Bened. Ssec. n, pag. 1018, cum hisleria translalinnis Saec.
    v, p. 215.

    BERNERI ABBATIS

    DE VITA SANCT.E HUNEGUNDIS


    . VIRGINIS HUMOLARIENSIS.

    (Apud Mabill.Acta Sanctorum ordinis S. Benedicti, Ssec. n, pag. 1018.)

    OBSERVATIO PR.EVIA.

    Aquoauctore quove tempore scripta sit B.vHunegundisVita, non omnino est exploratum. A scriptore
    subaequalifuisse litleris commendalam suspicari quis posset ex his prologi verbis : « Cujus (Hunegundis)
    aggredior vilsegestorumque pauca describere , prout comperi a fidelibus enarrari i Veruni eo loquendi
    gcnere auctor se aliorum relatione seu tradilione potius quam scripto lianchisloriam didicisse salis innuit.
    Episcopumfuisse auctorem pulavit Surius, qui banc Vitam stylo poliliori primus edidit. At licet in prologo
    Sacerdotum.seultimumdicat biographus, quo nomine apud veieres episcopi plurimum designanlur ; tamen
    eo loci presbyterum exprimi, et forte Bernerum abbatem Huniolariensem prinium , verisimile putamus.
    NamBernerus ipse exaravit B. Hunegundishistoriam translationis, quaein cod*ms.moriasterii S. Theode-
    rici Remensishuic Vitsesubjicitur, non continua serie, uti apud Surium, sed distincta et prolixiori narra-
    lione. Hanc in eodemcod. sequitur Hhtoria mutationisab alio auctore condita, in qua haec verba de Ber-
    nero : «.Cujusinventionis necnon et translationis descriptionem simulque miraculorum insignia inibi divi-
    nilus declaratavoientibus agnoscere , claro stylo luculentoquesermone studuit elucubrare pise niemorise
    domnus abbas Bernerus, qui Deo disponenie, primus huic successit locello, pulsis ob obscena carnalis vo-
    luptatis lenocinia quee ibi erant monialibus. > Quod anno 948 contigisse suo loco dicemus. Est autem
    Humolariense monaslerium, vulgo Humblieres , prope muros Augustse Veromanduorum ad Su-
    minam, cujus monasterii piimordia et auctores ignorantur. Istius Vitoeexemplum duplex, unum integrum,
    aliud mntilum cum accepissemus,diversi auctoris felumesse primum existimavimus; at re maturius expen-
    sa non duplex , sed una eademque lucubralio visa est. Hinc corrigendum id quod in praefalioneSoeculii,
    Bened. de duplici VilaeS. Huncgundisscriplore diximus.

    PRiEFATIO AUGTORIS.
    l.Bealorum ac venerandcrum.Patrum memeranda A Nempe ex his genus victeriseexstitit egregium , quo
    descriptio, qui membra et versulias callidi hostis diabolus cum suis armis omne perdidit dominium,
    evangelicoperculerunt gladio , interiorem nostrum et per quodprimi parenles vitoesensere dispendium,
    hominemdivinoperflat alloquio : nec minus exte- per id rursusin augmenlum sui supernum dilatatum
    riorem et corniptibilem noslrum gravi affectumelo- est imperium. Eadem ergo halura, quse viro gustum
    gio materna ac yirginalis inclyia vegetat collalip. necis pbtulil, etiam pef sanclas virgines omnibu^
    51 BERNERI ABBATIS HUMOLARIENSIS .52
    vitii parcimoniam propinavit: etquse primum facile A jus aggredior Vitoegestorumque pauca describere ,
    ccnsentit ut caderet, et mater calamitatis existerel; prout comperi a fidelibus enarrari. Qbsecro itaque
    postniodum per Christi gratiam forlitef restitit tit riie principem peccaloriim el sacerdolunv ultimum
    zabulum prosterneret, sororque et malef Domini veslris precibus suffragari, quatenus mihi sanetus
    Salvatoris gratis electa feliciter fierel. Hujus igilur dignetur adesse Spiritus , qui et facinorum noslro-
    divinae gratise sortem adepta gloriosa yirgo Hune- ruin mactilas deleat, et linguam ad enarranda quae-
    gundis , ab immaculato divini fontis ulero renata dam yifginis gesta disertam efficiat.
    orodiit, educata catholicaesinu matris Ecclesiae, cu-

    INCIPIT VITA.
    2. Summa et incomprehensibilis providentia Di- B et anima pcst peractum vilae cursum fructum car-
    vinilalis, cum ex sua omnipotentia mundi principem peret centesimum sacratissimis virginibus consecra-
    debellaret, ejusque versulias penitus exstirpare dis- tiim. Unde quia erat gloriosse indoli.sprogenie, ab
    poneret, eum non solum polenler superavit alque ipsis incunabulis fertur esse desponsata coaequalibus
    arma abstulit, verum eliam ipsis armis misericor- nalalibus: sed dilecla magis sppjisoccelesti lerreslris
    diterlam praeclaramcontulitflagranliam, utfugarent coiifundilur, occultcque Dei judicio nvortis conlinio
    acdelerentsordidissimi principis dominia, fierentque clauditur.
    Christi liiminaria' quoefuerant pridem arma lene- 4. Postquam vero ccepit sancta virgo esse adole-
    brosa. Tali igilur ordine roundi scepira crttdelissima scens eorpore candidoque vultu atque.Bava facie,
    immutanlur, omnisque portio tenebrarum suis cum desponsatur rursum a quodam nomine Eudaldo ge-
    satellitibus tanto jubarerestinguitur, oriturque per nerpsse stirpis bpniiiie, a quo variis est dotata spon-
    licet
    pagella nova lux.el gaudium , submitlentes colla salibus cum mancipiis et villulis: quae omnia
    Regi regum , et paulalim a sclis prtu usque ad oc- a parenlibus coacla, yultu lamen placidp et mente
    casum Chrisli diyuigivtumest -imperium. Inter quos casta perferens, meditabatur jamdiu aninio, qualiler
    gens Francigena, mullis actutim insigniis splendida se et suaChrislo sponso traderet dolalia, fieretque
    ac triumphis multis famosissima, licet Christ» fide C sanclimpnialis femina sub tulela sanctse matris Vir-
    sancta tardius occurreret, tamen ut persensit Domini ginis, insignita capilis velamine, ut cum adolescen-
    clementiam , ccepilpassjm pullulandp novam alque lulis veri regis valeret edicere : -Nigra sum sed fdr-
    sanclam Deo Palri prolenv gignere. Ex cujus jam mosa, filia; Jerusalem, ideo dilexitme Rex, el in-
    sacratissimo consorlio sancta mater atque virgo troduxit me in cubkulum suum (Cant. l); elilerum :
    Christi dilatata est Ecclesia, quaeoblita ijjomumpa- JVo/j(et»ieconsiderflrequod fusca sim , quia decolo-
    tris atque populum, unitati trinse sinrim cordis ob- ravit me sol (Ibid.). Talis inlentio et tam praeclarum
    tulit, unde.isibi immaculatus D.ominus impollutam exerciliqm yersahatur spdule in prsecprdijspuellaji-
    consecrare fainiliam. bus, flosque Genitricis yirginalis in hac. sancta redo-
    3. Ergo tellus Franciae, pagus scilicet Verman- lebat virgjne, radiantes plurimaevirtulum gratise ex
    densis, praepollenlissimimartyris Quinlini decprata virgineis successibus.
    suffragiis, anhelabat tptis viribus utolferret Domino 5. Deinde cum sanctum suae mentis propositum
    muiius gratum irt odorera suavissiivium.Quo in pago, ad effeclum operatipnis yellet perducere, sapienti
    alque villa quam Lembaidis nominant, sancla virgo usa consilip, sponsum qua pptui^ afte tentavit sua-
    Hunegundis generosa nala est prosapia, quae pro- viter emollire, ac demulcendo sublilitate ingenii ab
    cessit yelut virgula fumi ex aromalibus myrrhoe el D amplexibus omnino divellere. Cui talia blandissimis
    thpris et universi generis pigmentorum, dum nobi- alloquens vpcibus dixit; 0 dulcjssime atque aman-
    libus et Christum colenlibus prodnl parenlibus. tissime cpnjitx, qupniam Chrisiianissimis et Pfthpr'
    Hanc e sacrp.fonleferunt elevatam ab EHgioponti- doxis harentibus geniti sumus, noh decet nos coin-
    fice Noviomensis ac Vermandensis Ecclesise, ubi quinari ac libidinosjs commislionibusppllui, velut
    sumpsit veri sponsi arrham, simulque vestenj pre- genles queeignoi^antDeum, el sicut equus pt mulus
    tiosam immortalitatis signo candidatam el triumpho quibus non est inlellectus. Placeat libi, precor et
    passionis perlustratam , alque caslae charitatis or- conteslor per ppminum., meumsal_Hbre ccmsjliivm,
    dine regiam et sacerdotalem coronam mysticam. meisque teaccommoda diclis, et qtiseramusmuttio
    Ubi eiiam in seplem gradibus baptismalis septem qualiler nostra Dep placita efficianlur conjugia, ut
    comprehendit dona Spiritussancli, episcopali behe- de nobis non terrena sed progenies coelestisemer-
    dictione conlirmata et sancto chrismate delibula. gat. Decet enim nimiumque valet nos apostoloriim
    Qtiibus tindique fuila viyere studuit juvencula per principem expelere, alqtie loca sancta circuire, ut
    sepiima dierum curricula, uf septem septies au- saltem fttsa- super nos benedictione apostolica flat
    grijentatiset monade supposito, jubilsei fructum in nobis vita lohga, salns continua, opulentja in rebus,
    prjesenti vila acquirerel: hocque duplicato corpore fecuiiditas in propagine, tranquillitas in diulurna
    »5 DE VITA S, HUNEGUNDIS, U
    pace. 0 beata yirgc, o superni Regis sponsa, quam A matris Ecclesiae, offerens protectam virginitatem
    devota diceris! Ecce dicis quasi oplans tibi mundum Christo Domino ad exemplum Genilricis yirginis, et
    effloTescere,quem in corde jam despecturii funditus expostulans. se sacrari sigillo caslimpnise et capitis
    spreveras, et velut slercns marcidum quod penilus velamine sub lutela et servitle incomparabilis Vir-
    calcaveras. Quid plura? ita quidem est delusa solli- ginis Mariae. Cujiis benignissimam intentionem et
    citudo nuptialis, alque prptelata dies matrimonii; et devotionem pius Pater audiens et a Domino ejus
    cum debuerant praeparari nuplialia, proeparanlur mentem illustralam inlelligens, voce lacrymabili ad-
    suiiiptus et vebicula tantp itineri necessaria. Nam mirans tantam in puella sapienliam, dixisse fertur :
    qiiia erat virgo tenerrima , et tam yoluntate qiiam « Benedictus es, Domine Deus omnium, qui in lojrp
    oelale iiinuba,idemque sponsus lirooratus el Christi- virginali meniis casise et corporis tuum locas domi-
    cola, acquievit placide; et nt cognovit non esse fas cilium, et in sexu fragilis materiae numerosa opera-
    resistere, eliam ipse coepit esse auctoritineris, op- ris mirabilia. Laudem ergo tibi generalitcr loquatur
    lans et exorans ita sibi ctincta evenire, ut audierat lingua pmnium, quia dignttni est in talibus gestis
    affatibuspuellulae. altollere te Dominum universorum. Equidenv le',
    6. His rite peractis et paratis omnibus quoe ad Domine, super bis in aeternum Iaudabo, et glorifl-
    usum yel ad viclum forent congrua cunclis iteranti- R cabo nomen tuum in saecula. J
    bus filineranlibus], gratiasagentes Deoviam pergunl 8. Et conversus ad Dei castam yirginenv infit ila
    publicam; sponsus pompa seecularihilaris et alacer inquiens : « Cujas es puella, vel a quibus oris ad-
    extrinseeus, virgp mullo gaudentiorleetabaturintrin- -venisli replica, riomeiique tuum et fidem luse gentis
    secus. Cuncta quippe ei Christus tribuebat prospera, pariter designa. JSsiimo enim te nobilissima stirpe
    cui jam cum lide vera, spe et charitate integra, fa- progeiiitam, et ab ipsis infantiae cunis ecclesiasticoe
    mulari semper spanv devovebat animanv, poscens disciplinoelitteris eruditam, i Ad haacilla mente et
    Jesum Christum tacitis precibus custodiri cor etcor- facie serenissima submisso vultu, tali orsa est allp-
    pus iriimaculatum, ne confunderetur illecebrosis quip : «.Si de gente, Paler, quseris, et domine, ego
    voluplatibus. Ore tacilo mens nrabat, et protegen- gentis sum Francicae, atque Hunegundis dicor no-
    tein se Doiiiinumcordis oculis conspiciebat. Suavis- mine,etin pago nata sum Vermandensi, a quo
    simis alloquiis legiones sanctas angelorum evocabai delata huc yeni. Educata equidem sunv paren-
    sutim in auxiliunv, el cum lacrymis sjbi adesse po- tibus Christicolis, et contra velle meum, et, ut
    scebat omnem chorum agminum ccelesjjum. Exau- credo, De_iplacitum, sponso tradita sum juvtinculo,
    diturDei famula, et comitanle illi divjna miserjcor- quem postppnp et devilp deyincta Christi charilate,
    dia, superni respectus promeruit majora solatia. P quo ducente et favente, toto cprpore sum integra
    Sacrosancta utique prscsidia sibi mox adesse per- alque mente impolluta. Illi me devoveo qui creayit
    sensil, quae defensam omnibus incommodis Romae itniyersa, atque fidem quam requiris ipsi servo in-
    praesentarunt apostolicis conspectibus, cum pmni tegram. Quanv si plane vis audlre, pandam tibi,
    inlegritate fldei et cprppris. Cumque percunctaren- Pater optime, quia.licet barbara sim natipne, ta-
    tur Ieca urbis mundi dpnjinse,et superbo fastu spon- men hanc fatemur fidem veram atque sanctam,
    sus cum sodalibus undique circumseptus, varia san- quae nobis in fine temporis est delata ab hac, sancia
    ctorum circuiret pignora; illa vilans arrogantiae sede apostolica et calbolica matre Ecclesia. Ecce
    comitatum, spla ibatadapostolorum limina. Sponsus etenim lua sanctitas dum a nobis fidenve?igil, yj-
    eam aeslimabat repausare praemultte viaelassitudine: detur nobis quasi Christus a Saniariiana aquam
    illa velut mente renovata ac tobustior effecla, omnia fontis postulet : qui dum tali digna^us est perfrui
    foris et intus urbis Romae circuibat pratpria. Illp alloquio, innuit latenler quod neminem a fide ulla
    ergo ruitura oculo corppreo mirabatur cedificiaurbis potest regip repellere. Unde nos quia iidem non
    Hiericontinse; haec in perpetuum mansura mentis erubescimus, de provincia nequaquam cpofundimur,
    intuittt invisebat clara mcenia coeleslisHierpsolynjae, curo Dayid praecipiat omnes gentes plaudere mani-
    semper ob amorem patrise coelestis in orationibus bus et julvilare Deo in voce exsultalionis, etc,
    etvigiliis ac jejuniis ante apostolorum limina solo Verumtamen quoniam apostolicis insli.lutionibus
    reciibans, et vix ad hospitium rediens. njonemur ut omnibus poscentibus rationem de spe
    j 7. Inde sprelis rebus transitoriis relictoque sponso et cbaritate quaein nobis est proferamus, non mo-
    cuni suis omnibus, pernox erat in orationibus, cor- remur diutius gloriam fidei nostrae luae-beatitudini
    pus vigiliis el inedia macerans, et omnja quaehabere paucis demonstrare. Credimus quippe et conflteronr
    poterat pauperibus erogans': sicqup monacha efflcilur absque principio temporis et fine summura et incir-
    quse sponsa putabatur; et lerteslris copula cum cumscriptum Spiritum, ununv omnipotentem esse
    onini pompa dejicitur, cum a superis caslilas virtu- Deum, juxta quod ait. Moyses : Audi, Israel: Do-
    tum regina diffunditur. Erat certe gaudensquasiquod minus Deustuus Deus unus est (Deui. vi). Unus est,
    oplaverat diu possidens, unde riec ad momentuni inquam, Deus Pater ingenitus, unus Filius ejus
    poteral relinquere quae cum tanta claritate meruit unigenitus, unus Spiritus sanclus ab utroque pro-
    invenire. Adyeniente denuo die stalionis appstolicae, cedens, Patri et Filio coaeternus, sed semper idem
    provoluta est pedibus antistitis sanctae catholjcae Paler Beus, Filiiis Deus, Spiriius sanctus Deus, 4
    35 . BERNERI ABBATISHUMOLARIENSIS 56
    qtio omfiia, per quem oninia, el in quo sunl omnia, ^A per nosfram benedictionenv tibi a Domino concessa
    et sine quo facltim est nihil. Hoec triparlita cen- dotalia, per quse sponsam Christi te in selemum
    junctio et conjuncta divisio, et in personis excludit recognoscas, et transitovia contemnendo, sempi
    iinioneni, el in personarum dislinclione obtinet terna gaudia comprehendas. llle enim in lua mente
    unitatem. Non autem sicut tres persenas, ita et quid facies prospicit, el quam decenter ejusvirgines
    ires dees credimus, sed in tribus personis unam comiteris allendit. Propterea ab adolescentulis ip-
    Deitatem confitemur : Trinilatem sanctam credimus sius ut diligaris vehementer decerta, etpost odorem
    in subsislentibus personis, unitatem vero in nalura unguentorum illius currere festinanter artbela, sem-
    et majeslate ac substantia Deitalis. Omne igitur per pro concessis Domiho gratias referens, et fpro
    quod est, in duo dividimus. Absque sola nempe cpncedendis lnimiliier excrans. Hortorque te habere
    Trinilale omne quod in ccelis terrisque et mari in memoria qusepossidere concupiscis in vila aeteriia,
    pbtentatur vel agitttr vel movetur, creaturam esse ut cujus.te sponsam fateris in terra, ejus amplexibus
    credimus et fatemur, Deum vero sblum crealorem. perfrui merearis in perenni gloria. J
    Filium quoqup Dci crediinus in novissimis tempo- 10. His diclis velum capitis ac reliqua indumcnta
    ribus conceptum esse de Spiritu sancto et natum iri humilitate caslitaiem cordis et corporis ac con-
    ex Maria virgine, carnemque nalurse humanai et {jiemptum mundi significantia super sanctum altare
    animam suscepisse. In qua carne crucifixum et se- composita sancltis papa (2) benedixit, atque more
    pullum ac resurrexisse a mortuis credimus et fa- sancto consecrans effusa benediclione eanv Chrislo
    temur, et in eadem ipsa carne, licet alterius gloriie, servituram, ut poposcerat, jure dedicavit. El con-
    post resurrectionem ascendisse in ccelum, unde yersus ad Dominum et exorans dixil: « Respice,
    judicem venturum exspectamus vivorum et mor- Domine, super hanc famulam tuam , ut sanctse vir-
    tuornm. Carnis quoque nostroe resurrectionem fa- ginitalis proposilum, quod te inspirantesuscepit.te
    temur inlegram atque perfectam, in qua nunc gubernante custodiat. Sit in ea, Domine, per do-
    vivimus et movemur in prsesenli vita , et in ipsa num Spiritus lui prudens modeslia, gravis lenitas,
    aut pro bonis actibus cnnsequi bonorum praemia, casta libertas : ferveat in charilate, et nihil exlra
    aiit pro malis sustinere pcenarum supplicia. Pceni- te diligat. Laudabiliter vivere. studeat, et laudari
    tenliam peccaterum plenissima fide profitemur, ac non appetat. Te timendo stiper omnia.amet, et
    velut secundam gratiam suscipiinus, juxta qucd! amandp in omnibus le limeat.. Tu ei, Domine, sis
    appslolus dicit ad Corinthios : Volui pervosvenire, gaudium, tu in moerore solatium, lu in ambigiiitate
    ut secundam gratiam huberelh (11 Cor. i). Hic est consilium. In injriria sis defensio, in paupertate
    fidei nostrae Ihesaurus, quem signaltim ecclesiaslicoi iQ abundantia, in jejunio cibus, in inflrmitate medi-
    symbolo cuslodimus, quod in baptismale suscepi- cina. Quod est professa cuslodiat, utbostem anti-
    mus. Sic coram Deo corde credimus, sic corami quum devincat;, et vitiorum sordes expurget, qua-
    omnibus hominibus ore confitemur, ut homiaibusi tenus centesimo fructu cum decore virginali ac vir-
    fitlem sua cognitio facial, et imago sua Deo tesli-. tulum lampadibus exomelur, et ad.electarum vir-
    monium reildat.» ginum consortium pervenire mereatur. J Cumque
    9. Hsec et alia hujuscemom'innumera fidei sacra-. omnes respondissent, Amen, saiiclus antistes de-
    menta palanv omnibus replicans Hunegiindis virgoi osculans capul sanctae virginis Hunegundis dimisit
    devotissima, auribus astantium salubre comroerciumi eam in pace.
    prsestilit, et faucibus. virgineis oplabile silenlium. 11. Haec audiens Eudaldus, qui "pridem vocatus
    Tunc venerabilis pontifex summse sedis apostolicoe, , fuerat spchsus, cuni cognovisset se coritemplumii
    reputans non sonare hominem, sed poliiis inlelli- virgine indignalus est animo, el cunctis sensibus
    gens sanctunvresonare Spiritum castis in visceri- anxiari coepit, volvens in animo cum iiiniia aeslua-
    bus, coram cunctis ila fatur :'« Benedicla filia tu ai lione ut eam gladio iransverberarel. Sed tiniens
    Domino Deo exercituum, quoe in lua mente purai incurrere periculum homicidii, terriiusque audifa
    jucundum Deo preeparasli liabilaciiliim.Non opprtet', D sententia sermdnis aposlplici q.uam relulimus , quia
    ergo sanclum conlristari Spiritum , cujtis niens;', nnn opprtet sanclunv contristari Spirilum, cujus
    pudica creditur esse sacraritim. Apostolus enimi sancla virgo erat domicilium, juxta Pauli vocem
    dicit, quia caste viventes templa sunl Spirilusi ubi dicit, qucd caste vivenles templa sunt Spiritus
    sancli (I Cor. xn), et ideo quisquis templum Deii sancti (/ Cor. m) : ideoque quisquis templum Dei
    violaverit disperdet illum Deus. Mullum est in tei violare lenlaverit,disperdet illum Detis, pcenitenlia
    venerandus ille artifex summtis, qui operatur omniat diictus non est eam^ausus contingere diulius. Missis
    inomnibus, dividens singulis protit vult. Eia virgp) ilaqtie nunliis, sanctam virginem spi'evit a consortio
    casta, eia mens pudica, suscipe quod aiiiori eeterno) et a comitatu suse reversionis, derelinquens illam
    proficiat; oblata elenim tibi a viro corruptibilis snb» solam via publica,- et sublrahens iili omnia ad lanti
    specie pielatis munuscula projecisti : suscipe nunci itineris necessaria. Privata virgo humano solatio,
    (2) Martinum I designal Ecclesia San-Quiniineiisiss gundem oe sacro /onte levaverit. Ante eiiim sedi
    in lectione ^Brcviarii. Quod quidem slare non po- Noviomensi Maiiinus '_Ro-
    nisi esset • - pravfuit Eligius quam , :
    lerit, Eligius priusquam episcopus Hune- mi)na3,
    37 DE VITA S. HUNEGUNDIS. 58
    coepit viriliter agere el conforlavi in Domino,dicens A
    _• malo eum ctislodivit, ne peccaret in saiictam virgi-
    illa Psalmograplri canlica : Dominus pascit me et nem, el furenlem in reversione non permisit merito
    nihil mihi deeril, in locopascumibi me collocavit,eic. occumbere. Dignos igilur frucius pcenitenliee per-
    (Psal. xxn). Deduxisli eninv me in porlum vnlun- agens super his quaegesserat in virginem, non pole-
    tatis tuae: misericcrdia tua, Christe, obsecro proe- rat invenire quibus laudibus eam extollerel, vel qui-
    cedat, et subsequalur me, ut merear. pervenire ad bus muneribus ejus faciem complacaret, ut vel ab ea
    optatuni servitium sanctse virginis Mariae.Et ut in- videri mereretur, aut ipsa pro eo preces Christo
    'habilare valeam in labernaculo tuo in saecula, pro- fundere dignaretur. Tandem salubri reperte consilio,
    legar rogo in velamento alarum tuarum. semetipsuni in humilitaie cordis et corporis oblulit,
    12. Igitur bac explela oratione, coepit sola pro- ac prostraio corpore corani sacro altari Dei genitri-
    ficisci, et ad voluntatem Dei Gallhvsremeare, lu- cis Mariaeyeniam de ccmmissis expoposcit : con-
    slrans devia et pervia, atque poscens sibi semper versoque vtiltu quo residebat virgo caelebs, poseit
    adfore sanclorum prasidia, derelicla siquidem bu- sibi misereri, multumque precatur ut quem pridem
    mano solalio, sed suffulla et prolecta Chrisli comi- voluerat habere sponsum, saltem tunc dignaretui'
    tanle gratia. Erat namque pergens in itinere, quasi suscipere servum. « Quoniam me, inquit, ad inju-
    jam degens sub monastico regimine, vel ut dicam B J rianv corruptibilis amatoris non postposuisti, ncc
    altius, quasi sanctus erenvicolaCbristo famulans in mihi qualemcunque personam potentem aut infi-
    remola eremi soliludine. Diebus quippe feslisuiens mam praeposuisti,sed regem saeeuloruniet creato-
    pane solo et aqua parcissima, reliquis pane cineri- rem omnium mihi proetulisti, tibique sponsum cce-
    bus comniisto et berbarum arborumque pastionibus lestem in tpro virginali ascivisti, ecce memet atque
    defessum refovebat corpusculum. Unde quod per mea gratanter offero illi: etquae tibi olim conluli
    sanctam virginem Deminusdignatus est operart mi- dolalia, trade sponso vero Jesu Christo in sororum
    raculum, uon est nostro silentio transettndum. egenonimquealimpniam.Egp,inquam, dum advixero,
    . 15. Cuni praedicttis Eudaldtis nimia indignatione dumque cprpus hoc gestavero, tuus prpcuralor in
    * slomachatus
    secpniempluniomnimodiscomperisset, exlerioribus esse curabo, et post mprtem omnem
    el in sanctam virginem vellet sed non auderel gladio meam supellectilem cum rebus el mancipiis p"er hoc
    insurgere, accepto consilio a quodam quem secum aucloritatis testamentum perpelualiter trado in ho-
    duxerat ilineris socium, concite ad patcrnanv re- noreni Dei omnipotentis alque sanctoeDei Genitricis
    rnearedisposuit hsereditalem, veiidensetdistribueiis virginis. J El confirmans teslamentum bujuscemodi
    pnerosa, ut citius iransiiiigrarel ad propria. Hoc voce palam omnibus dixit: « Haic a me nunc sus-
    G
    utique pertractans volvebat in animo, ut omnia pa- cipe, virgo caslissima, meumque cadaver in hoc
    trimonia el jura hoeredilaria virginis venderet, et loco luniulandum tuis precibus iinpera, ut cum te
    qttaevendere non posset in nihilum redigeret, et sic rex supernus ac ccelestis sponsus in thalamum
    fundilus ea cum omni supellectilietmancipiis exstir- transduxerit virgineum, ego veste iiuptiali circum-
    parel. llaquecum velocissimisequitibus [equis] expe- dalus atque agni vellere niveo succinctus, inter con-
    ditanvccepitcarpere viam, efferens se totum perfi- vivas mensse regis particeps vitoeccelestisapparere
    cere in opere, quod olim doloso conceperat eorde. merear vel tiltimus. »
    Quod sanclam virginem nequaquam lalei'e ppluit, 15. Obtinuit ergo quod expetiit et cuni sancta
    quoeDominuni scienlem oninia in cordis bospiiiolo animi devotione incolumis remeavit ad propria.Cui
    locare curavit. Itaque Dei ancilia, divino instinct.u Dominusbene vivendi contulit efficaciam, ejusque
    permola alque afflatu sancti Spiritus vigorala, ut voliim a.doptabilem perduxil cffectum. Nam devotus
    erat pedes, cunctis equilibus et viurribiis velocior Deo, ullra quam fuissent necessaria sacralissimse
    clficilur, iroo per aliam viam gradiens, omnes et an- sluduit subminislrare virgini, parilerque in statuto'
    levolans, veloces proecesseralcurrus. Denique prior xenodocbio victus et veslitus prsebuil alimoniam.
    in terram sua?nativilatis pervenit, etomnia suapro n Fultus deinde multimoda Christi virtute, ac dedtt-
    volo el lihitu in loco quem vulgo'dieuniHumolarias, cens lempus vitsein hujuscemodi operalione, exutus
    sanctseDei genitrici Marioeseque simul ut optaverat est praiscntis saeculi contagio, ac perfunctus luce
    serviluram inibi Cbristo dum adviveret conlradidit. transiloria, audivit de supernis vocem sibihseclo-
    14. Non post niultuiii vero temporis persecu.tus qui : Euge, serve bone el fidelis, quia super pauca
    idem Eudaldus ad votum explendum devenit, seque (uisti fidelhfSuper multa te constiluam; eris princeps
    omnium reruin virginis possessorem et dominum decem civilalum. Tunc beata virgo HunegUndis,
    prsetulit, nesciens quod janv transissent omnia in mentem sanctam cum oblatione sacrificii persacer-
    cullum Dei et sanctae Dei Genitricis tulamina. Qui dotum manus Regi regum Christo ebtulit, deprecans
    cum cognovisset eventum rei, et tam audilu quam el exorans subvenire illi sancles angelos, ac locari
    visu didicisset acta virginis veridica, reversus in ejusspiritum inter cliorosagminum ccelcstium. Cor-
    semetipsum.secum tacitus mirari coepitetvenerari, pus vcro poni jussit in feretro ac deferri ad se fecit
    recolensquse et quanta persanclam virginenvDomi- infra monasterium, et in condignp et optato tradidit
    nussitoperalus miracula. tJnde quales potuit mox sepulturae loco.
    Deo laudes et gratias relulit, qui ab actu et laclii 16, Post cujus abscessum, arctiori se submisU
    S9 BERNERI ABBATISHUMOLIARENSIS 60
    viioeet"Chrisli'ser'viii6, punieris atque deflens cogi- A tiit, Dominumquesuimet misereri totis viribus ex-
    tala seu nociva jam peracta opera, crebrisque jeju- oravit. Sic tandem Dominiciccrppris et sanguinis
    niis ac vigiliis tundebat corpus faiigatjim, memorans vialicum sumens, rcsee vullu et decora facie,
    quia non qui cceperit, sed qui perseveraverit salvus velut preesentanda regi regum in ccelesli tbalanio
    erit. In bac deniqne sancla animi medilatione ac imperal cunctis personare dulces et hymnidicos me-
    devola fidei operalione moriens mundo et vivens los psalmodise, dicebalque inler coelera quasi pro-
    Cbrislo, totiim lempus vilav suav duxisse ferlur, niinens ex cilicio et cinere : « Adsum ego, Chrisle,
    adeo ut plerumque videretur causari et dicere illud tua famttla, veni rogo, rex piissime, atque me be-
    propbelicum : Heu mihi! quia incolalus meus pro- nigne suscipe. > Cumque in bujuscempdi ypce ab
    longatus esl, etc. (Psal. cxix). Cujus longanimem hera npctis media usque ad horavn diei tertiam per-
    sanctamque peregrinationem superna considerans sisterel, illico cuni immenso ltimine odor suavissi-
    clementia, ejus peiilioni desiderantissimsesatisfacere mus astantium ora perculit, itaut vix posSent sub-
    disposuil, ut quod bactenus viderat per speculum et sistere prse lumine, licet essent vigorati balsameo
    in eenigmate jam lunc inciperel facie ad faciem aroinalum spiramine. Namque vox cum magno lu-
    ceinere. mine eliam fertur descendisse, quee dum omnibus
    17. Quadam namque die dum solp recubans ma- B lerrorem intulil, minus ulli se cognoscibilem pree-
    nus exlensas teneret in oratione, percussa est cor- buit, sed quid aliud videtur edicere, qnam quod fer-
    poris gravcdine ac nimio eesluinflrmitalis corporeee: tur proloqui cuique sanclae animse?•Infil enim :
    sed consolari meruit angelorum pravsidioet sanctp- Surge, propera, amica mea , columba mea, formosa
    rum oninium suffragio, quos invocare non cessabat mea et veni; Amica videlicet per amorem , columba
    eliam in aegrotocorporis ergaslulo. Veruni aslanli- per simplicitalem, formosa ,per morum pulchrilu-
    bus circumquaqiie ulriusque sexus Christo famulan- diiiein, etc.
    tibus, qni ad decessum tantoe rnatris atque yirginis 18. His et aliis hujuscemodi sancta atquefelix
    convenere ex vicinis el longinquis regionibus, dolor anima dulcorala solaminibus vm Kalendas Septenv-
    ingens, mceror et singultus erat oninibus, quoiiiam bris (3) migrasse creditur ad Dominum, qui esiso-
    videbant sefi'iistrarininiiosolati(),licetessenlfidentes lus siue principio regnans in unitate el trinilate
    quod ejus semper in ccelis devolissiinotuerenturpar perfecta Deus nunc et sempet et in omnia saeculo-
    trocinio. Inter baeccpnversa ad epsqi.i assidebant sibi rum saecula. Ipsi gloria, laus et jubilatio, honcr
    presbyleres, unctionis oleum etcoinmunionemexpe- et iroperium per omnia sseculasaeculorum.Anien.
    (3) Anno,circiter 690, siquidem Hunegundis de G ciino et Gallicano yin Kalend. Sepierab., tamelsiob
    sacro lonte levata est a B. Eligio qjji annp circa 6(50'. feslum S. Ludovici ejus ofliciuin a canonicis Au-
    ad superos migravit. Memoratiir litinegundis in ad- gtistseVeroiiianduorum in diem sequentem trans-
    dilionibus ad Usuardum et in mariyrologiis Benedi- ferliir.

    BERNERI ABBATIS

    DE TRANSLATIONE C0RP0IIIS S. HUNEGUNDIS VIRGINIS

    APUD VIROMAINDUOS.

    (Apud Mabill.Acta SS. ord. S. Bened., Saec.V, p. 213.)

    OBSERVATIONES VRMVIM,

    1. SanctaeHunegundisvirginis et sanclimonialis Humplariensis Vitam exhibuimus in Saeculon Benedictino,


    eamque Bernero abbali auctori tribuimus. Id vero conslat ex subjecta translationis historia, quam unius
    ejusdemque scriptoris fetum esse demonslrant haecverba num. 9 : «His praemissis de vila et aclibus ssepe
    diclse gloriosaevirginis, ratum duximus pauca subscribendo describi miraculorum insignia: > Atqui Ber-
    nerus translatioiiem lilleris mandavit, idque conleslatiir Anonymus in subsequenti libello De imualion*
    corporis S. llunegundis : « Cujus invenlionis, inquit nuiiv. 2, necnon ei translatipnis descriplionem, si-
    ljnilqiie miraculorum insignia, inibi divinitus declarala, volenlibus agnoscere, claro slyio locujentoque
    sermone stiiduit eliiciibrare pioememoriai domnus abbas Bernerus , qui Deo disponenie, primus successil
    locello, i elc. Et sahe idem utrobique stylus ac genius , nisi qiiod in translatiqne ac miraculis, quavtestis
    aiiriliis autociilalus scripsil, cerlior esl ejusauctpritas quam in Vita quoetrecentis ab Hiuiegunde annis ab
    eo scripta est. Antequam plura de eodem Bernero scribainus, nonnulla de Berta Huinolariensi antislita
    priniee iianslationis auctore pravlibandasiiiit.
    2. Fuit haec poat m»riti obitum Remis « sub beatissimoe Dei Genetricis lulela, suscepto velamine J
    Jomino consecrata. Id in S. Petri parthenone iaclum spribit recentior Humolariensis monachus, qui annp
    61 DE TRANSLATIONES. HUNEGUNDIS. C_
    1681 S. HunegundisVitam Gallico idiomate concinriavit.Inde eductam ferunt ad Humolariensium mona-
    charnm regimen, quarum prolapsos mores segre,coi)linuit. Hinc nata pervestigandi corporis sanctseHune-
    gundis occasio. Augendis monasterii sui rebus Bertam graviler insudasse probat Transmari Noviomensis
    episcopidiploma, quod hic, utpote sincerura peraclse translationis. lestimonium, referre juvat." < Ego iri
    Dei nomineTransmarus, sancteeEcclesiaeVerraandensis ac Noviomensisindignus episcopus, notum facio
    sanctaeEcclesiacfidelibus, iu nostram venisse praeseiiiiamdomnam Bertam, Humolariensismonasterii ab-
    balissam, humiliter deprecantem ut altare sancli Stephani ecclesisequaeest in eadem villa Humolarias, in
    cujus eccleSiasedel prsefala abbalia, loco sanclseMariaeet sanctseHunegnndis darenuis ad usus congrega-
    tionis ibidem Deomililanlis. Cujus pelitionem insinuando domino Ltidovicoregi, simulque domnoArloldo
    archiepiscopoEcclesieeRemensis, suisque suffraganeis nostris coepiscopis,prsefatiregis imperio, domini-
    que metropoliianicaeterorumqueepiscoporum consilio, petitioni iam humillimse decrevimus libenlissime
    parere. Dedimus ergo ad prsefalum locum sanctaeMarieeet sanclee Hunegundispraefalum altare congrega-
    tioni ejusdem monasterii in perpetuum habendum sine ulla contradiclione, ea videlicet ralione ul omiii
    anno duos solidos denariorum persolvat, secundum quodjubet auctorilas, propter honoremcalhedrse episco-
    palis. Et quia corpus sanclse Hunegundis, tanvvenerabiiis virginis, hoc anno, Deovolenle, coruscanlibus
    miraculisde terra levalum est, preefatum altare dedimus libenter. Jubenuis ilaque ul defuiicla persona
    anle episcopumadducatur altera, cui idem episcopus altare prsescriptum sine pecunia donet, et curam
    animariini commendel.Et ut boc donum inviolabile permaneat et 'inconvnlsum, hanc chartam scribere
    prsecipimus,et signo crucis insignivimus,auctoritateque sanctaeTrinitatis Patris, ei Filii, et Spiritus sancli
    excommunicavimus,et a liminibns sanctse Ecclesieeomnes illos qui praifatum altare a loco sanclceHime-
    gundis vi aut ingenioabsttilerint. S. Ludoviciregis. S. Gerbergsereginaeel S. Lotharii filii ejus. S. Hugonis
    ducis. S. Heiibeili coinilis. S. Arnulfi marchisi. S. Addelirii militis. S. Rainaldi militis. S. Theobaldi
    mililis. S, Helberti mililis. S. Eurardi mililis. S. Gerberti mililis. S. Aiioldi Remensis archiepiscopi. S. Ro-
    dulli Laudunensis episcopi. S. Transmari Noviomensisepiscopi. S. Abonis Suessionensis episcopi. S. Ste-
    phani Morinorumepiscopi. S. Geraldi Ambianensisepiscopi. S. Ingranni Cameracensisepiscopi. S. Gililrici
    Meldensis episcopi. S. Evagrii Trieclensis episcopi. S. Hincmari abbatis sancli Reniigii. Actum Lauduno,
    Clavato anno Dominicaeincarnationis 947,quarto IdusAprilis, indiciione v, epacla xxvi, regnanle Ludo-
    vico rege anno xm. Ododiaconus scripsit et relegit vice eljussu Erchemboldi cancellarii domini Transmari
    Noviomensisepiscopi. J
    Neininein moveal quod Transmarus episcoptts asserat hoc anno dati diplomalis, id est anno Chrisli 947,
    Bunegundis virginis corpus delerra tevatum fuisse, cum ipsa translalionis ncla anmim 946 prseferant. His
    eiiini verbis antisies rationem habet non anni Christiaiii, sed anni revoluli a iranslatione. In diploinaiis
    hujus subscriptionibus duo notanda occurrunt, nempe illud in publico episcoporum ac procerum eonventu
    Lauduni concessum fuisse: deinde episcoporum subscriptiones hic procerum pmniuin subscripiionibiis
    poslponi praeter soVilummorem, forsan quod ipsi post regem conlinua serie ununv lenerent instrumenti
    latus ; ecclesiasticivero eodem ordine aliud occuparent. Ad Bertam revertor.
    3. Haudquaquamlaetos diuturnosve suceessusbabuere piissima Berlaeabbatissse studia, quaevergenlibiis
    in deteriora monacharum animis sub idem temptis loco cessit, aut forsan exstincta est. Nam anno 968
    evocati e Remigianoapud Remos arcbisterio monachi Humolarias subierunt, ductore Berriero meliorem
    loco faroam reddiluri. Id doeent Ludovici Transmarini litterse, quibus subinde Joannes XII, pontilieatus
    anno i astipulatus est. Prsefeclus HumplariensiccenobioBernerus, mirum est quanlum ei decorem ac bona
    coniulerit: quippe nobilissimisub eo viri monasticen amplecli gestierunt: in his Laiidebertus Quiniiniani
    oppidi prsefeclus,cum vicinis militibus ibideni saeculovaledixit. Auctariva Bernero rem familiarenvprobat
    Humolariense chartarium, ex quo catalogus abbatura apud Sancta-marilianps perficiendus est. Anno 964
    super.stesflorebal.Bernerus, cum alumnossuos ad Insulanum Quintiniani oppidi monasterium dimisil, qui
    ejectis malesanis clerjcis, monasticas inibi leges instiiuerunt. Bemeri Iucubralip De S. Hunegundis trans-
    latione desinit in descriptione miraculorum quaeante annum 965 palrala sunt.
    4. Alia ejus virginis translalio seu corporis mutalio quarto Idus Junias anni 1051 a Macario Humola-
    riensi, Gei'ardoIhsulano apud Augustam Veromanduorum,Rainero S. Preejecti et Waleranno S. Qtiintini
    de Monle prope Peronam abbaiibus celebrata est. Remfusius narrat anonymusejuslemporis scriptor, qui
    Berneri hisloriam persecutus est. Post haec, id est anno 878, duodecimoKalendas Seplembris, Pelrus eo
    noroine secundusabbas Humolariensis,conflata exquisitissimioperis theca, S. Hunegundisreliquias in.eam
    inferri curavit per illustrissimum GuillelmumMarafiniura, episcopum Noviomensem, cui Joannes abbas
    S. Quinlini lnsulanus, Joannes Preejectensis,Joaunes Aroasianus, Joannes Vermandensis, aliique cum ex
    clero, tum ex inilitibusviri primarii aslabant. Tuni Petrus abbas Hiiinolariensis unanv e sanctoe virgiiiis
    coslis LudovicoXIFraiicorum regi, aliam GuillelmoNoviomensiepiscopo, terliam denique decano et cano-
    nicis collegiatseS. Quinlini ecclesiseconcessit. Confeclumhac de re inslrumenlum anno 1679 in ejusdem
    S. Hunegundistheca repertura est, ciim Humolariensibussuis redditas sanclae virginis reljquias, quse ob
    bellorum lempestates diu apud Auguslam Veromanduoriinidetentae fueranl, illustrissiinus Franciscus Cla-
    romonlius Novioinensisantisles ejusdem anni vi Kalendas Julias aperla theca detexil, el hubita solemni
    coiicione alque supplicatione,populo venerandas exhibuit. Jam Translalionis hisloriam videamus.

    PROLOGUS AUCTORIS.

    l/Magnaliadivinoepietatis,quibusomnipolensDeiisA spem roborat, alque circa divini cultus exercilia ad


    merita jtistorum propalare dignatur, dum fideli de- bene agendum forli annisu exerit brachia; lanloque
    votione mens humana scrulatur, a sui torporis lidentius prorumpit ad fortia, quanlo gloriosius
    igiiaviaerigitur animus; et quia ejusdem conditionis perspicit sexum fragiliorem clara signorum luce
    qua et ipse subsislit, fuisse conspicil quos miraiur, splendentem. Aggrediamur ergo nsodis qualibus
    qiiibus nulla meritorum praerogativa,sed sola divini valemus quaedamperspicua narrare miraeula, quas
    munevis gratia, tanla virluium insigni superna con- Dominus in beatissimse virginis suae Hunegundis
    cessit clementia, ad haecpromerenda fidem excilat, translatione dignatus est demonslrare. Utile quideni
    63 BERNERl ABBATIS HUMOLARIENSIS 64
    (Tiiximus,quatenus lucidiorem reddamus hujus de- A rationis causa temeritalis roaculam diluat; finilug
    scriplionis lextum, ut hujus oflicii nomina persona- ;' annorum numerus aliqttid nobis in eodem numero
    rum, causas rerum,"annorum numerura simul etiam mysticum innuat, lcmporum quoque series miracu •'
    seriem temporum inlimemus, sicque flt, ut persona- lorum glorianvaugeat.
    rum gravitas levilatis notam abjiciat, cerlissimse

    INGIPIT TRANSLATIO.
    2. Eral igilurquMidamsanctimonialisfeminaBerla• retulil, qui ei concessil quod cum tanta animi an-
    nomine, qnse in juvenlute sua parenlibus, ut ferunt, xielalejam diu postulaveral. Ibat ilaque mullum
    cogentibus, cuni viro jnncta fuerat. Quo ab hac lttce hilaris et nimis exsullans, et quasi quadam immen-
    sublracto staluii in corde sup non amplius morlali sitate laetitiaeabsorpta, lolius consilii gravitate pro-
    servire marito. Nam multis nobilibus et dilissimis posila, superni regis seternalibus ernariientis pc-
    viris ad ejus conjugiumanliclantibus, vix amicorum renniter inserendam subito levare moliebatur ccele-
    manibus elapsa, in urbein Remorum ad bealissimse stem margaritam. Sed adfuit divini disposilio con-
    Dei genilricis et semper virginis Marioctutelam silii, quse circa beali corporis. pignora aliquid in-
    confugiens, capitis velamen (4) devola suscepil. Cui considerate vel leviter non esse agendum declaravit.
    poslmodum Deo disponente conligil buic preeesse Nam mox advenit, non casu, sed Dei providentia
    Joco, ubi noslris temporibus cunctis imitabilem diu- venerandus presbyter Giso, sanctorum marlyrum
    tius peregit vitam. Fuit namque rnirae absiinenlise, Quintini et Victorici pignorum custos idoneus, qui
    "victricis palientiae, aroalrix paupertaiis ,, devotai jam dictse praecipilationi vix finem imposuit, et
    liumililalis, misericordise operibus dedita, jejuniis, eorum mplimina vehemeniissimaincrepalione coer-
    vigiliis ct orationibus coiiveiiienlerinlenla : veium- cuit. Non, inquiens, ralienabile videtur, ut sine au-
    eliam quasdamsanctimoniales, queeinibi per misera ctcritate el cerisensu hiijus dicecesecs pontificis
    carnalis desiderii lenocinia lurpissime volutabantur, levari debeat corpus tam' bealissiniae virginis : vi-
    crebris exhortaiionibus ad sui imitaiionem juxta delicet ne qusemulto jam tempore fama virlulum
    monitaApostoIi.arguendo.obsecrando,necnon eliam longe laleque plurimis clara exstiterat, hujus subi-
    increpando, conlinere invitabat. Sed sicut semper taneaeac velut furlivavtranslationis elogio vilescat.
    conlraria csse solet vila juslorum moribus reprobo- Tali vero ordine eoruin nisibus lerminum posuit,
    ruhv, gravia eis facla est etiam ad videndum. Unde alque per triginta et duos dies ita aperlum scri-
    per multa opprobria et maledicla atque insidiarum nium in quo bealissimum corpus jacebat, inlactum
    jacula queeei inlorserant, quia amore sanctissimee observanles, sacrisque vigiliis die nocluque incu-
    virginis Hunegundishoc iii eodem loco delineri vi- bantes, episcopi advenlum pracslolati sunt. Non
    debatur, de ejus sacri corporis absentia qusedam ulique siue causa hanc dilalionem omnipolcns Detis
    ausai sunt cominentari iigmenta. Hujits namque rei . fieri veluit, sed ut quam coram angelis cuiiclisque
    gralia requirendum tanli corporis saiictissimumthe- justorum spiritibus jam cum Chrislo in ccelis re-
    saurum fidelis intenlio provocalur, dicens sibi non gnanlibus clarificaverat, eam etiam in lerris homi-
    eam ibi oppprtunum esse amplius manere, si locus nibus adhuc carne corruptibili et peccatorum mole
    isdem _Traudatusesset tam sancta et glbriosissima gravatis venerabilem designaret.
    matre. i. Erat profecto per idenv lempus tanla pluvia-
    3. Igilur anno Incarnalionis Dominiceenongente- runv inundatio, ut prae nimia aquarum effusione
    simo quadragesimosexto, Ludovicoregnanie, quiuto nequaquam yalerent agricultores terram excolere,
    die pridie Nonarum Octobris, poslplurima jejunia, neque semenlem nisi cum desperatione jactare.
    post crebras vigilias, post nmltas laciynias, eamdem D . Eadem vero hora eodemque momento, ut operculuni
    noctenvcura his omnibus quos vel quas ad boc pro- . 'evatum esl de sarcophago, sese per fenestram, quav
    vocare potuit, insomnem ducens per uberes et ira- sita erat secus locuin sancti sepulcri, splendidissi-
    mensos lacrymaruta imbres, onmipolenlis Domini mus infudil radius solis, qui mirabiliter effulsitsuper
    clenientiam humililer imploravit, ut ei sanctsevir- corpus beatissimoevirginis : sicque fugata omni nu-
    ginis suoesacratissiraum corpus revelare dignaretur < bium densilate, cum tanla celerilate rediit sererii-
    factoquc mane post peracla missarum solemnia, tas aeris, ac si pro corpore abnilicse virginis, alius
    fidelis ac Deo devola femina, preliosam sacri corpo- quasi sol oriri videretur in lerris : ac velut sol iste
    ris gemmam sludiose quaesilura,sarculum arripuit: visibilis suis vocibus proclamaret, se non posse ei
    factumque est annuenle omnipotentia divinitatis, non ministrare inslabilem lucem in terris, cui sta-
    qusese in veritaie petentibus nihil negare consuevit, biliter in ccelis splendet lumen ailernitatis. Tanla
    ut quod lideliter quaerebat,feliciter inveniret. Lseta denique claritate perfusus est locus sanclissimi
    siquidem el gaudens, omnipotenii Domino gratias corporis, ul incertum foret inluentibus, ulrum
    (4) Velamenislud ceelibisvitae peragendoetessera genilrkh Marioe induta dicitur in placilo anni 874.,
    . fuit. Sic Gundi femipa veste et velamine sanctaiDei in lib, vj de Re diplomalica edito.
    65 DE TRANSLATIONES. IIUNEGUNDIS. 66
    radio solis istius materialiter fulgerel, an lu- A adduxit, scque omni anno rquandiu adviverel enm-
    niine diyinsc claritalis. Faclumque'; est cunctis dem locuni cum luniinaribus et aiiiicorum lurba vi-
    diebus, quibus ita, reserato jacuit mausoleo, pie silaturum promisit.
    quserentibus conspicabilis, ut nuriquam omnino re- 6. HPC quoque intervallo quidam ruslicus no-
    cederet vis tanti fulgoris. Nam a pectore et sur- roine Lupus, qui adhuc superest, et moralur in
    suro, pro niinttliis et sordibus pttlveris, nitentia re- . castro quod dicilur Parrona (5) accessit ctinv nalii-
    splendebant .fragmina margarilarum; et quibusdam rali filia quee vocalur Afllindis, ambo pfo segritu-
    clarissimis scinlillis erumpenljbtis aspicientium re- dinis suoe moleslia islius sanctissimae virginis po-
    verberabantur oblulus. Cum eodem etiam lumine stulaturi suffragia. Nam paler obtusis auribus audi-
    tania aspersa est miri odoris fragrantia, ut omnium tum perdideral; filia vero per non modicum tempus
    astanlium nares ineffabili suavitale replerenlur. oculoruni corporalium lumeii araiserat. Supplices
    Quae omni lempore quo ila jacuit, quotiescunque igitur et cum nimia amariludine flentes, omnipoientis
    variis.iiifirmitalibus oppressis ad videndam revela- Domini misericordiam implorabant, quatenus per
    batur (nam quicunque hanc videre poterant, qua- nieritum bealissintee virginis eis provenirel reme-
    . cunque infirmale delinerentur, illico sanabantiir), . dium sanitalis : quod et faclum eslvAb illo namque
    isdem praediclus suavissimusodor sese suavior, et die el pater auditum, et filia melius habere meruit
    semper in melius reparatus prsesenlium replebat B visum. Eadem quoque hora suprascriptae invcn-
    olfactus. In hac ergo tantae malris invenlion.e fa- tionis, quidam pauper spiritu nomi.ne Adelbodus
    clum est magnum gaudium in omni vicina regione. jacebat omni membrorum oflicio deslitulus, et pro
    Laelabalur tellus se tam clarum diu sidus texisse : exitus sui vicinio, die transacla, corporis et sangui-
    exsultat aer tantae virginis gratia coeli serena se nis Doininici sacramentis munitus, cunctis quidem
    adeptum fore nubila; gaudet solis radius obsequiuni videbatur morti contiguus : mox ut audivit signis
    prsebens sacri corporis artubus; grattilatur super- concrepantibus tanti somalis orama (6) perspicuum,
    coelestis beatorum turma spirituuro, quod videlicet surgit a leclulo, nullum in inolu niembrorum osten-
    de cujusjam anirasegaudent socielale, ejus profecto dens infirmitatis indicium, currilque ad lemplurn
    sacratissima[membra,ineffabililsetitiain die resurrec- sanctoevirginisgestiensvi(leresepiilcrum,etarreptam
    tionisomniumpro merilis glorificanda,fideIiterTene- suis unara ex ovibus hanc sanctoevirgini-obtulit in
    rari conspiciuut adhuc in angusla ttimuli spelunca» munus, et ab infirmitate prolinus convalescens, nul-
    5. Ad laudes itaque referendas valere credimus lam deinceps transactae molestieesensit injuriam.
    omnium conditori, si tradantur poslerorum notilioe, 7. Eodem vero adhuc reboante tripudio, qusedam
    quae Doroinus miracula operari voluit in inven- vidua nomine Wiburgis jacebat nimis oegrota, qusc
    tione sanctissimae Hunegundis virginis suae. Nam G paulo ante pro exilus sui exspeclalione divinis per-
    qnidam dsemoniacus per manus amicorum , qui ceptis sacramentis per pcenilentiam etiacrymabilenr
    spem curandi eumdem quenv ducebant in sancta confessionem a sacerdotibus divinae pietali fuerat
    virgine firma fide locaverant, adductus, reluctans reconciliata. Haec populi exsullantis plenas laelitise•
    et proprium iter totis viribus impediens, tandeni voces persenliens, interrogat quid ille sibi slrepitus
    ctinv magno labore multis premeiitibus in ipsius vellet, vel cujus causa feslivilalis tanta in pepulo
    bealav virginis ecclesiam impulsus est. Quidum lavliliapersonaret; quse statim circumstantiuui re-
    per mauus et brachia versus altare traheretur, lalu didicil, quod sacri corporis inventione lalis in
    quanlo magis eidem appropinquabat, tanto inajori plebe Iselitia sit. Illa vero nomine sanctav virginis
    vesania accensus, impellenliunv nisibus resislebal. audito, diclu citius capttt a lecto erigit, membra
    Qui diu luclantes, ad ultimura vesanum superant, componit, vestem induit, ecclesiam celeriler pelit.
    et coram altari statuunt. Quem inde promoventes Cunique ad se reversa superna virlute fugatam in-
    ad aspiciendum sanctissimi corporis luniulum octt- firmitatem, et sibi subito redditam sanitatem, se-
    los inflectere cogunt. Quoruni desiderio subvenire cum lacita volvens mirarelur, oninipotentia; divinse
    cupiens saepe dicta sanctimonialis Berta scilicet, gratias et laudes retulit, atqueillico unam suaepro-
    retecto • sepulcro videndum veluni, quod super D prielalis ancillanv, nomine Isigildim , beatissimae
    sancta mcmbra jacebat, eis copiam iribuit. Quo Hunegundi pro percepto beneficip sanilatis, roultis
    viso, qui torquebatur, conlinuo sensui et omni pri- astanlibus tradidit; sicque ab illa infirmitaie con-
    stineBsaltili est redditus; moxque jam nullo co- valuit, et postmodum diulius vixit. His demuro per-
    gente, in terram prostralus omnipotentis Dominiper aclis, aliisque non paucis miraculorum signis, qui-
    beatav virginis meritum clemenliam exoravit, de bus Dominus declarari voluit gloriam suse virginis,
    recepta salute gratias referens, de fulura custodia quoe pro mulliplicitale sui incongruum exislimo
    deprecans: qui ad perfeclse sanitatis indicium, non huic pictaciolo ad unguem inseri.
    post mullum lempus cunv luminaribus reversus 8. Nam omnipotens Deus ut oslenderet cunclis,
    sanctse virgini honorem delulit, atque in testimo-
    quantam suae famulaeconcessit graliam curationis,
    nium receplse salutis, plures ex vicinis suis secum tantus codem lempore in hac eadem yilla nimiae
    (5) Alias Perona, caslrum seu regalis fiscus ad (6) Corporis aelectionem hic. auclcr- grsecizans
    Somenam fluvitini, veleri palaiio insignis, de otto intelligit. .
    plura in lib. iv De rc.diplomatica.
    6? BERNERI ABBATlSHUM0LAR1ENSIS. «8
    infirmilatis grassabatur morbus, ul nulla pene re- A corpus de sepulcro, septiino Idus Novembris. Nobis
    maneret domus, in qtia non jaceret infirmus: qui autem, fralres eharissimi. quibus hoecbeatoevirginis
    omnesin praedictasolemnitaletanla sunt celeritate gesla aliorumque sanctorum perplurima exempla
    sanati, utbeatissima virgine levata de tumulo, nul- ostenduiitiir ad legendum, propomiiitur ad imitan-
    lus eoruminfirmus remoraretur iri leclulo. Arcessito dum, solerler inlueiidum, forliter satagendum est,
    denique Rodulfo Noviomensis Ecclesise archidia- ne ipscrum experles eperum in illa perenni vila
    cono, postea ejusdem Ecclesise episcopodevolo; et alieni eflicianiur a communi lselilia sanctorum om-
    ex congregationebeatissimi martyris Christi Quin- nium. Pulsemus ergo intimi cordis suspiriis aures
    tini, convocalisPatribus Gisone, Rotberto, aliisqUe piissiroi cOndiloris, quatenus ipso nobis donanle,
    plurimis magna devotione repletis, diu dilalum quod jubet efticaciler complere valeamus, quod sa-
    festinatur ut fiat officium.Peraclis ilaque missarum lubriler moriet: ut venlurus in illo districtl examine
    solemniis, mente humili ac devotis animis acceditur judicii, non in nobis inveniat quod damnet, sed
    ad tumulum, in ipsp adhuc jam dictc divinitus in- qttod curii suis redemptis misericordiler coronet
    fuso lumine circa caput et pectus beatse virginis Jesus Christus Dominus noster, qui cuin DeoPalre
    tam clare radiante, ut preeniinietate sui liequaquam et Spiritu sanclo vivit el gloriatur Deus per omnia
    pleniter posset Intueri. Levatur autem sanctissimum saeculasseculorum.Amen.

    MIRACULA,
    9. His piaemissisde vita et actibus seepedicue glo- B sanctimcnialis ejusdemi*menasterii pulchrituiiine
    riosse virginis, ratum duximus pauca subsequendo illectus, nequaquam se abstinere polriit ab ejtts illi-
    describi miraculorum insignia, quse Doniinus ,ob citis amplexibus. Dum igilur quadam die more
    tarilam sui famulam pie dignatus est pperari per solito monasterium peleret, ut suae et ipsius
    gratiani. Nam ea quae aggressi sumus describere, Carriisvoluptati satisfaceret, ei sahcta virgo Hune-
    quibusdam nestravoetatisreferentibus vix valuimus gundis in atrioejusdemmonasteriivisibilis apparuit,
    agnescere : fuerunt eliam innumera virtutis facta, eumqtie vCbementeriricrepansquo pergeret fequisi-
    quse si per incurianv oblivioni tradita non essent, yit. Qui ad vocem increpantis vaide confususeru-
    satis digne litteris mandari poluissent. Unum nam- buil, et se ab opere nefario cpmpescens, ab accessti
    que signum quod constat mirabililer esse facturi), simtil et aclu nefandp ad tempus subfraxit. Preedi-
    consequenter brevi loculione est narrariduiiv.Deni- cta aulem sanetimonialis, velut labiliset lasciva, se
    que quodam lempore homines perversi sua fortiori a viro contemplamputans, dum.acerrimo dolore fa-
    potestate fidentes, aiidaci temeritate silvam ipsius tigata se abominatam ingemisceret, anliqui boslis
    sanclse virginis, quae sita est secus fluvium Sam- insidiis arrijala, eumdem virum callidilate qua potuit
    bram, in villa quae dicitur Dediniacusingressi, eam ad se revocare tentavit. Affabilis inquiens amice,
    suis porcis edeudam pervaserunt, et censum sive C cur lhe spernendam putasti ? non tevisio quani vi-
    aliqued servitium pro eadem silva eidem sanclse disti abslerreat, quia non fuit prsesentiasancteeHu-
    virgini esse deferendum,nulla ralicne censenserunt. negundis, Sed aliqua de aemulis meis, cupiens te
    Quos per seipsam beata virga increpare, alque a averlere a me. lla dalo indicio, aliorsum cla))culiim
    tanta attdacia coercere curavit. Nam dum libere preeparato osliolo, is spurcissimus vir intermissum
    tanta silyarum copia laeli potirentur, subito eadera nefas ilerare lentavit. Cui moxpervigil custos sancia
    Deivirgo pastoribus in terribili specie apparuit, virgo Hunegundis obviamvenit, et baculo quem ma-
    eosque cur sibi fruclum subriperent silvaeiriterro- nu tenebat in inguine percussit. Qui nvoxexsanguis
    gans; virga quam nvanu gestabal percussit, sicque effeclus corruit, et in manibus elatus coxa ejusdeni
    omnis illa porcorum mulliludo huc lllucque dif- intumescenle eodem dolore vilam finivit ; cujus
    fusa, versus monaslerium Humolariense praecipiti coxa anno integro ante obitum suum in lerra com-
    cursu iler arripuil. Inde faclum eslut ex quibus putruit. Pro cujus tamen curalioneamicorum studio
    domina reddilus silvavhabere non poleral, bos post- maximadonaria ad offerendumsanctavvirgini prac-
    moduni familia ipsius jure quieto possiderel. Nani parantur, quse velut immundissima stercora reji-
    cum magno impetu villam ingressi, circa monaste- ciuntur. Nam iisdem plurimum numriiorumoffe-
    rium per plaieas et curles a se invicem divisi, a " renlibus turbo ccelitiis irruit, qui tanla exagitaiione
    llullp unquam ppstea sunt requisili.Hujus rei plu- prsediclamoblationerii exsufllans dispersit, ut nulli
    rimi testes existunt, ex quibus quaedam mulier 110- deinceps mortalium quidquani de^a appareret. Ve-
    mine Dodismanuper ab bac luce sublracla est, quae rtim riulli iiicredibile videfi debet, quod sahctani
    se tantae rei interfuisse ac ex eis suam porlionem Dei vifginem suis hoslibus visibililer appartiissei*e-
    percepisseyerad assertieiie fatebatur. tulimuSi cum siinile quid de bealo Petro apostolo-
    10. Eodem tempore erat quidam miles nobiliori rum principe inlibro Dialogorum.tertio,sub capitulo
    genere exorlus, nomine Magenerus,qui cujusdam vicesinio quarto sanctus papa referat Gregorius.
    89 DE fRANSLATlONi- S. HUNEGUNDIS. 7d
    Ait enim quod isdem venerabilis Petrus, cuidam A mentibus generari scrupulum dubilalipnis, qu:)d est,
    Theodoro suaeecciesiaemansionario solito citius sur- prpb nefas ! pessimum genus infldelitatjs. Caveant
    genli, alque in ligneis gradibus ad refovenda liimi- erge derpgalores divihoi'iira operum, rie damnentur
    naria slanti, deorsum in pavimento stans in stola cunv his de quibus loquitur Scriptura : Sepulcrum
    candida apparuit, eunique cur tam cito surrexisset, palehs est guttur eorum, linguis suis dolose agebant,
    increpuit. venenum aspidum sub labiis eorutn (Psal. v, 10). Qui
    11. fiis brevitef tactis, postrenvo ad ea quee ad curivviderenl Dominum Jesum innumera mirabilia
    horaih ihtermisimiis, quod superest narraluri redea- facientem, et ea a nolitia populi occullare non pos-
    . mus. Quidam vir riomine Gun.tardus, oculoruni lu- sent, heec pessima mente calumniari tenlabanl di-
    mine privatiis, causa audiendi rivissam ad sanctse centes : In Beehebub principedmmonum ejicil dm-
    virginis divertit ecclesiam : sed ctim missaruni so- tnonia (Marc. i, 15). Nos vero falsiloquos et men-
    leniniis ibidem officiose peraclis mediante jam die daciis suis infeliciter vacanles, quorum secundum
    januas invehiret obseratas ecclesiae, in porticu foris Apostolum cor insipiens obscuralum est, etevanue-
    prostravit se in terram, diulius orans adesse sibi runt in cogitationibus suis, recepturos, nisi forte
    Deiraisericordiam.Surgensautero postmultas lacry- corrigantur, erroris sui mercedem, postponentesj ad
    mas at>oratione, coepit oculos manu tergere, resti- B propositum redeamus, et piis ac fidelibus animis
    tuto visus sibi olficio pblenlu sanctaevirginis piissi- q.uod oculis nostris vidimns, fideliter referamus.
    mo. Unde el mulieri gressus suos regenti dixit: 14. Artno igitur ab incarnationeDomiiii noiigente-
    «Mulier, dimilte nie : nunc enim te trahente non in- simo sexagesimo quarto, die octavo Kalendarum
    digeo, quoniam, Deo gratias, recepto lumine perfecle Septembris, festivitale scilicet beatae Hunegundis
    video, quod mihi pie oblinuit intercessio meaedile- virginis, hoc de qup loquimur divina virtule factum
    clissimae dominee sanclae scilicet Httnegundis. t Ita- est miraculum. In terrilorio namque cujusdam villae
    qiie ingenli iselitia perfusus, laudando Deum reversus quse dicitur Sasnullicurtis, messores in ipsa fesli-
    est ad propria. viiate frumenlum secabanl; quos presbyter eorum
    12. Est et aliud magnse virtutis miraculum, qiiod nomine Lantfridus .frequenter pro hac temeritate
    abscondi silenlio non esse congruumexistimo. Alius redafguerat, dicens se synodo interfuisse in qua ab
    quoque vir hortiine Rotbefliis, pedutii oIEcio desli- episcppo NovipriiensisEcclesise Rodulfo boecfesli-
    lutus, scabellis, ut moris est lalium, subnixus, ejus- yilas devolissimecelebrari jussa fuit. Sed ipsi, suo-
    dem Dei virginis solemnitati gloriosae,prout poluit, ruo« vicinorum errorem secuti, dicebant se solos
    feslinavit interesse. Qui eadem in ecclesia diu re- ^i hanc festivitatem non posse celebrare, dum cunctos
    niotus, graliam sospitatis infundi sibi peliit misera- suos vicinos viderenl suas necessitatesoperaridoim-
    bilibus membris. Tandem Deo miserante merilis plere. Unde contigit ut qusedam puella nomineRot-
    beatae virginis etinlercessione, perfeclae incolumitali . gildis, praedicti presbyteri,-sicut ipse nobis relulit,
    palam cunclis meruit restitui : sicque facluni esl, ex ^orore neptis, jam diclos messores sequere-
    ut qui contraclis nervis curvus adyeneral, eorumdem lur; et spicas quse eorum manus effugere poterant
    compagibus salis aple solidatus, postmodum in gau- colligebat. Cumque se iiiclinasset ut spicas sludiose
    dio remearel. Sufljciat. nos pauca narrasse : calamus colligeret, unam a lerra levavit quam rccenti
    etiam nostrse descriptionis plura dicere posset, si sahguine inadidam invenit. Quarii mirans unde san-
    licenlia temporis permitleret, quamvis mulla mira- guisilleveniret projecit,.aliam nihilominus coiligens,
    culorum opera per incurioe culparn sint negligenter eodem cruore madentem similiier pfojecit ; sic
    omissa. Aganvus ergo gralias Deo nostro, qui san- leiiiam, quartam et quinlam, et deinceps usqite ad
    ctam sui virgineift ila glorificavit in mundo, cujus fastidium omnes quas colligere poterat, sanguine
    merilis et obseCratione perducat nos Dominus ad plenas videbat. Unde tremens et nimis pavida ad
    gaudia coeleslispalriae, in qua ipsa feliciler exsultat, patrem suura, qui tunc forte in campum eunidem I
    el cum clicris virginum canlicum riovuni Domino ij adyenerat cucurrit, et quid ei conligerat inclicavit. j
    cantat. Ipsi gloria, honor et polestas in aeterna sae- Quam pater suusvelut puellaris levitaiis verba nar- '
    cula. rantem durius increpavit, el ad opuS suuni redire ad-
    15. In narrandis divinae operationis mirabilibus, monuit. Sed illa tremente atque ila ut dixei'at se
    ille lola mentis virtufe est utique laudandus, cui rem habere affirmante, eam pater sttus per caropum
    canlat propheta gralulabundus : Benedictus Domi- secutus est, et ejusdem cruoris plurimas 'spicas inun-
    nus Deus Israel, qui facit tnirabilia magnu solus dalione madentes collegertinl, et quoesierunt si forte
    (Psal. cxxxiv, 4). Unde nos lotis viribus laudemus in eodem caropo aliquis ex messoribus manum sibi
    et benedicainus eum, qui sibi fideliter servienlium aut digilum incidisset, unde sanguis ille pioflueret.
    gloriam perire non patilur merilorum : sed sicut Quod omnibus stupenlibus atqtie cum magna alte-
    aeternaliter eos gaudiis facit interesse coelestibiis, ita statione negantibus, quasdam ex eisdem spicis ad
    etiam temporaliter per queedam mira eof um nierita ecclesiam detulerunt; et presbyterum ante altare
    ad memorjam leducit bpminibus. Narraluri siqui- stantem invenienles, ei spicas sariguine plenas de-
    dem qupd oculis nostris vidimus magnum miracu- derunt, et quid eis in campo ccnligerit per prdinem
    lum divinsevirlulis, non dubitamus in quorumdam indieaverunt. Sed presbyter refugiens taniae famee.
    71 BERNERI ABBATIS HUMOLARIENSIS '11
    auclor existere, dixil: « Si super boc quod dicilis".\ hoc audiens proprium opns se relicturum proniisit,
    amplius aliquid ndn videro, populo incredibile hoc 'flagclluiiiprojecit, sed .tnllus, quasiiioc ievius esset
    praedicare nort audeo.» Quod dicens grossiores quasi scopam arripuit, el CirCaaream verrens, frumenlum
    lacrymcce_ summitatibus grancrum cceperunl san- adiinare coepit: Quani vesaniam slatim ultiodivina
    gninis gutlseprofluere, et ante pedes ejus in terram sectita est. Nam mox ejus brachium tliriguit, et di-
    cadere. Quo viso presbyter tanto. iremore percul- yino yerbere taclus in tcrram cecidit, clamans se
    susest, ut deficiente spiritu vix sesegenibustremen- jeum, se miserum,'sese sub omni celeritate esse
    tibus super pedes suos tenerel; e.t quod prius time- morilurum : quod faclum praediclumtimorem auxit,
    bat indicare, poslmodum plus limuit, rie sua negli- presbyter vero circumquaque discurrens, sanguino-
    genlia lardius ad notitiam poptili pervenircl. Sicque" lenlas spicas in martibus ferens, vicinarum eccle-
    taclis signis populum ad ecclesiam convocavit, et jSiaruni presbyteris quod factum fuerat nunliavit.
    pro sua inobedientia eos increpans hoc divinum eis Qui omnes, lanteenovitalis signo turbali, convocatis
    miraculuin palefecit. Ques prp insolito miraculo suarura parochiarum populis, cum crucibus el ce-
    nimius liinor invasit, et ad poenitenliam agendam reis uno facto agmine,,hudis pedibus cum supplici-
    pro sua lemerilate promplissimos reddidil. Egressi bus votis cuin illo ctijus brachium dirigqerat, el cunv
    denique ab ecclesia per campos, per rura, per l» puella spicas sanguinolentas in manibus ferente, ad
    agros, per viarunv cxitus circumquaque discurren- Bionasterium sanclee 'Marioeet sariclae Hunegiindis
    tes_ cunctis vicinis suis nuntiabant^ ne amplius celeriter pervenerunt; et suam culpam confitentes,
    ccepto operi insistereni; sed ad ecclesiam venirent, in lerram prostrati, ut fratres pro sc orarent liumi-
    et divinum niiraculura cernerenl. Quibus omnibtis liler petierunt: quod et faclum est. Eant ergo qui
    nimium exterrilis, fama celeriter pervolanle, ac si iion credunl buic signo, et calumrtiam faciaritilli,
    paganos rugientes, ex opere proprio exturbabantur, quod similitfr in sanguine • facttun estin _Egyplo
    ctiie super se coelilusira Domini veniret suppliciter sub Pharaone. Nos vero benedicanitis Oum qui mj-
    precabantur. rabilis estin sanctis suis, Deus Israel dans viiiuiem
    15. Qnidam itaque rusiicus nomine Rotbertus in el foftitudinem plebi suae. Benedictus Deus in sae-
    '
    eadem villa frumenlum in area virga "csedebat: qui cula. Amen.

    APPENDIX
    AD THANSLATIONEM CORPORIS SANCTiE HUNEGUNDIS VIRGINIS APUD
    VIROMANDUOS.

    Incipit descriptio super mutationc corporis sanctce Hunegundis virginis almificm,


    miraculoque inibi divinilus patrato anno 1051.
    1. Sanctorum miracula describere, eorumque fa- fj tisper oblenlu feverentioe, immorari, ut qualiier
    cla insignia ob poslerorum iioiiliarn chartulis ihv- facta, vel consummaUisil ipsa muiatio, ad fideliiiin
    primere, fidelibus non pigruin judicari ab omiiibus noiiliamiilteiis Jieel.iniperilis queat pervciiire. Ha-
    . iipprime,debet, honoiyfieuinsiniulque necessarium. bet enini inercedeni suain piavdevotionis affectuosa
    Nam labularum nsenisedum recitando fatuorum au- iiiteniio.-
    vibtis in nialum pronis iiigeruntur, illectus animus 2. Anno.igitur Dominiceeincamationis niillesiino
    torp.et, niens hebet, e.lpropria luce relicta deorsum quinquagesimo primo , regni Francorum mOnar-
    fluii, coritipiionis perqiciosa lenocinia concupiscens,,. chianrgubcrnanie oplimo principe Henrico,-Philippi
    probitatis tramileni derelinqiiens ; sicque lit ut cor rcgis genitore, abbate quoque Macario (7) Hiimola-
    insipieniuim audilis fatuilaiibus per proclivia gra- riensis ccenobiicuram adminislrante, visum eslira-
    diens, neciat caleiiam, qua valeat irabi, larlarum- tribtis beali BeriedictisubregulaDomino mililanti-
    quc demum immergi. Veruni sanclorum meriia dunv btis, quatenus corpus doroinai suoeHunegundis,: si
    divulgala in audilunv populi proferunlur, yjrtules- facullas suppelerel, nmtari debuissel, ut cujus scili-
    qtie eorum profeclus gialiii nuiilianuir, fidelismens cet non ambigebaiit aniniam inter virginuin choros
    de morlis soinno exsurgens ad vitam, de tenebris honorari m coelesti thaiaino, ejus gloriosum soina
    ..iiifidelilalis_-exerit brachia ad studia sanctitatis : non negligerent in terris condere honorabili riiauso-
    consurgensque ad prospera, inardescil ad forlia, lep, Eral enim id aetatis sacra margaiila ligneo tan-
    inalignilalis praecipiiiapraecavet pia inienlipnis iler liini involula scriniolo, forinsecus aspicieiiiibus
    :
    arripiens. Taliterque perdilionis nodis absolula, vilc prsebente domicilium; sed intrinsecus servaiite
    libero pede feslinat ad gaudia coelestisvilse, qua- I» adnioduni charissiinum thesaufum. Ipsum vero sedi-
    lenus Deum deorum valeai videre hi Sion, id est in ficiolum laminis ferreis adeo fuerat circuinseplunv
    specula pacifice visionis. Qupcirca vestrse, fratres, alque prseclusum, cui introrsus inheerebant ossa
    dilectionis charitalem qiioddam non pigeat audire devolissima, ul yix aliquibus pateret aperlioiiibus
    rairaciilum. quod-.Dpminusoiosler Jesus Christus in praeter admodum paucis arlis mechaiiicaemaehiiia-
    niulatioiie cofporis suse sanclissimee-virginisllune- lionibus. Eidem quoque aliud majusculura superpo-
    gundis sua.digtialioiie voluit denionslrare. De qua siluni exstabat scrinium liaudqiiaquam minori sol-
    videlicet mulatiorie, quia occasionis arliculus e vi- leriia coiislruclum,' ligaminibiis idcritidemferreis et
    cino sese nobis oblulit, non fiat taediosum abquan- clavis quampliirimis inuniiuni alteniius, sagaci cura
    (7) Mulla praeslitit Hiimolanensi monasleno suo commoda Macariusabbas, quse ex ejusdem loci cbar-
    tario alias Dep dante publicabimus.
    -':' r'
    73 DE VITA S. HUNEGUNDIS.- APPENDIX. 74
    ac induslria .iltrinsecus vallatum, ne videlicet fa- A tessime vergenle, instar labularum expressa, ctBlalo,
    cile paterel capliosis, fraudulentisveingeriiolis. Prse- atque sculpto elaboraia opificio. ln cujus superficie "
    dari quippe minime cupit, qui sic thesaurum siriuri opusculi sanctofum aposiolofurti alque prophetarum
    occultis alque firmissimis lectis reCOndit.Tali Siqui- jmagines cefiiiintiir expressae, perptilchris atqtie;
    dem moiio corpus Deo amabilis virginis Hunegundis pplitis labulalis fulgentis auri et splendentis argenli
    fuisse condiliini ab his .qui viderunt nubisque fetu- ter ternis utrdbique in ordinem digestis iconibus.:
    lerunl, accepimiis a tempore scilicet invenlionis Sed el in una frontium imago sanctae llunegundis
    atque translalionis ejusdem yirginis, quae celcbrata -sancliquc Eligii Noviomensis antislilis, ejusdem'
    eslanno incarnatianis Daminicaenongenlesimo qna- virginis in baplismo patrpni, conspicilur digriius
    dragesinio sexlo, Ludovico regnante, Berla feroiiia elevaia ; in altera vero Christi Doriiini nostri niaje-:
    Deo sacrata tunc lemporisHumolariensem regente slas cernilur satis eleganter expressa, cujus regnum
    abbatiain. Cii.us inveniipnis necnon et translalionis et imperium sine fine periviaiiet in ssecula. Quid
    descriplionem simulque miraculorum insignia inibi plura ? Accelerato .deniquesirivulque, ut diclum est,
    divinitus declaraia, volenlibus agnoscefe, claro laute consummato opere, doronus abbas Macariusi
    slylo luculentoque sermpne sluduii elucubrare pise qui ea tempeslale, veluti praelihalum est, loci IIu-
    memorlaedomnus abbas BERNERUS, qui Deo dispo- molariensis res administrabat, domnuni cpiscopum
    iienle prinvus liuic succe.ssit locello, pulsis ob ob- Noviomeiisenv invilare cural, yicinosque asciscit-
    scena carnalis voluptalis lenocinia, quaeibi erant, abbates, domrttim videlicet Girardum Insiilanum,
    mouialibus. At nos isla interim omiitenles, coeptum dpmnuin Raiiierum sancli Pracjecti vicarium (8),'
    opusculunvproul valemus inlendatiius. jj atque domnum Bonilacium Walerannum de Monte
    3. Cum igilur ccenobitse, ut praemisimus, simul sancli Quintini, necnon et alios quauiplures Viro-
    ctiili palre spiriluali ad inviccm pcrtractarent, si mandensis lerrilorii salrapas et milites. Monachos:
    quo modo ad eftectum perducere possent, quod quoque ac cleiicos Iiuic aclui inlefesse commonet,;
    quidem summo affectabant desiderio , nec tamen ne scilicet lara chwim pignus absque nolitia testi-
    iiichoare praesuroebant; forluna loci sunimissius mpnioque hoiicsiarnm religiosarumque personaruni'
    arridente, Dei providenlia oinnia pravvidenle, conti- lanquam furtivum vel iguotum iractari mutarive*
    git. querndam virum de btirgo sancii.Quiiilini glo- . claiiculum viderelur. Ut venlum est ergo ad consli-
    riosi marlyris, mercimoiiiis alque mercationibus tuti termini diehi, in quo agi babebant hocc, fama
    yitani suam deduceniem, nomine Balduinum, causa volante, qiio aller non est velocior nunlius, fif con-';
    devotionis animaeque prolectu noslrum adiisse cce- venliis seniorum, occursus nobilium virorum rusti-'
    nobium, quatenus mutttoedileclionis oblentu fralres corum ac feminaruni tnrba cum parvulis confluit
    dignarenlursibisuamiargirispcielaiein.Qiiampeiilip- gratulabunda. Nec imroerito: exislimabant etenim*
    neinfralrescum Patrelibenli animo ampleclenies pro- pro reverenlia ct bonpre debito tnnlse malri impen-
    plerilludDoniiniprseceplum quo dieitur:_)~!ee( dabi- dendp simulque inlercessione se,patrocinandos et pro>
    tur vobis; el, eadem mensu.raqua mensi fuerith, reme- , forfactis jsuirragia poslulanles, veiiiariv se fore;
    lietur •vobis (Matlli. vu, 2); et :-Omnequod ad me-. conseculuros. Interea loci rcseralur glpriosi gazo-
    venit non ejiciam foras (Joan. vi, 37), socictatem et. pbylacii aditns, sublevanlur adliihitis nvallem cum*
    lieiieficialoci, ut moris est monachis, ei gratanler im-: cunclis ferreis liganvinasagaci cura innexa, evellun-
    'penderunt. Nam virille licet saecularis, leligioni erat tur opercula,-pandunlur pretiosi somalis cunabula.;
    intentus, misericordiaeoperibusoperam dans, fideide- C 4. Cxterum oniiiipotens Dominus, volens suae
    TOtiouemcordis intenlione servabat, sicul reipostmo- "sponsoehonorare inembra occulta dispositionis suse;
    duiiipiitefccit exitus. Sumpto enim habitu eodem in praerogativa, diflerri fecit mulalionem ossium feli--
    loco^ posleadevotusexstiiit monachus. Hac denique cium diem usque in terlium, htijus apologise,id est"
    familiaritate illeclus horoo, mpnaslerii frequenlare ocoasionis evenlti. Episcopus quippe, in cujus dioe-
    curabat ciauslra, uippte quasi aller Adam faclus ex ceseos procinclu situs eslicctis ribmine Humolarias,
    fratribus. Unde accidit ul saepeveniens fratres susur- rcgio impedilus obsequio atque hegolio ad pra;falum
    rare super memeralo negolip frequeniius.aniraaidver- diem coiistitiiliini roiiiime venil: quam ob rem com-
    terel. Sed quia incipere pavebanl, ceu dicliim est,.ne pulsi suiit etini praestolari per triduum. Collocatur
    videlicel juxla Evangelium.illude.renteis dicentes:. ergo venerandum scriniuni, «icut erat feseratunij;
    quia hi cceperunt aedificaie el nen potueruirl con-' super geininas. bases ligneas intra s.ancla.sanctofum'
    summare ; divino,-ut est humana opinio, inslinclu inter allare videlicet Dei goiitricis semperque yir-
    comniotus prsefatus homo (cupiebal eniin el ipse ginis Marioe,et altare sanctoe Huiiegundis iii honore
    lionor-aresanclse:virginis artus) convocayii seniorum dedicatum. Inter lol denique devotoe mulliludinis
    coititin, hujus aIlo,cutioiiis primordia.Iibaiis : Quo- niillia ad tanv claram celebritalem concufrentia,'
    jitanv, inquit, Palres venerandi, pejpendo ex vobis plurimi corporea mole debiles nUunlcjr hiii.csanclae
    quosdam vicissim serere colloquia, velle corpus aclioni inleresse, utpote rogaturi Dominj misericpr-;
    saiiclissimse virginis Huneguudis noslroe doniinoe, diain suo quisque pro incommodo. Unde accidit
    sifaciiltas suppeteret, I.auliori ponere loculo, corde divina, queniadmoduiiifati suihus, yolunlate, quain-
    exhilaresco, opemque ineain pro .posse promillo, jD dam puellam noroine Emelinam epileptico moibo
    optisculum dtiulaxat concupitum iniliare ne more-. iiivasiiin, ciim ainicoriini auxilio, spe reciiperandai
    inini. Sin autem nequaquanv lale inceptare audelis, sanilatis ad nionasierium deduclam esse, iri vico
    opiliciuin, ipse ego super me lolum negolium acci- natarivqui Herleius dicilur, super Somenae ripa.in
    pio, Deique omnipoientis auxilio frelus. ad finem silus, medius stuns inter sancli Quinlini castrunv
    usque perducam, concessa mihi latilum populi et Huniolariense raonasierium. (Epilepliam atileiu .
    oblatione. Quod cuin audissent monachi.ultra nio- Groecivocarit appensionem menlis etcorporis, qtise
    duin exhilarali, grates Creatori universcrum reddi- passio, spasraos, id est contractipnes niembroriint
    derunt,elin prpmissipne stia virum benedixeruiit, generat, fll autein niorbus iste, ex melancbolieo
    divinitatis pravrpgativam venerantes cum hoc huniore, id estjex abundantia fellis fusi per membra,
    tanlo tam repentino tamque insperato gaudio. Quidi conlingit autem per phaniasiam.) Caeterum duni
    opus est verbis? Sumpto siquidem vir illenegolio, puellula prc sibi reddendo remedie terijplo fuisset
    componi fecit loculum opere aiiaglifario, iu longum irijecla, sistitur coranvallario sanctaeMariae.virginis
    mensura duorum semicubiloruin, allitudine conti- _ incomparabilis, quatenus ejus inlerveiiiu sanclaeque -
    nua.ab ulroque fronle cubitali, ulrinque ab lateri- Hunegundis inlereessti pristinum consequi mererelur
    bus semicubitali, reliqtia struclura in allum decen- sospilatis gradum. Erat enimipsa, dequa luquimur,
    . (8) Id est coadjulorem, si bene interpretor abbas abbalia S. Praejecii prcpe urbem, abbatia de Monli}
    Insulanus est S. Quintini de Insula, ad mufos quon- S.Quinlini pfope Peronam, .-.
    dani, ijunc intra nvuros Auguslae Yerpmanduoruinj
    . PATROL.CXXXVII. 3
    78 BERNERl ABB. HOMELAR.DE VITA S. HUNEGUNDIS.— ArPENDlC. 76
    puella adee epilepsi oppressa, ut cujusvis quietis A nieum, ut comedasfruclumpomorummeorttm,tponsa •
    npn admilterel nioras, .viiri. vexaiionis cofpore tnea, columbamea, immacnlalamea, veni de Libdno,
    nionstrans geslu. Profitebiitur eniiu se prse nimia veiii,cpronaberis (Cant. iv, 16). 0 fe.lix, inqiiam,
    grayediue morli appropinquare, spiritumque pro- virgo ! quaesponso vocanli reciproca voce cnm vir-:
    pemodum cxhalare. Qua de re confliieiUia populi in giiiiiin choris applaudens , respomlere meruisli
    admiratioiiem conversa, pieiate simulque compassio- Curremus post le in odore unguenlorum luoruni
    ne conipuhctii, lacryinarum imbres fundebat, pu- (Caiit. i, 4), id est iii fraganiia liiaiuin viiiulnra.
    gnisqtic pecliis liiiidens, Oniiiipnleiilem cum devola 6. Igitur duo niililares viri qui aderant, solemnia
    inente iniplorabai.pro miserandai iiiulieris libera- peraguni miinuscula. Nam"hi summopere eiflagila-
    tione. Al puellula iiisesiimabilipoena multata tiec ad veriint, ut eis coucederelur muintiorii adesse, san-
    inomehium cessabat, diris vocibusoralorium spar- ctaque ossa propriis conspicere oculis. Alter igilur
    gens, seseque nianibus feriens,'capite vacillante eonim noinine Godefridtis senior, pailittm decenlis-'
    iiijrundiim cunctis pei biiluuin niilla occnrrcrite siiiiunisanciaevirgini contnliiin miintis;- aller *ero
    requie spectaculinn prseslans. Plebs ergo lidelium noinine Koibcnus, cognomeiitoAnguillula, seipstim
    supero afllala spiritu, abbates cum fralribus exorai, ob devotionem per cerviiiamservitiilis
    corrigiain (8*j servnm
    «juaieniis charilalis obieniu iniserandai niulierculse oblulii, atqne in exli.ibitione liorlum jure
    darehl copiaiu visendi alinse virginis Huiiegundis "praediitradidit in v.lla quoeMarceia fertur. Fratres
    o'ssa,si (prie favenleChrisli cleineiili:i,aIiquo modo autem noiv terrena, sed divina persolvunt officia, et
    iiiiligarelur incoiuniodiias laiila. Concesserunt igi- venerationi, uldecebai, satis idonea. Clauso igitur
    lur eadenv el ipsi peinioli huiiianilaie. Qui.l ergo? g landeni cum diligenlia soleiiiaqne honoVabilierga-
    dicam "au' sileaui? quii)' iirio pandain proedicaiuiai sicrio, cum cereis el lliuribulis et crucibus de crypta
    viriiiiis evidenliani. Nam slalim ul oculus ossa eriiiiipunt, laetis appiinie hienlibns byssinis poderi-
    conspcxit, inlroinisso vertice, loiius corporis com- bus, id est albis, pallialis raonachis; raore palrum
    pago recepit optainro salutem, iiueriit dolor, sopilus ferciiuiii bajulanlibiis.
    e.sl langupr, avulsus est lucius, rediil pristiniis cor- 7. Veium quia biisilicsecnpacilas non ad hoc erat
    pons slaitis. Quod ctiin vidissenl qui astaliant po- sufliciens,utlaiii.uiii
    coiiiliientisvulgi niiiliiiudinem recipere
    puli,. benedicenlesgraiias persolveiuntDoinino Deo posset, in quippe copiosa ulriusque-sexiis
    iiiiiyersonmi, qui suos niirificat sanclos sieut vult exstabal ecclesia'referla confluentia, utpotcpraisto-
    ef quaiido vuli. Hujus "autein divinae opeiaiionis, lame pro quo venerat sancliutis doiia,-quod nec ge-
    quariiJesus Christus Doiiiinuset Deus nosier digna- stanles devotionis pignora valebiint egreili per quoe
    lusesi oslendere per iiierila gloriosa?virginis Uiine- fuerant ingressi osiiola. Qua de re, consilioinler se
    gundis ad laiideni et gloiiani siiam, tot revera ex- babilo, per oslium ejirsdem cryptavin laiere-dispo--
    siiteruntiesteS,.qiiol conligit tuiic adesse fideies." siltim, quod esl pervium euntibus ad capellam san-
    5. lgitur super boe facto abbates cum lnonacliis cti iSicolaiepiscopi miroesanclitatis cpnfessoris, pcr
    cciigaudenies coiiferebant ad invicein, coiiveniens Claustrelltim efleruiil veneralioiiis lociiliim^ sieque
    liofii csse inuialioiiera ulterius dilfcrri, aut epi- per quamdam poslerulam ejusdem claustrelli in ma-
    scopalein preeseliiiam prsestolari , viso proecipue ceria factam ejecltiin per poiiieriunialque cimile-
    lioc.taii.iodignoquc relatu miraculo, ne scibcet po- riuin fratrum, ad aliuin ideiuidem adilum, ignoranle
    puliis longa jain mora prolraclus diutinaque ex- p^ populo, perducunl. Sed rursus alrio, quodesipro*
    speclalione jam lassus pascere spes videreinr foribus ecclesise, genie rusiicana redumlante ; vix
    iiianes. Cominuni siquideni cOnsilio atque de-' cuin ingeiiti liiciaiiiine per poriamsecus capeUam
    creto feruniur beata pignora in cryptam sancieeet sancli archangeli Micbaelissilam exlrahunt. Tan-
    individute Triniiatis in honore dedicaiaro, relro demqueiinpenso multp et grandi labdre, janique de-
    ejiisdem ipsius monasterii tribuual fabricalain atque fessi in canipuui ciiltuiu prope xenodochiuminbna-
    cpniigiiam. Hcc equidem geinina pro causa aclitare choium jacentem dcferunt : quo in loco quadam
    slu.dueruiit, scilicet ne vel iii aliquo casu oflende- providenlia niensa ligiiea extensa, saiictuni thesau-
    rcnl saivclilatisniunera nimio tiimultu sexus utritis- runi in eum deponere atque locare feslinant, cum
    que ihiminenle ac premente, vel ne fraginina mar- reverenlia tainen ut dignum efal, qualenus ab omnr
    gariiarum coram idictis atque iinperilis boniinibus exspeclaiitiuih , sed el desideranliuin lnullitudine
    peusare iiescienlibus homines proptcr homines con- adiri et venerari absque gravedine poluisset. Siqui-
    ireclarent, eo quod'dicilur : Nolite sanctum dare dem tanla pullularat frequens populaiio, qnod nec
    cqnibus, ei ne spargalis margarilas vesiras anle por- totius vilkecapacitas ad capiendum stiflicienserat,
    cos (Malth. vii, 6). Unde ail lsaias : Secretummeum sed circiiiiiquaqiiepopuli per ngros vagabaiilur in-
    mihi, secretummeummilii (Isa. xxiv, 16). Obseralis certi, quo pacto.vel ingenio quave ex parte leiiipluni
    crgo firmiter osliis queea dextris et a sinistris can- adire quirenl. Giim eigo dies jam incbnala esset ad
    celli eamdem cryplauv pelcnlibus adiluni pandunt, vesperum, sole a mefiuiano fervore lepente, rursus
    circuiijdanl beala iriunera pavitanlibus aniinis ob Patres ciini fratiibus restinipiis cero ferariis et
    exhibeudam revereuiiani. Hatsiiauanleiiim quisnaui crucibus,-induii vesliineiilis aluis sicul prius, glo-
    CoruiiVdignius contingere haberet a Chrislo con- D riosum revisere salaguiit loculum. Nam in princqup
    cessa lam pretiosa iloiiaria : sed demum coiistieti- reversi fueraiii necessitate cogenle, peipaucis inibi
    liaiic tradere curam admiuislrationeiii domno Ge- reliciis, qui feretrum observarent, et eulogiasalque
    iardo abbali liisulaiio, quoniam erat naiu inajor, oblatioues suscipereni, ulpoiepopulo pluiimiimgra-
    ieiale" provectibr, moiibus gravior,' religioiie devo- vedinis simiilque moleslue inferente. Suinplo igitur
    iior, piisque aclibus prbclivior. Ut quid nioras in- cuni diligeiilia prelioso geslaiorio, etiani liini vnlgo.
    iieciinius? Suscipieris itaqtie abbas proedictuscuni in voia grassanle, cimi bonoie digno et hyniiidica
    bumilitalis snbjeciione conliainini iiiiperia, exerit pompa, noii inodiea lurba eos coinitante, sanctas
    laceiios, seseque prsepafal soleniniiis adversiis vo- reliquias referentes in sanciam Dei Ecclesiam in-
    liva ollicia. Mutaiiiiirsuimna euin reveremia ossa tlironizant, ac in sacro peribolo relro yhare sanctse
    felicia, locanluique decentiori in cuna. 0 felix virgo, virginis Hunegundis intra pyramidem, quod nos
    quai qiioniain in coalo fulgida (iegis in gloria, sic oraculbm dicinius, digno cum obsequio coinponunt,
    veneraris iii lerrena:aula. 0 vcre ielix virguncula! ad hoiiorem Domini hostri Jesu Chrisli, qui CUIII
    ctii sponsus ille ccelesiisarridens locutus esi in Sa- cooeterno Patre et saucto Flamine vivit el regnat
    lonioiiis cpillialamip. : Veni, soror, mea in horlum Deus per omnia sseGulaseeculorum..

    (8*)Servitulis speciesvarias rite dislingttitCangius ditionis instrumenla cum apud cumdeir., luni in
    iu Gipssario, ubi nobilium pia vola landanlur. Tra- nostio Derediploraatica traclalu soepe.nplalafeperies.
    _NNOD05IINI DCCCCLXXXIH.

    ETHELWOI-DUS

    WINTONIENSIS UPISCOPUS.

    INOTITIA HISTORICA IN ETHELWOLDUM.

    (Apud Oudin., Script. eccles. loni. II, p. 469.)

    S.. Eilielweldus Winteiiiensis episcopus , nalione A bus lotius Angtias. 10. De femporerfgum Britannico.-:
    Ahglus, patria Venlanus seu Wihtoniensis, quem rum. Ob hsec optiscula Gerardus Jpaunes Vossius
    Chroiiicoii JoamvisBromton abbatis Jornalensis, vp- Ijunc.Ethelwoldum accensuitilisloricis Lalinis lib.
    ical Pqlrem monachoruni,et sidus Anglorum, col. 877. ii, cap. 41, pag. mihi354. Verum non speclanl iila.
    Vir isie Wintonise natus est,. qui sub S. Dunslano ad Elhelwoldum Wiiilonieiisenv illum episcopum ,
    Glasloiiiaeeducatus et cuculalus. est, lempore au- qui iiuiiquanide LindisfarneHsibiisiibbatibus scribere
    leiii fegis Eldi-edicirca aiinum 950 faciiis est abbas poluit, sed recte de abbaiibus Glasioiiiensibus vel
    'AbbendOniensis,iuiri lempore regis Edgari, aiino Abbendpriiensibus, ubi abbas fuerat.. Recte igitnr
    961. Wintonieiisis episcopus eleclus. Naiu, ulinqu.it inler mss. codices ecclesiariim Angliaccathedralium
    Hisloria Rairtesisecap."13: «Eadem lenipesiaiequaS. eialiarum celeiirium ejusdem regni bihliolbecarum
    Diinstanus ad sedein Cariluarienseinprovectns est, I codice6115, iii cpdicibus mss., Thoniae Galei cpdicc
    lioc est annO 961, « eadem quoque lempeslate vir _81 : Etheiwoldi Lindisfarnensh De Vilis abbatuiii
    mireesanclilalis abbas Abbendomai Elhelwoldiis, S. Lindisfarnensiuminscribitnr ; et ibidein 6183, codice
    Dunslani alumnus , Brillielmo Winlonise episcopo 349 ejusdem Galei, Eihelwoldi Vnera, liber sic dj-
    liiiiiianis rebus exeinpto, cjusdem sedis digiiitaienv cius. At opus isiud absque dubio speclat iid aliuni
    volente Doniino adeptus esl. > Juxla Symeonem iElhelwuIsum ducentis aniiis ei ahiplius islo anii-
    yero D.iirielmehsem in Chronico,facfus est anno 963 quiorein, qui dictus est Bernicius. alque aniio 750
    episcopus, qui, clericis ab hac sede aniotis ob nu- clarus, opuS suuiii~_>eLindhfarnensibns cbbatibus ei
    plias ad quas passim convolabant, monachos illic virh illustribns domino suo Egberlo Eboracensi cir-
    jussii regis Edgari substituil. lia auienv Vilam.ejus n clmphcopo iiiseripsit, in preefationesua quse exsial
    pcrstringit abbasJorrialensisloco citalo:« Factus esl in veteri codice bibliolhecic Bodleianae, in niss. Bo-
    episcopus Winloiiiensis, nbi monasteriuin monialiuni dleii liltera B, 4, codice 10: Amkorum prmsianih-
    COiisliluit,et corpus S. Swilhini transttilit. Yjr igi- simo atque dilecthsimb sacerdoti tnagno Egberto ,
    tiif iste ex inohaclio WiiUoniensis proesul facius, presbyler meritis JSdilivulf, intimie churitalh saluiem.
    pfppter profusa convivia.queelunciii Anglia a Da- Hiine errorem ndmisil Gerardus Joannes Vossius
    iiortim advenlu exbibebanlur, pane et aqua uteba- Jibro n De bistoricis Lalinis, cap. 41, qui lainen
    tur. Vir isle peroninia beataeMariseet sanclo Cui.li- ibideni cap. 29 il.ludopus ideiu tribuit el riicie EiheJ-'
    berlodeyotus exslilil; Ciijussedem poslobiium ejiis, wolpho Bernicio, quem anno 750 claruisse scribii.
    nunquam poiuit aliquis impune.dormiiando preuierc, Nihil igilur bistoricum quod sciani Etbehvoldus
    quin letris imagiiiibus resiliret, increpantibuscurse- WinlOnierisis episcopus scripsit. Sed De consuetit-
    dem episcopi indiguus usurparel. lgilur duin seiuel dine monacJwrumS.uxonke jEtlielvoldus exsial nis.
    simulias anxia inier ipsuin episcopum et Godwintim in bibliolheca Cotloniaiia sub efligieTiberii littera A,
    coiniieni essetexoiia, nec•die ad hocslaluto paci- Codice3, pag. 171, Codexaniiquus el optimaehoise
    ficari possent,- episeopiis ieeedendo iratus dixif: per niaiius diversoitiin scriptus anle oecupatam Aiir
    Per dominamtneatn Mariam tnale tibi erit. Nec ab gliam, in qtio icones S- Benedicli, Eadgari iegis e't
    illa hora quievil Godwiniisa Viscerumlorlura, doiiec S. Scholasticee.'lieni iiiler codices m»s. collegii (]or-
    beriediciionemab episcoporeciperel. Tandeni viriste poris (iliiisii Ciuiiabrigiaenoliito S, C, siibiiiiem co-
    _d Diiiiclumprofecliisest, ubi, quod magna: videbalur dicis, post paginairi'263 , Regula S. Benedkti Latini
    ~ el Sciavbnice auctore _ElhelwoIlo. Cujus o!) transja-
    (atidaciae, revulso sepulcri operculo, cuni S. Cutiiberio *-*
    quasi cuin aiiiico loquebaiur, ubi muiius amoris iie- lionein SaxPriicam, ut Hislpriii Eliensis refeii, Eadr
    ppsuil el obiil, anno Doinini'984, episcopalus _4, gr is rei etAllieth slve ^iifred sancio Etilwoldo
    regis Ethelredi 3, ei visioneiu Doriviiiiquain sempef i« leriumde Suthburn cuui chyrogiiipho iu pei|)e-
    Dpiaverai, adeplus csl. iluic Elhelwoldo successil tiuirti cpntuleriini. De opera ejus advcrsus piesby-
    S. 'Elphegiis tuiic'Baihonieiisis abbas. > ln ros. co- leroruin coiijngia, vide Vinceiiiium.Belloyiiceiiseui
    dice 5164 bibliothecseBodleianse,inter mss. codices in Speciilo HiSioiiali lib. xxiv, cap. 85, Antoiiiiitim
    Fraiicisci Junii cod. 52, luini. _, exstal: Ethelwoidui Floreuliaearchiepiscoptiiiiin Suuima llisioii_li,parte
    vpiscopusWihtoniensis,Dediurna. consuetudinetndna- ii, lil. 16, cap, 6, § 4. Aguiit de Ethelwoldo Jdan-
    clwrum ord. divi Benedkti, Saxonice ex cOdicebi- nes Lelandus.iii Cplleciaiieis, voliiniiiieIV, iiiim. «JO,
    uiiolhecseCotlonianse sub efflgie Tiberii A, 5'. llem piig.i_7, quod exstai inter ross. codices biblioihecso'
    inier mss. codices Universitatis Canlabrigiensis num. Bodleianae in Anglia, cpd.-5105 ; Gerardus Jpahnes
    2427 e.slat in biblioibeca publica Caniabrigiae iiv Vessius De histoiicis Laiiiiis ib. li, cap. 41, p;ig.
    niss. codicibus quos Mallhaius Parkerus Cantua- niilii 354; Hiniiphrediis Wanl. ius iu Ca.alogo liiss.
    riensis aichiepiscppus huic b.bliolliecaidono legavilj codicum Aiiglo-Saxoiiicoruiri,i» bibliothecis Angiioe
    codice 247, nuui. 8i Ethelwoldus be qbbalibus Lin- occurreiilium,Oxouiiiii.:.•.:•'.....
    fol. ah. 1706 edito,'*pasg.
    « l_i
    9. _>eregibus etregnw
    ii/i*/iir«e»Mii«8. 6t 199.
    79 S. ETIIELWOLDI WINTON. EPISC. 80

    VITA SANCTI ETHELWOLDI

    EPISCOMWINTOMENSIS,

    Auctore, ut videtur, WOLSTANOmowcho, ejus discipulo.


    (Apud Mabill., Acta SS. Bened. Ssec. Y, p. 606.)

    OBSERVATIONES PRiEVI_E.

    I. Quod priscam ecclesias.ticoeac monasticai rei \ egerunt, Rngerium Hpvedenum, Henricum. Huivtiu-
    disciplinam restituere saeculox conata est Anglicana dpniensem, MallhoeuniWesimenasieriensem, Jpanr
    Ecclesia, id maxinie debel pieliili ac sludio iriiiin neni Bromtoniim, Harpsfeldiuni, Thomam Mai.Iieu?!
    illiistrium episcoporum, scilicel Ethelwoldi, Oswaldi viuro indicasse sufficiat: quibns adde auctofes qui
    et Dunstani, qui cooperante in primis Eadgaro rege, facta sanclorum Oswaldi et Dunslani scripserunt.'
    abusus in Ecclesiam invectos suslulerunl, et mona- Fallilur in his Bromionus, qui Eihelwolfi gesla con- .
    clios vitav slrictioris inprislinas sedes postliminio fundiicurii factis Alfwolflepiscopi Schirebiirnensis.
    revocarunl. « lla his tribus vilis agenlibus, quasi 2. Quid in rem raonaslicain praesiUef.ilEtelwoldus,
    triformi lumine Ecclesiam serenanle; dehsaevitiorum probant monasteria Abandoniense, prscsertim duo
    lenebrse > evanuere, ait Willelmus Malinesburiensis Wintoniensia, velus ac novum :iii qtiprum allero
    in lib. u De regibus, cap. 8. Eihelwoldum qui et monachi ejectis clericis suffecli,. in altero insiiluli
    Atheheoldus, plures auctores celebrarunl, quorum suut, ut pluribus dicilur non solum in sequenti Vita,
    primus videtnr Alfricus Abandoniensis, qui anno ab sed eliani in actis Oswaldi el Dunslani, apud Willel-
    Edelwoldi obilu vicesimo res ab eo. geslas litteris mum Malmesburiensem, in Monaslico Aiiglicano, et
    breviler mandavil. Ejus lucubraiionem invenimus iu aiibi. Audiendus hac d'e re Willelmus Miilmesbiir
    ms. codice Fiscamnensi. Proxime post eum ideni riensis in lib. n De regibus Angloruin, cap. 8 :
    praisiuit scripior aiierelanonymus, quem hic dainus; « Quanluni eliicax fuerit sanctilas el probilas di-
    eujus selas ex prologo ex cap. 39 intelligilur: ie- scipulorum suoruhi i ,'nempe DuriStani,«indicio esl
    statur quippc se ea referre quae prmsens viderit, et Athclwoldus ex monacho Glastoniensi abbas Aben-
    qum fideli seniorum relatione didicerh. Heec scriplio j. doniensis, idemque posl boecepiscopus Wintoniensjs,
    habeiur in codice Ulicensi "
    absque auctoris nomiue qui tol et lanla inonasteria fecit, quod vix modo
    seu sancli Ebrnlfi, ea aitate scripto ; sed ejus auctor credibile videalur, ut lalia fecerit episcopus urbis
    non alius milii videlur qtiani Wolslanus inonachus unius, qtiaiia vix possel rex Angiiae.lolius. Fallor, et
    Wintonieiisis, de quo hoec Willelmus Malineshii- praecipili senlenta pecco, si non palam sitquod dico.
    riensis in lib. u De regibus Angloruin, cap. 8, ubi Quaniula sunt ccenobia Eliense, Burchense, Tor-
    de Elhelwoldo : « Hujus Vitam Wislanns quidanv iiiense, q«se ille a fundameniis suscitavit, et sua in-
    canloi Wintonieiisis, discipulus ejus scibcet et alu- dustria perfecil? quse cum semper exaclorum velli-
    mnus, coinposuit stylo niediocri, »ut vero hancesse eeinequiiia, sunt nihiioniinus babiiatoribiis suis
    puleni Wolstani lucubrationem, boec fere me mo- sufficientia. » Tiini laudatp Wolstano ejus Vjioescri-
    yent.nempe quod aetas apprime conveniat, ge- ptore, ac deinde OsWaldo,qui Wigorniaemoiiachos,
    niiisque uucloris poetae, qui noiinullosa verstis huic pro clericis posuit, hsecsubdit Willeliniis : « Eiptt-
    Vitai inseruit; deinde relata qusedam Willelmo in lerat anlea regali jussione Ellielwoldtis episcopus
    lib. u De pontificibusAnglorum, ubi de EUielWoldo, clericos de Wintonia, qui curo dala a rege sibi
    quai non ab Alirico (qui ea prselermisit, nec scio an Optione ut aut regulariter viverciil, aut loco cede-
    Willelmo notus fuil tanquam Vitse S. Ethelwoldi rent, magis vitam mollem elegissenl. i Willelmo
    prinviis auclor) sed ab auciore nostro accepil, haud suffragalur Ordericus Yitalis iii Historiaesuse lib. IV,
    tlubie Wolstano, qucm uiitim laudat Vilavsancti oag. 517, ubi bsec verba : « Tunc cainobiuin Me-
    Elhelwoldi scriplorem. Porro Alfrico Wrilsianuiii desharostede, quod pridem teinpore Wplferi regis
    jdcirco proettilimus,qucd bic eadem emnino, et qui- Mercioruni Sexvulfus pontifcx constnixit, Adelvol-
    dem iisdem sscpe verbis referal, qusedam vero adji- C dus prsesu!sub Edgaro rege, iii vico qui Buj-gdicir
    ciat, quoe apud Alfricum desideranlur, referuntur- tur, reslauravit, et basilicam in lionore sancti Petri
    ut sup loco notabimul, aposloloruiii principis edilam magnis opibus dilavit.
    que, ut dixi, a Willelmo,referre
    Alfrici prologum huc juval: « Alfriciis Deinde 'forneiense, Eligense et alia mulla inonaslc-
    abbas, Winlonieiisis aliimnus, bPnorabili episcopo ria plurlbus Iii locis fabricaia sunt: et convenlus in
    Kenulfo el fralribus Winloniensibiis salulem in illis monachorum, aui clericorum, aulsaiiclimonia-
    Christo. Dignum ducens denique aliqua de geslis liuni solerier locata suni. Copia reddiluum singulis
    Palris noslri el magnifici doctoris Alelwoldi ineiiio- monasteriis largiter iropaiiiebalur, unde sufficiens
    riae modo commeiidare, transactis videlicet viginti yictus et vesiitus tbeoricis adminislrarelur, ne pro
    annis post ejus migrationem, brevi quidem narra- penuria rerum necessariaruin in divinocultu aliquaie»
    tione mea, sed el ruslica, quse apud vos, vel alias a nus vacillanies frangereiitur. Sic in Angj.ia inona-
    lidelibus didici, buic stylo insero, ne forle peni- sticusordo renovattisest, > etc. Quidin Wiiitpnien-
    lus propter inopiam scripiorum oblivioni iradantur. sibus munasteriis veteri ac nevp acluin ^il per
    Yalele. » Alfricum seu Elfricum laudat Pilseus ad Elhelwoldum, carmine persecutus est Wolstauus ,
    annum 1016, ubi ait eum ad episcopalum primo jani superius Iaudatus, in epistpla ad Elfeguin
    YVilluncnsem, dein ad melropolim Cantiiariensem Wiritoniensem episcopuin , praifixa dupbus, jibri^
    promolum fuisse. Alios auctores, qui de Eihelwoldo Bielricis ab coueiri Wolstano scriptis*De Yila etitiii-
    «I - VITA. 82
    raculis sancti Swithuni antislitisitidem Winloniensis. A sanclis lucifluum jubar invexit. > Torneia insula,
    Haiic episiolain post hanc Yiiam referemus. Hoc Thornig h\c in cap. 24 appellatur, sita prope urbeui
    Wolslani carmen non laudat in superiori loco Wil- Eliensem, in comitalu Canlabrigiensi. De eo lege
    lelmus, qui praiter libmm de Vita Elhelwoldi aliud "MoiiasticumAnglicanum a pag. 242, ubi ecclesioe
    opus De harmonia ei tribuit bis verbis : « Fecil et pars aquilonaris S. Benediclo sacraia fuisse.dicitur
    aliud opus De lonorum harmonia valde utile, erndili pag. 243.
    Angliciindicium, homo vitsebonseet eloquenlieeca- 4. EthelWoldimemoriam in rebus sacris jam inde
    siigatee. > Eara eloqiientiara negligerC visus esi in ab ejus obilu celebrayit Anglicana Ecclesia, ut prse
    Yila S. Ethelwoldi, quaemediocri stylo revera scri- aliis testaium facit missa hic edita , qualis in ms.
    pta est. De novo monasleriolege quaediximus supra codice Uticensi pervetuslo habetur. Ejus moriis diem
    in Elogio S. Grimbaldi. Alfricus assignat lerlio Kalendas Augusli (si non
    3. Pulchra sunt quse de Thorneiensi nvonaslerio fallit apographum nostrum), Wolstanus aliique post
    exculto scfibit Willelmus in line eum Kalendis ipsis. Sic eninv legil.ur non solum in
    IierElhelwoIdum
    ibri iv De pontilicibus Anglorum, ibi: « Soliludo in- cap. 41, sed eliam in ipsc Yitse ejus litule, qualem
    gens ad quielem data monachis, ut eo lenacius hse- inox referemus.
    reant superis aao castigalius mortales' conspicanlur. 5. Pilseus in librn De illusfribus Angliaescriplori-
    Femina ibi si visitur, monslro habelur;. maribus bus Ethelwoldum nosirun.icommendat, eique tribuit
    advenientibus quasi angelis plauditur : csele.riimibi opttscula iionnulla, nempe : Desua in presbyterospo-
    hullus nisi "momentaneeconversalur. > Elhelwoldus teslale ad Joannem papam XIV, lib. i. Conlra pre-
    t jam aprincipio episcopatus eremiticam ibi exer- sbyterosfornkarios el eorum concubinas lib. I. De
    cere vitam ccepit, libabalque ut polcrat fulurse B abbatibus Lindhfarnensibus lib. I. De regibus, regnis
    quietis primitias diebusquadragirita in remolissiriva, et ephcopalibuslotius Anglim tib. i. De tempore re-
    qtiiim ipse construxerat, ecclesia solus Dep vacans. gum Britdnnorum lib. i. I)e suis vhilalionibus lib. i.
    Idcircoque rion tanlum terrarum illic, quanlum alibi 'De ptanelh ei mundi climalibus lib. i, et alia non
    congessit, sed quantum sibi el duodecim monachis pauca. Sed an et quaevere ipsius siiil, non facile est
    salis esset. Corpora sanctorum, qui olim in illa ere- deflnire, cum ea opera non sinl in promplu. Non
    mo diversati fuissent, necnon et aliorum per An- larnen dubilem librum De abbalibus Lindisfarnensi-
    gliam tot advexit, ul omnes pene anguli ecclesioe bos haud alium csse quanf cariiien Elhelwolli mona-
    pleni sint. > Ceeleris propter nominum slridorem chi Lindisfarnensis de islo argmnenlo, a nobis edi-
    omissis, Willelmus uiiuin memorat Benedictuiii ab- tum in toino superiori. Addit Pitseus librum De vi-
    batem Wiremulherisem.venerabilisBedae riuiritium, sitationibus opus esse Elhelwoldi monachi Wintol-
    cujus « Benedicti coi-pus magno coemplum prelio niensis. Caetera, forsan proeter duos prinius, aliena
    Adelwoldus Thorneiam advexit, et obscurioribus etiam videntur.

    VITA SANGTI ETHELWOLDI.

    INCIPIT PR.EFATIO

    De vita gloriosi Patris Alhelwoldi episcopi, cujus sacra raemoria celebratur in Knlendis
    Augusti, qua die regna migravit coelestia.

    Poslquam mundi Salvator Christus humano generi C fex Adelwoldus, velut Iucifer inter astra coruscans,
    per aulam virginalis uteri incarnatus apparuit, et suis lemporibus apparuit, multorumquecoenobiorum
    explela suoe pieiatis ac noslrse salmis ineifabili dis- fundator et ecclesiaslicorum dogmalum instilulor,
    pensalione, ad paternse majestaiis sedem" cum inler omnes Anglorum ponliflces solus singulariter
    triumpbo gforiaeest regressus, multa per universum elTulsii.De cnjus ortu, gesiis et obilu scire cupien-
    orbem diiTudit apcstplicorum luminaria doctorum, tibus, aliqua narrare dignum duximus, et ne tanli
    qtii evangelicae fidei illustratione perfusi, cxcas Patris memoria pcnitus oblivioni traderetur, ea quse
    ijuprantiee tenebras ab humanis cordibus effugarent, prsesenles ipsi vidimus, et qtioefideli seniorum rela-
    et-ut credentium mentes igne superni amoris inflam- tionedidicimus, inbisschedulissummatimperstrin-
    marent, et elongata diulurnse mendicitalis esurie, ximus, illius sanclis confisi suffragiis, hoc el nobis
    populoruin turbas setemae vitse epulis satiarent. Ex qtii scripsimus, et eis qui lecturi vel audiluri sunt
    qtiortim collegio bealus Pater et electus Dei ponti- profulurum.

    INCIPIUNT CAPITULA SEQUENTIS LIBELLI.


    I. Deorluet iemporibus beati Adelwoldiepiscopi. D dam die subilo in ecclesia cum nutrice sua ttt
    II. Devisionesomniorum matrh ejus. inventus.
    Hl. De interpretationesomniorum eorumdem. VI. Quam sludioseel diligenterin ipsa puerilia sacrit
    IV. Quomodbmater sensit animatn pueri nascituri litterarum sludiis aninium dederit
    venhse, et.in ettmintrasse. "VII. Quomodoadolescens Adelstano.regi nolus e/fe-
    Y. Quomodopiter natus et in Qhristo renatus, qua- ctus,ad clericatumet sacerdoliumpervenerit.
    83 S. ETHELWOLDIWINT. EPISC. 84
    Yltl. De prbplietia qttam prmdixit sanctus Mlfegus A woldvm construcla; et comtiintq sint monacliorum
    Wintoiiiensis ephcopns de iribns sacerdbtibus. inonialiiitnquecmnpbia in gente Anglorum.
    IX. Qubmodb Adelwoldus Glestoiiiam pervenit, et .XXYlll. Qftomodo sanctus Adelwotduslenitatis bian-
    mohacltusfaclus, qudliler ibi vixerit. dimentp seyerilatem disciplinm (emjieraverii,:
    'X. De bbilu regh Mdelstani, et de successione frd- XXIX. Qubmoilo famis ienipore multiiudinem. pau-
    trumejusin regnum gentis Anglorum. perum ab ipsfs fancjbus morlis eripueriii
    XI. Quomodb rege Eadredb favente, sdncliis vir XXX. Q„orf inier liatc vir sanclus ihfirmiiates siepe
    Abbandunensh monasterii curam suscepit, ejusqtte rhcerum el tumoretn crurium perpessus fueril. .
    loci abbas ordinalus fuerit. , XXXI. Quodjuvenes docere.semperduice habuerU.. ,
    XII. Quod rex Eadredus ad mohaslerium venerii, XXXII. I)e chrismalh dmpidla peene vqcua.^ el
    et hospitibus tota die convivatitibus liquor exliau- in.itinere oleo plenq inventg. -.,.
    riri nequiverit. XXXIIL De monacho qui furlum perpetravit, et
    XIII. Qtwd: regnanle Eadgarb tempium prmdkli •solosermoheviri Dei quid]perpessusfiierit.
    ccenobiiconstruclum el dedicatum fuerdt, XXXIV. De monaclip qni de summo tenipli culmme
    XIV. De ordinaiione Dunstani, et quod dbbas Adcl- cecidit,.el nil hutli pqssus, incolumh surrcxii,
    woldtis Osgdrum monachuni iraiis mare direxerif,; XXXV. De tnonacho qui se virb Dei in iegeiidoassi-
    etde quodam fratre Mistahi slmplki et maghm milare prmsumpsU,qu$ perpessus fuerit. ',
    ObediewiiEviro. XXXVI. De c.nndelaqum.epkcopoobdpr.iitientesnper
    XV. 'Quomodo Iwslis. qnliquus sanclum virum. per jolium libri ardens jftcuit, el iamen puginam
    " casum
    cujusdam posiis exslinguerecbnalus sit. minime Imsit.
    XVI. Quod rex Eadgarus' tid ephcopaliim Wintb- g XXXVII._ Qiiod npn omiiia virlulum sancli: vm
    tiiensis Ecclesid' sqnctuth virum elegerit. '.fipera,valeani: explicari- .. \ ..,_'
    XVII. De communibne quam clerici cantaverunt:, XXXVIII.De arbpre qualam magna cueulHi innu*
    qiianto monachi de Abbandunia venkntes ad tiieris oftusta, et de ejus ihlerpreinliane, qum in
    ingressum ecclesimsielerunl. somnis sancto Dunstanoolimfueratostensa.
    XVIII. De expittsioneclericoruinde veteri monasterio. XXXIX. De visioneviri Dei ih qua npparuil einavis.
    XIX.' Qiioinodovir sanctus venenum biberit, et fidei quwdam moximq, piscibus et anguillis ab imo
    calore Succensus,poiutit mbrtis exstiilxerit, , iisqiie dd summutn pieiia,. qui. exciiali homines.
    "
    "XX. De expiilsipne ciericornm de tiovb tiioiiasierib, jsunfi effecli, ei ' raiioni prhtince restitutL
    ~K.Xl.Quod in Afibdndpnid Osgaruni cbhstituerit XL. De veierh ecctesW,... nbva dedkqtione , attoe
    abbatem. facta est in die xui Kall Novembris,
    XXII. Qubil in cimnobia nbhndruni sanclimoniales XLI. De pbitu sancli Pairls ih Hal. Angusli, et de
    ordinaveril. '
    sepullurd ejus die ierlio Ndharum ejusdem mensis.
    XXIII. Quomodoin provhkia orientalium Anglorum XLll. Quomodo sanclus vir antequaiii levaretur e
    Etigensecamobiumregttlariier menaehisinstituerit: lumulo,manifestavilseviro~urbiinoeuidum,hbmihe
    XXIV. Qnod in provincki quoque Girviorum duoi Elhelmo, plurima cmcitatemutlato.
    monasieria, Burgh qtque Tltorniji appellqta, similii XLIII.Dzsancti viri.translatione,qum facta est sub
    modo monachis deiegaverit. ' : die iv iduum Seplenfbriumi, et de miraculh <xd
    XXV."De familiaritaie sancii viri cum rege Eadgaro^' C ejus seputcrum patrnih.
    XXVI. Derevelationesancti anlhlilis Swiiltuni, quem'- XLIV. De infirma puella^ qum ibi sanilatem recepit.
    sanclus Pater Adelwoldus sub die Idus Julii cum! XLV'. De cmco puero, qui ei ipse ibidem illumina-
    omni gloria translulit,etinde in ecclesiqcollocavil. XLVL. tus est.
    De.ligato qubdam fure et i« cippo exlenso, qui
    XXVII. Quod et alia multa per Dunslanum,-et Adeti:. soio sermoheviri Dei absotuiusest.

    INGIPIT VITA SANCTI ADELWOLDI


    .. WINTONIENSIS:
    El?lSCOPIET CONFESSOHIS.

    . C\P. I. — Eranl igitur p.arenlcs, sancli poiilificis D sublime vexillum, cujus summilas cceltim langere
    Adelwoldi ex,. ingeiiiia Clirislianorum propagine yidebalur : quoti se inclinando lidnesie ad lerram^
    oriiindi, .Wentaiise ci.vilalis urbani, lemporibiis-se- fjmhrjariim _stiarum velamihe circumdedil iiiiprse-
    liioris E.adiiardi,fegis Anglorum florentes, in man- gnalam,. r.iirstimqiieprpce)a altitudine erectum, et
    dalis el juslilicatio.iiibusDomini sinc querela fideli- inflexibili stabiliiale'rebustum., ipsum''-uHdejiriclin_-
    ler incedenles, Quiduni: quotidianis bonorum ope- baiur repetijl coelum.;Exspergefacta autem mtilier
    ruiu pollerent inc.remeiitis:, eximio Dei mutiere de- rurstis sopore deprimUur, et ecce reperiteviditex '.
    corati sunt, qno talem mererenlur gigne.re*oboleni, ofe suo prosilire et avolare 1qtiasi aivreanl riiif;»
    cujus erudilione el exemplis non solum populi prae- inagniltidinisaquilam, qua: volando ciinla Wentarix
    sentis sevi, sed eiiam futtiri pervenirent ad notiiiam civitalis aedificia, auratis pennarum remigiis obum-
    veri luminis : ul exuli caligine tehebfosi errofis, bfavii, et iii alta-ceelorum se elevando disparuit.
    gloria fruercnlur avlernoeclarilalis. Cumque mulier evigilans secum miraretur auonila,
    > CiVPVlI.— Itiique felix ejiis geiiitrix cmn eum ini et somnibrum visionejri mehte volyefet. taciia, riec-
    tueroconcepumi gerefet,vidilbujiisceniodi intempestai per seinelipsam conjicere posset eorum intepfelar:
    nocte somniiini, qnod erat certunv fuiuri effectus> lionem, peffexit ad quamdam Chrisli famulam,
    pvoesagium. Yisum iiamque sibi cst se pro forihtiii nomine Edeldridam,. moribus et selatp. ihaturaiivj
    snaj dpihus sedere, et obtutibus suis adesse quoddairi (jiise iii prsefata urbe nutrix erat Deo devolaruii»
    85 VITA. •> ; 8C
    virginum, cui nafravit ex ordine quod sibi osten- Apise devetipnis sp.vere neqniret, caput hunilir
    sum fuerat in noclurnii visione, Ai illa, sicut erat ter oinnipolehtemDomiiiuin rogalura declinavit, et
    Sagaci animo prudentissima, el inlerdum eliam fu- confestim divina miseratione consolari prpineruit.
    tororum, Domino revelante, proescia, de nascituro Nam ntillam molestiam procellosai tempestatissen-
    ' iiifariie ihulta
    ppsedixil,quse vera esse rerum exitus liens, siibito cum infantulo invenla est seden.s in
    intlicavit. ecclesia quam adire dispenebat, ubi soleiiinia mis-
    CAP:.111. —" Nos quoque eorumdem somniorum sarunv presbyter celebrabat: et quod nulla ralione
    credere potuisset ut fieret, faclunvvehementer ex-
    ' conjectores esse possumus, in sublimi vexillo intel-
    ligentes sanclurii viruni, qui tuncin utero portaba- pavit; el omnes hujns rei cegnpscentes riiiraculuiri
    tur, quandoquefuturum militioeDei signiferum, sicut magneeadmiralionis sttipor invasit. Sicul enim pro-
    eterat, quem multimoda reluclatione conlra anti- pheta quondani ex Judoea repente sublatus, et in
    'qrium hoslempro defensionesanctse mairis Ecclesiae 'Chahtea cuirt prandio deposilns, sic beatus puer
    corigiedieniern vidimus, ipsoque bellante, imo per Adelwoldussub riiomenlocum nulrice in lemplo est
    ipsum Deo vincenle, pravoruin machinamenla ad prsesehtatus, ul sictit ille refecit congruo lempore
    "hiliilum redacta cohspeximus. Et quia aquila ab Danielem prophetam in lacu leonnm, sic iste millia
    acumine oculorum vocatur, et lestante sacroelp- Bpppulorum pasceret in Ecclesia sanctorum.
    qiiio ihesaurus desiderabilis requiescit in ore sapien- CAP.YI. — Igitur quotidiano profectu crevitpuer
    lis; reele per auream aquiiam, quavloiam urbein bonaeindolis, el in ipsa mox pueritia sacris littera-
    alarum velamenlo obumbrare visa est, idem prsecla- rum studiis tradilus : ui qui aliis viam salulis erat
    rus vir lotius sapienlise [ihesmro] decoratus expri- ' oslensurus, ipse cum Maria secus pedes Domini hu-
    , riiilur; qui perspicaci et irreverberata cordis acie niililcr sederet, et verbum ex ore illius salubriter
    divina mediiando, semper ad ccelestia per coniem- audiret. Erat enim agilis natura atque acultis inge-
    plalionem volavil, et s.uper Ecclesiam, magni Regis nio, ila ut quidqiiid majorum tradilione didicerat,
    ciyitalem, quam coiilrarisepotestates impugnare ni- hon segniter oblivioni traderet, sed lenaci polius
    lebanlur, umbraculiim paternse protectionis longe memoriai commendaret. Studebat etiam. leneros
    lateque expandit, et consummalo boni certaminis pueritiae anrios moruni honestaleet virlulum matu-
    ciirsu, advisionem Dei in sanclorum comitatii per- ritaievincere, divinis semper obsequiis omnia mem-
    venit, sicut in Evangelio voce Dominica dicititr : bra sua maiicipare, et ad Dei implendam volunlalein
    Vbkunque fueril corpus, illuc congregabuhluraquiim. totam ineniis suse iiuentioneiii dirigere : sicque prae-
    Quia nbj ipse RedemplOr noster est corpore, illuc ceptis Chrisli muneribus recte vivendo gratias exbi-
    procul dubio nunc colliguiuur electorurivauiinse, el C bere, ut ad majora percipienda dignus lnererelur ex-
    iri futuroeresurrectionis gloria illuc quoque eorum sistere.
    colligentur et corpora. Hoecde somniorum inlerpre- CAP.YII. — Curoque lloreiilis adolescenlise cori-
    taiione brevifer diximus : iiunc ad narralionis ordi- lingeret selalem, praeconium sanctse conversationis
    nem redeamus. ' ejus/Edelstano regi, filio prtedicti regis Eadwardi,
    CAP.IV, — Quadam namque die cum mater ejus fama vulganle nuntiatum est, juvenemqiie festiitaii-
    slipala civibus slaret in ecclesia, sacrae missavcele- ter accessiri praecepit, qiii cum adductus staret in
    bralioni inleresse desiderans, sensit animam pueri praisenlia regis, invenit gratiam in conspectu ejus,
    in et in eum Dei nuiu ' el in oculis
    quem gerebat uiero, yenisse, optimaturo ejus; ibique individuo comi-
    cuncta moderanlis inlrasse, slcut postea ipse saif- tatu mulium tcmporis agens in palatio, plufa a sa-
    clus qui nasciltirus eral, jam episcopus nobis gau- pientibiis regis ulilia ac proficua sibi didicit. Et d&-
    dendo refterebat. Ex quo ostendilur eum a Beo niuni jubenie rege ab iElfego Winlonieiisi episcopo
    .electum exstitisse eliam aiiiequam riascerelur, et secundum morem ecclesiasticum prius ad cleficalus
    animamprocreali lioininis non, ut quidam eestimant, offieiuni tonsoralus, ac deinde paucis labenlibus an-
    apairevel a nratre exisiendi initiuni suinere, sed, n noriini curriculis
    ' •• in sraduiri- saCerdotaleiiiconsecra-
    . ulvere et absqiie omni dubietaie. credilur, a solo lus esl. .".•'.'
    Creatore vilalem spiriluni vivificari, et singillalim CAP.VIII. — Ipse enim beaiae recordationis.Pa-
    unicuique.dari. Nascilur ergo futurus Dei poiuifex, ter Elfegus, inter coetera sibi collata spiritualium
    . etfonle bapt.ismatis in Chrislo ieiialus, Adelwold a 'cbarismatiini dona , proplieiiae spirilu pollebat et
    parentibus est appellalus, sancliquechrismaiis un- coiiiigileuiiioidiriassein.ipso iempore simuiDiinsla-
    clione .conliriiialiis,graliae Dei in oninibiisconimeii- num et Adelwoldum, et quemdam, Edelstanum vo-
    .daliis.. eabiilo, qui poslmodum monachilem habiiiim dese-
    CAP. Y. —Accidit enim quadam solemni die, rens aposiala fiheienus perduravit. Completa auleiu
    cunv more solito nutrix illius ad ecclesiam pergere missarum celebraiione sanctus anlisles Elfegus sibi
    et: orationi incumbere decrevisset, lam validam iri- adheerentes' ita alloquitur :'« Hodie cofam Deotri-
    nndantis pluviee lempestatem eriimpere,"ut extra bus virisnianus imposui, easque in sacerdotii ordi-
    loci liriieri,ubi in gremio tenens eunidem infan- nem consecravi : quorum. duo iid episcopalem per-
    lem sederat, pedem movere non possel. Quse tingent apicero, unus quidem primmiijti ciyilale
    dmn mcerens amarissime flerel, eo qued vplum Wigornensi, deinde in Canlia, vjuaeest metropp]u|
    87 S. ETHELWOLDI.WINfON. EPISC. 88
    Eccesine geiitis Aiiglorum; aller vero mihi quando- AL Scriplurae testinionia,
    per disciplinam subdilps et
    "qaesuccessurus esl in pontificii dignilatem , terlius per hurivililatenicusiediebaisemeiipsum. _•,,•.'.
    autem per lubrica volupiaium blandimenla misera- CAP.X. — Cpnligit interea victprio,sissimumr«-,
    bili fiiic tabescet. > Tunc Edelsiarius inlerrogavit
    gem jEdelslanum, quarlo anno ppsfqti.amhostilenx
    "sanctum anlistilem propinquum suum dicens :
    « Num mibi conlinget esse uniim ex duobtis paganortimexercitum maxima slrageperernU.pbisse,
    jjui et fr.itrem ejtis Eadrnundum pro eo regni giiberna-,
    episcopali calhedra sublimandi sunl? > Cui respon- cula suscepisse. Cui post annos scx etdimidiutri
    dit anlistes : i Non erit tibi pars neque sors in eo crudeliter
    inleremplp successil in regiinra ffater
    quem praefaiussum ordine; sed neque in ea sancti- ejtis Eadredus, qui erat veleris cceripbiijn Wiritpnia ,
    tate, quam in hcminum ccnspeclu videbaris in- specialis amalor alque defensor, ut teslanlur ea quoe
    choasse, perniansurus es. > Cujus prophetiai verba ipso jubenle fabricala sunt ornamenla, niagna scijj-
    quam veraciter essenl prolala rei probavit eyentus. Celaurea crux, allare aureum, et caetera.qiiaelarga
    Nam duo (sicut dicit Scriptura : Justus justificetur , nianu benignns illuc ad honorem beatprnm appstplo-
    adhuc, et sanclus santificelur adhuc) ad.pontilicaiqs rum Petri et Pauli direxil, ibique acternaliter ad Dei
    honorem pervenernnt, tertitis vero juxla lerribjlom laudem et gloriam conservari proecepit : qui.eliam
    prioris sentenlioe comminationem quoe dicit: Quifi3 si vita coines fieret, orieiitalem porlicum ejusdem
    msordibus esi sordescat adhuc, in fetore luxurise Winloniensis ecclesiaedeauratis imbricibus adornare
    yilam finiyit. disposuit. Cujus regni ternpore vir Dpininj Adelwbi-
    dus adiiuc cupiens ampliori Scripturafum scienlia
    CAP.IX. — Adelwoldus aulem Cbrisli famulus, doceri, el monaslica religione perfeclius informafi,
    .liomine, menle et opere benevolus, arclam viam quoe decrevil ultra marinas adire parles. Sed venerabilis
    ducit ,ad vilam reclo iiinere gradiens, quotidiana regina Eadgiw, materregis memorali, prsevenit ejils ^
    Deo. cooperante studuit melioratione succrescere, conamina, dans consilium regi ne talem viruin sine-
    |dans operam diligenler dpctrinis et exeroplis Elfegi rct egredi de regno suo, insuperasserenstantamin
    jsusceptoris el oj-dinatoris sui. Nam apud eum proe- co fuisse Dei sapienliam, quae et sibi.el aliis sulfi-
    icipiente rege, quo melius imbueretur, aliquandiu cere posset, quamvis ad alieneepalriee fines ob Iiahc
    iCOnimoralus est, ac postniodnm Glestoniam per- causara minime tenderel.:
    '
    rveiiiei)s, magnifici viri Dunslani abbatis ejusdem CAP.XI. — Quibus audilis delectatus rex, ma-
    _i)>onasterii.discipuIatuise tfadidit.Cujus magisterio gnam circa Dei famulum coepit habere dilectio))em,
    mullum proficicns, tandem monaslici ordinis habi- placuilque ei, suadente riialre stia, dare sancto viro
    tunvab ipso suscepit, humilique devotione ejus regi-.(C qnemdam locum vocabulo Abbandum, in qup modi-
    mini dedilus esl. Didicit naiiique inibi liberalem cum aniiqiiitus monasteriolum, sed erat tttnc negle-
    gramraaticai arlis periliam, atque melliflitam ine- cttim ac destitiituin, vilibus xdificiis corisistens, et
    iricoe ralionis dulcedinem; et more apis prudenlis- qiiadraginla lanlum mansos possidens; reliqiiam
    "sima?, quai solet boni odpris arbores circumvolando vero prsefali loci terram, quae cenlum cassalornm
    requirere, ei jocundi saporis oleribus incumljerc, luslris hinc inde gyralur, regali dominio subjeclam
    ' diyinorum carpebat volumintim flores. Catholicps "fex ipse possidebat. Faclumque est, consenliento
    quoque et nominatos studiose legebal auctpres, in- Dunstano abbate, secundtim regis voltiniatem, utyir
    super vigiliis et oratienibus perseveranter.insislens, Dei Adelwoldus praenotati loci susciperet (9) cu-
    el abslinenlia semetipsunvedcmans, el fratres sem- ,ram, quatenus in eo monachcs ordinaret regulariler
    per ad ardua exbortans. Qui cum pro merilo sancti- Deo servientes. Venitergo servus Dei ad locumsihi
    talis ab omnibus an)arettir, et nionasterii decanus commissum :qiiemproliniisseculisuntquidamclerici
    »\>abbatestio consiiluereli)r;nulIum elalionis incttr- de Gleslonia, scilicet Osgarus, Foldbirhtus Ffiwe*
    rit.periculiim, sed lantx subjectis prajbnil humilita- garus, et Ordbirihltis de Winlonia, et Eadriciis"de
    tis exemplum, ul quolidiano mantium opere boiluni Lundonia, ejus discipulatui se subderites. Cpngrega-
    excclendo laborarel, et fratribus ad prandium pnma ^D vilquc sibi in brevi spatio gregem nionachorum,
    ac diyersi generis leguroina praipararel :'ut post quihus ipse abbas jubente reigc ordinatus est. Dedit
    spiriliialem auimarum refeclionem, corporum quo- etiam rex possessioiiein regalem, quam in Aban-
    que necessaria minislraret, prse oculis semper reti- dohia possederat, boc est cenlum cassatos cuiri
    nens illud Doiiiiniciiiii : Quicunque voluerit inlervos oplimis sedificiis, abbati et fratfibus ad augmehtrim
    major fieri, sit vester minhter; et qui voluerit inter quotidiani victus, et de regio thesauro stto mullum
    vosprimus esse, eril vester servus; elillnd : Quanfo eds in pecuniis juvit; sed maierejiis largius solalia
    tnagnus es, humilia tein omnibus, nt coram Deo in- munerum eis direxil. T.anlamquegratiam Dominus
    venies gratiam. Hsec et alia memorise coniinendans sibi scrvicntibus coiitulit,.iit ad prscfaiuriiccenobium,
    • (9VIs abbas Aliandonensis Edredi privilegio pro plinm exquhite culknles, ex CorbeiensiGqUimpceno-
    . nionasterio Crulaiulensi subscripsil anno 948 apud bio accersis.sedicitnr Etiielwpldjisapud Harsfeldium
    ' lngullum. El tanien iii Monastici Anglicani lomo 1, ' soeculi x, cap. 9; ccrisiiie Moriaslici toiiiuiri I,
    pag,16, col.l, Abbandoriiseabliasdicilur ordinatus pag-. 97.
    aiiiio954; an legendum944? Viras.monasticie.dit.ci-
    *ft YITA. ,9p
    qndd antea rebus erat pauperrimum, oranessimul A et juvamine allerius mmistrl peragere. Accidit nam-
    divitiaepularentur affluere, et sic cuncta prosperis que quadam die, dum abbas more solito peragraret
    successibus occurrere, ut palam sententiseDominicce mpnasterium, ut aspiceret illum fratrem juxta fcr-
    promissio impleri vhleretur, qua dicilur : Primum vens caldarium, in quo victualia prtcparabat arliii-
    qumrileregnum Dei et justitiam ejus,tt omnia ctdji- cibus, et intrans vidit oninia vasa mundissima, ac
    tientttrvobis, pavinvenlumscopatum, dixitque ad eum hilari vul-
    • CIP. XII.-^-Venit
    ergo rex quadam die ad mo- tu : 0 mi frater Elfstane, liaiic obedieniiam miiii
    nasterium, ut aedificiorum slnicturam per seipsum furaltis es, quam me ignpranle exerces. Sed si lalis
    ordinaret; mensusque omnia fundamenta monaslerii miles Christi es, qualehi le oslcndis, mitle mariurii
    prnpria manu. quemadrrtodummuros erigere decre- luani in bullieniem aquam, et unum frusluni de iiriis
    veral, rogaviique eum abbas in hospiiio cuin suis mihi impiger altrabe ; qui slalim sine mora miltens
    prandere. Annuil rex illico, et conligit adesse sibi nianum.suam ad imuni lebelis, abslraxit frustum
    non paucos optimalum suorum venientes ex genle fervidum, non sentiens calorem fcrvenlis aquai. Quo
    Nordanhiinbrorum, qui onvnes,cum rege adierunt viso, abbas jussit frustum deponi, et nemini hoc iri-
    convivium. Laetalusquerex et jussil abundepropi- dicare viventi. Illtim vero fratrem poslmodum ab-
    iiafe hospiiibus bydromelluin [al. medonem], clausis n balem vidimus ordinalum, qni etiam deinde ponli-
    diligenler foiibus, ne quis fugiendo potationem re- ficali honore sublimatus, Ecclesiae Willuniensi est
    galis cpnvivii deserere viderelur. Quid mulla? hau.- .praelatus, et beato fine (10) in Dominoconsummatus.
    seriint nvinistri liquorem tota die ad omnem suffl- CAP. XV. — Erat namque sanctus Adelwoldiis
    cienliam conyivaniibus; sed nequivit ipse Jiqupr ecclesiarum ac diverserum opeiiiin magnus aedifica-
    exhauriri de vase, nisi ad mensuram palmi, in ebrie- . lor, et duni esset abbas, el dum esset episcopus.
    tale suatim Nordanhinibris, et vesperi cum laetilia Undc lelendit ei communis adversarius solitas suoe
    recedentibus. . Rialigniiatis insidias, ut eum, si ullo modo posset,
    CiP. XIII..—Non tameu coepit Adelwoldus abbas exsiingueret. Nam quadam die, dum vir Dei in stru-
    designalum sibi opus -.ocdificarein diebus Eadredi clura laboraret, ingens poslis super euni cecidit, et
    regis, quia rex idem celeriter ex hac vita migravit in quamdam foveam dejecit, confregitque pene
    dieixKal. Decembris. Sed regnante glorioso tege omnes coslas ejus ex uiio Iatere, ita ut nisi fovea
    Eadgaro, insigni et clememissimo, prsepotente ac illum susciperet, totus quassarelur.
    inviclissimo regis Eadmundi filio, hpnprabile tem- CAP.XVI. — Convaluit tamen vir sanctus de hac
    pluro in honore sanclse Dei genilricis semperque molestia, Dei omnippientis adjuvanle gratia, et ele-
    . virginis Marieein-eodem coustruxit loco, et consum- C git eum Eadgarus felicissimus Anglorum basileus
    jmavil, quod usque in hunc diem visu melius quam ad episcopatum Wiiitoniensis Ecclesiee, antequam
    "sernioneostenditur. ecclesia prsefali coenobii dedicarelur." Et jubenle
    | CAP.XIV. — Circa Iioec lempora eligilur abbas rcge, consecravit illam Dunslanus arcbiepiscopus
    ^Dtinslaiius ad episcopatum' Wigornensis Ecclesise, Dorobernensis Ecclesiee, anno Dominicae incarna-
    fjnxla prophetiam sancli Elfegi cpiscopi, sicut supra lionis nongentesimo sexagesimo lerlio, stib die ler-
    Et
    •jleiigiiniis. post aliquot annorum cnrricula factus tioKalendarum Decenibriinii.iii vigiliasancti Andreoe
    mansit in Canlia Iriginla et septem apostoli, qtisetunc habebalur in Dominica prima
    amiis, quasi columna immobilis, doclrina et aclione Advenlus Domini et Salvatoris noslri Jesu Cbrisli.
    JJaKliiepiscopiis,
    priecipuus, angelico vullu decortis, eleemosynis el Erant autem ttinc in velcri monaslerio, ubi cathe-
    propbetia prsepollens: ad cujus tumbam coelestia dra ponlificalis habelur, canonici ncfandis sccleruni
    Sicpc fieri miracula audivimus. Adelwoldusaulem roofibus implicati, elatione el insolenlia atque
    misit Oscarum njonaclium trans mare ad monasle- luxuriaproeventi, adeo ut nonnulli eorum dedigna-
    rium sancti Patris Benedicti Floriacense, ut regu- renlur missas suo ordine celcbrare, repudianies
    laris observantiofe mores illic disceret, ac dcmi uxores quas illicite duxerant, et alias accipienles,
    fralribus docendo oslenderet qualenus ipse normam D guloeet ebrielali jugiler dedili. Quod minime ferens
    monaslicaereligionis seculus, ct una cum sibi subje- sanctus vir Adelwoldus, dala licentia a rege Ead-
    ciis devia quoequedeclinans, gregcm sibi commissum garo, expulit citissime detcslandos blaspliematores
    ad promissam coelestis regni patriam perducerel. Dei de monaslerio; et adducens monacbos de Ab-
    In qua congregaiione erat quidam frater Elfstanus bandonia locavit illic, quibus ipse abbas et episco-
    nomine, simplex et magnse obedienlioe vir, qtiem pusexstitit.
    abbas jussit praevidere cibaria arlificum Hionaslerii, CAP.XVII.—Acciditaulem Sabbato in capite Qua-
    cui serviiio ipse devetissime se subdens, coxit carnes dragesimae(,11), dum monachi venienles dc Abban-
    quoiidie, ct operariis sedulus minislrabat, focum donia starent ad ingressum ecclesiae,clcricos missam
    : acceiidcns, ei aquam apporlans, el vasa dcnuo sponte finire. Communionem canendo : Servite Dominoin
    emimdans, existimanle abbalc hoc illum cum solalio timore, et exsultafe ei cum tremore; apprehendite
    (iV) fcadem lolnlem verhis, nec plura retert (11). Videscaputuuaaragesimoeeiiam tunc lnuum
    Willelmus Malmesburiensis.in Iib. n de Ponlifi-, a QuadragesimaiDoniinica prima, in qua hsec anli*
    cibus Anglortim, cap. 4 phona ad nussae communipncmlegilur,
    91 S. ETIIEWOLDI WINTON. EPISC. 92
    discipitnamiie pereaiti de vra jiisia, quasi dicerent: . cebit? Nenne ipse qui T)secIpqtiUur^proeseris eslih-
    Nps rioltiiniusDeo servire, nec discipliiiam ejus ser- vinitale, licet abseris sit cofpore? Ipse prdciil diibioi
    vare, vos saliiro facite, nesicut nos pereatis de via, ipse boc veneni virus in lc evacuare poiest, qui
    qiise ciistodieiitibiisjusiiiiani fegrtafacil aperiri coe- semper omnia priiest. flis et hujuscemodi verbis
    lesiia. Quo atidilo fratres gavisi suiil, inlelligentes a aecensa fides in-eo, omnernleihiferum han.sttimquem
    Domino suttriviter esse prosperatum, et Dei nutu biberal exstinxit, furenlisque veneni dploro ftigala
    luiiic psailmum propler illorum prseserttiam fuisse surrexit, abiens ad aularo hilari vultu, nulla penilus
    decanlaium, moxque Davidicunv ad se traxerunt signa palloris se iniuenlibtis osieitdens ,. nec iquid-
    imperium, OSgaro"exiiorlanlc eos atque dicente: qtiaviimali suo venefico reddens, sed ei quod tleli-
    Cur foris morarour? faciamus sicut horlantur nos qnit ignoscens. Sicque Dei virlute dissipalum est
    canonici, ingredianiur, et per viam jtisliiiaegradieri- iiialigrtum consiliiiin clericorum, quj videnies stiam
    tes, DominoDeo noslro cuiri timore el exsultatione nihiiprsevaleife neqtiitiam, landiu per divefsasgcri-
    famiilcraur,ui «11111 exaiserit iii brevi ira ejus, me- lis Anglorum prOvincias huc illucque dispersi sunt,
    reamiir esse participes illorum de quibus subjuiigi- quousque yilam fihiernnt.
    lur : Beati pmnes qui confiduni in eo. CAP.XX. — Exinde Christi aquiia antistes Adel-
    CAP.XYIil.'—Mlsit quoque rex illtic ciim episcopo _I woldus exparidit atireas alas suas, et anriiiente rege
    qiicindam ministrorum stiorum fainosissimun), cui Eadgaro canonicos expulit de NovomonasteriO,iline-
    noinei) erat Yulfslan vEtdelham (12), qiii regia au- que moiiachos inlroduxit regulariter oorivefsahieS.
    ctorilate niaridavil canonicis, ut untim de diiobus Edelgaritm aUlem discipuluin suum ordinavit illis
    eiigeferit, aut sine mora dare locum mpuaehis, aut abbaieni, qui poslmodurriprovinciseanstraliiim Saxrir
    siiscipere iiabilum mPhacliilis ordinis. Al illi nimio nnni episcopus, ac deinde sancio Duristarioad 6ce-
    pavorc conterriti, et vilaro eisecranles mortasticam, leslia fegna: trarislate, Carituaripfum archipraesiil
    iiilranlibus nionachis illico exieruht; sed tamov effectus est. I
    poslmoduin tres ex illis ad coiversionem venerunt, CAP.XXI: in Abbandohia vero Osgarfimpro se '
    —
    scilicei Endsinus, Yulsinus, et Wilstahus presbyter. 'constiluii abbalem, ditalusque estlocus ille sexceiiiis
    Qili cceiiPbium, quod""expnlsi reliquerant, bumili et eo amplius cassatis, insuper et seieriiseliberlatis
    corde repetentes, Cbrisli jugo colla subdiderunt. suffullus privilegiis, divina simul et fegia auctori-
    Nam liactenus ea leriipesiale non habebantur mo- tate conscriptis; <juaelaminis aureis sigillala , inibi
    riaclii (13) in genle Anglorum, nisi larttum qui in usqire hedie ccnservantur. |
    '
    Glestonia inorabanlur el Abbandonia. CAP.XXII. — In tertio quoque Wiiitoniensi cae-
    CAP. XlX: — Deinde cum prsedieli fratres in Ve- 1 nobio (li), qriod aiiglice Nunnamensier appellalur,
    teri coenobioregularis vitse norniam servare ccepis- ' in honore semper virginis MafiseDeo consecratum,
    seiii, et illne mrilti adDei famulalum senes conversi, mandras.sanclimoriialium ordinavit, quibus malrem,
    juveiies adducli, el parvtili oblati confluerent; ex de qua superius pauliilurti tetigiriius, Ethcldridam
    irividia clericorum datiirii est episcopO venenum ' prsefecit, ubi regularls vilaenPrma haclentis obseir-
    bibere iri atila sua cura liospiiibusprandenti, omnem- \2.VUT.
    qrie eis hitinanitatem exliiheiili, qiiaieiius illo ex- CAP.XXHl. — Nec sclum in firiibusoecidentalium
    sliriclb servos Dei expellerenl ,Tiii'sitmque in nntiin Saxonum, verum eliam in remotis partibus'Bri-
    cengregali pri*linis libeie frui flagitiis poluis.-eiit. taiiniae,"sanctiis antisies AtlelwOldus ad Dei om-
    Erat riamque ei moris statim posl tres aut qualuer nipotentis servilium inonachns aggregare iiuravit.
    ofTiilasniodicum quidbibere : bibitqne nssciens ap- Est eriun quaedam rfegiofamosa iivprovincia iprien-
    niodum
    portatum sibi veneniirii tottim quod erat in calice, lalitim Anglornm sita, paludibiis et aqnis.in
    ei slatiriv in palloreni facies ejus iiiimulala est, et insulavcircumdata, unde ct a copja aiigndlarum quae
    viscera iilius niiniuiuvi grassantis yeiieni crucia- iu eisdem paludibus capiuntur, Elige nproen acce-
    baiUur. Surrexit arilemvix a mensa exieiis ad leclti- . pit. Iirqua regione locus onini yeneralione dignus
    lum , serpsilque venenuiii per oinnia membra cjus , . lvabelur, njagnificalus. nimiriiin reliquiis er inira-
    jiini .iiislanleni iiiiniiaiis sibi nvoriein. At ille laiideni culis sanctse Etheldridse (.15);reginae et perpetuse
    l.ecogitiiiis, coepit exprdbriire seiiietipsum, dixitque yirginis ac sororum ejus; sed in jpso lemppre erat
    ad aiiimuin stnim : Cbi esl riiodo fides iria? Ubi siiiit deslittitus el regali fiscp deditus. Hunc ergp locum
    tantarum virginum
    cogiiationes serisiis tui?'Ndnne verba Chrisli vera -famulus Chrisli pro. dileclione
    Siintet lidelia, quibus in Evangelio pollicetur dicel)s: magnopere -venerari ccepit, datoque pj-eliolipij ii)P-
    Et si moriiferum quid biberinl credentes, hon eis «o- dicse pecutiioe,emit euni rege Eadgaro, constiiuens
    (12) ^EIfr.ico: «Misil quoque rex quemdam.mini' monaslerio S. Dionvsii et Martimano' aiibl ''" -
    oliscr-
    :
    ,. slroruni suornm faiivosissiniuiii,Wplfslaiiuiri voca- vaviniuis.
    jjiiiip,cum episcopo qni regia aiictoriiate. >'etc." (14) S.EadbtirgsefiiifleEduardiregiScorpussacfinn
    : (13) Spelmanniis iii tonvo1 Coucilioriimpag. 434, ibi requiescere legilur iii Mpnastici Anglicaiii lonio I,
    ;..;iibi siinilia referl, id inierpretalur.de nionacbis re- pag. 32.- ,
    gulaiibus ,1)011 de seecularibus seii vilae solulioris, S. Etbeldritai acla dedimus vnssccuidn ad
    qiios iii aliis locis exstitisse, ei pf6 carioiiicis soecu- ^15)
    liabitos iiiisse ut dfr Gallicanis in aniium 679, ubi de Eliensi nvenasterio acluin 6st,
    jaribus coristat,
    93 YITA. 94
    in eo nionncnoruriTgfegero noii minimum. Quibtis'}t-Clirisli Adelwoldus singula moiiasleria, niores iiisli-
    ordinavil abhalem Brilimodum piaepositiiai suuni, iuens, otediciites ut in benn proiicerent verbis ad-
    et ejusdem loci silurii nvoiiaslerialibussedificiisde- rtioiiehdo, et stviltosut a malo discederenl verberi-
    cenlissime renovavit, eumque teYrarum possessio-' biis atriter corrigendo.
    nibus afflueiilissimc lociipleiatuin et selernae liher- CAP: XXVIil. —Erat nanique lerribilis ul leo
    talis priyilegio confirmatum oninipoleuli Demino discolis et perversib;.htimi1il)us vero et obedieniibus,
    commendavit. sequasi agnurii miiissimiiin exhibebat, ita serpei)-
    GAP.XXIV. — Alterum quoque loctim in regione tinae prudenlise temperans severilaiem, ut colum-
    Girvioniriiprelio obtinuil a rege el nobilibiis terrae, bihse simplicilalis iion amillefet lenitalem. Quem si
    posiluiii in ripa fluminis N-en, ctvi lingua Anglorum qtiando zelus rectiiiidinis cogerel, ut jura disciplinse
    quOndamMedeshamstede(16) nomen imposuit, nunc. snbjectis imponeret;' furor ipse non de crudelitiue ,
    autem coftsuete.Burh appellatur. Cnjus loci basili- sidde amore processil; et intus patefna pielate
    cam congruis dortiorumstructuris oriiatam et terris dilexit, qttos foris quasi insequens castigavil.. Paier
    adjacenlibus copiose xlilatam, in bonore beali Petri crat ct paslor monacbortim, pervlgil procnrator
    priricipis apostolorum consecfavit, ibique siiiiili sanctinioiiialium et protector vireinuni ; viduariiin
    niodo catervam monaclioruhv coadunavit. Ealdul-1B consoliitor , peregrinorum susceptor , EcclCsiarum
    funv (17) vcro nvonacliiinvsuum eis prsefecit abba- defensor, erranliiim corrector, pahperuni recreatoi-,
    lem ; qui post exccssum domini Oswaldi pontificis pupilloruni el orphanorum adjutor; qiiod'"plus im-
    Eeclesise;Eburaeensis arcbiepiscopattim suscepit. plevil operc ,'quain noslra- parvilas serniohe ppssit
    " ' ' ••-
    Terliunv nihilominus acquisivit pfetio locum, juxta evolvere (19).
    erepidinem prsedicti fluminis silum , qui propter CAT. XXIX. -—Accidit eiiim quodartilempofe, u't'
    spineta. circumquaque suGcrescentia Thornig (18) acerba fames universam Brilannioe regionern vehe-
    solilo nuncupatunv.anglice vocabulo, quem pari con- nienter premeret, el inopise magniltido plerosqiie
    ditione moiiachis aptissimum delegavit. Bectorem dira clade exstingueret. Yir aulem Domini miscrtris
    quoque. illis -el. abbatem GodCmannumprxposttit, super tuibam fame valida pereuntium, omnem pe-
    eoiistruclumque monaslerium in bonore Dei geni- cunise portionem quain habehat, in usus pauperum
    iriciset virginis Mariaededicavit, et bonorum omnium expendit. Cuinque pectinia deticeret, tolli jtissil of-
    p.ossessipnegratulanler ditavii. ;- namenta quaeque el argentea vasa perpluriifla de
    GAP.XXV. — Erat aulem yir Dei Adelwoldusad ihcsauris eeclesioe, eaqueprcccepit riiinuiatiirt cori"-:
    secreta Eadgari incliti regis sermone et opere roa- fringi, et in pecunias redigi." Iiiiimo cdrdis suspirio
    "
    gnifice pollens, in plerisque locis ecclesias dedicans,' sic prolestabatur, se sequanihiilef ferre non posse:
    et iihique.Evangeliuin Christi praedicans, juxla ad- routa nielalla integra perdurare, hominein vero ad
    moiiilionem lsaiee prophetoe dicentis : Clama, ne imaginem Dei creatum, et pretiOsoChristisahgdihe
    cesses, quqsi tuba exhlta.vpceni tuam , el annuntia redemptum mendicitate et Inedia perire. Ehiplis
    poputo; meo scelera eorum , et domui Jacob peccata ergo cibis siistentavit iiiniiraerabileriv iriuliitiidinem
    eprum. egenoTurii,qui periculttni famis evadere eupientes,
    CAP.XXVI. — Cujusprsedicalionern maximejuvit ad curo uiidique confugerant, et eos qiii sertiineces
    sanctus aplistes Stivilliutitis , eodem lempore cceler in plaleis et compitis omni solatio desliluii jacebarii,
    slibiis signis decl.aratus, et.infra templi regiam glo- 1'efociilandosublevavil, ab ipsisTaricibus mortis eri-
    . ripsissime translalus, ac decentissime collocatus.- piens miseros, preebens qiioque cibaiia qiiotidiana
    Ideoque gemina simul in domo Dei fulsere luihina- singulis : donec nviseficOrdhiDei de ccfiloiri terraiii
    ria,candelabrisaureissuperposita : quia quod Adel- prospiceret, et hnmaiio generi solila pietate siibve-
    woldus salubri verboruin exborlatione proedicavit, nicii^ malum inopioe temperaret. In ciijus pietaiis
    lioc Suvitliunus gloriosa miraculorum exhibitione ad opere seclatiis iiiiitabile exeriiplum beali Laufentii
    laudem noiriinisChristi mirifice decoravit. n levitse etniariyris, qui, instaiue perseculionis tem-
    GAP..XXVIL—:Sicque factiim, conseiitienle rege, pore, thesauros et facultates Ecclesioe dispersit
    : tit parthri Dunstani coiisiliffet actione. partirii Adelr deditque pauperibus, ui- justitia ejus maneret iri
    woldi. sedula cooperatione-, jnonasteria ubique iiv sseculuivvsseculi , et cornu e;us exaliafeiui in
    .gcnle Angiprum quoedammpnacbi.s, qusedsimsancli* gloria.
    .monialibusconsljtuereniur siib abbalibus et abba- CAP.XXX. — Yerum quia Domintis, sicutScri-
    .lissis regulariler vivenlibus. Circuroivitque fainulus plura dicil, querti diligit corripit-, et oiririem liliuni

    (16) ije lioc monaslerio agri Huntendonieiisislege lt.i subdit:«Inlirmabatur saepein visceribus elcru-
    'WillelmnhiMal' esbiirienserti ih lib. iv, De poniili- ribus, insomnes nocles ex dblore ducens;,et in
    cibus, ulii de episcopis Dorccslrensibus, et-sseculiiniii rl;e, licet"pallidiis, laineir quasi sanus anibulans.
    'Benedicliniim, pag. 756. , Minime lanien esii civrniuroqiiadrupedum aut ayijim
    (17) Deeo vide Observationes preeyias ad acta jisus esl nisi se.nicl, > elc, ut inira in capite 3.0,
    S. Qswaldi episcopi infra. At bnjtis. capiiis 29 suminan. refert Willelmus
    . (18) De Thovneieiisi monasieiio acttiin est supra Miiliiiesbtiriensis, ' qui proinde lioc aiictore us^f
    inObservaiionibus prseviis. . CSl. . • i -, ";|
    (19) Post haec^lfficus, oniisso seqtienti capitulo,
    95 S. ETIIELWOLDIWINTON. EPISC. 96
    qiiemrecipit flagellat; vir Dei infirmabalur frequen- A tistes in convenlu fratrum modestam correptionem
    ter in visceribus, morbiiinque lumoris sustinebat in mandavit, ut si quis furli illius sibi conscius esset,
    cruribus. Noctes plerumque ducebat insonmes prae rem quam abstulerat quantocius cum Dei benedi-
    dolore; et die, licet pallidus , tamen quasi sanus clione redderet, atit in tali loco eam projicerel, ubi
    et hil molestioeseuiircl ambulabat, memor aposto- inveniri potuisset. Hle vero fraler obslinato corde
    licaeconsolalionisqna dicilur, qnia virlus in infirmi- seipsum induravit, et mandalum viri Dei servare
    iate perficitur, et rursnm : Quando enim infirmor,, neglexit. Transaclis itaque tribus diebus et tribus
    iunc fortipr sum et potens, et ilerum : Libenter glo- noclibus, cum res furata nvinimecsset inventa, lo-
    rjabor in infirmilalibus meis, ul inltabitetin me virlus cutus est vir sanclus in capilulo cofam"omni inulii-
    Cltrhti. Et quaravis acri pulsarelur molestia, minime ludine fratrum, lerribili indignalione et commina-
    tamen esu carnium quadrupedumaul avium usus est, lione inquiens: t Noluit sacrilcgus ille pecuniam
    ni.si semel, cogenle maxima infirmilate per tres quain furatus es.t reddere cum benediclione sicrit
    merises: (quod et feciljussu Dunsiani archiepiscopi) jussimus; reddat eanv modo cum Dei omnipoterilis
    et iterum in infirmilate qua obiit. maledicliorie, et sil ipse ligalus non solumin antma,
    CAP.XXXI. — Dulce namque erat ei adoiescenles sed eliam in corpore noslra auctoritate. Quid nmlia ?
    et juvenes semper docere, el Latinos libros Anglice ^' dixerunt fralres: Amen. > Et ecce monaehus ille
    eis solvere, et reguias grammaticacartis ac metricae sedens invisibililer ligabalur, brachiis sibi invicem
    ralionis Iradere, el jccundis alloquiis ad melicra adhserenlibussub cuculla sua, nvansitque siupidus,
    borlari. Unde faclum esl, ut perplures ex discipulis cogitans quid agere deberet. Omnia tamen reliqua
    ejus flerent sacerdoies alque abbales, et honorabiles niembra sua mobilia et ad usum apla habebat,
    qpiscopi, quidam etianv archiepiscopi in gente An- exceplis brachiis, quaevir sanctus auctoritaie sibi a
    glorum. Deocollata ligavil, et inutilia reddidit: Tandem HriilO
    CAP.XXXU.— Placuit inter lieec omnipotenli capitulo surrexit, miser ille sic ligatus, et exiens
    Deo, ut coelestietiam monsiraretiir indicio, quod ei post sanctum episcopum confessus est ei secrelo se
    beneplacitum csset habilare in sancto suo. Nam fuisse reura , Seque latrociriii perpelrasse reatum ;
    cum iter quoddam sacer antisles ageret, ul in agro nihil tameu ei de Iigalione, qua lenebaiur aslriciiiSi
    Dominicosemen verbi.Dei spargeret; conligit(20) indicans. Episcopus auton videns eum nimio terrore
    cjericum cjus, cui sanclum chrisma ftierat dcsigna- correplum, sicutei rocris erat poenilcnlibus et flenr
    tum, minus olei quam necessilas poscebat acce- tibus clementer ignescere, et misericprdiae viseeri-
    pisse, et hoc parum quod acceperat in ipso itinere bus condolere, blando sermone respondit: « Modo
    perdidisse. Cumque Christi famulus ad desiinatum " salliin bene fecisti, licet sero confilendo peccatum
    jervenisset locum, post missse celebrationem, tuum : habeas nunc noslram benediclionem. >Et
    poslque dulcia sanctsepraedicaiionis alloquia, jussit statim soluta sunt bracliia illius episcopo nescierite.
    ex moreadconfirmandpspueros oleum sibi exhibere. At ille exiens inde yehementer gavisus est, harra-
    Sed plerieus qui ampullam se secum ferre sestinia- vitque per ordinem de sua ligatione et solulioiie
    bal, repenle quod eam perdidisset agnovit. Turbalus ctiidam fratri nomine Wlfgaro[ al. Wlfaro ], qui
    ergooelerrimerepeiiit iler unde venerat, ot diligen- admonuithoc magis silenlio esse celandum, et con-
    ter huc illucque circumspiciens, invenit ampullam gruo postmodum tempore delegendum. Qua ex re
    chrismalis in via jacenlem oleo plenam, cujns nie- datur intelligi, cujus meriti vir iste fuerit anle Do-
    dielas quidera paulo anle quidquam liquoris liabue- minum , qui solo sermone tantam virtutem , licet
    rat. Qua assumpta, cum limore et gaudio magno nesciensj oslendit. Nam quia pastoralem sahcti
    reversus eslsancto aiilislili.salisfacicns, ct cceleslis regiminis curam fide et moribus digne cuslodivil,
    slillicidii miraculum yeraci relalione pandens. Quod profecto beati Petri principis aposlolorum viceni,
    Dei nulu geslum esse probatur,ut qui Spirilus ligando alque solvendo obtinuit.
    §ancii gratia perfundebalur, ejusque unciione corda . CAP.XXXIV.— Igilur cum vir Dei magno cona-
    et facies multorum exliilarabat; ipse non solum mine velerem renovare decrevlsset ecclesiam,jussit
    interius, sed etiam exterius oleo supemse laetitise fratres frequenter iaboribus una cum artificibus et
    femuneraretur. operariis insislere, quibus certaiim laboranlibus,
    _ CAP.XXXIII. — Quidam monaclius (21) sub ejus opus sedificiipaulatim in stiblime excrevit, plurimis
    magisterio degebat, qui dsemonico instinctti furli binc inde suffuitum oratoriis, in quibus sanciorum
    realiiin perpetravit. Unde et omnem congregatinnem veneranlur suffragia cunclis fideliter accedcnlibus
    magna Irisiilia dolor invasit, dum quisquesiibjecliis profuliira. Contigit autem quadam die, dum fralies
    ab altero fratre geri putaret, qtiod se nequaquam slarent ad summumculmen templi cum csemenlariis,
    fecisse procul dubio sciyit. Pro qua re sanctus an- ut unus eoruin, Godus nomine, caderel a sumniis
    :. (20) ^Elfrico : « Conligit aliquando clericum ejus, oflicium sine clirismalc usqtiaiii debct'progredi. >
    itii designatum erai ainpullainejus ferre, minus olei Lege prsefationemSaeciilii, niini. 101.
    accipereieic., qusenec medietatemantea habiierat.> (21) jElfricus: «Quidaroliionachusstib cp degens,
    Mos eral qiioiidain episcopis, ut niinquam sine Eadwinus noraine, niaisupiuin cujusdaiii bomiuil
    chrismatcproficiscereiuur.ConciliiimArausicaiium), inslinclu dtemonico faratus est, > etc.
    can. 2, «Nulltisministrorum, qui baplizandi recioit
    9? VlTA. $$
    usque oa tcrram. Qni mox ul lerram attigit, A ad amorem et reverfinliani tanli Patris humili devo-
    incolumis surgens sletil , nil mali passus de lione incilaremus. Cselerum non facile nobis occur-"
    tanla ruina : seque cr.ucis signaculo benedixit, ril explicare, quanta vel qnalia sanclus Adelwoldus
    admirans quid ibi ageret , vel qualiler illuc suslinuerit pro nionachoriiin defensione pericula,
    venerit. Et cunclis qui aderanl videnlibus, ascendit aut qiiain benigno diligebat affeclu sludiosos et
    ad «icuin ubi anfea stelerat; el accipiens Irullam, obedienles fratres, anl quantum in slructura mona-
    operi quod inchoaverat, diligenlius insislebat. Cui sterii elaboraret ecclesiam reparando aliasque do-
    ergo hoc miraculum ascribendum est, nisi illi, cujus mos sedificando; aut quam pervigil erat in oralioni-
    jussu ad opus obedienlise exivit ? qui idcirco leedi bus, et quam devote horiabaltir fratres ad confes-
    non poluit, quia liuncin casu suo viri Dei merilum sionis remedium, ant quam mulla millia animarum
    porlavit, el a periculp rainse ineolumem pre- diabolo sublraxerit, easque Deo reddilas ccelointu-
    texit. lerit. Sed cx liis paucis plura cognosci possunt, quae
    - CAP.XXXV. — Tempore. quodam hiemali cum a nebis enarrari nequeunt (22).
    fralres secundunv reguke edictum temporius ad vi- CAP.XXXVIII.— Opertebat namque impleri som-
    giiias surgerent (Regulm S. Bened, cap. H), et-no' nitiin,quod sacerDunstannsillegloriosus elangelicus
    clurno inlervallo psalmodiai et Iectiorii inservirent; B Anglorumgentis archiepiscopus Oliin de eo se vidisse
    quidam monachus, nominc Teodricus, ad Dei homi- perhibebal. Nam cum esset abbas menaslerii Glesto-
    nem perrexit, volens indiciis de quadam necessitale niensis, et sub ejus regiinine miiitarei omiiipolenlis
    ei indicare, eumque luminis candelabrum manu te- Dei famulus Adelwodus, sicut supra narravimus, vidit
    ncntem reperil el legenlem, el sedula agililate pal- in somnis extiadormilOriumpositus', quasi quamdam"
    pebraium seniles oblulus acuenl.em : ibique diutius miraeeelsii'udinisarborem,quoeramosstios'expaiidere
    slelit, attendeiis quam sludiose oculos paginse infi- visa est ad orientem et occideiitem, septerilrionem
    gerel. Surrexit tandem vir sanclusa lectione, ct ille 61 meridiem, super uuiversam Brttannioe regioheni
    fraler residens accepit candelam , coepilquelegere, vasla longiltidine et latiliidine exlensa. Cujus arbo^-
    probans iilrum et ipse possel oculos suos sanos ad ris raird innumeris eranl majeribus alque minoribus
    legendum lam diligenler acuere, sicnt episcopum cucullis (23) onusti, ipsa vero arbor in stimmo ca^
    siios caliganies fecisse viderat. Sed illa lemerilas cumine geslabat unam prsegrandem cucullam, quai
    non impune evenit illi. Nam sequenli nocle, cum manicarum velamenlo supereminens prctegebal cocr
    membra sopori dedissef, apparuit ei quidanv vullu leras, et ingenli procerilate supergrediens iiniyef-
    incognilus.-terribilicomminatione dicens ad eum : sas, ipsum ccntingebat coelum. Yir aulem Domini,
    "
    «Qua lemerilate proesumpsislt exprobrare episcopuin Dtinslaiuis, super tali visione vehemenler altoriitus,
    prselerita nocle in legendo? > Cumque tremefactus iiiterrogabal bsec sibi d.emonslraritenicanis angelicis
    . se hoc fecisse negaret, Ille lorvis in eum inluens decoratiim presbylerum dicens : « Quoeso, tene-
    luminibus :« Nonpotes, inquil, me fallendo ludere, rande senior, quoe est hoee robtisla el subiimis ar-
    sicut sestimas : sed hoc sigiiumlusepreesumplionis bor, cujus ranii longe laieque expansi lam innume-
    babeas. > Et hsec dicens iricussit violenler ictura rabiles cuciilias sustinere cernuniur. > Cui ille re'r
    oculis ejus digito suo, statimque dolor oculorura spondit: « Aruor hoecquam vid.es, abba Diinstarie,
    vaiidus secuius est, qui eum mullis diebus yehe- siiuni dc.signalbujus insulse : niagiia atiiem cuculla,
    menter aliligebal, donec satisfaclione culpam dele- qusc in Iuijus arboris summiiate erigitur, ipsa est
    ret, quam in sanctum Virura incaule commisit. njonachi lui AdclwOldi,quoein hoc monaslerio devoie
    CAP.XXXVI Ifem accidit. cum famulus Chri- Clirislo famulatur; rreliquoe vero cucullee, quibuli
    sti noclurno tempore lectioni operam daret, eum ob lii rami videnlur onusli, miiililudincm designarit
    iiimiam vigilantiam obdormisse, et caiidelam arden- nionachorum , qni ejus erudilione sunt inslruendi,
    leni de candelabro super librum in quo iegeratceci- et undique in bac regione ad omnipotenlis Dei ser-
    disse. Qiise tandiu ardens siiper foiium jacebat, k yilium cpngregandi; ejtisque ducatu perventuri sunt
    doncc unus frater, nomine Leofredusr adveniret. ad gloriam regnj coelorum, et ad socielalem cuai
    Qui festinus accepit candelam adhtic "ftammantem Christo regiianlium spiriluum beaiorum. > Quoacce-
    de Iibro, et inluilus aspexjl favillas ipskis candelse pto responso, vir sanctus evigilat, visionem tacilus
    perinulias lineas jacenles, et exstilHanseas invenit secuin considerans, eamque postinoduin fidefi rela-
    paginam illsesam. Qua in reTneritum sancli vlri pa- tione fidelibus indicans. Quee suceedenle lempore
    luit, quia ardenlem candelam flamma consumpsil, fama vulganie multis innoluit, el tandeni ad nostrse
    et lantuiri vira virtulis suee ne paginam loederel quoqueparvilatis noiitiam pervenil.
    amisit. CAP.XXXIX. — Nec ininus et aliud oporlebat
    CAP.XXXVn. ^- HaecChristo largiente breviler impleri somnium, quod ipse vir Dei sanclus Adel-
    reluiimus; ut etprsesentes el fuluros quosque fideles woldusde se, nobisquadam vice referebal, inquiens :
    (22) Idcomniemorat Willelinus Malmesburiensis anno sui episcopatus, lertio Kalendas Augusli, re-
    )ii lib. n de PortlificibusAngiormn. gnanle^Llredo rege Angloruni, sepullusque in eccle-
    (23) ^Elfricus inde coeterisomissis sancii obilum sia beatorum Pelri el Pauli, > elc,
    iia preeslringit :* «' Qbiit autem vigesimo secundo
    99 S. ETHELWOLDI WINTOiN.EPISC. 10.0
    «'Putapam me slave juxta littus maris, ubi mibi Ji populares quique satagunl a raalo declinare, et b.o-
    videbalur adesse quocdam maxiina navis, in qua nuin facere, et humiiiier Regi regum, Clirislo, colla
    tiiulliiudp copiosa piscium, et maxime anguillariim subderc: qualeims cl monachi siimil et laici se-
    conclnsa lenebalur ab imo usqite ad sumiiiiim..Cum-. qiientes saiicti Paliis Adehvoldi vesligia, coelestis
    que niecum tacitus cogitnrem, quid sibj vellel boc regni sempiterna nieieantur adipisci gaudia.
    somiiium quod vidcbaro, repenle atidivi vocem meo CAP.XL.—-Anno Dominicseincariiationisnongcu-
    iioiiiine me vocanlem, mibiqiie dicenlem : Adel- tesimo octogesimo, renovala el construcla esl ecclesia
    wolde, Adehvplde, boc tibi inandalum coelitusa Deo Veleris coenobii,iioveropoiiiificibiis^arosolemnfleret
    niissum est. Excita bos pisces qiiihus boec navis cum niagiiagloria dedicanlibtis: quorum priinielprae-,
    quam cernis impleta est, ct oralionibus tuis eflice ciptti arcem lenebanl Dunslanus archiepiscopus, et
    uj. sint.bomiiies, sicut antea fnenini. Cujus jussioni ipse sanclus Adelwoldus episcopus, sub die xni Ka-
    mox ego obieniperans, sleli pro eisad oraiionem, et lendarum Novembrium, in proesentia regis Adel-
    lacrymariim iinbre perfusus , ingemiscens dixi : redi, et in conveniu omnium pene ducrim, abba-
    DpiiiineJesu, cui nibil est impossibile, respice pro- lum, comilum primorumque oplimalum universae
    pilius ad animas diabolica fraude dcceplas , quoea gentis Aiiglorum, qui eamdem biduo cum omni
    sensti hunianoe ralionis alienatse siint, et more.be- 'U gatidio ceiebfaveruni: dedicalionem : de
    qua et. nos
    sliali in lubrico hujus.soeculicoeno mjscrabiiiler in- in Domino lioc carmen cecinimus :
    congralulantes,
    yolvuiilur. Ne, qiiicsp, bone Jesti, permitlasj ut dc
    eis iriumphans glorielur liumani generis inimicus, Prsesul Adehvoldus s»cro spiramine plenus.
    sed per tui saucti nominis oninipoieiitiain resusci- Fccil ovans opeva.intilla Deo platiia.
    lenlur ad vilam, ut somnium oelernse mortis eva- Islius aniiqtii reparavil et a-iria leriipli
    dentes, teverum et unicum muiid) Salvaiorem co- Moenibusexcelsis eiibiiinibusqiie novjs.
    gnoscanl, ei deinceps.semper ad tranqtiilliim salutis Parlibiis hoc Auslri firmans et parlibus Arcli,
    tuse pprlum coufugieiUcs, ab omnibus muntli perlur- Porlicibus solidis arcjibus et varils.
    bationibtis immunes existant, ct sub tua gtiberria- A(|,!idit etplures sacris allaribus sedes,
    tiene securse permaneant, Tutim est enim, Chrisle, Quse relinenl duliium liminis iiitroitiim.
    morluos vivificare, c.l imaginein luam quam creasti, Quisouis ut ignolis lioecdeambulat atria plantis,
    in decorem siium prislinum reformare, qui venisli Nescial unde meat, quoye pedem referat.
    in huiic mundum peccatores salvos facere, et dira
    Qnini parle fores quia conspiciiintur aperlai,
    morlis supplicia passtis in cruce, dignatus cs fun- Nec palet ulla sibi semita certa viav.
    'n
    dere sariguinein tuiim preliosum pro salulc otiiniom - Huc illucque vagos stans circumducit ocellos,
    noslriim. Cuiii boec et bis similia" orationis Verba Allica dedalei tecta stnpeique soli.
    compuriclo corde el spiritu humililaiis effunderein, Certior adveuial donec sibi duclor, el ipsum
    ecce quos anlea pisces in luto fsecis ct in lacu niise- Ducal ad exlremi limina vcstibuli.
    riocvideram involulos, subito liomines effectos el a Hic secunvmirans , ciuce se.consigjial, et unde
    morte resuscitatos video : surrexitque de navi ct Exeat attonito peetore scire nequit.
    perrexit feslihanter ad lerrani copiosa liominum Sic conslrucia micat, sic et variaia coruscat
    iuullilttdo, quorum mullos specinlilcr agnoveram :
    Macbina, quae veterem. siisiinel ecclesiam. .
    inter quos unus retrorsum cadens, iterum in anguil- . Quam Paler ille pius sumroa pietale referlus,
    lam versus esl, ille vidclicel Adclslanus, qui mecuni
    Nominis ad laudenvcelsitonanlis beri
    presbyler quondam fueral ordinatus, quem deinceps
    FiilcivU, texit, dolavit, eanvque sacrayit,
    iiullo riVodoexcitare,iiec ut bomo fieret poleram effi- Et meruii lenvpli soLverevola sni, .•
    cere. Reliqui veroomnes imanimilerlevaveruhlvpcem
    Regis Edelredi facie preesente njodesti,
    in coelujn,maiiibiisplaiidenles, ct graliasomiiipotenii •1'nreghi solio qui superest hodie.
    Deo referentes, quia per ejus ineffitbilemclementiam lllic ponlifices aderant lerni ter oyajiler,
    el per'mese parviialis advcnltmi meriierrinl a D
    niorte ad vilam revccari, et bumaiioe rationi quam Cohjplenles sanctum.rite ministeriujn.
    Quorumprinitis erat, viillu malurus el aclu
    amiserant restaurari. Ego auteni gandens in Do-
    Canilie iiivcns Diinslan e'l angelicus.
    mino, el congratulans illis evigilo, hancqiie visio-
    Hunc.com-itatusovans Anglorum lucifer adstat,
    nem vebis, o filioli niei! idcirco refero , ul et vos
    -DomnusAdelwoldus corde bepignividus.
    cum boiiormii operuin cultu perseverelis in sanclo Posl alii seplem , qiiorum bic sunl nomina.scripla
    pfojpdsiio,' quo per gratiam Dei possitis in eoriinv
    Carrnine versifico cum pede dactylicp.
    numcro computari, qui mihi licet iiidigiio commissi
    Elfstan, Edelgarus, rursumque Elfslanus et jEswig
    "suiit, ut desa'culi htijiis cceiiulenta voragine liben-
    tfer et in seterna beaiitudine sine fine salvenlur. Hoec JSIfeh, Edelsinus, "hrccl Athulfus terat.
    • qiix notavimus soinnia tunc quidehi visa siinl: sed Et landein deciinus Pocavenil episcopus illuc,
    cx ep tenipore usque bodie impieri non cessant, Nulla laboris agens, pocula mulla bibens.
    duni qiiique diviijo fervcnles amore, festinant inun- Posl alii plures aderanl proceresque duce.sque,
    dum relinquercjccenobialem viia:n dticcrc ; ei thtm Gentis ei Anglorum maxima pars comitum.
    «H VWA- 10%
    iQupse coiicilio pariter cojlegerat illo. . ' roseoque rubore venustum, ila ut quodam mo-
    A
    iQijodfuerat vico regis.in Andeveran., do sepiennis pueri vultum proetendere videretur, in
    . ldeni pastof ,ovans ac saipe caiiendus Adelwold, quo j.am.quoedamresurrectionis gloria per oslensio-
    Sjcul ei Doiriini gratia contulcrat. neni rajitaieecarnis apparuit. Jam yero dici npn.po-
    Etcelebrant cuncli sdleninia inaxima lempli, . tcsl, quanta ad exsequias ejus hpminuin inuUitudp
    Plaudenles Dcmino peclorc laudifltio. . cciiveiierit. Undiqiie cerlalim ex vicinis cppidis et
    Laetanturque bonis-super eranibus ille benignus, caslellis siiiiul in ununv divites et pauperes, ullimiim
    . Quse slatuit cunclis preesul opima dari, valc pasleri suo dicturi cpnfluxerant. Omnes cum
    - Fercula sunt admisla epulis, cibus oronis abunda.t,. dolore el amare aiijmo seqiiebantur ferelrum, in-
    Niilliis.adest trislis, omnis alesl bilaris. comparabili ibesauroprciiosum, sacrosanctis Evan-
    .Nuilafames, ubi sunt cunclis obsonia plenis, geliis el crucibus armaium, palliorum veiamenlis
    Et remanet vario niensa refer.la cibo. _ ornatum, accensis luminaribus et bymnis coelestibus
    Pincernaique vagi cellaria ssepefrequenlant, aiqtie psalmorum conceiuibiis hiuc inde vallaliim.
    Convivasquerogant ul bibere incipiaiit. Quibus t sequenli die Winleniam ingredienlibus -
    Crateras staluunt, et dulcia vina coronanl, obviam corpori tota simul ciyitas unanimiter occur-
    .t Miscenies poluspolibus innuroeris. B rit. Hinc ejulanles turbas conspiceres monachorum;
    Sicque dies altefque.dies processil.in hyninis, inde pallida agmina virginum; hinc audires in
    Et benedixerunl omnia cofda Deum. excelso voces psallenlium ciericorum; inde gemilum
    Omnibu.sexpletis tandem soleinuiter hymnis, flentium panperum, el ululatum yociferantium ege-
    ... QuoSin honore Dei vox sonuit pppuli. noruro, qui pastorjs sui proesentia se privari nqn
    •:iUriiisquisquesuas alacer renieavil ad oras , suslinenles, dabanl iufijiitos lacrymarum clamores
    Iii Doininogaudcns peclore el ore canens. '• ad cceium. Perductus est ergo vir Dei cunv ccelesti-
    bus exsequiis in ecclesiam bealorum apostoloru.m
    Nuiiquam tanta fuit lalisque dicatio leinpli,
    In lola Anglorum gente patra|a , reor, Petri el Pauli ad sedem suam episcopalem, et exple-
    Qualis erat W7entacelebrata potenler iij.ufbe > lis yigiliarum missaruinque solemniis, sepullus est
    In sancti Pelri ccenobioYeleri. iii .crypta ad auslralem plugam sartcli allaris, ubi
    Quodpeus onvnipotenssicpro.legatimmacuIaUuii, eum reqiiiescere debere, sicut ipse vobis retulit,
    Hpc ul ep dignum ju.gesil hospitium. olim sibi ccelitus osicnsnm est,
    El quicunqiieliumije.sboc ingrediuiilur asylum .. CAP. XLII. — Anno duodecimo post obiluni glo-
    Exsttltent pleijoeparticipes vcnioe. riosi ponlificis Adelwoldi, placuit supernocdispensa-
    G lioni illum per cceleslia signa revelari, ejusque ossa
    Hsec de renoyalione cl dedicaiione Veleris eccle- de scpnlcri miniimine levari, ul lucerna queead lem-
    sire edita, bic inserere.oppoiiunum duximus. Exinde pus sub ihodio laiebat, super candelabrura. ponere-
    superna pielas sanclo pontifici tantam contulii gra- lur, qualentislucerel omnibus qui in doinp Sunl.Est
    tiam, ut sublimes illi socculariiinipolestaiui))prrn- enim civilas qusedam roodica,. commerciis abunde
    cipes, duces, lyranni, alque judices, et omiiis qui referta, quoesolito Weallingaford appellatur, in qua
    ei haclenus conlrarii el in via Dei rcsjstere videban- vir streimus quidam morabalur, cui nomen crat
    ttir, subito yelut oyes ex lupis cfficerentur, et.eiim Elelielinusqui casu luinen amitiens oculorum, cseci-
    mjro affeclu vene.rarentur ; ejttsqiie genibiis colla lalem niuliis pcrpessus csl annis. Hnic in somtiis
    submilleiiies, ad dexleram illius lniiiiiliier exoscu- lempore gallicinii sanctus Adehvoldnsanlistes asli-
    laiiles, oraiionibus se viri Dei in.oinnibus cororaen- tit, eumqiieut maturius Wiiitoniam pergeret, et ad
    darent. fjus tiimbam gralia, recipiendi visus accederet ad-
    CAP.,XLI. — Eodem verp lemppre quo sanciusi jnonuii, dieehs : « Idcirco ,te in statu tuo-reetiban-
    antistes Adeiwoldus de liac iiioriali vita "erat exilu- tem visilo, et quoelibi ventura sunl proenunlio, ut
    rus, et Iabofum suoruni prsemia a Deo percepiuriis, per ttuesalulis signum manifesietur, quia me opor-
    venit ad yillam quoe cpiisueto nomine Bejiddingiuh: " iet levari de tumtilo in quo jaceo. > Qtii-lioecau-
    appelliilur, sexaginta millibus ab urbe Winloniadi- diens, ct voceni secum loquenlis agnoscens, sanclo
    stans. Ibi ergo .cuni aliquandiu riiorareiur, acri Pairi.gra.lias egii, quod eum visiiare dignarctur; cl
    ccepil.infinnitate gravari; et sacrati olei liquo.reper- quia nbi sepultus esset, penilus ignoravii , qualiter
    unclus, Dominici corporis et sanguinis perccplione: sppulcrum ejtis scire el adire potiiissel diligentcr jn-
    cxitum.suuin niunivii. Sicqup valefaciens , et dansi quisivil: cni proiinus vir Dei nomen alumni el mo,
    pacem filiis stiis, inle.r verba prationis .spirilumi nachi sui innotiiit, cujus haclenus homo iilcner
    coelpreddidil in Kalendis Atigusli, anno Domini.cse scius exstitil, eique dixil : « Cum festinus WinlQ-
    incarnalipnis nongentesimo bctogcsimo quarto, epi- niamperveneris, e,t Yeleris ccenobiiecclesiain intra;
    scepalus autera sui vicesimo secundp, regni njo- veris , accersiri fac ad te monacbunv qiiemdani
    deramina gubernanle jEdeli'edo rege Anglorum. Wlesfanum, cognomeiilo Caiiiorem. Hic cum ex
    Teslali vero nobis sunl qui ibi prsesentes ad- ore tuo Verba meoelegationis aiidierit, te mox indu-
    eranl, examine corpus sancti viri subila inimutaiio- bilanter ad meum perducet lumiilum, ubique reci-
    ne fuisse reiiovalum, lacleo cnndore .perfusuni, pies Ittmen ociilorum,tuorum. > Quidmulla? credu-
    ftS S. ETHEWOLDI WINTON. EPISC. 10*
    liis vir ille verbis el promissionibus sacri pontificis, /A nii, suslineo pcenas, et juslo judicio episcflpl «i6
    Wintpiiiam citius adiit, ecclesiam inlravit, fralrem lorqueor, quia frequenter in furtis deprehensus
    precdictum accersivit, accersitunique pestulavit, ut sum, el ab eis non eessavi; sed mala qtiae feci
    missatica beali Palris impleret, narrans ei et cun- iierum alque iterum repetivi. ^Tum sanctus : «Ces-
    ctis astanlibus ordinem visienis. Erat enim vespera, sa, inquit, vel modo misera furiis, cessa, el sis so-
    in qtia nalivilas sacratissimse Dei genitricis et per- lutus a nexu coinpedishujus. > Surre.vit illico iniser
    petuse virginis Mariae,per tetuni mundum splemni- ille absolulus, el cxiens inde venil.et procidil arite
    tcr el dignissime celebratuf. Ille vero frater admi- pedes ^Elfeagi episcopi, narravilque ei rem geslam
    rans, inler speni el liinorem se medium posuit, et circa se per ordinem, el ille prp bonore tanti Palris
    vicino obedienlioe pede jtissis sancti ponlificis huini- sivit eum abire iudemnem. Conslaf ergosanctum
    liter obtempcrans, ad anlrum sarcophagi perduxit biiiic tclernae vitee conjunclum virtule incriloruia
    cavcuro,qui pernox ibidero in oratione permansit, et suoruin, posse nos a peccalorum noslroi-uiiiviiiculis
    lriane facto jam amplius ductore non indigens, ad sulvere, el ad coeleslia regna perducere, cui ailbuc
    propria ctim gaudio reversus est videns, corde et in carne degenii cceiitus concessa esl potestas li-
    ariimo Dominum benedicens. gandi atque solvendi, preeslante Demino noslro Je-
    CAP. XLIII. — llaic revelatio ionge laleque divul- B 1 su Clirislo, qui cum Deo coeeterno Patre, et Spiritu
    'gaia esl, quse lam evidenti miraculo fueral compro- sanclo vivit et regnat Deus, per inliuita saecula
    bala. Exinde famulus Chrisli praedicto fralri Wlfsla- seeculorum. Ameh
    no, et plerisque aliis per noclurnam visioneui nia-
    nifesliis apparuit, illisque per bsec et bsec indicia Jncipit hymnus in honoreS. Adelwoldi pra-
    aperuit, quiasupernse complaceret volunlati eitm de sulis etegiaco et parwlerico carmine per
    iumulo transferri, et digne in ecclesia cpIlocuri.Ve-. alphabetum compositus,
    nerandus ergo pontifex Elfeagus suecessor ejns ani- Alma Iucerna micat, luroenpopiiloque ininislrat
    mo sagaci lalia secum perlractans, liuinillimas ala- Pra^sul Adelwoldus, alma lticerna lrticat.
    cri corde omnipotenli Cbristo gratias reddidii, eo Belliger isle Dei victricia bella peregit, -
    quod suo tcmpore diguarelur coelestibus signis san- Acer in arma ruil belliger iste Dei,
    clum suum mirificare. Nec mora; frairum cleri, Cujusab ore sacro fluxerunt dogniata vilse,
    pleblsque niulliliidine coiigregala, reliquias sancti Hausimus onme bonum cujus ab ore sacro.
    praisulis Adelwoldi sub die quarta Idu.iim Septem- Dulcia cordc pio resonemus cantica Palri,
    brium honorifice transtulit, easque in choro ecclesise Carmina cauteinus dulci» corde pio.
    collocavit : ubi in niagna veneralione habenlur' C Eccecoruscalapex libi ponlilicalis abunde
    iisque iu prsesenlein diem , ubi etiain nobis inlueii- Ilinc illincquc luus ecce coruscal apex.
    tibus cccleslia sunl perpelrata miracula, e quibus Fons et origo boni le verba Serenlc cucurrit,
    duo brcviter ad firmilatis indicium perslrinximus. In le manavit fons et origo boni.
    CAP. XLIV. — '
    Eral eo lempore in Weiuan:! Gloria perpes erit libi nun.c-ideoqueper ocvum
    urbe pticlia quaedamparvula, cujtisdam Adeiwartli Quani merito retines, gloria perpbserit.
    domesiici filia, qiiscnimis inrirroabatur, cl usque ad Hujus amere gregis sprevisli spicula moiiis,
    mbrletn pene lorqucbaiur. Uaeca inalre deducla Pellcns binc fortes liiijtis amore gregis.
    ad viri Dei liiniuluiii, obdormivit paululum. Proii- Inclyuis atqtie polens le rex adamavit Eadgar,
    hus evigilans sana suircxii, el gaudens cuni gerii- Te moiiiloie vigens inclyiiis atquc- polens.
    Irice domum rediil. Kaslra Dei reboant le coiisliluente celeuina,
    CAP.XLV.—Ptier eiiain quidaro parvulus, iElflini Davidicumque melos caslra Dei reboanl.
    cujusdam mansueti et modesti viri filius, in ipsa Laudibus innumeris tibi turba monastica plaudit,
    iiifanlia luinine esl privatus, et malernis ulnis ad Corijubilatque tibi laudibus iiuiuincris.
    vcnerandi Palris Adelwoldi sepulcrum perduclus. Mcenia celsa demus lua cura levaveral btijtis,
    Siirum dictu, mox caligo csecitalis abscessil, et ocu- •'. Hcecqucdicavil ovans nioenia celsa domus.
    los pueri venieiis splendor iucis aperuit, omni po- Nocle dieque sacrum celebrasti
    pectoris' bymnum,
    pulo congaudenle, et tola dcvolione Christo, quf Solvens officium nocte dieque sacrum.
    cuncla potest, fideliler gratias agcnle. Omnibus iiique locis sparsisli seniina lticis,
    CAP. XLYI. — Nec silentio prselereundum est, Expuleras lenebras omnibus inqufflocis.
    'quod prtediclus sancli viri successor Elfagus an- Pervigil eslo tuis, pelimus, defcnsor alumnis,
    lisles, quemdam furem prp multiplici realn Ilagellis Protector famulis pervigil esto tuis.
    ctesum, niilti jussil in cippum acrieribus stlppliciis Quocque noccnt, reseca, quae sunt et cointiiodt,
    cruciandum. Cumque diu sic in pconis jacuissel [praesla;
    damnalus, quadam nccte venil ad eum in visicne Quoebona stint, fevoca, qiieeque nocent, reseca;
    sanclus Dei pontifex Adelwoldus, et ail illi : <Miser, Rector aposlolicaefelix el janitor aulse
    tur laiilo lempoie sic in trunco jaces exlensus? > Hiijtts et Ecclesieereclcr apostolicoe,
    Iftt ille recognoscens sanclum virum, quem ssepe vi. Solve tuos famulos Pelri vice, solve ligalos,
    Cleratin vila morlaii, respondit : « Dignas, domine Nos a peccalis solve luos fanudos.
    i05 ;,K.,:,,. VITA. . . 106
    le duce,:ste!liferi scandamus utatria coeli, A^ iiis documenta cognovimus, i.nns et exemplis in-
    Pariicjpes regni, le diice, slellifeii. formemur, el palrociniis adjuvemur. Per.
    Versibiishymnidicis haeccarmina pangimus, el ie Ad mhsant.
    Patronum colimus versibus hymnidicis. t)"cus, qui hodiernam diem beali confessoris tui
    Chrislicolas animas quia mulliplicare sclebas, Adelwoldi episcopi transitu ncbis hpnoTabilemde-
    Ad coelosrevecans Christicolas animas. dicasti: concede propitius, ut ctijus eruditione ve-
    Ydra nocens fugiat, ne nos per devia ludat: ritatis luae luce- perfundimur, ejus intercessione
    Nos lua dextra tegat, hydra nocens fugiat. r.eeleslisvilsegaudia consequamur. Per.
    Zelus obesse nequil, Christo superante malignum :
    Secrela.
    Ghristus adest victor, zelus obesse nequit.
    Aspice, saricte Pater, quae nos adversa faligarit: Oblata sefvitutis noslrai munera libi, Domine,
    Qusemala nos lacerant, aspice, sancte Pater. qusesumtis annua sancti Palris noslri AdehvoKli
    Milis adesto tuis tibi quifaimulanlur alumnis, episcopi solemnitas commendet accepta: utejus pia
    Qui te collaudant, mitis adesto tuis. supplicatione muniti, cunctorutn riostrorum rerois-
    sionem peccaminnm ct bcatiludinis sempilernaenie-
    Eripe, pastor, oves, animp quas semper aniasti,
    El quas nutrieras eripe, paster, oves. •B feamur obtinere consorlinm. Per.
    Nomina nostrawotet quo Christus in arce polorttm Prwfaiio.
    Cum samitisaue suis nomina nostra notet. Amen. V. D. eelerne Deus, qhoniam adesl nobis juciinda
    et voliya prsesenlis diei lsetilia, quara Aposlolici
    Hymnus vespertinalis Saphico metro endeca-
    culminis honore subiimem , roseoque niarlyrii
    syllabo editus, Adonium quarto continent cruore solemnem, gloriosi pontificis Adelwoldiino-
    inloco,
    derna celebritate consecrasti, el spem nobis lanise
    Inclylus paslor populique reclcr, •fiducisecontulisli,ul nos paternis ejus suffragiis, et
    Cujus insignem colinms triumphum, a petcalorum hostrorum nexibus solvas et ad coe-
    •NuncAdelwoldussine fine lsetus leslia regna.perducas. Per Christum.
    Regnat in aslris. Poslcommunio.
    <JniPaler noster fuit et magisler, Refectos, Domine, vitalis alitiipnise sacramentis,
    ^xhibens-sacrse documenta vitsfe, saucli confessoris tui Adelwoldi intercessione glo-
    -Et Deo semper salagens placere riosa nos prptege, et ad seternum coeleslis mensse
    Cofde benigno.
    ^ convivium pervenire cencede. Per.
    0 diem sanctum, celebrem, coruscum,
    Alia.
    QuemDei nobis pietas sacravit,
    Cl Patritanto mererfemuralmum Gregem tuum, Pastor oetemc, pii suffragatoris
    Promere cantum! Adelwoldi Palris nostri defensione gnberna, -quse-
    Nnnceiim nisu rogitemus orrtni, sumus, Doniine, ut ctijus beneVoleulia provpcali
    Abltiat noslrum pius ut realum, superhi nmoris dulcedine pascimur, ejtis inlerve-
    -Et sua sancta prece nos ad allum niente patrocinio, el a temporalis vitse perturba-
    Ducat olympum. iionibus eruamur, et mansuris supernorum civium
    Sitf Deo soli decus et potestas, gaudiis inseramur. Per.
    Laus in excelsis, hcnor acperenqis, IV IDUSSEPTEMBRIS , IN TRAMSLATIONE
    Qui suis tptum moderans gulicriiat SANCW ADELWOLDI.
    Legibusorbem. Amen. Deus, qui nobis sanctum ponlificem tiium Adel-
    €teli senator inclyle, sancte Paler Ecclesise woldura salulis selernscdoctorein tribuisii: concede
    Adelwolde,supplices tuos exaudi servulos. propilius, ut cujus annuse translalionis solemnia co-
    Jam sidus inler sidera, resplendes super selhera-, pinnus, ejus semper meritis adjnvemur ei precibus.
    Nobis benignus impelra Paracleti charismala. Per.
    •Pronis.rogamusmentibus hic coram tuis arttibus, *( Super oblatam.
    Nostris adeslo precibus serenus ac propitius. Sacrificium nostrum tibi, Domine , quoesumus,
    Ut luis necessariis prplecti palrocinis, sancli Patris nostri Adelwoldi episcopi commendet
    Ad coelorumperpelua perveniamus gandia, oralio: ut nobiseo suffragante fiat sanctse majesliiiis
    ProeStetnobis Ingenilus hoc alqiie Unigcnitus, luoepropiliatio, etpeccatorum noslrorum exoptata
    Sanctus amborum Spirilus, trinus ct unus Dominus. remissio. Per.
    Amen. Prmfatio.
    Oremus. Volivam beali ponlificis Adelwoldi transiationem
    pia veneralione celebrantes, teque ceriiua devotioue
    Deus, qiiiproeclari sideris sancti poniifieis Adel- exorantes, ut ipsum nos apud clemenliam tuam son-
    woldi illustralione.novam populis Anglorum Iribuisti tiamus habere palronum , quem lua gratia largienie
    Iucembodierna die clarescere : suppliciter implora- salutis setemoemeruimus suscipere magislrum. Per
    roiis clenientiain, ni ciijns magislerio loims rcligio- Ghrislum. ' '
    PATHOI.. CXXXVli. *
    107 S. ETHELWOLDIWINTON..EPISC. * 108
    Pottsommunia. A Antichristi lemporibus ingruit, nuilo modo, quod
    Ut.hsec communio nos, Dpmine'.,tibi dignos effi- absit, litubando vacillet, sed his divinis roborata
    >ei»t, bealus Pater noster Adelweldus suffragip, quse- praeconiisinlegra jugiter et inviolata.permaneat. Est
    suriius, piae iniercessionis obtineal. Per: enim primse psalmodiai caniilena ad laudem beatse
    Dei genitricis semperque virginis Marise procurata;
    Delioris peculiaribus. sccunda autem ad honorem bealorum apostoloruni
    iPrseterea beatus Pater Adelwoldushorasregulares Pelri et Pauli onniiuriique nostri Salvatoris humaiii-
    et peculiares sibi ad singulare servitium instiluit, tati praesenlialiter famulantium; tertia yero ad suf-
    quas in tribus cursibus ordinavit: humilliroa dili- fragia omnium sanclorum postulanda, ut eofum pia
    gentia quosque subjcctos admonens, ut hoc secreto intercessione prolecti, muliiformem versipellis Anli-
    ftimulatu ignitisSatanae tenlameniis vigilanter resi- cbristi el membrortim ejus fallaciam expugnare, et
    sterent, el ea per Dei gratiam resislendo superarent, Cbristo rerouneranle cceleslium prae.miorunipalinam
    it ut fides quse per nostri Creatoris et.piissimi Re- mereamur accipere. Quaeyidelicel horoeplerisque in
    demploris iiicarnalionem luce clarius eriiluit, in- locis habentur ascriplse, et ideo in hoccodicello sunt
    stanle futurse-perseculionislempore. qusejaro vicinis praetermissae.
    Tropt.
    Patris adest votiva dies, canteraus ovanles. Statuit-ei:
    Pontificem templo sibi quem sacravit in isto. Et principem.
    Inter aposlolicos stola splendenle liierarchos. Vt sit illi.
    AtTelwolde,pia prece nos defende miseUcs. In mlermim.
    Prsesul Adelweldus quia fulsit in ordine magnus. Slatuit ei.
    Gonsliltiens illum hodie super setbra polprnm. Et prihcipem.
    Glpria, splendpr., honor, decus et veneralio perpes. In mternum.

    EPISTOLA WOLSTAKI MONACHI WENTAM


    AD ELFEGUM WENTANUMEPISCOPUM

    JJbro de Vila S. Swilhuni prcefixa, in qua multa de sancto ETHELWOLDO.

    Incipit ad dominum specialis epistola Patrem,


    Elfegum, Wenta residet- qui prsesul in urbe,
    De sancti Patris Swithuni insignibus, et de ,
    Jlasilica Petri, reserat qui limen Olympi.
    fcominoponlifici, Wentanam principe Cbristo D Qua non paupertas, sed erat pensata voiuirtas,
    • Queeviclum sprevit et stia curicta dedit.
    Qui regilEcclesiam, prosperacuriciacanam
    Confeiat jEifbego regni cceleslis bonprem, lbfic igitur commendolibi muriusculaPatri,
    Qui dedit hunc omni Ponlificerri.populo, Queevovi Dominp.reddere corde pio :
    Ul tua dignetur haeccorroborare poteslas.,
    Ipse tibi paccm tribuat sine fine perennem,
    Est qui sanctorum gloria pax et honor.. Heecet ab iufestis protegere insidiis :
    .Hoc cupitore pio, cupit hoc.animp.quebenigno. Dignus aposlolica resides qui proesul-iiiaula,
    Ultimus Anglorum servulushymnicinum (i. e.can- Inslruis et pppulum dpgmatecatholicum.
    .[torum) Ilocque monaslerium variis ornalibus ofnas,
    *Sitlicet an.gramihi sine dogmatis igneloquela, Intus et exterius illud ubique levans.
    Nec valeam tanlo scribere digna vire.: Quod quondam renovavit ovans autistes Adelweld,
    Jlpc tamen exiguum qucd deferp mnnus amoris, Sollicitudo cui nocle dieque fUit.
    Commendare tibi, magne Pater, stridui:'" Christicplas augere greges, atque orepaterrio
    In quo perslrinxi quaefecit Recter Olympi Hos cum lacteSolilacte nutrire poli.
    Swiihuni meritis ccelica signa Palris: ^tii struxit. firmis haeccuncta babitacula muris,
    Pcr queni magna suis miracula proebuitAnglis, ^ llle eliam tectis lexil et ipsa novis.
    Millialanguenlurti ccrppra sacrificans
    Et cunclis Jecofavit ovans id borioribus, hucqu»
    Haecetcnim cecini magnalia paupere canlu,
    Prsesumende boni de benitale Dci, Dulcia pisccsocfluraina traxil aquoe:
    Grandia de minimis esl qui perisare sueius, Secessusque laci penetrant secreta dcmprum,
    Ipfum murmure cceDobiunv. -
    Suscipiens viduaebina roinula libens. Mundanies
    105 • YiTA. 110
    Islius antiqui reparavil etatna templi, X Et beuedixerunt oninia corda Deum.
    Mcenibusexcelsis culminibusquenovis : Omnibus explelis tandcm solemnitcr bymnis
    Parlibus hoc Austri firmans et partibus Arcti. Quos in honore Dei yox sonuit pppuli,
    Porticibus solidis, arcubus et variis, Unusquisque suas alacer repedavit ad oras,,
    Addidilet plures sacris allaribus oedes, In Doniinogaudens pectore et ore canens.
    -Queeretineul dubium liniinis inimilum. Nunquam lanta fuit lalisque dicalio templi
    Quisquisulignotis deambulat alria plantis, In tola Anglorumgentc palrala reor:
    Nesciat unde meal, quove pedem referat. Qualis crat Wenta celebrata potenter inurbe,
    Oiiini parte fores quia conspiciunluraperlse, In sancti Petri ccenobioVeteri.
    Nee patet ulla sibi semila certa vise. Quod Deus omnipolens sic protegat immaculatum
    Huc illucque vagos slans circumducil ocellos, Ut juge dignetur ipse habitare in eo :
    Auica Da?daleilecla stupetque soli : Et quicunque humiles hoc ingrediuntur asylum,
    Ceriioradvenial donec sibi duclor, el ipsum Exstilienl plenK parlicipes venise.
    Ducal ad exlreini limina veslibuli. ISs suyer Anlisles sacro spiramine plenus
    Ilic secum-mirans.cruce se consignat; et unde Adhibuil Doraino plurima yota suo.
    Exeai, atlonito pectore scire nequit. B Nai« fundamen ovans a cardine jecit-eorum
    Sic constructa niicat, sic el varia ta co.ruscat Porticus ut staret aedificataDeo.
    Machina, quse hanc malreni suslinet ecclesiam, Erexilque rtovum(21)jacto fundamine lemplum ;
    Quam Paier ille pius, summa pielate referlus, Ne lamen explerel raptus ab orbe fuil,
    Nominisad laudera celsitonanlis Heri Pro meriiis snperam digne translatus in aulain,
    Fundavit, slruxit, dotavil, el inde sacravit, Quorum multiplices nec numeranlur opes :
    Et meruii templi solvere-vota sui, Altilhronum primo quihus exhilaravit ab oevP,
    Regis .lEdelredivisu cernente modesti, SipnecGhristo animam redderel ipse suam.
    In regni solio qui snperesl hodie. Yestra cui slaiim successii in arce poteslas,
    Illum Poniilkes sequebanlur in ordine plures, Et coeptumvigili pectore struxil opus :
    Complcnlessanclum rile minislerium. Insuper occullas sluduistis et addere cryptas,
    Quorura suriimuseral vultu nialurus et actii, Quas sic Diedaleumstruxerat ingenium :
    Caniiie niveus Dunslan et angelicus. . Q\iisquis ut ignolus veniens intraveril illas,
    Hunc sequebatur ovans Anglorum lucifer i.leia Nesciat unde roeal, quovepedem referat.
    ProesulAdelwoldus,corde benignivolus. Stint quibus occultaelaiilanl quee hinc inde lalebrae,
    Post alii sepleni, quos nunc addicere promptum est. C Quarum leclapatent, intus etanlra Jatent,
    Carmine versificocum pede dactylico, [cwig, . lalrpitus quaruin slat apertus, et exitus liaruni :
    jEIfsian jEihelgarus , rursumque iElfslanus et Ms- Quas hornoqiti ignorat luce carere putal.
    ./Elfliean,..Ethilsinus, hic et Adulfus erant. Nacle sub obscura qute stare videnlur el unibroe;
    Post alii plures aderant proceresque, ducesque, Sed tamen occulti lumina solis habent.
    Genlis et Anglorummaxima pars comilum : CVJUS in exortu cum spicula prima rcsullant,
    Quos e concilio pariter collegerat ilio, Lucifer ingrediens spargil ubiquejubar :
    Quod fuerat vici regis in Andeferan, Ei peneirat cunctas lucis splcndore cavernas,
    Idem pastor ovans et saepenotandus Adelwold, Donec in Hesperium sol ruat Oceanum.
    Sicut ei Domini gralia contulerat. Machina stai quarum, sacram supportat et aram,
    Et celebrant cuncti solerania maxima templi, Sanctorumque piasordine reliquias,
    Plaudentes Dominopeciore laudifluo. Mullipiiciquemodo manet ulile ctilmen eamm,
    Lsctanturque bonis super omnibus ille beniguus Exleriora gerens, inleriora tegens.
    . Qusestatuit cunclis Prsesul opima dari. Talia.ei auxistis hic ofgana, qualia nusquam
    Fercula sunt admista epulis, cibus omnis abundal. Cernunlur, geroino constabilila solo.
    Nullus adest Iristis, omnis adesl hilaris. **Bisseni supra sociantur in ordine folles,
    NuIIafames, ubi sunt cunclis obsonia plenis, Inferiusquejacent quatuor alque deceiri,
    Et reniaiiet vario mensa referla cibo; FJalibus alternis spiracula maxima redduiit,
    Pincern;equevagi cellaria soepefrequentant, Quos agilant validi septuaginta viri.
    . Convivasqtierogant, ut bibere incipianl. Brachia versanles niulto et sudore uiadenles,
    Craleras magnos'|taluunt, et vina coronant, Certatiraque suos quique monenl socios :
    Miscentespotus potibns iiiimineris, Yiribus ul totis iropellanl ilamina sursum,,
    Fecundi caljees, ubi ruslicus impigerhausit Et rugiat pleno capsa referla sinu :
    Spumantem pateraro gurgiie niellilluaiii: Sola quadringentas quic susiinet ordine musas,
    El landem pleno se lolujn proluit auro, Quas nianus organici lemperat ingenii.
    Setigerumnienlum conculiendosuuro. Has aperit clausas, iterumqiie has claudit apertas ,
    Sicque dies alterque dies processit i)i hymnis, Exigit utvarii cerla cairicenasoni;
    (24) Hsectam clare atque indubilanter a Wolslano refcruntur de conditione novi ccenobii Winlonjen-
    is, ul ea ^EIfredo resi tribui non possii.
    m S. ETHELWOLDIWlNTON. EPISC. VITA. H2
    - dno concordi pectore fralres ,
    Considuiilque
    ' A Victor honore potens, victor in arce nilcns :
    Et regit alphabelum reclor ulerque suum. . Anle relroque roicans, babilu :venerahdus et atdu.
    Suntquequaler dcnis occulta foraniina linguis , Cnjus ab eloqnio dulcia meHailuunt.
    Inque sup relinet ordine queeque decem. Qnem Deus e ccelis tnealur ubique supernis :
    Huc aliaecurruht, illuc alieequc recurrunt; Anglorum populis servet el incolumem.
    • Hunc iElfstanus ovans, alter coraitatur et Elfsian.
    Servantes-modulis-singola ptincta suis.
    Et- feriunt jubilum septem discrimina vocurii , Ponlifices arabo, plenus uterque Deo.
    Permisle lyrici carmine semitoni : yElfheahadest, Ordbirhtus adesl, Wilfsinusct jElfric,
    Ihque modum lonitfus vox ferreaverberal aures, Splendenles cuncti jure sacerdotii.
    Prseter utlmnc solum nil capiat sonilum. lncipiiintque omnes modulata voce canentesi
    Concrepat in tantum sonus hiric, illincque resullans, Pax sit huic doraui, pax sil el hic fidei :
    Quisque maim patolas clatidat ut auriculas, Pax fiat intranli, pax etfial egredienti :
    Haud quaquam s'uflerrc°valenspropiando rtigitum, Semper in hocque loco, laus sii hoiiorque Ded.
    Quem reddunt varii concrepilando soni: Sic in laude Dei resonant nova moanialempli,
    Musarumque melos auditur ubique pcr urbem, Omnis et in Domino lingua resuilat ovans.
    Et peragrat tetam fama vnlans patriam. B Hinc adslant proceres, pueri binc, jnvenesque , se-
    HPCdecus ecclesisevcvit luacura Tonanlj, Et celebrant sancli gaudia ccenobii. [nesqne-,
    Clavigeri irique sacfi struxit Iionore Petri. Sic optata diu data liunc memoranda per aevuin ,
    Insuper excelsumTecistiset addere leniplttm Yotis plena piis fulsit in urbe.dies ;
    Qtio sine nocte manct continuala dies. In qua promeruit sua gaudia cernere Pastor,
    Turris ab axemicat, que seloriendo coruscal-, Oflicioquesacro reddere vola Deo.
    Et spargit lucis spicula prima siiee. -flinc te Pontifices circumdant, inde ministri.
    Quinque lenet patulis segmenla ocrilataTerieslris-, Te lotum cinxil, hinc bcnor, inde favor.
    Per quadrasque plagas pandit ubique vias. El simul bymnisona fralrumcoeunie corona ":
    Stant excelsa tholis roslrata cacumina turris, Quisque tuum votuin, qna valel arle, canit.
    Fornicibus variis et sinuata micarit. Cimbalicaevoces calamis miscenlur aculis.
    Quai sic ingenium docuit curvare perilum 1 Disparibusque tropis dulce camcena sonat..
    Quod solet in pulchris addere pulchra locis. Insupef et cleri jubilat-plebs oinnis el infans :
    Slal superauralis virgse fabricatic bullis. ElDeitatis opem machina trina loaat.
    Aureus et tolum splendor adornat opus, Laelitiaeaugmenlum quoniam curoulaturin oriurt
    Lmia coronalo quoties radiaverit ortiv, G Istius anliqui parle nionaslerii.
    Alterum ab sede sacra surgit ad astra jubar : Laetaiiturque cibis pmnesepulisque refecli,
    Si.nocte inspicial hunc pnelereundo vialor, Potibus et variis omnibus aique bonis.
    El terram slellasoredil habere suas. Sic liujus sancti niluit celebratio leiiipii •,
    AdJitur ad specimen slat ei quod vertice gallus Nomine apostolico sanctilicala Deo.
    Aurcus oinatu grandis et inluilu. Hsecest aula piifulgens in onomale Pelri,
    Despicit omne solum, cunclis supereminet arvis Qui solel excelsos clave ligare polps :
    Signiferi et Boreee.sidera pulchra videus. Qui probsianie Deo solvitque ligaroina iiiundo >
    Imperii Sceplrum pedibus lenel ille superbis, Et reserat cunclis coelica regna piis.
    Stal super et cunclum Wintpnise populum. -Haecquoque, Paule, tibi committilur, aula luenda,.
    Iroperal et cunctis evcctus in aera gallis. Qui mundi cunctos ore domas populos.
    Et regil occiduum nobilis imperiunv. Exsislalis ul lric speciales ambo patroni :
    Inipiger imbriferos qui suscipit undique venlos , Est quibus unus!apex, gloria parque polo.
    Seque rolandp suani praebet eis faciem. Exaudire Deuni rogiletis et omriipotentem,
    Turbinislierrisoiios suffertque viriliter iclus. j. Dignelur populi vola precesque sui.
    Intrepidus perslans; flabra, nives tolerans, Quisquis ut hoc templuin beneficia posccrc quicrit,
    Oceanosolera solus vidil ipse ruenlem : Impetret a Domino gaudia plena pio.
    Auroroeprimura ceruil et bic radiura. Qua virapostolicus jaccl almtis et ille Birinus
    A longe adveniens oculo vicinus adhaeret, Has lavacro genlcs qui lavit occidtias.
    Figit et aspecium dissociante loco. Signipoteiis in ea pausat quoque demate $L cor-
    Quo fessus.rapitur yis.umiranle viator, porej Swilhuii
    Et pede disjuncius lumine jnnclus adest. Qui precibus cunclum siiblevat btihc popnlum.
    Plura quid his addam.? tola virlule laboras In medio lempli.fulgenl Byrnstanus el jilfbeah, -
    Ut decores lotum undique ccenpbium. Jure sacerdolii cullor ulerque Dei-
    Cujusivuper eraloncsenia rite peracta , Sunimtis el anlistes, palrise deciis, allor.egentum,
    El celebrala satis crdine mirifico : Spes peregrinorum, splendor honorque Palruiu ;
    Octo quod egregii Doroinosanxere Hierarchi , Nostef Adelwoldus pastoi', patcr.atqiie magis'.er,
    Quos siiiiul liic pietas fecit adesse Dei. Cujus in seterna Iuce coruscat apex.
    Primus eral quorum Sigericus onomaie pulcliro, Cujus in Angloruni micat omni limine nomc:>,
    ,13 WTDUKLNDUS COUBEIENSISMONACllUS.— NOTiTIA HISTOUICA. 114
    Inque monasteriis^ pluribus.ioque,locis A Temporibusque suis clara atque exempla fulurls
    Q..X vovens Doiiiinoconstruxii, eique sacrayiv, Praebuit, altiihronum semper amando Deuni,
    Cenlenos iu eis accuroulando greges; Multiplicijribilo gauderis feliciter : unde
    Q;ii inter Pontilices miiiiihus nullaieiius eXstal, Exsultat Cbrisli nobilis Ecclesia.
    Ciijus doctrinoespiendet ubique jubar : Est qaoniaiji Doininus mirabilis et melucndus,
    Iutei' apostolicos sed luoet in axe Hierarchos : Qui facil in sanctis signa slupenda suis.
    Per quem signa faciljjiiii manifesta Deus, Sunt alii glures etiam hinc atqtie inde locati,
    liluslrans oculos tetra caligine roersos, De quibus est scriptum quod canil Ecclesia:
    Et revocans nervis languida nienibra suis.__ Corpora Sanctorum sunl hic in pace sepulla,
    AJ cujus sacnun veniunt quiciihque-sepiilcruii)t Et vivunt eorum nomiua in oelernuni.
    Ciim precibus.plenam pprcipiuut voniani. Quoruii) facla sequens et dicla fideliler implens,
    Qiiique fideplehi quoeruhl beneficia Christi, Sedulus injtincium pef ficis oflic.iura.
    Munera.quse cupiqnt ccelilus iiiveniunl. e Liimeii aposlolicum populis tua lingua minislrat,
    Comperit hoc nuper quidam yir nobilis ^EIfelni, Et verbunv Domini te reserante p'alet.
    Iiispmnis lumbam jussus adire sacram ; Pauperibus viclum, nudis largiris amictuin,
    Cnjus erant oculi niroio glaucoinale clausi, H Div.idiset iniseris munera larga pius :
    Nec valuil phoebumc.ernere nec radium. Ut conimissa libi duplicata talenta reporlans,
    Qiii mox huc veniens, Sanctus mandavit ul idenv lntroeas Domini gaudia vera. tui.
    Percepit claruin luminis intuitum, S.isc;pe, quoesojtjbi quee defero munera patri,
    Et nullo ducente redit, miratur et in se Atque eaquae meritis debila solvo tuisv;
    Qualis erat veniens, qualis et binc rediens. Hsec tibi vita diu rogo prpspera cuncta ininistret,
    %c etiam quaedam nimis.infir.mala pheila. Lu.xquefulura tibi prosperiora ferat.
    Ducitur ad lumulum matre geraente sacruna. ISc Domino multos solvas pia vota per annos,
    Proliniis obdorinit vigilanssanissima surgit," Ut libi commisseemtiltiplicentur oves.
    Incolumisque domura cum genelrice vedit. El subeas regnunigrege te comitante superuuao
    Talia quid mirura rutilant qtiod signa per illum, Cum sanclis semper leetusiu arce poli.
    Et quod post mortem clarus in e^lhre micat ? Quod libi concedat qui cuncta elementa gubernat,
    Cujiis viia ftiil virtutibus undique plena : Uuus ubiqtte polens in Trinitate Deus, Amen..
    Qui jugiler sluduit corde placero Deo;

    ANNO DOMIMI,DGCGCLXXXIII.

    WIDUKINDUS

    MONACHUS CORBEIENSIS.

    NOTITIA HISTORICA IN WIDUKtJXPUM.

    (Fabric. Bibl. med. et inf. Lat.),

    WiTiKiND.ijs, alias Widuldndus, palria Saxo, monacbus Corbeiensh; discendi causa monasterium Hirsau-
    giense adiil,_post ad Corbeienses rediit, ibique seholis proefuit. Magnoaldus Ziegelbaur in Conspectu rei
    litterarise oid. S. Benedicti part. i, p. 99. Scripsit circa an. 980 Derebus Saxonum.gesih libros tn, editos
    priimini inler Striptores Germanicos Hervagii, Basil. 1S52, fol., postea Reinero Reineccio, Frf.-lS8fli fol.
    ab Heinico Meibomiosenipre, Frf., 1621, fol. cum adnotationibns quas nepos Scriptorum Germanicortim
    Colleclionistom. I repeliit. Tandem Leibniiius Summam Capitum Wilkhindi ex codice anliquo Casinensi
    inseruit toino I S. R. Brunsvicensiump. 208 seqiiiintiir, ibidemp. 211 varise lectiones ex codice archivi
    Dresdensis, el p. 221 codicis Casinen.sis. Poeljca eju<, tesle Sigeberlo c. 129, siinl Passio Theclm virginis
    ct VitaPanli Eremitm, quee prosara habuit adroislam : jilrnmque opus nonduiii lypis esteditum. AddeLy-
    scri Historiam poelaruin medri a;vi p. 283, 284; Pauliinim De viris illustribus Corbeisc Saxonicoc, p. 90.
    115 WIDUKiiSDICORBEIENSISMONACHI 113

    VIDCKINDI

    RES GESTiE SAXONIC^E

    EDENTE

    D. GEORGIO *VAITZ, PH. D:


    (ApudPertz MonumentaGermani;eliisiorica,Script.lom. III.)

    LECTORI.

    Widukindum, libri quem jam edilnri sumiis au- A unum, epigrammalpn librura unum in calalogo illu-
    clorem, Saxonem el monacbuin fuisse Corbeiensem strium virorum (35) ei iribuit, quorum alihi nullam
    salis constat, et ipse praifalionc proliteliir. "Vixil fecit menlionen), quscque aji revera a noslro sint
    nipdiossecuiodecimo. Chronicobrevi Corbeiensi(25) conscripta, non sinecausa dubilari possevidetur (54).
    teste, Folkmaro abbale, qtii inde ab ari. 917-942 Cerle omnia deperdila stiht authucusque nos lalenl;
    vnonaslerio prsefuit, lnonachus recepius est; inter longe his vero"pfaestanlquae de Saxonum imperato-
    quadragihta novem ipse ullimoproximus nominatur, rumque Saxonicortim historia scripsit Widukindus.
    iia ul postreniis Folkmari annis demum ccenobium Sigebertus Saxonum bistoriam usque ad mortem
    jntrasse videatur. Folkmari successorem Bovonem, Oiioiiis primi et proelerea hujus Vitam eum scri-
    qui annis 942-948 monasteritim Corbeiense rexit, a psisse tradit. Sigeberto ut videtur auciore , hoec
    Deo ostensum non concessum memorat (26), cujns repetivilTrilhemius(55),in Chron. Hirsaugiensi(36)
    tempore an. 94(5obsidesBoeniorumjiissn Olliinispo- vero nonnisi de gestislleinrici I, Otlonis I, et origine
    pnlp praesenlatos vidit (27). Sigeberlus Gembla- Saxonnmhisloriam tiibus libcllis digeslam ci tribuit.
    censis tarri in Cbronico an. 975 quani in libro de Denique"vero in annalibus ejnsdem ccenobii opera
    SS. eccl. (28) ipsius librorumque abipso reliclorum hislorica qualiior recenset (57). Superstrnl libri tres
    meiilionem facit. Trithemius (29) vero plus quam rerum gesiarum Saxonicaruin, quibtis auctor lam
    40 annis eum scholse Corbeiensi preefuisse mohet, populi origiiiem quam res ab Heiinico atque Olione
    et ipsum Meginradi scholastici Hirsaugiensis fama gestas descripsit. Eum de populi sui regumqiie
    alleclum bunc adiisse et per aliquot dies apud cuni historia alia quaedaniconfeeisse, omniiio negarim.
    cominoralum fuisse tradit. De Widukindivila preeler Q Triiheniiiis fcedo errore modo totum opus, modo
    lisec niiiil constal; dese ipso nihil adnotavit; neque singulos libros in.calaiogum recepisse videtur; quse
    quo anno obierit coroperium babemus (50). de vita Matbildis adjecit, nnde hauserit nescio (58);
    Widukindi memoriam quse.scripsil cpera nebis "Vitameditanv nostro nequiiqiiam tribui posse, satis
    servariini. Tradit Sigcbcrltis, eum prailer historias conslal ; hujus scriptof vero aliatn Vitam nullam
    e.iam Vitam S. Pauli efemiloe et passibnein Teclse cognovit,sed cum lalis desiderarelurareginoenepoie,
    virginis composuisse(31). ldem monet Trilhemius, imperaiore lleinrico II, istam confecil. —Slgebertus
    praelereavero plura cjus scripta rccenset. Ila librum vero fortasse ipsi.us Widukindi verbis in errorem
    de sludiis veterum monachorum eum confecisse dtictus est. Librtim primum enim his incipit: i Post
    lestatur, ex quo hsec afferl verba (32): « Monacljo- operum noslrorum primordia, quibus surami impe-
    runi ille (Meginradus) doclissimus praecepior veluti raloris militum triumpbos declaravi, > elc. Ilaec
    Hieronymus aller divinarum interpres Scripturaruni procul dubio ad marlyrum, Dei militum, Vilas supra
    profundissimus sua nos eruditione yertit in stnpo- allatas spectant, Sigebertus vero de imperalore
    rem, ul vere coelesiis sapientise diciqueat arina- Ottone' cogilasse .yidetur, ideoque ejus gesta jam
    rium, quippe quem )iiliil laleat doctrinarum. » Ser- antea separalim descripta el edila esse slaluit.
    mones ad ffatres, epislolarum ad diversos librum Libros rerum gestarura Saxonicarum Widukindus
    (25) Meibom. 1, p. 756. Ann. Corbeienses a.p. (55) Opera Francof. 1601, II, p. 129.
    Leibn. II, p. 301, quos dubioc fidei esse facile est (54) Versus quos edidit ex cod. Corbeiensi Wi-
    intellectu a. 971 : « Claruil, inquiunt, Wittichindus diikindi nomine inscriptos Letznerus in Vila Ludo-
    nbsier, prseclarus hisloricus, Mathildseregineespe- vvici Pii c 19, f. 63, ad ipsum periinereoriirtino
    cialiter charus. > iiegarim.
    (26) III, 2, cvdd. 2, 5. (35) €at. iil. virorum 1.1.; SS. eccl.c. 301, apud
    (27) 11,40. Fabr. p. 78.
    • (28) C. 129 ap. Fabricium bibl. eccl. p. 108. (56) Opera II, p. 52.
    (29 Ann. Hirsaug. p. 98. (37] Aiin. Hirs. p. 98 : t Hic inter reliqua inge-
    (30) Soli Ahnales Corbeienses recentiores ap. nii sui .opuscula scripsit de origine Saxonum libros
    Leibn. SS. I, 302; tradunt, a. 1004 Hosed mona- III,.ad Mathildam quoque filiam Otlohis priroi scri-
    slerii abbatcm ipsi monumentum erexisse; pium et psil gesla Heinrici primi regis librum unum, ad
    doclum scholsemagistrum et hisloricum etiamregi eumdera vitam et gesla Malhildis. reginrfi uxoris
    • et reginse charum ibidern vocaium esse, addunt; ejusdem Heinrici regis primi; Otlonis quoqueprimi
    quod quanli sil liabendum , cerlo definire nolo. gesla ad eanidem conscripsit. >
    (31) In Aclis Sanctorum ulriusque Vilse nulla (58) Nisi fortasse libri lerlii continuationem hoc
    meiitio fit; idep deperditec essc videiilur. noinine"ii)dicaveril.
    '321 Ann. Hirsaug. 1. 1.
    117 RES GESTJE SAX0N1CJ5. — MOJSITUM.. 118
    Vneglexit, preeterea plura in illis ielala ipse omisit.
    Malhildi, Otlonis regis filiae, inscripsit; Heinrici el __
    Ottonis, avi et patris, gesta scribere summum ejus Widukindi Historiam non ex annalibus confectam,
    fuit proposiluin; de Saxonum origine pauca lanlum sed. ex rerum cogniiione aliunde hausla scriptam
    prsemisit. Studuit brevi sed eleganli et perspicuae esse,, cuique librum pervolventi perspicuum fora
    narrandi et scribendi rationi; « striciim, inquii, et confido.Ultiinis H^inrici annis et proeseriim Otlonis-
    per partes scribimus, ut sermo sil legentibus p!a- leniporibns re,s quas narrat bene compertas liabuil;.
    nus, non faslidiosus. > Dolet quidcm librum ingenii his fuit coeevus, regioedomui et ipse conjttnctus,
    sermonisque claritaie egere ; sed qtiod dolet, eum ideoque prociil dubio reriim cognitione satis in-
    bsec affeclasseostendil. El revera Widukindus apla structus. Errores eliam hac parte commisit; scd
    etquasi rotunda verborum"conslriictione, narratioiie qnoein ipsa Saxonia gesta siint, recte perspexit, et
    perspicua el gravi, lantuni non omnibus biijus sse- haec ipsi credere fas est.
    culi scriploribus longe preestal. Quae descripsit ma- Libri edili usque ad Ollonis primi raorlem histo-
    gnam parlem ipse vidit, alios libros nusquara fere riam deducuni; maxiniam vero parlem jam aulea
    exscripsil, ideoqup inler prseslanlissinios hislorise conscripUm esse facile est deinonstraiii. Nam Ol-
    medii aevifontes est referendus. De lemporibus an- tone imperalore vivo se scripsisse , Widukindus
    tiquissimis solam pene famain sectitum se scripsisse soepissiraeindical (52); et codex Dresdensis non in-
    ipse teslatur(39);vidithisloriasAnglo-Saxoiuim,.nisi legrunv lertium librnm exbibet, sed c. 69 bis verbis
    fallor, Bedae(40) .LangobardorumPauli Diaconi(4l), finilnr : « Is finis Wichmanno lalisqiie omnibus fere
    Golhorum Jordanis (42), Francoruni Gesla (43), sed qui contra imperatorem arma sumpseruut, palrem
    pauca tantum ex bis libris suo inseruit. ln bellis a r, luiim. >
    Francis cum Saxonibus gestis (44) et Ottonis•hahilu Hiicusque vero, ni fallor, a. 967 vergenle Widu--
    moribusque describendis (45) Eginliardi Vitam Ca- kindus scripsil. Sunt (piidemquae ipsunvjanv antea.
    Toliprae oculishabuissevideiur. Ruodolfivero trans- libro finem iiiiposuisse, innuere videantur. AV.ich-
    latione sancli Alexandri eum usum fuisse (46), vix manno subaclo, rebusque, ul ipsius verbis ular, ritc
    putarim ; uterque ex eodera fonte, prisca traditione, compositis, Otlonem iterum in llaliam. prolectuin
    baiisisse mihi videtur; ideoque valde inter se conve- esse tradit, res vero ibidein geslas quam brevissime
    niunt, neque tamen omnino concordant. Ubi ciim attingil. lloec « noslrae,> inquit, < tenuilatis non est
    Liudprando in rebus enarrandis congruit (47_),idem edicere, sed, ut inilio hislorisc praedixi, in tan-
    fere siatuerim; certe ipsius libros non vidit. Etiam tum fideli devotione elaborasse sufficiat. Caeterum
    postea ex populi rumore, ex carminibus vulgaribus erga luam claritalem serenitatemque — magna
    plura in hisloriam suanv recepit; quoe de Hattonis devotio opus humile magnificel. At finis civilis
    perfidiaerga Adalberlum traderentur, lanquam vulgi belli lerminiis sit libelli. > Heec verba quam
    rumoreficla, poslea respuit quidem (48), vix lameii inaxime firticonvenire nemo non yidet. Res Sive in
    majorem fidem ea merentur, quaj de dolo adverstiro Italia sive i» Germania a. 964-967 geslas, si belfa
    Heinricum excogitato narrat. Hoc locoet saepius(49) Slavica excipias, nulloe ne indicanlur qullcm a
    vocabulo fertur similibusque fonlem illum indicare nostro. Usque ad medium a. 964 c. 63 res per-
    videiur; mimorum carmiua el ipse affert (50); et stringit; a. 965 incipiente Olto in Germaniaro rediit,
    haud errare mihi videor, si magiiam libri primi mense Junio Gero, Oclobri Bruno obierunt Anno
    parlem. ad haec revoeandam esse slaluam. Primis sequenli Malhildis, Oltonis Dlia, abbatissa Quedlin-
    Heinrici ducis annis ipse nondunv nalus aul puer C burgensis elecla el constitula (53), iniperator vero.
    fuit primse aelalis ; quoeposlea de his scripsit, ex iterum in Ilaliam profeclus est. De his omnibus,
    sola tradilione haurire potuit. Narii libro scriplo in ,nihil Widukindus. — Allamen jam a. 964 librum.
    liis rebus narrandis se usum esse, nusquam indi- ejus conscriptum esse slaluere non licet. Post ob-
    eavit; ex chronico qupdam Cprbeiensi eura hati- iium Brunonis archiepiscopi (54), dum imperator»
    sisse, quod plures slatuerunt, ostendi nequit. Chro- Olto cum filio Ottone in Italia raorabalur (55), Iri-
    nicon sub hoc nomine a Cl. Wedekirtdeditum sseculo cesimo anno post vicloriam de Ungariis a 938 in
    superiori ex ipso Widukindo magnam. partem est ' Saxonia reportatam (56), Widtikindtis in historia
    coiiipilatum;,aiinales vero Corbeienses Supra editos seribenda occtipatus fuil. Wichnianiius, de cujti»
    non vidisse, cerle non ad Iibrum scribenduni adhi- intcrilu ullimis capitibus dicit, mense Septerabfi
    buisse videtur (5I)~Nam annorum compuiationem, a. 967 morluiis esse videlitr (57); in nativitala
    quartvilli salis accuratam exbibeht, noster prorsus Domini ejusdem anni Olto 11 imperialera accepit
    (39) I, c. 2. quam in Affieam Asiamque patris tui jam poiesias
    (40) I, c. 8. protendatur > (H, praef.);—(Ollo) « Roniana lin-
    (41) 1, c. 14. gua Slavaiiicaque loqui scit, sed raruni est, quo
    (42) 1, c. 18. eartim uii diguetur,... labularum ludos amat, etc.
    (,43) 1, c. 15. (II. 56); — nati sunt regi li.Iii — tertius paterni
    (44) 1, c. 15. "
    nomiiiis majestate designatus, quem jam post pa'-
    (45) II, c. 36. trem dominum ac imperatorem universus speiat
    (46) Mon. U, p. 673- orbis. > (III, 12.)
    (47) Cf. 1, c. 19, de Ungariis;.!, e. 22, de Adal- (53) Ann. Quedl. h. a. Ideo jam Bouquel VIII,
    berti morte. 217, h. a., ipsi jam antealibruni Widukindi dedi-
    (48) I, c. 23. calum esse putavit..
    (49) 1,23; II, 23. (54) I, 31 : « quem pontificis summi ac ducis
    (50)1,25. magni vidimus oflicium gerentem. > Cf. II, 56. De
    (51) Quae annis 963 et- 964 legunttir cum Wi- Gerone, qui paucis post mensibus obiit, 111,c. £4,
    diikindo III, 63, quodainmodoconveniunt;. de Cala- dicil : « Era_lGero, > etc.
    bria ab Oitone a. 964 subacla Corbeiam riimorem (55) 111,63 : « quani* (Malbildam) palris fratris-
    pervenisse haecostendunt, id quod nosler libro suo que celsitudo palrue, ad omnem honorem nobis-,
    iiiseruit, moiiachus quidam — fortasse ipse Wi- que ad solatium. reliquit. >-
    dukindus —;in Aniiales relulit. (36) 11,4.
    (52) « Ex boc res Francoruin cceperunl miniii, (57.)Sigebertus, quem Ann. Saxo etChron. S: Ba-
    Saxonum vero crescere, donec dilatatoe ipsa sua vonis secuti sunt, in aniio 9b7 Wigmanni morlem
    jam magniludine laborant, ut videmus — in amore collocavit, qui quanivis in annis jndicandis nullibi
    roundi et totius orbis capite palre luo; habea- certam fidem meretur, ex verbis c. 70, qnibus con-
    mus te advocalum apud lerremim regem, tiium sci- tinuatio incipit, hoec rccle fere slatuit. Meibomius
    licet p_atremet fralrem. > (I, c. 54); — « quan- p. 701 et van Spaen Inleidning toi de Historie vat>-
    "
    119 WiDUKlXDiC0RBE1EN'SISM0NAG'flt;'' 120,
    «oTonam.''Cuj«srci cum nonnisi in cnntinuaiioiie t\ fiiisse, nomina iiilertlum-mnlasse, neqiie veTecimrie;
    post addita, iiieniio liat (58), ullimis, anni 967 niit antiquam scribendi raiionem servasse videtur; Hnt^
    primis a. 96.Smensilms (59) libruin esse absolulum, tonis hisloriam, nisi failor, iiiterpblatam sislit. Hoc
    recte siauiiire mihi videor. Sed res ab Ollone bis codice Fabricius in libris suis iisus e'st; Reinecciiis
    aiinis gestas per parlcs scripsii; usque ad a. 958 ex eodem editionem-suam adornavit; posioa varias
    rcs Saxonicas siuis fuse exposuil; poslea cum im- lecliones a Tenzelio secum cominunicaias Leiliiiitz.
    peralor iii lialiam profecius esset ihiquc per pluri- edidit (64), denique b. m. Ebert a. 1821 codieem;
    nios annos degeret-,quav ibidem gesla sunl memo- cum Meibpmii edilione accuraliiis contulit, eoqiie
    ii;ii tradere noluit (60), tnrharum vero quas Wich- duce inicgram lectionis varielatein annotavi. Duo
    manmis in Saxonia ,el Slavia excitavii fincm descrir ejus desiinlfolia (65).
    psit. Denique, Otlone Magno imperalore niorluo, Reliqui codices.et editiones pmnes usque ad an-
    pauca historioeadjicieuda esse judicavit. Imperalo- num. 975 historiam.dediicunt:
    ris epistola (968), bella cum Gracis gesta. (969), 1. "nionasteriiGasipcnsis n. 289 membr. 4, fol.
    nupliai Otionis secundi (972), obilus Matbildis rcgi- 39-120, saec. xi, vergente vel xit iiicipienie, ihanu
    na\ Wilhelnvi et Bernardi pontificum K.968),Her- Beneventana, scripius (66), cujns lectiones a L;
    inisnni dncis, ipsius denique impcraloris (975) bis Zaccagnio bibl. Vaiicaure cuslode sibi transmissas
    referunlur. ln plerisque codicibus cnni prioribus Leibnitz; edidit (67). Codicem iiefuin cuiji editione
    arctissime eonjuivcta Iegiinliii\ jam Thieiniarijs iis Frechlii Periz conttilil eumqiie accuraiius descri-
    usus est, Sigeberlns, Ekkcharriiis, Aniialista Saxo psil (68). Esl omnium qui supersnril ariiiquissimus,
    eadem adhibuerunt; ideoque quin etiam haec ab.,„"] et Widukindi libros abipso singulis locis retracta-
    ipso Widiikindo addita sinl, minime dubilo, quam- los servnsse videlur. Neque lamenmendisyiliisque
    vis dicendi raiioiiem paulo diversam offendere niibi caret. Ssepius quani caaeri conlra linguai Lat'm;e
    videar, cl Trilherains Widukindi histor-iam ab alio regiilas peccat, qnod an Widukindp tiibuendum sit
    qiiopiam compleia.niesse moueai (f>l).Qusead Vilaiiv valde dubilo; verborunv'seribendorum ratio saepius
    Mathildis prope accedere vidcntur, ex ea revera a yulgari recedit, et multa sunl qnse. scripioreni,
    liausla esse niillo modo conccsserim. Procul dtibio ItaliChm comprobent (69).
    panlo post Ottonis niortem hcecscripta siint, ab ipso 2. C. olim mohasterii Steinvelt (70); medio ut
    Widukindo addila , ul imperaioris" res absolveriil, videiuf saec. xii scriplus, fol. 155-198, qtiem ipse
    quas in Germania gesias ipse, vidit. Non coiitiniiani quam aCcuralissime possinv conluli. Bis (71) quae'in
    hoiuni annorum confecilhisloriam, sed pauca lan- codice Casinensis omittiihtur, postea ul videtur
    lum qtiaehuc facere viderenlur, inemoriae tradidil; a Widukindo deleta, hic exhibenlur. Codex quam^
    Utinam hsec quoque acciiratius exposuisset, ulinaiii vjs non ubique pari diligentia scripius, magni fa-
    alter Widukindus Ottonis II et 111liistoriam conscri- ciendus est et "in singulis verbis exliibendis vix
    psissei! minoris auctoritatis quaiii Casinensis. Scriptor quoii
    ipse vero, cum postea continualione illa librum babiiil ex.einplar pleruinque accurate seculus esse
    augeret, etiain III, c, 2, de Bovone Coibeiensi qtiae videtur, yerborum" iamen ordinem inierdum-turba-
    in codiee Dresdensi desideranlur addidisse videtur-; vit, aliisque mendis noiinihil laborat.-
    historiam vero Haltonis et Adalberti qualern in 3. Priiiiam Wjdukindi editionem etiravit- Frecht
    eodem eodire lcgimus iejunam el niniis liinidam (62) r' lypis Hervagianis Basileae a. '1S32 fol., usu.scodice
    non Widukindo, sed nescio cui Moguntinoedioceseos " monasterii Erbaci (Eberbachjj prope Rhenum cujus
    scribae,,tiibuemiaro essepuio. -~ Postea vero lotuni aetaleniet condilioneni non indicavit. Locis supra
    librum reiraciassevidelur. l.ncoJice enim Casinensi, allatis ciim eodice>2- convenit, aiiahien ex ipsp
    qua-,de Adalberti inlerilu et de Bovone scripla erant transcriplus esse nequit. Mtilta quse in 2 desniit
    omiiiuniur, quaedamaliter expressa, verba jverbis vocabula apud 3 reele legunlur, quee codex Siein-
    inuiiUa Jogunlnr. Libros in capita divisos bic solus velt., depravala exhibet, Ffechl saha expressil, alibi
    habel, singulisqueTibris eoruih indicem prsemiuit. Widukindi verba mulavil quae in 2 iniegra exsiant.
    Quod, cum Widukindus ulliinam pperi inanuin iih-. UtrOque aceurate collatp, majori iiiter se quani CIHH
    poneret,. faciuni esse videtur. cseteris alfinitate eps conjungi, si dttos iUoslocos
    " Novoevero Widukindi ' editioni procurandse heec allatos excipias, vix dbprelieiitle.s. — Cseterm.i
    fiierunt subsidia : Frecbiianum exemplar Widukiniluni satis depravii-
    A. Godexollm aichivi, ja.m vero bibliolhecae re- tum exhibet,, nihilominus vero lectiones oirines.
    giae Dresdensis, hvembr. 21 fol., pli.m monasteiii adnotandas judicavi.
    Veierjs Cellae,Perlzio"qui ipsiun vidii leste, ssectiji Hanc edilipnem Codicis Dresdensis ope Rei-
    xu. Ehert ex codice qtiodam Corbeiensi.euro descri- neocium emendasse (Francf. ex. officina W.echeli
    pttim esse puliiY.it(65). Finitur c. 69 .verbis supra 1577 foI.).jamdi_ii; elejgantivero siudeus.sermoni,
    aliaijs, coiHiiiualipne destiuilus; ideoque priinum auctoris verba saepemulayil (e. gr. q.uia semper in
    locuro ei tribucjidum esse censui. Alioquin opfimus quod), alia addidit, alia omisil, praiiefea typoruiii
    jtldicari neqtiit, scfiptor non ubique salisacciiralus errpribus valdelibrunimaculav.il. idepque iiullam
    Gclderland, p, 5.3, Wicbmannum anle Geronenv D (65) II, c. 11:;«pacem fecil cum rege; >—c. 24:
    defunctiim esse puiarunl; -cum hujus raors dciuuiu «conslaniia ac imperio. >,
    in coiilinuatione 111,c. 75, tradalur. (66) An jussu Wibaldi abbalis Corbeiensis cl Ca-
    in epistola 18 Jan. 968 scripla sinensis? P.
    (58) ipse imperaiorindicavit.
    Saxonibus hanc rein (67) SS.l, p. 221.
    (59) Aniequam epislola
    ' isla in Saxoniam perlata' (68) Arch. V, p. 144.
    crat. (69) Ita SQribiiur: Judicabit, judkabimus pro /«-
    (60) Libros enim rerum geslarum .Saxonkurum dicavit, elc,struelio ververibuspro verberibus,veslucam loeo
    scriliendos suseeperat. festucam; pro sirulio; joseppo prp jqsepho:
    (61) Chron. Ilirs. praif. opp. II, p. 2. impuero; discendehdi, oppungnare, hammaburgiien-
    (62) Widukindo, et in culpis Frithurici arcbicpi- sem; scissilare; proyecit, agebat pro aiebal; utlio,
    limido, narralionem omerus, erinumnus, odiernum," reveunl:; afmitas,
    ' scopiMoguiil., rceensendis nimiscerte
    Tpcensionis primse de ilalloue, magis jejunam afirmare, culidilas, conexerat, rarisumus, redidil;
    qriain res posiulabal, sed et locp Cassella indicatp erumpitndo, difficele,pululum-etc. pro paululum; vdoni
    uitioreni, baud adjudicavcrim. PEKTZ. pro odonh, generh pro generi
    (65 )Arch.«HI,p. 605. Sed omnes Widukindi sunt. todi- (70) Cf. Arcbiv. VII, p. 564.
    C.shaad ('uhiecx 1bris Coibeiensibus derivandi (71)1, 2^" »!', 2.
    (61) SS. I, p. 211.
    121 RES GEST^E SAXONIC/E. — MONITUM. 122
    fjus raironem hahiii, idsi quod Ijicunam illam codi A ad 2_prope accedere videtur (78). Ex ipso vero ad
    cis Dresjiensis ex ipso supplere conaliis sini. Nam cbronograpbos mcdii oeviquain plnriinos Widukindi
    folia dup jam Tenzelii tempore deperriila Heiiieccius narralio jiervenit, nioiiacbiun Hamerslehensenv,
    legil; ideoquc his capitii.us ejus lectiones oriiiies, chi'onogi'aphum Saxoneni, chronici llalberstadensis
    quamvis procul dubio non omnes ex codice baustas, aiiclorem, Alberlum Sladensem, ch.ronicae sancti
    aimotavi et littera a signifieavi. Panlaleonis scriplorero, Heinricum de. Hervordia,
    4. Meibomius senior Francf. 1621 fol. ilerum Andream Ratisbonensem, Trithenmim.Slaindeliiim
    Widukiudum edidit adnolalion.busque npn contem- et aljos (79). Hi omnes, si Trilhemiiim excipias,
    nendis illuslravil, qiiani edilioijeni nepos in voluini- Widukindi librum baud habtiisse videntur (80), sed
    ne.primo SS. rerum Gerin. (ilelhisjajii 1688 fc>l.),. in rebus Saxonicis enarrandis Ekkehardttm seculi
    repeiivii. llle ope manuscripli codicis, elsi non iute- sunt.
    gii', sed alicubi mmilaii, se e.iitioneni adornasse, " Sigeberlus Gemblacensis vero ipso Widukindo ad
    plerumque vero Freclitianum exemplar secutum Clironica sua scribenda usus est, sed brevi narra-
    esse, leslatur. Codicis vero noniiisi bis lneiitionenv tioni sludens sermonem ubiqufefere mutavit, ita ut
    facit (72). Ceeleruni modo Frechtium, roodo Rei- vix semel aut bis cpdicis lecticnem perspicere liceat;
    iieccinin, iiullo cerlo consilio duciiis, seculus cst, liis locisvero cum 1 fere couvenit.* .
    iii.nolis qtipque noiinisi Reineccii el Urspergensis 7. Annalista Saxo et Ekkehardum et Witlukih-
    lccliones cum Frecluii editione coniparat, Quamvis dum adhibuit, hujus codicem 2 (3) et.6 similem se-
    igitur codicem, fortasse ipsum fjiesdensehi, ennv cuius, queni saiis accurate expressit, ila ut seepius
    ylriisse batid negarim, nusquam tamen eo usunv ad veram leclionem firmandam facere possit.
    esse satis apparet. Editorum mendis nova accesse^ H Chronographi Saxonici posterioris aevi plurcs
    funt,, sive lyporum errore, ,sive editoris incuria, forlasse Widukindum habuerunl (id quod de Gobe-
    sive corrigeiidiaudaeia. Npnriisipaucis locis lecliones lino Pei'sOna.(81) constat), sed iniegra verba nullus
    annotavi. exscripsit ante TriUiemium, qui quamvis plerumque
    Leibnitz SS. rer. Br. I, pag. 70, et Bouquet. SS. Ekkeliardo usus sit, cerle lamen eleciionem et co-
    rcr. Gall. VIII, pag. 2-i7,etiaiii Widukindi fragmeiila ronalionem Oltonis Widukindo duce narravit (82),
    recepeiunt, liullitis vero codicis.ope adjuli. quam.pl.urinia vero ex ingenio addidit.
    Codicem nionasieiii Corbeieiisispenes.se habuisse llis subsidiis adjutus Widukindi libros integritali
    Falke teslatur (73), alque in codice irarii.liomim reslituere conatus sum, maxime codicem Casinen-
    Coibeiensiiim plures ex illo affert Iectiones (p. 159, sem lanquam anliquissimum secutus, qiiem ope
    507,401,416,456,465, 471, 574, 584). Codicem Dresdeiisis et Sseinveldensis emendavi. Alius ex alio
    puiter atque chronicon Corbeiense esse fictilium, uiinirae descriplus est; ideoque errores et vitia
    l.ecliones vero ex illis qtias edidit Leibnilz dcsuni- coinmunia vix deprehendas; unius vero' menda ne
    ptas, sane putarem (7i), nisi. Grupen, vir suminae Widukindo pblrtulerem cayi. Ita. quod soepe neque
    litlei, se ipsunj hunc vidisse codicem professus es- lamen semper 1 exhibet: urbs qui, recipere nolui,
    set (75), quem aFalkio delusum esse, equideiii haud. fluvius quod vero ex 1 el A scribendum esse duxi.
    facile dixerim. Codicis vestigia nulla reperi. sive sit In verbis expihnendispleruroque 1 et 2 secuiussunv;
    deperdilus, sive lenebris ohrulus. Ulniliil desil edi- ubiquescripsiiiflHU/ue,tamquam, umquam, aliquam-
    iioni nostrse, lectiones varias a Falkio enotalas re- diu, dampnoylempto, sumptus, promptus,etc, adm.,
    cepi easque ^ signavi. C adii., adp., adq., adt., inb., inm., et inp., exceplis
    S;cciilo xvi incipicnle Widukindi codicem in mo- verbis imperio et imperalore, obp., obt., subc, subp.,
    jjasterio Novi operis prope Halam fuisse.Ebcrt oslen- quod in utroque codice pierumqiie, in 2. semper
    dit (76); nisi vero iricm sit qui Dresdensis, deperdi- fere legitur; proeterea heremith:, ex 1., nothus, ex 2.
    iiis haberi debel. —De aliis l.ibris mss. per tria sae- totiens etc. 1 et 2 exhibent indulim, coniio, con-
    «julafaina nihil vulgavit. vkia, deliciw, caelerumvero in ejusroodi verbis inter
    Pcr mediuni sevuin vero plura fiiisse exemplaria se valde discordant neque sibi ipsi seniperconstanl.
    videntur; nam Widukindi librum mulli chronograpbi 1 : otium, pretium, nuntius, negolinm, iniiium, au-
    secuti sunt ipsuinque pro parte ad verbum exscri- datia, tertius, vitium, palatium, ubi 2 : ocium, etc.;
    pserunt. Primo loco Thielmarus noroinandus esl, hic etiaro : amkilia, spacium, hospicium, semenciu,
    quein 'magiiaiiipriiiii et secundi libri partem ex econlra vero : condiiio, militia, quav apud 1 : condi-
    nostro hatisisse jam salis conslat. Aliarrten nullibi cio,milkia. ln hac varietate maxime 1 secutus siim
    fere ipsius verba relinuil, sed suo niore easdein res el li prauili. Ubique-etiam m et ce scripsi quamvis
    mulato sermone Cxpressil. lrieo magis ad Widuki.n- 2 ssepissimee pro m, et § pro m et ceexhibeat; m
    dum expficandum quani ad verba restitueiida adhi- vero in his verbis : pmne, mlatus, mphcopus,mquns,
    beri potest. varim, etc.ex 1, mquus,Imgalus ex2. recipere nolui,
    5. Annales Metenses, soec.x aut xi conscnpli, ex neque de his omnibus codicuni lectiones singulis
    Widukindo quam pluriina siimpseruiit ejiis.quenar- locis adnotavi; ubi vero singularia quoedani in 1.
    ratipnei.ii in epitoincn redegerunl. Codex a Cbesnio occurrunt ut redid.it, afirmare, neglego, etc.,.hsec in
    editus verbis, I, c, 56, « acceploque sacramenlo > D notas criticas retuli.
    iiiiitur (77) et plerunique veris lectionibus con- Cseierum in adnoiaiionibus adjiciendis idmaxime
    cordat, cpnsilii egi, ul aucloris errores corrigerero, locos
    .6. Ekkehardus Uraugiensis magnam W,idukindi obseuriores explanarein, res geographicas et chro-
    partero ad verbum fere descripsit, codice usus quj liologicas illustrarem. Quae recle jam Meiboniiua
    (72) Ad locum illum interpolatum de: Haltonis (78) Ita p. 143 (ed. a. 16.09) in dolo ab Haltone
    perQdia monel (p. 675) pro aquius legi iniquius, conlra Adelbertum excogilalo enarrando cum 2.
    quo.d alius nullus suppedilal codex; 1, c. 35, vero omniiio convenit,
    qiiajdani exeinplaria babere Rietni, qusedam Kiesni (79) Ita historia : QuomodoSaxones primo vene-
    riicil (p. 682) Ueineccius ex cod. Dr. edtriil Rietni; runl ad letram Saxonim a Ludewig Rel. mss. Vlil,
    Jiieim ibuieni legi jam constat. p. 154 edita, et qusescripsit anonymus exde Suevonnn
    (73) Brauiisciiw. Anz. 1"52, p. 1443. origine (Goldast SS. rer. Suev. p. 1.) Ekkebardi
    (74) Locop 456 exscripto ciiin ed. Meiboraiana chronico bausla sunl.,
    Cl lecll. cod. Casinensis collalo, hoc sane e|iaiiinum (80) Cliron. Saxo qu;e Ekkehardus oniisit ex Ann.
    ycrisiiinilemibi est. Saxone recepisse vidutur.
    "(75) Obss. 1, p: 553. (81) Cf. VI, c. 58.
    (76) Arch. V,526. -(82) Aim. llirs. I, p. 73.
    (77) Cf. Archiv YU, p. 585.
    423 "WlDUKINDICORBEIENSISMONACHI 121
    vidil, ipsi tribuere fas duxi, plerasque lamen cjus A me summo Perizii" consilio el auxilio adjulum fuisse
    notasrejeci. Qtiae Leibnilz et Bouqiiet adnolnriint, gratissimo animo profiteor.
    vi-xsemel aut lvis quaerepeterenlur digna visa sunt. Hannoverw a. d, ui IdusFebr. 1839.
    Ubiquevero in hac Widukindi editione adornanda G. WAITI.

    AD DOMINAM MAHTHILDAM V-IMPERATOttlS FILIAM.-

    LIBRI PRIMI INCIPIT PR^PHATIO a.

    -Flore s virgiiiaii cum majestate imperiali ac sa- .B sissimi res geslas memorisetfaditas.iegeris, habes-
    pienlia singulari fulgenti dominae Mahthildoeulti- unde ex optima elgloripsissima roelior gloriosior-
    mus servulorum Christi marliium Stephani atqne que efficiaris. Nec tamen oronia eorura gesla nos
    Viti, Corbeius 4 Widukiudtts "', totius servitutis de- posse comprehendere fatemur, sed slriclim et per
    volissimum * famulatum veramque in Salvatore sa- partes scribimus, ut sermo sit legenlibus planus.
    lutem. Quanjvis te paterna) polentiae 7 glpria singu-» non faslidiosus. Sed et de origine slaluque genlis,
    laris lnagnilicel ac clarissima deccrel sapientia, in qua ipse rerum domihus Heinricus 8 primus re-
    noslra lamen humililas proesiimitde proxima soep- griavit, pauca scribere curavi, ut ea legendo ani-
    trls semper clementia, quia nostra devotio a tua mum oblectes, curas releves, pulchro otip vaces*.
    pietate suscipiatur, etiamsi non mereatur. Nam cum Legat igiltir lua clarilas istum libellum ea pletato
    noslro labore patris polenlissimi.avique lui glorio- nestrimemer, qua est censcriptus ddVotione.Vale '.
    EXPLICIT 10 PR^FATIO.'

    YARI^: LECTIONES..
    * malbildam 1, ' lla 1; desunt liwc2 et A; ad malhildam reginam witichindi prsefatio3". 'inahlhildit
    2; hk.eljpkmmque malliildae, semel lamen mtrhlilda; mahtildi A, * chorbeius 3. " ividikvndus 2;; V. 5...
    A. ' devotissimus I. ' sapientiae A. 8 henricus 5. semper; deesi A. ' deesi 1, " Hmc-ex 1. [addita>
    sunt. •

    INCIPIUNT CAPITTJLA

    1. Quia alios libellos scripseril preter isttim. (] 16. De Luthuvico et Bfnnone et Oddoae et Con-
    2. De origine genlis Saxonice variam opinionenv rado rege.
    miiltorum narrat. ¥1, De rege Heinrico.
    5. Qtto.i navibus advecti sint in locum qui dici- 18. De Ungariis qui el Avares dicuntiir.
    tur Hathalaon. 19. Ungarii a niagno CaroJoclausi, sedab Amulfs^
    4. Quod graviter adventum eorum Thuringi ferant dimissi.
    et cum eis pugnent. 20-QuaIiter Ungarii Saxpniam vastabant.
    5. Quomotio adolesccns lerram anro comparavit. 21. Heinrieus fu dux Saxonie.
    6. Thnringi accusant Saxones de rtipto federe; 22. De HinricO1Bet episcopo Hathone et comit*
    Saxones aritem victores existuht. Adelberblo.
    7. Unde Saxones dicanlur. 25. DeConrado et ejus fralre Evurhardo ".
    8. Nomen Saxonum celebre fitel a Brellis in 24. Conradus obsedit Heinricum.
    auxilium sumunlur. 25. Cpnradi regis sermo ante morlem.
    9. Thiadficus " iri regem cligitur cf Saxones vo- 26. Evurhardus **regenv constituil Heinricum.
    cat in auxilium contra Hyrminfridum. 27. Heinricus aulem rex factus confusum jn-
    10. Iring ls Thiadrictim " conlra Saxoncs insligat. ]D brevi colligit regnum.
    11. Haibagalh Saxones adbellandum provocat. 28. De Lulliuvicoel filiis ejus..
    12. Saxones capta urbe deponunt aquiiam. 29. De Carofoet Orioneet posleris eorum.
    13. Thiadricus1'* Saxonibus terrain tradit, et 50. Qualiter Heinrictis rex 18regnum Lothariorum.
    Hirniinfridiisoccidilur. obiinuit.
    14. Qualiter Saxones agros dividunl, et quialri- 51. De filiis regis Heinrici et regina Mabthilda,
    formi genere ac lege vivunt. et genealogia ejus.
    15. Qualiter eos magnus Carolus Christianos 52. De Ungariis et de captivo " eorum, et quiai
    fecit. pax per eum novem annis firuvalasit.
    VARI^: LECTIONES. ;
    " ihriadricus c. ** irrhig c. li thadricum c. ll thadricus c. '* binrico c. " cuulhardc c-
    " euuhardus c. i8 regnus cod. " captivac.
    12$ RES GESTJS SAXOMCiE. — LiB. I. MrS
    53. De manu Dyonisiimarlyris. A 38. Conlio regis, et quomodo Ungarios publico
    34. De sanclo martire Vito. bello.vicit.
    35. Qualiler rex Heinricus nevem annos pacis 39. Quoroodovictor reversus est et de moribu.«
    cjus. •
    nabuerit.
    40. QuoroodoDanos vicit.
    36. De Redariis quomodo vicli sunt. 41. Quomodo morbo gravalur et morilur, et ubl
    37. De nupliis filii regis. sepelilur.
    XXPLJCICNTCAPITULA.

    INCIPIT LIBER PRIMUS RERUM GESTARUM SAXONICARUM 20.


    I. Post operum nostrorum primordia , quibus ][}et multis hinc inde cadentibus, placuit utrisque de
    summi Imperatoris militum. triumphos.declaravi, pace tractare, fcedtisinire; aclumqueS7 esl fceduseo
    nemo me miretur principum noslrorum res gestas pacto, quo haberent Saxones vendendi emendiquc
    lilteris velle commendare; quia in illo opere pro- copiam, caetenira ab agris, a coedeb.ominumatqne
    fessioni mese, ut potui, quod debui exolvi, modo rapina abstinerent; sieii.tque illud S8foediisinviola-
    generis gentisque mese devolioni,vit queo, elaborare biliter multis diebus. Cumqtie Saxonibus defecisset
    non effugio. pecunia, quid venderent aut emerent non habenti-
    2 ". Et primunv quidem de origine siatuque bus, inulilein -sibipacem esse arbitrabantur ".
    gentis pauca expediam, selam pene fainara sequens 5. Ea igitur tempestale contigit adolescenlem "
    in hac parle, nimia veiuslate oninem fere cenitudi- quendam egredi de navibus oneratum multo auro-3'
    nem obscuranle. Nam super hac re varia opinio est,, lorque aurea, simulqtie armillis aureis ; cui obvius
    aliis arbitrantibus de Danis Norlhmannisquess ori- quidam Thuringorum : Quid sibi vult, inquil3S, tam
    ginem duxisse Saxones, aliis aulem Eestimanlibus, ingens nurum circa luum famelicum coilum? Em-
    ut ipse adolescentulus audivi quendam proedican- ptorem, inquit, qumro, ad nicliil atiud islud aurum
    tem, de Gracis, quia ipsi dicerent, Saxones reli- gero 33; qui enim fame perklilor, quo auro dele-
    quias fuisse Macedoniciexercitus, qui seculus ma- (2 cter •*,?At ille qualitaiein quantilalemque pretii ro-
    gnum Alexandrum inroalura morte jpsius per totum gat. Nullum, inquil,' michi est3", Saxo, dhcrimen
    orbem sit dispersus (83). Coeterunigenlem antiquara in pretio; quicquid dabis gralum teneo, llle vero s*
    et nobilem fuisse non ambigitur; de quibus et in subridens adolescentem : Quid si, inquit, de istc
    con.lioneAgrippaead. Judaeos in Josepho " oratio,v pulvere sinum libi n impleo? er.at-.enim.in praesenli
    conlexitur (84), et Lucani poetse sententia pro- locp egesta huraus plurima. Saxp nichil cunctalus
    balur.(85). aperit si.numet accipit 3Shumum, ilicoque Thuringo
    5. Pro cerlo autem novimus Saxones liis regie- tradidit aurum; lavtus uierque ad sups repedat.
    nibus navibus adveclos (86), et loco primum appli- Thuringi Thuringum lagdibus ad ccelum lollunt, qui
    plicuisse qui usque hodie nuncupalur * Hado- nobili fraude Saxonem deceperit, fortunatumque
    iaun S8 (87), eum inter omnes mortales fuisse, qui vili pretiptani
    4. lncolis vero adventum eorum graviter feren- ingens aurum possederit. Caeterum cerli 39de vic-
    libus, qui Thuringi traduntur fuisse, arma contra toria, de Saxonibus jam quasi iriumphabanl. Interea
    eos movent; Saxonibus vero acriter res.islenlibus, Saxo privatus auro, oneralus vero multa bumo,
    portum oblinent. Diu deinde inler se dimicanlibus, appropiat navibus. Sociis igitur ei occurrentibus,
    VARl^; LECTIONES.
    10 Hmc desunt 2. 3. sl Hic cap. 2. liumerum el numeros sequentes usque- octavum einendavi.
    *s Nortmannisque 3. A. S3joseppo 1. '* deesl posui, A. S5 vocatur vel nimcupaiur 2. s6 hadolani 1.
    87 iclumque3; iiiitnmque A. 6. S8 deest 1. a9 arbitranlur 5. 30 adolescentulum2. 31 auro liiulto 2.
    ,s inquid 1. et ita swpius; sibi, inquil, vult A. 33fero 2. 34delector i. *" saxo michi esl 2. 6. 3* deest
    l. STtibi sinum 2. 88 accepit 5. 39ceteri A.
    mwM,
    (83) Fabulosa Saxonum origo, qni a Macedon[bus]D codicum lide confirraata, Suessones.
    usque arcessuntur, quanluni constat priiiiuiii habuit (86) Cf..Ruodolfumde transl. S. Alexandri Mon.II,
    assertoremWidukiniluni iioslrum. MEIBOM. p. 674, qui adriil, ab Anglis Brilanniseincolis egres-
    (84)Loeus Josephi exstal lib. u, cap. 16, de bello sos esse Saxones; id qtiod noster minime inmiere
    Judaico, ubi tainen non Saxonum fit inenlio, sed in viiietur. Cf. Lappenberg Hist. Angl. I, p. 87.—
    genere de Germanis dicitur. MEIBOM. llegesippum Nosier Saxones his regionibus, i. e. Saxoniaequae
    ii) hist. belli Judaici Josephum dc Saxonibus .per- Nordalbingiam complectilur, navibus adveclos tra-
    oraiilera inducere, alii adnotarunt; nonne noster de dens, eos cx regione quadam reiuola ul Ruodolfusex
    boc loco cogitavit ? Britaiinia adveclos opinatur; quod l.radilionisralioni
    (85) Apud Lucanum i, v. 423, anlea legebalur : congnuim supra mciiui. PEKTZ.
    Et Biturix,longisquelevesSaxonesin armis. (S7) ln Haduloba (Hadeln) iiunquam Tburingos
    jam vero ex Micyliiet Turnebi seiiteiilia, optimorum sedisse satis constat.
    127. WIDUKINDICORBElENSiSMONACHl. «S
    et quid ageret adiniraiitibus, aliicum irridere cce-r;\ siaiio principe jaiu oliin inter proyincias.rcdacla. et
    perunt amicorum 40, alii arguere, omnes paiiter sub clienlela Romanpriini roulto tempore utiliter
    aiiienlem eum crediderunl. At ille postulato silen- degens, a vicinis nalionibus. inptignalur, eo quod
    tio : Sequimini, iuquit, me, optimi Saxones, el meani auxilio Romahortini desliluta videreinr. Populus
    vobh amentiam probabilh utiicm. At illi, licetdubii, namque Romanus, Marliali imperatore a mili.libus
    sequuntur*i tamen ducem. llle autem sumpta htimo, inlerfecio (89,), externis bellis graviter faligaltis,
    per vicinos agros quara poluit sublililer sparsil, el non sufficiebat solita auxilia- adniinislrare amitis.
    easlrorumloca occupavit. Exslructo tamen ingenti opere ad muiiiroen regionis
    6. Ut auieni viderunt" Thuringi castra Saxo- iiuer confmia a mari usque ad mare, ubi inpelus
    num, intolerabilis res eis visa 43 est, et missis le- hostiuni videbatur fore, relinquebanl regionem Ro-
    galis cooqnesli suiit.de ruplo, foedere ac violato. niani. Sed hosti acriori et ad bellandum promplo,
    pacto ex parte Saxonum. Saxpnes responde.nl se tibi gens mollis et pigra belli resistit, nulla difficul-
    hactcnus focdtisinviplabililer servasse; terram pro- las in deslruendo opere fuit. Igilur-fama-prodentede
    prio aurp comparatain cum pace velle obtinere, aut rebtts a Saxonibus prospere- gestis, supplicem mii-
    certe armis defetidere. His aiiriitis, incolae jam lnnt legatiortem ad eorum poslulanda auxilia (90).
    malcdicebanl aurum Saxonictim, el quem paulo anle B-El proccdentes legali: Oplimi, inquiunt, Saxones,
    feMcemessc praedicabant **, auclorem perditionis miseriBrettiB 1 crebris hoslium incursionibus fatigati
    sjia;'" suseque regionis falentur. Ira deinde accensi, et admodum contrili, audiih vktorih a vobh magni-
    caico mane sine ordine et sine consilio irruunt in ftce patratis, miserunl nos ad vos, supplkantes ul ab
    castra; Saxpnes vere paratl bpstes, cxcipiunt ster- eis vestra auxilia " non sublrahatis. Terram latam et
    nuntque, et rebus prospere geslis, prexima circnm- spaliosam et omnium rerum copia refertam vestree
    circa loca jtue belli obiinent. Diu itaquc crebrOque mandant ditioni parere. Sub RomanorMmhactenus
    cum ab allcrutris puguatuin foret, el Thuringi clientela ac luteia liberaiiler-viximus; ppsl Romanos
    Saxones sibi superiores fore .pensarent, per inter- vobh meiiores ignoramus; ideo sub veslrm virlulis
    nuiilips ppstulanl, utrosque inermes convenire, et alas fugere qumrimus. Vestra virtutej vestrh armh
    de pace ilerunv tractare ,. condiclo loeo- dieque. hostibiis tahiitm superiores inveniamur, et quicquid
    Saxones postnlatis se oboedire **-*respondent. Erat inponith servilii, libenter sustihemus. Palres ad heec
    aulem *• illis diebus Saxonibus magnorum cultello- pauca respondent: Certos amicos Breltis .Saxones
    rtim usus, quibiis usque hodie Angli uluntur, inoreni sciatis, et eorum necessilaiibusalque cpmmodis-mque
    genlis antiquae sectantes. Quibus armati Saxones semperaffuturos. Legali laetiredierttni in patrianv",
    6iib sagis suis, procedunt caslris occurrunlqtie G exoplato nunlio socios lseliores reddentes. Deinde
    Thuringis condicto loco. Cumque viderent hostes prornissus in Briltanniam 8i millilur .exertijus, et
    inermes, et onvnes principes Thuringorum adesse, gratanter ab amicis susceptus, in.brevi liberai re-
    tenipus rati lotius regionis obtinendse,cullellis abs- gionem a lalronibus, restilueris patriam incolis. Ne-
    tractis, super. inermes efr inprovisos irruunt et que enini in id agendo multum- laboris fuit, quippa
    Oiunes fundunt, ita ut ne unus quidem ex eis super- qui jam olinv audila fama Saxoiiuin perculsi terre-
    fuerit. Saxones clari existere, et niniiura terrorem bantor, dtimmodo proesentia eorum procul pellun-
    v.icinis gentibus inculere coeperunt. lur. Erant enim hae gentes Breltis adversae,Scotti"
    7; Fuerunt auiem et qui hoc facinnre nomen illis et Pehti ""j adversus quos militanles Saxones, acci-
    indilum. tradant *7. Cultelli eniin nostra lingua sahs piebant a Rretlis omnia ad usum necessaria. Mah-
    (88) dicuntur, ideoque Saxones nuncupalos, qtiia seiunt itaque inilla regione aliquanto tempore, vica-
    cnltellis tantam mullitudineiil fudissenl. f ria Brettorum bene usi amicilia. Ut aulem yiderunt
    8. Dum ea geruntur w apud Saxoniam *»qure ila prirtcipesexercituslerramlataro acfertilemet incola-
    inodo yocilalur regionem, Riiiiannia "", a Vespa- ruin manusad beUandumpigras,se vero acjnifximaiu

    V.A.RLELECTIONES.
    ** cceperunt amicorum alii 3. *' secuntur A. semper. *s>videre5'. - **•res visa est eis 2. ** prae-
    dicabanl esse 2, *° deestZ. *511Ita ex Irecepi. *«deest5. *7 deesl A. *8 add. qusc 2. * saxonicain
    2. "° brilannia 5 sempcr, " britti A. postea vero brctfci;3 semper bracli. ss anxilia vestra 2. "3 iu
    patriam redieruiit A-. 6*.britlaniam 1. " scothi el pechti 1, pdstea vero scolti el pehli; scoti el pehiti 2 ,
    post scbui; scolti et pehtti A; scboli pehiti 5. ,
    NOTiE,
    (88^ Cf. Nennium Hist. Brit.on. cap. 48, Schaten D peralore in Brilannia eleclo, paulo post vero inler—
    Hist. AVestphal. (ed. 11),.pag. 119 : • Usus, inqnit, feclo (cf. Zosimus vi, 2) cogilasse verisiiiiile est.
    hiijus vocis hodieduni in Saterlandia obtinei apud Ciiin hic de tradiliohibns agaiur, Marciaui impera
    ihc.olas piisci sermonis retineritissiinos, apnd quos loris nomen, eodeni saeculoquinlo clari, perperam
    coraniandivi loquenles sacbs cultrum sonal. > imniisceri, aul minim.TEriTZ.
    (8'J) An Martiali hic idem quod bellicoso, Maximo (90) Lcgalionem niissam esse eiiam Beda u
    sciliccl. LF.IFN.Cerle imperaioris Manialis . alibi c. 15, tradil; hanc vero oralione.innysler solus cx
    nuli.i iiicnlio fit_; neqne Widukiriduinde Marco-im- bibel, -
    m RES GEST.-E SAXONTCiE.— LIB. L 133
    parlem Saxonumsine ccrtis sedibus, niitlunt ad revo- A supervcnisse et locutum cum rege super negotio
    canduin (91) majoremexercitum",etpace facla cum regni, suasit lriiigo 6*, ul pafiler persuaderent viro,
    Scoliis et Pehlis "7(92), in commune contra Brel- quia sibi regiiuin cessisset jtire liered.ilario, uipoie
    los consurgunt, eosque regione-propellunt, suaedi- qu;e filia regis erat el filia reginse; Thiadricum vero
    tioni regipnem dislribuunl. Et qiiia ilJa insula in siium 7* servum, lamquam cx concubina natum, el
    «ngulo quodara maris sila esl (95), Anglisaxones ideo indecens fore, proprio servo unqiiam ihamis
    usque hodie yociiantur. De quibus omnibus si quis dare 71.Eral autein lring 7»vir audax, fortis niauu,
    plcniiis scire voluerit, historiam gentis ejusdem le- acer ingenio, acutus consilio, perlinax in agendis
    gat (94), et ibi "8 inveniet quomodoaul sub quibtis rebus, facilis ad suadendum quaevellet, liisqtie rcbus
    ducibus hxc oninia acla sint, vel qualiter ad cbri- animuin sibi Irminfridi connexerat 73 Corivocatis
    slianitalis nomenper virttro suis temporibus sanciis- principibus et necessariis amicis, Irminfiidus verba
    simum, papam videlicet G-regorium, perveneriiil. legati in praesentiam corum conlulit; al illi unani-
    Nos vero cceplam hislorioeviaro recurramus "". liiiler suadebanl qnavpacis atque **concordioesunt
    9. Post hoec morilur Huga 60rex Francorum, eum senlire 7B,quia inpelus Francorum fefre ndri
    iiullumque ajium heredem regni rclinquens praiter possct, maxime qtii acrioribus hostiuin armis Cx
    unicam filiam riomine Amalbergam, quse nupseral- C alia parle premerelur. Iring vero volis lascivic mir- .
    Irminfrido 6l regi Thuringorum. Populus autem lieris salisfaciens, suasil Irminfrido Francis cedere
    Francorum, a seniore suo humane clenienlerqne non debere, super negotio regnijiistioieni causa;ii
    tractatus ,-pro graiiarum aclione rependenda filiuin se babere, latum praeterea imperium-,militinn mA-
    quem cx concubina genuit, noniine Tbiadrieuni »s, nus 76et arma caelerasque belli copias sibi ac Tbia-
    uiigunl " sibi in regem (95). Thiadiicus amem de- drico parum procedere (96). Secundiihi baic verba
    signalus rex, mittere-cursivil legalionem ad lrmin- Irniinfridus respondit legalo, amiciliam quideiii sui
    fridum pro pace-alqiie-concordia; et ingressus lega- et " propinquilatein Thiadrico. non negare, rnirari
    tus ad Irminfridum : Mortalium, inquil, optimus lainen 78non posse, quomodo usurpare vellet prius
    maximus, dominus meus Thiudrkus tnisit tne adte, imperiiiii) quam liberlalem ; servum nattim, et quo-
    exoptans le benevatere el luto magnoque diu imperio modo sui quoererel domiiiium "? Proprio servo i.on
    vigere,sequelibi non domiuumsed amkum, non hn- posse maims.dare. Legaius contra haecsatis comino-'
    peratorem sed propinqitum, propinqitilalisquejura lus : Mallem, inqnit, hoc caput menm libi tradere,
    inviolabililer libi fine lenus velle servare demandul; quam hujuscemodiverba a te andlre 80,sciensea multo
    lanlumut a populi Fruncorum concordia iwn discor- sanguine Francorum a:que Thuringorum deluenda 81.
    des rogal; ipsum *' namque sibi regem sequunliir{C Et haec diccns reversus est8> ad Thiadricuin; quoe
    consliiulum. Ad hoec Iriniiifridus, juxta quod rega- audivit noncelat.Thiadricusautem nimiam iram vuliii
    lem decuit dignilalem, clementer legato respondil, celanssereno 83: Oportel nos, inqiiil, adservilium '*Jr-
    placila sibi placere -populi Francormu 6B,ab ce eo- miiifridifesliiiare,qnatinusqniliberlateprivamnr,inani
    riim «concordia non discordare, pace -67omitimotiis sallem vita fruamur. Et cum gravi exercilu appro -
    mdigcre, super negolio vero regni responsionem pians lerminis Thuringoriim, invenii cum valida
    suam in araicorunvpreesenliamvelle differre. Virum- quoque 85 manu generuin (97) suum se expectantem
    8e
    que honorilice tractans, fecil6*euiii secum aliqtian- in ioco qui dicitur Runibergun (98); eteoinniisso
    Jiu manere. Audiens aulein regiiia legatum fralris cerlamine pugnaiuni esl ancipiti bello una riie el se-
    VARIJE LECTIOiSES.
    06 ad rev. ra. ex. millunl 2. "7 cum scotlis el pebilis facla A; cum scotis et pehitis lirmata 3.
    s deest 5. 1? " recurramtis' carr. deciuramus A rer. manu. 60lnigo 2. A. " semper-ermcufririo; 1
    mterdum yrminfridus. ,J 2 semper Ihicdericus; 5 plerumque Ihiadericus; A seniper theodericus. 6" vm-
    genl 5. 6*ipsum usque coristiiuiumdesunl 1? 66placila s. f. p. placere 2. °6 ati 1, 67pacem li 6S fa-
    dfA. 6Shiringo5. 70deest 5. 7I daret A. 7Siriing.l.fl/iii veroiring, hiiingiis 3 semper. 73conexerall.
    counexuerat 3. 7*el 2. 75coirsenlire 2. 76 manus inililum2. 77ac 5. " add. satis 6. Rein. eX.iamen
    c. 15. '" dominum (dfini) 1. s0 audirc a le 1. 81diluenda 2. sec. tnatiu. 5. 8SdeeslA. " sereno celaus 2. -
    •* seryilulCm 1. 86quoque cum valida 2. 86riiniljergmn2. rumbeiguni 5.
    NOT^.
    (91) Of. iii, 54, toltitn exercitumrcvocavit. (95) HJPComnia quam maxime a vero abliorrcre
    (92) Beda n, 15, inito ad lempus fmdere cvm Pi- neminem fugiel; TheuriericUs rex Franco.rum cum
    cth ; Cf. Lappehberg p. 70, n. 4. tribiis fratribus patri Cliioriovechosuccessit; ipsum
    (95) Cf. Jordanem De rphus Gelicis c. 2 : Britan- e concubina naimn fiisse eiiam Gregorius Turo-
    nia insulaqum in sinu Oceauiinter Hispanias Gallias- nensis u, c. 28, tradit; de palris noniine Huga
    et Germaninmsila est. Mirumesl Widukindum veram cf. Ann. Quedl. Amalberga, Irminliidi uxor, neptis
    noininis originem lalilasse; Procopium et Grego- fuit Tbeoderici Golboruiu regis Jordan. c. 58. Cf.
    rium papam primos novos Briiannise incolas omnes Procop. l, 14.
    Anglosvocasse, Lappenlierg moimit p. 88, 118; quo (96) I. e. paruin inler se differre. Cf. n, c. 10.
    tempore vero nonien Anglo-Saxonum increbuerit, (97) Generuma Wiriukindo s:ep'ssime pro sororio
    iiusquam inriicaiumlegi. dici, jain Mciboniiusatbiulavil. Ci. i, c. 2"2; n, c. 18,
    (94) Quin BedseHistoiiam indicaverit non dubilo, ctsaepius. inierdum etiamlatioi.i sensu eoiiem verbo
    ibi et Saxonum gesla et conveisio (u, 25) nar- tililur. Cf. i, C.-3B;u, c. 2.
    lantiir. , (J8) lioriie Uoimeljerg. MEIBOM. —, Ronnenb';rg
    131 WIDUKINDICORBEIENSISMONACHI 132
    105
    cunda; tertia verodie vicius Ii-minfriduscessit Thia- / _,ei essenl in' auxilio : si qiiidem vincerenl Iriiiin-
    drico, et fugiens landeni se rccepit ctim reliquo fiidum urbemque caperenl, terram eis in possessio-
    comitatu in urbe ,7 qusc8Sdicitur Sciihingi 89(99), nem eeterrtamtraderel. Saxonesiiichil cunctaii, no-
    sita snper fluviuih quod s0 dicitur Unstrode '*. Thia- vem duces cum siugulis milibus mililum destinare
    dricus autem, congregalis ducibus ac militum prin- non dubilant. Et ingressi duces in castra singuli cum
    cipibus, exercilus s'ui rogal sententiam, utrtminam centenis mililibus, reliqiia multitudine extra castra
    censerent Iriiiinfridum perscquendum, an patriam dimissa, salulant Tbiadricum verbis pacificis.
    remeaiidum. Inter qnos Waldricus 9S consullus : Qnod m cumThiadiicus hilarior suscepissel, dextris
    Censeo, ir.quil, caitsa cmsos sepelkndi, vulneratos datis et acceplis, copiam viris fandi concessit. At
    curandi, majorem exercilum congregandi, palriam 3111:Populus, aiunt.Sfl.Tomim tibidevoius el liiispa-
    remeandum; neque eniin arbiiror, multis milibus rens imperih, inisit nos ad le; el ecceassumus,parali
    tuorum amissis, sufficere nos posse ad peragendum ad omne quodcumque107tibi10avoluntassuggesserit,
    prwsens betlum. Si enim barbarw nalionesinnumerm parati, ut aut hostes tuos vincamus; aut, si fortuna
    in nos comurgunl 93, milllis iioslrorum debililatis, aliud jusserit, pro te moriamur; aliam enim causam
    per quos vincis94?Erat autem Thiadrico servtis sa- nullam Saxonibusesse scias, nisi I09vincerevelle, aut
    tis ingeiiiosus, cujus consilium experlus est soepius IB cerle vivere nolle; nequeenim graliam majorem ami-
    probuin, eique propterca quadain faniiliarilale 9" cis exhiberepossumus, quam ut pro eis morlemcon-
    conjunctus. Ilic rogatiissenteniiam dare : In rebus, lenipnamus; ct ul hoc experimenlodiscas, omnino
    inquit, honeslh pulclierrintam semper esse c.rbilror desideramus. Illis haec loquenlibus, mirafi sunt
    perseveranliam, quam -ila coluerunl majores noslri, Franci prseslanles corpore et animo viros; miraii
    ut accepih 96negotiis raro vel numquamdeficerent97; stint ' el novuin Iiabilum , arraa quoque el diffusos
    nec lamen labores nostroseorum wquandospulaverim, scapulas ceesarie iro, elm supra ornnia ingentem
    qui parvis copiis ingenles genlium copias-superave- animi conslanliam. Nam vestiti erant sagis, et af-
    runi'*. Nunc terrain noslra eslB9potestaie,et dhces- mati longis lanccis, el subnixi slabant parvis scutis,
    sioneiioslra vktis occasionemvincendiprmstabinius? baberttes ;ul renes cullellos iriagnos. Erant etiam
    Ampleclereret ipse palriam redire, familiarem neces- qui dicerent lantis ac lalibus araicis Francos non
    situdinemvidere, si hostemnostrum eo spalio scirein indigere; indoraitum genus bomiiium fore, el si
    otio vacare. Sed vulnerati noslri [orsitan liac re indi- praseiiiem lerranv inliabilarent, cos procnl dubio
    gent. Caslroruni eslo labor; inpigrh animis, reor, pro esse, qui Ffancorum impcrium qiiandoque destriie-
    tnaxima voluptaleesi. Ergo cwsdmultitudineexercilus renl. Thiadricus vero, propriis ulililatibus consu-
    est veltementer atlenuatus. liostesne bmnes evase- C lens, suscepil in fide viros, demaiidanstit ad obpu-
    runf100.' cerle rarissimus 101; ipse namque duxut gnandam urbem praeparenlur )la. Illi a rege regressi,
    quwdam bestiolasuo munilur latibulo ; urbis circum- caslra melali sunt ad 'meridianam plagam 113urbis
    daturclauslro, nec ipsum cmlumsecure audet inspi- in pralis fluvio contiguis; et postera die prinva luce
    cere, nostro cogente"timore.Sed nondesunt ei pecu- surgenles,suiiiplisarmis,obpugn3ntmoppidiim(100)
    nim, quibus conducanlur naliones barbane; non deest incendunlque. Caplo oppido et incenso, acieni ordi-
    tnililum tnantts, licel lassa. Qum lamen omnialos no- nant ex adverso porlse "" orientalis. Clausi muris
    slra absenliaredinlegranlur. Indecorum eslvkloribus, dum acies videnl ordinalas, ac se in ulliinis 1,e ne-
    viclisvincendilocuin dare. Num singulh urbibus ad- cessitalibus constitulos, audacler erutnpiint porlis
    ministranda sufficimus103prwsidia? Et eas omnes csecoquefurore irruunt in adversarios, et lelis einis-
    perdimus, dum imus et redimus. Hseceo prosequente, sis, gladiis proiiide res agiliir. Cuinquegrave bellum
    placuil Thiadrico omnibusqtiegloria 104victoriaeavi- orirelur, plures hinc, plures inde sternuntur; islis11T
    dis, roanere in castris el mittere ad Saxones, qni pro patria, pro uxoribus ac _118natjs, postremo pro
    jam olimerant Thuringis acerrimi hosles, quatinus ipsa vita pugnanlibus, Saxonibus vero pre gloriact
    VARI^E LECTIONES.
    87urbem 3. 88qui 1. »'»scidiiigi A; 5. schidingin 2. scbidinga 6. 80qui 2. 3. 9I unslre-
    scithinge
    dael. uiislrod 2. unslruod 3. 9Swaldericus 2. 3.- 93 consurgant A. 2. 3. nationes in nos consurgant
    innuinerae 2. "* vinces 5. 6" quadam fara. propterea 2. 90 a ceplis? "7 deficeret1. 98 siiperaverint
    1. superavere 3. 99est in riostra 2. 100evasere5. i01 rarisumus 1. 10sdeest 1. 108 sufficeiemus 1.
    104glorise 5. 10" deesl5. 106 quos A. 107 2. 108 volunlas libi 5. 108ni A. * m. s. desunl 5.
    0 quod
    etnovtim habitum mirati sunl2. •s tta 1. pr. manu el 5. diffusas 1. sec. manu eil. diffusos scapulis
    csesarieA. diffusam scapnlis caesariem6. 11] et ut s. 1. 11Set pr.iipareiilur 2. A. lis deest 3. "* op-
    pungnant 1. "» ex advci-sa parte A. "6 ordinatos ac se multitudinis 1. ,17 illis 2. C. "." el 2.

    NOT^E.
    villa,hora et dimidia ab IIani)overa inter meridiem j) derico rege viclos usque ad Unstrud fltiviumfugatos
    el occidenlem dislans, in pago Marstem, mallo csse, etiani Gregor. Turon. m, c. 7, narral.
    antiquo celebris; v. supra Ann. Quedlinburg p. 32. (100) Oppidum aedificia signifiCat extra nnirum
    °EBTZ. siia, nullo munimine lula, ideoipieplerumque primo
    (99) Hodie Burg-Scbeidiingen.Thuringos a Theu- impelu capta. Cf. ui, 45. .
    155 RES GESTJE SAXONiCE. — Lffi. I. 134
    pro terra adqnirenda ceitanlibtis. Attollitur cla- j^ oporteal sine ludis agere. Quapropter tomulite vobis
    mor "* virorum invicem exhorlanlium, fragor ar- ipsis, et fttga salulcm quwrile. Saxo stalim cmillens
    morum et gemitus morientium,-taliqtie spectaculo accipitrem, sociis retulit1S9 quai audivil. Illi saiis
    tota dies illa trahitur. Cumque ubique ls0 fieriiit conimoti, in promptu uo non inveniebant quid super
    cavdes, ubique ululatus el neuler 181agmen loco hoc agei'e debuissent.
    cessisset,jam tardior hora praeliumdiremit. Ee die 11. Erat aulem lunc in castris quidam de velera-
    cx ThuringiSmulti inlerfecti, mulli sauciali; de Sa- nis mililibus u'' jam senior, sed viridi seiiectule ad-
    xonibus vero nuinerali1S3sunt sex niilia coesa. buc vigens, qui meriio bonarnm virtutum paler pa-
    Irum dicebatur, nomineHalhagat (101). Hic arripiens
    10. Miltilur igilur.lring ab lrminfrido Cum sup- signum quod apud eos habebalur sacrum, leonis
    pbci legalione et omnibus suis thesauris ad Thiadri- atque draconis et desuper aquiloe volantis insi-
    ctim pro pace ac spontanea deditione. Et accedens gniiiim efligie ,M, qtto oslenlaret fortitudinis at-
    Iring haecait: Mhii tibi qubndam luus propinquus, «]iieprudentioe et earuin reriim eflicatiam, et '*'
    iiodo servus, utls 3si non sui mherearis, tnisermsai- motu corporis animi conslanliam decliirans,
    tem lumiiisororis mherearis, nepoiumquoqueluorum ait : Huc usque inler optimos Saxones vixi, et ad
    in ultima necesntale consiiiulorum. Dum baeclacri- B hanc fere ultimam senectutemwtas me perduxit, et
    mansis"dixissel, interpellaiio.principum auro cor- nv.nquamSaxones meos ,4* fugere vidi; et quomodo
    ruptoriim adjecit, quia decensforel clementiaeregali, nunc '*" cogoragere quod niinquam didici? Cerlare,
    quo lalem supplicalionem non sperneret, commu- scio, fugere ignoro, nec valeo; si fala non sinunt ullra
    ninm quoque nalursererum non oblivisceretur, uii- vivere, liceat sallem, quod michi dulchsimum est",
    liusque essells 6, eum in fide suscipere, quem jam ciiin amicis occumbere.Exempli U6 miclii palernm
    superatura haberet lamqtie is7 contritum, ul num- virtuth '" sunl amicorum corpora circa nos proslrata,
    quam se conlra eum possil levare, quam illud genus qui matuerunt, 48mori quam vinci, inpigras animas
    liominum indomabile etadomnem laborem perdu- amittere quam coram inimicis ibco cedere. Sed ***
    . rabile, a quo nichil cxpectarel Francorum iroperium quid necesse habeo exhortalionem prolrahere tan-
    nisi solum periculum. In peraclo ,S8 quoque bello tisper de conlemplumoriis? Ecce ad securos ib.mus,
    "* 130 ad cmdem
    censiderareppsset, quaftvduri et insuperabiles lanlum, non ad pugnam; nam de pro-
    existercnt Saxones, ideeque melius esse, tit susce- missa pace ac npstro gravi vulnere nichil suspkantur
    plis Thuringis pariter^os ejicerent de finibussuisiU, advemi; -hodkrno quoqueprmlio(aligali, quemadmo-
    His diclis, licet invilus, flecliiur tamen Tbiadricus, dum sunt sine melu, sine vigilih el solita custodia
    ,3S
    promisiique-pestera die generum suum se susce- C manent. Irruamus "° igilur super improvisos et
    plurum Saxonesque abjeclurum. His audilis, Iring somno sepultos; parum laboris esli Sequimini me
    vestigiisproslernitur regis, laudavitque senlenliam ducem, et Itoc canum capul meumnobis irado, si non
    cleirienliavimperialis, etmisso ad dominum oplato eveneril quod dico. Illiusigilur oplimis verbis erecti,
    nuntio, leelumeum oninemque urbem securiorem quod supererat diei in reficiendis suis corporibus
    reddidil, mansitque ipse , 33in caslris, ne quid ad- expcndebanl; deirtdeprima vigilia noclis dalo signo,
    versi nox ipsa moliretur. Inlerea urbe ex pace pro- qua solet sopor gravior occupare mortales, sumplis
    missa securiore reddila, egressus,est quidara.cum armis, praecedente duce, irruunt super muros, inve-
    accipitre, viclum queerilans supra litus fluvii.supra- nientesquesine vigiliis ac custodiis, ingressi suntur-
    dicti. Emisso1S*vero volucre, quidam ex Saxonibus bem cum clamore valido. Quo excitaii adversarii,
    in uiteriore ripa ilico eum ,3"suscepU.Quoroganle,se, alii fuga salutem quxsierunt, aiii per plaleas et
    ut remilteretur, Saxo dare negavit. Ille aulem : Da, muros urbis ul ebrii erraverunt, alii in Saxones,
    inqtiit, et secretum libi socihque 137ulile proddm. cives suos putantes, inciderunt. llli vero oronesper-
    Saxp econtra : Dic, ut accipiasquod qumrh. Reges, fectae aelatis morli tradiderunl, impuberes pracdae
    inquit, inter se pace facta decretum tenent, si cras servaverunl ",. Eratque nox illa plena clamoribus,
    inveniaminiin castrh, capiamini, aut cerle occida- D coede atque rapina, nullusque locus in omni urbe
    mini. Adhscc ille : Serione """^hmcan ludo 138ah ?— quielus , donec aurora rulilans surgit, el incruen-
    Secunda hora, ait, sequenlh dki probabit, quia vos lain dcclarat victoriam. Cumque penes Tegem, vi-
    VARLE LECTIONES.
    1,0 deesl 5. ,s0 ibi 2: "l neuirum 2. 3. 6. iss numerata 3. 1? 6. ,s> et A. 1S*sororis tuse2. 6.
    1,8 lacrimis 1. ,s6euin essell.esse A. 2. 5. "' lainquam A. ls8 inperato 1. iinperacto A. ,!9 quandiu
    1. quam diu 5. ,3° superabiles :A. 1311 hic caput 11. incipit, quod cum indke ,3S prmmhso133 haudcon-
    venit; scriploreni errasse inde apparet, quod poslea c. 17. bis tiumeravit. deest 2. in castris
    ,ai eniissa ,3e eam 3. ,36 —
    in ulteriore Quorog in A. secunda manu atih erash scripla sunt.
    ipse3. ,38
    ,a7 adrf. luis A. ,37* serio A. 6. aii.ludo haec2. ,39 reilulit 1. ,4° non inu. in proniptu 2. A.
    •*' de vel. mil. d.esunl4. J4S efflge 2. u3 deest 2. A. •**meos saxones 2. "" deest 2. A. iKeexem-
    pla 2. exemplo 3. 6. 147virtutes 2. 5. (i. ,ls maluere 5. uo scl 1. 1Mirruere 3. "' qusesiere —
    «rravere — incidere — tradidere — servavere 3.
    NOTiE. -
    {101i Eum tunc Saxonum dneem fuisse, Rnodolfiisdicit 1. 1.
    15S WIDUKINDICORBEIENSIS MONACHl 13«
    deiicel Irminfridum (102), sununa victoria ,BSesset, A dere nonnegligo ."». Missusdeijique Iring ad Tbia-
    requisitus, cum uxoreac" 3 liliis ae raro comilalu dricum eo diequo capia esi. civilas, pro.viinanocte
    evasisse reperlus est. susceplus ab eo permansit in cast:fis.,Atiditoauieni,
    12. Mane autem factp ad orientalem portam po- quia elapsus esset Irrainfridus, egil,;ifl dolo revcca-
    nunl aquilam, aramque viclorise conslruentes , se- relur-, et Iring eum irilerficeret, tamquam claris
    ctindnm errorem palernum sacra sua prcpria vene- muneTibus-ab ipso donandus ac magna potesiaie in
    raiione 'venerali sunl.; nemiiie Martem, elfigie "* regno bojiorandus, ipse vero Thiadrictis caedisiiliiis
    columpnarum imitanles ""» Herculem, loco Solem quasi alienus existefet. Qu.odcum Iring aegre:susce-
    " 9, quem Grseei appellant Apollinem (103). Ex hoc pissel, falsis promissionibuscorruplus, larldeln,'''
    7
    apparet oestimationem1S illorum utumque prohabi- cessit seque parere Voliinlati illius confessus es!.
    lem, qtii Saxories originem duxisse putarit de Grae- Revocatus ilaqtie Irniinfridus, prosternitur vesligiis
    cis, quia "* Hirmin vel flermis "' GraeceMars di- Thiadrici.lring vero, tamquam armiger regaljs slans
    citur; quo vocabulo ad laudem vel ad vituperatip- secus Ovaginato gladio, prostratum domihum lru<
    ncm usque bodie eiiam iguorantes utimur (10<i). cidavit,6B. Sialimqiie ad euro ,6t rex : Tali facinore"
    Per triduum igitur dies victorise agenles et spolia omnibtis mortaiibus odiosus factus, domfnumluvm
    liostium dividentes exequiasque caesorumcekbran- B interficiendo, viam habelo aperlama nobis disce-
    tes, laudibus ducem in ccelum allollunt, divinum ei dendi 167; sortem vel pariem tum nequiiim nolumns
    nniroum inesse ceelestemquevirtulem acclamantes, habere. Merilo, inqnil lring, odiosusomnibusmorta-
    qui sua conslantia lanlam eos egeril perficere vieuv libus faclus sum, quia luis parui dolis ; anlequam
    riam. Acta siint autem hsecomnia, ut majorum nie- tamen exeam, purgabo hoc scelus nieum vindicando
    moria prodit, die ,6° Kal. Octobris, qui dies errpris 168dominum meum. Et ul evaginalo gladip steiit,
    religiosorum sanctione viro.rtim niulati snnt in je- ipstim quoque Thiadficum oblruncayil, sumensque
    junia et orationes, oblationes quoque omniuni nos corpns domini, posuit 169super cadaver Thiadrici,
    praacedenliumChrislianorum (1<&). ut vinceret saltem morlnus, qui vincebatuf vivns;
    13. His itaque omnibus pairalis •*?, reversi sunt viamque fer.ro faciens discessit. .Si ^iia ftdes his
    ad Thiadricum in caslra, et ab eo suscepti s.iiisque diclis adhibealur "»,- penes leciorem esi {106).
    laudati, el ,6s.terra prsesenti in aeternam possessto- Mirari tamen non possumiis "l, in taiiluni ,7Sfa-
    nem donali sunt. Socii quoque Francorum et amici niam prsevaluisse ,73, ullringis noiuine, quem ila
    appellali, urbem, cui ab igne ut propriis .mceniis vocilant, lacteus coelicirculus usque in praeseiissil
    pepercere, primum incoluerunt. Qui aulem fiivis notatus (107).
    reges seculus sit, quia memorabilis faina csl, pro- C 14. Saxones igitur possessa lefra siimroa pace
    VARI^: LECTIONES.
    >" viclorise 2. 3. «"3 el A. "4cffigie2. " innitentcs i. lu solis 3. codicesitaverba dislinguuni,uirecept.
    "i existimationem
    24aesl.:illorum app. 5. "s qua A. ,"» cberinis 5. ,n~de'est3: ,61peractis A 2 3*
    «cl add. in 5. ,6Sneglego 1. '"'* deesl 1.5. ,68inincavil 2. ,6e add. ait 5. 6. ««' discendendi l!
    ~* vindicabo 1. 3. ,69deesl 3. ^70 adhibealur diclis 2. , 71add. salis 6. cf. supra c. 9, ,7S lanlam 1.
    173praevaluisse famam 2.
    NOTJ;. '•'- '

    (102) I. e. in rege Irminfrido capiendo vel occi- Taciti Ann. i, 61: i ffuncis arborrim antefixa ora;
    dendo. lncis propinquis baTbafeeai-aeapud quas tribunos ac
    (103) Deum Hirniin victoria reportala Saxones primorum orriinum centuriones maclaverani, i lux
    venerati sunt; Hirmin eumdem quem Hermem Wi- afliinditur. PEBTZ.
    dukindus pulavit, quem vero Hermem, i. e. Mercu- (104) t Heissen die letzlen worte : vir verwcndcn
    iium, appellal a GraecisMarlem dici, erioiieeslaluit. das versiaikende praefixirmin — ohne seinen siim
    Cseteruhi vefba V. clarissihii I. Grimm. lilleris me- zii verstehen liei wonern gnter und ublei" beden-
    cum coininunicaia affero : t Widukind sagl also : der D tiing? » lta l -Grimm Myth., p. 210, duliio prociil
    sachsicbe Miriniii bedeutet dero namen nacli dcn rccte haecverba inierpretalus esl. Gfi ih. p. 82 sqq.
    Mars (d. i. den Mercur), derti bilde nach den Her- — Mibi relalivum ad Mars referenduin esse videiurj
    cnles (weil er beldenmassig gertistet erscbeint, wie quo vocabulo ignoranles, — nam Hirmin miniine
    Wuolan in der regel nicht) dem orte der aufrichlung ignorabant, — Saxones lingua siia ad laiidehi ili
    «ac die Sonne ; das kann, wie Sie selbst schon an- voce nmri, niar, clariis, ad vitiiperalionein in voce
    nierken, bloss anf die orienlalis porla bezogenwer- incubum significaiilemara ei coniposilis earum ute-
    den. > De deo Hirmin cf. ejnsdem Myth., p. S09, banlur. PEKTZ.
    ctc, ubi vero priorem leclionem.secuiiis est, — Lo- (103) lnde a Domiivicaproxima posl feslum Mi
    cu.m, Ruodolli sententiade Irminsula (stipra SS. II, chaelis incipit hebdonias illa die gemeine Wocheu,
    (>76)allaia, ila explicaverim : in conslruenda aia ciijus vestigia usque ad s. xvi etullra inyeniuiitiii',
    Victorlaedeos suos veneratione cuilibet eornm pro- qtiainque eiiam cliron. vetus dncum Drunsvv; Leih.
    pria yenerali suht, scilicet Martern nomine ejuS i. e. II, p. 16, cum hac Saxoiium'vicloria conjtirtxii.
    liminara) imposito, Herculem forma ejus effigieco- Piura deeoiesiiinoniacollegilllalthaiis cal.medii oevi
    liimharuro (bild-saule) iinitala, columha Iignea in p. 151. lisrlem diebus eiiain feslUmCisoedeae Sne-
    i.llum erecta qusc .Herculis signiim quodammodo viCae celebratum esse, Grimm aduotavit •Myth.
    cxprimeret; solcni loco aroe ad portam ofientalein pag. 188.
    selecio. Ea Widukindi senlentia; narrat itaque (106) llahc narralionem cx priscis Carrijinibushau-
    aaxones in signiim vicloriec ad porlam Scliidingtc siam esse nemo iion intelligil.
    orienialem aram Inninsul erexissc. lliiTc et loco M07'iCf. Grimm Myt|i., p. 214 sqq.
    137 RES GESTiE SAOQNIC^E.— LIB. I. 138
    quieverunl, socieiaie Franceram alque amicilia usi. A errore retineri non opprlere; medis ommbus sat-
    Paile quoque agrortim cum amicis. auxiliariis ,vel agcbat, quatenus ad viam m veram duceretur, et
    manuniissisdistributa, reliquiaspulsaigenlis tributis iiunc blanda suasione, nuiic belloruin impelu ad id
    condenipiiaverunt m; unde usque hodie gens Saxo- cogebat, landemque tricesitno imperii sui annp ob-
    nica 17"iriformi genere ac.lege praeter conditipnem tinuit;.imper-alor quippe ex rege creatus est, qnod
    servilem dividiltir ,76:(108). A tribus etiam. princi- mullis temporibus elaborando non defecit. Ob id qui
    pibus totius genlis ducalus administrabalur, cerlis olim socii et amici erant Francorum, jam fratres et
    terminis exercilus congregandippteslale contenli."', quasi una gens ex chrisliana fide, veluli inodo yider
    quos suis locis ac vocabulis noyiiiius signatos, in mus, facia est.,
    Orientales scilicet populos, Angarios atque .Westfa- ,, 16. tltimus veroKaroJpruin apud prienlales Fran-
    los" 8. Si autem universale belluro ingrueret ,79, ces imperaiuium Hlulhowicus ,88ex Arnulfp 4»9fra-
    sorte eligitur, cui cmnes oboedire opprtuit ".", ad trueie Karoli, hujus Lolharii regispreayi (114), iia-
    adminislrandum inniinens bellum. Quo peraclo, aequo tus erat. Qui (115) cum accepisscl uxorcm npmi.ne
    jure ac lege, propria conlenlus polcslaie unusquis- Liudgardam 19°, sororem Brunonis ac njagni ducis
    que vivebat (109)i De legum vero varietale noslrum Oddonis '".'..noii nvultis ppst hsec vixeral annis.. Ho-
    non est in Iioc libello disserere, qum apud plures in- B rum pater erat Liudulfus *•*,qui Romam profectus
    yeoialur lex Saxonica diligenler descripta, Suavi, 81 transtulit reljquias beali Iiinocenlii papae(116). Ex
    •yero.Transbadani ,ss (110) illam quam incolunt re- quibus Brun ,sS cum ducatum adminislrasset '* lo-
    gionera eo tempore invaserunt, quo Saxones ,83cum tius Saxpnise, duxit. exereitum contra Danos, et
    Longpbardis Ilaliam adierunt ,84, ut eortim narrat inundatione repentina circumfusus, non habens lo-
    bistoiia (111), et ideo aliis legibus quam Saxones cum pugnandi, periit cum omniexercitu (117), fralri
    ultintur (H2)i.Igittir-Saxones variam fidem Eranco- natu quidero ?9".minori, sed.omni ,virtute multo pc-
    rum experti, de quibus nobis non est dicendum, cum tiori, relinquens ducalum (DCCCLXXX).Hegi aulem
    in eorum geslis (115) inveniatur scriptuin, paterno Hlulhowico non eral filius, onmisque populus Fran-
    errore obligati tisque ad lempora Karoli,B" Magai corum atque Saxonum (118) quserebat Oddoni dia-
    perdurarunt ,8V . '( ,•'.= -; <:-.; i ..':' -.' dema.jnponere regni. Ipse vero quasi jam gravior
    15. Magnus vero Karolus oum esset regum for- (119) recusabat imperii onus; ejuslamen consullu
    tissimus, non minori sapientia vigilabat. Enimver» Conradus .,96quondamdux."' Francorum ungui-
    considerabat, quia suis temporibus omni mortali lur ,88in regem; penes Oddonem tamen summum
    prndentior erat, finitimam gentem nobilemque vano C semper et ubique fiebat..*»»imperium.
    "
    VARLE LECTIONES.
    " condemnavere 3. '"'»saxonia 3. 178prseter—dividitur desunt 2. ,I7 contendendi 2. »78westva-
    los 3, "! ingruerit 4. sec. m. el A.' ,8° oporteat 2. • 18t suuavi i. suabi 2. suevi 3. lal transpa-
    dini 2. iransalbini 3. >**-saxonis 1. ,18. 4 adiere 3. . 18"1. 3. (A) semper. carolus.. ,8'
    perdura-
    banl A. 2. 3. '»7 uerairi uiairi A.. 2. 3. ^»8 iid ubique scripsi,. rfiicc Ann. Corb. ef 1. ubi mlerdum
    hlulbouicus et hluthuuicus tmpius vero luthuuicus*aut. luthouicus, ludewicus posiea ludewicus A. lu-
    dowicus 2. ; 3 semper fere Lothowicus. ,8» 3, plerumque : ArnulphO. 19° 2. thoda lnidg., modo
    liudg.; k.semper ludgarda. '»'»2. modo ollo1, modo oddo; A. et 3; temper otto. ,9S 2. Inidolftis
    et liudolfus, A. semper ludolfus', 3, plerumque luidolphus. ,, 93 Bruno 3. ,9V adminislrarei 3.
    i" quoijue A« 19Sconradus2. chunradusA. CunradusS. , 97 deest 2. ,9S ungitur A. 2. 3. .'»» vige-
    bat2.3. 7. " ......-....
    ':• NOTiE.
    (108) SaxeneS bello atteriuatos" lerra?" parlem J) nales, ex' quibus "•"""" qude sequuntur
    ' '"" liausta possunt vi-
    maxime prientalem ooldiiis tradidisse, Ruodolfus deri. <''- .''' • -
    narrat p. 67S; ppslea qnaiuor gentis ordines affert, (ili) Lotharius inde ab a.9S4 rex Fraiicorum
    quarlo loco servos ponens. Ipso auciore nostrum occjdenlalium; Widukindus vcro ejus abavum (non
    haec scripsisse, vix tamen putarim. proavunv)Caroluin Calvum ei Carolum Crassum Ar-
    (109) Cf. Bedam v, c. 11 :,«"• Non enim habent * nu"*'Patruum >l,tei'se confundit, Cf. c. 28.
    regeni iidem ahtiqui Saxones, sed satrapasi-pliiri- cuni (1.13)NoriLudoviCuinArnulfi filiuhi,-sed Ludovi-
    inos suae genti pfaepositos, qui ingruente bel!li arli" quem dicuiit jiiniorem, Lnddyici; Germaiiici
    culo mitlunt sequaliler sorles, et quemcunqtie sors n"un,i I*»»nepolem, Liudgafdam duxisse, jam Mei-
    ostenderii, liunc tempore belli ducem omnes s,eQuun. bomius salis prpbavit. --'_'•
    tur ct liuic bbleiijperant; peracto autem bello rur- i^-fy Hehac trarislaliorie cf/Agium Vila Haihu-
    surn xqualis potenliee omnes surit satiapae.: J Haec" ivpdaecap.1, HrOtsuith de^ccfiriob.-Giuidersii. v. ,
    TCfba Widukindo liaud repugnarevidentUr; Frecht ^ *Qq-"'>Wedekind (Noten"I, p. {^'sqq.)'tam a.'/
    eliani ex illis nosirumsua hausisse staluit. 844 factam esse osiendit. i
    -.'' (117) Cf. Ann. Fuldenses a. 880, de loco praclii.'
    (110) I. e. Suevi trans Badam ii
    (Bode) nrP'§_? verO GrupenOrr. Gerin.-ll.:p..214;s7(/..; Wedekind
    Suevego habilanles. Cf.1•Grtipen-Origines n, p. 'Wl _\0ie,,I, p. 29S;*(7(7. ldem inonuii, cuiri.Thietmaro
    sqq. ::.:«: .- ': -..:, >-•-- ;«. -. '
    Paulus .-. (p 1.32) flurivinis,;jieqtie-curii.VAnri;Saxoiie (a:.870)
    (111) Diaconus ii, c. 6.- copiarum inundaiione esse intelligeridairi...";.'.
    rei
    (112) Hiijus vestigia per tptrim mediuriilaevuni (118) Cf. i, c. 26 ; n,'."cl.I.
    mansisse, ex speculo Saxonum, quod dicunt , appa- ... (1.19)Jam a. 8CBanle quadraginta sex annos pa-
    rel. Cf. Hdmeyer lndex s.v.' Schwatte, p. 372. ter ejus-Liudttlfus^iriorluusest, yide^Ann.Xantenses
    h (113) Forlasse Eginhardi libri, Caroli Vila etAn- lr. a.
    PATROL. CXXXVII. 5
    I5fl WIDUKINDICORBEIENSISMONACHl 140
    '' 17. Nalus est anlem ei fitius toto so°muridoneces- A slupentes, admirati s,«, primiimquidem a caedeatque
    sariUS, fegum maximus 'bpiimus; Heinricus. qui rapina abstinuertinl, sed neniiiVeresistentey htiEiana
    priroUsiibera pbieMate regiiavit iri Saxonla (120). taCti cupidirte:*M;multa'caede'hbiriiriitivifacla^
    •parceliaiii; et capta"praida magna, ad
    nulii
    Qiii cumpiimoeva avlaieoriiriigeriere virtutuni'vitarii rei pfoinde
    siiam orriaiei, de!die iri dierii pfoficiebat praecellehti sedesshas 'reVefsi;sti'rii.';Videritesauleri); qiija res
    et omnium bonorurri actiiiihi! *M;giofia*; eis secuscederen^cum rixoribiis aisfiliis ijibmViS
    pruderitia
    riam maximiim ei aW adolesceiuia studium erat irt agTesti*"• sup^lkctili iteriiBS^eriieriies,et fijiiliiria*
    glPrifiCahdbgerttem stiametpacem cOnfirmando" iri gerites;circurtqriaque'vasiantes; Pa^o^Sln^SIHs
    "
    omni potestate sua. Pater autem viderispriidenliam moinhabiiftrecosp^ftinti' • -' v-
    adolesceiilis et consilii magriiiudinem,reliquit*°*ei -\9. Victi 'iuteim^a:magno Karolo ^»- et *19tfans
    exercitum el inililiarii"advefStts'DaianiantiamtI'l(121), Dantibiui1h;pulsiac!:irigeriii:Vallo'ci^^
    contra qiios diu ipse riiiiitavit. Daliimanfcis0*vefo pfohibiii sunl a coiisifieta gerttiuiiv d«pojjuiaiioriie.
    "' illius ferre non valeiiies, conduxerurit Iriiperarite aiitem ATriulfo,destruciurii! et
    jnpetum es|':opusy
    adversus eiiin Avares;"quos" modo tlngarios »?8 vO1 Viaieis rioceridi1 patefactay etii qiiodHfritus;esset im^
    caiiius, gentehvBelli *07asjlerrimani (DGGCC-VI). pfaior CentUpuicho ^1 ^i:»»,'Marottim *»*(124>;
    18. Avares autciri. ut quidaiiipiitant,feliquineerant B Deinde quanlaiii slragem quaiitain^e/iiiJHriam irri-
    Hnnbrum *os. Huiii egressi sunt de Golliisj Gollii jjefioFfaricojuriv;fecerlhtl,"UFb|s:'^^gione's'';kdbii6
    aulem de iifsula, ulJordaiVis*0»nafrat (122)^nonvine desolatse lestaMir. Hi»c ideo de iiae geiile dicefe
    Sulza egressi Sunt. A pioprio aiilenv duce; iiomhie arbitrati sumtis, iit-possiftiiadaritasagnoscere, ctirii
    Gotha *,(1, Golhi appellati sunt; 1GOrani quO- cum qualibtis avo tub patriqiie CerlaiiiUimfueiit, vela ***
    qutedani mulieres iri exefcilti suo reium tenelica- qtiibushoslibus pe*-eof*uiri-proyidehiia) viriiiteii) et
    riim arguerenluf, requisilae Sunt et ihvehise ciilpa- armor^:'irisignia:'toia:_jam:fefei^;Eri '' ' ^ '
    Wes. Quaruiiicuhi esSet inultitiido, a merila quidem rit,,.:., n'::.~:"-::>''..>:' ''..'-.
    :"20.
    ptena abslihuit, ab- exercilvi lamen oirinesi ejeciK Praedictusigilur.exercUus Bhgariorum a Sla-
    lijecisn aulem silvam prbkvmam *-*'petiefuni; qtioe vis/*i» c6niductus,ini.lta siragein Saxoniafacta, et
    cniii niari cingereluf *,s ei>Meoticispalhdibiis, indc infinita capta prxda, Dalamantiam Xs,>ifeversi^ob-
    -cxeiindi adims: hoh patebatVPrsegnaiitesauteio:V. viurivinveiierunt alium, exeiciium Uiigarioriinji qui
    jaVu(|iisodam»«^Ox illis ibideta^parWm ediderant. A comminaii . Svliitbelluiri ihfeiTe: ariiicis eorurii; ed
    quiuiis cuni alii atque alii nascerentur,: fact-a esl t(uod auxilia eoruirisprevisseirt; dunjilloisad tahlain
    gens valida: ferarunlqueihioKe vivemes; incuiti ei pradamjdusissent.BudeifactiHiiiPest,: nt secundo
    indomiti, facli sunt venatores acerrimi. PpSjkmulls %vastarejv»;rSaxonia s*8 ab Cngariis, el priori exer-
    vcro_sspcula,cjim aljam inundi parlero illic^mmo cilu in Dalamanya se_cundum:e^eci\a_a.ie,ipsa quo-
    rames peiiiius ignprarent, cohligii cervam venati que in trinlain penurraemiseriamdueta sit, ut aliis
    ihveiiiri5ea'h|qiie"km riaiibijilvuseri ^ridjrfelictjq prearinp-
    pi?oj^jcitii!feoliii
    " " "
    ouinibus reiro mprtalibus intransineabilemhacleiiusi " ria servireril.'
    yiiiin per MeotiCas paludes 'tr^iisi^'e.a'rc'ri;i';;.ijb).ciuii ''2f, (iJceUGXli^' :Jgi|ii)P, Igli^ jpaiiiae et. magnp
    urbes ct oppida et invisuiii antea genus. hpiivinuni duce Od.^one defuiicto,' iijyastri:"e.b-, .magiiificofilio
    videnles; eademvia reversi suht, sociis talia refe Heinrico; lollus Saxonife *»•-rfeliquit »*'yuealum;
    renies, llli aulenv curiositatis causa cum mulliludini' Gum aute^iiei=essent-et;aiii*iiiii,"f hanimjif ris !*1 et
    perrexerunl audila probaie. Fiiiitimoc autem urbei». Liudulfus, ante patrem suum obierunt. Rex aufeni
    etoppida, cunv ignotam multitudinem et corpor;'.' Coiiradus^cum sspe. expertus, esset yirlulenV:novi
    cultu habiluque horrenda vidissent, dsemoriia ess< ducis, ytjritiisestei; tradereio.mnem polesiaiem pa-
    credentes, fugiebanl. Illivero ad novas rernm facie s D tris (125); Quo factum est, ut ihdiChatioriert)ihcur;
    ,—--•-
    VARIJ; LEcrioNks :r!'
    . »?» tpli 5. deest 2. »" bonarum; artium *°» A. *°* reliijuid 1. ».".2. semper daimaiiam, »».*.da-
    lanci 1. dalama.nti.A-dalmalii 2. DalraataeS. inpelus 2i «•> S, semperJUrigaros.''*?%"ieestA.' "8 hii-
    nonum. I.-...?•? Jor_d.anus.3,__ »^;Goihp 3;, i' 1? deest 2..; *>»ciiig6f_e.Qtiir,2'; 3,1; »* tfees^l, si* qnaedam
    jam 2. S,Badmirari 2. .»'• sed -^.cupidine desml 2.' ».,' aggfesti i;,, S« karblo maghdi". '»>«.deest A,
    »sooircmnfosi.3. ss,,Gentupqlphro 3..-...*".d#Mt:$. »s«niatifpCThi2.;Slorayofuin3. "!*$;$«» 2.'-!»»«.Ldeest
    i. »!*:1. pitrumque slayj, «piinunflttomc, .tt.ero superji.cripia,/2. mbdo slavi, moi!osclavi, A. ct3. sclavi.
    **'.inDalmatiajrja3. *'8yasi^ent^x«)n.iam 1? ;»*»,nda.:ij)se;3t:fl?^»»»r(^iii^
    '""" .•-....<•--• »•': i-
    i-. '"". NOT^;.
    (120) Haecverba ex alio V?idukindi loco (i, c. 34) (122),Jordf o., 3,_quj_insularo Scaridza appellat;
    iriierpfelanda esse jairi MeibonJiusihieilexit;Heiii- quaeseqnunliir ex eodem c.24 desumpla sunt. ,
    ricus primus ita SaxOniarrij-exit,"'.utoniiii alia pote- (123) Carolum Magn.uioAvaresvallo- nvagho cir-
    slate semota ipse fex ei dtix lofuri) lerrfe imperitirii
    , .• cumclusisse, saeculq.,xyulgaris fuit: opjnio. QE.Liud-
    leneret. jjraiid. iVii^iS.""'''"..;;; ";'-":";;*.;;,.. ."' ;'".
    .i 't;l2l) HaecSlayorum prqviivcia,ab ipsis Tbietina: (12^.SwaiPpluk siv^ Zyventibaldiisdux Moravo-
    vocata, prope Albiamin tefr
    ro teste (p-.''4)/;GloiTiaci"' ' rura;;;''"': ''.'.''"'''']' ''".'".'"* '..'..,,':
    ritorip Misnensi sita fuit, (125)' Thietriiar (p. 6.): i lidcreditaleiri jure et
    __«' RES GESTvE SUONIW&. - LIB. I. 142
    reret tolius exercilus Saxonici *'». Ficte lamen pro A brttari, el invilavil ad coiiMviunj, quo magnis ab eo
    laude et gloria optimi ducis plura loculus, pronusil muneiibus bonoraiPlui tnlcrea pontifex opus con-
    se nrijora sibi daturum, et hotiore raagno glonfiea- siderandt gratia ingiediiui ,id .lunficero, et visa
    Itiruiii *•».Saxonesvero hvijus,cemodisimulatiombus torque, ingerouisse feriur. Gemilus eaiisain atuifcx
    non adtendcbanl, sed suadebant ***duci stio, ut si interrogal. Cui respondn, qui.i opiimi viri *'• et sibi
    lionore p.itei no cum noflet sponte houoi are, rege »*» carissum, scilicet Henuiri, sanguine illa lorques
    invito, qnaevellet eblinere posset Rex auiem videns debcret nilingui. Aunfe\ audit.i silenuo texit '*•, ct
    vullum Saxonum eiga se solito auslenoiem nec opere perfecto traditoque, missionem pelit *'' el ac-
    posse publico bfelloeoium duccm conlerere, subpe- cipit; ei obvians duci eunti ad ca iifgolia, iiiditaMt
    uitante »»• illi fortium mililum (126) muiu, exerci- evijuae audiMt. Ipse autem vebemenlcr iratus, vocat
    lus quoquc innumera vmiitiludine, egil, ut quoquo legalum ponlificis qtu jampudem adeiat lnvit.mdi
    riiodointerficeieltii dolo. eum gratia Vade, Hiquit, dtc Hathoni "'*, qttia dn-
    22. (127) *" Lrat autem ea tenipeslJle Magon- rtus '*" collum non geitt Iletnitcus quam Adel-
    tiacr sedis anlisies noniine Haibo *3&, aeutus con- beilttus ***, et quta melius ralt sumus, domi sedere,
    silio, acer ingenio , et qm "variclate sibi consueta et de ejus seivitw liactaie, quain comitatus noslii
    multos mOflales pioecederel. llic volens pl.iccie ie_giB multiludtne modoeum gravaie. is, ut ferunt, Adel-
    Conrado Fiancorumque simul populo , aite soiila beihtus, ab lpso quondam pontifice m fide susccplus,
    virum nobis proprie a suraraa clemenlia coneesstirti ejns esl consibo deceptus, quod quia non piobamus,
    aggresstts esl, fecilque ei torquem auream (128) fa- nunquam alnrmimus , sed vulgi rumore magis
    VARI/E LECTIONES.
    s's sa\onici exerciius2. »3Set— dcsunt 1. »3*sed snadebint desunl 1. ***regi A. I ?
    gloiilicaliirum
    *88 siippelenlc. 3 *" Dehoc loro cf. piafationem, textmh codd.% 3, eltam 6, 7, *38 haltho 1.
    '»' deesl 1. **• legit 2, prtmn manu. sVIpeintl legetunt.
    *,s athoni 1; 3 sempei Hailoni. s' 3 dunorcm 1.
    "**adelberthlus 1, postea veio adelberhlus , 2, 3,
    sempei adelhcrtus.
    NOT^E.
    maximam lieneficn partem giatuito regis suscepit ex omtssa lamen senlenlia. < is ut fciunt Adelberhlus...
    muneie. > Co ua4us TlnningDepagos a patie Ottone cieduiius. i usque dissolulus post lerlium diem
    administiatos no\o duci denegasse v)detur. [deest 2] defecissei
    (126) Mililes Widukmdo vassalh majores sunt. Codex A. Denique ab anncis icgns ei insidiae
    Gfc.22, n, 1. [nfsidiare e\ machiuanitir Quae lamen ab aurifice,
    _ toiquem anream ad usus dob fab)ic.inte, detegunlui,
    (127) Codd. 2, 3 Ad hocque negocium habens, *•
    ut feriui, ina\imd ldoneum Mogonciarjo sedis epi- Qiiidam enim insidias lcndentiiim mgressus ad .mri-
    scoptim , iiominc llalhoncin | Hallnncm 3 ]. Hic fitero opns consideiandi graln , eoque mspeclo,
    ob->curogcneie nalus ingenioque acutus, ut [et 3] altius nigemuisse fcrtur. T.mli gcmiliis (.aiisainduin
    qm ditbcile disceiijcietuj, meboi (onsilio foietan faber intcrrogal, hot responsi accepil, quia oplimi
    pejor. Quod e\ tino ejus .tclu colbgi potcst -Nam viu Hemrici post modicuin deberet )I!a torques s.m-
    cutn bclllim essel Cuoniado [Ghuoiuado |3J, regrs giiine nifiindi. Audita iaber t.inqn.ui) par\)pendens
    Coonradi palri [pati.'2], et [et cum/3] Adelbcrlo silentio te\il. Opere peiTccto traditoque, niissionem
    [Adalberlo fi\ (flonriciex soiore nepoti [nepoie^. peut et accepil, occurrensque duci juxia locum qui
    i). e. s. n. desunti]), piiiiius [priniinn 3 /3] nilcr- dicitur Cissala, secreio nileirog.u, quo iliuiis esset.
    feclus esl fratcr Adelberti; postea [esl.f. A. p. /3] Ille se ad coiiMMumrounusque honoiilicnm mviia-
    in ullionem fratus Cuonradus qtioquc occn>usest ,\b tum, et ad hoc ire velleiesponilil Amifex lbto .ui-
    Ada_lbei,to,ntc [ne 2] tdlus regum lam uigeiis bel- dita pfodiletducem ab ilnieie prolubuit Voc.it au-
    tum mter cmnien\es viios pbjiui sedare [s P-jS]. lem legalum qui ea hora nnilamli euin gratia
    Summus poslKino pontifcx niiililiu ad sedunlaiii aderat, impeiatque s>uisdoiinnis giatias agere pro
    tam nigenieni. discordiam; et ijigiessus ciMtuenv fidth invitauono, noii posse veio in pi.esenti eos
    .Adclbcrti, sub jurejuiando spospondil, aul ci pacem visilaiepiopter lepcniinas barbaroruro incuisiones;
    cuui lege fjcluriim, aut incolumera loio stto resli- •»' ccterum uisiii seivitio uicunclanlcr pcrmansuiiim.
    tulurum [consl 3].Hispictisconsei)tiensAde]bertus, Ad orientem atitem vcisiis tuni suo comjt.uu, tol-
    lidei giatia el anucitiv quod dignarelui ahqmd lctta manu, oniiiia quc ei.mt pontificis qm ep leni
    giistare, rpgavit. Quo negante, ihco egrcssus est porc Magunluepr*eral, ll.uhonis, rn oiiim Saxoma
    urbem. Cuinque periiausissei oppidum curo Oinni vel Tliuijngoruiii ten i octupavit. Burcbaidum quo-
    coimlitu, fcilur claraissc [proclanijsse 3] : Pioh, qtie el Baidonem, qiioium altei genei rtgis erat, iji
    inquil, smpiuspetil,.qui obtata spernil; twdel me ioh-- tanluin.afflixil et bellis frequenlibus coiiirivii," ut
    terra cjederent, eprtnnque omnero possessioneni suis
    gioris viw, tardibrisqVeJiom^mam jejiitii:>l,pt,adie iviilitibiis
    'Mw^ssurai divideret.^iho^fHaitho:»;] atiteiii videns
    < [iiielijiavMS03J ad';genua;pohtiIicis..iel ut.:gi)stivndi ; sujs artibus finein imposituiii, Saxonumque fes-flo-
    .gfatia in urbenv revertereluc deposcit. JBontifexin Tescefe,Uiihiia tristiiiaac nipfbo pariler coiifectus,
    ' urbein :*eVe!TSuK:cnni lipi) pbst mulips dies deiicieiis, dienij exlfeiiium
    sAdelberto.:,:Iiberaiur,a. ;lege ;'obilt
    juranienli, ut sibi videbatur, eo. quod incoiumem vyici ,'"vif• liiagiiaeprudentiaeiiel qui;:iempp&,Lude-
    eumlocd sViocoTr^iiiussiit;:3?ps_t; iiaeciregiaipontifiee cura adpl.esce<hiissiipef -.vmperio!Fraricorum^sacfi
    pfavseiitatus Liidyficoetdampnalus, capitalem accepit yigilabai.multaisdiscpfdias in regnO-reciwiCilia-
    - sehteniia)n.«Hac^%itur,fperiidJ3(; quid nequius ,[n»s. bat:,
    strabat;
    leniplurii•:Ma'giiiui;e
    '''' '"'•
    liobili slrhctura-sjillu-
    *•:-:<. ..i ',.:-:.,,,; ,,,-3"
    iniquius 4]? Attamen uno capite caeso, inyltprjYriv
    capto^pptiloiMmjfedyantjir. &,quid,i)jeI.i.usiijp;cojj- '..; (4,28) Delioc nm\is gciiere cf. '" Walthariuiii
    i:'-'"'"} ' 1059,
    et
    siIio;iquo:discordta ifesoivereliir. pax r.edderelur. ed. Grimrii, p, 59. Ci? p. 72". H :
    ^Ea;^iaque3yai3eliilie^iKuin:,:»)ohis. let.ct. ut codex l,
    145 WIDUKINDlCOBBEIENSISMONACHl 144
    fictum crediinus. Et slatim omnia quse juris A vellet exercilum *'f- castra nvelaris66. At illc jam
    ipsitis *v»(129) erant in oinni Saxonia *'6 vel Thu- suasus cedere Francis,accepil fiduciam, audiens de
    ringoriim terra occupavit Biirghardum *" quoque exerciiu , credens ila esse. Thiadmarus vero ficle
    et Bardonem (130), quorum altcr gener regis eral, loquebatur; cum quinque eniro S67lanlummodoviris
    in lanlum afflixit,et bellis frequenlibus contrivit, u't veneral S6S. De :numero autem legioimm scisci-
    icrra cederent (131), eorunvquc oronem possessio- tanle s69duce, ad triginla fere legiones se produ-
    ncm mililibuss*8 suis dividercl. Halbo aiiteui videns cere «,0, respondil *Tl; et ita delusi legaii regressi
    fiiis cailidiiatibus fincro inposilum, niinia trisli- sunt ad regem. Vicit vero eos calliditale sua Thiad-
    tia *v»ac inorbo pariler noii post mullos dies cori- marus, quos ipse dux ferro vincere *" non potuit
    fecltis inleriit. Fuerunl *80etiam, qui dicerent, quia Heinricus. Nam antelucamim relictis castris "*
    fulminc ccelj laclus eoque ictu dissolulus , diem Franci, unusquisque rediit *T*in sua.
    poslremum delecisset [DCCCCXIII,Mai 15] (132). 25. Hex auiem profeclus in Bojoariam "", diml-
    23. (DCCCCXV)Ilex autem misil fratrem cum cavit cum Arnulfo (137), et ibi, ut quidam tra-
    excrcilu iu Saxoniani eam devasiandam. Qui appro- dunt, vulneratus, reverlilur in palriam suam
    '"
    pians urbi quae dicilur Heresburg "', superbe (DCCCCXVIII).Cumque se morbp sensisset labo-
    loculum traduut, quia nicliil ei majoris '»» curav B fare pariter cum defectione primae forlunae,vocat
    essct, quam quod Saxones pro muris se oslendere fralrenv, qui eum visilandi gralia adera.t *",: qtiem-
    non auderenl, quo cumeis dimicarc potuissei. Adhuc qtie s" ita alloquilur : Seniio, inquit, frater, dinliut
    sermo in ore cjus "* erat, et cccc Saxones ei oc- me islam vilam tenerenon posse, Deo, qui -ordinavit
    curreruni miliario uno ab urbe, et inito certamine, ila " 8, imperaiite gravique morbo id cogenre.Qua-
    lanta '** caedeFrancos iuulciati "" suni, nt a mi- propler consideralionem ttti habelo, el quod ad te
    mis (155) dcclaroareiur, ubi tantus ille infernus es- maxime respkil, Francorum toto "' regho consu-
    sel, qtii lanlnm mullitudinem caisorum capefe lito *"°, mei s8i adtendendo fratris tui consilio. Sunt
    possel. Fraler auieni regis Evurhardus »"', liberatus nobis , frater, copiw exercilus congregandi atque
    a limorc abseniiav"s Saxonum — nam eos praesen- ducendi, sunt urbes et arma cum regalibus insignih,
    tes vidit — et ab ipsis lurpiier fugatus, discessit. et omne quod decus regium deposcil, prwter
    24. Audicns autem rex male *"-pugnaium a fra- forlunam- titque mores. Forluna , frater , cum
    tre, congrcgala "° pnuii virtute Francorum , per- nobilissimh moribus Heitiricocedil, rerum publka-
    jrexil ad rcquirendum llcinricuuv.,Quenv,'cpmperium rum secus Saxonessumma est. Sumptisigilur hh in-
    in pncsidio urbis quae dicilur Grona '8l (134), lem- signih, lancea sacra '8S, armillis aureh cum clamide,
    .plavil illud obpugnarc praisidium. Et niissa lega- C eivelenim gladio regum ac diademate, ito '" ad
    lione pro sponlanca dediiione, spondet, seperhec Heinrkum, fuciio pacem cum eu, ut eum feederatum
    sibi arnictini afliuuriini, non '0* hoslem experlu- possisliuberein 'perpeluum,Qttid enim necesseest, ut
    rum (135). Huic legalioni inlervenit Tbiadmariis »6* cadat populusFrancorum tecum coram eo ? ipse enim
    ab Oriertle (136), vir disciplinae niililaris peritissi- vere rex erit el imperator muliqrumpopulorum. His
    iniis, varius consilioque niagnns, et qui calliditate diclis frater lacrimans se consentire respondit. Post
    s6'' roullos hiortales superaret. Hic super- hsec autem rex ipse raeritur, vir fortis el potens,
    ingenita
    veniens legatis regis praesentibus, ihlerrogat, ubi domi militiaque "8*oplimus , largilate serenus , et,
    VARLE LECTIONES.
    *411sni juris 2. »*• saxonia omni 2. .»»!Btir.chardunv'2. sV8 suis hJilitibus 2, 5. *49 justiiia i.
    ,»0 fuere 3. im qui 1. »•* heresburch 2, A. »»»majori 3. "* deest 2. «" taritos 2. *»•mul-
    tati 2; A. *" 2, 3,'6l semper everhardus.. A. semper eberliardns. *•» abseiilium A.; *«• lurpiler A.
    S6Sne 1. *63 thialmarus 2. pr. manu et 3. semper; thieiiria-
    "^ congregalo 1. Grupna 6,7.
    rus 2 , sec. manu el postea semper; A semper dielhmarus. '6* iiigenli 2, iiigenii 3", 7. *•'* exerci-
    tus 1. *6" caslra nvetiri 2, pr. manu. ,e~ S
    deest A. S6Sveniebat 2; cuin quinque — venerat desunt 1.
    71
    *•• scissilante 1. "° p. posse 3, A. de iiumero — respondit desiini ^.' »'> Vincere ferib A.
    *'» deest 1. *" redit 1. "" bawariam A, 2; interdum vero 2, boioariam; Baioariam 3. "• adie-
    fal 2, 3, 5, 7. '" quein 3. " 8,ita ordinavit 2.;.-.»'»loii 3. «80consullo 1. *8"deest 3, meo 6, 7. *8»sa-
    cra lancea 2. '"eiitol. '8*.inilitiaeq'ue5.
    • NOT^L , ' ' •
    (129) I. e. Haihonis, ul cl Thietmarus locum in- D Hermenrici Augiensisnorainati sunt.
    lelligit. • (154) Grona villam prope Goltingam inlelligeii-
    (130) Burcbardum cl Bardoncm filios fuisse Bur- dain esse, verisinvillimuravidelur; de Grohnde ct
    rhardi ducis, a. 908 occisi, recle Wenck (Hist. Groriaualii cogitarunt.
    Uass. II, p. 545, n. e.) statuisse videtur ;uler gener ' (135) Cf. 111,53 : Amicumper hoc adepturum, nvn
    i. e. sororius regis fueril, nen conslal. '-'
    hostentexperturttm.
    (131) Comites illos in australi Tlmringiaeparte (13(5)Comespagi Nurdthuririgowe,Heinrico rege
    possessiones suas babuisse, iisque politum, lolam inler primores Saxoniae cf. c..'36.; Quavvero de
    Thuringiam' Heinricum inde ab hoc tempore te- ipso hoc loco traduntor,: vix historiav conve-
    est. llilirit. •;.••.'.;..
    ' iniisse, verisimile
    (152) Ekkehardo lesle Ilalica febre consum- (137) Arnulfum a. 917 rebellasse , tradunt Ann.
    puis cst. Alam. luiic secundpcpnira eum profectus"est Gon-
    (133) Joculatores, histriones, scurraesseculoIXet radus euroque Liudpraiidp teste (n, 19) ad Unga-
    x saepiusmemoraniur; iideiu miini etiam in episiola rios expulil.
    145 RES GESTiE SAXONHLE. — LIB. I. , 146
    omniurti virtutum insigniis *'* clarus;. sepelUurque,,4 diem'••"proficiensel crescjais, robuslior majorque
    in civitale sua Wilinaburg **• fl58) cum moerore ac acclariorpollehat. Cumque regrtum sub anlecesso-
    lacrirais omniura Francorum (159). ribus suis ex omni parte confusum civilibus atque
    .26. Ut. ergp Hex imperarat, EvurhaTdus*8Tadiit exlernis bellis.cplligeret" 9, pacilicaret et adunarei,
    Ileinricuin, seque cuni omnibiis tbesauris illi tradi- signa movit coritraGalliam et Lolharii regnum.
    dit,:pacem:fecit, amicitiampromeruit, quamfideliter , 28. Lolharius enim erat filius Hluthowici*•* im-
    familiarilerque usqtie. in finem,oblinui t. Deinde con- peratoris, a nvagno Karolo naii; hnic eranlfratres
    gregatis principibus "et. nalu , niajoribus.exercilus Karolus et Hlulhowicus. Karolo jEquitaniae "•' el
    (DCCCCXIX)Franeorum in Ioco qui dicitur Fridi- Wascanprum *• cessere regiones,. lerminum ha-
    sleri* 88(140), designavjl eum regem.coram omnipo* bens.**»aboccidenle Barcillonam *•*, Hispaniae»°*
    pulo Francorunvatque Saxonum. Cumqueei offerretur urbemi ab aquilorteBriilanicum mare et ad *•* mer
    unctio cum diademaleasummopoiililice, qui eo.lem- ridiem jiiga Alphim, |jd orientcm vero Masam ***
    pore Hirigerus,* 89erat (141), non spreyit, nec la- flttviuni. Inter Masam-808: vero fluvium et Renum *•*
    jiien suscepil i.Sath, inquieiis, .'mic/ii.est, utpras Lplhario regnum cessit. Hiulliowico 3". autein a
    . tnajorib<usmeh *90rex dicar ei designer, dkina an- _ Reno usque ad iines IHirici *'? et Pannpnias,Adoram
    3" fluvium el terniinos; 313Danorum
    nuenle^ralia qc vestra pietale.; pcnes meliores vero (142)qnoque
    nobh unclio el diadema sit; tanlo honore nps indi- imperiun) eral. Sub his fralribus bellum famosum
    gnos arbitramitr^ 1. Placuit ilaqtie.sernip istc ceram aclum est in Plionlinilh 31*,anleipiam haec divisia
    universa mulliliidine, el dexlris in coelumleyaiis, regni lieiet. Postea vero facla inviolabiliter inansit,
    nomen novi regiseum clampre validp salutanlcsfre- qiiousquc jure hereditario baec regna omnia cede-
    quentabant. ^enl Karolo (143), bujus Lolliarii *'.»;prpavo, de
    27. EP erdirie rex faclus Heinficns, pCrreiil cmri , quosupra (144) meiitionem fecimus.;
    bmnicomilatu suo ad pugiiaiidumconlra (DCCCCXX) 29. Hurtc quidam ex orierilalibus Francis adiens,
    Biirghardiim *9*,diicemAlairianiiiac"Vlliccuniesset iiomiiie Oda,'vir forlis el prudens, egitque3i* corisi-
    Ijellatoiirilolerabilis,1seriliebat laiheh,-quiavalde pru- lio stio, ut cuiri Dahis bene pugriaretur, qui jam
    dciis eiat, coiigfcssioriemregis suslihere hoiippsse, vriullisanriis Karoli regnurii 3" vexab;int,<nnaque
    tradidit semet ipsum ei crim universis urbibus et die cx cis ad cerilum milia caedeTerttur(145).' Ex
    "populosiio "\ El rebusprosperegcstis, trahsiilinde hoc ille Odaclarus et insignis liabitus et a fege se-
    ln BojPariaih, Ciii prxsidcbat" Arnulfus dux. Quo cundus significalus, cum ad eum venerit uno tanttim
    conipeilo in pransidiourbis quav *9» diciltir Ragi- £ servulo cpmiie conieiitus " 8. Moriehsautem" Karo-
    nesburg *96, obscdii eiim. Videns autcm Arnulfus, lus, jnssit Odonem meiriorem beneficii sui»,9fore,
    qiiia "rcsislcrc" rcgi nen sufliccrct, aperlis perlis, ct miscricoidiairi sibi praestilam filio, si nasceretur,
    'cgrcssus cst' ad TCgeni,iradilo'seftietypso»'7;cum iion riegarct. Nani filitis ei tiinc iion erat *'•, seii
    onihi fcgnO sud. Qui lionorifice ab eo susceplus, regiria pi;cgnans fuit (146);-cumque post mortein
    aniic.us regis appcllalus est. Rex autem de die in paiiis filius iiasceretur, Oda eum et regno pariler et
    VARlj; LECTIONES.
    ***insigiiis A. *86wilinaburcb 2; Quidelingaburg3. ,8Tetiulhardus 1. et ita smpius. *8a fridislere 2.
    *Mliirisgeriis 2. Herigcriis 5. "•inciA. : '" arbilramiis 2. • *•* 2. A. semper burchardum ; Burckhar-
    Idum 3.'"*»* aieroaiiniae A. -*»>deest. 2. *»» qui 1. "6 rregiiiesbnrcli 1. reginesburg A. 3. ragenesburg 5.
    "'semed ipsbl. *98iiie1. SS9 add. el 5. 30°lulliouici 1. M1 equilanea3 2. pr. mami,. aqniianeae 2.
    iea mdnn, aquilariiae Ai 5. 30suuasconornm A. :*" habentes 2. »•*- barcilonam A. Barcinonam 3.
    ..:*•:•spahic A. - 301deesiA.. .»•»,.»•*masan 1. MosamS.*'"»°»A.3.semper rhenum. *" ludowicusai, *l'j\-
    lyrici A 3. *•'ad orarii qiioque 3. odoramque 2. : lefminum 3. *'* Fontinith 3. 3I" Ludovici 3.
    *" *" regnum kareli2. 8l8 contentus cemite 2. "9 benef.sui mem. 2. ",0ifuit 4- -
    egitf. '
    i :. •
    '.- i:r;':; ;,:;•"' '^ "_:V;.'..' .. .;_" -"';-NOTiE. .'. .;' .,':'., , ,V :. iT:['' "i
    (138)-Weiibiirg; regein in Fuldcnsi monasleric D pro filio ejus Karolum SimpHcem, Hludowici JBalbi
    sepclitum esse, Coiuin. Reginohis (I. p. 615) dicit, poslhumum. PERTZ.
    ex qno Annales Melenses (5) ha?c recepisse vide.ni.; (li4)C. 16.
    tur : sepeliturque in monuslerio Fnldensi.. .
    (139) CumUicriinh etpjanciu\plurimqrumgenlium runi (145) De :Urbis Parjsiac» adversus Kordinanno-
    I. 41; cutn'geihiln et tdcrymh pmhium Saxonum', II, impetum defensione nosler forlasse cogitavll,
    57; cum flejii etjpldnciiibmnium Francorum,' HL 47|; ceierum quae de Odone et Karolo. Simplice tradit
    curti Cucinil plahciumultorum pbpuloruniMl.&l. ' omniripjfalsa suut;. ille.,filius,,fuil.cpmitis7:Rp(_J«rti,
    . (140V"FriizIai; k •' ,, ' post Karoli Crassi deposiiionein a Fraiicis oceiieiir
    lalibus riex cpnstilulus.quam dignitalero Kaf_o|iYs
    (141) ArchiepiscopusMogiiiiiinus, successor Ha- ' ' v SimpiexLudowici Balbi filiusei eriperecbnalus csk
    tliouis. ,.-
    ^ (I42),0der.. -,,. , . ,,;:;'\v-;,- ';;:. Similes.errpres eliam,:Rici)erus cpmniisit,, ila iil;
    Ekkehardus utrumque secutus verum liiyeiiife iioi»''
    (145) Hsecriori de Karolo Calvo, Lolharii abavo,
    sed Karolo Crasso d.ici possuiil, quein KarOli Sim- poluerit.
    i plicis;patrerii a,'nostrp;fihgj, janvBouquet annptavit. (146) Ludowici Balbi uiorAdelheidismariiomor-
    -^ Msler wque ac LiiidprandusAntap. I. 5, 14. Ka- tno dcinum filitim Karolum peperit, ideo Kafolu»
    rolos duos Calvum et Grassum pro uno habuit, et Crassus;regrium sibi vendicavit. '* -s
    147 ' WID1JK1ND1 CORBEIJENSIS MQNACHl 148
    i;-''t. - .-Li"-— ,.!.i;t;.:*S
    iiomine paterno declaravit "'. Sed Arnulfus inipe- J.Lafiinilale 8" pariieracunV.am.iciljaiunxiteuji) ,S8 sibi, '
    ratpr, qui sehiorem (147) llaroiuiii G^frnahia eijpii- stiblegaio 839oihril ei Lplliafii re'gnb, '. ;
    lit "*, post raprleiri ejus 3" piiirie regnuni ipsius '"**' 31. Geriuit quo.que_eiet, alios filios cl^ra et npbi-
    sibi veridicavit.'Huic 6da£i 3«»diadema elscepirurii lissima ac singulafis., priidentiae reglna, nomlrie
    , ei cavtera regalia • orriaiiienta pbtiiiil (l|_8)Virtipe- Maluli.iVda':'**•, pTimogenilUm:riitandiamofeni -***-,
    'fip-
    riumqiie doriiini sui gfatia *'*•' imperatpiis Arriulii niirte Oddohem,seciihdrimpalris iiomihe insignitum,
    obllntiil, ilftde risqiie jibdie" certameh esl de regno Vifrim Ibriem et industrium Heinricuni, tertitiriv
    Karolorum stiripi et pbsteris Odoriis3!',;coiicerlatio qnoque noriiihe Brunonem, quem ponlificis siinimi
    qiioqiieregibus Kafolofiim et Orieiitaiiiim Frarico;- ac ducis magni vidimus ofliciuirn feerentem- p5f3).
    rrim SUjierregiio Loihafii. Ac rte qiiis eura euipabilem snper hoc^erjtVciim
    30. Obqiiod Ileinrictis rex triovit casiira cphlra Sarivnnelem***• sanctum'*' et alios plures sacerdoies
    Karpium, ejiisque saepiiisftidit exerciium'|U9)Viju- prlter legamtis et judices. Aiiairi tjiipqtie: geijuil*^
    viiqtie virurri forlem fortuna.-Narii::fluga'3s8'ciijtis. (157) filiafii, quaeniipseratitlugPhiducL EraVnam-
    palef Rodberhius *s9,(DCCCCXXIH)RliusOdoiiis.aD qtre ipsa dpmina 3**reg.tia,81*jfiliatliia/df^i;*>'Veii»
    exercitu Karoli occisiis est (150), misii.ei (ioloeuiri 5iis fratres ei;ant "Widukihd, Iriimld et, Reginbern.
    cepil (151), posuitque iri eusiodia publicS, klohecvi- i? Hegiiiliern 8'* 8 aulem ipse erat. qui
    pii|navii contra
    lain firilret. Ileinricus autem rex audiens/casnrii 3»° Danps, multo lenipefe -Saxonianivaslariles, ^'icitque
    Karoli,• dolebal, humariaeque viiulabililatis corniiiu- ebs, liberahs patriain ab illoriiiii ihcursipnihns lisqiie
    Jnem *31 adiniralus est fortunarii, -qiiia nrin mihori in hpdiernum .***dieirt 3S0; et "bverahl Siirpis niagwi
    claruit Teligiosilale quani armofufti virtuie. Judica- ducis Widukindi, qiii beilum potens *"*gessit contra
    viique•'*"•abstiriere qiiidem ab armte; verumpotius magnum Knrolurii per triginta ferme annos.
    arie siiperaturos Speravii LoiliarJos (152), quiagens S2 (DCCCCXXIV)Cumquejam civilia bellacessa-
    varia erat et arlibus assiiela, bellis prpmpta mobi- rent, iterum Ungarii lolaro Saxoniam percurrenles,
    .ljsque ad rerum nevitales; Ep lempore eralquidam urbcs et oppida incendio tradiderunl, et laniam
    <leLothariis npmine Gristianus 3*3;,qui videns regi eaedem ubique egerunl 3"«,ut ullimam depopulatio-
    jcuncla prespere prpcedere, qusesivit, qiiOhjpdomar - tipijera comminarcni " 3. Rex autem crat in praesidio
    Jprigratjaapud regem .honprarelur; et^t.s.imulala urbis qnae dicilur Werlaon (158). Nam rudi adhuc
    jnfirnvilate, vpcayit ad .se.Isilberfclum "• (155), cui nviliti et bcllo ptiblico insueto conlra lani ,ssevam
    principaius regioiiispalerpa successipne cessitflSi);, ggptem non credebat. Quanlam autem slragGin fcce-
    «epilque eum ar-te,, et «ub, .cuslpdia.regi Heinrico .rint m illis diebus, aut quanta nionaslcria succen-
    trnnsmisil, Erat autem Isilberhlusnobili genere ,ac •^ deiinl, melius judicavimus 3'5 sileie, qiiam calami-
    familia antiqua natus. Quemrcv sat.i?» *86 verbis quoque iterarc. Conligit
    lauussuseepit, tatps nostras
    .quia.per jpsum solum totqnv Lotharii regnum se autem, qnendam cx piincipibns Ungariorum eapi
    .habitnrum arbitratus est. Deinde videiis adolescen- Xincliimque ad regem dtici. Ungarii \ero ipsum in
    "•
    tem valde induslriiim, genere ac potestale; di.Viliis jjjijtum dilexerunt 3", ut pro redemplione illius
    8 ahnumera auri el argenti pondera offerrent. Rex
    quoque claruni, liberaliter eum ccepil habere, ac,3,*
    poslremo desponsatasibi filia, nomine Gerberga (155), aulcm spernens aurmn, expostulat pacem, tandem-
    ,...,;.,.. ',,,,..:,:....,; ., , _ _VA.RIiK LMTjpiNE$:v/ .^. .:,, ., . .j,_:i_.._ _ _.__ ; ...... v„;.S(i
    tM'depfivsivit2'i••**»expulslHv- '"p.riJ.ejiisdesMnJl.^^ii»s*ejiiS2..»*W«e«3. .»?' inperioqued.s.^ratiaiifS.
    »" odoni i.:\.,sfcpaulP~pbsiio!.lm\s. '*'* bugo A.- «.»».robleililusl. rodberfus 2.:3^roJ)ertJ>9^^t3'0.casu;#.
    •»»1 comiriinenvqtiriW. as"judieal)itqiiel. *33cbrisiiariiJS:A:.'3..*•*'rfeeiiiA*. 5 »30^.A. sempenisilbeiTtsmji*-
    bpitliuiii vel hisberhliim 1; • ZpleHimque GiselbefUiiri; isliberhtumi3. :'3,el3.,. ^'afini.tatel. ,..'*&$teej&5,
    342
    • '*'Miatorem % < isamuelemA/2; 3..;:.**.?: 4fieH2. ^fiHajrp ge-
    «S9'li'Satol. •''•mahijidaAiihathiMal.
    liiiitA. 2.3; '*»dojnha jg",> '^ diest i. '"jthiiidei-ici 1. •: 3Wuuidiikiniiiimed.efrraegi .raeinbernjt.
    raeinbern auteriv1. iiuidikiiit i. el jeinbernr. aiitemSl.widikindl et Teihberri.Reimn.e>nautem;A..yyi{jeJtirid
    Immet Reginbern. Reginbern antem 3. W. lmmedel Raiiibern ex Raginbern. Rainbern aulem _$.(exjpro et
    *»" egere 3.
    in coll. cod. Dr. apud Leibnilium fatso tegiiur). 3l»odiernum 1. *»•deest3. »Mdeest 2.
    «* cpmmiriafeniur 3. »'* fecefiht stragem A. 3"!jtidicablmiis 1. SHnostfas calamitates 2. WolleXe» 3.
    , »8*rf<;esl2. .:-,.'>„.:•,.:, ,.-, . , ..-,- : .:,...-:
    : - ..NOT^E. •".-'
    (147) I. e. Karbluih Grasstim; sed de epdem Wi- J) supra editi bstendunUt., ;. * i, « ,. s '_-.
    !-•>,
    dukindusjam antea dixit. ; j;(154) Gisi!fertas;patre.I^ina^^
    (148.) Cf.'Ann. Vedastihi a. 888. rioru.m princeps Jfuit et dui;. quo, annb iyero'Jiarie
    (l^Wid. bas res nimisbfeyiterperStrihgit ide*- digniiateivi,acpeperit^ vioh ^o*sl^UiCj| jijfrapich^-
    ' qtiiftlneitores eommisbfit;fieri
    que noh potnit. ~>>>_;": rus. ftaiic ejiis captivifatem soliis Wid; _trairJif.u ""''
    (150) pugiia Snessionica; Roibef lusvero fraler -i.tlsI);vQi?J.lrieftiis._Gerbergam-npn ante a. 928
    rieque filiusOdPhis fuiff f - '' "'< >:-:J • duxisse videtur.
    - (1S1) Nori
    Htigoriem seil Heriberlus liafOlum ca- (156) V. supra col. 118. „,.vi&"
    jjiltimteriuiSse.oPhsfat; -."- ...«. ,,(157) Glaber Rodulfus liistv 1. I. c, *. Hadyiden
    (152) Eodem fere modo c. 39 legilur : ut eiiath vocat. MF.in. ;,.." ,,,'Ti.,,,:,j.:.....,,-,-*,- i,^:.ii^
    iudenlinoncreder6nlie>MssP.ivfindum^.-:^ -..:> i ...(158)PaTatiiimfegaje propelGpslafiam; cf.Griiperi
    !;i,(i55) Saxoiies.b.oCjiiomen>siijcG.atit;K!scripsisse,-Oiiss."h p. hltjq. — libdie Burgdoff priJpe'''_#$&£* *
    codices Widukindi ^oiiines et Annales Gorbeienses riani. JP. . ,. j- . - _ ,.
    149 RES GEST^E SAXOMCifi..-*• MONITUM. ISO
    que obtinuit., ut reddi.locaplivo cum aliis mune- .A^pst haeca Dip.eleiianocaBsarevocat.usRoniam prpr
    ribus, ad tipye.manhps pax'firmaretur ,,«. . ficisciiur, e| jilip imperaloris per oraUpnein ?!*;Vili
    33; 'Ouarido;38?, vero rex Reiiiuii trahsieral ad di- a daeniehip purgalo, thura 3T"diis pfferre cogitur;
    laiariduriVstipef totharios ihvperiuriisuiiih, pccnfrit I.lli.,3,''yerp durins?" imperatori respondenle, Vesiiis '<
    ei iegatiisCafoii,*elsaluifiioep3Mverbis bunvllilrt)is: pi-pjicjlur, nec lasditur.rJPeinde.i_n.medium clihani _.
    '
    poihihus meiis, iriqiiit, Karpliis, fegia quqndqm ardeniis jactatur., el"?angelp flamnias se.dante,
    potesiateprmdiius, tribdbpfivqins,misil me ad te de- i|la?sus egredilur.. yinculQrum ingenti ferro oner
    muridahs quta hichil ei ab -tnirhicis circ.timvenlp jb- ratus carceri tradiUir, sed ibi a. Domin.oet. muliitii-
    cundius, 'hichil iiulcius~esse pbssit, quam <te iui tudine angelorum visilaiur.,, Posirem.o , tormento
    magnificiprbfeclui>glqfiqaliqiiidqudire, fqmq virlu- fjuod catasta diciliir cum Modesloetquadam nobili
    tiitn ludrum 'cpnsbiqry.jEt ifpc' tibi signum fidei et feiiiinaCresceiuia ligitiir, et fra.clisOii).riibusmeiii*
    veritalis transmisil; prptjilitque dc Sjriiihjaijuriipre- brpruni raoiibus, a .Chiistoconsolatuf,.Narii fulmine
    3'9
    ^SlTOarlvris-fi^nysii *?*,aJirp gemriiisqu.eiriclu- cpeli teripres tacli ei tonilru ingeiili perlerriti. ab
    Sarri.Hbc',;mqiiit,:ltabeto pignus fcedefh perpetui et ep fuganlur; siibiloquereperlus est .'»':in loco *-?^
    dinbfitvicarii' Hdric parteiii "urii.ci sbidiii Francdrum ubi prius oralioni vacabat, angelo Domini ibi eum
    Gdltigminhubit.tHniiurit,:^ nosdesefuit insignis }f jestiuieiile, el ullimaoratione.ceIebra.lai animas
    iriarlir .Yiius 'ad. noslfdni perriicieth, vestramque cceio tradiderunl. Corpora vero.Fiorenlia qiiaedanj
    pCrpetuim"pacem Saxpiiidm visilavit,. "communkdre illustris ferajna lerrse tradiditin eodera loco, qui
    Ueufh maWii:_Neqtieenith postquam irarislaium est dicilur Mai-ianus.Qus ultimani orationem ttiae glo-
    cofpus ejiis ***%hpbit; civiliu vel extefnd cessavefe rise .signiflcare ciuavi,,ut inde. suinas..*»*,, quo,ejus
    b~dla;'eode_n:qiiippednno Darii et .Nbrfhmahni **.'*_.amore ardcas, et ardore ipsius anioris perpetuum
    fegibnem nosirafii irivasefuiit(159); Rex aulem inu- ejus palrociiiium merearis. Dominc, inquit, jTe«H
    rius divinurii cum omni gratiaiiini aciione siisci- Cjirisie **~,fili pei vivi; perfice desideriunicprdi*
    pieiis, pfoslerriiiur; feliqhiis sanciis, ^et deosculans eorum m, et libera eps ab omnibus inpedimentit
    eas; summa yeriOralioneVeriefaiusest. liujus s.mculi,et perduc eosad gloriam tuqm, qui-pro
    3l.: Inclittis vefo iiiaVlir,de qurilegatiis Garoii djs>- tiie glorificaril ie, el yolnnt ylopqri 4rfemei marlirii ,
    seriiil, efal in Licia '•'?.proviiicia riobilinafiis; fairii- pqssione'**.,Hanc yocem,subsecuia est sponsip diyi^ !|
    lia, sed pagaria (160). Qiiehipaierpfaesidi provlricise riie pronii.ssionis3?.6;, rata, ei flrma.esse oninia quaj
    Valeriano pr»seniayil, "eiitvfqiiei^se 3ft praeses a'a rpgasset. Ppst _niulla yerp ;(H51),leroppra Rpmajrii
    inmolandum slinulacris "cbegit;!serl':}niritefea ;Jfn'a- Vei.iens,.qiii4ani,Pulradus ??' npmine,, et ibj .gesia
    num perdidit, el braiione ipsiiifciterum sariani rece- **legienspretiesi inarlifis,, netayit Ipcuni..sep.ilcris
    , pit. Brachia tortorifibsaruefuril, sed riieritis marti- ' yeiviensqiieievavii reliquias sacras., ejt cpllo(_avit**»
    ris restitula***suril els".-:;^i0i^-au1^' fater,'qjil4' eas.jn pago Parisiaco. Inde regnanie Hliilbowicoiin-
    toniienta irfisti,*aomiim feiluxit.; 'cubicufe oniriibus perjj^e.r#_,,,.lraiisjaiiB .sunt iij:^axpniam,_v«ttit legalus
    deliciis aflttienfi reBliiiit; TOTciiiri archaiia quaedariv Kafpli iepnfes,siis gsl, e^_Ijoc res .Eranciiruin cpepe^
    Hylas '•• — sic enim 'vocaBatufpatjef ejris — cori- runt lhintii, Saxontiin yerp crescere.Jlonec 3S*dila-
    spiCeretiVEsecusefficitcir^ Eicoactiis idolis abifentrh- tatae ipsa sua jain *'^..p'agn.U_y,d.ine,.j^to1r%nt, ut.vi-
    ciavil, Cliristiiiri iohlessii^ %si. lliumiriaius auteiri demus Tri airiofe uiundi ettOlius oribiseapfle, palra
    pef 'riierita fllii siii Viil; Cbfistum inegavit, et filiiiini" tuo, cujus polenliae majeslatein non splum Gernja-
    inierflceJferqaaeslvll. Mohitif arigellco aique ductui nia, Italia atque G.illia, sed lota fere Europa non
    Modeslus, jam gravior pavdagogus,piierum sumit, sustinet. Colito ilaque tantum *91 paironum, quo
    mare navigat_;»T 0, ad Siler iiu.v.iumpervenit.Jbi subi advenientevSaxoniaf ex. serva laOta,esi, libera et
    ai^oie^ti^m Mqiuwceiites.;jracanl; prationibua,, . ex tribut;n'ia multarum gentiuni dbniiha. Meque
    amiilisyicluiri cotidianuift 'H miriistraritibus*?*.Po- j)ln]ra taliisjaciCariliiS ^ffi^^^»»»^ijficul tui grattia
    pulis eurtj''» visftaritibus f_ffer_;pTaedicai_^t^istuifii, , indigel, nos yefo famiili ipsius jndigemus. Unde ut
    pluiSes;cpnyeirliii,plffres baptis^uii), .suseipere fecit;, ^um pdssis ikbere infefcessoreiii apuH iicelestciii

    1 "": ;;--;-*•'''.' "VAW^^^ipipNE^; . ,/, .„':: .."".„ "


    'i.-'i:i^i.'i>;i: ;;.,'.;:.,
    3f confirmareltir 3^ J?» quontam A.. *^deetth,> *•• olbnisti ililW^ybriisillv dionysii Ai^
    »*»norimanni A. Normandi3. "»Htiaaillycialll. 3i>4*l*^Meks;ip*l'&' w'setl.c '«'liestfiiili 1. **•»JrTas
    1. Hilas 3. "'navigavitl, 'T,coUidianttm2. *T»administrantibus 2. **' *'* eniml. "* arfrf.beatil.*ee.
    manu. "« lura 1. ,3" illo 3. "T diulius 2; *?*deesi\'. *' tonitruo 2. deeslt2. ' 81in lpco desun.tJ.»
    *'* utinde;sumai3;rfesim«;.:/4. *??Jesu Chr^te,;iVi_i|uitj8,a??*_iMrf>;5qui:in-.tuo^^nbniine^^
    voIimti^loriaHrMe'iiiiiet
    mari|Tii'-j>a_s_|fpne„2. ^»;«rvoIupi^^i^i^Trfe»i^2;."*div. sp. prom.2.; *!J iolradusASJ *»»<;olIP
    -
    ca"vitqtie5.;''*" rfeeirt.^. *'*ipsa"jariisua ^ :::
    '
    '" ' ' :iii::>>,i-'y. v---'
    ;:-";;';r;'- '••/''.-='>";;:!V'^ ^f >T ,-iJi nl
    (159) Ti^nslaiipS.^iii a.^tiiacta .estjoeliinde sec. m aut vn scripta bausil, quam vide torf. in Actis
    ^ '
    ab annis 8p4 et 836 Nordmamioruiniiicursiones re- SS. BoliV,Juhi «oK II. ;(die !S)p. 102i,
    verajricrebueiiiiiJt, 'i,_,. i ,.>...'..'.,. -'„: (161) cf. Translatio S. Viti MPII.H. p. 576 #(ji.
    (160) Hanc sancti vitam Wid. ex passione ipsius .
    151 WIDUKINDICORBEIENSISMONACHl 1S2
    imperalorem, habeamus 393 te advocatnm 39i apud.A essent iributarite, Apedrili 410(DCCCCXXIX),Wil-
    terrenum regem, tuum scilicel patrem alque fra- ti *", Hevelli*", Dalamanci"3,Boenii, Redarii (166),
    Irem. el pax essel, Redarii defecerunt a iide, et congregata
    35. Igitur Heinricus rex accepla pace ab Ungariis multiludine, inpelum fecerunt ih iirbem quavdicittir
    ad noyeiii annos, qtianta prudentia vigilaveritiri hm- Wallislevu "* (167), cepertiiitque eam, captis el in-
    iiionda patria et in expugnando barbaras naliones, terfeclis omnibus habilatoribus ejus, innumerabili
    snpra noslram est virlutem edicere, licet3S" omni- videlicet roullitudine. Quo faclo oranes barbene na-
    modis noii oporleal taceri Et"primnm qiiidein ex liones ereclflc, iterum rcbellare ausoesunt. Ad qna-
    agrariis miliiibus nonum qtiemque eligens, in urbi- rum ferocitatem reprimendam iraditur exercitus
    bus babilarc fecil 396, ul caetcris confamiliaribus cum pra^sidi* militari Bernhardo, cui ipsa Redario-
    sttis octo habitacula extrueret, frugum oronium runi provincia erat sublegaia *", additurque legaio
    tertiam partem exciperet servarelquo; eseleri vcro collega 4i6 Tliialmarus, et jubentur urbem obsidere
    oclo seminarent et meicrenl frugesque colligerent qute dicilur Lunkini *" (168)..Quinto obsidioriis die
    nbiio , cl suis eas locis recondereiil. Concilia et venere custodes, exercilum iiarbarorum4,s non longe
    omnes conventus atque convivia in urbibus voluit esse adnuivlianles 419, et quia nocle cpnligua inpe-
    celebrari; in quibus exiruendis die noctuque ope- B tum in caslra facere decrcvissenl. Ciinique plures
    rain d.ibunt, qualinus in pace disccrcnt, quid eadenv cenfirmarent, populus fldenv paribus dabat
    contra hosics iri necessitate facere dcbuissent 3". diclis ; et ctim coiivenUis 4!0 esset populi *" circa
    "Viliaaut nulla a~*extra urbcs fuerc moenia. Tali lehloria legati4", eadem hora, collega diclantc,
    lcge ac discipliha cum cives assuefaceret, repenle prsecepit, ut per totam noctcm parali essent, ne qua
    irruit super Slavos qui diciinlur Ileveldi 3" (162), forlc irrnplio 4!3 barbarorum in castra lieret. Cuin
    cl inultis eosproeliis Ailigans 40°,demum hieme as- autcm diinissa esset mullitudo, ,in castris variavere
    periiiha casliis super glaciem posilis, cepit nrbem mceslitia parjler 4aiatque laitilia, aliis belluni for-
    quse *»' dicitur Brennaburg *0J,fame,' ferro, frigore. midanlibus, aliis autem desiderantibus ; el pro
    Guinque illa urbe potiius omriera regionern *03, qualitale morum inter spem melnmque versabanttir
    signa vertit contra Dalaniantiaiii, adversus quam bellatores4SE. Inlerea diestransit, ct nox solilo.tc-
    jam olim reliquit ei pater militiam; et obsidens nebrosior cum ingenli pluvia adesl nulii divino,
    lirbem qu;c dicitur Gana *** (163), vicesima tan- quatinus consilium pessimum inpedirelur 4" bar-
    dem tiie cepit eam. Praeda urbis miliiibus iradita, barorum. Ut ergo jussum esl, tola nocle illa armaii'
    puberes omnes *• inlerfecli, pueri ac puellavcapli- erant Saxones, el primo diluculo dalo signo 4,T, sa-
    vilali servata; 4oe. Post ha?cPragam adiit *»^cum '
    cramcnteque accepto 4*8, primum ducibus, deinde
    omhi exercilu, Boemiorum *0T*iirbem,regemqueejus unusquisque alteri operam suam sub juramento pre-
    in deditionem accepit; de quo quajdam mirabilia millebat.ad prajsensbelhim (169). Orto auteni sole,
    praedicahlur, quse quia non probamus, silenlio legi — nam post pluviam clara redit ***:serenilas —-.
    judicamns (164). Frater lamen erat Bolizlavi *°», erectis slgnis procedeliant castris *30;.in prima qui-
    qni (li35) quamdiu vixit, imperalori fldelis et ulilis dem fronte legalus in barbaros inpetum faciens. Sed
    mansit. Igitur rex Boemias tributarias *09faciens, cuni pauci non pravvalerent adversus innumerabiles,
    reversus est in Saxcniam. reversus esl ad exercitunv, referens, quia barbari
    36. Cumque vicina; genles a rege Heinrico faciav non plurcs baberent equiles *", pedilum vero innu-
    | \ARIM LECTIONES.
    '" habeat 1. alih eraxh. "* advocatam 3.1? 39S liceatl. 3i" fecit habitare .2. a9Tdeberent 2.
    '** Reineccius nescio unde
    autem; Leibnitz in cod. Dr. (A) ola legi annotavit, quod falsum esse
    Ebert diserte monel. Loctts recepii *98 *00
    401qui 1. *0' berneburch 2.vexathsimus igilur sanus et integer.
    403 heveili 2. 3, A.
    404 faligare 2.
    40» brinnaborg 5. et omni regione 3. Grona 3. Grana 6. 7, kielni A.
    *05deesi2. reservatav 1. sunt servali 2. *" adito 3. 40T*3 semper Bohemoruin. w bori-
    tlavi 1. borizlavi 2. bolizlai. A. Bolizlavi 3. bolizlawi 6. ^" boemes iribriiaries 2. beemios tribu-
    taripsA. 7. 4,° Abotrili 3. 4l1 deest i. uiulti 2. Vulzi 3. 7. *" hevelle 2. *" dalmaci 2. dalmate 3.
    4,4 uuallislevi 2. 3. wallisleu A. wallisleheim 5. *'* 5. 7. 4" legato corr. collega 1. *" lun-
    *,s subjugala
    kani 2. barbarum A. *" dicentes vel annunlianies 2. **°ventusl. "" deestl. *" tentoria, lega-
    tus 3. *" 1. ..*'* pariter mestitia 2. *". yersabant. .:. corr. versantibus 1. *" impedilur 1. *.
    yrruplio
    **' deesli. kt>Hucusque 5. *•• rediit 3.^7. »'° deest Z: *.31
    equitates 1.
    :'i. [ :NOT^ . •'.-''•' "'._
    (162) Heveldi Slavi sedes habuerunt ad: Havelam J) perrime V. Cl. LiscKin Annalibus SocietatishistOf
    MEIB. urbs eorum Brandenburg./o '-' ricae'MegalopiplitanaBT. III. I. sqq. accuratissjme „
    (163) Jahna inter Meissen et Lommatsch esse investigavit.
    videtur. Grona aut Kielni conlra optimorum codi- , (167) Walsleben prope Albiam, inter Werben tt
    cum consensum legere jam minime licet. Arneburg.
    (1.64) . Sanctum Wenceslaiim satis aperte Wid. (168) Chron. Quedlenburgense banc iirive.mcpllo- .
    indicat; nomen regis vero eum fugisse videtur. calad Albiin ; erit igifurLeOnliiim, Lerilzehi.MEiB.
    (165) I. e. Wenceslaus.. (169) Idem in. prcelio-adversus Ungariosa. 95?
    (166) Redarioium in lerra Strelitziensi sedes nu- coihmisso factum esse, noster fradillll. H.
    1£3 RES GESTiE SAXONIC^E.--LIB; I. 154
    merabilem multitudinem, et nocturna pluvia in A.LiuduIfum, virum magnum, meritoque omnibus
    tanltim inpedilam, ut vix,43*ab .equilibus coacli , populis carum, iiliam quoquc nomine Liudgar-
    adpiignamprocederent.Jgitur.sole cadenie in hu- daro 449,quae nupserat Conrado Francorum duci.
    mida vestimenla barbarorum, fumum ascendere 38. Rex autem cnm- jam militem haberet equt>-
    fecit tisque inccelum, spem fiduciamque prsestans slri proelio probalum, contra anliquos hostes, vi-
    Dei populo *", cujus faciei clariias atque serenitas delicel Ungarios, prsesumpsil inire cerlamen. Et.
    circumfulsit illps. Igilur dato signo, et exhortanle : (DCCCCXXXH)convocalo *'• omnipopulo, lali ora-
    legiones legalo, cuiri clartipre valido irruunt in tiope 451eos est45* affalus : Olim ex omni paftecon-
    hosles, Cumque nimia densitate iter perlranseundi fusum a quanthpericulh imperium 4*3 vestrum tnodo-
    liostes non paleret, dexlra lcevaque ferro. erumpen- sit liberum,vos ipsi melius nosth, quicivilibus discor-.
    tes, quoscumque a socifs secernebant 33*,neci da- diis el exlernh bellis toliens altrililaborabatis.At-
    bant. Cumque *»' jaiiv bellum gravarelur 4a6, et nunc, propiiia nobh summa divinitate 4"4;nqstroila-;
    nvttlti hinc atque inde caderent, et adhuc barbari bore, vestra 4"Bvirtute, pacatum colleclumqiie:eer^>_
    ordineSilenerent, legalus collegam, ut legionibus nitis, barbaros superalos et servituli subjectps.iQiip_t:
    auxilio esset, exposlulat. Hle vero prsefectum cum
    superest, necesse habemus, ul conlra communes,
    quinquaginla armaiis lateri **'hostili inmisit, et ___> hostes Avares parher.^"' consurgamus. Vos hucusque,-
    . ordines conlurbavit; ex hoc csedi43Sfugaique tola ; filiosfiiiasque vestras expoliavi, et ararittm eorum
    die hosles patebant. ,Cuin ergo per omnes agros replevi;_ nunc templa templorumque minhlrosut-
    caederenlur, ad urhem vicinam fugere tempta- : expoliemcogor, absque.nudis :corporibus nulla nobit
    banl. Cpllega.autenvhpceis praecavenle, preximum alia femanenle pecunia. Consulite igiiur vqbh ipsh,.
    inare (170) ingressi, snnt, et ita factiim est, ut , ei quid suppr. hac re nobis sil faciendum,eligite.,
    omnis illa riimia muliiludo aui gladip consumereiur., T.hesaurum.divinh officiissanctificatum follamne_..*,",
    autin mari mergerelur. Nec pedilum tillns super- et dabo pro noslra, redetnptione Dei inimicis? an
    fuit, equiium.rarissimus, deponilurqiie bellum cum cerle addam cuUui divinq pecunim *•? Iionorem, ut
    casu oniniuin adversariorura. Ingens interea orilur. ab 4B 9 ipso poiius redimamiir, qui vere nosler exfat.
    laeiiliaex receiili *»»viclpria, dum omnes laudant creqior pariter et 460;redemplor ? Ad haec popiilnj|...:
    ducesrunusquisque yero mililum prMdicat.alium440, levavit voces in ccelum, inquiens, se a ;Depiyivo;
    igna\'um.qupque, ji.tintali fertuna splel fieri. Pe- e.t yero redimi oranirnpdis desiderare, quiafideliset:
    stera *" aulem luce movent signa urbi praefatas, . justus sil in omnibus viis suis el sanctus in ojn«ir;:
    urbani, vero .arnJ.a deponunt, salutem lanlummodo bus pperibus suis. Operam suam deinde piomitteivi
    deposcunl ac merentur. Inermes igitur urbe egre-. C regi *61 centra gentem acerrimami.46*, dexlris in.
    jussi; seryilis autem, condilio et p.rahis pe- ccelum elevatis, paclum firmavil. Tali itaquepacto.
    di.-.*>».
    cunia cum. uxoribus et liliis etomhi suppellectili cum populo peraclo, dimisit-rex, muliitudinem.;.
    baijbarorum regis *" caplivilatem subibant.. Ce- Post litec legati TJngariprum adierunt-regem pro
    ciderunt eliam ex nostris in illo prcelio duo ***Liiir solitis muneribus; sed ab eo spreti, in terram.
    lliarii **!(171) etalii nobiles viri nonnulli. Igilur suam vacui sunt 46»reversi. Haecaudientes *»*Avar:
    legatus ciim collega et aliis principibus Saxoniam : res, nichil mprati *6Bcum gravi hpstilique manu,
    victores reyersi, honoriflce, _\_rege siint suseepti . feslinant inlrare Saxoniam. Et iier agenles perA8'
    satisque laudaii, qui parvis copiis, (liyina fayente. Dalamantiam , ab aiiliqiiis opem pelunt amicis. Illi
    clemenlia , -magnificain-perpetraverinl vicloriam. yero scienles, eos, festinare ad:Saxoniam, Saxories-
    Nam fiiere qui dicerent, barbaTorum ducenla milia que 46Tad pugnandum cum els 46sparatos, pinguis-
    csesa. Caplivi **• omnes poslera die 44', ut pro- , simuiD pro munere eis *69projiciiint canem. Efeum
    missuin habebanl, obtruncati. non esset injuriam vindicandi locus ad aliam pu-
    37. Itaque receiitis vicioriai loeliliaiii augebant gnam-feslinanlibns, ctim ridiculosa salis vpcifera-
    nupliavregales, quse ep iempore maguilica largiiaie - lionc longius prosecuntur,amicos. Igittir quaiii potue»
    celebrabantur **».Nam rex dedit filio suo Oddoni rtmt repeiiiino (DCCCCXXXiII)itipeui. inifant fines
    conjiigem fijiam Elhmundl (172)"rcgisi'Auglorum, /Thuringoium, illam tolarij.terramiioitiliiei;pervagan-
    sororero Adalslani, qtiaj [geiiuit ci filiuiti neiniite te3*7*,ibiqueltlivisis sociis, alii.ad occide.iitcaipei'ge-;i
    :,,": YARliE LECTIONES. .,' ,' '.."
    4,1 deest 3. 43J dei 2. *•»*se slcrnebani 3.. .*»?ciim 2. 4*6 dextra lsevaque — gravarelur destint
    populo
    1 ? *3Tlaetnri2. «a cavdeA. 39crescenli 1. 440add. evangeliuin 3. *41posteal. ***degredi 1. **3 posl
    regis ;i; et A.*punciiimmllocdht.-. *'* deesl i.'-. 4 '..luitliarii 2. lutlvarii A.•: ?•*.?
    captivi corr.capili 1. *4';die
    posier;i:2. , 4" celebfanliir.A.S. : **».liutgardam 1. 2..--*sovocalo I. 4BiraiioneA. 2^ 3. ,4B." est eos-A. ,
    1
    »B deest i. *'* 486
    divina 2.' ;45Syestraqhe3. - ddd. simul 5. 4S7 tollam 2. 4BS 1. pecunia A,3.
    pecuiiiaiii46S
    *B9rfee^2. ,r4t0.acl-..isi~deesti.-. 4". irepcrriroam 2. 463reversi sunt 1. *•* deest%. add.\ Stiiil A.
    *»'rfeesi2.' .*6Tsaxones A 46Sadd. esse 2.. 469-eispro rtimiere A. *'° totam illam terram pervagantcs
    hostiliter 2.
    ;'"'''"'. '' ,: ' /: NOT^. ;-'- ;•_ •' .: :;';-'"
    ' (17U)Prope Lenzen dtto quamvis minores inciis - (171) De hisCI. Thietinarus 1. (p. 8].
    :
    ,gunl. -:,'-•. .-•*. •''::' ' :: . ; "': - ;-:-;-'. ; (172) Edgitham filiam Elhwardi regiS.;;
    1SS WIDCKINDICORBElENSlS MbNACHl iM
    bant ab occideiiie et meridie Saxotiiahi quaereni.esiH solvebat pro victofia de liostibus sibi 'diviiiitiis bon-
    intrafe. Sed *^ Saxohes paritef cuin Thuringis cori- cessa; iribuiumque' 487, quod hpslibiisdaire consiie-
    gregatr, inilo ciini eis cerlamine,, csesis ducibiis, vit, divinP cttltui niai)c'ijpavU et iargiiiririibjispaiipe ,
    cavlerosilliusexerciiris oceidenlalis4"' per tolam iliarii rum deservire ceiistituii. Deiride patcf paifiac, fe-'
    regionem errnre feceriinl. Qiiorum alii fartvecon- riirii domiinis imperatorque ab exercilu appella-
    suinpti, alii *7afrigore -dissoluti, alii aiileni caisi v'el lus (176), famam poiehtise Vifttiiisque cuiiciiS gehti-
    capti, ut digiviefaril, lrilsefabiliier periefunt, Qui biis ei regibus 48S longe lateque djlitidit.' tlride ilt
    atitem in oriente remarisil exercitiis, audivit de so- aliorunvfcgnorum prdceres euiri adieruht, graiiaro-
    rore regis quseiiiipserat Widoivi (173) Thiiringo M* que in cohspectu"iejusirivenire qiiaefenies,'fidemia-
    — erat nairiqrie iila 4T»cx conciibina nata —', quia lis ac lanti viri probatain haiieiites direxerriht. Ihter
    vicinahvufbeiii 4T6 inbabilafet *" et mhlla pecunia qiiris Hifibcrhtus 4S*igetier HtigPhiS '(177), eiirii-si
    ei osset ariri et afgerili. IJhde lanla vi uTiiembbpu- aiiversaretur R6diiifus;*00, coiiira jus Mqiie piririe
    grtare *T»coeperunt, ninisi nox visurn 'pughariiibus rex conslituiiis, ut ei 401affti'ddbiriiiiuriisiiurh jjvro*9*
    iijjpedirel, ufbem capcrehl. Ea vero nocte aiidierites praesididesset; supplicavit. Ipse eniih fex ialis erai,
    decasu sociofum regisque super eos adveniu cum; qui riichiliiegarei ainicis. Pefrexit igi trir 4'» Galliam
    valido exercitu — naiii easira metatus est rex juxta '^ fex, regerti alloquitur, et pprfecto negptip, fevefstis
    locitm qui dieilur Riade 4,°(174), tiinpreperculsi 4»°, esiiri Saxoriiam. Cririiqueessei iri exaitiYrido'geniferii
    reiiclis castris, nipre suo igne fumoqueingenti agmina suain , rarus fuit aiit riullus nomiiiiitbfririi vifbfum
    difftisa collegeruiii. ;Rex vero postera die producens in omni 494 Saxonia, qtiem prseclaro mtiriefe aut
    exercilurii, exbbrlalus est, ut spem siiam divihse offlciovel aliqiia quseSttirariortpforhoveret. 'El ciiiii
    clenieiilise cbWniitierent , divintim sibi auxilium irigeiui polleret'prtideiitia sajiieriiiaque, accessiret
    queiiiadiiiodrimin aiiis prceliis adesse non dubiia- moles cofpPrls, fegige dignitaii omnem addeiis deco-
    reiil; coirimunes oinrtiuriVhestes esse UrigarioS; ad reiii. In exefciliis qtibque liidi 4" iariia eriiirieniia
    vihdictam palfiae parenlumque sdlummodo cogita- supefabatombes, uttefroreni caitefis osteritafet. fri"
    reiit; hostes ciie 481lerga veftefe vidissent; si vi- vehatipne 498tarri acefrimiis 4"erai, iit uiia Vlce49S
    riliter eertaride pefsislerenl. "Hisopliihis verbis ere- qiiadraginta atil eo amplirisferas capefel;"et licet
    cti *8' milites, iiiiperaioremque iri primis hiediis et in cohviviis satis jucuhdus esset, tairierinicliil rega-
    ultimis versanlerivvidentes, coramqne eo angehim — lis discipliniKmiriuebai; tarilum eniriv favorem "*'»*
    bdc eniin vocabtilo efligieque sigiium maximum erat pariier etiimofem militibus infundebat'' 00,ut 'etiaft -
    insigriitum (175)_ acceperuiii fldticiam iriaghariiqtie; ludeiiti nbn credefeht ad aiiquairi Iasciviairi se dis-
    constantiain. Rex vero veritus est, queniadirioduhiC 'solYehduni"',
    eVeriit, rit hosies, -viso iriilile armato, fugse slaiiin 40. (DCCCCXXXIV) Cum atitem offlries'incifeiiiiii
    iiiilulsissent; riiisit legioiiem Thiirihgofurivcurri rafd natiories 'subjecisseti Darios, qui riavaii latrocihia
    milite armato, iil inenriies piosequereritur, iei-tisque Ffesones iilcursabanl, ctiiii exefcitii Udiil yicitqtie, >
    ad exefciium protraheferitur *". Acturiiqiieesl ila; eliribuTarios faciefis,r%erii epftim »°*riOmirteChrtti-
    sed riichilomiiiusvidentesexercilinri aimatrini. fuge- bam -.*•»(178)baptismuni pefcipefe fecit. Pefdoriii--
    rriiit48*, utperbcto milliaria 4*Bvix pauci ciledcren- tis itaque cunclls circumquaque geniibhs, poslfeiiio1
    t'uf Vel*8»caperentur. Gastra verPiiivasa; et omnis Romhm prdficisci slatuit, sed iiifirmitate coffepfris
    captivitas liberata est. iter inleririisit.
    39. Rex vero vicloT reversus, modis pmtiibus 41. Curaque se jarn gfavari,0* mofbo seiisisset>
    graliartim acliones divino honori, ut dignum erat, convocato omni populo, designavil iilium suuriiOd-
    VARI^: LECTIONES.
    471 deest 2. 4T' occidenlales 2. 4T3 deest A. *'* 2, *7B,*7'rfeesi 1, *TTinhabita-
    4TS 4T» ihuringorum
    *80 *81 v'ere'A.
    rerit 2. A. expugnare 3. riede A. "7. Tiaede 3. pefculsse corr. perculsi 2.
    'sl certi A. 4e»el— protraherenlur desunt 1? 4SV 2. *8' ut peraclo riiiliario 3. 4*6 aiit
    48T fugierunt
    2. tribtiuim A. 7. 48S et regibus desunl l: 489 hiribertus 2. Hiriberthus 3. heriberlus A.
    480ndverses rothulfus 1, rudolfus A. Ruodolfus 3. *" deest.2. 49adeestA. 5. 6. 7.
    *'9ideesl2. i0"deesti. 496Veneratiohe1. 49Tacef 2. 6. 498deesl2. 499fefyofehi 3. ,,4?' add. — ,in 5.-
    B01 B0S *•» '«••^lanlura in-
    fundebat desunt_\. dissolveridos3. 6.- deest 2. chonpam 1. cujus leclioni Sigebeitus Gembi.
    accedere videlur, apud quem reais nomen Chuipia aul Chinpa scribitur; cnubam 2. Nubam 3. 7. Chnulam p.
    '"', gravi 1. morbo gravari 2.
    . . .Nom .
    (173) De Widonei,. ejus :tixofe alque urbe certi D OOET.Fortasse vero Heribertus sororem. Hugonis
    nibil censtat; cf. G6a. gel. Anz. 1S38. Nrc. 204. inatrimohio sibi junxit; nam filius ejus jioslea (III.
    p:2036.: :.:; c. 3.)'nepos Hugonis vocatur. ...-•:. .: -=
    ^174) De buitis loci silti equidem nihil slatuere : (178) De Cnutone (ita Thietmarus I. p. 12.) .regis
    audeo. ., , .: Gornii filio, in atistrali parle Daniaereghanle; WJOY
    (175) cf. III. 44. cogilasse videtur; homen larnen procttl dul>i0'cuiri
    (176) Idem de Oltone diciiur 1.1. b aut p scripsil. Kunt pro Kriut eliam codex Vien-
    (177) Hugo filius eral Iteatricis iiliac.Heriberti 1., nensis Adauii Bremerisis exbibet. IHum. yero bar
    patris hnjus Heribefii, acprpiijcle sprpris Heriberti. ptismum accepisse, nostri error esse videiur. ...;,
    Ilinc per generum bic iiiielligiiur avuncuius. Beu-
    187 RES G|STJ5E SAXpiSJCiE.— WB. II. 188
    dbnfem regem, cseleris quoque Miis praYdia cum iA rium, non a »•• palribus sibi relictum, sed per se-
    thesauris dislribuens; ipsumvero Oddonem , qui jiieiipsiim adqtiisiliim et a solo Deo concessum.
    maximus el optimus fuit, fratribus et omni "Ffaii- (bCCCCXXXYI)Eranl autem dies quibus regnavit
    corum imperip praefecji.
    (pCCpCXXXyi Jul. 2), 16,a«ni:(179), vitae atitem fere 60; TfansTatinii est
    Tesiamehlp iiaijiie jogilime fa.clo,, ei i;ebus omni-
    aijlein.:>"$.icorpus'ejas-:a:|iliis. suis Iri civitaiertt
    biisrlie cbmppsitis, defurictus est jpse rerum dpmU quie,?0»;difcitiif:Qiiidiiirigabtirg "»•»',"eVsepnltrimIri
    riusei rieguirimaximiis Eurppa?, oiniji yi,rtme_aninii basiiica sanCti Petri aiiie altare cmnplarictu et la-
    corporisque rijiiii iectindus, relinquens fiiium"•4>it)j crimis plurimarura geutium.
    ipsl ipajofeni »os,fi?$que magnumlatumque jmpeT
    EXPLICIT »'• LIBER PRlMUS.

    18CIHT SMUNBUS GESTARUM KERUM.


    ISAl^WilSiBlU
    Xj) JppMINAM MATHILDAM IMPERATORIS FILIAM
    1 LTBRISECUTfDIINCIPIT PK^EPHATIO"A

    ..._Ingensopus coepluriis,vel certe ileralurus —riam B luijani "»poieslas prpteridatur. Sperp eriim, qju^.
    magna ex"'parte peraclum esf—ttta gfaiia ftil- qiiidiiicOihyeriilur niinus idoneum , glpriqsa Uise
    ciatur, qiiae.domina esse dinosceris "» jure "tbtiuS clenieriliaeieiiitate sublevelur, peiiiianeatqueeade-
    Eurppae;quamquamin AfricaflV;',*Aslamque phtris votioiie 'dedicatiiiri, qua est coiisciipum **'?.
    EXJffiiClTJr%iEPHATIO'«".
    ' ~ WGIPrDNT CAPITCLA.
    ',', iU
    1. Pe c6ri¥eniu pbprilia*dAquasgraiii paiatii ei ele- et muliis diebus bellum^^protrax«ruirt. s
    ciione nOvitegis ejusqiie victofia»*"'. 21. De Slavo qui a rege Heinrico relicliis erat. ._.'.-
    2. Pemirireloiiotelgali&^ 22. Qualiter exereitus regis contra lleinrichtn dd^
    3.4Debello cohtra^RoliilaviinifactO. pitur,...., ,, .... ,,-. ,,::, . ::
    %. -DeexpeditiOrietegis in barbaias natioiies. _ 23. De Iinrapne et Hijjiertlip. .
    %.*pe Ungafiis. : = 24, pe Eyurliardp e|^^.jjisberthp,, «;:
    o\ >B<$ inleirtiilislieilis. 25. De ppnlificibusFrilhuricp el Rolhardo.
    5. pe feliquiis .Iniioeeriiiimaflyris. 2^. De nece ducuni'Evurliardi et Ilisberthi.
    8. DeAinulfo Boioariorum duee. 27. jitem de Iminone._.i; ..,; ...:!f..,;_;?,,, .*....-:••(.>.,.
    j3/T)e;SiMabieWharicihar6 regis liliti. "' 23. D'e.»epo.l.bus;IsbertW ^t Ahsfridp,et Arnaldo.
    1*0.iDe dissensioneei legrim varieiaie. 29. .{JualiterHeinrjcus veniam promerelur.
    ""
    11; iD^Tliariemafo-el-fiviirhardo etlleiiifico", ei 30; De 6erone pravside^; :;:.... .;, •;.,;,,, .:-
    .; »oellis'civiIibus"". 31.:Item jde[..Hei.ni^'ico'»?, qualiter multi «iim eo ad-_
    !2_'Dfe HdiiiririoffatfeVegis. ._ veisus regein conjurabant.
    13. De Evurhardo, qualiler veniam promeretur. 32. .De.pprlenliSv -;:-:h m; .ni.^ *?:"
    MiTiern de TJrigafiis,qualiter iipii Siriesuo gfavi 33. De Qddpue ^othariorujn praeside''*...
    •^- -viilriefetetediirii. 3.i. b|i,.Bej^vial(ip,Afii^fl.^ '
    ,»:v..-i%,i:
    W.^tJYiailfter"Hieiuiflciis ardei'"cUprditateregnaridi. 5^ .Qttaiiief i^igonemtarinisalte^uni _edomuit.; .
    16. !De Hisberilio *»'LptliaTioruiridtice. iii_.j)£. cpncordia fralrjjm, et mqribus eofuin et
    17.1!)e:bei1b;Bieflartic6.- U Jiabitu. '; .;...,.::::,.::,:..:.,::;.: -•-' ''
    18. JQualitefDa3i inifttesTIeirificioailide ad regerii 37, J)e persecutione monachofum.
    convertit'»»•. 58. T)e Halhumaro "" abbale.
    19. Heinricus ,reverlitur: in Saxohiam et vietus a "59.--I>e1£u^jB#ictb:_.te^e'''etJfiIiis
    ,:r -re&ediseedit.. -i -'-- 16. De obsidibus "?' Rplizlayj. 'i
    20. QUaliief 'bafbari Gerbiieriviriiefilcere queruiit, ; 41. Dd Pbitu Edidisregirise.
    GXPLlciuNT «" CAflfULA.
    r-: '-. ."..',:;,'.'''. ...,'.' '^ABl^^PiQNES. ,: ii. .. ^.,,.^._iu.y\
    »»• Wti% ••« majori 3. "»? non a in '-K. efaia suhu- »•'' deest A. '•' qrii '*. *•• quiifeHri-
    geburgA. 3. "• ita 2.;»" Expiicit liber primus A.-•" Ua 1; Prplpgus"u
    in librum secundum A. "'
    Prse-
    deest
    ialio ad Reginam 3. ex magna 2. «" dihpscetur 2.' affricam 2. Aphricam 5.
    A. pelesiasjam 2. "« inceptum A. 2. 3. ="U/a «oitts l..fixplicil'pipIog«s, incipit liber.seeund^
    "' victoriavcod* "» evuihardo cod...«•jcibillbus cod. »" ita 1. pro IsilberaiO. «" conyertunt <*;
    "^
    •''nirifibo^t^ *s*^eiida3c:
    'yii::i:i-:; 'iii^i.i'.:,'.;,>:'-.•i: '- ">-mnM.'-> "''.- :-.:_..: _•",';..., ';:.;:::.'.i-,ii
    (179) Heinriciiro inde a jnense Aprili an'M'JEfl9'' et,.,i,res fjete riiehses regiiura tenuisse fa^oie ap-
    usque 936 diem 2 TOWis:Winsi^teivl'rle'd6)afiribs p""a'rei'.'"
    159 WlDUKlNDICORBEIENSISMONACHI 160
    "'
    1NGIPIT LIBER SECUNDUS
    1. Dcltincloitaque patre patriae et regum maximo A tigium prnmeruisset. Hic erat vir mira; sanctitalis,
    optimo »'• Heinrico (DCCCCXXXVI), omnis populus el prceler naluralem animi sapienliam, Iittefarum '"
    Francorum atque Saxenum jam olim designatum studiis salisdarus. Qui intef csetera graljarum dena
    regem a palre, filiura ejus Oddonem, elegit sibi in spiritum prophetise accepisse praidicalur. Et cum
    principem; universalisque electionis notantes locum qiiaestioessel pontificum in consecrando rege, Tre-
    jusserunl esse "*°ad Aquasgrani palatii "31.Est au- verensis (185) videMcet et colonise Agrippime—
    tem locus ille proximus Julo (180), acondilore illius, quia anliquior sedes esset, et tamquam a
    Julic Cavsare cognominato. Cnmque illo venluni beato Pelro aposlolo "»*fundala; istius vero , quia
    esset, duces ac pravfeclorum»3' principes cum coe- ad ?""ejus diocesiro pcrtineret locus; el ob id sibi
    tera principum "• mililum *'* manu congregati in convenire arbitrati sunt hujus consecrationis hono-
    sixto »a" (181), basilicavmagni Karoli cohserenti, rem — cessil tamen uterque eorum Hildiberthi
    collocartinl novumducemin solio ibidem construclo, cunclis nolse alroitati. Ipse aulem accedens ad al-
    manus ei »86dantes, ac fidem pollicentes, operam- tare, et stimplo inde gladio ctim balleo , conversus
    que suam contra "*' ortines inimicos spopdenles, adregem ail : Accipe, inquil,-liunc "°" gtridinm,quo
    more stio fecerimt eum regem. Dtim ea gerunlnr a ejkias omnes Cltrisliadversarios;, barbdros el malot
    ducibus ac cselero magisiratu, ponlifex roaxiraus.«» clirhlianos, auctoritate divinu libi iradila,'omhi po-
    cum universo saccrdolali ordine et omni plebe inlra teslatelolius imperii Francorum, ad firmissimdmpa-
    in basilica »sspraesiolabalurproCessioneiniiovi regis. cem omnium chrhtianorttm. Deinde sumplis *"*ar-
    Quo proceiente , pontifex obviuslseva sua dextram millis ac clamide, indttit eum : Hh cornibus, inquit,
    langil regis, suaque dextra «»»lituum gestans, linea humitenus "8 demhsis 65s moneurh , quo zelo fidei
    induiiis , stola planelaque "40infulatiis, progressus- ferveas,el in pace iuenda perdurare "60usque in finem
    qje in medium usque fani svibsisi.il"^1; el reversus debere.Exinde sumplo sceptro baculoque : His si-
    a I populuin , qui circumslabal "*»— liam *" erant gnis, inquit, tnonitus , paterna castigatione subjeclos
    deambulatoria infra stipraque in illa basilica in ro- corripias, primumqueDei minhlris, viduisac pupillh
    tiindum facla (182)—quo ab onini populo cemi manummisericordimporrigas; numquamgne.decapile
    posset •**: En , inquil, adduco vobisa Deo elcclum, tuo oieum miserationh deficial, ut in prmsenliet in
    el a dominorerum Heinrico otini designalum, nunc futuro sempilerno prmmio coronerh. Perfususque
    vero a cunclis principibusregem factum Oddonem; ilico m oleo sancto et coronalus diademale aureo
    si vobisista eleclio placeat, dexlris in cmlum levalis ab ipsis ponlifieibusHildiberhtoel Wicfrido"*'(184),
    tignificate. Ad haec emnis pppulus dexlr.is iu excel- ac omni legitima consecralione complela , ab eis-
    sum •**levans/ cum clamore valitlo iirprecati sunt *J dem pontificibus diicitur ad solium, ad quod per
    prospera novp *16duci. Proinde processit «**ponlifex cocleas adscendebatur , el erat inler diias;inarmo-.
    cum rege, lunica strictamnreFrancoruin induto '*«, reas mirae pulchritudinis columpnas conslructum,
    ppne *49altare, super quod insignia regalia posita unde ipse orones videre et ab omiiibus ipse videri
    erant, gladius cum ballee, clamis cum annillis, ba- posset.
    culus cum sceptro ac diadema *50.Ee quippe tehi- . 2. Divina deindelaudedicta, sacrificioque sollcm-
    perc crat summus pcntifex noroiiieHildiberhtus *", pniler celebrato, (lescendebat rex ad palalium, et
    Frartco genere, monachus professione , nulritus vel accedens ad mensani marmorcani .regio apparaln
    doclus in Vuldo monaslerio, et ad id bonoris merilo orrialaro , icsedit ctim pontificibus el omni populu;
    progrediens, ut pater ejusdehi loci constituefetur, duces vero ministrabant. Lothariorum dux lsilberh-
    deinde summi pontilicatus Mogpnliacse"•»sedis fas- tus, ad ciijtis poteslatem locus illc perlinebat, omnia
    VARLE LECTIONES.
    '»' Hmcttnus l. "9 oplimo maximo 5. *30deesl3. locum duxerunt etiam 2. »" palatium 2. *" et to-
    rnm 1. scribendierrore. '"". deest2. "3*mililunique A. ac mililum 7. *3" sexto 2. sislorio 3.' "*•et 1.
    "" deesl 1. »38infra basilicani 2. 7. "" deest 2. *40planlaque 3. Ex codd. hanc verbprumdittinctionem
    recepi. sil substiiit A. »',scircumslabanll. "^deestl.- ""possitl. »v"in cdelunvA. 7. *i6riovoqne1.
    "*' procedit A. 2. 3. «v»indiita 2. •*» p.enes.1. •»• diademate 5. '" hilbe.rhtus 1. bildeberbfA. hil-
    dibertus 2. 3. ci ita infra. 55' mogautiacav1. mogunliacae2. magiinciacseA. Mogonciacav3. "•*deesl^.
    *»»apostolo petro A. 555ejus ad A. 2. 5. *56boc 1. 5" desuiiipiis (deest deinde) 1. ""* humelenus ,3.
    *?»dimissis 3. *copei'ducere 3. 561perfusus itaque 3, 56"wichfrido 2. 3. ,:
    '
    ISOTM '.'•'*
    . (180) Iulich; vnlgo.credilur a Julin Ca;sare con- vata. P.
    ditum ct appo.llatiiiii.MEID. • 1
    (185) Roiber.lns.— EuchariumaS. Petro missum
    (181)lta Widiikindumscripsisse, xystnrnvero, i. e; cttm sociis Trcverim venisse ibique iidenvclifistia-
    porticum, intellexisse, putarim; de basilica.a Karolo ..nam docuisse, vulgo credebatur cf. Gesta Trev.
    Magno sedificalacf. Einhardi vita c. 26. . C.21.sry</. ;*'(." :
    "<182) Adsunt adhuc, basilica in eadeni fofmaser- (184) ArchiepiscopoColoniensi. .,:; :... m
    161 RES GEST^ SAXPNI&E. — WB.II. 162
    procnrabal; Eviifarbdus mensse praveral, Heriinalv- A que partem ex eis arniis fudil5S1, eaileros fugere
    nus *"'-Franco pincenris »6\ Amulfus equestri. or- conpulit, victorque ad caslfa reversusest. Et cuni
    dini et eligendis locandisque castris praeeral. Sigi- ignorassel deexercilu qui insecutus fuerat Thurin-
    fridus'?«? vero,; Saxoiium optimus.et a rege secun- gps, minus caute usus est viclpria ..perpelrai.a. Bo-
    <Ius, gener qtiondam regis, lunc vero affinitate **6 lizlav auleiii videns-exercitum noslrum dispersuni,
    conjunctus (185), eo lempore prbcurabat Saxo- et alios in exlrahendis spoliis cavsorum,alios in suis
    niairi (186), ne qua lioslium inlerirh irruptio acci- corporibus reficiendis, alios in paleis equoruin con-
    disset, nulriensqiie juniorenv fleinricum secum le- gregandis ccctipalos, fugatum reversumque. "»?
    riuit. Rex auiem ppst lioeeunumquemque principum .coadurians exercilum, super improyisos ac recenti
    3
    -jilxlamuniliceniiam regalem congruenli sibi rivunere victoria securos 5» subito irruit, el ducem .»»*.cum
    lionorans, cuni omni hilaritale dimisit multiludinem. -omninoslro *8».exercitudelevit. Pergensque inde ad
    : 3. Inlerea barbari (187) ad riovasres inoliendas de- urbem subreguli (191), primoeara impelii cepil, et
    savviunt,percussitque Bolizlav*6*fratrem suum (188), .tisque in hodiernum diem sOliludiriem fecit. Perdu-.
    viruiri clirisliahum et, ut feruni, Dei cultura reli- ravitque illud bellurii tisqtie ad quarttim decimum
    giosissimum, liriierisque sibi vicinum subregulum, regis imperii•*•• annuhv (192); ex.eo regi fidelis
    co quod paruisscl imperiis Saxonum, indixit ei B servus et uillis"8* perriiansit.
    bcihiiii. Qtii misil iri Sasoitiani ad exposlulanda sibi 4. Rex aulem, audito bujiiscemodi nuntio, nii-
    atixilia. Mittilur autcnv *'8 ei, Asic *6»cum legione nimcturbalur, sed divina virlute foboratus «»»,cuin
    Mesabiiiioiiini "•' ct valida inanu Hassigano- omhi exercitu inlrat termirios barbaroruiri (193) ad
    Tiim "".(I8i)),ad(lilurqiiccicxcrciltts Thiiiingorum'. refrenandam illorum sfeviliam. I)atum quippe erat
    Eral iianiquc illa lcgio collccta cx lalronibus. Rex iilis ctahtea apatre suo bcllum, eoquod violassent
    quippe lleiiiiicus cuin essei satis scvcfusexirarteiS, legatos Thancmari filii sui, de quo in seqtienlHius
    in ouniibr.scaiisis eral tieiiiens civibus; unde (jueiii- plenius *89 diclufos arbitramur. Placuit igittir novo
    'liimqiic videhal ftiruin aul lalronuni «'* (190) manu regi novunvprincipem militiaeconstituere ; elegiique
    •forlcn: ct licllis apiuni, a dcbiia pcena ei pafcebai, ,ad boc officiuni yirum nobilem et -indiistrium sa-
    collocans iu subiirb.inp-*" Mesaburiorum , datis lisquepriidehlem; noinine Heriinannum. Xj/ajalioiiore
    agmatquc armis, jussil crvibus quidempafcere, non solum caeterorum principum, sed et fralris sui
    •in barbaros aulcm, in ***qiiautum audcrent, latrp- Wichmanni »'»(194) offendit invidiam. Quapropler
    -Ciniacxcrccfenl. lliijusceniodi crgo hominum col- etsjmulala infirraitate, amovil se ab cxercilu.Erat
    Iccla miilliltido plciiaro in . cxpcdilipiicm produxit liainqiie-Wichmannus "•»' Vir potens et forlis;:ma-
    lcgioneiii. Boliziavaiiicm auiliens-de exercilu Saxo- C giianimus. belli gnariiset tantavsciehtiBe.uiiisub-
    nico, et <|iiiaSavoncs seorstim, Cl «*»seorsum Thu- jeciis supra •honiiriem plura hosse prieilicarelur.
    ringi irenl contra se, divisisot ipse sceiis, siculi erat Herimannus atilem cun) esset in prima acie, in iii-
    accrrirous •'•«corisilio, uirpqnc "' exercitui »'8?cc- troilu. Tcgionis in hosiiumpugnain ineidit, eosqtte
    currcrc disposuil.: At Tbufingi ul liostes inprovise fOrtiter vicit, et ob hoe majhri invidia iniroicos ac-
    '6ibi:*'9occiirsilarc videruni; fuga periculum devita- cendit59», inierquos Ekkardus »9', filius Liudiilfi,
    verunt. Asic *Matitem ciim Saxonibus et cseieris qui in-tanlum cegrepassus esl fortunam llerimanni,
    auxiliariis nichil cuiictalus iu hosiesruit, niaxiinara- til sese promitterel 'i.najora faeluruin, aul vivere
    ' '"" ''
    y':" \'AI\iM LECTIONES. _.','',.
    *6' A. semper bermannus. *6*pincerna 2. . "6" sifridusA. 3.' °66 afinitale 1. *6*boliziaf2. 3. semper.
    "•" ei autcm 2. ••'aesic A. 3. *'» Mersabufioruriv3. ; *" Hasiganoruni 3. hassigavorum? "" furem
    aul latronem 3. *73 suburbio 1. "n deest 2. 5" el a 1? |»76' sociis siculi erant, acerrimus 3.
    '»" nlriqiie 2.-3. 7. *'*.exercilu 1.' »79 deest i. 58° aesic A. 3. "81 fudit, annis A. . "".rever-
    susque 2. ">3deesl l. »8*.«rfd. eura 2. ""deest.i, 7. "»' deesl.i. ;;* 8' fidelis eUiIis i.vqca-
    .bulum serviis in 1 erasum est. "88corfoboraliis 3. "E*anie plenius in i vocabulumrios supertcriptum esi; .
    91
    plcnius nos 2. *90, * Hoc 'Ipcp 59!
    omries (A'semper fere): wicluiianiuis, el ila ubiquescripsi; plerumquei.
    'uuicinaiinus, 2 uuigmanniis. maiorerii invidiam aceendit 2. *93Eckardus .A, ekkehafdus 2, 3.
    -' •• -miM.- - ": - -'
    r (18S) cf. c. 9. "
    I)' (189) IncclavpagiHasgcwe, in qua et ipsa -uibs
    sila fuit.
    (186) I. e. regis absentis loco imperium in SaxO- /Mersbtirg Coivl.^Reg.a. 920 : Multi enim illhiem-
    n.a tenebat. De his Widukindi verbis alio loco (lahr- (190);Cf. '
    biicber 1. 1. p; 159) accnratius dixi (cf. H. 26. 54. poribus eiiam nqbiles talrocihiis insudabarit. \
    III. 23. urbem procurare H-^IS). _, (191) De reguio ejusque nrbe qiiid cogilarint ah-
    ' (187) Barbaros Slavos csse gentiles (cf. II. c. 19. nalislai Boeniici, ' ' " vide Dobrierura ad Hagecitira III,
    '" "'.;.' ";
    20. llt.' iH),' nOque Boemos chrisliaiios hoc iioniine p.cs8. (192) Cf. III, c. 8. Anno 95Qbelluir. compositum
    indicari, Kbpke salis probavii (Iahrbiieh. I. 2. p. 8S). I est..;''"-.':''".'
    — Sed haud omnes Behemi tunc chrlsliani fue- : '.' '.'.'„'..;"" .:; '
    (193),Non conlra Boemos, quoclvulgo slaiuitur,
    runt.,vfY . ... .,. '." "_; sed aliarii Slavoruni gciiteriiOtioliahc expeiiitiohem
    (188) Wenceslaum die 28 Sept. 936 eccisiim esse,, . sninpsit;. ipse vejohoc anno cpniTa.Riadros-i. e.
    pluri.misibi persuaseruiil. Cf. Dpbiiera'dIlagcciviiiiIII, Rcdarios se profectuni esse profiteliif. Cf.•"dipU ' ' iip.
    i
    . p. 652-657; rectius vcrp a- ,.953 stitiueiidus-essc Schannal hist. Fuld. Co(L,piobb. p.' 143.
    videlur. (191 Cf. Wedckind *Soi.H. p. 63.
    165 WIDUKINDICORBEIENSIS MONACHI 164
    ftolle. Uivdecolleclis ex omni exercitu foriissiinis A 8. Ea terapcstate defunctus esl Arnulfus Bpjpario-
    viris, interdictum regis rupit, ei paludeni,<iuae;erat rum dux, el filiiejus.in superbianvelali, regis jussu
    iiiter nrbeiiv hosiiuni et caslra regis, ciiriVsocijs coiiiempseTuiit60'ire in comilatum.
    transiit, siatiiiiqueliostes offendil, et ab his circuirir "'-9.' Illo quoque -tempore'ilefiirictus est Sigifri-
    fusus", 'cuin oriJhibus suisperivt. Efarit aulerii qri'i dus'0»'comes, ctijus legaiionem c0?(198) cum sibi
    ciimeo cecidefanl "»l electorunv ex bmni exefcitii vendicasset -'^. ThaucmaruS.*11, "eo -quod propinr
    Viforuhi decem et octo. Rex autem caesahostium qutis ei -esset •'» — nam mater ejus.filiaerat nia-
    liiulliludine, et caetefls tribtitariis factis, reversus terierac Sigifridi Ws, de qua genuit iex flejiiricus
    esiihSaxoniam.Acta stint auteni hsec7 *»"Kalend. Thancmarum (199J. -rret regali doiip«essissel«'>
    ,.,,..,,:.... ;,*,-... Geroni cOmili, alilictus est Thancmarus tristitia
    Octpbr.'
    .5; Posl havc anliqui hostes Urtgarii venerunt ??* jnagiia. Ilex autem transiyit in Bojoariam, et rebgs
    virttiieii) probare npvii regis (DCCCGXXXVU):In- iiii lite composilis *J",' reversus ' est jri S.axo-
    1
    trantes aiiteraFranclamy staluerunt, si possent, niaro;(DCCGCXXXVHl). ;
    ab occidentali plaga' invadereSaxbniam.Rex aiitem «<10. Dissensio auieni, quav f\* faeia e$i "' inter
    aiidiens, nichil moratusjcuhiexerciiii valido occurrit Evufbardom el Bruningum, ad bpc perYenit, ul cse-
    illis, fugavitque et a lerminis suis abegil. B des' publicae fjerejvt;. djepppuiatipiieisque.agrprujn
    6. Gessantibus auleiii beHIs exiernis, civilia oriri agcicnlur, et ab incendiis liusquani abslinerent.; De
    cojperiiht. Nam Saxones iniperio regis gloriosi ?9' leguni quoque vafieiale factaesl el coiitenlio, fue-
    facti. dedignabaninr aliis servire rtalionibus, quse- runtque *.lsqui dicerent, quia filii fiIjo.rui)i.non dp-
    slurasque quas habuerunt *?l ullius alii".»»,nisi so- ierent computari inter filios liereditalemque legi-
    lius regis graUa, habere contejnpserunl. Unde ira- lime cum filiis 619 sofljri, si for.le' patres eorum
    -tus Evurhardus eonlra Bruningum, :6.00.,. collccta obisseiii avis su.persiil.ibus, Unde exiit odictum.a
    roanu. succehdio •"" tradidit civitatem illitis vocahti- rege, ul uniyersalis popiili conyentio, li.eret apud
    lo;Elriieri M»(195), inteiieclis oiijnibus ejusdem.ci- viljam quse dicilur. Stela. (200) factuinque est, ut
    vilalis habilatorjbus. Quapraesuniptione fex audila, caiisa inter, arbilros judicaietur delvjere'examinari.
    condemprtavii Evurhardum cenluin laienlis asstima- Rex auieii) lneliori coiisilio usus, noluit viros nobi-
    tioiie equorum (19*% omhesque principes miliium, lesac senes p.opuli inhopesiale, iractari, sed magis
    quieum.ad lioc faciiius adjuvabani, dedeeore ca- rem inler gladialores discerni jnssii. Vicit: iglltir
    Burn, qups pprtabant usque ad urbein regiam, quam pars, qui filios li.Iioruji}cpnjptilabant''"*?'' inAerfilips,
    vocitamus Magalhaburg 6-"; . e.l.firmatum esl, u.t-a;qgajilejr..cu'inpaliuis 521bert\-
    ,7. Eodem tempereiranstulit rex reliquias 60*. In- y ditatem diyiderenl pacto: sempiternP. Ihi qu.oque
    nocenlii martyris in eandem ufbenv(197).lpseau- . pacis8sa,lurbator,es facli•siinl"*?»manifesli, qui b;a-
    tem rex, ut erat clemeulissimgs, duni turbalores clengs .?•'*. se iiegabant cpntra regiam potestatero
    ^iacis merita castigatione aiflixit, illic» cuui pietate aliqiud. iecisse, sed injurjam taiituiiimolo iii socios
    suscepit, el uiiuinquemqiie eoruni regio munere vindicassent. ?.?f. Rex aule.m se conlemptuni ab.eis
    lionorans, diinisil in pace 60V*. At illi ijichilominus aniniadverlens —.ljeque eniui ad placitum ju.xta
    duci suo haerebant 60"ad omne nefas, quia ille quj- jussum venire diguali sunt, — arma tiistulii, yenise
    dem erat jocundus animo, affabilis niedipcribus "", locnm d.edit, pfoxima sibi seinper sp.Kiusgleivvenlig.
    largus in dando, et his rebus multos Saxonum sibi Sed haec dilalioad raajoi-em perniciem mullos pro-
    associavit. traxit 6»6. Fiebant pravterea multa nefaria a sedilio-
    VAiil^; LECTIONES.
    ?»* occiderant 3, 1? "'". VIIlj, 2; *96 venere 3. »" facli gloriosi A 2, 3. - *98 habiierc 3.
    »,??alius %, Z.'?"*' bxuriiguum A: ?01 iricendio 2'i [ 60aeliiieri vocabulo 2, v. Elvefi % v. Heliiieri |.
    ?•* roagaltiabufch '2 , magedebtlrg A. Magadalitifg .3. 60i ddd. s|mcli
    *06 1, vbcribulo superscfipid.
    ••Z'*iii jjace .diriUiiit'2; . *0»,adhe.rebarit2,.7. raedidcris in Tebus 3. " "60*eorilemserant "1- '•'"•"'%
    «emperVSisffidiis'',"A'V sifridtis;. '' 60? ditiPnem 3 '•»• viriaicassei 3: 61Cthahgmarus A. *" essetei 1.
    "" slfridis A. maleiteroe efatSiffi(li'3. *u cbiicessit 1. 6'« fei)Us?pPsitisi.' »i 6 deest
    ejus e%M%"^:T.
    A. •" erat 2. •" ftiereque 3. 61»cum filiis iegjtime 2. 6,° computabat 1. 6il patrius corr. palri-
    busl. %dji<iit'2,. •«»:|pij ssuntdesimtA. l" quja acteiuis A. •»*vindicasse 2, A 7. «•«perlraxil 3, 7.'
    ' •
    NfJTiE.
    (195) H,eimeisjhaOsenad Dimelam inferiorem, ut
    jnm I^eifcbrtiViis ^&iiiit^ aut Elriiefsliauseri auiHel-
    iiiarsbauseri in eaderii regibiio essri videtnr.
    |19rjfCf.tlrimtri. Ant: juris, p. 715, qui anliquius
    vujgsp.cenavlestiinpnium non vidit.
    (I§7) Hlil ijpslRridoiftisfex Burgundisetransmisit.
    Cf. Otioiiis diploinala ecclesiseMagdaburgensi 21 el
    27 die Sepienibfis 957 "daia
    " apiid' Meibomium
    '"" I,
    —"- ''"
    p..74i. ;': (200) E regione ISVerdensead Rurara' fluviiiin,
    (198) Legdtio comilis limitura significat dignila- bodie Steil. MEIBOM. Regem ibideriioie l^ Maii 938
    tertifcf. 1,3(6/ ' fui.se, diploma ostendit apud Mosef liist. Psnabr.
    \. App. p. £ "'-' !->"- ':<>H'-"'" »
    (199) Ita hi inter se conjuncli fuerunt:
    165 .RESGESTiES.VXO.NI.CjE. - LIB. 11. 168
    sis, homicidia, perjuria, depopulaliones, iiiceadia, ____ Thaiicmaiiis nuicin fugit in xcclesiam .i Leouepapa
    ajqiiumpiaMiroqiie, sanclum perjuriumque dlis die- bealo Pclio apostolo dedicatam (206). Excrcitujs
    bus parum procedebaul. autem persecutus e»t tum usipic in lemplunv, et
    11. junctus cst autem et Thancmarus Evurhardo, niaxime saielhtes lleini iti, dolcutes JC vmdicare
    collcclaquc valida matiu, oppugnat 6" praesidiuro contciidentcs iiijuiijra doinini sui; nec veiili j.tnuas
    quoJ dicilur Badihki «"(201), in quo erat Heinncus ferro incideie , cttm armis mgiessi sunl sacram
    (.tintor, dalaque prjeda urbjs suis commililombus, a?dem 6*\ Tliancnarus uutem stabal juxla ahare,
    abnl, securoadduceus *'• Heinricuni quasi vile quod- depositis dcsuptr annis (iun toiqtic agiea. Cumque
    dam niancipnim *a°. liiterleclus cst autem lbi Ge- ex adverso lelis urgerclur, Thiadboldus 6''8 quidam ,
    veha>dus 6S1, Udonis filius •"', fralris Herimannt nothiis Cobboms, cum COIIMCUS vulnus ci inflixrt,
    dncis, ob ctijus nccetn, Dco omma pidinante, duces ilicoque ab eo lccepii, quo vita ciini tcrnbili msania
    Fi.iiicoriim inlei sc sunt *33divisi (202). Tantis igi- in brevi caruisset. Qmdam aulem rniliiuhi, M.iin-
    lur spolns TJi.incmaii niilites "* ditati, jani ad cia **9 vocabnlo, pCi fenestf.im allatt conuguam
    oiunia parabantur. Post h%c cepil urbem quse di- lancea a tcrgo perlossum ibi secns arain extmxit
    tilur Heresburg 63», el ccllecla vahda muliitudiue, Thancmaruro Ipsc aulem fuienrae fautorc*° discor«
    sedit 6,< in ca, raulta inde exercens lalrccinia. £ dise, in Biert.inico postea bello \ i.vn (iiin auro ab
    Evurhaidus auleni secuin lenuit Heiniicum. Ep allari ncquiter raplo miserabililei peididil (207).
    qtipque leropore occisus esi Dedi6s" ante porlas ur- Earum rerum rex igiuius et absens cuni audisset,
    bis_(_iuediulur Larun 63S(20j3),m qua eranl mihles super lemenlate miiilum indignalus 651est, scd fer-
    Evurbardi. Wichmannus aulcm, qui se piuiium ahe- vente •"' adhuc bello civih, non potuit eps cpntxi-
    navit a lege, a.idiens lantum I.icmus sediliosprum, slan 6". Miseralus aulem fratiis foriuiiaip, snique,
    romerstis 639paceiu fecit cum rcge, quia prudeu- ingenn oslendens clcincntiam, pro kigdc ejus ac.
    HIMUIUS cut, et iiuiis ac hdclis usque 6'° in finem induslria pauca locutus, Tlnadncura ',«*eltres amitae
    pcimansil (204). Th.incmarus atileni, hlios Hemrici illius fibos , qui Thancmaro manus jniixerant •'•,
    regts, naius eial ex mitre uobih (205), manu prom- lege Francorum dampnalos strangulo 6*6 fecil deh-
    plus, acei mgcnio, bellandi penius, sed inter arma cere. Inde vertit mililem ayidum pognavel pr<cda
    hoiiesia liiinus pudicilia usus Eiat autem mater urbis ditalumin Laras •>' 1111 autero, ui,bispijjefetto
    ejus multam haben» possessionera 6", qui bcela auclorc acriter resistentes, lapides lapidibas, lejq.
    paiie alia pluia 6" sit tiitatus, mjieina tameu se tehs obicere non cessabant. Aggrayatique bejio,
    hercdiiate ,43 pmalum a?gie valde lulit, el ob hanc super consulto •** ducis (208) mdutias jjeposcum.
    causaro ainu buiml *"*ad penucjem sui suoiuinque C Quibus concessib 6", ducis eis pravsidium*«-•nega-
    contra doroiiium suum legem. Rex auicm, licetm- lur «•*. Unde uibe egressi, poieslati se regiav tradi-
    yilus, videns rem ad tam mgens periculum pioce- derunt66».Ea •" pugna Tamma •'* pipcerna, uiuliis
    dere, ad edomandam Thancman nisolentiam cum alns rebus bene gestis oliin laiuosus,, factus est
    multo comitatu pcrrexitad "">Heresbuig. Civesau- darus. IJvurbardus aulem audieus de nece Than-
    lem ui bis ilhus cognosccnles de rege, quia c>6 supei cman et,6S defcctione suorunj mihtum, fractqs am-
    se cuni valida manu apptopinuuasset, apertis pprtis, nio, presiernilur captivp sup, veniam petit, ac ue-
    introduxerunt eje.rciluro.-,-qui. obsederat urbem. qtiiter prpnieretur.
    "" ' "
    v^'.;.;., "'i. f i'']''.. VARIJE LECTioiSES. _;'_::"}'i'ii:
    . «»»oppugnant >2. *'A Badilici 3. 6»9 abdueens.3. :W mancipium quoddam. A. . •3A,;geuuthar.-
    dus i, «yerJiardus>% gebehardns A. Geyehardus 3. .«'» filius udonis 2., Uduiiis f.,3,,.. .•!»
    «3* deest 2. •'» heresbufcti 2 seniper". •""""sedet 3." e3'\deridi 1, 3. " 6'88"Jaefuri 2. ' mdeesii,. Q_u<e
    sequunlur usque•** ad verba ac imperio usiis esl feap, 24,)_.wi.A., cujus fdlia duo desunt, desideranlur.
    «_*° -deesht. 3. . possessionem habens.2. '•*' ailis pluribus 2- 3. 7,, .'*.' heredUaie.se 2.: .«**,sij^sit
    %.1,'iMdeesi^.'. 5^'Wiipd_,«. 6>* didd: lunc i.'':'*** tlfiaibotflus 2i S.,Tliepbaldus_..'«_. .,.?*'•iiiaiicia 11.
    B?1^ ^» 1 68'"
    feutop;,<S5Va& laiiciojr^^; dedigriaius .2^ 7. feiyenti %_';'•*? cbiilrisjare"^." *»^ thi^ctericunri'
    '•'"' '«'8 2;
    tbladeficuuv'3. thepdericjim «"•*,» virtxeranr3. 66,?"straiigula; $. a. liSfeS^S.Laiun'i'"t: consivlia2.
    «f'*ioncessji 3. -'«^arfrf. Hpn S..«i "~ '. ^1,neijavii
    " " 1. "^frivaidere'3.
    "" '"' ':'*^M^T':'^:\^^^.-'^:'%
    ';- -. •
    Pammp 3. ;'^?s^t de.«. '. .;"" . "'; . >'••; ;. ->'; >->.y^ -._:'-;
    ' '"' '
    .•'""."""-' .;';''" ••NOTjffi.'- _;;. --'' / ;
    %: (20_i)Obiita^dieApjrUis^;: ; i.i.'.._..-
    (205) Cf. Thielniar I. (p. 5.)
    (206) Ecciesia sedjficata est a. 785 (v. Ann. Lau-
    reshamenses 'bv ai)S-;Leonero papam eainlffiohse-
    crasse.;iheiriP qtiod !sciam pravter :Wid: ;tradit ::(di-
    pionia-!verp ab epdem ecclesiisea.;'1&$:'iri?ipsa JiJ'be
    Heresbtirg datriiii!e*xiai/v.Meijboii).' SS. 1M.pt'Si;;
    ''
    (207)Cf. c.'li ::. i''/T" :'f: '".&.;'.l;.
    . .(20_8)_I...e.'corii_ra diicissive pf*"feciiwlun.taij^»
    .— Duceui •" scii. Everhardum corisviltufi.P,"
    .. •'i"
    167 WIDUKINDJCORBEIENSISMONACHI 168
    12. Heinricus autem erat 666eo leinpore nimis A lutem qtiaesierunt *•*, nec ultra per triginta aniio5
    adolescens (209), fervens 66' animo; et nimia )'e- (213) in Saxonia apparuerunlS 84.
    gnandi cupidiiale illeclus, eo pacio crimine' solvit 15. (DCCCCXXXIX)PostIiavcHeinrieusardens cu-
    eum, quo conjuratione secum facla corilra regenv pidilale regnandi, celebreparat conviviumiiiloco qoi
    dominum Suum et fratrem , sibi regni diadema, si dicitur SalaVeldum•.* (214). Cumque esset nvagnus
    possibile foret, inponerel. Foedus itaqtte iuvicem ac potens, rtiajeslate et potestate regali .plurimis
    percussuiri. Inde liberaliter Heinricus ad regem re- plurima donal, etfaCliOnis hujuscemodiplurimos ob
    versus, puriori lide ac caritale ab eo est susceplus id sibi associat. Fuere tarafenmulti, qui *8' rem'ce-
    ' lare potitis arbitrati suiit, ad lioc tanluni, ne rei ~*K
    qtiani ingressus.
    discordiavihVenirenlur. Dabant lamCncon-
    13. Suasione quOqueoplimi inprimis viri el oroni ffaternae
    silium, quo facilius bellum solverelur, ut videlicel •»•
    religione probalissimi Frilhurici 66B, suceessoris
    Hildiberhti (210) arcliiepiscopi, Evurhardus adiil ipse reHnqueret Saxoniam sub praesidio inilitari,
    et »"»sese iriferret 69°Lolhariis 691,genefi hominum
    regem, supplex veniam *•• deposcit, se snaque om-
    inbelli; et ita faclum est, utprimo inpelu eos rex
    nia ipsius arbitrio traderis. Ne igilur ingens scelus
    devihceret, et uno certamine fatigaret. Gommilito-
    inemendatum roaneret, quasi in exiliuro in.Hildi- B num
    6'° itaqtie ccnsullo *9»Saxonia, ut diximus, relicta
    nensem urbem a rege dirigitur. Sed non posl
    et urbibus «9» Saxonise vel in Thuringorrim terra
    muitum lemporis in gratiam clementer recipitur, et
    lionori prislino reddilur. pravsidiomilitari traditis ''*, ipse cum amicis Lolha-
    rios adit. Cujus rei fama undique omnes perculsi,
    14. Dum ea interea leci geruntur, antiqui hpsles quia tam subilaneae recessionis a rege ac repentini
    noslri Ungarji subilo irruunt in Saxoniam 671et belli causam penitus ignorabant6". Rex autem au-
    castris super litus Badae 6" fluminis conlocaiis, inde dita hujuscemodi fama, prinium no)i credidit, po-
    in omnero regienem diffunduntttr. Dux aulerivrhissus Slremo cerlum de bellinegolioprobans,ni'cbilmora-
    a caslris cum parte exerciius, eo die ad vesperam lus cum exercitu proseculus 896est fratrem. Et ut «9*
    sigha nvovit circa urbem quae dieilur Stedjera- appropial urbi prsesidiis fralris munitae, quae di-
    burg •'* (211). Urbani autem videnles bosles et ex cilur-Thortnvaniii69'* (215), mililes qui erant in ea,
    itinere et ex pluvia , quacingens erat, segniores6'*, hori inmemores fortunav Tltancmari, nequaquam
    audacter erumpnnt portis *'«, et clamorc-primum sunt ausi inibi regem expectare, sed egressi urbe «9«,
    territantes, demum repenle in adversarios irruehtes, tradiderunt se ipsos regi. Erat autenv Agina •»», qui
    plurimisex eis caesis etcopiosa equorum nluititudine illam urbem ad manum Heiririci precurare deberet.
    cum aliquibus signis capta ,' caeteros fhgere com- C Hic a rege velieriienti juramerilo cohslrictus, qua-
    pulerunt "*. Urbes quas obvias habuere •", illo- tinus, si posset, dominum suiim a bello ad pacem et
    rum fugam aniniadvertentes, armis eos omnibus locis concordiam revocaret, vel cerle ipse ad regem re-
    urgebant, et maxiiria ex eis parle prostrata, ducem verterelur; ila diriiissus ,! adiit dOminuriv suum.
    "8 puteum cogentes obpres- Duclus autem exercitus a
    ipsum in quendam luti fege, pervenit usque ad
    serunl. Altera autem pars 6'9 exerciius ad aquilonem litora Reni lliiminis.
    versus, et arle cujusdam Slavi in locum 6«°qui di- 16. Eo tempore (216) quo erat bellum Evurhardi
    citur Thriminihg •«' (212) deduclus, difflcultatelo- cum rege, missus Hadahlus *°°, qui erat super cubi-
    coruin ac manu circumfusus arriialprum periit, culum regis, ad Isilberhtum' 01, pro concprdia et
    timoremque nimium ca?teris incussit. Dux aulem pace, cum necdum ad neulram parlera palam decli-
    illius exercitus cum paucis elapsus, comprehendilur, narelur *os,indigne suscipilur, el rcspensip' 03de'°*
    el ad regem deductus, prelio raagnp redimitur. His die in diem differtur. Ipse autem simultales ducis
    '•' :
    audilis, caslra hostiuni omnia 68: lurbaia, fuga sa- . sentiens, nec uiira talibus versuliis conlentus
    yARIJi LECTIOISES: .
    *•• deest i. •" deest 3. ^68friederici '2. a semper. e~~deest 3. 6'° Hildertensem 3. HildesbeiT
    mensem a. •" Saxones 3. «" Bode a. 6 6" slederburg corr. ' stedieraburg 2. Slediereburg 3. Sleidiere-
    liurg a.. *'* seniores 3. «'»pprtas3. 6' compulere«3.11 •" habuerunl «. •'• loci «. "• altefaeaulem
    81Ihriminigl. iriminig7. '*' deest 1.. «»,«•* quae-
    pi\rles—3. aller aulem Ung.' 68S exefcitus «. 680loco u.
    6«6 68* *«« *«9 ui 5*
    siere apparttere 3. Salaveldum 3. Solaveldun«. quae 1. regi 3. sciliceta.
    1 ? *-" inferior 2. 691Lolharius 3. 6saconsullu 3. 7. 693tit diximus — urbibus desunt 3.698694traditb
    5. 69Bignorabat 1. 696persecutus 2. «. 69' decstl. 69'*ihormanni 1. throtnvanni 2. 3. urbero 2.
    699a semper Hagina. m. Haaldus nobilissimus el regi 'censanguinilaie coniunctus (3proeni dubio Falkii
    ' 03 "" a «. "» Contcmplus
    figmentum (p. 584.) m isberlbtum 1. "» declinaret 3. «. 7. * responspl.
    NOT^;.
    ~~ -.•••-
    (209) Heinricus inler anncs 919 et922 nalus tunc Belxa dicurit. P.
    decimum sexttim vel octavum annum agebat. (213) Aiino 967 vergente Widukindum haec scri-
    (210) llildiberlus obiit a.Wolfenbuttel.
    937 die 31 Maii mensis. psisse supra monui.
    (211) Stederburg prope (2U)'Saalfeld. r
    (212) Inlelligil sallum qui bodie nominalur: der (215) Dorlmund.
    Dromltng. MEIB.Palustris regio Dromling, in qua (216) Prioris belli tempore a. 938.
    Aleix el Orse fontes; supra Ann. Gorbei. pagum
    m RES GESTJ2 SAXONiCiE. — LIB, II. : 1~0
    impeiio, inquit, libi regali denunlio, leste populo'°6, 1Varmatos fui.sseperhibetur, advcrsaiiorum vero ma-.
    tribunali regis condklo die prmsenlari, atit certe gnus satis exeicittis. Sed cuivVa fronle pariler et
    hosterriie scias judkari. Simili modo ct pontificenv alergourgerenlur, qua parte polissimum cavere
    Bernhardura "" (217), a rege missum, inhonoralum debuissent, in promptu non eral. Ex noslris etiam
    et responsi incerlum a se dimisit. Ferlur etiam et fuere, qui Gallica lingua ex partelpquisciebant'»*,
    regaliiim. liilerarum sa:pius sigilla corrupisse. Post- qui clamere in altunv Gallice levato'3», exborlati
    liaec vero ,0« verba legatum meliuscule '•» ccepil sunl adversarios ad ftigam. llli scciOs hujuscemcdi
    habere, et cum honore transduci fecit. clamasse afbilrali. fugam, ut clamalum est, inie-
    17. ', 0 Igitur copias belli parantes 711 Heinricus runt. Eo die ex nosiris multi "6 vulnerati, aliqui
    *37Ailberlus " 8, qui cogno-
    et Isiiberlitus, decreverunt ad: Renum oocurrere eliain caesi, inter qubs
    regi. Agina"quoqiiememor jurisjurandi, praecedehs minatus esl Candidus , telo ducis Heiniici vulnera-
    exercitum, irausilo Reno, regi sese prajsentavit; et lus, liOn multis inlerjaceniibus diebus defunclus est.
    salulato eo verbis bumiHimis, ait: Fraier tuus dp- Hostes aulem oranes aut c:esi: vel capti vel cerle
    minut-th_.)t.t;,,:tttlvum ieel incotumem magno tatoque . fugali; sarcinse omnes el ornnis hosliuni suppellex' 3'
    itriperiodiuregnare exoplal, tuumqtie"1*ad servilium inler victores divisa. Ex parle Lothariorum bene pu-
    demandql se 713quantocius festinare. Rege autenv B gnasse praedicabalur illo cerlamine Godofridus '*»,
    interrogante de eo , pacem bellumne cogitasset, Niger cognominalus. Sed et Maincia , cujus supra
    prospiciens vidit multitudinem nimiam ereclis signis nienlionem fecimus, eo diececidit.
    iraclim procedere, et ad sui partenv exercitus , qui 18. Dadi 7il antem Thuring *vamandavit ad prae-
    ,[quac?]jamRenum transierat, lendentem..Etconver- fectos urbium, qui *43erantin prienle parlis ducis
    sus ad Aginam: Quidnamvult, inquit, illa mullitudo, Heinrici, de victoria regis, el quia ipse dux in bello
    '
    aut qum est ? At ille satis otiose *" : Dominus meus, cecidissei; egilque callide, ut omnes se traderenf
    inquit *1B,est, fraterluus. Si memsuasioni dignarelur regiavpoleslati. Heinricus autem hoc factum nequa-
    animum inclinare, aliler venhsel " 6. Modo ut ipse qtram *'*'*reliquit intiltum. Ipsi autera duae tantum-
    juravi veni '". Rex aulem his audilis,dolorem aniroi niodoexoinnibusremanseraiii' 1»urbes, Mersburg'**
    motu corporis non celabat, eo quod non adessent "« et Scithingi *47. Regi "•>' .autem post victoriam
    iiavcs , per quas Renum transcendere possel; ef yisum ,M est persequi fralrem suum generum-
    ingens finmenaliud iter non praebebal' 19,nec tempns que.
    subitanei certaminis in ulteriore ' 20ri,pa constiiulos 19. AuJiens vero de defectione urbium snarum "•,
    aliud sinebat cogitare, nisi aut coram bostibus caderc fraclusque recenli regis victoria, cum novem ' 51
    debere '", aut certe arrais vilara defendere "». ^ lanlum arraalis iter arripuit, Saxoniainque jam
    Unde ad Deura '" supplices expandens manus rex, tardins'»» adiens, urbem Mersburg '" 3 ingressus est.
    ail."* : DeiiS*", inquit, omnium rerum auctor el Quo rex coroperlo, et ipse reversus est Saxoniam,
    reclor, respice populum luum, cui me prmesse volui- urbemque, in qua frater erat, cum exercitu obsedit.
    sti, uiereptus ab inimich, sciant omnes gentes, ulluin Sed cum non possel fortiori ac majori resistere,
    morlalium tute dhposilioni '»* conlraire non posse, post duos ferme raenses , tradita urbe, egressus ">
    qui omnia poles et vivisei regnas in mlernum. Qui au- esl Heinricus ad regetn. Dataesunt autem ei indutiae
    tem erant in ulteriore'»* ripa, sarcinas etimpedi- triginla dierum, quatinus cum roililibus sibi cohav-
    menta quaeque transmittunt in Iocum qui dicitur rentibus secederet a Saxpnia;si cui vero illorum
    Xantum"8(218); ipsi veroparatihpstesexpectanl*' 9. regem adire placuissel, locum veniie haberet.
    Cumque esset piscina inler noslrates et hostes, Qiiievitque Saxonia post haec ab inteslinis bellis
    Saxones divisis sociis, pars una ' 30ex adverso ruit paucis diebus.
    in hostes, altera pars a lergo insequilur, in mediis 20. Barbari atilem labore nostro elali, nusquam
    hostes ' 31 opprimens, pauci plures vehemenler ur- ab incendio, caedeac depopulatione vacabant, Gero-
    gebant. Neque enim 73snoslraliuni "3 supra ceiituna D nemque, quem sibi rex praefecerat (219), Cumdolo
    VARl^: LECTIONES.
    "• imperium tibi, inquit, regale facio (i. i. r. I. f. a) praesente populo 2. 3. «. Hic locus.est
    "" berlhardum 1. *08 deest 1. ,09 niplius 3. ' 10hoc loco qucm
    ipseW. mulasse videri potest. oap. 17., in
    codice omissum,posui. m parentes «. "* lotumque a. ^deesti. "* sciose 3. ^1"
    dotninus,
    meus 2. *16venirei corr. venisset 2. *17 venit 2. ' 18essent 2. "9 praeberel 1. "• ulleriori 3.inqtiit,
    ^1 deberet 3. deest 2. "» defenderet 3. "' dominum a. .'»* deesl'«. "* domine a. dominus 3. "««.dis- 7.'
    posilione 1.'" ulteriori 2. 5. 7. "8 xanctum 2. Sanctum 3. "9 expeclarent ' 30uno 1. '" altera
    hosles desunt 1. m deest 3. 733noslratum a. "* qui gallicam
    *3« 736 37 *38 linguam ex parte*39sciebant
    1. elevato a. multi ex nostris 2. ,' quas a. Eilbertus «. Alberlus 3. supplex
    1. ">° frid 2. Godefridiis a. *41 Dedi «. '*» a. *4' a. '4*
    '*" remanserunl «. " 61. semper mesbiirg. 747 Thuringus quae nequaquam hoc faclum «.
    74s
    "° add. Henricus «. '^ 1 novis 3. . **! tardus 2.scitingi 2. Schidingi «. regiam 3. '*» jussum 3.
    53
    tarde 7.- * mesbtig 2. *»4 ingressus «. con-
    gressus 7.
    NOTJE.
    (217) Halberstadensi. c. 23. narrant, ideoque Wjd.-. quoque hoc bellmn
    (218) Pugnam prope Biertanam (Birthen) , com- Biertanicum appellatc. 11. etlll. 16.
    nvissamesse Cont. Reg. a. 939 et Littdprandus IV. (219)Geroprccler pagum5uevoh jain a. 957 eliam
    PATUOL.CXXXVII.
    171 WIDUKINDICORBEIENSISMONACHi 172
    penmere cogHant. Ipse '»" dolum dolo praeoccuparis,.A illius melius arbilralus est pugnare quam armis. IUe
    convivio claro delibulos ac vino sepullos ad triginta vero, ut erat astutissimus, meliori ac majon ss sub-
    fere principum barbarortim una nocte extinxit; Sed dens, arma sumit contra ducem ; qtiod ipse dns
    curn non suflioeret tonlra omnes naliones barbarp- omnium laborum gravissime lulit, quia erim sibi
    rum — eo quippe tempcre el 7»6 Apedriti" 7 rebel- adversum suslinere debuissel, wijiis consilio ac fldci
    laveranl, et cneso exercilu nostro , ducem ipsum hactenus se maxime credebat. Augebai quoque ind.i-
    nomitie, Haicaro '"» exliiixertint —, ab ipso rege gnatibnem ducis "« grex porcorum ab lmraone cal-
    Saepiusductus exercitus eos laesitet in multis afflixit lide caplus. Nam subulci ducis cum conlra portas "»
    el in ullimam pene calamitalem perduxil. IIH vero urbls transirent, Immo
    porcellum pro porta agitari
    nichiloniinus bellum quam pacem elegerunt, omnem fecit, et omnenv gregem porCorum
    apertis portis
    miseriam cane libertati poslponenies. Est namque intra urbcm recepit. Quam injuriam dux ferre lion
    hujuscemodi genus. hominum *»9 durum et laboris valens, coacto exercitu , obsedit Immonem. Ille au-
    patiens, victu levissimo assuelura , et quod nostris lem plurima apum examina habuisse fertur (221),
    gravi.oneri *6»esse solet, Slayi pro qtiadam voluplate qucc frangens projecit7R0 conlra eqnites. Apes au-
    ducunt. Transeunt sane dies plurimi, bis pro gloria lem aculeis equos slimulantes , in insaniam verie-
    et pro magno latpque imperiO, illis pro liberlate-ac " bant, itaut equites periclitari ccepissent. ;Quo viso
    ultiina servilute varie cerlantibus. MuilPsquippe illis Immo prospiCiens de muro, eriiptionem cum sociis
    diebus Saxonespaliebanuirhosies, Slavos ab orienle, minitavit '«. Hujuscemodi igilur artibus saepiusdtix
    Francos a raeridie, Lotbarips ab cccidenteT61, ab ab Immone deltlsus , solvit obsidionem. Discedens
    aquilene Danps ilemque Slavos ; proptereaque bar- vero fcrlur dixisse : Iminone mecumsenlienle, omnes
    bari longum trahebani certamen. Lotharios facile caplos tenui,modo ipsum soluin cum
    21. Fuit autem quidam "» Slavus a rege Heinrico omnibusLoiharih capere nequeo.
    relictus, qui jure gentis palerna successionedominus 24. Tractura tamdiu bellum Evurhardtis conside-
    esset eorum qui dicunlur Heveldi '6», dicius Tugu- rahs, ultra hon quiescit. Quin contemplo rege, et
    riiir. Tlic pecunia multa captus el majori promissione jttre spreto juramentorurn , ut inilio "», conserta
    76*prodere regionera. manu curo Isilberhto 783ad incentiva bellorum
    persuasus, professus est se pari-
    0»
    Unde quasi' occulle elapsus, venit in urbem quae ter conspiranlm. Nec coiilenli '*" regno occidentali
    dicilur Brennaburg' 66, a populoque™' agnilusel ul soluinmodo,inReiii orientalem agruni depopulandum
    •doininiissusceplus, in brevi quar promisit inplevit. Cum exercilu^ demergunlur. Haec cum audiuniur
    Nam nepotem suum , qui ex omnibus principifbtis in castris regis — nam ea lempestale *86rex erat
    ,ST(222) et alias urbes, qtiae
    genlis ,6S supererat '6S, ad se invitans, dolo caplitB»*-•ptignans contra Briseg
    interfecit"°, urbemque cunv omni "• regione di- erant Evurbardi ditionis —, mtilii se a *8Scastris
    tioni regiavtradidit. Qup facto, omnes barbarae na- eruebant, ne.c ullra spes erat regnaiidi Saxones.
    tiones usque in Oderam "* fluvium simili modo • Rex vero ea *89 lurbalione tanla constamia ac im-
    tribulis regalibus se subiugarunt. perio usus est, licet raro ' 90railile consliparetur, ac
    22. Heinricus igitur discedens a Saxonia , Lolha- si nichil ei difficullalisobviasset. Nam Summi ponli-
    rios iterum adiit, et cum genero suo, duce scilicet ficcs, reliclis lenloriis el alia qualibet suppellectili,
    lsilberbto *7.3, cum suis militibus aliquamdiu mora- ipsi eliam defeeerunt a lide.
    tus est. llerurtv ducitur exercitus a rege contra 23. Defeclioiiiscausam edicere et regalia misteria
    lsilberhlum " 4, ct omnis regio Lolbariorum illius pandere, Supernos esl; verum hisloriae satisfacien-
    imperio subjacens igni traditur. Obsessusque in dum arbilramur; quicquid in hac pafte peccemus
    urbe "» quae dicilur 'Kievermonl (220), elapsus inde veniabile *91sit. Summus pontifex missus ad Evur-
    proficiscitur; Et cum obsidio difficuliate locorum liardum pro concordia et pace, cum esset earurn
    parumprocederet, vaslata undique regione , rex in rerum desiderantissimus 79a,paclo mutuo suum in-
    Saxoniam rcvcrtitur. lerposuit Juramentum, et ideo ab eo non posse de-
    23. Sciens autem comitcm Isilberhti *78versulum sinere 793ferlur narrasse. Rex aulenv per pontificem
    ct callidum nimis , noiniiie Iinmonem *",_artibus officio suo congrueiilia dirigens responsa, niladse
    VARI^ LECTIONES.
    '"» add. vero «. "6 deesi 3. "7 Abplriti a. semper. 7"8haincaml. "9 hominum genus a.'." g. one-
    ris 2. gravioris 1. '0l Francos -«occidente desunt 1.7. '6* quidanv autem 5. '*3 Hevelli a. semper.
    754deest 1. "• quia a. 766 Brandenburg 3. 767populp «. »»»genlibus 1. "9 superaret 2. "• in-
    teriicit 1. "? deesi 3. 7. "».Odoram5. '" isberhlo 1. Isilbertbo 3. "* histberhtura 1. "" aree i.
    '*« Giselberthum 3. "'. Ymmonem a.semper. "8 dnci 3. ipsius a. 779 porcos 3. ' 80progecit 1.
    781minilatus est 3. *89irt initio «_. "3 hisberhto 1. iselbertho 3. smpius.. '"* conspirarel «. '8^con-
    lempti 1. *86polestale 5. 3 '*' Brisag a. ^deestZ. '»»in ea 3. "° coram 3. 791veniale 2. 's 1 de-
    sideratissimus 5. 1, A? 79. ila corrigendum videiur; desipere 1. 2. deficere 3.
    '•...•_ NOTM.
    Nordthuringowe rexit.et bis annis marchio-limitis (221) Sunt qtii, ex vocabulo Germanico Imme,
    Saxonici conslitulas esse Videtur. (impi), apis, hanc famam nalam esse, piitent.
    (220) Cbevremonl propre Leodium. (222) Cf. SS. I. 618. III. 324.
    173 RES GEST.E SAXONI&E.- LIB. II. 171
    perlinerc voluit, quicquid episcopns egissel sine suo A El nunc qum necessilascogit, ut serviamus Saxoni-
    iniperio. Quare quia contra auctoritalem regi quasi bus, nisi noslra discordia? Quando vos armis cir-
    praecellcnti noluit subici, sed recessit ab eo *", in cumdederunt, num vicloria tmtali sitnt? Vktoribus
    Haromaburgensem"" urbem quasi in exiliuro desti- certe turpe est servire. Optimum omnium morialium,
    navit, Roihardum 798vero episcopum 797(225) no- qui me a puero nulrivil et inler amicos semperhabuil i*
    vam Corbeiam direxii. In brcvi vero ulrisque cle- el magna potestale clarificavil, nostrum communoiM. i
    menter ignoscil, in sui gratiam suscipit 79s, et bo- dominum deserui, et Saxoni me 81_ 9 periculo capittt. *'
    nori pristino reddidit. mei Sociavi;modo, ul scilis, pro merito honore con-
    1 26. Ad coercendam 799igitiir ducum 800praesmii- tttmeliaab eo affeclus, armis circumdatus, pene ex
    ptionemniissusHerimanniis(224) cum exercilu, in- tibero servus faclussum 8ao.Ut ergo npverilh, me cx.
    venit cos snper lilus jJeni, magnamque partem fide communi ulililali velle consulere, tibi Ansfrid
    exercitus 801abesse, eo quod jam Rennm cnm praeda unkam filiam meam desponsabo,quo nullo apud vos.
    transissenl *•».Circumfusus iiaque dux ipse Evtir- inftdetiiaih scrupulo nolari queam. Date igilur locum
    hardus militum armis, muitis vulneribus acceplis mutui 8S1 colloquii, et ex me ipso fidem probabilis,
    ac viriliier redditis, perfossus tandem telis corruit. qnarii per nuntium necdum poteslis. Ipsi ad havc,
    Isilberhtus aulem jjugiens, navem »03 cum plttri- B quamvis ferrei pecteris essent, et illum jam olim,
    bus s0*ascehdit, quaeonere praegravala subcumbens suspeclum haberent, tanlae tamen calliditati 8»2 ce-
    mergitur, ipsequeduxcum caelerismersus, numquam dentes, suasibilibusemolliliverbis 893,mutuo dabant
    cst invenlus (225). Rex aulem audila vicloria Jocum conspectui. Al ille armntos habens iocis,
    suorum 80"roilitum ac morle dticum, gralias egitso" oportunis absconditos, dolo ambos eepii, el sub.
    omnipotenti Deo, cujus saepius auxilium expertus cnslodia regi deslinavit, mandato ,! 4, in ha:c verba
    est oportunum; prseficiensqueregioni Lolhariorum pariter- direclo ; Elalior (227), inquit, est mollior,
    Oddonem, Riewinis S07filium 80s,et ul nutrirel ne- vinclis 8!* aul verberibus 8,s non indigel, minh "".
    polem suum filiumIsilberhli, optimaespei puerulum, pandit universa qum scit. Ansfrid vero durior ferro
    nomine Heinricum, Teversttsesl in Saxoniam. Maler est 8!8, liunc si lormenta accerrima rimeniur, ma-
    auiem pueri copulata est conjttgio Hlulhowico 8'19 gnum est. Quos cum rex suscepisset, aliquanto lem-
    regi, el Heinncus fraler regis discederisa Lolhariis, pore custodiaemancipalione castigavit; postea suav
    secessil in regnuni 810Karoli. (DCCCCXL.)Necem gratioelenitate sibi associans, in pace dimisit. Cunv
    ducum asperrima hiemps, hiememque sectita est ergo causae causis el res 8»9 rebus ila copnlatae
    fames validissima 8U(226). sinls30,ulsententiarum ordine discerniadeo non de-
    27. Post haecImmo 81S,revera 8lanescio an falso, beant, nemo me teinporum 831vicissiludine accusei,
    arma sumit conlra regem, et media hieme circtun- dnm posleriora anterioribus prseposuerimgesta.
    datus exercitu, se pariler cum urbe 81i tradidit, ac 29. Rex igitur vicina sibi 83!semper clemenlia
    deinceps fidelis et ulilis permansit. graves 83a fralris miseratus labores, aliquanlis.ur-
    28., Nepotes quoque Isilberbti servituti regiae se bibus suis usibus concessis 83*, permissus esl intra
    subjiciebanl815,urbibus quas lenebanl nichilominus ?»«regioneroLothariorum habiiare.
    retentis. Kievermont eliam ab Ansfrido 816et Ar- 30. Eo 8'6 lempore barbarornm 837bclltim ferve-
    naldo 8" adhuc tencbatiir, ad quos Immo mandaltim bat. El cum mililes ad manum Geronis praesidis
    lnijuscemodi 818dirigens ail : De me non sentio nisi conscripli crebra expedilione altenuarentur, et do-
    quod vos senlilis, de vobisauteni notum esl, quia hu- nativis vel tributariis praemiis minus adjnvari pos-
    jus gentis principes esth. ISulli ergo dubium, quin sent, eo quod tribnta passim negarenlur, seditioso
    duabus manibus quisque magis valeat quam una. odio in Geronero exacuuntur. Rex vero ad commu-
    Cerlum est itaque, ires unum fortiludine prmcedere.f^ nes utililales rei publicaeGeroni semper juxta erat;

    VARI^i;LECTIONES.
    794ab eo desunt'% "* bammaburgnensem 1. hamraenburgensem2. Hpmmaburgensem3. "• rulhardum
    A. Ruodbardum 3. 797episcopiimvero 3. "8 suscepit 2. 3. "» coercendum2. 800ducis2. «01de.est2.
    803transisset 2. «°3 navim2.' 804 mullis 2. 8°» deesl 2. »•'agit 1. ^07 ricwini 2. Ricuinis 3.
    s°sadd. ut ei regnum procuraiet 6, quod in codd. oinissumesse, fere putarim. 809liithuuico1. ludwicoA.
    810regionem5. "" fames ral. secuta est 2. 812Ymmo A. semper. 813vera 3. 81*orbe A. 81»subja-
    cebantl. 816 Anfredo3. 81* arnoldo 2. 5. A. 8,s inijuscemodi jnandalum 2. 819saxonibus me 1:
    Saxonice3. 7. *~°deest A. 821deest 1. miiiuo colloquio A. 8 8,a calidjtaii 1. 8!3 verbis emollili.2.
    814aeest 2. 82»vinculis A. 5; S!6 ververibus 1. *'~niinus 1. 8S fcrrOdurior esl2. d. est ferro A. 8'9 dccst
    1. acrcbus res 3. 830sunl2. s8Hempcrum 2. s~~semper sibi A. 3, 833gravis 1. 834concessis usibus
    8382. in lerra 3. »!6 cod. 1. cap. 50 verbis : Et cum roilites iiuipit. 837b. barbarum 2. belltim bar-
    baroruni A. 3.
    NOT^;.
    (225) Slrazbnrgensem. (226) Cf. Ann. Coloniensesa. 939. (Mon.I. p. 98)
    (224,)De HerimannoAlamannorum duce cogilare et Ann. majores Sau Gall.a. 940 (ib. p. 78).
    videtiir. (227i Afnaldus.
    (225) De die moiaisnibil constai.
    175 WlDUKINDlCORBEIENSISMONACHI 17G
    Unde factum est, ut niniis exacer.bati, odia stta in A Novembiis »'* usque in ipsas Kalendas visae sunl-
    ipsum quoque regem verlissent. Quibus visis 8:* mulli morlales B"° terrili, aut ni-
    31. Quaecausa Heinricum rainime latuit »",,et — iniampeslilenliam vel ccrte regni mutalionem me-
    ul solet, amaris animis dtim 83«dulce aliquid offer- tuebanl; quoniam "»« quidem ante regis Heinrici
    tur, — facile persuadebat **•hujuscemodi homines excessum multa prodigia monstrala sunt, ita ul
    sibi concordare, spem habens iterum regnandi, solis splendor forinsecus aere «**absque nubilo pene
    dunv nossel* 41 exercitum regi offensum. Deriique nullus apparerel 8"s,inlrinsecus autem per fenestras
    mullis inlercurrenlibus legatis,. et munusculis invi- domprum rubeus tamquarn sanguis infunderetur.
    cem missis, omnes pene orienlaJium partium milites Mons quoque, ubi ipse rerum Doroinus sepultus est,
    sibi colligavit. (DCCCCXLI.)Quse res ad lantum fama prodidit, quia multis in locis flammasevomeret.
    nefas processit, ut conjuralione -valida facla, in Hominis (229) eliam cujusdam manus sinistra ferro
    paschali festivilate, quae erat proxima, cum ipse amputata, post annum fcre inlegrum reslilula est ei
    Heinricus ad »'*«palalium adisset84a; regem occidere dorroienti, qui pro signo roiraculi sanguinea linea
    cogitassenl, ipsi vero regni -diadema inponerent «*4. loco conjunctionis notabatur. (DCCCCXUI.)Sed co-
    Earum rerum dum non esset publicus prcdilpr, melas inundatio nimia, inundalionemque boum pe-
    semper se prolegenle summa divinitate, nolaefactae B stilenlia subsecuta est.
    sunt regi insidiae modicum anle pascha. Qui fide- 33. (DCCCCXLIII.)Defunclo aulem Oddone 8",
    lium mililum 84«vallalus manu die ac nocte, nichil- Lolbariorum praeside(230), ac regis nepote Heinrico,
    que decoris vel majestalis regiae cpram populo ea ducatus regionis conceditur Conrado, cui et unicam
    sollempnilate minuens, nimium boslibus intulit li- filiam suam rex desponsavil (251), quia ssoerat ado-
    niorem.Postdiemverp sollempnem, consiliomaxime lescens acer et fortis, domi mililiaque 861oplimus,
    Francorum qui eo lempore »4«sibi adslabant, Heri- commilitonibus suis carus.
    manni *4' scilicel, Udonis alque Conradi «4»qui 34. Illis diebiis Bertholdus 8*J, frater »•»Arnulfi,
    dicius est Rufus (228), secrete proditos jubet com- procurabat Bajoariam, pugnansque ccnira.Uiiga-
    prehendi vel cerle occidi. Inler quos erat primus in ries, victorquevexistens, triunipbo celebri faclus est
    cseleris omnium bonarum virtutum rebus absque clarus(232).
    hac riexa fprtissimus pptimusque Erich ***.Hic cum 33. Rex aulero de die in diera preficiens, palerno
    arroatos ad se properasse inlellexissel, conscius regno nequaquam est conlentus, sed abiii Burgun-'
    causarum, equum ascendit, arnia sumit, circumfu- diam, regem cum regno in suam accepit potesla-
    susque hoslium turmis, roeinor prislinav virlulis ac tem (233). lltigoneni (254) alterum armis edomuil81*
    nobilitatis, elegit mori quam inimicorum dcmina- C sibi subjectum fecit. (DCCCGXLIV.)Gujus ttbulam
    tioni subici. Nam lancea perfossus pccubuit, vir auream regis6"dono cencessam, gemmarum varietate
    omni virtute ac induslria civibus carus.atque clarus. mirabilem, videmusin allari protomartiris Stephani
    Caeteri autem insidiarum conscii in alleram hebdo- rulilantem 866.
    madam •»'•dilTerunlur, el secundum leges8B1 scele- 36. (DCCCCXLW)Igilur cum omnia regna coranv
    ribus suis meritas pceriassolvenles, capilecavdunlnr. eo silerent, et polestali ipsius omne.s hoslos cede-
    Heinricus autem fugiens regno ccssit. rent, monitu el intercessione sanclae matris ejus re-
    32. Eo annp et portenla quaedam apparuere «»', cordalus est muliis laboribus faligali fralris *•*,
    «cilicet comelae. Nam a quinta deeima Kalendas praifecitque eum regno Bojoarioruiii, Berlholdo "•*
    VARl^: LECTIONES.
    ."'«"causse—latuere 2 43 839ul solet armis, dum araaris animis A. 840persuadebal facile 3. 841nos-
    sent2. «4*deest. 2. 7. » adiisset 3. isset A. 814inponere 2. 7. 8V»militnm fidelium 2. *u add.
    maxime3. »**herimannus 1. *48Chuonradi 3. et ita smpius. 849Erik3. 8"° ebdoinadam 2. 861legisl.
    «" apparens 1. 8*3 Novembres 3. 854visusl. •« mortales mulli 1. "• quo 1. A. quomodo 3. 7. 8"
    aerem 2. 8"8 appareat 1. 8»9 udone 3. 86t qui A.2. 5. 861militiaeque3. 86*berloldus ••' 2. A. Berthpl-
    dus 5. «63deest 1. 864edomavit 2. SG"regni 3. 8*6 in altari — rutilantem desunt 2. add. ilerum
    . recordatus esi 1. "» Berlholdp 1. 3. berteldp 2. A.
    •' '-' NOTJE.
    (228) Cpnradus aut Gurcipcldus ille, ducis Eber•- D (251) cf. I. c. 37. Nuplias a. 947 celebratas esse,
    bardi fratruelis, cum Udene ccntra Eberhardum et Cont. Reg. tradit.
    Giselbertum a. 939 missus, a. 948 merluus, aut (232) Berlboldus jam a. 937. Bawarisedux consti-
    Conradus Werinheri filius, post gener regis et dux lulus, prope Wels Ungarios magna cae.deprostravit,
    Lotharingiae, habendus est. quae victoria cum Ahn. mai. San Gall. in a. 943 col-
    . (229) Hoc miraculum non Heinrici mortis tem- locanda essevidetur, quamvis Cont. Reginonis et
    pore, sed his annis factum esse, ex Flodoardo a. Ann. Salisburgenses a. 944. exhibeant. Diemll.
    944 apparet. Aug. Adventinus IV. 23, 17 annotavit.
    (230) Oddonem a. 944 mortuum esse, Flodoardus (235) Hoc jam diu antefactum esse, exFlodoardo
    h. a. iradit; Cont. Regiiionis mortenv in a. 943 col- a. 9i0 apparel.
    locati Apud Calmet liisi. Loth. Probb. p. 340 lcgi- (234) Hugonem magnum, quocum his annisFlod. Ot-
    lur, Oltonem diploma Adalberonis ep. corilirmasse ; tonem roodo amice mpdp hostililer egisse,
    notav chronologicaclamen non satis inler sc concor- Iradit.
    danl. De Heinrici inorle nihil censiat.
    IV RE5 GESTJE SAXONKLE.— LIB. II: 178
    jam defunclo (235), pacem alque 869concordiam cum A raodum fulguris *" cita repercussione •" splendorem
    co taciens, qua usque in finem fideliter perdura- quendam emiitenies; facies rubicunda, el prolixior
    vit 87°.Erat aulem ipse dominus Heinricus cepula- barba, el «89 haecconlra morem anliquum; peclus
    ttis matrimonio filiae dttcis Arnulli (236), feminae leoninis e9° quibusdam sparsum jubis : venter com-
    egregite formae mirabiiisque prudentiae. Fralrum modus; incessus quondam citus, modo gravior ;
    vero pax alque concordia, Deo acceplabilis homini- babitus palrius.et 891qui numquamsit peregrino 89' .
    busque araabilis, loto orbe fit»" jam celebris, dunv usus. Qiiolienscumque aulem sit opus corona por-
    unanimes res publicas augent, hostes debellanl, ci- tauda, jejunium.semper praecedere 893pro vero tra-
    vibus paterna poleslate praesunt 8". Ducatu igitur ditur. Heinricus vero morum gravitate pollebat, et
    Bojoariornm acceplo, nequaquam desidia torpuit, sed' ob id ab ignotis minus clemens jocundusque praedi-
    abiens Aquilegiam 8'3 cepit, Ungarios duabus vici- • cabalur, conslanti admodum animo; fidelis et ipse
    bus arniis superavit 8'4 (237), Ticinum transnatavit,, amicis, ila ut mediocris 894substantise mililem con-
    et prseda magna intra regionem hostium capla, jugis suae sororis malrimoiiio honoraret, socitim
    exercitum incolumen palfiam 8'* reduxit (238). Ta- sibi 89"amicumque facerel (241). Erat corpore pra:-
    lium igitur et lanlorum mores habilum formamqtte, stanti, et qui in adolesceniia omnem heminem egre-
    quos summa clemenlia mundo ad delicias omnem- B gia forma ad se incliiiarct. Junior verd fratrum
    que decorem destinavit, nostrae 8'6 non est oninimo- domnus Brun s96magnus eral ingenio, magnus scien-
    dis virtutis s" exponere. Verum devolionem, quain lia et omni virtule ac industria. Quem cura rex
    crga eos babemus, penims celare nequimus. Ipse praefecisset genti indomitae Lolhariorum (242), re-
    denique doininus reruhv, fratrum nalu maximus op- gionein a latronibus "' purgavit, et in lanlimi disci-
    limus, inprimis pietate ei'at clarus, opere omnium plina legali instruxit, ut summa ralie summaque
    mortalium constantissimus, praeter regiae disci- ' pax.illis in parlibus lecum tenerent.
    plinae terrorem semper jocundus, dandi largus, 37. Igiiurcumbellainiestinaexternaquecessarent,
    dorniiendi parcus, etiijter dorraiendum semper ali- leges divinaeatque humanae auctorali vigere pollent.
    qnid loquens, quo eum semper vigilare aeslimes, Gravisque persecullo monacliis oritur in diebus illis,.
    amicis nichil negans, et supra hominem fidelis. Nam afflrmanlibus 89«quibusdam ponlificibus, melius ar--
    quosdam audivimus accusatos et peccali nvanifeslos, bitraii 899,paucos vita claros quam plures negligen-r,
    ipsunv eorum advocalum el inlercessorem el crimi- tesinesse 900monasleriis oportera; objiti, nisi fallor,.
    nis nullo modo credulum, et e'« ab eo post babi- sentenliae palrisfamilias ,01 prohibentis. seryos. »0»-
    tos 879,taniquam nichiluniquam in eum peccassent. _ zizania colligere, sed utraque.crescere opprtereet »9»
    Ingenium (239) ei admodum miranduni, nam post zizania et triticum usque ad messem (Matth. xni,
    inorlem Edidis »soreginae, cum anlea nescierit, lit- 29). Quo factum esl,.ut plures propriae infirmitatis
    leras in lantum didicit, ut pleniter libros legere et conscii, deposito babitu et relictis monastcriis,
    inlelligereSS1 npverit. Practerea Rpmana lingua (240) grave onus sacerdolum devitarent. Fuerunt aulem
    90*hoc
    Slavanicaque *'~ lequi scit 883. Sed rarum esl, quidam qui summura poiilificemFrilhericum
    quo 884earum uli dignelur 8S».In venalionibus cre- non pure, sed ficte fecisse arbitrati sunt90», qua-
    ber, labiilarum ludos amai, equitatus gralianv regia tinus venerabilem virum regique fidelissimumab-
    »0' possel ,9»
    gravitate inlerdam exercens. Accessit ad haec et batem Hadumarum 906quoquo modo
    nioles corporis, omnem regiam ostendensdignitatem, dehonestare.l.
    capile»»• cano sparsus capillo.; oculi rulilanles ct in 38. Ipse enim erat vir 909magnae prudentix ac
    VARl^; LECTIONES.
    869et 3. 870permansil 3. 6. »71deest A. «7»
    praesumit 3. S7»aquilegaro 2. A. 874 superavit armis 2.:
    1
    87»in p. 3. 8*>nostrum 3. 877virlulibusl. deest3. «'» deesl 3. 8'9 3. 88< edtdisl. in-
    posthabilos *"
    teilegere 1. 887 8»« slavicaque2. Sclavonicaque 3. 88J sciebat 3. 88i qua 2. quod 3. dignaretur 5.
    s~~deestl. "** add. ad A. 890leonis 2. leoninuroS.
    fulgoriscorr. fulguris 2. 88sf.cilharaepercussione2.
    »91ni 3. *~~peregrino sit 2. «9» caedere2. «9*melioris 1. «»" deest 1. 88«dominus Bruno 3. 807add.
    ila 3. 89«afflnnanlibus 1. 89»arbitrari 2. 3. 7. videri 6. 9°°esse 2. S01palrisfamil)* i.^A. 5. _ 9»v
    servo 1. s°» decstZ. 9°4 fridericum 2. A. friederichum 3. 9" aibitrali sunt fecisse A. hauu.ma.;.
    ren-i2. 90'quompdp 2. 908possilA. wdeestA.
    NOT.E.
    (255) Obiil a. 945 leste Conl. Reginonis; die 23. ;Dliaroli prae oculis babuisse/ legenti facile pate--
    Nov., si Avenlino credere licetilV. 23, 21). bit. P.
    (236) Judilhae. • (240) Non de lingua Latina, qviam Otlonem ne '
    a. 950 a. Bawariis occisos inlellexisse quidem facile ; est deinonslralu (Flod.
    (237) Ungarios esse, a.
    •Annales Hefsfeldenses tradunt. • bua948, Liudpr. hist. Olt. c. 11. Ekkehard. decasi-
    Mon. II. 159), sed de vulgari Galliaelingna, snpra
    (258) De hac Heinrici expedilione nihil cerli com- Gallica, alibivero quara saepissimeRoroana
    babemus. Hansiz de Tiza quidenv
    perlum (Theiss), Ungariae • appellata (Nitbard. III. c. 5. cf. Hist. litteraire de
    I.liivio,cogiiavji, cui an assenliar dubito, cum for- , France, vol. VII, Averliss. p. XI. seqq.)Widukindus
    lasse in Italia Ungarios, cum palriarcha Aquileg. dicere videiur. -
    confcederalos Heinricus debellaril. Cf. Staindelii
    Ciiron. Bawariaea. 948. (241) Judithaesoror(Adelheid?) comili Burchardo
    niinsil.
    (259) In sequenlibus Widukindum Einhardi viiam (245) An. 953.
    a 180
    479 WIDUKINDICORBEIENSISMONACBl
    iiidiistivae.Sub ejus tcmporibus lemplura famosum A autem rex, super fortuna amici 9" Salis doluit, im-
    Vulueuseigne consuroplumesl (245), et abeorestau- peravitque expeditionem inGallium contraHugpnem
    ratuni et mullo majore 910 decore perfectum ,M. i'nannum secunduro.
    Hk; ponlificemsub custodia tenuit, secunda conjura- 40. Eo lempore (DCCCCXLVI)cum moraretur
    tione culpabilem(244), primum honorifice, sed cum rex 9'3 in campis silveslribus venaiionem agens, ob-
    litteras ab eo scriplas rep.rebendisset,satis severe. sides Belizlavi 994ibi 92»vidimus, quos populo rex "6
    Porilifex vero dimissus dum ultionem quaerit, con- praesentarijussit, salis super eis laelalus.
    tra 9" tanlum virum leges non praevalenl,humillima 41. llle annus notabilis casu calamitoso tolius
    monasteria auctoritatc tcroptavit, ut ad excellentis- poptili, de roorte scilicet beatav memoriaeEdidis re-
    sinva aequalilerprocederet. Sed liujuscemodisimula- ginae, cujus dies extrema sepiiroo 9" Kal. Febrtiar.
    iones incassum profusav. Nam abbas in gratia et celebrata est cum geiiiitu el lacrimis oronium Saxo-
    ainiciiia regis permansil, el causis inlercurrentibus, num. Haec nata ex gente Anglbruin, non minus
    pontifex quod cogitavit non implevit. sancta religione quam regali potenlia pollentiiim
    39. Soror igiltir regis »'*»(245) Hlulhowico regi slirpe claruit. Decem annorum regni consortia ie-
    genuit tres filios,Karolum, Lolharium el Karloma- nuii, undcciirioobiit. Saxoniam vero decein et nc-
    »14.Ipse enim »*»Hluihowicus916rex a ducibus B vem annis inhabilavit. Reliquit filiuni nomine Liu-
    1(11111
    suis cireuinvenlus, et a Norlhmanriis »" captus, dulfum, omni virtule animi et corporis ea aelale
    consilio HugonisLugduiium9'- 8 (246) missus cuslodiae nulli 9!«mortali »*» secundum; filiam quoque no-
    ptiblicaj traditur'. Filium autein ejus nalu roajoreriv raine 930Liudgardam, quae nupserat Conrado duci.
    Karloniaiinum 91»(247) Norlhnianni secum duxe- Sepulta est autcni in civitate Magalhaburg s31in
    runt Kotliuu '»-•(248) ibi »sl cl mortuus esl. Audiens basilica nova, latere aquilonali93*ad orienlem.
    UXPLICIT LIBERSECUNDDS *'*.

    AD DOMINAM MAHTHILDAM LMPERATOfxIS FILIAM.

    LIBRI TERTII INCIPITPRJEFATIO*3i.

    Quemadmodumcccii lerrmquefacies, hominum93"i_\\menest norniaque reciitudinh. Unde laborh Kostri


    voces, vullus ac mores mille modh cohcordi discor- opus, quod a diversismoribus diverse accipilUr, eo
    dia varianlur, sed »36 unius luminis sensusque du- quod ~" ingenii sermonisque clariiate egeat, sinn
    catu, Dei cuncta regenth providenlia, cogunlur, iia gloriosmclemenliwlum suscipiatur, nec in eo 93sno-
    publkis ac privath rebus intenih imperiale decus, stra insipientia, sed major consideretur devolio, hu-
    quod te ut serenissimumsplendofem gemmamquelu- militer deposco.
    cidhsimam tnundo effudii, unum justitim modera-

    EXPLICIT 93%PRJEPHATIO. INCIPIUNT CAPITULA.

    1. Quoroodb creavit rex filium suum' Lindulfum 5.-QucmodPHuga occurrit rcgi juxla fluviumCar.
    post se regem. 6. De Liudulfo lilio regis, quomodo llaliam adiit.
    2:. De Gallia profectione, el allercatione regis et 7. De Bernhario rege Longobardoruro.
    Htigpnis ducis, et rege Lulhwico. 8. Quomodo rex duxit exercitunv contra Boliz-
    3. Quo)nodorex Lucdunuin adiit. lavum.
    . 4 Quoniodo Rothun adiit et inde Saxeniam rever- 9. Quomodo rex rcginam 9i0 sibi sociavit, et Liu-
    sus est. D dulfus idep tristis inde discedit.
    VARIJE LECTIONES.
    add. est3. 9Uettantum A. "» regis igitur 2. auiem reg.is3. »14carloinannum1.3.
    9,0majori2. *il91"
    karoloniaiinum2. aulero.A. 2. 3. 916luthuuicus 1. jam semper. u" iiormannis 1. iiortinannis A. 3.
    918lucdunum 1. 919 carlomannum 1. et Sigbertus; 'Karolum A. 2. 3. 920 Uolhum 5. 9" ubi A.
    8J»ainicis 1. 9" deest 3. "* bolizlai A. 92"deest A. 2. 5. 920deesi A. 9i' VI. Kal. A. •»»nullo. 3.
    »s».morlalium A. 9aoLiulgardam nomine 5. 9ai magdeburg A. 93aaquiloni A. 3. as~ita A.; 1, 2,
    5, limc omitiunt. »34-ita 1. Prologus in librum lertium. A.935 Epistola Wilichindi
    30
    ad regiiiain Ma-
    thildini Ollonis imperatoris filiam 3. Hmc omnia desunt 2. homines 2. » scd ad u. I. s. du-
    catumA. 2. 5. 93* 8
    add. in A.9S ea 1.2 3. 9a9 94° reginas cod.
    Explicipil 1.
    miM.
    (245) A. 937; ecclesia nova dedicata est a. 948; (947) De Karlomanno regis Karoli lilio nihil com-
    y. Flod. h.a. pertuni liabemus. Flodoardus dicit, Gerbergam fi-
    (244) Cf. supra c. 25. lium minorero, id est Karolum, a. 945 naliini nii-
    (245) Gerberga. sisse; hic vero ibidem minime morlem obivit.
    (248) 1. e. Laudunum, Laon; v. Flod. a. 945. (248) Roibpmagus, Rpuen.
    Si(>.
    181 ', RES GEST^E SAXONICE. — LIB. III. 1S2
    10. Celebratis rex riuptiis revertitur in Saxoniam, A 43. Qualiter Raeinesburg se tradit, et regienem fra-
    secutusque eum Bernharius 941pacem cum eo se- tri resliluit.
    cuturus»**. 44. De faraoso Iriumpho quem rex de Ungariis ob-
    11. De conventu populi aipudurbem Augustanam 943 linuit.
    el miraculo quod ibi accidit. 45. De pugna Thiadrici adversus Sclaves.
    12. De filiis regis. 46. De portentis quae interim acciderunt.
    13. De insidiis qtias paraverunt regi. 47. De casu Conradi ducis.
    14. De apparatu paschali. 48. De iribus ducibus Avarorum-
    15. De filio geheroque regis et pontifice Frithu- 49. De triumpho regis.
    rico. 50. De rege.et versutiis Wicmanni.
    16. De conventu populi apud Fridisleri et Da- 51. De exercitu qui Wicmannum pene cepit in urbe
    danp 9Uet Wilhelme 94"ceroitibns. Suitleiscare.
    17. De pugna Lolhariorum cum Conrado duce. 52. Quomodo capla est urbs Cocarescemiornm.
    18. De obsidione Mogantiaca et altercatione Hein- 53. Quoraodo ultus est rex illam depopulationem.
    rici et Liudulfi. 54. De Gerone preside.
    19. De Ecberhtp 94eregis consobrino. B 55. De Sloineffo barbarorum rege et milite qui eura
    20. De Bojoariis quomodo juncti sunt Liudulfo. occiditl"
    21. De Arnulfo et fralribus ejus et quia exercilus 56. De rege quia crebris vicleriis glpriosus factus
    missionem petiit et accipit •*». esl.
    22. De rege, el quia raulti defecerunt a fide. 57. De Liudulfo quia palria cessit propter amicos. •
    23. De exercitu Saxonico qui Mogonliam adiit. 58. De litleris obiluni ejus significantibus.
    24. De Thiadrico et Wicmanno. 59. De Wicmanno qui Saxoniam occulte intravit.
    25. De Ecberhto et Wicmanne et duce Heri- 60. Quomodo flde Geronis susceptus est Wicman-
    manne 94s. nus.
    26. De regis adventu in Boioariam. 61. De prodigiis queeapparuerunt in veslimentis.
    27. De ponlifice Frithurico et caeteris ponlificibus. 62. De infirmitate imperatoris.
    28. Quoroode rcx infecto negotio reverlitur in 63. De profectione secunda regis in Ilaliam.
    Saxoniam. 64. De Wicmanno, quomodo iterum rebellavit.
    29. De causis Herimanni et nepotura ejus. 65. De Danis, quomodo Chrisliani perfecte facli
    30. Avares junguntur Bojoariis 949, rex vero oc- sunt.
    currit eis.cum valida manu. 66. Gero propter juramenlunv dimisit Wicmaniiuni.
    31. Bojoarii bello fatigali de pace tractant. 67. Quomodo Gero 9" Lusiki vicit.
    52 De placito regis apud Cinnam. „ 68. De duobus regulis et Wicmanno.
    33. De ponlifice Frilhurico et Conrado duce. 69. De nece Wicmanni.
    34. De Liudulfo qui a patre iratus discessit, et rex 70. Acceptis armis Wicmanni imperalor jam factus
    eum persequitur. scripsit epistolam in Saxoniam miltendam.
    55. Pugna apud Horsadal. 71. De legatis Grecorum el eorum fraude.
    56. Obsidipurbis quae9"° dicitur Renesburg. 72. De Gundthario et Sifridp.
    et eorum impc-
    57. Liudtiifus pacem peslulat sed non impelrat, et 73. De populo Constantinopolitano
    ratoribus.
    de morte Amulfl.
    38. Liudulfo pax datur, et rex Saxoniam reverlitur. 74. De Malhilda matre imperatoris et obilu episco-
    porum Bemhardi et Wilhelmi.
    59. Heinricus Ncvam urbem adiit.
    75. De reversione imperatoris ab llalia et de obilu
    40. Qualiter rex filium clementer suscipit.
    D ejus.
    41. De fine penlificis Frithurici. 76. Quempdo populus pro patre elegit filium ejus
    42- Qualiler Ucri a Gererte capiuntur. in principem.
    EXPLIClCKT ~li CAPITULA.

    VARI^E LECTIONES.
    941berthaTius cod. 9i» facturus ? 943 Wt dano corr. dadano cod, 9>" iinllielmo
    angustanari \cod.
    cod. 94»etberhto cod. smpius. 9" acipit cod. 9VShirimanno cod. sapius. 9'9 boioarios c. "° qui c.
    '"' ergo c. 9»aexplicit c.
    m WIDUKINDICORBEIENSISMONACHI l§i

    INCIPIT LIBER III •»,

    i. Post excessum9'4EJidis regina?(DCCCCXLVI) .\ de advcnlu regis Hugo, timore quoque perlerrilus,


    oinneni atnorem maternun)tratisfuditrex iu uiiiciim dimisit Hluthowicuin96S.Dimissusigilur Hlutbowi-
    lilium '"" simm Liudulfum, factoque testamenlp cus regi occurrit, jungilnrque cum sociis exercitui
    crcavit eum regem post se. Ipse autcnv tener adhuc illius.
    erat adolescens, setalis non liabens amplius quanv 3. Rex autem cum exercitu Lugdunum»69 adiif,
    sedccimannos. eamque armis templavit, inde Parisius 9'9 perrexit,
    2. Rex vcro in Galliam9teproficiscensexpeditio- Hugonemque ibi obsedit, memoriam quoque ' 71
    nem.coaclp apud Camaracaro•" urbem exercilu, Dyonisii marliris digne honorans veneratus est.
    fcsliuat intrare regnum Karpli, vindicaiidaecausa '•* Ductus inde exercitus contra nrbem Remensem,
    injuriaegeneris 9"9 sui Hiuthowici. Quo auditp Hugp, ubi erat nepes Hugonis(252)conlra jus fasque omne '
    missa legatione, jurat per patris sui (219) animam, subrogalus episcopus,lcgitimo pontifice(253) adhuc
    qni jam ol.iniperiit Deo regique 96° proprio repu- superstiie. Armis autem urbem capiens, injusie
    gnando 961,quia tanta sibi esset copia armoruin 96°, conslitutum expulit sacerdotem, legitimura ecclesiae
    quanlam 963bactenus rex numquam vidissel; ad- sediquepropriaerestituens.
    ditque964'coiiiemplum,vane tumideque super Saxo- i. Exinde, collecla ex 'omni exercitu electo-
    nes lo.qu.endo,quia inbelles essenl, et quia facile B rum niililum manu, Rotbum Daneruro 9" urbero
    fosset una potione teloruni Saxonicorum seplero adiil (254), sed diujcuitale locorum, asperiorique
    obsorbere*•".Ad quod rex famosurosatis reddil 966 hieme ingruehle, plaga eos quidem magna percussil;
    responsum : sibi vero fore'»' (250) tantam mullilu- incolumi exercilu, infecto negolio, post tres raenses
    dinem pJleorunv ex culinis contextorum(251), quos Saxoniam regressus est, urbibus Remense atque
    ei pravseniarioporterei, qtiantam nec ipse nec pater Lugduno cum caeleris armis caplis HlutlipwicPregi
    siius umquam viiletil. Et revcra cum esset magnus, concessis.
    valde exerci.lus,trigirtla scilicet duarum legionum, 5. (DCCCCXLW.)Iluga »'* autenvexperlus po-
    non est inyeftlus, qui bujusmodi non uteretur tegu- tentiam regis virlutemqne Saxonum, non passus est
    inenlo, nis.irarissimus quisque. Cerlus autem faclus. ultra lerminos suos. hosliliter intrare, sed per-.
    VARI^; LECTIONES.
    M3Ija, 1. Explicit prologus. Incipit liber lertius A.; eliam Itmcdesunt 2. 9"4 discessum A. *>"deesl 5..
    »*' gallicam 2. 3. 6. 7. .••»' cameracam A. »•» causae1. 9"9 generis1. M0regi 2. 9el repnngnando 1.
    969armaioruro 3. 9«»quanta 1. A. °64 addiditqne A. 2. 3. 9C"absorbere 3. »°6 redtlidit 2. 3. 6.
    ^6' esse 3. »68 luthuvicum1. jamsemper. 969iucdunum 1. semper. 97°parisium A. 2. 3. »." add..
    sancli 1. sec. manu. •'» rotbundanoruro2. A. »JShugo A.-2,-5.
    "
    NOT^L.
    (249>Rotberli regis, cf. 1. c. 50. Q (251) Subjicimus luc potissimum Rathern Vero-
    (250) Cod. A,, tanlam roiilliludinenv pilleoruni. nensis episcopi locum, uude pileos stramine con-
    fceninorum, quos fi praesenlari.oporterel, qiianiaro feclos Saxonibus proprios fuisse constal; exscripsi,
    nec ipse, nec patersuus umquam videril. Et revera eum ex codice regio Monacensi savc. x. fol. 7 :
    cum esset magnits valde exercitus,, iriginta scilicet i Saiiclus iste nuda seminudus et inequalissima.
    dtiarnm legionum, fere non est inventus, qui fcenino volutabatur diebus ac noclibus per septennium
    nonuiereiur pilleo.—Codd.2, 3, laniam mulliludi- humo nos criminosi veniam rogaturi, pilleum.villo-
    nero pilleorum foeninorum,quos ei prsesenlariopor- sum capillis, quos ex.lrahere lugendp debueramus,
    teret, quantam nec ipse,'i)ec pater suus u.mqtianv ne infregidemur, superinducimus, ejus cuphia nix
    [deest2"l viderit [viderit 3, 6].J5l 'revera cum esset grando et aura erat imbr.ifera. Hiemalis salis rigor
    magmis vakie exerci:us, Ir.iginia scilicei duarum incoinmodus, qui lavaret ulique quod cpmmiserat.
    legioiiuiii, non est iiiveiitus , qni iceninonon ute- scelus. Pro pilfeo, quein moris est incesta eliani
    retur pilleo, nisi Corbeiusabbas, nomine Bovo [no- generalilali adversa vel ejusdem estimalioiiis iunu-
    iniiie Bovorct Hic erat om. 6], curo iribus suis se- mera plangentes, pellicuiis exolicis iiitus farcire ,
    quacilms. Hic erat vir sapiens ac clarus, a Deo bruniali caput ipsius operiebatur lanugine. Slipu-'
    nobis ostensus, non concessiis.(fi).Hiijuspatris avus laris illa rilus Saxonici camera qiiaiu verlici pro
    [hujus paler _3] Bovo (b) Gra^cas lilteras coram vitando solis iinponunl ardore, Phcebusilli erat Ua-
    Ouonrado rege legendo faclus est. clarus; et huic mivoniusipse. PEBTZ.
    cjiisdem noininis avus erat, ut natu major.,omni. (252) Hugo Heriberli Viromandensis filius, erat
    qui
    [sic omni (3| virtute ac sapientia potior. Sed el ipse P, Remensera episcopalum invaseral, consobrinus
    nepos erat Warini, qui ex milile faolus est mona- Hugoniscpmitis, BOUQUET. Cf. lamensBpra col.155,
    chus el primus oronium. apud Novain Corbeiamre- nota 177.
    gulariter electus esl [deestp~\in paircnv. Qui cum (253) Arloldo.
    essel admirandae sanctilatis, ad augmentuni' virtu- (254) De hac Roihomagi urbis Nordroanniaeobsi-
    liim suarurn bealaequeroemoriaeSaxoniavpreciosuin dione, a Flodoardo praetermissa, cf. D.udoS. Quin-
    aliulit ihesauriiin, reliquias vjdelicei pretiesi mar- tini decanus lib. ni. ap. du CbevsneSS. II. Norm.;
    tiris Viti. p. 150 seqq.
    (a) Kam nonnisiannos sex monasteriopraefuit,an. 900-16luil; CnnrartusverorexannoOlo Corbeiamvisiia-
    S4-2-48. vil; seniorBovodeniqueaniio879-90abbaliamrcxit.
    [b) Bovo,ut ex AnnaliliusCorbeienfibus, patet abbas
    185 ,.- RES GESTJ5 SAXONICE. — LIB. III. 186
    genti9,v in eaJidem expeditionem anno sequenti, A Liudulfus, tristis a rege discessit, profectusque in
    occurril(255) juxta fluvitimqui dicitur Char9'"(256), Saxoniam, aliquamdiu moralus est in loco consiliis
    roanus de.lit, juxtaque imperium regis paclum iniit, funesto (261) Salaveldun.
    iililisque proinde perniansit. 10. Rex veroiii Italia celebratisjuxta magnificen-
    6. Vidensautem rex filium suum Liudulfum vi- tiam regalem nuptiis (262), proficiscitur inde cum
    rum faeitim, dedil ei conjugem divitiis ac nobilitale novi matrimonii claritate , acturus 988 proximum
    "claram,ducis Herimaniii filiam, r.omine Idam. Quam pascha in Saxonia, laetitiam palriae magnaroque
    cum accepisset, in brevi post haec socer moritur graliam conferens. Persuasus quoque rex Bernha-
    (DCCCCXLIX),cum ducatuomni ei possessione re- rius a Conrado duce, cui Papia cum praesidio miii-
    licta. Accepta aulem potestale, anirouro tranqttil- lari relicta »89erat custodienda, regem subsecu-
    lum, quem in puero 9'6 gessil, exuit, armatumque lus est in Germaniam , pacem curo eo facturus, el
    roililem in Iialiam duccns, aliquantis jbi urbibus oranibus qnae imperavisset oblemperaturus. Cui
    captis et sub cuslodia tradilis, ipse revertitur in regiav urbi (263) appropinquanti, occurritur mi-
    Franciam(DCCCCL). liario ab urbea ducibuset praerectispalatinorumque
    7. Eo tempore usurpalo imperio , regnavit in primoribus, et regaliler susceplus, ductus in ur-
    990-manere.
    Longobardia homo ferus 9" et avarus, et qui onv- B bem, jussus est in hospitio sibi paralo
    nem justitiam pecunia venderet,Bernharius9'8.257). Neque enim faciem regis intra tres dies videre pro-
    Yerilus aulem singularis prudentiae reginae virtu- roeruil. Quod aegre ferens Conradus, qui ettnv ad-
    tem 9'9, a Hlulhowico vege (258) reliclae, in muliis duxeral, unumque cum eo sentiens filius regis
    cam afflixit, quo lanti decus splendoris"»' extingue- Liudulfus, suspeclum super" 1 haccausa Heinricum,
    ret, vel certe obscuraret. fralrem regis, habenles, qnasi ahliqua slimulatum
    8. Illo tempore rex proficiscitur in militiam invidia, devitaverunl eum. Heinricus autem sciens
    contra BolizJavum981regem (259)Boemiorum,etcum adolescenlehv maternis destitutura 99a suffragiis,
    capieuda esset urbs quae nuncupabatur Nova (260), contemplui ccepit "3 eum habere, in lanlnm ut a
    in qua clausus obsidebalur Bolizlavi9saiilius, pru- conviciis ei quoque non parcerel. Interea rex regem
    denti rex cousilio diremit prcelium, ne miles in ra- alloquitiir, in gratiamque regis ac reginae susceptus,
    piendis hoslinm spoliis aliquod periculum incide- dedilionis sponsionem dat, foederisque 994sponla-
    9"
    ret' 83, Considerala ilaque virtute regis ac innu- nei 99"diem locumque 996apud urbem Auguslanam
    mera multiludine exercitus, Bolizlav 984urbe egres- "designans.
    sus, roaluit taulae majestali subjici, quam uliiiuanv 11. libi cum 99scoiivenlus fierel, Bernliarius ma-
    l~w suis ^0'1 manibus im-
    peruiciem pati; sub signisque stans, et regeim au- C nus filii sui 999Adalberhli
    diens 98"responsaque reddens, veniam tandem pro- plicans, licet olim Hugonem fugiens regf subdere-
    meruit. Inde plena victoria gloriosus factus rex, tur (264), tunc lainen renovala fide coram omni
    Saxoniam regreditur 986. exercilu famulaiui regis se cum filio subjugavit. Et
    9. (DCCCCLI.)Cumque eum yirtus proefataere- ila dimissus, in looa Italiam remeavit cum gratia et
    ginae non laleret, simulaio itinere Roroam proficisci pace. Ibi mirae magnitudiuis Iapis grandinis toni-
    slaluit. Cunique in Longobardiam venttim esset, tru 1003ac lempestate turbulenla de ccelo jaclus, in-
    aureis muneribus amorem reginae super se probare gens miraculum muliis visentibuspraebuit.
    lemplavil. Quo fideliier experlo, in conjtigiuui sibi 12. Nati suiit autem regi filii ex serenissima
    eam sociavit, cumqtte ea 987urbcm Papiam, quae est regina primogenilus Heinricus (265) , secundus
    sedes regia, obtinuit. Quod cum vidisset filius ejus Brun 100' 1
    (266), ler.tius 10°"paterni norainis majestate
    VARI7E LECTIONES.
    "* pcrg. ei 2. sn car A. 2. 3. Kar. 6. 976quam impuero 1 9" forlis 5. 9" brenharius 2. post vero
    bernharins; 8 semperBerngarius. 979virulum A. 980ducis splendorem A. «sy 82bolizlaum—-bolizlaiA. '
    983milites-^inciderent 2. 984 bolizlal'2. Bolizlaf 3. ' adiens 1. 986 est 5. 6. 9«*eam 1.
    991 regressus
    »88 aclurusque 3. 9S9 relicto 2. 99° praeparato 3. , deesil. »»»deslinaltim 2. 993 eum ccepil 1. 5.
    ' 94foederis5. 99»deesl 1?^ 996deesi A. 5. "' Augustam 3. 6. s^ deest % 999filii sui manus 2. 109'
    adalberthi 1. adalberti A. adelberti 2.3. ^ 01,1009deest H. ,003loniiruo 2. tonitrui 3. 1004Bruno 3.
    1005add. Olto 3.
    NOT^;.
    Intranle mense Auguslo.cf. Flod. a. 947. D Niemburg vel Nimburg, ad eoniluentem Albiae et
    • (255)
    (256) Chiers. Marlini ab oriente Prasac. BOEUMER.
    (257) I. e. Berengarius. (261) Cf. II. c. 15.
    (258) Lotharii vidua fuit. (262) De nupiiarum die non conslat, certe ante
    (259) Insolens est, quod Boleslaum negem ap- natale Domini celebratae sunl.
    pellat Bohemorum; idenv tamen facit Frodoardus (265) Magadabtirg.
    ad a. 950. MEIB.Cf. Dobner ad Hagecium 111. (264) cf. Liudpraud. V. 12.
    pag. 640-642. (265) Quo anno natus et mortuus sit, non Diem con-
    (260) Nova urbs (Nivunburg in dipl. Oltonis Mon. slat; a. 955 lamen filiimenlio fit (Flod. h. a.).
    Boica XXVIII.p. 183) urbis Pragae pars esse vide- mortis 7 Aprilis Necrologium Merseburgense indi
    tur. — Est Nivunburg, in cujus suburbio, Beheiro, cavil.
    Olto 17.Kal. Aug. doiiationeiiJpro S- Enimeramno (266) Brun obiil d. 8 Sept. a. 957. Necrol. Fuld.
    edidit, urbs vel a. 1345 Netimberge appellaia, hodie
    1S7 WIDUKINDICORBEIENSISMONACIII 188
    designatus (267), quem jam post palrem domi- A. multas ac graves causas summo porilificiobjiciebat;
    nunv l006ac imperatorem universus sperat orbis; fi- proptereaque regis toliusque peneexercilusoiTerisani
    liam quoque sanctae matris ejus vocabulo insigni- . incurrit, dum eunv peniius culpabilem ex illius i0!*
    tam (268), de qua non praesumimusaliquid dicere, diclis censerent. Praeterea 10!6 Tex severiorem l0!*
    cum ejus claritas pracccllat omne quod dicere aut animum gerens ex recenti injtvria, eminentissiraos
    scnbere valemus'100'. viros ac sibi quondam caros et in Bierlanico "»»
    13.(DCCCCLlII.)EniihverorexcumregionesFran- bello fideles, fralri 10!9 tradilos exilio dampnavil,
    cirum urbesque circuiret,audivil,quiaei insidiavpa- dum accusali rationem redderent, nec 1030se 1031pur-
    rarenlur a filio generoque; quapropter suramus pbn- gare 103!sufficerent. Hrerant 10» 3 Thuringi genere,'
    tifex revocatus, ubi austeriorem vitam more solito poteslatis praefecloriae, Dadanus (270) et Willehel-
    ctim heremitis et soli.tariis anle Pascha agebat, sus- mtis 1034nomine. Hoc facto niulli scelerum conscii
    cepit regem Mogontiae, ibi ei aliquamdiu mini- satis 103"perterriti, soluta contione, multitudine di-
    strans l008.Nefanda consilia prodita, a filio genero- missa, sese rex in orienlales partes contulit.
    que animadversa; purgandi locum criminis cum 17. Lolharii autem, cum regem duci Conrado sen-
    consilio ponlificis petunt 1009et impetrant. Qui licet sissent offensum,cunvjam olim ei infesli essent, «o
    sceleris manifeste arguerentur, paruit lamen rex eo- 3* quod ducatura super eos administraret ipsis i»vi.tis,
    rum senlentiis in omnibus 101°,loccrum leroporum- arma contra eum sumtinl 10» 6. llle vero imperlerri-
    que anguslia. tus, leoninunvexerens 10" animuro, sigrta signis con-
    14. Et cunvapparatus pascbalis apud ml Aquas traria invexit, et incredibilem multiludinem ex eis
    fieri oporteret, comperit, quia nichil sibi dignum ibi propria roanu fudit, dum sanguine amici, quem in
    paratum esset 10" (269); maternum gaudiis el ofli- proelio amisit, Conradi scilicet Evurhardi filii (271),
    oiisdecenter curatur, rcgemqueqtiero in Francia 1019 nt fera 103ssaevissima.acueretur. ltaque illi fortis-
    peneperdidit, in patria magnifice recepit. simo subpedilante 1039forlium militum manu, ad-
    15 1014.Nam conforlatus amicorum gentisquepro- verso exercitui dum novus seroper additur, a meri-
    priae praesentia, irriluro 101°fecil 101°pactum, quod die usque in vesperum protrahitur bellum; npcle
    coactus inire confessus est; edictumque est filio ge- proelium dissolvitur, nullus victbria laetatur.
    neroque, auclores sceleris puniendos tradere, aul 18. Rexautem circa Kalendas Julii 104°motoexerr
    certe se 10"hostes 1018publicosnqss-e.Paclisprisiinis cilu, armis iilium generumque quacreretemptavil;
    pontifex intercessit, lainquam paci ct concordiav obvias urbes partis adversae aut armis cepit aut in
    consullurus; ob id regi lit suspectus, amicis regali- A deditionem accepit, quousqueMogontiamperveniret,
    bus consiliariisque omnimodis spernendus. De eo quam filius cum exercitu intravit, patremque, di-
    nostrnm 1019arbilramur nequaquam aliquid 10!0 te- ctu 1041miserabilius, armalus expectavit. Ibi plus
    mere judicare; sed qued de ee prpbamus, quia ma- quam civileet omni calaniitale acei'biusbellum cce-
    gnus erat in 10sleratione die nocluque, magnus ele- ptum; multae macbinaemuris admotx, sed ab urba-
    inosinarum largitale, pracipuus verbo praedicationis, nis destructae 104ivel incensae; crebrae ante portas
    non silere digimm duximus; caeterum de accusa- pugnae,rarn fprinsecus slaliones1013fusae. Cunclando
    tis 10!!causis qui judicat Dominusest. enim res 104iuniversaevariavere, dum dominatorem
    16. Earum rerum duro ibi finisnon fieret, univer- regni, 04"foris, intus successorem meluebant. Obsi-
    1046excederet,
    salis populi conventus esse jubelur apud villam quae dip itaque dum sexaginta ferme dies
    dicilur Fridesleri 10!3, super bis causis disculien- sermo lit de pace; unde datus -est obses in urbem
    dum m 4. Ubi cum frater regis Heinricus adesset, D consobrinusregis (272Ecberhtus)l04*, quo libera via
    VARLE LEGTIONES.
    10°»dominum post palrenv 2. 100' valeamus 5. 100»minislrabat 2. 1009pelierunt 3. 101°in omni-
    10u anut 1. 101Jesse A. 11013 infanlia 2. 10141. a verbis est fiho hoc vicipil caput.
    busdeswnM. q. 1019necessarium 5. loaoaliquod 1.
    »01» initiuml. ,01°facit 2. 10" deest 2. 7. 10ls publicos hosies 3.
    t°!1 deestA. 2. 3. 10!a aclis 2. 1023fridislar A. u' 4 discutiendis 3. 7.1031 108«illis 3. 10!6propterea 3.
    10!*saeviorem A. 3. 10iSBritannico 3. 10!9 deest 3. 1030et 5. ac 7. deest 2. 10="add. non 5.7.
    '•'Miicerall. 1034uulelmus 1. wilbelmus A 3. l0'« deest 5. 10'3sumitl. "»* excrcens 2. 3. exhi-
    bens 7. 1038sera 1. 1039 suppetente 3. 1040A julias 3. 10il dicto461. deest 3. 10*smuris — deslructae
    104' elberhlus 1.
    desuntk. 1043stationis A. ,044rex 1. 1045regens 2. 10- desierme 1.3.
    pkbertus, 2. 6. semper. ecberlus A. 5. semper.
    NOT-«.
    (267) Olte filiusnatus esl a. 955, si Cont. Regino- (271) Conradum Eberhardi ducis Francorum filium
    iiis fidein proebemus. esse babenduro, alii negarunt fWenck. II, p. 655 n.
    (268) I. e. Malnhildis,qnam Ann. Quedl.eiipsam a.), alii defenderunt (Leulscb p. 40 n.75). De prce-
    a. 955 nalam fuisse tradunt. lio hocconlra Raginerumcoroilerocommisso Flo-cf.
    (269) Hoc loco quamvis non addendum, cum Rei- doardus a. 953.
    iieccio tamen supplendumesse videlur : Quare cum Qnedl. a. 95&;
    (272) De cognatione ejus cf. Ann. fratres
    in Saxoniamperrexhset. Cf. Cont. Reg. a'. 953. ipsum el Wichmannum jtiniorem n. fuisse,
    - (270) Dadanus procul dubio idem, queni snpra Sclieidt Orr. Guelf. IV. p. 568 sqq. probavil.
    (U, 18) Dadi nominavit. Cf. Wedekind Nolcn I.
    189 RES GESTiE SAXONICJE.— LIB. III. 190
    cuilibet pateret in castra crimen purgandi, de pace A qui, 065serenissimum regera p.urimis populis ac gen-
    alque concordia tractand). Filius cum genero 104s tibus proeficerevoluit, discerel parum in se, in Deo
    caslra ingressi, regalibtis vestigiis prosternu.nlur, vero onviiiaposse.
    pro scelere omnia sustinere paratos fore, saltem ut 21. Erai autem junior Arnulfus cum fratribus,
    amici auxiliatores in fide suscepti, nichil adversi pa- qui tale consilium macbinatus est contra Heinricum,
    terentur. Rcx aulem non inveniens, qttomodo meri- eo quod paterno regno subrogarelur, ipse aulenv
    las poenasfilio inferrel, faulores insidiarum expostu- honore patrio privalus esset. Porro exercitus diutino
    lat. llli autem juramenlis vicariis obligali, et quo- labore faligatus, missionem petit et accipit, rege 106'
    damroodoarte anliqui boslis constricli, boc omnino cttm paiicis adiuodum filium in Bojoariam subse-
    negabant. Ingens interea oritur laetitia in caslris, et quente.
    a caslriscircuniquaquefama diffusa, numquam urbe 22. (DCCCCLIU.)Ipse namque erat patiens labo-
    cgressos 1049,nisi omnibus essent a rege imperalis rum, supra quam 106'credi possit de homine ab
    oblernperaturi 1060.Eae 1051spes i)icassumconceploe; adolescentia delicate nutrilo. Multiludine denique
    nam cuin non ,05! ohcedireuledictis regis, motus delicienle a lide, rari admodum erant, qui partes
    Heinricus adversus adolesceniein : Nicliil le, inquit, regis adjuvarent; inler quos erat quidani Adalherb-
    jaclitas contra dominum meum regem fecisse,el ecce B ius io6s(27,5,)et aiii cum eo admodum pauci.
    omnis exercilus usurpatorem te regni invasoreinque 23. Mililanle adversum 10*9 Mogonliam 10'°rege,
    novii. Ipse ergo si uccusor reus criminis, si culpabilh Herimannus dux Saxouiam procurabat (275). Cum
    existo, quure non conlra me legiones ducis? Signa novus exercitus a Saxonia ad stipplemenium veteris
    adversummemove; et festucam 10"3 de lerra sumens: initti debuisset (276), Thiadricus (277) juniorque
    tlnjus, inquit, prelii a me meaque potestale rapere Wichmannus ei proefuere. Attingentes terminos
    non poleris. Quid libi visum est sollicilare Itujusce-. Francorum, a Liudulfo duceque Conrado subito
    tnodi rebus patrem tuum? Contra summam divinila- circumfusi, iu deserluui quoddani cogunlur castel-
    tem agit, dum domino ,054palrique luo repugnas. Si lum. Quod ctiro obpugnare niluntur, jactu rotaesi-
    uliquid scis vel vales, in me furorem tuum evome10"5, gnifer ante portain bracbium perdidil; quo faclo
    ipse enim tuam non limeo irain. Ad haecadolescens bellum est sedatuin , indutioeque concessoeIriuiia
    nieh.il respondit, sed audito rege, cum suis urbem dierunvin Saxoniam reverlendi.
    ingressus est. 24. »»" Tbiadricus a Liudulfo magnis promissioni-
    19 ,05". Consobrinus autem regis Ecberblus cum bus est lemplalus, Wichmaniius autenv admoduro
    obses datus csset in urbem , suasibilibus !0B 7 corru- corruptus m 2, palruum (278) exin ,073arguere, pa-
    ptus verbis, regi fit aversus, cum et antea ei iratus C temae berediiatis raptorem dicere et suorum the-
    csset, eo quod arguerelur incauli10"» certaminis, saurorum proedonemvocare coepit. Ipse autem con-
    ubi oculum perdidisset (273). silii nequaquam ignarus, quanta sapienlia quanlaque
    20. Dum hoec agerentur, proxima nocle Bojoa- prudentia contra propinquos et hostes manifeslos
    rii '•""' comites 1060fratris 1061regis, relicto eo 106!, vigilaverit difficile10'4 esl omnimodisedicere.
    juncti suiit Liudolfo; qui pergens cum eis, cepit ur- 25. Jungilur quippe Ecberblus Wichmanno ,
    bem regianvquae dicilur Rainesburg 1063cum coele- eademque sententia consurgunt in ducem, nullura-
    ris in ea regione munilissimis; omnemque pecuniam qtieei dant 107Squietis otiunv. llle auteni nobili pa-
    ducis 1064suis militibus divisit, conjugeni cum filiis lientia juvenum furorera frangens, cavet Jumultunv
    palrui et amicis con solura urbe sed et regione ex- aliqucm rege absente illis in parlibus accrescere.
    cedere cogit. Hoecomnia a Deo credimus acta, ut 26. Boioarii repentino regis advenlu nec ad pacem
    - VARLE LECTIONES.
    io48g,.rone i_ lois
    egressuros 2. 3. ''" a rege esset imp. oplemperatura 2. JM1 Hoe2. baeA.. 10" deest
    3. 7. 1053veslucam 1. 10"4 domno 2. 105!i evove 1. 10" Cuiti capta 19 in codicenon legatttr, indicem.
    seculus hk ejus signutn posui. ,0"' suasilibus 2. 10c8 incepli 3. 1059boiarii 1. Boidarii 3. bawarii. A. «I
    semper. i~'~~comili 2. 1061fratres 1. 106!ei 1. 1063raeinesburg 1. Reinesburg 3. regnesburg A,
    1004ducis pecuniara 2. 106squem Wid. scribere debuhset. 1066 regem 1. 106' add. quod A.-3,
    1068adalliertlius 1. adelberlus A. 2. 3. 1069adversus A 10'° maguntiani A. lon indicemsecutus hocloco
    caput 24. posui, et ila deinceps numeravi; in codke ordo scepius iurbalur. 10" correplus corr. corru--
    ptiis2. 10'3exinde2. 10'4 difficele 1. 10J" dede 2.
    NOTJE.
    (273) Inde monoculus saepius a recenlioribus no- D jre potuerunt. Exercitum non in Bavrariaro sed!
    minatur. Fianciam duclum esse, Wid. ipse indicat, et for-.
    (274) Comes Sueviae potens cf. Ann. mai. San. tasse e cap. 25. conjicere licel, jam ante Ecberti
    Gall. a. 954, Viia S. Udalrici X. 58. 59. defeclionein baec acta esse. Hoc loco referuntur,
    (275) Hermauno idem qtiod supra (II. 2.) Sigifrido ul Saxoniae niottis causaeappareant.
    iribuiiur; neqtie tainen luiic lemporis dux fttit (277) Thiadricus idem esse videtur, qtti Geronk
    consiiiuliis (W6dekiiidNolen II.). in marchia septenlrionali regenda successit. V.
    (-278jQuaeaWidukindode Thiadrici et Wichman- Leutsch Gero p. 92. n. 149; Wichmannus lilius fuit
    iii expeaitione narrantur, jam anlea gesta sint opor- Wiciiinanrii, cujus II. c. 4. et II. mentio lit, cf.
    lei ; nam Liudulfus lunc Radaspoiiam, Conradus Wedekind Noten II.
    - Melim sc rcceperat, ncque juiicti obviam his copiis (278) Hermanuum.
    191 WIDUKINDICORBEIENSISMONACHI 192
    verttintur 10'6, nec bellum publicum proesiimuiit,_i locus esset apud Cinnanvl09*(281) ralionis danoa
    sed clausi muris grandem exercitui laborem stiaeque et responsionis reddendae.
    regionis soliludinem parant. Unde minus procedente - 32. Ad condictum locum dunv universalis populi
    negotio, absque animabus 10" exercitus a nullare conventus fieret, lalem iex orationem exorsus est:
    absliiiebat, sed omnia vaslabat. Palerer 109"inquit, si indignatio filii mei cmlerorum-
    27. Suminus pontifex interea, ut ,0'8 ipse aiebal que insidias tendenlium me solum torqueret, et non
    ,0'9 liniore regis, officioponlificali amisso, heremili- lolum chrhliani nominis populumperturbaret; faritm
    "camcuni solilariis ducebal vilaro. NPDminima quo- esset, urbes meas more latronum invasisse, regio-
    que cacteris pontificibus cunctatio erat in Bojoaria, nesque1096a mea 109'poteslalerapuhse, nisi 1098pro-
    dum favenl partibus nunc regi assistendo, nunc pinquorum meorum ac carhsimorum comilumsan-
    alienas losoparles adjuvando, quia 10S 1 nec sine pe-
    guine saliarenlur. Ecce. sine filiis sedeo orbatus,dum
    riculo alienabanlur a rege, nee sine sui 103!detri- filium gravhsimum hoslem palior. Quem (282)pluri-
    meulo ei adhoerebanl. mum amavi et a mediocri loco ad summmn gradum
    28. Agens tres inlegros , 083menses, a Mogonlia summnmque honorem provexi, unicuin filium meum
    1084recedens, rex in illis regionibus, deraum circa Itabet tc'~ adversum me. 110°Tolerabile 1101hoc ut-
    "
    Kalend. Januar. (279), infeclo negolio, amissis cumque 110!forel, si non llos Dei Itominumqueini-
    duobus principalibus viris ac poteslate ciaris, Invrae- mici Itis caush 1104inlroducerenlur. Modo regnum
    de et Maimvercol085quorumulerqueiclu sagillarum meum habenl desolalum, populum captum vel inter-
    periit, aller Mogontiae, alter in itinere Bojoariam feclum, urbes deslruclas, templa succensa, sacerdoies
    pergentibus, revertitur in Saxoniam. extinctos; adhuc tnadenl sanguine plalem; auro tneo
    29. (DCCCCLIV.)Causasdicenlibuscoramregelle- el argenlo, quibus filium generumque dilavi, hosles
    rimanno suisque nepotibus, ohines justi lenaces sen- Chrhli sedes suas remeunt ,10"referti 1106.Quidigi-
    tentiam ducis los0 loudavere, adolescentes casligan- tur 1147supersil scelerh, quid perfidim, excogilare.
    dos judicanlcs 1087.Rex aiilem amans parcebat 108s nequeam. His dictis, lacuit rex. Heinricus laudans
    illis, sub custodia miliiari tantum inlia palotium senlentiam regis, subjunxit, quia bosles secundo.
    tradcns Wichmannum. victi ,10S publico certamine, maligne ac pessime
    50. Inlerea audit, 'quia Avares intrantes Bojoa- conducerentur, quo via eis ilerum laedendiaperire-
    riam jungcrentnr adversariis, disponerenlque pu- tur; omrtem calamitatem omnemque laborem con-
    blico bello eum lemptare. At ille salis inperlerrilus sultius 1109velle pali, quam communem hostem tini-
    lali nccessilate, nuroquam se gralia Dei doroinum quam in fidem 1H0 susciperel. ,1U His dictis, Liu-
    r
    ac regem oblitus est, sed collecla valida manu, dulfus proeedens ait: Conduclos adversum me pecu-
    obviam procedil acerrimis hostibus. Illi auiem di- nia, faleor, obtinui, ne me michique subjeclos twde-
    veriunt 108°ab eo, acceptisque ducibus a Liudulfo, rent; si in Itac parte culpabilis praidicor, sciat me
    omnem Franciam pervagali sunt, et lanlam stragem omnis populus Itocnon llls- voiuniarie, seduttima ne-
    dederunt, prinium aniicis, ut cuidam Ernusto 1090 cessitaiecoaclum fecisse. Posiremum ppnlifcx sum-
    vocabulo, qui erat parlis adversae, sui juris fariiilias mus ralipnem redditurus inlravil, promillens, se
    snpra roillesimuni numeriim caplivassent, deinde quocumque. 1113rex 1114imperavisset judicio signi-
    caeteris omnibus, ut diclu fidem excedat. Domiiiica ficalurum, numquam conlra regem sensisse vel vetle
    ante pascha Wormatioe '»91eis est publice niinislra- vel fecisse ; limore coactum a rege discessisse,
    lum, et muneribus auri et argenti plurimum dona- offensumsibi eum quia lu" intellexissel, innocentem
    tum. Inde 109!Galliam prolecli, per aliam viam (280) gravissimis accusationibus obrulum ; de cavleroju-
    in patriam revertuutur. ramentorum omnibus argumenlis"1116fidemservatu-
    51. Bpjoarii civili exercilu exlernoque faligati rura. Ad haec rex : A vobh non exigojuramenlum,
    — nam Ungariis egressis, exercitu. regali piemun- hhi pach et concordim consilium ul* in quantum
    lur — coacti sunt de pace tractare ; faciumque est, possilh, adjnvelis. Et hoc dalo, in fide ac pace eiinj
    ul pax darelur usque in 16 1093Kalend. Julii, el D diinisil 1118.
    VARI.E LECTIONES.
    »•'• revcrluniur 1. 10'*a manibns 5. ms deesti. 10'9 agebatl. 1<IS 0 alienos 1. alias 3. ,081qui t.
    , 08' deesl 3. 10S3 nienses integros 3. 108imogontio 1. moguncia 2. smpiusvero mpguntia ; A. plerumque
    maguiilia. 10£"roeiniiuerco2. A. 10a6 ducis sehtenliani.A. 1087judicandos 2. loas parcens1093 2. 1089di-
    verteriinl A. 5. 7. 1090ernesto A. 2. 5. 1091uurniaciav 1. 109! add. in A. 2. 5. XVII. 3.
    109*ricinain 2. 109"paler A. 1036regiones 3. 1097anlea A. 109Sni 5. 109°habeo2. 5. 110°aversum a
    roe 2. A. ,101 tollerahile 2. 110!tolum 5. 'i0ideestk. l104add. non A. u0" reroeanl A. 5. corr. re-
    meui)t2. redeuni7. 1106relerri 2. 110'ergo3. 7. 1108victp 2. 1109consulius 2. ,u 0 fide A. "" su-
    seipere2. 1H! deeu.A. 1113queniciimque 2. ,ul deeat A. ul" qua 2. ll1«juramenlis 5. 1117consitio
    2. 1US diinisit ettra 1.
    NOTJE.
    (279) 1. e. die 14-51 mensis Decembris; nala- (281) Langen-Zenn prope Ntirnbcrg. cf. Wedekind
    Jem Domini rex jam in Saxo:.ia cclebravit. Cont. Noleii I.
    Reg. a. 9o4. (282) Seil. Conradusdux.
    (280) Cont. Reg. a. 954: per Italiam redierunl.
    4<K RES GES'LE SAXONl&E. — LIB. III. 194
    53. Ponlifex cum dnce Conrado cum adolescenlem A omne urbis loco herbosodelatum.qui eral inlerRain
    noii possent inclinare, quatinus patri subderetttr 1U!e)DonovU43fluvios1144,sed afraire regislleinrico
    cjusque senlenliam secutus suslineret, discessernnt; captum, et inler socios divisum esl. Urbani crebris
    ab eo, Deo regique sese ,,) 9 jungenles. proeliis triti, fame quoque periclilari coeperunt.
    34. Proxima nocte Liudulfus cum suis a rege! 57. Unde egressus 114Surbe Liudulfus cum prir,-
    discedens, urbera Rainesburgli! 0 cunv exercilu in- cipalibus viris, pacem postulat, sed non inpetral,
    travit. Rex autem sequens filium, urbem Uji offen- quia patri obedientiam negat. Ingressus vero urbeni,
    dens qnae dicilur Horsadal US!(283) obsedil eam. portam orientalem obsidentem arinis temptat Gero-
    35. Facla auleni pngna, durius cerlamen circai nem, tot victoriis quol proeliis clarum. A lerlia hora
    rouriim nemo umquam viderat u»3 morlalium. usque in nonam acriterpugnatum 114C;ante porlam
    Multi ibi ex utraque. parle csesi, plures sauciali;; urbis, equo 1147cadenle, ascensor Arnulfus armis
    noctis tenebrae prcelium dirimere ll!*. Saucius anci- exulus ilicoque lelis i148perfossus occubuil. Post
    piti bello poslera luce ducitur inde u»" exercitus, biduum a muliere famem urbis fugienle mors illius
    diulius ibi non morari 11!6 visum ad graviora len- notificalur, dum antea incerlum esset. Cnjus morte
    dcnlibus. urbani satis confusi, jam de pace tractabant.
    56. Trium dierum iliner u" proiride ad Raines-. B 38. Intervenlu proinde principum iterum Liudttl-
    burg u,s. Castrorum loca occiipata munitionibusque: fus cum sociis urbe egressus, dum mensc inlegro ^14*
    circutnsepta, obsidio u»9 urbis diligenter est incepta. et dimidio obsideretur, pacenv obtiniiil usqne ad
    Sed cum mullitudo machinasmuris adplicari nonsine- condictum diem, dum de bis causis dijudicarelur;
    rel, salisdureinterdum ab utrisquepugnatuml 130pro locusque concilii u"° apud Fridesleri u" 4 notabatur.
    muris. Diu tracta obsidio cogit clausos i131belli ne- Rex inde palriam reversus li8!.
    gotiis aliquid actilare. Arbilrati sunt enim fame 39. Heinricus vero Novam urbem (284) oblinuit;
    pejus lorqueri, si adid cogerentur, quamin aciefor- ilainesburg pene omnis proxlma nocte concre-
    tilermori. Jussuro itaque, occidentaliporta erumpere mata ""».'
    equites, quasi inpelum in castra facturos alios naves 40. Exercitandi gratia venationem agens rcx in
    ascendere, et per Qumen ,i3' urbi contiguum U33, loco qui dicilur Suveldun ,!"4 (285), filius lls" pa-
    dum equeslri prcelio pugnaretur, caslra armalis tri "»• nudalis planlis prpslernilur, inlima laclus
    deserta invaderent (DCCCCLIV).Urbani signo nolae pcenitentia; oratione flebili patris u"* primum ,
    congregati, condicta peragere; quod in caslris usu deinde omnium praesentium lacrimas exlorquet.
    iion ignotum. Quapropler et ipsi non segniter proe- Amore ilaque palerno susceplus in graliam, spon-
    paranlur. Morain facienlibus in erumpendo U3Vequi-. C det US8 se obtemperaturum consertsurumque ""
    libus, classis 113"aburbe Iongitts elabilur , 136,exsi- omni paternae voluulati.
    Jienlesque de navibus irruunt U37 in castra, offen- 41. Inlerea summus pontifex oegrolasse nunlialur
    dentesque ,u» armalos, dum trepidi ftigaeconsulunt, ac desperari. Quapropter regis placitiim niodice est
    cireumfusi undique cavduntur. Alii' naves ingredi dilatum u0°, Finem summi ponlificis qui inlerfuere
    nisi ,139,limore perculsi deviantes, ilumine absor- satis laudabilem proedicant. Defunclo ponlifice, uni-
    benttir; alii naves plus aequoingressi, dimerguntur, versalis conventus l 161populi celebratus (286); Mo-
    factumque est, ut vix pauci de pltiribtts superessent. gonlia u,! posl annum el dimidium regi tradila cum
    Equiles vero ab equitibus faligati devictique, plures omni Francia; filius ac gener in gratiam suscepti,
    saucii, in urbem lli0 cogunlttr. Miles regins victor qna et in finem usi sunt lideliler.
    in castra reversus, unum solummodo letali vulnere 42. Eo anno Slavi 1163qui dicuntur Ucbri 1,6Va
    percussum pro portis secum revehunt114i. Pecus: j) Gcrone cum magna gloria devicti, cutn ei proesidio
    VARLE LECTIONES.
    11,9 se 3. u»° 1. reinesburg2. Reinespurg 3. regensburg A. U!1 urbemque x\. 7. •"» bor-
    reinesburg
    ,1!3
    sedalA. 2. 5. vidit A. ,m dirimerae 1. diremere A. 3. U!" exercitus inde 3. "»• majori'1. U!*
    i. e. iter. — itinere2. itcr A. 7. ilur 5. n~* ravinesburg 1. Reinespurg 5. regensbnrg A. et ita
    11,9 obsidia2. 113°add. esl 2. 6. 7. li3i clausis 2. 5. 113!fluvium A. deinceps.
    u 33 urbein contiguain
    , 13" 136 3. 2.
    u'4erumpandol. clausis3. , 138 ~'3~
    1. il41reveunll. 114»raim 1. rein elabunlur 3. u3'irrunll.
    3. eral in terra 2. li43
    ? offendentes2. non 3. u''0urbe
    danubium 1. 5. Donan7. • m* fluvius 2.
    ,14*add. esll. i146add, est A. 5. u" ex 1. 2. Itanc verborum distinctionemrecepi. 1148lelo corr. lelis
    2. 1U» iniegra 1. iH* consilii 3. deest A. ,1B1 fridislar A. ,1.«*rex redil inde in palriam 3. u"3 est
    arsa A. arsa 3. exusta est 6. incensa est 7. , 154sevcldun corr. stiveldun 2. "»» si filius A. u" 6
    A. ^1" patri 5. 1? ,,5S spondit 1. u"9 consenseruntque 1. 1160dilatalum 5. ,161add. est A.palris ,16«
    nioguncia A. u 63 A. hic et deincepsilavi. 1164 uheri A.
    NOTJE.
    (283) Rosslhal in proefectura Cadolzburg, Wede- (285) Forlasse Saufeld in districlu Berka ad Ilmam
    kind. 1. in lerra Wimariensi cf. Acla societ. hisl. Thuring.
    (284) Forlasse recenliorem urbis 'Regensburg par- Sax. IV, 2, p, 172.
    tem, ad sinislram Danubii ripam, nosler ita appel- (286) D. 17. Dcc. in loco Arnstedl cf. Amn.Au-
    lavil. . gicnses h. a. .
    193 '' WIDUKINDICORBEIENSISMONACHI 196
    esset dpx Conradus a rege missus. Praeda inde in- _& \ bello inferim aberal, eo quod valitudine corporis
    gens ducla; Saxoniaeloelitiamagna exorta. laborasset, qua et mortuus est (287). Quariam 118°
    43. (DCCCCLV.)Proximum agens rex pascha ,i 6» ordinavere Franci, quorura reclor ac il8i procura-
    cum fralre, ducit post baec exercitum conlra Rai- tor erat 118!dux Conradus. In quinta, quae erat
    nesburg, iterum armis macbinisque urbem lorqueus. maxima, quaeel dicebalur regia, ipse princeps val-
    Dum proesidio Saxonum destituitur ac fame vexalur, latus leclis UR3iexomnibus 1184militum milibus 1,B»
    porlis urbani egressi, cuni urbe tradiderunt semet alacrique juventute, coramque eo angelns, penes
    ipsos regi. Qui principes exilio dampnans, reliquae quera victoria, denso agmine circumseplus. Sexlam
    multitudini parcit, victoriaque gloriosus remeavit et septimam construxerunt Suavi 1,8°,quibus proe-
    in patriam, omni regione Bojoariea fratri reslilula. fuit Burgbardns 118*,cui ntipserat filia fralris re-
    44. Ingressusque Saxoniam circa Kal. Julii, obvios gis (288). In oclava erant Boemi electi milites mille,
    liabet legatos Ungariorum, tamquam ob antiquam armis polius inslructi quam fortuna ; in qua et sar-
    fidem.ac gratiam eum visilantes, re autem vera, ut cinae omnes ac il8S inpedimenia quaeque, quasi ipsa
    quibusdam vidcbatur, evenlum belli civilis 1166con- esset tutissima, queejesset novissima. Sed aliter res
    sidcrariles. (DCCCCLV.)Quos cunv secunvaliqnan- acta est ac l 189arbitrabatur; nanv Ungarii nichil
    tis u 6' diebusrelinuissel et aliquibus munusculis dona- 3 cunclanles, Lech fluvium transierunt, circumeun-
    los remisisset in pace, audivil a nunliis fratris, ducis lesque l190exercitum, exlremam legionem sagitlis
    scilicet Bojoariorum : Quia "** ecce Ungarii diffusi lascessereil9i coeperunt, et inpelu cum ingenti vo-
    invaduiit lerminos tuos, staluuntque tecum inire cer- ciferalione facto 119!,aliis caesisvel 1193caplis, sar-
    lamen. His auditis Tex, quasi nicliil laboris U63prae- cinis omnibus potiti, caeteros legionis illius armaios
    terilo bello loleravisset,- ccepit ire contra hostes, fugere compulerunt. Similiter septimam ac sextam
    sumplis ,170secum paucis adinodum ex Saxonibus, aggressi, plurimis ex ei's fusis, in fugam verlerunt.
    eo quod jam belltim Slavanicura lm urgerel. Castris Rex autem cum intellexisset, belbim ex adverso
    positis in confiniis Auguslanoe urbis, cccurrit ei esse "»* et post tergum novissima agmina 119Speri-
    exercilus Francorum Bojoariorumque; cum valido clitari, misso duce cura quarta legione, caplivos
    ' quoqtie equitalu venil in castra Conradus dux, cujus eripuit, prajdam excussit, latrocinantiaque 1!9eho-
    adventu erecli milites ,,T!, jam optabant non dif- stium agmina proturbavil "»*. Fusis latrocinantibus
    ferre cerlamen. Nam erat natura audacis animi, et undique adversariorum aghiinibus, signis victrici-
    quod rarum est audacibus, bonus consilii ,i7S, et bus dux Conradus ad regem revertitur; mirumque
    dum eques el duni pedes iret in hostem, bellator in- in modum,, 198 cunclantibus veteranis roililibus,
    tolerabilis, domi militiaque ,l' 4 sociis carus. Igilur C gloria victoriae assuetis, cum novo milite et fere
    ab ulriusque exercitus latroeinanlibus agminibus bellandi igiiaro , 199triumphum peregit.
    nolificabatur, non longe exercitus ab altero fore. 45. Dumea gerunlur in Bojoaria.varie pugnalum
    Jejunio in castris proedicato ,17",jussura est omnes est a praeside Thiadrico (289) adversus barbaros.
    in crastino li7.6 paratos esse ad bellum. Primo dilu- Cum capere nisus ia0°esset quandam urbem illorum,
    culo surgentes, pace dala et accepla, operaque sua usque ,!01 introitum portae persecutus est adversa-
    primum duci, deinde unusquisque alteri cum sacra- rios, cogens illos intra murum, oppidp potito et in-
    menlo promissa i17', ereclis signis procedunl cas- censo, et omnibus quae i!0!foros murum erant caplis
    tris li7», numero quasi octo legionum. Dticilur exer- vel interfectis. Cum jam incendio extincto reverte-
    cilusper aspera et difficilialoca, nedaretur boslibus; reltir, e.t paludem, quoeerat urbi 1!03adjacens, me-
    copia lurbandi sagillis agmina, quibus utuntur acer- dietas milituin transisset, Slavi videnles nostros in
    rime, arbuslis ea protegenlibus. Primam et secun- arlo sitos ob difficultalem i!04loci, nec copiam ba-
    dam lertiamque legionem direxerunt Bojoarii, qui- - bere 1!0»pugnandi nec locum adeo fugiendi, inse-
    1 qtiebantur a
    buspraefueruntpraefectiducisHeinrici; nara ipse 1179 D tergo revertenles clamore magno. Per-
    VARI^; .LECTIONES.
    iics rex -)n paS(_])a\. pascha rex 3. i,C6 civilis belli 2. i167aliquot 3.. U68add. et 1. Uc9
    ^1*0 ii7i 117! u*3 quasi laboris
    oblilus, quem p. 5. A.
    sumtisque "'* sclavonicum 3. milites erecli 2. 6. boni consilii 2.
    bono cdnsilio 3. bonus consilio 6. 7. militiaeque 3. ^1" indicto 3. U76 craslinum 3. 7. J1" pro-
    misso 2. t 178 e castris 3. 6. U79ipso3. 1? U8° add. vero 3. , 1181p. et r. 3. 118adeest 2. us 3 electis
    2. 7. , 184multis 5. "»» niilitibus 2. 7. 1186suevi A. 5. 6. 7. "»' burgardus 1. burchardus 2. A. Bur-
    cardus 5. ,,8S ct A. ,,S3 quam A. 7. " 90 circueuritesque 2. 7. , 191 lacessere A. 3. il9! facta 1.
    "»* aliis 5. 6. ii~'tdeestA. 7. 119»deesi A. ,196lalrocinantium 2. " 97 A. 2. 5. -U98immo-
    diiro 1. li99ignara 1. """uisus 3. ,m add. ad 2. A. 7. 1!0! prae 1. ,!perturbavit
    03deestft. l!0Vdiffucultatem 1.
    i!0» baberet A.
    - '
    NOT.-E.
    i.2»>. uoin uie v ivoveroDris. marcbio dici videlur, cl. 11. 30. III. hi. bl. de Gc-
    (288) Burchardus, filius, ut videlur, ducis Bur- rone, 1U. 51. de Heinrico; II. c. 55. Oddo Lolhario-
    «cbardi a. 926 occisi, filiam Heinrici Hadwigem rum dux hoc nomine appellaiur, in diplomate a.
    diixil, el Liudulfo deposito, a. 955 ducalura Sueviav 932 (Schannal tradd. FulJ. p. 254.), quod tamen vix
    recepit. genuinum haberi potest, Meginwardus comes.
    (289) Cf. c. a
    25; proeses W7idukindoidem qtti
    197 RES GESTJE SAXONIC/E. — LIB. 111. 198
    erneruht 1!08 ex eis ad 150' quinquaginla viros JA Sed non adeo i!se, incrucnla victcria fuit de lam
    fceda lsos fuga nosirprum facta. saeva genle.
    46 '»°9. Ingens inlerea pavor omnem Saxoniam 47. Conradus quippe dux '"*, forliler pugnans,
    ircpidam pro rege et exercitu 1!i0 ejus pro hac re animi fervore solisque ardore, qui eo die nimius
    adversa i!l 1 invasit. Terrebant nos proelerea por- erat, accerisus aeslual, vinclisque lj! 3 solulis, dum
    tenia inusilata. Templa denique plerisque in locis aurum captat, vulnere sagillae adverso gulturis de-
    leinpeslale valida concussa visenlibus et audientibus fixaecadit. Cujus corptis juxla regis imperiuro hono-
    horrorem nimium incussere; ulriusque sextis sacer- rifice collectum transportatur Wormaliam ,!a9-,ibi-
    doles ictu fulminis inlerierunt, et alia multa illo que sepelitur vir pmni virtute animi et corporis
    lempore contigerunt dictu horrenda et propterea magnus alque famosus, cum fletu et planctu omnium
    nobis praelereunda. Totum pondus proelii ex adverso Francorum.
    jam adesse i!1! conspiciensrex, exhorlandi 1!13gra- 48. Tres duces gentis Ungariae capli, ducique
    lia alloculusest soeios i!14hoc modo : Opus esse 1!1" Heinrico mala morte, ut digni erant,
    nobis bonorum animorum i!16 in liac tanta necessi- multati proesentati, i!3° sunt;
    suspendio namque crepue-
    tdte, milites tnei, vos ipse~videlh, qui Itostem non _ runt.
    longesed coram positum tolerath. Hactenus enim in- »
    49. Triumpho celebri rex faclus gloriesus 1'si, ab
    pigris manibusveslris ac armis sentperinviclisgloriose
    usus, exlra solum el imperium meum ubiquevici i!1', exercitu pater patriae imperatorqtie appellatus est.
    et nunc in ierra mea el regno meo terga verlam? Decretis proinde honoribus et dignis laudibus sum-
    raaedivinilaii per singulas ecclesias, et boc idem
    Superamur scio mullitudine, sed non virlule, sed non
    sanctaematri ejus per nuntios demandan-s1!S!, cum
    armh; maxima enim ex parle nudos illos armis om-
    nibus penitus cognovimus,et quod maximi'est nobis tripudio ac summa laelitia Saxoniam viclor reversus,
    a populo suo 1!33, libentissiine suscipitur; neque
    solatii, auxilio Dei.' Illis est sola pro tnuro auda- enim
    tia 1!ls, nobis spes el protectio divina. Pudeal jam tanla vicloria quisquam regum intra ducenlos
    tiunc dominos pene lolius Europm inimich manus annos (290) ante eum laelatus est. [Nam ipsi bello
    123i certamini reser-
    dare. Melius bello, si finis adjacet, mililes mei, glo- Ungarico aberant, Slavanico
    riose moriamur,quam subjecli hostibus vilqm servi- vali ,a38.]
    liler ductimus, aut certe more malarum besliarum 50. Igilur, ut supra relulimus, cum deficeret in
    slrangulo deficiamus. Pltira loquerer, mililes mei, si ralione redderida conlra suum patruum Wichman-
    nossein verbis viriulem vel audatiam animh vestris nus, inlra palalium custodilur. Cum vero ,a3erex in
    augeri. Modomelhts gladiis quam linguh colloquiumC Bojoariam proficisci vellet (291), simulala infirroi-
    incipiamus! El bis diclis, arreplo clipeo ,a*' ac tate, ipse ilernegavit; unde monitus ab imperatore, .
    sacra lancea, ipse prirous equum in bostes verlit, quia destitutus a patre et malre loco filiorum euni
    forlissimi miliiis ac optimi imperatoris oflicium ge- assumpserit liberaliterque educaverit, honorepaterno
    rens. Hostium audaciores 1!!0 primuin resislere •'", promoveril, rogalque-1237,ne ei molestiam inferret,
    deinde ui socios viderunt terga vertere, obstupe- cnm alia plura gravarelur. Ad haecnichil ulile an-
    facli nostrisque intermixti, extinguunlur. Coetero- diens imperalor discessit, commendalo eo Iboni 1!»s
    rum vero alii, equis fatigatis, villas proximas in- comili. Aliquanlis diebus cum eo degens, pelit pcst
    trant, circumfusique armalis, cum moeniis ias», haec venandi gratia 1!39 silvara ire i!V0 liceret.
    pariter 1!!3, concremantur; alii flumeii contiguum Ibi 19V 1 absconditos socios secum suraens, perrexit
    transnatantes, dum ripa ulterior lm ascendenles in palriam, et occupatis 1!4Saliquibus ,!43urbibus,
    non sustinet, flumine obvolvunlur et pereunt. Eodie juncto sibi Ecberhlo, arma sumit conlra hnperato-
    caslra invasa, caplivique omnes erepli; secundo die rem. Industria autem ducis Herimanni facile eos
    ac tertio a-vicinis urbibus reliqua multitudo in lan- oppressit, trans Albiamque ,!44 coegit. llli cum se
    tum consumptaest,ulnuIlus aut rarus evaderel1'2". JJ sensissent duci resislere non posse, sociaverunt sibi
    ____
    VARIiE LECTIONES.
    ls06et peremerunt 2 " 07deesl A. 1!08 deest 2. 1!09 inde ab hoc capite codicis numeri cum indice con-
    veniwtt. ,!i0 exercitui' A. "" adverso 1. adversam 3. invasit adversa A. ,!la esse 2. 1!l3 horlandi 1.
    ,!14deest1. add. suos 3. »» esset 2. la'6 bonis operibus 3. 1!" vici ubique 2. ,!1S audacia pro muro
    A. iS19gladio et clypeo 5. 1M» auditores A. i!!1 restitere A. 5. resliieruiit 6. _"" nieinhiis 2. b.
    • ""«tioque 1. ,!!Valteripr 1 altior A. 1S!»discederet A. 1!!6 deest 1. 1!!* dux quippe 1. iaa'' vincu-
    lisque lorica? 6. ,!!9 uurmaliam 1. vormaciam 5. 1!3° mala — mullati desunti.
    ,a33 glonosus factus
    1. ,!3!adrf. utl. deest 5. ,!3V sclavonico5. ,!3" nam ipsi — reservati desunt 1 , quai quamvis
    qlossatori cuidam tribui possenl, quum tam 2. (5.) quam A. exhibeanl, omitterenolm. igilur A. 5.
    ,!a* rogatusque2. ,!Sfl bono 2. 1!39post baec pelit ut cum venandi gratia 2. imre l. intrare &.
    1,41 ibique 5. 1!V'add. ibi 3.
    l!'3..aliquibibus 1. ^ 44 transabiamque A. trans Albimque 3.
    NOTJ:.
    (290) Wridukindus de Karoli Marlelli victona (291) Loquitur de expeditione anno 954, ungarns'
    . 752 de Sarracenis reporlala cogilasse videlur. fugatis, suscepta (c. 51.)
    199 . WiDUKlNDlCORBEIENSISMONACHI 2C0
    :duos subregtilos barbarorum (292), Saxonibus jani A rum hostiliter intravit. Consulttimde Saxonibus.qui
    olim iiifesios, Naconem et fralrem ejus. cuin Slavis conspiraverant " 70, judicalum "" esi,
    i. 51. Ducius exercilus a duce, reperti sunt in urbe Wichmannum et Eeberhlum pro bostibtis publicis
    qusc" 4»dicitur Suithleiscranne ls46 (293); et pene habere i!*! oportere, caiteris vero parcere, siquidein
    erat, ut cum urbe ,!' 7 caperenlur, nisi 1,V 8 clamore remeare voluissenl ad sttos. Aderat et
    legatio bar-
    cujusdam cilarentur i!49,et ad arma prosilirent; barorum, Iribula soeios cx more . velle persolvere
    caesis lamen anle porlam urbis ad is"° quadraginta nunlians; cacterum dominalionero regionis velle
    nrmatis, caesorumque"" spoliis potitus dux Heri- tenere; hoc pacto pacenv velle, alioquin pro liber-
    mannus discediti!"'. Eranl aulem qui eunv adjuva- tate armis certare. Imperalor ad haec respondit, pa-
    rent Heinricus proesescum fratre Sifrido i!"3, viri cem quidem eis nequaquam 1»73negare, sed omni-
    cminenles et,fortes, domi mililiaque ""* optimi. inodis dare non posse, nisi iiijuriam pcrpeiratam
    Facla sunt autcm hoecinitio i!"" quadragesimalis je- digno honore ac emendatipne purgarent; omniaque
    jijnii 15°6. vaslando el incendendo per illas regiones duxit
    52. Barbari vero post proximum pascha irruunt exercitum, dpnec tandem, castris posilis super
    ;n rcgionem, diiccnv liabenles Wichmannum, ad Raxam (295)- fluvium ad transmeandum paludibus
    facinns lantum, non ad imperium; nullam moram B diflicillimiim,ab hostibus circuinfunditur. A lergo
    agens 1!" sed et ipse dux Heriroarinus, cum praesi- namque via 1!'4 arboruin robore obslruilur, eadem-
    dic militari adest, vidensque exercitum bosiium gra- que armalorum manu vallalur; . ex adverso fluvius
    vem,sibique parvas admodum belli copiasaffbre" 58, fluvioquccontigua palus, et cum ingenli exercitu
    civili bello urgente, arbitralus est consullius 1!"9 Slavus iS7B,bellalores et ab opere et ab iiinere pro-
    diiTerrecerlamen in dubiis rebusconslilulis, multi- liibens. Vexatnr aulem el aliis incommodis exerci-
    tudinique imperare " 60,quaemaxima in unam urbem lus, morbo pariter ac i' 76fame. Dum lalia ageren-
    confluxerat, dum caeteris difliderentl.»", quoquo ,!6S tur per plures dies, mitiitur ad principem barbaro-
    pacto possent, pacem exposlularent. Quod tamen rum, qui dicebalur Stoinef, Gero ,!7' comes,
    consilium milites aegre valde tulerunt, et maxime qualinus imperalori se dedat, amicum per id ade-
    Sifridus, qui erat bellalor acerrimus. Faciunl tamen plurum, non bostem experluruhv.
    cives Cocarescemiorum ^»6' (294), ut dux impera- 54. Eranl qtiippe,s' 8 in Gerone mullae artes bo-
    rat, pacemque eo pacto obiinent *'64, qub liberi noe,S7°, bellandi perilia, in rebus civilibus bona
    cum uxoribus et hatis supra murum inermes ascen- consilia , salis eloquentiae, multum scienliae1280,et
    derent, condilione servili et. oinni suppelleclili in qui prudentiam suam opere " 81ostenderet1,,i quam
    medio urbis hoslibus relicla. Cum inlra nrbem C ore; in adquircndo slrcnuilas, in dando largilas, et
    irruerenlbarbari, quidam illorum suum mancipium quod oplimum erat, ad cultum divinum bonum stu-
    ngnoscil in cujusdam liberti uxore; quaip cum ra- dium. Igitur praeses snper paludeni el flumen, cui
    pere de manu viri nileretur, ictum 1!6" pugni " 66 palus adjacens eral, barbarum salutabat. Cui Slavus
    nccipit, irriiumque paclum ex parle Saxonum pro» sequaliarespondit. Ad quem praeses: Salis tibi esset,
    clamilal; unde fil, ul omnes ad caedemverlerenlur, si bellumgereres conlra unum noslrum de servh do-
    nullumque relinquerenl, sed omnes perfeclae avtatis mini mei, el non eliam conlra dominum meum regem.
    ncci darenl, matres ls67 cum natis captivos dttce- Quh tibi exercitus, qum arma, ul taliaprmsumas?
    rent 1!68. Si aliqua vobisvirtus adsit, si artes, si audatia , date
    55. Quod scelus imperator ulcisci gesliens, victo- nobis locum ad vos transeundi, sivenos vobh huc ve-
    ria jam de Ungariis patrala ia6°,regiones barbaro- Q niendi; el mqualo loco, forlitudo avpareal pugnalorh.

    VARLE LECTIONES.
    m" qui 1. ,! 46suitlielei scr.innaeA. Suuithleiscranne 5. 1!47ciim'urbe desnnl 2. cap. cum urbe 5. •'*•
    3. A. "'" excilarenlur 5. ,S5° deest 2. 7. " 81 coesorum A. 1SS!discessit 2. 7. "» 2. 5. semper sigi-
    frido. ,soi 5. """ in inilioS. 7. "S 6 vel 1. "" 2. ,s58adesse
    inilitiaeque ,960 ,!6i qnadragesimae,!6! jejunii ,!6a agenles
    3. im consulcius 1. imperarat 2. differrent 1. quo 1. hoc vocabulum erasum
    est 1. convocare. sceniornm 2. 1!6ioptinerent 1. ll 6" iclu 1." jectum A. " 66
    "° 7 " 68 60 " 70 pugne I. pngnoe 2.
    pngno 7. malresque 5. matres—ducerent desunt 1.
    "" "'» parta" 3. conspiraverunl2. con-
    spiranl A. "'^judicatumqne 2. 3. — haberi 2. 7. " 76non 3. 7. 74deest\. 2. 3.7. 1S7»slavns
    corr. slavosl. sclavos 2. 5. slavi probibentes 7. et 2. A. 7. "'* sloinefgero 5. 1S7S deesi 2.
    19
    l! bonocartesA. ,!S0 niultum scientiac desuni \. l!81 add. magis 5. 7. "«' osteiiderat 1.
    NOT^:.
    (292) Cf. Ann. mai. Sangall. a. 955. ' loci exlant, qtti aliquam vocis simililudiiiem prafe-
    . (293) De urbe Schwedt Hahn. H. G. ,11. p. 62. runt. P.
    n. i. etWedekind Noten I, cogitarunt; aliani pro- (295) Minimecum Ann. Saxone Taxa legi flu-
    posuil sententiam Leutsch Gero p. 97 n. 153. viumque Dosse inlelligi posse, omiiium' codicnm
    (294) Deurbis — silu adhuc sub jtidice lis est; cf. consensus ostendit; videlur igitur esse Rt-ckeniu
    libri n. f. allali. Vox Slavica locum aut prope ducatus Megalopolilani fluvius, populus quibuscum
    Albiam atit in allera Albiae ripa hand procul a bellunveral perlransicus.
    Magdeburg situm fuisse indical, ubi complures
    201 RES GESTJE' SAXONICiE.—L IB.ltl. 202
    Slavus barbarico more irendens, et mulla convicia A atque famcsus, multprum rcgum ac gentium timo-;
    evomens, Jrrisit Geronem iroperatoremque et om- rem pariter et faverem prpmeruit; unde plurimos
    nem exerciluro, sciens eum multis " 83molesliis ag- legalos suscipit, Romanorum scilicet et GraecoTunii
    gravalum. Gero ad haec commotus, ut eral animi Sarracenorumque 1304, per eosque diversi gerieriS
    ardentissimi: Crastinits, inquit, dies declarabil, tu munera 1»°»,vasa aurea et argenlea, serea quoqtie,
    etpdpulus luus fortes " 84 viribus sitis, an non; tras etmira varielate operis distincti.**••, vitrea vasaj
    enim nos vobiscumcongredienles procui dubio vide- eburnea eliam , et omni genere modificata, slra-
    bith. Gero denique .oll.nilicel multis gestis 1!S"insi- menta ,30', balsamura et lotius generis pigmenta,
    gniis,S86clarus haberetttr,; jain lamen vnagnus.ae animaiia Saxonibus anlea invisa, leones et camelos,
    cdebris ubique pracdicabatur, ep qnpd Slavos qui Simias et strttliones iSo8; omniuraque circumquaque
    dicuQtur ,!" Ochri cum magna gloria cepisset (296). Christianorum in illo res atque spes sitae.
    Gere, reyersus in caslra, retulit quoeaudierat. Impe- 57. (DCCCCLVI-LVH.)Liudulfus autem.impersH
    ratpr.verp, de necte censurgehs, jubet sagittis et toris ,309filitis, cumildem vult servare ainicis, pa-
    afiis,ss».macliinis ad pugnam provocare,!» 9, et quasi tria cessir, Italiamque etim eis adiil; quo ageiite:
    vi flumen paludemque transcendere velle. Slavi au- annurn fere 13l°totum , diem exlremum1,li obiit,
    tem hesterna comminalipne nichil aliud arbitrati, B tot.o U1*Francoriim imperio relinquenS.iStiOVnlnere
    ad pugnam pariter cbnspiravere, iter lotis viribus vulnus dtiriim. Fuiius aulem ejus a militibus debito
    defendentes. At Gere.cum amicis Ruanis " 90(297) honore curatum, et ab Italia Mogpntiae1»1? corpus
    mijiario ferme uno a castris descendens »»»•,hoste translalum, in basilica ,31iAlbani martiris sepulttinv
    jgnorante "8».,;tres ponles celeriter cohsfruxit, et est, ciim luctu et planclu roulterum populerunr,
    misso nuntio ad imperalorem, tolum exercitum re- Reliquit post se filiunv patris* vocabulo instgni-
    vocavit. Quo visp barbari, et ipsi obviare legionibus tum (298). .'.. ; ..
    contendunt. Pedites barbarorum dum Iongiorem 58. Lilteraeautem obilus ejus. allalse sunt impera*,
    viam currunt, et cerlamen.ineunt, faligatione "'» tori, cum esset in militia ,31",qua mililavit ccntra
    dissoluti, militibus citius cedunt; nec mora , dum Redarios; quapropter,3,6satisplurimumIacrimarnni
    fogaepraesidiumquaerunt, obtruncanlur. pro iiiii Jnteritu fudit; de caetero.qui adhuc ordina^
    : 55..Sloinef,! 94 autem colle eminenti cura equiti- vit imperium suum j rectori omnium Deo .fidelitef
    bus evenlum rei expectabat; socios inire fugam cer- commisit. .''_-..::.
    nens, fugit et ipse, luceque ^ 9»quodam cuni duobus -. 59. Eodem tempore Wichmannus sciens m* Saxo-
    satellitibusrepertus, a viro "M mili.tari.cujus voca- - niam bellaloribns vacuam; a Gallia profectus, Saxo-
    buluin erat Hcsed, certaroine fatigatus armisque ^-niam occulte intravit, domtim conjugemque revisit,
    nudalus, capiie caesus esl. Satellitum alius vivus inde se iterum alienigenis inmersit, EcberlilUs »»»•
    captus t iniperalcrique cum capite et speliis reguli vero inlervenlu magni poritificisBrunonis in gratiam
    ab, eodem milite praesentalus est. Ex hoc Hcsed recipilur. ^
    clarus; et irisignis babilus; merces tam famesi 60. (DCCCCLYIll.)Ductus exercitusconlra Wich-
    gesti"" dcnativum imperiale curivredilul! 98viginti »annum.tertia vice (299), vix oblinuit ut in fnle
    mansuum. E6 die castra hoslium invasa, el mulji Geronis filiique sui suscipei-etur, ipsique apudimpe-
    mertales interfecli vel capti, caedesque lS99in mul- ratoremoblinerent, quo palria conjtigisque palri-
    tam rtoctem protrahebatur. Postera Juce,3D0 caput nvoniocum gratia iraperiali fruerelur. Jussus »?'»
    "subreguli in campo posilum , circaque illud seplin- sacramentum lerribile dedjt, seconlra ihiperalorem
    gintiiKi caplivorura capite caes.i,. ejusque cohsilia- ' imperalerisque regnrim numquam aliquid iivique
    . rius, oculis erulis, lingiia est, 30!privatus, in medie- consilio aut aclu facturuhv, 3!0. Ita fide data, in pace
    " que cadaverum303 inutilis reliclus. Wichmannus verc esl dimissus 13!1, el bonis promissionibus ab impe-
    et Ecberthus, scelerum conscii in Galliam pre-. ratore ereclus.
    fecli, ad Hugonem ducem fuga elapsi sunt.' ' 61. Peracta caedebarbardrumj eo anno prodigiosoe
    JJ
    56. Crebris victoriis imperator glpripsus factus restinparuerunti3!S. nolse scilicet crnc.is in vesti-
    ' '
    ;" . \ "'._' ; VARLE LEGTIONES. '...'"
    '\f\-de*h
    »"» ahps.2. "M «M add.
    *!!Tfi?rt!s KAv),"8S:gestiisI._.:,!S6insigiiibus2.
    "•» 3. » "8* ep— dicimlur desunt A.
    hostem 3. ruianis 2. rivanis 7. suis 3. : "" discedens3. "" ignorante
    -l»M
    hosie 2. fugatione 2. "9* stpinefgerp 3. "»»locoque A. ,!96r. auro 2. ,S9'facti A. «»»»reditn
    . corr. redditu 2. ""^casdes 3. l»»°die 3. "?> septuaginla 3. ,3°»ejus 2. ~m*echberthns 1. » 04sara-
    . cenornmque 1. 3. "•• deest 1. 13°»distincta A.7. ex 2 et A. verboriim dhtinctionem i3~t modi-
    ,30s recepi.
    Jicata stramenla A. 2. 3.' striicliones 1. struciones A. 7. struthiohes 3. ,3°»filius imperaloris A. 2.
    ».J,VfeIeai!?,,lra2.* 'd'e extremo 2. »"10113. ^»1' mogpnciaro 3. 7. » i» I. saiicli alia
    »»•llaba 1. qui 3. 131'sciens wigm. 2. .>»«.» egmanu superscriptum est. berhlus 1. 1319Iniussus
    A, 2. 3. quad anprmferendttm sit nescio. 13!»acturum 2. 13!1 dimissus est 2. ""apparuerp A. 2. 3.
    MTLE. '•"-"''.';."
    (tm.u: c. 4a. (298) Ottonero, nalum a. 954.
    ;, (297) Rani, Ruani et -
    Rugiani iidem sunt, variala :• (299) Primo a Hermanno a. 935 (c. Sl), secundo
    lantum prenuntiatione. MEIB. ... a rege eodem anno (c. 53).
    PATROL. CXXXVII. 7 •
    203 WIDUKINDICORBElENSISMONACHl 204
    tnentis plurimorum. Quibus visis, plurimi salubri j _.dampnati, slrangule vitam perdiderunt; ipseautem
    23 cum fralre (302) vix evasit.
    Ijmore perculsi, adversa formidabant; idemque"
    fjlia multa ex parte emendaverunt. Fuerunt el qiii 65. Dani amiquitus erant Chrisliani, sed nicliilomi-
    fepras vestium •.'''*'interprelarentur ,ss», eo qued nos idolis rilu geriliii servienles. Contigitautem alter-
    subsequens lepra multos mortales corrumpereil3". calionero super cultura deorumfieriinquodamconvi-
    Sapientioresaulemsignum crucis salutem victoriam- yio rege pravSente"^9, Danis affirmantibus Christum
    que prsefigui-asseu»' prsedicabant, quibus el nos quidem esse deum, sed alios eo fore majores deos,
    Jldeleni assensum praebemus, quippe qui poiiora mortalibus signa et prodigia per
    se ostenderent. Contra liaecclericus qtiidam, nunc
    . 62. Ep temppre imperaler et ipse segrotare coepit, vero
    sed meritis sanctorum, quibus lidele jugiter obse- religiosam vilaih ducens, episcopus(303), no-
    inclili marti- mine Poppa ^»»0,unum yerum DeumPairem cmn Filio
    quittm praebel, maxiroeque palrocinio
    ris iU8 Viti, cuiaperuit ossuum, de infirniilate con- unigeiiito dominp npstro Jesu Christo et Spiritu
    simulacra vero dsemoniaesse et rion deos;
    valescit, et rou.ndoul sol lucidissimus posl tenebras sancto, est ^3*1. Haraldus '"*** autem
    ad omnem decorem et delicias condonalur. testatus rex, utpote
    qui velox tradilur fore ^»* ad audiendum, tardus ad
    <65.'Rebus igitur rite composilis per omnem Fran- B
    »"» loquendum, interrogat, si hanc fidem per semet-
    ciam Saxonianique el vicinas circumquaque declarare velit. Ille incunctanter velle re-
    133» ipsum
    gentes, Romam slatuens proficisci, Longobardiam spondit. Rex vero custodire clericum usque in cra-
    perrexit (DGCCCLXI).Ergoqualiter regem Longo- slinum jubet. Mane facte, ingenlis 13»1 ppnderis fer-
    bardorum Bernharium im duobus annis obsessuro, rum
    igne succendi jubet, clericumque ob fiderti
    cum conjiige et liliis captum, in exilium destinave- calholicam candens ferrum '*'» porlare jussit. Con-
    rit, Romanos duobus prseliis yiceril (DCCCCLXIV), fessor Christi indubitanler ferrum rapit, tamdiuque
    Roroamque l33! expugnaveril, duces Beneventorum deportat, quo ipse 13'6 rex decernit;. manuirt jncc-
    subjecerit, Graecds in Calabria Apuliaque t 33' supe- lumem cunctis ostendit, fidem calholicam omriibus
    raverit, terra.Saxonia 1334venas argenli aperueril133», reddit1'»'. Ad haecrex cpnversus, Chri-
    probabilem
    imperiumque cum fiHo quam magnifice dilataverit, slum Deumselurti celendiim decrevit, idola respuenda
    tenuitalisl 336 nen est edicere, sed ut"»' ini-
    npstrse subjeclis gentibus imperat, Dei sacerdotibus et mi-
    lio bisloriae prsedixi (300), in iantum fideli devotione "nistris horiorein debitum deinde prsestiiit. Sed et
    elaborasse l3»8 suificiat. Cavterumerga tuam clarita- lisecvirtulibus merilo
    3' patris tui adscribuhtur, ciijus
    *em Serehitalemque, quam" patrisfratrisquecel- industria in illis ecclesiae sacerdetumque
    situdo palricc ad omnem honorem nobisque ad sola- C ordines in tantumregienibus fulsere.
    linm reliquit, magna devolio opus huinile magnifi- 66. Gero igi.lur cpmes non ihmemor jurairterili,
    40.
    cet1* Atfinis civilis belli terminus sitlibelli.
    ctim Wiclimannuro accusari vidisset reumque co-
    64. (DCCCCLXHI.) Enimvero donalus patriae gnnvisset, barbaris, a quibus eum assumpsit, resti-
    Wiclimanrius aequanimiter seconlinuit, donec irti- iuit, Ab eis libenter susceptus, longius dejgenles
    ,ni ejus barbaros crebris prseliis contrivit. Misacam.,*•, re-
    peraforis adventum speravit. Cum autem
    reversio differretur, ad aquilonales "*» partes se gera (304), cujus potestatis erant Slavi qui dicuri-
    conlulit,' quasi cum rege Danorurn Haraldo,34S(301) lur Licicaviki, duabus vicibus superavil, fratremque
    bcllum ab inlegro roacbinaturus. At ille mandavit ipsius interfecit, praedam magnam ab eo exto.rs.it.
    eiin%, si ducem necasset vel alium qiiemlibel prin- 67. Eo quoque lempore (.DCCCCLXin)Gero prae-
    cipuin.nessetsinedoloeum im sibisocia^evelIe,34», • ses Slavos qui dicuntur ,3*9 Lusiki (305) pplenlis-
    aliler rem fraudulenter agilasse , 34' non dubilaret. sime vicit et ad ,360ullimam seryilulem coegit, npn
    lhterea ab empiere praetereunle lafrecinia ejus prp- sine sui lamen gravi vulnere nepotisque ^»6' optimi
    duntur, spcicrumqtie ;aliqtii iS4S'cpmprehehsi, et viri casu (306), caeterum ,36squoque quam pluri-
    tamquam ccntra publicam rem agentes, a duce D morura 1363nobilitim virprum.
    ;".I . -,.:', ..' VARI^; tECTIONES.
    ,a»3 iidemqne 5. 'M* deesl A. 18!»interprelarelur d. . M" ccrrumperent 1. "" praefiguransse 2.
    1318in 1. sancti superscriplum' est. '1»'t vicinos 1. A. 3. '"*• in long. A. 3. " 31 bernhardum 2. be-
    rengarium 3. 1»'» romam 3. *'*»appuliaque
    l*»* , 336
    5. ,3»4.lerraesaxonia corr. saxoniae II terra saxohica Ji. in
    terra saxonia 3. aperuit2. lenuilati 1,.,»-»» add.in 3. 133ilaborasse3. '*3'deesi2. 1340hia-
    ,m deestS. »* aquilpnares 3. ,343halardo A. l34»ei corr. eis 1. 1-'wquririi 3. ..•"*•vel-
    4»
    griifi.ce2.
    lel.3. ,34? ejjisse 2. ,34salii 3. *»Mreaip (deest prsesei\le) 2. 3""• ppppp 2. A. •"»'»est leslalus 2.
    »*» haroldus 2. alardus A. aroldus 7. araldtis Sigeb. iiembt, ls» deest. 2. 7. fuisse 3, "»* Jngens-d.
    ."»» igne —, ferrum desunl 3. 4- " 56deest2. •"«' reddidit A. 7. ,3"8 inisicam 1. miscam 5. et.ita dein-
    "eps. 1M»ducuiitur. i. "»0 in 2.. " 61add. sui 2. " 6! caeterum1. "6* pluriinum A. plurium 3.
    NOTiE.
    (300) Cf. praefatiolibri primi. (304) Misaca rex sive dux fuit Poloiiorum ; Lici-
    (301) Loquitur auctor de Heraldo ccgnomentp 'caviki iidem qui Lechi.
    Blaaland Gormonis filio. MEIB. (305) Lausitzer.
    (302) De EcberlO dicere videlur. (306) De filio, cujus menlionem facit Thielmar.
    (303). Cf. Adamus Brem. II, ""26;] episcopatum 1. ii;' (p.s30) hsec iritelligendaesse, taiiluiiuibri om- '"
    SlfiswicerisemPoppo receoit. nes roinus recte slaluerttnl. ,
    205 *ES GESTiE SAXOMC^E.— LIB. lil. 406
    68. Erant "•* dyo subreguli Herimanno duci, A 69. Autliens aulein^Wichmannus "»' urbem ca-
    inimicitisea patribus vicarise relicli, aller vocabalur ptam"1soeiosque oppressos ,m, ad orientem ver-
    Selibur, alier Mistav. Selibur praeerat Waaris "»' sus " 8" ileiunv se paganis inmersit, egilque cuni
    88
    (307), Mistav Abdritis "••. Dum invicem quara Slavis qui dicuntur Vuloiui ^? (309), quomodo Mi-
    ssepe accusanlur "•', viclus landem ralione Seli- sacam, araicum imperatoris, bello lacesserent"»';
    bur "•", condempnatus est quindecim taleniis ar- quod eurii minime laltiil. Qui raisit ad Bolislavum
    __-. r__gemBoemiorum"" — gener enim "'• ipsius
    genli a duce. Eam dampnalionem graviler ferens,
    ; armasumere ccntra ducem cpgitavit. Sed curo ei erat (310) -r- accepitque ab eo eqtiitum duas acies.
    , belli cepiae non sufflcerent, missa legalione, postu- (DCCCGLXYTI?)Cumque conira eum Wichmannus
    lat prsesidium ab "•• Wichmanno conlra ducem. duxisset exereitum, pediles priraum ei inmisit '*»*,
    Tlle nichil jocundius ducens, quairi aliquam mole- cumque ex jussu ducis paulatim coram Wichmanno
    stiam inferre posset "?• palruo, cilo cum sociis fugerent, acaslris longius prolrahitur, equilibus
    adest Slavo. Ut autem suscipilur in urbem Wicb- ??»*a tergo inmissis, signo fugientes ad "" rever-
    mannus, slatim urbs obsidione vallatur ab inimico. sionem hostium monet Jw?. Cum ex adverso et post
    Ductus quoque exercitus a duce urbem "" obsedil; tergum promeretur "" Wiclimannus, fugam inire
    inleriro, casu nescio an prudenli consilio, Wich- B lemplavit ," 6. A sociis igitur arguitur sceleris,
    mannus cum paucis urbero est egressus, quasi ad quia ipse eps ad pugnam "•' instigaverit, fidensque
    extrahenda sibi de Danis auxilia. Pauci dies inter- «qup, tnm necesse fuerit, fiigam facile inierit. Co-
    erant, dum victus "" bellatoribus et pabulumju- actus itaque equo cessit, pedestris i!»8 cum sociis
    meiilis 4efecerat "". Fuerunt eliam qui dicerent, certamen iniit, eoque die viriliter pugnans armis
    Slavum speciem quidem belli gessisse, non verunv defendiuir. Jejunio auleiri et longiori via, qua "9*
    bellum; incredibile omnimodis. fore, liominem ,a per telamnoctem armatus incessit, mane cum pau-
    puero bellis assuetum bellicas res tam male praepa- cis adniodum aream cujusdarrt jam 1W°Jessus intra-
    ralas habuisse; sed id consiiii machinalum ducem •vit. Optimales aulem u»1 hoslium cum eum reppe-
    '*% ut quoquo pacto ppsset nepotem vinceret, ut Tissent, ex armis agnoscunt quia Vireminens esset,
    saltem "'»in palria salulera »»*_• recuperaiet, quam interrogalusque ab eis quisnam'esset "•', Wich-
    inter paganos penitus perdidisset. Fame "" itaque mariiium se fore 14°»professus esl. At illi arma de-
    urbaui ac fcelore pecorum aggravaii, urbe cgfedi ponere exbortiiti sunt; iidem deinde ^pondent, sal-
    sunt coacti. Dux Slavum austerius "' 8 alloquens, vum eum domino '*•* suo prsesenlari, hocqtieapuJ
    de perfidia et nequara ejus actibus argnit; liocque jpsuiii obtinere, quatinus incolumen imperalori rc-
    "'»ab eoresponsi accepil: Quidme, inquit, deper- C stiluat 1MB.iIUe licet in ultiina necessitate sit cori-
    fidiq arguh? Ecce, quot nec tu, nec dominus luus Slilutus, non inmemor prislinae nobililalis ac Vir-
    imperator vincere poluhih, mea i1?8''perfidia inermes tulis ^ 96,dedignatus est talibus nianuiri dare; petit
    ««sistunl1,8i. Ad haecdux cehticuit, eum suse di- tamen, ut Misaco1.*Mde eo adriuritient, illi velie
    licnis rcgione privans, iilio ipsjus, quem anlea ob- arma deponere, illi manus UMdare. Dum ad Misa-
    sidem accepit, oroni ipsius 13S!poteslate tradita. ciim ipsi pergunt, vulgtis innumerabile eurivcircum-
    JHililesWichnianni variis poenisafllixil, urbisprae- ^lat, eumque »*••* acriler iupugnat U1°. Ipse aulem
    dain suis mililibus donavil, simulacro Salurni (308) quamvis fessus, mullis ex eis fusis, tandem gladiuni
    ex sere fuso, qitod ibi inler alia urbis spolia reppe- sumit, el-poliori bostium Ctirahis verbis mi tradi-
    rit, nvagnuiiispeclaculum populo prsebuil, viclorque dit: Accipe, inquit, hunc gladium, et defer domino
    in patriam remeavit. tiio ">'*,qiiopro signovictorimillum lenedt, impira-
    VARLE LECT10NES._
    ,l?**o(Wvaulem2. lM»-warisA. ».*'•addritis 3. "•' acc. quam ssepe3. " 68 attd. ailer niistau 2.
    «*»'aA.3. 13'».iJeesl3. ,*'1viri)eA. ,*" viclis A. "'» defecerant3., W.ducem mach; 2. ,3T»deesf
    A. "'• saluterii in p. A. ""Jame2. "'»h&sterius 2. ,3'9 hoc quoque 1. 3. 138»in ea 3. " 81 exis-
    tunt 1. " 8' quem — ipsius desunl A. ,383'Wiclimahnus
    ma p, ex quo hunc locumse descripshse""Falke p. 456
    atperit. ,;'?4;;ap;Clps2.3.:C'^eunlV.enW?A• reversus 1,,jS. J»»6.wloviiA uuloiiuini^. e^itqiie —
    Iaces]serentdesunl.2, ,.,"?• fioliz Alaum.i?. boluzlavuin3. "•» boemoruin 2.0. ***•deesti. l3ji:i'neum
    iriisit 2. .*'," equilibusque ^. ",3.-deestp. 139i movet 3;, ,3,:ipremerell. preirierentur A. ,3" len&tvit
    B(4);. "»7ad pugnam eos sS (i), lm pedestre 2. ,3>» deest i. quaiir A;. **•• deesl 5 ,.*,,1 deist 4*
    *?* inierrogatusque — esset desunt A. 140»esseA. 3. /3.7. '*,•*doriino p. ,48»restituit 2. **»•ljiph
    franieraor— yirlulis desunl i. ?*•» misaco corr. misiconi 1. nvisacse3. 1M*mariuin fi. 1. •1*Meuih
    ?;. **?'rimptignarit3. *W1.deesl2. **" suo 3* •'•'.

    V(30?)vWagrii,ducatus H6Ual,isebrieriialis incola?, linensem el urbem Febrbellin eerum sedes colloca-


    AwaHtorum viclriiesse viderilur.. iriiilt. .:.f.:....'j,'-..
    '..,..-;",;'.,..; .:,.•
    ,(308) Salurnum glossseBoemicaeab Hanka editav (310) Hic a
    (M.) Boemiaiegione tiobilem.sibimco-
    Syliyriiippellant. rem senioris Bolizlaviduxerat tororem; — Bobrawa
    (30&)Slavos ;Wjlinps afferurit Adamus flrein., II ^SMvome dicebdiuri Thietmar. IV. (p. 97.)
    c. 10. et HelmeTdus1. 2; receriliores ad lacurii Bel-
    """'™'
    207 . WIDUKINDICORBEIENSISMONACHI 208
    . torique amko iransmiltat '*" quo sciat aui ItostemA et inccmmodis replelam pietati Creatoris omnium
    acchum irridere vel cerle propinquum deflere. Et liis effudit (311). Is finis Wicbmanno, talisque omnibus
    dictis, conversus ad orientern, ut poluit, patria voce fere, qui contra imperatorem arma sumpseruril [pa-
    Dominum ,4U exoravit, 'aniniamque multis miseriis trem Itium] ,418.

    CONTINUATIO

    70. (DCCCCLXVill.)'Imperator itaque, aceeplis B vero ad artes paternas "»* conversi,—namerantab


    armis Wicbmanni, de nece ejus jam certiis l41»fa- exordio fere minidi plurimarum genlium dominl, ;et
    ctus, scripsit epistolam ad duces et praefeclosSaxo- qttos virtute nequibant, artibus u~~superabaiit, —
    niae in hunc modum : Oddo divino nutu imperator snbito super 143*improvisos et nichil adversi suspi-
    14ls canles irruunt, caslra diripitint, plttres occidunt,
    augustus, Herimanno' et Thiadrico 141'ducibus
    - cmtcrhque 1419publicmrei 14!0 nostrm prmfeclis om- plures capitint, quos elConstantinopolinvirtiperatori
    nia amabilia. Deo volente, salus omniaque prospera suo <''"*praesenlant. Qui vero effugere poteranlVfe-
    plane succedunl. Cwterum nunlii Conslantinopolitani versi ad impeTalorem, qtiaeacta sunt nuntiarit l43f.
    regis, dignilale satis insignes, nos adeiint, pacem, ut . 72. At-ille super his commotus , ad hoc dedecns
    intelleximus, admodum qumrenies, Quoquo modo diluendum cum gravi maiiu viros eminentcs', do-
    tamen res agalur, bello, Deo volente, nullo modo nos mesticis et exlernis rebus jam saepe"claros factos1,
    143Tmitlit irt Calabriam.
    templare audebunl. Apuliam l4!1 et Calabriam pro- Guntbarium et Sifriduni
    vincias, quas hactenus tenuere, nisi conveniamus, Graeci aulem praeterila victoria elati et mirtus-caufi,'
    dabunt. Si vero voluntali noslrm paruerint, ut prm- cecideruht in manus eorum ; ex quibus" iiiniiraera
    - senli.mstate conjugem.cum mquivoconoslro in Fran- inultitudine csesa , quos supererant 143Sca*pientes:,
    .ciam ditigentes, per Frftxarielum 142!ad destruendos I1 oblruncatis naribus, novam Roniam remeare perriii-
    - Sarracenos, Deo:comile, iter, arripiemus, et sic ad serurit. Trjbutum in Calabria et Apulia a' Grsecis
    vps, dhponimus ^49».Prmlerea volumus, ut si Redares, .;exlorserunt, lalique victoria illustres facti, ei spbliis
    sicut-audivimus,tantam slragem passi sunt (312), —sci- bostium ditati, ad imperatOTemreversi stint (313).;;
    «tis enimquam smpefideni fregerint, quas **»*injurias 73; Pepulus autemConsta.ntiriepolitamisaudieiisa
    alttUerinl, •— nullam vobhcum ,4!11pacem habeant. suis 143»male pugnatum, consnrrexeruntadyersus
    Unde hmc cum Herimanno l4aeduce ventilantes, totis imperatorem suum , et machihatione conjugis pro-
    viribus instate, tttin deslructione eorum finem operi priae cujusdam militis insidiis ccciderunt', lccoque
    inponalis. Ipsi, si l4!' necessefuerit, ad eos ibimus. domihi militem imperip 144°designantes (314): Cptf-
    Filius nosler in naiivilate Doinini coronam a bealo stitus ,441autem rex continup caplivcs- absclvit,
    ttpostolko in imperii dignitatem, suscepit. Scripta puellamcum magno exercitu et claris liiuneribus ad
    ,13 Kal. Febr. in Campaniajuxta Capuam. iroperatorem destinavit. (DCCCCLXXII.)Quam ipse
    His litieris lectis in convenlu populi , in loco qtii slalim filio tradidit, celebratisqae ffiagniDce'nupliis,
    dicitur Werla , corara principibus et frequentia ple- omnem Italiam super hoc et Germaniam lseliores
    bis, visuniest, paccm jam datam Redariis oportere reddidit. Eo tempore , quo haec inlra Italiani gere-
    siare, eo quod tunc bellum adversus,14?»Danos ur- D bantur, sunvmus ponlifex Wilhelmus (315), vir sa-
    .geret, et quia.copiae minus suffieerent ad duo bella piens et prudens, pius et cunctis affabilis , a patre
    pariter conficienda. sibi commendalum regebat Francorum iroperium. :
    71. (CMLXIX.)Graecorumitaque legatis imperator 7i. Cujus mater licet peregvina, nobili lamen erat
    satis credens , partem I429exercitus cuni plerisque genere iwa procreata (316). Hic cum audisset aegro-
    principalibus viris direxit ad condiclum locum, qtto " tare ccepissematrem imperatoris (DCCCCLX VIII),mi-
    eis secus 143°sponsionem Jegalorum 1431puella tra- ra^sanctitatisfeminam^nomirieMabthildam^^^jduin-
    deretur, et cum honore filio adduceretur. Grseci que ejtts expectat funus, proprio funere ipsius funus
    \AMM LECTIONES. •-.•.,
    . **" illum tradat vel transmittat 2. illum transmittat 7. ulUl48deum A. i418patrem tuum•*»• urius cod. A.j
    oui /lis verbis finitur. l4la cerlior 3. ,41'thiederico 2.14!
    3.
    3
    deesl i. 14l9.cavterisl.
    "»* 14!»
    rei publicae
    2. 7. ,4!1 semver Appuliam. ,4!! fraxinetum 3. 7. disponemus 3. quasi 1. npbiscnm 2.
    7. ,4!6 eriraanno 1. "»* deest % 14» 8 adversum 2. 7. ,4!9 par. 2. • ^ 30 deesl i. "i" legatis 2;
    A*3*primas 1. ,43»arle 3. ,43* deesti. -,iss deesl 1. U3S nunciabant 2. 3: , "" sigifridum 2. 3.
    1438superant 2. 1439asuis audiens 3. In t.folio excho>qum sequuntur usque adverba c. 75. a exlernisv
    cuncta relro etc. desideranlur. U4° in imp. 3. 1441constilus 1. "*' gehere erat 3. U4Smathildam 1. 3^
    NQTJE,
    (311) Diem mortis Necrol. Luneburgense (WeT 416) menlionem faciunt,:
    dekind Not. III. p. 70.) nobis indicare yidetur : . (314) Imperator Njcepborus Pbccas uxpris Thee»
    x Ral. Oct. (22. Sepl.): Wkltmannus comesetrriulti phanu Lnsijdiisa Joainne Tzimiske d. 11. Dec: 969
    alii occisi et Hoko occisus. occisus est; Joannes imp.consiitutus Theophanu..'
    - (312) Dehoc bello niliil comperlum habemus. ; uxoris suseneptem, Romani II filiam, trarismisil.
    (313) Hujus vicloriae praiter Widiikindum solt (315) Successerat Friderico a. 954.
    i\nnales Cavenses (ap. Pralillum bisl. Long. IV, p. (316) Nattis a. 928 (Cont. Reg.).
    """"-' RES GESTiE SAXOMLE. — LiB. III.
    209, 210
    14BS
    procedit ****.Decujus laude, 144»si aliquid dicere A functus est {319), — judicavit ab expeditione
    cupimus, deficimus ,,quia omn.e.argumenlura inge- Fraxanelil46S abslinere, et dispositis in Italia rebus,
    nioli tiestri superal virtus ianlae feminae. Quis enim pairiam remeare. Pulsavit quoquefama eum, quasi
    digne pessit explicare ejus 1446vigilantiam erga cul- pl.erique Saxonum rebellare yoluissent; quod quia:
    tum divinuni? Omnis nox (317) omnibus raodis et; iiiulile erat, nec relalioiie-1480dignum arbilraniur.j
    oroni genere cellttlam suam d.ivinorunv carroiiium (DClCCCLXXli.) Egressusestitaquef 461deltalia cunv^
    inelodia inplebal. Erat enim ei 1447cellula ecclesiae: magna gloria, capto rege Longobardarum, superalis
    proxima, in qua modicc requiescebal; de qua omni- Graecis victisque Sarracenis; cum victricibus aliis
    nus noclibus consurgens intrat ecclesiarti, nichilo- Galliam ingressus est, inde Germaniam transilurus ,
    ininus cantoribus et canlricibus u 48 inlra cellulami et proximum Pascha loco celebri Quidilingaburg U6*
    et prp foribus ct in .viatriformiter. cbiistilutis , qui celebraturus, tibi diversartim gehliuiri multrtudo cdri-
    divinam clementiam Jaudarent alque benedicerent. veniens, resiilulumpatriaecum filiocunv magnogau-r
    Ipsa intra ecclesiam '.in vigiliis et oralionibus perse- dip celebrabant U63.(DCCCCLXXIII.)Manens autem
    veraris, missarum sollempnia expeciabat. Deinde ibi decem et seplem non amplius ,464diebus, descen-
    infirmos, ubicumque audivit, in vicino visitavit, ne- dil inde, ascerisieneni Donviniapud Mersburg l46»ce-
    cessaria prsebuit1, jJeinde pauperibus manum por- B lebralurus, Trislis autenv illa Joca perambulat- U6»
    rexit, deinde hospites, qui senvper aderant , cum obitu oplimi viri ducis Herimanni, qui prudentise ac
    omni largilate susccpil; neminein sine iaffatublando• justilise miraeque vigiJaulise in rebus civilibus et
    dimisit, nulium fere 1449sine munusculis vel ne- externis, cunclis relro morlalibus U6' selernam reli-
    cessariis adjumentis vacuum reliquit.. Saepeviatori- : quitrneriioriaii]. Post susceplos ab Africa 1468lega-
    bus , quos longius de cella prospexit, necesSaria ' tos, eum 1469'regiobonore et munere visitantes, se-
    transmisit. Talia opera licet vaide humiliter diebus cum fecit manere. Tertia autem feria anle Pentecos-
    ao noctibus exerceret,, ta.mennicliil de honore regio ten u'°, locura 1471 devenit qui diciturjtfiminlevu14".
    minuebat, ;et sicut scriplum esty quamvis. sederet 'Proxima nocta juxla moreriv diluculo de lecto con-
    tamquam regina UB0 circumslante populo, semperet surgens , noclurnis et matulinis laudibus intererat.
    ubique lamen erat rocerenlium consolatrix (Job Posthaec paululum u' 3 requievit. Missarum deinde
    xxix, 25). Domeslicos omnes famulos et ancillas va- ;ofiiciis celebralis , pauperibus juxta morem manus
    riis arlibus , lilteris quoque instifuil; nam el ipsa porrexit, paalulum gusiavit, ilerumque in leclo re-
    lilteras novil, qufls posl inortem regis lucide satis • quievit. Ctim aulem bora esset, processil leetus el
    didicit (318). Ergo si omnes viriules ejus velim nar- bilaris, ad mensara resedit. Peraclo ministerio ,
    rare , hora defieeret; facundia Homeri ^4»1 vel Ma- C vespertinis laudibus interfuil. Peracto canlico evan-
    ronis niichi 14!! si adessel, non suffieeret.- Igilur gelii ,14'*, aestuari alque faligari jam ccepit. Quod
    plena dierum , plena priini honore-,' pleiia operibus cum intellexissent principes circumslantes ,- sedili 1
    bonis et eleraosinis, Cunctisdiyitiis regalibus dislri- eum imposuerunt. Inclhianrem , 4" auiemcaput,
    butis servis Dei el ancillis ac' pauperibtis ,'secundo quasi jam defecisset, refocillaverunt **", expetiio-
    ldits Martias aniniam Chrislo reddidit "•''. Illo quo- que ,4" sacramenlo divini corporis ac 14,asangujnis
    qiie tempore Bernhardus, ul ab omni populo praedi- et accepto , sine gerilitii cum magna tranquiilitale
    cabatur suis lempbribus sacerdotio dignissimtis , : ullimum spiritum curiv divinis u' 9 officiis pielali
    diem funxil1'*'»exlremum. Piauv famam super his-> Creatoris omnium tradidit. Transportatur inde in
    nenio nos vituperet prodidisse , dum yeri u"" pe- cubiculum-;.eteuffl esset jam sero, nuntiatur populo
    riculo non subcumbimus. Audivimus enim a quo- niors ejus. Populus ., 48° autem pro ejus laude et
    dam solilario, in spiritu nescio an manifesta vi- graliarum actione multa loculus, memoravil, eum
    sione, animam reginae et episcopi infinila mullitu- palerna subjectos rexisse pietate;abhoslibus eosli-
    dine 1VJ,S angelorum cum gloria iheflabili coelos ae- berasse, stiperbos lvosies'Avares , Sarracenos U81,
    ferre ,4«'vidisse. Igitur imperalor audila morte ma- & Danos.,.Slayos armis vicisse, Italiam subjugasse, de-
    tris et filii caeterorumque principalium virorum,— lubra deorum in vicinisgentibus destruxisse, iempla
    nam ct Gero, vir magnus et pptens,. jam antea de- Hiinistrorumque ordines constiluisse; mullaque alia
    YARI^ELECTIONES.
    u*4 prsecedit 3. »**•«feetf'!'. »**•deest i. '•*'" deest 1. u*8 caiitairicibus '3." uw sine
    mumisculis
    fere 3. u»° regio 3. U81oroeri 1. »*•*nichil 1. , •*»»redidit 1. u»* finivit 5. U6B vero 3. ,456in-
    finitam multiludinem 3. ul" deferri 7. 14B 8 erat 3. 14B 9 Fraxineti 3. '*•• ralione 3. U61 ilaque esl 3.
    '"» Qtiidilingeburg 3. U6S celebrant 3. 1464 diebus non 3. 146Bmesburg. 1. merseburg. 3.
    *-*"perambulabal 3. U6Thic pergit 2. 1468affrica 2. amptius
    aphrica 3. 146'cum 2. eum cum 7. u'° penle-
    costes 1. u'! loco 3. u" Mimileuu 3. 14'3 1. ,4'4 euuangelii 2. '*'" inclinante 1. U76re-
    palnlum
    fpcilaverunt.i. ,I4T'fldrf..jani. 2. u'l'el2. 3. ,4'9 divine 2. 1M»populol. U81saracenos 1'. "''.'-
    '"'- " '- '--'' -: "' ' '
    .'i"i; NOT^ ; /'"'" . .'
    •(317) Cf. Vita Matiiildis § 12 el § 6, ubi similia . (319)D. 19.(NecroI. Fuld.) aul20Maii(Thielmar.
    narrahlur.' " II, p. 30)963...
    ^I8yCftVJtaJWath.413,adfin.
    211 JOANNISARBATIS S. ARNULFI METENSlS 213
    bonainvicem conferentes.Tegaii funeri insistebant. A integro ab omni popuio eleclus iri priricipem, traiis^
    76. Mane autem jam facto , licet jam olim unclus tul.it corpus patris in civilaleiii, quam ipse magni-
    esset in regem et a beato apostolico designalus in fice construxit, vocabulo Magailiabur1*8*.Itaqiie dcr
    imperatoremj speiunicae totius ecclesiae,imperatoris functus est Nonis Maii, quarta feria ante Penle-
    filio, ut in us* initio certatim manus dabant, iidem costen, imperator Remanprum , rex gehtium , di-
    pollicentes et operam suam contra omnes adversa- vinarum humanarumque rerum mulla ac glbribsa1*'*
    rios sacranientis militarlbus confirhiarites. Igitur ab sseculis relinquens moiiimenia ,4*».
    EXPLICITLIBERIII RERBM GESTARUM SAXPNICARDM 1M*
    VARI^: LECTIONES.
    U8*deest 3. u" magadaburg 2.
    Magdaburg. 3, 14B* religiosa 3. us» in 3. et 4. procul dubio exGhme «i
    codd. haud obvia addunlur: flujus anno prinio, qni est. a Dominica incarnalione DCCCCXXXVllUngari
    Franciam et Alemariniaro,et Galliam nsque Oceanum Burgundiamque devaslantes, per Italiain redierunt.;
    Monasteria sancli Gaili et sancti Boriifaciicreraaiitiir. Rudolpiius rex Burjgundiae,et Afnoldus dux Norico-
    rum ebierunt. U8*//al.e<2.

    ANNOPOMINIDGCCCLXXXHI.

    JOANNES

    ABBAS SANGtl ARNtfLPl SffitENSIS.

    NOTITIA HISTORICiV.

    (Apud Fabricium, Bibliotheca med. et inf. Lat.)

    JOANNES abbas S. Arnulfi Metis ord. Bened. scriptcr Vitm Joannit abbatis Gorzientit, a. 962. in Aclis
    Sanctcr. lcm. III, Febr. 27, pag. 690-71Scum iictis Bpllandi: et in Mabillenii ssec. V Benedict. p. 369.
    ldem scriplor posl a. 951 V.itmet transiationis duplich S. Glodesindisvirginis, quae temporibus Ghilderici
    circa a. 608 tradilur claruis.se. Exslat apud Labbeum T. I Bibl. novse mss. pag. 720-740. Et in Actis
    sanctor. tom. VI, Jrilii 23, pag. 210, el in Mabiljonii Aclis Benedictinis ssec. 11, pag. 1087, el saec. IV,
    pag. 435. Vitam, sed interpplatam, ediderat Siirius 25 Jul.*lestatus codices quosdam aiiclorem habere
    quemdam Bernardum abbatem, alios Alberlum monachum. Admonuisse juvat scriptorem hunc non qui-
    dem ex integro scripsisse Vitam S. Glodesindis, sed ab alio quopiam, forle a Bernardo abbate, vel Alberto
    monacho datam reformasse, atque addilis de suo quibusdam auxisse, uli monent atictores Historiaclitte-
    rarise Gallicaelom. VI, pag. 423, qui et addurit Joanriem liunc scriptorem in vivis adliuc egisse aririo 977,
    sicut et anno 984, non amplius inter mortales exstitisse.

    (520)
    VITA SANCTiE GLODESINDIS

    ABBATISSJ; METENSlS
    Aiictore Joanne abbate sancti Arniilfi Metmsii. '

    Apud Mabill., Acta SS. ord. S. Bened., Saec. V, pag. 1087.)

    PROLOGTJS.
    1 l. Multajam diu prece sanclitatis vestrae.sorores Bperurgente, ne qiiid veslro deriegarem amori id
    in Christo cbarissimoe, paulo immoderatius me demum effecit: quia quod pelebaiis, non modo bo-
    (320) S. Glodesindis memoria, celebris semper fugiens, velamine capitis misso sibi a Deo per an-
    apud Melenses, in anliquis Marlyrologiis (si Meteri- gelum, se et sua J)eo delegavit. i Ejus nionasteriuin
    ses Faslos excipias) desideralur. Sigebertus mona- S. Glosinm, truncato (ut fil). nomine,, appellatu.ni,
    chus in Chron. ad ann. 615 ejus inentionem facil bis sanctimonialibus Benedictinis haclenus addiclurij
    verbis : t GlodesindisMetensis clarel, quse sponsum intra Metarumurbis mcenia subsistit,
    — "
    213 DE VITA S. GLODKSINDIS. LIB: 214
    neslum, verum emriinp cnnstabat religicsum, idque A finem usque feliciter consurivmatuinexsliterint.qiian-
    me -recusare cum indignum, lum etiam sentiebam tunvex scriptis quaead nostram aetatemqtialilniscun-
    periculpsum. Etsivires aliquantulum reputabam prasi qiieliiterisadnoiala perdurant,qtieam adycrtere;slylo
    ppnderare negotium, rursus animum subibal, quod quoquo possibile sit audeam perlenlare. Quolaiilp
    charitas, qusenon sua, sed quseproximorumsunl co- lempore lantaque iiisianliaflagilalum, qnia indecens
    git curare, quo diiTicilioribusejus causa instaltir, eo Videlur obniti, ope ejusdenvprastantissimse virginis
    ium faciliorum successuum novit adilus miiiislrare. Deo spirilu mimdo inhaerentis virtulibus;, tumye-
    Nequeincausa Dei verendum, eum cui res agilur, stris pariier frelus orationum subsidiis; elsi non
    pro.se operanti deesse : tanlum fide nori infirrivari svne quodam rubore, uli qui parcilalem propiji per-
    conlingat. Impellilis ilaque, ut sacralissimse virginis pendarh ingenii, non diuper longa-mnralus exprdia
    Christi Glodesindis, cui devotiscpnlinue adhseretis ocius narrationi accedain, .
    excubiis,quaeconversationisinitia,qui medii actusin

    INCIPIT VITA.
    2. Temporibus Childerici (321) apud historicos B sum Christum cordis medullis imbiberat, totis nisi-
    celebratissimi regis Francoruin, in Gallia Belgica bus resullare, nec in eam.labem virtuti semel fixum
    quse ex gente postea Francise nomen mulavit, virgo aniimim inductione qualibet inclinare. Die interea
    DoniiniGlodesindis exiroia, salis nobili generis stem- jiuptiarum ex- condicto parentum inslante, beata
    inaie procreata, palre illustrissirap eodemque duce vii-go prae ejus specie quem oculis mentis incor-
    clarissimo, cui vocabulum Wintro (322),. matre ruptibilem, immarcessibilem, immortalem cpncepe-
    Gpdila luce geiiercsitatis nori dispari, ab ineuntis rat, hunc post paululura-pulredinem et filium ho-
    'selalis ingressu multa virlulura dote insigrtis, mul- minis vermem attendens, patre pie centempto, Dei
    tisque exemplp in via castilatis futtira, vita ei nie- ac sanclae raatris Ecclesiae.confugium peliit. Erat
    Tibus clara enituit. Haec cttm in domo parenlum palri soror meroorandse sanclitaiis Rollindis ,no-
    quoad puellares annos excederet, integre et sub mine, fama religionis Treveris opinalissima. Ad hanc-
    omrii esset educala diligentia : ubi jarii tempus quo eam secum abducere tentabat, ut saltem ejus suasu
    se dignis natalibus despondi deberet accessil, juveni animus puellse emollitus paternis non recusaret
    cuidam nomine Oboleno a parentibus ex more sponsa ,obteniperare consiiiis. Sed quid conlra lumen seter-
    decerriitur : Christo vero se ubique pretegenie, non nilaiis caeca molitur instantia? Sancla virgo palris
    mimis cnrpore quam mente servatur intacta. Et G jussis animo virili obluotans, urbem populis, poten-
    (quam semper mira in electis suis Dei miscrenlis tia, ipsaque sui -anliquilate lerra mariquc nvemor.a-
    custodia!) cum tempore desponsationis exaclo juve- bilem Mettim seu Mediomatricum maluit expelen-
    riis virginem, tit fit, a parentibus suscepisset, do- dam. Est ineadem uibe basilica bealissinviprptp-
    riium cinri grandi frequenlia nuptias paraturus dedu- martyris Stephani, quammuliis saepeoperalio divina
    cil. Sed quia sancta virgo coelesti sponso jam corpus miraculis illustravit. Hanc ancilla Cbristi ciim janv
    etanimam suam consecraverat, eodem forte prae- sibiresprope advim speciaret, ingressa, ibi inlra
    dicfo sponso, consilio utique Divinitatis, jussu regio altare et confessionem, ubi cum ejusdem marlyris
    evocalo, palatium juvenis sine mofa conlendit. Qiio sanguine (323) plurimorum continenlur sanctorunv
    cum pervenisset, multis et nefariis ci ingesiis scele- reliqtiioe, se profugam collocavit. 0 saeclisomnibus
    ribus graviter in einri regalis est incensa severitas. casiilatis studium merilo efferendum! Quo enim
    Ila acta relriisus oustodia, arinoque inlegro ibi, digrto fluxa mortalitas natura ipsa quamvis pcenaliter yi-
    squalore confectus, eo cxacto eductus judiciali tiata trahente descendit capliva, hoc puella spirilus
    damriattis sententia capite deifuncatur. Sic virgi- ' vigore se fortiler relinente, quasi imnianis prseci-
    nilas sancta , dum toto nisu carnali obleclatiorii pitii voraginem exhorrescens, quia alias evadendi
    repugriat, cunctam glbriseteiriprifalispompam riihili ^ aditus sibi obducilur, fugsesolius capit praesidium.
    reputat; Dpmlno Christo quem omnrbus labenlium Nec sane in sinu egens (mendum)aut quicunque de
    refiJm prseferebat deliciis prd se decertante, eiuhi turba erant qui cogerent. Dux certe prsepolens
    '
    quem semper optaverat; corde iiihserens et ccrppre, paler erat, qui et ipsis terfofi locupletibus esset,
    laelsi etvicirix de'lotius* jaiii damho ccrruptioriis eumqtie cifcurosiipantium cohors minax inslabat
    triumphat. atque terribilis. Sed illa mori paratior quam florem
    3; Nec se qucque advefssepoleslalis defecere doli. . Virginilalis et splendorem gloriosseamiltere integri-
    Pater nece sponsi prioris audita puellatri venerabi- tatis, necminis concussa, riec blanditiis mpta, lan-
    lem riirsus cogit ad thalamum. Illa qusejam spon- quam tutissimo portu roanebat interrita. Discant
    (321) Legendum Chilperici, quanquam aucior in • qui rursus cap. 18 insligariieBrunechitdedicitur ih- ,
    Hist. Translationis S. Glodesiridis, regis Cltilderici terfectut xmno tertio regni Theudeberti, Childeberli
    nomen tantumsub opinioneappositum fuisse fatetur, filii, id est anno.erae Chrisiianae.598. ,; . r
    defieientibusaliis nolis chronologicis. (523) Donatus iri Vita S. Trudonis suprai adariri.
    est Quirilrio seu Vuintrio dux Campaniae, 698 in ecclesia''S. Slepharii pretidiinitriumejut'"tdn?
    predegariiScholaslici Chron. cap. 14 memorattis, (jainmcuslorfiriaiTirmatrCap; 8 : •.—' •.-.:••'.:. »>'
    i322).Is
    4IS JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS . Slfj
    virgiries prsesenti exemplo non pulchrum sibi esse A exsliterant poslhabilis, in inlegram cum parentibus
    maritalibus subjici vinculis, ncn in po.ssessionum et caeleris rediit gratiam. Allendant hic virgiries, et
    ampliludine, non in servorum ancillarumque gregi- caslitalis thesauro nibii Deo gralius vel angelis di-
    bus, non in ornamcnlorum diversi generis apparalu, scant famil.iarius. Virginitali Christus inter oriinia
    non in quorumcunque obsequeiitiuni cuneis dele- adest discrimina, spiritus ccelestes uli sponsse ini-
    ctari, cum liaec omnia variis sibi casibus non sine peratoris sui famuli devolissimi obsequuntur. Haec
    mulio uiique dolore noverint amillenda, nec quid- sola immaculata Agnum sequilur ubiquc immacula-
    quain eoriini se morte omnia prorumpente vel co- tum : quantpque ei adhaerel vicinius, lanto ad qii.se-
    witari posse, vel sequi: quin polius quaemajus ora- libet postulata auditur.velocius, Ecce quam pr.sesip
    tiibus esl species beati pudoris, Deo angelicisque huic ancillsesuaegratia illa inseslimabilisadfuit. Vere
    unice cliara agminibus, super oronia haecinfiraaet prope Dominus onniibus qui oblriverunl cor, et
    mundi caduca obleclamenta stii solius voluplate, prope limenles etim salutare ipsiiis. Quo vero putas
    sancloque el immaculatoallici desiderio. ore eara lunc in laudem sui erupisse Creaforis, aut
    4. Sed ul ccepta sequamur, parenles pucllam fu- cujiis genere vocis bymnum inaeslimabili fudisse
    gientenv e vestigio inseculi, faclo slupentes, iraque cum jubilo, ciim oculos lucis illius invisibilis lam
    Incensi, maxime ctini sponsalium adminislri se con- B placide in se dejeclos, et aures illas secretissimas
    quesli delusos acriori inslimularenlur dolore ; an- voci suse lam propere cognovit adrootas, lanique fa-
    cillam Christi ex sacro confugii loco, si qua arle cili via preces daias effecltii, ut angelum sanctum
    "valerent, conabanlur ahstrabere. Fit jugis ante sub ipsis niorlalium oculis ad se laelificandumet
    ostium sedis sanclav pernoclaiio, inlentaqiie die no- consolandumpraepoleiilimajestale advenisse gaude-
    ctuque ebservalio, ut qualibet forle sibi facultale rel? Propliciica nimirum exsultatione , jam sponsa
    oblata vi abducere properarenl. Puella venerabilis coelestis effecta, tili poterat ac dicere : Induit me
    spirilu robusliori, animoque se oljslinalo immobi- Dominus vestimenlo salulis el indumenlojustilim cir-'
    lcm lenens, ut sacrosancto adhaerebat altari, nulla cumdeditme (Isa. LXI,10). liemque voce universalis
    ihde ralione vel puncto temporis aliquatenus quivit Ecclesiseex utroque sexu collectae uni capiti suo
    avelli, et (mirum dictu !) sex conlinuis diebus ma- gralulabunda pro.clamare: Siatl sponsoimpdsuitmihi
    nens in ecclesia, non modo nonegressa, sed et omni milrum, et sicut sponsamornavil me orngmenlo(ibid.,
    prorsus cibcabslineletpetu. Verumqui dat escaa juxla LXX).
    cmni carni, et replet omne animal benediclione, 6. Beata itaque virgo cum (ut prscmissum esl)
    famulam suam bumanis fruslralam, divinis rccreat visceribus affluei)Spielatis cunetos sibi pridem iiv-
    alimentis, eamque precibus assiduis ccetoinlenlam j fensos veniaeclemeiiier admisisset, et parenlibus
    angelica dunlaxat probatur pavisse reieclio. Fide .deinceps in nullo impatiens placidam se subdidisset;
    interea laro conslanli perseveranlise suse remune- nd prsedictanvarailanv suanv Rolhildam magnsepro-
    ~ralionem exigenle consolalionis divinae, quae tandiu . bitalis fama celebrem quam in seeundo actu de nu-
    conlractain nubem moeroris abstergerel, lux .ptiis, pudori raetuens, non conlumaci menle refuge-
    •repenle grata resplenduit. Inslanle namque jam ral, jaro in gralia percepla non lninimum gerens
    septima die quse Dominica erat;, ecce.vir qui- .fiducise, Trevires spcnle conlendit. Ibi pro modo
    damvultu angelico, sequentibus pueris duobuspul- ccnversalienis tempore non multo exacto, cunclis
    cherrimis snb omnium conspectu advenit, partem- jam benorum sludiis morum acluumque stalu ad
    que allaris qua virgo sacralissima pudorera lueiido normam cceleslis disciplinaequidqtiid divinilus et hu-
    celabalur, recla ingressus, velamine in sanctoespe- .roanilus aequocompetit el honesto, plenissime infor-
    •cimen religionis cernenlibus cunctis B. virginis caput niata, urbem sibi palrociniis divinis amicaroMellim
    obnubit. Nec mora, oculis intuenlium, ctim his qui- rcpetiit. Vilaeillicp arcticris ingressuro, cui jam du-
    bus apparuil sublatus, nvagnitudiiiefacti, slupore et dum sanclus ejus spirilus lcto desiderio aspirabat,
    miraculo perculil universos, cum terror ipse eos ac si ancillarum Chrisli se cum grege collecto summa vi
    •stolidos et raentis vacuae sic reddidisset, ut neqtie D ^ atque ope nitens arripuit.. Est-locus infia moenia ur-
    proloqui, iieqtte unde, aut qui essent qui venerant, bis ipsius, jure bereditario tunc parentum possessio,
    possenl ediscere. religiosiori insliluiio admodum .opportunus. Hunc
    5. Cum vero post discessum tantse visionis ad se sanctavirgo divinis usibus donodari sibi expestu-
    revcrsi sanctam virginem eo habilti astanlem per- lans, nec mcra paraiissima coruin liberalitale ade-
    spicerenl, facile animadvertentes angelicaiii appa- plum mcnasteriuni puellarum Dei liodie usque. insi-
    ruisse prsosenliam, lolumque id divinilus faclum gnepulchro materialiler decore conslriixil, piilchrioii
    esse quod videranl, nihil qno tillro resislerent erat. nihiloininus viriutnro robore nobililer gubernavit.
    Tantum.solp.slrali, vestigiisque beatae virginissub- in quo usque ad cenieniim numerum collegiuiu Chrt.
    . niissi, jani omni feritatis lumore supplicenjin gestum slo famulaniium adtinayit, eique om"i vigilanter s&
    conversc, yeniam selam prp illatis exorant injuriis. dulitale irislilil gloriosa. Qusebujus deinceps sancC
    Non erat apud cor cui spiritus pietatis et rcxprae- ccrtaniinis conversalio fucril, qui inomni geneijl
    'sidebatmansueludinis, hiclabor difficilisindulgendi: spirilalis incrementi ei profectus quolidiano usu ao
    ac repente tanquaio uullis laesa, pnvnibusqutcqtieea ccsserit, sub quo disciplinaerlgore et scipsa con>.
    ' DE IRANSLATIOM S. GLODESINSIS.
    8il 318
    presserit, et caeteris superni dux facta iiineris, in se A contaciuassiduocorrumpantur, attestante lioc eadem
    quod sequerentur prsestiterit, atque ei potius quam Sapienlia.: Baptus, inquil, est, ne malitia mularet
    sibivixerit; fideatque arbitratu saiiae intelligentise, sensum ejus, aut ficlio deciperetanimam.illius(Ibid.).
    Utiani scriptis sestimo ccmmeiidandum. Consideranli Funus interea ex consequenli debilohonnre curatur,
    eiiini altenlius, liquido caret quod B. virgo visila- et de more a se in eodem monasteriojam inde ab
    tionem illam in se tam a supernis jucunde effusam jni.lio insliluto corpus ad basilicam sanclorum apo-
    pi.sec-ctilis co.rdis coutjnue versans, exlerioris ope- stolorum haud. longe a mcenibus urbis ad portara
    r|s_exseciitipiiein. interipri. nph disparem servabat nieridiem.versus effertur, alque jbi in cryplalonge
    jervprL inferius deraersa ad lalus sinislrum d.eponitur. Nani
    ,,,-J. Poslquam idenv monasteriu.m ad.iihmerum ses lioc idem ipsa vivens ut fierel jusseral: eo quqd.
    illorum dierunv, quibus praepara.tionis sanclae inte- ccemelerium sanclarum puellarum ejusdem.loci;in
    grilalis mirabili illo in ecclesia. duraverat jejunio ; praedicta aposlolorum eGclesialunc teraporis -habe-
    sexitem annes feliciler rexerat, Deo hominibusque retur ; necdum (325) corpus gloriosissimi confesso-
    gtala, vija_quoqueel signis magnifica; in- sanctita- ris Chrisli Arnulfi, quem postniultaexinde.lemppra
    Jjs. proppsito cursti fideltter consummato, coronam magnis vitae et yirlutum ibi cnnstat enituisse insi-
    juslitisBperceptura a Domiiio. Sponsoque diu cupilp .gnibns, eadem ecclesia auguslo (ut nunc cernilur.)
    ccelestijaro socianda in thalamo, immaculala migra- lumulo suscepisset. Unde huic loco poslea tam prp_-
    vit a -sacculo (324). Tot.uro praeterea hujus spalium pter erebra miracula ejus, quam propler nobiljtar
    jnortalitalis iriginta aunorum cursu. eam emensam lem generis ejus nomen i.nditum, nec praeterquam
    £sse confirraant. Nec sanede setatis quid pleiiijiidine beali ipsius anlislitis nomine, uliitis allerius sancli
    ,pej-quirendum, cum quidquid fructuum annosae se- apud vulgum ibi notatur memoria. Mansit yenerabiie
    neclu.ii esset accessurum, boc brevi. consummala pignus per annos circiter yiginti et quinque iu
    _nihil juyentus detraxerit. Stint enira juxla Sapien- eodem loco in pace sepultum, spirilu inter pravmia
    tiam, cani sensus iiominh, et mlas seneclulis vilaim- seternitatis omni jam temporis mutabilitate- subacla
    iMaculal_^(Sgp,,vv). Qttin potius.magno Dei donp ju- ipsi qui vere solus habel immorlalilalem , el lucem
    sti selema quiete recepti mundo provide sublrahun- babitat inaccessibilem, adbaerenle, vilaque eo vere
    ilur, ne yidenles mala quse fiunl sub sole , aut inler- iramorlaliter, quo immutabililer, cum ipsoperfruenle,
    _nispanluluin remprentur deliciis; aut vitiis ipsius cui immortalitati, invisibili soli Deo henor et gleria
    'niortalitalis, quorum ipse quoque ebnpxius est visus, C Jn ssccuia saeculnrum. Amen.
    ' (324) Nempe VIITKalend. Aug,, quo die in Addil. annos nala erat vivo adhuc patre, quem aiino 698
    ;ad,JJsuardui.n et, in Adonis Martyrologiointerpolalo exstinctum fuisse diximus. Porro S. Glodesindisante
    .ejus memoria celebralur. At quo anno S. Glodesin- S. Arnulfum-anrto circa 640 monuuro decessil, uti
    dis dbi.isse'dicenda est? Cerle annuni 610haud ex^ auctor paulo infra Iradit.
    cessisse videfur. Quippe tricenaria obiit, postquam (325) Hic locus aliter apud Labbeum legilur; al
    -paier ea semel et iter.um nupliis devoverat. Cum se- Suriana leclio prseferenda visa est.
    .cundissponsalibusnunlium remisii, vigirili circiter

    HISTORIA

    TRAKSLATIONIS SANCT^ GLODESINDIS


    - < -
    ABBiTISS* METENSlS, '

    Auctore Joanne abbate sancli Arnulfi Melensis.

    - (Apud Mabill., Acta SS.Ssac. V.pag. 435.) .''..._'

    MONITUM. • : - >':>'
    i
    Tres leguntur in subjecto libello sanclse Glodesindis corporis translationes : priroa sseculovm facla,
    anno inceito; alteia anuo 830,per Drogoiieiuepiscopum,' iu cujus epilaphio islius rei mempriam consigna-
    lam lego his versibus : ,; . - , • ; ':':'_ \ :_
    Isle Glodesindissolenuiiterossa
    levavit,
    c5 i . . eximio.
    <Joiida^iequeIococondidit ,
    ~Adhanc quaesclemnier fuit alias duas revccare visum est, nempe eam quam sseculc vm factam" dixi; ' «i
    '-"
    tertiam, quaeannc 951 ab Adalberone episcppp ctirata est. Omrtes sequens libellus ceiumemerai.
    m JOANNIS ABBATIS S. ARNULFl METENSIS 2:29

    PROLOGUS AUCTORIS.
    1» Partibus prirois gestorunv sacrse virginis, ut lx ritate, Christo Domino nostro prsevio, mcritisquS
    dicendi «icciias paliebatur, ex veterum illarum litle^ ipsius sponste divinae faventibus, narrandi ofdirie
    Tarum situ in nova quadam facie Dco miseranle re- eadem vestigia persequemvir.
    ductis, priusquam reliquis expedieiidis succedam, 3. Graltiro prseterestadmoduhi habemus, quod baec
    leclorem, si quis forle hsec in manus post illa su- posteriora certiori jam aliquanlulum dticunt ilinere,
    mere non fastidiet, bona venia paucis oratum volo, temporis maxiroe notitia, qusesuperiores parlesrion-
    ne riie quasi lemerarium et omnibus fersitan seriis nihM' infuscat, lucidius insignita. Nam excepto
    vacuum meritis quadam nebililate ad lisec denotet priroa frenle noraine Childerici (326) regis, et boc
    pfofupisse, causasque sequo animo non asperneiur sub opinioneappositp per lolam exinde narrationero;
    addiscere. In pfimis quam exordio professus sum, quid, sub que rege vel principe gestuni sit, ita sile-
    quaequecseleris prseponderat flagitatio sanclarum ni- tur, ut eliam ipse Childericus, qui in nece spensi
    nvium imporluna, eademque diutiua subegit soro- beatse virginis senlentiam ferens reperittir, non sa-
    rum, qiiibus quidpiam denegare offensse pene vide- tis cerlos temporis reddat. Ilunc siquidem Ghilde^
    batiir in Deum. Deinde maleria lam perspicabilis, ricum, si tamen ipse est, fama laritum fert Caroli
    quam riierilo sui prseslanlissimis quibusque (libere Senioris non niullum superius tempora contigisse,
    pronuhliaverim) coavquanda,in sui commendationem 'B eique adhuc superstile genitorem ipsius Caroli Pip-
    per seipsa sufliciens, animum in se tola cupiditate pinum prius ducem et majorera domus, ut lune dice-
    conVertit. Nec scriplura illa, quamvis silenti fepatur batur, in regio cuhnine superductum, nimia illo so*
    auctore, viribus rerura aliquid detrahit, cumsemine cordia et inerti demerso ignavia, rebus regendis non
    utique ac si raro aspefsa, non sterilem usibus no- sotiim minus idoneo, sed per omnia prorsus Jnutiii
    Stris in immensum cxtendendarii messem produxeril. reddito. Hoc utrnm sic se babeat, necne, non equi-
    Neque enim refert quovis indicio ex quacunque ca- dem in nvagncponam discrimine. Cselerum annales
    vefniila gemma pulcherrinia extrahalur, dummodo seu historici, quos inspicere polui, praelersolam Ca-
    avariliam mortalium visu expleat et decore. Et quo- roli Vitam, Raganfredum querodam continent, de
    riiam lanti preiii margarilam, pluribus pretipsis me- cujusmanu Carolus principalum sustulit; Cbidericum
    rito prseferendam, inler vitse hujiis serumrtas multi- unus tanium ille annalisquam brevissime adnetat, et
    plices infirmilati nestrae splalium tam eflicax divina famam supradictam. sequitur ee depesito de regno
    praestilit pielas, indignum omniniodis judicabatti, et tonsorato, Pippinum ei superduclum. Si lamen is
    siad lantam gratiam linguse improba etingrata tor- de quo famajactat, ea setatefuissecredendus est; quo-
    perent silentia, ut si non quanlo dignunv esset elo- modo id, quod in prsesenli libello reperitur, quprj
    quii nitore, oralio posset vestiri, nudus saltem sermo " IPCUS ccemeterii sanctimonalium ad sanclos aposto-
    prseslaret, ne salus, quse erat in cemmune , videre- losnecdum temporis corpore beati Arnulfi habere-
    tur merlalibus intercludi. tur insignis, possit probari, non salis elucet: cum
    2. Npn auiem cerlius nos aliquid allaturos hac conslet bealum Arnulfum longitis multo antequam
    scripti npvitate falemur, neque enim intactam ordi- is Childericus fuisse dicatur, e mundo receptum, et
    mur rem, curo alienis tanlum vesligiis innilamur. ut sacra gestorum ejus scripta declarant, vixdum
    Sed queniam historia illa bealae virginis simplici, anno dormilionis suaeexacle a loco sepulturse Mellis
    ut.forte antiquitas de repente mandavit memorise, relalum. Ea utcunque sint quibusque pro arbilratu
    slylo compacta vulgo solum erat accommoda; con- in medium relinquentes, nou multum utique senlen-
    sideranles jam Christo propitio plures disciplinarum liarum pondus liac adimente ambage; quse reslaut
    sludiis eroinentes, ieelionem insttlsioris scripttirse oronino, Domino eonatum juvanle, jam persequi
    non sine quadam nausea fastidire; eoruni deliciis conlendamus, et translationibus geminis beatse vir-
    noslranv operam non incongruum sestimavimus de- ginis, qiiaesuccesserint virtulum miracula, quaequead
    servire. Fidem ergo gestorum et in prieri parie, ut sacratissimam tumuli ejus reverenliam diversorum
    scripla pravfalamenstrabant, inlcrpretatione fida, ut: tjlangerum sint osiensa remedia, officiotion minus
    puto, usque ad obitum beatavvirginis transposuimus, devole quam debito explicemus.
    el nunc sequentibus deinceps pari niliilominus pu-

    NAMATIO TRANSLATIOMS PRIM S. GLODlSIlSDIS.

    i. Ut superier narralienis series ccmprehendit, in basilica sanclerum apnstolorum extra muros urbis
    ppstqriam sacralissimse virginis corpus intemeralum per annos 254 ouieverat, qusedam forie religiosa-
    (326) Legendum Hilperici, ut in sseculp n admonui, eo numine primi CJrihtericum Chlodovei U
    fljiuin ignorasse videtur auctor,. . . , : ^ „-
    22» DE TRANSLATIONES. GLODESINDIS. 22£
    nirii supra rijethoraii sahciihJonalhim ceencbii rew AJjasilicse deferuut Iiabilaculutn, Ibi sanetfmonialeft ,
    latione clivinase testata esl fuisse commbnitam, ulii insestimabili in eam devolione fervetotes, corpus
    majori ecclesiae, quse eral loco subleridri, 'alia ad- beatissimum, tanqtiam tunc primo vita excessisset,
    jacens cxirinseciis in lionofe sanctae Dei genitricis: de riiere ecclesiasiico lavant atque exornant. Inter
    Mariseconstruerelur basilica, modumqueipsius reve-• lavandum qusedam sanctimonalium diutinb languoro
    laiionis Iioc crdine referebal. Videbatur, inquiens, obsessa, vitamque ipsam iri ancipHi trahens, spe sai- .
    mihi quiescenti beata virge Doniihi Glodesiridisi ' luiis nhn fTusira prsesumpla, ad locum lavacri fldu*
    super murum civitalis slans, lapidem emintis veltiii cialiter venit, et .faciem sanclae digito: levi tactu
    loco designando manu dejicere, mequeverbis insu- compressit.' Illico digitum redeuntem sangnis ex fa*
    per compellare : Ibi, iriquit, ecclesia fabricclur, et cie virgineaprodigio mirabili est subsecutus.Omni*
    quem in lceum lapis casu devenit, in eo beatissimae busibi.pariter consistentibtis, et in exempium Do*
    seroper virginis Marise erigatur altare. Monslraloi minici Jateris miraculo stupenlibus, cruor isdem
    defiiqtie aliam qnamdam in partenv Iatere seersum: palam apparuit. Cumque eadem vix, ut dixi, reli* >
    Hic, ait, oslium fial, quo ex ecclesia majori, hoc giosa femina supreroum balilum retineret, repento
    ejit, mortastcrio, in eamdem pervius novam sorori- vires jam morbP exhauslas paulatim sibi redireiper*
    bus.aperialUr ihgressus. Hoc somno discussc, cum B sensit, et mensibus sex tantse rei testis pestmodum
    caeteris retulisset, ancipiti diu bsesere ccnsilio, eo stipervixit. Explelo omni pii amoris circa sanclatii
    quod tiinc temperis fegise lulelae locus subessef, nec virginem ministerio, deposuerunt eam item in sar- :
    nisi ad eiim rogatiohe peflata tale' qtiid aggrediendi cophagp npvp, ad dexteram parlem allaris sanetsa.-•
    eis Stiggerebatur fiducia. Itaque re celerrime priri- Dei Genitricis, liumeque desuper aggesta, ditigentejr
    cipi insinuala, eoque aiictcre in negotio exsequendo, compertunt.
    ut visio docuerat, sumriia facilitate adducto, opus 6. Aliquanium postea fluxerat tempus, et ecce
    strenue curalur alqne periicitur. Edictum insuper nOcte quadam cuidam vitse continenlioris feminae
    regise liberalitatis eisdem sancliirionialibus est adje- invisu a quodatn dieebatur, qtiod corpus ipsius
    clum, nl eadem hova, qrise condenda esset, basilica bealtc virginis mus infra sepulcrum corrumperet;
    coemeterium sprorum deriuo solemniter haberet, ac atque id ipso sopore monumenlum sibi videbalur
    mox in eamdem basilicam corpus sacrae virgiriis ex aperiri, et rourem, qui jam pollicis pedis"dejitr:I;
    IPCO,pripfis tumuli venerabiliter referretur htiman- parteav corfoserat, ipsa quse baec videbat, expelle-
    dum. Sic et lengitudihi iiineris, qued funeribus ari- ret. Expergefacta diluculo, rem mairi congregatio-
    cillarum Dei urbe (327) exportandis laberiosum nis, caeterisque sororibus narrat. Ad id explorandum
    cefrtebatur teiiiperatiim, et patrocinium niultiludirii G ministros sacrorum acciri continup placuit. Qui de
    fldelium est cppiosissihie divinitus pfovisum. Nec nipreChfislianae religienis litaniis et orationibus pro
    ex ed tempere jam, ui pritis moris erat, vel ad me- re prosperanda peraclis tumultim reverenter ape-
    moralam apostplpfum, riunc beati Afnulli nemine riunt, et ad cerla indicia visionis pollice pedis
    celebrem, vel cseteras circa ufbem basilicas cujus- dextro cruenlalo reperto, soricem depelienles, et
    libet.earunv est funus elaium; sed veluti matfi filias via in reliquum penelrandi obstrttcta, sepulcrum,
    ut viventes develis bbsequiis, iia saeculofuriclas sub ut prius, obcludunt et niuniunt.
    terivpus glorificationis suae debita corporis videas 7. Quievit In eodem loco cofpus sacratissimuuii
    adhaerere quiete. usqtie ad tempora imperatoris piissimi Ludovici Ca-
    5. Fabrica igitur nova ecclesisead summaramanum rolo. fampsissimp ac maximo imperalore progenili,
    perducta, ad Iocum sepulcri plebe tota certatim ubi pluribus se frequenler virge beata publicavit
    undique accurrenle, mira alacritate, coritenditiir, ef- . virtulibus, multaque infirmantium curatio sancli-
    fossaque liuroo circumjecta, ac lapide monumento tatis ejus et niefiti apud Doiuinum praestantissimi
    snbducio, reperiunt sanctam toio adhoc corpore teslimonio fuit. Ea quamvis incuria antiquitatis
    inlegram, nulla illius tam diutini sepulcralis silus scripto mintis sint tradita, memoria tarrien ex nar-
    "
    signa in carne mpnslranlenv, sed ac si die eodem fatione praecedentium subirideiri succedeijtes trans-
    esset deppsila, gratiam.:tqiius ccrporis referebat. fusa,quac fes omnes vetustate et senio fugientes du-
    QuseilbiIsetitia, quoe intimi caiore gaiidii lacrymse rabili reparat rioviiate, semper eam oslensiono
    prorumpenles beatam illam de tanta visiene tenuie- sigriofum flofuisse ttoh tarjet. Quse autem pPsteriori
    rjnt frequentiara, melius verbis succumbere, quanv setale, otio jain segniori submoto, litterae signave-
    parum digne dicere, giied utique dicendo minus red- riirit, facile insinuant quanta fides prseteritis possit
    diderim. Nam et si quid forte sermo pessii expli- baberi, nec minus claris in illo tanti temporis spatio
    care, id mullo uberius ea fidelis populi tunc evice- iniraculis eariv ceJebretii exstltisse. Frustfa auleih
    runt Obsequia. Tandem irtcomparabilem lliesaurum htec iri commendaiionerivejiis feqiiiri videriitif, cunl
    pia avidiiale excepium cum solemni ccelestispompa certe id urium tanta praesentia deitatis cOncessura
    triunjplii laudes Deo sacris ordiniJius concenlu reli- corpus scilicet per tot annos sirie corruptione serva-
    gieso in ccelumtollenlibns ad prseparatum sibi novav tum cuncta exsuperet admiranda, quocunque cas|
    (32/J.Co3meteriioIim exlfa urbes - locata erant> ;
    etiarii sariclirivonaltum extfa . coerioMa, u| Wti10
    execiplisprobaripotest. •ijHl
    "
    323" J0AWISI5 AUBATISS. AUJNlLri .iiETENSlS 22.«-
    exira ppluerant-prevenire. ttbi simul.datur intelligi j(Vtalem assumpserat, ullam est corruptionem exper-
    in qtianta gloria beatae immertalilatis ejus spirilus tus. Esf maxiraa ulrique servorum ac Domini di-
    illic ubi vere est, totius mulabilitatis expers trium- stantia. Ille, ut qui animam, quando vellet, ponendi,
    phat, cum hic et illud, quod corruplibile fuerat da- et cUm vellet, ilerumsuroendi, solus habuitpote-
    tum, ingenlis roerili viribus ipsa condilioni morta- statem, morte sibi sponte admissa, infi'a breve
    linm jura impusita tam pntenli gratia superavefit. tempus claustris sepulcri contenlus virtule mox
    •8. Quod ulique Dominus ad, •commeiidendamglo- prpprioe majestalis mortis legibus fractis viclor per
    riam purissimse caslilalis ejus oculis bumanis osten- se ipse surrexil; sancli yero corpore hoc mortali
    dare voluit, ul palam claresceret, quo prseiaioapud nattira ipsi toti mortales egressi, spirilu ad' eum
    eum soleat compcnsari carne prse ejus amorecon- qui illum nviserat, revolante, caro lege primi
    lempla solis ipsius haerere compleximus, quodque. bominis ad terram reducilur. Sed quia mira-."
    virginitas, qusesupra quam jussum est facit, plus- bili commercio natura ulraque carnis ac spi-'
    quam promissum est merelur* Posse sane ex divino ritus concreta, dura in praesenli ad divina se
    duntaxat munere anle illam generalem corporum exercel,, mulua inter se expendunt bperandi officia,"
    '
    resurreclionem carnem hcminis cujusquara iniegran u.l spirilus per carnem, caro per spiriius bona quse-
    per lempora drirare aliquanta, licet plurioribus ido-; B libet operentur, et baec simul dum vivunt, Chrisli
    neis scriploribus mullaleclio teslis defendat, untvni lemplum, ct qttasi qua;dam arca lestamenli divinanv
    tamen in hancparteui sanctum (328)Bedam presby- servans scienliam habentur; mox ut spiritus ab au-
    terum adduxisse sufficiat; qui in liistoria genlis ctpre reposcittir, corpus in quo lolsacrata diu serva-
    suacjflusejam ecclesiaslicis auctoritaiibus merito re- banltir, vice lempli Dei, et arcse illis sacramerilis
    clae fidei et sansc doctrinse adminiscetur, de beato plenissimoedigne a fidelibus reverendum excipitur'
    ppntifice Gulperto refert, quod poslquam 12 esset et servalur, donec ii) fine temporaliuro selerna utra-
    annis sepullus, inlegro corpore -sit repertus. Idque que substantia reddita in unam, ut pfius, compagi-
    plenius in libro de Vita ipsius exsequitur. Simile n.em,gloria tameii praesianlipri, amicis poslea hul-
    etiam de quadam mirae sanctitatis regina Edeltrude loque inler se dissidentibus nexibus reparentur. Si
    cbnimemeral. Sanctum quouue Patrem Hilarionem ergo bonitas potenlise Dei, quse suam sariclarri ex
    Hieronynius non solun) carne, sed etiainj vestibus virgine carnem nulli corruplioni subdi -permisit,.'
    inlaminalis post aliquantum lemporis sepulturse, a sanctprum quorumdamper aliquot lempora graluito
    discipulpejus scribit iivventuniet siiblalunv. Csete- iiiunere servari voluit corpora incofrupla; bseclaus
    ruin noii bsec in ebfuscalipnem illius supereminendi inferioruni nihil illam summe singularem Dei Chri-
    elDemini glpriaesiiigularis de praeconio sanclorum C sti omniuni superioris comrninuit: quin polius hs2c,
    allolimtis. Gbrislus siquidem nalurse nostrse parti- quaeper. se, obscurarentur, luce i.llius immensitatis
    ceps faclus, non culpae, sicut prse filiis hominum prnanlur. Jam de.secunda transposjtione seu trans-"
    gralia arapliori plenus, vere et naturaliter Dei Filius lalione sacratissimse virginis oj'dinemprosequamur,
    e'xstilit Deus; ita caro ejus jttxta prophetam paulu- et quantis sigoorum splendoribus ad consolationem'
    lum in sepulcro requievit in spem resurreclionis mortalium sponsanvsuanv rex illuslravit angelorum,
    quanlocius secuturse; el aniraa, qua inferno nulla- meritis ipsius juyandiccepli operis tewnino"inten-'
    tenuspoluit detineri, cilius corpus repetenle, San- damus.
    ctus ipse sanctorum, nec in ipsa carne, quam mor-

    NARRATIO SECUNDJ TRANSLATIONIS.

    - 9. Ludovicus imperalor, de quopraemisimus,filius !D terliuin apostolatus sui annuiri agebat. Hanc autem
    Carpli Magni, cognomentpPius, post palris glorio- sanctam sedem Meltensem Drogo ejusdem impera-
    sissime exactum imperiura, in iiullp inferiori fastigio toris Ludovici fraterjam per annum tuebaltir octa-
    reruin poliebatur, annp ab obitu pairis deciroo se- vum (329), qui etiam V^icesapostolicas in cunclis
    ptimp. cum incarnalionis Dominicaepctingenlesimus Galliarum partibus privilegio ab ipsa sede Roiriana
    tricesiinus ageretur annus,. et sedem aposlolicam cuin pallii auclcrilateet nemine summi (350) archi-
    RomaeGregprius quidam pccuparet, qui duobus Eu- episcopalus acceplo, ul ampllssimsedlgnilalis vir
    genio et Valentino feslina tunc recens sese mofle suslinebat. Cunvigiiuf ad id Usqrietemperis, corpus
    consequentibus, quorum prior lanluro iriennum, bealse virginis in dexteriore, quam proedixirous,
    sequens vix mensem superfuit, successerat, luiacque parle allaris basilicae'nova sancloe Dei Genitricis
    (328) Sic lego, non secundum,ut apud Labbeura Luxoviensis abbaiis rcfeft morlis genus Drogonis,"
    S. Cuthberli Vitam a V. Beda scriptam, habes in quen>Ligone fluvio inter piscandum absorptum
    ''sseculoii. fuisse tradit. Obitum ejns v. Id. Decemb.nolat Ne-.
    (329) Recte; nam Drogonem "Mellensi Ecclesise crologium S. Galli.
    jannp.823:iroposiiumluisse teslanlur Eginhardi An- (350) Eodemprivilegioaflecti sunt Chrodegangus,-
    palesi Adsoabbas in l.broDe gestis S. AValdeberli Angilramnus, et Wale, ejusdera sedte episcopi.
    "*"' '
    225 DE TRANSLATIONES. GLODESINDIS,:. 221
    fcumo mansisset reconditum; dispositio illa superna,, A lamo edilis, nomen ipsius beali Sulpicii conlinent,
    cui cum omninm quaeccndjdit, tunc niaximesuorumi et tota ratip juris baereditarii ipsius Jpci rernmque,
    cura exstat prsecipua, in ipso qtioque corpore adI supputalio, quam abbaliani dicunt, ejus nomirte ap-
    •oculoshominum meriia ipsius sacravvirginis, quantii pellalur. Dicitur tamen et nomine sanctae Dei Geni-
    apud se semperexisterent, patenter voluit deroon- tricis, addito eliam beati Petri aposloji, aranv ipsam
    strare. Ccepiteiiim tunc temporis sepulcrum ipsumi majorem simul cum ipso confessore esse dicalam;
    de terra-se sponte siibrigere, et.mirum in modum,, In bac ergo basilica , sarcophago novo post sacrum
    ita:ut nec in terra eadem viciniora tumuli loca ap- altare venerabiliter proeparalo, sanctum et preliosis^
    parerent, necin niurali conslructionedesuper com- simum pignus honore etcullu, qtto ampliori valuer
    posila. Hujus rei novitas, dum ad noliliam suprai runt, diligentissime collocarunt.
    memorati pontificis pervenisset, morarum impatiensi 11. Mirabilia mpx per virtutera Christi tam jiir
    roox.iii'crastinum fidos. ad hoc inspiciendum sacro- cunda et salutariailliccceperunlclarescere, ut quantj
    rtim ministros cum arehidiacono majore ,. qtiem vjrginei meriti gloria apudDeumconstare crederettir,
    chorepiscopum. dicunt, direxit. Qui venienles cjj; adhsec ipsa nostra, id est humana judicia, cerliori-
    cuncla viris, ut relalio per.Vuler.it, approbantes', ad bus ipse Dominus comprobare dignareiuf praeconiis,.
    •rem conlinuo certam renuntiant.Episcopus ad haiie B In «juibuscorporaliter quoque non desinit adimplere
    relalionem de eadem sacralissima virgi)ic, quse fuC- quod per virum Dei in libro Regum loquentem. ad
    rit, quseveei conversatio vei vila vivenli fuerjt, qnoe Heli proteslatur : Quicunque, inquiens, honorificq-
    .utique jiondura salis.vulgala claruerant, sollicilins veril me, Iwnoraboeum; qui autem contemnunlme,,
    disquirit. , erunt ignobiles(IReg. n, 50). Quia enin) hsec sancla
    10. Ilbi cuneta ex ordine ab ipsis.qui.vivam ip.sara et.saepe dicenda sancta puella, Dominum in suo cor-
    in .corpore videre.potuerant, qtiorum pars multa ad- pore juxta Apostolum glorificavit, et reverenler
    fbnc supererat, didicit, gaudip mislo.admirationi non aiiiorevirginitatis portayit; ideo gratia cppiosior,,
    • ininiinum percilus, ac.divino nescio quo jitituim- ul jam de illa inimensj pnnderis ccelesti laceamus
    .pulsus, ad hoc horiatu addilo plurimorum _, de ea niercede, etiamin hac mortalitale eam et manenleni
    sublevanda ocius capit consilium.. Ne cui autenvin- in corpore est comitala, et exstincla nunc ipsa illius
    ; credibile videatur •e.justemporis' aliquos tunc esse membra ingenti bonpre prosequitur. Conlemptori-
    .poluisse superstiles, chronica a tempore Cbilderici bus autenvDei et conGulca.nlibus ea quae sancta
    , regis ex Pjppino per Caroltnn irt Ludovicum deducta, sunt, et qui juxta.Sapientiam videntesjuslos. et npn
    . facili id probat indicio, quseutique non mulluro su- inlelligenles, nec ponenles in praecordiis lalia, illa
    ,per octogesimum reperjtur annum : jdque lempus C qnse in eodem libro contexuntur jure conveniunt.
    setale unius hominis npn difficile durare convinci- Condemnatautem juslus mortuus vivos impids (Sap.
    tur. Antisles igitur reverentissim.us cumsacra cle- IV, 16). Et paulo post: Posi hmc erunt dec.denies
    rieeruhv ac populorum.frequenlia, ad locttm per se- sine honoreel in conlumelia inter moritios inperpe-
    „melipsum accedeiis, religiosis vplprum supplicatip- tuum. _ . _
    nibus rilu splemni proemissis, patefaclo sepujcrp, 12. Verum de ipsis signorum yirtulibus jam pla-
    , ipse propriis ulnis nviro, et supra quam credi possit, nius disseramus. Ferelro, ut superiora retuterunt,
    religioso in eam fervens officio , sancta yirginalia ex sepulcro priore imposita, priusqtiam altero re-
    • nvembra , .qiiseutique lota adbuc compage integre conderetur sepulcro, quidani ex multo jam tempore
    tenebaijlur., e lumulo subleyat, et feretro imposi- coecus, nec ultra in reliquum videndi sperans subsi-
    laro, Jaudes Deo, gloriara Christo, tolis certalim dia, ad feretrum subito spe meliori animalus acces-
    turbarttm el populorum agminibus personantibus, sil. Nec raora, ope sacraiissimse virglnis desperatum
    . ad majorem ingenli triumpho basilicam perferunt. diu lumen perfecte recepit.. Item mulier qusedam
    Est ipsa basilica major, quse adhuc cernitur, paulo riiultorum similitcrannorum caecitale tabescens,.sii,b
    : a muro civilalis disjuncta : in cujus fronle orienlali ipsa fere hora' ibidem per graliam Cbrisli illuminata
    ' '
    foris murum urbis, illa nova, de qua supra exposui-;D est.' . .
    jiius, sanclaeDei Genitricis exslile.rat ad coemeleritHn . 13. Postquam vero- tumulo sacroi sunt membfa
    .puellarum exslriicla. Ipsa aulenv major basilica an- recondita, qusedam simill modolonga luminis amis-
    . tiquo ab inilip (331).nomine ei honore sancli Sulpi- sione multata, ut .sigria, quse Domiuus per merita
    , ciiBiturici episcopi et confessoris sacrata habebatur. bealse virginis operabalur, quseque fama veloci jam
    Ipsa est, quam beata virgo,-dum viyeret, a parenti- tctam cnmmoverarit urbem, audivit, quarita poluit
    . bus suis ad usus divinos praedioconcesso jactis fun- celerilale ad sancium sepulcrnm contendit: ubi di-
    .damenlis menasteriura inslituerat. Edicla qncque vinum per famulam ipsius liumo porrecla implorans
    publica.de pessessippibus ejusdem monasterii in auxilium, dum aliquot ibidem excubat noctes, quse*
    cunclis scriptis, yel polyplicis, vetusto slylo et ca- . silum. tandem integre Itimen adeptaest,
    J {331) An S. Sulpicji nomine primitus insignila sit Glodesindis aelate ame prajslilulani. Cerle polius.S.
    ea basilica, non immerilo dubitari polest,cumS. Petri noraen ab inilio lulisse videlur isla ecclesia,
    Sulpicitis Bituricensis episcopus, eo nomine primus, cui postea patronus accessit S. Sulpicius Bituri-
    Glodesindisaequalis fuerit, secundum epecham de censis episcopus, pri.musan securidus. -'
    SJ? JOANNIS ABBATIS S. ARNCLFl METENSIS ,42«
    14. Sub idem tempus feminsetres febribus nimiis A Qtia divinitus forte subducta tniSquam accurrente,
    cx diutissime tracio langupre pmnibus pene membris ab ipsa ignota, quam sub dubia adhuc liice vix cer-
    exhauslse, quse in van.a medicerum cura mullelies nere polerat, usque ad sepulcrum virginis, parte
    sibi frustra adhibila, cenSu pauperum perdite, ct quse caput respicit, est.perducla. Ibi oralioni pro-
    onus geniinavcrant pauperlatis, et remedii ni- slrala, ubi surgens treniebunda et sltipida e regiorie
    hil oninino atlulerant; audila relatione ingenlium tnmuli constitit, pro sepulcro ipso nubem quamdam
    lhirabilium, ad virginissanctoe sepulcrum se fide non sibi apparere putabat; et mirabatur quodnubes,
    cassa propere centulernnt. Ilse mox ut, limina sedis quoe altius in aere ferri consueverunt, tam vicinse
    saWcta:contigerunt, virgine in sui auxilium precibus iunc terram tangere videbaniur. Sensim deindeci
    credulis invocala, ititegerrimam membris omnibus lux clarius magis ac magis coepitinfundi, donec ca-
    recuperaverunl salulem. El in quo avaritia semper, ligine lcla oculis submota cerlo et vero intuilu, <_uia
    curationtim carnalitim comes, illa suae, qua in mise- sepulcrum esset, quod prae oculis situm babebat,
    Torum corpora vel opes desaevit, arlis experisa po- plane cognosceret. Tunc ubi essel, vel qualiler illuc
    tenlia, tota derecerat; fides sola, qusegralis cuncta advenisset, altonita, nihilque circa se ^juod reco-
    ferre consuevil, qttod suum esl, solila velecitaie re- gnosceret videns, anxia haerebat et stupens; et
    sliluit. IJ quod adhuc pavorem augeret, jam nec ipsam igno-
    15. Alia ilem fcmina morbo adeo gravissimo lam persenam, quam se paulo ante prsecedere, et
    longissimsc avgriludinis Jecto decubans tenebalur, iiluc adduxisse niirabalur, tiltra videre prsevaluit.
    Ut solo spirilu lanium supercsset, ctii quidquid Dum erge in hec moerore diu centabesceret, tandem
    lnimana adhibucrat manus, fruslra toltiin id fue- ad se reversa, beatam Glodesindem sibi apparuisse,
    irat: quin etiam ipsa spe salutem sibi ullra pesse ct se illuc perduxisse, ac suis meritie lumen sibi
    resiliui jam penilus deserebalur. Hsec, quo ne- recuperasse, cerlissime cognovit, atque in graliarum
    Scitur inslinclu, nisi forte ut post satis claruit, aclionerii prorumpens, jamqtie clareomnia cernens,
    Deo cui suorura oinnium cura est, 'inspirantc, Dominum et sanclam virgincm publicis vocibus col-
    qui eam ex liujusmodi fovea desperalionis gratuita laudabal, nec jam ullerius duce indigens, viam li-
    bonitate sua eximere voluil, el fomentum boni ope- bere quaquaversum exsultans ingreditUr.
    fis, quamvis lenuiler in ea accensum, non prorsus 17. Non multis hinc exactis diebus, rursus alia
    patiebatur exstingui, ad limina sacri monasterii in- multi item temporis caeca ad tumbam sanctam de-
    ter irianus se ferri fecit: qute ubi jam septum seu ducitur, illucque cum caeteris languenlium turbis il-
    atrium, quo monasierium ambiebalur, irigressa est, lic exctibanlium per lolam npclem divinum cum pre-
    gralia oiririipblenli Deo voce, qua valuit, agere cee- (1 cibtis prsestelans subsidium , malUlinali offieio de
    pit; quia quod nunquam sperare potuerat, sed nec more ab ancillis Dei peractb, vidit sibi beatarivvir-
    aliquando fieri posse credebat, illuc se divina mise- ginempfopius accessisse, el digilis propriis oculorum
    "'ricofdiaVcnire concesserit. Curn vero portas sanciac palpebras, qitasi yiplenter ab invicem separare. Nec
    basilicaeprimis allingere coepisset vesligiis , paula- niora, puro lumine reddita, meritis virginis sacfse
    tim languore roitigalo se cenvalescere; quanlpque plurimis posiea annis lestis superfuil.
    proprior sacrosanctp ccrppri accedebat, lanle Ipn- 16. Quidam prseterea mirabili narium borrpre
    gius segritudinem a sererooveri, et meiius subinde graviter spirans, ila ut ne eminus quidem ei a quo-
    sibi vires et sospitalem senliebat succrescere. quam facilis esset accessio, ,in quo cura a diversis
    Deinde cum ipsa sui ipsius quodam roiraculo slu- mederi cupienlibus ei saepeadhibita, vaneper omnia
    pens, huc illucque quasi spatiabunda basilicara ob- cesserat, ul rumcrera longe laleque curremium gau-
    anibulare ccepissei, et gralias vecibus aperiis non diorum , quse in Meltensi civitale ad memoratum
    modicas resenaret; post modicum ad sacri tumuli monaslerium per gloriosi meriti virginem Glodesin-
    pavimenla supplicaiura proslerriilur. Ibi enixius ora- dem fiebant, audivit, illiic festinus accurrere stu-
    tiOlie profusa, el aliquandiu inler allaie et sepul- duit. Quo poslqnam pervenil, et ecclesiam ingredi
    trum pernoclans, paucis post diebus integre sanitali 3D visus est, omnes nimie ex naribus predetinte offeiisi
    est fesliiula, ut illius diuiini et desperati langueris fetore, fugere ab ee in diversa ccepere. Ille quem
    nulla in se indicia senserit resedisse. anxii delpris causa prsesens mcnebat, et pcenam
    16, Die quadairi sanctimonialibus fem divinam in suanv secum circumferens se fugere ipse non pote-
    ecclesia agenlibus, ihulier ignota, oculis capla, alia rat, pudorem bominura necessilate devincens, et de
    quadam s.ibimanuductum praebente , in censpeclu eo, qui leprosorum et cruore fluentium contacturii
    earumrJem puellaruiu Dei psallenliuro, ad gradiis non sprevit, et morbos alque infirmitatesmiserorum
    usque, quibus ad allare conscendilur., pervenit. curare descendit, nullateniis diflisus, ad sepul.crum
    Qtios ubi proclergressa, prppius altare sela tunc ipsa omnibus salutare cum caeteris infirmis processit,
    ccncessit, palpebris, quae lcngp et tenaci silu diu ibique lucernam, veluin sanctorum manu prdten-
    liserebarit occlnsae,in aliis quanluium lumen perci- dens, et pro salutis suserecuperatibrie eriixius sup-
    piendum repenle divisis, ignolam quamdam se du- plicans , roisericordiaeccelestis^exspectabat adven-
    cere mirala conspexit; subiloque clamore emisso, tum. Nec prius a fidei suse instantia deslilit, quam
    : Buamquaesolito sibi dabat manum,
    ccepitinquirere. ope ingenlis meriti virginis, illa cmni pbsceni odo-
    429 DE TtUNSLATIONE S. GLODESINDIS. 230
    ris fceditale careret, et convmuriideinceps hominuriv v A cpntigtiuiri,qui Sallia [la SeiWeJdicitur, causa aliqua
    freqiientia, et solilis salutationum et confahulalio-- perurgenle Irajicere gesliebat, qui ubi ripae accur-
    nufti occursibus sirie cujusquam molestia frue-- reus navigium nusquam vidit adesse, diu si quis
    '
    reiur. "-'• ferte ^iiacuiique ex parte fluminis adveniret, ppe-
    18; Itein mulier jam tfecennia cseca, n6c spem in! riebaiur. Hae exspeclaiione, ut fit, tandejn defaii-,
    reiiquumvisiisretinens poliendi, divinitus, ulsesli- gatuk, humoque paultibun recliiialus, somno corri-
    --
    iriatuf, commoriJta nicnasterium peliil. Quseeccle- pitur; experreclus, nec quid elianv tum ad trajicien-
    siairi irigressa, ut tumulluiri infirmanljtim, qui plu-- dum spectans consiiii, duro jaro senielipsuni: mpra-
    ririji sedehtes sepulcrum circumsepserant, audiyit,, rum, qtias sibi landiu frustra insumpsissel, accu-
    vocibus altius emiSsis in auxilium sui Glodesindem,, sans, deliberaret recedere, repenie orj subrepsit
    itemque nomine ingeminaris invocabat, Deumque e sanctam virginem nomine inclamare. Postquanv vov
    sibi peccalrici prepiiium fieri precabalur. Mox vir-- cem aliquot iiilra se;,momenrasustinuit, et ecce rer
    tutis supefnaj largitate luce recepta, Jseta dis-- spicipns navim sibi in loco.Iiltori^.quo. slabat, ei
    cessif. improviso videt assistere , quae quo ordine absque
    19. Et ne singulis quibusque personis diutius im- humano ministerio adducta sit, cum omnino non
    mOrati Isediosi, et ob hoc merito fefugiendi scripto-- ™posset conjicere, diviiium tanlummodp qpus, cui
    fis:culpam incurrisse videamur,. si quid memorabi-- omnia famulantur, et merila saerse virginis, ^uam,
    lius duntaxat exstilerit, quam succincte nolalo,, invocasset, sibi id cerlum lenuit prseslitisse. Stth
    turbam curalorum in numerum quemdam redegisse_ pensque boc tanto miraculo, et gralias, ul par erat,
    suffecerit. Ordihem sane, u't sibi subinde operatio> immensas omnipotenli Deo sanclseque virgini red-
    viftuturii successit, qupquam cavemus invertere; ; dens, fluvium , ut desideraverat, transit. Hucusque
    sed sicut scriplura ipsa velerior rettilit, quse ufiquej lam ingentis facti ipse post fidelis relator sanclc ju-
    unamquamcunque narrationem juxla erdinem tem- r.ittis asseruil nihil se confmxisse, sed, ut sibi vere
    poris ita antecedenti subtextiit, ut quod prius factumr conligerat, iideliler enarrare. .
    sit, pfius •scribefet, et quod deiiide mox est subse- 24. Pauper quidam longe ab urbe commanens, qui
    ciiluni, e Vestigloredderel; sicqiie tisque ad certumt vitaro arle tariiuin piscaloria tuebatur,. die quadain
    lempus 'serle 1 iotius calalogi texefettif, licett Ut monasieriunv prsedictae virginis adiret, mente
    fidi inierjjretis viiio deriotaiidi, per bittiiia se- concepit. Qui simplieilate rustica, non tamen im-
    quiniur. probanda, vacuus illuc procedere nolens, quia alhid
    20. Quiriqtie ibi feminse, diuiina olim csecitate• _ forte sibi non suberat, flumen petere, piscemque, si
    multatac, Christo Domino iliuminanie ad gforiam ett quis forsitan occurreret; ferre disponit. JHoxnavK
    comriieridatiertemsacralissimse virginis diu deside- ciila coriscensa, jacto recle piscem prseter spem in-
    rati luaiiiiiSgratiamreceperiint. Exinde niulier qriav volvitjipn nipdicum; dumque litlus leriere deproi
    dattipef tres catenus anrtcs Jjedem utruriique ctt pefat, ocitis piscis ex reele violenter eluctalus in
    riiarium iinarri gerens disjorlam, aiidiiis tot miriibi-. fliimen elabilur.. Hic ruslicus veheriienter aiiinio
    iibtis, illo ocius se fefri rogavit, allalaque.pavimenloi cbhsiernaius, voce Jacrymabili : Sancta, inquit,
    sepulcri prostrata, fletuque mtilto et precibus se obi Glodesindis, redde qued tibi ferre disposui. Hoe
    peccaia prripria Kaecperlulisse lestata , laridem irii dicto, rursus fete fluriiini nierso , idem qui pfius
    convmeridalioneriv piae et recte aciae yirgiriitatis, ini piscls prseda fugitiva cericluditur, volumque * iit
    censpeelu mtiliorum circtunslanliun) directa in iin': mente decreverat, nieiiasiefio delatuiri et reddi-
    tegrum perfeclae sartitalis oflicium, discessit incc- turii. ...
    hiriiis. 25. In curatione vexatorum non mirieri gfatia
    JJ, Scpleriipost hanc, mares tres, feiiiirisequa- ssificiam hanc meritis peteritibtis proevalerfjplurirna
    tupf, iertebris oculprum jamdudum damnali, ad laii- prodidere frequentius dociiirient-a, " quibus boec fidcro
    dem clarissimaevlrginis, et semper luniirie seterrii-- pfaCere vcl scla bufficiant.
    taiis spierideriiis, luci videndavsurit resliluli. 26. Rtislice, de quo proedixlrtius, piscein
    J22. PaTuni est oifca pfaesentiarti ejus sacraiissimli vcium ferehte et abeuriie, sub ipso fere iafti-
    cprppris crebfas faclas esse virlutes, abseiiles quc- cule lemporis in IPCP ecdem faber quidani irii-
    que nomine ejus inVocalo per gfatiarii Cbrisii, qiiii peraiorius de Villa Judicib (332 y advenit. Klic
    iii pmriiparie. mundi ciim sarictis siiis et rnanet ett jam per aririos uhdeciiri graviler dsenipne agitii--
    operatnr, plurinia sibi adfuisse seiisere siibsidja,, ius, riiulta sarictnruni niartyrum loca eliahi in lori-
    quQ|yel.exlirs,,.quse licetexigua subjicimus, ceili-• gihquiora FrariciSe ad saiiciiirii Sebastianurii Sues-
    queiVii. sionis, cujus nnn mullp ariie idein teniporis feliqiii»
    23.; CJej-icusmcnaslerii ipsius vicem oiTiciieccle-- ab urbe RprtVailluc dicebantuf delatse ei apud sari-
    siaslipi iii prdine preprio administrans, cui hoitteni ciuai Medardum recpnditde; seti a'dsariciuni Quiriti-
    Fulgubertus .efat, fluvium civitali a parle orieutalii ttunv Vifeii)aridis, aique saricJum Diohysinrii Pafl-
    ... (332) Lpc.unirtriricripi.avTlJacpbuk.Bij-muiidus5ni yulgo Jiidiz yocafi scfibit -,. sllum liaud ^ioctil ':a
    noiis ad capiiula^re II Cafeli Calvi, ubj Judiciiihi,, TbebtioniSvilla'. ;• ,f"
    231 • JOANNISABBATISS. ARNDLFIMETENSIS .., -832.
    sius (333), multorumquc praeterea sanclcrum me- _.i, menlalia [penes ipsas ancillas Dei usque hodie ma--
    morias spe recuperandaesalulis circuierat; sed ejus ijent, quoesuasu conjugis suae Teutbergse reginae,.
    curaiio divino quodam arcanp, npn per impolentiam interveniente eodem Advenlio episcopo, eis et-de-
    sanclorum differebalur, sed huic sanclse virgini, noviter dalis, et de antiquioribus restilutis, sive
    cum qua manus Domini tam efficaciler operabalur, eliam de immunitatibus ejusdem monasterii regia
    certissime est reservala. Huic qucque carnalis me- aucloritate constant liberalissime atlribula. Namet^
    dicinse industria, si qua pesset arle suecurrere, ipsa Teulberga regina Icci ipsius rcgimen lunctene-
    iriulta vane remedia adhibere ccnata est, nibilque bat, quseetiam ibi quiescit; sed et quis isteLclha-.
    obis prorsus attulerat. Tandem Dominus volens riiisfuerit, et ex occasione ejus aliqua.supra repe--
    apeflius demonstraTe frustra eum tot in longinqua tere non ingralum esse lectori a)biiramur, ut ex;
    tbiies' expetisse subsidia, cum de proximo velocior nolitia temporum validiores narralipni vires accre-,
    e! salus posset occurrere, ut de miraculorum tatita, scant. Hic est Lotbarius junior filitis illius Lotharii.:
    qtise ad sepulcrum-reverenlissimsevirginis Glodesin- senioris ex Ludovico Pio geniti, qui post morteni _
    dis fiebant, audivit frequenlia, Mettis qnam celer- ipsius pise memorise pairis sui diulina dissensione
    rime potuit, pevvenit, atque basilicam bcalce virgi- "cum fratribus suis Ludovico Germa.nor.umrege ct,-
    riis ingressus ,'penes tumbam ipsins se ccllocavil. B Carolo, qui ppst imperator factus est, cupidilate im-,
    Ubi cum aliquandiu jacuisset, impurus ille ac teier- perii habila, tandenvgravibus et iniestinis od.iisfiir:
    rimtis spiritus prsesenliam tanlse' sanctitatis non fe- nesio rilu inler se longe prius proiraclis, in pago-
    rens, nihiideinde virisin homine possidens, .violen- Autissiodorensi loco. qni dicitur Fonlaiietuni, praelio.
    ter.pulsus abscessit. atrocissimo, et absque exemplo cruenlissimo, csede.
    - 27. Posl hunc mutus quidam ab infanlia illuc ac- miserabili conflixerunt, adjunclo eis Pippino Aqui-,
    eedens repenle ante corpus sacratissimum absolu- tanorum rege. Pace lamen post inter eos facla, di-.
    tissimam oris liberlalem est consecutus. JSodem visoque regno, hsec pars Franciae, quae Rheii.oet,
    rivpdoet mulier ilidem, ex quo nala esl, muta, vir- Mosella limilatur, additispro cpnsensu et firmitale.
    tule,virginis loquelam ibidem recepil. Item femina pacis quibusdam civitalibus et regalibus abbaliis.
    qusedamdsenvonediu atrociler captivata illuc deve- ultra ci.traque, eideiaLolhario cessit, ejusque exinde,
    niens adversario depulso, sui compos alque integra in id usque temporis npmine regnuro Lptharii ap-.
    riiente regressa est. Claudus quidam ex villa Lau- pellatur. Ipse non multo post cuncli sa3culi rebus
    fiaco in loco eodem potenti yirtule virginis pedes, sponte abjectis , monachum in Pruroia iiionasterio
    quos valida. tabes dislorserat, in usum libe.re grar professus, ibidem quievir, ubi ej sepulcrum ejus ce-
    iicndi directos recepit. Mulier ab annis plurimis C lebre usque habelur. Sticcessit eide.rofilius el aequi-
    cseca, de. villa Arcuntiaco, aliquo tempore ad san- vocus bic junior Lotharius, de quo fania salis do«_
    ctum sepulcrum cum infirmis«jcleris excubans non lenda vulgatur, odip Teutbergavhttjus quam dixi-
    post mullum lemporis luce donala est. Similiter et nius, reginae, et illicita superdu.cliene Waldradae.
    sdiaeduaecajcilate damnatae graliam diu amissi, lu- Quaemiserabilis species facti cum faciem rerum lu-.
    niinis. per Jiealam virginem receperunt. ctucsp fcedasset exemplo, toturo pene orbem iri sui
    • 28. Mulla prseter hsecel pene innuraerabilia apud commpviiinvidiam. Nam et qued multp amplius ex-
    ejus perpetua virginitale bealissimuni corpus ex paveseendum, primarum sediitm anlistiles Tietgau-
    iertipore memoraii Drogonisarchiepiscopiper annos dus Trevere))sis ct Gonterus Cploniensis luijus ex-
    circiler sexaginta sub prsesulaluAdvenlii eidem suc- secrandi connubii assenlatores, cuin.viderenlur sa-
    «edenlis episcopi, impcranlibus Lolhario seniore, et •pienles esse ingenio, et litteris divine bumaneqtie
    posl euirt Lelharip juniore, sunt oslensa miracula, erudili, insipienlise deterrimi sunt facli fautores.
    usque ad tempora Walonis , qui praefato Adventio Undea papa NicolaoRomam evocaitiet ante sacfa^
    successit, quavex incuria scriplo non sunt cpnimcn- lissimum corpus beati Peiri synodo, lam Italiae
    dala; Quseverp sub ipso Walnne, vel successere ip- n pene lotius, quam et pluribus Galliarum cpiscopis
    .sius Rotberle, sunt gesta, ordo subsequens decla- congregata auditi, el culpam prselexlu conjogii or-
    .rabit. nare diu conali, tandeni fraude capliosa, qua capere
    29. Antequam ad reliqua prcgrediamur, quando se alios arbilrabantnr, ipsi capli, papa Nicolaocun-
    res ila mpnel, et se occasic praebuit de memoralis ctis assenlienlibus damnali, et gradi.busSunt eccle-
    .primis duobus se subinde consequentibus episcopis, siasticis multali; rex quoque cum Waldrada et cun-
    . sed et de stalu temporum aliqua brieviteradnotanda ctis ejus scandalis participantibus pariter analbe-
    pulavimus, ea prsecipuecausa, quod allerius eorum, matizati. Et, ut ratilla ad alia tendens prwleream,
    .idcst, Adventii, lemporibus, monasterio hujus san- qtialiter ipse Gonterus faclnm suum tuens, in pa-
    . Oloe.virginisplurima regali munificenliasunt collata pam ipsumpublice mullis invectus,iiijusto se judicio
    Jbeneficia, regisque Lolharii Junioris edicta testa- alligatum testatus sil, eful parvipendens apostoli-
    (333) Id cst, in agro Parisiensi. Sic veleres non- 6. Idem legitur in Vita Adalberonis Mellensis epi-
    " nhnquam loquebanlur, ut notavit eruditus vir Ha- scopi, qui dpnaria multa S. Dionysio Parisius, id
    drianus YalCsiusin Disceplalione de basilicis, capp, est, moriaslerio S. Dionysii, quod qninto ab urbe
    9 et 9, el in Defensionisparte posleriori capp. 5 ct Parisiorum lapide distat, transniisisse perliibetur'*"-
    535 '..-. DE TRANSLATIONES. 6L0DESIND1S. 234
    cam censuram, domum nec venia petita, ncc impe--A ret, et (quod magis stupeas) vase exccpturn diulius
    irata. reversiis, roissas, et in die sacrosanctae ccenae poslea esl servaium, mukiqiie pro diversis incom-
    -absoliitioneinel clirisnialis actionem victus perege- modis co tacti et uncli vera retulerunt reniedja.
    Tii.JIoc lanliim in lerrorem eorum, si qui forte ta- Opinio viilgi erat, et quibusdani revelationibus sibi
    liiim 'iinquariverunt pariicipes, dixisse sufficial,quod plurcs oslensum esse dicebant, lacrymas eas sanclae
    socius ejus Tielgaudus Treverensis peregre Roritae virginis esse, quibus iinminente urbis inleritu, iram
    exeommunicatiis interiit. Loiharius rex, licet cor- Domiiii avertere laborabal. Non tisqueqiiaque error
    reciionem promiserit, et rcginam Teutljcrgam in damnandiis, qui licet ct ex simplici mente desccn-
    bonore suo, ul videbalur, receperit; post lamen dens, nonnihil lair.en inlelligenliaeperspicitur conti-
    ftoiiianiveniens a papa super iide conjngis rcquisi- nere : siquidon oleum figuram misericordioc,lacry-
    tus, el melu culpam inficialus, ea condiiione, si vefa mavmolum exprimunl indulgenlise.Etsi enim in illa
    falerelur, missas a domno papa in sancto Anaslasio summselsetilioeciviiate dplor nullus, nulloeomniuo
    audivit,. et corpus Dominicumde manu ejus infelix sint lacrymx, ubi abslergel Deus omnein Iacrymam
    proesumpsit. Inde palriam repetens, repente miser- ab oculis sanctoriim; non incongrue tamen Doini-
    riina clade suorum pene in ipsis Romoeportis exorta, nus oculis humanis hnjusmodi speciem osiendere
    ncc mora, nec requies morientium erat, donec lan- B voluit, per quam prudens quisque colligerel, qua
    dem dum ocius festinal, jam fere omnibus suis as- suavitale, quove luniine in conspectti clarilalis Dei
    sumptis, Placenliam usque cum paucis pcrvenil : animaillasanclagauderet, cujus hic oxslincius cinis
    ubi circa horanv nonam cum incoiumis residerel; lamjucundocordibuset pulcberrimo oculis myslerio
    rcpenle percussus obmutuit, et mane morte miseriv- resplendeiet. Exitus lamen rerum edoctiit, quid
    bili defunctus ibi in quadam vilissimi operis basilica beata virgo in occulto pro civiiate oblinueril, cum
    <st obrulus.-Ejus morte Adveniius episcopns co- earo ila periculo proximam a barbarornm infesta-
    gnila, niiniium ociusCarolo regi Francioeoccidenla- tione, et si 11011 lacrymis, cerie precibus virginisine-
    Jis dirigit.etimque Metim deducitim, associalo sibi uarrabilibus Christiisinenarrabiliier flexus immunem
    Ilincmaro Remorum archiepiscopo; coronasecttnda, reddiderit.
    pracler eam, quam habuerat, in ecclcfsiabeali Sie- 30. Sub eo eliam, qui huic post annum subrogatus
    -pbani, quae dicitur domus episcopii, capiti iterato esl, episcopoRuolperlogerilisAleniannoiumviro cla-
    imposila, regem super duo regna constiluil. Hoec,u'l rissimo, olci similiter emanatio ex ipso sacro sepul-'
    «piscopi cujiisJuenlio facla fuerat tempus magis cla- cre frequenliiis visa est profluxisse, ut a latere mo-
    resceret, paucis inserta sunt. numenti longius in riyum per paviinenium decur-
    -Huic Advenlio successit, ut dixinms, Walo epi- C reret, Hoc ab ancillis Dei spongia collectuin, ct vase
    scopus, quo lempore Beriliulftis Treveris procerat vitreo dum implerelur deslricturn, super sanctum
    -archiepiscopus, ipso adhuc Carolo superstite, et scpulcrum esl reverenter appensum; de quo, ut
    Joanne quodam universale noiuen papoe tenente, a prsedicluml esl, pltires sibi remedia prsesuuipse-
    quo el ipse Walo pallium proroeruil. Qui Walo, due» runt.
    vix seplem annis ecclesiaro rexisset, excursione 31. El ut iioi) vani quid simile boc seslimari da-
    .Nortmannorum;,posiquam plures Galliarum partes retur, illud palara cunclis et lunc temporis faclum
    pervagala fuerat, usque Treviros accedente, dum eis esi, et per multoruin ora, qui viderant, exinde^id
    incuule raannque impari congredi paral, usque ad nos usque oucurrit, quod ibi ex ipso oleo conligit.
    Jocum, qui dicitur Reroicha, in liltore Moseilae,ob- Erat sancioascdis illius cuslos, noiniiie Doda, quam
    viam vcnil Nortmanivisimpelum minaciler facienti- unasororum, cujus curoe erat oralorium quoddam
    bus: durabis nulloead resisiindum suppelunl vires', sanclsecrucis infra septa ipsitis monaslerii, impor-
    ivonpraeliumjam illud, sed strages niiseroruin fuil; lune rogavit, ut vas vitreum, qtiod oleum illiid divi-
    ibi epjscopus cum cselerisoblrmicatur. Corpus post num continebal, sibi ad idem curav suseoratoriuro,
    cladcm Metim relatum, el in basilica sancli Salva- quasi majori reverenlia a se ibi servandum tribue-
    toris, quamipsein septilcrum sibi pridem a funda- ret. Quaeduni levilale adinodum lemeraria manum
    nienlis exstruxcrat, sepultum. Hujus igitur lempo- super septilcrum, quo vas appcnsum nicinincral,
    ribus jamjamque obitu ipsius imniiiiente, luctiferiiia porrexissel, ul poscenli daret, nusqitani invemt.
    quid monslro ipso prsesaganle, a parte seputcri sa- Miralaet tremcns, duin ilem ilemque palpando sol-
    crx virginis, qusepedes respicit, oleum non phan- licilius explorarel, nec seiitire nllo niodo possei,
    laslicum, sed verum, diclu mirabile! visum est ema- ctim tamen ibidem v.as.idem ut posiium fuerat de-
    Basse. Hdc non motlo ipsis sancliinonialibus vel penderei, ridiculo salis diludebatur errore. Cum cae-
    sediluis, qui noctu atque iuterdiu sacri .sepulcri ad- ' teras advocassct, ipsoeqtie'similiter ctim ea diutius
    haerebant excubiis, verum loli urbi perclaruil. Yi- errabuudie proe oculis semper baherent, nec vidc-'
    deiilquisque in qiiam partem hoc interpfetari velit. rinl; lticerna adliibila circa sepnlcrum huc.illucque
    lllud ccrle muliorum et vistis probavil et tactus; vana indagine perquirebaiii: taniiem poslqu.vinsa--
    diuque ila emanans ille Irqtior effluxit, utspecie et tis jam ludibrio hujuscemodi simt faiigaiae, vix ali-
    usu oletim palpabile reprsesentarel, et a parle pe- quando conlingere poiueruni deposiluiii.Paitfem ip-
    duraad capitis usque confinia sepulcrum madeface- sius Jiquoris eadem custossibi prassumens, fratri suo
    PATROL. CXXXVII. 8
    233 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS 256
    viro religioso presbytero Artgelerioad ecclesiam san- A sistentem et cum quodam imperio jubere ut surge-
    cti Salvaloris in eadem urbe pro reliquiis. munere ret, et his qui tunc forte pavimento instabant, oper
    misit, vas ipsum cum reliqua parte petenti socise ralor ipse conjungeretur, opusque ipsum perfici ad-
    tribuil, et oratorio supra dicto ab ipsa est depprla- juvaret. Statiin experreclus, et nihil pristinae
    liim. Mox ipsa cuslos temeraria pro tam improbo debilitatis in se recognoscens, laetus exsiliit, et ut
    aubii amentia se salis digna pcenacorripilur; nec jussus fuerat, miranlibusuniversis ad opus accessil,
    prius medelam consequipoinit, quam ex utrisque, nulloque segnior in operando apparuit, sciens pro-
    quibus largilio illa inepla fuerat facta, quod illicite fecto bealissiraam virginem desideralam sibi pra>
    datum" eral, reciperelur, et' loco suo super sepul- slilisse salutem.
    crum, ut prius, inlegie reponerelur: nam mox ut 36. Adelburga mulier dicebatur, ore el naribus
    id factum est, vix spalio duarum horarum inlercer plurimo sangnine diutius fliiens, jam in ipso vitae
    dente sanaemenlis et plenissimi sensus effecta est. agens discriraine, cum nihil undccunqiieci remedii
    Ex eodem postea, uldictumesl, oleo plures caput, possel occurrere. Forte dies nalalitiiis. sanctissimse
    oculos vel coelcraloca corporis dolenlesdum contin- virginis in crastinum imminebat; spen) illico salutis
    gerent, merilis sanclae virginis saepissimese recrea*- ex divino prsesumeris solatio, candelam, quae nocie
    los et perfecte scnserunt curatos. B vigiliarum ipsius solemnitalis ante aram sanctam
    32. Mulia prselerea lemporibus ejusdem Rotberli luinen prseberet, volo propriaesanilalis direxit. Mcx
    «•piscopi,nec minora, superioribus ad idem sacro- ea peilala pptalam Christo per sanctam virginem
    sancium septilcrum DoroinusJesus Chrislus estope- operanle salutem promernil. Simili modovirquidaro
    rari dignatus miracula, ex quibtis snbsequens stylus ex villa Fadiliaco, nomirie Hilleicus, habens filium
    cxpedire aliqua ientabit eo securius, quo roultos, debilem et merobris omnibus inutilem, volum san-
    qnihis inierfuerunt, nostra avtaiesuperfuisse cerio clae candelas aliari ipsius inlulit, ac pro eo ibi
    compefinius, quos in idoneum tcstimonium,advoca- precem profundens dOmuro reversus invenil filium
    tos nemo est qui possit refellere. Ex ipsa quoque sanum. Quid femina illa, quse diu conlracla, dum
    enratoruni lurba nonnulli hsec ipsa nostra tempnra vota illo candelam misisset, priusquam ecclesise
    aliigeriiiit. candela ipsa intromitlcrelur, perfectam emeruit so-
    33. Mulier,cuiHildigardinortieiieral, annis octoocu- spilalem. H*c ex villaC.olumbariafuit, elper totum
    lorum luceprivata.spenon cassa,saluliferumsepub sestivum lempus ita languida membris omnibus penc
    •criimexpeliit. lbinoctein excubiispermanens, ante- eroarcuerat, ut nec gressum iigere, nec nisi alienis
    _quam dilucescerel, miserationedivina virgineinterce- rtanibus valerel efferri. Alia non dispari modo diu
    dente, nihil noclis obslaiitibus tenebris, luinine puro C debilis et clauda decumbens, adecclesiamperducta,
    donata est. Ilem adolesceiiscaectis,dum aliquandiu inlegre ibi est sanata.
    Jnfra basilicam visilationem siipernam exspeclaret, 37. Audiant aliud divinse animadversionis dncu-
    nieriiis virginis visum perfecte recepit. Femina, rjenlum hi, qni ea qttae seroel Domino voverant,
    nomine Osa, quinquennio clatida, illuc se rogans illicita praesumptione non limenl eff)ingere ; et vel
    deferri, mensibus sex ibidem languida jacens, divi- p«enis njanifestioribus discant, quanti sit periculi
    Tiuniindeficienlihusaniniis prseslolabaturauxilium : premissa non reddere, quse Scriplurse lestimoniis
    nec prius a lldei suscinstanlia desiilit, qtiam mer- rioluerunt agnoscere. Vir Melis inler suos non ob-
    celem fidelis perseverantise, soliditalem omnium sctwus, cui Adelmanno nomen erat, filiam in ipsis
    membrorum perciperel, pedibusquepropriis gau- primis annis Dei et hujus sanctaeGlodesindis.famu-
    dcns rediret, quse manibits alienis. illuc allala latui in babilu sanctitatis voto delegavit. Hsecubi •
    £uil. adulta est, patre, uldicunt, ignaro eiinvilo, quem-
    34' Quidamsimililcr claudus vesperlinoajiquando elamextra urbem clandeslino secuta. esl malrimo-
    -temporegrabato deporlatus, et pro foribus basilicae nio. Curoque in tali conjugio tempus aliqubd efflu-
    positus, dum copiam sibi ea nocte inlra sedemsan- xissel, forle aliquando fuit, ul parentes et propin-
    clam quiescendi deprecarelur, nec obtinere valuis- " quos in urbc vellet revisere : ubi durti dies aliquot
    ?set, ibi ante januam fide non vacua usque in lucem moraretur,. ita repentina membrorum oniniuin
    pernoctat. Ecce aiilem mane snbilo viribus validio- dissolutione conlracla est, ut nec lecto exsiirgere,
    Tibiisaccedentibus, niiro celerique quodam saltu le- nec nisi alieno minislerio loco posset moveri. Tum
    cto exctissns reliclo in loco eodem grabato, gradu pater vpli reminiscens ad monasierium eam- fecit
    directo ad tumuliim sanctum processit clare et pa- deferri. Qurcibi dimissa, poslquafn mulium lempo-
    lam virginem sanclam Glodesindemdivino auxilio ris in lariguore tabida jacuerat, ab ancillis Dei ei
    auctorem suaesospilalisproclamans, et gratias quan- suasum esl, ut sacriim yelamen sibi imponens se
    to pisevalebal referens ampliores, vocibtis magnis Deoservituram promitieret. Facltim est, et die tertio
    Dei sanGlsequevirginisglorificabatclemeniiam. sana et innolumis reddita est, ul prislini doloris rie
    • 33. Alius itein infirmus et omni virtute corporis vesiigium quidem aliquod in se persentiret, ct de
    dcsliiiilns, cnm aliqnanditi in ipsosanclo loco opem reliquo.in eodem inonasterio sub habiiu religionis
    sni prsestolarclur, quadam die sopofe correptus ob- permansit.
    dormisset, videt sibi in somnis lieaiarti virginem as- 58. Ite.nifemina qusedam, duodecimjam ariiiorum
    «,-, DE TRANSLATIONES. GLODESINDIS. 238
    pedes langsidos trahcns, norame Alda, ad monaste- A _ riorum, quibus jam Dominpmiserante lcmpcra flo-
    riuni adducta per sex annos ibidem debilis mansit. rcnl, hoc expetere voluptas videbatur. Quanquam
    Ctimque crebris coram allare supplicalionibus divi- ne ad hanc qttidem partem mibi aliquam scientioe
    num sibi adesse ssepius precarelur. auxilium, die proerogaverim facullalem, qui, ut vere fateor, fre-
    in diclis quam scriptisiiimio rubore
    quadam inopinalo ita perfecle sanala es.l, ul libero quentiiis lamen
    suffundor: et nisi aliquorum, qui forte in riie amore
    gressu uliique gandens incederet.
    39. Daemoniacusqiiidamex villa Marlei, Wolferus labunlur imprbvido, stimuli incilarent, penilus con-
    dictus, ita atrocissimo et vesano spiritu fueral per- ticerem, ob hoc vel Hiaxime, quia etsi scientia, qua-
    vasus, ul omnium se nolitiam habere linguaruin et liler proBsenies, et qui cx ipsa inter nos consuetu-
    situs cunclarum jactaret nosse terrarum. Hic adI dine quidquid ore excideril probanl, accipiaht;
    sacfuin perductus monasterium, ac per dies octoi secuturos certe aut oronino ingratos, aut non mul-
    ibi delentus, gratia Christi ac meritis virginis hoste. tum hsec curaturos salis perspicio.. Quibus lanien
    fugato, nienlis libertali integre'restitulus abscessil. quod acerrimo denle i)i semulos Hieronymusproce-
    llero adolescens quidam ex villa Lauriaco, el feniinse > mio Hebraicarum quavslionumfixit, objiciendum:
    quatuor foedis spiritibus obsessse, ibi simililer ope, i Peregrina merces tantum volentibus navi dcferlui'.
    sacralissimse virginis curari meruerunt. B Balsamum, piper, et poma palmaruin ruslici non
    40. His illa non incongrue inserenda censentur, emant. > Ita et illi si despexerint, ne quidem le-
    in quibus fidei, cui omnia Salvatpr perhibet possi- gant, monep et orp, dum tandem voli mei apud
    bilia, ingens oslenditur documentum, ut quod na- Deuiiv et sanctam ejus virginem, cujtis me amOr
    Curanegare convincllur, sancta et innocens virgini- traxit iramodictis, spem fideliter praesumptam mihi
    tas merilo suis efficereposse probelur. non penitus invideanl, vel inlercludant.
    41. Ex his quae habitti inler Iaicas religioso obla- 45. Jam quia ad nostram aelatemrcs perducta est.
    tiones aliario deferre consueverunt, quaedam fuil, liberioribus spatiis decurrenles, breviler, quse D.i-
    nomine Raginaidis , quaead, basilicam virginis ve- nvinus nobis videre concessit, adnotamus. Posl
    niens, vasculum, quo viiium ad sacra (334) secura Rotpertum qui 40 praefuitannis, Wigirice 10 .'iiinis
    iiujusmodi circumferri solel, pJeiium detulerat : cx poniilicio exacto vila decedente, duin Benno qui,-
    quo dum ipsa obtulisset, et coeleris, quae plures daro, in eremitica conversatione dtidum famosus,
    •obkilura;convenerant, dum quod superfuil lotum bona intentione Heinrici lunc regis, palris gloriosi
    -divisissel,repenle vasculum ipsum quodjam omnino postea Caesarisdomni Otlonis, cidem esse.t subro-
    «xhauslum pulahat, altentans, vino ulprius, reple- * galus, vixque biennium in sacro ordine exegisset;
    •lummaximo cum slupore invenil. infanda etnimis lacrymabiii serviilorum quoruradam
    42. Custos qusedamejusdem sacrae seflis,dum diee faclione excaecalus, et inutilis reddilus, quo fungi
    non poteral officiosesc ipse abdicavil: inde a prih-
    quadani missis celebrandis vinum qusesiliimnequa-
    in tipe electione petita el impelrata, virum nvagni
    qnam promptu posset inveniri, ad arcani illamII futurum pracconii, dominuni Adelberonem, lucc
    nescio post
    de cansa accessit, ubi Janv retro a sancta sedes
    qui csl. Hicmonasleria qusecunque
    adepta
    mensibiisfereiribusvasciiliini^quodln inodumflasco- '"
    ampliludinem suae erant.providenlise, relro a
    nisparvuli (bulliciilaro appellanl) vacuuro et siccum n pcr multis jam annis interius el exterius spirilalibus el
    •dependebal. Arca aperla vasculum ipsnni vino ad
    summtim usque impleium vidit: ex quo et sacrificiis eorporalibus opibus nimium lapsa sludio praeler
    ls csetera animum recuperare induxit. Et pri-
    lunc minislralum est; et quoedamipsiusloci femiiia a mum cgregie
    dudum graviter languida, dum ex eodem vino parun: qtiidemejus operum spiritualium Gorzia mo-
    11 iiaslerium
    quid sibi absorbendum poposcisset, mox guslalc fiiit,-ubimagriarum virtutum viro domno
    '°
    sulntem integram rectiperavit. Eginoldo (35S) promoto, et brevi copiosa religioso-
    43. Paschali quadam solemnilate puella coeca, rum turba eo confluenle, et in beaiiiudiiiem paupc-
    '' rum sub regula beati Benecliciiconspirante,
    ciijnsdam Joannis civis Metensis filia, ad sancluirin n ad splfilu
    sepulcrum perducta, dum pcr tres dies ibiUeminan- '" ejus exemplar rcliqua exlra vel infra virerum ac
    feminarum, si qua eiiam' sub nomine canonicorum
    sisset, ipsa quarta sacraehebdomadis feria per gra- '"
    liam ccfileslemvisuin pleniter esl consecuta. erant, composuit inonasteria. Unde et hoc idem
    beatse virginis collegium praefecta ibi domna Him-
    44. Hoec,ut valuiraus, ex prioribus, quas inveni- '- milirude, sanguine, et (quod majus est) spiritu sibi
    mus, transfudimus liiteris, non quod eamdem scri- '" propinqua, ad monaslicam institutionem (336)coegit.
    pturam nullam aBSlimarenms, quse utique plen: 'a' De cujns sancti pontificis dignis Deo operibus pro-
    fideiet ad rerura gestarum ordinem vires maximai is prium est merito (piod desiderettir opus (.537),nec
    stibministrat; sed quia, uti praelalus suni, litteraa- bujiis arliculi brevitate lanlam concludi fas fuerit
    (034; LOCIISnolaiu dignus, ex quo discimus, viui istic, quibus Adalbero Hasteriam villam pagi Leodi-
    oblaiionem a laicis factam in missa eiiam saeculox censis assignavil, ubi quaedainmonachsesub regimi-
    (535) Haec fusius descripta sunt in Aclis S Jo- ne decahie aliquandin vixere, ut legiltir in Chrohico
    aimis abbalis Gorziensis. Valciodorensi lomo VIISpicilegii, pag. 529 et53I.
    (556)Ergo jain eo lempore a roonaslica ad laxio- (337) Exstat in lomoI bibliolhecae Labbeanseli-
    rcra canonicaruii) vilam defeceranl sanciimoniales bcllus de vita isiius Adalberouis.
    839 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS iifli
    majestatem. Quod ad prcesensatlinere videtur, brevl A inproximam quamdam domum interim conscrvan-
    subjicimus. dos traiisponuiit. Eadem die a pareitlibus quidam
    46. Anno pontilicatus sui 23, cnm nongentesimus illuc dacmoniacus adductus, cunv penes loculumin
    quinquagesimus primus Bominicae Incarnalionis domo eadem popnlo abseedente esset relictus, post
    ageretiir, malrem praediclam loci ipsius reparandi, roodicum intcrvallum, Doraino et merilis virginis
    qnia veliistas et brevilas moncre videbatur, cupido suffraganlibus, a vesano spiritu cst liberalus.
    coe.pilimmodica. ld perse, quoniam non nisi sacro 47. Sub ipsa fere bora sanctiinonialibusa loco, in
    corporc interiin siibmoto fieri poterat, non prsesu- quo sacrum corpus extulerant, ad corpora curanda
    liiehs, quid animo conceperal, e|)iscopoinlimal. Ille resiilentibus, puerulum natjirali membrorum com-
    dc fabrica nt fierelgralnm oniniiio habens, suamque page damnatum penitusque ab ipsa nativitate con-
    Jjenigne pollicilns operanv, de sublevaiione sacri traclum bajulus, ut brachio ferebat, ecclesiaeintulit.
    corporis diu cunclabundus, landero Domini super Inde a quadam ex s:\netiiiionialibtisintra domuncu-
    Jioc volunlaicm ul exquirerenl, imperavit: c.onirou- )am, qua corpus saiictissimoevirginis servabatuT,
    nicato deinde negotio patribus tunc venerandis sub ipso loculo solus relictus, parva mora,interce-
    Einoldo, de quo praemisimns, et Aiisteo (538) aeipie denle, nimio repenie clamore puer emisso, ad vocem
    viro rcligioso e proxiino sancli AriiulQ collegio, ]j coeterisaccurreiiiibus, membris officio nalurav dire-
    ipsisque aninios eiderosanclo ponlifici vel nbbaiissse clis sanus divino atixilio est' inventus. Huncmulto'
    roagis addeiiiibns, in cominuni dccretiim esl, ut postmodum lempore eadem incoliiniitate gaiidentem
    ficrel. Insiabal timc dies Ascensionis Dominicsc,in prospero ubiquc gradu cpnspexiinus ingredi. Alter
    qnem populus nuiversiis missarum soleinniis condi- iiidem puerulus ociilis captns, sed et quorumilam
    tlo jussns adesse. Prsesiil reverendissiinus pnst membroriim inoequalitaieconfectus, alio ferenle illo
    verbuin sacrae diei populo rcddilum, de bac ipsa re deportatus, ctanle loculum projectus, visu et caele-
    f aiam aperiens, Doinini niisericordiam cuncios mo- rorum ineihbrorum inlegrilate viriute Clnisti el
    vmii exorare, ul prosperum conalibus fideliuni suo- oblentu sacralissima) virginis repente cunctis stu-
    -'iim largiri dignaretur effecium. Qnod ciim in cra- pentibus el graiias Deo clamanlibus, est mune-
    -siinuin sextae feriae multa cum devolione sacris ratus.
    ardibus circunquaqiie lusiralis alacrilerperegissent, Plura deinde el usque in proesens tempus pene
    in scquenti vnox Doininica omnes ad sacruin coh- quotidie cum fnlc pelenlium ibidem DominoChristo
    'fiuunl locinn. Jbi ab ipso sancio poiUifice missis operante exhibentiir solatia, tum corporum, luriv
    dictis, ilemque pliirinia exhoriatione plebe in Deum (ipiod proesiaiilissiiniim esl) aniinaruin: ubi con-
    .aniir.atn, ciiiiciisacclainantibns, el ministris sacro- Q scientia uniuscujiisque stipplicantis satis persenlit,
    rum solilis snpplicaiionibnspreces iri coelnmtollen- qtianlain inde efficaciam precuro suannn reportel;
    •libus, ad arcam virginis apericndam pontifex vene- el nisi diffidentiasola retuiidat, vere Christi certus,
    •randus, cumque eo paires"monasleriofiim simul et fatebor, ntillius illic suspiria, nullius geinitus, vel
    cavleriex clero religiosi digne Deo sancteque virgini lacrymas pleno corde profusas , qnaecunque illa
    submissi reverenier accedunt; moxque sacrosanctos fuerit necessilas vel anguslia, inde aliqnando vacuo
    arlus loculo tunc pro tempore praeparato exceptos fiuctu reversas.
    (338) De EinoldoGorziensi etAnsleo S. Amulfl abbatibus egregia mehlio cst in Aciis S. Joannis
    abbatis Gorziensis savculosequenti referendis.
    — ii j . . :—. '

    .;; YITA JOAWNIS ..


    ABBATISGORZIENSIS,

    AUCTO.RE JOANNE ABHATE S. ARNULFl.

    [Apud Perlz, MonumentaGermanioebistorica, Script. tom. IV, p. 535.]

    ADMQNITIO PRTEVIA.

    Inler momimepta liislorica slaluin rei publicse,Ecclesiae.lilterarnin, mornm per sseculum x illustrantia
    viia Jiiiinuis Gorziensis abhaiis praecipuuh)locUinobtinel. SCripla esi .diiTiisidriquideiii.stylp , sed a yiro
    doctriua liitcraruinque (359) cultu insigiii cl reruin quas narravit appriine giiaro, Joanne"abbatc S. Ar-
    ...(559) Pa.tres, nec minus classicos Ronianoruro auclorcs legil.
    zil DE VITA JOANNISABBATISGORZIENSIS. 212
    nulilMelensis (340), qu :piurima quaenarravil ipse testis vidit reliqua autein
    se accepisse lestatns (341), libros eliam ab illo composilos, Miracula S. Glodesind.s .M™nn^>u'
    (342) et,Vr JLliSi 1"
    S Goigonn,
    consiiliiil.elverilatis aeqiie capax alque cupidus ex scriplis suis comp.obalur. Ipse inler abbates, qtn
    joannis moribunnj lectum nicerenies ciicuinslabant, jnssu Deodenci episcopi Metensis dosignalus, \itam
    amici egiegii scribendam suscepil. Priinam ejus parlem (543-44), res a Joannodum in saecutarihabitu con-
    versahalurperpeiratasetiiilroiiuminmonasleriDni complexam, anno 9(8 (34o) absolverai, quo circa..
    nativilalem Dn.ninia Deoilerico domi convenlusaique ab ipso et a Poppone rrajcctcnsi episcopa iterjim
    excilatus, operi perficiendo maniiin rursus admovit (346). Sed partis secundae, qua Vitain Joannis per
    quadragiiila annos monachi el abbalis scribendam susceperat, nonnisi ea exslant quse iiarralionem usque
    ada.9S6produciint;.reliqiia omnia, scilicel reditus a legalione Cordubensi, qiiaeqne abbas amus 960-
    975 egil, el lertia operis pars, qua de obitu ejns se scripturum pollicitus fuerat, omnia aut perierunt, aut,
    quod magis credam, auclore morle pra;rcpto _347)nunquani scripta sunt. Quoe quanto h)Stonoe damno
    inlerciderinl, cuique patet (348). Obiil noster ante annum 984. , _ . .
    Liber de Viia Joani.is Gorziensis, addila in eodem volnmine Vila et translatione S. Glodesindis, Melis
    .apud S. Arnulfum asservaius, ibique ab auclore geslorum abbatuin moiiasterii ejusdem (349.) exscriptus
    esl, qui laineii, nulla ut videlur aucloritale ftiltus, Joannem Goizienseni (550) etiam Ansteo ni monasterio
    sancti Arnnlfi, eique demnin Joannem alterum successorein facit, aliaque de Joanne jumore addit, quae ut
    dnbiaefidei infra referenda curavi (351). Codex postea monaslerio S. Germani Parisiensi illatus a Labbeo
    in Nova Bibl. mss. I, 741 sqq. cl a Bollando in Aclis SS. Febr. 111,686. sqq., li.c. datus esl. Mabilloiiius
    texiuin, adbibito codiccunico in Aclis S5. Q. S. B. Saec.V. p. 565 sqq. e.iiiinn, adnotaiioiiibiis illuslrayu.
    Qua; ediliones ciira, ultiniis meinbranae pnginis veluslate exesis, lexlum l.acnnis delormatuin exhiberenl,
    conandum slaliii an nova lectioue lextus iniegrior restitui nossel. Quod piopartealiqua ex voiis successit-.
    Evolulo eniin codice uiiico, qui hodie in bibliolheca regia Parisiensi.iiitcr Sangermanenses. n. 1410 insi-
    gnitur, meii.branaceoiii4<°sajculix,in meinbrana, exesa q.uideni, rcbquias lanien abquas htierarum
    vocabuloruinvelegi, quartim ope voces et seiilentins inlerdinn integras restituere conligil. Iniegrioreni
    igilur quam hiicusqne legebalur lextum proponiinus. Csetcrumquae
    1) sciiptor ipse aliquol in locis erraverat,
    ut 2) manu secuiida sed ejus lemporis cdrrccta sunt, iji lextum rccepi._ Liber .in media pagina . de-
    sinit.
    Divisionem eanilum a Mabillonioinsiitulam servavi.
    (340) Abbatem fuisse e'x prsefationepatet, S. Ar- _.\Ermenlrndem filiam editnram esse, pravdixil; " qupj
    ex
    nulfi cap. 66. ad Joannem junioiein speclare videtur.
    (341) Praef. c. 48,77: «
    (551J Joannes a fratribus sancii Arnulfi postn-
    (342) Vide snpra. lalus iii eor.iii) pastor fierel, henignissiine consensil.
    (543-44) Capp. 7 45. Stiiliiii eoriim loci famam jiim ubique celebrcm siu-
    (345) Cum Poppo a. 977 Baldrico successerii, el dio lillcrarum adeo nohilitavil, nl non sotiiin ex
    Deodericus a. 980 Oitonem II in Italiam comilatus pioxiinis civilalibus, veriim cx Saxoiiiae alque Ba-
    sit, naiJYilateiiiDoinini anni 978, qua episcopos a joaii;c pariibus iindccunque ad cjus. magisleritnu
    Gallica cxpedilione rednces Melis coiiiiiioratosfuisse qiiampliiriirii coriflueirni, ex qiij.bu.s npnniillos e_t
    snspicor, annis 977 et 979 praehabui. vitoeinerito el sapieniiaeexcelleniia post ad episco-
    ; {546) C. 46-48. patus apiceiii vel ad regenda inoiiasleiia electos
    ftiisse cognovimus. Inler coaevos suos el. iuOr.iirn.
    (347) Si annis quinque 973-978 prima 45 cupiin elegaiilia et ingenio capax l.nidabilis eininelial.. Hie
    scripsit, haud miruin, quod bicnnio irieuni.ove,quo -deniquepi;u iiiemoriae Jjannes inle.r perplura, quae
    supervixil, peracio in capite 136 subslitii. intia gyiiiiiasimiisophiio peregii, exercitia respon-
    (348) In cbaria Deoderici ap. Meurisse p. 526 soria bealaevirginis ei martyjis Luciiv. aiilhciilica
    jain deliinclusniemoralur.. niodulaiioiie composjiii,necnon et.beatai.GJpdesindij)
    Vitaih cum
    (349) Mariene Coll. III, 1199 sqq. et Calniet 1, cesso)is sui oilicio noeliirnali. Vitani yero ante,-
    Preuves p. 546 sqq. donmi abbatis Joannis sciibere ag-
    " gressus, inipeifeciam immaiura mortc prjereplus
    (350) Theutberto coniiii palatino, uxorem ejus reliquit. » -

    PREFA.TIQ SEQUENTIS HYSTORIJi: DE VITA DOMNI JOANNIS 1M*GQRZIE


    COPIOBH ABBATIS.

    Nostrum, in omnibus qusepioe,probaeyel hpneslos Inlerea npbis. diversa curanlibus, et pro. ocio in-
    viisesuiit, rari nostra setale exempli, palrem Jphan- peditius fersitan negptium exspeclanlibus , spes in
    nem jani pridem, eo adhuc superstite , aiiimus evat longinqua.male-porreclas casus reruro , ut adsolet,
    ad miiltorum profectum scriplis proponere,. et ne repeiile prsecidit mortalium. Nam dum cunctamur,
    tanlus vir ex nimia desidia , quod nefas ulique et idem vir sanctissimus inicio sanclse quadragesi-
    non siiie realu reputaretur, obscuri nominis fama mae(352) [DCCCCLXXIV, Febr. 25] prima
    tectus lalcret, lileris qualibuscumque commiltereU88. ipsa die post liora.invespertine refectionis, sane
    VARI.-E LECTIONES.
    ,WTila c. hoc loco. 148"cominillerelc.
    NOTiE.
    (352) Curiianno 935 hahiiiini monachi induissel, no.roinatur in charta anno 975 fnon 971) Aug. 22
    aniio 973 am 974 ineunte obiisse exisiimandus esi ; edita, in Tabouillot Hhtoire de Ueiz.
    213 JOANNISABBATiS S. AKNULFl METENSIS 2U
    ;ul sibi semper moris parcissimse , id est panis A tam acerrime circa ex•:;,.., sineret faligari.. Neque
    lanlum et aquse , acntissima febre corripitur, eniin vebemenliori euju.-iuam ali.as discrimiiie in-
    quam posl quintam exinde dicm exilus esl sub- tremuimus. Pia vero potius unictiique cogilalio
    secutus; Tum vero acsi per scra «iispiria altius • sesluabal, si forle pro attestanda vita ejns probatis-
    nobis tempora ealenus tam praesenlia ex manibus siroa aliqno eum Dominusad gloriam suam eviden-
    praerepla ingeniuimus, qui uiique, quaeque dicenda tiori declarare digiiaretnr indicio. Inler hos fluctus
    essent de ipso, ab ipso melius duro advixissel — ad aniniorum, cum fere ntiHa segris menlibus clarior
    quenvscilicet, si quo opus fuissel, facilis esset re- aura rationis se aperiret, sibi lantum qnisque diffl-
    cursus — disceremus ; si tanven quisquam ille inii- sus, exdolore niririorepulabat, quid sibi fieret, cum
    mus ei exislerel, qui aliqua ex eo extorquere se nec illi laritaeperfectionis viro supera ,4»' parceret
    pbsse cenfideret: adeo humanav semper fugiians dispensalio. Sedlianctemerariam mentis affectiPneHi
    gloriae, qtiicquid egeral, Deo soli operum ac cor- ipsa cilius ralio.1*9* revera **" coinpescuit, qui
    dis '*"' sui tesli commiltebat. Sed liiiro modo ut certis utiqne scriplurarum documentis revincebamus,
    igloriam quique appetenles ab ea amplius deserun- et vitam bomiinnn non in ostentatione lt9*corpo-
    lur, ita ecohtra se fugientes ipsa magis insequilur. rum, sed in virtule sestiriiandam'*•" meritorum et
    Unde sancli viri quanlo latere desiderant, tanlo B morura. Nec adtendenduni, quo exilu quisque hinc
    conspeclius, licel inviti, predunlur. IIoc igilur easu exeat, sed qualis exeat. Quacumqueenim occasione,
    inente pene consopita, cum a lanlaerei, qtiam dudum morieiidum omnibus inevitabiliter est. Et mors
    conceperamns, exorsu nos graviter dejecisset, quid undecumque pio bonum esl. Nec referl, innocentem
    rursum jacentes et desperalos paulatim i.n vires mori nanfragio an febre, dummodo innocens sit.Et
    reduxeril, ac deinde jam volentes- magis ac magis sive liinc ,49*,sive inde moriatur, querendum, qua-
    impulerit, ferrae id fuit. Giinvvir sanctus ex tam lis sit qui moriatur, quo post niorlein ilurus est,
    valido, ut diclum est, morbo lecto staliiu decubuis- non unde de vila exilurus est. His et hujuscemodi
    set, festinp mox nunlio, qui circumquaque curam firmamenlis liquido satis collegirous, illain examina-
    monasteriorum babeiiles sumiis inventi , ad se in tionem viri ju.sli, quam quidern ipse, ut inler cuncta
    craslinum omnes conlraxit. E quibus nutu divino semper inflexibilis, sapienler et sequo animo tolera-
    nemin.em tunc conligil defuisse, additis ex primo- bat, non modo laudi iliius nihil detrahere, sed ad
    ribus domus sanctse sedis beaii Stephani (553) amplioris quoque meriti fructuni accedere ; nam
    viris "»' religiosis, ad hoc rainorum quorunicumque eleciis qui ad perpetuam vitam lendunt, quid obest,
    •uirba iion modica, ille singulos accedenlium ex si -aliquandoU9' dure moriu.itur ? Necilero signorum
    lecto ipsoin osculo saricto , vultu admodum gau- C yel niiraculoruni novitatem plerumque diiTerertliam
    .dente, exceplos, ac pro tempore el re causis aliqui- facere sanclitaiis, vel inde patenter osleiiditur, quod
    bus determinatis, tum praeterea cunctis in commune per malos hsec aliquando fiant, «luliosqne aecolesia
    solita sibi semper exorlalione, quanlum morbus suinroo honore, memoriis slndiose cxstruclis colit,
    paciebat, de infelicitate bujus, de felicitate allerius de quibus, an uno saltem signo clarueri.nl, reticetur.
    •.it.e pauca loculus, mullitudine vale faclo dimissa, Jamque ut cseteros laceamus , Johannes ipse , quo
    palres reverentissimi Kadhroe (534), Berhardus, nemo in nalis mulierum major, teste Evangelio,
    Jludo, Adelmodus, curivqiiehis ego infiroiis, cum signiim fecil nullum, etdum in carcere gladio feri-
    ;iionnnlla paiie nostrorum sanclorum exitu illius retur, ulrum vel extrema qualibel nota a quolibet
    observando subsliiimus. lbi per qualuor quibus homicidarum seu laironura distiterit "*8, perpeiuo
    superfuit dies, admixtis pariter loci ejusdcm sancti omniumscripturariimsileniioconsopitur.Proinde,*?s
    collegi! fralribus, qui unico ei faniulatu assidue frustra aliquid ejusmodisplendoris corporei in coin-
    inhserebant, dum ei tristi admodum offic:oasside- niendaiionem ,M0 lanli viri. desiderari, de quo firma
    1501fides conslarcl,
    mus, ati_ueex ejus sacro ore, quo el inler ipsa vitaj s;ttis et absque cunclalione
    inoiiisque certamina doctrinae salutaris gratia pro- eaque in operibus suis ct sancla conversalione
    fluebat, pcndemus : variae inter nos cedi sermones ^ atque indefessa usque in iinem in bonis perseveran-
    1M*signis omnibus mirabilibusque
    ceperunt, quomodo snmmus ille opifex , cunctoruin lia visa siut
    dispositor et ordinatissiinus moderalor, Iiunc tanlo prseslare,et saluli aniroarum iion sine plurimo
    lempore sibi fi.deliter famulantem — quadragesimus fiuciu conducere. Cum baec et niulia his similia in
    'siqnidem in.sancto proposito. annus ei lunc erat — eodem sanclo conventu muluis confabulationibiis
    \ARIM LECTIONES.
    \ «8» acordis c. U9°viros c. u,i superas 1. 149araro 1. ratio 2. ,t9a,reversa 1. vel revera 2. il9<,;hos-
    .tcntaiione deleloh. c. 149saesliroandameritorum c,49S ; in margine manu 2.... ndendum abscho inilio.•*••u*' s.
    iiide 1. vel liiiic '2. M" a. dicit 1. delelum 2/ desliierit 1. ,41" prop(lerea) 2. in tnarg. cbnv-
    incndaiione 1. '"oi con 2. "" siinl 1. vel sint 2.
    Nom
    (oaal (.Ktiieiiriiis ecciesiavMetensis. luaitini ei. Arnuui esse viueni.ir- ^ierie ivauiuuc ci
    (5o4) Abl.aiescccnobioriimcxlra IHIIIOS Melenses Joaiincs SS. Clementi et Arnulfo prseerant.
    sitorum , S. Cieiiicnlis, "Vinceiilii, Syihphoriiini,
    2J7 J0ANN1S ABBATISS. ARNULFI METENSIs| _ ' ! 248
    libet quem dicemiuin suseeperint lalia.fere ex more A cram salis frugem sc|eivtiiieieuiacoritigii relulisse.
    surountur inicia, ut qua regione lerrarum, sub quo 11. Palre jam inde|br;.L' dificienle, cum ipse
    coeliclimate, cujus lingnsevel gentis, qua conditione, adolesceiitiam jam vide|retur iniressus, posl aliqua,
    cnjnsve forlunse parenlibus prodierit, quasi pro malre ulpote juniore ^lialartium ihnovanle, solus
    viribus fuliirae rationis, primo stalim jaciant fun- fralrum lotiusque Tanibliae'dpiiiestjcse curator re-
    damenlo. Quod ego in boc nosl.ro, quem tam copiosa linquilur. In ea pyrte. Vaclualis., scienlise vel rerum
    fpiritus generosilas coinmendai '••,1, siiperfluum emiiium,domesticarum amininistralione quam strc-
    judico ,cls laborari, cum eum lanta consumalaevir- niius, cautus, el ingeni^ c/eleris propeinodum hp-
    !lutis gloria, lot perfeclorum relro virorum prosapise minibus prieslaniiori emi^brit,'.ul agro, pecore 1" 8,
    sic aut aequel aut proximet, ut quicquid feliciuin familia, et his instiluendis atque alendis subslan-
    op'erum dignis de illis latidibus eelcbratur, in islo lia non mediocri locuplelatus, deinde in arlium dj-
    vetud munilissimo speculo lolum resplenduisse mon- versarum, quse ad variam supellectilem usui suji.l,
    stratuni sit. Ne cui tamen curiosiori minus fecisse, exercitio el disposilione quanturo valuerit, ut fere
    ct tanquam ex inopia inaleriaehanc dlcendi parlem in munnanis negoliis nihil esset quod eum praeteriret
    sermo subterfngisse culpelur, quam snccincte si — de his dmnibus silere melius pulo, quam parttm
    qua.forle taliurn inserere oporlebit comprebensis, B digne conscribere; presertim cum muliorum adhiic
    nielioribus el fruclu salulari plenissimisl*" teropora litriiiii rcminiscenliiim lcstiinonia siifficieiiler sn-
    li-ansferantur. piersint, ex qiiibus, si quos haec cura pulsat, (;.-
    9. Oriundus ilaque hic Johannes ex lerritorio fuit cSe possinl doceri.
    pariim Metensi partim Tullensi, villa olim regia vo- 12. Usque ad exacum ilaque virilem aetatem in
    cabiilo Yinderia (355), paremibus utique non " 14 riomo propria versalus, diversorum lani secula-
    iiimium obscuris, subslantiae sane locupletioris. Pa- rittm qhani el ecclesiasticorum, honesle dumtaxat
    ter proveclav oronino oetatis, ut fere nonagenarins yitoe hoiiiiiium, faniiiiarilati in variis officiiset nc-
    erederetur, inler suos ul facullate sufficiensoninibus goliis per omne id leinpus, prout oporluniim.fuit^
    sequus et bonus ac* sine querela habitus, usque ad adhoesit, ex quorum contubernio oplimam sibi
    inlimum quemque ciinctis se proebcnsaccommodum. forRiamvivendi1S19exemptnmque conduxil. In domo
    Dumque ruri inleiitus ac regendsefamiliae,qtiain se- csmilis Riqujni, prsestanlissimi, ea lempeslale et
    cunduin mediocrilatem yilacnon miniinam procura- in oaMiigenere agendarum reruin prudenlis et sa-
    bai, plura ei ex justo labore succrescerent, esselque gacissimi viri, per annos aliquod obversalus, plurir
    possessionibus, sumpiibus, pecunia, ex bencdiciiotii- muin exinde sibi ccepit profectum.Nam etaccclesiam
    busDominiadmodum auclus, hosriilalilali, elemosinis ^' villae ipsius ex qua ortus est dono ejusdem comitis
    avcclesiseqttoque prout poteral henorificentise, csete- po-sWebat, Dadonis etiam, summi ingenii el fa-
    risque bon.irum ffuclibus aclioiium studioshis insi- mosissimae sanctiiatis episeopi Yirdunensis (558),
    slebal. Conjuge rtenique liberioris generis in ipso non parvo lempore frequentia usus est, qui sibi
    sevosenili junioris etatis snmpta , luinc J.ohannem quoqueeum ob bene meriiam indolem vivaxque 15»'
    dnosqne post ipsum procreat. .- in eo perspectum ingenium, perpetujira.facere cu-
    10. Ipse in tlonio paterna co tencriori cura edti-r piebal, sed quas ob causas non oblinuer.il, parura
    catns m*>,quo anirous senis ul ad id selalis edilura coinperimns.
    omnei))inpatiens arcebal injuriam. Litterarum la- 15. Cuidain deinde nobili viro Warnerio in conr
    inen prnnis vix elemenlis Iradilus adcliscendis"'•, finio TuIIensi causa aecclesioesancli Laurenlii in vilja
    aliquandiu non longe a conspeclu patiis, poslmo- Fonianeto (359) eidera civilali adjacenlis se noraine
    iliim, lice! segre eodcm palre ferente, Metis eis quae Doinini socians, ejus officiis quam familiariler
    liinc esse poiernnt scolis insliluebalur. Noniiullo insistebat. Ea occasione Tullo ei luiic temporis lie-
    eliam tcmpore in monasterio sancti Micbaelis snpcr quens recursus, quia cum bac cx proximo , altera
    Mosamfluviuro(356) ad sludia moraius esl, ubi tunc quoque quam siniul genitalis soti retinebat ecclesia,
    lemporis Hildeboldus quidam grammalicam profes- ^' ejusJem eral dioceseos. Unde Bernerum diaconum
    sus ex discipulis doinni Remigii (557), doclissimi ca ipsius sanctae sedis in subjectione ecclesiaslica sor-
    setale magislri, scolas habebat. Cujus 15n doctrina, tilus inagislrum , virum sane el opinione sanctir
    ut ipse riniltolies poslea falebaiur, incerltim in.curia tatis el iitlerarum scienlia eo loci satis celebralumi
    an quodam, ut apparebal, supercilio, ciuji lainen a sludio lectionis apud eu.m.intenliori cura operam
    patre scpissimenoji medipcriter raniieiareiur, ma- iiinc ccepit inipendere. Aliius autein sibi ealenus sic
    VARLE LECnONES.
    '**"comitatur 1. velcommendat2. '*'* judicio 1. deleioi. 1B-"plenissim' 1. ,*">Nota valde2. in marg.
    w educlus 1. vel educatus 2. .*",«id est pars — 2. 15-"pro « de cujus >;. na.n abla.iiyus... (iiece)ssano
    dixit 2. , ,Ma peccore 1. ^ 19videiidi corr. vivendi c. iM°jiivaxque 1. alins vivax (deleta) vel vi. . . 2.
    N0T.F..
    (355) Yeodiere, paulo infra Poni-a-Mou.ssonad , (557) V. Ademar. III, 5, et Flod. H. R. iv, 9..
    Mosellam. (558) Sedil a. 880-925.
    (356) Saini-Miliici. (5K9) Foiiiennv atl Mosei.l.ai»A
    245 DE VITA JOANNIS ABBATISGORZIENSIS. 24G
    sererchlur, univeisis in (iaudein w senienliam A venustanle doiniiio et praecelleiitissimo procsulc,
    venientibiis, ulile iiijiis et (Jernecessariiim jaclaba- gloria tam divina quam humana clarissiino,. Deode-
    tur, ui ejiisdem beali viri cinversatio , in quaijtum •rico, noslro speciali patrono, el non modo hortalu,
    vel yideri poluerit v«l majprum relalio docuissel, verum, quod inevilabilius est, jussu me inpellente,
    ad multorum profectujn se (ligna memoria scribere- tantorum mihi suffragia non defulura confido , ut
    lur. Egojairi inde ab hjiiirj tanti negotii avidus, bac quod ex me est impossibile, pereos quorum volun-
    consultatioiie faclus acc*ns8or, etsi tennitalisingenii tali pai-ere desidero, ea, de cujus plenitudine omnes-
    non immemor eram , ad*i(hocet mens Jaboris pra:- quod habenius boni accepimus, gralia superna sup-
    saga ab aliis ad me revolvendum persentiret, voee plere dignetur. Quaeigilur a primis gesserit annis,
    tainen cscteris addita, ut fierel item itemque i"ge- quortim raram admodum ad noS constat pervenisse
    minabam. Cum dubie cogiiationi verus ,m coiilinuo riotiliam, in medium relinquenles, ea lantum,
    suceessisset, lu.niquemeque omnes ad boc potissi- quibus in virum perfeclura assurgens , plurimo
    mum delegissenl, "ihier ruborem el avidiiateni tem- viuentibus el imitari volentibus emolumenlo fuit,
    poris aiiiculo deprehensus, duin quid deliberarem til misericordia Chrlsli siilttm regere dignabilur,
    non facile occurreret, landeminpalientia vicit, me- expeuire teinptabimus. Primo videlicel quanto in
    que ad quod solyendum nori sufliciebam , nimiuni B ssecutari adbuc babitu degens, bouae actionis ger-
    proecepset impiidens obligavi. El plane fateor.vil anine viruerit, vel qualiter, ipsa opliina fiuge in lerra
    improbum scriplorem me sunipsisse materiam non sui cordis uberius fruclificante, ad monaslerialem
    viribus oequam; sed spes iandem ea solalur , quod inde vitarti iransierit. Deinde quo sludio in epdem
    miseratione divina, quicquid illnd erit oneris, meri- saucto proposilo , quo labore, qua jugiter vigilantia
    lis ejusdem viri, qui certa lide mea in praesentib. in omni virtulum exerciiio , et prius in .conlu-
    clarilalis Christi assislit, levandum non dubiio ; el bernio ceteroruhi sub majoris imperio, et post-
    qui licet iromerilum, dum iiobiscmn esset, suncta modum in regimine substilulus, locum quem
    faroiliariiate stii 1»1"1non judicavit iiidignum, nuncpie semel. in acie spiiiiuali ceperai tenuerit, nec quo»-
    operi sui amoris instantem, ope amicceolim pietatis cumque boslis iropulsu gradu excesseril, .donec,,
    pro gralia sua , ut libere praesumc, non deseret. Demino secum certante seque servante,Tictor eva-
    Preterea cum plurimos sanclorum virorum deinceps serit. Postremo quis ei /inis feliciter consummali
    ceperim hortalores, aceedente prsecipue tamquam cerlaminis fueiil, ctii nos niiseiicordia diviiw etiara
    pulcherrirao culiiiine lotavn fabricam mirp lnmine praesentes fuisse concessit,. .

    TEXTUS IPSIUS YSTQRI^:.


    7. Prsccepla saecularisdoctrinsequserhethorica tm C hanc de pulvere suscitatur egenus,..et de slereora
    dicilur, iu persnnis singulis demonstrandis inler pauper erigilur, ut ^09- cum principibus ccelestis
    csetera esse traduntur, ul majores illius qui praedi- populi sedeat gloriosus. Nec desunt probationi docu--
    candus est aliius repetanlur, et ita per gradus quasi inenta, cum David ex pascui» gr.egum in regnuro,
    filo quodam ad ipsum linca dedueatur, lanquam ex - Petrus cum consciis panpertaiis ex relibus piscium.
    illis, ex quibus originem ducil, illustrior esse possil in orbis lolius allollitur prirtcipatum ;_quaequeab-
    et clarior, comparalione data ab arbore, quoe an- jecta sunl mundi et ignobilia eligiintur, ul polentia.
    nosa jam in ramis aruerit, ul sierilitatem, inquiunt, el nobilia confundaiilur. Dicente aulem ipso hujus
    ramorum radix fecunda compenset, et qnod in principe instiluti : Si vos manseritis.in sermonemeo,^
    fruclu non teneas, mireris in • trunco. Fucrit hoc vere liberi erilis, et veiilas liberabit. vos (Joan. y\\\,_
    irislituluni illorum , qui tanliim 'quac carnis suht sa- 31, 32); quod non est aliud njsi liberos vos faciel;,
    pi6baiit, et non tam de propriis uriiiinquemque iieiiique ipsius principis praecone: Ubi spiriius Do-
    clare ypl obscure gestis quam de alienis famosos mm, ibi liber.as (II Cor. m, 17J,.,cuicunique de
    reddi vel infames putabant; cum stet contra ratio, lanto munere libertalis. gloriari ljcebit, frustra ei
    v
    plerosque ex obscuris scpissime claritalem, ex cla- illius aniiquitaiis.enumeraiio "*" et npmina cineres-
    rissimis item alios probrosae 1J0' vitae calamitatem D que majpruin in laudis lilulo conquirunlur; nisi forle
    muttiasse ,mi8. Longe autem diverso itinere ab his spiritui.carnemprseluleriinus, cujus caduca nobilitas
    noslra incedil religio, in qua meutium ac moruin illi germanentis dedecus ignobilitalis superducere
    potius ingenuitas, et veraspiritusdominio vitiorum consiievit;
    exula liberlas, quam carnis vana ac tiimens et in 8. Sed quorsum ha>c la>n longis anfractibusoir-
    inorem fumi vanescens celebratnr nobilitas. Apud cumducla? Quoniam scriptoribus qtiibusque in quo-
    VARIJE LECTIONES.
    """ eadcni L ,m consenstis senleir.ia
    flagiiare videlur.""Labbeusnielns correxil, quod Mabillonius sup-
    • i>'>.sua 1. vel sui 2. u°*
    ccnset.
    plendum J.IO rhetorica 1. probosae 1. im routasse 1. vel muiuasse 2.
    i»o»el i. eimine,;atj0 L .
    249 DE VITA JOANMS ABBATISGORZIENSIS.- 250
    lempora prselerisse dolebat, ut de integro rursus _\ dinis, quales in pairia qne Belsa (360) dicitur plu-
    scotas innovare cogerelur. Puerulus siquidem in di- rimi conspiciuntur — liam inde oriundus erat —
    versa, ut dictuiii est, praceptoribus ad studia dejectum, in nulloque pehilus lesum ; inde item
    commissus, quanliilumcumque aurem inde vapo- extraclum in alio profundiori preecipilatum ; cum
    ratam relulisse visus erat, tolum id conSequenliuni nec sic opprimi potuissct, eductumque gladio ferire
    curaruin mole pene sopitum amiseral. Sed faeilila- decernerel "•*, iandem uno ex ipsis dicente, nec-
    tem ingehii gratia juvanle divina, ea citius dampna dum eum pervenisse in gerius lerroe quo mori de-
    lucri sequenlis felici reparavit successu. Prima ila- berel, divinitus ut creditur diroissum; cum post
    que cleinenla granimaiicaepiimasque laiilum partes aliquod orarum spatia Norlmannis praelergressis,
    Donatiex ipso Berne'ro1BJ1aiidivit,eaque inlroducto- puteo se replando utciimque 1»" exemisset, et iter
    ria aspersione contenlus, divinisse omnino translu- iiigressus fame pene deficerct — nam triduo jam
    lit scriptis. In quibus inlra breve tempus lanlum fere sine cibo manserat—, repente in media via
    inlelligenliseprxtulit Iumen, ut omnium novo mira- tres jacentes reperit panes, ex quibus usqiie ad
    ctilo adquasciimquesapienluin non difliculieroccur- prsediciam secclesiam sancli Lanrentii pervenit. Is
    reret qi.csiio.ies. -'•'. sine ulla cunetalione firmabal, psalmorum virtnte,
    14. Etclesiam porro sancti Laurentii, quanv dixi- " (|uos semper in ore versabat, quos in ipsis eliam
    mus, unico amore excoluil, .et in niinisterio aeccle- puteis consisienlem seassidue decanlasse falebaiur,
    6iastico necessariis quanlum religiosius poluit exor- de lot periculis liberatum. Ab eo idem Johannes se
    navit. Quoliens denique vacuuro erai, strato ibi es multis, quae forle leviter gesserat, crebro nio-
    'ocato per plures dies inde non recedebal, noclesque nitum, el aliquando acrius redargulum, multiplici-
    creberrimas orationibiis conliuuabal. Et quamquain terque correctum, sepius gratulari solebat,
    seculo adhuc voluplalem laxare viderelur, secretius 16. Sed et aliis quairi pluribus, si qnos probatoe
    in pculis Domini pro locis et iemporibus spirilalibus vine ac dociiinae compererat, solitario comilalu
    iiihiabal. Ibi feminam qiiandam152Sexgenieco,8S3do- quaiiiqiiam secrelo interim adhaerebal, paulalimque
    roiiii sui divinis oflieiissub velamine depulavit. Quae ei quasi per partes a quibuscuniqlie mundi oblecta-
    ut iniegra corpore loco sancto est tradila, ita usque meniissubduCens,castigalioribus seactibusapplicare
    sub debitp fine naturae sancla manens carne et spi- satagebal. Paulo ante dicto Bernero diacono maxime
    ritu, sub stipe ipsiussecclesise, nulla umquam at- delectalvalur, eun>que honpre et oflicio amplissimo
    lacla infamia, felix consenuil. Ibidem quoque pere- veneraiioni habebat-, pro eo quod non niodo do-
    grinuin quendam jam proveclae'aelalis presbilerum clrina ei vila ejus, que itera vicem gerebal doetri-
    exceptum, dum beato fine excederet, aluil et omni ^ ne, apud ipsum proficiebal; sel el quod, si quain
    cura servavit. De quo plura bonaeaciionis nobis pa- se reprehendenda forle vidissel, nequaquam his vel
    ler Johannes narrare consueverat: quod scilicet ad monienlum parcere noverat, quin stalim seve-
    opcri divino nocte ac die inientus, nullo fere leiri- rius, et si ita res exposceret, etiam publice objtir-
    pore praeler corporeae necessitatis curam limen sec- garet. Erat idem Bernerns inter csetera , que bono
    clesiaeexcesserat. Psalinos verbis et sensu distincte, odore de eo fama resperserat,Si 8, religionis 1B" et
    ut pene sillabas eum recensere putares, assidue ore proecipuevitte ptidicissimaea puero insignis 1M8, in
    volvebat. Oralione pura noctisplurimum occiipabat. vitia inordax,ut nec superioribus aliquando cederet
    Cuni ipsis cogilationibusvoce ipsa confligens,easque personis. Eloquii nihilominus multa ei venuslas, et
    quasi liiami deverberans : c Abile, inquid, vani et plurima in exorlando el pcrsuadendo facilitas.-Cen-
    igniivi, non mihi psaliniculiim ore sublrahile! i Ad sus ei non mtilto 1SJ9 suropluosus, sed nec omnii.o
    niaiiirein qiioque plcrumque querula Voceclaini- alvjeclus. Simplici enim viclu vel tegnniento coriten-
    tans : « Laureuti, quid hiC agis, cur non me ab his lus, si quid tamen eoruih fueral, laulioris cnltus
    vtesams defendis ? i Deroones variis proludiis sibi et ut pene notarelur crat. Ita vir puri animi, sor-
    obversari corporeis pciil.islesiabanlur, ut sepe sibi n dium exleriorum ailactum prOrsus qua^ani sibi in-
    1B
    30vir-
    infeslissimi usque in quosd.im corporis criiciaius sita nattira horriierai. Tanlumqtie pudiciiiae
    dcjicerenl, lectoque per aliquod dies non corisur- liis"nieniem 1B 31ejus lotain pervaserat, ul quo forte
    gercl. loco lmilierem sedisse conspexcrat, nullo pacto illa
    15. Hic idem de se referre soliltis eraf, lehvpore recedenle eodem ipse vel fatigabtindus succederet.
    (juONortiiianni irruptibnibus saivis circa Sequanam 17. Iiiterea Joannes el Melis monaslerio sancli
    ct Ligerira populabnndi excurrebant se ab eis Petri, ubi et domum vicinam habebat, sub occa-
    comprehensuin, et in puleo quodam niroioealtitu- sio)>excclesioe quam tenebat, quse ciim villa pro-
    VAUI^E LECTIONES.
    y;i B. c. '"" quendam 1. '**' genereo 1. »" ita c. an decernerent" '"" alcumque c. ,,s« hinc 7
    alia manu ejus temporis scriptm. "" relionis c. ,e" iiisignia c' '" 9 jiiullu c. " 30pudiiilise.*»
    "3l hinc prior rurtttt manus.
    NOTyE. ' •'.'-
    .
    (3C'0).Beauce ad Ligeiim
    251 JOANMSABBATISS. ARNULFl METENSIS "^--^;
    pria eidem monasterio subjacel, ebdomadarius sacri JV , tentum , ordinem aclionum ecdesinsiicarum, ad hoc
    .altaris ascilus, post aliquod quam ibidem ofliliuni et secularium edicta Iegum, ad unum tisque ut
    ceperat lempus, lali ordine salulis ei occasio divi- ita dicam verbum corde recondiia mire continuil.
    nilus providetur. In collegio puellarum ejusdem -Omeliarum, sermonum, ac diversorum tractaluum
    loci, quod nunc feliciter Domino miseranle proee- in lectionibus epistolarum vel evangeliorum, sed
    dit, erat quedam moribus et conversalione rcmo- et gesla sanctoruin si qua sunt memorabilium,
    . tior a ceieris, annis admodum puellaribus, nomine tanlam concepii notiiiam , ut quociens poslmoduni
    : Geisa,, quam amita ejdem religiosa secreiiori apud ei oporlunitas forle accessisset loquendi, acsi prae
    se custodia educebat; hec Fredeburg dicebatur. Ea oculis liber adesset, a primia usque in exlremain
    , ilaqne Geisa cum ad arliora se cotidie sancie con- senlentiam ex ordine tamquam visa persequens
    versationis extehderel,inter csetera sancli proposili vestigia verbis communibus universa rcvolveret.
    Oj-namenta, eliam sub omni veslecilicii.usum addj- Canlibus ecciesiasticis sub idem tempofis insudare,
    derat. Johannes ejus insliluli1S3Jadliuc18S3 vix (361) nec erubuit nec desperavil. El lieet noraiulli ul
    aut omnino ignarus, dum quadam die, quonam alieniori setale deludi tacile-iiderenl ingenium , per-
    incertum loco, cum ea familiaribus, ul cum ce- tinacia boni desiderii quamvis duro eluclato labore
    teris adsolebat, sermonibus quedam insereret, a IB prorsus evicil.
    peclore puelte intra inlerulam, quaj fuerat subli- 19. Hec ei iuleriin sanctonim negociormn ocia
    Jior, umbrani cilicii ad carnem latenlis sub dubio cum prajdictis ancillis Dei fuere. Ex cnjus etiam
    visu prospexil. Manu prolinus ad explorandum quid collegii multiludine plerasque ls,° ab infimis dele-.
    esset injecta, ubi rem asperior taclus edocuit, slu- ctationibus ad -coeleslium desideriorum flainmas
    pore vehemenli et loto corpore tremore exhorruit. igne divini eloquii" permutavit. Qne nunc usque
    Qiiid deinde hic habitus praelenderel, percuntat.us, testes ordinis vitaj virlutumqiie ejus existunt. Jam
    verecundior illa et rubpre vultu aspersa , poslquam vero in cxleris exercitiis spirilalibus, conlinenlia,
    : aliquandiu obticiierat: < Nescis, inquid, nos non isti jejunio, vigiliis, oralionum frequentia, velreliquo
    .seculo vivere aut**(leserviredebere? Hec ad qure 1S3i labore corppreo, carnisque castigalione, quanla se
    ^plerosque deditos video, vana prorsus el animarum virtuie accinxerit, et de die in diem melioribus se
    : perditionem esse perpeniio. Longe alius milii animus praeparans, gratia Chrisli comitaiUe ii) ulteriora
    ab his, proprii tantum periculi.sollicilam 1,3Scogit semper lelenderit, sequentium attestalione operuni
    exislere. >Plura in hunc modum sancti desiderii vcr- forsitan melius demonstrabitur.
    ba cum replicasset, Johannes ab imo pectoris in alta 20. Ad mundi .conteinpluin el facultatum renun-
    excilalus suspiria% « Ve„ inquid , misero mihi et' C tiationem ex inlegro, omni desiderio.esluabat. Sed
    ignavissimo, qui lamdiu moras non modo sterilitcr, quo locornm se conferret, non facile peryidebal,
    .sed el;am perdite vivendo protraxi! Scilicel me vi- adeo .exemplorum copia se ex tota bac regione
    rum, hunc fiagiliorem sexum virlule prseire opor- subduxerat, nec ullum, omnino monasterium in
    luit. Nam summo probro et eontumelia, non solum cunctis Cisalpinis parlibus sed et vix in ipsa Ilalia
    non consequor jam ambulanlem, sed nec deses el audiebatur, in quo regularis vita?diligeritia serva-
    toliis herens lerre ullo motu progredior aut conilor. > retur. Quia.igitur quo se verterel ignorabat, quod
    18. His igitur acrius slimulatus et'sup.ra quam solum poterat virorum quorundam, quos fama
    alias antehac cujusquam exemplo virlutis accensus, vulgatior ,53' a saeculariumconversalione sejungere
    de perfeciioris vitae instituiione fixa mente delihe- videbatur, frequens limina obterebat, eorumqne
    ral. Sludium ilaque leclionis divinse cum eisdem actionibii.s inteiUns, nec in conlaborando "" in-
    anciilis Dei summa vi slaliin arripuil, et primum ferior, mensem pleruinque aut eo amplius, nunc in
    sacra;. biblioleca; hisloriam Veteris ac Novi Testa- istius nunc in illius conlubernio et quoquo poterat
    menli pcrcurrens ex integro, deinde quecumque in obsequio exigebal. Metis per id temporis. duo con-
    .. divinis officiis cerlis lemporibus in tecclesia fre- tinentis vilae pra>conio satis celebres habebantur:
    . quenlatur, lectionis libri qui Comitis dicitur (362), alter Rollandus scole canlorum iu domo sancti
    oralion.es et si qua sunt sacramenlarii in usus di- Stephani prscsidens, et in remotioribus oralorii san-
    versos. regulas supputalionum temporalium, quce cli Micbaelis, quod erat in superiora ejusdem basi-
    coram antedicto Befnero diacono prius ex multa Hcsesancti Stephani, oralionibus, psalmis , missa^
    p;irte relegerat, memofiae vicaciter (363) ut nemo rumque celebrationibus, nocles diesque coniinuans;
    . superius commendavit. Precepla canqnioae insiitu- aller Warimberlus apud basilicam sancli Salvaloris
    tionis, hoc est decrela conciliorum, judieia pcm- non longe a claustris clericorum , pari nihilominus
    VARI^; LECTIONES.
    "» lta Lab. uislilutu cerr. «eslituli c. 1S3aadhuc pa c. qnod LaU. par.umexpljicat. 1S3iifa 1.; at-
    . quc <;. lsas solicitiam corr. solicitam c. "" plurasque c. ls37fulgalior c. 1S3S co: : laboraiido c.
    KQTJE.
    (361) Scil. gnarus, (363) Id est pervkaciur.
    (562)Hicfonymo tribuli. .
    255 DE VITA JOANNISABBATISGORZIEiNSIS. 254
    studio in rebus' divinis Christo deserviens. Quorum A ries nihil motus, multotiens etiam tantas in inbecillo
    viie omnibus acccptissimaetestes adhuc mulli super- corpore vires cum quodam slupore secura compen-
    sunt, ex quibus, si quis velit, plenius potest ad- sans — erat enim macie el squalore nimio con-
    discere. fectus — cum eo aliquandiu est commoralus, cellu-
    , .21. His ilaque non parvo tempore cohserens, et lam quoque sibi ad habilandum compegit. Piures
    multo divini operis labore se ipsum exercens, etiam lunc ex vicino civilatis illuc visendi gratia venien-
    'apud eandem sancli Salvaloris basilicam retrusionis tes, et queque necessariis usibus conferentes, non
    cellulam, in qua perpeluo clauderetur, adorsus est. niinimum in sancto desiderio accendebantur. Inler
    Sed credo lociincommodilale offensus, ulpole medio quos et prselaiiis Humberlus plerumque accedens
    urbis, et polius secreta quelibel silvarum animo suliindeque recedens , nonnunquam et aliquod dies
    uieditaliis , inlerim staluit differendum. Audita in- subsistens; et quidam vir nalione Brilto, Andreas
    terea fama vir-ivenerabilis Humberti, qui Virduni nomine, liberalibus adprime studiis erudilus, sed et
    .rcclusus, et scientia litterarum sanciarum, et lauda- animi virtule prsepollens, et quod his majus est, iri
    bilis vitaeleslimonio clarus, et merito sanctus ab divina admodum sludiosus. Hic de palria insula in-
    omnibus eo loci habebalur, celeriler ad eum con- festalione Norlmannorum , cunclis ejusden: insulse
    tendit, el brevi muluis confabulationibus animo B incolis aul occisis aul fugalis, cum pluribus aliis
    interse. coadolescentes, aliquod dies cum eo exegit. doctis aequeac sapienlibus viris pulsus, a reverende
    Omnium ibidem excessuum suorum puram confes- sanctitatis episcopo Dadone, cujus supra menlio
    sionem deponens, ex eodem venerabili viio formaiu facta esl (565), in Monle-Falconis(366) cum non-
    penitenlise cepit. Carnibus ut pulaiiir ab ipso lcm- iiullis qui cum eo adveneranl Brittonibus exceplus,
    pore omnino abslinuit, et jejunia sibi semper amicit el satis liberaliter est procuratus.
    infaiigalo rigore arripuit. 24. Cnin his communicalo consilio , utrum loco
    22. Giini vero coniperisset, el alterum quendam eodem sibi salubre ac frugiferum esset nianere, Hli
    solitariuin in vicinia ejusdem civilalis, intra reino^ ul cauli et illius porlenluosae slolidilalis beremilse
    tiora saltus qui Argonna (364) dicilur, commorari, morum non ignari, ab ejus cobabitalione omnimo-
    eliam hunc eadem fervoris instanlia adiit, si forte «Jisanimum deflexerunt; maxime eodem Humberto
    ibidem desiderio diu concepto deheremi habilatione suadente, ut Romam memoriam beatorum aposlo-
    satisfacere posset. Hic autem solilarius, Lantberlus lorum supplicalum prius adire lemplaret, quod iter
    nomine, et moribus et scientia omnino ruslicanus ipse jam dudum Deo propilio exegerat, et sic de-
    erat, et nisi quod multus labor, quo salis superque :num vita comile rediens, quod in conimune ratio
    durissimo et velul inrationabili se ipsum atterebat, C demonstraret pariter exsequerentur ,s'*°.Moxmoras
    eura aliquatenus in rebus divinis commendabat, oinnes ariimi fervore disrumpens, sumptti sane nou
    alias stolidus ei agrestis totus parebal, ut qui forte ignobil! faclo, iter magna ope malural. Sociatus est
    infirmiorum eum conspexerat, risum lenere vix ei Bernacer quidam clericus, multo anle tenipore
    posset. Tegendi corporis eiiam et verecundiorum ei cum 'Warimberto illo, de quo supra dictum est,
    cura poslrema; similiterque cibi vel potus longe ce- Metis apud ecclesiam sancli Salvatoris versatus ,
    teris mortalibus usus dissimilis. Modium inlegrum manu libraria ceieris ejus lemporis non inferior,.
    farinse in unum plerumque panem redegerat, qui canendi disciplina admoduin prscslans, sed et artis
    inensem aul certe duos ei sufflceret, donec prae nimia calculatorise studiosissimus, cajleroque ingenio in
    durilia nisi securi non posset effnngere, indeque rebus non minimum pollens, tenni quidem re, sed
    sibi particulam ad pondus colidie prseriperet. Ilem devotione in divina optime cumulata.
    lebetem permaximurn, bolere ac legumine simul 25. Poslquam vero Romam veniens vota sancti
    plenum, in unum excoxit, quod repositum cotidie, desiderii circa. loca queque sancta explevil, cupido.
    dum quid residui fuit, ad mensuram aqua cruda re- eum in ulteriora tendendi amplius ccepit. lbique ali-
    soliiuim percepit. Subito quolibel menlis inpulsu ex quibus ex comilatu relictis, ipse cum pracdiclo-Ber»
    heremo se proripiens, villas 1S3> el civilales subin- ^ nacro paucisquetquibusdam expedilior, usque mon--
    travit, iiemque repente cellulaecondidit. Noctis ple- lem sancli Angeli cognomine, qui Garganus dicituiv
    rumque medio missas exorsus, etiam si sic aniinus ocius percucurrit. Ipso tamen itiuere montem Cas^
    tulit vesperi, aut anle, aiit sub lucis crepusculo, post sinum bealo Benedicio insignem et congregationo-
    bidui triduive jejunium, *ut defectio corporis fuit, monachorum frequenlem conscendit, cumque ipsis,
    EOUd:.einon noclis ullum leinpus in reficiendo scr- servis Dei aliquod dies remoralus '•", sancti prsepo-
    vatum est. siti veslig4a,'que ibi nonnulla supererant, curiosius.
    23. De cujus conversatiouis vario proludio Johan- exploravil. lnleriora eliam illa marini sinus, qustt
    VAULfi LECTIONES.
    1SS
    9 uulas cori: uuilas c. 12,°el lsiI remotus 1.
    ; seqnereiii.ur 1. vel exseqtierentur 2.
    NOT^,
    (564) Ilodieqiie Argonne. (366) Monlfaucon; vide Flod. H. R. iv,39.
    (365) C. 12.
    '
    835 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS S5S
    eiyitati Neo.poMadjacrnt, servorum Dei habitacula \ hinc propnlsis, virtulibus hinc introniissis, edificitim
    sub nomine sancii Salvaloris, moniem Bebiuin (567) niormn opiime compositorum slructura perpulchra
    haud procul peipeliio vapore ftimanlem miralns, erexeril, mngnorum ingenioruin vireslsvs vix posse
    penetravit, eorumqiie oralonibus se commentlans, expeilire existimo; cum certe hec ad ea, quc divino
    iionniliil benedictionisex his que secum lnlileisdem munere post in conversalione monasleriali peregit,
    servis Dai largilus esl. inicia qtiedam velut et abjecta valeant reputari.
    26. Tandem Christo duce, felici cursu el cunctis Hec aulem omnia inlra abdita domus, Deo solo
    prospere silii cedcntibus domum regressus, nec tesle, vix aliquibus ex familia consciis , operabatur,
    mora, monilore suo Humberlo convenio, consilio cavens omnino sciresinistram quid faceretdextera,
    ipsius, quia locus desideriis eorum aptus nusqiiam el ul tenerae phinlationis virgultum, priusquam suf-
    occurrebat, secum interim domi subsistere, el si qua iicienli irrigaiione radicera defigerel, ihanus atque
    piae aclionis polerat ibidem exercere, quamquam ventorum contactnm non bene credulum devilabat.
    ailmoduin segrc salins 16V! duxit. Eratque utpole qui His ergo, quoniam ad dicla rebus exsequanda ari-.
    figuram lnijus mundi pralerire qiianloliiis adien- ditas ingenii minime suflicit, prsetermissis, ordinem
    ilebat, habens lamquam non habcns. emens lam- rerum polius exsequamur.
    quam non possiiiens, utensboc mtindo lamquam non 8 29. Sancttts Pater et unicum in his rcgionibus
    ntens. Etjam loliis cseleslibiisfbigrans, specie sola poslmodum lumen monachorum , domnus Einald.us,
    res iransilorias disponere videbaltir. Cetcruin vita ipso lempore Tullo,, in sumino oinnium bondrum
    ejus in qno a monachi instituto differfel, hnitd l'a- exemplo vilam ducebal. ls ,s" in sciemia liierarum
    cile quisqtiam diseerneret. Ila pernox in vigiliis, tam secularium quam divinarum. ea ls' 7 lempeslate
    oraiionihus nocles diesqtie coujungens , lectioiiibus inler suos nulli secundus, cuiii esset sedis ejusdem
    sacris siudio vix aliquamlo inierciso inha?rens, om- primo quidem piimiscrinius, postea autem eliam
    nique casligatione corporis sese coercens, crncis primus arcbidiaconus, cunctarumque opum affluenlia
    auctorem, satis in sublime cruce levata, nisu inde- dilatatus, amore caeleslis desideiii lacius, ciinclis
    fesso cotidie sequebatur. qnx habueral usqtie ad siliquam ul diciiur dislri-
    . 27. De tenore jejuniorum ipsius an quid sermo butis, lanlum simplici vesle retenta el libris ac veste
    digne valeat explicare, prorsus non sentio. Quae sacerdoiali, in cellula clauslro clericorum adherenle
    tahla periinaiia ab ipsis iniliis sibi indixit, ut si qui sese cohibuil, el triennium ferc in summa et ardua
    forlecrant ex sibi adhserenlibtts qui bec cognoscere conlineiilia vitam agens, raro nsquain praelerquam
    poterant, miraculo stuperent ingenti, qiiqmodo vel ad ecclesiam missas celebratiirus aut noctumse ora- .
    exlremo spiritu respirare 1843in tanta austeritaie J tionis oblentu processit. Seivulo lantuin uno con-
    sufficeret, qui pocius in augmenlum admiralionis. tcnliis fnit, qni ad qtieqne forinsecus necessaria
    poslquam diem aut eliam biduum plcrumqiie sine mittebalur. Nam nisi quse episcopns loci vir venera-
    ullo cibo ac potti , ut nec modicum quid gustaret, bilis Gauzlinus, in misericordioeoperibus sane me-
    transegeral, incredibili virium inlegrilaie et facie morabilis, aut veligiosorum quicumque misisscnt»
    Iseliori agilis el conslans ad bpus quodcumque ince- niillis aliis suslentabaiur. Clieniulus quoque ex cle-
    deret. ld vero ipsuin ex ore ipsius nobiscum.confa- ricis unus, qui missas celebranti assisleret, dece-
    bnlanlis sepe audivimus, quod in diem alterum fre- liclus. De qualitate indumenti, cibi, vel polus, qua
    quenter omnicibo vel potu carens jejunia extraxerit. cilicii assiduilate, jejiiniornm frequentalione, peni-
    Faiebalur enim, dum quidam fratrum dura aliqua tenlisR austeritate sese damnayit,. s.uperfluus esse .
    refugjenliiim aqham in potu male sjbi condiicere vereor in dicendo, cum etiam copiam quamcumque
    quererenlur, iieinini aequeac sibi pfitis proeconli- verbornni operationis ipsius superet magnitudq.
    nuo usu vini, aqu;e pcrceptionem exbsam fuisse : 50. Hic dum die quadam solus resideret in.cc.llu)a,
    < adeo, inqiiiens, ut si qua dieruih riiihi vino fuerat vocein de repenle, unde aut a qup edilam nescius,
    absiineniliim , aquam siomacbo nausianle , pariem claro oranimodis sono hec audivit.dicculem.: Sus-
    etiam ipsum per lolam diem cum omni cibo fiindilus tollam te super aliiludines lerra;, el cibabo.te here-
    resptieiim. > ditale Jacob palris tui; os enim Domini locutum_esi.
    28. Prselerea quam celer et lainquam iie qiiis se heec(Isa. LVIII,14). Pauliilom inde allonitus et se-
    prior irriicret feslinus, armaluram ca;lestem ihdue- cum ut fit mulla animb reputans, poslquam missq
    rii, quoqne robore conlra virtules contrarias bcllum circumquaque ministro, ii forle puerorum aliqtii e'
    Chrisio frelus susceperit, carneque ac spiritu relii- scolis vicinis, dum recitant, hoc protulissenl, ac ne-
    ctantibtis, cum pars ,s,i meliorde palma semper con- minem lolo id lemporis spatio in quolibet loco con-
    tenderil, tamen seinper periculi metuens redivivi, liguo fuisse renuntiante, vir prudentis ingenii, gra-
    brachia numquam remiscrit, utque inter liec, viciis liaedivinsej-ibi oraculum in spem fiducialius dein-
    WKiJE LECTIONES.
    "M spaliis c. lslJ respirarse c. ,s" pras 1. '"' uirex corr. uires c. 1S" His corr. is c. mT ex
    torr. ea c.
    NOTJE.
    (567) Vcsuviuin.55.
    257 DE VITA JOANNISABBATISG0R7.IENS1S. 258
    ceps de donis Domini praesurnendidireclum, fideliter iA non passim cuiciimque sa nisi nolissimo apcrit, ct
    inlellexit. Quod apud se qtiidem ipse forti cusloclia id non facile quidem. Apud se enim omnimodis la-
    animi servare sluduil recondittim, rebus atitem tcns, viiam, qua in secreiioribus sub oculis superni
    postea in ipso omnium eorum fldes est stibsecuta. Et arbitri districte admqdum sese coartat, oculis ho-
    hecquidem de iniciis laiiti viri breviler Jiro loci ne- minum, ubi in publicum exieril, offerre summa vi
    gocio inseruimus; ceterum lanla felicium gestorum alqiie arte dissiinulat. Adlamen a vobis evocatus
    ejus extat materies, ul et propritim opus docliori- cilius aderit, ct mulua vestri collocutio me nibil
    busqne merito arripiendum uesiderenl, et amplissimo extra quam res est de eo aflefre facile cbmprobabil. >
    audientibus et imitari volenlibus fruclui possint Nuntio mox se eum velle videre et alloqui insiiitians,
    exisiere. ita condixit, ut ipsius staret arbitrio, utrum' ipse
    31. Cum itaque hic Johannes et ipse domnus Egi- eum domi,, an ille se Tullo conveniret, quidque
    rioldus tam propinquis locorum inlervallis abessent, horuni mallet resignaret. Jobannes ad lolius proba-
    alter allcrum nisi facie sola el locutione communi bilis officii semper exsecntioneirinon segnis:« Disci-
    iion noverat; adeo uterque popularis fugilans gloiise piilum, inquid, potius obviam decet ire magistro.
    sese lanlum leslibus fruebatur a Deo ,s48.Cum in- Ego, nl dignum est, Tullo eum corivenio.> Ut ergo
    terea casu quodam supra memoralus Huriibertus e "' advenit, Humberlo adbuc ibidem eum ppperienle,
    cellula, qua se jam dudum Virduni reclusernt, ca ijnam familiariler sibi alterulrum alque ofiieiosis-
    qtio nescitur obtenlu effracla m 9, eundem verierabi- sime adgaudenles, omiiibus e conspectu remolis, de
    lem palrem Einoldum ex improviso Tullo conveniL causa, propler quam accersitum illum miserant,
    Is enim inler raros alios vilae ipsius jam pridem conferre cceperunt. Tandemque ubi, posl non modi-
    consciiis fuerat. Viro sanclo ad tam insperalam ejus cam rerum celestium confabulalionem, desiderii sui
    praesentiam slupefaclo, prapserlim quod fariia ad se aller alieri jam- fida secreta refuderat, consilium
    certo delulerat, lege reclusionis eum intrusum fuis- exinde sibi vitae ducendae, uti quibiis seculo penilus
    se, causisque egressionis acceptis, inter quas prae- eral animus renunciandi, cura solliciliore disquiruni.
    cipua erat, ob hoc se advenisse, ul heremum poiius 55. Sub hoc Jobannes causam sibi ralus opovlu-
    simnl expeleret ,t8°, ibiquc iiiullo melius quam in nam ceciilisse, lolius suae-convemionis cum viris
    urbium freqiienlia omni uomimim moleslia liberi religiosis ei-seriein pandens, et maxime apnd quos
    Domiuodeservirenl: cousilio clam iiiler se conflato, Metis sibi frequens lunc soliun erat recursus— nam
    ipsi per se, cnnclis arbitiis procul, flumine Mosella a ceteris aliorum locorum jain dndtim absiinebal —
    oppidum ipsum praBteifluente irajeclo, el specn quanla viri ipsi in eandem scnlenliam concordia
    ^1
    quodam in saltu vicino reperto, ibideni se tamquam. conspirassenl, aperuit. lllo qnam facile animis ai
    perpetui heremilse futuri recipiunt. Mox quibusdam iioc inclinatis, ut secum ipse eosdem viros conve-
    religiosis ex oppido viruni sanclum rcquirenlibus, ( niret, bortatus est. Ita Ilumberio tiinc propria repe-
    elquamvis locuin adiin difficilem amore superanti- lenle, ipse posl dies aliquod Meiis accedens, et
    bus, ubi ebs convenerunl, ceptum hujusmodi, quod super sanclo virorum illorum insliliito noii modiee
    uulli uliqtie bono umi|iiam essel probabile, saniori delectatus, aliquandiii etiam apud eos est commora-
    consilio dissiparunl. Tanta siquidem loci iniquitas liis. Inierdum vero atl propria sub lempore recur-
    fueral, nl nee ipsi cuiqtiam labori ibi insistere, nec rens, memoria 1SS 1 semel acceple dulbediiiis
    quasi
    a quoquam facile eis quicquam riecessariorum pos- moras dintinaeabsentiae egraeferehlem, snain }"" eis
    set conferri. Sed et ipse ul eral^vir consilii non difi- presentiam lts5 citius revocabal. Erant autem reli-
    cultcr melipri sentenlia flexus,. amicam continuo giose Ille, de quibus supra diclum esl (cnp. 17), apud
    repetit cellulam, Humberto Virdunum ad sua se in- Sanclum Palrum feriiinae,Geisa et amita ejus aliae-
    terim rccipiente. que nonnullse, el Salecho clericus sancti Marlini
    32. Qui dum rursus eum crebrius reviseret, qua- ultra fluvium Moselhr, el Randincus presbiter tiluli
    dain die inler celera que familiaritas illa parere fl'saitcti Simpboriani exlra portam urbis meridianam,
    adsolet colloquia, dum, si qui.lbrte alicubi ad id aptid-quem et crebrius pro loci secietipris usu con-
    teraporis qui ad sancia desideria aspirareni exisle- veiiiebant, et Bernacer diaconus, comes Johannis
    rent, vicaria inlerrogatione percnnctaniur, hunc de jam prideni Romani ilineris; nam duoilli de quibus
    quoagimns Johannem sibi, utpraemissumest, optime memoravimus (cap. 20) vite prscslahiioris, Rotlan-
    noiiiiii adduxil in medium."De cujus laudabili con- dus et Warimbeilus, jam vila decesserant. Cum bis,
    Versatione.cmn plurima replicaiet: i Hominem, veltiti in quibusdam ccelestium disciplinarum scolis
    iiiquid domnus Einoldus, olim cognosco, -et ad me sanclorum ingeniorum viribus se ipsos cotidie iii
    rrebro venientemusu communi experlus sum; utrum siudiisoinniuni probaiarom virtutuin exercentes,iluo
    autem barum rerum, qnibus nunc proedicatur, ei ipsi viri proecipuiaut leciionibus anl oralionibus seu
    mens inesset aut situlium, necdum vel tentiiler •ceiiemuiuis ad celestia Cohortaiionibus insistebant,
    advertere polui. > At ille : « Ita, inquid, homo est, ipsosque cuiti quibus versabantur ad majora sni
    VARIJE LECTIONES.
    1S4»ado c. et Deo L. ae Deo M. ms efracta c. . 1550an expcterenl? lul in
    marg. manu 2. Hic ui | ..
    sensu | (i. e. Hic videlur sensus essc). ,5ss addit 2. ,BS 3 addit 2.
    259 JOANNlS ABBATISS. ARNULFI METENSIS ^®
    imitatioiie arnplius atque amplius provocabant. .4 rium, rion multum ab urbe longius, eis'optime
    34. Sed et idem venerabilis Einoldus jam el ipsa, posse cohcedi respondit. Ibi repente viro prudenlis-
    ad quse interdum recurrere videbatur, propria civi- sinio, quid aliquando, antequam apicem ponlificalis
    lalis Tullensis fundilus. sibi praecidens, dum cum honoris atlingeret, super loco eodem sibi in voto
    ipsis tamquam inansioncm perpetuam statuit, eosdem fuerit, secum animo reputante, nec humano consilio
    pariter omnes ad renuntiationem quoque rerum sed divina cura rem agi considerans, nihil pronino
    omnium impellebat. Unde cuin de his inslantiuscon- cunclatus firmal scntentiam. Interim rem laceri jn~
    suliarent, loca, in quibus communem vitam professi bel, dum tempus eos delur acciri. Eral locus idem:
    pariler habilare possent, solliciie pertractani; ad ex qua olim fuerat specie praestanlissima longojam
    hoc.nullo eis in his dumtaxal regionibtis, qui sibi ad situ pene prxferens soliiudinem, el prseter paucos
    ea que'mente conceperant oportunus videreiur, in vesle monacbi iuibi, habilanles, quibus divinae
    occurrente — adeo seculi macula quedam cuncta stipis vix modicum qtiid inferebalur, celera ornatu
    fere cceuobia offuscaverat—longinqua queque et omni submpto US3t fceda locum' facies obsidebau
    peregrina delegere slaluerunt. Hoc cum oinnihus Possessionum quicquid exterius fuerai, Adelberlus
    uno animo eademque sentenlia placuisset, Johannes comes,vir genere quidem clarus, ingenio autera
    superiore profectione sua Iialica circa Beneveiitanas 15 fcrox ac violentus, nec bono cuiquam fere umquam
    regiones loca se quedsimin desertis valde oportuna niprum probitate probabilis, ex beneficio episCopi
    asserit conspexisse, in qtiibus labore uianuuin ad cui mililabal, gratia sane ingrala, lenebat. Cognatus
    exemplar anliquorum sanctorum facili viclu vitam ipse jam dicti Lantberti— nam ejus sororem habe-
    ducere possent, quaeulique el vinetis et sitn et vasli- bat — idemque inter se quibusdam aiiimositalibus
    tate obduclis copiosa, et cetero usu morlaiihus per dissidebant. Ergo idem Lanlbertus postquam animos
    Oninia essent acommoda. Ad hoc et montis Cassini, episcopi ad hoc inclinatos persensit, Bernacro cele-
    quem subieral et propriis visibus exploraverat, men- rius refert, ut viris quanium polesi persuadeat, quo
    lionem adducens, simul et illius abditi inlfa sinus mox coram venieiites, queni sibi locum deligere
    inarinos sancti Salvaloris ccenobiiqnod monti Bebio malint, fuerint percunclali, omnibus praetermissis
    imminet, poslremo in id omnes assensi sunl, ut Gorziam poslulenl.
    quantotius profectionein illuc maturare decernerenl. 37. Dum ltec clandestinis inler hos agilantur
    35. Cuniecce, divinilus ulcerlum eslhocprocuralo, consiliis, omnium horum adhuc illis ignarls et de
    adnoticiam episcopi.iiiagni postmodumrerum divina- peregrinalione maluranda tractantibus, ajius item
    rum recuperatoris, domniAdelberonis,hec omnia per- ipsorum, cui nomen Aandinco, absque licentia epi-
    feruntur.Bernacer enini^unusex ipsis, dum secclesiae" scopi, sub quo stipe canonica alebalur et liiulo
    sancti Salvatoris post domnumWarimbertum slipe supra niemoralo deserviebat, se vel quibus depula-
    - doinini ejusdem secclesiaemagni et.memorabihV viri tus esset deserere, vel
    quoquam perpetuo posse se-r
    Laniberli deserviret, eodem domino suo secrclius cedere, non satis inlegrum sibi videri, suggesiit.
    cvocato rem omnem ordine aperit, meritisque san- Domno Einoldo cum nullo modo improbante, immo
    Ctitalis domni Einoldi atque hujus Johannis cetero- canonicam sic se liabere regulam asserente, ad hoc
    rumque qui cum eis erant et fervore sanctorum de- et celeris ut ocius (ierel in cominune ferentibus,
    sideriorum eidem plenius inlimalis, et qualiter, Bernacro inedianle per virum clarissimum omnium-
    quoniam in bis regionibtis non cis aptus occurreret que apud episcopum consilioruin iiitimum Lantber-
    locus ad serviendum Domino, exteras destinarenl lum conspectibus episcopi prsesentatur. Ubi cum,
    pelere regiones, id ab eo inlerim accepit respoBsi, graiia habilus postulandi quid reliquis quoque esset
    iil quoqup pactp eos retinere lemplaret, dum ipse in voto, ex ejus narratione palam perclaruisset, om-
    oporlunilale temporis capta episcopo ea insinuaret. nes qui forle conslilerant ammiratione gaudio in-
    Quod Domino facienle cicius ex voto cadenle, que- lermixlo, ne tales ac taiiti desiderii usquam dimit-
    que sibi super viris eisdem cranl comperta, pleniier » terentur, dignaque eis providcretur pocius habilatio,
    explicat, addens ad hoc stimmo utique probro hanc vocibus orabant et precibus.
    maculam eis omnibus post sectilis inurendam, si hi 58. Mox omnibus coram acciiis seque digne ac
    famuli Chrisli tanla spacia ejus episcnpii, Deo pro- reverenter exceptis,
    posi audita ac reddita vicissim
    picio sic in inmensum dilatati, ita sibi causarentur eolloquia ubi episcopus, quam proinli in eos animi
    pracclusa, ul quia nusquam excipercntur, in longin- -esset, exposuit, locum sibi ad voluin quociimque in
    qua quedam sub ccelo incognito properarent, fru- stio episcopio copiani eis dat eligendi. llli spaiio
    slraque tot dicionis ipsius esse nionasleria, si modo brevi inter se conferendi pelilo et accepto, Berna-
    ab his tam brevis nunieri homines pellerentur. cer, ut clam doctus eral, Gorziam noininat. Celeris
    56. Episcopus cum nihil sibi umquam magis de- . incerlo nutantibus, eo quod peregrinalio eis multo
    siderio fuisse rcspondissel, quam ul penes se reli- dulcius complacerel, Johannes, quo majore nemo
    nerenlur, ac vicissim ab ipso Lantberto de loco ha- ardore exilii esluabat, astu quodam, lamquam id
    bilatioriis eoruin exquireret, ille Gorziam monaste- oinnino esset impossibile : « Opiime, inquid, neque
    ',.,,. ,
    ,ss' submotu VARI^E LECTIONES.
    c.
    26! DE VITA JOANNISABBATISGORZIENSIS. 262
    aller qhisquam melius poslulabitur! > estimans vi- A bus nudis processerat, ipse quoquc ad martiris ibi
    deticet, eo sibi denegato— pro eo quod Adelbeno quiescenlis.heati Gorgonii sepulchruin -usque ve-
    iiullalenus lerra videretur posse extorqtieri, uti qui nissel, liorreiiteinque loci silum vidisset, iia uljuxla
    inagnitudine, potentia ac ferocilate cum sui tum fra- altaria ipsa vestigia foeda animalium. deprehende-
    tris Bernuiui Yirdunensis episcopi, acerrimae pariter ret, ubi se ad orandum proslravit, allius prae tanta
    mentis viri, plurimum ac pene in inmensum nite- praelatoruiii injuria circa loca sanctorum ingemis-
    ^retur— stia nihilo desideria remoranda. Quod longe cens, in hec, ut ipse postea referre consueverat,
    aliter Domino disponente provenit. A consullalione verba inler orantlum prorupit: t Si indignum ine,
    *
    naniquemoxinlrogressis,cumquid convenisset refci- inquid, o pielas Christi inmehsa, el luuin, qui hic
    lissenl, episcopus nihil omnimododifferens, sineuila ades lestis Domini, pium auxiliuiii, hujus sancte
    cunclalione, ut jam dudum aiiimi fervoie cpncepe- sedis tuae minislruin umquam promovere dignabe-
    rat, locum proiinus juri eorum contradidit (568). ris, hancloci liujus miserabilem, quam cerno oculis,
    Nsc mulioposl eliam (DCCCCXXXUl) terram eidewi faciem.in aliam ab hac habitudinem^ le mihi adju-
    Adelbertp sublatam, que resi,si (569) uliqtie ad vini lore faclo propicio, commutabo. >
    non minimam spectare viilebatur, licet ei prae nw- 40. (DCCCCXXVH Mart. 1.) Audivit Omnipotens,
    gniludine devotionis postrema haberetur, monacbis o et Wigirico non post mullum tempus absumpto (371)
    ex integro reddidit. cmn ei Benno quidam genere Suevus, in heremitica
    39. Quanto autem studio vel ipsos vel loctsi». apud Tiiregum vastam soljtudinem (572) aliqtiando
    unice prseter celera dilexerit aique voluerit, oculo- vita faniosus, zelo utique pio oplimi tunc principis
    rum magis quam sermonum fide petendum esl, ut Heinrici, Oclonis cesaris postmodum gloriosissimi
    brevi ex illo diidum squalore delerrimo lsss cuncta geniioris, successisset, eoque, qup profundo judicio-
    loci illius habitacula in novam quandam lucem et rum Domininbisso incerlum, a prisline sanclitalis et
    gratam aspectibus resplenduerini venustatem; ubi heremo quxsilse laudis dignilate defervente, ad ulli-
    etiam, ut.mox inde ab iniiio,prieoptaverat, sepul- mum lacrimabili rerum serie a nefandissimis servulis
    chro sibi qiiam longissime ante obitum collocato, in abdilis excecato (DCCCCXXVIII),dum sese postea
    Domino miseranle venerabiliter, esl tumulalus. Prae- in concilio episcoporum idem publice officio abdi-
    stilitque ei gratia Chrisli opere adimplere, quod casset (DCCCCXXIX),ipse Adelberlo, prceler spem
    quondam anle nonnuila ordinalionis suse lempora ONniuni,cumessetregiiquidempaternasimul ac ma-
    lacilo sibi in mentein volo obvencrat. Nam (370) terna stirpe longe relro usque ab hominum memoria
    tempore Wigirici praedeccssoris sui cum quadam sanguinis (373-74),sed ob rei familiaris inopiam, qua
    dierum populo admislu.s«»», qui ex urbe ad idem p secundis malris nuptiis laborabat, censu aliquanto
    monasterium, angusiia siccilatis compellenle, pedi- tenuior, consensu omnium publicisque secclesise
    VARI^: LECTIONES.
    1M*ita.Labbeus conexit, quereus c. siiblatam ouerens,
    utique Mub. "*" i. e. teterrimo. lsB*admittus c^
    NOTyE.
    (368) Chartam exhibel CalmetHisl. deLorraine T. (572) In eremo Einsiedeln.
    I, Preuves p. 358. (375-74) Filius Wigerici comitis, consanguineus
    ("569)Scilicet lerrcesubtatio. Evae comitissse (matris Odalrici Remensis archi-
    (570) Cf. Joannis Gorziensis Miracula S. Gorgonii episcopi), cujusetmarilus Hugo conies a. S. Aruulfo
    c. 8. - . descendit. Cognatio Adalberonis baec esl:
    (571) Cf. Translat.S. Glodesindis, c. 46.

    (a) Albericusin CUronicoad a. 1053Bcatricemei Sopliianifllias Sifridi, TratrisFriderici II, fuissescribit.


    £63 JOANNIS ABBATISS. ARNULFI METENSIS 2C4
    legilimisque suffragiis in' sacrae Meteusis cathedrae l^ tem occidenlalium parlhim Ludowico , filio KarOli,
    ponlificium Domino promoventesusloHilur. qui bello apud Suesionum civitalem nota fama nec
    41. Cujus deinceps actus de dic in diem felicius vicius nec vicior , in custodiam ad morieni usque
    piMcedenlesut Cluisto duce succreverint, el ul in delrususest. Ut auleni eos paiiler supefior descri-
    iiionaslerioriim praecipue reparalione (575) sltulium psLlConvenlus,iia omnes sacramilickesuceesserunt,
    prse cunctis Iransfuderil, nequaquam brevi sermone id esl ipsi primi et novi duces exercilus prsestaniis-
    slringi quisquam quesierit, iieque mibi id, si sapiam, simaque ejus secttli luinina, Einoldus atque Johan-
    arrpgare praesumpserim.Et cerle res ipsa ita se e.un- nes, deinde Salecbo ex clericis sancti Martini cilra
    ctorttin ingerit oculis, ut quicquid diclum fuerit, Mosellam, Randinctis presbiteriimli snncti Simpho-
    minus videatur, et mulliludo facloruin nequaquam riani, Bernacer diacoims de quo stipra niemoraliun
    exccquari valeal facultale verborum. Ecclesiam si- est, cumque his adulescenluli "duo, Teiithincus ini-
    qnidein, quam superiorum lemporum perturbaiione nister domni Einoldi, et Teutliefus, qui adbuc bone
    ab omni paene sludioruin bonorum fervore lam in conversalioiiis superesl, cum Randiucp presbilero ,
    divinis qtiam et humanis detrilam susceperai, ita cujus erat nepos , admissus. ln veslibus clerieorum
    sectun Domino operanle cxnullo, ulita dixeiiin, in aliquandiu incesserunt, donec episcopo illuc ve-
    stimmiim repenie slatum provexit, ul quecumque B nienle , ei more monastico electione de sibi praefi-
    diocesi suse suberaiil monasteria, longo jam et ve- ciendo palre petita el accepta, cum insliiutione vitae
    leri morbo ab opere reclitudinis languida et pene regularis, habitum qiioqiiemonachi conimutarunt.
    desperala, regularibus disciplinis reddiderit, viros 44. Uno enim voto et pari senlenlia domno Ei-
    vila et doclrina probalos singtilis quibusque locis noldo ab omnibus exclamato, ipse piimus omnitim
    prseficiens, qtii niundo perfecte abdicalo, ceteris episcopo regularem conversalionemex instilulobeali
    documenloeldisciplina proficerent. Clericornni ipsq- ' Benedicti seripto professus, el cnjci dpininicae.dedi-
    rum cdnciliabula, eo quod divisam cum seculo con- candus, cuculloindiiitur. Scqueiiles abbati ex ordine
    versationem non satis probabal, in uionacliorum in- profitenies , in- miliciaecelesiis et obedientise sacra-
    sliluta mutavit. Saiicliirioiiialiuin habitacula, quod menta sub ipso omnes simililer parils 68 modo con-
    ea, etsi non re, fama tamen obscurari quam aegfe jarant. Ad res extra curandas domnus Johannes do-
    ferebat, omni sinisirae suspitioiiis niorsu eripuil, et ctus et gnarus earnm eligitur. Patici qui ex velusta
    ad idem qno monachps inslituluni, ei in nulld dispa- conversalione ibi supererant monachi, ad exemplum
    fes obscrvatioues, pro sexus virlute cpercuil. Nec jiovorum coacli in coiiimunipnem vite etiam ipsi
    "jariianliquioribus el emiiienlioribus conlcntus locis, asseiisi sunl. Census eis vel substanlia primo admo-
    ipsas quoqtie cellulas longius ritu vagodispersas, i'n G dum tentiis fuit, quam tamen-inlerioris animi tesau-
    qiiibus vix oclo attt cene niinoris numeri clerici ru- rus facile lolerabilem, faciebat, fitlesque in Deo
    rales nuda verboium reddebant ,S6' officia, .mona- plena , quae nescil defeclum , religiosos quosque ex
    chorum habituet observationibus insignivit. Utque locis diversisin eani linic primiim nascentis. gratice
    9
    1BS
    tempora resque lulerunt, terras sumptibus eorum venuslatem excilos,- quibusctimque necessaiiis
    necessarias et quse locorum erant reslituil, et pro- iaipendendis ardore certatini altero alteri inruenii-
    prjis usibus subtractas egregialiberalitate additis bus impellebat.
    testanieniis contradidit. , . , 45. Ad hoc ipse Johannes quapctimqtiein faculta-
    42. Sed quamquam omnium iniro sludio eum cura libus pridem supererant, lamquain lidele Christo
    tcnuerit, Gorzia tamen, ul dixi, unico sibi semper mancipium , immo probans in modico, quam fidelis
    fnit amori, pro eo quod et principium operum ejus in majori esset futurus, illuc cnncla conlraxtl, ila
    exlilerat, el sanctiias proctlictorumvirorum Einoldi ul ne propinquis aliquibus, vel ipsis eliam came
    alque Joliannis eum prsecipuc oblectabat, quibus germanis, quicquam ex quibuscumque possessioni-
    cliam, prae excellentia virtutis, fidei el sapientiae, in bus relinqueret, quin potius ad cuinulum gloriarum
    omnibus feredeinceps divinis seuhumanis est usus celestium ipsos, qui tanlum.duo fuerant sibi ger-
    consiliis. Nec ferme aliquandp, quicquid epruin .D niani, ^id divinum post modic.um lemporis secum
    promulgavil seiiientia , frnstra iemplalum est, ut subegit servitium. Resque omnes tam.in domibus
    contra, si quo extra egressum, sero penituit. quam in agris cum vineaiuni pulcherrima adniofium
    43. Ingressi sunt autem idem monasierium amio copia, qtioecumqueparlibus erant venlure , in unum
    incanialionis doininicae953, obtinenle partem Fran- -redactas, usibus conimunihiis monnsterii delegavit;
    cioeregni qtiondam Loiharii Heinrico Germanprum condicionc lanien ea propbsita , ut dum ipse advi-
    rege, quo gloriosissimus Otlo cesar, omnitim retroi veretin jus monasterii retenta , eo decedenie non
    prseconia superans et tiniverso orbi non miniis glo- aliter ab beredihus, si qu-iforle proxiniiores unic
    rise quain fructui naliis, exortus est; Franciam aii- essent, repelerenlur, nisi prius in libris argenli 50
    VARLE LECTIONES. ' .
    lBI"reddebat c. 1SSS patri corr. pari c. 1S88necessariusc. " '
    NOT^;.
    (37Ji) Cf. charlas a Calmeto in Pfeuves de l'H',stoire de Lorraine collectas I, p. 558 sqq.
    265 DE VITA J0ANNIS ABBATI5GORZIENSIS, 266.
    monaslcrio datis redimerent. Matietn quoque se-. A aniriius ailollerei, ut pene jam sibi possibile essead
    cuiido viro viduam ,* post nonnullum tempus cum quod tanlo plausu insligabatur promilleret, in semet
    aliquibus ex familia ad se recurrenlem, quodjain paululiim posl tamen-relapsus, et virium itidem .ut
    provectioris esset selalis, in slipe-Tnonasterii ?S60 efantconsideratione remensus, jnon ntinus,quam a
    extra suscepit. Ubi eliam plures annps ipsa sancta principio propriae inercie vciernum, solo hserere
    anus postea in hona con-versalione, fralribus con- compulerat. Sed ut cito moras.cunctationis dirrum-
    gregationis ipsius sevviensdeguit, et quseque in ve- pam, cuiii hae uicumque a.niHiationis-,ll6sexcitas-
    stibus erani necessaria, ipsa eum «uis aliquibus, sent, tum qui inminulioriemamqr viri quem susce-
    quse secum in eadem stipe monasterii manebant, pimus nescit admitlerc, prae onmibus quicquid
    strenue salis ac fidelilerexercebat. Ibique in ipso virium mihi posset superesse, superque jpsas I
    devotionis obsequio diem clausitexiremum. vires conlendere' sibi coegit expemJere. Il.aque
    46. Gum ad hunc 1,ei usque locum nisu admodum reliqua ab ipso. religiqnis iiabilu accepto , que; :ei
    debiliore eveclus, iri dpeumenlunrprprsus'hebelalio- coiiversatio fuerit, quantnm scilicel aul ex teslibus
    risingeuii, veliili viribus curictis effusis, a coepto cunclis piis ejus.aclibus adberenlibus, viris ulique.
    .iandcm scgnis et lamquam intiHo opere delassatus, religiosis., aut ex ipsq uarrante.; ut casus tulit —
    brachia -penilus dejecissem, nec ultcrius viam. qua g quod tamen, duiii gloriam respuil, rarum fuil —-au-
    procedereni aul nullain aut dificuller inveiiiendam divimusj vel quse ipsi, quibus nulla potior fides ,
    milii-superesse, sperarem» inopinato sludiorum om- perserisimus, binc ut Dpniinierit niisericordise pro-
    nium lux hacnoslra nominandus setale; et cum sequemur.
    usui tuin ornaUii"rerum omimun tottis nalus, maxi- - 49. Ceterum ne cui seu-imerrupta aut exlraordi-
    mus et inclilus praesul doinnus supCrvehit Deoderi- naria series yideatur, si quadepersonis,,quarumlt6*
    Cus. -Quovidelicet borlatore atque impulsore, ulin quippiam eonim que dicentur interesse videbitur,
    principiis reddidi, unice"prseter cetera usus, ad hoc inserentur, quarunvet nonnullas superior proposilio
    optts nimium audax prorupi. Is ubi me castt domi inUilit, et decurrens alias p'ro causaruin .oporluni^
    convenit, si quid jussi operis seuquantum confecerim tateel tempprqm sermo plures inducet, dequibus
    requisivit. Cui cum verebnndus, uti egeni conscius utiqueprioribusconsequenlia nonreddere, ratio ipsa,
    ingenii, nec negare, nec libere , quod quoquo mo- eliam'si conaremur,- resisteret. Simul vir isdein
    do ineptum et plenuin nuganim edidefam, oflerre longe incdmparabilis cum ita vitam egerit, ul. soli-
    prsesumerem, aique inter utrumlibel hsesitans trepi- tafius inter. multitudines vixerit — narn frustra ni-
    darein, ille, scedulis sibi deferre jussis, ofdine cun- sus recederet, si quis.ejus robore virtutum seposse
    ctaGucurrit. Tum Vefo vehiteos, qui sub luce ma- iC aspirare confideret — non sibi tamen soli-que fece-
    iigna diversuin ab eo qiiod se habeiies inluenlur, rat arrogabat, vcrum caeterossecum operari quicquid
    inodo quam crant dissiniili eum cuncta efferre, et Hludvel secreli sclius esset judicabat. Nihilque prae
    quibiisque obviis paiara jactare, salis quod mirarer se superius quam coniinuiiisvitie attionem Aiiiiquam
    npsse non potui alicubi fecerat. Quocircaqui-ei pariter versabaiitur,
    47. (DCCCCLXXVIli. /to. 25.) Forleibi lunc Tra- eorum non irimerito gestis ipsius acta.inlerenint,
    , jectensis seu Dabcntrehsis ecctesiae ponlifex claris- qui hpn modo nullam tamquam superiores ei irivi-
    simus alque ingrege doctorunradmodum cerebratus diam facient, sed illis potius ex tanli viri-contuher-
    domnusPopo (376) adfuerat, festis nalalis dPminici niofulgPr ,S6*quodammodoamplior cumulabitur et
    in' coriimtinicalionem gaudiofiini ab eodem nbsiro claritas crescet^l gloria.
    ahtistite,- cuin suoi id esl ipsius Poponis, geflitorc, 50. Anlequam ergo uJlraprompveam,^primp quia >
    viro in reriim publicaruni cura stfenuissimo atque npn alias forsitan magisoporlune se locus offerre vi-
    comite palatino, cui nomen Berno, asscitus.-Ei eiim' detur, de viris quoque illis venerabilibus, quos lex.tus
    eadempariter verbis nonsemel sufficiehlibus inge- superior memoravit, (cap. 25), Andrea alque Hum-
    niihahs extuiisset, iid nie cum ipso ora convefsusynt berlo, dignum arbilror dicere; quorutn ulerque his
    coepta nullo cunctabundus explerem, hortatu magis D - item utrisque Einoldo atque Johanni non imparis
    ac magis ampliore animos addere et favorequam sanclitatis, incitamenta et quidam quasi.slimuli at<
    plurimo mitii tamen erubescendo non desislebat ac- virtules. fuere. Hii enim ut fama vulgante loco PTSC-
    cendere. ' -i dicto se viroseosdem recepisse ei plures undJqj^Bj^g\^
    ,
    48. Quibus cum in aliqtiam forte facilitatem sese eos divinseservilulisamore compererant hsimS^f ^~
    ' '" :
    VARIJELECTIONES. . I^/ I. '""]
    UM..monasterii c. W adhiic c. '""• annnationes Mab. "" quorum c. ,ss« furgor c. W-'1"
    NOTJE. X^sisj;
    . (t>76).Poppo sive Folcmarus sedit annis 977-990. appellatur vyoicmarus. Ahud exemplum nommis
    Ulrumque nomen idem esse in Vita Brunonis vidi- Inijusmodi duplici modo usiiali in Miraeulis Adal-
    mus. Jam igitur cuni Thietniaro iv, 1, 2, et Anna- heidis occurrit, et Liudolfum et Liudgardam Dudo-
    lista Saxone Poppo Trajeciensis intelligendus el di- nem et Dudichamvocari vidimus. Eodem niodoaputl
    cenduseril; el recte abbas Fuldensis et Lauresha- Anglos hodieque Roberlus et Wilhelmus nonilna
    mensis, qui ab aliis Bobbo, a Thielmaro VIII. 5, Bopp qudque et Dick efferuntur.
    PATROI-CXXXVII. 9
    2CT J0ANNIS ABBAT-ISS. ARNULFI METENSIS £6S:
    ipsi quoque nullo remorali, etsi noh lempote animo _.i Buxerias dicitur (578). Ubi monasterium ab episcopo;
    lanien atque intentio.nepari, illuc convolarunl, -et- bonaemeinorhe Gozlino-(379) ex novo constructiiin,
    monaslicam instilulioneni professi, quibus fiierant ppstquam be duaeprinium sunt inlroriiissse; multiplex
    prius praeviietmagislri, eoruin magisterio et diicalui deinde ex diversis mundi-laleribus sanclifervoris se
    subjici nec abnuerunt nec erubueriinl.Et ciiin An- ibidem examen iiifudii, ut usque'hodie nova qua-
    dreaquidem germanus-ipsius Magiufredus, postea dam gratia inter cetera- resplendcre viaeatur. In ea
    eliam alii' quidam genlis'ejnsdem sunl subsecuti.. itaque cellula reclusiora mullos agens 1S6''annos,
    Cum Humberto- autem puefiilus quidam ci niini- posiquani, ut supra menioravimus, gratia domnum
    slrans, Milonpmine, susceplus esl, bone ipse indqlis Einoldum visendi Tullo veniens doninum Jodaniiem,
    ct non minimo^ostmodum usui proftiturus. ei innoluit, indeque propria repetiit, mox cerlae se-.
    -51. Praelerea quod de eodem virovenerabili Hum- dis ipsnrum famam percepit, ciiin eis et ipse habila-
    berloprimo cum narrationi incideret est prsetermis- iurus,accurrit. In.qua societatc de reliquopioadirio-
    suhi (cap. 21), hic breviler reddendum videtur, qua- diim labpre est conversatus, dpnec causa religioiiis
    liter ipse quoque divinojmpulsu ih habitum. reli- exindeiiionasterio beali Apri Tullo.iranslaiiis esl;
    gionis transieril. <Ex pareiilibus liic -etsi ruralibus ubi et in 'cura gregis domihici bealD fine quievit.
    nori adep -tamen re familiari subtritis , dtim adules- IV 55. Andreasqjioque etipse -postquam in eadein
    cens-cum eisdem versaretnr, quadam ferte die . uti sacna milicia plurimam cetatem xcrilkcerat, jam se-
    se vita illa invicem.reliriet;privatorum , noti aliqui riex e.t menieiii cantiore capilis.referens, Romam ad
    vel affines in domo eorum venerant convivse. Illis, posiulalionemjpape Agapiti mittitur, qui litteris cum
    ul forie hora tulit, ibi nocte relentis-cubilnmque niincio quodam -idoneo 'viro-jnultum a domnoEi-
    pelenlibus, lauceolas-quas de. more bajulantes all.u- noldo efflagiiaveral, aliquos.sibi religiosos., quos in
    Jerant, feni acervo, quodpropterfuerat.-verso. stirf' mouasterio-beati Pauli, qupdtune ad monasticiira
    «urii ferro ap.poriunl. Casu idem adideseens ,|»aulo ordinem transferre mpliebaliir, cum auxilio regisAl-
    ante acervo -conscenso *S,6S ibidem obdormierat. Ad brici collpcaret, transnii.tli(DCGGCL).Quocum al.ero.
    ninltamfere rioclemsorrinoexeitus.cum extra.nescio quqdarafratre, qui ex monaslerio Luxoyio Gorziam
    quo anle condixerat egredi wellet.. per acemun se antealiquod annos advenefat, perductus , regulari
    sensimdiniiltens , inter erectos cuspides vicino ni- ijislilutione ioco informato,. non mtvltopost r,ecepl.us
    iniumest ilIisus"periculo, ita ul vestc corpori adhae- ad Dominum, ibidein est tumulatus.
    renle comprehensa ferroque lercbraia , per hastile 54. El quia meutione duorum aiigmentnm con-
    usque ad terram decurreret. Hastili subaelo *ei re ^ gregationis ejusdem-tangere ccepimus, de aliis-quq-
    u
    palpalu solicitiuscxplofata-,-slans et tam pi-aesen-( que quar 156?membratu dignassuccesSerunt perso-
    icm circa se Dei-custodiam etiam prava mplienlem naa, quam succincte fes pacientur, lnoxinferreDon
    censiderans, gradum ab inceplp jam meliora delibe- inconsequens arbilramur. Ila enim, plano qjiodamr
    rans.relinet, atqtie in reliquum Deo servire -menie modo spaiio, de virp quo proposuimus decurret nar-
    - .- , Tatio libera atque omnibus expedita sibi pfimum
    tota-perlractat.
    52. Nec-multo .ppst, licel patrc plurinium obsis- absolutis , soli lariliiin proposito cqnljnuus et nullo
    tenle, rebus cuncli-sposlhabitis,Romam proficisciiur, inlercisus labor inciimbat negqlio. IJi ergosuave
    el in id.perluslralionis tempore non parvo exaclo , fragrans^ 5'0 odor, in qua GhristHSrecubuerat,. do»
    reversus cellulam reclusoriam V-irdurii'.sibi consli- iuus ibique jtix.ta vel proeul respersus- est, fideles
    tuil. Ubi uinliirna abslinenlia ceterisque bonorum quique eo adiracti, nvira.celeritate undique cepere
    operum studiis, pliiribusvisus estjrofuisse. Lectloni -cojicurrere.Hec^olu.m qui saucto desiderio jam dur
    quoque assidue operam dans , brevi nen modicum dum accensi, vel spirilu,,-occiillius inspirati., vel
    scienlise tesaurum sibi comparaverat. Iri qno illud leclione divina excilali, qui ejs viam rectae cpnyer-
    tniraculo fueril ,,6*r quod ahte horum fere expers , salionis oslenderet exspectabant, inox lola avidi
    spirilu lanlum magistro' -sapientibus' repente non . tate qnodoblatiimcei-nebant ajiiplexi sunt , yerum
    dispar, cerie superior in mtiltis apparuit. lbi per' aliiquoque, qui eatenns.frigidj tprpuisse videhan-
    idem tempus dtiae oppidi ipsius religiosae-feminse tur, horum exe.tnpliscoiieitali^iamquam.carbpnibus
    cellula seofsim rcmotaeab eo inslituebantiir, etex vivis sibi admotis calefacti, ad eorum cpiisqrti.uma'r-
    feneslra tanlum cellulaeverbum doctrineseu celerae denlissime feslinabant.
    insiitulionis sumebant. Aliseitem dtiaeapud eamden 55. Neque hi Je.re quicumque de.trivip, se_durba-
    urbemejus sunt exhortationeaccensae , quarum al- naruin deliciarum gloriaequeel sumptuum fuere non
    tera maler plurimarum ancillarum Christi poslea ignobilium, quorum eti.amopibus non modica supe'-
    facta esl (577) in territorio Tunlensi "", loco qui leclile Jociisest auclus. Iri liis palriius jam dicti ve-
    VARI.E LECTIONES.
    "6S consenso c. ls,° fuerat corr.'.fuerit"e: *S67 ita c. ,s6s ei gens c. "** deestin c. 1S7°ffaglans c.
    mtJE.
    (377)fAnno 982; ceiensis.
    (378) Bouxieres-aux-Dames, hodie dioec. Nan- (379) Obiit a. 963,
    269 DE VITA JOANNISABBATISGORZIENSIS. 270
    nerahilis domni Adelberonis fuit Fridericus, qui in- __.. 57. Ad idem ferme tempus, spepimen.ul ita di-
    fantiiliis quidem monasterio sancti Humberti '»71(589) camet flosejus qnod lunc ccelesiis conpiiigebalui-
    fuerat mancipatus, sed simili cseteris l»_*loco eorum serli, jocundissiniusalquespectatu dignissimus An-
    morbo pallenle, ipse quemadmodummajorum duce- gilramnus, primo Tullensis, deimle sanctae quoque
    ba.lur exemplis , indifferenler seciilo coiivivebat. Metensis aecclesiseprimiceritis, nobililate el opibus
    Eratqne ad id lemppris . quia jam. admodum aetale ea aetale, quqdque consequenler salis esset gloriae
    processerat, el riiagnorum quantum ad secularia praeslans, moles secum auri atqiie argenli cactera;-
    sensuum virque industrius videbatur, episcopp adhuc que ciimulos supelleclilis trahens, instar primiiivi
    tunc juriioris aelalis adherens, cujus et consullu ple- illius aposlolici.populi in usus pauperum redigenda,
    raque lunc in episcopioagebantur. Animis praeterea, sarictam illam spciaelalemexpetiit. Predii qupque
    ul vere patruus, severioribus,-a pluribus qtiam sepe non ignobilem quantilaiem monasterip sub testa-
    non neeessariis juvenilia molimina revocabat. Hic nienlo perpetuo obtinendam contradidit. Ctijns quae
    tandem aliquando sectim relractans, cum tantam postmodum fuerint conversalionis insignia, quanla-.
    corundem virorum Dei viderel instantiam , corde que fortittidiiie robur structure ejus in reliquum se
    compunctus, cunclis quaese male illexerant postha- tenuerit, gralius forsilah audietur, si prius, qup.
    bitis commodis, ocius eis accessit. Nec multo post ]B paululum initia ejus impulsa yisa sunt vacillasse ls",
    loci ipsius praepositus post abbatem 1M>staluilur , breviter perstringetur; ctim prsesertim concussus,
    ac domnusJohannes ei solatio subponitur "'*. Poslea non slatione penitus sil exturbatus, eoque firmius
    aulem rogalu episeopi (581) Leodicensis Ricbarii postea pedem fixerit, quo ad lenipus sese neglegeji-.
    monaslerio proprio sancij Humbeiii restitulus et tius locum quem cepprat observasse dolueral.
    regujari ordine abbas praefectus., usque in finem 5&. Is itaque. ubi cum eo quo.diximus sumplu,
    laiulabili conversaiionis rigore rera divinam optime susceptus esl, eo quod ampla erat persona et ex de-
    nconasUcolenorc continuil. Silus est Treveris in liciis, cunctisque ipsorum anle nolissimus, mollius
    monaslerio sancti Maximini, quo dum sollempnitas ceteris.tractabalur alque honorabatur. Nam etex
    dedicationis.(582) eum invilal, morbo repente per- ejus clientibus aliqui ad idem se proposilum conlii-
    vasus diem extremum ingressus est; novaque nove lerant. Ipse inlerea, uli qui necdum quam seniel
    far.ificaecclesiae novo ospili novum primo sinum male admiserat gloriam perfecte corde dispulerat,
    • aperuit.. _ nequaquam sequa aliis pati, et pro his quae loco,
    56. Simili (383) modoVirdunehsissecclesiaepfimus contulerat paulo incpniineniius elevari. Jamque qupd
    ab episcopocuram herens Odilo,vir natalibus clarus,, cpnsequens, increpationibus obstrepere "'*, correp-
    facullate «ufliciens, in rebus agendis admodumslre- Iu tionibus non adquiescere, et uli qui se minores cun-
    IIUIIS,el si clericum forte non impediret, hullo ,S7S ctos attenderet, quasi de sup^riori loco sentenl.iam
    que nniiidi ferl ainbilus loci sui. ctiiquam impar, ferre, sedet si qui forle infirmioris animi.sibi pro
    cunclis illis mordacibus ,s'" curis rejeclis, luiic moribus accessissenl, eos conira majprum.prolata
    sancle.panperlaii pauper spirilu factus se contulit, pro libitu contueri. Ad hec pater Einoldus caeleri-
    exiguuuiqiie ac vile stipendium ctinciis seculi opi- que jam perfectae in Chrislo a^talis, mulla pro re-
    bus gloriositis et sulficientius eslimavit. Is qtioque bus el lemporibus. recramare, hortari, obsecrare,,
    post bene adullum sanctae conversatiouis robur, et prout selas pateretur paulo seyeiius objurgare.
    peiilus refonnationi monaslerii, quod dicitur Sla- Quibus tamen noniiuriqiianifere acerbiora in facie
    bulacum, ibidemque promotus (384), ad rectitudinis referens, vix conl.umeliis lemperabat.
    lineas, quaepravaforteinveiieral,Christo auxilianle 59. Quid pliira? Cum tempore haec tracta plus
    cprrexit; ubi etiam cursum naturae.persolvil. opere longiore, ingrata nimium tedia peperissent,
    VARLE LECTIONES.
    ,S7i corrige Hucberti. ,s" celeris c. '"' habalem c. "'* subiunitur. ,!7St. e. iuillo eorum qiiae!
    lS76inordatibusc. ls" faciilassec. 1S78obtrepere c.. -
    ' "
    '. NOTyE:.'" .5
    (588) Sairit Hubert. Dquuniur. Solemnis^erat dies, qua beali martyris
    (581) Annis 922-945. Gorgoniiagebalur fesliva memoria (v Idus Sept:):,
    (582) Amio942. et uhdique confliienlibuspopulis , ipse quoque homo
    (583)Tiaddroes qnoqiie siib Agerioldo Gofzianl Dei Kaddroe advenerat. Nacti itaque lociim, ei prae-
    degit, ut ex Vitae ejuscap. 24 discimus : « Rumor sulis voluntatem exponunt, et snas preces ante eum
    igiiur tibiqtienomen ejus iletnleral, et de virtuiibus proslernenles, ut secum dignaretiir mariere, expo-
    viri omnes gcnies narrabarit. Adalbero praesul no- sctinl. Sed quis eoruiri non diligeret in terris socie-
    bilis nobilemMetensiumnobiliter gubernabat catlie- taiem, qui in cceleslibus caslris jam meruerant
    drain. Cnmqiie e diversis parlibus mulla ad eum ffiternam dignitaiem. Precibus. crgo snpplicantitim.
    perferret fama, lmjiis quoqtie viri nomen delulit; eviclus consentit, et locimi non longe :tb urbe Met-
    elul.erat amator religiosocuin, venerabiles viros lensi posiltim, et mulloriim sanctorum corporibus
    Agenaldttmet Ansteumad se advocatos, de yiro in- et-reliquiis inclitum, se"dtunc jam ad nihiliim• fe-'
    lerrogavit, et qtioinodoad ctim perveniat, inquirii. daclnm, siiscepit comiiiendatiiin. >
    Yeiiei"abjlesjam igittir dicti viri, desiderio domni (584) Anno 947 synodo Virdunensi interfait.
    pontificis rescilo, ssepe virum Dei stiper eo allo-
    271 JOANNIS"ABBATISS. ARNULFi METElflSIS" 4T4
    qiiadam forte dierum, duni pro simili riescio qua in- j_ bantur colidianis momchtis paulalim quiddam sub-
    solenlia acriusarguerclur, majorem in moduiri ani- traheret, donec ad minimam lssl quandam quanti-
    nio concilatp, « conspeclu abbatis et celerorum pa- lalem rediret. Interdum eliam quibusdam penilus,
    riter assidcnfmm seseproripujt, et male jam seculo, tamquam obessent, abstinebat. Nunc quidem piscein
    nisi Christus obvius repulissel, revolvendus, clau- omnem minorem generis, duni grandiores, rafius
    sirum egressus esl. Fratres tristes ac pavidi inse- posse conquiri estimat, respuens, nunc eos ipsos
    cuti, cum eum in porticii exteriori, in qua exiens quos magis appetere. videbatur, dum undecumqiie
    resederat, invenissent, ejus geiiibus advelufi, niedis quesiti offerenlur, post non hiullum temporis quo-
    omnibus quibus poterarit aggrediuntur,"et nunc di- dammodo fastidiebat, tantaqtle ut ila dicam obsii-
    vini ndininis oblestaiione,ne faceret, obsecrare, ne natione, viclOr sui, quod semel animo sialuerat cu-
    quod bene.coeperat honurii male amiUerei;nunc siodivit, ut pultictilis tahdem farinae conientus
    1S8Sinier haec creberrima, quae
    perpeluam, quse se apud ssecullim consequeretur, csset, quanquam
    ignominiam objectare : reminisceretur magis ante •etiam, duin in seculo viveret, diebus jejuniofum
    cxacti labofis, quem tam iurpiterin medios cona- fortiler perferebat, panis tantum et aquse jejunia
    lus desereret; reminiscerelur ad ullimum districli exereeret. TJt enim mullorum fule percepimus ,
    examinis, cui, forsitan senex -jam jamqtie se cerne- B adhucin seculo ei biduuin totum sine ullp cibo et
    ret propinquare; astutias *OT» insuper diaboliprse- polu omnino transire quasi nihil videbalur.
    caveret, qui fruclum tolius laboris ei gesliret"prae- 62. Illud autem slupori videnlibus erat, quod vi-
    ripere. Mulla in hiinc niodtini replicantes, cum ille gor"corpoi"isei tam- vividus perseverabat,' ut nihil
    adhuc inflexibjlis, sua tantum sibi redderenfur — de opere fratribus consuelo praetermitleret, coqiii-
    j»e deinceps, quidse fiefet, satis ciirare— reposce- nam, veslium ablulioriem, horti coinmunem ope-
    xel, illi riiajofibus insiare, et pro.viribus quaehien- fam, caltiamentorum lavaiionem, ihissaeebdoma-
    stirani nesciunicarilatis, animosviriin diversa versa- dam 1SS 5, ordinem omnem clauslri et ofalorii, vivido
    re, sermones sermonibus, pfeces precibus instaurare. robore adimpleret, vultusque ei liilaris et gauderis
    60. Necprorsus, Domino cooperante,"loco disces- continue superesset. Tantum post aliquot temporis
    sumest, donec occulusille miserationis anftqu_e, ut irilervallum, a pristina corpulenlia venter ei stibse-
    tunc Petrum, ila et bunc mpdo respiceret, atque in derat/Oralibnum et vigiliarum ejus inslanliae tesle
    queiidam alterum ut ita dicatn hominem commuta- illud fuit tuguriuni, quod penes tumbam domni
    ret. Nain et isle in amaras pfofluenslacrirnas, ilrco Chrodegaiigi, lamqUDjn ceilam solilariarii, uSque
    rediit, et cbrpore nudalo fascibus virgarum inanu voCatioriissuae tempus incoluit. Iri quo mox sinaxi
    praelatis, pjcnam clamoribus postulans, pedibus ab- C fralrum expieta solus ostio se obcluso recipiens, ge-
    batis prosternitur, non modogermitibus, veftrm to- mitibus et;planctibuset inliniiis genuum inflexioni-
    tiusgeslu corppris dolorismagnltudiiiern protesta- bushoctes diesque cOntinuabat. Et cum plerumque'
    tus.'Quis, putas,' ibi lacrimas-tenuit? Quis eam ca- fratrum vigilias prseyeniensplufimum noclisin pre-
    nicieni se vestigiis omnium inluens provplveiitem, cibus oocuparel, iinilis -eisdem vigiliis, qiianium-
    iien ccrde splulus est? Quis, cum lacrirr.osis ille ciimque noctjs hieme vel sestate superesset, somnum
    vocibun inclamafel'-.-1 Credite reum.! cedite rebel- deinceps nullatenus 1S84 noyerat, uisi ob sanguinis
    Icm I ne parcile quseso superbo ei vcecordiet con- forle, quodvix lamen fuerat, minutionem; sedlolo
    icihptori! > non gaudio mixto flelibus in ejiis veniam deinceps usque lioiarn secundam vel terciam spacio
    ' iri ea sancla contricione el ccelestisjanuse pulsaiioHe
    proclamavit?
    61. tandem paler plenuspietalis assurgens, alii- perseverabat.
    que ,M0 cum co, manibus caritatis supposilis-solo 63. De cohtinuatione silenlii quod prsedicem ne^
    efigunt, el cunctis clementer, ut lanta dejeclio nie- scio, cum ipsa quoque licita colloquendi invicem
    rebatur, indultis, in niimerum tola alacritate reci- tempora fugiens, in psalmorum polius -melodiam
    piunt. Is vere dies in tanlum ei extiiit Salularis, ril commutaret. El si forte compellaretur, breve quid-
    quisquis illum deinceps attenderel, vix.aliquid ineo dam reddens, ad solita et amica silentia protinus
    viri t|ui prius fuerat recqgnosceret. Summa etenim recurrebat. Curis quibuslibet corporis, balheis,
    lsss ccteris recrealionibufscommuni usu regu-
    vi, quanluni in se fuit, abjectionem sui et quseque quod
    exlrema semper appelijt. Dplicias .et mollia omni lae indultis, cilicium, vilitatem vestium,et celero-
    genere respuens, dilficilia et ausleriora magis am- rum cultum hofridum praeferebal. Extremum qui-
    viriuti
    plexus est. Honorem impensum miro pudore non dem fuerit quod dico, animi iamen ejus
    ierens, gfavabatur potius quara obiectaretur. Parci- CQriiprobandsepermaximum. Dtim fralfes sab-
    talem cibi vel polus ea arle quasi. callidus quidam bato, anle mandatum vel feria quajia, ex more
    observalor assumpsil, ut de singulis quse appone- -aiiliquo quidem sedtunc npviler riobis.tradiip (385)
    VAIUJE LECTIONES.
    1"* astituas c. 1S8°aliisque c. ,m ila correxitLabb. niraiam codex. ls" quandam c. 1S83ebdomedam c.
    ws*lullatenus c. 1S8S balneisque et Mab.
    : NOTM.
    (5S5) kos igiiur per complura monasleiia ilerum ihvaluit; cf. Joannis Viiam Odonis Clun. », 25.
    £75 DE VITA ABBATISJOANNISGOfiZlENSlS.^ «•*
    caleiamenta sibi abluefent, ille cuilibeYex inpro- A qui singuli fere.digiij memoratu pwnierito egrcgi;e
    viso post veniens, dtim frater' tinum abluenduin conversalionis essent, longiiuduie obslaple non suflir
    inanu teneret', alterum quodammodo invito vio- cimus, palrem nobis in' monasterio sancli Arnulfi
    lenter subripiens abluebat. liem dum vel faciem poslea datum domnum Ansteum (587) fas non est
    maiie vel nianus pransuri lavarenl, nuhc quidem ad prselerire.
    vas illud, ex quo aqua quihusdam forulis fratribusi Hic item in seculariJiabilu domno Einoldo socius,
    ministrabaiur, prsecurrens, et obicem illum quo foru- ciii et sanguine juiigeliatur, posl aljquot annos, reli^-
    lum illud obstruilur, dum frater Iavaret., lenens, ctis Pinnibus facnltaiibus, ex ,1S87 archidiacono..inv>
    iiimclinteum quod ad tergendurn dependet offerens, pauperem. Christi vere mutatiis esl, et in eandem
    volunlalem cordis ardenlis miriistrabat. socieialem cpmmigrans, vita non inferior caeleris
    64. Plura in hunc modum obsequiorum ejus slu- claruit. Fuit autem lingua quanlum ad cxteriorem
    dia i.nonines serviebant. Et cum bec et his simiiia sermoneni facundissimus, sed etin scripluris sacris
    humililali cordis ejus fuerint documenlo, ad hoc el studiosissinius, quanquam et arlium nonnulla ei no-
    Iocumordinis sui in chorOj-quem superiorem tene- litia fuerit; corpqris qttoque gratia qusedam;virtii-
    bat, tamquain infirmiiate impediretur non ferens,. int lein ejus animi iiisignibai. Vultu ac siatura decentis-
    iiltimuin usque commutavit. Revera enim posl lan- B sinius,. vox ipsa virium plena, grato ut .nihil .supra
    lam austeritaiein viribus defeliscens, non jam vel adI mpdulamjne in sacris coijcenlibus aures itnplebat.
    standum in choro vel adceterum Iaborem.sufliciebat. Quod tamen quaulum. in se erat cceJesliunidesiderio
    Quanla aulem et vitsepurilas ftierit, cx fine percla- lamulabaiur, ,et aedilicationi audientiiim serviebat.
    rnit. Nam non lpnge anleobitum nocte quadam ne- Verbo giatia niulta redundans, exhoiiatiqni. et ani-
    scio quid divini audiens, riulli quicquam dicens, mis undecumque moyendis ad omnem facultaleni in
    mane in fenestra praedicli. Uigiirii exaravit- sic : quolibet dicendi genere, ut rheiorem diceres, sulD-'
    t Vld. Septembris aomniavime moriiurum. > Fides. ciebat. Ad hoc.ei architecturae non ignobiljs ei.peri-
    liis cicius facta est. Nam posl paucos djes febre cia suberal, ut quicquid semel disposuisset, in omni-
    correptus, nujnse plus lecto .decubans. ad praefixum bus locorum et edificiorum siiimetriis yel, cqmmen-
    usque diem languofe valido perduclus est. Totumque,.. suralionibus non facile cujusquara argui posset ju-
    id spaciuin absque ullo pnuiino-permanens cybo, solaL dicio. :•:•.
    tantum aqua suslcntaiiis est, et ila usque in -nalivi- 67. Aliquandiu.ergo in eodem mouaslerio decarius
    latem sanclse Dei gcnilricis pei-durans,.—quam in; el abbalis jn omnibus onera slrenue sustenlaiis, vita,
    craslinum beati Gorgonii martiris^.cujus corpore, verbo omnique sancte conversationis exemplp forma
    ideni.monasterium percelebreest, diesconsequilur, G gregi dominico faclus, iilpene per. ipsum post abba-
    qup.tuac maxima diyersis ex partibus religipsorumt tem omnia disponi viderentur, tanderii viro egregio
    virorum turba.jconfluxeral,—.pjerisque eorum eum, Heriberlo apud Sanclum Aniulfum,— qui primus
    invisenlubus,per lolarn fere diem nunc hoc.nunc.illo( eidem lrico a domiioAdelberoneppntifice"18",clericis
    ad se introeiinle, verbis salutaribus comnninicaiis, inde submplis (588), regulari mcnachorum ordine
    inlegra mente el sermone. anle mediani fere nocleiri,l praefeclusesl —vita decedenle-(389),.pastor in Do-
    decessit. Funus multiiudo q.uae^onvenerat decenier.' mino profuturus staluitur. Ibi brevi.ejus iiidiisiria
    digneque tanto .viro cttrayil^ claruit. llabitacula eniiii inonasiico ordiui pnlcher-
    65. Eadem deiiique nocle, et ut conici pptuitipsa rimo scemate consiruens, lpcum,.quem omnino in-r
    o*a qua obiit, cuidam congregationis ipsius, Adelgero culluin et nuUis ad religioncm iiislitulionibus susce-
    ad omnes.usus Dpmino serviendi aplissimum
    uomine,: in monaslerio quod dicitur Senonias (586) pit,
    in parlibus^Vosagi cum fratribus quiescenli,. quidam reddidit, el curii interioribus.exlruendis sine inler-
    in soinmLsappareps : i Sufge, inquid,. et.quia dom- missione operam dederit, non niinus exteriofibus,
    iiem niisere ubique Iocorjim delapsa fueranl,
    nus Angilrainnus defunctus est, calmpanas pro eo' qtise
    facito concrepare. > Expefrectus ille et quibusdam reficiendis strenuus ,et_prudens incubiut. Ruri.s quic-
    excitaiis, dmn signo ianium innueret nec certo inlel-'.^'qtiid monastcriosubjacebat.itain vineis, praiis, agris,
    silvisque excoluit, ul cum rem oinnino pauperrimain
    legeretur quid vellet, luce dala eadem referens nec et.vix
    adhuc creditus, tercia die epislola obitus ejusallata, ' paucissimo nuniero parcam nimis slipem pro-
    noctem et oram nullo •diversam fuisse compertus miltenlemiiiveneril, postannum.exaclum — nam is
    est. gravis et quasi pesiileiilia 1S89altaclus ,S9° fuil —in
    omnem copiam reruni necessariarujh Dominobene-
    66. His super hoc, quse omittenda ,S86non erant, dicente supereflluxeril; cunclisque inlrinsccus. fr.ir
    commemoralis, quoniam de omnibus illius collegii, trum habitationibus inlra
    quadriennium expletis;
    VARI_E LECTIONES.
    "*• quomittenda c. »« vox erasa; ,B88
    ponlificis c. ,S83ita Labb. correxit; stipilentia c. "" 6actaclus «
    NOT^E.
    (586) Senones. (588) Anno 941.
    (587) Hincauctorem Viiaesub Ansleo in monaste- (589) Anno 944.
    rio S. Arnulfivixissepatel.
    575 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS 276
    murom rnoduni castri forinsecuscuncta circumdnre j_ alleroquodam cui Gundelaclivocabultinifuilsibi socia-
    animum iirtendit; quod, opcni undiqiiepraebeiiteeo- lo, in reinoiioribusYqsagiexpetiiljibique inilladivi-
    dem venerabili ponlifice, qualuor mensibus labora- nsecontemplalionissuavitale,acerbaadmo:!tim corpo-
    lum pene ad stimniam esset perduclum, nisi infausta ris castigatione, et mundo vefe, ut veralium qui eum
    regni dissensio, quse inter 'domnuin et gloriosissi- noveruni fert senlentia, moriuus, decem aut eo am-
    mum, lunc adlwc regem postmodum Cesarem, Ot- plius annos exigens, felix decessit, alqtie in ejus-
    tonem et filiuin ejus Liutulfum el generumCuonra- dem cellulaesuaeoralorio ab eodem solio suo , viro
    dum exorta (DCCCCLIII), usque ad gentis inimicaeDeo aequesanctissimo, sepultus, eundem ibi reliquit vitae
    Ungrorum in nps eruplienem deseviit (DCCCCLIV), vel rertim paupercularum heredem.
    impedisset. Proxima lamensestaleDominocooperante 70. Porro isdem solius ejus ex monaslerio Fulda
    oeius peracthm. olim retro arite complures annos flofe juvenili con-
    68. Cumque horum extra perpelua sollicitaretur spicuus, Treveris apud Saiicliiin MaxiniinttmlW ob
    cura, nihil tamen de his quaevel ad vite vel conver- insignem religionis COnversatibnnnicoinmigraverat.
    sationis puritatem vel ad pastoralis solerliaevigilan- Deinde domni Eginoldi fama accensus Gorziam
    tiam pertinebant, est aliquando praetermissum, quiu veniens, ei individuus fere comes per aliquol tem-
    cotidie solitum pensum orationuni, psalmorum vel I} pus adhesil, donec eodem jubenle, cum prsedict»
    leelionum sanctafum expleret. Omuibus dominicis venerabili Blidulfo, in monasterio sancli viri Ogoriis
    el festivitatibus sanciorum celebrioribus missas pu- magni et pfaeclari prius in Sancto Maximino ab-
    blice dixit. Ad hoc una quaque quarla feria priva- batis (390), etpost Leodicensisaccclesiaeegregiipon-
    lim. In quibus qiianlis gemitibus et lacrimarum vi- tificis (591),delegatus, posl obilum ipsitisdoinniOgo-
    ctimisse ipsum conficeret, ne referri qttidempotest. nis utrique indeGorziamregressi, moxbrevi ad ea qtiae
    et ut fiducialiter efleram, in visceribus piaetatis et prsedixi heremi remoliora pafi consensti ,S93 sece-
    simplicilale cordis et' mansuetudine animi, conde- dunt, el ut die.tumest, ipsi domno Blidulfo succe-
    scensione infirmorum, recrealione miserorum, et dens, loccllum ipstim usque in finem vitse incoluit,
    omnibus omnino misericordiaeactibus, rion aller eo doetrinaque et yitaepuritate clarus ibidem quievil.
    fuit prscslantior. ln his 16 aiinorum exactis labori- 71. Virdunensis eliam •secclesiae vir religiosus
    bus, in sanctaeperseveranti__fine cursum consumans, Isaac in vita canonica salis decenter conversatus,
    pridie nativitatis bealae Dei genitricis decedens jam canicie ipsa reverendns , cum alio bonaespei,
    {DCCCCLXSept. 7), in monumento a se jam olim tunc juniore nunc Domino auspicabiliter provebente
    longe relro a primis annis sui regiminis prseparato, ejusdem sancti collegii palre , domho Odol-
    plurima devolorum virorum frequentia , donmo et G berlo (592), fere post duos quam snperior Blidulftts
    venerabili anlislite Adelberone mumis exequiarum venerat annos susceplus est. Quique ut erat magnse
    explente, deposilus est ex parte basilicse aquilonari, simplicitaiis et tolus inlerioribus animse bonis dedi-
    aniio Domini 960. tus, sine querela el innocentissima actione conver-
    69. Sanctte Metensis«cclesiae archidiaconus Bli- salus, etiam finem sui divino meruit praescire re-
    dulfus jam in processu loci eisdem servi Dei non sponso. Quiescenlibtisnamqite quadam nocle fralri-
    sine magno multorum miraculo socialus esl. Vir bus doninus Einoldus vigilans, repente vocem pro-
    enim' cum et nobililate generis et rerum copia non duclo sono ler iiiclamaiilem audivit sic : « Isaac,
    roediocri fultus, et niulta in quamcumque partera lsaac, Isaac! > Qui,m cum mane codem accito linis
    arte aniini callens, priidenliane ea dicenda sit an stii eum commoneret, et quid audisset ediceret:
    aslulia, ad hoc et litterarum celeros ejus loci prae- t Et ego, inquid ille, easdem voces audivi el voca-
    jret scienlia, quippe qui ex scolis adhuc supererat lionem meam adesse cognosco. » llico autem morbo
    Remigii, tuin secularibus ila dcdilus videbatur, tit lactus, brevi deeessit. De his igilur, qui quodam-
    vix ctijusquam in eo religienis vestigia viserentur. modo eminentiores in ea congregalione viguerunl,
    Is ut dicilur inofbo repenle proereptus, venerabilem hic commemorasse sufficial, non quod omnia quse
    Kinolduin citius advocans, monachum profitetur. digna memoratu essent de eis dicta sint, cum uli-
    Statimque habilum sumens, eger monasterio develii- que de singulo quoque eorum proprium condi pos-
    tur, ac post paucos dics inleger Deo propitio reddi-• sit volumen. Sed et plufimi (595) in eodem sancto
    lus im, nientis meliore integritate felix et multis» collegio magnarum virtutum viri cxtiterunl, qui me-
    deinceps exemplo futurus convaluit. Atque in sanclsi ritoin exemplum scriplis et laudibtis offerendi es-
    conversatione lere inferior nulli apparuit. Is posit sent.
    plures anuos majori calore virtutis laclus, heremum 72. Sed a proposito , quo aliquandiu divitlsi sn-
    VARLE LECTIONES.
    ,s" secunda iterum manus incipit. ,S9amaximum c bis. 1S93hinc prima manus iierum incipit.
    »"»'Quid c.
    mim.
    (399) Vide Sigeharrii MiraculaS. Maximini,'c. 12. amin 987 Immonem abbalem legimtis.
    1!Exempli gralia Ranibertus abbas Scnonien-
    (591) Anno 9i5-947. '' pp."
    jtlLLON.
    (59-2)Odolbertus Gorziie inde ab a, 974 sedit;
    277 BE VlTA JOANNISABBATIS GORZIENSIS. 278
    mus, jam qtiodam clamore revocamur. Undehis quse A terdiceret, nihilominus tamen Ipse cuhcla usqite ads
    proeieriti indignum ceiisuimus expedili, ad viri vene- siiiqtiam, iJt dicilur, annolata«ervabat.
    rabilis Jtiannis acla, cui hic proprie slilus stidat, 74. Pacieritiam, humilitalem, seu abjectionem, ef
    Domino misericorditer. praeeunie recedamus. Pri- quse omnia super.it carilaiis iu Deum et iri omnes-
    inuni quseei inslilutio conversalionis el aniini virtus fervorem, incredibife dictu est, quanta fortitiidirie
    Ttxa ab ipsis principiis in finem usque ductti conti- servaverit. De quibus singulis quibus frequenler do-
    nuo fui.t, ut in neutram pariem mirabiii vigore de- cumento fueril, si recensere velim, nimium scripta-
    flexeril, in quadam veluli .brevi labella descrihere ferfenlur 1S9Sin longum. Unde saltcm simplicia an-
    cupio. Quod sicul a me expleri posse non mihi nolainus. Preposilurani monasterii: vir'venerabilis
    prorsus arrogaverim , ita vix umijiiam a quoquam, Fridericus, de qtio supra ineminimus,(<;flp.55), et
    quamvis dissertissimo, estimem coinprebendi. Nec sub eo liic domnus Jbbanhes gerebat. llle ut supe-
    vero penilus reticendtim, ne ipsa parva quse dicen- rior, hunc gravibus verborum conlumeliis persepe-
    tur, si pigro sudario defodianlur, quos possent lucris • etiam publice et praeseniibus 1S98seculaiibus irritaf-
    dominicis subtrahant. bat. Illo diulius-perslrepente, liic tantuin i.lem item-
    ad satisfaciendum terrae se sternens, perpetunm
    Subjeciionem palri et obedienliam tajila perlina- -que
    •tia teiiuil, ut quicqtiid semel ore ille imperans emi- g tenebat sileniium. Cum ille crebro eadem clamofe-
    ira fessus jam et in verba deficeret,
    sisset, hic, lamquam famulus verberum nietuens, ingeminans,
    sinedilatione arriperet. Et in ipsis sialim priiicipiis, Jobannes acsi simulacrum sine vqce diu immotus^
    «jiimpater Einoldus crediio sibi regimine loci vehe- persisteret, ad iiltimum colilmpnam vel parietenv
    menter angeretur, si sibi exteriora curanda essent, .langens, et uteis polius verba quamsibi faceret di-
    e se proripiebat. llle eo tamquam.
    qui longe alia divine speculationismeditabatur, idem cens, conspectu Inde-
    dommis Johannes ei accedens :« Non Iiorum, do. cPiitemptusincensior, quolibet forte residebat.
    iriine, inquid, cura sollicilemiiii, ergo hoc vos fasce post paulnlum motu stibsideiite, ulii placidior ad se
    meiitem redierat, secrecius eodem Johanne abdnclo,
    levabo. Interioribus tanliuii, utxupilis, aniinum inr : t Occidisli ine! > aiebai.
    tendite ; qiiicquid exleriorum est, egp Christi gratia pedibus ejus advolutus
    : « in-quo? Patienlia tua me,
    et merilis veslris adjiilus inibi snsceperim. > Cuin Cum Jobannes > —Ego
    dieebat, occidit : i-Non ita, inquid istc, sed
    iiaque ila omnia ei conimiserit, et ipse in solobeo va- animosilas vestra vos occidit. > Nec pluribus.^lites
    calionem assumpserit, non lamen qttid umquam par-
    Nam isdem vir reverendus hoc
    vniii vel majus idem domnus Johannes nisi eo con- jlico rumpebanturw ut magno
    scio aut consilio ejus et volunlale egtt. Et hbruni unolicet esse nolabilis, celera,egregjusvel
    domnus si ita testis C nalu conspicuus et- insignis omnibiis habebalur. Et
    ipse Einoldus, qiiando intererat, vetus adliuc conversa-
    erat : t Numquam, inquiens, mihi inobcediens fuit, hos ipsos motns animi, quos
    ciiius compescebat, delori-
    nec fiiit aliquando,. qni meet illum in pacem redu- lio inlegrabat, pi'udeiis
    ceret. > btisque ac planetibus uberrimis postmodum.sesecon-
    ficiens condempnabai.
    75. Nec destitit prudens ef sagax -iri utramvisi 75. Nec dissimile huic esl, quod inferinius. Cella-
    partem domniis Einoldus enm diversis exercerei rium ipse Johanncs, Bernacer autcm jam anle di-
    iniiUuioMibiis.Nam pjerumque ab exlerioribus dei elus vesliarium sive cameram fralrum servabat. Is
    industria eum revocans ad inleriora,-eliam ad infr- quadam die cellarium ingressus.vas quoddam, quod
    iniimquodque reduxil oflicium, in quo ne nulu qui- imapum (59i} dicunl, gutijite excipiendsevasi vina-
    dem aliquando visus est renuisse. Jussns praeposi- rio supposilum invenil.'. Eo arrepio , questibus
    tus, paret continuo. Praeposiiiiradeposita, esto de- Johannem aggressus, et vas qqod sui ministerii
    canus! jugiim quietus admiltit. Eo abiens, cellariuini esset cur ita perdilum dedissel, multa congeminanis,
    curaimanum ilico profert.: Alio ibi succedente, ve- illeque nihil Isesum assereret,: « Pro carraria,- in-
    stes ffatrum serva.! nihilo plhs reluctatur. Sic hos--•- quid, .vini non.sic allaminatiim vellcm. > Cui Johan-
    piliiiiis ,- sic jsi ila contigil infirmis, sic quibusque: D nes : i Decem, ait, vascula hujusmodi, carraria una
    aliis imperatis, siiinnia cum alacrilate , moraene- yini possunt adquiri. > Ts domus Einoldus superve-
    scjus ministravit. Quaecumque numinis vel quibus- niens ,. et altero jam abeunte, dum extrema, quar
    lib.et aliis rebus expendit, siiinmam eorum in brevei yixdum finiens Johannes illi eminus loquebatur, au
    nolatam abbati post ebdomadam aul menSenireddi- disset : i Quid hoc, inquid, est? An contendllis? i
    dit, nec minus, quaeque extrinsecusde raliociniisi Ulo prolinus terra. prqslrato : « Non, inquid, praeler.
    qniliusque illata recepisset. Cumque domnus Einol- panem, aqtiarn et salem- quicquam percipias-, dum
    dtishecaudire faslidiens^ quia nihil superfluo eumi licenliam dedero. > Jussa suscipiens, nec ipsi quid
    expendere saljs sciret, non uUra sibi haecreferri inr referens, nec cuiquam verbuni- inde ullo modo fa-
    , •" VARI^ELECTIONES.
    ,sss fcrcnlur c. ,S8«praescniis c.
    j N0'I7E.. -
    (394) Forlasse ideni qtiod haiiapum, vas, Germanice napf.
    279 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS £80
    ciens, triduo conlinuo abstinuit. rEj?forle lonc fer- Ai cedere prseter inevitabilem necessilalem pcrpende"
    ventissimi et ipsa esyile dies fuerant lorigissimi,nec ret, hec velut crimini ducens, penitus respuebal;
    ob id solili quicquain cperis proelermisit, quin ala- cum tamen nulli alii usu eorum, quibus forte opus
    cricr el celer ad univcrsa discurreret.-Nam valitudo fuerat, inlerdiceret. Et haecmagna In eo erat discre-
    corporis ei jusla, et in neulram partem nimia, fa- cio, ut cum ipse sibi austerus et pene indiscrelus
    cili molu per gratiam celestem ad quseque agenda viderelur, aliis nemo misericordior esset. Ipse jeju-
    suflicicbat. nans, alios ad cibum cohortabatur; ipse vigilans,
    76. Ab infimis quoque probra multoliens infinita alios somnuni indulgebat; ipse laborans, alios quiele
    suslinuil. Alii eum hypocritam, alii avarum, alii te- remiltebat; ipse dum bafneis penitus abslinens , ab
    nacem, alii fraudatorem publice appellabant. Non- ipso conversalionis suae teinpore numquam eis usus
    nulli non ettm sectilum reliquisse calumpniantes, in fuisse diceretur, nisi forte aliquando post gravefn
    oculis familiam domus suse, quse cum matre mona- egritudinem lecto resnrgens, si quibus tamen aliis '.
    sterio serviebat, ingerebant dicentes : « Tua huc competeret, numquam dampnavit vel interdixit. k,
    subdolus conlraxisti, ui liberius ea hic possideres, perceptione cibi vel potus ante horam vel postea, in
    et melius quam domj sufficeresliic procurares. Ecce pei'petuum sibi obstrusa, nullum, si caqsa infirmi-
    et geneceum 1B 97 claustrum monachorum fecisti. > 11 li taiis expeliit, suspendit; qtiin ei segrolanlibususunt
    Hec et plura in faciem dum jacularentur, ipse ut carnium ultro ipse oblulit el non rogatus ingessit.
    rupes immola manebal, nec umquam fuit, quod qui- Sic in veslibus, caltiamentis, stramento lectuli, cur»
    dem a quoquam re.scire ipse poiuerim, qui ex ore ipse sibiiviliora, abjeciiora, parciora et duriora sem-
    ejus contumeliosum verbum retulerit. Et hoc sane per elegerit, ceteris ad omnem copiam et quanlum
    silentium interclamores tenebat iratum. Nihil ibi professioni non nimis ,s" obslaret, eleganliora et
    practerquam terrse stralus veniam tacitus poslula- molliora exibuit.
    bat; quod et ipsis, qui lohge ullimi ordine erant, 79. Fallatiam viciprum in his. vigilantissime ob»
    eum frequenler fecisse percepimus. Quippe qui ad servabai, in quibus non facile cuiqnam, etiam si es-
    hoc aiiinium dederat, ut nil tam essetabjectissi- set superior, cessil; sed mex vitip aut Xraudequem-
    iiuun, quo non se ullroneus inclinaret. Unde et libet aliquid petere sensit, omnimodis denegaviL
    ipsas lalrinas fralrum eum frequenter purgasse, non Cum enim, ut diclum est, sub motibus irarum ita
    dubise fidei virorum relatione cognovimus. liiutus jpiodammodo existeret, ubi corrigendi loeus
    77. Si quando ex more cominuni ebdomadamvir advenerat, ibi tinguam excandescere et in verba
    cis suaesusceperat in coquinam, et ex consequenti acriterpungenlia veliementiquodam lerrore videres
    niundiliarum faciendarum, non fere aliquando, nisi G effundi. Nec omnino adulatio, quocommuni pro do*
    gravis eum occupasset.utilitas, vicarium requisivit. lor! morbo plerique laboramus, in eo quod foveri
    Jpse aquam a puleo hausil ,S9Bhumero, coqui- ppsset habebat. In qup ,80°sinuil et niendatii niacu-
    nx iilalam igni suspendit, legumina vel holera lecta culam ut capitale quiddam horrebat, ut si in gratiam
    vel manibus propriis concisa infudit, lavit, coxit et pntentium aliqua eum aliquando dicere necessitas
    apposuit, vasa refeclorum solus elavit, necin pedibus loci aut lemporis compulisset, ita inler utramque
    fralrumabluendis, quod erat linitimum,altefi manda- viam cautus verbo incederet, ut et Cos quantum sa-
    vitoflicium.Elliocquiden>comniune"cum cseleris.Hlud tis esset attolleret, et veritaiis limitem non excede-
    autem ex ore ejus ipsi percepimus, qtiod farinam ad ret. Praeterque communem hodie hominum obser-
    . usus totitis congregaiionis, dnorum vel trium nio- vantiam illo apostolico eum insignem vel solhrii,.
    diorum, solus ipse, uno tnntum ptierule aquam in- quanliim humana paterentur, esse persensimus :
    fundeiiie , commiscuit, fennentavit, in massam Si quis in verbo non ojfendil, hic perfeclus esi vir
    siibegit, sudore nimio in formulas panum expressit, (Jac. in,2).
    <lum pisloribus opera reliqua siiecederet. Etiioc 80. Vigilias ac jejunia in eo prtedicare si cepero,
    niulli, quamvis in conclavi clam omnibus id egeril, " omnium qui eum noverunt ora me opprirheiit, cum
    nota quadam nimiae parcitatis inurebant, cum ille ' vix quempiam hujus aetatis qui-ei in his aeqtiaripo-
    fideleChristo mancipium, ne quid rerum monaslerii tuerit extitisse, concordi omnes miraculo clament.
    deperiret, pervigil observaret, et quod majus-ac ve- Cumque perpetua pene lex ei esset, post vigilias
    rius est, causa sudoris sui praemiis ccelestibtismu- quaniacumque prpfiindilate noclitim aclas spmnum
    nerandi. in lucem usque nescire , andires illum in illo , quod
    78. Sui ipsius curam quam niinimi duxerit, ex mos habet monaslicus inter noctnrnum et matuti-
    liis satis polest perpendi. Gibos lautiores, vestes nale officium, intervallo, vario huc illucque perre-
    splendidiores, calciamentorum nitorem, strati molli- plare curriculo, ei in morem apis psalnios lacilo
    ciem, balnearum fomenta , medicameniorum in murmure continue revolvendo, iiunc circa allaria.
    morbis quibusque ingruentibus aditutronem, et quie- genua fleclere, nunc paululum residendo mox exur-
    quid omnino ad corporis aliquam delectationem ac- gere, et aliquandiu stare, itemque egressus celo
    VARI^ LECTIONES.
    ,W7 egeneceum c. 1S98bausis c. ,S9Sita Labb. corrcxil; miiuis c. ,601) qo c. t
    231 DE VITA JOANNISASBATISGORZIENSIS. 282
    leinpus nociis inspicere , deinde liicernis aul emun- A. tutinrs hujusniodi in eo cernere erat speclaculum,
    gendis aul reficiendis assistere, tum etiam scelas ca- quibus aut raro illum aut numquam lectulum repe-
    nentium revisere, inierdumque retibus texendis quod lisse, njsi minutio sanguinis interessel, cognovimus.
    nocti superesselcxpendere. Sepissimeipsas coramu- Nam noctu vel intervallis, hieme vel esiaie, si ita
    nes praeveniensvigilias, ellucernas dormitorii, lam- forleinieinpestive vigiliselonge ante Iucem expleren-
    quam haecsibi specialiter cura. esset indicta, ple- tui', ul riimia'faligalio compelleret, paulttluni se leclo
    rumqiie etiam ut videbatur ex' superfluo, cum clare reclinans, tam feslinus ilico resurgebat, ut nec ob-
    lumen effunderent, corrigens;. mox oratorium quam dormisse quidem crederetur. Illud atttem sepe ex oro
    Jatenter possef ingrcssus, et coram allare prqstralus, ejus ipsi audivimus, quPd ab ipsis conversalionis
    diulinis planctibus et suspiriis, ut cuslodes audi- iniliis lioc adversus somnum roalulinis horis conti-
    rent, cuin multo lacrimarum flumine sese cbnfi- nuum traxerit bellum, quod numquam superare. va-
    ciebal. lnerit, quin.hisdem horis semper sibi rediret infe-
    81. Inrte aliquando ipse sigrium ad vigilias.con- slior : e Ex veteri , inquiens, saeculi cdnsueludine
    crepans, nihilo segnius cum eeleris psalmorum, bra- liunc liiihi blandum hostem nulrivi! > — quia no-
    tiohum vel lectionum communiumopus exequebalur. ciibus vigilans mane somno usque in multam dierii
    Que lunc temporis utique ut feryenlibus conversa-I I iridulgebat — « Unde huc usque eisi non videam,
    lipnis iniciis, et riumero et lqngiludine et moradi- crepusculum lamen adesse' ipse coiidie somnus pro-
    ceridi mullipliciiis extendebantur, qusepostmodum nunfiat. >- -
    pusillaniniitas imbecillium in nonnullis compulit 83. Ad superiorem scientiam aifle coriversionem,
    coartari. IMam.el oratiqnes noctu lerjnsemox signo iisum leclionis in quibuscumque divinarurii litlcra-
    dato ad vigilias multo prolixiores fiebant, et post rum libris tanlo siudio adjecit/ul eminentissimorum
    ipsas, omnibus pnriter in cbqro rcsideniibus. 30 dpctorum fere ntillus eum praeterierit, donec Spirilu
    psalmi a 119"» usque in finem psalterii, in ternas sancto pracvio ad omnem, quantum riiorlalibus fas
    Orationesdenis distribulis psalmis, singillalim silen- est, Tioticiam 1M*scripttirarnm pervenerit. In his
    tio dicebanlur. Erantque primi decem defunctorum, priinuin moralia beati Gregorii ordine quam sepis-
    medii famiiiarium, extremi generalium. Brevioribus sime percurrens, pene cunclas ex eo contiiienlias
    esliyis noctibus et festis diebus 15 lanlum cantica senlentiar.um ita merooriaecoinmendayjt,"ut in com-
    . graduum,-lerna similiier oratione distincii. Leclio- niunibus exoiiationum sive loculiontim confa.bulatio-
    nes hiemalibus vigiliis ita. producebanlur,!ut propbe- nilius omnis\ejus oratio ex ejusdem Jibris decurrere
    tis, qui Ealendis Novembribus ponunlur, duabus videfettir. Nec minor ei Auguslini, Ambrosii, Jero-
    fere ebdomadibus expensis, aul denuo a quocumqtie ' •""ninii, vel si quis antiquorum ad manus venissent,
    eorum repeteretur ,601,aut alia quedam adderenlur. lectio erat; c-t quia ad id temporis, utpote studiis
    Unde et eundem virum sub una.quondam lectione frigentibus, pene nec ipsi codices inveniebanttif,
    Danielemlottnn , dum tevliiis lecturus assnrrexisset, Atigusiini in Johannem et psalmos et de civitateDei
    explevissepercepimus. Item-post diesnaialiciosapo- inlegre perlegit, poslremum in libris de Trihitate
    stolus, et a sfmlua^esiiiiaepiaticus (395) usque ad niulta inlentibne sudavit. In quibtis cum de dialecti-
    dies passionum, et in ipsis Jereinjas. integre, ad vi- ' cis ralionibus quaedamoffendisset, maxime ubi prp-
    gilias legebanlur, quorum nunc pluriinum ad.mens3s pter denioiistTandamrelalidnerii Patrisad Filiurn et
    »
    ..suppleiur. Spiritus ad utrdsqiie, eam qtioedicilur « ad aliquid
    82. Et super Iioc post reliquum cursus ,eo! no- caihegoriam iiitrodiicit, ejusque occasione' de omni-
    clurni vel psalmorum consueludinalium,. usque ad "btis quoque decem praedicamentis striciim qusedam
    signum crepuscnli a pluribus plerumque psalterium commemorat, scdlasticam niox super bis sibi ape-
    singillalim ex integro dicebatur. In quibtis cum-ce- riendis expelens, ab ipsis iritroductionibus Isagoga-
    teri aliquando quid .remissioiiis expeterent, bic ila rum labofeiri arripuit lectionis.In quo ctiiri diu in-
    infraclo robore somno repuguans adiiullam fere ce- .. genila sibi vivacilate ingenii, et nt in rebus ceteris
    debat lassitudinem, ut et tpto quantum id protende- . quasumquam arripuerat, indefaligato 160slabore
    retur pervigil starel intervallo, et mattiiino offi- luclarelur, repenle domnus palef Eiuoldus medios
    cio "'* vel primse horae, quse continuesubsequitur, prsecidit conalus. Is enim rerum earundem jarr»
    olim
    cum psnlmis scplem peniientiae et lelania explelo, sludiosissimus, et quanto labore ea conslarent ex-
    mox lectioni accedefet. Ubi cum ei aliquando ipsa perlus, tempora ctunin hisfrustra nolens expeiiilere,
    vincenle natura somiius pbreperel, a-codice se sla- brevi probibilione averfu, et ut animum pocius sacra
    lim exculiens, huc illucque psalmi quid semper de- iectione occuparel, ubi saiis siiperque et scieiifiaeet,
    murinurans stiaciabalur. Maxinuimque acstivis ma- quod majus esl, edificationis ei doctrina suppeteret.

    i ' VABL* LECTIONES.


    . »301repeterentur? >«"ita Mab. rursus. nocturni c. 1603efficio c. i60Vnocitiam c. wt indefeligato t.

    mim.
    (395) Idcm qitod Eptaleuciius, id estPcnlateiichus, addilis libiis Jo.-uc el Judicnm.
    283 JOANNISABBATIS.S. ARNULFI METENSIS 2'Si
    Ule qui obcedientiae.limiteiri transgredi iion ,"l!, se- j , riiiium gravabatur, non tanien ul quisqtiam e'ofuni
    mel jiiraveral, mox/incepiorenuntiat, et in divinauta hocvel leviter persentiret; nam qd omiiemcopiam
    principio se lotum transponit. PraHerea Gregorii-.in eis quantum vellenlnon deerai, el ipse cnm eis mulia
    Jezechielemmultoiisu detrivit, ulpenememoriaYcom- juctinditate ef condescensiorie sese gaudentem et:
    mendasse videretur.Ad summam ejusdem quaecum- comem in omnibus exbibebat."Sed duin postmodum
    qneessent beati Gregorii, unice pracler celera am- spirituaiibus quibusqiie collo.qtierettif,dolendo inge-
    plexus est. mihabat, se nurnqiiam ita seciilaiium conversat.ioni'
    84. Quaniquam non inter hsecvitaeconversatio- vel ad breve posse inleresse, quin aliquid dc eon-
    nes vel dicta quorumcumque sanclorum, peculiari sueto sibi modp ccnversationis deperderel, insuper/
    slilp dccisconscripla, non eum prsclerierint, quippe el rerum fratrum plurairiviftis expenderet. Namiu»
    qui ex jpsis in usum.proprie conversationisnormam faniiliariter dicebat, dum sermociriaiio aliquando
    sibi assumpseril Antonium, Paulum, Hilarioncm, incideret de fralribus res foris curanljbtis, quod jion
    Machariiim, Pacliomium, et reliquos heremi secta- tam crebro eos per sc ea agere espcdiret, et verbO'
    tores, tnm Martinum maximum et saneiissimum politis ministfis laiCismandarent, ipsique clauslrjv-
    epjscopuni,.Gerniantim ad hoc et qtioscimiqueau- se-cohiberent-:« Nemo, inquiens, aliquando me rna-r
    slerioris vitaepeiiegerat, si tempora paterentur, for- B gis cariiiius exlilit, et qui plus lcnafiaeargueretur^
    sitan attemplare molirelur; quod iiiique ex ea quam et revera-qui parcior ,MSforis cssel, dununodbmor
    arripuerat casligatione dabatur conjiccre. Queni ta- naslerio totum, ut opus esse cernebam,"convehere-
    m.enclsi iii laboribus corporeis disparem, in viiiu- fur. Sed riumquarii, inquid, polui- tantani adhibere-
    , libus aminsenonfecealium niagis ipsorum semuhim, diligentiam. ut quociens cuin eis' comedi, non fere-
    . lioslram vidisse aetaiem, certp prpferre non trepida- lania expenderem, quanta frairibus diario consuelo-
    verim. Johannis ciijnsdam Alexandrini pnlriaichse, suflicereiit. Gum enim quilibet, inquid, yianles pri-
    (|uejn F.leimonemcognoniinant, acliis pene memo- vatorum seu majoiitm, si qui in illa velilla posses-
    riae relinens, in,.oninilnisfere ser-monibuseum grala sione,.-quaecsset monaslerii, ex-hionachis adesselr-
    cl amica dulcedine reducebal, audientesque cx eo perqnirerent, ut fofte me ibi coinpererant, specie
    multa attentionissuavitaie retinebat. sahttaiidi divertentes, non: eongrue. ihiogati mcnsa>
    ,.'85. Et quia de singu'is pefseqni operosjim nimis poieranl ablegari. Et sic ntique non poteram obser-
    videlur, quorum non niinof eum scientia vel iniila- -vare, nl.queque ffalrum foris eranl, vel quseque-
    tio assiiefecerat, illud miraculo omnihus erat, quod quoquo ingenio adquirebanLuf, irilegre, ut aniinus-
    cnm in his tanturn exerciiii haberet, nichilo lamen eral, moiiaslerioiiiferreiiiur .*""'.
    qiiaRcuniqueinrebus exterioribus agenda essent re- C 87. ln-ipsis judiciisj etsi ab -aliquibus nblaretuf,-
    millebat, quiu circa divcrsa discurrens et singulis reclitudinis vel jtistitiaeIiinitem nullatenus excede-
    ordinandis prseceptaconsljluens, omnem totius mo- -bat. Ubi superbia vel conlumacia quosdam supinos-
    nasterii in tam mjiltiplicibtisartibusvel ofiiciis rem vel effrsene.sreddiderat,. duin equala forle ceterisv-
    strenue procuraret. Cumquepossessionuni.mpriasle- colla refringerel, eliani si polentiorum palrocinia-
    rii universa in eum cura recnmberet, rarus lamen sibi parare contenderent, nullo polerat inclinari. Ad
    illi ad eas precessus, potiusque de ipso monaslerio id deinuin tota sibi speclabat intenlio, qiiicquid ju-
    queque foris agenda essent dictabat, brevique sub stilia adquireret, lotuni fideliter nionasierio iriferre^
    tempoveministris evocalis, inensi.saut amplinsquod el illud optime cavil, ne sacculus monaslerii quali-
    ipsi exjdetum referrent edicebal. Cum eminentior bet umqiiam doii vel miserorum fraude vel calami-
    qusellbetcausa eum exlraxisset, el ad causas' agen- tale coiiiaminaretur. _Esiimaveril qoisque quodve-
    das residere eum necessilas iinpuljsset, id qiianto Jil, ego certa fide libere pronunliaverim, illurii et.
    cilius negocia rerum paciebalur acccleralum, fesli- seinper odisse iniquilatem et cavisse, et Domino.
    nus, iiii,erdiim.qiioque160r nec pranstis, monaste- gressus ejus secundum eloquiumdirigente, non eaih
    rimn repetebat. SI quando foris nninere res aut illi quantum hnmana paciebanlur dominatam fuisse.
    lempus exigeret, in qiianlnni poterat cybi yel pptus D Qni usuris-euni inservisse, el-sub Specie moiiasieiii
    mensuram monaslerio solitamcbnlinebat. Nanislra- necessilatum lucra undecumque aestimanl eonges-
    tus numquam regulam commutavil, ut plumaiii sibi sisse, ex suomet illum ingenip nietiiuitur.
    ullalenus praeler capiti lantum substertii perniitte- 88..Non quod in eo iale quil aut viderinl atil ceiio
    ret. Qnod ex ipso inagistro suo doinnoEinoldo, qui didicerinl. Commodabat equidem plurima et reci-
    ex ipsis iniciis liocin. fniein usque domi forisque picbat, caulus ne quo dolo debiioriuri faUefeiur, ct
    servavit, ul vere discipulusdoctori regenerans pedi- secundum illul Persii (596):
    bns est subsecutus.
    86. Sedetin ipsis prandiis secularitini causa plu- Tocluset ad calicemyigilaalislertere naso,
    VARI.E LEGTIONES.
    ieocin c ife>7^jq c. iw paviior c. ,603ii;ferenlur c.
    mjM.
    (398) lmo Juvcnalis Sat, i, 57.
    285 DE WA JOANNISABBATIS GORZIENSIS, 586
    quodisle meliori mutaverat arte, ut prudens. dispen- A durabili robore cofnpegit. Taceocpronas tam lumi-
    saior dominicsesubstantiae, summa industria obser- noso fulgore a laquearibus dependentes, lampades
    ,6U diversas, candelabra iaa-
    vabat,.ne quid rerum monaslerii deperiret; illud locis et ordinibus lam
    sepe de diclis beali Gregorii ad -quendam diaconum torum ponderumac specierum,. simul cum his vasa
    res ecclesiasticas curanlem commernorans : « Res, pene sine nomine,-omnia argenlo solidb perfecta.;
    inquit, hse necraea. suntnec tuae; ita age, utdehis ad ultimum campanarum eam qnnevisilur el nume-
    ei cujus sunt rationem redditurus. > Si frumentum, rosilatem et enormitalem , ceteraque -operuin ejus
    vinum, sal, vel qusecumque ad cibum pertinentia, insignia, quibus perilissimum ejus, ut eral in omni-
    similiter ad vestilumicommodabantur, ejusdem men- bns fere artibus, en.ituit ingenitim.
    surse vel.quantitaiis reposcebanlur, ut. nihil supra 91. Que utique et niemoriam prasterlabuntur, et
    exigeretur. Argenlura pondere juslo commodaba- si.que succedere possunt, persequi temptavero, nec
    tur 1610';nec ipsura quod moneta jur-e exlorquet, prorsus ad expjendnm siifflcietpaiiperrinii seimonis
    ullatenus petebatur, sed quaijluiii quis accipiebat angustia; et in lantamea exuberanl copiain, nt elsi
    aut dabal, aequalance refundebaliir. ab aliquo forsilan possent explicari, non edificato-
    89. Nam ex laboribus agrorum vel vinearum, in riam oblectaiionem, sed ut nostri mores scip etaljs',
    quibus sumrria arte pfsecellebat summoque studio B tedipsam omnino facerent lectionein. Unde ad aliii
    erat assiduus, jn lantam. suppellex monasterii co- ceuseo transeundum. Sed ne forte quis supra qiiam
    piam ei divina cooperante gratia exuberaverat, ut res se habeanl in hujus viri favorem-ferri ncs tacite
    nulla eum inppiaecausa ad aliquid eorum rriipelle.- denotet, et hec que huic asscribimus magistri pocius
    ret, quui potitis ex ipsis. laboribus cum fratribus cuncta fuisse, id nequaquam abnuimus, immoita esse
    abundanter stiperessent, plurima venundata qui- plane efferimus. Ejusdem enim patris et magistri
    buscumque rebus vel in prsesenlibus vel in fuiurjim domni Einoldi j.ussionibuset ordinatione cuncta per-
    provenluris sufliciebani. Lrde et res oiiniis familia^ ficiebanlur, nec aliqtiid hic aliquando temere arripie-
    ris alebalur , et ornatui multa suppeditabant. Nec bat, nisi quod ore illius primo exisset. Verum citius
    alia erant ei rerum temporalium lucra, quam opus hisoccui-ritur, quoniam facia discipuloruhi in Iaudes
    ruris slrenue exercere,. salinas, qtjae una tanlum redundant magistrorum, et nec ipse domnus Johan-
    parle regionis ipsius que VicttS (397) dicilur haben- nes ad se umquam quicquid egerat replicabat, sed :
    luf, extruere, ut in loco eodem pltires quas dicunt Sie ipse, inquiens, jussit, ita et exsequor. Sed non
    palellas,,partim ex inlegro cum ipsis sedibtis emptas, ob id iste.expers operum eorundem meriio dicetur,
    '
    partim que juris monasterii erant reparatas, miilto cui labor lolus sudayit, illo dictata tantuimodP
    usui imposterum profuturas paraverit; cum molen- dante. Quid vero inler quosquam hinc frustra causa
    dinis fluminibus causa piscium obcludendis, piscinis conlrahilur, cum inter ipsos neuter neulri quid ali*
    privatis parandis, gregibus arnientorum, pecudtiin, quarido disconveniret invenerit. Pater stium esse
    avium domeslicarum seu agrestium, lum qtioque fer quod filius, filius quicquid ipse congrue egerat patri
    rarum alendis insiare, ul quibuscumque.usibus fra- reputabat. Nec cenjuncliora a sectilis Christo teste
    trum atit infirmorum, exirinsecus quoque, vel prse- paria sibi convenisse fatebor. Si credilur, fidei mer-
    sentium vel supervenientium, ad omnem semper co- ces certa ; sin minus, nobis, quod certo cognovimus,
    piam superesset. certo etproferre nemo obsliterit.
    90. Magislrisarlium diversarum undecumque con- 92. Gum mens multa suggerat, et ad specialia ac
    ductis, primuiji claustrum rnnro in modum castri singularia quedam ipsius iangenda jam iinpacicns
    undique circumsepsit, quod hodieque non modtim nonretineat,de lege jejunioruin quam sibi indixerat,
    iniiiiitipni, sed et si opus sit opptignationi adesse quia sttpra pene prselerieram, quam breviter potero
    perspiciiur. Deinde oflicinis intrinsecus pecessariis, prius perstringere cupio. ln ipso mox conversionis
    quoniam antiquarum ruine palebant, dum ex novo inilio, tolum deinceps lempus, exceptisTestisdiebus
    resurgerent, inslitit indefessus. Tum demum decori n vel occasione alicujus inevitabilis cure corporis vel
    domusDei in diversis ornamentorum generibus stu- inlirmitate seu hospitum condescensione, jejunio
    dium adjecit. Pallia, diversorum generum velamina, disposuerat dedicare. Quod et aliquandiu, ct robore
    in usus saeros varia indumenta j ut sacei*dotalibus adhiic juveniuiis el pristine olim in seculo fiducia
    ministeriis.nulla deessent, lum et yasa usibus sacro- casligationis, vivaciter lenuit, et lamquam nihil
    nim ex argento, onihia opere solido atque eleganli omnino gravaretur, ut leve quiddam nec fere, sen-
    paravit. Inde et tumbam marliris aggressus, tain tiens, agili corpore, ccrde vultuque laetiore peregit;
    ipsam quam qua?cumque in diversis oraloriis erant hisque diebns nihil praeterpanem sumebat el aquam;
    allaria, lammims argenteis auro deeenler insignitis, et in ipsis quoque omni parcilate adhibita, ut hon
    ad hoc et ambonem evangelio recilando operuit, et fere plus medictate panis qui integer libra appendi-
    VARI_ELECTIONES.
    ,ej0 ccihmodabatur 1. vel-cpmmulabalur in marg. ,611eamc?
    NOTJE.
    (597) Vic.
    *87 JOANNISABBATISS- ARNULFIMETENSIS 288
    lur caperet, aquae quoqtie simililer ultra mediiira A seculares arbitros esse cavebat. Quamquamigiuir et
    mensuraequsefratribus apponitur vini, yix quicquam aJiorum lempoium certa jejunia, auf qualuor amii
    adiceret. Salis, berbarum virentium; aut alicujus lempofum et sdlempnitatumsparsim per annnm or-
    talium, quae absliiientibus non inlefdicuntur, quic- dine¥suo"161Tocciifrentia,strenue,sitantumsecum
    qttam penitus nec adlingebat. Hoe et ipse domnus res ei esset, peregerit—nametsi¥,618glqriae semper
    Einoldus, dinn ipse se ipsum experirelur, interim fugitans, ilinere vel hospile sepe resolvit, hosclamen
    permisit.Postaliquod deinde tempus cum eum valde duarum in annp quadragesimarum veta fere num-
    perspiceret defecisse,-nec lamen a coepto cessafe quam praeferiit —, reliquo anni lempore, qhanto
    sed ultra vires contendere, moderale conipesctiil, scilicet fratrttm bina refectio tenditur, communiier
    et ut magis quod ferre posset eligerel moiutit. In sine aliqiia adjectione vel diversitate conyixit.
    tantum namque jam sese confecerat, ut die quadam 94. Cyborurnquicquid parabalur, nullani faeiens
    cunifralribus adortum egressus dum operi enixius differentiam,nec viliora sibi affectans, nec lauliora
    incubtiit, corde repente deficiens citiusque claustro detrectans. Qualitali coctioriis, qha cseteris mi-
    se festihans recipere, in media via prclapsus sit nislralum est, usibus suis umquariialiquid adici vel.
    1619
    permisil. Panis sequalisetsimilis, vinuni
    atque inter manus dcductus. g rnutari
    93. Itaqtte regulam tolerabiliorem assumpsit, ut ejtisdem mensure et saporis, riullo universalitati
    duas tanlunr quadragesimas in anno perageref, diversum aliquando luit. Festis diebus,quibusquam
    unam anle nativitalem dominicam, alieram- anle iaulius etexquisitiusfraterna jucunditas in Ifonorem
    pascha. Priorem quidem afr -Idibus Seplewbribus. DPminivel sanclorum polest apparare constievii,
    cum nona hora fraires prandium repelunl, inci- qusp.cunqttcapponebarilurHbere sumebat. IIoc non
    piens, sequente roox ab octavis epiphaniae,6,s domU ulor, illud -affervetpara; numquam ex eoanditnm.
    nica lertia et quinta communemceleris ienens refe- Ha in nulio aliqu.inddciboel potu notabilis appare--
    clionem, reliqitos^1-"3 qualiior abslinebat dies, pane bat. Quin etipse, tit taliurri adprime peritus, parari
    tantum et aqua lege ipsa conlenliis qtiani dixinms; llec quam lautissime his diebus faciebat, et nuUo
    Sin vero feslus quilibetdies incidisset aut liospites apparente type sumebal. Cbrpus ei" pene naltirali
    superyeriissent,eosdem quoque refeciione mutabat. semper insolubilitate duruerat; ul diflicilecibus iri
    In sanguinis quoque minutione, qttam plus mense eo decoqtferelur:Inde pociones berbarum atit ple-
    differre vix polerat, curara corpbfis non respttebat. mmque quaead id facerent vel condncerent pigmen-
    Ideo auiem.lanio prius lempora prseveniebat,nec torum, libenter sumebat; histantiun adniissis, re-
    propinquiora ipsis 16,!ksolempniiatibusexspectabat, C liqua medicornmtam diversa arte confecta-recusa-
    ut si forte quemcumque dierum dispositofum ali- bat. Jlliid 16a0certestimmonisu servalinn est.ut vix
    cujus laliuiricasus praeciperet,stiperesset ei in re- attt ntimquam in ebrietateriiaulcrapulam cx quam-
    liquum, qtto eosdemdies recompensare 161S sufliee- libel praeler solitum suinplo cybo vel polu deducere-
    rei. Unde muitotiens cum ila contigissel, ut es tur, vel unde quicquam consueii operis rei divinae
    prsediclis occasionibusaut aliis quibusque acciden- noctu vel irilerdiu intermittere cogeretuf. lta et
    tibiis lola sihi ebdomada aut forle durevel ampliu! foris communiler celeris convivari videbatnr, et in
    volo expleiido impedirentur, mox oblata reddituii- ipso conviclu sibi Statutam percipiendorumalimen-
    libertate, nuniernm praetermissorumdierum, conli' lorum mensuraninon excedebat. In illiid apostoli"-.
    nuata binis aul amplioribus ebdomadibus cohlinen-• Scio et esurire et sdtidri (Phil. iv, 12), eiinr.pn»-
    lia, dominicadumtaxat vacante, cunctis qui vide- ceteris liujtis temporis summa arte etquadam veliiti
    banlsliipeniibusvel dolentibus instaurabat; itaque disciplinaiiisiitiilum et coiisummatiimpalam eniluit.
    ne ex volivis quadraginta diebus illo vel illo lem Nec enim esurie demissior, neclrefeclione*u" uiii—
    pore qitisquamprseleriret, callidus nimium observa- quam apparuil elatiof; Ad summam; pcenileniiaefi-
    lor ihvigilabat. Plerumque cernere erat illum ips:t, gorem euhdem 16!1ttsque ad finem viloemira perse-
    quoque praescire ftiiura , cum taleiri contiriiialioheni D verantia tenuit, quodque tantum siiperexcellit, nt a-
    jejunii tamquam ex inproviso arripere videbatur nobis quolibet sermone expleri non possit. Uhdehis
    Nam ita sepenumero animadversum est, -quod cuiii modo imposito, ad ea qusede exterioribus ejus geslis
    sicomnis remissionis ignarus ferveret, subsequenter scire poluimiisstilum vertamus. In qriibus.paiijm
    atil nunlio 'jut aliqua inevilabili necessitate niona- prudentia sagacis ingenii et robitr animi virilis
    slerioprogredi pogebatur; nam quamdiu foris eral , graliae supefnaeadjuti; parlim sola divinoe virtutis
    humani diei (598) latrocinia 1616sollerler attendens, operatie, ubi humana adesse neri polefant auxilia,.
    sccieti sui, cujus Deo Uuilum mercedem servabal, sttnt demoiislrata.
    VARIJE LECTIONES.
    *•" t';<iL. epi c. ,618»7«Mab.. veli jam deesl; vel quos L. male. '"'* ipsi c. ",MSrecqmpensaret c..
    ", 6 ita codex; an lenocinia? ,B" voces asterico nolatas ex conjecturascripsi, lacunas codicis explere ag^
    16!*lllud — excedebal desunl apud Labbeum. ,Ml n»
    gressns. ,61Sila L. loxjdm deest. ,61°non deesl.
    L. vox jam deest.
    NOTJE.
    (398) Id esl lijinianiopeiis; cf. Pauli Ep. I, ad .Corinlh.iv, 3
    S89 DE VITA JOANNISABBATISGORZIENSIS. 290
    95. Cum (599).primo, ut superibr lextus docuit,, A stiinularet, et jam ferme triennio episcopus loco
    Ibidem sancli viri prompta dpmrii Adelberonis epi- abstinuisset, foile proviroquodiijn jurismonasterii,
    scopi volunlaie adlocurn Gorziam jam dicium con- qui rebus quibusdam episcopalibus praeerat, Johaif-
    venissent, aliquandiu quidem ope ejus in piiinis nes Mettis advocatur: Blande primum ab episcopo
    sustenlati sunt, quia necdum Tacultas ei fuefat, ut coiiveniiur, nesibi quodpetefet denegafet. «Vestra,
    depossessionibus monasterii, quse jam abliinc longe inquit, peticio jussio est. — Virum illum , inquit,
    retro beneficio seculafium cesserarit, eis aliquid milii cedas rdeposco. > IUe paulo commotior, nt cui
    restiiueret. Inde cum aliqui divinilus inspirati fama mens longe alias inlendebat:- « Exemplo " ^686,in-
    bonaeopinionis illuc coiifluere cepisseiit, ct Sancle quit, fabule David nunc utimfni, ubi dives innume-
    congrcgatiouis augeseeret multiludo, res vixdum ris quas habebat ovibus parcens, hospili superve-
    tenuis exiguum prse ea quse tunc non larita, nedum nienti unicam padperis- ovem vi abstraclani jussit
    ad eam quaeposi futura sperabalur in dles magis apponi. Sic cum irifinita reliqnorum copia abundetis,
    magisque augendam numerosilaterri, pollicebalur unum liunc nobis pauperibus praeripitis. > Adducto
    stipendium. Ad boc et idem vir sancius Adelbero, supercilio cum se ille, vix aliqua animi commoti
    regno lunc diversis perlurbationibus concitalo circa verbo.signans indicia, averlisset, Johannes se e cpn-
    plurimas curas distejitus, niinus eis"solito prospi- B spectu proripuit. Fridericus hionachus sancti Huc-
    cere polerai.lnde compulsi.jam aliena'solatia pene berti, cn-jiis supra menlio factacst (cap. J55), sub
    quserere deslinaveranl. Et quia sub idem ferme feni- ipsa ferme bra ingrediens, et ex vultu dejeclo ani-
    pus (DCCCCXXXIV)Ogo prsepositus turic sancli miim perpendens :•< Quid, inquit, supeiHiiliavobis
    Maximini, felicisposlmodum exempli,a S3_eularicon- sic video dependentia? > Nam bunc, ubi commolior
    versatiohe se restfinierat, et ope ducis Gisleberti esset, habitum yelud naturalem sibi indtierat. «Ab
    idem hionasterium ad regularem. conveisatione» boc, inquit, irisano Johanne, ut.numquam antehac a
    reduxerat (400), cjusdein pio molimine prseposiii quoquam ,-itacontemplus sura , ut nce pro homine
    illo se transferre aliquaiitisper assensum flagilave- urio apud eum intercedere voluerim. > Ule conscius
    rant*,6ss. quse extra conflabantur consiliorum : « Nisi, inquit,
    96. Curii iriter liaec domnus Einoldns rem flu- prbvidebilur, proxime cunctis"-eis carebitis. Nam
    ctuantem saniori coniprimens * •ratiorie'16",:quadam cuin duce et praeposito, quia a vobis paruin sibi
    die ihler cselera exortationis veiiia omnes sic allo- adest auxilii, eos jara dudum conscivisse cognoyi;
    qtiilur : « Scriptura, inquid, asserit (Prov. xvi, 7), ulque in sancto Maxiinino traducantur, oeius matu-
    quia cum placueriril Doriiino viae hom.inis, iniiiiicos ratur.: > Concile Johannes revocatus,:et cur injussus
    quoque ejus convcrtet ad' pacem. Neglegentiam ergo 'G abissetrogatus^cum silentium tremebundus tenerel:
    npsiratri hinc adverlere possunius, quia si eo que' «.Non le, inquid episcopus, tam animosum crede-
    oporttierat studio mens nobis iri divina intendcret, bam, nec in re lam fere nulla iia difflcilem estima-
    facile Doniino fueratviruni luinc flectere, et nobis bam. Pelo igitur; hoininem vel usquead aliquas in-
    comem i°s4 et behelicum reddere, et cor ejus ad ducias mihi cedas. i> Ille quit- in causa esset inlelle-
    quod iiobis expediret converlere. > Pluribus deinde, gens — nam paclio pecuniae inlererat. -^- « Quan-
    qu_ead ea conducerenl, eos exortatus, et ut novitatis -tumctlmque, inquit, jubelis? » — < Ad quadra-
    suse conversionis memores, qni eis tunc ferver gtnia, inquit, dies. > -Et ille : < Eliam ad annum, si
    fuefit," relraclarent, et ne quid nunc langui- plaGet. > • ,•-• ' ..'-
    dius frigidius ac rieglegentius apud .-se ageretur 98i Non diu posl haec episcopo quiescenti persona
    caute perspicei-ent,' ac si quid horum seiiiirent qusedam terribili ac minaci vultu apparens, hec
    oiiihi vigilarilia instaurare eontenderent, lantos sibi cum quadam austeritate dicefe videbalpr: «Bo-
    reperite eis animos reddidit, ut nunc singuli, , num bene cepisti, seda cceptis nimiscitodefecjsti.
    nmic OhiiieS,iri novam quandam converSatiqnispu- Gave" rie* hoee ¥1J!" defeclie niajprum libi causa
    gnam acriter conspirareni (DCCCCXXXV).Ad con- sit ruinarum. Repara ,68Squse coepisli, ne in dele-
    suela quisque et regularia majora ,62Set productiora riora -proeumbas. > Experrectus et secum mulla
    adjieere; ipsa licitasponte sibi subtrahere; cybo, pertractansdeopere a se cceploreligionis, et lanto
    potui, sofrino,' linguae, seu cuilibet corporis re- tempore neglectam ,S29'iianc esse, eommoiiitiopem
    quiei, minimum quiddara indulgere; ut lunc non sine acri dolore perpendit. Cubiculario mox cui-
    primuni quasi cohversationis initia viderenlur arri- Malzilinocognomenaccito. « Summa,.inquit,jnaturi-
    pere. '-".. tate Gorziam proficiscere et abbatem 18" Einoldum
    97. Cum interim praedicti Ogonis, praepositisancli buc conlinuo adesse jubeto. i Ipsam forte noctem
    Maximini, dticisqueGisleberti suasiodemigrarido eos abbas Meltim egerat, ac diluculo reditum parabat.
    VARI.E LEGTIONES.
    'S!Svox deest.—praebueriini. Verum inler Mab. 16s3 mens ratie e coni. 16S4comen c. >e" majore c.
    1638 suppi.
    deest. ,s"-ne b. supplevi,Ua locoexesomederi conalus. ^* 8 Repera c. le29neglecta c.
    1630UaL.vbx-jam
    abbatum. c.
    NOT*'_
    (599) Cf. MiracnlaS. Gorgonii, c. 10. (400) Cf. Mir. S. Maximini, c. 12.
    291 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS 292
    Moxque matulinis .diclis abcedens, cum porte civi- A defuerant, nisi simul totum accipere recusavit. Sed
    tatis accessisset, ciavesque ibidem opperirelur, ecce et annona anni praeteriti adhuc recondita jacet,
    nuntius ad se accersiendum missus adprpperat, ipseque minister partem non niodicam.suis usibus
    coque ,631viso ac salutato : « Labore, inquit, me re- sequestravit. >
    levastis; nam advos buc evocaiiduiiimittebar, domi- 101. Jphannes celeriler equo ferro imposito re-
    nusque vos cpnlinuo sibi jussit adcsse. > diens, el in aurem quoedidicerat abbati Ipculus, mi-
    • 99. Ulomox advenicnlerequetam repentina epi- nislrum episcopi' hora circiter quinta conyeniuni,
    scopo stupefacto, ut ingrederetur-jiibetiir. Saluta- qui tunc forte apud prsedium nbrnine Laium (405)
    liorie invicenidata et reddila-: < Diu, inquid episco^ cum comilissa Eva tuncvidua (406), ctijusipse tunc
    ,633vocabatur.
    pus, est, quod rebus aliis obstantibusGorziam non advocatus erat, mprabaiur; Albulfus
    veni; sed Deo volenle animus mihi esset illue ve,- Is mandalo episcopi accepto: < Ho.die,inqtiil, hic
    niendi. — Cum maximo, inquid, vos videbimus gau- quespmanele, cunctaqiie proebebo necessaria, do-
    dio. — Precedile, inquit, vos, ct quo die ul eam neC pracmillam, et condigno vos ibi honore exci-
    videbilur, resignalo Eranl tunc dies jcjunii qualuor . piam. > Quibusdam asseiitieiitibus, Johannes pro-'
    tenipoium-mensis seciindi (401) in crastinum, et fectionem sine dilalione instimulat. Senioribns qui-
    eis exaclis ut lieret dixit. « Non opusest, inquit B husdam dicenlibus, puerilia haec esse consilia, et
    abbas, ob Iiariccausam differri ;'sed ipse hodie prac- pocius ea dje ibi quiescendum, friistraqtie esse abs-
    cedam, et cr-asvos liora qua videbitis exspeciabinms. qiieulloopere labprare, abbas : « Salius, inquil, est,
    — Hora, inquit, terlia veniam. > Craslina profeclus, properemus. > Johannes celer.ius praeciirrens —
    cumjam monaslerio propinquare cepissel, loco qui nam non plus leugas tres aberant—refectioni habi-
    dicebatur Ad c.rucem,equo dejectus ac discallialus, lem domum in villa ipsa praeoccupat, caetera.quead
    sic usque admonaslerium ;pedes incedit:!Exceptus," id diligenitjssime praeparat. Moxqne hoi-j;eumin-
    oralione facta, convenlu advocalo, vestigiis eorum gressus, callidus omnjum exploralor, ut sibi erant
    supplex prosternitur, neglectum sui circa eos ad id praedicta;ordine cuncta -inyenil.'Census collectorem
    usque teinporisaccusat, spe de se meliori eos dein- conlinuo advocans, ne quit ex tPta quam penes se
    ceps recreans *, veniam 163*summissusexorat. Ea adliuc retinebat stunma prcrsus sit diminuluin
    facile irnpelrata, Tillam qupndam jtiris monasierii,- usque in proesenliam abbaiis et mjnislri episcopi,
    qiiam etiam lunc germanus ipsius Gozilinusin bene- vehemenler ex auctqritate inlerminatu^. episcopi.
    filio retinebat, quoeWaringisvilla^Oa) dicitur, eis Inlerca abbalqm cum suis adyeiiientem lautissime
    conlinuo conlulit; dans mandata minislro, utiiisi exclpit, niiriistro in crastinum exspeclalo; ab-eo
    omnes reditus integre abbati assignaret, si quid C stib noctem clam nunlius nlisstis censorenique con-
    ffaudis ibi niachinaretur et doli, maledicto Dathaii veoiens, ut sibi peccuniam ^63*quam pridem attu-
    alquc Abiron sub Chrisli praesentia mullaretur. Jerat domino-suo deferendam daret; ille interdi-
    100. Post horain jcjunii refectibne exhibita, omni ctum sibi.exverbo.cpiscopi dicens.vacuum reinisil.
    cum alacrilate episcopoabscedente, mox in crasli- Condicto in crastinum minister cuncta, ut jussa
    num abbas cum senioribtis quibusdam ad villam pio- erant,exequitiir, etjuri eorum integre possessionem,
    liciscitur possidendam. Cum obiter ad castrum quod quse tola cenlum mansuum quanlilale. prolendilur,
    Scarponna(403)diciturperyenissenihorafere tertia, incolis sacramenlo addictis, assignat.
    equus Joliaimis claudicare ccepil. « Quid , inqiiit 102. Albulfus tacite nuntium abbali dirigit, ut
    abbas, equus ille -sic claudicat?"—Ferro, ait, per- qusedam163S,queex suo contraclii i.bi habuerat, sibi
    dito dolet. — Nonultra procedas, ihquit, donec im- reddi juberet. Cumque sciltim 1636- esset, nihil pror-
    ponalur; nos hic interim/Opperibimur; > Cura ad susejus.ibi-esset; sed cuncta usibus domini cedere,
    forum concitus declinasset, quidaiu foriuitii, quo consilium forte fnil, ut solidi decemaul quindecim
    tenderet, requisiyll. llle paululum cunclabundus. pro bona ejus executione darentur. Nuntius nisi
    < Proderil, inquit, si me noh celabilis. —-Unde,.'ait, libras duas acciperet feeusans, dominoque renun-
    tu es? — Ex villa Portus (404), > inquil.,Erat au- '' lians : i Stiilie.iuquid-,egisti,_quodofferebatur reji-
    lefn hsec eliam praedictsepossessionis. < liluc, in- ciens; nam forie jam. nec ad assem pervenitur. >
    qutt, imus, ex jussu episcopi eam possidere. ?—Pau* Ipse poslmodum jam aperla fronte, sua sibi * di-
    cis me, ait, audile: Census toliis pecuniseadhuc ibi xit * ,6S7 nisi reddantuf,.episcopum.ob injurias con-
    relinetur; nam cuin proximeeumiiiinislro episcopi venturiim. JohaniiCs: « Et nos, inquit, non diffugi-
    is qui collegeratatlulissel, quia quinque fofte solidi mus; forsilan res ejus non damnis augebitur. > Jile
    VARl/E LECTIONES. ^
    1,31eosque c. ,6" eaiis veniam jam desunt. «« Albul deest c. 163ipeccnnia c. m" quodam"«.
    lcs*silum c. ,6" s. b. desunt',;e coni. supplevi.
    "- NOT^.
    (401) Febriiarii; scilicet dies Martis' post Domi- (40i) Hodie Saint-Nicolas.
    nicam Invdcavil. (405) Lay.
    (402) Warengeville. (-406).Adalberonis episcopi consanguinea; vide
    (403) Charpeigne ad Mosellam, infra confluenles Calinet I, Preuves p. 356, sqq.,
    Mosellseet Meurthae.
    295 DE VITA JOANNIS. ABBATIS GORZIENSIS,: 294
    coiiscitfs retro commissoftim:« Domininiei. mquit,,"A j reverentiam sanctorum ejus restitualis. > Interro-
    clemosine in nullo obnitivel olistare cupio; tantai gatus quae essehl, el audiens, omnimodis abnegat
    cgp alias gratia ipsius mihi collata relineo. utfacile», ,6ii, et ut se cito summoveat, imperat, At ille ;
    his, etianisi plura essent, amoris ipsius gratia ca- < Ego, inqtiit, summoveri possum ; alii item niiilto
    rere, quin et mei juris heredilarii, si quit competat,t nostrorum sunt plures el potentiores, qui vicibus
    liltra-veliniadjicero Iia re ciihcla sedala-, partemi succedere non cessabtint,. nec a lalratibus eorum-.
    aliquam-1638,frucluuni ei cesseranl,' et pro bonaj requiem dumyivetis habebitis. — Quoejnibi, inquit,
    ejus postmodum in se pace ac gralia , et ut sicubii cura, latratus eorum ? — Clamabunt, inquit,' assi-
    opusexisieret insui defensione eo deinceps uleren- due. —Ad quem rogo ? Num ad regem nescio quem
    tur, ex lirgento similiter-aliqua Jargiti sunt. iuurn ? Nuiu ad dttcem iutim illtim Gisleberttim?
    103. Simili'.i4'07)modonon multo post, dum fratres5 quem ego aesi. servuni meum repulo riovissimum?
    proquadaniproximesibipossessionefrequenlibuspul-. Pari niodo et de episcopo suo est Adalberone, quem
    sareiitprecibns,difficilisque.omninopaieret effecius, ipsum utique quanlum mihi virtus fuerat .invare
    remque jam' desperatain divino solo referrenl auxi- decreveram, qui de vitrico quoque ejus Richizone
    We,jjepehte epjscopus abbale accilo: Quod tanta,' ejus causa yindictam-sumpsi; se.d quia nunc contra
    inquit, imporiuniiate -eluclalumtandem habete quodl ?B me ad. Gjsleberlum 'defecii, viderit quid ei ex hoc
    poscilis.. Nec mihi gratiam uilant, sed beato Petio, commodi cesserit. > Tunc Jobannes:. < Clamabi-
    qui nne nocte veliemenler perlerruit el ut faceum- j. inus,.inquit,-ad Deum, qui sequepersonani nostram
    coegit, rependile. accipicLel vestram. > .
    104. Tempora (408) dissensionibus nimis, regnum,. 106. llle cjoinirioijor; < Npn hinc, ait, caballuni.
    !iac illac quoque sibi traJiente fluctuabant. Oclo, referes vel juinentuni. Polestali yestra;, ait, hoc erit
    niaxiiiuis post rerum aiigustus, post genilorein. et quatido aliud non eril consilii, pedes redibo, non
    streiiuuin per ornnia regem Heiiiricum,prima regnii ceteros tanien ob hoc deterribiiis •"'•.,. > Ille jam
    lunc auspicia ceperat, subquo Gislebert.us ducatum, magis accensior: < Me.mbrisjam ipsis quqque, in»
    legiii Lotharii, EvefarduS Francise Austrasiae eft- quii*,.multaberis*16* 4, > At ille :«Vobjs, ait, id facile
    quorundam trans Renum- tehebatlocorum. Traiis- efficei'e; mihi autem non miuus pcena est*, quod
    rhenana interim, quieta manebani. Noslra varie- *,e" uiiquenon satis dolebo. Si .oculis privabilis,
    infestabanliir, nec jiigum lacile admittebant. Imle3 magnisme curis«t Jaboribus, leyabilis, quia sedens
    Boso quidam, filius dudum priiicipis Burgundionum- t quielus psalmis et oralionibusinlentioresse valebo. >
    Richardi, parleni aliquam regni sibi evindicans Cum de virilibus ille minari.tur: < Maxima nie.ait,,
    '
    caslrisque se coniineiis-munilissimis, domiiialunH jC solliciiudine securnm reddetis. > Jara. fere arripi
    cujusquamprorsus respuerat. Vicloriacum Cahipa- jusserat eum, cum conjux prudens sane mulier in-.
    niaecastrum obttneris, interreliqua. circumposito- terycnit, e't ne tali" se infamia,debonestaret, supplex
    rum possessiones 1639 quasdam monasterii Gorziensisg monet, ne jarn nec monachis vel servis Dei parcere
    acsi jure. hereditario 1640usurparat. Ad has repo- dicerelur; el quia,ppslulata uegabat, saltem illesum
    scendas, si forle apud talem yiruin vel pro divino abire permitteret. Ita. diihissus, et a comitissa ,648,
    timore locus precibus ulJus. esset, Jobannes ab!,: quse satjs compt.e eura 16i1 exceperat, quiddam 164a
    abbate ,641et frairibusesl deslinalus. vialici percipiens, dalo sibi abeadem duce quodam,
    105. llle, .cui oboedienlia cuncta difliciJia vel im- qtii usque ad loca lalronibus libera ,6;*seum tuto
    possibiliafacilia et poisibilia reddiderat, .per infestaa, perduceret, iter festiiius arripuit.
    Jatrociniis ioca et quae mullitudini .quoque. essentt 107. Circa horam fere tertiam villan^ quandam
    formidanda, uno lantum comile ex familia sibiI ingrediuntur, ubi meicaiuni^ea fortediebabebatur;
    assumpto.viter aggressiis esl. Dum ex ihiproyiso 0 et ecce niultitudo per -tolum foium diripienfmm,
    advenissel, comitinunciatur, et- quidnam ferret in- vendentibus atque emenlibus seque spoliatis, mor-
    certumcpram.ijilromissusi .ubi legationein abbaliss tein insuper, si quid pblatrareril; minitanliiim. Jo-
    et servorum Dei pfo re qua miltebatur absolvit. illo. o. bannes comitem quem ex' monasterio sumpserat
    in iram coneitaio: < Quis le, inquit, maleficus hucc clipeum fereniem inluitus : < Hic, inquit, clipetis
    adduxit ? Ubi cuslodise illae meorura, ut eas sic per-. damnose nobis-advectus est, quia nec tu eo ut expe-
    transieris, afuerunt?-— Quomodocumque, inquit, dibit uleris, et.ipse innos forsitan impeium conci-
    adducius sim, huc ^perveni, et mandata et precess tabit. — Quia tu, ille inquid, celeros mortnJium
    servprum Dei ad vos afferro, ,ut quae de i-ebus ipso-. ,_ solus ita confidentissimus incedis, et merilo digna-
    rum iiivasistis, propter amorem Dei et limorem vel .1 queHiorie peribimus. J Cum repente dmn husiiant
    VARLE LFXTIONES.
    1838aliqiiem e. 183°iam dcest. 164°hereditatorio' C »" abate c. i6M ita M. c.. ,6H Uac.
    '* inquil mul destinf. 1« e. q. e coni. 16* abnegalo
    6 ab ea 1. a coinilissa 2. • "" tla 2. com : : :: 1. qumam
    1. 16Wlibere 1. a latr. "bsessa libere 2.
    NOT/F,.
    ,wt) JiXMiractiits». uorgonii c. ». (408)'Ex Miraculis b. Gorgonu, c. VI.
    295 JOANNIS ABBATISS* AB.NULFIMETENSIS 296
    quendain sibi notum dux .quem-comitissa dederaiA ,.hofain fere nonam obdorjhiens,' experrectus Johan-
    cohspicalur; eo- accitp causaque dicla : « Maximo, iicm advocat, eumque salutis suse recuperatorem
    inquit, liiicpericulo adveiristis, eran vosliuic quo- lestalus, honore multp deduclum, et pro qiiibus-
    que paclo expedire possim ignorO. > Johannes ad cumque voluit. praebendisparalum se offert. .'
    baec: < Veltrans silvam-usque, quse proxima, con-- llO-.Possessio (409) erat monasterii lojigojain
    1659ad comilejn
    spicitur, nos perducere possis, *oelera Dominuspro- retro lempore beneficii nomine *
    curabit. » lta lurbam prsetergressi, gradu pacifico quendam.palaliiHamedeum devoluta, qui simiil boiia
    ac temperato ad silvam usque procedunl.-Fronie monasterii su.b precaria vel prtstaria quam dicunt
    "'" caplato. slimuli acrius subiguntur, ac prsepeti obiine.bat. Eo ]mox*" 60obeunle in eadem: pqsses-
    cursu.saltu transmisso, libero jam grainine quodam sione, quia proxima erat moriasterio, iiecdum funere
    cibum suiripluri descendunt. elato,.quodMeitis fuerat defercndum, ut inijasilica
    108. Johannes panis WS1 casei ac piscis quiddara bealoevirginis Mariae,que dicitur ad xeiiodocliium,
    ex subsellaiia pelle producens. .-''.-•.', equi" *"-«' humaretur, Johanni Goxzieest iiuriliatuni. Casuiunc
    post tergo sui soluto, duceiii ad suinenduin cibum ibiepiscopus advenerat. Joliannescito<abbatemcau-
    horlalur. Inler edenduin dux-adjeeto* ,65. 3 suspirio : sam commoriet, ordine edocens, eplscopum inter-
    < Tres aut certe qualtuor,inquit,'hicnses siint, qifi- 1B pellet. Abbas mox inlrogressus et-gravitate illa sua
    bus nullo juste adquisito cibo"vel"polti usus siiin, - paululum cimclabundus, post aljqua: < An, inquit,
    praoler quo nunc utor. > Nosque omnes, ve nobis audierilis ; llamedeum vestrum dicunt defunctum?
    miseri! nqn nisi praeda et calamiiatibus vesciiiiur — Et egq, inquit, audieram. Abbas subjunxit-. Is
    iniserorum. Ad hoec Jobannes saltitarem iirgressus quiddaiu juris nionasierii sub precaria detinebat;
    ttoctrinam, juvenem 18"i't inuliis advcfsus baechorta- id nobis recipere liceat, petimus. —Ouini, ait, illud
    batur, lriulloque-melius inopiam, farnem sitimque Iiberlaler' recipite. >. Abbas. re Johanni rclaia:
    ferendam, quae Deus ulique ut avibus-et yermibiis < Quid, iiiquil, ppSlulastis?;—,Precariain, inqnit.—
    sublevaret, quam liis-quibus Deus offeridereturin- Ego, .iiiquid, ex hoc nihU.coinmonui; iiara. istud
    sistere. Tandem adhoc sermo processit, ul'ab ea gralisiiobis redirel; sed benefichim ut repeiereijs,
    dle, se ab his teinperaiurum pfomitterel. Refecli, suasi. Protinus abbas episcopum repelens dteil: lir-
    Juveue dimisso, Jdhannes dunt vespertinae synaxi quit frater johaimes, ine nibil utile aputlvoseffe-
    signurn.darelur, Gorziam pervertit. ,cisse. —- Quid jgilur 16*i inleiiditur ?—Res, ait,
    109. Non mulli irilerfuerarit dies, ecce nuntius quasdam jiiciis;eiiatrum proprias delinebat, quas
    comilis BoscinisGorziam veniens, anxio dolore do- ut reposcerem stimulavit. > Episcopus vultu tqto
    nunurii gravi aegriuidine lecto nunliat decidisse ac (Cdcmulaius : «•Vos, aJl,.Huinquaiii-qiiicquam eoimm
    pene despefatum jacere, summaque preCe mona- lenuislis, et omni lempore benelitio sunt deputala. >
    chum, qui pridem a se recesserat, sibi milli postu- Ciuisayero etat quod in his difficilisvidebattir, quod
    laret. Protinus Johannes abbale jubente ceief pro- - 1'ratresei plures ex, matre eranl, efcis usqueadid
    gredituf 16silComili nunliaUir adesse.Duin 16»"'CO- lemporis parum consulere potueral, pluribus res
    jam venisset: « Quando , inquit, proxime iiinc episcepii retinentibus, quos privare uec jus nec coiii
    digressus es, non tam prope mihi eslimaveram finem silium erat -^- tanto robofe ex siiperioi.bus episco-
    yitse pos.se subripere. Habefo ' ecce praedia quae porura rebus fraciis nitebantur — etideohacvel
    poslulaveras, tantiimque paironum me reruiri eariin- qtialibei occasione"ipsis germanis <_uoquid largire-
    dem eflicite, et quicquid . exinde vobis deperierit, tur expectabal. '
    ego auro probafo repensabo. > His diciis vel actis 411. Huic tanien intentioni aliasprobati etin rebus
    dum e conspeclu abissef16"' el hospilio. quo salis divinisspectaiisanclivirimiroordinediyiiiilusestre-
    hunianae ."»" cufari jussi fuerant, se recepissenl,- fjagatum: Namabbate responsoejus pene aboinni ulte-
    comes"soriinb, quo jam per plures dies vel nocies riore conatu*, deterrito*, episcopus* vespertino
    penitus carens nimia labe defeceraty ila repenle ""* ponventu, quo pridem valde obleciafi solilus*
    oppriiuiliir, ut ab hora nona usque in subsequenUs erat*, et * aiile'* le63satisjucunde eis fuefat con-
    diei horam fere tertiain rion evigilaverit. Attandem vivatus,-ivit quidenl, sed nonnisi panea ore .libans,
    experrectus, conjugem nomine sepius iieratb incla^ protinusrediit. Mpxque dicle complelorio stratu se
    liiilal, sibialiquid quod sumat adporlet: Cujus ilidem loeat. • Mulla secum -versans, medium fere noctis
    jam pliiribus actis diebus nulla ei copia fuerat assu- insomnio fatigatur ; ubi nullo somiiumdalur adscis-
    mendi. Quosalis deleclabiliter sumpfo, iterum usque cere pacto, ut moiis sibi erat surgit, et oralioni18e.4
    YARI.E LECTIONES.
    ,6S0 Monte? — Freno Mab. 16S 1 panes corr. panis c. iHS j"lasupplendd lacunw pars videtur. ie™ila
    suppleo; Labbeus producto. sed a palet. i 664ita M. inv.eiljre L.. 16S'procredilur c. 16S 6 du c. i6" abisse
    c. 16S?humaiiaec. ,65Sita Labbeus laciindmexptet. 166°ox e coni. 1661ad eum delela post igitur.
    i86"-.....no cod. ,88ate cod. iw>oralione corr. ofationi c. ..
    N0T.E;
    '"
    (409) Cf. Miracula S. GoVgoniic. 15. <
    297 DE VITA JOANNIS ABBATISGORZIENSIS. 298
    160Sincumbere teinplat, sed ea adsolilis intentionis A fratribus exhortatione facla, fratres rcm jam parlim
    viiibus 1666ita ei resolutior fuit, ut slratum acei- , edocti postujalionem reruni faciuiit prsediclarum.
    diosus repeterel; ibi diu somiii cupidus, diverso \a- Qtiibus in nullo abnuens, bactilumque pj-aetendeiis.:
    teris moiu dcfatigalus i6B'*, nec ullo effeclu ejus < Habeat quod suuin est marlif bealus, y.osquemel
    poiilus, surgil, arcam martyris petit, culpam coram memores habetoie, >
    stratus fatetur> volo res quibus de agebalur sppn- 114. His .peractis, nlox qui convenejant irrumpen-.
    det reddendas, bacuium insuper altari supefponil: libus,vebemenssibi a germanp fit super rebus eis-.
    « Hoc, inquiens, martir sancle, tiium tibi restiluo.» dein vexalip. Jam, mpnachis ea reddila responsio,
    Gehibus flexis, oralionem iiitenlioreni numquam mullis ille insuper instare et monachis omnia undi-
    praelerea se neque valenlius fudisse professus est. que abunde sufficere, s.tiismagis eum debere consu-,
    Oralione assurgens , slratum peliit, jn somnum lere. Ubi nihil proficit, el episcopus eib.P cum.fra-.
    concite soivilur, el pervigilia prius inquiela ordine tribus sumpto progredilur, iter.ato ab ipsp liniine
    3
    post naturali compensans ' 868,in nonnullam aurorae 16.' monaslerji per lotam yjam. usque vadum.Ilumi-,
    parlem somnus perlrahilur. nis super his sermo repetitur. Jamque yadum in-,
    112. Jairi sole rubenle experrectus ef ymnorum gressurus cum.mullojam tedhi afficer.etur ; « Fru-
    sibi solito solvendorum memoria perturbatus, salis- B stra, inquid, nitimini. Yere si mediara parlem epi-,
    que causam secuin retractans, tandem ,66»,laudes scopatus ipsis monacliis concessissem, nec passum,
    surgens explevit. Mox Johannem jubet acciri. Quo pedis eis propter quempiam, y.estruin au/errem, >.
    prsesente: « Mala me, ait, nocte confecisli; i, et ba- Plura sunt alia., qua3,-quotiensoportunJtas tulit,
    culum altari inposittim cape, et possessiones qnas Johanne inleryenienie moiiaslerio, mullis jam tem-
    posiiilaveras posside. » llle pedibus provolutus: poribus abalienata recepta sunt. Sed * quia * lecto-
    < Non, inquit, domine, ila convenit. Vos paiiluium rum * aninii * ad * iinem * **lkfestinant, lempori
    ui defatigatus requiescite, et inlerim horae primse plurimum* parcentes * ad * reliquum * vilaj* ejus *
    signo dato et celebralo, ceiivenlum fralrum adile, 1678slilo percurrendum accedamus.
    et non uni, sed omnibus, quod omniuin est dono 115. Legatio regis Hispaniae* Abdera.hameiiis*
    graluilo restiluile. — Ila flat >, inquit. (DCCCCL?),fama* glorise *1676insigriiumque facto-
    115. Ecce solito maturius turba suorum diversis rum in genles diversas ttinc jam magni regis*,
    ex locis convenit. Nam ipse ibi, ut sibi morem fe- postmodum * .vero * Goesaris* augusli *16", doiuni
    cerat, duobus vel tribus clericis totidemque cubicu- Ottpnisperciti, lorte cum muneribus pro regia mu-.
    lariis contentus, mox monasterii 167°januam pene- nificentia missis * adveneral * '6J». Legati, quibus
    traverat, cunctis se comilanlibiis ablegalis, sectila- episcopus quidam prseerat, dignitate solemni prp,
    riuni extraneus morabalur. In his qui -convenere tanta magestate excepti; diuque retenti; inter mo.-.
    erat germanus ejus * Gozlinus *1671. . ... . ras episcopus , qui legatis praeeral, morlem obiu
    * *
    Qui ab secclesiaecustode quodam incauto porla * Dum a nostris qni ilem ep reniittaniur disquiritur,
    monaslerii* aperta* intromissi *, recti cubiculum post nohnulla aliquaridiu -tracla consilia, id denuim
    episcopi*quiesceulis pelebant. Johannes *iBliut * ad- convenit, ut qhiaidem rex saerilegus el profanus,
    ventum eorum * celerius comperit, feslinus in oc- utpoie Sarracenus, et a vefa fide prorsus esset alie-
    cursum venit, et quia infra monasterium * loqui * nus, quique quamvis amiciliam 16"i expeteret prin-.
    religio fuerat, signo ut se sequerentur dato, januam cipis Chrisliani, in litleris tamen quas miserat blas-
    eos longe usque ' reverti * fecit *, custodi in aurem phemale«°* nonnulla iii Christuni evomuerat, cum
    susurrans, ut slalim a lergo januam obcludat. Ihi scriplis imperialibus 1681quie ferrent, vocein quo-
    cos diversis alloculionibus illis parum jucundis ali- quesuam ipsi aperire, et-si quo paclo divinilus da-
    qtiantuin deleijlos, et episcopum, quia noclis incom- retur, imiuitare possenl perfidiam.
    modo dormire nequiverit, tunc tandem quiescere 116. (DCCCCLHl.)Forte stib ipsps"«•,. dies Adal-
    dicens, ul quippiam cybi inierim—nam aestatis n bero nosler, sacrae memoriae, palalium adierat,
    erat lempus —-capiant monet. Illis recusantibus, Bruno, magno ac felici postmodum fiittirus usui et
    nec nisi colloquium episcopi se quippiam velle di- decori, germanus r. gis , sapientia et prudenlia
    centibus: « Satius, inquid, id est, dtini ipse, jam cum 1683rerum publicarum tum i684*omnium Jibe-
    solitis sibi rebus expleiis, copiam se coriveriiendi. ralium eruditione disciplinarum ita adprime erudi-
    exhibeat. > Ila eos demoratus, et concile parata lus, ul sui lemporis omnes superaret et anliquos
    gustatione implicitos, ipse inlro regressus Signum pene sequiperaret, cui insuper et Grecae Iectionis
    pulsat; prima dicta psalmisque sqleninibiis, inca- multa ac.cesserat instrticlip, omnium tunc temporis
    pilulura episcopus invitalur, Nonnulla pro ternpore publice ac privatim.agendorum communicatoi- ac,.
    VARI.E LECTIONES.
    «6» oratione corr. orationi c. 1666 c. ,66Tdefeligatus c. i668compensan c. 1669tande c.
    1670manasterii c. t671e. G. e. coni juribiis i6's 1. cod. ,e'3 liniite 1. uel limi-
    ,674 pasilckciierWlitteTw exciderunt.1676 1677r.. p. v. c.
    ne 2. S. q. I. a. a. f. e coni ,6/s murii p. a.' r. v. eius e coni. W> A. f. g. . coni.'
    8
    a. e coni. 16' m. a. e. coni. J«">aiiiitiliam c. 168° 1681imperialibus c. ' ,68a ipso c,
    1683cu c. 16sltuiic c. " blabsema c.
    >
    PATIVOL.GXXX.VII. 10
    299 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS 500
    priidentissimus erat consultor, eique imperiaiium A ipse liiierarum lanttim bajulusfit. Rediens Gorziam,
    dala provinlia litlerarum.. Is variae caeteris consul- , iter ocius accelerat, posthabilisque socii procrasti-
    tanlibus, nostrum Adalberonem sacrsememoriaeno- nationibus, ipse litieras secum habens, oinniuiu
    minat episcopnm, nullique aplius id negolii sic ad- sanciorum precibus commendatus et votis, proficis-
    dit168S posse injtingi, quia ipse plurimos perfeclo- citur. Sumptus omnis ex monaslerio ei faclus. Mi-
    rum virorum haberet, qtios humanis nequaquam nislri monachus tantum tiiius, Garamannus voca-
    cessuros lerroribus satis constaret, utpote seculo bulo, ordine diaconus, bone per oiiinia indolis ad-
    jam defunctos et libero pro fide coram quibuslibet ditur *. Gaballi* ad * equilandum * et * sarcinas"
    protestatibus ore loquiituros. Convenitur continuo porlamlas* 1660quinque sunt delegali. Socius mo-
    episcopus, elut duos suorum idoneos legalioni Hi- rabatur * in *,e91vico quodam non multum a Tullo
    spaniarum paret imperatur. Mandatis acceptis, ab- distante, qui vidclicet * Johannem * Scarponnse"
    balem Eginoldum advocat, rcgia mandata insinual: ,69.insequitur; hinc Longohas(412), Belnam (413),
    suorum dtios disquirat, qui imperala perficiant. Divionem,Ltigduuum. Bispaniam ,693versus inlen-
    Lecti primum duo Angilraninus et Wido, regioeque dunl.
    * * *
    majestalis jussu ex monasterio *i8B 6 sumptus 118. (DCCCCLIH.)Ubi (414) sarcinis.navi impo-
    el copia parantur ilineris ; ad hoc et quo Virdunen- B sitis Rhodanoqiie usque ad certum iocum vehendis,
    sis* quidam Y gnarus * ^ 8' parlium Hispanarum, dispendium perpessi non motlicum— nam navibus
    quieos jussiis eral deducere, moraomni* poslpo- invasis, plura suorum aniiserant, — post qusedam
    sita* veniat * jubetur *i6,s, cum ecce praefatus recepta Hispaniaintendil. Bai-cinonam169ivenieiiies,
    Wido, alter delectorum, die quadam pro qua nescio quindecim diebtts morantur, donec ntintius Tor.lose
    * *
    neglegenlia in conventu * fratrum "l68Sincrepi- missus est. Ea prima regis Sarracenorum crat. Dux
    tus, in tantse asperitalem prelerviae lam in abbatem continuo ees preperare resignat, exceplosque mense
    quam in universum erupit collegium, ut ad ulti- integro delinet, adque ad omnem copiam procurat,
    mum, cum tumor himise animositatis et insanise in donec velocius regi Cordubse ininliati , de exce-r
    eo nequaquam reprimi valuerit, nec regularem pali ptione eorum per singnlas civitaies vel loca digne
    disciplinam aliqualenus adquieverit, demptus cu- regia inandalum est bonorificentia. Tandem Cor-
    cullo monasterio pelleretur. Id imperalori (410) ccn- dubam regiam urbein deducli, a palalio domns
    tinuo nunlialur. Jussum, illum abradi, aliumquepro qusedam duobus fere milibus distans eis cst dele-
    eo asscribi. gata; ubi regifico ,69S"luxu omnibus etiam prae-
    117. Cum diu his qucreretur, omnesque prorsus ter usum exhibilis, per iionnullos dies coacti stint
    refugerent, nec in tanta congregatione quisquam ^ remorari.
    inveniri posset, qui se id aggredi ullo modo posse 119. (bcCCCLIY.) Ctim jam morarum lederet,
    faterelur, Johannes repenie hihil cunclabundus se curque prsesenlia regis lamdiu retinerentur, ab
    ullroneus offert. Abbate aliqiiantiiliimaegreferente, his qui se procurabanl disquirerent, dictuni esl, qtiia
    quod, in eum tota re monasterii incumbente, grata nunlii prius missi a rege nostro triennio erant de-
    ipse quiete poliebatur, eonuraquam si esset possi- lenli, se ter lantum, id est novem annost condictum
    bile abstinere paleretur ; vieit lamen perfeclio ca- esse a conspeclu regio abstineri. liiterea quidam ex
    ritatis, quae non quacrit qnoc sua sunt, sed politis palalio illuc viros visum venientes causamque ad-
    qux alienorum. Simul qtiia videbat virtun cupidum venlus eorum percunclantes, dum callide cuncta
    esse marlirii, si fors ita tulisset, Chrislo potius explorant, nihilqne ab eis cerli acciperent, qtii sibi
    transmitlere quam suis oplavit necessitatibus reti- nisi prsesenli regi mandala cuiquam edicere fas
    nere. Ita assensus iraperatori exlegalione episcppi, niillo modo esse dicebant, illi jam cuncta se prsece-
    Jobannes dirigitttr. Imperator multo hoc amplius pisse jaclabant, et quia contra leges ipsorum litte-
    delectatus, quem oetateet prudentia ad id negotii ras regi afferi"entiiltimumque eis sine dubio instare
    omnimodis idoneum advertebat, mandata cum lit- periculum, quia et ipse jam Ultere in noticiam prin-
    terisseu muneribus imperatoris ei commillit, prae- D cipum devenissenl. Et revera, quamqiiam dok) con-
    diclumque . Yirdunensem (411), cui nomen erat tigerit, ita eral. Nam a civitale Tullo noslrai pro-
    Ermenbardo, sociuiu ob locqrum regionumqueno- vinciao, comilem episcopi legati. defuncti, de quo
    tiliam facit; cui munera tradi Jobannes expostulat, dicttim est, quendani sectnn presbileruni assuin-

    VARI/E LECTIONES.
    ,68sadjt c. it%tm. i. e. m. e coni. ,687V. e. coni. "-»' o. p. v. t. e coni. ,6S*neg fralrum ;
    ,6,° q. g. ,69i ,69'
    media Lubbeusexplevit. ditnr C. a. e. e. s. p. e coni. m. in e. coni. licet lohannein Scarponna
    e coni. ,693jani c. YiennamMabill. ,69i ,69S
    Bariinonamc. regificio c.
    '' NOTiE. :;_.: '';;''

    (410) RegiOtlonil. (41§) Beaune, post Divioiiemtlemum in via Lbg-


    (411) De Virdiinehsiiim mercaiorum cum Hispa- dmiensiposita. '• •
    nia commerciocf. Liudprandi Antap. vi, 6. •; (U4) Lugdun" .
    (41-2)Langres.
    "501 DE VITA JOANNISABBATIS GORZIENSIS SC2
    pserant, qni loto deinceps iliuere eis ih briuii- A i7il eoriihi ibi passuriim, sed cirm honore patrix-
    bris coiriniunicaiis, cuiii Torlosam, qiie prima erat remitlendos edicit. Mitlta de rilu gentis,<elqualiter
    regni Sairacenofum, venisserit, metiieris vite, si, se coram eis observare deberent," commonuiu Ipsi
    cum comes legati defttncti fuisset *, absque * litie^- juhiores a quibuscumque vanis lascivis motibusJo-
    ris* revcfteretur*, lilteras* eofum * iil* i 696JiilP t-ulionibusve compescerenl ; nihil lam parvum fore,'.
    sibi poscehs monslrari, cilius excipit*. Atque * in- quod non mbx regiae nolitiae perferretur. Si copia,
    teiim* eis*1*8' Aitgusloeet rcliqriis civitaiibiis, iibi sibi egredieildi paiCret, ne qua scurrililate feminis.
    Tertosa * relicia * ieraiil* ,e»8, remorantibus ,69»," - saiteni nuiii se applicarent,-iuiHainsibi-pesiem tru-
    *
    i]ise *Cordiibam prsecedit ciim iitteris. Qtiae quo- culentiofem futufam; legem sibi proposilani nulla-
    inPilo vulgo"*innolueriin'i 760,parnm cogiiiliifuit > 1 teiiiis excederehl, qiionollo observaiius notarcnlur,;
    celerum rumor opihriales* populamque* Jl*0,:cohi- depfeheiisique nihilipenderentur. Johaiine .ad ea-
    *
    rnovii. ,, prbui coinpeicbat respoiidente, atque accepiissime
    mbriitbremferente,'siiosque ex conti-aTiaepartis bori
    120. Ilaque priniates. inler Se cpnsilip habito, et mirie inviceni conserta, pe-:
    in noliciam venerint suffuiidehic, post pliira
    ulruni regisea jam disquiieii-
    se deieriiptiiri' Judeus caiisahi ingredilur. Quid missi;
    tes, ubi id
    parum eompertum iiabent, per regem B ferarit, sijUicite-disqiiirit. Dum paululum cunctari
    supef hoc staluunt perquircndum. Lex/enim lain '
    ut semel anli- videi Johanneiri;'—hani "Uiiicsecreto inter eos
    iriprovocabiiis eos corislringit, qnod
    agebalur,—suidai fidenisilentii, immo si optis sit
    quitus omhi ei genli prscfixum*sl, nullo umquam tati coiisilii.;;Johaiines cuncia ordine digerit.
    liceat modo dissolvi; parique "0J ;nodorex populus- Dbiiaopem
    tenentur rCgi inissa, episiolam praeterea auribus regis
    <]tie Innexi, omnisque transgressio gladio ea neqne doha exhibenda, ne-
    feritur. Si quid ab inferioribus.,»°«,rex.si quit rex infefeiidam; absque
    cuiictusin eum populus afliniad- que praeseniiain,' sibi regis fas esse coiiveiiiendarii.
    ipse commiserit, SenleiUiam siintil epistola. vcrbis aperit. < Pericu-
    verlil. Eis in legibus primum dirumque est, ne quis
    iri religionem eorum quid umquam audeat Ipqui. lostiin, inqiiit Judoeus,ciiin hac regem videre. Gauti
    certe nuntiis vobis missis regi respon-
    Civis sit, extraneus sit, nulla inlercedenle redem- deaiis.sitis, quil ' enini severilatcni - vobis inno-
    Legis jam
    plione capite pleclilur.Si fex ipse audieril et in cra- tuisse ^" nPn * dtibito ", eit|ue dec-ljiiandoe
    slinum gladiuiii relinuerit, ipse morti addicitur. nec ler pruden-
    :
    ulia inlerveiiire polesl elementia. Primoribus crgo: oportet coiisulefe. >
    122.Ilio tunediscedeiite, postatiquotmenses episco-
    illis palalium peteiilibus, cuiii regi stiper hoc per Joliaiiiies.id eos missus esl. qui poslmulta
    nuntios suggessissent — nam accessus "° 4 ad eum..*-puSqnidaiii
    et nisi maximum iu- muluaeconfabulalionis rogatn ei reddila, ulfit inler
    ipsum darissimus i70*, quid
    fideles, Cpllpquia,maiidaliimregis subinfert, ut cuiiv
    gruefit iiullus, lanlum lilleris per sclavos cubicu- munefibtis Solii"mmodo,71« iii conspectu regis adve-
    larios oninia perferunlur — ille nihil eoruin ad se niaht. <
    rescribit. Amici sibi missos, eos- Qijid ergp, Joliarines ait, de litteris impe-
    perlatum legatos raioriis? Npririeeanim maxime causadirectiis sum?
    -qiie filium stium in domo propria percepisse, nec-
    se ajfferrent rescisse. Ita tumultus quia ipse blaspheinas'proemisit, his eiiam* vana"
    tlumque quid erroris ' stil * commenla * ,m deslrueniibiis confti-
    illorum sedalus est. Nam pro cerio jam ad eum * <Considerale *
    tettif. > Illead hoec tempcraijor *'"*,•
    rumor venerat, et missis clam nuntiis vera esse
    compeferat, sed limore suorum laliief fem omnem ail, stib qtta conditione * agahius. Peccatis ad haec
    ' ' ' devoluti *,'sunius*, iil paganbriim * subjaceamus *
    stippreSseriit. ", 6 diiioni. Rcsistere potestaii verbo
    * * prohibemuf
    121. Rex undique meliculosus ,'° 6 ancepsque, pc- aposiqli. Tantum lioc hnum felictum est * "" so-
    licultim sibi posse imminere considerans,..arlipus. latii, quod in lantse calamitatis malo leglbus noS
    omnis generis queevadat pertempiat.sEt primq.qui,- propriis iiti non proliilienf; qul* quos* "u diligentes
    dcm Judeum qiiendain, cui nomen Hasdqu, qu.q.-j Clirisiiahitaiis viderint Obseryaiores, colunt et am-
    neminem* umquam * prudentiorem *,1707 ,se vidisse '- plectuntur, siihul ipsqrum cpiivictii delectanlur;
    aiitaudissenostrilestati*siint",ad*eos 'jjiisit *.176«, cum Jiidseosperiiius exiiorrearit. Pfb temppre igiliif
    qui de omnibus ab eis ipsis penitus, exploraret. hpc videmur lenefe corisilii, ut qiiia ieligionis nulla
    Isquoriiam* fama/ perferente* lY°*.dispersum fue- iniertur jactura, ceiera eis obsequamiir, jussisque
    rat, regii erim bajulum esse mandali, ul* animunj* epruiii iq quantum. fitfem nonjmpediurit obtempe-
    Jbhaririis*sibi * conciliarel.* i7i* piimo, quo sollici- remus, Unde libi mtijto salius nn.nc de Iiis reti-
    tabantur metii eum erigit, nibilque mali queiiiquaiu* cere, et epistolam Jllajn Pmuinq siipprimeie, quaui
    :-: - -•
    VARI* LECflONiES. ';••'"
    «»9«f. que 1.r. 1. e. ul e coni. ,69' e. A,.i..er.is, eoni.,,.."'* sa, r. i. e. coni. «•«* remerantibus c.
    "" Q- q- y. i. « coni, "*x optima... po.,1. iimque ii. "'* bis legilur. "0J inferioribus c. 170»accen-
    sus c.- 1'°* rarissinius Labbeus cor.rexk;behe. ;,'w melii^ulbs^ac. • ,707vr_.-u. p. e coni. 170sti s. a. e. m.
    econi. <709q. f. p, econi; "i1*,l) jila.1!.^. c. e;eoni;<v'" 1 <>deemLabbeust>itpplevit;jamlacuna. ,7i> in-
    uoiii isse c. u. d. e coni. 3 sblumoilo c. '"'e. v.e s. c.:e coni. "' ", 5 eratior. Considerate e coni.
    "'« luti s. u. p. s. c coni. "" hoc u. r. est e coni, ,718ui quos jam exct.lerunt.
    303 JOANNISABBATISS. ARNULFI METENSIS 50i
    scandalum tibi luisque, nulla inslante necessitate, A tur, alque ex ipso quid apud se praefinieritquere-
    perniliosissimum concitare. > rent, nihilqiic inmutatum a primis initiis renunlia-
    125. Johannes paululum commolior: « Alium', rent, rex miraculo tanlse constantioe in diversa
    inquid, quam te, qui videris episcopus, hsec pro- agebatur; et primo quidem terrcre eum plus metu
    ferre decuerat. Cum sis enim fidei asscrlor, ejusque Chrislianorum, qui regno ejus libere divinis suisque
    te gradus celsior posuerit eliam defensorem, limore rebus Ulebantur, posse credens, die quadam qna
    lnimano a veritate prcedicanda nedum alios com- dominica erat ei epislolam plenam minarum misit.
    pcscere, -sed nec le ipsum oporlebat subducere; His enim tanlum diebus Dominicis, aul si qui festae
    ct mclius omnino fuerat, hominem Chrislianum fa- nostrse religionis erant maximi, Nalalis Domini,
    mis gravc ferre dispendium, quam cibis ad deslru- Epiphaniorum, Paschse, Ascensionis, Pcntecostes,
    clionem aliorum conspciari genlilium. Ad hoc et sancti Jphannis, apostolorum, aut nominalorum
    quod omni calhoiicse ecclesie delestabile est et ne- erant saiiclorum, ad aecclesiam proxiinam, quse
    farinm, ad rilum eorum vos audio circumcisos, cum erat in honore sancli Martini, permitlebantur acce-
    fortis senlentia Aposloli reclamet: Si circumcida- dere, custodibus hinc inde duodecim, quos sagiones
    mini, Christusvobisnihil proderit (Galal.v, 2).llem- vocant, se deducentibus ,,°v. Cum ergo ea doini-
    que de cibis, quos gratia communionis eorur» ab- B nica ad secclesiam processissel, in ipso itinere
    hominamini : Omnia munda mundis (Tit. i, 15); et: epistola ei porrecta esl. Et quia cartae magniludo
    Erunt doclores vaniioqui el seductores docenles illa — nam quadra pellis vervecis erat — lerrebal mt *,
    et illa, el inter cwtera abslinere a cibis, quos Deus ne * a * communione " ,7°6 sacrorum quo tendebat
    creavil percipere cum gratiarum actione (idelibus avpcaretur, interim distulil aperire *, denec sacris *
    6
    (Tit. i,10; I Tim. IV,5), et: Sanctificatur enim peraclis *i 7» ad diverserium*remearent. Ul revol- * ,79T
    per verbumDei et oralionem (I Tim. iv, 5). >At ille : vit, lerreniia quoedamquae sibi contingere
    « Necessitas, inquit, nos constringit; nam aliter eis possent invenit, nec umquam alias ila se ullis ter-
    cohabilandi nobis copia non esset; quin el a majo- reriDus perciluin cenfessus * est *.
    ribus longeque antiquilus traditum observalumquc 125. Nam * 17S 8 ppst raulla, quaeei nisi jussis
    ita tcnemus. — Numquara, Joannes, inquit, id ap- regis assenlirelur ccmminabantur, quibus lamen
    nullo modo * se * motum * 17SS fuisse testalus est, ad
    probaverim, ut melu, amore, vel favore mortali,
    divina transgredianlur statula. Ulos * enim ". hscc ullimum insertum est, quod si ipsum inleri-
    inde *'"• deflexosvdbis nuncpro auctoritale * abuti * merel, nullum iri tota Ispania Christianum viloe re-
    videtis * ,7S0 vobis res fuerit consensus, cum linqueret, sed omnes gladio trucidaret. Addens
    dolere non neque am ... .. qua amorem facere vi- C hoc : « Cogita, inquit, quot animarum proptef te
    demini regni caelorum; quoniam eis vos necessilate* interfectarum apud Deum reus eris, qui nisi con-
    conslrictos* assentire* 1,iI fatemini, mihi procul tenlione tua, a quo pacem et salutem magis sperare
    bis necessilalibus Christi gratia libero, lixus*Do- debuerant, nullo alio reatu peribunt, quique pro
    mino* 17*smiserante slat animus, quod nullo ter- eis quaecumquevelles oplinere a nobis posses ,730,
    rore, allectione vel gratia,. ab his quseimperatoris sin lanla obslinalione nobis adversus persisteres. >
    suscepi mandatis deilectar. Nam nec sine epislola His in ipsa qua ab oecclesia hospilium repelebant
    imperiali '**', nullis inde demptis vel commutalis via tacite pcrlectis, dum magnis animi seslibusali-
    nsque ad unum.apicem.litleris, etim conveniam, et quandiu agitatur, ut vel quod contra ea consilii
    si quid contra ea quisquam oblalraverit, quae sanse caperel, vel qualiier ad haec regi rescriberet, quia
    el catholicaefidei feriinus, el diversus ad hoecasserta non 1731satis litleris respondendi usum babebat,
    obvenerit, palam rcsislam, nec ipsius amore vitse ab repenle sentenliae illius cselilus, ut sepe nobis fate-
    attestatione veritalis diflugiam. > batur, inemoria menli lerrorem omnem metumque
    124. (DCCCCLIV.) Haecregi clam nuntiantur. Nam proterruit: Jacta, inquit, in Domino curam luam
    necduni illa publice a rege, quibusitem publice re- (Psal. Li, 25), et alterius : Quis fecit os hominis?
    spondcret, mandata direcla fuerant, sed episcopus D Nonne ego? (Exod. IV, 11.)
    ille disquirendi tanlum gratia advenerat. Rex calli- 126. Mox hospitium ingressus : < Frater Gara-
    dis, quibus omnibus morlalibus prseslare.dicebalur, manne, inquit i73S,olius pellem, in qua quicquid
    consullalionibus menlem hominis modo hac, modo eloquar adscribas, para. > Hlo slaliin exibenle
    illac, allemplare excogilat, et lamquam muro prae- quadram exseclam, ut sumeret imperavil, calamo-
    valido diversa arle inpulsis machinis, ita firmilalem que parato sedenli exorsus, scriploris velocitatem
    pecloris ejus, si quopactodaretuf,certat conculere. tantaverborum copia vicit, ut sepenumero scriptor,
    (DCCCCLV.)Cumquepost mensem aut sex vel sep- dum plurima jungerentur, se non posse excipere
    tem ebdomadarum spatium ei regii nuntii milteren- quererelur. Erat enim idem Gai-amannusejus arfis
    VARIJE LECTIONES. .
    " 4»1. e. in e coni. i7S0 tate a. v. e com, ,7S1 n. c. assenltr e coni. "a!1xusDomino e coni. ,,ss imperia
    c. . "** deducenlebus corr. deducentibus c. w terfebat,.ne a communioe coni. ,7S6 erire d. s. 30 perac e
    7
    coni. ,,S quae s. c. e coni. ,7S
    8 confessus e. Nam e coni. ,7S9 sermo Labbeusresliluit. " posse
    ,731 173s '
    c. n c. inquol c.
    . \
    503 . - DE VITA JOANNiS ABBATJSGORZIENSIS. 506
    eleganlissiinus alqtie assuetissimus. Primo ordine A J dicenda defeceruiil, quam scriptor iiiipleta inetri-
    ad singula respondil : Se legalum missum, praece- brana nihil superesse confessus est.
    ptis imperaloriis fidem inviolalam servare; non 127. H;ec regi perlata, non in iram," ut prius,
    sibi fas esse, ut cui tauta majestas lilteras suas et meniem incendit, sed consilio regio * peiiata *
    eas non signatas crediderit, sine his faciem ejus ctii sunt* ,7''°. Jam pridem enim a suis, quib.us fes no-
    * *
    direclus sit videat, aut absque ipso in regis, cui slraejam fueranl pervulgaiae, abslrudendas eas
    *
    misssesunt " 33, recitentur coiispeclu. Si sic pa- commonitus eral *, ne * •'" imperatori *:«n*iio-
    lialtir (415), se in nullo regio honori defectu- stro obluclari templarel. Eum bellicosissimum niuf4
    '
    rum ,T3i, quia ...... risset. Aliter universa po- larum gentium victorem ,743, injufias omnes;
    tius se genera ' lormentorum * sustenlaturum *, prsecipue legalornm, quo numquairi alias seviole
    *
    quam ,735quicqnam extra ea qtiae silii indicta animo repetilurum, ac plurhnorum copiis regnorun?
    cssent vel quantum causa * sibi * commissa * pos- coaclis, Ispaniam lolam postqiiara variis calaraita
    inlarel * ,736excessurum; et sicut superioribiis jani libus vastavisset-, forle tandeih jure vicloris sibl
    se itidem terrentibus respondere * haud * distulis- subjecturum. Pluribns ita jactaiis, quidam forle
    sel-*, ila* ,73J si eliam parliculalim Curicla sui suggessit, ut quia vir ille tanloe.videbalul•constan-
    * "m
    corporis membra a minimis articulis usque' B tiae, ac non minoris arbilrari posset prudenlioe,
    aci siimma vitalia cotidianis resectionibus decarpe- quem eliam tanli lenipoiis moia in lcge stia lam
    rentur — nam non majorem umquam cfuciatum fixum monstrasset, ac proinde "** iidem mortali-
    inferri posse, quam si hodie lioc articulp digili, bus non denegaret, is ipse super hcc, quid faelb
    cras allere, inde per dies singulps singulis, inde sibi pptis esset, consulerelur. Ila nunliis se conve-
    brachio, armo, post femore, crure "a 9, pede, prae- nieritibus poslquam ultima hoec mandata percepit:
    cisis, postremo truncus reliquus fodialur — non eo « Tandem, inquit, sapienliore corisilio rein tracla-
    tanien se terrilum aliqua ralione cessurum. Se slis. Si mox initip id essel qtisesitum, nen lanias
    quoque satis compertum habere ex relatione anlc- vpbis vel nobis ledii et anxietatis meleslias tol spa-
    riorum sibi missorum, ipsum regCm jam advertisse, tia lemporum protraxissent. Nunc citum id facile
    quod mori non nimis ipse limerei. Ideoque super- extat consilium. Mitlalur domino noslro impei^lori
    fluum csse eo se velle lerrere, quod ipse levissi- legatio a rege veslro, uf mihi quid de cemmissis
    mum reputaret, jam qtiod scripserat, ipso inlerfe'' agere debeam, describat. Ejus litleris iteruin visis,
    cto nullum in tota lspania reliquum facere Chri- ad universa dbcediam. i '
    slianum, sibique reatum tanlse stragis a Deo inpu- 128. His regi nuntiaiis, accepteque consilio til a
    tari, id longe aliterse habere, nec se causam esse *G prudente suggesto, quocri jubetur quis iler laiilum
    caedis ipsorum, sed malitiara crudelilatemque irae vellel assumere, cum rarus aul fere nullus palam
    ipsius, ipsoque pcenas inlerfeclorum luenle, sibi se ostendendo mB proferret, propositumque esset,
    cum ipsis inleremplis Chrislo propitio vitam melib- ut quisquis illuc iret, libnore quovis pelilo etcu-
    rem succedere. Cum tamen id quoque Deo facile" juscumque generis muneribus rediens potifetur.'
    esset commutare, siicul Mardocheus quondam man- Tandem exlitit inter palalina oftitia Recemundus
    daverat Hester : Si nolueris nunc iniercedere, forsi~ quidain, adprime catholicus, el litteris optime tam
    tan per aliquam occasionemhberabuntur Judei, et tu nostrorum quam ipsiusinler quos versabatur linguas
    ct domus lua peribilis (Eslh. iv, 14), ita et nunc Arabicaeinstitutus. Qui lantum in
    regia habebat ef-'
    Deum facerc itihilominus posse, ut postquam omnia fitii, ut diversorum pro necessilalibus ad
    palatium*
    ab ipso rege esserit promulgata, jamque ipsis cervi- concurfentium 174«" causis extra
    auditis, quia lit-
    cibus gladiis novo etinopinato ordine suis Dominus teris oriines ibi quxrimonise vel causse
    signaiilur et
    subveniret. Quocirca noii huiusmodi se niinis vel resignantur, hic notata inferrel, itidemque
    fesponsa'
    terroribus nossel ullatenus permoveri , quia qui scripia rcferret. Plhresque eidem alii eranl offltio
    Mai'docheuma superbia Aman corislantiae tenacem delegali. Is Irepidaiionem coeleroriim adveriens,
    miro ordine eripuerit, ipse sibi, quia non "
    prolervise/* sibique tempus*- forte oblatum nonnulli adipiscendi
    sed oboedienliaecausa ihteresset, quoquo pacto hsesitanlibus "M celeris
    "4S, dixif: •< Quaeefit
    sibi placilum videretur, non deesset. Hujusmodi merces viro vendiderit * vobis * aiiimam *
    qtti
    senleniia. verbis plurimis aucle atque testimonio- suani *i7W? > Nam ila
    solemrieeis verbum, ul quo-
    rum compelentium robore hinc inde prsefultse,pa- tiens summo *
    qiiolibet periculo i7?°in nuntium ,7"-
    ginoetotius campum ; inpleverunt nec prius ori qtiis desthiatiir, ila ei dicatur :"« Veride mibi arii—'
    VARI_fl LECTIONES.
    1733sint corr. sunt c. 173ideficturum c. "u nera t. i736usa s. c. postularel e~ coni,
    "3a s. quam e coni.
    „M J re "' e.'"•c.llae.e coni-
    1741dend.as culis Laf>beussupplevit. i73Scrnce c.1740lio, io, erlala sunt ex coniectura.
    ne e coni. 174sim Labb. suppl. " 43viclo Labb. suppl. i744p. nihil pwnctis appo^ .
    srtis delelum. 1748 ostendo c. " 46concurentium c. " 47 'hscsilaiilibus e coni: " 48 vox dubia. 1749
    dent v. a. sua e coni. l7H periculo e coni. "si vox dubia.
    mtM.
    (.415) Scilicet rex AbderaJiaman.
    507 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFl METENS;S 5'8
    in»ni tuam. » Si sospes exieril, qnam ainpUssimeA perferendis atque mandaiis, Virdnnensis q; idani,
    iiuineraitir. Hoc Receiriundqquerenli respondelur, cui Dudo vocabultim, destinatur. Ita Hispaniis Gor-
    quidquid posiulatum ab cjitsmpdi essel conferen- ziam rediens 1860,ibique sacroe Quadragesimae nia-
    duin. Ille lantum venie sibi dari pelensf ut ctim nuii- jpre parte exacta (Mart. 50), circa palmarum dieni
    liis coi.icl.usjs.sjbi copi.aessel loqueiidi,, |>ost.ulrum cum legato imperatorio proftciscens, J.unii roerisis
    teiiiptare. dcbercl cdiceret. principiis Cordubam venil. Cumqueinox cum novo
    129.. I.Ioc ei concesso, Johannem conveniens, linnlio regiam vellent irrumpere, rex : « Neqnaquani,
    niores et inslilula palrioe iioslra. spllici.iedisquiri.t; inqtiit; sed qui lilem tanto tempore protraxerunl,
    iinperator cujus esset clementiae, quai|i_e modera-. cum pripribus pri.mum prpcedant niuneribus vel
    .tionis ki suis, ulruinne praeceps in iram, et an jn mandaiis.. Inde secundi ordine inferan.tur. Ncc hi
    semel' prolalam iiireyocabilis sentenliain,. mul- omnino facism meam yidebunt, nisi prius monachum
    laque ejiis gen.cr.is,.tantlem si sibi esset fiducia illum lanli temporis perllnacem adeant, et patrise,
    regiam ei legalionem proferre,. ne forle. vi.cem carorum, regis sui mandaloruniqtie ipsius oblecla-
    tanli teinporis, que ipse Johamies ibi detentiis tione laelificenl. »
    fuerai, ipse qui mittebatur exsplverel ? Johannes 151. Ila cunclis explelis, Joannes lrium *"61jan*.
    omnia bene pi;ocess«tra,citp,rcspqndens, pmni.libe- B fere annoruin claustris solutiis, regiis mandatur ap-
    luim reddit trcpidatione alque formidine. Gaudiis et parere conspectibus. Cumalegatis ei dicerelur, ut
    gralulalionibiis pbviis magis ubique excipiendiim crine delonso, corpore lolo, veste lauliore se appa-
    cpnfirmal. Se epislolani abbati suo missuriini, qui paret, uti regjis conspeclibiis prsesentandum, illeque
    ijlum magnifice exciperet, et lempore quantp cupe-t renueret, rati illi, non ei yestium mutatoria subesse,
    ret, teiierel aique curaret, donec episcopoexliibjium, regi nuntiant. Ille-mox decem libras ei mittil num^
    aiil cum ipso, aul cum legaiipjje ejus, ipse/abbas moruin, tin;deilla, quibus decenter oculis i76sregis
    iniperatoriis eum conspectibns cum paee et gralia i,nduereliir, coiiqiiirerel. Non enim fas esse gentis,
    prseseniarct. Hjs ijle allectiis, palaMum,repelens, si ul vili habilu regiis aspectibtts proesenlareltir..
    sibi qnoeppstulet dentur, itineri devovet. Ecelesia Johaiines primo cunctatns utrum susciperel, landem.
    aliqua fort.e vacua recens eral episcopo. Hanc mu- cogilans, usui pauperum id melitts esse expendi,
    nus ejus petit laboi.is. Facile opleiiluni, alque ex gratias miinificentiae i-egiaereddit, quod sui lam
    laico episcopus repente processit. soUicitusesse dignatiis sit. Dcinde rcsponso mona-
    1,50.Ijide (416) sumplu regio ac lillcris inslrii- chi dignum subjunxil: « Regia, inquiens, dona non
    ctus, Gallias ocius petil (Jun.), alque in decem , spemor, vestes vero alias proeterquam qtiibus mo-
    fjefiiie ebdoniadibtis Gorziam vcnit (Aug,). Ibi gra nacho* uli* licet* 1763,nec pallia prorsus nec
    liilaiitibus cunclis exceptus, ac non post inulios. cas ^76^qui. altcujus coloris suni * nisi * nigro*
    dies in urbe a sancto pontilice Adelberone invita- tanium tinctas aliqualenus induam* > Hoc regi re-
    *
    tns, et, aliquot cum ipso inanens diebus, juciinde latp : < Hoc*, inquit', responso elus' 1766conslan-
    ammodum habilus est. Iii.de Ibca qtiseque sua cum tem animtim recognpsco. Sacco quoquc indulns si
    eo iiiyisens, quia mense Augusio jam proecipitive- veni.at, libentissime * ciim*"cs videbo, et ampliu-s.
    neral, autumiium el liienieni secuin transegit, donec mihi placebil. >
    pouiinici natalis festo iransacto, qualiler imperatori 152. Posl Jjsee die prsefixa qua praesenlandus
    dirigerelur est ordinatum. Res tamen ejus el plures eral " 67,apparatus omni genere cxquisilus ad pom-
    suortira Gorzise ,,7"sinlerim procnranda manserunt. pam rcgiam de.mpnstrandaniconserilur. Viain toiain,
    Inde circa feslum sane*a_Markc' malris * Dei ""^3 ab* hospitio* ,768ipsorum usque ad civitalem, et
    (DCCCCLVI),(Febr. 2) imperatori ab eodem venera- inde usque ad palalium regium varii hinc inde or-r
    bili. poniifice, comiinnle si.mul domno*.Egir,oldo* dines conslipabant; hic pedites bastis humo stanles
    abbale *i7;S4 dcducltis., bonprifice in Franco- defivis, longe inde liaslilia quacdam el missilia vi-
    palatio
    nofurde suscipilur (Mart.). Ctijus * legalione * au- Vj brantcs manuque crispaiites, iclusque muluos siniu-
    dita.'"5". fide legati alque constantia summo laudata lantcs;. ppst hos mulis quidam cum levj qtiadam ai;-
    prseconio, litterae miiiores perferendae* deeernun- inatura insidentes; dejnde eqtiiles calcaribus equoa
    lur " 56. Joanni de prioiibus supprimcndis ,7<l 7 re- in fremilu et siibsullalione varia concitantes. Maiiri
    sci.ibiiur, lantum , cum dpnis procedat, amici- prseterea fprma insolita noslros exlerrenles, iia va-
    liam '75, paccmque de. infestatione latmncnlorum riis proludiis, qnse noslris miraculo arbitrabanlur,
    Sarracenorum quoquo pacto conliciat, reditum- iiinere niniium pulverulenlo, qticm per se ipsa quo-
    que "" iiialurct, edicilur. Novis denuo muneribus quc teinporis siccilas —.nam solstilium erat sesti-
    VARIiE LECTiONES.
    '""' Gorwree cnni. ,w rise m. D. e coni. ,7i"'*mo E. a. e cont. "ss ujus I. a. econi. ,7B6 endse deeer
    e coni. '"" siippriineiis c ^7"8 itiam avulsa. ,7Mre avulsa. "f,(lnsabicisum. " 61irium e"6B coni. v. infra
    "cs
    cap. 151.,766 corum erasum. "r'3 in. u. I. el poslea sunl nisi e coni... g. o. c. 1764-'
    eos-c. H: I. r. e.
    <;coni. I. e. e cqni. i,m abscisum "m ab ho supplevil Labb.
    mim.
    (ilC) De tempore Iegationis Recemundi cf. Adaionitionem n.dLiutprandi Antapndosin.
    509 DE VITA JOANNIS ABBATIS GORZIENSIS. 510
    vum (417) [DCCCCLVI.Jun. 21] — sola cpncilarel, A moderationis mediaepervidissef lemperamentuni sa-
    ai.l palatium perducunlur. Obvii'proceres quique tis egregium: Rege his in mullam gratiam delinito
    *
    procedunt, in ipso limineexleriori paviriieiituniomne pluribuSque eum compellandi parante, munera im-
    lapelibus pretiosissimis aut palliis stratum erat. peratoria primum excipi poslulavit. Quo faclo, re-
    155. Ubi ad cuhiculum, quo rex solilarius, qiiasi ditus indulgenliam e vesligio obsecravit. Rex am-
    iiumen quoddam niillis aut raris accessibile, teside^ J miraris : « Quomodo, inquit, hoectam repentina fieri
    bat, perventum esi, undique insplitis cuncla vela- possit divulsio ? Tanio lemporis spatio allerulrura
    minibus, oblecta, sequa parielibus paviihenta redde- cxpectaiil modo vix.«visi, ila abrumpeinur ignoti ?
    bani. Rex ipse thoro, Iux.u quam poteraf magni- Nunc interim mutuo semel conspectu politi, parum
    lico* " 69 accumbebat. Neque enim more genlium quid.dam cognitio mentium se utrumque aperuil,
    ceierarum soliis aut sellis utumur, sed * ,77°leclis iteriim vis.i jam amplius, terlio lota jam plenitudo
    sive thoris colloqnenles vel edentes, cruribus uno notionis vel amicitioei779firmabitur. Inde dominp
    alteri imposilis, inciimbunl* "7i. Utigitur JolianneS ; tuo remittendus, digno eo teque deduceris honore.>
    coram advenit, manum interne osculandam proleii- Ilis Jpliajiue assenliente, secundi legali jubentur intro-
    dil.Osculoenim*,77Sriuliivelsuorufn vel extranebrum riiilii.eeque pfD_seiite"riiuneraqiise deferebant eblata.
    admisso, minoribus quibusque ac mediocribtis nurn- B 155, Tunc demum ulrisque ad hospilia remissis,
    quam' " 73 fcris, summis et quos praestantiori exci- post aliqiiantuni tempus Johannes a rege revocatus,
    pil, pompa palmam mediam aperit osculandam; - familiaria mulla cum eo conseruit. De noslri im-
    154. Inde sella parala, manu, ut sedeat, innuil. peraloris potentia alque prudeiilia, de rebore et
    Longa deinde ulrimque silenlia. .Tunc rex priqr : cqpia mililum vel exercitus, de gloria et diyiliis, de
    « Tiium, inquit, cor inihi plurimum dki cogiiosco bellorum *i7S0 industria et successibus,imultaque id
    fuisse infentum, quamditi le demum aspectu meq generis. Sua econtra jactare, quanlo exercilus*'
    suspendi. Sed tu ipsepenilus rioslij quod aliterfieri rpbore* omnes* 1,8i seculi reges excelleret. Ad liaec
    non pottiit. Tuam * " 74virlulem sapienliam experlus Jolianiies pauca respondif 178s,ut possint qualiler-
    snm; alieiia*, ne* viderem*te* cum* epistola lm *, cumque regis* animum* mitigare*, tandemque* ad-
    distulerunt, sed quodnoii.odip.luj id faetum sil, dii*1.783:,« Uludvere fateor.regem mehoc seculo*1'8*
    volo cognoseas; et npri solum.*ie* nunc*libenter * neminem.nosse, qui npstro imperalori terra armis.
    exeipio' 1776,verum de quibuseumque postulayeris aul equis possit seqtiari. >
    impetrabis. > Johannes ad heec, qui, sicul nobis po- 156. Rex aulera, ira* sedala*i78*aut sopita: «Iin-
    stea*17T 7 referebai, aliquid felfis lam diulino angore merito, inquit, regem tuum celebras.— Verane, an-
    contracli in rcgem evomere cogilabat"78*, tam C falsa sint, ille inquit, licet experiri. > Rex autein •
    placidus repente effeclus est, iit nitiil animo ipsius . < Csetera ulfumque approbaverim; unum est, iii
    iimquam aequaJjiliusesse poluisset. lnde ad singula quo illuni non satis prbvidura esse conslilerit. —
    respondil: Se quidem negare non posse, primo lot Quid, inquit, illud est?—Quod polestaiem virtutis
    acerbitate nunliorum fnisse permptum; inter ipsa suae,nqn sibi solt retinet, se.dpassus ubere quemqtie
    lamen tacilum crebrius cpgilasse, simulatis poliits suorum propria uti polestate, ilaut partes.regni sui
    quam veris minarum.intenlionibns hsec erga se agi- ipter ees divjdat, quasi ees sibi inde fideliores ha-
    lari; postremp quoque cuncla diialipnum obslactilu beat et subjectiores, Quod longe esl; exinde eiilriL
    ex supericribtis tptius triennii acljs vel dictis rescis- superbia et rebellio conlra eum nutritur alque pa-
    se, nec esse quicquam reliqui, qupd.merito qdio sui raliir, ut nunc in geneto 1786ipsius aclum est, quL
    factum suspicari deberet: unde si qua ea essent, filio ejus per perfidiam subduclo, publicam liranni-
    se penitus animo depulisse, gratise tanlum, quam dem conlra eum exercuit, ad hoc ut gentem exler-
    lam clementi magnilicenlia oblulisset, gratulari, et nam Ungi'orum per media quseque regnorum su.o,-
    quod regii pecloris in hoc et robur conslanti_e ct D rum depopulandam transduxerit (418).
    VARIJE LECTIONES.
    1769magni L. supplevit. i770__. 177iincii Lsuppl. i77Senim e coni. " 73quam e coni. "74-
    supplevit.
    Tuam e coni. " 78a. ne v. t. c.episto e.coiii. "H olarrite n.l. ex e coni. "" .... codex. i77S labate
    coni. 1779amilitioec. " 80rum abscisum. iJ?ie.r.oeconi.' 178sspondit e coni. " 83r. a. ra. t.a. e coni.
    " 84abscisum. "is ira se e coni. "8e gero e.
    NOTiE. '
    .
    (*ii) inciaeiiai m baiiriatum. late ducente t>orziam pervenerat, et nescienie no-
    (418) Aiuio 964. Hic afferre juvabifquae de Joaniie mine, quod eum ecclesiaefiliis reddere posset, car*
    nostro iu Vita B. Kaddrose, abbaiis Walcipdorensis iiium scilicel edulium parari jtisserat, et venienie
    lum sub Deoderico episcopo Sancti Felicis siye Cle- hora refeclionis positaest cerain eis. mensiila. Cuni-
    mcnlis Meteiisis, leguniur c. 50 : <;Ut aiitem iexliac que illatos cihos Jpharines horreret atlingere, scieiis
    aljquid sub exemplo dicamus : JoBamies abbasGor- Kaddroe, quia charitas non quserit quassua siirit, qtii
    ziensis ccenobiicolumiia inlemplo Dei, ctijus mor- jam olitn parcitatisamore saliem ovUm,non cpij-
    tem, sicul nescio quis ait (VHICJL, eclqg. v, 28)_:.. lingere staMterat, carnes snscipiens, comedebat.
    Tcenosgemnisseleones, Quod cum vir Dei Johaiines vidisset, jam non valeiis
    Monlesque,fersesilvoequeloqinintur. ejus jussui 'corilraire, inliniia membra, quoad coii-
    gravi insequalitate corporis correplus lectulo decuba- valescerel, refocillavit. Qnid ergo? Noiiiiecharilati
    bat; et quia erat vjr iuenarrabilis ab.linenlioe, aridis Christi in hoc quoque Kaddroe deservivit? Inde ad
    cibis, ut solebat sanns, imbecillesarlus cogenle spi- monasterium reversiis, rigore abslinentise eonlia-
    ritu excruciabal. Pater Raddroc, hoc audilo, chari- spirilualcs neqtiitias.scutum rcccpit. i
    311 ODONISDIACONIAUSCIENSISEPISTOLA. 512

    ANNO,DOMINIDCCCCLXXXIII.

    ODO

    DIACONUS AUSGIENSIS.

    EPISTOLA ODONIS
    AD GARCIAM ARCHIEPISCOPUM AUSCIENSEM.
    De sanctm Venantia; ecclesia, quam Guillelmus comes Astaracensis dedit Auxilanw ecclesia?*
    fGall. Christ. tom. I, Append. p. 159.)

    Orio Eevila GMICI*;archiprcsesuli. A eam. Et libi daBoclaves regni cmlorum.El quodcuit-


    Cogis nie, o sanctissime pontifex, recens opus que ligaveris super lerram, erk ligatum el in ccetis,
    cxerere; sed quiacontra examen auclorum debel- et quodcunquesolveris super lerram, erilsolulumel in
    lare non valeo , pfaerogalivam eorum fando teme- ccslis (Matth. xvi, 18, 19). Et idcirco non dubito
    rare erubesco : horrendum quippe est in manus quod gralia Dei vice collata libi sil absuper me-
    iiicidere scilicet viveiitis Dei, qui eliam non solhm moratoeEcclesiae mirabilis potcstas, cui annuerite
    denequamoperatioiie, verum etiani de otioso verbo. divina clemenlia seplimus existis jure pontifici feli-
    liecnonct deprava cogitatione redditurosnos ter- citalis vitoe claudendi et reserandi. Supersliliosa
    ribililcr ralionem judicaturus est judex juslus in res valde ac exsecrabilis videtur esse diaconi, im-
    die jbdicii. Cumqtie ab omnipotenti Deo, sanclisque perata a proprio episcopo, ne forle conlumax repe-
    canonibus lalc connubium prohibilum invenilur, ut riar, et a prajdicto gradu privari merear; el dile-
    non solum facientes , vemni consentientes, puniri clioni luae, qui proe caeteiis es, jugulari. Nam Deo
    judicenlur, et rdcifco in epictatium jussionis tuse juvante omnibus fidelibus , sanctee Dei Ecclesioe
    meluo ponere manuni, pavens illud quod evangelica niaxime, nostris propinquis vel successoribus pate-
    horribiliter lectio voce declarat libera : Quicunque, faciam quod ociili mei viderunt, el aures meeeau-
    i nquiens, solveril de istis mandalis minimis, el sic D dierunt. Lingua mea teslimonium perhibere non
    docuerit liomihibus,in regno cwlorumvocabilurmi- silebil, quod el si Dominus impleverit illud, os
    nimus (Matili. v, 19). Dupliciter denique me premit meumaperiam.
    boc Opus, occasio et cautio scelerum, et reprehensio Nuper denique acciditut Guillelmusfilius Arnaldi,
    viiuperaiionis ignarum. Quis igitur doctus hoc opus- comes Astariacensis, uxorem ducere [ditceret] con-
    ciiluin, cum ih manu sua assumpserit et lali com- sanguineam suam. Cumque hoc afcbiepiscopus
    niistione consangtiinilalis me nolarium repererit, Garcia eum minis urgeret ut hoc scelus mininie
    iion statim in voce erumpat, me delubrem clami • perpelrare libuisset, et omnino licentiam hoc con-
    tans esse sacrilegum, qui audeam aliquid conlra Dei sensii ei conjungendi denegaret, et a sanctis Patri-
    licentiam usurpare consilium? Sed adversus quem bus lalem consanguinitaiem langeridi probibita esSe
    invidia |invidum] duplexcausa me consolatur, quod afiirmaret, et viderel quia- nil proficeret, et prae
    et tii, qui siininius ponlifex es, fieri judex et neces- dictus comes ei aurem ad audiendum non praeberet,
    silas Ecclesiaetotitis Aquitania; poposcit, cui Dco rediensque ad semetipsum, el lale accepil a sui.s
    juvante praees matris. consilium. Sciens igilur melitis esse naufraganli
    Praecipue denique perfecle scio quia posl prophe- aniiiio aliquod gubernaculum praebere,quain in gur-
    ticas et evangelic.-isalque apostolicas Scripturas, C gitem desperationis sine remis pcenitcntiaerelin-
    «piibusEcclesia; Dei per gratiamejus fundala csl, quere-, accersivitque eumj et praebuit ei lempora
    etiam illtid inlimandiim pulem, absque dubio, quam- jejuniorum el munera eleemosj;iiaruni, sicul scri-
    vis universis in urbe [pro orbe] calholicae diffuSse : ptum esl in subsequendo libelltim; insuper accepil
    Ecclesiaequasi unus thalamus Christi sit; sanclai ab eo nobile oppidum quod. olim ablatum fuerat a
    Romana Ecclesia nuilis synodicis constitutis caeterisi perversis honiiiiibus de ecclesia beatoe Marioeepi-
    Ecclesiis praelala esl, sed evangelica voce Donrinii scopitii Auxiensis , redditbque supramemorato proe-
    Salvaloris noslri piiinaluni oblinuit: Tu es Petrus,, dio cui praeesl ecclesia sanctaeVenanliae, lotam ct
    jnquiens, cl super hanc pelram mdificaboEcclesiami integram cum omnibus appendiliis suis lam cum
    nieam; et vortw inferi non prwvaklnmt adversns; parochiis quam et capcllis adjaccntibus sibi sine
    313 BENEDICTUSPAPA VII. — NOTITIA HISTOtUCA. *-.i
    alicujus parlicipalipne vel reclamalione, ut ea ple- A viventinus exempium malitiae ullionis suse relin-
    niter possideat,: possidendb quaecuiiqtievolueril ex quat. Ameni
    ea ei placet, ppst mortera suam successoribus suis Haecsunt noiriina principum ac ducum qui hanc
    eam relinquat; charlula ista firma permaneal, quia donalionem viderunt et firmaverunt. Bernardus
    veraciter esl firmala supra firma, qui est Cbrislus, fraier ejus. Remundus frater ejus. Garcia frater
    pelra. Si quis cpnlra hanc charlulam inquielare ejus. Agganricus, et cognatus ejus. Atus Tolosanas
    voluerit et adversarius ejus exstiterit, inprimis.in episcopus. Ludovicus Savanense, Enardus Monlal-
    ira Dei incidat, atque cmni lempore maledictioni tense. Arnaldus Ouraneiise. Arnahlus Mojanaeense.
    subjaceat, lepra Naaman succumbat, ulCCribusJob Bernardus Mauracense. Arnaldus Lomaniacense.
    dominelur, morte Anania et Sapbira morialur,.cum Foiias Ballicavense. Guillelmus Galbisanense. Re-
    Dalan et Abiron in imatartara deriiergalur, CUHJ mundus deFuresacco, el fratres ejus, cui licet scru-
    Sodoraitis et Gomorrhilis in ignem perpetuurh cre- teliir opto ul memineris levitam luum , sanclissime
    melui, el eum Juda Schariptis , cum.diabolo et an- pontifex.
    gelis ejus sine fine crucielur. Et quid plura? Oinni-
    gena maledictione repleri merealur, alque emnibus B

    ANNODOMINIDCCCCLXXXIII.

    BEIVEDICTUS PAPA VII.

    ROTITIA HISTOaiGA.

    (Apud Eggs, Pontificium doclum, pag. 281.)

    Benediclus VII, Bomanus ex cohiilibus Tusculanis, Deodati comitis filius, S. R. E. cardinalis, et episco-
    VII, sanctae sedis invasore, propinqtiortim opera , legitimis
    pus Sutrinus, pulso Francone seu Bonifacio Kalendis
    comitiis, renuntiatus csl summus pontifex Junii, anno noslraa salutis 975. Hic statim atque
    electus esl ponlifex, animum ad componendum Ecclesiaa stalum, moresque ecclesiasticorum , temporum
    iniqtiitale mire corruptos, convertit; celebrala in hunc finem in synodo Romana, in qua etiam Arnulphum
    episcopum Remensem, sediiione quorumdam sua sede pulsum, integrum reslituit.
    Tum ad reparanda lempla ac monasleria conyersus, plurima hortim vel a solo refecit, yel; recens
    excitata Tundavil dolavitque. Inler quoe monasterium sanctae Crucis in Ilientsalem cum basilica vetustate
    collapsa.(adduclis eo monachis) ex integro reslituit.
    Sergium Damascennm episcopum a Sarracenis ejectummonachos Romo^ benigno clemenliae sinu excepil, eique
    ecclesiani Sancti Alexii incoleridam tradidit: in qua ipse exsules colleg.it, et observantia mona-
    stica restiluta, ubi annos qualuor illic degisset, sancto fine quievit: ad cujus «epulcrum in eadem ecclesia
    nobilis inscriptio versibus incisa ctiamnum visilur, quae incipit:
    Sergius hic recnbat metropolitasepnllus,
    • Qui quondamfueralDamascitemporelongo,
    Kumineperduclus*adsacra liminaPetri.
    Temporibuspii Benedictiprsesulisalmi, etc.
    Recepit eliam Benediclus Lambertum episcopum Cracoviensem Romam legatum a Miecislao Polonise
    principe, ut Roinanum poniificem certiorem redderet de felici propagatione Chrisliaiiaefidei in suo prin-
    cipatu, titqtte fegium diadema sibi mitleret, ac TegemPplonorunrse, et posterPs suos esse juberet. Lani-
    berlus, re infecta, Roma discessit, vel quod de morle Miecislai nuntiatum esset, vel quod differre ad feli-
    ciora tempora eam rem^Romanus poniifex divino monereiur oraciilo.
    Initio ponlificalus Benedicli VII, Heraldus rex Danorum , qtii populo sibi subdito primus Clirislianam
    fidem indixerat, et ecclesiis totum fere Septentrionem repleverat, obiit vtilneratus a lilio, et a suis , qui
    Chrislum anlea abdicaverant. Quo lempore etiam S. Eduardus, Angliae rex , insidiis sceleratae noyercae
    occisus memoralur. -
    Anno Ghristi 983, OttioII imperator decimo imperiisui anno, oclavo lius Novembris, trisli animi aegro-
    tatione Romaedecessit e vila, sepullus in vestibulo B. Petri, quod Paradisum vocam, labroque porpbyretico
    lectus. Dictus Sanguinarius, quod clarissimos Romanorum ad convivium vocalos, in ipsa epulorum laeiilia
    paulo anlo morlem occidi jusserit. Quo exstincto, cum de creando novo imperatore consullatio haberetur,
    et alii Othonem III secundi filium ; alii vero Heiiricum Bavarioe ducem, Olhonis- Magni ex fratre nepotem
    exposcererit, instarentque Itali ut Crescentio Nomentano viro clarissimo res committeretiir, prorum-
    Bcnedictus
    pentes in medium Germani, atque arma attollenles, Olhonem JII acclamarunt. Instabat tiiiri
    pontifex vir optimus, et tranquillitatis amans, unumquemque rogaiido, ul in legendo imperatore reipublicae
    consule-
    Cbristianae, quoetum maxime perilo et solerli gubernalore indigebat, positis seditionum studiis
    rent. Tandem, ne lumullus aliquis oriretur, Gernianoi^um sentenliam uli aequam, et legibus conformem
    approbal, atque Oihonein IIIAugustum Csesarem dictum confirmat..
    Regnanle eodem Benedicto, e vivis pariter quinquennio ante Olhpnem II sublalus est imperaler G'ra>
    515 BENEDICTIPAVJE VII 3JC
    corurii Tzimisces, vir militari glpria, nuiliisque viclpriis clarus, qui primns omnium ntimmos imagine.Christi
    signari hac inscriplione jussit Jesus Chrislus Rex regum : placttit exenipluin posleris, Chrislique regnum in
    reges asserlum, cujus nulu ponuntur imperia et everlunlur. Peiiit autuni Tzimisces veneno labitico, quod
    Basilius ejinuchus prabuerat, verilus ne administralione quaruindam urbium dejiceretur. Successerunt irir
    imperio Basilius II, Cpnstanlinus IX ; imperarunt una annos-49, menses 4..
    Anno vero 984, quarlo Idus Julii morilur et ipse Benedictus, postquam Ecclesiaeclavum annis novem,
    mensibus dupbus gubernasset, piis operibus plenus. Ejus cofpus ad sanciam Crucem in Hierusalein
    translatum, ibidcm honorifice luniulatum esl, cum cpilaphio, quod recitat Victorellus iri additionibus ad
    Ciaconiura.
    - ———i—" ; — ————— .' ' >.

    BENEDICTI PAP.X VH

    EPISTOL^E ET PRIVILEGIA.

    . 1- - aitale ponlificatus beati Symmachi hujus ahnaesedis


    A
    BENEDICTI PAM VII EPISTOLAAD CALLOSET aposlolici proesulis, proefalasancta Lauriacensis ha-
    GERMA.JOS. betur Ecclesia metropolis :et in quanlnm laniexindc
    • (Anno974). rqnam eliam de passiqnibus bealofiim marlyrum,
    Lanreacensem, hoc est Palaviensem, ecclesiamme- qui illic plures in temppre persecuiioriis pro lide
    tropolitanam esse decernxt: hujus et Salisburgen- Chrisli variis sunt tormentis multali, colligere pos-
    sis limiles constituil: Pilgrimo Lauriacensi arclii- sumiis, ex omnibus ecclesiarum dicecesibus Panno-
    episcopovices apostolicasdelegat. niae, haec antiquitate , et archiepiscopii dignitale
    [Mansi Conc. tom. XIX, col. 52.] esse primiliva creditur : u,uaejam multis retroactis
    Dileclissimis nobis in Christo filiis, HRODEBERTO,lemporibus .ex vicinorum frequetui populatione bar-
    sanctrc Moguntinse Ecclesiae, et DIOTBICO, sanctoe barorum deserla et in soliliidinem redacta, nullum
    Treverensis EcclesiaejatqueADALBERTO sanctae Mag- Christianoeprofessionis Iiabitatoreinmemiiiit, usque-
    deburgensis Ecclesioe; parique modo GEREONI san- dimi invictissinuis Augttslus, etpaler gratiae, geni-
    ctaeColoniensis Ecclesise; atque FRIDERICP sanclsc torquippe pii Jmperaloris noslri, quem adhuc su-
    Juvanensis Ecclesibe; sedet ADALDAGP sanctoeBre- peresse et diu dominari mundus exoptat, bellico
    niensis Ecclesiae,archiepiscopis. Pariterque domino B tropaeo eorum vires relundit. Nunc atilem, quam-
    OTTONI glpriosissimo imperatori Auguslo, alque ne- obfem volis exsultanlibus in- laudera omnipolenfis
    poti suo HENRICO praccellentissimoduci Bawariorum, Derertinipiriius, non. solum saepe dicta sancta Lau-
    caelerisquecomitibus Galliaeatque Germaniae,BENE- riacensis Ecclesia, hoslium cessante terrore, cum
    BICTUS diviiia gratia praeditus (pra.dietus. Nempe in accolis suis pace et, tranquillitate politur; veriim
    superiore epistola) apostolicae sedis ponlifex, servus etiam ipsi"dudum inimici, illurii quem.perseCuti srint
    atiteiu servorum Dei, iri Domino salutem. . niore genlili, jamjam Chrisluin baptizaii profilentur,
    Oporlet juslis supplicalionum pelilionibus- nos et sacerdotes modo habere desiderant, ac prout sei-
    semper faciles el humiles exhibere: et proecipue re rudes poterunt, venerantur; el ecclesias quasdam
    cum fraternis religiosorum consacerdotuin precibus in sua lerra, quas patres inceudio aederunt, posteri
    sollicilamur, qui passim ab onini mundi termino le- reslaurare videnlur. Hac ergo suadente ralione ;
    Iiorem el regulam, atque prbprii offlciivigbrem ab quod praenomiriali sanclae, Lauriacensis Ecclesilc
    )iac universali sanctaRomana Ecelesia, ejusque sor- archiepiscopi postulalio, antiqua aposlolica auclori-
    tiuntur minislro, vicario scilicet beati Petri princi- tate commendalur; el praeterea quod cum juslum
    pis aposlplprura : cujus quamvis indigni, ejusdem esset, pariter etiam ulile-visum est, ut ad fructifi-
    tamen gratiaetdono, polestalisuccessimuselordini, C candas Deo gentes ex novitiis ciilloribusfidei.Uiigrp-
    cui voce Dominicadicilur: Tu es Petrus, et superhanc ruin atque Maravorum, sive eliamaliis multisprovin-
    petramwdi/icaboEcclesiammeam.Quapropter dignum1 ciis Sclavorunisuaeparochiae finitimis, illic ordinatis
    testimavimusassensumpraeberecongruispostulalioni- episcopissecunduriiqtiod anliquilusdeposili [/brte.dis
    bus reverendissimi archiepiscopi,quasperprobabiles ; positi. HARD.]erant, eis huiic.conslitueremus ari-.hi-
    personas nobis inlimavit, responsalium suorum duo- episcopum. Quoniam aulem Salisburgensis Ecclesia
    rum presbylefortim, quaterius sibipallium et nietro- nielropOlisabusa est subjeclione sanctseLauriacensis
    politanum hoiiorem cathedra'. sui», sanclic Latiria- Ecclesioe,ponlifici Pbliltefata et attenuala sua di-
    censi Ecclesiae restiliiereinus, confinio Ungrorum1 gnitale ex devastaiionebarbarorum, quampropterea
    adjacerili : quodoranino nos eidein Ecclesiae deberes perceptis apostolicis privilegiis nequaquam patimur
    ieslantur antiquissima sectim appoiiata privilegio- privaii : cttm ei priora sirit Salzbufgensibus, et
    liim lesiimonia. In qnibus eniin coniinebalur quodI ideo auctoritativa \el auclorabillora, Quoe condiliQ
    517 EPlSTOLiE ET PMVJLEGIA. 518
    tcsliiuonii etiam apud soccularia vigetet praevalet. A II.
    Nos vero in hujusmodi constilulionibus omnem ca- BENEDICTI PAP^ VII BULLAPRO TREVIRENSIS ARCHI-
    luinniam atque contenlionis occasionem, Domino EPISCOPATDS JLRIBJJS.
    adjuvanle, facile propulsamus, ambabus parocliiis . (Anno 975.)
    ab invieem certis Jimitibus sequeslraiis, et. tamen
    Theodorico'archiepiscopo Trevirensi ejusque succes-
    aposlolicis sanclionibus tibique slabililis, quas.np- 'soribus cellani Quatuor Coronatorum condonal.
    strum est semper defendere.et secundum evange-
    licam scntentiam nihil ex eis solvere, sed adimple- [Mansi, ubi supra, col. 57. ]
    re. Unde ergo auctorilale etpoteslaie B. Petri prin- BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, cha-
    cipis apostolorum, atque exemplo bealorum ponii- rissimis nobis in Christo fratribus universis episco-
    licum scilicet praedecessorum nostrorum, eamdcm pis, ac tolius dignitatis ef ordinis catholicis viris,
    sanclain Laureacensem Ecclesiam, ejtisque reclores praesenlibus scilicet et fuluris, perpeluam salutehi.
    jam archiepiscopos, amodo perpetim ab omniSalz- Quia licet indigni, etc. Unde pmnium lam praesen-
    burgensis Ecdesiae ejusque praesulumsubjeclibne ac lium quam fulurorum sanctitatera et induslriam
    ditione ahsolvimus, et honore inetropolilano subli- nosse volumus de sancta fratris noslri Thcodoricr
    inamus. Et sjcut modernis lemporibus sanclae me- B sanctae Treverensis Ecclesioe archiepiscopi prima-
    inoriaeAgapelus papa lerminos eorumdem parochia- tisque, nostra praedecessorumque noslrorum ab
    fum ab invicem distinx.it, sic elipsi definimus : ita exordio Chrislianitalis per beatum Petrum consti-
    qtioque ut sincta Salzburgensis Ecclesia -superioris tutione, tolius Gallioeel Germaniaein eumdem apo-
    Pannoniae episcopos. habeat suffraganeos, quibus slolorum principem devotione, qui in sua sede Ec-
    usque huc sui pontifices praeesse videbantur, cum clesiam Chrisii gloriosius giibernando nuilta mo-
    tanla talique dioecesi, qiiali hacienus in inferiori nasteria, quae usque ad sua lempora manserunt
    usi sunt Pannonia; sancta autem Laureacensis ec- deserla reslaurando, beatorumqne aposlolorum li-
    Clesiain ijiferioris Pannonise alqtie Moesiaeregiones, fnina caeteris saepius, nullo longioris vitoe periculo
    quarum prPvinciaesunt Bawaria atque Maravia, in seu labore lerrilus, liberalissime visitando, nobis ad
    (juibus septem episcoporum parochiaeantiquis tem- hoc usque complacuil, qtiod eidem suoequeEcclesiae
    poribus coiilinebaniur, suique antistiles archiepi- possidenda in perpetuum aliqua conferre justum dn-
    scopalem deinceps habeani polestatem, cum tanta ceremus. Quapropler noltim sit omnibus nos cum
    talique dicecesi, quali hactenus in superiori usi auctor.itate B. Petri apostolortim principis, gralui-
    sttnt Pannonia. Quiljus utique iri.superni [f. insuper] toque sacei-dolttroclericorumque lofmsque Romanoe
    praeceplis injungimus, ut juxta beali Gregorii de- *•-plebis assensu, eidem S. Treverensi Ecclesiaecellam
    crelurn, Anglorum archiepiscopis directum, alter Quatuor Coronatorum condonasse in perpetnum
    iilornm qni prior jsit in ordinalione lempore, el possidendam, cum omnibus appenditiis suis, aquis
    quoad vival, prioratuin teneat et in ordine. Penitus scilicet aquarumque decursibus, pratis, pascuis,
    eniro determinatis utriusque Ecclesise dicecesibus, vineis, silvis, cultis et incultis, cuiiibus et mansio^
    omnique exclusa altercandj cccasione, carionica sub nibus. Quae omnia eidem fralri nostro Tlieoderico
    districiione interdicimus ut neuter earumdem Eccle- S.. Treverensis Ecclesiae archiepiscopo vicarioque
    siarum archiepjscopus invadere alterius parochiam nostro charissimo in parlibus tolius Ga|li_eet Ger-
    proesumat, vel quibuscunque jurgiis aut discepta- maniae, ac per eum cunclis successoribus, in perpe-.
    tienibus super definitis a nobis modo rebus aller tuum. possidenda, tenenda ac ordinanda pcr hujiis
    alterum sollicitare audeat. His igilur sbdatis, vene- noslrae apostolicoe praeceptionis seriem tribuimus,
    raliilem confratrem nostrum Pilgrimum archiepi- quoecunque eadem. cella ex diversis donalionibus.
    scopum, canonicis litteris munilum, sedi sanctoe fideliura autheulice secundum legem Romanam pos-,
    Laureacensis Ecclesioeinlhromzavimus, palliumque sidet vel jure possidere debet, data videlicet el us->
    ej secundum antiquum ejusdem Ecclesiasusuin di- n que- in finem soeculi quoquo pacto danda, seu per-
    vcximus : atque in provinciis Bawariae,regionmn violenliam inimicorum eidem cellae ablata, seu per-
    quoque inferioris Pannoniae sive Mcesiae,et in con- incuriam coinmaneiilium in eadem cella perdila ex^
    t.iguis sibi Sclavorumnalionibus circumquaque ma- inlegro ct ad inlegrum eidem fralri nostro Theode^
    nentium, noslram apostolicamauctoritatem et vicem fico-S. Treverensis Ecclesiaearchicpiscopo dignissi-
    exercere committimus atque delegamus : qtiatenus moque riostro vicario in parlibus loliiis Galiioeet
    illic, more antecessorum stiorum sanclae Laurea- Gerrmaiii;c,.universisquesuccessoribus suis per eum
    censi Ecclesiaearchiepiscoporum, habeatpolestatcm a praesenti indictione m, beati Pelri aposlolprunt
    presbyleros et episcopos ordinareatqueconstituere, principis nostraque permittimus auctorilale. Contro.
    ei ex praadictis genlibtis sua sancta praedicalione quam si quis agere praesumpserit, et quod juste et
    parare Dominoplebcm perfectam. canonice a no.bis decrelum esl, in aliqtio infringere
    tenlaverit, sciat se ex Omnipolenlis el pfoedictibea-.
    tissimi aposlolorum principis, omiiiumque sancto-
    rtiin, acdeinde nostra aucloritate dainnandHin, etc.
    Sciiptum per manum Stephani notarii regioiiarii
    519 BENEDICTIVAPM VII 520
    sanctaesetlis appstolicocin mense Jaimario, indict. A archiepiscopprumseu per aucujus terrcni pptesla-
    iii. Bene valele. tem dominii possit deslrui, per hujus aposlolici
    Data xv Kal. Februarii per manum "W-idonis epi- nostri privilegii atque sanctaeRomanoe synodi valij
    scopi et bibliolhecarii sanctae sedis apostolicoe, dissimamconstitulionem placuit statuere decrelum,
    anno, Deo propitio, ponlificams domnl Benedicli quatehus idemabbas cunclique ejtis successores in
    seplimi papae primp, imperante domno .piissimo monachica conversalione inibi Deo militaturi privi-
    principe auguslo Ottone a Deo coronato magno im- Icgium infularum ad vicem episcopi, qiiod ex tradi-
    peratore, anno vm, iridict. nr. libne S. Magnerici, ut in ipsius Vita legitur, abba-
    " tibus coristat institulum, perpetub obtineant; et
    III.
    locum' ctim omnibus illic pertinenfibus,
    BENEDICTI PAr^;vn BULLA PROMONASTERIO eumdeni
    S. BENEDICTl TREVIRENSI. videlicet ecelesiis, villis cunctisque appendiliis, abs-
    (Anno975.) que ullius contradiclione seu inqnietudine cum
    omni pace possideant. Eo vero ex hac decedentevita,
    MonachiS. Benediclireinlroducunlurin monaslerimn
    S. Marlini Treveris. quatenus mofnaslerioex eadem congregatione abbas
    Hist. Trcvir. juxta regularia S. Benedicti monita constituatur,
    [Honlheim, I, 316.] ^ placuit nostroe apostolicse sanclionis poncre decre-
    In noniine sancloe et individuoeTrinilalis, BENE- tum. Quodsi ex eadem congregalione, qnod absit,
    uiCTuscpiscopus, servus servorum Dei, charissimis persona conveniens monacbicis institulis minime
    nobis in Chrislo fratriJms, universis episcopis ac lo- reperitur,' cum consensu archiepiscopi ex cadem
    tius dignitalis et ordinis catholicis viris, proesenli- dicecesi abbas monasterio proficialur. Contra hanc
    bus scilicet e.tfnltiris, perpeluam salulem. apostolsruni cdnstitiitionem, quam ahbali mo-
    • Qtiia licet indigni, :divinoe.laniendignalionisgratia crgo
    nasterioque slaluimus, si qtiis bominum quoljhet
    disponente, B. Petri apestolofum principis sacratis- inodo agere praesuriipserit,et quod jusle et canonice
    simam sedem paslo*'aIeque in curam Dominici a nobis in plena sy'nodo decreiuni est, in aliquo
    gregis ministerium suscepimus, necessarium nobis nipdo infringere tentaverit, sciat se Dei omnipotentis
    salubreque perspicimus omniura ecclesiarum dili- el prxdicli B. Petri aposlolorum principis omnittm-
    gentissimam solliciludiiiem inslanler habere, qua- que sanctorum , ac deinde nostra auctorilate dam-
    tenus nostra procuranle diligenlia in sancloereligio- nalum et analbemalizalum, atque divirioeiraejaculo
    nis augmento pacem, quieleni atque defensionem perpetiialiter cohfiissum,cum omnibus impiis aeter-
    adversns omnium machinaliones nostra auctoritate no suppliciodeputalum. Qui vero hoTcipsumnostrum
    finelenus possideanl. Undeoniniuni, lam prsesenlium( 1privilegiumbbservare, cuslodire, adimplere iideliter
    quam fulurorum, nosse volumus sanclitatem et in- studuerit, benedictionis gratiam el misericordioe
    rluslriam quod Theodoricodilectissimo fralre noslro plenitudinem in ccelestibus caslris inier electorum
    sanclaeTrevirensi? Ecclesiae archiepiscopo venienle numerum ellicaciter a Domino consequi mereatur.
    Romam causa orationis ad beaiorum aposlolorurii Scriptum per manus Stephani notarii el regionarii,
    limina, eodem narranle comperimus quoddam mo- ct scriniarii sanctae sedis aposlolica. in mense Ja-
    .naslerium, ubi S. Magneriiis corpore requicscit, nuario, indict. m. Benevalele.
    suocsedis , sicut religione iia quibusdam possessio- Data' xv Kalend. Febi'uarii per manum Widonis
    nibus , usque in sua tempora ab inimicis Dei fuisse episcopi et bibliothecarii sanctae sedis aposlolica;.
    deslilulum; quod possessionibus prioribus necessa- Anno,- Dco propilio, pontificalus domini Bencdicli
    riisque oinnibus renovans, ac renovalum snaesuo- sanctissiriiipapae, imperanle dbmino piissimo seni-.
    rumque conprovincialiumepiscoporiimexcqmmuni- per AugiisioOttone a Deo coronato magrio inipera-
    catione coiififmans, quo sancloe religionis status lore anno VII, indictione iu (1).
    major firmiorque fieret, in eodem monachos, ui IV.
    prius Deo famulanles collocavit, praeficiens eidem
    ^ BENEDICTI VJkPJEVIIPRIV1LEGIUM PROECCLESIA
    Ioco abbatem Engelbertum, cujus diligentia non so- J TREVIRENSI.
    lum lccus possit in melius reparari, verum religio in (Anno 975.)
    dies felicius perfecllusqueaugmentaretur. Unde qu.ia Confirmat archiepiscopo et ecctesiceTrevirensi jns
    in codem loco laudabilis probalur monachica con- . legationisponlificiw,privilegiaequitandi cumnacco
    et cruce, etc.
    vcrsalio, neid quod venerabilis fraler nosler coepi-
    scopus Theodoricus causa sanctaereligionis suaeque [Hontheim ubi supra, pag. 312.]
    salutis reslauravit, per aliquam sibi suceedehlium BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, cha-
    (1) Perantiqna est et ulut obscura hujus mona- sese nonnunquam reciperent, pie excoluit, beatique
    slefii S. Martini ad Liltus origo. Cum auleiri lapsis Marlini miraculorum jainposl morlera gloria ubique
    subinde temporibus barbarortim saepius in Galliam iriclarescenlisnomen ibidem exstare voluil, nbi jam
    irriimpenlium vi iniuriisque vastalus locus, et sacra vivus Telradii proconsularis viri servurri a cacodae-
    violala neglectaque jacererit, Magncricus archiep. nionis obsidione liberasset, uti Sulpitius referl iu
    Trev. soeculovi semirutuin alque informem supe- Vita S. Martini lib. i. Collapsa autem deinde iternm
    rioris aevi cladibus locum non xdiliciis mqdo ac lemporum injuriis, et praesertim Normannorum vi,
    teclis, scd legibus.ac praeccplis religiosse vilae ho- disciplina eeclesiastica, Tbeodbricus hanc una cum
    minum, ad qttos ipse et successores archiepiscopi S. Bencdicli vegula huc introduxit.
    321 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 522
    _ Germaniamvedeslinatus fueril (i), Trevirensis prae-
    rissimis nobis in Clirislo fratribus, universis episco- A
    pis ac lolius dignitatis et ordinis catholicis viris, sul post eumdem appstplicum legalum, primum in-
    praesentibusscilicel et iuliiris, perpetuam salulem. ter alios pontifices locum obtineat, et si missus Ro-
    Quia licel indigni, divinaetamen dignalionis gra- manaeEcclesiaedefuerit, similiter post imperalorem
    tia disponente, beali Petri aposlolorum principis sa- sive regera sedendi, sententiam edicendi, et synodale
    cratissimam sedem, universaleque in toto orbe ter- judicium canonicepromulgandi (5)primatum habeat,
    rarum magisteriumsuscepimus, necesse est, omnium ulpote in illis partibus vicarius nostraesedis aposlo-
    ecclesiariim ut diligentissimam sollicitudincm ita Jicaemerito conslitutus. Neque etiam dignum est ut
    inslanter habeamus, ne.jura eorum ,auctoritate ejus- illius Ecclesiae praesul aliquo tempore caeteris non,
    dem aposlolorum principis, coeterorumquesibi sub- habeatur praelatus,cujus honor in illis partibus sub
    seqtienlium venerabilium Palrum, inviolabiliter sta- ipso apbslolorum principe exslitit priniilivus. Et
    tula et confirmala, nostro imminuantur el.pereant quia ejusdem Ecclesiae archipraesulein, beatum Eu-
    tempore, sed potius recorrpborala decenler augean- charium videlicet, a B. Petro apostolorum principe
    tur atqtie proficiant. Ideoque omniuin vestrum nosse novinius ordinatum, sicut el beatum Apollinarem
    volumussanctitatem el industriam, quod.Theodorico Ravennaecivilalis, placttit nobis eidem fratri nostro
    fratre npslro dilectissimo, S. Trevirensis EcclesiaeB TheodoricoS. Trevii-ensis Ecclesiae archiepiscopo,
    archiepiscopo,veniente Romam, oratum ad sancto- cunclisque per eum successoribus suis permiilere,
    rtmi aposlolorum Jimina atidivimus, sicut etiam pri- quatenus, sicul in unius beati Petri scilicet apostoii
    dem audiendo imo el legcndo comperlum habuimus, ordinalione, benedictione, directione, genlibus .ad.
    eamdem ipsam prae ca_lerisGalliarumEcclesiisChri- pradicandum Christi Evaugelium, ambarura civita-
    stiaiie religionisexordium, catholiceque fidei prima tum praedicaloresaequalesexstiierant, ut missaruin
    rudinienta percepisse per sanclissimorum virorum solemniis celebrandis, et (4) equitando cuni nacco
    Eucharii, Valerii, Materniet caeterorum,evangelicam per slaliones, et in omni bonore oequalesexistant;'.
    doclrinam, quos tempore suo praedictusPetrus apo- crux anle eumdem, sicul et ante Ravennalem archi-
    slolus prdinavit et instruxit, nec non illuc ad proe- praesulem, ubi ubi geralur (5). Cardinales quoque
    dicandum direxil. Unde totius ordinis noslroe sedis presbyleri, fratre nosiro Tbeodorico archiepiscopo
    apostolicaeconsullu, gratuitoque assensu, jtira privi-. missam celebrante, dalmalicis, et diaconi una ctim
    legiorum, quaea sancta Romana malre Ecclesia prae- presbyteris (6) schandaliis utantur; hebdomadariis.
    latis sanctis eorunique reliquissuccessoribus, id esf quoque presbyleris ad sanctum Petrum missam ce-
    Agritip, Maximino, Paulino, Severo, almificiset apo- Icbranlibus suoe dilectionis inluitu dalmaticis uti
    stolicis viris.a primordio, et usque nunc aulhenl.ice 'C permiltimus. Pari namque modo sancimus, omnes
    concessa sunt, quaequeeliam ipsius civitatis.excidio, in parbchiis ejus degenies, sive ordinationem el pro-
    incendio,quove casu consumpta approbantur, eidem moiionein cujuslibet ecclesiaslici gradus a poniifice
    sanclse Trevirensi Ecclesiae,proedicloque.fralri no- ipsius percipienles, eidem ipsi matrici Ecclesieeepi-i
    stro Theodorico, et per eum cunctis succeworibus scopoque illius debere canonice placere, obsequi et
    suis'reconfirmare, recorroborare, el orani modo ie- jureobedire; ^siquidemdecreto beati Clementis papoe
    sliluere dignum duximus; perhujus nostri aposlolieii super hoc ita cautum videalur : « Si vobis episcopis
    privilegii valjdissimam constitulionem decernentes, non obedierint omnes presbyleri, diaconi, subdia
    ut quandocttnque a nostra principali et aposlolica, coni ac clerici cuncii, omnesque principes, tam ma-
    t*ede episcopus, presbyter, diaconus, vel subdiaco-. joris quam inferioris ordinis, alque reliqui populi,
    nus, sive quilibel ordinarius legatus, pro ecclesiasti- tiibus et.linguae non obtemperarinl, a liiniuibus
    caeulilitatis causa, seu pro agenda synodo in Cailiara,, sanctaeDei Ecclesioealieni erunt, dicente Domino :

    (2) Trevirensisprwsulposl eumdemaposloticumle- rum. Vide inlerini bullam Joannis XIII, de anno 969,
    galum primum inter alios, pontificeslocum oblineat, nec nori Leonis IX, de anno 1049.
    Attamen noii patiebanlur Germani legatos ponliiicis D (4) Equitando cum nacco. Naccum , nattum, na-
    conciliis Germania? praesidenles. Experli id sunt, tum,veinaclus, estinsignefestivi equi. Insternebatur
    anno.107'1,legatiGregorii PP. VII; de quibus Fleury: enim stragulo totus equus in festivilaie vel pompa;
    Hist. Ecclis. lib. LXII, n. 11. « Les legats demandeT. atqne inter eximia referebatur privilegia, si cui epi-
    renl de la part du Pape la liberle de tenir un con- scopo in processione Palmarum, et feria secunda
    cile eri Alleiftagne,mais tous les ev6ques s'y oppose-' post Paseha, eqtto albo, qui udone seu , tiacco co •
    rent fprlemenl, prelendant que c'etoit une ch6se operius erat, insidere et procedere facullas daia
    sans exemple,et contraire a leurs droits; et ils de- fueral; quod nulli plane licebat atsque speciali con-
    clarerent qifils n'accorderoient jamais la preroga- cessione. Du Fresne in Glpssar. voce Equus et Na-
    live de se laisser presider en concile, qu?auPape en ctum. Add. infr. bull. Calixli II, de anno 1120.
    personne. » Sed nihil hoc ad archiepiscopum Trevi-1 (5) Cardinales quoque^presbyteri. Sic melropoli-
    rensem, cujus jus prsesidendi conciliis nalionalibus.., lanse EcclesiaeTrevirerisiscanonicos vocal poniifex:
    non lairi privilegiopontificiaelegalionis quam prima- stylo eo arvo satis usitato, uti late probat Buddeus
    tui toties confrrmato,et a natione Germanica seepius Schediasmaiehislor. de originecardinalitiaedignit.
    solemniler agnito innilebatur. § 15, p. 40, seqq.,
    (6) Schandaliis ulanlur. Scandalia seu scandilia
    (3. Primatum habeat. Deprimalu Trevirensis Ec- sunt gradus, quibus elatius ac honoratius slatur se-
    clesioejam aclum saepiuset plura dicentur inposie- detttrvc.
    523 BENEDICTJPAVM Vll 5_»i
    Qiii vos audtl, me audit; el qui vos spernit, me sper- A Quolies illa tribui a nobis optanlur, qu_eratipni
    nit. > Intei haecqnoque omnia quae ad soepediclam incunctanter conveniunt, animo nos debel libenli
    Trevirensem Ecclesiamintra et extra civitalem per- concedere, et petenlium desideriis congruum im-
    tinere videntur, id est ecclesias cum universis rebus pertiri suffragiuni. Alque ideo quia poslulasti a no-
    sibi allinentibus, seu monasleria, tam monachorum bis quatenus privilegium sedis apostolicaemonaste-
    quam virginum, quoe ex praeceplissive scriptis re- rio Vizeliaco, cui praeesse dignosceris, quod con-
    gurn seu imperalorum, sive eorumdem fundatorum stat olim a Gerardo nobilissimo el Cliristianissiino
    auctoritate ad sc pertinent et pertinere debent, et viro, nccnon et Berta uxore ejus, in honore Domini
    quidquid omnmo illa ipsa ecclesia ubi ubi et qitoquo et Salvaloris noslri Jesu Christi et venerationebea-
    merilo possidet et possidere debet, generaliler et lissimoe seinper virginis Mariaegenilricis ejusdem
    specialiler concedimus et rccoiifirmamus praefato Domini nostri Jesu Chrisli conslfucluni; in regrio
    Theodorico fratri et coepiscopo nostro suisque suc- scilicet Bnrgundiae, in pago Avaleiisi, qiiodque a
    cessoribus, ad perpetuam sanctaeTrevirei.sis Eccle- prsefatis fundatoribus bealo Petro aposiolorum prin-
    sioedominationem atque ditioncm, per hujus nostrae cipi pia devotione et leslamenii pagina collatum est,
    apostolicsepracceptionis seriem, a proesentitertiain- facere deberemus : inclinati precibus luis lihenter
    diclione et usque in finem saeculivaiituram. Contra B fieri decrevimus. Urideet consiiiuimus et apostolica
    quam si quis hominum quolibct modo agere prx- auctorilate censemus, atque per hoc nostrum apo-
    sumpseril, et quod juste et canonice a nobis decre- stolicnm privilegium confirmamus, lit nullus rex aut
    lum est, in aliquo infringere leniaverit, sciat se ex pontifex, vel abbas aut comes, vel qualiscunque
    omnipolentis Dei et proedictibeatissimi apostolorum magna vel parva persona, avariliae cupidilate cor-
    principis, omniumque sanciorum, ac deinde nostra rcplus aul diabolica suggestione deceptus, audeal
    auctoriiate damnandum et analhemaiizandum, el vel praesumat contra luum honorem, o venerabilis'
    cum omnibus impiis aelerno supplicio deputandum. Wido abba, qualicunque modo insurgere in ttia vita
    Qui vero hoc ipsuni nostrum privilegium observafe, aut de luo honore tibi molestias inferre, vel de om-
    cuslodire, adimplere fideliter studuerit, benedictio- nibus rebus monaslerii quoe tibi tuisque praedeces-
    nis gratiam et misericordioeplenitudinem in ccelesti- soribus a nobis noslrisque antecesscribus per pagi-
    bus caslris inler eleclorum numerum eflicaciter a nam privilegii concessa atque firmala sunl, aliquas
    DominoDeo consequi merealur. iiivasjoiies vel r3pinas sive violentias inferre, si nen
    Scriptum per manum Stephani notarii et regiona- vull, auctorilale Dei et sancti Pelri et nostra apo-
    rii cl scriniarii sanctae sedis aposlolicae, in mense stolica excommunicatione, a corpore el sanguine
    Januario, indict. suprascripta m. Bene valele: G DominiJesu Chrisli et a'b ingressu ecclesioedisjun-
    Dalum xv.Kal.Februarii per manum Widonis epi- clum esse. Hoc quoque capilulo praesenti subjungi-
    scopi et bibliothecarii sancloesedis apostolicoe.Anno, mus, ut loctim avaritiae secludamus, nullum de ie-
    Deo propitio, pontificatus Domini nostri Benedicti gibus, nullutn de episcopis vel sacer.lotibus, vel de
    sanclissimi VII papaeprimo, imperante domino piis- quibuscunque fidelibus, per se, stipposilamveperso-
    simo palre patrioe augusto Ottone a Deo coronalo nam, de ordinatione ejusdem abbalis, vel clerico-
    magno Imp. amio vu, indiclione ' in. rum, aul presbyterorum, vel de largilione chrisma-
    V. tis, aut consecratione basilicae,vel de quibuscunquc
    causis ad idem iiionaslerium perlinentibus, audere
    BENEDICTI PAP.EVII EP1STOLA AD TIIEODORICUM AR- in
    CIUEPJSCOPCSl TREVIRENSEM. qualibet specie exenii loco quidquam accipere,
    neque eumdem abbatem pro ordinalione sua aliquid,
    (Anno 975.) darepraesumere, nehacoccasione, eaquaea fidelibus
    Monasterium S. Marlini Trevirense, a Theodoricc pio loco ofleruntur, consumanlur. Neque episcopus
    archiepiscopo rsfeclum, « per hujus apostolici no- civitalis ipsius parochioe nisi ab abbate ipsius mo-
    slri privilegii atque sanctatIiomanw synodi validis-
    simam constitutionem t confirmal privilegiisqui: nasterii invitalus, jbid.em publicas missas agal, ne-
    augct. que slationes in eodem ccenobipindicat, ne servorum
    [ Gudcni , Cod. dipiom. 1, 9. ] Dei quies quoquomodo populari convenlu perlurbari
    Si pastores ovium, etc. Heliqua vid. apud aucto- valeat, neque paratas, aul mansionaticos exinde
    re.mlaudalum. liraesumatexigere. Susceptipnem autem fidelium et
    VI. religiosorum virorum alque beiieficentiam, quain
    PAPJEVII PRIVILEGIUM PRO MO.NASTERK jubet Apostohis cunctis exhibeiidampro possibiiiiate
    BENEDICTI loci et facullatum, non modo ibidem fieri [non] dc-
    VIZELIACENSI.
    negamus, v.erumeliam suademus '. sed et modus iu
    Anno 975. ) numero congregalionis adeo conservetur, ut nec
    [Apud Acherium, Spicil. U. 504.] pluralitas penuriam, nec paucitas inliabitanlium
    BENEDICTUS episcqpus, servus servorum Dei, Et destitutionem loci inducere valeat. Decaetcro noluni
    DF.ADO religioso 'abbali S. Vizeliacensis ccenobii, fieri volumus quia devenernni ad nos deprecatoriae
    omniqiie congregatioiiiejusdem ihohasieril in per lilteroeGerardi episcopi Angustodunensis Ecclesiae,
    petnum. pro decinns qnaluor ecclesiarum, sancti videlicet
    523 EPISTOL^E ET FRIVILEGIA. S2C
    Petri, et sancti Christophori, sanciiqiie Germani, A condigno sincerum assensum praebentes, aposlolica
    nccnon sancli Leodegarii, quas ipse proedictus ab- hoc privilegium aucloritale fulcitnm ei fieri decrevi-
    bas ab eodem episcopo impelraverat, sicuti antc- mus,etqiialenus secundum petilionem ejusdem Teu-
    cessores ejus ab episcopis ipsius sedis per succe- daldi comilis suique patris inslilutionem et donatio-
    dentia tempora ordinalis fecisse noscunlur, ul subi nem jam dicla ecclesia a nobis corroborata modis
    confirmationenoslri privilegii con-oboraremiis, quod omnibus pcrsistat
    et fecimus, excomniunicantes, ut nullus Augustodu- Reliqua desideranlur.
    nensis Ecclesiseepiscopusaliquam calumniam abbati Scriptum per manum Slephaninotarii sacri scrinei
    ejnsdemloci sive monachis de ipsis inferat ecclesiis, sanctse Romana?Ecclesioe Indictione quarta.
    sive de decimis, lam ipse quam aliqua emi.ssaper- Datuni iv Kalendas Januarii per mantis Guidonis
    sona valeal minuere aul in aliam transferre paro- cpiscopi el bibliolhecarii sanctse sedis aposlolicae,
    chiam. Si quis vero regum, episcoporum, sacerdo- anno ponlificalus domni Benedicti sanclissimi VII
    tuiii, abbatnm, judicum, comitum, aul saecularium papaesecundo, imperii varo domni Ottonis Tertio.
    personarum, conlra hanc noslroe inslitutionis pagi- VIII.
    nam venire lentaverii, percttssus apostolico anathe- BENEDICTI PAP.EVII?RIVILEG1UM PROMONASTERIO
    inale, poleslatis honorisve qui dignitale careat, Q S. PANTALEONIS.
    reumque se coram divino judicio' cognoscal, et nisi (Anno 976.)
    ea quoea se male acla sttnt deleverii, a sacratis- MonasteriiS. Pantaleonis Colonienstspossessioneset
    simo corpore Domini nostri Jesu Cbrisli alienus privilegia confirmat : « Obamorem imperaloris et
    fial, alqiie aelerno examiiii disirictae ultionis subja- petitionemimperatricis, nec non et proplerjocundi-
    talem Guarini archiepiscopi,> permittit ul Chiistia-
    ceat. Cunclis autem eidem loco juxla servanlibus nus abbas ddlmaticaet sandaliis utaiur.
    sil pax Doinmi nostri Jesu Christi, quatenus et hic
    fruclum bonoeactionis rccipiant, et apnd dislriclum [Wurlwein, Subsidia diplomatica, Heidelbergae1781,
    8° IV, 29]
    Judicem praemia aeteniaepacisjnveniant.
    Scriptuni per manum Bonlfaciinoiarii regionarii Convenit aposlolicomoderamini, elc. Ueliqua vide
    alque scriiiiarii sanctaeRomanoeEcclcsiae.Dalum n apud laudatum auctorem.
    ldus, mense Decembrio, per manum Joannis epi- IX.
    scopi, Deo propitio, imperante domno piissimp Au- BENEDICTl PAP.EVII PRIVILEGU3M PRO MONASTERIP
    gtisto Ottoiie a Deo coronalo magno imperalore CASINENSI.
    anno vin,in mense Decembrioet indiclione IV. (Anno 977.)
    c
    VII. [Gattula, Hisl. Casin., p. 840.]
    BENEDICTI VIIVAPJE BULLA PROECCLESIA SS. APOLLINll
    ET BRSICINI CANOSSANA. BENEDICTUS episcopus, sefvus servorum Dei; cha-
    rissimo in DominoJesu Christo filio ATIGERNO vene-
    (Anno.975.) rabili et religioso abbali sacratissimi monasterii
    Fundalionemecclesiwsancli Apolloniietinslitulionem beali Benedicti confessorisChristi,siti in MonteCa-
    duodecimcanonicorum, ibi factam ab Adelberto
    comilein ctisleltoCanusinoconfirmal ad petitionem sino, et per te in eodem venerabili monasterio,
    Teudaldi comitis, ejus fitii. vel cunctaeejus congregationiin perpetuum.
    [Muralor., Antiq. Itaf. V, 207.] Quoniamsemper sunt concedenda quoe rationa-
    bilibus congfuunt desideriis, oportet ut devotio in
    BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei. me petitoris bumililer acquisita in privilegiis conce-
    : OinnibussanclseDei Ecclcsiaefidelibuspateal qua- dendis miirime denegetur a "nostra clementia. Legi -
    liter Teudaldus coraes, liliusAdelberti jam comitis, ttir
    petistis a nobis quatenus monasterium
    limina apostolorum digna devolione visitans, ex bealiquia Benedicti confessoris Jesu Chrisli silum in
    parle sui palris hujusinodia nostra apostolica aucto- jam dicto Monlc Casino , atque monaslerlum beatre
    ritate petiil, ut ecclesiam in honorem sanctorum " Scholasticae,seu et monaslerium Domini Salvatoris
    confessorumDei, Apolloniividelicet, Ursicini, alque sub
    proefatomonle consecrati, necnon et quatuor
    Rusticiani, martyrum quqque Mwuricii,Alexandri et monasteria puellaruni, untim sanctae Mariaein loco
    Victoris conseeratam, quam ipso Adelbertus in-suis qui Plumbariola vocatur, aliud
    ejusdenl sanclae
    propriis rebus, videlicet in rupe qnae Canuxia voca- Mariaein loco qui Cingla dicitur , et monasteriiim
    tur, ab imis fundamentis constriixerat, cl ad divi- sanciaeSophioe,conslruclum infra civitalem Bene-
    num cultum varia specie dedicaverat, eidemque Deo ventanam, item et lrionaslerium sanctoe Mariie in
    et sanctis oblulil proprietario jtire oninis lerritorii civitate Cosentia consecratuih, et simul eliam mo-
    sive praediisui decimam ad usum fruendi duodecim nasterium sancti Beiiedicti infra eivitatem
    Capua-
    canonicorum, qui ibidempro fuluris temporibus ab nam, praelerea et iiionaslerium puellarum, qnod
    ipso, seu a filiissuis, nepptibus ac pronepotibus suisi vocalur sancli Joannis in civitate jam dicta.Gapuana
    ordinati fuerint, aposlolica nosiri privilegii aucto- consecratum, el simul cliam ecclesiae
    ritate confirmare ac. roborare dignaremur. Cujusi loca construcia;, per singula
    praediciis monasteriis pertineiites,
    igilur devolse petitiohi annuentes , et bono voto el privilegiis apostolicae sedis infulis decoreiilur, ut.
    327 BENEDICTIPAP/E VII 323
    sub jurisdietione sanctoe,cui Deoauctoro deservimtis A per hujus decreli nostri paginam , interdicimns
    ecclesiae constitutse , nullius ecclesia: cujuslibel omuibus omniiio cujuslibet ecclesioepraesulibus, vel
    episcoporum diiionibus commoveatur, vel submit- cujuscunque dignitaiispraeditis potestate, sub aria-
    lalur. Pro qua re piis desiJeriis favenles, ac nostra ihemaiis interdictione, et aeterni judicii obiigatione,
    auclorilale, id qood exposcilur petitioni mancipa- qtti praesumpserilpraesenticonslitutioni a nobisproe-
    mus ; et ideo oihnem cnjiislibel ecclesioe episcopum fato monaslerio indullae, quolibet modp existere
    in praefata venerabilia loca , quamciinque dilionem lemeralor....
    habere omnino prohibemus, praeter sedem noslram Scriptum per nlanum Stephani notarii regionarii,
    aposlolicam habenles respecluin, amodo et deinceps et scriniarii sanctae Romana. Ecclesiae, in mense
    omissa videlicet oniiii novitate et violenlia in ea- Maio, indictione v. Benevalete.
    dein monasteria prohibemus , iia ut, nisi quis ab Dalum lii Kal. Junii per manum Stephani nomen-
    abbate monaslerii fueril invilatus, neque ad conse- craloris (sic) sanclaesedis apostolicae,anno pontifi-
    crandam ecclesiam, vel sacerdqtem de proefatismo- catus domni nostri Benedicti snmini pontificisVII,
    nasteriis, sive in omnibus cellis ibidem periineniibus papa; m, imperante domno noslro Ottone a Deo co-
    proesumat ingredi, nec niissaruin ibidem solemnita- ronato niagno et pacifico imperatore, anno x, in
    tem quispiam episcopus proesumat onmimodo inibi B mense et indictione v.
    celebrare. X.
    Adconsecrandas aulem ecclesias in suprascriplis BENEDICTI PAP.4!VIIPRIVILEGIUM PROMONASTERIO S.
    monasteriis, vel cellis, quemcunque episcoporum PETRIPERUSINO.
    invitare volueril ipse abbas, s ne cujuslibet impedi- (Anno 977.)
    Bona el jura monasteriisancli Petri de Perusia con-
    menio concedimus polestatem, ul profeelojuxta id, firmat. Conlra diripientes vet perturbanteseadem,
    quod subjeclis apostolicis privilegiis consisiunt in- wlernammaledictionemconleslulur.
    concussa donanda permaneanl. Sed, et constiiuen- [Margarini, Bullar. Casin. II, 52.]
    tes una dum sacerdotali nostro. collegio per boc BENEDICTUS episcopusservus scrvorum Dei. PETRO
    noslrum apostolicum privilegium omnia loca, quoe venerabili abbali monaslerii beati Petri apostolo-
    aliquando possidere ipsa venerabilia monasteria , rum principis, qui ponilur in loco Quuniplorano,
    vel quaenutic eis, aul poslea a fidelibus hoininibus successoribusque luis in perpelimra.
    fueriul concessa per diversa lerriioria, nulli castal- Convenil apostolico moderamini pia religionepol-
    deo, aut episcopis , non magno vel parvo homiui leiilibus benevola compassione succurrcre, ei po-
    per quodlibet ingenium , aut argunientum liceai, scenlium animis alacri devolione imperliri assen-
    quomodocunque, easdem invadere possessiones, vel C suin. Ex IIPCeniin lucri potissiinum proemitini a
    censum tollere, aut alfligere monachos , vel servos, condilore omnium Deo veniam promereniur, si ve-
    sed magis ad laudem Chrisli, et aeternammemoriam ncrabilia sanclorum lOcaordinala, ad nielioieni fue-
    largilorum perpetuo lempore maneant intacta ab rint sine dubio slatum perducla. El ideo quia lua
    omnibus, el deserviant soluuiniodo sancl_c malri religiositas, nostro apostolalui humiliter postulavit
    RomanoeEcclesioe,et nullus praesulaudeat amcdo.in quatenus concederemuset confirmaremustibi praedi-
    jpsis monachis subjeclis sanclae noslroe Ecclesiae cium monaslerium sancti Pelri principis apostolo-
    quamcuuque ingerere excommunicalionein, sed rum, cum omnibus domibus, el cellis atque aedifi-
    lieeal ita peragere deificos cursus sicuti a bealo ciis, et ortuis, una cum fundo, et casalibus suis;
    Benediclo per illius regulam habent in mandatis ; vineis quoque, et terris, campis, pratis, pascuis, et
    atque constituimus ut quispiam proesul non prae- silvis; necnon el ecclesiam sanctae Luciae, ecclesiam
    sumat segregare ab ecclcsiis, et dietis mo/iasteriis sanctae Marthae, cum omnibus earum perlinenliis,
    pertinentibus populum ibidem percurrenleni ad au- mobilibus vel immobilibus, omnibusque ad preedi-
    diendum verbum Dci, et coiiliteiiiem delieta sua, ctum monasterium pertinenlibus, lam ea, quoenunc
    tam in urbibus, quam extra urbes , sed canonice juste et rationabiliter sibi pertinere videntur, vel ea,
    ingredialur ibidem, et egredialur devolus populus, D quaeab hactenus erunt in perpetuum juris sancte
    et ecclesiaeveslris ditionibus subditaeomnibus pa- Roroanse,cui Deo auclore deservimus Eedesiae; in-
    leanl. Sed quoniam pasloralis propierea nobis a clinati precibus tuis, per hujus nostri aposlolici pri-
    Deo cura commissa est, ut vigiles in omnibus vilegii, concedimuset coiifirmamus tibi, et succes-
    existere mereamur, ne, quod absit, Dominieasoves soribus tuis jam dictum monasterium, cum suis oin-
    luporum morsibus lanienlur. Qua de re oninibus nibus periinenliis, sicut supra legitur. Stalucntes
    venerabilibus episcopis, presbyteris, abbatibus , aposlolica censura, sub divini judicii obtesiationibus,
    diaconibus,ducibus, tribunis, caslaldis , acloribus, et anatheniatis interdictionibus, ut nulli unquam n.s-
    vel cunclis Deum linienlibus noslrae apostolicae au- slrorum successorum ponlificum, vel aliae magnae,
    clorilalis sub obleslatione beali Petri principis parvoequepersonae cujuscunque sit dignitatis , vei
    apostolorum prsecipimus,alquejubemns, qui ligandi ordiuis, contra hoc nostrum apostolicum privilegiuin
    solvendiquepeccala hominum in ccelo, ac lerra, venire vel insurgetc liceat. Si quis autem, quod mi-
    et (a) DominoDeo nostro poleslatem percepit, cujus nime optamus, inobediens et conieiupior hiijus
    nos gralia divina vices.geiinius, statulum est, et nostri privilegii in toto vel in parte reperlus fuerit,
    S29 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 530
    Yel-occasionecujuslihet personae lemerare pracsum- A Deinde conscendit super ipsuni alodeltim de comitc
    pserit, nisi resipucrit, maledictionem a Patre, et Suniario. Deinde recto tramile vadit per summila-
    Fiiioet Spirilu sanclo consequalur, ct cum diabolo tatem de ipsa serra, et pervenit super ipsum Ca-
    ejusque sociis, atrocissimis poenis et aelerho-incen- Strum auri,et exinde ad ipsum rivtun devinea roala,
    dio deputetur, nec in resurrectione electorum fulura , et pervenit ad ipsum vadum pelrosum , transiloque
    dignus inveniatur, et a communione, ef sanclae ma- riyo pervenit ad terras Endalesii, qui fuit' quondam.
    tris Ecclesiaesinu, et a consortio sanctorum sit alie- Deinde revertitur ad ipsum moialem et conscendita
    nus. Qui autem inventus fuerit saepe dicti moriasie- summitate de monte Castrilio, et pervenil super
    rii adjutor atqtie defensor, justltiae itramitem se- ipsum terminum de palatiolo, usque in serram ul-
    quens, a dexteris inveniatur particeps, atque cum tra ipsam Wardiam, et sic vadit per stimmitatera
    sanctis omnibus sociatus permaneat. ipsius serrae et pervenit super ipsum Monasleriolum,
    Scripturii per fmanum Liutulphi riolarii regiona- etconscendit ad Artiga de Levigildp : deinde descen-
    rii, et scriniarii sancta. RqmanaeEcclesiaein mense dit super ipsam villam de Vallefermosa, quaeefat de
    Decembrio, et indictione suprascripta sexta. Alezino.Deindevadatotorrenteconscendit per ipsara
    Articam quam Samuel ibidem de eremo traxit.
    XI. B Deinde asceridit ad ipsum coilum in ipsa via, et
    BENEDICTI PAPJEVII BULLA PROECCLESIA AUSONENSI.descendit per Gallicanta, el pervenit ad viam de
    (Annq 978.) Cornelo ad ipsam speltuicam porcariam. Deinde ad
    jpsam Ubardiolam, super ipsam Chortem de Aurio-
    [ApudFlorez. Espana sagrada, lom.|XXVIIT,p.;254.]
    lo, deinde vadit per ipsam serram. recto tramile,
    BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, pervenit stiper Matam de Frederico, et descendit ad
    Ymm viro venerabili, episcopo Ivero episcopii ipsum vadum de.Corneto, et sic vadit ad ipsam
    S. Petri apostoli, et per euiii in eodem,episcopo ejus vineam Waldemari, Deinde ad .rivum Cordqsdina-
    successoribus in perpetuum. rium, sicut, et Comes Borrellus- terminavit. Deinde
    Cum summse apostolicaa dignilalis apex in hoc conscendil per rivum Rtibricatuni, et pervenit ad
    divini prospectus nitore dignoscilur praefulgere, ficturum pariter fiscum cum Artes, siculi designa-
    cum iu exereendis Dei laudibus sui impensius tum, et terminalum serie agnoscitur in regali pri-
    sludebit laboris exhiberi certamen, ob hoc debila vilegio, vel sicuti injudicalum definivit in publico1
    nos ejusdem apostolicaepastoralis compulit spllicitii- Georgius praedecessor episcopus, et cum omnibus
    dinis cura, quaeque ad stabilitalem pertinere pio- ad praenominalumcpiscopitim S. Petri apostoli ge-
    rum dignqscitur locorum, ubertim promulgari et' G neraliter et in integrum perlinentibus, vel in aliis
    apostolicae inslilutionis censura- confirmari. Igitur quacunque partibus ad ipsura episcopatum ubique
    quia postulastis a nobis privilegium de supra dicto perlinere dignoscitur. Fines aulem lotius ipsius
    episcopio S. Pelri aposloli sito in loco qui vieus ler- episcopii hi sunl: De parle occidentis in fines de
    rilorio Ausonense. et Menrasense nominatur, cura Quovecintenigio , vel de Cardona, et de Berge-
    universis ecclesiis et cellis, siye castris, unum sci- lano; de parte Circii in Eramalaj et usque in mon-
    licet vocalur Monteboi, aliuin namque Tovos,cum tem Surocham pervenit ad ipsum pralum de Campo-
    qmnibus finibus terminisque eorum, ex uno videli- Bolundo, ct per ipsa serra sicut aquas vergurit
    cet ternrino ducente per Aqualala, et exinde trans- usque ad Gurni, et deinde ad petram layaridi, deinde
    eunte, ad vadum de ipsa aedera.et per eumdem adipsam Rocham de latione et descendit in flumen
    terniinum remeanle, et recte pergente in fines qui Teceri, et pervenit ad ipsum plantadiziurn qui est
    tlicilur Jorba, et inde in fines qui Clariana, et ex inler Gerunden et lerminos d.eAusona, et conscendit
    alia parte transmeat a Aqualata pergenle per fines per ipsam serram usque in Gerundiliam, et vadit
    Clarmonle, et per fines de Auri pino ducente per ipsam viam quoevenit ad Bellampollam, et per
    per fines de Miralia ducente usque ad terminos de venitad terminum qui est inler Joannetum et ipsa
    Rocheta siveVillis: et casalibus suis, vineis et terris,J Elzcta, et peryenit in -finesde Arbucias, et usque iu
    silvis domibusque, agrorum puteis, fontibus, rivis, cacumina intpr duos signos, et usqtie ad ipsani
    agris aquimolis, monlibus et planis, mercatis, teolo- Calmaequoe dicitur ad Area-Mala, et pervenit ad
    neis, raficas, monetas, pasquaria, herbaticum, prae- ipsum collem de Monlenigro, deinde in rivum Con-
    sertim eccleSiasanctae Mariae sita in civitate Man- guslum, et veriitad caslellum Bertini, et usque su-
    resa, cum omnibus sibi pertinenliis vel adjacentiis, per Bocham S. Genesii, et venit ad monteni S. Sa-
    seu eccleslas quae infra eas construclae sunt vel turnini. et venitad montem Calvum. Deiilde ad
    conslruendae esse possunt, simul cum monaslerio montem Serratum, et pervenit ad monlem qui est
    S. Benedicti, quorum termini ab orienle incipiunt infra castrum Odulinum, et castrum Apiaria, et
    usque ab ipso ficturo qui, concluditur terminibus vadit per summitatem ipsius serrae usque ad flumen,
    Artes ejusdera ecclesia.. Deinde vadit per, serram quem dicunt Anoliam, el vadit ab ipso flumine usque
    quae deducit per ipsas AlsineJlias et atlingit ad fines in Hispaniam, et ex alia parte sicuti ejus fines sunt
    Solientis. Deinde super ipsum poiuin rubeum et aul ab origine fuerunl, oninia juris S. Remanoe, cui
    pervenit super villain Scluvani et fratrum ejus. Dep auctpre deservimus, Ecclesiae, vnbis ad terien,-
    PATROL. CXXXVIL 11
    351 BENEDICTiPAPJE VH 332
    dum emissa praeceptioiie, inclinati precibus vestris A serierii acquisivlt siii episcepatui, et pmnibus qui
    per hujus privjlegii seriem pracdicti episcopii B. Pe- Sibi subjecti esse nosciiiithr. Ita privilegiuni :"ribbis
    tri apostoli coiicedimus; iri suo permaneat statu, et postulavit, quod -et rios liberiti ar.ime ei cpnfirmavii
    vos sine dubio pfocurantes a praeseiiti sexla indi- '_ ftius, siciit iri ipso privilegio reperitur. Quaprbpiei'
    ctiorie atque iu perpeluum a vobis vestrisque siicces- rogamus, el hostra aposlblica;auctoritate prsecipi-
    soribus cum sibi oninibus integrum subjaceritibus mus, ut nullus hoihby excepto BbrifelJi cbiriite
    disponatur atque CumDei tiriiore regatilr, ut vestfh sub solo cbr_mre,'etuxpfi suoeLedgaftlis. et Icgitimo
    cPnjuhctum subsistatepiscppio. Vos-autemiri eodem filie ejus Raiiriundb.; si pi*sumpsefif aliquam;-iriva-
    venerabili episcepio Domino Deo noslrb laudes ex- sionem , vel contra praedictumepiscopum^alcanetim
    solvere debeatis ," ntillam-Tationem exinde vel ei erexerit, cujuscunqtieordinis yel'Sexosi'SiVecleiricos
    perfmeniibus, nisi soli Deo ac iiostra aucioritate sive laieus , sil eicomriiiiriicatus:
    solvendo statuimus; fabricam etiam seu luminario- , \;.XiH-'.^ V-->--.<,'" A '--
    sine dubio ".'
    rurii coricinnationes iridiffereritervos pro-
    curantes afficiamini. Nulla proinde in exsolvendis BENEDICTI PAP_E Vll PRIVILEGIUM PRPMONASTERIO
    CLUNliCENSi. '
    Dei laudibus et in luminariis concinnandis mora ' ''
    B -.^:';-''
    prevehiat, sed devota sinceriiate peragere fesiihate, <;Annd97ltyv
    nec per incauta. desidiae culpaih judicii vos futuri Maiolo Cluniacensiabbaii ddnat insulam Lerinensem
    melus concuiiat, ,potius laborare siudete, ut diviria cjimmonasterio AHuco, - ':'->. .
    placita veslro conatu clementia possit permanere, Recueit IX, US.]
    a. nobis deliberatione deeretiim-est, [D. Bouquel,
    hocquod jtista
    frituris incbnvulse^perpetuisqtie temporibus. Si quis BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
    autem, quod non bptamiis hefario aiisu pfaesumpse- ctissimo in Christo filio MAIOI.6 charissimo abbatl
    ril haecqtiaea nobis ad laudeiri- Dei pfo stabilitate Cluniacensis. monasterii, ejusque siiccesSoribus ln
    surit ahl in "
    jam-dicti 'episcopii slaliiia refragari, ^perpeiuum.
    quoque trarisgredi, sciat Se anaihematis viriculo in- Quia moriasierium Ciuniacense, quoil lu Deo pro-
    ncdatum, et a diabolo et ejus atrocissimis poropis piliq.regulaHler regis, sahctae Roihariae Ecclesiae
    atque Jrida traditore Douilni nostri Jesu ChriSti bovinius esse fcommissumad defendendumet dila-
    aeterni incendii supplicio concremandum deputarhus. tandunj, jdcirco berievoli et beriefici erga eumdem
    At vero quipio instituto Pbseryator el oinnibus ex- iociira debenius existere. Quapropter noluiii sil bm-
    Miteril custodiens hujus noslri aposlolici constituli r nibusquia petisli a nbbis ut jain ctictotiio monasterio
    ad cullum Dei respicientibus, benedictionis gratiam insulam Leririensem cqni ArJucq (6) monasterio, et
    a misericbrdiosissimo DominoDeorioslro multiplicl- oiimibus perlinentibus ad eadem Jqca.ripSlra. aii-
    ter consequatur, et vitae oeternaeparticeps efflci nie- cloritalis, privilegio concederemus; siquidem, ut ex
    reatur. decretis beati Gregorii papse didicimiis, eaderii ih-
    Scriptum per maniis Joannis notarii regionarii sula in jure ac.subjeciiorie sanctae sedis apostqlica
    atque scriniarii S. Roin. Ecclesiaa, in mense Marlio consislit. Petilionibus tuis igituf faventes et assen-
    indictione vi. Berie valete. Data v Kal. Martias per surii proeberites, sub onini iritegfiiafe .dohamus tibi
    lnanus Gregorii episcopiet bibliothecarii sahclse apo- atque successoribus tuis eariidehi iiisulam et ideiri
    slolicoesedis, anno, Deopfopilio, pontificalus domni monasteriurii Arlucuni cum bmnibui Silii perlirien-
    Benedicti Bumirii poniificis et universalis septimi tibus. De quibus si quis te vel successbres tubs in-
    papafih sacratissima sede B. Petri aposloli, quario, juste pulsaverit, gladio excommunicationis noverit
    ih mense ef indictibrie soprascrlpla vi. se feriendum. Voluriius auteih ui annuatihi ad SC-
    XII. pulcrum beati Petri qUirique solidos afgentebs
    exinde persolvas. Ut haBCnPstra auctpritas yigpreifi
    BENEDICTI VkTJB,VII PRIVILEGIUM PROECCLESIA AUSO- et splidltaterri in perpetuum bbtiheat, sigillo riostrjc»
    NENSI. TJ
    signaviriius, et mariu nqslra^fifiriavimijs.
    (Anno 978.)
    Scriptum per inanum Stephani notarii regipnarii
    [Florez. ubi supra, p. 102.] atque scfiniarii S. Remariaj Eccfesia !n mense
    indict. vi. Bene valete,
    Nolum esse volumus omnibus majoribus et mino- Maio,
    rlbus totius provincioeAusoniaeet Barkinoniae,alque Datum x Eal. lunii per manum Jqannls episcopi
    demni
    Gerundense, sive Ufgelilerise, vel quicitnque huic Salernitanse Ecclesiaev anno iv pontificaAus
    donino nostro
    provinciae constituti esse cernuntur de hunc episco- riostri Benedicti papaeVII, impieranie
    coronato magno et pacifico imperalpre
    pum Froya noroine, quia venit ad limina apostolo- Ottone a Deo
    rum et sedis nostfae accessit ante nosiram proesen- anno xi, in mense Maio. indict. vi.
    tiam, ostendit nobis omnibus suis scripturis, quas
    (6) Siliim erat hoc monasterium, qupd puellarum ara in luco Veneri sacra, a qiio Ara luci iJiottienaijr
    fuil, in colle peramceno fere ad Iitlus maris, et ad ciepit.
    ripam fluvii Siagnse, in quo plim eral, ut tradunt,
    555 EPISTOLiE ET PRIVJLEGIA.1 S5i
    •'.'' XIV. .. ;- A datus, et sattctps Dei Petrum el Pauluro prlncipeS
    BENEDlCTI PkVJEVIIPRIVILEGIUM PRPMPNASTERIO apostolorum sibi in proesenti et futura vita seritlat
    SANCTI PlBTRI
    ftPDENSI. cpritrarips; atque iri irrferhb iriferiori cbricreriiatiii
    (Annq979.) curii diabolo et omnibus deficiat iiripiis. Hujiis vi_re
    . iP.-Bouquet, iHrf., p. 246.]- apostolicalisdecreti nostri paginani propriis manibril
    ..pENEDicTusepJscopuSiservus servprurn pei, Hiiv Toborahtes, in inanus Hildesindiepiscopi atque ali*
    et omnibus in batis ipsius loci et fratfum cum iilo comiiantitirii
    jpESispq episcbpo mbnacliis iripnasieric
    ^ancti Peiri Rpdensis degeniibus, salutem et pacem tradimus, anniiente Christo Jesu Domiho noitrc,
    «t apostolicambeneilictionem. . perenniter iatque fideliter possideiidam. Qui ;ergb
    Tioslraecpncessionis vel donationis adjutor atque de-
    Quoniam gr.atissiinumsaljsque cpndighujnjudica-
    mus famulantibus fainuiitium impendere, atque :dp'. fens.orexstiterit, apostolicam beiiedictibriemet pec-
    nantibus pnemia largiri, idcirco quia inoiiasteritim •catorum absolutionem ab ipso clavigero suiriniose
    sancti Petri Rodensis, quod ;jure liaereditario pbssi- . obtinere
    •
    sclat.
    dendum accepistis, iiunc attteni siib jiire .et.dorriiiia,- Scriptum per riianus Stephani notarii atque scrl-
    lione almi principis apostolq.ruin Petfr et noSira. niarii in sede beali Petri apcstpli Rbraae,arino Iri-
    venerabilis Ronianaesedis pefpetnp habilurum , ei B carnalionis Dohiini 979, indicliorie vii, in mehse
    vobis corispicimusesse tradituin,quocirca versa vice Aprili.
    .':.;., xv.
    auctpritate apostolica concedimus et confirmamus
    libi tuisque siiccessqribus'iri perpetuurij coenobium PRIVILEGJUM BENEDICTI PAPJB VIIPROMONASTERlO
    - BISULDDNENSI.
    sancli Pelri aposloliRodensis,curiioriinibussuis adja-
    centiis el pertinenliis et termiiiis suis, in tali raiione, . (Anno 979.)
    ut sub tuitione beali Petri aposloli et noslra con- Monasierium sub sua profectione suscipit, ejus
    sistat in perpeluum. Concedimus insuper et absque possessiones confirmal, aliuque ei concedit privi-
    ulla reseryatipne donamus eiderii nioriasterio oihhia legia.
    [Mansi, Conc. XIX, 71.]
    prsedia vel alodia"quae dancla sunt vel data ab lio-
    diefrio die et deinceps a fidelibus viris vestraeregio- BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
    nis beato Petro apostolo nostrae urbis Romanaese- ciis filiis GAUSDERTO abbafi monasterii Bisuldtino,
    dis, ut in jufe et doininatione persistanl ccenobii quod est silum 'infra castrum Bisulduni, ad fluhien
    Roderisis111 perpeiuum habenda, ab urbe Narboria' Fluviarii, ejusque fratribus lam praesenlibus qiiarii
    usque in finibus Hispaniae. Notum ergo riuuc Sit _ fhturis regularem vitam professis, salhs, pax et he«
    omnibus homitiibus regionis vestrae, quod sub lui- nediclio, qnod ad mtindum permaneau Anien.
    liope et regimiiie beati Petri apostoli el noslra gu- Cuiri constet Dominum Deum nostrum honoreni
    berriatione vel defensioiie ille Iqcus consistat. ld- sanctoeuniversalis Ecclesioeincessanter a propagari-
    circo omnes fideleS veslrae regioriis sub lestimonio libus beate fidei augmentare, necesse est accipieri-
    Chrisli admonemus ut oirinia, quoe ad praefalum 16- tibus ab illo totius curae regiminis : etldcirce ego
    cum perlihent, ad ulilitatem mohasterii ethabitan- Benedictus papa cum coetu episcopprum presliyier
    tium in eo restituant, el iri vjce beati Petri aposloli , roruiiique,.cum omni caterva clericoriim in Romai.a
    Roinaesumma cum diligentia illura locrim venei'en- sede degentium, sub norma beatissimi Pelri Deo irii-
    tur et diliganl. Et si quis caiisa orationis ad nostrarii litantium, in noslra prolectione suscipimus (dWst
    sedem aposlblicaui pervenire non poteril, summo aliquid), et praesentis scripti privilegio roboraiiius
    studib illum locum yerieraii concedimus ei. Si quis illud tdonum , quod dilectus filius noster (7) Mifo
    aulem vel ex pra.diis vel alodis loci illius, vel oninia episcopus Geruudensis per pagiham donationis Rb-
    quaead jam diciiim iocurii pertineiit occultaveril vel manae Ecclesiae tradidit pro remedio animae suae;
    tenuerit.sineconsensu fratrum, aut scierit quotl ali- suerumque parentum , videlicel ecclesiam S. Petri
    quis absconse teheai, sub testimoiiio Cliristi ex apo- j. Bisulduno cum omnibus ecclesiis, et procdiis, ei vil-
    slolica aucloritate commpneqiusut ab hedierno die lis, et doininicaturis ab eq datis, seu ab aliquibus fi-
    nort teneanl injusle, nec abscondant, sed reddefe et delibus in fuluruin coricessis, adipisci potuerit, no-
    manifestare praescriptoriibnasterio festinenf. Eired- slro in hoc prsesenti privilegiq in perpetuum confir-
    dila velinanifeslala jure perpetuo una cumillis quae mamus et in omni liberlate disponiinus : statueiileg
    per haric nostram apbslolicairi sanclibnem et per etiam ut ordo moiiasterii, qhi secunduni Deum et
    aliaditiaiia; (««) decrela, statiiimus atque decreyi- . regulam B. Beriedicliab ebdem episcbpq irisiilulus
    mus,. usque i&;iflrienimundi illibata et inconcussa esseidignoscituf, seinpcr inviblabiliier stib fegiihine
    perinarienda decerninihs. - - -" proprio abbatis observeiui. Praetereai
    quoecunijue
    Si quis autem, iqued non credimus, hujus cprices- bona idem monasleriuiii in fururum doiiaiioue et
    sionis vei donationis , temeratqr aut conteihptbr pontificumconcessione, regum vej J)fincipum bbla-
    exstiterit, '«ternis condemnationibus subjaceat iiinb- tione mulioruriique fideiiuiri^ darite Deo , poterit
    (7) Fundationiscbartara monasterii Bisiildunensis comitibus liabcs.in Marcse Hispariic* appendice"
    a Mirone episcbpo Gerundensi, et comile Bisuldu- pag. 919. MARTENE.
    nensi, alque a fratribus ipsius Olibanoet Senipfrido
    835 BENEDICTIPAP.E VII ?B6
    udipisci, a modo firma nobis sub tulcla beati Pelri A beati Petri apostou' Domini sede anno 5. Regrianle
    et ripslra illibata in sempilernum permaneanl. Con- sicque imperante-divo Othene a Dep ccronalo paci-
    cedimus si quis de illis regionibus alodia vel aliqua ficp magno imperatore, in llalia vero anno!3, die
    eblatio mercedis sanctaeRomanoeEcclesiaerelinqui- 22 Augusti indicl. viti, civitale Ravennoe:
    tur, praefatummonasterium per nostrum beneficiuni Casum generis humani considerantes, oeternaram
    possideat in sempilernum, et abbas qui praeestvel supplicia flammarumroetuentes, decrevinius aeternas
    qui praefuerit in eodem monaslerio, per singulos an- Domino defefre oblationes, et perpetualiter metui-
    nos quinque solidos S. Petro Romse persolvat in riiusroultari suppliciis. IdeP ego Benedictus catho-
    censum; et siminime annuatim venire non possunt, licae Ecclesioe episcopus, iroo cum consensu, et
    ad quartum annum viginli solidos perselvant. Sta- auctoritate cardinalium S. R E. concedo, suppliciter
    tuimus etiamul quando abbas ipsitis monasterii offero sanctseet intemeratseEcclesiaebeati Ruphilli
    obierit, neque a regibus, neque a comitibus, neque ponlificis et confessoris,Chrisli, sita exlra murum
    a quacunque persona ibidem abbas constituatur, sed Popilien., do, et concedo,el transfero, et perpetualiter
    a cunclis ibidem degentibus seryis Dei juxla Palris transacto pcrsonaliler alienationisjura, etdominium
    fienedicli regulam eligantur abbales, qui a Romano divo Leoni humili abbali, et per eum monasterio S.
    pontifice yel a suo mandatqre benedictionem susci- BRuphilli in perpeluum, et quod habetur, et posside-
    piant. Confirmamus igilur el stabilimus ut nullus tur, el a meis majoribus detineri videtur . . . Ca-
    archiepiscopus, nullus episcopus in ipsum monasle- pellam S. Alhanasii, sex inlegros fundos , fundum
    rium sive .suasecclesias a praedicloepiscopo datas, Monendomum,fundum S. Athanasii, Lamam, Mon-
    neque clericps in eis slantcs, in eodem monasterio, signanum, Laniagnam, Bratulam, et fuiidumcircum-
    neque abbatcm, monachos et conversossuos audeat datum a quatuor viis, id est Spinarioe, et Pizacitae,
    et praesumalsenleniiam excommunicationisinferre, et Casalbronorum casanistae, et petrae PiclaeGiba-
    vel a nulio pqssint interdici vel excommunicari,nisi nelli, cum campis, vineis", et lerfis, arbustis, arbo
    a Romano pontifice. ribus, el consliluo, elc. . . . repono in territorio
    ilero eliam concedimus ut si quis causa orationis Corniolen. et plebem S. Apollinaris, et S. Prosperi,
    ad praedictummonasterium venerit, habeal licentiam ita ut in praediclis moiiasterio, et omnibus rebus a
    jntroducendi et omne officiura audiendi, nisi forle me tradilis sub defensione, et regimine S. Romanoe
    quis realu suo proprio fuerit excommunicatus.Ccn- Ecclesioe conslituo. Deprecor, et hunc psalmum,
    icedimus quoque ipsius loci abbati correctionera Deus in odjutorium.meum ihtende, et Kyrie eleison
    cunctorum suorum clericorum, ut nullus episcopus, ter repetis pro me de-coetero canatis. Pontifices au-
    nulla ecclesiastica vel laica persona dominationem " tem ipsi aliud super te, tuosque successores, dona-
    ibi habeat; sed quidquid ecclesiasticum est per rna- tionis, sive tribuli aliquo modo indicere debeant,
    num ipsius abbafis et sub regimine ipsius cuncto nisi lioc quod a nobis in ista chartula fuerunt de-
    subsistant tempere. Oleum vero seu sanctum chri- signata, si quis autem coniraj etc. Quam vero char-
    sma baptizanlium, consecraliones altarium, a quo- tularo juvante Dei nulu ex genere consulis Taber.
    cunque voluerit calholico episcoposuscipial. Cceme- liiijus civitalis Ravennae subscribendam fogavimus,
    terium de omni villa Bisuldini et dc omnibus subscriplam manibus meis propriis . . . Ut qui a
    circumsiantibus villis, sicut a supradicto epi- nobis obtulit roborandam noslrorumque praesentia,
    gcopo conslituttim est, confirmamus et robora- etiam tibi quoque supra contradidi sub die, mense,
    mus, elc. et indictione viu, civitatis Ravennae.
    Balum viu Idus Maias, imperante domno nostro ,.:.,.Ego Benediclus catholicaeEcclesioeepisc. ss.
    Ollone, a Deo coronato , magno et pacificp, '!;' Ego Marcus presb. et card. S. Slephani ss.
    _inno xn, et indictione vu , anno Dominicoe j. Ego Joannes presb. et card. S. Crucis in Hierus.ss.
    !
    incarnationis, nongenlesimo septuagesimo npno, f Ego Leo presb. et card. SS. Joannis, et Pauli ss.
    dona-
    aera MVH. ' Ego Julianus subdiac. et cancell. paginam
    XVI. lionis et transaclionis subscr.
    - BENEDICTI PAPiE VIIPRIV1LEG1UM PROABBATIA''" XVII.
    «j S. RtlFiLLII
    FPRPPPPULENSI. 1>P.Vil CPNTRi
    *w * <C0NCIL1UM BOMANUM (9) A BENEDICTP
    (Anno 980.) SIMONIACOS HABITUM ANNO CHRISTl981.
    [Apud Ughelli, Ilalia Sacra, II, 599.] [Apud Mansi, Conc. XIX, col. 77.]
    <8) In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. BENEDICTUS episcopus, servus seryorum Dei.
    Anno,Deo propitio, pontificatus divi Benedicti ,"" JSotumesse volumus omnibus catholicis et ortho-
    summi pontificis, et universalis PP. in apostolica doxis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, regibus
    (8) Bulla more Ravennate conscripta licet a cae- Quod ait Giselerum malis arlibus ab imperatore
    terarum ponlificiarum litlerarura-forma abhorreat, eam sedem obtinuisse, fidem nullam meretur; cum
    tamen commenliliam eam non judicaverim. JAFFE. Adam probaloe fidei anliquus chronographus, li-
    (9) Hoc tempcre liabitam fuisse Romaesynodum, bro n, cap. 14. Giselerum vifuiri sanctum et Wijju-
    in qna inter alia agitata sit causa Giseleri Magde- lorum aivostolum nominet. Vide Baroniumanno 983.
    burgensis episcopi, testatur Dilinarus lib. m, Chron.
    , ,4
    357 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 558
    et principibus, ducibusque et comilibus, vel uni-, X mus autem a Salomone ita condila fuerat, ut domus
    versis in loto orbe terrarum Chrislo famulantibus, : Dei vocarelHr, esselque, sicut ipse sapienlissimus
    qualiter synodum aggregalum est in ecclesia beati rex. Sed domus negolialionis facla est, quandoin
    Petri apostolorum principis, ante sacratissimum ea boves, et oves, et columba; vcndebanlur. ,,
    ejus corpus, una cum domno Ollone serenissimo Unde nos, charissimi fratres, et dileclissimi filii,
    imperatore augusto, spirituali filio nostro, cuni sollicite vigilare oportet, qui pastoralem curam in
    nostris suffraganeis, archiepiscopis, et episcopis, noslris ovibus exercendam suscepimus, >rieeas lu-
    preshyleris, et diaconibus, vel curicto clero sanclae pinis denlibus lacerandas tradamus; et ad ultimum
    caiholicaeet apostolicaeRcmanoeEcclesiae.Et ibidem nosmetipsi, qui pastores vocamur, in die tremendi
    perlecta sunt capilula de sacris canonibus, quali- examinis apud pium et benignum judicem lupi ra-
    ter liceret episcopo de sacris id est [ecclesiasticis] paces iiiveniamur. Pro quibus veslram sanctam fra-
    . ordinibus aliquod praemium accipere. Et auxiliante ternitatem rogando, bbsecrando, monendo, et ar-
    Deo, et annuente ipso aposlolorum principe beatis- guendo mandamus, ut omni oceasioiie ppstposita,
    simo Petro, in eodem loco inlerdiclum est primitus diligenli studio, et solliciludine maxiina, ea quae
    a nosiro proprio ore, et postea a cunclis' venerabi- vobis agenda transmisimus, implere studeatis. Nam
    libus archiepiscopis et episcopis in eodeni sacratis- B si quislibet presbyterorum, aut diaconorum, gratis
    simo loco residentibus, quod ab isla hofa in anlea, donum Spinlus sancli ab archiepiscopo, sive a me-
    ab ostiario usque ad sacerdolium, nullum pretium tropolilano suo accipere non potuerit, sludeat venire
    exinde accepturos esse, sicuti in decretis sanctorum ad sanclam mairem' Romanam Ecclesiam catholi-
    Pairum continetur. (Chalcedon. can. 2.) « Si quis cam, atque aposlolicam, et iri eadem episcopalera
    (episcopus per pecuniam fecerit ordinationem, et benedicliohem accipiat sine bmni sinioriiacahaeresi,
    sub pretio redegerif graliam, quaenon potest vendi, (S. GUEGORIUS, lib. iv, ep. 44.) «Is autem qui
    ordinaverilque) per pecunias episcopum autpresby- brdinatus fuerit, si non ex placito, neque exaclus,
    terum, aut diaconum, vel quemlibet ex his qui con- autpetitus, post acceplas charias et pallium, offerre
    numerantur in clero, aut prpmpveril per pecunias aliqiiid cuilibet ex clero gralise lantiimmodo causa
    dispensaterem, aut defensorem, vel quemquam qui voluerit, hec accipi riullo modo prohibcmus; quia
    subjectus est regtilae,pro sriq turpissimi lucri com- ejus oblatio nullani culpaemaculam ingerit, quae ex
    lnodo : is cui hoc attenlanti pfobatum fuerit, proprii accipienlis ambilu uon processit. i
    gradus periculo subjacebit. Efqui ordinattts est, Quicunque de sanctis ordinibus. hanc iiostranv
    nihil ex hac ordinalionc vel promotione, quae^st videril episiolam, el verba yel exempla sanclorura
    per negotiationem facta, prbficiat; sed sit alienus a ^ Palrum non observaverit, sciat se non esse connu-
    dignitate, vel solliciludine, quam pecuniis queesivit. meratum inter discipulos Dominiet Salvatoris nostri
    Si quis vero medialor tara lurpibus et nefandis datis Jesu Christi; sed damnatum inter iropios. et inter
    vel acceptis exstiteril; si^tiidem clericus fueril, de- eos qui dixerunt DominoDeo : Recedea nobis, scien-
    ponatur;.si vero laicus, aut raonachus, analiiema- tiam viarumtuarum nolumus (Job xxi, 14).
    tizelur. > Hic vero qui lcgitime illam custbdierint, ef pio
    Ilem in eisdem decretis (can. apost. 30): « Si per , intuilu observaverint, recipianl parteni cutn Abram,
    pecuniam hanc obtineat dignitaterii, dejicialitr et Isaac et Jacob, in regno coeiorum, una cum eodem
    ipse, et ordinator ejus, et a communione"modisom- Domino et Salvatore nostro Jesu Cbristo, qui iiunc
    riibus abscindalur, sicut Simon Magus a Petro. » et semper vivit et regnat Deus in cuncta sseculasae-
    Verum etiam propler illam pessimam emplionem culorum.
    HiefosPlymacapta est; quia ipsi sacerdoles iniqui, Uanc itaque nostram epistolam juhemus atque
    qui debuerant esse bbservalbres legis et prscdicalo- praecipimus, ut per mantiiu charissimi confr.uris
    res, ipsi primi facti fuerant praevaricatores. Deni- noslri Mironis episcopi, cunctis aliis archiepjscbpis
    que irivenerant sibi quoddam ingeniolum, ut per-, et episcopis deportetur, ut idem ipse per suuni la-
    suaderent filiis Israelde longinqiiovenientibus, ut •° bOrem et certameh, dignam exinde mercedem reci-
    vlclimas secum non deferrent, sed munera, offefen- piat, et fructum afferat in poeiiitenlia [Forte in pa-
    tibusqtie sibi, noh sicut praeceplum erat a Domino, tientiajHABj).]. •"
    immolabant; sed ad hoc sibi reservabant, ut aliis XVIII,
    atque aliis venderent, et ad hoc sibi pretiuin mune- BULLA BENEDICTI PAPJIVII PROMONASTERIO S.jyVALARiCI.
    ris multiplicareii!.
    ' Nani idem Dominus et Salvatof nosler Jesus . (Annb981.)
    Christus, non pef prophetas, neque per apostolps, [Apud Mabill. Annai. ord. Bened. IV, 683.J
    aut pef doctofes aliquos, sed per se ipsum, flugel- BENEDICTHS servus servoruni Dei, dileclissimo
    lum de funiiulis fecil; el ejecit omnes de tempto, nostro filio RESTOLDO religioso abbati, vel omni
    boves quoque etoves,el nummulariorum effudit ces, congregationi ih monasterio sancti Walarici, quam
    et mensas subverlit. Et his qui columbas vendebant, Htigo gloriosissimus comes, ribsieique spiritualis
    dixit: Auferle isla hinc, el nolite facere domum Pa- filius, in regula beaii Benedicli noviler cbiigregavit,
    tris mei domum negoliationis(Joan, n, 15,16). Do- veslrisque successoribus in pespetuum.
    559 BENEDICTirPAPiEVII 540
    Cum magna nobis sollicitudine insislit cura pro Ai DPLPHO, religiosoabbati sanctaeCorbeiensiSecclesi»,
    MiiiversisDei Ecclesiis ac piis locis, vigilandum ne nostroque dilectissimcfilip suisque successeribus in
    aliquam necessitatis jacturam suslineanl, sed magis ' perpetuum.
    proprise utilitatis slipendia consequantur. Igitur quia Cum summaeapqstolicaedignitalis apex in hqc di-
    per intervenlum Hugonis gloriosi comitis rationa- vini profectus nitore dignoscituf praefulgere,cum in
    biliter postulastis a nobis, qualenus pro suo magno exercendis Dei laudibus sui impensius studuitlabo-
    aniore atque dilectione confirmaremus vobis prae- ris exhibere certamen; qb hoc debjta nos ejtisdera
    dictum monasterium sancti Walarici cum omnibus aposlolicae pasloralis coiiipulit sollicitudinis cura,
    rehus mobilibus, cumque et immobilibus, quibus a quidquid ad slabilitatem piorum perlinere dignpsci-
    praefato Hugonegloriosissimocomile concessa esse lur Ipcorum ubertim promulgari, et apostolicaein-
    noscuntur, vel a caeteris Christianis in perpetuum slitulionis censura confirmari. Igitur quia postula-
    concessa atque largita esse videnltir, vel cum omni- - sli a nobis quatenus monasterium SS. martyrum,
    bus ad ipsum monaslerium generaliter ct nunc per- protomarlyris Stephani alque Vili martyris in.lqcp
    tinenlibus sicuti est. Igitur privilegiis sedis aposlo- qui dicilur Corbeia, privilegiis sedis aposlolicaeet
    Iicae infulis decoretur, ut sub jurisdicliorie sanctac infulis decoreiur, ut sub jurisdiciione sanclse no-
    nostrae Ecclesiaematris permaiienduni, riullius alle- *B strae sedis, cui Deo auctore descrvimus, Ecclesise
    rius Ecclesiae jurisdictionibus submillendiim. Pro jurisdictionibus submiltalur : pro qua re piis desi-
    qua re piis desideriis faventes, nostra auctorilate deriis faventes hac nostra auctoritate, id quod po-
    id quod expqscitur effectui mancipamus. Et ideo stulas effectui raancipamus, et omnem cujuslibet
    omriem cujuslibet Ecclesiac sacerdotum in proefato ecclesiaesacerdolem, in proefato mpnaslerio ditio-
    mbnr.sterio ditionem,quamlibet habere auctoriiatem nem quamlibet habere et aucloritatem, proeter se-
    praeler sedem apbstolicam prohibemus, ita ut nisi dem apostolicam prohibemus : itaut.nisi ababbate
    ab abbate ipsius monasterii fuerit invitatus, nec moiiasterii fuerit invitatns, nec missarum ibidem
    missarum solemnia ibidem quispiam praesurnat ce- solemnia quisquam proesumatcelebrare, omnimodo
    lebrare omni modo, nec licenlia sit, ut dictum est, staluentes, apostolica censura sub divini judicii ob-
    ex ejus yel omnibus eidem monaslerio sancti Wala- teslatione, "etvalidis atque atrocioribus anathematis
    ricl pertinentibus, situm in comitalu Wilmau cui- interdiclionibus, ut nullus unquam praesumat, qua-
    quam magnaepersonae,parv_equeauferre. Ui profe- cunque dignitate sit praeditusvel poleslate, vel etiam
    ctp juxta id qttodsnbjeclos idem tit in monaslerio quoecunquemagna parvaque persona in eodem mp-
    apostolici conslituti atque privilegii consislit, in- aslerio vel ejus causis incumbere, aut de rebuset
    cbncusse dolandum perraaneal. Si quis autem, quod " possessionibus, vel quiquid ad illud monasteritim
    rion'optamus, nefario ausu praesumpserii haec, quae pertinerevidelur, quoquo modo auferre vel alienare;
    a nobis ad laudem Dei pro stabilitate jam dicii mo-, promulgantes nempe, et hoc auctorilate beati Petri
    riasterii, statula sunt, refragare, aut in quoquam apostolorum principis, coram Deo et lerribili ejus
    transgredi lentayerit, reum se, et alri anathemalis futuro examine per hoc nostrum apostoliciini priyi-
    ' vinculo innodatum esse, et diabolp et ejus alrocis- legiuni atque cqnstitulum sancimus atque decernir
    simis ppmpis, alque cum Jiida traditore Domini mus, ut loGaquaeab abbate quolibet in eodem mo-
    nostri Jesu Christi aeterni incendii suppiicioconcre- nasterio commutata vel etiam concessa sunt, nec
    liiandum deputamus a Domino. Qui vero pio intuitu non et aliae laicorum possessiones, quoe a regibus,
    cuslos et observater exsliteri t, beiiedictipnisgratiara vel ducibus, et a coeleris Christianis ad euiiidem
    a misericordissimoDeo nostro consequi mereatur, sanclum locura largitoe atque oblatae sunt, aut in
    «t vitse aeiernaeparticeps eflici mereatur. Scriptum posterum illi concessaefuerint firma stabilitate prse-
    per manus Bonizzpnisnptarii regionarii et scriptoris dicti monasterii existenda, alque in perpetuum sia-
    «aiictaeRomanseEcclesia. in mense Aprili, indiclione tuimus permanenda. Concedimiisetiam el confirma-
    JX.,Bene valete. n mus apostolica auctoritate ut de alio monasterio
    Datum i Kalend.Aprilisper manum Stephani epi- abbasibi non constitualur, sed ipsi seryi J)ei secun-
    •copi.et bibliolhecarii S. R. E. anno ponlificatus dum regulam beati Benedicli viventes, etiam ex sua
    domiiii Benediclisanctissimi VII, papa. iusede beati proprta congregalione potestatem eligendi abbaiem
    Petri apostoli vn, imperante domno Ottone a Deo habeanl. Insuper etiam concedimus ut in praecipuis
    ooronato magnoimperatore, anno xin, in mense et festivilatibus, id est in Natali Domini, atque in Epi-
    indiclione nona feliciter. Amen.j phania, et purificatiene sanctae Mariae,die Resur-
    XIX. rectionis, et Ascensionis, Penlecoste, et festivitate
    BBflBDIGTI VkVJB VII EPISTOLA ADLIUDOLPHDM ABBA- S. Joanuis Baptistae, in natalitiis apostolorum, in
    TEM.CORBEIENSKM. festivilatibus S. Marioeet sanctorum, quorum me-
    (Anno.981). ritisjam diclum monasterium dedicatum est, abbas
    Sorbeiensit monasterii jura confirmat el pontiHcalia ipsius loci intra missarum splemnia dalmatica et
    ornamenla abbati concedit. sandaliis utatur. Si quis autem, quod non optamus,
    [Apud Hansi, Conc. tom. XIX, col. 55.] nefario ausu praesumpserit his quae a nobis ad lau-
    ButKDHTusepiscopus, servus servorum Dei, Liu-> dem Dei pro stabihtate.am. dicti monasterii staluta
    341 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA: 342
    sunjt,refragari aut in quoquam transgredi, sciat se A omnibus pertinentiis vel adjacentiis suis, videlicet
    aiiathemalis vinculo innodatum; et diabolo etejus abbatlam sanclj Eligii, abbat. sancti Germajii Ro-"
    atrocissimis pcenis, atque cum Juda traditore Do- turidi, abbat. sancti Marcelli, abbat. sancti Clodoaldi
    mini noslri- Jesu Ghrisli .eieriiis iricendiis ef suppli- " atque sancti Martini, abbat. sancti Petri qiiaedicitur
    cio coricremaridunideputairius a Domiho.Qui vero Respacis, abbat. sancti Saturhirii de Canfosa, abbat.
    pio irituitu et iri bmnibus exslilerit custoditor hu- sancti Petri quae dicitur Nigella, abbat. sancti Mar-
    jtis iiostri apostolici consiituti, ad cultuin Dei respi- tini qlioeest in Campellis, abbat. sancti Petri quae
    Cientis,benediclionis gratiam a misericordissimo dicitur Caziacus super Malrona, cum omriibus adja-
    DomiiioDeo multipliciter consequatur/ et vitaeaeter- ceiiliis earum , et quidquid tam in praesensquam in
    nae parliceps eflici mefealur. futufuiii praefata ecclesia possidendaest. Simili mqdo
    '
    Scriptum per manum Joannis notarii nOslriet de stipendiisfratrum ipsius loci, scilicet Spedonam
    sacrosanclae RomanaeEcclcsise, nonis-Aprilis, indi-. poiesiateiri cuiri ecclesia,, ac villulain nomine Mace-
    ctiorielx. Dalum per marium Stephani episcopi et rias, curti omnibus inibi juste legaliterque aspicien-
    biblibthecafiisanctaesedis apostolicoe,anno, Domino tibus, qtiam idem praeiibalus praasul Elysiardus,
    propitio, pbnlificatus domiiiinoslri Beriedictisummi amere Dei ductus, tam a SUP,quani a successorum
    pontificis et universalis Ecclesiaepapae in sacratissi- B suorum domiuio auferens, in fratfum sanctaeMarise
    ma sede beati Pelri apostoli septimo, imperanle , praefata;sedis delegavit usus. Undresiacum cum ec-
    doniino nostrp Ollone coronalp, arinp imperii ejus clesia et altare omnique iniegritale el suis adjacen-
    XII,quarto nbrias Aprilisl tiis. Aureliacum cum ecclesia el altare suisque
    '.'..XX. appenditiis; Civiliacum, Lajacum cum ecclesia et
    Castenedum
    BENEDICTI PAPJEVII EPISTOLA AD EPISCOPOS GALLLX altare bmnibusque inibi adjacenlibus;
    ET CERMANI.E. cum ecclesia et altare suisque appendiliis; Bauiolum
    (Ahno981.) cuni ecciesiaetaltare et suis adjacentiis; Sulciacuin
    Omnibusepiscopis Galliw Germaniwque in synodis eum ecclesiaet altare cum omniijus ad usus frairum
    quid aclum sit significat.Privilegia EcclesiwMagde-' perfmenlibus, Christoilum cum ecclesia et altare vel
    burgensisconfirmat et- auyeh Addit heec: t Hde
    aulem prwsens privilegium per nostri secretarii quidquid inibi ad praedictorum perlinet stipendia.
    legalos episcopis Galliw ei Germahia} dirigimui Haec enirii septem altaria pfaefalae,sedi attinenlia
    confirmandum. i memoraius praesul,ex proprio doihiniosine sua suo-
    [Boysen,Allg. hist. Mag.,l, 194.] rrimque successorum venditione , nullo contradi-
    Concessseriobis, etc. Reliquavide avud laudatum cente , stipendiis perpetualiier ipsorum attribuit
    coltectorem. C fralrum ; Eleriacum , Sleovillam, Rozetum, Cel-
    XXI. las et Vernon , Machelum et Samesium , Min-
    BKftEDlCTI VII PAP^ PRiVltEGIUM triacum , Mauriacum cum ecclesiis el universis
    PROECCLESIA
    !>ARiSlENSi.v ad se pertineritibus; ViriaCum cum omnibus quae
    videnluf ad praediclorum usus fralruin aspicere,
    (Anno 980-982.)
    sed et medieiatera nonae ac decimoe, quae de rebus
    [Gall. Christ. tom. VIIj instrum. p. 20.]
    ipsius ecclesiae abstractae' fuerant, ab iis qtii eis
    BENEDICTUS episcopus, servus serVOruriiDei, san- utuntur, accipi solent. Fontenelum cum ecclesia,
    clse Roman_esedis appstplicus, bmhibus' coepisccpis Vilcenam cum oninibus inibi adjacentiis, ob firijai-
    et omnibus pririeipibus ih parte Gailiafuni fesidenti- tatemtamenreligibnis peliit supra taxatus Elysiardus
    biis, perpetnam in Doniiiiosalutein. episcopus, ut et claustrum ipsius congregalioni»
    Cohyenit apostolicomdderamini pia religiene pql- jure perpetuo confirraaremus, quo absque ullius in-
    lerilibus benivolacompassiohesuccurfefe, btposcen- quietudine lam ipsius loci episcopi^quani aJiaxuai
    tiuiri animis alacri devotibrie' impertiri assensum; personarum SecUriviverent, et unusquisque.canoni-
    siquidem etenini poiissiiiium lucri proemiuni apud . cus suam propriarii domuiri, cuiri omni
    condilorem omriium Deuni, qtiahdo VenerabilialPCa.- " dare vel vendere valeai cuicunque canonico
    yoluerit
    oppprtiihe;brdihata, ad hieiiPreirifuefiht sirie dubib ex ipsa cciigregatiPhe, hullique alio, velut conslitu-
    stattim perducta. Noffcat"jgiliir vestfW eiceilentiae tum est a pfiscis temppribus. Nos yero i.nspectis
    laudabilis mariSuetudo;qtibd Elysiafdus Parislehsis piissimorum Augustorum, el paternis praeceptioni-
    sedis episcoplis adierisiliniina beatorum aposlolorunl Lus, libuit nobis petitionibus ejtisdem episcopi as-
    Petri et Paiili Rbmaer iiisianiia, osteridens fegaliai sensum praebere, ut subjure et patrocinio sanctae
    pioeeepia,quaeprtfrerijedib animarum suaruni, riec- Romanaeet aposlolicae saricise matris Ecclesiaeom-.
    noii et aritiecessbrumrioitrofuiri privilegia ccclesiae nia firma atque inviolatajugiter maneant,praecipien-
    beaiae Dei gelfitficis et virgiiiis Mafiae, et sancti tes apostolica auctoritate jam diclis canonicis, eli-
    protoinaftyris Stephahi praefati loci, fifriia coriscrii gentes ex semetipsis per communem omniuin assen-
    pfione tradiderunt. Hac aulem fatione cbmmolus sum praepositosetdeciuios, qulet ebruni proevideant
    supplici devotiPhe depfecatus est nobis, quatenus villas, et debila slipendia eis administrent fideliter.
    apqslolica auctofltate ei reconfirmaremus praedictas Eo namque ordine pi iccipimus, utnullus episcopo-
    corwcriptiones et episcopatum pf_efataesedis, cum runi per successionessubtrahere, minuere, aut «HI
    543 BENEDICTIPAP^E VII 544
    usus sups relorquere , vel alicui in heneficium tri-JA tyris Vincentii, et per se in eodem venerabili mona-
    buere, neque ullum impedimenlum ex praedictis re- sterio luisque successoribus in perpeluum.
    bus fratrmn inferre, sed nec servitia ex eadem terra Cum magna nobis solliciludine cura insistit pro
    exactare,' neque ullas in aliqua re exacliones inde universis DeLecclesiis ac piis locis vigilandum, ne
    exigefe praesumant, si augere. eis placuerit, licitum aliquam necessitatis jacluram sustineant, sed ma-
    habeant; dislrahendi autem vel rainuendi, ea quae gis propria utilitate stipendia consequantur, ideo
    pro Deiamore sialuta sunt, nec quidquam valeant; convenit nos pastoralis lota meritis integrilale eo-
    staluimus namque sub divini judicii iiituiiu, obtesta- rumdem venerabilium locorura maxime slabililalis
    tione et bealortim apostolorum Petri et Pauli, no- utililatem procurare, etc, Igitur quia petistis a nobis
    slroeque humilitalis jussione, ut nullus unquam ex qualenus monasterium beali Vincentii marlyris si-
    imperantibus, legibus, marchionibus, ducibus, co- tum supra fluvium Vulturnum territerip Beneven-
    milibus, principibus, vel ex omni judiciaria potestate tano, partibus Samnise, una cum snis pertinenliis et
    accinctus, seu in quolibet ordine et minislerio con- menasteriis, videlicet monaslerium bcali Pelri apq-
    stilutus, in supradietis episcopi vel canonicorum re- stoli posilum juxla fluvium Sabbati, elc. Et ideo
    ))us(<nec in ipsa insula ubi civilas Parisius videlur . concedimus vobis vestrisque successoribus licenliam
    esse posita, et de regali via ex parte sancti GennaniJ ® apostolicaesedis noslrae ut quamlibet Christianita-
    rolundi a sanclo Mederico usque ad locum qui vulgo tem indigentibus in praedicto venerabili monaslerio
    vocattir Tudella in ruga ejusdem sancti Germani, qualis episcopus vobis ad invitandum ire voltteritis,
    nec in aliis minoribus viis quoe tendtint ad eumdem habendi polestatem, elc. qualiler legitur in cwleris
    monaslerium, aliquam judicandi potestalem inibi bullis.
    exerceat, nec aliquem censum , neque leloneum, Scriplum per manus Joannis scriniarii sanclae Ro-
    neque ripaticiim, neque rolaticum,nequeporlatieum, inanoeEcclesiaein mense Oclobrio, die 9, indiclione
    neque bannuni, freda necullas districlionesfaciendas, xi. Benevalete.
    nec ullas reparalas, necforalicuni, necpulveraticum, Dalum vi Nouas Oclobris per manus Stephani
    nec ullas leges faciendas, nec de liberis hominibus al- episcopi et bibliothecarii sanctae sedis apostolicse,
    banisque ac colonibus in supradictaterracommanen- anno, Deo pfopitio, pontificatus domui nostri Bene-
    tibus, aliquem censuiti, vel aliqtias reddibitionesacei- dicli summi bontiiicis et universalis septiuii papoe,
    pere prcesumal, nec quamlibet malitiam, necjacturae in sacratissima sede beati Pelri apostoli, octavo, per
    molestiam, ibidem sive pacis, sive belli lempore in- indictione proefata xi.
    ferre coneiur, dum profecto amodo usque in finem XXIII.
    c
    saeculi, ut proedictum est, summa slabilitate sub pa- BGNEDICTI tkPM VII BULLA PROM0NASTERIO S. HILARH
    trocinio et jurisdiclione sanctae Romanaematris Ec- CARCASSPNENSI.
    clesiae-permanenduui cuncta dec.ernimus. Si quis
    auiem, quod non oplamus, hoecquae a nobis ad ho- (Annp 982.)
    norificenliam sanctac Dei genitricis Mariae, et beaii [Mabill. Annal. ord. Ben. IV, 687.]
    prolomartyris Slephani, caeterorumque sanctorum BENSDICTUS episcopus , servus .servorum Dei.
    qui ihi veneranlur, pro ipsius stabililate episcopa- Nolum sit oninibus Christianis, quia venerunt Rod-.
    ius statuta sunl, transgredi ausu nefario praesumpse- garius comes cum conjuge sua, nomine Adiialaice,
    rit, sciat se anathematis vinculo innodatum, et cum simulque cum eis venit Benedictus abbas ad liraina
    diabolo et omriibus impiis, oeterni incendii atrocis- apostolorumbeali Petri el Pauli anle noslram prae-
    simo supplicio deputatum. At vero qui pio intuitu sentiam, petieruntque ut confirmaremus eis per no-
    custos et ohservator horum proeceptorumexstiterit, stram apostplicam auctcritaiein menasterium, quod
    omriimodaebenedictionis graliam, omniumque pee- est consecratum in honore sancli Salurnini, ubi
    calorum suorum absolutionem el indulgenliam, et bealus Hilarius humatus quiescit; ul nqn sit licilum
    coeleslis *itae bealiiudinem cum sanctis et electis a jl ab hac hcra inantea, neque comiti, neque viceco-
    niisericordissimo Domino Deo noslro consequi me- miti, neque episcopis, neque ullae magnaj parvaeque
    reatur in soecula saeculcrum. personse, homini neque feminae, supradictum mona-
    Bene Valete. Amen. sterium aliquid de suis rebus auferre vel alienare
    Bata iu Kal. Januarii per manum domini Ste- pra_sumat, quidquid modo habet. et inaniea acquisi-
    phani episcopi et bibliolhecarii sanctae RomanaeEe- turum erit in perpeluum , sed semper sint in stipen-
    clesiae. dia monachorum, et in eleemosynis pauperum ea,
    XXII. qua3 concessa sunt vel donata in praefatomonasterio
    a praefato Rodgario et sua conjuge, id est villa, quae
    BESEDICTI .VII J>k¥JEBULLAPROMONASTERIO S. VIN- dicitur Corneliana) cum ecclesia sancli Petri, et ec-
    CENTIIAD VDLTURNUM.
    clesias, quaein vico Limoso et Gardia cum ecclesia
    (Anno 982.) sancti Pelri, et Malchindus et Salsingus, et caetera
    ;[MuratoriRer. hal. Script. I, u, 464.] ioca.quae a praefalonionasterio pertinent, vel perli-
    BENEriicTtiscpiscopus , Servus servorum Dei , nere debent. Post vero obitiim Benedicti alibalis,
    '
    JOANW venerabili abbati ex monaslerio Christi mar- nemo ibidem abbalem constituat, nisi quem con-
    545 EPISTOLA E'l PRIYILEGIA. 346
    sensu et communiori volunlate fralrum, qui ibidem A tisdiclione sanctaenostroe, cui Deo auclore deservi-
    Deo serviunt, vel ihanlea sunt serviluri, elegerint. mus, Ecclesiae constitulus, nullius alterius Ecclesiae
    Haecbmnia, quaesuprascripta sunt, concedimustibi jurisdictionibus submitlatur. Et ideo cujuslibet ec^,
    Beriedicto abbati. tuisque successoribus in perpe- clesioe episcopum in praefato monasterip d.ilionis
    luum pro omnipotentis Dei amore .et sancti Petri, quamlibet habere auctorifatem prohibemus, nisi ta-
    nostraequeanim:e redemplione, item et pro amore men benedicendi liabeat licentiam : statuentes apo-
    Rodgarii comitis Carcassoriaeet conjugis ipsius, stolica censura atque auctoritale beali Pelfi aposto-
    necnon Raymundi dilecti filii mei, ut illorum sit lorum principis snb divini judicii obtestatione ac
    merces in perpetuum. At vero qui custos et obser- validis alque atrocibus anathemalis inlerdiclionibus,
    valor fuerit hujus nostri apostolici praecepli, et con- ut nullus unquahi nostrorum successorum' pontifi-
    firmatione Christiana benedietionem a Patre, et Fi- cum vel alia parva magnaque persona, aliquid de
    lio, et Spiritu sancto, in omnibus consequatur, et rebus vel possessionibus ad idem pertinenlibus mo-
    vilaeaelernaeparliceps effici mereatur in.soecnla sae- ' nasteriuro, auferre vel alienare praesumat. Si quis
    culorum; et qui observare noluerit, analhemalis autem, quod noncredimus, nefario ausu parva ma-
    vinculo sit ihncdatus, et a regno Dei alienus perma- gnaque persona, conlra hoc nostrum apostolicinn
    neat. - B privilegium agere tenlaverit, sciat se analliemalis
    Scriplumper manum Stephani, notarii ei scriniarii vinculo esse innodatum, ac a regno Dei alienum, ac
    sanctae RomanaeEcclesioe. Beue valete. cum omnibus impiis oeternoincendii supplicio con-
    XXIV. demnalum : at vero qui observator exslileril proece-
    BENEDICTI PAPJEVII PR1VILEGIUM PROMONASTERIOpti, gratiam ac misericordiam vitamqtic oeternama
    S. SALVATOR1S ET S. PETRIGEMBLACENSI. misericordissimo Deo multipliciter consequatur.
    / Scriptum per manum Bonifacii.notarii regionarii
    (Anno 985.) ac scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae in roense
    [Apud Mabill.Acla SS. Saec. V, p. 300.] Martio, indiclione xi. Bene valete.
    BENEDICTUS episcopus, sefvus servorum Dei, reli- Datum vni Kal. Aprilis pcr manus Stephaiii epi-
    gioso abbali venefabilis monasterii sancti Salvatoris scopi ac bibliolhecafii sanctoesedis apostolicoc,anno
    Domini nostri Jesu Christi ac sancli Petri noviter pontificatus doinini noslri Benedictisanclissimi se-
    ibi constiluli, sttisque successoribus in perpe- plimi papoc.ix, imperante domino noslro Otlone a
    tuum. Deo coronato, magno ac pacifico imperatore, anno
    Cum magna nobis sollicitudine insistit cura pro xvi, in mense ac indictione quibus supra.
    universis Dei ecclesiis ac piis.Iocis invigilandi, ne
    XXV.
    aliqua necessitate jacturam suslineant, sed magis
    propriaeutilitalis slipendia consequantur. Ideo con- PLAClf UMROMANUM A BENEDICTO VII PAPAUABITUM.
    venit nos tpta pastpralis mentis integrilale eerum-
    dem venerabilium locorum maxime integritatem et (Anno983.)
    stabilitatem procurare, et sednlo eorum utililatibus Leo abbas sanclorumCosmwet Damiani multa resti-
    tuere cogitur monasterio Sublacensi.
    subsidia illic conferre, ut Deo noslro omnipptenti
    id, quod prp ejus sancti nominis honpre, eliani ad [Apud Muratoriuro, Ant. ltat. tom. I, pag. 379.]
    laudem atque glpriam ejus divinae majestalis, vene- Charia refutalionis de Arsule , de Rubiano , de
    rabilibus ncs cerlum est contulisse locis, sit acce- Anticulo, et de aliis fundis, quaerefutavit Leo abbas
    plabile, nobisque ab ejus locuplelissima misericordia saiictorumCosmaeet Damiani admoiiaslerium sancli
    digna hujusmodipii operis in sidereis conferatur ar- Benedicti.
    cibus remuneratio. Igitur quia postulastis a nobis, Anno ponlificatus domni Benedicti summi ponti-
    quatenus pro Dei omnipolentis araore ac domini Ot- ficis, et universalis Vllpapoe in sacratissima sede
    tonis pra_cellentissimiimperatoris, nostrique dilecti . beati Petri apostoli, anno ix, sive domno Olloiie II,
    fiiii, concederemus atque confirmaremusvobis proe- magno imperatore , suaecoronalionis quinlodecimo
    dictum monasterium in lionore sancti Salvaloris ac anno, sed et hujus Aprilis mensis, indiclione xi. Ut
    saiibti Petri construclum, cum omnibus rebus mo- ea, quaelegaliter diflinita surit ante praeseritia dali-
    bilibus alque imraobilibus, quaesub codem monasle- vorum judicum , ilerum nbn..... Et qhia humana
    rib adjacereac pertinere videnlur, lain mansisquain meris semper in cogilatione proesentem nullo modo-
    eliam castris, villisatque casalibus, tam' quoe proe- perfectam valeat ubique habere memoriam, ideo
    sentes sunt, quam quoeetiam usque in finem esse eruditissimi sanxere, ufper scriptufarum seriem
    debebunt, pbsilae in loco, qui vocatur Gimbtaus, texantur ea quaeab ipsisfuerintdiffinila, etomnem
    concedimus atque cpnfirmamus appslolica auclori- tolius litis amoveant quaeslionem.Hanc judicati pa-
    tate, ut de alio monasterio abbas ibi non consiilua- ginam esse ascriplam juvantibus asserenlibusque
    lur, sed ipsi servi Dei secundum regulam sancti judicibus sacratissimoeurliisRomae, qualiler inproe-
    Benedicti vivenies, ex sua propria congregatione senlia sanctissimi papae el venerabilium episcopo-
    polestatem eligendi abbatis habeanl, abbasque pri- rum el diversi gradus clericorum apostolicaesedis,
    vilegiis sedis apostolica. infulis decoreiur, ut sub ju- necnon et mullorum illustriuin virorum, quorum
    347 BENEDICTIPAPyE VII 348
    nomina tnferius-propriis manibus snbnotantur , et A J dices dixeruut : Coram nobis proferant scriptiones*i .
    hic praesentiaincipiunt nomina : videlicet jani dicto et ea , quae anteriores apparent, in ipsis cpjjstet.'
    prsesui una cttm Giribertus sanetae Tortonensis Tunc Leoni abbati prpferens suam scriptionem in..,
    Eeelesise episcopus; Petrus episcopus Papiensis manu judici, dixit: Videte , si .nobis juslum est;
    Ecclesioe (is enim ambobus per consensu pontifici, npn litis amplius faciam. Tunc Slephanus primice-
    ac jussione imperaloria, cura audiendi veritatem eo rius legere ccepit. Joannes diacpnus audito, qttod
    missi sunt), Gregorius sanctee Albanensis Ecclesiae tempore Alberici olim Romanorum patricii fujsset
    episcopus; L30 sanctoeEcclesiaeOsfiensis episcopus; id scriptum, ait: Sufficit nobis. Iterum modovidea-
    Joannes virum venerabilera abbasmonasterii .Sanclae mus monasterii sancti Benedicti scripliones. Eadeiu
    Mariae, quod situm est ad Farfa ; Roizi prudenlissi- hora Benedictus presbyter ac.praeposilussuis privile-
    mus abbas beati Pauli apestoli; Petrus presbyter et giis haecpraecepta ostendit. Tunc supradictis Joanne
    abbas-monaslerii sancti confessoris alque pontificis diacono et judicibus pariter appreh.enderunt ipsa,
    Basilii; Jpaunes venerabilis diaconus sanelaeRoma- et incipiebant legere. Primum inyentuiri esl, ut in
    nae Ecclesiae; Stephanus Dei providenlia sanctoe suprascripto monasterio sancli Benedicti. conDrma-
    sedis apostolicaeprimicerins; Leo Dei pietate Archa- lum fuisset locis, quoe subler noniinandi sunl, Za-
    rio sancloe, stimmae aposlolicaesedis; Aczoni Dei g] clieriaesanclae memoriae.Secundum sanctissimi pa-
    gratia proloscriniarius el apocrisiarius sanciaesedis pae Gregorii. Tertium piae mempriaeNlcelai Rpmae
    aposlolicae;RigizoelBenedictus dalivorum judicibns; praesul. Quartum cpnfirmationis papaeBenedicli. Et
    Joannes consul, qui vocatur primicerius; Sergius caeteri Ledoyci et Carcli sanciissimorum imperato-
    comes palalii; Aczoqui et Abbo nominalur; Joannes rum constitutum est. Audilo suprascriptofuiri prae-
    primicerius; Berardus comes civitalis Tiburfmae; sulum npminaeteorum sanctoeoperationis, et summi
    Agino. His omnibus et plures astaniibus in basilica iinperatoris virtulem , quod ei non aliud, nisi' pro
    beali Petri apostolorum principis intro Ospitalc , in illorum sanctilatis , et remuneraiibnis animae con-
    cousualis est nominati papaedormiendum; in eorum cessisse dicunlur , et qui haec frangere cupit, aut
    praesentia evenit Benedictushumilis:presbyter , hac aliquid minuare sine consensu fra.trum yojuerint,
    praepositum venerahilis monasterii beali Palris Be- dubium non sit, ul ad regnum Dei possil accedere.
    nedicli et sanctoe Scholasticae, quod ponitur in Su- Tunc praesul Benedictus una cum episcopi et judici-
    blaco , una cum Joannes presbyter el monacho , bus dixit : Locis omnibus nominandi sunt. Et in-
    atque Petrus item monacho : omnes hi pro ex per- venerunt massa Juvenliana, seu Seminario. ltem lo-
    sona illoruin abbati, qui ibi minime aderat propler cum, qui vocatur sancli Paulini cum ecclesia sancti
    gravcm inflrmilalem, quam sui corporis districlum |Q Petri, incipienle ab aqua et arco, qui vocatur Fef-
    habebat. Sedpraedictishistribus nominatis monachi, rata. Seu monte, qui vocatur Ruyiano , in quo
    qui majori et perscrutatori suprascripti raonasterii ecclesiafuit sanctae.Ma.riae.Alque monte, qui vocatur
    sunt, proclamaverunt in coiiventu jam dicti preesuli, Arsule. Necnon Pantana, quae dicitur Rudimundi.
    dicenles : Et loeus , in quo est aqua quae dicitur Bullica. Si-
    Domine , sanctissime papa , et vos omnes depre- mulque Serra, quaedicitur sancti Joanni, pari modo
    camus vestrae clementiae, ut audiatis alque inten^ et alium , qui et Anticolo vocatur; et Monte, qui
    datis nostrae postulationi, quaiii nuiic modo per vocatur Crufo : omnia sibi iiivicein cohaererites.
    triehnium annum in veslro sacro Laleranensis pa- Cum autem has locis nominalis omnes cum illq-
    lalio egimus, et modp veslri auris paleant audiendi. rum terminibus in jam falis privilegiorum , omnes
    Diciinus de isto Lcpni abbati monasterii sanctprum dicunt a jam nominato Leoni abbati, et a sua con,-
    Cosmoe et Damiani, quod ponitii.r in Cave , quia. gregatione, qui ibi aderant : T.e audiente atqueyi-
    conlra nostri monasterii insidialus est, et etiam res dente in istis locis vestri mqnasterii niliil pertiriet,
    qtias sanotorum tuorum antecessoruin hujtis ealhe- si non est consensu hoc fralrum. Tanlum enini, sicr,
    dra aposlolorum Petri pro privilegiis ac praeceptis uti legere audictis, nominatis locis in inonasterip
    ex vestri scrinii uoslro monasterio concessere , hic D sancti Benedicti , cujus res est, praeseijs rgfulenf
    dislrahere ac dissumpere cupit. Quia omnem pos- Jam suprascriplus Leoabbascum cognovisset veri-
    sibilitalemsui monasterii alienavit, et nostrum, quod tatem, per baculum cunctis loeis, quaesupra legilur,
    caput est, monasterium in eadem dissipatione cupit cum sua simul congregatione, monasterio sancti
    videre. Tunc nominatuspraesul dum judicibus adver- Benedicti in omnibus refutavit. Tunc prsesul simi-
    sum Leone abbaift dixerunt : Cur lu lanta supersli- liter ex una parte investivit dicens : Omnem rerii.
    tione contra monasleriutii sancli Benedicli egisti, sanctae ecclesiae, de qua ablata fuerant, ut praedi-
    qui ex ejus doctrina ccelestia debes consequi? Et ctum est penitus revertatur; et in ipsius dbininio
    bealus Gregorius loquitur, dicens : Si tua dimittere sub vestrorum successorumque vestrerum potesla-
    non vis, aliena vide nequaquam appetere. Ad haec tem sine oirinem ambiguilatem pemarieat^ ctim
    Leoni abbas dicens : Nolit dominus ut ego illprum omnibus , quae a suprascriptis locis perlirierit. Tali- '
    locis vel aliqiiam possibilitatem monaslerii sancli ter ab omriibus judicibiis dalivis sancitum et invio-
    Benedicti abstulissem. Sed ea , quae ipsi poslulant, Iabiliter est diffinitum. Hoc siquidem judicatum
    iicul in nostro continetur privilegio, ita delineo. Ju- proecipiente domno Benedicto stimmo pontifici et
    3i9 EPISTOL_E ET PRIVILEGIA. 350
    universali papae, mihi Benedictus scriniario sanctae A . XXVII.
    RomanoeEcclesiae, prsediclis judicibus dativis con- BENEDICTl PAP^ VIIBULLA ADPETRUM ' "' MILITEM.
    '
    sentiendo et promulgando scribere dicta verba. In (Anno 974-983.)
    qrios jam nominati prqpriis manibus pro ampliore NobiliPetro,Bonicolto dicto, mititi, terrwqueMudanm
    et firmiore stabilitate subscfipserunt sub die, anno, in suburbio Gahddvensicomarcho, per Balduihum
    « abbaliwS. Bavonis inpago prope Gandam, Boer-
    mense, et indictione supradicta xi. heim dicto, monachumt mittil t cum prwsenli bulla
    Ego Benedictus sarictae catholicae et apostolicae tria ossicula SS. Mdrcetlini, Maximmi et Quirini,
    EcclesiaeVII praesul subscripsi. de quibus disponeri liceai pro ecclesiis, nempe S.
    Bavonis, S.Joannis, nec non aulce S. Pliarahildis
    Ego Geriberlus sanetae Tufturiensis Ecclesiaa in ipsa civitate Gqndensi.»
    episcopus hiiic judlcali pefpeltialiter cbartae ihterfui. [Messager des Sciences de la Belgique,.GanA,1837,
    "
    Petrus Papiensis Ecclesiaeepiscopus huic judicati p. 491.]
    : Nos insigne nec non, etc. Adisis, si ptqcet, opus
    paglnam perpeluaJiler , sicuti supra Jegilur , in- '
    terfui. .''..' laudalum.
    XXVIII.
    Ego Jpannes indignus diaconus sanctoe Romanoe
    Ecclesioehuic refutaiionis chartae inierfui et suji-. PBIVII.EGIUM BENEDICTI VkVMVII PRO ECCLESIA
    g TIBURTINA.
    scripsj. '.._'.'
    (Anno 974-983.)
    Gregerius episcopus sanctae Albanensis Ecclesise
    huic refulatiqnis chartae interfui et subscr.ipsi. [Marini, Papiri diplomalichi,I, p. 229.] ;
    Leo Ostiensis episcopus huic refutationis charlaa, BENEDICTUS episcopus sefvus servprum Dei di-
    sicut supra menioratus est, inierftii et.siibscripsi. lectissimo alque reverCnlissimo et excellenlissimo
    fratri noslrp JPANNI, Domini gratia sancta. Tiburtinae
    Stephaiius nutu Dei Narniensis Ecclesiaeepiscopus
    hnic refutationis charlae interfui. Ecclesioe episcopo et per te in eodein venei'abili
    in peipetuum-
    Stepbanus Dei proyidentia primicerius huic refu- episcopio, ttiisque successoribus
    tationis chartaeinterfui. Ctim magna nobis sollicitudine irisisiit cura pro
    Leo Domini graiia vocatus arcario sanctae appstp- universis Dei Ecclesiis ac piis locis vigilandum, rie
    licae Sedis huic refutationis chartae iiiterfui. aliquam necessilatis jactnram snstineaht, sed riiagis
    '
    Azo Dei pietate prptoscriniarius el apocrisiarius propriae utilitalis slipendia consequanlur. Idep
    RomanaeEcclesiaeinterfui et subscripsi. convenit nes pastorali lota mentis iniegritate ea«i-
    Rigizo nuiu Dei datjbus judex huic refulatioiiis dem venerabilium loeoruiri maxime stabililatis inle-
    chaflaeinlerfui. gritaiem procurare et sedulo eoruni utiliiati siibsidiii
    Benedicws datibus judex in hac breyi memora- C illic conferre, ul Deo nostro omnipotenli id quod
    tbria manus subscripsi. pro ejus sahcti nominis horiore, el laude, alque glt-
    ; Sergiiis comes palalii huic refutationi interfui. ria ejus venerabilibus nos certum est coritulisse
    Berardiisiriclytus comes Tibtirtiriaeinierfui et sub- locis. Sitque acceptabilc nobisque ad ejus locuple-
    tissima misericordiam hujusmodi pii operis confe-
    scfipsi.
    • Joannfis in Dei nemine consul et dux hriic refuta- rahttir, arcibus remuneralionem (sic). Igitur quia p<_-
    tionis chartae interfui. ' ','""' - tita nbbis tua dilectio, qtiatenus coiicedimus tibi,
    Ego Benedictus Dei gratia scririiarius sanctae Ro- , tuisque successoribus per hbc nostrum aposlclicuhi
    niariae Ecclesiae, et scriptor hujus , post omriiuiii pfiviJegium omhes fes praedicti episcopii lui, quia
    testium subscriptionem et traditionem cpmplevi et (qiiam) Tiburtinae Ecclesiaesahcti Chrlsti martyris
    abselvi. levitoeLaufehtii,; eo quod per negligentiam tuorum
    XXVI. antecessorurii episcoporum muhimiijii multa perditS
    fueriint. Ihciinati precibus tuls prb omiiipbtentis;
    BENEDICTl PAPiBVIIPRIVILEGIUM PRP MONASTERIO S. bei amore,
    MABI^NIENBURGEN.S1. suuhique benprem, resiatiraiipnem prae-
    dictaeEcclesiaeconfirmamus tibituisquesuccessofi-.
    (A'4n0 983.) "I bus oriines episcopii et cunclas plebes seu ecclesias
    MonasterioS. Mariw Nienburgensi,rogatu « diltclt atque monasteria, et diversis vocabulis cum omriibtis
    ac spiritualis filii sui, lanctmisedis qpostolicwdi- eoriiin
    ghissimiadvocaii, Otlonis imperaloris sempdr.Au- pertinenliis vel adjacentiis silas in tpio lef-
    gusii,'timina dpostolorumdignadevoiiorie visitdhtis rilorio Tyburliiio, nominatim videlicet infra civitate
    ac secum plurima de statu saneuieretigionis trd- Tyburlina i^sic).
    ctqnlist cpncedit tut idem locus tali jusiitia ac Id est regipnem totum in integrum quaeappellafuf
    libertateperfruaiur qualem alia monasteria hqbent,
    qiiie sijib ttttelqsuoqnepriwegio ioboratd illis pdir1 Foro, et Vicu patricii, et Oripo cunl ecclesia sancti
    " tibus ittitl ac mundiburdio domini sui imperaloris Alexandri et aquimolis cum forma antiqua jUxta
    , viitenturesse subjecta. i Privilegia quwdam addit. episcopio. Ilem ecclesia sancti Pauli, et regione
    [Kriaut Grundliche Furstellung, 13.] quaevocalur Formello cum gradas su«s et Cumorri-
    Grediiaespeculationis, elc. Reliqua vide apud lau- nibus adeas pertinentibus sibi fnvicem cohaifentemj
    datum cdliectorem. "'. et inter affines ab urio latere silice publiCa qiil
    descendit ad porta majore et usque in pOrta scura ,
    a secundo latere muro civitatis Tyburtina. usque it»
    351 I BENEDICTIPAP.E VII 352
    putrerula cum ecclesia sancli Pantaleonis cum turre AITufolo, fundum Tortilianum, et fundum Oriali et
    et scala marroorea, et deinde ascendentem per via vinea posita juxta sanctum Paslorem. Itemque
    publica usque ad inurum antiquum sancli Pauli, ex terra et vinea ubi est ecclesia sanclaeAgnes. Veriim
    ulraque vero partemipsum murum, et pervenitusque etiam et clusura vineala cum griptis et aquimolis
    in muro civiiatis. Simililer et regione quaeappellatur anliquis, et terra rationales posita inj Griptule, seu
    Plazzula infra ipsa civilate. Ab uno Jatere muro et fundum in integrum qui vocatur Cornu; fundum
    ipsius civilatis et a secundo latere silice qui pergit Vineole; fundum Caput Leonis (Capilo), fundum
    ad poslerula de Vesta, et a tertio sive a quarlo la- Antonianura cum ecclesia sanctae Mariaein Pesile,
    tere moriasterio sancti Benedicli, necnon ef alium fundum Carinianum, fundum Lame cum ecclesia
    regionem .lotum in integrum qut vocatur Castro sancti Januarii ; fundum Rubelo cum ecclesia san-
    vetere, cum ecclesia sanclaeMariaeel sancti Georgii clae Marioe,fundum Balle petrosa, omnes sibi invi-
    quoe snnt diaconiae ab uno latere fossatum unde cem cohaerentibus, cum lerris, campis , pratis
    pergil aqua in Vesta, ex ulraque vero parte murus pascuis,- silvis, et cum omnibus eorum pertinentiis,
    civitatis circumdatur. Imo fundos duos in integris coristiiuti in suprascripto territorio Tyburtino;
    Sibi invicem cohaerenles qui appellalur Sipiano fundum Rosarum; fundum Rejanum cum plebe san-
    (ubi modo dicitur, episcopium ctim ecclesia sanclaeB g cti Petri, et ecclesioesancti Thomaeapostoli, atque
    Mariocportas scurae) [sic ad oram sed eadem manu\ case etplebem sancti Stephani qui appellatur Seve-
    et LaiTibrione,in quibus sunl vineis cum trullo infra rini, et plebe qui. appellatur saricti Vincentii cum
    se, et arbores olivarum, et ciini omnibus ad eosdem griplis el parietinis suis, et silvis, et cum bmnibus
    fundos in inlegros perluientihus, constitutos Tyhur- eorum pertirientiis. Necnon et casale in inlegrum
    tino terrilorio, ab uno lalere silice publica quoe qui appellalur Guaddo ex fundo Ceserano. Pari
    ascendit ad porta secura, et a secundo latere vinea modo et fundum qui vocatur Palerno; fundum
    qui appellatur Votano, et a tertio latere via publica qui vocatur Gripla labulicia, et Camelo cum omni-
    quae descendit a suprascripla.civilas, et pervenit bus eorum pertinentiis, ab uno latere, via piiblica;
    usque in silice, a (quartq) primo lalere juri veslri a secundo latere Paternum; a leflie latere flumen,
    episcopii, sicuti per alia praecepta.lenelis. Item fun- et a quarlp latere carrarca, Praesertim et fundum
    dum in integrum qui appellatuF Pczzalia, qui et Silicata in integrum; fundum Panicianumj, fundum
    Alefanto vocalur, cum vineis et terris, et cum omni- Caccabelli cum vineis et terris, et cum omriibus
    bus ad eum perlinentibus, sito suprascriplo territo- eorum pertinenliis, ab uno latere silice qui descen-
    rio, ab uno latere fluvius, ct a secundo latere Pen- dit a ponle Lucano (ad porite Lticarium) ; a secundo
    tonia roajore, el a lertio Ialere fuiidum Quintilielum (_ C latere alia silice quoe pergit ad palatium antiquum,
    et a quarto latere Camarti. Simulque et iundum a tertio latere via publica ; et a quarto latere fun-
    qui, appellatur Pluzanoin integrum, ab uno latere dum Goslanti. Enimvero clusura de vinea super se
    fluvio; et a secundo latere Camarti; et a terlio latere in integrum cum omnibus ad eam perlineutibus,
    Cervinariola; et a quarto latere fundum Purpura- sita in fundum qui vocalur Zetula siculi perdona-
    num juris ejusdem episcopii, atque ipso supra scri- tionis charlula evenit in suprascripto episcopio.
    pto fundum Purpuranum in integrum cum omnibus Fundum. Paconi in integrum, fundum Piranello;
    ad te pertinentibus; ab uno latere Africanum et; funduro Turriele, funduni Cecili, fundum Serianum
    a secundolatere flumen, et a tertio latere Pluzano, cum arboribus olivarum; fundum Balbinianu, inquo
    et a quarto Iatere Lauretum; pariter et fundos, estecclesia sancli Victprini; fundum Mpllica sibi
    pertusulo Rosario cum ecclesia sancti Valenlini. invicem cohaerentes cum oranibus eorum perlinen-
    Fundum Julianum, fundumOrianum, onines in inte-. tiis. Ubi inter affines ab uno latefe periitur lucus;
    gris sibi invicem cohserenles. Constituto territorio* a secundo latere fivo qui pergit ad pontem Marini;
    Tyburlino miliario a supra scripta civitate plus mi- a tertio latere Lumbricaia ; a quarto latere rivo
    nusquinloin campo majore ; ab tino latere Staphi- Puzzulo.
    liano, et a secundo latere silice in qua est Ponticello,t D
    • Insuper concedo et confirmoMarsicanam viam in
    et a terlio latere crepidinis, et a quarlo lalere Pi-. inlegrum, et funduhfc^apo rotundo iq integrum;
    ranlis (Piranis); et aquinto latere colunimella,simi-. fundum Pensionis et case in integrura, cum ccclesia
    ljtcr fundum Suberelula, funduin Aramagna, fun-- sanctaeMariae,et sancti Severini juris suprascripti
    dum Bissianum ciim ecclesia sancfi Angeli. Fundumi episcopii. Qnippint, (sic) el funduin qui appellatur
    Trulias, fnnduin, Caslamiola, ftindtim Coriipulum, , Cornuti cuin plebe sancti Stephani; fundum Parianu
    fundunl Turinianum, fundum Janiule, fuudum Gi- cum ecclesia sanctae Mariae; fundum Circulo cum
    nielle, fundum Septem viis, fundum matre Saccula,, ecclesia sancti Benedictiet sancli Anastasii, fundttm
    fundum Pracli (Precli), fundum Planule, omnes inn Aqua ferrata ; funduni Paternum, fundum Maranum
    integris sibi invicem cohaerenlibus cum terris, «tit et mons Paterni; fundum casa Martis, fundum Ve-
    silvis, et cum omnibus a supra scriptos fundos in in- i- gete quod est casa Projeclici, fundum Batilianum
    'egros perlinentibus , posltis in eodem lerritorioo cuin lefris et silvis sibi invicem cohaerentibus,po-
    Tiburtino. Praeterea, et fundum qui vocatur Barelaa sita lerritorio Tyburlino, ab uno lalere Fossaloma-
    Jn Inlegrum, fundum Casapetra in inlegrum, fundura n jore; a secundo lalere via antiqua qua_pergil ad
    353 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 354
    fundum Vicum et Arcum, et Ci-
    pontem Marini; et a tertio latere fiinduni Calicia- .\ fundum Turritula;
    nurii juris sanctaeRcmanoeEcclesiee; a quarlo lalere cilianum , el Vigilianum , et Asprela cum ecclesia
    fundum... et a quinlo latere fundum Paulini juris "sancti Petri, et. in vicu ecclesiam sancli Valerii;
    monasterii CellaNeva. Pprrp (necnon)et fundum qui fundum Graecorum, fundum Virdilianum ubi est
    vocatur Prata majore cumvineis, terris atqne pralis; ecclesia sancli Magni. Omnes sibi invicem in inte-
    fundum BarPnianum in integrum inter affines inci- gris coboerenlibus cum casis et vineis, terris. et sil-.
    pienle per rive usque in forma antiqua ; a secundo vis, pralis, pascuis, cultum vel incullum; fundum
    latere Monelula; a tertio lalere fundum Romani; et Melizaiium; fundum Patefnum, fundtim Sambuculo
    a quarlo latere fluvium Tyberis, et pervenientes posilo territorio Tyburlino a civilate ejusdem mil-
    usque in aliis arci ubi in Poticella. Verum etiam et liario octavo; ab uno latere fundum Minianu, et a
    clusura vineala super se in integra posita ad porta secundo lalere Bulturella;' a terlio lalere furidum
    Adriana'; fundum Ciceiani, fundura Aflorum, fundum Maternura; et a quarlo-latere fluvius qui vocatur
    Ciculanum, fundum Pacfcionis, omnes invicem co- Jubenzanu, et monlequi vocaturCrufo juris super-
    haerenlibiis in integris ; fundum Zizimi [id vallis ascripti episcopii. Pari modo ex alia paiie monlis
    ubi
    Cotta] (sic ad oram litteris rubricatis) cum plebe fundi Caparacie; sive massa vocatur, cum mons
    sanctaeMariaeet sancti Joannis; fundum Marcianel- B est in cacumine ecclesia sancti Angeli qui dicilur
    lum, et casale sancli Cirici; fuudum Columnella, Faianu, nec non et locum qui appellatur Treljanus
    sive quibus aliis vocabulis nuncupantur : ab unp [id. Giranus] (in rubrica) cum fundis suis: videlicet
    lalere via publica ; a seeundc latere fundum Apollo- fundum Carpi, fiindum Marre, iundum Plazze, fun-
    ni; a tertio latere Romani; a quarto lalere Balle dum Rosarium, fundum Corianum, fundum Julia-
    longa, et a quinto latere forma unde aqua "decurrit num, fundum casa Marlelli, fundum sanclae Analo-
    rectein via publica. Simililer etfunduin Caipinia- liae et valle Forliniaiie, et usque in fine stellae, fun-
    num ct vinea inter duos Ludes, cum ecclesia beaJi dum [Crapola] mons aquae vivae.Omnessibi invicem
    Petriapostoli [vid. foras muros] (in rubrica adoram) cohaerentes in integris, cuni casis et vineis, terris
    el vinea in trivio cum ecclesia sancti Laurentii. etsilvis, campis, pralis, pascuis, aquis, aquarumque
    Imroo et fundum Castro in inlegrum cum ecclesia decursibus, vel cum omnibus eorum pertinehtiis;
    sancli Angeli; fundum Balarcese sibi invicem cohae- constituto jam nominato terrilorio Tyburtino, mil-
    renlibus. Pariler et fundum cum casale suo el Balle liarioab ipsa civitns plus lnimis decem. Ab uno la-
    tere funduin Graecorum; a secundo latere fundum
    longa alqueplebesancti[hicdimisimus](ad oramalia
    Sassa , et a tertio lalere fundum Grunzanu , et a
    tnanu) cumvineis el terris et cum omnibussuisperti-
    nenliisFundum [Fullonis] Fullonius in iniegrm», et C quarlo latere fundum Longiaenum. Similiter et fun-
    quatuor unciaefundiqui appellatur Apollonii.Necnoti dum casa Herculi cum casiset vineis, et cum om-
    et fundnm Claudianus, fundum Jnliani, fundum Tri- nibus ad eum pertinentibus; ab uno latere fundum
    penlis, fundum Cisternulae, fundum Pontecclo, fun- Licilianum, a secundo latere fundum Foranu; a
    dum Silveri, fundum casa Marciana, fundum Parsi tertio latere fundum qui appellatur Pasinianu, el a
    cum sylvis et plivetis,el lerris cum ecclesia sancti Ce- quarlo latere fundum Barbaranu juris Ecclesiae Ty-
    cili, et cum omnibuseprum perlinentiis; simul etiam burlinae.Praeterea et quatuor fundis in integris, vide-
    el fundum Palernum cum ecclesia sancloe Cplumbae; licet capud [capito] leonis, et Priscianus, Goesaria-
    fundum plivaruni; funduui Janule cum ecclesia san- iius, Magianum. Omnes sibi, invicem cohaerenles.
    cli Pauli; fundum Anlerranum in integrum sibi in- Immo el fundttmvilla Pertusa, fundum Saturanum ,
    vicem cohaereiitibus(sic), milliario ab urbe Romae fundum Valneolum et casale cum ecclesia sanclae
    plus mi.nusvicesimo sexto. Porro et fnndtim Balnee- Secundinee usque in rivo qui dicitur de Trabieella;
    lum, fundum Facundii, fundum Licini, fundum Bas- et ecclesia sancli Stephani cum casale suo, et fun-
    sanum, fundum Barbalianum, fundum Corsanum, dum Marcianum oraues in inlegris posili juxta fun-
    fundiim Bico longum; fundum Autoni, fundum dum Giranum, et Finestelle, territorio Trellanense.
    Clippi, fundum Nigilionis, Resiariu; fundum Buc- Dltemque fundum Gantoranum cum ebclesia sua,
    cunianuhi quod est territorio Savinense; fundum fundum Bulziniano, fundum Marano in inlegrum; et
    Gelli, fundum Carlellorum qui est posila ante ponte ecclesia sanctae Felicitaiis cum casale suo usque ad
    Lucanum , fundum Corconi in inlegrum , fundtim flumen; omnes sibi invicem cohaerenles in inlegris.
    . Maiani in integrum positum juxla silicem, fundum Porro et plebe sancti Laurenlii qui appellatur in
    Jemilianum; fundura Aquilonem; fundum Mulilia- Sublaco, cum fprma et ecclesia sanctte Mariae quae
    num juxla sancli Slephani in Cornuli, fundum in est supra castellum ; fundum Paternellum, fundum
    , Balle posilum, qui appellatur Gaprainolenie, et Ca- Bullica cum vineis et lefris, et cum omnibus eorum
    stanneola in integris : ab uno lalere colonia quaevo- pertinentiis, constitutis territorio Sublaciano usque
    catur Minianu; a secundo lalere fundum Veranum; in fluvio medio Ecclesiae Tyburlinae. Fnndum Pon-
    a tertio lalere fundum Uianum; el a quarlo lalere za, fundum qui appellalur Casa; fundum Casalupuli;
    monte; qui vocatur Vullurella juris sanclae Romanae fundum Canistra; fundtim Scapiono ; fundum Caesa-
    Ecclesiae. Simul eliam fundum Ilice et civitas quae rea , ftindum Cisinianum sibi invicem cbhaerentes,
    vocatur Noe; fundum Petroniliolum et Turricle; posili lerritorio Afile; abuno latefe Afile,a feecuiido
    355 BENEDICTIPAP.E VII EPIST. ET PRIVILEG. 556
    latere Tufrita, ateflio latere Gaianello, et a quarto A A Severini, el Trellano, et vicu cum ecclesia sancti
    latere Paterclanum. Simililer fundum Orarius et Valerii, et Zizinni in quo est plebe sanctae Mariae,bt
    Gratinianus; fiindum Puzzorosano, fiindum Ponza- sancli Joannis , cum aliis casalibus, scilicet et in
    no, fundumCetfeiano; fnndumToriniano in integris, lierbaticis, et glandaticis,~ nulla molestia habeatis.
    siti territorjp Shblacianp; abunp latere Cisianb, ab Caeteravero omriia immobilia loca; cultis el incultis,
    alio latere Baliieoliiin, a lertio lalere Glasterano, et cum omnibus eorum pertinenliis, vel adjacehtiis, sic-
    a quarle latere fundum Nuscanum, el a quinto la- ut superius legiluf.
    tefe fundum Caprola; a supra scfiptc lalere fundum A praesenti secuhda indiclione vobis et per vqS
    Calcuano. Pariler el fuiidofas quinque in integris concedinius et perpetiialiter stabilirriussuprascripta
    qui vocanlur Moreni : Oreta, Plumbariola , Aqua loca, cum plebibus, ecclesiis, casis, villis et caslel-
    Combula, Pagalianum cum laco suo elinlroitu suo, lis, terris cultis et incultis, urbanis' et rusticis, nec-
    posila territorip Tyburfnip, ab ipsa civitate niiliarip non et oinnia jura , et juxta consuetudines quaein
    plus niinus quatuor; in campo majore, nec riori et eadem ecclesia pef proeteritatehipora iiaclenus per-
    Moriticelliset casalis ciim ecclesia. manserunt, amodo illibata semper consistere jribe-
    Haecsupra scriptis omnibiis fundis et casalibus, mus. Simulque omnia munimina, seu ciincia instru-
    et plebes, et monasteria el ecclesias quae supef ius B j_ hienta chartarum de tuo episcopioquae a paganis,
    adscriplis esse (sic) videntur. Imo eliam ecclesias, sive per homijium negligentiam subtractaevel immi-
    quas Bosbne episcopo luus antecessor isto proesenle nutae, seu ab igne cremataefuerunt, per.hoc nostrum
    anno consecravit, videlicet sancli Joannis et beati aposlolicuriiprivilegiura omnes res illprum stabiles
    Juvenalis. (Haecin bulla Joan. XIX, a. 1029.) sbmper consistant in omnibus pleniter, Jegalitefqne
    Confirmamus eliam tii per affineset lerminos eos contihentes vigorem. Res vero orones quae ab or-
    deliberatis. Inler affines incipienie a sarictis septern tlibdoxis Christianis etpiissimis proijjprom anima-
    fratribus, el lisqne in confinibus sancti Joanriis qui bus, seu salute tuaeecclesieesive per ehartula, Sive
    appellatur in afgentella, et cxinde in cainpo sacri, spontahea voluiitaie offerre atqUe coricessae fnisse
    uhi sunt Slapliili ficti, et recte ih silice magna de videnlur, vel fuerint, absque ulla raoleslia et absque
    Pencstrina, descendehte vero per ipsa silice oinnia omni querela aliquorum hominum perpetiiam stabi-
    parte dexlra teffitorip Tyburiino jufis eidem Eccle- litaiem et pefpetuo jure ih tua ecclesia libi, tuisqiie
    siae Tybtirtino?.. Parle vero leba [sic) omnia jnris successoribus sanCimus. Quapropter statuentcs,
    sanctae Penestrinensis Ecclesiae.Sicuti antecessores atque promulgantes coram Deo et terribili ejus fu-
    nostri per praecepla definieruiit. Praeterea concedi- turo examine , per hujus nostri apostplici privilegii
    mus \aiqiie confirmamustibi tuoque venerabiliepi- C auctbritateni' sancimus, et beati Pelri apostolbrum
    scopio] tibi luoque episcopio, ut onini tempore Ii- principis aucloritatem decernimus , tam aposlolicae
    cenliam et potestatem habeatis cum veslris omriibus sedis futuros pontiiices, quam qui «cclesiasticas ad-
    hominibus ingredieridi el egrediendi c.um omni ve- ministraverint acliones, vel eliara magna parvaque
    stra utilitate per pentem qui vecatur Lucanum abs- persona, aut quispiam cujuscuiique sit dignitatis
    que omni redditu, vel qualibet datione, cxinde proedituspolesiate. Ideo quae a nobis pie diSposita
    persolvendum pro qualicumqUe causa. Insuper sunt, atque a nobis concessa quoquo modo nunquam
    tjoncedimus vobis omnem districtum, et placila de licentiam habeat de praenominatis omnibus immobi-
    oronibus monasteriis, sive ecciesiis tui episcopii tam libus locis in uno adunatis, atque spiritaliter apO-
    infra ipsa civitate, qnamque cliam et de foris, sive slolica exaralione conjunctis disjungere, vel uno ab
    raonachos et ancillas Dei atque presbyteros el dia- uno altero alienare. Si quis inlerea, quod non cre-
    conos, vel omnem clerum, qui sub tua protectione dimus.de lemerario ausu coiitra ea quaeab hac.no-
    sunt, vel in tua dicecesi permanebunt, ut in tuami sira auctoriiate, et Dcmini npstri Jesu Chrisli ape-
    tuisque successeribus sit ppteslaleni distringendi ett. slplprum principis Petri ciijiislibet immeritis vice
    judicandi. Denique ccnfirmamus tibi per hec np- agimus, anathemalis vincule jnnodalum , et curii
    strum sppslplicum privilegium omnem consuetudi- D J diabolo et ejus atrocissimis pompis, atquexum Juda
    nem quos tuis successoribus soliti.eranthabere (sic),, traditore Domini nostri Jesu Christi, seierni incen-
    ut et tu ttiisque successorifrusabsquc ulla contradi- dii supplicio concremanduro.sil. deputalum, netin-
    ctione perennislemporibiisretineas; etnulli unquaml quam a praefalis anathematis nexibns sit absolulus.
    comiti, atit castaldio, vel alicui homini, quiibidem.l. At vero qui pio intuitu observator omnibus exSlite-
    publicas functiones fecerint liceat luae ecclesiaeser-- rit, custodiens hujus noslri.apostolici coiistilulionis
    yos, aut ancillas, sive liberos homines, qui in supra- ad cultum Dei respicieniibus, benedictionis gratiam
    dicli lui episcopii casalibus resident ad placitum vel:1 a misericordissimo Domino Deq nbstfo cousequi
    guadiam (sic), sive aliqua districtione provocare autt mereatur, atque meritis beati martyris levilaeLau-
    perducere, sine tuo, tuoruraque Successqrura con- rentii, aiternaevitajparliceps efficimereatur.
    sensu. Ha_cvero praenominalis seu locis quaesupe-i- Scriptum per manum Joannis scriniarii sanctoe
    rius continentur, videlicet Lipianum et Lambrionem a Romanae Ecclesiae, in mense Decenibrib et indict.
    cum vineis el cripta tabulir.ia, et cannoto, et pen-i- secunda.
    sionis, in quo est ecclesia sanctaeMariseet sanclili . f Bene valete f
    387 JOANNIS PAVM XIV EPIST. AD ALONEM. 35$
    Datum duodecimo Kal. Jan. per manus Joannis A Petri aposloli septimo, imperante demiip piissimo
    epi.scp.piSanclaeLaviranensis Ecclesiae,et bibliothe- perpetuo Aiigiisio Ottone a Dep coronalo magno et
    , carii sanctae apostolicae sedis. Anno Deo propitio pacilico, iiiip. aiino quinto,- in mense Decenibrio et
    '
    pontificalus domni Benedicli summi ponlificis et indic. suprascripla secunda.
    uniyersajis quarlo papae, in sacrafissima sede beati

    ANNODOMINIDCCCCLXXXIV.

    JOAiWES PAPA XIV.

    NOTJTIA HISTOBICA.

    (Apud Eggs, Ponlificium doctum, pag. 283.)

    Exstincto Benedicto VII, Petrus episcopus Papiensis, Otinnis imperatoris archicancellarius, yir pins ae
    in Pelri soliurii, assumptb Joarinis XIV iaoniine
    riiagnaedectrinae, opera Ottonis a clero ac populo Romaiionihil
    evehitur et cbriseeralur. Id ubi resciil Bonifacius exsul, cunciatus Coiistantinopoli Romafn, sederii
    itcriim invasurus rediit; saorumque sttidiis adjutus, siimpio de pluribus, qui ejus invasioni. obsliterant,
    sttpplieio, Joannem pontificem, lertio ab ejus eiectione mense, de sede violenter exiurbat, lum vihculis
    coiistriciurii iriqiie carcerem detrusum, quinqiie mensium spatio diversimode affligit: denique'fame, vel
    gladio enectum, e carcefe in publicum extrahi, omniuiiique oculis exponi mandat,Romanis ne qtiid sperarehl am-
    plitts qni iejuSliberationi studebant. Hofrendiim plane visu, cunctisqueetlugendum civibus specta-
    ciilum! cadayeris ipsa macie exstiiictuin fame Joannem conclamanle, vindictam a superis et hominibus
    de sacrilego lyraniio reposcente.
    Nec emansit diu pronierila ulrobique vindicta : siquidem truculentus apostolicaesedis invasor intra qua-
    tiipr meiises repeiilina morle laclus, e throno corruit exanimis, adeoque omnibus eliam suis exosus exsti-
    tit, iil. deruhcti corpus in afcam Lateranensem fune ad pedes ligato protraherent, lanceis ac gladiisper-
    fQdereni, .saxjs., sputoacltito impeterent, ac denique veluti sepuliura iudignum, inhumalum projicerent.
    Scfibit 6iabijriuXinfeljcis hbmihis cadaver aliquotdies iiiliumatum publicocum coiitempttfjacuisse, ac lan-
    derii ppefa hbhnullbrum iclericoriimclanculo sepuliurse datum fuisse. Periit Bonifacius, inter grassatores
    potius quam inter Romanos ponfifices (ulor phi-asi Baroniaua) adnumerandus, duodecimo Kalend. Augusti
    aunp salutis 985.

    JOANNIS PAPJE XIV

    EPISTOLA

    AD ALONEM BENEVENTANUMARCHIEPISCOPUM.

    (Apud Ughelli, lialia Sacra, tem. VIII, col. 69.)

    JOANNES episcopus, serviis sgfvbftim Dei, dilectis- B riiore ad missarum solemriia 'celebranda transmisi-
    simo nobis Aloni venerabili atque merito honorabili mus, quo tibi non aliler (Ecclesiaetuae privilegiis in
    BeneVentanaeet Sipontinae sancioe Ecclesiae archi- suo statu manenlibus) uti concedimus, quam deces-
    episcopo, libi tuisque successoribus iri perpetuum. sores praedecessoresque tuos usos esse incognituni
    Si pastores ovium solera geluqtieprbgregis sui cti- noii habes, scilicet in his festivitatibus in Nativitate
    stodia die ac nocte perferre conlenli srint, et nequa Doinini, Epiphaniaj PrasentalioneS. MarioeDominae
    ex eis errando pereat aut ferinis laniata morsibtis nostrae, simililer el in Annunliatione ejusdem, el in
    rapiatur, ovile semper vigilando custodirint accir- Paschalibus festivilatibus, etAscensione Doraini, et
    cumspeclant, qtianto sudore quanlaque cura debe- Pentecoste, nec non in feslivilate S. Joannis Bapti-
    mus nos esse pervigiles, qui sumus animarum pasto- slae, etin iialalitiis Apostolprum, et in Assumptione
    res, ne anie sumraum-pastorem nostrae uegligenliae B. V. Mariae, parilerque et iri Nativilate ejusdera,
    reatus excruciet, et unde mpdp hqnores sunt subli- simulque et in dedicalione sanclae ecclesiae tui ar-
    miores, inde prae cunctis slrictissimo dejiciamur ju- chiepiscopalus, necnon in die tuae consecfafibnis,'&
    dicio Pallium autem fraternitati tuoe ex in congregatione et consecralione episcoporum,
    359 THEODEBICUSMETENSIS EPISCOPUS. - NOTITIA HISTORICA. 360
    sicuti ctiam ct jn festivilalc B. Michaclis archangcli, _i rcfraena, et disciplinam reserva ut sicut Paler culpas
    ct translalionc corporis B. Bartholomaei apostoli, ferias, et a dileclione filiorum quos corrigis non
    simulque tribiiiintis alqtie concediimis licentiam libi recedas. Misericordemleet prout virlus palitur. . .
    tuisque successoribus episcopos ordinandi in his vi- exhibe, oppressis defensfo tua subveniat, opprimen-
    delicet civitalibus sanctae Agalhae,Abellini, Quinto- , libus modeslia, et ratio conlradical. Nullum con-
    decimi, Ariani, Asculi, Bibini ,'Vullurariac, Larini, tra. .... despicias, nullum quaerentem justiliam
    Thelesiae, Alifi, Termulae, Triventi et Sessulae,con- spernas, custodia in te oequitatisexcellat, rit nec
    firmaiites tibi luisque successoribus . Ecclesiam divilum potenlia aliquid apud te.extra viam suadeat
    S. Michaelisin monte Gargano cum ipsa Sipontina audere ralionis, nec pauperem de te sua faciat bu-
    ecclesia, et cura omnibus eorum pertinentiis, et militas desperare, qualenus Deo adjuvante talis
    omnibus proediisfamiliis, utriusque sexus, ecclesiis possis existere qualem sacra lectio proecipit dicens:
    et massisque qttae praedictis ecclesiis perlinere di- Oporlel episcopum irreprehensibilem esse. Sed his
    gnoscunlur. Cujus autem. . . . .'honor modesla omnibus poteris salubriter uti si roagislram chari-
    actuum vivacitate servandtis est. Hortamur insuper tatem habueris, quam si quis secutus fuerit, a recto
    ut mores oniamenlis conveniant, ac conformentur, aliquando tramite non recedet, Ecce, frater charis-
    quatenus, auclore Domino (reverende) ubique possts ]Ssirae, qualia inter multa tui sint sacerdotii; haec
    esse conspicuus. Vita igilur tua filiis luis sil regula, pallium comitantur, quae si studiose servaveris,
    cum profeotus eorum a tuo pendeat exeinplo, ul quod foris accepisseoslenderis inlus habebis. Fidem
    tuum post diem valeas securus dicere: Cor meum aulem quam in tuis epislolis breviter ascripsisli,
    neque prospera, aut quoe temporaliler blanditinlur licet latius explanare debtieras, Redemplori tamen
    exiulerunt, neque adversa dejecerunl, sed quicquid nostro gralias agimus quod eam in ipsa etiam bre-
    illud fuerit patientiae devincatur virtute. Nullum vilale certam esse cognoscimus. Sancta' Trinitas
    apud le locum inveniant odia, quemadraodum nec fraternilatem tuam gralia suae prplectienis
    amor indiscretus te bccupet; benignum l.eboni sen- alque ita henoris slii via nos dirigat, ut post vitae
    tiant, discretum te mali cognoscant. Facile hujus amariludines, ad aeternam simul pervenire
    Justitiam apud te. culpabilcm suggestio mala non dulcedinem mereamur. Amen.
    reddat; nncentem gralia aut favor non excuset, re- ;, Scriplum per manum Leonis notarii regiona-
    inissum te delinquenlibus non ostendas, ne quod rii S. R. E. in Decembris mense, indictione dupde-
    ultus non fueris, tolerantia perpelrari videaris |per- cima.
    jniltere. Sil in le beni pastpris duJcedo, et judicis Datum vin ldus Decembris per manus Joannis
    severa districtio, unum quod recte vivenles foveat, C episcqpi etbibliothecarii S., Sedis apostolicoe,anno,
    alterum quod inquielos a pravitale compescat. . . Dominopropitio, pontificalus D. Joannis pont. et uni-
    . . . . amore. Sed quqriiam persoepe zelus super versalis XIV papae, in sacratissima sede beati Petri
    peccatores, dum vult vindex indiscrelus existere apestpli, primp (1).
    transit in crudelilatem correptio , iram ideo judicio
    (1) Ex jam recitati diplomalis lectione pbservo quam ppntificium diplpma; hoecenim (ut videre est
    eo saeculo, qhod omhium consensu rude barba- in jam recilatis) ex formulario aliquo traducebantur
    rumquc fuit, lam apposile concinnatisque perio- cum fere omnium idemque sit galeatum exordium,
    dis ac senlentiis hocliiisse scripliim diploma; quod quod usque ad Leonis IX tempora servatum re-
    evenisse puto quia ab ipsomei pontifice sil dicti- perio.
    tatuin; pastoralem etenim pplius redolct epislolam
    _________________________________________________

    A5INOBOMINIDCCCCLXXXIY.

    THEODERICUS

    METENSISEPISGOPUS.

    NOTITIA HISTORIGA IN THEQDERICUM.

    (Gall. Christ. tom. XIV.)

    Mortuo Adalberone, Bruno Celpniensis laniisper D cus, canonicus Alberstadiensis et prseposilusVorma-


    Metensem rexit Ecclesiam , unde bacnlum sancti liensis, proclanialus esl episcopus ab imperatore
    Pelri ad Coloniensem Ecclesiam transferri curavit. Ottone 1, cui sanguinis vinculo obstrictus erat, item
    Exeunle tamen anno 964, Theodericus seu Diederi- et Brunoni archiproesuUColoniensi,ex genere ma-
    581 RHVTHMIIN IIONOREMTHEODERICI... oC-2
    tcrno, necnon imperatori Conrado I et comiti Eber-- A Aslitit anno 980 Ingelheimiensi conventui, in quo
    liardo ex genere palerno. Scriptor fere _cqualis de statutum est ut monasleria Stabulense et Malmunda-
    illo haectradit: « Deodericusvir imperatorii generis, riense coadunata remanerent. Dum rex Otto adver-
    ingenii singularis, ad episeopatus calhedram com- sus Graecos et Saracenos in Calabria praeliarelur
    muni omnium acclamatione accessil. » Litteris an. 982, Theodericus el Theophania Augusla pugnae
    operam dedit in monasterio sancti Galli sub celebri eventum Rossanaepraestolabantur, ubi resciverunt
    Keroldo magistro. Ferltir dixisse, ubi cognovit ex exercitum imperialem profligatum fuisse, ipsumque
    anliqua tradilione primas nominnm •episcoporura imperatorem nataiu salulem quaesivisse. Cui opem
    Melensiumlitteras, metallis magis minusve pretio- 1'erreTheodericus mox properavit. Habita sunl anno
    sis, pro uniuscujusque meritis, scriptas, lanta hona 983 Veronaecomitia in quibus Ouo II successorem
    Jacturum ut sua argento scripta, aure adnotaretur. suum renuntiavit Ottonem III, astantibus jinperii
    Sacrum diem Penlecostes exegit an. 96S Aquisgranii magnatibus, pneserttm Theoderico, qui spud prin-
    ~in comitatu Ottonis iinperaloris el Brunonis archi- cipem gralia plurimum valebat, sanctioribiisque
    episcopi Coloniensis, qui paulo post in niorbmiii ei erat a consiliis. Eodem anno imperatoris ejusdem
    Japsus, Remos voltiit deportari, ubi de vita cessit, Romae defuncti 7 Decembris funeribus interfuit.
    testamenlum suum relinqnens in manibus Theode-• Perquam promotioni Adalberonis , in Virdunensem
    rici Melensis et Vicfridi Virdnnensis episcoporum, episcopumnuper elecli, contrariiis , gravem habuit
    qui ejus funera curaruni. Aslifu etiam hoc annoi conlroversiam cum Carolo a Francia inferioris
    episcoporum conventui Coloniaehabito , in quo fir- Loiharingiacduce partjbus AdaJberonis addiclo , ad
    mata est fundalio ecclesiae collegiatie sancti Mar- » quem cpislolam scrip.sit acerrimam; vicissimque
    tini Leodiensis. Circa id tempus villam Vigiacum Gerberlus Carolinomine alrocissimaslilteras rescri-
    et alia quaedamrestiluit monasierio sancli Arnulfi. psit, ut constat ex epistolis Gerberti, cujus dnaealioe
    Ecclesiam monasterii de Vergavilla, nuper fundati sunt epislolae ad Theodericum, quem vocat Diederi-
    in honorembealse Virginis ac sanctorum apostolo- cum. NiincupatiirTheodericus d'Homelant in lilteris
    rum, dedicavil anno 966. Imperalorem consobrinum Ricuini Tullensisepiscopi pro monasterio Spiiialensi,
    secuius in llaliam, illic per trienniurii versalus est. liillinus Trevirensis iu confirmalione bonorum
    Ilac occasioneusus, multas hiitc inde reliquias colle- ejusdem Jocieam nominai Theodericum de Hamolo,
    gil et transferri curavit an. 970 in sancti Vincenlii cognominalur etiam Sixtus. De vita migravit die 7
    monasterium, quod ipse in illius urbis insula ante Septembris, anno 984, sepuliusque esl in monasterio
    biehnium exstruxerat, et prceclaris oedificiisexor- sancti Vincentii quod coudiderat. Cum post trecen-
    naveral. Recepto in eodemsancli Vincentii ccenobio tps annos lumulus ejus reseratus fuisset, reperta
    sanclaeLuciaa corpore, oralorium ibideni in ejtis sunt ejus ornamenta ponlificalia integra, ejusque
    honorem, statim aedificareccepit-, dedicavitque vu pssa recondita fuernni in capsam ligneam , quae in
    ldus Angusli an. 972, cooperantibns sibi compro- cboro exponiiur die ejus anniversarii, pfo cujus
    vincialibus episcopis, Gerardo Tuliensi et Vicliido celebfatioric eadem oriiaineula in usum adhibenlur.
    Virdunensi. In pago Calvomonlensi locum querndam
    inler Mosellamet montem vicinum , qui vernacule EPITAPIIIUM.THEODERICL
    Spinal vocatur, divino famulatui aptum reperiens,
    monaslerium illic conslruxil ac reliquias sancti Hic Deodericusgenerosp sanguine natus
    Goerici episcopi Meteiisistranslulil. Suaeetiam mu-
    iiificemia. testimonia exhibuit inoiiasieriis Eancti Regum progenie, nomen habens celebre.
    Arnulfr el sancli Pelri Metensis.Fautorfuit ac mtor CaesarisOtionis leligil quem linea carnis,
    Parthenonis de raonle sancli Romarici, quo nomine Cujus cpnsiliis jura dedit populis.
    subscripsit cuidani chartae Gislae,ttuic temporis ab- Luxit enim mundo ceu sidusiumine pleno,
    batissas. Cum iniiltis aliis lain episeppisquara abba-
    libus ab Otlone II curam accepii reslituend'* fegu- Actibus eximiis, moribus egregiis.
    laris disciplinaein monasterio sancti Galli. Faclus Unde Mettensem meruit conscendere scdem
    esl an. 976 arbiler tina cum HildebodoWormaiieusi Qui rexit dignp proesulis oflicio.
    episcopo motae, snper navigatione et usu amnis Aulam hanc ccelesti slruxil pro munere Regi
    Hursillae, coolroversioe inter Werinherium Fuldeu-
    sem et Gozberlum Hersfeldensem abbales. Jtira Rebus quara miris compsil el innunieris.
    regalia in urbem Metensein,intervenlu Theophaniae Idibus ebdenis Septembris jam revolulis,
    imperalricis , ab ipso principe accepil "annp 977. Decessus sorle clauditur hoc silice.

    RHYTHMI IN HONOREM THEODERICI.

    (Ex Sigeberto, in Vita Theoderici, apud Perlz, Monum. Germ. liist., Scnp. tom. IV.)

    Deodericus sanguine , moribus , D Ragni per illum cuncta negotia ,


    Claris profecto claripr omnibus , Et jura slabant ecclesiastica.
    A rege clarebat secundus, Miles, senatus, regis aula
    Vix alicui sub eo secundus, Suspiciebat ad ejus ora.
    Hic consobrinus Csesaris inclyti Rex Olto clavo dum moderaminis
    HaerebatIIII militioeet domi, Res fluctuantes Italiaeniniis
    Regni ferens partes seeundas , Per jura tranquillarepacis
    Cajsaris alleviaiisque curas. Tenial ubique, malis remoiis,
    PATKOL.CXXXVII. 12
    363 THEODORICIMETENSIS EPISCOPI 561
    Et hic erat, hic multus ct intimns, A Notaque ctilpaequod careret
    Ad os, ad aures, cor quoque Coesaris. Quod sibi spem veniaepararei.
    Per hunc placebat qui placebat: Nam vestra sancli corpora martyres,
    Hoc sine vix aliquis valebat. Quaterebat.hujus-sanctaviri fides,
    Hac praeminentem magnificentia Translata qualicunque -cura,
    Omnes honorant muriificenlia, Ut reverenter haberet illa.
    Facli per illum graliosi, Gaudebat hoc urbs Metis episcopo,
    Ut sua vota queant mereri. Fidens in ejus pfoesidioduplo,
    Qui non avare sed cupidus pie Pollens per ejus sanclitatem
    Hoc exigebat quod foret ulile, Tutaque per generositatem.

    EPITAPHIUM EVRARDI GOMITIS


    AUCTORE THEODERICO.

    (Ex Sigeberto in Vita Tlieed. apud Perlz ubi supra.)

    Arine Dominicseincarnalionis 978 Deodericus hu- B Hac requie.laetus, lucisque levamine frelus,
    milis proesul, ab ipsis parietinis hujiis loci conslru- Evrardus raaneat, cernere quo' valeat
    ctor, pio studio Everardum fratruelem sibi, quoad Regem regnanlem, regnantum regna regentem,
    vivere dalum est unicum amorem, orthodoxis re- Ghristum, qtiem coluit, vivefe dum potuit.
    giique sanguinis parentibus clarum, ipsosque egre- , Is puer insignis viventem flore decennis
    gia indole puerilis gratioerepromiltentem, ac semet Orhans mundicia quaequesui sludia,
    genli patriaeque sua; in spem maximam ab ipsis cu- Transiit e mundo Septembris sole secundo.
    nis dulci aflectu educatum, immatura falce mortis Lector dic tandem : Pace quiescal! anien.
    vixdum decennem abscisum , luctu plebis patrum- Item epilaphium ejusdem comitis Everardi.
    que iminodico charum pignus silici sub humana
    sorte iv Non. Seplembris mandavit. Clauditur hac luraba pridem sine felle columba,
    Infans Evrardus, nobilis atque pius,
    Item epitaphium.
    Sanguine magnifici generosus Deoderici
    Non est dampnosa mors justi, set preciosa, Preesulis, ex cujus 1'ratrefuit genitus.
    Ante Dei faciem semper habendo diem. . Crastina Septembris lux his fuit pllima inembris.
    dies plenus, lucenti sole serenus, Q
    'lpse
    Est sine npcte dies et sine fine quies.
    Christe tuam requiem da sibi teqiie diem !

    INVENTIO SANGTORUM

    A domno Theoderico episcopo Metensi repertorum alqite ad civitatemMetensemtranslatorum


    (ApudAcheriuin Spicil. vet. edit. lom. IV.)

    Anno Incarnationis Dominicae870 magno et glo- D Palatina agebantur negotia : in eademltalica expe-
    riosissimo CoesareAugusto Ottone, cum aequivoco dilione conslitulus, in qua tfiennium fere mihiavit;
    suo admirabilis indplis adolescente filio oequeAu- dum divino proecipue cultu dedilus, quaeque ad ho-
    guslo, simulque magnarum virtutum conjuge Ade- norem decoremque seu munimentum suae sanctae
    Iheide, qua nihil unquam juslius, raansuelius, pru- sedis, certalim exquireret, et eflicacitervotis ejns
    dentins, riec magis pium qiiidquam potuit esse, Ita- cuncla suppelerent, corporum saiictorura maximam
    liaj sceptra pio justoque moderamine pacifice ac copiam ex diversis Italiae locis, divina se gralia
    solide usque in fines Calabriae gtibernantibus, dom- adjuvanie , collectam, d.igrio se cullu alque honore
    nus venerabilis sanctae Metis episcopus. Theoderi- alibi praeslanlius veneranda, eidem snoesanctoesedi
    cus, ipsi' magnificc imperaiorl sanguine ac mira di- Metensi inyehere sluduit.
    lectiene atque familiaii.llile conjunctus, cujusque De sancio Elpidio.
    cpiisultu prp' mira sh'pieiili3epra_rogativa, cuncia Horum primuni sanctura et verierabilcm Christi
    565 DE INVENTIONESANCTOBUM, ETC 5GG
    confessorem ELPIDIUM ex Marsorum provincia sum- A vium Tiberim, qui ibi mcdiocri va !o praeterfluens,
    sui exinde usque ad urbem Romam pelagi profun-
    psit, concedente Albrico, ipsius Marsiaeepiscopo, ex
    ditate augetur. Hoc sepulcro quondam opere mar-
    quadam ecclesia sedi episcopali proxima : quae se-
    des shper lacum Fucinum siia, quid olim fuerit, moreoque ornatu, ut videri dabalur, exsiructum,
    ruinee urbis et plurimarum circa ecclesiarum ac sed tunc velustate coilapsum, martyris egrcgii Ascle-
    rnonasteriorum frequenlia attestalur, Huric nobis piodoti membra venerabiliter humata tcnebat; cu-
    forli nimis saxorum et terrae conge-
    ipse episcopus caeterique incoloe retulerunt, fuisst jns lumbam,
    ex collegio quorumdam servorum Dei, qui teniport rie obclusam, dum cum magna laridem difflcul-
    antiquiore ex partibus Graecioe,numero septuaginta late Theudo, Beftraus , Rolhardus penelratam,
    in eamdem Marsorum proyinciam advenianles, at marmore sancto corpori proximiore^ nudassent,
    diversis circumquaque Iocis vel civitatibus universis inveniunt monumentum, imo usque profundum di-
    mirabilium signorum lumine fulgenles, ubicunqiu missum. El per medium a capile usque ad pedes,
    in sanc.la conversalione finis vitae advenerat vene- quodam liiriile, ex ipso naturaliter saxo quasi divi-
    rabili sepullura recondili, muita vicinorum longt sum, quod tamen diligenlius inspeelum, unum con-
    Jateque reverenlia, pro assidua miraculqium jucun- tinuumque conslabat. Beati vere corporis medium
    ditate cplunlur. Hprum tres, quprum hic teriius B hinc, medium illinc, membris allrinsecus uniim
    fuit, in eedem ccemeterie quiescebanl, CALLISTRA-contriaalterum appositis, exceplo capite solo, quod
    TUS,EUTVCHIUS, el hic ELPIDHJS. Porro Eutychiuin in unam integram partem jacebat diligeniissimo
    imperator suslulerat, et ne qua in accipiendc possei collocatum. Hoc aedituus el reliqui dixerunl, indicio
    adhiberi fallacia, sepulcro intaclo, satisque munito, voluisse anliquitatem 'sigiiare, quod et ipsi vere as-
    nec a die reposiiionis ulla violationis signa mon- severabant, eumdem mariyrem crudeli genere pas-
    strante, priusquam ab aliquo incolenlium praescire- siohis, medio corpore viviini exsectuin, eique atle •
    tur, episcopo tantum Albrico, et paucis ejus clericis standae ita in- monuinenlo dividuo positum. Huno
    assistentibus, presbyler nosler Teudo, cum presby- pariter digiio, utpar ftierat, honpre Sublatum vu
    tero imperatoris Heriwardo, arcam saneli, quod nisi Kal. Octpbris' venerabilis poirfifex suscepit. Diem
    allari desuper efffacto nequiverant, aperiunl; ipsi- natalis ejus ab incolis lx Kal. Novembris didicimus.
    que per sacra ossa miri candoris, nec minus fiagran- Nam gesla ejtts minime ab episcopo de Gisa, ad
    tis odoris, omnia numero ac quanlitate integra, quem locus perlihebat, quivinius extorquere.
    excipiunt, scrinioque recondunt. (Hujus diem xvi De sancta Serena et santto Gregorio Spoletino.
    Ralendarum Octobrium celebrem habemus.) 'Sanctissima virgo SERENA apud Spoletum in ino-
    1 C nasterio sancti marlyris Savini, foris muros urbis,
    De sanctis Eutychio, Victorino et Marone.
    Veniens proxime abhinc in terrilorium Amiierni- ubi et pluribus miraculis coruscabat, qtiieverat. Ad
    nae urbis, quee el ipsa ruinas lantum ostendil, at quam pene quolidie magnus populorum veniebat
    eodem Albrico episcopo de raonasterio, suaeditionis concnfsus, ila ul noctes quoque pervigiles turb;«t
    Reatae subjecto, pretiosissimum martyrem EUTV- cum lucernis caelerisque donariis ibi peragerent.
    CHIUM accepit, cujus beali socii VICTORINIjam anno Hanc quoque cum inlegris tolo corpore ossibus,
    superiore reliquias emerat, simulque et partew wisso illuc Rolhardo diacono cum aliis sibi fh.elibus
    sancli MABOWS pariler passi, quortim et loca pas- viris, ^enerabilis ponlifex esset adeplus ; reliqiiias
    sionisaspeximus, etipsas aquas Cotilas [id est, Cu- quoque beati martyiis GREGORII Spoletini ibidem
    tilias], fcedo odore spirantes, in quibus verso capit. oblinuit, cujus passio scripta est. Beatoe Serenaa
    suspensus fuerat martyr. Passionem denique eorun praeter quod in passione saHdi Savini reperimus,
    scripla retinent sanctprum Nerei et Acbillei : hunt eam ipsum beatum martyrem ttimulasse, nihil plus
    ipse venerabilis domnus Thepdericus ibidem assi" gestorum perquirere potuimus: quae laraen tam as-
    stehs, ex ipsa arca marmore fortiler munita, min siduis' se virtutum commendat insignibus, ut viva
    cum exsullalione ac veneratione excepit vni Kal. harum leclione oculis objecla geslorum aitesta-
    Oclobris. Hos duos Adbelardus filitis Gerardi in pa- D tione, quid fuerit in vita non egeat. Dies ejus x Ka-
    triam asporiavil. lendaruin Decembrium, eodem quo et Sancti Savini
    De sanclo Feliciano episcopo et martyre. raartyris, celebralur.
    Fulinias, castrum npn procul a Spoleto, FELICIA- De calena S. Pelri apostoti.
    Ncs magno undecbnque concursu hominum affluenie Inler haec Romam misso praedicto diacono Ro-
    corpore sacro luebatur, eum Benedictus ejusdeni thardo, donP dpmni papaeJoannis, quiiertius deci-
    Fuliniensis castri episcopus, mnlto cum fletu largitui mus in eo homiiie erat, parlem non modicam cate-
    perBerlraum diaconum et Heriwardum presbyte- nae beali Pelri iri basilica quae dicitur ad Vincula ,
    rum iv Nonas Octobris, ex intimo ipso antro sus earailem poriionem exsecante, promeruit : ciim ea
    lollilur. Passio ejus descripta est. f quoque privilegium monasterii sancli Vincentii,
    De sancto Asctepiodotomartyre. cum dalmatica el sanrJaliisalibati ejusdem loci apo-
    In sallu qui Collis dicilur, qui Perusiae adj^ce slolica praerogativa concessis, idem domnus papa
    civilati, ubi lunc imperator aulumnali exercebalui direxit. Haecomnia Adelberlus clericus cum ConPne
    veuatu, monaslcrium eral antiquissimum snper fiu- comite, irarislulii. -
    507 THEODOIUCIMETENSISEPISCOPI DE INVENTIONESANCTORUM,ETC. 5C8
    De sanclo Vincenliolevita. JA verterenmr, in vieinio Hoiioe civiialis esi actum.
    "Beatummartyrem magnnm et levitam VINCENTIUM ' De sanctis Digna el Enierita.
    in civilale qiiadam anliquissima, quae ad solum Sed Romaelunc nbbis constitulis, inunere domni
    usque jam longo lempore dirula fuerat, nomine Cor- papae Joannis, pignora sanctarum DiGNi:ei EMEEI-
    duno, quae ab Arretio xn millibus distat, ex mona- TJE, quarum cofpora in porticu ecclesiaebeati Mar-
    sterio proximo salis pulchro ornatu, quod multa celli marlyris sunt recondita, quaeest anle sanctos
    itidem frequenlia venerabalur, Bertratis dia- apostolos; simul et alias singillalim repositas, cum
    cqnus, comilante seciim quodam cierico episcopi. propriis' adnolalionibus, divefsorum sanctorum re-
    Arretini (ei nomen Crisulfus), indice loci, cum liquias accepit,- in quibus el sandalium sancli Sle-
    inagna licet difficullate, vilae quoque non minimo phani : haecomnia per Willardum monachum Mau-
    periculo sustulil. Hunc ex Hispania in Iialiam de- ri rapnaslerii missa snnt.
    porlalum firmilcr asseruerunt. Cujus modum trans- » De sanclo Vincenlioepiscopo.
    lationis postea domno prsesule Beneventum ve- Alterum sanctum Vincenlium episcbpum ex rao-
    nienle, dum nurui imperatoriae a Graeciavenienti naslerio quodam in comitatu Urbini, a Ravenna
    obviam niissus esset, plenius cognovimus: juxta Ca- milliario fere i, juxta Petram Pertusam, ab abbale
    puam, siquidem monasterium jam pene dirutuni, ]B-rebus necessariis nimis altrito, quia aliud quod da-
    npmine sancti Vincenlii rcperimus, quod grandi et retpro felevalione ioci non habuerat, parlein prifno
    niiro opere quondam a tribus fratribtis nobilibus offerente, sed Bertrao illuc missc, mullaque arle
    cmislruclum, veterani qui ibi tunc pauci monachi slrenue agente, [f. deest tptum] percepit. Hujus
    visebanlur, dixerunl. Et corpus sancti Yincentii passicnem dcscripsimus. Hic perlmmonem comitem
    postca a duobus monachis ex Hispania ibi clam de- inissus est.
    portatum, alque multis deincepslemporibus maxima De sanciis Vincenlioel Carpoforo.
    veneratione habitum, donec a paganis eodem im»- Civitas Vinceiitiaestnon longea Venelia, ad quam
    naslerio vaslalo, corpus sarictum inde sublatum et olim Lpngobardi, dum Italiain invaderenl, primam
    ad praedictam Cordunensem civilatem esset trans- urbium venisse dicuntur. In ea marlyr LEOKTIUS
    latum. Tune etiam episcopus Arretinus non modi- mohaslerio celebri venerabalur. Hujus episcoptts
    cam porlionem sanguiriis beatissimi prolomarlyris loci reliquias nostrb reverentissimo praesuli, si prb
    STEPHANI in vase cryslallino, optiine auro gemmis- causa sua imperaioriam interpellasset majestatem,
    que cpmposito, et de sanguine Innocenlum in alia repromisil. Mox misso illuc Rothardo diiicono, cum
    pixide, et de eapillis sancti Pelri, breviculis per ski- episcopus nimium se fecisset dillicileni in dando,
    C
    gula appositis, quamvis invitus, et summo in dis- praeter quod duntaxai promiserat, tandem ccnlinua
    criinine apud imperalorem sui rerumque suarum exigentis victus instanlia, praetef pauca sibi pignpra
    posilus dedit. Et quia redemptionis suoe facultas fetenta, reliquum corporis tolum largitus est. Hunc
    cum angustiabal, precalorem sui nostrum yenerabi- et bcatum CARPOFORUM Roiriacpassos, ab eadem ci-
    l.einpraesulem per hoc et per corpus S. Vincentii; vilatenon longa anle lempora translatos, incolaeas-
    paravil; atque sicin graliam imperatoris, eb inler- severabant : uhi el nobile quondara monasteriuni
    venienle, vix rediit. De hoc ipso heato marlyre plu- sancli Felicis visebatur, ubi et primo reconditi fere-
    res Ilalorumepiscqpi jam ante soepe lentavcrant ut banlur, sed eo ab Uiigris, qui pene lbcorum ipsu-
    id acquirere possent; in quibus Ambrosius Berga- rum vicirii sunt, exusle, atque assidua incursione
    mensis, pro eo quod sedes episcopatus sui in honore eorum reparalionem prohibenle, ad sedem episcb-
    sancti Vincentii esset, et anle breve teinpus cuni palem infra urbem sub altafe depositi, uride bt proe^
    quihus potueral, diem quo eum excepturus stalueral: faius Rholliardus diaconus, sanclum quidem Leoii-
    sed Dominpordinanle, ut in craslinum ille condixer tium iotum, sancti vefo Carpofori feliquias nori
    rat; nocte praecedenli a nostris proeoccupalumest. riiodicas ab ipso qrio claudebantttf stimpsit altari,
    Hoc clerici de MonteRomaric (Remiremont)lulerunt. effracio sepulcro. Passioriem ebfuih inceiidio depe-,
    Desanclis Proto et Hyacintho: risse dixerunt. "Nataliseorum xui Kal. Augusti cele-
    In Sabinis regione, non procul ab urhe Roma, bralur. Teudo eos delulit.
    1 milliario fere xi^ sancli marlyres PROTUS et IIVACIN- De sancla Lucia virgine el marlyre.
    THCSerant recondili, aliquanto negligentiore cuslo- Magna et universalis Ecclesiaecelebriiatememo-
    dia. Hos abbas quidarii de monasterio sanctee Ma- rabilis virgo et marlyr LUCIA f yracusana, quo ordirie
    rioe; quod dicitur, Farfara, venerabili ponlifici no- ad religiosissimi praesulis noslri avidissimam devo-
    stro, dum de causa sua eum apud imperatcrem sibi tionem pervenerit, Wigericus pfesbyler noster lunc
    fieri intercessorem rogarel, quia nullo lanlum mu- cantoris, nunc custodis beati Slcphani oificium ge-
    nere euro cognoverat deleclari, partem primo obtu- rens, qui ea sacra ossa manibus, ab ipsa qua non
    •lit, sed postea mira praslantia domni praesulis, levi mtmimine arclabaluf exlulil urna, quem salis
    ;qiiidquid inde reperire potuit, adjecil. lpse cum suisi lutae fidei conslat quibit exponere. Ea in Corfinio,
    monachis dans super sancla Eyangeliai sacraraen- quae velus olim civitas fuerat, nunc lola diruta,
    tiim, vere ea ossa saiyjorum PfPlj et Hyaeinihi quiescebal; ad quem locum de Sicilia earo fuisse
    esislere, Hoc post IHatnle'Domini, dum Roma re- translalam a Faroaldo quodam duce Spoletino, vere
    £09 GEZO A3BAS DERTONENSIS.-^ ADMONITIOMURATORII. 370
    nobi» as&C.rlumcst. Hanc ipsarn Syracusanam esse, A crate excuderunt: haecvero fuerunt capita virgarum
    de qua responspria et anliphonce generaliter cum quaeper transversum jacueraht coslis exterioribus
    missa ubique canuntur; ipseque episcopus loci, infixa; nam virgae omnes, quae sex in ea fueranl,
    manu sna sancto Evangelio apposila, conQrmavit. jam inde a diversis aposlolicis, a vetuslo lempore,
    De craiicula sancli Laurentii. quibusque regibus erant dono collatae; e quibus
    CumjamRoma, regiis nupliis ibi ingenli gloria una, quaeadhuc ante paucos annos supererat, magno
    peraetis, redilum in patriam disponeremus, ultimo imperatori Oltoni ab Octaviano concessa est : h;e
    beneficio, eoque pluribus copiosiore, venerabilem dum excuderenttir coslas proprius intrinsecus, ca-
    procsulem domnus papa de quatuor porlionibus pila quoe infra- forliter tenebantur, remanserant :
    craliculae sancli LAURENTII loeuplelissime cumulavit quaetamen ferro apposito riianu [f. apposita manu]
    Eas Wigericus cum Joanne monacho, ab ipsa sacra percusso, licet laborioso conamine, sunt discussa.

    EPISTOLA AD CAROLUM LOTHARII REGIS FRATREM


    Sub nomine Theodericia Gerberlo scripta.

    (Vide inter epistolas Gerberti.)

    ASNO*DOMIM DCCCCLXXXIT.

    GEZO

    ABBAS DERTONENSIS.

    1N SEQDENTEM LIBRUM

    DE GORPORE ET SANGUINE CHRISTI

    ADMONITIO MURATORII.

    (Anecdot. tem. III, pag. 257.)

    Clarissimus vir Joannes Mabillonius, dum Italicas bibliolhecas perluslraret, duos codices oifendit, ubt
    jioc ipsum Gezpnisppus descripium fuerat. Unus exstat in Florentino ccenobioS. Crucis Fralrum Minorum,
    sed sine titiilp ac praefatipne,.alter in Padelirpnensi monaslerio S. Benedicti in agrp Mantuano , ut ex ejus
    MuseoIlalic.,pag. 16'4et 207, patet. At Mabilloniovisura non est operaepfeiium evulgare.integrum Gezo-
    nis librum; quare praefationem duntaxat atque indicem capilulorura ejnsdeui operis edidisse contentus pag.
    89,parte altera laudati Musei, nos nionuil se ad inlegram Gezonis editionem processurum, ubi intelligeret
    id lectoribus fore gratum. Ego vero ex iis sum qui a clarissimo viro hujusmodi beneficium exoplassem; il-
    lud enim est argumenlum a Gezone pertraclatum, ea quoeslio a lemporum nostrorura novaloribus tam
    acriier agilata, ut anliquitatis in hanc rem vel quisquiliaedignae sint quae in publicam liicein efferantuf.
    Etprofectd Gczonisliber, etsi nihil aliud praestareposset quam confirmare ecclesiasticain saeculidecimi
    traditiofiem, de veritate corporis et sanguinis Christi in augusto sacramento a Calvinianis negatam, libenli
    animo a catholicis amplcclendtisforet.
    Quamobrem constitutum mihi est illud ipsum opus pnblici juris facere poslquam ejus exemplar, Mabillo-
    nio ignolum, occurrit mihi olim in Ambrosianaebiblioihecaems. codice lit. Q, num, 98- Quod uuurii mihi
    proestandumceiisui, capita non pauca ejusdem operisproetermisi, ulpolejara edita inter SS. Patrum Opera,
    qtialia suntquae Gezo eljbrisCypriani, Ambrosii, Auguslini, Gregorii aliorunique decerpla iu suumlibrum
    intulit. Mullo magis omillendiim censui libellumPaschali Raiberti ad Placidum discipulum, quem pene' in-
    legrum Gezo descfipsit, constilutis ex illo tribus et viginti capitulis sui opcris.
    Quis fuerit quove tempore yixerit Gezo, ex ejus praefationediscimus, ubi haec leguntur: Quantum au-
    tem huic decreto volunlaiis mew reverendwmemoriw domnus Giseprandus, illo lunc.temporenosier-episcopus,
    et viel auclorilaie reslileril, non habeiis incogniium, elc. Ai GisepTandussive Giselprandus Derlonensis
    episcopus, ut Ughellus lom. IV, pag. 85S Ital. Sacrae osiendit, florebat circiter an. Ch. 950, cuiri Augustario
    concilio iriterfuerit an. 952 et nominetur inter teslesin Othonis MagniIniperaloris diploniale Aslensi eccle-
    siaeconcesso an. 962. Eidem quoquc Ughello vixisse Giscprandus videiur an. 981, ex lide chronki Vultur-
    ,571 GE?0N1S ABBATISDERTCNENSIS 572
    nensis. Quaeomiiia faciunl ut affirmare absque errandi periculo possiinus, Gezonem quoque npstrum flo-
    ruisse ante anmim Chfisti millesimum.
    Nobilevero monasterium suis sumptibiis Giseprandus Dertona.eedificaratsub lilulo S. Martiani marlyris,
    ubi saeriim quoque illius corpusreconditum fuit. Ughellus refert illustre diploma Qthonis IV imperatoris
    anno!210 concessiim, in quo multa de eodem inonasterio ejusque instilulore Giselprandohabeiilur. Primus
    autem illius ccenobiiabbas, vivente adltuc laudalo episcopp fuit Gezo nosler, uti is in proefalione lestaliir,
    quo muitere fiiuctus est-post siiblatum etiam e vivis Giselprandum. Quare cum ejus liber inscribalur : Di-
    lectissimisfralribus, quibus exdivina dispensaiione.,etc. paternam impendo.splliciludinem, ad ipsps ejusdem
    monasterii monachos scripsisse dicendus est G.ezo.
    Post prafationem legunlur versus domni Odonis, hoc est abbalis Cluniacensjs,. qui sanctitate vita?nen
    minus qiiam editis libfis clarus, vivere desiitan. Christi 942, ut ex ejus Vil.i ac elogiis cbnstat. Tom. VII.,
    Sacc. V, P?g- i24, Act. Sanctor. ord. S. Bencdicti, et ex tbm. XVIIBibliotheeaePatrum, ubi pag. 313 editi
    reperiuntur hi ipsi versus. Atqui suhsequunlur, Paschasium Ralbertum celebrem virum auclorem habent;
    sed c.%iis qnindeciin duniaxat editi leguntuf tom.-XIV, pag. 720, ejusdein BibliothecsePatrum, hoc est,
    usque ad Dispqnitcausam, etc. Quare suljseqiienles in codice nostroopinor nondum publicae luci reddilos,
    in quibus transsubsiantiationem,uti el in reliquissuis scriplis Paschasiiis.aperte statuit, Gezoneprocul dubio
    sententiam eanidem probanie.

    -.- r-r-—r.—r——-^——: ; —-r.—: : — : ; . II

    GEZONIS

    LIBER

    PE CORPORE ET SANGUINE CHRISTI.

    JNCIPIT PHOLOGUS VELEPISTOLA SEQEENTIS OPERIS,}\ monasterii fabricam tolum se transtulit, indulta
    Dileciissiinis fratribus, quibus.ex divina dispensa- mihi bono animo licentia monachum prolilendi. Nec
    tione, qiianinm propria permiilit infirmilas,pater- diu hioraius, ubi prosperari in manibus suisccepium
    nam impendo sollicitudinem,Qzio Dei et Dominino- opus Domino cooperante perspexit, omni mihi iri-
    slri Jesu Christi seryus. slantia crjepit imminere ut totius loci curam susci-
    Decreyerara quideni olim, fratres charissimi, gra- perem.et in lucrandis Deo animabus sollicittim me
    vissimorum nrihi delictorum conscius patriam pa- vigilemque praeherem. Repugnanti itaque mihi, et
    renlesque relinquere, et in aliqiiodmecpiiferrese- pondus regiminis non segniter rpfugienli, eo usquo
    crettim', ubi a saecularium negoliorum sirepilu instilit et irreyoeabilis mansit, ut nulla a me excu-
    onmimodo se.iueslratus, in omnipolentis Dei servi- satione suscepta sub diviui se hominis obteslatione
    lio aevuni transigerem, peccata mea jugiler deplp- conslringeret, quod nisi eo die voluntalis ejus arbi-
    rans, et CQniinuapcenitenli_esatisfactipne clemen- trio me committerem, ut sub.irem sarcinam quam
    tissimum Dominum el judicem uniyersorum ad |tibebat, sme aliqua dilatjpneeliminatishinchisipsis,
    miserendum invitans. Quantum, atiteiii liuic decrelo qni pauci admpdum habebantur, menachis, cano-
    voluntaiis meae.reverendoe raemoriaedomnus Gise- nicis, quos jam ad hoc praeparaverat, locum traderet
    prandus, illo lunc tempore. npster episcopus, el vi B incolendum. Suscepi itaque infirmishumetis grave
    iet auctoritatc restilerit, non habetis incognitum, as- pondus regimiriis, et nimia necessitate compulsus
    serens non esse canonicum ul, relicta Ecclesiain qua illius professionis magister factiis sum, cujus riori
    .titilritusetordiiialiisfueram, meo arbitrio alio demi- fueram ante disciptilus, Dispensaiioriis igitur mihi
    ^rarem, se vero ntinquammihi ad ista praebiturum esse in vos creditae ex eo lunc lempore curis mor.dacissi-
    cpns.ensum.Praeserlimcumjamipsedecreveritin pro- mis occupatus, dum utililati vestrae plurimum in-
    pria Ecclesia, ubi.bealissimi marlyris Marlianicorpus lendo, et quaepotissimum vobis expediunt, meciim
    liumatuni qiiiescit, monasteriura cdnstruere, inquo ipse pertraclo., occurrit ani.mo de Dominicicorporis.
    si pmnimodp stalueram mulare preposituro, et soli- el sanguinis sacramento mellilum vobis alquc flpru-
    tudp.milii iion deessel, et atl serviendum Deo juxla lentum, sacrisquepromis.tionibussbbfie temperatum,.
    libitum cuncla stippeterent. Qtiain egp polji.ciiatio-. peculum pro mei ingenii paupertale efflcere, quod
    pem pro, mea tune iinperitia a^gre suscepi, quia dilectioni vestrae et voluptati sil et sajuti. Sanctorum
    tcstuanli desiderioniniis.prolixa tanti.teniporis yide- siquidem Patrum scripla lectione p.ercurrens, el in-
    batur exspectnlio; Praevaluit tajnen ejus. aucloritas, tenta quantum potui meditalioiie retraclans, quid:
    qtioniam tanii viri jussipnibus non parere et consi- quid in eisdem absoluliiis atque enodatius ad intel-
    liis non acqui.escere,non mpdo temerarium, yerum C ligendum d.e lantoetamque subliljssimacrei mysterio
    eiiam ihsaiiia. simile dicerelur. Acceleravit igi.tur invenire valui, in unius libelli corpusculum compen^
    quanlocius implere proniissum, et postposilis curis diosa brevitate redegi, qui vobis, si Spiritus sancti.
    omn.iljus.socculi, quibus nimiuro impcdiebatur, a.d favor aspiret, nec ex inlellectus difficultale displi-
    273 LIBER DE CORPORE ET SANGUINECHRISTI. 57*
    ceat, el ex sui parvitaie complaceat. Imitatus inhoc A nunc, et seraper, et.in omma saecula soeculorum.
    opusciilo Paschasium.Ratbertufn, qui de hac eadem Amen.
    re Placidio cuidam suo discipulo libellum luculenlo Explicit prologus.
    sermone composuit, eosdem ipse quos et ego seculus INCIPIUNT CAPITDLA SEQCENTIS OPERIS.
    auclores, beatissimos scilicel Domini sacerdoles, I. Quod humana infirmitas non facile debeat divina
    Cyprianum, Hilarium, Ambfosium, Auguslinum, discutere, exlibro beali Hilarii episcopi et confes-
    Gregorium, Joannem, Isidorum, Isilium, Hierony- sorisde Trinitate.
    mum etBedam.De quprum omnium scriplis qucsdam IL De Dominici corporis origine.
    III. De nalivilate Dei Filii ex Patre.
    sentenliarum decerpsimus flores, causae valde ne- IV. Quod forrais saepecomparabilibus erudiamur ad
    cessarios, id esl Doniinici corpofis et sanguinis sua- inlelligenda divina.
    vissimum odorem exhalantes. Ipsius vero Paschasii V. De Dei Patris substarilia.
    VI. De nativitate Filii Dei ex Palre.
    libellum tolum pene, sicut invenimus, ita in nostrum VII. De Filii Dei generatione ex malre.
    traiislulinjus, sensum ejus potius in aliquibus locis VIILDominum nostrum J. C. per assumptam carnem
    qnam verba sequentes, etsuperflua quaequevitantes. naturaliter manere in nobis, et nos per perceplio-
    nem corporis, et. sanguinis ejus mauere in eo'.*
    Ut autem lanti mysterii gralia liquidius et purius IX. Ecclesiaefides catholiea.
    veslris mentibus favore Spirilus sancti commende- " X. Nec confidendum in humana prudenlia.
    liir, miraculorum copiam congessi, quae sanctis ac XI. De Dei Verbo.
    . XII. Cypriani assertio vera de Deo.
    diligentibus se olim Dominus revelare dignalus est XIII. Augustini de Dei Verbo..
    ad laudem et gloriam suam, ut oslenderet quid eis XIV. Christi communionem verum corpus ejus et-
    praeparaveril in ccelis, quibus tanlum munus reli- sanguinem non esse dubilandum.
    in terris. XV. Quod hoc raysterium Clirisli nullus debeat:
    quit Simul eliam illud atlendens, ut si
    ignorare.
    quihus forte vel propter lardilalem sensus, vel pro- XVI. Quid sint sacramenta vel quare dicaiurir.
    pler lilterarum iniperitiam redemptionis hujus sa- XVII. Utrum sub figura, an veritale, hoc mysticunr
    cramentum ex Patrum scriptis non polerit esse calicis fiat sacramentum.
    XVIII. Quid iniersit inter immolationes veteras figu-
    perspicuum, signorum fiat revelatione manifestum. rasque legalium, et inter sacramentum Dominici
    .Quaverp reverentia quove tiinore sacro allari. de- corporis et sanguinis.
    beatis assislere, parlicipationein ianlae gratioeproe- XIX. Quid sit.digne ad vitam percipere corpus et
    ne communicanlibus sanguinem Chrisli.
    slolanles, forte, quod absit, XX. Qtiibus raodis dicilur corpus Christi.
    verlalur in perniciem quod sumere cupitis ad salu- XXI. Quod in hac communione aut' judicium perci-
    lem; libello huic quantum potui studiose adnexui, pitur, aut praemium.
    ut in omnibus Deo placenles, et ego ex vestro pro- C XXII. Qu'd Clirislum necesse fuerit, quod semel gestum est,
    quotidie iromolari, vel quid honi' tri-
    vectu, et ex meo VPS labpre atque sellicitudine buanl haec mysteria digne accipienlibus.
    misericordiara invenire valeamus in die Domini. XXUI. Cur in pane et vino hoc mysterium ce-
    lebretur..
    Accipite igilur, fralres charissimi, eo quo defertur XXIV. Cur in calice aqua miseeatur.
    affectu qualecunque parvitatis raeoe munusculum, XXV. Utrum plus aliquid habeat hoc myslerium,
    nec ex mea yobis humililate vilescat, quod ex sui quolies a bono, an minus quidpiam quam Veritas
    sensus conlinentia gloriosum est atque praeclarum; repromitlit, si a raalo conficiatur ministro.
    non enim sine periculo poleril a Iegenle contemni, XXVI. Utquidhaec colorem aut saporem in sacra-
    mento minime permutant,
    quia etsi minus habet aliquid in eloquio, nihil tamen XXVII. Quod haecsaepe visibili specie apparuerint.
    proestanlius esse polesl in maleria, qua digne cre- XXVIII.Utrum Quibus verbis hoc mysterium conficiatur.
    derilibus vita praestalur incorruptibilis et aeterna. XXIX. hoc corpus• post consecrationem pa-
    •
    Nec parvipendalis, obsecro, gratiam Domini, sed XXX. nisjure queat vocari.
    Utrum plus ex eo habeat qui majus an qui
    de ejus lectione intelligile quanta sit virlus vitam minus acceperit.
    aelernam in lerris accipere angelicisque dapibus XXXI. Cur hoc mysterium ante passionem discipu-
    lis traditur.
    quolidie saginari'. Quoniam, elsi Dep plena sunt DXXXll. Ut quid in sanguine Chrisli fragmentura
    omnia, nos quoque coram oculis divinse majestalis corporis admiscetur.
    sernper versamur : plui imura tamen coram sanctis XXXIII. Quare generaliter nunc a jejunis myste-
    et Dei vulluin et rium sacrae communioniscelebratur, cum Dominus
    altaribus, angelorum praesentiam ccenam apostolis hoc tradidit.
    post
    observare opprtet, atque vereri, ubi tanta lamque XXXIV. Quid sit, quod Dominus. ait : Non bibam.
    excellentia nobis verbi Dei virtute atque misera- amodo de hoc genimine vitis, donecillud bibam ne*
    tione praestanlur, quanla nullus hominum eloqui XXXV. vum in regno Patris mei.
    Si ulla difierentia sit in hoc mysterio- justo
    potest. lpse autem Deus et Dominus noster Verbum, et pcenitenti reconcilialo.
    Vir lus et Sapienlia Patris hanc eamdera graliam, XXXVI. Ojiid digne vel indigne sumenlibus Doini-
    nicicorporis et sanguinis praestet eucharislia.
    qiiam praestilil, conservet simul et tueatur in hobis, XXXVII. Quid beatus martyr Cyprianus aflirjnal se
    et oculos, quos vobis aperire jam ccepit, plenius praesente contigisse his qui polluli de idolotliytis
    Dominici cprppris et sangpinis saoramehta ieriiere
    illuminare dignetur. Per quem et cum quo aeterno susceperunt.
    Patri esl laus omnis et gloria, honor atque magnifi- XXXVIII. Quare peccalis criminalibus irretili a sa-
    cramenlis Domiuicis arceantur.
    ceniia polestas cum sancto. Spiritu a soeculis,ct XXXIX. Judoeosab omni converitti (idclium arcen-
    el
    573 GEZONISABBATIS DERTONENSIS 376
    dos, praccipue ubi Christianorum celebratur pb- A Tam modicum sumptu, tam perfacile atque para-
    lafio. ..'.-
    XL. Qualiler accedendum sit ad Dominici cprporis Tam sublime [tum,
    el sanguinis mirabile sacramenturo. tamen quod lotam habeal Deitatem.
    XLl. De revelationibus quibus Dominus de veritate Sufficit hoc splum mundi purgare piaclum.
    corporis et sanguinis sui h,aesitantiumcorda fir- Hinc placet hcc raunus quod fil de pluribus unura,
    mavit.
    XLII. Miraculumde qtiodam Judaeo. Corpus huic capiti, caput inde cohaeretel illi;
    XLUl. Item de quodam sene ereinila, cujtis dubi- Hoc genus, hoc unum placet, hoc durabit in -oevum.
    talionem Do.minuseadem veritatis revelaliene fir- Hoc facile est, niiidum, simplex, Deilatequeplenum.
    mavit.
    XLIV. ltera miraculum quod Romaeaclum est. INCIPIONT VERSDS PASCHASII RADBERTI ADPLACIDIUM
    XLV. Item aliud. DISCIPULCM.
    XLVI. De sa.cramento calicis quod revelatum sit (Vide inter Opera Paschasii Radberli.)
    B. Cyprianb.
    XLVII. Qualiter in D. N. J. C. passione mysticum CAP.I. — Quod humana infirmitas non facile debeat
    sil Pascha abolitum, et in ejus immolatione rei divina discutere, ex libro beati Hilarii episcopi et
    veritas sit ostensa. cotifessorisDe Trinitate.
    XLVUI. Ulrura Pascha islud legitimum post anni Vetat beatUs Apbstolus Timolheo discipiilogenea-
    spalium.vel post ionga intervalla dlerum, an quo- logiaeeloquia tractafi, etfabulam interminatx
    tidie a fidelibussit edendum. quae-
    XLIX. Quantum sacrae 'oblalionis- immelalio mor- slipnis attingi. ^Edificalionemvero Dei iu lide esse,
    luorum spirilibus prosit. ;ut humanaeverecundiae raodum fideli omnipotentiae
    L. Dequodam nionacho qui per salutarem hosljam Dei religione-concltidal. Neque se infirmitas nostra
    supplicinm evasit.
    LI. De quodam cujus vincula in captivitate, oblato ad perspicienda ea quae perspiciendi naluram non
    prp, eo sacriflcio, solvebanlur. habent exlendat. Qubd si contuentibus solis clarita-
    ,LI1.;De quodam nauta qiii post longa maris discri- tem virttis irileriti luminisobstupescit, ut si quando
    iriiria Dominici viriule sacramenti mbrtem eva- causam radiantis IuciS solerlius acies curiosoe con-
    sit.
    LIU. Quibus immolalio Dbminici corppris mprluis templationis inquirat, usque ad emortuum videndi
    - sensum oculorum natura fevocetur, accidatqiie ni-
    prosit.
    LIV« Qua disciplina, qua modestia orandum sit, tendo ne 1
    magis videre, videas. Quid ncbis in Dei
    cum sacerdos sacrificat, et unusquisque in suo
    ortline borain sacroe coinmuhioiiis exspectat. rebus et sole jtistitiae exspectandum esi? Nonne in-
    LV. Quid cavendura in ofatione sil. cumbet volenlibus supersapere slulliiiam ? Nonne
    LVt. Cyprianus ad cleruih deprecando Deum. ipsum illud * acraeintelligentioeoccupabil? Non enim
    LVli. Qupd,etiamj.n exteripri cultti sacrosanctum natura inferior causaih nathrae
    Domiiiiaitare ornandum sit. Q polioris intelliget,
    LVIII. Quod nihi.lsuper allare ponendum sit, prae- nec subjacethumanoeconceptioni ratio ccelestis.Nain
    ter sacrosancta oblatio. inlra conditionem infirmitatis erit, quidquid infirmi
    LiX. Quod pro hpmicidis el klronibus npn sil sa-
    conscienlioesubdetur. Excedit ilaque luuriaiiammen-
    crificandum,
    LX: De. his. qut eleemosyiiam tribuunt et peccala tera Dei pptestas, ad quarii si infirmitas prplendet,
    non dimittunt. ' magis inlirma reddetur, dum liec ipsum quodobli-
    LXI. Sl.upendum nimis de quodam presbytero. net, amittit potiore ad obttindendumeani reruta cce-
    LXH. Quodqualiscunque sacerdotisexcommunicalio
    valde formidanda sil, nec atlendeudum cujus leslium natura, quee cmnem ejtis consectahiis se
    merili sit, sed cujus auctoritale hoc facit, etiarasi pervicaciam ipsa complexu ejus major infirmat. Ut
    injusla videtur, quod absit, excoramunicatio. igitur sol ita videndus est ut potest videri, tanlusque
    LXlll. Laudabile nimis exemplum gleripsi Theedosii
    iraperatoris. excipiendus est lttmine, quantus admi.ttilur, ne si
    LXIV. liem aljud^xemplum nimis pavendum. plus yeliriius inspectare, mintis quoque qnam posstv
    LXV. Quahla reverenlia episcopalicathedraesilha- mus consequamur, ila et ralio cceleslis in-quantum
    benda, et, de deinno Petro Alexandrino palriar- se permilijt intelligi in tanlum exspeclanda est, in
    cha.
    LXVI. Quam grave peccaium sit, sacra loca teme- qtiantum apprehendendam se dedit. Ne si Contenti
    r.we, veialiqua sorde polluere. r. indulgenliae mpderatione non simus, amiltamus in-
    LXVH. De quodam latrone in ccemeterioB. Joanuis dulta. Est ergo in Deo qudd.percipi polest, est plaue,
    sepnllo.
    LXVllI. Incipit epistola S. Augustini ad Auxilium si modp qupd po.lestvelis.' Sicutenim est in sole
    episcopum pro causa injustae excommunicationis. quod videas, si hoc velis videre quod possrs, aroit tas
    LXIX. liem capilula ad eamdem rem peitinentia.. auleni quod pbtesl videri, duih qupd nbn potest ni-
    LXX. Desacraknento baptismalis B. Ainbresius,.
    teris; ita et in rebus Dei habes qupd intelligas, si
    . Exvliciunt capitula.
    inlelligere qued petes velis. Ceeterumsi ultra quarn
    VERSBS DPMNI PDONIS DESACRAMENTO CORPORJS ET potes speres, id quoque quod potuisti, posse non
    • i 1--: SANGDINIS DOM1NI. poteris. Illos nunc arcanorum ccelesliuni scrutares
    Cpnvivasepuli muridos Deus esse superni cousulo, ut secundumnaturam.suam nati ex Virgine
    Ul dpceai, servis Dpininusvesligia lavit, Chrisli sacranientum Ipquantur. Unde dicent Virglni
    Muneribus variis, et pluribus inde rejectis, conceplum.?unde Virgini parlum ? Qua hanc esse
    Frumenlum el vinuni cunctis hoc proetuli.lunum.. priginum causain dispulabunl? et quid intra seces-
    Hoe sacrat, hoc nimium, quod fit breve qtiod niinis sus materherura sjnuum coaluisse corpns? Unde et
    - [alium, homo est? unde tam verus. Post haecquid sitdescen-
    577 LIBERDE CORPORE ET SANGUINE-CHRISTI. 578
    dis.se de ccelisFilium hcminum in ccelp manentem? A secuta est. Et cum ait secundum homiiicm de ccelp,
    NPUenim ejusdem est secundum cerpprales causas origiriem ejus ex supervenienlis in Yirgineni Spiri-
    descendere et manere quorum allerum descensionis tus sancti adilu testatus est. Atque ilacum ethomo
    lransmutalio est, alterum manendi imperlurbatio est, et in cceloest, hominis hujus et partus a Virglne
    est. Vagit infans, sed in cceloest. Puer crescit, sed est, et conceptu ex Spiritu est. Novit Ecclesia unum
    pleniludinis Deus permanet. Jam vero cum ascendit Deum, ex quo omnia, novitetunum Domiuuro no-
    ubi antea fuit, et descendit qni manet, quo inteili- strum Jesum Christumperquemomnia, unum exquo,
    gentiae human_e sensu continebitur? Dominus enim etunumperquem.Ab unouniversorumoriginem, per
    ait :~Quid si videriiis Filium hominis ascendentem unum cunctorum crealionem. In uno ex quo, auclo-
    ubi antea fuit? Ascendit Filius ubi anteafuit, etquis ritatem innascibilitatis inlelligit.In unoperquem, po-
    hoc sensus concipiet? Descendit de ccelo Filius ho- testatem nihil differentemab auctoreveneratur. Cura
    minis, qui in coelis est, ct quae hoc ralio praeslabil ? ex quo, el per quem ad id creatur in his u_uaecreata
    Verbum caro faclum est, qnaehoc verba loquentur ? sunt cQmmunionis auctoritas sit. Novit in Spirilu
    Fit caro Verbum, id est homo Deus, et qui hPmo Deum Spiritura impassibilem et indesecabilem. Di-
    est, in coelisest, et qul Deus, de ccelisest. Asceudit dicit enim a Doraino spirilui carnem et ossa non
    descendens, sed descendit non descendens. Est qui B esse, ne forte cadere in eum corporalium passionum
    erat, et quod est non erat. detrimenla credantur. Novit unum innascibilem
    CAP.II. — De Dominici corporis origine. Deum, novit et unigenitum Dei Filium. Confiletur
    Corpus sibi Dominus ila assumpsit, ut id ex Vir- Patrem aeleriium,-et ab origine liberum, confiletur
    gine conceptura formam cumi servi esse effecerit. et originem Filii ab aeterno, non per se ipsum, sed
    Virgo enim nbnnisi e.x Spiritu sancto genuil quod abeo,quia nemine semper est, natum ab aeterno,
    genuit. Et quamvis tantum ad navitatem carnis ex nativilalem videlicet ex palerna aeternitate sumen-
    se daret, quantum ex se feminoeedendorum corpo- tem. Novit de Deo non esse humanis judiciis sen-
    rum susceptis originibus impenderent, non lamen Je- liendum; neque enim nobis ea naiura est, ut se in
    sus Christus per humanae conceplionis coaluit natu- ccelestem cognilionem suis viribus efferal. A Deo di-
    ram. Sed omnis causa nascendi invecta per.Spiritum scendumesl quod de.Deo intelligendum sit, quia non
    tenuit in hominis nativitate quod matris est, cum nisi se auctore cognoscitur. Adsit Iicel saecularisdo-
    tamen haberet in originis naliyitate quod. Dei est. clrinoeelaborala inslitutio, adsit viloeiiinocentia, haec
    Hinc igitur maximumillud ac pulcherrimum suscepli quidem proficient ad conscienliaegratulalionem, non
    hominis sacramenlum Dominus ipse ostendit dicens: tamen .cognitioiierri Dei consequentur. Moyses cuin
    Nemo ascendil in cwlum, nisi qui descendil de cwlo, C in terra Madian ovium paslor esset, ignem in mbo
    Filius hominis, qui est in cwlo. Quod de ccelo de- . sine concrematione rubi contuens, Deum audivit, et
    scendil, coneeplsede Spirilu originis causa est; non hmmeninterrogavit, et naturam cognovil.'Nequehaec
    enim cofpori Maria originem dedit, licet ad incre- ; de Deo, nisi per Deum cognita esse potuissent. Lo-
    menta parlumque cprporis omne quod sui sexus na- quendum ergo non aliter de Deo est quain ul ipse
    turale est, contulerit. Qupd vere hpminis Filius est, ad intelligentiam nostram de se locutus est. Deocui
    susceptaeVirgine carnis est p~artus.Qupd aulein in omnia in morluis vivunt, hoc solum perit, quod
    ccelis est, naluroe seinper roanentis poteslas est, sibi deperit. Nam judicaturus ipse de omnibus, et
    quae initiata ccnditaque per se carne non ex finita-- pro majeslatis suaemisericordia pene meritum igno-
    tis suaevirtute intra regionem se deliniti corporis ranti nioderaturus errori, negantes se jam non judi-
    coarctavit. SpirilusVirtutehacVefbi Dei potestate in cabit utique, sed negabit. Fidei verae professic ita
    forma servi manens ab omni inlra extuaque cceli, Deumex Ded nalum, ut lumen ex lumine, quod sine
    mundique circulo cceli, ac mundi Dciminusnon ab- detrimento suo naturam suara praeslat ex sese, ut
    fuit. Per hoc crgo et de ccelo descendil, et Filius ho- det quodhabet.et quod dederit habeat. Nascatur
    minis est, et in ceelisest. Quia Verbuih caro factum quoque quod sit, cuin non aliud quam quod est
    est, non amiserat manere quod Verbuiri est, nain ^naium sit. Et nativitas acceperit quod erat, nec
    dum Verbum est, et in coelis est, dum' caro est, et ademerit quod accepit, sitque ulrumque unum
    hominis Filius. Dum Verbum est caro facium, etde dum ex eo quod est nascitur, el quod nascitur
    coeloest, et hominis esl Filius, et in cceloest. Qupd neque aliunde neque aliud est; est enim lumen de
    et Verbi virlus non corporalibus modis maneus non luraine.
    deerat, u__dedescienderat, et caronon aliuhdebrigi- CAP.III. —De Nativilate .Filii Dei ex Palre.
    nem suiripserat quam ex Verbo, et Verbum caro Non per consuetudinem lmmani parlus Deus ex
    factum est, cum caro esset, non lamen non efat et . Deo nascitur, neque per elemenla originis noslrae,
    Verbum. Absolule autem B. Apostolus etiam hujus ut homo ex homine propellilur. Integra illi, et per-
    incnarrandae corporeae nativitatis sacramentum lo- . feela, et incontaminata naiivitas est, cujus a Deo
    cutus est dicens : Priinus homo de lerrae limo, se-'". exitio potius quam partus est. Est enim unus ex uno,
    cundus homo de ccelp.Hominem enim dicens, nati- . non est portio, non est defeclio, non est dimiiiuiio,
    vitalem ex Virgine docuit, quae ofiicio usa materno non derivalio, hon prolenlio, non passio, sed vi-
    sexus sui naturam in conceptu et parlu honiinis ex- venlis naturoe.cx yivenle nativitas est, et Deus ex
    .579 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 3S0
    Deo exiens, non creatura in Dei homine electa. Npn, _K censo lumine ex lumineper quemdain quasi nativi-
    ut csset, cepit ex nihilo, sed exiit a manente. Et taiis profeclum naturae nulla defeclio sit, et lamen
    exisse sigiii/icationem habet nativilatis, non habet sit lumen ex lumine. Aut nunquid hoc non manel
    inchoalionis. Non enim idem est cepisse subslan- ineo,quod ex sese sine defeclione subsistat? Aut
    liam, et Deum exisse de Deo. Et.nativiialis hujus hoc non inest in ep, unde non recessum est, sed
    scientia licetnon subjecta verbis sit, cum inenar- cum uriitate substantjae naturalis exiyit? Et quaero
    rabilis sit, habet laraen in doctrina Fjlii fidei secu- anne non unu.rasint, cum lumen ex lumine nec di-
    rilatem a Deo se manifestantis cxisse. Hahet hoc visione separabilis sit, nec genere naluroe? Et haec,
    sacramenti sola nativitas, ut compleclatur in se et ut dixi, ad inlelligentiam tantum fidei comparata
    nomen, et naturam, et poteslatem, et prefessienem, sint, non eliam ad Dei dignitatem, ul non potius
    qued universa nativitas npn pptest nen in ea esse iritelligentiam invisibilium ex compafabilibus sume-
    nalura unde nascalur. Non affert ex lerreni generis remus, non iitique, ut aliquod naturae Dei satisface-
    substantiam, quod ex uno npn subsistit aliepo. Quod ret comparationis exemplum, cum dignum et juslum
    aiitem alienum a se noh est,, id unum est genere esset teslanti de se Peo credere.
    naltirae, et quidquid unum esl per nalivitalem, non CAP.V. — De Dei Palris subslanlia.
    Iiabet solitudinem. D
    Pater est ex quo omne quod est censislit. Ipse in
    CAP.IV. — Quod formis swpe comparabilibus eru- Chrislo el per Christum origo omniura. Caeterum
    didrhur ad intelligenda divina. ejus in sese est, noh aliunde quod est-sumens, sed
    Huihana. itaque nalivitatis conscientiam ccnsulp, id qupd est.ex se atque in se continens. Infinitus
    utrtirn non intra Patris originera maneat origo na- quia non ipse in aliquo, sed intra eum pmnia. Sem-
    scenlium; nam tam elsi elementa illa inanima ac per extra locura, quia non cbnlinetur in loco.
    turpia quibus nascendi causae liichoantur, in homi- Semper ante oevum, quia tempus ab eo est extra
    nem alterum effluant, per nalufae tamen virtutem quem nihil est, et cui est semper, ut semper sil.
    intra se invicem maneaiil, dum et per datam a se Heecveritas est sacramenti Dei, hoc imperspicabile
    naturae ejusdem originem nascentera sequitur ille natufae nomen in Patre. Soli Filio notus, quia Pa-
    qui gignit, el per acceptam nativilatem, cujus vir- tremiiemo novit nisi Filius, et cui voluerit Filius
    tus derivelur, noniamen auferatu» in gignente, si revelare. Ergo de Patre una cum -Filib revelaiile
    inanet ille qui gignilur. Et hoc quidem tantum ad Filio, qui solo testis fidelis est, senliamus.
    humanae nativilalis inlelligenliam commemofalum CAP.VI. — De nativitate Filii Dei ex Patre.
    a nobis sit, non etiam ad perfectum in Unigenitc C
    Deo nalivitatis exemplum, quia naturae liuroanae (I) Filium mens consternatur attingere, et trepi-
    ihfirmitas ex disparibus comparatur, et nec ex ina- dat omnis sermp se prpdere. Est pregenies ingenjli,
    nimis conlinetur ad vilam, nec statim in ea qui unus ex unp, verus a verp, vivus a vivp, perfeclus a
    lotum vivit ex cum in perfeclo, virtutis virtus, sapienlia sapienlioe, gloria
    gighkur vivit; neque vita,
    ea multa sint quae sine natnrae suae sensu cum ex- gloriae,imago invisibilis Dei, forma Palris ingenili.
    creverint desecenlur. ln Deo vero quod est, totum Si quis forte intelligentiae suoe imputabit generatio-
    id est qualiler genuerit
    vivil;I)eiis enim vita est, et>haecvita non polest nis divinae sacramenlum,
    se consequi, cum lamen et
    quidquam esse nisi vivum, neque ex derivatione, Pater Filium non posse
    sed ex virlute nalivilas est. Ac sic duni toliini quod Paler sit absolute intelligendus, el Filius, majore
    non
    est vivit, et dum totum quod ex eo nascitur virlus islud dolore a me audiet ignorari. Ego nescio,
    et consolabor me tamen. Archangeli ne-
    est, habet nalivitatem, non habet demulationem, et requirp,
    non amittit naturam. Et dum Sciunt, angeli non audierunt, saecula non tenent,
    imperlit profeclum,
    nativitalem quam dedit per indiscrelse naturae si- propheta non sensit, Aposlolus npn interrogavlt,.
    Filius ipse non edidit. Cesset dolor qucrelarum.
    lnilitudinem sequilur, et nativitas eam, quae vivens
    naturain nascendo non deserit. Af- Nam le, quisquis es, qui hoecrequiris, non revoco in
    ex viverite est, non deduco
    fert autem pro parle fidei hujus significationemignis exemplum, non in ampliludinem tendo,
    Crea-
    in se ignein habens, et in igne ignrs manens. Nam in profundum. Nonne aequanimiler ignorabis
    sit in eo naturae virtus toris nalivitatem ignorans originem crealiifae? Hoc
    cum splendor luminis, calor,
    et ex te
    lirendi, mobilitas aestuandi, totum tamen ignis est, saltem requiro, sentisne le genitum, quae hau-
    cl haec universa una nalura est. Habet quidem ex generentur intelligis? Non queero sensum unde
    iiifirmitale quod per materiam subsistit ac vivit, et seris vitam, unde sorlitus sis, intelligentiam, unde
    ctim ea per quam vixerat, deficit. Sed hoc quod in- adeplus sis : quale esl quod in le sit odor, sensus,
    facil nescit.Quaero
    corporale Dei est ex comparationum parle cognosci- visus, auditus? Certe nemo qupd sen-
    mus, ut non incredibile in Deum sit, quod pro pafte unde ista his ques generes indulgeas; qualiter^ si
    ;tliqtia in terrenis feperialur elemenlis. Quaero ita- sus inseras, oculos accendas, cpr affigas. Ifec,
    nunc utrum divisio ac cum pptes, enarra. Habes erge quod nescis, et tribuis
    que separalio sit, ignis
    cx igneest? Autiiunquid abscidilur nalura, ne ma- quae non inlelligis, oequaiiimiter imperitus in tuis,
    neal? Autnon sequilur nalura, ne insit? cum ac- insolenler in Dei rebus ignarus es.
    (1) Vide §. Hi!ar.,lib. ti de Tfin,
    381 WK,_ LIBER DE CORPORE ET SANGUINECHRISTL 382
    Recla fides. A affertur. De incensi loco sacerdos mutus egreuitur.
    Stal in hoc intelligenlia fine verborum. EslFilius Joannes in vocem adhuc utero matris detenlus erum-
    ab eo Patre qui est. Unigeuilus ab ingenito, proge- pit. Mariam angelus benedicit, matrem Filii Dei vk-
    nies a parente, vivus a vivo. Ut Patrjs vita in se- ginem pollicelur. llla virginitalis suaeconscia, diffio
    metipso, ita et Filio data esl vita in semetipso. Per- cultaie facti comniovetur.Angelus ei efficienliamdi-
    feclus a perfecto, quia tolus a tolo. Non divisio, aut yinoeoperationis exponil; aitenim : Spiritus sanctus
    ^liscissio,,quia alter in allero, el plenitudo diviniia- superveniel in te, el virtus Allissimiobumbrabit tibi.
    tis in Filio est. Incomprehensibilis ab incomprehen» Spiritus sancltis desuper veniens Virginis interiora
    sibili. Novit enim nerao riisi invicem. Invisibilis ab sanctificavit, et in his spirans, qui ubi vult Spirilus
    invisibili, quia imago Dei iuvisibilis est, et quia qui spirat, naturoe se humanaecarnis immiscuit. Et id
    vidit Filium, vidit et Patrem. Alius ab alio, quia quod alienum a se erat, vi sua ac potestale prae-
    Paler et Filius. Non natura divinitalis alia, el alia, sumpsit. Alque ut ne quid per imbecillitatem hu-
    quia ambo unum. Deus a Deo. Ab unoingenito Deo mani corporis dissideret, virtus aliissimi Virginem
    unigenilus Deus. Non dii duo, sed unus ab uno. Non obumbrat, infirmitatem ejus velut per umbram cir-
    ingeniti duo, quia natus est ab innato. Aller ab ctimfusain confirmans, ut ad semenlinam ineuntis
    altero nihil differens,.quia vita viventis in vivo est. B Spiritus eiiicaciam substantiam corporalem divinae
    Haec de natura diyiniialis altigimus, non summam virtutis inumbratio- lemperaret. Haee conceptionis
    intelligentia?comprehendentes, sed inlelligentes esse est dignitas.-Videamus partum, vagilum et cunas,.
    incomprehensibiliaquoelpquamur. dignitas quoesequalur. Loquitur ad Josepli angelus
    CAP.VII. — De Filii Dei generationeex matre. parituram Virgiriem, et eum, qui natus fuerit, vo-
    Humani autem generis causa Dei Filius natus ex candum Emmanuelem, id est: NobiscumDeus. Pro-
    Virgine est, el Spirilu sancto ipso sibi in hac opera- clainat Spiritus per prbphelam. Angelus testis est,
    lione famulantc el sua videlicet Dei inumbrante vir- Deus nobiscum est ille qui nascitur. Novum magis
    tule corporis sibi initia conscivit, et exordia carnis de.coeloslelloelumen efferlur, el cceli Dominum si-
    instituit, ut homo factus ex Virgine naturam in se gntim ccelesteprosequitur. Angelus pastoribus nun-
    carnis acciperet, perque hujus admisiionis societa- tiat riatum Ghristum Domini, salutem universorum.
    tem sanctificalum in eo universi generis humani Multitudo exercilus ccelesiis in laudem puerperii
    corpus exisleret. Ul quemadmodum omnes in se concurrit, et tanti operis praeconia.divini ccelus
    per id quod corporeum se voluit esse, conderentur, gaudia eloquuntur. Gloria deinde in ccelis Deo, et
    ita rursum in omnes ipse pef id quod ejus est invi- pax in lerra hominibus bonaeveluntaiis nuntialur.
    sibile referretur. Dei igitur imagb invisibilis pudo- J Adsunt deinde rhagi, involutum paimis adorant, et
    rera humani exprdii non recusavif. Et per conce- post illam inanis scieniix suaearcanam operationem
    ptionem, parlum, vagitum el cunas, omnes naturoe posito in cunis genu flectunt. Sic per magos cuna-
    noslrae contumelias transcucurrit. Qujd tandem di- rum sordes adorantur, sic vagitus per angelorum
    gnmn a nobis tanlaedignalionis affectui rependetur? divina gaudia honorantur. Sic partui proclamans
    Inenarrabilis a Deo originis uhus unigenitus Deus in per propheiam Spiritus, et id ipsum angelis nuntians
    corpusculi humani formam sanciae Virginis ulero et novae lucis slella famulalur. Sic inilia nascendi
    insertus accrescit. Qui omnia conlinet, et inlra quem Spiritus sanctus superveniens, et inumbraus virtus
    et per quem cuncta sunl, humani partus Iege pro- Altissimi molitur. Aliud intelligitur, aliud videtur;
    ferlur. Et ad cujus vocern angeli atque archangeli aliud oculis, aliud animo conspicitur. Parit Virgo,
    tremunt, cceluiri, el terra, et omnia ihundi hujus partus a Deo esl. Infans vagit, laudantes angeli au-
    elemenla resolvenlur, vagilu infanliaeaudilur. Qui dittnt. Pannis sordet, Deus adoralur. Ila potestalis
    invisibiliset incomprehehsibilisest, non visu, sensu dignilas/non amiltilur, dum carnis humililas adora-
    tacluqiie moderandus, cunis esl obvolulus. Heec si tur. Par etiam esl reliqtiaecursus celalis; namomne.
    quis indigna Deo recolet, tanto se majori beneficii lempus quPd in homine egit, Dei operibus explevit.
    obnoxium confitebitur, quanto minus haecDei con- De singulis autem non esl tcmpus edicere. Tantum.
    venerint majeslati.. Non ille eguit hoiho effici, per illud in universis virtulum et curationum generibus,
    quem homo facttis est. Sed nos eguimus ut Deus conluendum est in carnis assumptione hominem^
    caro fierel et habitaret in nobis, id est assumplionc Deum vero in gestis rebus existere.
    carnis unius universae carnis interna incoleret. Hu-
    VIII. — Dominumnostrum Jesum Christum ptz
    mililas ejus noslra nobilitas esl, contumelia ejus CAP. assumptam carnem naluraliler mdnere in nobis, et
    honor noster est. Quod ille Deus iu carne consislens, nos per perceptionemcorporiset sanguinis ejus ma-.
    hoc nos vicissimin Deuin ex carne renovali. Sed ne nere.in eo.
    forte detincant scrupulosas mentium cogilaliones, Si vere Verbum caro faclum est, et vere nos Ver^.
    cunoe,vagitus, partus atque conceptio, recolenda est bum carnem cibo Doniinico sumihius, quomodo noi.
    in singulis Dei dignitas, ut voluntatis humilitaiem naturaliler manere in nobis existimandus esl, qui el
    potestatis ambilio praccedat, nec dignationem digni- naturam carnis noslraejam inseparabilem sibi hoino
    tas derelinquat. Videamus igitur quee sint mysteria natus assumpsit, et naturam carnis suaead naturam
    coiicetmis.Angclus Zachariaeloqnilur, sterili partus aeternilaiis sub sacramentp nobis commtinicandae
    383 GEZONIS ABBATISDERTONENSIS 381
    earnis aduiiscuit?lla enimomnes unum sumus, quia .\ meam carnem, et ipse vivit per me. Vivit ergp per
    et in Christo Pater est, et Chrislus in nobis est. Palrem; et quomodbper Patrem vivit, podem modo
    Qtiisqujsergo naluraliter Patrem in Christo negabil, nos per carnem ejus vivemus. Omnis enim compa-
    neget prius non naluraliter vel se in Christo yel ratio ad inteHigentiae formam praesumilur, ut id de
    Clirislum sibi inesse, quia in Chrislo Pater el Chri- quo agitur secundum proposilum exemplura asse-
    slus in nobis unum in his esse nos faciunt. Si vcre quamur. Haec ergo vilaenoslrae causa est, quod i.n
    igilur carnem corporis nostri Christus assumpsit, et nobis cafnalibus manentem per carnem Christum
    yere homo ille qui ex Maria natus fuit Christus est, habemus, vicluris nobis per eum ea condilione qua
    nosque vere sub mysterio earnem corporis sui surai- vivil ille per Patrem. Si ergp nos naluraliter secun-
    mus, et per hoc unum erimus, quia Pater in illo est, dum carnem per eum vivimus, id est naturam car-
    ctille.jn nobis; quomodo voluntatis unitas asseri- nis suoeadepti, quomodo non naluraliter secundura
    lur, cum naturaliter per sacrainentum proprieias Spirilum in se Palrem babeat, cum vivat ipse per
    perlectae sacramentura sit unilatis? Non est huraano Palrem ? Viyit aulem per Patrem, dum nativitas non
    aut saeculisensu in Dei rebus loquendura. Neque per alienam ei intulit, diversamque naturam, dum quod
    violentiam aut impudentem praedicalionem ccele- est ab eo est, nec tamen ab eo per aliquam inciden-
    slium dictorum sanitati alienae,alque knpiaeintelli- B tem naluree dissimilitudinem separatur, dum in se
    gentiee exlorquenda perversitas est. Quae scripta per nativitafem habet Patrem in virlute naturoe.
    sunt legamus, et quaclegerimus intelligamus, et lunc Heecautem a nobis idcirco commemorata sunt, quia
    perfecto fidei olficio fungemur. J)e naturali enim in vcluntatis tantum inter Palrem ei Filium unitatem
    nobis Christi veritate quae dicimus nisi ab eo disci- haerelici mentientes, unilalis nostrae ad Deum ute-
    mus; slulle alque impie dicimtis. Ipse enim dixit: bantur exemplo, tanquara nobis ad Filium et per
    Caro mea vere estesca; et sanguis meus vere est Filium ad Patrem pbsequip lanlum ac voluntale re-
    potus. Qui edit carnem meam ,el bibit sangninem ligionis unitis nulla per sacramenlum carnis et san-
    meum, in rae raanet, et ego in eo. De Verilate car- guinis naturalis communiohis proprietas indulgere-
    ,nis et sanguinis non reliclus est amb.igendi locus. tur. Cum et per bonorem jnobis datum Dei Filii, et
    Nunc enim el ipsius Domini pfofessione, el fide no- permanentem in nobis carnaliter Fiiium, et in eo
    stra vera caro est, el vere sanguis est. Et baecacce- nobis corporaliter et inseparabililerunitis mysteriuui
    p.la alque hausta id efficiunt, ul et nos in Christo, et verae ac naluralis unilatis sit proedicandum.
    Chrislus in nohis sit. Anne hoc veritas non est ? CAP.IX. — Ecclesiw fides catholica.
    Conlingat plane his verum non esse, qui Christum Ecclesiaefides apostolicis imbuta doctrinis novit
    Jesum Deum verum esse denegant. Estergoinno- C in Christo nativilatem, sed ignorat exordium ; scit
    bis ipse per carnem, et sumus in eo , dum secum dispensatipnem, sed nescit divisionem. Non parlitur
    hoc quod nos sumus, in Denm est. Quam aulem in Jesuin Chrislum, ut Jesus non ipse sil Chrisius, nec
    eo per sacramentum communicataecarnis et sangui- Filium hominis discernit' a Dei Filio, ne Filitis Dei
    , nissimus, ipse leslatur dicens ; Et hic mundus me forte nbn el Filius iioniinis intelligatur. Non ns-
    jam non videl; vos autem me videbitis , quoniam sumit Filium Dei in Filium hominis, neque tti-
    ego viyo, et vos vivelis. In illa die vos cognoscelis perlita Christum fide scindit, cujus desuper lextav
    quoniam egoin Patre meo, et vos in me, el ego in veslis inscissa est, ut Jesum Christum, et in
    vobis. Si voluntalis lanluni unitateni intelligi vellet, Verbum, et in animam, et in corpus inscind.it, ne-
    . cur gradum quemdam alque ordinem consummandee que riirsum Deum Verbum in animara et corpus
    unitatis exposuit? Nisi ut cura. ille in Patre per na- assumat. Totum ei Deus Verbum est-, lotum Ct
    luram.djvinitatis esset, nos contra in ep per ccrpo- homp Christus. Relinens hec in sacramerilo con-
    ralein ejus natiyilalem, et ille rursum in nobis per fessionis suae unum, nec Chrislum aliud credere
    sacramentorum inesse mysterium crederetur, ac sic quam Jesum, nee Jesum aliud praedicare quam Chri-
    peifecla per medialorem unitas doceretur, cum no- stnm. Non ignoro aulem in quanlum humanae in-
    bis in se manenlibus ipse manerel in Patre, et in lelligenliee infirmitatem magnificentia mysterii coe-
    Patre manens manerel in noliis. Et ita ad unitatem lestis impediat (2). Ut haec non facile aut verbis
    Patris proficeremus, cum qui in eo secundum nati- enuntiare, aut dijudicare sensu, aul eliam complccti
    vitatem inest, nos quoque in eo naluraliler inesse- menle possimus. .lEternilas-Patris locum, lempus,
    nius, ipso in nobis naturaliter permanente. Quam speciem, el quidquid illud humano sensu coneipi po-
    autem naturalis in nobis unilas sit, ipse ita testatus lerit, excedit. Ipse exlra oinnia , et in omnibus, ca-
    e..t : Qui edit carnem meam et bibit sanguinera piens universa, et capiendus a nemine. Non accessu
    nieum, in ihe manet, et ego in eo. Non.enim quis in decessuro mutabilis, sed invisibilis, incomprehen-
    co erit, nisi in quo ipse fuerit, ejus laniuni ipse as- sibilis, plenus, perfectus, aelefnus, non aliunde quid
    sumptam habens carnem, qui suam sumpserit. Per- sumens, sed ad id qnod ila inanet, sibi ipse sufli-
    fecle aulem .hiijus uniiatis sacramentum superius ciens. Hic ergo ingenilus anle omne temptis ex se
    jam docuerat dicens : Sicul misil me vivus Paler, Filittm genuit; non ex aliqua sulyacenle maleria,
    ef ego vivo per Patrem , et qui manducaverit quia pcr Filium omnia; nPii ex nihilo, quia ex se
    . (2) Vide S. Hilar. lib. 111,de Trin.
    38S LIBER DE CORPORE ET SANGUINE CHRISTI. 386
    Filiura; rion ut partum, quia nihil in Deo demuta- A na, ut perfectum putet se Sapere quod sapiat, et in
    bile aut vacuum est. Nen partem sui, vel divisam, eo absolute rationis summam contiheri arbitrelur,
    vel discissam, vel exlensam, quia et iihpassibilis et quod ipsa mente pertractaris aequabiliundique apud
    incorporeus Deusest. Haecautem passionis ei carnis se existimel verilatis opinione constare. Non enim
    sun*, et secundum Apostolum : In Christo habitat concipiunt imperfecta perfectum, neque quod ex
    omnis plenitudo divinitalis corporaliter. Sed incom- alio Subsislit, absolute vel aucloris sui potest intel-
    prehensibililer, inenarrabililer, anle omne temptis ligentiam oblinere , vel propriam , se qiiidem in eo
    et saeculaunigenitum ex his quaeingenita in se erant, tantum quod est sentiens, ceeiefum ulterius senstim
    procreavit, omne, quod Deus esl, per charitalem suum,quam sibi conslituta silnatura, non lendens.
    atque virtutem nativitati ejus impertiens. Ac sic a Motum enim suum non sibi debel, sed auctori. Et
    perfecto, ingenilo aeternoque Palre unigenilus, et idcircp quod in aliud ex aiietere subsistit, imper*
    perfectus, et aeternus est Filius. Ea autem quae ejus fectum sibi est, dum cpnslat aliunde. Et necesse est
    sunlsecundumcorptisquodassumpsit, bonilalis ejus ut in quo perfeclum se pulet sapere , desipiat, quiai
    ad salulem noslrahi volunlas est. Invisibilis enim, et naturee suoenon moderatis necessitalem, et omnia
    incorporeus, et incomprehensibilis, utpote ab eo infirmilatum suarum exislimans ierminis conlineri'
    genitus, tanlum in se el materioeet humilitaiis rece- B falso jam sapientioe nomine glorialur, qtiia sapere
    pit, quantum in nebis erat virtulis ad inlelligendum sibi ultra sensus sui non liceat poteslatem, et quam
    se et senliendum et ccntuendum. Imbecillitali no- infirmum subsistendi esl virlute, tam sensus sit.
    stree polius oblemperans, quam de his in quibus erat Atque ad id imperfectae nalurae subslilulio perfecti
    ipse deficiens. Igitur perfecti Palris perfectus Filius, . sensus sapientiam oblinere se glorians. stultae sa-
    el ingeniti Dei unigenita progenies, qui ab co qui pienliae irridelur opprobrio.
    habet omnia, accepit omnia, Deiisa Deo, Spirilus ab CAP.XI, — De Dei Verbo Cyprianus vel Hilaritts:
    spiritu, Iumen a Lumine. Confidenterail : -Paler in Verbi appellatio in Dei Filio de sacramento nati-
    me,el ego ih Patrem. Quia ut Spiritus Paler, ita et vitatis est, sicuti sapientiae el virlutis est nomen.
    Filius Spirilus. Ut Deus Paler, ita el Filius Deus. Ut Quaecum in Deum Filium cum substahtia veraeba-
    lumen Paler, ila et Filius lumen. Ex his ergo qiieein livitalis exstiterint, Deotamen ut sua propria, quam-
    Patre sunt, ea in quibus esl Filins, id est ex toto Pa- vis ex eo inDeum sunt nala, non desurit, quia nati-
    tre tolus Filius natus est. Noti aliunde, quia nihil an- vilas non habet detrimenlum generahdi, cbm pro-
    tequam Filius;Non ex nihilo, quiaexDeoFilius.Non fectum teneat nascendi. El ideo earum reium uni-
    in parte, quia plenitudo Deitalis in Filio. Neque in genito Deo apla cognomina sunt, quae Cum eum
    aliqtiibus, quia in omnibus. Sed ut voluit, qui potuit, C subsislentem ex nalivitale consumment, tamen
    ul scit qui genuit. Quod in Palre est, hoc et in Filio Patri non desint; exinde mutabilis virtute natura».
    est. Quod in ingenito, hoc et in Unigenito. Alter ab Unigenitus enira Deus, et Verbum est. Sed innasci-
    allere, et uterque unum. Npn duo unus, sed alius in bilis Pater nunquam omnino sine Verbo est, noh
    alio, quia non aliud in ulrpque. Pater in Filip, quia quod prolatio vocis nalura sil Filii, sed ex Deo Deus
    ex eo Filius. Filius in Patre, quia non aliunde quod cum nativilalis virlute subsistens, ut a Patre pro-
    Filius. Unigenitus in ingenile, quia ab ingenito uni- prius, et per naturae indifferentiam inseparabilis do-
    genitus. Ita in se invicem, quia ut omnia in ingenilo ceretur, significalus in Verbo est, sicuf Chrislus
    Palre perfecta sunt, ita omnia in Filio unigenito per- sapientia et virlus Dei esl, non ille, ut inlelligi solet,
    fecla sunt. Heecin Filie el in Palre unilas, hoecvir- iuternee peleslalis aut sensuS efficax motus, sed
    tus, haeccharitas, haecfides, haec spes, haec verilas, nalura lenens per nalivitatem subslanliae .yerilaterii
    via, vita : non calumniari de virtulibus suis Deo; his internarum rerum significatanominibusest. NOB
    nec per secretum ac "potestalein nalivitatis obtre- enim id quod nascendo subsislit, potest id ipsum
    ctare Filio : Patri ingenilo nihil comparare; Unige- videri esse, quod unicuiqtie sempiterntim est. Sed
    nilum ab eo nec tempore ,nec virlute discernere; eeternoDeb Patre unigenitus Filius in "subsistentem
    Deum Filium, quia ex Deo est confiteri. Curam ® Deum nalus, ut non alienus esse a natura paternee
    ergo liumani generis habens Dei Filius, primiim ut divinitatis posset intelligi, per hbecproprie nomina
    sibi crederetur homo factus est, ut lestis divinaruni tantum subsistens ostensus esl, quibus, ex quo sub^
    rcrum nobis esset ex noslris, perque infirmitatem stiterat, nou cafebat.
    carnis DeumPalrem nobisinfirmis etcarnalibus prae- . CAP.XII. <—Cypriani asserlio vera de Deo.
    dicarel. Voluntalem in eo Dei Patris efficiens, cuni Mundiunus estReclor, unusest Dominus, qui uni-
    dicit: Non veni volunlatem meam facere, sed velun- versa quaecunque sunt verbo jubet, ralione dispen-
    taleni ejus qui me misil. Non quod nollet et ille quod sat, virtute consummat..Hic nec videri
    polest visu
    facial, sed obedientiam suara sub effectu palernee clarior est; hec comprehendi, laclu purior cst; nec
    joluntalis ostendit, volens ipse voluntatem Patris aestimari, sensibus major est. Et ideo sic eum
    digne
    vxplere. Erat autem hoec eflicientia voluntalis yp- oestimamus, dum ineestimabilem dicimus. Quod vero
    luntas. lemplum habere possit Deus, cujus iemplum tolus
    CAP.X. — Non confidaulum in humana prudentia, esl hiundus? Et tum Iiomb latius maneat, inlra unam
    NPIIcst in lanlum confidendumprudentia hunia- ecdiculam vim iantee rhajeslalis oeslimas posse.con-
    587 GEZONISABBATISDERTONENSIS 3SS
    cludi? In nostra dedicandus est mente, in neslrp A^ hocfacileinineaincommemoralipnem, Similimpdoet
    consecrandus est peclore. Nec nomen Dei quee- calicem ppstquam ccenatum est dicens : Hoc pocu-
    ras, clc. lum novum testamentum est in meo sanguine; hoo
    CA.P.XUI.— Auguslinus de Dei Verbo. facite in meara commemoralibnem. Ostendit illis
    Jam ves mundi estis propter verbura quod loculus myslerium.eucharisliae inter ccenandum celebralum
    sum yobis. Quare non ai.t: Mundi eslis propter ba- non ccenamesse. Medicinaenim spiritualis est, quae
    ptismum quo abluli estis; sed ait: Propter verburh, cum feverentia degustata purificat sibi devolum.
    quod locutus sum vobis, nisi quia et in aqua. verbum Siquidem memoria redemplionis noslrae est, ut Re-
    mundat. Detrahe verbum, etqiiidestaquanisi aqua? demptoris memores, raajora ab eo consequi merea-
    Accedii verbum ad elementum, et fil sacramentum, mur, morlem Domi.ni annunliantes, donec veniat.
    eliam ipsum tanquam visibile.verbum. Nam de hpc Quia enim niorte.Domiiii liberati snmiis, hujusrei
    ulique dixerat, quande pedes discipulis lavit. Qtii memores in edendo et .potando carnem et sangut-
    leius esl, nen indigct ut lavet, sed est mundus tolus. nem, quae pro nobis ablala sunt, significamus no-
    Unde ista tanla virlus aquae, ut corpus tangat, et vum' testamenlum in his consueti, quod esl nova
    corablbat, nisi faciente verbo? Non quia dicitur, lex, quae obedientem sibi tradil coelestibusregnisi
    sed quia credilur. Nam ct in ipso verbo alius est \B Nam el Moyses accepto sanguine viluli in patera
    sonus transiens, aliud virtus manens, hoc est ver- aspersit super filios Israel dicehs : Hoc est testa-
    bum fidei, quod praedicamus. Ait Aposlolus : Quia menlpm quod disposuil Dominus ad vos. Hoc figura
    si confessus fueris in Ore tuo quia Dominus est fuit testamenti quod Dominus novumappellavii, ut
    Jesus, et credideris in corde tuo quia Deus illum illud velus sil qupd Moyses tradidit. Testamentum
    suscilavil a mortuis, salvus eris. Corde creditur ad ergo sanguine constitutum est, quia beneficii divini
    jusliliam,ne [ore] autem fit confessio ad saluiem. sanguinis leslis est, in cujus typum nos calicem
    Unde el in Aclibus apostolprum legilur : Fide mun- mysiicum ad tuitionem corporis et sanguinis, et
    dans corda eorura. Et in Epistela sua B; Pefrus'; Sic animae perciphmjs, quia saiiguis Domini sanguinem
    ct TPS, inquit, baptism.a salvos faciet, npn carnis noslrum redemit. id est lolura hominem salvum fe-
    depositio sordium, sed conscienliae bonse iriterro- cit. Caro enim Salvaloris pro salute corporis, san-
    gatio, hpc est verbum fidei quod proedicamus,' qua gnis vero pro anima noslra effusus est, sicut prius
    sine dubio, ut mundare possit, consecralur et ba- prafiguralum fuerat a Moyse: Caro, iriquil.pro
    ptismus. Cbristus quippe nobiscum vilis cum Palre corpore yeslro offerlur, sanguis vero pro anima,
    agricola. dilexil Ecclesiam, el se ipsum tradidit pro ideoque rion manducandum sanguineni. Itaque q.ui-
    ea. Lege Apostolum, et vide quid adjungat: Ut eam < C cunque ederit paneni hunc, aut biberit calicem
    sanctificarel, inquit, mundans eam lavacrp aquoein Domiiii indigne, Domino reus erit corporis el san-
    verbo. Mundatio igitur jiequaquam fluxo et labili guinis Domihi. lndignum dicit esse Dpinino, qualiter
    tribueretur eleme.nto, nisi adderetur in verbo (3). liiysierium celebrat, quod ab eo traditum est. Non
    Hoc verbum fidei tantum valet in Ecclesia Dei, ut enira polest devotus esse, qui aliter praesumit quam
    per ipsahi credentem , oflerenlem , benedicentem, datum est abauclofe. I.deopraemonet-ut secundum
    tingentem, eliam tanlillum mundet infanlem, quam- ordinem traditura deyoia roens sil accedenlis ad
    vis nondum valentem corde credere ad justiliam et eucharistiam Domini, qupniain finurum est judir
    oreconliteri ad salutem. Totum hoc .fi.tperyerbum, cium, ul queinadmodum accedit unusquisque, red-
    de quo Dominus ait : Jam vos mundi estis propter dat causas in die Domini nostri Jesu Christi: quia
    vcrbum quod locutus sum vobis. sine disciplina tradiiionis et conversationis qui
    CAP.XIV.—DelibelloPaschasii Ratberliad Placidium accedunt, rei sunt corporis et sanguinis Dbmini.
    dhcipulum, Christi commnnioneniverum. cprpuset Quid est auiem reos esse, nisi poenas dare raortis
    sanguinem essenondubitandum. Domini? Occisus esl enim pro his qui beneficium
    Quisque calliolieorum fecte ;Peum cuncta creasse " ejus irritum ducuiit. Probel autem sehomo,elsic
    de nihilo corde credit, ele. de pane edat,.el.depoculo bibat; qui enim mandu-
    (Subsequitur pene integer Paschasii libellus jam cat et bibil indigne, judicium sibi manducal et
    alias editus.) bibit, non discernens corpus Domini. Devoio
    CAP.XXXVI. — Quid digne vel indigne sumentibus: ilaque ariimo et cum limore accedendum ad coln-
    Dominici corporis et sanguinis prwstet euchu- niunionem docet, ut sciat mens reverentiara se de-
    risiia. bere ei ad cujus corpus suiiiendiun accedit. Hoc
    Inslruens beatus Aposlolus Corinlhios de Domi- eniin apud.se debet judicarc, qui sumit, quia Do-
    nici corporis el sanguinis sacramento, ut scirenil minus est, cujus myslerio sanguinem potat, qui
    quanlum illi reverentiae deberent, ait inter caetera:: testis est benelicriDei. Quem nos si cum discjplina
    Ego enim accepi a Doinino,.quod et tradidi vobis , accipiamus, non erimus indigni corpore et sanguine,
    qupniam Dominus Jesus in qua nocte tradebaiur,, agenles gratias Redemplori. Ideo multi in vohis
    accepil panem, et gralias agens fregit, et dixit : invalidi et aegroti, et dormiunt rauUi. Ut verurn
    Hoc-est corpus meum quod pro vobis frarigitur;; probaret quod- examen fulurum esl accipienliiim
    (3) Vide S. Aug. tract. 80 in Joan.Evang.
    589 LIBER DE CORPORE ET SANGUINECIIRISTL 300
    corpus Domini, jani liic imaginem judicii ostehdit A nionem suspensi terrore ejusdem exclusionis, et
    in cos qui inconsiderate corpus Doraini accepe- quodam condemnationis analhemate compellantur
    rant, dum fehrihus et infirmitatibtis corripiebantur, studiosius pcenitentiae'medicamentum appetere, et
    et multi moriebantur, ul in his caelefi discerent, et avidius recuperandaesalutis desideriisinhiare.
    paucorum exemplocaeteriterriti emendarentur, non CAP.XXXIX. — Judwos ab omni convenlu fideliuni
    inultum scientes corpus Doinini negligenter acci- arcendos, prwcipue "ubi Chrislianorum celebralur
    oblatio.
    pere, et eum.quem hic pcena distuleril, gravius tra-
    clandumfore, qtiia contempsit exemplum. Quod si In celebralione autem tanti myslerii cavendum
    nosmetipsos discerneremus, non utiqiie dijudicare- valde est ne intersint heereticivel pagani; praecipue
    mur. Dum judicamur aulem, a Domino.corripimur, vero Judaeinon solum a liminibus ecclesiae,sed ab
    ut non cum hoc mundo damnemur. Hoc dicit, quia omni prorsus conventu fidelinm sunt arcendi. So-
    si nosmetipsi errores nostros corrigeremus, non a lent enim nequissimi et perdilissinii omniura liomi-
    Dominojudicaremur, et quia corripimur, tamen pro num cum principe suo diabolo vitalibus detraliere
    nobis est, ut tiniore ipso emendemur. In paucis enhn sacramentis, quanturaque in ipsis est, ausu impio
    omnium est emendatio . ne cum hoc mundo , id est conari, quo valeant pretium redemplionis huraanee
    cum irifidelibus, damnemur. Nihil enim differt ab 8 profanare atque polluere, quod olira bealissimi Syri
    infideli, qui inconsiderale ad mensam Domini ac- confessoris tempore manifeste deprehensum digna-
    cedit. - que est ullione punitum. Qualiter vero actum sit,
    CAP. XXXVII. —' Quid beatus martyr Cyprianus quia magnara habet Domini laudem, sicut in Vila
    affirmat se prwsenle contigisse his qui poiluli de preedicticonfessorislegilur, iiuic capitulo putavimus
    idololhylisDominicicorporiset sanguinissacramenla inserendum. Perfeclis igitur leinpli sive aliaris de-
    lemeresusceperunt.
    Preesente, inquit, ac leste rae ipso, accipile quid dicationis insignibus, beatissimus Syrus quotidianas
    evenerit. Parenles foras fugientes, dum trepidi mi- Deo laudes in eo et hoslias offerebat. Una autem
    nus consulunt, subnutricis alimentoparvulara filiam dierum, dum missarum solerania singularis ponlifex
    reliquere. Relictam nutrix detulit ad raagistrum. ibidem celebraret, et copia filiorum ejus, quos
    lllic ei apud idolum, quo populus confluebat, quod verbi semine juxta Apostolum Deo genuerat, devota
    carnem necdum^posset edere per aelateni, panem sanctis mysleriis interesset, audacter Judaeusin eum
    mero mistum,<quod lamen et ipsuni de immolalione ingressus, maligno iiistigante spiritu, corpus Domi-
    pereuntium supererat tradidere. Reliqua leganlitr nicum suscipere, eumque in slerquilinium projicere
    molilus est. Qui inter turbas fideliumad inanus vij-i
    apud S. Cyprianum,lib. De lapsis.
    CAP.XXXVIU.— Qudrepeccatiscriminalibus irretiti C Dei perveniens, ausu nefario immundo ore corpus
    a sacramentisDominicisarceanlur. suscepit Domiuicum. Quod ut ad rejiciendum os
    Cum itaque ipse Filius Dei dicat : Caro meavere aperuit, digna ullione percussus sine effectu verbo-
    esl cibus, et sanguis meus vereest potus, ita intelli- r.um, cunclis audientibus et videnlibus, ciamare
    gendumesl eadem redemptionis noslreemysteria vere ccepit. Volebat labia jungere, nec valebat, sed lin-
    esse corpus et sanguinem Domini, ul illius unilalis giia rigida loquendi officiumnen preebebat. Et quasi
    perfectae,quam cum.capitenostro jam spc postea re ignitum jaculum in cre portans immensis lorqtte-
    tenebimus, pignora crederedebeamus. Inde et sacia- batur doloribus.Resonahat omnis illa ecclcsia ineptee
    menta a sanclificalionevel secreta virlute dicunlur. vocis clamoribus. el de lam egregii virlute mira-?
    Unde eliaro criminum fcedilatc capilalium a mem- culi Christi fidelium laetabalur«onventus, impletur-
    brorum Christi sanilate deviantes ab ipsis sacra- que illud • Derisores ipse deridet; et quod Aposto-
    mentis ecclesiasticosuspenduntur judicio. Qui enim lus ad Gala.lasscribit: Nolite errare, Deus non irri-
    corpus et sanguinem Dominidigne manducat et bi- detur; quw enim seminaverithomo, hwcet metet. Ju-
    bit, designat se esse in Deoet Deum in eo. Qui vero daeus autem et incredulus nec audieratid est frau-
    medicinam vel non harjet, vel ea indigne utitur, dem isla preeconia(sic), qui sanclo Spiritui pulavit
    longe se csse a medico languendo testatur. Non D slropham inducere. Quem vir Dei suo conspeclui
    enim mentilur qui dicit: Nisi manducaveritis car- praesenlari praecepit, atque advenienti dixit: Incre-
    nem Filii hominis, el biberitis ejus sanguinem, non dula et perlidiae mensplena, quaretam iniqui hoslis
    habebitis vilam in vobis, el reliqua. Sciendum vero implesti consiJium, utaestimares corpus Christi cor--
    a sanclis Patribus ob hoc vel maxime conslitulum, pus vilissimum? Ecce. quod clandestinus persuasor
    ul mortaliter peccantes a sacramenlis Dominicisar- te miseruriiillexit ut faceres, cunctis fidelibus .suis
    ceantur, ne indignc ea percipientes vel majori realui divina virtus ostendet. Judaeus aulem, nimio doloie
    involvantur, ut Judas, quem post panera lemere a superalus, voces eniillerc absque seriiionibus non
    Magislro susceptum diabolus dicitur plenius inva- cessabat habens in gutture suo maliliaecruciatum,
    sisse, ut crimen quod prius scelerala praemedita- quia secundumsanclissimi vaticinium Simeonis, u
    tione cosceperat, jam sceleralissimo copsummaret incredulis esl pernicies ac ruina, iia fidelibus suis
    cffectu; vel ne, quod Apostolus de Corinlhiis dicit, vita cxsullalio est verbura Dei. Nam mirabili libra-
    jnlirmitatein corporis et imbecillitaiem ipsamque lione corpus Dominiciimin ore videbatnr Juckeide-
    morlem preesnmptoresincurrani: et utad commu- ,. pendere, ut nec linguae subler cpmpagi insideret.
    r.qi GEZONISABBATISDERTONENSIS 392
    nec desiiper immundo adhoereret palalui. Sed po- A _ Et haec dico nen ut vos terream', sed ut cautiores
    stulanlibus fidelibus pro ejus miseria, vir Domini efficiam. Nemo sjt Judas in mensa. Hoc sacriPiciuni
    nianum tetendit, et sanclae eucharisliae myslerium cibus est spiritualis, nam sicut corporalis cibtis cum
    a sacrilcgo bre abstraxit dicens : Ecce nunc libera- ventrem inveneril adversis humoribus occupatum
    tus es, de caeterocave hujuscemodi simile ne facias, amplius loedit, magis nocet, nullum praeslat auxi-
    c.t ne ulterius repetere hoc praesumas. Judaeus au- lium, ila est iste spirilualis cibus, si aliquem repe-
    tem, ejus pedibus advolutus, clamabat se Christo rerit nialignilate polluiura, magis eum perdit, non
    Doinino credituruin, si sacri eum baptismalis urida sua natura, sed accipientis ex vitio. Pura igilur
    pcrfunderet, ac pio ejus conventui copularel. Tibi, mens in omnibus, pura cogitatio, quia el sacrificium
    inqiiit, Dei omnipoientis Pater refero gratias, qui puruin est. Sanctam animam praepafemus.Ex hoc hon
    Judaicam perfidiam non dedignaris corrigere, sed multo lempore, seduna corrigilur die. Namsi libi con-
    ad lui Unigeniti fidem ampla pietale conversis. tra inimicum lurim dolor est, solve iras, inimicilias
    Bapilzalo autem illo, mulli ex Judaeiscredenles cum laxa, ut remedium de niensa percipias. Ad sanctum
    eo sacro renati baplismate Chrisli fidelibus, ac spi- ac terribile sacrificium properas? Erubesce obla-
    rituali ccetui surit uniti. tionis arcana, Occisioni proposilus Christus est-,
    CAP.XL. — Qualiter accedendum sil ad Dominici B et cur occisus est videamus. Ut ccelestia scilicet pa-
    corporis et sanguinis mirabile sacramentum. ctificet (sic), ulnn terra reconcilieluniversa, ut ami-
    cum te constiluat angelorum, et Dei habcnlis om-
    Confessiones autem dari diligentius praecipimus,
    maxime de commotionibus animi, anlequam ad mis- nium potestalem. Animam suam ^iro te Dominus
    sara ealur, ne forle quis accedal indignus ad altare, dedit, et lu inimicus conservo perduras? et cum hoc
    id est si cor mundum non habuerit. Meliusesl enim animoad mensam pacis accedis? Jlle nec mori qui-
    dem pro lua utilitate fecusavit, et tu nec iram tuam
    exspeclare donec sanum fuerit et alienum a scan-
    dalo aique ihvidia, quam accedere audacter atl ju- conservo pro tua liberatione concedis? Sed forsiian
    dicium iribunalis. Tribunal enim Chrisli altare esl, dicis: Ab inimico fraudatus sum, mullis-me laesit
    et corpus suum inibi cum sanguine judicat indighe dispendiis, magnis me delrimentis onerayit. Quidr
    aecedentes. Sicul ergo a peccatis carnalibus et ca- quid dixeris pecuniarum verlitur causa. Nph ie
    est communican- orucifixit, sicul Judeei Christum, et lamen ille effu^
    pilalibus temperandura antequam
    dum sil, ita etiam ab inlerioribus vitiis el morbis sum sanguinem pre salute eorum qui effuderunt
    concessit. Inimicum Deo est tumidum
    languentis animae abslinendum est ante veree pacis larga pietate Merito aiitern reconciliationis eausa hoc sar
    conjunclionem el aelemaesalulis compaginem. Cum C peclus. crificium conslitulum esl. Et si sacrificii praccepla
    ilaque ad terribilem mensam opportunum tempus sacrificii remedium senlire non poleris.
    invital, praecavendum est summopere ut nullus ibi coniemnis,
    Judoeus repei'iatur,,nullus malignus accedal, non Gomple illud cujus.causa sacrificiuro faclum est, ut
    fucala verba lingua proferal, nec insidiee'menle[ sacrificio perfruaris. Ideo Filius advenit, ut liuma-
    condantur, sed quod volunlas pbssidel, sermo de- nam naturam diviuaereconcilielpieiaii. Ideoet nos,
    claret. Et nunc illo praesto est Christus, qui illam cumliocfacinius, suo fecil vocabulonuucupari. Beati,
    ornavit mensani, ipse istam quoque consecrat. Non inquit,. paci/Sc?',quoniam filii Dei vocabunlur. Hoc
    enim homo est, qni proposita corpus Christi facit. enim fac qucd Dei unicus fecit, si et libi et aliis
    et sangninem, sed ille qui crucifixus pro nobis est. pacisvolueris auctor exislere; ideo namque le vo-
    Christus. Ore sacerdotis verba proferunlur, etDei: cat Eilium Dei. Deus in sacfificii celebralibne iiihil
    virlule consecranlur el gratia. Hoc est, ait, corpus aliud nisi de fratris recohciliatione mandavit. Haec
    tneum. Hoc verbo proposita cbnsecranlur, et sieutt igiturmentibus' noslris .glutiha.a perdurent. San-
    illa vox, quae dixit: Crescite et muitiplicamini, ett ctum osculumteneamus quod animas social, menles
    complete terram, simul quidero dicla est, sed cm-i elurium corpusostendil, qtiia untim corpus omnes
    nium lempore seniit effectum, ad generatioiiern j yideinur.essesoiiili.Etideo misceamus nos inuno
    ~
    operante natura : ita et vox illa semel quidem dictax corpore, non corporum commistione, sed animarum
    est, sed pef oranes merisas Ecclesiae uSque ad ho- chariiate laqueati, et sic divinae possumus mensae
    dierrium diem el usque ad ejus adventum pfa:statt fructibus saliari. Nam elsi miillis bonis consCienlioe
    sacrificio firmitaiem. Nulltis igilur fictus accedal, abunderaus, reconcilialione conlempla nullum pos-
    iiullus fucalo ahimo tanlis audeat proximare mysle- stimus solalium promereri.
    riis, ne condemnelur, el sententiam mefeatur, eiit CAP. XLI, — De revelntiotiibus, quibus Dominus de
    quod Judas sustinuil palialur. Nam illum posl com- ;. veritale corporisel sanguinissui hwsilanlium corda
    municationem mensae diabolus intravit, non quit„ firmuvit. ,
    contempserat Dominicum corpus, sed quia Inipui- Haec namque Dominici corporis et sanguinis gra-
    denfia et malignitas menlis ejns ul adversarius irn tia tanta est, quantam nullus hominum cogilare po-
    eo habitarel effecit. Ut discas quod indighis, el fui- iest. Per hane siquidein reconciliaiur mundtts Deo,
    cale mysleriorum secreta celebrantibus a diaboli lo <perhanc homines dii efficiunlur et, cnm sint natura
    praepararitur insidiae, el inagis magisque ademplani- terreni, fiunl conversationecoelestes. Sad, quantum
    .tur, qni non oequo animo commuiiicare feslinanll. in ipsis est, cxlenuanl quidam h.tnc gratiam, non
    593 LIBER DE COKPORE ET SANGUINECHRISTI. 594
    ercdeiiles verum Dohiini corpns esse quod suiiiilur, A gemilus exsecrari ipsius baptismi mysterium puta-
    nec verum Ghristi sangiiineni esse qui hauritur, sed batur. Jtissit ergo episcepus. valde confusus- eum
    figuram, cum ipse dixeril : Caro mea vere est ci- protinus amoveri. Sed cmn ipse in semetipsum
    biis, et sahguis-meus vereest potus. In ccenaequoque fuisset repenle conversus , dicit his quibus. velut
    Jlius sacrosanclo convivio tradens discipulis lanti furore aclus procul in partem alteram lenebatur :
    •aiyslerii sacramentum, et in corpus suum panem Ducile me, inquit, ad fontes, jam enim non sum
    transfigurans, non ait: Heecest figui-a corporis mei, impos mentis, nec me captum putetis; certe enim.
    sed, Hoc esl corpus meum. Siraililer el in tradilione jam cupio baptizari, lgilur cum reduclus ad episco-
    calieis : Hic esl, iiiquit, eulix sanguinis mei. Cuni pum iterum pervenissel: Obsecro, ail, sacerdos in-
    itaque hoc solum salisfacere deberel omnibus quod clyte, perficialur in ine sacri hujus lavacri sacra-
    verilalis diseipulis ab ipsa Veritate est tradiium, mentum. Et ille: Non, inquam, faeiam, ijisi omnem
    quibiisdam lamen, quorum coida caligo infidelita- illum horrbris -casum, el confusionis luoe exponas
    lis obduxerat nec aliler credere' poleraut, ipsam arcanum, et quid libi evenerit anlea sluporis, ul sa-
    humanee formoeeffigiem, sicut se rei- verilas habet, cris istius exsecrarcs lalicis und.am, verbis veridicis
    olim Doniinus revelare dignatus est, ut quod paucis fatearis. Tunc ille prorupit in lacrymas, t:.li ordine
    manifestabatur ad fidem omnibus proiiceret ad sa- B passionis suoeseriem pandens : Cum ante vestibulum
    lutem. Non abs re aulem arbitror ea quae de hu- hujusce fontis assislerem abluendus , venit turba
    juscemodi revelationibus nobis lectione comperla deemonumvalde nigrorum, jEthiopibus par cxislehs.
    sunt, ad eedificalionemmaximam posterorum huic Haecme proripiens sanctorum manibus fonlem adire
    libeiia inserere el pi-ieclara DominiNostri J. C. mi- vi valida prohibebat. Adefant siquidem alji candi-
    racula, ne memoria excidant, etiam noslro studio d-.iii obsistentes pariler, et dieentes: Nolite hunc
    scripta relinquere. prohibere sacri fonlis adire mysleria. Qui vqs pu-
    CAP. XLIJ. — Miraculum de quodam Judwo. niendihis inservitis sacramentis ? Vobis enim, vobis
    Non incompetenter edere arbilror illud quod ha- noxii ignis ardor, non baptismi debetur splendor.
    eteaus quodam Hebraeo didici referenle. Neque Atilli : Quid vobis et isti? Nosler, inqtiiunt, est, nec
    enim ideo esse non ptiiabitiir verum tjuod teslilica- vobis jure debendus pulabitur. Illo igitur cum me
    tione fortaSsis aemula per hiimicorum ora certa ra- jussu tuae potestalis traclum manibus quorumdam
    tio verainterloculione falelur. Solel enim majorliis tuis laspeetibus elpngasses, atque recedere alterua
    aecommodari fides,ubi inimici astipulanturdiciisve- in parte jussisses, inter partium, quae erant, siniul-
    ridicis, quibus sine fuco"adulalionis et sine faisilo- tationes quadam. pactione 'convenit, ut-me cenlra
    quio favent. Hoc elenim modo per Balaam inimicum ^ peecata mea pari lance peusarent, et si ppnderis ma-
    utique populi Judeeortunbenedictionis promulganlur jor scelerum concresceret pensa eorum abscederem,
    insignia. Sed et Vas eleclionis npn incompetenter ut ihmiundus, nec ab eis ducerer eluendus. Sed
    eligitur, ut qui pulabalur liactenus a fidclibtis non cuiri pondere nimio oneribus massa infandis invisa
    ferehdus, ipse nomen majeslalis Domini Jesu prin- crevisset', quidam pauper , ctijus ante dies ali-
    cipibus et potestatibus anteferret. Verum ille quid quot corpus meo calefeceram veslimeulo, confe-
    ferebal?€_uidam, inquit, Judoeusadepiscopum quem- slim affuit , prolatamque. veslem praebuil meo
    dain pergens, ait se lidei catholicae velle iniliari iny-
    corpori compensandam. lllico jgitur veluii ipsi
    sletiis, dchere ergoepiscppum illi tradere colcndi ri- vesliiriente imraensi ponderis qiiaedam fuissei atl-
    lum,qubprolatiusinstructus,. voti sui compos effe- dicta materies, supercrevit pensa mei corppiis, eje-
    ctus,'jam lideiisCbrisliano corpori jungerelur. Adhaec ctisque illis' ^Elhiopibus, ac fugalis, manibus iiuc re-
    episcopus : Recede, obsecro, a nobis hominum ge- ductus sum beatorum. Gumque ila se habere jura-
    nus invisum, desine, ut mos vester est, altentare mentis lerribilibus aflinnaret, admissus ad bapti-
    maligne. Sed. si, ut assolet, necessitale cujuslibet smum sacrosaiicti lavacri rauhus excepit.;lgitur cum
    facinoris obligaris, Ecelesiae le muneratum stipen- _ ad missaruin fuisset mysteria ventum, sancta san-
    dio gaude,dummodo irrisor.nostree fidei non, existas. ctorum ccepit rursus, sicul in baptismoprius egeral,
    Ad baec ille: Non, inquam, beate ppntifex, ut ho- refugere, et rugitus validi gemitus dare, alque lior-
    stem exsecfandum protinus agas. Cupio enim fidei rere videbalur acriler ipsius myslerii sacramcutum.
    vestrae initiari mysleriis ,. quia tremendi noininis Verumad haecepiscopus iterum obstitpescens: Quid ,
    Domini Jesu Christi eiformidojtidicium, et desidero ail, isle vexalus irisanit, el furore iinmodico rugil
    iabere prsesidium. Sed, cuih esset perlinax in ro- Igitur cum aliquatenus simus aderant simul altoniti
    gando, et'liu.jusceniodi pollicitationis jurejurando prorsus baererent, accedunl ad euni quidam dicen-
    iminodica se spbnsione cinxisset nulla id quod pete- tes : Quid' tu rurSum deprimeris stupore ? Si credere
    rel securilale negligere, hulla pefsecutione deserere iioiivis, quid per hypocrisin tentare vis tanti my-
    nullave lacilitaie prodere, catechizandi ei inilium sterii'sacrameiittim.At ille: Maximo.inquit, pavore,
    per sigiiacuium crucis. iradi episcopus jussit. Venil el tremore confieior, nam video corpus perfectae
    Pascha; eumque ad sacros illos latices quibus ex- eetatis viri super hoc altarium fuisse depositum, et
    pianlur cfimiha pervenisset, ceepit reluciari, et non per partes diruplum, rnanus vestras ipsius inspicio
    yerborum edere quoestus, sed rugiens per quosdam . cruore madescere, et non advertitis digitprum ye-
    PATHOI.. CXXXVII. - 13
    393 GEZONIS ABBATISDERTONENSIS. 306;
    slrorum nodos sanguine infeclos rubniin mutasse A Disce, inquam, ct Veritali vel modo jam credere
    colorem? Tunc omhes cum episcopo in fletnm versi conlesianli: Panis quem ego do caro mea est, et
    cceperunl clamantes voce valida fari: Deo gratias, sunguis meus vereest polus. Sed preesciusConditor
    Deo laudes,' qui ait magtia , el inscrutabilia absqtie noslef infiriiiitaiis noslfaeea poteslaie qua cuncia
    nuincro, Hosanna(ilio David, Hosanna in excelsis. fecit ex nihilo, et corpus sibi ex carne semper Vir-
    Admirantes pariter, el dicentes : Vere in isto com- ginis operante sancto Spiritu fabricavit panem, ei
    plelum est vaticiniumpsalmi dicehtis : Beati quorum vinum aqiia niisltiin, maiienle propria specie i:i
    remissw sunl iniquilates, et quorum lecta sunt pcc~ carnem et sanguinem suum, ad catholicam precem
    cata. Non incassum ipsi lanti mysterii revelatur ob reparalionem noslram Spiritus sanclificalionc
    arcanum, in ipso enim ut referebat, ni fallor, ille converlit. Indeque universos jussil divinam precari
    qui dixeratj.die sepiimo, cum ipsis albis candidam polentiam, ut in formam prislinam sacrosanclum
    aniniani lux alma suscepit; nam absolutis vinculis reformassel mysteriuni, quatcnus mulieri assumen-
    carnisbeatam vilam pulchro fine conclusil.Hoc efgo dum fuissel possibile. Quod et factum est. Unde
    miraculo elariiil, quia non splum in mysterio, sed socpefala mulier plurimum in sancla religione, ac
    per veritalis imaginehiille suum sacrat in allario fide perficjens, parlicipatione Dominici sacramenit
    corpus, qui ipsum discipulis iri passione sacravit.- B consecrata est, et omnes,: quividerant, in divino
    CAP.XLIII. — Ileni de quodam sene eremita cujhs amore et orlhodota credulitate feryentius excre-
    dubitaiionemDominus eadem verilatis revetatione verunt. '
    firmavit. CAP.XLV. — Ilem aliud.
    (4) Narravil abbas Daniel, dicens : Dixil patef Quidariinobilissimussbcundum carnis prosapiam,
    noster abbas Arsenius, de quodam sene de Scijia, et polenlissimus juxla regiam in suo raodo inagni-
    ubi habilabat, qui erat magnus in haGactiva vila-, ficentiaro, cum per inlernuntios familiarilalem apo-
    simplex aittem in, lide.Et errabat, etc. stolicae sedis adeptus esset, et frequenli adnioni-
    CAP.XLIV. — ltem miraculum quod Romw tione epistolarum etiam a B. Grcgorio tfansmissa-
    actnm est, riim inslructione, erga Dei et sanctortim culluni
    (5) MateiTamiliasquaedam nobilis erat in urbe sufficienterfuisset inibutus , niisii per strenuos ci
    Rama, quae religionis et devotiOnis* siudio oblalio- devolps missos cpndigna exenia ad'sedein pontili-
    nes facere, et die Dominica ad ecclesiam deferre, calem, pelens reliquias beatorum aposlolorum ac
    summoqucpontifici, et ecclesiasiiceeconsueludinis, maiiyrum sibi transmitli. Cujus legatos sanclus
    et familiaritatis ejusdem gratia olferre solebat. Quae Apostolicus honorabiliter el gralanlcf suscipiens,
    cum quadam die ex more ad communicandum de Z aliquandiu secum morari fecit, alque indesinenler
    manu aposloliciordine suo.accederel,illiquepontifex- sanclorum aposlolorum memorias, ac maiiyrum ex
    •oflamDominicicorporis porrexisset dicens : Corptis niore prisco pro hujusmodi negotio missas celc-
    Domini Noslri I. C. prosit libi in vitam eelernamet brando, et reliquias in eorum comniemoralione
    rcmissionem omnium. peccalorum , subrisit. Quod consecrando circuiniens, praefalosque legalos et
    vir Domini cernens, illi sacram cominunioncinre- comites semper secum habens. Cum explicuissel
    traxit, el separalim super altare posuit, camqne oorum ceIcbratJones,.quofum reliquioepclebantur,
    diacono servandam usque dum cuncli communica- parliculatim eosdem pannos consecralos,super qtii-
    rent fideles tradidit. Explela vero sacra mysteria, btts sancta celebraverat, divisit, et singulis sin-
    inlerrogavit eam B. Gregorius dicras : Dic, rogo, gillatim pixidibus imposuit. Munitisque eis sigillo
    dic quid cordi luo cracrserit, cum comhiunicaltira suaesanctae auctorilatis peliloribus usu ecclesiastico
    risisli? Al illa :. Recognovi portiunculam illam.cx tradidit. Qui debila cutn.veneratione benedictionem
    eadem oblatione fuiss*. quammeis manibus feci peiilam, el acceptam si.scipientes, profecti sunt in
    et libi oblttl.i, et cum eam te iiilellexerim corpns viam stiam gaudentcs. Sed dum per aliquanlos
    Doniini r.ppellasse subrisi. Tunc sanctus Domini dies regressionis suee iter carpercnt, ei, qui prior
    pontifex scrinonem exinde fecit ad popitlum, _el ) caeteris habebalur, quaedam subripuit ctiriositas,
    hoiialus' est eura ul suppliciler Domimimexora- dicens sodalibus se siulle lanii itineris subiisse
    ret, qnatenus ad. mulloruin fidem corroborandam laborem, cum neseirenl quid preliosi doroino
    cai-nis oculis ostendcrel quid infidelitashiijtis mu- suoreferrent.Pedeienlim autem crescente collatione
    lieris mentis oeulis videre et fidei luminibus con- verborum , ad suggestionem saciorum confraclis
    spicere debuisset. Quod cum fuissel oratum, ipse apostolicaedignitatis singulis sigillis, aperloe sunt
    una cum populo, et eadem muliere ab oratione sur- pixides, et in singulis singuiaepanni repertae sunt
    rexit, el allare cunciis cernenlibus, el scse ad portiunculae. Moxquecum indignatione Romam re-
    cernenduni cceleste speclaculum comprimentibus gressi archidiaconum adeunt conquirentes : Ulquid,
    corporalem pallam revelat, et universo populo, inquiunt,domnusAposlolicustamvilipendildoniiniim
    eum obtinuisse
    ipsaque muliere cernente, partcm digiti auricularis nostrum, qui.lantam graliamse ap.ud
    illi illudere, et nos
    sanguine cruentatara invenil, ac mulieri dixit : speraverat, quod sic voluerit
    (4) VideEdit. ap. Rosweid in Vit. SS. Palrum (S) Vide loan. Diac. in Vita Grrg. M., 1. u, c. 41.
    (•Patrologiaelom. LXXiH.)
    597 LIBER DE CORPOREET SANGUINECHRISTI. 398
    dehcnoraiioiii el offensionisuee addicere ? ^Estima- . niam quidam vel ignoranter, vcl simpliciter iri calice
    vimus siquidem nos ossa aposlolorura, vel marly-' Dominico'sanctificando el plebi minislrandonon
    runi, pretiosa hinc referre , sicut decueral tan- hoc faciunt quod Jestis Cbristus Dominus et Detis
    tutn viruro uli dominus nosler est. A tanta noster, sacrificii hujus auctor et doclof, fecit et
    njhiiominus sede, quoe sila a lam longo el diffi- docuit, religiosum paritef ac necessarium duxi de
    cillimo satis ilincre, et daloe sunt nobis panni hoc ad voslitleras facere, etc.
    modicae porliunculae, ac si hujusmodi panniculi CAP.XLVII. — Qualiler in Domini. noslri Jesu
    Chrisli passionemysticum sit Pascha abolitum, el
    genus apud nc-s nequisset invcniri. Nisi enim in ejus immotalionerei verilassit pslensa.
    causae sollicitudo subvenisset, ut quod gercba^
    mus cognosceremus, et sic slolide ad noslruni (7) Diximus in superioribus salis.de sacramenlo
    calicis, secundum quod B. Cypriano marlyri Douii-
    dominum nobis conligisset venire . dubium non nus revelare dignalus cst. Superesl ul nunc de iny
    eSl peiiculum honoris et graliae suae nos de- sterio Dominici id est novi
    buisse incurrere.^ archidiaconus modesta corporis noslrique,
    Quod Paschae immolalione qualiter, vel a quibus cele-
    increpatione redarguit, cur in -tantam praesum- brandum sit. Sahctissimi
    •ut papaeGregorii sensum et
    ptionem eruperint apostolica sigilla ruperint., verba ponamus, ut quod sub velairiinelilterae
    hortans ePs ut redirent, el quse .acceperant do- batur in tege-
    lege, in Evangeiio fiat rei verilale perspi-
    mino sup cnm honore deferrent. Sed hi nullalenus cuum:
    Pascha, inquit, noslrum, apostolis,immolatus
    monilis ejus acjuiescenies usque ad domni Grcgori est Christus. Si igilur Pascha Christus, pensandum'
    verierunt proesenliam, facloque comperlo, palien- nobis esl
    lissime eorum lulit sttilliiiani, eosque sacrosanctis quod de Pascha lex loquitur, ut subtilius
    an deChrislo dicta
    raissarum solemniis preecepit.interesse. Unde, cum perscrutantespossimus agnoscere ait: Sument de sanguine
    adlocum sui sermonis est veninm, suadet poptilo videaijtur. Moysesquippe
    Dei el sanctorum gratiam exorare, quatenus in hac re CAP. agni, etc.
    XLVIU. — Utrum Pascha islud legitimum
    dignarenliirapertissime sic suam potentiam patefacer post anni spatium vel post longa iw.ervalla dierum,
    re; utquid mereaturfides,evideniiusminuscreduliei an quotidiea fidelibussil edendum.
    ignorantes possint cognoscere. Et data oratione Pascliecatiteni hujus observantiain, id est Domi-
    accepit ab eo cullclluiii, qui temeraverat signa, et nici eorporis ae sanguinis perceplionem quibusdam
    super altare corporis sancti Pelri acceplam unam raoris est posl anni spalium, quibusdam veio posl
    panni porliunculara per medium pungens secavil. certa in.tervalladierum, quibusdamquoqtte quotidie
    Ex qua slatim sanguis decucurrit/ et orancra eam- pro causarum diversitate celebrare. -Quod tamen
    dem particulam cru.eniavit. Videntes autem supra- C magis videtur humanaesaluti congrucre, si pura et
    scripti legali, et omiiis populus stupendum et arca- devota mens fuerit accedentium ad tanli myslerii
    num fidei sacrae miracuium, cecidere proni in ter- sacraraenlum. Panis siquidenl vitaeChristus est, et
    ram, adorantes Dominuin, el dicenles : Mirabilis panis liic omnium non est, sed fidcliuin pieque su-
    Deusin sanclis suis, Deus Israel, ipse dabit virtutem mentiuili.-Si,culenim DeusPater proprie inielligen-
    et fortitudinemplebi suw, JienediclusDeus. Et facloi lium et credentium pater est, sic Ghristus Deus el
    silentio inler uliu fidei documenla dixil ad eos bea- Domintis nosler, Dei Filius eorttin qui corpus ejus
    tus Gregorius, qui antehac venerandas reliquias; cum fide suscipiunl, Palris est. Quem panem ex ejus
    parvi duxcrant: Scilote, fratres, quia in consecra- pracceplione dari nobis quolidie poslulamus a Pa-
    tionecorporiselsauguinisDomini NoslriJ. G. cum obi tre, ne qui in eo sumus, et eucharisliam. corporis
    sanclificationenireliquiaruni in honore aposlolorum. ejus. quolidie ad cibum salutis accipimus, interce-
    vel-marlyrum ipsius, quibus specialiter assignaban- denle aliquo graviore delicto, dura abstenti et non
    lur supra sacrosanclum altare libamina offereban-- communicanles,. et a ccelesli pane jejuni ab ejus
    tur, semper illonim sanguis hos pannos intravit, quii corpore separemur, ipso praedicanle, et dicente:
    effusus est pro iioiuine Christi D. N. J. _4_dificatis i Ego sum panis vivus,qui de cwtodesctndi; qufederit
    in fide cunclis qui aderant, muniiisque iterum pixi-- D de meo pane vivel in wternum; prr.iisautem, quem
    dibus signo suo, tradidil eis i.ncomparabiliamunerai ego dedero, caro mea est pro mundi vila. Quando
    voli sui. £t cum gaudio reversi, haecper ordinemi ergo dicit in oeternum vivere, si quis ederit ;de eo
    domiuo suo nunliarenl, et sui desiderii.compotemi pane, maiilfesium est eos vivei;e,qui corpus ejus
    reddidere. Qui preliosa sanclorum palrocinia reve- allingunt, el eucharisliam veroe communjcalionis
    renler susccpit, et honorabililer in lpco venerabili[ accipiunt. Ita conlra limendumest el orandtun, ne,
    condidit, ubi Deus miracula operari dignalur adlau- duni quis abslentps separatur afChrisli corpore,
    dem et gioriaro noniinis sui usque in hodiernumi vacuus remaneat a saluie, comniuiiicante ipso et
    diem. dicenle: Nisi ederilis carnem Filii hominis, et bibe-
    CAP. XLVI. — De sacramento calicis quid revela- ritis sanguinem ejus, non habelis vitam in vobis. Et
    lum sit beato Cypriano. ideo panem noslrum, id est Chrisluin, dari nobis
    (6) Scribens siquidem bealus Cyprianus ad Caeci- - quotidie petimus, utqui in eo manemus,et vivimus,
    lium de sacramento calicis, dicit iuler alia :' Quo- a sanctificatione
    ejus corpore non recedamus. Ar-
    (6) Vidcinler epistolas S. Cypriani. (7) Videtom. 111Opp. S. Gregorii;
    399 ... GEZOxMSABBATISDEHTONENSIS 400
    seruiit hbc semper desiderio sancti quiquc ut hujtis A CAP.LIII.— Quibus immolatio Dominici corporis
    panis alimonia Deo viverent,_quibuslemporalis'vita mortuis prosil.
    dispendium, et vivere Chrislus fuit; e quibtis unus Sed sciendum esl cruia illis.victima mortuis pror
    venerabilisvitaeCassius, nominc Narniehsis, praesul dest, qui hic obtintieruntvivendo, ut eos eliam post
    Ecclesiee,,ulB. Gregorius feferl, cum quolidianum mortem bona adjuvent, quoe hic pro ipsis ab aTiis
    sacrificiuiii offerrel, seque ipsum inler ipsa sacrili- fiunt. Inter haecaulem pensandum est, quod tutior
    eiorUmarcana gratam Deo viclimam faceret, man- via sit, nt bonum, quod quisque post mortem suam
    iaium Domini per cujusdam sui visionem presbyleri sperat agi per alios, agat ipse.,, dum "vjvit, per se.
    suscepit, dicens : Agequod agis; operafe quod ope- Beatius quippe est liberum exire quam post vincula
    raris. Nou cesset pcs luus, non'cesset mahus tua. libertateni queerere. Debemtisilaque preesenssaecu-
    Natali apostdlorum venies ad me, et retribuam libi lum , vel quia jam conspicimus defluxisse-, tota
    mercedeni luam. Qui post aniios scptem ipso nata- menle contemnere; quolidiana Deo lacrymarum sa-
    lilio aposlblorum die cum niissaruiii solemnia pef- . crificia, quolidianas carnis ejus et sangtiinis hostias
    egisset, et mysieiia sacrae cdmriiunionisaccepisset, imnlolare. Hoec namque singulariler viclima ab
    e corpore exivit. oeternoinleritu animas solvit, queeillam nobis mor1
    "
    CAP.XLIX.—Quanlum sacrw oblationis immolaiio tem Unigeniti per myslerium reparat. Qui licet
    morluorumspiritibusprosil. surgens a mortuisjam non moritur, el mors ei ultra
    hon dominabitur, in se ipso imniorlaliler, aiqtie
    (8) Sedquid mirum si humanigeneris verum hoc
    ;t singulare praesidiumin corpore manenlibus iide- incorrtiplibiliter vivens pfo nobis iterum in hoc-
    ibtis et Deo charis ad proesentemet perpeluam mysterio sacrae-oblationis immolalur. Ejus quippe
    ibi cofpus suniitur; ejtis caro in populi salulem par-
    /pilulatur salutem, quando illud ipsi eliam morttio-
    :um spirilus a vivenlibtispetunt, et signa indicant litur, cjus sanguis non jam inmanibus irifidclitim,
    sed iij ofa fidelium fundilur. Hiuc.ergo penscmus
    i_uibiisfier hoc absoluti esse videanlut? Testalur sit pro nobis hoc sacrificium , quo pro abso-
    siquidem saepe dictus sanclissimus papa Gregorius, quale
    suo tempore fuisse quemdam santtae cohversatio- lutionenostra passionehiunigenitiFilii semperimita-
    nis sacerdotem, cui consueiudo fuerat in loco in raur. Quis enim fideliumhaberedu.biumpbssilin ipsa
    immolationis hora ad sacerdotisvocem ecelosapc-
    quo aquee calidoe vapores nimibs faciunt, qup- riri? in illo Jesu
    ties necessitas poslulabat , lavandi caitsa te- Clirisli.jiiysterio angelorumchoros
    adesse? summis ima sociari? terram eoelestibus
    nire, etc. ? unum quideroex visibilibusatque invisibili-
    — jungi
    CAP.L. De quodam monacho qui per salutarem bus fieri? Sed necesSeesl
    hosliam suppliciumevasit. ut, cum hoec agimus ,
    nosmetipsosDep in cordis ccniritioiie mactemus,
    Sed quia atl commendandam virtutem Dominici
    quia, qui passicnis Dominicaemysteria celebramus,
    corporis de B. Gregorii dialogo aliqua jairi capitula debcmus imitari quod agimus. Tunc ergo vera pro
    huic libello inserenda pulavimus, non abs fe est, nobis.Deohoslia eril, cum nos ipsos hosliam. fccc-
    si pauca, qtiee reslant. preeteritis (idein facienlia rit. Sed studendum nobis est,-ut eliam post oralio-
    conneclam.ns. Corroborat enim maxime fideliuni nis
    dtedivini metti sollicitam teinpora, in quantum Deo largiente possumus ,
    spem semper judicii quod in ipsp animum suo pondere et vigore servemus ,
    preefatus beatisssimus papa Gregofius se prae- ne posl cogitatio fluxa dissolvat, ne vana menti lee-
    sente asserilin suo monasterio contigisse. Qtiidam litia
    Justus arle medi- subrepat et lucrum compunclionis anima pcr
    lamquc monachus, nomine, incuriam fluxoccogitationis perdat. Dum autem per
    <ius,etc. indulti lemporis spalium licet, dum judex snslinct,
    CiP. LI. — De quodam cujus-vinculain caplivilate dtim coriverstonemnostram is, qhi culpas examinat,
    oblatoperactosacrificiosolvebantur(9).
    exspectat, coufleuiusin lacrymis duritiam meutis ,
    Non longe a 'nostris lertur lempofibus. factum , formemus in proximis graliani benignilatis, et fi-
    rj
    quod quidam ab hostibus captus lbnge transductus denterdico, quia salutari hosfia post mortem non
    est, etc. indigebimus,sianlemortem Deo hostiaipsifuerimus.
    CAP.Lll. — De quodam nauia qui post tonga maris CAP.LIV..— Qua disciplina, qua modestiaorandnm
    discfimina Dominici virtute' sacrarrienii morlem sit, cumsacerdossacrificat, el unusquisqueirt suo
    evasit. ordinehoram sacrw communionisexspeclal.
    (10)Agaihoetenim,Panormilanus episcopus, sicut Postquam in siiperioribus de sacramento Dominici
    fideles mihi religiosiqueyiri mulli testali sunt, etc. corporis el sanguinis plura jam diximus, consequens
    Haecexerapli gralia dicta sunl, ut cuncli liquido Csl, ul qtta reverenlia, quove more, quarilave disci-
    cognoscant,quia si insolubilesculpaenon fuennt, ad plina , cum sacerdos sacram immolat hosliam , di
    absolulipnemprodesse eliam morluis viclima sacrae vinis nos oporteat inleresse mysleriis , elpercipien-
    oblalipnis possit. deesacrosanctoeeucharislioehoram suslinere , sicui

    (8) Vide S. Grcg. Dialog. iib.-iv in fin. (10) Vidcibid.


    (9) VideS. GregoriunVubisupra.
    401 LIBER DE CORPORE ET SANGUINECHRISTI. 402
    nobis nostrl tradidere majores, et a sanctissimis A et ipsa ecclesioefacies, et ipsa vasa altaris, sed. et
    Domini sacerdetibus, Cyprianum dico alque Ambro- linteamina, seu queelibet coetera, quae ad usuhi
    _ium, edoeti sumus, qui in suis hoc scriptum reli- Dominicae servilutis pertinent, inanifeste demon-
    juere libris , in fine hujus libelli de multis pauca strant. Non necesse cst singula singillalim proder.e.
    ponamus. Quorum unus Cyprianus scilicet: Quando Salis palet qux sludiosius sacerdoles colunt, quee
    inquit, in uuum ciim fralribus convenimus, et sua sunl, an queeallaris. Sed nimirum cura chari-
    «acrificia divina cum.Dei sacerdole celebramus, ve- tas, quae -plenitudo legis est, ne tota jam re-
    recundioe et disciplinaememores esse debemus; non friguit, qupmpdo in sacrificaiido tanta continualio
    passim ventilare preces npslras inconditis yocibus, perseverat, nisi quia malignus hoslis inhoc sacri-
    nec petilionem commendandam modeste Doinino ficanlibus hon contradicit, in qtio magis eos gra-
    tumulluosa Ioquacitate jaclare, quia Deus nori vocis, vari novit. Neque enim Judam vetuit eucharistiam
    sed cordis auditor est. Nec adraonendus est clamo- sumere ; scivitenim, quia sicut a devotis per il-
    ribus , qui.cpgiiatipnes videt. Sit autem oranlibus lius mysterii perceplionem ejus iraus compescitur,
    sermo, et precatio cum disciplina, quieiem conti- sic in his, qui hanc indigni percipiunt, licentius
    nens et pudorem. Cogitemus nos sub eonspectu Dei grassaluf. Contra. iHoseteniin qui exteriorem glo
    stare. Placenduin est divinis oculis et habitu cor- B riee cultum negligunl Dominus per Malachiam que-
    poris et modo vocis. Namut impudenlis est clamori- rtlur dicens : 0 vos, sacerdoles, qui despicilis no-
    bus strepere, ita magis congruitverecundo mpdeslis men meum, el dixistis: In quo ? In hoc despicitisno-
    precibtts prarp, etc. Reliqua vide ap. S. Gypr, lib. men meum, offcrenlessuper altare meum panem pol-
    de Orat. Dominica. lulum, el dicilis: Mensa Domini polluta est. Pol-
    CAP. LV. — Quid-cavendumin oratione sit, et qua- luunt sacerdotes panem , id est corpus Christi ,
    , titer.faciendw preces. quando indigni accedunt*ad altare. Mensam vero,
    Bealissi.mus.quoque praesulAmbrosius, pretiostim despeclam, licet verbis non dicant, tamen cum ipsl
    divini eloquii organum, locum illum sancliEvaiigelii exteriorem ejus culluni non ornant, eam etiam
    exponens, quo Dominus in cubiculo orandum praeci- Iajcjs despicabilem faciunt , quoniam carnalium
    pit, quam caute , quave disciplina sint imploranda sensus deesse pulanl sanclimonia diyinae virtutis,
    praesidia salis luculenter indicat: Cubiculum, in- ubi deesse videul ornatuin ajnbilionjs,
    quit, tuum mentis arcanum, animique-secrelum est. GAP.LVIH,— Quod nihil super dllare poxendum
    In hoc cubiculum luiim intra, hoc est inlra in alta sit prwter sacrosanclam oblationem.
    praecordia,eic. Reliquavide ap. S. Ambr., I. i de Abet Est ecclesia beatee Walburgis in qua miracula
    'J fieri solebant.
    et Cain, cap. 9. Contigil aulem aliquando, ul ejus-
    GAP.LVL — Cyprianus ad clerum de precando dem sanctoe Walburgis reliquiaesuper altare per ali-
    Deuni. quot dies manerent, sed mox miracula cessave-
    (II) Cyprianus. presbyleris et diaconibns fralri- runt. Tandem vero ipsa virgo cuidam ex infirmis
    bus salutem: Quanquam sciam , fratres charissimi, apparens : Idcirco, inqtiit, non sanamini, quia reli-
    pro amore, quem sjnguli.debemus Deo, etc. quiee meaesunl super altare Doraini, ubi majestas
    CAP.LVII. — Quod eliam in exteriori cullu sacro- divini myslerii debet solurariiodo celebrari. Quod
    sanctum Dominicialtare ornandum sii. ctun ille cuslodibus referfet, lulerunt capsam, et
    Mysteriumaltaris in primprdiis Ecelesisenon ta.m proliiius miracula fieri cceperunt. Si igilur ob illius
    frequenlei*, uli.nunc celebratur , lamen quanlo ra- myslerii i.everenliam nec ipsa sua pignora sancli
    rius, tanto religiosius agebatur. Tempore namque volnnt propius vicinari, quid censendum est de.im-
    priortiro Palrum illis injungebatur, tit Eusebii refert miinditiis?
    Historia, sacrificandi ollicium, qui nalurali simpli- CAP.LIX.— Qnod pro homicidis et lalronibus non
    citale fulgebant, juxta illud : Ctim simplicibujsser- est sacrificandunu
    raocinalio ejus. Ad quod myslerium qtii participare . In ea via qnae Alvernensis monastcrii ducit ad
    debebant, discalceatts pedibus accedebant, propser forum, est ecclesia S. Petri, quaedicitur ad Salas,
    illud, quod Moysi et J.osuepreeceplum esl : S.olve in cujus vicinia manebat quidam latrb, qui duos iii-
    calceamenium, de, pedibus luis; lerra enim , in qua nerantes, quos hospitio susceperat, spoliare volens,
    stas , terra sancta est. Sanctus quoque Pachomius nocte interficere tenlavit, sed illi proevalenles ihler-
    pistoribus praecepU ut, cum pblaliones coque- fecerunt eum; cumque sepeliendus ad •ecciesiamde-.
    rent, salularia meditarentur ,nibil vane loquenles. fcrretnr,- sacerdos pro eo missa'mcelebrare ccepit,
    Cum ergo hoc in monasterio Tabenense qua- Cum ei'go ad verba conseci-alionisDominica venire
    dam vice violaretur, statim Pachomio divi«itus re- deberet, lerribilis sonus in lecto ecclesiaepercre-
    velatumest. Qui protinus Theodorummittens, ne- puit, et allore usqtie ad radices scissum esti Sicque
    gligenliamhanc, velut diviui proecepti transgres- sacerdos.cum omnibus ingenti pavpre pejcculsus fu-
    sionem, emendarijussil. At nunc valde quidem fre- git, et pro aposlata sacrificare cessavit. Hocautem
    quentius, sed quod, nimis dolendum est, multo ne- coiitra-eos..diclumsit, qui pro sceleratis ol gratiam
    gligentius frequenlalur. Quamscilicet negligentiam, eorum se praluros ppllicenlur.
    {U) Videep. 8. S. Cypr.
    403 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 494
    'CAP.LX. — De his qtti eleemosynam tribuunl,' et A quodam monacho, qui, ul credo, non bene compos
    peccata non dimittunl. mentis stiae eral, pro^quadam ejus querela, quatn
    Qui ita eleemesynam Ifibuit, ut culpam non di- non statim expedierat, excpmmunicatus est. Et mo-
    miltat, aiiimam nori redimit, quam a viliis non. nachus quidcni excOmmunicalione in pelatio de-
    compescit. Hoc ille eremita suo factp probat,- qtii, scripta, et quo ab imperatore- invenire posset pro-
    pum nmllis virtutibus cum quoilain suo collega de- jecta, discessit. Atimperator nonillum gyrovagum,
    servissct, haec illi per diabolum injecta cogitatio est, sed ccelestem potitts rigem, cujus auctorilate solet
    ut quandocunque libidme titillaretur, sic semen de- excoinintinicalio fieri, in causa cpjjsiderans, pran-
    trilu genitalis membri egerere debcret, ut tan- dere nullatenus, curn quidem incumberet bora,
    quam flegma de naribus projieeret. Qui ob id, et praesumpsit. Multisque episcopis coratn astanlibus,
    doemonibusmoriens.videntesocio, tratlitus est. Cum etiara illo episcopo ad cujus dicecesim proediclu's
    qitidem isderri socius reatum ejiis ignorans, sed monachus perlinebat, licenliam danlibus, cogi non
    .exercitia virlulum recolens pene desperavit dicens : potuit, ut aliquid gustaret. Donec moiiaehus diu
    0 quis poterit salvus esse,.quando isle periit ? Cui nutllumqiieqiiaesitus,elaliqtiando repertus, iinpera-
    mox angelus astans dixit: Ne turberis. lste enim lori liccntiara daret.
    licet nmlta fecerit, tamen per illud vitium quod B CAP.LXIV. — Item aliud exemphtmnimis pdvendum:.
    Apostolus vocat imniuiiditiam , cuncla fcedavit. De Lcgimus in Historia genlis Anglorum quod qui-.
    puo proplieta ait : Manns vestrw sanguineplenwsunt. dam episcppus duos' fratres palatinos viros prp re-
    Siquidem tale aliquid hostro tempore contigit, quod, ptidip uxorum excommunicavit'. Conligit atilem' u.t
    ne sui novitate vilescat, considerahdum est. rex ipsius'gentis jnxla domuin ipsorum transiret.
    CAP. LXI. — Stupendum nimis de quodam presby- Qui mttllis blandimenlis delinitus, ut apud eos ad
    iero. prandenduni diverterel, tandem cpnsensit. Expletp
    '
    Qtiidam namque presliyler in Pago Abitincatino a:iterii conviviocum redirei, obviavil epiScopum,qui
    de contiheritia desperaverat. Hic per novem yices fralresillos excpmmunicaylt; qtiem crim vidisset,
    Romam adiil, aB.Petro scilicetimpiinitatem sceleris intremnit, et exsilieris de equo in media, ul erat,
    se episcopp. At ille appropians ad
    qiiasi propter frequenlem loci visitationem speranS via, preslravit 0.
    promereri ; quamvis enim peccatum deserefe noT- einu.ferula, quam mauu tenebat, teiigit.dicens:
    let, lamen veheinenter tiinebat, quoniam isle mPs rex, non ineum esl ignoscere libi, qtiia cpntra Deum
    est pravorum, ut licet in culpa superbiant, licet fecisti, quando te excomiminicatis scietUer soci.asli.
    mori ha-
    prava foras audacter facianl, in cbrde lahien trepi- ^ Idcirco ista senlentia esl de te : Hoc annO
    dare coguiitur, ul ipse timor sit aptus teslis danma- bes in domo ipsa, in qua excoramuiiicaiionem con-
    tioiiis. Unde Adani post culpam ad Jatibulumfugit, tempsisti. Quod factum est, sicul ibi legitur. Ecce
    sed tameii etiam timens fugit, mulluro limuit, quia rex non poluit hunc reatuin nisi moriendp expiare,
    Deo duiiler respondit. Hic ergo timens quasi relir Ecce cpiscopus riec prostrato regi in pulyere poluit
    Ex
    gionis obsequium deferebal.- Sed ul Deus ostende- ignpscere.' liis ergo colligendu.mest, quianec ipse
    ret, quod satisfaclkinem nisi pro"his peccatis, quae episcopus, cujus excommunicalio contemniturj sihe
    deserunlur, non recepit, cum rediret nona vice, grayissima prjenitentia htijusmpdi facinus ignoscere
    ct quasi securior cbncubitum repelerel, ita divino potest.
    judicio miser inieriit, ut cum semen effunderet, ani- CA,P.LXV. — Quanta reverentia episcppali cathedrw,
    raam pariler exlialafet, sicul infelix mulier perhi- sil habenda. De domho Pelro Alexandrino pa-
    triarcha.
    buit.
    Huic instante passionis arliculoGhrislus per so-
    CAP.LXII. — Qnod qnaliscunque sacerdotis excbm-
    . municatio valde fbrmidanda sit, nec allendendum mnium nimio splendofe fulgens apparuit, indutus
    cujus merili sil, sed cujus auctoritate hoc facit, videlicet colobio nimis candidissimo, sed usque ad
    etiamsi injnsla videtur, quod absii, excammuni- pedes scisso . quod tamen colobium ambabus mani-
    catio.. ny
    bus ad pectus stiuni striugebat, nudiialem suam
    Cum antc hos annos sancii Ahdreoasolemnitas in quodammodo operiens. Qucm Christum esse Petrus
    piima Dominica Dominici Adventus concurrisset, intelligens, cum ingenti horrore allonilus ait : Mi
    quidam sacerdos pagensibus stiis utrasque raissas Domine, Domine, quis boc fecit? At ille ait: Anius
    audire praecepit. Inier quos erat medicus, qui audita mihi hoc fecit. Hic ergo Petrus tempore episcopaius
    prima missa discessit. Quem cum sacerdos incre- nunquam in catljedra sua sedere vohiit, sed super
    passet, dure ei respondit. At ille excommunicavit scabelltim ipsius cathedree residebat. Propter qucd
    enm. At vero iratus medicus ad suam dpmum dis- frequenter clerus et populus contra eum quereban-
    cessit, et in conlempttim-exconiiiiunicaiionis mox tur, sed nequaquam"acquiesCebat, qiioniam -quolies
    potuinaccepit, alque prolinus vexari ccepit,quousque ihisiasterium ascendebat, splender igneus de ipsa
    aniinam exhalaret. sede egrediens ei appatrebat. Gujirs aspectu ita vir
    CAP. LXIII. — Laudabile nimis exemplum gloriosi sancius accehdebalur, ut hescifet se iriterdum esse
    Theodosiiimperaloris. in cerppre. Cum atitein quadara solemnitate clefus
    Theodosius famosus iinperator quadam vice a et episcopi, qui aderani, de preedicla sessiene ijiie-
    m LIBER.DE COBPORE ET SANGUINECHRISTI, 406
    rerentur, ille coactus est jam celare non valens. Cur, A non reete credens, mihi tainen sc commendavit.
    inquit, affligilis cor meum? An non videtis viriutem Quia igilur hpc facere pnesumpsisli, nunquam in
    igneam, quoe emicat in solio ipso, et spirilum coru- meam basilicam ingressum deinceps habebis. Qucd
    scare noii cernilis? Cumque omnes demisso capile ita factum est. (juotiescunqueenim voluissetB. Joan-
    tantam rem audienles conlicuissent, ille subjunxit: nis oraculum ingredi, stalim velut a validissimo pu-
    Credite mihi, filioli, si videretis' quae video, tunc gili guttur ejus feriretur, sic subito retro ruebat im-
    agnosceretis qualisest sacefdotalis virlus,et qualis pulsus. Si ergo pro reyerentia sancti loci contra vio-
    gralia iu ipsis habitat, ad cujus majeslatis praesen- latorem sepulcri illius hoereticiS, Joannes indigna-
    iiam ego lerritus in eadem cathedra sedere npn au- lus <3Stjquantum putrfs, et Deus el saneti ejus ira-
    deo. Qup excmplo, si bene consider.etur, cum liinc scuntur adyersus quemqtiam, qui sancla lpca quoli-
    admodura contemptores lenreri possent, lum quoqtie bet modp eommaculat?
    ipsi sessores non mediocriler conlremiscunt.. ICAP.LXyiH. — lncipil epistola Augustini ad Auxi-
    iium .episcppumpro causa injustw excommunica-
    C*P. LXVI. -^ Quamgrave peccatum sit sacra loca lionis (12).
    temerare, vet aliqua sorde polluere.
    CAP. LXlX. —Item capitula ad eamdem rem per-
    Quidam vanus, nomine Ratheritis, ad quoddam B: . HinenliaB. Augustinus (13).
    monaslerjum .metu inimicorum confugerat, qui in CAP.LiX. — De sacramento-baptwnatis B. Ambro-
    cella, quse ecclesiae adhaeret, nocle dormiens ,cu_m sins (14).
    uxorem suam cognoscere tentaret, ita sjcut canis ei Ubi non est plenum baptisinalis sacramentuni,
    adhaesit, ut nullatenus ab ea diyelli posset. Cum igi- nec principium, vel species aliqua baplismalis aesti-
    tur ita tuncse leneri sensisset, subclamavil. Rnmer malur, elc.
    sublalus increbuit. Accurrerunl emnes. Illi tani Definilio brevis de eucharistia.
    inolu quam verecundia..cpnfusimonacliosvocari ie-
    Accepit itaque Chfislus carnem noslram non
    cere. Qiianta potuernnt munera locp sancto dedcre.
    sed naturalem, ergo et iipslra caro.
    Cum diu a nionachis esset oratum, dimissi siini. pliantasticam,
    iiaturalis, unde sumpta esl illa. Sed et illa nalura-
    Sicut autem ipsa res edocet, complexus conjugum,
    lis, quee uniret utrasque, et faceret connaturales
    quia licitum eral, lemporaliter punitus est ob illici- ut ait quidam Sapiens,
    lam sacri loci, ubi gerebatur, proesumpiionem. At connaluralis et ipsa. Sed,
    non ob boc pltires carnes, yel corpora, sicul nee.
    yero incestorum reatus in sanclis ipcis patratus-ob sed unum licet ofteratur a.
    hoc in pfaesenti minime'plerumqtie plectitur, quia mulla strht saerifieia,
    r nioitis' per loca diversa et tempora. Quia divinitas
    iantus est, ut non transitoria, sed aelerna ultione et omnia replct.et lotaubi-
    fbriri deheat. E contra yero quanlum sacri loci re- Verbi Dei, quaeunacst
    que est, ipsa facit, ut non sint plura sacrificia, sed
    yerenlia prosit, hoc saltem yalet exemplo pervideri.
    unum, licet a multis offeratur, ,et sit unum corpus
    CAP.LXVII. — De quodam latrone in ccemeterio Chrisli cnm illo, quod suscepil dc titero vjrginali.
    S. Joanhis apostoli. Vere eleiijm, et incunctanter cfedendum in ipsa im-
    Quidam rex Langobardorum, sicut in ejus gentis molalionis hora ad sacerdolis precem ccelosaperiri,
    Historia legituf, in ccemeterip cujusdam ecclesiee et illud angelico ministerio.in sublimidepoftari al-
    S. Jeannis sepeliri se fecit, haereticus tamen perse- lari, quod est ipse Christus, qui. ejt ponlifex et.ho-
    veravil. Cujus tumolum quidam fur ieffringens,or- stia contaclusque illius ununifieri. Q quales, ut ait
    namenta, ctim quibus rex sepultus fuerat, asportavil. S. Basilius, oportet sacerdolis esse manus tantarum
    Eideni vero S. Joannes per visionem dixil: Cur au- rcruro minislras, queecommmiem Dominum ange-
    ;sus es corpiis jslitis hominis contingerel' fuerit licet n lico ilerum reveclo ofliciosubinde conligerunt!
    (12) VLIeinter epistolas S. Augiistini. (14) Vide S. Ambrosium, lib. i De " Spirilu
    " sancto,
    (15) Videibid. c.,5- '.'.'
    407 S. DUNSTANUSARCHIEP. CANTUAR. 4)8

    ANNODOMINIDCCCCLXXXyiH.

    SANCTUS DUNSTANUS

    ARCMEPISCOPUS CANTUARIENSIS.

    VITA SANCTI DUNSTANI


    AVCTORE OSBERNO CANTUARIENSI MONACIIO

    (Apud Mabill., Acla sanctorum ordinis S. Benedicti, Swculi V, pag. 654.)

    >BSERVATIONES VWMVIM.

    1. Inter eximios AnglicanoeEcclesioeper saeculumA. csto Prdlogiis, Albrico seu Aifrico Elfricove al.erG
    x ponlifices nescio an piimum locnm- meretur S. posl Dunstanum Canltiaiiensi archiepiscopo nuncu-
    Dunslanus, quem egregia viloesanctitas, aitBaronius, palus in liiinc modum : « Perprudenli domino Ar-
    sacerdotalis iitimola conslanlia, claritudo miraculo- conli Albrico , oinniuin extimtis sacerdottim B. vi-
    ruin, et omnia Spiritus sancti charismala illustra- lisque Saxonum indigena, alla polorum gaudia.Te
    runl, quibus eliarn adde splendorem natalium. Inde quidem, paslor proecelse, ob enormitalem divulgatae
    in ejus laudeS quasi certatim exctirrunl Britannioe peritiae, perque magnificam placidam privilegii di-
    insulai scriplores, oequales, suppares , suhsequentes gnitatem, ad insuperabilem mihi tuitioneni caeteros
    ac recentiores. Ex aeqttalibus« alii, teste Osberno, quosque, quamvis sinl doclrina perspicui, exeipieri-
    etsi satis eleganler, non tamen satis tliligenlcr, sed dam secernam, qui quodam luculenlo compelentis
    quantum ad nocturnuin festiviiaiis olficium saiis facundiie calamo , deceniis xdilui, alini scilicet
    essejudicantes , sermocinandi ad populum modo Dunstani, merila monumenla prolelare conarer, in
    scripsere. Alii-autem dum niinis diligenter, quem- incceplagloriosoevitee ipsitis procemia omneiii hujus
    admo.dum quoeque res acla sil, explicare conaren- optisculi difflnitiohein degeneri .vitiorum stylo , ut
    lur, eleganliam perdidernnt, atqtie in illud dicendi cernis, altaminando fcedarem. Quapropter primus
    genus, qtiod suflultum Romanae princeps cloquenlioe proe coeteris hujuscemodi dedecus palula prolesta-
    vccat, inciderunl. Qui vero in ulraqtie patie dicendi tione luoe serenitati profiteor , meqtie adco more
    elaboraverunl, ut essenl feslivi pariter atqne seciin- aligerorum, qtii. se priusquam -professionis vocem
    dum geslas res bene ordinati; horum scripla in illo cmittan(, alarum plausibus flagellare videntur,
    incendio consumpta sunl.quod ante hos annos sancta n£ propriis verborum verberibus, tuis provPluttisgehi-
    Dorobernensis ccclesia cu.inmagno suaruin rerum bus, exonerans afiligo, » eic. Hic ille stylus boni
    delrimento perpessa fuisse dignoscitur. » Triplex oratoris, quem esse Bridfertlmm ccenobiiRamesien-
    istius ecclesia inccndium commemorat Gervasius. sis monachum conjicio, tum ex B littera nominis
    Prinium, « quando bealus niariyr Eifegtts a Danis initiali, quam proefert Vetlastinus codex, lum ex
    captus est et maiiyrio co-ronalus » (nempe anno eelate Bridferthi, quem Abbonis. discipulum fuisse
    1020). « Secundum , cum Lanfrancus Cadomensis Pilseus tradit, atqne sub anntim 980 vixisse. Cerle
    abbas arcbiepiscopatum Cantuarieiisis Ecclesiae quisquis ille est B. hujus stribiliginis auclor, Dun-
    suscepit regenduui. » (id est anno 1070) « Tertium slano sequalem fuisse inleUigilur ex bis verbis qiise
    vero teinpore Richardi archiepiscopi et Odonis sub finem vitae legttntur. « iEquum tamen esse
    sallitn quee vel egomet vidi, vcl au-
    prioris. » Scilicet anno 974, quod poslremnm- Ger- arbitror, ut ea admoniiione
    vasius Dorobernensis monachus graphice depingit. divi, justa Dei stimulalus proposse cha-
    De secundo inlelligendus esl Osliernus , qucm sub lilalis enodem.-» Denique scripsil sub _Elfrico ar-
    Lanfranco flornisse constal. Subdil Osbernus post chiepiscopo , qtii anno a Dunslani obitu secundo
    preemissa : ..Sedabhis, inquiunt, aliqua in pa- Cantuariensi Ecclesiae preeesseccepil. Unde non est
    iriuni, id est Anglicum sermonem, translata super- conlemnenda ejus auclorilas in singularibus faclis
    siinl: ex quibus vel id petimus elicere, et in Latin.am exponeiidis, qu:e a!>eoidentidem muluabimur, et
    denuo linguam transferre. i in nolulas referemus. Redeo ad _£lfricum archi-
    2. Ex omnibus crgo scriplis quae de Dunslano episcopum.qttem Gervasins lertium a Dunstanocon-
    statini post ejus mortem conditasunt, supererant r^( sliluit, nempe post Alhelgarum et Siiicium : Wil-
    tanltim Osberno scribente priini ac secundi generis lelmus .Malmesburiensis Ethelgaro, quem anno uno
    lucubrationes, quee vel ad noclurnum oflicium ser- sedisse dicit, proxime substituit. Undemirari subit,
    mocinandi modo ; vel ineleganter, tametsi accurate, Godwiniim ila fuisse liallucinaluni.ut dical Alfricum
    faclae fuerant; queevero accurale siniul ct eleganter a Willehno praelermissum in suo archiepiscoporuin
    scriptsc, eas secuiiduin illnd Dorobernensis ecciesioe Canltiaiieiisiuni catalogo. Willclmi hoecverba sunl:
    incendimn consuinpserat. Secundi generis auclorem « Hoc de medio facto, scilicet Etbelgaro, sedit anms
    reperi in ms. codice lr.onasterii Vedaslini apud xi Wiltuiiensiiim prius episcopus iElfricus, qtii et
    Atrebates, cujus auctoris scriplio adeo salebris anle abbas Abenrionensisftieral. De quo quod qui-
    seatet, ut mihi luce indigna yidealur : niaxime cuni dam dicunl, eum Cantuariee monaclios prolurbatis
    non inlegra, sed mulila sit in codice Vedastino, qui clericis posuisse , verisimile non videtttr. Constat
    in obilu Dunslani deficit. Ejus orationis spccimen enim roonachos in ecclesia sancli Salvatoris fuisse
    409 VITA. — MONITUM. 410
    a -lempore Laurentii"archieplscopi, qui primus bea- A lola insula posl regem Alfreflumexeitator mirificus|;
    lissimo AugusiiifO
    " successit, etc. » « Post eum Si- ipse fegaliuiii locorum reparator munificus : in re-
    ricius, etc. » ges el delinquentes insonare.terribiie ; pauperes ct
    5. Posl B. Vitte S, Dunslani primarium scripto- inediocres juste sustentare, in tanlum et ih frivolis
    rem, nullum reperio ante Osbernnm Cantuariensem pacis sequax : ut qtiia compalriotee in tabernis coh-
    monaciium, de quo ita Willelmus in lib. de Regibus venienles,.jamque lemulenii pro modo bibendi con-
    Anglofum, cap. 8,ubi de Dunsiano : « Pluia et nort tenderent, ipse clavos argeiiteos vel aureos vasis
    contemneiida de viro volenlem dicere revocat Can- flffigij.tisserit, ul duin inetam suam quisque cognos-
    ttiariae canlor Osbernus, qui ejus Vilam Romana. ceret, non plus siibserviente verecundia vel ipse
    elegantia composuit, nulli nostro leinpore stylp se- appeleret, vel aliuni appelere cogeret. » Hocposlre-
    cundus ,. musica certe omnium sine conlroversia mmn in Dnnsiaiii Aclis non legitur, sed zelus ejus
    primus. » Osberni lucubraijonem , non eam esse contra- delinquentes inde maxime illustratur. Hic
    quae a Surio edita est, tametsi aBaronio aliisque quid regalibus lbcis, id esl monasleriis, quid arlibus
    sub Osberni nomine laudala, sed eam esse conslat reparandis coiituleril, paueis iiivesligandum;
    quam nunc primum damus ex ms, codice Thuano. lucem prodiil, usque
    7., Cii.mDtinstanusin A,rigli_e
    Colberlino, in quo exslant Osberni -libelli duo, unus adeo menacliisiims defecerat a tempore Danorura ,
    de Vita, aitcr de Miraculis S. Dnnstani. Hofuni ut yix in paucissimis ccenobiisvila nionaslica reli-
    libelliim stylns apprinie respondet elogio, qnod Wil- qiia esset.'« Nondum in Anglia , inquit Osbernus
    lelmus auctori tribuit. Osbemum porro stib Lau- mini. 6, commu.nisVUOB ratio coteliainr, non usus
    franco archiepiscopo floruisse intelligitur ex lihro r. deserendi proprias voluiitaleshoininibusaffectabatur.
    Miraculoruni, nbi, jubente Lanfranco, pradicalionis Abbalis nomeii vix qujsqilam andierat; convehltis
    ofliciiiineiiam obiisse (iicitur.',Huiicscnptwem Vilw .monachoriim vix quisqttam satis noverat : sed cui
    venerabilis appellat Willelmus in lib. n, de Pbnli- ibrte id voluntatis eral,; in percgrinam vellel tians-
    ficibusAnglorum,cap. 2, ubi lotidem cjus v.er!iade sigere.viiam, is niodo solus, mbdo paucis ejusdem
    Algaro refert _ qualia hic habet in sequenlis libri propositi coiniiatus, palrios fines egrediebatur. » Id
    nitm. 41. ila explical Osberniis ipse in Vila S. Odonis archi-
    4. Alinm rertim a S. Dunslaiiogestar.iim prsrco- cpiscopi, utdicat, « studinm religionis ob mulii-
    nem Surius exhibtiit stib nomine Osberli monaclii plices diversorum cventuuui casiis usqueqiiaque ccc-
    Cantuariensrs. Sed vereor ne. (ut Triihemius) pro pisse defervere, »ob idque Odonema Eioriacensibus
    Osberno ingesserii nomen Osberli, eique iribuerit posluiasse sanctee religionis habitum. Perseverabat
    Vitam ab se editam, quoniam Vitae S. Dunstani tainen qttibusdam in locis nionaslici slatus nomen,
    seriptorem Oshernum.ex Willelnio afiisque forsan nempe (ut Crulandense monasterium aliaque omit-
    didiceral. Osbertiim tamen appellabimus lranc au- taui) Cantuariee in ecclesia caibedrali, qiiod diserte
    ctorem , non Osbernum ut Machcnvius et pleriqpe atteslaiur Gervasius ejus loci monachus,'qtii relatis
    alii perperam, exislimantes eum non alium esse ab Osbcrni verbis Caniuarieiisem ecclesiam excipit.
    Osberno, quem apud Willelmum Iegcrant. Osbertum Sed ita eo in loco deformata erat religio, tit monachi
    vero, seu quisquis est Vitoe Surianse auctor , non more comitum polius quaminonachorum ibi vivcrcnt,
    arino 1020, ut apud Surium legitur, sed poliii& teste Osberlo in Miraculis S. Dtinstani. Coetera fere
    annp 1120 scripsisse intelligimus ex libro Miracu-„ Ioca occupabant clerici vita? soliilioris': quoe cliidcs
    lorum ab eodem cpndito, el a Surio multis omjssis ^ iion solum Danis tribuenda est, sed ctiam Edvviofla-
    jjj compendiumredaclo, qnem integrum ex ms. co- giosisissimoregi, qui in Diinstanrodium monachos
    dice Compendieiisi habtiimus. ln eo siquidem libro e ccenobiisdeturbavit. De Malmesburiensi auctorem
    mentio fit de nonnullis rebus tempore S. Anseliui habemus W.ilielmum loci monachum in lib. u de
    patratis, quas suo loco referemus, conlenti ea pro- Regibus, cap. 7 : « Ipsum Duiistanum monachorum
    ferre , quae apud Osbernum aut non ita explicata principem in Flamlriam propeliil. Ea teihpestale
    habentur, aut peniius desideranlur. Hunc autem facies inonachoruiii fceda et miscrabilis ei'at. Nam
    librum ejusdem esse aucloris persuadet brevis pro- et. Malmesburiense ccenobium, plusquara ducenlis
    logus, quein-eipreefixum in consequentibus leges. - sepluagiiilaaiinisanionacliisinliabitatuni, clericorum
    5. Proeter hos auctofes, quidatasingulari opera de slabultun fecit. » Non tulil haiic cladem Duiislaiius,
    S. J)unstano scripsere, inveniunlur "eliani alii qui qiiin ab exsilio revocalus• fugientein religionem in
    salis prolixe tie eo egerunt. Hos inter praecipuisiint claustra i-evocavit.-Quade re ila Osbernus : « Aucta
    ex antiquis Willelmus Malniesbtiriensis in libris esl religio- per Angliam in tantum, ut quadraginta
    tum.de Regibus , tum de Pontificibus Anglorum ; ct octo nioiiasteria monacbis veVsanclimonialibus
    Gervasius Dorobernensis monaciius in libro deActi: iuslituefeniur, cooperantibus beato Dunstano in lio.c
    bus pontificum Canluarieiisum; Rogerius Hovedenus viris venerabilibus. Oswaldo videlicet, qui primo
    in parle priori Annalium; jElredus abbas Rieyal- Wigoniiensis, poslca fuit episcopus Eboracensis, e't
    lensis; Joannes Bromtontis; ex.chronologis, Saxo- AtlieJwoldoepiscopoWintoniensi. » Qtiorum acta hic
    nicus posl Bedam ; MallboeiisWestnionasteriensis , . cpnsule. Ejus rei gratia edila est Eadgari regis no-
    Triiheinius in lib. iu el iv de Viris illusiribus ord, D mine, Ditnstano haud dnbie procurante, iino ct
    S. Benedicti : ex recehtioribus scriploribus Baro- dictantc, Concordia de unifoiini ritu servando-in
    nius, Harpsfeldius, Thonias Macheuvius, et pleriqtie ni.pnaste.riis oinnibus AnglicaniS, quae ad quinqua-
    omnes bistorici Anglicani.Falsus esl Dilinarus, qni gena-fiiunnuineruni adaugcfe pius rex volebat, cujus
    DunstanumcUm Elfego ejus «uccessore quarto con- iei pnccipiuis incenlor fuit Duhstanus.' Hoec Con-
    fudit in Chronici lib. vii. cordia iniegfa exstal aptid Cleroenlem Rainerum in
    6. « Dunstanus, » teste Willelmo inr lib. u dc re- Appeiitlicispag. 77, et apud Seldeiium imperfecta.
    gibus Anglorum, cap. 8, » prius abJws filastoniae, • H. Et qtiidem in priniis Glastoniense seu Glesto-
    postea episcoptis Wigornire, » lurii simul Londi- niense nioiiaSleritim, ubi prius solitafiani vitam
    nensis,« mox archiepiscopusCanluarioe, multaein sae- dnxciat vir sanclus, poslliroinio restituit riibnacliis.
    culo potentiee, magnoeapud Deum gra.iae,.illic Mar- Nani aiitea Glestonia rfegalibii.s stipendiis addicta ,
    tham, isthic exbibebat Maiiam. » Quod praeter scila nronasiicae religionis prorsus erat ignara, » leste
    canonum de sede in sedein lianslatus, quod sjmul Osberno num. OVLbcus est apud Westsaxones in
    \yigornienseni et Londineiiscm cathedram occujia- episcopatu.'Willensi, pago Sonierseteiisi, qiii tres
    vit, id non viri optimi cupidilati aut ambilioni, sed yirofuin abbatias habebal, Glasioniensem, Atlelin-
    exiniia. ejussanciitali, regum uigentissimoe volun- gensem,-et Miclaniensem. De his agit Willelinus. in
    tati, alque adeo EcclesioeAijglicana. necessiiati tri- lib. n de Ponlificibtis Anglorum, cap. 5, et deGla-
    buejidum cst, facltimque reptignanle semper Dun- " stpiiiensi qtiidem in' liunc medum : « GiastPiua csi
    stano, « Ipse, addit Willelimis, arliuni libcralium in viila, in quodam rcccssu paluslri posita, queetamen
    411 S. DUNSTANUSARCIHEP.CANTUAR. 412
    et xqno pcde adilnr, nec silu, nec amoenilale de- A. que capita vehemenli lapsu in terram corruit : lan-
    lectabilis. Ibi primo rex Ina consilio bealissirni tumque langens capillos utriusque capitis, nulltim
    Aldelmimonaslerium aedificavit,mulla illucpraedia, eorum laesit. Quem, ni fallor, ille malignuscujnsque
    queehodiequc nominantur, largilus. Et varia quidem jusli opcris inimicusex-improbUatissuae jaculis fu-
    vicissitudine temporum, sed indeficientibtissucces- riendo dejccil, quasi geminam iram in utrisqtie fo-
    sionibus , congregationibusmoiiachortim splenduit ret iiltnriis."» Haec referenda duxi hoc loco, quod
    locus tisque ad Danorumsub Elfredo rege adven- apud Osbernuro*elOsberliimdesiderehlur.
    iinn. Tuiic enim, ut ceetera, desolalus , aliquaniis ! 10. Simile quiddam ipsi Dunslanoitem accidit in
    annis nolos desideravil incolas.Porro quidquidturbo funere cujusdam fratrjs sui gefmani, cni curam
    bcHorum oblriverat, reparavit egregie Dunslaniis, Glestoniensisrei faniiliaris ipse abbas coinmiseral.
    qui prius eo loci vitam solilariain. nionachiis acti- « Erat namque (sic narrat B.) htiic eidem yero Dei
    tnrat. Posttr.odo vero liberaliiate regis Edinundi ex humana parentum propagalione quid.auigerma-
    pninia quondam appendicia, et iis mulio plura iitts frater, nomine Wtilwinus, quem sibi forinsecus
    iiactus, abbaliam composuil, qualis nunquam in in villariim suaruni negbliis potenlemprappositum,
    Anglia sil, fnefilve, » elc. Milloquaede Glastonia ne vel ipse vel qiiispiam ox mbnastica professione
    dicunlur in MonasticoAnglicano; sed ViloeDuiislani foris vagareliirinepla rei ssecularisdiscursione, con-
    scriptor B. nonnulla addil hoc loco niinime preeter- siiluit. Ilic nempepost emensurii'lemporis sui spa-
    initlenda : « Erat autem quaedamregalis in confinio liuni lelbali' conditione praeyentus, tempofalemne-
    ejusdem proefati viri (Heorstani Dumtani vatris) in- cem ohiendosubibat. Hac de caitsa'conligit omnes
    sula, anliqub vicinorum vocabulo Gleslonianuncu- jjB praescripli lempli monachosad' funus ipsius exisse,
    jiata, latis locoruni.dimensa finibus, piscosis aqtiis nullumque, exceploabbalesolo parvoquescholasjico,
    siagnans, alqtie circumdala fluminibus, el plurimis qui postea pontifex effectr.s hoecnobis intimavit,
    humanae indigentiaeapla usibtis, atque sacris (quod domi remansisse, ut cum sacris cxsequiis exanime
    inaxiinum est) dicata muneribus. ln ea siquidem corpus ad monasteiiimi, qno lumulatnruriierat, per-
    ipsius loci primi calholicaelegis neophylaeantiquam ducerent. Inlerea abbas cutneodem scholastico am-
    peo dictante reppererunt ecclesiam, nulla hominum bulabal ad videndum, ut aulumo, si jamfratres cum
    arle constructam , imo hiimaneesaltiti coelilus pa- defuncti corpusculopropinquassent : et dum semp.er
    ratam : quahi postmodum ipse ccelorum fabricalor ex more psallenles incederent, venit ex imprpviso
    multis miraculofum geslis mullisqiie mysteriorunj ullra amiqiiam ccclesiam quoddam missile saxum
    virliiiibns hanc sibi sanciacquegenilrici suee Mariae veheme.ntivolatticonansbeali Patris captit collidere:
    consecralani fore \id est esse] demonslravit. Huic sed Deo defendenle nequibal. Verumlamenpileum,
    eliam aliud addiderunl oratorium , qnod Christo qtto,caput velabat, prbcul quasi pefticain unam a
    ejusque. sancto apostolo dedicavenint.... Contigit capile dectissumprpjecii. Qni conversus dixit secum
    crgo hujuscemodicausispraedicium virum lieorsta- incedenti scholastico: Accelera ergo, el cape quan-
    ntnn, coniilante secum beato puero Dtnislano,trans- lociiishocrolabilesaxum, ttl deferas euni conspicien-
    irc Glesloniam: el cum inibi causa oraiionis per- dtim ad ine. Qtiod cuin ille nimis ponderosum ex
    lioclareul, ecce suavissimi soporis felicem obtexit jussu Patris vix elcvando reveheret, ait venerandus
    pausalio puerum, viditque menlis excessu quemdam pater.Dunslantis : 0 adversans inimice, jam diti ex
    senem niveo candore vestilum, peramcena se sacri r, indtistria maligna Imjiis mibi lapidis iciuni insidians
    lempli atria diiceiuem, ac monaslica oedificia,quee proeparabas.Non eniin erat lestinioniiiiiiniultorum
    post per ejus pasioralum oedilicanda fueranl, de- linjusmodilapides admoduroniagnos vel modicos in
    inonsiranlem, e.oordiiie quo nunc slalula referuntur his Sunierseiensium finibus [reperiri] nisi forle in
    fuisse. » Confcr sequentein Vitam. quibuslibel lapideisoperibus. El idcirco palam pa-
    9. Praeterea , quiiiqiie alia monasteria Dunstanus luit de ctijns improba manti emissus prosiluit. Ve-
    erexit ex rebus quae sibi ex haereditaieobvenerant, rnmlameii posthxcjussit ipsum saxum, licet in sui
    apud Osbernum nuin. 16, Ad ltaec monacbos in delrimenlum missum fuissel, custodiae invectum
    Novomonaslcrio Wiiiioniensi insliluendi auclor fuit quasi pro testimoiiioreservari. » Haecreferre quod-
    Dunslanus.iil dictiiiheslsiiperius in actis S. jElhel- dam operaepretittm duxi, tum ut Dunstani catilio
    woldi, quaelii consule. .Atqiiead Dttnslamimpertinel pro monachis appareat, quos a saecularibusnegotiis-
    jil quod de cnjusdam Wiiiloniensisecclesieededica- liberos curabat : lum ul noltts liat ejus frater Wlf-
    ijone legimus apud B. : « Interea religiosi Winto- winus, de qno nullaalibi mentio. Habemus itaque
    niensium cives invilaverunt eumdem Dei ponlificem regale Duiisiani geims, palrem Herstanum, malrem
    ad quamdam novae ecclesiaededicationem, quam in Kynedridam, fralrcm Wllwiiium , palrnum Alhel-
    suacivilalc Winlonia, qua regimenpreestilattisipse mum ponlificem Cantuariensem, el consangnineum
    lenebal, pro summi Numinis reverenlia condiderant Cynewiumepiscopum.
    in parte nieridiana popularisplateee,'quae nunc ec- H.-Ilis omnibus monasterlis addendum occiden-
    clesia occidentali parte omnibus ecclesiis vicinior tale S. Petri apud Lundoniam. Dunstanus quippc
    perhibelur esse. In cnjiis consecralione adfuit inler n" cum ibi arcliiepiscopttsessel, « abbalem apud Wesl-
    alios plures cttm pontifice etiam Dunsianus cum monaslerium fecerat Wlfinuin, »lesle WillelmoMal-
    proecipuisunus : qua dedicata, coegerunt more hu- mesburiensi in lib. n ubi de Episcopis Schireburnen-
    inanUalis virum vener-andumcum suis ad parata sibus, « instrucloadduodccim monachos ccenobiolo,
    charitalis coiivivia laetum diem pro tanti viri vene- ubi quondamMellilns ecclesiam » S. Petro fecerat.
    ratione proqiie consecraiionis ducenles celebriLite. 12. Non solum porro rem monasticam, sed eliam
    Ponlifcx aiitcm post gratiarum aclionem, cum suisi litlerariam in Anglia restituit Dunstanus, conleslanic
    iinmincnie jam nocte surrexit, et data benediclione• non solum..Willelmo, sed etiam jElfrico apud Spel-
    ad propria remeavit. El venerunt incedentes perf mannum in tomo I Conciliorum pag. 618, ubi legi-
    viamad ecclesiambealopapaeGregorio consecratam:: tur a lempore jElfridi regis usque adeo -litlerarum
    ibique stibsistensepiscopus dixit 15.Dunslano: Com- studium defecisse, « u.l sacerdos nullus Anglicusepi-
    pleanius hie apud oraloriuiri sancti Patris nostrii stolam nossel vel Latine edcre, vel e Latino inter-
    Grcgorii nostram Completorii horam. Et accesse- prelari, usque dum arcbiepiscopusCantuariaeDun-
    riinl post voces orationum , jungentes capita sua inl slaiius cl cpiscopus yEhtelwoldushanc in monaste-
    ununi, quo cohfessionessuas solila consueludinevi- riis resiiscitarent cogniiionem. » Plura el Dunstanus
    cissim proderent. » Nolandus hic locus de confes- ipse scripsisse dicilur apud Pitsenm, nempeformulas
    sione ad Complelorium: « Qua-peracla, dum dare- benediclionumarcliiepiscopalium.,traclatum parvum
    iiifabepiscopodeliclorumremissio, lapis permagnuss in reglilamS. Behedicti, item De regula vitwmona-
    ab alto aere iirnit, el parcente Doniinointer ulrius- sticw librum unum.Ad hxc, Conlramalossaccrdotes,
    413 yiTA.—OSBIERN.EPIST. 414
    de Eucharistia, De decimis, -De occulla philosophia, A _ lelmuro non reperio. Quidqijid sit; eam integram lnc
    De ordinalione cleri, epistotasvarias, quarum nohnulloe referimus ex membraneo codice, maxime cumnec in
    adversus jEdwinum; quaeomnia tilpro veris habean- nova Gonciliorum edilione integra reperiatur. (Pri-
    tnr, irapefare' nolini, sed tamen quaedamvera esse vilegiumhocrequire inler epislplasJoannis XII1, Pa-
    fatenduai esl. Et primo quidem ipsjus felus est De- trologiw lomo CY;)
    crettim.pro concordia seu uniformi vivendi ratione 13. Postrerao in iegibus ecclesiiasticisCanuti regjs
    monachorum , sub nomine Eadgari regis conditum, amio 1032 editis fesium sancli Dunstani xiv Kal.
    de quo superiusnuhi. 7, etforsan is estliber.deregula Junii praecipitur, cap. 24. Ejusdem memoria est in
    vitw monaslicwa Pitseo laudatus. Deinde certum est Martyrolpgiis exindp editis. Hic ex Harpsfeldio mo-
    qupd dp eo legituf ih sequenlis Vitaeniim. 54, nempe .nendus lectpr, ut si forte incjdat. in commentilia
    ipsnm vacasse non solum l.eclioni, sed etiam codici- (sie ipse vocat) illa scripta, quibus significatur reli-
    biis emendandis; quoin genere sancti Benedicli Re- quias beati Dunslania Caiiluaria Glasconiamdelatas
    gulae operam impendit. Ex ejus epistolis unam inve- ad annum Doihinj 1012, ut ne fapile circumveniatur.
    nimus WlfflnoWigPrhieiiSiepiscopo script-m, qiinm Eadmerum quippe- in Vita sancti Ariselmicomraen-
    damus infra ex ms. Pontificali anie annos sexcenlos ium illud prorsus cxplodere, scribentem se puero
    scripto, qupd modo penes eruditissimum Anlonium corpns sancli Diinstani inyentum cum tiara, aniiulo,
    Faufurii doctorem ac socium Sprhonicum servatur. pallio, et aliis ponlificiis ornamentis, el lamina
    Eidem Pontificali praemi.sa esl Joanriis papae Xlil piumbea, quee declarabat illius esse cOrpns: illud-
    episloIaDunstano inscripta pro pallio ; cujus titulus que in novam a Lanfranco exslructam basilicam
    in, ms. codice observandus est. Sic autem habet: B ] illalum. Denique anno 1508 Guillelmum Waraha-
    Incipii epislola privilegii, quam jubehte Joanne papa muni archiep.iscopiimcurasse aperiri sepulcrtim, in
    suscepta benediclioneab eo Dunsidn archiqpiscbpusd quo capul cuni omnibus ossibus et praodiclalaniina
    suis manibus accepit, sed pallium u suis mani- repertum est. Anselinus pjaro de-sancto Dunstano
    bus non accepit, sed eo jubente ~aballare sancli orationem compbsuitcum recordatiohe niifaculorum
    Pelri dpostoli. Hanc epistolam Baroniusparlim edi- ejns, quoeexstat in nova editione, pag. 297. Nunc
    dit ex Willelmi Malinesbtrriensislibro (uli ad mafgj- tcmpus est ut Osbernum audiamus.
    nem nolat) de Pontificibus : quam lamen apud Wii-

    OSBERNI EPISTOLA SEU PRiEFATIO.

    .Occasio scribendi post alios. jene ordinsli, hornni scrjpla in illo jncendio con-
    I. Universis catholicee malris Ecclesiaefiliis con- sumpta suntj qttod anle hos annos sancla Dorober<-
    frater eorum, per eam quae in Christo est regene- nensis Ecclesia cum magno suarum rerum delri-
    rationem, OSBEBNUS pacem bonam ac perpetuam sa- mettlo perpessa luisse dignoscitur. Sed ab his, in-r
    lutem. .
    p quiunt, aliqua in patrium, id.est Anglicimisermo-
    Multorum saepe ac venerabilium Palrum vene- nem, translala supersunt : ex quibus vel id petimus
    randa mihi aucloritas imminuit, ut vitam magnifici elicere, et in Latinam denuo poteris linguam, Deo
    Patris Dunstani litlerarum monimenlis tradere, suffragante, transferre.
    atque ad Dei laudem hominuroque ulilitatem Eccle- Attdoris modestia. Operis divisio.
    siaedebefem auribus insinuare. Quibus dum ego pro 2. Ilaque his sive ralio.nibus, sive ralionum aucto,-
    facienda excusatione illud et verum obtenderepi esse, ribus ad scribendum Iradtictus, malebam ^ilienoe
    plura a plerisque non ignobilis iisqiiequaque scien- volunlati bene dicendo oblemperare, quam propriae
    .liaeviris de hac re conscripta, vererique nie homi- serviens volunlati a heiie dicendo teinpefarc. Verum
    num reprehensiones, qui forte mimos nos aut certe ad hoc audieridum nbn sine quadam pudoris sufiii-
    iemerarios.vocare possent, dum non tam nihil satis sione accedo, propterea quod omniuni bra in-me
    nos habere, quam nihil nobis satis esse posse con- esse exislimo, veluli in hbminem more Laelii novas
    lenderent: contra illi magis nihil salis se habere, dicendi viclorias pollicentem, et quasi ea qiiae ab
    quaninihil satis esse posse retulerunt, et hoc pro_ aliis commode dicta sunt commodius se diclurum
    babilibus raliQiium firmamentis velle se aslruere praesumciilem.Sed ego neque illos roinus commode
    dixerunt. Nam eorum, inquiunt, quorum praccipuam T) dixisse reprehendo, neque me commodius dicturum
    intPrfuit hujus rei diligentiam habere, alii, elsi sa- promilto ; sed sive id digniim fuerit, sive protania
    lis eleganter, non taraen .salis diKgenler, sed quan- rerum maleria digno conlrariuro, quod intendo itlo-
    lum ad nocturnum fcslivitatis officium salis esse ruro meritis aut' culpae ascribo, quorum imperio
    judicavere, sermocinandi ,ad popiiliim modo scri- atque imporlunilale viclus haec.scribo. Quamvis ct
    psere; alii autem dum nimis dijigenter, quemad- mea voluntas tanlum devolionis erga eumdem pa-
    modum quaeque res acta sit explicare conarenlur, trem el dominum noslrum obtinere debcat, ut si
    eleganliamperdiderunt, atqtie in illud dicendi genus, nulli vellenl isla. a me expetere, ego pro persona
    qnod suffultum Romanaeprinceps eloquentiaevocat, mea hon dubitarem ingerere. Ita namque cum in
    incideruni, quod facilius leedium legentibus quam aliosme vidente, lum in meipsum me scntiente ejus
    aliquod audienlibus emolumentum gignere consue- merita valuere. Sed non fuit consilium quid vel in
    vit. Qui vero in.ulraqiieparte dicendi elaboraverunt, alios me videnle, vel in meipsum me sentiente hoc
    ul esserit festivi pariter atque secundtim geslas res in libello dicere; in alip vero qui designis ad se-
    415 S. DUNSTANUSARCHIEP. CANTUAR; 416
    ptilcrum ejus perpelralis scribetur, dicere consilium t\ omnibus his quas ita fuere mirabilia, ut infidelibus
    ftiit. Nunc aulem primordia nalivitatis ejus, proces- videantur incredibil.ia.Ac me quidem his enarrandis
    sum aetatis cum augmento gratiae cceleslis, commu- imparem scio, sed in ejus noniine in quem ipse lide-
    tationem mortalis saeculipro immoiialitate oclerni liler credidit, et cui ipse fidele pperis ministefium
    saeculiquain verissiroe conabor absolvere, omissis exhibuit, ista aggredi lentabo.

    INGIPIT VITA SANGTI DUNSTANI

    CANTUARIENSISARCHIEPISCOPIET CONFESSORIS(XIV KAL. JUNII).

    Dunstani parentes nobilesac pii. ]B solverat, jam quemadraoduinpuerum Jesiim ih tem-


    ' 3.
    Regnante magriificoAnglorum rege Ethelesla- plum parentes inducerent recilari cceperat, cum re-
    no, anno (1) quidem imperii ejus prinio, advpnlus pente majestas Domini-in templo apparuit, quoe
    vero-Anglo.riijii in Britanniam xpiadringenlesimo omnia omniiim luminaria exstinxit lotamque domum
    nonagesinio septimo, cum idem rex, hoslibus cir- lenelirosa caligine obtexit. Hinc gelidus omniura
    cumquaque subaclis, pace et concordia regnumlue- nieinbra pavor perserpit, rigent comae, genua
    retur, natus est puer Dei Dunstanus VVessaxonicis colliduntur. Stabant quippe sensu haerentes, el.al-
    Anglioepattibus, magnis quidem pro saectili(2) di- tefnis obtulibus sluporem indicantes, Sed ul oihiii-
    gnilale parentibus, sed ad religionem qtiaa Cbristia- bus clarum fieret quid hae in re ea quifiapparuit
    nos decet longe majpribus. Tanla siquidem yiiiitlis majesias inlenderet, extemplo lux ccelilusemissa in
    ratione viycntes animum colebant, lot piis operibus templo resplpnduil, et eum quem puerpera manu te-
    laborantes iusudabant, ut commiineni mortalibus nebat cereum accendit. Si ante populus de ainissp
    viam ingressi, angelicis spirilibus niererenlur asso- lumine miralus est, nunc majori admiralione sininl
    ciari, sicut eidem filio suo poslmodum divina reve- et exsultaiione deiinebatur. Exsultabat namque
    latione innoluil. Qnod non alienum est divinitatis preesentem se Deigfatiam vidisse, sed mirabatur
    consilio faclum conjicefe, utvidelicet, tantus infans C hanc sibi per feminam provenisse. HuC ilaque ab
    tales parentes haberet, qui cum ipsi bene viverenl, omnibus perreclum, et hiric lumen pmnibus porre-
    '
    tum beiie vivendi formam nascituro ex se filip tra- ctum. Habemus ergo novum de: nova Elizabelh
    dere possent. Magiium quippe Deus illum fulurum Joannem ; habemus nostri temporis Jeremiam, quo-
    praevidebal, quera ibi dulcedinis suaebenedictioni- rum alterumDeus, alterum arcbangelus Dei in.ma-
    bus praevenerat, ubi omnes-filiiAdam nalivae.male- tris utero sanciificatum asseruit. Atque ut excel-
    diclionis sententiam excipiunt, si noir per assum- lenliorem graliam advertas, qua die Filius Dei a
    ptam a Filio Dei humani habilus formam ad pristi- matre Virgine in templp est praesentatus, ea nimi-
    nam reformenlur bealiludinem. Magntim,inquam, rum puerDei in niatris uterc ad templum estdepor-
    Deus illum fulurum praevidebat, cui lanlum muneris talus. Lumen ad revelationem gentium, el gloriam
    donalum esl, ul ante mundo signis inuoiesceret, Israel sanctus Simeon exsultando proclamabat: lu-
    qtiam hunc in mundi hujus lucem mater fudisset. men nibiloininus in terra Anglorum exorlum Chri-
    Atque ul caeleradilucide et ordinaie procedant, bine stus,qui verum lumenest, luniine declarabat.
    dicendi initia constiluam. Dunstani nativilas el kaptismus,
    Cereis lux cwlilus reddila. S. Postquam autem edendi paftus tempus advenit,
    4. Maternis igitur sinibus sacro puerperio intu- " mulier geriuit (5) filium quantitale quidem corporis
    mescemibus, diesPurificalionis sanctae ac perpetuae pafvulum, sed ea quae praeventusfuerat gralia Dei
    Virginis Mariaeilluxil festivus. Cumque vicinus un- iromensum. Iude statim secundse, generalionis ho-
    dique populus ad ecclesiam eidem Virgini in Gleslo- nore potilus, futuram fidei illius soliditatem jam
    niam dicatam confiueretiit devotionis suae ministe- lunc divinitus praefiguratamin nomine sortitur Dun-
    rium in lanta solemnitale Regiregum Christo persol- slanus, quod petrae firmilatera sonat, parenlum suo -
    verel, conligit palrem pueri Hersiaiium cuin con- rura adiiotaiione.vocilalus. Deihde dum teneros
    juge •sua Kyriedrida advenisse, accensisque lain- annos infaniiae sequens aetas exclusisset, et in
    padibus sacris missarum solemniis inierfuisse. aperlos sonos liitguam jam formare ccepisset, ad
    Jamque pluriinam diurni seryitii"partem clerus ab- templum nascenlioeillius miraculoquondani insigne
    (1) Elhelslani annus primtis componitur ctim anno ubi de morteDunslani. .-'..' infra
    Chrisli 92S in chronologia Saxonicii, eodeinque (2) Regiw stirpi j
    consanguinitatis ure devincti,
    aim.o Diinstanus ibideni natus dicilur. At isle annus niun. 6.
    esttantum octingeiiiesiimis septuagesimus septimus '3) Dunstanus prope Glasloniaranafus est, ul paiet
    ab-adveiilu Anglprum in Brilamiiaminsulam, quero tum ex Osberno, lum ex B. in octava observatione
    adveiilumad anmim 449 refert Bedain lib. lcap. 15. praevia. •*--.
    ldem erratum erravil Osbcrnus in ffne hujus. Vilae,
    417 VITA. 418
    cum-oblalionibus hostiaruin defertur, imP ipse ho- A hoecibidem in Domino quievisse perhihelur. Cum
    slia viva, sancla Deo, placens, offerlur. Ibi illis in crgo hi lales viri lalibus de causis Glestoniam ve-
    oratione pernoclantibus apparuil vir. eethereos ha- nissenl, nec tamen quidquid sibi nccessarium erat,
    bens vullus, et locum dixit non mullo post tempore sufiicientissimein loco reperissent, suscipiunt filios
    sublimandum, puerum ibidem Deo. l-elinqueiidum, nobiiium liberalibus sludiis imbuendos, ut quod
    et beatum illum per saecula praedicandum. Tum minus ad usum loci ubertas exhiberet, eorum quos
    mensoris funiculumper plana alrii extendens : Sic, docebant liberalilate redundaret.
    inquit, acdificabilurlocus isle ad preeparanda corda Morbo correptus mira facil angelo duce.
    illorum Domino qui in hoc loco per hiuic puerum 7. Adestergo.nobilissimus in CliristopuerDunsla
    Deo credituri sunt. Qua illi revelatione vehementer nns inter alios unus, imo preealiis solus, ubi pauio
    gavisi, immensas omnipotenli Deo lattdes persol- diligentius quam imbecillaoetasferre posset, Jittera-
    vunt, commendanles puerum in lemplo, ul esset rtim sludio intenlus acerrimo in tenello corpoie
    Levis Domino, et portio illius Dominus existcrel, languore fatigattir, adeb ut per aliquoi dies nec quid
    quemadmodtim Moysi diclum est, cum divideret ageret, hec qtiid ab aliis agereuir intenderel.
    Judacorumper tribus singulas incolatus. Non erit Flebat atitem scholasiieorumcbactanerilurba, flebat
    tribui Levi sorsinler fralres suos, dicit Dominus,quia B tota domus, familia ipsa, doctores recordantes mo-
    DominusDeus pars illorum esl. Unde Pelrus osten- destiam pueri, ingeninm, nobilitalcm, educatio-
    dens se porlionem' in Deo habero, non in sacculo : nem. Cumqtie,jam in limine mors adesse pu-
    Argenlum, inquit, el aurum nonhqbeo, sedquod Ita- tarelur, nihilque aliud quam funeris obsequium
    beo hoc tibido : In nomineJesus Nazareni surge et medilaretur, ecce intempesta nocte ccelestis
    ambula. Hoc est: Aurirm-non est portio mea; ar- illtim .medicina reyisit, quam ei per angelicuni
    gentum non est porlio mea : pprlio meaChristus est. ministeriura Chrislus exbjbuit. At, ne qua salutis
    Hoc nomen munificuni,hoc nomen mihi esl fru- innectcretur raora, id)i divina provenerat medicina,
    ctuosum. Talis ergo porlionis fructum tirunculus confestim de leclulo sufgens doloris, ad lcmplum
    Chrisli in timoresanctoassecutiis, assidua ministra- Deo gralias acttirus moderala velocitate currit, ha-
    tione Domino serviebat, proficiens quolidie tam hens illuin in itinere duclorem, quem in aegritudine
    in scieniia pietalis quam in virtute sanclitalis: habuit salvatorem. Stupefacli de magnitudine
    6. Ea tempestale Gleslpnia regalibus stipendiis facii qui domo efant, qui eegrotantis illius curam
    addicta monaslicae-r.eligionispenilus eral ignara. gerebant, lento pede pereuntis'yestigia'lerunt, fi-
    Nondum eniin in Anglia (4) communis vileeratip nein rei curiosa agilitate explorantes. Necdum iti-
    colebatur, non usus deserendi proprias yolunlates J nerismedium confeceral, cum malignusspiritussive
    homiiiibtis affectabatur., Abbatis nomen vix quis- ejus saluti invidens, seu futiiram religionera suspe-
    quam audierat; -cpnvenlus nionachorum non satis clam Iiabens, latranlium canum niuliitudine stipalus
    quispiam viderat; sed cui forte id voluntatis erat, occurril, viamque eunti inlercludere conlendit. Ex-
    in percginam vellet transigere vitain, is modo solus, clamat itaqne puer Cbrislum pavore conterritus, sed
    modo paucis "ejusdem proposili comilatus palrios ductoris sui prsesidiovallatus, virgairiarripit, quam
    fines egrediebatur, et qua opporluhilas vivendi li- in faciem pbsistentis simulacri vibrans, ipsum cum
    cenliam dabat, illic afienigena yilam agebal. Hicque omni comitalu in fugam compellit. 0 sancturtt et
    mos cura plerosque, tum vehemenler adhuc manel lerribil.e Cliristi nomen, sapienlibus absconditum,
    Hibemos; quia quod aliis bona voluntasiii consue- parvulis revelalum ! ecce draco quem initium fig-
    tudinem, hoc illis ccnsiietudo verlil in naluram, menli sui finxil Detis ad illudendum ei, non solum
    quorum mulii atque illustres viri divinis ac soecu- ab angclis Dei illuilitur, verum eliam a puero paf-
    laribus litleris nobiliter eruditi, dum, relicta Iliber- vulo superatur. Veredelraclaestad iuferos superbia
    nia, in lerram Anglorum peregrinaluri venissent, ejus, in profundum laci concidit cadaver illius: Sed
    locumque habilationis suoe Glesloriiam delegissent, .-. in quo istanoster poluil parvuiiis, nisi in illo qui
    propterea quod esset, et a civili muliitudiiie seqne- cum sit Deus super omnia behedictnsin soecula,par-
    stralus, et humanis usibus accommodus. et (quod vulus dc Virgine natus est nobis, Filius a Patre datus
    maxime affeclabant) peregrjni Palricii (5) religiosa eslnobis. Dunstanus igitur ad porlam lempli venicns,
    veneralione gloriosus, qui olini evangelizando rc- sed eamdemjepagulis obseratam inveniens, scalaih
    giium Dei illuc perveniens, vita, doclrina, signis' et cui inniti solebanl, qtii superiora templi sarciebant,
    mirabilibus multipliciter qlarnisse, el posi oirinia ignoranter et quasi pef excessum mentis ascendit.

    (4)Iisdem verbis loquitur Gervasius^ monaclms qui faustus ibidemin Dominoquievis.senarraiur. Non
    Dorobernensis,nisi quod posl heecverba interponil, ergo niagiuis iilc Patricius, B. .Germani Aniissiodo-
    prwlerquam in Canluariensi Ecclesia. Diceies nus- rei;sis cpiscopidiscipulus,ul opinalus est Willelmiis
    quam 1'uisseanlca monachos in Anglia."Sed ita lo- MaliiicSburiensisin lib. u De ponlificibus,cap. S.
    quunlur isli auclores habita fatione illius-lemporis, Palficitis iste junior videtur f.sse scnioris fiiiolus,
    quo monasleria fere onmia ad clericorum sortem qtii ejus Vitam scripsisse diciiur a Jocelino, qui
    transierant. Eodem modo' loculi sunt quidam lune iiem Benignum (cujus ossa Glastohioeservata dicit
    lemporis scriptores Gallicani. WjIleIiiius).aliosqtie
    : ' " duos ejusdcin Vitx scriptores
    •
    (5) El maxime ob beali Palricii junioris lionorem laudat. ,
    419 S. DUNSTANUSARCHIEP. CANTUAR. 420
    liule ad alteram lecti partem, qua nullus erat dc-1 _ g.entiam: auctore Deo sic utraque proeditus efat, ut
    scensus, progrediens, angelicis manibus.ad solum el facilitale ingenii quanilibet xem acutissime in-
    deporiitur, et in interiora templi non patenlibus lelligeret, et occupatione sludii quodcunque intel-
    claustris inducilur. Offa autem luce, dum per vioi- leclum fuisset firmissime retineret. Ex qubbrevi
    nas domos quaestiode puero facta fuissei, reperlus faclum esl, ul neque prae.ceploribussuis imperitior,
    est in lemplo etim his qhi riocturnas cuslpdias age- et condiscipulorum peritissimis multo esset ipse
    foantleni sopore offusus. Rogatus ut lam mirabilis peritior. Philesoplibrum scientias, quas earum te-
    • eventus roodum
    exponeretj uon esse hoc in sua eon- fum quae sunt, et quae aliter esse non possunt, co-
    scienlia respondit, el ignofantium menles majofi am- gnitionem veritatis veluslas esse diilinil; ut sunt
    biguo deduxil. Sed hi quos explorandi graliaptierum magniludines, et earum aliie manentes mpluque ca-
    seculos fuisse proediximus,de omnibus quaeusque ad fenles, aiiae vero quae mobili semper ratione ver-
    suprCmalemplifastigia conligerantj claro et piobalo tuntur,' nec ullis temporibus acquiescunl, mullilu-
    sermone lestificanlur : ctelera vero, qnoniain illos dines quoque, et earum nibilominus aliae per ?e,
    et puerum laluerunt, solius Dei potentia mirabiliter aliae in relalione positae. Horum; inquam, scienlias
    palrala fuisse claruerunl. Magnoigitur liniore con- diligenti exeoluil ratione, magnam in his et con-
    cussi omnes qui audierunt, cogiiabant quidnam es^ 'il stanlem perSpicigns esse perfeciionem; et quamvis
    set qttod puero contigisset, dicentes ad alterutrum : oinnibus his artibus niagiiilice polleret, ejus tamen
    Quid sibi vull puer iste, cui lol et tam sancla prie- riiulliludinis quae musicam instruit, eam videlicet
    conia allestantur? qui ante beaius qtiam nalus, anle qiiaeinstrumeiilisagitatur, specialiquadam affectione
    virlus proditlil gloriosum quam aetas probafel adul- scieuliam vindicabat, sicut David psalterium sti-
    lum. Singulari hunc gratia praeditum vtdemus, mens , cilharam perctiliens , modificans organa,
    quem angelus eegrolumsanavil, diabolus sanatum cymbala langens, sed non sicul hi quOrum ineiiiam
    contremuit, Ecclesia signala excepit. El denuo et luxoriosum otiuin noster propheticus increpat
    orantes : Augeat, inquiunt, Detis meriluni pueri ad armcntarius : Qui dormiiis, inquit, inleclis eburneis,
    gloriam sui. At ille regentis se Chrisli spiritu fe- el lascivitis in slratis veslris, qui comeditU agnicmde
    pletus, atires quidem cbrporis a suis laudibtiSaver- grege, et vitulos de medip armenii, qul canitis ad vo-
    lebal, sed in secreto peetusculi Dcum benedicebat. cem psallerii sicul David, putaverunt se vasa cantici
    Ab illo ilaque die in tanta adiniratione habitus esl, liaberebibentesin phialis vinuni; Nec eo ista comme-
    ul plurima ilhim ulriusque sexus mulliludo, quam- moramus, quo his opus esse ad perfeclionem ten-
    yis adliuc delicaium , videre cuperet. Ipse vero denti arbilremur, sed ul multiplices Dei gratias in
    J
    quanto excellenliora audiebal, lanlo de se minora juvene commendemus. Nam omnibus saecularibus
    seniiie. Sludiis praeferebat scientiam pietalis, quae in evan-
    Ordines minores suscipil. Leclioniel scienliis gelicis et aposlolicis conlinetur litteris', dum sua
    dat operam. seniper ingenia sanctorum Palrum auclorilati con-
    8. Jamque vernans oelas adolescentieedecus in- tradens, el ambas res ad easdem liltcras conferens,
    duerat, cum.eum parentes sui sacros ordines roga- fideni veram, mornm disciplinam, et (quod uiiuin ac
    rent suscipere , ut qui fuerat a primaevaoelaie Do- solum prae omnibus"rebus quaerendum est) vitam
    mino eleclus, perbujusmodi graliam eidem conjun- aeternam'se invenisse gaudebat. Sicul David ergo
    clusadhaereret. Quoruiiiillevoluntalihumiljterparens noster syniphonista vasa cantici habuil; quia iisum
    niinores gradus (6) elhabitu suscepitet vitae hone- illorum non rtisi in divinis laudibus expendit. Prae-
    state servavit. Tum vero quod illi eetali non parvo terea manu aptus ad pmnia, pesse facere picturam ,
    ornamenlQ.est, certabal oinnes ofiicio superare, litleras forniare, scalpello imprimere , ex auro, ex
    gralia el affabilitale orone.sanleire, servare ptidici- argenlo, eereet ferro quidquid liberel operari.
    tiam, fugere lasciviam; appetilor honesli, ttirpittidi- Ab Alhelmoiradkur regi Elhelslano.
    nis exsecrator, majorum natu colloquiis adesse, ju- Q 9.Tunc audita famavenerabilis viri Cantuariorum
    venum ludicra declinare; ciborum abstinens, sonmp archiepiscopi Athelmi (7), cujus ipse eratnepos et
    temperans, incessu gravis; neque facile moveri lo- lilius fratris, pefmissti.parentum suorum proficisci-
    cn, neque abrupte loqui; raagnoe fidenlieead inci- lur ad euindem, quatenus tanti parenlis et cogni-
    piendum bonum, constantiae ad perficiendum; prin- lionem haberet, et .vilae illius exemplo juvenilos
    cipium bene agendiDeuro seraperhabere, finem vero mores informaret. Laetabatur ilaque episcopus nimis
    eidem commendare. Moribus quoque bonis accessit iu advenlu nepotis , considerans in illo venusiateni
    sludiuni sacrae lectionis, cujus exercilio et vitiorum corporis, aniini vigprem, ac lotius honestatis emi-
    importunilales evilabat et viriulum augmenta nu- nentiam. Unde eo quo afllattis est Dei spiritu vas
    triebat. Et quoniam studium parvam habet efiica- illiun eleclionis futurum praenoscens, potiori gradu
    ciam ubi uaturale ingeniura non suggerit iutelli- decorare, et regj Ethelstano fainiliari conteslatione
    (6) B.: « Videntes itaque parenles praenomjnati ibidem die nPctuque Dep Deique genitrici dcser-
    tanlam sui excellcnliam filii, digpamsui clericatus viret Maiioe,» elc.
    imposuere lonsuram officii, ihque famoso Gleslo- (7) De eo actum est ad elogium Picgmundi *
    arciii-
    niensis Ecclesiec sociaverunt ccenobio. finnion-e -episcopiCariluarieiisis.
    421 VITA. 422
    etini studuit comnicndarc. Hunc, ait, juvenem raili i A nunquam audtvimus. Illa insideiitero ne moreretur
    quidem plurimum, regieevero stirpi nonnullo con- relinuit; ista ne mors liriierelur admonuit. Illa.an-
    sangiiiniialis jure d&vinctum, ^vesiroeexcellenliae gelicos vultus pertimcscens subsedit; isla ad aspe-
    cbmmendo, ut stet jugiter in conspectti veslro, au- clum Dei et angelorum illius omnes audientes invi-
    dialque verbum*x orc domini"mei regis. Experiai lavit. Sed heectua sunt, Christe, magnalia, qiiae in
    in illo graliam veslram , quani multiplicem in maxi- tuo Dunstano operari et per noslrum niinisleriiira
    in.issaeperebus expertns sum , et deinceps amplius proedicarihominibus voluisti.
    experturum me cpnfido. Qttodrex, prompta cordis Dunstanus aulicorum invidiamfugit.
    alacfilate accipiens, oblalum juvenem gratissime 11. Accensiis igitur furore diabolus quod lam san-
    excepit, unice dilexit, post haec necessariis quoque ctis principiis juvenem hiti conspicerel, in invidiam
    rebus regia vicepraeesse constiluil.Dunstanus igiiur, aliquorum eum conatus esl adducere, ignorans ma-
    terreno degens in palatio, cgrediebalur et Ingredie- lam voltmtatem suam Deo famulari ad perficiendam
    balur ad imperium regis, et prosperalum est in ma- Dei bonam voluntatem in homine, quem ad congau-
    hibus ipsius quidquid operis ipse ccepisset. Et nunc dendum et conregnandum ipse proedestinaverat."In-
    qnidem surgens ad oranduni Deum, nunc sedens ad fiammat itaque invidioestinuilis opei-ariosiniquitatis,
    dijudicandas causas hominum, ita se sapienler ac " qui conficto mendacio opinionera juvenis apud re-
    circumspecte agehal, ul etDeo per omnia placeret, gem leedant, asSerentes illum malis arlibus infbu-
    hec "aliquem pie vivenlium sua culpa bffenderet"; tum, nec quidquam divino auxilio, sed pleraque
    Dominus enim cum illo erat, ct omnia bpera ejus daemonumproestigiooperari. Adverlens aulem Duii-
    dirigebat. Ilerum cum videret domi.immregem see- slaniis facieni regis non esse sicul heri et nudiuster-
    cularibus curis faiigaluiii, psallebal in lympano sive iius, palatio discedcre parat, nialeiis regcm spon-
    !n cithara, sive aliquo quolibel musiei generis in- le(10) sua desefere, quamipse a rege invituS'dere-
    slrumenlo : quo facto lahf regis quara oinniuiii linqui. Quod ubi copipertum est ab his qiii probilatis
    ccrda principum exhilarabat. , illius improbissimi eemulatores exslilerarit, insidiis
    Cithara cwlitus dat sonum. iter obsideiit, socros disiurbant, illum equodejiciunt,
    10. Tunc eujusdam matron_e'(8) frequenli ac re- suppliciis affiigiint, poslremo vinculis irrelitum in
    ligioso rogatu cbmpellatus esl, ut ei slolam sacerdo- cisternain qiiae juxta erat, depellunt. Cum interim
    lalem arlificiosa operatione perpingeret, quam po- horrendo molpssorum agmine defensus, a quibusdam
    slea ad divinos cultus aurifacloria imitalione-figu- hominibus invenilur, quorum sludio ac pietale atl
    farel. Qui assumpla in manibus cilhara in pariete _ vicum ibvendus transfertur. Tum ille ex profundo
    suspendit, opus ad quod venerat diligenter iiisiiluit. cordis suspirio ingemiscens : Osoeva prnpinqnoruin
    Cumque manum operi, "eofautem aiqtie labia Deo meorum vesania in caninam soeviliamex dilectionis
    prseparafet, apparuit iti domo gloria Domini, quae humanitate mutata ! nam irraliorialis canum natura
    iilum jocunda suavitate reficiebat, caeierosvero in- dilectionem mihi humanilatis blandiendo exhibuil;
    solita admiralione exterritos f eddcbat. Namciiha- ' propinquilas vero,humanitatem oblita, infestanlium
    ra (9) illius quam-parieii affixain fuisse dixinius, ita me caiium severilatem oslendil. Iniellexil ergo hoc
    ul efat pendehs in paxillo , absque ullo •moveiilis esse principium certaminis, ad qtiod illuin divinus
    duntaxal horoinis iropulsu, coiisuetam omhibiis hu- cilharcedns pnemonuit.
    jus antiphonaemeiodiaro acutissima simul acdiscre- Elfego episcopo horlante,etdein mbrbo accedenle, fit
    tissima modulalione personuit: Gaudent in cwlis monachus presbyler.
    animwsanctorum qui-Christi vesligia sunlsecuti : ei 12. Profeclus autem inde. cognalum pontificcm
    quia pro ejus amore sanguinem suum fudcrunl, ideo adiit Elfegum (11), qui tunc temporis Wentanae
    ciim Christo gaudebunt in wlernum. Exsiliunt itaque praesidbns Ecclesiae vitam virlutibus decorabat. A
    obslrepenles puellulae,malerfamilias, omnisque do- quo freqiienli supplicatione rogalus, ut raonacbum
    mus clientela vociferans hominem .nimium esse sa- indue.ret,qualenusqui ahgelicaeconversationisinilia
    pientem, amplius eum quam quod expediat scire. At Iiaberety perseverantiam in habitu denionstraret.
    ille mundissimo niundissimi cordis intuitu cceleslem Respondit ille excellentioris. graliee esse qui in
    mnsicam illam intendens, admoneri se inlelligit ut soeculo consenuit, et tamen quee.mon.acho digna
    vias-duriores arripiai utChrisli vestigia propius se- suntfecit, eo qui se monasterio dedit, nec qttidquam
    quatur,. ut sanguinis sui efiusionem non metual, si aljud proeterquam quod sibi slalutirm est posl haea
    Dei regnum el vilam delectat habere eeternam. Au- facere poluit. Alterum, inquit,necessitalis est, alte-
    divimus olim rudenlem asinam verba edidisse, ci- rttm vero libertalis. Ad heec episcopus : « 0mnibu9,
    tharam vero sine humauo pulsu sensualiter cecinisse ail, iii commune summa necessitas e§t,ut qui igncin
    (8) Elhelwinam appellat B., qui hoc lactum refert toca ab ipsis projectum fiiisse :.occasioneinTcrrmi-
    proxime ante morfem Ethelstani. nandi ex ci.tharae miractilo accidisse ait lerlius
    (9) B.: « Quam lingua palerna hearpam voca- auctor. . ' .
    mus. i . . (11) Wem B. Elphegum cogiinmine Calvum, atqne
    (10) B. ait Dunslani oemulosfalsa quadam ohje- Duostani propinquum vocal, additque Diinstaniiih
    clione a rege impetrasse, ut ab eoruhi consorlio pel- conjugii desiderio a vita religiosa primtim fuissa
    lerelur; eu.mque ejectuin in luluknta palwslrium abstraclum... .
    " S. DUNSTANUSARCHIEP. CANTUAR.
    423 424
    gebcnnoe volueril effugere, ignem concupiscentiaejK.lam, si.ve destinani (15), sive speleum, sive alio
    studeat exslinguere. Ignis vero concupiscentioenon quolibet nomine rectius nominari potest (non enim
    iqtilliim exslinguitur, si fomenta illius humanis.sen- invenio qua id appellatione quam proxime vocem)
    sibus non subtrahunlur. Sicut enim. ligna ad ignem, cum npn lam humani habitaculi, quam formam ge-
    5ic ea quee sensibus subj'acenl ad concupisGentiam. rat sepulcri, propriis laboribus fabricavit. Ul enim
    Sed nulla erit fonientorum subtractio, si seecularium derequara ipse vidi lestimonium ferani, quantum
    negotiorum non fuerit renuntiatio. Ex qtiibus omni- mea fert aestimatio, laiigiludo ejusdem cclloe non
    bus id elicitur, ut si ignem geliennaevolueris effu- amplius quinque(16),lalitudo vero duas semispedes
    gere, saeculosludeas renuntiare. Ad hoecquod prae- habet : porro allituilo staturam exprimit hominis, si
    cipuc in mundo appelitur, liberlas est hominis. Hac qiiis in defossa terra consliteril. Aliler enim neque
    eniin omissa, ceeter.apossideri tieqtieunt : quod si satis ad peclus porrigitur, ut, sicul dixi, magis mor-
    possidenlur, illa hon dcsinit habere. Quapropler lui videalur sepulcrum, quam viventis habitacuUira.
    quandiii illam rejinueris, illud Deo non dedisti qttod Unde manifeslum esl illum neque jacendo soinnos
    niaxime dilexisti. Ut ergo des quod maxime diligis, cepisse, et slando semper Deum orasse. Osliolum
    illa desiuat haberc.» Cum igitlir bis et liujiiscemodi .autem idem est quod paries. Quod enim ingredienli
    vcrbis per singulos dies episcopus insisteret, elDun- Bostiuni, idem ingresso paries fiebat. Neque.vero in
    stanus aut veris, anl yerisimillimis rationibus insi- tantillo. opere ostium nisi in lolo fieri valebat. Me-
    stentem differret, quadam vehementer die hoc cogita- dium oslioli fenestrellam aperit, per qtiam lumen
    lionis ajnbiguo pulsatus est, ut quid in vita quam opefanli irradiavil. Miserum me ac pecealorem fa-
    raaxime appetendum fuisset, virtus an voluptas, leor inspexi.sse sanclum sessionis ipsius locum,
    uxor an virginitas, magnopere deliberarel. Quem vidisse quaedam etiam manuum illius opera, pecca-
    sub lali ambigiio posilum gravissima febris (12) in- tricibus raanibus* conlrectasse, oculis apposuisse,
    vasit, atque ad despei;alionemvitac perduxjt. Jace- rigasse lacrymis, el flexis genibus adorasse. Recor-
    bat itaque sine exspectatione salutis aegrotans, nec datus namque sum quam saepe cramantem roe in
    ulliiiii intuentibus viventis sensum praebens. Tunc periculis exaudierit, quara misericordiler anxiatus
    ex insperalo revalescens: Hic, ait, legibus voluplalis fuerit; el idcirco neque lacrymis temperare, neque
    renunlio, bic me sempilernuni sibL adversarium (si lieri potuissel) inde recedere volpbam.Haecjuveni
    promitto. Nil cum uxore fcederis paciscar; sola me domus, hic lectus, hoc de loto mundo spectaeulum.
    virtus niijitem babebit. Insanum quippe est illam Sed his anguSliis ampla et spaliosa urbium mpenia
    animi mei dominalricem sustinere, quoenec vivenles comparari non possunf, cum per easdem angustias
    reddit sanatos, el morientes relinquil desperatos. " hodieetfebricilantes salulem obiineant, el deemonum
    A'irginein me Virginjs filius huc usque servavit, vir- furores quiescant, el plurima invalitudo convalescat,
    ginem me virginura regina Maria habebit. Confeslim 14. Verum ne paupertatem illius diabolus mise-
    accito ad se episcopo, postula.1sibi dilalee religipnis fari videretur, quein ante non sinebal habilare in
    bciiedicfioiieni dari, Episcopus immensa laetitia palalio, eum nunc nitilur depellere lugurio. Fallax
    pro salute simul et conversione juvenis "perfusus, ergo fallacem hominis adoperlus Imaginem, sttb
    celerjter illitm (13) monachali el sacerdotali gratia obscuro vespefe cellam petil adolescentis, iraraisso
    promovit, allilulans (14) ecclesiaebeatae Mariaevif- capite fenestree incumbit, cernit illum fabrili opere
    ginis, cui eum ab initio parentum suorum sponsio occupatum, poslulat sibi quippiam operis fabri-
    dicavit. cari. Dunstanus autem neque ejus callidiiatem
    Glasloniwin aiigusta celia inclusus, diabolum egregie advertens, neque imporlimita.tem ferens, operi
    excipit. quod postulabatur animum inlendit. Interim ille
    15. Consummatis auteui primis.incceptaeconver- perversa composiiione verba facere, mulierum no-
    sationis diebus, cum eum episcopus advcrsus insi- niina insererc, • luxurias commemorare; deinde
    dias diaboli et sermone inslruxisset et auctoriiale religioncm oslendere [offendere], et denuo eadem
    roborassel, dimisit il.lum proficiscenlem ad locum *•'repetere. Tum vero athleta Chrisli quis esset in-
    suoegeneratioiiis principium, ibique in ecclesiapree- telligens, tenacula quibus ferra tenebalforlilerigni-
    false Virgims mansilabat, operans ea quee piaj reli- re, suppressis labiis Chrislum inyocare. Cumque
    gionis norma exigebat. Cui eliam adheerentem eel- per suinmos fineseadem lenacula can.dentiavideret,
    (12) B.: « Turgenlium vesicarum dolor inlolera- siae civilalis, aut possessionis, aut ntarlyrii, aul
    bihs omne corpus ipsius obtcxit, ul elephanlinum monasterii qui ordinandus esi pronuniielur. Itaque
    niorbuin se pali pularet. > riionasteria inter' lilulos computabantur. Titulum
    (15) B :«Emendatum Domino monachum conse- paupertatis Mendicantes invexere. Legi in Archivo
    cravit, > sine ulla sacerdotii mentione. Auclor ler- Mosomensiscoenobii litleras-dimissorias ad litulum
    lius id ait faclum «legitimo tempore pcr canonicas inoiiasierii, datas ante annos quingentos.
    vsacrprumordiniun successipnes. > (15)"Destina appellatur suffiilciinenium aedificii
    (14) Ergo mOnachinon sine tiitilis ordinabanlur, seu ecclesiee,apud Bedam in lib. in, cap. 17.
    id quod discimusexconcilioChalcedonensi lit. Oapud (16) Qsbertus eliam sibi visam dicit, eamqtie ninil
    Crisconium in cap. 196, ubiprobibettir presbylerum, ullra qnaiuor pedes in longiludine, nec plus quam
    in
    diaconum,.aul quemlibet gradu ecclesiasticp ordi- du.os ac semis in latitudine, allitudirie
    ' statuiam 1w-
    jiari absolute.id eslsine litulo. nisi specialiler eccle- nrii.is,-habuisse. ' • '
    125 • VITA. *25
    sanclo actus furore celeriter ea de igne rapit, lar- A multum deviat), dum quodam lemppre praefalus rex
    valem faciem lenaculis includit, et totis viribus re- prepler lpci feligionem Glestoniam venisset, illa ve-
    hitens monstrum introrsum trahit. Jam stando vires terem servare volens consneludinero, qua regibus
    sumebat Dunstanus, cum is qui tenebatur a nullo ministrare solebat, orat eumdem, ut ad se diverlat,
    sibi paraverat dignanter suscipiat.
    pariete, tenentis se manibus aufugerat, tales imma- prandium quod
    ni rugitu fremens ululatus : 0 quid fecit calvus iste, Qtiod rex non sine verecundia annuens (non enim
    o quid fecit calvus iste! Tenui namque sed formosa ignorabat quid in pauperes Chrisli ipsa expenderel),
    caesarie erat, et ea re talia de homine clamitabat. praecepit regiae rainistrationis provisoribus, ut sci-
    Maneautem racto, congregata est ad eum non parva rent si omnia commodeacmoderate parata fuissent.
    propinqui populi multiludo, sciscilans quisnain ille Illi aulem cifcumspeclis omnibus abunde ommia
    claraor fuisset, qui tanta eos vehementia dormien- esse renuntiant, si ejus lantummodo polus, qui me.l-
    tes terruisset. « Daemonis, ait, fuit ille furor, qui Iis (18) ac myrti aspergine conficitur, sufiieientiaiu
    nusquam me vivere slnii. E cella quoque tenlat haberent. Quibus illa : Nop patietur, inquit, doraina
    ejicere. Caute vos agite ab illo, quia si vocem irati mea mater Domini mei Jesu Christi Maria, ut in
    ferre non potuistis, sacietalem damnati quo pacto omnibus rebus quaeregiam decent magnificentiam,
    suslihebitis ? > Post hunc diem Dunstanus. quasi in B deesse quidpiam'valeat. Et accurrens in templum
    prccinctu belli manere, virtutibus diabeluin ad cer- beatissimoeVirginis, rogat per ejus largifluam boni-
    lamen lacessere, ccrpus inedia macerare, animam tatem augeri quod in regali rainisterio rainus "vide-
    oralionibus decorare, sciens in nulla re raagis dfa- batur haberi. Sedit itaque rex (19) multo stipatus
    bolum superari posse, quani in ea quam Dominus satellite, hauriunt 'minislri modicum illud confecti
    dicebat jejuriio et oralipne. Unde cuni pudicilia ccr- liquoris : ita vasculura perraansit imminutum, ut
    ppris tantam ccrdis mundiliam ohtinuil, ul vix eum mulieris Sareplenee, vel hydriam farinae, vel lecy-
    latereposset quidquidsinisterspirittismolitusfuisset. thum olei putares. Denique lota die de vasculo
    Faroa itaque noriiinis ejus uiiiversarii percurrit re- hauriunt, tola nihilominus die inexhauslum repe-
    gionem, quee ad visendum hominem Dei omnium riunt. Ad quod faclura rcx rnente immutatus : Pec-
    corda accendit. Omnls aetas, uterque sexus, clarus, cavimus, ait, nimis in famulam Dei, multitudinis
    ignobilis, tenuis et pecuniosus, privatus et cum po- nostraesuperfluitate eam aggravantes. Ita dixit, post
    testate, omnes omnino Dunslanum loquuntur, sa- dictura faciem averlit ,'via qua ccepitprofectus est.
    pienliam preedicant, virtutem magnificant JZgrotans res suas disponil in tndnus Dunstani, qui
    mobilia dat pauperibus. — Illa spiritus sancti ad-
    Matrona reqia ad Dunslanum accedit, B. Mariw de- C ventu recreala, unctione ac vialico munita obit.
    vota. Regemrecreal ope Deiparw. Dunstahus hwreditalemconverlitin ecclesiaset mo-
    15. Mulierquaedam,nomine Elgifu(17),regali exor- nasteria.
    ta progenie, magnarum divitiarum, quaeomne se- 16. Sed j'am ut id quod instiluimus attingamus,
    inen regium materno sera.peraffectudilexerat, fo- transacto laborum suorum gloriosocertamine, gra-
    verat, nutrierat, innixa manibuS suorum ad homi- vi corporis. infirmilate coepit haec eadem laborare.
    nem Dei accessit, sanctissimp illius colloquioper- Adquamdum mcerens pater Dunstanus intraret,
    frui desiderans. Quae cum ex ore illius verbum au- post uberrimas alterutrarum lacrymafum inunda-
    disset, adee delectata est dulcedine vitae aeternae, tiones, .post humillimapi piae confessionis devotio-
    Ut ullerius neque doraum repetere, neque lecc dis- nem, post dulcissimam de beata spe et advenlu Do-
    '
    cedere, sed cum beato Dunstano manere, vivere, mini saivatpris cpnsplalipnem, hortatur illam ut
    mori deligeret. Proinde habitationem sibi in alfini- nudam se ab onini mundana specie faciat, ne in
    tate sacri templi consliluens, audiendo verbo Dei transeunte quidquam suum princeps mundi inve-
    sedulo adesse, famelicis slipem dare, vestem algen- niat. Cui illa : Neminem, inquit, in mundo sicut le
    tibus, ipsa multoecontinentiaeoperam dare, prorsus charissimum habeo, propterea quod te priecipuuni
    ad omne opus justitiee promptissima existere. Circa salutis meaescio auctorem, salvoeo quod Deum om-
    j.
    venerationem beatoeyirginis Marieeita fervens erat, nipotentem totius bonitatis. principatum tenere cre-.
    ut in lemplo illius quam plures sacri ordinis viros do. Ulum ergo rerum mearum haeredemfacio , le
    locaret, quibus ipsa quoecunquenecessaria forent vero haereditalis lutorem consliluo, ut quidquid
    sua liberalitate exhiberet. Qua de re in tantum apud illum cognoverisvelle, tui arbitrii sit effeclui raan-
    eamdem Yirginem ejus merita valuere, ut si quan- cipare. Quod beatus Dunslanus audiens, et
    quamvis
    do necessilatecoacla quidpiam postularet, vix aliqua invitus ejus volunlati morem gerere volens, univer-
    inlercedente morula ab eadem susciperel. Ut enim sas gazas ejns, quae in rebus mobilibus
    superesse
    sine toedip legenlium aliquantulam ab incceplo di- poterant, extemplopauperibus
    erogabat; caetera au-
    gressionem faciam (neque enim a re quam lenemtis tem ad Ecclesiarum sublevationem reservabat. Jam

    (17) B. appellalur Cewelfteda, Osberto Elsgiva. tum, itemqtte Osbertus, qui- addit, quo Angli quam
    Aliis ^EIfleda.Hoecad occidentalemtempiipartem in maximeuli solebant.
    casula habitasse dicitiir apud B. qui eamdem Ethel-.
    slani regis nepiem vbcat. (19) B. ait id factum post precum •missarumque
    celebraiiones.
    (18) B. uno vocabulo medonem appellat hunc po- '
    PATUOL. CXXXVII. - 14
    -427 S. DUNSTANUSARCHIEH. CANTUAR. 428
    sbl vergebat ad occasuro, el Dunstanus noctumas J-. aucta sunt, ut singulis compluriuni monachorum
    fugiens tenebras ad suum remeat ergaslulum : et turbce inessent, qui omnes secundum regulam ab
    ecce dum osliuni ecclesieepsallendo proeleriret, ere- eodem patre inslitutam viverent.
    clis ad coelumocnlis, pmnipotenlis Dei Palris et Fi- Arcana ccelilusdiscit.
    lii coaelernumSpiritum in columbeespecie videt de- 17. Exinde sanctus vir, majoribus sese virtulum
    scendentem , cujus corpus omni candore nilidius , profectibus dedens, deprecatus est Dominumoslendi
    alarum verp remigia scintillanlis ignis splendorem sibi gloriam justorura, ut qui eam per fidem bene
    per aera spargebant. Quam ille lunc vere beatus pia creditam haberet, per manifestationem cognilam
    lnenlis aviditate conlemplalus, penetrale illud mo- dulcius amaret. Talia ex corde racdilanli, assistit
    rientis matronae subintrantem conspicil. Concile igi- juvenis (22) decofe insignis, quera puerura olim in
    tur unde venerat regressus, videt domum divini corpore ipse puer agnoverat, et sancta' semper fa-
    splendoris fulgore splendescere, audilfeminam infra miliaritate dilexeral, referens ea quae sunl aeternae
    septa oppansi veli gratias agentem. Miratur collo- viloe gaudia. Ulum vero in hoc saeculoplura passu-
    quium, ac dicendifinem patiens audilor exspectat. rum, daemonum insidias, malignilates hominum;
    Deinde levalo velp penetrale subintral, stelliferi il- posl heecomnia ad sumnios gradus perventuruni,
    lius nomen requirit, nuntium interrogat. Illa excel- ] >multa hominum millia Deo lucraturum, cumque his
    lenti quadam gratia vultusperfusa, modestearridens cceli regna Scansuruiri.Sed cum ille propter caule-
    ait : Tuslelliferuni anlequam huc venires vidisli, ct lam dicenti assensum non dedisset, apprehensum
    nuiiccui sum locuta interrogas? Ipse est qui libi ad illum juvenis atrium lempli induxit, ostendensqiie
    ostium ecclesiaepsallenii apparuit, qui et me de pa- locum eatenus inconvulstim, ait: Ut nulla te cre-
    •voreimminentis mortis conlerritam visitalionis stia. dendis his quaeaudisti dubietas attingat, ante tri-
    gratia consolari dignatus est. Annuntio itaque omni- dutim presbyter quidam hic sepelietur qui nondum
    bus amicis meis trislandum de morle mea non esse, infirinatur. Exsurgens aulem mane ab oralione
    quoniara morientem me aeterneevitae claritas susci- Dunstanus, convocatis in unum clericis, ad locum
    piet. Tibi aulem clarissimo ac singulari amico ube- venil, positoque signo ait: Si vera sunt quaemihi
    res gralias refero,' proplerea quod tuis semper in- nocturno tempore oslensa sunt, ante tres dies pre-
    strucla admonitionibus, et adjula oralionibus ecce isbyterquidam, hic sepelietur, et nondum infirmalur.
    ad Deum vado. Unumtibi et ultimura, si ausim di- Vix illis ab invicem digressis, supervenil ejus fe-
    cere, facio preeeeptum, ut summo diluculo sacri un- minee, quam proxime laudavimus, curialis quondam
    guinis (20) ac Dominici corporis participem me fa- ' presbyler, qui facta"curn cleficis convenlione pree-
    cias : quatenus his vivifieis munila mysteriis, non * fatum locum in sepulturam oblinuit, dicens : Cum
    confundar in porla, dum ibi fuero ininiicis meis lo- me Deus e corpore migrare jusserit, hoc in loco
    cuta. Cujus itnperio venerabilis pater Dunstanus an- nieas precor reliquias sepelite. Recessit igilur pre-
    nuensabiit, manejuxta condictum rediit; itaque om- sbyter vespera sanus, noclu rediil eegrotus; decu-
    nia peregit,ulfraita fere missa, cum ipsa corpus et buit, agpnizalus esl, defungitur, et in lecp beato
    sanguinem Cbristi suscepisset, animampariter Chri- patri signato sepelitur. Slupor ingens circumdedit
    stp tradidisset. Qua honorifice in ecclesia-beataeMa- onraes, propterea quod idem vir tara mira de loco,
    ri£esepulia,Dunstanuscumde illius,cum etiamdesui lempore ac persona praedixisset,quae omnia posthaec
    ipsius (21) palrimonio sollicilus (nam uterque pa- vera ipsi el manifesla vidissent. Ipse atitem de
    iens obierant, nec praeter eum alium haeredemreli- ostensa ac promissa sibi vitaeaeternaegloiia laetissi-
    querani), primo quidem eamdem ecclesiam vicinio- miis efficitur; de caeleris vero non parum tristis
    ribus atque uberioribus terris, quae in omni palri- alque spllicitus redditur.
    monioerant, muneravit; caeteras vero fundandis Ab Eadmnndo in palatium accilus, iterum inde pro-
    quinque monasleriis pro silu terrarum ab invicem truditur. Sed rege ex prwcipiiioerepto honorijice
    sejinictis reservavit. Quae monasteria sequenlium revocalur, concessoipsi solo natali.
    regum tcmporibus in tantum per ejus industriam D 18. Defuncto autem rege Elhelstano (23) frater
    (20) Sic olim unctionem infirmorum vialico prae- quid libi ad divini culltis augmentum vel ad sacree
    poni mos erat, ut dicturo est in preefalione sasculi regulae supplemenlum de propria adminiculatione
    solius communionis meminit, sed ante defuerit, ego illud regia largitate devole supplebo.
    prinii. B. communionem
    missam et ait praemissuma matrona Igilur, post haec servus Dei Donslanus jaln diclam
    balueum ad corporis lavalionem. Osberlus cum dignitatem jussu regis regendi gralia suScepit, et
    Osbernoconvenil,et cumsacramenlosacrwinunctionis hoc praediclo modo saluberrimam S. Benedicti se-
    vialicumDoniinicicorporis ab ea postulatum scribit. quens lnslitutionem primus abbas Angliae cationis
    (21) Idem tradil Osbertus.Hinc patet monachis in eriiiuit, >elc.
    Anglia lunc temporis reliclam fuisse polestatem hee- (25) Apud B. : « Conligit autem iisdem tempori-
    reditates adeundi, ul aliis in locis. bus quemdam Glestoniensis Ecclesiee diaconem,
    nuluin palris Dunstani sub re- nomine Ulfredum, mortem subiisse temporalem.qtii
    (22) Osberlo,« ad militarent.
    gularis vilaecustodia >B. rem explicat his B. Duiistano tempore dum viveret praeclarus pariler
    verbis : « Osculatus est illum rex, ducensque ad exstitit e'l farciliaris amalor. Hic efgo non admo-
    sacerdotalem cathedram, el imponcns illum in eam dtim longo leniiiore post discessum apparuit ei,
    dixil: Esto sedis istius princeps potensque insessor, pandens mulla de ccelestibus incognila, »elc.
    et proesentisEcclesieefidelissinius abbas; _et quid-
    H9 YITA. 430
    ejus Eadmundus imperii monarchiam suscepit. Qtii A . motiis periculo consislenti, nec reminiscaris injuria-
    cum sciret quanta elim virtute venerandus pater rum fideli tuo Dunslano per me illalarum; quoniam
    Dunslanus in palatio fulsisset, quam juslis operibus si me ippius meritis a praesenti mofte eripueris,
    et reclis consiliis preeditus fuissel, ac per hoc fra- quoad vivam devotum me tui nominis et illius lau-
    terno semper amore illum dilexissel, directis ad eum dalorem habebis. Nec dum plene verba finierat, et,
    nuntiis orat dignetur ad se venire, ut quem omni- quod dictu est incredibile, sed Deonihil impossibilc,
    polenli Deo noverat acceptum, eum inler regios quasi divina manu relenlum animal in summo vora-
    '
    proceres et palatinos^principes (24) summum face- ginis fixum manebat. At ille corde pariter et ore
    rel lenere principatum. At Dunslanus sive praece- excelsas Deo gratias referens, Dunstanumsuaelibe-
    ptis apostolicis obedire .volehs,quibus omnis anima ralionis auctorem accersiri j'ubet, et quae per illum
    potestali subliraiori subdita esse defoerepraecipitur, Divinitas operala sit, coram omni principe exponit,
    sive regnum j'ustiliae,quod ex magna parte obsole- et apprehensa dextcra viri .osculalus est eam et
    verat, in lerra Anglorum exallare cupiens, regiis dixil : Agnosco, virorum sanctissime, quid in te
    pelitipnibus assensum tribuit, censistens pro lem- commiserim mali, non per fidem meam quod ego
    porum vicissitudine in palatio, et tam ipsum regem, voluerim, sed quod a pessimis horairiibus coaclus id
    quam omnes Anglorum principes justitiee. legibus B fecerim. Gralias ergo clementieeDei, quaenon modp
    submittens, Sed cum fere fiat, ut ex aliorum indu- debitum mihi supplicium nen inferre, verum etiam
    slria aliprum crescat invidia, cumque ad qnain vir- indebitum veluit benelicium preercgare.dum me a
    lutem pessimus (25) quisque non valet assurgere, praecipitiomertis eripiens, lengipris vitoe spatia in
    eam in assurgente conelur expugnare : iterum sicut tuis npminibus ccnceSsit. Sit ergp deincep^ inler
    olim a plerisque nobilium, in prosperos Dunstani nes perfectee familiaritatis perpetua integritas, sit
    successusest offensum,el regi, ut a consorlio illo- disponendis in palatio rebus iibera semper tibi fa-
    rum pellerelur falsa criminalione suggestum. Rex cultas, sit in loto Anglorum imperib judicandi inter
    autem plus honesto falsis favorem allribuens, Dun- virum et proximum ej"ussumma pptestas. Atque ut
    stanum etrebus et regia gratia privalum, curia pro- animi mei affectum circa le cognitum habeas, illum
    turbari jubet (26). Sicprimo, sic secundo die trans- tibilocurain quo legenitum,educatum,conversatum
    itum. Jamque tertia lux. adveneral, et rex cum accepi.perpetuo jure possidendumtrado,ut quodeun-
    suis venatum ibat. Nemus autem quod venandi gra- que de illo velis statuere, tui arbitTii sjt considerare.
    tia invenerat, roons Cedrorum [B. Ceodrum] per- Qupdsi id cofdi tuopotissimum sederit, utej'us ordini»
    excelsus cpncipit, qui medio sui interruptus, ingens viros, cuj'usluhabitum geris, ibidemaggregareplacue-
    baratbrum ,e't immane praecipiiiumde summo spe- (_rit, quidquid eis in quacunque re defueril, ego ob
    ctantibus ostendit. Igiturrex perdevexa montis frena gratiam lui regia liberalilate suppiebo (27).
    laxare, et per devia quaeque fugicntein cervum in- Glasloniw monasterium celebre reddit. Dwmonis
    seclari. Faligantur ulrique rex pro cervo, cervus eludil lerriculas. S. Andrew se commiilit. An
    pro.seipso. Omni laridem fugiendi liberlate negata, gelis familiaris , Edgari sqrtem discit. Absentia
    beslia praecipitiumpetit,.ruit, ac in parles minulis- videt.
    simas conscissa deperit. Sequentium canum similis 19. IgilurDunstanusacceptapotestatesuperregiam
    jnteritus, ultimuro regem sonipes advexit, qui viso mansionem quoeGIasloniavocabatur,postpaucosdies
    cominus quod proe se fortuna pararat, retraxit angustioris ecclesiaefundamenta jacere, offlcinasse-
    habenas, vectorem quoque reflectere nisus, cum re- cundurii exemplar olim sibi oslensum conslruere, et
    pente ruptis frenis, et de manu norrp rej'ectis, velu- consummatisomnibusmagnumpariter atque egregiura
    cri cursu sesscrem regemequus asperlat. Quid plura ? monachprum agmen ibidem ceadunare : quibus ipse
    omninp de se diffidens, de Dei vere misericordia primus abbas effeclus, ad lantam perfectionem ju-
    nonnihil confidens,cceleste auxilium implorat, sic- slitioe omnes cohabitanles adduxit, ut quasi cceli
    que confitendo orat : Deus, rex omnipotens, qui luminaria ad effugandas totius erroris nebulas ei
    cum sis super omnia excelsus, bumilia respicis, et D peccalorum tenebras viderentur. Tunc ad omnes
    alta semper a longe cognoscis,adeslo nunc non regi, circumquaqueEcclesias ex eisdem monachis pontifi-
    sed homini caeterismortalibus simili, inque supremo ces eligi, tunc abbates assumi, tunc denique diver-
    ^24) Nempe annp 940, tesle Willelmo Malmesbu- hospitantes, quos ille quasi jam exsilio deputatus,
    riensi. - aliud sibi ignorans consilium, aggressus est, id
    relicium a.rege ipsi desererent, sed
    (25) Edgarus rex in oratione quam ad episcopos orans.hese
    secumad palriairi, quainvis adjncolatum, perduce-
    habuisse dicitur apud Avlredumet Harpsfeldium.ila rent.
    loquentem inducit patrem suum Edmundum-; « Tu deruntAtei iili moestiliaeipsius sui
    compatientes, spopon-
    queeque
    mihi, paler Dunstane, de construendis monasteriis, mitatus adiret. » regni commoda,si secum co-
    de ecclesiis. aedificandis consilium salubre dedi-
    sti; tu miiii adjulor in omnibus et cooperalor exr (27) Willelmus inJib. n De regibus, cap. 7, inte-
    stilisti,» elc. grura pi-ivilegiumrefert dalum arino 944, < iitteris
    (26) B: haecinterponit: «Erant autem apud Ceo- aureis in libro Evangeliorum scfjpliim, » queni rex
    derum, ubi haec facta fuerant viri, veiierabiles, ipse dedit.
    regiii videlicet Orienlis nuhtii, cum' rege tunc
    .{51 S. DUNSTANUSARCIIIEP. CANTUAR. 432
    sorum officiorumpraeposiliinsliliii: proplerea qtiod __Stupentibus quidem omnibus, et vix fidem dictls
    essent el religionis merito praecipui, et doctrinaesa- exhibenlibus, velocis cursoris (30) lestimonio, et
    pientia clarissimi, et ad catholicee fidei defensioucm mors et moriis hora secundura viri testilicalionem
    prteslariUssimi (28). Sed tanlee religionis spiritus vera probalnr.
    doemonismalus impaliens, quo paclo virum a statu Regismorlcm prwnoscil,cujus corpus Glasloniw
    reclitudinis dejiciat, quanlis valet insidiis elaborat. sepelit.
    Cujus oculis in cubiculo quadam nocteeranlisimma- 21. Regressus autem a loco ut regem loquendi
    nem sc lupum ingerit, iterumque pesl paulum vul- sibi cupidissimum adiret, diabolum scurree similli-
    pcm blandienlem confingit, quam ille specierum mum coram equilantibus deprehendit saltantem, et
    varietalem subridens^ 0 te, iuquit, peromniasimi- quasi de futuro aliquo lucro gloriantem : cujus prae-
    lem tibi! o formas tnee actioni congruas ! dum in sentiam dum coessenti populo (31) indicasset, for-
    riltero cruentum, in altero te comprobes fraudulen- mamque omnium conspeclibus horribilem ex impe-
    tura. Vadejara, inimice, quoniam inejus nomihe le rio denudasset , requisitiis poslea quid ejusdem
    vincam in lupo et vulpe, qui te in leone et dfacone raonstri lara petulans Iaetitia portenderet, illo mpr-
    superavit. Cernens autem se magnam a daemoiiibiis tem regis regnique mutationem proxiraam esse de-
    invidiam pali, nec suis aul filiorum suorum viribus JJ nuntiat. Cui mox prophetioererura veritas contestala
    satisconlidehs, adhibuit vitaesuaepalronumAndream respondit. Nondumenim sol septiesdiem creaveral,
    apostolum, nt esset fidus inierpres apud Deum, assi- et rex occidilur, et regnum mulalur. Ex quo satis est
    duus in terra comes, atqtie in omnibus htijus mundi advertere, quanta hujus viri pectus gratia Dei rege-
    turbinibus cuslos indeflciens. Hujus ipse assidua bat, qui invisibilemhesiem tam facile deprehendere,
    proleclione quasi muro vallalus, securus infra cellam et ej'us proesligias tam veraciter posset denudare.
    agebateetaieni, excelsa menle universa mnndi tran- Traiislataeautem sunt exsequiee regis Glestoniam,
    sccndens, et in amore divinilatis jugi meditatione ibtque a beato Dunslano sub magna lugentis populi
    reqtiiescens. Undesuavissimissupernorum spirilutim frequentia lerraecommendalae.
    concentibus saepeinleresse promeruil, bonam futurae Edredo regi charusfit.
    mercedis spemDeo tribuente; ut qui angelorum 22. Successit in regnum jure fratris Edredus,
    conversationem agebat in terra, illorum societatem egregiusvir, hemo cultor justitiae ac pietalis, Detim
    agnosceret in ccelo. Denique cum preefato regi valde diligens, el ipse a Deo raultum dilectus, ac
    Eadmundo filius nasccrelur, nomine Edgarus, puer per hoc palerno verbere qiiasi bonus filiuscrebro
    videlicet pacis -ae juslitiee bajnlus futurus, audivit ab illo fiagellatus. In hujus conspectu_venerabilis
    idem bealus beatos in ccelo angelosgralulanles, el C pater Dunstanus adeo erat preliosus, ut eum omni
    cuin magna gratulalione psallentes (29): Sit pax, generi humano preeferret, principem teslamentorum
    sit magna AngiorumEcclesise Ieetitia, quandiupucr (32) statueret, thesauros ei delegaret, animam,-cor-
    nalus regnum tenuerit, et nosier Dunstanus morla- pus, et regnum committeret; nec quisuuam in tolo
    lisyitee metas trahsegerit. Quod dictum quanta.sit regno Anglorum esset, qui absque ejus imperio ma-
    rerum veritate subnixum, congruus ordo preesentis num vel pedem moveret. Proinde Dunstanus quasi
    lectionis faciet mariifestum. rcx et regis imperalor effectus, virgam aequitatis,
    20. Ea etiam tempestate vir Dei precibus regiis virgam regni Dei per omnes Anglorum fines exten-
    devinctus, Balhensem Ecclesiamdivinis cultibus in- dere, ecclesias quas aut ipse fundaverat; aut ab aliis
    slituehdam invisere pergit: ubi dum facta refectio- fundatas egestas oppresserat, amplis haeredilalibtis
    ne solitarius orarel, repenle ad superna raptus, munerare, prorsus magnam populis leeliliam in sua
    cujnsdani discipuli nobiliter a se apud Glestoniani potenlia facere, dura pax et justitia in muluos am-
    educali aniraam innumera angelorum' frequentia plexus converterent, et oscuiandi munus pro invi-
    hinc inde stipatam, atque immensi luminis fulgore cemlibarent.
    perfusam, ad cceli palatium provehi conspicit. Mox- Elfego morluo sedemWintoniensemrecusal.
    que in manus divinoe pietatis eam commendans, D 23. Dum haec ita geruntur, Elfegus (53) apud
    dominos ouoque loci ad commeiidandum invital. quem illum olim conversatum fuisse preedixirrius,
    (28) Huic loco aptat Osfoertusportentum de cereo videret, orante Dunstanocernere meruerit. Eadmun-
    illuminato, supra num. *4 ut « sieut cx cereo ma- di regis coedesaccidit anno 946 a latrunculo perpe-
    tris Dunstani totus ecclesiaeconventus lumen amis- trata, nomine Leof, apud Willelmum in lib. u De
    sum recuperavit: ita ex hoc loco, ipsius Dunstani regibus, cap. 7. Sub idem tempus, id est anno 948,
    doctrina et inslitutb omnes ecclesias Angliaeconslat Dunsianus abbas subscribit diplomali pro Crulan-
    veraereligionislumen sumpsisse. » densibus apud Ingulfum.
    (29) Heec apud Willelmum in lib. n De regibus, (32) B. rem explicat: c Comraisit illi rex optima
    cap. 8. queequesuppellectilium,quam plures scilicet rurales
    chartulas, etiam veleres praecedenlium regum the-
    (30) B. ait Ceolwium praepositum, qui res mo- sauros, necnon et diversas propriaeadeptionis suoe
    naslerii cura Dunstano traclaturus advenerat, rem sub muniminemonasterii sui fideliter custo-
    gazas
    comprobasse. diendum. >
    (31) B. unum memorat .Elfstanum, Dunstani iti- (33) « Eathel. .. : Chrydionensis Ecclesiae prae-
    neris comilem, qtii cum doemonis preesligias non sul » dicitur apud B. Wintoniensem fuisse patet ex
    433 VITA. 434
    ad vitairi spirilualis saeculidispositus est. Exislimahs \ beati Petri legebat scripturam aureis lilteris iniex-
    aulem rex tempus se oppoiiunum accepisse, quo tam : In principio erat Verbum,el Verbumerat apud
    vero gladii
    majoris honoris Dunslanum cpmpplem faceret, Deum, et Deuserat Verbum.Coelerorum
    aggreditur rogare illum, ul Ecclesiam pastorali so- propria tenentium illos nomina habefoantinscripta,
    latio destitulam ipse pnslor suscipiaU Sedcum Pauli Paulus, AndreeeAndreas. Intcrea Andream
    videret se quod persuadebal persuadere non posse, exhilafalo vultu aspicjt conniventem et evangelicis
    su-
    reginoe malri Eadivee [B. ^Elpwolduy] verbum ira- vcrbis audil praecinentem: Tollite jugum meum
    posuit suadeloe: Scio, inquit, charissima mater ac per vos, et discite a me quia mitis sum el humilis.
    lolius imperii Aiiglorum regina, quod te communis corde, el invenielisrequiemanimabusvestris. Tune a
    noster amicus Dunstanus preecipue inler homines beato Pelro jussus leevamexlendere, modicum cre-
    diligal, in tuis quam maxirae operibus delectelur, pitantis ferulee ictum excepil, hoc'ab illo audiens :
    dura quidquid pro consilio vitae aeternae'ipse tibi Hoc libi sit, et pcena abjecli, et signum ulterius
    proeceperit,-siveid esset in suslentalione pauperum, Ron abjiciendi ponlificatus. Ad cujus virgulae ta-
    sive in muneratione ecclesiaruni, tu sedula semper clum a somno evigilans, divinitus se intelligit visi-
    exsecutione implere non cessavefis. Qua de re ma- laium";agit graiias Deo cujus munere ila se conspi-
    gna. animus meus spe detinetur, ul si quid ab eo B cit honpralum. Cnmque die illucescente rcgi quee
    quod me atque illtim deceat poslulaveris, nulla tibi viderat enafrasset, miratus ille tali enodalione visio-
    faliorie denegare velit. Decere aulem ulrumque no- nem absolvit. Quoniam per arma aposlolicaefoene-
    strum, ut summum ipse attingat sacerdolium omni- diclionis poleslas exprimitur ponlificalis, noveris
    bus manifestum esl, qui omnes honores vila el sa- te, pfo ep qupd hesiernp diejugum Doinini contem-
    pientia illius scimusesse inferiores, et regem Anglo- pscris, increpatum, ac divina eleclione futurum
    rum multis ceelerarum terrarum regibus noscimus pontificemdesignatuni. Porro quod, in principio erat
    polentiorem. Aggredere' igitur, mi dulcissima, ho- Verbum,gladio beati Pelri apostoli inscriptum vi-
    liiinem feminali facundia, et horlare ea qua apud disti, cum Verbum Dei sit unigenitus Filius Dei,
    illu.n nileris gratia, ut tibi consenliat, quatenus ex Deus, apud Deura semper, homo aulempro homini-
    hoc Deo familiarius adheerere, etnospotenliusvaleal bus inter homines faclus; profecto scias te ejus
    a peccatoruro vinculis absolvere.Paret ilaque regi sedis principem futurum, quee Christi nomine in
    filio maler regina, Dunstanum adsciscit convivio, urfoeCanluariorum caeteris Ecclesiis insignior cele-
    demulcet alloquio. Sed ille juxia elyjnologjamnomi- foralur. Hoc signp divinae preentinlialipnis Dunsta-
    nis sui ut mons.persistens immobilis : Nolo, ait, nus est glorificatus, el liac regiae. inlerpretationiS'
    doinina, illud a meexpeti, quod vel concessum meos conjeclura ponlifex designatus. 0 signum insigne!
    animos perturbel, vel non concessuinluos offendal. 0 gratiam gralis homini dalaro! 0 cordis ej'us siii-
    Neque enim nescio quam. difliculier suam quisque ceram puritatem ! Adliuc summus Anglorum ppn-
    ante Iribtinal Chrisli causam agat, nedum aliena lifexOdo in humanis rebhs vitam agebat, el Dunsta-
    causaecoguitor aut jirdex existat. Quod si isla ratio- nus in oculis superni Inspectoris summus ponlifex
    numroaxima non esset, illa nimirum a suscipiendc erat. Mirandumvalde quod ipse adhuc lerrigena an-
    episcopalti multura me cohibcret, quod dominun gelicis concentibus admisceretur in coelis, miran-
    regem constanti video languore periclitari, nec mul- dnm nihilpminusqupd eura coelicives frequentafoant
    tura me afoeo separari posse, cum ,me tam sui pa- in terris.. Quid! cui praepcnam, hpminem ccclicolis
    irem, quam totius regni dominum ipse statuerit adjunctum, an ccelicolashomini destihatps, non sa-
    Cumque illa restilantem suis adhuc ralionibus tene- tis comperip, uisi qupd in altero felicicr, in allero
    re voltiisset, molus ille aliquanlisper: Certissi- erat ille securior. Slupeantalii diversas divei'sarum
    mum , inquit, habeto in diebus filii tui ponti- virlutuni donationes quibusdam honiinibus divinitus
    ficali infula me' non esse sublimandum. Ind< collalas; ego nihil ita magiiipendo, quomodp homi-
    fl.uctiiantesanimos,gerens cufoiculose dedit, ibiqut nem in limus mundi lurbinibus consisteniem, nni-
    secum multa volveniisomnus obi'epsit; et ecce ad- versa mundi anirao transcendenlem,. et in amore
    suntprineipes regni Dei et judices saeculi, venerabi- Condilorisquiescentem, Maiiham videre ministerio,
    les Chrisli aposloli Pelrus et Paulus cum sanck Mariam desiderio, fideni operantem, chariiatem
    Andrea, quasi de urbe Romaeidem egredienli occur- ardenlem. Sed nihil diximus, nisi ea qitae reliqua
    rentes, et ad Montem-Gaudiisibi se adjungentes._j stint dixerimus. .
    quibus graliosissime salutatus, videbat singulos in Edredi mortui funus ciiral.
    singulortim manibus gladios enilere, quos omnes
    olficiosabenignitate sibi ofotulere. Cumque visurc 24. At rex Edredus lelhali morbo correptus (54)
    per extensos ante se gladios dnceret, hanc in gladic tlecidil in lectum, nec ullam evadendaemorlis spem
    superiori num. 12, ideinque probalhoclocoOsbeitus ctoruni pedibus acclivus, Deo et Dunstano vilam
    qui Elfiminipro Dunstanoordinaluin addit. devoverat: cujus monilis tortion^ crebras corporis
    (54) B. : «lta nl refeclionis tempore cilium reji- patienter- ferre, oraliones continuare, prorsus pala-
    ceret prae stomacbi debilitale. > Ejusmors incidit lium suum gymnasium virtutum facerc. Decessii
    in annum 955. WillelmusMalmesburiensisin lib. n magno luclu hominum, > etc.
    De regibus, cap. 7, ita de eo.: « Ipse inlerea san-
    435 S. DUNSTANUSARCHIEP. CANTUAR. 456
    raedici promittebanl. Celeriter ilaque nunlios legat, A sancla excederet d«_votio;hoc in loco lunis exstru-
    qui patrem yilae suae Dunstanum accerSiant, ut sit cta eral (55), quam necdum ulla in supremo cacu-
    ultimi arbitrii teslis, confessionum susceptpr et fi- mine tectura claudetot. Cumque populus trabem
    delis apud Deum inlercessor. Contrislalus ergo ad tolius operis sustentatricem summismuris applicare
    animam Dunstanus, quanta velocilale potuit, aroi- contenderet, repenle ruptis funibus eadem trabes
    cum regem invisere pergit. Videns autem Deus il- deorsum ruere ccepit. Clamor ingens totiuspopuli
    lum et cprdis dolore aflligi et corporis laboreiri pali, Dunstanum iteralis vocibus perstrepenlis. Advolat
    non estpassusut ultra illum afllictiotangeret, quin itaque ocior sanclus, elatam-' dexteram machinee
    et dolorem lenivit et laboiem imminuiu Nara, cum opponit, e regione crucem depingk. Necdumsancla
    esset in itinere lendens ad palalium et membra je- inanus sanctos cenlraxerat digites, cum ea quoe
    juniis confecta infaligabililer fatigaret, vox de sum- vergere cceperat trabes, non vinculis aslricta, non
    mo eethere delapsa insonuit: Ecce rex Edredus ob- machinis levala, non dehique ullo humani ingenii
    dormivit in Domino. Cujus vocis emissione equus, apparalu sustentata, ad locum de quo ruere cceperat
    cui insidebal, percussus inleriit, comites tremue- reyehi videbatur. Si tanloe gloriaemalignus spiritus
    runt, audienles quidem fragorem tonantis, sed quid non invideret, cui inyideret ? Si tunc virus maligni-
    tonaret nqn intelligenles. Quibus ipse rem aperiens, B latis suaenon effunderet, quandb effunderet? Nihil
    commendat animam defuncti regis in manus seterni ergo dubielalis ulterius de viro Dei habens, semel
    Regis, slauirique deferentibus nunliis audit quod alque simul omnes insidiarum suarum laqueos illi
    ante sibi de ccelp angelus afosolvil. Ingressus ergp intendere slaluit. Tfanslatus ilaque in speciem ursi,
    palalium Dunstanus, cpntemplalur dilecli heminis consimilem hianli rictu orantem (36) aggreditur,
    cadaver j'accre, cemitum turbas, qui aurati olim injectisque ungulis pastoralero, quam manu lenebat,
    sclebant assislere,"procul recedere; "miralur cpm- yirgaro, complectitur, atqtie ad se trahere conatur.
    mutationem, miseratnr condiiionem. Deinde fidem, At divinus Dunslanus, divinitatis spirilufortiter ror
    qua viventem dilexerat, defunclo quoque impendere bbratus, retractum ad se baculum erigil in sublime,
    sludens, cbrporis involucrum in sua suscepil, debi- fugientem belluam dirissime caeditTnec prhis mon-
    tumque sepeliendi oificium debitb illi foonoreper- strunl coedendb desistit, quara flagellum in tergo
    soivil. illius tribus in partibus comminulum apparuit (37).
    Edwii regis obmalos mores, recedit. amores insectatus, in exsilium agitur. Apud'
    Regis
    25. Pbst hunc surrexii Edwi fiUusEdmundi regis, Gandavum degit. ,
    eeiate quidem juvenis, el inilla regnandi graliapol-
    27. Victus in se diabolus, in aliis victorem
    iens, qui neque ipse sapiens, neque sapiejilium con- G suum vineere ergo
    silio acquiescens, sed alter Roboam, despectis majo- quaerit. Neque enim reruni occasio-
    nes longe alifuerant, quibus id quod perverse mo-
    ribus, nalu puerorum consilia sectabalur. Hos iile inusus malignos transferret.
    perniciosissimos salellites naclus, et eorum non liebatur,
    tam consiliis quam insahiis frettls, optimum quem- Nam rege preefalo eedem quo ccnsecratus fuerat
    que rebus exspoliare, locupletes proscribere, exhae- die in turpes cencubitus pufolice devoluto, ac per
    redare ecclesias, detrahere feligioni, mulliplices in hoc omni senatorio ordine offenso, nemine taraen
    civitalibus exactiones exercere. Nec solura alienis ab ejus lasciviam redarguere auso, pari ac communi
    ejus cognalione illius obfuit cfudelilas, verum etiam oiriniumvoto Dunstanus (58)compellatus qui regem
    Neronis more in hemihes sua stirpe eriuhdos, in constanter adeat, regium stuprum divina humana-
    ipsam qtioque regum matrem reginam-Eadivam, sua que ratione compescat, mulieris adulteree nieretrH
    demehtia debacchari. Praeter haec libidine afdens, cium suspendii comminalione percellat. Fecit hoc
    sirie intefmissione aesfuabat ad coilum. Qtiibus re- ille, et parum est hoc. Repertum insuper cuin adul^
    bus venerabilis pater Dunstanus graviter offerisus, tera simul et filia illius principem a mcechali toro
    frequeriter eum siraul et acriter in locis opportunis violenter abstraxit, positaque in capile corona ejus
    increpare; ille increpantem ridere, simulque 1111 ante summum penlificem Odonemadduxjt. At ganea
    multa mala niinafi. Pbstquam autem iridustriam sanguineos inlorquens oculos: Tu, raquit, mortis
    suam riihil videt praevalere, orhnino decernit ejus me suspendio addixisti; ego te membrorum decore
    colloquio abstinendurii. privatum sempiterno exsilio damnabo. Cujus in-
    Glaslonimpie degil. vectionis tenore spiritus nequam arreptus, ultionem
    26.1taque, relicto illo, monasterio recipitur, ibique de viro Dei nefandae,meretricis iinpulsu exspectat,
    in tanla celsitudiue religionis deguit, ut mensuram Itaqtie mulieris animiim diabolus instigat; regis iram
    (35) dsberlus hic inserit mortem 3Elfiimonachi, scipionem crassum et forlem, ac illius summitatemin modum
    qtti curii bunstario ihbnasierii olBcinas.cifcumiens, argentb circumposito decorasse, quoddentem beati
    ter de ccelo vpcatus est; tum subdit Osbej-tus.,«In concavaesphaerae superne formatum,"
    ipsp itaque lbco, in quo Diinslarius vocem audivit, Andreae apostoli geStabat iriclusum, tum ad murii-
    oraiorium ih modnm turris eedificavitsub patrbcinio men contra daemories, tuni ob amorem in aposlo-
    B. Joanhis Baptisloe.» kini.
    (56) B. Scribit id accidissebrarili dnte altare mar- (58) B: « Et cum vidissei sumnius pontificum Odo
    lyris Cliristi Georgii. regis peiulantiam maxime in consecr-ationissuae die,.,._
    (37} Osbertus addit Dunslanum fecisse sibi alium ail coepiscopis suis et prihcipibus suis : Eanl, orp,
    437 - VITA. M*
    mulier (39) exaltat; ambo exsiliura Dunslano inten- A sus impium regcwTEdwium. Qui omr.es, quasi m
    lant. Et prirao quidem, urgente regis ediclo, omnes unum hominem translali, non nrodo regnum ipsius
    nionaslicae religionis ecclesiaesuis rebus spoliaban- abjicere, verum etiam ipsum rcgno expellere molili
    Uir, ut, quae preeeipuaesemper viro fuere loetiliee, sunt, propterea quod in commisso regimine insi-
    nunc eidem quam maximo fierent mcerori. Deinde pienter egisset, sapientes disperderet, ignaros boni
    cum venlum fuisset Glasloniam, et descriptis omni- suis consiliis adsciseeret, prorsus libidine atque ar-
    bus ipse proscriplus fuissei, inler lacrymas mona- roganlia preeceps abiret. Coacli itaque in turbam
    chorum ejtis manu nutritorum, inler lamenla ve- regem cum adultera fugitalentem, atque in inviis
    nieniium ad se ex omnibus locis amicorum, ititer sese occultantem armis persequi non desistunt. El
    civilatem reper-
    gemitus pauperum, consuetis stipendiis per singulos ipsam quidem juxla Claudiurii(41)
    dies abillo recreatorum, audita est in alrio teropli vox tam subnervavere. Deinde qna digna fuerat morle
    seme-
    plaudenlis diaboli, quasi vox juvenculoeacriler atque multavere. Porro regem per diversa locorum
    rainute cachinnantis. Quem saiiclus severa fronte tra <levianteih ullra flumen Tamisiura compulere.
    suspiciens, Nihil, ait, super exsilio meo gratuleris, Deinde accito fratre illius optimee indolis adole-
    quoniam plus est quod ine redeunte doleas, quarii scente, nomine Edgaro, quem fulurumregemccefesli
    quidquid me exsulante laetarivaleas: Ad quod diclum B quendam praculp designatum fuisse preediximus,
    pallidi regni pallidus minister abscessit. Dunstanus dum pacem regnique salulem suis ac Dunslani tem-
    autem non immemor quid sibi diyinus olim citharce- ppribus angeli praedicarent, staluunt illum regem
    dus.praecinuerit, irao Dpminicoememcrprpmissipnis, superemnes provincias ab Humbre magno flumine
    qua beatps fore qui pro justilia persecutionem pa- usque ad flumen Tamisium; quo flumine amfooruni.
    tiuntur (Matth. v. 10) Chrislus asseruil, marinis se regnum ab invicem dirimebatur. lta regnum, quod
    fluctibus tradit, contrarium litlus in gente Flandri- unum fuerat, in duos reges divisuni gravibus ali-
    tarum altingens ubi eminenli coram principe lerree quanlisper conflictibus bellorum sudabat, impleta
    illius gralia inventa, manebat in monaslerio sancti lunc veridica illa Salvaloris sententia, qua omne
    Pelri quod situm est Gandavi, propterea quod illud regnura in se ipsum divisum asserit destruendum,
    caeterisillius regiPnis monasleriis et professione vir- et domum snper domum esse casuram (Luc. xi, 17).
    lutis, et philosophieedocumentisexcellere videbatur. Edgarus quolidie erat proficiens, ut David, pietate
    Nec lamen cessat vesana furentis mulieris insania, ac IpTtiludiiie,atque, ut Salomon, sapieulia, divitiis
    quae omnifousqui, virum Dei tempore suae reces- et gloria, domus auteni Edwii in dies decrescere,
    sionis hospilio foveranl, perscrutalis, proscripiis, • cum ipse in flagitiis crescere non desiverit.
    damnatis, ipsius queque eculis eruendis malignes C Dunstanus ab exsilio revocatur. Wigorniensis eccle-
    transmitteret ministros. Verum, iniserante divina siw episcopus ordinatur sub tilulo arcltiepiscopi
    clementia cujtis nunquam auxiliodestituefoatur, anle Canluariensis.
    illiim Gallia susceperat, quam eequoreos servi Jeza- 29. Posl paucos aulem electionis suoedies proece-
    belis fluctus attigissent. Exsulat itaque sanctus nulla pit Edgarus diarcha tolius regni sui concilium -cele-
    exsilii per gratiam Dei damna deplorans, dum suis brari, iii quo annihilalis omnibus quee a fratre ejus
    nieriiis ita sibi omnes devinciret, ut patriam esse iniquis fuerant legibus decreta, ac restitutis omni--
    exsilium putaret. Super haec illum amici apostoli bus quae violenla illius ftierant daimiatioiie ablala,
    coosolalio fovef, qui nullius rei quam ipse expeteret Dunstanum quoque venerabilem abbatem in magna
    eum indigere permisit (40). gloria de exsiliP revocavil (42), el majore, quatn ab,
    Edwio rege fugalo, Edgarus regnai. omnibus ante regibuS honoralus fuisset, gloria sub-
    28. Respiciens ergo Christi clementia Aiiglorunl limavit. Cui eliam, ut ponlificale decus susciperet,
    populum lanlo patrono deslitutum, suscitavit corda vehemenli petilioue imroinuit; hec anle a precibus
    viroruro ab Humbre fluvip usque ad flumen Tami- quiescere voluit quam illum a setilenlia ad consen-
    sium, supfa qued urfosLundonia est fundata, adver- 0 tiendum retraheret, et ecclesioeWigorniensi, quoe
    quilibel ex vobis ad educendum regem.... Ad extre- vero de Dunstani ordinajtionesubditur, .eodem fere
    niumvero elegerunt duos, quos animo conslanlissi- modo legitur supra in Vita S. Odonis archiepiscopi
    mos noverant, Duiislanum .scilicet abbalero, et Cy- Canluariensis. Id factum in convenlu apud Bradan-
    newium episcopum ejusdem Dunstani - consangui- ford ex B. ubi Diins.lanuniail prius ordinaluni fuisso
    neuiii. > Osbertus Kinsvinumvocat. ad episcopum,ut regi esset a consiliis; dein admo-
    (39) B : «_£llieelyun.Sic eratnomenignominiosiim ttiin Vigo.rniensiEcclesiaemorluo Cynewaldo. « Po-
    mulieris. > Chronologia Saxonica hoc Dunstani ex- slea factus magnus sapienlium conventus in Bran-
    silium refertad annum 955. danford, et eo in locoomnium ex eleclione ordinalus
    (40) B. addit quosdam persecutores fruslra co- est Dunstanus ad episcopum, eolenus maxime, quo
    natos eum avellere a monasterio, idque viso signifi- regali preesentiaepropter proyida prudentiarum sua-
    catum Dunslano. Osbertus rem explicat, aitqiie rum coflsilia jugiter adfuisset..., Deinde paslor Wi-
    fuisse quosdam e fratribus Glesloniensibus, qui eum gorniensis Ecclesiae,uipoteCynewaldus,morte mor-
    ab istius coeiiobii preelatione deponere volebant; lalium cursuque vilee lemporalis cducto succubuil,
    quod Deus averterit. et suscepit, beatus ponlifex Dunstanus conslitulus a.
    (41) Osberlo, «juxta civitatem Glavorniensem, > - rege hanc eamdem ecclesiam, » elc. lta B. qui regis-
    vulgp Glocester. aiaviam ab exsilio cum DunstoTnorevocalam dicit..
    (42) Nempe anno 957 ex Chronologia Saxonica, De Kenewaldo superius. '
    non annc 959, ut apud Spelmannum et alios. Quod
    459 S. DUNSTANUSEPISCOP. CANTUAt,- 440
    sub honpre beaiaevirginis Mariaepollebaf, ponlificem j Lhabere, sed in sorlem pceuitentium animarum eam,-
    praeficeret. Qui dum Doroberniam sacrandus adve- dem cedere. Tum ille exsultans in Domino, furo-
    niret, el, recilata petitione cleri ac populi, summus res illorum tali ratiocinalione compescuit. Quid,
    Deisacerdos,Odogaudenler annuisset; mirabiledictu! inquit, injusli actum esl vobis ? Sfpeccavit homo
    caelerumconsecralionis. ministerium, non quasi su- isle, in Christum et in me peecavit. Sed, quoniam
    per antislitem Wicciorum, sed sicut super archi- meas propter Chrislum dimisi injurias, dimisit et
    episcopum Canluariorum mirabililer atque hilariler suas Christus, cum ej'us ego clementiam depreca-
    absolvit. Qua de re a circumstante clero reprehen- tus sum. Quod ergo Christus el ego dignati sumus
    sus, quod conlra Patrum decreta ageret, qui unius clementer indulgere, eos qua temeritale audetis im-
    ecclesioeduos prohibent esse sacerdotes, nec per jus probe reprehendere ? Qua sentenlia tetri spiritus,
    hoereditalisfieri eleclionem successionis, tale feiiur quasi Parthica percussi sagitta, muscarum modo a
    responsum dedisse : Si divinis humana non cede- vento raptarum dissiliunt.
    rent, jure inihi homiiium auctorilas praeleiidipossel. Lundoniw tedemaccipit.
    Nunc vero quoniam auctor omninra Deus esl, non 31. Al Edgarus lolius imperii monaTcha effe-
    possum illud 11011facere quod faciendum Spiritus ctus, cogitafoat foealumvirum super omne regnum
    Dei dignalus est proecipere. Erit namque bealus iste !' conslituere , nolens in regno sine illo crescere,
    proximus post mortein meam hujus sedis archi- quem aule regnum prae caaleris studuerat familia-
    episcopus, et adversus mundi principem forlissimus rius diligere. Unde apppsito palribus suis Lundo-
    proelialor. Hac ille summi ponlificis ralione defeiisus niensi episcopo, rogatu regis ac principum Dun-
    procedit ad populum, summus e.t ille ponlifex Can- stanus successione donalur, annuentibus quoque
    tuariorum preelitulatus, geslans insignia Aaron, npn oninibus ejusdent urfoishabitatorifous, et importunis
    legis velamine adumbrala, sed divinoepropiliationis vocibus illius nomen acclamantibus. Audierant
    inunere per graliam Christi insignita. lnde ad cccle- namqtie quam fuerat a primaeva eetate Deo ac-
    siam quee sibi fuerat censignata reversus, atque in ceptissimus, quam in illa cui proeerat Ecclesia solli^
    cathedra pentificali sufolimalus, recerdatus est quid cilus, quam deBiquein omni re bona et optima pro-
    olim exsultanti diafoolopromisisset, cum illum re- batissimus : et ea re noluerunt habere alium eum
    galis impietas exsilio. ascripsisset. Ilaque obviis in possiht habere lectissimum. Neque iUum' juvit ex-
    illum manibus insurgere, memfora ejus evangelico cusalio canonum auctoritale proetensa, qui sicut
    gladio dividere, et oves quoe circumquaque erra- ecclesiam unam duobus esse episccpis cenlradicunt,
    bundoeferebantur, ad Dominicumovile revocare. ,' ila duas Ecclesias uni episccpp fieri pesse nen per-
    Edivii animam a pcenisliberat. mittunt: Cum Jpannes, inquiunt, dileclus Dpmini
    30. Interea merluo impiissimp rege (45) Edvvio , septem Ecclesiis alque episcopis earum praefuerU,
    alque in soiiem malignorum spirituum translatp, etbeatus Paulus emnium Ecclesiarum spllicitudi-
    Dunstanus in ecclesia,, cui preeeral, Deividis medi- nem simul et magislerium habuerit. Talibus beatus
    lalionifous inserviebat, nihil sciens quid de rege Pontifex ralionum leslimoniis viclus, Lundanae ur-
    actuin luisset. Et ecce tartarea cohors subejus as- bis anlistes inlronizalur, non relinquens eam
    pectu exsultando quasi chorum ducere, et veluii de quam ante hafoueratEcclesiam , sed utrique praesi-
    capta praeda laetas victerias agere. Perscrulaiur dens , ulramque regens , ulriusque verus ac pro-
    itaque sanelus causam leetiliee, audit regem ehiis- prius ponlifex existens. Habes ergo, sanclissime
    se , animaro illius gehennalibus slatim incendiis Pater, gladium Pauli, quera tibi coelilus destinalum
    tradendam [liberal]; sed prius hoc Dunslano ex olim ipse delulcrat, el ad dividendos Ecclesiae ini-
    divino imperio nuntiandum. Motus ilaque pietate micos habendum uadiderat; Et quamvis prior tua
    Dunslanus solo lenus prostemilur, largifluus ex pontificalis potestas non absque vigore evangelicae
    oculis lacrymarum imber producittir; pulsat Deum disciplinee administrata sit, non lamen eam aut
    precibus, nec ab illo orandp quiescit, quousque gladio , aut persona praesidenlisprecmonslrariopor-
    spiritum regis liberalum agnescil. Brevi aulem mp- ' luit, proplerea quod neque virginem gladius decet,
    rula peracta redit tristis legio infernalis, m3gno- viros aulem decet: neque, mutando locum mutasti
    que clamore in has voces erumpil: 0 te hbrainem obsequium; cum a virgine Matre Doraini trans-
    Iiominum! o fidei alienum! o nostris beneficiis ires ad ApostplumDomini, a Wigracistra ad Lundo-
    semper' ingratum ! nos delulimus obsequium, tu niam. Accingere ergo, bellalor forlissime, accin-
    nobis relulisli supplicium; ad ulciscendas injurias gere gladio polenliee Dei, factus potens per eum
    tuas de regione lenebrarum venimus, et ecce ad- qui supra femur qupque est polenlissimus (Psai".
    versis imprecationibus tuis confusi redimus. Cum- XLIV,4.) ad dimicandum adversus mundi rectores
    que ille depromendae veritalis praeceplumdaemoni- lenebrarum harum, conlra spiritualia nequitiae in
    fous indiceret, agnoscil animam regis angelica cceleslibus(Ephes. vi, 12). Divideillos qui per ne-
    virlule illis sublatam ad statulum terminum sufo farium scelus illicilo abutunlur malrimonio, nec te
    signaculo servatum} nihil juris in illam daemones revocet ab inferenda ultiene aut regalis p.oteslas,
    (43) Ejus morlem revocant ad annum 959, Wintoniw in novo monasterio tumulalus est, teste Wi-
    lelino in lib. n, De regilms Anglorum, cap. 7.
    ' "
    TITA. 4i 2
    441 . ".
    aut Romani pontificis sirignlaris snblimitas. Da sen-: A dia redit. Dominus namque agefoal pro Dunstano,
    in manu
    leittiam in pepuli seduclores argeutarios, et.non ut impleret verbum suum, quod promiserat
    ad sacrum allare die Pentecostes oblaturus principum regni sui. Advertens aulem rex Edgarus
    prius
    melioris fesse vocalionem,
    procedas, quam et illos vindicta feriat, et populo horum reprobationem,
    Dei justitia proveniat. Ufoiquetuarum signa virtu- solumque in omuibus hominibus esse Dunstanum,
    tum relinque, ubique Dominiceecrucis tropeeaerige; cui nemo conferri, imo omnibus posset praeferri,
    cum sui
    promereberis etenim post.modicum gladium Petri, tertio illum precibus latigatum, tandemque
    in quo innumera, sicut Pelrus, omiiium generum ipsius, tum oranium episcoporum importunitate su-
    animalia occides (Act. x, 15, 14), et in corpus Ec- peratum, primae metropolis Anglorum primatem ac
    clesiaemanducando trajicies. Promereberis, inguam, palriarcham insliluit (45). Quem slatim ob robur
    gladium Pelri , insignitum nomine omnipotentis apbstolicaefideiyel auctorilalis ad Romuleam ufbem
    Filii Dei, ut in onini Anglorum latitudine ligandi profeclum, Rpmanus pontifex (46) videre prome-
    solvendiquepotestas per illum tibi augeatur, ,nec ruit, eumque*sacris pontificalibus decoratum, quasi
    valeat in oviie intrare ovium, qui te ductore non as- angelum Domini exerciluum, ad exhifoendam
    cenderit per ostium. Quara merilb ostiura horrei divinae legis scientiam, aut quasi columnani
    Dorobernia sonat, ut horreum sit amplitudo impe- B lucis ad illuminandam faciem terrae, genti Anglo-
    rii Anglorum, ostium vero principalus Ecclesiae rum transmisit. Ecce quemadmodum impleta
    Cantuariorum. sunt, quee pev giadium verbo • Dei iiiserip-
    Odone morluo , itemque Elfsino ; Berthelino ejecto, tum, ac beata priucipis apostolorum Petri legatibne
    Cantuariam transferlur. exhibitum, tantp anle proenuntiata fuerunt: Sed
    32. Excessit ergo hurnanis rebus, deductus an- quid sibi vult quetl de manu lertii apesloli tertium
    geloruin manibus ad paradisum princeps sacerdotum gladium acceperit, cum in ecclesia quae sub ejus
    Odo, vir clarus sapienlia, et virtute laudabilis, et nomine apud Rovecisffam verierabilis habetur, poii-
    nisi Dunslanus succederet, ab omni Anglorum tifex nequaquam sederit ? Sedit plane potestate,
    orbe (44) semper deflendus. Post. cuj'usobitum, elsi non corporali sessione ; sedit, inquam pote-
    cum rex Dunstanum adjuraret, ut princeps fieret slate , imperio sedit, defensione sedit, beneficiis
    sacerdotum, nec ille adjuranti ulla ralione assensum sedit.
    accommodaret, assistunt quidam, quorum manus Coiumba inter sacra illustratur. Aquam ex rupe
    Wentoniae episcopus Elfsiniis impleyerat, postulan- elicit.
    tes confirmari illi summuni sacerdotium. Hic enim 33. Sed ne virtutum illius gratia urbs Cantuaria
    et anle Odonem summum sacerdolium ambierat; V esset privata, aut augmentum suscepii honoris di-
    sed cuslos Ecclesiaesuae Chrislus ambitionem illius roinulib praeleritaevideretur fuisse virlutis, dignatus
    impediebat. Itaque rex eos qui muneribus ponlificis est Spiritus saiictus novis quibusdam gratioe suae
    coiTupli fuerant, nihil suspiciens, et ob hoc simplici principiis ita virum in ecelesia Salvatoris clarificare,
    eos animb exaudiens, orbatam pastoreEcclesiam ei- ut mirabilis ipse extra hominis naluram viderelur
    dem tradidil gubernandam. Sed cum Romam pro- esse. Nam, cum die adventus sui primo sacris alta-
    feclus fuisset, ut pallium a sede apostolica susei- ribus assisteret, et populo Dei, vivificum panem
    peret, graviinter Alpesfrigore correptus misere in- dislribuendo porrigeret, repente contecta nube
    teriil, digna sibi ultione divinitus recompensata; domo, columba in Jordane a Joanne plim visa itefum
    ui qui ab amore ccelestiumfriguisset in corde, per apparuit (Luc. m, 22) , quaa quousque sacrificium
    frigorisasperilatem periret in corpore, et qui alie- esset consumptum super illum mansit. Cumque con-
    nos honores ambire preesumpsisset, ipse in aliena sumptum esset sacrificium, requievit supra memo-
    regione mortuus, honorem pariler et vitam amitte- riahifoeati Odonis, quae ad australem partem aitafis
    ret. Iterum preces de archiepiscopatu Dunstanofun- in modum pyramidis exslrucla fuit: ex qua die ita
    dunlur, nec quidquam in animo illius confessionis ,p. ponlifex' meritum ejusdem hominis Dei reveritus
    operantur. Quapropter deligilur ad patriarchatum est, ut nunquam pertransiret nisi genua flecteret,
    Canluariensis Ecclesiae Berthelinus Dorsacensium bonumque illum vocaret, ita dicens : Hic requiescit
    episcopus, hbmo mansuelior quam induslrior, et Odobonus.
    qui suae magis quam alienaevitaenosset consulere. 34. Per idem tempus quidam magnus.videlicet et
    Is post paucos suscepti pPntilicatus dies, coguilus potens Salvatori aediculam instituit; ad qnam sa-
    quod ad lantam rem minus esset idoneus, jusstis a crandam, et jure proprio possidendam venerabilis
    rege et omni populo, Canluaria discedit, atque ad pontifex Dunstanus invilatus accessil. Ubi cum ad
    relictam nuper Ecclesiam suam non sine verecun- ministerium dedicalionis aqua defuisset, ac per hPc
    (44) Huc pertinent Willelmi verba in Odone. quam aliis auctoribus in OdonisAclis praelulimus.
    « Quanlulum autem est testimoniura qtiod ei perhi- De pallio actum supra in Observatione 12.
    belOsbernus, quienmdicit pro sanclitale sua et ,(46) B. addit Dunstano commealum ob nimiam
    iudustria ab omni Anglorum orbe semper deflen- victualium erogaiionem, in itinere" defecisse, sed
    dum nisi Dunslanus successisset. » murmurante procuratore , abbatem quemdam sub-
    (45) Anno 961 Odonem mortuum, et Duhslahum venisse.
    ei subrogalum fuisse docet Chronologia^Saxonica,
    443 S. DUNSTANUSEPISGOP.CANTUAR. 414
    invilatori vcrecundia accessisset, ad vocem viri, A siis expellendos. Ex quo factum est til quarumdam
    quam per naturam non habuit, per graliara Dei clarissimaram ministri ecclesiarum.dum in eligendo
    arida rupes aquam profudit quoe de eadem rupe quodcumque deliberarent, voluptatem honestaii
    usque hodie manans (47), ac saluliferuiri fidelibus praeferrent, regali sanctione de eisdem ecclesiis*
    poculum praebens,Dunstaninomen celebre facit. expulsi (50), meliofibusse et alterius Ordinis homiT
    Angliwstatum reformat. Codicesemendat. nibus sua loca relinquerent. Propter haec igitor
    Dunstanus igitur candida apostolatus Sui stola a sanclisSimoeinstituta disciplinae.tantus in regno
    Romano, ut diximus, pontifice infulatus, el universoe Anglorum divinitatis cultus excrevit, 'ut.el nobilis-
    Anglorumgenti, necnon et aliis fegionibus Anglo- simi quique, atque iu seeculo polenlissimi, spretis
    rinn regno Suppositispatriarcha deslinatus, feslina- omnibus mundi pompis, ad divina confugerent ser-
    bat singulas regionis digredi civitates, ut si quibiis. vitia ; et hi quos ecclesiasticus Ordo admiserat, de
    nojnen.fidei incognitum fuisset praedicaret, et do- virtute contenderent, scientes neminem ad hohorem
    niesticos fidei Apostolica traditipne ad bonum opus posse perlingere, quem non virtuium merila j'uva-
    instrueret. Nec facile erat quempiam audilorum rent. Ob huj'usquoque disciplineeexcellenliam, lanla
    eJHSnpn esse docibilem , propterea quod tanla illi pacis constantia, tanta rerrim exstitit opulentia, ut
    rerum subtilitas inerat, tanta dicendi facullas, ul B omnia mundi elementa. ipsuin quoque elementoruro
    nihil esset aut inventu sapientius, aut diclu orria- creatorem Deum regiis temporibus arridere putares.
    tius, aut audilu jocundius. Cum aulem a forinsecis Sic ponlificis sapienlia diclabat regis jusliliam ;
    rebus requies dala fuisset, tunc conjunctius cum Deo regis justiiia obtinuit Dei misericordiam : Dei
    raanere, sacris vigiliis insistendo, divinas Scripturas autem misericordia omniuin rerura praestitit afoun-
    legendo, aut earum codicesemendando; summutiique danliam.
    studium erat ut nunquara a divinis operibus vacaret. Regem ob violatam virginem septenni pwnitentiw
    Sed nunc yerum judicium inler virum et virura addicit.
    discernere, nunc impacatas hominum menles pla- '35. Sed hsec <;ommunia totius Ecclesiae gaudia
    cido sermone tranquillare, horum inepta dissolvere cupiens dislurbare malignus , accendil animum
    conjugia (48), illorum haerelicam refutare opinio- Chrislianissimi regis in amorera Deo'devolaevirgi-
    nem ; hic neglecta renovare, illic jaova conslruere ; nis (51), ut, quem a tramite justitiaa Dunstanum,
    neque superfluaseedificationesaut aggredi, aut ne- dejicere non potuisset, eum, quem praecipueDunsla-
    cessarias preeiermillere; yiduis, orphanis ac pere- nus diligebat et super quem tolius religionis vigpr-
    grinis ex juslis ecclesiaeredditibus subvenire; pecu- incumhebat, dejicere tentaret- Perpetrato.ilaqucin.
    niam non lucri aeslimatione, sed pielafis acquisi- " virgirrem velalam peccato atque ad publicam populi..
    tionehabere; totam operam suam patriaeimpendere, audienliamperlato, Dunstanus tam pro culpa quara
    et magis repellere-ejus excidia, quafn propria peri- pro infamia regis, gravissimo dolore affectus , mox.
    cula. Proinde rex consilio ejus, ut vitae stiae cre- illum veluti alterum David cumBcthsabee dormieri-
    dens, et orone quod ab eo diceretur, quasi ab tem, alter ille, sed longe severior Nathan, intrepidus.
    Orontpotenlisore prolalum fuisset suscipiens, quoe- adiit, furibundtts ad eum inlroiit. Assurgens auleiii-
    cunque slaluenda erant slatuit, quaecunque dam- rex venienli obviam pontifici extendit roantim, ut.
    nanda damnavit. Hoc consiliario omnes diabolicae eum ad regium deduceret thronufn. Qui renuens.-
    raalignitalis minislros, fures , sacrilegos, perjuros, mauum dare, oculos cum quadara animi indigna-
    fidei violatores, veneficii compositores, libidinis tione in illum lorsit, et ait : Tu pontificis manum
    appelitores, ; ad hoc quicunque conlra palriam audes conlingere, qui virginem Deitalis munere ar-
    conspirassent, qui in parerites manus extendissent, ratain non timuisti preeripere ? Sponsam Conditoris
    mulieres etiam quee adulterina fraude viros suos tui adulterasti, el amicum sponsi aliquo tuo obse-
    interfecissent, postremoomnesquos irato Deovivere quio exislimas posse placari ?]Noloamicus essecui.
    sciebat, ex omnibus regni sui finibus proturbalos, Cbrislus fuerit inimicus. Terrilus ergo verborum.
    diuturno aut perpetuo relegavit exsilio. Hujus lonilruo rex, objurganlis se pedibus ponlificis pro-:
    quoque consilio omnes ecclesiarum ministros, qui sternitur, exlemplo scelus flebiliter fatetur, yeniam
    spreto professionis suae rhinislerio, aut venandi humiliter precalur. Quod ut vidit pontifex, expavit,.
    studio inlenti (49), aut, queestuosis negoliis dediti, perfusumque regein lacrymis , lacrymis et ipse ina-
    seu concumbendiinsolentia deturpati, oeiateniagere dens, tpllure levavit. Deinde , cum magniludinem.
    solebant; emnes hes aut dislricta animadversione peccalipejamplificalionem exposuissel, et paratum
    decrevit coercendos, autcita subversionede eccle- illum ad omnem saiisfaciioneni reddidisset, septen-
    (47) Idem' asserit Willelmus Malmesburiensis, expulit de veteri et novo roonasierio, et de Chate-
    « perennes rivos deducit ad hanc diem. » rica, et de Middelluna, et cum monachis consliluit :
    (48) Quid in comitem egerit, qiti illicito conjugio et Ethelganini abbatem in abbatem novi monasterii.
    addictus erat, vide Osberli fragmenta infra. conslituit, et Ordbyrhtum Ch.aterica;et Cynewar.
    (49) Venationem die Doniinica eiiam regi inter- dumMiddelunae.» Lege Acta S. Ethelwoldi episcopi
    dixit Duiistanus ex Osberio infra. Wintoniensis supra.
    «
    (50) Chronologia Saxonica anno 96i. Hic Ead- (51)De hac virgine legc Osfoerlumin Appendice
    garus rex saccrdoles civilalis, scilicelWinloniensis, hiijus Vitee.
    445 VITA. 446
    nem ei pceniten.iam indixit, ut in tolo hoc spalio A . ul lial. Ad quam vocem rex, oriinesque majores uatu
    coronam regni non gestaret, jejunium in hebdomada fere usque ad exhalationem perterriti, clamore pa-
    biduale transfgeret, avitos pauperibus thesauros riter el Dei laudatione aream complent. Et his qui-
    large dispergerel; super haecsacrandis Deo virginj- dem adyei-sariis viventibus cessatum est a Conten-
    bus moiiasleriuni aliquod fundaret, quatenus qui tionifous,quousque per successionem filiorum prior
    unam per peccatum Deovirginera abslulisset,plures discordia renovata est. Qui abeunles, et iniquitatis
    ei per plura saeculi volumina aggregaret; clericos suaedefensorera Heornelinum Scolorum pontificem
    etiam male actionales de ecclesiis propelleret , mo- assumentes, hominem videlicet tam ingenio quam
    nachorum agmina introduceret; justas Deoqne ac- loquacitate fere insuperafoilem,ad hominem Dei iri
    ceptas legum ratioues sanciret, sanctas conscriberet, villam, quaevocalur Kalne, tenduiil, turgenti spirjju
    conscriptas per omnes fines imperii sui populis scandalum proponunt. Dunslanus aulcni longo qui-
    custodiendas mandaret. Nihil ergo residuum erat dem senio et magnis Ecclesioelahoribus effraclus,
    quod minus aut segnius rex impleret quam a fectore jara praeter orationem post tergum omnia posuerat.
    vitac suaepraeceplumfuisset. Septimo autem anno, Altamen ne pars iuiqua divino quondam-miraculo
    cumredeuntequasijubileeotermino.pceralentieetem- victa, iiunc de adipiscenda gleriaretur vicloria, hoc
    pus exaclum fuisset, sacer pontifex, accitis omnibus B in hostes responsionis jaculum vibrat. Quoniam, in-
    iroperii Anglorum principibus , episcopis , abbatibus quit, lanto lempore elapso calumniae ansam non
    et iiniversis Ecclesiee dignitalis ordinibus, imposuit praetendistis, nunc autem senescenlem me ac taci-
    regi coronam coram omni roultiludine populi An- lurnitati operam dantcm, antiquis querelis deservire
    glorum, laetantibus cunctis, et ineffabilibus jubila- contendilis; fateor, vincere vos nolo, Ecclesia. suau
    tionis vocibus Deum in Dunstanp laudantibus. causam Christp judici commilto. Dixit, et quod dixit,
    Clericorumejectorumquerelas refringit. irati Dei. censura firmayit. Mox elenim concussa'
    36. Interea tanta clericalis crdo quibusdam in domus, ccenaculum sub pedibus solulum , hosles
    locis confusioneagebatur, ut non solum a vita saecu- solo praecipilati ac ruenlium trabium pondere or>
    larium excellentius nihil haberet, verum eliam im- pressi; ufoivero cum suis sanctus accubitabat, ibi
    probis actibus longe inferior jaceret. Qua de re nulla ruineesuffusiofiebat.
    pastores ecclesiarum turbati, Dunslanum ut pro- liegum obilus. Reghi mutaiio prwdicta.
    prium primalemadeunt, res male geslas exponunl, 57. At rex JEdgarus immalura morle preereptus,
    correctionis consilia perquirunt. At ille in homines Edwardum filium suum et regni, el morum haere-
    nefandos suae aucterilatis prpferens sentenliata : dem reliquit; in cuj"uselectione dum quidam prin-
    Aut canonice, inquit, estvivendum, aut ecclesiis C cipes palatini acquiescere nollent, Dunslanus arre-
    exeundum. Ex quo faclum est ul compluriura ec- pto crucis vexillo, quod proe se ex more ferebatur,
    clesiarum clerici, dum contemnerent proposita con- in medio constitil, Edwardum illis ostendit, elegit,
    ditione corrigi, aucteritate pontificis sint expulsi. sacravit, patrisque acmagistri affectumquoad vixit,
    Qui, rege adilo (52), vel quos regis gratia proximos ei impendit : versumque in .gaudium est omnibus
    effecerat, Dunstanum injuriaruni accusant, se virlu- quod paulo ante trisle putaveranl, existimantes ju-
    lisamalores pronunliant, ul in proesenliaregis con- venem regem inhumanuro fulurum, consilia sapien-
    • venialur orant. Dunstanus itaque his quoequasi ra- tum non curaturum, sed pro libidine omnia acttt-
    tionabiliter postulabantur cbntraire nolens , coacto, rum ; sed postquam secus esse cognovere, secus et
    concilioWentoniam venit, ubi ex senlenlia lolius; ipsi rem tenuere, et displicuisse sibi regem vehe-
    concilii de adversariis victoriam cepit. Cumque ex menter displicuit. Sed illo post triennii tempus no-
    jure njhil sibi superesse conspicerent, usi auxilioi vercali fraude occiso (53), Elhelredus frater ejus
    regis et principum , ad preces se vertunt, quibus; regnaiidi sceplra obtinuit. Quaeres quamvis infeslb
    episcopum flagilant, quatenus intromissoe personae! fieret Dunstano, vel quia per effusionera sanguinis
    de ecclesiis expellanlur, expulseeresliluanlur. Dubi- _^innocenlis_ad regnum pervenirel, vel quia parum
    tante igitur viro Dei, nullumque ad rogala respoij- prudentiaeac forlitudinis illi inesset, npn eral tamen
    sum porrigente, res mira et soeculisinaudita, eccei consiliuin resislere', propterea quod filius regis et
    Dominicicorporis forraa vexillo crucis infixa, alque! proximus ttinc hoeresvideretur esse..Atlamen in die
    in editiore domus parte locata, humanos exprimerisi consecrationis suae, posi impositam coronam, fertur
    mbdos, omnium compescuit voces dicens : Absii hoc: Dunstanus hocilli praedixisse: Quoniam aspirasli ad
    (52) Winloniensibus canohicis quid hac in causa lempus Dunstanus variis diplomatibuspro ccenobio
    acciderit, lege Osberlum. Willelmus rem describit Crulandensi subscribil apud Ingulfum., •
    inlib. II De regibus Angloruni, cap. 9, ubi ait, Elfe- (53) Elfreda vocalur a Willelmo, qui in lib. n De
    rium quemdam « omnia pene monasteria, quae re- pontificibus cap. 8, aiiElfridam uxoremregis Edgari
    verentissimusiEihelwoldus monachus et Wentanus aedificassemonasterium Varevellaein honore sanciae
    episcopus construxerat in provincia Merciorum, » ' crucis, « compunclam privigni sui Edwardinece in-
    insolenler evertisse ut Dunstano insultaret. Conci- digna, cujus ipsa conscia et auclor fuit. > Joannes
    lium Wintoniense ad annum 970 revocat Baronius, Bromtonus tradit Duhslanum anle decessum suum
    idque geiierale tolius Anglia\ dicit, et quidem jussu afosolvisseAlfridam reginam, « quaeposlea, inquit,
    Joannis papae SHI convbcatum; id qhod ex aclis cunctis diebus vilae suae in castitate vivens, viiam
    sancti Oswaidi probat, de quo infra. Circa idem in Doiiiinofeliciierflnivit. »
    447 S. DUNSTAMJS ARCHIEP. CANTUAR. 44S
    regiiuin per raortem fratris lui, quem occidit igno- \ veriloquus praedixerat vales , e seeculo roigravit;
    roiniosa mater tua, non deficiet gladius de domo tua Alhelwoldusveropriusquam ad propriaesedis urfoera
    saeviens in te omnibus diebtis vitoe luoe, inlerficiens veniret, ultimo cbrporis languore correptus, ccele-
    de semine tuo, quousque regnum tuum transferatur stis sedis habitationcni suscepil. Super cujus mor-
    in regnum (54) alienum, ciijus ritum et linguam te venerabilis Pater admodum conlristatus , sive
    gens, cui praesides, non novit. Nec expiabitur, nisi quod sanelissimae semper religionis fuerit, seu quort
    longa vindicta, peccatum tuum, et peccalum matris magnam de substituendo sacerdole litis occasionem
    moe, et peccatum virbrum qui interfuere cOnsilioil- vivenlibus dereliquerit, deprecatus est Dominum
    lius nequam. desertae Ecclesiae foenignum fore provisorem. Cui
    _. Athelwotdiet aliorum morles prwnuniialw. mox deprecanli assisiit familiaris suus Andreas
    58. His temporibus conligit Athelwoldum (55) apostolus, precibus ejus Deum dicrt annuere. Ba-
    WenlanaeEcclesiaeanlistitem cum alio quodam Ro- tliensen abbatem, nomine Eifegtim, monet adducen-
    fensi episcopo Canluariam venire, magnumque Dun- dtim, et ex divinitatis consilioWentanae Ecclesiae
    stano de adventu suo gaudium praestare, propierea antislilem praeliciendum. Ita quidquid refum ipse
    quod ejus cura alti, docli, ac per varias virtutum desiderasset, per inlerpretem apostolum confestim a
    discjplinas ad summos Ecclesiee honores fuissenl B Deo consequefoatur. Sed el ille vicem honcris apo-
    provecli. Plerisque ergo diebus in mulua sermoci- stolo persolvens, in omni obsequio illi studebat de-
    naiione simul et exsultatione peractis, egreditur ar- ferre, basilicas in ejtts nomine fabricare, fabricalas-
    chiepiscopus de civilale volens ad locum Chrisli ec- muneribus decorare.
    clesiaeMansionarium proficisci. llli vero comitaban- Rofensis obsidio. Regis avariiia puniia.
    tnr deducentes eum, quousque illos via dirimeret, 39. Dum ergo quodam lempore praefalus rex
    quae unumquemque ab altero separalum ad locum propter qtiasdam dissensiones civitatem obsideret
    qtio ire disponebat dirigerei, Cumque imminente jam Rofensem, et facla capiendi illam difliciiUate,palri-
    vespera procul adhuc a loco jam distarent (tardius- monium foealiaposloli devastando invaderet; man-
    cule enim quam hora poslulabat de urbe exierant), davit eidem beatissimus ponlifex afo stultilia quie-
    deprecatur archiepiscopum Rofensis anlistes, ul ad scere Andream sicut ad prseslandum facilem, sic ad
    vicinum ccclesieesuoepatrimonium diveftat, noclur- ulciscendum virilem in proraptu esse, ul potentiam
    num lempus secttm Iransigat, mane vero, si ita pla- illius ipse experialur, si haereditalem illius vexare
    cuerit, migralionera faciat. Cui ille poslulalioni di- non desliterit. Contemplus a Rege Dunstanus iteruni
    gnanier annuens, ail : Si cenfrater noster Alliel- cnrrentiJbu,.nunliis eadem suggerit, insuper argenti
    woldus mecum venire voluerit, in me nullaveniendi " pondo cenlum transmittit; qui accipiens recessitab
    mora erit, Assentiuiit ergo pontifices in eddem, pa- obsidione. Quod sinvul alque pontifici renuntiatura
    riterque paralum sibi habitaculum subeunt. Jam fuisset, miratus cupiditatem hominis, hoc illi scri-
    aurea lux nociis fugaveral umbras, cum beati illi in bere curavit: Quoniam praelulisli pecuniam Deo,
    viam progressi collera ascendunt, inde ab invicem argenlum apostolo, meae voluntati tuam cupidita-
    vicaria pacis relatione dividendi. Extendens aulem tem, velociter yenient super te quee locutus est Do-
    manum summus Dei sacerdos, ut coessentes secum minus mala, qualia non fuertint ex quo gens An-
    minores pontifices benediceret atque dimitleret, ex- glorum regnare ccepit usqtie ad lempus illud. Atta- •
    templo erupit in fleium, fletum adeo magnum, ul vix men vivente me ista non erunt, quoniam et hoc
    de sancto peelore voeem valeret efferre. Expave- locutus est Dominus. Queeomnia ila contigisse, et
    sctint ad factum ponlifices insolitum, fletuum causas in annalibus legere, el noslris temporifousest vi"
    solliciti perquirunt, el post modicum hoc ad quae- dere.
    sila responsum accipiunt. Ea, inquit, re fleo, quo- Malrem suam in coelisvidei, et beatam Mariam..
    niam vos in proximo moriluros scio. Cumque illi re- 40. Sed, utjam beatura illum, dequo loquimur,
    ferrent : Noli, sanclissime Pater, tam dira nobis fidcntius pro obsequio alloqtiaraur, et sic ad felicem
    prophetia occurrere; non enim moriemur, sed ite- ej"ustransilum madentibus oculis transeamus; quan-
    rum atque iterum pariter nos incolumes videbimus. tae illud contemplationis est, Pater mirafoilis, Paler
    Tali quod dixerat responsione firmabat : Quod ineeslimabilis, quantae illud contemplationis est,
    dixi necesse est fieri. Moriemini namque huic sae- quam excedens oinnium mortalium mentes , quod
    culo , sed vivelis Deo : moriemini in hac vila diu- vel Dei Genitricem in hac mortali vila, vel tuam
    lius non mansuri, sed ad Deum vadetis eeternaliter genilricem in aeternavidebas vita! In ccelumnamque
    cum illo victuri. Diverttinl ergo ponliflces ab invi- deducebaris, inlererasbeatisagminibus, illis oblecta-
    cem maereiites pi'o invicem, magis tamen pro se barismodulationibus angelorum eamdem gehilricem
    quisque pio limore sollicitus. Sed Rofensis epi- tuam quasi nupliali thalamo eeterno Regi copulan-
    scopus abiens in civitatem suam, mox ut intravit tium , et suave Kyrie eleison (56) modulantibus or-
    vehemenler eegrolavit, poslque paucos dies, prout ganis resonanliuin. Cumque de tuoe taciturnilalis
    (54) Id faclum tempore Danorum paulo post. ob- quo ejusidobituin reponit Chronologia Saxonica.
    tum Dunslani, ex ejus translalione infra. (56) accidisse iti wdicula atmi Patris Auguslini
    (55) Ejus vilam relulimus supra ad annum 984, scribit B.
    419 "VITA.. 450
    silenlio arguereris, quod inler tanta vitae oeterneeA polentissima.merita tua, ui vel iinem vuefc tnas,
    gaudia solus lu a divinis' laudibus cessares, cum quanlulumcuuque laudabili valeamus sermone de-
    proecipue tibi pro honore parenlis gaudendum fuis- scribere : quatenus quem semper nobiscum corpo-
    set, referresque hujus tantae suavitalis inscium te raliler yiventera non licuit habere, Iiceat saltem ex
    esse; quara breviler, quamque dulciter a civibus consideratione pretiosissimae morlis sempiternam
    civilatis illius edoclus in has vpces canlando erupi- tuivilam agrioscere, agnoscendodiligere,etdiligendo
    sli : 0 Rex Dominator gentium, salva genus Christia- beataemercedis aliquid per te piissimura Patrem. a
    norum in terra adhuc perigrinantium, ut et ipsipost Deo oblinere, Discanl interim devpli tantorum mira-
    rnimiciiias ad gratiam reverlantur, el angelicw ruinw bilium audilores exemplo tui sobrie vivere , sacras
    per illos damna reparentur. Jam ,vero quibus exsul- frequenter excubias celebrare, caslis orationifous
    lalionis labiis edicam quod Malrem Domini Salva- inservire, quoniam et lu idcirco talibus tantisque
    toris, Reginam mundi, Domiham angeiornm, virgi- gaudiis interesse meruisli, quod aliis dormientibus
    ncis oculis vidisti, non vestali choro circumdatam , ipse in sanctis desideriis vigilasli, orasti, horamque
    sed virginali coroua circumfusam! Felices oculi tui ultimam sine inlermissione cogitasti. Nec tamen
    qui illamviderepotuerunt, cujus castissima viscera sufficiens erat in secreto cubiculi lui ista operari,
    cceliet terrae Opificemportare meruerunt! felices B nisi etiam nocturnis frigoribus eedem beati Palris
    oculi lui, quibus datum esl illam videfe, qtiam spe- AuguStini(57) frequentares, et inde ad vicinum
    ciosam super filias Jerusalem angeli venerantur, proefataevirginis lemplum hanc gloriam Dei' visurus
    horaines desiderant, pavescil larlarus, et omnis procederes.
    creatura heram miratur. Nec inde solummodofelix, . Prwnuntia danlur de morle DurtslanL
    quod illud singulare lotiusorbis decus videre potui- 41. Anno igjtur Verbi incarnati duodecim mintis
    sli.; potuisti etiam mellifluas ejus voces audire, qui- a millesimo, advenms Anglorum in Brita.nniam
    bus socias virgines ad collaudandum Regem seeeii- quingentesimosexagesimotertio, sanctissimus, Deo-
    lorum ex sua carne temporaliter procreatumhorta- que dileetissimus Dunslanus transiloriarii praesenlis
    batur, concinens illud viri sapienlis ac seriatoris vitaedeserens lucem, ad Iticem foealaatque aeferna
    Sedulii: - jucunditale praeditam pervenit, ubi sicut sol ex cla-
    - ritate Dei resplendet, et diem aeleriium eeternaliter
    CantemusDomino,socise,cantemushbnorenu
    DulcisamorChristipersonetore pio. possidet, anno patriarchatus sui tricesimotef tio (58),
    Cumque ab aliis virginibtls fopcfuisset exceptum, nativiialjs atitem circiter septuagesimo, curii jam
    aliae qui sequuntur versus prpniintiabant. esset omrii vlrtutum charismate plenus, et Deum
    Primusad ima ruit magnade luce superbns: ^ videndi desiderio fatigatus.
    . Sichomocumtumuit, primusad imaruit. Cujus venerabilis trans-
    Uninsobmeritumcunctiperiere minores: itus tam a se, quamab aliis multiplici revelatioiie
    Cunclisalvanluruniusob meritum. praescitus, sibi gaudium, aliis gravem ingessit mce-
    Solafuit.mulier,patuit qua janualelhi;
    Ex qua vitaredit, solafuit mulier. rocem : sibi gaudium , quoniam quod per spem in
    Atque in huncmodum totius carminis bihi ac vita jucundius habebat, id per fem se visurum, ct
    foiniversus procurrebant, illis seraper repelitis qui eo perpetuo fruitiirum gaudebat; caeteris ihoerorem,
    prfmi a Matre Dominidicebanlur. - - quoniam qui similiter divinis et humariis ralionibus
    ' ' excelleret, neminem
    CanlemusDomino,sociee,cantemus honorem, deinceps in terra appariturura
    DulelsamorCtiristipersonet ofe pio. existimabant. Sed nos multiplicium reyelationum
    Auctoris apostrophe. multimoda relatione postposila ," eorum quaepropo-
    Haeetu, pontificum dignissime, aeutissima vi cor- suimus singula singulis tarituirifat.ioriibusdemonstfa-
    poralium oculorura in spiritualera potentiam trans- ' bimus. Dies ergo ascehsione (59)Christi festivusdiem
    heec tu, intime ccelestium clarificationis foeati Duristani preecessit tertius.
    ' latorum videre poluisti;
    afcanofum perscrutator, audire potuisti; his lanlis Tantae itaque diei sufgenle aurora, sacefdos quidam,
    lamque stupendis rebus interesse poiuisti. 0 sancta y. riomine Algarus [al, Eirgarus], doctrinae et actioriis
    animi luipurilas, et pura sanctitas, quam sic hono- merito preecipuus, quem postea nobilem in Hel-
    rat supernee civitalis suprema dignitas! o decus ac meham episcopum claruisse accepimus, dum sacfos
    pfaemium virginitatis, qui sic aggaudet naturae vir- Dominiceeascensioni Konpresin ecclesia Salvateris
    gineee simtil atque angelicoe dignitati! Sed ecce pervigil irapenderet, et mentem ad cceleslia Con-
    supra vires vivenlium est vivenlis lui in corpore templanda extenderet, seipsb et omnibus hujus
    laudibus immorari; quanto minus transeuntis lui, niundi rebus transcensis, Dunstanum pontificali
    et cutri Christo eclernaliter regnantis condighas lau- " throno conspicit praesidentem, et clero jura canoni-
    des valebiraus effari. Preestet omnipotens Deus per ca dictantem; et ecce per omnes ecclesiaejanuas ir-
    (57) Recte annum Dunstani obitus signal Qsber- Willelmum, tura in hisloria ej'ustfanslationis ihfra.
    nus, nenipe 988. Sed falsus est hie, utinitio Vitae, Odoni quippe Dunstanus successil aniio 841ex Chfo-
    in assignando anno adventus Anglorum in Brilan- nologia Saxonica.
    niam, qui non anno 428,, ut ipse putavit, sed anno (59) Haecverbaiim refert Willelmus in lib. u De
    448 accidit, teste Beda. Concordal dies Ascensionis pontihcibus Anglorum,cap. % ubi de episcopis Hel-
    hic nolalus. monensibus, inter quos quintum fecenset Algarum,
    (58) Imovicesimo septimo, ul legilur lum apud cujus sanctitatem ex hoc IPCPirifeft.
    .«, S. DUN3TANUSARCHIEP. CANTUAR. 452
    ruentium angelerum infinita ingrediunlur agmina, _A foenedicendi populum advenerat, et ilerata vice
    stolis candidissimis fulgentia, coronis aureis ruli- beatus ille ad populum procedebat, volens illis abs-
    lanlia, Cherubim alque Seraphim Sanctus procla- cessum suum denuntiare, ,sed .amore dulcedinis fi-
    manlia, et quasi divinum nuntium deferenlia. Qui, liorum revocabatur. Prpinde exhortatus est omnes,
    dum coactis ordinibus sedenli aslarent pontifici, ut illuc tota mentis inlentione tendant, quo caput
    hoc illi salutationis alloquium persolvunt. Salve, nostrum principiumque Jesus Christus eadem die
    inquiunt, Dunslane noster, si paratus es,veni, et praecesserat : dataque super iUossuae auclorilatis
    gratiosus noslro utere conluberiiio. Dunstanus benedictione, orabal Spirilum sanctum illis adesse
    respondit : Scilis, o sancli spirilus, hodie Chri- quemadmodum Filijis Dei promiserat, cum redeun-
    stum coelosconscendisse, noslrique olficii esse tam tem iilum ad Pairem ccelestisnubes suscipiebat.
    verbo quam sacramento populum Dei reficere, Ego, inquit, mitiain vobis <Spiritum veritatis, ut
    ideoque venire hodie nequeo. Dixerant itaque sancti maneat vobiscum in wternum (Joaji. xiv, 16).
    spirilus : Paratus esto die Sabbati hinc nobiscum Cum his igitnr disserendis bealissimus ponti-
    Romam trarisire, et ante summum pontificem San- fex diulius immoralus fuisset, videbant faciem ejus
    ctus aelcnialiter canere. lanquam faciera angeli Dei, «t vere ac visibililer
    Ascensionis die feslo verba facit ad populum vir 1B esset agnoscere, quod is quem invocabat Spiritus
    sanclus. Mortem suam suis edicit. sanctus majeslatis suoe preesenliam dignatus fuerit
    42. Postquam ergo dies aclerneeretribulionis est, ' demonstrare. Volente autem Uloa.d altare converii,
    indiclus, et Dunstanus divina fide ad consentieiidum suspirabat populus post euin, desiderans adhuc de-
    inductus, confeslim qui apparuerunt angeli dispa- siderabiles vultus ejus videre, et collpquio perfrui,
    ruerunt. At sacerdos qui rerum tam evidens con- perinde quasi ejusdem Spiritus sancli raagislerio
    templator cxstilerat, exilum earum stupidus siraul edocli, quod illura ullerijjs in carne non.essent vi-
    et lacitus explorator observabat. Cumque inter suri. Quifousin.araore eeternaeTrinilatis tertio con-
    sacrosancla ejusdem diei gaudia illa Evangelii leclio firmatis, ppst libatum pacis et charitatissueeoscu-
    recitaretur, in qua Dominus nosler Jesus Christus lum, non valuit imminentem sihi gloriaro diutius
    post resurreclionera suam .diseipulisapparuisse, et conlegere, sed rogat ut sui memores existant, dicit
    exprobrala incredulitateillorum alque duritia cordis, vocationis suaediem inslare, nec se ulterius in hoc
    mandalum legitur dedisse, ut in loto mundoJEvan- mundo cum illis manere. Tunc tantam lugentis po-
    gelium regni praedicarent, fidem ac foaplismum an- puli videres confusionem tam permistam lacrymis
    nuntiarent,' salutem proponerent credenlibus, non cleri conclamationem, Viduafum ac pupillorura
    eredenlibus minarentur condemnationem; cumque C miserabilem perturbationem, ut diem judicii ad-
    ad hoec confirmanda signorum illis faciendorum po- esse, et orania seecula in supreraam horam coisse
    testatem delegarct.daemonumejectionem, linguarum putares. Sacerdos eliam qui tam mirabilem in ec-
    novitatem , tollere serpentes, mortiferae potionis clesia ecslasim viderat, cognito quod non in ima-
    virus exstinguere, etsuper omnem aegriludinem sa- gine, sed in rerum verilale eamdem suslinuissel,
    luliferam manuum impositionem (Marc. xxvi, 14- palam omnibus, et cum magnis gerailifous vi-
    quoe
    18). Cum ergp ista Evangelii lectie pronuntiaretur, derat absolvit.. Quorum mcestiliam Paler pretiesis-
    et post heec, quemadmodum videnlibus illis quibus simus, prput poluit, consolatus, ad altare
    benigne
    haec poleslas delegata esl Christus in ccelumascen- rediit,
    susceptoque vileeaelerneeepulo, tam se quam
    :
    deret (Act. i, 9), subjiceretur prccessit ppntifex de omnes sibi commissos eeterno Paslori cpnsignavil.
    sacrario latius haeceadem in popule Iractalurus, et Cibo reficilur, rapilur e lerra. Orationemhabet ad
    Hiempriammisericordiarum Dei cordibus eoruto ar- SttOS.
    tius impressurus. Loculus est ergo qualiler nun- 43. Inde refectionis domum laetabunjus ingre-
    quam fueral antea loculus, ostendens qua ratione diehs, omnes ad se confluentes et cibo corporis et
    Filius Dei carnem induerit, cur humani generis spiritualis vitae alimonia saginavit. Post prandium
    salvationem non nisi moriendo compleverit, quem- D vero vel magis ultimam ccenam, denuo cum fratri-
    admodum resurgens a morluis mortis principera bus, ecclesiam Christi ingreditur, signatoque sepul-
    superaverit, et famulantibus angelis ccelumingres- cri sui loco, omnibus ad allare Christi ascendenti-
    sus fuerit. Deinde sanguinem Ghristi incomparabi- btis conspicuo coenaculumpro modo eestivi tempo-
    liter omnibiis creaturis docuit esse proestantiorem; ris requieturus ascendit. Circumdat pausantem
    tantamque fiduciam in effusione sanguinis illius luctifica ecclesiae familia, quae sive raetu sui, seu
    mundura habere posse, ut si unus aliquis totius morte illius turbala, horrendes lacrymando questus '
    mundi peccatahaberet,.neque de multiludine, neque insonuit. Quos illo sanctissimis ut, semjperrationi-
    de magnitudine ctiminum illi esset desperandum, bus fovente, alque ad spera futuri saeculidiligentiu
    siMediatorem Dei elhominum haberet advpcatum. inforraante, conspiciunt virum invisibili quadam
    Inter haecfelicia felicis spensipnis gaudia ppnlifex Dei virtule e terra moveri, mptum ad suprema do-
    ad aram reducilur, transferens emnipptentissimis raui fasligia tolli. Hi autem qui paulo ahte propin-
    Domini verbis speciem panis et vini in yefam sub- quiores aslilerant, miraculiinsolenlia terrili, relictis
    .tantiam carnis et sanguinis Ghrisli. Jamque hora sedibus devolanl omnes. Stant tamen innixi parieti-
    :_d.__"V." - ^ITA- «*
    btis, ct maceriarum liminibus de longe sursum Acorporispaulatim deficere, cum spiritus afointegri-
    deficere nesciret. Jta namque facie serenus,
    aspicientes, exitum rei videre cupientes. Existima- late sui
    bant namque aut siculEIiamcum carneeum trans- sensu sobrius, docendi loculione assiduus, totp illo
    ferendum, *ut alio quovis et insolito modo ab eis die ac sequenti feria sexla permanebat, ut quicun-
    tellendum. Sed mox ea qua. subveclus fuerat suavi- que se commpndaturi, et benediclionem tanti Pa-
    tate deposilus, convocat onines qui fugam inierant, tris ppslulaturi advenissenl, recreatosse, et multi-
    tali eos allocutione demulcens. < Vidistis, ait, filii, pliciter in amore divinitatis ccnfirmalos assererent.
    vidistis, charissimi, quomeDeusvocat.quoDeiinef- Et jam proraissae beatittidinis Sabbatum illuxef-at,
    fabilis rnisericordiainvitat. Semila itineris meiprae jam tempus requiescendi ab omnibus laboribus suis
    oculis ostensa est vobis, ut nulltis vestrum de prce- Dunstaiio instabat, cum ecce multiplex filiorum
    mio capiendi cceli diffidat, qui vilae meae diligens calerva curril, filiortim quos ipse infra gremium
    sectator cxslilerit. Non erebi sedes animara meam matris Ecclesiaetenerius nutrierat, atque ad excel-
    tenebit, non fcedafacies profundltatis animam.meam lentiorem spifiluali gratiaeperfeciionem adduxerat,
    tenebit, non ignis inexstinguibilis, et vermis non clamoribus • et niraiis ejulatibus queritans quod
    moriehs animam meam tenebit. Sursum est quod se derelictis recederet, nec illis liceret commori.
    -ampleclor, surstim quo gradior. Estole ergovilae ]; Atille in roanus Dei omnipolentis eos coramendans,
    imitatores; si itineris.roei cupitis esse sectatores. et gfatiosa benediclione confirmans, jubet sanctae
    ©iscitevoluntatem Dei semper nosse, et, cum-eam communionis mysterium anle se -celebrafi. Quod
    noveritis, nihil ei velitis praeferre. Qued si abejus cum prolensis manibus de coelesli mensa porreclum
    volunlate facienda quantulumcunque vos exorbi- suscepisset, hac oralione Deo supplicare coepit.
    •tasse cognoveritis, statira ad deprecandam ejus cle- Gloria tibi, omnipolens Pater, qui tiinentibus te
    menliam convertiraini, ne dum minorem quam opor- • Panem vilaede coeio dedisti, ut memores simus mi-
    ieat reverenliam exhibueritis, rion solum preevari- rabilium luorum, quae in medio. terroe operatus es,
    calores, verum etiam infideles j"udicemini. Nolite mittendo nobis Uiiigenilum luum, verum hoininem
    boni videri, sed esse, nec tam roali non videri, de vera Virgine natum. Tibi, sancte Paler, meritas
    quam non esse. Hoc enim maximum inter homines--. referimus grates, qui et nos dum non eramus crea-
    malum est, quod omnes cupiurit boni videri*etesse sti, et dum peccatores essemus, hujus gratiae par-
    nolunt; nulli vnlunt mali videri, et nolunt non esse ticipeSeffecisli per eumdera Filium tuum Deura, et
    mali. Pacem semper sectamini, uec prius ab illa Dominum nostrum, omnia lecum et Spirilu sanclo
    sectanda deficiatis, quam illam in ccelp apprehen- facientem, girbernantem, et per infinita saeculorum
    dalis. Atque, ut hanc eflicaciter atfingere va- C seecula regnahtem. Inier quoe verba ex oninibus
    leatis, illuni semper in animo dulcissimum• ha- ariimaemedullis adDeum quem semper desiderave-
    bete,, illi cbntinuo gralias agite, illius praeceptis rat .effusa, videt illos qui se ad cceleste convivium
    liumililer obedile qui singulare pro omnibus sa- ihvitaverant beatos angelos assistentes, et cceleste
    crificium immolari voluit,' in quo complacuit om- illi obsequium pfaeparantes. Quorum venerando
    nem -plenitudinem inhabitare , et per eum recon- coetui felix anima illius gratulala, laeta egrcdilur
    ciliari orania, in ipso pacificansper sanguinem cru- de babilaculo sanclissimi corporis, proficiscens cum
    cis ejus, sive quae in terris sunt, sive quae in ccelis illis ad conteroplandam claritatem eeterni Condito-
    {Col. 1, 19, 20). Praedico etiam vobis Anglorum ris. Ecce quomodo honoratus est, quem Deus ho-
    gentem dira ac diuturna hiala ab exteris gentibus noredignum judicavit! ecce quomodo in gaudium
    esse passuram, sed in fine dierum miserationem Domini sui inlravit, qui in commissa sibi doclrinee
    Dei super eam stillaluram. Vobis autem comraodum pecunia fidelis erogalor exstitit! 0 viscera miseri-
    erit horum verborum reminisci, ut sive heecad pec- cordiee Dei, quae sic semper dulcia expertus fuerat
    calorum emendationem, seu ad perficiendam viftu- iste homo Dei! o cor viri ad voluntatem Dei sem-
    tem centigerint, animas vestras divinse semper per paraii; qui potuit dicere : Paratum cor meum,
    dispdsitipni subjiciatis, ne -sieut .mali filii diligatis ® Deusj paratum cor meum (Psal. LVI, 8)! Ecce nunc
    blandientem; erudientem :(quod a •yobiy remotum psallit in gloria sua illustratus lumine visionis glb-
    sit)conteninatis. Profecto nullius; homiriumvel iam riae Dei. '
    grave supplicium, vel tam excellens est-meritum, •" '
    Sepelitur.
    quo Dei oronipolentisvisio,;yisi6 beatee oeteFnitalis, 45. Suscipiunt autem venerabiles Doniini sacer-
    visio eelernoeveritatis,:Patris, et FiJii, et Spiritus dotes venerabile corpus siunmi sacerdotis, deferen-
    sancli, valeat promereri. Magis autem si naturalem tes illud iri basilicam magni basilei- Domini Salva-
    clementiaesuaebonitatem Deus non attendefit; nihil toris, subimmenso murmure lugenlium pepulprum
    liomo patilur quod.sibi^justo Dei j'udiCio ex sua fefelrum derisissime ambienlium, facies .suas disse-
    culpa non:debealur. - - cantium, palihis sese ferientium, atque amaris vo-
    Viatictimaccipit,ab angelis ih cwlum deducitur. cibus, Heu, heu! chai-issimepaler, clamantiuni. lbi
    44. In his verbis sentit bealissimus Pater vires inioco
    (60) quem ante biduum dictaverat, cum
    (60) Osberto, « qui fuil ante gradus, quibus ad allare Domini Christi ascendebatur..»
    m S. DUNSTANUSARCHIEP. GANTU V , "4&6
    omni diligenlia sepultus, el post haec eminentioris _^ heeccmnia, eefum anibus lapidatus spiritum
    operis structura decenter opertus, flebilem simul et - cum iriumpho direxit ad cceluin. Sic ergo implela
    amabilem cunctis, sive in choro psallentibus, sive sunt quoe vel de xerum pTospetitate angeli Dun-
    per gradus ad altare ascendentibus sui memoriam stano, vel de adversilale earum Dtmstanus regi
    dereliquit. Flebilem ideo dixerim, quod ejus quoti- Athelredo preedixefunt, sed in his lam gravVbus
    die monuraentum prae oculis habereht, cujus vene- tumulttianlis populi angustiis non deftiit supernae
    randos aspectus videre non possent. Amabilera, miseratio pietalis, quae tanla coruscanlis graliac
    propterea quod licet ejus visibili preesentia care- prodigia ad memoriara illius ostendit, ut et repro-
    rent, invisibilem tamen et incorporeum ejus spiritum bis terrori, et affliclis essent consolalioni. Neque
    in ceelesli fide gaudere, et pro eis apud Deum mi- enim aliter cceleslis ejus spiritus operalus est,
    sericordiam enixius ofafe sciebant. quamsi in terrara redivivo corpore suo quotidieve-
    Evenla post ejus mortem. niret. Verum nos non omnia quae de illo sunt pro-
    46. Post cujus morlem, si mors dicenda est cui pter infinilalem dicere poterimus; nec ab omnibus
    vila aeterna successit, ila omnes res conlrarium abstinendum putamus, ne nulla esse videantur
    motutn sumpsere, ul Dunslani mortem omnia de- quaedicamus. Et quiaedamquidemde libris miracu-
    flere, nec ejus absenliam se ferre posse viderentur. 1B lorum ejus qui nunc minime supersunt excerpsi-
    A summa quippe pace fit commutalio ad bellum mus; quoedamvero noslra aelate, aut in alios facla
    inlolerabile, ab .immensa laelitia ad enormem Iri- vidimus, aut in nos patrala ipsi experti sumus. Sed
    sliliam, ab omnium rerum abundantia ad umnium hic libelli hujus fit finis, ut quod intendimus abalio
    rerum indigentiam. Denique aer ipse immutatus est, principio sumi possit.
    naturales teinporum vicissitudines dissidebant invi- Juslus homo, nudus vilio, sedes subit almas,
    cem; ccelum non exaudivit tellurem, nec tellus ea • Ex quibus expulsam se dolet atra cohors..
    quae seminabantur, in ea hostilis incursio foedam Isle polum petit, illa rogum stygis ardua moles
    ubique faciem dereliquit, dum eorum irruptione Deseril, atque levis gleba natare solet.
    urfoes diruereritur, ecclesiae spoliarentur, suffode- Mansio dive.rsa, diversaque preemia, quantum
    rentur allaria, et sacerdotes Domini inlerficerentur. Ortus solaris distat ab occiduis.
    Ex quibus vir virtutum Elfegus, qui quartus erat a Imperat huic Agnus circumdatus agmine laeto:
    magno Dunstano Cantuariorum archiepiscopus, cum Illi cum prava plutp cphorle praeest
    multam hostium multitudinem ad Christianaro reli- Uritur illa gelu, nive, grandine perpetuali:
    gicnem convertisset, et eos quos ab infidelitatis Vernos isla dies mansio seihper habet.
    erfore convertere non posset, quotidiana invectionelC Haecgenerosa duce jucundb cive decora,
    reprehenderel, tentus ab eisdem, post dirulam illius Carmine.festiva, pace quieta jugi.
    urbem, post cruentam innocentis populi caedem, Tu venerande piis mistus, Duuslane, catervis,
    post templi sacri exspoliationem simul et combu- Exerces hilares hac regione j'ocos.
    slionem, vinctus adductus est, el per septem men- Quanti-sismeriti, plebs indicat astricolarum,
    ses variis tormentorum cruciatibus vexatus, et post Qusefamulata tuam vexit ad astra animam.

    INCIPIT LIBER MIRAGULORUM EJUSDEM.

    Auctore eodem Osberno monacho.


    Auclor fidem a lectoribusexigit. D invitamus, ut sicuti sibi credi volent, si forte aliqua
    1. Diximus in superiori libello, quibus parehlibus suis temporibus faeta scribere yoluerint, ita nobis
    venerabilis paler.Dunstanus ortus claruerit,.quorum credant, cum audierint ea narrarl, quaea nobis po-
    regum tempora nobilitaverit, quos processus .virlu- tuere videri. Quam enim de se veri eestimationem
    tum babuerit, et quemadmoduroad ccelestia regna a sequentibus haberi velint, eam recte preecedenti-
    glcripsus migraverit. Nunc autem proposilum habe- bus concedere debent. Quod si nuila quaescribi de-
    mus ea narrare, quae post depositionein corporalis beant, suis temporibus fieri contingarit, non ideo
    sarcinee felix spiritus ejus in hoc soeculodignalus est nos statim falsitatis arguant, quaSi quod alio tem-
    operari, ut emnes fttturi temporisAngligeneepopuli ppre occultaDei providentia non fit, alio tempore
    agnoscanl, quid tanli nominis viro honoris ac reve- pro corrigendis vel corripiendis hominibusfieri non
    rentiaedebeant. Verum quoniam eorum quae scri- possit, cum semper opportunitatem reruni et tempo-
    nenda sunt, pleraque ac fere oinnia nostris tempori- rum exigat gfatia miraculorum. Num enim idcirco
    bus facta cognovimus ; pauca vero aliis quidem minus credehdum est principem apostolorum Pe-
    temporibus facta, sed nobis verissima verissimorum trum ad portam lempli speciosam claudum sanasse,
    virorum relatione exposita accepimus : hac ralione . quod nostris temporibus isttid non fecerit, autideo
    omnes qui haecdignabuulur legere, ad credendum beattis evangelista Jbannes venenuni sine laeslone
    ,iS7 MIRACULA." 43»
    '
    nnij liibit., etqiii veneiipdeperieraut.non resuscila- ASacerdos
    / paraiylicus curatur. Ingratus reatlil in
    vit,.«,jiod isla; nesc.ioquisiiRpostor et calnmniator . morbum el exspirtit. ..'">** ..
    non vjdprijl;. quafjijsi qiiis nauclerum, vel aurigam, 4. Sacerdos quidain Folcaiiensium praposiuis ,
    ,laudari..audifriti quod hic navim in procella guaviter• nomiiie Ceowlftis,yir locuples valde erat, mul/aqye
    regere, il(e ec_uos_arliijciosciat in eiirsuni ducere, nobililale inter suos ppllebai. Hic per imillos aniVw>
    snpra Iiumaiiam uatiiram hoc essc contendat, ideo, ila omnium membrorum paralysi dissolutus ,fu.erat!,
    quod ille fieri npn ppsse credat. Non ilaque hoc ad^ ut neque vicinas possessiones adire, neque ecclesiee
    iniliendum, sed quod unaqtiae.queres tempus et or- limina conlingere, nisi in g;rahato tlepoiialus, vale-
    dinem spectet oredendum. Dignentur ergo credere ret. Suasus ilaque ab intimis stiis, ut ad memoriaiu
    qui heecdignabiiiitur legere, ul quemadmodum me- domni Dunslani miserum cadaver sinerel transferrj,
    rito fidei noslrae qua credebamus, vera esse quee, primo quidem verecundia distulit homo dives, dcdi-
    non videramus, actuin estut-aliqua viderepossemus; gnans consorlium pau|)ertaUs, ex omnibus lpc|s pro-
    ila illi proemium fidei liabe.ant quandoque videre pter spem recuperandoesalutis illuc conjlluentis^Sed
    posse, quod narraniibus nbbis indtibitala fide potue- cum jam proedoloi-is magniludine sibi ipsi esset in-
    rtint cfedere. Jam ad proposita transibimus, et quo lolerabilis, jussil feretralem equorum latcrifousma-
    ordine qiiaequeres acta, quantum possiimiis, brevi-. pI chinam coaplari, seque in ea posituni ad ecclesioe
    ter ac dilucide narrabimus. j'anuas, ubi inemoratus sanclus requiescit, pertrahi.
    "",.:, Cwcus videt. lbi clienlium suorum humeris susteiiiaius int.ro illa-
    2. Vicus est iirlji Canluarioe vicinus, Leoham ab, tus esl, prosequenle illuin non parva mullitudine
    incolis dictus. Hiinq quidam vir inhabitabal, quem agnalorum, flebilibus vocibus Diinstani riomeninvo-
    longa oculorum coecitas gravabat. Admonitus ergo, caulium. Secnnda aulem die fitclus in agonia.acgro-
    in somnis est, ul patrem. palriee Dunslanuin adeat, tus sensit quasi manum-horiiinis per tplum corpns
    commissa mala deplangat, futiirum esce ul amissuni disciifrentem, omnesque loiiiis coiporis neryps dis-
    lumen per eum recipial. Narral stiis honio qnaevi- linguenlem. Indc vociferans e lerra exsiliit, in pe-
    derat; favebant, et auctores illi ilineris procurabant. difoussuis conslilit, el rcstituta ad integrum sanitats
    Ingreditur itaque caccus ecclcsiam Chrisli, orat sibi exclamare ccepit: BeiiedictusFilius Dei viventis in
    pernoctandi ibidem licenliam dari : Tale, inquiens, fipnp servo suo Dunstano, et benediclus bontis scr-
    praeceplumsuscepi. Sequenli vero et media nocte vus cjus Diinslanusin illo. Vere pius, vere oninipo-.
    ccepit de turaulo viri Dei omne genus odoramenlo- lens Cbrislus, qui servos tam polenles tant lqii.epic-
    rum senliri, et caecusinlerim gravissimis oculorum tale praedilos habet. Mox hymnis et laudihtis-devo-.
    piiflclionibus gravissime lorqueri. Clamavit itaque C t lissime Dominopersolutis, qui alienis manibiis:fi:e:at
    foniter, sanalus est mirabiliter, laudavil Deuu), el depoiialus, suis pedibus cucurriJ, eqiuun as.cen;iit,
    Dunstanumbilariter. et cum omni comilaln gaudens et hilarls recessit.
    Item tres cwcw. Sed posl paucos dies faclo convivio in doir.o stn,
    5. Tres etiam mulieres in una domo commane- convocavit omnes amicos et nolos, iit sibi de adepta
    hant, siuiili cx longo tempofe caecitale percussae,et sanilate congauderent, et congratulareiilur. Cumqiie
    onere paupertatis oppressae. Has magnus ille Dun- in magno gaudio convivareiitur, cceperunt Deiini
    slanus, dum in corpofe vixisset, inter caelerosEc- laudare el glorilicare, qui ciim sit, polens, po.tenlcm
    ctesiee stipendiarios pauperes alere solebat. Qnae non abjecerit, sed cum pauperibus suis pceii'tenii:!eei
    acceplo rumore patrati miraculi alternis se horta- spalia concesserit. Supe.rqitp ille indignalus respon-
    banlur sermonibus. Quid hinc, inquiunl, sedimus, dit : Num me inler ca_lerps pauperes eompulatis,
    quaepatrem vilaenoslrae reviviscere audirous ? eanius, quia inter eos sanalum asseritis? Non ita est, quo-
    ad illuin, calamitatem deploremus| auxilium flagite- riiametsi Dunstanus non fuisset, ila mihi cantigissel.
    raus. Qui nostram suevit depellere pattpertatem , Ad hanc vocem toto corpore inlreinuii, iiaque uno
    dignabitur corporis nostri profligare caecilalem : momenlo eadem, quee illum dirniserat, inlirmi:a!e
    compatietur faine inorituris, ut reddila luee gratiam percussus est, ut nihil in omnibus nteinbris.essei,
    praestel paupefculis, operibus manuum strarum dein- quod ab hac percussi.ine iniactum remanerel. Vo-
    ceps victuris. Dixerunt, et reclore baculo viam quae ciferabatiir ergo miserabiliter, et posl pau u.ii cxspi-
    ducit ad civitatem pergere cceperunl. Cumque ad rabat infeliciter. ..
    porlam ecclesioevenissent, junclis ad invicem mani- Invalido sqnitas reddilur:
    bus ingressae sunt, procidenlesque ante memoriain 5. Ex illo die miiltiis limor, mulla(juj tif a san-.
    viri, hac ma_roremsupplicatione depromunt: Paler ctum Dei veneraiio excrevil, rc.tilutis ad imef.rain,
    sancte, paler serene, ad bas luaemisericordioestipen- sa.nitalis perfecsioneni nunc unis , nnnc plttribjs,
    diarias intcnde, ut aut solilo raore viclum eis tribuas, ' per singulos dies aegrotis, ex divprsnnun
    regioiium,
    aut lunien oculorum per quod vitain transigere pos- longinquitate porro. adduclis. Inler hacc multortmi
    sitit festiluas. Et iterum dixerunt: Piissime, polen- cervicibus impendens juvenis feiebatur, formosa
    lissime, his luis misellulismiserere. Sic oraveruht, quidem facie , sed a nativitale fandi impotcns ,
    et inter orandum clarc viderunl," magiinmquegau- ut quihdenis annorum
    lemporibus nefc caput sur-
    dium populo pracslilerunt. . suni crexeril , nec deorsnm gressum difcxcrit.
    PATROL.CXXXVII. 15
    4o9 5. DINSTANUS AKCIIIEP. CANTUAR. |r)0
    Qucm supcr capita illorum cclsius clcvatiiin his pre- _Vin cxtrema octaic lumcn cciilorum rccipcrct. Vaeaiis
    Cibus flelu pcrmisiis Sanclo ohluleriiiii. 0 Christe, crgo oraiioni, ncc ulla salutis rcniedia coiiscqueijs,
    inqiiiiinl, saltis cl crcalor omnium, rjni hoiniiies egrcditiir de civitatc, volens ad locum umlc vcncrat
    liac ciiam ii: parie ca'teris aiiiiiiaiilibiis cxccllore reniearc. Jainqiie ponicm (lumiiiis Sliiree asccndci-e
    vpluisli, qiiod loqui possint, ct crccto capite incc- cccpcrat, cnm fonc ductoris sui auxilio dcsiituia
    dcre, rcforma in hoc lilio nosiro vcl quod natiira cl.imabat: Dunsianc, Diinstane, ncc spcratiiin a !e
    informaiiim rcliquit, vct quod forinaiiiiu ii.iniica sa- litincn oblimii, ci ductorcm iuinc perdidi. Mirabile
    luti oegritudo corrttpit. Solius ctiim lui csl cx eo diciu, ct malcfidis dillicile crcditu, proiinus illa ju-
    qtioci hon cst in id quod cst pcrducerc, cl qi.iodcst vcnes per mediuiiipontis ligna ferenles clarissime vi-
    in quascuuquc volucris formas inularc. Exaudi ergo dil, qiiibusciim in civilaleni rediil, e'. quid facium sil
    prcccs supplicanlium proplcr tcroctipsum, cl proptcr oini.ibiis indicavit.
    DuiisiRiiuin dileclum itiimi. Ttinc dcmissus ex liu- Excommunicativana el salus.
    incris bajulaiitiiiro sc ;egrolus, ut ad nicinoriam saii- 8. Quid de Clcmcntc Tcutoiie dicam, cui magis
    cti vlcimus applicari defoercl, raox ul luiiibam >eti- . aplum nomcn est dcmcns, quam Clcmens,
    quem
    git, in pedibus'suis constiiit, caput cura scapulis saccrdos pro eulpa voluplalis ct contur.iacioe,in
    sursum ercxil, cl rcsolilta liiiguaquoenunqiiam an- ;II interiluni carnis Salana. li-adidcrat, et ita nialcdi-
    tca fueral locula, excelsa voce clamare ccepit Glo- cticnis senlcntia seplem annis devinxeral, ut non
    ria in excelsis Deo, alleluia. Sicque perseveravit in solum in eodem loco tolo corpore tremendo, vcruiii
    inicgrilale susccploe loculionis, ul usque ad finem etiam de loco ad locum cursilando inslabili ferrciur
    vitoenon solum expedile, verum etiam diserte omnia molu. In basilica vero Salvaloris anle menioriani
    loqueretur. magni Dunslani prxsenlatus, cum forte ad noctur-
    Cwca nala lumine dottatur. nas vigilias responsorium: Videte miraculum , inci-
    6. Paupercula cliam cum coclera mulliludrne ad- perclur, sallum in sublime dedit, daemonium cum
    vcnil fercns in ulnis liieniiem nalaiii ex ulero suosine sangtiitie evomuit, et post haecomni lempore secun-
    lumiiie natam. Quee cum per aliquot dies orationi dum omnimodam sensatorum qualilatem quielus et
    pro salute lilioesuae sollicila incufouisset,nec exau- loco et corpore mansit.
    ditam sc aliquatenus sentiret, deprecata est oronem Repenserigilur.
    clcrum auxilio sibi apud Dei sahcltim fore, confi- 9. Aut quo modo faclum in le miraculum, El-
    dens eos lanlo cilius iinpelraturos quod vellent, vvarde, narrafoo ; homincm
    gigaiileee inagiiitudinis,
    ei
    quanio prae ceeleris hominihus familiarius scrvi- _ si repeniem.le in tota lerra rnole corporis per.lri-
    rent. Affecti itaqtie pietate monachi (61) pro dolore
    ginta annos pondus non preraeret gravissimae infir-
    malris cl languore puelloe, coeperunt inslanlissima mitatis; postea vero charo palri Dunstano oblatus,
    prece sanclum deposcere, ut earuni afiliclioni solila atque ab eo mirafoililcr sanalus , npn solum cunctis
    bonilaie dignaretur subvenirc. Decima aulero die faclus est amabilis prupter adepteesanitalis miracu-
    dum foiie malerno gremio puella incumherel, subito lum, verum etiam admirafoilis propler corporeae
    npeiiis ocrilis clare omuia videbat, et praegaudio quantilatis speclaculura. Tu rausicus in conviviis
    exsilicns dicebat: Maler mi, quae sunl haecpulchra didicisli post haec convivanliura aniraos carmine
    quee video? Cui illa : Videsne, inquit, mi chara? demulcere, et inter canlandum libiiS carinen
    Queedixit: Pulcher hpmo illejussitmehaee pulchra modificare. Sed inde tibi excelsi honoris in-
    videre. Clamaluin est ilaque per totam ecclesiam signe accessil, quod universitas bominum con-
    puellam a nalivitale caecama magno ponlifice Dttii- cordi voce Dunslani le hominem seryulumque
    slano illuniinalam. Fit concursus omniuin malrem vocavil.
    cum filia conslipantium. Sed cum aliqui ex clero Loripes tandem reclum incessum recuperat. Auctor
    credere non possent, quod palenlibus oculis acu- jam visa narrat.
    men visionis inesset, velentes ihdagandae verilalis 10. Sed et illud non parva dignum est-admira-
    n
    signum videre, jactant poma, sicut pueris alludi lione, quod quodam venerabili sene, et in omni
    solet, per pavimentum ecelesiae, ut experirentuf. si religione profoato referenle agnpvimiis. Ait jiamque
    absque errore infanttila posset ea sequendo corii- eumdem palrem et dominum nostrum cuidani lori-
    prehendere. Quaeconfestim de sinu malris exsiliens, pedi in somnis apparuisse, alque ut ad requiem
    rolanlia poma per diversos anfracius insectabatur, cprporis sui sanandus veniret praecepisse. Qui ad
    cisque apprehensis celeri cursu ad malrem rever- locum venieus, nec quidquam per mulios dies prando
    tcbaiur. Tunc deprehensum est puellam patenlibus salutis inveniens, laedip sive
    desperalione fraclus
    oculis posse videre, qui antea sinelumine videbanlur recessit, itinere qup venerat redire tentayit, Jain-
    paiere. que mediam pene viara peregeral, cuin is qui du-
    Item qnus cwca.' dum dormieiui apparuerat, vullu severus, veste
    7. nem anus quocuamad memoriam sancli pon- decorus pccurrit, sciscitans undp veniret, vel quo
    tificis perducta est, ut qupd in juvenlule perdiderat. pergendp lenderct. Recuperandae, inquit, s.alulis
    (61)Erj!P mpnachi cliam lunc clerum Ecclesia; CaiiUiariensis consliluebant. Vide num. 16et21.
    m MIRACULA. 46!
    gratia jussus ad sanclum Dei Dunstanum pcrrexi, A Mirata est ergo de pinnibus quee videbal. Ostende-
    sed nihil proficicns ad domuin meam redeundum banlur ci Ianiinee aureoe, cruccs, foaccilia,,clavc»
    puiavi. Tiim ille: Ego, inqtiil, sum Dunslanus, om- ecclesiae, oinnia mirala videbal. Ipsas quoquohp-
    riium servorum Dei conservus , necessariis quibus- raintim figuras cuni Iiigenli stupore considerabat.
    dam causis occiipaius, nonpoleram his diebus re- Videres ergo omnes in ecclesia lacrynias exprimefe,
    qtiiem corporis niei visitare, nec praesenliamineam et cum vobis raodulalione cordis jubilatione Deum
    filiis ibidein manerilibus exhihere. Nam Ecelesiam laudare. Orto autcm mane foiie ad magislros intra-
    Dei Elfricus, cognomenloBala, exhaeredare lenlavit, vimus, vapulaluri pro culpis quas commiseramus.
    sed me- tutore nihil efficere potuit. Nunc anlem Etccce de transverso vir bonus Godricus furibun-
    confecto negotio ad loctiiii rcquielionis meoevado. dus irrupit, ita clainiians : Vos-hic liPmiiies cfudc-
    Vide ergb utilla die el hora ibi' te inveniam, qtta- liialem.inInnocentiam evoraiiis, et dulcissiraus Pa-
    teiius per legratiani nieain meis civibus ostendam. ter nosler Dunslanus suavitalem misericordioesu.e
    Regressus est itaque languidus in civitalem, narra- in iios peccatores oslendii- Exite. Proefogalivam
    vit omnibus qux audierat, indicturo diem patienter iniraculi quondam a Salvatore in caeco nalo cele-
    exspectabat. Stnpenduni valde, die et hora qua san- bratam iterum celebrari yidetis, et aliquid crudelilci'
    ctus sese verilurmn praedixeral,-de suscepta sanitate B facere audetis? Exile. Ila impias manns evasimus,
    loripes gaudebat, et ineffabili lolam urbem laelilia et post liaececclesiam ingressi sumiis. Tunc pulsaio
    replebat. Hacierius ea quae alioruni tesliropniis ad signo bealissimi patris noslri, qttoJ ipse roanibtis
    nostram notiliam perlata surit cnarravimus : nunc suis oliiii fecisse dicebatur, quo iiulliim dulcius, nc-
    iiis quoelioslra pelatefacta sunt enarrandis operam que ad conimovendos hominum animos flebilius,
    dabinius. concurrit universa uvitas, yolens oculis quod fama
    Virgolucis expers lucemaspicit. reseranle audieral. Ccepimusitaaue excelsis voci-
    11. Virgo quoedamDeo devoia orationis gralia in • bus simul et lacryiuabilibus Dpminum Deum no-
    civitalem venit, inde misera, quod ex qno nata est strum laudare, qui per foealuroservuni suum Dtin-
    liujus raundi lucem non videiat, sed ex hoc beala stanuhi tantis loeliliis noslra tcmpo.vadigiialiis est
    quod oelernamlucem ardenli senjper desiderio quae- foealjficare.Et cuiii nuilla popnlonim roillia.in cccle-"
    siverat. Et cum forle natalilius dies sancti confes- sia starent, nemiijcm uiler omnes videres qui non
    soris Christi Audoeni episcopi inslaret, in quo pari- proe^audip pie ac dulcjter flcrct.
    ter et aliorum omniuni, quoiiiiii reliquiecin ecclesia Auclor lestis miraculi depuetla curata.
    Salvaloris corilinenlur, proecipua.yeneraiione me-
    raoria celebrabatur, postulabat illa a cuslodibus ec- ^ 12. Vigilia bealprum Cbnsii apcsloloinin Pctri
    clesiae, ut sibi liceret eadem nocte vigilias ibidem Ct Pauli erat, el inclinata jain di.e vespeiiinas ora-r
    celebrare. Qttod dum facile propter vilac religionem tiones clerus in.ecclesia agebal. Forle ego cmn alio
    oblinuisset, reinansil in ecclesia juxla requiera beali puefulo cooetaneoineo ad allare Chrisli niinislrave-
    Palris Duiistani stans, lotaque nocte vigiliis el ora- ram, consuinmaioque minislerio per gradus desceji-
    tionibus vacahs. Jam noclurnas laudes inccepcra- dere incipiebain : et ecce in occuisum noslruni
    mus, jam octavuni respoiisbrium Sint lumbi veslri vetula quacdamcujn lilia foeneadulta obviam se de-
    prwcihctl, modulalis vbcibus concinebamus, cum dit, procuiiifoensgradibus simul et clainitans : Mi-
    virgo Dei veliemeiilem in facie sustinens pruritum, seremini mei, pueri Dei, ul Deus.oiiiiiipoiensmise7
    arctissiina digitorum impressione coepit oculos per- reatur nostri, profeciiim virtutis concedens, ct
    fricare. Inde stalim sanguis uberlim exiens, in sup- eeialcm puerilein ad maturos annos feliciterperdti^,
    positum capitis sui velamen defluxit, modesteque cens. Nos.autcm, ut id aelatis pueri, factiini feminaa
    illa circumslantibus innuens : Proebeie, inquit, mihi expavescenies, hoesimus loco, iiiiseriae causas fle-
    tas sanguinis stisceplorium, ne terra sancla cjus foililer sciscilanles. Tum illa, hanc, inquit, quaro
    colluvioiieinaculetur. Quod postquam illi fecisseiit, p. videlis filiam roeam, a siiraniis biiineris usque ad
    Jympham quoqtie lavaridis oculorum orbibus pree- extremos manuuni aiiiculos collisain, obstclricis
    btierunt. Intcrim nos pueri vullus illuc dirigere, suee nescio aut furor, aut negligentia fccdamatque
    oculis subaspicere,ileruiiiquead invicem lriuluis (62) inutilein reddidil. Audivi magnam quamdani in hoc
    aspeclibus simul ac nulibus laetiliam significare. loco Dei virtutem esse, ct ideo ad supplicandum ci
    Suspicaii -namque suirius (quod res erat) bonuin longo itinere tentavimushuc venire : vos nobis quiti
    patrem nostruni fooni(aliquidoperatum fuisse. Jam agendum sil.edicile. Aspiciebamus inlerim manus
    caiitus de praecinctionelumborum, et ardentium lu- sine forina iiianus, junclura. junciuris non cobaere-
    cernarum gestatioiie secundo terminabatur; jam a bant, sed quaedam discors deformalis infoiment
    cantoribus gloria sancta_etindividuoeTrinilatifedde- quamdam bssium concrelionem faciebal, pollices
    batur, el ecce illa quaelumbos suos caslitale scmpef relrorsum deflexiimmobilem gerebant sensibilila-
    praecinclos habuerat, ad gloriam Dci luccrnasin tem. Caelerorum namque digiioruni. fjgiira nulla'
    ccclesia ardentes in magnacofdis loetilia vidcbat.' scd radices quaedam de pahna pfQminciifcsiiilror-j
    (62) Hic silenlium innuilur, tiira ofolemporis ' iiocturni causaro, tum ob 'loci-'sacri-religiPnem.;Nani
    in ecclesia loqui nefas crat. Vidc infra nuin. 13.
    463 ,S. DUNSTANUSARCH.EP. CANTUAR. 464
    sum curvabanlur, quae in vola confixoe unguibus }.^ Noviliis pwna remissn. Pagani cadaver ex ecclesia
    eam porforafoant. Quee res intolerafoiles patienli projici jubetur.
    aiiguslias inferebal. Aveiiinius ergo oculos hoc 15. Quadam etiam die (65) dum plus soliio na-
    solum dicentes : Non nos, bona mulier, non nos gislrorum furor in ptieros desaeviret, nec spcs in-
    quid agendtim sil consulere velis, juxta est qui et tercessionis uspiam ulla snppeierct, hoc unum ct
    tibi consnlere, et filiaetuaesalutem valet procurarc : solum superesse remedium crediderimt, ut ad me-
    solet namque secundtim fidem suam omnibus illum rooriam dulcissimi Palris Dunstani confugium face-
    invocanlibus subvenire. Tum illa comprehensa laci- renl, illum que nontam inlercessorem, quam advers^s
    nia veslis filiaesuoetraxil eam ad locum, moxque tolo iinpielatis minislros defensorem exhiberent. Confe-
    corpore in lerram proslraloe adoranl sanclum amboe, runt ilaque se summo diluculo ad illum, multis
    flelibus et ejulatibus illins bonitatem pulsantes. Et lacryms ejus clementiam posliilanles, sedenlibus
    vere pulsabant, quibus tam cilo misericordiae illius pcr diversa loca magislris, qtia transilos puerorum
    viscera patebant. Necdum enim Phcebus marinis esse deberel, exittunque illorum de ecclesia muiti-
    fluctibus caput intulcrat, ct illa qtiaemorbo contra- plici diligenlia aucupanlibus : et ecce laciymanlibus
    cta fuerat, fuplis venis forachia extollebal, maniiuni iliis apparuit pios vulttis gerens pins Pater Dtinsla-
    arliculos omues exiendebal, et quae ab annis pueri- I3 nus langensqite virga qtiam manu gestabat unum
    libus digilos movere non poteral, expedite jam om- illprum aperlis oculis videnlein sed movendi se
    iiia contreclabat. Itaque accurrirnus, vidimus, flevi- omnino iiiipoteniein, ita adorsus esl fari. Jam desi-
    niiis, el facte mane cum exstiltatione lolius urbis ttnn sil, pueri, a fletu, quoniam niillum vobis hotiie
    Dominum Deum nostruni laudavimus. molestuin esse permitto. ldcirco enim veni invitattis
    Conlraclus ereclus. laclirymisdolorisveslri.Ecceiiuiic ifoo,el roagistros
    egressum veslrum. exploranies gravissimo somno
    13. Eplieborum aliqnis prope civitalem mancbat soporafoo. Tu vero puer qui me loquentem cernis
    ita a pucro debililatus, ut a lumbis ac dcorsum per 4 et audis, cum vos meo munere liberalos esse cognc-
    lolum eniorluus duobus bacillis innileretur, tolius veris, in hoc mihi graliam proeslabis, si hiijus
    corporis posl se irahens medielalem. Hic ca die in ecclesiee praeposito ex meo nomine praccipias, ut
    qua Filius Dei in assumpla carne dignatus esl mori, inilialum infanlulum hunc, qui juxta me nuper
    ejus Ecclcsiam ingressus, vexillum crucis, in qua conditus est, lilium comilis Haroldi (64) foras pro-
    moriens niorlem nostram deslruxit, cttm coelera jici facial. Indecens nanique valde esl, ut ibi
    pa-
    mulliludiiie adorabat, et fnluroe festivilatis gaudia ganofum corpora sepeliantur, ubi divina quotidie
    juxta. corpus venefandi Palris Dunslani manens iC mysteria celebrantur. Quod si ipse atil nielu aut
    exspectafoat.Advenicnle aulein hora in qua D.omiiius incredulilale praeceptum nieum neglexeril, noveril
    noster Jesus Chrislus iriumphalo diabolo a mortuis in hac ecclesia nibil prosperum processiirum,
    qnan-
    resurrexisse credituri clamor in ecclesia factus est diu hoc meum praeceptumopere non fuerit
    iinplc-
    raagnus lumulluans adolescenlem reclum loto cor- luin. Hoeedicens sepulcro rcceptus esl. Is aulcm
    pore slare, qui a multis annis inferiores corporis qti: boecviderat, litm qttidem puer, ntinc vero reve-
    partes posl se consueveral trahere. Qnod quamvis rendoe octatis senior, quique ui islasufolalo noinine
    clcrus sciebat, patienler lamen simul et Uclanter illitts scriberenltir, sollicite nos
    adinonuit, stalim
    solis orlum exspectabat. Mane vero Dominicaere- sui compos effectus, innuil sodalibus dicens : Num
    surreclionis convenil infinila lolius urbis mullitud* Palrem Bunslanum vidistis? num loetilus
    videre in hominem divina quid
    in ecclesiam, quid polenlia fuerit audistis? Narravitqne omnia seriatiin,' haec
    operata fuisset, quem anlea in infirmilate bene inquiens : H;cc et Uoec loculus est. Surgentes
    cognilum liabuissent. Viderunt itaqtte, et Deo glo- ergo pueri ul "intrarent domuin marlyrii (63) ,
    riam dederuiil clamantes bono Doniino Dunstaiium transierunl anie ,
    in vita servisse, cui posl mortem non solum conli- transierunt ante prirnos magistros dorinierunt;
    seeundos, dormierunt;, trarisierunt
    git bealius vivere, veruin etiam berieficiorum suo- anie tertios el quarros, dorinierunl. Post paulo vero
    »'uih graliam hominibus proestare.
    e.vigilantes,et derisos se gravi.tcr dolenles, versi in
    Alia miracula. furorem siatiiunt saevissiinam tertia diei bora de
    14. Puerum quoque omnibus membris contra- pueris ullionero suiiiere, quos proiegente Diinslano
    cittin per eumdem Dei sancluni vidimus sanaluro. roane non potuerunl conlingcre. Talis enim mos in

    (63)' Osbertus -. t Inslabat dies festa Naliviialis dm convcrsalus, morle larda depriinilur, ihidem
    ! Christi, Moris auicm antiquilus fuerat in monaste- sepelilnr,» e.xDitinari lib. vn.pag. 9i. Idein, pag. 93,
    rio ipso, qtiinlo die ante festuin pueros, qui in coniiiieinpral, UaraWumet (.aniilnm Siieouis lilios
    'j scholis sub disciplina exercebaiilur, gravibus et anno 1016 denno in Angliam expedilicnem fecisse,
    immoderatis verberibus crticiari: qtii crttciatiis ini- de qua inielligendiiiii,Dunslani vaticiiiium In liue
    seris non m'o commissis culpis, sed pro ttsu infere- Vilat, supia. Diiniarns post hcec Eifcgi Dunstani
    batur,» clc. quaiii successoris martyriiim referl, <_iiOil Dnn-
    (64) Haroldus isle Danoriim rex fuit, ctijns filius stano falso rclutu aul memoiia lapsns Iribuil.
    Sueno seu Suennus in Ahgtiam irrnpit, regnanie (65) Marlyrii hu'.cdonius ea sino dufoiovocatur,
    Eihelfedo seu Adelredo, ubi « inter pios im.pius. iu qua pueripro crratis poeunsdahanl.
    .«x MIRACULA. '4(56
    Ecclesia tunc temporis eral, ul quos prima diei hora I\ libus, irrupit in ecclesiam abbas slipatus parenlum
    sine vindicla servaret, eos hora tertia durius puniret. catervis, posltilat fratres celerius excilari, dicil se
    Sed Dunslanus, semper et ubique fidelis, ila praefa- necessario illis loqui velle. Qui cum venissent, ac-
    tos cadem hora a se magistros divisit, ut non tam de cessil ad corpus sancli, gehua .flexit atque in haec
    leesio.necogitare, qttam de sua.liberet con- yerba lacrymabiliter erupit: Peccavimus in te, san-
    puerorum
    fuslone iractare. lta pueri perictilum diei illius eva- cle Dei, noleiilesiibi in conspeciu populi exhibere
    sere, alque in craslino vigilias Dominiceenativitalis honorem obsequii. Ecce nunc el injiiriam donamus,
    gaudenlianimo videre. At is qtii legalione Patris fun- el de meniis' noslrae obstinatione.veniam implora-
    gebatur, quae audieral praeposiiofideliter nunliabat, mus. Nosaulem.miraiilestam sufoilamrerum muta-
    sed ille infideli mente nuntiaia parvipendebat. lionem,_coi3;novinuis illos per visionem a sanclo Dei
    Ea re neglectaquid secutum.S. Dunslani translaiio. fuisse penerrilos, et vix noct»m illam transegisse
    16. Quoties eliam iri nociurna visione visus est vivos_-propterea quod presfoytefquidam aspectu ter-
    fratribusde ccclesia exire? Quem cum exeunlem re- rifoilis,qui ex figuratis imaginibtisDunslanovisus est
    tinere vellent: Non possum, inquit, ibi manere pro- simillimus, gravibus eos crucialibus vexasset, diu-
    pter fcetorem pagani pucrilicet initiali in hac eccle" que vexatos ardenti rogo concremandos violenler
    sia sepulii. Nec mullo posl ecclesia Salvatoris igni B pertraxisset. Ila illi qiiam sponte noluerunl,. coacti
    combusta esl. parietes cecidernnt, nec quidquam ex injuriam donaverunt.
    oinnibus monasleriiofliciiiis iiicombiistumreniansit, Lanfrancus favenlem sibi sentit Dunslanum in causa
    praeter duas domos sine quibus monachi reraanere temporali.
    non possent, dorinitorium scilicet et refectorium, 17. His lemporibus conflictuminiil Lanfrancus ar-
    tahtamque claustfi partetn sub quanla absque im- chiepiscopusadversus majores nalu regni Ahglorum,
    brium infusioneab una domo in aliam possent in- praecipue adyersus episcopum Bajocensem, nomine
    Iroire. Ex quo salis videre fuil, quantain nostri cu- Odonem, qui erat frater regis, et coriies Canliee,de
    ram Pater Dunslanus habuerit. Sed horum.ruina in jure ecclesiae Chrisli, et quibusdam terris inde ab
    melius comrotilata est veniente venerahili viro Lan- anliquis leiriporibusinjuste ablatis. Sed nihil de vi-
    franco (66) archiepiscopo, et oronium qui noslra ribus suis conlidens (erat namque sicut omnibus sa-
    octalein lerra fuerunt sanclissimp simul ac sapien- pientia incomparabilis, ila "in conspectu Dei pree
    lissimo. Qui, cum fundamenta construendaenovae omnibtis semper humililate admirabilis) deprecaliis
    ecclesiae ppnere vellet, neque hoe absque transla- est beaturoDunslanum auxilio sibi fore ad defenden-
    lione corporum infra amfoilum ejtisdem ecclesiae damcausam ecclesieesuoe;el oblata pro exaudilione
    quiescentium facere posset, indixit jejunium omni C hoslia salulari, quielus sedebal in loco, exspectans
    populo, qualenus sanctorum volunlas fieret, nt eo- advocationem causidicorum, simul ac rijeditans quid
    rtim corpora ad alia loca transferri defoerent. Die vel ipse adversariis ofojicere,vel qualiter ad ofojecta
    vero lraic negotio consiituto, oranle omni populo, quaequeposset respondere. Tuiic inlerim excesstim
    clero cereis et aromatifous,omnjque genefe gaudio- mentis palienti
    apparuit sanclus Dei, stans in niedio
    rum occurrenlc, paraverunt se sacerdotes, ut the- duorum aliquorum angelica dignilale praeditoruni,
    cain sancti Palris Dunslani absque conlreclaiione angelicos el ipse vullus hafoens,atque iri vtiltu quain-
    corporis illius e lerra levareul, et ad locuin cum dam fronlis et oculoruin coniiiveiitiaro Lanfranco
    omni diligenlia prwparatum deferrent. Qiiara cum in oslendens. Ex qua visionede capienda vicloria secu-
    humeris accepissent, relinelura quibusdara ecclesiee rus ille effeclus, concilium liialignaiilium
    inlrepidus
    militibus, qui pacem regis Willermi nuper infrege- adiit, muniliones illorum tdrrenie ralionum fundilus
    raht, occisis duofousequitibus, nepotibtts videlicet dissipavit. lta eniih cunclos Chrisli ac suos devicit
    Scollandi, qui eral abfoas monasterii sancli Augu- adversarios,-ulel qtiaesui jtiris eranl, ecclesiaeChristi
    stini exlra urbis muros constituli. Timebant aulem
    * integerrime resliluerenlur, et hoc noii huinana sa-
    ne mofs occisorummorte sua solverelur, et ideo evi-
    pienlia, sed divina faclum 1'uisSevirtule idem Do-
    tandi hujus mali causa neque a sanclo recedere, ne- roiiu servns gloriareiuf;
    que thecam ejus diinittere voluerunt. Vocati sunt ita-
    que tam abbas, qnam omnes hi quorum interfuit El in gravi morbo.
    vindiclam donare : negaverunt, nec morteui occiso- 18. Post aliquot dies Lanfrancns corporali infir-
    rum sine vindicta reniiiiere voluerunt. Quid ergo ? roitate gravissime tactus, omiiinoa medicis despera-
    deduclum esl sacrum corpus infecto' negoiio, atque balur.
    Cumque finero viloej"amjamquc adesse pula-
    in oralorio beatee virginis Marieecollocatum. Sum- rel, missa legatione niandai fralfibus ecclesieeChri-
    mp auiem diluculo,nobis adhuc iu stratis quiescen- sti qtiaecirca se agebantur; exoptat senioriim prae-
    , (66) Apud Osoerlum : < Lanfrancus Cadomensis qiiam ivKal. Seplemb.Cantuarioesuscepit.ecclesiam
    ccenpbiiabbas, vir proestanlisapieiilia pollens.Can- Salvatoris, quam ttiin praefaiuiniiicentliuin, tiiin ve-
    liiaiiensem poniilicatum regciiduni snscepil, qui tuslas inulileiii,feceral,i'uniiilus destruere, elaugu-
    more electi antisiis Caniuariam xviu Kal. Septem- stiorem facere cupiens, etc. Levala sunt corpora pre-
    bris veniens, susceptus est a clero el populo, sictit liosorum poiililicuiil Chrisli, Dunstaui atqtie El-
    Patrein lantoe sedisetvifum ingentis famoesuscipi fegi. >... *
    eiat sequuiii. Hic adcpta' ponlilicali benedictione,
    467 S. DUNSfANtJS ARCIIiEP. CANTUAfi. tW
    senliam, qiiatenus si in corpore diulius vivefe non A El in morbo capellani.
    liceret,' defuncti'(ut verbis utar illitis) cadaver ad 19. Quidam capellamis preshyler archiepiscopi
    urfoem secum iransveherent. Nam in quodam eecle-
    adeo gravi febrium vexatione per oclonos menses
    «iaepatrimonio procul ab urbe distanle,' quod Ealdi-
    Jime [al. EaliJinlnne.] vocalnr, idiefnPaier venera- cruciatus fuerat, ut consumplis carnibus vix infirmis
    bilis aegrotabat. Veniunt itaque illi ad locum; inve- ossibus pellis haererel. Hic eo momento quo arch':-
    iiitinl omnia lacrymis repleta, plorant cum ploranli- episcopussalvus effectus est, opialam a Deo salutem,
    et conseculus est, et mane ad archiepiscopiiin
    btis, nolentes homineni morte videre finiendum, cui , ipse
    similem ppst hoecsciebant npn csse inveniendum. At l;»tabundus ingrediens (didicerat namqne illumcon-
    et
    ille, sive suas angnstias, sive filiorum suorum mise- valuisse), requirebat modum receplee sanitatis,
    rias non ferens (sicut enim maler unicum filium, andiebal. ' Rogalus eliam ipse, ut quemadmodum se-
    ila singiilos nos unice diligefoat), converlit facieih se haberet edicerct. Plane, inquit, oplime valeo,
    suam ad parietem, divinam qtianlis posset suspiriis quoniam is qui te in mortis periculo miserando re-
    clementiam deprecalurus. Confestim anlem sursum spexit, inihi quoque obgratiam lui in hac nocie sa-
    Iutem conferre dignatus esl. Jacebam namque in
    rapttts, videbat quasi exercitum virofum eandidalo- stralu
    rtim,hicifluas sicut sol facies habenlium, albosequos meo, quod ligneus soluminodoa slralu tuo pa-
    ctim phaleris aureis comptos insidentium, et libera- ries dirimit, videbamque in visione beatum Dunsta-
    les jocos jocnnda quadam suavitate ad invicem exhi- nuro solemnesin ecclesia Salyaloiis missas agenlem,
    Lentium. Quos ille preefereuntes laetabundis oculis meque illi in ministerio subdiaconalus servientem.
    a me ftiissct epistola, ad pedes il-
    jntuens, sciscilabalur cujusuam ista profeclio esset. Cunique perlecla
    Dictum aiitem est hanc doinni Dnnstahi esse, illum lius ex niore deosculandos accessi, benedictionem
    el ita cura ej'us foenediclionerecedens convalui.
    vero iion longe ahesse. Exspectabat ilaque Lanfr.in- petii, Audiens IIOP.C venefabilis Pater Lanfrancus,- erum-
    cus explorans singulorum transeuntium vultus, cu-
    illum coeteris a pens in gaudiura sic ail: Non potuit quidquam infir-
    piens prae agnoscere, quo prdecaeteris raitalis in loco remanere,
    remedia sperabat salutis accipere; el ecee beatissi- quem sanclus Dei visita-
    lalionis suae gratia dignalus est illustrare.
    mus Paler Duiislaiius verierafoiliumseniorum cuneis
    liinc indeslipatus veniebal, similem peromnia caele- Calenato nodi soluii. Faclum contrarium.
    ris habilum gerens, nisi quod ab huraeris el sursufn, 20. Ea quoque tempestate duor.quaedam res apud
    celsior cunclis eminebat. In cujtts' occursnm Lan- nos contigerunt, quas non magis beato Dunstano,
    francus humiliier progrediens, juiigensque sc ad Ia- _ quam caeleris ibidem quiescentibus sanctis ascri-
    tus cqnilantis, illins amplexaluseslpedem simulctim foendas putavimus. Ex praeceplosiquidem Bajocen-
    ascensorio, cui videbalur innili, aique ad se oscu- sis episcopi quidam vir in vincula cohjectus fucrat,
    landi gratia trabere conatus esl. At Dunslanus quasi propterea quotl cervum in silva illius a cauibus in-
    ad factum expavescens, sive Lanfranco honoris gra- scilatum, seseque ir. occufsum ejus praecipitem dan-
    tiam exbibens , conslricto genu utraque manu pe- tem, emissa sagitta oecidisset. Habilus ergo in vin-
    dem ad se videfoaturretrahere. Iii hac beata ccrla- culis in civilate Canluaria, diebus ac noctibus ecclc-
    minis lucta Larifrancus ad id.qnod fuerat redil, el ita siam freqtienlare, lacrymas pro peccatis effundere
    sesanum reperil, ut nullum infirmitatis vestigium in suis, niagnumque populi affeclum ex sonitu strhlen-
    loto corpore remansisset. AgititaquegraiiasDeo,cu- lium catenarum circa scexcitare. Cunique hoc per
    jns dono et Dunstanum videre, elcupitam salulem illo diios amios indesinenter fecisset, quadain die, cum
    poluit donanle suscipei'e. Vocalis ergo his qui pro- ante altare Dominicee crticis prostratus jacerei,
    pius accumfoebant, narrat ex ordine quee videral, videntibus cunctis qui circumstabanl catena?riiruplic
    simut se convaluisse asscverat. lllis vero existi- sunt, fooiaein qualuoi' partes comminiiiae, clavi iu
    raanlibus quod alienata menle loquerelur : Proepa- minulas partes confracli. Ipse vero quid de eodi-
    rcliir, inquil, mihi altare; videbilis iiaiiiquc illum rj) viuilusagebatur penilus ignorafoat.Surgenle'atilem
    sacrificium Deo oflerentem, quem paulo ante videba- illo ab oratione, cecidertint vincula de pedibus suis;
    lis vix labia moventero. Deinde accitis qui ntiper quoe tollens in raanibiis suis, per medium fralrtini
    advenerantsenioribus. Hic dies, ait, errtvobis boni oiiinipoteiiieni Chrislum pro miraculo laudaiitiuni
    ntinlii dies. Dorainura et Patrem nostrnm Dunsta- perrexil, eaqtie supef altafe Christi posuit, offerens
    ,nnm hic fuisse, et me ab oinni corporis molestia Deo pro munere quod sifoi fueral pro onere. Post
    sanasse scitote. Regredimini ergo; ad ecclesiam, paucos dies, duni rem islam Lanfrancus archiepi-
    portas ejus super vos obserale, ad memoriam san- seopus cuidam proopotentiviro narrassel, ille vicaria
    cli accedite, geiiua flectite, ac pro reddita niihi rclatione, El ego, inquit, lale aliqttid vestrae excel-
    sanitale ufocresgratias referle. Nolo etenim per ine lenlioenarrare valeo, quod non minoris admirationis
    jpsiim niodo venire, ne exisiiment me homines ali- apud te fore exislimo. Tertins namque dies esl ho-
    quid esse, quasi qui potuerim Dei sanclos videre. die, ex quo sedecirr. naves piralarum validissinio
    Faciimt illi imperata, magriumqucfratrifousdc morte venlo actae, ad ripam maris sunt jactaloe : homines
    J^itris suspectis gattdiumprecstant. aulcni qui inlus fuerant, parlim maris UucliDtis
    sunt immersi, partim a rcgiis cxaclotibus comprc^
    460 >;. MIRACULA. 47»
    liensi, cum principe suo iiomine Baraba compedibus A danlium. Viclus taudem imparlunitale lenlatpris,
    aslricli sunt; qui idcirco Barabam se appellari vo- exiium de ecclesiamoliebatur, et paralis oninibus
    Uiit, quoniam nimiae semper crudcliiatis fuisset, qiioead hoc sacrilegium explendum idonea videban-
    lnuliamque homihum turbam roanu sua occidissel. ttir, ingreditnr ecclesiam (68), a sanclo Dunslano
    Evadens aulem de compedibus•viam quae ducit licenliam exeundi et ad saeculum reveiiendi petitu-
    Canliiariam arripuit, sciens se neque vita, lieque rus, sciens procul dubio quod nihil ei prospere pro-
    menibris carilurum, si ecclesiam Christi contingere cederet, si illo offenso discedere non limerei. Et
    posset asyltun. Sed cum jam prope civilatem fuis- surgens ab oralione ul ostium ecclesiae egrederetur,
    set, ir.ox ul pinnam Ecclesioe, el Cherubin aureum reperit in pslio Dunslanum cnrn virga stantem, non
    vidit, quasi ccelestis CherubUjvirtute fcpulsus ultra talem tunc qualem illum viderat Lanfrancus, sed
    progredi non potuil. Nililur ilaque lotis- viribus lerrihilem yultu, oc.ulis minacem, et mordacifous
    contra vacmim aerero, et sempe.r eum quasi mtirum labiis haec infrementem :'Regredere miser,.:regre-
    ferreum sentiebat. Haesitvero stupens, e.t iierum dere, omnipotenti Domino te proslerne, conceptum-
    resumptis vifibus prioris luctaecerlamen assumpsit; que diaboli venei)um,de corde. tno evome. Curaque
    sed ea qua anle virtute repulsns, majore quam anle ille pavens ac Irernens harjreret, Dunslanus elevata
    tpatio resiliil. Tenlabal si unde venerat regredi R contra illurri virga, ait: Non exibis, sed hic morie-
    possel: currere poterat quantum volebal. Si vero ris. Hoc dicto qui loquebalur disparuit, et cui lo-
    quo disponebat, progredi vellet, mox ut ecclesiam quebatur graviter aegrotavit. Mox itaque lectulo
    videbat, pedcm movere non polerat. Desperansergo receptus, duobus mensibus in magnis angusliis
    de sahilc sua et de misericordia Dei. Manifeslum vixil, et post haec vitam consummavii. Sed cum
    cst, inqiiit, cuni damnalis me sortem habere cui ec- ad hoc ventum fuisset ut aniraam "reddere
    clesiam Christi non licet videre. Quid ergo prodest deberet, accersitis his quosprimos in ampre fra.ler-
    crtidelem Christum invocare, a quo non sit miseri- nilatis habueral, universa per ordinem quoe vel
    cordiam impetrare? Ut forluna volet, eat; ego dein- male disposuerat, vel bono suo videral, in magna
    ccps fugam non inibo, sed unde veni rooriturus re- cordis conliilione narrafoat. Hajc eadem alins qui-
    diho. Haec dicens, praccipiti ctirsu redit, quoe Sibi dam fraler bonaeindolis adolescens, noniine Adria-
    contigeram multis millibus liominum narravit. Post nus, coram omnibus confessus est, dicens se ct
    haec condignas faclis pcenas solvit. His .acceptis conscium consilii et consenlaneum opcri.
    Lanfrancus vocato me preccepit isla in populo proe- Dunslanus iuvocantipropiiius.
    dicari, adj'ungens ideo hunc ab ecclesia lerribilitcr 22. Anle hos dies cum in insula Tanalps essem,
    "
    repnlsum, quod ficlo corde ad eam accesserit; illum gradiebarjuxlalillus maris cum roilite, qui me pro
    vero alium ea re in ecclesia mirafoiliter liberalum, defensione sui invitaveral, considerans ea quas ibi
    quod ad eamdem quolidie devoto animo tetenderil. siint mirabilia Dei, el maieriein foonisermonis exin-
    Monachusrecedere volens impeditur. de eliciens. Indc sermo ad Palrem Dunslanum pro-
    21.- Sed et illud perpetua dignum est memoria (67), traclus est, quoniam maximum semper lucrum re-
    quod circa Edwardum urbis Lundoniae archidiaco- pulo quoties loquendi.de illo occasionem reperio.
    num cjus clementia mirabili modo operala est. Qui Tum miles idem memoralo hoc nomine tptus expal-
    cnm essct in saeculo deliciis pollens, conspiciens luit, ac veluli delorem ex intimo suspirans, Voe,ait,
    omnia saeculihona esse angusta, conlulit se ad tinum, niihi ingralo, qui tantprum beneficiorum lnic usque
    incommutabile comraune sufficiens bonum Deum, immeraor exislo ! Tum ego : Et quid, inqttam, hi
    suscepla sanctac religionis veste in ecclesia Cantua- tara molesli anhelitus. Nosti, ait, quanluni milii
    riensi, stib regimine praefali gloriosi viri Lanfranci infeslus afobas sancti Aiiguslini,; dn.inadviverel ex-
    archiepiscopi; ubi per aliquot annos honesle con- stilerit, dum diripere cuperet quae ad me haeredilale
    versalus, magnam apud omnes cohabitanles gratiam veiiissent. Nnvi, inquam. Num et illud nosli quod
    obtinuil. Sed post hecc malignus spiritus ejtts con- , non modo nihil ejus immoderatio obfuit, verum
    versioni simul et conversalioni invidens, occulfis etiam ad raajoris mihi glorioe cumulum exerevit?
    qiiifousdamet imporlunis suggestionibus animo illius Nec hoc, inquam, latet;sed quorsum isla comme-
    locdiumreligionis ingerebat, cupie.ns illum ad' hanc mores, ignoro. Scies, inquit, nocle siquidem, quae
    nientis insaniam perducere, ul ad seecnlum, tiride diera statuti inler me el illum placili proccedebat,
    venerat, repetito voniitu sordium redirel. Immiltcbat memorans cum essem in domo mea quoeprope est,
    liamque diabolus in cor ejus saeculi voluptates, am- quod frequehter Palrem Dunstaniim tuis ralionibus
    plexus feminarum, amplas domos, amicorum sociela- extollere consueveris, nunc, aio, experiri habeo, si
    tes; nec perniillebat illum cogitare, quam dulcisest utaccepi, ita ille laudabilis cxislal. Flexus ergo in
    Dominus guslanlibuseuin, quain magna domus Dei, oralione, Deus, inquio, Patris Dunstani, fave hodie
    et ingens locus habilalionis ejus, quam beata so- . nostroeparti. Inde corpusculum requiei dedens, video
    cietas angelorum Deumin sieculum sajculorum lau- in somnis urbem Cantuariam, basilicam Salyatoris,
    (67) Hoc miraculum dislinctius referl Osberlus ctis pausabanl»; apud Osbertum, tjni ait id >.facluin
    infra. • esse <inler duas festivitates
    - Assumptionis ct Nati-
    (68) Nempe dum i Fratres meiidiana hbra iti Ie- vitalis S.Mariee. i
    471 S. DUNSTANIARCHIEP. CANTUAti. ^^^ 472
    .mcnibriam Palri» ; cui quasi iiicuinbeiis, aspicio Ai adfiiisseydivina sacramcnta celeforasse, et needum
    virum juxta stanlem, decorum forma, veste specio- communionis antiphona decanlata recessisse, atque
    sum, Iumpadein lucis inanii tenentem; ad cujus ut illuin expectaret qui ad requiem illius deeumbe- ,
    iinagineiii perterrefaclus, Qtiisnam, inquam, es lu, foatpreecepisse. CogilafoamIlaque ne forte ego ilfe
    hoinirjum pulcberrime? ldem, inquit, ille cujus lu essem. Cumque hoc in animo volverem, consurgen-
    paulo anle auxilium precabare. Pape, inquam, quam tes viri itli apprehensum me statueriint in niedio
    ciluses ad miserandos miseros! NoSliquid Domi- sui, alterutris vocibns sese cohortantes: Eia, frae- '
    nns minatur? Nihil, ait, ejus minas pertimescas, tres, missas lerminemus, quoniam is adest, cujus
    ncc magni eas omniho pendas. Ita miles ille oravit, gratia isla dilalio facia est. Cceperunt ilaque dul-
    post hoc versus ad me ait: Jam cectera tu nosli, cissituis ac raodulalissimis vocibus psallere, el me
    quemadmodum ego el tu conveneriinus, conlende- ad organizandum quod psallebant invitare. Dico au-
    rimus, convicerimus..Signum, inquam, grande in lem vobis atnicis meis, ne lerreamini ab his qui vos
    illa die dedit sanctus, propterea quod dum illi plu- persequunlur. Ad quas voces experrectus confeslim,
    res, et elimalo acumine fuerint, a paucis et minus adsepulcrura sancli cucurri, medium illud utfisque
    acntis victi abierint. Ttim ego respicieris ad eos brachiis amplexatus sum, vociferans ac nimia cor-
    qui preesenleserantoslendiverbis.-qtiod nunc prodo ^8 dis exsultalioiie proloquens: Adfuisli,Pater charisst-
    litleris. ine, adfuisli; adfuistiin angusliis laboianti, elgra-
    Auclor dese narral visum, tiam tui humililer poslulanli. Vere sanclus Deies,
    23. Nunc ad ea queemeam pfoprie allingunt per- et quodcunque vis ab illo impelrare poles. Jam
    sonam, ul minus forlasse sapiens, transibo, et sic securus judices adibo, nec minas cujuspiam hodie
    ori 'silenlium poriam, manibus quoque olium indi- formidabo. Venienlibus ergo jtidicihus, quorum in-
    cam. Quodam tempore quidam homines gravi me teiiuit causam terminare,' accesserunt ii qui ine
    odio infestabanl, nec prius ab infeslando quiescere tiirbareinolili, accessi et ego calumniam de adver-
    volebanl, qtiam magnis injuriis affeclum grayioribus sariis movi. Ilaque, Deo adjuvante et Duhstano pa-
    minarenlur afficiemium. Eorum vero qtii agendae trociiiantc, omnes inihi adversantes devici, ul cl
    causae noslrae judices dati fuerunl ita animus sive ipsi propria sua ratione caderent, et ego non solum
    gratia, sive imporiunilate adversariorum a me alie- faclam mihi injuriara non effugerem, verum etiam
    natus est, ut neque oratipne inflecti, neque ulla in mea defensione simul et exsultalione pluriraum
    posscnt ratione moveri. Desperqns ergo de sufoven- exsultarem.
    lioiie honiinum, solius Dei,ac beati istius auxilium > Attclormulla prwlermiltit.
    duxi quaerendumesse. Itaque nocturno teinpore so- " 24. Salis csse ista existimo, domini et Patres
    pofatis omnifous,ejus mempriam inmagiia confiden- charissimi, vel ad insinuandos temporales sancti
    tia adii, el roultiludinem mjserationuro illius geme- viri labores, velad ejus seinpiternam gloriam catho-
    bmidis vocibus, ac lacrymabilibus oculis pulsavi. licee Ecclesioe fidelibus comraendandam; non quo
    Demum mente fessus, luctu anxius reeessi, secreium plura non sint, et fortasse his majora, quaead hacc
    petii, dolorem cordis requie corporis,. ut interdum narrari valeant: sed.quodea solumniodo voluerim
    fit, lenire desiderans. Necdum saiis. ad pausandum narrare, quae fidem (sicut procemio dixi) nou vide-
    fibmposueramcorpus dum anim.o cuncta ex,cedens, rentur excedere. Quis namque stalim mihi creduli-
    viderer mi.hi in alrio templi domum videre, cujus tatem accomodaret, si dicerem aut veslem illum in
    iiiagnitudb mirabilis, pulchritudo inaestiraabilis,ad columna lucis suspendisse, aul exlremairi cognati
    qnam ijpino nisi' per quamdam aquarum colluvio- parentis egeslatcra ad suinmas divitias nuninii dimi-
    jiein pplerat fransire. Verum ista iranseiintibus lex dio perduxisse? Cujiis animuni horroi non percel-
    cra', ul quanto niagis ad inlroilum domus appro- leret, si audiret monaehum Jerosolymam (69) pro-
    ab exercitu iroperaloris Conslantinopoliiii
    piiiquarent, lanto minus easdem sentirent aquas. perantem,
    Transibam ego cum transeuiitibus, ac rarescenlibus J_ circuniveutum, ad solam sancti illius invocationeiii
    liberaluin ? Quem,
    aquisad ulleriora alveililloraperveniebam; raoxque ab eorum moleslissimairrupiione
    domum ingredjens, videbamtotam illam majoriquam inquam, stupor non apprelienderet coiisideranleiii,
    solari elaritate fulgentem, ccetum quasi sanctorum vel furem a sancto perterrefaclum res a requie
    ineffabili quadam suayilale laetanlium circumseden- illius exportatas in alrio leiripli illibalas reliquissc ;
    tem ; el quamdam decoris stibtililalein, quoe modo .vel civeih Canluarieccontra oppositain sancti aucto-
    ecclesieeChristi subripienleni,
    (t.rystaHipervideri posset oculjs intuenliiim praelen- ritatem substantiam
    dentem. Considerabam diligentius, vplens deprehen- post paucos dies pceiiam suae temeritatis solvisse ?
    dcre, undeeliam immensaelucis claritascoruscaret, . Videtis quibus abstineo, propterea quod oeslimatic-
    ct videbatur mihi quod non aliunde quara_dc corpo- nem audientium supergredi nolo ; quse lanien si
    libus sanctorum idem splendor exiret. Interroganli commemorarem, incredibilis' esse nou debereiu,
    autem mihi quoehoecessent, edoctum est hunc ess& proplerea quod nilni est difficultalis, ubi Dominus
    . clerura' magni Dunstani, illum yero paulo ante Chri.slus auctor est operis. Deiude more canlorum
    (69. Hoc iniraculum refcrl Osbertus, infra. Aliud ab aliis pratprmissum memorat Willelinus de fuire
    etispcnso,quem Dunsianus incoluroem servavit.
    ' -
    475 EPISTOLA. 474
    in conviviis agentium feciraus. qui dunv pulcherri- A beatificare voluil. Yeneremur quoque illum in Deo,
    iuum esl, medium carmen recidere assolent, quo et ej'usquemerila siimmis iionoribus altollamus, certi
    taedium audiehtibus tollatur, rursumqiie aiidiendi quod ad Dei-gloriam pertineat, quidqitid in ejus
    oblectalro raaj'or exciletur. Ad postremum vefo di- '. veneratione nostra devolio informat. Amemus illum
    cendi pi-aeceptisvel in fine hujns oralionis parere : exoBinibus cordium hbslforarii; meduUis , ac pcr,
    voluiinus, qui commolis animis audilorum finem illum quidquid a Deo'fideliter pelrerimus, nosre-
    ponuiit ofliciis oratorum. Nam lacryma, ut Tullus cepturos speferaus : propterea quod nihil nobis Dei
    ait, nil citius arescit. Quod si ego, sicut oporUjit, clemenlia poterit dehegare, si querii ille diligif, nos
    pfiicium peregi , grales obsecro, omnipoteiili .studtierimiis.et animo diligere, el obsequio vene-
    Deo mecuni exsolvite , cujus ut peragi; posset rari. Glpriam omnipolenii Deo Patri, qui illum
    aclum est iniseratione, sin vero roinus apposite fecit; gloria unigenilo Dei Filio qui illum redemif;
    dixi, non ideo minus is de quo dixi debet appre- gloria Spirilui sanclo qui illum sua gralia illumi-
    liari. propterea quod nihil esl indignius, quam navil; uni soli vivo et vero Deo laus et graliarura
    propler vilium scribenlis virtulem minuere bene aclio per infinita saecula seeculorum, amen.
    promerenlis. Potius in illo Deum magnificemus,
    nomenque illius certaiim invieem exaltemus, agen- B Quem genus insignil, virtus attollere certat,
    tes ei gralias, qui illum ante mundi constitutionem . Huic dare noslra cobors munera laudis habet.
    in acterna sua.sapieniia elegit, et Angloriim tem- Dunstanus Paler exiroius venerandus in orbe.
    pora per oslensionem corporalis praesentiae illius Post hiemem, veris lempora laela sufoit.

    ^ J , —— „ —

    S. BUNSTANI

    EPISTOLA ;" ;..;. ^vt


    AD WTJLFSiNUMSCHIREBURNENSEMEPISCOPUM.
    ""• i
    .", (Mafoill.,ActaSS., SeecuUV, pag. 239.)

    D.Dci [gralia]'arcliiepiscopus(ideliamico WCLF-C liabitatpr. Mitemte et liumilem ad ineliores'osten-


    smoepiscopo seternoesospitatis el pacis in Domino de, duruin et rigidum ad superbos, omnia omnibus
    Dei salulem. faclus, ut omnes lucrari; possis ; habeas in manibus
    Graiias agamus Deo, qui nos indignos et ullimos . tuis mel et absinlhiura, quidquid cui placeal edat
    servorum suoruro praeordiiiavjt ad regimen suae ex illis : cuide pia praedicatione vesci libeat, aCci-
    sanctoe Ecclesiaein lam periculosis et lafooriosissiniis piat mel;. qui dura ihveclione.indigeat, bibal ex
    leniporibus. Et nunc in commune deprecemur om- absinlhio, it.a tamen.ut.Uceat ei mel venioespefare,
    liipoleniis TJei clemcniiam ut ille nos adjuvet in si rosea cohfessip pcenitenlioepraecedat: omiiia ve-
    oinni opere bono. Et tu , charissime fraler, viiiliter stra lionesta cum erdine fiant. Tempus staiuatur
    fac, el foriiter opus DOniiniquod hafoes in mani- lectioni, et oratio stias habeat horas, et iriissarnm
    liiis, perfice .id'mereedem aniniee nostroe et ad sa- soleinnia proprio tempore conveniant.; Qui diem
    lulem mullarUm aniniarum. Non cesset lingua lua sapit, Domino sapiat. Sit modesta in conviviis lae-
    in preedicando, noii pes ttiiis circumeundo gregem tilia, sit casta.in jejuniis perceplio : lavetur p_eni-
    tibi commissum; non manustua a laborando.utelee- tentia facies, ungalur oleo misericordiae caput, ut
    mosyiife liant per fe , ut sahctaeDei ubique exalte- omnia acceplabilia fiarit Domino Deo,: qui te elegit .
    lur Ecclesia. Esto forina salhtis ohiiiiuni, in te sil P sibi sacerdolem. Ducem admone et. omnes saecu-
    exeniplurri conversalipnis sahclissimoe, in te sit lares principes, ul pietateiri ct misericordiam in
    sclalium miserorufn, in le coiiforialiodubilaniium, judiciis conservenl, mundiliain cordis et corporis
    in le disciplinae rigor, in le vefitalis fiducia, in le : semper diligant, quia beaii.mundo corde, quoniam
    lolitis bonitatis spes. Non le saeeulipompa exallet, ipsi Deum videbunt.Ecdesisim Chrisli defendant,
    11011ciborum iuxus enervel, non vestimenloTiim. ut eorum adjutor ac defenspr fiat Dominus Eccle-;
    vaniias emolliat, non adnlaiitium lingua dccipial, siae. Viduis et pupillis misericcrdes, ut illortim
    non delrahenliuni adversitas conlurbet, nontristia miserealur Deus; et in omnes homines miies et
    frangant, non lifita eleverit. Non sis aruiido Venlp foenigni, populum Dei congregariles et non disper- .
    agifata, ndri flos auree lempesialis decidens, 11011 genios, pacem inter se.liabent.es, qtiia beati paci-...
    paries' i'tiinosa, noh dpiniis super arenam posita, fici; quoniam filUDeivocabuniur. Et tu; chaf issima
    sed templum esto Dei vivi super firniam peiram frater, anle oculos cordis sempef liabelo limorem
    consliucuiin, cujiis ipsc sil Spirilijs pa-aclilus in- Dei el amorem, ei liber Pastpralis bcati: Gregorii
    475 S. DUNSTANIARCHIEP. CANTUAR. 47(3
    Patris ubi Dei rcctorum subjcclorumque vita dili- A noslrae. Et superfliium non aeslimes, nec arrogan-
    gentius discerniliir, srcpius anle le legatur, et nostri liae, ut vos admpnerem ; sed inlimo charitalis affe-
    memoriam nominis habcto in tuis sanclis.oratipni- ctu suscipite, quia urbs firma fraler qui a fratre
    bus, utDei omnipotenlis misericordia nos defendal, juvatur. Te Detts omnipolens salvum conservet in
    jcgat alque custodiat, sicut vos velle credo, ut in eevum.
    dilectione Dei el volunlale cursttm agamus yitie

    SANCTI DUNSTANI

    REGULARIS CONCORDIA
    ANGLICyENATIONISMONACHORUMSANCTIMONIALIUMQUE.

    (Apud Reinerum, Apostolal. ord. S. Bened. in Angl., p. 77.

    [PROOEMIUM. B pacifica pilacio Iuculenlissinie exarata humillimus


    Gloriosus eleiiiin Edgar, Clirisli opilulante gra- destinavit, ciinctosque Christi compunctus gralia
    lia, Anglorumcoclerariiniquegenlium intraambilum monuit, ut concordes aequali consuetudinis usu,
    Rritanniae insulaedegelititinlrex egregius,'ab iheunte sanclos probatosque imilando Patres regularia prae-
    . suae pueritiae aelate, Iicet, uti ipsa solet oelas, diver- cepta tenaci menlis anchora servantes, nullo modo
    sis uteretur moribus, altamen respectu divino altra- disseiiliendo .discbrdarenl; ne impar, ac varius
    clus, abfoate quodain assiduo monenle , ac regiam unius regulae, ac unius patriae usus probrose vitupe-
    catholicaefidei viam demonstrante, ccepitmagnopere rium sancloe conversalioni irrogaret. IIujus prae-
    Deum limerc, diligere ac venerari. Radiante paii- cellentissimi regis sagaci monilu spirilaliter coro-
    lalim fidei scintilla , ne otiosilalis torpore explosa puncti, non tanlum episcopi, verum eliam abbates
    delesceret, quibus sanctorum operum merilis in ac abbatissae, quod talera ac tantum habere merue-
    fervidttm perfeclionis ardorem accendi valeret, stu- funt doctorem, crectis ad oelhera palmis immensas
    diose percunctari sollicitus ccepit. Comperto etenim Celsithrono grates, voti compoles refcrre non dis-
    quod sacra ccenofoiadiversis sui regiminis locis di- lulcrunt.
    reCta , ac pene Domini nostri Jesu Christi servitio Nam illico ejus impcriistoto mentis conaniine ala-
    destituta negligenter tabescerent, Domini cornpun- G critcr obtemperantes, sanclique palroni nostri Grego-
    clus gratia cnm magna animi alacrilale feslinando , rii documenla, quibus bealum Augiistinumraonere
    ubicunque locorum decenlissime decoravit; ej'eclis- sluduit, ul non solum Romanee,yerum etiam Gal-
    que negligentinm clericorum spurciliis, non solum liaruin, honestos Ecclesiarum ustis rudi Anglorum
    monachos , verum sanctimoniales etiam , Patribus Ecclesioe decorando conslitueret recolenles : acci-
    Malribusque conslituiis- ad Dei lamulalum ubique lis Florensis beati Benedicli necnon praecipui coeno-
    per tanlam sui regni ampliludinem dcvolissinie bii, quod celebri Ghent (Gandonum) nuncupatur
    nonsliluit, foonisque oronifous locupletans gralnla- vocafoulomonachis, quoeque ex dignis eorum mori-
    fouiidusdilavit. Regali itaque funclus officio veltiti bus honesla colligentes, uti apes favum neclaris
    pastorum pastor sollicilus, a rabidis perfidorum re- e diversis pralorumfloribus in uno alveario, ila has
    tibus , uti bianlibiis luporum faiicibus «ves , qnas morum consuetudines ad vitoehoneslatem, el regu-
    Domini largiente gratia studiosns collegeral, iim- laris observantiee dulcedinem, ut ab his, qui viam
    niendo eripuil, conjugique suoe Alphridaesanctimo- regione mandatorum Domiui absqne jaclantioe vitio
    nialum mandras , ul impavidi more custodis defen- laclei adhuc hnmiliter incedunl, depuiso nauseoeloe-
    ileret cantissime praecepit, ut videlicet mas maribus dio sine querela legilime hauslu degustari libenlis-
    feniina feminis, sine ulio suspicionis scrupulo " simo, ac avide amabili possent impleri devolione,
    subveniret. temperata cum magna alqne sublili rationis discre-
    Regulari ilaque sancti Benedicli norma honeslis- tioue, Christi mundi Salvatoris opilulanle gralia,
    sime suscepla , tam flfobatesquam phirimi , quam hoe exiguo apposuerunt carlicello [codicello].
    abbatissae cum sihi subjectis fratrum sororumque Ne igilur singuli si suam, quod absil, adinven-
    collegiis sanctorum sequi vcsligia una fide , non tionem suapte praesumptuosieligerent excellenlissi-
    lamen uno consuetudinis usu, certalim cummagna' mum sanclaeobedientiasfruclum alicujus arrogantioe
    sluduerunt hilarilate. Tali igitur ac tanto studio faslu inopinale seducli miserabiUler amiilerent, ac
    precfatusrex magnopere delectatus, arcana queeque Sarabaitae vel ferae polius quam monaclii aut homi-
    diligenti cura examinans synodale coiicilium AVin- nes vidercntur : legitimum votuin Domino nostro
    tonix ficri decrevit, illucque verfoa cxhorlaloria ac Jesu Chrislo unaniraes voyerunt, pacloquc spirilualf
    477 5 DE REGIMINE MONACIIORUM, 47S
    confirmavcfunt, se viia comiie jugo reguloe deditos, A cnra, ct magnopcre exccllcnli jugiter sine intermis-
    has adnolatas mertim constieludines cpmmuni pa- sione custodiat, nec episcopaius occasione' fegulae
    larii custodire conversaiiono. Cocterum linusqtiisque pra.cepta lumidiis, vcl obliviosus temere interraittat,
    sec.retis Oratorii locis, ih qtiahliihi sancli Spirilus scd qiianlum exceliit liouore, laiitum et opcre saecu-
    gratia clemenier instigaverit peculiafibus tcste Deo Iariumrvero prioraium, ne ad magni ruinam detri-
    ;um bonorum opcrum vigilantia consultc utatur meiili, uli olim acciderat, miserabiliter deveniret,
    oralionibiis. Hoc eiiim Dunslanus egregius hujus magna animadversione, alque anatliemate suscipl
    palriae archiepiscopus praesago affatus, spiritu ad ccenobiis sacris sapienler prohibentes , regis lan-
    corroborandum jn-oefalisynbdalis conventusconciliar tummodo, et reginae dominium ad sacri loci muni-
    bulum provlde ac sapienler addidit : ut videlicel men, et ad ecclesiasticee possessionis augmentum
    ntillus inonachorum, vel alicujiis allioris gradiis vir, volo semper efflagiiante optabiji prudenlissime jus-
    vel inferioris secreia sanclimonialiuni audax ingredi serunt.
    lustrando preesnmeret: et hi, qni spirilualis. iinpe- Ad regis vero obsequiiim, e.t reginae, Patres mo-.
    rii prioratum, ad disciplinoeutiliiaiem non ad soecu- nasteriorum Matresque, qnoties expedierit ad sacri
    laris lyraiinidem potentalus, super eas exercenl, coenobii, cui preesunt, utilitatem cmn Dei limore, et
    ita suum, ut bealtts linrtalur lsidorus, secretorum Biegulae observantia humiliier accediint : Poieritibiis
    lemperalc praevideanl accessum, ut earum regn- vero non causa convivandi, sed pro monasierii uti-
    lari observanliaeminimc contradicant.; - litate atque eliain' defensione qiiolies expedierit ob-
    Id solummodo calholicis regulari jugo deditis viandi, inlra infrave nioiiasleri.um licentiam ha-
    ' '
    alieiidendum censuiinus",ne ea qtiaeiisti Palrtim, pro beant. ,
    rege, ac benefactorifous,quorum beneficiis Chrisio .Equitando atitem, vel pedites iler agendo non
    largiente pascijnur, intercessionis oramina consuete otiosis fabulis vacent, sed vel psalmodiis inServianl,
    canimus, iiiraia velocitate psallendo, Deuni polius vel de re necessaria opportuno lempore loquanlur.
    ad iracundiarn incorisiderate, quod absit, provocent, Hpc considerantes ul horas regulares non equitando,
    qnam provide ad peccamirium veniam iiivitent. Ita sed de equis desiliendo genufleclentes, nisi dies fe-
    igitur hortanle Palfe noslro Benediclino, oinuia sliva fuerit, corivenientef ut poluerini cum divina
    dislihcle psallendo modiiicenlur, ut mens nostra cotnpunctione complcant. Itinerantes vero nbn j'u-
    concprdet veci nostrae et implealnr illurf apositli- venculos, sed adulios, quoruin admonilione melio-
    ctim : Psallam spirilu, psallam eimente. Si aule») rentuf, secuni in coraitatu ducant-; dbrai vero de-
    pro qualibet necessifate, quid extra comniuiieai ge.ntes, non solum fratres, sed eliam abbaies, ado-
    regularis coiisuefudinis usum addendum fuerit : C lescentes, vel puerulos non brachiis amplexando,
    tandiu agatur, i|jioad usque negotium, pro quo vel labris leniter" deosculando, sed charitalivo animi
    agitur, Chrisli opitulante- gratia melioretur, ot ut affeclu sine verbis adulalpriis reverenter cum ma-
    cbiiteuiplo arrogantiae fastu gralissimus obedientiae gna caulela diliganU Nec obsequium pi-ivatumquem-
    acquirauir fructus, et gradus ille icgularis, ni quo piam illorum, necsaltem, sufospiritnalis rei ofolenlii
    praecipiliir, ul nihil agal raonachus, uisi quod com- solum deducere preesumant; sed uli regtila praeci-
    muiiis monasterii regula, vel majoiuin coliorlanlur pit, sub sui custodis vigilantia jugiter maneat, nec
    exempla, diligentissiine custodialur : nequaqiiam ipse cnstos cuni singulo aliquo puerulo slne lertio,"
    ulterius preesunipluose usu tcneatur temerario, nisi qui lestis assislat, migrandi licenliam habeat, sed
    cohcilio synodali electuni, traditumque cum discrc- pro inore solito cuih lota schola, si res rationabilis
    tiOhe ylrtiilum oninium malre ab universis fuerit ila exegerit, qtio necesse est, sub silenlio, vel psal-
    calbolicis. raodiis inserviendo Cumhenedfclione eal.
    Praefatoequidem synodali cbnciliabulo hocatlen- Villarum autem circuitus, nisi necessitalis causa
    dendnm magnopere cuncli decreverunt, ut afobatum, magna compulerit, el necessariae ralionis discretio
    abbatissarum electiocum regis consensu, et consilio _ hoc dictaveril, vagando hequaquam freqttentenl.
    sarictee reguhc agerelur documento , episcoporum Seeculariumvcro convivia nisi forte iiincris hOspila-
    quoque electio, uti abbatum , ubicunque in scde lilas inopinate stipervenerit, riullomodo ausu teme-
    episcopali moriachi regulares conversantur, si Do- rario nec praelali.riec subjecti adire praesumant. Li-
    liiihi largiente gralia lanti profectus inibi monaclius cithm cum pondere, inensura, et ntimerO, veslitiim,
    repefiri polneril eodem modo agatur, liec alio qu»- jcjiroium, abstinentiam.vigiliairi taciltirnilalem, obe-
    libet niodo dum cjusdem sunl conversationis, a qtio- dientioe bonum, et caetera quaeque qtiae'patroni
    qiiam praesunialur. Si aulein impeiiliii iinpedien- nostri Benedictt tradilione volunlarie suscepimus
    le, vel pccCalis promerenlibus, talis, qui lanti gra- Domini nosiri Jesu Chiisli annuente, graiia lo-
    dus lionore digims sit, in eodem congregalione re- tis viribus ctistodicntes , <!e consuetis sanciae re-.
    periri non potuerit, ex alio noto monacliOruromo- gtilae moribus tam a preedicto Patre Benedicto,
    nasterio ooncordi regis, et fratrum, quibus dedicari quam a sanctis. sequacibus, et imilaloribus stiis,
    debet, consilio eligatiir. Qtii ordinatus videlicet epi- palam cum magna examinis discussione jugi custo-
    scoptis in omnibus eumdem morem regularem cum ditis tisu, prssdicli regis monilu freti, ac.Patrum
    monachis suis, queni abbas tcnet regularis, diligcnll imperiis confisi, sollicitc, uli polliciti sumus, in
    479 S. DUNSTANlARCHIEP. CANTUAR. 480
    quanlum vires suppeleiit, et Spirims saneti gralia A . gis corde quam ore, ita ut illius vox per magnam
    inslriixerit ad charitalem fraternoe unilatis custo- aninii coinpunctionem, et peccaminum suorum re-
    diam scribendo dilucidemus, ut ab ipso oelernaevitoe cordalionem aures misericordis Domini, eflicaciter
    remuneralionem , cuncla concorditer, et gralula- penelret, ae scelerum oronium, Chrisli annuente gra-
    bunde conservantes, recipiamus, qui facit unani- lia, veniam oblineat.
    mes, id est, unius moris habitare in domo, ubi est In prima itaque oralione, decantet tres primos
    rex Chrislus Dominus virginis filius, qui cuin Palre,. • pcenitentiaepsalmos, cuin oralione Dominica, uti in
    el Spiritu sancto vivit, et regnat Deus in saecula sequentibus, pro seipso primura intercedendo; post
    soeculorum. Amen. hos oralionem istam : t Gralias libi ago omnipolens
    INCIPIUNTCAPITULA. Pater, qui me dignatus es in hac nocle custodire :
    1. Qualiler diurnis, sive nocturnis hons regularis deprecor clementiam tuam, misericors Domine, ut
    nios a nionacliis per anni circulum observari concedat mihi diem venturum, sic in tuo sancto.
    convenial. servitio peragere, cum humililale, et discrelione lifoi
    2. Qualiter ordo hyninorum tempore hiemali cu- complaceat servittts nostra. Per Dominum, > elc.
    siodiatur, et caetera quae regulariter agenda
    suni, qualiter agantur. Inde veniat ad secundam orationcm, ubi sequen-
    3. Qualiler vigilia natalis Doniini, et ab eadem B les duos dicat psalmos pro rege et regina, alqtte fa-
    solemnitate usque in Septuagesimam agi con- miliaribus, cum oratione : c beus qui charitalis dona
    veniat.
    i. Qui regdlaris ordo a Septuagesiina, lota Qua- per graliam sancli Spirilus, tuorum cordibus fide-
    dragesima cuslodiatur. lium, infudisti; da famulis tuis, et famulabus luis,
    5. Qualiter diurna, sive nocturna laus paschali pro quibus luam deprecamur clementiam, salulem
    festivilale agatur.
    6. Qualiter Sabbato oclavarum Paschae, toloque mentis, et corporis, ul le lola virlute diligant, et quae
    aeslalis lenipore agatur. libi placita sunt, lota dileciione perficiant. Per Do-
    7. Qualiter fraler qui Circa vocatur suum officium roiniun rioslrum, > elc.
    impleat. Inde ad lertiam orationem veniens, duos poste-
    8. Qualiter diurnale, sive nocturnale officiuni heb- riores
    domada Pentecostes agatur. psalmos pro fidelibus defunclis decantet, cum
    9. Qualiter qualuor temporibus agatur. oratione : t lnvenianl, quaesumus, Doraine, animae
    10. Qua.liler mandalum quotidianis diebtis a fra- famulorum famulariimque tuarum lucis aeternoecon-
    " tribus'exhibeatur
    pauperibus, et quo ordinc sorlium, quiin hac ltice positi tuum conseculi sunt
    abbas erga peregrinos agat.
    11. Quo ordine Sabbato fralres; munditias exer- . sacranienlum. Per Dominum, > etc. Et donec qui-
    ceant queeque officia ob animae salutem per- dem pueri introeaut ecclesiam, unum coiiiinuatim
    solvant. G pulselur linliiinabulum, ipsi quoque pueri ingressi,
    12. Quomodo circa aegrotumfratrem agalur, quali-
    lerque defuiictum hurao conveniat reddi. ut Trinilatis reverenlia ab omnibus legitime tenea-
    sivenocturis horis re- lur, trina ulantur oratione.
    Incipit Ordo, qualiler diurnis, Firiilis vero trinis oralionibus a pueris, jspnelur se-
    gularis mos, a mohachisper anni circulum obser-
    vari conveniat. cundum signura, residenlibus cunclis sedibus suis or-
    A Kalendis enim Octobris , religiosorum morum dinatim, atque canentibus quindecim psalmos gra-,
    Domini opitulanle gratia, exordium sumendo; omnia dutim, singillalim, trina partitione.ulisuperioressep-
    quae usu regulari, elsanclorum Palrum imitalione, tem flectentesgenuapost quinque psalmosfacto signo
    spirilualia sive corporalia, humili ac necessario, apriore. lteruniaulero pulsatisreliquissignis.alquefi-
    agenda sunt olficio, cum benediclione inchoenlur. nitiseisdempsaluiisincipianlNoclurnam. Peraclisno-
    Hic igilur maxinii muniminis mos pernecessarius, clurnis.dicantduospsalmos: Domine,neinfnroreluo;
    tam in modicis rebus, quam magnis, legitime a el:Exaudiaile, Deus, unuravideUcelproregespeciali-
    cunctis, jugo regulaededilis, jugi leneatur custodia, ler, allerum vero pro rege et regina, ac familia.ribtis
    etiamsi singuli qtiippiain inchoaverint minimeinter- cum his collectis : « Queesumusomnipolens Deiis, ut
    miltalur : nihil procul dubio firinum validumve per- famulus tuus rex nosler,N.,qui tua miseratione sus-
    manebit quod cuncli creanlis, ac juslo moderamine. cepit regni giibernacula , virtuluin etiam omniuni
    gubernanlis, Cbrisli benediclione carebil, ideoque. percipiat incrementa, quibtis decenler ornalus, et
    omni lempore iioclurnis horis, cum ad opus divinumi viliorum monstra devitare et hosteni superare, quia
    de leclulo surrexcrit frater, priinum sibi signumi via, veritas et vita es, gratiostts valeal pervenire,
    crucis iinprimal per sanctaeTrinitalis invocalionem.. per Doiniiiuin nostrum, » etc.
    Deinde dical versum : Domine, labia mea aperies;; « Rege quaesumus,Domine, famulam tuam, N. et
    dehinc psalmtim : Deus , in adjutorium meum in- gratiee luaj in ea dona mulliplica, ut ab omnibus li-
    lende, lotum cuin gloria. Tunc provideat sibi cor- bera offensis, et temporalibus non destituatur auxi-
    poream naturoe necessitatem, si ipsa hora indiguerit,, ljis, el seinpiternis gaudeat inslilulis, per Doniintira
    et sic ad oralorium fesiinando psallal psalmum : Ad/ nostrum, > elc.
    le, Domine, levavianimam meam, cum summa reve- Pro rege et regina , ac benefactoribus Deus qui
    ventia, el cautela inlrans, ttl alios orantes non iro- charilatis, etc, ut antea; et sic, finilis omnibus rc-
    pedial, ac ttinc, flexis.genibus in loco congruo, eil gu.Iaribusboris , semper agaiur. Post hos psalmos,
    consueto. in Domini conspectu effundal prcccs, ma- parvissimum, uli regula pracipit, et tota a:stal«
    ' DE REGIMINEMONACHORUM. 482
    481
    convenit, flat intervallum. Egressa schola cum ma- A nalem , dexler ad principalem , sicque. allernali, in
    gistro ad necessiludinis usum, caeteri, nisi qui indi- eo hebdomadamperctirrenl; eademyero maiulinalis
    gent, in ecclesia, oratiOnibusdediti resideant. . ; missa, pro rege, vel qiiacimque imminente necessi-
    Post hoc, sequanlur diei laudes. Post Jf isererc late celeforeliir. Iloc expleio, facto signo a priore,
    mei, Deus, eic, addanl duos psalmos pro regc regi- convenientes ad capituluin ipso praecedenle,. versa
    naque et familiaribus , Beati quorum , etc, Inclina, facie ad orierilem salulent' crucem, et ceeleris
    Domine, elc. Quibus finilis, cantent anliphoham dc undique fratribtis se, vultii inclinato humilienl;
    cruce, inde ahtiphonam de sancta Maria et de san- cujiis humiliationis ratio, et in omni conventu
    clo cnjtis veneratio in praesenli colilur ecclcsia, au custodienda est: Tunc residenlibus cunclis, legalur
    si mintis ftterit, de ipsius loci consecratione. Post Martyrologium. Quo dieto stirgentes omnes dicant
    quos, eumdero est ad malutinales laudes de omniktis versum, Preliosa in conspeclu Domini, etc, cum
    sanclis; decanlando antiphonam, ad venerationem oratione ac versu : Deus in adjutorium meum inten-
    sancli, qui porlicus ad quam ilur, dedicala est. . de; qui versus.lefUo rep.etalur ab omnibus, priore
    i Posl quos laudes pro defunclis. Quod si luce dici, incipiente, s.ubjungeiiies,Gloria, et flectenles genua,
    ut oporlel, firiilumfuerit officium, incipiant Pri- si ieinpus ita dictaverit: dicente vero priore; el ne
    «jom, afosquetiniinnabuli signo; sin aulem, exspe- B nos inducas, surgant omnes erecloque.vuUu dicant,
    clenl lucem, et pulsato signo congregenlur ad Pri- Respice in servos,-subjungenles, Gloria, humilialo
    mam. Deinde finita Prima, duos psalnios,Domine, ne capile. Sequilur oratio. Dirigere el sanclificare : et
    in furore tuo, elc, elMiserere mei, Deus,elc, canatit, Adjulorium noslrum in nomine Domini., qui fccit
    primum pro carnis lenlalione, cum precibus, Proba cwiuntet terram. lteriim ariteni residenlibus legatur
    nos, Domine, el noninveniat nospes superbiw,etc, et regnla, vel si dies festus fueiit evangelium ipsius
    collecta Ure igne. Sequenlem vero , pro defunciis dici,;de.qua lectione a priore prout Dominiis dederit,
    fratribus, ctim . collecta, Inveniant, quwsumus, Do- dicalur. Post h6aquiciinque.se retim aUcuj.usculpae
    mine, etc; et prece Animw fratrum nostrorum, etc. agnoscil, veriiam huroiliter postulans, pelat indul-
    Et sic more solito, pcenilentiee psalmos percurfanl genliam. Omnis atitein fj-ater, pro quacunque causa
    devole inlefposilo psalino, Inclina, Domine, etc His increpalus ab afobale, vel a qtiolibet.el priore, ante-
    vero finilis subsequatur litania, quam universi raore qtiam verbum aliquod proferal, veniaro pelal.Eldum
    solilo, proslrati humililer, nullo excepto, signo pul- a priore interrogatus fneril i quoesit causa pro qua
    salo compleant.. Qtia expleta, post oralionem Domi- yeniam poscit, rcspondeat alque . suara fatealur
    nicam inlercaiiilur psalmits,- In le,"- Domine, spe- ctilpam dicens : mea culpa, Domine; dehinc jtissus
    ravi, etc.';Consequenlibus precibus et oraiionibus. • crigal se : nam si aliler egeril culpabilis inilicabitur.
    Quibus finilisvocent fratres lectioni, usque ad ho- Qiiicunque enim increpatus, a qiiolibet priore fuerit
    ram secundam, secundum regulae prxceptum. Tunc pro aliquo reatti, vcl si quippiamin.pfficiis exces-
    facto signo, eant, et se diurnalibus induaut calcea- scril, et non slaiim veniain uli regula praecipil,
    mentis, iiullus enim hoc debet praesumere, antequam poslulaverit, majori sufojaccat vindiclae. Qiianlo
    illud audialur signum, exceptis ministris , neque enim quis se humiliavil, seseque culpabilem
    lunc, ab aliquo intemiiltatur sine licenlia, . ne prae reddiderit, tanlo misericordius, ac leyius a priore
    siimplione lemeraria obedienliae meritum lugttbriler defoetjudicari; necesse est enim, ul in omnibus ne-
    obnubiIent;: dehinc psaltiiodiis dedili, Jacies suas, gligenliis noslris, id est, cogitationum, iinguoe,vel
    uli mos est:, layet schola univcrsa cum magislro opcrum, in praesenti vita, per verain confessio-
    et afobate. Seniores vero , proul Deus' unicuique nein,'..et .humiieiiii pceniiudinem judicemur, ne
    iii corda eorum divino immiseril instlnctu , silen- pest islius viloe decursum, ; rcos nos ante trifoti-
    ler, ac lola mehlis inteiiiione, opus suum in his nah Christi ; sla.luaiil., Finito hpc, spirilualis
    obsequiis, sicut in omnibus convenil oralionibus, purganiinis. negplio ,' quinque psalnios qtii post
    decorando celebrent, horas canouicas, vel septem n.noianlur. ,pro defunctis fratribus decantenl,
    pcenileniiae psalmos, vel aliud quidpiaih Spirilale, sta vero . ohraia quoe. dixiim.is ppst, Tertiam
    ad teiiialibnem diabolicam devincendam psallendo : his lempdribus agenda; Doininicisdiebus bmni tem-
    sicque toti venianl ad ecclesiam.Ihfantibus autem pore anle Tertiam aganiur, ita. lamen, ut fralrum
    ad ecclesiam iniranlibus, aediluus:primum sonet unusquisque sueeconseientjocrealum Patri; spiritiiali,
    1
    Signum : peraclis tribus ; a pueris oralionibijs , vel ejus, si absensJueril, vicarip, per humilem re-
    uti prius a senioribus geslum fuerat : disposili veletconfessioneni. Si auteni lanta fuerit roulliludo,
    singuli in locis suis, campana .pulsala, incipiant tii ea die omnes ad confcssionem vcnire nequeanl,
    ijoram Teniam, post cujus lerminum dicant pro sequenli die, secunda videlicet feria, hpc idem im-
    ;,'ege alqueregina et benefacloribus suis psalmum : pleant. Schola vero nullo modo hoc quanqiiam pue-
    rilis intermitlat,-sed ut sencs, licet.nondum tenta-
    ysquequo, Domine, et Miserere mei,.misereremei,
    iiubsequentibus prescriptis colleclis : deinde missani tionibus impugnata, consuele peragat.; Qul anlem
    inalulirialem celebrent, ad quam secunda . feria, aliis iiidiguerit diefous, tentalione aliqiia.aninii vel
    dextef offeral chorus; sinister ad principalem mis- corporis stimtilaius, ad .cpnfessionisisaltibfc renie-
    sam. Terlia rursum feria, sinister offerat ad matult- dium, dcvottio,nbn cominus venire diflerat.
    435 S. DUNSTANI ARCIHEP. CANTUAH. ifi
    Iu dicbns auleni festis, ob laciliirnitalis sludiiqne _vter, ct Gloria, Pitler nosler, tl Adjulorium; e'.Propi-
    observantiam, ila protendatur Prima, ut capittilo lius sit nobis omnipotens Dominas. Ingredienles aiw
    faclo, matuliiialique missa celebrala, quae die Domi- lem ecclesiam agant oralionem.: dehinc eant ad
    nica, de Trinilate celebranda csl nisi alia dics festus induendum se ministri : indiiii vero inlroeant clio-
    fuerit, si dies Domlnica fuerit, inox accedaut ad rum, el pulsalis signis , celcbfent Sexiam ; finita
    consecrationem coiispersinis, si alia quaelibelso Sexla , canant psalmum, Deus miserealur noslri, el
    lemnitas, mox ad Teriiam; interim enini cum ea Domine exaudi, pro rege reginaque, et faniiliaribiis,
    inissa agitur, sequentis roisseeminislri se induant, •cum prescriptiscollectis: sequitnr 1'uaiiia, qua linita,
    el Terlia peracla, mox signoruni moiu fidelemtid- canlor ad hoc, raore solito, indutus, missoe oiTicium
    v.oeanlesplebem, missam inchoent. Post pacem, fia- inchoet; finila missa pulselur priintim signum Nonw,
    tres, quolidie (nisi qui crimiiie se aliquo, vel carnis et agalur oralip. Post oralionem eanl fraires hebdo-
    fragililate, reos cognoverunl) regulari sludio pror- madarii accipere niisuim, sedenlibiis interiiii caeteris
    sus inlenti, eucharisliam accipere non renuant, at- fralribus, in ecclesia psalrnodieededilis, donec ile-
    tendcnles illud quod ail beatus Augustinus; in libfo rum dalo signo, Nonam aganl. Peracla Nona, dicant
    De verfoisDomini: quod videlicet, in oralione Do- pro rege reginaque ,el fainiliafifous, psalmos : Qui
    minica non annuum, sed quolidianum deposcimus g regis Israel, et De profundis ; et cum preenotaiis
    panem. El ul ipse.inibi lestatiir, lain facile Christia- collectis : Dehinc , perganl ad iuensam. Surgentes
    uuin posse carcre, ne unquam vitoepabulumcorptis niensa, vaCentlcctioni, aut psalmis, juxia pracceplum
    videlicet, ac sanguinem Chrisli accipiant, quam noii regulse; aul si aliquid fuerit agendum pulsetur la-
    crebrius, quaro seroel in anno degustet. Sic (in- bula, et cum benedictione, qtiod ageiidum cst, in-
    quiens) vive, ul quoiidic merearis accipere: qui quo- (.ipiant.
    lidie, nov merelur accipere, non merelur posl anniim Teiiipeiitis agatur vespera, cujus signa dum so-
    accipere. Videaut tamen ad ccenara iiivitaii Domini- nanifralies post oralionemin cboro.jitniores quidem
    cam, ne crimine aliquo turpiler infecli sine xonfes- spiritualis leclionis sludio siuguli scrio occupati,
    sione et pceiiilenlia pra_sunianl accedere, et vilae seniores vero, oralionibus divinis intenli, cum Do-
    alimenla sibi in dainiialionem converianl, ut aii niini gratia nusquam vaganles scdcanl: Vespciam
    beatus Aposlolus, non Jijudicantes corpus Domini. vero canentes , duos posl Miserere mei, Devs., pro
    Finila raissa delur spatium, quo iniiiislri fralres rcge reginaque, et familiaribus, addaiit psalnios.id
    propter commuiiionem sanclam accipianl mislum, est, Btnedixisii, Domine,el, Domine,exaudi. Vespeiis
    ceeieris omnibus inierim in ecclesia residenlibus, et diclis sicul dixirous superius agenduro de aiitiphonis,
    facto signo, agant orationem deinde Sextam. Post C poslMalulinas, ila agaliirpost Vesperas, et Vespeiee
    Sexlam, eanl ad mensam, lioc semper altendendiwu de omnibus sanctis, et moriuoruni, et' vigilia, usque
    est sexta feria de cruce, Sabbalo de sancla Maria, ad Kalendas Novembris.
    nisi iesliva aliqua dies convenerit, missa cclcbreluf Quibus peraclis eant fratres ad exuendos diur-
    nales calceos, induentes nocturnales : si Sabbatuin
    principalis.
    Oinnihus namque diebus festivis, sive quplidianis, fuerit, singuli pedes suos layenl, sinlque vasa huic
    missa finita dicatur pro rege psalmuui Exaudial le operi congrua singulis desigiiata ; post pedtiin lava-
    Domine, el pro regina, Ad te levavi, etc. Consequen- lionein, lavent eliam calceos, quibus expedieril: post
    libus precibus, et oralione congrua videlicel ut posl haec, lintiniiabulo a priore perciisso , accedant ctim
    missam, eoium agatur memoria ul in missa, et-in graiiaruro aclione, ad haufienda pocula. Surgentes
    omnibus aliis agitur horis. Tota autem die, solemne vero , prior hiinc versum dicat : Adjuiorium no-
    silenlium teneatur in clatistro. strum, caeteri respondeanl: qui fecil cwlumetlerram:
    Surgentes a capilulo, canant quinque psalmos indc pulsata labula; eant ad roandatuni secuuduin
    pro defunctis : Verba mea , Domine, Ne in furore, regulaeedictum, quoperacto facto Signoin ecclesiam
    Dilexi quoniam, Credidi, De profundis. Post quos iiiitielur collatio, rursumque daloliiiiinnabuli sigjto
    "
    pulsetur tabula,elsi quid non habuerint ad agcndum refectorium introcanl charilalis gratia, quoiiesciin-
    dicalur tanlum a priore, Benedicile, coeleiis respon- ipte fratrifous charilas iiilerim dtim collalio legittif,
    dentibus, Dominus. Si vero opus habiierinl, pulsata preebetur, lectione fuiita, oiniiibusqiie surgeniifoiis,
    tabula, prior auxiliuin prius iiivocel divinuni, dicens dical prior : Sit nomen. Dpmini benedictum,et Bche-
    tertio, Deus in adjutorium meum inlende , fralrifoiis dicamusDomino: Coeteris,ut ,nios esl, rcspondeuli-
    j lioc idem respondenlibus, et Gloria, Pater noster, et bus. Reliquis vero diebus posl iiiulationem calcea-
    Adjiiiorium nostrum: Tuiic eum dccantatione cano- menlortiiii, cum signo refecloriuni petaut. Exbinc
    nici cursus, cl psallerii operenlur, quod eis injun- similiter cum signo collalioiiera adeant, quac prout
    gilitr usque diini audiant signum ad induenduiir. leuipus pefniiseril, utque piiori visum legatuf, et
    Quod cum audierini, disjungant se sihgttli ab ope- sic accedani ad coropleiorium.
    ribus suis, fesiinanles ad opus Doinini, devenien- Signo namqtie Coiiipletoriipttlsato, agalur oratio,
    tesque ante oralorium, foeiicdicant Dominum , qui qua finita, faclo signo a priorc uiyiceni sibi deiit
    eis adjuiorinm proestilit, dicenles : Benedictitses, cPnfessionis saluforc remedium; finilo Coinpleforio,
    Doinine, quoniam adjuvisti me, ct consolatus es tne, et ad tiltimum, more solilp, Misereremei, Deus;0s-
    183 DE REGIMINEMONACHORUM iU
    eantalo, addanlur duo psalmi, Deus in adjutorium, J_ feslivitalibus sanclorum, ferialesmofe solito lenean-
    el Levavi; pro rege ac regina et henefactoribus. tnr. Preeclarisvero cl festivis soleranitatibus,hymni
    Finilo completorio, ut' in uliinia hora canonica, compeienles, usu celebrenlur consuelo. Adventus
    uti in exordio sancloc Triiiilalis ac individuoeuni- autem Domini, Quadragcsimae,ac Passionis tempore
    taiis reverenlia legitime a servulis exliibeaiur ca- hyinni ejustjem cullus legilimc decanleiilur, ita ta-
    tliolicis, agant priinurii pueri tres orationes, posl inen ut non hymni de jejunio, sed hi qui per toluni
    ptteros, agant fralres. amitim curruni, Dominicisdicbus sivenoclibus tein-
    In prima oratione, canant psalmos, UsqueqnoDo- pore quadragesimali celebrentur.
    mine,elc, Judica me Deus; Kyrie eleison,Pater no- Ab eisdeiu Kalendis concedaturTratrifotisaccessus
    sler, el preces, Averle faciem ly,am; Cor munduin; ignis, dum necessitas compuleril, et frigoi is nimielas
    Ne projicias; Redde mihi twliliam; t Gralias libi incufouerit.Quod lamen subsilenlip fiat, in refecto-
    ago Domine sancte Pater omnipotens oeterne Deus, rio vero hoc.miiiime agaiur. In hiyus qtioque hieniis
    qui me dignatus es in bac die custodire. per tuam lempore.propler nimiam imbriuin asperilatem, io-
    sanctam clenieniiam, concede niihi, hanc noclem cus aptusfralribus designetur, cujus refugio,
    inundocorde, et caslo corpore, sic peragere qiialiler hibernalis argoris,et inteinperiei advcrsilas, levige-
    mane surgensgralum tibi servitium persolverepos- I1 lur; si aulem lemperies tranquilla fueril, clausiro
    sim. Per Doniinum liostrum, > elc. uli libuerit cum Chrisli beiiediclioneulanlur, quod
    ln secunda oratione : Deus miserealur noslri; et si pro necessitate, claustro egretlientes doinurouti
    jVisi Dominus, Kyrie eleison, Paier noster, easdem diximus designalam ingressi fueiinl, idcm ibi roos in
    preces quas supra, collectam : Deus cui omne cor omnibus tenealur, qui in claustro solito lenetur :
    patet, et omnis volunlas loquilur, cl qucm nullum nec quispiam ullo unquam lempore claustrum dese-
    latet secretum purifica per infusionemsancli Spiri- rens doinum pracdictamad commorandumproesum-
    tus, cogitationes «ordis nostri, ut perfecte le dili- pluosus adeat, vel doraum derelinquens clauslrum
    gere, et digiie laudari mereamur. Per Dominumno- sineprioris licentia ; secundum.veroreguloeedictum,
    slrum, >elc. temperius ad vgiliam surgatur ut noctuniali peracto
    In tertia oralione, De prafundis, Kyrie eleison, officio,et psalmis supradictis, ac vigilia pro defun-
    Pater noster, easdem pfeces collect. * Oinnipotens ctis cum laudibus suis, atqtle matulinis de omnibus
    mitissime Deus qui siiieriii populo, fontem viventis sanctis expletis, fralribus psalmodioededilis, yel le-
    aqua.de petra produxisti, educ de cordis nostrl clioni secundtimreguloeprxceptura, si qtii indigue-j
    durilia, compunctionislacrymas, ut peccala nostra ' rint inservieniibus, iniervallum usquequo lucescat,
    J
    plangere valeamus, remissionemque, te miserante cura magriavigilanliacustodialur a lucis crcpusculo,
    niereamur accipere. Per Dominumnostrum, >elc. dura sediluus signum pulsaverit ad ecclesiam uni-
    < Omnipolens niitissiine Deus, respice propilius,' versi conveniant, factaque oraiioiie Laudes psajlant
    ad. preces nostras, et Iibefa cor nosirum, de mala- mattiiinales. Quibusfiriilis,dicant aniiphonas supra-
    rum tentalione cogilationum, ut Spifitus sancti diclas usque ad adventum Domini, quas sequatur
    digntim lieri habitaculurii mereamur. inveniri, Per Prima, et speciales psalmi, et litania, post haec
    Dominumnoslrum, > elc. egrediantur ecclesiam, atque in leclionem , sacrae
    Quibusperactis, conspergantur a sacerdote heb- animae profectummediteniur, usque ad temptis su-;
    domadario, .benedicta aqua, et sic pergant ad re- pradiclum.
    quiem suam, cum summoe tranquillilalis voce, et A feslivitate sancti Martini, refectis fratribus,
    reverenlia; si quis vero, posl haec,devolionis suee ecclesiam intrantibus, agalur signum Nonw, quod
    forte fervore, liis diutius incurabere voluerit, agat sequalur ipsa laus, quam Nonam non sequilurpoltis
    quidero ha'C, sed audilo signo aedilui, qtio resides tisque ad Purificationem sancloeMarioe,sic agittir
    ad egrediendum vocat, nil moretur. Omiii eliam omriibussolemnibus diebus. Aliis vefo diebus jtixta
    nocte, posl completorium, aspergalur domtis re- supradictum ordineihfaciant, ut videlicet facto sigtiQ'
    quielionis eorum recumhentibus eis, propler illusio-- calcient se, et reliqua omnia, sicul dictura est im-
    nes diabolicas. pleant, in adv.enlu Domini, 'pinguedo interdicitur,:
    Qualiler' ordo hymnorum iempore hiemali custp- scilicet lardi, nisi festivis diebus. Vespera quoijdio,
    diatur et cwtera quwregulariter agenda sunl qua-. mores stilito. agalur, ut scilicel suo lcmpore ppst
    liter agantur. inensam celebretur. :
    . A KalendisNovembris, usqtie in caput Quadrage- 1
    Qualiiervigilia Natalis Domini,et ab eademsolemnt-
    simee,unus leneatur ordo byninoruin, scilicet, ut in lale usqttein sepluagesimamagi conveniat.
    diefousbrevioribus breviores dicanlur hymni, et in In vigilia Natalis Domini, duin ejusdem nataiis
    longioribus prodttcliorcs eliam hymni psallanlur : incnlioa leclore fecitatur in capitulo,-oiniies pari-
    id esl ut, DpminicaVespera, 0 lux beala;ad ConH ter surgentes genu flcclanl, gratias agentes propter
    pletorium, Christe qui lux.es; ad nocturnas verb, ejus ineffafoilempictatem, qua uiundum a laqrieis
    Primo disrum; el ad matutinas dicatur : JEternt diaboliredenipliirtis descendit. Sabbato quoqtie san-
    rerum conditor, Omnivjerotempoi-e ad nocturnam, toePaschae, duin a pttero Resurrectip Doiriihihostri
    ad matutinam, ad vesperam, exceptis Dnrainicisel Jesu Christi legilur, quanqiiam in •martyrolpgio id
    487 S. DUNSTANIARCIHEP. CANTUAR. «g
    non habelur, propler ejus gloriosissimi victoriam A pelant luniinaria. Eunlcs auteiu silenter incedant
    Iriiimplti, qiiarn deslruclis Erebi clauslris, secitm psalmodiae dedili, et omncs albis induti, si fieri
    fideles quosque in ccelos adduxil, nobis eliam redi- potest vel aeris permrseril temperies, et intranles
    vivis, spem ascendendi concessil iiniforiiiiter aga- ecclesiam agant oralionem cum antiphona, ct col-
    lur, vespere conanlur Anliphonaecongrueede ipsa lecta ad veneralionem ipsius sancti cui ecclesia ipsa
    completione temporis, ad psalinos, in cujus noclis ad quam ithr dedicata est. Deinde abbas , stola et
    Vigilia, in qnarto responsorio, ul honorificentius cappa indutus benedical candelas, et conspergat
    agatur, duo simul canlenl illud, et evangelium post aqua benedicta, et Ihurificet, el sic acccplo cereo ab
    Te Deum laudamus ab abfoale more solilo legalur, oedituopsallenlibus cunclis, accipiant singuli sihgu-
    dicta oralione, stifosilenlio egrediantur minislri, ut los, acceptosque accendanl. Inde reveitenles canant
    calcienlse, lavenl el induanl sub feslinatione, omni- anlipiiohas, qu:c adsunt usquequo venianl anle por-
    busque siguis motis, agalur missa ; post haec, lau- tam, ubi decantala antiphona, Responsum accepit
    dcs roatutinales, his finitis, incipianl laudes dc Simeon, dicalur oralio Exaudi quwsumus Domine,
    omnibtis sanclis, more solilo, si aulem duxerit poslquam ingrediantur ecclesiam canentes respon-
    missam celebrent nialutinalem, quae in lucis cre- soriuni Cuminducerentpuerum,hocdecanlanto dicant
    pusculo celebranda est. Dehinc lempore opportuno, B oralioiiero Dorainicaro, dehinc sequalur lerlia, qua
    signo pulsalo canant. Piiniflm finila Prima, venien- finiia si processionem induli non egerunt induant
    les ad capitulum,' posl coetera spiritualis oedifiealio- se, et missam celcbrariles teneant luminaria in ma-
    nis colloquia pctunt humili devolione fratres ab iiibnsdoiiec posl oblalibnem ea sacerdoli offerant,
    abbale, qui vices Chrisli agit poslulantes nmltipli- qni regularis ordo a Septuagesima tota Qttadrage-
    cium indulgenliam dicenles Confileor, et abbas sima custodialur.
    respondeat Misereatur. Demum ipse ahbas sololenus ln Sepluagesiina vero pinguedo iiilermitlatur,
    se prostemens eadcm a fralribus petat, idem modus usque in Quinquagesimam; a Quinquagesinia vero
    coniessionis priroa Paschalis solemnilalis die ita Quadragesiinalem leneanf abslinenliam more solilo.
    agatur. Capilulo faclo, et psalmis dictis induani sc A Sepluagesima autcni finitis tribus lectionibus sex
    omnesutsiiJt ornali oinnes ad Tertiani. Ad Vesperam noclurnae posterioris psalmi uli priores cum trifous
    ipsius diei dicanlur anliphonoe,Tecumprincipium, et anliphonis ex ipsorum psalmo.ruin concenlu editis
    feliquae; reliqnis vero trifous diebus dicantur anli- usque ad CcenamDomini curii summa diligenlia de-
    phonae de ipsis sanclis ctim psulinis ipsi solemnitali cantentur. A capile jejunii, quarta , el sexta feria
    compeleiitibus, His peraclis rursum repelatur Te- processionem cuslodiant usque in Ccena Domini, et
    cum principium, usque ad Oclavas Doraini, his au- ab octavis Peritecostes usque ad Calcndas Oclobris:
    fein diefousinter Innocenlitira feslivilalem, el Ocla- cujtis ordo proccssionis ita agalur : Quarta feria ca-
    vas Doraini, quia Gloria in excelsisDeo ob lantae pilis jejunii Nona decaulanla abbas slola ornalus
    festivitatis honorificenliain ad inissam celebratur, , benedical cinercs : quibus benedictts eat ipse abbas,
    ad Nocturnam, el ad Vesperam, uti ad missam, ct imponat capitifoussingulorum, quia ejus esl pai-
    sicul in usum hujus palriee indigenaetenent, omnia nileiiiiam illis iraponere, canenles inlerim anlipho-
    signa pulsenlur , nam honeslas hujus patriee morcs nain : Exaudi nos, Domine ; Sqlvum me fqc, Deus,
    ad Dominum perlinenles, quos veterum usu didici- el Gloria ; Kyrie eleison ; Pater noster ; Deus mi-
    mtis nullo modo abjicere sed undiquc uli diximtts sereatur nosiri, et preces, et collectas. Tunc vadant
    corroborare decrevimus, ad matulinas vero ob reni quo ire habent canentes anliphonas, quee in Anli-
    praedictam licet Te Deum laudumus non cana- phonario continenlur : vcnientes ad ecctesiam, quo
    tur, el evangelium minime feslivo more lega- euut, iterura aganl oralionem, et post antiphonarii
    tur, cereus tamen accendalur, et signa pulsentur de sanclo , el psalmum, Ad te levavi oculos, et pre-
    omnia, el thuribulum thurificando deporteltir, hinc ces, eioraiipncm ibi incipienies litaiiiam reyerlanlur
    usque (ad) Epiphaniam Domini psalmi ad vesperas j, ad matrem ecclesiam, ac dehinc mpre solito agatur
    ad feriam perlinentes cum anliphona dicanlur. ln . missa. Iste ordo processionis ssmper teneatur quo-
    vigilia EpiphaniaeDominijejuniiini minime exsequi- lies processio agilur. Sed ali.is lemppribus sejn.per
    tur. Ad psalnios ipsius vesperae antiphonaedicaniur antiphona Exsurge, Domine, dicalur prima' cuin
    dc eadem solemnilate. Caeterisdiebus post Oclavas psalmo et Gloria. _
    et Epiphaniarum priinum diem, el posl His peractis induantse mi.nistri allaris, postqiiain
    " Do;iiini,
    priroam agatur missa matutinalis, el tabula posl ingressi fiterint ecclesiaro c.um processibne, prolon-
    capilulum pulsatur, et obedieutia agitur, et signa gata li.lania, quanluni ad hoc suflicial. Tunc induli
    simiil non pulsanlur, nec G/on'ain excelsisDco cani- casulis sacerdos, diaconus, subdiaconus peragant
    lur, nisi alia feslivitas interyenerit, usque octavarn ministeria sua. Hic attiem mos casularii, lanlum-
    diem, qui soleroniter cum xu leclionibus celebratur. modo quadragesimali el quatuor lemporibus usu
    Ab ea die usque capul Quadragesimaesuprascriplusi praecedentiumPatrum observetur : subdiaconus quo-
    ordo leiicaiur. tics.casula induilur, exuat eam dum legil Epislolam,
    In Purificalione sanctae Marioc sinl cerei ordinalii t;na lecia, rurstts ea indualur. Diaconus vero ad
    iu ecclcsia, ad quain fratrcs irc debcnl, ut indci Evangclinm lcgendum acccdat exuat, casulain, ci
    489 ; A.: DE REGIMINEMGNACHORUM. 490
    duplicans eam cifctimpona'1sibi in sinislra scapulai A passionifousexceplapara-soevoepassioneufoiJieutnim.
    anneciens alteram summilaiem ej'us' Cmguloalb;e. dicatur nec Ddmintts-vobiscum,nec Gloria tibi Do-
    Peraclo coriimunioriissacramento, ihdiial eam aute- titine. Qtiinta feria quee et CceuaDomini dicUur,
    qfiain collecla firiialur. In supradictisdiebusQuadrai noclurnale oflicium agaltir secundtim qtiod in
    gesirnae completae pnlseluf sighuih ad-vespei-as, et antiphohio liafoelur. Coinperimusetiain-ii) qtiorum-
    agalur oratio; debinc ih iiifervallo ;qtio signa ptil- dam rcligiosorum ecclesiis quiddamfieri _ quod ad
    .santur, eant niUiislri sccipcfe riirxlum,''<jui'volue^ aiiimarum 'conipunciionenispiriluatis rei indicituq
    rint, qui veroiiqlueriht licenliam liabeant dinnllendi;,' exortum est,videlicct-ul peracto quidquid JKIcaiiti-.
    etljiilii -regnla. teriemus ornamenlum in his sanctis<• lenam illiu&nociis pertiiiet.E.vangeUique•aniiphoija
    diebiis 'Qtiaiiragelimae aliquid hofoisaugendi 'divinae i firiTta.iiihilqiie jam cereorura lutniiiis rein;tnenle,
    sefvitulLad soliltiin perisum nostrx servilutis, cen- sinl duo ad-hoc. idem dcstinali pueri in dexlra parte
    suimus uta capile Quadragesimae usqtie ad ccenani, i, chori, qui sonora psallanl.voce/fiyri^eleisoii,duoque
    Ddmiiii, fesiivis exceptis diebus, quolidie posl exple- in sinistra parte similiter, qui respondeant Christe
    liOiiem uniuscujusque hdrae dtios -psalinos prostiati eleison, oec ,non et in occidentali parte duo qtii
    solo oratorii pcforemus devoti, eo scilicet ordine ni, dicant Domine, miserere nobis; .quibus pcraclis,
    Matutinis finiiis, mox dicahtur duo psalmi Doniine, B respnndeajt sijnul onmis chorus, Chrislus Dbpibtus
    ne infurore, I, el-Arf Dominum;Kyrie eteison, Pater factus esl obediens usque ad mortem.. Deinum ptieri
    noster, elpfeces propeccatis, el oralio. Ad Pri/nam, dexierioiis.chori rcpelant quee supra, eodem inodo
    Beali quoriime't Levavi, et reliqua ul supra. Ad qub' supra,. usqueqno-qhprus finial quae supra.
    Tertiam, Domirie,ne in fufore,^, et Lwlalus sum. Ad Identqiie tertio repeiant eodem ordine. QuifousIprtio
    Sexiam, Misereremei, Deus, el Ad le levavi.-Atl N-o- finiiis, aganttacitas genuflexp more solito preeos.
    ham, Domine exa'udi,etNis'i'qmaDoininus. A.d Ves- Qii.i-or.do trium noctiuin unifprmit.erleneatur ab illis:
    peram, Deprofundis, et Qui cohfidunt. Ad Complelq- qui ut i-eor .icccieaiasticaecompunciiohis tisus aca-
    Hum,Domineexaudi,^, et Inconverlendo, ulvidelicet' tholLcisideo rcpertus est, ul lenebraruin t_eifor
    persingiilas horas unus dicalttr psalmus poeiiitenliec, (qui nipariiiuin munduni Dominica passipne limore
    et.alter graduttin, quo et nos peccatoyuiii nexilvus percutitinsplilp),acap"ostolicaepraed.cationis consu-
    .expiali' virluium gradibus : supeina scan.damus,"in Ialio(quee un.verso mundo Cbrisium pali usque ad
    qnibus diebusQiiadragcsimeepertres priores befodo- moriem pro generis httmanoe.saluie obedientem re-
    iM.adas sint irivitsi,'niedianle^vefo quadragesimali velaverat) manifeslissime designetuf-. llxc ergo
    iefnpote, rasiihc oflicip pilorum evellant superilui- ins.erenda censuimus, ul 51quibus devotioiiis gra.tia
    lateiii..- . . ' "' - - - • .•''' - '• G cpmplacuerii,»t,habeani in his. unde hujus rei
    igna-
    'Doroiuica die- Palinarum, quiamajbr reslat prp- rbs instruanl^;qu-iautem iioltieriiil, ad hocageiiduii»
    cessio agenda^"iHaqjidesblef-iu.clau.strd"ifgiInlefiih minuiie compcllaiitur. .,.:,..-
    dum niatiilinalis mi sa •caiiilur, agattir a *acerdbte .Iii qtiarijm noct.jumsequenlibiis diebus adiiull. m
    tanltim conspersionerii "ct' benedjcnoiiem ;agenle. dicilurhoram : Deu.sinailjutoriuin meum , ^exl.in
    •Finila illa:mis;sa,-agaliir illa-major processio iriqna,' dh-ectumcapilula 'eanonici cursus dicaiitiir : <le-
    sicut iiipfioji.diximusagendtini, ita agaiur, iifest, hkic vei'sns, et seqiientia. In qiiaiia vero fe.ria
    iii ad iilam eectesiimi tibi palinoesuhi sui. silentio eadem capitiila altius diciiiiliir, -ul ab omnibus au-
    prdinatim eant _dediii. psatiribdieeomnei., si-fieri .diaiiUir.et-yesperee, et compleioruirn, caeteris die-
    pplcsl, et Iiora peiinisBrit, albis'induii,i|uo,ciiin bus<miuinie. I11.stipra.di.cl:s noctibus si maluliij_B
    pervenerint agaul oraiiohem ipsius saricti implo- anlolucem; fuerint finitae, fratr.es qpi voluerint ad-
    ranles atixilii ijiiercessionem, eui ecclesia dedicala snam rede^nl fequiem, q.iiiaulem spifilualia exerci-
    est. FiiiiiaPratipne, a diacojiplegaiiii-- EvangeliiiHi tia maluerinl cum stijnmo yigilaijtes .silentjo (qtlbd
    Tnrba • wulla ,-. tisqne;'"mundns lotns post ipsuht eornm animabus qxpedit, mane.faetp in ccena Do-
    dbiit, 'quod seqtiatur h.eucdreUo.paltuafum; po^t f\ . mini convehianl ad ' Prinlam, qua -..'.:sonore dieta,
    - ? et
    -r
    benedictioriein^asjiergantijrbeiiedicia aqnav ei-tlnrs vcanpnieo iijpre, seilicet Deus iu-nomme.iup, Beati
    cTCmelur,"Ueliinc-ptieris 'inehoantibus antiphonas immaculaii, nsque Legem pone. Tunc diclQ.versii;,
    Pueti• hebrworum, distribuarilur ipsae:p;ilm_e:,et sic geiiu.|lexp.^e,ragant.cseterif silenter; posl Paler no- ?
    "niojeribusantipliOiiisinilialis egrcdianiHr; vehtentes sler, (jicilur silenler, rVivelaniinq mea3etlaudqbit te,
    ante ecclesiam subsisiant, dpijec'pueri quipraeces- usqne in finem. psalmi, sed.priore perveniente ad1'
    serunt, decantenl, Gtoria Idus,-cum versibus ornni- .confessionislocum factp signo...aga.nl confessionejn.
    bus.sictu nibsesl, Laus et Gioria respondenlibus'; .In caeleiis horis similiter residua capittila, ad
    qnibns fimiis,irieipier,te caniore resporisorium In- Terliam a Legempone, nsque Defecilalta voce, el
    grediente Domiho, aperianlur poiioe ;:jngress),"(iiiJto ..versus, et caelera silenter. Ad Sexiam a Defecjt,
    responsorio, agantsicul supra diclitm est, et tencant tiSque ad Mirabilia. Ad Nenam a Mirabilia usqtie iri
    paliniis in manibus usque duiti bfferloiium caneiur, finem; Vesperse.sjmiliter sonora voce, unusqiiisqtie
    el easpost oBlalipnein offej-ant:sacerdPti^Ea diettd ..psalinus cnm aiiljpliona, et versuset Evajigelium.
    passioiiein ilicilur, Do7niiihsvobiseiim,-s,ei\,Glona tibi ,'et coctera sjtenter..Complelpri.umieqije sqnore, ei
    'Doihiik; noii-respoiHietur.: simililer et .in reliquis post pvijiiumpsalmum canonico mofe, Inte, Do-
    PATKOL.CXXXVII. 16
    491 S. DUNSTANIARCIIIEP. CANTUAR. m
    m\ne, speravi, tl-EvangeUiim, Nunc dimittis, post, A . molp ingrediantur, diacono dalmalica induto cum
    Paler nosier. In pace in idipsum. His tribus dicbus texlu Evangelii, proecedenlibiiscereis, et ihuiibulo,
    Prima peracla, psallant psalterium cx inlegro una: legalurque Evangelium secundum Joannem Ahte
    nimiler in cboro. Post quod, Lilaniam agant pro- diem feslum, donec tintinnabulum pulsetur : tunc
    strati, deiiide Icclioni vacent, usque facto signp preecedenleprocessione sufoscquaiuromnis congre-
    eant ad calciandum, et reliqua more regulari coni-r galio, cunciisque in-refectorio residenlibns idcm
    pleant, faclo namque capitulo discalcient se fratrcs, diaconus stans prosequatur Evangeliiseqtientia, iro-
    el inirantes ecclesiaro raore obedientieelavent pa- posilo super anibpne Evangelio. Iiiterim abfoaspro-
    •vimenta ecelesiee, sacerdolibus interim cum mi- piijando circueal fralres cum singulis potibus singti-
    nistris allaris henedicia aqua sacra altaria lavanti- lorum osculans maiius , qua peracta minislratioiie
    bus. Ea enim die non fit Celebraiioinisseein aliqiio residcnte abbate dicalur, Tu autem, Domine.Tunc a
    allari, donec laveluf : quibus pcractis, lolis pedibus, priore propinelur abbati, ,et reliquis ministris qiii
    recalcient se. Sexld peracta, celebretur missa, pau- •assislebai.il.EvangelioqueJinito polibusque hatistis.,
    perifous anle ad hoc collcciis secundum nurnerum procedal processio, et extiant se fralres, sinlquc cin.n
    quem abbas proeviderit, dciiinc coUeclis in locum reliquis ad complendum.
    congruum, .eanl fiatres ad agenduro mandatum, B Inde parasccvoeagatur nocturna laus sicut stipra
    ubi canenles antiphonas eidem operi congruenies dicttim esl: post haec venientesad Primam , discal-
    laventetexleiganl pedes pauperum, aiqueoscule»- ciati, omnes incedant quousque crux adoreiur. Ea,-
    <ur, Cl dala aqu.a manibuseorum, denlur eis etiam dem enimdie horq nona afofoascum fralribus :tcce;!at
    «ibaria, fiatquc sccunduin abbalis arbilrium in eis ac ecclesiam , qui diim peracla oralione cum mi-
    •distribulionummorum. nisiris aliaris more solitp indulus fuerit venieas de
    'Deliinc hora congrua agatur JVoim.Qua eaniata sacrario ante altaria orationis gratia inde cnin. si-
    •obarcanum cujusdaui riiyslefii indiciuhi, si ila pla- lentio ad sedem accedat propriuin , lunc.subdiaco-
    cuerit, iiiduanl se fratves, el pergant ad oslitim niis ascendat ad legemlura lectioiicm Qsoe prophe-
    ecclesiae ferentes haslani cuni imagine serpenlis, toe,In tribulalione sua, sequitur rcspo.iisoritim,Dc-
    ibique ignis de silice excutiatur ; illo beriedictoab minc andivi, ctun 4versibus : poslea djcitur oralio
    abbalc, candela, quae raofe serpenlis infixa esl, afo abiibfoute cumgenuflexione, Deusaquo ei ,Judns.
    illo accendatur. Sicque aediluo"hasiara depoiianle Deindelegitur alia lectio, Dixil Dominusad Moy-
    cuiicli fralres ehorum ingredianlur,-unusque dehinc sen, seqtiilur tractus Eripe me Domine; poslea legi-
    cereus ex illo illuminelur igne. Sexta' fcria eodem tur Passio Domini noslri Jesu Clirisli secundum
    ordine agalur ac a decano portetur. Sabbato simi- C Joennem. Ad illam passionem diaccnus non dicat^,
    liler, a .pwposiloque deferalur. El post haeccele- Dominus vobiscuni, sed Passio Domini, et j-eliqiia,
    bratio missae.Ad quam Dominus vobiscumrainime nullo respoiidente, Gloria libi, Domine; el qiiandp
    dicatur,.nisi ab episcopo, lantummodo ufoi chrisma legitnr in Eyangelio , parliti sunt vestimenta mea ,
    conficitur. A quo etiam iu Eucharistiqe accepla- el i'eliqua , slatim duo diaconi nudent altare sin-
    tiPrie pacis oscultim presfoyteris, ter Agnus Dei done, quoe prius fuerat sub Evangelioposila, in
    dccanlalo, solummodpdelur, ab aliis vero minime raodumfurantium ; post hoc celebrenlur oraiiones,
    pra:stinialur :• in qua missa, sicut et insequenlium et veniens ahbas anle allnre incipiat orationes so-
    dierum cemmunicaiio preebelnr tam fratribus, lcnraes, quo_sequuntur, et dicat primam sine genu-
    ^juam cunc.tisfidelibus, reservala nihilomirais a die flexione, quasi legendp, Oremus, diiectissimi nobis,
    Bucbaristia quae sufficil ad communicanduin cun- et reliqua.
    «ctisaltera die^ .peracta missaecelebratione, omnes Quibus expletis per ordinem , slatim procpare-
    ad mixium pergaift. Post mixtum, quos voluerit tur crux anle allare,. _inierposito spatip intcr
    aljbas ex fralribus secuin assumens stium peragal ipsam et allare hinc et indea dupfous diacoiiifous.
    iriandatum , qno peraclb vesperas celebrent, de- Tunccanlent Populemeus, respondenles autem duo
    liinc rcfeclionem fralmm agant. Pcslquam lempore subdiaconislanies ante crucem cananl Graece,Agips
    •congrnoBorumdem -agalur mandaturo, qui tameni o TJieos,Agiosischiros,Agiosathanaios, eleisoniuias.
    fralres pfius pedes siios diligenler emundeni; ve- Itemque schola id ipsum Latine, Sanclus Deus. De-
    nicnlesque ad niandalum hebdomadarii ministri , feralur lunc ab ipsis diaconibus anfe altare, el eos
    secundum morcm siinm abbalem anlecedentes, acolylhus' cum pulvillo sequalur, super.qnem saiicja
    niandalum agant, quos scquilur in chonca sua sin- crux ponatur. Antiplioiiaqu.elinita qtiain scfoolare-
    gulovumpedes lavans , miiiislraiilibnssibi quos vo- spondelLaline,canaiilibidemsictilpi'ius, Quia eduxit
    lueril ad hoc obscquium quos. extefgat, et osctde- AIOS per deserlum. Idem vero respondeaiilsubdiaconi
    luf. Quo peracio, resideal abbas insede' sua, ve- Graecesicut pritis, Agios,ul supra; iteuique scliola
    niarilqtte'priores , et ci eadem exhifoeanl, deiude Laiine ut prius; Sancius DeuS.llemque diaconi le-
    stirgens det aquain in nianifoiissingulorura;rurstim- vantes crucem caiient sicut prius, Quid ultra. Iiem
    que ei eadem serviliis exhiheauir. Inde vero dumi subdiaconi'sicul prius, Agios, ut supra; itemq. e
    raanus lavant, diaconus hefodoinadarius,et reliquii .schola Lnliiiej-'&MCfusDeus, ut stipra. Pbst haec
    miiiislri eant, el induant se, signoque Gollaiionis > verienles se ad cleruni nudata cruce dicanlajiiipIi.o-
    4!j5 DE REGIMINEMONACilORUM. 494
    nam, Ecce lignum Cruch; Antiphonani, Crucem ludm A Caro med requiesceti» spe. Donec vcnianl ad locum
    fidoramus ; "antiphonam, Dum fabricator thundi, riiomimenli, depositaque crtice acsi Doniiiii nostiu
    Pange iingua. llljco ea nudala, "venial abfoas ante Jesu Clifisti corpore sepullp, dicant aniiphoriant,
    ciiicein sanctam-ac tribus vicibns se prostenial cuni Sepulio Domino.sighaium est mohumentum,ponentes
    oniiiibus fialiibus dexlerioris chori, scilicel seniori- mililes qtticustodirent eum. ln eodcm lpcp sancl»
    htis, ac junioribus, et cum magno cordis suspirio cnix ciim cmni feveienlia.ciisiodialur, usqttc Donii-
    scpJeinpoenileiUiacpsalmqs ctiin orationibus sancioe nicarn noclem resurfeclio.nis : nocle vero ordinen-
    eriici compelentibiisdecantando peroreU ( iur diio fratres aul tres, au.l plures si j.anta fiierit
    l:i prima quidem oratione tres psalmos primps congregatio, qiii ibidem psalmos decainando excu-
    cuin oratioiie, « Dpmine Jesu Ghrisle, adoro ic in bias fideles exerceaiit, quibus peraclis egredianlur
    criicem asccnilenieiii,deprecor le, ut ipsa crux libe- diacorius ac. snbdiaconus de saccario cum corpore
    ret me de diabolo perculienle : DomineJesu Chrisle, -Domini, quod pridie remausil, et caiice cum vino
    ado.ro ie in ipsa vulneraluro, depfecor ie ul ipsa non consecralo, et ppnanl super allafe ; kinc sacer-
    vulnera rc.nedium sint anihiee meae: Doroinelesu dos veniat anlc altare, el dieat voce.spnora : Qre-
    Christe, ado.rotedescendentem ad inferos liberare mits,.prwceplis sqluiaribus moniii, et Paier noster,
    •captivos,deprecor le utnon ibi me dimittas inlroire: B inde Libera hos, quwsumus,Dominc,usqueper omnia
    Domiiie Jesu Chrisle, adoro te resurgeniem afo sacutaswculoruni. Et suinaiabbas de "sarictosacri-
    inferis, ascendentem ad ccelos,deprecpr te, miserere ficio et ponal j.n calicem nihil dicens, el communi--
    liici: Domine Jesu Christe, adoro te veiilurum judi- cent oinnes cuin silcntio : hoc expleto vesperiiiiuni
    caturum, deprccor le ut in luo advenln non ijitres -ofliciiimcanal unusquisquc privaliin in loco sno,
    ih judjcio cuni me peccanle, sed deprecor le, ul qup peracto refectoriuni. peiani. .Surgentcs autem
    anle djmitlas qnaiii jiidices, qui viv.iset regnas. » a mensa caelera mdre solito peragani. Crucis vero
    In secunda duos medios cum sequenle oratione : Venefalibhe pefacia ',.quibus vacuuih fuerit ministri
    « DomineJesuCiiriste, gloriosissimecondiiormundi, vel pueri se radanl, ac balneenl,-si lanta fuerit co-
    qui.cum sis splendor gloriee coaeleriiusPalri san- hors socielatis, ul sabbaii craslini ad hoc non tufiT-
    cloque Spi.rilui, ideo dignauis es carnem ex iitima- cial dies. Cbmpletoritimvero poslcollaiioiienj unus-
    ciilala Virgiiiesiiinere, el glpiiosas palinas tuas ih qiiisque in Ioco suo sians scmotim, ac si.enlef mprc
    criicis patibtilo permisisti configere, ut clauslra canoriicofum, ul.siipra dixiniiis, decanler, et con-
    dissijiares inferni, el humanuin genus liberares de stielo raore coetefacompleai, bis vero.iribus diebi.is
    lnprte; fespice, el miserere miiii roisero oppres.^o.^ in refectorio oiriuiaciiin benediclione, el in capi.ltilo
    facinorum pondefe imilla.rumque nequiliaruin labe more agantur solilo.
    pollulp ; npn nie digncris dereliiiqiiere, piissiine Pa- Qualilcr diurna, sive nodurna, laits Paschaii fesliii?
    ter, sed iiidnlge,quod impie gessi. Exaudi me pro- taieagalur.
    slratumcoraiii .'uloranda gloiiPsissinia ciutce tua til Sabbato saiiclo hora nona veiiieriic'abbate iir.cc-
    merear tibi niuiidiis assistere, et placere conspeclui clesiani ctim fratribus, novus, ul supra dictuin ..cst,
    tuo, qui ctim Palre, etc. i aflcfaiuf ignis. Posilo verb cefeb arite altafe, ex illo
    A fcrtia iiltimos duos cuin oralione: « Domine acceridatur igiie. Quem diacoiius more solilo bene:
    omnipoiens Jesu Christe, qtii liias manus mundas dicens, tiaric oratiorieni quasi vpce- legenlis. profe-
    propler~nos in cruce posuisti, et de tuo sanguine nos fens dicat : Exsullel jam dngelica iurbdcielo-
    redemisti, milte iii me sensum, et inielligenliani rum. Ttihc voce siiblfniiore dicat, SurSuni cordif, et
    qiioinodo habeam:veram poenilentiam, el habeam reiiqtia. Finiia benediciibiie accendaiitr aiier cereus,
    foonaro persevefariiiam orimibusdiebus vitoemeee. ef turic illiiminaiiiiir "dtiocerei lerieiitibiis?duobus
    Amen.»El eam liumiliter deosculanssurgat. Dehiiic acolyihis, urius iri dexlro cornu alafis, "et! allef jii
    Sinisieribfis clioriomnesfratres eadein meiitetlevbia sinistfo. Behedictioi.e periicla ascendat subsliacoriu..
    pcragant, hani salutataab abbale v.clomnibiis crtice _ aiiiboiicni, legal leciionem priniani , In principio
    rcdeat ipse abbas ad sedemsuarii usqiie dum qninls creavit; sequiluf oraiio a priofe, OremMs\Dchsqut
    clerus ac populus .hoc ideni facial; nam qula mirabitiier.Secunda leciio,Factum estinvigiliq; tra-
    ea die dcposiiionem corporis Salvatoris . nbstri clus.Can/cinwsDomino,Sequittif oratio,Ofcmws,DeUs
    celebramus, tisiim quoruradam religiosorum ihiilafoi- cujus anliqud miraculh; terlia \ei.'V.:Hwcest hcere-
    lem ad fidein indocil vulgi ac rieopijyioruiri cbrrb- dilas; colIecta,'_9«(sqni Ecclesiitmtuam; tractiis S:c-
    bbfaiidam oequiparando,sequi si.ilaciii visum fuefij. «I cervus; sequituf or.itio,Cbncede,qiiiesumus,omni-
    jvel sifoitaliler placuerit Iiocraodb decrevimuS.Sit potens Deiis. Finita oratione, inchoenlur lilahiee se-
    autero in uiui pafte altaris, qua vacuum ftierit, qtioe- "plenae"ad miroiium ante altare... Postea descendat
    dam assiiiiilatib sepulcri velamenque quoddam iii aiifoaSeum scliola caiiciites iilariiiis qtiihas aet-fohies
    giro lensum, in quod diimsancta criix adorata fuc- bsneaiCehdbs.Sequitur, OmnipolenssempiterneDeiis,
    rit deponatuf hoc crdine : venianl diaconi, qui et proefaiio; his expleiis redeunlad altarecnm lita-
    prius poriaVeruni cam, et invplvant eam siiidone in nia lerna, et anlequain canlauir Gldria in exce!si's
    locp ubiadorala esi,'lunc reportent eam,canehlcs Deo, niagisief scbbhc dicat altavoce', Accendiie.Ei
    antiphonas : In pace in idipsum; Habiidbil. liem, itinc iihihiineritiir oiiinia Uin|iii:uia eccle"si*, et alj-
    4QS S. DUNSTANIARCHIEP. CANTUAR. m
    hale iiicipicnte Gloria in excelsis Deo\, pulsentur A oslendentes, qttod stirrexerit Dominus, et jam non
    omnia signa. Sequitur collecta, Deus qui hanc sacra- sit illo involutiis, hanc canant antiphonam : Sttr-
    tissimam nociem.Deinde lcgitur Epistola, Si consur- rexil Dominns de sepulcro, superpoiianlque Iinteum
    rexistis , ct canlatur Alletuia , covfiiemiinDomino, altari; fi.nitaanliphona prior congaiidens pro tfiiim-
    el tractus Laudaie Dominiim. Ante Evangelium non pho regis nostri, quod dcvicla morle surrexil, iricl-"
    pbriaiiiur luminaria in ipsa nocte, sed incensum piat hymnum : Te Deum laudamus, qtio incccpto
    lanlum. Finilo Evangelio, dicat abbas, Dominusvo- una pulsantiir omnia signa, post cirjus finem dicat
    biscum,Oremus; in ipso die non canlalur Offertorium sacerdos versum : )n resiirreciione tua, Christe,
    necAguus Dei,nec Comninnio,ei pacem non debciit verbotenus, el iriltiat Matiilinas, dicens : Deus,'xn
    ^lare, nisi iis qui commtinicani; sed inlerim diuu ddjuiprinm meuminlende,-el a cantore illico inchoe-
    commuiiicantur, Alleluia,el Lauiule Dominufnomnes liir anlipbona cnm psalmo Dofninusregunvit^t[\tia
    genles canlaliir, dehinc anliphona Vespcre autem DeusmisereaSnrnoslri, hoc non canitur in loco, sed
    Sabbaii et Mctgnifical.Sic sacerdos missam ac ve- cum Deus, Deus metts, ad te de luce, coiijunclinr
    sperluialem synaxim una compleal oralione; eadem canonicoruin more. Quinque psalmis jure peractis
    vero die lempore mandali aqua manibus lantum dala ciim antiphonis sibi rile per.linenlibuscapitulo eliam
    a ministro fralribus charitalis officio pra_bealur. I? a prcsbylero, versuquc Snrrcxit Dominusde seput-'
    CompieJoriumsonoriler cclebrelur more cano.iico cro, ul mos est a puero dicio, inilielur ariliphona
    rum. in eyangelia, qn.a peracla dicatiir colleeta de
    In die sanclo Paschoc septem canonicac horae a . omnibus sanciis more solilo. His septem dlebissnon
    monacliis in ecclesia Dei more canonicorum proptcr caninus.
    aucloiitatem beati Grcgorii papae sedis aposlolicae, Ad Primam iv psalmi, Deus in nomine luo, el
    fjuam ipse Antiphonario diclavit celebrandae sunl. ConfileminiDomino; priiha (antiim feria, Beati, tte-
    Ejusdem tempore noclis aniequam matutinorum si- tribue cuh) AUeluin, et capilulo et veisu Hwc dieS
    gna moveanltir, sumanl ajdilui crucem et ponanl in direcio a pmero prolaio, ceinde Kyrie eleison,ct
    loco sifoicongruo; inpriniis ad Nocturnamab abfoale, oralib Dominica cnrii symholo, neclion e| preces so-
    seu qnolibet sacerdote, dum inilur Laus Dei in ec- iiip,ritn, siihseqii.eniecolbcta. Ad Ter/inm,'psnTmum,
    clesia, dicaiur, Dbmine, labia mea aperies, so.mel Legempone, Memor eslo bonilaiem, cnm A'l luia, et
    tanliim. Posien, Deus, in atfjutorium meum intendc grad.: Hwc dies sine capilulo et versu. Siiniliier" ad"
    cum Gloria. Psalriio aulem.DomiHc,quid multiplicali Scxlam, ad Nonam, ad Vcsperam, Dixil Dominus;
    sunt, dimisso, canlor incipiat invilalorium. Timc tresi Confii bor, Benlus vir ciim nnliphciia sinc capitnlo,
    anliphoneecum iribus psalmis, quibus finilis versus C grad. : Hmcdies sine versn, Alleluiacuin versti, et
    ^conveniensdicalur; deinde lol leelionesctiro respon- sequcnlia. Poslca inchoelur antiphona iii Evaugclio,
    •soriisad lioc ritepcrlinenlibns; dum tertia rccilatin el collecia; dehinc caltir ad fonles, psalinum Lan-
    lcclio, qualtinr fratres induarit-se, quorum untis alba date pucri,"ctim antipbona canenles, qnem sequaiur
    indutus ac si .ad aliud agendmn in.gredia.ur, alquc: collecta. Inde vero reverlentes cboiiiin vel orato-
    latenler sepiilcri locum adcat, ibique maiiu lenen.; rium, qnod eis compelens videbitnr adeant, psahnum
    palmam quietus sedeat, duniqtte terlium perce- In exilu Israel decauiantes, quem propria seqiialur
    -lebralur responsorium residui tfes succedanl; om- collecla. Completoriummore peragatur canonicoriim
    nes quideni cappis iiniuli thuribula cutn incensii per dmniii.Finitis eiiim psalmisSubsequaluf capilii-
    manibus gestanles, ac pedetentira ad simililudi- lum el vefsus : exliinc Nunc dimiuis cum antiphona
    nem qnoereniiiim quid, veniant ad locum sepu) concinitur consequenlibus horee precibns cuntcoi-
    cri ": agiinlnr enim hocc ad imitalionem angel| lecla et benediciioiie.. Hic in feiiqtiis sex diebus
    «edenlis in monumenlo, atque mtilierum cum aro- lerieaitir ordo.
    TOatibiisvenicntium ut ungerenl corpus Jesu. Curri Qualiler Oclavamni
    ' ' Sabbnio Pascltw totoque cssialis
    ergo illc rcsidens ires veltil erroneos ae aliqnkI tempore agalur.
    fltioefentesviderit sibi adproximare, incipiat me D Vespera vero oc.lavarnmPasehie ordo jam regiiln-
    uiocii voce dultisone canlare, Quem quwritis. Qui_ ris pleniler inchoelur,'ei una laritum leclio niemori-
    •decantato liiielenus, rcspondeant hi tres uno.ofe : ler ac breve responsoriiiriifestivis diebus ad Noctiir-
    Jesum Nazarenumj qmhus.ille-: Non est hic, surrcxii nam itli regula praecipil tola acstaiedicaoiiir. Iniia-
    siculpr(rdixeral.lle,nunliate, quia sitrre.rita mortuis taliliis tamen sanctorum, in quibus ab operis Inbore
    Cujtis' missionis voce yertant se illi trcs ad-chonmi non cessaiur, iiia respousoria, et tres lecliories ad
    diceiites, Alleluia, sunexit Dominus. Dio.tohoc rur ipsius sancli veneralionein cujus memoriam recoli-
    sus ille rcsidens veltni revocans illos dicat anliphci- mns pcrlincnles prolixe, si ila lcmpus permiserit,
    nam, Veuite, cl videtelocum. lloec"vero dicens sui l.egiintur. In iiliis vero fest.vilaibns ubi ab operis
    gat, crig.il- veluni, osleiidalque eis iocum cruce lafoorecessalur, xn lecliones ciiiu loiidem vesponso-
    'iiuilaliini, sed lantiim linlearoina posita quibiis riis, et psalmis conipclentibus uti dicbns Doniinicis
    crux involiila eval, quo viso deponanl Ihuribtd.i, decenlissime aestivosicut hiemali lcmpare legap.lur,
    qn:e gcslaverunt in eodem sepulcro, surnanlqtie qnolidianis vero noctibtis, in qnibus iu icsponsoria
    linteiim, et exlendant conira clerum , ac vcluti minime canuntur, Nociurnis fniitis ]jarvissiiiuiinuti
    497 DE REGIMINEMONACHORUM. m
    regula praecipilfial Inlervalliun. Dehinc facto signo .A salisfaclione humilialus hoc iinpetraverit aU illo;
    canunlur Malulinae, qno.l si ltice diei, ut oportet, qui etiam circa post Completorium circumeat clau-
    Halutinaefuerinl finitoe,egredientes ecclesiamfratres strum, et si qua inveneril ibi codicum aut vestimen,-
    calcient se, layent, per?,clis,_ue in eccjesia tribus torum, asportct ea ad capilultiro sequenlis diej,
    orationibus, sedenles in.claustro vacent lcetiom, nullus enim ea ullatenus tollere deb.et ab eo loc»
    usque dum signuni Priinoe audittini fueril. Si vero in quo ea posuerit afosqueejus licenlia : habeatque
    -necdum dies ftierit, sicque priori visiim fnerit, facio ille fraler lalernani qu.anoclurnis horis quibus cpor-
    signo, qiii voliierini-leclulissnis patisent usque dtim let heec agere videndo consideret, quique dum le-
    niane factb aganl ul supra (licliini est, lota ciiim cljoiies legunliir ad Nocturnas, in tertia, vel quaria
    sestale, excepfis Dominieisel fesiivis diebus, Prima lectione, prout viderit expedire, circumeat chorum,
    decanlala, maltiliiialique missa cclebrala, capiiub elsi fralreni inv_enerilsomno oppressum anteponat
    etiam peracio piilsettir iabitla ut s.upra dictum est, ille Ialernam, el. reverl.atur, qui inox excusso soiniio
    etqiiidqiiidjigendum estagatur, tisque dniii primiim . petat veniam genuflexo, et arrepta eadem lalerna
    sjguiim Terliwsoiwerit. Terlia vero peracla, cl niissa pergyfel et ipse- chorum, et si qiiein hujusmodi
    subsequente celebrnla, titi regula proecipil, sedentes morbo soroni aflecitim invenerit agat illi sicul et
    in claustro fralfes vacenl lectioiii, usquc dum me- B jpsi facttun esl, revertaturque in locum.suum.
    (lianlclioia quinta priinum signtim Sextw ftieritau- Qualiler diurnale sive nocturnale officium hebdo-
    dituin. Qno peracio canatur Sexta, dehinc manibus mada Pentecostesagalur.
    lalis adeanl meiisam : sicque refecii lccitilis suis Incipinnt oraliones cura leciionibus alqne canti-
    pauserint usque dum niedianle oclava hora piimiin c'is„ quae dicnntur in vigiliis Penteeostes, ante de-
    Nonwaiiditum fiicjil signmii; quo a.uiiito,suvgan. et scensura fontis: prima lectio, Tentavit Deus, se-
    se lavent : sicque ecclesiam ingressi Nonam can- qttiitir oralio : Deus qui in Abmhw.2a leclio, Ap-
    tent; Nona vero celehraia poculisqne h;mst'S, di- preliendent; canlicum, AUendeccelum; sei_niiurora-
    • caiur versus DeuS-in
    adjnlorium,, more stililo, el tio: Deusqui nobisper prophelarum.3a lectio, Appre?
    quidquid nccessefuerit eliam iiiuc operentuf.; cecte- hendent, canlieunv Vinea facta; sequilur oratip :
    ris enim horis, secundiim regulae praeceptuin, qnia Deus qui nos ad celebrandum.4a lectio, Audi IsraeJ,
    lempus leclioniscst, leciioni laniummodo vacanies, sequitur oralio : Deus qui incommulabilis;canlicu.ni,
    fiilenliuiiidiiigeini cttra in clauslro custodiani, nani Sicut cervus, sequilur oratio Concede quasKtnuij
    et omni ieinpbre a primo pulsu yespert nalis, syiir lihila oraiione inchoantiir liianioe septena;, ad in-
    axis sileiilium tencaturin clauslro iisqiiequo capiiu- trpilum ante allare. Poslea descendat, abbas cum
    luin fiuiaiur alterius diei, excepto auditorii loco; qui schrila canenle lilanias quinas ad fonles benedi-
    el afolioc.max.iim_'eo censelur npniine, qtioii ibi au- cendos. Sequiiur oratio ct Preefaiio. H.is exple-
    diendum sit, quid a proeceptorejuheatur, non' vero .lis, redeunt ad altare cum lilania. lerna. Qpb.fiiiito
    fabulis, aul plioss ifoi, aut'alicubi vacari loquclis dical sacerdos, Gloria in excetsjs Dcp; sequilgr
    oportet: naai cuih regulae auciorilas onini lempore «raiio : Prwsia quwsumus; poslea legiiur Epiitgln,
    silentio studendum dicat , opporiuiio4amen tem- Catn Apollo, el cantalur.A/fe/tiia, cohfiteinimDq-
    pore, de refousneccssariis pro tacilurnilatis gravi- tnino, el tractus Laudale, Deinde roissa secunduni
    lale uli patronus noster foealus Denedicius npn ordinem. Post refectionemvero temppre cpngrno,
    alta, scd s.iibniissa voce loquendum permisimtis; vesperoecaeteraque celebrantur mere solilp. Illa Dp-
    nlias aiiiem de Deo, et animae stiae salule cum . niinica nocle tribus .psalmis, iolidem_que.l§clipnj-
    silcntio niediiaiidiim, iili ipse censuit, horl.anuir, bus cum resppnsorio agiluf noclurna laus uti in
    leinpus -eliam lcclionis 4empus cst. lacjlurniialis. Aittiphonario titulaiur. Goelerisvero horis diei, ct
    Vesperoeveioei Matutinaede oninibils sanclis, ab hebdoinadoe sequenlis, regularis ordo ieiica-
    octavis Pasciun una canalur aiiiiphona, nsqtie ttir. Sed el vesperse sabbalj, el ipsius diei sancii
    oclavam Peiuecosles : vigiliaque pro defunciis, normaliter psallanlur. Illa hcbdomada Pentecostes
    ei psalmi pro'hcnefactoribtis non solent cani;et solemniler,celebralttr sicul paschalis, exceplo quqd
    litania. ante niissam, qiioniaroa •gentiflexioneordo 'jejiiniorum diebus, Gloria in excelsis_Deqnpn.canjt
    ecclcsiasticus declinari aininonel, pmni.modo inler- tur, el Aileiuia, pro gradiialjbuscanitur, et y.espera_
    niitlanUir. . dc omnibus sanclis dicunlur. Rursus in octayis
    Qualiter fraler, qui circa vocatur, officiumsuum im- "Dominicanon repetilur Spiriius Domini, ep. qiipd
    pleat, septetn tanlum colimus dona Spirilus sancti, sed
    Jam et secundum reguhc pr.iccepium conslilui agiiuf illa hebdomada desanc.ta TfiiiitatC.
    debet aliqiiis fraler, qui lotius clnustri sub decano Sabfoato Dominicalis.vesperae-canatur hymniis,
    curani geral, qui afo oflicio circuiltis sui circa vo- Deus creaior omtiium; ad Compleioriiim, Te lucis
    catur. Est enira ejus oflicium soepius circuire anie lerminum; ad Nocturnas,.Nocie surgentes; ad
    Claustnim ne forle inveniaiiir, fraier acediosus Matulinas, Ecce jam noctis. Iste ordo lota aestate
    aut alicui vanilati, dedittts. Quod si invcneiil tenealur usque kalend. Novembris";ad ipsas vero
    iitiliaienus illud debet..reticefcin capitulo veniuri Ealcnd. longiores.ut supra dictura cst,hymni ^ican-
    diei, nisi si pro levi qualibel "culpa frater ille iur, et. fijiitis;duobus psalmis, qui posl Nociurnas
    499 S. DUNSTANlARGIHEP. CANTUAR. . 500
    diciiiiltiF, agnlur vigilia, qttoe pru hrevitate dicrum ,_.slramlo occurrere desidernl. Pioficisceiitibus ve.io
    vespere non poierat agi nisi his laritujii diefous fe- percgiinis, secundum quod loei suppelit facullns eis
    stis, qoihiis ccenaturi smii fralres. Tuncenim ccena impcndnlur victualium solalium.
    facta agant vigiliam ministris inlerim ccenantibus, ordine Sabbalo iminditias exercecmt, et
    tit poStmodiiinjuxta regulee dicluni omnes"occur- Quoquceqneofficiaobfratres dnimcesalute>upersotvanl.
    rant ad coUntioncm. Hic ordo vigilioe usque ad Safobato, secundum regulaepnecepliiin niandntum
    capul Quadragesimae iia tenealur. In Quadrage- ct mtinditias diligenli cura excerccanl el qualiter
    siina vero post coenam, et sicdemtim in tolius lon- fieri debeant qtii adbiie liespiunt sollicili discant,
    giliidine aestatis vespere cuslodiatur pbst ccenam, solio more studiosi si coinplennl : NnUusquippiani
    aut post vespcriiiia'cni laudem si ccena defuerit. quamvis parum sua ac qriasi propria ndinyeuiione
    Quaiuor leinporibus, quae ecclesiaslice cuslo-- agcre preesumal, nec in ecclesia horas celehramlo
    diunliir ad nr.ssrc celcbralionem, dicilur a diacono, coiislitutas, nec clauslro uli regula pnecipit egredi,
    ' Flectamus
    ' genita, quadragesimali niore, el eorum- nec paruni qtiid. sine prioris liccnlia superfoia?. ,tu-
    deni, quorum iu Quadragesima abstinentia ciboruni more inflatus audeai. Calceameiitoruniunclio, vesii-
    cuin uiagna cnsiodiaiur diligentia, exceplo diiin in nienioriini ablulio, et aqueeadminislratio, non asper-
    ' Peniecostes hcbdomada' eveueril, lunc eiiim ali-, " natur, sed ab ur.iversis, si Doroini gratia viies con-
    quaiuulum remissitis pro tanlce solemnilalis reve- cesserit, lempore. opporlunp constiele peragalur.
    - renlia agi
    opporluntim duximus. Coquinoe,ac pistrinae, caeterarumquerertim plficia,
    Qualiter mandalum quolidianis diebus a fratribus uti saucla regtila preecipil, unusquisqtie prout vires
    exhibeatur piiuperibus, el quo ordine abbas erga suppelant gralulafoundus cxhibeal, ne regulaepr;e-
    peregrinosctgat. ceplornm inininia parvipendendo preeiereat,. ac si
    Mandatiim quod ex Dominico lenemus exemplo, dicenle Apostolo-pmiiium mandalprum, qupd afosil,
    "sacroe eliam reguloemonilu, eo excepio, qttod sibi reus existat.
    '
    invicem exbibeiil fratres, pauperibus stiinma cum Qnomodocirca wqrotumfr.alremagatur, qualilerqne
    '
    diligenlia prabealur, in quifousCliristus adoreiur, defiinclumliumo convenialreddi. .
    qui el suscipilnr. Sinl igilur in'unoquoque monaste- Cum ad defoitumcommunis fragililatis exsolven-
    ' rio
    singula loca ad hoc consiiluta ubi pauperum fiat dnm quis yocatus fxieiit, dum senserit se nimia iu-
    '
    suscepiiororauique'die siue intermissione tres ex ' valeludine pergravari iia ut jnra non possit pprtari,
    ' his, qui conliiiiio in monasterio pascunlnr,
    eligantur veniai frater ille anle abbalem vel cunclain congre-
    pauperes, quibus, ejusdem mandali exhihealur ofo- gationera, et infirmil3tis stiae causns exponal, et sic
    ; " bmnium accepta benedictiuiie ingrediatur doiiium
    " sequium, qtiiqiieeisdem pascanlurviclualibus, qui-
    bus fraires utunlur : hoc ergo inodo illuc eundi infirmorum oinnifouspro eo sollicilis ih suis inler-
    in ea itaque domo servilores SinlDei
    ' prdinem prosequaniur, scilicet safobatopueri dextri ventionibtis;
    chori cnm uno cnstode illud peragaht : sequenti die liinore fraternoqtie amore ferventes, qtii ei in qtii-
    pomiiiica residiii piicrj sinistri ciim altero ctistode : btiscunque indiguerit suppeditenl, aut si necesse
    ' fueril cum sollicilo fralre fainulorum adhibealur
    ' deijidesinguUsdiebiis liebdomadeeadunamquaiiique
    feriam tol constiluaiitur fratres ad hocageiiduni, tit obsequiuin. Frater autem ille infirmus, si senserit
    ' extra abbatero nulltis ab hoe defoito serviiutis ex-. suam crevisse iinbecillilalein _,indiceinr hoc con-
    ' tamen afobasiien una tantuin feria sed venlui afralre illius cuslode ; ex eo ergo quolidie
    " cusetur; qui
    dtim ei vacuum fueril. ulque opporluniias post malutiiialem. missam sacerdos casnia exuius
    " soepius
    sese ad hoc agendtiinimpendat. De cee- ciim reli(]iiis illiusminisiris missae,Eueharisiiarn fe-
    : diciaverit,
    tero stiperveiiieiilibiisperegrinis paupefibus, abbas : rciiles praeCedciilibiiscereis et thuribulo, cunroiiiiii
    cum fralribus, quos elegerit secundum regul.c pree- congregalione eant ad visilajidura infirmuin canen-
    ceplum, maiidalijexhibealobsequium : omiiia igilur, les psalmos pcenilentialcs consequeiite lilania, e-t
    liuinanilatis ofljcia in hospiiip patcr ipse si quomodo _ oraiionifousac unctione olei prima tanltim die : de-
    potueril, vel frairum "qiiilifoetdevolissime pia_e'.:eat, nium comnHiiiicelur; quod si infirmilas lenig.lla
    ne aliquid in eortim obsequioquod regula proecipil, fneril, inlermiliatur el. hoc; sin alias, prosequatur-
    tumore seduclus vel oblivione nemo decc-ptus insi- visitatio usque ad exitum : eo igilur in exiremis -
    pienier proetermittal; hoc-solummodo , quod sancti agente pulsetur labula cPiiveniaritque oinncs ad,
    Patres ob animoe salutem virtutumque polius cu- lucndum exilnm ejus, et iniliens coinmcndalionein
    ad slaluerant aniirise,Subvenite,sancti Domini,et reliquajuxta or-
    ' slodiam. regulee coiitcinptumutsynbdali
    concilio, magnopere custodito videlicet in mp- ciineni comijieiidalionis.Exeinpto auleni hoinine la-
    iiasterio degens ex.tra refectorium nec ipse abfoas, vetur corpus a quibus jussum fueiil : loliim indua-
    nec fralruni quispiani nisi causa infirmitaiis man- lur mundis vestimenlis, id est inleriila, ciiculla,.
    dticet, vel bibat : cietera omnia, uti diximus, cuu caligis, calceis, cujuscunque sil ordinis, nisi, si vero
    lnagna animi alacritate devo,tissimusimpleat: iiet: fucril sacerdos, circumdetur ei sl.ola super cuciillam.
    pauperibus aeterni Cliristi yicarius in hospilio cora- si ila ratio dictaveril; inde defprlur in ecclesiain,.
    pelenti lardus ac tepidus ministrafe differeiido de- psallenlibus cunctis, molisque omnibus signis, quod
    sislat, qui celer ac fervidus ilivitibus caducis mini- si anle lucein nocte, aul fiuitis lcnebris in uiaitiiirjp,
    501 DE REGLMLNE MQJXACHORUA. 30»
    obisrit si sepulturnj impe.iJen.ia praeparari possunl, A nalibus flammis , quem ejusdemFilii lui Domijii
    anterefccUonem- fralrum sepeliaturperactis missa- noslri Jesu Christi glorioso sanguine redemisli. Qui
    rum celebrationibus; sin niinus ordinenlur 1'nures, tecum^ et cum Spirilu sancto, vivii et regnat in'_
    qui sine intermissione psalmodicevacent, residenles sceculasseculorum.i
    circa corpus die noctuque sequenii, donec mane fa- Et agatur proeo prima, terlia, septima, trigcsima
    cto corpus terrse commendelur : consumroatisomni- dics plenarie, re.Iiquissub brevilale, el nomen ejus
    bus qnse sepuliuraeofficiodebenlur, ibidem incipien- noietur in anniversariis, al e.x ignolo lantum com-
    les septem poenitenliae psalmos rcvertaniiir ad mcnilatip animne,el una.dies..
    occlesiani, et prostrati coram saiicto altari finiant Si autem hi, qni vaide riecessarii sunt sive in
    cosdein psalmos pro fratre defuncto : dehinc per se- spirilualibus, sive iir corporalibus nimia prsegravan-
    ptein continuos dies plenario agalur vigilia offeren- tur infirmilalc, diim id a gerulo nunliatum fiierit,
    libus ctinctis ad maliiliiialem missam, el omnibus illico pulsata lanl.ummodo talmla omnes ad ecclc-
    lioiis regularibus finitis unumex prsescriptis pro- siam cpnveiiiaiit ac vn pcenilentisepsalmos cum li-
    slrati canant psalniuni, seqiiente oratione: exinde taniis, et orationibus congruiS' pro eis cum magna
    usquc ad trigesimum diem more solilo cum tribus diligentia perorent; de aliis vero infirmis ul supra.
    lertionibus agatur vigilia offerenle uno clioro ad B dictum esl agatnr.
    niissain, trigesimo vero die ilerum plenarie, hisja- Praefatusquidem rex ul hnjus libelli epilogum, uli
    men xxx tfiebirs quotidic sacerdolum unusquisque proeemiumlideliac ralionabili exliorlalionis mopitu
    secretis oratorii locis speeialiter pro eo missas ceie- : coepiti ortliodoxe concluderet, prudeiMi disculiens
    brei : diaconivero psalleriuincx integro, subdiaco.ni examine cum magno suseregi;e poteslalis iinperip
    qnoqiie quinquagenarium devoiissime psallant, si inlerdicens'magnopere jussit, ut nemo abbatum
    aiitein occupati-unadie neqniverint alia persolvant : ~vel abbatissarum sibi locellumad lioc thesaiirizarct
    miltatriretiam epistola ad vicina quaequemonas:eria terrenum, ut sbliius censns, quem indigenae Heria-
    ejusdem deposilionis denunlialura diem, ut iste sit lua usualiler vocitanl, qui pro liujns patiiaj potenli-
    sensus :. . bus post obitum rerjibus dari solet, unde pro eis
    DomnusN. abbas monaslcrii N'.cunclis sanctaeEc- soecularium imitalione dari possel, haberent, ef src
    clesise lidelibus tam pralatis, quam e'l subditis. .Anania) et Saphirse analhcmale corruentes ad ma-
    cCum cunc.lismaneatsors irrevocabilis liorac,iiotuin gnum suai animsedelrimenliim sarlctaBregulae,prae-
    vobis esse cupimus de quodamfratre nos^roK quem cepta peculiaria omnia probiberitia annularent, sed~
    Dominus dfi ergaslulo hujus sxculi vccare dignalus hoc lam sibi, quam cunctis successoribiis suis pro
    est die N., pro quo ol>secramiisobnixc ut silis stre- **abbale vel abbalissa dari, in Cbrisli, cujus vicarii
    ' nui interventores ad Dominum
    semiatqire in inter- sunt, cjusque gcnitricis Maria3, ac omniumsancto-
    -ventione quibus fuerat unilus in ordinis com- rum nOmineselerno probibuit imperio, lioe autem
    munione. > benevola inlenlioiic hortando su&sil, ut monastp !
    Quod siex. alio monasterio nolo acfamiliati frater riornm palres, malresque quascunqiiesnper usus.
    quis nunlialus fuerit defunctus, conveniaiit pulsala- necessarioa resiaverint, per maiiiis paiiperuin in,
    tabula undiquefralres, molis, uti pnediximus, omni- coalesles cum magna ei jugi compunctione reqon-
    bns signis, vn poenileniia: proslrali in oratorio.mo- dant thesauros, quo corpore in lerra degeifle, ani-
    dulentur psalmoSj bac subsequente oratione : i Sa- mus ibi convcrsando snbsequens maneat, ubi llie-
    ' tisfaciat
    ' libi, DomineDeus nosier, pro anima fralris .^aiiros ordii|C prsemisil jiislissirao. Si qiiae vero
    nosiri N. beatoeDomini genilricis semperque vir- priore obeun;e superfuerinl, subsequens abbas ut
    ginis Maria;, et sancti Petri apostoli tui. alque ' Sancti spirilus gratia insfruxerit, iion propinqnis
    sancti Benedicli confessoris luLomninnique sanctp- carnalibus vel lyrannis ssecularibusseeundiiirianlc-
    rmn tiiorum oratio et prsesentis familiaetuae.devola rioris dictalum dividendo, sed necessitatibus fra-
    supplicatio, ut peccalorum omnium veniam quam _ trdin ac pauperum subvenieftdo, ordinans cum fra-
    precamur, oblineat, nec eumpaliariscruciarigeben- tiriimconsilio, sapienter disponat.. . • •
    505 ADALBL.nOARCHIEP. REMENS. NQ.TITIAHISTORICA. 50-4

    ATCNO
    DOMINlDCCCCLXSXVIII.

    ADALRERO

    REMENSIS ARCHIEPISCOPUS.

    NOTITIA HISTORICA.

    (Ex Ga'iiaiClirislimuelomoIX ) -

    . Honestale morum eonspicu-usAdalhero et eccle- A cipes^ el ail cleri Galiicani piimarios. t Nec mirum,
    siasticis disciplinis iiistilulns, a.d ponti.ficalemcailic- inquit Maiiotus. Cum enim summi caiicellarialus
    dram favore el providenlia Lolharii regis assumptus dignitaie suh Lothario fulscrit, resque variaeet dif-
    'estanno'939 ex appendice ad Floitoard., pag. 178. ficiles turbido"regni statn emerseiint; qiio iiisigniori
    'Sed quoi! prsetermisii aucior appendicis iilius, edu- . scriplore el amanuensi uli poluissel, qui acriori suo
    catus lueral iu tionziensi ccenobio cum sancto Ro- siylo e.t dicendi perilia mentes quo vellel ileclcre
    thado Canieracensi episcopo, cx Chronico Camera- noveral ? >Anno 971 inon.achosex archimonasierio
    ceusi, Hb i, cap. 101'.Filius erat Godefiidi senioris sancti Remigii assumptos canonicis subsiituii j'»
    Arduennse coniitis, fratres'vero habuit Godefiidum monasterio Mosomagensi, translalo in.euindem lo-
    .aileruni,,ex quo prodiere duces inferioris Loiharin- ciim corpore sancti Arnulfi mariytis; qiiam ordins>-
    gise, el Henricuni.. Slulim ut iiimisiiiauguratiis esi, Re- lionem ratam liabuere Joa.imes XIII summus ponti-
    mensis Ecclesise religionem lepefacianr in fex eoifem anno, el synodus coacta apud Monlei»
    ineliorem reparavil staium; et ul quod menle vol- sanclie Mariaeinpago Tardanensi, cui proesedit an-•
    vebal. diulurni.us esset .(yerbis bid ulor Chronici rio 972, mense Maio. Anno seqiienti, mense Decem
    Mosomagensis),canonicos, ad simul coiiviveniluin, bri, aliam synoduin coegii in eodem monie (1).
    et ut clauslri ambitu borum habkacuia coerceren- Anno 974 monachos stmililcr reslituit in monaslerio
    *«ur vehemeiiler hortauis esl. Hinc idem-Chronicou saiicli Theaderici; cujus corpus e veleri sepulcr»
    de Adalherone alibi dissereus., refert canonicos Re- inanslnlit anno sequenli in thecam argenteani, prse-
    .m.enses ex panperibiis diviles, exruslicis.orn.alos, senle Lothaiio rege. -Eodem anno 975 basilieam
    ei ex. separalim in casis. habitantibus religiosos et o Blandinensem consecravit, cojiciliumque cetebravii
    convicfores landem eifecisse; quod ex silu Remensis Dnrocorlori, in quo Theobaldus, Ambianensis Ec-
    clniistri,et «x communi meiisa suoi prsesertim sseculo clesi* usurpator, excomiminicatus est. Anno 976
    vigeirte-probare i.ilitur, quamvis praemagnitudine, vel sequenli Rolhadum Cameracensem episcopuui
    inquil,.el nobiliiale illius aevi pauea rigidi moris consecravil. (Chron. Camer. lib. i, c. 102.)
    tuiic vesiijfia snpercsseni. » Qua; bufgo saiicti Re- Dici non potest quantum insudarit Adalbero pro
    inigii damiia inlulerai OdaliiciiSjresarcivii Adaibero, pace regnorum Francise et Gerinanine proirioveiiiia;
    concessa insuper. monac-hisRemigiaiiis in usuni lio- . parlibus, laiucn Ouonis III cum impense faveret,
    . spitum suoruin ahbatia sancti Timotliei; qiia de re infideliLalis iiisiniulatus esl, sed eo se crimine pnr-
    lege Rollaildianos. Aiig. lom.lV, p:igl 576. Prailer- gavit apiid regeui Loiharium. Nili|lo lamen sec.ius
    ea' re.paravit aut amprilicavii: basilicam sancli Dio- in offensionein Liidovici V, iilii Loiharii, incurrii,
    •i.iysiiReinensis ; schoJas eiiam Remenses.in pristi- qiii euin non solum aul jurejiiraiido litteiti renovare
    niim splendoreni restiliiit, quilius rediix ab urbe • jussit, aut iirbe regnoque. i xcedere,. verum ciimn
    Roma, ubi commorabatur anno 970, Gerberium sui. in puljlicoTrancoruin conventu de .prodilionepostu-
    seeculi oraculuni pwfecil. Hujus aiitcm opeia in , l.are iiielitabatur. Sed eo vivis exewpto,. regiium
    ..piuribusnsi.isesi, niaxiuie vero in lexendis epislolis, transiil ad: Hugoneui Capeluui, quein Adalbero u'u
    cujus iiomine mulue [nsuiibuntur ad reges et jtrin- C. xit i> regeni INoviomiv Non: Jul. anno 987, (iriuan-
    (1) Duplicis synodi apud Montem sanctse Marise bes apud Mabillonium el Acheiium sup. pag. 657,
    in dicecesiSn.essionen-i, BasilLcasinier cl Fines, apud Maiiolum pag. 12, et apud Labbemn Colleci..
    coaclse meminit MabiiloiiiiisAnnal. -Bened. lom. Ili, Coucil. tom. IX, pag. 709, neque anno 972, neque-
    pag. 622, ubi diseiie probal priorem aiinO 972, anno075; neque anno 976, neque anno 977, neqne
    iiiense Maiocelebraiain esse, posteriorem aimo P75, demum aniio 985 convenire possint; bis enim aiiMS
    sin minus celebratam, salleni convoeaiam. Ad prio- subscribeiiiiiini aljqui vel noiidum episcopi aul ali-
    rem quod speelal, nil dubii esl. quin inonaclioriim Laies facti erani, vel jani decesser.inl, aul eram
    inslitulipnein ab, Adaiberone archipraisule in cceno- r-xauclorali. Exisiimal Shirloiiis, quod satis veri.si-
    bio Mosomageosi reccns faclam. coiilirmaveril.>Sed rnile est, ejiiscopos et abbaies ssepiusapud Montem
    codex lgniacensis npud Colveiierium iunppendice ad S nctse Maiise ad synodum convenissc; eorumque
    Flodoardum, pag. 181),et Acherhts Spicil. lom. VII, nomina qui diversis tmnponbus ilbc adfucruni, in
    ad annum 985;
    praifat. pag. xtx , illam revocantMarlotum iinuni eumdemqiie calalogum ab aliquo amanuensi
    codex vero Mosomagensis, apud iom. lt, fuisse congesla. Ficri eliain polest eorum subscri-
    pag. 11, ad aniium 976;. ita male uterque ut Maiio- ptionibus qui interfueruni concilio anni 972, alios
    tus crediderit, anno 976 codicis Mosoiuagen^issnb- seu abbales, seu episcopos subsvquentibus teinpori-
    sutnenduni esse anmnn 977; alii vero> anno 983> ' bus liomina sua in conflrniatiouem rernm anie acia--
    codicis lgiiiacensis substituendum annmn 975, Hui n ruro addi.tiisse.
    acceilit quud subscripiiones concilii hujus, quas im-
    303 ADALBEUOMSAUCHIEP.REMENS.EPISTOL^. 566
    . lomqy.eeoilein aiino piivilegia monasterii Corbeien-,A animum in lectione sacrae Scriplursc el Boetii. Sed
    sis sini et ijisc rnnnu imitatiis esf. [iiteriiii Carolus, ingrav^scenie qiorbo landem exhalavil animam eo-
    ''JLiidbviri V piitruus et Lbtharingisedux, ira: impa- dem anno, seu x Kal. Februar. ex Chronico Moso-
    lieris quod Hugo sibi in rcgno praelatus essel, Lau- magensi, seu Non. Januar. ex anliqiioejus epitaphio
    • <!sniumcajiit, ex quo vicinas urbes, agros, prsedia (qui dies cadit in aiinuni 988), cnm Remensemdice-
    ' iapinis incendiisque hosiiliier devaslat; limc lilteris cesim per pn.devigimi annos viriliter gubernasset.
    jrd arcliiepiscopumRemensem semel et^ iteruin per Alii dicnnl obiisseLaudiini quo relegatus fuerat
    Kegatosmissis conqueriiur de eo qnasi iiicenlor fne- a duce Carolo. Corpns ejus in majori ecclesia Re-
    . ril omnium malorum quse sibi accideranl. Ad haec mensi sub a.liari Dominicsecrucis sepultum est cum
    Adalbero : i Qnis eram, inquil, ul solus.regem jm- epiiaphio.seri inciso, quod anle prioris ecclesise
    ponerem Francis! pulilica suiit haec negoiia, non resiauraiionem adbuc exstabal boc modo :
    'piivala.Odisse mepulaiis geiius regiiim; ieslor Re- Coninleralnaliiraparensquaesiimmaputavit
    "demplorem meum quia non odi. Qtiid polissimum Ad meriti cumulutn,til>i,prasul Adalbero,cumle
    vobis sit faciendyin q.usentis. Hoc quam difiieile )'ra)sianteincunciismor.ialibiis
    abstulilorbi
    diclu sit, nec satis scio, ncc si sciam diccre-ausim. Quima dies luudenlisaquascum ponticrererum.
    Amicitiam meam exposciiis; ulinam adsii ea dies, Niinclisecvcrba iii breviiapillo ad -gradus sajictua-
    qtia honeste liceat vestris adesse obsequiis; qnam- rii, vel juxta -aquilamleguntur :•
    vis eiiiirt.sanctuaiiiiii)Domini pervaseriiis, reginam,
    cii qusenovimiisj.irasiis, comprelienderitis, episco- ADALBEROARGHIEPISCOPCS.
    piun Laiiduiieiisemcarceri iriancipaveriiis, episco- n Addit" auctor appendicis ad Flodoardum, « quod
    poruni aiiatbema neglexeritis (taceo de seniore ineo omni aniio dies defunciionis ejus venerabiliter re-
    conira qucnuilira viresnegoiiumsuscepistis), tamen co|ilur,el eleemosyna panis el vini copiosa paupe-
    beneficiirjub erga metisi ostis cum telis-hosiium quae ribus dislribuilur; quse eiianr eleemosyna Manda-
    subduxislis immemor essenon possum, > elc." iiim Adalbcronis nuiicupatur. Sciendum qiioqtie est
    • .-" Posl hxc 110:1diu vixit Adalberp. Hugoni Gapeto quohrodo istius eieemosyme suinpius prseparetur:
    in obsideiida urbe suppclias ierat anno 987, mense videlicet de domo quse vocatur hospilale pauperum
    Octobii cuni aliis regni oplimalibus; allabore obsi- annonse sexlarii iv, de camera frumenti iv, de hor-
    dionis ac vi febriiim graviter exagilatus se apud Re- reo indominicato annonse modius unus; el vinum
    mos rediiceiidum curav.il,nt ibi laiilisper recrearet quod sufliciat.i

    ADALBERONIS EPISTOLTE.

    (Apud Dncbesne, Script. Rer. Franc.lom. II, inler epislolas Gerberti.)

    EPISTOLA PRIMA. C neficia filio Caesaris.aJversarj non sinuiit. Deniquo


    AP ECBERTCM ARCHIEP1SC0PDM TREVIRESSEM. res nos.lras ad aiixilium promovimus. Uninsque par-
    . La!;efactari rempublicamvestram quornmdam ig- lis pactum, si placet, coiirmuni consensu in sempi-
    navia cum peihorrescimus, lum erubescimus, el lernum stabilieinus, Nihil a vobis nisi salva fideli-
    privilegio amoris nosiri circa vos, el conimuiiipatrise tate Domini nostri perqtiiremus. Hsec Domino lesle
    cognatione. Paucine ereati sunt reges, qui novum loquimur, el plena fide ves.lrseprudentise commitli-
    fiiio domini yestri prseponere vullis? Forte quia mus. Qui duos Ollones conatus est exsiingiicre.,
    . Gracus esl, ut dicilis, more Grsecorum conregnan- terlium volel superesse. 3Icmentole illius Tulliani:
    tem inslituere vnllis. Quo recessit sanclissimafides? Stultum esl ab eis fidem exigere, a quibus tnulloties
    Excidcrunlue aniinobeneficiaOltonum vobiscbllata? deceplussis. Siinnlque eliam quod non frustra Divi-
    Magiiamintelligenliam vestram revocate, generosi- nilas contulil vobis nosse ac posse, quid super his
    tatem perpendile, neperpeluodedecori generi vestro approbctis, el bis conlraria scntiatis, qujve javeant
    esse velilis. Si vires vos deslituere acclamatis, me- eta vobis dissideanl, lulis significare rescriptis. Al-
    liora senlientes perquirile; nos faiilores, coadjulores, , titudo yestri consilii provideal rebus beati Remigii
    in talibus negotiis fore conudite. In perlurbaiioneet vobis vicinis, ne aut prsedorapax eas rapiat, et ne
    confusionedniniiimrerum/quisalteriuslevabiloiius! D Otlo, qui debel esse lulor, sit devaslalor. ln his
    Poslremo si salva dignitate vestri nominis urbem quoque vestrum velle liceat, cognoscere.
    Trevirorum tulari non yalelis, Remorum ulrique EPISTOLAllI.
    noslrum sitsatis : dilioresque erimusqiiam Eucha-' ADWALONEM EJDSQUE PERTlNACES.
    rius qirondam el Sixtns. lii vobis ratum ignomi- Hactenus stuitiliam vestram paticnter iulimns,
    niam auferel, irritiim nos liberos eiiieiet. iinnc quia syiiodalia. decreta parvipenditis, vocsili
    EPISTOLA II.' contemmtis, humana divinis proeferlis, ad 'conveu-
    ADV1LLEG1SUH M0GUNT1SD» ARCHIEP1SCOPUM. tum nostrorum fralrum apud Gualdonis corlem ha-
    Magna, Paler, coiisiaiitia coHaboraiidumpro ha- bendunl in Kal. Juliis, vos iterum audiendos voca- .'
    benda raiione pacis atqoe olii; Regnoriirii perlur- mus. Eo aulem venile aul senlentiam damnalionis
    batio aliud_qni.d esl quam Ecclesianim desolatib ? eadem die, qu6 animovultis, teslris confatitoribus:
    Nps qiiideiripietas cl nmlla circa nos Onoinnii be- ixspectale. '".;-"'
    307 A3ALBER0N1SARCHIEP. REMENS. 508
    EPISTOLA IV. J| nobis mcerorcm perlulit. Ju';et cuim amVitum1110-
    ADNOTKCAKILM EPISCOPUM I.EODlCEX-iEM. nasterii sancti Panli penitus avelli, quasi hostilis
    Ne male mere:i, qmcso, mi Paler, de noslra exi- muniliouis caslrum. Unde saccirloti injungendum
    slimetis amiciiia fsalrem mcum Godefiiduin non Tionesl, quod cuivis elianr lyranno formidabile esse
    ex condicto regem adiisse,'et ex coniiictoquo volui- polest : maxiiueqne cum plurimi sint qui laiibus
    stis non venisse. Bona quippc deliberatio rapuit, sed gaudeant, si id effieiendiianla inesl voluplas. Porro
    «ccasione laesi pedis fortuna retardavit. Sitergo ve- hunc locnm non esse aplum beslibus ea res probat,
    slrae prudenlise amici causam agere, pro se stare, de quod natura circa urbem plures fabricavit aptiorcs,
    eo ui npstis, et ut scquum est, cx fi.le promifcre. alque si iia hostibtis placueril, ad inuniendum cxpe-
    Nos qnidem re._ her.lis vesiri pueri juxla quod sta- diliores. Noveritis aulem nos vestrse saluti ac fidcli-
    luislis eiTecinius. el si in nielius commulaveritis, tali et semper velle prospiccre, et semper velle
    Divinitale propitia in melius compensabimus.Veslra oblemperare, divino respeclu anle praelato. Sed
    negotia ul nostra compensabimiis. Is quem noslis quod de urbiuni cuslodia prolongandn imperaslis,
    nobis inlimus, vobisque fidissimus, inlerpres apud nrilites andire non siiffernnt, suique cos promissi
    regiain majestatem ul decuil fuit, quod expetislis pcenilet, egeslate et inopia omnia coufieienie.
    firmiter oblenlum sine inimicorumrespeclu. Etquia ' 1 EPISTOLAIX.
    toium non esl credendum chartis, indicium conven- ADTHEVIRENSEM ARCHIEPISCOPUM.
    tuin vos adire voluimus, veslrainque pneseiitiam Priorem episiolam pro solo imperio doiniui mei,
    usque in in Kal. Junias prsestolari (aciemus. Op- •me veslroepalernilali minime celare volo , cui om-
    porluno tcmpori occurrcndum, ne cur.i te subtraxe- nia dfebeo.Et quoniam quain fidem domino meo
    ris fiat impoiitinum. promisislis, eam nepds meus promillcrc el scrvare
    KPISTOLA V. jiaratus fuil, cam a nobis oblinuil licenliam, quam
    ADWIDONEM ABBATEM GAKDAVESSEM. majorum promulgavit aucloritas. Sed quonani
    Fruslra sibi arccm religionis allribuunl, qui prae- pacto ejus sordueril fidelilas, nostram inielligenti.am
    cipuas religionis partes everliini. Qui charilatem lalel. Hunc ergo Adalbcronem quomodo aut vocabi-
    noii habel, qui fidcm promissam ncgligit, isne rcli- nrus, anl excommnnicabimiis: aut ul idem faciaul
    gionenr luetur? Si fraleina ci Hoquia r.obis exhi- alios ojabimus? Ergo quia id legibus non valenms,
    buistis,cl qualibuscunqiie nuntiis Iselari lecistis, nnc ipsi facimus , nec alios til facianl, liorlamur :
    tanio lemporum intervallo (conscientia testis cst) ne aut nos, aiil ce nobis bene meriios in proccipi-
    arctius sua reiinent, quain aliena concupiscunl. Ex lium trahere videarnur. El qnia Rex coeleslisdicit :
    vestris fralribus quemdam adoplavimus, sed nostcr " Reddite quw sunl Cwsaris Casar\,qum suni Dei.Deo,
    qui reJire debuit retentusesl. Rescribitecrgosaltein nostris legibns puranr fidem, purtim servilulis obsc-
    "quidex his animosederit.cl si qui nostrorum puero- quium scmper impendemiis, in iiullo deviabimus,
    rum penes vos inslilui possint, et si esl, quando id Dominitamen parles priores faiiemus. Sed quoiiiam
    iieri debeat. qua; Doniinisuni boc tempore pauci providerunl, si
    EPJSTOLA VI. quandoiegem Domini zelamus, aul perfidia aut aiio
    ADECBERTUM AB.CHIEFISCOPUMTREYlRE.NSEM. quolibel vitio denolaniur : eoque fit, ut (ila dicam)
    Periculosa tempora non omiiia commiltunt char- inter malleiim el incu.tem positis sine jaclura animoa
    lis, quae fidissimis credentur lcgatis. Ea qnseper no- el corporis spcs evadendi sit difficilis. Si qua ergo
    strum G. nobis significastis, Iaeiiiiseet jucumiitatis vobis sunl viscera pietatis, si sempsr vos ul fralrcin
    jilena fuerunt, de statu Ecclesiarum Dei alque reguo- ac potius ul palrem coluimus, suscipiie ontis amici
    rum, et per quem virum IIJCClieri posseni. Quenr si consilio ct auxjlio, ul qui in prosperis de vobis
    ut tyraimum limui, sed nunc plentim fidei et sapien- bene speravimus, in adversis ne desperemus. At ea
    lise iniramur. Quse circa nos"de eo spopondistisefii- quaedicimus non hoinini, sed fidci magni sacerdotis
    cite. Quse a nobis dc eo vobis exposcilis slabilila celanda confileniur, Dominum leslem adhibemus,
    sunf, elcum m.ixiniosilenlio vestrorum sccrelorum, teiribilem ullorem dupliciter inclamanles his proditis
    ct cuin niaxima fide noslrorum factoiuni. in nostri laesionein.
    EPISTOLA Vll. EPISTOLA X.
    ADNOTEGAMUM EPISCOPUM LEODlEJfSEM. ADEUMDEM.
    Ex condiclo quidem legatum, scd prarsentis ncgoiii Cum lilteris veslris multitudinc curarnm absolva-
    cmni scienlia vacuum, frater meus vobis dirigil, ne mur, aliis rnrsus involvimur. Ecce enim decon-
    aul mendacio, aut inerlia denoletur. xv. Kal. Januar. stantia vesiri amoris, de iide el pietale circa nos
    Trevirenseni arcliicpiscopum alloculuri, quod plc- gratulamur. Sed quis vestram inlelligeuliam ed de-
    nius pernoscemus, plenius prudenliaevestraequan)- torsit, ut quaecunquenoslri aflines sentiunt, eadem
    nroxiriscsignificarecurabimus. putares nos sentire? DominumHenriciiiii cum ode-
    EPISTOLA VHI. rim nescio, cnr diligam scio. Sed cjus riileclionis
    ADLOTIlAHiUM HIXEM ntinc quis fruclus exlerior? aliis qnippe.rebus Divi-
    Epistnla veslri nominis impressione ignota, signis niiasnecessitalenr imponit, aliis -iaecafoiiuna inter-
    incognilis, lanlumnrodoper cerlum nuntium peiiaia. strepit. Deaiquelairta mole rerum prossi non poetice,
    EPISTOL^E'., ' '510
    S0P
    sed sapienter diclumpulamus : « Levius fit patien- A ficiscenlem absolvi, el ut id prb quo obsi:!es dali
    lia, qtiidquid corrigere nefas : et si non poiest fieri eraul sincerissinie conservaret, fuleni exegi, quam
    quoii vis, id sallem velis qiiod ppssts. » In volis el liacienus obmlit, ct adhuc ut credimus oflert.
    hoc babeiuus, brachia peccaiorum conteraniur, Gradum diaconalus ac j)resbyteratus ei coutuli, ne a
    confirniel atitem id Deus. Unum est enodaiionis i.n- nobis emancipaltis in accipiendo alleri maneipare-
    digens, quLveslrse matiis ac-reginoe.olim eram fi- tur, et ne Ecclesia nostra invidise paleret, subdia-
    riissimus inlerpres, cur liociiegotioprivor, potiusque cono ex se ad episcopalem apicem assumpto, simul-
    per alios quam per vos plurima rescisco? el qiipniam, que quod hi gradus, nec provincias, nec civitatcs,
    ut professtis sum ac profileor, omnia yobis debeo, .nec villas quse regrrorurn: sirnt conferunt , sed qiise
    nt mihi "sicvobis tin.eo. Diverso quippe motio in potius coeleslis sunt regni, id esl adversari vitiis,
    conimune npbis diciiur :« Qui stal.videal rrecadal, > coli virtutes. In quo niibi crimen perfidiacac infi-
    ln commune itaque constilendum, quod ul fieri pos- ,-delitalis prolendebanir, osten.di,.ul arbitror, el me
    sit omniuni me parlicipem faciatis, qui veslrmMim fidem maxime habuisse, et lidclitatem seniori meo
    coiivenlus adinvenil Diusburch. Id quoque quod re- inprimis conservasse.
    -galis polcslas a dnce Bealrice ac vestris primatibus EPISTOLA XIV.
    exigit, si vestram intelligenliam latet, ut rumor esi, B
    AD BEATRICEM DUCEM.
    diljgenler investigatum signilicaie, -qtiidvc animi
    vobisineosil. Cacieruiridevobis, m ecepimus,optime Super bis quse certius vobis significari quaerilis,
    aul priesenles diximus,
    sentiinus, et qua fide vobis noslra comrnittimus, nil amplius noviiniis quarn
    eadem vestra suscipimus. aut legatione nostra accepistis. Cseterum vobis-libc-
    EPISTOLA XI; ris ainicis ad votiim prosperari salvo bonore regio
    ADEUMDEM. ei oplamus, et si fit congialulamur. Nostra negolia
    ' veslrri
    Cozbertum monachum siciit nuuquam corilra ve- putate. Apud ducem Hugonem de.veslra"
    slrum velle tenere tentavimus, sic ex nostra senten- iiiente pura, fide.constanti absque haesilatione prae-
    lia prima die Rogationum usque Mospmum redu- surmte. Penique quod a vobis exigimus, suo lem-
    cemns. El quia tanto lempore-eo usi sunius, non pore veslro obsequio imjiendemus. Inprimis quoque
    cerliores
    erimus apud Voslanti immemores bcneficii. Si ergo gratias habemus, qiiod de iilurimis a vobis
    abbalis
    non placetTeumdiulius. fore nobiscum, illic a veslris exislimns. Meing. monacbum ex petitione
    Rai. diu perquisiium Corbeiam liquisse, Rothoma-
    "siiscipialur, quoniam nostris longius progrediendi
    facultas riori datur, cum propter liosiiumjeopiam, gnm adisse audivimus. In quo, s\ dabiiur facultas,
    tum propter zelum callide nobis adversantium. P vestrum velle in omnibus exsequi conabimur.
    EPISTOLA Xlf. ".' EPISTOLA XV.
    0BJECT1O INADAI.BEROKEM. ADEAMDEM.
    Perfidiae ac infideliialis crimine in regiam maje- Rebus vobis ad volum cedentibus non. imiiicrito
    stalem arguor delineri, eo quod nepotem meum, congratulamur. Et quia ignoraia frequeiiler per vos
    ciericnm videlicel meai Ecclesiae,licentia donaverini, . addiscimus, veslrumque affeclum circa nos sinccrum
    quia el"palatiuni adierit, et dono alterius regis epi- expeiiniur, inter praecipua ponimiis. Sed qtise res
    scopatum acceperit, ejus regni quod senior Lolha-' instituium colloquiuni dominarum sic coinmniavit,
    rius rex in propiiunr jus revocaverat, quodque gra- ul solus dux veniat Henricus? ld an dolo alterius.
    dus ecclesiaslicos ei postmodum conlulerim, absque partis agatur, et qui principum eo venturi sunt.
    licenlia et aucloritale.senioris mei. si novistis , orantibus nobis plena fide perora-
    EPISTOLA XIII. biiis.
    PDBGAT10. EPiSTOLA XVI.
    Cum sciilor meus rex Lotliajius Lolbariense re- ^ A»EAMDEM.
    gnum noii haberel nec revocaret fratris mei filium, Exctilcnliam acuniinis veslii videor videre, pace:
    . vix tandem sic oblinui, fide inlerposila, ut si usus ^ inter principes slabilita, rejrublica beiie disposita ac-
    aliquando exposceret, sibi suisque absque periina- per- vos- iir melius commulata. Unum lanium esfe
    "ciaredderem. Al erim agerelur ut senior meus filio quod plurimos movet, Trevirensem archiepiscopuim
    imperaloris advocalus foret, eaque de cansa dali lanto iiiolimine ordinalionem dilTeieniern, aui se-.
    obsiiles essent, fralris mei crebris iegalis filium re- cum duce ac Lotbariensi regno manibiis Fiancoruin,
    petivil, uie segniter accipieniem , fidei violatorem velle tradere, vosque celare quod colloquium Virduiii;
    ma-
    increpilans, rem suam a mullis interlurbari, eunr se babendum verisimile facil, aut bis majora velle
    stalum prpdere dicit, lerribilem judicem extrenii cliinari, julielur amico vestro A. ordinalionem ne-
    Treviren-
    judicii ultorem spretre fidei ac consanguinilalis pro- piitis dcslriu.it.-Num 'rcs aut primas esi
    clanrat. Ergo qnia senior meus de revocalibne regiii siuin? Faciioiiem arehiepiscopi hoc negotium unde-
    .rjihil mihi dixerit, sed de sola advocalione, nec cunque coiilinere videlur. Ii.vigilet ergo vcslra prn-
    (iandi iicentiam clerico interdixerat, sed insupcr denlia, el-quo sc tanlarum rcrum poodera vergant,.
    benevoie consenserat, ul a lcgatis meis intellexi, si peiquiiite,ct aiidux Henricus fidem.vobisseivaluru&
    ea facere vellcl quse pater-suis spoponderal, et pro- sit providete^
    51! ADALBERONIS ARCKIEP.REMENS. 512'
    EPISTOLAXVII. ALccolui, spcciaiia tamen nmic bcr.eficiavcslra vcslii-
    ADN0TEGAR1UM EPISCOPUM LEOBICENSEM. <" qtic filii , et prauicritamcomiiicnt dileetioncm, et
    I
    Colleciioneniepiscoporumproplcr qua) significa- fiilemnostram ad vos ac vestros pluiimain augent.
    lum esl, noii esse faclam, larditati peiiaise epislolse Fovel I npstra Ecclesia inler prsecipuosihesauros pi-
    impul.indiiin. Dispnlabitur aiilem t!e his in advcntu gnus { vesirseamicii-isecirca iios. Seiitial ergo bcaius
    vcslro, et si ita visum fuerit, ampliusposlmodum IRemigius tantse dominacfavorem,'si fieii potesi, in
    privatim el in commune deliberabiiur. Caetermh, irecipiendisrebus nmissis, cum propier sui mcrit»,
    qtii fraler ineus se suaque ad vos pertinere pulal, liim I propler noslra si qua placebunl exhibenda ser-
    muliuinquespei susesalulis vobis atlribuit, Gualte- -vitia. Semiamus cl nos.giaiiam jam bene funi'alam,
    rnm miliiema pervasione praediorum siii Wazonis scilicet i ut legato, ct nielius scriplis, de pa, e et pacis
    cohibere debetis : eoque faclo et sinistrum rumo- conditionc cuin noslro rege habenda digucmini si-
    rem vilabitis, et proprio officionon defuissevidcbi- gnificare noliis, per omnia paralis, quaiiluin fas est
    mini. lidem sincerissimainexhibcre. Sicque saluii veslras
    EPISTOLAXVHI. ac nostroein coniriiiine melius poterimus cou-
    ADEUMDEM. sulere.
    Ei qui cuin sapiente raiioncm insiiluerii non B EPISTOLAXXII.
    mulla oralione inlaboraiiiliiiii.(juod vcstris vi crc- ADMAlOLDM ABBATEM CLUNUCE.NSEM.
    plnm esl resiiluclur. Fidei spondeilis amici cre.iite. Praeclaraquidemexhorlalio vestra in pervasorem.
    Si id salis non est, obses accipialur ab his qtiibus Sed cinii scriplum sit : Quw ccepiiJesus (acereet
    snn rursus reslitui oravimus. nec differeiulumpro- docere, ctir diversa imperia , diversa coaliclimaia
    pter instaolis fori necessilatcm , ct quia de vobis prixiendiiis, ul ei, quem renin slamisiis, aliis non
    opiime prsesumimus. Duin haic dictavimus, obsitles.. communicaniiiius comnmniceiis?Rcslitcrtmt sancli
    :ib obscsso caslro, ut in crasliimm reddendo , nos Palres hocresibu?,nec piiiaveriml ad se non perti-
    ncccpisse significannis. Melis colloquium domino- nere quidquid alicubi male geslum audiere. Una est
    rtfm hahendum est , vos quairi plurimum interessc qnippe Ecclesia caibolica lolo tcrrarnm orlie diffusa.
    «plamiis. Si relicluni ut insliluluin csl, causam ef- Verba vestra snnl, imo per vos sancti SpirUus. Ncc
    feetricem per vos nosse laboramiis. Qtiid priva- cril.Chrisli fi.Ielis, cui hrcc ambilinsa audacia non
    tiiri vos scire opoiielril, privala docebtml lcui- fiel delesiabilis. Delcstaminicrgo pervasorem, sen-
    pora. tial vos sihi non f.ivere, non sibi communicare, ae
    EPISTOLA XIX. per vos non soluni qnosquereligiosos vestri ordinis,
    ADECBERTUM ARCHIF.PISCOPUM TREVIRENSEM.^C sed.elianr si fieii pptesl Romani poniificis seinale-
    Nonexsecutum esse quoJ ab urbe Virdunenside diclis nrgeri. El qimmodo rem ut erat cognovistis,
    rediiu fralris G. mandavimus, acrior cura praesen- cognitain sccunduni digniiatem vestri nominis diju-
    tiuin lempore effeeit, dum et quod nolumiis necessi- dieastis : nos nostrique omnes velul fidissimiconii-
    las infert, et quod volumusaufert. Ntinclandem ne; tes tantum ducem scqucmur, nec utiquam huic per-
    bene ineritis appareamus ingrati, cleinenlisevestrse' vasori ac lam p,rol:oimproboapprobalo, vestro siue
    ut possuimisremittimus, hoc umnn asoliia bcnevo- jussti commiinicabimns.
    lenlia veslra expeientes, ul experialur vestram affa- EPLSTOLAXXIII. ;
    biliiatem ob noslram coinmeiidaiioiiem, et, si pace; ADECBERDIIM [EBRARDUM] ABBATEM TURONENSEM.
    vcstra ficri poiesl, ne careal slutiiis quibus impen- Quse morum giavitas vobis insil, quam integer
    sins opcram dare disposuil. , - vitse actus , quam purmn eloquijum,litlerse vcslrar
    EPISTOLA XX. palam feccrunt. ltaque studium pieia.is ac severilalis
    Al)EC.BERTUM ARCIHEPISCOPUM. veslrse movit nos ire iu vestram sentenliam, virque
    Qitannis sciam ex volo meo liullabcneficiavestriss ille Deo plenus, ad qtiem mtiliam fidem Imbemtis.
    inerilis rcspondere posse, seslijat lainen animiis, et1 Submovebiiruisergo illuin perfidtim a societale no-
    .j,
    re
    qtiod nequij, sequitur affcctu. P-rivilegium veslrii sfra nostrorumque judicio laiilorum Palrum, isqne
    amoris circa nos saepenumerolitleris, ssepenumer-o 0 nobis babebilur liostis~qui in senlenliain reverendi
    iiuiiliis, sxpenumero' rebus ipsis experli sumus. El ' patris Maioli, coleiidi palris Ecberdi dicere non di-
    quoniam sanclas petitiones pro nobis Dominoobiu- eenda aUenlabil. Quod si Divinitate propitia favorcm
    lislis, quanr non inaniler eas efluderitis, lestis est
    'l principiim obtinebimus , ad htec ulUia inajorajitn-
    benevoleniiadominaeAuguslaenobis reddita vi No- !" gemus.
    nas Mariias. Qna die gloriosissimtisrex Loiharius, '', EPISTOLA XXIV.
    Francorum clarissimumsidus, mundosublractusesi.'• ADIKPERATtllCEM THEOPHANIAM ET AD FILIUM
    ls, quem caruisse regali gralia putaslis, irulla fami-
    i- OTTONEM.
    liarilate seclusus esl. In quem ciimnluni-ira furorque regis in nos pro-
    EPiSTOLA XXI. rupeiit, leslis.^st irirpetusejus repentiuns et inopi-
    A»THEOPHANIAM IMPERATRICEM. nalus', vixque sine mulia caede'pai-iiu"mrepulsns.
    r- Qui fuli internnnlii eranl, caslra diruerc, qnsesub
    El si bactenus vos ob meiila vestri viri excellen-
    lissimi Augusti semperque mcmorandi, ul dominam m veslro regi.niue sunt, nobis inipcrabant : offerre
    513 EPISTOLJ*:. SII
    jusjurandum secundum corum libidincm, aut lirbe A nacam vn.anr pevvasit, quasi in ultioiicm rcginse,
    rcgnoque excedere. Interserebanl autiquani benevo- Juvcniaciim oppidum se invadere siimilanl, scclus
    lentiam divi augusti 0. circa nos, nostruiiique fami- factnri si vobiscum paucam perscnserinl inanum.
    liare obsequiun). Hsecel his similia propriae saluti in Haec dixi, mentenr pro vobis omniiro sbllicitam ha-
    pracsenliarum obstiiere. Ferte ergo certum solaiium bens, cl plena fide exseculurtis quaecunque per G.
    lempore incerto, nee dnbia spe deludamur, qui in voliis fidissimum significaslis, qui boc sibi donari
    eonservanda vobis fide nunquam dubitavimus. petit, ul vestrse parlis fueril verissimus inlerpres.
    vi Eal. April.conveiilus in Francorum indictus est, EPISTOLAXXVII.
    ibique crimiiie infidelilalis pulsabimur, quod cpisco- ADECBERTUM TBEVIBENSEM ABCKIEPISCOPUM.
    pum Virdunensem licenlia donaverimus, quodque in Destinato operi designatas mittimns specics, ad-
    presbyierii honorem promoverimus, el ut res fiat mirabilem formam,el qusemcnleni eloculos pascnl,
    iinpossibilis a nobis idenr repetendus. Si hsccita se frater efficict fratri, sororsorori. Exiguam maleriam
    liabuerint, vcslri noslrique fideles , Gerbertus ac nostram,
    secundum vo- magnum ac ceiebre ingeiiiiim veslrum
    Rcnierus, quod voluislis, Noviomago cum adjeclione vilri, tum compositione
    nobilitabil,
    bis niinime occurrere poterunl. Sed veslra cleriren- artificis
    eleganlis.
    lia Colonise, quo past venluri sunt, tanto ducem -
    EPISTOLA XXVIII.
    apium itineri eis provideat. n Kal. Mirt. Ottonem
    el Heriberlum comiles alloquemur, iterumque dalis AD FRATRES BLAND1N1ACENSES.
    obsidibus quos recepimus , fralrem meimr vestrae Quousque abutemini patientia, fidisshni quondam,
    serviluli remillere atlentabimus. Quibus angusiiis ul putabalur, amici? Chariiatem verborum praeten-
    ob fidem vobis servalam semperque servandam pre- dilis , rapinanr exercere parati. Cur sanciissimam
    mamur, paucis expressimus. Salutare vestrum auxi- societatem abrumpilis? Quosdam codiccs nobis
    lium vestra ex parle constanli animo exspectamus, veslra sponle obtulislis^ sed nostri juris nostiwque
    et til hoc.ipsum hostes lateat obsecramus, ne acrior Ecclesiaecontra divinas humanasqiie leges relinelis.
    cornm in nos exardescat ir.i. Aul librorum restitulione cuin adjtmciocharitas re-
    Dhlichon in calice. dintegrabitur, aut deposilunr male retenluui bene
    Hinc sitis alque fames fugiunt, properalc fideles. nrerilo sunnlicio condcmiiabilur.
    Dividil in populos bas prarsul Adalbero gazas.. EHSTOLA XXiX.
    In donariis. ADECBERTUM ARCIIIEPISCOPUM TREVIRENSEM.
    Virgo Maria lutis iibi praesul Adalbero munus.
    EPISTOLA XXV! '[j O11'8 diu oplato consilio veslro non perfruimur,
    ADEPISCOPDM BELLOVACENSEM. non satis palienti r.nimo loleranuis, inslamus, ca-
    Respondere scriptis veslris necessarium ad prae- susque interslrepeniesrevincere laboramus. Synodus
    sens non tluximus, cum ad indiclum colloquium de in parlibus Rbeni, ni fama esl, indicla : noslro-
    singulis pro modulo noslro accuratius vobis salis- rumque episcoporum cum validiores morbi, lum
    facere jiossimus. Et quoniam. noslrum ob amorenr etiam regia negolia, quam una voluimus inlertur-
    banl synodum. Sfd ne iuicrim olio lorpeamus, beali
    privala poslhabetis negolia, nostrisqtie sedulo ope- Otlonis
    ram datis, inler praecipua ponimus, mcmori animo suffragia ad proesens expetere in animoest,
    ut
    recondimus, prsestilis non minora recompensaluri undepcrvos reditmn haberedisponiiiius, prolixam
    benelicia, si se infida relorserit fortuna. disjunctionein noslram ea corijunciione castigemus.
    Et quoniam per.Verdunuin.iter nobis esl, eo cru-
    EPISTOLAXXV!. cem vestra scienlia ui speramns elaboraiam, si fieri
    ADD0M1NAM THEOTOANIAM IMrERATRtCEM. Kal. Novenibris dirigite, silque boc pignus
    XVI Kal. Junii fratre meo de inferni lenebris libe- potest,
    amicitise. Ita opus placens dum oculis crebrius
    rato, quaedam lux veslri honoris oriri visa esl. Sed indissolubilis amor in dies augmenlabi-
    eanr lucem caecoigne cupidilalis Olto et Heriberuis ingeretur,
    D tur.
    comiles corrumpanl, summopere elaborandum. Ila- EPISTOLAXXX. ..
    quejuslas et honestas peliliones fralris mei clemen-
    ter audielis, ctim pro sui merilo, lum pro veslra ADECBERTUM ARCHIEPISCOPDM TREV1RENSEM.
    benevolentia in n:e: injustas aulem, et quas tyian- Elsi beneficiisveslris in animo est suo tempore re-.
    nus irraiionabiliter exlorsit, in deslniclionenr eccle- spondere.lamen uli haeceademaccumnlenlur, sancia
    si.arumDomini,ac iri dedecusvestri generis,prudenti societas prsesuririt. Sil ergo iicstro obtentii Hidilo
    , consiliodeviabitis. Num villas Yirdnneusis episcopi, fralris mei prcsbyter nexu excommunicationis liber,
    quas pro rcdemptione sua, una cum filioAdalberone donec in proximo conv/htu catisa ejus rli.cissa aul
    cpiscppo invitus donat. Godefridus comes, jureju- iiinocenlem reddat, aul nos ab irijusla petitione ah-
    rando in perpetuum ab Ecclesia alienabitis? Num solval: Sit etiam is qui relalor noslrorum lilirorum
    caslra in eisdem ad eorum votum exstrucre patie- ess.ei!eliel,Sacramcnlalisauro decenlissime insignili
    mini, qui nunc furli.vasdelectorurn mililum contra- lator. Qnippe nonnulin quse placuerint quam ciiis-
    Iiunl copias, ut in vos si apud Caprimonlem eslis sime rescribcmus, ac per eumdem latorcm volumen
    impelum faciant? Nam qttia dux Tbeodericus Sala- ruillo gencre iufcrius deponennis.
    515 ADALBERONISARClilEP. REMENS. 516
    EPISTOLAXXXI. \ tionis in paiatio Ingelbeiiii, et videte si quod pro-
    A
    ADEUMIiEM. inisi vobis de pace inter reges diu quaesita per-
    Omni diflicullale rcnim a coapto iiinere inlerclusi, actiim est. Interim fidcliler admoneo, Ut reginam ac
    cxpelendiim censuimus portum salutis. Nam decli- episcopum secunduio dignilatem veslram lenissiine
    vitiiu moniiiim torrenles conlinui inlercipiunt, cam- tractetis et ne vos coricludi iriter moenia ullalenus
    pcsliia sic j*ugesaquae vesliunl, ut villis cum habi- patiamini.
    taloribus sublatis, armentis eneclis, terrorem ingc- XXXVI.
    rant diluvii renovaudi ~.spe mclioris auroea physicis AD D0M1NAM THEOPHAN:Aa.
    stiblala. Refuginuis itaque ad vos lanquam ad arcam Semper quidem uiilitaii vestiaB prospicere volti-
    Noe, Trevcrimque inviscre lolis viiibus conamiir : mus, ac prospiciendo gaudemtis : quippe qiii nos
    beaii Oilonis per vim extorta obsequia in beaii Pe- noslraque omnia vesiiae servituti devoverimus. Ex
    tri aposlolonim principis devoiionem relaluri. tanlo ergo affectu tautoqiie amore, a veslra miinifi-
    EPISTOLAXXXII. ccnlia praesumimuspetere quod scimus per fidissi-.
    AD COMPROVINCIALES. mos nuntios olim nobis couccssum esse : id est si
    Mu'la superslalu ecclesiarum Domini,multa super in Vegnorumconfinio quolibet ccclesia vacaret pa-
    . ..... i
    publicis privatisque negotns ratiociiialun, ciim no- 'Bsiore.in ea non alium cbiistituenduhr, nisi quem
    slrce dicecescosconfralribus charissimo vos invita- veslrx utililali omnimode aplunr sano judicio dele-
    intis affeclu, non lanltini nostri, quanluin vestri gerinius. Et qnia oiiinibus proviiicialibus notum
    catisa honorisnc ulilitalis. Locus loqnendi,. Mous ltalia expuisum, sed in'fi'.e non ficia persianieiti
    sanctrc Mariac Terdonensis, tcmpus 111Iduum De- babcmus abbatem Gerbertum, hunc ecclesiae proefici
    cenrb. Valete. modis quibus passtinms oramus. Qui riobis qiii..'ciii
    EPISTOLAXXXIII. . est verus illiiis, vobis Vero pef omnia obsequehiissi-
    ADR0TIIARDDM ARCHIEPISCOPDM CAMERACENSEM.rirusservus; Ciijus abseniia etsi iiimhim gravainur,
    Ilis lilleris acceplis Balduinum, quem niiper ex- lamen ob cbmmuiiia beiiefieia privala posthaLemus'.
    comuiunicavimus, excomnrunicate, ob suam uxorem Super his vestrum velle experiri qnaiitocitis sacris
    male derelictam, et quod negligentia diutius esl rescriplis obnixeefflagilamus.
    dilalum, obedientia corrigatur. Nihilque sibi pro- EPISTOLA XXXVII.
    fncrit Romam adisse, domimim papam mcndaciis ADCLERUM ET POrULUM. . .
    delusisse, ctinr Paulus dical: Si quis vobisaliud an- Mnlttim mceroris iuultumqtie ar.xiel, lis iiilulit
    nuntiaverit prailerquam accepislis, eliam aiigelus, nobis acerba mors veslri Pairis nosirique dilectis-
    anathema sit. Estole ergo nobiscum divinarum le- ^1 simi fratris. Nunc itaque Dcus loiis pnlsaitdus me-
    gum defeiisores, qrii sacerdotalis dignitaiis gaudetis dullis , ul vobis Patrem ac nobis idoiieum restiluat
    esse parlicipes. fralrem. Sil interim veslra pervigil cura ut secim-
    EPISTOLA XXXIV. dum divinas el humanaslcges rcs defuncti episcopi,
    AD. .... lam mobiles quam immobiles, futuro reserveniiir
    Molestiavestra dejecti relevalione relevati sumus, episcopo : ne si, quod absit, m le cautum fueiil, in
    addidimus, eliam el addemus supplicaliones quas negligenies cum regalis censura, luui etiam gravior
    jxrierimus, et si quid ars medicinae labori noslro adhibeatur divina senteniia.
    Etiggeret, quam proxime dirigemus. Permovemur EPISTOLA XXXVIII.
    autem aliqiianiulum qiiod lam sero quoe circa vos AD TREVIRENSEM V. V. D. li. A.
    esseiit nobis significaslis, el maxime super causa Non temere esse credendnm runioribus cum sscpe
    fratris ac nejioiis nostri. Mox quippe ul veslra Iegi- sitis experli, nuiiccxpcrimini. Divina quippe gratia
    mns, ae noslrum legatum a palalio accepimus, qui proevenierite,ac precum vestranim inslantia suffra-
    omnia quoe fuissent, Ar. filium ejus regio dono ac- gante, oinnibus episcopii rebus potimur til arite,nec
    cepisse firmaret. In quo aliud solalium non habemus, quidquam ex tanta fama aliud fttit, nisi quod post
    nisi quod nrilites pluriniunr ab eo dissenlire sci- meridiem occupalis miliiibus rcgiis vino ei sornno,
    mus. Porro el in boc elaborabimus, in quibus ve- oppiiiani totis viribus erupiionem fecerimt, noslris-
    Jtrum velle cognoscemus. que resistentibus ac eos . repeUenlibus, a inemlicis
    ' . cremata sunt caslra; quo incendio oninis ajiparalus
    EPISTOLA XXXV.
    ADCAROLUM DUCEM^ obsidionis absumplus esl. Qu-sedaiiina vni Eal. Sepl.
    Si quid excellenlioe veslroe noslra servilus con- muliiplicius rcstauiaiida sunt. lmmensas porro vobi-s
    ferre potest, in hoc pluiimum gaudemus. Et quia repeiidimus graies, quod lam pra:cipuo affeclu no-
    nunc ad vos secundunr imperium vestrum noii veni- slri geiilis curam.' Quod couliiiuari cum sanctis peii-
    mus, mililum vestrorum hac illacque discurren- tionibiis et optanms ct oramus, eadem votoac de-
    tium lerror effecit. Porro aulenr, si de noslra proe- siderio usque in-finem prolensuri.
    sentia curalis, eos mitiile qiiorum fidei nos credere EPISTOLA XXXIX.
    audeamus, quousque duces ilineris cum seCiiritate AD CAKOLUMDUCEM.
    haliere possimus. El ul inielligaiis haec dici ciinr Quomoiloa nie consilium quocrilis, qui me iriter
    magna fide, recordamini consilii noslri, et collocti- irifidissiri.osbostes deputaiis? Qiio!i:o.0 patremno^
    5;7 INTRODUCTiOMONAr.IIORU.M IN MONASTERIUM MOSOMENSE. 518
    minalis, cui vitam exlorquene vullis? Denique non A febritiin graviter exagiiains, sinccriim affeclum
    sic promerai, setl perditorum honKniim dolosa conr meu 11tirca lc, dtilcissimc frater, explicare non salis
    silia scmper fugi, ac fugio, non de vobis dico. Re- valco. Hoc lanluin signilico, impera, obsequcmur,
    cordamini, quia diciiis ul recorder, quid vobisciim sitque nostra amicilia eadem vclle alque eadcm
    conlulerim de veslra salule, cinn primum nos adi- nolle. Et quia inlcr gravesrcstus cnrarum sola phi-,
    stis, quid consilii dederim super adeiindis regni pri- losophia quasi qnoddam remedium esse potest, ubi-
    malibus. Nam quis eram, nl solus regein impone- cimqiic parles ejus imperfcctas habeiKiis, supplcat
    rem Francis? Publica sunt h;cc ncgotia, non pri- indnsiiia vestra. Ad prxscns auiem: rescribite tan-
    vala. Odisse me putalis regiuro gcnus? Tesior Re^ lum qnod deest riobis in pririio volumiiie secundae
    dcmptorem meum quia non »du Quid polissimum ediiionis Boelii iri libro Peri 'hernreiiiasj lioc esl ab
    vobis sit facienduni qiueriiis. Hoc-cumdiftrcile dictu co loco nbi scriplnm est. Non currit vcro et non la-
    sil,.nec salis scio, necsi sciam dicere a«sim. Aniicit iorat. Non verbnmdico cum sigwficatquidemlempus,
    liam meam exposcitis? Ulhiam a'sit ea dies qtia nsquc ad eum locum ubi dicilur, ipsa quidcm secun-
    honesle liceal veslrisinteresse ohsequiis. Quamvis dum se dicla verba nomina sunl, et sigiiificant ali-
    enim sanctuarium Domini pervaseritis, -reginam,cui quid hic prwceptis, idem parie dcficienlis commen-
    quae noviinus jurasiis, comprehenderilis, cpiscopum " tarii. Beneficii vestri non erimus immemores, fidcm
    Laudunensem cnrceri mailcipaverilis, episcoporum rrienle eonceplam non dcseremus, quod voletis pro
    analhema neglexeritis, laceo de seniore meo, con^ viribus exsequeiimr.
    tra quem nlira vires ncgolium suscepislis : tamen
    EPISTOLA XLI.
    bcneficii, qim erga me usi estis ciiro lelis hosiium,
    quac subduxisiis,-immemor esse non possiiin. Piura ADCONSTANTINUM.
    dicereni, et quod vestri faulores inprimis sinl dece" Congralulamur libi, dulcissime frater, pervasore
    ptores, ac suorum negotiorum per vos, ut experie- -alqtie hosle monasticoereligionis, ad mullorum salu-
    mini, effeclores.Sed non est bujus lenipoiis. Narri tcm humanis rebus exempto. Jiisia crgo, et si jam
    melus est hseceadem dixisse ac ptioribus scripiis palrern lua ac frairum dilectione dignunr babes,
    vestris non respondisse. Idem est incatisa, qiioniam habeamus eum et nos praesenlemtua opera proxime
    caule tenemus scripium. T^usquam lula fides. Ra- in fcslo beati Remigii, nt affecius rioster a Eloria-
    tiones harum rerum tractare, confcrre, cohrmunr- censibus tc faeiente paultilum-abalieiialiis, tc fa-
    carc quolibet modo liceret, si R. K: 1. G. H. H. T. "cientesit pliirimum reconciliatus. Quod si hsec om-
    Z. V.^Ialis obsidibus ad nos usquc pervenire posset, nia fieri miiius ppssinl, liceat nobis et tu.i tanlum
    cni lalia crederefasest; sine quo nih.illalium agere ^ perfrui prresenlia, si quid unqiianr prscslilimus
    possumus etdebemus. quodplacuerii, et si diguaris praesiare quod- placcre
    EPISTOLAXL. possil. ...
    ADTHIETMARDM MOCUNTISUM ARCHIEPISCOPUM. '
    Labore obsidionis in Carolum defaligaiiis, ac vi

    INTRODUCTIO MONAGHORUM

    1N MONASTEIUIJM
    MOSOMENSE.

    *{ExChronicoiioso.ne:is\ apudAcberium,SpieiLtom.VII, pag.Gi2.)

    Texlirs qui sequitur describit qunliter ip e praesul Adalbero per Romani syrmatnjPap.-B
    consiliique sui decretum, constituil ut monnchos locus hic Mo.somtis liaberel, quos
    cohiberet regula sancle vivere, quique pro se pioqne suis prfledccessoribus; - in spem
    '
    ceternaa vife divirium Numen adorent.
    .... Prsecedcnfis ilaqne serie sermonis de vila D beronis episCopi devotio exstitcrit, qiira per Iiunc
    Ct transilii sancti mariyris Arnnlfi compendiosain sanctmn smrnr Arnulfum menlern' ijisius, ul.snpra
    fccimus relationem, ubi fuerirsepultiis, qualiter in:'e relulimiis, •v.isibilimiraculorum illuriiinatione Domi-
    assuniplusatl Guilediiimtrajectus, demiim quoqiic nus adinonuit, ad jmsteros miliere memoraridtim,
    Dei misericordia disponente ad hanc Mosomerisem nori indignuni jiidicavimus, utdivinisbeneficiis in-
    ecclcsiam miracnlisconcurrenlibn.s devencrii, stylo grati esse limeant, el inielligenles qtianta per liunc
    quidein adniodumrustico el impoliio cxaravimus ; suae salntis providum paslorem adepli sunl bona ,
    sed ralionesatis probabiliter invesligala, sicut suo Tependendi'vicem animae ipsiiis in bono se seiriner
    loco leclor inveiiiet, ad pleiium prosecuti sumus. obnoxios esse cognoscant.
    Nirnc ouaeoostea circa prsefalam ecclesiam A:!al- Secundo igitur suai ordinalionis anno acla suiil
    819 ADALRERONISAUCHIEP. REMENS. 520
    quse priori sermone'tractavimus, de translalione A J libus emergens malilia, lanla gentiiim inlra Ga!-"
    videlicct alque in Mosomensem ecclesiam illalione lias irruentium et adversum se dcpugnanlium !
    bcaioruin ossittm procdiclimartyris anno nongente- bostiii rabie exundans exstitit irnpia el perquam
    siiuo sepniagesimo primo Dominicoe incarnationis, iniqua srcvilia !
    iiiiliciioue quar-ta dccima, mense Julio, nono Kalen- Accidit hnicbono [/"., malo] qnorumdam nostrp-
    das Aiigusti. rum laudabilis [ f., illaudabilis] vita porilificum, qui
    Visis itaque et nudjiis reverendus pontifex tam si forte quidpiam supereral, utsibi fidissimos para-
    sanclis quam laude el admiralione dignis divinoe rent, quorum impudentia et fraude tuii essent. Pa-
    virtiilis miraculis, quae sub brevi suae prsesentise latinis canibus omjiia contradebant. Ncc qiiemquanr
    tempore bujus beaii exhibebantur mcritis ac 110- fas cst nominare, cum culpa ex dubio videatur ve-
    mine, non lulit diulitis quae Ionge anle satis animo nire, et faclum hoc magis expostulet veniam, quairi
    conceperal, sed malure optis fa.ctodisposuit, ne-al- aliquam rcpromitlat gratiam, et melius pro mulii-
    tcrius esset operis quod erat stise intentionis, et tudine faciiosorum taceatur, quam corrigenii spes
    imle sibi si negligeret nreriti fieret detrimenium ; tilla donclur. Quapropler haec missa faciamti.s, ad
    unde alter qui id fideliler eflrceret, coronam por- rem redeamus.
    laret et prsemium. Unde intra mentis susesecrelum, R 1 Locorum de quibus aginius, Mosomus esl umir,
    -laiiquam inlra speculum amplissime conlemplando sanctic Dei geniiricis Marixolim insignis nomine- et
    collectis.qure sint, quae fuerint, quse.post fuiura se- honore. Hic Mo.^ainfluenle amcenissimiis, mona-
    quanlur (ex prseteritis cnim persrepe ventura con- clrorum habilaiioni mihi videlur opporiunissimus.
    jicinnltir) quosdam procerum suorum, lam cle.ri O.nnia namque humanoevitae jucuntla pro aeris
    quam militiaesnae nobiles in proescnti sibi coessen- qualitate praeslal el commoda ; prreter quod vi- -
    tes advocat, et qnid voli mente diutius co.llectum nearum ibi provenlus adeo non exuberat. Nec
    supporlel, exposlulala sui gralia consilii, an appro- enim inbabilaniibus id fuil negolii, nec ea sollici-
    bentseu niagis improbenl audire ei referrc mo- tudo, praeserlin) cum nalura sit vinearum, tempe--
    net, diceris: Quo consilio el sentenlia judiciprum rali magis et non frigidi ccspitis amare solum-.In
    Dei adhanc.pastoralis.cura! pervenerim et ordina- qno lamen mihi mini;na cura; quoniam si D.eus
    tus sim dispensationem, pcnitus ignoro ; sed quod voltim meum prosperaret, habeo expa'.rimonio m: o,
    semper tiinere debeo tanquam irrugmes super me el ex mihi conlingenli ai.itecessornm nieonmi ju:e
    fluclus, sic onus jslud quoties penso, lolies refor- debilo, unde hanc sibi penuriam pellere.n, et op-
    mido. Consideratis namqiie bujus episcopii qui- limi vini cnm caeteris reddiluum suorniii bencdi-
    '
    busdam antiquissimis locis, oIi:ti duro misericordia ^ clionibiis veros doininos et divites po.-.sessores,si
    el verilas obviarenl sibi, dum sejustitia el pax os- procurare id sciant, eos efficercm.
    culaloesinl, dum veritas de lerra oriretur, cljnsli- Olinr locus ille Mosomensis in honore Reginoe
    tia de cceloprospiceret (Psal. Lxxxrv, 1), 12) : oliiri, cceli et -yirginis malris Mariae-provera pietate et
    inqiiam, sub religione fundaiis, lunc quidem pro- volo fidelium, sub ordine fuit praetilulatus sauciimo-
    speraiilibus et felici forluna sese agenlibus, Domi- nialium, sed lurbine sreviente malorum, qitoriim sn-
    rius dabat benignilatem, et terra noslra dabal pra vix attingendo meminimus, cum nomirie perdt-
    fructum suum (Ibid., 15): modo autem jirorsus ne- derunt etesse. Nuperautem beaioe memoriaeD. He-
    glectis, aliquibus solam npminis famam prsetqifden- riveus, Inijus sedis paslor et Teclor fidelissimus,
    libus, aliquibus sic ad solum dirulis ut nec fama magno religionis affectu hunc diligens locum, sub
    snpersil nominis, quibusdam dum emendari debuc- liltilojam vice allera dilapsornni reslituit etordina-
    runt in melius, ad deteriora pervenlis; eorum ali- , vit canonicorum.
    quem cujus inccpli arlificio reformare pritis allcn- Inveniens namqne omnilms rebus et ipsa elianr
    tcm, multooambiguilalis naufragio penduliis bsireo, inbabilationc deslilulam, exfundamento reoedificavlt
    et dubiis anfraclibus intricatum, et vix se explican- ^. ccclesiam , quse flammis eam exurenlibtis et im-
    iem animnm gero. pltivio, miiltaque longi temporis negligentia dclritrs
    Res enim locorum illorum quoecunqiiein mobi- parielibns, soliludinem tanlum liorrendam reprai-
    ibus fueruni, vel esse {iOluerunt, auro videlicet ar- senlabal aspiCienlibus. Qnaereformala et in slalum
    entoque seu ciijuslibet ornamenii substanliali su- prislinum recollec.is prsebendariis exornala, ab
    pellectiie, utpote vaslatae, direptae, vetustatis etiam iniiio nimirum sui pro digniiate loci, et generosa
    senio dilapsoe,jam iiullaesunt. Villsc,vici, ancilhe, populositale rivium. Secumla seiles. Jiic ageiialur
    servi, ecclesise, molendini, el..omnium; habenda-- Rcmensinm ; bujtis liltili sciliccl cnnonicse non di-
    rtim possessiones rerum , a polenlibus el lyraimis, cam vitse, sed simulali canonicorum nominis ul-
    regnique oplimaiibus pervasae, donal.ie, confiscaioe, cnnqtie lenoreni servat antiquum. Sed cum boec
    sub bencficiis delegaloe,quan.do,sanclorum locisnee coiuin vila iiihil a laicorum dilferal colr.tbilation?,
    pro anliquilalis suoedebito jure, nec. pro quibusii- (nupliis quippe fruunlur, filiorum et filiarunr quou-
    bel piivilcgiis tesiificantibus habebunt redire? Tanla stuosis mercimoniis inservientes, usibus saeculico-
    fueruiil male pacaii inforlunia regni, lanla regunri uiuntur), va.ldeslimulando sollicitat.auimum meuin,
    prpcsruni discordia,. tanla populi peccalis facien- ne diiitius si corrigendi sit possi.', rcvereniia tanti'
    m\ 1NTR0DUCTIQMONACHORUM1NMONASTERIUMMOSOMENSE. 522
    nominis, beatse Mariaedico semper virginis , absque A tentione multiplicibus, et ad persuadendum dulcilxis
    konore debilo maneat religiosi ordinis.. Mihi cre- -evocatum moratur sermonibus, omnemque rem sul
    dite, amor hnjus facii lantum mihi crescilin horas, consilii secreto aperit, omnes diflicultatis [o/., difli-
    Quantumvere novoviridisse subrigitalpus. cullaies] adilus sapientissimae rationis suac lima
    Etqua ratione id primum aggrediar , audile, pau- eradit, abjurandi limitcs exclndii, nihilque dispcndii
    cis cloquar. Est iil hujus Porluensis Gomitivaepar- loco sancti Hemigii devenire, sed commutalis rebus,
    libus oclo moiiachorumcum abbale sibi superposito quae inter eos cpmplacitis paclionib.us cederent,
    parvus admodtimet pauper loculus, quem Freduidis opporlunius reproijiitlit esse:.; tanta videri negotia
    matrona nobilis, cunr illuslri viro suo comile Ste- sua, utpote multis episcopiis, et rerumplenitudinc,.
    pbano, quia spes eos fruslrata fuerat posleritalis, el dignitate nominis praeslanlia : liunc aulem lo.cu-
    collalis quae inibi babere videbanlur praediis suis, lum mndicum• cum mpdicp commmiicatum, ppus
    sub jure et litnlo consliluerant divinoe serviluljs, babere viciriitatecommunium, el laboripsa vivacilate
    iil pro recompensalioiiepraeseiitium nomen haberei virium, sese bene et prudenter agere', si unde divinae
    melius a filiis et hiiabus in cohaeredilaie , ccele- servitulis honor cresceret, promplo et fideli aniir.o
    stium. ordinare et constituere satageret; seipsum aulcni
    Hunc ergo per consilium domniGerardi abbalis 13qui hoecexpelere videbalur sibi iliiaoimiorem cfll-
    yiri vilocv»nerabilis, qui lunc temporis pro merito ceret.
    sui iiomims el religiosseconversationis, pluribus in Abbas de his qurc audierat consuleridi locum, et
    Francia praaeral monachorum ccenobiis, inter quae cum fratribus conferendi postulal. Qup clemenler
    et monasterii sancli ReriMgii.curam agebal. Hunc indulto, fratres abbas revisit, coadunatis et conse-
    emiidein, inquam, Jocum sancto Remigio ut sub- dentibus quoe sit poslulaiio episcopi, quodyc totius
    jeclum habcret, ac procurando servaret, fideli volo profundum consilii apertis et breyibus verbis absol-
    iradide.riml, Hic in honore sancti Quinlini conse- vit. Fralres ilaque diversa senlicntes, alque, ul est
    cralus, et radicibus Aldiniaci monlis adsitus , ari- ingenium mobilium mentium, idqtie potius jiiveninn,
    yulo' fontis qui inibi exoriens prselerfluit Tignus non eadem miranles; inlerim vacillante sententia,
    '
    cognominalur. Sed circummanentium inquietudinc ct riutante seniorurri judicio, dum suoe ojiinioni
    salellitum, ex caslello proxime imminenii, quod ob qnisque nragis innitilur, primo abnuere ncc assen-
    paluslre ccenum, in cujns medio residet, Caiilarana liri velle, quod semel accepsrant cur alteji curan -
    dicitur, frequentius urgeretur, molestiasque cre- dum quam sibi credant, voiiiin fidclis mulieris ejee-
    bras paliens, contemplalionis suse studium saepe mosynam facientis manere debere, sibi subtrahi
    amitlerc cogilur. Hunc cum abbate et fratribus loci ^ quod alter facerel, sibi minui unde alius cresceret,
    sancti Remigii per concambium ex rebus ecclesiab hoc apud popujum nori esse laudis pror-conium,sed
    noslroe volo, si Deus annual, commuiare, mihiquc videri vitsedegeiierjs et conlumeli.osqein.iprobalioiiis
    legaliter contradilum cum Mosomensi[«/., Mosoma- [/'., improperatioiiis]elogiuro..
    gensi] loco ununi eflicere, til cum monacbis abbaie Talia renarranlibus, motuque vario dissonanli-
    ibi transposito, ex duobus qnamvis minoribus unum bus, abbas silenliuni imperal, fandique auctoritate,
    nliquid fial nrajus et melius. Ecce bsecsunt quaevos et vocis libertale ad compescendiim rnurmuris slre-
    inlerim audire volui, et si ex Deo sint cnjns mise- pitum arrectus, pise exborlationis aljorulipne sic
    ricordiae irinilimur, consilium ne cunctenrinireferre ipclipat; Fratres dulcissimi, Deeque cliarissimr,
    quod utilius judicabitis. verba sunt isia dicentis Appstpli : Nihilper conien-
    Mox ilii opus pietatis attehdenles, el viam bonae tionent; tiequeper inanem gloriam; sed in humilltale
    actipnis consideranies : 0 fausta, inquiunt,intentio! mperiores sibi invicem arbitrantes, non quw sna sntil
    et si effeclum babeat, quam certa et felix bonac singuli consideranles, sed qum aliorum (Pliilip.u,
    yoluntatis eril remuneralip! Talia_differre BOiisit 2,5). Hsec Apostoli verba sunl quasi fermentuiu
    consilium, opus enim hoc accelerare ccelesteest ne- j. bonar conspersionis in noslra intelJigenlia, ut pnmia.
    gotium. Opus bonum si sit in voluntate, ex Dei ad- quse facimus, sint sine murmuratienibus et ligesita-
    jutorio erit in perfectione. Talia siquidem vola, lion.ibus: Vl simus sine querela et simplices sicut
    quamvis ex diflrcultate litubent, magis aulem ex ftlii Dei, sine reprehensionein medio naiionis pravw
    d.esidia si omiltantur nocenl; qnia quanlo ardua etperversw: inter^uos luceiis, ait, sigut lumiriaria
    el altiora quis aggredilur, tanto majoris proeconio in mtmdo,verbumvilceconlinentes(Philip. H, 15, 1,0).
    Jaudis si eiflciendosuperet, dignus attolliiur. Qua- El alibi: Splliciti esloleservare unilatem.spirilus, iii
    propler quod vos audire veslrse gratiae auctoritas vinculo pacis. Unum cprpus el unus spiritus, sicut
    dignata est, ominetantum dextroDeus aspiciat, no- vocali eslis in una sve vocalionis vestrw (Ephes,
    bis optimum faclu videtur, et yobis saluiiferum
    connumerabitur. Unde, fr.itres mei, si in his quae.Deisupt mo-
    His rejalionibus acceptis episcopus (animo enim neat episcopus ,- nulli dcbet esse resistendi ausus
    ' :.,
    cupienti nihil satis festinatur) aclutum sancti Remi- quia dicit in Evangelip Dominus : Qui vosaudii,jnp .
    gii monaslerium expetjt; abbatem qui liinc prreerat, audii; et qui vos spernit me spernii (Luc. x, 16). lsta
    virum bonestum, Rodulfum nonrine, supra sua in- vero suggeslio nestri
    archiepiscppi, considerata in-
    PATBOL CXXXVII. 17
    ^25 ADALBERONISARCHIEP. REMENS. S?l
    «teattone sui, videtur nobis prodire cx jnsilo sibi: K ampiiarc aulcnr illa potcst, cujus omnia sunt.
    4imore el amore Dci; unde nes nec juste quimus Crastino autem facto, bora diei quasi prima, jam
    - obsistere, nec ea quoe ad cullum divinaeservitutis episcopus monachossuos in proximo adesse sciebat
    pe.rtin.eresentimus, debemus ansu temerario perver- (puer quippe in specula positus, id proe oculis facile
    lere. Si diminutioriis damnum plangitis, ea quoeno- habens, certissime mintiabat), in secretario clericos
    bis in recompensatione concambii ad praesensIran- omnes coadunari facit, et praesente forli custodia
    scribit, non salis provide attenditis : Si aulem fa- sui, circumsederitibusomnibus sic orsus ab alto est:
    vores ex judicio populi assumilis, cavendum ne Multaest nimis malitia sseculi hujus et vere natura
    arundo venlo agitala (Malth. xi, 7) esse velilis. Quod hominum ab adolescenlia sua semper proclivis est in
    autem votum mulieris manere debere asseritis, ma- malum (Gen. vi, 5); qusead siniililudinem navis po-
    jpri credo misericcrdia stabit subnixum qucd in silsein medio iluctuum, nisi sedulo in anteriora ex-
    usus cedei pauperum et egenorum , sicut scriptum pungatur, jugiter vadit retrorsum. Quam rem cur
    est: Dispersil, dedit pauperibus: justilia ejusmanet proposuerim paucis absolvam. Locus isle sub titulo
    in swculumswculi (Psal. cxi, 8). Cum ergo abunde- assignalus sanctse Dei genitricis Marise, secunduin
    mus et superabundemus, cavendum nebis esl, ne sui nominis dignitalcm religionis non habet bo-
    sub specie pielalis -el quasi defendendserectiludinis B norem.
    arguamur sceleris, avaritiaeet cupidilatis. Ideo rogo Post illam namque miseriam, quam pene omnibus
    vos, fratres, ut saniori consiJiomenles vestrae incli- itnportal sseculi malitia, vix pertenuis scienlia, et
    nentur et acquiescant,nt juxla Apostolum: Omnia prope nulla clericalis seu canonici ordinis ad scien-
    vestrain charilaie.fiant (I Cor. xm, 14). dum et inlelligendum Deum vos exornat sapientia
    His et lmjusmodi multis atqtie saluberrimis allo- et conlinenlia. Nec moras vobis faciain in multum
    cutionibus fracta et emollita.prius exasperanlium loqucndo; duorum vobisdaliir optio; eligat qiiisque
    cervicosilas in gratiam assenliendi redit, et annnii quod sibi utilius videtur, aut fieri monaclium, aut
    qtisecunqne sit «piseppi et abbatis volunlas. Hint. cedendo vacuare locuin. Ctii placel in monacho,
    itnr ad ejiiscopum, quoe fralrum fuerit obauditio spondeat in praesenii. Hefulans et nolens mutet se-
    exponiuir; licet primum.rcniti et obsistere volue- denr, et exeat. Ecce habeo hiihi monachos sub
    srint, tamen ratione victos suam rcflexisse inleniio- norma sancti Renedicti vicluros. Abbas namque cuiri
    nem, et bonae volunlatis ejus non aspernari opera- suis fralribus egrediens a navi, nunliabatur jam esse
    lionem. Episcopus benigne accepit, gratias egit, prse foribus. Hic turbatis omnibus (durus quippe
    ordinalisque ex communi consensu opportuni lesti- sermo visus esleis demonacbo), nulli fuit consilium
    monii optimis in atleslando viris, recompensalionem C praeler paucos quos rei familiaris angebat necessi-
    irerum quarex condicto placuerant.per commutalio- tudo, sequi bonum quod prsesul Deo digrius suade-
    nem daii etaccepti episcopus pariler et abbas lega- bal agcndum.
    lilcr faciunl, et ul cuique quod in.praesenti assigna- Sic episcppus inlromissis cum honcre congruo ab-
    bant determinalum et incorivulsum perseveret, bale el monachis in sancluariunr : Ecce, inquit,
    ^vadibusjuricedenlibus sub aslipulationeraliim tra- quam' bonumel quam jucundum habitare frairen in
    -ditur. unum. Sil vobis sicul ungueniumin capite, quod de-
    Pcst ubi omnia quse prseoplaverat episcopus ex .scendilin barbam, barbam Aaron. Et quod desccndit
    sententia comparavit, iler cum suo comitalu Mace- •in oram vestimenli ejus : et sicul ros Hermon, qiii
    rias castellum, quod tunc fraler ejus Godefridus co- -sliltat [al., descendit] in monlemSion. Ut hic mdndel
    mes conslabilibat arripuit, et illum Tingensis cceno- Dominus benediclionemet vilum in saculuni (Psal.
    bioli pauperculumabbalcm, Lietaldumnomine, quam CKXXII, 1 -4).
    celerrime advocat, el sub teslibus sanclique Rcmi^ii Cumque omnes respondissent: Amen. Episcopus
    praeposito, seu aliis bonae fidei viris renarrat quid- abbali loculus est et fralribus : Non frustra neque
    quid taxatum fuerat. Quid deinde se obedienler fa- sine causa sit, quod hic vos admitlimus, quod mula-
    cere velit privalim mandat, et ut cum suis monachis tione facia ordinem clCricorum vobis postporiimus,
    navim conscenderel, quam ipse prsesul eis imposito sed pensate quod dicilur : Amice, ad quid venisii.'
    «ommealu apparaverat, cl cursum non deflecleret (Mallh. xxvi, 50.) Serviie Dominoin limore, et exsul-
    donec prius Mosomumveniret imperat. Quibus ita tale ei cum tremore : apprehendite disciplinam, ne
    dispositis, dotrinus Adalbero conscensis equis ncgo- quando irascatur Dominus, et perealis de via jusla
    lium quod inlenderat perfecltirus, ad hanc suaesedis (Psal. ii, 11,12). Vestrum silpro nobisorare; no-
    «cclesiam pervenil, et cum honore susceplus est, strum erit, Deo donante , viclualia vobis brdi-
    Tiiric priores ecclesiaeappellare ccepil, alia pro aliis: nare.
    quasi dissimulando fingens, deque situ et statu loci Clauslra monaslerii et officinalesvobisdomos mc-
    tedificiisquecomppsilis confabulans, si quid in auro tabimur, et procedente tempore opporluna quoeque
    argeriioque esset, qucd pluscimim vel preticsum ec- procurabimus ; vos (anlum cum Deo anibiilanies
    clesia seu in pallis, ul in sacerdotalibus indumenlis solliciti, sic Deo digne et sanctis ejus convei-samini,
    baberel, se videre velle dixit. Quibus inspeclis : nlde vobis merilo possilaudiri: Ecce labernaculvm
    El hree, inquit, pro se satis, sed non mulla sunl; Dei cum hommbus, et liabilabit cum eis. Jpsi' pojni-
    523 INTRODUCTIOMONACHORUM IN MONASTERHiMMOSOMENSE. 5-26
    lus ejus erunt, et ipse Deus cum eis eriteorum Deus \i Hanc villairi lunc Richardus, comes Metensis, cx.an-
    (Apoc. xxr, 3). Quicunqtievos in hoc loco degentes tiquo in beneficio de episcopiotanquam jure proprio
    per multa annorum curricula praecesserunt,sivesan- possidebat, quam bonus ille prsesul sicut -promisit
    ctimonialiumdiebus,seuclericoriimsecunda pernruta- niulto sibi annisti aitraliens.antequamvita decederet,
    lione jam sibi succedentium, cpncupiscenlias suas huic Mosomensiecclesiaejure proprib in rebquo pos-
    sequentes.desideriis suis pravis male inhaeserunl, et sideiidam legaliter contradidit.
    facti sicttt equus el mnlus, quibus non est intelleclus , Sic episcopus coram multorum frequentia ipsnm
    (Psal.xxxi, 9), in stercore suae corruptibilis vitse abbatero et fralres alloquens, et utsuijugitersancte
    sicul jumenla compulrueruiit. Et quia non probave- et pie vivendo memcres essent exorans, in:pace di-
    runt Deumhabere in nolitia, tradidil illosin rejiro- niisit benedicens. Mensis erat Nevember, vn ldus
    birm sensum, el obscuratumest cor eorum insipiens, agebatur dies, quaridp in hpc loco corislitiiti -sunt
    ut facerent ea quse non conveniebanl (Rom. i, 28). frutres, et cum illa Tingensi abbaliola Mpspmense
    Et sicul loqtiilitr Deus in cantico Moysi: Ipsi me ccenobium nomen habuit et panicipium, ut cum
    provocaveruntiri eo qux non eral Deus, el irrilaverunt - verbo prapositionis adverbium fieret. cpnjunctipnis,
    in vanitatibus: et cgo provocaboeos in eo qui non est' servans lenerein praenominis propter mehlales affer
    ] ctus conjunctipnis. Ab iiicarnatione autem Domini
    populus, el in genle slulla irritabo iltos (Deut. xxxu, B
    2)). Nolite ergo eflici participes eorum. nongentesinius septuagesimus primus perlimitabatur
    Sit vobis bonoe imilalionis forma et speculunr aiinus quandb haecfacla sunt, indictione quinla de-
    beali Benedicti regula, omnesque eam sequantur cima, epacla vicesima sccunda , -concurrcnle:sexto
    tanquam magistram, neque ab ca temere declinetur quinquagesimosecundodecemnovennalicyclo, lunari
    a quoquam. Oro itaque vos et obsecro , sil frucluo- nono decimo.
    stis devolionismeaelabor, ut quod de vobis agere Post hoecdicta et facta dpmnus Adalberosecun-
    ccepi, et facere cupio, per priroiiias liujus bonaTa dum paslpralis libri senlentiam qu:e dicit: Sit rector
    Deo complacitaefrugis, ad plcnam messenrpervenire internorum curam exteriorum occupatione non mi-
    possimdivinocbenediciionis et sclernsebealiliidinis. nuens (S. .GREG.Past. curm parl. n, cap. 7, init.),
    Sic operamirii, dileclissimr fratres,. ei sic vivile, ut exterierumrprovidenlianr in internorum solliciludine
    in novissimo vitae hujus die non pereat in vobis mi- non relinquens, ne aut exlerioribus dedilus ab inti-
    sericordia Redemploris, sed coronet in gralia pre- mis corrual; aut sulis inieripribus bccupaius quae
    tium noslrse redemptionisper Jesum Cbristum Do- foris. debet proximis non impendat. Quaein.palatio
    iiiimiuinoslriirh. erant consilii sukvigore confinnans, quse in regno
    Ecce jam in proesenli coram Deo et testibus ad C erant curanda ^avens, magnanimitatis-suse arrctori-
    vesirum servitium pro animse mese remedic, prcque lale praestans, summiset imis idemque unus sedifica-
    proedecessorum'alque successorum mecrum beatse bat divites cum pauperibus.
    remuneralienis cpmmercip, de mea mensula unam Ergo.Natali Dominicelebralo, legalos suos Romam
    villam, Oduntem nemine, cum cmni barino suo sub- cum litteris dirigit, domnum Joannem papam, co- -
    traho : et alieram villulam Seciaro, quantum inibi; gnomento Albam Gallinam, qui a jtivenlutis suse
    in jrire meo venit. Ilemque apud Romeliacum et jrrimis annis reverentise competentis et dign.itatis
    Alleicurlem quidqnid mihi, parum quidem, ibidenr. . angelicsealbebat canis, magnificentissima largitione
    competit, in promerendoj'ugi suffragio dominsemcae ! condignis bonbrat muneribus, et quac secum vel in
    sarictaeDei genitricis Marioeusibus sibi fideliler ser- Galliis agantur exponit mandationibus, seque mense
    vientium monachorum libens perpetuo habenda offe- Maiobabere debere conciliumenarrat per iniernun-
    to, el auctbrilate, qua debep vel ppssim, Jegaliler tiiim. Si quid suse ordinationis in e'o consistere ve-
    trado. De patriinonio aulem meo, quod in jiarlemK lil, suse apostolicoe auctoritatis yirum digrium eo
    mihi cedit, si fratrem meum Godefridum super hoc; miitat. Inde quoJmagisexpostuleisuperMosomensis
    sanclo negolio, Chrisli adminiculanlegratia, persua- ccencbii slalu, loliusque facli causas ex amnssimde
    deudo evincere poluero, quidquid in Metensi episco-. D omnibus seciindum conceplam bonoe volunlalis suoe
    pio halieo, in villis videlicet Brelenaco, Rotbila,, justiliam informat, et nt suae auclorilatis etbeair
    Madrengias ad mansos viginti oclo. Pelri aposlolorumprincipis ad iniernum conservan-
    Itemque de terra quam dicunt Sulcos sancli Re- dum mererelur privilegium, lmmililer ex Dei gratia
    inigii, in duobuslocis Roseolis et Castello, ad man- poscit et implorat beneficium.
    sos duodecim, ne indigenlia vini salis optimi vosj Papa suorum officialiumel consacer^otum in-his
    coangnslet sublevare curabo. Bervelliacuni vero adI omnibus sententiale requiiit- judicium,-ev pef-Dci
    tria inillia liurc positam, ad laciendam saginam.ini graiiam ut tanto viro,Jpontificivideiicet nostio, an-
    paslione porcorum vestrorum , cum omriibus appen- imerel, riniim omnium in boc bono opere assensit'
    diciis,' nt-[«/., ubi] de manibus illis quse nunc ini consiliiim. Proindeacbito noiario, et secundum Ro-
    bencficio tenent aut precario, aut concambio, auf: riianae dignitatis'cCrisrieludinemparatis seriplisque
    cujuscunque ingenii effectu eripcre quivero, usibusi ex papyreo lomo :cliartis,'fecii jriivilegium^ consii-
    vestris (lantum pcccatorum meorum maculas assi- luit dccretum. Quod hancMosomensem^CcIcsiam
    duis precibus. extergile) Iibens acqnirere iiistabo. ciiiii suo monaslico alquo monachico ordine iii
    "627 ADALBERONISARCHIEP. REMENS. INTRODUCTIO.ETC. S28
    perpeluum tueretur, quandiu illum divina clementia A « Mosonriccenobialislocus anliquilatis sludio certa-
    ..servandum disponeret, ac in suo concilio coram « tim constructus, ab exordio scilicet sanctimonia-
    episcopis et generali synodo reeilaluia niisrl. Itaque « lium viloe aptalus, poslmodum vero canonicali or-
    ad se cumS.Romanae Ecclesiseapoprisiariis regressis t dine ab Herveo praedecessore nostro melius infor-.
    cliam responsalibus suis, prsesui-Dee dignus Adal- « matus, atque in honore sanctoe Dei genilricis
    berp ccnvocatum undique pro canonibus religendis, « Marise digne consecratus , sed ncfftndis usibus
    et causis sanclae Ecclesiaein melius conciliandis, in « ulrobique negligenter incultus, rebus quidem par-
    pago Tardanensi apud Montemsanctse Marise colle- « tim subtractis, parlim vero currentibus malis, si-
    git mense Maio concilium. Ubi ordinatis justeque « nislrae cessil forlunoe.
    disposilis qusecunque videbantur necessaria el ordi- « Quo igilur comperto mens nostra, adhibilo fide-
    nabilia, voli sui pro quo Romam miserat non im- « lium nostrornm diligenti consilip, liquido perpen-
    memor, coram venerandis Patribus et omnr illa « dens eumdem locum pro mundi infelicitaie in
    sancla synodo sic exorsus dominus est Adalbero. « canonicali ordine utiliter stare non ppsse, oeler-
    ' i Domini
    Patres, ac dilectissimi fratres, audite, « norum spe, prout opportunum exstitit, ibidein
    •<quaeso, et intendite bumilitatis meae preces; quo- « monasticse religionis vitam ordinato abbate Leo-
    « niam sicul hic nos congregavit Spiritus sanctus, B « laldo [al. Ledaldo] constituit, ut ejusdem loci
    « ita quidquid ex ejus inspiraticne senlimus per « cultores religiosi lam rebus delegatis, quam eliam
    i ipsius eliam infusicnem et. cooperationem admi- « forte delegandis utentes, contintia vota Deosol-
    f nistrari per advenlum ejus super nos exoranles t ventes, sint et pro nobis el pro posleris nostris
    « prseoptavimus, et consecuti sumas ;~un-umreslat « cseterisque ordinibus jugiter exorantes. Quocirca
    « modicum, in quo auctore omnipolente Deo, etiam « paternitatem loco nostri vestri subrogandorum in
    i vestrum expostulo favorem, consilium et benedi- « illa clrarilale Dei enix-ius imploramus [al., implo-
    .«.cticnem.Mosoinuslocus quidam est dioecesisnostrse, « rantes] quo sub diyini amoris respeclu bujus rei
    j.consecratussub titulo et nomine sanclae Dei ge- « geslse conducibili negotio consentanesejiielatis fa-
    -« uilricis Marise, olirn ab exordio sanctimonialium « veant zelo, idque liberalis auxiliiirideficienli base
    « congregatione famosus.sed mundi crebresceniibus « dignentur temporum curriculis consolari alque
    «malisin quo eratslatu durare non potuit, postea «.fulcire, ut.ex eo gratiam Dei felieiier adipiscenles,
    « a fidelibus .Clericorum vel canonicorum jam bis « hujus praestantioris emolumenli mereanlur.fore
    <\restiluius collectione, dum sua quserunt omnes « consortes. Sed et hoc ex decretis sancterum Pa-
    -«•.nonquoe Jesu Christi, dilapsis rebus et partim « trum sub auctorilale pastorali omnimodis inhibe-
    «sublraclis, pene ad .nihilum redactus est. Unde, "•« mus, imc etiam cum divini ncminis obleslalione
    « ut credo, ex inspiralione Dei visum est mihi, nro- « omnino interdicimus, ne unquam hujusmndi sla-
    « nacborum ordine ct disciplina secundum sancli « lutum qualibet lemerilate ab ullo nostri ordinis
    « Benedicti regulam loctiin illum in melius refor- « violelur, quin potius in reliquum.slabile et.incon-
    « mare. Quod et eflrciens, donrini nostri Romanse « cussum jure perpetuo idipsum venerabiliter con-
    i.sedis anlistis consilium alque auctorilatem super « servetur. Nam si per laicos in rem hanc injuria
    i hoc.faclo cxpetens requisivi..Unde ut in proesenli «invehatur, in eos prpcul dubip exconrmunicalionis
    «audituri eslis, praeeunte Chrisli gratia el privile- < jaculum cum analhemale inlorquealur. ->
    .« giuin aiictoritatis^suoe nobis transmisit, et decre- Anno igitur ab incarnalione Domini Jesu Chrisii
    « tum constituens sub pagina sancti Pelri corrobo- 9.73[fl/. 983] , proviuciali synodo nrense Maiocon-
    « ravit, et ausu temerarro infringere tenlantes ana- stituta, generaliter cengregala apud Montem sanctae
    « ihematisjaculo impelivit, siculinfrascriplum*st: Marisein pago Tardanensi, hoc decrelum.solemni-
    « JOANNES episcopus, servus servorum Dei, > elc. ter recitatum est coram venerandis episc.Qpis,ab-
    Reliqua vide inter epislolas et privilegia Joannis batibus,coeterisquc[a/.caeterjsquenoniiullrs]fidelibus,
    papmXIII. nj huic nostroeinstilutioni pio assensu favenlibus, imo
    Quia igilur domini aposlolici decretum et vidistis cliani collaudantibus alque confirmanlibus : quormn
    -et audislis., si placet ul ilidenr hujus sanctse synodi videlicet primus egoAdalbero jainprsescriptus arcbi-
    unanimi tesliinonio et nostrse humililatis scripto praesuleidem concilioDeo auctore pontificali auctori-
    corroboretui:, liocfaclum decernite. Itaque omnibus tale praesidens, manu nostra subscribens, rdem r,o-
    sub uno assensum praebenlibus conscriptione facta boravi; sed et caeteribaud secus censuerunt manibus
    sic.recitatumest; iinpositis solidari hoc ipsunr ;j)ontificale statutmn,
    « Adalbero, divina prpprtiante clementia, .sanctae aposlolicoe auctoritalis privilegio petitioriis noslrac
    « Ttemensis Ecclesise arcbiepisccpus. Notum fiat obtentu undecunque subnixum , ac per lroc sum-
    « .unjversis tam praesenlibiisquam etiam fulurjsJide- mc bpjmri omnibus reverenter liabendum.
    « libus, quontbm npbis episcopio gratia et benigni- Egc Adalbero sanciae JAemensisEcclesioearcbi-
    • la.le regia-conlradilo, sanclorum quoque loca proesuljsubscripsi el corrobpravi.
    « qusedam in lionore inlegro reperisse plurimuro Egp Wado Suessioirensis Ecclesioeepiscopns.
    « valentia, quaedam vero prislinse dignitaiis statii .. Ego Hildricns Belvacensis Ecclesia?
    episcojMis,..,,
    4 deljcienle prorsus neglecia. Inter iquae ille etiam Egp TirebaldusAmbianerrsis episccpus,^
    529 DE VITA S. FOLCUINI TARVENNENSIS. 550
    Ego Haid-^iiusNoviomensisepiscopus. L Hugonis arcnidiaconi.
    Ego Theudo Cameracensis episcopus. Geranni arcbidiaconi.
    Ego Adalbero Laudunensis episcopus. Rogeri archidiaconi.
    Ego Gipiiinus Calalaunensis episcepus, Emmonis archidiaconi.-
    Ego Constanlius Silvanectensis episcopus. Signum Rodulfiabbatis sancti Remigii.
    Ego Liudulfus Tarvanensjs episcopus. Odelei abbatis sancti Medardi.
    Signum Alberti Remensis archidiaconi. Ratoldi abbatis Corbeiensis.
    Signum Leudonis archidiaconi. Berlandi abbatis sancli Vincenlii.
    Thebaldi arcbidiaconi Adzonis abbalis sancli Basoli.
    Erluirii arcbidiaconi.

    "ANNOPOMINIMCCCCXC.

    .. LFOLCIIMUS-
    ;
    ABBASLAUBIENSIS .

    NOTITIA HISTORICA IN FOLCUINUM.


    jTabric. Bibl.nied. et inf. Lat.)

    Fokuinus, Fulcuinus, Fplquinus,.V6lquinus, Fulquinus, abbas in Belgio Laubiensis, sive Lobiensis ab"
    anno 965 ad 990 scripsit Chronicon.de rebus gestis abbalum Laubiensis caenobii,a S. Laiidelino fundati
    ab anno 697 usque ad sua lempora. In eo de se Folcuinus capite 28 seq. Vitam.,Folcuini, Tarvanensis
    episcopi in Flandria anno 854, defuncti Mabilloniussaec. IV Benedict. pag. 622, Hisce homiliam de sita-
    ntis ad Matlli. xni, 25 seq. ms. Lovanii ad S. Martinum licet addere ex Oudino tomo H, pag. 475.

    VITA SANCTI FOLGUINI

    EPISCOPI-TARVENNENSIS
    IN GALUA,
    AUCTORE FOLCUINO LAUBIENSI ABBATE.

    '. ; pabill. Acta SS. Sseculi IV, pag. 622.)

    OBSERVATIONES PILEVLE.
    -t. 'Etsi Folcuinns Laubiensis abbas haud igno- B fuisse. Trithemius sancitim Folcuinum mter viros
    Bilis auclor sit, non magni tamen momenli est hafc sanclos autilluslres ordinis nostri non niiineravil;
    Vita abipso edila, quae passim in communes locos rccensuit Arnoldus Wion, ob eam scilicet eausam,
    excurrit. Ejus rei causa est, quod pauca de sancto quod euro in Sitbiensi jrionasierio coli rescivit.
    Folcuino comperta habuit auctor, et' ea qnidem ex Cotrsulti hac de re Berliniani ccenobiiae,id respcnsi
    tradilione accepta post annos centum ab ejus morte. nuper reddiderunt, lmllani sibi videri causam cur
    Nihilominus certa videntur singularia facla ab ipso sanctus Folcuimis nionachis ncstiis accenseatiir,
    relata, quae litique aiictoriiatem accipiunl ab alio cum nullum ejus mcnachalus vestigiuin inlvetustis
    Folcuino, de quo mox dicturus sum. Folcuinus seu auctoribus, arclrivis aut mss. apjrareat.'
    Fvlcwirius, quem alii Folcoinum, Folquinumve scri- 5. Pluribus conciliis interfiiit vir sanclirs. Ebonis
    bunt, inlcr. sanctos habilus est slaiini ab ipsius Remensis episcnjvireslilulioni anne 840, Parjsierisi
    morte, et eo nomine cujtus in nronaslerio Si- conciiio anno 846, Carisiacensi bienriio post, in
    tliiensi. .. • . Suessionensi nominalus anno 855; quo anno inter
    2; Qualis anle episcopatum sanclus Folcuinus P missds Caroli Calvi numeratur in ejus capitulari.
    fuerit, neqiie Folcuinus abbas, neque 'foannesTpe- ^ llinemarus Reinorum' pontifex epistolam leste Fro-
    rius, aul alius quisquam scriplura rcliquit, sive ex doardo in flisloriae lib. m-, cap. 20, scripsit i Fol-
    incagilantia, sive potius ex ignoralione. Nam Fol- cuino Morinensi pro qriodam presbylero ipsius or-
    cninus abbas qui annis duntaxat cenlum posl eum dinalo, qni clamabat injuriam se jrati ab Immone
    vivebal, satis diserlc attoslalur id ase ignoralum procsule (Noriomagemi); peiitque simul rcliqnias..
    531 FOLCUINIABBATISLAUBSENSIS 532
    sanctorum in Morinensi parccbia qnicscentium silii / i venlnm est ad sancti viri lunibarii cum cereis et
    milti, quia in consecralione eeclesiseDet genilricis tbymiamaieriis el chorp psallenlium reievaverunt-
    allare ab ipso Fulcoino consecrandum, et ex ipsius que corpns Idibtis Novembris, feria quinta, die illu-
    parochise reliquiishonorandiim prseparabat. » Inve- cescenie: praeparaverunlquesupra riieii refeclionem
    niiur eiiam stihsciips'sse Odonis Helvacensisepi- fralribus, prpul-poteranl. Vimim namque et omnia
    scopi lilteris a Sirmondo eililis in fine lomi III Con- necessaria venientes secum detnlerant. Qtiibusper-
    ciliorum Gallise. Yeriiin aui erclitterae scriptse sunt aclis, gaudenles ad propria stint reversi. Eraiit au-
    anle regni Caroli Cnlvinniium Iricesimum quinlum, tem, isdem videlicet Folcwinus, et Regenwalafraler
    aul iis siibscribere nonpolnit Folcuiims, qucm anno smis, filii Odwini filii alterius Odwini, qui erat
    Caroii xv, Chrisli 855 obiissc conslat. De ejus suc- fraler beati prsesuiis Folcwini: pater aulenr ejnsdem
    cessore Hitnlfiido agenilnm infia ad annum 869. sancti cpiscopi diclus esl Hieronymus : genilrix
    4. Desaneli Folcuiui genere et praecipuisrebus vero Ermenlrudis esl vocata. i En slemma genlili-
    gestis agil Folcwinus Silhiensis monachus et levila tium sancliFolcwini, haclenns non salis explicalum.
    in. chariario cosnobii sui ab se ordinaio anno 961, Folcuinus abbas mairem ejus vocat Ercensindam,
    ut legi in membraneo codice, quem aulographiim hic Ermenlrudem , ex quo apparet eam liinorninem
    «sse existimo: Huc fragmcnta qusedam referre ju- fuisse. Pater Hieronymus Caroli Tudilis seu Martelli
    vat. « Tcmpore Ludovici Augusli exoritnr quoddam filins erat, paler Odwini et Fulradi abbatis Quinli-
    lumen Ecclesise Folcwinns nomine, quod ne sub niani; frafer vero Bernardi palris sancli Adelhardi
    modio celaretur absconsum, ab ipso rege super abbalis Corbeiensis, cnjus Vila superius relala
    Ecclesiac imponitnr candelabrum, Terwanensi civi- , j est. .
    laii designaiur ad ponlificatiim arino incarnationis 5. Diversum esse Folcuinum seu Folcwinum le-
    Domini 827, elprsefati regis 4. De cujusvita et vir- vilam a FiilciiinoLanbiensi abbate, qnsedamsuatlent
    tulibus mullum quod loquevemorerat, optaremque argumenla. Uterque ex regna Lolbarii ortus fuit,
    ea quaein hoc mundo gessit, summotenus perslrin- ulerqiie etiam monachus Sitbiensis, et qnidem eodem
    gere. Sed faluiiatem meanr ipse perpendens, horreo tempore. Nam Folciiinus levita colleciionetncbar-
    sallem tangere, quod viri perilissimi possent etianr taruni monaslcrii sui ordinavit anno 961; aller vero
    formidare. Superanl enim philosopbicammundanre ad rcgimen Laubiensisabbatisevocatus est anno 965,
    sapienlirc dispulalionem uli ipse scribit in Chronico Laubiensi. Cur vero
    Hrecsolummodo in ejus memoriamfalua garrulilate duos Tiiisse-putem, hoe-siinl-cansse: prinia, quod
    deprompsi : rcliqua ipsius opera. auclioris- ingenii Foleuinus' abbas in sequenii Vita, etsi iisdem fere
    viro relinquo investiganda... Quia igitur meiilionenr verbis ulaiur, aliqua tamen diversa miscet. Nam
    beati Folcwini fecisse me memini, libet adhuc hic levila sancti Folcuini matrem vocal Ermentrudem;
    unnm ejus opus inlexere, quod rccolo me agnovisse abbas Ercensendam. lllc ejiiscopi consanguineum
    Wicfrido poniifice narranle. Longa,inquit, senectule se fuisse dicil; bic tacet. Primus scribil, equum
    fessus istlem bealus anlistcs Folcwir.us, ut pula qui sancti viri funeri prreisse, ailer addil lacrymasse;
    •ijnadragesimumin episcopalufere peregerat annum, et abbas male reddidit senlentiam leviiae num.i8,
    cum jam non posset publice missarum solemniace- si tamen aucloris erraium est, non librariortim.
    lebrarc; cognito boc rex, illo adhuc vivente, quod Deniqne duo Folciiini siiniil vixere in moiiaslerio
    conlra >cariones eral, successorem ei episcopum Silbierisi, lesle Folcuirio levila,. qui in fine Col-
    destinavit, » cl creiera iisdem verbis, ul in sequenlis C lectionis susereceusens nomina fravrum, qiiiliuscuni
    Vitaenuni. 15 et 14. « Rogaveral aulem isdem pon- in eo monaslerio vixeral, nominat Folcwinum; et
    lifex, ul sicubi exilus.ejus aecideret, corpus illius Folcuinus abbas bic agil de miraculo faclo ad tu-
    ad Sithiu monasierium in basilica sancli Berlini mulum sancli Folcuini in persona Folcuini mona-
    porlaretur lumulandum. Defunclo autem illo cum chi, quem putp esse Fplcniniim leviiam. Sic eum
    clerici ejus qusererentqtialiter illtimad siipra dictum ex tradilione appellarit Siiliien?es coonobitoe, ta-
    locum porlarc debuissenl , in ipsa nocie, flante metsi noirmibi constat aii in levilx gradu per-
    vento auslrali, omnis iila aquarum indimetibilis manserit.
    profunditas, qna cingitnr Sitbiri insula, ita:conge- 6. De se ipse ita scribit in sua Colleclione :
    lavit; ut mane exsequias sancti corporis deferenti- « Annp 947 abbas Wido, quia nimis vanseju-
    hus firmissimumaqua gressum per glaciem prreberet veiiluiis gaiuiia sCctabatiir, apud comilemincusa-
    enrilibus, quod in hiemali lempore vix seplem die- lus, abbalia esl frauriatiis, et sancli Bavonis mo-
    rum algor pptest ellicere. Depcrlantes auieni benti nasterio abbas esi desiinalus. Womarus aulem
    viri cerpus ad Silbiu mcnasteiium, ad lalus sancti regimen monasticum sub regulari regebat distri-
    Berlini dexlrnni esl lumulaliim. > Endcin habentur ctione. Quo lempore ego ipse hsec scribens Fol-
    in subjeclocVilsenuni. 15. Pergit Folcuinus levita : cwinus a palre Folcwino supra jam memoralo el
    «Fertnr aulem euindem virtim Dei equum quemdam matre Tbiedala de. regno Lolhaiii diclo buc- ad-
    babiiisse, qui qtiolics iter aliqtiotiescarpere vellet, ductus anno incarnalionis felicissimoeDomini nostri
    ad obsequia viri Dei genua flecteret, ut scilicet Jesu Christi 948, die fesiivitatis elevalionis sancti
    absque ullo labore lcrgo iliius equitaturus ascende- n Bertini, quse snccedit: oirinium Sanctorum festivi-
    ret. Hunc autenr ferunl fratribus dandum ante ejus tati, sancto Bertino oblalus, nronacbus(proh dolpr!)
    feretrtim proeisse, sed omnem deinceps liominem facielenus sum efleclits.i Elevationiscorporis sancli
    ferre recusasse, » elc, ul num. 16, nisi quod loco Bertini menlio (quod sciara) nulla ante anniim 1052
    supeiiorum verborum lcgilur, « equum feretrum habeliir in variis monunienlis de eo editis - -
    in Sae-,
    - |
    jiraceunlem Iacrymasse, » quod arguil Folcuinum CU1L.1I parle i.
    abbalem a Folcuino levila divc-rsuroesse. Addit 7. Folcuinus abfias diserle in prologo sequenti
    •
    Folcuinus levila qu;e seqnunlur de. genere suo. scribil se non tam volentem, quam coactum, ces-'
    «Anno post hocc928 felicissimreincarnationis Jesu snnlibus scilicet ob multimodam.infeslalionem propin-
    Cbrisli Domini nosiri, tempore Caroli reelausi, iir- quornm curis, in Silhicnse monastcriumaccessisse,
    dieiione prima, meus qui hoc ipsum scribo, paler. ubi se ab ipsis pene crepundiis educaliim fuisse
    Folcwinus nomine, ctim fratre suo, apparatu quc fatetur. Et in Chronici Lauliiensis,cap. 28, cogna-
    jioieranl, de regno Lolharii huc adveniunt, sancti tionem suam non infimam modeste dicil, et fralreni
    Folcwini corpus quod co usque lempore lerra lege- siiiinr Godescalcum vocal cap. 57: Mortuus esl
    balur, levarc cupientes. Eranl enim ulrique ejusdeir Fulcoinus abbas anno 990, sex annis anle obit.mli
    bcati viri carnali consangtiinilateproximi. Poslnlat: Walteii Siiliiensis abbaiis, cui hanc Vitam dcdicavil
    eiiani a praedicto conritc el abbate Adaloffoliceniia co modo quo sequilur.
    553 DE VITA S; FOLCUINITARVENNENSIS. 534

    PROLOGUS AUGTORIS.

    l.DilectissimisinChristo sancti Sithiensis coenobiiA hacredilariaiii successioriem sorliti estis cUm rio-
    fratribus, unam eamdemque rrobiscum tenenlibus inine .(Audomarumatque Beninum dico), antiquo-
    fidem, sperantibus spem, amplectentibus cbarita- rnm satis commendabat anctorilas, qui , ulpote
    tem, FOLQUINUS peccator, qriem Laubiensium di- contemporales sibi, ita quadam viciriitate nectiin-
    cunt abbalem, summl specialitque gaudii in eo, tur, ut, dum unurn"audieris^alterum intelligas, et
    qui vere est, cum sanctis ej'us perpeluilalem. In. huj'us opere, quis .ille fuerit, facile praenoscas.
    Memor vestri semper in orationibus, in ea parte Sanclus qiioqueWinnocus.ciim ex uno snperiorum
    erga. vos afbilror, quia ero perpetuus, quia post pendeat, et ipse satis descriptuserat, qubmodovestra
    Deum in cbaritale diligendus est proximus, fortii- -palseslra ildei unctus olivo atque virtute inslruclus,
    nani scilicet ineam depulans vos valere, vestrumque patrisduclusiaureis, eadem qua prieceptorejus laude
    cum prosperitale successum ac si meuni oplans in cucurrit, mundumque sibi rebellantem Christi vir-
    Cbiislo perpetunm fore, Ad quod me yeslra. qrii- ttite decoravit. Sed o noslra tempora, o mores! ve-
    dem, fatcor, primum studia accendcrunt, cum in nerabilem siquidem et toto mundo prredicandum,
    ipsis pene (ut ita dicam) crepundiis mullimoda in- sariclum yidelicet Folquinum, modernorumadeq ne-
    festalione'eessantibus propinquorum curis, hanc in gleSit incuria, ut nulla ejris prseter ruiriorerapppu*-
    vobis, non dico vicissiliidinem, sed graluilam fra- B Iarem videreiur esse mempria eorum. , ,.
    terniiaiem , iil exiilorarem compuleruril; qua iia 3. Igittir riegligentise (seu illa potius iriciiria di-
    iisus sum, ut nunc illam violare sacrilegium esse, cenda est) succensebam, et lacittis cunr his animo
    iilaque carere facinus mihi videatur exsecrabile. slomachabar; landem colluctanlibus.. ih me cum
    Enimvero sacrilegium digne dixertm cliarilatem amore sancli pudore puerili et imperilia cprdis ob-
    violare, si qttidem ab Apostolo non airiplitts illa, iusi, Pisoniarioillo viiio laborans, qui cum loqui ne-
    «jiiam quod Deus est, ccininendari poluit, sic eo sciret, tacere non pottiil; ad illius s|lam describen-
    dicenle : Deus charitas est (I Jodn. iv, 16). Ergo darn animum induxi; calamumque illi commillens,..
    ..hanc violare (Ihrislum est abriegare; qiiod mihi qui linguas infantium facit diseflas, novus veJutAr—
    videtur plus quam sacrilegium esse. Quse, licet pinas, repentinusauclor emersi. Verumreminiscens
    dilalato sinu ipsos inimicos admittat, ordinatse la- illius Erisippei sophismalis, si mentiris, id quod ve-
    men dileclionisniodum maxime in domeslicosfidei rum dicis, menliris; niliil aliud posui, licet de ipsis
    (Gal>vi, 10) lenere cognovit. plura proeferierim,qiiani qupd eorum percepi Iradi-
    ' 2. Proeter
    ergo hanc dileclionemdebilam omriibus tione,'qu6rurri.approl)andaeral gravilas, cum refel-
    communicaritibusfidei ejus, vidclicet quse catholica, lenda rion .essetauclorilas. Porro ne conlribuiibns .
    id est universalis dicitur, est mihi apud vos quod- G causas exinde offerrerricaluiriniandi, ut esl corisue-
    iJani praecipiium, id est, iit catechizaius vobisca- ludinis quprunrdairipuerprum; ea quse dictaveram,.
    techizaritibus in oronibus bonis corrimunicem, se- silenlii ad lempus clauslris cemmisi, alqne liuiu
    cundum Aposloli diclum (Gal. vi, 6); liim etiam tempcri, qup paululum emendaliera prodirent, re-
    propter patronos loci et sanclorum pignorum re- servavi; et quia opus erat astipulatore, ctijiis hoc
    liquias;, quibns prae omnibns vicinis abiindatis, bpus firmareltir auctoritate; dedicavi illud vobis,.
    quorumque patrpcinip, singtilari qucdam privilegio tibique quam maxime, venerande.Paler Wallere,
    exsullatis, quprum, quia mihi, licet per multa vitia cui prseter id, quod cura cseierismihi esl commune,
    defluenti, excrala semper adfuit defensie, ut ecs singulare quiddamdebeo, vel propter Bertini vicem,
    speciali post^Deum devritipne compleclar, et utrle vel propler eam, quae nobiscum accrevil, dilectior
    inilii videtur bonum et magnum bonum, et quo- nem. Te,'inquam, te arbitrum et' deferisoremliiijiis;:
    rnrii meritis fas sit sperare summum bonurir. Huic operis habens, caetertinide oblrectatoribus.'.noii esl
    ergo amori, qrii mecum priiriis adolevit auspiciis, ianli;qui si forte caluiiiniatifucrint me, modos
    ea commulala cst intentio, non lola, ut mibi visum cnnnexicnum et csetera, qifoeilli de quibus siil)uniiis
    est," puerilis", nt laudi eorum , qua non egent, specie dicituf,. quaesopbistice loquilur, odibilis est,'
    satisfactiim pularem", si quidpiam vobis manu ve- D'ifactant, nori observassei.noverintEcclesiarir Chri-
    nisset antiquiorum,"quod eorum cuique festivitati sti regulas has, quamvis harum quoque riotiiia noii
    in singulis quibusque, quas Graecisynaxes diciint, careat, sporiterepridiasse,prsesertimcurtiiohge aritc
    corigriiere et ad laiidem Dei per ambrem sanclo- ifos dictum sit, veram esse legem hisioriae,simpli-'
    rum, audientiurftaniriidsincitaret..Porro in promplu citer ea, quar fama vulganie coHiguntufjad iristrti--1
    erant aliqiiantaecopiae, quae lruic irileniioiri vide- ctionem posteritatis liiteris' commendare. Abeant
    baritur satisfacere posse. Denique eorum vilam et efgo, et quovis: geriere locutionurii-pfsedicentilli
    aclns, qiioriim.gaudeiis principali.tate, qupriimque "suosCatones,siye rigidi siril illi,,sive. cerisorii;?acc
    535 FOLCtJINIABBATISLAUBIENSI8 556
    proinde fumiiseulos qiiosquc el gloriolam captant A proximorum, nobis quoque possit esse consultum.
    pppularem, a.tqne,secundtim quemdameorum poe* De caetero, fratres, apostolicis vos verbis alloquor :
    tam, cercmatico feranl niceletia collo; nobis, qui Gaudete, perfecli estole, exhprlamini, idem sapite,
    in schola Chrisii, stib aposlolorum magisteriophilo- pacem habete, meique fratris veslri vel admoniti
    sophamus, propositum est, ut prudenliam serpenlis mementote; et Deus pacis et dileclionis sit semper
    columbina siinpliciiale temperemus: ut dum doclri- cum omnibus vobis. Anren.
    na simul el operatione consulimus necessitatibus

    INCIPIT VITA S. FOLGUINI,


    , ..- ...
    i. Benigna, el ineffabilis omnipoleiilissimaqiie ptindiis parentum cura perspexit sacris sludiis pol-
    deitas, sibi ipsi per se sufliciens (non enim aliunde jj lere, uli posse erat lali setatulse, sacris litteris in-
    exterius nitilur, cum sit summuin bonum) divilias formandam tradiderunt scbolis ecclesiae: in quibus,
    bonitatis suaein iis, quos arrte saecula praescivitet ut pulo, puer bonoeindolis, disciplinabiliter ingenio
    praedeslifiavlt, sanctis muitipliciter dispensando di-, sagaci proficiens, ubi primaearlis rudimenla perce-
    stribuit. Vasa enim irae apia in inlerilum, qiiaediu pit, quod vivacilalem ingenii ej'us aufugeret, nil po-
    sustintiit, m Vasa misericordise commutavit; et ut stea fuit. Attestabatur munditiam cordis ejus jugis
    Sublimitatemgraliae liujus ex Deo esse scirent, et meditatio et continuse exercitalionis studium, cum
    non ex semetipsis, hcc illis dono gralise dedil quod ' janf penitus omnis bujusmpd.iaffeclic transiret in
    pcenam suam illis cognoscibilemfecit, elc. Jiabitum. Scriplum quippe est: Ex sludiis suis intel-
    5. Beata nihilomiritismaler Ecclesia, talibus or- ligitur puer, si recta et munda sint opera ejus (Prov.
    flata moriilibus, quseturris viri David oedilicataest xx, 2). Talem itaque informabat Duniinussub magi-
    ciirn'propngnaculis suis; tot talesque clypei ex ea sirorum inslitulione, qualem postea prseficeret Ec-
    dependenl, talisque taritorum armatura forlium, clesiaesuse. Pasloralis est enim regula, ne audeat
    quibus munila el ornaiur ad meritum, et ab iufe- proeesse,qui nescierit subesse. Deindecum gigan-
    rorum eruitur terrore portarurm. Inter quae propu- teis, ut ita diclum sil, passibus iret de virlule in
    gnacula, rionde inferioribrrs clypeisunum patronum Q virlutem ; cum sacras littiras didicisset, divinamque
    61 defeiisoreronobis Deusdedit bealum et prsedican- legem, sacrorum graduum perfectionem indeplus est
    diim sseculjs Folcuinum episcopum, cujus vitam per ordinem; tantamque graliam ei conlulit gralia
    strictim et succincte elucidare cupientes, non ma- superni respectus, ut ab cmnibus venerarelur reve-
    giiopere studemus eum miraculis commendare , rentius, diligerelur affectucsius.
    scienles nos fidelibus loqui, quibus non linguas in 8. Interea lapis ille spiritualis pclitus multiplici-
    signum, sed infidelibus dixit aposlplus esse, naro bus argumentis et ccmpelens cceleslibuscrnamentis,
    triiracutis parunr nebis expertus est, lice.tvita pluri- dignunr fuerat ut poneretur in diademate Regis ;
    mum, quse et si fecit, nullus illo magis occuluil. igitur ne sub specie privatorum delitesceret; sed
    Sicd j'ara locuturis de eo ncbis pelimus, ut suf- qui eatenus sibi tanlum profuerat, jam mullis pro-
    fragiis adsit apud eum quem lantopere dilexit. desset; ecclesiaefascibus sublimandus appelitur, ct
    6. Nalivitatis ergo beali viri ut dicamus exordia, omniumvocibusacclamatur. LitloraBritaniiiciOcea-
    KceHenliam terrenae dignitatis longo et altissimo ni iu finibus Galliarum occidentem versus gens
    (raxit stemmate nobilitalis. Floruit sub rege Caro- qusedam incolit, non tam lata quara valida : apud
    Io tmh opulenlia rerum, tnm procinctu bcllorum, bisloricos Morini, nunc a Tarvenna urbe eorunr
    qiiodque hfsmajus est, cultu religionis etpacis j'ure D quondam opulentissima, sed modo dirula et pene
    eogriominatpMagno; malre Ercensinda, palre Hie- exinanita, vocantur Tarvennici.Meminit huj'usgenlis
    ronymo : quorum prior de gente Gothorum claram in opere suo quod pro nobis contra paganos scripsit
    satis tam generequam opibus prosapiam traxit; al- Orosius presbyter et fidelis hisloriographus : et quia
    ter, ut puto, supradicti regis avunculus inler auli- populosa fuerit copia militari, ne cuiquam exercitui
    cos primus, rerum forensium privatarumque modc- Romano obvianti [f., succumberetj,-evidentissime
    ramina disponebat. Fratrcs ctiain erant ei summse oslendit. Meminit et urbis Menapum, cujus nihil
    dignitatis; ex quibus Folradum sancli Quintini prseler ruinas et nomen inane est tanlum. Extremi
    commendat monasterium, et ut altius repeiamus, autem hominum ob hoc forsitan a poeta dicuntur,
    atavorum ejus atavi omnes nobilissimi. Hsec dici- quod Flandria, quoepars hnjus genlis est, ea maris
    mus non qupd babentibus sint. gloriosa, sed quod loca occupat, ultraque nulla gens habitare audila
    ccntemnentibusmirabilia. Sseculilicminessuscipiunt est, prehibente Oceane, tctum prp parte usus mere
    eos qui his privilegiispollcnt, nos laudamus eos qui SUP.Namex ea parte quam Benpniaurbs et Odraus(I)
    Jsta proSalvatore contempserint. occupal Farus, facilis ad Britanniam est trans-
    7. Jgiliir generosamprolem ubi in ipsis pene cre- itus. Gen5 hsec moribus incomppsita, magis armis
    (1) Alii Turrim ardentem vocant, vulgo la Tour d'ordre, in porlu prope Bononiam Monnorum. ~.
    537 DE:VITA S. FOLCUINITARVENNENSIS. 558
    quam consiliisutens, elulante nos dictum est, mul- A fraudans sparsit, id illrs accrevit, riec venjri, ui est
    luin eloquenliae,sapientiseparum. Ctijns indomitara consuetudini quibusdam, reservavil, quippe qui de
    barbariem et semper ad inalum proclivem rionfaclle crastino non multum sollicilus fuit. Difficile est
    erat restringi, nisi prudentia et perspicacia sumrai prosequi qualem se exhibuerrt servus Domini; tan-
    et ecclesiasliciviri. lurii ut dotes ejus prosequamur, summam ojnnium
    .0. lgitur plebis uirjus ecclesia paslore (2) erat de- *virlulum sic continuit, formas quasi natura nativoe
    stiluta : sed cum de pontificeageretur subsliluendo, bonitatis sibi artius inserias.
    diii scrutatis omnibus, dignior nemo inventus est 10. Silhiu est virpriiin Dei coenobium, el in eo
    Folquino. In cujus electione anceps plebs est secuta meinoria multa sanclorum. Parochia est Tarvennen-
    nil varium, sed volis omnibushunc sibi dari popo- sis episcopi; Jicet- imperalorum, seu uriiversalis .
    scit episcopum, secuta magnatum et lolius cleri papse, et ipsius sedis cpiscopoium immunitatum
    consensum. Quid jilura? Complacuit, Deo gratias, privilegiis polleat. Id turic Hugo regebat, eui Lud<>-'
    iroperatdriaepotestati, Ludpvico videlicet, qui Ca- '•. vicus frater, pater Carolus erat. Sane ccenobium
    rolo successerat palrj; et eo concedenteurbis Tar- illud biperlitum est. Nam inferiora monachi, supe-"
    vennaexjpnsecratur anlistes, praeeunte in pmnibus riora canonici obtinent; et lii Audomari, illi Berlini
    volimlate Domini. Auctus ergo benedicliene spiri- ^ patrociniis gandent. '''".:'
    luali, auxit opera pietaliset fidei,prsebens se talem ': 11.. De translalione beati Audomari, qualiter ab'
    in omnibus,sicut decebat servum Demini. Enimverc bec beate ppnlifice acla sit, et quoeefga.Hiigpnem
    quoniam pugnaturum se contra spirilualia nequiliae supradictum abbatern fuerinl, vulgi rumore cele-
    scivit, artes secum exerci.tationesqueviriutum, ar- branlrir (3); in quibus satis ihiranda est sancti viri
    ma fideiprae se tulil, disciplinoevigorem ita mode- conslantia.Abbali resistere facile non erat, quippe
    ra.iiisest, ut cum censura judicii nemo illo magis <minatalium dignitas lanla erat, militaris eliam co-
    pppiilaris 'csset; rtirsum popularis cum esset, cen- pia'non deerat; sed vir Dei hrec omriia pcstppsuit
    surre ordinem non amitteret. Sic vitam instiluil, timori Domini: deniquenon reqiiievil,'donec cbrpus
    ut in neulrum horiim pronior fuerit. Media chari- sanclum fraudulenter sublalum proprio restitueret
    laie constrala sunl, neque maluit oyes sibi credilas loco.vitse suae licet magnp satis cum periculo,
    perperam, quam recte egisse: sed nec ignovit ma- diemquc sclemnem faeeret iri mense Junio, cjirp
    lis, ut bonas perditum iret. Revera scivit.uti ferro. arislaritur segetes crescenle culme."Et prsec.avensiri,
    Si.cetenim studuit ut sanctse malri Ecclesiae aut , futurum ne parili nrodo aut alic qupvisingenip cpf^:
    niunimento essel, aul ornaroenlo munimenloexle- pus auferretiir sanctnnr, lerra illiid abscendit, ubi
    rius, crnamente interius. Sed elin verbis ejus et in ^ per plurimps annos boraines quiderirlatuit; at reve-
    loculionecommuni non eral levitas; confabulaba- latum est ubi Dominusvoluit. Simili medo et »an--
    tur namque ulillimum.aliquid cum quovis, aut; cti Berlini corpus transtulit (4) et recondidit, solerri-
    ineditabatur id ipsum in quovis. In ipso prsesulatus; nemque bunc diem nobis esse sancivit, quod cst
    sui inilio sic apparui.taplus, ac si prsefuisset diu- septimp decirtioKalendas Augusli.
    tius, ad quod noviter fuerat inthronizatus; de reli- 12. Post haecautem vir Dei Folquinus quanlo se-
    gione primura ,et cultu Dei, quod Grsecitheosebiami nectute c-orporisappropiriquare-novjtdiem suserc-
    dicurit, canonicamet apostplicamsecutus est aucto- solulionis, tanto seassiduum feddidit ad studium
    ritatem, videlicetut oranibus qtiibus cura sua inter-• reclaeoperationis, scieus scfiptunr: Beati terviilli,
    erat, cor unum et aniraa esset; et quidquid indecens> quos cum venerit Dominns, inveneritvigilanies(Luc.
    in ccclcsia sua vel effeminatum videbat, vera eiL xii, 37). Atque adeo quotidie de virtute in virlutem
    spiriluali circumcisione diligenlissime resecaret, erescens, afdebat videre Denm deorum in Sion.;
    suum aeslimansdelrimcntum, quidquid in subditisi Teste nafriqueinterni illius araoris •erant lacrymse ,
    appareret ineptum; suum depiitanslucrum, quidquicI quibusprodebalur intimum conscientioe,cum quibus'
    cultura Christi reportarel fructiferum; quam si(: i) psalmodians dicebat rsaepissime; Sitivit anima mea
    sluduit excolere , ut non aliquo indigeret pulamine,, adte, Deus : quando veniam etparebo anle faciein
    cum nullum vitii genus sallem ex radice sineret coa- Dei mei (Psal. xti, 5). Atque irrinusoculum mentis_
    lcscere. Semetsuis ad imitandum specimen prsebe- ad ea reducens quaejam Christo juvante peregerat,
    bat et speculum. Ncn enini sibi spli negotiabalur,, secundum aposlolici dictum; quse sunt retro oblitus
    sed omnium salutcmlaboris sui commercio quaere- ad ea quse ante sunt, exlendens se, magis magisque
    bat. Si quispiam magnum quid in religione molie- jejunio et vigiliaeoperam dans, ad ea quae sunt al-'
    batur, bunc quasi succcnlurralum in acie divina ses liora, studuit mentem acutius defricatam ignire , •
    susteniantem agnovit. De pauperibus vero Christi prsecinctisqrielumbis cum bonorum operum lampa-
    nonnihil sdllicituserat, nam quod de mensa sua de- dibus accensis atque oleo replelis prseslolabaiur;
    (2) Nempe Erkembaldp, cujus proinde obituss monacbis pelente Hugene Abbate cencessum dnvo'
    contigit anno 817, ex proeviaobservatione, n. i. 839, prwsulafis 22 ; qriaeepocha prsemissis retie
    , (5) Scripta lioecsrint a Folcafdo in iibro primc> quadrat. ;
    De miraculis sancti Bertiriicap. S, qui liber habclui (4) Lcge.jam dicli libri caput. noinim et undew-
    '
    in sseculiII parle prima, ubi plura de S. Folcuino. mtinr.. '",,-
    ln Iiis cap. 7 refertur ejus privilegium Silhiensibus
    ' 540
    539 EOLCUINIABBATISLAIBIENSIS
    Dominisui a nuptiis regressum, cum quo regnalurus J , fefe per duo millia ila congelavit.; iit mariecorpiis
    inlrarel in aelernoe felicitalis gaudium mansurum ; sanctum deferentibus (irinissimum :aqtia gressum
    gregisque sibi commissi curam gerens eis verbi tri- per glaciero pracberet eunlibus. Deportalus auiem
    ticum fidclissimus dispensalor loto adnisu submi- reccptus est cuiri cereis et tbimiamateriis ab illo
    nistrabal, horlando eos , donec est hodie converti, monachorum reverenlissimo sanclissimoqiie cbn-
    ne improvisosccepisset dies ullima reperire. ventu, obviam sacfis procedenle exsequiis cum im-
    13. Longa ergo seneclule fessus, ut puta qui modica multitudine plebis; qiiibus olficia cum omni
    quadragesimum in episcopatu fere peregerat anniirii, honeslate, ut resfunebrispostulat, consummairtibus
    cum j'am npn posset publlce missarum (5) splemnia induilur uti sacris altaribus astatis erat solitiis', et
    celebrare, cogniio hoc rex, illo adhuc vivenle, quod in eodem loco quo ipse elegerat, induciturtumu-
    contra canones cral, successoreroei episcopura des- landus. Sepultus est autero ad lalris sancti Berlini
    tinavit; quod audicns sancttis praesul semel episco- dextrum non sine astanlis populi maximo luctu.
    pali more proeparavil ad celebrationem missae, et 16. Feiirir quoque a seniofibus , eumderirvirum
    omne ministcrium supplantatore astanle; implevil Dei cquum quemdam habriisse mirse scieritise. Pro-'
    slrenuissime. At ubi veutum est ad dandam, ul epi- fecluro namque secundum qriod necessilas expete-
    scopis mos est, benedictionem, verso ordine prolu-1 ^ bat, genibus fiexis sancto oneri sponle lerga subde-
    lit malcdiciionem. Al illi trepidi cum ascensis bat. Hunc autem tantse scientiae equum Fratribus
    cquis (6) ad propria cuperent reverti; in media via dandum, feretrum praeeuntemferunl lacryraasse (9),
    supplantator episcepi de eque lapsus relisa cervice omnem hominem ferre deinceps recusasse, nec
    spiritum elDavitvitse, omnesque, qui cum illo vene- passum esse post nrembra lahli pontificis voluptati-
    rant, infra annum variis cladibus expirarunl. buSdeservire alicujus hominis, qui non longo post
    14. Igitnr adveiiienlc vocationis suse tempore, tempore mortuus, cum canibus cibus apposiius
    quainvis longsevograyarclur senio, cpiscopii sui esset, a nullo eoruin esl morsu attractus. Non enim
    parochias circuire decrevit, sibi pariter etsubditis decuit ejus cadaver exposilum canes corvosque re-
    salubriler oportcre scicns, uiEccIesise filios, si ali- ficiendo farcire, meatusque illorum fauciurir pfae-
    cubi a malris grcmio errassent deviando, secundum terire, supra quem frequens Chrisli oratio mitte-
    canonum stalula flcctendo a.d eamdero reduceret, batur ab irisidentis cordiali devolione; fas enim non
    praedicationibus exliortando. Tali autcm sludio la- . cst credere sanclum fabulis delectalum esse. Quod
    lique devctione ad ecclesiam in Meinpisco sitam videnles cives lmriranoeum more sepelierunt, querii,
    Hkclesbeke(7) -nuncupatain, pia accessilcuriositale. ut dixi, bruta ferilas canum quadam , ul ila dieain,
    Inibi aulem non multum commorans, cum jam co- admiratione venerata est.
    gitaret reverti, coepit gravi oegritudine fatigari. 17. Conligerat nen lpnge pest hoec queriidam
    Tunc ccnvpcatisdiscipulis, eos omnipolenli Domino praedicti Sithiensis coennbiiinonachum, hujus beali-
    commeiidans, recli ilineris tramitem non. derelin- viri sequivocum(Fclquinus enim vocabatur), gravilef
    quere diutissima admonitione persuasit; ad uliimura infirmalum per longa jam spalia, «t non possel nisi
    benediclicne cpiifirmans, reddidit gaudens ccclo cum baculorum gemina vix susleritalioneire. Ilic
    auimaiii(8) sanctorum ccelibuscoiisociandam.Tran- die quadam doioris nimielate gravattis decrevit
    siit aulem amio incarnationis Dominicscoclingen- virlute, qua poterat, ad allare sancli Berlirii palfbni
    tesimo quiuqiiagesimoquinto, indiclione lertia, feria procedere pro auimse simulque corporis salute de-
    scptima vesperascenle; qui erat anuus gloriosi regis precaiuius, sed (ut situm ecclesiae iiescienttbus di-
    Caroli filii Ludovici quiutus decimus, el episcppatus cam) inirantibus a regione meridiana interchidit
    ipsius beaii praesulisquadragesimus, decimo nono saneii Palris prredicti tumba ante posila, quod esl
    Kalendas Januarii. Rogaverat autem adhuc vivens , prsecipuum'sancti Martini altare; atque ideo in
    iil iibicunque exilus ejus accideret, corpus illius ad dextera ipsius parte primum occufrit beati Folqtiini
    Sithiu monasieriuin in basilica sancli Bertini lumu- tumulus ad jam diclanr prius tumbam ire volenlibus..
    landnm deferretur. ldem proefulusmoriachusjanr ad beati Folqiiini per-
    15. Gregalim igilur illo defnnclo ad exsequias veneral sepulcrum , ctnn repente ncseib qua borri-
    beali corporis undique confluenlibus, cum cleriei pilaiione concussus , dissilienlibus hinc inde fuslt-
    illius difficuhate iiiiieris coiiquercntes gravaiem.ur, bus, proecepssupra sanclum tumuluro ruit, naclus-
    uddivinum se auxilium contuleriint. Tuuc in eadem que banc occasionem, Deum, si cujus apjrd se esset
    nocte flanle venle auslrali oinnis illa aquaruro indi- meriti anima prsesulisinibi sepulti.per ejris flebiliter
    inetibiiis profundilas, qua cingitur Siihiu insula, stipplicavit inierccssioncm, ul amissairi diu sibi
    (5) Eadera verba liabet supra Folcuinus mona- hactenus d;ctus Hekelsbeke, ad lseram amnein, qui.
    chns, aitque id se accepisse a Wicfredo Tarrennensi influilin Penam.
    episcopo, qui sedcm iniil anno 948. (8) DeS. llurirfrido ejus successore agendum iii-
    (6) Folcuinuslevita scribit equilibus pro equis , ferius ad annum 859.
    quod passim obvium apud illius sevi auclores. (9) Prseisse lantum scribit Foleuinus Jeyila , nom
    (7) Vicus est prope Woromhollum, paulo ultra lacrymasse.
    medium iter ab Audomaropoli leiideniibus Dergas,
    KJl DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSHJM. 542
    optabilem .redderet sanitalem. Nec multum ibi ja-. A qua sanclus civis tegebalur; exposcunl.: qui consi-
    cens orando moraius , mox ita surrexit incolumis , liurn diu quaquaversum polerant irutinantes, ad
    nt stupentibus cunclis gratias Deo referrel, prp- AilploflrGenerosi tunc lemporis Ipci illius cpmilis
    '
    priis sine—iillius adminiculo incederis. planlis. et abbatis notiliam detulerunt, consultoque (12) Ste-
    Ab ipso ergo" die beaii viri tumiilus ,rnaj'oris . phano ej'usdemtemperis reverentissimc tarvennen-
    honpris reverentia est liabitns; idemque mona- sis ecclesisp episcopo, ccrnmuni omniilni' volunlate
    cbus sanatus, quoniam grammarice erat inslructus, curo'cereis el choro psallentium, atquc omni cleri-
    ilaJispc elcgiaco metro comprehendit, scribehs in corum apparatu Idus Novembris die illucescente, ad
    ejiistumulo: sancti viri ttimuliim ventura est, -eievalisque-sancti
    Folctiinivcneranda'Patris Irie membraIocantur, corporis membris, atque illic collocatis, iri lbco tu-
    -, Arilistesdudumqui fueratMorinum. muli altare cpnslructo, diefri illam cantibus et gaii-
    Quinquequaier denisvltredux exslilil annis,
    Menle,acluquepiojiissaoperandoDei : diis duxere festivam : explicitoque oflicio .refecii>
    . Atquediequarto decimoDecembris.abbrbe - ' "
    quique ad propria sunt reversi.
    Sumplus,apostojicum gaudet adire ciiurtim.
    18. Omnibus igitur post hoc beati viri merita ve- 19. His igilur sic se Iiabentibus, coeperunt beali
    neraniibus, nt vox Salvaloris probarelur dicentis : vifi membra virlutibus enitere. Feceruflt-auleiri.ci-
    Nihil opertumquod rtoh revelelur, neque abscondilum ves febricilanles consuetudinem, cum candelarum
    quod non sciatur (Maltli. x, 26). Pastor pasturum quc quisque peleral muriere^sancti proesulis altare
    vicarir(lO) sui cssa ribluit siib lerra posita diutius frequentare, alque secundum petenliuro fidem rece-
    deliiescere, sed venerandarir alinilatis ejus gloriam pisse quique mirali sunt sanilatem. De stola autem
    yoluit omnibtis liomiriibus propalare. Annonamque ejus, qure adhuc restat, mulieribus diflrcullate par-
    felicissimse incarnalionis Domini noslrf Jesu Chfisti tiis (13) laborantibus per ejns merila salutem saepe
    iiogenlesiroo vicesimo octavo, indiclione prima, tem- provenissc vidjrirus, ita ut tridiio vel eo'afnplius
    pore Caroli regis.reclusi, duobus (jll) spectabilis malerno oriere gravai3D,.cumpcne yiderenlur morli
    personoe longe remotis crebras per qnietem noclis contiguae,in ingressu ejusdem stblae, partum edentes
    prodit visiones, qiralenus Sitbiu famosiim adirent fedderentur sanilali pfistinae. Multis etiam aiiis in-
    CfCnobiiim, ac venerabilis sancti prsesiilisIFolquini diciis Dominus sanclum suum pstendil mirificatum
    merabra levantes, ad.debilae veneraiioriis prseparan- in ccelis; operante et manente cum electis suis usque
    tur obsequium. Qui gaudenti aninro jussa complen- iri fmem sseculi Domino noslro Je*su Chfisto,
    qui
    tes, apparaiu qiio pote.ranl ad Silliiu jam dictum coscternus el consiibstanlialis Palri et , Spiritui
    adveniunl.Monasterium, adventus sui causam Jra- sancto, vivit et regnat per iftfinita saecula sseculr>
    tribus moriasierii prbdunt, licere sibi detegi ufnam, C riirii. Ainen.
    (10) En.FoIquinus Cbrisli vicarius dicitur. Quod salutiferura esse testatur. Dcnique Folcardus in
    vocabulum etjam prseler aiios Wibertus Gembla- prxdictc librc primo de roiraculis S. Berlini, cap. 9
    censis abbas Philippo Coloniensi archiepiscopo tri- scribit, corpus sancli F.olcuini mqgnis cetehr-evirtu-r
    ut
    •Jrtiil, superius iiolalum ad iibriim de miraculis iibussiio tempore, hocest undecinio saecuLp,fuisse.
    S. Adaihardi abbalis. Ilaec preliosa r.-np-iXtx
    coram inspexi iruper, et reli-
    . (11) Confer ea quae superius ex Folcwino levila quias sancti Folcuini.veneralus sum, majpri altari
    notavi in prseviaobservaliorie, n. 4- imposifas ad lalus auslfale iri prseclara biwSlicaSi-
    (12) An consultus super hac re fuerit episcopus, thiensis seu Bertiniani monaslerii : humanissime
    non exprimil Folcumus levita. acceplus a reverciniissimo domino abbate et.reli-
    (13) Johannes Iperius abbas Silhiensisjn cap. 13 : giosis ccenobitis, facile iinpelfayi facultatem per-
    « Conservamus, inquit, cappam ejus unam .proces- lustrandi egregia istins. loci irionuHienta, quae nriiii
    sionalem, milram, chirolliecas, atque sanifalia, slo- mulluin subsidii conferunt.
    las quoqne tres. » Qnoriim coritactuiiiparlurieriiibus

    FOLGUINI
    ABBATISLACBIENSIS

    DE GESTIS ABBATUM LAUBIENSIIJM.

    (Pertz Monum. Germ. tlisl.)

    MONITUM.

    Ansegisi, qui saecnloix abbatum Fontanellensiuni. D rrronasterii, cui ipse prseerat, Laubiensis scribenda
    gesla; sciipseral, exempbim forlasse secutus Fol- suscepit. Qiii illuslri editiisloco (15), scilicet Ca-
    cuinus (M) exeiinte sseculodecimo gesta abbalum roli Marlelli ;ex Hieronymo filio pbsteris accerisen-
    (H) Folcwinus, Folciiinns, Folquinus, Fulcoinus, (15) Gesta abb. Lob.cap. ,28.— Folcuihp in char-
    Ftilcuinus, Volquinus idem est. "'- tulario S. Bertini auclore, Karolus Martelhis genuil
    543 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS ui
    dus (16), a patre Folcuino, qrii an. 928 cum fratre A diosum
    ' quam miraculorum credulum comprobarit.
    Regenwala corpus S. Folcuini episcopi elevaverat, Liber Laubiis circa aniiuni 980 editus (55), iii
    et roaire Thiedala an. 947 puer ex Lotharingia ad monaslerio ipso, lum T.ornaci,et, si Foppensio (36)
    monasterium Sithdiu adductus et an. 948, die S. credere fas est, Geniblaci asservatus, sseculis se-
    Berlini (17),«in ipsis peiie crepuiidiis propinquorum quenlibus continuationibus auclus, Sigeberlo Gem- ,
    curis multimoda infestatione cessantibus » (18), blacensi (37) et auctori ViioeS. Ursmari aptid Ches^
    sancio Bertino oblatus et monaehus effectus est. nium vulgalae(38) necnon Trilhemio (39) innotuii.
    Ubi litteras tam sacras quam Romanorum edocUis, Sseculodemum xvn, una cum conli)iiiaiionibus ope
    annn 961 charias monaslerii bifarin prdine temporis Lobiensiuin nrale descriplus in Spicilegio Dache-
    et rerum disposilas, insertis abbatum gestis, colle- rii (40) prodiil. Ediiioni nostrai cum subsidia- anti'
    git (19)"et Adalolfoabbali inscripsit. Anno 965 juve- qua fruslra quoererentur, coriligil laiidemnribi nt
    nis adhuc ab Everacro episcopo Lanbiensi monasle- Betbmanno in bibliotheca regia Bruxellensi,
    rlo prsepositus, et die nalalis Domini ColoniseOt- Parisiis apographa , sseculoxviet xvn confecta, ob-
    tone I prsesente ordinalus est (20). Viginii quinque venirenl; quse prsecipua Waitzii opera in usum ne-
    annis abbatiae curam gessil, quibus non solum pos- slrtim ccnversa gratulamur:
    sessiones ejus et jura tutalus est, sed monaslerium 1) C. elim mpnasterii B. Marioede Nazareth Mo-
    Nothgero episcopo auclore aedificiis,ornatu eccle- rinensis diceceseos, poslea societalis Jesu Torna-'
    siastico, campanis et libris a;>xit(21). Intercedebaljci censis, cujiis aliquot lectiones in margine codicis
    commercium cum viris sui lemporis doclis, cum regii Bruxellensis N. 7816 adnolalae Ieguntur. Com-
    Ralberio exempli gratia, quem Verona exsulem ipse B plures loei majoris momenti, prsefatioet capita 25,
    Laubiis suscepit et ingraturir expeftus esl, ciiin 30 sqq. in cod. Bruxellensi prius omissa, codici huic
    Adalberone Reraensi archiepiscopo, quein Gerberli jam deperdito debentur, quenr salis diligenter
    aliorumque virorum .eruditissimorun) patronum Re- qiiideui, sed non ubicunqueiniereratexscriplum do-
    mis visitavit (22). Abbatum prsedecessorum suorunr lennis; quare de leclione ejus haud raro dubi-
    gestis scribendis optime instructus accessit. Evolve- taiur.
    rat enim cbarlas el epistolas in scriniis ecclesioeas- 1*) G. regius Parisieusis inter libres S. Germani
    servalas (23), et alia ccenobii monumenta, marty- «Residu fasc. 80 n. 4 « insignitus, charlaceuSj apo-
    rologia perantiqiia (24), inscriptiones ,(25), catalo- graphum codicis Lobiensisconlinet, Dacherio quod
    gnm abbalum (26), annales eliaiii brevissimos typis ederelur transmisstim. Qua de re Dacberiiis
    ad sua tempora usque produclos, legerat Vilas notavil: « Ad me transmisit D. Srnrorf"Guillemot'
    Ursmari et Ermini abbatum (27), seripia Jiistoriam mnnachus S. Gisleni an. 1660 trapscripta a doraino
    vicinorum episcopiorum, Leodiensis (28) et Remen- Gregorio Sergeant subpriore Lobiensi. » At scribam
    sis (29), attinentia, annales Francorurri '(30),, et soepius,prsecipue in conlinualipne Folcuini, non co-
    Einhardi (31) atque Ruotgeri (32) bpera, unde sen- dicem secutum esse sed suum scribendi nioduni
    tenlias, imo capila integra mutualus, harralionem texlui ingessisse suspicalus, eo nonnisi in cojpilum
    adornare conaltis esl. Nec tamen ingenio maleriem divisione, tilulis atque in ultimis capilibus usus, Ba-
    superavit. Narir narratio saepe j'ejuna et norinun- luzii exemplar, de quo jam sernro erit, plerumque
    qnam minus recte disposita (33), sermonis quoque expressii, continuaiionem vero ex Lobiensi edere
    viiiis obnoxia (34), lanlunr ubi aucioris selalem Q coactus est.
    allingit, majorCm sibi favorem conciliat. Ultima 2) C. regius Bruxellensis N, 7816 chart. sec. xvi
    operis capita auclorem — quod in Flodoardum in fol. min. diligenler ut plurimum scriplus alque
    etiam cadere vidimus - veritatis non minus stu- cutri codice B.Marise (l.)"collatus. Folcuinum cum |

    Hieronymum, Hieronymus sanciiirn Fblcuiriuni epi- (18) Prsefat. ad vitam S. Folcuini ibid. p. 624.
    scopum et Odwinum, Odwinus item Odwinum, Od- (19)Mabill. Ars. dipl. p, 235. Charlularium ipsum
    yvinus junior Folcuinum et Regenwalam, Folcuinus a. V.-Cl. Guerard mox edendum expeclamus.
    ilern Folciiinum diaconum et monacbum S. Beii.ini. (20) Gesta abb. Laub. c. 28. Ann. Laub.
    il'6) Siquidein a Folcuino cbartularii S. Bertini
    anctore haud diversum babeo. Res ralionibus a Ma- siuin (21) Contin. gestorum,—In epistola vero Lobien-
    billonio Act. IV, I, p. 623', allalis minime conlicittir; ap. Baldericuro chron. Cam. I, c. 105, negli-
    nam quascumque utriusque distingucndi raliones genlise insimulatur.
    aflert, aut nullius momenti sunt aut etindem fuisse (22) Ib. c. 7.
    virum magis persuadeanl. Quod Folcuinus abbas in (23) Ib. c. 21. 16. 8. 6. 3.
    vita quam edidit Folcuini episcopi iis, quae diaconus (24 Ib. c. 7.
    a. 961 in chartulario Silhiensi de eodem Sanclo, (25) lb.
    proavo suo, iisdem verbis scripseral, nonnulla addi- (26) Ib: c. 9.
    dit; quod Sancti matrem in cbartularib Ermeriirii-
    dein, in codicibus duobus vilse, qui Mabillonio ad - /(27)"'CV9.
    (28) C, 18. vilam Lamberli auclore Stephano epn
    inanus fuerant, Ercensendam, qnod iu chartulario scopo.
    equuin funus praeiisse, in viia equtini funus prseeun- (29) C. 7. - Flodoardi hisloriam Remensem.
    leni lacrymasse.legimus; denique quod auctor uno JJ (30) V. Prologum, c. 2.
    loco se S. Folcuini parenlQmfuisse dicit, altero silei,,
    et ad tumulura Sancti Foleuinum monaclitini— et (31) Passim; v. inffa.
    riuo lunc ejusdem nominis monachi in S. Berlino i52) C. 25.
    degebant — sanalum tres elegos in laudem Sancti (33) Cf. prsecipue capp. 14 —.17.
    composuisse scribit: diaconum ab abbate diversum (34) E. g. deponens loco passivi usur.pat.
    baud eviiicunt.Conlra ulerque nobili Lotharingoruni (35) Siiperstite Adalberone archiepiscojx), qui
    genere oriundus, uterqne puer S. Bertino oblatus et anno 990. mense Januario obiil.
    a. 961. et 965. ibi monachus degens, literque chartis (36) Bibl. Belgica I.
    anliquis traclandis assuelus, uterque inter scripto- (37) De scrirjtoribus ecclesiasticis c. 136, et viia
    res iocum lenens, et vitaeS. Folcuini alter in char- Wiberti, c. 13.
    tulario brevior, aller in opusculo postea edito pro- (38) SS. Franc. 1,688,
    lixior edilor, iionnisi unus idemque homo mibi fuisse (39) De viris illuslribus ord. S. Benedicli II, 60::
    videtur. qui iatiien de SS. eccl. 296 pariler atque Andrcas
    (17) Charliilarium Folciiini ap. MabTHon. Acla SS. Bamberg. hoeeHilduino episcopo tribuii.
    0. S. B. SLCC.IV,I,P. 623. (40) T. VI, 541 ct novreeilil. T. II, 730.
    545 _DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSIUM 546
    cniiliiiualiombiisexcipitlibellus liistoriaeLaubiensis. A Continuationem libri, qua Folcuinus Np.lhgefo
    '«.Multi mulia loquunlur de stalu- mon3$terii epjscopo'adnrinicnl.ante Lobiensis (42) monastcrii
    Lobiensis, » etc, in fine muiilus. Evolvimus qup- iniriiunitaleman. 972 ab Ottpne II renovatanr et a
    que. Joanne XIII papa confirmalam (45)'impetrasse, paii
    2*) C. regium Parisiensem inier schedas Baluzi peribus eliam post obitum suum alendis etvestiendis
    Armar. ii fasric. 1 n. 3, asservaium. Plagulas istas prospexisse, librorum el ornatus ab ipso in monaste-
    ex Bruxellensi, in monasterio Rubeae vallis lunc rio repertorum et ejus opera compafafprum recen-
    lemporis, ut videiur, asservato {41), descriplas et a snm reliquisse tradilur, collectioninostraesuo iem-
    Dacherio in editione sua expressas esse, Waitzius pore inserturi suinus.
    aiiimadvertil. Scriba Tornacensis codicis supple- Obiit Folcuirius anno 990, edita lamen el Viia
    merita textui inseruil, lecliones modo Tornacensem S. Folcuini episcopi Tarvannensis,
    mbdo Briixellensem suscepil, ex conlinuaiionibus necessiludinis testem Waltero abbali quam antiquae
    S. Berlini in-
    nonnisi 4 1/2 plagulas decerpsit. Superstite igitur scripserat (44): euro eidem et vitas SS. Audomafi,
    Bruxellcnsi,ut nullius momenti a- nobis plane negle- Bertini, Winnoci et Silvini inscripsisse (45), non
    ctus esl. . , nrinus dubium esse videtur, quam quod Tritbemius
    3) Ex traclatu.De miraculis S. Ursmari a mona- sermones ct homelias complures ei tribuil (46).
    clio Laubiensi ope Folcuini et conlinualionis ejtis
    conscriplo, quem Henschenitisin Actis SS. April. therii Sepultus esl in ecclesia S. Ursmari e latere Ra-
    II, 563 sqq. Folcuino iribuit, varias lectiones de- episcopi, hoc tilnlo insigiiis (47) :
    cerpsimus. U CrelebsFolquinusrequiescitbic lumulatus,
    Quibus subsidiis, praeserlim codice Bruxellensi, Nobililaleclueris,abbalisnominegliscens,
    adhibitis, si non textuin ubique autbenticum, proxi- Divinissatagens,liumannsophismatacatlens];
    , me tamen ad genninum accedenlem proponere licei, Cujuspeccatisveniamlectorpelat omnis.
    ul collalo Ruotgeri opere evjncitur.
    (41) Nam monaslerii nomen.in superiore margirie Adalolfo a. 961, abbali tres alios interfuisse legi-
    apograpbi hujus legilur. rirus.
    (42) Ann. Laubienses. (45) Tali opinioni prologiis VitoeS. Folcuini -an-
    (43) lb.-a. 973 ; sed obierat a. 972. sam dedisse videtiif.
    (44) Mabill. Acla SS. 1.c. — Uivel hislor. litt. (46) Cf. Hist. litt. Franc. 1. c. p. 458. Homilia de
    Franc. VI, 454, earirc. anno 970 scriplaro esse con- zizaniis ad Matth. 13, 25 sqq. olim Lovanii in bibl.
    jicit, sed verba i qnem Laubiensium dicunt abba- S. Marlini exsiitisse dicitur.
    tem > hninilitale consueta (v. -Gesta abb. Lob. c. :(A1) Mariene coll. IX. p. 964.
    28) adjecit. Walterus a. 996 obiisse dicitur; cui et

    GESTA ABBATUM LAUBIENSIUM.

    PROLOGUS«: Q illud, leropus utique vel numerum inlelligimus.Ergo


    Deus est creator temporum \ cum et ipse anliquior
    Diu * ab anliquis quaquaversum quis poteral quse- sit lempore cujus «reator esl, et cuncla creaverit "
    stione ventilala, tandem omnium tam pbilosopbo- in temjrore- Fecit qriidem *et ipsa lempora dissona
    rum quam spirilualium patrum anirais sedil senten- inter^se parililate -disjuncla, sed ad niitum suunr.
    lia, nobisqtfe.inviolabiliter tenendam mandarunt, invicem cpnv.enientia, ut ncn cpnfuiidaritur
    riPn fprluitis mundum vplvi casibus, jedad nulum quae putantur cnnfusa, setj pelius alternatim sibi
    pfoesidentiset creatricis emriipptentisque Deitatis cpngruenlia prdinatam quandam rem publicam
    ctincla regi per prpvidentiam, secundum ineflabi- faciant et perfeclam. Ipsa quoque quibus subsi-
    lem dispositionrssuaeordinationem, aiitequam qriid- stimus elemenla sibi invicem conlraria, in
    quam proderet in tempore. Vis enim Deitalis onmi- unius corperjs habiludinem ita grala pari-
    potentissima, cuique (48) quod est esse perfectum Jitate conveniunt, ut discrepala non discrepent, immo
    est, rerum formas per principalesquasdam malerias siunumalieri dempseris, hominem simulinterimas.
    penes sesemper perfectas habuit; sed quando voluit, Temporalis quoqne motionis sjmilis causa est. Quid
    ct ubi voluit, el quomodovoluit, nobis visibiles fecit, enim magis contrarjum, quam . nox diei, lenebroe
    nec ei ulcreatpr essel [ex teinpore s] accessit; iucj? yEstas quoqne hiemi, hiems 7 aestali repugnal
    quippe cum terapera ee erdinante cceperint, et ipse D Veri quoque aulumnus, aulumpno ver 8 contrarius
    in lempere cuncta crdinaverit, ut qui merito credi- esl. Quisenim in hieme cancri ardorem et dies cani-
    tur creatorj teneretur el dispensalor. Tempera Culares expertns est, aut qnis seslatenive campos"
    qiiippe diebusel numeris censlani; et quando Jegi- albescere, flumina glacie vidil dislendi? Sic quoquc
    mus aul audimus, illovel illo die fecil Deus hcc vel nenronmquam iri 10vere nrusla prseguslavit aut ra-
    VARIM LECTIONES. -
    1 sequilnr super gesta. Lobiensium abbatum * dixi corr. Dirtl. * cx
    prologus \.deestproiagus%..
    tempore.desMHt 1, 4 temporis 1*. ".creavitl*. 6 quippe 1*. ' ei h.-1'. 8 v. a. 1". 9 c; ri.-1*. '* in"
    v. desunt 1- . :
    ' ' " / ' '' ' " '
    "".'"';_ KOTJE. "'. .'; ,
    (48) 7. e. et cui esse pcrfeclum cst, qnodcmiique esl.
    547 FOLCUINIABBATISLAUBIENSIS -548
    cemisususesl.cumipsa qnoque herbarum seu flo- ALdes progressi (50), propler niroiammentis ferocila-
    ruin diversa genera, quibus ver ornatur et gaudet, teni Franci sortili sunt iiomcn; qui Galliasdemuni
    aiiiumpni tempere languida marcescunt ". Ha?c au- occupanlcs, et ceteris id locorum formidabiles,ydo-
    lem ordinate venientia et loco suo posila annum lagianr in Christi tyrocinium coirimutaveruii!.Nam-
    s4
    jierficiunl; qnrc si non confunderenlur, chaos quod- rex eorum Clodoveus per sanctum Remigium
    dam ct impprlabile lempus potius viderelur quam Cbrisli graliam bapiismate adeptus, gentem suam
    annus. Hancaulem rerunr causam mulabilem immu- Christianam eflecit. Nec dislulit " rex regtim Chri-
    labilis ralio cenlinet, apud quam non est novum, stns s6 donalivum dare sibi militantibus; nam pro-
    quod nobis recens apparet, et cui non varianlur, quce vexit" eos regnis, auxit succcssibusseeundis. Inde
    nobis variabilia esse videntur; ita ordinans cuncta, ad Clodoveos?8, Cloiharios, et Dagobertosfelix illa et
    ut cliam quse pulanlur mala,non sinl inordinata. hereditaria permansil successio. El quare non ma-
    Summa crgo el principalis, immo sola rerum causa neret, quam sapienlia Dei, quse" ait: Per me reges
    volunlas Dei cst. Unde et caiitmus : Omnia quwcum- regnant (Prov. vm, 15), tide firmabat, aequitale et
    que voluil Dominus fecit (Psalm. cxxxiv, 6). Nec justilia roborabal? Testanlur hoc episcopia vel mo-
    quidquam foris agitur,nisi quod de inlerna summils nasteria ante id lemperis dirula M aut nulla, quae
    lmperaloris aula aut jubealur aut pernrittalur, sive 15 abhinc aut redivivapjillularunt aut31xpvis auspiciis
    ad quoruiidam ulilitalem, sive ad occulli justique inchcarunt. Quae si scriberemus singula, deficeret
    jndicii sui ullionem. Quis enim plus diligit " quam ncbis pagina, prxseriim cunr nec bPc prpppsuimus ;
    ille qui fecit? porro quis ordinalius rcgit quam ille suflicil ut de nostro lanlura dicamus, cl quia de loco
    qiii fecit el diligil? Ergo non potest quicquam '* ul- diccndum est, siluin dicamns ejus, de quo dicendum
    tra citravc prpgredi nisi cum voluntale Doraini,salyo est.
    cum gratia Dei dono hominibus dalo liberi ar-
    bitrii.
    De regnorum quoque successionibusseu perrinu- 1 ". Esl locus, ubi intra lerminos pagi, quenr ve-
    tationibiis, quas vel audiviinusvel vidimus, non mul- leres a loco, ubi Supersiiliosa geritililas fanum Maiii
    lum mirandum. Ipsius est enim, ut ait Psalmisla u, sacravcrat, Fanuni-martinse dixerunt, juniores a
    ei
    regnumet ipse dominabilurgentium(Psalm. xxi, 29). nomine prsefluenlis fluvii Haynau vocaverunt,
    Et sicnl Nabugodonosor 16 sensit, cuicumque vo- pago Sambrino Sambrafluens blanda et amcana ripa
    Iuerit dabit illud. Nam quando voluit, regna staiuit, decurril, qucrn hinc inde prominenlibus collibus
    ct quando voluit, mulavit. Testatur hoc " anliquis- planigiesqusedam el nemorum .opacitas et oportii-
    83
    simum Assiriorum regnum, quod poslea ad Medos.(-,' nilas Joci gratissimum reddil.Tn quo loco rivulus
    cl ad " Persas " translalum, regnandi finem fecilao. delabiturin Sambram, quem Laubacum vocant, eun-
    Inde ad Macedones, quos multo sanguine sibi " ac- demque pulanl (51) npmen IPLP dcdisse, licet sint
    qiiisivit Alexander illc (49), qriem Daniel vel ses in aliqui, qui pro cpprlunitale capiendarum fera-
    slalua vel pardumin visione nominat, magnus uli- rnm —_undique enim sallu cingitur vicinaque eral
    84
    que, magnus ille gurges miseriarum ; ad postremum Lipbtinas (52) fisce lunc regib, et prisco ncmine
    Romanis, lerra et mari transaclis, copiisprsestanti- permanente fereslis adhuc dicitur, eo qucd rex
    bus, non sine nulu Dei cessit imperium. Et de re- pergens venatum, ibi sibi fieri jusseral obumbracu-
    gnis quidem sic hactenus habeiur, licet Francerum bim ad temperandum splis restura, quod lobiamvo-
    subinde accreveril imperium, quod quia " se Ro- canl —.inde pulanl locnnr diclmrr nomine penna-
    inaiiis arcibus frequenti et prospero"successu, el nente, rivuluinque a loco, non locum a rivulp npmen
    manu militari, quo delectu opliroe habundat, in- traxisse; quod videtur magis verisimile csse. Teulo-
    fuderit, idque acquisierii fastigium,inRomana tamen nes hoc astipulare videntur.. Nam locus ille eoruni
    re publica est conntimerandiim.Nam et eadem gens lingua Lobach dicitur; et lo quidem vocant ob-
    Romanis quadaro civililate conjungiiur, cum uter- umbralionem nemorum "*, bacb autenr rivum;
    que populus a Troia, illi JEnex " signa secuti, isti r,| quaeduo si componantur, faciunl: obumbraculi ri-
    Antenore duce per Uliricos sinus ad Meotidas palu- vtim. Erat autem locus parandis insidiis el latroei-
    VARI^ELECTIONES.
    11niarcscunl 1. " dcest. 1. ." deesl. 1. ll 1*. " psal. 1'. praesla 1. (psla cod. habnisse vide-
    i6 q. p.
    " II. t. 1*. 18deest1* "pefsosl. J0f. f. r. 1*. sl deest 1*. "dicilurl.
    iur). iiabiicodonosor1'.
    " ^Eneacodd. si hlodoveus I". !5 delituil l. ™ deesti". " 1*. " blodoveos, hlolharios i'.
    ••*quem 1. 30 31 as prospexil
    aut d.l*. ell*. lopographia gcsiorum abbaluin Lobiensium add. 1. 33opportuniu.s
    corr. oporlunilas 2..el ila infra. 34 lipiinas 2.. 38.decsi2.
    NOT.-E.
    (49) Ex Gestis regum Francorum c. 1 sqq. (52) Leslines. De ipso in cont. miracnlorum S.
    : (50) Famars; cf. H. Miillerde patria legisSalicae Ursmari dicilur (Acla SS, Apr, 11,^569): Lipluinas
    (lisscrentem p. 41-46. nomenest fundi in pago Hainoensi, olim sedes regia,
    (51) Cf. Vita S. Landelini Act. SS. Jun. II. p. cumadhuc pax e.ljustitia sibi obviarentin lcrra, nunc
    "1065, quse tainen post Ftilcuinum scripta esse vi- (siec. x, ul virieliir)in beneficiumplurimis distribu-
    delur. ttti, vix snfficitannuis reddiiibus unius.
    S49 DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSIUM. ?50
    nanlibus aplus. Nam sicut diclum est, cinclus est Afluinquc; qui pmnes regnavenint stib prsefatoprin-
    silvis et exasperalus scopulis; unde et perpetrato cipe, regni tantiim tan.tiim eis nomine manenle'.*>.
    manenle**. Q uo in
    Quo
    scelere non inveniebalur hostis, (657) Tali ergo lempore — secnndum qued in Actibus appslplprum,
    oporlumlalecaptala, Morosusquidam, virhujus ar- in Asiam volentes ire discipuli, prohibiii sunl a spi-
    tiset operis, tali in loco lairociiiiis insistebat, tem- ritu Domini; servabatlir enim *»Johanni4S— beatus
    "
    pore quo a Clodoveoseplimus Lotharius agebal in Usmarusvirlutum exercitiis omnibus clarus, cui
    sceplris. Qui cum minimis sceleribus non usque- Lobbias apostolatus loctim delegaverat Dominus, a
    quaqtie cpnienlus , grandiora quseque moliretur et Pippinojam dicto principe evocalus, idenr monaste-
    agerel, taridemmiseranle super his Domino, per rium regendumaccepil *8per Hyldulphiintervenlum,
    sanclum Aulberum Camaracensem episcopum,— quieratunusdeproceribusregnimajoribus.(689) Cu-
    narii. parrocliia est ipsius ecclesire terininus, licet jus indicia meritorum fuerunt puer ille (54) et
    **
    hucusque eliam 36et Leodiensis protenditur— de panis matri in oromate proemonstratus et scansio
    Morosoin Landelinumconversus, secundus de Saulo . illa beatae scaloe a terra cceloteims; quse omnia
    faclus est Paulus, et finem viciis dedit, et locnra sa- quanlura bealo viro congruunt, ex aciibus
    cris studiis initiavit, nt quem comhiacirJaverat ejus . cognoscimus. Forle nec sine quodam prae-
    vlciis, dedicaret virtutibus, et8T tibi superabuntla- ^ sagio tale sortilus est. nomen, TJrsmarus enim
    tat peccatuin, superabundaret et gratia, sicut ait ex duobus usilalis Gallire loculionum generibus
    apostplus (Rom.v. 20). In quo loco et ecclesiam sibi diciiur ••, Latina videlicet, quam usurpantes
    pro tempore conslituens, deflebat quibus antea oble- vitiarunt"', et Teulpnica; ccngruum plane beatp
    clabalur, manu et labpre victum quaerens,Jasciyiam- vire vccabulum. Ursum enim aiunt. partum infer-
    que carnis jejuniis et vigiliis dpmans, et exercebatur mem lingua lambere, et qued naturae minus est,of-
    summo mentis conamine 38in his quoesunt Dei, ut ficio IJnguae,s complere. Sic et ille beatus vir car-
    omnes mirarentur, videntes commutationemdexterse nales quosque, et solum ea quse " carnis sunt sa-
    Excelsi. Talibus igilur exercitiis, pluribus ad id stu- pientes, praedicando ad formam sui reduxit princi-
    dii confluentibusspeculum factus esi; sicque Lob- pii "*; parturiens semper Dominode filiis irae popu»
    biensis ccenobiifundator exlitii primns, Sed.prseor- lum acquisitionis, ut cum Aposlolo diceret; Filioli
    dinalie, de qua prseposuimus,Dei, qui non omnibus mei, quos iterum parlurio, donec formetur Christus
    judicia sua manifeslat:— Judicia enim tua, ait Psal- in vobis(Gal. iv, 19). Menlior, si hrec ejus exercilia
    mista, abyssus multa (Ps. xitxv, 7) — vpluit 39bea- ad noslri lemporis fsecem" non usque decurrerunt.
    ttim Landelinum Lebiis demigrare , ut alteri quan- Nam ul prsetermiltam eos, ques aut yiva ypce in-
    deque siibseculufe lecus vacaret, ne utique super struxit, aut vicinitate lemperis per ees, qui audie-
    allerius fundamentum sedificiastrueret et detrimen- ranl eurii vel videranl, sibi in piurimis immitabilcs
    tum paterelur, aut Mne merita tanta ducrum unius fecit — nam adaequari ei in bmnibus diflicillimum
    Jpci angiislia arlarentur. Hiis ferte prsesgius bealns luit: —nos, in quos finesseculorumdeveiiere "6(55),
    Landelinus Lebiis demigrans, Crispinium (55) Jicet iniiobis nullura patroni speciraen relueeat in-
    petiit. genii, id ipsum, quanlulumcumque sumus, ejus con-
    2".Nec defuefunt adjulereset ccoperalpres in stamus " patrocinio. Nam signactilum *8aposiolalus
    prsedicli Joci auginenlatipne quam plures, licet ejus ss nos quoque sumus in Domino.Famosum au-
    nomina ecrura exciderinl; teiriporibus Cletharii filii tem eum esse, nori nragnppere riestrurn est com-
    Clodovei,qui regnavit annis 4, sed et fralrum ejus, mendare; scit hoc magna pars Gallise,sciunt el hii
    Hildrici scilicet *sregis Austrasiorum,et Theoderici, quos yariis infirmitalibus vexalos sanos reddil co-
    quem Pippinus " debellavit in Textricio, sibique tidie.
    subjugavit sub seque regnnm finire permisil posl 3. Quare aulem eum episcopum fuisse dicimus,
    annum regni ipsius Theoderici decimnm oclavum , ssepe a nobis quoesiiumest. Nam lextus descriptio-
    Clodbveiquoque filii tlieodericl, qui regnavit annis n nis vitae ipsius episcopumeum fuisse docet (56); lo-
    duobus, sed et fratris ejus Hildeberti, cognOmerito cuin auiefn vel lempora ordinationis ipsius, vel a
    lusti, qui regnavit annis. septem, necnon et Dago- quibus ordihaliis sit, rimninosilet. Sed in cartis sub
    Lerii iilii ejusdem Hildeberti , qui regnavil annis ejus.iempere factis "ac peranliquis membraiiaruiii
    VARI^: LECTIONES.
    86enim 1. deest. 2. STull?2. 3Scenalu 1. "iioluiH. '*"el 2. " Capiiula Dacherius ex vpogra-
    pito Lob, (V) recepii. 4Ssecnhdi2.' *3:pipinus1 ? 2. swpius. **permanenle 2i ,*";quoniamservabatur 2.
    *6itascripsi ex conslaniitnediiwvi usu, et ita etiam parrochia. cdtidie, cartis, aucioriias, cpnicere, valiiudo
    et alia, in. quibus scribendis % sibi minimeconstat. dc i.vero nihit compertumhabemtis. *' exeixilusl?
    48suscepit 2. "oronrale corr. aromate
    % ao deest 2. ei deest 1. 2. ubi in margirie addilur : deesl ali-
    quid. Dacherius vocem. ex cod: Lob.? edidit el vosl Teulonica add. : ursus dmmr,lquod sensu c«ret.
    "deesti. m "q. sola quae2. •* prsept..ii 1. "» facicm 1. "" devenerunt 1? «7coiitestairiur1- »8si-
    gnum 2. deesl%;
    miM.
    (55) Crespin, dioc. Cameraeensis, (55) Annus ai.iincarnatione muiesimus nmebaiur.
    (54) ^f. Ariso Viia Ursmari c. 1 (56) Cf. Vita a. Ansonein prol. et sqq.
    551 FOLCUIM ABBATIS LAUBIENSIS 552
    peciolis, ijusc conlinenlur in ecclesise 60riostrae ar- A pus autem ejus translatum esl ad mpnasleriiim Wa-
    chivis. iriscriptum eum invenimus sub nomineepi- slare dictum, ubi nunc reqoiescit debita veneralione.
    scopi et ponliflcis. Vafia de boc esl seniorum nostro- Sanclus aulem Ursmarus, ut erat semper lucrandis
    rum relatio, dicenlibus quibusdam, quod prsedicandi animabus inlenlus, prsedicandi gratia se Flandriar
    gratia, ut competebal lunc rudimenlis novellarfidei, intulit versus Menapum fines, qui ritu gentis adhuc
    ad compescendos superfluos rilus genlis barbaricae detinebanlur vanis superstilionibus. Cujus doctrina
    episcbpus fuerit ordinatus, quod factum quoque de ad fidem Cbristi conversi, non minimaeparlis prse-
    sancto Amando leginrus (57), quibusdam dignitatem diorum suorum illum faciebant lreredem, et eam quae
    hanc loco tribuenlibus, opinionemque suam ralione in Lobbiis ecclesiam Christi.
    quadam liienlibus, quod videlicet locus regius, regia 5. (713) Beatus igitur Ursmarus virtutum omnium
    inuniiiceniia construclus, rcgio, ut dictum est, pa- commerciis plenus, oflicio sibi credilo fideliter ad-
    laiio conliguus 61, nulli commilteretur, nisi prius ministrato, locoque prlscis monasleriis regia muni-
    ordinarelur 6S episcopus. Quam dignitatem et in ficentia constructis coa^quato'", solvitur carnis cr-
    plerisque successorunr ejus dtirasse, in subsequenli- gaslulo, et ccelesti introfertur paradiso, ubi nunc el-
    bus dicemus (58). Quid borum verins sit, lectorum 63 semper; nostri pelimus memor, feliciler fruatur Deo,
    arbitrio committimus. Nec in ulramvis partem san- B Obiil autem anno 715 domiriicoeincarnaticnis, nolris
    eto viro. deregamus, dum, quicquid IiQrum sit, eum in perpeluum domino Deo regnante, et Pippino
    ftrisse episcppum ncn denegamus.' agente in sceplris. Qui anlequam decederet, fractus
    4. Igitur i'n exordie regiminis sui (697) ecclesiam, longa 6»moleslia, se vivo sanctum Erminum succes-
    quse anteid lempcris eral inconsecraia,censecra'vit, sorem sibi subslituerat (711), in quem familiarilale
    dedicans iliam Domine in hpnpre principis aposio- quadam speciali se tetum transfuderat, utppte in
    lorum Petri, simulque docloris gentiiim Pauli, et dilectum heredem et gralissimum successcrem. Sub-
    omnium apostolorum Chrisli; cuniulans templunr stiluius (65)igilur ErrninUs, roagistrum ccepit aemu-
    donis et altare mulliplicibus sanclornm patrociniis. lari, ut si secundum Epicurecrum (6i) narralionem 70
    Facta est aulem hsec dedicatio anno 6* qui est sex- migralioriem animafum in alternis corporibus fas
    cenCesimusnonagesimus septimus dominicseincar- esset credere, eundem ipsum crederetur repraesen-
    nalionis , septimo 68Kalendas Seplembris, Domino lare'. Supersedendum erit, si curicta velimns dicere,
    in perpetuum regnanle, Pippirio autenr in Francis qttam assiduus in ipci augmentatione, quam cautus
    principanle. Quam ecclesiam nequaquam passus pol- fuerit in commissa sibi pasloralilate, maxime cum
    Iui cadaveribtis mortuorum, fecit aliam in Iionoi-c descriplio vitse ejus dicat de eis salis habunde 71,
    sanctae Marisein montis veiiice, cui subjacet proe- C Habuit etiam et cooperalcres sive successores, ejus-
    dictum monaslerium; ubi cirtriterinm 66 censiiliiit dein loci gubernatores el coabbgles, sanclum uliqite
    esse fidelilim, et ad quam conflucret populus; nam Abel, Scolum genere, et sanctum Vulgisum episeo-
    illicitus, ut nunc quoque nisi cerlo "tempore, aputl pum, et domnura Amulvinuriraequeepiscopum ; jcjni
    aliam erat feminarum accessus. Monasterium quo- ulrum sibi vicissim suecesserint, an, sanclo Ermino
    que in Alna (59) ipse conslruxit et Lobiis subjecil. spirilualibus occupalp rebus, locum in commune
    Monaslcrium quoque Waslare (60) diclum, versnsi tractaverint, nichil cerli reliquit anliquilas. Npn la-
    Teoraciae(61) saltum, in finibus Fanioe (62) sedifica- ciiit famcn, lncunr Lobiensem eos et lenuisse el
    vit, cui et Dodonem praefecit, virum admodum san- gubernasse, sed et pro oporlunitaleiemporum locum
    clum. ulpete a se instructum , qui aliquanlisper meliorasse78.Rexit autem sanctusErminus (65) idem
    iriibi demeratus, heremura concujrivii, extruclaque monaslerium sub praefato principe Pippino tribus
    in eodem Fanise sallu cellula, cum perroissu pii pa- annis, et sub CarPlp ejusdem Pippini ftlio simililer-
    tris et licentia, vita in eavixit theorica; ubipcsteai senipre el duce viginli duobus annis. Sicque expletis
    mullis virlutibus clarus migravil ad Dominum. Cor-• D in regimine viginti quinque annis, participatus est
    VARI^E LECTIONES.
    6I>ila ed. ecclesia noslra i. 1. ecclesia nostra artius 2. " scilicet
    63 Liptinis gallice Leslines add. 2. qtiod
    glossema est." e» esset ordinalus 2. lectoruin corr. lecloris 2. "* anno. sexcenlesimo nonagesimo
    seplimp 1. decimc septinrc Dach. u cimilterium 2. 67 cerlc corr. in cerlo 2. 6Sita ed. deest 1.
    70
    2. ubi spatium vacuum exslat. 89longua2. epicurcs variatipnero 1. 71deest 1. ,s emeliorasse2.
    NOT^. •
    V. Vita-S. Amandi c. 8.
    (57) Vita (65) Cf. vita S. Ermini cap. 5. Acta SS. Apr. 1U.
    |58) posterior ex Folcuinp bausta addit {Du p. 575.
    I.
    Lhesne p. 688.): De qua etianl adhuc tanlum su- (64) lla pro -Pylhagorseorurii Folcuinus scripsisse
    pereit itl eo loco, ul abbali liceat uti sandaliis, lunica videtur. - '.
    subdiaconali, liabere poteslatem ligandi atque sol- (65j De ipso refert Anso in Vita S. Ursiirari: Mi-
    vendi, atqne ubique uli arinulo aureo el cirothecis. racula eliam sui magistri (Ursmari) opere meirico
    (59) Aulriead Sabim. juxla elemenlorum summam verstfictilor optimusedi-
    (60) Wasloi, Walers en Faigne, Cameracensis dio- dit, quod poenia a. 1546 in bibliolhecre Lobiensis
    ceseos. incendio periisse, Henscbeniits (Acta SS. Apr.ll,
    (61) Thi raciie ui Picardiaefinibus. p. 502) ex WauldseiVila S. Ermini c. 12. monel.
    (62) Hannonisepars.
    5S3 DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSIUM. 551
    glorise magislri.decedens oclavoKaleridasMaii(737), A Nain herelicunr illuin in boc non est credere, 83
    (juod
    •6. 'Post quem extitil Theoduinus abbas-;sub quo, bereticis non resislere idem pene est quod fave-
    Karlomannp maj'oredomus concedenle, villam Fon- re, et .lot tanlique virr tunc lemporis non sinerent
    lanas, quam Sambra alluit, ecclesia nostra liabere lale quid serpere; quin immo 8* inditis scriplis pn-
    niornil; in cujus concessipnis carla sic subscripium blicis, «ive ad prsecavendam 8S sive ad confulandam
    esi: Aclum Liptinas 73 villa publica, quo facil Fe- heresim, libera insequereniur aucloritale, Domiiio
    bruarius dies sex, anno secnndo regnanie Hildcrico. terribililer inlerminante; Maledictus, inquil, qui
    El in hac slipulalione -. Signum, inquit, Kariomanni prohibuerilgtadiumsuuma sanguine(Jer.xLMit, 10).
    majoris donius, qui hanc donalionem fecil firmavit- Nec fieri potuit 86, ut eos, quorum menle in coeiii
    que. Is sane esl Kariomannus Pippini fraler, qui re- - erat conversatio, Ursmarum dico ct Erminum
    linquens (6>S) operosam fegni admiiirsiratioiicni, pri- nonnisi imitalurus expeterel, cum ab ipsjs recipi
    inum Romaeclerieus 'aclus, in Serapli monle mona- non poluit,' nisi probalus et ipse antea in caslris
    steriiim sedificavit.posteaapud Sancium Benediclura Dominicis fuerit exercilalus.' Sed el de sanclo Vul-
    in Cassino monle mPnachus cifeclus est. Ililderi- gi-.oepiscopo nil ad nos.praeler parum perlatum est.
    ciim (67) enim regem supra noniinatum sub Pippino Invenimus lamen in nostris perantiquis martyrolo-
    regnassc, Iradunl hislorirc; quseet ipsum teslantur B.giis, quod 87 dies natalitii 88 ejus sic adnolaiur 89 :
    postea jussu Zacbariacpapseatlonsunr et in menaste- Pridie. Nonas Februarii in Laubacomonasteriodepo-
    rium trusum n, indeque monarchiam rcgni, Bonifa- siiio saricti Vulgisiepiscopi.Sed et mausoleuro90,in
    cio archiepiscoppconsecrante, Pippino cessisse. «juoconditus 91jacct, in promptii est cernere.
    •7. De Abel quoque supra.nominalo lale quid com- 8. Tbeoduino igilur abbati successit 9S sanctus
    perimus. Remis cum fuissemus, elcum viro venera- Theodulphus episcopus in provisione praedicti loci,
    bili et illarum partium eruditissirao confabiilarerour parlini sub Pippinoproefatoprincipe post faclo.rege,
    Adalberone " arcbiepiscopo, requirentibus 7Bnobis novem vero annis sub Carolo regeposl vero 93im-
    originem ejiisdem civitatis 77,el in ea episcpporum peratore ; regens Qludnon segiriter et a.ugmentans
    successiones,.prolatisejusdemcivilalis ponlificaliljus non mediocriter. Sub ejus enim tempore .mulla
    gestis (68), pro opoiiunilaie temporis satisfecit. In ecclesioenoslrse praedia collatasunt, qtise desciibe-
    i|uibus videlicet geslis inventum esl, quod in eadem rentur, si non in promplu esscnt donaliones, etcar-
    civitate Abel quidam 78 fuerit episcopus, qui in ea tae Jegaiarise, et ipsebrevitati non sluderem. Obiit
    plura vel acquisierit vel ordinaverit; finis vero cjus autcm anno 776 Dominicseincarnationis, die verb
    qnis fuerit, scriptor geslorum aut nescivit, aut fcstivitalis sancti Johannis Baptislse.
    omnino lacere voluil. Nos vcntilalis 79 unde- (] 9. Anso hunc sequitur in regimine, vir bonus et
    cumque temporum numeris, hunc eundem Abel sanctus, abbas tantum et non episcopus, regens
    et nostrum fuisse et Scolum et episcopum , facili; idem coenobiutnsub jam diclo iinperatore Carolo
    ratione probavimus. Sed quia scriplpri ejus in- viginli qualucr annis. Erat autem idem Anso et pro
    cerlus exslitit finis, longinquilas 80 forte fecil iti- capacitaie ingenii sui litteris studens. Exlat libellus
    neris, et viri religiosi voluntaria privalio, et amor Vitaesancti Ursmari ad praedecessoremejus Theo-
    patrise ccelestis. Dixil eliam episccpus supra nomi- dulphumepiscopumab eo conscriplus (69), item et
    natus, prsedecessorum suorum duutam usque ad se: sancti Ermini alius (70), in quibus quidem verilas
    consuettidinem, ut inler missarum soIJemniain eai Jiistorise, quanlum a simplicis eloquenlise viro de-
    speciali commeraoratione defunctorum, quse supcr scribi poluit, amplectenda est. De confusione atiiem
    diptica dicilur etin consecralione dominici corpo- dictorum"non iiostrum est jiidicare, quse illis lanta
    ris sollemniter agitur, cotidie in aurem presbyierii inest, ut incertiim sit, utrum 9*ad iusinuanda quoe
    recitanfe silenter subdiacono, pinniuni ipsius setlisi noverat, minus.iicet erudile, quanlum ad sseculares,
    nonrina scriplo viritim reciteutur episcpporum 81;; fuerit procliyis, ari pro excelleritia gestorum sponte
    satisque mirasse, quod in ea coromenioraiioneistes parvipenderit regnlas artis. Et hic sub praefatopbiit
    non invenialur. Quod, ut conicimus, idcirco actumi 'J Carolo, eo quo idem iinperator faclus esl arino (800).
    esi, ut ipse vacanli sedi jam anlea episcopusjussusi Post eum 9° eandem abbatiam usurpavit Hildricus
    sil aliquanlisper insidere; alpro amore Dei volunla- canonicus sub ipso imperalore. Et post eum Rariine-
    ria ccssione sponle catalogum illiiin repudiasse 82 ricus lemporc domniLudovici" imperatoris. Deinde
    VARIiE LECTIONES.
    73lipiinas corr. liplanas 2. 7*reclusum 2.' 7Sab alberone 1 ? 2. 7"
    '7 urbis 2. 78quideml?2. 79iia legendumvideiur; verilatis 1. tanlis requirentibiis corr. inquirentibns
    ••
    2.
    2. collatis ed. longitas 2i,
    81deest i. *s,repudiansl. 83pena sil 2. 8V «MIymmo 2. swpius. " 2. 86
    "8 89 ymo
    90 M predicandam 9S potesl 2.
    87Jeesil?2. hatalis 2. adnolalus 2. iuaiiseolum ejus 2. conditura 2. susccessit 2.
    ,sfaclo2. 9*utnonl?2. 8» quem 2. 96lodovici 1? 2.
    NOTM.
    '
    (66) Einhardi VilaCarolic. 2. (69) Edilus Act. SS. Auril. n, 560.'
    (67) lb. c. 1. et Annales a. 749, 750. (70)Ibid'.iii,375. .......
    (68J Flodoardi; ubi vide 1. n, c. 16. :
    PATROL.CXXXVIL .'.-" 18
    555 FOLCUINIABBATJSLAUBIENSIS 5aG
    pefv.enitaddonrnimiFolradum97,piissimiimabbatem, ,\ 12. El Iioc rebus hiim.inis exempto, Haiberlns-de
    avunculumj'am dicti Ramnerici, sub eodcm impc- Corbcia abbasasciscilur (855), vir bonns et mtiiium
    raiorc, Priorum tantiim ripmina, non gcsta scinnttir; laudalus, et ob id ad Iioc a supradicto.imperaiore
    crede propter annorum 9s paucilalem aut cbmme- promotus. Eral enim rcligioni studcns, el in con-
    morationem non nriillo utilem. Terlius quis fuerit, strucndis sive iu exornandis relms operani dans.
    gesta decent; fuil cnim mujlre ricbililalis cl regire Testatur campana percelebris ejus jussu facta ct cc-"
    nuinilatis. Erat quippe Carclp ex pairuo nepcs, clesisenostrsudonaia, in qua sunt versus, qui abba-
    sicnt elucet *' iir pariete iorris ecclesise.sancti tem "• el factorem, vel ad quid facla sit, quasi ipsa
    Qiiintini in Augusla Viromandcrum — nam id quo- de se loquenle, boc modo maiiifeslanl:.
    que menaslerium rexerat — scnljitis, in liuricmo- Harberti imperiocomponorab aito Paterni, .
    dum sc 10°habenlibus : Nec Musisdoota,p.ncantusmodulahoramqeiios,
    Cumdenisluslris ternosmitiiisInclilusannos NoetediequevigildeproinanicarminaGlir.siu. ,
    Hex agerel Caroltis,sceptra m tcnendo r/ia,
    Heliuse.lhumanisexemptusculminaregni Temptavit et idem abbas aquocductiim a foresle
    •''
    Linqneretingehtis rex Lndovice,tibi
    Condere«wpitopushujusvenerabilis ducere, ardua montiiim stilcans, ad competentem
    •aul»-10», nuturii in usum molendinPriim, seJ perficere iron
    AlibasKuiradusnobililalecluens.
    NaniquebuicHieronyiniis,Carblus patr-rextilililli, B potuil ppus lirceppsterum elsero inchoatum 118(72).
    Oui proprlaegpecimengenlisad alta tulil, Nam pervasa est abbalia illa hostiliter ab 117Huc-
    Itellayerens,pacemqueluens,qui culininaregni
    Ad prolemmlsitauxilianteDeo. berto "• (75) Deo.el sanctis pdibili. Quiiibi rerum
    10. Hiis dicbusluccrnanr s.uani Domintts, quanr siimma "° potitus est (864),expulso Harbefto et Cor-
    juslificandc igniverat, ignitam bealilicaverai, beaii- beiam reverso, oinnem abbatiam illico partiliirin
    ficatam miraculis declaravcrat, nolens diulius dcli- re mililari, delegans ^so viclni fralruni yilluias, et
    lescere, scd ad majoreiii.venerationeincunclis liomi- eas parvi redditiis, ut plactiit delegatori. Eilicilur.ad
    iiibus prppalare '•*, prsedicti abbaiis cor leligit, et liaeciixpriiis, liberps procreans, et ad suocdanina-
    10*ul sancli el venerandi et cum onini amore norai- tionis cumitlum nil sibi clericale pr.Tter lonsuram
    nandi Ursmari cerpus 10°;de sepulcro elevaret, praefefens lsl. Fnil enim tairlocperversitalis, ut vulgo
    accendit. Quae elevalie facla est jiissu et permissu fertuf, ut ipsam ,ss eliam.evangelicoeveiiiaiis ma,-
    ejus qui lunc erat Canieracensis cpisccpus. (71), jestalcm quantum ad se pon borruerit iiifaroarc,
    l" Doinino,dicen-
    agenlibus 10Tclericis ulriusque ordinis, cum frc- dicens illud qnod scriplum esl a
    quentia populi magna. Expletaque elevatione, diem le : Omuisqui se exaltat humUiabitur,elc. (Lvc. xiv,
    illara festivamduxere ,08,nobisqtic et pesleris celc- 11), non ccnslare, prp ep is* qupd si ipse se tan-
    brcm esse sanxerc, Facla est aiilenr liaec elevatio r» tum liumiliaret qiianlum cxallaverat, niiinquam euin
    anno Domini 825, ab ipsius verp sancli, 09 ncn di- fuisse, ut tunc erat, tarii praeducem, immo abje-
    canr obilu sed natalitio, qno vivcre "• coepil cum ctissimiimomnibus el vilcm. 0 lingtiamparliculatini
    Cliristo, decimo post centum exacto. Abliinc ergo concidendam et canibus ant avibus projiciendarii!
    ccepit beati viri celebris farira crebrescere, ct ccn- Ignoravit forsilan roiser, aiit scieus misefe desipuit,
    fluentibus languenliuro lurrois ad diversa sanilattim quod talis ulsua, licet "* permittente Deo, exalta-
    genera miracu]is coruscare. Qtisemulta prsedecessO'- lio, seternalis sit casus et abjeclio : siciit iinprecatur
    rum noslroruro seu ignavia seti impcrilia ad tempus vel polius proplielat David iir psalnro: Deus meus,
    jacuerunl, et m sludia liitcrariim sunl proeiermissa; iiiqiiiens, pone illos ut rolam et sicut stipulam ante
    nos ea qtisevidiinus aut auilivimtts, excellenlipra ,,s faciemvenli{Psal. l.xxxn, 14). Rotam quippe videmus
    lanliiin notantcs, suis in Jot-is ppnemus, et hoc iiiferiiis."• elevari, sed inanle corruere, et unde in-
    facicmus ordine servato, cnm Deo donanle ad no- cheai asceiisum, inde ibi jraiitiir casum. SiiptiliVaii-
    slri temporis frccempervenerimus. tcin que altins vcnln raptalnr, ep ".' gravius niergi--
    11. Decessit aulem proedictusabbas triennio posl tnr. Expcrtus esl et ipse iii se ^Dei super hocyin-
    prccfatam elevationem (826), relinqiicns post sc dictam. Nanr ipsa die , qna hoec naiiseabat yel
    "8 Raeiica-
    Eegardum "3 abbalem. Cujiistempere erdinatip pri-. j. latrabat, cpiifligensin acie curo Conrado
    ina facta est in monaslerio nosiro, agcntc Tlieodc- runi yel Jiireiisium 1S9 paiiium duce, priinnni lingiia
    vicoCameracensi pontificc, adhuc Ludovicoimpe- blaspiiemntransfossus,ad iilliniiiminteifcctusesl(74)
    ratore supersiflc. . et hiincqiiidenrnecisfiiieroblas|))icmusliabcrcdigmis
    VARI^; LECTIONES.
    97fnlradiim 2.. ?8 deest 1. 99rcnicel 2. 100d«st2. ".' scplra % ,os ingenles I ? 2. ,03anla T?2;
    "*probare2. lMdeest1.2. 4" lm deesll. ,07agcnlis 2. ,08d, n. ct p. c. essedesuniZ. :, 09viii,2., '^0 ve-
    rc ante vivercdelelum in 2. deesi 2. Msexcelleiitia 2; ' "3 crgardum 1 ? 2. egganiunr eit. egardum
    Ann.Laub. "* et 2. "° habenlur 1. .. "6 inqupaliini cbrr'. riiclioatum2. "7al.?2. "8 hnberto corr.
    hncberto2. "9 deest 2. "° delegatis 1? 2. . in reservaris 2. .^11?dcest-2. "3 ul)i 2. "* sriuerscr.2.
    "» deest1. "6 v. in alium 2. " deest-i\"iiia cctra J, cctradp 2.-, ,S9 virehensiuml ? 2.

    • ,
    (71) Halilgarii. ^ ;:;, ....
    • (72) Einhardiverba in vilsVKarolix. j23. (74) Cf. R«ginpnemet^ Arin,;Xant;enses
    " "' ,.a.;?66,
    Hincmari Arin^a. 864..'". ;;; , ;''',""'
    (73) Fratre Thieibiigie.uxeris TJlolbariiII.
    K7 DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSUM. SS8
    f'rit. Fui.t autcm hic tenipore quatjior fratrum re- A pus.sibi et militaritibus manciparet. Addilur prxler-
    ,3° de regno Francorum corieerlaniium, vel ea , ut decimoeomnes indominicatse"' ad
    giim portam
    teiiipore Lotbarii m imperaloris, qui patrem do- nionasierii uo in Usus paiipertnn sint et peregrino-
    riirtumLudovrcum iu carcerem fetrusefat, et poslca rum, et ut dies anriiversariiis Carloniarini regis,
    Prumia nionasterio mcnachus faclus est. cujiis quidem Arnulphus eraf filitis, animaiim esset
    13. Jam vbfp ppstea a Lplbarip rege, Tilie jam recensilns, praeparato ad id opus ab episcopo com-
    dictiiiriperatoris LoUiarii, coepit idem locus repa- petenti obsonio ,vl quod praeceplUmrega.Ie.volumus
    rari ,3Set per Jobannem CairieracenSemepiscopura intexerc-:
    vel Hugonem quendam larii possessionibus quam et In nominesanctw et.inviduw Triniiatis, Arhulphus
    liabilatoribus per ejnsdem regisjussuro aon medio- rex, elc. lls. ,••'.
    criter rediniegrari. Is sane ille Loiharins , qui pro 16. Tnlerea vacillanlc rerum sialu, et regum na-
    vegina repudiata et Waldrada supefducta Romsefue- turalium, sicut antc iiiximus,ijui apud Frai.co»
    Tiitexcom"niiiiHcalus,quapetente et rege coricedente, semper hereditaiii babebantur,. dcficiente succes-
    fisciim Hiim (75) dicttim ecclesia nostra nieruit ha- sione, pro eo qnpd LudPvicijs siipradicius, qucm
    lere. Erant "autemibi sedificia quaroplura, ob quse propter brevitatem regnandi nicliil fecisse dicurit,
    ibi illa plurimiini mprabatnr, visitanle se rege cc- B Carolum filium vix bimum ^*3 {78) reli.quisset, gcris
    puia illicita. Quarte decimc igitur rcgni sui ,33an- quredam aquilonaris '**, de qua forte' diclum cst:
    rio_(868) reddilus villarum riosirartim describere Ab aquilone pandetur omne in«ta1 quam plerique
    jussit, qubd: ppiipticum vccant. Facta" est aulenr JSorthalbincos •*", alii usitatius Northmannos vo-
    liscc deseriptio a Johanne episcopb praenominaio. cant, pyraticam agens, npvpel irtaudito retrp anto
    •-ii: Post hsec fralribiis in
    <juatupr tclrarchiis lempnribns mndp Franciain est aggressa ; qure ma-
    Franciae regriaritibus lam ipsis -quam filiis eorum ria primunr eccupans, demum Jrestia fluminuni 14fr,
    defuncris, solus dommrs -Carolus snperfuil, qtrem qnse Franciam alltiunt, «st ingressa; subinde re-
    Jiprius Johanries papa in imperatorem benedixit. stans , subindc progrediens; ubi resistenlem vidit
    Qui sicrit eliam la* aliis mullis Jocis, ita Laubiensi neminem, quaqua versum sibi libitum visum est,
    moiiaslerio multa bona el prseslilit et reddidit. Sed Xerebalur. Qui yidelicet. Norlbmanni per quatuor
    et Carlomannum fiJiuin suum cidem loco oibbaiem nobilissima fiiimina, Renum ei Scalt ab oriente, Ser
    "
    irisiituit (870); eanam el Ligerim ab occideiUe,Franciam ingressi,
    15. Cui (76) in regimine siicccssil 135clorinuis inccndiis 117el rapinis onrnia depopulantur, riulli "•
    Francb tempore Ludoyici (885), yel dicii Carbli sexiii vel oetiitijtarcentes, Caplivos abducunl; ipsa
    imperaloris filii. Qui Franco "mriltre nobilitalrs et C etiarn aliaria paganis manibus profananies. Qiiorum
    palalinis sludiis instruclus exlilil; uiiile et plufa metu plufa sanclprum corpora, et oplima qnxquc
    monasterio noslro acquisivit. Sunl qui monasteriuia ad luliora loca deportanlur. Sed nosrroram patro-
    Ariihoriiumdictiim (77), tunc puellarum, nunc cano- p.orum nnn necesse fnit lengiiis aspprlari, (|iioniam
    liicortim,"ejiis tempore nostrum effeclum dicunt; li- adjacens Thudinii caslrum (79), idque nobis 4*'pro-
    cet siril alii, qiii anliquitali hoc attribuant, scd ante prium et muniiissimiiro, feceral afflueritesindempnes
    fllienalum.sub eo receptum esse,**".Igiiur Liidovico Iiaberi; vilianim verelPnge positarum^erat rmilti ex-
    qiiarto fegni siii anno defiincto, Fraiicis in diversa ierminii desolalio. Hysa (80) niinc fluvii-nomen esl,
    terideiilibris.factoinierregflo per 18 annos, Conra- qni ailtiquiltis llysara (8-1) dicebatur. De quo ita
    do " 7, Radulpbo, Odoiie et Robcrlo.iri occidentc meminit Lueaiius (82) in bellis civilibiis : '•
    fegriantibus ,38, cum Arrinlphus, rexNoricorum, Hii vida liqueruiitHysaras,qui gu-gile durlus
    atistralis Francise rex ascisceretur, jam' dictus *• iii amnem-•:
    l'er Uimmultasdo, tVnia3ina;'oris
    Frarico ad opus ecclesioe Leediensis supradictam» Lapsus, in aiquQieasnomeu non'pertulil undas.
    abbatiam petiit'(889,' Nov. 15), et consenticnlibus infiuit enim in Secanarii. Per qtiani Noiilimanni in
    fralfibus irriiielfavit, facla prius conveiiientia,' ut illo deJali, licet in illis parlibuscuiicta depopula-
    medietas abbalise fratribus' iiiibi regulariter fiiili- J) rertlur, pluriroum 1B^lamen illi, qui litlora Scaldi
    iariiibusiri usu communi deservifet, aliarii episco- insedefant, debaccliabaritur, quoninm .:gralissima
    VARLE LECTIONES. ; ;.,•..,,.,. .
    :,:;;_,:; , . .
    130deest 2. '13i^elotharii 1. 13s 1 ? 2, 1,a deest 2. "* deest 2. ,3SsiicessTt^.;' *3*deesi i.
    recuperari
    "7 ila codd. ,3S deesi i. 139 inlruncatae 1. indecimatae 2. i%°deesti. _,Mopsonio corr. obsonio 2.
    '*""eharla deesl in codd. v. eam in Mirwi nostris inserendam. '*• ila Dach.
    Opp. /,650, Diplomalibtis
    liniim ut videtur 2. de 1. non constat. m acquilonaris 1 2.2. iu nQriliabbrincos 2, ,w deesl 2. '*7 in-
    cedenies 1 ? 2. ,w nil I. ,k9 deest 2. •"* mevoris 2. "'^lurinram 1. pluriroa 2.
    '' / . . NOTJE.
    (75) Fortasse Ham', a irieridie Marcbiennscv •',- (78) Cf. Richer, i. i. .
    ^76) Omittil ariclor, Karlomanno a. 873 caecatp,, (79) Thuin, ef. Reginonem a. 879.
    a. 885 Hugonem abbatem suffectum ; v. Ann. Lau- (80>Cf. Anual. a. 881, 884, 885.
    bicnses a. 873. (SliOise. -.
    {77) Anloij! ad Scalditu dioc-Tornacensis. (8-2)Lib. i,599—401.
    5K5 FOLCUINIABBATJSLAUBIE.NSiS £60
    ntalio navium, sive ad JiycmanJiim sive ad qnodlibel \ Mediomatricrc, quae nunc Metlis dicitur, a puero
    lielli periculum declinandum, illic eps feccrat esse educatum fuisse. Nam Itcbertp, ejusdem sedis
    continucs. Singulphi villa npmen est fundi. Is no- episccpp, etindem libellum lcgendain misit ct
    slrae ecelesirc servit, ct in co memoria sancli Urs- ccmprpbandum. Hujus episcopi aliqui eliam no-
    mari ct sancli Pelri, in qua lunc duodecim ca- slra. aelale memimirunt. Hujus qnoqne tempore
    noniccrum liabebatur convenlus. Meminime et no- dedicalur ecclesia nostra ab ipso evocato ad id
    slrorum plerosque horoinem "' illorum temporum opus, el conjunclo sibi Dodilone Cameracensi
    vidisse, qui utrum "3 alio nomine vocaretur, a episcopo; quo.i in basibus cclumnariim, quis
    nobis non multo qusesiiuro , affeclu tamen, ut quam partem dedicaverit, in premptu esl cer-
    1B*a puero « bruoderchin (83) i nere. Hanc ergo novellam dediealionem, ne forto
    pulalur, palronali
    vucabalur, qnenr ncs clsi minus laline pessumus iterala aut antca infecla fueril, si quis requi-'
    noroinare fraterculuro, qui ensdem vidisse se et rit, paucis absolvemus. Ecclesiam priorem, si
    cognevisse, et quod prscpositus eorum Sparna- mcminit lector prudens, sub Pippino' principe a
    rius "" dictus sit, teslabalur. Qui locus a North- sanclo Ursmaro faclam 167jain supra diximus (85),
    mannis ita deslruclus esl, ul remanerent in ee dieraque dedicationis ejus v Ralendas Septeiti-
    vix maceriarum ruinse. Siinilitcr el cctera eccle- B bris annolaviiniis. Quse, crcscente copia rcrum
    siae nostrx predia, quae apud Brabantum erant per munificentiam regum seu celerprum fidelium,
    profusiora, boc tempore exhausta sunl et ex- quia loci nobililali parva ct minus apta vide-
    inaniia. batur, deslrucla et fundilus eversa est, ct isia
    17. Tali ergo modo turbata ecclesisc par.e, et qure nunc est eleganlioris formse el speciei sedi-
    firmamenlo "6 rcgni pesitp in formidine, Franco licala. Quse ad id opus columnis undecuinque
    prsedictus episcopus, coactus jusla, quantum ad corrasis, cum basibus et epistiliis seu ccleiis
    sreculares, et vere necessaria bella suscipere, latomorum vel cementariorum disciplinis pro
    accito sibi Reginerie quodam, quem Lengum - moduli sui quanlilate omuibus circuro sc posi-
    collum ypcant, viro strennuo et in bellicis rebus lis esl incomparabilis, quod quia occulala , ut
    excercitato, hii frequenler in acie confligenles, aiunl, probalur fide, haec hic satis sit leligisse.
    perraro vicli, mulloties exlilere victores. Nec Auctorem aulero ejns, sive rex fuerit ille sive abbas,
    "8 rege eo- id nescimus. Si
    cessalum cst, donec "7 pesle attrito quis improperat, aniiquilali quar de
    rum Godcfrido atl fidem Chrisli converso et bapti- his silnit, non nobis, sticcenseat.
    "9 ecclesise 19. Islo qupque morttio et in ccclesia sancii
    sato, nec multo ppst iulcrfecto, pax
    redditur (885). Post hrec Franco episeopus, sciens C Lamberli scpultp (920), lurbatur rursus ecclesia de
    illicilum esse, qnemquam sanguineis manibus antislite substiluende. Nam (86) pars una Hildui-
    sancta tradare, iniltit Romam Bericonem Lee- num, ejusdem ecclesiae clericum sibi poscebat cpi-
    dieusera clericum, el Theuterum Lebbiensem mc- scopum, favenle 168 sibi 169 ad hoc Gisleberlo 17*
    nacburo, quos. ordinari cpiscopos, qui vicera Lsihariensi duce, qui floccipendens regiam majesla-
    suam suppleanl i6\ oravil et exoravit. Quibus jam tcm, regni sibi usurpaverai summam; alia Ricba-
    faciis episcopis parrochiam suarn gubernandam rium 17iPrumire abbatem, donp el ccnsensu Carnli
    in et ccic 161
    cnmmisit,.. ipse de relique pace regis expetitum. Qui yidelicet Carclus, faclo, ut di-
    ccnsenuil, vita. discedens, pestquam in cpiscc- ctuin est, inlerregno regum quorundam inierregnan-
    palu plns quam quinquaginta perageret1M annes. lium, a Fulcone arcliiepiscopp Remjs eypcatus et
    18. (901) Hunc, Stcphanus sequitur, vir littera- ccnsecralus palerncque rcgne est restilulus. Qiiam
    rum et, quanium ad cancnicps, religioni sludens. ordinationcm n.ovellamstiis quique in parlihus dc-
    Hic (84) passionem beati 163Lambeiii impolito 16V dignantes, partim, ul est ingenium hominum, sj)e
    «ligestam slilo urbanius elucidavit, et armoniam acquirendi gratiam novi regis sibi reconciiiabani,
    ex ea dulcissimam meledicc, quse celebris habc- paiiim oblirmalo supercilio per se suis .principaban-
    tur, composuil. Fecit el, libellum quendam ex D iur. Ex quibus Gisleberlus uniis eral, qui tunc Lo-
    16"flosculis decer- thariensem ducatum agebal "*. Quojubente, immo
    jilurimis divinorum librorum
    jrtis, in qpc singularum in anno fcstivilalum ca- extorquenle polius el urgenle, consecratur Hildui-
    • pilula cum colleclis el versibus utili conimentp 16' nus episccpus ab Herimaniip Aggrippinsesedis ar-
    congessit. ln cujus libelli prsefalione oslendit, se (.iiipraesiilc,IIOVP ct inusitaie genere, absque regis et
    VARI^; LECTIONES.
    '" decst 2. "3 utrumqiie 1 ? 2. "v matrcnali 2. "" spnnnarius 2. "6 firmamenli 1. 1,7"docnec
    corr. doncc 2."* "8 attrita 2. "9 p.lc» cbristi 2. 16° snpplerent 2. 161ocyio corr. ocio 2. 1Magerel 2.
    163divi 2. impolilanr 1 ? 2. libris 1 ? 2. 166utilis colo'2. De 1. non constat: "7 tlmi i. 2.
    108faciente 1?2. i60 deest % *'° itn Ann. Lobienses. 2. sic elinfra. ,J1 riccarium rorr.
    gillaberlo
    ricbarium 2. "* gerebal 2.
    NOT^E.
    *
    (83) Brtiderchen. (85) Cap. i.
    (84) Cf. Hisl. litt ^.170-172. (86) Cf. Flodoardi Ann, a. 220.
    SGl LE GESTIS ABIJATU.ULAUBIENSIUM; 562
    prGCcrumregni sanctione. Quapropler mittunlur a Ji nense episcopiuni i3°, promisso regis roancntc,qnotl
    clero alterius partis ad apostolicam sedem litlera: ubi illtim altius promovendilemptis eriicrgerci, Ra-
    conquerenles i73 de his. Juhannes tunc apostollcre therius Veroncnsibusdaretur episcopiis(932, Aiig.);
    catbedracprresidebat, qui ordinalorem el ordinalum quodquomodo facltim sit, vel quanlas m in episco-
    et tcrtium regis ,7*aticiorilale designatum,rRoraam patu illo perlulerit adversitales, ex ipsius scriplo
    ul veniant, missis epistolis jiibet. Quid plura? Ve- leclor melius scire polerit, in epislola; quam suiiirao
    niunt, archiepiscojiovaliludinedctento. Hilduinus,7S, ponlifici eti9a universali papse (87) conqiiereris da
    incerlum qua faclione, judicium subtcrfugit. Ubi hisejuscemodi scripsit: Snmmo, elc. (88)*'.'
    rescilur, Richario acclamalur, eligilur, protlucilur, 20 193.In illc sane quo se Ratlreriiis19*posituro
    et ab ipso stiramo poniifice pontifex ,7e ordinaiur dixil exilio (935),-vacaiis episcojiio, edidit Jibruin
    el consecratur, donato sibi orriniumprsedecessortim quenr appellavilAgonisticum(89), (937) cui et taleiri
    suorum soli archiepiscopoiipallio, ct equo aposlplicp prsepcsuit lilulum : Meditalionescordis "" cujusdam "
    more ad prpcedendtimstralp. Tali ergp et tanlp cum Ralherii Veronensisquidem episcopi, sed Laubiensis
    jirivilegipGaliias l7?reversus. (922),. ccnlrariae par- monachi, quas in sex digestas196scedulis, volunien
    lis dissidinnidiremil 178,el solus in Leodiensis179 censuitappellariprwloquiorum,quodvocultirAgonisti-
    ecclesire fascibus resedil. De quo satis ad dicendum 1* CHm.Quenrlibriimadlegeiidumsiveadprebandumeru-
    essei18l),qiiam amabilis omnibus, quam munificiis, ditissimis quos noveral misit (90), Sobboni videiicet
    quam in exorriandis sive construendis ecclesirere- el Widoni 197archiepiscopis(91),Godescalcc (92) et
    bus fuerit assiduus. Solum erga ,8i monachicam18s Aurelio prscsulibus, necnon et ^98 Brunoni et Rct-
    vitam minus fuprat cautus, el hoc in eo mirandum, berto Galliarum : archiepiscopis(93) nobilissimis et
    a 199 ad cxlre- -
    qni ptiero monachico lacte nutritus, monachicis in pbilospphicis studiis eruditissimis,
    ferulis edocins, moriachicis inslilulionibus fuerat mum FledpardpRemensi, missis unicuique epistelis,.
    assucfaclus. Nam sub eo apud nos pmnia. fuere ve- qnseccntinentur in ecclesisericslrse-scrrniis (957).-
    nalia. Siquidem annua, nendicam cbedientiae,qucd Lihellum etiam vitse sancti Drsmari, cum Cumt*
    quidem regulare est, sed ministerierum commulalio, exularct (9o9), ibi repperit, quem solecismis rcfer- •
    ccrundemque dura-coemlie, quicquid apud ncs opti- lissimum eruendavit,nobisque transmisit (94). Posl-
    nrnm erat, exbauserat, reliquum parasiterum turba ea cum in ea parte Bufgundire (940), quse Pro-
    abligurieral 18s.Sed cetera ejusdem episcopi bene vincia dicitur, mansilaret, filiunr cttjusdanr viri di-
    gesia et animus civilis hanc irifamiamobvelaverani, lissimi, nomine Rocstagnum, ad imbuendumlitleris
    cnmqtie omnibus genlibus stimmitm effecerant. r. ppstulatus recepit, ad;quem-librum de arle' gram-••
    Qui ** poslquam in episcopatu 22 annos perrgis- matica ccnscripsit, quem Jibrum geiililicio.loquendi
    sel ,8", in ccclesia sa cli Pctri Leodiensis, quanr more Sparadorsum (95) vocavit, pro ,0°eo quod qui
    ipse construxit, iumiilatiis quiescit.. illum.in. scholis.assucscerelpuerulus, dorsum a fla-
    Floruerunl his temporibus apud nos stiidia litte- gris servare possel. Ob qua?ei ibi episcopatus (96).:
    rarnm, quibus ediscendis operam danles opinalis- datus esl; qucm relinquens Lobias .,oi reverlilur.
    simi ,8° fiierunt Scaminus 1S7, Theoduiniis,et perspi- Richarius lunc *•*adhuc supererat (944). a quo fa-
    cacissimiisliorum Ralherius; qni videlicelRatherius vorabiliterreceptus, Lobiis est habilare permissus;
    partibiis Hildtiinifavens, illi inseparabiliter adhsesit. nec mullo post Richarius decessits 03.
    Hildiiinuseniro fraudalus Leodiensiepiscopio.*••,ab 21. (945) Post (97) quem Ogos0*, ex monasterio
    0"
    Hiigone rege Itali;», apud queip fecerat confu- sancli Maximinis Treverensis abbas ct raonachus, .
    giurt 189,usu slipendiario promerueral (928) Vero- D pentifex est subrpgaltts ; qui vix duobus annis ex-
    VARIiE LECTIONES.
    173conquirenles 1? 2 i7i o. fnscium regis 2. "" Hylduinus corr. Hilduinus 2. 17' p. o. efcdestmli:
    177gallii 1. ,78 dirimit 1? 2, i79 leodiensibus 1. "° est q; 2. 18i ergo 1? 2. ,8S monaslicam2. sem--
    per. - ^83 abligaverat 1. i8i deest%. la° peregit 2. i86 oppinatissimi 2. 187Sqtiaviimsi9S 1. 188episco-
    palu 2. i93i89 quem ccnfugeral 2. 190ineruerat vercnensemepisccpatuin 2. 191-quas2. el u. p. de-
    stint 2. caput lioc i« 2. sequentisnbjicilur, sed anteponendumesse ex ordine abbalum et senlentiarum.
    nexHpalet. ,9* deesi 1. 19"'deest1. 2. 196iia corrigo ex Ralherio; quamvis ex digesiis codd. et edd.
    197mucdnni2. i98 deest 2. i99 pbilosppliia 1. pliisicis.2, !0° deest 2. !0i Jcbiis 1. S0Sdeest 1.
    2,3 Dach. addit: ppslquain in episcopatu 22 annos peregit, el in ecclesia sancli Pelri quam coiislriixeral.in
    Lcodio, tumulatus quiescit. s0*bngo 2. s0? maximi%
    NOTJE.-
    (87) Joanni XI! aut Agapiio. (92) Fortasse Aniciensi.
    (88) V. Ratb. Opp. ed. Ballerinis p. 557. (93) Coloniensiet Trevcrensi.
    "
    (89) Editus ex antograpbo Lobiensi in Martene 94) Opera p. 195. -
    Coll. IX, 786-964. Ratb. Opcra. p. 9. Cf. Liudpr. (95) Germanicumsparen est servare; igitur libc-
    lii, 52. quo adhibitodorso parcilur. Opnshaud amplius •• •
    (90) Epistolaad "Widonem,Sobbonem, Godescal-, stare videlur; cf. Rath: Op. Praef. p. XIV.
    cuni et Anreliumpfodiil apud Manene I. c. p. 965, (96) De.liac re nihil conslai; episcopatus
    ct Ralh. Op. p. 525; alire ad Robrrlum, Brunonein nonnisi oblalusesse videuir; v. Ralherii Vila, C
    nrchicpiscopos,Op. p. 527, 529. Quaead Flodoar- p. LVI.
    diim riirccla erat, desid.eralur. (97) Cf. Ann. Lobienses et Flod. a. 945. -
    (91) Viennensiel Lugdiinensi.
    603 FQLCIJNI ABBATISLAUBiENSlS 564
    ctis defuiictiis (947), Faraherlum, Uem Prumise ab- Jt poieiilisc, popuiiiin impcriUrniscandalizabai:!,•sa?pe
    balem, anlislitii sui rcliquit hcredem. Rursus sub cCclus et saepe diceiidtis doiiiniis •Rrurioj; cui jarir
    co, ril piidero stib Richario>apud lios.cuncta fuerunt loifls regni disperisaiitli eura.• iromiriebat, falusid
    vcnalia, adeo ul locirs idem a parasilis Argerilea di- quod verura fiiit, "huirc ejectuHi^aritehae et negle-
    ceretur yallis. Tiinc coiona illa regalis aurea S06, ctuin hbc taiiio berieficioad illird fidei et verilatis
    Iiactcnus arlius deplorala !0?!,.niiri operis et non nii- foediisaddnci, ut a riertiine posset seduci,Nila de-
    nimi. pondcris, confracla prp liliitu «°8 et dilapidata, IDIIII) - os loqueniitnn inimica sl9 pbstfiiere se pesse
    gcmmaeejus pessiimdalre miiifice el ab oculis suh- credidit, si nulla occasie scandali posset in eofum
    duetrc siml. El hoc ducebatur joo riibilo, ianltim tit cpiscoporcperiri. Sed ad sui perniciem pars siuisffa
    potiretur emeiis annualinrinisieiio; coque qiiis di- prsevaluil; qtiicquid prb «alute eorum gesui.m es.t,
    cebatur sanctiof,, qup, ad dandum profusior, eo uti- lioc sibi pestiferuni' rcstimabant. Quid mulia? Er-
    Xssimus, quo. voracissimus SM. Sed de sl° bis niliil raliim est, ssevitum SS0 est, iieccessalmri est, dpnec
    oostra iniercsl, videal V* qui fecil! expuIsioBe ejus crudelitati siire iet nequitibe salisfa-
    : 22. Oitlio, tunc poloniissimiis rex australis, el cerenl; Ablata esl omnis spes resliiutipiiis ejus (954,
    subaclse Italiae luncimperitabal; cujus fraler Bruno Dec. 25). Nam cum apud nps nativitaicm Doroirii
    (98) imicum et singulare in Chrisli ecclesia decus '* festive et ppipare celebraret, facta est in Leodipssl
    fiiturum, velut pretiosissimus Japis muliiplicibus contra eura gravissima corispiratipj quae;rrisi el bic
    pliilosophoruni pnllebat argumeirtis (952). Advoca- penitus ampverelur, e.l in eundem IpcuniB.aldficuSy.
    tur Ttatherius (99); et habetur, inler palatincs phi- qui erat de magnalorum terrse iHiiiSprosapia eriuri-
    losoplios primusr Quid muiia ? Non deslititj donec dus.subrpgarelur, sedari visa esiripn.posse. Ad liaric
    regiam illam et niirificani indolem in omnibus disci- scntinam sss lempeslates undique; iririu.me.rsecPniJti-:
    ' plinis perspicaeissimam redderet el perfectarri. Quod xeiiint; iiavis ecclesirc labcfariteremjge fluctuayit;
    ternens rcgttnr ttinc"s; maximus, eum a scholis gubernater 1ipse, preCellps.e;tenipestatis irirpetuir).
    cum lanlo honore ul,.par erai, evbeavitj el ip sugge- ferre iicn potuit. Ccssit igitiir; eessil S!3,.iiQ.vince-
    stnm Coloniensisecclesiae "ppst 'Wicfridum s.13, qui retur a malo, sed vinceret in bonp malum; cessit
    nupcr decesserat, oiniiibtis acclaroanlibus. ct gatK adversantium vpluritati, «t srib eos gladiojiigularct
    deiifibus, iiilronizavit.iUbij.iquomDdorvixcrit, quo- sibi. Obstficti sunt sacramerilorum fide spoirtar
    morio docneritj. vel. (|ukl fecerit, qualiler pro pace nersn, ut si accipere merereritur episcopum quen»
    ecclesiarum Deise ipsum impenderrt, quatii in ec- petebani, invicta exinde ffr.iiiifate. auclbritateni
    clesiis sive aiiipliandissive reslanrandis S1J% quam » ecclesire etjus imperalori tuerentur (955). ../"
    in privatis et "* publicis aedificiis componeiiais, 24. (957) Exacto igitur in hac desliuitione sna
    quain in ordinandis donri mililiseque, quam san- Ralherius ferme Jriennio(101), deficrente ab eo mi-
    etse *" Dei ecelesire rebus sollicilus fuerit, actu est lilari copia, Ilaliarri revertilur; ac iie qnid rn ejtis-
    admirabile, dictu laudabile.. mcdi npgpiip imperfeclum resisrpt, quod curi&sis.
    23. (953) Contigit eo tempore Leddiensem calhe- ajienaruin rerum irivesligaieribus J!f [scfupiiluHi828]
    dranr vacare, Faraberto decedeiile; cui iri emolu- coirimoveret, cum imperatore S!7 geffliaiio stib
    meiitum prioris magisterii magna (100) Brunonis in- prredietus Bruno id effecit (961), ut e.idemjam bis.
    thislria Ralherius est incardinattis. Quod quidein desiiluto anliqua sedes Veroiieiisis ecclesiae redde-
    propteriiabinrdantem doctrinam el eJoquenliaro co- retur sss. Scripsit- per idero tempus libriiiii (955),.
    *17
    piosain, qua ittter sapienlissimos florcre visus est, quem appellavit Freriesim (102), eo quod quasiTre-
    noii cideni solurirs*8 ccclcsise cui prsefiiit, sed et nelicus niuris ailslere SS9 et uhra modum in Baldri-
    multis aliis cir.cumquaquevalde proficuum fore puta- curo s30invehereiur. Scripsil et alium quem appel-
    turii est. Siroul qtiia iii illispartibus pef zelum et con- ,', lavit Perpendiculum (105), riecnoii el "aiiuro qiiem
    lentipncm,riride fieri solet iiiconslanlia et omne opus appellavit Sirrnanr (104), in quo iii.eiindemBaldrictuii.
    pravttm, qtiidaineliaiii sacerdolesDomini, pleruinque, rj invehilur, pervasorem' M*,ut ipse nominat, suumi
    qubd nefas est: dicluK tcrrenre plus juslo eonfisi Est ct ejiisdem libellus !3Scontra airthrdporiiorjpliH
    YARL£ LECTIO^ES^ . ! \
    ,H argentea 1. ,07decorata 1. S0" libilo 2. 20'Jiia edd. — eo iihiimis quo veracissiniris1. eodeferier
    qno veracior 2. "°deest% si'ipse viderit 2. ,ls suo lemporc 2. s13wifridum 1 ? 2. si* restituendis 2.
    "• vel 2. "0suj)2. S17doctissimos 2. s?8 soli 1? 2. sl9 iniqua 1. ,2° sed viluni 1. 4Mest leodii 2.
    "'senteiiliam 1?'2. .ss 3deest1 ? 2. ssvspontanea 2. S!"invesligationibus 1. 2S6 deesl. i. 2. !!7 ipso 1.
    "81'eslituereluK2. "9 abjicerefur. 2- s30brunoiieml. !31invasorem 2. S3Siiber 2.
    NOTJI'.
    (98) Cf. Ruolgeri vitam Brunonis c. 3, 6. Op. p. CVIsqqJ Ratheriusnen arite a. 961. Verpnam
    (99; Qui anno 948 ileriim a sede Yer:onensiex- rediit.
    pulsus erat. (102) Opera p. 217, ...
    (100) Totum hoccaputpaucis exceptis exRuclgeri (103) Liber alias incognitus.
    Vila Brununis cap. 38-repeiiluni esi. , (104) SiyeConclusjodeliberaiiva ; v. Opera,.p.^}3...
    (101) Hoc falsum ess'e prebafunl B.alleriniRatli.
    b'65 DE GESTJS ABBATUMLAUI31ENS1UM. - 556
    tas"3(105), q/i Dctini, boc cst ipsam invisibileiirA splliciludinem,qua premebantur, aut penitus adimi,
    <icitaiem,pcr liicinbrorunrlincanreiita depingunl!3i. aul aliquatenus pcsse minui. Hac (113) de re ""
    Syhodica quoque ejus ad diccesancs presbyle- saeva(114) Huiigrerum gcns, el qualcm numquams"6
    rcs (106), et cenjeclura vilse ejtis (107), ilinerarius terra noslra sensil barbariem !"7, a iierversis illecta
    queque ejiis Remam pergentis(108), sed et sermones civibus S!S,transitis Gerinaniseet plerisque provin-
    quam pliires, in pasclia scilicet, el in ss" ccena Do- tiis s"9 Gallise,cui jam olirn^" nolriiisilleFrancorimi
    iiiiiii, et in ascensiene Dcriiini, el die penliiecpsles, populus insedjtaG1 omnia ferro el ignibus vastatura
    necnbn festiviialibiis'936sanclse Marire, et alia quam se loiam infudit. In liac acie Cono prsedictusS6Scuni
    plura(109). suis sequacibus militavit; sed (115) ubi Trajecluiii'
    25.Gens ,37 quoed.amripam insidel "8 Danu- venluro. es.t, quam Mosa alluit, incertum qua de
    bii (954). Provinciam quam incolit Panonram veca- causa ab eis descivils 63.Hungri Hasbanium !6i igni-
    yerunt aiiiiqui, Hungariam mpderni; ex qua Hun- buset deprsedationese*aggressi, Carbonariam pe^
    gri ,39 venientes anlea ncbis sunt insila sibi et tunt. Fama ad nos perlata, mitlilur e collegio
    nalurali barbarie ccmperli quaiii crigine ccgniti. noslro Hucberlus fraler paliens laboris et fngilans
    Quorum irisaliala crudelitas sub Heiririco si0 rege quielis, et semet inpendere paratus ob anrorem loci
    iransgressa terminos Marahensium-*", quos sibi B el sanclae religionis, pacisci cum illis. Facla pa-
    noii longeaniesisimpia usnrpavil licenlia, plerasqiie clione de solidis ducentis, revertitur post hsec, ob-
    provincias regni cjus ferro,48el igne lpnge Ialeque sidibus ab eis acceplis. Sed noslri non satis creduli
    vastavk. Postea sub Oltone filio ejus, orta (110) est — quse eniin !66fides est infideli? — munire Tudi-
    lempeslas dissensionis ,u, dorroiente puto si" Jesu liiura lemptanl, quod, 67Raginerus ,68,suspeclam, 69.
    iri pecloribus vigilum anle fpres dpmus Demini,ex- habens Leodiensem mililiam, jaro pridera destruxe-^
    cubantium , ita ut quidani secii Salhanre regcm rat; sed raissof rursus milite, proliibili siinl mu-
    coriarentur exiinguere. Cassato ,i 6 per Dei rcisera- nilionetii Iirmares7i. Quid tiinc agereut immineirte.
    tionem lioc per serpenlinuin sibilum siv conceplp hoste ? Sublata itaque ,78spe Tudiniunr potiundi "3,.
    ccnsilio, nequitisesuse virus per lotius regni ejus si8 nullaque exslante fiducia in re.mililari — siquidem
    viscera dittuderunl. Erai(Hl) in ca cenjuratione laudaia illa el cunclis seculis prsedicata Lolharien-
    princeps ipsius regis filius Ljudulphus, spectabilis sis !7i militia in Hungrprum adventu jnsio Dei judi-
    adolescens, el unice clarus, sisi 9 seductoribus nri- cio bebeiata,. suis munitionibus passim lenebaiur
    nime "° credidisset, el Iieres esse (954), non prodi- inclusa, 7" -—nostra quae residua.erat Deo dilecta.
    lor, maluisset •",. et (112) cumep quasi quidam sli- monachorum turma el sibi satisfida eccksia mili-
    nrulus Cenp, dux paulp ante forlissimus; quibus, ul C ciaS76montem,ul)isanctorum corpora UrsinariS77et
    ita dicam, prania erant in manibus; agendp ut plus Ermini veneranlur, diu anle S78 deliber-ansscandil,
    haberenl, sed ut niliil liaberent!SS emnimpdis elfe- ct de Dci fisa adjulorio, cum plauslrofum vel qua-'
    ceruiil "". Hii llungrps, anliquam quam prsediximus liiimcumque!79surculorum vel seiiiuinimpedimeiitis.i
    pestem, spllicilayerunt, ut regnum in se ipsum di- eum ssoin modum niunitipnis cingits8i agenle S8Sid
    visum invaderenl; arbilranles, licc mcdp sibi 8"4 ul credimtis Dee, ul ostendercl, nuniquam decsse

    VARIiE LECTIOiNES.
    ""anthrophomorpIiitascoJT-anihropopioiphilas 2. !3idepingit. 1. *a?deest.% s36feslivitate2. S37iune-
    tenipoiis gens quaedam,etc. Deinde sequilur Nbs ut omissoc. 138 25, 2. Eadem veronarralio extat inlibro de mi-
    raculisS. Ursmari c. 1., cujus lecliones3. significamus. G. q. r. ulleriorem i. D. provinciarriiucolens
    Patmoniam vocaveruiit anliqui; ex 3. ,39hungari l. inlerdum. si0 henrico l. sii maraheniium l.
    quam
    Sisanlea 3 Dach. si3 ferro — Jilio desunt l. ,u dissentioiiis l? 2. ila el infra. orta temirestatefacla est
    dissensio regni 3. ,st" credo 3. ,iEsed cassato 3. ,i7 persequentium sibilc l. si8 deesl3. "'.si.se seducte-
    ribiis t. s"° non 5. S5ivoluisset atque 3. a"shabuerunt l. s"3 omnimotleeffecerunt uts"8 nihil baberent 5.
    s!i deest 3 s"" Hac ul dicere insliluimus occasiene 3. ".• deest i. "7 barbarianr l. illata l. Civilms
    s"9 S60 S6i *'» 3. s65 desivit l. qtia
    iJlecta 3. gallie prcvintiis l.. s6ideest 3. insederat5.
    s6" quem prsedixinrus
    SS6
    factione ab eis dissidium fecit 3, hasbaniam 3 Dach. igne 3.
    el rapinassa q. e. vel quanta f. esse
    potesl i. 3. s67quod non mulio ante s. h. I. m. Raginerusdeslruxerat 3. ragnerus l. ,69suspecta l.
    870sed ab eodemmisso i-ursuin3. '•", resliuere,Deo, utpostea compertumest, maxime id agenle, ut oslen-
    derel nonin homine sed in se et-in sancloruin suorum patrocinio deJensipnemillos sperare debere. SublalaS.
    73
    57,rf«esJl. , potiendi l. poliundi e| crebrescenie fama deprsedationiset incendii 3. S7ilolhariensiuin ro.
    i. d. i. in h. a. bebctata s, p. m. crat inclusa 3. ,7"incla l. S76familia Dach. e. noslraefamilia id quod vc-
    ium esl rala, quod numquam videlicet desil divinum ubi hnmanum cessal auxilium, montem 3. ^ u. et 77
    e, c. 3. *'8 deest.5. 279quorumcumque3. s80deest3. !8i ciiigunt 1. a8sagente—auxiliumdesunl3.
    NOT^E.
    '
    (105) Sermo a. 964 in quadragesima habilus ex- D (110) Exlluolgeri Vita Brunonis c. 10.
    slalOp. p. 581: ^ (111) ExRuotgero c. 18.
    (106) Op. p. 409. (112) Ex Ruolgero c. 19.
    (107 Ibid. p. 375. (113) Ibid. c. 20.
    (-108)lbid. p. 437. (114) Ibid. c 24.
    (109) Op. p. 577-645.Cf. ibidem Prtvf. p. vi sqq. (115) Hiiic proprio Martc auelor pcrgil.
    Aicjiiv. vii, 868-870.
    567 FOLCUINI ABBATISLAUBIENSIS S6S
    divinum, ubi niimanum ccssat auxilium. Jamque A rendi sit prpdijus;: nam 31"effossus esl et expoffe-
    adveiicrat paschaiitim dierum "sancta eelebritas, lus. Vov.erunt tunc omnes in eommune, diem illum
    ct in completione octavarum ipsius, quae erant sibi et posteris festivum fore;. et haec est 316celebra-
    tunc !83IV Nonas Apriljs (Apr.2), ecce ssvin exordio tip 3i7 ,.quse in nostfis martyrolpgiis inseribilur sie:
    malulino subita !8" densaverat aer etpiorum nebula, Quarto Nonas Aprilh. commemoralio merilorum
    el quasi de !86 abdilis terrse finibus emergebanl Vrsmari el Ermini, quo meruerunt Lobienses "* ab
    galearum "' milia. Expavere !8s'nostri, et morlem Hungrorum obsidione eripi., Neo tacendum, qoetl
    sibi prxmeditarunt SB 9. Qui agiliores eranl •", hii 319, qui fiierant capli, in brevi revertmrUiK
    simulaehrum, ut ita dicam, munilionis scandunt, emncs 3S0 sani ct Ireti (955). Nec 3!1 Hungros islud
    immo vere futuram munilionem per sanctoruiri;Dei impune egisse passus esiDeus. Nam cum (H6)prope
    inlercessionem ; qui!9i vcro graviores erant aetatc j'am esset scrama dies ct ineluctabile lemjms, quo
    ct impedilibres, subslilcre S9!; qui stibsliterant; ca- Deus3!S omnipolens, propitius ierrse populi sui, ul-
    pinntur. Obsidenluf alii !9D;obtruncantur in con- lus sanguinem serv.or.umsuonrm, vindiclam. r.eici,-
    spectu aspieieniMimduo-de monacbis Teutmarus et lniere 3!3 v.ellel in hostes eorum,, aggravala. est
    Theodnlphus, reliqni caplivilali !9i reservanlur. . rnrs'JS 3!l ultra modum el omnino intolerabilitei!
    Ntilla erat iuter obsessos et caplos distanlia, nisi B supcrbia ferocissimae gcntis Hungrorum, seducla,
    qnod Sfciindum quendam !9" gravior cst expeclala credo, superioris 3!" anni successu; Siquidem, nl
    quain illata mors. Interea urgentur obsessi, nec veracissime dictum esl : Ante ruinam exahalur 3S6
    iilli lelpiiim aut tormentprum parcitur generi. No- cor (Prov. xvi, 18), ibi 3aTceciderunt crancs qui
    stri ccoirlra!96,quia proairima illis erat res, junctosibi operantur iniquilatcm. Prrcvenit imininentem 3SS:
    clericorum ipso.ctiamnrpnachortlinauxiliom;quamvis pressuram lianc ecclesiae jrax in placito 3S9 regali,
    illicitum si1'huicofdiniarma tractares 98,eriiliobnixe. quod in Ar.nestat babitum fuil, ex inlegro condicla,
    Jamque"• hoslilms irrumpeiitibus, j'amquein muliiis cx magnajam parleper imperaloris.nostri (117) fra-
    amplexibiishserenlibtis.pleiisqueniorleiri sibi, pler.is- trumque ejus 'sapientiam. 330confirraala. Et revera
    quededitionem pingentibus, ecceex respcctu miseran- iribubus el linguis inrioluit, quia non est Deus dis-
    lis300Dei,exadytis3UlempIidiiseSMcoluml)seevolaiit,' sensionls, sed pacis (I Cor. xiv,, 35), lanquam 33i
    qure terna circuilione acies obsideritium vallant. — ejus inicio operaltis esi salutem in populo suo. Impe-
    Subsequitur 30a posl hsec pluvia pergrandis, quse ralpris quidem spiritus agilabatur in ipsp, quia non,
    gentiliciam illis sagittandi aiiem cordarum disten- erat ei 33stemj)us exercilum congregaridi; sed fidu-:
    tione frustravit. Meius w* quoque ac lerror lantus ciam liabuit per Christum ad Deum 333, qui polens
    in eosirruit, ul malurarent fugara 30", et principes C est salvafe iri paucis sicul rn mullis. Aderat ibi
    ipsi uterentur 3'6 flagellis 307in eos qui volebant Ccno, non jam dqx sed miles, toto, ut pulabritur,.
    subsistcre. Abducunt autem eos, quos morti resi- animo conversus ad pacerir, quarn paulo ante alro-
    duos ceperant 808;ecclesia 809sancli Pauli incensa, ciler impugnabal 334,cilicio membra donrans, Deunr.
    et ccclesia majori lemptala sed miseralione Dei sal- gemitibus, tit fertur, exorans, ut si sic ejus sancla,
    vatar Thesaurum. ecclesiac ct 31° optiraa quseque volunlas 33Sexisteret, permissa regi nostro (104) et
    336ab impiis, quibus se
    'flieodulplius alitis 311ad munitionem quandam par- exercilui.ejus vicloria, eum
    tim transportaveral, partim in ipsa 31!ecclesia ler- prius male conjunxerat, pemiitteret 337trucidari,
    ra obslruserat. Dictmn poslea esl 813et piitalur 31i tU possit in perpeluum ab eorum consnrtip Jiberari.
    vcrum, quod, a qtipdam capto pusillanimitaie- suffe- Imperatpr indici sanxit83Sjejunium in ipsaiiuse-taGe
    VARJJE LECTIONES.
    ™deest'o.Dach. !8i e. snbilo 5: S8Bdees-l5. .**?cxtDach. !87lericarum.et g. 3. ,8SExpavescere 3.
    "9 praemeditafi 3 Dacli. '•8'°eranl non dico muniiionein sed sim. niun. s. immo veram ri>.3. s9i Reliqui
    quiimpediliores erant.setate aut gravitateinffa mpnasierii clauslrasubslitere 3. !9Simpedilores subsistere.
    i. s93alii, nulla inler captos et obsessos distarilia, nisi — mors, oblruncanlur iri aspectu aspicicnlium
    Theodulplrus et Theumarus, qni inler caplos visi sunt exceHenliores, reliqui flagellati c. r. Inlerea 3.
    6 S 97
    ,9icaptivi 1. ,9"qiisedam 1. 9? e. pro viribus resistereeiconglomerato plebiuro^et clericorura 3. eo ven-. ag-
    niine 3. ,981. quoniamproa. i. e. res5. !99jamque—pingentrbus legunlurin edd.; desuril L.Ubi
    tum est, ul desperaretuivomiiino, tantum audiebatur :« kyrie eleyson «ct« sancle.Crsmare adjuva, i roore
    gentis usitato. Jam irruptipnem. limenlibus, jam in mutnis osculis hsereriiibus,jam plerisque dedilioiiem
    30l>miseralionis 3. 301abditis 1. 30ad. ex a. t. c. 5. 303Snbsecutaest ilico piuvia prar-
    pangenlibus 3. 30Squos mfra
    grandis 3. m30? Pavorquoque ac timor 3. 30SfugeJ. 306veterentur 1. 307flagris 3; Daeh.
    ceperanlS. , Ecclesiam l.Ecclesiaui sancti Pauli et ambimm clanstri ignis eonsurnpserat, dprmuorio
    illteso el monasterio.iempiato.sed ro. D. salvato 3. ^10el o q. desunt 3. 31}a. partini seeum ad m, q. t. 3.
    319in e. ne invenirelur terra 3. 313deesl 1... 31i pulatum 1. 31"denique e.el e. est. In commemoraiione
    aulem tam mirificseliberalionis diem illam festivam sanxere sibi el posteris. Et hsec. 316deesl i. *" ce-
    Iebritasquaeitai.inn.m.5. 3islaiibienses3. 31seli.amhi 3. 3!0o. reversi sunt 5. 8!1Necelipsam genlem3asquo
    perfidam iiequaquam p. est d. impune islud;e. siqujdem anno subsequenle 3! cunr jam prope 3,
    7 et ibi 3. 328lmmilem 1.
    p. deust. 5. 3!3 r. veilet.v. 3. 330 3!i deesl5. 3S"a. s. 5. 3!Gexallabalur 1.
    ih.p. 5, 33ti 329beneplacitol. 336 sapientia33r 1. 33i nam htijus 3. a3! deest 5. 333domioum 5. 33*expu-
    gnabal 1. s. v. ejtis 3. cum 1. non p. 1. 838I. quippe indici sanxeratl..
    NOTJE.
    (116) Reliqna capitis ex Rttoigeri cap. 55 descri- (117) Ita Ruotgcrum ad verbum exseribil!'
    p'.a sunt.
    569 DE GESTIS ABBATUMLAUBJENSIUM. :;70
    erat vigilia sancti Laurenlii martyris, per cujus in- A sutiani nihil deeral. Si respicefcs ad religionem,'
    lerventurir sibrpopiiloque suo ipsum Deum poposcitt niliil illo quanlum ad faciem sublitnius, si a~dvo-
    csse refugiiim. PropositUm33S*suscepli operis ne- Juntariam et invocalam ssepe mundialiiim"rerum
    gal 339expedire kiltim (104), primb sanctce feslivi- occupalionem earuridemque indefaligatara pefcnr-
    taiis diluculo siisceptum, vixdum vespertino crepu- sionem — quod moiiachum minus decel ^- nihil illo
    sculo 3i0, Deo niisericorditer dispensante et pro suis; abjeclius. In sermone ipso tanla illi diversitas, "rit;
    pugnante, satis feliciler peractum 3il, miserandunii cum proloqueretur, verba ipsa' quasi3"" trulinaref,
    psst vicloriam Ccnpnis inlcrilum , gloriosissimumi ad ultimum multimodas cavillationum strofas
    imperatoris tritimphuni, regem ipstim barbaroriim, doctus 3"6 versiiliariim rhetof inlexeret. HiCqniai
    duces el principes caplivos, trophaea 3is per tolami utdiclumest, invilis fratribus promotus erat| uria-
    regni3i 3 illitis laliiudinem usqtie ad ej'usdemgenlis; nimitati fratrum exosus erat.' Coriligitquadam die,
    fl«es ffeqiieritissima, quseomnia proprii industriam instanle viiidettiiarum lempore,'consedeniibus' fra-
    ojieris ad latidera ei gloriatri omnipptcnlis 3ii Dei tribus et irescio quid trisle cbnfabiilariiibus'8'7, su-
    cxspectanl." pervenire ErJuinum, quem tanta csede fustium miil-
    26. Ncsut a diveriiculo ad pfopesitum redeamus, ctati suril, ut putaretur esse moriuus 36S.Quos ut
    Baldricus ecclesiseLeodiensi prseerat. Is avqrtcultimB discessisse persensit, pauMifm palpilans' subduxit
    stium Raginerum 3,"-n8 unice coleb.it; pro eo quod se, et ad Bernardum turic advpcaturii coriftigit,ctijus
    cum in episcopalu adipiscendo ille 3i7 plurimuinju- auxilio pcstea Ercliacum 369prcficiscitur, ubi quan-
    verat; qui Raginerus siS post mirificam illam Ilun- tuin esl 'inveritum viriearum cliqual et abducit, ,ct
    grorum liberationem ecclesiam sancti Ursraari om- in locis sibi bpbrtunis recondit. Rogat prseterea
    iiiuin priirius, el ulinam abhinc selus! -nonexhor- Raginerum cum Baldricp ppntifice, ut dies natalicids
    ruil violarc. Oduimimquendam odiis inseqriebatur, Domini Laubiis celebrent; quod el obtinuit. Erat
    qiii apnd ecclesiam pracfaiam8i9confugium fecerat, tnnc viderc abomfriationem,slantein i'n loco ubi nori
    voleris aliquantum ab armis respirare, mililibus debbrel. Nain comes curii conjiige in sacrario eccle-
    suis' in Incis dimissis. Naclus occasicnem Ragine- siaemansitabal, el mensa, qua 36°saeralissimiim 36i
    rus advolal, utinsperalum in ecclesia cogat; qucm Domini corpus absumebatur 36s, minislerium cal-
    inermcm ab ipsis sancterum sepulchris', qiiaetuiic ciamenionim et patcrarum seu scutellarum eflicie-
    fofte patebanl.exlrahit, el" in ipsis atriis anle vesii- liafur. Peracta igitur natalicia dieriim celebritatc,
    biilum ecclesisc capite truncal. Eslc, fueril dignus ubi discessum est, fralres sibi minui unde alii in-
    ille hrec pati, sed observanda erat oportunitas tem- gurgiiarcnliir, ut illud genus hoiiiinum querulosls-
    ^1
    poris el sanctitas Joci! De loco j'am satis experlum simiim, in commuiie deploranl. Assuriiptaigiltir 363
    eral, qiiam Deo carus, quam in palrocinando nruni- audacia, Fonlanas36i (119) pcltint, villamquam
    ficus, qnam in'violaloribiis vindex et severus ; de Sambra alluit; ibi quantum vini est reperlum —
    oporlunilale lemporis ille yiderit; qui bsecin vigiliis nam ibi aliquantulum poftioiiem occultaverat '—
    -Omiiium sanctorum, dtim vesperx celebfarenlur, capiunt et abducunt. Profectus fueral Eriuinus Ber-
    vel legit vel audit. Raginerus fnterea Eiiuiiium •meriacas, ut annonam qure ibi fueral venumdarel in
    quendam sibi irilimum facit. Erat aniem a Gem- solutione debili, quod in prrcfalo obsonio oppighe-
    Irtaus 3"° monaslerio , qtiod quidam AVibertus35i raverat. Quem fralres insecuti cuiii mullitiidiiie
    m.tndanre nobilitalis lilulis insigniltrs in proprio suo magna populi, ita in eum debacchati suiit, ut mirum
    construxerat (118), et in quo ipse vere cbnversus fuerit, qucd mpriem evasit 36S.Sed ad abbateftr prb-
    ex mundiali militia fucral; quem inibi abbalehi, -rnplus366,pmnes a mpnasierip prreler paucos expu-
    cui ipse paupcr Chrisli regulariter obedirel, pfaefe- Tii. Qui ob hoc -magis irali, rie longius serinoriem
    cerat. Ilic Eiiiiinus Raginernm adulatione assi- protrabam, tres ex iilis, qui jiiveritutis et propinquo-
    dtia 3"a laclabal, et patilatim el per iiicrementa ad rum adminiculo ccleris praeslabant, magno saiis
    Laubiensis abbatiae ambilum 3°3anbelabat, neCdc- n prbfessionis et crdinis cuni periculp dormitoriuin
    stilil, dpnecad prseppsiturselipnorem, qui tunc ma- noctu aggressi^,eura extrahunt, et n.onlongc ab am-
    jor habebatur, amoto Blitardo ipsius monaslerii mo- . biln claustri prolraclum 367,oculis privant, partem
    naeho, invilis licet fratribus, proveheretur m. Erat eliahrlinguseamputant, sed nonusquead privationem
    auleni vir in exiguoponens mendacium, cui ad ver- loquelse.Et quia, rit dicebat, mariyrium desiderabal,
    VARI^: LECTIONES.
    33*' elp.-3. 839iirget expedire. Bellum 5; (editoriscrror). ai0 c. v. 5. 3il acium est 1. ""deesti.
    3iJi;r. 3. 8i4d. o. 5. 3i"-3i6 raginerium 2. 3*7 deest 2. 348raginerius corr. faginerus 2. ita et infra.
    349prenominatam 2. 8"°gemblacensi2. asi deesi %'qui post insigniius add. Wibertiis' noriinie.
    confugerat
    3"9sedulaad2. 3"3 dignitatem 2. 36ipromoverelur2. 35Squoque 1? 2. s"° docimn 2. 3"7 fabiilarilibtis
    2. 3!8p. moriiiirus 2. 3"9 erdiacum 1. 860inqua2. 36isanciissimum 2. 36!'absumebal1, sumebairii'
    2. 363si.bi(' pro g) 1. »S 4 fbntanos 2. 3escum moiiem evasisse 2. 3C 6 p. frafres
    semper suspectos ha-
    bcns, omnes edd. 367pertracttim 2.
    KOT^E.
    (118) Cf. Sigcberti YitaS. Guibeiii c.4-6. 9. (l'19\Fontaine.
    571 EOLCUiNl,ABBATISLAUBIENSiS 57;*.,:
    ipse sese fefcllit, duin slatiin post lisccnavi iroposilus,, A res 3'* summa decpnibebal, diem clausil exlremuui-..
    mctuens ne denuo impetereiur, Gemblaus 868est der vi.Idus Octpbris (965), ctdpninusabbas 379postquani
    yeclus; et qnod prsevidere anle debueral sanus, de- liiennio .paralysi -di.ssolulusesl, postque quinquen-
    «iinavit debilis et exocujalus. Et qttia, sicul.scri- nium quam prseesse3S0 coeperal, in magna spe fu-
    jitum esi: Ymjjijagent impie, neque omncs inlelligeut lurre gloriac.defungitur iu Nonas.Npvembris:anne,
    381Deminicre incarna-;
    impii (Dan. xn, 10), et alibi.: Qui in sordibus est, ulique ncngeniesime.. . . .
    sordescatadhuc (Apoc.xx.n, 11),post prsediclamcccle- licnis.
    sisesancti Ursmari yiplaiipnemRagineruslyra.niiidem 28. Posl lirec dpmnus Evracrns*•* Folcuiiuim,;
    mulliplical,: pauperes premil^, ct res. ecclesiarnm vere peccalorera, aetale juveneni, Laubiensibiis*[*,,
    non Dei sed suas facil (958). Pro quibus omnibus a prsefecitabbalem; quem, ciim esset idem.poiuifex ,
    domno Briinone vere pacifico apud sanctum Sal- Coloniaein pracsentiaimperiali, in frequenlia,niagna.
    88i prius cllecla fratrum e le-
    vium (120) evocalus, coiifessus, et lacsse..*••*. rcgiae."° populari, recilala
    majesialis coiiviclus reus , proscriptus est, ac per- ctione, ibidem ordinari fecit. Ordinaius esl Crgoalr
    pelup exilio [damiiatus ac-*''•] deportatus. Multum Ingranno Cameracensi episcopo die ipso Dorai.iii
    itaque in Iioc illi, licet liivito, consullum cst. Quo natalieio (Dec. 25). Inde reversus, etloco pb-
    enim diulurnior est neqtiam, eo.sibi graviorem ct B titus, plura suo arbitratu egit; unde 3S"ef foiiuna
    lenginquiorcm coiiiparat pcenam (121). in plurimis eam servire fecit. — Rallierius adliuc
    27. Iiilerea Baldrico deeedente (959) , dcnrnus Verense,erat. Qui pertsesus ciyium insolentia 8"',
    Evr.acrus ex Bonna «lccanus, Brunone ccncedenle, simulque suspeciam habens innatain illis ct pecu-..
    clficilur episccpus, vir ingenuarum artiiitii littera- liarem perfidiam, de redilu cogitabat, proponens il-
    tus. Hic domnuro Aletrannum iindecumquedoctis- lud, quod in aliena patria ssepe quidein bene vivi-
    bimmn-el in lege Dei exercitatum 37Sac eloq.uen- ttir, sed nrale mpfiliif. Mittit igilur ad abbatera Ii-,
    leiri, vpleiitibu.spmnibiis, Laubiis prrcfecit abbalem brum {122), quenr praelilulavil Confliclumduoruni, ,
    (960); ubi itayixit, ut servum Dci decuit.-JN.ani cum pro eo quod in eodem dispufans, utrum reveiiere-
    anle eum permissa fralribus reruro 3'3 pectiliarium tur nccne, anxius flucluaret, siraul et rogans, ul
    et triclininrum solummodp impiiiiilas fuerit37i, de mitlerentur.ei equi el comites, quo expeditius ab
    cetcro hpnesle quidero et in cemmune yivebatur ; eis iler accelerare.posset. Faclum est, .missumest
    liic, quempdo insiructus 1'uitj omnia ad regnlam .(968,Jul.); venit ille, afferens secum auri etargenti
    correxit. Ad cuj"us sujiplemenluin domnus Evra^ non dicam 3t7 pondera, sedut ipsius verbis ular,
    crus "' reslilueiis ei villas antc abalienalas, Gimia- massas et acervos. Ex quibus a Loihario rege
    curo vidclicct, qnam Fplquinus quidam sibi el filiis G mercalus esl sancli Amandi abbaliam ; qua vix
    irrprecariam acquisierat, elStralam.quam Adelardus una nocte potitus, eam, ut erat mirse levilatis
    ili bcnelicio habebat, elGosiniacas, quam.Hcribran- vir, derelinquens 38S,Alnam (125) reverlitur villiiiii,.
    dus aeque in ivrecariam lenebat, ct alia nonirulla. quam muiiificenlia domiii episcopi. promcruerat.
    Sub illo omiiia fuere nobilia, prreterquam capsre lnde quoquc.simili modo monasterium, quod Allum
    reliquiaruni prsegrandes et aurese noctu furlo sunt monienr (124) nominanl, dato rtragno preeip ccnr-
    ablatse, necearuro quid 376 repertum, prscterquaro paravit, ubi quicquid sibi prrecipuum in prname.ii-
    quod eral lignetini. Erat el crux aureola, quaj sub lis 38» ct vesliroeiilis ecclesiasticis fuerat, qure-.
    Erluina confracta a fralribus in redeinptione sua ".' que *°°antea ipse ecclesisennstrselargitus. fueral sed
    llaginero est dala. Hac igittir diu desidejaia jia- poslea resumpserat, facla donaiione congessit. Iloc
    ce jain landeip sero potita, ciiissime ecclesia no- quoque derelieto, *'1, Alnam denuo revertiturper-
    stra esl desliluta. Nam domnus Bruno, in quem aclo -vix. . , ....*"*. Dederat aulem ei et abbas
    VARI^; LECTIONES.
    868geinblactim2. 8(19decst 1. 370deest 2. 371d. ac desunt 1. 37Sexercitalissimum ac
    eloquenlissi-
    mum 2. »'* deest2. 37iimpuniiaieS. 3'" E. juvit pluriiiium ei r. edd. 3'6 quicquam eariiin 2. 3" ie-
    demplioncm sui 2. 8'8 rerum 2. 3'9 a.38i aletraniius 2. 3S0 postqiiam bieniiio profuefat paraiysi solulus esi
    el postqiiam qiiinquenniuni pncesse 2. nwnieriisdeesli: 2." 3SSeurarcus fulcuirium2. "*5 laiibiensem
    2. 3«4 rescita 2., 3S*unde—-fecit deesl 1. 386insolentiam 2. 88'modieal. 3S8 dimisit alnara rcversus
    2. 389o.cl desunti. 390quod 2. 39i bic queque de relique 1. Hocque d. 2. 39sitai. %
    '
    . NOT^E.
    (120) S. Sauve apnd Valenlianas. rv bundanlia, asseverans ejus lutamina revexisse atirea
    v
    (121) De ac rc scribil aticlor Vilse Gerardi Bro- quondam tempuscula. Cujns rei indicio est Ragi-
    liiensis abbalis ; ,i Fuit Otloni ffater Heinricus, |>a- tieitis comes Hainnoensiiiin b baut ignotiis, cogno-
    Iri quidera equivocus , sed longe distans moribus. nrenlp Loiigicollus, qui, quia tyrannice suis inpor-
    Insiinctti.enini reproborum fratri rebellavit infidus. tiinabatur provincialibus, et. noiuit resipiscere, se-
    Etul menlio fiat qiiautuliimcumqiictle allere fratre mel el sccundo coinmoiiitus, niiirc usque cxulal iu
    cjtis, duce alque arehiepiscopp Brunune, cujusni- ignplis regipiiibus, procuranle induslria anibidcxtri
    mirum memoria est iu hencdiclione, quisnam queat archipraesiilis hnjus. i
    coiiiligiia relatione viiiutes ejns equiperare? Sub (122) Qui riusquam invenilur ; cf.' Ralh. C,n.
    ciijus procuraiione sagacissima, radicitus amputante prrcf. p. XV.
    improrjorum spnria vitulamina». tanquam ar.bor (123) Aulne ad Sabim.
    fruclifera relloinit Lnlharingia pacis ei jusli.ciieha- (121) Ilaumoni, diocescos Cameracensis.
    a rifii lammn,cod,Cticlfcrhyl.ttiuleliwc edinius. i>UminaiHsmm, id.
    673 DE GESTIS ABBATUMLAUBJEiNSIUM. 574
    cum conscnsu fralrum villas Slratam ct Gosinia- A coeptiim,el Dco concedente saris elegans peifc-
    tas,.ct abbatioluni sancti Ursmafi, et aliani quam ctum. ln cujus introitu feeil vestibiilum, in quc pcr
    Wastare' monasterium vocant. Sed ipse lricum 393 subterraneos meatus aquse ducltim fecit, quse sur-
    nostrum semper execrans, abbaii insidias raachi- stim ebultiens ibidero scaturire videlur, concavaria
    nabalur, insliganlibus euin 39iad lioc "* nonnullis. huic superiori receptactilo prsepirata, quaeperqua-
    Quid multis morer 396?Ad hoc res venit, ul abbas luer fpramina in supppsila alia aquara cribrans,
    cederct loco, sciens sic quoque episcopum velle. sufficieiilem fratribus adminislraiionera aqurc dis-
    Nairi de eo niliil nostrum est aliud dicere. Ra- liilal. Quod refectorium a domno Tiedone 401epi-
    thefius, ut estenderct prioris inimicilhe causas, scopo consecratum est cum cereis el timiaroaleriis
    Jocum invadil, et raeiuens abbaiis animosilaiem et omni quo domus coiisecranda est apparaiu. EeV
    siriitilque cognalibnem ejiis, quse rion eral iflfiina, clesiaro sancli Parili, quam Hungari incenderant.re-
    clatistrum iri inoduln caslelli cingit, de mamnio- texit, cui domum infirmoruin annexit; obambiila-
    na sibi, ul dicebat, fesiduo quorundairi pfincipum torium cliiuslri, si ita dicendum esl — quoniarii
    ad: hoc empto adjutorio; ecciesia quoque saiicti nunc non aliud quompdp npminandrim 40*sit PC-
    Dionisii, quain einerat a coiniie Robeiip vigintili- currit vccabulum —, iiullum erat prseter capituli
    braruiii taxato precio, luijus rei causa sponte ca- ^ domum et ligneam aediculam, quaeprioris refeclorii
    ruil. Nec quid, qnantuin, cuive ob 397id daret, januam vesliebat 404quae aiinualiin scindulis 40°ope-
    quicquain pensi liabuit. Quid plura? Annus ille riebatur 408; sed ubi exsiceaire eranl, focoobscr-
    sic ducliis cst, donec 3*8 defuncius est Evracrus epi- viebant 407.Hoc illo lapide cinxit, el facla conligna
    scopus elin Ioco J99ejus Nplhgefus successit. Cujus lione, asseribus 408cum ferreis clavis le.xit. Eccle-
    (125) aiiiini dotes et virtulura summaro si pergaro sia quia per se satis elegans erat, ut in ornamenlis
    dicere, qucniam adhue superest (126), aduJari vi- elegantior redderetur operam dedit; quaiir de pirl- -
    dcber. Unum prp cerio dicendum esf, quod vrir chra fecit pulclierririiam. Cujus altaris labulnm,
    sil, in quem spiritus Dei donum singulare conlulit quia nulla crat, fecit argenteam; domum ipsam al-
    veritalis et fidei. Qui nolens priniordia sua levia taris el laquear ipsius apprime *09pinxit; pulpilum-'
    aut prsecipilata haberi, evocalis abbatibus, Werin- queievangelii lali modo fccii 4i0, ul essenl quattior
    fredo videlicet a Slabulaus et Heriberlo ab Anda- emicedia altrinsecus e regioiie in modunr criicisjio- -
    giiio, cum aliquibus fratribus, primum Conspiratio- sita, qure ex sere ductilia, ei ad libilum artilicis pcf
    nis exordia quaMit, invenla trutinat et disculit, loca scalprata 41i et deaurata, postibus undiquessc-
    discussa demuin jiidicio ulitur.- Cbi perspexit om- cus 41S deargenlatis, in seplentrionali parte fu-
    nia esse frivola, fralres abbati reconciliat 400,ip-( ' silerii babeni aquilam optiine deaurataro Vlaqtisein-
    sum restiluil. Ralherius Alnam revertitnr, ubi terdura alas slringit, inlerdum alis extensiscapacem
    utcrque, ipse videlicet et abbas, sibi reconciliaius, Evangeliorum ccdici locum pandil (127), collo-
    «Ic reliqtio dcgtiit. Qui poslea apud Nainurcum , que quasi pro libiiu 414artificiose ad audieiidiiin
    cum ibi forte cum cenrite aliquantulum mcraretur, retorlo 4i", immissis *16 pruiris fragrantiam sujier-
    rvitadecessit. Cujus corpus ad nos deiatum, ponti- imposili tburis eroillrl. In occidenlali autem paiie
    ficalibus exequiis solemniter celebralis, honorifice ejusdem ambonis versus populum fecil allare in ho-
    esl tumulatum 401in ecclesia sancti Ursmari ad norem sanctae crucis et omniunr sanctoiuui, cui et
    partera aquilonarera. tabulam argenleam auteposuil, et desuper vivificain
    29. Pace nobis per Dei gratiam Nothgero agente illam Domini imaginem , quani iiostris adhuc terris
    fiimissimu collala, domnus episcopusLeodiuni re- incomparabilem ipse quendani ut facCrel magtio
    vefliiur, reliqutim lempus in innovandis sive deco- precio locaverat4I7, erexii. De reliqtio oniatu eccle-
    randis aedibuset eccl.esiasticis rebus mulliplicandis siaslico el de multiplicaiioiie librorum in armario.
    41*teii-.
    coiisumens.Nam, ut verum fatearaur, nullus praede- non vacat dicere; suflicit ex superfluo Jioc
    cessorum suorum, quaiilum recordatur opinio, illo gisse. Fecit et coronam argenteam, iii qua vcrsus,
    amplius Leodiensern ecclesiam rebus au.xit, sedifi-' scripsit. Fecit et campanas duas majores, quarura,
    ciis nobilitavit. Creverunt illotempore etin mona- unain, quae nraxima erat, sancto Petro, et uliara,'
    slcrio noslro sedificia nonnulla, instinctu episcopi, sancto Ursmaro dedil4i 9. In ista versus Ii.iiinscripU
    opera abbatis facta. Refcclorium a fuudamento sunt : Jussu Fulcuini me corididit artificis mauusi
    -" ' '
    VARI^; LECTIONES.
    893monastcrium 2. 39*deesi I. 39"haec2. 396moror 2. 397ob id desunt 2. 39Sd. d. e. e. desunt i.
    •"loctim^.- 400 reconciliavit 1. 40ire.liqua capiiis desunli. *Mnedonc 1. 403diceiidum409 2. 40ine-.
    scieball. H»scedulis2. scidnlis 1. 40*vestiebalur2. 4*7 desefviebajit 2. 408assilibus 1. 4i" optime 2..
    *10linxrl2. 4S1sculjita 2. 41Sundique se secus 1? 2. 4la deargcnlatam 2. i14libito 2. el iierum
    feducto add. Dach. i16 invisis 1. '*" deesl-i.%. 4i8 hoe taiitum 2. "9 dedicavit ?
    NOT.E.
    (125) Cf. Einhardi Vitam Karoli c. !8. (127) Aquila rcrea ejusmodi in basilica Aqucnsi
    - .
    (126) Obiit a. 1008.. exsiat. 55. .
    ' 576
    S73 . FOLCUINIAEBATiS LAUBIENSIS
    449vplumus, et tali modp foenns per-
    Danielis, ad liiudem Trindh. \n alia istutl tanitim- jli nos quoque
    modp : Ftilcuinus Deb et palrono suo sancto i!0 solvimus.
    Vrsmaro. 51. Fiindus est, quam 4"° Villara Reliam (128).
    . 50. Ecclesia 4S1 trans Sambfam in 4samonle qnem vocant; is 4Binobis vicinus es.t, et in ep i6s memoria
    ncs Sancinrum, vulgus Pulcbrum vpcal, ejuslcm- sancli Ursmari. Ferunt eundem virum Dei, dum
    ppre ccepla esl cccasicne liuj'usmodi. Arebat quo- nnindo exularei, et regem apud Lyptinas commo-
    453urbem crebrius inviseret, quia locus con-
    damtempore 4S*terra , et denegatis pluviis, desu- rantem
    is" lcmpora. liguus vise cst, illic solitum requicsccre; alque ibi
    jrer *n sole lorrenle, Helisc.limebanlur
    Omnis plebs el tola provincia cucurrit experla 4S? dentem, qui ob nimitim dolorem — qua valiludine
    sibi ad suffragia, sanctum videlicel 4s7 Ursmarnm. ille plurinnim laborabat — illic decidefat, inibi de-
    4S0 anxielalibus ad Dei fodissc. Locus istu ecclcsia sacer erat, sed ciyinm
    palronum *9Bin hujtismodi ul> negligenlia destructa fuerat, allare 4"4 tamen loci
    graliam repropiciandam assiiclissimum, rogans
    abbalem, ut prolatis sanctorum pigneribus more incullum remariserat. Crccusqiiidam ibi erai,; cui in
    lelaniarriro circumferri ea prrecipereti3i. Rem abbas mcntem sedit, utaltareviminibuscingeret, ne peco-
    ad fratres referl, laudanl devotionem plebis', dictint ribus aut canibus adibile esset. Qui quadara die
    ei 4", salisfacere debere i83. Indiclo ergo 43igene- '^ puero prseduce in silvam perrexit, dumque yirgam
    rali jejuiiio el 4*sdie prsefixo, plebs tanta confluxit, ad se applicat, ut eam cnm ferramenlo capularet *"",
    43Sum- in *"e ipsp cpnamine pculi ejus ila aperli siinl, ut
    fjuantam ^36in uimm conglobatam 437vix
    quanr vidit nemo. Producunlur *.'• in ferelris com- C)areviderel 457. .-...
    posila sanclorum corpor,i,- non sine magno ii0 po- 52. Anus qusedam apud ncs erat, qux inlerdum
    puli ltictu permixla Isetitia; etquia lanta eral populi ecclesiae slipendiis, inierdiiin fidelium elcnrpsinis
    roulliludo, ul eam *41cnjusvis campi quamvis lalis- alebatiir. Cujus manus dexjera itaerat ceniracla, ut
    simi vii caperet amplitudo, proppsuerunt, ut 4is liiis ungues digilprum volara palmse viderenlur perfo-
    qui ultra 4ia Sambram eraiit primum salulanda dc- rasse *.**.Hsecdie quadara, quaehabebatur Dominica
    ferrenlur in monte supra meinorato et in loco prae- efalque quadragesinraliumdierum lerlia,.in eeclosia
    viso. lbi lanla fuit pcpuli devplip, ut non possit pro- sancti.Ursmari loco suo stelil, et inter missarum
    sequi4i 4 scriplo. Ex sumplibus, qtios largilus est celcbralionem sulrilo intremuit, cum subito.cl pro-
    populus.designala est, Ct incepta ecclesia; quandc pter diulurnilatem *"? incommpdi illa insperata ,
    vcl a quo eril perlicienda, in Dei esl providenlia. cccperunt se.nervi digilorum extcndcre el manus ad
    Reportata sunl el cilra; et liic nihilomiiius lanta _ oflicium suum redire. Illa ut persensit, ecclcsiam
    eral mullilndp, ut invicem artarentur. Ostendit et - vecibus ccmplevit. Plena erat ecclesia , subsequuri
    Doininus devolionem istam plebis per merita sancti lur 46° omnes : Deo graliqs ! Deo.Iaudes, iiemins
    Ursinari sibi placuisse. Nam ipso die in magna cceli tacenle , in commune dicunlur. Curritur ad me,
    serenitalecbnubilaip, 44"aere, faclusest senus sub- ubi eram in ecclesia forle majori,' uniis post altc-
    seciilura3piiiviae.Quseppsleauam larga profluxit iv", rum aliqiiid.apporlaliirus novi, ct .quasi non prius
    ut salis suflicerel, et copias anni ferlilissimas red- cssel diclum, rumigerulus afferebat ntnibus gau-
    deret. — Et 4i7 quia parum hoc de virtulibus sancli diorum, Nos illico ad eccl.esiamscandimys,..iiiyeni-
    Ursmari prsegustavimus, el ad noslri lempoiis fse- mus illanr prae.miraculi slujiore stanlem et Ircmen-
    .cem, sicut proposuimus, Deo dpnante perveninnis, tem, aUamcn sanam. Laudavimus Deum, ct ila
    Iibet in fine opusculi in miraculis cjusdem 4is patris discessrnnesl. .
    aliquanslisper immorari.Nam si quod promisimus, 55. Mulicr quaedaraplena demonio, a parentibus
    VARl^; LECTIONES. *
    450sanctissimo 2.. 4S1,Ecclesian) 2. qui eccTalegisse videtur. 42Ssambrani nos 1? 2. 413sequen-
    quam
    4S" timebant 1. 4S6 ad not.i
    lio oni. %:exstant in miracnliiiS.Vrsmari (3.) c.2. 4sis. d/coquenle a.
    sibi et ssepiuscomperla s.. 3. 4S7 ulique3, *28p: ad. d. g. r. in h. a. iissuet. 5. 4S9 hujus 1. 43°rogaiit
    3. 431perrailteret 3. 43Scis3 *33deberi 3. 43iigilur 5. *3" el d. p. desunt 3. 438quantal. 433deest
    i. *38vix aliqtiis iinquain viditaul nemo 3. 439esto ducuntl. 4i0 multo 3. 4il eam in unum aliquis
    campus quarovis lalissinnis nequaquam caperet el omnes nihilominus ad salulanda sanctOTum corpora
    populari fremitu.iinpiiigerent prop. 5. cujus leciiones aliquos tanlumin sequentibus annolavimns.. 44Sdeesl
    J. 443qui tib ulteriori parle Sambrse 5. 4ii perscqui 1. 4i" obnubilalio 1. 4le perfluxill. 447Et qnia ad
    n. t. f. — per.venimus et ininc se occasio oblulit.iil paiilulum hoc de virtutibus Ursinari prsegiisiaremus,
    litiet uberius aliquaiiuilum in fine opuscnli noslri in cjus virliitura miraculis immorari, nl <|iiifuit iniiiimi,
    sit et clausula libri. Naro sic sponsionis nostrse membresi fcenus persolvimus, scd et.ipsi percipinms.
    Dicemus igitur nonea qure pluraab aiilecessoribtis nosiris aut neglecta aul oblitera.la sunt, sed ea qure
    ipsi vidimus 4i8aut ab his qui viderunt aiidivirims.5. Haic vero vix libro de miraculis S. Vrsmari scripto
    conveniunl. ejus 1. 4i9 quod 1. 4"°quem 3. 45ihic 5. *5Sea 1. 4S3 coramoralam 1. 4Si lantuni
    ailare itlqiie incult.ura5. kS!scopiilaret 1 ? 486etinl. 4" at lseiior redditus in recompensatioiie bene-
    licii ex facultatula sua illam reaedificarecoepit, gratias agens Deo, qui sanctum Ursmarum in pluribus
    miracnlis mirifice mirificavit.add. Zubiordo scquentiumdiveisus. 4"8 perforarc 1. 4"9 diuluilaiem incon-
    inodi 1. 4C 0 obsequuniur I.

    (128) Vellercille. HENSCHEX.


    -B77 - DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSIUM. 578
    adsancti viri sepulcliriim "i attraeta eslpotius A. -55 476.Adse 477quidara erat in servitio fralris mei
    *" Godescalci47Scalciamentoriam i79artem agens *80,
    quam adducla; pedes, manus et colla arcebanl
    Vmeula; gulttire solum'et Jingua liorribilia quaedam quera a puerp ccnlraclum oranes cognovimus, ita ut
    proferebal 46Setfoeiida. Audires interdtim canem i6i progrcdi quoquam nisi cum scabellis nequiret. Tlic
    lalraiileni, sibilum serpenlum , taufprum mugituro, quadam die ad sepulchrum sancli Ursmari vota so-
    ut quasi in-465uisp cubili cssent diversa ferarum lulurus isl accessil, ferens sectim cerea rounera,
    monstra. Dies erat fesiivus *66 ejusdempatris, con- candelas videlicet geminas, peliitque 48sab 483redi-
    veneranl 46' ad festa plus solilo populi. IUa ibi j'ace- tuo, ut eum ibi jiernoetare sineref. Concessit ille ;
    bat, lam terribiles voces emiltens, ut vix missse pernoclavit iste. Statim in ipsp conticinio orante
    andiri possenl in die tanr celebri. Festivitale. per- illo et Dei potenliam pr3eslolanie, cceperunt se tilriae
    acta, ubi illuxil dies crastina , fratres condolentes complicatae reducere, et lali peduin a diutina 484
    illi, ecclesianr sancti Ursmari pelunt, pro cjus cohaesione naliura non sine magno patienlis j'n-
    ereptione.Dominuin deprecaluri; proposuerunt leta- commodo sejungere, usque dum plene erectus, cu-
    niaro proslrali agere, cujus recilalio milii injtmcta stodibus miraiilibus in pedes steiil; sed prse nimio
    esl. Ubi ergoposl recilalionem sanclorum omniuni 468 dolore et inconsuetum i8Sprogrediendi usum ambu-
    ad locum perventttm est, cum 469dicere deberem : j} lare non poluit. Qui prse nimia grsilulatione quo-
    Per qdveniumluum libera nos, Domine,vocibus ejus dammodo visus est fuisse ingratus, dum insciis om-
    perterrilus anlicipavi dicere : Per nativitatem tuam. nibus mane ecclesiam egressus, nec tiinr laudes De.o
    Tunc illa , immo ille, quo misera illa tprquebatur; dicere fecit, el ipse , ubi plene doloribus caruit,
    Menlirh, inquit, et prwpostere/or/Mem..Expavi, fa- Rageharianse 4ssrebellioni se salellitera miscuiti •
    leeiyel pene extra, rae effectus sum. At ubime re- 56i 87.Et abbas Aletramnus, uldiximus, paralisi la-
    cepi, Jetaniam sum presecutus, coapique mecum borabat.(97.i)CsecaquaedamelemosinaEredesindis W\
    agere taciius, quod isdenr aposlala- spjritns Dei illius, quse Stepbario cui Brebona serviebat nupserar,
    judicio torlus, vera lunc quoque djxerit coaclus et alebalur. Ha>c quadam die orandi causa ad memoj
    invilus. Peccatis nostris agenlibus, tunc nil actum riani sancti Ursmari venit, et dtim montem, cui su-
    est. Unde desperati parentes ejus, eam reducere praposita est ecclesia, ipsa scanderet, iu iniercape-
    templant. Sed ubi ad Sambram ventum est, in dine, quam quercus antiqiia disicrminat 489, ex
    pontis medio unus illorum respiciens ad ecclesiam : atlylis templi, quasi per aliquas rimulas tenuissimas,
    Eya, inquil, sancle Vrsmare, placefne tibi, ut 47°a le aliijuanliilum lucis se versus vibrare persensii. Pro-
    tam tristes redeamus "', frustrati a le de longinquo"' gressa demum a.d sancti patris nosiri 4 ° luiriulum,
    quwsita sospiiate? Vix verba compleverat, cum su- C ita mirala est yisum, ut Gosbertoi9i prseposilonuii-
    bitp illain eodem pontis locc cprruil, et aliquan- tianle facerel jocundissimum eiin Dei Jaudibus spe-
    tnlum illic mnrnip sinrillima 473jacuil. Qnid jdura ? ciosissinmm. Faclum esl lrocante dominicam quam
    Miseralione Dei per merila sancti Ursmari post vocant medianani sexla feria. . . .
    paululum resedit, quae circa se agebanlur inqui- 57 49S.In leiritorio quoque Wilare 493(129) nobis
    sivit, ciboque sunrpto, onrnique samiia incommodo, deservienle quidam fuit 494colonus , qui cum ceteris
    peste caruit, miraculumque suum ipsa .pcstea cir- volive ad conslructionem Transsambrinse ,. quam
    cumtulit. ...'' prsediximus, ecclesiae lapides subveheniibus insuj-
    34. Nuper qucque quidam sequeenerguminus ad larel, seque id seryitium nulloroodo subiturum
    siipradictam meraeriam est delalus. Quem clerici dejeraret 49",repenle orani membrorum officiodebi-
    ecclesiaenobis alia curantibus per se lemptani in- litalus est. Sed ut reatum suum, sero licel, cogno-
    crepare, iiniiiersumque *'.*in aqua coiisecrata exor- vit.vota accumulavit, et.-.sanusillico effectds, plus
    .cistartim more exercizavere. Sed inter mantis excr- celeris, ceteros acceudens, qtro 496potuit devotipnis
    cizantium snbilo in altum rapilur, ita ut per plantas ardpre confricavil.
    yix manibus leneretur, ct inagno satis cum cona- 58 497.Kalcndseerant Aiigusli,.quiest dies cele-
    mine deorsum remiltitur 47".Inslantibiisnihilpminus D bris aptid nes prp ccmmemuralipne vinculeruirr
    clericis eratipni et increpaticni, sanatur hic qucque sancti Petri; Sambra ferte timc plus solido excfc-
    ad laudem Dei per merita sancti Ursmari. verat, el populus f.oniluens ad festa feslinabat. Inler
    YARI^E LECTIONES.
    Mideesti. ,462arctabant 3.. i63proroebat 3. Dath. ioi canum lalratum 3. ies:deest.1. 466fesiiyita.lis
    3. Dach. . 467convenerai47S 1. quo ierant 5. coierant fiacA. 4e8 nominum 5. 469qiio 5. Dach. 47°deest 1.
    471abeamns 5. Dach: longinque 1. 473sunilima 1. 474iinmissumque 3. Dach. 4'" reducereiur 5. '
    Dach: *76.TLXXVI1 Dach. 477Atho 3. 4'8 m. G. desuni i. 479suloriam 3."0«c/i.. 480ageutisl. 4S1SQI-
    vilririis 1. 48sJieiitqiie 1. M3.deesll. m duicival. 48Bindissuetuni 5. 4S6 regeriane 1. rageiiefiaiia?5.
    487XXXVIIIDach. 488Tredesendis 3. Freileseridis Daclt. 489disternrinat victare quoiiamraodo -excec.u-
    fiente cepil. Progressa 1. d. ex ad. t. q. p. len. rim. al. luininis se v. v. p. Progressa 3. m -deest;},
    491Cozberlo 3. 49SXXXVIIHDaeh. 493Villare 3. 494fui 1. fuil "nuper 3. 495dicerel 5. 496-qua1.
    *«7XL.Dach.
    NOTJE. "— . .::'.
    (129) Paroclna inler Lobium et Binchium. HENSCIIEN.
    579 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS DE GESTIS ABBATUMLAUBIENSIUM. 380
    agcndum dum celebrantur iriissse, ei ad eas Trans- A dominica quadfagcsimaliuro- diefum tcrlia—ipco
    sambrini giobaiim lriaturarerilaccelerare, pons qtiem srio slabat, siibito eonlreriiuil (131). *;-
    subierant niiillitiiditie ,98 praegravatus decidit, inr- 41 "i6 Nec lanturo iri loco felicis ejusdem^palris
    riicrsosque ques acceperat 499alveus longe fluvio siio requielionis fiunta Deo ejus intervcritu lisec sj>e-
    traxit. Facta igttirr coiiclamalionc, turbatur ecclesia. cialiier mira , sed in remolis ejus mcmoriae dicalis
    "">ad cadavera locis persaepe ostensa srint plurimri "17~miraculo
    Egressi pene omnesdum anxiarentur
    solum rcqnirenda , mira Dei potentia cnncta ilJa digna. Tudiiiium denique, riobis adjaceris castriim,
    immersorum examina' sospila obviavere e.t laeta. locum habebat ecclesire. sartcli Ufsmafi meraofia
    Dic.it hic quis quod vult; nos liberationem hanc Deo sacrum. In qrio qnodnm tempore , ea videlicetijrirn
    .iscribimus,- ctii propridm est ct singulare , sanclos erat ccenaDomini noclc, sicut audivimus Bosoiicni
    "01
    sups ubique magnificare, et lldenles in illis ope=- advocatiim "18, qui inlerfiiefat, referrei dumiriorc
    ra ,os miserieordiaV sure iri pericutis enrum meritis soliio in malutinali synaxi lucernre extingiierenihr,
    siililevare. et ymno evangelii finito, terrse "19astantes prosler-
    "°3 nerenlur , tria stillicidia inmoiltira illorum -, «ju.e
    ex
    59 GisJaberlus, quatucf ccmilis Rpbeiij filiis
    "oi videriius pofcina ex piiiguedine ardenlia stillare, a
    nnris, nuper cum aliis, qui Matbildem cemilissam B stiriimb tecti iri paviriicrilpdisiillavere , adeo ut ali-
    (130)"slipaveranl "°", apud nos hospitalum venerat. qisibus ecclesiairi inceiidefe., aliquibus Hliislrai-o
    Qui inier coeiiandumlnpnachicp ordini quasi.minus viderenttrr. Qiiodcum emncs viderent; cuidam tameft
    profusp "00, ulpple imprpvise ipsis venienlibus, cce- Tietbergie 580,nobilissimccraaironre, braiiohiinciini-
    p'it detrabere, licet pro oporltinitale teroppris lllis beriti Mi vicinins el in Ipso penessi occipicibvisiim
    siiflicienles amministrarenlur copiae. Mane faclo, est .distillare*". Ethoc curfactum sit, nobis quidcm
    mentem oralum equcs scandii "°7, sed in ipso trans-
    csl inccrtum, nil atitcm in tefra sirie carisa fiefi,
    gressu graduum , per -quos ascenditur ad superrus qiiin
    legimrisssi, rionest diibiiim.Tefiiariiis aiilenv*"
    lironasterium, equiis snb ipso labilur, qui calcaribus niimertis uiide sit calholicis patet, et ignem
    sacer,
    multocicns cacsusroiriime erigilur. Puiaverunl, qupd Deum" 86 esse, nori ficlc, siciit a
    ul ; cst poelis Vulcanus
    nrorbo, fit, sonipes urgeretur lemplalum
    dicilrir, sed vere, Ut Aposiolns sensit, iam ek
    iteriim el terlio ; quadrnpes procul dubio.immobilis ignis verbis,nbi \ Deus noster
    Persuasum est illi ,ab amicis et comitibus, ipsins irjnis consumens est
    jacet. in quod Spiritiis Sitiictus
    maxiirie a Bosone "°8 nostro advocalo , ul si quitt (flefcr.xn, 23), quam co"527, Deus , iii igneis linguis
    fone tesle conscientia transgressionis "°9 egissel, verus in Trinilale perfecta
    .. super aposloios desecndit, ortlrodoxus quisquc in^
    votum vovens, Deo;ct ecclesise ejus salisfaceret, et *-• 5SSigneamque distilla-
    lelligit. Ilanc igiltir lefnam
    boe quanlocius~posset "".Prornisit, ei descendens
    sed nisi libnem Tririitas sanicta nlrum pro alicujus astaiilis
    cqmim quidem sanum repperit, deprsum "s9 devoliorie egii 1130,
    monlis ei insidere nequivit. .. r approbanda quain cadem forte
    tiinc igniveral" 31, nt osterideref fpris qup3 iriius
    A0.Frater "" Robeiius, riostroieropore ecclesise agebat, ant prppter cpnimendanda sanctcruni pairo-i
    sancli Ursmari edilinis1,ls, liaculum rcciirviini, quem cinia — qirod magis crcdibile est — qnse ibi popu-
    "14vocanl, Ius devotefrequentabat, nobis °3" quidem latet, sed
    pleriquc lariibueam "13, alii pelaculam
    «juasi sancli Ursmari geslabilem-et propritim argento ci, qui omnia facienda prsevidct*33et factamodera-
    fabricavil.pcliitque a nobis, ul aliquantulum de cor-" tur el icgit, preculdubip patc.t.
    pore ipsius ad majorcm populi veneralionem baculo 42 *s*Magriitudineseu enormilate suscepti operis
    illi insereremus. Fccimus quod pelicrat, quresitis et dcvicti "3" et enervali, plufri prrctermittimiis. Uniun
    sumplis cx *15concineralione sanciissimi corporis boc ullimum et omriibus prredicalum pluribusque
    in scpulcbro duobus dentibus ; quibus imhissis, ubi sni conlperto nollssimum dicemns; quod vijelicet
    ab inferius ad snperius monaslerium delatus est, in nullusqui ecclesise illi uriquam intulil dampnum,
    ipso ingressu anus qtiredam,quse inlerdum ecclesire gloriatus sit in anmim. Et si forie pro quolibct *"%
    stipendiis, inlerdum elemosinis fidelium sustenlaba- ii.l assojet, injusU1 illatp dainpno monachi ex majpri
    tur et in ccclesia —-inissa: aiileih agebanlur eralquc monaslerip , ririod nuidera inferitis esti; mpritem,
    VARI^; LECTIONES. '''/.-., ^' ''''''^'uy^:,
    *wmullitudinem 1. .*»'accepera 1. 500anxianlur 5. "01lideritibuSli ."osppe 5." "03XLI. D«f/f.:
    '".deest i. »ossliipraverat 1. .""• profusum u. improvisnm 1, ?0' scandensin populot. 1. 'f,Mai)pTolV
    *-09trarisgresserie3. •" pessit 1. "uhoc cap. dcest aptxd Dach. ^iriZ^supracunT^.UhjurieiuM^
    Sla cdilusl. el3 cambultam 5. «* peialnfn 3. 51"de 5. "»'•XLH. Dach. "» pifa- 5. Dach.'" «»'it.
    nostrtim 3. ••».terra a. pfesiernmiiiir 1. 5S0 tibergse 1. "Si inibi prttciimberili S. t)dch. "ssbiffie I.
    *23distillasse 5. »2ilegilimus 1. "" siquidem 5. Dach. ei>dpmini dpmiiiiimS. "*7fluo-i
    "sa *" 1.(uiiTpro dm)i
    iitam verot. trinani 1. approbandain devpiipnem i. "30deest1. '•''*'".igiieraverat 1. »asiibs 5.
    ?"prseviditl. 53i XLIH. Dach. "3" cvicli 5. Dach. »36qiiibuslibet 1.
    NOT^E.
    (150) Uxcrem Raginerii IV, comilis Ilaimoniic. An pos ex matre Ragincrii I non satis liqr/et. HEXSCH.
    Robeiius sit aliis Rasbodus comcs Namurc. pronc- (151) Gf. stipr.i, c. 52. : -
    m ERKEMBALDUS AUGENTINENSISEPISCOPUS. —NOTITIA HISTOIUCA. S32
    sancli UrsmarL scandunt retiamaturi, credilur, A sione, ulrum pcr se iu ipsograltato possct siibJevatus
    ncc vana spcs cst, nunquam intiliuni iri. Experli residere. Fccit, miralus est rem. Deiudc paulalim
    surit hoc pleriqnc, et sero iicet ingemuere. Nimirnm rcviyiscendo , viribus in membris resumplis »*•,
    locum, qnem rexii corpore vivens, luelur meritis, erexit s<j,el ambulavit, gralias agens Deo et palro-
    cnm Chrislo regnans et in ipso gatidens. cinatori stio. Nos postca frequenlibus ejus missarum
    iZ "37Preshytcr csl quem Osingerumnomiiianl538, cclebralionibus usi "44siinrus in eodem loco. Samis
    qni ila paralisi erat dissolutiis, ul cervix in ipsa ipse de reliqtio, prreterquam cervix quae resilier.il""
    jiinclura resiliret "39. Quid dicam , quod loqui npn parnm relorta viderelnf, puto jirppler ccmmemcra-
    jiolerat, cui omnium membrorum officia, solo spiritu lionem lam mirifici beneficii, ad populaiidum omni-
    anhelantc, defecerant. Hic in hac valitudine anniim biis,-quaiitiini valeat in coiisoectiiDomini mcrilum
    e.viilcns,alterius solatio, elemosinis fideliumsusten- sancli sui.
    labalur. Jacebat aulem in villa" Fleon dicta, cui 44. Rctulit isdem presbytcr nobis, quod *4<l qua-
    "40
    vicina est illa nativilalis sancti "41"Ursmari mi- dam die in ipsa ccclcsia , cui in recompensatione
    iiistra, in qna eral ecclesiola lignea , quam ferunt beneficii jam dicli deserviebat •", dum "''- 8 missas
    eum propriis manibus compaginasse cl in praedio agerct, leclo evangelio, vas.quod consuetudinaliler
    suo dedicasse. Quadam die euntibtis quibusdam cum B juxta allare ctim vino peridebat, in caliccm vcrsaf,
    planslris in Arigusta Yiromandorum (152) mercandi sed vinum ila congelaluin eral, ul nec gutta pro-
    gratia, rogavil virtulc qua poterat^ut snperposittis flueret. Dai vasculumclericommistranli, ut glaciem
    plauslro ad supradiclam ecclesioI.ini dnceretur. igni resolval ; ipse interim 'ofliciuni percelebrat;
    Factum est. Positus est in ecclesia "4S, et jbi per- dum lardalur, ille fespexit ad caliccm, qui plei.us
    noclavit. Mane autem facto, voluit leniplare, confi- vino invenlus esf, adco tit |)ene cxcrescerel
    sus de Dei misericordia ct sancli Ursrnari interces-
    "' - VARl^E LECTIONES.
    "3Thxc capita apud Dacli. supra 35 c/-36. ponunlur, in 3 , vero ante cap. 24, teguntur. »38 n. sed et hic
    adhuc superesi 3. »39resileret 1. "i0 vir.inia'1 ? »" s".n. destint t. »iS ecclesiola 5 Duch. •>• rcvivis-
    centibus niembris mirum diclu erexil 5. . Dach. "44 Iruiti 3. Dach. "4" reselieral 1. "" qnia dum 3.
    "" i. d. iL dcsunt l. "i8 tleest3.
    ,; , - '.. . NOTJ;.
    . (132) St. Qttciitin.

    ANNODOMINIDeCCCXCl.

    ERfi.ELtlBALDUS

    ARGENTINENSiSEPISCOPUS.

    NOTITIA HISTORICA IN ERKEMBALDUM.

    {Gall.Chrht.)

    "
    Ertembaldusapiicfolittcrishiimanioribiis apprime I quo sui regiminis anno 17 rnsigne privilegiuin obli-
    exciiltus librornm scraper sludiosus fuil. Promotns iuiil daluni anno982, indict. x, otiavoldns Januarii,
    ergo exigenlibus meritis ari. 965 ad episcopalum annoimpcriiejiisdecimo qiiinto,rcgni aulem25.1IIud
    Argenlinetisem, curo jam, ut diximtis, dccessoris recilat R. P. Laguille in Probalionibtis historirc Al-
    esset coadjnlor, inauguratur n Gnillelmo archiepi- satiac pag. 25. Vilam claiisil Erkcmbaldiis an. 991,
    scopo.Mognniinp,iride prscsultim1-7ipse cnnsecra- vi ldus Octobris ex cbionographo Saxonrc apud
    lor, inter. quos due Moguntinenscs archiepiscppi Ekcardnm, pag. 363 el ex Nccrol. Fulden3i, ait Nu-
    Hatto et Rupeflris numerantiir. An. 986 Alterfii perus auctor proxime lamlaius. Plurimoriim ex an- <
    corisecraviiecclesiam. Eiim Joannes papa XIIIsum- lecessoribiisvitam descripsit metrico sefmone, qiioil
    mis laudibns efferl in epislola, qua illi scdis aposto- opus una cum libris iindcqiiaque collectis in biblio-"
    licrriproleciionem in omnibus spondct. Neqrie mi- thecani ccc.esiaesuaecongcssit. .
    noriiiiit in pretio apud Ottonem II imperatorera, a
    583. ERREMBALDiEPISCOPI ARGENTINENSIS 53i

    SUSPIRIUM ERKEMBALDI
    Seii soliioquiumet oratio ad Deum qtia ntebalur quolics caritantes in ecclesiisuudivit.

    ,: Doniirie,qui es omnium qui tui essc conlendunt, A Quid scis ? Quandome agnosco, ingemisco, aut ileo:
    quem omnis amat.qui scit; el non amat qiii nescit; quando te agnosco, resipisco et respiro. Me meum
    et nescit, tjni non. aniat. Da raihi, ut nesciain mc; conlrislaf, movet ac periurbat: luum cpiisolaiur,
    te autem seiam et amem. Vcliiri, Domine, scire, stabilil, lailifical. Per me cado; per le me resurre-
    quid sil, Lwteuiur cwli, el exsuttet terra, ac sequen- clprum scio. Qttia me casurum scjo, non lretor coe-
    ija. Quid aliud, lseienliir cceli, misi exsttllent justi? Jtini, quod est firmamenlum, quia mc resurreclti-
    Scripliim est :.Lw:amini in Domino, et exsuhaic, rum spero. Exsultet lerra, qnaeesl lutilallo, dicat
    justi.. -Gaudeanl jtisli, fleanl: injtisli. Quid ego ? prcpheta, dictit psalmisla, et nos dicsmus : Lwlen-
    Lretor, an fleo? N.on laelor, quia non cceltim. Si tur cwli, exsultel lerra. Si arbiier coelivull, cur nmi
    ccelunvcssem, gauderem. Cum aulenr me dejiciani; exsuliet terra? Exsultet terra, qnpd sibi vult? Jubi-
    dilacercm, cl in nihilum rcdigam, Quoniam sagiliw lale, monles, lauderii. Npn jubilp, npn laudo. Cur ?
    tuwinfixw sunl mi/ti,'tu elevas, et consolaris, et di- Quia non.sum mons, vallis sum, peccator sum.
    cis : Exsultel terra. Gratias ago. Scio, lerra sum ; Dixit mihi Deus, Quare enarras juslilias meas et
    sed tti potes faeere cceliim. Sat mihi,: Exsultet terra, assumisteslamentummeum per os tuum? kl quoniam
    dixisti, twlentur cwli. Adjimxisti, el exsultet terra,. praecipitur, omnis spirilus laudet Dominum; et quia
    Jactificasliccelos, consolalus es lerram. Dixi, non 13Dominus veniet, et pauperum suorum miserebilurju-
    ?acior.Peccator hcc dixi, de meo dixi; sed de tuo bilo, eilaiido, alque non oblivjscor cujus illud, mhe-
    dicis Exsultet terra, et quoniam tuum lretificasti, renih Dei. Flettim ,- peccalum , risunr fecit mihi
    meum menliar, et exsultem. Exsultem autem tc qttia. Deus.
    propter te, ct in te gaudeam. Tu ipse scis si meum.

    ERKEMBALDI POEMATIA.

    Epigramma.
    A nobis oculus jiisle liber iste yocatus
    Segnibus, ac pigris plurima clausa videt.
    .. Telrasticlwn.
    Verax vir gaude virlutum stemma tuarum
    Tu securus eris, quia certo ealle viabis :
    At qui mentiris cito post factum capieris,
    Fallens fallaci sis fando famine fallii.x.

    LEGES MUNICIPALES
    QUAS
    ARGEINTINENSI CIVITATI DEDIT ERKEMBALDUS.
    (Grandidier, Ilist. de Strasbourg.)

    BEC SUNTJTJRJiET LEGESCIVITATISAltGENTlNENSlS DE PACE 1N CIVITATETENENDA


    ET NE PREDA VEL FURTDMINTRODUCATUR. .
    . I. Ad formaro aliariim ciyilalum in eo honore C in eum manum mittal : obediens lamen et paraius
    condita esl Argerilina, ut omnis homo tam exlra- ad jiistiliam existat. -
    neiisquam intligena paceni in ea omni teri)pore et III. Nemopredam, aut furtiim in cam inducat, vel
    ab oniiiibus habeai (!'). conservare audeat, nisi reddilurus fatronero. omni
    II. Si quis foris peccaventel ob culpaemetum in querenli. '
    eam fugerit, securus in ea mancat. Nullus violenter IV. Nullus captivum introducat, nisi presenlet
    (1) Le code duxn« siecle, la traduclion allemande, villes pour etre ville libre : In eo honore condita est
    "ainsique 1'edilionlaline de Schiller ajouienl que la Argentina, ut tibera chilas sil, eo quod omnh ho-
    villc de Slrasbourg fut baiic a rcxemple des aulres mo, ctc.
    £88 LEGES MUNICIPALES,: , 58«
    . eum caiisidicc, vel judici, qur ad jrisliciam ipsum A , bilem opponant exceptionem , preter mintstefrales
    censervelv . .. ; ecclesie, et ecs qa\ sum de familia episcepi, et qui
    Y. Om.nesmagistrattis hiqus civitalis ad episccpi ab Ipsp sunl olriciali. . ,
    spectant pctestatem, ita qupd vel ipsemet ens insli- XI. Habet autenr poteslatera cogendi el constrin-
    lufet,yel illi quos-ipse slaiuit. Majeres enim'erdina- gend.ijudicatos, quani vocanl, bannum (7), non ab
    Jsuht mrnores-,prout sibi su.hjpelisunt. episcopc, sed ab adyoeato.-Illam .eirim polesiaieni ,
    - VI.Nulli autem
    episcopus officiunrpiiblicum eom- que speclat adsaiigiiinis.efftisionem , suspendendo-
    mittere debet, nisi qui sit de familiaEcclesiesue (2). rum , decpllandpruni, Iruncundprum d hujtrsmbdi
    VII. Quatuor autem offlciatos, in quibus ur'bis<gu- prp qualiiaiedelicterura ecclesiaslica persoria nec
    bernaiio consislit, episcopus roanu sua investit, sci- habere, riec dafe delret. ,Unde pesttjiram episccpus
    JicctscuJietum,Durcgraviura,ilieIoneariumet monete advocatnm posuerit-, impjpralor ei bannrinr, i.dest,
    magislrum. ..-. gladiivindiclaro in .lmjusnio,ilidampnandps et omncm
    De-sculteto , qui et causidicus dicitur , primum polestatem stringendi tribuiti - . - ;
    exequimur. XII'.-Haric igitur cum non habeal nisi ex ^fotia
    ''". . VIII. De jure" sculteti. (3). advbcalise, justum est uinirlla ratioueeara neget
    Causidici jus est.duas sub se ordiriare perso- -8 causidico, theloneario, monele magistro, quoscun-
    nas vicarias , quas judices appellare solel, adeo que slatuerilepiscopus, .de quo ieiret advocaliam.
    .lioneslas i, quod burgenses cum honore sun cpram XIII. In hanc igitur civitateni judicahdi jiolesla-
    eis iri judicip stare valeant. ..,, tem nemo. habet, nisi imperatory vel episcopus, vel
    ' IX.
    Jtem ad causidicum pertinet slatuere tres per- qui de ipso (episcopo) babent..:...',.:
    scnas, qrias heymjiurgen (4) dicimus, unum in inte- XIV. Judieum ,,=quos causidicris,sub se habet,
    riori iscilicet velerLurbe -, et dues in-exleriori, et potestasjudicandiirbn est in furta, vel freyelas, sed
    custodem cippi (5), sive carceris-, in tjuo rei cuslo- tanlummodo in gellschuldas. .-.<,
    -diunlur. Hec autem. sin-gulorumsunt oflicia. XV. Locns antem judiciorum <st in foro jaxta
    _ X. Cansidicus judicabil pro furto, pro freyela, pro sanclum Martinum; idepque nullus, de IJUOfit que-
    ^ellschulda-(6) in omnes cives urbis-, ei in omiies rimenia, vocandus est in dcmuhi causidici, vel judi-
    ingredienles.eain deepiscopalu istP, nisr rationaT: cis,sed.lantvimadlpcum prcdiclum publieum. ; ' ,
    (2) Nhi jqui sil de fqmilia Ecclesie sue. Ce serait de Ja,viUe pour veiller a.la sflrete publiqrie.
    Taire violence aces expressicnsquedecroirequ'elles Q (5) Cippus. Cetait propremeril uriinstriimenXavec
    sigriiiierit du dieeese de Slrasbpurg. Elles Veulent - lequel o» leiiait serres les pieds des criniiBels pour
    dire qtfil fallait etre altache a l'Eglise de Stfasbourg les empecher des'enfuir. On,a ensitiie donne gene-
    quelque cffice, par qnelque flef cu dignite. • ralemcritce npm parlicuJier a la prison , que les
    'auleiir de la Chrenique d'Ebersmunsier, en fai- anciens Franfais nomnraient Cliep d meslre nialfai-
    £ar
    «anl I'erium6ration des differents sujets de 1'evechede letirs. Voyez du Gange, in Glossario, tbm. H ,'pag.
    Sirasliburg, § 3, Jesdiviseen tf oissorles. Udesigne ain- '624. - •-•
    «i lapremiere :Prima fqmitia-»iipislerialh,qiieeliam (S) Ftevela' ou Freevel signifiait, autrefois. detix
    mililarh recta dicilur , adeo nobith et belticosa , ut cboses, ou un fail dTnjures iinportant anrende , ou
    iiimirum libefe condilioni comparetur. Famende mtVme iiriposee en consequence. Wacliter
    (3) Le riiot de Sculteti derive de J'ancien mot et Haltaus expiiquenl cemplplus au long-,in Gtossa-
    Schullais^, ou Scliutdasius, iu>mqu'on donnait cbez riis, pag. 468~et 486. Le dernier prcuve rjue Frevel
    les Lombards aux jugesdes endroits, el qu'on a con- derive de 1'ancien met Farfalium , pu F-orfal -, qiii
    *serve de nos joufs dansceite provirice auxprevols signifie Prolapsus. On lit dans-uneTaricienriepiece de
    ou niaires des villages. Voyez le GlosSaire Genma- lJabbaye de ilon&u, apitdSchilieriim, iiiCkronico Ko-
    nique de Wacliter imprime a Leipsick en 1737, pag. nigshovii,,pag. 1156 : « Emendarum pnnilio Fre-
    1472 et suiv. Le mol de Schutiheho eiait commup vellarum diurnalium ei npclurnaliiim emendalip. »
    «liez Jes Francs a tous ceiix qui exercaient quelque Le Geltschuldane peul mieux s'exprimer qrie par
    i juritliction soit daris le civil, soit.daiis le inilitaire. des deltes pecuniaires.. l
    \Olfride, moine alsacien deVVeissembourg,qui vivait ~. (7) Banri, dil aussi Blulbann, signifie principale-.v
    du .ix" u
    \u nriJieu siecle, dans sa traduction, para- ment I.ahaiite juslice, pu"la juridiction criminelle,.
    jMiraseede J'Evangile en vers tudesques , lib. iv, et le droit de pronpiicef souvefainement sur la vie
    c»p. 34^ tradttit par schuldeizole centurion doiil il el la inort des lipirrmes.De la vint qu'on npraraa.
    es\ paflelaMansS.ceftaine
    Maillrieu, cap.xxvii, f 54. L'eiy- 1'avCueBlulvogt, et Je beurreau Vicarius AdvocatC
    mWogie plus de' Schultehs estde Schuld, Ce drpit derivait du seul roi oii empereur. Bannurn)
    qui^eiit dire dette, et de Heischen qui signiUe de<- nemo conferre potest, liisi rex ipse solus, ditle Spe-.
    mandefou-£xiger , parce que Ja pfiiicipale foirction cidum Saxonieum, lib. m, aft. 64, apud Gdidastum,
    du ScKulleissconsistait dans le jugemenl des dettes Consueludinum imperialium pag. 162. Veyez jlal-'
    etdeslunendes. C:est l'opinioii d'Eccard , in notis laus, Glossarii pag. 9i, 174et HTO. De la vieirt, selen
    ad Legeth'Salicarn, pag. 193, de JReizin Belga Grw- ."Wachter,Glpssdritpag. 114, le nem debanlieue. L'ari-
    cmante,.pag. 169, de Wachiier<,'lib. cit. pag. l-i-74, cien dreit prpvinciartfAllemagne defeiid a qiiicpii-
    ct 'de Hallaus, i« GlossarioGermanicomedii wvi, pag. que n'a pas le ban du roi de condamner a :d'auire
    1057r, . ,;;' , jieine alflictive qu'a celle du fouet, cap: 1&., § 2 :
    (&)Les HetnViurgedeh Ville de Slrasbotirg, qu'on «Swef dez bannez riiht en hai von dem Jiuriige ,
    n!U remplace aujourd'hui que fort iinpaiiaiiemerit der mag nihl gerihien, vvan ze liute, urid ze hafe. >
    paf sept sergents de Javille npmiri($sGerichis Boieri, Voyez Magerus, de Advocaltaarmata, cap. 5, niirii.
    etaient alers des persennes. fprt copsiderees , piiis- 443, et Boehmer., Observa'. ad Petrum de Marca ,
    qu'elles avaierit la direction de lapblice. Les Heim- lib.i, cap. 12,.pbserv. i8j § 2.
    burge etaient choisis enfre Ics principaux bourgeois
    PATROL. CXXXVII. 19
    5S7 EKKEMBALDIEPISCOPI ARGENTINENSIS S88
    • XVI. Si tamcri aliquos vocaverinl in domos suas j , bit in jiidicio, tamdiu pulsalorerii expectaiiit, aut
    judiccs, sive causidieus, illique nen venerint, nen licenlia judicis fecedet. Non aulem ideo debet ei
    ideo culpabiles erunl alicujtis composilionis. -riegare licentiam abebndi, -si petierii. Qupd si judex
    XVII. Olliciuriicustodis cippi, sive carceris cst appellaverit eum, quod constituto lempore rion ve-
    onrnes cuslodie sue commissos diligenler servare.- neril, ille jurabit se ibi fuisse,' aut componet ei.-
    XVIII. Quod si aliquein perdideril, vicem ejus XXIX. Causidicus, vel judex nihil judicare debet,
    culpe subibil, nist violcntcr ei ablalus fueril (8). nisi quod coram ipso delatum fuerit. Qui si convi-
    XIX. Ejus eliaiii officiumesr ad stispendium dam- ctus fuerit sine judiciario ordine 61 justo judicio ali-
    piialos ad patibtilum cducere, oculos dampnati quid fecisse; de jure perdet officiuin suum,
    -panno preligare, paiibulum erigere, scalanr appo- XXX. Civem hi procinctu itinerisexistentem sci-
    nerc; usque ad scalam reum applicare : lunc demum licel jam navim ingredienlem, aut eqiiurn, vel cur-
    assnmel eum"vic.irius advocati, et laqueo collo in- riim ascendentem nullus conciviiirasuorum per qne-
    ' riraoniam impedire debet. Sed quiaadeo-se riegle-
    nexo illnm suspendet.
    XX. Si vero non fuerit presens vicarius advocati, xit, quod causam suarn in illuin articulum dislulit,
    servabittir TCUSin' cuslod a, quousque causidicus jusluin est, ul qnicquid adversus itlum habet usque
    causam hanc referat ad episcopuni. | ari redilum ejus differat.
    • XXI. Ilein, si quis dampnationem pellis cl pili ac- XXXI. Si quis concivem suum pulsaverit extra
    ceperit, lraiic penanr cipparitis iufligei. civitaiero coram alic judice, pro hac culpa debct
    *X-XIJ.Si qnis vero dampnalus fueril maiiu, idem componere, el judici civitatis, el ei quem pnlsavil,
    cipparius lenebit bartam (8*), viearius advoeali dampmimque illi restiluere, quod ex querimoniis
    librahil mallcum ligneum ct amputabil maiiurii. ejns acceperit (11).
    XXIII. ldem advocati vicarius eruet oculos (9), XXXII. Nulli solvenda esl compositio, riisicui fa-
    trijncibii lesliculos, ilecollabii-,et ceteras penas om- c(a esl compositio.
    nes exeqiielrir pfcvarietate crimimim. XXXIII. Omnis autem comjiosilio,que pro frevela
    - XXIV. Est iteni cypparii officium, ul ila sit obe- fit, trscendil ad iriginja solidos. Cornpositio, que fit
    -«liens llieloneario el monelario, sicul causidico. pro gellscbulda, pnlsaloris -est illius missetal qui
    XXV.Pulsa.tos eiiarii cor.im causidico, vel judici- pul.atus esl, judicis vero esl-teiiia pars illius mis-
    bus vocare debet ad judicium. setat.
    XXVI. Est autera iste raodus vocalionis. N«mi- XXXIV. Si qtrs fecerit compositionem judici et
    nabil hominem pulsantem, iniimabitque adversario pulsalori, illamque ad certas inducias non persolve-
    suo quod pulsaius sit, vcl viva voce presenli ubi- 1 rit, si causa usque ad finem rationabibier fuerit ,
    ciinque ei occurrerit, vel ad domum illius nunciabit perdiicla, servaridns est in pubfica custbdia, quoiis- (
    jirimo, secundo, lercioad indticias noclis unius. qiie redtlat primo pulsatori suani compositionem, i
    XXVII. Si facla una vocatione, vel secunda, vel deinde judici. . f
    -tercia iion verieril, et nrincius 'judicis probaverit XXXV. Si quis alium fueril injurialus verbe, vel i
    tcrcla mami,.quod tres illas vocationcs, vel saltem factc in pnpulo, si ambo volunl stare ad judicium/
    jrriraamore ad os fecerit, iile.jtidici comppnel tri- popui, judex delerminabil secunduiri judicium elj
    ginla soiidos (10). diclum populi. Sin aulem pulsatus simplici sua as-j
    XXVIH.' Vocatus' anieiir ad judiciiini tempore seiiione se expurgabit, vel euiri ille convincere po-J
    se el scde- leril duello. - f
    prime pr.escnlare debel, quamdiu jtidex
    (8) La l.oi dcs Visigolhs {lib. vn, lit. 4, num. '3) .scolingns,crifin scetlingus.Maiscetle e ynrologie-est'
    « Si ipse carcerarius, aut plus ingciiieuse que vraie. En general le mot sdtidus
    preserii la rneine cbose :'liabet
    custos qnos compeditos sine judicis jtissibne a ete employe xians les anciennes iois pouf desiJ
    Aliqua fraude laxare prrcsumpseiil, eantlem pcenam, gner une cerlaine somme desiinee a payer les
    vcl dammim, quod ipsi fuerani exceplttri, susli- iimendes, d'oii ce nom a passe pen a peu.de la tle-'
    neat. > On lil aussi dans le diplome de Louis le De- , . signaiion de Tamende a celle dei'argcnt, avec le-
    bnnnaire de'1'annee 824 .pour 1'abbayed'Eb'crsriiun- quel OIIla payait. Wacbter, G/oss«riipag. 141fJ,<\l-
    ster: « Quod si captivus aufugeril, ipsi (custode,s riveie mol schilling de sctjtan, qui cbez Ies Anglo-
    , cippi) nox* sulijaceant. > Saxons sig Mindivher, separer,' parce que ie schil-
    (8 *) Barta, Iiache, cognce. • tirig estitne partie du grand sol divise et paiiage'en
    . (9) On arrachaii Jes yeux pfincipalement aux "plusienrs peliis sols. On lil dans la.lpi Salirjuc (li'-1,
    criminels convaincus de perfidie et de trahisoii. iiuni. 1) : « Si quis ad ii]alluin legibus doiiiinicrs
    Ilaliaus dans son Glossaire Germanique, jiag. 69 el inanniliis fuerit ei nori venit, si euiri sun>is iion
    " seq., doiine plusieurs cxemples dece supplice iiiflige de-linueiil, solidoruin ^uindecim cri)j)al)i/isjudi- '
    aux Irailrco. On faisait coiicher ces criniineis. sur celiir. » . .
    une echelle lo venlre en haril pbnr leur faire celte (11) L'ancien droit mnnicipal 'de Worms' rappcle
    opcralion, comm.e on perit ie voir daris ie Layeri- •par Schannat in Historia ephcoputus/rVormal\ensh
    Spiegeiimprirne en 1511. Liisagexlecrever lesyeux - (tom. J, part.: n, pag. 203) piescrii^a pe.u pres Ja
    rmx princes efail fort pralique par les empeieiirs iiifimccliose « Si quis civiurn simrir coiicivem alias
    grecs. cxlra civilatem, qllani ccrani cpisccpo et suis, ac
    [lO)T/aricienr.e version allemandc de ccs lors, civitatis jutiicibu*, supef quacuntpie re Iraxerilin
    faite an xiii* siecle, tradujlle mol solidi par scellhigs. causam, ille dabii xxx solidos Worroalieirses ad
    l'kcard, in nolis adLegem Salicam pag. 13, erbil pccriam, et deponct patienti damua• qna;curiquc " -' ab
    que de solidus oii a fait insensiblemcui schotigus, ipso susiiiiiierit. »
    $89 LEGES MUNiCIPALES. S90
    XXXVI. Si quis cohciverti suum siiiejudice, vel A pellifieum, cyrothecarinrum, sulortim, fabronim..
    nuncio judieis infra sepia domus sue, vel alrii sui molendinariofum, et eerum qui faciunt vasa vinaria
    temere invaserit, eomponet judiei triginta solidqs ei picarics, et qui purgant gladios, "et qui vendurit
    profrevela : 'illi, quem invasit, componet suam poma, et cauponum (14). Et de eisdem Iiabet pote-
    misselat (12) triplicatam. • slafem judicandi, si quid deliqueriril in Officiissriis.
    XXXVII.In omnes curias fralfura de clauslris, XLV. Locus autero jndicationis et emendaiianis
    Vel ministerialiuiii, in quibUsipsi corporaliter non eofum est in palaeio episcopi.
    habitaverint, j'us habet sculletus, vel judex vocandi XLVI. Si qui vefp predictcrum inobedientes facli
    adjudicium et cogendi rnhabitatorem. fucrint burcgraVio, ipse causarn defert ad • epi-
    XXXVIII.SJmiliter, et ministros fralrum de quo<- scopum.
    tunque clauslfo j'us "habei judicandi de ipsis, scili- XLVII. Ilem ad jits btircgravii spectat qiiedaM
    cel in criusis perlinentibus ad mercaturam, si vo- tbelonea accipere, ul gladiorum qui vaginis inclusi
    lunt esse mercalbres. porlantur in foro venales. Aliorum autem, qtii in
    XXXIX. Quicunqtie.intravef^t civilaiem debitor navibus de Colpnia, vel undccunque portantur, ihe*
    existens alicujus hominis, si pulsatus fuerit coram B loneum accipiet thelonearius.
    judice, canoriicus, vel ininislerialis, iu cujiis domiim XLVIH.Item olei, nucum, pomofurii urideciinque
    llle forte hospes iiitravil, presentabit eum sculteto adducfa fuefint e,l vendila pro nummisj theloneum
    ad jnsliciam : quod si non fecerit, pro illo fespon- accipiet burcgravius. Si vero pro sale, vel viho, vel
    dere lcnebituf. -
    fiimrento, vel qudcunqtie alioprecio ventlita 'fuefini»
    XL. Omhium composiiionum Factanim pro furlp Ihcloneum dividel burcgravius cum thelbneario/ '
    et prri freyela due partes sunl causidici, tercia adT XLIX. Preter predicta, pm.nia.llielonea^jiajper-
    vecati. In quibus talis est servanda distiuclio. Si tinent ad pfficiuin thelonearii, qure laraeir iiuni 'di»
    compositio facla fuerit advocalo, ejus est diyidere verso inodo.
    sibi lerciam partera, causidifcoduas. Ipse enim acr L. Si quis de navi uiia, in alteraro linVim.merca»-
    cipiet composilionem sibi faclafn, et quamcunque ttiras suas' transpcsuerit, de utra:que navi dubit
    summam in accipienda compositione ijise fornjave*' quatuof denarios.
    rit, siveparvam, sive magnani, illam ciusidicus LI. Qtiiennque mercater trarisieril in„banc civiia^
    »iec minuere, necaugere debebit, sed ralani ha- tem cum scumis suis, si nichil veudiderit vefeinc»
    bebit.' '-.-'.. ,
    Q ril, nullura tkeioneufn dabit,
    XLI. E contrario, si facla fuerit composiiio ipsi de famifia EcClesie hujiis vif, vcl
    .LJL
    •oausidico,ejus crit jus accipere diias pafles, ei ter- mnlier Quicunque
    vendideril iri hac civitate res,j quas; vel _ma-
    ciam advecalo dare. Et siinililef quancunqiie .coisi-
    summam pibus suis fecerit, yel que crevcrrnt ei, non. ttebit
    positionis ijise formaverit, advocatus rioii theloneum. Et sr qriid emerit ad opus sutim, qupd
    cassabit. .
    gracia Jucri vendere noluerit, sinrililer "tlieloneum
    XLH. Advocalus atitem non detet judicare nisi non dabit. Si quis tariien imriosuefit ei,
    quotJ fCs
    iii palacio episcopi. Quod si in domtim siiam aliquem vendite sibi nbn
    creyerinl,"abipso faeie noh fuerint,
    Vocavcrit, ille, qui rion veueril, non ideo qnicqiiaiii vel causa lucri emerilj simplici manu sua sc ex-
    t;i componeL. , , ptirgabit.. -". '• '
    XLIU. Moiiuo vero, ,advo.cato,'vel -vacahie advo- LIII. Sl quts emefil, vel .vendidefit cilfa q«inqt»e
    calia quPcuBqnemodo, episcepus rinllumadvoealum sotidos, ihelpneum ncn dabit.
    poriere deliet sine electione et consensu canonico- LIV. De qiiinqile s.elidisriummum dabil-,de ialerild
    rum, ministeriajium et burgensium (13). qtialuor, de equo quaiuoryde mtilo quaiuon, de;asitjo
    , ' XLIV. De offkto butcgravii cl Theloneo ejus. • denaiiuin. '- -
    \ Ad pfficium burcgravii pertinef ponere magislros LY. Thelonetim;de cafbpriibiiset de cariapothg-
    Vomniuriiofficiorumfere in ufbe, seiJicel sejlariprum, lonearius non accipit, qupd episcopi hucusque 6tim~

    \(I2) Mssetat. Ce mot signifie nhe mauvaise ac^ tf/rotii


    Ji(obSefvaU12\ pag.729), et.WericlierumdeVsbtir,
    li^M),ou line faute crim.inclleiSchilleri et Hvltaiisii getis, (pag. 21), le' bourgra^e de TeVeque devai^
    Gutesaria, pag. 690 et 1552.:Missetm d6rive de ihnt^ veiller partictilieremeni sur les CPrps <iemeiiers,
    acliovn,:et de tniss qnfajoule a 1'action la raarque de dorit rinspection serile Itii appartenait. Ilavaillo
    meclirisriceitj.-WatviiteriGlossarium^pag. 1082. droit decbromettre eri'son nom dans cbaque iliai-
    (15) Mle mot' ne signifie pris en general lotis JeS trise un maitre pour connaitre uniqtienient dcs<ob-'
    bourgeoiisdela ville, mais seulement les principaux, Jets relatifs a soti metier. Les metiers fprmaient
    ccmmeetawt 1'elite des bourgeoiS. Cest i'explication alors neuf tribtis, savoir celles des'corroyeurst des
    que dbnnent^ ce mot Hallaus; Glossarii -pag. 197, Charpenliers, des tonneliers, des fruitiers, des four-
    et iiorili, Abhandlurigvoni-Wisprung ' derer Reichs- bi.sseurs»'desmeuniers, des marechaux, desperntrea
    Stwlie, part.-ir, cap. 9,pag./587. ./ ei des selliefs. Ces tribus etiiierit, an-xiv 1sieeJej an
    (14) .SeAor)la ifrrnlaction' passee en 1263 entre iiombre. de vingt-huit; elles furent r duites en 1443
    l'«Mqiie Ilenri de--K»e.foldsefk 'et.la viJle de Stras- ati noinbfe de Viug.l-cluatre^-elen
    1482 a celui de virigti
    bourg, apud Schillerin noth ad Ctironicori Kwnig-
    S9I ERKEMBALDIEPISCOPI AHGENTINENSIS 582
    pserunt, sicut et bannuni de vino (15) el panes, qui A debet in hoc episcopatu, nisi forte falsata fuerit.
    diciiuliir bernbrol (16), obliniierunt. Tunc enim per concilium sapienium mutabiiur se-
    LVI. De officiotheolonearii. ciindum aliam formam, non secundtim poniliis.
    Ad officiuinthelonearii pertinet omnes mensuras LXII. Lpeus autem pcrculiende monele esl juxla
    minuias, sivc grandcs in sale, in vino, oleo, fru- piscalores (codex sectmdttslegnm legit : estpropefo-
    mento a magistro caupoiium formalas igniip ferro rtim juxta slalionem cariiificum). In una aulem domo
    cauleriare; et eas nulli debel concedere, nisi forsan perctitiendi sunl denarii, ul omnes invicem opcra
    concivi sno ad aroam vini (17), vel quartale fru- nianuum suarum videant.
    menli, el in hujusmodiparvis et sine prelie. LXIU. Nullusfacere denarios debel, nisi qui sil t!e
    LYH. Has taraen qmcuiiqne civiiiin voluerit ad familia hujus Ecclesie.
    opus suum habere, licelei, ita quod ex ihelonearii LXIV. Iii loco, ubi cambitores sedent, ntillus alius
    el
    cpnsciencia .per ipsum signate sinl. Sicut eliam boaro argentum enrere debet, nisi soli denariorum
    Jicel unicuique burgensium pondera librarum in
    ita laraen a pcrcussores. Alibi per iciam civitalem emant et
    domo sua prppria bnbere, qnod mpne- vendant argentum quicunque volunl, nisi prcpler
    lario sint formala. npvam nipnelam interdiclum fuerit.
    officiumthelonearii omnes ^
    LVIII.Esl item pontes B
    de nova urbe, quoiquol fuerinl necessarii, et Bur- LXY. Qtianto nova monela perciititur et vetus in-
    terdicilur a die interdictionis nunciabunlur terne
    cgravii Oinnesde veteri constriiere ita firmos, quod diertim inducie, scilicet sex septimane,
    cum.plaustris el jumentis.suis quilibel secure possit qualiicrdecim
    iransire. Quo.l si ex vetustate, vel nimia allritioiie, in quibus monelarius quemcunque voluerit potest
    vel quacunque debilitate ponliuni aliquis dampnum iropetcre, quod inlerdictam moneiam acceperit.
    si rlle negare voluerit, cum septima niatm ju-
    acccpit, thelenearius, aut burcgravius singuli iu suis Quod rabit se non fecisse, alioquin comppnet mpnelario
    cogentur de jureresliiiiere.
    '' LIX. De officiomacpstrimonelariorum'. sexaginta solidos.
    Sequitur deofficio nonetarii. Hicex jiirejiolesta- LXVI. Finitis sex septinranis, nullum impetere
    lein babeljudlcandi in falsairi moiielam, ct in ipses debct, nisi qucm viderit accipere jutefdiclara •mo-
    falsarios, nam iri civitate, quani exlra jre.rleluni iieiam.
    cpiscopalum, sine oinni judicum contradictione. LXVH. Si viderit, accipiet denarium, ducet eura
    LX. Ubiciin.que iriveneril falsarium in lctp epi- in jiidiciuni, ibique ipsum pnlsabit; Et si ille negave-
    'sccjtatu, adducel euni in civitatem, el secundumju- „ rit, eum heiiestis ir.bus persennis convintet eum
    diciurocivilatis judicabil.' quod acceperit, et convicius sexaginta solidos com-
    LXI. Debet autenv monela esse in co pondere, ponet ei. Qued si nolnerit eura conviucere, ipse
    quod viginti solidi faciant marcam, qui denarii di- nranu sua se expurgaljii.
    cimtiir pfundig. Et liec stabilis el perpetua currere LXVIU. Non.licel autem aliquem impetere, nec

    (la)-Le ban-vin, ou ban a vin, en allemand diplome de l'empereur Henri V de 1'annee1119 qne
    bannwein, est un droil qui corapele au seigneiif, au- toutle vinqui se vendait dans Strasbourg deptiis le
    qiicl il est permis de vendre, ou faire yendre seul jotir de Patpies jusqu'au 8 de scplerabre, se vendait
    son vin pendant-un certain nomurede jours, fixe au profil de 1eveque, qni retirait deux pols de cha-
    tlifferemmenl.par les coutumes ou les usages, cn des ijue mesure. «Viui vendilio a die sancte Pasche,
    tenrps et lienx marqnes, et cela a 1'exclusionde lous usque ii) Nativitaiem Sancte Marie per lotam civita-
    ses sujets, qui ne peuvetit alors en debiter. Voyez teni fiscunr episcopalem respexcrat, ita-ut ab una-
    dn Cangc,'G/ossarit lom. I, pag. 980, de la Mare, quaque venalis vini carrada due siiule, quod nos
    Truiie de la Police, liv. v, loin IV, pag, 796, Schil^ Teriumiee ama vocarous, fiseo episcopalr ' persol-
    ler, GlossariiTstitonicipi\g. 85, ctHallaus, Gtossarii verent. »
    Germanici pag. 98. "Le droit de ban-vin, dont jouis- (16) Le berenbrot,ou bernbrot,elait une espece de
    saient Jes evfiques de -Strasbourg dans letir yille droit, que les bourgeois etaient bbliges de payer a
    episcopale, durait pendant six semaines a- compier ,'\ reveque en pain. Jirod se dit pain en fraiicajs, et
    des premicrcs vepres tle Paques. II ful cbaiige dans beren est un vieiix mot ludesqneqtii signilie donnet i
    la stilte en urie,esjiece de retribution nomriieebann- onpuyer. Schilierus, in Glossano Teutonico,pag. 101.1
    wein-gelt, paf laquelle les^cabaretiers livraient k Un aneicri nrss. cite par Schiller, ibid. pag. 10-2|
    l'cveque une mesure par chariot de «vin, quils debi- delerniine le prix de chaque pain du berenbroda u/i
    taient dans Tintervalle du ban-vin. Ju civitate Ar- pfeiming. Les grautls oliiciers tle 1'Eglisede Strajfs-
    gentinensi hoslra de vino bannus dabatur, videlicet Jreurg percevaient pour leurs reveuus plusieurs/de
    omni anno a vesperis pasce, usque ad sex ebdonra- ces pairis. On lit dans le*registre des possessioij/set
    das de. qualilret carrala vi.niuna ama, que a caujio- . fiefs-de. cet eveche, compose vers l'an 1545, jipte le
    nibus ibidem medio lempore vendebatur.» Cesl grand chambellaii .recevail chaque semaine!de Ja
    ainsi que s'exprime llenri, cveque de Strasbourg, table episcopale dix-sept pains berenbrod, Je grand
    dans les lellres de 1252, par lesquelles il vend a la ecbanson huil et demi, el le grand panejier oii Je
    ville son droil de ban-vin potir la somme de qualre grand maitre de Ja nraison en percevai* sept. Plu-
    cenls marcs d'argcni. Les eveques 1'avaientaccorde sieurs aulres personnes attachees par l«urs fonclions
    precedeminerit en fief aux seigneurs de Lichlem- au palais episcopal retiraienl pareillejheiildesrenics
    Jierg, quj ravaienl donne enarriere-fief aux noblcs en Berenbrod. / •>.,.,
    de Beger. Le droit de ban a vin avait ele d'une bien (17) Ania vini. Mesure de yin. "Voy.DucVyig-
    '~ Gloss.
    plus grande etendue jusqu'ii I'episcopal d'Olhon, qui tora. I, pag. 564. •'-' --^
    vivait sur la fm dti onzierircsiecle. II parait par un
    593 LEGES MUNICIPALES: 594
    debet quisquam componere, nisi pro denariis, qui A LXXXIV. Quicunque mpleridiniimfacere vcluerit,
    dicunlurphundig. Iicenliam a burcgravio et cpnsensum iMirgensiuni
    LXIX. Si quis ctiam coram mcnelarip dampna- qiieret : quibus duobus Iiabitis, aurcum numiriuci
    tioriem manus aeccpefit, judicabilursicut supra eo- burcgravio dabit. . .'..'-.:
    ram causidico. LXXXY. Nemo tribuat theloneum de naitis, de
    LXX. Si episcopus yoluerit argentum de camera ptillis, de anseribus, de oivis, de porris, de caulibus
    sua funJere, et inde denarios percuti, accipiet ilhrd et aliis qnibuscunqiie oleribns, de sculellis, de be-
    magister monete, et dividet inter monetarios, ut cbariis, nisi vendat valerisquiiique solidos. :.
    indedenarios faciant. "Et si denarii sunt phundig, LXXXVI. Nerao porcos in civitale debet liabere,
    reddet de marca viginti solidos, nrinus duobus de- riisi pastori eos commiitat.' • .
    nariis. -,'-.• LXXXYU.Curiis autem, ubi porcipascuntur, est
    LXXI. Si atilenr in quocunque pondere lcviori inler portam , que dicilur vellenrannesburgctor , et
    percussi fuerint, semper duobus denariis minusred- aliain portam proximain. . .
    delur de marca. -;.... LXXXVHI. De jure episcopi. - ''
    LXXII. De camera episcopi ministraburilur eis _ Ad jiis episcopi pertinei, ut de hac civitate Iia-
    carbones. Ad mafcam dantur tria sextaria car- beat
    " viginli quatiier legatPs, et IIPStanttrm de ge-
    bonum. nere mercaterum. Querurn plliciumest infra episcP-
    LXXIIL Quando novam monelam episcopus per- taritum facere legationes episcopi ad homiries •
    culi jubel, a principio quinque solidi fiuntin ea forma suos. patum
    Qui si damprium intefim aliquod passifucrint,
    ci pondere, quo moneta cursura est. vel in persoria, vel in rebus suis, quas in ilinere du-
    LXXIY. Hos servabit burcgravius, quandiu mo- xerint,
    episcopus debet eis restitucre. .,,'..,-
    ncla illa durabit, raciorie ut : Si forle moneta illa
    LXXXIX..Debent singuli singulis annis hujusmodi
    falsata esse accusetur, pef illos quinque solidos
    Irgatione ler fungi cum expensis cpiscopi. Hiis ex
    examinetur et certificelur. talis honor exhibendus cst,- quod hv
    LXXV. Monetarius quoque jurabit, qnod in eo parte episcopi
    suis festivilatibus, qnando hPmines sues inviiavei il,
    pondere et fornia, quam illi quinque solidi habeni, deberii hOneslas coram sedes liabere ad prah-
    ipso
    monelam sil percussurus. ut eisdem hominibus stiis eo npcicres elfi-
    dium,
    LXXVI. Quando monelarius ferramenta, in qui- ciantur. ''
    bus denarii formanlur, episcopp resighabii,.reddet
    et in ferma obulp- XC. Cum episcbpus inlraverit civitatem, eqrii sta-
    ei dup in fprma nunimorum duo
    l 1bulandi sunt in deroinicc stabulo, quod incijril ab
    rum. Preterea alia omnia ita ex toto re.signabit, '
    hsspilali el procedit in circuilu muri usque ad po-
    qubd jurabit se non habere pjura, nec scire aliquem merium • ' . ' '
    habere. In quibus Torme delebunlur et frangentur, episcopi.
    cum Ji- XCI. Si plures babuerit equos, assument ecs cau-
    fragraenlaquemonelano reddantur, autipse
    cenlia episcopi integra elillesa relinebit. : sidicus, vel judices sui, et marscalcus et stabiilabunt
    ubi peregrinorum solent esse hespi-
    LXXVII. Quiciinquejus raonelariorum habere de- eos iii domilius,
    marcam anri cia. Si plureseques habuerit, non ponet eos de jure
    siderat dimidiam dabitepiscopo, mo-
    aliis domibus civitalis, iiisi id pei' preces
    nete magistro, quinque denario^ auri, monetariis in aliquibus ''
    oblinere poterit. . '.
    viginli solidosgravis monete.
    LXXVHI. Quando episcopus monetani mulare XCII. Si auiein imperator, yel rex intraverint,
    volueril, ferramenta monete-per sex ebdpmadas equi sui ubique hospilabunlur.
    dabit. XCIII. Debent eliam singuli burgenses"in singulis
    menelarius extra civiiatein annis quinquies operari numero dicrum in doririnico
    LXXIX.-Qnicunqiie
    habitans in civitalc argentum emerit, justiciam me- opere; exceptis monetariis omnibus,, qui' sunt de fa-
    ,nete persclvat. milia ecclesie, et exceptis duodecim iriter pellifices,
    , LXXX. Quicunqiie muros, vel valltim civitatis ' et exceptis sellariis omriibus, et qualuor inter cyro-
    inlef panifices, et ocip inier
    dissipaveril, componet quadragiuta solidps burc- thecarios,.et quatuor
    gravio. sulores, et fabris 'omiiibus,et carpenlariis Piimibus,
    LXXXI. Quicunque supcr slratam edificaverit, si- el carriificibus, et.cnpariis vinaricriim vasprtun. '
    militer dabit ad ementialioneniburcgravio. Nuki vero XCIV. Deeurlidominica. . .,
    debet licentiam dare. Ad curlim dommieam, que esf' iiifra civitateni,
    LXXXII. Nemo (im.tim,aut purgaiionem ante do- dabit causidicus Iredecim boves ad afaira episcepi,
    mum suam ponat, nisi statim educere velil; exceptis qtics sumet de casu lipminunr Ecclesie morieiitiurn,
    locis ad lioc statulis, scilicet juxia macellum, ilem et jiimenium uiium, quod. magister curtis equilabit
    ' - ''
    juxta sancturii, Stephanum, itemque jiixta puteuiii el semina ducet ad agros.
    in forpequorum, ei apud locum qui dicitur Gcwirke. XCY. Dabit etiairi duodecirosues et, diios verres,
    LXXXHI. Vallum civitalis debel in circuiln iia- imum ad opus" episcopi, alium ad opus .burgen-
    bere extra a muro sexaginta pedcs, inlus triginta sium.
    ^edes. XCVI. Episcopus in eadem curli ponel sladela-
    535 ERKEMRALDIEPJSCOPl ARGENTINENSISLEGES MUNICIPALES. 336'
    rium. Sladiiaritis dabrt aratrum ei egedam (18). Aiserandas, dalis sibi de republica sumplibus et ex-
    •XCVH. Celera onrnia , que necessaria sunt, peusis, facere debent.
    j rebebit causidicus, excepia mercede et annona CVIll. De sutoribus.
    lervieiiliuiii. Inter sutores octc sunt, qui episcppp eunti ad cu-
    XCVlil. Judicum uterque dabit in messibus quin- riam, vel, expediticnem imperaleris dabunt thecas
    que solidos, et magister molendinariprum unum so- candelabrorum, bacciiiorum (20) et cyphorum. Re-
    jitlum, ct magislcr cauponum untim solidum, ad liqtia omnia, quecunque necessaria fuerinlad predi-
    cmendum panem in messibus. cta, vel ad obsidiones castrorum, sive in bi.ilgis,sive
    XCIX. Et quando irilurattir frumentum cpiscopi, irj buslris (21), sive in quacuhque conveniente pre-
    «labit utrique judici maldrtim unum(19), quia jiidi- diclis negociis suppellectile de nigro corio facienda
    ces el precones cnstodire debenl frumenlum epi- de sumplibus et exjiensis episcopi, facient.
    scopi in messibris, dum nrelilur. CIX. De ctjrothecarih.
    cu-
    C. Boves ad aralra episcopi pertinenies ncn de- Quatuor inler cyrolhecarios euirli episcopo ad
    fcel cansidicus in alium usurir applicare, nisi foret riam, vel expeditionem dabunl quantumque fuerit
    atl colendam suain schuchbuze., nec episcopus in necessarium de albo corco ad tbecas candelabrorum,
    ulips aliq.uos usus transfeire, nisi aratri sui, Ii baccinprum et cypborum. Reliqua omnia^quaiUnm-
    CL Si inler hes boves iinus, vel duo, vel plures cunque fuerint necessaria ad prediclas res, et ad
    senio, vel aliquo alio modo, preler morbum conla- casirprum obsidioties, de albp CPreCfacieni de sum-<
    gii, fuerinl inuliles redditi ad culturam, earnifices plibus el exjiensis episcepi.
    dcbenl carnes eorum vendere,et nuinmes causidicc CX. De sellariis.
    dare, et intcrim nulle.alie carnes vendeude srint. Sellarii episcepo eunli ad curiam duas sellas soti'
    CII.TDe pellificibus, marias dabunt, ad expeditionein imperii qualuor.
    Inler pellificcs ducdecim sunl, qui cum expensis Si pluribus eguerit, de siimpiibus et «xpensis epi-
    episcopi facere debent peltes et pcllicia, quantum scopi facient.
    episcepns babucfit necesse. Herum materiam ma- CXI. De purgatoribus gladiorum.
    gister pellificum, assumptis secum quoiquot -fuerint Epjscopo euntein expeditipnem,' vel ad curiam,
    nccessarii de his duodeeim, emet de argento episcopi qui gladios poliunt debent purgare gladioset galeas
    vel Magunlie, vel Colonie. Si dampnum aliquod in vicedomirii, marscalci, dapiferi, pincerne, camefarii
    vin acceperini lam in rebus, quani. hj caplivila,le, et omnium, qui necessarii et.cotidiani sunt ministri
    episcopus debel eis restiluere, episcopi, Preterea purgabunl venabula episcopi, si,
    CIII. De fabrh.. , (" necesse fuerit.
    Fabrorum jus est, quando episcopus ieril in expe- CXII. De becherariis.,
    ditionem imperatcris , quod quilibet faber dabit Becherarii otnnes becharios, quoscunque necessa!-
    cqupriim ferramenta qualuer curii clavis suis, de rios Iiabuerit episcopus vel in curia sua, vel impera-
    quibusdabit.episcepp burcgravins ad viginti qu.ituor loris, cum eum adierit, vel proficisceos ad curiain
    eqnos, reliqua sibi retinebit. imperaioris, de sumptibus et expensis ipsius, facient.;
    CIV. Si ieril episcopus ad curiam, quilibel dabit Magister aiiteni cupariorum dabit maieriam lignc-T
    diio ferramenta cum clavis suis, de quibus burcgra- runi. Praeterea tottidie dabil ligna becherariis epi-v
    vi.ns ad duodeeim equos dabit episcepo, reliqua retir scopi, <;
    nebit. CXIII. De cwparih.
    CY. Preterea fabri debent onriiia facere, que ne* Cuparii, data maiGria lighorurir a magislrosuP, et'
    cessaria hahuerit episcopus in palacio suc, sive in circulis Jigaminibusque dalis a cellerario episcopi,:
    habuerit epi-
    Januis, sive in fenestris, sive in januis vaserum, que facient pmnja quaecunquc necessaria
    de maieria ferri fieri conveniai, dala eis maleria scopus domi exislens, vel imperator, vel imperalrix ;
    n cum presentes fuerint \ ad balnea sua , el prelerea
    ferri, et ministrala inlerim vivendi expensa. .
    CVI. Si caslrum aliquod cpiscopus obsederil, vel ad coquinam, et ad optis pincernarum. SimiJiler et
    ei obsessum fueril, ifeeenlas' sagitlas dabunl. Si cumvadiiad curiam, eadem omriia prebebunt cuni
    pljribus eguerit episcopus? de sumplibu.s suis et ex- sumptibus el expensis episcopi. Preterea omniavasa
    pensis suflicienler amminislrabunt. vinaria parva et raagna episcopi ligabunt, cirm sum-
    CVH. Clausuras et catepas ad porlas civilatis ob- ptibtts et experisisejus.
    '
    (18) Egedam herse. le mot fraiiQais bassin. On Iit dans Gregoire dTTciifs
    (19) Muldiurn unum. Lemalder eiait une mesure- {Eist. c. 28) : «-Cum duobus pateris bgi?eis, quas
    allemande pour les solides contenant quatre bois- vulgo bacchinon vocanl. i ,
    ueaux, selon les Glossaires de Scliiller et d.c Ducauge (21) Sivein bulgis, sive in bustrh. Butga est un
    pag. 565 et tom. 1Y, pag. 576). Wacluer dans le tres-aucien mot celtique, qui signilie un sac decuir.
    sien (pag. 1052)deiiye le mot malder de malen, qui Feslus dit.: Bulgas Qalli *saccosscorleos vocant.
    , signifie mondre. Voyez les Glossairesde Scuilier etde Wachler (pag.
    (20) Le bacchinus, selon du Cange, lom, I, pag. 228 et 104). ha version allemande tradujt bustrum
    905, et Carpentier, lom, 1, pag. .415*eiail propre^ par laden, qui designe en franQuis une boite.
    inent un vase pour contenir dc l'eau, d'ou est deiive
    i97/. ADSO DERVENSIS.MONACHUS.— NOTITIA RTSTORICA. 558
    CXIV. De canponibus. A cumomnibussuis instrumenlis, cum aqua plus fucrit
    Cauponum jus tst singulis diebus lune purgare idonea, interTVeiletofihferius inReno et Rust supe-
    necessarium episoopi et granariuro , si habere ve- riiis; in Alsa usque Ebersheim , in Bruscha usque
    luerit. MolJesheim,in Schutturaiisque Merburg, in Kintsika
    CXV, De molendinarih. ~ '
    usqne KinzdcrtT,' cum expensis episccpi. Infra lef-
    Melendinafii et piscalores debent episcopum in niinps hos nullus eps exchidere audeat ab aliqua
    aqua veherej quocunque volueiit iriler Rust'superitis aqua, nisi que sub-claustris cuarctala est.
    et Velleior interibs ; quibus tiielonear.iiis prebebit CXVII.In Bruscha a yallc siiperiPri civitatis nsque
    naves quotcunque fuerint necessarie.-Ipsienim ciim ad inferius, juxta sanctunr Slephanum , nnllus
    remis suis intrabunt et rcducenl eas ad pomerium audeat.piscari sine licenlia episccpj, vel dapiferi sui.
    episcopi, unde et diixertnitcum expensis ipsius. Da-
    bunt aulem piscatores duos viros, molendinarii ter- CXVJH.De carpentariis
    cium virum. Si de sua negligenlia naves perdide- Carpentarii singulis diebus lune debent in npus
    rint, solvent. Si vi fuerint eis ablale, episcopus re^ episccpi ire cum expehsis ipsiiis. Cum siimnio mane
    sliluet. venerint ante palacium, nen audeaul recedcre anle
    CXVI. De phcatoribus. Tl seniiiim campane, quc ati missam mane pulsalur.
    Piscatores debent piscari ad. opus episcopi inter Si interim ncn fuerint in opus epis.copiassumpli,
    naiivitatem sancle Marie et^feslum sancii Micha- . liberj illa die rccedant. Non sunt cogendi ire in ali-
    lielis singulis a.nnis tribus diebus e,l tribus rioclibus, ciijus opus. aJlerius, nisi episcopi. ' -

    ANNODOMINIDCCCCXCII

    ADSO

    DERVENSIS1N PARTENSI CAMPANIJ; PAGO COENOBllMQNXGHUS,

    NOTITIA HISTORIGA.

    'Apud Oudinnm, Supplementumde Scriptoribus ecclesiasticis,p. 508.)

    Adso monachus divi Benedicti, postea Dervensis abbas faclus, circa anmim 980, insigni lilleratara et
    i;i temporallbus ceconoiniarefulsit, ciijus laudes abnnde exsequitur anclor libri Miraculorvm sancli Ber-
    charii abbatis Dervensis, quem evulgavit Joannes Mabillon sreculo II Sanctorum ordinis divi Benedicti,
    pagina 844. Ibi nura 11: « Poslmodum excedenle vila domno AJberico, Adso abbas effectns, basilieam
    sanctortim a beaio Bercbarib quondam exstructam parvissimam repulans, maximi lerapli fundamenta jecit t
    duasvilias Drejam et alteram-quae vocalur Puellare-Monasterium incuria antecessdrum amjssasv coenobio
    recuperavil, » elc. Scripsil Vitam sancli Bercharii qurehabelur SrcculoIL Sanctorum ordinis D. Benedicti,
    pag. 851; GestaquoquesanctiBasoli confessarh, quaeibidempag. 67";Translalionem et Miraculaejusdem sancti
    Rasoli, qure Sreculo IV Sanclorrim ord. fljvi Renedicti lom. II, pag. 157; item Vitain sancfi Frodoberti
    abbalis primi Cellensh prope Trecas, quam habes Sreculo II Sanclorum Ordinis divi Benedicli, jiag. 626,
    cum Hisloria Transtationis reliquiarum ejusdem sancli Fiodourdi, Sa-culoTY, istorum Sanelorum tom. II,
    pag. 245. Denique VitamMansueti primt Tullensiutn- ephcopi. Mortuus esl Adso anno 992. De quo in pra>
    tudiis suis ad dicias legendas loamres Mabilloii,

    DE ANTXCHRiSTO.

    {Videinter Alcuini Opera, Palrologiwtom. CI, coi. 1289.)


    S99 ADSONISDERYENSISABBATIS fi«>

    VlTA S. FRODOBERTI

    ABBATIS PRIMI CELLENSIS PROPE TRECAS,


    AUCTORE ADSONE ABBATE DERYENSl.

    (Apud Mabill., Acta sanctorum, Srec. H, Camtual» Promptudrib et Bollando.)

    OBSERVATIONES VHMYIJE.

    1. VitamS. Frodoberti [S. Frauberl], abbalis ac condiloris monasterii S. Petri, in insula Germanica,
    propeTrecasCampanirecivitalem, «licetjustobreviusscfiptisalligaviiLupellus'{ii)fra,n.21),»ejusdiscipiilus:
    cujuslucubralionem utique deperditam auxitexornavilque-allermonachus Cellensis anonymus, etsi longe
    posterior retate, npn tamen aucloritaie aut eruditione desiilulus. Hunc monachum Cellensem fuisse, conji-
    ci.mus ex Yitresubjectrc num.ll, nec lcnge pest translalionem, lempore Careli Calyi faclam, yixisse colli-
    ghnus exnum. 25, ubi de Frodoberii slalura Joquens ait : « Ut illi quoque perliibent, qui ejussacraiissimi
    corporis ossa sc aspexisse falenlur. > Nisi fortean is esl Adso abbas Dervensis, qui, « Odenis aljbatis
    Cellensis prccibus, Vitam confessoris Chrisii Frodoberti primi ipsius monaslerii (Cellensis seu insiilre
    Germanicre) inslauratoris et ribbatis sermone veracissimo et simplici slylo exaravisse, » sreculo scilicet
    decimo, legilur in iibro H De Geslis S. Bercharii abbalis. Quidquid sil, solam hanc nancisci potuimus
    lucubralionem, cui in codice ms. monasteriiYallislucenlisprreponitur carriren quoddam haud spernendi
    aucloris, qni sreculo vm vivebal; subjicilur vero translatio S- Frodpberti herpico melro scripta, cum duo-
    biis sermonibus in fesle S. Frodoberli liabilis; qute omnia beneficio R. P. Claudii Maillelii exprioris, ex
    ijiso nionaslerip accepimus. Solum damus carmen prrevium, ne eadem cuni nausea recantare videamur.
    2. Monastcrium insulre Germanicre in suburbio Tricassino, ad occidenlaleni ejusdem urbis plagam, in
    loco paluslri Insiila Germanica diclo circa annum Christi 650 rediflcalum; pest sreculumpctavum a lu-
    mulo. S. Boliini episcepi Tricassini, monachi antea ainplificatorisque sui, CellaBobini, ac sxpe Cella,
    recenlioribus monasteriumS. Pciri de Cetla, vulgo Monstier-la-Celle appcllatum est. Quo ex monastcrio
    prrcter Aldoberlum et S. Bobinum episcopos,-S. Robertiim abbaiem postea Molismensemaliosque, pfodi.it
    Petrus, Cellensis dictus, abbas ej'usdemccenobii, deinde S^ Remigii apud Remos, denrum episcopus Car-
    nolensis, scriptis et doclrina illustris. Nunc cella sub RR. Patribus congregalionjsBeiiediclinreS. Viloni
    reflorescit.

    CARMEN DE SANCTO FRODOBERTO TRECENSI ABBATE.

    Ex Codice Vallislucentis.

    Qui cupis in paucis pcrpendere grandia verbis j)i In qua concluso flda fuit statip.
    En poli.ses parvo cernere magna libro. 0 quam mulliplices dcdit hrec clausura labores,
    Si placet antiques sludip percurrere faslus, Solus in astrifero dum lenel ora polo!
    His placeat rebus hcc noyilalis opus. Sed mage mens artala suos habilura triumpkos, ;
    Forlia raagnorura celebrantur gesta virorum; Quo stricte vixil, latior inde fuit.
    Nos celebramus opes bic, Frodoberte, tuas. Tunc arlus paries tcnuil parvissimus antri: /
    '
    Qui puer a primo doclrinai deditusrevo, Nunc rctinet magni spirilus ampla poli;
    lrnbueras leneros rore madenie aninros ; Ciijusopus, Robine sacer, te prreside crevit, /
    lndeque Luxovit vilre subjectus honestre, Antisles meritis magnificande tuis : '
    Relligienis opem sumis amando fldem. Per lua nunc Frodobertus ovans consulla beattts,
    , Mox Trecassinara repelens coeleslibusurbem Continet Ecclesireculmina celsa sure.
    Muneribus plenus el bcnilate prpbus : Hoc opus egregium quod cernimus(l)undique sa.xis.
    jLucida divinredilfundeiis dcgmala npiinrc, 3ollatis fundas, altaque tecla levas.
    Ut prosfs multis utilitate viris. !n quibus rcterria slabilis sub laude cohorles,
    Cclla dehincplacuit, slrictis habilalio septis; Stal monachile decus, quod regit Allilbronus.
    (1) Hincapparet poetam istum, qui monachiisCel- rh collapsa succubuit. Colilur S. Bobinus in Marly-.
    Jensis fuisse videtur, vixisse paulo post S. Bobinum, rologiis Bened. ct Gallicanotx Kalend. Maii, qui dies
    et quidem ante sreculum tx, siquidem ex sequenti translationis ejus esl; nam dics cjus natalis ignora-.
    Viircnum. 26, basilica a S. J3ol)inoexornata et am- lur. Dc eo infra nuin. 15.
    plilicala, ciica medium sscculiimtx, anliquiiute oper
    601 DE YITA S. FRODOBERTl. 602
    Stant et millerirenumerosa praemia palmre, j^ Innumerabilium retmet liber iste benprum
    Quas hrec aula suis conferet emeriiis. Praemia,yirtutcs, miraque gesta, dapes.
    Hic redeunt tristi venientia lumina frorili; Quos si quis recilare velit, milleria supersunt,
    Morborumquegreges hic cecidere graves. Pagina quae siluit, neeliber iste canit.
    Claudus init gressum"nodis ccmpage salulis; Nam pia facta sacris si quis comprehendere liiris
    Hicque dedit faciles terra negata vias. Yellet, inexhaustus vinceret hora dies.
    Drcmoniset sclitas fttror kic collapsus in auras PanCa fidemfaciantbrevibnS qui incredulus istis,
    Desinitin mentem membra fedire suam. Et riubitator eril, necpotiora capit.
    Quos augusta premunl surgenlum damna rnalorum, Jam libi perpelure maneant in srecula laudes,
    Hic refluunt causaecprdbris atque aiiimre. 0 Frodoberte, tuo et miserere gregi.
    Si quemquam scelerum depressit culpa necentum, Te reiinet regnumper gaudia longa siipernum;
    Si petifhic veniam, hincretulit salubrein. rTandero fac tecum nos retiriere poluni.

    IJNCIPIT VITA.

    Frodoberlus Tricassinas quo temporefloruerit. B adimpleret; illud secum el frequentius el familiarius


    , i. Fuit virvitre valde veneraliilis, egregire ac replicans, non auditpres tanlura legis apud Deum,
    preliosre memoriaeFrodobertus, quem singulari flde setl faclpres pctius jusliflcari (Rom. n, 15). Tum
    et probilate sanctissiroum, cive felicissimo divi- verp cerneres etim priorum sibi-Patrum exerapla.
    nilus curoulata Trecassensis oppidi tellns effudit, certatim rcmitlandaproponenlem, vixque discernere
    pafentibus quidem mediocribus ortum, sed incom- sufliceres in quo virtulum genere perfeclius emica-
    parabili mentis nitore clarissimum. Quippe qui inter ret. Atque ut se tolum Deo rationabilem viciimaro»
    ipsa jam teneraa aetalis priraordia vas electionis: etspiriluale maclarel holocauslum, ad usum se
    manifeslissime designaiuSj in infantis peclore spiri- continure.orationis applicuit, quietisque impaiiens, ';
    tualem ac perfeciissiminn agebat. viruin-,annorum apostolipum prreceplum, quod sine intermissipne
    exiguitalem sanrtitaiis et gralise dote compensans. orandum docet(/ Tliess. v, 17), a seipso impprtu-''
    Diligenlijis.sane temporis serie revoluta, sub rege nius exigebat. Jejunii Vero'observantiam non tam
    Francorum Clodoveo Dagoberti fllio, iiemque Clo- frequens quam conlinuusexercebat, docius auclori- ,
    thario juniore ejusdem Clodovei fllio, hic ipse sa- ; lale Dpminica, hpc duplici pugnandi genere nefan-
    cerdos pretiosus et abbas eximius deprebenditur. dissimuro illud dremoniorum genus posse. depelii
    lioruisse, cura apud prrefatara urbem Tfecassinam C (Jf««A.-xvn, 20). HujusniPdi armaluram jam lum
    Ragnegisilus pontifex vicem apostolicam ministra- in divinremililire schclis novus Christi miles adsuin-
    ret.Fuit autem idem Ragnegisilus natione Aquita-; pserat, et cceleste nuper professus tirocinium, sese
    nus, septimus decimus jamdictre civitatis episcopus; ad debellandas spirituales nequitias circumspectius
    de qtio fertur inter crjeteraquodbasilicam B. Savinre prreparabat. • _.
    virginis in fundo sui juris construxerit, ecelesiam Dwmonemsigno cruch fugal.
    cui prresidebat hreredem instituens, in quaque ho» , 5. Interea bis tam sanclis lainque optimis studiis
    noriflce sepultus j'acet. Yixit autem B. Frodobertus non defuere livida hoslis callidi lentamenta. Futurre
    sub quinqae sure civilatis episcopis (2), usque ad enim in eo sanctitalis excellentiam, humanrBsalutis
    )'Abbonem, qui vicesimus primus ejusdem urbis pbn- adversarius jam in annis puerilibus invidebaf. Unde
    ^/ tifex exstitisse cognociluf. sicnt ipso postmodura referenle compertum es*"_,'iAiEi
    '
    "\ Sludihlradilur. Imptet operequoddiscit. pro discendo Psalterio scholani expeteret, crebro se
    \ 2. Yerumut ad rerum ordinem. recurramns, con- diabolus ejus aspectibus ingerebat, pavidos per ria-
    ifestimul retas pertulit, prredicti ponlificis Ragnegi- luram animos ingenti minarum et formidinis arte
    si.Iiscbolis parentum sludio mancipatur. Ibi sanclis "' Conculiens. Yerum puer divini ingenii, dremonicaj
    sliidiis enutiilus, qiiid fidei, quidprpbilatis jam in fiatidis et versutire non ignarus, salutaris signi cly-
    senretipsopraetulerit, explicari non potest. Denique peo non minus frorilem quam pectus armabat,
    amofe coeleslis palriaeirripenseflagrans, quidquid in Deumque sibi adjutorem invocans, arguinerita.ini-
    divinisleclionibusintellectucaperepoterat, mox ad mici callida virililer proterebat.
    1 eflecluni sancti Matri visumrestiluit
    operis inslantissime transferebat.
    . Itaque indefesso studio purissrma Scripturarum flu- 4. Jamque tempus aderat, -ut lucerna quae sub
    enta frequeatans, interioris hominis faciem, quasi modii latibulis oalerius fuerat occullala, sidereae
    adkibito quodam splendidissimo speculo compone- claritatis in populo jubar infunderet. Namque ut cu-
    bat; scelusqueVjpiitabat permaximurn, si vel parum jus esset apud Deum raeriti longelateque clafesceret,
    quiddam legeret, quod jjon—e_^estigio eflicaciter sibiplacilam puerilis innocenliae puritatem.superna
    "
    (2) Nemps Ragnesilo, Leuconio, Rertoaldo, Vfam- stite Remensi norinulla commutasse legitur apud
    tajfp et Abboue-Felice, quj cum Leudegisilo anti- Frpdoardum lib. n, cap. 6.
    603 ADSONISDERYENSIS ABBATIS . 60-1
    disposifiodignata est miraculo decJarare. Contigit ita- A suam ut illatas injurias patienlia vincerel, illutl
    quemalremejus, oculorum suffragiodeslilutam, lu- Davidicum frequenlius replicans : •Vt jumentum
    ininis dispendium incurrisse ; cumquelongam in cae- faclus sum apud le (Psal. txxn, 25). Itaque simpli-
    cilatemnoctemtrahens.vitam mcercre ccnsumeret, citatem infucatam mundanse semper aslutiaeprsefe-
    die quadanr filiunr inter amplexus demulcens, rebat, eligens ludibriis stultus effici saeculo, ut
    obsecrat ut manu sua crucis signum super ccu- possel sapiens esse in Deo.
    JPS ejus exprimeret. Qucd cura ille abnueret, Eximium simplich obedienliwexemplum edil.
    inater vero imporlunius perurgeret, tandem ma- 7. Una igilur dierum cnni se ad pracfatLTeudo-
    terna permotus inslantia, invocaio Domino, sa- leni hospilium contulisset, ille ludibrii simul et.cx-
    lutiferum signum super oculcs genilricis expres- perimenli gralia rogavileum, ul ad cujusdara fralris
    sit. lllico cedentilxustenebris lux aroica revertilur, in mpnasterio cellulam pergens, circinum ad se dc-
    et parvuli merite filiimagnum malri beneficiumcumu- porlaret, asserens usuro illius sibi esse necessarjuin
    latur.Hec confestimmiraculum per cunctavulgatum, in scribendo. Hle diclo citius gressum rapuit, atquc ~
    universos quidem stujjpre perculit, quosdam vero ad designalum fratrem rapido cursu pervenit; qui
    etiam ad sanctaevilaeimitalienem ardentius incitavil. et simplicitatis ejus conscius, et ludibrii ob quod
    Clericus Luxoviumtum celebrepctit. B directus ftierat non ignarus, mediunr mnlrB cpllo
    5. Exin prrcnominalus pontifex, egregiam-in ado- ejus imppsuif, utque id ad diverspriunr Teudoleiii
    lescente animi puritatem et prrccelsani virtutis efli- quam cilissime ferret obnixius imperavii. Nikil ille
    caciam coritemjjlatus, divinis eum minisleriis impo- cunctalus, exceplum onus fcrebat aequanimiter,
    silo clericalus officio mancipavit. Pcslhaec cbarilatis qtianquara ita Japidis pendere gravarelnr, ul vix
    solliciludine et divini lucri sludio animatus, ad altenws passibus prpmoveret incessum. Inter hrcc
    Luxpvium ccenobium spiritualis profectus graiia di- reverendissimum virum Walbertum abbatem obvium
    rigere insliluil, Ut religiosorum imilaiione allectus, Iiabuit, cui hoc ipstim a nonnullis fratribus jam fue-
    et ipse in viriulibus cresceret, et regioni suaepost- rat mintiatum. Cernens igitur venerabilis- abbas
    inodum sanctilatis ac perfectionis exemjrla diilcis- ovcm Chrisii mansuetissimani injusto fasce gravari,
    siraa repbrtaret. "Praeerallunc ei ccenpbipWalbertus aliius ingerouit, et hujus affliciioni, et illorum con,-
    abbas.vir et religione inclylus et sanctitatis opi- dolens levitati. Moxque veliemenlius rncrepatum.
    nionefamosus. Qtio cum ex praeceptc pontilicis imposilum onus humeris dejieere imperat, causam-
    pervenissel, a siinclis illius Icci Patribus grala ex- que perquirit diligentius qua se lantopere fatigaret..
    sultaiiene siiscipilur atque in cengregatipnis ccntu- At virsummae innocentiae, scribendi usibus asserit
    bernium depulatuf. Cujus animi candcr et praeclara C esse necessarium quem ferebat circinum, dicens
    simplicitas brevi ctinctis innctuit. Mirabanlur omnes qtiod ex praecepto Teudoleni ad cujusdam fralris,
    in juvene humilitateni eximiain, absiiireirliam in- cellulam deporlaret. Cum enim essel omnimode
    coraparabilem, palieniiam singularem , quedque astutiae expers, quid esset circinus penitus ignora-
    coeltetibus sempcr inlentus desideriis vitam ange- bat, koc tanlumesse exislimans, quod irajrositum
    licara inler honiines proferebal. Erat ee lemppre collo ferebat. Tandein alibas simplicissiroum viri,
    praenominalum Luxpviense ccenpbium, in Gallicis aninium conspicatus, pietatis intuilu erumpit in la~
    regionibus pene singulare' tam in religienis apice erymas, accitisqueeisqui sanctura viruni tanlacru-
    quam etiam in perfeclipne doetrinoe. Qua ex causa delitate fatigare praesiimpserant, acrius solito in-.
    plurimi, quibus in utramvis partem proflciendi crepal, ac pro facti temerilaie debilae satisfactionis
    fervor inerat, ad eumdeftrlocum certanlibus studiis pceniiudinera iiidicit. Hisque ita ccrreptis, caeleri
    undique confluebanl. deinceps fratris injuriis lemperarunt. 0 virum an-
    Simplicitas ejus suspecla tentatur a Teudoleno. gclicrcpurilatis participem, et Salvatcris npslri imi-
    6. Quo ergo tempore B. Frodpberlus inibi mpra- latione felicem, qui sicut ovis ad yiciimam ductus ,
    fcatur, vir aposlolicus Beiiorildus Lingonicre urbis est', ct cum male iraclarclur,- non-aperuit os suum!/
    D
    episcopus, quemdam ex ccenobio S. Sequani abba- Fidenler dixerim, inquam, praeceplis evangelicis
    tem, Teudpletium nomiue, eriidiiienis gratia illuc singulariter parens, percuiienteni se non reperctt-
    deslinare curavit. Ad cujus diversoriUm B. Frodo- terel, atqne mille passus -aquclibet angariatus, cuo
    bcrtus frequentius accedebat, ul assolet retas juven- niillia ullro properaret (Matlh. v, 41). Utque/am-
    c.ula corevorum sibi familiarilales ardeiitius appli- plius inferam, si quis eum. ad supplicium protrahe-
    care. Ille autem tanla in viro Dei animi purilale rel, poenalem ei crucem imposuisset, sponte-^susci-
    compeiia, curiosa lcvitale impulsus, scdulp explo- perel, mansuelisque ferens in humeris, Chrisuim,
    rare coepit utrura ea simplicitas ex forile manaret Dominum sequeretur.
    iniimae puritatis, an, sicul nonnullis faririliare est,' Trecas reversusab episcoporelineluf. Qufdrajjesimule
    subdolanr menleni simulala innocentia palliaret. Ob jejunium rigide excrcerrs,ab ephcopoprobaiur.
    hanc rem lam ab ipso qiiain a quibusdam loci fra- 8. Annis posthrcc pluribus interjeclis, ad urbenr
    tribus ludirjriis crebro fatigabatur ineplis, cum la- Trecassium pro episcopj-siadcsiderio et-parentum vi-t
    men ille nulli contradieeret, neminem lrcderet, sed silalione cum quibusdam fratribus remeavil. Aliquot.
    nec lacsus viccm rcferrel. Ila enira vitam insliluerat sanc dieJsus apud prajfaUtm suoe urbis anlisliten\
    605 - DE VITA S. FRODOBERTI. 606
    commoralus, redeundi undevenerallicentjampOstu- J\_ Clodoveojnvanle cmnobiumconditS
    labat. At ponlifex saniori- usus consilio, tantum ac 11. Deniqne ininianaeconversationis ardens,vitare
    lalem vfrum a se dimittere nop sibi fore iniegi-nm collegia, sollicita sectim frequentius mente volvebat,-
    arbilraius, violenla bunc auclOrilate relinuit; Sancto quenam lpco sure professioni ac proposilo opportu-
    igitur Qnadragesimsetempore accedente-, in secre- nura habilaculum collocaret. Et quanquam plurimi
    tiore se cellula condens, cum orationis et vigiliarum- nobilium regionis, sariclitali ejus familiarissime ce-
    iiistantia, acerrimis se ccepit jejuniis coarclare. hrcrerent, ineptum tairten duxit a quoquaro eorum
    Cum enim semper incomparabili abstlnenliae virlute parlem agri vel praedii postulare, non sibi soltira,
    polleret, bis lamen diebus austeriorem sibi carnis sed eliam' posleri.s consulens, ne religiosa fralerni-
    niaceralionem corporis sui boslis indixerat, adeo las, quam ipse i'n, sacro habitu aggregare cupiebat,
    lil plures continnosqtie dies absque. ullius cibi ad- a quolibet srecularium prolpcosuaeliabitaticnis quid
    miniculo consummaret, Denique annorum curriculo irtquietudinis vel mclestiae paterettir. Quecirca di-
    reeurrente, dum se duabtis vel tribus Quadragesimis vinn aspiranle cPnsilip regiam prpfectus ad aulam,
    hujusmodi crudelitate conficeret, hrec vitae illius in- munificeritia Cledovei illustris quondam regis Frari-
    stifulio ad nptiliam defertur ponlificis, nec defuere corum, Ipcuni qnemdam paluslrem in subtiibio Tre-
    malevcli, qui sarictilalem ejus invide dente carpen- B cassinrenrbis obtinuit, qui anliquo rilu Insula Ger-
    les, dicerent eum, autlalenter edere, aut corpns manica vocabatnr. Deinceps vero pest decessum
    suuni inedia velle perimere. Prexima igilur iromi- Clodovei, filium ejus Clotharium secundoanno regni
    peiite Quadragesima, ponlifex lalium curiosus, intra ejus expetens [anno 656], anniierite venerabili Bal-
    portictim ecclesisecellulam ei constituit; in qua so- thilde regina ej"usdemClotharii malre, super prre-
    Jita;devotionis oflrcio„aJ)stinentia?. tempora consnm>- faloloco privilegium (3) regise auctoritatis rJenuo
    maret. Saepius namque cellanr ex improvisb pene-;'• riieruit adipisci. Quod quia in Archivis ccanobii no-
    irabat episcopus, ceriius cupiens experiri quanto stri (i) usquehodiee6nlirietur,.hic quidem inserere
    ferveret studio sanctitaiis, quanlamque in virlute. superfluum duxiraus, qtioniam legere Cuique volenti
    ahslinentire superna pietas illi gratiam mrnislrarel.' inprcmptu adesse fatemur.
    Moxquecriminalorum fallacia patuit, et sanctre con- 12.' Erat autem lccns idem partium quidem fisci,
    versalionis ejus sincefitas episcopali curiositate pro- tarrien, ut dictiim est, paludrbus fefluens ac"crebra
    hata refulsit; quodque anlea siinulationi deputaba- lacunariiin ernptiene scaturiens, arbustisqne, refer-
    tur, ad divinreIaudis transiit incrementum. tus silvestribus, bestiarum pelius ac serpentnm
    Oleo sacro morboseural. Crucissigno fugat dwmones, quani henririum frequentire ccmpetebat. His itaque
    9. Ex eolempore fanra bealiiudiriisejuslongela- C regurii auctofitalibus instrnctus, quodquc Cst maxi-
    leque, personuit, adeo ul ex renroiioribus quoque mura superno auxilio robcratus, bprribilis loci squa-
    Jocis infirmanlium. ad eum eatervre confluerent, lcres'expetiit, dataque principali opera, virgullis
    sancfitalis ejus nrerito sospitatis benelicia reposcenr eruiis; laciibusquesiccalis, spatium habilalioni con-
    j tes. Al vir Deo dignus in humiiitalis arce persistere grtiuni praeparavit. Ibi cellulaoratorioque Frodober-
    ) cupiens, nil de se prresumere, nil-unquam passris liis conslructo, cum paucis primo quidem fralribus
    | esl suis viribus assignafe, Oleum tanturamodo be- solitarius vixit diyinrecoiitemplrilionideditus, et an-
    nedicens, super regrolos Chrisli nomen obnoxius gelicis semper aclionibus occupatus.
    tinvocabat, quo peruncti, receptis viri.bus, votorum Monaslerium rebus el persoms dugel. Inde plures ad
    j compoles ad projiria remeabant. Jam vero in effu- episcopalumassumpti.
    ' gandis dacmonibnsea yirlutis prrestanlia prrepolle- "15. Inclytus ergo Frodobertus jam tunc cospit am-'
    Ibat, ut cuicunque energumeno in fronte vel peetore plificare sibi suisqtie concessum habilaiionis Jocum,
    fsignum crucis imprimefetv; mox ejus compellente patrimonii stii qyrccnnque fuerunt prredia posses-
    [imperio malignus spiritus effugatus. abiret. Jtire sionesque ex integro in commune ihibi conlradens,
    wenimtanta ei polestas in expulsione dreinoriurriap- el quresluro coprosirm servoriim, aneillariim, agro-
    (plaudebat, ut-eis Jiducialiler iraperaret, qni totura- rum praeterea et viirearum, sub testamentis, quaa
    \s« divinorumsubmiserat obedienlir»praeceptorura. . haclenus habenlur, dato prelio instantissime nc-.
    "\ Suas virtutes suis propalal. qnirens. Sed et mox parehtes illius viri. bcati lar-
    '•
    iy. Erat inos virp sanclissimo, ul siquando cunf gissiriras ei rernm gazarumque suarum eonuonave
    disciptilis colldquium familiare inserebat, quae-a se riinl portiones instrumeiilis ex lege- rite perfeclis^
    clam ges,la fuerant, redificalioiiisvel exempli gratia Processii vero leinporis, loais idenr reiigiosorum
    eis narrafet, bona seilicet opera sna non arroganter' freqifeiitia in robur incremenli convalnit.nobiliurn-
    oslentans, ^sed sapienler et humiliter manifestans, que eo confluentium largitateditatus, rertim ac pos-
    ut et divinaXans per ipsuro imo in ipso cresceret, sessiomim terminos dilatavil; sed-et congregationis
    et audientium aiiimos ad sanclre imitationis studium monaslicre pumeriis in dies copiose succrescens,
    informaret. Quanlum enim jfavoris vel jaclantiae re- nobite ac famosum-reddidilusquequaquecoenobium.
    fngiis fuerit, ciiltus vitre solitsrire declaravit. Nec illud praetereundum, qued ex ejtisdem lcci coe-
    (3) Exstat in Prompluario Anliq. Tricas. pag. 19. quiiur Adso abbas lieet Dervensis, in Actis S. Basoli^
    (4) Sjeetiam liomine moriacI|oi'umS. Basoli lo- supcrius adanii. 620,
    607 ADSONJSDERYENSISABBATIS 00S-
    nobilis B.Frodoberiivitam inslilutionemque sequen- A. circuire, sanctorumqtic mrtrtyrum vel confessornm
    tibus quamjrluros postmodum in urbe Trecassiuin fesliviiales, siquando revolulo anni circulo recur-
    exsiiterepontificeSjinterques Aldeberlus.vir summi rissent, debita curir veneralione suscipere. Nam il-
    ingenii et praecipure sanciitalis; itemque Bobinus, lud sibi specialiier indixerat, ut sacronim diertira
    nalicne Aquitanus (5); quorum uterque ipsi locoin- ferias peculiari quadanr observalione tractaret, ut
    gentia commoda conlulere, iulra extraque quibus pulares cum ipsisjammartyribus coinmori, nec jara
    possibile fuit amplificando modis, sicque in pleni- lerrensemolis usibtis detirieri.
    tudiiie bpnorum operum diem bltimumconsumman- In festo S. Quinlini a dwmonein oralione lurbatur.
    tes, ihtra sepla basilicrcejusdem monasierii nobilem 16. Ila quondam adveiiiente splendidissima so-
    sorlili sunl sepulluram. Quibus ita digestis rcrum lemnitate B. Quintini marlyris preliosi, a monasle^
    gestarum ordinem repetamus. rii ipsius abbatissa, Rocula nomine,caetcrisqiiesan-
    In Parlhenone sancti Quintini ejus meritis vinum climonialibus religionis gratia invitalus est, ut of-
    augescit. ficiis divinrecelebrilalis vir sanclissiraus interesset,
    ii. Flerebat in- sanctc virp spiritualium profe- tantaequefestivilalis gaudia, sanctilalis ac merilo-
    cluum indeficieiisgralia non exemplis solum el rrio- rum sublimium Iampade rlluslrarel. Nam excepta
    ribus, sed eliara miracnlorum sjrlendore solemni I8 devolione erga sanctos incomparabili, etiam illttd
    commendata. In quo quanta fueril largitas, quanla- eum sacra loca festis diebus frequentare cogebat,
    rela- 1
    que ajjDuenliacbaritatis, una ipsaque simplici in quod eis spirituale regimen adbibebat. Nec dislulit
    lione conslabit. Contigit eum quodam lempore quirivenirel, devotarura Deo sanctimonialiunrdesr-
    puellarum ccenobio,quod B. Quintini martyris (6) deria repulans nnn debere frustrari. Expleto igilur
    iiomini consecratum, inlraqueurbem situm est, duo sacrarum vigiliarum pflicic vespertirio, ynlgique
    vini vascula triginla ferme modiorum capacia com- multitudine ad ncta diverseria redeunte, vir san-
    mendasse, quod locns idem ei essel familiarissimus, ctus in ecclesia perstilit, seqiie ipsrim secreiis cra-
    ac speciali charitalis glulino cOpulalus,ejusque eru- lipnibus mancipans, spirituales excubias exercebat.
    dilioni ac regimini peculjariter mancipalus. Nam At praefataabliatissa, qnid sanctus vir gereret ncn
    cumpro suae sanciilatis meritp ab pinnibus princi- nrinimurocuricsa, cum quibusdam sanclimonialibus
    pali reverentia colerelnr, id sibi quisque sumraum in basilica se occultans, egregiam orationis instan'-
    deputabal bonum, si ejus familiarilati vel mediocri- tiam compunctionisqueillius largissimam ubertatem
    ler conjungi meruissel; utque in omnibus et apud sedulo ciirasororibus rairabatur. Moxsaluli humanae
    omnes sese affectuosiusageret, deque onrnibus in- contrarius, feliciumqueopenim quam maximeaemulus
    cunctanter praesumeret, cunctis gratissiinum et per- ^ adfuit iriimicus,qui mundissiraumDei holocauslum,
    optabile eral/ Cumque illic srepe charitatis oflrcio, etsi non penilus toJlere poliiil, veneno.tameii su-
    ad sumendum poculum plurimos convocarel, die spectaefraudis foedare tenlavit. Nam candelabrum,
    quadam apelhecariam solito cellam ingressus, pa- cui cereus impesilus erat, subvertit, exslincioque
    vimenli faciem vini exuberanlia rcperil superfusam; lumine, quod noctis' et tenebrarum essct amator
    veritusque ne forte vasculi incontinentia Jiquoris evidenterostendit. Yir tamen Domini in orationis
    dispendium provenisset, fratrem, qui sectim forle studioperstitit; nec rimndanis tenebris fuscari po-
    venerat, os superioris meatus inspicere praecepil. tuit, cui Chrislus auctor et fons luniinis prsesentis-
    Quo facto (mirum dictu quod est) vinum superne simus fuil; cnj'us exterior oculus etsi noclurnis
    redundans aspicilur; satisque aperte consiitit quod tenebris caligavit, mens lamen intima, semperque
    quantOhatiriebat propensius cliaritas, tanlo beni- ad conteinplandum Deuni purissima, verrc lucis
    gna Creatoris largitas hausia profusius reformabat. lampade coruscavit.
    Ejus nimirum hoc factum credilur pielale, qui cum Abenergumenoridelur.
    nos misericordes esse jubeat el dare indigenlibus, 17. Inlerea paucorum dierum inierlabente curri-
    ut nobis quoque plurima denltir; in qua tamen jj culo, ad basilicam B. Aventiniconfessoris, ejus gra-
    niensura tribuimus, in eadem nobis remetiendum tia ex more Chrisli famulus accedebal. Cumque jam
    iiihilominusrepromittJt(MflH/i.vn, 2; Marc. iv,24). fores ecclcsiaenerintraret, conligil quemdam ener-
    Est enim manusdivinanon larga solum, verum eliam gumenum daemone exagilanle vexari; qui rabiila
    dives et prollua. Nec metuendum ne forle largita- peste captivus, cum miserumosin amentia verbala-
    lem sequalur • iriopia,. quoniam, ut ait Aposlolus : x-assel,inter cae.lerafamina pectorisfnriosi, B. Fro-
    Qui seminat in benedictionibus,(II Cor. ix, 6) etc; doberli srepius nomen ingeminans, sancto viro ver-
    quique administral .semen seminanti, el panem ad bis procacibus insultabat, quod eOsacras exercenle
    manducandumprwstabit, et mutliplicabil incremenla vigilias, solatiumiuminis dclraxisset. At niles Cbri-
    . frugumjtistitiw nostrw(Ibid ,10). sli slrenuissimus, diabolitae fraudis coi?scius,nulla
    Sanctos pie colit. hostis arte coricuti, nulla poluit rairiarum intenlione
    15. Farniliare fuit praelerea viro Dei supernami terreri, cui Christus eraf prresidium, et contra ho-
    patriam infatigabiliier sitienli sacra loea devotiusi stiles machinas inexpugnabile lirmamentum. Qui.n
    " - -
    (5) Lege carmen, supra.
    1 (6) llltid Parthenon redactum est in prieratmn Molismensiabbalise.sirbjccium.
    »309 * BE VITA S. FRODOBERTI. 610
    polius qnanto advftrsum se certnmina daemonumA lestiura victorem quielissimtim solidaret. Jam , in
    dcriora cognoverat, lantose robustius ad spiritua-' quam, lemfius aderat, utpro multprura sudpre
    lem.ptignam coiitra invisibiles riequitias prseparabat. -cerlaminum, pfc singularis abstiiienliaecruciatibus,
    Angelicas voces audit. pfcuniversis denique eperibus pietalis, fessum jam
    18. Operrc pretium est rllud quoqtie fidelium au- cerpore bellalorem ad scse reciperet, atqrie in pa-
    ribus tradere, qued ei srjepe,anntienteDomino, se- ternis mansipnibus collocatum gloriae el honoris
    creta ccelestis curiae paridebantuf; et qupniam sem- stemmate decorarel, selernitatisque etimmprlali-
    per riienleiri cceleslibuskabilabat, haustura supernae talis amictu circumdalum angelis insereret, apestolis
    jucunditalis divina ei :pietas fr.equentius propina- sociaret. Ilaqtie facili corporis.segriludinecorripittir,
    bal, ul tanlo ad kanc ardentius curreret, quanto -qui tanien animo iridelicienle robustus, braviura
    suavilalis ejus dulcediiiem appetenlins degustasset. reternre remunerationis prosequi nilebattir. Jaradii-
    Die enim quadarn yenerabilis Theudeearius ejusdem dum eriim ut Chrislo coesset, corporere molis prae-
    abbas suburbii, yisitationis pariler et instruclibnis optabal carcere solvi; quanquam propter instruclio-
    suse graiia ad curn venerat, ul mo? eral cunctis per nem fidelium, in came esse riecessarius probaretur.
    circuilmn religiosis kunc ipsum.sanctum virurh fre- Cui ad summaesecurilatis solatium boc etiam mu-
    quenter expelere, qtiateniis ejus et exiiortatione in- B neris divina majestas adjecit, ut eidem sacri sui
    slrtii, et keriedictione posseril sanctissima rbborari. transitus dienr a saeculorevelaret. Qua tandem reve-
    Cum ilaque circa koram fere lertirim Frodoberlus lalione percepla, totum semox ad divinitaiem con-
    Spiritu sancto plenifs, cum pfaefatp viro Chrisiianis- tulit, neembri metuens, nec corpofeaedisposllionis
    sirao Theiidecario abbale, frucluosum ac spiritiiale dispendium reformidans; verunr id secum saepenu-
    colloquiumsereret, audivit angelorum ciioros har- mero volvens,-quoniam si terrena hujus noslrae ha-
    rtOnica .snavilate irieffabilique concentu ccelesles bitationis slfiiclura dissolviiur, mullo meliorin
    bymnos ad sanctrc el individureTrinitalis gloriam ccelestibus prreparalur. Quineliam illi anteactae vilas
    coiicinentes'. Cnj'us canorem duleedinis postquara conscientia terroris miniraum, fiduciaequeplurimtxni
    aliquaridiu attoriilis auribus hatisit, praefatum Theu- conferebat, quod non praesenli sseculo, sed Dco
    decarium htlic miraculo teslem adiiibriit.Qiio eliarn vrxerat; quod sure voluntali divinam semper prretu-
    postmodum refererile , ad rioiitiam plurimoriim res lerat, quod praemiis coilestibus indefesse suspirans,
    tam mirifica decuriit. 0 beali viri meritum sirigu- Deurrisibi prre pcuiis posuerat esse praesenlem.Igitur
    lare! qui quainvis adhuc miindi- imiolatum agerel, 'segri.tudine iiivaIescente,,discipulosconvocat, eisque
    voces lamen agnoscebat.in ccelisangelicas, Rcdcm- quanr' ex divina revelalione percepefat, stti djem
    ptofe nosXro hoc illi divinilus largienle, qui disci- transitus declaral. Cuntque grex milissimus de vi-
    pulis suis hora lertia' Spiritum sanctum nris.it de 'gilantissimi pasloris decessu sbnul el. abscntia trj-
    ccelo. - slaretur, altius exhoftalioiiis sermone concepto,
    i Furiosam menle resliluit. Pinnes compescit a flelibus , cOvigraluIandtim.potius
    \ 19. Quredam ejusdem regionis mulier, Bertha a sibi quam dolendurn allirmans , quod qui bactcnus
    i parentibus nuncupala , sensus rectitudine perdila^ exsul vixerat, nunc palrire reddilus ad sui Regis
    |inisefre deihenliaealienationem incurrerai, qur» hu- coiivivium-vocareiur. Ukid vel inaxirae sacpe con-
    1manre cohabilationis contuberniura fugiians, vaga lestans, ut normam sanclre institulionis, quam ipso
    semper et instaljilis incertis sedibus ferebatur. Hanc et.dpcente didicerant, et eperante.. ccnspexerant,
    parenles anxii ad beaii viri praesenliaiii. perduxe- invielabilf lenpre usque ad. vilae lermi-iiunicensev-
    ilriint. At ille visceribus pielafis commotus infelicis varent.
    isortem indoluit; seque mox in oraiioiiem corfuens Ecclesiam novamdie
    nalqli Domini pos'.ulat dedicari.
    , rledit, profusis Iacryriiis alienae Iucralurus CPMI- . Episcopo recusanle, vilw indvcias impelrat.
    Vniercia sanitalis. Ncc diu dilata sunf siipernre cle- 21. lnlerea dies Deininicaenativilalis ccelo terra-
    fiienlire muriera copidsa; namque ut ab oratione n que festivissiinus, ac lotp orbe colendus illuxeral.
    rjonsurgens vivificre signum crucis eapiliejus ini- Accilis ilaque duobus noriiinalim drscipuJis, Leone.
    prisuit, nrcx miscrabili cedenle demenua , pleniiu- scilicet viro sanctissimo, qui tum in eodem suburbio,
    dinein sensus spspitatis integfitate recepit, longoque abbas roiiissimus existebat, itemqiie Lnpello, qui
    viveris postea lempoTe, ad sanclitafis cjus tostimo- vitre e.t conversalionis ejiis insignia, utipsius scriplo
    niunvvsuaesecum circumtulit gatidia sospitatis. His declaratum est, licet juslo brevius litteTis alligavit,
    clhnjtismodi virtulibus gratissinium sibi miliiem ad Abbonem virum reverentissimum ejusdem tubc;
    divina excekenlia provebebat; quemque iii superni urbis antistiiem summa eps celeritate direxit, cb-
    regniapice.eminentissimum collocare decreverat, in nixius supplicans , ut oralorium qupd ipse bonori
    tiijus quoqtie saeculiexcursu iiisignem ac celebrem aposlolorum principis iti. superius descripia palude .
    feddere per ir.equentia rairacula non cessabat. construxeral, die ertus.Dominici cpnsecraret. Cfe-
    Morbo cbrreptus diem niorih prwdicit. veralsiquidera ppi.tulanteDeo monachprura congre-
    20. Jam eriim lempus eproximo ferebatur, qtio gatio.ei majorem quam prinia fuerat alteram ccii-
    albletam suuni GHrislus a. perieuloso inumli hujus slruxit ecclesiam. tjua ponlifex supplicatione pef-
    agone subtrakeret, atque in stalione castrorum coe- - cepla, atque apud se raliouabiiiler cxpenso negolio,
    611 ADSONISDERVENSIS ABBATIS 612
    jirudcnti mcicralione cxcusavil factum , asserens Ai Illico omnium pectora novus quidam el pene intole-
    illud die qua pelebatur nrinime pesse ceropleri; rabilis dolor irrupit,-parsque salutis absumpta pnla-
    qucd eum cunr clarc suo et fesliyilatis officipsilas batur tanli Patris absenlia suecedenle. Universo
    cumulatius occuparel, el consueludp ecclesiastica ilaque sanclimonialium coetu in fletum et Jacrymas
    ce die id fieri nullo niodo consenlire.t. Discipuli fe- crumpeiile-, venerabilis abbalissa viscerali commota
    slinantius remeantes sancto Palri responsa ponlifieis pietate, rapto cursu ad sancti viri exsequias quam
    detulerunt; quod ille pcrlractans diligentius et ratio- celerriine preperavit. Cumque inter ees de funeris
    nabile esse perpendens, elevatis roanibus in coelum diligenlia tractarelur, illa perquirenle an Joculus
    el lacrymis ora i>eiiusu§: Parcat, inquil, mihi Dc- tumulando praeparaius corpori adesset, responsum
    minus , vosque filii indulgete , qued minus circum- est, emptum quidem esse a qupdam illustri viro
    specte negotium cogitans, fraterni atem veslram in Walberlo nemine Iapideum menumentum, yerum
    eundo et redemido casso labore cbmpulerim. Ne proceritali corporis ejns nullo modo convenire. Fuit
    tamen sancla mens suis tisquequaque desideriis enim ibi sacratissjmus vir non solum animo splendi-
    fruslrareliir, divina esl pielate consulliim. Siquidera dus, sed etiam venusto el procero corpore spcciosus,
    sacri obitus dilalione percepta, in oclavum Domini- nt illi quoque perbibent, qu'r ejus sacratissimi cor-
    cre nalivilatis die.m spalium vilae prodnxit, ita Do- IB poris ossa se aspexisse falenlur. Missis itaque ra»
    mino vota ejus sanclissima pr-osequente, ut una ea- ptim minislris ad id devehendum , mox mirum
    demque die jjer mantis jam dicti poiuiiicis, et basi- in modum miraculo claruit quod sumnri esset merili,
    lica consecralionem, etgleba sacri ejus corporis. cui funebres exsequire parabantur. Narp 'cum idem
    acciperel sepulturam. YValberlus quosdara e domesticis di.rexisset, qui
    Leclor
    ' coram eo Evangelium legens, capith dolore emptuiri sarcophagum iis qui illtid delerre vene-
    tiberatur. Sanclus meritur. rant assignarent, superna dispeiisanle clemeritia ,
    22. Itaque cum juxta roorem Chrislianre obser- tanta eos alienatio menlis elusit, ul jiro vasculo bre*
    vaniire Kalendis Januariis poniinicae circunicisionis viore quod emptum fuerat, aliud spaliosius et capa-
    celcbritas immineret, ad felicem transitum tirgente cius, quod sibi idem Walbertus praeparaveral desi-
    cegritudiiie sancla aniina citabatur. Necsic tamen a gnarent. Quod illi vebiculo imponenlesj ad Jocuin
    sanclis monitis lingiircofficiumcontinebat, assislen- quo vir sanctus se luinulandum decreverat, quani
    les sibi discipulos indefessus exhortans', quatenus ciiissime perdrixerunt. Itaomnipotens Deus, cui cura .
    inter se inscltibile ckaritalis vinculum custodirent, esi de omnibus, nec ipsis quidem tineribus ejecti
    alque rn exkibitione salularis obedientiaepersisten- sui famuli quidpiam deesse passus est oppoiiununi»
    tes , limorem Dei, semper sibi anle oculos revoca- C ( Sepelilur ab episcopo posl ecciesiw.novw dedica-
    renl. Jamque sole ad lelluris infima declinanle, tionem.
    prrefatum Lupelbim, qui ei familiarius obsequi con- 24. Universis igilur ad usus sepulluraeperti:.enli-
    saevcral, malurius pra:cepit evocari. Eo coram ad- btis elegantissime praeparatis, supradictus reveren-
    duclo, rit sacrum Evangcliuiriante se legerel irape- dissimi^spontifex, abbalum sukurkanoruin clerique
    ravit. Ille aulerridolorc capitis acrius torquebatuf. ac populi agmine circumseplus, ad B. Frcdoberti
    Cumque, ut ipse postmodum relulil, ad parendmn exsequias properat, cum adhuc sacrura ejus corpus
    sanciis irnpeiiis quamvis regre animum appulisset, in cella Christiano more composilum .jaceret. Qut
    'in ipso mpx legendi exordio ita universus dolorabs- primuni, ul ralio cxjjetebat, ad praefalaebasilicaede-
    cessil, ut nil d.rloris,pristinae nil moleslircresideret. dicationfem accirigilur peragendarir; qiiain cum so-
    lnlcrca per tolius noctis excufstim Deo semper in- JeKini officioexplevissel, sacrum corpus cum reve-
    icnlus , cum inler spiritualia colloquia hora succe- rehtia elevans in ecclesiam inlulit, ac die ejusdem
    deret,, explela solemniter a fralfibus in ecclesia dedicationis, Kalendis scilicet Januariis , cum
    psalniodite et oralionum quantiiate, nniversos denuo hymnis et laudibus et universp ecclesiastici cfficii'
    • jtibei adesse discipnlos; dumque anie euin lextus apparatu preticse in eadem basilica, quam ijise
    passionis legeretur Dominiae , sub oculis omriium D conslruxerat, tradidit sepulturae. Ita vir Domiiii
    sancla ariiriia carnis exiita velamiiie , felici decessu terrre visceribus offieiosissimecommendalus, sejjti-
    ccolestiapenelravit (7). mamiSabbati cum Christo in anima celebrat, ocla-
    Gibilrndi efsanctimonialibussui desiderium relinquit. yam vero nostrae.omnium resurreclioni generaliter
    Procerw fuil staturw. repromissam' interritus, imo de gloria securus ex-
    25. Et'illp quitlem ita ex kumanis assumplo cnl- spectat, etsicorjiore mortuus, roeritis tarirenvivaci-
    Jegiis, exl.emplp revercntissimus nepns ejus Waldi- ' bus in perpetuum gloriosus.
    iius, qui postmpdum loco avunculi in eodem ipsius Miraculh fulget. '
    monasierio abbas successit, gressu concito in cceno- 25. Requievil ilaque in eadem basilica per quam»
    biO' S. Qiiinlini ad memorabilem Gibilrudem abbn- plura annorum Volumina,'mulio coiifJueiiliumundi-
    tissam pervcniens, sancti viri obilum nunliavit. quepopulorunr
    agniine frequentatusjet peneassiduis
    (7) NempelialendisJanuariis, siculi in Martyro- junioris filiobaud diu supervixerit ex num. 11, su
    logio Cellensi, quanquam in aliis fere Marlyrologiis pra, ejus obiium anno circa 675- reponiinus. Ejus
    recentioribusvi Idusejusdem mensis, Tjuidies trans- ibidem asservantur. -• •-
    lationis ejuscst, celcbratur. Cum.Clolkario Glodovei reliquirc
    '"
    613 TJE VITA S. FRODOBERTT; 614
    niiraculorum successibus sedulodeijlaraius. Quisi A S- Frodobefli cofpus referre volens Prudenlius morte
    enim ad sanclam ejus memoriam fidelitef oraturus prwvenitur.
    27. sane lempli dedicalione,. cum in
    accessit, qufemnon continuo afiectiis devolre ofatio- urbeiriExplicila
    riis adjuverit? Varja deniqueibitafnaniniaruni quam reversus miracula per sanclissimum cpnfes-
    serem patrala ex revolutione geslorum ejus curiositis
    corporum remediri praestabantur, dum et debilibus
    opiata sospitas, scelerum immariilale depressis cognovisset,vehementiusprimo quidem semetipsum praeteritae
    felix indulgeniia "proveriiret.Sed et si quis capilali ignnranlirfi arguil, qnodque tanti Pa-
    trjs causam minus koneste iractaveral mordaciter
    qualibetafflictione delenlus, ad sancli se praesidium ac deinceps suae.sedis arckidiaconum
    contulil, ejus consolatus beneficic, celere mcx leva- •repreliendit,
    nieniiivenil. Ita beiiignus Cenditor per electissimum cum universo clericorum dirigit apparatu, obnixe
    sui nomiriis confessnrem niulla el mirifica perage- praecipiens, ut corpus viri praecellenlissimi in eccle-
    bat; queniquc viventem copiosis bonorum operum siam cum ingenti' reverentia refefretur. Simulque
    stipendiis cmntilaverat, mortuurir quoque rndefessis lerminunr diemque praefKil ut ipse venie.ns, eoiidigna
    iriiraculorum litulis sublimabat. Quocirca universb- illud.lionorificentia collocaret, ae sacrse translalionis
    rum peciofa mirus erga sanctum fervor accenderat1, ejus festivilaiem, publica officiosUatepercelebrans,
    Ita utplurimi conliguorum riobilium, sed et sanctir Bperpetuo riluposleris frequentairdam indiceret. Ye-^
    monialium feminarura, non modica Jocumipsum rum lnijtis sancti proventum desiderii,. superye-
    praediofiimquanlilate ditarerit, tam pro adipiscenda nientis negritiidinispondus dusit. Nam vicina eve^
    sepullura quam omnes ibidem quani maxime ex- sligio iriorte prreveritus-,quod pie~ disposucrat ex-.
    petebant; quam eiianrul Iiis qui sacro famulabaniur plere non valtiit.
    corporijCompelensalimonia non deesset, uique ii, Olulfus id exsequitur. Sancti 'sepulcrum variis
    qrios i?x femolis regionibus sancti fama seduJo con- prodigiis illustralur.
    tfaliebat, impensaehumanilaiis oliiciojuyarentur. 28. Kaqtie iisqiie iid anniimiricarnati Verki 872,
    Sancti cultus unde negleclus. Prudeniius novam ec- qui est anniis Carolf [Galvi] imperatoris Ct regis
    clesiam remoiis prius corporibus dedical. Francirc 31 [32], 'lregotium restitit impcrfecium.
    26.1nterea currentinm temporum labenie defluxti, . Otuifo religiosissimo ae venerabili episco*po,quipost;
    cnm et iniquitas abiTiidarel, et niulloruiri ccepisSet ipsuhr tertius'(9) floruit, Trecassiiire j'ara Ecclesise
    refrigescere charilas (Malih. xxiv, 12), universiis guberriacula-disponerite, soltimmodo inlfa basilicae
    ille erga saiicli pfficium fervor inlepuit., cultuqtie ambitum colloeatus, a loci fratribus caula venera-
    religionis cessanle, illa olim frequeniia rarescente, Jjaltir diligenliaj nullis populorum conveiilibuS fre-
    ad lempus tepuere miracula. Iliijus autem temporis '" quenlalus, nulla solembi' prrceririnentiacelebfalus.
    vel lorporis perniciosa incuria ljoc ordine incurrii. Non lamen superita benignitas sidus 'illud perspi-
    Fabrica ejus ecclesire, quam ipse (ut snperiiis con- cmim caligin6sJ3latebris dititius passa est occuliari,
    slilit) rediticaverai, in qila 'sacrum ejus eorpus - quiir e't ipsius merita niundo patescerent, et effiCax
    debiiis-obsequi.isdiulius ftierai- frequentatum et cou- 'iniercessio populis strbvenirei; Ea iiaque tempestate
    :servatum, antiquilaie operis paulatim collapsa suc- ccspit se erga Iocunf divinre .prrfisenliaemagnitnao
    cubuit, ac nemine fuicienlc, ruinrn fundilus dispen- quamplurimis fratrum cstendefe, ac frequentium
    dium traxit. In cujus loco allera cum •exslruereuir visionum portentis sCrvorutn Dei peciora perurgere.
    ecclesia, venerabileB. confessoris corpus in cry.pta Nonnulli enirri- secretiofibos per iioclem. vigiliis in
    prioris basiliere immotum inlactuinque permansit. 'ecclesiaoccupali, voces mellifluas supersepulcrum
    Efat per idem teinpus praefatre sedis antistes, Pru- ejiis quasi cleiicorurii concinentium audieb.ini, aiii
    dentius nomirie (8), natidne.Hispanns, pontificalis pef gyruni septilcri disposilaquasi qurcdam spleii-
    yitx institutioiieclarissimus, in diviriis rebus unde- didissima luminaria cernebant; ut apefte consla-
    cunque non medioeriier erudilns. Js ad praediclae ret, qtiod cui kurirana obsequia nrinus aderant, di-
    ,'basilicae cOnsecrationenfa fratribus evOcatus, dili- vina ei el angeiica offitia stippetebant/praelerea co-
    genlius percuriclatur iitfum rnler sacfandos parieles O Juniba candoris lactei de. ccelis visa est descendisse,
    seiiulta aliquofum eadavera tegcreritur/Cumque ac ppslqtiam aliqtiandiu circiimvclilaverat, septilcri
    coiiiperissei inesse quamplurima, nniversa priiis de abdita peucifasse. Per soporis ilikilominus quietem
    templo eliminanda prrceipii, coiileslaris se .rionaliler pltiiibus videbatttr, lanquam idem Pater sanctissi-
    consecrationis offieiiimsusceptururii; ignorabateriim mus, saeio emergens a tuniulo anle aram appstolo-
    adhric praenominaiusponlifex B. Frodoberti m.erito- 'ruin principissese ageret, alque ad oralipiiis stu-
    rtim eximiam claritatem, temporum negligentia obs- diiini:daret. Per lioecet hujusiriodiporlenta mififica,
    curalam -,quippe'qur yiiara illius fide et niiraculis luee clarius eminebat, quod confessor Domini.pre-'
    plenam^neclectioiiepcrceperat, nec uspiam ealenus liosus, inertein ciilturam indigrie.ferens, et sepultu-»-
    liaberi cornjicrerai. • ram sibicoiidignius prseparari, et obsequii reveren-

    (8) Colilur vm Id. Aprilis S. 'Pruderilius, Hin- (9) Quippe inter Prndcntium et Otulfuin medius
    'craaro anlitisii Remerist cliajrissimus,scriptis conifa sedit Fulcricus, qui concilio Suessionensi anno 8^6
    Golhescalcum aliisque famosus. Non ditr vixit post hrlcrfuit; Otulfus vero Poriligonensi annd 876.
    coriciiiumSiiessionerisen, cu,ianno 855 subscrijrsil.
    "
    61S ADSONISDERYENSISABBA-TIS filtj
    liam impensius inslilui decernebat. lllud ouoqiie ad J i renler accessit cum .fratribus psalraodiaeet ntaniis
    hanc rem aucloritalis non minimum aflerebat, quod allenle insislentibus. Ipse cum abbate et sacerdoti-
    quibusque ad sacrum sepulcruiri procumbentibus, bus sancla ossa reverenter elevans, liuteisque pre-
    alTeclus oralionis et ubertas compunctionis largior tiosis obducens, in Joco mundissimprilecomposuit,
    aflJuebal; atque ut quod de eo visiones evideniissimse quem pontificali annulo diligeiilitis signans, sacris
    suggerebantcleri consummarentur affeclu, omnium de more expletis ad propria remCavit (II).
    inexplebiliter anitnus -resiuabal, occulta iiimirmn Matrh percussor horrende punitur.
    inspiratione Dei singulorum pectora inflammanle, 31. Exiride pervigili inslanlia sacri composilio
    atque ad tanli effecluni negolii sancti desiderii sti- ornalusque sepulcri accuratius parabatur, in cujus
    mulis perurgente. dilatione temporis, quid rairaculi per prsecipuum
    Translatio nova indicilur. confessprcm superna dispensittip dignata. tuerit de-
    29. Talibus lamque conspicuis prodigiis animali, clarare, nulla ralione credinius omittendum. Ral>
    venerabilem Olulfum ponlificem adeuntes, tanlique bertus quidain nomine, pagi Ledunensis indigenaj
    Patris prse manibus gesta ferenles, ut ipse divinae adversus malrem suam pro dividendis forte alimen-
    vpluntaiis erga sancluin et cooperator ct maturator tis in segete jurgabalur. Cumque suse parti majpres
    cxisterel, instanlissime supplicabant. Utque cerne- 13 secernens manipulcs, minpres qupque inairi relin-
    res diviniialenr votis famulorum fidelium usquequa- queret, illa fraudis impaliens, filiura ne lalia fa-
    que favenlem, confesiim episcopus iniiroaeinspjra- ciendp Demn in se prevpcaret sedulo.cpmmpriebat.
    lionis jgnibus aniinatus, eo ardore negoiium susci- Tiim miser furiali peclore inflainmalus, effertur in
    pit, ul abbalem el fralres a quibus fuerat supplica- malrem, crinibusque ejus sinistro brachio circum-
    ius,. ipse poslmodum ad-accelerandam ccepti operis plexis, ante pedes suos miseraro impudenler elisit.
    efficaciam, moriitis frequentibus perufgeret, indefes- Quem. mox divina ultio comes excepit; nam se-'
    sis precihus persistendum exliorlans, ui divina pie- qucnli nocte sinislri cculi crecilate multatus, ejus-
    las quos suaevoluntatis conscios feceral, volorum dem qucque brackii tali efficitur detiimento, ut
    quoquc ulilium compoles esse donaret. retro et aiite semper illud molu agitans inquieto,
    Tumuto reserato grana auri in osse apparent. Corpns conscienliain sceleris, exterioris quoque membri
    sacrum e terra levatur. impalrentia tesiaretur. Quin eliam in augmcntum
    30. Ilaque ad lanii inchoationem operis primam vindiclse sensu subducto, amentia plectitur infelici.
    diem .Quadragesimalis abstinentia; (10) delegerunl, At mater hujusmedi acerbitate cenfecta, lertia die
    in qua inelTabilisdivinse dignatio pielaiis.boc pri- miscrabili meiie finivit. Prp hoc nefandissimo sce-
    mum humanaeevidentise miraculimideelaravit. Ac- *-"Iere a sacerdote loci, ad Egilem, Senonicae urbis
    cedenle abbate c.um frairibus ad pavimenti lapides archiepiscopum, perductus est; cujus prreeepto car-
    revolvendos, Japis ille qui sacro superposftus fuerat ceri mancipalus, squalores ergastuli triennio perlu-
    monunienlo, nemine impellenle ila in-jrarlem lubri- Jit; fame deinceps invalescente dimittitur, ne ino-
    cus ruit, ut caeierisiramobililer persistenlibus hiinc pia deficiens liroreretur..
    sumino impellenlium nisu coactum violentius ces- Muliit sanctorum ioch lustrath, ad S. Frodeberlum
    sisse pulares. Intellecttinr est ab oniiiiliussacri vir- s,. curatur.
    tule corporis eum fuisse repnlsum, quod pie quae- 52. Hinc ad S. Michaelis ecclesiam properat, eo
    rentibus ultrose videbatur ingerere. Pertinacius lpci qui ad Duas Tunrbas (12) ex antiquo vocatur :
    ilaqne operi insistentes, ad reverendi tandein the- unde digressus Romam expetit, quo tunc Adrianus
    cam corporis pervenerunl, cujtis inti.ma debitse ciu- [secundus] papa sedem aposlolioam gubernabat.
    lela reverenliae illis perscrulantibus, ad iiugmentum Qui cum. eum pergentem ad eccIesiam-S. Joannis
    miraciili in quodanr osse corporis sanclissirni con- quae Lateranensis dicilur inspexisset, mirabili por-
    fessoris gutire auri purissirni splenduerunl, credo lenlc qupd miser ob scelus circumferebat allonilus,
    illud evidentissime monstranles thesaurum locuple- ad se eutir. pracepit evocari, causaque ejus solli-
    tissimum, qui divini largitate muneris patefactus, ^ citius perquisita, benigne eum ad poanitenliam ex-
    pra fidelium diligentia traclabalur,. Et ea quidem hortalus, denuo eum ad B. Michaelisecclesiam pj;r-
    no.ctesanclum pignus eo perstitit modo, conlinuis . gere, iiemque ad se inrperat remeare. A quo diriiis-
    laudibus ac vigiliis sincerius honoraliir. Craslino sus, cum in pagum Trecassinum fortuitudevenissel,
    subeunte, pontifex maturius ad.esse curavit, solem- iiua noctiuro somnio comrooiielur, ut ad basilicam
    • niaueoratione prsemissa, ad sacrum lumulum reve- sanctre Dei ,geniiricis et yirgiriis Mariae siiam iu
    (10) Diem designal poeta iueditus, nempe xu Ka- ab elevaticne sacri coippris, Bodo de iiiyentione
    lend. Martias bis versibus : veraium reliqurarum Frodoberti cerlior f^ctus dici-
    Qiios1'etiruimedioconscenditcallegradivo liir : alia xu Kalend. Apfil., Frodobertus dormienti
    lulrassel partem quartam,Iticeinduodenain Bodoni apparuisse in crypla dicitur, et advocasse
    QuuuiLectorMarlissibi calculalanle Kalendas; Aremberluni monachum, virtule et -sanguiiie cl:i-
    Compulsihincinde meditaiiturvisceraterr-e rum.
    Itastroscrutari. (12) Eadem appellatiorie ad Duas Tumbas Qdo
    (11) Post hrec duas Frodoberti apparitiones Bo- Glannafoliensis designat Mbniem S. Michaelis.in
    .dpni abbati factas menicrat ppeta : una septimo die Jipislola praefixaYilrcS. Maui;i.
    617 DE VITA S. FRODOBERTI. 618
    villa cui Falcarias vocabulum est, candelam sure A J praeneminata celebritas differrctur', quatenus et
    longiludinis deporiarel; ad quam quia labore pari- festivitalis dignitati prospicerent, et pepulprum do
    ter et segritudinefessus ire non polerat, per inler- sideric, qui erga B. Fredoberti gloriam jam lnnc
    nunliam personam dirigere curavit. Hinc ad S. Pe- inexplebililer ardebant, consultius providerent. Igi-
    tri ccennbium, quc B. FrodPberli preiiosa pignora tur die sexto Iduum Januariarum accedente, noctur-
    venerantur, forte devenil; cumque die Dominica, nalis officii functione corapleta, sacrum corpus de-
    quac Domini ascensionem secuta esi, sacerdos ex votis levantes in humeris, in vicinamB. Michaclis
    more publicis sacris operam daret, illeque ad os- ecclesiam detulerunt. Quod ideo eisdecernerelibuit,
    lium ecclesiae orationi incumberet, vidit, ut ipse ut et populi frcqueniia copiosior accederet, et effe-
    postmodum retulit, clericum quemdam juvenili de- ctus translationis die succedenle celebrior reddere-
    corum habiludine ad se accedere, lumbisqne ejus lur. Ibi ilaque malutinalibus hymnis augustius cele-
    acerrime coarclatis loto se corpore validissime con- bratis, roissis.ab abbate fralribus ponlifex invitaba-
    cussisse. Quo impnlsu in terram elisus, diu immo- lur, qui eo quo dicium est fervore succensus, rapto
    bilis jacuil, ut pene exanimis pntarelur; cujus agmine cleri el populi maturius adesse curavit.
    spatio inlervalli, et quietem brachii, et sensus, ca- Tempestascommodiorobtenla.
    piiisque integrilalem recepit. Indeque consurgens B 1 54. Quid sane miraculi lum quoque conligcril,
    kausiu aqusepercepto, prse ingenli lassitudine cum succincla relaliOne conslabit. Erat lerapus implaci-
    iterum obdprmisset; eumdem clericum quem supra dtnn, el, ut se habcnt kiberna, profusis paludibus
    conspexil hsec sibi yerba faniiliarius inculcantem. inquietum. Ncclis itaque praeteritae superventu ,
    Hoc, inquit, indumentum quo amiclus es, suspende cum ea qtisead ftituraetranslationis obsequium per-
    ad liroina Frodoberti. (Erat autem pcenilentiuni tinebant, abbas cum fratribus prapararel; conside-
    more cilicio lantum indutus.) Cumque de hoc ser- rata aquosa lemporis qualilale, anxie secum rie
    mone sollfciius, el doroum Frodeberii se nescire populi superventuri inquietudine pertractabat. Et,
    falerelur, et non habere indumentum aliud causare- utinam, inquit abbas fratribus, superna pietas per
    tur, inter haecab uno de custodibus excitur. Tunc hujus B. Patris meritnm paludis molliliem gelu
    ille anxius, enarransquid vidcrat, Frodoberli domus conslringeret, et nivium supervenlu difficulialem
    «juanainin parte esset sedulus exqiiirebat. Cumque ilineris temperaret. Mox devola desideria clementia
    ipsam ecclesiam comperisset, anle cujus procum- Crealoris excepit, noclemque tctam glacialis rigor
    bens fores sospitati fuerat reformatiis, inexplicabiti validissime coarclavil. Circa gallicinium vero tanta
    alacrilale perfusus, templum insiluil, magnifieans nivium congerie lerra obdueilur, ut universis Jiquido
    eum gratesque persolvens, eujus beneficio et salu- C ' claresceret B. Frodober„li patrocinio ad suse trans-
    lem receperat, el gravissimi levamen sceleris se lationis occursum facultatem opporluiii itineris po-
    adeplum csse gaudebat: deposiloquc illic cilicio ad pulo prazparalam.
    S. arcbangeli Michaelisecclcsiam ex prrecepto apo- Translationis anniversaria solemnilas prcccepta.
    stolico properavit. Res vere mirabilis et ad drvjoae, 53. Ilaque omnibus rite provisis quae tanta cliei
    pieiatis praeconiiimsolilo rcferenda; quod ejus in- oflicicsitas expcscebat, preticsi gleba corporis de
    terventu salvalus est, cujus ne nomen quidem anle B. Michaelisbasilica a pcntifice elevala, hymnorum
    perceperat; cujiis vocajjulummox ut divinitus didi- concenlibus in sublime sublatis, in apostolorum
    cit, animre corporisque salutern ejus merilo se reeu- Principis ecclesiam introferlur, tanta gaudiorum
    perasse persensit. Mulla pralerea per eosdem dies, pompa, lanto tripudio populorum, utsole clarius pa-
    qiiibus sacri corporis deposilioparabatur, ejus me- tesceret prsecelleulissimi Imnc apud Deum esse
    rilo beneficia provenere languenlibus, hisquc ma- merili, cujus apud homines lanta (amque ingens
    xime qui diversa febrium valetudine profligali, gloria refulgebat. ln Ioco igilur prseparalo incoinpa-
    ad B. Frodoberti opem sc subinissius conlule- rabilis ille sanctissimi corporis lliesaurus deponitur,
    runt. cunciisque sepulcri ornaroentis opportune composi-
    Translalio S. Frodoberti 8 Januarii. tis, a parte capitis ara honori Innocenlium marly-
    33. Inlerea temporis serie defliiente, Kalend. Jan. rum consecratur, sacrorum quoque cultus solemni-
    dies illuxit, quo illum dixiraus mundanis exemptum btis officiis expcnditur, cl feslivitatis ejus privilc-
    laboribtia ad supernae civilatis culmina subvolasse. gium.cunctis poslea srcculis immulabililer obser-
    Sed quoniam illa dies circumcisioni Dominicaespe- vandum pontificali auctoritate sancilur. Dies loia
    cialiler mancipala, celebrilatis alterius non patitur omnibus lrelitiis afflata-peragilur, quanloquc sludio
    obsolescefe superventu, B. Frodoberli dignitas iis- a postcris frequentari debeat, iis primis ofliciis
    deni suscepta Kalendis, mimis cclebris, minus vide- designatur.
    batur esse solemnis; qued pppulus Dominicaefesti- 36. Tantis.ilaque per B. Frodoberti merila bene-
    vitatis caereraoniis occupatus non haberet Jiberum; ficiis cumulali, grales.et beneficiaet gratias inex-
    ad B. confessoris gaudia ex vclp conuiiere. Yenera- plebiles omnipoienli Deo el agimus et habemus;.'
    bilis itaque el memoralus Trecassinre urbis ponlifex, qui nobis sibi famulantibus, nostrre genlis, riostri
    ctim abbate ct-fratribus parlicipato consilip, ralipni ordinis pecnliarem dignalus est praeparare palro-
    congrtium jtidicarunt, ul in oelaviim abhinc diemi num, qui Ioci istius et a ftindamentis cropagalor
    PATROI.. CXXXVII. 20
    619 ADSONIS DERVESSIS ABBATIS 620
    existeret , et stia illuiri habitalione proveheret, A miraculis indeficientibtis pcrornarel; horiim orii-•
    exemplis beatissimis illustraret, obilu sanctissimo nium auclore, auspice, et coojierante immortali Deo,
    consecrarel, quiqne vivens signorum dole refulse- cui perpes gloria , infmita victoria, majestas et
    rat, morlulis imo feliciter immortalis, loeum suuin dignitas sempilerna, ex lunc et nunc et in omnia
    et prsesentia lrctificaret, el patrocinio protegeret, ct saecula saeculorum.Amen.

    TITA S. MANSUETI

    PRIMI LEUCORUM URBIS PONTIFICIS

    Auctore Aisono.

    PROLCGUS

    (Apud. Marten., Thesaurus Anecdot., tonr. III, pag. 1015.)

    Domino sancto ac verc beatissimo antislili GE- B Ut situs Ausonias tenderet ire vias.
    lunDOADSOindignus scrvorum Dei seryus, abbatuin Petrus apostolicsepollebat cnlmine Ronra?,
    ultimus, peccalorum primus, aelernae redemplionis Huncqne sequutus amans expelit ipse libens.
    munus. Suscipit ardentem Pelrus pietatis alumnum,
    Sacro est siibnixuin eloqnio, quia sicut praefulget Etfacit experterii sancla secreta virurri :
    in sancfis pvsclatis imperandi potestas, ita quoque Cujus ab ore piis allreclans dogmata verbis,
    resplendere debet in bonis subjeclis exsequendi de- Ebiberat stabilem fonte salutis opem.
    vota voluntas; narii ut illos ex juslis irnperiis in Sedulus Ansoriiiper tempofa longa nragislri,
    conspeciu diviriaemajeslatis oporlet absolvi: ita et Obsequio Petri ksesit amore sui.
    istos sequente obedienlir» fructu aelerna expedit re- Quem Petrus ad summara proyexit culminis arcem,
    inuneratioiie salvari, Hujus sentenlise ego non ex- Et dat gavisus pontificale dectis.
    pers, vestra jussione promotus opus assumpsi, Hinc placet ad tumidos pracones mitlere Gallos,
    legenli, ut credo, non omnirnodis ingratum, auctcri Qui doceant animos ore fideqtie feros.
    vero omnimodis formidahdum : quia sicut decursis Electi veniunl Romanis arcibus, adsunt
    spatiis lemporuni obscura est nolitia prreteritorum : Prrelia gesluri pro pietate viri.
    iia quoque est libera cerlitudo" praesenlium rerura. G In quibus, antistes, Mansueto noraine polles;
    Quod ergo jussislis humililer suscepi, quod prsemo- Emicat alque trius vocis honore gradus.
    nuistis quamvis inepte explevi. Sumite ergo libellum Hique adennl alias Gallorum partibus urbes,
    veslro jussu compositutn, meo labore confertum. Quos ut consultet pervius orbis habet.
    Quem quidem in specie columboe super Dominum Tu.pater, agreslem Leucborumsolus tn urbeni
    descendenlis ac colenlis, eliam beatissimi Mansuett Ingrederis fisusad pielalis opus.
    meritis quenr colilis, quem diligilis, colurobinum Pervigil in populo Petro prseeunte.beato,
    yocanduin inslituo, ut colurabinus vocetur, qui Urbs ut in rcternas Leucha notetur oves.
    tanli palris geslis insignilur. Per le piiina fuit nobis via nota salulis,
    Per le sit noster flnis ubique, pater.
    METKUMADSONISIN LAEDES. MANSUETI Si tamen et nrerili res esl augenda.juvandi,
    PONTIFICISUBIL1BETCONCINENDUM. Par sit Aper socius noslra juvando,luus.
    Yos elenim binaecceli super axe columnse
    Inclyta Mansueti claris natalibus orti
    Ducitis, hinc faciles nos relevare greges.
    , Progenies titulis fulsit in orbe suis. Jam noslris igiturprosit fiducia volis,
    Insula Christicolas gestabat Hibernia gentes,
    fuit. Quam nostra in nnbis pectcra fixa tenent.
    Unde genus traxit, et satus inde 0 Manstiele, tues petimus defende fnleies ,
    Indolis egregire, qui mox comitatus honore Et fac cum sanctis gaudia Jenga dari.
    ;. Virluturii placidis emicuit studiis. Adsis et precibus, paslor mitissime, nostris,
    Cumque subit.teneros maturis sensibus annos, TJtteneant populi regna beata lui.
    Jtistilix speculum sparsit ubique virum :
    Ardor inest animis exsul nalalibus arvis,
    621 DE VITA S. MANSUETl LIBRI DUO. — LIB. I. 622
    VERSUSACROSTICHI DE EODEM. A Sit tua pietas, qui nester appstplusexslas,
    Uranicsenobis babitatip detur ut urbis,
    Magniconsilii per te ques imbuit plim Electis cunclis quo nos per srcculajuiicti,
    Angelus, in fidei sublimans arce decenti, Tecum Jaudare, benedicere, magnificare,
    Nominis atque sui dilans cbarismate summi, Et spectare Deum, lseti mereamur in sevum.

    VITA S. MANSUETI.

    (Apud Dom Calmet, Hhlpire de Lorraine, lom. 1Y,Preuves, p. 84.)

    LIBER PRIMUS.

    CAPUT PRIMUM. B aliorumque inforluniis ut propriis influebat, man-


    Quod beatus Petrus ,Hierosolymam miris virtulibus suetorum eordibus cepulari , rigidicribus verp in-
    illusirans, primum Anliochw, dein Romm sedens, stantius abrurapi, in sanctiflcatipnis purilatem
    verbum vilm orbi Roniano infudil. assumi, in declivieris ludibrii prseludium absolvi,
    Post gloriosum ccelestis vicloriae triumphum , imbeciilibus atque inopia profligatis tola menlis
    cum quo saeculorumConditor, hosle devicto, coelo- intenlione conferri, ac miserorum gemitus ut suos
    rum penelravit regnum , aposlolicse dignilati ipsius adhiberi. Tanta quoque in eo fuerat virlutis et
    Salvatcris prsesentia Pelrus apestplus electus et au- pietatis infusio, ut non selum sibi, sed etiam paren-
    clcr prsesignalus, claves cceli suscipere atque uni- tibtts fieret in salutera. Naluralis queque ingenii
    versalis Ecclesisegubernacula meruil oblinere. Cum- efficaciacoelesti inspiratione prrecedente , litteralis
    que primum, ut in ecclesiasticis Historiis legimus, magisterii disciplinam sic dilexit, sic est presecutus,
    Jeroselymoruni. post Anliochisepartibus divinseillu- - ut neminem censprtis collegii perspicaciorem, ne-
    slrationis radios infudisset, et diabolicse supersti- minem in his sltldiis habuerit praecedentem. Cura-
    tionis tenebras manifesla veritate depulisset, Ro- que felicibusauspiciisjivini fervoris instanlia ani-
    maniimperii dignitatem Christianitati tituloac sanclse mos inspiraret adolescentis, a Romanis arcibus
    Crucis vexillo dilalare et subliraare decernens, mun- C Christianse fidei beati Pelri apostoli solertia tiiulo
    di dominam et caput erbis Rpmain aggredilur , ac radiante Romam profectus, ejus quem totis visceri-
    Dco disponente coeleslismagisterio disciplinaesanctse bus ambieltal, prsesenliam expetit, atque aposlolicse
    Ecclesise calholicse principalis pastor et magister institutionis magisterio se abjeclisonmibus subdens,
    eflicilur; ut videlicet , ubi diversarum nationum in eum injecit oculos, cujus ardebat desideriosancti-
    conlluxcrat mulliludo , inde quoquc liberius atque lalis. Insigni itaque divinorum pperum prseconio
    valentius cresceret in Deum Cbrisiianitatis sana r-e- praeeunte, catholicaeinformalionis prselegit princi-
    ligio; cumque!sanclseprsedicationis,velut clarissimos pem, de cujus fonte sumeret quod verissirais lesti-
    solis radios per diversas terrarum partes sollicitus moniis, ut patuit, postinodum approbaret.
    evibrasset , credentium populorum multitudines CAPUT HI.
    aggregans , in spem salutis seterusecorroborabat. Quod bealus Petrus eum sibi ascitumcum alih perfe-
    Cujus sanctiSfamaJnominisnon solum ad finilimas, clissimisviris, in Gatlias eligit deslinandum.
    sed eliara ad exteras perlata fuerat nationes. Yidens auteni bealus Petrus futuri proventus ac
    CAPUT II. bonarum virlutum in eo signa radiare, et claritatem
    De beati Mansueliexordio, el quod Romam projectus, supernac illustrationis manifestis indiciis emicare ,
    prwsenliam expetieritbeatiPetri aposloli. " tanto arcius bealum virum ad ccelesle
    magislerium
    Ea tempestate, ut scripturse documenlo percepi- edocendumsibi virtule confessionisasciverat, quanlo
    inus, quidaro sanctae indolis fuerat adolescens , no- in salutem credenlium, prasenfium scilicet ac fulu-
    mine Marisuetus, transmarinis partibus nobilium rorum, muItipJicibusveritatis cooperatoribus indi-
    quidem Scolhorum clara progenie genitus, sed gebat. Qui videlicel beatissimus pastor universalis
    mentisegregiaenobilitate mullo preliosius insignitus. Ecclesise totum mundum quem a Domino Jesu
    Quo videlicet lenerse adhuc selalis progressu consi- Christo sibi creditum acceperat, daemonumerrori-
    stente, cum prsesagionominis provehebatur culmine bus involvi, ac subditum esse illacfymans, perfeclis-
    sanctilatis, moribus vocabulocoiisonanlibussesemper simos quosque divini verbi praecones ordinavit, qui
    sttblimior studebat fieri augmento pietatis. Qui cum a se in Galliain dirigendi virtute constantise et fidel
    cseteris bonorum operum sludiis verae extiierat testimonio comprobati, Galliafum popujos qui jugo
    amator innecenlise , ita quoque ut sui commoda tenebantur diaboli eruerent, et ad divini culltrs sa-
    prateriens, exterorum causas libenlius ageret, cramenta provocarent. Ex hujus ilaque numero
    623 ADSONISDERVENSISABBATIS 624
    collegii bealiim Maternum , Trevericae civitatis pon- A ad cognitipncm veriDei a superstitionibus dremonum
    lilicem, Rhemorhmque sahclum Sinicium , Medio- revocabat; eligens polius diversis cruciatibus ac
    inalricorum vero Clementem, Felicem alque Ccele- sujipliciiscorpus esse iradendum, quam id quod beati
    stcm , Mcinroiumautem Calalaunensium fuissc non apostoli magistri suiedicto susceperal, aeternresalu-
    dubilamus. Cum quibus eliam bunc beatum virura tis ministerirun declinarct. lnslabat igitur negctio
    ronsprtis minislerii collegam deputaverat; utpote perseveranler quod cceperal. Cuinque supradicto
    longp appslplicaesublimitalis exercitip edeclum , ac negotio indefessaesolerliaedierum subigerent curri-
    coelestis magisterii experienlia in cunctis adsumme cula plurimum, rumoris hujus solemnis fr.equen-
    comprobalum. tia ad notiliam reginre proferlur, cui familiares ae
    CAPUT IV. domestici adjungunt lalia referentes, adesse videli-
    Quod hic prius a beato Pelro ipse ordinalus , Gallias cet queradam , patria quidem peregrinum, genere
    ingressus, Leuchorum urbem aggreditur. ignolum, affatu dissimilem, vultu et habitu sibi pe-
    Quem videlicet majoris dignilatis "el gralise esse nitus non esse consortem, conditione tamen Chri-
    decernens , ponlificalis auctoritatis pfivilegio pra- slianaefidei esse cultorem, ab Italire penitus venien-
    munivit, ut praedicalionis divinaeemolumenlum sa- tem, ab eo quem Romanorum pars maxima verae
    cerdotalis oflicii prrecederet sacramenlum. lmpe- B fidei signiferum et papam sequitur; se a Petro esse
    rium itaque magistri eminentis exseculus [al. ex- missum veraciler asserentem, Deumccelihominum-
    sequilur] perfecle discipulus , armalus edicto, que factorem aperlis atque assiduis vocibus prredir-
    inslruclus eloquio, obediens in prseceplis , fidus in cantem
    promissionibus , Roma egressus, pef longissimos Cumquehsec et similia rei novseadmiratione refe-
    jam dicti itineris anfraclus a beato Petro corporali, rentibus regihaegentilis animiis aliquo modo flecle-
    non meniis intuilu separatus, longinquseperegrina- relur ad audiendum, absentis regis sni libcra posila
    tioni pro Christi regno se ullro subjiciehs, Leucko- facultate, secrete usa cubiculi virum Dei sibi prse-
    rum urbis se civibus inlulil, in omnia suppliciorum cepit inlrcmitti. Qnse est, inquiens, haec nova el
    perferenda praeparalusgenera. Qur» videlicet.civitas liaclenus nobis .inaudita religio, quam nostrorum
    aquis irrigua, pascuis uberrima, murorum ambitu culturseduorum superducere gestiens, alia nobis co-
    jucunda, seris et turribus secus undique prrermmita, lenda denunlias, quae usque in praesens generi no-
    idolprum tamen sordibus usquequaque pplluta fue- slro ct incognita permanent et inculta? Intelligeris
    rat et confusa. MetasilaqueprafaloeciviiatisChristo auiem vir bealus hrlentionem reginsesciscitantis, et
    duce ac beali Petri pTaevia auetoritate ingressus , spem habcns in ea vilae regerierantis : Deum; inquii,
    barbaricam multitudinem nihil veritus , verre fidei ^1 unum et verunr in distinctione trium personarum :
    sacramentum elCliristianaereligionis cultum genti- Patris scilicet, Filii, ac Spirilus sancti, omniurore-
    bus praedicare coepit: idola vana esse, surda et mu- rum incommulabileprincipium, qui estfons elorigo
    la, manu potius facla hominum et commenlo [al. bonorum , a quo omne gentis morlalium existendi
    coemente],quam vera ralienis exislenlia primordio, sumpsit inilium, cujus poteslas nec ccepit esse, nec
    nihil divini liabenlia , nec ad beatam felicilatem , desinit in aeternum ; per quem - pereunii mundo
    <jurehanc mortalem vitam seculura est, aliquid celernre redemptionis venit remedium, postquam
    atiinenlia ; unum Deum pelius cclerent, qui lerras Deus et.Dominus nosler Jesus Cbrislus Filius omni-
    ct maria condidissel, qui cceli siiblimitaiem sua di- potenlis Patris de ccelismissus, ad lerras per ute-
    tione teneret, qui corppribus vitam post mortem fe- rum intaclaeYirginis carne vestilus huraana, morta-
    licius prsestaret vivendi facullalem; tanlorum falso- libus visibilis oslensus, plurimis et mirandis virlu-
    rum deorurii culturam horrendae yanitatisesse ludi- tum signis declaralus, ad ultiraum ut diaboli exclu-
    bria, animarum dispendia.perennium tormenlorum deret dominalionem, in cruce Judreorurainiidelitate
    nibil aliud quam fuliira irritamenla. spontanea dispensatione sui consilii appensus, prelio
    CAPUT V. _ ftisi sanguinis ab errore dremonum eos absolvit,
    Quod regi et rcginw necnon, et urbis principibus, quos vilaeperennis hreredes futuros prafi.iivit? Quid
    nntim el verutnDeuminslanter annunliat. plura? Regina credidit, et nisi pagani regis polesias
    Erat lunc lcmporis meinorata civitas populorum obslitisset, legilimo annexa matrimonio, purgari
    stipata catervis, rerum dilissima copiis , ac diversae non desisteret fonte salutari. Tamen rege aiiarurii
    supellectilis referta commerciis. Rex quoque gen- rerum eventibus el curis applicato, quoties re.ginae
    liliselbarbaricus cum sua conjuge , Leonomine, seria opporluna considerant, virum Dei freqnen-
    Deum ignorans , cum omni populo srib idololalriae litis ascitum, viam salutis inlendebat strenue de-
    culiibus subjugatus. Ad qtiein cum perJatus esset monstrantem.
    sancti viri advenlus , et quam per populos sefebat CAPUT VI.
    divirii pradicatie vcrbi, sprevit et abnuii, el verum Quodregh filiusparvulus rilu genth instruitur ; el de
    aelemac deitatis prrecohemsurda aure praeleribat. conshlorio ejus vicinourbi, ad quod smpe canibus
    Yir aulem Domini inslanti cotislanlia reluctalus, impulswagresles fermcpnfluerent. .
    prope moenia civilalis exiguae liabilalionis sibi re- Erat igiliir his parvulus filius, qtii instiluebalur
    ceplOriumprrcparavit, cunclosque ad se venientes ad ritutn parcntum profanorutn, cnjus videlicelexi^
    «2« DE VITA S. MANSUETILIBRl DUO. — LIB. I. €26
    et labore consumplisomnibus,
    gua pueritia tempera licet teneris ageret natura sub A^ serde duplici moerore
    annis, parentibus tamen , ut pcst patuit res, fuit nocte irruente dies clauditur. Cumque fessa mem-
    iniiiura et proventus landiu dilatae credulitatis et bra post tantum laberem leclc reclinarent, gravi
    alulis. Bealus autem ponlifex in prospectu urbis, ut uterque parens somno deprimitur; cum ecce re-
    diximus, umbrosis silvarum frondibus coniectum Jo- penle dormienti regis conjugi ut ambo decumbebant,
    cum delegerat, et remolum, in quo soli Domino va- bealus Mansuetus per visum apparuit, dicens :
    cans atlentius, opus quod corperal, votis assiduis Merito, regina, turbaris, merito confunderis, merito
    deferebat. Qui non tantum suis quanlum etiam ma- triste filii tui funus exsolvis; nam si Conditorem
    gistri sui apostolornm principis subsidiis innixus, si- tuum cognosceres,et verbis olim mcis tu et rex luus
    gnis et virtulibus coruscabat. Clarus aspeclu, mori- fidem adkiberet, ab hoc forsan infortunio libera
    bus dulcis, alloquio nntis, consianlia fortis, patien- fuisses, vel mullo salubrius haec conlingerent, dum
    tia longanimis , caslitate praecipuus, in beneficiis animam simul cum corpore pereunlis, beata quies
    largus , egenorum miseriis pVonus,consiliis cautus, exciperet vitse renascenlis. Sed quid jara nunc facies,
    misericordia plenus, hospilalitaiis gratiam conse- si vel corpus exslincti recipere merearis? At vero
    ctatus , in orationibus assiduus, in lcctione devolus, illa se devovens acturam quod imperaret, ciim pro-
    In lacrymis profusus, in cordis compunclione attri- 'B lixiora sancti viri ambirel colloquia, ejus visio ii>-
    tus, in cseterisbonis actibus probalus atque perfe- ter affamina rumpilur. Al illa protinus somno exci-
    clus. Cujus virtutem cuui in rebus maximis , li/m tata, roarito quod viderat ex ordine inlimavit. Tunc
    eliam in minimis el in vilibus causarum evenlibus ille : 0 si possim, inquit, ejus quem sanclum Dei
    plures sunt experti. Nam cum in agendis ferarum edoces, promereri prsesenliam, polliceor eniin me
    exseculionibus , qiisclibel animalia canum violenlia ' ejus dictis assensum prabiturum , tantum per eum
    illud hominum genus insequeretur, qui talibus oblineam ut cadaver exanime et lanianda membra
    exercitiis implicili lenebantur, usque ad euro quo gurguslio non carere sepulcro.
    vir Dei manebal locum pervenienies, slupefaclos CAPUT VIII.
    cerneres riguisse, nec ullra exeinplsenecem inlen- Quod B. Mansuelus, triduo quwsitus, tandem inve-
    lare capfura. Quare saeperegia indignata polestas, nilur, locoquesibi oslenso, factaque oratione, puer
    sancttiro Domini pohtificem decreverat trucidan- super undas reducilur, et vivuspatri reslituitur.
    dum; quem tamen divina virtus inter arma barba- Inler haec, nocte decedente, dies adducitur crasti-
    rica et mores ferocissimos ad erudiendam plebem nus. Quaerilurvir sanctus a regiis oflicialibus; sed
    fideliuin, et expiandaro urliem fsecibus idolorum eo die minime reperiri poluit. Labor fruslra quae-
    conservabat illsesum, nolens vilam ejus brevi con- ^ rentium usque in diem leiiium pretelatus, jaraque
    summare articulo marlyrii, sed prolixis leraporum spes inveniendi pene sublrahilur. Illucesceriie.autem
    sudoribus imnroranlem, fruclura afferre copiosio- die lerlie tandeiii pro libitu vir Demini inventus,
    renr, et navem Ecclesiaequam recturus erat, raulti- regiis eblutibus prasentalur. Cui ille pristinae feri-
    modo commercia referentem, ad regnum transire tatis rigore depositp : 0 sancle, inquit, Dei, quem
    coelsrum. .saluli nostrrc ab exteris partibus gaudemus adve-
    CAPUT VII. nisse, miserere orkati jjarentis, miserere exstincii
    De lapsu pueriin Mosellamfluvium, et qttod sanctus nati, adhuc sub aquis lethifere decumbenlis. Jam
    Mansuetus per visum conquestussil utrumque pa- pronus aslo et credulus, aras deslruo, templa et si-
    rentem. muiacra subverte, daemomimflgmenta cuncta con-
    nterea causa exstitit, qua rex et, populosa genti- temno, immolalitios cruores devito, fidem quam
    lium mulliludo ludis suis soleninem frequentiam prxdicas suscipio, Deum coeli, quem orbis Romanus
    agerent, et consiretis otii sui exercitiis vacarent. jam Pelre decente presensit, adprandum sppndep ;
    Cumque talibus intenli tenerentur, accidit pradicli et me, et pepulum ineum divinis legibus subjugabe,
    regis uniciim parvulum iilium ex muro cui lum fprte _ dum per te merear tanturo vel exstinctum suscipere,
    superslare videbatur, ea videlicet parte qua reducle quera conslat tam creduliter perdidisse. Yir iiaque
    paululum sinu quem sers sedificantibus dederat, sanctus, qui jam profecto noveral quod faclurus cs-
    niuri arabilus quemdam deflexerat angulum, e su- set, his vocibus motus, his lacrymis compunctus, si-
    . blimi lecc prolapsum casu in fluvium MPsellaececi- mul sentiens tanla fruge populortim divinara sibi
    disse. Qui scilicet fluviusalvei sui cursu loca vici- adesse virtutero, ad muri locum se.perduci prsecd-
    niora possidens, lunc tempofis prope mceniacivilatis pit, de cujus culmine princeps devolutuspuer in gur-
    influebat. Tanlaque erat illic aquarum profundilas, gitera decidisset.
    ui absorptum hac voragine puerum arte et spe de- In quo videlicet loco orationem fnndens, ac pra-
    scisceret quserenlium solers induslria virorum. Ci- cipue fidens in Domino, devolis precibus incubuit,
    yitas tota ruit in funera, clamor attplliiur rustico- invocatoque Chrisli nomine, cunctis qui Iillora cin-
    rum, pater et mater pene exanimes referuntur, tra- xerant aspicienlibus, cofpus jacenlis'pueri, apparuil,
    gediaepersonant mulierum, falsorum fruslra provo- et a profundis edticlum ferri super aaquora coepit.
    canlur sub specie dcorum; dies verlitur in luclum, Quod celeriter ab undis ereplum, ante pedes benii
    ludi in niiseriam, 6olemnitas in mcerprem; ilai viri jirotinus est illatum. Ecce kabes, inquit ad pa-
    627 ADSONISDERYENSISABBATIS 628
    trem , corpus exanime quod petisli. Si tamen im- A CAPUT X.
    pleredecreveris quod spopondisti, aderit quoque di- Quod, puero bapthato, omnesidola projicinntjet ba-
    vina clemenlia, quse tibi adhuc valeal multo prae- plhmath sacramintum in communesuscipiunt, et
    stare majora. Nam ego ad Jioc veni, ad hoc peregri- unanimi voloin sedemepiscopalem B. Mansuetum
    constiiuunt.
    nalionem tantum assumpsi, ut per me vobis pateat
    ccelesiisjanua regni. A principe apestplprum missus Haecila el plura similia prosecutus ad pedes san-
    salulis vcstra negolia prosequor, vesirarum gau- cti gemebundus prier subsleriiitur, et fonte salulis
    dens Jucra animartim qusero. Tunc paler, el cuncti ablui humililer ac devole profitetur. Patrem ac ma-
    trem caeterosquequorura sollicilior fuerat, ut idem
    qui aderant, uiianimiler profitenlur, abdicatis-idolis,
    veri Dei fultiros se esse cultores, si is qui jacebat facerent votis et monitis quibus poterat suadebat,
    dicens suum ponlilicem a Deo fuisse destinalum
    exanimis, spirilu rcdeunle, monstrarelur post mor-
    tem ad superos posse respirare. Hinc sanctus penti- urbi, in salutem venisse civibns, pastcrem sanctum
    animatum reclcrem atque cusledein divina dispesi-
    fex, plenns semper visceribus pietatis, id qued pete-
    batur per Spiritum intelligit eperandum. Iteriim tipne et apostolica inslittilione eleclum; cujris ipse
    in et tota communiter civitas salvarelur adventu. Tunc
    genu flexo, orationem divinae majestati snpplica- inter verba pueri, et evidentissimam resusci-
    lurus humi prosternitur, et Christianos qui tum g igitur
    lationis lanlaenovitatis insolitp mira-
    -forle pauci admodum mimero aderant, idem facere culp cjns virtulenr,
    vplis ccelestibus.pramunivit [forle prwmonuil]; cum stupefacti cmnes, videntes manifestam Dei vir-
    ctti resistere et in aliqub contradicere nemo
    oralipne expleta mertuus. repenle vitali flatu mem- tulem, eorum idola rcspuunt, aras subvertunt,
    bris cenculitur, alque ad sancli viri imperium in cunctaspoferat, diaboli oflicinas proslernunt, et manus pro-
    pedes erigitur, et. cunctis admirantibus palri inco- tendentes Christi nomen communiter inclamare, et
    Jumis redditur.. Jaudes in coelo personare cceperunt. Deinde claris
    CAPUT IX. vocibus erumpentes, baptismatis sacramentum, qriod
    Quod ad resuscitationem pueri, pmnes prw gauato prius pertiriaciter recusabant, kumililer omiies ex-
    flerecwperint, el de locis pmnalibusubi fuerat de- poslulant. Tunc vero secundum calkolicam discipli-
    putatus. nam a beato anlislile sanctre fidei regulam pritis
    Tunc universi qui ad hec spectaculum convene- edocli, ac deinde gratiam baplismatis sunl conse-
    Dei culi, rex scilicetet regina, oiniiisque eoriim familia,
    rant, manifesla virlule flere prse gaudio, nemen
    Chrisli in commune fateri, el illum prse omnibus omnis roililaris ordo, universa rusiicortim mulli-
    el faclum est gaudium magnum in illa civi-
    csse colenduin, qui cunctis morlalibus spiraculum Q tudo,
    tate. Tunc omnis candidatorum lurba, et coelestes
    vilae dedil, et post letkalia funera mortuorum, spiri-
    novum redempiionisgenus
    lus impcrio coercet, atque ilerum, cum voluerit, in laude Ckrisli cokorles,
    redivivis corporibusad superos revocari jubet. Tunc adepli, etvelusto angiiiiii tegminis squalore exspp-
    divinam pptenliam admirantes , et gleripsa
    fidelis Domini sacerdos ad resuscitatum puerum liati,
    beali Mansueti merita magnilice praedicantes,pari
    conversus : Accede, inquil, propius, et per temet
    ccnsensu sanctum virurii totius Eccle-
    enarra parcntibus quid videris, vel ubi ftieris, cun- vcto parique ac
    clis simul patenter ostende. Tunc ille, ut recess ab site sumraum rectprem eliguril pasterem justum
    salutem venerat, tclius
    inferis prodiens emerseral umbris, ad nutum anli- esse, qui ad telius pppuli
    ac sic uni-
    stilis ora resolvens, atque a tenero pectore alta sus- elecliene pepuli pasloris jura leneret; huiic esse
    libere edicere in infernc versi acclamantes, hunc esse dignum ,
    piria trahcns, coepit quid hunc per omnia civibus profuturum npn
    vel senserat vel vidisset; multa videlicet el' gloriosuin,
    positus sed tanqiiam pastorera pro-
    innumerabilia tormenlorum genera, inter tarlaraecs jam quasi peregririum,
    flammivomos immensas reo- prium apostolicae prafullum privilegio dignitalis, in
    ignes vigere serpentes, sedein statuuni pentificalis hpnoris.
    rum multitudines diversis suppliciis maneipatos, ac D . CAPUT XI.
    jniserorum spiritus inter Jlamroaset frigora coarcia-
    Quod rex in omnessuw ditionh parles salutis verbum
    tos stridore deflcere, atque ex suo defeclu ad redi- annuniiari jusseril, el qnod B. Mansuelus signhet
    viva iterum incendia renovari , ubi ad vitam nullai virlutibus declaralus , duas basilicas inlra mmnia
    recuperalio, sed omnitim bpnprum pblivip,sola pra- urbis conslruxerunt,
    scntium poenarurainenarrabilis crucialic; ad.quami Tunc rex et principcs ejus jam cafholica lide
    ipse queque rex et regina, cmnesque-qniprresentess fundali, per omnes dominalionis su»! terminos
    aderant, procul dnbic essent perventnri, nisi beal i longe lateque verbum salutis cunclis inferre praci-
    anlistiiis dictis et faclis crederent, et Chrisliana) piunt, ita volentesnolenlesque aut vere convertan-
    fntei"col]a siibjugarent, seque ipstim ad eadem pce-- lur, aut patria propellantur, nec ullus infra relin-
    nartim loca deduclura perpcttire damnationis lene- qualur qni aut non baptizetur, aut non baptizandus
    bris fuisse deputatum, nisi beali confessoris Chrisli ad lidenr iutbuatur. Sic igittir vir Dei electus prius
    cilius inlercessio subvenisset, qurc eum a maligni;s quidem Romaeepiscopus consecratus; posl vero, 111
    spiritibus atque ab infernalibus clauslris eriperel , verbis praecedentibuspalet, generali popnlorum ac-
    et ad superos revocareti clamalione signis alque prodigiis ad pontificii cuJ-
    629 DE VITA S. MANSUETILIBRI DUO. — LIB. I. 630
    men Leucborum urbis assumplus, serraone non po- A mero apostolorum eligilur primus, coiifessor' Fiiii
    test comprehendi quanla et qualia divinitus meruit Dei factus, humani generis pastor electus, Ecclesiae
    liberari. Misericordia namque ct pietas semper in fundamentum, clavicularius regni ccelorum, Christi
    ejus ore et menle versabatur, nec episcopalis aucto- Domini confessione prob&tus, passione poslmodum
    ritas pristini rigoris et abstinenliae frena resolvit, coronaliis, Galaliam, Pontura, Cappadociam, Bilhy-
    nocles diesque continuata oralio saepe consummavit. niam, Asiam alque Italiam evangelicis plene reple-
    Molus animi lanta mansuetudine coarctavit, ut cura verat doctimentis : qui cum sub priori Claudio Cse-
    . sciret miserefi, nesciret irasci, omnibusque clemens, sare Antiochenam fide catholica priraum perfecte
    omnibusque misericors. Advenientium vero mise- fundasset Ecclesiam, eamqueper septem continuos
    rias ita perferebat, ut qtiicunque mcerens venisset, regeret annos, Simonis Magiverstitias.qui veritalem
    apprime consolatus Isetior rediret. Languores au- apostolicaeinstitutionisubiquelocorum fugitans, sanse
    item aegrese haberilium non solum sua ihtercessione, doclrinseradios suisienebris maculare conabatur;
    sed etiam beati Pelri Aposloli accepta auctoritate Spiriiu sancto edOclus perveniens, eumdein' Simo-
    libere curabat. Ila pasior in populis vere medicus nem Magum Romam persecuturus ingreditur, ibique
    agnoscebatur esse*salulis.Sicut autem in gestis ejus eleclione fidelium pastor Ecclesire factus, Evange-
    quae multo ante nos conscripla sunl, sludioso lectori " lium pradicans, viginli et quinqiie annis cjus urbis
    perfacile est inveriiri, emundata, ut supra diximus, tenuit principatum. Contra cuj'tts clarissimani.praD-
    eadem Leuckorum urbe otririiidolprum superstitiesa dicationem, ut kisloriae referunt, idem Simon Anti-
    spurcilia, redifieavit intra moenia civitatis templum ckristi merabrum utique factus, rabidb ore consur-
    Dpminp, in honore videlicet genitricis Dei el Domini gens, Neronis et Agrippae prafecti fisus audacia,
    noslri Jesu Christi ac perpeture virginis Marir», aposlolicam assertionem sui pravitate mendacii im-
    necnon et sancti protomartyris Stephani. Aliud pugnare non deslitit, unde magicis artibus coelum
    vero templum construxit ex latere in pafle auslrali, conscendere molilus, virtute et oratione B. Petri
    quod solemni populorum frequentia dedicavit in apostoli, dum fertur per aera, ad terras amens
    honore et veneralione sancli Joannis Baptistre, ubi corruit in parles elidendus; quibus actis, Nerone
    dicilur ad Fonles. Deinde autem per omnem diceee- jubente, proscriptus sexlc et tricesimo anne ppst
    sis sure provinciam plurimas construxit ecclesias; passipnem Dpnrini in urbe Rcma, ul jpse vpluit
    ordinatis presbyleris et diaconibus, ubi divinsema- deprsum crucifixus, pcsl appslolicum merituin su-
    jestali debita Jaus redditur, et glorificalur Deus ad- pernorum ccelprum regna ingreditur gleripsp mar-
    mirabilis in sanctis suis, usque in prrcsenlem diem. lyrii sanguine Jaureatus.
    Iri eo vero loco ubi priinura advenieus, eo nrinus ^1 CAPUT XIII.
    in suburbio civitatis sibi, nt diximus, hospitium De obitu beali viri.
    praeparaveral, diurnis .quidem in civilate divini Ctijus in tPlp lefrarum prbe merito recclendam
    '
    pabulum verbi gregi sibi commfsso sollicile mi- bealus Mansuetus tanquam fidissimus discipulus
    '
    nistrabat; noclurnis autem temporibus, ut liberius magislri audiens passicnem; locp qup prrediximus
    orationi instaret, ad idem taiiquam conscium sibi beattim virnm npn Jpnge ab urbe pro tempore fuisse
    habitacriium revertebalur. Ubi scilicet lacryma- hospitatura, quemetiam sacri oratorii jam pridem
    rum affliientia diluebat, si quid circa aliorum litulo illustraveral, nobiliorem ecclesiam condidit,
    salutem occupatus, sibi ipsius diurnis spatiis minus quam videlicet in konore et memoria beali Pelri
    perfscle procurasset. apostoli sui utique praceploris staluens,- sacri pigiro-
    CAPUT XII. ris ejus, quara sec.umaltulisse fertur, benedictione
    Quod cives Tullensium sint ejiis aposlolatus^in consecravit; ubi scilicet diebus ac noctibus peracto
    Domino, et de constanlia et doclrina B. Peiri prsedicaiidioflicio cpnveniens, ac seli Dep vacare
    Apostoli. desiderans, plures peslea agens annes, muititudines
    Tanlis igilur ac lalibus, ut pradiximus, longo fldeliumin Ckristi fide celligens, ad cpnspriium prse-
    temporis exercitio divinus operator incessanter in- misit angelerum. Cunnjue jam Dei atkleta electus
    sistens, fatigari non poleral, quem sancti Spiritus plenus essel dierum, et provectse aetatis, mullis et
    fervor acceudebat; qui, secundtim Apostoli dictum, diurnis bonorum operum sudoribus et laboruin
    cl sialiisnon erat apostolus, huic tamen plebi vere exercitiis, ut praediximus, fatigatus, virlutibus quo-
    apostolus exstitit (7 Cor. ix, 2), quam ipse lot signis fj que et miraculorum signis adraodum declaratus,
    atque virlutibus, tot laboriset instantirc sux sudo- tanquam ftdelis servus et prudens, qui Dominieae
    ribus Deo acquisivil, et quamvis moribus noslris et familise mensurara tritici in tempore SUPerpgavOrat
    conversioni multa deesse senserimus, quse ille vir (Luc. xn, 32), ad accipiendam aeternsefeccmperisa-
    berilus et docuit et excoluit, sigiia lamen apostolatus tionis mercedem Domino jubente vocatuS, carijis
    "ejusnos omnes in Domino sumus (lbid.), quia quod bnere deposito m Nonarum Septembriura spiritum
    ille abipso primordiali sanctse et universalis Eccle- ccelo reddidit, et slolam beatse immortalitatis cum
    siae sumpsit exordium,hocpostraodum generi nostro Domino suo perenniter fegriaturus accejiit, Ubtmodo
    -Jibera auctoritatc perfudit, fide polius arraalus quam gaudet angelorum cteiibus admistus, atque ovirim
    ferro.Praterea beatus Petrus apostolus, qui in nu- suarum adbuc in .lerris degenlium, mullo.magisprae-
    '
    551 ADSOXISDERVENSIS ABBATIS 632
    slantius et polentius inlercessor effectus, ad cujus Ai non et quam mulli diversis et innumerabilibus Jan-;
    exsequiarum solemne commercium jam dicinon guoribus infecti salutis gaudia korum iiiterventu se
    potesl quanta mullitudo fldeliura coiivenerat, quos gaudeant ad propria. retiilisse; ad .qiiorum videlicet
    ' videlcel
    ipse laboris sui instantia in filios adoptionis patrocinium, regum ac principum legimus frequen-
    per Spirilus sancti gratiam transfuderat. Cerneres liara confluxisse, ac viris suisxenia pluriraa ad sub-
    maximas populorum catervas non jam peregrini et levandam servorura Dei et paiiperuni indigentiam
    ignoti, sed proprii palris et pastoris sui triste funtts devole contulisse, ubi etiam diversis lemporibus,
    slipasse, et Jamentabiles exsequias undique quodain niirifica sunl ostensa viiiutum amborum meriiis
    quasi praccinctn flentium alque dolentium confusio -iiisignia. Sed vel propter irruptiories barbararum
    ordine micuisse. Ila prseeuntium atque scquentium genlium, vel cerle propler scriptorum inopiam, sine
    agminc usque ad locum sepulcri corpns defertur .dubio sunl praeiermissa vel perdita. Cum etiara hanc
    exaniihe, et in eo loco quo eum pradiximus beali noverimus urbern ob inhabilanliura enormitatera
    Petri aposlolorum priucipis honore et merilo Eccle- scelerum, simiil cnm rebus Wandalorum vastatam
    siam dedicasse, dignissime tradilur sepulturse. Ubi persecutionecriideliuni acposlmodum antiqui kostis
    eniin tot certaminum tt laborum consummaverat insidiis atrocibus flarnmaium incendiis concrema-
    cursunr, ibi Domino disponente debilam corpori 1B lam.
    yoluit habere sepulturam. Quem videlicel locum, Hoc lamen non est silenlio supprimendum quod
    mcritis ejus oblineiitibus, ex lunc et modo divina ore qtioi itmdainnobis fldeliter esl relatum. Marlinus
    poleslas ad lauilem et glcriam sui neminis signis Turonoriim sanclus episcopus lolo orbe, ut noluin
    et virtutibus illuslrai, ut pstendalur quaiitum i.n .esl, famosissimus, bfeato MaximinoTrevirorum an-
    conspectu aeiernse claritatis in coelis fulgeat, qui lisliti admodum fueral familiarissimus, ita ut saepe
    tantarum quolidie virlutum in ccnspeclu morialium collutis fruereiitur alJoquiis, et bealum Petrum Ro-'
    adihiralione coruscal.-Cujus merita gloriosa nos, niain pariter adituri, uiutuis viatim innilercnlur
    qui oves et grcx ejus sumus, cuin humili devolione celloquiis. Bealiis igiiiirMarlinus-communi disppsilo
    dt-biiokonore^venerenmr, ut ipsius inlercedenlibus quodara lempore id actrirus, oratorium beati Man-
    meritis sine fine cumec gaudere mereamur. Nunc sueli ad quod declinaverril divinara exoralurus cle-
    qupque, quia yitae et cenversienis ejus in carrie de- menliara, devolus ut erat, ingreditur; cum ecce
    gentis ex parte finem agnovimus, quis ejus fuerit repenle cujusdam sanctimonialis spiritus puellre.,
    successor compendiosa brevilale liuic narrationi in- cujris corpus non longe ante sepullum eo loci fuerat,
    serere dignumjudicavimus. repetilis vocibus sancti viri nomen ex sepulcro in-
    CAPUTXIV. ' geminat. Cujus precibus cum yir Jjeatus inlenderet,
    C
    De sanclo Amone beato viro itt ephcopatu succedente. protinus il.a subsequitur : Sanclissiine, inquit, pon-
    Post gloriosum beali Mansueti kuj'us urbis primi tifex, coelo lerrisque praepotens, animae rniserere
    pontiflcis ex hoc mundo ad cceles transilum, sicul sepulli. Corpus qiiidem bic tegilur terris, sed spiri-
    in gestis prsecedentium Leucerum urbis antislilum lus adhuc versatur in pcenis; adhibe in auxi-
    invenitur, sanctus ac bealissimus Amon, Dei pro- liurn sanclissinii Mansueti et luura patrccinium,
    vidente clementia, in hac sede communi ujriversa- hancque salvalam credideris, cum reversus, vecein
    rum voto alque consensu ordinatus episcopus, beati non audieris supplicanlis. Hincille abiens, ilerqupti
    viri successor effectus; qui pradeeessoris sui mores cceperat aggreditur, petenti prsecipue subvenire sol-
    et instituta ad unguem exsecutus, non valet ex- licims. Interea loto confecloilloitinere, cum rediens,
    plicari quanlse bonilatis et sanctitatis fuerit ope- glebara bealissimi Mansueli, ul erat solilus, nori
    ribus comprohalus. Hic liamque ponlificalem digni- prrfiteriret,etsigna petentis defunctaejam nullaper-
    laierii in cuncla morum koncslale exsuperans, non cepissel, gratias Salvalori persolvit, quia ulriusqtie
    solum verbis et exemplis subjeclam plebem circum- intervenlu salvatara agnovit. Haec eninr perire quo-
    quaque coropetenter excoluit, sed etiam miris ac . modo poterat, cui tales inlercessores immensa Dei
    magnificis virtulibus illustravit. Qui sic quoque D misericordia contuleral? IJis itageslis, quia ad
    cum darel in celebralionibus decns, el ornarel tem- alia lendimus, in his qubque pro voto flnem facia-
    pora, ul scriplum est (Eccli. xi.vn,, 12), u.sque ad inus. , ,
    consummalionemvitse, recedens ab lipc saeculp in Hoc etiam non indigne placuil inserendura, quod
    oratprip, qupd superius diximus beali Pelri apestp- frequenti lestimoiiio vulgatum adhuc inter ora ver-
    lorum principis honore a sancto viro studiose con- satur plurimorum. Ex transmarinis Scolorum flni-
    slructum, cum ecdein prredecessere sup sanclissimo btts, has parles moris erat expetisse multoruin, in*
    condigne iraditus est sepullura. Unde quoque ambo- ter quos eo lempore yir quidam pauper cura con-
    rum meritis et inlercessionibus ad laudem divini jnge dicitur accessisse; anliqtii eniin temporis mttl-
    nominis idciii locus ex eo lempore magnificis.visus tos fama excierat sure geniis virum sanciissimum.
    cst miraculis efftilsisse, curo scilicet caecorurooculii Scottigenis peregre spjilo abeuntibus, potissrmum
    ditilurna caligine pressi, cplatam expulsis tenebrisi expetendum. Unde bic conscius, ut rumor. erat,
    lucerii, variarum peste .cladium languenles exuti, . ainoris el gfatise, non longe ab sede.beali viri poth-
    attraetis quoqae nervis plures repentes humi, nec-• lus hospiiio vOlueratmansitare. Huic in febus dome-
    633 DE YITA S. MANSUETILlBRl DUO. — LIB. 11. • 634
    sticis exigua fuerat admodurn supellectilis, tanlum A Inleriin latro avidus "miserum illtul animal jam
    inter rei familiaris commoda,non magnrequanlitatis ferro prajfocaverat, spe gaudens salurandi gutluris
    solitus alere porculam, fuluris sibi escarum usibus ex kis quas furto sutdegerat rapinis. Nec diu dis-
    inferendam. Ul autem assolet in tanta mulliludine tulit sanctus sui querimonias pauperis. Nam ut
    liominuin, amicam bestiolam cum absentem diutius exstincta beslia tegebatur lalibulis, virtule sancti,
    conspicit, furto sibi sublatam pauper inlelligit. Fu- flatu redeunle, in pedes erigilur, furisque domo
    rantisautem pefsonam-eumntisquam deprehenderet, violenler eripitur; ac contubernale stabulum in-
    damni sui non ferens dispendium, ad sacram sedem gressa ,, non sine multorum admiralione proprio
    tendit, et efferis, ut Scolorum natura est, animis domino viva et incolumis restituiiur. Sic delusa est
    tumulo sancti se mcestum injecil, el plenum queri- iniqui furis praesumptio ; sic pauper recreatus est
    nroniis, etul rustici verbis eloquar : 0 sancte Dei, suo quod fuerat passus gravi infortunio; sic eliam
    Scolum, inqtiam, te Scoluin et me, genti Scoligense admirabilis facta esl non tantum in maximis quam
    propitius miserere. Meeniinus positum forle juvarc etiam in rebus vilibus, sancli Mansueli, si fide pe-
    debueras ; ecce peregre conslitulum, quid aporiari tilur, evidentissinra virlus. Si quis vero huic rei iri-
    pateris, quid rebus desiitui pcrinittis? Redde, obse- credulus esse voluerit, nihiT nostra intererit, cura
    cfo, quod perdidi, redde quod frir impius forte jam B hoc si siscitari placuerit, mullorura adhuc relalio-
    absumit. Bsec et his similia nrulta prosequens jiau- nibus comprobabi
    per ille, tristis recipilur hospilio.

    LIBER SECUNDUS.

    CAPUT XV. Jigionis ordinem commiltit reparandum. Qui vi3e-


    Incipit opusculumlibeltisequentis,de his quwper eum Jicet vir venerabilis, ut erat religiosissimus, sub
    post obitumgesta sunt. prsepositorummanu raonachorum aliquos delegavit,
    Quoniaro in anlerioris exseculione operis.prout etquia illic stipendia eo ternpore deerant, propriis
    divina sublimitas ad niemoriam praesentium tem- Q monasterii sui sumptibus alendos inslituerat.
    porum reiiovandum exiguitali noslrse contulerat, CAPUT XVI.
    pauca ex jduribus breviter explicuimus, ea sci- De quadam cceca, quw ante janunm beali Mansueli
    licet quae dum maneret in corpore, Dei estvir- illuminala est.
    lule operalus, omissis hic quse vel incuria, vel Prscfati igilur felicissimi anlistilis Domini Gauz-
    prolixse vetustalis desidia lacita sunt vel neglecta, lini lempore, dum isdem locus sub prxposilorum,
    ad ea quoqiie quse noslra setate gesta sunt, susce- ut diximus, custodia ageret, quae ante e vicino,
    pti negotii sludium convertamus; quse videlicet vel post visu vel auditu conligerint, satis sit vel
    lanlo securius proferimus, quanlo hsec quoqtie pauca de multis expedire. Widonam islius urbis
    vicinius fuisse facla sine dtibio lenemus; in primis mulii noverunt comilem. Hic viculum quemdam
    si quidera sive, ut diximus, barbariea irrum- liabuerat ab urbe non longe posilura ; quem quia
    pente .... feritate gentium, seu eliam celeberrimis ipse construxerat, usque in prasens tempus noroen
    inter se conseclationibus populorura per succeden- Widonis habel. In hoc quaedam.ancilla ejus fuerat,
    lia tempora isdem locus rebus privatus, munilioni- qure jam per annos caeca septem permauebal, haec
    bus dissipatus, pene ad nihilum fuerat redactus, et conjtigeni et fllios polius ad calumniam, qnam aj
    freqnenler eliam virorurti sseculariura dominalioni |j adjulorium possidebat. Quid ageret omnino nescie-
    subjeclus. lnterea longa evolula quoque lemporum bat, omnium el maxime suorum infelix patens con-
    serie, post Drogonem, inclytum Leucorum urbis temptui, prasenti subjeclae inopiae. Inlerea iiislabat
    cpiscopum.domnus GoslinusnobilissimisFrancorum dies qua exspectabantur in crasiinum annure beati
    nalalibus ortus, pielale et religione conspicuus, Mansucti solemnilalis gaudia. Tum illa inimicam
    litterarum studiis appriirte eruditus, per Dei pro- caecitalem perferens, turmis se miscuil confluen-
    videntiam electus, iri Iiac ^sede est ponlifex ordi- liunr, alieno duei innilitur, beati ponlificis domum
    nalus, qui diligenler clertim insliluens, viros pru- gemebunda ingreditur, fletibus profusa facieiir, di-
    denles undecunque colligens, urbem rebus auxil, vinse nirijestatis amicum invocal, miiis pasloris
    sapientia decoravit, providcnli dispensatione mu- affuturam sibi clementiam exoral. Cumque in ora-
    nivil. Hic itaque prafatum locum diversis, ut dixi- lorio pernoctare cupiens, ab ecclesisepraposito cnm
    mus, casibus lapsanlem considerans, ascilo sibi ex cseleris exctuditur, anle j'anuam vallalarii populis
    loco sancti Apri confessoris Chrisli egregii, domno excubal, kabens in eo fiduciara in quem lolam
    Herchemboldo palri venerabili, quem, jpse quoque mentem direxerat. Cum ecce nocle media elaia
    ijlic abbatem anle constituerat, loeura hunc in re- voce Deo gralias agit, in.terventu sancli lucernas
    «55 ADSONISDERVENSISABBATIS 636
    ardentes sibi patere asscrit, Eia, inquiens, sancle A. ad seniorem revertitur, et jam sanus factus colore
    Dei, caecamilluminasti, infirraam solidasli, tristem in pristinum converso, deposuisse cutem gavisus
    refovisli. Amodo me tuis obsequiis habelo famulan- est roale albicantem.
    tem, super quam tuam ppleniiam ostendisli. Ita CAPUT XIX.
    quse alieno duce venerat, collataelucis Auctorem De clerico a febribus erepto.
    libera rediens omnibus praedicabat. Est quo .... simum hnnc beatum vir.... eliam
    CAPUT XVII, qusesitsesanilatis ssepissime remedium contulisse ;
    De muliere sanqta., qum a dwmonibusvexata et ut ncta replicera, vidiraus ex clero non mediocris
    semum perdideral. , sectiBdumsaeculumpersenam'dignitatis, quem qijo-
    Slephanus quidam miles inler suos non infimus, que cum lanla vis febrium telp tremebundc corpore
    non longe ab urbe rure proprio commanebal; Jiic ardentius inflammaret, ut dies noctesque
    quam-
    ex conjuge filiam acceperat, quam tenero amore plures sine cibo duceret, vitaejam pene
    desperalus,
    diligebat, et, ut solet hostis charicra persequi, ele- ad sacram defertur sedero manibus famulantium;
    cta ccnfundere, incauta perrumpere, peccatis exi- compesiiis slraraentis secus beali aram sedulus ex-
    genlibus vas puellre diabclus ingredilur, confundit cubator exppnituf. Ita eo loco biduo commoratus»
    mentem, tellit vigorem, penitus evacual sensum. JJ>pulso ardore torridc, sic prsesensit opein raedicinse
    Illa consepla nexibus: stipata cnstodibus, sanctorum salvanlis, ut libera facultate domum rediret incc-
    a parentibus illala patrociniis, tandem in oratorium lumis, a qua jvrius elatus fuerat passus igniferse
    sancti Mansueli perducitur; inlra basilicam vero lormenta passionis. Nec in hoc selp virlus pslensa
    permissa pernoctare uno superslite, pressis soppre est Ltijusmodimorl)os excludendi, sed certe frequen-
    cseteris, ea parle qua illa solo decubuerat, evagan- lissime hoc angore pressos aspeximus sancti pon-
    tes supra tectum ecclesioedoemones, mirum diclu ! tificis auxilium implprasse, qups alacriter ccntigit
    voces ululantium ac varios imitantes somius bestia- oplatse incolumilatis gaudia reporlasse. Si cui vero
    rum. mistis. aera complent clamoribus, conqnesli- tam cita salus nnn pccurrerit, sciat vel nen me-
    publice nihil sibi et sancto convenire, nec donum reri, vel petius in prpvectum differri.
    salutisquam ipsi mcrilo abslulissent, ullo modo Eodem fere tempore .. . to quoque miles notissi-
    posse reportare. Ille tremefaetus, creleros excilat, mus fueral oriundus, hujus graliam san-
    ut et ipsi voces perciperent quas ille audiebat. At cti ponlificis est pleniler expertus; Qui videlicet
    vero illi cum per aJiqtiot lioras palam insultarent, cum esset in rebus mililaribus slrenuus el prora-
    egressi terroribus doemones fugiunt, puellam de- plus, non minus tamen erat fide et bonitale con-
    serunl, virlute sancli prolinus evanescunt; puella *- J
    spicuus. Hic irruente febrium peste, pene ad extre-
    s-urgit libera, et reparato sensu secnin ipsa miralur ma perducitur, atque amissis totius viribus cprporis,
    quibus tradita ftierat inimicis. niliil sibi superesse, nisi'mprlem yicinam censpi-
    CAPUT XVIII. calur. Quid potissimum faciendum essel, mente
    De leproso curalp-, confusa versabatur. Yitalia exosus alimenta, et
    Alio quoque tempore elephantise quidam morbo quielis impatiens, de sola morte cogitabat. Cum
    percussus, cujus cutis instar nivis, speciemprseten- ecce inter lelhiferos febrium anbeiitus, et ignis
    derat pcenitenlcm, loto trepidus corpore beati Man- ardenlis stridenlia acumina, menli incidit sancli
    sueti suffragiiim censuit expetendum. Quo cum. lnijus expetere perfugium, el yotis praeeurilibus
    pervenisset, prsepositus ecclesia?visus est pro fo- implorare suffragium. Adducitur igitur vectus sub-
    ribus asliiisse; cnjiis ille cupieris pedibus procum- sidio servulerum, ingfessusqne templum venera-
    bere,visus est quid vellet, aut quid qusereret iridi- bile, imposito cervici vinculo, sancto se ex libero
    care. At ille: Heu me, inquit, nriserum, vivus in servum dedicat, et volum censuale die cerlo de-
    quodammodo artubus omni ex parle prsemortuuin, vovet. Sicque nocte illa anle aram provolulus ex-
    cui vita in poenis ducitur, caro lethiferis angoribus cukat, atque in craslintim intcrsacra niissarum
    coarclaltir ! Ad koc.enim veni, ut sancti kuj'us, etsi solemnia, livido jam furpre erulus, donmm qua
    non merear, vel parurri remedii beneficie Deitalis veclus fuerat, liber revertitur et sanus; nen obli-
    attingam. Ad quem senior specie inlerilantis: Quid tus post haec ereptoris sui beneficii, quo lara evi-
    habes, iiiquit, offerre in donariis?Oui ille, ostensa denter ab illis stridoribus mefuefat absolvi.
    protinus summitate qua tegebatur veslis : En, in- Prseterea innumerabiles nos vidisse meminimus
    quam, salis exiguum sublevandaeinopisemiseranlis hujusraodi vexalionibus detritos, qui flammis stri-
    gralia condonatum. Yade, inquit, sumens illud denlibus lotis effusi corporutn"viribus, solum ex-
    sacris inferendum. His diclis ratus ille accurate isla ilum meditanles, hujus merilis et potentia sancti,
    sibi juberi, quse sub ludentis habilu prolata audie- redierint ad propria sani et incolumes facli. Qu»
    ral, festinus templum ingredilur, donum salis anle omnia si veliraus plene prosequi, ante deGcient
    aram perfundit, ipse in preces proslernitur : qni nobis lempora, quam universa magnalia ejus va-
    solo decubans, subilo quasr pedem transeunlis sen- leanllilteris comprehendi. '
    sil dorso vesligium impressisse. Hiuc concilus as- Tamen si cupimus hujus nostTiprotectoris meri-
    6urgeus^ cu.mneminem circumquaque conspiceret, tis provelii, beneficiis adjuvari, nos ab ejus laiidi-
    637 DE VITA S. MANSUETILIBRI DUO. — LIB. II. '638
    bus et obsequiis iion convenit exsortes deputari: A siabitlo proprio, virtute B. pontificis ceJerrime revo>
    quod in uno solo facile est deprehendi, quod con- catum.
    gruum duximus adjungi. Gloriosre vero el felicis in seternum memofise
    Quodam lempore, ut moris est rusticorum, qui- domnus Gozlinus ssepe.diclusepiscopus, piis ac san-
    dara Barrensinm partium non parvo numero rustici ctissimis operibus apprcbatus, plenus-diefura 'et
    grege facto, sumptis vehicnlis , et rerum copiis, bcnarum virlutum insignibus, suse compleris tem-
    Yitos expetieranl Salinarum (Vic-aux-Salines); da- pora vitse,magno moeroreet luctu omnium, quadra-
    tisque in coempticnem rerum venalium convecta- gesiino quarto ordinalionis suse anno delatus a clero
    tionibns, ad sua redire cnpienles, salis commercia et populo in Buxuriensi ccenobio, quod ipse a fun-
    referebant, et jarn ex maxima parte expleto itinere, damentis Jonge anle conslruxerat, dignissimam sicut
    Gundiilfivillairi (Gondrevilte)transgressi, ad alveum vivensjusserat.accipit sepuJturam inter choros vir-
    Mosella?cum illa sua rheda squalentes labcre rustici ginum, quas illic plures numero vilae dislrictioris
    pervenerunt. Ubi objectu transmeandi fluminis ali- aggregaverat, longis' sreculis in Dei laudibus exco-
    quanlulum intricati, a loci illius incolis duriter surit lendam. Cujus dies deposilioriisvn Idus Septembfis
    inyecli, cur eo die rotalibus actibus insudantes in agitur, sub oblentu Dei genitricis et perpelu» vir-
    tanti Patris qure ea die annua colebatur solemnitate, ^ginis Marisein saeculumpermanentis,
    tanquam agrestibus animis communis laetitirese pa- CAPUT XX.
    terentur non esse consortes. Rusiici haec e contra De his qum acta sunt beati Mansueli merith, lempore
    ludibriis prosequunlur, dicentes, haecsacra ad illos domni Gerardi ponlifich.
    non pertinere, nec quidquam cum kac celebritale Ut vero adhuc cpmpetens histofise nostrae rei
    habere coramurie, quam solis Leuckorum populis veritas et ordo consequalur, huj'us sanclissirare et
    nossent debitam et volis civilibus excolendam. His intemerata3 virginis Marisepraeunte gfalia et vir-
    ita contumaciter. persistenlibus ullio divina pfpse- tute, neenon et beati protomartyris Stephani san-
    quitur, mira dicturus sriro. Tanta subilc rabies mi- guine coruscante, cui urbs tota innilitur, nniversus
    seris illis animalibus incubuit, ut se invicem cen- populus mefitis sanctificatur et regitur. Hseceadein
    ceriis cernibus appe|erent, el cunclis videntibus Leuchorum civilas suo, ut diclum est, rectore dcsii-
    maximum terrorem incuterent. tuta, nequaquam diutius est, Deo disponerile, pes-
    Infelices vero rustici pene ab kumanis sensibus sumdari permissa. Nam votis utrinsque fideliura
    excedentes, circumquaque vagabundi ferunlur, bo- ordinis aspirante gfatia divinaemajeslatis, triumpha-
    vesque versi i'n amentiam pcenas suorum luerunt _ toris invicti domni videlicet Oltonis Augusli decreto
    dominorum. At illi in quibus vigoris animi aliquid statuente, agentequoque germano ej'us domno Bru-
    resederat, ecclesiam Beati pontificis celerius irrum- none ponlifice, Gerardus Colonise civilatis oriun-
    penles, reatum suum publice prOfitentnr, volis se et dus, in clero genere etreligione praclarus, destitutae
    supplicationibusastringunt; decaetero forecauliores, Leuchorum urbi futurus designalur episcopus. Qui
    si pcenisprasentibus erepti, liberi redire potuissent. si quidem cum esset ecclesiasticis institulis apprime
    Nec distulit sanclus voces audire gemeritium, qui- eruditus, regnante in perpeiuum Dominp Salvatpre,
    bus et misera armenta feslituit, et abeundi faculta- dumncngentesimus sexagesimus tertius ejusdem san-
    tem doriavit. ctre lncarnationis ageretur tcmporum cursus, om-
    Prafati domni Gozlini pontificis obtentu, Gri- niurir unanimilate acclamante fidelium, in hac eadem
    mauldus quidam vir vilse venerabilis, quodam tem- sede intrenizalus pariler et assumptus. Hic itaque
    pore ex monachorum sancti Apri religioso collegio imprimis dum sibi cemmissam urbem expeteref, in
    assumptus, ejusdem loci, sui abbatis imperio, reclor prsefatumbeali Mansueti cratprium, qupd fprle pb-
    et prapositus fuerat constitutus, qui videlicet prp vium habuerat, prime ingressu divinitus, ut credi-
    meritc charus cmnibus prineipalis obedientisetitulis tur, menli incidil, quod iilic requiem in sseculum
    fuerat insignilus, disciplinis regularibus preticsus. r. saeculi,el habitationera electam secundum Propheiaa
    Hic itaque in usibus necessariis nnius vaccae subsi- vaticinium eodem currenteversiculo sibi prasignavit.
    dic fruebatur, quoil videlicet animal condiendispo (Psal. cxxxi, 14), et haec, ut patel liquido, circa
    tissimum pleribus familiare praslabat pbsequium. eumdem locum polioris devotioniscausa friit pariter
    Sed quadara die dum hera compefenti exspectatur, etfsalutis augmentum.Nam rerum competenlium dis-
    quod non aderat, diversitate quseriturlocorumstu- pensalione composita, non longotemporisinlerjectu
    dio famulantiuro. Res est incerta cujus idem animal Iaudabilis memoriaeabbatis Huncberti consilio, qui
    fraiidulenla fuerit factione traductum. Tunc praepo- tunc teinporisB.Apri gloriose regebat monasterium;-
    situs inquit ad ministrum, qui lunc forte damni cujus nomen, ut speramus et cupimus, libro beatse
    familiaris nuntiator moeslus advenerat: Vade igi- vitse lenelur frxum. Suorum eliam consensu Me-
    '
    tur, dic sanclo illi qui nestris utitur ministeriis, si Iium,quemdam bOni teslimonii virum Adam nomine,
    nustra velit amodo comroune servitulisobsequiuni, moFibusquefulgentem, verbis et actibus institutum,
    restiluat citius aniraal necessarinm, iniqtia fraude eidem Ioco abbatem prafecit el rectorem. Ex bis
    sublatum.Necsermo in vanum cecidit. Nam in crasli- veroqusead se vjdebantur pertinere Tebus, iccum
    num raploris idem aniraal exactum vinculo, fertur decenter ampliavit, et numerum Dep famulaolium
    639. ADSONTSDERVENSISABBATIS 610
    secundum regularis vilse disciplinam fideliter in- A j His aulem ita composilis, beali viri corpus sedi
    struxit. His tandem ita gestis, quia hre res in pro- propriaereferri cupientes, bbvium quemdara habent
    patulo conslant, et solit cceptre historise rusticum magnificisvocibus ejulanlem. Hic ulnis im-
    seriem presequenles, ea omnia opera qnre prasenlis posilum sui moerorisroiscrum decem annorum filium
    domni Gerardi pontificis tempore, beali virtute atlulerat, cui nervorum implexio spinae dorsuali
    Mansueti gesla sunt, breviler explicemus. vesligia fixa relinebat; qui cum sancti viri glebam
    Suspensis cceloiinbribus, inimica frugibus magna ad templum Jamentis proseqtiitur, Judretts quidam,
    etillius lemporis inusilala sterililas arvis squalenti- qui tum forte se lurbis miscuerat, cenlum blasplie-
    bus inculmerat; deinde tellure faliscente, laboribus mias Iudibriis rabidioris evomens, preces roganlis
    Iioininum restu nimiuro irruente pene concrematis, inveliitur. Heus, tu ! inquiens, qnid morluum inse-
    exusire lerra (dictu horrendum!) cultura deperibat, queris ? Quid clamoribus aera confundis? Quid ab
    et ut in ultionem inlidelis populi invectione Do- iinrooto beneficii peliturus accedis,, cum ego, equi-
    mini longe ante probatum fuerat, coelum desuper . demipsevivens multo defuncto prsestanlius, prosim,
    speciera minabalur seream; deorsum vero lerra cru- sivota conluleris? His audilis valde indignatus qui
    delis pratendebal ferream. Hoc autem in dies ira prsesens aderat ponlifex, astanlibus fralribus : H.eu
    coelestis effujguranle judicio, jussu ponlificis plebi B me! inquit, quid veneramur, quid coliraus? Aut
    aestuanti agendum triduo jejunium indicilur; et quia enira nulla sancli virtus, qua. lsetificetur Ecclesia,
    facile non valet conlrairi divinre ultioni, prasulem qua Judaei confundalur vesania; aut cerle pro eo
    expelunt beati viri corpus arenlium agrorum fini- alter colitur, qui dum putatur, hic nullo modo reti-
    busdeferendum.ulpotearescenlibuskisaestibusmise- netur. Inlerea populis alia procuranlibus, expositi
    ricorditer opponendum. Quid plura ? Aslanle domno pavimento pueri nervorum subito rupta connexio,
    pontilice, et plebe universa, expenitur de IPCP in sangulne coapit dcfluente dissolvi; et duni nitittir
    qup pridera jacuerat. Dant veces in excelsis, coele- manu saricli glebam irrepere, in pedes constilit, et
    slibus personant hymnis Deum laudanles, et flebili- iler quod nunquam noverat, propriis nilens gressi-
    bus B. Mansueli roedio prccedentibus, ut oslendere- bus, turbis niiranlibus, recognovit. Sic sanctus vir,
    lur divinilas cujus in terra ferebalur corpus, tantus ut voluit, gratiam virlutis exhibuit, et ora flenlium
    de coelestibusfragor repente bis inhorruii, ut voces in gaudia commutavit. Puer autem in testimonium
    rumperet psajlentium, et corda slupentia redderet facti usque in prasens lempus slipendiis ecclesiae
    singulorum. lta attonita multiludine quae ad duo confovetur.
    millia ho.minum,vel eo amplius undecunque eo die Inter csetera autem hujus bealissimi viri huic
    confluxerat, ad Jocum sancti Apri quo ire decreve- C pontifici virtutum experla beneficia, illud etiam ad-
    rant, perducuntur. llla vero aestuosa cceli serenilas dimus, quod ejus relatione nos cerlos fuisse non du-
    quse ardente Syrio terras videbatur exurere, in nu- bitamus. Cum adhuc in eodem cosnobio sancli prre-
    bes nrox coepit densescere, et datis largis imbribns, sens contubernio essel; abeunte die Sabbati nox
    impetrali roris gratiam pleniter ministrare. Quid funditur, quia videlicet Dominicasolemnitas in cra-
    vero interim contigerit, non est silentio prreterire. slinum sperabatur. In qua cum malurius fratres ad
    In hac copiosa multiludine qure tantum spectacu- divinse servitulis prseconiuin surgerent; episcopus
    lum impleverat, hujus tunc urbis comes Sindebaul- prateritorum labore defessus, lecto decumbebat,
    duseorum unuseral. Is cum Immone quodam domnii gravi sopore depressus. Interim illis consuelo more
    prsesulis non ignobili milile, sancli viri se glebsei ..atides agentibus, soporato pontifici cum jam daret
    petiit supponi deferendre. Quem scilicet prse dolo- albenles pallens aurora recursus, aslitil vir quidam
    . rikus omni humano oflrciodestiluta manus valde fa- aspectu venerandus, stola candidissima coopertus,
    tigakat. Hanc j'amjam salvandam aliler desperave- habitu praeciptius,statura quantitale profusus, ut nil
    rat, quam si, ut assolet, ustione depelleret quodI aliud videretur quam sanctus Mansuetus. Qui cum
    graviter dolebat, Deposito vero beati Mansueli quodI divinus visilator cubiculum quiescentis intraret,
    ferebal corpore, explelisque missarum solemnibus,, quadam impellente virtute, ostia conliguse subito
    ita manuni morbo liberam cunctis videntibus ex- paluere feneslrse, ac radio vibrante domiis resplen-
    tulit, ac si unquam prius doloris nihil senserit. Cu- duil omnis. Tum ille vir clarus ad stratum prasulis
    jtis rei adhuc est ipse testis cerlus, si a quolibetL soporati accessit, manuque corpori supcrposila, levi
    fuerit requisitus. agilante motu, nam cseterij'acenles circunifusi tanto
    Jlinc vero abeuntes cum illo suo ccelesti thesauroi sopore tenebantur innexi,. ut vix facto strepiiu ir-
    urbem ingrediuntur, nragno resultanles divinse mo- .ruentequiete laxari poluissent, eumexcital, dicens:
    dulalionis tripudio. Sacris deinde illius noclis vigiliisi Quid dormis? Quid aliis sacras vigilias agenlibus, lu
    insistentcs, prsesenti viri corpore dedicant basilicam,, lanto sopore deprimeris? Atque, ut ejus verba ipsa
    qtiam ipse prasul a fundamenlis ante conslruxerat,, relexam, mox subjunxil : Non enim dormienlibus
    sanclae Dei genilricis, sanctique Mansueti honorei jiervenit regnum Dei, sed vigilanlibus. His auditis,
    venerabilera qure ex lunc et niodo sancti Mansuetii poniifex somno excitus, ecclesiam tremebundusir-
    magnifice illuslratur raerilis, ubique solvunlur vin-- .rumpit, magnoque lerrore concussns, ptniore pro>
    cula peccati aggravanlis. . funditur, qupd kis pfficiisexsors iiatardius interesse
    611 DE YITA S. MANSUETILIBRI DUO. - LIB. II. 612
    viderelur. Cujusrei testis nonsine sni pudorerefcrt, A conjubilo gressibus, vallatam undique catervis sancli
    qnid in illo sil passus secreto cubiculi, virlute pra- viri glebam ad prOpriarrisedera, non sine voti sui
    slanli beati Mansueti munere, referunl. Nam coaclis inler aera nubiinis,
    Sed quia gloria regis est celare verbum, Domini tantus prius implorattis imber ccelo profluxerat,
    autem investigare sermonem; veniam ad illud, quo- quantus arenti terrse sufricere plene poluisset. Tan-
    (jiie quod ea sub tempeslale, hujus beali viri meritis deni igilur lenipli j'anuam cura laudibus propinquan-
    fuisse probalur ostensum. Non multo post lempere tibus, mox tantoe clari.tatisigubar illud venerabile
    nlciscendis obnexia facinoribus omnium divinre ani- corpus visum est prsecessisse, ut tola ecclesiaedonro
    madversionis severitas peccata perstrinxerat popu- effulgurans nranifesle darel intelligi quain divinum
    lorum. Morbosrecalamilatis clades acta Dei judicio esset quod templo sancto videbatur inferri. Tunc
    per pepulps incanduerat. Nam instar inguinarise sonitu confusae mulliludinis fumpitur concenlus
    pestis, qusequendam pppulusItalioecorripuerat, qui- cdeptse modulalionis; versisque in conlraria voiis,
    dam litleralis [f. lateralis], dolor ubique redivivo coeperunt pltires flere'pra gaudio, dum nescirent
    germine spargilur, ac lelhiferis invalescens succes- cur flere debuissent, nisi quod sancli pieias supernre
    sibus, regionum finibusIate pervagalur; sicqne quo- infusionis affectum suortim concitaverat in menlibus
    dam-maleauspicic, serie cumulata mcrbprUm,plebes B flkorum. Nec vero prsesens antistes lacrymis tem-
    pereunt, pppuli ccncidunt, sinedifferentia utriusque perat, qui illius dulcedinis comraunem cum populo
    sexus et crdinis, volvuntur agraina mortnorum. Nec ubertatem mire sentiebat. Et ecce clades iila.quam
    is qui tali dolore corripilur ullra Iriduum vix-s-uper- hominum effusam esse diximus, favente
    esse ullo modo permittilur. Et quid in aliis fieret istius noslri protectoris merilis gratia Domini Re-
    lerrarum partibus incerlura. Hanc urbem cladesita demptoris, sic suis desuevil processibus, ut palam
    superveniens irruperat, ut ad unum quemlibet, ex- cognoscerel universus populusquod pro domo Israel
    ceplis aliis diversarura ecclesiarum, Jocuin, sicut in dic Domini staret ex adverso in pretio sanctus
    idempontifex non sine gemitu memorabat, denos vel Mansuetus suarum omnium ovium adjutor prseslan-
    seplenos mortuorura loculos sub oculis aspiceret in- lissimus faclus.
    ferri lumulandos. Arctatur pontifex plurimorum pe- Libet quoque illud huic nostroe narratioui insere-
    riculo morienlium. Tanderaid consiliimenli infuntli- re, quod pene nostris omnibus pracedenti tempore,
    tur, ut videlicet idem protector bealus Mansuelus, ad laudem quoque istius beati viri notunr est con-
    ex quo fuerat positus loco iterum assumptus, lan- tigisse. Et quia pradiclus episcopns est in causa,
    quam inter viventes et mortuos medius opponatur. ' non derogat personre pracellenli Divinilati debita
    Itaque triduano pramisso jejtinio, consullu babilo, C clementia porrecta peccatori. Severilale igitur fla-
    videtiir episcopo congruum, ut collectis denuo popu- gelli percussis plebibus, sanctorum meritis exempli,
    lorum undique calervis, beati viri corpus ad eccle- ceelesti discipljnse prafatus quoque pontifex subdi-
    siam silain scropulis [Ecrouves pres de Toul], quse tur, ut lactus ex verbere celerius agnoscat quiaunus
    bealre Dei genilricis Marise srepius solet illustrari est Dominusprrepolens qui percutit et sanat. Ergout
    miraculis, dekeat destinari, tanquam apud coeleslis plura reticeam, qui mujtis aliis orationum fomen-
    Imperatoris sumrnam Imperalricem.matreinomnium ta porrexerat, gravi pressus incommodovaldeque se
    sane suarum oviura, commissa legatione perfungi. habens segre, infirmus decumbebat.
    Sicque koc facto visa est clades illa suo aliquantu- Nulla huic virtiis, nullus vigor permanserat, toto
    Jum furore mitescere. Sed nec sic paventium popu- corpore contabescens, nec somnum nec cibttm cajie-
    Jorum lerror abscinditur : riam iterum beati viri revalde debililalus poterat, viiam exosam ducens
    giekamjiumeris imponentes, principale ejusdem Dei inler angustias, de imminerili funere solummodo
    genitricis Buxeriarum [Bouxieres-aux-Dames] cum cogitabat. Quid faceret, quo se verteret anxius ne-
    ckoris permiscui ordinis psallentinm, ereclis in Do- sciebat; plebes absolvens, ipse a plebibus alsolutus,
    minum cordibus expetunt ccenobium,ibique prsesen-.'_ solum exitum moestus exspectabat. Cujus quidem in-
    te.domno Gerardo pontifice exacta nocle illa, dum firmitatis ita exprimimus incommoda, u't yidelicet
    reditum gestiunt, dici jam tillp modo non potest ostendamus quanla per beatum Mansuetumhanc sit
    qnam incredibili multiludine stipatre populorum graliam subseculsi. Nam hac invalescenle molestia,
    cokerles eonfusoordine turbas miscuerunt, ex vicis, cum pene jam-jamque in extremis ageret, ternasque
    ex agris, ex diversis partibus in tinum repenle cceun- cpntinue hebdomadas insomnes lelhaliter duceret,
    liura. Hinc sacroe virgines, illinc innumerabiles ad nolum' sancli Mansueli refugium urgente morbo
    Christianre fidei greges, ad littus Murtensis flurainis recurrcre aegrotus deliberat. Obstat e conlra mili-_
    usque preperanles, ubi ab incolis loci illius volive tum familiare obseqnium, ne videlicel sicut rumor
    petentibus, acceptum est beati viri venerabile cor- fuerat, si conligeret Dominum in ordinem mona-
    pus. Et eum jam salis visa illis fuerit excrevisse slicum converti, eos quoque pariler rebus domesti-
    eoruiri
    aquarum imroensitas, liberis inler undas vestibus ad cis cum Domino privari. Quse scilicel res
    renes usque aquis convoluti, dicli sunt alveum pe- menles animoique confuderal. At ille qui vim Ia-
    dibus transmeasse, non sine admiratione miiJtorum. boris torquentisinsenser.il, rumpit obstacula pr.oki-
    ninc omnis illa popularis lurba, progredieus Joelis benlium.beali viri suffragium fesliiiusimpciit, totum
    G43; ADSONISDERVENSIS.ABBATIS QU
    se ejus apud Detim intcrventioni commillil, tam suis A quam polenti interventu sancti exstiteril crelesli me"
    fratrum orationibus sludiosus incumbit, vota- dicina salvatus. El quia aliqua de sancti hujiis virtu-
    que sua Deo ac sancto Mansueto imo pedore de- tibus prasentis in came penliticis tempcre gesla
    ferens, non prius abstilit quam redeuntis salutis, brevi calamc, ut ita dicam.sodalcm sibi Jibelluin
    Dominomiserante, sanciiqiie Mairsuetivirtule cen- ejusimperio exsoluttirus, iittnc in kis quoque finem
    ferente, sperata beneficia persensit. Qucd usque he^ faciamus adjuli ejus oratipnibus, aspiranle giati»
    die idem penlifex rion sinesuspiriis solitus est refer- DonriniRederaploris.
    re, quanlo eo tempere fuerit incemrapdo depressus,

    YITA SANCTI BASOLI

    CONFESSORIS

    Auctore Adsone.

    (ApudMabill,, Acta SS. ord. S.Bened., Ssec.II, p. 66, ex membranismonasteriiS. Basoti.)

    TliOLOGUS AUCTORIS.

    1. Qnoniam describenda sanclissimi confessoris'B ariditate constricti sumus, tanto vehementius ad


    Chfisli Basolivilre acluiimque insignia prse manibus fontem aquarum viventium silientes reclirritrius,
    habemus, os et cor noslrum in cceltimdirigimus, quanto inardescente siti iritus. aeslriamus,in illum
    quia, teslanie Scriptura, Omne datum cplimum et suspirantes, in illum nostra pracordia ponentes,
    omne denum perfecium desursuriressc (Jac. 1,17) de quo veraciter scriptum lenemus, quia in ccelo
    cegnpscimus. Ad knc autem opus trepidi oinnino habet cathedram qui docet corda hominum (AUG.
    manum extendimus, quia tanlre materire merilis et tracl. 3 in i. Epist. Juan. circa finem).
    ingenio impares viribus fracti succumbimus, quam Quibusatictoribus sctiplor hanc vitam componat.
    uni ex aniiqui lemporis primoribus satis condignam 2. Inde itaque accipere voliimus, nnde innume-
    esse perpendimus. Cui eliarasi, ut geritilium rabilium llucnta paginafum emanassc cognoscimus,
    figmenta referunt, Homerus aut Tullius Cicero re- cujus gratiae totum profecto ascribimus, quo dor
    diret ab inferis, non posset verbis includere oirine, cenle egreditur quidquid profertur. Sed el si post
    ut gestunr est, opus divina?.virlulis; quanlo minus nos subito prosiliat, qui opus hpc nostrum evcstigio
    cgo solus homuncio, cui nec scienlia prsesloest, nec remerdeat, ul et ipsc kis venustius ccmppnendis
    meritorum ulla decusat ralio, nec ea, quoein rebus elequii sui lerrentes influat, quse ncs minus idpnee
    excellenlibus est valde necessafia, docti sermonis (J ve) temere cemppsuisse redargual; reducat ad me^
    oralio ? Quid ergO? elsi indigni sumus, oinnino ta- meriam, quod non Iioc proprius quidliket faciendi
    cebimus ? Forsitan enim culpara incurrimus, si ejus, impetus, sed pricceplum venerakilium Palrum nos
    de quo semper digne loqui possurnus, virtutes et duxerit, sub quoruro imperio militamus; quibus si
    opera silemus. Qnodsi ex nobis nullam suflicientiara contradiceremus, majcris deraentise nefas esse pu-
    habcmus, credimus tamen, ut Gregorius Romanse tavimus. Ipsorum ergo contra oinnia inopinataeob-
    rex eloquentise scribil, quia vires, quas imperitia jectiohis j'acula defensione confldimus,quibus obe-
    denegat, charitas ministral. Et fortasse eo facun- dientise onus aucloribus toJerandum esse suscepi-
    diores erimus, quo propria virtute nil fidimus; quia mus, qtii posl longam monasticaeinslitutionis aboli-
    quanlo quis humiliter intra suam se deprimit igno- tam honeslatem hac nostra aetale regularis militise
    rantiam, tanto sublevatur interius per Spiritum il- sunt reparatores alque recreatores (13). Quibus
    luminantem , et auditofibus animo ulilius solet pro- cum obedimus,vitse nestroe prdinem konoramus ac
    desse quod procedit exterius ex vera humilitale. At nostrse servitulis proposilum illsesumconservamus.
    vero oratio quse ex fastu superbiseprodit, audien- Cum vero ab eoriim obedienlia teraere declinamus,
    tem non adjuvat, sed faslidit. Ergo quia mentis _ Deumoffendiraus,animas nostras laedimus,pro mer-
    (13) Frodoardus m Ckron. ad an. 952. Artoldus, restitulis proeficiendumcurarimt Odoleum abbalem,
    inquit, archiepiscopusin monasterioS. Basoli mona- cui AdsoGerbeno Remorum anlislili cooevuss.uc-
    clios millil, expulsh clerich qui serviebantibi, com- cessil, oedificavitquebasilicam qualis eliam nunc
    mittens illud Hincmaroet Rolmaro abbatibus.Hinc- superest, ul Gerbertus in epist. 7 testatur. Lege
    inarns abbas S. Reraigiiapud Hemos, et Rolmarus GuillelmumMatiot in lib. iv metrop. Rem., cap. 23
    Allivillacensisforte abbas, monackis apud Basolura et26.
    643 DE VITA S. BASOLI. 646
    cede inobedientiaed.-.mnationisjudiciumsostinemus. A domini confessor in pcpulp lalerel, cffecit; qui his
    Ergo in hac. parle nemo mordaci prajudicio in nos Francise partibus et monachorum imitator egregius
    jacula contorqucat, quia viluperari non debemus si exstilil, totiuspopuli sui apud Doffiinumsemperpiis-
    inslittitse servitutis humiliter ofliciuni implemus. simus mediator erit.
    Auclorh modestia. Fides hujus hislorim Auctor rerum prdinem non:
    3. Sed neque econlra Jaudalionis cujusque funes serval.
    innectimus, quia omnino laudari a quoquam recu- 4. Qusedam igitur tradila ex antiquorum memo-
    samus, qui Jaudandum nunquam aliquid nos egisse ria copiosius retulimus, qusedam vero ab ore fide-
    merainiraus. In hoc namque tali negolio non est a* lium relata slilo proprio commendavimus, nonnulla
    diclante quserenda laudatio , sed virlutum imilanda. quoque addere libuit quibtis et ipsi iriterfuimus, sed'
    proportio, et rerum gesiarum cum verilate profe- et illa breviler exseculi suraus quse rebus teslimo-
    renda assertio. Si igitur debet quis laudari, ille nio proesentium aslipulante didicimus. In descri-
    laudetur de quo nos famuli loquimur, ille laudelur plione autem nostra ordinera servare supefsedimus;'
    qui virlutes operatur, ille qui jam triumphaliter dumraodo id ageremus, ut quse se nostrse inferrent
    pervenit ad porlum, non ille qui adliuc in incerto, notitise, sgrda ore non transeundum esse judicare-
    inter fluclus dirigit remum. Unus est igittir ex prin- g] mus;. quamyis Tqnoquea pluribus aflrrmari soleat,
    cipibus roonachorum sublimium, quem nos Monas- ijuod solers ahfiquitas ex beati viri actibus poste-
    ticse vitse professores indignissimos qui nec mini- rorum memorise non modicsequantilatis Iibrum re-
    mam meriiorum paiticulam aitigiraus, oporiet lau- liquerit, qui tamen adhuc nostris conspectibus usque
    dare et recplere devetis pecteribus. Jtistum quippe in prsesens deprehendi non potuit. Sed sive illud est,
    est, utquem habemuspra oculis nostri ordinis du- sive, iii poeta canit, Audieras, sed faraa fuit; spe-
    cem pracipuum, quo regente, per varios casus el cialis pasloris nostri virtutes et opera nos silere mi-
    tot discrimina rerum lendunus ad palriain, nostri niirie convenit, qui et ante corpusejus excubias
    devolionem exliibeamus obseqtiii ritiinique colendi, agiinus (ii), et palrocinii singulariiate gaudemus.
    ul tunc suos esse recognoscat, cum in judicio ve- Nec nobis erit onefi qiianlumcunque ipsius proeco-
    niens a seivitule sua non fuisse exlraneos considerat. nia scimus ab aliis dilatari: imo potius surgent in-
    Qui hsec autem legerit, inlelligat, quod noslra ex- crementa gaudii, si ubi nos deficimus, contigeril per
    actio ad legendum eum non compellat,sciatque quia - alium adimpleri; quia virtutes ejus quas coeloleste
    alia pro aliis non introducere voluimus, sed rei est operatus , sicut nullus mortaliumpotuit pleniter
    gestse ordinem diligentissimc invesligantes, quan- agnoscere, ita senno plurimorum non valet omnimo-
    tum sludium nostrum pertingere pptuit, ne lanlus (C dis explicare.

    TILEFATIO.

    Exempla sanctorum quam utilia. Au.ciornomensuum diuin fiat Redsmptori placer.s. BOno etenira fructu
    premit. sanctorum memoriam recolimus, si fastidium non
    5. Ex longo huj'us peregrinationis taedio felicem sit imitari quod auribus audimus. Bono fructu san-
    ad patriam reverlentes, habemus nece.ssariaSS. Pa- ctorum celebramus fesla, si condimentum innocen-
    trum exempla, quos noyimus promeruisse virtulibus tiae accipit his infelix conscientia nosira. Festiva
    gloriosum ad ccelos ascensum, Hic namque, ut dici- namque gaudia non ciborum vinitrue aflluentiae, sed
    tur, inter Charybdim Syllamquenavigantes, non sine D meniera purificans desiderium de Spiritu sancto
    magno periculoiter medium ducimus, et valde fcr- componit laetilia.
    midandumne in -dexteram sive in partem sinistrans 6. Itleo ergo nos beali pastoris nostri ac prrcclari
    vela relaxemus. Prasto sunt enim ulrimque trucu- confessoris Christi Baspli vitam actusque describi-
    lentaebeslioe, quse si nos ad se declinantes aspexe- mus, ut per qucd iter ad gleriam pervenerit in me-
    rint, patenti barathro sorbeant, alqtie profundis moriam reducamus. Ecce eteiiim si quanla sit ejus
    gurgitibus immergant. Quia igitur lrsec morlislati- gloria in coelp ccnsideremus, ad ea tamen quae anle
    bula per nos caute evilare non possumus, ideo cu- pertulit visum reflectamus; quia nikil raihi prodest,
    riose lumine sanctorum pracedenlium seroilas ex- cura de coeleslibusaudio, si hsec quibus ad ccelestia
    ploremus, ut iter tutum inler tot discrimina tenea- tenditur, ad manus npn evelvp. Unde sanctissimi
    mus. Quod tunc convenienter agimus, si eorum liujus Patris vitam fidelibus ducimus in exemplum,
    virlutes et opera consideremus, nobisque ex eorum qui qued diabpli tentarnenla ferliter evicit, se prpfe-
    imilatione salulis exempla capiamus; si mores clc in ardua sequendum filies edecuit. Et quoniam
    componirous, vitam emendamus, et quidquid est in genliles philosophi praecJaris suorum facinoribus
    nobis Deo displicens, per sanctae conversalionis stii- provocali, ipsi perditi perditos quaesiverememorise
    (14) Hic nomine monachorum S. Basoli loqui- en-Der, dicecesisCalalaunensis, in tractti Partensi, le
    tur Adsoabbas Dervensis coenobii, vulgo Monslier- Parthoh.
    6i7 ADSONIS DERYENSIS ABBATIS 6*8
    mandare perenni, ut in ore kominum viverent qui j\ itaque, dum sol mundum suo luriiine cinxerit, apud
    . anima et corpore pariter decessissent: quanto nos homines perenni vivet in gloria ; illum vero, ul fer-
    interos lorquebit
    gloriosos^sanctorum iriumpkos dignius attollimtis, tur, seternaemorti semper apud
    quos in aeternilate cum Deo regnare non dubilamus? Ixionea rota. Ipsius ergo gesla breviter in noliliam
    Hi namque post morlem melius vivunt, iilic ubi vi- deduciraushominum, qui laudibus honoraiur ange-
    vunl; cum exstincta quoque eorum corpora lanlis lorum. Praestabit, ul credimus, leclori sno non mi-
    quotidie miraculis coruscant, illic etiam ubi tempora- nimam in ccelestibusgloriam, quicunqiie cum dile-
    liter non vivunt. Patienlius enim actionem recito, clione suam recitaverit lectionem. Sed ne siyli rusti-
    submini-
    quaeconfessoremmeumbeatissimum Basolumaelernae cilate sancii viri actibus vilitalis injuriam
    tariien
    jucunditali ascriplum cum civlbus narrat, quam eam stret, solara lantum praferat materiam, sed
    quaeHerculem gigantea olim enormilate praeditumin auctoris occultet pagina noinen.
    coelum translaium esse mendaciler aflrrmat. Iste

    INCIPiT YITA.

    SrBasonpalria et riootlitas. Vtrlutes ejus adhuc IB niumque in eo bonorum decentissima claritudo.


    laici. Tanla etiam se vi coarctaverat, ut ecclesiasticaedi-
    7. lgitur bealissimus Basolus Aquilania provincia sciplirise nonnullos exercilio prsedilosaniirii virtuti-
    inclyto parenlum germine exorlus, terrilorio urbis bus sub illo quoque kabitu transcenderet.
    Lemovicinae,natu et genere fuit nobilissimus. Qui Ad S. Remigii sepulcrum devolusaccedil.
    felici.auspicio metas infantire supergressus, ctim 8. Cum denique prsediclos hos pmnes bonorum
    tempora adolescentiresacri lirocinii incremento con- gradus pertransiret florida beatissiim Basoli juven-
    tigissel, ad divinseservitulis opus toium. se coriverlit. tus, Dei proevenlusdono accendilur ejus animus, ut
    Ac primum terrenre miiitise specie delentus, illos jain pleriius renuntiare debuisset mtindo, siia omnia
    primaevreoetalis annos inter populares turmas sub desereret, de finibus suis exiret, regnuro Franeioe
    sludio pietalis exsolverat. Qui Jicet communiter in penelraret, Remensem urbero specialiter expeleret,
    sseculo aliquandiu conversatus, non tamen sacram ac beati Reroigii, de cujus sanctis aciibus mira et
    adolescenliam vitiis subdiderat, quibus illa rctas ni- egregia jam olirir mulla cognovissel, tumulum cor-
    mium implicari solet. Jaro lum quidem oestuans poraliter inviseret, ibique sacfis vigiliis et orationi-
    amore coelestium, semperqtte tendens inaugmenta bus excubaret. Et quolidie quanto gratia major in eo
    virtulum. Et quamvis ssecularisrei superducta specie (Q excreverat, tanto altius aniino revolvebat, quia ad
    tenerelur, disciplinis taroen ccelestibus animum in- claritatem visionis Dei aliler ascendere non posset,
    serebat, evangelicamperfectionem in illa eiiam infir- nisi liber omnibus sseculi impedimenlis, discipulum
    mitate sibi' prae bculis inferens, palrem matremque se faciat Salvateris, qui cunctis suis veris sequaci-
    minus dilexerat, ut Deo se approbante fieri dignior bus dicil : Discite a me quia miiis sum et humilh
    poluisset. Ecclesiis Deiaut monasteriis animus per- corde, et invenielisrequiem animabusvestrh (Malth.
    vigilans in adolescentia medilabatur, quod poslmo- i, 29). Cujus vccemljealissimusvir Basoliisdiligenler
    duiri allius implerelur. Fides in ejus peclore amplum ampleclens, metuebatseinler turbiriessxculiposilum
    regebat imperium, charilas atque dilectio aptid eum aniinaasuoefacile incurrissb jacttiram. Felicissiuium
    perpetui fomilis perurgebat incendium; caslilatis vincendi genus esse, fallaces mundi divitias contem-
    autem candore in se eminente, nou fixit pedem in nere, aurum alque argenlum nec habere nec qure-
    lubrico ne macularn traherel ab occullo. Vigilias ac rere, veram pauperlatent ambire, quae ccelortimtri-
    sacras orationes sibi perpetuans, quantum intclli- buat ampla palalia possidere. Hrec igiuir secum
    gere poterat, non segniteragebal; abstinenliaeautera versans in pectore, fidemalque constanliatn Abrahre
    districtionibus dedilus, cibo poluque temperaris, ju- antiqui ac nobilis palriarchse prae oculis revocal,
    ventutis insolenliam duris nexibus infrenaverat. Pa- D ] qui, derelicto nativitatis solo atque paterneecognatio-
    tienliam quoque in adversis inler ssecularesquantum nis domo, ignotasibifidenterexpetiit, et
    quoestjus-
    excoluit, exponere nemo sufiicif. Circa paujieres sus exivit.
    lanta ei liberalitas erat, ul quidquid coneesssefacul- Omnia relinquerestaiuit: •
    tatis fiterat, id loium proetcr quolidianum vicium, 9. Hinc ilaque vir sanclus aliius ccepll ingemi-
    slipendiis cffunderet miserorum. Erat auiem inler scefe, quod hoc pracepli genus necdum fueraf ex-
    h»c animo piissimus, sermone veracissimus, juslitia pertus. Qui simenienalivumjamcespitem reliquer.it,
    insignis, spe longanimis, molu acceptus, inciessu reputabat tamen quia :adhuc ccrppre inieresset.
    yefecundus, moribus gravis, lenitate amabilis, verbo Tandehi igituf sumpta, ut ferunt, tariliimmodo.ilia
    communis, omnibus affabilis, gratus alloquio, hone- sua"remilitari, qua primos ilores casla juventus non
    «lus in domo, tardus in publico, lacrymantium dul- volupiate sseculi, sed perfunctorio exercilio
    agere
    cedo, imbecilliuin foiiiludo, stantium beatiludo, om- consuevcrat,- nndatus parentibus, Dei pfolcctione
    619 DE VITA S. BASOLI. €50
    vestilus, lsetus jam snara peregririaiidnem aggredi- A quain quidam coelesliscirculus slellarum adornalur
    tur; atqne ita qui ante suorum fullus blandimeiilis micantium composilis ordinibus. Quorum lunc erat
    faerat, longse peregrmationis hospes factus, egre- viradmirandse sanciilalis summus pastor ^Egidius,
    gium habendi genua elegeral, ul saltem ubi caput qui eodem Remorum pontificio sublimalus, post di-
    reclinafet cum Chrislo omninonon haberet (Luc. ix, gnceel iaudabilis vitaeantistiiem Remigium, ea sede
    58). Nam ut non arbitreris lianc viri laudabilem pe- claruit quartus '(15). Qui scilicet venerabilis pontifex
    regrinationem supernse mereedis gloria vacuajara, viribus suis,el ingenio pJurima addidit eiclem episco-
    atiende paiiluVum,et quiddaro tibi in ea invenies pio. Moribuset vita ponlilicis dignitatem iinplebat,
    valde admiranduni. rebus episcopium sublimaverat, lermiiios dilatave-
    Angelum itiuerh ducemmeretur. rat, ecclesiasticaefaniilioecopia quantum fuil possi-
    10. Giini enim sanctissimus Clirisli confessor bile ditaverat, muliis selaboribus traderisatquc vi-
    exlra regni sui Dnes pedem peregrinaturus extende- giliis, ne sui sentiret dispendia gregis; qui quantis
    rel, ul qiiantus essel in ccelp qui peregrinabalur in floruit bonoruin exerciliis, Forlunattis presbyter do-
    terra divina virlus esienderet, sicut ct ab initie sse- clpr egregius ac poela facundissimusab ipse iEgidio
    cuji pmuibus sanclis suis peregre prcficiscentibtis, parlibus, ut legitur, IlaJircin Gallias provocatus; vi-
    ita el isti merito aptavit ductorem, ul quc lendebat B tam, mores, pradicationem ac pasloralem cj'us sol-
    petle vel mente relhereum secum kaberel custedera, Jiciludinemmelrica ratione Iireviler, sed eJoquenler
    <jucrn et merueral inlerna inientiene consortein , ita complexus esl. Hunc ergo Valde diligebant Franco-
    ut de eo scriplum esse videatur : Ecce ego tnillo an- rum proceres. Rex etiam Chilpericus, qui lunc lem-
    geluin meum qui prmcedat te el custodial semper poris Francorum potiebalur imperip, quique admini-
    {Exod. xxni, 20). Apparuil siquidem ei angelus Do- strationem regni post palris obilum viribns obii-
    inini socius ilineiis, qui erat jam particeps effcctus nuerat, quoniam el ejnspartibus faveret, et mysteriri
    vero cultu divinse majeslalis, sicut scriplum est de fegalis coiisilii inleressel. In ea qunque altercatiene
    vcris.DeicuIioribus; quia cura inhserernusDeo, non quae inter Chilpericuni ac Childeberlum reges de
    est angclus nostra menle potenlior, Doinino eliam principatu regni fuerit ebpiia, hic idein prsesul a
    alibi leslanle de innocentium non oelalesed puritate : Chilperici rcgis auxilip npn defecil et ccpia, unde
    Angeii, inquit, eoruin semper videntfaciem Palris mei nrulta ppslea legitur sustinuisse adversa.
    quiin cmlh esl (Matih. xviii, 10). Etenim qui quon- Mgiditisa parenlibus S. Basoti hospitio exceptus.
    dani Israelilieo popplo, Pharaonis imperiuin decli- 12. Interea dum freqiientibus regiis expeditieni-
    nanti, vias maris Rubri aperuil, alque enro per ter- kus nen deessei jEgdius, ChiJperice Francorura
    ribilessolitudines gradientem colunmam ignis in no- C i rege Aquitaniaepartes scepe expeteiite, cum aliis
    cte, et columnanrnubis in die prsecederejussit, nec illius regii-iurbibus, tutn etiam LemcvicptcrrilPrio
    iion aloco nalivitalis usque in promissionis terram clarus ei notus erat episcepus pro suse bonitatis
    feslinanlem magnis de ccelosignis comitantibus in- merito omiiilms venerandus Et cuin per multa bo-
    iroduxit; ipse nune non dissiniilibus miraculorum noruni exercilia currcrel, qtiibus haud inimerito
    causis beato viro Basolo ducem angelicuinper lotuni' jusloriim judicio laudnri dcbuisset, in koc pracipuc
    iUud pire peregrinationis delegavit exsiliuirr. Quo e;iam a Dec sublimari meruit, quandn suo iempors
    fretus duclere vioe, ad Remenseni pervenil urbem, Remorum iirbein advenlu beatissimi Basoli divina
    Jengo vise labpri fiiiera daturus. Divinitus ergo, ut gratia illusiravit. Qui scilicet vjr in oinnibus Deo
    credilur, beatus Basolusa regipne Armoricana alque acceplissimtis, Jicet egressus tie lerra sua kis Fran-,
    ex territorio Lemovicinoprovppatus, has est partes cisenoslra se intuleril partibus, taraen sicut ex his
    ingressus; qui reliclis magnis copiis Aquilanise, potest leclor cognoscere, praedictus prsesul in has
    sanctam siki pauperlatem elegit Reniensis Campa- oras bealo viroadvenlris causa fuit, quia videlicet
    nircj.nobilis lerrigena subliroitate, sed ncbilior coe- ab ipsius nobilissimispareniibus, regiiira coinilaluui
    lesii dignitale, generesus bumana prosapia, sedgc- secutus, ut traditur, ofliciosa literaliLite fuerit
    nerosior societate angelica; quein sic idep Deus :JJ Leinovicis stisceptus, alque apud eos fainiliarilatis
    exaltavit, qtiia ipse in ccnspectu divinrc maj'esia!i.s gratia per aliquod lempus diversatus.
    seipsum semper kurailiare sluduit. S. Basolus Kemh ab JEgidio reverenter excipilur.
    Mniii ianctitate illustres florenl Remis. In hh Mgi- 13. Denique cum devolissiriius Christi cullor S.
    dius Remorutn episcoims.Fortunatus illius gesta Basolus Remensemurbem per Dei dispeiisationem
    nielro conscripsit. fuisset ingressuS) cognilo tanti viri adventu , jam
    ii. Epdem autem-lempere urliis Reinoriim fle- ;dici,npn.polest quanla .devoiione plurimi civium ci
    rente coiiciyio, ila tota- reftilgekat civitas dislinctis -cnrrunl obviam. Nec dcftiit inter cseteros civilalem
    sanctorum fulgoriknsadkuc.in carne degenlium, "tim- ingrcsso dileclus pastor ^Egidius, qui dignissimo
    (15) Frodoardus in libri u Hislofire cap. 1, Beiito De jEgidii ileposilione qure anno 590 in concilio Me-
    Remigio, inquii, successhsetraditur Romanus, Ro- tensi agente .Cliildeberio rege facla esl, legeiiiius
    tniinoFlavius, postquos Mapinius.Et cap. 2, prmsul Gregorius Turon. in. Jib. ,x , cap. 1!)et 20, Hujus
    'JEgidius Mdpiniumlegitur secutus, anno scilicet 5G9 Yitrc auclor in jEgidio laudando niiniusvidetiir.Cur
    Jigidii elogium a 1<oitunato condilum relertur eniniChildeberlo proprio rege neglecloinimoJcr.ilitts
    apud eumdem Frodoardura in cap. %, supra cilalu. favebai Ckilperico ?
    PATROL.CXXX.VH. 21
    651 ADSONISBERYENSISABBATIS «52
    -sicut compelebat horaini , sanctum Dei Fuscipiens,A acius lniliiantium keati Cplurabani (16),sicut in
    *ujus in hoc quoqtie eral smdiuni, ut rcligiosas ac anliquariis reperiraus, tunc lemporis instituta rege-
    Deo accepiaspersonasundecunquesuseurhi adscisce- bant; unius Palris spiritualis cuncti parelianl i'm-
    ret, Iretaluret gaudet, qupd de longinquislerrarum perio. Agebalur coele.slismilitia studii ac praeclaris
    finikuskanc siki perfectrevirlutis columnain Deus exercitiis Dcmiuici disciplina servitii, ubi nullus
    destinavisset. Chrisli vero fidelisservus ac devolus communis regulre transcendebat terminum, nisi
    .quispolest cogitare quanlo inlerius replebalur gau- abbatis judicio causa obedienliae Constiluium vel
    dip, cura Dominus in cpnspectu sue viam peregri- corporis infirmilale concessura. Huc igilur cum
    nalipnis ejus dirigerel? Posthaec itaque venerabilis gralia el auctoritale dilecti prsesuiis jEgidii perve-
    ponlifexiiilerrpg;i, cur siimmsenobilitalis virnaii- niens, coinperto a fratribus ejus desiderio, mox
    vnm solum reliqucrat, cnr laiitus peregrinaiidi omniuinunaniinitaleacsummsedevolionisalacritate,
    ardor sibi placuisscl ? Cui sicut veritas expetebal, in socielalemfralernilalis suscipilur ; atque prosuse
    dilccliis Dei famulus suuni proposiluniper ordinem religionis merito ab uriiversisreverenter airialur et
    indicayit, Deosc in paupertate velle servife, ac pro colilur.
    cognaiipnepalria bujus regni exsilitnn speiite com- Sacrh lilterh imbuilur.
    mulasse, nen jam sua repetere , scd sicut multi B 15. Susceptusitaque a fratribus intra sepla mc^
    sancionim priori sevofecerant, peregre vilam fini.re. nasterii B. Basolus congregalioni monacborumad-'
    Cogniloergo pio exsulanlis yiri desiderio, prcesttl diclus, cuidam monacko Komarcko nomine, a
    cliirissimus ingenli alacritale rcpletns , magnis Diomero ejusdem loci venerabili abbaie, sacris
    praconiis benedicebat Dominum, qtii i.n se confi- lilteris traditur imbiiendus. Qni sanclse disciplina»
    dentihus benignum semper confert anxilium, et ad sludia ingressus, divina se perhislrante gralia , die
    se scrviendnmanimos allraliii plurimorum. noctuque jn lege Domini medilandoin eo doctrinre
    Ab eodemoblinel locuma turba remolnm.Verziacen- perfectionis in brevi culnren emicuit. Nec iniruin,
    sium monachorumsocielaliadjungitur. ciim per sancli Spirilus magisieriiim edoctus, id
    14. Posl bsec igitur vir Domini Basolus memora- ejus censeqiiereiur gralia, prO cujus amore se tarita
    tiim anlislilem petiit, rit secretius ei conversandi libeiiate privaverat cognalione, palerna.
    gralia concederethabitaculiim, quoniam videri no- Virlulumejus catalogus. Pietatem prw cmleriivirtu-
    lebat in publico, cum baberet propositum lurbas tibus coluitmaxitne erga affticlos.
    viiarc populorura; ad hoc sc lestalus advenisse,, ul 16, Jam vero quantaehumililalis, quanlae tuerii
    cultuni divinse religionis, quem liber inter suos patienlise,quanlse lenitalis, qnanlre manstieludinis,
    iion sibi fuisspl licilum expedire, inler ignolas ter- qiianbc benivplentise, quis digne polefit sermone
    ras poluisset forsilan perfectius adimplere. Inde perstringere? Solers in lectione',sludrosusin retracta-
    qtioque venerabilis prasul niagis gaudere et glorili- liono, devolus in oratione, coiripunclusin lacrymis,
    care Dei iiiisericordiam,cum audissel lanlura virum inlenlus psalmorumoraculis, verax in verbis , assi-
    se proeomnibus elegisse, alque inlra episcopii sui duns in divinis rebus. Absiinentire rigore carhem
    fineshabiiare vellc. Sed cum poiius oplarel penes se macerans, staliitum sibi genefali regula victum
    eum relinendum, nisi viro Dei a populi frequentia minucndo sublrahens, ut pltis esscl quod jiauperi
    femotitts vivendi intentio esset, ei spatium perqui- posset erogari, quam corpqris usibus indulgeri,
    rendi ct opiionem libenli concessit animo , aptuin potiiisdesideransariimsesenrper cibuinqurererequain
    sibi el competenlem ad liabilandum loctim in loto limens per famis inopiam coipus deperire, senien-
    Reniensiterrilorio. Tamlem ilaqueDeo providcnle liarn Evangeliisemper habens prre Oculis,pef qtiani'
    veperit quemdam locuni in vico, cui antiquus ille et sciebat a Dominoreproiiiissum: Beati qui esuriunt
    prirous indigenaYiriziaco [Verztj] noiiieii imposuil, el siliunl justiiiarii , quoniam ipsi satnrabumur
    silum ad radices monlis Remoruih. Quod quidero (Malih. v, 6). Ad obedieridurovero semper seiiio-
    suartiiii densilalc frpndium neinus obiimbral Rige- ,. rum decretis ita in omnibus proropiissimus et pa-
    lium (les bois de la Route), diuh rnchoatioiiis suse ralus, ut eliairi in abjeclis Ctvilissimisrebus sumroo
    illic siunit exordium. Hicolim a primis temporibus "gaudioexcurrerel explendis. In omni vero vita sua»
    ccenobiumhabuii viiae regularis, hic competentia in loto suo illo primarioiirocinio, nibil pltts dilcxit,
    inonachorumhabilacula priorissevi sagax industria plus amavit, plus seculus est quani pietatis babere
    procuravit. Iiihabilanics monachi collegiuro siiiini virtutem, in qua adeo sluduii, adeo operatus esl ut
    inlfa duodeuum nunieriiiii contraxerant' morcs et cum aliis nruliis florueril, hanc laroen lanquam

    (16) Si neslra de lempere adventus S. Columbani Luxoviensismonasterii, ex.que religionem a se in-


    in Giilliamsentenlia prcbaiur, pritis in coenobiuur riuciam propagayil. At ragnla sancta, ut loquitur
    . Yiriiiacense admi.ssusest Basolus,quani S. Colum- Frodoardus lib. ii, cap. 7, a B. Nivardo, RemorUni
    banus institutuin siiuiirin has partes inlulerat. Imo episcopo,S.Basoli nionasterip imppsita est sreculo
    in ariornm ppinipne qui S. Cokiinbainiinaimo circa ,vii, eoque nomine passim lntelligit Frpdoaidus
    570 bic advenisse diciini, Colnmbaniregula nondtim regularo SS. Benedicli et Coliiinbarii insimulin
    ' invaluerat anie iEgidii Reroorum anlislilis, qui nionasteriis illo sseculo,receptam , ad qiiod sine
    S. Basoluin excepit, exaiicloraiionem anno 590 dubio sseculuroantiqtiaria illa inslrumenla refefeiidi»
    • fcjciaui; qtio anno Columbanus fundamenta jecit siinl. -
    t>33 DE YITA S. BASOLI. r,'4
    omnitimbonarum viiiirliim snarnin opliinnin f.dsa- :A los sudures, qnantps sblSeril prp Ckrislo laljpfes,
    mentum in cunciis sibi adhibuit. Qui ab illo piela- quantasve spirilualium ceriaminum sibi indixerit
    luiri fbnle primario plene decoralus, nil aliud foris passipnes, solo teste coelo, solo decerlans coclesiis
    bstendere potuii, quam quod intus dontim pielafis Arbitri cuncta peneirarile secrctc alque invisibili
    inftidit. Fuit namque ubique piissimus, tibique judicin, quia iioii vaJet noslro sermone revolvi, de-
    clemeniire, uberfale profusus ;'pius in opulentia , cernendiim relinqtiirirus fidclium aestimaiioni, qriia
    jritisin raediocrisubstantia ; pius circa ditiores, pius sanctiiion minuittir gloria, ubi noslr* deficit copia
    iiiliilomimiscirca pauperiores. Et si coarctatos atque lihguse.Yigiliis riimirum et orationibus jugiler inlen-
    extreriia necessitale possessos iiiami sublevanle lus, aut legebal seiripef,"aui vir sanclus orabat.
    instaiitibus non posset angusliis eruere, precibus Nullum lempus a medilalTonelegis Dei praftierieris,
    insistebal quo superna polentia ievamen afferret. nullo momenlo a salulis operibns cessans,' lassata
    Unde usqtic Jiodie quilibet aul rertim pulsus incom- conlinuis aflJictionibtismcmbra in scrvitriteni spiri-
    modis, aut alicujus malefacloris fatigalione constri- lus redigebat, cafnem spirilui, spirilum curvabat
    ctus, aui morbo urge.nte vexatus , si plena ilde ad Salvalori, to.lus in lectiorie, toius in praiipne; sam-
    sancli bujiis accesserit liimulum, quia pium quresie- periri cjus oreCkrisfus, semper inejuscordeSpirilus
    rit, largilate pietatis iiidulgeniiam iaeliisreportabit. Bsaiictns; semper ak ejus pectore aefernrevitre mo-
    Srcpe quoque el nes lurbas popuiares ad sacrum nila proccdebant.
    «prptis ejus, coaclo grege venisse aspeximus,conlra Populum verboet exemplo ad meliorh vitm insiUu-
    adversarios stios voto ac lacrynris adjiilorium' im- luium horlaiur.
    "
    plorasse; quorum precibus .sanclus Dei confessor 19. Cum anlem ejus opiniocoepisset ire per popn-
    pielaie permolus seminecOsefexit, miseris occurrit, los, quia prefecio tanti viri religiosa vita occultari
    vexatos absolvit, Tiosles abjecil, trisles in gaudia diu non polerat, cceperunl ad eum populorum con-
    comrouiavit, et dplentibus felicia provenire fecit, fluere multitudines, salulis elvitre auxil.iim ab ipso
    Ilinc igiliir facile cngnpscequia quicunque ad eum cxpetenles. Qui beatissimus Dei sei-vns per sanctl
    cunVpielate accessit, a munere pielalis vacuus nori Spiritus graliam sapienler etloctus, venienliiim ad sfe
    recessit,ijuia quod vir isie beatus accopit , gratis frequenliasliominum effugere non valens, eas san-
    dedit; qttod possedit, libeiiiertribuit; quod oblineri ctarurii pradicalionum radiis illuslrabat, eloqujis
    decuil, nunquam negavil. Domirti iiiflammabai, atque atl amorein coelestium
    Ad perfectionemjugter aspiral. "quosdictis provocabat, excmplis iiiforniabat. Gau-
    17- Hic siquidemlongo inter fralres in monasterio debal popuius iinivcrsus ad doclrinam ipsins, bene-
    tempore vivens , ac. sub monaslicoc inslitutionis C dicendo simtil et Iaudando Dominutn, qUisibi atl
    disciplina cum caelerisDeo militaiis, ila se spiritua- saluteni mullorum in fines suos libcralissimum di-
    libus subdidit inslitulis, ut moribus consocios suOs rexerat palronum. .
    antecederel, atque prudenliaedecore inter alios ipse Fonlemin moritisverlicecmlitusimpetrat.
    resplenderet. Et ctini de virtule in virlutenTfidelis 20. Non vero est nlJo modo dubitandum, quod
    Dominimiles sublimiler excrevisset, perfectissimis B. Basoltis qui laritoruin bonoruin prius radices iixe-
    ipse cpepil haberi perfectipr; et cum cavefet ne de ral, atque intimis virtuiibus Dei soli sibiqiie cogni-
    fervoris atque constanliae suaegraiia, divina in sta- lusfiieral per signorum ramos exlerins diffusus,
    lera justilire examinalio miiius aliquid invenissel ; noi) eliain boniinibus deiiionstralus in-iguiter inira-
    per quotidiana incrementa semper tendebal ad altfora, culis cOruscaret. Qtii dom in prsedicloJoco in saaclse
    «emperin sanctiialeferventior ac seipso sublimrof. cpnvcrsationis culmen einiriere ccepisset,. placrik
    Nam cum diiilurna examinalione in congregatjone clemeiitioedrvinitaiis ostenderej quanlaeapiid se esset
    fralruincomniuiiis esercitio pugnre benepfobatus et virlutis et merili, qrii lantum iri.leffa coram populis
    «ndique perfecle fuissel elimatus, ut secuntlum visusfuissel liuiniliari. Nam cnin iri summo riioritis
    Scripluram justior essel.et magis adhtic sanclilicari verlice,"sicut pfsediximus, recondilroris habilacffli
    pptuisset (Apoc. xxii, 11)', ad singulare certamen D' cellulam Crexisset, et aquxpeiiuria.yir sanclus nl-
    properat conlra diabolumptignalurus, Dominivirtulc miiiiil labofaret; quadam die inillo hionte iiisus est
    -sapienler annalus de terroe visceribus ad sitos usus aquam educere.
    18. Yelens "itaqtie kumanani pef-oinnia vifafe Qiii cum a:l fodiendam teii-ain accederet, el aquaiit
    «onvcrsalionem et ingredi vitara solilariatn, in ' sibi deesse anxius ferrel, devolis precibus ad Doirii-
    nemprpsi nionlis cacumine lecum rursns sibi nuni conversus eriro invocat, qui tpibndanipojjtilo
    elegit,, alterura , \\\ qup cellarii cum oratorio siiP per deserta sitisinopia fatigatp,' aqiiam de dnro
    construxit, singularfter conversari desitlerans, quo ' dignaius 6sl preducere Saxe. MPXdicto citius foris
    inatidatis coeleslibiis''perfectius ..esset iiiteiitus, ct ; in ''codeiii loco ccejrit abuiidaiitissihniS fluefc,qiii
    •conlemplaiivossuavius et purius jiosset decerpere usqiie 'in praeseiis'.tenipiis -de superiOribiiSad irria
    fructus. Quo in loco secrciitis per quadraginla annos delabitiir ; cui videlicelfoiiti, ad viri Dei obsequiuiii
    liabitans, etconlra antiquum serpenlem {Apqc.xii, in"uibnle cirianariti, velusnomeii est-: Lcgii'rissa,
    9) iilTorlis alblela virilitcr alque. insiiperabiiiterdi- Qui iariicn iron absque raiiorie sic appellari credirur;
    niicans, impcratori suo fideliier militavit. Ubi"quaii- nam pro eo quod ex bificiomedicamiiiisdcpuls.i in*
    ,C55 ADSONISDERVENSISABBATIS C56
    firmiiate humana ligatossa, id est firmat et solidat, A salutis signum continentem. Qux eiiam crux inte-
    •ib ipsa sua salubri potatione noiuen ei fuisse impo- gerriina ibi permanet usque in prsesenlemdierii(I8).
    situm non dubilamus. Qui fons plim sub sancti se- Lecloriolum quoque quoddam ligneum sculptp-
    pulcro exsiliens, nunc quodam quasi de vasculo per rise arlis pulcherrima specie comppsilnm sccum
    ecclesisese fundamenla prorumpit (17), hausiu dul- Dei famulus ferre consneverat, altittidiue palrno a
    cis el ad jiolandum salubris. De qtto scilicel sicut terra proniincnli: cui sive sedens, sive etiam in
    miiltissanitaium experimentis compertumtenenms, lerra jacens, psalmorumvel sacrarum Scripturaruni
    si quis segrotusquacunque intirmitate detenlus desi- supposita volumina sseperecilabat. De qna videlicet
    deriuro polandi, vel corpus ex co habueril abluendi, roensula, excisas ad fidem divinse virlutis sparsiro
    de virlute sancli confessoris confisus, adeptionc particulas morbisque el maxime denlium sestibus
    speralse salutis nonerit ullo modo divina oielalc interposnas, mullas novimuseffecissevirlutes, sicut
    fruslralus. loco suo poteril cognoscere Iector.
    Cwconalo lumen restituh. Aprum a venatoribuslueiur. Insigne miraculum
    21. Aliud quoque non praterimus insigne virlulis ad Vidulamamnem.
    miraculum, quod ad ostendendum B. confessoris 25. Jara igilur divina potenlia secundum ineflabi-
    Chiisii Basoli merilum conslat in eodem loce divina j> les divinitatis et glorise sure divitias, hunc beaium
    fuisse polenlia declaralum. Nain quidani pner, sicul virum lerrense eliain subliraitatis kominibus con-
    ab ipso porlanlis utero in mundum nascendo pro- sliluens kaberi reverendum, Iocunr quoque propler
    dierat, perpelua luminis orbilate priyatus, nomine inbabilantis meritum temporalibus rebus, ad prae-
    Aunegiselus,oculorum raale ingenita crecilate tene- sens quidemsubhacoccasione decreveratfuleienduni,
    batur daninatus ; cui coeliimet lerra per susenalu- Eral namque quidam prapotens Attila nomine; hrc
    rse qualilatem incognita fuerant, nisi tanlum quod venandi gratia (ut illud genus es.t horainurii) conti-
    atiditu vel lactti poluisset adverlere. Hic igilurcre- giiam viri Dei cellulrc silvam suam intraverat. Ncc
    citatis suoedamna non sponte ferens, ad mpnlis su- spe frustrata agreslis prrcda dcfuit. Nam mirdema-
    periora per alterum duclus, ante illius viri Dei gniiudinis aprutn, recentibus vesligiis fugienlemin-
    ceilulam excubare consueveral caecus.Cujusinjurioe sequilur anhelanlibus equis. At illa immanisbesiia,
    sanclus Domini misericorditer compassus, ad coele- ut cunctis vivenlibusest naltira nrorlis horrere iute-
    steni reciirrens Medicum,orando sludebat Oblinerc rilum, montem in quo vir Dei resederat ascenditj
    remedium.Nec divina dignaiio audire dislulil pro- ad cellam ejus recto gressu pervenit, sensumqiie
    ximi pro salule infirmi cerlanlem. Nam mox expleta quodammodoralionis habens, deposita feritate ante
    oraiiohe, inler medias tenebras diu negata luxpaiuit, C pedes sancli hispida bellua provolvitur, quasi viioe
    atque ad novse claritatis gratiam reserala fronte suaeiinploratura prsesidium.Al ilte misertus irralio-
    novuhr sibi mundum qucm nunquam viderat rec«- nabili pecudi, sicut eral plcnus pielalis ct graira^
    gnovil;, qui duodecimo suseselatis anno meliori du- taiila insecutores virtute uno fixit iri loco, ut et vi-
    calti lumen ad propria lretus reporlavit. Quo vene- derent oculis sibi proxiniaro besliam, et lamenkianli
    rabiles monachi in inferiori moniis silu, sicut supra ore non possent omnino coulingere. Pradictus' ita-
    eslendimus, habitanles audito, insolitaereiadmiranda que Atlila, sicut erat yir konus", mauifeste cogniia
    Dei virluie, prasumplionis suse flagitans veniani,
    ' novilale perculsi, accensis cereis Dominicrc crucis
    in manibus signum ferentes iriumphale, magmis quidquid circ» Iocum siii juris erat, nonnulla ciiam
    laudiimvocibususque ad eura locum venerunt psal- propriae possessionispradia, villaro quoque ubi usu
    Jentes, Deogralias unanimiter agentes. fuslico Seplemsalices (Sepl-Saulx) dicitur, sancio
    Crucem lapideam in eremo erigerecuravit. viro conlulit, locunique ejus tradilis facuilalibus
    2i. Ab eo igilur tempore nomenbeati viri omnem prirous ipse ditavit. Alqueexluncquasi mos iriole-
    «irca regionem, per phrres coepitdiffundi, quia sicul visse creditur, el usque bodie yenerationi ex lllo
    scriplum est: Non potest civitasabscondisupra mon- observalur, ul si in pradicto Rigelii saltu quaelibet
    tem constitula (Malth.\, 14). Ad multorum quoque .0 fueril promola venalio, poslquam illius intra agge-
    noliliam ipsius fama sanctilatis illata, ad laudcro slunisilviiloe,cul hincinde proniinel, ingrcssa perve-
    Cojiditoris el gloriam plurimorum provocaveral nerit, nec canis,nec venator ullefius audeat insequi.
    corda. In seplenlrionali atitem ipsius montis emi- Vllio divina in eum qui in S. Basoli feslo venalioni
    nentiori parte quae urbem respicit, antequam iq eo vacabat.
    , Joco cellamsibi construeret, iniercondensa silvarum 24. Et quoniam se prsebuii rei gesloeoccasio, di-
    frutecta orandi sibi frequentiam fecerat. In quo sci- ceinus et aliud quodlonge post sancti viri transitum
    licet loco oralionis ac sacrre leclionis vota'quanlo> tempore in re simili, sed dissimiliter accedtl; quse
    secrelius tanto purius persolvebat. Ubi etiam crux res pene fola gesta esl iri circtiilu [f., intuitu] regio-
    eral posita lapidea, quia vir Dei nimis indiginimi nis. Quidam ,ex Francorum ducibus, non longe a
    ferebal queraquam diulius inhabitare locum,nisi hoc sancli viri Basoli coeuobioillum suum domesticum
    (17) Yisitnr kodie quoque fons ipse in crypla B. derivatur.-
    . llarirc sacra sub majori allari, (listiiitlus abeoqui i (1.8)In ipso loco cr.ux eliam nuiic visilur, cui cxi-
    cx proximo loco per liibPspluiubeosiii moiiasleiiiimi gua cella anle anriospancos adjuiicla erat.
    657 DE VITA S, BASOLI. 658
    collocaveral apjiaiaium; in cnjus superbi divitis A ctissirous, miseiicordia benfgnissiinus, morum bo-
    geslu, vultu el liakilu nikil quam ssecularis polen- neslale praecipiuis,juciindus in sermone, devolus in
    liae ttinror insederal. Erat igiiur ea dies, qua sancti prsedicatione,pielate laudabilis, suavitale amabilis,
    cerifesseris hujus exspeciabatur ventura scleniniias.' nudos veslimenlo legens, surdis auditum reddens,
    Ait igitur suis: Ante diluctilum eslote parali, quia csecosilluminans , doemoniaab obsessis corporibus
    cras yenatum ire disposui. liiter quos, qui sanioris eliminans. Deiiiqu.e suse resplutionis diem spiritu
    nienljs exstileranl, ab hric. inlenlione principem co- prophetise silii pravidens imminere , in Aquitaniam
    nabanliir averlere, dicentes saciras vigilias adesse; t dirigens, nepolem suiim ad se sancluiri convocat ab
    a lali potius opere parcendurii, tantre diei servare urbe Lernovica Balseinium; qui statim, kujus Patris
    revcreniiarti, sibi magis quiescendum ct esse feriar legatione snscepta, ak illis egreditur finibns , atque
    lum. Contra quoe ille obsliiiatior sua verba rotat, ipsiiis se prsesentat gralaiiter aspectibus. Cui B.
    «pioddixerat se impletiirujn lirmal. Craslinum tem- Basolusasseril per Spirilum sibi fuisse revelatum,
    pus advenerat, equi sternimtur, qure lalibus fuerant quod ipse ,in ejusdem habilatione cellae conversari
    officiisapta proeparantur, capluris silveslribus lcn- debeat post obittira suum; cujus salutaria proecepla,
    diinl frenos ccmmiUere. Nec mera, spumanlisapri ut bonus filius obedienter amplcctilur. Ilaqtie quan-
    ciirsum ille insequens usque ad pradiclum silvulacB diti postkaecin corpore sanclissimus supervixit Ba-
    aggestum pervelaverat.,Hic rircx equo labente ad solus, hi duo viriiiobilissimi in liinore Domini reli-
    terramgraviter cenrractus devolvitur ; ita correpius giosissime sunt conversati.
    non jam equo, sed humeris hominum imposilUsad Dies obilus.
    sua (leportaliir, dieni illum venerari de caelero, si 27. Denique cum jam divina clementia lol labores
    vitae redderetur, pollicitus. oeternaerelribulionis dignos decenieret, quia non
    . Suspensum in patibulo incolutnemserval. aliter immortalitatis gloria vestiri poteral, nisi pro
    25. Referimus et aliud ncn conleninendaerei mi- debilo carnis mortali exulus tegmine .fuisset, per
    raculum, in quo uno solo liquido paleal, quanlae quadraginta annos Deo probalus ac perfeclus in-
    fuerit virtulis et roeriti, cujus solummodoinvocaio venlus, onus deponens corporis ccelum iitgrediltir,
    nomine mors jus suum.perdidit, et proedam quarn bealis angelicis spirililiussociandus, attpie in aelef-
    inlra fauces pene conlraxeral ut penilus absorbens num sine fine viclurus; in quo modo lrelatur, modc
    ingltilirei, virlute sancli Basoli superata non poluit. • gaudet, modo boriofum omiiiuni felici-j'ucuntKtale
    Dicant alii quid sentiant et velinl,-ego auleni preli- perfruilur, qui nunquam in bacvila requiem habtiit,
    leor cl leslor, quia ubicunque se opporluuitas'dedit, nunquam cessavit donec ad eum perveniret q.uem
    si vera ex fide rogatus est sicnt rogandus fuit, rnise- quresierat,quem oplaverat, quem et diu de telp ccrde
    roruin neccssitales juvit atque in mortibus frequen- SBhac Iacrymarum convalle suspiraris desideralxit.
    ler positis cccurrit. Homo quidam erat vecabulp Si qitis ergo plenitis liunc virum ncsse desiderat,
    Ragenulfus; kic quadam admissi inlerveniente fa- qtiani fortiter fide inundum vicerit,. Iegat illud uJii
    clicne ab adversariis fuerat ceroprehensus. Qui curii inscribitur ei noinen novum ct nomen civitalis novre
    merli ejus nullalenus parcere vojuissenl, ad me- Jerusalem (Apoc.m, 12); el eum intcllexerit qtiibus.
    dium deductus, discussus, dijudicalus, landem mox illa civilas fulgeat ornamentis , boc lotuin illi con-
    est patikulp affixus. Hic ergo sicut erat inter coelum feral, eO quod ibidero quodaromodo ipse civis ct
    lerramque suspensus, cum anima jam in exlremis posscssor Iitijus' civilatis a Deo conditore credilur
    agerel, ac prope miserrimam animaro nodis exactus in perpeluuni conslitulus, facius jarn suavis inter
    evomere debuissel,interlaqueos(quodaliisest raorti- paradisi delicias, nec est in eo macula. Quem dcxlera
    brisnequiiis)hujus sanclissimicpnfessprisChrisli subi- Christi ampleclitur.et laevamsub capite (Canl. n, 6),
    ip.sibi mempria incidit. Yece itaque, qua peterat, pacis scmtip dormiens, pfemit, ideo coram eo in
    astrictus ut erat faucibus,onuii conaraine spirilum col- oelernum faclus est in pace locus el habitaiio ejus in
    ligens, totispracordiissaiictuinJDei Basolum invocat, " Sion'(Psat. LXXV,5). Dura igitnr sseculamanent et
    ct ut sibi in exlremariecessilate succurrat, lacryrtia- nox cum die parlitur vices, faraa proedicabiturin eo
    '
    biliterexpostulat. Nec privalus est ereptoris auxilio ; sanciisslmoevitae, et nos nunquam immunes.erimus.
    nani laqueus niox rumpilur, ille ab alto labitur, poe- ab ipsius lotiide.Decessil autem bic patronus noster
    nale lormentum solviiur. Super onrnes timor et ad- ab hac hice ad Dommum, die sexto Kalendarum De-
    .miralio fuil, illesolutuset liber a morte recedit. Plu- cembrium.in eo loeo querii sibi composuerat ad
    resqupqueajii per diyersa locorum adejus. invoca- ageiidum sanctoe Vilaeprbpositum. Nepos vero ejus
    tioiieinsacri nominis Jcllinle periculum evaserunl. Balseiriiusef ipse sahclissimus iri eiidein<:ellausque
    " ad exitum suuro
    Balsemium nepptemex Aipiilaniq ad se vpc.at. marisit, bene Pairis sui per ouinia.
    ... 26, Fui.t aulein inler haec S. Basolus vita perfe- vestigia secutus (18*)."
    (18*) SifmcljBaspli corpus ab Hincmaro Rcmorum Uugo abbas hujus nqmiuh seciindtis fieri jiissil,
    episcopoe lumuh levaiumesi.mediosmculo ix, cujtis sqcrasqtie B. Basoli reliquids in ea recorididitanno
    rei historiain a Frodoardo prwlermissamliabesinfra. liic Verbi 1121, regnante Ludovicorege Francdr.,
    Iriterim monitum lectoremvotumus, S. Basoli corpus anno regniiZ-, arcltiepiscopaiusveroD, Rodttlfi 14 ,
    prwler ipsius baculum inproprio monasterioa nostris uii incapsm suppedtineolegitur.
    lionorificenthsime asservari in argentea theca, quam
    »59 ADSONISDERVENSISARBATIS 600

    LIBELLUS

    DE TRANSLATIOM IT MIRACULIS S. BASOLI


    €0NFESS0RIS,

    Auctore Adsone abbate.


    (ApudMabill.,Actq saiictcrumord. S. Bened., Sa?culiIV parte n, p. 137, ex ms. codlcecsenobiiS. BasolK)

    OBSERVATIONES PRJEVIJE.

    tlisloriam translationis scu elevalionis S. Basoli nb Adsone abbale Dervensisub anniim 980 scriplairr
    fuisse diximns in saeculosecundo , ubi ejusdcm sancti Vila relalai est. Hanc Adsonis lticubraiiniiem liic
    cxhibemiis cum nonnullis miraculis, quoruhr aliqua coinmeinorat Frodoardus, niilla, quod sciain , transla-
    tionis menlione facta. An vero Frodoardus ex Adsone, an Adso ex Frodoardo qtircdain nitinialus sii, mihi
    incoroperiniii; nam aller alteri sequalisfuil, tametsi Frotloardus annis fere viginli atile Ailsbncni decessit.
    Utrtim canonici vel monacbi in ccenobioS. Baspliium, cmn iranslalio celebrata est, exislerinl', iion salis
    liqnet. Cerle anno 882 jam Incnniinsidebant canOnicimonackis sufTecti, ut testanlur Jiilerreexcusalorioe
    cJericorum Remensium ad Hildeboldiimaliosque suffraganeos',quibus sese purgabant ex eo, quod morluo
    Hincmaro de fuluro snccessore anle visitaloris advenlum traclaveranl. Demuro canonicisabjeclis resliluti
    sunt monachi anno 952, ut ex Frodoardo ad.Vilani S. Basoli oljservavimus; et sulj secundoabbaie Adsone,
    reslilutionero abbalis successore, Adso Dervensis abbas hunc Jibellum exaravit. Jn illis
    *Odolei primi poslS.
    primordiis apud Basolcm uicuhque vignisse litteras, colligimns ex Gerberti epistola 7, in qua Plinimn
    el Eiigraphittm ex S. Basoli.aut Orbacensi monasterie sibi perscribi ab Airardo GerJjertiisposlulat.

    : CAP.I. Monaslerii S: Basoli instanralio, ejttsdemqueA antefticiat rcposilum, collocavii.In eadem vero die^
    sancti iranslutio. qua honorifireiilissimum translaluniesl ejns cnrpus,
    - Postquani auteni bealissiirms Paler Basoluskinc ipsa cliam dedicatur ecclesia in konore beati Mar-
    sdsuperna cceloiiiiii iransieralregna , in illo dup- lini, Cbristi Domini corifessoris, ac sanctissiini Ba-
    decim monacliorumcffinokio,quod ad radices mon- soli noslri per srccula palipni spccialis. Harc vero
    lis siatiilum oJimfiiissc diximus , longo, defluenli translatio simul et ecclesire sacrre dedicatio ldus
    temporeparlim propier iiicursus barbaricos, parlim Octobris facta esl a procfaloHincinaro , magnaeau-
    vero propler frcqiientescipefpeles in regno princi- clorilatis arckiepiscopo; qua scilicet die ipsius
    purn discordias , omnis anliqiioriim Palrum deperil sancti solemiiitas recolilur celebrior, qitia propler
    inslittita lratliiio. Ttmc cliam ct alia mpnasteria popiiloruin (ut dixiinus) ex diversis et longiiiquis
    siiiit stio honme privaia, juidalae rcbus ecclesirc, et partilius coiillueiiiiam contigil ut liaberelur famo-
    plnrimaesubvcrsa:. sicr. Ex eo denique teropore multis elinlerccssio-
    Post niuIlos-ift,ilur dies redeunle Ecclesiis pace, nibus sancli lnijus, mulla sunt signa ostensa virtu-
    rursusindiverso monlis lalere,.eo in loco.ubi san- lum, quaenon suni comprekensa litleris ad memo-
    clus DominiegregiiBcdnv.ersalus fuerat, ob miraeu- riam posterorum. Nos autem quanlum nostra oetale
    Itirumassidiiilaiem,qurc Doininnsdignabatar operari 15aut Jieri vidimus, aut certe vera fidcliuin relatione
    per ciim , aliud esl moiiasleriuin a B. Nivardo Rc- jam olim facla cognovimus, sive ea quse a pfuden-
    mcnsi archiepiscopo congrup saiis et decenli opere lioribus historiis breviier nolala ipsi perspeximus ,
    fabric.ituiri, b.ibilacitlis in circuitu juxia etilttini atl ulililaieiniegeniium palam exseculi sumus.
    TSiigieiiisconvenienter disposilis. Qtiando verp to- CAP.11.De illo qui irreverentersancti baculum
    ttim rjus loci ad laudera.et glcriam divini nomiuis accepil, cujus pes emarcuit.
    cssel consummaliimopus, sed cl post mulla airno- Longe post beaii Chrisii confessoris obitum, qui-
    rum curricnla venerabilisIlinemarus Reinorum ar- dam nalione nobilis, sed elalus itimore ct bestiali
    «kiepiscopns sanciissimiBasoli corpus a loco, in quo fefHale menlis, ad sacrani accessit ccclesiaro, velut
    erat venerabiliter humatiim, decrevjiiransferendum. ' catisa orationis. Qtii post oralionem solo excussus ,
    Hic igitiir convocato onmi elero suo alque maxima haeuluni sancli accepit, ac nieiito stispensum, snper
    niullitiidinc populi, proul tanto negptio digiium fue- peJem slnltus et amens poriit, deinde subsannando
    ral, elfodicnssacri corporis Ihesauriim , de loco in dixit: En baculusisle indicat qtiam parvulse stalurae
    quo prius jacucrat, composito quoque ecclesiaslicae Basoltis bic fuerai. Nec mora hanc. blasphemiaro
    dignitatis plurinio compeienter upparalu, cnm can- ultio divina complectitur. Narii pes ejus ,- cui sancti
    ticis et hymnis in ipsa ecclesia nmlto nobilius quaiii C bactilus fuenit siqjerposilus, einarcuil, e vesiigio
    6iil DE TRANSL. ET MlRAC.S. BASOLI. -.' '66f'
    ptitrefactiis, nec mtillo post cum gravibus tormenlis 2A habuerat, quain passiva qttalilas iutra csccilalcnidiu
    de corpore cst evuisus. Corpus itaque ad templum concluserat, quam conjux sollicilusper sancti hujtis
    viri Dei disponiturevekendtim; quod tamen ita cst meritum credidit liberandarii.Junientuiriigi.turstra-
    Joco infixtim, quasi quoddam simulacrum immane vit, kac superposita procedenti sanctse celebritatis
    saxeum. Cumque ad locnm sancti Remigii illatum, feslivo conventu, Jit ipse cura uxorecseca unuse
    eliam exsequiasdecernerenl inferendas, ut pbsset circumstanlium ttirba; Jamque pene itirieris il!o-
    eievari gleba, non est a Deo et sanclo Basolo con- suo labore constimmalo, bino adhuc festante riiil*-
    cessa licentia. Al verc necessitate cogente, in Ca- liario, sensit eliam in via-virlutem sancli Basbli, qui
    talaunico lerritofio denium peririitlitur habere se- non esl passus ut- dcvota fides antequam laborem
    pulturam. exsolveret, labOris prsemio frustrala reinaneret.
    CAP.III. De monslruosphomineex vtcq Curmolensi Nam niox orbata feinina malre possessionislenebras
    curato. deserit, pinnaculum lempli aperlis oculis de lorige
    Nec illud quoque silendum esl quod ad sancli bti- Tespicil, gaudcnsque marito dixil: Gratias Dee et
    jus oblentum,diyino nutu novimusfuisse concessurii. sancto Basolo, reddili luminis graliam recognosco,
    Plurihus est compertum, vicum Ciirmolcnsem(Conr- atque-ecclesise culmen fulgere video. Indeque se
    meloh) non longe esse a monaslerio siliim. Tempus g lerrse prolinus exculiens, nudatis pedibus feliquuni
    Instabat, qiio sancli confessoris solemnitas annuis iiineris quod superfheral, celeriter peragit;.Ad len»-
    gaudiis celebranda essel. Illuc se plebs universa jjluiii gratias acitira pervenit, et Irelaftlipopulogau-
    contiilerat; promiscui nnillitudo sexus lianc e di- dia majora cuniulavit.
    vcrso frequeiitiam impleverat. Huic quoque tantre CAP.VI. De quodatn administralbre Sperno noniine.
    ciarilalis speclaculo, ex vico superiusillato inter '- ; Qualiter correpiusfuil. .: .
    popularesHirmas.se etiaro rjuidaro immerseral, qui Non longe a nostra*selate (20) quidaro religiosns
    corporis iii massam contracta ccngerie, gressum vir et vilrc proJjabilis, 'Benetlictus riomine,-ipsius
    vive ferens in ccrppre sepullum, videnlibiisquem- monasterii abbas et rector est constilutns, vir sira-
    dam horroreni incusserat miserabilem. Per lolam plicilali sltideiis, el altaris familiam'juste el mode-
    lamen repens ab hujus diei speclacule ncn abstinuit, rale gubernans. Qui Benedictus decus ecclesise
    ipse potius omni populospectaculum factus,' voti stii spatiis ampliavil, el variis donariis "exornavit, et
    censum brevissimum cum aliis plena fide irilulil. posl non modica viloe snac spalia bonofine quievil.
    Cum jam kieros ccelesiibusnoclurna essetcelebranda Huic gefmanus fraler, nomine Spernus, Pater est
    divina circa se irruenle vesligia, quoe stibrogatus, qui fratefnis degcrierans'moribns, drr;t.
    ' celebritas,
    dorsuaJibns irihaesefant paftibus", extensis nervis r cupiditale correptus, vinoque ad ns usque'perflalus,
    Ipca sua viplenter rep.eliint, supra pedes lesle pc- coepil sibimet aliquando dicere : Hic meus germa-
    pulp consiiiit., ct ex ineessu novolaetitiamfeslivila- ' nus prredecessor ignavia detenlus, ul puto segnitie,.
    lis lurbis miraiilibus auxit. ex lucris liujus fainilise nescivit suaiucra docte cu-
    CAP.IV. De illuminationepuellw.. mulare. Prsecepit ergo ipse procuralori suo villa-
    Axonam [Aisne].fluvium noslrorum mulli nov.e- rum incolas sibi lanquani ad puteal exhiberi; quos
    riint, in cnjus parlibus puella quJedamfuerat, quam per vafia distringens supplicia, sibi bona eoruni
    a cunabnlis in.visacaecitastenebat. Hrecfere qnadra- ' posset violenler exlorquer-e. Adest- treiiiensetnri-
    ginta annis lali fuerat inclusa-carcerepoanali. Quain sera rusticanorum multitudo confusa, injustas sibt
    parentes tandcm impositamvehiciilo, insiante die iutentari peenas considerat. Tunc ad nolura cuncti
    feslp, lpngpexactcitinereintereaeteras vulgifreqnen- recurrunt auxilium, prOtenduntmanus ad lemjdum,
    tias, ad mpnasterium ducentes, perveniunl,,ilialisque flebiligemitu saricluin invocant. Basolum. Nec ille
    voli sui muneribus, liahc quoque sancti merilis me- plebis susediu qhereias sustinuit. Spemus malorum
    dendam offerunt. Neque hic defuit profusoepietatis intentator et miriarurilspirans, noclurno silentio, in
    myslerium, nanr longi mceroris angustias subito in stratu suo divina viftirte confiinditur, sensum per-
    gaudia cpmmutavit. Quoecseca venerat, illtiminata D didit, medius crepnit, cum fetore nimio pessime
    recessit, ac postea plures vivens jrer annos, mira- vitam amisit. Familia tremore solula, cirncti sunt
    culum siuim ipsa circumlulit. inslantibus periculis Jiberati.
    CAP. V. De muliere cwca alque illuminata. CAP."VII. Qupd per preces ei meriia beali Basoli
    Aliudsiquidem huic non ex lotp.dissimile virlutis Wdridalorum exerciius.r.edil.>
    opns geslum referimus super Cnslara ititlero fluvio- Propter perseverantes inalorum noslrorum fie-
    Iiirn{19). Quidaminlerproximos kabilans, nativiim quitias, kas GaJliarum psirles dlvina ultii) gcntili
    incolebat cespitem, qui videlicel a Joco dislare cer- gladio disposuit tradere fefiendaS."Fraricbruni fe-
    nitur decem et oclo ferme milliariis. Hfc uxorem gnura eo lempore regem habuerat Carolum (21) re-
    (19) Coslafluvioliis, Cosle, Jn pago CatalaUnensi addit Frodoar.dus, •.id estimperanle.LudQvicp.Pip.
    ; paulo supra urbeiii inlluit in Matrdnam , lifiketque • (21) CaroliimSimplicein inielligil, cujus tempore
    yiciimcOghoiiiinem.ubi sejiulttisS. Gibrianus, ex Hungari in Gallias effusi sunl, scilicel annp 9,19^ex.
    Frodoafdi lib.iy.capi 9^ Chronicc Frpdpardi. -
    (20) Temporescilicel domni Ebonh archiephcopi,
    663 ADSONIS DERVENSISABBATIS fi64
    gis Ludovici Ulitini, ante cujus teropora hoc paga- A . CAP.VIII.De ilto qui metallumdeauralum in stimim-
    iiorum genus inlra fines Franciae invisiim incogni- lale turris cmperatconvetlere.
    tumque fiierat, sed absque dubio totius popuJi com- Sed quia paganorum genlem semel ingfessi su-
    mune fit meritum nos ultionis incurrisse discrimen mus, referre eliam debemus, quse diversis lempo-
    liorrendum, quia yidelicet modo ubique regnalces- ribus faela Tulsse cognovimus. Nam quia luimanai
    sante charilale inaier iiripiei.is, lex Dei confundiiur, durilioenon cessat culpa, nonpossunt quoqne super
    jtislilia subvertitur, secun.um prophciire dicimn, nos divini judicii cessare fiagella. Alio elenim tem-
    adulierium, homicidium, perjuriiim iiiundaverunl, pore kaec ilerurii inlra Gallias facta estbrirbarortim
    sanguis sanguinem letigii (Osee IV,2), id esl pecca- irruplio, qiri more ferino, quidquid sibr. obviwii
    luin super peccatuin sine aliqua interposiiione cu- habuit, cepil, occidil, incendit el vastavit, quonini
    mulaiido crevit, omnia confnsa sunt el corrupla. adventu pra^cognilo, dtim quisque vilse munimenta
    lnter sscculares atque (quod csl jiejus) inter eos qui capit, alque interilum cuncti verentur, clerici ac-
    nomen habenl rcligionis, jam sine diflerenlia cupi- ceplo corpore sacro fcslinf se in civiialem confe-
    ditas disciirril, el avaritia, mullisqiie reclas jusli- runl. Quare miillitudo gentilliim, vacua ab bomitii-
    tire semitas descrcnlibus,muli.ipiicaia sunt mala in bus ccenobii Icca inveiiiens, divinum ncn verita
    lerra. Minoralur q.itolidteGhrislianerum numerus; R defensprem, libere ingreditnr, ae propter loci con-
    alii in captiviutem abcunt, alji ferre intereunt, aJii gruenliain cum universo comitalu lolapaganorum
    inter pcenas et cruciatus deficiunt, alii prsefccanlnr statio ibidem collpcalur. Huc etiam strages qnam-
    aquis, alii manibus et pedibus detruncantur, alii pJurimam et sjwlia passim insectanles, ex diversis
    flammis jnjecti coiiiburiiiitur, alii captivi ducli ex- partibus prxdalu revertiinitir. Interea dum lurricti-
    slinclis cadaveribus cnudeliter sunt per vias pro- lara in suinmo ecclesiae pcsiiam deaurata conspi-
    jecii, alii cx captivrtaie redeunl, proh dolor! mise- ciunl specie refulgere, eorum uiins auri cupiditalc
    randi. Eversse suiit villoe, paucae exlra urbes rc- dtictus, cui videlicel vicinae mortis erat interittis
    nianseriinl ccelesiae; exsiinctis colonis, vacuae re- prsefinitus, per lecla repii, ctilmen templi conscen-
    lictre sunl terrse. Htijns igilur deteslandacgentis for- dit, ac fulgida mclalla convellere coepii. Sed curo
    nridinc, quando priinum se rumor per has partes in id operis esset irreverenter riitentus, divinam (ix-
    fania volante diCfudcral,prresidiisquique muiiiraenla perlus a Ioconon deesse cuslodiain, subilo per tecta
    capi..iit. Tunc quoque collecla sancli confesseiis rolatus in proeceps dalur, alquc confractis riiembris
    iion motlica muliiludinc, clerici omncs in imuni ad lerram pcrveuieris, debita mortis poena corri-
    conveuiunl, cuin sui patroni sacrOpignore ad civi- pilur.
    laiem deliberant gressus intendere; rclictisque non '^ CAP.IX. De barbaro seu Wandalo, qui cornu altarh
    sine moestiiia propriis scdibus, illa sua domesiica ul convellerellemere apprehendit.
    iindiquc tnrba, tunsis iu sequcnie pecloribus »d vi- Ilerum alius qnoque sacruro allare indigna pervi-
    cum cui Pusiolos (Puisieux) nomeu esl, lluvio Yidulrc cacia nisus conscendere, dum cornu altaris temere
    (la Veste) conliguum duobus jam millibiis pervene- apprehenderet, ita manus ejus subito inhsesit super-
    rant. Tunc clainor moesli populi in exceLsisaltolli- posita raarmori (22),,til ctiin magis posset abrumpi,
    ttir, confusoeJainentis voces longius incessp.nj.eE au- nullalenus posset avelli. Cerneres caplivam bestiam
    diuntiir clamantium atque dicentium,: 0 sancte Dei, absque caienarum vinculis nno slare in loco divrna
    quid esl quod lale libi adhibes obseqiiium, lalemquc virtule confixam. Interca barbara mirari multitudo,
    libi colligiscomitatum? quo le sequeinur ? cur loctiro ne se par uliio constringeret, horrescere ac nunieii
    luuiii sic vrrcrvumesse paleris? Hlis ita se terroe invisibiJe bruta audacia prsesenlialiler jjerseniire;
    proslern.enli.bus alqne clemenliam Dei et sancli sed hunc ila revinctum, alii ila remanere non passi,
    Basoli depreca.nlib.us,ut.si ab kac aiiditionc aliqttid hinc inde circa manum apposilis ki|)eiinibus, lapi-
    sibi deberet noxium conlingere, cei;tum aliquod dein concidentes, taridem gentilem solvunt, parli-
    daret indicium, ne csset necesse aniplius fatigari cula tamen nrarinoris manu ejus perpetua tenacitale
    popuJuro. Tanlp pp|idere mox sancti gleba figitur,, D insolubililer adhserente. Hoc itaque lale pondus
    ut non ultra quani in vicinam ecclesiamdivertentli usque ad tefram suam deferens, virtutis sancli Ba-
    facullas coiiccderetur, ulii. imnii.nenleiiinoclem vi- Soli inviius praedicator refcrenlibiis ex captiviiaie
    giliis transigunl. In crasliniini cum sui protecloris quamplurimis vistis est ad suos jain arente brackio
    aoxilio, omnes ad propria redeunt. Praedicta vero pervenisse.
    paganorura gens, eo quidera tempore eeclesiam san- CAP.X. De illo qui cum uxore incidil in latrones.
    tli Mauricii noii transiit, quse esl situ. in confinio Quidanr quoque aniiquus (25) Remprum melro-
    Campaniseac silv;e Arguemiae. polis, et sanguine et sedulilate multis notissiimts
    civium, semel in anno ad sancti Dei ccenobiitm
    (22) Isliu.s miiaculi meminii Hugo Flaviiiiac. Ab- lem ipsain lapidis in omnium adroiralioiie perfcrre
    bas in Cbrpn. ad ann. 957, his verbis : « Iri ecclesia cogeretur elhnicus. >
    S. Bascliciim quidam Hungaroruni ascendere super (25) Avunciilummatris sure, nomine Flawardtim,
    altare nilens arciim roanu applicuissel, inanns ejus appellat Frpdo.irdus, ailque duos eidem Flawaivo
    adbaesitlapidi, nec omnino qtiivil evelli, donec csc- lilios in S. Basoli cceriobioDeo servientes fuissc.
    teris saxiim circa mairuin ipsain incidenlibus, par-
    CCS DE TRANSLAT.ET MIRAC S. BASOLI. jBCft
    consneverat cclerem pcrtendcre gressuni, cupicns A . laxius cvaganlur, ut sun| naliirre ayidoe,ad fonlciii
    suarum ex faculiaiibiis rcrum cjusdcra loci fratribus sancli Basoli, cujus superius mentipnem. fecimus,
    ad augmeniuni justilioe dcvoliits ire liiinistratum, . incaule pcrvcniunt; ubi cum frequenter irim'gjiis
    Quo cum aliquaiulo solito niprc vcnifc dcccrnerei, hauslibus sacri fonlis aqiias riil lambere pfokibcn-
    el sancti confessoris famuJis quscdain Jargilatc sua tujr,',oraiiia illa canica mriliitudo;ybrea in ^aJiiem^
    offcrcuda .sccuin assunierct, latrones offendii in ili-, conlcssoris sancti iiijuiiam pcena ijirialr djgniterf!:
    ncrc. Cui niox cquus diripitur, omnis delata pecu- cxpiavii. Sed ncc conquievit ira lot firotibus divi-
    nia ad spolium rctorqueiiir, comilaiilis uxoris uni* nitiis excilaia. Nani cl ipse indcbitus domiiiatbf si-
    vcrsa, ui illa sunt mubcrum, oriiamcuia in pr:cdaiir niili vindicta ccrripilur, qui-inimici pplestati "tfa
    rcdiguiilur. Ilis accqilis gressum- latroncs corri- tlitus IPIUSconfundilur, amittit scnsuin, fcrrc reli-
    piii.nl, lios inlfcltcilaiis damno niceror ct anxiclas gatur, ac circumscplus amentia-ncc hciriinein sc
    confuderunl. Al mulicr dolorc sliiniilala iJispcndii, cognoscit, qui irorouiida aniiualia a sacris tcnipli
    qucrciosis. sancluiii Dci ccepit im.iain.irc vocibns, sollicitus arccrc coiiteinpsit. At" vcro Taniiliaribus
    tiiccns, noii sc csse dcincejjs servoruin cjus acturos ejns saiictiim Basolumpie conclaiiiaiilihus, ac locum
    obscqriiuni, si sic cos abirc sinerctnon ferendoprcrsi- miiiicribus honoraiilibiis, iandem curatiis insania,
    diuiii.PosiyoccsaulcralamentiscoiivuIsasctgemitu, B 3 cavit servare rcvercntiaiii, eujiis in sc -riiciiiihcrat
    latronum cqui obrigescuni, ut fixa-simtilacra dextra cxcrcilatani iiltioiicro. .
    laevaquc ncc ad modiciiin Ilexibilia. Ciim proeda sua CAP.XII. De •pincernaimpudico.
    iniseros liorrcre conspiccres, cosquc.divino qiiodani Hujiis ycro ad obsoqiiiiim poicniis ciira quidani
    iiiimiuc ad iiijiiriam sancti vcluti saxa rigida.uno donicstica pinccrnrc gcrcbai ollicitini, viricvis hiinis.
    in loco iminpbilcs kserere non sine athniratione pcr- cl frcnos rcspucns contiiicniioe, pFomptus ad actuj
    peinlcres. Cum ilaque diutius ad sc invicem roia- illicilos. Nairisacrn templp jtarle occidcritali adhac-
    feniiir, i.indcra inicr se conferunl, ob siiam comra rcns qupddara jrriori aevo struciuin parvtim f.ierat
    iimoccntes tcmeritaierii factam diviiiiius se leiicri, liabilaciiluii), iu quo adliuc claiisiiris cxsiaiitibus
    ac nisi rcsipircant, pcnitus abcundi privari liccntia; rcbiisquc aliis tiepuiatis, arrc j'.im collapsre cer-
    lnitoquc consilio ad cos quos rcbtis injuslc 1111- nitur indiciiim. llic dcniqiic ille dormitarc soii-
    Javcrant, trepide rcdcunt, quibus ciincta resli- iirs, cuin cpotato iiiiiiium urgcretur vino, nociis
    iiiunl, el ut suortiiii veniani dcpreccntur facino- ojrporiima •secutus, uni ex gregc llriiMiarum.vi jrro-
    f.nn , putlore pciTusi-cxposcunl. lta sancli Basoli vcrenicr jiingiliir, tanquam beatiis Basolus aiit siio
    suliragante sibi patrocinio hpstiljiis in yia rclaxatis, .J„ abcsset loco, auiqiiasi clcinciiter fcrcns nollct. JIU-
    isti devoliorcs facti, atl dcsiinatura propcranl cceno- nire faciinis. Scd is qui scmper fucrai ainiciis pu-
    biiiin, gratias Deo ct sanclo suo confcssori proin- dicitix, noii est pnssus jii"ia sc iicfariam lerocrita-
    duliis sibi kcncliciis rcfcrunl, Itcti quod dctilleraiit tenr inultam remanerc. Nam imer sibi familiafcs
    oflcrunt, donariis lociim konoranl, ac deinccps leiicbras drcinonc corripitur, gravique snpplicio in-
    aroiis singulis quod cocperani, animis prompiioribus felicitcr loto. coipore laiii.rtii.", astriciisquc fortius
    cxsolvuni. loris iicxiialibus t.iiiquam cllcr.iluin aninial ad arbo-
    CAP. XI. Dc reclore qui noluil prohibere canes a TCII)i religiilur uliiium. Divcrsoriim uiique monslro-
    fonte. 111
    in votcs imilaius ciim caiiiim latratibus, sua ineiii-
    IJIiitl dcniquc. rcfcrcndiini .exisliino , quod ciiin bra ipse cMilccrans, post longos erriciaius adUiivb-
    idcni locus sacros olim decentcr satis kabiia: ccepis- catipueni rursus conlcssoris Christi B.isoli dicraonio
    sct religjonis amillere culuis, noslri srrculi jam mo- solviiur, nequid ilfic tamiiidcccuspraisurocrcl agcic
    ribus depravalis, coenobiura ciuu. rebjis esl ciiidam , dc cretcro castigandiis.
    laico Francigcnie in jus doininandi concossnm. Ncc CAP.XIII. Deiltoqui lertio monhus eccicsiamadiil.
    niiiuni quoquc, cum pcr ea lcmpora cliamscdespon- et sanilatem integerrimam recepit.
    lilicum subripucril sibi lcmcrilas incpla Sicculariiimjp. Scd ncc prcincudum silcntio, qiiod noi) parvo
    jioiesiaiiiiii; ct ubi abbates aut religiosi viri prius cx-ccdeiiiitcmporc pcr aurcs cHliixeratplufiranriira,
    scdcic consuevcranl, insipicntium jain facla con- cujus facii cst iiiiiuiiicra tcsiiuin miiliitiitlo. Maxi-
    veiiiicula lcrreni faslus ct vanre imilliliidincs loca intini intcr principcs regni ani.mesilns accenso fo-
    possidcbant, sicut projrjiela sanctiis, lapidcs sali- niitc divorliiiin fuerat coiiciLalura, qiiibus neiilri
    ctitarii dispersos ingemnil (Thren. iv, i),-o\- sacris jiiirii ecilenlibus cnncia iraruropoutlcfa, castri qub-
    elalos sl.ilionibiis oraculis oslcndil. Hic siquklem . que Calalaunensis senscrc dispcntlia. Nani gravi
    cui possidcnda lanla rcs fueral, gencrc qtiiilcni ilndiqiic cxcitata iiiiilliliidine, quodani Basone prai-
    ciarus,,scd aninnscl yuliu ccrnebatur-iiimitim ellc- ducc, faclo inlpciu' assistuiH inbeiiibus, riC flamiiiis
    ralus. Ilac igilur sibi' staiionc conccssa vir srccu-. universa comiiiiltunl absorbcntibus, ubi Jaxatis ka-
    lafis stiani illis cogit familiam, coenobii sctlcsoccu- Jiciiis loto regnanle inccndio;, nil supcrcssc pbluit
    pat, rcs suas convchil, apparatum coriiponit, aiqric coaclo in cincrcs municipio, ignibus quodaniniotlo
    liic potissiimun niansiiare dcccrnil * illic .onstrinas Trojanjs rcvircnlilms. Huic lanto facinofi..f|uitl.iui
    imilierciilaruni coilocal, el gregcs caniiin plnrimo- Belgicieprovinciae iiitcrfuissc tradiiur, cum corjleros
    ruin. Inlerca diiio soliilis babciiis jialanlcs cancs qiiiuO'ii', tuiii kunc qiioqtic uliio divina impiinerii
    667 . ADSONISDERVENSISABBATIS 668
    abire non siverat. Nammofbo coneusso intolerabili, J{ pla yolentium paiicis edidisse sufliciat. Cumque ge-
    \n modum^ulris pars lateris labefacta distendilur, storum excellentiora snlummodo lector notata depfe-
    ac per diuturna lcmpora vivis excrucialus dolori- henderit, sublalo prolixilalis tredio graliusista sus-
    bus, diebus singulis infelicem animam pene intra cipiat, et noxia scrupulosilate animus nusquain
    fauces volvens solum exitiim prresiolaiur. Nudaiuf evacillet. Nam si cuncta quregesta sunt,' caesse^mem-
    substaiilia, raret familia, deseritur a conjuge pro- branre suscipereirt, non brevi Historia elimata tene-
    pria, abjicilur a cunctis yelut jam cadaver exanime. rentur. His anle omnia providi vera cautius dicere
    lnler Iiaecitaque poenaruroincendia, pervisum coe- "et faslidiosis effttsiiis ncn pbesse. Sicut aufem qui
    nobium sancli confessoris adire lertio monilus, cibe seriiper uno alitur, taediogravatur, alterriis vero
    nullo itiodo se salvari nisi virtute sancli Basoli, cum vesci delectabilius mens Irahitur : sic si verba pro-
    usque ad ea tempora nec nomcn ipsius, nec locuni lixins cudendo peiirahimus; verborum fastidiumde
    audierat. Tandero ferelro semivivus imponitur ad verbis congerimus. Hic ergo'finem facimus , ellan-
    locum devekendus, ubi cura adkuc viloe diflidens quam post emensi dispendia gurgitis - laboriosum
    paululum orationes animo despefatuseffunderet, ac navis nostrre non sine mercedis fniclu quiela sla-
    e sepulcro sancli misti liquoris aliquid praelibassel; lione finem religamus, agenles Deo gralias humi-
    rediyiva coeperunt nienrbra paulatim reviviseere, ila B liter, qui nos per sanctuin confessorem suum Baso-
    quod non post raultuin temporis salulr redditus, lum et miraculorum honprat insigniis, et incessan-
    tantie incolnmitalis exslitit , qtiaiilam nuiiquam libus adjnvat patrociniis , favente Domino nostro
    fuerat expertus. Jesu Chrislo, qui cum Palre et Spirilu sancto Vivil
    . Plura sunt denique quaede kiijtis bcati confessoris et regnal Deus, per omnia sseculorum ssecula.
    aclibus visavel andita referuntur : nos tamen liaec Amen (25').
    ad iitilitaiem Jegenlium, humilitalis persequi exem-
    ;. (25*). Soquebatuf in. ms. codice Hisloriola- de obtinuit. Eo igitor anno, id est anno Christi 1108, qur-
    relatione corppris S. Baspliin ipsius cflenobiumanno. dara Lolharingiis, nomine Dominicus,corpore procc-
    primo sacerdotii Rodul/i archiepiscopifacta de more. rus, cumS.Basoliclieiilesobcorporisbrevilateiiisub-
    Moris qnippe est, ul hujus beati viri corpus per sin- sannaret, et sanclis offlcium exhibere detrectaret;
    gulos onnosab abbatemonasterii etfratribtis ad Indi- illico a dsemoriiocorreplus diciiuf; sed mox facii
    fitttmRemensetteferaiur.,el fnclo ser.tnoneaponlifice pcenitens, cooperante Girulfo probatw vitw mo-
    aii pomibftn,rursum ad tocum sibi deslinalum deilu-, nacho, merilis S. Basoli hac infestalione liberatus.
    eaiur; quod liacteinis in secuiida Feria Penlecostes

    VITA S. BERCHARll

    ABBATIS ALTIYILLARENSIS ET DERVENSISPRIMI,

    Auctore Adsone,

    (ApudMabill, Actd SS. ord. S. Eened.Ssec.II p. 851, ex ms, cod. Compendiensi


    et CamuzatiPrompluaiio.

    OBSERVATIONES PRVEVIJE

    l. Acta S. Bercharii [S. Bercaire] abbatis primum"qnidem ab auctore anonymo descripla slylo rudi ct
    iinpolito, dein Adso abbns Dervensis post medium sreculum x, expolivit. Gesia hujus suncti ac piisshne
    prolectorh noslri Bercliarii, inquil monacliusJDervensis anonymus in libro sequenti Mirac. adexlremum,
    quondpoluit,comens lepore facundim speclabilis, sparsil tothts Galliw orh, quw entenus inculle exarala
    habebanlur et abdita. Et Frodoardus Ecclesiae Remensis canonicus in Hist. Rero. lib. n, cap. 27, paulo
    anie Adsonem, S. Bercharii gesla quaedam persirinxerat. Adsoriis lucubrationem a Nicolao Carouzatb
    jam ediiam una cnm sulijecio libro Miraculoruiri in Prompluario Trecassino, eiimms. cod. alroaliaeno-
    slrre Conipendiensis collatam hic exkibemus, quando antiquiorcni.S. Bercbarii historiam nancisci non licuit.
    ln mss. codd, isli Vitrenon praefigitnr Adsonis aiictoris nomen : at genuinum Adsoriisesse fetum lihri
    ' Miraculorum, qui subsequi solet, versus primi persuadenl.
    2. S. Bercharii nomen in antiquis Fastis desideiatur.- In veterrimo nostro Usuardi exemjdari ab
    annis ocliiigenlis exarato S. Bercharius manu quidem seciindaria : al qriae annos quadringenlos facile prre
    -se.fert, memoratur xvn Kalend. Novemb.(quem.irans|alionis ejus diero esse iiilerius dicemus) bis yerbis:
    Dervo monaslerio S- Bercharii marlyris alque abbqth., In diplonialibus yero Ltidovici Pii Augusti Cafoli
    Calvi aliorumque lilteris Berchatius sancltts prsedicaluf, ejusque corpus in Dervensi rrionasteriorequiescere
    dicitiir. Eum marttpem vocant; pro niore-auciorum mediaeaetatis, qui viros pios violenter necaios qua-
    «unqueex pausa Martyres appellabant. Sic S. Prwjectum Arvernorura, T/ieodfljdum.Tungrortim, Leode-
    garium ^Eduorum cpiscopos; Aniulfuni in Porciensi Comiiivq(uti in Chronico Mosomagerisi.tom.JLSpj-
    609 DE VITA S. BERCUARII. U 670?
    cil. Acheriani legilur) n lalroriibus iiilerfecluni, Adalbaldum S. Reclrndis maritiim, £rfHnfrf«mAiighmim
    regCni a noverca necaiuni, alios.quequamplures martyrum iiomine exonianl. In Actis S. Leodegarii ab
    anonymo descriplis legunturhi Versus. cap. 5: Nec enim adeo mslimandum esl, eum (Leodegarium)formi-
    dassemartyrium. Nam cttm prideth per quemdammonachum nomine Bercharium in Dominica cmnadesuo
    eifuisset interitu nuntiatUm, die passionh Domini cruenlum regh adiU pa/fltiumye.lC;O_uodan S. Berchario
    abbati possit aplari, ledoris judiciura esto. Cerle S. Bercharius Waimerum tormenlorum S. Leodegarii
    razmsecum perduxisse Hierosolymamdicilur in Iib. Mirac.iium.il.:
    . 3. S. Bercliarius pnelcr varia oratoria sedificavitduo monasteria, Altivillarense prinium, postea Der-;
    vense,. quibus ipse prrefuit. Allivillarense [Haulvillers] dicecesis Remensis' ad Malronam fluvium,
    quarto milliari a civitate Remorum, secundum regulam Patrum S. Benedicti et Cotumbani(uli in Nivo-
    liis seri Nivardi Remorum antistilis Chaiia a Sammarlhanis vnlgata, a Frndoardo laudata proefertiir)
    copditum est : Dervense [Monslicr-en-Der] vero in Parlensi [le Parlhois] Caiiipanioepago, dicccesi Cata-
    launensi subjectum, Trecassinre finitimum ad fliivinm Vigeram [la VoireJ stib regttta S.Benedicti ilidein
    construclum a S. Berchario fertur in instrumento Ludovici Pii imp. anno 815 concesso, quod Sammar-,
    tbani posl Chesnium relulerunt. Viget eiiam iiiinc iitrumque monasteriiini snb' Bciiedictin.a S. Viioni
    congregalione; Altivillarense quideni S. Helenoe reliquiarum cullu iliuslraluin ; Derveiise vero ejusdenr
    sanctre capile, oppidulo et jurisdiciione spirituali, quam in ipsiun oppidulurn et vicos quinque monasterio
    subjeclos exercet.

    PROLOGUS AUGTORIS.
    L. Ctira gloriosas virormn illustrinni palinas ac, A perstringere cupientes, • tanto diflicilius hanc nar-"
    prsemia meritorum, sancla per orbem et universalis randi maleriam suroimus, qtianlo ad explicandara
    competenlis obsequii funclionibiis solemniter^per-: litijus operis raagnitudinem nos impares esse seiili-
    solvat passim matcr Ecclesia caiholica, nos quuque mus;sed nen est illi diflicile elingnem in verba re-
    pro infrucluosi ignavia silentii multandos fore arbh solvere, quem conslat muia etiam elemenla conso-
    tror, si gesla ejus kvteant, cujus specialilcr apud nos nis vocibus solemniier prredicare.' Ea ilaqueprose-
    el virtiitum exuberat cppia, et sanclre inslitutionis qui intendimus, quse vel ab ipso domeslico sanclis-
    refulgeiit incremenla, proecipue cum facla prrece- siraoque ejus collegio notata clariiertint, vel.poslea
    denlium, salutis sit matefies ad memoriam relata divino beneficio ipsius compensala merilis, oclati
    posterprum. Actus igitur ac labcrum cerlamina B; noslrre perferri.jioluemnt.
    Bercharii abbalis el martyris gloriosi summatim

    INGIPIT VITA.

    Berchanus nobitis Aquilanus B clificaiione muneris in luce prodeiinii, more Aqui-


    2. Prioris monimenta temporis pagum Aquilani- lanico Bcrerum [«/., Bercuni] a parenlibus indituni
    cumorfus ejiis tradidere ac generisfuisseexprdiuin. constat ftiisse vocabiilum, fanqu.ini ab ipso jara
    Parentes ejus vita venerabiles et valde religiosi in riascentli exordio bonre hrcreditatis lieruin.
    vita«ua, exicriore affluenlia rernro non mediocriter Nivardo agente litteris imbuilur.
    decorali, et (quod lorige esl excellentius) quodam 3. Eo lempore Francorum imperium rege ChiI-«
    singularis innocenlireac inier suos feliciurn proven- derico (24) felicissime disponenle, viro quidem re-
    turim*privilcgioinsigniii; qui cum conjugalis pudi- bus bellicis potenlissiino, circa Ecclesiarum auteiii
    citiaejura fidei inlegrilale servareni commodislem- Dei cultum devotissimo, B. ponlifex Nivardus san-.
    poralibus prsecellentes, divinorum taineii operuin ctitaiis ac religionis magniludine loto Francoruiii
    pia inleiiiione'sludio perflagfantes, supernaedispo- orbe famosissimus, aposiolica aucloritalc ccelestem
    sitione clementioetantam ac lalem meruerurit so- in terris vitani agens, sanctrc Reraorum proeside-^
    bolem accipere, cujus inslitniioiie et rirerilis in bat EcClesiae.Quiquia esset plerius auctoritatis et
    coelestibuscaslris niveas railitanlium inmimerabilis griiliic, -cum pelcretiir quoque divefsas terraruin
    muliitudo bonorum friicttiuiri palmas perferret, ct vcl naiionum tam pro viise merito quam eliam do-.
    rmiliiplexaiiiiqui deceptoris versntia ablatis litle- C ctriiire affluenlis cloqiiio jiartes iiiviserc, fines.
    Jiuin animarui)) spoliis depefiret. Quod facile esf Aquitanioe alirjiiando'contigit expelisse,'alque a«l
    deprehendere, si.quis aliioribiis abstinens, ka'c illud usqne pfsediuiii tradilur pervenisse, in quo
    pauca in -coiiseqiienlibus dignclnr adveTlere. Cui viri Dei parentcs vidcbanlur propria.slalione rese-
    videlicet ex inatris, ulerocum divini j'am tunc san- disse. Naro inter cselera qurc ex dote sujiernai
    (24) Solbniriecst aucipiibus, qui res gesias s;in- non ab Euslasio, sed a'Waidebeiio seu Walberlo
    ctohim litteris mandaverunt, nt quo qiiisquc rcge abbalc; aimo circa '650. AIlivillafeiise;ccenpbiutii
    flnfuil,- eodem nalnrii esse aflirroetit;. ,quod hic erexii, Dervense annp circa 670, denique anrio (ui
    quoque ab Adsone facluin. Bercharius Clolharii 11 aiunt) 684 obiii.
    principaln naliis csl, apud Luxbvium admissus cst
    «•7.1 AtiSnMS HERVEiNSISABIUTIS r.lv
    dispcnsaiionis hic vir sancius acceperat, non A |percgrinos et advenas non cives suos niimdus aspi-
    mediocribus quoque palernre hanredilalis tilulis < ciat, prsefalum sanclissiroum Nivardum Remorum-
    a progeniloribus temporaliter etiam cerlum est ponlilicem ] flagrat ardore expelendi. Qui, sicut-
    floruisse, quod videlicet, si quis diligenter velil, 'diximus, aposlolicac institutionis praerogativa suf-
    in promplu est agnoscere , ciim pene usque fullus, ' nobilitatis Jionore claiissimus, variis virtu-
    ad ksec nostra tempora ejus jnris villas et praedia tum ' generibus adornatus, inler Francorum proceres
    lam ullra Ligerim, ubi Diseias dicitur, quani eliam primus 1 in aula regis, vjla et conyersatione dignis-
    intra fines Aquitanise constilula , ki qui sibi in 'simus fulgebat. Per id temporis ea civitas sancto-
    monasterii sui regimine probanlur successisse, per rum stipala cobortibus, et licet inler militares akis
    longa temporum curricula jure quielo visi sint pos- sub principe suo Childerico, capiti tamen suo con-
    sedisse. Sed ingruentium cansa malorum , paiiim sona, divini amore cultus urbs populosa spirabat.
    negkgeulia torpenlium, parlim eiiani crudeli per- Hujiis itaquClanlse opinionis gralia provocatus felix
    versarum infeslatione gentitim videnlur amissa, quoe adolescens Bercharius, ecclesiaslicis sacramentis ,•
    quondara monackorum fuerant usibus allribula. lide, habitu et actu aptissirous, cum illo bealo serie,'
    Sed, ul ad id quod ccepimus exsequendum redea- „ cui jampridem dictum a Domino fuerat: Egredere
    miis, ctini proediclus pcntifex sanctus, a viri Dci de terra et de cognationelua, el veniin lerram quam
    parenlibus debilaeveneralipnis liberalitate, ut pnr monstravero libi, el faeiam le crescere in gentcni
    eral, ofliciosissimesuscepius, quanidam fuiurac ha- tnagnam (Gen. xn, 1,2), fidem participans et me-
    bitudinis speciem niiraretur in puero boni operis rilum, cognationem relinquens ct palriam , post
    c.indidalo, divino inslinctti sacris mysleriis euro longi laboris excursum, fines ingredilur Franciae,
    applicandum esse proecensuil. II.ic ilaque sanctis- futurus curo S. Nivardo ponlifice cives felicissirnus
    sirai pontificis nucloritate aniinati dcvotissiroi ge- (ni patuJum est in sequentibus deprehendere) s.in-
    nilores, infra lcneros annos exaclre infantire, tem- clac Remensis Ecclesioe, in augmentum vidclicet
    poris opporliinitaiem nacti, lilleraloriarprofessionis eperalipiiis divinse, quam Dpmini pmnipplenlia
    salutaribus disciplinis raox mancipandum esse de- Redemploris, in lucrandis fidelium animarum quae-
    cernunt, in quo prreeunle supernoe illuslralionis stibus per bos duos synergos felicissimosproeordi-
    inunere, cum s.icrse institulionis instanlia spirita- naverat adimplere. Hic igitur beatus ponlifex ut
    lium eliam donorum fulscrunt incrementa. Qui semper optaverat, lali ac lanto suppare adcpto,:
    scilicet non otiose passus illa de liicidissimo liite- qtioniam ipse exlerioribus traclandae reipublicoe
    rarum fonle commercia snb setatis tenerre crcpun- p fnerat negoliis implicatus, regiae dispositionis con-
    diis ardentiiis aggregare, quibus postea in virile • siliis et aclibus frequenter inleresse , pontificalis
    robur assnrgens , el sibi et. aliis ad mensurain provitlentioepondus volens nolensve coelesli ordina-
    Dominicoedispensationis poluisset prodesse. Ila jam tione perferre, miiiisterium sibi injtinclum lum
    tunc puerilis inconstantise motus, quibus ssepeilla publice lnm privalim increpandc, arguendo, obse-
    aetas labilis et fluxa resolvitur, rigore virlutis in- crando, ut peifectus agricola sedulus exercere,
    genilrc et moderaminis justi componens bonestate, gaudio replebalur npn mndicc, familiari potitus
    ul prseter boec quibus addiclus fuerat Jitterarum adjulore alque in divinis operibus devotissimocon-
    conamina nil in se aliud residere palerelur, nisi sorle.
    lorte dura aut ppera piclaiis agerel, aut certe , Remaclo informandus tradilur.
    prout naiura concesseril, sacris oralipnum exerci- 5. Quaproptercupiens eum undecunqtieperfeclius
    liis devptius insudaret. erudiri, sanclioribus ac religi.osioribusdivinoescien-
    Retnos ad Nivardum se recipit. lise viris, quos sibi undique collala familiarilate ad-
    4. lgilur, dum puer sanctse indolisiam scientia ditleral, copulandum esse consliluil, ut videlicct
    qnam Viiiute animi corevossuos brevi prsecederet, pluriinorum iiislilueiiliura ancloritate disceret, quod
    alque paulatim bonoe iiilenlionis primordiis ad cce-" . TJpostmodum plurimis ministrarel. Inlcr quos mnc
    lestis militioe perfeclius lirocinium decrevissel in- (emporis in regis Francornm aula prsepollenlis bea-
    tendere ; supernse viiae rcsluantis animi desidcrio, tissimi Remacli procuratoris (25) quidem sacri scri-
    ccopil altius aspirare, lerrenarum rerum contemplui nii palalii prudenlioe et sariclitalis titulis comnren-
    stifliciens alque ea quse ad viiiutum iiicremeiitai data ubique excreverat opinio veneranda: qui scilicet
    respichml perennis iittuitti glorise tetis nisibus al-- vir iiiclyius, confessor postinodum Domini gloriosus,
    lenlans, eelerna proe pculis indefessa conslituere,, multis signorum viiiulibiis apprpbalus, placidus
    pcritura manenlibus compensare, diversis aifliclio- cunclis, benignus universis, in prosperitale nrode-
    iiiim generibus affectionum c.irnalinm molimin.i i slus, in adversis patientissimus, vita Jaudabilis,
    coarctare, alque adolescenlise gressus, divini arao-- eloquio affabilis, sic lemporalia cautus exbibebat, ut
    ris virttilc roborare. Spretis deinde propinquorumi xiema semper ab oculis noii averterct. Hujus talis
    el patrire relinaculis, diligenler replicans, quia quii ac tanli viri sacris insliiiitionibus rore superni ne-
    nov;e convefsalipnis rudimenla suscipiunt, tanquaniii ctaris illtislrandum, B. Berclrarius nulu prsedicti
    (25) An Reinaclus id muiius in palalio gcsscrii, rit, non salis conslat. Lcgc Acla S. Remacli ad
    an cliaro Bercliariiis in aula alibivc cum co vixc- an. 664.
    673 . DE VITA S, BERCHARH. 674
    pontificis se maluit pro tempofe ire copulatum, ul ^ corum orbenr decretis regulanbus luisse pnmum
    in quo perfectain doctrinoescientiara intellexerat, decenler illustratum ? Bercharius itaque. faraulus
    ipse qnoque per Jiunc oelatissuoeac niorum imbecil- Cbristi ad allioris vitsesemper instiiuta cciisceiidere
    Iitati consulens, nou tam scientirc quam sancisepu- desiderans, poniificis sui auctoritaie el gratia, ce-
    rilatis commercia reportaret. Icri gressu ad locum liunc pro volo properat: prse-
    Luxoviumpetit. fati Palris (27) alacritale condignus approbatur
    6. Interea cum beatj viri jiistus adolescens per sancloe inonackoriim cokorti, non lam corpore
    aliquod tempus-magisleriofruerctur, el ccelestisprc quam meiiie el actu socialur. •
    viribus prrelibassel hauslum sapienlire, Luxeviense Pie vilam inslituit.
    mpnasierium accepto tulit expetere, quoiiiam R. 7. Susccptus autera in cpmmune cum creleris,
    CoJumbanidistriclis commendata regulis, ad seper- aggressusque deiiuo lanquam atkleta recenlissimus
    lala fuerat-fama rciigionis. Erateriim eo lempore in militioe gymnasium coelestis, prreteritorum iinme-
    cunctis Galliarum parlibus hoc coenobiumcum in mor certamiiium, et quasi qui virtuium in scam-
    miiltimodisrerum possessionibus,tum eliam divinoe mate positus, ad perfeciionem pugnae ni.hil plene
    veheralionis cullibus noraen singulare kabens, quod anle peregisset, coepitrursus divinis operibus spiri-
    illic et dislrictior inslilutio, et studiura sapientioeB tuni coercerO,vcluli eum cernercs monasticaedistri-
    plenius liaberetuf; quera videlicet miroespectationis ctionis tunc primum rudimenla suscepisse, seipso
    locum idem B. Columbanus Pater in vasla Vosagi semper validior, et gralia supernr» illustrationis
    eremo a-fundamentis construxerat, invctilis anti- vitaeproecedentisqualilate j'ocundior. Jam vcro styli
    quissimi operis oediliciiscum aquis nattita ferven- non palitur opera, quanta in viro Dei fuerit huinili-
    tibus e terrae venis ullro prodeunlibus, ubi et ip-e tas, quanta virtus obedieulise,quanta modestioegra-
    postmodumaggregalo fideliumnumero sexcenloriiin viliis, quanla cbarilas, quanla benignilas, quanla
    ferme monackorum rector exstitit, longo.que tcm- niansueiudo, qiiania etiam patienlioefoiiitudo. Obe-
    pore eidem monasterio nobilissime praefuit, multis- dieniiaesibi injunclsenegotium ita jubentis percurrit
    que miraculorum signis in eodem loco claruil, donec imperio, ut roentem in subliroe dirigens, nec laudis
    Bruiiecbildis regina impiissima, eo quod duos iilios huroanse compendia qurererel, et suse prsemium
    suos quos ex adulterino Theoderici nefandi regis, glorise, rei pereuntis pretio nullo compensaret. Stu-
    filii videlicet regis Sigeberti, conjugio(26) suscepe- debat etiam aliorum consideralione seipsum despi-
    ral, suo colloquio et benedictione indignos judicas- cere, el cum apud se cunctis judicaretur inferior,
    set, ab eo loco inslinctu diabolico proturbavit. Qui in humililalis tamen culmine cerlabal omnibus in-
    iion sine magno meeroreet luctu omnium rccessurus " yeniri sublimior : mtestissimttmrevolvens si quis in
    inde, Enslasium virum oequesanctissimum dignitate illo sancto collegioaliqua forlia atlrectaret, quse ille
    generis el vila illustrissinium, quem ipse pagooriun- favente Dei gratia segnius alligisset.
    dum Lingonico a puero insiituerat, eidein numeroso Pincerna factus-miraculo, commendaturobediens.
    fralrurn collegio rectorem praefecit. Inde ltaliarn .8. Traditur siquidem per idem terapus, hunc in
    expetens^Bobiense coenobium non minus decenti eo locofactum aliquando ministrum a caliculis (28),
    opere statuit, in quo consummaliisvirtutibus, beato in curam promptuarii, rectoris nutu, vicibus suc-
    fine quievit. Sanctus vero Eustasius loco Palris re- cessisse. Cumque ille lianc ofiicinam corporum di-
    sidens, non minimam monachorum multiiudiriem in spensandam acciperet, rjuippe quem strenutnn ad
    Domini servitule verbis et exemplis praemuniens, omiiiasancla okedientia fecerat, quoecommissa fue-
    nominis et merili magistri hseres exstitit. Autlila rant prudenter rn.ferebat. Quadanr vero die. dum
    igitur fama tanli nominis, viri religiosi illuc unde- talibus lenetur implicilus, jussu palris est subiio
    cunque confluunt, se suosque liberos pluriihi cer- vocalus.. Forte ille lunc proinpluarium ingressus,
    taiim imbtiendos offerunt, illud ante omnia ducen- anle vas steterat, et sudero quaevulgo dticiduluma
    tes permaximum, sivel post longsevamprobantis polu scilicet educendo dicilur in raanti teiiens, ce-
    injuriae tolerariliani, quodannriodo adroitli me- " realem (29) ampkorae poluni inlirndebai: niirura
    •reantur in congregalionem. Jam vere quis locus dictu! ad unius jussionis nuluro audito abbalis no-
    vel civitas non gaudeal, ex beati viri disciplina inine, relictis quse Iiabebat prse manibus coiicilus
    rectorsm kabere jiontificem vel abbatem, cum con- ciiciirrit, oblilus ardorc obedientiseet vasis obser-
    stet ex hujus virtule magistewi pene toium Fran- vantiam et amphorae cauiclaro. Curaque vocalus
    r. (26) Foede hallucinatnr auctor, si Bruneciiildem qui ab anno 625 ad 66Slocumrexit.
    puial filios proprios suscepisse cx Theoderico, qui (28) Tainelsi caliculas pro cuiigulh rionnunquam
    Brimechildis nepos fuil, eique pronepeies ex pellice nsm.paiit auctores, hic tamen iutelligeiidi videnlur
    generavit. ... calices seu pocilla, uti.ex sequentibiis apjiarel.
    • (27) S.Euslasius coenobioLuxoviensi praefuilab (29) lia cervisiam seu ziium vocanl, eo rpiod ex
    anno 613 ad 614, quo lempme Remensi calhedrse "cerere seu ex granis hordei polissimum eiiciatur.
    prseerat Sonnatius, cui.post.Leudegislum, Eugilber- ld genus miraculi referlur in Vila S. Culumbani
    tiim elLandonOm Nivardus anno circa 6S0 succes- num. 26; at Berckario aptari non potesi: siqtiidem
    ;S.iiiNOnergc Bercharius Luxoviuin admissus csl ab faclum dicitur Cplumkaniiinperip, queni Berchariiis
    fcustasio, sed forlasse a Walberto ejus.snccessore, suppar vitleie npri pptuit.
    675 ADSONISDERYENSISABBATIS 676
    astaret ante abbatis prsesentiam, iiiterim pottis ille A . raiilis illinierat, fdem priter mirificiis non modicrc:
    in vasculiim non cessans defluere subter posituni, qtianlitatis pretio acquisieral, ac RemerisemEccle-
    postquam ad supeiiiciem vasis pervenerat,- in mo- siam, cui anclore Deo prxsidebat, heeredemconsti-:
    dum columnsesuperne conslipatum in gyrurn coro- luerat. Denique gloriosissimus Dei ponlifex Nivar-
    nari coepit. Ultro ceriicres illtid genus liquaminis, dus pastoralis solerlise condigne adminislrans ofli-
    quo vix claiislris coiiliiieri valeat, ul quondam Dei cium, lum ad alia suseriioecesisloca invisenda, ttim
    transeunle populo absque litloribtis Jordanis fiuenla qiioqne ad liiinc soepe vicum egredicns, non tam
    in sublimc lolli; ul liquido patesccrcl quaiita cssct proprise causas agebat utilitalis, quam cunctis se;
    virtus obedientioe, Cujusfriiclus nullomodopossit in inTabilem quoqiie exliibens, salutem siibjecorum
    terram deperife. At vero ille non sinc abbatis adini- sedulus inipendebat. Cumque riies ac nocles scdifi-
    ratione revefsus, faclum sltipuit, quod prius po- candi coenobiumin aliquo praediorumsuorum, qui-
    luisse a se fieri oiiinirio non praesuniiisil: tamen bus nobililer lcmpnrali quoque emolumenlopollc-.
    vir ille sanctus koc quod accitler.it non suo, sed lo- bat, desiderii coniinuationc pervigiles ducerel, as-
    tura abbalis sui incrito dcpulavil. suniplo suo illo, ui ssepe solebat, dpnieslico beato-
    Remos reversus, Nivardo monasierium conslruere Bcrchario, causa exstitit, qua prrcf.ilum vicinn ex-
    cogitanti socialur. J} pctere pro more cogitaret. llujus processu ilineris,,
    9. Ita vero ctim jam esset regul.iribus apjrimc qno ad etimdehi vicum Malernoefliuninis litloribus
    disciplinis edocms, divinsc mililioein ulramque par- ccntiguum tenditur, ;quidam sui jiuis locus erat
    lem arinis prremunilus, ul videlicet per hsec qtire gratissimus, qui paululum reducto srnu in monlis
    longOexercilio didicisset, in iucri Domitiicidfspen-- latere arooenissirao-herbis virenlibiis aquarumque
    saiionem jam plurimorum saliiti consulere potuisset; rivulis-ex sublimi verlicc leniter efllueiilibus, arbo-
    in provinciam Remoriim ad S. Nivardum pontificem ribusque ac vineis in decljvi circuii;qiiaque consli-
    revcrlitur, quitaiii viftulibus quam rebiis, ut dixi- palus, iiiluenliura oculis oblectaraenla praesiabat. .
    mus, supra gregis sui ciistodiam vigilans, bostis iil- Nivardv in soporem verso, loco per angelttm desi-
    sidias relidcbal, alque ccclesiasticarii digiiitatcm gnato, mandalum de condetldo cmnobioAliivilla-
    rensi recipit.
    profusis successiblis ampliabal : cuique olim vol-
    venlilius annis divinse inspiraliotiis inslinctu ' klc 10. Sanclus igiturpontifex hoc iier aggressus, cura
    ardof sensibus ineral; uti in quolibel suse dicecesis jam eas parles |>er clivum moniis alti^issel, qua de
    conlubernio eo"loci ad serviendum Deo vivenli do- cpnlra illa loci gradieiitis visibus se amcenilas pro-
    irium construeret, ubi rerum compelcniia aptiora pius objecisset, super equcsire quo ferebatur vehi-
    divinse servilutis commoda "praetulisset.llla eralia G culunr eo gravi sopore deprimitur, ut omni prolinus
    liac deliberatione morarum causa pcrmaxinia, quo- cundi facultale proscriplus, symmystem suum B.
    niam deessel pcrsona voli ad id ageiidurii socia, Berchariuni iiiclamaret, omneinqueilluni equeslreiji
    quse el dcsiderium suppJeret penlificis, et strentia qui tunc forle se comilabatur ordiuem stare loco
    in Dei rebus invenirelur instaiilia suscipiendaelantre juoeciperet,ei quibus ad soporem urgeretur slimulis
    collaboralionis. Sed tliu in dubio suspehsus aniunis patenlius indicaret. Ecce, inquil, irriiente soporis
    nequaquam fruslrari poluil spe jainpridem coi»j iiumianitate secus solilo concuiior, ila ul binc gres-
    ceplse intentionis. Bercbarium itrique prrcripit, vot» suni promovere, impoicm nie esse omnino c-onlidc-
    applicat, consullu prrcel.git, virimi qtiidem in Dei rem. Procuretur ergo fessis arlubus inler hicc vi-
    relius idoneum, religione prreditum, animo elBca- recta amcenilns paululum divertendi, ut redeunii-
    cem, exteriorum experienlia" non minus agilera bus per soporem viribus coepluni reddajur facultas
    «juam prudenlera. Gumqtie per id iemporis urbs; iter peragendi. Inter lale paientia nemora diffusis
    illa, ut diximus, et multortim floreret ingenio, el ini frondibus, virenlibus foliis inslsnli rei grata fagus
    adniiralione reipublicae, diviiiorum cperura insigiiisi eligilur
    liabercmr cPmmercip, bunc tamen solum, hnnc sibii. Haecaliasinter lanlumraput extnlitalr.os,
    adsciscit prrecipuum, eui c nsona auctoriiatcel nie-. D yuantumleulasulent iuter viburnacupiessi.
    rilofulurae fabricsecuram deponerct, el sani dispo- Htiic ilaque arbori ocius se subter injiciiint
    sitione, consilii onini illi strncturae:specialiter prav gratia qtiiescendi. lla individui sui comitis B.
    iiciendum decerneret. Proediumesi publicum in pagoi Bercharii solo decurobenlis feslirians composiip
    Remensi oclo miUibiis ab nrbe disparatuin, cuivi- verlice gremio recipi, slernilur hic patujsc re-
    delicet oevoprsecedenli Sparnacus (Epernmj) nomeni ciibans sub legmine fagi. Quid vero tunc miraculi
    fuisse constat iiiiposilum, quod olini quidein, teiri- ccelittissiloslensum , styliduxi oflicionon improbe
    pore.scilicel Cblpdovei Francorum magni principis,, iniiniandum, ulsupernae ilhistrationis verilas oslen-
    «juera beattis Reraigius apostolica aucioritate etl deret, qui essent quos silvarum derisilas obiexisset.
    pfaediius el pfobalus, doctrinaet viriutibus roagni- inlerim ponlifice quiescente, sanctus vif Bercharius
    licus, cum suo cxercitn, «t in gestis ejus legilur,, in coelum defixis luminibns aspicit subito aere per
    -angelico minislerio sacro chrismale aquae regene-- serenum conspicuo cplumbain (30) e subliraibus de-
    (30) llanc bisloriam panlo aliler describit J^ro- rius post visioneni colriinb» hic relhtarn lacrymas
    doardtis iniib. n hist. Rem. cap'. 7. Quippe Bercka- futlisse dicilur. « Experrectns auiem B..Prresul a
    677 : DE ^ITA; S. BERCHARII. 678
    scendere.aivep.fulgore radianiem, alqueeidem cui J.\ lestarislllatuni, maiiifesla Dei virlute noveris eiiam
    siibstraiiinanserant arbori leniter insidentem. Cum- cprppraliter fuisse censpicatum.
    que in eam ocnlorum dirigeret.aciem, diligenler ex- Childericojuvante, ecctesiamS. Pelro, aliam B. Ma-
    plorare cupiens, quasnara in partes ales ille niveus rim curat dedicari. ,-.t < .
    declinare decenieret, repenle alarum solulo remigio, 11. His igitnr alternis ita conserentibus, altero;
    ab arbore cui insederat prosilit, el ruropens aera quidem quod in somnis senserat, allero vero qtiod
    yacuuni, futuroe spatium fabricse circumvolans, lo-*. oculis corporeis aspexerat, res in prospectum dedti-
    cum inquo ccenobiumcpnstruidebeat, gyro designat, cilur locum illum angelica perlustratione signatum,;
    proesentia sanctrfical, explelo hoc lustramine, rursiis ad agendum divinreserviliilis obsequiuni mira dispo-
    nota recipitur arbore. Cumque eosdem sui ambilus sitione a Deo esse qiiani dignanler elecium. Ila vero-
    circulos coeji nuntius ad futuraerei lirmiiatis indi- percepta tanlse revelaiionis de ccelestibHSsimul et-
    ciuiii tertio repetissef, palenti coelp reccnditur, et, consolalionis gratia.certioreSrUtrique. facli, et quoili
    niliilominus bominibus in terra degenlibus divinre erat ambignum loci designaiione specialiter edocti r,
    voluntalis prsesagiumaperilur, et novseadmirationis inde ambo consurgunt, ac sicoculos anlisles beatis-
    vesligium relinquiiur. Inteiligit hic vir sanctus, puro simus iri ccelum dirigeris, illiuii protimis lola cordis
    ut erat animo, signnm esse ccelesle, que et dubilan- B inwntione collaudans, gratias egil in qtieni abselemi
    tiuiri ariimi firmarentiir, et diu dilalum ppus in Dei Palris secrelo Spirilus sanclus cofpprali specie in;
    servilule fundarelur. 0 bealum yirum cui ostendittir coliirabartfescendil,ac fluenta Jordanis.sacri corporis,
    cprporali inluitu angelicae dignilas visionis, in spe- tinclione in noslroriim abliiiionem scelertim coalt».
    cie columbaerulilantis, ad cbmprobandum testimo- patente beavit.. Pracceilente itaque, in coiidilionem;
    iiiuni.innocentiseet puritatis. Esl etiam in liac re rcierni tabernaculi ianto ac tali auspicio : TibUnquit.:
    illiid quoque non minus admirabile, quia quod istc ad B. Bercharium proesulexiniiuS, iiioequeindustrise;
    corporalibus deprehenderat oculis, hoc idem quies-. hoc sanclum opus dispono coinmiltere, til quem pm-
    cens sarictus ponlifex senserat sopore ccelesiisvisio- denlia et sanctilale perfecturo esse non dubilem ,
    rils. Qui cum post .aliquaiitukim perceplae quieiis principeni qtioque in constructione cceleslis fabricrc
    spatirini somno excitus, caput ab imis snperna fe- te jure consciscam. Quodvir..Doroini,ardens ut eral,
    yelalione praeedoctus erigeret :.Q, iiiquit, votorum. loiis .afllirens in Dominum yisceribus, cui inimica
    meorum compar fidelissime, quam gralum miki est profeclo omnis ignavia, ainica vero indefessa laboris-
    hucpaululuin gratia soporispro tempore divertisse, eflicacilas, libenler suscipiens,: tan|o amplectitur de-
    quein cOnstat per Dei graliain tantae revelationis siderio, qtianla in eo snperna gralia merilorum ex-
    myslerium coelilus agnovisse. Ecce enim hinc jam C creveral magnitudo. Et quoniam seipsum jam anle
    bcius progredior, ccelofum signa sequor, quod din Sjiiritus sancti leraplura virtutis effeceral, ipse quo-.
    diffefens corde gestaveram,mirandse visipnis arcano que lerrenre molis pulchritudine templum D.pminp
    niafurius aggredieridum esse coriipellor : sed ne o.culiseliam speclabile fundare exoptabat, confisus
    longius res inopinata te diixeril, quid viderim pa- yidelicet undique lam diyino quara suirirai ponlificis
    tenier expedio. El prius prsesentias hic esse doiiium in eunclis auxilio. Nam el universis sui lenipqr.is-
    Dei, rit felicissimoquoridain anliquo palriarchse, et Francorum regibus, episcqjnsquoque ac regiaedigni-
    porlain cOeli raihi indigno Christi Domini famulp latis proceribus |am gratum aceeptabilemque euro
    divinilus oslensam. Narii iriox submissis arlubus , cerluin est exstitisse, ut si quid in divinis cttlliljtis
    subito bic soppfe prsereptus, ctim vix in ulramiibet seu etiam lerrense commoditatis opportunilatibus-
    paftem vis naiufse quiescentem inipellerel, videre cordi esset, ab eis facile pbtineret: qried in conscr
    iiiilii videcr a siipernis iiistariiivei candnfis specieul qtientibus quoque diligens lector suo lcco palenter
    adesse "cblumbsp,quse ppsl biijus arboris seSsum, poterit invenire, si ea quoediyersis lemporibus regisrj
    non inceria tjuo tendefel, Ipicuirikunc prsepeti cursu majeslatis acFrancorum principtimrnunilicentiasibi
    Vclandoprsecingit, trinOqne gyro oeque peracto cceli coucessa fuerint, recensere voluerit beneficia. Quo-
    cacumeii lendit.'Credo equidem Tioc spei conceptseD rum videlicet fullus auclorifate et gra.tia,j'am iB.iltr-
    proDeriuma Deo portentiim, ul quod erat v.oto su- rius componendsefabricaenegoliis accingitur, cppias
    "sceptiirii,jaiii coelp prrpmonenle'sit celeriris exse- sumpluum prseparal, et universa quae Umlp pperi
    quendum. Sancto ksec porilifice peforarite : Me, necessaria videbantur sedulus operalor assignal. lta-
    iuquit R. Bertkarius qui s.incio viro.gremii sui fe- que in supradicii prsedjo loci.quod.in dcclivi monlis
    clinaiorinm fecefat,:qiiidquid, paler-sanctissinie , latere (ut diximus)*situm , rednclo profusius sinti
    coelcsli prpdigip in yisiene spiritus divinitus libi pulckerrimara blaridienlis amoenilalis planiliem fed-

    somnO, ex lacryinisejus faciem siki reperit udam, iUic haberis, ibi eonservaliatuf; Qiii etiam pbstqiiairt
    et iiitefrOgansquse illi causa fletus existeret. Acce- yisioneifi prsesuljs: et ejus rcognovit voiuniaiem y.
    pil.eum propter sui ruinanr flevisse operis, ,» Eccle- oJjtulit ei eamdero possessionem, partem. qiioqiie
    sisescilicelin Villafi a Nivafio bis exsiructae, bisr possessioiiis cujrisdain ffatris siii rieiriiiie Baldini. »
    que'ca^siiincertoeversse. «Ihvicemque sibi visa refe- AtidifFrodoardtis TheoderaiHnririi alleruin Bavonis
    rentibusv' iradiluf pontifex hoec etiam Dei servo fratrem ,fteolum coinilem.postea episcopiiiri ,Re-.
    cuidam noniine Bavoni, cujus eral ipsa possessio, inensem ipsitisqne filiumGedepuem illic "' nionasliciim
    vrsa riarrassCiQuibratofirim in lionore SaiiciaeCfiicis. liabilimi suscepisse. .',.''[;',,
    679 ADSONISDERVENSISABBATIS CSO
    dit, atque in prospectu suo subjacentia Maternse i riec sermo capere, nec lingua ullo modo valel expli-
    fluminis longe lateqne littora circuindespic.it,mul- care.
    cenli quadam visionis voluptale compellat, ab anti- Nivardo moriuo, virluiibus, miraculh el auctorilale
    clarescil.
    quo Allumvillare nomen acceperat, angelicaedcsigna-
    lionis spalium ut ccelitus ostensuiri fucrat, murorum 15. At vero ctiin in his sanclorum operum stndiis
    ambitu jactis fundamentis compleclitur, omnesque quam gloriose tenerenttir inserli, sanctaeexhorla-
    illius parieles aedificii ad moduni columbreiiraere lionis gratiam per populos infundentes et ad seler*
    permeantis suspecla permensione metaiur. Necante nilalis gloriam quaquaversum animos lidelium in-
    divini culloris opera destilit, donec superna. an- cilantes, cum jam superna clemenlia antislitis sni
    nueiile providentia, Childerici cliam regis Franco- Nivardi vilam laudabilem perpeluae jucondilalis
    rum ac sacri anlitistis opitulante clemenlia, opus comrnercio compensare et pro labore brevi palm.im
    quod ad laudem Dei susceperat oplata perfeclione decrevisset permanentis rependere glorioe, opefe
    complerct. perfectus, virtulibus consuniiiialus, adveniente Ka-
    lcndarum Septembrium die, mortis nexibus absolu-
    Monasteriuni rebus el personh instruil. lus migravit ad Dominum, beatle immorlalilatis sto-
    12. Ea vero arbor, qnoe quondam ppulentissima $lam conseeulus, angelorum agminibus in illa cceleslis
    fagns stelerat, in qua columba ccelitus emissa pri- curire dignitate concivis factus , apostolorum parli-
    dem rese*derat,ac suo gyro silum monaslerii volando ceps, niarlyrum et confessOrumcohseres,illius insatia
    expresserat, halriia deliberalione succiditur, et col- biliter aspectu fruitur , cujus amor ab ejus pectorc
    laiis in ccmmune omnium votis, in loco cui aflrxa nunquam recessisse certum tenetur. Qui licet pro
    fueral, aram in veneralione B. Pelri aposlolorum lege carnis debitum srilverit humanaeccnditipnis ,
    principis (31) statuit. Ad consecratienem vero basi- vivit tamen in gloria perpetuaeexsultationis, nostris
    licae cum S. Nivardo raetropolilano ponlifice, alii aulem illic procul dubio miscriis proeslantius , si cx
    eliara episcopi convcniunt, clerus omnis et nume- corde rogatus fueril, occurrere paratus, quanto nunc
    rosoeplebes utriusque sexris irruunt, proceres quo- potentius illi summp atque invisibili spiritui cerni-
    que Francorura non mincrr vplp concurrunt, et per tur esse conjunctus , per virtulem universa scienlis
    B. viri Bercharii opus laudabile in Dei iaudibus pari ipse scius omniuro ac cxaudilor effecius. Ad cujus
    oranes raagniludine jucunditalis exsultanl. ln au- exsequias corperis tota Remorum civitas ruit, clerus
    strali vere ejusdem menlis latefe, aliam slruxit vir ac populus utriusque sexus convenit, ex vicinis etiaro
    sanclus ecclesiam, quam genitricis Dei el Domini ^ urbibus mulli adfuerunt tanti pastoris excessum ad-
    noslri Jesu Cbrisli semper virginis Mariac nomine - mislis pio mcerori liymnorum solemnibus obseqtiiis
    decrevit kcnprandam. Septa eliam monasterii et uni- assignantes. Cujiis quidera corpus diversis populo-
    vcrsas cempetentes erdinis officinas, ad sectandam rum catervis conslipatum usque ,ad basilicam S.
    vitae regularis okservantiam prudentissime compe Remigii a S. Berchario nec non et sanctis pontifici-
    siiit, monasticseconversalienis viros religiosos aggre- bus qui e'a die illuc confluxerant, universa gregis
    gavit, elcunctaqusekuic ordini commoda j'udicaban- sui multitiidine prosequenle , condigno bonore de-
    uir, diligenler implevit. Copiosos vero praediorum ferlur, ac excellenli mausoleo condendum , decen-
    snmplus sanclissimus antisles, tam ea qusesui juris tissiinam ibidem accepit sepulluram , sanctissimo
    esse videbantur,quam quaeeliambealo interveniente viro Berchario in supradicto Allivillari coenobio
    Berchario ah ipsisFrancorum primoribus obtineri po- glorioso praesuli superstite relicto. Qni licel tanli
    teranl, in necessarios servorum Dei delegavit usus, ut palris 1'ueritsolamine destilutus, nequaquam lamen
    videlicet in eodemcoenobioet merito et nuriiero po- a coeplioperis inlentione desistens, subjecioriim ani-
    ptilus Deo serviens uiriusque laboribus augeretur. mos exeniplis instruebal et verbis. Locum vero ,
    Hsccsunl igiliir hujiis B. Palris nostri Bercharii ma- quem oedificare coeperat, rebus ac vario decore
    gnorum operum sancta principia : sed adliuc restant collustrans, nihil sublraxit induslrise, donec ad cul-
    ad divinaeobsequium majeslatis piorum Iaborum ma- raen provekeret perfeclionis summae. Spiritualium
    jora cerlamiria, quae in hoc poslmoduin monstrakit enim donorum perfusus rore , vitre jam conseitus,
    opere rerum consequenlia. Qui videlicet cum esset angelicae,civis ccelestis patriae
    in spiritalis exercitii sublimitate perfectus, in divinoe
    Dogmate justitiae, Ckristi refovebat ovile,
    lcgis medilalioiie continuns, lemporalem tamen non
    Consiituens pleki cceleslia teropla fideli.
    auspicatus est gloriam, sed mentis puritate jugilcr Nec mintis in magnis flagrans resplenduit aclis >
    concupivit oeternam, nec levi felicitali inclinari nec
    Quaegessere Palres fulli pietate priores ,
    inani voluit laude resolvi. Jam vero consumraala dans vitsepopulis documenta beatse
    slructura his duobus san- Optima
    omni sacri illius lempli ,
    ctissiriiis viris qnanta fuerit immensilasexsullalionis, Domini namque gratia prseeunle, mullis miraCuIo-
    quam grata societas unanimis affectionis , quantus rum signis in eo loco claruil, ac supervenienlibtis
    divinilatis amor, quantus vilae. coelestis ardor, diversarum incominoditaturo casibus se opporiens
    (31) Additur in diplomate Nivardi a Sammartba- rutn martyruin el cpnfessorum,quorumpignora ibideiii
    nis relato, et Pauli, scu eliam S. Joannis el cwtero- venerari noscuntur.
    681 DE YITA S. BERGHARII, 682.
    lnulta ccelestis beneficii emolumenta populis im- \ adiit, atque sibi ad bona vota consortibus vins Dei
    pcndebat: sanitates corporum, salutem animarum. amore ferventibusLeodegarioet Mummulenoepisco-
    Francorum quoque regibus diverso tempore- sibi pis, Amalricoquoque et Wlfaudo oplimatibus, im-
    succedenlibus acpalatii oplimalibus ila incuriclis pelravit a rege licentiam aedificamdisibi in eodem
    erat affabilis, ut eerum usus pro vplo familiaritati- loco basilicam , quaro B. Martini in honore conse-
    mis , quse intenderet citiiis oblineret, el in con- cratam proedictusrex Childericus circumquaque ab
    slruendis servoruin Dei habitaculis sumptus er et Ecclesia silvre leuca una benigne donavit. Bealtis
    copias eorum Jargitas pleniter minislraret. Si qnis vero'Bercharius neque his contentus, cellulam sibi
    liis hreslians forte manet incredulus, prsedicti.Ieci juxla locura qui dicilur Puteolus , ea in parte qmn
    iiiiretur mtenia , aspiciat sedificia, perlustret dili- nunc monasterioluro (34) dicilur, ad honprera B.
    genter ppera : palebit scire cupienti quanli fuerit Mauricii condidit, sperans apliim se iiionastcrium
    rrierili, per quem Dominus tanta ac lalia dignatus sedificandi lccum reperisse. Verum curo heceliaiii
    sil epefari. ",','. sibi, kakile nen viderelur, super fluvitim Vigerae
    Parlhenona in saltu Dervensimdifieat. (la rivierede Vpyre) quamdam ecclesiam S. Sulpi-
    14. Rebusigilurlatn extericribusquam interieribus liikonori dicavit. Neque ibi etiarn slalttm ccenobii
    >
    prsedicti Altivillarensiscoenokii secundum Dei cul- I* aplum fore ducens, roente pervigili ut sapiens ar-
    tum honorifice ordinatis , jamdictus Patef Bercka- chilectus, eum qui petentibus se adesse coinprobat,
    rius corporesequietis jmpaliens, opportuna.sibi loca dare votis congrua loca poscebat.
    lucfificandigratia perquirebal. Abindenamqueegres^ Mpnasleria condendolocuminvenil, rege locum con-
    sus, Dei munere proecurrente, vastam sallus Der- cedenle.
    vensis solitudinempetere contendit: quo in loco qti.i 16. Quodamigitur tempore cum jamdivina clemen-
    venerat interitionis non immenior, aplurn redificandi tia ulterius faraulantis animura per diversa dislraht
    coenobii statum invigilando sollicite scrutaba.tur, nollet^proecurrentibusindiciis locum vofis congruuin
    Hsecigitur j.nter cogitandum , Dei gratia proeduce iri reperium dedit. Nam abdita silvoe perlustrans,
    contulit se ad quamdam matronam , "Waltildemno- casu quemdam ad locum devenit, ubi paslores su-
    inine, qusesuperbo nobiliiata sanguine, plurimprum bulcos reperit : qtips blande allpciitus, aureique
    a proavis prrediorum affluentia Isetabatur : a qua illos numisraatis munere donans, pOppscit oslendi
    vir sanctus condicti'pretii dono emit sibi partem sibi quse habiliora aliquando silvas circumeundoad
    sllvoe,eum scilicet locum qui dicitur vulgo Mangis habitandum Joca pervidissent, dicens sibi animum
    villare : ibique cellulam (32) oedificans, eanique B. esse, uti congruo. habilandi loco exstirpando silvas
    Mariaead honorem consecraris, puellarum coetum** ccenobilarumtabernactila designaret: se quidem di-
    Deo matrique servituraruni, prout posse fuit, dili-' versa tentasse, sed nulle penitus loce cpmmanendi
    geritissimeaggregaviti Nam viam publicam vulgo habitacula fida itivenisse. At illi praemie acceptP ,
    Cantillamdiclanr expetens, prelio a prsetereunlibus ialibus animi vplissauclo viro respondent : Nns qui-
    suscepil captivas puellasoclo, quaS in sancta Teli- dem ciim fides teneat firma, munerati tuis ad vcta
    gione edocens , Deo dicalas ibi manere constituit. pfocessibus parere decrevrmus, Jecumque Iiabi-
    Ex hoc igilur Ghristi adminicularitesuffragio excre- tandi habilem pro noslrp scire osteridere pa-
    yit numefus virginum adusque sexagenarii cumu- rati sumus: nam persaepe inibi suillcs' greges jam
    lurri , quibus eliain pfsedictuspater nepteni supra 'desperati inveniinus, iiec seductosaliorsuiii spes est
    scriptse matforise Waltildis solemniter abbatissafn requirere porcos, curri illum semper absque aliquo
    praefecit. ductore perditi stiCs expetant locum. Adesl qiioque
    Oratoria eliam diversa. IbijDomine pater, quaedainnon ignoti miraculi fagus,
    15. His quoque rite peraclis, secreliora satlus in- subler «juam Juininaria saepe ciinr accensa absque
    fatigabilitef excutiens, cognoscere summopere ge^ liominum accessu viderimus, divini aliquid forc sn-
    stiebat, sicubi opportuniora loca redificandicellulas T spicamur. Nunc, iriquilB. Bercliaritis, ocius prtcite,
    reperisset,yeniens in quemdamlocum, Lutosas (33) taiili pi-sesagiiloca significate, mcque conseqticnlcm
    nomirie, cellameOnslruendiiiplum reputans, njniia jartijamque (liu suspensum ahimo quieiioicm red-
    . sollicitudinevola enpJere sludebat. Hoc igitur pro- dendo, lanta curarum mcle abselvite. His diclis jirnc-
    priis yiribns'iiullo modo digrium ducens'aggredi, -dictus pater ad locurii properat fidem dictorum ex-
    cujus erat hocprsediuni potestatis adiil. Eo siqui- cepturus : neeinaniler fefens testiinoniumpasloriiin
    dem. tempore.Cliildericus rex regiiuin Ffancorum d.ivinituscredidit faclum esse miraculurii, et a Deo
    - nobilissime giibernans, libeniissime sancli viri peli- -sibi locum ostensum, qui non pateretuf servtim
    "lionibus acquiescebat, Hunc crgo pater eximius suum diversis Intentum, proprio labore frustrari.
    : -(52) ld est 'exiguum monastefium sanctinioni.i- '. (33) Vicus Lutosae,Louzes, dioecesisTrecensis di-
    liuin, quodtesteGamuzatoseptingehtis abliirtcatinis stinguendusest a Villa Lntosa, Leuse, dicecesisCa-
    fiindilits dirulurii <l evefsiim;Piiellare monasteriuiii nieracensis,;dequaBaldericusinChron. lib.Vi, cap.
    • tlicebafur. Nostrales loctimGallico idiomaie Peulle 43.
    ; -Mbnstier appellant i: qui locus vix lerlio-milliaf i (34) Nunc locus redactus est in exiguum orato-
    distal a coenobiODervensi, ad Vigeram fliiviurniti- fium S.Mauricii diclum , quod «esauimilliari di&iat
    dcm situs. Lege mirac. num. 1. a Dervo, versus Vigeraefpnlem.
    PATROL. CXXXVll.
    685 ADSONISDERVENSISABBATIS 684
    Nam qui eO coetum bonoruni exsecuiione operum A ritis, quorum reliquise ibi delats surit, prrfistarite
    pollentem adunandurri prrenovefal, digne tali prsesa- Christo , uberiora fidelibus populis beneficia lar-
    gip initia pperum beati viri praesignavit: qui Joeus giuntur.
    duobus integris milliariis a prsefatnlpcc, qui dicitur Obitum suum prmdicit.
    Puleolus, disparalur. Ibi erge B. Bercharius multc 18. Tantis igilur laborum certaminibus iri hujus.
    labpre silvis radicitus erutis, coenbbiiaedificandista- mundi stadio pro vitae ccelestjs bravio trariscursis,
    tura prreelegil. Exinde ad palatium progreditur, re- cum jam Dominus operarium suuni digna doiiare -
    gis super hoc negoiio clemenliaesupplicaturus. Au- mercede disponeret, resolntionis cofpOreaeifnminens
    xiliantibus vero sibi per divinam gralianj, ex cujus tempus ante dedit agnoscere. Nam .jarn paschali in-
    desiderio islaageljal, S. Leodegarioepiscopo et Al- slante solemnitate, feria quirita qua coeria Domini
    marico Majoredornus,Fulcoaldo quoque et Wlfaudo, habebatur, gregis sibi commissi pater sollicitusino-
    NivardP etiam et Atelane (35) episcopis, impetravit nasterium puellarum devote adiit, prd more fidelium
    sibi dari a rege silvam ex suo fisco qui vocatur Vas- prsecepta Domini explelurus. Inler igitur nnilla ex-
    siacus (56) in circuitu prsefali loci, sicut ex auclori- liortalionum verba et consolationum alfariiina, hoc
    lale regia tenetur exterminalnm, imde sumptus ha- quoque eis pfsedixit, quod de resolulione pfoprii
    bere valeret ac pfsediaad ccenokiurii(37) constituen- B corporis divinittissibi notilicatum maiiebat." Scitbie;
    dtim. Cum etiara Deo disponente ad plurima sibi filiOlse,superna instante vocalione, me in hec nlle-
    rex libeniissime faverel, ad hoe usqtie processit, rius corpofe mariere niillo mbdoposse; nec moerea-
    ut aulam sibi deeenti ornalu , ul regiam decebat tis quasi pastorem abialuiri, cum vos seterno custodi
    majestatem, in loco qui dicitur Puteolus fabricatam, fegique spOnsatas cerla cordis devolione tenealis fi-
    ubi causa venandi crebro adveiilare consneyefat, xuro. Nullo igilur cbrpofco ex nie adj'iitorioairiplius
    dono ei concederet: unde ipse doirinus Bercharitis sustentaridas, coelesiirecibfi ut pfoprias cOmraendo
    ecclesiam Deo in honore SS. aposiolorurii Petri et filias. Ad harum ergb coiispialiOiiuiriaflamiria curii
    Pauli consecrandara conslruxit, quam ex proefatc velieirienti uluial.il erinripehtes in lacryriias , pater
    loco Puteolum (Ptiysie) appellavit. sailctus dolorem vefbis exiiortatibriurir raitigaris,
    Locum monachh, reliquiis, ctc. ditat. valediceriseis et benedicens abscessit.'Cuin psalmis
    17. Sanctus vero vir qtiando supramemoralas auterii et hymnis peraclis omnibus, atl cceriobinm
    fedeuridi iler aggreditur, eadeiir riroriachis paupefi-
    puellas emit, simul curo ipsis pretio suscepit viros
    octo caplivos, quos in sancfa religione edocens, bus et peregfiriis factufUs.
    primos in eodem loco monachos eonsliluil. Mulli '; A filiolo suo indhcipliiialo appelilur cullro.
    vero sanctam, conversatiouemillius ac religiosilalem 19. Inter ordinaridum igi.turplurima foiie accidil,
    adfnirantes, per ipsius exlioiiationero Deo fayenle, ut filiolum suum quem de sacro fonle suscepluni
    qui neminem vult perire, reliiiquenles orania qusein monachum esse slatuerat, Daguiuuni nomine, exi-
    soeculoliabere videbanlur, sub monastica norma et gentibus culpis suis, vefkere i.Bcrepatipnis,ul moris
    sub doclrina sancti ipsius palris Dec se mancipave- est, feriendum decerneret, Nam.bic, ut pos.teacla-
    runt. Ipse ergp aquam ad ipsum ccenobiumdc longe ruit, pessiraus elflagi.liosirs,fronte polita srib ovina
    perduxil, oflicinasad omnia necessaria paravit, ha- pelle, rapacis coiiiegebat geslaraina bellure. Ilaque
    bitacula quoque puellaruur ordinale disponens, Hie- ex merito suoeinjquitatis, diabqlp cuni, Juda prodi-
    losolymam adiil (38), sacrasque plurimuui.reliquias lore tradilus, indigne ierens dpcfrinajiapalris bbjur-
    iropelravit, tabulasque eburneas optimas secum de- gamina, inlumescenie mascula suk pectore bili,
    pcriavil: sicque Romam multoiies adiens , plurimo- contendit insanus sanctum yif.um-injustse Iradere
    rum sanctorum reliquias detulil, et konorificecum neci. Denique cura bealuspaier diiirflo anxielalis
    episcopis in prsefatis Iocis conservandas cbndidit: laborenpn modice fessus, una cum fratfibus Jectulo
    in quibus locis suffraganlibusillorum sanctorum me- reclinatus membra sopori dedissel, quia odium in-

    (35) A/. AzeJano,qui videlur fuisse Attila episco- dictum. Ejus primordia arino circa 665 collocahda
    pus Laudunensis, de quo Frodbardus in hist. Reiri. sunt.
    iib. ii, cap. 7. Isiius donationis diploma refert Ca- (58) Et quiderii cqmile Wairaero cui S. Lebde-
    muzalus in Prompluario, fol. 80. An Amalricus hip garitts. inedia consuniendus cpminissus est, uli in
    memoralus Major domus fuerit, dubital Adrianus librp Mirac. S. Bercharii num. lj dicitui, Ex illo
    Valesius in Rer. Franc. lib. xxi. Cerle Nivardus itinere S. Berchariusreiulissefertur cofpuSS. TlieO-
    supra iium. 13, morluus dicitur, antequam Bercha- dosise, de qua hrec Iegiinus iii ms. cod. Dervensi :
    rius cogitaret de coenobioDervensi, cujus priraordia <Annp Verbi incarnati 1108, epacta xvn, ldus -Se-
    aimo circa 665 revocamus. Childericus anno regni pleinb. eedeinque annp quo okiit rex Philippus, fi-
    terlio in Neuslria, seu aniio Christi 671 prsedia con- fiusque ejus in regem unctus est, a T>. Rotgero ali-
    cessisse legilur in quadam cbarta a; Camuzaio et bate anno ordinatipnis suse 11 positum est in Jioc
    Sammarllianis relata, cui subscribunl viri hic roe- .scrinio corpus ,S. Tliepdpsirevirginis, quseprp Cliri-
    ubi Wlfaudus Major domus, non Amalricus sti nomine niuUa lormenta etiam capilis abscissione
    ' niorati; in CsesareaPalesiinse'passa est: hanc tanien ex ea-
    exprimitur.
    (36) Vassiacus, Vassy,oppidumad Blesam fluyium dem urbe S. Bercharius akbas cum multoruni san-
    . in Matronaminfluentem, alius a WasciacoFrodoardi, ctoruin reliquiis detulil, ac in hoc mpriasteripqnbd
    lib. m, cap. 7. . dpnp regali exslruxerat, decenler ceilpcavil. >....
    (37) Dervensescilicel de quo in observat. praeviis
    «85 DE VITA-S. BERGHARIL. 6861
    ctiffit qui argiiit cfihiinos'os:,idem filiusrSatanse ar- ,H hoc scelere immunem exliibeat, qui ligandi solven-.
    mis impietatis armalus; pcsiquam eiim fessuiri sopo- diqiie:potesfate suscepta; diversis mprbprqm gen.eri-
    ratum credidit, irruens in eum mortali vulnere- at- bus subvenit corperis rnnbra. Egrcssus igitur Da-
    teJn,tayit.-N.?mcultello lTIumrabidus feriit, et patris guinus, ex prseccpto beali viri Romam petiit, ' "
    unde
    sanguine manus proprias impudens filius maculavit. poslea,iion esl r-eversus.
    Arreptum vero Daguinus-^uo sanctum percusserat Morilur. In ecclesiam ' .lr,iwsfextur.Oleum e tumulo
    ferrum, reatus siii cbnsciBsin piscinam, qriseintra - -,._.'.. \rhdjip\t. ,''
    claustra mcnasterii tunc temppris habebatur, quam 21. Beatus vero Bercharius diulissime angore vul-
    cilissimctpotuit veltit occultandum dej^ecitvVidefes neris raorbidus, tandem carne solutus, ccelestis vitse
    tunc laticem velut tanti sceleris cognilorerii, ferrum ' gaudia exsultanti spiritu felix petivit. Ad tanti quoque
    in se receptare expavescere. Nam mox ut aquam viriobitum viris undecunque religiosis confiuenti-
    tetigit, velut levissimoe pluma materiei super aquas bus, sepultus est quodaro Joco extra ccenobium [al.
    niirabiliternatav.it; ipse atitenr Iiomicida amens/fer wclesiamj^ mijUti*uiibi Deo donante miraculorura
    ctus, ecclesiam petiit, -cruentisque manibus signum pollens effectibus. Sed cum jam Dominus ullerius
    - sanclum suum occultare jiollet, ex
    pulsare coepit. proefatocultelli
    Percussori veniam indulget. g- miraculo cselerisque ad turaulura sancli viri bsten-
    20. Fratres vero ul audierunt.signum inconsueta sis, servis Dei visum esl inde corpus keali palris
    kora, cum magna atlmiratioiie surgentes, et sanctum debere transferri, ac illi inde translatum tumulave-
    virum interfectum audientes, adleclum iljiris cucur- runt relro-aJtare jn basilica SS, aposlolorum Petri
    rerunt: sed adliuc anxielate nulantem in eo spiri- etPauli,-quam ipse vivens sedificaverat, ubi suffra-
    lum repererunl. Comprehensum igitur, prsedictum -gantibus ejus merilis multa tribuuntur dona popu-
    Daguinum fratres sancto yiroobtulerunt, scire cu- Iis.; Ex:-cujus sepulcrp longo.ppst tempore; oleura
    pientes qfjid de adniissbianio scelere severitris cle- pullulaiis in yas adhoc paratum visum.est defluxisse,
    inenlise ejus jutficaret. 'Deniqiie saiicius pater yei- curiclis riiofbb'obsessis nimitim salubre. Hujus igi-
    borutii Domininon iraniemor, quibus patri pro pef- turVqvla beiicaiorriiri ppftdefe praegravali summa
    seculoribus supplieavit, dicens:: Pat'er.>,ignosceill.h,- operum.asse.guLprjbprrisvifibus nerjuaquam prreau-
    quia hesciurit qiiid faciuht; clbriientef fcriiisit illi, mimus; "ejiisqui dixit : Sine me nihil potestis fa-
    quam in se exefcuefat culpafn. peiirri tibi,. fratef, cefe, im^Iofefniis auxilium graliae, quateniis «jui
    inqtilens- poetiitentialiler placabilem fieri siudcto : merito peccatorum deprimimur, dextera virtuUs
    nam quantum ad me attinet qmni te liberum impie- suoe subteyemur, qul ciini/Patre et Spirilu sanclo
    tale remittb. Rbmarii efgo, iili, pfbgredere, iit ie C vivit et giofisitar Deiisih saeculasaeculorum.Amen.

    APPENDIX

    Ex fris. cod. Dbrvehsi per R.P. Filibertum Bowlanger eongreg. S. Vitoni monachum
    jHenedictum cbmmuhicdio.

    Dies obilus. ' Translationis dieset modus.


    22. Beatus Bercharius durissimi languore vulneris 23. Sed cum j'am Dominus ulterius sanctum suum
    inorbidus, licet traliens longa.s.uspiria vix prplpque- occullare .nollet, ex praefato cultelli miraculo crete-
    retur, fessuanhelitu lamen Dominicaepassionis et msque ad tumulum sancti Viri ostensis, servis Dei
    resurrectionis solemnia, suseetiain depositipnis ob- visum est inde corpus beati patris debere transferri.;
    sequium ac iccum sepulturae humiliter ordinaris,- Habita itaque collatione cum plurimo collegio sa-
    discipulis mulla venttira proedixit, indicendo eis cerdotum ob hoc in unum convenientium, decretuni
    . sollicitudineii) diyini limoris ac: .observariliam san— idfieri sexlo decimo KalendasMarlii; Nnllam.ta-
    ctae religionis. Taiidem triumphanti Domino cum D raen capessunt audaciam tangendi glebam sanctis-
    palina vicloriae pcciirsuriis, mane Dominica ipsius simi corpbris; negue fatigandi longa bajulatiene
    sacrosanclre ab.inferis Resurreclionis carne solutus, lapidei quo tegebatur sarcppbagi, sed humillimam
    coJlesus vitse gaudia exsuJtanti spiritu felix peti- quam potuerunt, deliberant transferendi facilitatem.
    vit (39). Ad tanti viri quoque obiturii yiris undecun- Nam decenti fornice perforata orientali maceria
    • que.religiosis;.«oniTu.ierilibus,
    sepultusest ut jusserat ipsms ecclesise quae proxima ejus sepultura? erat,
    quodam loco exlra, ecclesiam, multis inibi Deo do- inde eo aditu irifra cum sarcophago translatum,
    nante miraculorum pollens effeclibus; secundo tumulaverunt retro allare in ipsa basilica
    (39) Jfi boderii nis. hscc legunlur : « Extremum 624 incidebat. S. Bercharius inscribitur in Addit. ad
    titae dierii:obivithic B. P. Bercharius anno ab In- Usuardum xvn Kalend. Novemb,, qui dies transla-
    . carnat. Dpmini 685, indict. 13, epacla xi, vi Ka- tionis est exdicendis infra num. 7. Corpus S. Ber-
    - lend. Apfilts, mane sacrc DcminicseResurrectib- charii in Ecclesia Dervensis monasterii, caput qui-
    nis, i-0,uicharaeteres cbronologici non conveniurit, ' dem in scrinio argentee , reliqua ossa in theca as-
    nisi Iegas vn Kalend. Aprilis, iri quem Pascha anno sefvantur.
    687 ADSONISDERVENSISABBATIS 688
    sanclorum apostoiorum Pelri et Pauli qtiam ipse A nentc dornniAdsonis tempore hoc ccenobiumcoepit
    vivens sedificaverat, ubi suffragantibusejus meritis germinare, etc, utinfra num. 15.
    multa tribuunlur dona populis. Quando Deo dispo-

    DE MIRACULIS S. WALDEBFRTT
    - i '
    ABBATISLUXOVIENSIS
    TERTII, , - ,• •

    LIBER ".

    Auctore Adsone abbate.

    (Apud Mabill., Acta SS. Bened. Ssec. III, p. 451, ex ms. cod. Luxoviensierutus a R. P.Comtanlio
    Gravellio,tum priore.)

    OBSERVATIONES PHJEVIJE.

    i. Elogium sancti \va.oeDerti seu Walberti abbatis Luxoviensis, quatenus ex vetuslis"monumeniis


    concinnari potuit, exliibuimusin Saeculosecundo. Postea librunr de ejus miraculis ad me transmisit R.
    P. Constaniius Gravellius, tum Luxovii prior e florentissinia.congregaiione S. Vitoni, cum hac epigraphe :
    Incipil Vila sancthsimi ac Deo acceplissimi Patrh Walberli, monaslerii Luxoviensh abbalis; lametsiiibel-
    lum, non de viia, sed de miraculis longe post Waldeberti obitum patratis scribere instituit auctor, Adso
    yidelicet, alio noroine dictus Herroiricus, qui post medium sseculumx Luxovioprsefuitpost Aaloncum, quem
    nbbatem et ephcopum appellal : et Adsoin Prolpgo suo memoratuo/umen de geslis S. Waldeberti, quse tem-
    poruin injuria excidisse dolemus. In yeterrimo Kalendario Corbeiensi, ante annos nongenlos exaraio,
    «juotl mutilum el imperfeetum lsidori Hispalensis episcopi libris de summo ljono assuium praemitliiur,
    S. Waldeberli memoria exprimitur his verbis : vi Nonas Madias depositiosancli Waldeberti abbatis, nulla
    episcopalis nominis nientione facta, uti nec in libello subj'eclo.
    2. De coenobioLuxoviensi plura leges in Sseculonoslro secundo, tpm in Prsefatione, tum in Actis san-
    clortim Columbani el Eustasii aJibatum. Tenipus quo Columbanus Vosagum incolere coepit, signavi paulo
    anteannum quingentesimum nonagesimum. Calculus iste confirmari videlur ex quadam claiisula, quse
    liabcitir in fine Exposilionis S. Auguslini in -epistolam Joannis, in novem homilias dislinctae, in quarum
    fine sic legilur in pervelusto ajjographo ecclesiaeS. Petri Bellovacensis, uncialibus lilleris descriplo a
    quodam monacko Luxoviensi : Explicilum opus favente Domino apud ccenub-up Lussoyium anno dunde-
    cimp regis Cklelkackarii, indictione tertia decima, anne Xlsimo Pis Ni felic'-^' -Jsraclo, id est (ril quidem
    inlerprelor) anno quadragesimo Patrh noslri, Columba.nividelicet: qui p x.tfe anno qtiingentesiino octo-
    gesimo quinto in Vpsagum advenisse dicendus est, siquidem annns duoc. ,-imusCiotharii regh in Burgun-
    dia regnanlis, et indiclio 13 ccnveniunl in annum Chrisli 625. Qua in scriptura illud etiam cbserva-
    liene ilignum est, indictionem ustirpalam aliquando fuisse in calculo Gallicano , Merovingorumstirpe
    regnanle.

    PROLOGUS AUGTORIS.

    Luxoviensium coenobitarumsacraeccncioni (40)... B Eustasium videlicet atque Waldeberlum , etiam


    tjui et HERMIRICUS, ncmine abbas, npn meritc veca- noslra aetale gesta esse divina gratia noscuntur,
    tus, perpetuam in Christo Dominisalutem. stylo cominendarem. Nam inter illa quaejam trans-
    = Consideranii mihi ac ssepius ore ac mente re- ierunl, et ca quse yentura sperantur, profundao
    volvenli, quid ulililatis et commodilooo conferrem, caliginis quasi quodani nebulo interpolante humana
    inquoa parenlibus traditus priinsevi lirocinii juve- perspicacia liberam notitisenon pptest habere facul-
    nilia rudimenla inter dubia Pythagoricre litterae Jji- lalem, nisi exlerius liiteralis industrise iradiiicne
    «orriia peregisse memineram, illud potissimum juveiur, per quam ca qure cursus anterier abspr-
    occurrit, ul atl reparandam succedentium solerlire buil, prae octtlis adductn, quasi prsescnlia censean-
    jiiiclerilariira rertira memoriam, ea quseper egregios tur. Cujus rei studio nos prbvpcanle manum misi-
    Chrisli Domini confessorcs sexceniortim ferme mn- mns, ut ea quae ad lionarem divinse majestatis gc-
    -nackoiMin) Luxoviensitira fundatpres alque rectpres, ruiiiur, quatenus nbstra scientia' conlingere poltiil,
    (40) Suiiplc Adso. Is enim decessorum suorum . xqualis Adsoms abbatis )L>crvensis, de quo in sa>
    sericm et breve chronicon dcsciips\sse nxemoralur, culo II.
    '
    689 LIRER DE MIRACULISS. WALDEBERTI. 61)0
    torporis ignavia non laleant, prsecipue cum eos,Aquiratj ubi perfacile inveniri pOterit, quantis et
    nobis divina prbvidentia tanquam specialis dono qualibus virtutum ulerque eorum insignibus clare-
    priyilegii palronos destinaverit, qiiorum prsesens scat.
    suffragiumnos muniret, miraculorum virtus clarius 2. Suscipiat ergo vestra sancta palernitas hoc
    illustraret. Sed cum laudamus viros gloriosos-in nostfse devotionis opusculum : quae etsi imperitos
    vita sua, nequaquam illum prsetermittimus, imo nos facundise Jepore considerat, tamen dedisse nos
    Cuiictis omaibus proppnendum recta fide censemus, operam ccgnoscat, ne ad glorificandam divinorum
    per quem haec omnia eos promeruisse et obtinuisse pperum magnificentiam nostra ignavia torpescal.
    non diibitaraus, qui est gloriosus in sanclis suis, et Ila lamen ista prosequimur, ut si vel reclius vel
    admirahdus in cunclis operibus suis. Ea itaque quse facelius ad explerida hsec scriplcrum quilibel emer-
    iidem praefatiPatres vel in vita, vel certe quaepaulo serit, si quis ex his aut laudis seu mortalis nobis
    post discessionis susetempora operati sunt, nequa- honoris fruclus provenire possil, libenter nos h&?
    quam tangimus : sed quod post longe succedentis profiternur carere privilegio, dum solummodo nos
    setatis excursum, nobis scilicet intuentibus, divina lococedimus , si aller potior vel facundior subro-
    clemenlia pef eos deelarare voluit, ex pluribus quse getur, tatitum pernoscendse materise viam osten-
    memorire uiandari potuerunt, ad exhibendam lena- B disse sulficiat. Nec nobis merces laboris, ut spe-
    cius tanlorum yirorum reverenliam non laceraus. ramus, a Dominp fruslrabilur, si vocis facultas
    Nam si quis eorum gesta plenius nosse desiderat, deluerit, cutn promptus exstitetit nostfse devolionis
    eorum aclgs qui voluminibus propriis ab exordio afectus. -
    rerum geslarum latius continenlur, diligentius in-

    INCIPIT VITA.

    "CotumbanoLuxoviopulso, succedit Eustasius. lloruisse. Qni sckicct cum essel inelytn prosapia
    3. Igilnr poslquam bealissinius paler Coluinbanus, clarissimus, in pago qiii vulgo Pontivus dicitur, hp-
    ut liber historire de Vita et virtutibus ej'us scriptus noribus et reruin digniiate juxta natales stios ditis-
    indicat, sub rege Fraiicoruro Sigeberto patrise Hir P ( sinrus, tamen sub rebus sseculi regni non immemor
    bernise finibus exsul Burgundiam aggressus locuni selerni, sectabalur sedulus opera misericordise,agens
    sibi specialiter delegerat, cui ab antiquo Luxovium quae Dei sunt, non qiise hominum. Qualis aulem et
    (ut illie legitur) nomen erat, lantani a Dominoeffi- quanta in eo sub illo mililari habitu bonorum ope-
    ciendorura operum graliam esl conseculus, nl in eo rum virlus effulserit, sermo nullus cxplicare siifGcil:
    joco signis et prodigiis prseeunlibus, sexcentprum cum in cseteris quamplurrbtis, lum etiam in his in-
    ferme moiiachorum in brevi mullitudinem, disposi- teniissimus, scilicet algentes veslire, inopes alere»
    tis per loca sibi exigua (ul usque hodie cernilur) imbecillibus prsestare solamen, pauperes recrearer
    agininibus aggregaret. Quibus in omrii sanclilate, refovere rooeslos,ad pacero revocare discordes. Sic
    sapientia, doctrina et religione optime inslitutis, roiles optiinus inter fasces constitutus et arma, per-
    ila ut longe lateque per urbes vel monasteria ex ituris prseponenssemper selerna, sedula versabalur
    disciplinaebeali.patris Columbanidiscipulis pastores cogitalione, quod postea devotus complevit opere.
    eligerentur el reclores, instiganle diabolp ab impiis- Cujus quideni sub illo bonorum cxcrcitio iniliunt
    simaBrunechilde.-.reginaexpulsus, egressus a Luxo- signorum hoc referunt exstitisse.
    vio Ilaliam petiit, Bobiense roonaslerium magnifice In pago Meldicensiclarescit adolescens.
    in
    condidit, quo landem niultis miraculoru.ra signis D
    clarus beato fine quievil. Cui ad regendam Luxo- 5. Intra fines Francire, in pago videlicelMeldense,
    . viensium monackonim congregalionem keatus paler famosi vicus est nominis, pfisco nomine Nanl [infra
    Eustasius providus gubernator successit, qui nobi- m 14] vocatus : qui scilicet vicus sibi a progeni.lofi-
    liofi Lingonensium genere exortus, prsedecessoris bris jure kaeredilario competebal, oiiu quoqiie ejus
    iStiiin oriinibus inslituta secutus, seque sapientia et et puerilibus incremenlis bic locus usque in prrcsens
    -sanciitate ubique locorum fama et virtutibus notis- admodum babetur insignis. Ad Iaiidem etiam ejus
    simus migravit ad Dominum, in eoderaloco corpore nominis fons illic exorilur memorabilis, cx quo.
    tumulatus. perfusa turba popularis lseliorum [an Isetiorem] se
    Dein Walbertus ex mitite. arbilratur ad sua referre ob memoriam beati vi«
    4. Cui in regimine sanctus successor exstitil Wal- lucra incolumitatis. In hOc itaque, ul diximus, vico
    bertiis. Qui videlicet vir in vita sua gloriosissimus, siri juris agter lalissimus fuerat ef feciindus. Nam
    licet posterior fuerit ordine, non tamen inferior ex- cum inaliis vir iste felieissimus, tuin quoque rebus
    stitit meritorum qualitate; cujusquoque annos ado- pollebat: et hunc quoque agrum anseres agrestes,
    lescentiai in armis tradunt primuiu excellcntissime tnuis a caridore vel sonitu vocis niofe ruslico gaii-
    691 ADSONISDERVENSISABBATIS 693
    tas (41) vocant, agmine collecto lrequenli ruptione J\i leniamina nqn parvp temppre singu.ariler decer-
    ab ipso jactti seminis et sationis incremenlp vasta- tasse.
    bant. Minislef indignaiiis, eiiin eas nrilla vi inde Eustasip sufjicilur.Rem opttimegerit.
    posset abigere, farailiare damnum dominp procurat 7. Prseterea pater Epstasius, sicut supfa prseliba-'
    iniimari. At ille imperatis': Vade, .inqnjt, citius, et vimus, signis et virlulibus quampluribus, ul in dc-
    ordine pedeslri nuirierc iritegro subsequens reclude scriptipne actuuni ipsius suuicienter legilur, ccm-
    eas domi. Mox servo. praecedente videres.mcestas prcbatus, cuni palma bcnprunr.pperurn, Dominovo-
    volucres mirum in globurirdeppsita feritate. colligi, canle, cceleste capiloliiim ingrediluf coronandtis.
    ac pro jtibenlis nufu certo tramite quo ducebantur Qui etiam post sacram beati Pelri appslpjoruin prin-
    fecfum stibiiitrasse. Ita jara triduum aves illsesine cipis aram intra mcenia prkicipalis ecclesiae,quam
    cibo agentes, beali viri landem indulgentia relaxan- ipse cum patre Cnlumbaripccndideral, magnilicam,
    tur, dempla scilicet una de numero cselerarum, ul par' e.fat, sepiilturam reienlat. Nec palitur di-
    quam unus e familia furto sublegerat, et sibi male vina providentia sricrum oyije recipre destitui. Nam
    conscius in escas vorax lemeralor absumpseral. in illo sanctorunr cpllegio cura Jbrent.pliirinii, quos
    Illse tamen volucres solutaede carcere, elato in al- et sapientia et vita coinmendarat; taraen universi
    lum geroilu clamore replentes aera, lecta circum- JB pari voio parique consensu Waldebertum. virum
    vrilanl, atque in aures sancii viri daninum sociale seqne sancllssimum Joco pa.tris decedenlis.decer-
    resoivunt. Qui mox causara intelligens, depositum nunt, ac loci reclorepr constiluunt, certi de ejus
    inquirit,'pcenas jussisse debilas pro crimine profite- virtute et merilis : qqse elsi in eo polerant aug?
    tur, non neces inlulisse. Praesumplor ul fiirii reus riientari, nulli duirium quin posserit fixa deliker
    pudore deprehensus, pluroarum quas forte subdu- raiione moveri. Nibil enim a pristino vigore agens
    xerat ac quseque residua profert in medium. Ila yir remissius , exquisitis arclioris vilse se districlio-
    sanclus facta «raticne exanimem reparans, reslau- nibus coercebat. Si quid yero in rebus vel cae-
    rato numero sinit abire lajtantes, nunquam post leris ulriusque vitse cominoditatibus tempore lllo-
    hsec infra agrum ilJum irruplionem facere praesu- fiiiry dtipriim patrum, Cplumbani vrdelicet et„E'u-
    mentes. Hsecergojam tunc Dominus in servo suo stasii, iraperfectum restabat, liic paslcr beatissimus
    dignabalur ostendere, quem dispencbal poslmodum Waldebertus emni industria, supplevit, auxit,
    sanctp illi Luxpviensjum nrpnachprum gregi paslp- et ad unguem perfectius elimavit. Villas quoque
    rali auctcritate prseficere. Qui etiam si sic in mini- etjjrsedia cojiiosa traditione publice facta in usus
    mis laicus petuil, quantp magis in maximis creden- Monasierii contulit : inter quse vicum quoque,
    tlus esl sub sancln habitu valuisse! 'C quem superius Nant vocaturri diximus, genuinum
    Euslasii monith Luxoviumse recipit. Solilarius vivit. videlicet ejus (43) soltihi, cum me.robrisadjacenlHius
    C. Hinc jam cunr ad altiora lenderet, srccujo om- sub interroinalione tradidit: ul qui eum a loco au-
    nino reriuntiare desidefat, Dei nutu ac beati patris ferret, aelernse maledicirorii succiimbefet. In pagq
    Eustasii consulfu Luxoviense mpnasterium, qued quoque Tarnensi(44) vicum Heflefum noriiine cuni
    prse cseleris ep lemppre regulari brdine districtius omnibus ad se pertineritibus, seu quidquid in Pori-
    erat, cppia rerum et numerb menackpruni excellen- livo solido jurte possederai, bbtulif: elOniriiiini fe-
    tins prsepellcbat, devctus expetiit: ac traditis rerurn Ttlm suarum beatum Pelrurii aposlolum iri perpe-
    suarum illic quseper diversa Jbca amplissime posse- tiiura lireredemesse constitiiitl Iritef. csetera quoqiie
    dcrat prsediis,armisque deposilis, quseusqiie bodie ejus dpnaria cpnlulit elianr prelies.issimse gemriiae
    ii) teslimonium sacrsemilitise ej.tis in eo JPCPkaken- . pecukim exunp lopazio, miro modp gutlulis aureiSk,
    tur, serverum Dei numere adiit spciaridus. Qui san- iiit ejus est natura, interlituri), interppsitP anatlie-
    cise ccnversipnis gratiani tanta cst perfeclicne atier inate, ut quisquis quacunque pccasipne exinde ilJrid
    pms, ul eliam sancte Spiritii illusirante signa vir- subtraheret, vel subtractum ausu temerarie retiner<>
    tutuni ostenderet, cum iu alterius dispositione lenlaret, cum diabolo et angelis ejus ueiefnisflain-
    *
    consistefet. Monslratur adkuc (42) denique locus, mis in perpetuuiri cruciandus adesset, salva quoque
    duokus a monaslerio hrjllibus disparatirs, sub saxo auctoritaleFrancorum regum et precerum, qui usus
    quidem prxeminenli cericavus, aqua vere e terra admodum eo lenipore ferebatur.
    prodeiinte'blandius irriguus, ubi cellulam sibi refe- Nicelio ephcopo familiqrh, obil. Ab eo sepultus,
    iiiiil statuisse ac conlra veJ carnis vei antiqui hosiis 8. Sancto Nicetio episcopo magnarum yirluium

    (41) Sic sancla Amalberga virgoex agro suo fu- discipulo S. Bertini : nec S. Farae germanum, aut'
    gasse dicilur aves quasdaiir quas comniuni vocabulo Ecclesiae Meldicensis episcopum fnisse, iiti alias
    gunlas appellare placet. probalum. ''i
    (42) Cernitur ad hunc usque diem, habeturque in (44) Sic nonnuriquamcbrilractrs littbrrs medise ae-
    spelunca sacra ripidum saxum jacenli homini apta- tatis auctoresvocanlpagum Taryennensem; eul cpn-
    luin, m quo febricitanles ssepissime sanitatem reci,- tiguus est vicus Herlerus, yulgpjam Herly,iiitef
    ,sitjjp;
    piunl. i/TcbiriiiatuPaiilen%i'adRbriiariasyia.s', Agiiib.-f
    (43) Ex hoc locc intelligitur (quod etiam manife- nis et Edivinisefluvioftim capitarteste Malbraricoiit
    stum est ex Actis S. Berlini abbalis) alium esse lib. iv de Morinis cap. 6. - ;
    Waldebertum kunc a Walbertb comite. Arcensi,
    693 LIBER DE MIRACJJLISS. WALDERERTI. 694
    vifp lamuianus dbserebat, interposita uiriusque A.defuit, j et teniporalis subsidii copia usqiie ad ultimumt
    «oridilione pacti, tit quik eotiinr primtis DoTiirnpyo- eoruiri abbatem, nomirie Melinuni, prospere perdu-
    carite rebiis bumanis excederet, alter superst.es lc- ,•, rayil. Hsec nos siquidem rjuasiper prseoccupalipnem
    curri sibi: sepuliurse certipetentis erdinasset, Qubd. materisebreviter prselibantes, cmnnpbis prpppsiliim
    et iiaebntigit. Nairi' curii per qiiadraginta annorum npn fueril prseleritorum temporum acla replicare, •
    spaiiurii glofiOsiiscorifessor DoroiniWaldebertus lo- his pnrissis ad nbstrse setalis lempera, sicut suinus:
    ciiiii sibi delegalum, omni virlutis genere opliine dis: polliciti, redeamus. . -
    positum augefet rebus et riumero Deo servientiuro, Drogo ' etiam abbas Luxoviensh. Quo morlh genere
    multis miraciilorurii virlulibus adornatus migravit, exlinclus.
    11. Post memorabilein Caroli Magni (47) et glp-
    ad Doiriinumvi NOhas Maias, supernprum civium
    socius et consors effectus, el ad januam perpetuse. ripsi imperalpris pbitum-, prta fuisse dicitur inter
    qualuor reges dissensienis magnseccritfpversia, Ca-
    jucunditalis feliciter introductus. In cujus obsequiuni..! rcluro
    furieris coiifliientibus undique fidelium turmis, in scilicet et Pippinurri, Luthariuiri qupqueet
    ecclesia beali Marlini (45) quse est constructa ex, Ludpvicum, rixantibus quoque et vi magna inter se
    latere monasterii in paiie aquilonari, composita a decertantibus, cui eorum sOlius regni dominatio
    o Francise specialiiisoljyeniret, quodj'am quidem ger-
    sancip Nicefrc ppnlifice ppst aram crypta eperemi-'
    -manus eorum jiinior Carolus iiulu palris decedentis
    rifieo, Domino disponente dignissima iljidem condi-
    tiis est sepultura. singulariter acceperat. Qusefraterrise liiis iropieias
    _, cum nulla posset ralipne fevirici, ee usque deducta
    •Cdrpui ejus prmsidium maxime contra paganos.
    §9, In quo videlicet loco, posl gloriosum vitse ejus est, ut-cOnvecatis utrinque regnoruin Cokortibus,
    excessum, ad honof.em divini nominis plurima sitnt dispositis kellarilium cuneis, iri fraternas acies ve-
    ostensa miracula, cum csecatis vultibus yisus reddi- xrlla solverenlur. In qua' acie Lulbarii fugierite
    tuf, claudis rnpta nefvorurii compagine gressus re- exercitu, j'uvanle Warino Burgundise duce polen-
    stauratur, irifirmis aspirat sanitas, a membris aegro- tissimo Carblns victorise signa repofiavit, ac sic
    tantium pellitur invisa debiJifas, moeslis sOIalia, ad- regnum Francise divisis in caeteros regnofum parti-
    versis decidentibus prsestanlur benelicia : iriter quse kussolus accepit. Drogonem (48) vefo quiiitiim, ae-
    etiamdivina sunt virlutiscommercia. Id certa ra- que reguandi avidum, qui clafissiriise utpbie ex
    tione prior setas dicilur comprobasse, quod exhibita eodem genere videbalur esse indolis, iri clericum
    pio debilo jacenli honofis reverenlia, quaridiu manu attbndent, ac In sede Metensis Ecclesise pentificem
    kominis exstiterat sacri corporis sepultura, nec pra- cpnstiluunt. Hirnc eliam ad amplicris supplenien-
    vitas infideliuni, nOc uJla illic prsevalere pbtuerit' !C tum konoris-Luxovio pastorem prreessei decernii.nt.
    saiva irruptio paganbrum. At ppstquam, seu pkpau- Quem ille Jocuiri acceplum ita slreriue post priorum
    ciofis pfaecbriiiirieritum, seu etiain aliquOcompel- 1 siridia et potentissime gubernavit, ut aricla ferun»^
    leiiie easu> siipbrveniehtiutti reriira sumpta inde cbpia iri quindecim mansorurii miilia stio lempore
    reverciidi borporis bssa aitefius templi sunt illata recensenda videretuf. Hic interdurii ille solito cbiri-.;
    s&crariis, nec noeilufa impietaspefvefsprum, nec . rribratus, dum amceriitatelecPfurrifruilur, Ligrionerii
    defuerunt strages et irifoftuiiia crudelium nationuin: viciriurrifliiviuni gfatia piscandi aggfesstis; durri pi-
    ciirii etiafri ibligeipost pagani(46) sukito iljuc irrum- ' sceiii iirimariem sequitrif, aqriis lapsus subiio pfse-
    perites, oriirii conamine riisi fuerunt mpiiasteriuni focatrif\ Mettisque delatus iri sancti Afriulfi corifes-
    iriceiidefe, sed refisi raanifesta Deiyiftute, incas- sofis Ckfisii ecclesia turiiulatuf. Pbst hsec teriipbfa
    sum visi sunt siia incendia adinoyisse. Quo efiam Liidovicus, cbgnemeritn Pius, iri Fraricia' papa S.te-
    teinpbfe, ut pdst dicetur, 'npnhuili' mqnackorum a phano cnrpnrinte iiriperatbf efflcitur. His diebus per
    paganis iriverifisunt interempti. plurimamenasteriPrum lbca fegtilafis bfdb defece-
    ' '•"'
    'Succiesspres
    ejus. rat, et rerum terapbraliuiri atiriiiriisiraiibcjiiotidianis
    .10, Decedente itaqtie ab hac vita, ut praefati Sri- maJOrlimcasibus deperibat. Hic tariien freqrierilibus
    imis, Waidebertp pastrife beatissiirib, sarictus Ingo- D; s.yriodaTibus cbnciJiis statum EccJesiafrim in pristi-
    li-edusj omni virtutum genere eonspicUus et peffe- nurn pro viribus reparabatV "'*'. "
    clus, loco ejus est solemniter subrogatus. Deinde Ahsetjisus abbds:
    prolixa plurimorum temporum serie decurrente, in 12, Ea tempestate Luxoviierisiuiriqubqrie dignilas
    illo candido nivei monabhpriftri agminis ccnventii iritef cselera prisfino rigofe tabesceriie "jani pene
    palribus, ut in calalogOeorum facile est inveniri, ' vacillabat. Quod Csesar Ludbvicus experlus, Ari-
    sibi invicem succedentibus, nec pastoralis auclorilas segisum (49) virum dignissiriiurii, ebmplum' mo-
    (45) Ecclesia ista hactenus superesl in medituliib . Liidnvici Augusti fralrem, et eo vivenie Metensem
    oppidi Luxovir, esique paroecialis. episCopumcfeatum ftiisse Constat.
    '(46) Saraceni scilicet, et quidem anno^ut videtur) prpdidit.(48) Id nemo, quod sciam, de Drogonis mPrle
    73.iex dictis ad.eum armum. "." EoLuxovii.abbate Angelpmus libros Re-
    guni explanavit, utiipseteslalur iri epistola riuncu-
    (47) Imo post Ludovici Augusti ejus filii obitum, paloria.
    cujas liiiilii fuefurit. Alia etiani bic peccat auctor, ut (49) Jn vulgato irtdice abbaluni Ansegisus Dro-
    cuin Pippimim Fonianelerisi jirselio siiperstiterii fa- goni praeponilur et Drogb quidem Ansegiso siiper-
    cii, eum DfogonemLudovici filiis adnumerat, quem vixif.
    695 ADSONISDERVENSISABBATIS 69«
    ribus et sapienlise decbre prsepollenlem, Ioco prse-A S. Waldeberli corpus in primh.
    frcil in pastorem. Hic.collapsa reparal, dispersa re- 14. Villa marinis liltoribus conligua,quaesuperius
    colligil, situm Ecclesiae longius exlendit, circumpo- 1Heflerium est vocata, tyrannoruui vi subjata fuerat. ,
    siias nfiicinas airrplioribus spatiis atque altiori- Monachi
    I ancipiti in discrimine posui, sancli Waide-
    bus muris exporrigit, parielcs quoque Ecclesise berti ] protecloris sui stiffragium expelunt, sancto-
    cum cseteris ornamentis pulchra varictate depingit. irumque pignorum ejus glebam sibi imponentes, per ^
    Capilula siquidem regum Francorum qux diversis IfinesFranciseilluc iter intendunt. Quibus abeunlibus
    ftieraiitacta conciliis, cxcepit, el uno voluminecon- subito
    i Manlne [/. Malerna] fluyius obvius occurrit.
    lineri fecil. Cumqneinler regni proeeres Francorum < Quem cum transmittere cupiunt, plurima prsecedente .
    regibus gratus esset, jusiis et piis operiJjus intentus lurba populorum sacri pignoris gleba cilra littus
    vilae linem fecit, et illic ubi spalicsius Ecdesiam constiterat. Monachi in arliculo posili quid facerent
    cxlenderat, diguam acccpil sepulluram. nesciebant. Mira dicturus sum. Mox nayis diyino
    Fulberlus abbas. Gibardus. Galliarum infelix status. impulsu a reroige illuc absque kuroano juvamine.,
    Reliquiw in rerum invasoresdetalm. sponle perducilur, qua sancti corppris gleka lene-
    13. Fulberlus qunqtie, vir quidara illuslris, pro- batur.' Mirali comites Itiiita facullale fluvio trans-
    cedenli tempcre in eodem Joco constiiuiiur : qui B8 ducli, quaiiia eatenus nunquamfuerantexperli. Hinc
    eliam sanctorum oratoria inter duo monasteriaj ilaque jjrocedentes, paulb ppst ad prredium perve-
    pulckro salis decore composuit, rebusque decentibus ' iiiunt Nant (52) supcrius memeralum : uki videlicet
    adornavit. Posl Iisec longe paganis, ut praediximus, f ipse et vitae exerdium tempnraliter sumpserat, et
    irruentibus , moiiackis fama lerroris subili per di- qnibusdam miraculorum signis vivens illuslrarat.
    versa reptantibus, Gibardus virgenere el doclrina Hic comperla corporali ejus prsesentia, dici non po-
    clarissimus, qui pastor monaslerii el abbas eo tem- tesl, quanta utriusque sexus illuc confluxerit popu»
    pore ftierat constilulus, dum longius ad alias paries loriiin frequenlia. Inler qure ob beneficipnim ejus
    fueral digressus, paganorum (50) sagittisconfodilur, graliam cum diversa doncrura munera cum gleba
    alque in loco qui Marlini villa dicitur, sepelilur. sancti viri inter frcndes arberum prrr.turba irruenie
    Telelmus quoque monachus honorabilis inler stios, tlecernerent appendi, quoddam ligneum ppculum a
    non longe a mouas.terioinventus esl cum aliis qui- qiicdam contigit offerri. Hoc unus c famulis servan-
    ' busdara interfeclus.
    Hincjam usque ad hsecnoslra ilum acceperat. Quod cum quidam lasciyusjuvenis
    lempora pasloribus decedenlibus, Richardo (51) et peiulans ab illo peteret sibi dari, cum forte vide-
    raagno ducc Burgundiae, diim invisi lyramii passim relur indignus prcmereri, ille exempte ense viri Dei
    coepissenterneiyere, ac sese invicera mutiia stragc C obsequio dediluro gladio nisns esl appetere. Cumque.
    collidere, Ecclesia Dei confundilur, jura ruinpuiiiiir in eum librasset ictum, subito ferientis dexlera liga-
    [/. violanlnr], legum stalula rumpuntur, possessiones tur in aere. Sic ille sine patibulo coslo suspensus
    Ecclesisepervadunlur, et ab impiis undique rapiun- amens redditur, sensti confundilur, fixus lellure le-
    ttir. Sacris non est reverentia locis, sed prsevalenle neltir, nec pritis poluit sibi reddi, quam oratione
    nequilia impiorum totus pariter concidit lionor re- illorum,quibus nocilurus venerat.mererelurabsolyi.
    Jigionis : quod nimium habilatores Luxoviensis Ita plurimorum peclora lerror perstriiixerat kujus
    coenobii peccatis exigentibus pleniler sunt experti; facli. Deniquekic aliquantisper a populo delenti re-
    nam villas et.possessiones eorum in ksereditatem suinunt iter quod coeperant, ad Herlertim veniunt
    sibi diripuerunt nianus alienorum. Cumque rex non quo tendekant. Insurgunl undiqueinjusli pervasorcs,
    esset et judex, qui verse intuitu justirlte kuic impio- volenles eos a finibus repellere, quos sui dispendio
    rum pravitati vellet ex loto resistere, compulsi cernebant advenisse. Sed sancti viri virtus lcrrore
    sunt quamplurimi clericorum contra temeralam au- menlcs edomat impiorum, et suis reformat domestica
    daciam diripienlium suorum pignora circumferre prsedia, quse alienorum factionibus fuerant direpta.
    sanctorum, ut quos potestas humana non compesce- " Ita, licet cum labore, rebus compositis', cum sacris
    rel, virtus ostensa divine coerceret. Inde esl quod pignoribus monacki obsequentes lseliores reddunlur
    loci kujus incolsealibi fiduciamnon habentes, conlra propriis laribus.
    nequitiam perversorum sancli Waldeberti sui defen- lnvasores puniti.
    soris lalis corporis ejus pignoribus soleant inferre 15. Vicus esl iterum»nonignobilis, Provincherias
    virtutem, ut qui quondam temporalis mililise'sacra- stio vocabulo diclus, pene viginti millibus a roona-
    menta servasse visus fucrat, ipse quoque inler casus slerio disparatus : quem videlicet vicum quidam
    suorum iidelium pius propugnator assistat. Cnjus miles pervaserat, inler suos npminaiissimus. Ad
    rel cxperiiiienlum se ultro ingerit, si consideretur quem angustia imminenti, quia deerat suffragium
    vktutis ejus poteniia, quam frequenter ostendit. terreni defenseris, sancli viri glebamimperabat ne-
    (50) Id est Norimannoruni. Quod exislimo acci- nem Carnutura, teste Hugene menacho Floriacensi,
    disse .iiino Domini 888, quo Cicsi ab cisdem mona" quseconligit anne 891.
    ^hi Besuenses, lesio Joaime monaclio Bcsuensi in (52) Hinc ccnjiciinus Nantum, Waldeberli nata-
    iClironico,Spicilegii lomo II. lemlociim, esseoppiduniNanlogilum,iVon»Mei/, quod
    '(51) RiclrardiisBurgimdire dtixstremius adversus e Burgundia Maiernam prxnerveclis obvium est,
    Wortmannos, mortuns esi aimo lcrlio post obsidio- ubi kaclenus est prioraliis ordinis Cluniacensis,
    697 LIBfcRRE MlftACtfLIS S. WALDEBERTI. 698
    cessitas aeportari. Quairi ecclesia illic propria col- A gnora ex membris sancti Eustasn, nec non S. Wal-
    locata riiilesindignrrtuscoepit furere, irasci, sancto deberti confessoris Domini gloriosi. I» quo itinere
    defogare, baccliari et-insanire, affirmansres eccle- non longe a nionasterio , apud villam quseSanctre
    sise ditioni sriaeliberte subjiigare. Deniqrie cum qua- Marisedicitur, primtim surit bospilali. DeindeIocum
    dain die luimdits et elaitts eqtio spumanii per sub- qui' Campaniolasvocatur aggressi, quarto demum
    terpositum ecelesiae campum solutis hakenis cursu die illuc perveniunt, quo fuerant malorum iinpro-
    ferretur prsepeti, crure fraclo equus in prreceps bitate provocari. Erat in illo comitatu non parvus
    concidit; ipse vix casiim evadens, in proximo a mi- numterus tam ex monachis quam ex ministrdntibus,
    liteinierfectus, villani risque in prsesens saiicto Pe- cum quibus ierat abbas et cpiscopus,nomine Aalon-
    tfo libere possidendam reliquit. - cus. Pervenierites itaque ad locum deslinaluin, quia
    16. Alio quoque lempore Rotbertus quidam irii- alibi locus aptus non fuerat, in pralo quodam quod
    Jes, viribiis potens et opibus, ctim nepote Berardo eis conlradicebat, sriper unius quercus. abscisre
    in pago DivioriensiCaciacum villam apprime vinife- lruncurii statuunt. Ad 1'amamigiitir tanlre noviiatis
    ram; Htibaldus yero Molisiacumin pago Belnensi, pluribus concitatis, cerneres promiscui sextis infi-
    res videlicet LuxoviensisEccJesire, salis iniqua do- ^nitam populorum mullitudinera ijluc repenle con-
    niinatione possidebant. Quare monachi cura princi- B fluxisse, non soluin ex vicinis, sed ex longinquis
    pibus Burgundire saepiusconquesli, prsevalere non parlibus, locis, villis et oppidis mirtim in moduin
    poterant. Inilo igitur Leloldi comitis consultu eo congjobati omnes conveninnt: ac mox campum re-
    tempore, quo fex Loiharius (53) pulsa obsidione plerites, una voce, consona devotione omnipotenlis
    BurgundioriimNsubditione sua Dividriensereceperat Dei nomen et sancti Waldeberti cuncti invocant,
    castrum; monachi notum repeliinl suffragium,sancli suis incommodisbpportuna suffragia petunt. Ut au-
    Waldeberfi pignus venerakile illuc constituunt defe- tem-declararet divina poteslas sanclorum suoruni
    rendum. Quocuiripervenissent, medio villse lenlo- eliani corporale adesse beneficium, lit subito lantus
    riiim competenter cura sacrolOculo statuunt, ctim de coelostrepitus, tanlus terror, ac in modum toni-
    fepente liostes armati ferro et animis, Rerardus vi- trui sonus vehemens concitati, ut terra, sicut eia
    delicet cuni suis, advenientes quidem cuni suo de- videbatur, Iremente, vix prsesentespopuli supra pe-
    fensore rionaudent conlingere. Villaiii tamen >solito- des consisterent, ac quisquis illorum qua parte esset
    niore corripiunt, familiam niale opprimunt, alimen- constitutus nescirent. Illi altoniti, et de ea re qtise
    torum sumptus copiosiusac durius exigunt: sicque acciderat nimium pavefacli, ppstquam virlule red-
    cibo rapaciter et vino perfusi, monachis inedia la- dita ad semetipscssurit reverst (mira dicturus sum),
    b.orantibus, nocie irruenle, soppfe membrapretensa C videres avem in figura columbse rjpt.serenum aera
    resblviuit. Ecce subito ncciis medic eerum princeps, de sublimibus descendisse, ac blafKkjVolatu super
    Berardus videlicel, febreccrripitur, morbo dysen- leculum sauclum familiariter' circumvolasse : qure
    leiire niembra torquenlur, fluxu ventris undique deinde expleto cnrsu coeli secfetq recipitur, quo
    coarclalur. Vixqtie auroram prsestolalus monachos manifeste advenisse probalur. Hinc virtus utriusque
    adit, anle prsesenliam sancli corruit, reatus sui sancti coepit oslendi. Moxelenim duo propriis diu
    pocnilentiam agit: sicque indulta sanitate, villa luminibus orbati, ea hora qua avis prscdicta visa cst
    Caciacus ex lunc et nuiic alieno eruiturpossessore, abscessisse, sine duclu allerius recepta luminis cla-
    idominiproprii politur liberlate. . - ; rilate ineunt gaudentes ad sua festinanler prope-
    "17. Hubaldusvere mfles; licet in rebus sanctuarii" rare. Deinde rjjioque alii drio complicila nervorum
    stvidus,aliastamen vir prokus, et ut armis, itaetiam nodosilale catenatis quasi membris toto corpore
    inoribus modestus, quem in pago Belnensisprovin- astricli, aliorurn manibus sacris pignoribus illali,
    elae apud Molisiacuin villara monachorum vini et divina virlute ostensa in pedes sunl subito erecti, et
    frugum redditus diximiis subjugasse. Visis hujus ' ad propria absque humano juvamine Jsetanlessunt
    sancli virtutibtiS lerritus tetmiraculis, in reliquum , reversi, ac terram quam pfius calcare nesciebant,
    licet nolens, possessionem suam ecclesise dere-. " novo docli itinere liberis gressibus Dominum gJori-
    Jiquit. ficanteset sanctuih Waldebertum prsevium liabentes
    Alia miracula. ambulare coeperunt
    '
    18. Aliopost hsectempore iiriem monachi in pago 19. Huic ilidein loco castruin cernilur esse con-
    Alsgodiensium, lyfannorum infestatione prorufn- tiguum, quod priori lempore Monlem Biliardse(55)
    penle, quariiindamrerum suarum fuerant dispendia novimus esse cognominatum. Hujus oppidi incolam
    jjassi. Hac pefurgerile necessitate eas kakita iJeli- noinine Utonem, non ab ignobili geriere oriundum,
    lieratione decernunt partes adire, kabentes secum pluribus nolura fuisse satis est compertum. Hic
    ifideitutaniina, sacra videlicet reliquiarum (54) pi- nervis coactis et corporis Jacultate privatus manibus

    ,'(53) LoVkariusregnavit ab anno 954in annos tri- coenobioLuxoviensi asservatur, scrinio eburneo et
    3{inta. Hiric anctoris setatem disce , qui^uccessor •argenteo inclusa.
    «onitur Aalonci, aliis Adalonci inferius memorati. (55) Montbeliardoppidummunilissiroumin comi-
    (54J Reliquiarum S. Eustasii pars quaedam in latu Burgundia;.
    699 DE S. AYMARDIABBATISCLUNIAC.III 700
    per terram repens ire non potcrat, nisi vel equo, j i trato quod diu rogaverat, nioestissimus abscedebat.
    vel asino sessore ulerelur. Hic itaque ad locuni per- Cgmque aliquanlulum ilineris rediens peregisset;
    ductus-est cum sunima devolione, quo sancti kujus Osancie, inquit, Waldeberle, placetne iibi quoti
    venerabile irignus cognoverat eonstitisse. Venit igi- tristis veni, tristior recedo? Haec dicens,plaustrura
    tur, lacrymis buinum perfudit, sancti nomen invo- starej'ubet, terrara petit, bovemque in pascua re-
    cat, suffragiumexposcit.: nec ante a loco discedit, solvit: cum subilo sanus factus concilus redit, gra-
    donec divina virtute ruptis nervorum nexibus redit lias agit, bovem duclorem obtulit, ac firraalis gres-^
    ad prppria, pristina incolumitate donalus. sibus ad domura Isetissimusredit.
    ' 20. Et qiicniam lempcris et cjusdem beneficii se 21. Qusedam ilerum femina genere nobjlis, gra-
    cpporluiiilas dedit, non piget iterumaliud ad Iaudem vissimo tenebatur morbo ejusdem contractionis,
    divini nominis referre, qnod in re simili vir iste destitula solalio corporerefacultatis.. Quae ciim jam
    sanclusdissimililer est operatus. In pago siquidem <. consequendsesalulis coramerciodesperala videretur,
    rusticorum usu Warascum (56) nuncupato, setate ad locum eumdem (57) se petijt depbrlari. TJbjcura
    priore fuisse quemdain virurn novimus , qui pro- diulinis precibus et Jacrymis ingisteret, repenie sa-
    prio fuerat Bernericus nomine dictus. Qui quidem nata non sine admiratione muliorum in pedes con-
    geneiiserat libertale potitus, sed tamen toto cor-] J stitit. Sed ctiin adepla sanitate vellet inde recedere,
    pore et nervis aslriclus, nulla facullate poterat in ilinere jam posita subilo in lerrain, concidit, el jn
    solide terris affigere gressus. Hic birolo carpento eumdem contractionis morbum asiriclam se esse
    imposilus quocunque esset ducendtis, unius bovis cqgnovit. Suspiciens ccelura.iiigemuit, et rursus ad
    et famuli videbatur esse coiilenlus. Qui audila vir- locum se referri fecit. Ubi cum prislinani saniialem
    tule sancli, juncto bove ac minislro prremisso car- reeepisset, quasi aliquanliilum jam secura,, res
    penlo irapositus, pervenit ad locum, quo se duci necessarias fevisere.cupieiis a loco discedit, el abire
    fueral deprecatus. Ante praesentiam sancti in lerra jam coepit. Sicque in itinere jam constituta , rursus
    proslratus diu decubat, cum lacrymis preces roiscet, in unura corporis globum conlrabitur, atquedenuo
    el farailiarem bovem sancto Waldeberie npn tafdans ad locum refeuur. ^Sicque.factqm esl., ul quoties-
    pplliceri, si liac ccrppris inccmmpditate niereretur cunque indeabireyoluisse.t.in eumdem morbumcpn-
    abselvi. Cujus quiderri vir sanctus non est dedignatus _ cideret, donec tandenr recepta sanitate animum
    suscipere gemiium stipplicanlis., sed tamen prsesen- fixjl, et usque ad ullimura vitsesusetempus in eodeni
    lem tlislulit impendere sanilatem. Nam non impe- loco permansjf.

    (56) Eustasius abbas et cum eo Agilus Warascos deatirato, ut me monnit jam laudatus R. P. Constan-
    ab erruribiis revocasse dicuntur. tiiiiis Gravellius, cui plurihiiim in his adnotationibu»
    (57) Rcliquise S. Waldeberli hactenus in ecclesia debemus. S. Waldeberl» tr.irislalio (forsan elevatio)
    Luxpviensi colunlur, captit quidem in argentea efli- Luxovii celebratur Maii die 16, uti et SS. Euslasil
    gie, reliquse cerporis paiies in theca ex argento elColumbani.
    " " '

    ANNOJJOMINIDCCCCXCIV.

    SANCXUS AYMARDUS

    % ABBASCLUNIACENSISUI.

    ] VETERCM DE S. AYMARDO ABBATE GLUNIAGENSI TESTIMONIAi

    (Ex Bibliotheca Cluniacensi, edenle D. Marrier.)

    i. D tientise, simplicis et innpcentis vitse, tanto felique a


    S, Odilo abbas Cluniacensh in Vita S. Maioli prw- Ciiristc ditatus est mnnere, ut ejus lempore ad.arop^
    decessorh sui. rem monastici ordinis auctorem riostras salulis bea-
    tum Maioluradignalus est accersere.
    Huic(Odoni) successitfelicis meraoriseHeymardus
    nomine, bealae simplicitalis el innocenlise filius. H-
    Hic in auginentalione prsediorum, et acquisitione Glaber Rodolphuslib. iu Bhtorim, cap. 5.
    temporalis commodi adeo sludiosus fuit el in obsef-
    valione satis devotus. Hic et amissionem teroporalis Post Odonis obilum successit Heimardus vir sim-
    liiminis, et quidquid sibi adversitatis accidere po- plex in ipsius Jociiin, qui, Jicef non adeo famosis-
    tuit, absque omni murmuralione et indignalione simus, regularis lamen observantiifi non irapar
    "paticnlissiriie tulit. Hic etenim vir ob merilum pa- custos. .„•;,:-
    701 VETERUM TESTIMONIA.' 70$
    III: K' VII.
    ,_
    - Wernerus Rolewinkius tn Fasciculo tempdrum', dU
    Pelrus Damiqnus cqrn%atis, lib:. n Epislolarum, annum 934. .
    episipla14. .Adamarus vir sanctus, successor S. Otkonis [Odpr.
    A yenerabilis plane Cluniaetensiscoenobiifratribus, nis] abtiatis Cluniacensjs» :' .'•;.>:•
    didicisse'irie cbritigit'iiisighia driosarictsebumilitafis VIII,
    exemplai qupfuni" ririum nbn mediecriter quosqiie
    pTseJatos, alteftirii valet seditrcafe!-sribjbctos; Maf- Joamtes ' :'' Trithemius lib. iri de Virisilluslribusordinh
    cii.ifdus fAyiriafdus, vel Adefriafris]certe ejusdem' -:SyB$nedicti^cqplffil.\^
    rector ecclesiseMaiolrim sibiinet siibs,tiiuif,"tetgraif- Adamafus po?t Odbneni.'kec.ungus.abbas.Climia;-
    dsevae jarii seriecfuli srise qui.etjsbtiiirri procurayit. censis rrioriasterii, yir iii scripturis sacrisernclitiis,,
    Mic itaqtie durii privatus in irifirmorum riiariefet morum conversatione sanciissimus, lumine ocule~
    rcdiciilayquad.im adv.esperascentedie caseum petiitl ru,m orbatus,, velut alter Job, in medip, fratrum:
    quem cellerafiiis piirriliiis.-uti fieri 'solet, intenfiis, siioiiim exenipjar palientise et humilitaiis enituit.,
    non modo dedit,'sed el duris -insuper rainistrum- Clariiit anno Dbmirii'952 (932), electuseniinan. 944).
    ejus responsionibus fregit. Cbriqiiestus esl abbalum Cujus festum " agitur apud Cluniacensesldib.
    '"" '""' Seplem-
    tuibam, nec posse ifrtot dominomm perferre riio- •"bvisv
    Jesliam. Quo seuex audito, non mediocre scanda- FX.
    Jum pertulil: et quia lumen.pciiloruii) prorsus anri-
    serat, dolor.in ejus corde lenaejns koesit. Nam qiib g-Mnr/jj'o?o.3i?t^;wp'nas(icMin Benedictinum, adm No-
    csecusa visibus v^cat, eo quicquid audierit, in corde tids Oclobrh.
    subiilius versat: et quia per exieriora quaeque non In -coenobio Cluniacensi depositio S. Aymardi
    spargilur, interiori zeli slimulo irucuieniiiis inflam- . abbatisV sanctitate el miraculorum gloria celebris.
    matur. Mane vero facto, ministro suo, ut sese ad X.
    maitum in capitulo duceret, jussit. Adductus atilern,
    lalibus Abbatem aggr.essus est verbis : Fr-aler?,'iir- :, Ghronicqn Cluniacense.
    quit, Maiple,nnn egp te super me, ul me persequefe- Aymardusjirimus, abbas tertius CJuniaco,eligilur
    ris, imppsui, nec ut tanquain emplor mancipio do-' ~-annbiiongeniesimo quadragesimo quaiio. Nam fra-
    minareris : sed ut revera patri iiiius compatereris, Iribus supcr electione abbatis agenlibus concilium,
    elegi. El post hujusinodi muka, prppempduni cpm- -jiidem sanctissimus Ayraardus a Caviniissua obedien-
    niptus, adjeeil : Esrie, quaesp.,riieus monachris? tia redicns, eqiium super: queni sedere cpnsuevcrat
    Qrib respondenie : Siirir,tuumque irie ifon riiagis arite-se ipse pedei piscibtis Oritisiurifdiiceriscmicilib
    fuisse, qiiam et nunc esse, profileor. Et ille: Si eoriim-admiscetiir, omtifbris hiiriiilitalem ejus admi-
    nieus, inquit, es monackiis, protinus cede sedi, et raritibus. Itaque ejus . humilitate obtiriente abbas
    Jbcum, querii anle nOveras^ "repete. Quo Maiolus eligitur, et,ab Eduensi;episcopp,.nomine.Rothroundo,
    audito, repeiite surrexii, kuriiiiem Ibcum pfoufjus- regnante Ludbvico, cbnsecratur.
    sus fuerat, expelivit. Marcuardiis[Aymardus] itaque lste Aymardus-fuit filius Engolismensis comilis,
    quasi postliminioreverstis, vacanlem occupat sedem* utrefert Richafdus .in sua Chrpnica.; Qui proptef:
    Cellefafiuni, eui fuerai infensus, accusat, quera mox p*-'inofuin lionestaieiii, et su;am;nobiiitaiem muliismo-
    terrae pfostraluiri' durius cerripit, tandefnque- riin- nasieriis in Aquiiania prrefiiit..
    duiripoeniteiilise, qui sibi videbatur, inkingit.Per- Subisto Aymardo iiiit factus "riionacbus sanctus
    functtis itaqrie lam longi tribuiialtis oflicio, prresio Maiplus Matiscensis iifiibrdiacbnusinobilibus pareri-
    detlironizatus assislji': Maiolo, ut ad suam se- tilius ai>jnfantia npbUi.ler enulritus.
    dem redeal, prcecipit. IUe corifestim-nil ' curictalus : Veiiefabiiis itaqtie patef Aymafdus fuit simplicita-
    bbedit. • . lis et innocentirjefilius. Hic in augraentatione prai-"'
    'iv: -' •" dipfiirft, Cf. aeqtiisitibne.fcommodiiiemppralis friit
    stndio.sus, e.t"iir. ob&;er;V.anlia regulari, deyotus.
    Sigebertus Mdriachus Gembldeenm, ad annum 957 Ariiissioiierii luniiuis leriipbfaiis, et quidquid sibi
    , [<m]i ';-' adversitatis accidefe pbtuit, absque oriiriimiifmufe"'
    '' Obiit sarietus Odo abbas'Cluniacensis : sutecedit et indignalione potenlissi.me Wlit. Qtiitandtem tota
    ei Ademarus. Et ad ann. M5 M54].! Adeniarils' piiyaius, corporis yalemdine^ desliiutus, et oculorum lumine
    Cluniacensiuraabbas substiluit sibi afibalem Maie- babiip fralrum concijip annp 954 in Joco
    s siio sanciiim Maioluniiiistiluit. Qrii in capiiulb exi-
    luth. -.' s.tens,-in toc vel similia proruroperis verba, ait.
    " '
    V-" -«,Ex magnaniuii regis audacia ;npvimus: in milites
    VincentiusBellovqcensis4ib.xxyi Speculi Ilhlorialh, spiriium fprtitjidinis. derivari : sicut ab opposilp
    n*6gligeriiiaferiiissi duc!s~cbrrimilitonrlius animum "
    cap. 68. dissoltitionis inspiral. Adversa capitis vaietudo toto
    .. Pqrrp sancto Odoni. siiccessil. Adeinarus siye D redundat in corpore, sicut-eo incolunaipenriaiiente,;-
    lleitriafdus Simpliciiatis et iririoceiitiaefilius. Hic. in membra cefta sospitale et gaudip penitus hilajescunt.
    aiigirientatibnepfsedibfuiri,et^teqriisitipiie coiririibdi Rex etenirii'formidolosuset payidus, si terga yeriat,
    lemporalis fuit studiosus, et in observantia regulafi si fuefit elapsus' iri fugain, riiihquid'nori statim quis-
    devotus. Amissionemiuminis temporalis, et quic- que. fortissimus elrvirilis femineo paVofe sOlvetuT?"
    quid sibi-atJversitalis aceidere ppssit, absque onrai Quis in capite mplesliara.sustjnens, -et in membfft
    niurmure etiridignatione patieritissime tulit. patieiis pfincipali, non iliico tolis animi et cqrporisi '
    " " * virikus elanguescat ? QuOfsurii evadat oratio, pefspi?
    -. - "''". VL . cuum est. Ego efiim vobis in coelesti militia diica»
    Chronicon Lempykense nu. ad qnnum 9il. tum prajbens, et mpre capilis toli bumano Ecclesiae
    - cbrpori providenliam exhibens generalem, senio et
    ; Sub Jioc temppre. S. Odo abbas Cluniacensis dor- debilitale coriftectijs^bfficib hieo fesponsum opteria,
    mivit in Ckrislo, cui Ademafussuccessii, qui cum exhibere non possrim. Processi iri. ilies 'rirultbs,
    stex arinis fexisset Ciuriiacense coenpbium, sanctum , e.liam grandarvus ei.senex, lorms-.virtutis in me d«v
    Maioliiin sibi cbristiiiiit: abbaiein, yirum fervOfis fectum sentip naturalem : facilis ^xcursus-annpruni.
    eximii, et admirandse.gbstiuenJisei-reparatoreinque me ignoranie depraedalus esf vires riieas. Caligant
    praecipuummonaslicaj disciplinse. eculij luminum acies tcta rettiiiditur, et seiisuiiiii
    veritas imminuta sentit difectionis suce injuriam»
    703 S. AVMARDlARRATlSC^liNlAC. III 704
    Licet sii aninnis perseverans, et spiritus yictor anno-. \ lus loqiieretur, cl ad cjus vuJtuin ct vcrba circmn-
    rum, totius tamen cerppris ruinain passus excubia.; scdciitiummentcsct oculi rapcrentur. adjccit: «Vobis
    ordinis celcbrarc ncn possuin. Provitlcatsibitliscre- quidem incumbit eleclio, c.t vestruni erat coinrouiii
    tio vestra paslorcm, qui prsecedat vos in via Dci, ct providcniia prscfccissc pastorcm. Sed quoniani in
    veltiti columna luminis in nocic offcnsioiiisdirig.il nnstroe discreiionis judicio vestri quoquc posuislis
    gressus vesiros. Navis sine rcroige commissa vcntis, arbitrii libcrtatein, de Doiiiinimiscricordia pie pra>
    non enavigaread pprltim, sed illidi scnpulis, cl mc- siimcns, liortor atquc commonco ul. fralrcni Maio«
    diis inscpeliri fiuciihus cpnsiicvil. Castrcnsis mililire Iiim in cuslodiani gregis Doniini substituatis vigilcni
    mullitudc, nisi ducis iegibus infcrmcnir, prsesenlia cl rcctorcin. • Quo facto ipsuin ab episcopo Cabilo-
    munialiir, firmetur auxilio, ssevas circunifrcnien- ncnsi nomiiieHoldebadbordinari rogavit. Et deinde
    tiura hostiuin roanus inctirril: Ecclcsia viduaia rc- jiost rcsignaiioncnivixit «loiiosus Aymardusnovem
    ctore^ dum non habet ociihimprcvideiilirc,quo rega- anuis iu Cluniaco, et itii obiil anno 955, ni Nonas
    tur, foveam prsecipitationis offcndil. i Cum ha:c ct Octob., jaccique in prscdicta vcteri ecclcsia etro
    similia venerabilis senex Aymardus in viiiutc spiri- altarc bcatrcMariac.
    <' -

    SANCTI AYOTARDI

    CHARTULARWM.

    (Apud D. Marrier, BibUothecaCluniaccnsh, cx cliarlario Cliiniacensi. j

    I. 1J cunque dispersis, exceplo terlio traclu de Hosa,


    Privilegium domni Agapetipapw domno Aymardo quod pertinel ad S. Vincentium. Sit.. etiara
    concessum. de Davaiacocum uxore sua, filiis el filiabus ,--ciim
    (Vide inler epistolas et privilegia Agapcli II, universis alodiis et rebus suis, et omnia quse in
    hujus noslrae Palroiogiaetom. CXXXUl.) dicto comitatu lenet: quod lam pro amore beato-
    H. rum aposlolorum Petri et Pauli, quam eliam pro
    Prceceplum Ludovici regh Francorum de sancto st.alu regni nostri simul ct Principum nostroriim ,
    Joanne Malhconensi. ac omnium fideliura Christianorum salute vblnnta-
    (Anno 946.) rie fecimus, eoromque pise et devolrepetitioni liben-
    In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu ter annuimus. Praecipienlesergo jubemus, ul dein-
    Ckristi, LUDOVIC"divina ordinanle providcnlia cepsperhanc nostram auctorifaiem jure lirmissirao
    rex. praedicti Chrisli lesles, beatus Petrus et Paulus, vel
    Si enim precibus servorum Dei, pro sanctse Dei abbas eorum , seu monacki eisdem ipsis Christi
    Eeclesiac,eteorum utililalibus assensum prsebemus, apostolis servientes teneanl atque possideanl, et
    regalem.procul dubio exercemus dignilatem, et hec ^ quidquid exinde facere veJjudicare voluerint.libero
    J
    impcslerum jure firmissime mansurum esse vclu- n omnibus perfruanlur arbitrio faciendj quidquidi
    mus. Idcircc noverit oranium sanclse Dei Ecclesise elegerint. Et ut hsecnostra auctoritas firmior lia-
    fidelium et nostrcrum, prsesenlium scilicet ac fulu- beatur, etperfuiura tempora meliiis conservetur,
    rorum induslria, quia adierunt nostri pfincipes, de annulo noslro sukter jussimus sigillari.
    Hugo videlicet dux Francorum, et alter Hugo dux Signum Ludovici Regis.
    Rurgundiorium, necnon et Lctaldus comes, noslram Rorigus caiicellarius ad vicem Acardi feco-
    regiam serenitatem deprecantes, qualenus Clu- gnovit.
    njaco monaslerio in honore bealorum apostolornm Actum Capriniaco villa Kal., Jul. anno xi regni
    Petri et Pauli consecrato, qUasdam res concedere- Ludovici regis, quando etiam Franciam recupe-
    mus per regale prseceptum, ecclesiam videlicet *in ravit.
    "
    bpnore sancti Joannis dedicatam in suburbio Mali- m.
    sconensi silualam, cum omnibus rebus ad eamdem Charta ejusdemregh, de Tusiaco.
    ecclesiairi perlinentibus, villam eliam ejus, Hosam, (Anno946.)
    Malorem, Exbescum, el villara Sencsanam cum In nomine sanctseet inividurc Triniiatis, LIIDO-
    terris, pratis, silvis, aqtiis majcribus, rivis minpri- p vicus divina propitianie clementia rex.
    bus, vivariis, slagnis, fpssis, el porlu de supra jam Si enim precikus servorum Dei pro sanctse Dei
    dicta Hcsa, et aliis pertis, cum pasc.iis, exitibus, et Ecclesiaeslalu, necnon et eorum utilitatibus, assen-
    regressibus, et omnibus adjacentis et universis sum prsebemus; regiam in omnibus conservamus
    piscariis, qusesitumet inquirendum, etcum Arnulfo dignilalem ; et hoc impbsierum jure firmissimo, et
    et uxore sua et filiis el filiabus eoruro, scu omnibus inviolabiliterfore permansurum decernimus^Idcirco
    servis et ancillis vel infaniibus ad supradiclas res sanctseDei EccJesisefidelium, nostrorumque noverit
    aspiciemibus, seu alodiis eorum foris el inlus ubi- iiidustria, prresentiuniscilicet et fulurprum,quoniam
    735 CHARTULARIUM. 706
    iilustrissimi principes regni nostri, Hugo videlicet A111 honore beatorura ' apostolprtim Pelri et Pauli
    dux Francorum, et alter Hugo dux Biirgundionum, consecralo, quoddam monaslerium.in konore, S.
    et Letaldus comes, nostrse Regise serenitatis adie- Slepbani consecratum, ^quod cognominalur Caiilo-
    ruiit excellenliam, deprecanles quatenus Cluniaco .cus, et cellam siki perlineutem Regniacum in vene-
    monasterio in honore bealorum Petri et Pauli apo- ratione S. Marlini dedicatam per regale concede-
    . stolorum consecralo, qttandam villulam de raliorie femus praeceptum : ecclesiara etiam de ralione
    vicecomitalusLugdunensis per regale concederemus beati Maftini Turonensis pertinentem in suliurbio
    praeceptum.Est vero ipsa villa sita in eodem pago Maliscorfensi sitam. Hsec vero loca superius derio-
    Lugdunensisuper Ararim fluviura, quam cum omni minata in pago Matisconensisita cum omnibtis rebus
    bus rebus ad eain pertinentibus doiiamus, vineis sibi pertineutibus, ecclesiis videlicet, villis, manci-
    scilicet et campis, terris, pralis, silvis, aquis, aqua- piis utriusque sexus, vineis, campis, pralis, silvis,
    rumque decursibus majoribus, et rivis minoribus, aquis, aquarumve decursibus cum omni integrilatc
    vivariis, stagnis, fossis, et portu , cum exitibus et concedimus. Quod tam pro divino araore, el beato-
    regressibus, cum pascuis et omnibus adjacentiis, et runi apestplprum, vel pro nobis, quam ctiam pro
    universis piscatoribus et piscatoriis, ceu omnibus slalu regni noslri, similiter et principtim nostrorum,
    servis et ancillis, vel colonis, ctira infantibus suis, B atque pro omnium Chrisli fidelium, voluntarie fe-
    eiomni agnatione eorum, qusestlum et, inquiren- cimus, eorumque pise et devotse petitioni libenter
    dum, totum et ad inlegrum cedo atque transfundo aiinuimus. Prsecipientes ergo jubemus, ul deinceps
    pro Dei amore, el bealorum aposlolorum ejus, prsefatas res per hanc nostram auctoritatem jiire
    proslatu et stabilitate regrii nostri, simul et prin- firmissimo,prsedicli testes Christi, Petrus el Paulus,
    cipum nosiroruni, atque omnium - Cliristi fide- vel akbas eoruni, seu.nioiiacki eisdem Cbristi apo-
    Jium, vivorum scilicet ac defunctorum salute. stelis servientes, teneant atquepessideant; et quid-
    Praecipientesergo jubemus, ut deinceps per hanc quid exinde facere vel judicare yoluerint, libero in
    noslrse sublimitatis auctoritatem jure firmissimo, omnibus perfruantur arbitrio faciendi quidquid ele-
    'praedicli.Dei judices, beati videlicet .Petrus et Pau- gerint. Ut autem haecnostrse sublimitalis auctorilas
    lus, vel abbates et rectores prsefati coenobii eorum, firmipr.habealur, et per fiilura tempora melius con-
    seu etiam monaslerii ejusdera, Christi apostolis ser- servelur, de anntilo noslro subter jussimus sigillari.
    vientes, leneant alque possideant, etquidquid exinde Signum Ludovici regis
    facere vel j'udicare yoluerint, liberum in omnibus Rorigus . cancellarius ad vicem Acardi, reco-
    potiantur arbiirium ordinandi et -fecieirdi quidquta gnovit.
    elegerint. Et ut hrec npstrse celsitudinis auctoritas C Aclum Capriniaco villa Kal. Julii, anno xi regni
    firmior habeatur, et per ventura tempora melius Ludovici reeis, quando eliam Franciam recuperavit.
    conservetur, de annulo noslro subter sigillari duxi- V.
    mus.-. - Prmceplum ejusdem regh de confirmalioneAffredi.
    Signum Ludovici regis. (Anno 950.)
    - Rogerius cancellarius ad vicem Acardi reco- In nomine sanctae et individuse Trinitalis, LUDO-
    viccs divina propitiante misericordia Francorum
    jgnovit.
    : Actum Gapriniaco villa; Kal. Julii, anno xi regni rex.
    Si divinis Cultibusoperam dantes, Ecclesiam Dei
    Ludpvici regis, quando etiam Franciam recupe-
    ravit. . ad summum sacrae religionis statum suslollere co-
    IV. namur, regio more, ac progenitorum nostrorum
    innilimur. Quocirca omniuni sanctae Dei
    Prmceplum 'ejusaemregh de Cariloco, et neg.i,un., privilegiis
    et Ecclesia beati. Martini Turonensi perlinente, in Ecclesiselarii jirsesentium, quam futurorum fidelium
    suburbio Malisconensisita. noverit solertia, quoniam nostrain adiens prresen-
    (Anno946.) tiam Stephanus Arvernorum venerabilis episcopus,
    In nomine sanctre et individuse Trinitalis, LTJDO- Drevcrenter expetiit, quatenus quasdam res, quas
    vicus divina propitiante clementia Francorum rex. Acfredus quondanr comes ex suseproprietalis jure
    Si enim precibus servorum Dei pro sanctseDei Ec- in pago Arvernensi, ob animse suae remedium, ac
    clesiseslatu, necnon et eorum ufilitalibus assensum parentura suorum, Deo et sanctis ejus contiilerat,
    prsebemus,regiam procul dubio conservamus digni- pro regula sancli Renedicti inibi construenda, Clu-
    talem, et hoc iri posterum jure firmissimoet inviola- njacensi monasterio ac abbali ipsius, noslrre rega-
    ' bili mansurum fore decernimus. Igitur omnium uni- litalis prseceptoeasdem res confirmare dignareraur,
    versalis sanctseDeiEcclesise,nostrorum que fidelium quod et fecimus. Unde hoc nostrse allitudinis decre-
    noverit induslria, prsesentium scilicet ac futuro- tum fieri, ac Aymardoabbatiprsedictimonasterii dare
    rum, quoniam inclylissimi principes regni nostri, prsecepimus, id est, per quod prsefatas res cura
    Ilugo videlicet dux Francorum, et aJter Hugo, dux omni integritate, quemadmodumin charta prselibati
    Burgundionum, necnon et Leucaldus [Lelaldus] comitis Acfredi continetur, isdem abbas, atque suc-
    comes nostrse regise serenilalis adierunt excellen- ccssores ejus, perpelualiter, nemine inquietante,
    tiam, deprecantes quatenus Cluniaco monasterio, possideant- Et ut hoc nostrae auctoritatis emolu-
    *07 S. MAIOLIABBATISCLUNIAC. 708
    nrenlum per succedentia temporum curricula invio- A Odylo notarius ad vicem Altaldi afcbiepiscbpi re»
    labiliter conservetur, raanU propria euni stibtus legit et-subnotavit.
    firmantes, annuli impressione nostri insignirijus- Actum Polliaco villa super Ligerim, iii Nohas
    simus. Febr. indict. vi, anrioautem xy regnanle Ludovko
    Signum Dbmini Ludovici gloriosissimi regis. rege glorioso.

    . " '
    * , ~^"^r^~"****

    ELECTIO S. MAIOLI IN ABBATEM CLOTA^NSEll

    Vivente Haymarda itidem abbat ' ,


    • (Anno Ghmti 934.)

    Ordine divinae dispensalionk cum prinium sacris sicut quis indigne ad regimen incautus aspirat, ita
    legibus a patriarchis etprophetis, lum etiain liuma- si quis dignus refugit, merito cbnslringendus habte-
    riis cOnsulibuset regibus motus populorura compri- n tur),conciliumcpiscopoi'iim et abbafum adhibuimus.
    meretur, posf tempore incarnati Verbi ignea rbpm- Et sicut Cluriiacense mohasteriuni Dominp auctore
    phsea in ostio paradisLfonte lateris Christi exlincla, a Guillelmo duce fundalum, noroine principis apb-
    ut regnririi Dei violerilius raperetur, cpepil slatus stolprum sacfatum, privilegiis Romanae sedrs insi-
    Ecclesiarum ab aposlolicis viris piis mnfibus infpr- gnitum, regalibus prsecepliscorifirmatum, a reveren.
    mari, ei demum a sacris yiris et abbatibus in subdi- dis quoque abbaiibus domnp Berriprie el Odpne
    tbfum mentibus regularis ordo disponi, ut per, eam nrdinatum constat, ita cum omiiibiis abbaliis, iocis
    currentibus facilis ccelestis patriae videretur asceri- et cellis ubiubi eorum vtelncslrp tempere acquisitis,
    sus. Sicque fit, ut quarito quis per exempJa pietalis ' praedicto fratri crdinandum tradimus, atque tam ad
    Prdineni stervandiim stecundumbeatum Benedictum,
    ' paterno cultu se ad excelsa erigens processeril, et
    subditis ati coeJestia sequendi ducatum prsebuerrt, et institula Palrum nestrpfnm, quam ad fes dispe-
    tanto a reniunerafore Domino mulliplex rnefcedis et nendas, sub eroiii inlegfitate, prbpitia.divinilate,
    filiationis feriiis pefcipiet. Et quoriiarii ad prselatos vinculis pbedientiae aslringimus et abbatem unairi-
    " •
    respicit quidquid a subditis delihquiluf, exempluin rniter emnes pfcclamamus.
    pravse vitse, et negiigenliam subdilorum , senlen- Hujus vefb electionis et ofdinatiohis ejris seriem
    iia divirii exariiinis ighis gelieririseihexhaustus vin- C per cpnsultum, ut diximus, primatum comitis, et
    dicat. etiam noslri ef advocati Lteotoldiliiief is sanciri pfae-
    Quapropter egp Haymardus, sancli Pelri Clunia- cipimus, atque regulafiter ceiebratam ordinatiohem
    censis ccenokii abbas indignus, priBsentibus alque in Chrisli nomine confirmavimus, a Patribus-et fra-
    fuluris omnibu)?generalira nqtum esse vplo, quia tribus nostris, scriptis conftrmari precati: sumus.
    Jisecet hujuscempdi roeiite p.ertractans, aeiate defa- Acta Clumaceiisicoenobio feliciter. Amen.:
    ligalus , ofliciis queque corporis immiinitus, dum Ego Haymardus abbas huic electioni asserisum
    minus nie pastorali cura idoneura persentisco, beati prsebui. '
    Benedicti capitulalim [/., capituli] ,de constituendo Magubbldus sanctae Matiscensis- Ecclesi* " epl-
    •
    abbate .sojlicitudine prsemonilus (Regulm cap. 64), scopiis.
    cujn bmnibus fratribus njeis, filiis et conservis, beati Childebodus peccator ipso j'uberite.
    qtiidem Petri pridem clericum fralrem ac filium Eilbadus episcopiis et mbhacbus ipso jubente.
    monachis Maioiurivreligiosum eligimus el akbatem Roduiphus huriirlis abbas sarifeti Petri Gavlllo-
    esse decerriimus, ne insolenlia nostrae infirmitatis nensis.
    ordp delerescat, et repulsani in aliquc patialur, n Richardus btimiiis aJjbas.
    Dprainp prppiiip semper ad mejiera prpvekendus, el Ei cerilum iriqinia duo tilii mPhachi turri:eisntt/j-
    ne tecknam alicujus excusalionis prsetendat (nam - si"hant.
    709 ELOGIUMHISTORICUM: 710

    ANNODOMINIDCCCCXCIV.

    SANCTUSMAIOLTTS

    ABRAS CLUNIACENSJSQUARTUS.

    &ANCTI MAIOLI ELOGITJM HISTOPTCWi

    (Apud Mabill. Acta, Sseculi V, pag. 760.)

    L Ejus f.nai scrtptores ejusque taudatores. A qusedam non necessaria , quibus Syri narritioiiem~
    i. Ea est primorum Cluniacensium abbalum cele- illuslrare atque conneclere sibi visus est. Rem ex-
    britas el factorum gloria, ut quanquam de illis plu- plicat Reimbaldtis monachus, qui breye carmen
    fes scripserunl auctores, ea tamen nec pro digni- communi jiuic Syri et Aldebaldi .scriptioni prsepp-
    tate. explieent, nec prp votis nostris. Quapropler suit, ex quibus hsec referre non ab re iueril: ..
    quod in sanclo Odone jam prsestitum est a nobis, Huacubi gavisumfore credimusarchimagistrum,'"
    idera etiahi in Maiolo alijsqiie dupbus subsequenti- !"Cujusinvelut hoc parvoretinentur gesta libello
    Panca, palris florescarpunluraurbenis: •
    bus, •Odilone scilicet atqtie Hugone, prsestandum AdChristilaudeuiIJUSB Warenneriusautem
    est, ne eorum memoriam neglexisse videamur, si . Jn cunclisVitaemonachusnimiumfeverendss
    Persuasiidomiio supplej multaprece Syro
    eam segnitef Hlustremus. De Maielp quidem jam ScriberecommiinicunctoruiB.cdmmo.ditati,
    multa fetulerunt secii Bellandiani in Maii tomoIIT, Ne patris lanli possentpia factajre.condi.
    sed multa de eo di- Qui tandem precibus e'tariioresur superatus, •
    ab aritiquis aucloribus accepta; Discereqtitepotuitnarrantibus.edere coepit.
    cenda restant exarchivis CUiniacensibus, quorum Tegminasedcamissolvensper de.bitamortis,
    nobis Hocopus exiiniumdimisitseiriiperactum^
    copiam habere licuit MOJC Aldehaldtisquodsupplevitstudiosus,
    : 2. Tfes vero Maioli prijecones ncbis exhihent Congruasubnectens, et>ut aspicis,ordinejungens.
    Certusin hac opera ineruit sibi praemiadigna.
    BoJlandiani,.nempe Nalgodum quem Maieli discipu- Jj
    liim putant, ac primae Vitse scriptcrem; altercs : Sed ut intelligat lectcr, qucd cuj'us sit, tctain de ,
    Syrum et Aldebaldum, itidem ccaevos, qui conjun- Maiolo narrationem tfibus Jibris complexus est Sy-
    ctis stndiis alteram de Maiclplucubrationem cendi- rus, ut eo tempore diserlus, nonnullis carininibus
    deruntjterlium sanctum Odilnriem, Maieli in ab-, binc inde narratibni insertis. AWebaJdusyefo suuro
    batiaji dignitate successerem. De his omnibns hic singulis libris prologum aptavit, carmina nmltis iii
    in Jimine agendum, anteqaam ulterius prcgre- Jocis adjecit; sed nullum faclum relulit ab Syrp
    diamur. . .. praetermissum, nisi quptJ initio libri priini nafraiio-
    5. Primus Maipliencniniastes omnino censendus nem instituit de Saracen.pruin impressiene in coenp-
    estSyrus monachus, cujus purarii putam scriptionem bium Lerinenste, quse adiMaiolifacta nihil pertinebat.
    •x ms- codice sancli, Martialis ecclesire apud Lemo- Cemmiinem illam Syri et Aldebaldi Jucubratieneiri
    vicas accepimus a nostro Petro -Trellio, una cum edideruntsncii Bcllandiani. Nobis puramSyri scri-
    epistola Syri ad sanctum Odilonem abbatem Vilse ptipnem hic reprsesentare visum est, suo IPCPrefe-
    prsefixa, in quafacli sui ratipnem reddit auctcr. Ait rendis iis quse de clade Lerinensi Aldebaldus expli-
    quippe id operis a se susceptum fuisse fJagitante .cayit.
    Warnerio sanclm recprdationis monacko, qui Syrp G 4. De Aldebaldo atque Wariierin, cujus rogalti
    niisso in Itajiam ante perfectum ppus, ipse |n Alsa- Syrus operi rnainim admovit, nihij legimus, nisi
    tiam directus, opus imperfeclum detulerit. Postea nuod 'Warneriuni oportet fiiisse monachum religipne
    yero mortuo Warnerio, cum opus istud, qnale ab celebrem , utpote queni sanclw recordqlionis virurii
    jpso reliclum fueral, OdiJo in, Morkqcensicmnobio Syrns, et Rairnbaldus monqchum Vitw nimium reve-
    (ubi forsan mortuus "vVarnerius) r,eperisset, Syro rendm appellat.De Syfp id unum discimus, quod
    demandata cura ul jd perficeret; quod ipse tandem lctsaidus (in editis mendose LqUqldits) in Aciis
    exsecutus est, non eo tainen modo, ut numeris saricti Odilonis sub finera inempral apud Bpllanduiri
    omnibus absolulura aliis visum sit. Quapropter sla- in. bsec verba : « Veruin plurima quaein prima fronle
    tioi post Syri obitum Aldebaldus supremam operi dicturussum, ipsenon vidi; sed "dupbus mpnachis
    inanHinTmponereaggrijssus est. At sane quse is sup- .ejus, Petro videlicet menasterii sancti Maicli, quud
    pl«vit, ornatu» adniodum vicem praeslant, hoc est apud Papiam est, praeposito, viro scilicet religioso,
    711 S. MAIOLIABRATIS CLUNIAC. 712
    et Syrone cujusdam monaslerii abbate, per adnota- i commode in subsequentibus utemur. In Ins sunt
    lioiiem fratris Rosonis , niirse simplicitatis el imio- Petrus Damiani in opusculo 55, Glaber Rodulfus
    cenlise monachi, sicut rogaveram, dum hoc opus variis in loeis, Vincentius Bellovacensis, Petrus
    in lib. iv, cap. 1S5, Joannes
    inciperem, referenlibus agnovi. Fuerunt autem prse- Equilinus episcopus
    dicti fratres probabiles viri, patris Odilonis admo- Trithemius et plerique chronographi. In appendice
    dum familiarissimi, secrelorum etiam illius in pluri- BibliothecseCluniacensisexstat etiam brevior Maioli
    bus conscii, et itineris vel laboris pter multa tempora Vita, cum Syri fucubratione in corapendium redacta
    socii, > etc. Diu anceps fui num in lib. n de Vita Jam ad Maioli facta veniamus.
    sancti Maioli per Syrum cap. 23, ubi de reforma- II. Maioli palria, parentes, studia et vita canonu
    tione agens Ticinensis monasterii ita kaket, ibique • calis ; archiephcopalus Vesontionensh ab eo re-
    suum ordinavit abbatem, legendum sit Syrum pro cusatus.
    «uum.'Sed okslant mss. codices cum vulgatis. 8.EtsieumpatriaProvincialem, id esl ex Provincia
    5. His auctoribus, Syro videlicet atque Aldebaldo, (la Provence) ortiim fuisse liquet, non lamen dc
    accessit Odilo eorum abbas sanclus, qrii non tam ipsius nalali solo constans est et unanimis veterum
    novum de Maioli Vita commenlarium, quam oralio- ac recenliorum consensus. Valenliolse (Valensolle)
    nem laudatoriam composuit, lectorem ad alios re- ^ [quod oppidulura dioecesis Regierisis, medio Regium
    mittens scriptores, qui prius de illo egerant. Ita (iliea). inter et Manoscam (Manosque) iniervallo]
    «nim legimus in cap. 2 apud Rollandianos : « Quanla natum communis fert Cluniacensium traditio, prse-
    per eum Dominus et ante et post transilum ejus eunle Pelro de Rivo , cui inscriptio eccltesisesancti
    ostendere dignatus est miracula, testantur volumina Martialis apud AveriioiiemCluniaco subjectseasiipu-
    a doctissimis viris ordinaia, sensu catholico, calamo Jalur, ab Honorato Boucheo relata in ckronograpkia
    conscripta rhelorico, et in quibusdam locis metro Provinciae pag. 252. Et quidem locum hrtncex Maioli
    variata dactylico. > Libellum suum Odilo inscrsbit hsereditaie fuisse constal; sed an ejus nalalis fuefit
    Hugoni, posiea_ejus successori, et Almanno mona- sedes, merilo dubitare Jiteetex Syro, qui Maiolumex
    'cbis, prsemissa epislola, qiiam in ejus Elogio ali- Avennicorum oppido, id esl Avenionensi (Avignon),
    quando referemus. prodiisse Iradit, quod totidem verbis in communiSyri
    6. Poslremus omnium Nalgodus Cluniacensis mo- - et Aldebaldi scriplione legimus. In aiia Vila, breviori
    nachus itidemsancli Maioli gesla iUuslrare aggres- quse exstat in appendice BibliolhecaeGluniacensis,
    sus est, Pelro venerabili abbate; quo tempore Vita oppidanorum Avennicorumalumnus dicilur. Provin-
    sancli Odonis ab eodem expolita, et in compendium ciam eidem patriam tribuit Nalgodus, de nalali solo
    rcdacla est, qualerii superius suo loco retulimus. Ex C lacet; utrumque prseterit Odilo.-Mihi religio fuerit
    Iiis omnibus unam • Syri scriplionem buc adducere discedere a Syri et Aldebaldi aucloritate.
    visum esl, in hoc ElOgiura referendo, si qua ab aliis 9. Mirari vero subit, cur ex Omnibusillis qui de
    aucloribiis singularia dicta sunt, omissis etiam duo- Maiolo scripsere aucloribus, nulhis paferiluin nft-
    TJUSmiraculorum libellis, in quibus paucissima ob- mina vel dignitates prsemittil, quOs-fuisse splendi-
    servatione digna memorantur; et quce facile consuli dissimos sal kabuerunt dicere, quasi sub illo verbo-
    possunl in Bibliotheca Cluniacensi, in cujus appen- rum involucro ad nos inlegra eorumdem roemoria
    dice hsec leguntrir, et in MaioBollandiano. Cselerurir pertingere deberet. In primis Syrus : « Clariis, in-
    hi duo Miraculorum libri in ms. codice Lemovicensi, quit, ortus natalibus, ex Avenriicorum Oppidopa-
    ex quo Syri lucubralionem accepimus, ipsius Syri reritibus splendidissinYisest procreatus, Provincialis
    tribus de Maieii Vila libellis conlinenler subjiciun- quidem genere, nobiliuin Gallorum clarus genero-
    tur; in quorum.prologo innuit aucior, se Vitarii sitale. > Odiloni: « Prseclaro slemmaleortus, el a
    sancti Maioli scripsisse, cum ita prsefalur : «Gloriosa nobilibus parentibus pervigili cura eiintrilus. »
    virtutumopera, quseomnipotentis Dei providentiapei Nalgodo : « Provincise regionis indigena, usque ad
    bealumsuiquedilecioremMaiolumdignataesloperari ipsos Galliseproceres' affinitatis suse terminos dila-
    dum fragile sui ipsius corporis indumentum vivifica" tavil, et a linea sanguinis Tiallicarii magnum sibi
    rctur vilalis sjiirilus additamenlo, compendiosa, nobililalis apicem comparavit. > Ampullosa hsete
    proulscirepoluimiis, descripsimus ralione, etc. Nunc verba sunt, sed fere inania, riisi qubd praenobil»
    deposilo carnis onere in coelislocidum et sanclissi- gencre Maiolum progenituhr ostendunt. Sedulji pa-
    muin sidus reniiens, amplialarum virlulum eructal rentum nomiria et dignitates? Quariqtianrilltid eo
    cumtilos. Hos ex parte aliqua, pro paterno imperio lempore in nnore positnm erat, "ut nobiles qiiique
    domui ac reverendissimi Odilonis alrbatis, obedimus raro suae dignilatis lilulos pfseferrent, pfceteiquaiii
    mandare scriplis. » Unde quis inferat Syrum csse reges, dttces ac comites; CDeteri fere nudo iiomirie
    istorum Miraculorum scriptorem , tametsi ejus sty ceiisebantur. Nikilominus milith nomeii pro nobili
    ltim jienilus assequi non videnlur. Ut ut sit, si qua saeculox in usu essecoepit,ut palet cum ex aliis, liiih
    in cis notalu digniora erunt, in fine hujus Elogii re- ex cbaiia Trasmari Noviorriensisepiscppi pro cce-
    ferenlur. nobio Humolariensi, superius relata ad translatio-
    7. Proeter Hios-auctbfes, multi de sanclo Maiok nem sanclse Hunegundis : cui ckaflie mulli miUies
    bonorificairi fecerunt mentionem , quortim vcrbis suijscribunl. Al sane vix excusafi polest eoruni in-
    7i3 ELOGIUMHISTOIUCUM. 714
    diligenlia, qui parentes eorum, quorum facta de- A dus Regensis episcopus Odiloniabbati remittit quse-
    scribere volebant, intactos prscteriere. Unus tamen dam annua debita, quaeValentiela episcnpbpendere
    ex Maioliprseconibtis Odilo in fine elbgii sui, quasi solebal. Iriter Cluniacenses ecclesias cx Provincia
    foftuilo, Maioli patrem Foleherium nominat, eunr- rccenselur in bibliotheca Cluniaceiisi « decanatus de
    que militem appellat. < Fuit eodem tempore, ait, Valensoliis Reiensis dioecesis, ubi debent esse de-
    quidam milus in iilis partibus, nomine Folcberius, cano cerapulalp quinque monacbi, et unus presbyter
    in armis strenuus, jure hsereditario caelerisquebonis commensalis, et debent ibi celebrari quotidie duse
    et divitiis ditissimus, et (ul de nobilissima ejus missse. > ,.
    prole diximus) ex utrdque parente gemina nobili- 11. Ex arcbivo Cluniacensi nen snlum discimus
    tate coruscus; vir magni consilii, prudeiitis saga- Maiolipalris noraen, sed eiiam ejus avi ac fratris,
    cisqne ingenii, pater videlicet islius sanclissimi Pa- quorum altefum itidem Fulcheriuni, altPrum Cyri-
    .tris noslri, de quo loquirour, Majoli. > Eumdem cum dictum fuisse inde inlelligimus. Id palet. ex
    eliam Fulcherium nominat epitome edita in appen- Maioli charta 544, quse praistaria esl Arnulfo epi-
    dice biijliotbecseCluniacensis. scopo Atensi a Maiolp facta, de quibusdam rebus
    10. Yerura etsi hanc Odiloni graliani non Iiabe- coanpbii Cluniacensis, sitis in pagp Atensi. Has lit-
    remus, integrum nobis Fulcberii nomen servassent R leras huc inlegras referre juval.
    labulae Cljmiacenses, in quibus non semel legilur, « In nomine Domini Ego Maielus favenle
    nec non Ftilcherii amplissimsedpnaliories, quse eum Cbrisli clementia Cluniensis coenobii abbas. Notum
    ex locuplete familia ortum fuisse demonstrant. In fieri volumus omnibus fidelibus Chrisiianis, lam
    primis Fulcherius Cluniacodonat < alodnm suum in prsesentibus quara succedentibus, quod domnus
    pago Regerisi, in comitatu Atensi viJlas Ausnariam Arnulfus episcopus Alensis ncstram expostulando
    et Serulionem; et in comilalu Aquense villam Re- adiil prsesentiani, quatenus ei concederemus loco
    glanain, ilerii villam Pinelum curii ej'us ecclesia sub precarise res qtiasdamjuris sanctorum aposlolorum,
    litulo sancli Siffredi, item in eadem valle villam Pa- Petri videlicet et Pauli, supradicti ceenobiiClunien-
    ludem; et in comilaiu Secuslironense Alairacum sis. Inquisita itaque voluntale fralrum nostroftim,
    cum ecclesia sancti Petri, item villam Adducellum; eisque rationabiliter assensum prsebenlibus, decre-
    et in cbmilatu Regense villamAbiacumcum ecclesia vimus prselibali domni episcopi precibus oblempe-
    sanctse Marise,villani Pauliacum, Yaleniiolam cum rare. Concedimusitaque eidem domno ArnuJfo epi-
    ecclesia sancti Maximi, ecclesiam el villanr sancti scopoaique consanguineo ejusdem Tcoberto, res
    Tyrsi, yillam et ecclesiam sancli Slepkani de Mar- sapctis apostolis Petro et Paulo dicatas, quse sunt
    gis, yillam et ecclesiam sancti Joannis de Ardas; in in pago Atensi sitae, in villa Lausnana, et in alia
    valle Mixenisecclesias sancli Siepliani, sancti Mar- villa, quam vocant Soldo, usque in monlem Clava-
    tini, sancti Petri, item villam Fabricas, villam Nar- niacuin, et in alio Ioco, ubi dicituf Trabalio, et in
    bonam, curo ccclesiis.Fagentiam cum ecclesia, Dra- alia vijla quse vocatur Rassus, et in alia villa qttse
    gonianiim, villam Arcus, et medietatem Centumcla- dicitur Siciago, et in alia villa quaedicilur Bofcio,
    vis vallis, villas Locatum, Surigerias, ecclesiam etin alia quse dicilur Soricarias, et in alia quse di-
    beatae Marise,Bonolas villam, > omnia bsec ctim ap- citnr Leocola, et in alia quse dicitur Yalle, etipsum
    pendiciis suis. Quae idcirco lninulatim retuli, ul " alodum quem avus meus Fulcherius comparavil de
    appareat quam amplse fuerinl Fulcberii facullales : Bernardo, et in alia villa qusevocatur Jocadas, et in
    quibus in Jocis silae, nempe in pagis Regensi, Atensi ' alia quai vocatur Cariaras, et in alia quae vocaiur
    seii Aplensi,Aquensi et Secustironensi; tum quaula Serulias. lsla emnia mihi et fralri mee Cyrico ex
    ejus munificenlia in loca sacra, ac demtiin, quam successicne nostrorum parentum nebis eveneruht :
    ilio sevo laicis familiare fuerii plebanas possidere rios vero, ege videlicet Maiolus, prsefati coenebii
    ecclesias, easque monasteriis tradere: quod sex- Cluniensis abbas, et prsediclus fraler rireus pro re-
    centis exemplis (quoruin multa in superioribus Ber- medio afiimarura noslramim, nostrorumque paren-
    nonis, Odoniset Aymardi, elogiis vidinius) probari D ium omniuroque fidelium Chfislianorurii, Deo ct
    pbtest. Quo anno facla sit hsec Fulcberii donatio, in sanctis ejus apostolis Petro et Paulo m Cluniaco
    charta non exprimilur: at certum esl eam factam coenobiotradidimus. Omnia ilaque j'am deneminalis
    esse pfius quam Maiolus sseculo nuntium remisit, villis cenjacenlia, sive quantum avus mcus Fulcbe-
    quippe nOn nisi morluis parentibus Cluniacum se- rius et genitcr meus ejusdem nominis in cpmilatu
    cessil, ut postea exponemus. In ea porro donatione Alensi tenuere, vel cenquisiere, totum prsedicto
    nienlio fit de Valentiolae tradilionc, qu9m Boucheus episcepp et ejus censanguineo Teoberlo concedimus,
    retulit ad arinum990, eamque a comitibus Provincise in ca scilicet ratione tradente domno episcepp rcs
    Gluniacopriinum factam pulavit. In Maioli charla- suas, quae sunt silse in pagp vel cemilalu Alensi, in
    ribiegitur in cliarta sexta Willelmi, data regnante villa Lausiiana, Deo el sanctis ejus aposlolis Petro
    Conrado rege, WilJelmum ipsum donasse Clunicnsi et PauJo in praelibato coenobioCluniensi', co vide-
    monasterio et Maiolp abbati ex rebris quas ipse licet tenore, ut quandiu ipse episcopiis el ejus con-
    Maiolusabbas et Clunienses fralres ei ad vitam de- sanguineusvixerint, teneant et possideant, et festi-
    derant, villam Valentiolam. Posl Maiolum Almera- vilale S. Marlini in censu solidos quinque.ad Clu-
    PATHOL.GXXXVII. 23
    7IS S. MAIOLIABBATIS CLUNIAC. 7H5
    niacum persolvant: post obitum vero utrorumque A j annos cum maxirao Lombardiseet Provinciae detri-
    res omnes supra scriptae cum onini melioratione ad mento teniierunt, dunec Hugp ltalise rex maritimp
    praefatum Cluniense ccenobium absque ullius con- ces ac terreslri exercilu adorlus, illorum navibus
    tradjclione proveniant. Ut vero precaria ista illibata Grseco igne combuslis, plerosque Fraxinetum relin-
    inviolajjilisque omni tempore pern)aneat, manu quere et in monlem Maurum se recipere coegit
    nostra firmavimus, et fratribus noslris corroboran- anno 941. Eos autem obsidionecinctos Hugo in suam
    dam porreximus. Maioluspeccator cl Jrumilis ablja, potestatem facile redegisset, ni Berengarium adver-
    Adiblamus, Jacob, Fulcardus, Stepbanus, Andreas... sarium timens, ab illorum oppugnalione destitissct,
    S. Duranni, Teoderici. Ego fraler Clemens scri- foedere cum eis ita percusso, ut pars illorum in mon-
    psi. Actum ajiud S. Saturninum, anno vicesimo libus Ilaliam ab Suevia dirimenlibus censideret, et
    lertio regnante Conrado rege. > Ex kac prse- Berengarium ex Suevia per ees montes exercilun»
    slaria inlelligimns , praeler superiorem Fulckerii trajicere molientem impediret. Isti ee IPCP positi
    Maioli jjatris donalionem, aliani ab ipsomet Maiolo quoscunque poslea ad aposlolorum limina visitanda'
    el Gyrico ejusfratreCIuniacensibus faclam derebus, illac itei facientes aut penitus spoliarunt, aut jn-
    quas his litteris in precariam tradit Arnulfo episcojio humaniler peremerunt. Eodera sseculo Hungari ex
    Atensi : cujus consanguineiis Teulbertus in alia B 1 Germania in Galliara atque Italiara ssepius effusi,
    cbarla i'i'f illuslrhsimus dicilur, Jaudalurque Raimo- funeslas clades intulerunt, Hi doctu Berengarii re-
    dis ejus uxor et filius Ulricus. Sed et alias res me- gis, quem Langobafdi expulerant, anno 924 Italiam
    moratalia charta, qua Willelmus nobilissimuscomes depopulati, tesle Frpdpardp, ppslea per abrupla
    et Lucia cjus uxor Cluniacensibus sub Odilone ab- Alpium juga transeuntes, in Galliam irruperunt.
    bale restiluunt «baereditatem saneli Maioli, scilicet Ques Rudulfus, Cisalpinae Gallise-rex, cum Hugone
    Diliodam et Seplemfontes in episcopatu Regensi. Viennensi «inter angustias cellium AJpinarum >
    Actum apud Podii Odolinum monasterium aumo conclusit; nnde inopinato per devia monlis evaden-
    . Jnc. 1056, ind. 5, Cbuuone imperalofe regnante tes, Golhiam impelierunt, ibidem a prsediclisRodrilfo
    anno 10. > Unde ilcrum perspicuum eflicilur quam et Hugone subacti. Patilo post, id est anno 935, dum
    diti stirpe proerealus sil Maiolus, cujus parentes tot Hugo rex Italiae Romara obsidet, 5araceni mealus
    praediisacpossessionibusCluniacum auxerunt absque Alpium cccupant, atque vicina quseque lcca deprae-
    gravi (ut credere par est) dispendio rei familiaris. dantur. Biennip peractc, Hungari per Burgundiam
    Haec mihi consideranli dubitatio succurrit, num diffusi, prsedis, incendiis ac csedibus debacckantur.
    Folcherius Maioliavus fuerit ille Folcratus dux Are- Tetet tam frequentes clades indukie Maiolum in
    '
    latensium, quera Lolharius una cum aliis comiiibus C urbem Matiscenem perfugere ccegerunt, dum Pre-
    rebellare moIientem,in deditionera accepisse, eoque vincia, id est patria ejus, tot cladibus infestaretur.
    factb ProvinCiamordinasse meraoratuf in Annalibus 14. lnterea temporis is canonicusMatisconefaclus,
    Fuldensibus anno 844., Lugdunum in scliolas abit, ubi Antonio prseceptore
    bomine in pbilosopbia erudito, <cujus multura
    12. Postquam Maiolus inlegris inlaminatisque mo- usus,
    convaluil (Syri hwc verba sunt) non modo doctrina,
    ribus pueriliam in palria exegisset, « cum eum jam verum moribus
    et vita. > Lugdunensis academiaean-
    sibi vindicaret adolescenlia , parentibus Jiumana recte probat Hericus Antissiodorensis
    sorte praeventis (ila scribit Syrus) praediisque barba- liquilatem
    monachus in libro i de Miraculis S. Germani, ubi
    rica invasione in soliludinem redaclis, divina dispo-
    disseril de temporibus Constanlii Lugdunensis, ld
    nente providentia natale solum coactus est deserere, «
    ac Burgundiocparles expetere: veniensque in urbeni est de sseculoquinlo. Ea, inqtiit, tempeslale Lng-
    dunensiiira civitas prima ac prsecipua Galliarum,
    Matiscensem, susceptus est ibi in hospilio a quodam
    suo propinquo, qui inler reliquos ejusdem urbis pfofessione quoque scientise arf.umque disciplina
    inter omnes exlulerat capul. Iki, quas dicunt, libe-
    proceres nobilitalis gerebat decus. Cumque aliquan- ralium
    diu in ejus morarelur diversorio, ejtis fultus aclmi- hoc disciplinarum peritia,quasque ordine currere
    fabula tantum est, eo usqtie convaluit,
    niculo, uli coepit ejusdem civitatis episcopo, qui ut tempore ad scholas
    eum liberali cernens ingenio valere, canonicorum quantum publicum appellarelur citra-
    studuit collegio copulare; qui eliam eura secrelius marini orbis gymnasium. El ul aliquid rationis afferre
    summa hortabatur instanlia, ut se virginem conser- videar, eo id argumento colligimus, quod quisquis
    varet. > MalisconensiEcclesise lum prseerat Berno, artium profilendarum afliceretur studio, non ante
    inscribi merebatur, quam hinc explorata
    cujus in Cluniacenses munificenliam varia monu- professis examinatus
    menla conteslaniur. diligeniia abiret, > ubi professorumno- .
    niine eos inlelligit gradus, quos magislerii et docto-
    15. Qusenam vero sil illa clades, de qua hic agit r.is nomine censemus. Ex eorum nuraero erat pro-
    Syrus, baud usquequaque exploralum. Duo hosliumi cedenle saeculox Antonius, quem tirlus et religh.
    genera Provinciam per id tempus infestarunt, Hun- insnlaeBarbarensis prwfecerat cmnobio,ex Syro. Er.?.l
    gari et Saraceni. Hi piratico more ex Hispania, ini bic locus in medituJlioAraris supra Lugdununi, e 3
    Italiam forte delati, Fraxinetum arcem ad Alpesi lebrisquondam ordinis noslri abbalia, nuper sa?;u-
    Cotias occtiparunl anno 891,eamque per mullosi Jari veste dunala : in ctijus indicibns abbatum iiu-
    717 ELOGIUMHiSTORICUM. 718
    -
    mero ascribgtidus esl Anloiiius, cum id Syrus di- A sem Gerfredus, cujus deccsscrempenitus persp.ccluni
    serlecon.lestetur.. ncn kabeo.
    III. JlfaioKconverstoad vitammonasticam.Abbatiaih
    15. E studiis reversus Maiolus, < per cunctos electio.
    gradns conscendens ecclesiasiicos, ctnn levitarum 16*.AymardP abbale MaiolusCtuniacum requen-
    poliretur oflicio,ad ejusdem usqtie arcera, doclrina -ter accedebat, « et cum fratribtis frequens babebat
    id exigenle, ab eodem csl sublimatus snprascripto colloquium et spirilale contubernium, > referente
    ponlilice,> id est ad archidiaconatus officium,uli Odilone, quibus in volis erat « ut eum possent sibi
    Syri vcrba explicat Odilo. Ea in dignilale mores ad acquirere fratrem, quem poslmndum mererentur
    doctrinseformam componens,Christianis virtutibus, liabere et patrem. In hujus vero conversionis cbse-
    maxinie in pauperum chafitate excelluil: quod ipsi quio mullura valiiit venerakilis viri Hijdekranni .
    omiiiumexisliinatipnemcemparavit. Yerum islaudes dulcis ccllpcuticet spirilalis snggeslio.Ilic cum esset
    fiigiens ac popularem tumullum, idenlidem secede- ex prieribus Cluniacensibus menacbis et ejusdein
    bat «in oratoriplum, quod ipse resedificaverat,sancti mcnaslerii praeppsitus,kis inviiatii.sest ut cfficiuni
    Mickaelis,trans Ararini, > ubi « in orafionibus per- • abbatiae susciperet, sed ncluil; quia.semper plns
    vigil, divino famulamini manciparelur attenlius. > J3 pbedire quam prsecipere, et magis subessc quam
    lnde in aliorum profectum se exlendens, ex diversis prseessevcluit. >Hanc verc MaioJiconversionemnon
    ad se parlibus clericosconvenienlesgratis libenterque solum in llildebrannum priorem, sed eiiam in Ay-
    erudiebal. Tum hominisfama quaquaversum diffusa, mardi « merilum patientiseet innocenlisvjlse, > ob
    « Vesontionensiarchiepiscopo viam universaecarnis quam « tanto talique a Christo ditalus est muncre,;
    ingresso, tam ipsius terrse principis, qnam tolius ut ejus tempore ad amorem monaslici ordinis auctor
    cleri consensu el popnli, ad ejus cuknen suscipien- nostrse salulis bealiim Maiolum dignalus sit accer-
    dum ponlificatusbealus Maiolus impulsus, > haud- sere. >
    quaquara assenlire voluit: quinirao eo magis ad de- 17. Monackusfaclus,« singulari prse cseteris prse-
    clinandam (quae fugientes sequi solet) gloriam ar- eminebat virlule, > ait Syrtis : eumque Aymardus
    denlior factus, de sseculo fugiendo sedulo cogitare « bibliotkecseprseficieiis,apocrisiariatus ofCciuinei-
    coepit. Sed ut accuratius tempus, quc id conligjt, dem injunxii, > de cselero a Virgilii alioruriiquepro-
    investigare liceat, qusedamMaioli lum arcliidiaconi fantrum auctorum lectione akstinens, aJiosque fra-
    facta kic commemorarejuvat.Inkisreperitur ckaiia tres ab ea delerrens.« Apocrisiarius est qui cuslodit
    qusedaro,qua <Acberlusvir prsecelssenobililalis > a ecclesisethesaurum, et in cujus manu cst quidquid .
    Maymboldb seu Mainbodo episcopo MatisconensiC a popularibus ad allaria oOertur. > Udalricus auclor
    (quein nonnulli Maguboldummendose vocanl) ee- in lib. III Consueludinum Cluniacensiumcap. 12.
    clesias quoad viveret, oblinet in fundo suse proprie- Ad idem oflicium perlinuisse videlur, ut si qua ne-
    tatis, qui dicitur Scociacus' (Escuzolles),ubi princi- gotia foras exsequenda erant, eoruni graija .niitlcrc-
    palis ecclesiaest in honore sancti Andrese, insuper tur apocrisiarius, ul apud Romanos. Maiolusquippe
    capella sancti Joannis, et altera sancli Marcelli. aliquandpmissusest Romam ab Aymardonegotiorum
    Quibus Jitleris manu propria subscribunt Maymbo- causa; eoque in ilinere Yporedise(Yvrie) (quse urbs
    dus episcopns,Ado abba, (dignilas ecclesiaeMatisco- est cpiscopalis sub archiepiscopo Taurinensi) Hel-
    nensis) et Mayolusarcbidiacontis, anno leiiio Ludo- dricum monachunr segrotanlem sacri olei unclionc
    vici regis, Christi 959. Item anrioejusdemregis sexlo sanat. Fuerat is « qtiondam in Italia inter caeteros
    idtemMaimbodus« nobili viro Acbardo > terram suae palatinoshonorahilis; i qui « uxori cjm magna re-
    ecclesise, i sitara in pago Forense, > local: ejiisque rum temporali copia abrenunlians, deposito eingulo
    rci instruraento inlef alios manum ac signum appo-- Cluniacumse conferens, keali Benedicli se suktlidit.
    nil Mayolus archidiaconus arile Adenenr abliateni. proposito, > et quidem Maioli fania impulsus, ut
    ltaque ad id usque lerapus arcbidiacnnus esse perse- tradit Syrus in lib. n. An is sit Heltlricus, qui saneii
    veravit Maiolus, nempe ad anntim Lndovici regis Gcrmani apud Anlissiodprum abbas fuit, iiiferius
    sextum, qui Ghrisli annus 942 erat, idemquepriraus expendemus. Unctionis sacramentumappellalNal^o-
    Aymardi abbalis Cluniacensis post mortem Odonis. . dus eum rilum , qup Heldricusa Mainlosanatus cst. -
    16. «Cum ejusmodi moribus polleret Maiolus, Huc spectant ea quae diximus in'prsefatione saeculi
    Vesonlionensiarchiepiscopo viam universse carnis primi de ejusmodi unc.lionibus
    ingresso, lam ipsius terrse principis quam loiius 18.Praedictuniapocrisiariatusofficiumitem probant
    cleri consensu el populi, ad ejus culmen suscipien- alia quaedamnegolia, quorum cxseculor Maiolusmo-
    dumpontificatusimpelliiur. >Quodipseprsemodestia naclms fuit. Nam anno 11 Ludovici regis « Hilde-
    constanter recusavit. Id a Syro et Nalgodomemorise brandus et Maiolus placilarunt > coram Leolaldo
    proditurtiest, nec miruin si prsetermissum ab O.ii- coniile, Waltefio vicecomiie, aliisque horum fideli-
    lone, qui etiam de recusala surami pontificatus di- bus (alibi primales appcllant) pro quibusdam lerris
    ^nitate siluit. Quippequi Maiolibreve elogiumpoiins Cluniacodatis, quse a nonnullis occiipabanlur. Item
    excurrendc adernavit quam viiain accuratam ccm- anno secundo Lolbarii regis « Eldebrandus et Maio-
    postiit. Maioli IPCPelectus cst in scdera Vespntion- ltis monacki Clunienses > millunlur ab abbate Ey-
    719 S. MAIOLIABBATISCLUNIAC. 720
    niafdo ad Maimbodumepiscppura Malisconensemin A ,20. Per id communi •idminislralioiiislemjms, al-
    synodo existenlem, pelituri ab eo decimas ecclesia- lerutrius akkatis noniine instrumcnta puklica insi-
    ruin sancti Andrese in Evranda, et sancti Roniti. gnita erant, qualia in clogio Ayraardi okserv?.re
    Hsec aliaque facla apprime demonstranl Cluniacen- licet. Eis addo in prscsens charlam Girbergoe,eccle-
    sem prseposilum, qualis erat Hildebrandus, atque siam sancli Mauficii in comitalu Cabilonensi in
    ajjocrisiariumcuram gessisse de lemporalibus causis. villa Breugis el villa Canna concedentis, sicut Ar-
    Deinde collatione facla prioris islius facti, quod dradns episcopus tenuit, anno tertio Lotharii regis.
    annoll Ludovici regis a Maiolojam monacko ge- Addo etiam cbarlam Gauzberli ci jnsdam, qui alo-
    sttim est, cum alio superiori, cui idem tum arckidia- dum suum, « cui velusto vocabuloLatina ruslicilas
    contisanno sexto ipsius Ludovici subscripsit, rnani- Petrafixa nomen irididit, silum in suburbio Briva-
    fesle coliigimus Maiolumsaeculonuntium remisisse tensi, Heyrirardo abbali, > ac monacbis Celsinianas
    anno seplimo vel oclavo regni Ludovici, id esl anno incolentibus, perpeluo j'ure dedit « pro remedio
    945 vel insequenle. animse suse et senioris sui Bertrandi ac Slepliani filii
    IV. Ejusdem eleclio in abbalem Cluniacensem.Acta ejus. > Actum esl hoc apud Celsinianas « mense Ja-
    sub ejus reghnine. nuario, annoquarlo regnante Lolhario rege, ab In-
    19. Neque id obsettre indicat lempus, quo Ay- B carnatione Domini 9S8. > Eodem anno mense De-
    mardus eom sibi successorem allegit. Maioluseiiim cembri« Maiolus abbas > quasdam lerras in pago
    jain indeab anno lSLudovici abbas diclus est, ul ex Matisconensi, in villa Maieriacoaliisque eniit«preiio
    quibusdam instrumentis in elogio Aymardi ostendi- 400 solidorum. > Biennio post Adalradus res suas in
    mus. Atqui « sexto annp (ut fertur) conversionis suse villa « de Pefsezeel, > vicaria Ycionensi, tradit
    a ssecttlo > Aymardi vicarium ac successorem desi- < sancluario, quod dicitur Celsinanias, instituens
    gnaliiro fuisse Odilo tradit. ltaque si ab anno Lu- kseredes monacbos, ibidem Deo nocte ac die ser-
    tlovici lertio decimo delfabas annos sex, remanebit vienles, quibus moderatur feverens paternitas domni
    annus seplimus, quem Mainliccnversione illustrem Maioli pfaecipuipatris. Data in mense Februafio,
    fuisse proinde exislimare licet. At quo minus ej'us 11 dic ipsius mensis anno Dominicseincarnationis
    eleelionera sub Ludovico Transmarino reponamus, 9S0, anno autem imperii Lolharii regis Francigense
    illud obstare videtur, quod annp secundc Lclkarii iv (legendum yi) secundae olympiadis. > Anno
    regis, Ludovici filii ac successoris, qub anno Maio- superiore Lotharius rex, poslulante Gerberga re-
    Jus cum Hildebrando ad Maimliodi synodum pro de- gina inatre sua, monaslerium sancli Amandi in
    cirais Evrandae et sancii Boniii missus est, ipsius comilatu Traliesiho (Nanluense vocant) quod « abs-
    nomen in charta Eldebrando poslponitur, neque C que fectoribus veluti in rnliabitabilibuslocis >siium
    abbas, sed tantuni monachus appellatur. Verum erat, Cluniaco subjicit, « ut in quanluro Deus sup-
    prseler ea qtise ad prius illud probandum in elogio peditaverit consilium, illud construalur in Iiabitabi-
    Aymardi addiicta sunt, occurril et aliud argumen- libus locis. Dalum ix Kal. Decemb. anno S Lo-
    tum ex lilteris donationis Maytrami cujusdain, qui tkarii regis, indict. 5, in Divionensi 'palalio. >
    « ad locum Celsinianas et domnoMaiolo abbali > Sed koc loco in memoriam' revocanda est supe-
    dedil villam de Becedas « mense Februario, regnanle rius edita praestaria Maioli akbaiis in gratiam Ar-
    Ludovico rege Francorum. > Unde consequens est, nulfi Atensis episcopi de quibnsdam 'rebus suis
    Maiolum regnanle Ludovico jam abbatem audiisse. baereditariis in Provincia sitis,facla anno 25 Cpn-
    At quoniam Aymardus non ita regiriien in eum re- radi regis, qui annus Chrisii annc 960 resppndel.
    jeccrat, ut prirois annis nikil omnino gesserit, ut in Dein annp 962 Albericus ccmes , Leclaldi filius,
    elogio Aymardi a nobis dicium est, contigit, ut Maiplp abljati et mpnachis. ejus mulla donat in
    Maiolus, qui potius coadjulor censekalur, aliquando pago Malisconensi « anno 8 Lolharii regis. > Pr.e-
    abbas a saecularibus in publicis instrumenlis, ali- lerea anno decimo ejusdem Amblardus Lugdunensis
    quando monachus appellarelur, maxime in iis actis " ponlifex ipsisinet Maiolo et fratribus dal eccle-
    quse curante Aymardo gerebat. Id innuere videtur siam sanctse Marise de Cantumerula « in pago Ar-
    Ckronicon Malleacense, ubi Maiolus dicitur, « anno vernico > el in vicaria Randerensi, et vinearo cum
    961, sexlo anno ordinationis suse suscepisse curam silva apud Yelreriam, «el in pagoClaromontense>vii-
    Cluniacensis ccenobii, > id esl integrum regimen in laro Luxiacum. Ejus lilleris subscribunt Slephanus
    se sHScepisseanno sexto a sua eleclione, tametsi ex cpiscopus Arvernorum et Rotbertus abbas arrno 11
    diclis dicendum esset anno 12. Ejus porrp litleras Lotharii. Maiolus humilh abbaset Ileymardus abbas
    eleclienis in ipsius Aymardi elcgip retulinius, qua- subscribunt cuidam prsestariae, duobus leviiis factae,
    ruiii fragmentuin eliam Syrus refert; ibidemque ex de rebus sitis in pagoCabilonensi, Ab eo anno nuila
    Petre Damiani factum insigne retulimus, in quc ullerius mentio est Aymardi abbalis, sed omnia in-
    Maioli niodesliseegregium specimen apparet. Nam strumenta solum Maiolumabbatem prseferunt. Quse-
    ab Aymardo privatam sedera repetere jussus, assen- dam commemorare operse prelium puto.
    sit lion gravate, idemque abbalis catkedram (incre- 21. In Cluniacensi arckivo inveniuntur pJura dr>
    pito per Aymardum cellerario, qui in ipsum pelulan- ploroala Oltonum imperalorum. Unum est placilum
    .ter locuius fuerai) eadem facrlitate repetiit. datura « in civilale Papia, in caminata salsedomuj?
    721 ELOGIUMHISTORICUM. 722
    Lietefredi Ticinensis episcopi,post capilium eccle- A . prP insita sua bpnitate AmljlafdumDdelemsuum ad
    siae sancli Cyri confesso.ris,'ubi ejuscorpus sanctum restitulienem Celsinianensicoenpbiofaciendamcom-
    quiescil, residenle Otberto marchione comite pala- pellat, Adonem ctiam Malisconensem antistitem
    tii, ut justitiam intter hominesdiscerneret cum aliis obteslatus, in hunc modum: «Res quoqiieexigit ut
    judicibus. > Ad cujns praesentiam'<dotnnusMaiolus tibi aliqua dicamus, frater charissime et amande
    Cluniaccnsisabbas venit, el reprsesentavitduo mo- •domneAdo episcope,.qiiemlicet non viderimus, ex
    nimina»' seu instrumenta, untim noroine Ottonum nomine novimus iri oinni spiriluali bOnitate. Effla-
    imperatoruin < datum 16 Julii anno 6 regni in lta- giiamusitaque benignissimamluse paternilalis dul-
    lia >, continens, quomodoGaidulfusfiiius Petri ju- cedinem, ut quo vicinior esse videris prsefalimona-
    dicis quasdam lerras emisset, ubi erat -<capella una . sterii scholse,eo tua prolectio.pro luo posse celefior
    in honore sanctae Mariae juxta Papiam seu etiam fratrum necessitaiibus occurrat, qui te ex.abundanli
    sancti Michaelis,easque cuni capella MaiolOalibali charitatediliguut, etulnis lolius amoris pcrfectissime
    dedisset.ut monachi sub norma sancli Benedicti ambiunt et amplecti desiderant. QtiocircaCluniensis
    viveritesibi in perpetuum kakilarent et orarentpro monaslerii semper eslo proteclor, sicul B. Petri es
    anima Liulardi Cumani episcopi : > alia item moni- fidelis amator. > Hsecbulla caret notis clironicis in
    miiiadonalionumaliquoi eidem factarum; poslula- B,BullarioCluniacensi.
    vitque ut contra inyasoressiki confirmarenlur. Quod 25. Ann'020 Lolbarii Tegis Albericus comcsMa-
    et prsestilumest tempore regni < duorum Ottonum lisconensiset Ermentrudis ejus conjux Cluniacen-
    patris et filii anno 6 regni Italici Ottonis junioris , sibus subMaiolodant multa prsediain villarAponiaco
    indict. 10 >, lege Ottonh majorh, eljuniorh anno l. (Apogiiy).Annb vero 978, indict. 6, Lugduni coram
    Haeccella ppstea S. Maiplidicla est. Idem qui supra populi mullitudineAmulardttsepiscopusLugdunen-
    Olbertus marchio el comes palalii monasterio quod sis « dedit res suas in pago Arvernico fralribus Clu-
    Clugnesdicitur, donftt qusecunquehabebat super niensis monaslerii, ut celiaro sedificarent in villa
    ilitvium Padi infra caslrum Vicopiculo, etc, ann» NisiacO'(Nizy)in agro Tyernense, in vicaria Dorar
    senioris Oltcnis 10, Junioris 4, ind. 14. Praeter ea terise,kocestvilIam Genretam, Montembriosonem,>
    invenio Qltonis primi diploroaduplex, ununa in quo etc. Legimus ejusdem Amblardi hac de re instru-
    kaecIeguntur : < Beeipiraus Oddonemabbatem sub menium, in quo ait se haec Dco el sanctis apostolis
    nostri tuitione mundiburdi cum abbatia sancti Sa- Pelro et Paulo donare, « qualenus monacki Clunia-
    bini, in loco qui dicitur Tuscana. >Dalum 8 Id.JuIii cerisisJoci in Nisiacocellam'Deo dicatamsiki con-
    anno Inc. 969, Ottonis 8, < indicl. 12. Actum in struerent in konore keati Peui principis apostolo-
    Plista. > Quis sit Odoisle abbas, quodveejus mona- C rum, sub regula sanctiBenedictimonachorumpatris
    slerium, non capio. Fortasse id in Italia sifum erat. Deo militanles; > prsecipilque vadiatoribussuis, id
    Idem Olto ad preces conjugis suaeAdeleidis mona- est testamenti sui exseculoribiis(eleemosynariosalii
    slerio sancti Petri Ticinensiconcedit vrneam, quse appellanl), ut chartam de hac donatione faciant.
    fuit cujiisdampresbyteri de cafdine Ticinensis ec- Quodquidem coiitintioprsestant « Andreas praepor
    clesiae,et ad jus regnr sui lunc perlinebat. Ad kaec situs, Qrnadus decanus, Gundramnus abbas, Hiigo
    <anno sexlo regnantikus in Ilalia Oltone et Oltone abhas (dignitalesEcclesiwLugdunensh), Augendus
    filio, > Jngelbaudusquidam, filius Ansegisi,',vi ens canonicus, Stephanus diaconus, Ponlio canonicus,
    lege Satiga, dpnatqusedamprsediaincomitatu Yien- et Hugo laicus. > Nisiaci hactenus esl prioratus
    nensi « ad monasieriura Cluniacum,per cullellum, Cluiiiacensis.
    festucaranodatam, per vtiantonernet vuasonem ler- 24. Benediclus papa VII « ordinandum tradidit
    rse ininanus domniMaioliabbatis. > Lirinense monasteriumMaioloabbati Cluniacensi, >
    22. Anpp 56 Cpnradi regis Maiolus abbas in pre- ul legil noster Stephanotius in Tabulario Lirinensi.
    cariam nonnulla traditHugonifilioLamberti comilis, Exstat ejtis rei pontificiumdiploma in Bullario Clu-
    in bsecverba. < Nolumsit omnibus sacri coenpbii niaccnsi, datum « anno 4 poniificatusBenedicti VII,
    Cluniacensis abbalibus-atque mcnachis quibusque **imperii Oilonis anno 11, mense Maio, indict. 6. >
    futuris, qued egp fraler Maiplus praedicticoenobii, In ea bulla 'fit menlio eliam de Arluco (S. Etienne
    Jicetindignus, abbas, una cum consensu fratrum.res d^Arluc)monasterio, modo destructo : quod sanclus
    jnris nostri cuidam nobili viro Hugoni, Almudi ejus Uonoratus pro sanclimonialibus coiislruxeral iri
    uxori, et Siephano eorum filie, atque ejusdem pri- monle peramcenoad littus maris et atl ripam fluvii
    mcgenilp>(noshodiead tres vitas diceremus)«villam Siagnae(la Siagne), ubi Angarisnia praeerat sanclo
    Ambariacumconcedimus,> etc. Subscribunl«Maio^ Aigtilfoalibate.Sed irisignisest pra».cseteris charta
    lus humillimusabbas, Yivianus pricr, Ermenfredus RodulfiCabilonensisepiscopi, in qua «<Ageus cano-
    episccpus, Balduirius>, deindealii mpnacbinumero nicus adiil nostrae,inquit, inunificentiaeserenitatem,
    25. Haecanno 975. Per idein lernpus Joannes papa rpgans, ul Cluniensibusropnachiset^ dcmnp Maiolo
    XIII menasteriumCtuniense, « cui sapienler, inquit, abbali domumcuni .area juxta mufos urbis ex-una.
    et beate praeest charissimtis,filirisncsier domnus parte, ex aiia juxta claustra canonicorum cum ca^
    Maiolusabbas, > cpmmendat tpiscppis Galliarum, noniaquani ab inciinte aetale oblinuerat, soierna-
    Stcphanum Arvcrnensemepiscppumcompellans, ut liter daret. > Quod ait se ullro faccre ex conscnsti
    725 S. MAIOLIABBATISCLUNIAC. 7-21
    clerieorum, suorum, < maxime cum tantiviri Maioli. \ tus el uxor mea Falectrudis doiiamus aliquid de res
    gloriam ab ipso Doniino mutuatam et aure percipi- nostras proprias Deo, et S. Marcello, et monacliis
    nius, etintultu proprii luminis nikilin ejus dilectione istis, id est Odoirio atque Duranno, et ad illos qui
    conniventes quotidie perspicimus. Ille enim ut vere ad locum B. Marcellivenerint, et ibi in unum com-
    est Galliarum jubar ad lempttsexortum, noslris sse- munilef habitaverint, pro remedio animaruni noslra-
    culis admiranduin, et, si potis est, oranibus iriiitan- fiim, et pro filiis npstris Ademare atque Lamberle,
    dum. > Quo elogio luculenlius nihil afferri potest de et ut ecclesia B. Marcellireaedincetur,.monasterium-
    homine vivente : neque tillam invenio ante id lem- queibi faciatur, nullique loco ipsa ecclesia nec ipse
    pusdatam Cluniacensibuspraebendam(quam vocarit) locus subjeclus sit, nisi ad-S. Pelrura principem
    canonicprum; plures postea sub Odiloneet Hugone apostolorum : omnique tempore ad Romam mona-
    abbalibus. Subscribunt isli charlse post Rodulfum chi ibidem pariter habilantes ad quinlum annum
    < Adalaiscomitissa, Hugo filius ejus, Rolbertus > quinque solidps in censum reddant. Abbatem enim
    vicecomes, cum canonicis, annp 26 Lotliarii regis. in locum R. Marcelli, quaedicilur Felliriis, ncn ha-
    25. Anno54 Lplharii regis, itl est annp 980, Gau- beat qui regulam S. Benedicti nen teneat, et secun-
    fredus ccmes atque uxer ejus Adeleidis donant ad dum eam non vivat; nullique monachi ibi habitent,
    loctim Cluniacum, uki Maicluscrat abbas, res suas B qui fraternam et communemvitam bene non custo-
    sitas in pago Cabilonensi, in fine Jemulacensi, villa dierint. Si enini aliquis homo aut aliqua persona
    Fusciaco. Subscribunt .«Gaufreduscomes, Adeleidis propter auruni, vel prepter argentum, aut prepter
    ejus uxer, et Huge filius ejus , nempe Adeleidis cx aliquam facullatem abbalem in locuni B. Marcelli
    Lamlierto comite, priori ejus conjnge. Anno 26 Lo- millere vcluerit; pinnes sancli sint ei centrarii, et
    tkariijWidovicecomesArvernicsecivitatisetAusenda B. Benedictus curn grege menacbnrum sucrum
    tjus eonjux > dant ecclesiam sanctaeMarisede Bello- Snnt ergp ipsse res silse in ccmiiatu Yalenlinense,
    monle in pago Cakilonensi suk Maiolo item akbate. kec est mcns quse appellatur Alavinea, el mons
    vecalur Medialuna... Denamus, donatumque
    26. Anno 981 Miloepiscopus Matisconensiseccle- quse
    in perpeluum esse volumus in alimoniaet slipendio
    siain sancti Germani in villa Rofeio, et ecclesiam et susceptione liospitum, et peregri-
    sanclse Marise in villa Pedrono in synodo sua monackorum, norum et orplianorura, in jam diclo loco sub regula
    Maiolo abbali ejusque monachis concedit ctim
    jam dicti jralris Benedicli servientium, pro remedio
    decimis et omnibus ad eas peiiiiiemibiis, < salvo
    anirosemese,nec non et pro remedio patris mei Gun-
    servitio synodali, paratis et eulogiis. > Anno 28
    tardi, et pro malre mea Ermengarde, > etc. Sub-
    Lotharii regis, Lambertus comes et Adeleis ejus " scribit inter alios Richardus filius Lamberti. Hanc
    uxor dant Cluniaco ecclesiam sancii Marlini de
    donalionem conlirmat Conradus rex anno 46 regni
    Jnghelo in pago Augustodunensi. Pfsetereo mul-
    sui. Ademarus comes et uxor ejus Roteldis Odiloni
    tas alias ccclcsias, quas lum Burcardus Lugdu-
    abbati iterum eum prioralum restituerunt anno 1055.
    neiisis arcbiepiscopus cum consensu prwposili . De eo prioratu vide bibliothecam Cluniacensem,
    et abbath Ilugonis, tum Roclenus homo Jaicus in col. 1727
    dicecesi Lugdunensi regnante Conrado ab anno re- Anno 986, qui obilu Lolharii Francorum re-
    29.
    gni ejus trigesimo ad qiiadragesimum; tum Walte- gis prseditus est, Maiolo « ejitsque monachis datur
    rius iEduensis episcopus anno 29 Lolkarii regis, vinea villam pagi Malisconensis, anno
    apud Noglas
    aliique Cluniacensibus monackis contnlerunt : ex prinio Lndovici regis, > qui Lolharii filius ac suc-
    quibus Walterius dedit ecclesiam de Monfemelardi, cessor fuit. De eodem Ludovico.rege interpretanda
    et ecclesiam sanclae Marisein villa Vallis, et ecclc- est charla, qua canonicus quidam Aniciensis sedes
    siam sancli Germani in villa Tirinaco, «uki prsedi- suas infra elaustra canonicorum
    assi- igne consumptas,
    cti monacki, inquit, in obedientia quotidie sitas restiluit, donatque Maioloet Cluniacensibus,
    Sltllit. > « anno quo Ludovicus rex in adolescentia vitam fi-
    27. Anno 50 Lotbarii regis, id est anno 984,Maio- *^nivit. Datum quinla feria ni Id. Augusli. >In quo-
    lus Cluniacensis et Vakmgus Luxoviensis abbales dam brevi chronico regum Francise, qtiod manu
    aliqua inter sese coramulant in villis Salustriaco et exaralum habelur iri bibliolheca Patrum Carmelita-
    Danaico pagi Matisconensis : ubi antea Aymardus rum Canioennensium apud Clarummontem, de po-
    abbas cum Guidone abbate item Luxoviensi quaedam stremis secundsestirpis Francicse regibus eornnrque
    permutaverat. Eodem anno Aynus Malisconensis annis regrii ila legitur : « Clilotharius 51, Lmlovi-
    archidiaconus Cluniaco dal vineas silas in pago Ca- cus 1, Carolus frater ejiis 6 roensibus, Hugo alie-
    bilonensi, villa Fusciaco : confirmant « Rotdulfus nus 9. i Hic filius Hugonis conritis « Parisiensis ex
    episcopus, Gauzfredus comes, et Adeleis comi- Hawide sorore Othonis ccepit regnare anno Doini-
    tissa. > ni 987, et regnum usurpavit. > Et in alio : « Ludo-
    28. Anno 983 Lamberlus coraes Yalenlinensis tra vicus Ultramarinus genuil Lolbariiim, Lotharins
    dit locum ad conslruendum monasterium in hono- genuit Ludovicum, qui adhuc puer Blancbiam cepit
    rem sancti M.trcelli. Lilierse hac de reconfectse sit in uxorem, in quo eliam reges de familia Caroli
    babent prologo cl nonnullis omissis ; « Ego Lambcr- Magni defecertinl. Huie quoque ex alia familia suc-
    725 ELOGIUMIHSTORICUM. 726
    cessit Hugp in regmmri, Hugpnis Magni filius, cui A de Bellojoco quasdam obedientias commendat sub
    successit Rctbertus fidius cjns in regno. Huic auiem hoc titulo : « Nolitia comraendationis,quam venera-
    successit filius ejus.,Ainricus, qui mode Deoproie- bilis memorise Maiolusfecit Humberlo de Bellojoco
    gente, prout poteist, regnum Francise gubernat. > de bis bbedienliis, Algoia, Pola, Scotiolas, Arpa-
    Hsecex nostro S^epbanolio accepimus. Charta quae- jaco, ita dicens : Commendo tibi has supranoraina-
    dain, nuraero '526 in Charlario Maioli, notalui tas obedienlias ad cuslodiendum ac defendenduma
    -< anno 5 Hugonis regis, Carolo truso in carcere, > malis et perversis bominibus, in IPCPsatisfaclionis
    qui Ludovici patruus erat, dnx Lotharingise. et emendationis pro innumeris malis, qusenobis fe-
    50. Anno 988 Maioloel Cluniacensibusa quodam cisti, pro quibus te excommunicaredebebamus : ita
    clerico, nomine Ricbardo, datur ecclesia sancti An- tamen, ut paupteribusnostris reddas quse.lu eis tu-
    ilreae « in pago Yapinse (de Gap), > cum ipsa vills lisli. Facio aulem kanc commendalionem tibi, non
    Rosanis, castro Risone, villis Sorbaria, Gemma, etc, ut aliquem censum per consuetudinem requiras in
    tum in <comitatu Yasinse(rfg Vahon), infra lermi- kis obedientiis; quod ,cum summa diligenlia et
    nos » castri Malanceriaesex mansi; medietas castri animadversione inlerdico et excommunico, nisi
    Minson,elc, ut ibi, id est in prsedicta ecclesia, tanttim si trarisitum habuefis juxta obedientiam
    < perpetuo degant monacbi.» B cum 6 aut 10 militibus, eimonachus sporitanee te
    31. Hucusque res actae sul) Maiolo solo abbate, admonuerit, reficias, ,et post refeclionein viam tuam
    qni anno 991Odilonem sibi substituendum cnravit; leneas, nec prsesumasibi jacere. S. Alberici comitis
    tinde pleiaque acta Odiloni soli ascripla sunt, ui qui hanc notitiam laudavit. > Ubi vides obedienlim
    dicemus in sequerili capile 8. Sed priusquam hitu vocabulumjam sumptum sseculox pro ministerio
    discedo, memoranda sunt reliqua acta duo pei seu cclla, cui unus pluresve monachi prsefeeti
    Maiolumabbaiem, notis chronicis destitula, quorun erant. Haclenus instrumenla prsecipua sub Maiolo
    unum est de concessione coenobii sancti Marcell •factaretulimiis, quse omnia non Maioloipsi, sed vet
    apud Cabilonem, dequa sic charta Tetbaldi comi- monasterip Ckmiacensi, cui Maielus praeerat, yel
    lis Cabilonensis, ex charlario S. Marcelli et ex Bi- moniichis, vel cerle in manus Maieli abbatis lacta
    bliotbeca Cluniacensi, col. 514. Ego in Dei nomine dicuntur, uti et qusevisalise dcnationes monaste-
    Tetbaldus comes Cabilonensiumomnibus filiis sam riis factoe : quo magis mirari subit nonnullos
    claeEcclesiaeiiiDomiho saliitem. Audivi a praedeces- hnmines, quia abbati non monachis quaslibef do-
    soribus meis et vicihjs antiquis viris quod nObifis- nationes factas fuisse audent aflirmare, contra
    simus coraes Gaufredus, qui post mortera prsestam cerlam et exploralam veterumtradilipnem. Oranes
    tissimi et Christianissimi comilis avi mei Lamberti G ckartse sub Maioloconditsesunt numero 859.
    accepit-ejus conjugem aviam me.imAdlieleidamco- V. Monasteria per MaioltimrefprmaUt.
    niitissam, accessit adbeatae fecordationis abbalem 33. Postquam varias denaliones Cluniacc factas
    Maiolum, et commendavit illi monasteriura in su- retulimus, nunc de cseteris ej'us faciis agendum
    Jiurbio Cabilonensium civitatis a Gunlramno nobi- est: quc in -genere mujta de ejus viriutibus tradit
    Jissimo et religioso rege magnilice constructum, Syrus, quse kec loco repelere non juvat. Nonnirlla
    ubi requiescit corpus B. Marcelli martyris, eo te- retulisse sufDciat, quse illuslralione iridigent. In
    / nore, ut religionem monaslici ordinis, quse pene primis commemoranda venit cj'us familiarilas cuni
    ibi abolila fuerat, reformaret, el terram et posses- Ottone Magno!seu primo ejusquefilio Ollone secun-
    siones ad ipsum locum perlinenies excoleret, et ul do, et cum Adkeleide Augusta prioris tixore, quae
    ipse et successores ejus Cluuiacenses abbates nro- eum ad resiitueudam in raultis nronasteriis regula-
    -naslerium -perpetualrter,haberent et possiderent. rem discipiinam adkikuit. De Ottone Magno hsec
    Hanc autem commendatioriemsive donalionem fecil Syrus memoriseprodidit in lib. n : « Magnus Otlo,
    supradietus comes Gaufredus domno iilaiolo cum qui tunc lemporis rempublicam gubernabat, tanti
    cousilio conjugissuseAdeleidiset filii ejus Hugonis, - viri virtule plurimorum relatione comperta, ejus
    tunc clerici, postea episcopi, adjuvante et laudante prsesentiam-afdenlius cupiebat. Hic enim vir, Jicet
    Henrico -duce.' Postea vero regnante serenissimo iinperiali poliretur fasligio, magna lamen erat illi
    rege Rotberlo avunculusmeus domriusHugo comes circa monasteria devotio; quia nequaquairi se fe-
    et episcopus, praesenle ipso rege et comitibus ei liciter imperium sperabat tenere, nisi summo Regi
    episcopis islius palrise, monasterii doriuni tradidit studerel non displicere. El ideo saepius ingemisce-
    domno Odiloni abbali, successori abbalis Maioli, bat, dum qui per religionis kabilum Deo se devo-
    ut ipse j'ufe anlecessoris sui locum haberet, tenerel verant, sscculari inlcnlos negotip ire per abrupta
    ac possideret. Ego vero gratia Dei comes Tetbaltlus cernebal. Et infra. Huic conjunx Adheleis inhsere-
    quod anlecessores mei et parentes Deo et sancto bat, quae Deo amabilis et omnibus diligibilis, ita
    Pelro_et loco Cluniacensi dederunt, laudo, volo et regali copulabatur toro, ut menlem castam omni
    fifmo, et uxori mesc et meis fidelibus laudare et custodia Regi servaret superno. > Subdit Syrus
    fiimare faeio, etc. Signum Telbaldi coraitis, S. Er- Maiolum venisse in amborum notiliam prsesertim
    menlrudis ejus corijugis,etc. ex relatu Heldrici inter palatinos prsecipui. Unde
    32. Alia charta est Maioliabbalis, qua Hnmbeiio facluin csl, ul Otlo Maiolum acccrsercl. « Qucm
    727 S. MAJOLIAfiBATlS CLUMAC. ] m
    adco pro salutari dilexit doctrina,*ul quse in Jlalia A ris prorsus evanuit. >Ex his ila infert Petrus Da-
    sibi subdebanlur et Gerniania, ejus ordinationi miani: '« Sic sancla-obediienlia fruclum suse bumi-
    vcllet committere. In his beati Apollinaris cceno- Jitalis inveriit, dummodp veniam se cnrrigendo
    bium, quod per viginlr qualuor stadiorum spalium prcmeruit. Sed et signum insuper-tam perspicuae
    a Ravennale urbe fertur seposilura, ad beati Bene- virlulis pstendit : et cui supt^rbia pene pctuit apo-
    dicli instiluii (id est restituit) tramilem , ibique slaticam inferre perniciem, humilitas dedit apesto-
    suum ordinavil abbatem. Prseterea imperatricis non ticam exhibere-virtutem. >
    conlemnendsc pelitionis , tunc exoralus instantia', 55. Redec ad restitutam pei.'.Maielum in mena-
    juxla Ticinensem urbem desudare coepit in fabri- sleriis etiam Germanicis disciplinam, ex quibus
    ca. > Id accidisse jjuto anno 966, quo Maiolus Ti- nulla Syrus aliive. signanter enuntiant, nisi ^upd
    cini eral, ex diclis supra num. 21. Classense ap- Syrus Aldebaldura in epistola vitse prsefixa,missum
    pellabalur sancti Apollinaris Ravennense mona- in Germaniaro, secum asportasse flicit Maioli Vilam,
    sterium :,de Ticinensi ita scrikit Odilo in lib. i dc quam ppstea Odile in ccenobioMoiibacensirepeTerit';
    Yita Adalheidis imperatricis. « Postmodum in Ita- qued argumentc est ipsum locum suscepisse ncrr
    lia juxla Ticinensem urbem monasterium a funda- mam monastcrii Cluniacensis. De Paterniaco, qtiod
    mentis inccepit, et ad honorem Salvatoris mundi R in dicecesi Lausanensi situm est, ita S. Odiloin
    imperiali auctorilate el|sua largissima donalioneper- Yiia Adalkeidis Augustse. «'In palrisyero Ruodolfi
    fecit, ac jam dicto Maiolo ordinandum regulariter i videlicet et nobilissimi regis, et domini Chuonradi
    tradidit. Monasterium in Coeloaureointerpretatti! fratris, regni Joco, videlicet Paterniaco, ubi matrein
    Nalgodus, qued lpnge anle id tempns a Liutprajidi reginam vocabulo Bertam, Deo in omni humililate
    conditum fuisse diximus in sseculo m, ubi de Uans devolam, sepulturse tfadidit, in honorem Dei Geni-
    Jatione S. Augustini et de Yita S. Appiani. Maiol tricis monasterium condidit, et sanetissimo patri
    eliam opera usus eslSigefridus Parmensis anlisles, Maiolo suisque successoribus sua munificentia, et
    qui mellifluis ejus.admonitionibus multa ad cceno- fratris sui Chuonradi regis prseceplo ordinandum
    bialem usum apla constiluit in Parmensi ccenobic perpeluo commisit. > Sed lioc novae institutionis
    sancti Joannis evarigelistse,ut snperius vidimus ir erat, non reformationis, de quo rursus in Actis
    Actis sancli Joannis primi ejusloci abbatis. sancli Odilonis.
    54. Per idera lempus Maiolus <Romamventurus i 36. Al nullibi Cluniacensis disciplina tam lats
    (sic rem memoral Pelrus Daniiani in opusculo 35- propagata est atque in coenobiisGallicanis, quorum
    « praecepil cuidam fratri ut secum pergeret, quia non pauca Maiolusabbas in meliorem stalum revo-
    sicut rogatus fuerat, eum in monasterio saneli ^ cavit. In eorum numero prsecipua sunt Majus rao-
    Pauli priorem constituere decrevisset. Ille vert naslerium, Anlissrodorense sancti Germani, Reo-
    nonnulla difficultalisobstacula reluclatus opposuit, maense sancli Joannis, DivionenseS. Renigni, Fos
    et modo koe, modo illud, tandem obstinatus obedirc satense sancti Mauri, aliaque de quorum nonnullis
    contempsit. Maiolus aulem inobedienliam fratris in superiori capite jam diclttm est.
    a;quanimiter lulit, e.oquerelicto, ilinere quod decre- 57. Quidin Majori monasterio apudTuronosMaiolus
    verat commeavit. Cumque frater in monasterio pei prsesliterit, docel in bibliotbeca Cluniacensifragmen-
    inobedientiam remansissel, et reliqui fratres ir tumex geslis abbatum ejusloci, alibiexinlegfoeditis.
    cum vehenieiiler inveherent, landem ad cor rever- lbi quippe legilur, Odonera comilem, suggerenie
    sus, post Maiolum festinanter acceleravit. Mox at uxore sua Hermengarde, « a Cluniaco tredecim bonse
    quemdam fluvium pervenit, cujus vir Domini jarr vitse et opinionis monachos > oblinuisse, et in lo-
    vada transierat, etsuper ripam adkuc alleram con- cum clericoriim sseeularium, qui apud Majus mona-
    sislebat. Cum itaque.monachus in citeriori se flu- sleriuin lum degebant, substituisse: ex quibus«unum
    niinis crepidine figeret, quoniam aJjsente navigk ex tredecim, Slephani papse et regisRoberti vigente
    transilum non haberet, videns procul aslare ma- j. imperio, in abbalem sibi elegeririt. > Sed allncina-
    gistrum, quod solum potuil, praesto corruens ir tur auctor in Slepbano papa, siquidein nullus eo
    terram se_bumiliter stravit; et quia veniam depre nomine pontifex Maiolp abbate sedem Remanam
    cans per oris organum forle non posset audire cla gubernavit. Stepbanus enim VIII anno 943 decessit,
    morem, de tolo corpore linguam fecil. Quod dun et Slepbanus IX nonnisi anno 1057 pcntificatum
    Maioluserainus aspexit, quid boc esset incunctantei iniit. Subdit auctor pontificem « in monacbum be-
    agnovit : moxque misso remigio transferri ad si nedixisse Odonera comitem, >et privilegii sui aucto-
    monacbum fecit; quem praeslovir Dei ad quid ve ritate liberam concessisse eligendi abbalisfacultatem,
    nissel inquirit. Al ille simul et depraelerilisyenian a Cluniaco absolutam, Rolberli regis auctorilale ap-
    deprecaltir, et impleturura se de cseteris quidquh probalam, et Maiolumquidem pfincipio restitisse,
    injungerel pollicetur. Tum ille ; Vrs, inquil, absqtii sed tandem audita privilegiarum mentsone acquie-
    dubio pceniientiam. Quo respondente : Yolo. Proti visse. Quae ut vera sint, vereor ut omnia ad Maioli
    nus addidit: Huic igitur osculum prsebe : nam casi tempus referri possint. Nani econlrario Maiolus ini-
    tuberosseculis illic leprosus astabat. Ille confestin tio akbatis noroen eo in loco tulit, ul docet cbafta
    in ejus osculum ruit, moxque lepra mundali corpo Hcrlanni levitee, et sui vice poslea Gislekertum
    729 ELOGIUMHISTORICUM. 750
    abbatem liistilui euravit, ut alias dicemus. Idem A pellensi dioecesisParisiensis, sed de alio cognomine
    asserit chrohOgraphus Malleacensis, qui Guilber- dicecesis Lingonensis inlelligendum est, nbi liacte-
    tum pfimum Majoris monasterii abbalem pOst.Maio- nus exstat prioratus praedicto sancto Germano
    lum vocat ad ann. 994 (CHESNIiom.II, pogf.S36). su]jj'tectus.Mitlo alia roulta quaein j'am dicta his.lo-
    Ad reforrriationem haric perlinel Gefberti "epistola ria abbatum sancli Germani de Heldrico leguntur,'
    abbati Majbris roonastefii scripta, in qua Jisecvcrba: cujus obilus post annos circiter 21 regiminis cOnti-
    < Servat natura vices, lefraque bona, ritm suoju- gisse dicilur xix Katendas Januarii. Is*videtur Hel-
    dicio diuirifecunda, fiores fructusqiie parlurit. Ecce dricus a Syro laudatus in seqnentis Vitse lilifo n,
    '
    enim beati Marlini celluJa monacborum agmina j'am apud Oltonem Magnum < in Jaicali potenlia prseei-
    dudum emoftna 'resuscitat, Mariini virlus in suis puus, qui quondam in Ilalia intercseteros palalinos
    discipulis dignoscilur. E quibus bealse conversalio- cxstitit honorabilis : qui uxori cum magna reruni
    nis aluninum, tanquam exemplar vitse el morum, copia abrenunlians, deposito cingulo Clriniateos'e
    accepisse Osiilfum gaudemus. > Hsecepistcla in edi- coriferens, beati Renedicti se subdidit prop.osito.*
    tis hunc litulum prseferl: Adatberto archiephcopo In praedicla -sancti Germani abbatum bisioria legi-
    abbati Majorh monasterii. Sed Jegendum pulo, tur, Heldrieum eo tempore, quo Rotberlus rex An-
    Adatbero archiephcopus, ut lrsec epistola scripta sit B lissiodorura expugnabat, cum Odilone 'Cluniacenst
    a Gerberto in persOna Adalberonis Remorurii archi- abbate se transtulisse « ad aliird monasteriurii stise
    episcopi, uti et alisequsedam. - ditioni"subditum,qiiod Reprnaum [RteOinaens]voca-
    38. Venioad Antissiodorensesancti Germani mona- tur: > quod monaslerium Maiolo abbali paruisse
    sterium, de quo hsec legimus in hisloria episcopo- docel bistoria Reoraaensis, Roverio auclore, sed
    runi Antissiodorensium capile 47 in Heriberto epi- non ita ut Cluniacp subjeclum esstet ee modo quo
    scopo bis verbis : < Hiijus ergo ponlificalus tem- poslea sub Hugone hacc subjeclio se habuit.
    pore, dux Henricus tejusfraler, ul erai lotius reli- 39. Idem in Divionensi sancti Benigni ascelerio
    giositatis amator, monasteriurn beali Germani Maielus prsestitisse jierhibetur in chronico Beni-
    doranO Maiolo commisil abbati, qualiter videlicet gniano. Bruno siquidem Lingonensls antistes loctim
    regularis norrase tramitem inibi conslitueret, sicut in melius reforriiare volens, Maiolumadiit ejus rei
    per mtilta Joca'lam in Italia quam in Gallia digno- gralia :: < Cujris precibus flexus reverendus abbas
    scebatur fecisse roonachorum. Longo enjm jam Maiolus dedit ei duOdecim monachos disciplina
    transaclo tempore, locus ibidem' absque abbate a sanclse religionis instruclos, divina et humana sa-
    praeposilis regebatur. Qui gratanler illufn susci- pienlia doctos, nobilitate carnali claros. His aJjbalem
    piens, regulari dislriciione quseque repererat devia, C prsefecit Willelmum nomine, et palrem spirilua-
    ad ungueih correxit. Postmodura vero vif sanctus lem sibi poscentibus filiis petiil. > Sed de eo plura
    ac venerabilis Maiolusprsefecit ibidero viruiri honc- in-Iiujus Yita in ssecuio sequenli. >
    rabilem Heldricum abbatem; qui et ipse prsedictum 40. Ejusdem negotii causa Fiscaranura arcessitus
    lccum ad regnlaris beati Benedicti tramitis inforriia- est a Richardo Nortmahnorum duce Maiolus, ut in
    vil callem. Quem prsedictus episcopus, nec non el locum canonicOrum monachos istuc restitueret. Id
    fraler ejusdux Henricus nimio cum suis dilexerunl vero aggredi noluit vir sanctus, ni Rickardus tribu-
    amore. > Sic legitur jn tomo I Ribliethecse- Lab- luiri,« quod pasnagium dicitur > (Smc.ii Bened. pag.
    bcanae, ubi ilem edita est kistoria de Gestis abbalum 975), subditis suis relaxaret: quod cum duci non
    sancti Gerriiani Arilissiodorensis, in cujus capile placuissel, res ad Willelmi abbalis niox laudati tem-
    primo haec fusius referunlur ; atque Heldrici abba- pus dilala est.
    lis ibidcminstilulio factadicitur <anno Damini989. >' 41. Sed illuslris in primis fuit reformatio coenobii
    Qui Heldricus < propter suam sanclilalein et reli- sancli Mauri Fossatensis prope Parisios, Jate de-
    gionis fervorem multis nobilibus chartis fuerit: > scripta in Actis Burckardi comitis, quam in sseculo
    in cujus gratiara < venerabilis Deb digna ducissa j proximo referemus. Iki quippe legitur istius cceno-
    Gersendis, sxpedicli ducis (Henrici) uxor a viro suo bii statum Mageriardo abbate eo pfblapsum fuisse,
    petiit, et obtinuil monasterium sancli Leodegarii, ul abbas ipse nobilis quidem, sed vitse solulioris,
    quod Campellis dicitur, eidem committi, sperans «deposiiis moiiachalibus indumentis, pretiOsaruin
    illud per, eum ad regularis vilse normam posse re- pellinm- tegtimentis exornaretur , calamaniuraque
    duei. fdem enim monasterium a bonse memorise optimum pro capilioJiumili capiti imponeret; > qni
    Theodrada [al. TkeogradamJ regina (scilicet filia rilus et in aliis monasleriis. Gallicanis in usurn
    Caroli M.; nam filias reguni reginas dici mos eral) veneril. Burchardus loci conditionem miseratiis,
    reslauralum fueral, et monastico ordini mancipa- Adico raonacho insligante regem Hugonem irilerpel-
    tum ; sed jam peccalis exigentibus a plusquanii layit, ui sibi restituendse inibi discipliiise provincia
    ducentorum annorum spaliO ab lurjus sancli pro- commilteretur. Annuente rege-Burchardus ad Maio-
    posili lumine fundilusexslinctum. > Exstat kac de lum perrexil,qui tandemsegre acquiescens, «acceptis
    re diplomaRotberli regis in lib. vi De Re diploma- perfectioribus sui ccenobiifratribus,) isthuc accessit.
    lica, pag. 578, ubi corrigenda riolalio de coenobio Solulioribus monachis data optione vel cum Maioli
    sancli Leodegarii Campellcnsi : quod noii de Cam- discipulis commanendi. si regulariter conversari
    731 S. MAIOLI ABBATI5CLUNIAC. 752
    :Tfe"lient;sin minus,, abeundi qirp vellent, jjlerique A per direxit (quserebalur"enim ejus sententia deprae-
    xias :.cordh yroprii ^praeelegerunt, ipseque abbas latura patris vestri) inter csetera sic dicit: Persona
    Magenardus, < nobilis progenie, > quippe <ex san- quidera vobis jara ofim infami conversalione er.at
    guinitale Ansoaldi divilis > civis Parisini , «in famosa,i> elc. Cujus fuerit hsecepistola, Maioli,-an
    ccenobitimsancti Mauri, quod Glannafoliumdicitur,> Egkerli (nam ulerque consullus fueral), inde non Ji-
    tttiic Fossatensi subjcctura, <transmissus esl. > At quet. Gerberti epistola 88 scripta est < ex persona
    sanclus Maioluspreedictumlocum < cum suis susci- AdalberonisarcbiepiscopiabbaliMaioloCluniacensi,»
    piens monachis, districlionem regularis ordiriis ex qua colligere licet, Maioli eam epistolam esse,
    districle observare coepit. > Ejus rogatu Hugo rex cujus verba in epislola 95 referuntur. Maiolum
    in alimoniam fralrum concessit villaro Mansiones, quippe arguil Adalbero, quod in hac causa aliter
    dato diplomate, quod cxstat in lib. vi De Re diplo- scribat quam se gerat. < Praeclara quidem, ail; ex-
    matica, pag. 576, <xn Kal. Julii, indict. 2, anno 2 bOrtaliovestra in pervasorem; sed cum scriplum sit:
    regnante Hugone rege, > id est annp Christi 989, QuaecoepitJesus facere et docere, cur diversa impe-
    non prsecedente, ul Odomonachus in Yita Burchardi ria, diversa ceeli climata praelenditis, ut ei quera
    comitis, aliique raale interpretati sunt. Yerum reum statuislis, aliis non communicanlibuscommn-
    MaiolusCluniacum regredi coaclus, locum commisit'P nicelis ? Deleslamini ergo pervasorem, sential vos
    « cuidam religioso viro, nomine Teuloni, qiiem sibi non favere, non sibi comraunicare, ac per vos
    Cluniaco secum adduxerat. > Hugone rege mortuo non solum quosque religiosos vesiri ordinis, sed
    cum Ma.ioluseo reverli cunctaretur, Rolberlus ejus eliam, si fieri potest, Romani ponlificis se maledi-
    filius « consilio et hortatu comilis eidem Teuloni ctis urgeri. > Sed el alia ipsius Gerberli ad Maiolum
    donum abbatise isdem rex dedit, eumque abbalem epistola 70 eodem tendit. < Etsi vigilanti cura super
    ordinare prsecepit. Quod cura ad aures Cluniacen- vestro grege occupati estis, propensioris est tamen
    sium pervenisset, valde tristes eflecti sunt, quia charitatis, si alieni gregis conlagio interdum me-
    cupiebant sibi ipsum locuni in cellam redigere. > demini. Floriacensis ccenobii propler reverenliam
    At Teutonem (de quo plura inferius) curante.MaioIo patris Benedictisummum Jocum penes monacbos, ut
    abbatem ibi inslitutum pulo. Neque enim .dum apud aiunt, pervasor occupavit. Si vos tacetis, quig lo-
    Cluniacenses vigebat mos illc abbalias redigendi in quetur? boc incorrecto, quis improbus similia non
    cellas: sed coabbates instilucbanlur sub Ckmiacensi sperabit ? Nos quidem haec zelo divini amoris dici-
    abbale, prseterquam in minoribus monasteriis, quse mus, et ul nostro cxamine, si prcbus est, recipiatur;
    tunc i abbatise,cellse, et obedientiae,>nunc prioralus si iroprobus, omniuro abbatum ac monaslici ordinis
    appellantur. Sed liac de re fusius in prsefatione. societale ad pcenam suae daranalionis privetur :
    diclura est. In majoribus vero coenobiisubi vivere quod vobis ratura, litteris vestris nobis iiet acceptis-
    desierat is, quem sui loco abbas Cluniacensistum simum. > Ex hac epislola intelligiraus, quod supe-
    instiluerat, redibat ad monachos ejus coenobiipro- rius dicebamusi Floriacense nionasleriuin Maiolo
    prium abbalem eligendi facultas. fuissea/ieiii gregh<ac proindeCIuniaco haudquaquam
    42. Tale erat Floriacense monasterium, quod ab subje.ctum, tametsi per sanctum Odonem, qui et
    OdOne abbate ad regularem vilam reformatum, ibidem abbas fuil, ad fegularem vitam restitutum.
    postea varias lurbas suslinuit in eligendo post Oyl-. 45. Quis fuerit Egbertus seu Ebrardus abbas ille,
    boldi (ut puto) mortem abbate. Nam cum superbusi ad quem Gerbertus, tanquam ad allerum monastici
    quidam monachus per factionem intrusus fuisset; ordinis sidus, de eodem argumento scribit, non satis
    in ejus loci regimen, pii quique uti pro domoDei sei explicalum est. Tres ad eum Gerberti Ieguntur epi-
    opposuerunt, in primjs Gerbertus, cujus plttresi slolse,nempe 81 et 89 conlra invasorem Floriacen-
    liac de re epislolse exstant. Una esl nonagesimat sem, el 44 de re litleraria. .Hsecila inscripta est:
    quinta ad fratres Floriacanses ex persona Re- Egberto abbati Turonensi;aliaeEgberdo, el ad margi-
    jueiisium abbatura. « Non immerito , iiiqiiiuiit, , nem alia est ascripta leclio, Evrardo el Ebrardo.
    iios unius collegii esse profitemur, qui veslra felici-. " Scriptse sunt hse epistolse,ut mox dicemus, snb an-
    ta.te erigimur, vestro inforlunio etiam opinione cla- num 987, quo tempore Bernerius Majori monaslerio
    rissimorum Iiominum liumilianmr. Hanc sanclissi- prseefat, sancli Juliani ccenobio Evrardus, quem
    roani societalem castissimamque amiciliara quorura-. ipsum esse puto , cui istse epistolse direclae sunt. In
    dam foedatambitiolasciva, detestabilis audacia, dumi laudem ejus fere tota est epislola 89:« Quaeraoruin
    per faciionem is vobis prseflcitur pater, quem veris- gravitas vobis insit, quaro integer vitaeactus, quam
    simi non meluant damnare Palres : ctquoroodo unai purum eloquium, litlerse veslrsepalam fecerunl. Iia-
    cst Ecclesia catholica, cunclorumque fidelium unaa que studium pietatis ac severitatis vestrsemovit nos
    socielas, a sentenliis eorum non deviare decrevimus,, ire in vestram senlenliam, virque ille Deo plenus,
    qui in Ecclesia Domini, velut clarissimsestellse, re- ad quem multara fidem babemus. Submovebimus
    Jucent in perpetuas oelernitates. An non lucidissima a ergo illum perfiduma societate nostra, nostrorumque
    est stella reverendus pater Maiolus? an non prseful- judicio tanlorum Palrum : isque nobis babebatur
    gidum sidus pater Egberdus? Alter in epistola quama hoslis, qui in sentenliam reverendi patris Maioli ct
    patri nostro vcncrabili Adalberoni archiepiscopo nu- colendi palris Egberdi dicere non dicenda allenlabit.
    753. ELOGIUMHISTORICUM. "m
    Quoil si divinitate propitia favorem principum obli- Aruiit. Cernensenlm unus illofum viri Dei revereri-
    nebimus , ad haec utilia majora jungemus. > Hic tiaift, pietate ductus, exiiens brachia simulque ab-
    principum nomirie intelligi videntur Hugoet Rotber- luens, etdypeum,' supef quem eliam in:conspfictu
    tus Francorum reges, quorum anno primo liseturbse . verierabilisMaiolisalis mundissime panem confecit;
    molsevidentur, mortup Oylboldoabbale. Tunc enim quem ctiamcitatissime decoquens, ci feverentissime
    cum pars Floriacensiiini in Abbonem conspiraret, detulit. Ipse quoqriesuscipiensillum,atque ex iriore
    alii « huic electioni pervicacins renisi sunti > ut oratione pracmissaex eodcm reficieris, Doriiinogra-
    scribil Aimoinusin Yita sancli.Abbonis. Sane Ger- lias egit. > Aliud facliim ejusmodi est: « Aliusquo-
    berli epistolse,qusehas proxime antecedunt sequun- que Saracenofum eoruradem cullro deplanans Jigni
    tiirque, post Lptliarik regis obittim scriplse srint, castulam, posuit incunctanterpedem super viri Del
    tametsi in epistolarum serie liaud accurala est tem- ccdicem, bibliolliecam scilicet (id est codicembiblis-
    poris ratio. Sed non diu supervixit invasor ille, a rum) quara ex mere *ecurn seraper censueverat.
    Maiolo erEgberlo rejeclus, qua de re Gerberius Dumquevir sanctus iuiuens ingemuisset, aliqui n\\-
    Constanlino,Floriacensi monacho gralulatur in epi - nusTereces ex ipsis perspicienles, suum increpue-
    stoJa 142 : « Congralularour tibi, dulcissime fraler, runt ccmparero, dicentes, ricn debefe magnespro-
    pervasore atque hoste monasticse religionis ad B plietas sic pfo nihiloduci, ut illoruni diclapedi sub-
    multorum salutem lmmanis rebus exemjilo. Insta sterneret Prselerea, ut B. Maiolisanclitas cla-
    ergo , et si jam palrem tua ac fralrum dilectione resceret, is qui ejus volumen pede calcaverat, eodem
    dignum kakes, kabeamus et nos praesentem, tua i\e pro quavis occasicne, revera judicio Dei, caeteri
    opera prpximein festebeati Reroigii. > Hsecprelixius ftiriose irruentes in eum, eurridemei truncaverunt
    cxpcnenda fuere, lum qucd in Maipli et Egberti pedem. Plures enim jam ex ipsis erga eum cce-
    gleriani redundciit, tum quia saucli Abbonis Actis pterunl mitiores ac reverenliores e-iistere. > De
    praeferunt Iticem. hac Maioli CoropfeliensioneS. Odilo pauca hacc
    44. Sed jam tempus est, ut hoc caput de mona- kabet. «Inler cselera mala quse populus ille nefan-
    slerioruro facta pef Maiolum reformatione absolva- dissimus gessit, beatissimum patrem Maiolum, a
    nius, observandoea quaesub finem vitae ab eo facta iiminibus apostolorum redeunteinVfraude et insidiis
    sunt pro ccenobiosancti Dionysii. «Eadem siquidein cepit, rebus omnibus exspoliatum allig.ivit,=fameet
    tempestate, inquit Syrus, regisFraneorum impelle- siii afflixit. Hle vero divinilus absoluttis, ad postre-
    balur nimia impprluniiate, ul secunduni beali patris Kiummpnasterii sui pecuniis redemplus, de maiiibus
    Benedicli magisterium beali Dioriysii disponeret illorum Dominp protegenle evasit itlsesus, et ejus
    monasterium. Qui ul opus bonum ad frnem- vitse ^1 injtista captio expulsionis illorum et perpetuse per-
    usque perduceret, licet finem dierura suoruni jam ditionis fuil occasio. Sicut vefo post passionem
    jamque adfore non ignoraret,. proficisci tamen. ob Ckrisli Judsei sunl a suis exsulali , ita post captio-
    isliusmpdi causam minirae recusavil. > Yerura in nem servi illius el fidelissimi ejus famuli Maioli,
    itinere Silviniaci roorte interceptus est. Ex his orn- Saraceni a finibus Cbristianorum sunt expulsi, et
    nibus iiileUigiturverura Cssequod Syrus de Maiolo sicrit per Tilum et Yespasianum Romanoruin prin-
    scripsitin lib. n, nempe eum « regularis vitaedisci- cipes Dominus de Judseis vindictam exercuit, ita
    plinam, quae jam pene deciderat per veleruni negli- per Willelmumilliistrissimum virura et Ckristia-
    gftntiam,.in jiristinuni slaluin resliluisse, ac per di- nissimura principem, meritis R; Maioli, jugiim Sara-
    versas mtindi partps perplura monasleria a fegulari cenoruin ab humeris Ciirisiianorum deposuit, et
    ^lramite devia, tam per se, quam per suos quos ab- multa lerrarum spatia, ab eis injuste possessa, ab
    bafes ordinayeral, monaslicp crdini subdidisse, >id eorum lyrannica dorainatione, potenli virtute eri-
    est restituisse. puit. > Hsecsub annum 973 conligere.
    VI. Maioli capiivitassub Saracenh. Romanuspon- 45*. « Non longa post tempora, inquit Syrus, Ro-
    tificatus ab eo recusatus. ReconciliatusOlloII cum raana sede proprio viduatapaslore, idem.Dei famu-
    maire; Romanmejiisdemperegrinaiiones. lus, Ottonis secundi jtiiicla cum malris prece, Ita-
    45. Initic libri terlii Syrus agit de captivitate liam repelere a parlibus esf coactus Gallise.Ama-
    Maielisub Saracenis, qui tunc Penninas Alpes insi- tre tunc et filio honore suscepltis dignissimo, ad
    debant jam in.de ab ee tempere",que ex Hispania in culmen apostolicsedignitatis precibus impelli ccepit
    Italia eflusi, Hugoni Ilalise regi adversus Berenga- conlinualis : sed cui magis abjectio, quam expete-
    lium suppelias tulerunt. Idipsum de Maiolocomme- relur elatio; uullatenusad se promOverepotuil su-
    morai Glaber Rodulfus in.lib. i, cap. 4, ubi ejus blimitatis arabilio. > llaiic itaque dignitatem con-
    epistolam ad suOsCluniacensespro suo lytro refert, slanler recusavit: Nalgodus id accidisse tradit,
    et facturii duplex a Syro aliisque, prsetermissura. « cum navis Ecclesiaerectoris prsesidio destiluta,
    Neinpe Saracteni « cum ei hora prandii obtulissent in hujus vilae fluctuantis- incertp diversis molesliis
    cibos, quibus vescebantur, carnes videlicet panemque pulsabatur. > Henschenius, qui Nalgodum Maioli
    admoduraasperum, et dicerent: Coniede, respon- discipulum exislimavit, id retulit ad illud teropus,
    dit: Ego vero si esuriero,; Doraini est roe pascere : quando Benedictus papa VI anno- 974 conjectus in
    ex his tamen non comedam, quia non milii usui ftie- carcerem, ibique strangulatus est a Francone quo.-
    755 S. MAIOLIABBATISCLUNTAC. 7j|*
    daro nefario bominc, qui sub Bonifacii VII nomine A nexic. > AnnalesSaxpniciseu Magdeburgenses ms»«
    tyrannice sedeminvasil. QuoConslanlinopolimpulso discordiam Ottonis cum matre reponunt anno 978.'"-.
    cum Donus Benedicti Yl (ut Htenscheniusputat) < Adelheidis impcratrix cum filiaAtkelkeide abba- '
    successor, non (quod aliis videtur) decessor, legiti- lissa in Ilaliam profecla est propter quasdam discor-
    m.einstilutus, cum circa finem Octobris anni 975 diasinter se el filium factas. > At non in Ilaliam,
    decessisset,. Bonifacianis antipapam reducere co- sed inProvinciamsecessiiAdelheidis,refererileOdi-
    nantibus, Otto a Romanis de eleclionislibertale loneAdelkeidisfamiliari: qusereconciliatiocumfacla
    ipsis conservanda interpellalus, Maiolumin Germa- sil Papiae, in annum 980, quo Otto in Italiamabiit,
    niam evocaverit,quasi cum eo super tanti raomenti revocanda est. Et quidem anrio insequenti Pascba
    negotioconsultaturus, priusquam legatos suos Ro- RomseOtto celebravil prmsenle mape, ex Annali-
    mam millerel inlerfuturos electioni. VerumMaiolus kus Saxonicismss. quem paulo post ipsam reconci-
    non in Germaniam, sed in Jtaliam arcessitus est, lialionem mortuum fuisse idem OdilOaflirmal.
    testante Syro: neque vero ante annum 980 eo pro- 47. Ut ea quse boc in capile aliisque de Maioio
    feclus esl Otto post obilum patris. At neque loio diximus, magis dilucide intelligantur,varia ejus Ro-
    illo triennio, quo in Italia reliqiium vilaeperegit mana Italicave ilinera distinguereopersepretium pu-
    imperator, ad annum scilicet 983, qui vitse ejus B 1 to. Primo monackus Romam ab Ayroardo abbalo
    supremusfuil, vacavit Remana sedes, cum Jeannes- negoliorum cattsa missus est, nerape sub annuin
    noiiiiisi anno subsequentemortuus sit. Ilaque facile 945, ex dictis nirm. 17. Deinde jam abbas Papiae
    conccsserim,Syrum hoc in loco meinoria lapsum versabalur annb 966, cum qusedam capella juxta
    pro Germania posuisse Italiam: et re quideriivera eam urbem ad cellam construendam ipsi concessa
    Maiolurnadiisse Otlonem II in Germania lum cum esl, supra nuiri.21. Syrus duo miracula ab eoPapise
    malre commoranlem; a quibus nunquampersuaderi; facta commemoratin lib. m, cap. 15et 16. His adde
    poluit, ul oblalumper eas turbas pontificalum sus- quseWidricusabbas TuUensisinactis sancli Gerardi
    ciperet. episcopi commemoral de mutuo conspectu el collo-
    46. « Snb eotlemlempore >Syrussubdit accidisse, quioejusdem Gerardi ctim Maiolo.Gerardus quippe
    ut Otto II in Adelaidempiissimam matrem suamt Romain proficiscens « Papiam ingredilur, ubi viros
    commotus, « in eam quasi in rei publicaedilapida- raagnificos,sanctura scilicet abbatem Maiolum,nec
    tricem > excanduerit; nullumquepfincipum, tamelsii non Adalbertum post maiiyrem se reperisse cst
    Augustseinnoceutiamprobe agnoscerent, < crimenI ineffabililercollaetatus.Pendebanl singuli invicemab
    a sancla matre avertere > ausum fuisse. Tum vero) allerno ore. In hac mutua confabulalione longum
    Maiolus ab ipsis ej'us rei gratia Papiam accilur ; *- ' dici
    transigentesspalium, simul tressancti convivse
    isque oratione sua Ottoni, ut cum malre in gratiami resident ad prandendum. > Gerardo aquam poslu-
    rediret, persuasit. MaiolumabOttone ijjso invitatuml lanli, et vinum ex aqua ccelitusfactum accipere no-
    Odiloscribit in libro de Vita ipsius Adalkeidis,quae j lenti: < Desine,inquit Maiolus, sancte poniifex, in
    « filium diligens, auclcres discbrdise,> quam qui- hoc faclo aliis succensere ; sed percipe cum gratia-
    dam viri iniqui inler matrem ac filium dissemina- rum aclione, quod tibi rerum Crealor sua contulit
    bant, « ferre nen valens, secundum Apostoliprse- benedictione; > qubd ad secunduroMaioliRoroanum
    ceptum dans ad modicum irse locum, paternum n iler referendum videlur, id esl ad annum 966, qui
    decrevit expelere regnum, ubi a fratre, scilicel sl Gerardi episcopi tertius ordinationiserat-.Posl haec,
    Chuenradp, et nobilissiroaMatkilde ejus conjuge,> > id est anno 973, Roma cum reverteretur Maiolus,
    qui in Provincia regnakant,«benigneethonorabiliter ir Ottonis Magni obilum prsedixit, ex cap. 10, quse
    est suscepta. Tristabalur.de absentia ejus Germa- »- tertia minimum est ejus peregrinalio Ilalica, quo
    nia ; laetabatur in advenlu ejus lota Burgundia;; lempore a Saracenis in redilu captus est. Quarla
    exsullabat Lugdunum,quondam philosophisemater ir sub aroium982, cum Y'eronaepositus, Ottoni secun-
    et nutrix, nec non et Yienna nobilis sedes regia. »• .. do mortem prsenunliavil. Ejus devotionemin visi-
    Postmodum vero Csesar Olto ductus posnilentia, i, tandis Romse sanctorum basilicis explicat Syrus in
    direxil regi avunculo legationem, el sanctserecor- •- lib. n.
    dationis patri Maiolo sub celerrima festinatione, 3, VII. Odilonis substitutioin locum Maioli ' abi>alh;
    obnixius depfecans, ut gratiam malris, quain pro- j_ hujus obilus, cultus, reliqnim.
    priis exigentibusculpis perdideral, eorum interven- ii- 48. Cum Maiolussenectule jam grandscvus,obi-
    tionibusproraereri posset: orans iterum et obse- e- lum suum praesenlisceret,Odilonemsibi subsiiiuen-
    crans, Ut quantociuspossent, una cumAugusla ma- i- dum curavit eum ad modum, quo Odoin locumBer-
    tre Papiam ei sluderent occurrere. Tanlbrumenim ra nonis adhnc viyenlis, Ayinardus in locumOdonis,
    viroruin usa consilio, apud Papiam lempore con- i- et Maiolusipse in locum Aymardi'substituti fuerant.
    stitulo occurril mater filio: quo cum mutuose cer- r- Hoc factum reticent Syrus, Odilo, Nalgodus,et alii:
    nerent, flendoel lacrymando loto corpore solo pro- o- imo apud NalgodumMaiolusCluniacum< sine paslo-
    ,io ris cura, sine provisorisdiligenlia reliquisse > dici-
    slrati, humiliter se salutare coeperunl.Adfuitin filic
    kumilis pceniludo, erat in malre liberalis remissioj;; lur. NihilominusOdilonis eleclione.mMaiolovivenle
    pcrmansit in ulrisque dc cseleropcrpetuiepacis con-it- factam csse docet non solum inslrumentumde ipsa
    757 ELOGIUMBISTORICIM. 738
    eleclione,.sed eliam veleres chartse, quse Odilonemi A bus ipsius monasterii ad regendum ntillam kabeat
    abbatem prseferuntantepbitumMaioli. Electicnis in- potestatem. > Ita perssepe accidit, ut acta publica
    struraenlumedilura estin Spieilegiilcmo VI pag. 425, nomine prioris abbalis conderentur; aliquando ta-
    iisdemconceplumverbisatquecharia deipsiusMaieli men posterioris, nt in Aymardi elogio adverlimus,
    ieleelione,quam superius suo loco rcpfsesentavimus. 51. Quo tempore Odilonis electio celebrala sit,
    Quapropler poslrema tanlum verba, qusein Odilonis non exprimit superius instrumentum : sed ex ckaf-
    instrumenloelectionisIeguiilur,una cum subscripiio- lis ejus nomine inscriplis eam anno 991 contigisse
    nibus referre sufficial:«Hujusvero e!ectionis'etordina- intelligimus. Ilaque ante eum annura ad convcrsio-
    tionis ej'us seriem per consullum (ut diximus) pri- nem venit, tametsi ipso anno eam reponat Hugo
    matuhr, comilis etiam, et advocati nnslri Henrici Flaviniacensis in Chronico, qui ejus ordinalionem
    ducis, necncn et Ottonis*litteris sanciri prsecipimus, rcmitlit in annum 994, uti et Chronicon Cluniacen-
    atque rcgiilarit^r celebratam erdinatipnem in Chri- se, nempe post.obilum Maioli. In primis censenda
    sti nemine confirmavimus, et a Patribus ac fratribusi est chartaHumberti episcopi Gratianopolitani, qui
    nostris, scriptis confirmari precati surrius. Acta Clu- Cluniacensi ccenobio, < ubi, inquit, domnus Odilo
    niacense coenobiofeliciler amen. Ego.MaioIusabbas: abbas prasest, > medielatem castri de Ursilia cum
    liuic eleclioni assensuin jirsebui.et subs.; Rodulfusi B loto burgo atque' ecclesia" sanclse Marise, aliaque
    rex subs. ; Burchardus arcbiepiscopus (Lugdunen- Jargitur « anno Incarnalionis 991, tertio Rodulfi re-
    sis) suhs.; Hugo episcopus Genevensis subs.; Ayn- gis; > cui chartse subscribunt « Fredteburgis mater
    ricus episcopus Lausanensis sirbs.; Hugo episcopus ejus, Wigo fraler ej'us, et Humbertus episcopus de
    (Matisconensis); Teuto abbas (Fossatensis) subs.; Yalentia, nepos ejus. > Aliunde anno 6 Hugonis re~
    Richfredus abbas; Ermenfredus episcopus; Bur- gh Maiolusabbas acquiriiper commutationem quas-
    chardus<;omes; Lambertus-comes; Adalbertus co- dain ecclesias in comilatu Augustodunensi. Abbalis
    mes; Leolaldus archiepiscopus; Walterius episco- nomen haud exprimil eodem anno dala cliarla Wal-
    pus (^lduensis),; Hugo abbas ; Wago abbas; Theo- terii ^duensis episcopi, largienlis « Cluniacensi coe-
    baldus akbas; Warembertus.abbas; Willelmus ab- nobio, «peciali sibi prse caeleris amore conjunclo,
    bas; Maiolus .prseposilus.;. Walterius prsepositus; ubi pollet religio, » quidquid ad se vel-ad archidia-
    Gundulfus,Davjd, Aynricus, Sendelenus, > et cum conos pertinebat in ecclesiis.suse dioecesis Cluniaco
    eis monachi centum sepltiaginla septem. allribulis, exceptis synodalibus eulogiis. Subscri-
    49. Mirabitur fortasse nonriemo, cur tot ecclesia- bunt Elinardusabbas, et post prsepositos et canlo-
    stici ac saeculares viri Iniic electioni inlerfuerint, rem Erperlus abbas, Ugo abbas; forle dignitates;
    imo etiameleciioni Odonis, Aymardi ct ipsus Maioli- C deinde nrcliipresbyteri et canonici.- Anno scquenti,
    Yerum mos ille quibusdam in lbcis obtinuit 'in id est septimo Hugonis regis, invenitur cbarta,.in
    clectione abbalum, fluxitque ex S. Benedicti regula qua Bernardus vir nokilis servos aliquot manuinit-
    in cap. 64, ubi de ordinando abbale agens, vicinos ,tit-« ad.preces Yiyiani prsepositi Clurrienslsccenobii
    'episcopos, abbales, et Christianos in teslimonium et monachorum, > el dicilur « werpivisse querelam
    admittii contra electionem vitiosi abbatis. Ut aulena illam adversus diclum Cluni locuro, cui domiius ac
    hi aut 1111 convocarenlur, id erat in eligentium pote- reverentissimus pater. Odiloprseest jussione sanctis-
    slale, aliquando etiam a : fundatoribus j'ure iiidu- simi palris Maioli. > Itetn « anno 7 Hugonis regis »
    clum. Sic Gregorius papa VII, postulante Adelkeide MaiolOabbaliconceditur ecclcsia sancli Desiderii,
    comilissa, sanxit alque ronstituit, ut electioni abba- eodemque anno quidam Beraldus clericus Clunia-
    lis bealse Marisede Pinarolo inleressenl abbales cerisibus, tiibi Maiolusest abbas, » dal medietatem
    Fructuariensis, Bremeiensis, S. Sol.utoris Taurinen- silvae.AdroIt.Hsecposlrema sunt acla MaioJinomine
    sis, Clusinus et alii earum partium religiosi, apud insignita anno Hugonis regis septimo, desinente in
    GuickenOrieinin torao I de principikus Sabaudise annum Ckristi 994, qui Maioli vilae suprenius
    pag. 17. Sic in eligendoajjbate Lezalensiiocum olim fuit..
    liabebant nobiles terrse viri, ut constat cxvtetustis 52. Hiic spectat id quod de Maiolo-Syrus scfibit,
    inonumentis. - -• nempeeum < biennio priusquam obiret, a putdico
    50. Quod vefo Cluniacenses abbates sibi succes- penitus abstinuisse, alque in monasterio aul in qua-
    sorem eligere principio solili sunt, inde procul dubfo darn cellnla se conlinuisse, ul ibi aut fralres -solerti
    usii venit, ut boc pacto exlrarieis inlrudendi abbalis - Studio corrigeret, eladmeliora paterna admonilibne.
    via praeciudereiur; Electus autem abbas, ul in su- proveherel, aut ssepius remoiis omnibus solus soli
    periorrbus observatum, ila coadjuiofis vices agebal, Deo inhserefet, atque frequenti allernatione aut le-
    itleatanium curaretrntse sibi a superstite ahbate ctiorii, aulorationi vacaret- J Per id tempus conti-
    deniandabarilur. Ita quippe sanxcrat cOnciliumCa- gil id quod de eo referl Widricus-abbas Tulleiisis in
    bilenense sub annurir 650 in cap. 12 : «' Ut due ab- Actis sancti Gerardi episcopi, qm cum.anno eodem
    bates In nne mpnasterip esse ricn debeant, ne siib quo Maiolus, et qiiidem Apfilis 23die obiisset, < ea-
    cbtentu pelestalis sinrultas intef monacbos et scan- dem tempestate bealus MaiolusClqniaco'aderat, et
    dala generentur. Yerumtamen si quilibet-iibbas sibi in hora qua venerandus pastor. sseculo eximebatur,
    riegerif successorem, ipsequi eligilur, de facullati- a fratribus divino iropleio oflicio tempus fefectiorii.s
    759 S. MAIOLIABBATISCLUNIAC. 740
    advenerat, ipseque Maiolus ad esum convocando A rantur : el quisquis ibi devotus adveniens de qnai
    fratres, monaslico more cyinbalum insonabat. > cunque necessitate fideliter auxilrum expelit,; voli
    Tunc obitu Gerardi divinitus comperto, eum fratri- suicomposeffeclus-reditad propria sospes etJaetus.»
    lius nuniiavit, atque ipsius animam eis commen- His consentariea scribit Glaber Rodulfus in lib. my
    davit, ut superius de Gerardo retulimus. cap. 5.« Nara ad illitis famam sanclitalis confluxere
    55. Etsi vero a publico Maiolusprorsus abstinere ex universo Romano orbe viri et mulieres utrorum-
    animo slaluisset, nihilorainus ab Hugone Franco- qtie ordinum plurimi, exinde referentes diversarum
    de reformandain sanctiDionysii Parisiensi inflrmitatura gratias sanitatis. Desaeviebat eodem
    ' rum rege
    ccenobio regulari discipliria sollicilaius, «licet finem lempore clades pessirria in hominibus, ignis scilicet
    dierum suorum jam jamque adfore non ignoraret, > occultus, qbi qubdeunque membrorum arripuisset,
    iterarripuit per lerrilorium Arvernense, «ibique in exurendo truncabat a corpore. Plerosque etiam in
    quadam sua cellula, Silviniaco (Souvigny) scilicet, spalio unius noctis hujus ignis comsumpsitexuslio.
    iniiic loco celeberrimo, ultima segritudine exerceri Sed cum in plurimis sarictorum memoriis bujus tre-
    ccepit, ac demum dormivit cum patribus vlduum mendsepestis sint inventa remedia,'maxiraus tamen
    Maiarum, sepullusque est in basilica sancli Petri, concursus factus est ad trium sanclorum confesso-
    ubi sanctissimis ejus meritis multa prsesiantur bene- JJ rum ecclesias, Marlini scilicet Turonorum, atqne
    ficia. >Deea re ita sanctus Odilo: « Adeo magnili- Odoirici Bajoarioruin, iiec nonetistius venerabilis
    catus elglorificaUisesl bealus Maiolus, Domini prse- palris Maioli; optatseque salutis inventa suiit reine-
    veniente gralia, in conspeclu regum ct principum dia.» Hanc miraculorum frequeritiam ad lempora
    coram orani populo, ut possimus dicere de eo sine PeiriYenerabilis perseverasse auctor esl ipse Petrus
    dubio, quod de MoyseDei famulo Ecclesiasticus re- in lib. n, de miraculis cap.31, ubi referens mira-
    plicalsermo : Glorificavit illumin conspeclu regum, culum de puero per sanclum Afaiolum a morte sus-
    et Oslenditilli gloriam suam. Hugo rex Francortim citalo. < Is etenim sanctus, ail,. sicut pene cunclis
    quoties illum vidit, buraili devotione suscepit, et Galliarum populis notuni est, ut magnus vita, sic-
    cum magno bonore traclavit. Tempore vero susevo- miraculis, et dum morialisyiveret,~el posl morteM
    cationis ad se venire rogavit ea intenlione, ut mona- maxiroe insjgnis exstitil. Hac mifaculorum gratia in
    slerium S. Dionysiiejns consilio et adjutorio melius, tanttin» jam per centum sexaginta et duos annos ,
    quam lunceral, ordinari posset Ad illud nego- hoc est a tempore lnortis suae,claruit, ut posl san-
    tium peragendum gaudens iter suscepit, usque ad ctam Dei Genilricem nullum sanctorum in lota Eu-
    locum Silyiniacura pervenit, ubi se Deo vocante ropa nostra iii kujusmpdi pperikus parem kabsat. >
    plenus dierura et sanctilatis ex bac vila obiitvldus C Nec defuere subsequenlibus teinperibus beati Maipli
    Maii, illucescenle feria sexta, posl celebrationem miracula, de quibus testimcnium prsebent ^Clemens
    ipsius sacralissimae solemnilalis, qua Chrislus Jesus Papa IV, Honorius IV et Clemens Yl in buJIIs suis.
    Dominus nosler, subacto mortis principe, ad dexle- 55. Hinc fac*tumest, utJHaiolus slatim ppst suum
    ramPalris ascendil, elfideli suo Maiolo ascendendi ipsius pbituin sanclus babitus cultusque sit. Unde
    posl se iter ostendit. > Quaeomnia conveniunt anno Adalkeidis imperatrix.teslante Odilone, < ipso lem-
    Chrisli 994, quo Pascha in diem primum Aprilis sub pore quo instabat sibi dies supremus (anno scilhet
    liltera Dominicali G incidebat, feria sexta posl as- mittesimo) bealissimum palrem Benedictum, id est
    censionem Domini in diem 11 Maii. Hunc diem ct Floriacense monaslerium, licet exiguis, tamen pro-
    annuin diserte exprimit.Nalgodus, qui Maioloannos priis visjtavit muneribus : nec non et beatse recorda-
    41 regiminis ascribil ab anno suae Ordinalionis. Er- tionis palrem Maiolum,ccelesligloriajam coronatum,
    rat ilaque Lambcrlus Scafnaburgensis, cum Maioli quem dum inbacvitasubsisteret.prsecunctis morta-
    obitiim ponit anno 991. libus illo ordine diligebat. > Et quidem jam inde ab
    54. Pergit Odilo : « Post cujus transiluni supradi- ipsius obilu sanclum diclum fuisse probatchartal45
    clus rex Huge advenlus sui prsesenlia et,regali- in ejus chartario, in qua liaecleguntur:« Ego Afleis
    bus donis exsequiats.ejus honpravit et luinukinr, ubi " dono Deo et sancto Maiolo, ut per merita ipsius
    prsestanle Domino multa palrata sunt et paiiaiunr valeam adipisci prsemia selerna , et ejus monachis
    miracula, et plurimis plurima jjrsestita sunl et prse- parlem de MedioPlanto in pago Malisconensi, viila
    stanlur benettcia, quorum numerositalem el magni- Maziaco,-loco ad Tribladam, anno 6 Rotberti regis. >
    tudincm nen sufficit per prdinem omniura nostrorum Festiira ejus inter prsecipuas anni solemnilales cen-
    enarrare memoria. Sed ul breyissima ular conclu- selur apud Udalricnm in lib. i ConsueludinumClu-
    sione, ad sepulcrum isti.us sanciissjmi viri, de quoi niacensium cap. 11, et in cap 54 tcclesia S. Maioli
    Ipquimur, et cujus vilain et merita cbarilali fidelium apud Cltiniaeum tum fuisse, ei ad eam processionein
    commendare nitimur, gratia et misericordia Chrisiii iieri solitam ait in Ramis Palmarum. In plerisque
    a quaciinque infirmitate detenli, multi sanati sunt Kalendariisab anno raillesimo scriptis sancti Maioli
    et sananlur infirmi. Ibi paralytici erigunlur clt memoria invenitur, nedum in recentipribus Marly-
    'l claudi; ibi febricitantes sananlur et cseci; ibi ai rplogiis Romano, Gallicano, Benediclino aliisque,
    dsemonibuspossessi mundantur, et nescimus cujusi 56. S. Maioli corpus non statim alque is pro
    generis igne terribililer el miserabililer adusli libc- sancto konorari meruit, e tumulo levatum est; sed
    7ii ELOGIUMHISTORICUM. 742
    primo siipef illud ereclum est altare a Beggone Ar- A magislri merilum iiilelligatur. In his duo prsecipui
    verriensi episcopp, qui rilus erat qucndam sanctps fuerunl Odilo el Willelmus', ille Maioli successor,
    in canonem redigendi, ut in prselalione observatum lric abbas Divionensis, qui mulla monasteria ad me-
    esf. De islius allaris consecralione lege quae in fine Jiorem frugem revocavif. De lioc agens Odilo in
    liuj'us elogii referemus. Post annos fere centum ex libello de actis sancti Maioli: « Et ut pace spiri-
    tumulo elatum esl saciutn corpus. Ejus rei auctoreni tualium artificum,ait, in eadem fabrica coelesli la-
    iiivenio Urbanum papam H, ctgus litleras Joellus borantium d cam, untis prsecipuerefulsit, qui nuper
    Remensis archiepiscopus recognoscil in bibliotheca febus humanis excessit, et qui plus nobis omnibus
    Cluniacensi col. 309, ubi haec pontificis verba ad Jaboravit, domnus videlicet abbas Willelmus, de
    Silviniacenses : < Quoniam supernse benedictionis cujus clarissiinis aclibus et vita Jaudabiliel mirsbili
    dignatione mullimoda aclum est, ut nos ipsi mona- conversalione parvitas nostra non snflicitquod seniit
    sterium veslfum, et beali Maioli corpus inlra eccle- ad plenum referre. J De eo ac de Odilone ipso age-
    siam adlOcumalium transferre meruerimus, dignum mus-in sseculo sequenti. His adjungendiTeule abbas
    duximus, cum Cluniacensis coenobii, cui tanquam Fossatensis, et Heldricus Aniissiodortensisjam a no-
    membra capiti singulariler inkseretis, dileclione bis lau.dati. De Teutone multa prseclara commemo- .
    praecipua, lum religionis veslrae reyerentia, vos et B raritur in libello de vita Burckardi comitis. Inler
    Jocum yestrum specialius sedis apostolicae protecr csetera, < religiosus abbas Teuto jejuniiset oralio-
    tionemunirc Datum apnd Monliculum,.... ldib. nibus , vigiliarumque periioctationibus assidue in-
    Octob. indict. 3., anno Dominicseinc. 1097. > Sub- lenlus fuisse, ac Deo sempcr placere lideliter desi-
    sequitur bulla Clementis IV, ita Ipquenlis : < Cum derasse perliibetur. Cum ergo in Jocosibi commisso
    itaque, sicut ex vestra insinualiene accepinius, pre- arduam, ulcupiebal, vilam ob pastoralis cuslodiae
    pter merila gloriosa sanctortim confessprum Maioli curam niinirae servare posset, Remensis urbis pa-
    el Odilonis, quorum corpora in vestra ecclesia re- gura ad habitandum sibi elegil. Habeiur siquidem
    quiescunt, mirabiljs Deus in sanctis suis multa quo- illuc quajdam possessiuncula, quam gloriosus rex
    lidie miracula operelur ibidem, proplei' quse- ad Carolus Calvus ecclesiaeFossatensi abbatique Gpdp-
    eamdem ecclesiam de diversis partibus fideliummul- fredc refugii causa prcpter Nertmaniiprum perse-
    titudine confluenle, corpus prsedicli sancti Maioliad cutionem dedit, in qua etiam corpus S. Mauri
    alium iocum ipsius ecclesise magis venerabilem et niultis arinis tfaditur conservalum. llluc ergo jain
    decenlem inlendilis cum debita veneratione trans- dictus abbas arduam pro Ciiristo perageris vilam,
    ferre; nos omnibus yere poenitenlibus et con- miilto temppre ccnversatus esl. Que pergens, ibi-
    fessis, qui ad dictara ecclesiam die translalionis 0 demque permanere desiderans, baculum curaepasto-
    sancti cjusdem, ununi annum et quadraginta.dies raiis per sui servitii ministrum, nomine Wallerum,
    Iiac vice; illis autem qui infra oclo dies iinmediale quem ipse in Domini timore nnlriverat, fralribus
    sequentes et in anniversario die iranslaiionis ipsius transmisit, niandans ut sibi secunduni Ckristi vo-
    venerabiliicr ct devole accesserinl, ceiuiim diesde luntatem dignuni pastorem eligerent.> Postquam eo
    injunctis sibi pocnitenliisrelaxainus. Datum Yilerbii in IPCParduarii ac solitariam vitam Teuto egisset,
    prid. Id. Manii, pontificalus nostri anno lertio,- > fossatenses revisere ariiroodestinavit. Al illi obsli-
    seu anno 1266. Alias indulgenlias ibidem concedunt tere, alleganles, suffecto alio abbale, jam« non dc-
    Honorius IVel Cleniens VI. S. Maiolilumulus, ad- bere eunv recijji, quia animarum cufam penitus
    junclum habeus sancli Odilonis, visitur in navi ec- rteliqiieral.» Ille koc resporiso turbatus, Cluniacum
    clesiaeSilviniacensis. se recepit, ubi « feliciter obiit sub die Iduum Sep-
    57. In"Jnincusque djeni reliquise£>. Maioliasser- tembrium : ad cujris .sepulcrum, ut refefre audivi-^
    vanlur Silviriiaci,nempe ejus ossa praecipuain capsa mus, inquit auclor, multi infifmi poslea sanitaiem
    ex argento et cupro, posita sujier ejus altare ad reccperunt. >De Heldrico abbale actum supra in
    - odeum ad aquilonem.; scrinio sancli Odilonis ad
    cap. 7. Inter Maioli discipulos eliam censendi sunt"
    '
    aliud latus posilo; ulriusque capul iu scriniopecu- plurimi alii abbates, quos ad vafia monasleria re-
    liari. S. Maioliscapulare, iongum ulna una , latum formanda inslituit: ex quibus unus milii videtur
    tertiis ulnse partibus, cui simile aliud Cluniaci ha- esse Egberlus seu Evrardus ille abbas Turonensis,
    betur; ejtisdeiii iiero pedi pastoralis.sumraa pars ex quem ex Gefberto superius laiidavimus. Neque
    ebore, scyphusque corneus ilidem Silviniaci visun- prselereundi Syrus et AldebaldusVitsesancti Maioli
    tur. Gaufridus.Ckoleli prior sseculo XV reliquiaria scriptores, neque Yivianus sub eo prseposilus CIu-,
    fecit, quse ante eum Ildrictis,supprior et sacrista in- niacensis post Hildebrandnm, cui Maiolus pneci-
    choaveral. Hactenus Silviniacum religione et Maioli puus auclor fuit sseculonuntitim remiltendi. Deni-
    cultu celebre esl, de quo egimus in elogiis Odonisel quij.inter primos iiumerandus venit Willelmus Pro-
    Aymardi. vinciqedux, palet patrim appellalus , de quo haec
    VIII. Maioliprmcipuidiscipuli, culloresel miracula. Odilo in Yila sancti Maioli. « Quanlum illum Wil-
    58.F.lsinonntillosMaiolidiscipulosin superioribusi lclmus rector Provincia; coluit, vita illius et finis
    exhibuerimus, hic lamen in unum locum confere.nd: i ostendit. Per ejus qujppe merituin et fidele obse-
    sunt sallem prsccipui, ul ex discipulorum qnalitalc; quium, beati Benedicli percipere ineruit habiiura. >
    745 S. MAIOLIABBATI3CLUNIAC. 744
    Nescie an id ccnligerit in exlreme illo morbo, quem A lorum-libris , quos exhibet cum Hensckenio Biblio-
    Syrus commemorat in lib. m. Ilunc Willelmum tliecse Cluniacensis appendix. In istis libris memo-
    Cluniaci sepultum fuisse non salis aperle exprimit rantur curaliones faclse dsemoniacorum, csecorum,
    charta Leodegarii Cluiiiacensis monacbi, in qua le- contraclorum, mulorum, mancorum, amenlium,
    gilur, hunc cellam et ecclesiam in honorem sancli et sacro igne afieclorum. Duo lanlum huc refero,
    Marcellini papse et martyris atque sancti Saturnini, quorum primum conlinet ereclionem allaris ad ca-
    quain RcgimbaldusArelalensis arckiepiscopus dedi- put sancti Maioli, qui primus gradus fuit ad ejus
    caverit, conslruxisse in.villa Sarrianis, « quamWil- canonizalionem:«Postquaraigiturprimo beati Maioli
    lelmus quondam dux Provincise,pater palrise, san- corpus cum maximo linnpris et reverentise cultu
    ctorurn apostolorum Petri et Pauli monasterio Clu- est sepultum, el ad sanctissimum ejus caput altare
    niensi, et Ioco in quo se sepeliri rogavil, et beato quoddam est censlructum, fratres Dec inibi ser-
    Maioloadhuc in carne viventi et vivens delegavit, vientes ccmmune ac salubre lale invenerunt censi-
    et moriens donando allribuil. » Quod argumenlo lium. Ad episccpum namque, in cujus dicecesi isdem
    est, eum in extremis babilum suscepissepro more erat locus, transroitlunt, ut allafe illud consecraret.
    illorum lemporum. Unde veniens domnus Beggo Arvernensis sedis epi-
    59. Odilo sub finem libelli de Maioli gcslis muljos B scopus, altarc illud cum magna consecravit reve-
    laudal calkolicos el lionorabiles clericos, religiosos rentia.iBeggo iste Arvernis jrraeerat regnante apud
    monachos et reverendos abbates , qui illum vene- Francos Hugone. Subdil auetor conlracti et duoriim
    rabanttir; sanctos et sapientes, qui «traclabant amentium sanalionem ; postridie puer quidain de
    illum ut sanciissimum fratrem ; > imperatores et Cavannis (Chevilies) villa pagi Matisceriensis, ma-
    imperatrices, reges ct roundi principes, a quibus num habens aridam, rcslilutus est.
    «senier appellabatur et deminus; > ppnlifices apo- 61. < Queddam etiam miraciilum adjungimus, de
    stplicse sedis, a quibus <honorabalur ut princeps quo non solum vulgarem populum testem deduci-
    religionis monasticse. > Tum subdit: « Ille divus mus, sed eliam ipsum regem Hiigonem, comitenr-
    Csesaret maximus Otlo eum diligebat pectore lolo: que Burckardum, filiumqueejus domnum Rainaldum
    et diligebat eum ejusdem Caesarisconjux diva Ada- Parisiensem episcopum. Hic igilur rex ad saiicti
    Jeida iriiperalrix Augusta, charitate sincerissima Maioli expetendum auxilium veniens, sujjer iiifir-
    et devolione charissima. Diligebat eum eoruro iilius milalis suae graviludinem invenire proraeruil ali-
    liumili devotione imperator Otto; affectu et non quanlulam levigakilitatem. Qui uno dierum post
    dissimili volo Conradus, supradiclae imperatricis peracla oralionum solemnia ab ecclesia progre-
    frater nokilis etpacificus, ejusque Malkildis noki- G diens, quemdam csecuniin eodeni loco illuminalura
    lissima conjux. quanto freqnentius faciem ejus cer- audivit, quenr ad se adduci jubet, ut ab eo verita-
    nekant, tante amplius in ejus amere crescebant. lem re.tineret. Dum namque in pauperera lalem vir-
    Quid dicam de nobilissimoviro Henrico Burgundio- iulera factam esse pro cerlo"coguovit, prse gaudio,
    nuro duce ? cjuid de Lamberto illuslrissiino viro e| sicut vir magnse dulcedinis, cum supradiclis per-
    nobilissimo comite? quid de Willelmo, quid de Ri- sonis profluos lacrymarum rivulos effudit: sicque
    cliardo Aquilaiiorilm et Normannoruro forlissimis cum roulta lurba populoru.n collaudansDeuiri, san-
    ducibus ? quid de Italicis principibus et marcbioni- ctumque venerans Maiolum,elcsecus illuminatus ad
    bus ? Quanlum illuin Wil.lelraus reelor Provincia: propria redit, -et rtex magnificus lsclior in Franciam
    coluil, vita illius et finis osteridit. Per ejus quippe viam assumpsit. >
    merilum et fidele obsequium B. Benedicti perciperc 62. Subjicitur miraculura de alio cseco qtii nalus
    • meruit babilum. Archenbaldus eliam, Silviniacensis1 erat in «
    Enguilinensi silva, >ubi <est sancti Amulfi
    loci.provisor fidelissimus, inlef suos clarissimus, ei; ecclesia; > quod inlelligendum de ecclesia sancli
    adjacentis palrise paler, et pauperum tulor fortissi- Arnulfi in silva Aquiliua {Foret d''Iveline); dioecesis
    mus, quanlum el qualiier exslitit B. Maiplp deve- Parisiensis. Subsequilur curatio Yiviani ( qui unus
    lus, supradictus multimede prsedicat lccus, ab ec " crat « e fratribus Cluniacensis monasterii', > nescio ,
    etanteetppst transilum semper dicendipatris aedifi- an praeposilussujira laudatus), articulari morbo la- :
    ciis et diviliis, et diverscrum ernamenlprum spe- boranlis, el paulo post Bernardi clerici Carnolensis
    ciebus ornatus el ncbilitaius : ila ut decerei, si tale contractione laboranlis. Hsec satis de miraculis :
    quid fecisset aliquis ex regibus. Iste vero qui nunc Syrura audiamus, cujus lucubratio in ms. codice
    supercst, bonoris ejus hseres el nominis, bene tra- collcgiatae sancli Marlialis Leraovicensis, ex quo
    ctat lecum illum, nulkim etiam infeii kabilatoribus eam eruit noster Pelrus Trelius, hanc praefeft
    damnum. > inscriplionem.
    60. Restat ut pauca dicamus de duobus Miracu-
    743 VITA. -r Lib. I. 7IG

    VITA SAN€TI MAIOLI

    AJJCTORE SYRO MONACBO,

    LPISTOLA DOMNISYRl AD DOMNUMODILONEMABBATEMDIREGTA.

    Spirituau Patri domno ODILONI abbati, bvacs A non audebat quaeingenii parvilatecpiisinnniare dii'-
    rfionacborum infimirs, quidquid in Chrislofelicius. fidebat. Teraeritatis insuper npn immeritp argui ver
    Ssepteiriihi mullumque cuncranli -beali Maioli rebar, si audacler praesimiereiii, qtisc roe- perspica-
    venerabrles actus slyli prosequi efircio, -cum ad cicribns vel ingenicsioribus commilt.eiida fore nori
    idoperis sanctae recordationis Warnerii -impor- ignoraljam. Sed haecniihi de roe cognita praefaiio
    Kma perurgeret petitio, multa se objiciebant, quse quamlibel vero ssepius pro excusatione foret oppo-
    ne id conarer -non modica lne formidine deter- sita, iJJe...- . Sub eedeni temporTs.articulorae ad
    r-ebant. Vir quippe ille qui divulgari pelebatur, llaliam, illumque vobis dirigere placuissctad Alsa-
    sic virlulis sectanlium exslitil imitator, ut earum tiam, opiis tjiiod relinqiiebam imperfeclum , secum
    ornnium indefessus esset operalor. Unde ei -gesla, ipse delulit per sckedas dispersum. Post ejusdemque
    digerere absqtie cunctarum virtulum conjeclura lacrymabilem traiisitum, cum veslrse prsesentise in
    qiicrripiara est impossibile. Rccte veredisputare Morbacensi ccenobio fuisset oblatum, injuiictum
    non prsevalet de virtutibus, qnisquis lris fuerit mibi est ex vestra sententia, quo sluderem quae
    vacuus-; quoniam mens cui caret inieHigcnlia-, id deeranl addere, et scriptoruni vitio depravata ad
    discere iiequit scientia. Hsec idcirco aggredi cun- slatum piislinuni rclegendo corrigere.qiipd inchcans
    dabar, quibus me nulla virtule dignabar. Rertim Butpntui pro vestra jussioue perficere siudui, et
    denique magnitudp labprque difficilisnie rursus mo- uiinam tara eflicaciter, quara Jibenter, atque ut
    vebitt, quod nmlii.plicesmiracuierum actusque vir- debui vestro imperio fiarui. Ideo....... prarsumptio
    julBm dum mens conlemplabatur, suamque scien- cpntra rcdargu
    tiam scrutabalur, veritatis terrila sentenlia incipere

    INCIPIT VITA.

    LIBER PRIMUS.

    I. Laudabilis Dei irostri virlus et sapientia setatis C clicioculus. Conyenienti tetenim fulurariim rertHn
    et generalionis succedenlia sibi tempora - mirabili prsesagio,tali nomiiie donatur illa veritalis et justi-
    prseordinanssaeculorum dispensalione, nullum lem- tisecoluinna ; qupniam quidcm per quadrilida terra-
    pus reliriquit vacimm bonilatis suse. Unde sahclae fura spatia magna extendit suse beatiiudiriisluriiiiia.
    stisteEeclesise.fidelesper aquam salntis et regenera- Prc pperibris eriim iieiatb prsescilse et* dispositiC
    tionis in filiorum numero annumeraios bono exem- sibi divinitus vitsetale ei nomen cbnveiiiebalhabere,
    plo melioralionis lam prsecedenlium palrum quam qnod in sui ineraoriaie boriuiri;Cliristi odbrem iu
    et praesentiumsemper confirinat, et ad consequerala : cbfiiibus fideliurii' faceret "reilblere,'u't, sccundura
    sctefnsehseredilalis gandia invigilare insiriuaijj|lri Apestpli testimoniura, Christi bbnus bdbr inereren-
    , lipcigitu.r uUimo.aetatisj.tefraino.ye lur fieri, qui vilse et coriyersairbnis;ejiis voluisscnt.
    .Jem cerlissimum beatum Maioium di.vina' pietas vestigia imitari. Hic eienim beaiissimuspater Maio-
    :iimndp prolulit, qui claris ortus nalalibus, cx Aven- lus pro Sanctitatis e,t pietaiis siise fruciibus inuii-
    nicoruin oppido parenlibus splerididissimisesl pro- dandis Cliristi bonus odor 'permaiisit, el permanet
    -crealus , Previncialis quidem genere, nobilium in liis qui ptereunt, et iii his qtii salvi fiunt. Sancti-
    \Gallorum clarus generbsitate. Hic ab ipsis irifantise ficatuirrTiamque thymiama ungueritorurii' suorum
    muitbs ei innuraera-
    -, 7 ij"i-Canlica
    rudimentis studiis lilteraruni' tradilus, supefria pro- I^*securiduih • canticoruro
    ',.,*
    vidente clemenliaila in doroo Domini lucerna ardens ^ biles poft-se traxit, qui zelo sanclitalis accensi.igne
    elucens;reJ"ulsit, ut de co illud Mosaic>uii inveterati ccrpbris tet
    ~ ' possit perfeciibtjis fervidi, abjecia
    dici: Novite ex nomine. . V'"V pigredinis ruga,in adblesceritiprum irrrierunt ferti-
    1\. Maiotusex nominelaudattis/—^iWMaiolus, ut tudinem. Qui tyrapaiiizant illudi:mbriiicliilis perfe-
    "juctindolaeiemur interprete, quasi^agnus videtur clionis opere, quoa S. Pater Reiiedictus edccuit
    AC - - ' 24-- -
    PATROI.. exxxvif; ";~"'\^
    747 S. MAIOLIABBATISCLUXIAC. 718
    divino dograale, nt, velicla stiperflnac curipsitalis J\ lnm convaliiit iion modo doctrina, veruni moribus
    sarcina, transvolcnl pennis lidei el libertalis ad ct vita. Praedicta quidera tunc civitas omncs cxcel-
    selbera. lcbal sibi propinquas lam religione virlutum quam
    IH. Pucr dat speciminavirluth. —Hic etenim bea- - studio liberalium artium. Offensa namque sapientia,
    lissimus ac dilectissimns Maiolusdivino prseventus quaepropier se ipsam tanttim appctenda csl, quornm-
    miinere, qualia ilinera laudiim et virtulum sequere- darir lucris turpibus , multorum indisciplinata vita
    ttir, prsedicebatnomine : et in infanlilis selatis lem- oranium postremo tepide se ajipetenliuni inhonesla
    jiore , quasi quoddam prsemonstrabat maturioris • dcsidia, praecepioruniinopia inlercedente priorum-
    setatis irreprekensibile decus, scienter nescius vilse qtie sludiis collapsis, hujus noslrje exilialiter perosa
    suseprimordia ccelesli discipulatui, et sapienter in- regionis, Lugduni sibi aliqnandiu familiare consisto-
    tloctus acquirens sibi magislralc decus in novello riuiri collocavil. Ibi qtifts dicunt disciplinarutn libe-
    dierum numero. Sic igitur ccelestispietas in ipsius ralium peritia, quasque ordine currere hoc lempore
    setalis lcrinino coaptans eum sibi ad electionis fu- fabula lanlum esl, eo usque convaluit, ul qiiantum
    tnrse i>rivilegium,' scholaribus disciplinis ipsum ad scholas, publicum appellaretur cilra marini orbis
    subdi voluil, per quem postea abundans divina; gymnasiura. Et, ul aliquid rationis afferre videar^
    largilalis tbcsaurus pleniter mundo aperiretur: 1B co id argumenlo colligimus , quod quisqiiis anitiin-"
    mulli quoque adjuvante Redemptoris benigiiilaie profilendarum afficereiur sludio, non anic profcssis
    mcliorarenlur, qui ipsius sanclilalis laudabili affa- iuscribi merebalur, qtiam kinc cxplorala diligentia
    bililale fruefenlur. Mulliplicibus denique virtulum examinatus akiret. Cui rei saiyricus quoque aslt-
    adornatus donis beatus Paler Maiolus, vila opteri- pulatur qui ut exempli circumstaniia rcs ekiceat,
    busque laudabilis, stiseselalis infanlilem teneritudi- primo sui operis libro acriler diuque in impudicos
    nem maturioris animi firmilate reddidit perfeclara. invectus , fert eos conscientia frequentati sceleris
    Cui in inilio viarum suarum prsediviirabantcosetanci perinde pallescere,.
    non deesse ci in futnrum quoddam magnificeritise Ul Ltigdunensemrbetor dicturusadaram (1).
    magisierium, eum quoque, ut eorum siire maneliat, ' In ca ilaque urbe, ut diximns , cum pkiiosepkos
    favoribus magnis exiollebanl cllaudibus. audirei ecclesiasticos , diviiia inspirante
    IV. Mathcoiiemaccedit,ibique cahonicuscaslevivit. virosqueomnes siios
    —-Processu itaque temporis decursa pueritia, cum gratia, pfaeccssit semulos' saplcntla.
    Facunditas eloquenlisegravitali tunc coinponcbatiir
    tnim jam sibi vindicaret adolescenlia, parenlibus sapieiilise.JEx niaieria , vas
    humana sorle prsevemis,palernisque pfsediisbarba- esse coepit eleclionis. hujusce compositiOiiis
    rica invasione in soliiudinem jam redaclis , divina Q
    VI;- Virtutem jungit sludiis.— Ctimqne jam ve-.
    disponenle providentia nauirale soluin coaclus est siiri
    deserere, ac Burgundiseparles expelere; veniens- ccepissel vernantibus juvenlntis floribus ,
    ila suam adolescentiam bonis inslruxit mori-
    qne ad urbem Matiscensem susceptus est ibi in
    bospitio a quodam suo propinquo, qui inler reliquos bus, ut eo lemporc jam puiaretur monachus.
    ejtisdcm urbis proceres» nobililalis gerebat decus. lnlegrum se et sincerura omni cuslodia ab his
    Cumque aliquandiu in ejus morarctur diversorio, obscfvabal vitiis quibus contaminari solent homines
    His eniro imbui limcbal, ne lenera in
    ejns fullus adminictilo, uli ccepit ejusdem ci.vitatis hujus-setatis.
    xi.ilehis infeclusessel quibris,cum vellei, carere non
    episcopo : quem liberali cernens ingenio yalere,
    canonicorura sluduit collegio copulare. Qtti eliam . jrossel, juxla ilkid quod scriptum cst : Adolesceris
    cnm.secretius summa koriabatur inslanlia , nt se juxta viam suam, eliam cum senuerit, non recedetab
    virginem eonservaret, et velnt vas cieclioriis , in ea (Prov. xxn, 6). Bonorinriyirofttriiet maxiroe prii-
    Ecclesia djgnus Dep lieret. Sed Virginis Filius jam deniiuni contukernio potitus, turpitudinis seclatorcs
    plim castitatis amore peclns ei afllaverat, ut ne exosus.
    piincto quidem temporis ab ejus inluitu palerelur _. VII.Archidiacqnuscreaius.—Jamveropefctinctos,
    divelli. Dulcoreni Dnmini hic a tenerc imbiberal: proul moris est, gradus conscendcns ecclesiasticos,.
    et idep pudicitisc nilpr in eo incanduerat, auxeralque cuin levilarum potiretur olficio, ad ejusdem usque
    'argilrix gratia peclus iiifanlis niuneribus gcminis ; arcem , doclrina id exigente jiistilise, ab codein «:sl
    qnodquc assolej esse duobus graitim et sufficiens, subiimaiusjain prsedicto pontifice. Officioigilur mi-
    hcc prsecumulaveraluni. nislraiionis acccptaecum cultui vineseraanciparetur
    N.Lugduni lillerisvacal.—Peridcm lempus Lug,- divinoc, ut hiijus se assignarct colonum , cominiine
    duni Antonius quidam Jjpnispollejbalmoribus, in phi- . utiie rouliorum roagis qiisefebat qriairi prOpfiiini.
    losopbia satis erudilps,quem virlusel religie Insulse- Cnnclis kenignus, omnikus sequus, ntemininoccbal;
    Barbarensi prsefcicerat ccenoJjio.Hoc vir Dci qtio- quibus poteral pfodesse stud.ekat. Sana quippc ci
    rumdam relatipne comperto, 'quia nimio discendi doclrbia.iiicrai; qtiia suse cpndilioni qttod cbmpelc-
    fer.ycbat dcsiderio, Lugdununi perrc.vit, ejusqne bai, illticl.sblerler ageliat, propler iJliid AjrosloJi:
    iiTagisleriose ad ertidiendum commisit: cujus mui- .Ncniinidaniesullam offensioncm,ut non vitupcrctur
    (I) Slrabo .in .Geographiae ljb. iv , postquam cgit inquil, ei:-aracum liinlo gentium sexaginla, nolanle
    deiemplo ibidem a Gallis Aiigusio erecii, adcral, Ileusclienio.'
    749 YITA. — LiB. 1. 7M
    »u'm*i'e»'iiiraneslrtim, sed in omnibus exhibeamus:J\ Lalendi necessilas ; istinc.omnibus indigentibus sul>-
    nosmelipsosficut Deiminhlros (11'Cor. vi, 3). venicndi sollicitabal yoknilas : ctincta quibua hti-
    Vlll. Sensusrefrcnat. — Legcratmprlemperfene-.. manaevitaeconijneliir.aciio abesse.viilebantur ccl-
    stras ingredientem, el per easdem dcmum inlerius larip, suseque domus prseposilo protestanlc, sibi
    rion suppedilare, ,
    pcnelraiilem. Ideeqiie spas sic studuit aures oppilare suisque parya ,qu;e siiperfueraiit
    prudentise pessulo , ne penelr.al illiderctur cruenlse nedum tol peteiUiiim qnivissel penuriara sublevarc.
    mnrtis jacrdo. Naro unaqnseque sui pnliens officii, Tunc yir Dei o.raloriolum qitod in .Jionore san;ti,
    iieri cegebaiuf alieni. Taliter ejus intuiiiis a cOncu- Micbaeks ipse, trans Ararim reacdificaveral, et atl
    piscentia deductiis, sincerus reddebatuf et purus. A. quod propier popuJarem turaultum sese, a civitalc
    liiigua verO.carciiteHiciidacip procul .di.stab.anladu- conlulerat, qun secreta quiete pcrvigij iriwalieiiibus, .
    laiio el delractatip. <JppPriuriitastamea si exegisset,. divinnfamulamini mancipareluralientius.ingrcssusi
    severa non deeral correctio ; quoniam qiiidcm si kic .paupcrum miseralionc commotus, jccepiippmiiium
    •estyif perieclus qui i.nlingua nou offcndil,'ii.uUa.lCr.,ejiixiiisexorare. Cumquepronus'in j.erraiii scsecum
    •nuskabetiir deleripr, qiii quempiam fralruni vidcns. lacrymis prosterneret, ac largiler fiens diu in ora-
    peccanteni admonendo , .exhoriaiido , increpando , lione persisleret, ut oculosa lerra subduxit, anle se,
    jnxia Appslolum, ad.viam vcrilalis.reducil. Et quia [{seplem solidosaspexit, quos quidcmtangere noluit,
    nec lingua.,.,-ncc ocnlis facile deliiiquere volebat, quia sibi metuit ne aul plrantaslica illusio, atit
    recte illud tei•coiigrue.revideiur quod dicitur. Quo- alieniimdamnum esset, et cnlpara veJul cxactione
    niain asjiectu ct aiidilu jusius erat. Scieiiliis ciiara pictatis perpelraret. Egfessus ab oratorip spJidos
    «t modcstis ser.iiionibiis inditus.-obsceriis e.t lurpi- quosreperit perpranes liuc advenlaresclitps tlirexii,
    Tms omnitio inierckidekatiir autlilus, .propter illud cesque qui perdidisset perccnlari praecepil,Oninibus,
    quod sciiptuiiVest: S.wpiqitres tuas sjrinis, etnoti negantibus se denaries perdidisse., suesque qui re-
    ttudire linguamneguam(Eccli. xxyni, 28). Jam pedes perti fuerant asserteritibusnon fuisse, hon ad usum
    a spalioso jimndi itinere relrahebantiir, el arduuni. .propriuin r scd eos ad alimenta deputavit pauoe-
    caHein coelestis palrise jam proficisci nilebanlur. rnra. 1
    Doclrinaquidem qua fpvebalurjusliiia?, sibi prnden- XI. Alios docet.—Porro divinorum prseceploruiii
    teringereiite, beatiiisfore dare quam acciperc, suas sicut avidns erat indagatnr, ita Sttidipsus operator,'
    ipsius manus ssepe conlracllo capacitati, sa^pius semelipsum ad pietalem exercebai, et quos peterat,
    laiiien ct facilius extensip habebal largitaii. ad eamdemtraiiereprocufabat. Adolescentiamsuam'
    IX. Munificusin pquperes. —Charilalis equidem ut ccntemni ppsset a nemine^ sic in bonam-quam
    aflhiens visccribus, pro pauperibus semp.erer.il sol- C asseciitus fucrat decirinam satagebat inforiiiare , nt;
    Jicitus; Cliristumvcro lolis.diligensvisceribus, dum. cacteris essel excraplum bonsevitsc in verbo,-sciteri-
    sicui Martlia corporaliter non valebat,- in Cgcnis Uaque, conversaltone (7 Tim. m , 13). Apostoliim
    illuro qiiptidie.reficiebat, sup ipsius testimoniq qui. quia legerat prpmitlenlcm, quod: illi qui beiie' nri-
    ait in Eyarjgelio: Pauperes seniper habelh vobhcum, nisirayerinlgradum sibi bOmuriacquireril, ct iiiultain
    me autem ucn semper habebilis (Joan. xn, 8). Unde fiduciam, quse est ki Christo Jesu, sic niinislerio sibi
    idcm ipse suis diclurus est in.fioe : Quod uniexmi- credito-attendebat, ut suis ornnibus profecitis essct
    ttimis meis fccislh, niihi fcchth (Matth. xxv, 40). Sic maiiifesl.iis, pmnibusque.prodesset sc audientibus.
    igilur in pauperuriisusceptione Christo siio laeiaba- Doctrinarn quain secund.unrsibi conccssain gratiam
    lur mansore; sed ad opus exercendoe.misericordi;» fuerat asstecutus;,ut ad usuram coirtmodarct'pluw-
    iJla qiiamvis impelleretur bealiludine qna: inter bjis, ne detalento sibi credito, torpentfedamnafcluf
    csetcras .in Evangelio Domini denuntiattir vccc ; cum servo, de diversis ad. sc parlibus cleiicos cori-
    Bedti mhericordes, quoriiainrpsi misericordUaucon- vocabat: et qups dpciles cernebal, eos gratis libcii--
    scquentitr(Matth. v, 7), crdinalse lainen cbaritalis leiqu^ docebat.' Hcc anlein slndebat cupien* facerc
    . quaslringekatur vinculo, noriad Juxufiam, sed rie- propler iJlud.Oanielis projilietsc: Qui docti fnerint
    ccssilatem, prpul cuique opus terat, singulis pstenti- 5 fulgebuntsicui spkiuior firmuritenii,ei qui ad justi-
    bus subveiiiebat. tiam ertidiunl mukos, quasi stettw iri perfteliiasmter-
    X. Jn publicn ncctssilate secedit in S. Michaelis, nilates (Dan. xn, 5). Et lioc.ideo, ul noii solns, sed
    eraioiitttn. Solidos seplemreperil in paupeyumusiis. suis ipse cum auilitoribusinseri sidcreis digftus'liive-
    —Qiiodamigilur teroporecum reriiin viclualiuraferti- nireliir.splendqribus.
    lilas more soliio 11011provenire.t, totamqiie regionem XIL Vesontionensemarchiepiscopdtum fectisat. Clu-
    alimentoriimindigenlia famcs acerba coiistringerct, niaci fil monqchus,— Yir igittir Deicuin talibtis ct
    ad virtim Dei plus solito vcnire ccejrii paupenun . biijiiscernpdipolleret raoribus, .ejusquenoineii fnm»
    muitiliido. Qnoruniimporiunaprecatip dnm quotidie celebri.divulgarevur,Vesontiensiarchie|»iscopovianr
    misefabiliter insisierel ut suse inopiseviri Dei pietas universaecarnis ingresso,tam ipsius lerrse principis,
    subvenircl, cbafitaiis.perfossnscuspide, niinia ccepit qnam loliiis cleri coiiseiisuet popoli,-ad ejus ciiline:i
    cogilaiione sesluare. Larga enim .habendi copia in suscipienduroponlificatus liealus inijjellebiilrrfMaio-
    iiiagnnjienujain defcceral in siniijia dispertilaopera. lus. Sed.eju.s"animus robore Jicet.firnrattij»auctrrri-
    ftinc iebs qui liicntli cura sibi domcsiica fncraiit taiis, ac erectiis fe?st culininc virlulis ,„sHb..Iioiu*
    T>1 S. MAIOLIABBATISCLUNIAC. 732
    lamen specie ne mundi lucriim cogeielur cxpetere, j\ imellexit, bibliotliecan praficiens, apociisiaiiatiis
    ct ad mundi gloriam quam menlc spreveral, pcr officium eidem injunxit. Quod minislerium lanta
    saecularenegolinm dclcclabiliter tendere, grave pou- auctoritale lantaque adimplevit sollicitudine, ut
    dus procellosi culminis per custodiam refugit humi- omnibus secum conversanlibus exeniplo fuerit et
    li.aiis, Crcaloris omnium seqocns cxemplum, qui lerrori. Legerat isdem vir Domini libros olim an-
    curt antc ssccularegnaret in ccelis regnum percipere liquorum philosophorum,Virgiliique mendacia, qure
    vilavit in terris : scriptum quippe est : Jesus cum nolebat nec ipse jam audire, nec alios legere. Sufll-
    cognovisselquia venturi essent ul raperent eum, et ciunt, inquicns, divini poeta^vobis, nec egclis lti-
    facerent sibi regem, ascendit ilerum in montemsolus xuriosa Virgilii vos pollui facundia. Regulan qiii-
    orare (Joan. vi, 15). QuocircailieatusiMaiolusseterni dein contenlus conversatione, sic sludebat parcimo-
    Regis magisterio edoclus, qui oblatam gloriam cul- nise, ut differre nullalenus viderelur a societaie
    minis fugil, el postca sponle venit ad patibulum communis vilse; quorum vitia dum conspiceret re-
    crucis, qualcnus ejus membrum lierel, omnem spem prehendenda, hoc exquisilo quod unicuique com-
    suam in co collocavit : hoc studuil operc adimplere pelebal vitio prius in unoquoque laudanda eanebaX:
    quod ille proccepit sermone. Hoc eniin prseceptum dehinc vclul ignarus reprehendenda carpebai. Cun-
    est in Evangclio : Qui vttlt post me venire, abnegel]B clos tamen sajpius admonebat ut tales se Deo exlii-
    semetipsum, el toltal crucem suam, el sequalur me berinl interius, qoales humana opinio pro religioni*
    (Luc. ix, 25). Ila vir Dei per ccelestis studii discipli- habitu ferebat exlerius. 0 virum cui semper siunhia
    nammundi 'labilem contempsit gloriam, et supernse debentur, qui amore vitse oclernse voluntariam
    vitoetaclus dulcedine, quse a mundi amaloribus con- amplexus pauperiem, lotum Chrislo dedil quoif
    cupiscunlur, omnia a se fundiliis temperavit absci- in ara cordis invenit, niliil suis meritis tribuensi
    derc. Igilur coenobiumin «ollis valle quae Cluniaca XV. Romam missus. Sociunt oteosanclo sanitaii
    tlicitur, cui vir vilsevenerabilis Oeymardus prseerat, rcstiluit. — Qnodam tempore pro monaslerii ulilN
    pro morum honeslatc et virlulwn sludiis appeliil, tate beatum Maiolum cum allero fralre Romam dt-
    ibique sccundum bcaii Benedicti regulam ab eodem rigi conligit ab abbate. Qui expleta legatione dum
    viro jam prsefalo conversaiibnis habilum petens, ut redirent, ul Vporediem (Yurie) ad hospitium vene-
    suscipcretur rogavit. ; runt, frater qui eum coinitabalur, nomine HeliM-
    , XIII. Obedientiaideditus. — Spretis .itaque omni- cus (2), febriuin correptus langore, fatigari coepi'J
    bus terrense possessionis stipen.diisob spem futurai acri ardore. Verunitamen asgriludine ingravescente,
    repromissioiiis,' habilum sanctse cohversationis cum loto jam pateretur corpore, de vila desperatus,
    sjtmpsit, si^que deinceps alieno vixil imperio, ut (C circa mortem lenebatur sollicilus. Vir autem Dei
    in nullo dcviaret a sanctse conversalionis proposilo. qui >nihilominusquam qui patiebalur de fraterno
    Hic cuim procul a se remolis hebcludine el mur- ciuciatu trislabatur, duplicato tunc afiiciebatm-
    niure , singuiaris proecoelerisobedienliseprseemine- infarlunio; quia hinc eum fratris moeslificaverat
    bat virtulc, implens illud in fratribus quod praecipit segriludo, inde paterna quse inccepta pendebat lega-
    beatus Bencdictns (Reg. S. Bened. c. 71) : Obedien- lio. Sed quid ageret nescius, divinam clementiam
    'Uoebonum non solum abbali exhibendum est, sed exorare coepit attentius. Tribus landem diebus per-
    etiam sibi .inviccm obediant fratres. De abbate vero aclis, post matutinas laudes cum se sopori dedissel,
    sposlolico instruebalur exemplo. Obedite, inquit, quidain vir .canilie reverendus ei visus est dicens :
    prwposilis veslris (Hebr. XIII,'17). Enimvero beati Qnid ignavo mcerore deprimeris? quid a memoria
    Bencdicti cujus subjacebat discipulalui imilalor excidit quod fraler meus Jacobus de inlirmanlibiis
    existens, indula parvuli humilitale, stuho pbiloso- prsecepit: Trislattir aliqnis vestrum, orel a?quoani-
    phorum negleclo dogmate, sapientem Dei siulliliam !»o, et psallat. Infirmalur quis in vobis, inducal pre-
    est adorsus, juxla quod praacipil Apostolus : Si quis sbyteros Ecclesiw, el orenl super eum, ungentesemn
    tuit intervos sapiens essein hoc swculo, slultus fiat, oleoin nomine Domini; et oratio fidei salvabil iiifir-
    ul sit sapiens (I Cor. ni, 18). Unde qiii prius doclor "' mum, et allevabiteum Dominits(Jac. v, 41). Hac vi-
    <*grammaticorum, discipulus ;post ccepit esse simpli- sione aliquanlulum sublevalus animo, stalim ul
    cium virorum. , • surrexji e somno, celeri aclione duxil ad effectuin,
    XIV. Bibliolhecurius el Apocrisiarius. Auctores quod aposlolica fuerat revelatione comperlum. Res
    profanos rejicit. Monila dat optima. — Haud-'secus mira el vehementer stupenda ! eadem quippe die
    ' «lim ac philosophi ad syllogismorumargumehlatoria qua sanclillcationisoleo qui paliebalur est dclibutus,
    se conferunt nientis instaiilia : ita se conlnlit ad ea ila sanitati pristinse reslilutus convaluil, ac si nul-
    nlicchdaquse quolidianum per usum in monastcrio lam molesliani corporis pertulisset. Allcra die Do-
    s;mt explenda. Quibus omnibus solerti sibi cura mini gratulanles virtule, conali sunt iterccepium
    cognilis et experimenlo memorise commissis, vi- perducere ad- effeclum; quoniam quidem beati Ja-
    deri jam ecepit doctior cunctis. Huhe ergo ut: in cobi voce sanari teslabalur infirmus fidei oralione,
    monachico ordine jla prudeMem jam dictus Palei* ideo lnce clarius palel beatum virum boc siiis obti-
    (3; Fuerat is apnd Olioiicm Magnumin-aula pr«>- monachus tum abbas Aulissiodorensis, supra in
    cipaus, ni^dtfexai iufra in iib. n,cap. 22, postca elegio num 6.
    755 ' VITA. — LIB. II. 754
    nnissc precibus, quod isle tam ciloesanitali esl red- A bebat. Chrisii quin-eliam indutus tunica, ciijtis se-
    dilus. Hoc-planemiraciilitmfratribus fideli relatione quebalur vestigia,miraque.ornaliis'palientia, meliora
    cum fuisset agnitum,' deinceps in magna venera- secundum Apostolum sectari semper sludebat clin-
    tione habere cceperunl bcalum Maiolum, quem jam rismala. Ideoque vilia aversaudo,.de virtule in vir-
    ila Dcoproximum noverant effectum per signa vir- tulem proflciende, per obedientioequadruvium ad
    tiilum. humilitalis usqiie supremum cohscendil fastigium.
    XVI. Humilior inde faclus.— Sed vir beatus, glo- Sed quia obedienliam neino valet bene imperare
    ria laudis abjecta, plus despiciquam venerari.in hac subjectis, nisi. lianc. ipsedidicerit prius exJiiber*
    cnpieris.vila, quo fratrum devotione atlontius hono- proelatis; ideo hunc .longotempore Dci dispensaiio
    rabalur, eo magis omni se vililate et exlremitale staluit subesse, ul sub ajteriiis magislerio diseeret,
    dignabatur.' Omnium licet. cliaritale diligerelur, quomodo sine errore aliis-poslea praeesse possei.
    muridiliam lamen cordis' ne jaclantia fcedarel, a Atego hic ab eflloraiionisopere paululum respirabo,
    iieminc se laudarivolebal. Et ideo hominibus fugicns .utdebilum finem hic liber accipiat, indigna qiian-
    esse inpretio, sua se conscienlia c.harum Deo exbi- quam cogi brevilate queratur

    LIBER SECUNDUS.
    T. Abbas'designatw, sed assentiri recusat. — Cer- B ofliciumdivinum libi non deerit auxilium. Tunc li-
    nens inlerca vir DominiHeymardusbeatum Maiolum bellum quem forte manu gestabat prsetendens:Hiinc,
    virtutum pennis ad alta subvehi, lerrena cuncla inquit, tu comilem habelo , ejusque lestimonio qua:
    despicerc , mundi gloriam declinare, verbis pluere, agenda suut agilo. Hsccautem qui fabatur, nonalius
    miraculis obscurare, ac tolo conamine de viriule in sibi quam B.Renedictus videbatur. Itaque hac vi-
    virlulem velle proficere : at contra se inflrmum, lu- - sione aliquanliilum recreatus, titubare nequivit se
    mine privaium, senio fessum, alque emcrilaemilitioe ad hoc opus divina cogi dispensalione^ Jactahs ergo
    jam veleranum, convocatis in unum fralribus, his in-ppmino curam stiam , totumque suum possc iu
    eos compellareccepit affatibus: Me privalum lumine .ejus ponens velle; faclo mane in conventu frhtrum,
    vobis utiliter prseessedecernltis minime posse. ldeo- .cerpore-in terram prostralo, tam abbati', quani
    que tnlem ex vobis ipsis eligile, qui lutor et custos omnibus fralribus satisfecil in capitulo, arguens se
    sil vobis in Dei famulamine.lllis autem hsesilanli- culpse, talique eos convenieus sermocinalione. « 0
    bus, et niliil ad hsec respondenlibus, quod mens Patres, o fratres , hoc contumacioedeputare nolite,
    '
    conceperat divina inspiratione, allegavit sermone, quod obstinato animo vestroe jussionidisluli. obc-
    beaturn Maiolumut eligerent adhortans, solumhunc dire. Animarum enini regiminis dum vim ei magnii-
    esse ad idofficium idoneumaffirmans.Unus omnium C tudinem.mente pcrtraclo , meaeimbecillilalis con-
    consensus, nec dispar fuit affectus. Cernere erat scius , ad hoc suscipiendum minime me fore idb^
    omnes m consona vota ruentes. Namque agmina . neum senlio; et idco fuit obedienticedilalio-, quia
    monachorum et clericorum nobilibus viris conserta lanli ponderis sub mole ruinam perpeli formido.
    luuiit, plebs ruslica p!ebi concinit urbanoe, par est Nemo enim alter alteri sic est notus ut sibi; Unde si
    sententia cunctis, vox eadem, studiisque ardent me ut ego nosceretis, ad id ofliciumnullalenus eo-
    communibus omnes Maiolotitulum dccernerc pasto- gerelis. Sed quia veslra.urget jussio, cui eonlradi-
    iis. Hunc clarum merilis, hunc nobilitate legendum, cere non audeo : nuncin eoqui lenire asppra, rele-
    dogmate ,'prsecipuum, generoso peclore primum, vare valet gravia, superare valel adversa;-oiiiiiispe
    principibus nolum et nonnulla parte verendum. Sed posita , vestra mulor ab immutala sententia. J Hoc
    assensum ut proeberet cum nullis fleclerelur preci- fialres audito omnes;gralulabantur Deo, cujus beni-
    bus, abbas bono usus consilio, quod sibi denegabal gnissima miseralione exaudiri meruerunt: in sua
    possibile, ei qui omnia polest sluduit commillere. petiiione. Tunc domnus abba multitudinem convo-
    Quocirca post singularum determinationem hora- cans nobiliuin, ponliflcumet abbatum, adhibtiit con-
    ruin, super hac pelitione proslratis in terram fra- silium, in quorum prsesentiahaecprorupit in verba-,:
    tribus, octogesimus sextus decanlabaiur psalmus. D i Vestram minime latet industriam, qnia ad prxla-
    Hocque duni /ieret per triduum, tale Dei pielatis in- los respicit, quidquid a subdilis delinquilur.Quar
    tulil indicium. propler exemplumpravsevitoe, et negligenlLimsub-
    H. B. Benedictimonitis iandem acquiescii.— Vir dilonim ignis gebennoe;inexhatisttisvtn.dkat. ldcii<;.)
    namque Dei nimia sollicilus cura, ciim sequenlcm ego Heymardus, sancti Petri Cltiiiiacensis ccenobii
    noctem fere jam mcdiam duxisset insomnem, abba indignus, praisenlibus.atque futuris omnibus
    longa , lamen cogitalione fessus, cum sopor generatim notum esse volo, quia haec et hujjiscc-
    ila irrueret, ul adhuc quasi vigilanlem se pu • modi mente perlractans , setate defatigalus, ofliciis
    taret, quidam religionis habilu complus, vcnu- etiam corporis imminulus, dum minus me paslorali
    sta facie decorus, visus est sibi astare el dicere : curse idoneum persentisco, beali Bcnedicticapilula-
    Securus eslo, frater; ne lilubes in suscipien- lim de conslilueiido abbale soliiciludine.prxi.hdiii-
    «lo regiminis honorem, quia ad hoc pcragendum tus, cu-momnibus fralribus mcis filiis ct conscrvis,
    7o5 S, MAIOLIABBATJSCliUNIAC. 7'$;
    beati qnidem Petri piidem elecluin fratrem ac lilitim Ai omnia faclus sum, ul omnes lucrifitcerem.\{ICor.n,
    Maiolnm reelfgimus, et abbatem esse decernimus , 22). Qiiidquid loquebaiur, sapientisegravitate.com-
    ne insolenlia nostrse infirmitatis ordo. deterescal, poucbal. Sermo ejus sale conditus, quo vinutis
    et repiilsam in aliqtto patialiir,,DeopropHio semper pondere brevis et rarus, eo prudenti suavilate habe-
    ad meliora proveheudns. Nam.sicut q.iiisad regimen balur pretiosus. Ideo quolieseunque ad sedificationem
    incaiilus aspiral, ila si quis dignus rcfugit mevito moralem faciebat sermonem , ut diserlissimus ,, ila
    constringendus habelur. Et sicut Cluniacense mo- habebatur gratissimus. Gregem. sibi cqmmissun»
    nasteriiim Deoanctore a 'W.illelmo duce fundatum provida regens pietate adversus pessimum sanctis
    iiomine pr.incipis aposlolorum sacratum, privilegiis omnibtis inimicum, concordi sancloqtie certamine
    Romanse sedis insigmtum, regatibus prseeeptiscon- admonebat certare, ut eorum quisque quoii posset,
    jSrmalum, a rcverendis quoque abbalibiis domnis operari bonum non desislerel, ne lunc v.elletquando,
    BerBoneet Q;ione ordinatumcoristat; ita cum oriini- non liceret, lllis eliam B. Pauli saepius itiferebat
    bu$.abbaiiis,-uK'is, el ccllis ubi ubi, eorum vel BO^ monita, ijui in stia ait Epistola : Pacem sequimini
    stro lcmporc arquisilis., proedictofrasri ordiuandum cum omnibus el. sanclimoniam sine qua nemo videbit
    trndUuns, alque lam. ad ordinem servandum secun- Deum. Vetus enim proverbium esl, parem pari fa-
    dum beatiim Benediclum et inslilula.patrum nostro- f.fi cile;CODgregari.Ideo perpetuus virginitatis custos
    imni,.quam ad res disponendas snbomni inlegritale, nullius turpiludinis ignominia -maculari patiebatur
    propitia divisiitatq,vjncnlisobedientiaeastiingimus, ct sibi subditos. Peccantes vere.zelo.pii amoris corani
    abbajtem,unariimiier omnes proclamamus. > Post omnibus arguebat, ut coeteritimorem habc!'eiit...Sed
    hsec deuiqne verba, elecljone conscripta, el univer- et verba quse sub increpatione proferebat, quasi sti-
    sit.atis consensu reborala, imposiiaque antiphona muli dura videbantur et aspera, juxla illud : Verba
    duciiur in ccclesiam , benedicitur, et in, sua sede sapientis quasi slimtdi.el qnasiclgvi in altum defixi
    omnibns graiujaiitjbus levalur.. - .'•-' (Mccle.xji, ll^Qiiineiiarti paleinomore quosaspera
    III. Scripturgi sacrw leetione seet alios regit. — Ut redarguebat invectionc , miriim est r,eferre , quani,
    speculi fieri solet inspectione, ita se interius divina sancle, quam pie eos postmodum demttlcebat, prom.
    considcrabat lectione, elexhacmeniisornatuscont- cnique.expedire videbat, proferbns tle tbesauro cor-
    jonebalur; deforaiitatis. vero si quid deprehende- dis sui nova et vetera; alios quidem blundimenlis 8
    balur, justiiise moderamine corrigebatur. Ideo divi- alios. admonilipmbiis, alios terroribus et ila oinui-
    norum proeceptorum plus delectabatur eloquiis, bus omnia facius jsi-xlaApostoluni , proeJicans voj-
    •quam dapitim ditissimis ferculis; quia ex his el * bum, fqslans opporlune, imporliine, arguens, ebse-
    stios mores componere, et sibi commissos inslrue- crans. in oriini patientia et doctrina (//. jTim.iv, 2).
    balur docere et corrigere. Cunctis tamen seipsum Vertim quia cliaritale replebatnr Chrisli, qtii omnes
    bene vivcndi-prxtiebal exemplum. El ideo sicut in boinines vult salvos fieri ct ad agnitionem veriiaiis,
    «rdine, ila piimussludebai utessel in opere, jiixla pervenire, oinnium bonoriun ut. propriis.gratulaba-
    illud cvaiYgelistae:CcepitJesnsfacere el docere (Acl. tur proveclibus, maloruni ingemiscebat iniquitali-
    1,1). Adeo lectioni semper erat dedilus, uf in iti- bus ; miserorum vero, baud siecusac si ipse patere-
    nere posilus, libellum ssepius gestaret in manibus. wr, afBciebatiir calamitatibus.
    ltaque in.eqnitan.do refi.ciebalur animus legendo. VI. ln paidtiis, qnam caute se habel. Nullos con-
    IV. Profanos ul legit. — Philosopltos vero soecula- vertil a smculo. Monasteria reformat. —Augiislorum
    risqiie sapientioe libros quando lcgebat, illud sagaci vero seu regum palatia cum per diversas partes fre-
    seelabaiur imlustria, quod ad legislalorem divina queuter adiit, in eis non qtise sua sunt, setl quse Jer
    vox in legis secundalione{itlest Deuieronomio) proe- su Cbrisli quoesivit, ut ex eorum seilicel famiiiari
    cipit de capliva qusft, gumpio calviiio, uriguibus coiloculione, subveniretoppressis sua iiilerveniionc,
    prscsectis, pijis abrasis, omnibus purgala sordibus, aul certe aliquos ex soeculari vcl clericali habitti
    ejus a quo capta. fuerat transibal in amplextis. Hac Deo lucrifaceret, ul juxta Doniini proeceptumpropria
    quippe similiiutliiie, quoein philosopliorum libris re- rclinquerenl, el soecularibusctiris semoli, Deti in
    pcriebantur utilia, hoec sua d.ignabatur memoria : lranqtiillitate servire studerenl. ltaque licel ssepjus.
    quaj 'vero superilna, de amore seilieet rerumqtie soe- in lerreno converSarctur palatio, anirous lamen iii
    cularium cura, h.aecquasi vencnala radebat et mor- nullo seflecteriata coelestisvitse proposilo; qiioniam
    tifera, his calvitinm inducebat, haee ungium more humanis cccleslia prseponens, ideo a cceles.tirege
    ierro acutissimp desecabat. Ex lectionis ergo assi> separari non poterat, cui tota mente adhaerebai.
    duitate, Scripluraruin infar«iatus aueloritate , ita Peinde iit obsceni rumoris nulla de se fabula , sed
    in canonicisac monasticis valebat inslitulis, ul iiullii bene vivendi exemplum ex sua procederet cqnli-
    videretur secuadus ;in legiim decrelis ac ' philbsd- nenlia, ih ihcessu, in omni corporis riioiii, tiili se
    pliieis/arguiiientis, . peroriiabat habilu, ut omnis ejus actio, omnis locu-
    • V. Erga subditos ut se gerit. — Tumvirtute et sa- tiodoctrina aposlolorum esset el inslilulib. Os ejtis
    pientia compositus, fandi quoque honestissima co- ita replebalur ex cocdis abtindanlia, ul in e.oxfem
    Ez
    pla ditaltis., ita se coaptabat singulis , ut omnibusi ore pene nihil aliud nisi lex resona'rbt divinai •
    esset diligibilis, implens illnd Aposloli : Omnibus; qilia Scriplura jubct : Qui aurlit dical: Yeiii:{Apbi,
    737 ... VITA. — LIB. 11. 738
    xxii , 17); ideo quoscunqiic ppierat, a sseculi A cerc. Qubcirca discrelione usus, inter. utrumjue
    nequiiia suadendb subtrahebat : et sicut ccelesle iricessit medius, utnec jactantioe argui possil prc-
    per desideriuni tblis; ipse viribus fad sujperniim iiosis de vestjbus, nec simulaloe'-sanctitatis de hi-
    'reghtim anheTabat, ita secuihpergere' omnes mium. abjectis et vilibus.:Disertis quoqiie viris quo-
    si fieri posset, exoplabat. Seil nuliatenns tiies-jiingebatur, et de Scripturis (fieri. ul assolei)
    ' homines,
    esl /raudalus a desiderio, qubd in se'. coficeperal aliquid proponebatur, libenter audiebat, prudenter
    vera dilcctio. Ille enini qui charitas est, qui se li- el vereCunde fespondebat, libenler ac laudabiliter
    menlium complet yoluntaiem, viri Dei Terventem suscipiebat. Prava vero si qnoeproponeban.tur, non
    aflectum perduxit ad effeclum. Ad ejtiSiquippe mo- ' aCriier, sed ingenub pudbre confutabatiir, non cal-
    : nita muUi quqe possederant reliriquenies, regulari ljda argumentatione disputahtenr Cbntfa se supc-
    se disciplinoesubdiderurit, el beati Benedicti-sequen- ' randb, sed per venerabilium doclofurii exempla
    tes vestigia, s^metipsos abnegantes, verb rcigi tolis benigne dbcendo. Tunc diclia prthodoxorum trahe-
    viribus militavertint; Parliilius namque ex; diversis bat ad medium cum evangelicis et aposlolicis tbni-
    ad ejus .ccenoBiuntmultitudo cbnfluxitihnumerabi- tribus, alquein huric modiimet eruditissimiis decla-
    lisi sed natiohibus licet diversi, mente tamen ita rabatur; et eruditionis jaclarttiam fugere videbalur.
    erant nnili, ut illud ad litleram in eis implelum \i- B IX. Seeessuiet lacrtjmisdediius.—in diversOfiout
    jlereiiir, quod de iniiio oascenlis Ecclesise jn apo- iri itinererper singulos dies, ubicunque esset, se-
    stolbrum Actibuslegituf:. Erat Ulis cor unum et "cfeluhi stbi adliitebat locuhi moeroris amicum,
    anima una (Aict. iv, 52). Lselabatur pasior in sui ut rembtus ab Iiominibus Deo jungeretiir pro-
    gfegis augmenlo, magisque gaudebat, quod omnes pius; secl dicere ribn possumus , quahtis tunc
    inslabaiit ojMTiproposito, Verurh, qiiia super gre- * jjemilibus , quahtis aflTciebatur fletibns. Plerum-
    gem sibi commissum solerlj vigilavit cura, divina qiie terra ahte oculps ila lacrymis videbatur.
    promeruit gratia de fruclu laborum suorum in Jiac irrigaia, ac si forcl unda perfusa. Si quse leyia cqn--
    gaudere vita. Nam regularis vitoe disciplinani, quse tingefenl, quoe pro humana fragilitale solcnt evc-
    j"am pcne deciderat pejr veterum negligenliam, nire in cogitatione, tali hoec eadem plorabat mos-"
    proiii B. Bcnedictus eam cpmposuit, in prislinum rore,. ut gravissimorum criminum eum crcdcret
    sta-tum corrigendo restituit, zc per diversas mundi ' reum. Pbrfo quia juslus iu principio accusalor est
    partes, perplura monasteiia a regulari tramite de-r sui, ipse saapiusse accusabat, se reum essc clama-
    via, lain per se, quam per subs. quos abbates ordi- bat, illud beali .Job freqnenli menioria replicans :
    naveral, monasiico ordini (5) subdidit. In hoc vero Nonne cognoscit Deus vias meas, el cunclos gressus
    '
    gaudens gralulabatur Deo, qnod eOrnm quos sua ® meos dinumeral ? (Jeb xxxi, 4.) In itinere positus,
    sub cura educaverat, ad monasticum regendum or- soepius iler carpebat ab aliis semottis., Orationi
    jdinem fore inultos idoneos' videbat. dum insistebat, autleclioni dum incumbebat, suortim
    VII. Discretione titittir in cibo. —•Si quidem, nullus eum aggredi proesumebat quia, juxta illtitl
    ni discretissimuspater', omnibus quse agebal dis- beati Job, Subditis erat tremendus, et tttx vultus
    cretionem proeferebat, el lali discretiohe com- ejus non cadebat in lerram (Job xxix, 24). Omnem
    iiiunis. vilie ulebalur rafone, ut et abstinentiaj inientionem suani ideo fore volebat in occulto, ije
    supra cseler.os studeret, et «s eadem tamen absli- qua laudandi daretur occasio ex qua mciilis subre-
    ncntia se laudandi matefiem nemini prseberet. Re- pere potuisset elatib. Sed quominus petebat glo-
    gnlari enim pfseceptoconcessis ita ulebatur et lici,-. riam, eo lllum magls sequebalur, quoniam ut Au-
    tis, non ul voluptas aleretur, sed ul cofporis neccs^- gustiniis -ait: « Melior est virtus, quse humano
    sjtas.brevi sumplu alerelur. Apostoli obtemperans teslimonio conlenta non est, nisi conscientisestiac. >
    prsecepio, vino ulebatnr modico, sic sanclis et mo- Vera enim^est virtus qiise ad eum fiiiem tendil, ubi
    deratis jejuniis cbrpus seriiper aitenuabatur, sic est bonuin hominis q,tio melior non esl. Et ideo
    adulaiitiuin lingua vitabalur, sic mente jaclaiiiia virtutes habenli magna virtus est contemnere glor
    pellebatur. riam; quia contemptus ejus in conspectu Dei est,
    :VJ1I. In mensis etiaiw diviiuni-ei tii colloquiis. judicib autehi non aperilur huiiiano.
    — Nobilium mensis quoties coactus iriiereral, sic X. Virtutes ejus quql el quales, Animqruni susci-
    apposita libabat, ut et supcrstilioneni fugeret, el talio. — Diversi namque fideles viri-diyersi.s laudan
    continenliam reservarel; quoniam quidem mensura liir virlulibus; beatus tanien Maiolus non in una,.
    ubique es.l laudabljis. Rebus- enim in omnibus, sed in omnibus est laudandus. Verum nos oas in eo<
    cliam in bonis, est viliuiu quidquid excesserit mo- laudare debemus, quas lola novit Italia, non ignoraf
    dum.Ita sibi cpmpetens et moderatus erat habitus, Germania, in quibus lola exsultat Gallia : restaura-
    ut ncc nimitini speciosus aul nitidus, nec plurimum lionem scilicet ccenobiorum, pacemEcclesiis red-
    videretur abjectus. Ex his enim sxpiiis se solent dilam, regum et principum concordiam,. irilemera-
    homines vel-insoleiUCf -jaclare, vel indiscrete abji- tam reguloeobservantiam, lucrum aiiimarum, quas
    (5) Id esl resljluit, severiore disciplina inducta. loco.palet' abbutes, non priores fuissc proepqsifos
    Sic irifra cap. 23. B. Apollinaris coenobiuinad U.. ccenoliiisCluniaco adjunctis, idque: variis exeroplis
    Benedicti dicilur instituisse tramitem. Ex libc vero j.-unprobayimus.
    '
    7K) S, MAIOLl:ABBATISCLUNIAC. 7^
    (ut quondam Dayid) manu, fortis a ssevissimis ursp- A viftutum. dapibus explevit,; diversorium repetens,
    rum brachiis abstraxit, et a cruentis leonum fauci- occurrit mendica manus, slipemque petebat, docta
    bus eripuit, easque Domino ita restituit, ut cuni et sufBcienSaliena vivere quadra. Inler quos occur-
    justo viro dicere possct: Conterebam molas iniqui, rit unus, qui multos jam per annos lumine fuerat
    el de denlibus illiuS aiiferebam prwdam (Job xxix, privatiis, dum cseleri cofporeum sublevamen, ipsie
    17). Tolies enim ex iniqui, lioc'est diaboJi, denli- solus pelebat lumeri : appstolorum a principe scili-
    - bus
    prsedam tulit, quolies ex erroris morsu animam cet sibi teslabatur reYelatum fuisse,ut si ex unda
    proedicando,diripuit. A mullis quippe dsemonia ex- qua virDei manus ablueret, oculos lavaret, expul-
    jnitit, quos prseripicns diabolo, Chfisli servilio sub- sis tenebriisbculorum luriien ipse fecuperarel. Cuni-
    jugavil, Perpluribus quoque veneno serpenlis t.umi- que ab eodem aspera fuissel increpalione repulsus,
    dis per anlidotum siibvenil suse exliOrtatibms.. lii- expelere id tamen non desiitit a sibi famulantibus.
    Jirmos in borioopereper manus ihipositioiiem per- Hoc idem comperto eis inlerdixil sub iriterminatione,
    plures sanavit, dum suse operationis exemplo illo- hoc facere cavereht tenieraria prsesumpiione; sed
    rum vitani robbravil. Leguiilur plurimi mirse san- lumine qui carebat eadem quin peteret quiescere
    clitatis viri, qui suis oblinnerunt precfbus ut ad nesciebat. Denique sua scepius frustratus pefitione,
    cum quod quserebal in civitate non pbsset impetrafe,
    corpora hi qui oljm siippliciis depulali'*eranrmfer- H
    nalibus redirenl:: sed si iioc est mirabile, cumarii- viruni Dei suse egressionis in itinere sua tentabat
    nia pef dissolulioneiii ad hanc vilam resusciialtir improliiiatc lacessire, ilK per omnia similis in pe-
    corruplibilem, illud est mirabilius et gloriosius, tendo, dequo Dominusait in Evangetio : Et iUe si
    cum ad stitim revocatiir aucibrem,. ejusque a qup •perseveraveriipulsans,dicovobis,elsinondabit illi,
    alicnaliatur perverse agendo, ita poslea nt unus1 siirgens, eo quod amicus ejus sit, propter improbita-
    «inn eo sit spiritus,' adhserei berie vivendo. Multos tem tamen ejus surget et dabit itli quotquot habet ne-
    enim mortuos mehte,'beatus resnscitavil Maiolus cessarios.In locum, qui Mons gaudii vocalur, quod
    ad' gaudia' selcrnoevitoe,:et submersos in fluctibus liinc Chr-isii.matri ecclesioespectat, tunc virtim Dei
    magni7 mari& reiibus suse prEedicatjonis ad lillus praecessilejus operiens advenlum, et equum venien-
    traxit flrmsesoiiditalis. Morluorum ergo suscitalo- tis per frenumarripiens tenuit,alque cum jura-
    ribus nulialenus-iiiferiorbeatus decernitur Maiolus; menio dixit: Hunc equum noh dimitia.m, etiamsi
    scd sagaci mente si qtiis vull indagare, quisunquam , vapulavero, nisi prius quod deprecor mipeiravero-.
    valet enararre quotinlenebris et umbramortis se: Aquam quoque, ne exinde aliqua excusandi subri-
    dehtibus viam rectam ostendil, et a'd civiiatem ha-. . perelur occasio, secum ille deferebat in vasculo sibi
    bitatio!iis,~ccelestcm' scilicet AerusaTem, tit irent; C pendente a collo. Tunc vir Dei in mulla solliciludine
    cdocuit; qiii in bono claudicabant-opere,' iltris sa- conslitutiis, tandein fleclitur ad misericordiam pe-
    lutare iter docuit currere. Verum sunt nonnulli qjui lentis pielate compassus. Descendens ilaque, aquam
    eos lantum efferunt, quos signa fecisse visibitis, more ecclesiastico exorcisavil, ac ipsi salutare si-
    audiunt; bpbratores vero invisibilium qu?e perpen- giium Dominicaecrucis infudit.et super coecioculos
    dere nesciunt, ininoris fore merilj coiilendnni,; eadem de-aqua salulare signum imposuit, de sua
    Quocirca exleriora perpetrarida beatum Maiolum nihil virtule proesumens, nec tamen in fide lioesilans,
    ut compolem fuisse monslrenius, pauca de mul.iis; dum eum, cujusriomen super aquam vocavit, el ex
    quse mirabiliter gessit dicemus. hac salulare lignum lavit, lumen posse csecored-
    XI. B. Marinm Anicii adit. — Qtiodamtemporeul, dere nullatenus dubitavit. El quia hoc fldeliter cre-
    suppiiti-devolioiie misericordiaedepbscerel matrem. didit, effectn suae fldei minime caruit. Nam flexis "
    Dei' scilicet Genitficem, aggredi sliiduil Valiavo- debinc in terram genibus cum his qui secuni tunc
    rnm' civiiatem. Tola tunc civitas tripudiat, ejus, adcrant fratribtis Malrem misericordipe fusis ccepit
    visione uterque' sexus indiscreta selas gaudebat,] lacrymis poslularc. Mira resl-ille qui privalus fuerat
    Omnes pelunl benedictionem, andire exoplanl ejus; lumine, anlequain vir Dei surgeref ab oratione, tene-
    sanciam sermocinalionem, occurrunt proceres, pro-. " bris evacualis lumen (4) recepit verilatis; qtiique
    jierat promisciia plebs, lum sacer ecclcsioe'densc; gressum figere solebat dirigente altero, lsetus rbdiit
    ruit aginihe clerus, Laudibus hi plaudurit, persul^ ad sua nullo ductus auxilio. Cnjiis vocem a clamore
    tant plausibus illi,' et commune decus parili pie- vir Domini eompescens, hoc in maridatis dedit :
    tate salutant. Exin: multiflua comitanle liirbs! Vade, inquit,in pace domum luam, et narra quania
    iler dirigitad.sanclam ecclesiam, slemilur, et Chri- tibi fecerit virtus B. Marise virgiuis. Hoc miroiculum
    stuni solitO:prostratus adorat,'rigat lacryriiis sohim; noivaliunde commendatum, verum ex eprum qui in-
    vocal planctibus Christum, cui lacrymse fecere vian1 lerfuerunt sincera relatione inserlum est.
    super aslra volanti. XIII. Item alius.—Aliud queque haud dissimile
    XII. Cwciisilluminatus. — Postquam itaque spi-- virtulis indicium per eumdem neyimus operatum
    ritali suavitate in Christo debiiatus jucundissimis si;' opificem omnium Dominuni. \n Vienriensi pago.qua-
    (i) S. Maioli festum ejus miraculi causa
    -
    in Eccle ail contigisse anno 950; at serins accidil., Lege do-
    sia Aniciensi celebrari solitum tradit Odo Gisseiusi . nationem a canbnico Anicieiisi Maiolo faciiini , , iii
    in historia Deiparse Podiensis, ubi hoc miraculum1 elogio mim, 29,
    7CI VITA. .— LIB. II. 762
    ilam ln villa, qintlani nislicus fillum qiiem habebat, A indesinenter cruciabatur doIoiibus.Qui viri Dei ad-
    lumineprivatum flebat. Ad eamdem;(qiiia sui -juris vehtum populi rumbreut comperil, ut ad se visi--
    eral) domnus pater Maiolus cum suis ad hospilium tandum pergeret pfecibus obtinuit.'Qtii morbp in
    veneral. Ruslicus ergo sumpla fiducia lumen fllium gravescenle jam desperalus de vila sua, ei sludtiit
    posse consequi, si aqua qua vif Domini manus abltie- coiiflteri delicta, in mullis se corifilens ofleridisse,
    rat ejus abluerenlur oculi, guia virum Dei superhoc maxinie in elatione, el quod boni egerat, per ina-
    convenire tiimiil.hoc ab ejiis ministro clam petere nem gloriam se perdidisse iimebat. Dum hsec et alia
    studuit. Accepla ergo latenler aqua, mox, uli/ilii eidem confileretuririaxiinocummoerore.abinimeiiso
    oculos abluil, ltimen quod amiserat recipefe meruit. qtio. torqiiebatur dolore aliquanlulum sublevari se
    Hoc vir Dei ut comperit, quia hunianse laudis glo- sensit beali viri visitatione, el icleoper ejus meri-
    riam fugiebat, aquam deinceps, qua manus abluerat, mm se' saiiitiati credidit reddendum. El quoniam
    anle se.spargere faciebal; sed exliac fnrium ssepius paschalis dies jain appropinquaveral, et dies qua
    faclum laudabile inultos lohga; debilitatis ihfifmiiaie sanclum clirisma coiiiicilur jam imminebal, cum
    laetosoptala reddidit sospilate. < '"".''-. ad altare non posset acccdere, et debilum obse-
    . XIV. Febnciianssanqtus.— Quodam vero tempore quitim persolvere, iclcb Dei famuli clementiam ob-
    cum iier agerel, frater qui secum comilabatur, im- B nixius ccepit deposcereiquatenus sibi virtutis ab
    mensis coepit agilari febribus, qui ita nimio irrigue- bmnipotente.Deo sua ipsius depbsceret deprecatio,
    rat algore, ac si funditus vitali careret calore'; fra- qiianltim ea tlie sufficeiel, qua mbre ecclesiaslico
    ires qui aderant suis eum vestimentis legebant; sanctiim chrisma corificeret. Sed iotus qui posside-
    ipse lamen calere nullo mpdo valebal. Tunc vir Dei batur a pietate.quodjuslepelebaliir.nescivit negafe.
    stia so lunica exuit, qua eum, induens sic collocari Mpx oraiofium petiit, seseque cum lacrymis in ora-
    prsecepit; ipse, vero . ad-solitum oralionis accessit tionem dedit, et orationein brevi completa exiit,
    confugium, Sed quid Christus non bperelur in san- Aiilislilem oegritudodeserere ccepit,praefatanihiirum.
    Ctis? Exlemplo enim sancti virfj tunica frigoretrici die, pro qua petebatur, se l;eCatusest laniam vir-
    .corpus ut obtexit, illico per ejus qui paliebatur lijlis sunipsisse conslantiam, ut segritudinis in se
    . membra placidus se sopor infudil, el sudoris inun- nullam senlirel molesliam. Gaudere denique ccepit,
    dalio lolum corpus quod-nimio prius inhorruerat quod Maioli precibus ex infirmitale convaluit; sed
    algore,,resurnpto, operuit oplato.calore. Post modi- ex hbc plus, qttoilprsescripto vitio (sicut ijise fate-
    cum intervallum ut surrexil a somno, ita pristina batur) magna ex parie cartiit. Inde dalur intelligi
    usus est sospitale, ac si nulla prius opprimerettir. nbn tam pro corporis sospilate, quam pro sa-
    infirmilaie,Ex qua re polesl-anima.dverli,.cjusaninia C lute animoebealum virum libentius Dominum ex-
    quid virluiis inlus, quidve haberet meriti, ciijus ve- orasse, - '.-"'
    slis exterius.sanitatem resiituitinfifmanti. ; XVIJ. OEconomipuniia tcnacitas. — Romoequon-
    •XV. Maioti.devotio in ilinere Romano. — Illtid dain diiiri morare.tur, ad B. Pauli limen, placuit ut
    . yerb .quis; explicet digne, quoties ad apostolofum orationis.caiisa proficisceretuf. Ad egregii doetoris
    liraina iler dirigeret, qua devotione illud ilerexple- aedeniut venit, anie sepylcrum sese ctnn lacrymis
    bal? Cuncla sanclorum loca, sancto ilineri contigua, in oralione sololenus stravit. Surgens ^veroab ora-
    spirilali visitabat sludio; ibiquefundenslacfy.marumi -tion.e, ejusdem loci monachos fralerno yisilavit
    flumina, sibi eos quo succurrerent orationis depo- amore: qtiibus verbum dum faceret, et eoruiri mores
    scebat instanlia. Pauperum quos in via repeFiebat; utpiuspater irisirueret, suis quo subvcniret ne-
    neminem sine consolalione transire sinebat; fldelemi cessitatibus, agere ipsi ecepefunieum precibiis. Turii
    per minislrum cui' hsec.cura cpmmisSa fuerat, sin- ille,.,ut semper misericofdioe visceribus aflluebat,
    . gnlis subyeniebat, el quidquid iii cos conlulerat, int dispensatori prsecepit, iit eis afgenli lifjramtribne-
    ; Ghrjslpni se. conlulisse gaiidebat.: Apostolorum- adI . ret;- Sed dispensalor, parvam quantitatem quia fore
    sepjilcra.cum.j)erye.njret,.dicinon pptest],quot.lacry- n sciebat in sumpiibus, medietaieni tantum librae con-
    .marura, quantumve gemittium,qtiid jbi dploris effun-• .cessjt, ul.providus. Mox vero ut ad B. Petri basili-
    deret; cerppris ejus ut hicessetdissolutio, iljic vi}ii , carii rfipe.dav-tt,yjr quidam adfuiti .qui ei decemsoli-
    quo tegerelur mausoleo omni exppscens desiderie.. dps.;olHulit.',"At.-. ilfe- suscipieiis. hoec'•; Hoec cape,
    Rpmoedum aderal, cerdis in Iselilia plus. solilo ex- ministro.dixit,
    sultabat, el nimio proegaudio (sicut ipse fatebalur)I - ae te succumbere noxae
    sibi saepiusgloriososprincipes quasi prsesenti.cerneres Disce, quod in fralribus fraudem meditalus egenis,
    intuilu videbatur, hac de re fesliva sibi et celeber- Malueris.esse tenax,nam si quod tradere jussi
    rima dies ducebatur accessionis; expers yero gaudiii Cessisses, solilo, Clirislo tribuente, refusos
    elplena mceroris depuiabattir recessionis. Viginli caperes liodiernofenore soldos. .
    XVI. Arperlus.Curiensis episcopusprwvia cohfes- lnvadit formido hominem seCfetareatuS . .;.
    sibnea morbprecreqtus.^- Aliquando vero iler illudI "Maiblopalujsse sui, non sane putatp.
    cura ageret, et Coriam (Coire) per Penninas Alpesi Hoc mirum, bone vir, tanlo quod clausa prophetos
    transiret, praedictaecivilalis episcopus, virtule venb' Cordis hiant: plenus qui.sancli numine flalus.
    'rabilis Arpertus, gravi pesie percussus, acerrimis5 Jam Deus.est, jam divinos sortitur hpnorcs. , ,.
    71=3 S. MAIOLlABBATISCLUNIAC. 7€4
    XYTIlNuttusvestilus.— Alio quoqtie tempore cum A alterno fidei bono salvabunlur, multo magis hi iu
    iier carperet, pauper in ilinere est reperlus pede Christo copulali, qni sunl per fidem jtisiiliam ope-
    iiudus, cucullo vacuus. Super quem misericordia rati, ipsius teslimonio repromissiones qnas repfo-
    vir Dei mottis eum indtiit veste qua tegebatur exu- misit qtii non mentitur Deus, sunt sine dubio ariepli.
    tus. Ad hospilium quo lcndebal ul venit, ejtisdem Ambo enim Evangelii auditores, et qnia auditores,
    roinposilionis elsimilitudinis sibi meliorem ejusdem ideo operatores, quoniam quideni ex Evangeliodrili-
    civilatis episcopus obtulit. Hanc vir bealissimus ut cerant: Qui recipitjustum in nominejusli, mercedem
    sumpsit, suosaflari taliier cocpit: <llli hsesilarenosira jusli accipiel (Mallh. x, 41); idco quos in Dei famu-
    iion debemus impcndere, qui abundantitis lam cilo lamine cernebant devotiores, eos sibi hahcbant clia-
    quoe tiibuiiiuis valet reslittiere. riores. Sedilli prse cseleris diligebantur, qui falsa
    XIX. Oltonis Angusti opinio de Maiolo el de mo- abrenuntianles gaudia, beati Benedicti sectabaiitur
    vacliis. Oltonis elogittmet Adalaidis.—Hujus igilur vestigia devotione proniptissiina.
    sanctilalis opinio, mira per eumdeni patranle omni- XXI. Maiolus per Jleldricum utrique cliartis. Mo-
    polcnle Deo, cum apud homiiium noiitiam magis ac nasleriis reformandisprcepositus.— Itaque (tit prx-
    magis innolesceret ejusque nominis faina longe la- libatum est) B. Maioli fama plinimprum relalione
    tcque se spargeret, Magnus Otio qui lunc temporis ^1comperla, liaud secus ac perfrui vita, ejus potiri de-
    slrenue rempublicam gubernabat, lanli viri pltiri- lectabanlur notitia, quoruin adimplere non dislulit
    inorum relatione comperla , ejus praesentiamarden- desiderium, qui fide pulsantibus bealoeviiaepandit
    lius cupiebat. Hic enim vir Ijcet imperiali potiretur ingressum. Enimvero Heldricus, cujus supra (lib. i,
    fastigiP, magna lamen erat illi circa mbuasieria c. 15) meminimusin laicali polentia proecipuus, qui
    devbtio; quia nequaquam se feliciter imperium spe- quondam in llalia inter cseteros Palatinos exstilit
    rabat tnnere, nisi summo Rcgi sluderet non displi- honorabilis, uxori cum magna rerum" lemporalium
    ccre. Et itleo soepiusingemiscebal , dum qul pcr copia abrenuniians, deposito cingulb, Cluniacb se
    religionis habiltim se Deo devoverant, ssecnlari in- conferens, B. Benedictise subdidit proposilo. IIujus
    icnlos negotio ire per abrupta cerncbat. JSamregi- qtiippe familiarilas gignere diffamaltir catisam qua
    minis ad culium ita videbalur itloneus, qtiatenus Romanus princcps habuit sancti viri notiiiam. Pcr
    nulli non modo secundus, setl (ul planius dicalur) hujic enira eum sibi accersivit, quem adco pro sa-
    primis et stimmis conferendtis videretur. Nihil leve lutari dilexit doctrina , ut quaasibi in Itaiia subde-
    inoliebalur, quia gravilatis eum modestia comiia- banlur et in Germania, ejtisdem ordinalionis com-
    batur; verum quidquid incipiebat, eflicacia nullo mittere vellet monasteria. Imperatrix vero, ac si
    iiiOi'oDeo auctorp carebnl. Iluic conjux Adeleidis ancillarum ulliina, impendere cupiebat ei devotionis
    inliserebal, quse Deo amabilis et hoininibus diiigi- obseqttia,quoniam beati Maioli per preces abundan-
    bilis, ila regali copulabalur,loro, ut iiienlem caslam liori sc visitari divinac prscsenlioesperabat gralia.
    onini custodia Regi servare.t supcrno. Pauperibus Ciincli eum venerabantur oplimates, cuncljqiiediii-
    stibveniebat, segrolos et debiles sine intermissione gebant principes. Hunc imperator habebat atirictila-
    fovebat. Gaudebat cum gaudentibns,4flebalcum flen- rium, htinc a secrclis fiduin internuntium. Si quis
    tibus, spes miserorum, solamen lugeniium : quo apud impcralorem aliquod haberet neaotium, media-
    regali nobilis sieinmale, eo per omnia pollebat nobi- torem beatuin quoerebatMaiolum.
    lior sanclilatc. XXII. Per idem tempus beati Apollinaris cceno-
    XX. Virtutum in ciilmhie posita, cum super- bium, quotl per viginti quattior stadiorum spatiuni
    bicndi non defuissct malcria, ita se humilitatis pro- a Ravennate urbe ferlur sepositum, ad B. Bcnedicti
    tcxit custodia, quatenus nnllius jactantise exemplum iiistituit tramilem, ibique suum ordinavit abbatem.
    cx sua.dcprehenderelur conlinentia, illud men'e Prselerea imperatricis non contemnendgepelitionis
    perlractans quod Salomonis loquilur sapienlia : lunc exoraius instantia , juxta Ticinensem.urbem
    lieclorem te coiistituernnl? noli extolli, ted eslo in sancti Salvatoris (5) desudare ccepit infabrica, Inle-
    jy
    illis quasi unus ex illis (Eccli. xxxii, i). Si enim, rini verojam debilumfinem secundus hic liberpostti-
    juxta Aposlolum,vir inlidelis per mulierem fidelein, lat, ul ea quserestant, teiiius, signis evideiHibus.aJ
    ft infidelis mulier per virtim fidelem (/ Cor. vn, 14) finem usque perducat.

    1.IBER TERTIUS.
    I. Maiolusttuniacum revertens, aSaracenis capi- accessit libitum qtio fratres pergeret visilaluni. Cun-
    tur. — Yir itaquc Domini (ut supra diximus)impera- ctis igilur iij via necessariisiprseparatis, laboreui
    tricis animis salisfaciendo, longo temporis spalio aggreditur iiineris. Magna tantlem cum diflicullale
    jam evoluto cum Cluniacensi deessel monasteiio, laboriosi ilineris cum. jam cacumina Alpimeprss-

    (5) Nalgodus: Juxla Tieinum, id est Papiam, in collapstint pcne fucral in ruinam , restauravtt ca
    honorr- S. Salvatoris conslruxit ecclesiam, el nio- ungtiem.
    naileruim, quod vulgo Cella Anrca dicUur, ct
    765 YITA. — LIB.illl. 76G
    terissent altitudinis, ad villam usque, descendunt'Ai abscisso rupis stib antro, hoffendo claudunt erga-
    . quse prppe Dranci (Dransw) fluvii decursum posila, stulo. Sanclus iiaquc Dominiul eos in sui perniciem •
    , Pons Ursarii quondam vocitari erat solita. Nam ri- conspicit difa fremenles:
    yulus qui descendit e montibus, cum flexuosos re- Marlyr ut emeritam cerlamine sumere,palmam,
    yolvendo per globos in.ler Alpes decurrit, sua ibi Utqtie sui posset perfundi fonle cruoris
    revolulione tantum planitiei porrigit, quantum proe- Optat, el intrepido profundit talia vullu.
    . dictseyillae occnpare posiiio possit. Mtilti enim ex Quod salis est, supraque salis, huc vixitiius uSquc.
    diyersis regionibus.tunc.B. Maiolum comitabantur, Nunc faciem penetrare cupit cum spirilns ardens,
    quia ejus sanctilate se liberari posse arbilrabantur. Christe, luam : tsedetque vioe, tsedetquelaboris.
    Ad Iiunc igitur locum cum sine discrimiue perve- Qna breviora patent recti. compendia callis, '
    nissent, eumdcmque rivulum traiisissent, mox inler lre juvat, via sit trepidis nimis ardua quanquam,
    ipsos artse,viiCi, diffieile.sreflexus, qui parvo inter- Propere sidereos dabitur conlingere campos'.
    yallp se proebent descendentibus, subilo eos invasit Sanguinis effusisi nos yestigia ilucant,
    perfidoegcntis Sarracenorum exercitus. Subita ita- Martyrii titulum lensis complectimur ulnis,
    qne incursioiie turbati, etconantes plurima fruslra, Et sppnle expetimus pulchram per vulnera moriem.
    omnique spe meliori deposita , fugae consulunt, sed *3 Tu modo nos dignare luo pfo nomine testes.
    neqtiiilquam. •Vesana enim impiorum. turba calle HteCdicens, animumque neci, collumque parabit
    cilrilo lioS;persequfins, omnes quos coiiiprehendere Carnifici: sat fixa viro sententia morlis
    .poluit, in ymculis conjecit. Gumque unus ex illa Intrepid.o; sed, Cliriste, tuismundissimacastris
    impiortim ttirba ab altarupe unum ex viri Dei Lilia cum rosis pariter candentia vernarit,
    famulis telo appeteret, ut, famulus eriperetur, vir Nec te martyrii Constantia sola meretur,
    Dei yenienti jaculo chaiitalivam. manum opjio- Nec fuso qiiisquam lantttm sil sangtiine marlyr. .
    suit : in qua qtiandiu poslea vixit, inflicti vul- Ssepe etiam multis peperit pia vita coronam :
    ncris cicatrix apparuit. Nihil vero de sua morte Estque sacerdotum confessio munda liiorum
    fprmidans, pro reliquis tamen exsesluans, allius Grata tibi, quos justitioeperfectio vestit.
    tunc ingemiscebat, dum his quos impiorum cru- , III. Se liberanduni cxlilus intelUgit, meritis beaias
    dcliias lurbabat, subvenire nequibat, Evadendi Hfariw.—Ergo, ut prselibavimus,vir Domini fefreis
    jlaque. cum non deesset facultas, hune tamen im- astrictus vinculis, hofrendp in antro.teriebrosi car-
    mobilem mentis tenebat cliaritas; quia eos proquo- ceris pro confitendo nomine divinitalis, suffragia
    rum dileclione aniraam optabat ponere , etsi npn esl experlus divinse pietatis. Nocle igittir subsecula,
    polerat ab impiorum manibus eripere, magno tamen cumsopori dedissetmembTa niinio mceroreconfecta,
    dolore cpnvictus nolebat reJinquere. Apostoli.interim ialis sibi visio divinitus est osiensa. Aposlolicis"in-
    reversus ad exemplum, qui dum pateretur naufra- signi.tus vestibus Romanus anlistes viilebalur astare
    gium, salvavit oralione animas omnium secum na- circa se, cumodore thymiamatis thuribulum]deferens.
    viganlium, cum eos humano auxilio ab imminente Hac denique yisione certior redditus, per apostolo-
    nequiret liberare p^riculo, hoc suis apud Denm pro- rum intervenlum ab impiorum manibiisse iiilellexit
    ineruit precibus , ut ex iila. miserabili turba nemo liberandum. Ad hoc itaque qttod vidil per somnum,
    mprereltir inter ho?.'iuin lela. Feroces ilaque bar- aliud access.itmagis evidens indicium. Pro dileclione
    bari peraclo scelere ad suas latebras dnmredireiit Matris misericordioe, libellum quemde ejus Assum-
    cum caplivorum multitudine, bealum Maioluin cer- plione beatus (6) edidit Hieronymus, ssepiusgestaie
    iiunl a longe solum sedenteni in lapide. Geleres ad sanclis solebat manibus. Hunc, dum caUeros sacros
    .ciim luncpedites accesserunt, et sceleratas niantis codjces cum omnibus quse hic habebat perdidit, Vir-
    in sanclum injecerunt, eumquetenentes, cumcsete- ginis (ul fatebalur) luitione sibi salvari meruit.
    ris caplivis duxerunt. Ttinc B. Maiolum qui coeteris ^Jtiem vestis sub .legmine dum se sentiret habere,
    habebariturpr.iestantiores , honorare, qui yerp le- qupt dies superessent ab hinc ad eamdeni "Assum-
    viores illuderc , Chrislianaeque lidei cceperurit- de- piioiiem Matris riiisericprdise, sollicita nisris est
    trahere. . mente discutere : <|ui numerjo suppulaii viginii qua-
    II. Ob Chritfum prwdicatum religalur.—Prblinus luor sunl invenli. Tuhceam sua interventione h»c
    crgo beatus • Maiolus belljgeratpr opllmus, sculum apud suum Filium oiat oblinere, ut ipse eripiatur
    .fidei arripiens, cuspide verbi Dei perfodiebat ini- ab hac captivitate :>quatenusdivina sibi pielas inter-
    •nricos Christi, Cluistianse religionis cullurn appro- Christianos concedat cum suis coneaptivis tantse sot
    ut
    bans, et eumquem Deum colebant, nec se a suppli- lemnitalis potiri celebritate. Hac finita oratione
    cio liberare, nec illos in aliquo posse adjuvare>cerlis ad rupein caput convexil, e vestigio prse moerore
    ei evidentissjmisagressuseslrationibusdenionstrare. sopor irrepsit. Posl paululum vero expergefaclus, se
    autent
    Quo audilo barbarprum jactantia furore iriflammala . ferreis reperit solutum compedibus. Mane
    vesanp, sanctpspedesccmpede.eenslringentesferrep, facto, hocbarbari stupentes miraculo, qubd eun)
    (6) Hunc Iibellumncn Hierenymi, sed tamen per- scopum et noslros Corbeienses, qni istum libellum
    vetusti aucloris esse eruditi iiorunt. Qua de re con- Hieronymoadjudicabant, tesle Frodoardo iri Iib. m
    troversia fuit soeculoix inler Hincmarum .archiepi- Historix cap. 23.
    767 S. MAIOLJABBATISCLUNiAC. 7G3
    cernebani cohip.ecledivino soltiluni numihe, ulteritis A munere cbiicessum proveniret. Vitic namque hti- '
    ut viriciretur ausi sunt nullomodo proesumere, sed jus in conversatione, licel hunianis coritraherel
    ferocitale paulisper miligata, venerari deinccps cce- cx affeclibus, unde diceret : Dimitte twbis debita
    perunt qtiem prius in derisuin habueiunl. nostra (si enim dixerimtis quia peccaltim non
    IV. Cluniacensibus pro sua liberalione scribit. habcmus, nos ipsos seducimus); ab lioc lamen sx-
    Qnosdamconvertil. Pretitim dat iiarbaris. —Tunc culo, prout poluit, immaculalum se cuslpdire slu-
    vir Domini, annuentibus sibi barbaris, per mo- duil. Sed totus quamlibel viderelur mundus, juxia
    iiachum qui secum captus fiierat, epistolam manu Dominicamlamen sentenliam illud fateri cbgimnr,
    propria consciiptamdirexitfralribus. Texius atitem quod negare non audemus; quia adhiic indigejiat
    epistolse hsec contiriebal: « Dominis et frairibus quo summus sibi Magisler pedes lavarel, ut in eo
    Cluriieiisibiis;Maioliismiser captivus et calenatus. illtid implerelur quod dicitur : Qui sanctus est, san-
    Torrentes Belial circusndederunt me, praeocciipave- clificetur adhuc (Apoc. n, II). Proplere.i hsec viro
    runt me laquei morlis. Redernptionis prelium , si Dei tribulalio, patientise fuit probatio; quoniam, ut
    placet, miltite pro me el his qui una mecum "capii. ait Auguslinus,' nullus hominum lanta esl juslitia
    lerienlur. > Hoecepistola Cluniensi perlecla ih ca- prsedilus; cui nori sit necessaria Iribulatio teiitatio-
    pilulo, omncm illam siirpem qUoeejus doctrina et B * nis, vel ad perficiendam, vel ad confirmandam, yel
    exemplo hacieiius Iseia fructificaverat in Christo, ad probandam virliilem. Sed justo Dei jiidicio, unde
    incesiiiia exlemplo suo cbiifecit audilorio.Exprimere veneraliilem patrem probatio, inde se tribulantes
    valet nullus quanlus turic-iL>i-omiiium gemitus. jusla consecula est damnatio. Anguslos namque
    Ubique inter eos luClus, una vox omnium plangen- inter Alpes obsidentes adilus, insperalo insidia-
    lium, uiius audiebatur clamor lugentiuiri, atqiie di- banttir apdstoloruin limiiia- petentibus : sed ab
    cenlium : Versa esl in luctum cilliara riostra , et eisdem dum capilur qui ab Omnipolenle quamplu-
    gatulium nostrum iri nicerbrem; quia juxta illud Je- rimum diligebatur, ejus sanclitalis ex nierito comi-
    remiae lamenttim, Chrislus Domirius captus est in rius super eos diviria se contulil ultio.
    peccalis noslris, cui diximus : In lumine luo viventus ' VI. Pfo ulciscerida siquidem injuria viriDeiclade
    (Thren iv, 20); Ecce eiiiin profarisegehtis irrelitus inter eos surgenle, pahlaiim cceperunt viribus defi-
    esl laquco, cujns in Deo gloriabamiir documento. cere, adeo nt divinb se puniri verbere ore proprio
    Cujiis inlerea isti afficiebanlur de vinculis, hunc faterenlur hitclligcre. Verum nobilissimis viri Dci
    Dei dignatiomagnificabat miraculis. Eoriini namque, dilati spoliis, magis ac niagis quotldie duni labora-
    quos ad Chrisli ctiltum viri Deipersuasit disputalio, .. rent"incommbdis, ad Fraxinetum per consueta de'via
    postquam Chrislianaeprofessioni a iitu secontule 1 C expetere propria aggressi sunt cnbllia. Tum veib a
    runt barbarico, sicut jurejurando protestahatur as- Christiariis itiriere eorum exploralo, iter secttri pcr
    sertio, duin quiescerent; immites riocturnb tempbre Alpes dtim more tenerent solito, super se cum irii-
    milites, et vir Dei debitas Regi.regtim reddefet lau1 pelu veiiicntium aiiribus a longe exceperunt soni-
    des, mulloruui secum ciinentiuirisaepius -audiebant \um, a claivioribus-venientitimet elangore tiibarum
    voces, quas quideiaquia neirio sibi hominum; fami- consonat omne nenius, slrepilu collesqne rcsultant.
    liaretunc prscSlabalcontubernium, ipsi jirocul dubio Exiemplo barbaris gelidus per dura cucur-rit ossa
    angelorum fore'asserebaiit cum eo psallenlium. Ila- tremor. Qui divina perculsi formkline,niilluiri sen-
    que ut cras slattilum, iiifniiti ponderis pectinia, vel serunt atixiJium proeter fugoeproesidium. Certairien
    ex his qiioead ustim nec.essaria, vel monaslcrii ha- ttinc magnum eral Chrislianis cum barbaris fiigieri-
    ctenns ad decorem servabanliir insignia, sive bono- tibus, el ideo resistehdi mente diviiiitus absente
    rum virorum largitate in unuhi congesla , cscteris secedenlibus, post principia cerlabanl nuda prselen-
    qtli praestahtioresyidebanlurfratres, cum.multorum dere terga. Fugam taiiien dum facerenl, multi capli,
    ihesaurprum copia ,: die accufferunt statula." Qui perplures vero -siint neci mandali. Hic vero qui
    proedonibusomniaquoesolerticoiigesserant indagine, effiigerunt :ad tenipiis dilatam moriem, cujusdam
    praebuerunt, omnesqiie prius vinciilis qui tfudeban- -pronWntorji 'Siipei^ilium'.tulaminis sibi elegemnt
    tur, nbvissimc poslhac quem diligebanl, ab impio- pisesidium. Sed decentius occumbereni, si hbsliiini
    ;inter tela -ruerenL Illud itaque -promonloriu-mila
    ' ruiri mariibusIraxerunt: factumqde est Siipernagfa"-
    tia dispbnenie, ut unius captivitate mrihi denarentur• vaslis rupidus circumcircavidetur subduclnm, ht
    libirtaitejet sicut superni Regis a piissima Malfe. proeter unam parlem lateris devCxi,'undique facul-
    )el iii, ilai iriier ildei^^ domesticcs^, ipsriisVirginis in^. talem denegel commeandi. Hanc denique parlem
    teireiilu ' 4ssumoiioiiis feslivitatem' celebrarc pro-. Chrisiianisobsidentibus, Cum nullus adesset eis l'u-
    netUit^ ''''.''.' giendi aditus, nulioque noslrales munere a sui obsi-
    V. Maiqli palienlia hinc probata: Barbari punili. dione quivissentaveitere, hnmilem loCiim explo-
    — Ehihivero quia nihil ih lerra sirie causa fii; Scri- !ranlr quo ad-ima sesaltibus deponanl. Conseqiieiis
    '
    ptura'teste, divihaeprovidentiaeribnabs re credimus5 cnimeraijUt ipsi pelerent ima, super qnos superna
    placuisse, quatenus Vir sanctitale prsecipuus ideo) incubueralira. • .
    tvblverelurtot casibns. ut exinde cl vir Dei pressurai • VII. Maioltisrecipit.sacroscoilices.—Veiiittif iii-
    atlriius proficeret, el morlalibus boneficiumdivino> terca ccolum, et ruil Oceano nox irivoivenstiiiibra
    7G9 - VITA.— LIB. III. 773
    magna terraniqne poltinique. Conlicuere onines; sed A apostolico : nec videor idoneiis fcrrc quo possim
    nulla miscris quies, ocius accelerarc cupiunt nego- lanloe magnitudinis pondus, nec decet qnemquam
    tium.Dcnique impedienle se Salana locum sibi ex- hanc proesumeresarcinam, cujus non polest yilare
    ploralum minime adierunt; sed ab eminentis rupis ruinam. Postreroo ego el Romani, sicul diyerlimnr
    vertice in imum se profundum lota nocte prsecipila- regionibus, ita minimeconvenimusmoribns: et si ipsi
    verunl- Nostrates aulem, jam die lucescente, ca?r morigerabor, monastica professione privabor; ideo-
    leslis viclorioc slupentes magnitudine, ei gralias qtie alium vos acquirite, quia indubitanter poleslis
    libuii referre, cujus forii numine prostralum cemer scire, me atl culmen aposlolicum hac in viia non
    bantagmen hostile. Qnosdamtamen eorupi qui de- accessurum, gregemque mihi commissum nunquam
    nicrsioiii.Se sublraxerunl, in remoliori: quodam dimissurum. J Hac. quidem ex re liquido possumus
    •nionlis lalere offeridentes comprehenderunt. Qui colligere, hunc Dei famulum mullse humiliiatis
    sakilari se ablui deposcenles lavacro (hos enim, fuisse, qui rogatus a summo terrenorum principe,
    .sjcut.superius dixiinus {cap. 4), vir.Dei de Chiislo ad culmen aposlolicum dislulil ascendere. Sed quod
    verbis edocuit salutaribus) corpori matris uniii Ecr ille distulit rogatus, multi longe inleriores, quos ncc
    clcsise,quanta inter barbaros gralia servum suum litteraloria professio, nec honestse viloeproveliebat
    oinhipolcns illustrayit, sol.iti erant referre. Optima B conversatio, se, si possent, uliro ingererent, omni
    lunc spolia cplliguntur, a?quasqueper jparles inter se dcspeclui multiplicalis precibus subdereht: pro-
    Christicolas distribtninlur. Ast bealum Maiolum, Slremo lantse dignilalis quo sublimarciitur culmine,
    corpore licet ahsente, meritis lamen in fugandis magno promisso munere se damnari sna sponte Si-
    hoslibus proesenlem, ejus dislribulionis cuncti qtii moniaca non spernerent peste. Ast vir Dei quein
    aderant, expertem fore dignum nullalenus.judicanl. interius virtutum m.igislra doccbat huriiililas, in
    IIiijus namque pro ulciscenda injuria.hostes pessum- cujus spiritu evangelica regnabal pauperlas, quan-
    daliim iri ccelesti teslabantur, in vicloria. Propterea quam polleret cximise conyersalionis proeconio,
    sacros codices, quos barbari rapueranl beato viro, ideo.tam sublimari refugit lemporali-fasligio, quo
    sua pro parle miserunl. Sic Omnipotens, sni famuli soecularircmolus negotio , firmius insisteret Oirini-
    nierilis prsecipilatis impiis, eliberayit cunclis viam potentis obsequio, et longinquus mundo, proximus
    Jiomani ilineris, semper fieret Deo. '. ".
    VHI. Romanumponlificatumrecusat. — Non longo Secreti cupidus sancto vir liumine plenns,
    vero ppst lemporc Romana setle p.roprio viduata Non magis externos doctus vitare favores
    pastore, idem Dei famulus Ottonis secundi juncta Quamque ministrorum solatia crebra suornm,
    curii matiis prece, ltaliam repelere a parlibus cst 'C, Voto detulerat latebramque fovere pererinem,
    coacius Galliic.A matre lunc et filio honore susce- Immunemque auloequam longa est ducerc vilarn
    plus dignissimo,ad ctilmen aposlolicsedignilalispre- Inconvulsa manet magni sedf sponsto Jesu,
    cibus impelli ccepil continuatis. Sed cul magis ab- Monlibus impositam nori abdi visibus urbem :
    je,ctio, quam expelerelur exaltalio, nullatenusad se Qtiemque legit meritis absistens gloria pulchris,
    promovere potuil subliniilatis ambilio. Pusillum Indical egregiis illuslrans grati"a'signis:
    gfegem nolebat dimittere, quem Chrislo plncuit sibi Et quaqua tulerat facilem per Compitagressum
    commiltere : et cum ipso volebat in paupertate Urbibus ct vicis raptim promiscua sese
    vivcre,'.qui in paupcrlalem desccndil a ccelesti cul-- Obvia turUadabat proeclarisexcita factis,
    inine» Sed ab utraque cum cogerelur polestate, Et quanquam longi facile secura laboris.
    excogiiandi dilaiionem sluduii posttiLtre. Tunc ad IX. Imperatorem de jurgio ' in nialrcm arguit,
    oraiionis se conmlit prsesidium, quo si!)i concede- eique malrem reconciiiat. — Sub eodem tempore
    retur divinilus quid. agendum, quidve tantse po- proedictusiinperalormatreiii zelabatur, quia apud
    tesiali essel respondendum. Ab oralione ul stirrexit, se falso crimine deferebatur, in eanique lunc quasi
    'tposlolicoelectionis codexcasu suboculis huc adfttit. reipublicoc dilapidalricem ; et sui" ab ea expulsa-
    Qtioaperto, illa se in prima marginis fronte obtulit' ? tricem,- per falsos delatores lali slimulabaiur jiir-.
    lectio, cujus se divinilus instrui credidit documenlo. gio,"ut eam yersa vice prbpellere riiiiiaretiir regno.
    Inseilnm quoqtie qupd reperit,. sibi adhaerentibus Suorum priricipum nullus eum copveriire, falsumqiie'
    ''legere ccejiit":'Yidelene iquis vqs decipi/ilper pliilp- CririieriasaiictisSima 'ma:tr"e':'feiHabat"ayerteiei
    Tpsi
    sophiam el inanem fallaciani secundum Iradiljonem eam defenderc riegligebanta priniine falsita'iis, quos
    Iwminiim,secundum elemenla irtundi, el non secnn? illa extulerat ad suirimos gradus digniiaiis. Hanc
    dum Christum (Coloss. ii, 8). Agere se oporlere fa- omnes excusalionemproetendebant, qnod imperiali
    telur suis omni slndio quod divina suggerillectio. majestati conlradicere non audebant. Ecce fereban-
    '
    lmperatoris et sancloematris iterum precibus alter- tur precibus mahdala coactis cunctorum , quiqui
    nis ad ipsuin flngiialur successibus :.cuiii nobilibus fueranl e'x' parte piorum , irel quanlocius, ap dile-
    qui aderant anlistiies insislebant , imperialis quo ctissimoesibi irhperairici succurrerel: nullain jam
    fieret petitio supplicabanl. Ast ille, divina illustratus illi restare salutein, nisi ul rebus amissis etiam rc-
    gralia, sblcriise studuil excusare prudentia. < Ea; gno discedcrcl, periculo vitoe in dubio his :
    inquilj niilii abesse cognoscP,quse viro conveniunt vocibus iras
    773 S. MAIOLlABBATISCLUNIAC. 772
    Cxciial, impafiensquc rhorx mox arraa reposcit '} A « Fratris Maioli consilio si aurem prsebeies, biiic
    Anna celer, nniisque artns inducilur armis. , unde venis retro rediies. Pro certo enim scias, qiiia
    Voveral ille suuiii fidei pro nomino pecliis, si Romam perrexeris quo ire disponis, naiivilaiis
    ln quamcunque daret castis inctimbere mortcm. regntim nunquam amplitis videbis ; sed Roinoequo
    •
    ,\ sl ubi venil, niox imperatori in facicm resistit, et pergis; sepulcrum habcbis. > Hoc quoqne quod Dei
    cum publice coram omnibus increpavit. « Aspice, prsedixit famulus, rci posiea probavit evenlus.
    XI. Comitemsanat.—In Alemanniaeparlibus quo-
    inquit, sublimatus trahsitorise dignitatis, cur prse-
    cepla aspernaris veritatis ? Polens est te redigere dani tempore cum moraretur, cjus advenlus rumore
    ad mi.nima,qui ad moflalium te sublimavit fastigia. i diflamato, ad eum cujusdam comitis eoneila pervenit
    Ttinc imperalor, hac audiia comnfinalione, subiio legaiio. Ex longo namque tempore prsedictus comes
    contfemuil, el supplici sermone respondit, et in qtio nimia deprimebaiur oegritudine, quse quotidie per
    prsecepta verilatis contemneret, humililer requisiviu augmenta succrescens noxia, ila totum corpus infe-
    « Cui vir Dei : Parenles, inquit, honorare illius esl cerat, ul nec de lecto surgcre, nec ex uno in alind
    jnssio, qui ctim Deus esset, virgineo editus ex utero, se latus potuisset verlere. Cihus et polus itaerant
    malri se sutijicere dignatur in Evangelio. Sic enim fastidio, quotl corpus nimio siinulacrum viderelur
    ait Evangelista : Descendit cum illis Nazarelh, cl erai 1JJ jejunio. Ideo ad beattim virum 'dirccla legalione,
    subditus illis. Si matri se subjecit qui per polenliam ejus pielatem supplici poslulavitdevotione, quateniis
    divinitalis omnia fecit, te ab illo vili formatum ex ex his quaead viclumproprium Dei parabanlur fa-
    iiilo in malrem superbire cur elala persuasit prae' mulo; sttse imbecillitalis subveniretur incoinmodo.
    sumpiio? » Ad hanc imperator vocem irarum flam- Hac itaqtie legatione abeo qui visceribus affluebat
    nias lemperans , immanissimum furorem deposuit, misericordise, panem qub vescebalur curn amigdalis
    pairisque Maioli per omnia se obtemperaturuni jus- et odoriferis suscepit pigmeiilis. TunC Dei famulus
    sis perbibuit. Pro jussione tandem sanciissimi palris ad suos conversus : « Familiaiitate, inquit, no^tia
    nnle riiatreni ul venit, suis se vesligiis projecit, et fisus lioc isle stiis deposeit precibus, quatehus omiii-
    ci ebsequens nl malri filius in nullo eam pffendisse poiens Mediciis ei nostris subvenial oralioiiibiis.
    deiuceps est iiivenlus. Hunc ilaque qui inler morla- ldeo flagiianda esl Dei clemenlia, quo sublevariine-
    les summus princeps eminebat, qiiem ad malris reatur corporis molestia. Potens csl ehim ille qui
    concordiam convenire imlltis audebat, ab hoc sce- reguli filium sermone sanavit imperiali, hunc noliis'
    lere, quod faeile piluit compescere, malriqtie salis- abscniibus pristinoefcstrtiiere sos"j)itaii.* Moxiiaque
    faccrc, el ei ut consequebalur obedire solo jussu iil vir Dci cum fiatiibus se oralionidetlil, extemplo
    coegil; liqtiitlo claret, hunc magno merilis cttlmifte C ' qui aberal mciiorari ccepil. Reversi vefo qui fueraiit
    poteslaii iiibserere supernse, qua prsedilus illud fa- dirccti, ea hora qua a viro Dei fecesserunt, mciio-
    ccre poluil jussione quodj ntillus aggretli ausus cst raii ccepisse siiuin dbminum cognoverunl. Posthac
    suppliciUipne.Quod enim illi jnhoeseral, cui nihil est munere viri Dei se cibavit, et aiieo iiitegra sospilaie
    impossibile, ideo ab eo meruil accipere, ut hujus sui convaluit, ut, paucis inlerposilis diebus, ipse ad
    dominarelur jussio, cujus lerrarum principes subji- bealum pCrgens, ejus vestigiis advblulus iminen-
    ciebanliir dominio. sas prb beneficio gratias retuleiit.
    X. Oltonis I morlem prwdicit, deinsecundi.—Inter XII.' Alia miiacula.—In Vivarensi (de Viviers)cli-
    coelera siqnidem miracula quoe Dominus operabatur mate quseoahi nbbilis matrona longa afliciebalnr
    ad oslendenda servi sui merita, spiiilu prophetise, xgritudine. Hoec in sancli Saiuriiini cellula viruin
    tlignattfs est erudire, ut venlura ssepiusprxdiceret, Dei morari ut comperit, mbx eum sna legaiiprie de-
    ct absentia prscsenlibus , quasi prsesenlia , dentiB-' .• poscere studuit, aquam sibi ad.'haurienduin iit berie-
    liaret. Quodam lempore dum Roma redirel, fratribusj diceret, et ad iingendum olei liqiibrem, susedexteroe
    cum quibus iter carpebat, suspirans cuni lacrymis5 signo sanctificatuiri dirigerei. Usec quse petiil a viro
    dixit : Hac nocie per somnitin Ieoriem videbam, Dei percipere ul meriiii, illico recedere cofpbris
    imniajiissiinuuiqui clausus in cayea catena constrin-. D moleslia cl ad prislinum bfliciumila rcparari ccepe-
    gebalur ferrea; e.i ideo indubitanler sciatis quia, runl membra languchtia, ut depulsa aegriludine sic
    Otio imperator hoc anno rebus excedet iiumanis : prpximo lempbre loto valeret" corpore, ac si antca
    quod ita rei probavit eventus, In proximo enim^ iiullius oegiiludinis inficerelur pesle.
    Provinciam reversus, ibique in quadam sua cellulat XIII. Sed et illud supprimi non decet sileniio,
    paucis dielras commorans, legalus ex Alemannioe e quod ejus quem sospilate donavit, beati viri visitatto
    parlibns advenil, qni pra?faluin impcralorem ab hacc hactenus Celebri difTamattirtssiimoiiio. Vocalur hic
    vita migrasse delulit. Sed sicut vir Dei absenteriid nomine propiio Hildebranmis, et iib ollicii agnomiiie
    rem lanquam praesentem lunc fratribus retulit, quo- Monelarius. Ofliciumhamque quod agebat, plus sui.s
    niam imperaloris magni, licel longe posiii, moriemii sodalibus rie delerioraretur custodiebat. Ei'q.uoniain
    innoluit: ita postea ipsius filio, ctijus supra reluli- bbnis pollebat moribus , ideo beaip viro ccepit esse
    mus, sicul conligil, Veronre de suo obitu prsedixit. L. cognilus. Hi.clanguore correptus corporeo, laborare.
    Nani inanus imperatoris iilrasque suis complec.iens s ccepil multo incomnvodo. Qui dmn se ccrner«l ;r
    nianibus tenuit, ejtisque vultum compleclens ait : languore non sublcvari, setl crescenlc corporis n:o-
    773 VITA. — LIB. III. 774
    Iestia magis ac magis se senlircl prsegravaii, ul so-,A quod sacfae auclorilalis pagina tcstatur, dum pru-
    lonl divites facefe, qui suo se muncre arbitrannir dcnliam prudentium rcprobat et se glorificantes
    rcdimere, mulla per medicos et sacerdotes, mulia gloriiical. Ad beali yiri miser quia confugit auxi-'
    pcr monasleria erogavil; et pauperes. Sed his licct lium, dnplicalum ab eopromeruil beneficium,. quod
    offensorum sublevaretur pondere, nimia lamen de- el Domini dpnalus est graiia, el realum delevil pce-
    primebalur segritudine. Jam morte sollicitari ccepc- nitenlia.
    ral, ctii languor nimius vitx desperatioriem inges- XV. Quodam tempore iter per quamdam silvam
    scrat. Ultima se inlerea prseveniri dum cogilaret dtim carperet, el coelerismore solilo proemissis so-.
    sorte, beaUirasibi Maiolumfama prsecurrens Papiam . Ius incederet, sopor illi inler lacrymas et crebra ir-
    (Pdvie) denuntial adyenire. Cujus advenlum proe- repsit suspiria. Eadem proinde qua pergebat yia
    veiiire sludens sua legatione, eum poposcil sua se cujiisdam arlioris ila impediebatur ruina, ut ejus
    dignari visilalione. Ad bsecbeatissimus misericordia sub robore equitans facilitis Isesioncm incufreret,
    replelus, pelenli desideralum non denegavit adven- nisi humiliaio.veiiice se caute protegeret. Ad lianc
    tum. Mbx aeger ila gaudib replelus est beali viri itaque cquus cui insederat ut vcnil, sic hocsitimino-
    proesentia, ac si manifesta fttisset sanitas ingressa : bilis, ac si slipiti fuissetvinculis impeditiis. Egregio
    staiimquc vi.r Dominiad «grum accessit, et corpus Biunc vultu puerum coiitemplalialur per somnuni, qui
    sngritudinedcbilitatum nimia tangere non despexit equum ne pergeret lenebat per frenum. Evigilans
    medicahiii dcxtra -, cujus salubrem tacluin lohga vero ut arborem sensit prse oculis, clementiam vene-
    senticnsinfirmilas aufugil, et sariitas ita mox festina ralus est Omnipolentis, cujus per angelum morlisse
    cucurrit, ut qui diu aeger leclulo decubuerat, die gaudebat evasisse periculum; sed separalus ab aliis
    leriia quocnnque vellet sospes effeclus pergere po- quia hpsiianise Deo cxhibebat in lacrymis ab hoc.
    tuisset..... . ideo protegi ne hederetur mertiii angelo, a qup,cjus
    XIV. Illud qiioque nunc placet inseri, quod constat anie Deum lacrymosa deferebatur oralio.
    relatum fama viilganlecelebri. Quidamdominiproprii XVI. Illud eliam quod coniigit, dum Papise mo-
    prsesenliamfugiebat,quemgravileroffehderat. Suum raretur, proelereundum silentio pessimum videlur.
    namquecomparcm exindustria neciaddixerat,elideo Muliiludinis intuilum quo declinarei, et per iioc
    in senioris sui gratiam revocare eum nemo liominum nientis oculum a jactanlia purgaret, in nociuri\o si-
    poteral. Mullifarie igitur qnserebatur a domino, ut lenlio horas canonicas prseveniebat, atque piissimi
    dignmn et ipse persolveret cmolumentumsocio. Qui confessorisbeatissimi Syri(7)adiens ecclesiaro, pro-
    inortis peiiculum ut evaderct, nullo fisus in loco fusis lacrymis antc jantiam orationis sibi sludio po-'
    dtim diversa percufrcret, ad locum quo vir Dei forte 'C slulabat indulgentiam. Quadam ilaque nocie ad
    degebat, accidil ul venirel. Qtiem Dei famulus cum consuetinn opus duui siirgeret, el more solito ad
    peientein siipendium mililise cerneret idorieumj ecclesiain proficisci disponerei, eum si possit fr.au-
    lunc ab eo cur crrabundus pcrgeret percontativr, dulenla conatus esi infeslatione terrefe, qui bono-
    suus ipsiu,sdominus cognoscilur, causa cur diversa tum actibus solet inyidere. Inundatio quippe pluvias,
    percurreret detegilur. Cui virDei cpmpassus, et ho- ut lieri solel in hieme, itcr lunc reddebat drfllcHe:
    spilitalis consolationemimpendif, et sui domini gra- nnbe insuper opposita, iriicantia tegebant sidera.
    tiam, adeplurum promisil.Erat autem suus ipsius Tunc leniator anle menlis ejus aciem, ct lenebra-
    domihus vir in armis strennus, lempbraJibus pra> runi densitalemj et itineris reducere ccepit diflicul-
    potens in rebus, et a sententia quamanimp dispo- taiem. Ai vir Dei maligni spirilus suggeslioriespro-
    nebal nequaquam se amovcrc propier diflicullnlcm lihus.agnovil, et iter dispositum sinc dilalione arri-
    qncmquam sinebal; iileoque diflicile jdacabatur, piiit. Malorum tamen auctor viroDci in ipso ilincre
    quoneseunque irascebatur. Pioxiriio pbst hoc in multis modis insitliari sluduit : scd quia htiiic i»
    tempbre eum vir Dci conyenit, et suo famulo qtio nullo laederepoluit, lumen quod anie ipsum in laterna
    indiilgeret eum blande rogare coepil: qui ad voceiri n ferebaluf exslinxil. Turbaticuin viroDeiquiadcrant,
    Dei fomuli ila eiireniuil jiertenilus, et vbx ila hse- Jumen quo peterent nesciebant: sed yir Dei bono^
    sit faueiliuSjMitqtvid respondcrct minime babcfet. . rum invisorem hujiis facti fuisse non dubilavit ati-
    Mox auicm prostrato corpore se iri lerram deiiit, ctorem: qui suos a timore signo repressit, cerius ac
    cjus vesiigiis advohilus suis se commendavit oratio- fldcns quod ille cujus assistebat ante januam, reillu-
    nibus. HuncSiquidemante coinrailitonesrogavcrant; minare exslinclam sibi posset candelam. Verum
    majotes et inferiores ad curii preces coptilaverant, qiiia plus de bealissimi Syri, quam dc sua virlule
    alque orones ad Jamulo parcent[um'flectere non po- confidit; quod fide cfedidii, effcclu mox consequi
    uieranl: sed pro B. Maiolimciito ila eiim coram mcruil. Mox enim ubi ab oratione surrexit cum fra-
    omnibns prostrayit Dei tti«natio,.ut haud secus in- tribus, igne divino candelam yidernnt ardere, quam
    dtilgeret famufb, quam servi Dei decreverat jussib, suamad perniciem diabolus est ausus exslinguere.
    Hoe efgo Dpmiiiiisquotidic in.sui fidelibus operatur, IIoc vero miraculum muluim fralribtis centigit ad
    (7) S. Syrus primus Papiciistumc[iiscoptis,idem- anho 1009,,quam legesis in bibliotheca Scbrisiana,
    •
    que patronus ecclesise piincipalis, ciii pfoeclaiam pag. 234.- '.'•
    iloriaiionemfacil Otto coines, Ardtiini regis lllius, ',-..'.'. Ji
    773 S. MAIOLIABBATJSCLUNIAC. 776
    prcfoclum, qtioniam jusii deprecatio quod nmlium A runt in gurgile, quos unda diflieiiis conlprsil sub
    valeret dum inlellexerunl, ad oralionis sludium flumine: uiidarum pueri deierebanlur summitate,
    majoii cum devotione seipsos dederunt. mulieres in flumine diffusa rotabantur yesle, ct
    XVII. S. Dionysiiliber ab igne illwsus. — Hierar- viri ripam nalatu conabanlur appciere. Ad quos
    cliias quoque beati Dionysii (8) Areopagitsequodam periti naulse currentes cuin carabis, oranes traxe-
    runt ex voragine fluminis. Sed et illud videtur mi
    leinpore cum legeret, el more soliloquse die legerat,
    sui peclofis bibliothecsenoclurna meditatione eadem rabilc, quod ad virum Dei sex panes a eomiie dum
    ut candela suus deferret famulus, eodem licet cuni cseteris ca^
    dcponerel, subrepenle somno, contigit sic lamen directi muneris_ euin dc-
    quoelumen stiggerebat legenli, supra paginam rue- ptus naufragio,ut
    rel quam legebat. Sed quid Chrislus non operetur fenditdelalio, ipse non modo illsesus cxiret, ve»
    in sanciis? Edax flamma candelam consumpsit, sed rum ex panibus tres intactos aqua abstraheret.
    XIX. Maiolus morle inslante fervenlior. S. DiP'
    folium super qtiod ardebal, torrida damna non'sen-
    sit : viitulem flamma habuil ad candelam combu- nysii monaslerium, rege volenta, reformare a'g-
    greditur. — Sihiniaci obit. — Igitur Maiolus se •.
    rendam, quam ad paginam perdidit lsedendam.
    vi-
    Prolinus excusso somno vir Dei conslernatus est ncciulis tcmpore, quo solent cocieri remissius
    acri se labore in Domini slnduil servi-
    aiiimo, qtiod librtim qui vix alicubi reperiri possil, jj vere,
    liitcm redigere; et quasi lirnc novus accederel,
    consumptum esse incendio pulavit : sed excussa ac juvenilis vigor in toto corpore ferverel, ita
    favilla cum in supcrfieie nullius lsesionis appareret incredihili menlis fervore divino fanmlamini insi-
    niactila, immensas ei gratias rettilit, cujus potentia stebal.
    susc naluraevim ignis amisit, dum arida nulrimenta Corpus namque defatigalum senio nulio
    modo qtiiescere sinebat ab bpere consueto. Biennio
    qnoe super cantlclahi consuuipsit, in nullo Isedere
    • ilaque priusquam obiret, corpus plus solilb viribus
    poluit.
    ccepit destilui,et ex hoc vocationis suse tempus ap-
    A.VIH. Willelmtim prminciw ducem adit, Nau- propinquare deprehendil. Ideoque ad.publicum.jam
    fraganles liberut. — Cum Willelraus Provincialium procederc nolebat: setl aul. in nioiiasterio, aut in
    princcps propgravari se.ultima senliret sorle, Maioli qtiadam suarum cellula pro fratrum utilitale immo-
    se meritis salvari posse ab animoe credidit morte. rari cupiebat: ul ibi cl.iralr.es solerti studio corri-
    Qni sibi ad Aversnoruni (Avignon)accersittis pppi- geret et ad meliora palerna admonilione provehe-
    (liim, ui mullitudinis vitaret convenlum, in insula ret, aut ssepjus.remotisomnibus solus soli Deo in-
    qmc Rhodannm sub praefalocaslro scindit fluviiiim, hoereret, alque altentius frequenli alternalioee, aut
    si|ji ppnere jussil lenlorium. Sed ejus'adventns (] oralioni, aut leclioni vacarel, quod ei quanquam
    rumore circtimcirca diffuso, undique ad cum con- omni vila sua speciale fueril siudium, prseserliiu
    currere ccepitinnumerabilis mulliludo. Quisque tuuc lamen ad hpc dcsudavit praecipuuui circa niortis
    alios prsecedere,cl piior quisque in navigioad virum confmium. Soepius lngebal dum spiiilales viros ad
    Dei certaballransire. Adfttil lunc navis adeo vetti- nienioriam reducebal, quos in divina religione flo-
    sia, quse rimis patenlibus submergi faciie irrtteiui r.cre, ac pro defensione Ecdesioc sanclse vidcrat
    posscl sentina. Hanc utriusque sexus oneraiam viriliter deccrlare. Eorum quidem recordatio.ie omni
    miiluiudinerul ad yirum -Dei navigandi gnari len- se in hoc mnndo destilutum fore .dcflcbal solal.o ;
    lant diiigere, inundans decurrenlis fluminis impelus et ideo solamen sibi sola diyina proebebat iectio.
    eSmdem submersil in mediis fluclibus. Rcs visu ldcoque modis omnibus dissolvi et esse oplabat
    liiirabilis, quod hi periclitalianlur naufragio, qui cum Christo. Ea siquitlem tempeslale regis F.ranco-
    Maiolise lutari pelebant oralionum proesitlio, viros rum impellebalur nimia iinportunitatc, ulsecuiiduin
    cum inulicribus, et mulieres cum parvulis, quos beali palris Benedicti magislerium beali Dionysii
    adlmc alebanl ubpribus, in profundum jain involve- disppnerel monastcrium. Qui opus bonum ut ad
    bat fluvius, ctim ad viri Dei aures tale pervenit fa- yiioe finem.usque perducerel, licet finem diertnn
    cinu.s. Sed Clmslus, qui clamantes ad se exautlii, D suorum jamjamque adfore non ignprarel, prolicisci
    sibi dileclum Maiolum magnificare npn distulil, In lamen ob islitismodicausam minime recusavit; bo-
    ipsiiis proescripii Rhodani- ripa ab antiquis bcali nain. hanc yiftutum suarum . consiimmationem exi-
    Martini conslrucia fuerat ecclesia. Ad eam namqtie stimans,. si ordinis monaslici professores in justi-
    vir Doinini, aqua submersos tegente, cum neniinem tiam et sanclilalem sibi socians, cbaritalis unilos
    coruni conspicerel, oculos cum lacrymis pit>s levar vinculo dimitteret. Arrepto itinere lerrilorium Ar-
    vit, et tristem ad terram vuitum deinceps incliuavit. vernense expetiit, ibique in quadam sua cella, Silvir
    Sed licel aslaniibus lunc ignotum fuisset quod ille niacp scilicel, uunc locp celeberrimo, ultima exerceri
    paulisper lacitus oravisset, eflicaciter lameo adipisci segriludine ccepit.' Sensil illico prudentissimus viro-
    UieruiJ qnod meniepia qtioesivil. Crucis eniiu si- rum suse resolulionis tempus supremum. Tum yero
    gnum ul edidil,et cernuoyultu paulisper(utd:ximus) mceror el Juctus omnium, vox una plaiigeniium.
    oravit; diversi sexus etsctalis mox nantes apparue- Cumqtie a fratribus fuisset percontatus, gregein sibi
    (8) S. Odilo itl accidisse scribit, Cum Bl.iolus • Nalgodus addil, disiributa in monachos substanlia
    essel (tliquando in monasterio sanctissimi Dionysii. verbi Dei, et sermone ad eos habilo.'
    TH DE ELECTIONES. ODILONIS. 778
    commissum cui (9) commilleret, taliter eos fuisse A trabis. Quos ut absolvrf, el sanclissimis bralionibus
    dicitur affalus : « Jesum suinnnini pastorem btinc confirmavit, a communi locutione cessavit. Jam
    habebitis prolectorem. » Peregrinationis ergo quia liumana despicicbat el sursum oculos ad ccelum
    deserebal cxsilitim, el ad proprium lsetus pergebat erigebat, eosdenique versiculbs iisqiie ad exspira-
    domicilium; ideo gaudens hos frequentabat versicu- tionem animserepelebat, ut aure apposita vix audiri
    los : Domine, ditexi decorem domus luos et locum possetquod dicebat. Signum vero sanctsecrucis sa>
    habilalionis gloriw tuw, elc. Quitm dilecta taberna- pius dexlra sancta sibi depingebat.
    cula tua, Domine virtutum, cbncupiscit el deficit
    anima mea in atria Dpmini, etc. Elegi abjectus esse Nec patitur Christus charum per sseclaclienlem
    in domo Dei mei magisquam habitare in labernacu- Vel torquere diu, partoye absistere regno :
    lis peccatorum.Ita Deo protegenle, omnibus sui cor- Martyrium cui vita fuit, quin mole laborum
    . Defessum invilat superas moderalor in arces.
    poris membris integris alque illibalis, prseclaro
    scilicel visu puroque auditu, sana memotia, sicut Spiritus arctalis ardens emergere vinclis
    fuerat integer a corruptione carnis, nesciens labem Emicat, et liquidas liber transfertur in auras,
    nivei pudoris, pervenit ad exitum, immortale ade- Hymnizante polo loelumquealalagma canente.
    miro splendore superni,
    plurus compendium. A fratribus an aliquid dolerel g Soepseruntcomites
    inierrogalus, respondit nihil se hahere moleslioe, Victoremque ferunt trans ignea aidera lsetum,
    sed pmnia quieta et tranquilla perspiccre, et videre Et sistunt soliosummi pef saeculaRegis.
    bona Domini in lerra viventium. Tunc ante ipsum Dorraivit vero cum patribus suis v Iduum Maia-
    in terram prostrati, eum taliler cceperunt deprc- rtim ; sepultusque est in basilica B. Petri, ubi ejus
    aari. Nos libi commissos, pater bealissime, palerno sanclissimis meritis multa prsestanlur beneficia, re-
    more absolve, sancfissimis tuis orationibus luere. gnante in perpetuum Domino noslro Jesu Chrislo,
    Fides enim tua et opera te Chrislo socianl: et ideo cui est cum Palre et Spiritu sancto honor, virtus
    qnidquid ab eo postulabis, proesens facilius iriipe- el gloria per immorlalia sseculorumsoecula. Amen.
    (9) Et lameii jam ante triennium Odilo abbas Archambaldus dicilur ab Odilone Silviniacensisloci
    designalus fuerat ex diclis in Elogio. De prote- provisor.
    clore iiaque ac patrono intelligendus hic locus. Sic

    ELECTIO S. ODILONIS

    . Vivcnte sancto Maiolo ahbate Ciuniacensu

    (Anno 988.)

    : Ordine divinoedispensaiionis ciim primum sacris neum


    C persehlisco, beali Benedicli capilulalim de
    legibiis a patriarchis et prophelis, tum etiam huma- cOnstituendo abbate sollicitudine prociiionitus,ciiin
    nis consulibus el regibus molus populorum coinpri- oninibus fralribus nieis, filiis^ et conservis, beali
    meretur, post lempore incarnati Verbi ignea rhom- quideihPetri pridem clcricum fratrem et filium mo-
    phseain oslio pafadisi fonle Iatcris Christi exslincta, riachis Odilohem religiosnm eligimus, et abbalem
    lit regrium Dei violentius raperetur, ccepit status esse decernimus, ne insolcntia nostrse infirmitalis
    Ecclesiarum ab aposlolicis viris piis moribus infor- ofdo deterescat, el repulsam in aliquo patialur Deo
    mari, et deniuni a sacris viris et abbatibus in subdi- propitio sftmper ad meliofa prbvehendus.
    tofum mentibus regularis ordo dispohi, ut per eum Et ue technam alicujus excusationis prsetcndat
    currenlibus facilisccelestispatrise videretur ascensus, (nam sicut quis ihdigiie ad fegimen incatitus aspi-
    Siicquefit, ut quanto quis per exempla pietalis pa- rat, ita siquis dignus refugit, mefilo coiistringendns
    terno cultu se ad excelsa erigens processerit, et sub- habetur consilirimcpiscoporum et abbalum adhibtii-
    ditis ad ccelestiasequendi ducatum praebuerit, lanio mus.Et sicut Cluniacensemonasterium, Deo auctore,'
    afeniuneratoreDomino multiplexmercediset filiatio- aGuillelmo duce fuhdalum, nomine princip.is'apb-
    nis fenus percipiet. Et quohiam ad praelatosrespicit stororum sacratum, privilegiis Romanse sedis irisi-
    quidquid a subdilis delinquilur, exemplum pravse TJgnitum, regalibus proeceptis cbnfirmalum, a rbve-
    viise ct negligentiam subditorum, sententia tlivini rendis qubque abbatibus dohino Bernbhe alque
    examinis, ignis gehennaeinexhanslus vindicat. Qua- Odoiie, nCcnoti Haymardo ordinalum conslat; ita
    propler ego MaiolusS. Petri Cluniacensis ccenobii Cum omnibus abbaliis, locis et cellis ubi ubi eoriiiri
    abbas indignuspraesenlrbus atque futuris generatim vel rioslro terripofe acquisitis, prsedicto fratri brdi-
    notum esse volo, quia hsec et Irajiiscemodi mente handum tradimus, atque tam ad ordinem servandtim
    pertractans setate defaligatus, bfliciisquoque corpo- secundum beatuin Benediclum et institula patrum
    ris imminuttis, dum minus me pastorali cura ido- nostrorum quam ad res disponendas sub omni irite*
    PATBOL.CXXXVJI. 25
    779 S. MAIOLlABBAT. CLUNIACCHARTULAR. 7M"
    gritale.prppitia' diyinitale; vificuiisobedientiseastriii-A Ermenfredus episcopus.
    ' Burcharduscomes.
    gimus., et abbatem tinanimiler omnes procla-
    maraus....;.-. Lambertus comes.
    Hujus,verp;electienis e.t ordinationis ejus seriem Adalberlus coraes.
    per consultiim, ut dixiraus, primaturo comilisetiam,
    et advocali noslri Henrici ducis, necnon et Otonis Hoc insuper subsiqnavere monachi centum septua-
    litteris sanciri prsecipimus,atqueregulariiercelebra- ginta septem; huicetiam electionisubscripserunt.
    tam ordinatipnem in Christi iipmine confirmavimiis, Leotaldus aVchiepiscopus.
    et a palribus ac fratribus noslris, scriptis confir- Wallerius episcopus.
    mare precati sumus. Acta Cluniacense ccenobiofe- Hugo abbas.
    liciter. Amen. Wago abbas.
    EgOMaiolusabbas huic electioni assensiim proebui Theobaldus abbas.
    et signavi. Warembertus abbas.
    Rodnlplius rex. Willelmus abbas.
    Bourchardus arcliiepiscopus. Maioltis prsepos.ilus.
    Hngo episcopus Geneviensis. B WaJteriUsproeposilus,
    Aguricusepiscopus Lausanensis. Gundulphus.
    Hugo episcopus. DaVid;
    •Teuloabbas, . Agtiricus.
    Richfredus abbas, Sendelenus.
    m

    - S. MAIOLI CHARTULARIUM

    (Ex BibliothecaCluniac.)

    ""
    1. .' naque mea gloriosissima'nobiscum mater, quae hoc
    Cliarla Lotharii regis de S. Amando Cluniacensi C ( staluit, aeternaefelicilaiis prsemio, Christo largiente,
    monasterio concesso, lempore Maioli ubbatis. donetur. Et qiio firmius credalur, slahiliusque possi-
    (Anno 960.) deatur, manu propria sublerfirmavimus, et annulo
    In nomine sanctse et individuseTrinitalis LOTHA- noslrse auctorilalis insiguiii jussimus.
    itius gralia Dei rex. Signum domni ei gloriosissimi Loiharii regis.
    Proecessorum nostrorum consueludines regum ob- Gebo humilis quoestor ad vicera Arloldi archiepi-
    tinemuS, si familiariter congruis in peiitionibus fide- scopi summique cancellarii cognovit.
    les nosirps exaud.imus. Quaprop.ter universse sanetse Datum ix Eal. Decembr. regnante gloriosissimo
    Dei Ecclesise, noslrprumque oinnium fidelitim tain Lolliario rege anno v, ind. m. Acluin Divioniin pa-
    praesenlium quam et fulurorum aniiiiis nolum esse lalio ler. Amen.
    Voluirius, qubniam domina mea riialer gloriosissima n.
    Gerberga regina per consensum suorum nostrorum- Chana.Theobaldi Cabilonensiscqmitis, qua donatio-
    qUe fideliuni, accessit nostroeprseseniiseserenitatem nem monaslerii S. Marcelli Cubilonensis Maiolo
    niaternis, cum jussionibus rogans, iit monasterium Cluniacensiabbali faeiam conjirmavit
    qnod est silum in comitaiu Trahesino in honore, Ego in Dei nomine THEOBALDUS comes Gabilonen-
    S. Amandi, dicaiumque, eo quod absque recloribus D sis omnibus filiis. sanctae Ecclesise in Dominosa-
    etiam velnli inhahilabilibus locis, monaslerk) CIu- lutem.
    niacensi suisque rectpribus subderemus, cum suis Audivi a prsedecesspribusmeis,, et yicinis anti-
    omnibus ad se periinentibus tara in villis quam in quis viris , quod nobilissimus comes Gaufredus, qui
    prsediis omnibus, cum mancipiis utriusque sexus, post morlem prseslantissimiet Chrislianissimi comi-
    pralis, vhieis, silvis, aquis, aquarumque decursibus, tis avi nostri Lamberti accepit ejus conjugem aviam
    et regressibus, et exilibus. Cui assensum prscbentes, meam Adheidem comitissam, accessit ad beatse re-
    quod oeqiium fueral, peliliones in harum jus- cordationis abbalem Mayohim, et icommendavit illi
    sionc ut in aliis suscepimus, prsefatumque monaste- monaslerium in suburbio Cabillonensis civitalis a
    rium S. Amandi cum omni integritate, ut jam di- Guntranno nobilissimo et religioso rege magnifice
    cluni est, jam diclo Cluniacensimonasterio subdendoi constructum, ubi requiescil corpns beali Marcelli
    concessimuseo stalti, ut inquanlum Deus illis suppe- martyris, eo lenore ul religionem inonaslici ordinis,
    ditaverit auxilium, eum conslruanl, locumque habi- quse pene aboliia fuerat, reformaret; jura et posscs-
    tabilem, prout poluerint reddant, quatenus cuncti- siones ad ipsum Iocrim pertinentes excoleret: et ut
    polens Deus ibi jugiter iaudelur cum sanclis domi- ipse, et successores ejtis Cluniacenses abbatespeV-
    781 LETALDI MICIACENS.MOSACH.DE V-ITAS. JULIANI. 781
    pelualiler habeicul et possiderent. Ilaiic autem A Ciuniacensi dedenmt, laudo,. volo ct conflrmo; ct
    coimnendalionemsive donalionem fecit supradiclus uxori meae, et meis fidelibuslaudare el firmare fa*
    comesGauffreilusdomno Mayolp,cum consilio con- cip : et quandiu vixero, lestis et adjutor efOi Post
    jugissuse, el filii ejus Hugonis lunc cletici, postea meum decessum qui contra lianc restilulionem ye».-
    cpiscopi, anmienle et laudanleAlnieiico duce. Postea nerit, iram Dei omnipotehlis incurrere sese nbn du*
    yerp regnante serenissimp rege Roberto, aviinculus bilabit.
    ineus dpmnus Hugo comes et episcopus, prsesente Signum Theobakli comitis , qui hoc testamentum
    ipso.rege, comitibus et episcopis islius palrise, su-,, .audavit atque firniavit; suosque fideleset amicos
    pradicti monasierii donum tradidit domno Odiloni firmare proecepit.
    abbali, su.ccessoiiabbatis Mayoii, ul ipse jure ante- S. Ermentrudis ejus conjtigis.
    cessori sui Iocnm haberet, teneretet pos.sideret.Ego S. Hugonis de MonuPaon,
    vero gralia Dei comes Theobaldus, quod anlecesso- S. Ansedei de Nayiliaco.
    res nostri et parenles Deo et sanclo Petro, et loco S. Tetardi de Raon. .

    CIRCAANNTJM
    DOM1NIDCCCCXCVI.

    LETALDUS

    MICIACENSIS APUD AURFXIANOS MONACHUS, ORDINIS S, BENEDlCtjk

    NOTITIA HiSTORiCA,
    Lelaidus Miciacensismonachus, scripsit librum tDe .Miraciiiis S. Masimini abbatis MiciqceWsit,fjiierri,
    edidil Joannes Mabillon Soeculo I Sanctoriim ordinis divi Renedicli, pag. 598. Alque. hunc Letaldunl
    eumdem esse pulamus qui expolivit Vitdm sancti Juliani Cenonianensisepiscopi, etsi Possevinus hunc
    monacbum Genbmaiiensemexistimat. In illis Miracniis seriem, episcoporum Aurelianeiislum abbatumque
    Miciacensiuminscrit Letaldus, qui tempore Ermenlliei et Arnulphi episcoporum, atque Ammonis abbatis
    sub finerivsaeculix se vixisse testatur cap. 11 el seqq., disiinguendusa Lelaldo altero abbate Miciacensi, da .
    quo iste agil Cap. A.
    (Fabric. Biblioth. med. el inf. Lai-.)

    VITA SANCTI JULIANI


    CEKOMANENSIS
    ANTISTITISPKIMI.

    Auctore Letaldo Miciacensi monacho.


    (Apud BoIIand., Januarii tomo II.)'

    EPISTOLA DEDiCATORlA
    AD AVESGAUDUMCENOMANENSEM
    EPISCOPUM»

    i.ReVerendissimopatri AVESGAUDO ffaierLETALDus jj dixerim * quia' cuih magnse feyerehliali gravilale


    salutem in Domiho. dicenda et scfibehda suni, qrisein conspeclu veriiatis
    Cuiri dcsiaerlo afllalus .tam spiritualis qoam recitari debent, he uhde Deus placari credilur, inde
    corporalis remedii, ad memoriam praeceHenlis* amplius ad ifaCuhdiam prbvpcetur; nihil ehirii ei
    simi prsesulis Juliani accessissem, et dulci alfa- placet, riisiqtibd "Veruniest. Sunt aulem nonhulli,
    minc vestrse dilectionis ffui licuisset; cadem vis qui dum aiiollefesanctorum facla appetunt.in luceni;
    charitalis, quse vestrse subiimitatis animuin niese' veritatis offendunt; qriasi sanctorum glbria mcn-
    pusillaniinilati conciliabat, imposult mihi "onussi dacio erigi valeal, qui si mendacii seclalores fuis-
    idoneus fbreiri, amabile atque jucunduni; quia im- senl, ad sanciiiatis culmen ncquaquani ascendere
    par, nonlam jucundiim,quam reverendum, scilicetut potuissent. Diceiida ergo ciim veriiaie suiit, 'quoe
    ea quse ab ahtiquis de actibus gloribsi ejusderripalris veriias gessit: qiiia si aliquis Patrum aiiquod dici-
    incullo, ut.vpbisvidebatuiysernioneconscripla sttnt, tur fecisse miiaculum, non illnd homp, sed DCUB
    ipse planiori el luculenliori ordine texerem, etadoedi- opeiaiur, qtii polens est operari in quo et per qiiem
    ficationemaudientium quadaro dealbalura vestirem. vuithominem. Cum ergo lam mira et speciosa de
    8. Qiod optis reverendum potius quain juciindum aclibus hnjus proecellenlissirni Patriis recilb, iioii
    785 LEi ALUl MICIACENSISMONACHI 734
    de mcriiis ejus diffido nec de potentia Chrisli am- A mus, plurimi imperalores inlersunl, quod in Chro-
    bigo : sed cum haeceadem in aliis invenio, cui potius nicis Eusebii Csesariensis,quse Hieronymus transtu-
    . credendum sil, non perspicue video, nisi forte gra- lit, facile diligens leclor agnoscet.
    vitas-aucloritatis alicujus magnifici docloris me ab i. Nos igilur ea quse de S. Juliano conscripsimus,
    errore deduxerit,- et quasi anchorse pondus vacil- inquantum potuimus, auclorilale praecedenliumpa-
    lantem aniinum solidaverit. Mulla enim in Aclibus Irtim eonfirmavimus, et qusedam simpliciler secun-
    supradicli Palris conscripla suiit, quoe elinBR. Cle- dum antiquam traditionem edidimus ; qusedamvero
    mentis, et Dyonisii marlyruni, et S. Furcsei confes- quoenobisminus prPbabilia visa sunt; prsetermisi-
    soris, eodemsensu el pene iisdemverbis inveniuntur. irius. Nusquam tamen de meriiis tanli Patris quem-
    5. De tempore quidem qtto niagnus ille ilorueril, quam diffideresuademus ; qui dum apud suos sacros
    ex libro Gregorii Turonensis per conjecturam sum- cineres Deo largiente tanla et lalia operetar, multo
    psi, qui in historiarum suarum lib. i, sub Decio (1) majora et clariora, dum in lioc mundo adhuc vive-
    et Grato Coss. a Xislo Romauoe sedis apostolico, ret, cum operalum fuisse cunclis recle credenlibus
    plHrintosepiscopos ordinatos asscruil, et in Gallias liquet. Quod si, hsec noslra elinguis. rusticilas vel
    ad praedicantlum verbum Dei directos, quortim no- utililati vel devolioni aliquod emolumentum conlu-
    mina, et loca quibus deslinati sunt, partiin posierius Rierit, ea etiam quse nostra setate apud sacrum ejus
    dicam. Porro cum B. Dionysius a S. Gregorip ex lumulum palrala sunt, Domino Christo largiente,
    eeruin numero fuisse dicatur, el ih geslis glofiosi ' dum nostrse accesserint notitise, subnectere cogila-
    palVisJuliani ciiin codem S. Dionysio ad Gallias mus." Sane responsoriorum ei anliphonarum , ut
    prcedicaiurus venisse narretur, non dubium existi- petislis, digessimus ordinem ; in quibus pro vilando
    mo,. quin sub Decio, Valeriano, Graloque Cos.s.ct faslidib de unoquoque modo singula compegimus
    Xislo Romanse sedis antistile fuisse monsiretur, qiii corpora : neque omnino alienari volumus a simili-
    yidelicet Xislus et Laurenlius archidiaeonus ab iudine veteris cantus, ne barbarara aut inexperlam,
    eadem Decio(2) teniati el in Chrisli confessioneper- uli perhibetur, melodiamfingeremus. Non enim mihi
    maiienles, vicirici potentia coronati sunt. Quod vero placet quorumdam musiCorum novilas, qui tanla
    si Julianus dicilur a B. Clemenle destinalus, nequc dissimilitudine utuntur, ut veteres sequi omnino de-
    ralio temporum, neque veterum consensit aucloritas. dignenluf auctorcs : nam hi qui conjugiis vacant,
    Bealus enimClemeiiSsub Trajano Caesarein exsiliuin malunt liberos homiiiibus similes gignerc, quam
    apud Ghersoiiesumdeportatus est, et inler Trajanum alicujus invisi nionslri efligiempfocreare.
    at.que .Deciimi sub quo B. Julianum fuisse conjici- C

    PROLOGUS AUGTORIS.

    5. Cum adhuc mundus errorum tenebris involulus usquead raortem, mortem aulem crucis, dexlruiit
    clmilatem verselucis peniius ignorarel, et anliqua mortis imperium, et ab ipsis Averni sedibus suos
    hoslis yersutiain huinano genere, qubdsibi a primo eripuil, et comilanle illa ineffabili tfiumphati hostis
    parenle subdiderat, grassaretur, honorqne Crea- victrice pompa, ad dexleram Dei Palris in perpe-
    icris creaturae polius quam Creatori, famularetur ; tuum regnaturus ascendit. Ecclesiam ergo suam
    quia scilicet unusquisque vel ex mortuis hominibus, quam sibi salutari acquisierat sanguine Spiritus sui
    \el exinsensibili maleria deos,. quosadoraret, fin-.- illuslravit advenlu , ut mundi adversis interim
    gebat; Deus omnipolens huraahos miseralus err.o- exercenda y invisibili Spiritus sancti confortare-
    res, ne sua in seternum faclura periret, Verbum lur armatura. Fundata igittir supra pelram fidei
    suum sequale sibi atque coselernum, per ulerum difftinditurper climala lolius raundi, ul relicla va-
    •iniactae virginis pro sseculi vita verum hominem nitate_ idolorum, Deum verum homo cognosceref,
    adhuinanos produxit aspectus. Qui divinitalis na- et ab errore palerni delicli et ab squalore veluslse
    lura non imminuta, humanilate tamen noslra abs.que genlilitatis in novitalera vitse transirel.
    .peccati nseyo yeraciler assumpla, inter homines 6. Sed velernus hostis dolens sibi perire, quod Deo
    •cbnversalus est,.prsebens beheficia Deitalis, et per- j\ constabat acquiri, omne maliiisemachinamentum ad
    •ferens incommoda humanse fragiliiatis. Denique subvertendum Ecclesiaeinvincibilisconvertitasilum.
    •cam carnem quam de.Virgine sumpsefat,,pro re- Et iniqua instantia pro defensibne falsitatis npnnul-
    dpmptione noslra posttit, et hominera quem crea- los martyrum proslravil gladio, alios affixit pat.i-
    vgrat, no.nalioredemil prelio, nisi ,,vivifico.et pre- bulo, alios obduxit pelago, fame aliosperemit, alios
    libso. sanguine suo. Factus igilur obediens P^tlri ignibus excruciavit, alios menibratini discerpit, et
    ' Romani, in qiio Sixius eminebat, qui
    (i) Is efat annus Chriki 250, quo post S. Fabiaiii silio cleri
    coedemvel vacabat sedes.utquidara vblurit, vel certe quaftus ab eo, exiguo post lempore, Ecclesiaeguber-
    jam.S. Cornelius Ecclesia?prseerat. Potuere lamen a naculus admotus est.
    Sixlo aposiojici hi viri.in Gallias mitli, yel Cprnelii . (2) Imo sub Valeriano ct Galieno pccisisunt SS.
    papseaiictoritale, vel ante illius electiohein de con- Xislus II ct Laurenliaj.'
    745 DE.VITA S. JULIANI. 786
    indicibili morticino genere debacchatus, Ecclesiam A perii subiit, el mundi gloria sibi subslrata, reos
    Christi expughare nisus est. Sed quo ejus afnplius coepil liabere defensores atque iutores, quospef
    elTerbuit immanilas, eo sanclorum irisuperabilis invidiamhoslis anliqui eatenus perfidbs liabuerat iiri-
    constanlise, uride airociori pulsata est invidia, inde pugnalores. Tunc ergp velui posl asperitatem nim-
    amplioris virlulis emicuit gloria. bosse hyemis.
    7. Neronem igiiurprimura conlra pietatem habens Cum placidas. verni clementia temperat auras,
    iiripietalis ministrum; dehinc per succedentes sibi- redoleriles arbusla prorumpunt in flPres, et nudafa
    met principes malitise suse augens incremenlum dudum roseta redivivis adornantur rosis,"mirantes-
    per trecenloset eo amplius annos, EcClesiamChrisii que oculos erumpeniiunf candor reverberat liliofum;
    cbncussit; sed nullaieiius everlere valuit. Cum enim sic pace Ecclesice reddita, diversi perniundum ef-
    complacuit ei, qui fideles suos igne lenlationis per- fulsere viri, qui virtulum luce mirabiles, fulgofe
    misit exeoqui, ut serenus dies post iot turbihes fidei insighes, ad sequenda Christi vestigia mansue-
    familioesuoeillucesceret,; lux -yeritalis culmen im- lis corde pararentur imilabiles.

    INCIPIT VITA.
    ' CAPUT PRIMUM. B niii, et luce Dei radiali, ejus sanclo conturbernio
    Cenomatiia S. Juliano conversi.' inhsererent, essetque de cbnvehehdaeaqusepenufia
    8. Ad collocanduni igilur inGalliis novae fidei non modica qtiserimohia, vir Dei ad Ioctim,'quem
    furidamentum, ad erigendum rudis adhuc Ecclesise aptum credidit, accedens, cuspidem baculi, quem
    stalum.pielas superna magnificos alqne industrios manii geslabat, lnimi defigeiis, cunctis jiudicntibus
    virbs desiinavit, Lugdunensibus (5) Photinum, Are- di-xil-:Dprnihe Deus noster, qui sitienti populo luo
    latensibus Trophimum, Narbonse Panlum, Tolosoe in eremo de "dura silice potura tribuisti, adesto et
    Saturninum, Arvernis Auslremonium, Lemovicinis uobis famulis luis, et aperi thesaurum tuse pielalis,
    Marlialem, Turonicis Gatianwm, Parisiacis Diony- et jube nobis-de duriiia lmjus lelluris minislfari
    sium, Cenomanicis Julianum. ' fontem aqtiae vivenlis, nt cognoscant prsesenles,
    9. Hic itaque JuHanus Romana generositate cla- quia lii es vefus Deus, qui in ftne sseculorum nii-
    rissimus, lingtra factindus, juslilia insignis, merilo sisti Fiiium tuuiii iumuhdum, ut credentesin te.ad
    fidei percelebris, primus aposlolus Cenomanicse vefam introdueeret repfomissionisierram. Curoque
    urbi a Deo-desiinatur : qui etsi aliis aposlolus non fideles respondissent, Anien, subilo erupit fons vi-
    esl, Cctiomanensibus tamen esl.-Nam sicut, de se vacissimus, qui et potentiam divinitatis oStentlercl,
    quoque beatus clamat Aposlolus,signum apostolatus C etmeritum beali vifi liqiiido-cunctis astantibus de-
    ejus ipsi sunl'ln Dbmiiio. nionstrafeu '•'''•-'
    10. Is ergo vir Doniini fidemunilus, gktdio Spiri- 13. Tunc qui jaril crediderant, in fide sunt corfo-
    tus sancli accinclus, ad destruendbs errofes, ad borati, et qui adliuc gentilitalis erfore detinebaii-
    conculcandas doeinonumvanitates, ad urbem siipra- tur, ad pedes sancli pfocumbrint, brantes sesanctas
    diclam'accessit intrepidus.Sed dum novitas sanctoe lidei sacrarrienlisiniiiari.TIunc ergo foritem [al. lo-
    pfoedicatibnis quibusdam incredulis in scandalum, c«m] placuit 'Centonomium vocilari, qui-a exiiibi-
    liohhullis vefteretur in derisum, miraculofum po- lionis ejus gaudio, rtiiltiplicato lTdeifoenorenuirie-
    tenlia reddebat attonilos, quos ad audlendam yeri- ras credentium coepit inultiplicari. Multi enimin
    taiis viam yeierniis et innatiis error effecerat fasti- - eo per baptismatis sacrsrmenlum 'veiefem: hohii-
    diosos. Pefmarius enim reverendi ponlificis tanlas nem exuerunt, et rioyum, qui"secuhdurii :Deum
    Christus pperabatur viiiules, ut verbo dsemories 'creatus-est, in justitia et sanctitale veritatis, vesliti
    • ' ,.•
    fugaret, leprosos mundaret, cunclisquelangueniibus sunt.:
    opem crucis medicaniine largiretur. Denique cum 14. llaqne non quique populafes,. sed etiibbilis-
    ad eumplurimi concurrerent pro adipisCendasalute ' swriofum plurjmi cingula depbnerilesmilitiajj tuniida
    corporum, illtnniiiaLtvefbo iidei, ciim salute fedibant " olini collasua jugo Christisupponenfes, sanctoyirb
    animarum. adhbesereet sacris ejiis gaudebant infbfihari exein-
    11. Poffb idem venerabilis virextra urbeni parvo plis. Cumque fulgor lahise clariiatis, quasi Lircifer
    tectus hospitio diu noctiique in sanclo perstabat " maiulirius solemjuslitiSenunlianSj tplaniprovihciam
    proposito, vix ullamsui curam habens corporisYto^ jam "perlustrasset, princeps ciyilatis (4:);Defensor
    lum se eoruni impcndens salriti, qrios daeihonicoiiile- : nomine, vir gloriosus, ei;secunduin caducbs liiijus
    batur subducere errori. •' mundi honores potentrssimus, lot 'ihifaculoftim
    12. Sane cum jain miraculbrum dulcedine deli- novitale perculsus, Deo dignum ponlificem per-in-
    (3).Colunturhi sancti: Pholinus 2 Junii, Tro- ; 30 Jun», Galianns 18;Dee.emb.„Dipnysius9 Octob.
    pjiimus I9Decemb., Paulus 12 Mart,, Satufninus' ' (<J)An hicest S, PeTensof primris ' episcopjis.Aa-
    "" '
    19 Nbvemb., Austremonius 1 Novemb., Marlialis degayeiisis-?;'
    7»7 LETALDI MICIACENStSMO.NACHI 783
    tcrnuntioB evocans, ul ad se venire dignareliir, sup- A fidei subjecius. Htijus filius gi;avi arreplus incom-
    pliciter exorat. modo, ad cxtrcma deductus, et ad ultimum exslinclus
    15. Fidelissimus autem minister Christi cum ad es,t. Pater vero orbilatis dolorem uon sustinens, atl
    principem accederet, ante principalis aulsejaniiam virum Dei cucurril clamans et dicens : Serve Dei
    obviam habtiit quemdam csecum,qui coram eo pro- Juliane, qui coufiteris Christum Deum verum esse,
    cumbens flagilabat auxilium. At illc invocato Chiisti per illtim te adjuro quem praedicas, redde mihi filium
    nomine et crucis impresse vexillo, sub momento meum. Cui ajt vir Dei : Anastasi, si credis eum,
    eum piistinse resliluit sanilati. Quod princeps au- quem ego prsedico, verum Deum esse, ef filium tuuni
    «iiens, festinus accurrit, genibus sancti advolvitur in procsenlirecipies, et tu vitam oblinebis oeternam.
    supplcx exorans, quo particeps vitoe selernse fieri Anastasio declarante atque dicente : Si filiummeum
    .roereretur. Quem verbo Dei diljgeniissime instru- vivum recepero, Chrislum Deum verum confileor ,
    ctum pontifex venerabiliscaiechizavit, et solemni et idolis penilus abrenuniio; abiit eum eo beatiss.W
    jejunio peracto, cum lota familia multaque nobi- mus ponlifex ad domum, in qua corpus pueri jace-
    Jiiim Uirba baplizavit. Qui in tanto pielalis ardo.ro bat exanime; el cunclis flenlihus, el quid beattis
    cxcrevit, ut domuin suam sancto viro traderct, quo vir acturus forel consideranlibus; illetenens manum
    lbi eeclesiam diyino ctilttti aplara exstrueret, el lu- '•>defuncti, et suscipiens in coelumlacrymis perfusus
    crandis Christo. animabus absque ullo invigilaret ait: Domiiie Jesu Christe , qui viduse.filium extra
    • incorriniodo.-Jam tunc efgo imppssibile diclu reor, portam elalum multis •aslanlibus suscilasli, et qua-
    qiiauto gaudio, quantave alacrilate quolidie Christo triduanum Lazarum jamque fcetentem verbo po»
    inibi fierent lucra, diabolo vero delrimenta. Oinnis tentiseluoe a morluis revocasti ;'tu praecipe ut susci-
    relas, omnisque sexus ardenlissimo amore ad audien- tetur puer iste, qualenus isto resuscilato in corpore,
    «luinvcrbnm Domino confluebat, et certatim proeire multi per tuam fidem resnrgant in anima, pi-oeseu-
    • aller alleiitm in sancto proposito elaborabal. Faclam tesque cognoscanl, quia tu es Chrislus filius Dei
    igitur bonorum stiorum coilalionem sanclo viro tra- vivi, quTpraeceplo Palris mundum salvasli, cui per-
    «lunt,, quo. et ecclesiis diviois exornafentur honori- te cbndignas gralias referimus per infinita sscculo-
    }>HS,et pauperes Chrisli alimenlis consolarenlur . rtim ssecula. Cumque fideles respondissent, Amen ,
    corppralibus. quasi a somno surrexit puer incolumis, et cunclis
    16. Porro dispensator fidelis et prudens, quem proegaudio flentibus, parenlibus ineffabile gaudium,
    constituit Dominus super familiam suam ut daret el cseleris astantibus ad sequendam Christianitalis
    illi in tempore tritici mensuram , ut iu erogando religionem" magnum proebuit incitamenliim. Mox
    . ^erboDei cum pietalis actibus invigilabal, ita etiam t^ ergo pater ejus Anastasius cum omni farailia cretlir
    ih dispcnsandis terrenis secundum inslilulionem dit, etbaplismi gratiam conseculus numero fidelium
    . appslolicam desudabal, et viyenlibns sub se com- applicatus est.
    muniter Ecclesiao filiis, prout cuique opus erat, 18. Sequenti deinceps lempore per eum simile
    JJdeliter dividebat. Sane prsesentium occasione cu- huic miraculo ad laudera et gloriam nominis snl
    Tarum, nequaquam illius menlis oculus caligahat a Chrislus operari dignatus esl. Namrcum idem vir
    . jc.ontemplationesei,efnorum,setlquoamplius fulcieba- bealissimus ab urbe digrediens, ut lucrum Chrislo
    turrebuslransitoriis, eo amplius inhiabat ad goudia de pereuntibus facerel, dicecesis susepartes yisit.a-
    patriaecoetestis.Bene enim noyerat quid conveniret in ret, ecce defunctus efferebalur,. magna populi conii-
    yia, quid deberelur in patria. In yia quippe videbal lanle caterva , adolescens cujusdam magnifici viri
    iiecessaiiiimlabprisslipendium; inpatria antem ipio filius, qui dicebatur Jovinianiis, Superveniens san^
    .affcct.ndcsiderabatoeternsebealudiniscmolumenlum. ctus. episcopus, consuetaque in Dominum fulucia
    Sunl enim nonnulli, qui in paslorali regimiiielaboran t, fretus, jussit deponi defunclura corpus, el manti
    etpro epdem labore sempiterna proemianon appelunl, silenlip imperalo, clara voce ad patrem adolescentis
    sed honore prselationis lumidi, quamvis coelestia ail: Jovihiane , Christus quem prsedico,, homo pr«
    . yerbis -proedicent toto desiderio terrena quserunt. ^ lipminibus Jactus, mortuos suscilavit, dsemones.
    • Hje \ero dignus Deo pontifex cum virlulum fulgore verbo fugavit, el ad ostendendam Deitalis suoepo-
    . claresceret, miracnlprum pptenlia cingeretur, obse- lenliam, quidquid voluit inter homines operalus est.
    , qtientitim populorum cuneis fulciretur,. et rerum Hunc lu si relicta vanitate, idolorum Beum ex tolo
    lemporalium. afllueniia dilaretur, nullo deleclationis corde cre.didetis, et purificari le permiseris fonte
    impedimento succumbebat, sed in datorem omninin baplismatis, ,et tua saiute.et filii tui resurrectione
    bonorum mentis figens, bona prsesentia quasi post gaudebis.Tuncidem Jovinianus, ei universus adstans
    tergumj et ante fa.cjcm proponebat fideliler, quse popiilus, sancli advolvuntur pedibus, et cunCtis mi-
    ganctis promiltuiUiir in ccelis. serieordiam flagilantibus, cum lacrymis. aiebat Jo-
    CAPUT II. vinianus : Magne serve Dei Juliane, si uriicum mihi
    Tres mortui suscitati. pignus , et vilse prsesenlis solatium reddideris, non
    17, Pbrro in ea civitate, in qua vir beatissimus solum egoChrislum Verrim-bsse Deum confitebor,
    pastorales agebat excubias, eiat vir quidam polens sed populns hic universus deorum suorum flgmenta
    ac nobilis , nomine Anaslasius, nondum Chrisiianse conlemnet,- et fidem quam .pisedicas devota mente
    .7JJ9 ;, ,DE VITA S. JULIANI. 790
    suscipiet. At verp vjr Dep plenus, genibus in terram A tate supradictse possessipnis beatissimo magislro
    curvalis , ocnlis ac manibus in ccelum porrectis , coniradunl. . .-.'..'
    cunctis audientihus dixit: Domine Jesu Chrisle, qui 20. Excilali fama facti, accurrunt vicini,. et alii
    nbique prsesens es, qui pro noslra redemplione homo qtiidem prosequuntur, alii cellulam,, in qua yir Dei
    fieri voluisti, et inlef homines apparens per vexil- jacuerat irrumpunt, lociimque ubi sancti 'sielerant
    liim crucis tuse ab humano genere morlem exelu- pedes, crebris amplectuntur osculis, et ut benedi-
    sisli, jube ut resurgat adolescens iste, ut lanti facli ctionis ejus.compoles fierent, cerlalim prsgcedenljs
    polentia , et fides credeiuium in te roborelur, et vesligia legunt. Porro bealissimus adpreces sequen-
    non credenlium corda subdantur, per te unigenitum lium conversus, elevala manu cunclos benedixit, et
    Dei vivi, quem cum Patre et Spiritu sancto regnan- omnes, qui inter eos aliquo labofabant incommodo,
    tem et dominanlem confitemur in sseculasseculorum. absque alicujus morse irilerveniione , pristinse resti-
    Respondenlibus fidelibus, qui aderant, Amen, qnasi tuil S3nctitati (a/., saniiali).
    a somnp adolcscens surgit a fefetro, et clara voce, CAPUT lil,
    cunclis miraculi noyilaie perculsis, ccepiiclamare : Alia miracula; adversa tolerata, . ,
    Vcre magnus Deus Chrislianorum quero praedicat 21. Proeedens inde beatissimus, cumjam prppin-
    servus ejus Julianus. Ad patrem quoqtie ait : Vere Bquaretvico, qui vocatur.Ruiliacus, qui ,pps.i,tuscst
    nunc usque a Deo yero erravimus, nam dii qiios super fltiviiimLedam (5) obvios liabuit iiuniios.pri-
    colinius, pro cerlo dsemonessunt. Vidi enjm eos in marii ejusdem vici, ut quaniociusyeiiiredignaretur,
    inferno, et vidi quia non erat eis requies a lor- quia unica filia illi erat, quam immuhiius invadens
    menlis. At vero cunclorum clamore in ccelum su- spiritus atrociter vexabat. Cum pervenisset ad vi-
    blalo, Chiisltis ab omnibtis magnilicatur, Christus cum, exbibuerunt ei furentem puellam , et sacris -
    verus Deus prsedicalur, et famulus ejus Julianus , ejus vestigiis provoluli, precabaatiir niisericordiain.
    reniiens mullumque reluctans, ab omnibus adoratur. Spiritus autem neqtiam sancii vivi nori siisiinens
    Et hi igitur per predicalionem lieo digni ponlificis prsesenliam , ad primtim ejus impeiium,.vas qtiod
    copiosa multitudo rationabilium pisciuin fidei sagena injusto jure vindicarat, relinquens effugil,, et puej-
    collecta, et ad verse eredulitaiis solidum litlus a . lam in medio stiipenlitim, et Chrisli poteniiainiau-
    profundis errorum tenebris ediieta esl. . dantium, reliquit sanam. Sicque factum est, lit per
    19. Jam lunc ergo yelut divini exercilus signifer, nnius puellse salutem corpoream cuncii yici illius
    aliis proecedenlibus, aliis sequentibus vitalia fid.ei habitatores ad veram animarum suarum pervenifent
    serens semina., ad prsedium , cui yocabulum est, medelam. Nam omnes idolorum vanisabrenunijantes
    Proiliaeus (Bellovac. Peiiliaiius), diverlit. Ingruen- C figmentis, et renali fonle baplismalis, facti sunt
    tibus autem noctis lenebris, hospitium gibi perquiri parlicipes Chrisiianse adoptionis. Eumdem ergo vi-
    jubet. At vero iu ipso adventus ejus arliculo., puer cum cum cunctis (6) ad eum proediclus possessor
    parvulus possessoris supradicli fundi iilius, ingra- sanclo ponlifici humiliter.largilur, el ut ibi eccle-
    vcscenle, qua vexabatur, moleslia, defuncius est. siam construere deberet, devoiissiine deprecalur.
    Quod cuin viro Dei nunliatum fuisset, alibi divertero Quodprsesulhenignus gralanlissime complevit, ibi-
    noluit, sed secundum quod Salomonait: Melius est que mulium populum per sanctse praedicalipnis mi-
    ire ad domum luclus, qnam ad domum convivii, nisterium Doraino consignavit.'.
    , (Eccli. vii, 5) gaiidiiinisalulis laUirusItigenlibus, ad 22. ISec lamen credendum est, lanlum proeconem
    doiiium, in qua infantulus jacebat, accessit, el in absque laboris certamine el impugnatoris antiqiii
    quadani ejus secreta parte mansionem accepit. Ju- insidiis, tol et talia perficere potuisse, cum manife-
    bel ergp ante se inferri defunctum corpus, et palre! stissime clamel Apostolus : Omnes qui pie voljjnl vi-
    et nialre cunctisqueremolis arbitris, paucis dunlaxai; vere in Chrislo perseculionempaliuntur (II Tini..m,
    . sanctitalis suoecomitibus ibidem remanentibus ora- 12). Quamvis enim magnitudo yirlutum , quas pcr
    ttirus se in pavimenluniprosternk , noclemque per eum Christus operabatur, si quid adversi e nuin.do
    T)
    vigilem ducens, tanta inslantia precum ccelipulsayii[ emergebat, relunderet, is tamen qui.ad ipsui.iiMe-
    secretum, ul pariter surgerent^el ponlifexa.pulvere; dialorem Dei elhominum hpminemJesum Chrisium,
    et infans a morte. Cum ergo jam aurora fugaces sL quasi aliquid suorumreperUirus, yenifeprsesum-
    ccelo pelleret taedas , intrat pater cum matre ei[ pserat, conlra hunc qupque, qui illius summi capitis
    niulta yicinorum frequentia, inveniunlque sospitem,I membrum eral,.... machinas diversarum - . lenlaliouum
    .;
    gueni defunctum inliileraiit, et lania pperis jnovilaK. quasi adversus yalidissiinuin murum callidusimpo-
    . perculsi,;coeluin clamore quatiunt, el versis 'volisi gnalor admovere n.ondesinebal.Ut enim ripvus agri-
    (al., vocibus)iterum per gaudia-plangiiiit. Continuc, cola opacam sylvam ingressus, nunc ferrp, niinc igne
    ergo fidei Christianse colla supponuiil, et infantem utilur, quo jaciendis, seriiinibjustelliisealenus sierjlis
    qtiein Jioeredem.lerrenoruin bonorum optaverant prseparetufj sic Ju.Uanus Cenomanicumpe^ieirans
    tceleslibus disciplinis imbuendura cum lola hocredi. soluin, veter.es.quercus annosasque fagps,, id,.estt

    (5) -Alibihic amnis Ledus dicilur, et a quibusdaiii (G) beest periineniibus, vel quid simile.,.,.,., „
    Lidui,
    75i LETALDIMICIACENSISMONACIH 792
    vetuslaegentilitatis sterilia vanaque figmen.tacver- A vincitcpercurrenspopulbs, ila pristihi erroris cunclas
    lere nisus; el ferro correclionis usus est, quo pec- abrasit nebulas, nt vix aliquis invenirelur, qui Jestini
    cata delinquentium feriret, el igne adustionis, quo Christum Deum el Dominumnoh confiterelur. Hujns
    jam emuiulalum solum ad proinerenda divini amoris igitur tam celebfis facti nuntio, DefCnsor,vir glorip-
    scmina apium exhiberet. sus, cujussupfa memoriam fecimus, ad se perlato.,
    23. Sed reliquisepaganorum, quoequasi fragmiiia ingenti affeclus gaudio benedixilDeum, et fesiinus
    tabularttm de naufragio errorum evaserant, indigne accedens ad beatum virum suppliciler pelebat, ut ad
    ferentes raudemnominis Christi dilatari, et simula- domum ejus accedere dignaretur, ut pro trlumpbaii.
    crorum suorum porlenda pessumdari; unanihiiier hostis yicloria lafgitori omnium bonorum Chrjsfo
    insurgunt contra sanctum , maleficum clamantes, communiter gratias referentes, casto simul et sanclo
    qui sub nomine pielalis vanis proestigiiseverleret participarentur convivib. Cujus petiliohem bealus
    corda populorum, ipsosque videnlium oculos fru- vir non renuens (qujppe quein merito religionis vera
    straretur, falsa pro veris assereret, hominem cru- sibi nexuerat charilas) ut ejus desiderio satisfacerel
    cifixum Deum afDrmarel, dcorum immortalium , properabat. Sedcum iter carpereht, in parle nova-
    quos Romanus orbis a soeculocolit, culturam efro- lis puerum quemdam invenerunt ab ingente ser-
    neusevacuaret; vivum exuri dcbere, ut ejiis inte- ]B pente pedes et bfachia corpusque lotum spiris vipe-
    ritus exemplo aliquis impostoret temerarius terre- reis colligatum. Perterritis autem omnibus qui ade-
    retur, ne conlra rempublicam timendorumque nu- rant, vir Dei propius accederis, ait, Domine. Jesii
    iiiinum reverentiam, quibus orbis constat, et alitur Chrisle, qui humanum genus a paradisi gloria, per
    •
    quoquomodoulterius oblatrare niteretur. serpentem dejectum, per crucis tuae reparasti yexilr
    24. His Julianus non modo non territus, verum l«ni, lu libera hanc creaturam tuam ab hoc quo tene-
    ad ptignam contra diabolum alacrius accinctus, ad ' lur angue, ut et serpens intereal, et per te puer in-
    locum iter accelerat, quo caput erroris eorum male- columis evadens cognoscere praesenies faciat, quia
    suada religio deslinebat.jNamin vico ciii Artinas vo- tu cs liberator et protector pmnium sperantium in
    cabulum est, templum erat, et ineo Jovis simula- te. Cumque talia perorasset vir Deo plenus, et qui
    crum falsorumque innumera porlenta debrum, quae ' aderanl, dixissent Amen, serpens crepuit medius, et
    vario-errore delusa gentililas priscis lemporibus cunctis Deum laudantibus, puer.evasit sanus.
    erexerat ad suam etsequentium (al., frequentium) 27. Interea cum ad domum principis pervenisset,
    perniciem populorum. Ad quse destruenda cum Ju- summo excipilur gaudio, fil concursus oninis setaiis
    lianus fidei lorica indulus, galea salutis proteclus , • omnisque sexus ad videndum lantiim virum, cujus
    Spiritus sancti prsecinctus prseparatur, e di-' C nomen famaque virlutum tanto jubare coruscaret,
    ' gladiusrusticana
    verso et ignobilis manus pro defensione ut eliam quosque remoiissimbs euni videndi desi-
    deorum, qui sibi auxilii opem ferre nequibant, ob- derio suceendere posset. Subsequuntur e vesligio
    stinatissime resislens armalur. Sed Julianus imper- sanctum episcopum energtimcni duo salutis reme-
    territus inter fremenles et garrieiites irisanieiUium, dium flagitantes ab eo. At ille invocato Chrisli no-
    voces lemplum ingressns, invocalo yeri Dci Jesu niine, et inimicum fugavit, et eos verbo proedicalio-
    Christi nomine , simulacrum enoniie ipsoque visti nis illuminatos proprio restituil Creatori. Diem ergo
    tcuibile in cincrem rcsolvit, sola sanctoe jussionis illam felici exornantes lselilia, inter ipsa sacrse
    auclorliate. , mensse convivia totus senno illis erat de Chrisli
    25. Ut vero insani poputi cognoscerent, cui eate- gioria, de inlerilu Satanse, de his quoque quse perli-
    nus culluram deitatis exhibuissent, ex cvcrso simu- nent ad veram Deum limentium animarum curam.
    lacro immanissimus erupit draco, qui factp impelu Post gloriosus ille vir omni-supellectilis suse copia
    contra cullores proprios, flatu sulphureo et atrocis sancto viro exhibita supplex exorat, ut cuncta:be-
    yerbere caudse, devotoruin sibi phalanges in mortem nigne suscipiens, ad qubscunque j Usus placucrit
    coepit ardenler urgere.' At illi ejus contra Deum profutura relentet. Sed vir beatissimus nihil horinn
    suum pelunt attxilium, quem paulo ante vocife- Dsuscipiens, benedictione super cum tradiia, omni-
    ranlcs maleficum, totis nisibtts elaborabant, ut eum que domo ejus in fide Chrisli corroborala festinabat
    incenderent vivum. Porro Julianus Dei athleta, ele- 1 ad propria.
    vala cum signo crucis in sublime dexlera, draconi 28. Cumque jam poflam a Deosibi commendalsc
    imperal, ut nuiliim ariiplius lsedens,concitus fugiat, urbis subiret, hi qui incarcerati custodia nexibusque .
    ct loca humana ctillura prorsus carentia pelat. Ad duris mancipati erant, ingenli clamore sanclum '.
    ctijns imperiuni dfaco soevissiinuscfftigit vivacissi- virum, ut sui misereretur, exorant. At ille benignis-
    mus, el in eosjus [al., vim] amisit lsedendiin quibus simus, qui tolis semper in Domino visceribus pie-
    ulterius fraudem exercere permissus non est sedu- lalis alfluebal, ad ebs, quibus id officiicommissum
    •cendi.Tunc universi cum gatidio jam fiuht socii in erat, snpplex accessit, precaturque humililer; uteos
    everlendo falsitatis fano, ac demum sancto reriati quosiniquilas propria feceratreos, adventussui griitia
    lavacro per ipanus sancli ponlificis dogmate beatifi- redderct absolutos. Sed yecofdes neque reverentia
    cantur Chrisliano. pontificisprsesehtis, neque prsedicabilelanti viri me-
    S^i Cujus facti fama vclox per omnes 10'iiis pro^ rilum permovil, ut facererit quse sanctus rion modo
    ''
    DE VITA S. JULIANI. 791
    795
    imperaveral, verum etiam voce supplici posttilarat. A beatissimum Julianum sacerdolali iiifula cbmptuiii
    Porro ille spfetus a perfidis, ecclesiam inlf avit, atque cum tribus diaconibus suis et iribus Cereis yeiiieri-
    gratias Clinslo pro acquisitis sibi animabus reddidit; tem ad se, qui cereos, qubs poriabant, posuefurit
    deiride proprioedomus hospitio sese recepit. Cumque super mensam ante eum, ,et abierunt. Dixit efgb
    ei apposilus esset panis, discumbere noluit, sed la- prsedictus Defensorad consedenles : videlis glbfiarri
    cilus et gemens misericordiam Domini opperiri (sic) quam ego video? Qui nihil sevidere tesiali sunt. At
    ccepil. Tunc vero, secundum sefvi Dei votum an- ille dixit: Numquid non hic vidisiis patrem nostrurii
    gelico ministerio ostia carceris aperta sunt el Julianum, qui tol bona nobis ostendit, tot miraculis
    cmictorum catenseconfractse sunt, erhi qui in car- lsetiticavil? Ecce enim nunc cum tribus diaconibus
    ceralibus privalisque lenebris residebant, abSque suis el tribUs cereis huc ariteme venit, et Isetissimo
    liumano auxilio ad communem diei lucem egressi vultii subridrins benedixit rios, reli.clisque cereis
    simt. Per medium.ergo civitatis , nemine prohi- abscessit. Unde pro certo scio, quia migravil a sse-
    beiite, absque vihculoruni onere sancli viri cbn- culo. Et nobis, qups corporali prsesenlia defeliquiti
    speclibus sese obtolere. At ille gaudens in Do- beneficia pietalis suoe vivens in Chrislo imperidefe
    mino jam lsetus cibum accepil, el quos mCriiosol- iiunquam cessabit. Surgamus ergo, et ad sepelieh-
    verat, sancli etiam convivii participalione donat. g dum piissimum magistrum noslrum quanlocius pro-
    Nec fuit qui absolutos repeleret, cum manifestissi- peremus, ut euni mereamur adjulbrem habere ih
    me hocdivinse virtutis potenlia, non humanum auxi- ccelis quem salutis doctorem habuimus in lerris.
    lium sancto antisti conlulisset. Hsec eo dicente, omnes adniiraii sunt; pariterque
    suigenles ad exsequias sancti festinanler accurrunt.
    CAPUT IV. Jam vero, ut de Mariino illoponlificum speculo
    S. Juliani mors, sepultura. legitur, impossibile diclu est quanla hominum
    29. Planlata igitur in pagb Cehomanico di- multitudo cbnvenerit, cuncti ex agris et vicis, non-
    vini cullus vinea , abfasisque de ea idolorum er- nulli etiam ex vicinis adfuere castellis. Hinc psal-
    rorumque omnium tribulis, tempus imriiinebat inicines cleficorum phalanges, illinc sacrarum vir-
    «juo beatus ille agricola fruclum pii laboiis a ginum prse parcimonia turmse pallentes, hihc plebs
    Domino suo percepturus, ab istis prsesentis yilse urbana nobilibus conserta viris, illinc manus agres-
    laqueis, ad seterna felix deberet conscendere regna. tis sanctis beali viri famulantur exsequiis.
    llaque propinquanle vocalionis suse die, secedit ad 31. Sed ne quis forte moveatur, quod Julianus
    vicum, ih quo riunc B.' Martialis ecclesia sita est. Martino oequiparaverim , qui hoc dicis, si recte
    In quo cuih pluf ibus degeret diebus, et instanter cne- C percenseas pehe similia ab utroque poles videre
    lestis vitse-dulcedineni suis propinaret auditoribus, - corripleta. Martinus adiiuccalechumenus algeritern
    -levi iaclus ihcommodo, lsetuset alacerprseslolabatur pauperem divisa chlamide vesiivit; Julianus llde
    horam qua labbrum certaminumque suprum reposi- robustus tot millia veterem hominem exuta, fidei
    tam a juslo judice reCiperet coronam. Et quia navis veste contexit.' Martinus primo solitariam delegit
    sanctse Ecclesise absque gubernatore per pelagus vitam, ut Christi dulcedine singulafiter frueretur.
    bujus mundi nori poterat enavigare, sedeirisibi a Julianus aperlam expetiit piignain, ut mullorum
    Deb corameridatam, cum communi cleri plebisqwe aniraas lucraretur. Marlinus ad episcPpalurii a Tu-
    consilio, sancto delegavit Turibio, quem adjuloreni ronensibus raptus est; Juiianus Cenomanensibusa
    el socium ih sauctse prsedlcalioriiseatenus habuerat Deo pontifex, quiniriio et aposlolus, destinatusrisl.
    oflicio. Idemenim Turibius-presbyterii oflicio glo- Martinus viftute Triiiitatis Deificsetrium morluorum
    riosus cum S. Pavalio diaconb ad revelandam Ceno- est magnificus su.scitalor : Julianus' tbtidem ad vi- -
    manensibus Chrisli gratiam, ut ab antiqUissuscepi- tam revocahs mortuos, toties mortis exstititviclor.
    mus, coraes et adjutor S;;Juliano a Rpmanaerifbis Martini corpus ii qui ductu (aW,iriductu)'ejus mun-
    antistite destinatus est. dum yicerant prosequuntur : Juliani exsequiis hi,
    30. Gleribsissimusigitur pastor communi oranium " qui eo duce cceleslia jam tenebant,- famulantur.
    allectus (al.j eveclus)cOrisensu,fralres filiosque suos Quidplura? Uni Regi mililafnnt, uni DbminOser-
    evocat, et consignato successore, oculis ac manibiis vierunt, uno Spiritusanclificali sunt, supra peifairi
    in coelum eleVatis, diutiSsime gratias agens, etcol- unius fidei fundali sunt. Restatergo ut par sit eis
    laudans Dominum, OvesqUe,quas Chfisto aCquisie- honor et gloria quos virtutis actio paresin Chrisli
    rat, eidem summo paslori commeridans, lselus et constiluil disciplina/ ;'
    alacer beatis meritisditatum coeloreddidil spiritum. 52. Hoc igitur heali viri corpus cum &durbem
    Quo coelesliaregria pelenle, ille ejus meritb fidei et propriam deportaretur, venluin esl: ad tfansitum
    bonortim acluum dilectissimus Defensor, vir glo- lluvii; cui Sartse (7) vocabulum est. Ad declaranduni -
    riosus, prsesenshoiierat, sed ejussanclissimi obitus ergo quanli meriti esset cujus reliquise ferebantu',
    tali ordini cognovit diem. Sederite eo ad mehsam, equi, qui lecticam sanclarum gestabant exuviarum- -
    apeiii Sunt intellecluales oculi ejus, et ecce yidit csetcris vix cnatanlibus, inter undas validas el prb*
    (7) Sarta purissimus amnis Alaiiconium,ipsamque ct Ledus, Mcauauaj niiscelur, qui iii Ligerim liifra
    Ccnomanorumepis.cbpalemurbem alluil; ae dein, uli . Aiidegavorum urbem inflnit. .
    793 LETALDl MICIACENSISMONACHI 706
    fundse csecitatis gurgites, "nec genibtis aqua taclis Ai tandem recordala pignoris sui pavida aecurrit,
    liltus alterum, cunclis mirantibus subierunt. aeslimaris inler vapores Jgniferos liquefaclum, et
    33. Cum vero lota urbs festinaret in occursum tenera pueri distabuisse membra. Sed ardore fidei,
    sui pastoris, quaedammulier parvulum filitim cal- quse illam sancto corpori exire obviam Compulit,
    dariae imposuerat, suppositoque igne niembra infan- reslincta est ardenlis flaminas camini. 'Subito ler-
    tuli aqua lepenle lavabat : quse voce psallenlium rore perculsa liliuin non admovet, donec grandi
    altonita oflicium coeplumdeserit, obliiaqtie infantu- clamore mullos compelleret adunari.
    ri, cum cseteris obviam sancto accurrit. Igitur dum 54. Beati porro viri corpus humanse conditionis
    ea veneranlissimis moraluf exsequiis, ignis infanti lege sepnltum, verein Chrislo se vivere demonslrat
    snpposilus calescens, vas ferreum, in quo parvulus frequentissima consolatione vivenlium. Nam ibi re-
    ppsitus erat, obambit, imrhensosque calores eflicit cipit csecitas visum, debilitas gressum, effuganlur
    ct effervenles in seipsum refundit vapores. Quis pu- dsemonia,donantur cum fidepetenlibus congrua vo-
    laret in tali discrimine Vivere poluisset? Porro ta, prsestante Domino noslro Jesu Chrislo' cui est
    beala mater cum jam sanctse reliquige domi suse cum Patre et Spiritu sancto honor et gloria, etnunc
    piopinquasscnt, domesticosque lares recognovisset, et per seterna ssecula. Amen.

    LIBER MIRAGULORUM S. MAXIMINI.

    ABBATISMICIACENSIS.
    Auctore Lelaldo monacho Miciacensi.

    (Apud Mabill., Acia I, §98.)

    PROLOGUS AUCTORIS.
    l.Inflammam scienset prudens milto manum, qui B 2. Qua de re temerarii quidem ausus praesum-
    praesumpserim inter lot eloqueniissimorura fluraina ptione, altamen utilis profectus contemplatione ad
    homuncio arenlis ingenii re.m haclenus Jntaclam hoc animuin appuli, ut quse vel ipse viderim, vel
    attcnlare, cum non proesumpserint qui idonee et probatorum veridica relatione cognoverim, de his
    compeienter ad id efficientlumsuflicienlissiiniforent, videlicet quse intentioni sunt scribenda putarein. In
    el nunc affaliin floreant, quorum arguli examinis quo operis conte.xlunil mirum videri debet, sl quse-
    lance et prsejudiciocpndeninari verear, Hoc autem dam interseram quae ad i_d,negotium pertinere mi-
    est quod a lemporibus piissimae memorise paliis nime videantur, cum id et raro faciam, elsi intuiius
    Maximini usque ad hoecquibus nos consilio Omnipo- recle speculandi adsit non sine causa. Nam et a
    tentis qui vocat ea quse non sunt lanquam quse sint Chlodoveoincipiens et de ejus sblerti ingenio pauca
    esse placuii, cum diverso modo locus ille quem ipse admodum prselibansea de re id volui, ut eo auctore
    yir Domini conslruxerat MiciacenMs scilicet nunc cujiis roiinificentialocus de qup Ioqui geslimus ccepit
    florucrit, nunc ullimoe abjeclioni paluerit, modo exordium, noslrse quoque narrationis fundarelur
    quoque resttrgere leniarit : inler quas omnes varie- principium. Item cum filios ejus indiico, id causa
    lales clemenlia miserfcordis Dei nunquam abfuit, et beati Aviti facio et anliquilatem el sludiuni pietatis
    miraculorum copia merilis ejusdem Patris exhibila C ojus commendare volens. Rursus cum regiira tera-
    vacillanles el trepidos ssepiusconsolata est; inveniri pora per annorum supputalionem usque ad Childe-
    nemo po:uit qui hoc scripto ederet, qualenus ad bertiim Sigeberti lilium dislinguo, id duabus ex
    jiolitiara posleritatis ordine pervenire valerel. Quod causis eflicio, ut comprobem B. Launomarum palri
    jnagni arbitror delrimenli, cum et Dei beneficia Maximino synchronum fuisse, dunlaxat sic utpalre
    ignavaeoblivionisiul tradita et locus abjcctior habi- Maximinosetatis perfectse hic. adolesceret. Nec ante
    tus, quanlus vel qUalisolim fueril monimeniis silen- eumdem patrem Maximinum in hac nostra regione
    tibus penc cunctis incognilura sil. Nam quo/J ad ali- quemquam palrum ejus auctoritatis scriptum inve-
    «ujus noliliam pervenire poluit, quod sub oculis ejus niri, qui tot sanctos et illustres yiros exeinplo suoe
    cui innoiescil patralum non esl; id proctil dtijiio instilutionis informaril, aique ideo non immerilo
    aul liueiis aut tradilione viyx vocis perlaltim est. conjiciendum ipsura sarictum et yerierabileni virum
    Qnod aulem neulro horum, id procul dubioan fuerit, Launomarum de hac ipsa ejus processisse disciplina:
    vel non fuerit, mecum pariter omnes tacebunt. cum et tempora cpncordent, et fainiliaritas inter
    Tolle raonimenta de rebus, necesse esl ul pereant, Miciacenseset Corbionenses (Corbion)usquead hsec
    ct slalus vivendi ordine confuso iitubet et vacillct. pene lempora inconvulsa-pcrseverarit. DeniqueHe-
    797 LIBER DE MIRACULISS. MAXIMINI. 798
    ririciis, ut post dictari suraus, dum ab hoc mole- jli ditim hodieqne clarei. Na:n inter csseterosbonorum
    slatus recessisset ioco, ad Coibionense monasle- suorum., diversaruni historiarum librps huic lbco
    Tiuin se cbntulit, el qtiod Vitse supererat, ibi corilulit, et propfib labore correclos el distinclos
    ' '
    complevit. die CoenseDomini, ut ipsi libri leslantur, super al-
    3. Porro autem nec pninia qusecoghoverim in hoc tare S. Stephani protomarlyris posuit. De his ergo
    posui libello,'quoe in hoc vel de hoc habita sint, quia discretio teniporuni non elucet satis dictum.
    revocalus ulique tempbrum corifusiorie: quse quia Nunc ad seriem narralionis reversuri oramus Christi
    discernere nequivi, conlicere exinde rnelius pulavi. bonitaiis immensilaiem, ut poicnti tlextera suffullos
    Qiioniam nobiles et industrios Patres in hoc eodem ad cptali lilloris perducat nos melalionem : simul
    floruisse loco eognovi, Haympnem videlicet, Steno- eliain flagitantes si oculo inlentionis noslrse fc-
    gaiidum et DrUclesindurii, Hertpldum qupqne virum stuca inhseseril, cum dilectione evulsa non livorem
    eTudiiissimuni qui Viiam velerem patris Maximini perferat, sed charilatem.
    dicilur edidisse, Pelrum etiam cnjus eruditip et stu-

    mGIPIUNT MIRACULA.

    CAPUT PRIMUM. B dileclissimo indolis Maximinoadveniens lionoratus


    Clodoveielogium. S. Euspkii vitm compendium; item in taiitum a rege esl, nt etiain sedem suam Miciacum
    S. Maximini, Maximini insignes discipuli. Senlen- quo propter delicias piscittm vel venatuum immo-
    tia auctoris de adventuS.'Mauri in Gallias. rari consueverat, ei jure hserediiario condonaret:
    i. Diu nie pertraclante quid potius assuraendo simul ctiam Cambiacum et Lilimiacum possessiones
    narralionis ordirer priricipiuin locuturus de virtuti- illo terapore inclylas cum omnibus quse his perti-
    bus magni et proecellentissimiPatris Maximini, rege nerent, prseceplumque regise auclofitatis ex his fieri
    Chlodoveonihil clarius inventum,' qui lotius jiosirae juberet.
    superponendsehistorise quasi fundamentnm, primum- 3. In hoc itaque ipso fundo, Miciacensi scilicet,
    que fundaraentum nori immerilo colloceiur. Hic ele- exstructa basilica aliisque necessariis oedificiis,
    nim rex cum primo erroregentilitatis esset irretitus, B. Euspicius cum felici hepole Maximino qitandiu
    prsedicatione B. Rerrjigii Rhemorun^ episcopi, et febus humanis interfuit, laudabiliter vixit; At vero
    exhortalu nihilorainus Chrolhildis reginse suse ad eo decpdente et jnxla latus beati prsesulis Ariiani
    lidem Christi conversus, tam devole Christo vixit sepnlto' vir Domini Maximinus eumdem locum sibi
    subjectus quam in armis esse studuit semper invi- attribulvim lioheslissirae Tegens, in lantum lauda-
    ctus. Cum enim catholica pielas vigeret, Gothos C bilis fiiit disciplinse, nt eliam sarictissirai viri Avitus
    qui Arianis impietaiibus squallebant ab Aquitania et Carilefus cum eremum communi consilio pele-
    expulit, et occiso eorum rege Alarico filinm ejus fent et ofas Ligeris fluminis ailingentes ejiis famse
    Aina.lricumin Hispanias fugere coegit, peneque lo- odoreiri hausissent, relicto priori proposilo, arderi-
    tam.-Galliam sibi armis vindicans, fines iinperii iissimo ad eum festinarent occursu : quos illebeni-
    RJieniim?,,Alpes,Meridianum mare, mohtes Pyre- gnissime suscipiens, cohabitandique dala" licentia
    noeosetOceannm habuilSeplentrionalem. Iu tanlum eos sibi spi.riluali devinxit amore, et sancti Carileli,
    denique iiominis ejus terror cunclas sibi conlinguas pene assidua fruebalur collocutione. Sanclo aulem
    pervaserat nationes, ut eliam Anastasius, qui impeT Avito curam delegavit fraternse substaritise, sub cu-
    rio Romani nominis .proeerat, amicitias ejus ambir jus officioilla omnipotentis Domini gralia, lipera-
    ret, pt cpnsulemeum ac.pairicium Romanse reipu- litas, largilas Patri Maximinoindulta pagtira Aure-
    blicse datis codiciHis muneribusque magnis conscri- Jianensem pene tolum a famis periculo liberavit.
    toeret. F.uit enim yir per omnia slrenuus, qui gloria? 4. Mirabilis Pater per ornriia,'ciii collalum divino
    aliquandp nihil minuerit, el secunda fortuna, maxi- sil miiriere lales habere discipulos, lalesque mini-
    meque inibellis semper usus sit, infcnsiis tamen " stros. Nam ejus sancise clientelsenon solum hi duo,
    parentibus quos,pene omnes4iversis pereinil causis, sed et alii mulli sancti adhserebant viri miindo oliin
    • -;2'.:.Jgitur Viridunensium •rebelliones vicinprum exspeclabiles, sed nunc merito virlutis cunclis imi-
    Germanorum spe provocati a rege deficiunl, quorum labiles., Ex, ejus namque disciplina hi virlutum cul-
    civitalem iilico. obsedit, subyerlisselque, nisi orar mine erecli; plurimi eorum anachoreticam expetie-
    lione.prseclarissirni.yiri;Euspicii qui in eadem urbe runt vitara, etin ea cbnstanter philosophati sunl;
    presbylerii .honore'flprebati.impelum reyecavissel, ul non solum communes humansehabilaiionis sedes,
    et impniiitatemqtiamyis nocentissimis condonandam sed de.sertaet invia et inaquosa rjyis stise beatitudi-
    putavissel. Hunc jlaque \irum qnia locus vacabat,- ~ nis., Chrisli ftilii adjutorip, et colerent et irrigarenl.
    dum crearerepiscppum optayisset, nec;i.dab eo obli- Testatur hpc Perticus (le Perche), beati.syiris Avito
    nere quivisset, rogavit sibi comitem fieri Aureliano- et Carilefo magnis duobus radiala lumiiiibus. Testa^
    rum Unibus accedcnli, quo beatus ille cum nepote tur Socalonia (la Sologne), bonura Yiatorem servans
    799 LETALDI MICIACENSJSMONACHI• 8utt
    in Viatoria, et Dulchardus vicinus Bituricensibus; }L Itaque post gloripsum piissuni Patris Maximini
    silva eliam quse Longinqua dicitur, quam B. Leo- transitum B. Avitus ab eremi quiete divellitur, et
    nardus spirilualibus suis exerciliis et corporis ho- -in cjus loco a fratribus subrogalur; qui et ipse reli-
    spilio el celebrem reddidit et propinquam. Nam B. gione mirabilis, pii Patris vesligia indeclinabiliter
    Launomarum el S. Lifardum ex hac ipsius floruisse prosecutus est.
    disciplina nulli ambigendum cst. ^7.Eo autem temporeCliletharius et Chlbdomirus,
    5.. Siquidem ante Patreni Maximinum ejusque fiiii Chlodovei, Bufgundiam petunt, Golriiarum et
    avunculum Euspicium nemn patrum ejus auciori- Sigisriiundum reges filios Gundebaudi csesis eorum
    talis in hac provincia legitur habilasse, qtti tot in- exercitibus in fugam vertunt. Sigismundus, rex ad
    signes sanctilate viros exen.plis suse instiuilionis sanctosmartyres Agaunenses confugiens, ibi a Chlo-
    informarit. Quod enim bcalissimus Pater Benedi- domiro cuni uxore et filiis captus, atque ad civiia-
    ctus dileclissimum suum discipulum M.urtim rogaiu lein Aurelianensem perductus est. Quod B. Aviius
    Berthecranni Cenomanensis episcopi has inpartes audiens, dc monasterio ad urbem venit rogaturus
    direxit, subsequenli tempore facluin est. Quo atilem pro Sigismundo rege, cujus preces frustraloe sunl,
    tempore gloriosissiintis Paler Maximinus floruerit, quia.Chlolhildis regina Chlodomiri mater Sigismun-
    salis, ut reor, inlimalum esl. Porro bealus Maurus, IJ dum oderat, quod Paler ejus et mater a Gunde-
    Brunnechilde cum nepolibtis Theodeberio el Theo- baiido Sigismundi palre interempti forent. Hac de
    dorico, filiis llildebeiii, Buigiindionibiis imperi- causa Sigisniundus fex el marlyr necalus est, et
    tanle, Gallias ingressus cst. Hic aulem llildebertus cum uxore et filiis in puleum obrutus est. Verum
    lilius fuil Sigiberti, quj de Hispaniis evocalam Bru- Chlodomirus non usque adeo lsetatus est. Nam ite-
    nechildem duxil uxorem, et suscepit ex ea filium rum cttm fralribus et copioso exercitu Burgundiam
    Hildeberlum sedemque Melis habuit, quoe Medio- ingressus, die pugnseinter confertissimos hostes vi-
    matricum civitas est. Porro Sigibertus filius fuil yacissimo devecttis equo inultus occubuit. Cujus
    Chlolharii, qui Chlotharius regi Chlodoveo de iilii dum spe palemi regni ab avia nutriuntur, eos
    Chrothilde filius natus est. Igilur lanto tempore fralres defuncli ab avia fraude adducunt et sine
    praecedit magnus Paler Maximinus advenlum beali R«oraexstinguunt.
    Mauri in Galliis, quanto regnum Chlodovei senioris 8. Bealus' porro Avitus cum pauco tempore mo-
    prsecedit regntim pronepotum suorum Theodorici et aasleriale regiraen tenuisset, ad dulcedinera ana-
    Tl)<?,ottebcrti.Nam ab ultimo anno Chlodovei, qui chorelica? vitse, quam jam degtistayerat, remeare
    prinius esl Chlotarii, usque ad priraum annum. Hil- ' disponil. Beatus nihilominus Carilefus eodeni fla-
    deberli Patris istorum colligunlur anni septuaginta ^ grans ardore Cenomanica deserla petiit, alque in-
    quinque (8): qui Hildeberltis in superiori Francia fra breve tempus, fnullis ad eum confluentibus no-
    regnans, in regno Gunthranni palrui sui.,qui Bia'- bile coenpbium in Ipco qui Aninsula (Anillefl.) no-
    gundionibus imperaral, matrem Brunecliilder» cura minatur sedificavil.Porro B. Avitus in locis.Dunen-
    nepolibus suis videlicet filiis supranominalis, Theo- sium (le Dunois) et ipse multitudinem aggregaiis
    deberto scilicet et Theoderico, regnaluram direxit. monachorum multis clarus virtutibus et miraculis
    His itaque imperitantibus B. Maurus cum quatuor longe lateque refulsit.
    fratribus et. Arderado et Flodecario legatis Gallias 9. In loco etiam Miciacensi quidam ffater erat,
    ingredilur. Sed de his hactenus. quera S. Avilus speciali diligebat amore : qui ad
    CAPUT II. e«lremum veniens sese viMtantes fraires obriixe
    De B. Avitoet transilu sancli Maximini. fiagitat ne corpus ejtis prius sepulturoe daretur
    6. Igitur B. Avilus vivente adhuc palrc ejus spiri- quam S. Avilus adveniens sua oratiohe eum Do-
    tuali, sancto videlicet Maximinoprimo, inmonasteiio mino commendaret. Missum itaque rfcpente est et
    interdumsemotusniansit, acdeindequatuorfereanio- beato Viro nunlialura, qui festinus acCCleransiter
    naslerio millibus in loco qui Macerioe(Maizieres)A\- inlempesta noctishora monasteriumingressus est,
    cilitr, cellulam sibi constiluit, ubi usque hodie orato- jamque frater ille bbierat, et corpus ejus in medio
    rium in ejus nomine permanet consecralum. I» quo posilum trisli mcerentium officio servabatur. Vir
    loco dum spirilui reluclans subigeret corpus, bealus autem Domini ecclesiam ingressus omnes pene dor-
    Paler Maximinus post innunieras quas patrarat mientes reperit, et se pavimentb oraturus projecit,.
    contra diabblum Deo donanle viciorias, plenus vir- qtiod multo imbre lacrymarum perfundens diutius
    lutibus et sanclitaie sibi debilos migravit ad ccclos. orationi incubuit. Dehiric siirgens feretroque con-
    Sepultus est vero a venerabili Eusebio episcopo et junctus fralrem illum non grandi sermone voce
    fraliibus in monte transligerino, in quo ipse per vocavit, qui quasi leviter dormiens illico respon-r
    Dominivirlutemssevumexstihxeraldraconem: sifper dit, et surrigens se in feretro resedit. Ex confabu-.
    cujus venerabile corpus quidara prsepolens horao Iantium murmure fratres excitati vident vivum
    noraine Agilis, ob sanilatera sibi redditam sedifiea- quem servabant morluum, et multo altoniti pavore
    vit basilicam, et postmodura idera Agilis ad habitum ad pedes sancti viri corruunt, fralremque vinculis
    sanclifalis conversus hodic etiam miraculis claret. funcbribus expeditum ciim ingenti gaudio educunl,
    (8) Fallilur.
    801 LIBER DE MIRACULISSANCTI MAXIMINI. 802
    qui poslmodum lanlar rei leslis [pluriinis- advixit \ ecclesiam propriis facultalilms dotavit, quatemis et
    annis.; Beatus porro Avilus,;Jiumanas fugiens lau- clcricos qui Deo servirent iiaberei, et lucernoeet
    des, rurSus ad sedes bplatse secessit quietisj alii congruenles ornatus ei non deessent.
    CAPUT III. 12. Cumque haecmultis mansissent setalibus, coe-
    De sancto Theodemiro. pit dcvotio Miciacensisccenobiiet studium mona-
    ;: ,10. Sane quia fratres Miciacensessine pastote esse sticse vilse amolliri et sseculi dilectoribus parlim cu-
    uon poterant, virum Domini Theodemirum omnis piditate, quse mater esl omnium malorum, parlim
    . congregatio sibi eligit pastoremque proeponit. Hic incursione hostica, quse ex Aquitanica impugnatione
    aulem Theodemifus bonse gravilalis et inter suos crebro obtingere solebat. Per idem eriim tempusin^
    niagnae reverentise erat, eliam antequam sanctae ter Pippini tluceset Waifarium Aquilanorum regem
    conversationis schemateuterelur. Fuit enim primp gravis et diuturna conflictatio reiiipublicam Fran-
    sanctse Crucis. canonicus, et, ut .plerique aulumant corum non modico pfofligavit damno, taridemqtie
    etiam decanus. Ut aulem monachus fieret ea causa apud Toarcense (Thouars, apud Piclones), castrum
    plurimum prestitit, quia dum haberet sororem quse capio Waifario summa rerum ad Pippinum conccs-
    caligantibus oculis luce privabatur, hsecsancto et ve- sit. His fere temporibus, ut ofsi eramus, locus su-
    nerabili Patri Maximino oblata et per Domini gra- ^ pradictus prsedicto modo nohilis adeo est annullatus,
    linm sine mcra illuminata est. Quantus aulem hic ut nemoibi posset manere monachorum, sed habi-
    v.ir Domini Theodemirus in sancta religione fueril, lacula eorum aut essent diversoria saeciilarium, et
    , finis edocet, in quo omnis laus secure canilur. Nam feminarum, aut stabula equorum et pastiones ca-
    dum in extremis ageret, beatus Lifardus, qtii in num.
    yico Magdunensi solilariam gerebat vitam, in som- 13. Temporibus igitur divse mcmorise Caroli Au-
    nis est admonitus ut-quantocius veniret, et exitum gusti (cognomenloMagni) tlisponente rcrum omniuni
    abbatis Theodemiri Dominocommendaret. Qui illico Dominoeumdeirt Iocum pristinse reddere nobilitati;
    surgens iter arripuit, sed anlequam ad monasterium Theodulfus nobilissimuset moribus el genere, acer-
    perveniret, elevatisin coelumoculis vidit in sublimi rimique ingenii Aurelianensis Ecclesioe' episcoptts
    choros. angelorum animam bujussancti viri in cce- subrogatur. Hic ilaque miilla induslria cerians qua-
    Jos porlantium atque dicenlium : Beatus quemelegi- tenus idem locus in anliquum revocaretur honorem,
    sti et assumpsisti, inhabilabit in atriis luis. Hahebat dum iiicontiguis regionibtiSminus idoneosjnvenissel
    aulem idem Theodemirus ex sorore, de qua.jam di- ad id efliciendum monachos, ex Seplimanise parli-
    ximus, nepotpm nomine Maximinum. Ut autein sic , bus (10) ascivit, quibus et locum dedit, et res illi
    vocarelur, causam existimamus,. yel quia vir Dei' J loco olim atlributas de suo insnper addens contra-
    Maximinus eum de sacro fonte susceperit, vel etiam didit. In qua re non pcenituit eum facti sui : quippe
    mater ejus amore palris illius a quo. illuminata fo- cujus temporibus in tantum ejus loci gloria eniluil,
    ret, filium sic nominaremaluerit. Hunc ilaquebealo ul veleris ignominioededecus honeslas stipervcniens
    ayunculo ejus scpulto vir Domini Lifardus et Fratres obumbraret et praeteriiorum dispendia lucra seqnen-
    abbatem eligimt, et in loco decedentis substituunt: lia compensafenl. Tlieodulfus igitur episcopus inler
    qni dum. advixit, curse gregis sibi comniissi, ut- cseterasuorum operum basilicam miri operis, instar
    pote discipliriam.Palrum secutus , slrenue invigi- videlicel ejus quaeAquis est oonstitiila/sedificavil in
    lavit, villa quee diciturGerminiacus (Germigny,prope mo-
    11, Porro loeus quo beatissimi Patris Maximihi nasterium Floriacense), quo etiain his versibus sui
    cofpus habebalur huniatum, cum ; mullis polleret memoriam eleganler expressit. •-'
    virtutum signis, primsevo suo tempore: magno cele- Hascin rionoreDeiTheodulfustemplasacravi
    brabatur honore.Cumque multi beneficia jietiiuri Qusedtiniquisquisadis,qro rnemenlomei.
    convenirent, et provolo res pluribus cederent, ut ; Hic itaque venerabilis sacerdos. insimulalus con-
    assolet, abvitas nimium grata beneficiorum ccepit juraiionis apud regem de episcopalu dejectus, et
    vilescere negligentia posterorum.. Sedin episcopalu.'* muliis diebus custodise mancipatus est, poslmodum
    Ecclesise.Aurelianensissubrogatus Sigobertus (9), et mirabili-rerum conyersione et crimen promplissime
    genereet moribus nobilissimus videns. hunc locum abluil, et regis graliam conseculus calhedram pristinse
    olim.florentissimuma prisca nobilitate defecisse, dignitalis non diu victurus recepit. Fertur. enim vi
    scgefrime tulii. Consilio itaque cleri vel populi ab veneni ab his exstinclus qui dumexsularet, libertate
    eodem lpcc pssa sancli transferuntur Maximini in potiti, bona ejus invadendi jam hauserant xupidi-
    ecclesiam quam idem episcopus in agro juris sui tatem. ,
    coristruxerat, qusequidem extra urbem sed muro . 14. Ei jonas succedens babitatores lbci ejus mirc
    est vicina, conliguaque ecclesiseB. Aniani quam Mi- coluit, locum adornavit, ecclesiamque, ampliiicans
    «jiacodedit. Venerabilis auiem episeopus eamdem fornicem. orienlalem.Iaterculis plumbeis elegantis-

    (9.)Sigoberlussedit Circa ann~ 670. Ecclesise in . (10) Nempe ex riionasleno S. Sal.y.alorisAnianse,


    honorem S.- Maximini a se constriicise pauca fe- cui B. Benedictus, ofdinis riionastici inslaura.tor,
    stant vesligia ad plagam occidentalem ecclesise S. tum prseerat. -
    Aniarii.
    S03 LETALDlMICIACENSISMONACIH SOi
    simc conlcxit. Floruit autem Jonas non soluin in A , niino conimendasscl,Isetttsde corpore exivil. Quod
    humanis sed etindivinis rebus, cujus fidei plenLltido ego.veridica seniorum relalione cognosccnsnequa*!
    sludium el eruditio liquido potest coihgi ex libto quam silentio passus sum abscondi; procul dubio
    qiiem contra Claudium Taurinensem episcopum et credens, quia elsi sunt rari niiiic miracula facien-
    novumhoeresiarchamconscripsil,qui Claudiusdogma- lcs, mulli lamenin sancia sunt Ecclesia, qui vitoa
    lizabatsiigma bealoeet vivificsecrucisminime oporr merito operaloribus miraculorum dispares non
    tere adorari. Si, inquiens, crux adoratur, adorentur sunt.
    el puellsevirgines, quia virgo peperit Chrislum; ado- 17. Ludovicopiissimo Auguslo (ut credimus) re-^
    renliir ct proesepia,qnia mox naliis in proesepirecli- gna cceleslia petente imperium Francorum armis
    natur; adoreniur et asini, quiaasinum sedcns Hie- diu qusesilumalque a Carolo ejus p3tre mullipliciter
    rosolymam venit; el plura nefanda commenlando propagatum, a nobili illius corporis compage mullis
    simplicitali Chiislianoe fidei derogabat. Conlra cujus nalionibus coacla trifariam diviJiiur, iriafchesque
    vcsanos errores Jonas venerabilis, qui sanclseCrucis filii constiluti id regendum sorliunlur. Major hbrum
    erat episcopus, Ludovico imperatorc flngilante mi- Lotharius-Franciam cuni Italia, Liidovicus Saxo-
    rabilem edidil librum quem de diversis senientiis niam omnemque Germaniam, Carolus Jtinior Bur-
    Patrum velut floscidum depinxit scrtum; cl tam B gundiam cum Aquilania possedit. Quo Carolonon
    valicioeslultilioeClaudii obviavit, ut deinceps nemo niinimam regni partem assecuto, dum fortuna cum
    invenlus sil qui eamdem vesaniam resuscitarit. Li- inforlunio allernat, regni ejus slatus primo quidem
    bellus atitem ipse pencs nos habetur, qui in quadam iiileslinis bellorum cladibus, postinodum vero exter-
    domo igne pervasa incaute derelictus, etpost igiiem nis lumultibus gravattts profligatusque est. Duces
    intcger invenlus esl. clenim qui fines imperii tueri debuerani, duin rebrts
    15.Jona igitur in cpiscopalu posito multi nobiles communibus privafa jnrgia prseponunt, atque ob
    ei soeculoexspcciabilesviri cingula deponentes nii- id morlibus et rapinis sese insectantur, locum da-
    liiioe veterenique cuni suis actibus honijnem -extili, dere barbaris, quo iniperium regibus inclytis partuni
    in eodemipso loco Dominose mancipari gaudebant. et tot sseculisformidolosumrapinis el incendiis ipsf
    Qtiortim pater vitae venerabilis Heriricus nomine dehoneslarent. Inter Lambertura enini et Rainoldum
    dudum regum amicissimus, .eo aulem tempore mo- qui Neuslrix fiues VCTSUS Oceanum fegebanl, longa
    naslici ordinis erat cultor ferventissimus ; qui cum, concertatio, ulraqtie perdilio palrise laius delexit,
    omni gatidiospirituali cum supplementis viloehujusi per quod clades regnum Fraricorum profligatura
    necessariis polirentur, unum erat quod mceslitudi- primo infecta est. Ac primum vis Britonum liiniteni
    l"
    nem eorum cordibus non modicam inferebat, videli- transgressa, anliquam Namnelicam(Nantes)Andega^
    cet quod corporepatroni sui Maximini.fraudarenlur. vensemque(Angers)regiones, Meduanam(Mayenne)
    Ludovico itaque imperante Heriricus abbas cum fluViumusque suse barbarse subdidit ditioni.
    ffatribus palatium petil corpus beali Patris Maximini 18. EvestigiogensNormannicavaginasuaehabita-
    cxpostulalurus, itidemquc alias utililales loci sibi tionis egressa non more piraiico, sed libere lerras
    conimissi non neglecliirus. Imperalor vero favensi pervadendb, dum nemo resislit, omnem oram ina-»
    his petilionibus, evocafoJoiia episcopo, jussil reddi rilimam incendiis, rapinis, omnique crudeliiatis
    corpus,-qtrod cum magno gaudio a loco sepulcrali, genere miserabililef confecit. Denique die nalivi-
    in quoid Sigoberlus episcopiis (ut jam diximus) dc-. talis S. JoannisBaptislse urbem Namnelicam adorsa
    posuerat elevatum,alque ad Miciacensemonasleriumi concremat, et Gunhardum (S. Gohard) prsesulem
    cum ossibus duorum ejus discipulorum Thcodemiri[ sacris missaruni solemniis inieiiliiin super arani
    sciliccl atque Maxmiini,quorum superius menlionem, Ferreoli martyris quae est ad la;vain sedis B. Petri
    posuimus, perlatum esl. aposloli matfis ecclesise ejusdem civitatis ohlruncat,
    16. De llcririco aulem abbale venerabili, qni hisi bacchauiesque per populum nulli sctali parcendum
    leniporibus (ul prxfali sumus) loco Miciacensiprse-. ptitant. )psa urbe incensa (anno 843) cum ortmisu-
    eral, illud ferlur mirabile,quia cum segrotaretapudI pellectili civilalis et grandi caplivorum mullitudine
    Corbionense(Corbion), monasterium infirmitate quai in insulam quamdam ccenobio S. Florentii conli-
    el obiit, fratrem sibi familiarius inhserentemevoca- gtium reverluntuf , ibique coiitubernium slaluunl,
    verii persicas sibi perquiri jubens. Quod cum fraterr quidquid alicubi deprsedarentuf eo conferenles.
    mirarelur cum tempus id inveniendinon esset, quiai Primum quidem impefilia equilandi longiores vcla-
    . dies Epiphaniorum erant: Vade, ait, post cryptami bat excursns; ad postremum vefo eo usu exercila-
    monasterii, elquod inveneris defer. Frater aulemi tiores non solum qusequefinitima, sed procul posita
    ille non spe inveftiendi sed importunitate jubentis5 pcrvagantur, coedibusopplentes omnia (anno 8S3J.
    devictus, ad designali loci arborem accessit, in quai Iterum ergo navibus conscensis Turonis per-
    Ires miroespeciei persicas invenil,,quarum similes5 vadunt, perque. alveuni Ligeris ad "monaste-
    suo tempore arbor illa nunquam edideral : quas ce- rium Patris Maximiniperveniunl: quod vacuumhc-
    leriter exhibilasoegrolussuscipiensbmnipotentiDeo,, minilms reperienles, quoequeoccurrenlia diripiuut,
    sanclse videlicel Trinilali graiias reddidit, et de fru- et ad ullimum admoto igne a parte australi Ect/e-
    ciu memprato prseguslans cum fralrcs filicsque Dc- siam comburcre conanlur. Sed servante eo qui rioft
    805 LIBER DE MIRACULISS. MAXIMINL 806
    j ritirn usque conducil, et iri cxpulsioiiem ovium lu-
    dormil hequc dormilal, qui ctistodit Israel, ncquiti- A
    quam diti laborantes, et omni effeclu nialitise ca- pnm ssevirecogil. ltaque cum Wlmaro qtiiquepo-
    rentes confusione adoperti discedunt. Hactenus liores expelluniur, quinque tanluin personalus vilio-
    porro intueri: datur, quanta yigilantia Paler Maxi- ris fratribus dereliciis. Sicque Fredricus volo potilhs
    miniis hunc servaveril locum, qtiem a die suoe con- nomen abbalis oblinuit, ouiciiiin oinnino declinans.
    dilionis eiiam tempore barbarico ignibus nunquairi Eos etenim quos inibi reliquerat ullimse habens
    pefmiserit viblari. Nani ea lempeslate vix aliquod dejectioni ut slipendiarios sigilo alebat, cselerisbbi-
    ccenohiumtolius Neuslriae,et magna ex parle Aqui- nis penitus abrasis. Qrii laniam erga- se duriiiam
    lanioeiiiamis impiorum evasit, cum et S. Marlini et non ferentes episcopum atieunt, et querelam siise
    beati Patris Benedicti monasleriaab eis conflagrata calamitafis coram eo deponimt; quos ille omnino
    sint. Sed nemo aulumetme in cujusqtic sancti sng- sprevit, ei cum ingeriti injtiria a conspeclu suo
    gillalionem isla prosequi; verum ad demonslrandum cjici jussil. Qui conlempti lrionasterium repelunl,
    pii iinjus Palris affectum, qui prospiciens futuros et B. Maximino imporlunis questibus miserisesuae
    casus et tempora quse sua sunt qusereritium non ingemiriaiit Casum, et sacris cirieribus inhseienics
    sustinuit sediculam suam amburi, providens aut diei noctem conlinuaiu.
    vix aut nullalenus eam in statum prislinum refor--JB ^O. Nocte itaque quadam quiescenti episcopo diio
    malum iri. lerribiles assislunt viri, habitu proeclari, canilic rc-
    19. Igilur Agioepiscopo, sub quo civitas Aurelia- verendi: unus episcopali schemate, alter abbas vide-
    nensis semel distracta secundo incensa est, diem batur, qui quasi ralionem ciim eo ponere videban-
    obeunte, Walterius (11) succcssit vir strenuus, et ad tur, cur is heglecta aiiimarum salule sanclisiocis
    qoseqiie perferenda fbrti animo pfseparatus, qui et indignas prseponeret personas, qui luxufioe el vo-
    muros urbis exslruxit, et cives tot cladibus miseros luptaii operain darent, et oves Dominicasmorsibus
    ad resistendum barbaris animavit. Cui Trohannus1 luporum laniandas effugando coniraderenl. Cum ad
    (Trannin) succedens nihil efflcax oslendit, verum hsec episcopus relicens nihil respondere valeret,
    crudeli exitu posteris sui memoriam dereliquit. Nam aggrediuntur eum flagris, et obscenissimedereliclo
    levitale animi multa utcns, pluiima temiilenliis abscedunl. Cujus clanloribus famuli excilali clamo-
    dare vel promittere solilus erat, quse vino digesio ris causas iriqiiirunt, vixque ah eo aliqualenus co-
    penitus ignorarct. Hanc auspicaltis occasionemFre- gnoscere poluerunt: sed lanlum inler singullus et
    dricus qtiidam nobilis clcricus quosdam episcopi arixii treihoiisnulanlia verba Evurtium et Maxiiui-
    necessarios sibi ascivit cooperatores, accedensque rinm iriclamabat, et monachos diulius ingeminabat.
    ^
    post ccenam ad episcopum quibusdam laudibuset IHiinlelligenles ascensis equis 'monasierium eadem
    urbanilaleeloquii ejus animumsibi conciliafe ccepit, hora conciiocursu expeluiil; sed anteqiiam raoriacbi
    perlatoque vino inter lVibendumde loco S. Maximini pefaccedefent,' episcbpus carne solutUsesl. Sed et
    motus estsermo.Quidam eriira Wmarus monachus, ipse Fredricus non iu longuin laetatus est: nain el
    sed et ipse secundum sseculi dignitatem clarus eum- ipse validissimb arrcptus incommodo, de eo in quo
    dem locum ambierat; et ad ipsum Fredricum, se incumbebat, exsiiibat stratu S. Maximinum non
    conferens effectum desiderii prsestoiabatur. Sed sustinens insistenlem. In his ergo clamor bus imma-
    consilio Ermenlei fratris sui, Fredricus id sludium tura prsevenlus morte cum multorum dolore spiri-'
    cattsa yidelicet Wlmari derelinquens, ut sibi consu-; tum exhalavit.
    Jeretaggressus est, habeusque familiares episcopi CAPUT IV.
    faulores ettm hora qua jam diclum est, adiit, et da- De Letaldo abbate el ejus successoribus.
    tionem prsedicti loci quasi imaginariam sibi fieri 21. His itaque talilerihuliaiis.deftiilquieotempore
    extorsit. Ne forle etiam episcopus poenileniia du-, conlra jus monasieriuin locum supradictuiiiambiret;
    ctus id negare prsesumeret, baculum ejus. furto sedreversi quiqueadispersione,quadispersi fuerant,
    asportant, et donaiionis indicem in crastinum re- n locum recipiunt, profanbs et temeraribs invasores
    servant. Allero autem die consurgenli episcopo offi- proculexpellunt, atque e suis umini ehguht nomiiie
    ciosissimus adest Fredricus pro collalis grates re- Leialdum virum nohilem, et secunduriiid tenipus in
    pendens,' donique leslem baculum reprsesenlans. mullis solertem, abbatemque constiluunl. Eo aulem
    Confusus episcoptis, et quid fecerit ignarus, sed lempore vix aliqui inohachorum inveriifi poierant
    facliosorum iinanintilale convictus, volens nolens. qui secundum regulafeiri vivefenl sanclionem. Flo-
    tamen consentit. Et quia rei fanriliaris eum inopia ruit autem' eo tempofe Odo omnino venerabilis
    perurgeret, dapsili convivio donatus lirma jara au- abbas per qiiein ordo riionaslicusrediviva vice rc-"
    ctoritate Fredrieo optata consensit. Quo ad Mo- surgere cceplusest. Ftiii eiiimvir moribus egregius
    nasterium yenienle Wlmarus cum reliquis fra- ctomni sapienlia adornalus, qui et plurimbs etlidit
    tribus aditus monasterii claudunt, et venien- libros, in quibuSstudiosis ct bbni cupidis viventem
    tem intrare; non sinunt. Ilaque cum indigna- sui dereiiquit imaginem;quia vir sarictusnequaquam
    tione ad episcopum reversus, etim ad monaste- aliter potuit docere quam vixit.
    ; (ll)Aginm sedere ccepisse annp Mo censet Caroius Sausseyus in lib. vi Arinal. Aurel., qui Ansel-
    ttra'mI, collocat interAjium etWailerum.
    807 LETALDI MICIACENSISMONACHI 80£
    22. Sane. posl Trohannura Berno successit, qni A lem fratrum qui inibi reinanseranl, per iiiinislrurf
    riioriens Ariselmo (12) poiUificalum reliqtiit, quo Benedicti panis dabatur exiguus et pugillus legmni-
    decedente Theodericus vir induslrius successit, qui nis, raro vinum, et quando id dabalur nbn luxuriosi
    ei corpore venustissimus juVenla alacer, vivax inge- dabatur mensura. Nihil enim ofllciorura monachis
    nip, et moribus fuitsuavis. Contigit autera obeunte promillebalur, sed quseque agenda forent minisle-
    Letaldo abbate locum Patris Maximiniin episcopi rialesBenedicti omnia procurabant.
    Theoderici domiriium devenire. Quem locum spe- 24. Eo autem tempore florebat inibi yir venerab>
    cjali dilexit amore, ct nisi heu ! proh dolor! imma- lis Gaudeherlus nomine sacerdolali quidcm prseful-
    lura morle prseventus foret, omnimodis eum in gens schemaie, clartis genere, sed clariof spirituali,-
    slatum .prislinsedignilatis revocavisset. Vixelenim bus erat rebus; habebatque fralrem junioris adlinc
    quatuor annis ponlificalu polilus, sedem episcopatus oetalis Bernerium nomine, qui et ipsepostmodumvir
    Ermenlhoeo dereliquit. Procuralionem vero Micia- egregius faclus est, qui communi utifilati nihil jtrae-
    censis loci quidara Rolhardus administrabat, inter ponendum aliquando pulavisset. Hi ergo cum qui-
    quem et Benedicium cpiscopi Ermentbseiprseposilum busdam aliis hauc miseram servitulem gemenles
    ;de loco eodem allercalio grandis exorla , isto inva- inibi residebanl. Porro ea lempeslale quidam vcne-
    dere cupienle, altero resislenle, eumdem locum ad " rabilis episcopus nomine Benedictus a Britannis ad-
    ultiraara usque dejectionem prostravil. Cum ctenini veniens, locum hunc de quo nobis sermo est, daiis
    homines loci sseculariter viyerent, insimulandiioeum triginta denariorum libris ab episcopo emit. Fuit
    Benediclo dederunt. Verum Ermenthseus episcopus aulem idem sanctus episcopus omni gratia adorna-
    immodicus animi et liimium eo lempore socculifau- tus genere nobilissimus, slatura procerus, corpore
    tor, insimulaliones contra fralres habitas libenter sicco, omnibus spirilusbpnis intenlus, tum maxime
    audiens, eorum conlenliones dissimulavit, et cerla- orationi assiduus, synaxim Davidicam quot diebus
    niinis eorum callidtrs conternplaloraccessit securus, persolvens, lum deinde stando Evangelium securi-
    quia hujns coiilroversise sibi concresceret lucrum. dum Joannem ordine memoriter recitans. Hic ha-
    Qua de re aclum est ul Rolhardus non suslinens Be- buit avunculum nomine GradilonCm,de qnb dignam
    nedicli calumnias cederet, et quibuscunquepretiosis historiam ad nos usquc perlatam non abs re credi-
    rebus coaclis ad abbatem quemdara pagi Biluri- mus parumper suspenso serraonis proposili ordine
    censis nomine Raimundum se conferret, damnum huic operi inserendam.
    maximum loco isti rebus ablaiis conferens, lum 25. Cum enim hic polenlissimus Britonum forel,
    maxime quod proecepia regum anliqnortim quse de „ relictis sseculi pompis ad monasterium cui Heri (J3)
    rebus ejusdem loci munifica el pretiosissima habe- instila nomen est, gralia conversationis venit. Cuni-
    bantur, secum asportavit. que devote susceptus esset, et ipse devotissimecon-
    23. Porro Benedictus eo recedenle quasi in de- versarelur, ob corporis imbecillitatem semote jussiiS
    solalum locum sese infudit, el habenas suse cupidi- esl habitare. Porro amici ejus qui olim in sseculo
    tatis longe laleque porrexit, et cum omni familia eura dilexerant, mulia munera ci miftebanl, quse
    eiderri se loco ingerens suapie vivere coepil. Na.m in . ipse ffatribus in monasterio positis pulchre dispen-
    domibus fratrum slabula constiluit cquorum, hinc sanda curabat.Fratres autem putantes eum miilias
    sedes accipilrum , liinc pasliones canum , hinc cuni habere pecunias, ul citius cuncta sibi relicturo
    sculo et virgula ludebant juvenes, hin.c argulo pe- grandi parebant obsequio, nihil necessiialis non
    ctine persohabant texirices, hinc conventus ssecula- supplebaiur, sed euncla ad votum praesto erant. At
    rium, liinc domina populo disprocedens stipala cu- verP eo diutius proeter spem vivenle , et missione
    neis pedjssequarum. Qnis monachorum inter hse« pecuniaruin deficienle, una quoque deficefe ccepit
    vivcret? quis hoc ignominiosum dedecus suslinere fratrum sedulilas, et frigescere ccepit illa pecuniosa
    valerel? Benediclus inlerea stiper Ligeriti (le Loirei charilas. Quod ille ubi animadvertit, hujtismodi
    fluminis oram domum consliluit, quam casara Mi D commenlo adversus crtideles usus est. EvoCato sibi
    randcm vocavil, ut nec ipsi reditus piscium libere familiarius inhserenle fralre ; jussit arenani serrelo
    fralribus deservirent. Et qtiia episcopus cuncta ejm sibi deferri et glareas: quibus alialis dub scrinia quse
    consilio jieragebat, dat ei invisusDeo consilium, qur lecttilo ejus prseslabant complevit, et quasi qui pre-
    prscdia resque bealo Patri Maxiinino a regibus ve tiosa condiderit, firmis clavibus diligenter munivit.
    eliam quibuscunque fidelibus. pro remedio anima- Posl hsecevocato abbate ctir lot diebus sui visitalio-
    rum suarum collata militibus suis partirelur prt 1 nem neglexerit, modeste perquirit. Cum abbale
    libilo. Quod et factum est, primusque ipse qusequt! fratres iniraveranl, qui eadem scrinia ut sederent
    poliora praesumens, Litimiacum, quem rex Chlodo audittiri quse dicerentur aptare molienles, vix ali-
    veus Palri Maximinoindulserat, cum cuiiclis ad eun i quatenus movere poluerunt. Unde sblliciti apud se
    respicienlibus sibi vindicat; dehinc per reliquos sa redetmfes culpare seipsos coeperuiit, cur iantum
    telliltim prsediorum facla divisione de ipsis reliqniis, virum ncglexerint qui tbl bona apud se condita
    nihil reliqui monachis relictum est. Unicuique au illis reservaret. Renovata itaque sollicitudine bmni
    (12) Anselmus ad annum 930 pervenisse apw1 (13) Herio Insnla, vulgo Vlslede Nermontier,sen
    Sansseyumlegilur. S. Philibeiii in finibus Pictonum.
    809 LIBER DE MIRACULIS13.MAXIMINI. *10
    cum siiidio et CUra alendum procurant, qni infra A est, suos exinde curii rebus emisit splb Isaac ppsl
    breve teriipus collectus ad Dominum , felici fine ejus obitum remarierite.
    qtiievit. 28. Itaque post obitum Jacob episcopi, oblatis
    ; 26. Post
    cujus obilunl quique ejus creduli pel- denuoviginti libris Albertus et Azenerius Annonem
    lunlur, cellula clauditur,'absque clave scrinia rese- venerabilem Gemmetici (Jumiiges) ccenobiiabbatem
    ranttir, reconditi tliesauri reperiuntur , immensa suiirn vidclicet fratrem evocant, et jubente episcopo
    scilicet moles arense behe illorum congfuens avari- Ermenlhseo idem vir venerandus locttin siipradicluu
    tise, qui rati ab ejus ministro sublatos thesauros, ad regendum sorlilus est. Cujus temporibus quasi
    apprehensum eum diversis excruciant modis. Cui quidam redivivus seger a longa eegritudine conva-
    dejeranti cum nulla adhiberelur fides : Ducite me, lescens,'idem locus a dejectionis susevilitate resur-
    ait, ad domini mei sepulcruni, et ipsius requiratur gere aggressus esl. Pef hunc enim venerabilem Pa-
    leslimbnium. Qui cum assentirent, venerunt ulrique trem regularis ordo nosiris diebus buic loco prim»
    ad monutiientttm,elevalaque minister ejus voce ciim invectus sub eo ferventissime viguit, ei si in rebus
    fletu : Eia, inquit, domne, quos tbesauros refiqueris adesset paupertas, virtustamen cbarilatis et hospi-
    edicito; et si justse sunt pcensequas patior intimato. talitatis eam cbntegens celabat, et liberalis obum-
    Cui de tumiilo moftuus respondit: Innocentem te B brabat honestas. Toties enim vidimus hospilibus
    quidem et sine causa afiTigunt,sed tales eleemosy- largiter vina propinaTJ, nobis omnibus aqua conten-
    narii talibus thesauris omnino digni sunt. Quod illi tis, et tamen ea fieri cautela ul prsesentes.ipsi
    aridienles valde consternali sunt, nec ab eo ulterius hospiles hoc omnino nescirent, sed omriesut se vino
    quidquam pelere praesumpserunt. Sed Benediclus delibutos sestimarent. Diversis autem motlis aderat
    episcopuspauco admodum lempore in loco Miciaeensi Dei gratia, quse necessilati concurreret, et inopiam
    conversalus, rursus palriam visitans iu Britanniis lam verecundsecharilatis solamine sui suffragii sub-
    reversus est. levaret, sed et per miraculorum frequenlissimam
    27. Consequenti tempore Jaeob quidam abbas copiam respeclus sui demonslraret prsesenliam. De
    iransinarilanus in patria, cum in pago Biturico quibus pauca nunc perstringere cupientes nulla nps
    (leBerrtj) conversarelur, fama permotus ad eumdem narraluros fatemur qusc aut ipsi non viderimus,
    locum Miciacensem scilicet venit, et videns eurii aut-ab his qui viderint vel sincere didicerint
    amcenttm ut est, facta cuirf episcopo Ermenlhoeo " acceperimus. Hinc igitur soluto rudente carbasa
    sexaginta librarum conventione , bisque porrectis noslrse narralionis sanclo commiltimus Spiritui,
    locum curadem parietes vaciios scilicet sortitus est. ut de Maximino suo locuturis sui gfatiarii in-
    Mortiioautem Cunano, S. Pauli (Leonensis) episcopo, ^ fundat roris, atque ad stationem oplali perducat
    Alanus comessciens Jacob mullas habere pecunias, lilloris.
    .eum in decedeitis loco conslituit qui consecralionem CAPUT V.
    indeptus sedem cui consecralus fuerat nunquam De duobus fratribus mirabiliter a morte salvalis.
    (supple adiit), sed in IPCOMiciacensi'Usque ad vitse 29. Cum acriorsolilo ingrueret hiems, intantumut
    terminum perseveravit. Verum eo inibi degente orta Liger fluvius glacie obduralus rigenti dorso trans-
    est conlroversia inter suos, quos illo in loce con- itUmnon solum bominum, sed diversofum qtioque
    dUxerat, et inter eos u,ui anle eum inibi habitavisse pateretur vehiculorum ; duo viri germani fratres a
    videbantiir. Non enim sibi conveniebaut, el quasi villula sancti Marcelli quse ultra Ligerim est egressi
    lesta et ses misceri omnino nequibant. Uiide accitlit sunt, urbem pelere volentes, ferens caules aller,
    ut Tartulphus episcopi Jacob liionachus quibusdam • alter onustus stramine aptandis carnibus qusesilo.
    occasionibus interceptus auctoribus Larabeiio et Is itaque super duralam fluminis faciem transeun-
    AdClardogravissimis verberi.busforet affectus : jpse libus, cum jam pene in medio fluminis conslilissent,
    qiioque episcopus injuriatus, et plus pavoris quam repente glacie dissoluta quxdam quasi tabula cum
    periculi passus, ciavera coactus de sinu proferret, illis evulsa est, quoesubsidens et vi fluminis impulsa
    sub qua ejus quseque preliosissima servabanlur. '**resurgens, leviterque uno sui capite adacfo .snper
    Cumque Isaac et Egroalis id Ermenlhseo episcopo reliqua gla.ciei soliditate consurgens, in modum
    nunliavissent, vehementer ille commolus, misit sagittse velocissimaedecurrit, neo prius restitit donec
    Valinum decanuin virum egregium cum mullis aliis lotam evaderet^laciem etobviis gurgitibus excipe-
    nobilibus.qui auclores malitise perquirerenl, inven- relur. In medio fluvio quo lola~vis fluminis incum-
    losque procul expellerent, episcopo autem cum - bebat, rivus non multum grandis videbatur, quo
    omni honore sua restilnerent. Sed non multo post tabula illa perveniens tremenles et pene exanimes
    '
    tempore Jacob episcopus cognoscens lempus suse sic ferre co^pit, utraque ripa plena vociferauliurri,
    deposilioriis imminere, et nimis illalse menior ma- sed consilium nusquam aderat. Nam ire non pole-
    lilise, thesauros suos et ornamenta insignia per suos rat, et dum quisque raetuit, intrare nemo prsesume-
    partitur, csetera in Britanniis remittens. Post cujus bat. Itaque ipsi qui ferebanlur jam de yita, despe-
    obilum atrumBenediclus adest persCrutator acerfi- rantes, sup.er inimicum vehiculum cansederunt,
    mus, sed lardius quam debuit. Episcopus enim id Dei solius prsestolantes auxilium. Cum cpnlra mo-
    fiiturum prospiciens dtim adhuc viveret, ui diclum nasieriom advolasscn! . nnns ecclesiam respiciens.
    PATBOL.CXXXVIi.
    *I1 LETALDI;MICIACENSISMONACHI «12
    •Patris.Maximini suflragium supplici voce impelrat. A opiam fleri, Id offlciiad quemdam famuluhi Alyaldum
    Illico et sine mora, divisa per medjum tabula eum nominep.ertiriere videbalur, quem cellarius conve- ,
    «rui: clamaverat sanuro alque incolumem ad littus niens dure increpat, cur relicto suo officiohuic rie-
    defert; qui ad monasterium accurrens ante altare cessitati non occurrat. At ille imporlunitate deyicius,
    prosternitur, et immeriso fletu de se gratias repen- duobus secum sumptis asinis, naviculam conscendit
    <dens pro fratre sollicite precabatuf : De hac , in- solus pene cunctam insulse superficiem contegenli-
    quiens, sancte, lua basiliea non exeam, donec fra- bns aquis, vento aulem flante e cpntrarip. Cum ille
    ilrem meum mihi inColumemreprseseiites. Quieliam in ventum conari non posset, in medium pclagi cuih
    .ipse dum contra ecclesiam beali Andreae.apostoli, asinis suis devolutus est, quo et profunditas rapidi
    qtiseest in villa Oslellensi, pervenisset,sancliapo- , fluminiset yenti adversitas nihil ei commendandoe
    -S.tpli implorans auxilium, stalim. ad littus et ipse salulis ultra reliriqueret, fluctusque cumulos mi-
    deveclus est, fratremque repelens eum sese lugen- naces erigens navim operiret, ut non tam navis
    vlemreperit; qui videns fratrem, flere amplius coepit inler undas,quam undseinternavem viderentur, Cum
    ,.praegaudio, et in amplexum ruens liberationis mo- ergo neque conto neque remo aliquid-conari vaie-
    dumperquirere ccepit. Deniquepqslmbdumpiufimis ret, puppim insedit,- el vocibus altis auxilium magni
    adyixerunt temporibus, et qubtannis liberatoribus B Patris Maximini implorare ccepit. Illico vento quie-
    suis debilseservitulis obsequium devolissime prose- scente, navi lamen flticlibus oppleta invisibili manu
    culi sunt. perductus, portum Marogili (Mareau) appulit, se-
    .. CAPUT VI. cum ipse vehementer admirans qualiter evadere po;-
    De prwdone pervaso a dwmqne et post liberato. tuerit. Deliinc ad monasterium cum asinis suis
    : 30. Fulcpnis qupndam satellites hujus Patris vil- regressus, ereplione sui gaudiura magnum cunclis
    lam quaeBezillis dicitur inlraverant el in celpnorum fecit fralribus.
    rjnquietudinem mulia insania grassabanlur. Missum CAPUT VIII.
    ,repenle est et fratribus nuntiatum : qui cura sa.iiclo- -De merso diu jacente in flumine, nec morluq.
    Tum pignoribus quosdam e suis transmiserunt ro- 32. Vivianus beali Marlini canonicus huic ioco
    -gaiuros, ut ab hac molestia se temperaredeberent. qtiondam familiarissimus fuit: qui secum quodam
    Ciii minislcrio prsefui.t venerabilis Simeon nomine ^tempore eo divertens , conduxit quemdam suse fra-
    ,a laico quidem tcnsuralus, sed modestise et gravi- lernitatis canonicum nomine Constantinum, quiala-
    tatis moribus non improbabilibus adornatus. Is ergo criter a fratribus suscepti, biduo cum emni officio-
    .cum venerandis sanctorum memoriis appensis collo, silate detenti sunt. Eo autem die quo reversufi
    jdum curticulam,.qua.;coactifprsedones sese defen- C yidebantur, quidam collegii eorum jtivenculus me-
    sare parabant, intrare vellet, unus eorum lapide ridie quiescenlibus fralribus (li) cum arcu et spi-
    arrepto irreverenler reverendum nisus est percu- culis clauslrum ingressus^est, et cum quibusdam
    tere virtim. Sed cum lapidem dimittit, ipse quoque, sodalium multb slrepilu mtillaque levitate agi coepit,
    relrpactis vi divina brachiis et cruribus, cumingenti • nune spicula dirigendo, nunp cursu et clainore ,fra-
    rugitu adterram corruit et voces diversissimas tres inquietandp;.Cumque ut a tantastultilia «juie-
    edere coepit. Quod cseleri proevidenlesjngenii ter- scere deberet admoneretur, npn acquievit; pro re-
    rpre perculsi sunt, omnes parijer terrse prpslernun- verentia autem eorum qui eum adduxerunt, oequa-
    ;lur veniam prp ccmmissp flagilanles, simul etiam nimiter hoc inlerim fralres perlulerunl. ;Sed cum
    omnia 4'fepta restituunt, et se maturius exituros eo die a monasterio exissent, lenierariusille navein
    profiteptur, supplicanlque pro compare ut liberari conscendit.confra ecclesiam B. Hilarii, qtip profundi
    merereHirab hac dsemonicainfestalione. Porro fra- currenles Ligeriti fluminis aliquando vadum negant.
    , Ires bona pro.malis rependentes mox etim exorcizats Cumque in niedio fluyio pervenisset:, Conlum quern
    conligerunt aqua, caputque tolum perfundenles,, tenebat in aquam mittens incaule, cadendo secuius
    corptts illico pedes et manus suo reparanltir officio " est, ibique ab hora nona usque ad ipsampenenoctem
    Et ipse surgens incolumi.sgrandi voee Detim bene-. jacens,muliiseuminvesligantibus, inveniri nequivit:
    dicere et famulum ejus-Maximinumliiagnificare cce- dpnec de ep desperantibus,. iimbris jam incumben-
    pit, ocjusque inde digressi nj'1temeritatis in eaden i tibus, quidam piscator Barbas nomine, imcp eum
    villuia allerius- addere prsesumpserunt. altraxit, navique impositum a.d littus deyexit. Nihil
    CAPUT VII. . in eo spiritus seiitiri. polerat^ mortuus ab pmnibus
    • . De auriga inter»fluclus servato pmspere. dicebatur. Dolor ingens, maximeque clericofum.qui
    .31. Liger fluvius huicmonaslerio contiguus.emo- . eum adduxerant, flelus intolerabilis coegerat jbi
    lumenli persaepeest, eliara nonnunquamdetrimenli plurimos diversoe aetatis simul el conditipnis. Ad
    Nam ssepe dUm metas alvei sui.hanc pene contegit ecclesiam itaque cpntigit deporlatus,: perque pedps
    insulam, Ligeritoque cohjunclus iraum eflicitur pe appensus esl, multoque vel vinp, yel aqua digesta
    lagus, negatoque commeatu insulariis non contem media necle ubi vivus apparuit deposilus est, et in
    uendis, modicas imporiat necessitates. Hoc itaqu i sese paulalim reverlens quid secum ageretur vehe-
    ingruenle incommodb, in domo frairum contigit in menter admirari ccepit. Cumque requireretur uW
    (14) Juxla Regul. S, Bened. cap. -43.
    813 - LlBER DE MIRACULISS. MAXIMINI. 814
    fuerit, Vel qualilef per tot hprarum momenla inler A dimovere valeret, cursimquCad domum sui domini
    undas vivere potueril: Pro temeritate, inquit, quam reversus, cum ingenli ejulatii quid pateretur osten-
    sahclo loco inluli, morli quidem destinatus erairi , dit. llle putans frigore manus ejus riguisse (nam
    sed per intervenlum magni Patris Maximini ab ipsis vehemens tunc hiems ingruerai) aqua calelieri im-
    Avefni .'faucibus revocatus et vitse restitutus suro, pefat, rigentesque ea cbnlreclari manus. llle am-
    clemenlique modo cui injuriam intuli, ipse auclor plius ejulando se torqueri inclamai. Porro dominus
    veniseel salulis fuit. Facto mane, nudipes et cum ejus memor festi factus intellexit causam delinenlis
    multa humilitaie monastcviuift expeliit, seque magno eum anxietalis, et mox eum ad monaslerium direxit
    Patri nostro coniradens, indulgentiain suee lemeri- ' indicem sui reatus proe manibus gestanlem.
    taiis deposcere et maximas pfo vita graliarum aclio- 35. Missa canebatur Dominica, ecque ventum eral
    nes dependere ccepit, qui tantse rei tesiis in hac vita quo Agnus Dei qui pro nobis est immolalus et invo-
    pliirimos poslmodurii exegit annos. catur et sumilur, cum ille.mullo clamore ecclesiam
    CAPUTIX. ingressus ante altare projeclus est. Primoque pu-
    De clerico lapso ab ecclesiw-teclo, permanente illmso< talum est eum a dsemone agitari; deinde vero qua-
    33. VenerabiliS Anno abbas cui in memoriis pio- dam siniuiaiione hoc eum finxisse suspicabantuf.
    fiim maxima pbrtio est, signum usibus ecclesiseB Unde et accedenles tentabant manus ejus evellere,
    1
    prseparari jusserat, qubd secuhdum quorumdam mo- sed nulla id ralione efficere potuerunt. Decretum
    rem bapiizatuin et super tectum ecclesiae elevatum igitur a senioribus processit pro eo IitaniaS fieri, ut
    . est. Cumque hi qui extulerant, per lectum ecclesise qui eum polentia vinxerat, elemenlia solvere digna-
    deainbulareut, qiildam clericus incautius gradiens retur. Ubi vero ad coriviviumvenlum est, constiiuti
    (crii nomen Flodonicitis adhiic est) non attendit la- sunt qui ei cibos in ecclesra deferrerit, et ori ejus
    qiiear clavis aflixum leviterque suspensum, Sed fir- imporierent. Post mensseauterrirefectioriem accessit
    niam nanciscens [id est, putans] materiam, mox ut ad eum quidam fraterWido nomine blirii saeculo
    pedem quasi liberumposuit, illicb cum graridi rurna exspectabilis, et perquirit ab eo cujus esset condi^
    devblutus est: et primo quidem capili crucifixi cui tionis. Quo respondenle se liberum esse : Sufge
    inferius stabat-MaximiriUs,illiditur, cujtis illico co- ergo, ait, et accedens ad altare spbnte teipsum Patri
    ronam brachiumque cbnfregit•*post super cancelli hostro contrade, et illico liberaberis. Quo consen-
    pafietes, iride super gradiis 'lignebs; ad ultimtim tsente dat ei marium ut surgeret. Conductusitaque
    sripet paviirientum prostratus est. Sed hic ialidevo- ad allare, quia manibus neqiiibat, voce siipplici
    lulus fiiina pef ihterventum Patris Maximini sibi seipsum contradeiu, ait: S; Maximine,niei niiserere,
    •dorialiisliodie vivit, cum fefe trHnta et amplius iet riie his vinculis absolutufti ubicunque' fuero ser-
    aiinisiiiUqubboc peraciurii est. viim tuum esse cognoscC. Qubd dicens velul forlis-
    •CAPUTX. ' v * sime iclus fuisset, relrorsum cecidit, fet fossoriuiri
    Ve•el>viijusmaniis lavseriint fossorio. '- longe in alteram partem desiliens ingeiili sOnilti
    '54. Ejusdem pii abbatis Arinbnisteriipbribus cum rnultos admirari fecit; fratres quoque aecurrenles
    "adlititeiiifantiilus essem (nequeehim audiia,sedqiise cum ingenli jubilo correptis signis Dominum magni-
    Vidi riarraiurris sum), coniigit quod dico miraculuni; ficare cceperunt super emnibus virtiilibus suis qui-
    Benedictus quidam dicebalur non conlemnendsebpis bus sanclos suos glorilicare non desistit, quos apud
    tolonus, qui ih villa hobis coniigua, cui Godgiacus se vere vivere demonstral, dum apud eoruin exani-
    noraenest, liabiiab.1t. Hicadfodiendam sibi partem raatos cinerCs superbiam viventium tara pulcbre et
    agri queriidam adveriticium mercede condnxit. Jm- -eleganler iriumphat. Fossoiium vefo illud ad laqueaf
    inincbat autem hujUs Tatfis dies feslivus qui xvm ecclesicediu pependit, et hbmoille quotannis capitis
    Kalend. Januarii ejus transitu insignis habelur. Porro siii censuni die annuo super allare sui liberaloris
    '
    ille qui colcndum susceperat agrum lanii fesli igna- •persolvit. .
    rus," rifpbte novitius, desiderio accelerandi operis D CAPUT XI.
    "accerisrisdie feslivb illucescenle fossorium, quod De fratribus lerritis et mirdbililer salvaiis, '
    "bessahi [Gallice beche] dicurit sumit, et iiperafufus. 36. Sed' quia pius Paier aliquando filiiim dbriis
    'caiiipiimpeiit. Operanle eb, vox subito ad eum facta niulcet, nonnunquam per severitalis animadversib-
    "e'sl, qiise dicefet: Teduine(sic enim is vocabatur), nein coercet, et inleraum prbspera dum securiprem
    ^quare hoc agis'?'CumqueiIIe huc et illuc versis ocu- reddunt animum, delerius slernunt,. adversa vero
    lis neminem Vidissel, operi coepto institit, sed circunispectius agere queriique conimonentj.remis-
    "uihilominus eadem vox eisdem verbis, cur hoc siores nos forsan divinus altendens bcnlus lanio
    Al ille respiciens et nullurii factos miraculo, consequenli terapore placuit quodam
    " proesumeret,pefquisivit.
    bmhinp videns, fbssati aggerem qiio campus ambie- terrCre infortunio, quo rhirabiliter quidem territi,
    ''batuf cohsceiidit,; et diligenter contemplalus cumi sed per iriventum ejusdem piissimi Patris nostri mi-
    rieminem videret, ad opus suum reversus est. rabilius suraus salvati.
    Sed leriio yerbis eisdem eadera vox eum com- 37. Consequenti eni.m sestate intempesta noclis
    .pescuit, el mox rigenlibus digilis tam valide ma- horasubitus turbp ccelum ccnlristat, caliginis pro-
    Iius ejus fossorio hseserunt, ut nulla ralione easi funditas omnem adimit visum, corusci frequenles.
    813 LETALDI MICIACENSISMONACHI 816
    limoremincutiunt, venti sibi dura certamina man- j\ eum die Bernerius decanise administrans officium,
    dant. Exsilimus slralis, cogimur in ecclesiam, mulio vir inter prxcipuos egregius, vilam laudahilera lau-
    pavore ationili psaImosnescimus[f.,cecinimus el]li- dabili fine compleverat. His ergo velul duebus iti-
    tanias. Sacer cereus exstinguitur, et quassussui medio minibus viduati in magna cura et sollicitudine relir
    quasi nolens succurrerc ad terram delabitur. Qua qui fralres sunt defelicti. Perro Ermenthoeusepiscor
    visione crescit pavor, formido augetur, correpta pus hoc compeiio mceslissimusredditur, asumptpque
    signa inletrumpente terrore laxanlur, nec aliquid clero el quibuscunque nobilihus, nec non reverendo
    inler trepidos invenilur solalii. QtiidamWaldefredus Ricardo S. Bencdicti abbale, ad monaslerium venit
    oediluus,non quidem monachus, sed a iaico tonsura- fralres consolaturus, et sancli viri funeris officia
    tus, cceteris conslantior, dum extra ecclesiam slat, curaturus. Sepelivimusergo eum in atrip exlefiori
    veniens eminus abAquilone jaculum igneum ut vidit, quod respicil ad Aqtiiloiiemjuxla lalus Siilbardi viri
    id allonilis et mullo terrore compressis nunliavit. clarissimi, qui locum huncpure dilexit el habilalo-
    Necdum verba compleverat cum ecce per raediam res ejus miro coluit affectu.
    turrisculi columnam fulmen deraissum ecclesiamque 39. Post annos vero duodecim depositionis vener
    ingressnm super nos rotari ccepit, lapidesque et . randi Annonis, illud atrium ubi condilus est, veleii-
    coementa parietum bullientibus spargere flammis. " bus delurhalis fundamenlis, amplificari et decenlius
    Slabat Ewrardus priorum unus quem levis scintil- , efferri cceplum est. Cum aulem pro jaciendis.funda-
    lula mox ut attigit, quasi mortuum terrse prostravit. mentis tumulus bcali abbatis, qui ligneus esl, a parle
    Ab oratorio sanclse MariseMaynardusqui Fossalensi capiiis egesla humo nudalus apparuisset, accessimus,
    (Saint-Maur des Fossts, dicec. Paris.) raonasierio et aperientes contemplati sumus ilium reverendum
    postea praefuit, redibat, quem eadem scintillula per- corpore et veslibus ita. inleoxuni ac si eo die ibjl
    cuiiens calceameniis longe discttssisvelul exsanguem posilus fuisset. I
    pavimento dejecit. Tota facies ecclesisevelut cliba-r . <i0. Sed ut ad ea redeamus quoefacta sunt, se-'
    nus ardens, nihil prater ignera oculi aspiciebant; de pulto venerabili abbale, cum locus sine pastore esse
    jacentibus nemo sollicitus,, suam quisque opperie- non posset, lsaac, cujus superitts menlionem fecimtis,
    batur niorlem. Diu igilur, multumque super nos ille decanus est iterum instilulus. Per idem tempus Er-
    globus oberrans , landcm sublcr analogium lapstts menlhscus episcopus gravi arreptus incoinmodo de-
    est. Pulavimus ccelum in prseceps ruisse, et dehi- sperari coepit: cumque minime ccnyalesceret, prima
    scentem chaos terram peliissc, nihilque sapientiori- jejuniorum hebdomada ad moiiasterium deportatus,
    bus aliud inerat, nisi dies DomiriisicutfUr in nocte et monachico schemate vestittis est, moxqtie conva-
    ita veniet. Inlolerabiiis subsecutus felor animos tre- C lescens in monasterio degebat; eratque conversalio
    menlium crudeliler sauciabat. Ejecimus, jacentes cjus omnino grata, nulli unqiiam onerosa. Fratres
    quos mortuos pulabamus multo alrociuS felentes vero dum eum habere pasloretn prxoptarent, prlmo
    porcis noviier uslulalis, sensuque reparato eos jam quidem annuit, sed post voluiitate mulata quemdam
    lugere coepimus, sed in illis non erat vox neque Hermenaldtim, S. Benedicti monacbum, ut fratribus
    sensus, dalisque cuslodibus bymnos orsi sumus ma- prseficeret salagere ccepit. Jam autem subrogalus
    tulinos. Maneaulem facto cum jam illi vegelaliori erat in episcopatu Ernulfus (15) nepos ejus vir.glo-
    sensu vigerent, denudalos rimabamur, et in E- riosus et inter strenuissimos primus : qui cum jueun-
    vvrardo quidem est lihea extra quidem nigra, sed in- dissimus et araabilis esset, ad eum fralres se coa-
    terius ignea a vertice capilis usque ad plantam pedis tulerunt rogantes ne Hermenaldus eis proeponeretur.
    reclissime porrecla. Maynardus porro cruce insigni- Qui cum.impelravissent, et ex hac re episcppiis Er^
    lus est iu dextra scapula, quse ad mensuram palmi menthaeusviclus esset, ex hoc tamen vinci nequivit
    virilis manus undique diffusa, sed nihilominus et ut aliquis nostrum abbas crearetur. Erat eo tempore
    ipsa exterius quidem picea, inlerins ardens erat. - in loco S. Benedicli decanus nomine Amalricus, vir
    Maynardus in breyi quidem conyaluit, Ewrardus simplex et boni testimonii et secundum saeculi di-
    diuscule decubans melior se poslmodum diu ad- D gnitatem clarus, quem.evocatum cum locus anno et
    vixit. diebusoclo pastore.vacasset, abbatem conslituerunt.
    CAPUT XII. Porro Erincnthseuscum biennio et mense uno hoc
    De pbitu abbalis Annonis. in loco vixissct, die Kalend. Aprilium ad yitam, ut
    38. Igitur piserecordalionis.Anno abbas cum fere credimus, sempiternam [supple migravil].
    triginta annos idem mbnasterium pie gubernavisset, 41. Gloriosus sane ejus successpr ut se solum
    Epiphaniorum prima die cum dolore pene inlolera- vidit, illico amorem qnem erga locum habebat, ma-
    bili omnium superslitum carnis onere spoliatus est: nifestavit. Inter cselera enim bonorurii suorum emo-
    qui nos sua pia charitate destitutos altero nihilomi- lumenta, omniuni eeclesiarum nostrarum reddilus
    nus damno mceslissimos dereliquit. Nam nono ant<' qui ad eum pertinere yidebantur relaxavit, et ne

    . (15) Ex lioc loco corrigendus est episcoporum episcopatus sui sedem iniisse anno 963, et lamen
    Aurelianensium catalogiis, qui ManassenErmenlhseo Manassen, quem Arnulfi decessorem puiat, synodo
    subrogalum habet. Qua ex observatione facile solvi- Senonensi anuo 981 subscripsisse.
    ,tur Sausseyi scrupulus, cui niirum videlur Arnulfuin
    817^ LIBER DE MIRACULISS. MAXIMINI. 813
    deinceps ab ullo episcopoacciperentur scripto et au- ,^Maximini voce supplici illi implorant auxilium, et
    ctbritatesynodali saricivit.Post vero Romam pergens mox is qui trahebalur, unda famulante, adliitus de-
    decretum apostolica auctoritale edilum atque for- vectus, et a quodam qui cum navicula feslinabat,
    matum nostra littera in charta, et Romana in pa- incolumis ejeclus est.
    pyro, transcribi fecit, revertensque in scrinio riostro CAPUT XV.
    collocavit. In quo decreto. addidit, ut nunquam de De paupere sub rupe habitante.
    aliqub monasterio in eodem sine fratrum consensu 44. Erat autem ibi valde eminens, quse facie
    crearetur; quod qui facere prsesumpsissel analhe- conversa ad Austrum rupes
    mate plecteretur. Quai de re animos fralrum eo sibi amplissimo inlerius gaudio pa-
    lebat, dorsumque prsebens Aquiloni, neque iacile
    conciliavit, ut inter cxtera munia precum omni admittens Subsolanum infra se maximam apricita-
    bebdomada sacrificiura laudis bis offercndum pro eo
    lem volenlibus experiri exhibebat. Quo quidara pau-
    atque pradecessoribus successoribusque suis decer-
    cum uxore et sex parvulis adveniens cum non
    netur. Sed de his haclenus. Verum quia de magni per inveniret hospitium, sub eadem rupe se cum suis
    Patris Maximini viftuiibus pauca perstrinxiraus, ad
    et lotam hiemem lempusque Quadragesimse
    ea quse his diebus sub hoc scilicet abbate conlige- recepit,
    runt accedamus. U ibi peregit. Die autem sanclo Paschse cum omnibus
    CAPUT XIII. suis ad basilicam venit, quse ibi sacrala est in ho-
    De his qui subterra obrutisuntnecmorlui.' nore S. Maximini, unde et draconem exslinguendo
    42. Dorous hospitum corruerat et eam exstruere cxpiilii,, et in qua (sicnt supra diclum est) quievif.
    ille cum familia quam conduxerat,
    cceperamus; trans Ligerim autem argilla qucedam Cumque pauper
    invenitur, de qua csementivice levi sumptu parietes vivificorum myslerioruni perceptionem susiineret,
    eriguntur. Ad hanc ergo fodiendam deputati sunt rupis illa quselot diebuseum foverat, cecidit, et cum
    operarii; cumque in proclivimonlis parte foderent, ingenli ruina devoluta est. At vero pauper rediens
    et introgressi terram egererent, mons imminens su- ubi collapsa quondam amica culmina vidit, omnipo-
    tenti graliasDomino referens, ejus famulum Maxirai-
    per eos cecidit, et duos bmnino contegens, lertium
    taiilum capile quoqrie .foris apparente ingenti mole nnm ingenli voce magnificare ccepit, cujus pia inter-
    cessiose suosque ab imminenti liberarat exitio
    compressit. Exsanguis faclus monachus qui Coscon-
    duxerat, nomen Patris Maxiraini crebro ingeminans CAPUT XVI.
    advolat. Sed quis eos vivere pularet ? Allamen illi De illata consueludine a Salomone prwposito et per
    orani nisu insurgentes certalim terram eruunt, sed Domini gratiam evacuattti
    tanta moie involutos mortuos dicniit.- Veruminulto 'C 45. Scribentihus nobis secundum possibililatcm
    labore impensoquos exslinctos pulabant, vivos edu- ingenioli nostri de virtulibus prsecellenlissimiPatris
    Cunt. Cumque hi qui educti fuerant in geslatoriis nostri Maximini quosdam conligit venerandos ad-
    appoftarentur, multo pavbre attonili dum nubes vo- fuisse , quibus petenlibus cum ea quse dicla erant
    Tahtes viderunt, mcntem ilerum ruere putantes dice- revolveremus, multa omisisse, nos quibus ipsi iiitef-
    bant: Vae, vse! ilerum moriemur, ecce inonlem ca- fuerant confessi sunt, revocabantque nostrse memo-
    deutem videmus. li igilur per intervenlum Patris rice inter multa hoc quod dicturi suinus miraculum.
    Maxiniinine optis eorum morle foedaretur, et ab in- 46. Temporibus pise memoriae Annonis abbatis
    teritu salvati sunt, et incelumes adhuc in -hac vita erat quidam Hugonis (nempe Magni vel Capeti)
    subsislunt. ducis pfsefectus Salomon nomine , vir insolens et
    GAPUT XIV. ccenobiis sanctorum vehenienter infeslus, prsecipue
    De cwco in dquam merso.. iocum hunc speciali insectabatur odio, inlantum ut
    43. Pro"lapidibus ad domum supradiclam conve- cursum Ligeris fluminis pcr terram sui juris dedu-
    bendis Almaricus abbas • cum quibusdam fratrum cere ientaret, in quo multas frustra expendens divi-
    amne commissb super littus stabal, et operarios sui ]r» tias, ad effectum lamen sui desiderii non pervenit.
    prsesentia acrius anhnabat. Gum ecce' quidam pau- Cum ergo id. genus malitiae frustra tentavisset, se
    per lumine ocuiorum carens, ductofe proevio usus, multis aliis modis huic loco officere parat. Cumque
    slipis petcndoegralia molendinum petebat. Erat au- fratres humililer persisterent et preces eorum apud
    tem a lillore in mbieiidinumlabtila longa et angusta, improbum nulium haberent efleclum , ad Domini
    per quarn commeanles ibant et revertebantur, in cu- misericcrdiam se cenlulerunt. Venientibus itaque
    JUS medio ofbus ille deveniens, pede lapso, utpote ejus satellilibus (sicut vulgp dicitur) juvare secun-
    non videns, in aquam cCcidil, et usque ad profuh- dum cpnsueiudinem nupcr ab iis male illatam, cum
    dum delnpsus, iterumque resufgens, rapidis fluentis sanclis pignoribtis fratres occurrunt, et cur tanlum
    ferri velocissinie ccepit. Quod ejus duclor videris, facinus prsesumalur inquirunt. Sed illi superbo spi-
    quantncius clamare ccepit. Cumque ssepiiisresurge- ritu contra inermes arma arripuerunt, el plauslrum
    ret, multi concurrebant, sed adversum flummis im- ijuod jani virio onuslum erat, bubulcis imperant
    petum conatus ineflicaces erant. Porro abbas et educenduin. Quodara ergo die suis' oflicialibusas-
    fralres qiii cum eoerant, et hoc intuebanlur, ut ei sumptis ad monasterium venire dedignatus, in vil-
    yiderunt linmanum deesse auxilium, illico S. Patris hilis circumpositis consuetudines iiscales adhiberm
    '"
    819 LETALDI MICIACENSISMONACHI. 820
    conalur, et vinum e doliis et lorcularibus raptum.j4. riis.monachoS aggressus est, et procacibus verbig
    (nam tempus vindemiaeerat) publico celiario confe- nomen taiui Patris blasphemare praesuraens cum
    rebat. Moxunus,-qui Fulcherius dicebalur, a dse- plurimis spdalium in epdein prato. equos sgfvare
    mone corripilnr, csel.eri-nimio acli terrofe in fugani instiluil. Sed ejus superbiam judicia divipa subsecijT
    converluntur, boves hiiic inde cruentali moveri loco ta sunt. Nain cidem. in eodeni prato in eadem nocle
    non possurit, donec fralribus accedentibus planstrum quiescenli lerribililer B. Maximinus ap.parujt, e^.
    ad domuiii famuli qui Daniel dicebatur feduclum stuitilise eum arguens baculo iiicurvo quem gesfar^
    est, sicque illi qriod pessime abslulerant resliiulum yidebatur percussit : qui surgens clamare sese mpr
    esl. Die autem allero idem Salpmon cum omni hu- rilurum ccepit, et accurrenlibus spciis a B. Maximi-
    militate ad mbnasieriuni venit, veniamque adeptus no se lefhaliter ictum ejiilando indicavil. Moxqije
    nihil ullra simile altentare prsesurirpsit. Verum et eqtios ejici et se expprlari jubel: sed ingrayes,cenle
    ipse Fulcherius non longo post tempore ibidem ad- molesiia inler manus efferentium spiriinm cxiiala-,
    ductus per Domini gratiam sospitati redditus est ; vit. Qua de re lantus, terrpr spcios ejus invasit, uf
    quorum autem cor superbia induravit, horum vilam usque in bodiernum d.iem nemp .inventus sit.qui sir
    mors crudelissiraa horrendb exilu lerminavit. . mileatteniare prsesumpserit. lsta sunt qusenos onii!-
    CAPUT XVII. B sisse supradicti seniores fatebanlur, et alia quam-
    De eo qui ad putandam vineam rogatus arle se . plura, quse faslidium declinantes reticenda putavi-
    excusavit. mus. Nunc veroad ea quce nosirisdiebus facta sunt
    47. Tempus vineoepulandse advenerat, et abbatis accedamus, .
    imperio complures operarips frater nomine Hal- CAPiUTXIX. ;
    deisus ail hoc opus perquirebat. Cumque pltirirocs De ardenlibtis; .-.;'
    collegisset, nec suflicienier habere credCret, ad do- 49- Peccalis populorum ingruenlibus et justiiiam
    liuim cujiisilaniDurandi accedebat, ul eumadopus Dei proyocanlibus inedio fere mense Augusto iiigcns
    venire rogafel; quem uxor supradicli Durantli ve- luespopulum Aurelianensem ^levastare coepiti TMvi-
    nientem videns : En , inquit, domnus Haldeisus ac- •no etenim igne membra arclebant Immana , cujus
    cedil ut voscum reliquis ad vinese putalionem ife ardori nulla poterat coiicurrere afs huroana. Oinnera
    debeatis. Cui ille fespondil: Ego, inquit, non va- igitur sexum, omnemque oelaieni, et prsecipue inr
    dam; sed ne forte dpinnus iste cpntrislelur, incom- fanliles artus vis isla p.opulabatur. Quid facerent
    mbditatem bracliii simulabo, el per hoc inculpabilis quos lanta necessitas perurgeret?.Sanctorum-suffra-
    lrianebo. Siraulque dicens brachium collo appendit, M gia expetunt, et iraplorant divinuro quibus hiimaiium
    et venienli monacho roganlique ut ad opus accede- deerat auxilium. Cuhiquep.er oninia pene sancto-
    ret, non se posse venire respondit. Cumque mona- rum loca; catervatim hi lales cogerentur., pfsecipue
    chtis persisteret, ille pallio rejecto pendens brachium -ap"udJiuncpiuni Patrem vis imniensacongerehalur;.
    ostendit: En, domne, dicens, libeiiler abirem, sed, intantumut oflicia.diyinafralres.reverenler , ulde-
    ut vides,.bac de causa venirc non ppssum, Cumque -cet j. psallere Omnipotenti nequire.rit. .Quis enim
    inonachus id simpliciter credens reeessisset, repente ferre valerel lot gemitus bprrendos, fetores inlo-
    braehium illius qui fefellerat, acri dojore cprripitur, lerabiles humanorum ,incendii membrprum ? cujus
    et inlantum atterilur ut ad ajiquid refficientliimom- mens tam ferrea. npn ex hp.c inpllirelur inforiunio;!
    nino moveri non valeret. At ille intelligens causam: Insuper cum tanta horum ccnfluxerit muliiludonri-
    En, inquit, mulier, quod ludendo dicebamus, res ipsa serornm , qtia; si tpla coadunarelur in ecclesia,
    vere dicere jam compellit; ita enim brachium nieiim chorum psallentium compleret et cryptas.. Hoc tam
    torquetur ut oninino conteri mihi yidealur. Noctem moleslum quoquomodofratres lempore diei :suffere-
    itaque iiisecutam pervigilem ducens , faclo manei banl; imnu.nenle vero hora noelis ab ecclesia ex-
    vplum vpvil dicens : Sancle Maximine, ab his dplo- -pulsi in p.orticu Aquilonali hserenli eidem , ii.ec
    ribus jusle mihi illalis libera.ome, et quolannis diem D non in corte factis sibi umbra.culis manebant. Dilu-
    iinam tubservitip, ubicunque jussus fuero,, iropen- _^culo vero inslanterepetebant monasterium jDagi-
    dendam promitto. Quo dicto, sine mqra convaliiit, et tantes pii Patris Maximini intervenlu auxilium Dei
    voti exsecutor usque hodie.sanus et incplumis viyit. liis yocibus ; 0-praestantissime Dei amice , qui tqa
    ",, CAPUTxvni. ..[/'. jarga benelicia, ejusdem Creatpris pmnium muncre
    De Adelardo equorumxustode. nequaquam poscentibus .assuesti inhibere, opem
    48. Roberli ducis equorum custodes pratum qupd1 .nobis fer celerero, ne cruciatu insislenle aiira iiobis
    vnionasierio subjacet intravefant, et mulliludine• subtrahatur hujus luminis. Appareat nobis per te
    •
    equorum immissa id dppasci mpliebantuf. Proeppsi- yirlus divina, qui ad tua cbpfugimus merita.spe,-
    ms fratrum accedens ne id facerent rogare ccepil. rantes tuc obtentu misericprilissimi Dei indulgeii-
    Hi qui saniori sensu vigebant prp reverentia Patrisi tiam. Hsec dicentes cunvmultis laci^ymiset.planclu
    .Maximini pratum deserunt, et Ligeri amne trans-• inlernp ccrdis npn cessabant depscuiari payimeritum
    iriisso pralis Marogjli (Mareuil) sese infuderunl.• sacroeaedis.
    Unus porro spirilu armatus superbise qui Adelardus3 50. Clemenlia itaque misericcrdis Pei ciamprem
    dicebatur , quique caeteris prteesse videbalur ,_inju-- niistura gemitu liprum miserandprum, exorantepio
    821 *-•-.-•'-, .,". LiBER DE MIRACULISS. MAXIMINI. 824
    inlercessore Maximino, suscipiens omnium membra A que tibias simul cum pedibus improbior occupat.
    dignatur restinguere. Deinde plurimoruni pssa ferro Denique gra.tia obsequendsesanitatis primo quidem
    recidebaitlur acuio, quorum carnes exederat ignis. a suo geniiorc cujus mens catenata filiorum affectu,
    Qiiorumdamyero intaritum acriler demolita erant, quod nnllo his valebat subveniri praesidio, ducuniur
    ul dissoiuta ipsa sua sponte caderent. Quot vero ex- adbasilicam ecclesisematris sanclse Crucis; decuf-
    sliterini numero, enumerare singiUatimminime suf- soque ibi aliquanto lemporis spatio nullam asse-
    ficit lingua, praesertim cttm, ut supra fali sumus, quunlur sanitatis medelam. Ufgente aulem necessi-
    numerosus affJuxeritpopulus : quin eliam pars nia- ludine ardpris, dum piissimas Domini aures interni
    xinia hujus ab hac luce abstracla sit, mox ut conse- clamore doloris continuo pulsant, a quodam fideliuni
    cttla sanilatem fuit, Tandem dignum duxi nominatim pater prsediclorum accepit consilium , hos deferre
    de his scribere qui longo post advixerunt tempore, quanlocius ad limina Christi confessoris Maximini,
    quo legentibus fides facilins adhibeatur. quia virtus divina prsestabilis adest quibHscunque
    , 51, Quidam ruslicus nomine Ingelberlus una cum morlalibus incommoditale corporea laborantibus;
    filioGilberlo ac filia, cujus nomen excessit, divinp qui mox acceleraicum pueris iter. Adveniensatitem
    ignepervasi intantumdepastisunt, utpater dextrum ad basilicam piissimi confessoris, implprat merilum
    pedem amitteret, filius verocoxamsinistram et dex- " hnjus prsedicli patroni, qualenus subveniendo ei-
    tram usque ad genu libiam, soror autem sinislram slinguat membra puerorum ardenlia : quod non diii
    usque ad genu tibiam : et ipsi ita detruncati divino relardare divinitati placuit, quse omnibus loco et
    jtidicio meritis gloriosissimiPatris Maximinidemum tempore magnalia proprio imperio dislribuit. Enim-
    liberati pluribus inde advixerunt annis. vero transactis diebus aliquanlis, exsfinctis pueri-
    52. Ea tempestatc quidam parvulus nomine Con- libus membris ab igne depaslis sospilati interventii
    slantintis babens cratem sinistri pedis ab hac infesta Palris inclytrredduntur Maximini.
    valeludine pervasam, devehilur ulnis amitse suae 55. Eadem lempestate quoque instante sacra Do-
    Hermenlrudisnomine. Qui dum ibidem moralur octo minici Natalis vigilia, qnidam homo nomine Berne-
    diebus, neque die ac nocle molestia morbi soranum rius qui quidem adhuc superest, excubiis tantae so-
    "caperet, accepil praefataillius amila a quodam Dei lemnitatis cum cseteris intererat fidelibus.Excubans
    servo responsum ut sedittiosexposcerel, qnaterins itaque solemni de more, intempestivseprireriesissub-
    sinerent puerum suura una noclium cubare inlra ito morbo arripitur,, quod immoderalo thermarum
    ecclesiam, quod et factum, esl. Et ecce^noctis sub caumate [id est, ardore] forte illi accederat, quibus
    silentio videt mulier riiveam columbam ingredi ec- p, tanti luiniiiis gratia eadem sub nocle ablutus fue-
    clesiam et ad ingressum ejus tolam reddi coruscam. rat (16). Nam dissidente inter se insequali elemert-
    Quaeaccedensad altare, ihi aliquantisper subsedit, torum temperie (erat enim lunc nimium brumalis
    pner autem mox correplus somno uiterius nullam temporis frigus) senstim amisit funditus , atque in
    molestiam morbi sensit, neque inde vestigium in- dies creseente corporis moleslia ila manceps effici-
    cendii apparuit. ' .. ''-' '
    tar,ul nullis jam leneri posset ligaroinibus. Agebat
    53. Altef exstitit sequivoco nomirie puefulus si- ipse leterrimus Pris pallor, saiiguinea oculorum
    mili morbo periclitans, sed non eodem modo salva- suffusio,misera membrorum distorsio, frequens to-
    tus. Judiciumenira superni judicis nequit quisquam lius corporis in prseceps elisip, lacrymabilis per to-
    morlalium comprehendere. Mater ejus Erfrida dice- lius sacrse sedishabitum rolalio, ipsius pavimenli et
    batur, pater aulem ejus jam hominem exuerat. Hic supersparsorum scirporum effrena voratio, qui ho-
    iiaque puer a quodam cane pervasus foiiuitu ejus spes in Christiano hospitaret diversorio. Unde suis
    pedem momordit dextrum : qua occasione incendio eustodibus taliler fatigatis fere quindecim solibus
    peruslus adducitur adlimina hujus Palris noslri Ma- infra oraloriolum S. Joannis Baplistse obseratis ja-
    ximini piissimi advocati. Cumque ihi aliquanlisper nuis truditur. Verum illud noslrum singulare decus,
    demoralur, sanilatem consequitur plenissimam, qui U sanctissimus videlicet Pater Maximinus, hujtismodi
    iisque hodie servilio detinetur fralrum utens officio JanguorumassiduusperrChristigratiam curatoretme-
    pastoris. dicus, celeri suorumanlidolomeritorum pestemlaten-
    54. Sanevir quidam Laurentius quamvls ruslicus, tis expulit inimici. Nec diudifferre passus fuit, quem a
    "
    .tamen Jiberali prosapia ortus, binorum exstiterat sesanandum sibi exposueratdeyolio fideliura.Itaque
    , pater filiorum.Horum quidera nomina fraterculorum paucisdiebus evolutis hostis concreto oris sanguine
    priniogeniii Tedinari, junioris vero Gilardi vocita- expellitur, languens ac si jnor|uus coram sacralis-
    bantur. Siquidem incommoda valetudo proedicta simo altari reperitur, ctijtis in pectore vix vitalis
    dexlras istorum invadit puerorum suras, paiilatim- calor palpitantis spirilus senlitur. Mox itaque ulnis
    (16) Hujusce rilus vesligium exslat in Decretis idem auclor ibi prsescribit. Atmtilto.anliquipr ejris
    Lanfrarici.' VigiHaThoma apostoli, inquit, si dies rei meriliohabetur in; regula .cujusdam Patris cap.
    Ddthinicusnon fueril radanlur fralres; et balrieentur 12, his verbis : Similiier ad c.aputfratrum lavandum
    qui volunlbalneari, ulduobus diebusanteDominicam per singula Sabbata, vel balnearum ttsus per festai
    Naliviialis sint omnes balneati. Si necessesit, ipso sqlimnilates prccparent. Vide nolas Mcnardi nostrj
    aposlolicwfestivitatis die balneari possunl. Qualem iu conc. Regul. cap. 55,
    disciplinam hoc in opere servare solebant monacjii,
    "
    823 LETALDI MICIACENS.MONAC.DE TRANSLAT.S. JUNIANI. 8»
    fidelium a templo subductus in imam dorouncularaji. vis arescenlibus poplitum ex asse incedendi ami»;
    ipsius ecclesise conliguam lollitur: sicque intra serat oflicium. Hic ilaqiie pef multorum annorum
    paucos dies perfectissimae sanitali donatur, vigi- curricuia fratrum Miciacensium solerlia Trequerili
    lanli fratrum cura in omnibus adjulus. Per omnia educatus alimonia fuerat. Veruhi ille inexhaustse
    bcnedictus Deus. foiis pietatis qui puerilis sinceritate innpcenti»
    Quw sequuntur, alterius videntur auctoris. absque ullius conspersione fermenti corde devoto
    56. Alter nihilominus (cujus nomen excidil) ad- prsecipit exerceri, illum una nbctium admoneri v«H
    venit lumine oculorum privalus ab ipso excepiionis luit ut Patris Maximini expeleret opem, si lotiui
    parlu. Pernoctans itaque ante suffragatricem tanti corporis oplaret Consequi valetuclinem. Qui su-
    patroni lumbain, inexpertam semperque optatam pernoe admomtioni credulus, mane faclo penita e««
    nieruit extorquere illuminationem. Ergo dum sta- clesise sUbinlrat, atque ante sacrosanctuni prostra-
    bili menlis fide in misericordis inlefcessione con- tus mausoleum, innocenlis aflectu animi pia piissimi
    fessoris sibi largiri confidit, quod nalura non con- interpellat merita confessoris. Nec mora, divina di-
    tulit, infestusque continuse inquietudinis clamores gnatio illi adfuil. Exemplo siquidem se subrigens,
    nullo modo intercipit, confestim quodam piissimi ac plenissimam tolius corporis captans sanilatem,
    Rabboni lactu ab ipsis oculorura orbibus sanguinis n anno Dominicoe incarnalionis inillesimo- quadrar
    rivus efupit, ac deinceps postmodum sub tanli - gesimbprimo tertia ipsius resurrectionis Salvatoris
    riiariu opificis inexpertum inscia lucis splendorem Dominica, hofa diei secunda, eadem paschalis Sp-
    pupilla cxlimuitj rerumque imagines deinceps em- lemnitatis gaudia restauraiione sui haud modica
    blemale simili pectore condit. 0 cceleslis rcgis auxil in loelitia. Et quidem apte, duro huic vox in-
    petentia, ingens, incorporea in sua natura, quae sonaret prophetica : Misericordia Dominipiena esl
    palpamine spirilali a mortali voluit humanilus sen- terra; inde ipsius tantse miseralionis viscera clari-
    tiri, innatum glaucoma deslruxit, oblunsum verlicis gore signorum excita plebs concurrens sluperet
    specultim gemino fulgore complevil. universa.
    ':' 57. Quidam dtiodenis puer nomine Erfredus ner-

    DELATIO CORPORIS S.: JUNIANI


    IN SYNODUMKARROFENSEM

    Circiler annum 988,

    A Letaldo monacho Miciacensi descripta.


    (Apud Mabill., Acta SoeculiIV, pag. 434.)

    1. Domino Patri CONSTANTINO el cseteris fratribus (2 eorum interventu patrum, qubs nobis largilus es.t
    NobiliacicoennbiifralerLETALDusinDominosalutein. intercessores, et ad corrigendara vilse nostrae gra-
    AdsublevandosTobiselabores angelusRaphael mis- vitalem proponit imilabiies.
    sus a DominO,poslquam eum non solum ab seruinnis 2. Aggrediamur, igitur promissi operis munus,
    eruit verum etiam beneficiis divinaepietatis adjuvit, noslrisquidem de viribus diifisi, sed divinoelargitati»
    "
    reversurus ad eum a quo missus fueraf, a quo exiens auxilio fulti, illius videlicet qni ait: Aperi os tmm,
    "
    non discesserat, eos quos beneficii superni munere el ego impleboillud (Psal. LXXXI, 11). Vos antem-
    erexerat, alloquitur dicens : Consilium regis abscon- reverendi Patres et fralres, juvale precibus, quorl
    '
    dcrebonum est, opera autem Dei revelareel confiteri charilalivo injunxislis iraperio : necadmodum vobi^
    honorifieum esl (Tob. xn). Quapropler nos opera noslradispliceat ruslicilas,dunimodo sola elintegra,
    Christi quaeper gloriosissimum confessorera suum ul a vobis tradita est.Terum geslarum complaceat
    Junianura nosiris lemporibus operari dignalus est, verilas. Cum exorti essent peccaiores sictit fenum,
    '
    revelare el confiteri convenit, ad laudem etgloriam e,t veluli yepres el spinse terrenam suffocanlesmes-.
    nominis ejus, ad sedificalionem audienlium, ut co- sem, ila maligni quiquc Dominicam devastarenl vi-
    ^ gnoscant omncs quia opera quseoperalus est in die- neam, placuit episcopis et abbatibus el quibusque
    bus palrum noslrornm, operatur et nobiscum, non D religiosis viris concilium debere iieri, in quo el prse-
    nostris quidem riierilis, sed qusebeneficiopielatiset dac(17) proliiberenlur, el res sanctorum injusle sub-
    (17) In synodo facta circitcr aiijium 988, cui interfuit Hugo Ecolimensis episcopus, morluus anno
    825 JOANNESXV PAPA. — NOTITIAHISTORICA. 826
    latse restituerentur; et cseteramala quse speciosam A pore usque nunc, quicunque febricitans accesserit,
    sanctseDei Ecclesisefaciero fcedabant, sub anathe- invocato Christi nomineper interventionem ejusdem
    ' ritatis mucrbne ferirentur. Hoc igilur concilium in Patris pristinam consequilur sanitatem. Inde ergo
    coenobioKarrofensi cogi fuit destinatum, factusque cum ad villulam cui Ruffiacusnomen est, accessis-
    est ibi grandis ex pago Piclavo et Lemovicino,et sent, mansioneminibi acceperunt, noctemque illam
    adjacentibus regionibus multorura concursus popu- in Dei laudibuset hymnis pervigilem ducentes, facto
    loruh). Nam et mnlta corpora sanctorum (18) ibi mane iter arripuerunt; sed nihilominus in eodeiri
    allala sunt, quorum prsesentia et religiosilas robo- . loco quo quieverant reliquise,fideles Christiani ex
    raretur, el roalignorum procacitas retunderelur. lenlo vimine quasi quoddam fecere peribolum, ut
    Sane illud concilium divina, ut credilur, voluntate Iocus ipse quo sacra membra locata faerant ab ac-
    coactum per sanclorum proesentiamfrequenlia illu- cessu hominum et animalium tulus remaneret. Post
    stravere miracula. At vero inter csetera Deo digna niultos dies taurus ferox accessit et cornibus atque
    sanclorum pignora, eliam gloriosi Patris Juniani costiseadem sepera ludibundus concussit; sed mox
    exuviaecum decenli honore delatsesunt. ut a sseperecessit, corruit et exspiravit. In eodem
    -3. Sed inler haec agenda cum a ccenobio quoque loco ex ingenli imbre lacuna succreverat,
    sancli Patris elatse essent reliquiae, non mul- B qtisesusceptam aliquandiu relinens aquam, pro re-
    tum lbnge a monasterio hi qui sancti vehe- verentia sanclorum pignorum ad abluendam plu-i-
    bant sarcinam, consederunt, et sacrum onus de- mosjnvitabat, inter quos accessit qusedam mulier
    posuerunt. In eo igitur loco post sanclissimaruin clephantino laborans morbo, quse cum ex eadem se
    reliquiarura evectionemdevotio fideliumcrucis efe- lavisset aqua, prislinse sanitali restituta incolumis
    xit vexillum ob memoriam et recordalionem, quod remeavUad propria. . •• -
    ibi sancti Palris reliquisequievissent: el ab eo tem-
    990, secundum capilulum decernilur adverstis proe- sem delatum est, regnante Rotberlo rege; etsancta
    dones, ut dubium non sit ad eam referri oportere Fides inter multa sanclorum corpora, qumsecundum
    banc delationcm. morem provinciwferuntur ad concilia,principattim
    (18) De more illius temporis. Sic feretrum sancti tenuisse dicitur.
    Bercharii abbalis Dervensis in svnodum Aiereien-

    ANNODOMINIDCCCCCXVI.

    JOANNES XV PAPA.

    NOTITIA HISTORICA.

    (ApudMansi ConciliorumamplissimaCollectio,tora. XIX, pag. 82.)

    Joannes, palria Romanus, ex patre Leone postea presbylero natus, post exstinctum tyrannum com-
    niurii suffragiolegitime eleclus est anno Chrisli 985 snb regno Ollonis III. Hic tiinore eorum quse prscde-
    cessof passus eral, secessit in Tusciam, cum a novo lyranno Crescerilio Numenlano, qui titulo consiilatus
    munitionem sancti Angeli possidere aggressus est, infestaretur. Cumque legationes ad Oltonem miltere
    frequentaret, Romani memores eorum qusepropler injurias ponlificibus illatas ah Oltonibus anteiioribus
    illi oinni securitate in
    passi erant, e vestigio honorifica legatione eumdemJoannem revocarunl, dataqueofliciiset
    Urbcm redire roganint. Quod dum faceret.omnes advenlanti occurrerunt, piis cbsequiis eum-
    dem honprarunl seque iili subjecerunt. Libentio Hanibnrgensi episcopopallium concessit. Leonem Trevi-
    Tensemviceepiscopumad regem Angliseel ducem Norlmannorum ahlegavil, ut eos inter se dissidenles
    conciliaret. Acta pseudosynodiReinehsis, qua ainoto Arnulpho Gerbertus subrogalus fueral, improbavit,
    etamotuin sedi suse restitui feliciler procuravit (1). Ad Crcscenlii tyrannidem, qusein dies magis magisque
    irtvalescebal,prupulsandam, Ottonem regem GefmanioeRoinamveriire rogavil. Antequam"vero accederet,
    defunctusesl ponlifexoptimus septimo Maii, cum sedissel annos dccem, menses..... dies duodecim. Se-
    -
    puitus est in basilica S. Petri in oratoTioS. Marioe,
    (l)'.Non est effectumid nisi sub Gregbrio VJ
    827 JOANNISXV PAP^E 828

    JOANNISlXV FAPM

    EPISTOLiE ET PRIVILEGIA.

    I. . A ibidem absque ullius contradictione liber permaneat.


    ?RIVILEGIUM PBOMONASTERIO COELI AUREI TICINENSI. Ad cumulum quoque vel augmentum monasticas
    Fragmentum. — ( Ai.ino986.) tranquillilalis adjicimus, ne quis cujuslibet digni-
    Omnes ejus locipossessionesconfirmal, pelenle Petro latis persona, vel aliquis successorum tubrum spi*
    abbate, eiqite coriceditustxmdalmalicw, sahdalio- rilu maligno seductus, quiddam vel minimiimalie-
    ruhi, pedulum et cliirolhecarum, ac facuttatem in nare prsesumal, tam ex his quse modo rnonasterio
    ilinere deferendilintirinabulum in capetla,etquidem
    ad honoremsancti Petri, necnon «sanctissimiAu- luo collala sunt, quara ex bis quse cseteri fidelej
    gustini, cujtis sacraiissimum corpus in illaemlesia in dies collaturi surit. Si quis aiitem , quod absitV
    recoriditumesl. Ddiumviu Kal. Februarii per ma- nefario ausu
    nns Joanriis episcopi Nepesini, Joannis papw XY praesumpserit ea quse ad utililatem jam
    anno primo, indictione xiv. > dicti venefabllis monaslerii staiuta smit, infiingere
    [Apud Mabill. Annal. Bened. tom. IV, pag. 55.] aut in qubquam violafe , sciat se auctorilale omni*
    polentis Dei, per intefvenlionem beatiPetri aposUf-
    ., ". .PRiyiLEGIUM PROMONASTERIO S. MAXIMINI. lorum principis, cujus vice fungimur, e.t nostrse
    '
    (.Aiuio.987.) . auctoritatis apostolicae constitiitionem, et suffri^ga-
    [Apud Honlheim, Hisl. Trevir. diplom., pag. 326.] neofum episcoporum (4), analhemalis vinculo in-
    JOANNES episcopus, servus servorum Dei, venera- B extficabiliter iniipdaium.
    bili abbati amabili nobis in Chrislo filio OGONI he- Seriplum per manus Theopliili Latini notafii, et
    ' "
    nediclibriehi apbsioiicarii. regionarii, alque.scrinia.rii S. R. E. in mense Ja-
    Convenit apostolico moderamini pia religione pol- nuario, indiclione xv. Bene valete. Datum vi ldus
    ientibus benevola compassione subveriire, et reli- Januarii, per manum Joannis episcopi et bibliothe-
    anno, Deo propitio,
    gioso voto assensum imparliri; a summo enim opi- carii sanctseapostolicse]sedis,
    fice nos ex hoc proeiniiimaccepluros speramus,i(gi poiHiiicajtusdomini Joanuis surnmi poniificis et uni-
    ecclesias ad ejus criltum prseparatas nostra indu- versalis episcopi XV,- in sacrafip ecclesise sancti
    stria in meliiis slatuere laborairius. Igitur luse reli- Pelri aposlolorum principis, anno ,I)nmini nostri
    Jesu Chricti 987.
    gioni assensum prsebentes, auctoritale aposlolici III.
    prsecepti decernimus, ut congregatio Deo sanctoque
    Maximino deserviens, sicuti a charissimo filio no- PRIVILEGIUM JOANNIS PAP^EXVPROECCLESIA
    stro rege Ollone, coeterisque regibus, vel impera- NOVIOMENSI.
    toribus Francorum, tuo ccenobioconcessum est, li« (Anno 788.) .
    beram deinceps habeanl potestatem creandiinter sc, r, rCollielte, Mimoires. ' dtt Vermandois, lom. I.
    c pag. S77'.]
    quem secundum Deum sibi elegerint, abbatem, nec
    aliqna quselibetdignitatis persona (2) infra monaste- JOANNES episcopus, servus servorum Dei, omni
    rium, nisi a te vel a successoretuo invitatur, quid- Ecclesise Gallicanoe.
    qiiani pfb sub libitu ordinare vel exercere proesu- Noverit omnium Jidelium induslria quod yenit
    mat. Inlefdicimus eliam aposlolico praecepto, ne ante nostram prsesenliam reverentissimus.conffater '
    cui unquam ecclesloeyel sedi (3), concanibio yei nosler ,'Lyndulphus, venerabilis videlicet episcopus
    aliqtio ingcnip subdaitir, sed taliliberlate, et im- Noyiomoruro, Tornacensiuiri, ef Flahdrensium, cui
    niunilale, sicut Prumiense monasteritim cseteraque inlimanlinobis sedentibus in sede sanctae Jerusaleih
    regalia loca, inpffense,et perpeitialiler fruaiur'; ipsc necessaria sui episcopiij visuro fuit nobis.apostblico
    verp lprius'monasterii perennifer sub, mundibfirdio nioderaraine, acbeneyola cbriipassione succurrere,
    -regiim et imperatofum, filiorum sanctoe RomansQ aiacrique devoiione impertiri assehsiim. Tiiric enini
    ecclesise, apostpl'icPpfseceptp jubemus ut maneat; lucrum et potissimum proemiuin apud cbriditbfdm
    nulli unquanvpersonaj beneficiarius, auiinvadendtis briinium reponitur Doiriinum, quando loca yenera-
    pateal, sed ad usus et tranquillitalein monachoruin D bilia pppprtune el bfdinate ad* irielioreiiiTuferint
    (2) Nec aliqua quwlibet dignilatis persona, etc. pressiva yel alia minus principali et perpetua.
    Hoe.c omnia, lanquam relativa ad gratiam ab Conf. notata supra ad Btiilarii' Agapili Tl pont.
    impcraioribtis concessam, ad immunitalera " ci- de anno 950.
    yilem , non ad ecclesiaslicam perlinent. (i) Et suffraganeorum episcopormn. Hinc appa-
    (3)' Ne cui unquam Ecciesim vel sedi concambio ret hanc bullam primario adyersus archienisc£H
    yfl aliqub ingenio subdalur. Unione scilicet sup- pum fuisse impetratam, -1 ,
    ""
    829 EPISTOL.-EET PRIVJLEGIA. 'g30
    sine dubio slatum perducta. Igiltir dileclio supra- A ut quatuor canonici ex ipsis sexaginla, serviant
    dicti episcopi Lyndulphi humililer et rationabiliter quotidie corporiejusdembeatoeyirginis,inqupcunque
    postulayit a nobis, quatenus res et leges sui epi- locoillius civilatis jacuerit, et teloneum ipsius urbis
    scopii per priyilegii cautionem sanciremus et con- passim cum omni integritale, et quidquid deinceps
    finmaremus,veluti quideni statula siini antiquilus ipsis canonicis conluierit. Slaiuinius ergo ip sede
    a regibus et principibus, nostrisque anlecessoribus. sanctoe Jerusalem, sub divini judicii obteslatione,
    Cujus dignse petilioni assensum proebeiUes,auclo- el anathematis validissimis inlerdiciionibiis, ui
    ritale beali aposlolorum principis, et nosiri privi- nullusunquam regum, nullus dux, aut marchio, aujt
    legii assertione sancimus et confirmamus ut nullus comes, neque archiepiscopus, vel ullus episcppus,
    comes, aut exlranea persona habeat poteslatera nullusque hpminuro in quplibet ordine et iniiiislerio
    comprehendendi, vel dislringendi l.atronem infra constilulus, audeat molestiam ingerere rebus ejus.
    procinclum Noviomi, vel in villis illius loci episcopo episcopii, sive de proediclis moiiasteriis vel de orii-.
    subjectis in procinclu aiiliquittts deputatis. Decre- nibus quse supraposila stinl, qtioquo mocloaiiferre
    vimusque ut in Tornaco ciyilate, nullus comes, vel aut alienare prsesumat^ sed semper, ut dicfuni esl,
    exlraneus judex, se iniermittat de districlo, aut firma •siabiliiaie.liscc omnia pernianendo, decreyi-
    moneta, vel derivatico unius parlis, necde leloneo; B mus afque promulgamus. Si quis verp proesumptpr
    sed sicut stalutum est a pioe m.emoriseprincipibus aut lemerarius homo inyeritus fuerit, sive clericus,
    sic fixum et inconyulsumperm.aneat. Similiter ju- aul laicus, qui hsec pmnia eyel.lere tenlaveritj aut
    bemus ut. nullus horoo faciat eidein episcppp, vel disrumpere voluerit, sciat se Dei omiiipoieiuisodip,
    successoribus ejus, mplesiiam iie Hileimocum ma- et domnj noslri aposlolorumprincipis Petri ,,ei pm-
    tre Ecclesia, e.t cum capella quse est in Mulius. Et nium sanctorum anathematis yincuio innpdaiuni, et
    in Flandris, de ecclesia sancli Salvaloris.de Gech- cuin diabplp, et cum Juda tradilore Dpmini nostri
    becca, Aldenb.urgi,Latfinga, Geslella, Fleskengem. Jesu Chrisli, seierni incendii supplicie cpncreman-
    Abbaliam vero sancli Eligii, anliquo jure, viris reli- dum; nec unquamprsefatoaiialheinate absolyendum,
    giosis regulse beati B.enedictiinsudaniibus proeordi- nisi resipuerit, etad salisfaclionero venerii. Fiat :
    nalam, sed postea instinclu diabolicp in canonico- fiat: fiat. Si quis vero custos et .obs^eryalor fuerit
    rum ordin.em redactam, iterumque a Rodulpho ve-r hujus noslri apostoliciprivilegii conslilutioiiis,beiier
    neraliili episcopo in anleriprem regulam recfuclanj; diclionis gratiam, vitamquc oeternam a misericor-
    at eo mortuo, a ca.nonicjsniale invasam; nuric a dissimo Domino Deo noslro conse.quimeieatur iu
    Lyndulpho, confratre noslro, monasiieo ojrdini, ut ssecuiasaeculorum. -
    fuerat redditam, in hocordine proecipimusperma- C Scriplum per manus Sleph.aiii, scriniarii sancli
    nerc. Ita duntaxat nt ea bona quoe Lyndulphus palatii, iu niense Maip, el indiclipiie piima.
    prsusul in eadem abbalia invenit.et quse poslea - -:1V. "
    ipse adjunxit: nam invenit ibi Ragemberticurtem PRiyiLEGIUMJPROiMONASTERIP S. GREGPRU.
    cum Ecclesia, Carisiclam, Mannulficurtem,,Verle- ^Anno989.)
    gium cuin Ecclesia, Mahericurtem, Bathbodium, AGebehardo II Canslantiensi episcopo>locum huhc
    terras in Appiliaco, terras in Bagdinicurle, lerras condiluni sub aposlolica tuilio.neexcipit vuriugue
    in Andan, terras in Diva, vineam in monle, terras donal. .
    in circuilu ecclesise quse ad ipsara peiiinent, el in. [Mansi,Concil. torii..XlX^cci. 85.]
    pluriniis locis minulas lerras; abbaiiam sancti Sle- JOANNES episcppus.servus sei-yerum Dei. In np-
    phani, et molendinos, et Sichericurlem : adauxit niine sanclsect individuseTrinilalis, Paliis videli-
    vero ipseBucedrium, Colneiumeum ecclesia, Gafri- cet, et Filii, et Spiritus sancti.•.-' , :•;
    mum, Wasemium sine molendinis,salinas, Novera- Ncluni csse volumus pninibus Chrisli fidelihus
    villam, sed lamen solum cessura in vita Widonis, qualiter Gebehardus II amabilis episcopus sanctse
    et sicul supra diximus : ila duntaxal ul oninia _ Conslantiensis Ecclesiee,dileclissimus confraler no-
    bona, et quse Dominus in fumrum dederit usibus' ster, oralionis causa Roniam veniens, ad iiinina
    nionacliorum omni tempore deServianl..Confirma- apostplprumprincipum Petri et Pauli, et ante no-
    tnus eliani per petiliouem Lyndulphi illud doiium slram prsesenliam, retulitque nohis quatenus ipse,
    quod dedit lladuipliiis, episcopus antecessor ipsius Dei nulu compulsus, ecclesiam ccenohiiarum con-
    canonicis ipsius ecclesise sanctse Marise, el sancti sfruxisset super ripam fluminis quod tlicitur Riieiius,
    Medardi infra murUin; ecclesiam videlicel liomine adhonorem beati Gregorii confessoris-Christi,4n
    Arceium, rit leneat absque conlradiciione illamiii quo loco regulam S. Benedicti abbatis et monacho-
    perpetuain. Decrevimusetiam per apostolatus noslri rum fratruin lucuientissimo ordinaret; uhi devoT
    decretum maiiere fixum, -el stabile illud donum 'lissiriiede snis propriis prxdiis, quaea stiis parenli-
    Lynduiphi qupd ccncessit prc remedip animoesuse bus illi evenerunt, et partem de rebus sancloe.stias
    ipsis similiter canpnicis exlra niuruni : videlicet ccclesise obtulil.ad susientationem et stipendium
    Befoni.scurlemcuiii alramcntaria, et abbatiam san- •illorura videlicet monachorum, qtti in ipso sanclp
    ctse Gbdeberlse virginis, quse est in horiorebeato- .monasterio saeculo [renunlianles] Christi laudci
    rum apostolorum Pelri et Pauli; eo scilicel tenore,' persolyere diu noctuque non cessanl: de quibjis.
    831 JOANNISXV PAP.E M.
    nostraehumilitalis supplicans ciementiam, ut prsedi-AVper interventura Hildibrajidi Mutinensis episcopi
    ctus locus ipse sub tuitione et defensipne S."Petri noslram efflagitavit clemenliam ut omnia prsecepta
    nosiraque noslrorumque successorum pontificum in gloriosissimorum imperalorum, seu regum, sive
    perpeluuni maneat. lta tamen nt nullusrex, aut quorumlibet principum chirographa, nec non:etiam
    dux, ncque marchio, nec eliam episcopus, qui per quaea nostris prsedecessoribus,Adriano alque Sle-
    tempora inipsoepiscopio fuerit, autulla persana au- phano collata vel conscripta sUnt, noslra quoque,
    deat de omnibus quse ibidem ab ipso jam diclo Gebe- auctoritate confirmaremus et Toborarernus, el his .
    hardo episcopo concessa sunt alienare, ant qiioquo qiise ab aposlblica sede decrela sunt, nostrse sub-
    modo de ipso sanclo monasterlo exlrahere, sed tuta scriptionischartulani adjungeremus.Nos itaque, con-
    et stabilita atque firnia usquc in futura. teinpora siderantes religiosam ejus petitionem, pasloralisque;
    concedimus permanenda. Sed et hoc apbslolica-prse- esse Pfficiiservbrum Dei jugiter utilitati Cbmiriodis-
    cepiione, roganle supradicto confratre nostro, inler- que prospicere, decrevimus ut duo monasieria^
    dicimus in noinine Domini nostri Jesri Christi, ne Corbeiensevidelicet monachorum,atqUeHerifordense
    aliquis eidem monaslerio prseficialur, nisi quem sanctiraonialiuro, de omnibus rebus, quse vel in
    communi consensu fratres, ibidem Christo sednlo communipriricipumcharta,velprseceplis cbnfirmata
    servientes elegerinl, electumque episcopus henedi- IB esse agnbscuntur, nihilominus talem ex apostolica
    clionistituio confirmare procuret. Et hocipsumde sanctione oblineant firmitatem,ul nihil habeantuude .
    advocali electione dccerni placuit. Si vero, quod se tueri possint, quicunque sibi promillurit hsec ali-
    absit, aliquarido coutigerit ut episcopus ejusdera quando se posse immulare, vel infringere. Habeant
    sahctseEcciesisehsereticusvel schismalicusexistat, fra- ergo pfsefata mpnasteria rerum suarum liberam in
    tres supradictimonasleriiex auclorilalesedis apostoli- pmnibus disponendi regulariter potestatem; et" ut
    esehabeant polestatem ecclesiasticosord.inesrequiren- plenius prosequaniur.quod sanctos aposlolicosjam
    di, ubicunque calholicum noverint esse episcopum, dicios intendisse senlimUs,atque ante eos B. Gre-
    ne ille iniquus de hbc aliquam-eis iiijuriam inferre gorium, ac revereridsememorise-Nicolaurasanxisse
    prsesuinat. Nam si quis aliquis hoino, cujuscunque de slatibus monaslefiorum invenimris, nos humililer
    sit ordinis veIpoteslalis,quodnoncredimus, inaliquo tanlis auctoritalibus, subscribendo confirmamus,
    disrumpere lentaverit ea quse ab ipso jam diclo ut nullus episcopus Patherbrunnensis aliquam ex
    conffatre, noslro in prsedicto mbnasterio concessa eis vel accipiat vel exposcatportionem, neque vel
    sunt, et a jure et ditione ipsius monasterii auferre in his qui regiminis locum lenent, vel in ipsiseon-
    voluerit, nisi resipiscat, excommunicatusa corpore gregationibus, aut ipsis ccenoliiis potestatem obli-
    et sanguirieDomini nostri Jesu Chrisli consistat, et G ( neat; neque ipsorum doininatione potiatur ulla,
    analhemaiizatus a SS. Patribus omnibus et a nobis, neque in clericis, neque in faraulis, aut in omnibus
    nec iri exitri vitse comrounicet, sed etiam roortuo qusecunquead monasteria ipsa videnlur habere pos-
    nomen ejus inter missarum solemnia nullo niodo sessionis respectum, sicut ab omnibus eis hactenus
    recllelun Qui vcro pio intuitu custos et procurator servatum et concessum est episcopis, in quorum
    hujus noslri prsecepti exstiterit, benedicticnis gra- parochiis res eoruradera monasleriorumconjacere vi-
    tiam vilamque ab ipso Domino Deo et Saivatore ilenlur. Nam ipsiusprsefali monasterii abbali suisqtte
    Jesu Christo mereatur in saeciila sseculorumAmen. successoribus licenliam damus, juxta allare sedendi,
    Scriplum per manum Joannis nolarii, eliegiona- populoque infra suummonaslerium vel cellaSjsecun-
    rii, et scriniarii sacfi Laleranensis palalii, in mense dumDeuraprsedicandiacdocendi,itautnullus episco-
    Apriii et indictione secunda. Datum vero seplimo pusper se ad ipsa monasteria,-Jrelcellas eorumdem,
    Kalendas Maias per manus Gregorii episcopi sacroe vel ceconomusejus.velarchipresbyter, aut archidiaco-
    Porluensis Ecclesise,et bibliothecarii sedis apostoli- uus illius, seu quselibet ex ejus agentibus persona
    cae, aimo pontificalus domini noslri Joannis sa»- potestalem habeat accedendi, nisi forte necessitalis
    ctissimi papsequarlo. causa, vel dilectionis gratia vocatus advenerit; ne
    V. .. imporluriitate sui,.rainistrorumqqe suortim inquie-
    EPISTOLA JOANNIS PAPJtXVADOMNES FIDELES. tudine sacris locis fiat moleslia. Neque in ecclesiis
    (Anno989.) prsefalis monasleriis subjectis,. vel in presbyteris
    Corbeientibusmonnchis jura quwdamnota tribuunlnr, eisdem ecclesiis ordinalis aliquam tentet facere per-
    asseruntur vetera. turbalionem, novam constituendo, anliquani consti-
    Convenit episcopali auctorilate, maximeque sum- tutionem violando; sedsicut regulariter ac canonice
    ,mi pfsesulis, pie solliciteque semper cogiiare quate- disposuerint, ex longo jam tempore manentis ita fu-
    nus ila etclesiarum solliciludines habeant, ut sacrisi turis temppribus maneanlinconcusse. Ordinaliones,
    locis, in quibus jugi famulanlium sedulitate Deusi quse necessarisefiierint ipsis mpnasteriis, agere non
    placalur, opportuna conferre suffragia non, detre- differat; altaris quoque, el basilicafum beriedictio-
    ctent.Undeego servus servorum Dei Joannes sacro- nes, sive consecrationes, prout necessitas postula-
    sanclse apostolicse sedis prsesul omnibussanctse Deii vefit, vel in ipsis monasteriis, vel in agris eorum
    -Ecclesise fidelibus suggero quod venerabilis abbas5 libenter concedat; chrisma quoque oleumque con-
    *Tbetmarus, monasterii quod vocatur Nova Corbeia,, secratum per singuios annos prsebereuon differat,e<
    853 EPISTOLM ET PRIVILEGIA. 834
    pro his omnibus nullum munus exigat, ne Spirilus A 1 fructum bonseactionis recipiant, et apud clistrictum
    sancti gratiam vendere conatus, inde, quod absit, judicem proemiaoelemsequietis inveniant.
    damnalidnem incurrat. Hoc constitutum non solum Scriptuinper manusStephaniprimiscrineiSaiiclse
    Pallierbrunnensem, verum etiam omnium locprum Romanaeecclesisein mense Juriio ef indictione secun-
    episcopos, ubicunque praefata monasteria, vel eccle- da. Dalum Kalend. Julii per manus Joannis episcopi
    sias, vel agros, vel familias habere noscuntur, ob- sanctoeEphesiens. (S) Ecclesiscet bibliothecarii san-
    servare sine cunctatione, seu conlradictione opbrtet, clse sedis aposlolicse.Anno ppntificatus domini Joan-
    ut nullus potestatis jure rebus eorumdem monaste- nis sanclissimi, quinti decinii papse iv, indiclione
    riprum abulalur, sed maneant cmnia in pptestale" secunda.
    prselalorum eis,- et regulari dispositione, qusecun-
    que, rit diximus, vel in agris, vel in familiis, vel in JOANNIS PAP^lXV PRIVILEGIUM PRO MONASTEIUO .
    decimis eis constant esse collata. Sicut et aposto- S. NAZARII LAURESHAMENSI.
    lica et imperialia proecepla, partim simul, partim (Anno989.)
    singulatim eis confirmavimus. Abbatem vero, et [Mansi, Conc. tom. XIX, pag. 419.]
    abbatissam iniiis locis semper eligendi habeanl po- ., JOAMESepiscopus, servus servorum Dei, dilectis-
    lestalem, ut eam eliganl personam quoe propo- B • simo in Domino filio N. religioso abbali venerabilis
    situm conversalionis in., utrplibet monasterio, et monasierii ubi S. Nazarii pfetiosi martyris cprpus
    moribus et habilu profileatur, non canonicum aut requiescit, in loco qui dicitur N. qui dedicatus, est
    laicum, neque alferius moriaslerii monachum, in in honore aposlolorum Petri et Pauli, et S. Nazarii
    quo specialiter nos audire dignelur regia domi- martyris simililer consecratus, successoribus luisin
    nalio, ut nullam eisdem monasferiis proponat perpeluUm.^
    personam, quse non ab ipsis congregalionibus Convenit apostolico moderaroini pia religione pol-
    fuerlt regulariter electa. Qua de re noverii cle- ientibus benevola charitaie succurrere, et promptum
    mentia, vel'nunc existenlium, vel suecessionis cum alacri devoiione imperlire assensum. Ex hoc
    jure omnium futurorum principum a sedc aposto- - enim lucri potissimum prseinium eo conditore om-
    lica sancilum, nostraque subscriptione roboralum, niura reponilur Deo| quando venerabilia loca oppor-
    nec non antecedeolium regurn procceptis cautum, tune ordinata, ad meliorem fuerint sine dubio sta-
    ut proedictis monasteriis nullam prseficiant per- tum nostra aposlolica auctoritale perducta. Et quia_
    sonam de quocunque ordine, nisi quoe per ele- excellenlioevestroe laudabilis mansuetudo poslulayit
    ctionem probabilem-sumalur. Quoniam vero multse a vobis, quaterius pro amore dilecli filii noslri do-
    quscruntur ab imporlunis hominibus malignitalis oc- mini Oltonis 111imperatoris, et dilectse malris suse
    casiones, ac necesse semper adversa tela ciypeopro- Theophanise, et dominsenostrae avise suse, spirilua-
    leclionis repellere, quod apostolica decrevit auctb- lium filiarum iiostrarum, prsediclum inonaslerium
    ritas, nos quoque approbamus, ut qui ordinati fue- ccnfinnaremus, concedunus et confirmamus vobis
    rint ad regimen ssepediclorummonasteriorum, nulla ' vestrisque posleris prsefatum monasterium cum om-
    polestale prsevalentedejiciantur, nisi eriminis causa nibus rebus mobilibus et immobilibus illuc perli-
    fuefint deprehensi, eujus merito rectores non de- nenlibtis, quse dici vel nominari possunl, a proesenti
    beant administrare oflicium. lnfamise vero maculis\ lii indicfione ad ipsum sacralissimum monasterium
    siye criminis alicujus denotatione si fuerint appetiti, permanendum statuimus, et staluendo confirmamus, .
    non praeter canonicam aut regularem deponantur• ita ut cuucla loca urbana vel ruslica, id est in fundis
    examinationem. Si quis ergp aposlolicse sedis de- et casalibus, casis et villis, vinelis et terminis, seu
    cretum conlerapserit, procul dubio damnationis cen- caslcllis, canipis, pratis , pascuis, silvis, sallibtis,
    snram suscipiet, quam crediraus divino Spiritu per arboribus, pomiferis, fructiferis et infructiferis di-
    apostolicam linguam probatam. Nos igitur nostrami versi generis, puleis, fontibus et rivis, aquis , raor
    subscriplionem annuli noslri impressione signanles,, n lendinis, piscalionibus, prsedia cuita et inculta, una
    obsecramus coepiscopps npstrps pmnes, in quorunii cum colonis et familiis suis, cum decimis, et solilis
    manus isla devenerint, ut sua etiam auctoritate ett dalionibus et universis rebus, quaealiquo niodo ad
    subscriptione haec confirmare Velirit, ut quicuuquei ipsura locum pertinent vel perlinere debent amodb
    hsec temerare , prsesumpserit generalitatis nostrse3 et usque in finem sseculi, siculi ab antecessoie no-
    sententiis ita aRathematis vinculo obligetur,, ut ne- stro domino N. sanctissimo papa, per proecepti
    minem habeat, de cujus favofe blandialur, aut se: paginara vobis concessum est, ita el nos omnia in
    tueri putet a senlenlia damnationis. Ab imperatori- inlegrum per hoc nostrum privilegium, el auclori-
    bus etiam aut regihus sive ducibus, aut a quacun- tale beali Petri apostoli cum omni securitate et
    que poteslate, quse prp temporeiunc ordinala ftie.rit t tranquillitate vobis et posleris vestris concedimus
    componere cogantur mille libras aurioplimi, medie- et coniiimamus donandum perpetualiter. Post ob-
    tatem prsedictis monasteriis, ac medietatem cameroe e ituin vero abbalis nemo ibidem abbalem conslituat,
    eorum principum. Cunctis aulem isla servantibuss nisi quera consensus et communis volunlas fralrum
    sil-pax Domini noslri Jesu Christi, qualentis et hicc ex ipsa congregatione elegerit. Stafuimus eliara
    (S) An tunc dabantur jam episcopi tiiulares.
    ' '
    835 JOANNIS.XV PAP.E. 836
    aposloltca censura sub divini judicii oblestatione et A }. a Ludoyico etiara lllius filio; tuse fraternitati ex
    analliemalis interdiclii, ut nullus dtix,.nullus comes, animp faventes, quidquid regalis riitiriiiiceriiiain
    nullus arcliiepiscopus vel episcopus, vel eliam qriae- possessibnlbus, lefrarunique reddiiibiis, silvis pi-
    Tibet bbminurii niagna parvave persona prsesumat scuis, terris cultis et incultis, aquis aquafuriive de-
    eidem verierabili mbnasterio damnum sive molesliam cursibus marirtis, stagnis, fluvior/uiriquepiscalioni-
    infeffe; sive de rebiis ipsius atiferre vel alienare, bus, ecclesiaruni cum suis adjacentiis delegaiiotiibtis,
    sed sictitsupra a riobis confirmalum est, iia" peren- ingenuorum, servorurii, seu cblonbfurii pfbpagatione
    riibrfs alqUe perpeluis lemporibus sine aliqua dimi- atque iricolatU,Anianensi cbenbbioCbntulit; el qubd
    nuiioiie liceat firietenus permariere. Si quis auteni, pia fideliUm,devblib oblulit vel cbllaiura est, bmne
    quod non optamus , temerario ausu exslilefit, qui iilud quod 'in pfaesenli vel ih postefurriad pfoefaiuiri
    conlra hoc nostrum apostolicum confirmalionis pri- Ariianeuse moriasterium pertiriere vel possideri.a-te
    vilegium veriire.au.t in quoquam dirumpefe prae- tibique commissis dignoscitur, ut absque inquietii-
    sumpserit, et sicut superius a nobis confirmatiini' dine cujuscunque polestalis vel conditionis intacia
    est, ila permanere non dimiseril, sciatse, nisi resi- retinefe, dislribuere, ordinare, aut comiriufare.pro
    piscat, aucloritate Dei omnipoteiUis et beati Pelri loci ulilitate valeas concedimus, et nostra auctorilate
    apbsiolbrurii pfiiiCipis,alque lioslra qui ejtis fungi- B ] corroboramus. Etquia inefffenata ctipiditas, hseresis-
    riiur vice, anathemaiis vinculb esse innodaridum, et que Simoniaca, apud vestrates omnino teiriperantise
    a fegrio -Dei alieiium, atqtie cuni Juda traditore discretibnisquemodum ignorat, ulliberitisqusespeeu-
    D. N. J. C. et curii omhibus impiis in seterno incen- lativseSunt congrua exercere valeatis, subrogationem
    dibconcreriianduin. Qiii verb pib inluitu custps et abbalissana congtegationisdecisione secUndumbeati
    olseVvatof exstilefit Jiiijiis nbstri apostolici ,conflr- Benediclinormam concedimus,elutidem subrogandus
    mationis privilegii, benedictionis graliam a justbi abepiscopo,quemreligiosioris vitsemeritumconimen-
    Judice Domirio nostfo Deb consequi inereatur in davCrit, beiiedicalur, "fralresque sibi commissi ad
    «seculasaeculorum.Ameri. -sacros Ordirtesprbriioveantur; et sic ipse abbas , si
    Sciiptum per nianiim Slephani scriniafii. sacfi'i" religionis ifariiltem digne et laudabililer lenere vi-
    palatiiiri nieiise: Octbbri, et iridjclipne m. Daia xliit sus fuerit, liceritiaindonahdi pceniteritiain, undecun-
    Kaleiidas Nevemb. per lrianura Jeaiinis episcbpi Ne- que ad se humiliter conciirrentibus , excpmmuni-
    pa;sinseEcclesise, ei biblibihecarii sahcloesedis apbst. candique perversbs pbiesiatem liabeat, etsbivendi
    Anno pontificaius dbmini hoslri Joannis papoev, ini satisfacieiites auctoritate apostplica iridulgemus.
    irnenseOclobri, et indict. Supra scripia, impefante3 Qtiod si forte, populi iniqtiiiate et inalifia exigerite ,
    D. N. Otlone III iriiberalore. Q riecesse fuerit pfoyindiam excbihriiiinicatibriis vel
    VII. arialliematisgladioferiri, patefna iriduigeinus pie-
    JOANNIS PAPJ3XVPRIVILEGIUM PKO MONASTERIO tate, e't apbstblica cbnfirraainus auctoriiate ril ideia
    ' "
    ANIANENSI.'" Jbcus Ariiarieiisis initnunis vaieat ab oiririi viriciiib
    (Anfib;989.) excoriiinunicationis, ut fratres iiiibi degeiites prp
    [Apud D. Bbuquei., Recueil, IX, 252.J hbstra ioliiisque sanctoeRoirianseEccIesioesiiluie et
    JbANNES episcopus , serVus servorUm Dei, dile- prbsperitaie iiuenlef oninipoteiUi Deo pfeces per-
    ctissimb filipRAVNALDP abbati venerabilis monasterii1 solvere yaleant, pbehiteritesque, qiri devotead dieiri
    Ariianeiisis, quod est fundatuiri alquesacrauim iri[i faclam cohsecratibriis prsedicf.i loci coiifliixerlnt,
    bonore sancti Salvalofis Doniini hbsifi Jesu Christi,r, ipsa laiiiumtrioilbde absbltiilonerioslra leleveiilur,
    ric perpeluoe Dei geniiricis semper virginis "Marise, , ut ubefius devptibiiis suse vbia prbpitiatofia et....
    sanctique archarigeli Michaelis, necnon el gloriosi fi omiiium e.xsblvaut. Quicunqtie vei'0 laudabili fairia
    Pelri apbstolorum priricipis, seu aliorum sanciorum, i, "veleiemplo pisedicii loci Anianuiisis provbcalus,"
    ejusque succesSbribussaluterii et aoostolicam bene-i- lumulari se in prsediclo ioco pelieril, pbssessioriis
    , diclionerii. . seu subslanlise suse qiialerncurique qiiaiUiiatein
    Conveiiit apbstolico moderamini pia religione eDjam dictb cceriobib efogandani deicgavefil, nullo
    pollenlibus berievola charilate jsuccurrere, et po- l- pactb vel ocCasione prohibealur ab episcopo, ctir
    scentiuin volispiurii iiripertire assensum, quiaapudid jus dioecesisipsa persbna fiieril, excepto si.propau-
    conditnrem bmniiim riobis poiissimum reponitui ir cis mefitis excoiiimunicaiioni pfoprii episcbpi pii-
    praemiiim, si venerabilia loca religibsorum virbrurii rri iilice subjacUefit. Et nepafvam quaniiibetoccasip-
    'devbiibrie;cbnslrricfa aposlblica fUerint auctoritati!te nem prsedicii loci cbngregatib adinveniat niinus
    eofrbbbfala,' aiqrie ad irieliofeni statuiri perductri,
    S. exsequendi qiise"sanctasunf etjusta,et sanclse regu:
    igitnf quia iua dileCtionbslfam suppliciter expostu- li- ioe cbirgrua, sub divirii ribminis altesfaiione "probi.
    Tai*<Ieriieritiam, qiialenus oipostolicoprivilegio conce-
    e- bemus ne aliqiia iriundialis polestas, comes videlicet
    -dariius ct corrbbbremus tibi iuisque sucCessoribui is 'aut cbmjtissa, arciiiepiscopus aut episcopus, scu
    "mbriasteritirii Ariianertse secundura tenorem atqtit ie queelibel seeCulafispersbna proesumal eidem prsefafo
    aslipiilaiibriem regalis pfivilegii, quod eidem ioct io nroriaslefio re vel ingenio, aut nialrgna occasioiie
    cleriienier digiibscitur1fuisse indultum a pise memb o- ' vim iiiferre ,'vel moleslus esse , seu quidpiam de
    Tioe;CaToloFraricorum rege Ronianbrumque patricioo, rebiis vel possessionibus ipsius moiiaslefii aiiferfe,
    ..""v« -,^r •' " '-'•"
    g37 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 858
    arit alienare, aut aliquem cujuscunque servitii cen- ix stra dicecesi ullam sibi vindicare decemimus pote-
    surti coritra fas, vel monastico ordini in aliquo con- statem; quinimo et ipsis et omnibus omnino sua-
    trarium exigere : sed quicunque eidem prsedicto deraus cultoribus verse religionis, ut adjutoriuiii et
    lbco et congregalioni devoti exsiilerint, et aliqriod selatia vpbis in omnibus admirtistrent, quatenus pro
    suffragium verbo, aut opere.aut subslantise suse gratia hujus beneficii plenani recipefe mercedem "a
    erogatlorie conluleririt, a pio remuhefalofe omnium Domino mereantur, quoniairi omnia quse prolicna
    Dbriiinosupernsebenediclioriis et nostrse humilitatis Ecclesioeprobantur exislere et divinis nPh impti-
    gratiam pefcipiant. Si quis aulem htijus riostri pfivi- gnant prsecepiipnibus, eflicienda et praebeiida.oriini-
    legii sanctioneiri et corroborationem in aliquo refra- potentis Dei aucloritate Ct bealorum apostoiofum
    gare velirifregere tentaverit, ab oinnipotenle Deo,Pa- Petri et Pauli' esse non dubitamus. Et hoc riostro
    tre et Filio et Spiritu sanclo, perpelua riialedictlone decreto decernimus secundum- prsenbrninaii"bonse
    damnaltis, et a sanclse Ecclesise gremio expulsus , memoriseNicolai et Agapiti papse sanctionem ipsas
    cum impiis et bomicidis tradatur diabolo perenni- dioceses, Hammaburgensero. ... . Apostolica ita-
    biis geliennseincendiis concremandus. Bene valete. que auctoritate, Halverstadensis Ecclesise et Hildo-
    Rescriplum per manum Slephani sacri scriniarii neshemensis et Palhrobrunnensis et MindensisEc-
    sanclaVRomanseEcclesisein mense Julio, in mense IB clesiarum episcopis insuper jubemus alque morie-
    quinto [leg. videturin mense i, indictione v]. mus, ut vos in omnibus adjuvent, quatenus sacer-
    VIII. dotale ministerium explereet aniniarum lucraDo-
    niino Jesu Chrislo facilius adquifere valeaiis1,vb-
    JOANNIS PAPiEXVPRIVILEGIUM PROECCLESIA HAMBUR-
    GENSI. bis adttiiniculum prsebeant in oriinibiis. Sic famen,
    ut eos, quos adqiiiratis etquos babeiuis pergra-
    (Anno 989). tiam Chfisti adquisilos, vestro vesfrorumqrie siic-
    [Apud Lappenberg, Hamb. Vrt. 1, 58.] ce'ssorumarchiepiscopatui subjectos:permanere db-
    JOANNES episcopus, servus servorum Dei, difecto cernimus, a Chrislo tanlum recepluri prsemitirii fe-
    confratri noslro LIAUIZONI , venBrabiliarchiepiscc-po nmnerationis, quemadmodiim Chrisiiaiia ac vera
    HamhurgehsisEcclesise, suis [leg. suisque] successo- docCtreligio : lle, dgcele omnesgenles(Matih. xxviii,
    ribur,in perpeluum. 19). Ilaque quamviS ad prsedicaridiiiu genlibus in
    Cbnveiiii aposiblicb moderamini pia religiorie pol- supradictis locis episcopi sint corisecrati atque plu-
    leiilibus benivbla compassione succurrere et poscen- f es' in illis parlibus corisecrandi, lamen formidari-
    iiuin animis alacri devolione imperlire assensum. dum est in tam novella Chfistianiiatis plantaliorie,
    Ex lioc enim lucri polissimum prseniium apud con- (C per bafbarorum sasvitiam ut intantum riuiriefus ex
    ditorem omriium Dbminum prbcul dubio promere- eis decfescat, qubd illorurii auxilio lieqtiaquam epi-
    mur, dum venerabiiia loca ad meliorem fueririt sine scbporum possit fieri consecratioi Itiebqiie pfsedicla
    dubio stalurii pefduCla. Igitur quia postulaslis a statuta, si necesse sit, auclbfitate hpbstoiica'decer-
    nobis, qualCnus arcliiepiscopatum Hariiiriaburgensis nimus esse servanda. Deeefriittiusaulem, cbafissihie
    "Ebclesisetotum integrum vbbis confirmaremus; sic- fraier Liavizo, ut pbtestatem habeatfs ordiriandi
    rili a prsedecessoribrfs nostris, videlicet Nicolao episcopos irtfra vestrarti parochiam et dioecesimin
    et Agapilb, hujus apostolicsesedis episcopis, decre- omnibiis supradiclis geiitibus. Et si quis contra liii-
    tum esi, inclinali precibus veslris aposlolica aucto- jtis noslroe auciorilatis privilegium ire lenlaverit,
    "ritaie concedimris et confirmamus, ciim omnibus aut in quoquo modo iri parte vel iii toto frangere rii-
    'generaliter alque specialiler ad eumdem prsefalum susfuerit, sil excommUnicatusa cbfpofe et vivifico
    vesirura archiepiscopatum pertinentibus, scilicet sanguiiie Domini noslrl Jesri Christi, et a sanclse
    omnia quse veStri anlecessores suis laboribus ad- Dei Ecclesiseadilu separalus. Observalor autem hri-
    qiiisierunt, vel etiam ambre seternse patrise ibi a jus nostrse adnionitioniset jiissionis habeat benedi-
    'Christicblarum fidelibus nunc collata vel deinceps clionera omnipolenlis Dei,et beaiorrfiri apbstolonim
    sunt conferenda. Cum illis etiam, qui niinc tempo- Petri et Pauli, et nbstram, qiii ebrum fuiigimiir
    ris ad Clirisli cbriverSisunt fidem, videlicel episco- vicarialione. Datoigitur vobis, ffaterchafissime Lia-
    pis in omnibus geiilibus Sueonum sive Danorum, vizP, noslrse auctbrilatis privilegio, siriiiil Concedi-
    iiecribn etiam in illispartibus SclavorUm,qrisesurit inus vbbis et pallio uti iibiqiie locoruhi in uiraqtie
    '
    a fluiiiinePerie risque a'd fluvium Egidre, ita ut sub Albioefluminis fipa, staluiis diebiis, Sicut antecesso-
    Vestfoveslrbfuraque successbrum, Hamriiabiirgensis ribus vestris moris erat. Insiiper addiraiis pro voio
    Ecclesise afchiepiscopbruro, lrianearit potestate, vel vestrse dignissirase petitibnis, in natalitiis beaiorum
    quidquid veslri laboris cerlartiine, divina favCnte marlyfum Laurentii, Maurilii sbcibrumque"eorum-
    gratia, ab errorepeffidise,- sive bominum sive lbco- dem, et in singulis feslivitalibus vobis comroissce
    furri, ad religionem Chfislianam adquirere pote- ecclesisepallio vbs indui. Sancla Tritiitas fralernita-
    stis, vbbis veslrisque successoribrfs perpetualiter iem veslram diu cbnservare dignelur incblinriefti,
    terienduni, inviolabiiiler tenefe censeriiiis. Et insti- atque ppsl Jiujussaeculi amariludincm ad perpeiuam
    per decrevinius et sancinius, iiulliim archiepiscopb- perducat bealitudinem.
    rum, vel Celpriierisemvel aliuiri queinlibel, in ye- Scfiptum permanum Stephani nbtafii, fegibriafii
    839 JOANNISXV PAPJE &6
    alque scriniarii sacri palalii, in mense NoveinbrioAjam dictam viam ad jpsum casalem de Sal-
    el indiclionem. . yatore et ad ipsum collum, et redit de Vinea vilula
    . Dala vi idus Novembris, per manus Gregorii,epi- et pervenit usque in summilalem montis, qui ibi-
    scopi sanctoePorluensis Ecclesise, annopontificatus dem est, qui vocatur Casralio. Inde verp vaditper
    domini Joannis, sanclissimi papse v; anno ab in- ipsam Servam usque in colium de Ermenardo, et
    carnaiione Domini npslri Jesu Cliristi 988, in rnense pervenit ad fontem sive ad collum de Filmera,
    Novembrio el indictione m. et inde ad collum sancti Genesii. Sicque ascendendo,
    Pallium vobis mittiraus, el insuper concedimus et descendendovadit per summitatem deipsa Sefra
    islo vel alio cujuscunque genefis nilidi candoris quem vocant Calmi, et pervenit subtus ipsum
    vobis placueiit vos indui. Amen. castrum, quera voc.ant Pinna nigra, usque in ipsas
    IX. vineas, quse sunt de Palatio, et vadit sublus ipsam
    JOANNIS XV PRIVILEGIUM PROMONASTERIO S. PETRl silvam quse est ad meridiem subtus caslrum "Viri-
    RODENSI. daria, et usque.subtus ipsam rocham quam dicunt
    (Anno 990?) Filorio, et ascendit ad vallem de Fulcimannia, atque
    [Apud Cocquelines,.J>H//ar.privileg.Rom. pont. -3 pervenit sublus fontes de Devolas in valle de Fru-
    ampl. Coilecl.1,286.] B jone. lnde. vero vadit per ipsas rochas usque in
    JOANNES episcopus servus scrvorum Dei HILDE- niontem de Inserto, el descendit a parte Occidenlis
    SINDOreligioso episcopo atque abbati venerabilis per ipsam viam publicain usque in Rocham Vento-
    nionasterii sancli Pelri aposloli, fundalo in comita- sam, et in ipsum usque locum qui vocatur collum
    tu Petrolatensi, in monlc qui dicitur Rodas, subtus de valle Budica; inde ascendil iiisummitaieni.de
    castrum Virdaria, et per te in eodem venerabili ipsa cruce; sicque descendit usque in viam de jam-
    monasterio, tuisque successoribusabbalibus in per- dicta cruce per ipsam vallem usque in rivum de
    peluum. Budica. lnde ascendit usque ad collum de Terrario,
    Qupniam concedenda sunt quse rationabilibus et pervenit in summitalem raontis, quem dicunt
    desideriis perlingere noscuntur, nostri appstolatus Rocha Morena. Deinde a parte circi descenderido,
    aucloritas ad roborandam piamTideliumdevolionem et ascendertdopervenit in summitatera deipsaUvar-
    in prseslandis privilegiis debet minime abnegari. dia Maurescha, et pergit per summam Serram us-
    lgitur exccilenlise.tuselaudabilis mansuetudo postu- que in Parada: de Durando, el pervemt per ipsam
    lavit a nobis quatenus apostolica auctoritate per Serram usque in Reiderictz de sancto Genesio, et
    hoc privilegium concederemus et confirmarerous ascendit per sumraani Serram iri ipsopojo, qui est
    ^
    tihi, tuisque successoribus, in perpeluum supradi- supra ipsum Rovescalium , et descendit per ipsam
    cluin monasteriura cum omnibus suis adjacenliis, et Serram in jamdiclam medain qtiseest inlus in mare.
    pertinenliis, cum finibtts terminisque suis. Et ideo Itein infra hos terminos confirmamus libi luisque
    tuis piis desideriis favenles, noslra aposiolica au- successoribusecclesiam sanclse Crucisr.cumdecimis
    cloritate decernimus ipsum prsefalum coenobium ct primitiis, et sancli Joannis cutti decirois et pri-
    sancli Pelri aposloli cum omnibus suis, a modp et niitiis, et oblalionibus alque alodibus , et omnibus
    usquein fiiiem sseculi, sub palrocinio et defensione rebrfs ad ipsas ecclesias perlinentibus, et ecclesiam
    sanctse Romanoeet aposlolicsematris Ecclesise per- sancti Baudilii in valle Tabellaria, et ecclesiarn san-
    petim permanendum, ut sub luilione sanclsenoslroe ctiSiephani, quse esl in valle Subiradellos, et eccle-
    cui Deo auctore deservimus Ecclesioeconslilulum, siamsancli Frtictuosi, et ecclesiamsancli Viiicentii,
    nullius allerius juri et ditioni submiltatur, nisi sub quse est in villa Lanciano cuin decimis et primitiis,
    tua tuprumque successorum fn perpetuum. el cum omnibus rebus ad eamdem ccclesiam perti-
    Conlirmamus namque tibi, et successoribus tuis nentibus, et ecclesiam sancii Genesii, et ecclesiam
    prsediclum monasterium cum his lerinin.is, et adja- sancti" Pelri ctim ipso castro Miralias, et ipsum
    centils, el cum omnibus quse iuferius continentur, -. caslrum Virdaria cum ipso caslellare, el cura ipso
    id esl, ab ipsa pelra quse dicitur Meda,quoeest infra Pilorio, el cum Pinna riigra, cura oninibus rochis ct
    porlum Fraxani, et ipso raso usque locum quem di- lerris, el silvis, quse infra hos terminos sunl, ex-
    cunl Tres Fratres, a parle videlicei Orientis usque cepla ipsa silva de sanclo Romario, sicut resonat in
    iu mediuni mare, alcjueinde vadit ad ipsurn locum charta, quara feccrurtl Gauzfretlus comes, et filius
    quero vocant molinum de Balasco, indeque perve- suns Suniarius quondara episcopus ad jamdictum
    nil adipsam Tamariz, et inde pergitusque ad ipsam ccenobium. Item confirmamus in perpeluum ad
    Peiram fictam, et pervcnit ad ipsain matellam de ipsum coenobium slagnura de Castilione cum ipso
    Gomesindo,atque inde ascendil per ipsam terram gradu de mari, et cum ipsis insulis, sicut resonat in
    usquein ipso filorio de monte Pininello, el vadil prseceploLudovici regis, sive in cliarta, quara fece-
    ascendendo usque in summilalem ipsius mon- runt Gauzfredus comes niemoratus, et Suniafius
    tis Pininelli, atque descendendo pergit per ip- quondam episcopus ad monasteriura prsedicturii,6t
    sara viam usque in locum quem vocant Sorbo- quanlumhabetipsummonasteriumiivvillaCastiliorie,
    rello, et descendendopervenit iri ipsa clusa, et adl vel infra ejus lerminos, et in villa Palacioliquem vo-
    ipsum-casale de .Friulani. Inde vero ascendil pei canlForlianum, et invillamJ^ortianumsupefiorem.et
    841 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 842
    Furiianeliuin minorem , vel infra eorum terminos, A Emiliani, et in villa Apiani, vel infra eorum lenni--
    «piaMitniibidem liabet.etDominopropilianleacqtiisi- nos, el ecclesiaro sanctx Columboecum decirais
    iurusest,el ipsum farum totuniabinicgrocumliiiibiis el prlmiliis, et villam conjunclam cum suis mo-
    ei lerminis suis; qui affronlat de parte Orientis in lendinis, et villain Polleslres cuin ccclesia sancti
    termino de villa, quoe dicilur de Saccaro, sive iii Marlini, el decimis, et primiiiis el oblalionibus,
    terraino de villa quoediciliirFuniano; etde meridie atque alodibus. El in villa Torrilias ecclcsiain san-
    iri ternniio de jam dicla villa Furtiano silum in ipsa cii Petri cum alode qui ibidem cst. Et in villa
    valle; et de occiduo in lermino de villa quse dicitur Bigaranas, ecclesiam sancti Andresecum deeimis et
    villare Hildesindi, sive in rivo quem dicunl Mani- primiiiis, et alodcm qui ibidemest. Et in comilatu
    volo situm in alode saricti Pauli, qui esl sublus yalle Asperi alodem de Campellis, et de valle
    sancti Marlini Sambucoe; de parle vero circi in me- Orosa; et villam quoedicitur Rivo dc Hngarios,-cuni
    dio rivolo Manivolo, sive in tcrmino de villa, quem fiuihus ct lerminis suis, et ctira ipsa ecclesia sancti
    dicunt Timira, et in viliarem Hildcsindi, vel.infra Michaeliscuin decirais et primitiis suis. Decimas, et
    ejus lerminos, qiianlum. ibidem habet vel habere pfiniiiias, etoblaiiones dejam dictis ecclesiis ad mo-
    debet, ct Domino annucnte acquisilurus est cuin nasterium snprascriplum, el lnca etalodid cum
    ipsis slagnis et piscatoriis, et in villa Saccari, et R onuiibtis finibus, terminis , limilibus et adjaccnliis
    villse novse vel infra earnm lerminos. Similiter, eorumque pertinenliis, quanlum hadie ipsum mo-
    et villarem Stagnejoliim cum ipsis siagnis, et suis nasteriuin infra hos coiniialus superius scriptosha-
    villaruneulis, et quantum habet in villa Petralla, et Jiet, et auxiliante Deo acqnisiliirus est, juris sanctse
    ; in viila Oleaslri, et iii villa saucti Cle.mentis, et in Romanse, cui Deo auctore deserviinus, Ecclesise, a
    vilia Dudulim, et in vilia Noves, et in villa Spedolia, proeseniilerlia indiclione ipsum nionasicrinni, villas
    et in villare quem vocanl Solartila, ct in villa Ju- etalodes, et ccclesias cura omnibus eoruni perii-
    daica, etin villa Pavo, et in villa Palalio, et in valle iceniiis, u.l supra Icgitur, in perpetr.um per hujiis
    de Rodas, vel infra eorum terminos. Sirailitcr et in privilegii seiiein siabilimus libi luisque succcssori-
    comilalu Impuiilano in villa Militiano, quem vocant bus delinendum, cl de eo cuin limore regendum et
    sanclum Pelrum; et in villa Armenlaria cum ipsa dispensandum, ita ut ntillus unquam rcgum, nullus
    sorlione.de ecclesia sancli Martini; ct in villa Cha- episcopbrum, nullusque bominum in quolibel ordine
    niano, cum ipsa. ecclesia sancti Marlini, et cum ipso et minislerio conslitutiis audeat molcste causa?
    staguo; et in villa Suvrana, et hs villa Dalmalia, vel cjtisdem monasterii incumbere, sed lioecomnia, ut
    infra eoriim terminos, quantum modo ibidem hahet, supra jussimus, ita in perpetuum persislant. Sta-
    et Dominoauxiliante acquisilurus esl. El in comitalu C (tierites apostolica censura sub divini judieii bble-
    Bisuldincrisi quanlum habet in viJla Lertio, vcl in stalione, et anathcroatis inlerdiclione, ut nullus
    villa Molendinos,vel in Tapiolas quas vocant Figa- unquam noslrorum siiccessorum ponlilicum praisu-
    rias, infra eorum lerminos, cl ipsum alodem, qucm mal aliquam vim aut invasionem in rebus ipsitis
    vocant hortos,. cum ipsa ecclesia sancli Chrislo- inonastcrii facere. Post vero obituin abbatis, ncmo
    phori, cum dccirois et primiliis suis atque alodibus, ibidem abba'.em consliluat nisi qucm consensus et
    «i omnibus rebus ad ipsam ecclesiam pertinenfibus. communis voluntas fralrum cx ipsa congrcgalione
    Et in comifalu. Gerundensi ipsiim mansum qui cst elegerit secundum Deum et sancli Bcnedicfi rcgu-
    infra muros ejustiemcivitatis,el ipsum alodemCuiu- lam : nullumque prsemium, sive donuni pro conse-
    pinum de Burelio, qui esl infra lerminos de villa , cralione illius aliqrfis accipere conlendat, et si eum
    alodem tle Sccurunio, cl alodem de Burdulis. El in episcopus ordinare noluerit, ad cujus dioecesiin
    comitatu Barcbinoneiisi, et in Valensi, et in monie ipse pertinet locus, vel a nostra Romana matre
    Signio, et in valle Tordaria, et in villa Laurona, et Ecclesia, vel a quocunque voluerit episcopo per
    in Agello, cl in lermino dc Olcrdula, et in Penedes noslram auctoritatcm lihere ordiiietiir. Si qttis au-
    alodeni, quse fuil de Gtiidisclo.El in.coniitatu Au- tem, quod non oplannis,iiefario ausu prxsiimpserit
    sona quantiiin habel in villa Berga, ctim ipsa eccle- " lisec, qusea nobis pro stabilitatejam dicti rnoiiaste-
    sia sanctoeCecilise,el villam Nidummaliim,et juxta rii slatuta sunt transgredi, sciat se anathemalis
    castrum Bolciarfinno, ct ccclesiam sanctoe Cecilioe vinculo innodatnm, et cum diabolo et omnibus im-
    cum suo alode. Et in comitalu Paliarensi juxia civi- piis selerni incendii alrocissimosuppliciodepiitatum.
    lalein Liminiana ecclesiam sancli Andreoe,et oinnia Al vero qui pio intuitu custos et observator horiim
    quse habet iri eodem comilalu. Et in comilaluCer- exslilerit, omnimodam bjCiicdictionisgratiam om-
    danise quantuin habcl in villa Exi, ct in cseteris niumque snorum peccatorum absolulionem, el cce-
    villis. Et in valle coufliicnti villaro Villcllam ctun lestis vitse bealitudinem cnm sanctis ct clectis, a
    misericordissimo Domino Deo noslro consequi ine-
    tefminis suis. Et in comilalu Funiliotensi ecclesiam
    rcalur in sxcula sseculoruni.Amen.
    sancli Andresein valle Pidiliano cum alodc qui ibi-
    dem est. Et juxla muros civilalis Narbonoeniansos Scriptum per manum Stephani notarii et regio-
    duos. Et in comitatu Rossilionensiecclesiam sancti nar.i, et scriniarii nostnn apostolicscsedis in mense
    5. Bene yalele.
    Salvaioris cum alode qui ibidem est, vel in villare Februario, et indiclionc
    PATBOL CXXXVII. 27
    845 JOANNIS XV PAPJE 844
    X. A rabili episcopio, tuisque siiceessoribus in pcrpelmiin
    I EF1STOI.A JOANNIS PAPJEXVADOHNES FIUELES. possidendse.
    Qiioniam sempiersuht concetleiida qnse rationabi-
    (Anno 991.) libus congfuunt dcsideriis, oporietut devolionl, iii
    I)e pace eoncilianda inter Ethelreilum r-egem An- nobis
    pectoris humiiiier acquisiioe , iii privilegiis
    glim el lliclmrdum ducem Nortmqnnim, quemmar- concederidis
    .- chionemvocut. minime dbnegeiur riosira cfemenlia , et
    ideo nos vobis per banc prsesenicm no-
    - JOANINES quinUisdeciintissanclse RoinanseEcclesisc slri petilionem
    privilegii paginam concedimus, aique offcrimus,
    ipapa omnibus lidclibns saluiem. el
    Noveriiil omries sanClaemai.ris Ecciesise fidelcs, et simulqtie confinriamiis in siipfasCfiplo 'venefabili
    meslri utriusqiie ordiriis per climaia ssecnli,djlalaii, episcopio pro omnipolciuis Dci anioie , nostroeqiie
    aniiiioe redcmpiioiie, ac noslrofum bniriium venia
    'qtialiler nbbis relatum est a compluribus.de inimici-
    videlicei terram nosirisacri Laiefaiiensis
    tia Elhelredi Saxoiiuni occidentalium regis, nec non deliclorum,
    fossalum faciendum, sicut iircipit per lon-
    el Richardi niarchibiiis. Urtdc nimiiiri) tristis effe- palaiiiad
    gitudinein a flumiiie juxta muruiri Porlrieiisis civi-
    cius, ulpolc de filiis nosfris spirilualibiis, tandem
    tatis ante ejusdem poiiam, qiise dicittir Major, et
    •iiiilio saiubri consilio, accersivi quemdam apocrisia- B .
    exinde pcrgente usqtie -in lacuro Trajanuiif, el ab
    riuni nostfnni Leonem, viceepistopum S. Treveren-
    •sis Ecclesise, et misi eum.illuc cum litteris liostris ipso TiDJanoremeante pcf aliiid fossalum usqnejri
    liumen. Itemqne licentiara a rioslra
    exhorlalbriis ul rcsipiscerenl ab hac superslilione. siipratlictuiu
    aposlolica majesiate vobis cbncediraustoilendi aqtiairi
    Qui irahsicns vcslfas ijuercapedines lerrarum, lan-
    ex ipso iluvib, ct per littus ejus mitlcndi in eodem
    <lein maririos transmeavil fines, et in die naliviiaiis
    fossalo qtianturii vobis vestfisque successbribtis pla-
    Domini pervenit anie conspeclum regis prsefali,
    cx nostra salulalo oblulit Cuerit, el optis ftiefil bmni teinpore ad rflilitaieiii
    moxque parte lilleras, quas dicti lactis , qui dicituf Trajaiii, ad piSces con-
    illi iniseramus. Qtii.acccrsilis cunctis sui regni-fide- jani et exirtde dccuffenie aqua ipsa pef Tos-
    libus utriusque ordiuis sapientioribris, ob amorem •gregandum, saltim usqtie in pfoediclo fiuinirie ; Ct qtiidqiiid iii
    ct iimorem Dei omnipnientis, nec non el S. Petri
    ipso fossato, sive aqna, facefe volueritis, licentiarn
    •aposlolbrtinipri.ncipis,el per noslram adinonilionem et vobis coifcedimus facieridi, posifo ief-
    firmissimam concessit cumomni- polestalem
    .palemam, paeem ritorio Portuehsi jnris S. Rpiriahoo,cui Deoanctore
    ,bus fiHiset fil.iabus suis, prscsenlibns et fiiluris, ct
    cuiii oninllius fidelibus suis sine dolo. Qua de re deservimus Ecclesioe; vcstfisque siiccessoribus ad
    niisit Edelsinum sanetoe Schireburiiensis Ecclesioe^< leneridiimemissa pfseceptione.concedere et confir-
    inare" deberemus iiicliuali pfecibUs tuis, per Imjus
    prtcsulem, nec non Leofsianuni filitim Alfwoldi, et
    VVulslanifilium Ederelnolhnm, qui iransieniiil ma- proeceptisefieinsupTadiciam fefrahi ad fossalum fa-
    rinos fines,' et pcrvenerunt iisque ad Richardum proc- "cienduin, et aquam in prsedicto fluvio omni tempofe
    fatum niarchioiiem. Qui et moniia noslra pacifice pef ipsuin fossaium deciderilem in Tfajanum, et
    "exintle«Iticeniemper fossalura , seii aquarii pcfii-
    suscipiens, simulqiie audiens decretum suprafa:i
    lienlibus, ul siiL)eriuslegiuir a pfseserili ipiinla -in^-
    regis, libenti animo pacem firmavit eamdem eum dictione vobis,
    iiliis siris et fifabus praesentibus et fuluris, et cuin vesirisque successefibiisad jus ;et
    omnibus fidclibus suis; eo raiionis lenore, ut si ali- •pbtesialeniipsius S. Matris Portuensis ecclesioecbn-
    cedimus, elin perpetiium confirmam.is defineiidiiin,
    tjuis eoruin, vel ipsi, injuste uliquid contra alium ita-saite, ul avobis successofibtis siiigiitis
    digna einendalione pupgetur.Paxque vestrisque
    perpetravefint,
    maiicat perpelualiier ct inconvulsa, sacrameiitoruni 'quibus anmis peusione nomine npslfse ecciesije- dc-
    narios numero sex fecipianms, slatitenies apo.-itilica
    uiriusque partis stigmale slipulala. Ex parte sciiicet
    cCnsura sub divini jiidicii oblesialione et analliema-
    regis Eihclredi, Edelsinns, proesul sanclse Schire- tis
    burncnsis Ecclesisc, et Leofslanus Alfwoldi filius, ct interdictb, ut nulli uivqiiamiibsirbruiri Siiccessb-
    fmn poiilificurh, autquibuslibelintervenieniibuspo-
    Ederelnolhus Wlslani fi.Hiis.Ex parle Richardi Ro- "]
    Truleno teslalibnS-,vcl jutlicibris, aiit cbmifibus , siyelcasiai-
    igerius episcopus, Rodulplnis Hiigonis filitis, in
    iilius ThurgiSi Actum Roihoroagi Kalendis Mart i, dis, qui ipsa civilalePorfaense pro teiripbfe db-
    aiuio ab incarnaiione Domiiii nougentesimononage- niinaitun lenifefii, de qriocuiiqlie fuerint rirdirie, vel
    siino pi imo, indrclione quarla. Et de hominibus regis, alise quoelibeiraagnse, parvoeigiiepefsbnaiproedictufn
    .vei de iiiiinicis suis nullum Richardus recipial, ncc fossatum, sive aquam fluminis exiriae Ciirferitehi, a
    rcx desuis, sinc sigillo eorura. jiire, et dilibueStipratlicli episcopii aufcrre.Vel al:e-
    nare liceat, sed potiiisiii usu etulililaie jam dic;i
    XI.
    episcopii supradicta.-pcrmaneaut. S.i quis aiilem ,
    -phiVILEGtUJI'GBE^bRiOfEPISC0PO PORTCENSl CONCESSUM.
    ." •('AniiO'902.) quod non ciedimus, tam impius et iniquus -leme-
    rario ausu in qiioqjiain, vel in parte coiilra hpc no-
    (Apud Ughclli, llatia sacra, loni. I, pag. 114.] slrum aposlolicumprivilegium venire tentavCrif, et
    JoANSES episcopus, servus scrvoTumDei, reveren- ,in omnibus non observavcrit, el cusfbdiefit, sciai se
    dissimo ct sanctissimo GliEGOriiofratri,etcot;pisco- anaihemalis vinciiloesse innodaium, ela fcgrio Dei
    po"S- Poftuensis Ecclcsioe,cipcr le Keodem vene- alienum-, aiqnc ctiin Jtida tradilore Domini liosffi
    813 EPISTOLJG ET PRIViLEGIA. 846
    ' Jesu Chrislij et cum omnibus impijs oeternoincendio A.Dominum, qui dixil : Qui vos rcc.ipil,me recipil
    depiitatum, et insuper ad poenainvilsepraesantislega- (Matih. x); ac proinde nos qui fiduciainnoslrsejusti-
    lem coinposiliiruinauri purissimi lib. 10 ad episco- lisenon haberaus, illorum precibus et merilis apud
    ptiiii, qui in eodeinvenerabiii episcopio per tempora clemenlissimum Deum jugiler adjuveratir, quia di-
    fueril. Porr.o qui cuslos et obserValorin oiiinibus vina saluberrima pnecepta, et sanciorum canonum
    fuerit hujusmodi nostri apostolici privilegii benedic- ac venerabilinm Palrum instabanl efficaciler docu-
    tionis graliam, vilamque oeternam, a misericordio- menta omnium ecclesiarum pio considerationis itt-
    sissi.moDorainonostro consequi merealur. tuilu , imo aposlolici nioderaminis annisii-, ulilila-
    -
    Scriptum per raanus Stephani scriniarii sacri pa- lum commodilatem, atque firmiiatis perficere inle-
    latii in mense Junio, et indicl. suprascripia. Bene gritatem, quatcnus memoria Udalrici j'am proefali
    valele. Dat. vii Kal. Julii per manus Joannis yenerabilis episcopi divino cullui dicaia existat,'et
    CpiscopiNepesinocEcclesise,et biblioliiecarii sanclse ,in latidilius Dei devolissime persolvcndis semper
    sedis aposlolicse, anno pontiiicatus domini iioslri valeat proficere. Si quis iiiterea, quod non cre-
    Joan. sanct. XV papae vn, el ind. supiascripta v. dirims, temcrario ausu contra ea quai hac rioslra
    Decemimus ergo, etc. Si qua igitur, ctc. Cunctis aiictorilate pie ac firmiler per Jioc privilegium
    aulem, etc. Amen. B consliiuta sunl, contraire leiilaverit, vel hsec quoc
    XII. a nobis in laudem Dei, et pro revcrenta jam
    CONCILIBM ROMA.NUM PROCASOXIZATIONE ^S.UDALRICIdicli episcppi sialuia siint refragari, aut in qiipquatti
    AUCLSTANl EPISCOPI transgredi, scial se auclerilate B. Petri principis
    Celebralumanno Domini995. apostolorum, cnjtis vel imnieriti vices agiraus»
    ' analhemalis vinculo innodalum. At vero qui pio
    [Apud Mansi, Conc. tom. XIX, pag. 169.]
    , JOANNES episcopus, servus servorum Dei, omnibiis inluilu observalor exsliteril, benediciionis graiiarii
    archiepiscopis, episcopis, cl abbaiibus, in Gallia et a misericordissimo Domino Deo noslro multipli-
    Gerraania commoraiuibus, salulem in Domino ac ciler consequatur, et oeternseviise particeps efficia-
    aposlolicam bcnediclionem. tur. Scriplum est per iv.anuin Sieph.ini notarii re-
    Cum convenlusessel iaclus in palatip Laleranensi gionarii et scriniarii sancloe Romanoe Ecdesioe, in
    pritlie Kalendas Februarii, residente Joanne san- mense Fcbruario , indictione vi, anno noi:gentesiino
    elissimo papa cum episcopis et presbyteris, aslanli- nonagesiino terlio.
    bus diaconibus et cuncto clero, surgens reverendis- SUBSCRIPTIONES.
    simiis LuilolphusAugnslsecpiscopus inqnil; Domine Ego Joannes sanciae Romanaecaiholicse et apo--
    sanctissime prsesul, si vobis placet et omnibus epi- ' J stolicaeEcclesioeepiscopus huic dccrclo a nobis pro*
    jscopis etpresbyteris hic resideiuibus, libellusquem inulgato consensiel subscripsi.
    proc manibus habeo, coram vobis lcgatur, de Viia Joanncs episcopus S. AnagniiiaeEccl. consensi.
    jet miraculis venerabilis Udahici, sanclae Augtistanae •Benedictusepisc. S. Pipernensis Eccl. consensi.
    Ecclesioe dudiim episcopi, et quid libilum vobis Domiuicusepisc. S. Fcrentinse Ecclesiaeconsensi,
    .fuerit, decernatur. Quia Spirilus sancii testatur proe- :Gresceiuitis episcopus sanctoe SilvjcCandidseEc-
    senlia et congregalio sacerdolum, cerlum esse quod ciesiseconsensi.
    lcgimus, quia nec potest veritas noslra inentiri, cu- Anniso episcopus S* Cerensis Ecclesioeconsensi.
    .jus in Evangelio ista est senteniia : Vbi duo vel tres Bonizo archipresbyier et cardiualis S. Lucias
    congregalifnerint in nomine meo, ibi el ego stim in consensi.
    medio eorum (Mallh. xviu). Quod cum ila sil, nec Benedictus presbytcr et carclinalis S," Stephar.i
    buic tam brevi numero Spirilus sanclus deesl, consensi.
    qiianto magis eum nunc interesse credainus, quando Leo presbyter et cardinalis S. Nerei con.sensi.
    in uiium convenil lurba sanctorum, sanclum namqiie Joannes presbyt. et oardin. S. Daiiiasi consensi.
    .est pro debila veneralione collegium. Leo presbyter et cardinalis S. Sixii cpnsensi.
    *
    Cumque perJecla esset Vi.la prsedicli sanctissimi Joanncs presbyler et cardinalis SS, Aposiblbruin
    episcopi, ventura est ad iniracula quoesive in cor- consensi.
    pore, sive extra corpus gesia sunt: videbccl csecos Joanncs presbyler et cardinalis SS. Quatuor Co-
    .iiiuminasse, doemonesab obsessis corporibus effu- ronatorum consensi.
    . gasse, paralyticos curasse, et quainplurima alia • Joannes presb. el card. S. Clemenlis consensi.
    signa gessisse, quaenequaquam calamo et alraincnto Crescenlius presb. et card. S. Calisii consensi.
    iliustrala sunl. Benediclus arciudiaconus.
    , Quaeomnia lepida satis urhanilale expolita rece- Jaa-.nes diaconus et oblalionarius.
    piinus, et communi consilio decre.vimus, memcriam Benedictusdiaconus.
    illius,.id est saucli Udalrici episcopi, affeciu piissi- ** Joannes diaconus.
    mo, devoiione fidclissimavenerandam: quoniam sic Ui omnes consenserunt et subsCripserunt,
    . adoramus et coiiinus reliquias marlyrum et confcs- Daia icriio Kalendas [nonas] Februarii per ma»
    sorum, ut eum cujtis niarfyres et confcssoressunt nyni Jcannis episcopi sanctoe Nepesinse Ecclcsitc»
    adoremus, hoiiofamus servos;'ut honor redundet in cl bibiioihecarii sanclocsedis aposlolicoe,aiino poii"
    817 JOANNISXV PAVM 848
    lilicalus domini nostri Joannis sanctissimi papocXV .A licus fueril, liceat aucloritale nostra ipsum clcctum
    ociavo, ct indiclione sexta. charilalis bfficioconsccrare, sinion'oe scrupnio quo-
    XIII. libel liiiic inde penitus excluso. Nulli ergo omnino
    JOANNIS PAP.EXVPR1V1LEC1UM PROMONASTERIO BREW- lioiiiiiium liceal hanc paginam noslrse concessionis,
    NOWIENSI. seu confirmaiionis infringere, vcl ei ausu lemerario
    (Anno 995.) conlraire- Si quis auleiii boc altenlarc proEsumpse-
    [Apud Bocsek, Codex diplomaticusMoravtm, tom. I, ril, indigiiaiionem omiiipolenlis Dei, el bealorum
    pag. 101.] Pelri el Pauli aposlolorum ejus se noveril incursu-
    JOANNES episcopus servus servorum Dei, dilectis rum, atque.cum Juda qui suspensus medius cre-
    filiis ANASTASIO abbati et convenlui venerabilis mo- puil (6), el cunv omnibus-repiobis seternse damna-
    nasterii sancloruni Christi, Benedicti, Bonifacii et lioni perpemo subjacere.
    Alexii in Brcwnow, silo, charilaiein et fidein pacem- Qui verb custodierint et observarc voluerint, quoe
    que perpeluatn. pramissa et conscripta in prsescnti sunt privilegio, vi-
    Solet sedes aposlolica piis dcsideriis clemenler an- lam consequi uiereanlur acleriiam. Benevalete.
    nuere Cl honestis petentiiim precibus favorcm beiie- Scriplum per inaiium Slcphaiii scriniarii sanctae
    volum imperliri. Cum igilur ri:onasterium veslrum JJ RoinanoeEcciesise.
    in ducalu Bohemiseprimum el novella sit plantalio, Dalum Reati per manuiri Dominiciepiscopi Sabi-
    sicut venerabili fratre noslro Atialberlo, Pragensi nensis, u Kal, Junii, indiclione vin, Incarnatioiiis
    cpiscopo, fundalorc ejusdem referenle, inlelleximus, Dominicoeanno 993, ponlificalus nostri, Deo propiiio,
    et diguum existat, ul iderii monaslerium, quod ili auno 8, meiise 8.
    temporalibus et in spiritualibus per Dei niisericor- , XIV.
    dein providentiam jain ex parte florere diciiur, per EPISTOI.A AD GRIMOALnUM ARCHIEPISCpPUM SALERNI-
    scdem aposlollcam. honorelur; ipsius dilecti fratris TANUM.
    nostri Adaibcrli Pragensis episcopiprecibus irtclinati (Anno 991.)
    vobis, ul tti, fili abbas et alii, qui pro tempore eidcni Illum pullio donal et Pmslani Acherontini, Nolani,
    monastcrioproefueriiU, iriilra, chirothecis, sandaliis, Bisinianensis, Malutlanensis, Consenliniepiscopa-
    luum melropolilam sancit.
    mapilla, ballheoque uti possitis auctoritate prscscn-
    lium indulgemus. El ul Ecclcsia vcstra dignior seu [Apud Ughelli, Ilalia sacra, loni. Vll, col. 378.]
    major aliis monaslcriis habeatur, dccernimus ipsam JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dileetis-
    caput esse et niagislrara iri correclione ac reforma- sinio nobis fratri, meriloque lionorabili GRIMCALDO,
    tiorre regularis disciplinoesuper omnia claustra ordi- Q Salernilaiia'.sedis archiepiscopo.
    nis sancti Benedicli poslhac in Bohemiaconstrueuda, Quia vestri accepli bcnehcii inemores esse debe-
    primumrjifc locura post Pragensem episcopura libi miis, et reverenliam fra;eriiilaiis veslrae erga nps,
    Anastasio abbali, tuisque successoribus canottice et S. Rcinanain et aposiolicam Ecclesiani, proecspuia
    • succedentibus superomiicset in omnibus concedimus exuberasse cognoviinus, ideoque merito ac jnste
    habere. Ad lucc lnouaslerium vestrum sub beati Pe- recompensaiiouem charitaiis veslroe respondere vo-
    tri el nostra protectione ponenles omnes ecclesias bis siatuimus, quaicnuS liqueat omnibus Christi
    vcstras, villas,agros, silvas, casas, servos ct ancil- fidelibus immenso honore honorandum fore, qui
    las, decimas quoque pfovinciaruin Lufomiricensis, vicarium B. Pelii apostolorum principis diligcnter
    Behiiensis, Bechincnsis, el omnitim homliuim ejtis- Tionoraverit. Consensu ac voluntale riostrortim fra-
    dero monasterii a memorato fratre noslro Adalbeiio, Irum concedimus, et confirmamus le Grimoaldum
    episcopo Prageusi, cujus amore lioecscribimus, rnb- confratrem nostrum in ordirie archiepiscopalus, si-
    naslerio veslro ralionabilitercollalas, tani in veteii- cuti quondam Amato, cui priroiius vesirie sedis
    lius cullis, quam in novalibus in posterum excolen- archiepiscbpatus Salernitanus a npslfa sede noslrb-
    dis, vobls ei his, qui vobis successerint, aucloritaic rum pontificum donalus fuit; ita vos nostra auclo-
    aposlolica cbnfirinaimis. Praitcrea volumus ct pro j) rilale quiete velealis possiderc ac ugilaiilius cusio-
    «livlobaniore firmiter proecipimus, ut dux, quisqiiis dire. Tali namque ordine, ul fali s.omUs, id fieri
    liierit, ipsum sanclum monasterium palreinque nio- . decrevimus, ul lu, et successores lui in pcrpetuurti
    naslorii cum omnibns ad iilud pertinentibus et liber- habealis liceiitiam, et potcstalem ordinandi episco-
    tates a nobili duce Boleslao, viro caiholico, eidem pos, el cbnsecraridi in his suhjectis vbbis locis, libc
    liberaliter indtillas, ila cuslodiat, diligat, nianu te- est Pestanensi episCi cum parochiis et adjacenliis
    neal, ut prsesenlis viloc prosperilalein desideret, ct suis, necnon episc. Aclierunlinum, simul etiam el
    in fiiluro vclit a benignissimo Condilore'noslio 1 cpiSc. Nolanum, ei episc; Bisiuianenscm, et episco-
    oeicrnsebeatiludinis bravitmi' accipere. Posl obitum' patum Malutlanensem, atque cp.scopatum Cusentioe
    vero abbatis iienio ibidein abbatem insiitiiat, irisii cura oranibus parochiis el adjaceiiliis eorum, sicuii
    qucm ipsa congregaiio communiter et concordi as- in veslro anteriori usu pallii coiitineiur, et ut in
    sensu elegcril. Et lunc Pragerisi episcopo, si eatlio- ccclesia S. Dei genitricis Marioe,et B. Matlhseiapo-
    (6) E traiismnpto originali Otokari I, regis Btohemioe, de aiino 1221, builoe in Charla Juncea scu
    scirpea scripttv, ct nimia vcluslate jam cons.umpsc.
    819 EPISTOL.E ET PMVILEGIA. 850
    stoli etcvangelistee, cujus sacratissir.ium corpnspos- A falo monasterio dilionem qu.Tiilibel habere vel
    sideiis, atqtie vobis veslrisque successoribus conces- auctoritalem pncter sedem apostolicamprobibemus,
    sum est. Post discessumsiquidem tniim successores ita ut nisi ab abbate monasleiii jam noininali fuerit
    tui pervenianl ad aposlolicara sedcin, et usum pallii invitalus neque missarum solcmnia aliquis celebrare
    cpnsecraiionemque decretaliler suscipiant, el si stic- praesumat omnimodo, ut profecto juxta itl quod
    ccssorcs noslri consecrare noluerinl, licenlia sit ve- suhjecliim apostolicoc sedi firmitate privilcgii con-
    strsesanctoceeclesiaeab episcopis nostris suffraganeis sislit inconcusse omni lempore dotatum permaneat,
    consecrari, et non habeant potestalem siiccessores locis cl rebus universaliter tam cis quoea primordiis
    nostri iu cunctis vestrisepiscopalibus, quos vobis sub- sibi vindicare debet vel quoemoderno lempore lcnct
    jecerunl, deinceps in perpetuum aliqucm episcopura • et possidet quam et eis qua; fuluris lcmporibus in
    consecrare, quodjain vobis concessum est. Quicun- jus ipsius sacri raonasterii divina providentia augerc
    que atiieni lianc nostroc concessionem prsecepiionis ex donis et oblationibus deciinisque. quoriimlibet
    violare prsesumpserit, perpetuo analheniatis .-vin.culo Christi fideliumvolueri.l,absque ullius personai con-
    religetur, el hsec noslra concessio stabilis et firma tradiclione firrnitale perpeiua perfruaiur :ct isdeni
    in perpetuum maneat. Scripta per manus Benedi- Fuldensis abbas ante alios abbates Gallisescu Ger-
    cti nolarii et scriniarii sanctse Romanoe Lcclesise, B manise primamm sedentli in onini loco conventuque
    rirenseManii, ind. vn. Bene valete. liostra apostolica ailclorilale obiineal : adjicicnles
    Datum octavo Kal. April. per manum Gregorii pro amore prsedicti rcgis Oltonis spiritualis filii
    episcopiS. Portuensis Ecclesioe,et bibliothecarii S. nostri jam diclo Haltoni abbali, ul in missarum so-
    sedis apostolicse, anno, Deo propitio, ponlificatus lemniis dalmalica et sandaliis ctim noslroeaposio-
    D. Joannis XV papoe8, mense Martio, intl. vn. licse aucipritatis liccntia utalur. Conslituinms per
    XV. htijus noslri decreli paginam ut quicunque cujuslibet
    JOANNIS PAP^XVPRIVILEGIUM PROMONASTERIO Ecclesioeproesul vel quaciinque dignitale pradilii
    FULDENSI. persona huiic noslri privilegii tcnorem quem aucto-
    (Anno993.) ritaie beatissimorum apostoloriim principis cujus
    [Dronke, Coci.diplom. Fuld., pag. 559.] vice fruimur confirniamus ct corroboramus,^ violare
    JOANNES episcopus, servus servorum Dei, charis- et transgredi lentaverit, analheina sit el iram omni-
    simo nobis in Chrislo filio ATTONI,cceoobii sacri pofenlis Dei incurrens a consortio omnitimsanclorum
    Fuldensis rdigiosissimo et a nobis consecrato abbali alienus existat et nihilominus prsefati monasterii di-
    cl per voscunclis abbaiihus successoribusqneveslris gnitas inviolata oermaneat apostolica aucloritale
    in laude et Dei servilio ibidem permanentibus ia " subnixa.
    perpeluum. Scriptum per nianiim Georgii scriniarii el notarii
    - Desiderium quod ad propositum sanctse religionis sanclae Romarisc Ecclesise, in mense Oclobrio, viu
    . .
    saiiclorumque locorum stabilitatem pertinere mon- Idus. Bene valele.
    slraiur, sine aliqua conlradiciione est Deo auctore Datum n Kal. Novembrcs per manum Jpannis
    pcrliciendum, u.t ex hoc vigor religionis sanctoe ro- episcopi sanclx Albanensis Ecclesioeetbibliolhccarii
    -boretur, et eisdem sanctis locis salus et indemnilas sanclsesedis apostolicsemense Octobrip dic 51, in-
    solidclur, nobis quoque lucrum polissimuin a condi-, dictione vni.
    torc oiniiiujii Deb in regnis ccelesiibus ascribatiir. XVI.
    Igitur quia per iiUerventuin dorani Otionis excellen- JOANNIS XVPAP.EEPISTOLA ADARNULFUH CO.MITEM EI
    tissimi regis noslriqiie spirilualis filii et fuliiri Dei ALIOS.
    gralia imperaloris et sanclse RomanseEcclesioe de- (Anno 991-96.)
    fensoris piissimi volumque piissimocavia; stiseAdal- Vt monasleria sancli Bicliarii qnm abslulerunl re-
    heidie imperatricis Auguslse solveiidum Halio abbas stituitnl.
    a nobis poslulavit, qualenus, jam diclum vcnerabile JOANNES episcopus, servus servorum Dei, ARNULFO
    monaslerium quotl olim a sancloeroemoriseRonifacio comili, BALDUINO comili cum malre sua, GOSBEHTO
    aichiepiscopo ad horiorem Dei et domni nostri ac vicecomili, alque ILIARD^E, dilcctissiinis filiis noslris
    Salvaloris in lOco qui vocalur Boconia erga ripam spiiilualibus, oinniniodam salulem, ct apostplivain
    flumiiiis quod dicitur Fulda conslriiclum est, privi- bciiedicticnein.
    legii sumnire sedis apostolicseinfulis decoretnr; et Monemtisvos a pravis operibus rcccdere, et bonis
    sictil pcr sanclissimi papoeZacharioe constilutionem operibus adhterere, quatenus Dei omnipolcnlis mi-
    aliorumque venerabilium prsedecessorumnoslrorum sericordiam conseqiii mereamini,el vitam peipeluain
    poniificuin proeceptaditioni sancloe noslrse, cui Deo acquirerc valeaiis. Quapropter, charissimi, manda-
    aiictore deservimus, Ecclesise supposilum est, ila nitis vobis ulomiiem lioereditatem, quam abstulislis
    porpeluis temporibus perseveret et nullius unquam cx monaslerio S. Richarii confessoris, pro Dei om-
    al^eriusEcclcsiaijurisdiclionibus summittalur. Qua- nipolenlis amorc redderc procureiis. Nam si rctldi-
    pfopterpiis dcsideriis faveuleshacnostra anctoritatc derilis, habebilis bciicdiciionem sancli Pelri ct no-
    itl qtiod exposcitur digno'eflceluimancipanuis, ideo- slram; si autem monitionibus noslris non obaiufie-
    quc omnem cujuslibct Ecclesisesaccrtloleni in proe- rilis, cx auctorilale Dci omnipotenlis ct noslra,
    831 GUIDOII PODlENSiSEPISCOPUS.'— NOTITIA I-IIST. &?<2
    scialis vos esse excommunicatos et maledictos, et A Si sospilatis copiam alacrilaiisque abundaritiaro
    itD Ecclesia Dei ct a coinmunione omniuni Chri- Crgavos fore rioverimus, hairil aliter quam de nobis
    slianoruin sebaratos, ni.si ad salisfaclionem perve- ipsis laelamur. Csetefum martdamus vobis qoatenns
    nerilis. pro Deioninipoleniis amore, sanclique Pelri vene-
    xvii. faiione el nOslra inlcrveniente, brfic noniine Jiigi-
    JOANNIS V\VM.XV EP1STOLA AD EPJSCOPOS ALIQLOT. lardo succurratis, ul inortasteriiim sancti Richarii
    (Anno 991-1)6.) confessoris per nostrum el per vestfuin auxilium re-*
    Vt reslitui eurenl quw sancli Richarii monastcrio . levclur.lllis quoque militibus qui hsercdilatein mo-»
    snnt ablata. nasterii absiulerunt, vestras cxcommiinicatorias
    JJOANNES episcopus, servus servornm Dei, GUIDONI litteras unicuique mittere non prsetermittatis, ut
    (Suessionensi] venerabili epiScopo, FULCONI Ambia- bmnia qnse de pra>diclo inonasterio abslulerunl;
    nensis civitatis vencrabili episcopo, BALDUINO Ter- rcddere procurent. In hoc appafebit jjuod san-
    ganensis civitalis episcopo, dileclissiinis filiis nosliis ctam Romanam Eeclesiam diligitis , cum noslra
    spirifiialibus, cbarissimani saliilem, et apostolicain deprecatio apud vos venerit, si eam adimplcvc-
    bencdiclioiiein. riiis.

    ANNOIJOMINIDCCCCXCVI.

    GUIDO II

    PODIENSIS EPISCOPUS.

    NOTITIA HISTORICA,

    (Gall. Christ. II, 695.

    Inlcr Bcgonem et AVidonemCalalngie.i.iti collO' B ttis ad cpiscopatum Ahiciensem, cuni ad etim capes-,
    canl Hectorem et Petrum episcopos. At.Hectorem .scndumaccessissel, obviam ei venerunt soror cjus
    prsemilterc debuimus Golescalco; Pclii yero nullaiii Adelais uxoi-Willebni provincisecomilis, eornmqiio
    habertiiiSilolitiam. Iiaqiie nuiicde Widoiie diccndum filii Ponliiis et Berlrandus, qui Aquiiaiiise nobiiis-
    ac pfiriiiim de illustiissinib ipsius genere. Filius erat sinii consules appellanlur. Eorum ope oppoiiiine
    Fiilcbriis junioris comilis Audiiim ex Gerberga, fra- usus esl sapiens episcopus lum ad procufandam pa-
    lerque Goffridi seu Godefredi, Grisagonelloea vesfi- ceni el iraiiqiiillitalein, sanciendo treugam Dei, lum.
    incnto dieti, Andium quoque comitis, ut nos doceiil ad coercentlos bonorurn Ecclesiae faptbfes , qubs
    Gesia coinilum scu consuhnn Andegavensiiim: Fulco oblaia reslituere coegil. Legere juvat in insirumen-
    tres habiiil fiios , primogenitiim Gosfritluni; aller Vispie ct fortiter ab eo gesta descripta in charla ve-
    Guido episcopns Potlii, feilio Drogo. leri qiiam nostris Sainmarihanis communicavit dom,
    Gnidoiitteris imbiitusjussu parenliim, sspciilaribus du Boiichel. Fiindatip ecclesise sancli Pciri de mo-
    poinpis valedjxit, monachumi]Ueindiiit [habiliim] naslerib ibi facta legitur an. 995. Pcrvenisse dicitur
    in CormRficensi dicecesis Turoiiensis liionaslerib, usque ad annum 996. Sed enm tardius occubuisse .
    ubi, pulso Arnaldo inlruso, commiini frairum con- probal charla seu decrctum de tre.iigael pace ab eo,
    sensu, annuenle rege, in ahbaiem esl eleclns. Tunc promulgatuni, quod inter instrumenla ecclesiseAiii-
    abbas Cbfmariccnsis Villaiupensemquoque abbatiam cicnsis cdiditnus. Curo enim ihler eos episcopos qrii
    regebal. At cum Giiido dissensiones esse inter cum Witlone decreiiim condiderunl nominetur Fre-
    iilriusque raonaslerii monachos aniiiiadvertissel, dolo Elcneiisis, imllaqiie ejus hienlio reperialur anle
    borl.itu et consilioArduini Tiironensis archiepiscopi, C anniim ociavuin rcgni Robciii regis, et anno mille^
    Villalupensibus poieslalem fccit sibi cligendi abba- simo ceitiim sit Beiengariinn (FiedeloiiisaiiiecessO-
    tein in posterum; elegeruiitqnc IJiincbertiini. Siiniil rein ) fuisse episcopiim lileheiisem, liquel eum cpi-
    fnit alvbas FerrarieiiSis, cl. sancti Albini Andega- scoporum convenlum, agi non potuisse anle annuin
    vensis; retiniiiique Cormariceiisemprocfecturainus- millesimum.
    que ad an. 976, quo cfeatus est cpiscopiis Aiiicicn Aliaexpafte corislat Widonem episcbpurii annum.
    sis, inqiiit Mabillbiiius. millesiihiim in episcopatii non aitigissc, ctim Ste-
    Aliqucitannis anle episcopatum, ob multa proedia phaniis ejus successor ppsl Drogonerodeposilus sit
    distracia ex.monasferiis, et data in beneficium, euiri anno 998. Unde conjicimus Widonem , cum anim-
    pocniliiil, litlefasque dcdii, quibus adjiirabat cos qu i atlvertissel Drogonem vel episcopaliim rcnuisse, vef
    Iioc pacio possidebaiilsubruin inonasteiiornrrt lerras , niorie proeventiniiobtiriere nori pofuisse, Stephanuin
    eas ijuiiiitociusrestiluereiii; ipse vero sic a se occu- verb a Grfegorioqiiinto deposilinrifuisse, ad episco-
    paia rcsiitiiil.-Nunc de ejtis episcopalu dicamus. paiem ecclesiam rediisse, ei auctoritate qua pollebat
    \Yido, Loiliario rcge volcnte, hon sponfe promp. iii ea iiliquandiu perseverasse.
    Bdo- GUIDOISISCHARTA. 854

    GUIDONiS STATUTA
    Ad paccm inter Christianos conciliandam promulgata.
    (Gall. Christ. lom. H, Append.)

    ln nomine Dei summoe et individuoeTrinilalis. A per siium sprsfacium [fprsfaciiun; et in eumdem


    WIDO,Dei gralia Aniciensisprsesul,sujiernse piclaiis yiljanum qui allerius tcrrain arayerit vel laborave-
    misericordiam exspeclanlibus, salulem et pacem. rjt, quod esl in conleiiiipne, nisi iin.usquisque de
    Notum esse volumns omnibus Dei fiJelibus, quo- terra sua, aut de suo bencficio; lcrras ecclesiaslicas,
    niam videnies maleficia quse in populo quotidie ac- episcopales, canonicales, monachales, nullus proesu-
    crescunt, congregamus quosque episcopos, domnum mere audeat, neque aliqua mala consucltidiiie disho-
    Pe. Vivariensem, Wigonem Valenlinensem, Bego- norarc nisi de maim episcopi aut frairum volunfale
    nem Arvernerisem, Raimundum Tolosenscm,Densde per precariam-acqtiisierit de ista hora ct in anlea ;
    Riilenensera, Fredelonem Elnensem, el domnumFul- negotiatores etiam nullus apprehendere vel de
    crannum Ludevensem, et Widonem Glandensem, at rebus suis spoliare prsesumal se scienle. Interdi-
    alios quam plures episcopos, et quosque principes cimus etiam ut nullus laicorum se iniromiliat de se-
    ctnohiles, quorum numerns non cst inventus. Et pulturis ecclesise, vel oflerendis, et nullus presbyle-
    quia scimus quia sine pace nemo videbit Deum, ad- rorum prctium de baptisterio accipial, quia ilonum
    monemus propter nomen Domini, et ut sint filii pa- Spiritus sancli est. Si vero aliquis raplor fueril aul
    cis, ut in isiis episcopatibusqtios isli episcopi reguiit, malcdicus qui hanc inslitulionem infregcrit el lenere
    ncque in istis comitatibus, de isla hora et in antea B nolucril, sil ipse excommunicaius, et analhemali?a-
    ecclesiam homo non infringat, extra ecclesiani qnse tus, et a liminibus sanctoeDei Ecclesioescgrcgalus,
    in firmamentoCaslellanise,se sciente, nisi episcopi(1) [uisij nsque ad satisfactipnein veniat. Quod si non
    proptereorum censum. Prsedamin istiscomitatibus, feceril, presbyler.ei missam non caiiiet, divinum ei
    neque in isiis rpiscopatibus homo non facial; de oflicium non faciat; el si mortuus fueril, presbytei
    equis parvis, de hovibus, de vaccis, de asinis vel de cum non s^pclial, neque ad ecclesia.nisil jepul.tus ;
    asinabus, vel t!e fascibus quos ipsi portanl, ncque de communioiie.mnoji det ei se sciente, cl si aliqnis
    ovibus, vel de capris, neque de porcis, neqne ca oc- presbyter hoc infregerit se sciente, ab ofdine depo-
    cidal nisi per conductum suiini vel suorum, in itinere natur. Precamur eliam vel adftionemus ut iii isl.o
    polilus accipiat viclum sicul ad suam domum, nihil tempore, scilicet inediante Octobrio roensc, ad istuin
    portel, vel ad caslellum baslire, aut obsiclere, nisi Dei placilum cum bonoanimp et bpna voliinlate vc-
    unusquisque de sna lcrra, aut de suo alode, vel de niaiis, in Dei noniine, ul remissioncm peccaiorum
    Suo beneficio, vel de sua commanda; clerici non veslrorum consequi yalealis, prseslanle Doinino no-
    portent ssccularia arma; monachis injtiriam nnlltis stro Jesu Cliristo, qni cum Patre ct Spirilu sariclo
    [uJIus] homo aliquam non faciat; neque his qui cum vivil el rcgnat. Confirmat hoc archiopiscopus Dago-
    eo perrexerint, qui armanon porlaverint, nisi epi- - bertus Bilnricensis sedis, et doninus Theobaldus
    scopi aut archidiaconi proplereorum censum; villa- Viennensis archiprxsul.
    num aut viilanam propter redcmptionem, nonnisi
    (1) Vidcliir deesse aliquid.

    GUIDONIS CHARTA

    Scripla cum abbas agcret in monaslerio S. Pauli Cormaricensis. — Monasleriis ciblala rcstiluit.
    (Apud Mabill. Annat. Hb. XLVII,pag. 62i.)

    Ego in Dei nomineWidoiibbascx monaslerio san- D fieri cupio omnibus sancloc Dei Ecclesioefidelibus,
    cli Pauli Corniaricense, seu ex monasterio sancli tam pracsenlibus, quam futuris, qualiler Jocis in .mco
    SaJvatoris Villalupoe, sub ejus patrocinio degenle; regimine consislentihus omniaffectione atque cona-
    necnon cx monaslerio sancli Pelri Ferrariensis, al- minc consulerc velim. Ego siquidein.quondam bonis
    qtic cx inon.-istcriosanctiAlbini Andecavensis,notum omnibus aSlucns, prcspcritatibus soeculi fulgens,
    855 GUIDOII PODIEXSIS EPISCOPUS. 856
    cuncta poslponens, lirocinto Chnsti me niancipans, A piionem, ut si qnispiam aliqnid illicite teriet, miod
    nionasticum idco smncns ontis : sct! saecularibus cgo ei inaligno depravaltis cpnsilio conluli, jam non
    proepcdilus negotiis, insuper iniinici, teniaiionibus audeat relinere. Hoc quoque scriplum fratri mco
    insligalus, mullimodis susceplum raonaslicum ordi- Gaufiido Andecavorum comili direxi, qui gratanle
    nem non, ut decebat, hactenus cuslodivi, sed pltiri- aninio euin manu propria firmavit, fidelium quoqtie
    mis inlerlabeniibiis euJpis proevaricavi.Denique loca manibus roborandum esse decrevit.
    Sigmim domni
    in meo reglmine consisteniia,qiii.dehuerain bona pro Widonis abbalis, qui hanc editionem fieri jussit;
    posse augcndo ad mcliora provehi, plurima inde sub- S. Widonis episcopi, S. domni Hynmari abbalis»
    trahens, qusesiviad ima relabi. Nuncvero poeniludine S. Nefingi episcopi, Fr. Wido nianu propria firma-
    ductus, quod minusperegi, supplere cupio. Horianle vit, S. Gaufredi comilis, S. Marcoardi, S. Rainaldi,
    qnoque Widone cpiscopo, avunculo meo, nec non S. Warini, S. Widonis, S. Guatoni, S. Odonis,
    tlomni abbatis Hycuiari impuisu , qnin polius divino S. Odolgarii, S. Griferii, S. Btirchardi, S. Ernegisi;
    insliiiclu, terfam quam de bis locis, proh nefas! sus- et aliorum xv.
    tuli, benigno aiiiino illis reddo : fecique banc scri-

    DE CHARTA GUIDONIS

    Qua Treugam Dei confirmavit.


    (Gall. Chr:s>.)

    Fuil vir quidam ex nobili Francorum progenie B eis quaie sibi de regentla pace darenl consiliunv
    orlus, Guido nomine, qui, providenlia Deidispo- Ipse vero apud Brivalensem vicnm nepotibus suis
    nenle, tradilus a parenlibus lillerarum sludiis, re- mandans congregare exercilum, oranibus de ppn-
    liclis ssecularibus pompis, monachus factus in cce- tificaltt suo coadunalis in unnni, .in prata sancti
    nobio quOd vocatur. Cormarkim, viriliter militavit Germani quse sunt prope Podiura, qusesivil ab cis
    ibi sub rcgula sancli Benedicti. Palre vcro illius ut pacera firmarent, res L«iuperiinicl ecclesiarnm
    inonasterii migranfe ex hac luce, fratrum concor- non opprimerenl, ablala redderenl, ul sic, sicut
    darite consensu, abbas ibidem eligitur, atque juxta decet fideles Chrislianos, ita se habcrent; quod iUi
    iriorem canonicum benedicitur. Sublimalus aulem dedignantes, jussit exercitum suum a Brivate tota
    Ha bonis fulsit moribus.ut etiam fama bonilatis nocle venire mane, volens eos constringere ut pa-
    ejns pervenirct ad aures rcgis Francise, cujus rex cem jurarent, et prp ipsa tenenda obsides darent,
    idem innixus consilio, disponebat quod bene pla- rura et casteila beatse Marise, et res ecclesiaslicas"
    cilum cral Deo, ut ulile populo. Quo in lempore quas rapueranl, dimiltcreni; quod facluro fuit Deo
    Aniciertsi ecclesia viduala suo antistite, aclero et auxilianle. Postquam vero Deus omnipotens cuncla
    populo unaiiimitcr legati mittuntur ad regem, sibi subjicicns, dedil ei traiiquillam et serenam
    ut darct illis ulilissinmm paslorem, proefalum sci- " pacem, convocavit majores Ecclcsisc, dicens volun-
    licet abbalem , cui eral frater germanus nobilis- latem suam esse ul clerici ibidem Deoservienles ha-
    simus coaiesGaufridus, cognomenlo Grisagonella. berenl cominiunilervictum et vestitum suflj.cienler.;
    Unde rex nimium gavisus, convocans,electura vi- bac de re causa biparlilaoblationeallarisbealseMa-
    rtim, mulla prece montiil eum, ut, pergens Podium, rise, dedit unam partero canonicis Dco el ejus genilrici
    fierel ibi animarum pastor sibi, et populp fidelis- servientibus; alteram vcro reservavit suis usibus.
    simus procurator. Hoec ille audicns, nec citius Proeterea cum Truano: decano, bplimo viro, m,a-
    coosenii.eiis, rege cogcnte velit nolit, fratribus va- gno ingenio, fecit incidi rupem quam vocanl
    ledicens, sumptis inde soeiis, cum missis Anicien- Aculeam (a]eCAiguille)in cujus cacumineoediTicavit
    sibus iler aggredilur. Hoc factum audienles Ponlius ecclesiam in honorem heati Michaelis dedicatam,
    ac Bertrandus ejus nepotcs, Aquilanisc clarissimi quam simililer cum magn.is appepdentiis dedit prse-
    consules, cum niatre eoruin Adelaide sorore ipsius, diclis canonicis [clericis]. His ita compositis divina
    vencrunt ei obviam, se ct sua ei dariles; cum inspiranle clemenlia, dum domntis Guido sancloe
    quibus Podium ingressus, iit ei magna prpcessio Vallavensisecclesisesnperno nutu episcopus, sollicita
    «.lericorum, fit grandis cxsultatio laicortim, quod investigaiione menlis arcano sccum disculcret qua-
    Deus Cis talem patronnm dedissef. Ponlificali igi- liler paslorali oflicio a Dao sibi conimis&oad ulilila-
    tur cathedra sublimatus, cogilans assidue de lenenda tem suarum ecciesiarum, seu coenobiorura, attjue
    . pace, de rebus Ecclosisequas vi abslulerunt raplores animse suse profeclum, et coclens quoe pisesulali
    liujus tcrrx, jussit ut oroncs milites ac ruslici dc curoc congr^uere yitlcnt.ur, die nocluque inyigilare,
    cpiscopalu sii.o conveuirent in uniini, audilurus abi debcfel, 'scmelipsum crga id ofllciiin njullis offeji*
    857 DE CIIARTA GUIDONIS. 838
    disse referens, in lerra [lanien] judicii Christi exa- A campos , silvas et appendarias duas. El ineodem
    minatione perculsus, Domini beitignum ccepil implo- Vellaico, quse Lanciacus dicitur , maiisiimunum ;
    rarj auxiliumneurtiversoecarnis iia viam perficeret, quem lioffredus [Boffredus] canonicus in beneficio
    priusquam quidquid deliquerit, pro posse saiisface- tenebat; in villa quoque sancli Germani unam ap-
    ret. Unde, Dei gralia succurrenle cum studioso se- pendariam ad gallinas nulriendas, et in eodemVel-
    cum tacita cogilatione revolvens qualiierfacinorum laico —Iiipago quem vocant Fiver [Fines], unam
    fascictilos,Deo propilio, deponere poluisset, sibi me- ecclesiam in honore sancti Juliani dedicatam , suo
    inoria accidil quod ut ecclesiarum decus augeretur, episcopio Aniciensi subjectam, a suis nepolibus
    per niultas civitales monasleria conslructa habe- Pontio et Bertrando (in emcndalionem) accepil,
    rentur; ipsa vero Aniciensis cui prseesset, tali reli- el quod jam prsefatum Guigonem proeposilum, ca-
    gione vidua monebat. Quocirca dccus Vallavensis pium violenier, a beatse Marise Aniciensis ecclesia
    Ectlesiae augmentare contendens, ut peccaminuni Miniate duxerunl. In ipsa autem civitaiecui proeesse
    molern sibi inlerius judex remilleret, in Aniciensi videlur, nnura molendinum, quem 90 sol. Pelrus
    urbe [suburbanb] ccenobium conslituere, Deo Iar- sibi vendidit, et unum furnuni qiienr ab Hugone
    rgienle, disposuil. Suam igilur dispositionem suse -Arcadi [Richardi ] abbatis nepple ob canonicam
    sorori Adelaidse comilissoe, suisque filiis, videlicel U pro pretio 60 sol. accepit, et in ipsa civitate de lerra
    Poniio et Bertrando, ejus nepotibus, cunctorumque illa quam vulgus proprie lerram sancl* Marise no-
    canonicorum collegio nianifestans, cunciis hoc lau- rainat, quam episcopus ipsius loci in propriis usibns
    danlibus, in prsedicta Aniciensi urbe [prsedicto sub- tenere semper solitusesl; totam sepiilturam, (cl ia
    urbano] pro animse suse, oniniumque episcoporum Brollo Doroinico ad jumenlornm pascua tanlum de
    qui anlese in eadem urbe pastoralera curain rexe- prato, quantum homo uinis in die falce voluerit se-
    rint, et suorum successorum, necnon Stephani co- care), et in Arvernico quoque lefritorio clausum
    gnali, Adelaidsesororis, eorumque filiorum Pontii et nnum, quem de Imberlo presbytero 100 sol. cora-
    Berlrandi, et onuiium Aniciensis Ecclesioecanonico- paravit. Insuper pro cunctorum ulilitate laborare
    rum, animarumque redemptione suorumque pecca- conlendens , et ut sui successores indeficientem
    torum reraissione, quamdam.ecclesiam sub nomine [indeficienle] a totius bonilalis largitore mercedem
    (sancti Peirr) monasierii sedificavit. Poslca vero pro lemporali slipendio accipianl, ex omnibus
    quadam die ipso domno Guidone episcopo jam proe- qti;c in ecclesia cseteraruni' Vollavensium malre ,
    diclo in capitulo Aniciensi personaliter cxislente, qtisecunctis sibi subjicienlibus ponlificali cathedra
    doranis canoniciis ad hoc specialiter vbcatis, ex quo- oxcellenlins eininet, Christo Dei et hominum me-
    runi numero erant venerabiles viri, doniini Guido u diatori pro requie defunctprum , salule vivorum
    proepositusAniciensis, et ValentinoeEcclesiseepisco- obl.ilum fueril, deciinara paiiem jam proediclo coe-
    pus, Truanus decanus, Petrus sancti Petri abbatis, nobio Iribuit; utila coenobilsesub beali Palris Bene-
    Vincseciensisqne Ecclesioe proesul, Guiiardus etiam dicii regula in eodem raonasterio Chrisio famulan-
    VincseciensisEcclesiae archidiaconus, ct abbas Ro- tes, decimam partem sub futuris episcopis ex eorum
    berlus qui tunc sanclse Articiensis Ecclesioe erant semper niedietale accipianl. Superhsec omnia uiiara
    canoniei, cum cseierorum canonicorum collegib in integram canonicam cx qiiadraginta dedit, sic in
    capitulo residentitim, per ferulam sui episcopatus ipsa socielaie perenne [sicul ipse in hac soeielate],
    indagatricem iradidil prsediclseecclesiseseu ccenobio Dco concedente, bonum valeantadipisci. Hoecaufeni'
    proedictode sanclae Mariseterra , cunclis canonicis oninia quaesupra scripta sunt sic leguntur eo lenore,
    consentienlibtis, in territorio Vincenensi [Vivariensi] sicut ipse [sicul legilur pro remedio animarum
    quamdara villam quse dicilur Isla [Fascia] cum cunclorum proediclorum, eo lenorc ipse] dominus
    omnibus juribus ct appendiciis suis, qnoead episcopi Guido episcopus prosdiclo ccenobio tradidit, ut,
    pariem perlinere videntur, excepta duntaxat capella [secuiiduin ahhatis qni eidem loco prscfueril jiis-
    quoe in ipsa villa est ocdificata, atque in honore sionem] ccenobilseibi degentes Chrislo Domino pro
    beali Cyprianiepiscopiel marly ris consecrata, vivente ^ salute vivorum el requie defuncloruni servientcs,
    Truano decano. Post ctijus obitum simililer-dedit _ proprietario jure ila habeant, teneanl, firmilerqtie
    ipsam capellam cum dominio [decimo] suo, sive possideanl, ad snoruni ipsiusque ccenobii ulililatem
    cuin univcrsa haereditale qnoe ad ipsum perlinere dispensenl, quatenus meliorando in ipsa semper ec-
    videlur, qusc cst in ipsa villa. Fustellina [Fascia clesia maneanl, el ntinquam nisi ad ecclesioeet eo-
    uiia] , de vinea , et in villa de Thauliaco mansus rum ulilitatem abipsa-recedant. Canonicorum vero
    unus; rursus de proprio [prsedio] in Vivariensi congregatio, ul parlein sempiternse renuinerationis
    territbrio in villa nomiiie Gimellis mansos duos, a Deo accipiant, pro ejus rogatu promiserunt, se
    quos acquisivit de Guidone,, Desiderii nepote. In talem sevcritalem [socielatem] pro stabilitatehujus
    alio autem Ioco in (villa de Nido Aquilino vineam proedicti monaslerii posl morlero ipsius Guidonis
    unam quam 10 solidis emeratde Ebrardo) lerrilorio episcopi a futuris episcopis ipsius loci petore, el hoc
    Vellaico in villa quoe vulgo nominatur Caciacus, pro consuetudine ac lege teneri laudaverunl, qHaleni
    totum quod modo ipse domnus Guido episcopus in pro sua parie altaris et communia. Sieut enim fiiiuri
    donjinium tencre videtur , yidelicet pr.ua, vincas, cpiscopi ipsius loci omnia qux canonici ex cadem
    859 S. ADALBERTIEPISCCPl PRAGENSIS 860
    Aniciensiccclesia in sn.i parlc Iialiere videnlur, jure- A videlur, ut t(uod ordinalum est ad ecclesiaslicam
    jurando tonservare promiserunt, i!a res hujus mo- utililalem, alter qUoeralperperam fundere; el quod
    nasterii supra dicias, vel.quaeDeopropitio ibi donatse suo debet sludio crcscere, perniciosc tenlel prsc-
    fuerunt.nullo modo a scinetipsis cpiscopis minorari vertcre. Quapropler, etc. Aclnm esl autero hoc in
    jurejurando promillant. Denjquepro cerliori sccnri- Aniciensi civilale Idus Aprilis, luna xvii, anno ln-
    laie et slabilitnie, ut ceriius credalur el firmius ic- carnationis 996, indicl. vj, epacta xxv, concurrenle
    neatur,'a seeta suis sueeessoiibus lianc'chariulam vi, feliciler.
    in proesentia canonicorum procfalus domnus Guido Hanc charlulam firm.averunl.Guitlo preepbsilus
    cpiscopus scriberc rogavit. Quam mantt propria Valcntinensis Ecclesiseepiscopus, Truanus decanus,
    iiifcrins litlcrarum apicibus roborans, cunctos san- Peirus abbas [Vivariensis] episcopus canonicus,
    ctoeEcclesioediversorum ordiiium canonicos, quorum Atlemarus abbas canon. , Guilardus abbas canon. ,
    noiiiina infariiis desciipla habcntur, propriis mani- Robertus abbas canonicus, Theotartliis canon., Bo-
    bus firrrtarc praecepil; niinis enim inhoneslum et fredus canon., Arnaldus, Robertus custos ccclcsiae
    iiidecens, atque omiiibus i;onis operibus contrarium car.on., Adenan. [Eddenusl, Wibernus canon., clc.

    ANSO DOMINIDCCCCXGVH.

    S. ADALBERTUS

    EPISCOPUS PRAGENSIS ET MARTYR.

    VITA SANCTI ADALBERTI

    Auctcre fortc Joanne Canapario, cwnobii SS. Bonifacii et Aiexii in Urbe, ineunte
    swculo XI, abbate.

    (Apud Pcrlz, MonumentaGermaniw historica, IV Script., 574:)

    MONITDM.
    Romoein latere ninntis Aventini ad Tiberjm flti- B paucissimis monasterii fratrihns innolucranl nobi.s-
    vinin converso ccenobiumexslat sanclis Bonifacioet cum commiinical (3). Vir igitur in omnibus,'quoe
    Alexio consccralinl , qiioruni veneratione Grseci Romsevel ante ultimum Adalberti itef coiuigerant,
    juxta ac Lalini aiiracli, anliquilus sub ulraque haiid levis .niclorilalis, scilicet qni ea aul ipse vidil,
    sancli Basilii el sancti Benedicti regula vilam mona- aul ab Adalberto el fratre cjus Gaudentio (i) ,~qiii
    sticam egerunt. llic Adalbertiis, episcopusPragen- sancto.viro inde ab infantia fidissimus comes ndhx-
    sis, e paliia profugus, stib Leone abbaie monachum serat (5), a S. Nilo (6), el Leone amlivit, ultimam
    indiiil, et compliires annos sancloriimvirorum fami- Adalberti expedilioncin et marlyrii hisloriam a Gau-
    liaritale usus, ex eorum deniqne numero Vilaesuoe dentio- ilineris socio ,' quem prsecipua observanlia
    scripiorem sorlitus est Cuni enim complures epi- colit, didicisse vitielur.
    scopi et marlyris Vilse cxstcnt, ea qiitc omniuin an- Qu:c cum ita sint, nonnulli Gaudenlium ipsum,
    tiquissima et rcliquariim fons prsecipims agnoscitur, quem Otlo III an. 1000 Gnesensi sedi archiepisco-
    inlra bicnnium aul trienniutn post ol.ilum Adalberti jMimimpbsuit, librum conscripsisse existimaruiit (7),
    conscripta ..auciorein habuit monachum SS. Boni- quihus quominus assenliar, animo aucloris pcrmo-
    f.icii ct Alexii, qui nomen quidem suum lateie vo- vcor. Nam majore charilale de Gaudenlio Ipquiiur,
    luil, sed queiii Joannem Canaparium, cccnohiimox qiiam ut ipsum euir.demque fuisse credam, aiiimo
    ahhalem futuruin, fuisse existiino. Certe moriacliiim" niinus cominolo Adalberli csedem narfat, qiiam ut
    SS. Bonifacii et Alcxii eo se prodil, quod liun fratrem ea scriliere opiner; itleoque in eam potius
    S. Basilium, luin S. Beneiiicluni,«Patrcm nnslriim » senleiUiam inclino, ut Joannem Caiiaparium aticlo-
    vocal; Leonis abbatis (I) ct fralrum tle Adalbcrii Q rem libri habeam , cujns visio de obitu Adalberti
    vita et moribiis judicium aflert; ipse una cnm reli- infra ila narratnr : «Ecce in nionaslerio ubi ilio
    quis fratrihus Adalbcrlum « ssecularis philosophite lalis (Adiilberlus) nutritus fnerat, cuidam converso
    scientissimum esse > noyerat (2), et ca quoenonnisi Joanni Canapario, talia Pominus per visum ostcndit-
    (\) Idem qni anno 993 hclcausam Arnulfi el GoiV (6) Cap. 15.
    &eiti dirimendam in Galliammissus cst. (7) Prsecipue Cl. Voigt in nisloria. Prussi* I,
    . (2) Cap..S. Cf. cap. 12. p. 6,53sqq., quem Cll. Palacky in Wurdigung der
    (3) Cap. 29. dheslen bolimischen Geschich:schreiber,p. 296, et
    (4) Cap. 12. Conuen Geschichtschreiberder Sachskchen Kaiser-
    (5) Cap. 16. zcii, p. 138 scctili sttnf.
    861 VTTA.— MONITLM. . 862
    E summo ccelo UiiiuS nomen , exlra ipsum qui A Liber slalim ut prodiif, per Ilaliam cl Germaniam
    liocovidit, admothimpaucissimi sciunt; alter verp inclaruit, paucos post annos a Brunone episcopoin
    erat, ut adliuc hodie ipse roeminit,' domnnsAdal- libro ab ipso de Vi.ta Adalberti cdito excerplus esl,
    biriiis, cui angelicus minislerjam ccelestis mensae sseculoxi. ih Monle Casino el in Germania lerliam
    convivia procparavit. i Hic auctorem exeniplo Joan- vicissitudinem subiit, lum Leoni Ostiensi,.auctori
    nis evangelistoe(8) s»a ipsius referrc inielligimiis;'. thirislaiionis S. Ahundii et AbiiidanlVi, Cosinsede-
    et rhodesiia e.a, qusemonaclmm decet, vir « nobili- cano Pragensi (20), et aliis per cos auctoribus (21)
    lilale carnis prsepollenset divitiis affliiens, qui mo^ iunottiit. ,
    na hicuin habilum abrenuiuians quoe steculi suiit EJitio nostfa bis niiitur. subsidiis : •
    smcjpit, Joannes Canaparius (9), > se « quemdam J) C. ducali Guelferbylario,olim Lamspringensi,
    conversum » lanlum.dicit. inier Ilelmslailiensesn. 553, mbr., in 4», ssecnlixi.
    Joannes iioster,.ut auclore Miraeulorum S. Alexii Texltim proebet in univevsuinsincerum ,' sed locis
    refererite disciimis;dum in saec.uloerat, multos ami- cornpluribus nianu secunda, ejusiiem tamen sseculi
    cos propinquos et fidelessirtcera charilaie devinxe- arrasum et depravatoni, quare primaria lecliohe ope
    rat eunidemlocum secum pelere eunideniqtie halii- reliquorum codicum restituta, corrccioris rarb tan-
    iimi suscipere, sed iionnisi pauci eorum promissis lum ralionein habui. Congruit cum eo. .
    suis stelerunt. Eum non solum Scripturoe sacrseet 2) C. regins Stullgardiensis, olim Zvvifaltaniis,
    Pntrum, sed eiiam classicomm Romanorum, gna- n. 167, vol. III, mbr. , in folio maximo, sseculixn
    rum, phiriiiioeselilenlioeinde decerplae, quas operi inedii, cui fol. 187-191liber noster manu sseculixin
    inscrendas duxit, argininl. Leme dcfiinclo abbas g illatus esl; quo V. CI. Moseri, supfemi reischoia-
    clectus cst (10), et an. 1002, d. 8 Maiiii, vetustam slicoein regno Wiiiembergensi consiliarii et biblio-
    Eufemiani, palris S Alexii, donaiioueni aucloritale thccarii, beneficio uti mihi licuit. Eodem peninere
    jiublica naiiscribi ' jussit (11). Obiit d. 12 Octobris videlur.
    a. 1004 (12). 2i>)C. Sanclse Crucis in Austria mhr. ssec. xn, in
    Scripsil.Vitam Adalberli superstilibus Nilo (13) folio.
    (f 1005), Oltone III (U) (f 1002, d. 24 Januarii) et 2";) C. Ciesareus Vindoboiiensisinler codd. Hisl.
    Leone, ame iier imperatoris in Pplon.iairiad visen- ccci. , ii. 5 signattis , iubr. , in fol. sseculi xni
    <am Adalberli lumbain snscepluin (a. 1000), ciijus cxeuuiis.
    certe nienlionem non facil, Gregorio V papa rcceus 2d) C. Zwelileiisis in Austria, ri. 24, mbr.,
    tlefun.clo(a. 999, d. Fehr. 5), quod eo in vivis de- soec.xin, iu folio.
    genle vix proccipilemejus animumvituperasset (15); 51»)C. coenobiiWimibergensis, a CanisiOin Lect.
    ideoque anno «99 librum absolvissecensendiis esl. Antiq. v, p. i!, p. 352 sqq. expressiis, haud amplius
    Cujus suscipiendi Ollonem 111aucforem tradit scri- exsl.at, quare cjns ioco lexlum Canisianum adhibui,
    pior libclli de iransl.uione SS. Abiintlii et Abun- in univeisiim boiuim, qui fere nonnisi ubi edilov
    danlii (16), et amicitia qna imperaior Adalberto senienli'e hautl bcne inlelleclte adtlilis vocibns ali-
    junctiis crai (17', et animus auctoiis in Ottonem III quibus inederi nisns erat ab anlerioribus codicibus • ..
    ct II benevolus (18), rem ila se luibuisse, fidemfa- rccedit. Canisii (extuin
    ccre pnssunt. 3»') Frelierus in SS. Bohemicis pag. 73-84 repe-
    Aucior uliltir slylo gravi el brevi, adhibitis tamen ,n livit ci Basnagius in altera Lectionum edilione
    senlenliis, quae nonnunqnam ad reCentioris idioma- u — loiii. III, p. 45seqq:, adnolationibusnonnullisauxit.
    lis ustim (19) accediiiit. Ad Canisii Igctionem

    (8) Evang. xix, 26, ?5. lanli niaiiyris" non ferens, cuin senatu. Bomano ct
    (9) MiranulaS. Alexii. cpiscopis ct clericis extra monies in Sclavoniam
    (10) Abbatem vocat Bruno in Vila Adalbefti pefgil atl etlucentlasRomani reliqnias beati martyris
    infra. Adclberti. Qui manus ejus auferens, auro et gemmis
    (11) Marini, Papiri, p. 126, 127. mire exornavii, et ecclesiam nomini ejus inter duos
    (12) Epilaphium ejus Barouius, el Felix Nerini in poiites fabricavit, et magnsedignitati tradidit; nec-
    libro l)e lcmplo et ccenabio SS. Bonifaciiel Alexii, iKiiiorttim ejns, acius et passionem mira arte com-
    llomse 1752, in 4°, pag. 144, ita referl : posuit et in iibelloscribi fecil. Tum ccepit inquifere
    C!i'isle Deiis.refum pulclieriimefaclofet aiiclor, corpora sanclorum. martyrum, et^proecepit,ut, ubi-
    Sijscipemeindi:4num,sahisel oinriebonum. cninqtie invenla fuissent, ad ecclesiam beali' Adel-
    Cbsecro,f]agilo,.servusposlnlo,quseoo,Joaunes; herti deportarenltir. El iniiUiaiumest illi, quod iii
    ConfltPorcidpa-n,da clemensveiiiam. ccclesialieatorum Abniidiiet Abundaniii marlyrum,
    Omnemalumniefui, ctimiJiimqiie realibusanxi, quse csl juxta inontem Soraciis, erani plura sancio-
    Tardusal omueI onum, promplusad.omncnialnm. rum mariyium corpora. Qui misil suos nunlios epi-
    A capiteusqtie.pedpsmsculatitnieiulir.ionmiasordts, scopos et clericos ct monaciios, ul citm omni honore
    SeJ tu, sancteDeus,rex, miserere, pius. pl diligeniia el hymnis Dei ad ecclesiambeati Adel-
    Da in regionedomum,sunl ubi castra,viruruin, , J^ berti ea deferrcnt. Qui proliniis abieiunl,, el ccepc-
    Auricoiiiusubi reguataiireasoeculaCbrislus.
    runt inquircrc, ubi esscnt lumuli coruni. El inveneT
    , Precor vos omnesqui hic yosl me vcnliiri eslis, pro me runt in uno tnmulo corpora bealortim Abundii et
    preces ftmdtilisel propter knrilnlem,qnam violareiwn Abiindanliiposita, et in alio corpuSbeaioeTheoclorav,
    licet, nemosuum necalieniimcadaversupermemittai; <pioein prsedio suo eos sepelierat. hiveneriinl etiam
    quoi si aliquis hoc prwsumpserit,sil malediclusatque inler eos sanclos marlyres, qui habebant inauralas
    iu perpetuumanathemateconslriclus. vcstes et mire exornaias, el super aliare eorum men-
    Credo quoi Bedemptor meusvivit et in carne mea sam sculptain el nimis dccoratam. Ei deporlala siint
    vide.boDeumsalvatoremtncum' oinnia secuiidiim jussuin imperalciris acl ecclesiam
    , .46 incarnalione Domiiii noslri Jesu Chrisli anni beali Adelberli marlyris. >
    suiii mitli 4. Obiil mense Octviiris die 12 , indi- (17) Cnpp. 22, 23,"25.
    ctione 3. (18) Capp. 8, 14, 21, 22,23.
    (13) Cf. cap. 19. (19) Ila c. 8 : foret locb esset; posiulans crat, cx-
    04) tf. cap. 14. poscenserut pro postulabat, exposcebat; vivcresuum
    (13) Cap. 21. p;o vitarii siiaui usurpat.
    pCS)Mafaill.Acta SS. O. S. B. siw. V, p. 873, (20) 1'er Cosmam annalisi* Saxoni.
    cujiis iiliima exsc.iibiiiiiis: • Per pabnim mariyrii (21) Qiiortiiii non pauci vitai conipeiuliiim cdi-
    Iliigiavit ad Domiiiurii. Q.io amiito rex , arJo,'em doriint.
    863 S. ADALBERTtEPISCOPI PBAGENSJS 864
    3i>)C. Admontensis in Siyria, mhr., ssec. xn,in .K tnr(24). Liber a Bzovioan. 1629 edilus(2a) el nolis
    Jblio ct illustratiis, cum Admontcnsi in universum quidem
    Zhh) C.-Clanstroncobnrgensis n. 707, membrana- consenlit, sed sua eliam habel cum ah Admonlensi,
    ceus in fol., soec.xn, accedere videnlur, quippe qui liim a texln genuino diyersa; nonnullis locis glossas
    icque ac ille etPragensis initio Boemiam, loco Scla- textui infert, aliis ad Canisii lcclionem proxinie ac
    vonioe,scribat. cedit. Ex islo fluxit
    5C)C.bibliolhec.sePragcnsis melropolitanse,mbr., 4b') C.Casinasn.HO, mbr., in folio maximo,
    ssec. xiv, in fol. (22), quem, adhibitis Canisii el soec. xii, uhi fol. 264 sqq. vita legitur in qualuor
    Bzoviicdilioiiibus , a Godefrido Henschen in Aclis leciiones dislribnta. Ejusdem ordinis esse videtur :
    SS. d. 23 Aprilis, p. 178 sqq., expressnm ci adno- A")'C. bibl. ValliceUiaiue N. 99, forlasse
    talionibus instrucliim Icgimus (23), hin.c inde a itleni quem ex bibliotheca S.(26)G. CscciliseBaronius (27)
    BohuslaoBalbino legendi ignoraniia aiit sponte cor- et Bzqvius latidaverunl.
    ruptus esl. Nam ut b. m. Dobrowskiotradenle no- 5) C regins BruxellensiS,n. 9290, mbr„ fol.,
    vimti?, codex ac
    Pragensis scque reliqui ( ferocibus- sscc, xn, olira Sancti Laurentii in Leodio, texluro,
    >
    qtie haud vero « foiiibusquei viris habet, ct glossas qualern reliquorum codicnmauctorilate stabiliendum-
    aique voces explicantloc seiiienlix adhibilas textni jialel.vocibus intellectudifficilioribusreseclis, ahisve
    inseri deprehendimus; coeterumcodex ad noslrum 2 addilis, leviter immutavit; cum edilis collalus esl a
    jn compluribus locis proxime accedil. Belhmanno nostro.
    4a),C. Adraontensis membranaceus folio maximo, 6) C. regius Monacensis inter libros S- Emme-
    ST.C.xn scriplus, qucm induslria Chmcliinoslri cum g rarnmi Batishonensis B. 34 signatus, riibr., ssec.xiv,
    edilis collaiuni gratulainur, tcxlum exbibei arbilrio a V. CI. Fbringer in usus ttosfros versus, voces et
    scriploris ita immiiiaium, ut nonnuuqiiani fuiciorem senlcrilias integras cum aliis cpmmutat, lextum
    iioslriim haud amplius agnoscas. Saepeci.im addil, contrahit ei inserlis Vitse alierius parliciilis dila-
    resecat, scntcnlias rcformat, voccs vocibus com- tat; in fine Mir.icuia sancti Adalberli marlyris
    inutal, secl aliis locis gciiuinum lcxlum satis fide exhibet.
    cxscripsit. Quotl jiibente Silveslro 11 factum esse, ln lanlacodicum varietale(28-29), cumtexlum ge-
    forlassc inde conjiccrc Iiccbil ;' quod idera fere ntiiiium nonnisi in 1, 2, 3, habcri paterel, praecipua
    opus in lanliim loca quibus reliqui ab eis dissenliunl.adno-
    4h) C. Casiuate n. 145 mbr. ssec. xi in folio tanda esse duxi.
    niaximo (pag^ 209 sqq.), Silvcslro II papx ascribi-
    (22) V. dc co Pclzei cl Dobrovyskyin prscfatione (25) S. Adalberti Vrsini comitis Bosembergii
    SS. Bohcin., lom. I, p. xv sqq. Vi(« el passia ab ejus stjnchrono el familiari Sitve*
    (23) l.labilloniirs in Actis SS. S. Bcncd.-Srcc. V, stro II P. M. edila. Bomae,in 4°.
    p. 840 sqq., Canisii, Bollandi el Bzovii ediiioncs (26) De codice Vallicelliano H. 25 signato nobis
    iiilcr se conlulil, ct cxcerpla vilse scciindoe, codicis non constal.
    scciind: Adcmari, annalislse Saxonis, qni nonnisi ex (27) An. 980, p. 859 sqq.
    Cosma hausla refcrl, cl translaiiouis SS. Abundiicl C (28-29) Codex in catalogo mss. JiibliolliecoeGot-
    Abundanlii addidil. lingcnsis indicalus (Arcliiv.VI, 200) ibi hodic noti
    \2i) Bzovitts el calalogus ms. hiblioihecoeCasi- cxslat.
    nensis auctoiihus Fridcrico cl Placitlo de Genti.n.

    INCIPIT PASSI0 S. ADALBERTI MAUTYMS CHRISTl 1.

    1. Est locus in partibiis Gcrinaiiire, dives s opi- ]) gnus intcr cunctos " ejns lerrsehabilatores, aura
    3 inter deliciasfidus cusios
    bus, prsepotcns armis ferociliusque viris *, queni ct argenlo locupletissimus,
    incola; Sclavoniain " cognomiue 6 dicunt. Ilujtis 7 divinoelcgis, ambulans u soilicile juxla proecepta
    roaxiina pars infidelitatis crrorc procventa,crcatu- saccrdotuni, carus lolo is populo, sed propria?ami-
    ram pro Crealore, lignnm vcl lapitlcm pro Deo co- cus pauperum. Hic accepit nxorem dignam generis
    lunt; pleriquc vero noniihe tenus 8 chrisliani, rilii sui, cl ipsam boneslis moribus plenam; quoe au-
    9
    genliliiim vivunl; quibus causa pcriculi fil res diendo verba
    ,8 viloc plus sitivit, el " eadem ope-
    salutis. Nonniilli tanicn ex eadein genlc ct bcne rando famcm *• non explevil; nec delectabalur ma-
    credunt ct pro spe futursc mcrcedis bona opera tronarum pompis, nec auro lapidibusque preciosis,
    nguiil. Igilur in illis 10 finibus, ubi christianitatis pro minimo ducens, quse slultt maxinia piitant.
    religio pulcherrima floruit, crat vir Zlaunic " no- Sancta erat moribus, sancla sermonibus, fortis ut:
    niine, polcns in honore et diviliis, amore juslitkc dicunl in jcjunio, familiaris Deo in bratiorie; nialcr
    ac operibus misericordia; perrarus " civis; vir ma- lugcnli pupillo, peregrino etviJuoe gralissiriia soror.
    VABLE LECTIONES.
    1 ita 1. Inc. vita ct passio venerahilis viri Adalherli Pragcnsis civiialis episcopi, qni in haptiSmale appcl
    latns esl Woilhcc, cujtis marlyrium celebralur lx Iial. Mai. 5. "s locuplex 6. etita smpevocabula6commu-
    tat. * fortibusque 5c ? v. prmf. Kvirisquc ferccibus 4a, b, c. boemiam5a, b. bohemiam 3c. nominc
    4b, c. ' cujus major parsadhiic infideliiatis leiiebris occupatai0lignum vel lapidem scu "
    aliam crealuram
    pro deo coliint 4a, b. 8 lenlj I.- 9 q. c." p.-f. r. s. desunt 6. i. sclavonise
    "
    f. 4b. u zlaunik2. slawuk
    3c. zlaunicus 5a. 5. sclavonicus 4a, b. prscclarus 4a. p. c. desuntib.. deest 3. obediens miiii.slns
    ccclesiac4a, b. " tolo 1. 2. 3. ita el tnfra. —toli 1. cx corr. 5c. omni 4a, b. ls'a. v. v. p. s. e.b: b. k
    n. e. desunl 4b. " siciil 1. siliitct4a. J8 famcm (corr. manu 2. famam) 1 .
    S'J5 PASSIO., 866
    Pro Iiis ergo et his si.inilibus, quas ambo cgerant, A domus, et malclida sialio naulis (Virtc.Mn. n, 23).
    viriuiibus lionoraveruiit eos nobiles et divites et Ipso lempore eral n magisler scolarum Ociricus m
    coluerunl maximsepauperum lurba 19. quidam philosophus, suh quo turba juvenuin et li-
    2. Ilaque cum de tam prsenobili eonjugio sancla bronim 31copia mulla, nimis crescente studio, ilo-
    proles merilo foret nascilura, inler magnanimos rueruiil. Ergo archicpiscopus ille puerum cum ma-
    juveries qnos procreaverant, nalus est illis puer gna cariiaie suscipiens, dat sibi confirmaiionem
    (nn. 95T>)speciosiorcunctis; cui posl in sacri bapti- sacrosancli erismatis, et suo. nomine Adalbertum
    siiuiiis lavacro 80 datum est iiomen Woylech". Iste appellans tradidit scolis. Aderat sibi disceiUi spiri-
    qoantus esset futurus cum ignoratum fuerit, paren- tus semper individuus 3acomes, et cucurrit " divile
    tes pepercerunl formsc ejus, ei prae nimia pulchri- vena ingcnium, ratiosl et serisus.
    tudine quam habuit deslinaverunt eum seculo. Quic- 4. Tolo autem tempore scolaris studii non eraula-
    quid aulem.pius* 2 error, veriim " mala venia, pa- tus fuerat facienles iniquilatem, nec sleiil in consi-
    rentum in hbc deliquid, mox culpseprodilor ccelcstis lio eornm, quibus eranl2S inutilis 36actus elptierilia
    irse gladius correxit. Cerneres nanique infanltili negocia; sed mox>Ubi longius aliquid " positus
    corpusctilum subila magniiudine excrevisse, et prse magister ei locum prsebuit, oecultis ixineribtis -ad
    niiriia inflatione veiitrem toto corpore majorem; sic B sancforum martyrum domicilia confugit. Ibi3S se-
    in horas majore dolore addito, pcriculum morlis cundiim mensuram tcmporis orationum vota 39pcr-
    immincre ccepit. Turbanlur parentes; decurrunt solvens, rursum ante occursurn magistii loco sub
    nberiim lacrimoepalfis, et curvis unguibus iacerat resedit.1 Noctibus quoque, ut opus suum bonuin
    ora pallida nuirix; stant s* mcesli fralres; sscVit ab humanis laudibus occultaret, circuit pauperes,
    dolor inter viscera malris, nec vox, nec animns, nec debiles et caecos, quibus secundum- modum mi-
    color ceria scde manent. Tandem sub ipsa morle seriarum amica solamina prsestat. Verum nc a
    confugiiint ad pium et misericordcm Dominura, et bonse operationis studio cessaret, pater et ejus
    quse pro homiiium necessilale plus omnibus sanctis optinia mater omnia 40suflicienler dederuni. Quin
    succurrere solel, matrem Domini appellant. Inde et magislro suo anrum et argenlum et " quse-
    venitinl ad templum cum magna bumilitale ae deje- cumcnie *' oculis hominum dignissima eranl of-
    ciione curdis; ponentesque puerum supra altare ferentes, kare Jilio *3 doctrinam magno precio eme-
    sancioe Marioe, votum placabile voverunt eum Do- ruiit. llle vero indefesso cursu ad omne virtulum
    inhio. His ila aciis !°, aversa est indignatio Dei, et exerciiium semet ipsum semper extendens, inler
    exienualo ventre puer pristinse reddilur pulchrilu- suos collegas pulcherrimus processit. Recessu ma-
    dini' 6. 'C
    gistri, quando cseieri inanibus Iudis et joco laborem
    "
    3. Parentcs vero, qiii causa hujus mali eranl, poc- legendi sibi minuerunt, ille vero Davitici neclaris
    niteniia ducli glorificaverunl Dominum, qui pro me- mella degustans, spiritali risu se solalur. Quando
    lioratione hominum irse suaeflagella disponere no- illi prandenles in angulis scolsedulcia obsonia ina-
    vit. Ptier autein " proficiens oelale et sapientia, gislro furanlur, ille furlivas orationes doininoe
    ubi tempus erat, christianis imbuilur litteris; nec susc *° (32) miltcns, angelicam dapein sibi mer-
    egressus est doniinn patris, doriec. mcmoriter ditli- catur.
    cil psallcrium. Proinde pro discendis liberalibiis ss 5. Videamus nunc inter alias virtutes quas ba-
    studiis niisit cum pater ad archiepiscopuin Adaluer- buit 46, sanctoe simplicilatis quam dilissimus erat.
    lum (an. 972), qni ab eo, quod Verbis docuil, niori- Quadam die dum iret de scolis, unus qui eral socius
    busel vila nusquam recessii. Prseerat autem idem itineris; prsetcreunlem puellam humo proslravit, et
    sacrse urbi, quoe lalme virginum civilas (30), grsece causa ltidi eum desuper projecit. Concurrtinl scola-
    Parthenopolis vocatur; urlis quondam nola populis, res, et quidnam forel acturus, cum ingenti cha-
    et una ex magnis urbibus, dum primus Oltoscepfra chinno expectant. Ille vero quia vestilam virginem
    regalia rexit;' nunc aulem
    - pro peccalis (51) scmiruta r» tetigit, o bbna sluliitia "! jam se nupsisse veris-
    l
    VARIJE LECTIONES.
    19turboe5 4a, b. »° lavaro 1. " woieteih in toco raso sec. manu 1.
    woylhec 2. uventius
    "
    4a. et cod.
    S. Cmcitim,vicenlitis 4b. woithec 5. woylhicch quod nomen sonat consolalioexercitus 3c. non solum 5;
    ,3vel3a. »4flenl4b. " factis 3a. peraclis 4a, b. S6p—ne corr. p—ni 1. " supra scribitur adclberius.
    1. s8 libralihus \. <9 ibi addunl 4a, b. 30Ohlricus 3a, c. elericus 4a. stericus 4b. 81 liberorum 3a.
    33 semper :::vidus 1. inviduus 4a. 33 curril currenti 4b. ctirrunt 2. c^ 5. "* oratio 2..
    4a, 3a;
    5c. " crat 4a. 3einuliles 2. 3a, c. 4b. 37aliquo 3a. 4a, b. 5. aliqtiantulum 3c. '8 ubi 1. e corr. 3a,
    c. ibiqne 4h. » volu corr. vota 1. *° o. ci s. 2. " deest 2. 4». *s qtiteque 1. 2. qnoque 4» 5, deesi4^.
    " kari filii 2. 5a, «. 4a, i>. 5. **dcesl 2. 5. ** *6 h.
    ilal.jam corr. domino suo ; matri domini sui 4b
    qualess. s. cffecins, qiianlamque adlnie iu puerilia posilus, oslettderit castitalis suse prserogativam 5.
    *' o b. st. desunt 4a ob impulsum stulli 4b.
    NCT.E.
    f50) Magdeburg. episcopaium Magdeburgenseminvaserat.
    (51) Gistllarii Mcrseburgeiisis'cpiscopi, qui arclii- (32) VirginemJlarioe, cui consecralus erat.
    8«7 S. ADALBERTl EPISCOPI PRACENSIS 8:8
    situe w credidit. Inde crigcns se 49tle invisa virgine, j lum,qui adhuc hodie nil sciunl velfaciunt, exlra quod
    detlil se lenesimplcx puer in amarissinias lamenla- digilus 68scttanmin eor-umcordibus scripsit. Ve mihi,
    ibncs, atque continuo imhre oculoslnnneclans : quia. siiui! tloc est, quod dotel, et dolebit in mvum.
    Ileu me! nupseram ">,inqtiid, ct criminis machina- Nam ecce! dirm mortisrvictima iii infernum reclavia
    lorem digilo monstrans.; Ilic me ttuberefacii! lbec proficiscar, ubiverntesmei non morientur, et ignismens
    el his similia Deo pleiius infaniiilus jam luncagen- ardebit in wlernum,elullra! Sic ait etcilius dictp69(Vm-
    do, niultoiuin ocivlos in se delixit'", miraiit-iini) fiiL. Mn. i, 142) obdortnivil; faclusque*°est planclus
    ejus acta ac dicenliuni :- Bened.cens benedixil liunc jnagnus super etim. Timueruntaiiiem limore ma-
    puertim Dcus, qui infra limina. puerkiw adlmc posi* ^no, sed proeomnibus adolescens ". Adalberius, qui
    ius, ad oplimd qnmquesic .arduus surgjt. 0 lerqua- ,his diebus deliciosus miles erat.Nocieeadem^sacco
    terque bealus, sihwc hnmanitatis studia lola devotione indutus cilicino et caputcanocinere respergens,sin-
    adimpleverit, el-arrcpli operis cursum congrtio cxilti gulas circuit ecclesias ; pauperibus quoque qusc ha-
    terminnveril! Quibus vero cognitus e.ral paler -ct buit large dispergens, se el causam suam prccibus
    ejus niirifica maler : Wonest mirmn, aiunt, sitanlus •Dominocominendavit. Ipsi aulem episcopattis hono-
    est de tanlis parenlibus orlus. Pairis juslilia fiorclin rem jam liinc aliqui lacilis repromissionibus, nou^-
    eo, et matcrnce pielalis imago in purpureo peclore i ; nulli publico scrmone promiserunt.
    vernat. Quot annis sluduit, incertum esl; setl quia 7. Post mortem vero episeopi non longe ab urbe
    ssecularis philosophioe" sat scietilissimus erat, rtQr Praga facius esl coiiveulus desolatoe plebis una cuni
    viiiius oiwnes. Quem Domiiius, credo.ad hoc huma- principe illius terrse; et fit diligens iuqu.siiio, quem
    noe philosophise,a studere voluit, ut post- -cliviiioe pro illo ponerent. Respondcrunl .autein omnes uno
    sapienlise montes facilione gf.essu scomdere posset; ore : Et quis alius, nisi indigena noster Adalberius,
    aul pocius soeculi amaraparviilus pbtare debuit, ut :cujus aclus, nobilitas, diviciw ac vita cum honore
    posl vir facins ,Dei dttlcia avidioreanimo hauriret. concordanl? Ilicquo ipse gradialur optime nqvit;hic
    6. Posl hsec inagisier scolaruiii °3 imperatoris ser- eliam ducatum unimarum prudenler amminislrxtl.
    vitio ascriplus, accessitin regiam curtem (an. 981).. Eodem die dominico, quantlo hsecelectio, facla est,
    At afchimandrita;"* Adalberlus "° debilum naturse quidam validissirno demone raplus ferlur in eccle^
    ,a episcopidis est; etccepitpalam con-
    pcrsolvens, ex hoc pclago ad litlora sempiiernse sia ubi sedes
    beatiludinis transvolarat. Alumniis aulem ille pa- .Jiteiiniala '" sua, quorum sibi. conscius erat. Tunc
    triam carosque propinqnos reviseils, sub sacree civi- tcoiiveiierunt miiiislri dominicalis. niensoe, oraiites
    tatis Pragse episcopo •• ar-machrisiianse miliciai nii- ' pro eo el sacris verbis inimicum persequentes. Ex-
    lilalurtis assuinpsit. Nec multo post cepit Janguor J clamavit autem per os illius impnrissimus dsemon
    pessimus euiidem' episcopum, et detestabili line dicens : Quid mihi ac vobis? Venislis delrudere me
    clausura vitam venii-ei iiUinia djes (an. 982)",Nam in de hoc habilaculomeo! Quid-prodestjactare vosina-
    eixtreino anheillu, cum tamen adhuc magna pars nia verba? Ego ilium, qui sessurus est in isla sede,
    animse superstes foret, aslantibus, qiiorum ille ado- valdetimeo'; ubicumque eum videp vel audio, nbn.au-
    lescens •' unus crat, hanc fabellam "floegra:S 9 voce sus sum stare. El conlinuo spumans demon murmura
    reltilit : Ei 60 mihi! qualis eram et quanlum. diver- et horrisona vcrba ingeminal; et diris denlibus diu
    sus 61ab illo (Vinr,n..,yEn. n, 274), qualem me nunc iiifrendens, ad ullimtiih exivit homine sano. Die
    esseveliem! Ei me miserum! perdidi dies meos; jam posiero ante of lum solis venit nuncius diccns, quia
    7*
    pmnitentim fructiis nusquain 6a-'Perii 63.'Vbi nuuc .jieri domnus Adalbertiis consensu pubiico electus
    honor.meus ,et inanes dkiciw? 0 caro putribiiis ee est in episcopuni. Coiicurrunt popuhis cum clero
    csca vermium, ubi nuiic giofia et pulchriludo vanl- jrlorificantes elgratias agenies Doiiiino, quia volens
    tatis luw?: Decepisti me, decepisli, fallax smculum, ' iioleiisqiie nequam spiritus confcssus esl electio-
    promiltens mihi amiosam wlalem, et ccceJ insperalm nem illius.
    mortis gladio utrtiale interemisti animam meam! Sed 8. (An. i>So.)Bediens Interea de Sarracino 76bellp,
    metim scelus ttlcumque veniabile lamen 6* erga pium adiil Yeroiiam" imperalorius apex, scilicet Ollo
    Dominum foret, nisi quod °° commendatwplebissce- scciindus, cui fuil inanus in proeliofortis, in parvo
    lera ad cumulummiseriarum accedunt66. Voluvlales corporemaxiiiia yirtus; augtislus melior bono palre,
    . enim el desidcria eis pra lege crani; nec.prohibui fu- et ut fatna mciriinit, per omnia cesar chris.ianissi-
    feniem, nec proliiberepolui sponte^-pereuntemipopu- nms. Ideni tunc victoretvictus :pro recolligcndo '8
    YARIJE LECTIONES,
    . . *8 deest 2. *9 deest .1. "".miseriim Sr-. '".' d. m. e., a.: d. B. b. h. desunt 4a.; °s philosophise.
    —human-jedesunt-%. 63 s. Astericns imperaloris Othonis secundi servitio ,&>. »» archimandrita prpprie
    ^princeps cocorum,;hic;au"tem significat archiepiscopum 1. in murgiiie. °° Magdeb.tirgensisAdelberfus,4b.
    "6 Cc primo noinine Teiharato a. 5C. •' a. donnus Adalbertus u. 4b. 68 loculionem 4» htinc serj.iionem
    4b. "9 mesta 2. 60Ei—vellem desunt 4a. 6i66 ite2. 5C. i^. deest"1."iriiitains 3a dissimilis 5. u nulliis
    est 2. os Peribit 1. "'•deesfZ.5. ea deest.l. accedant 2. accedereiu 5c. accetlisscnt 5. 6' deest 1.
    c° diclatus 4^ 60 deest 1., 3». 70 a. omnes 5C. 4», b. " a. donnus A. 4b. 7a e. proediclus doiinus
    Atlalherlus ¥> ita sccpius. '3 ecclesiam 3», c. 4b. 5. '* peccala 2. '• eonsessu corr. coiisei:su 1. .'*
    sarracciio, 2c. 5a c.,saracenico4», h. " glossa; id eslbunna 1. '3 rccoli^endo 1.
    "* "
    869 PASSIO. 870
    inilite huc vcnerai, volens ultum ire damna viclcrise, A plumis et ostio rigidus 9S,die oculos hoininum pa-
    seJ nescens, quia.mors eum proxima pulsat. Ad scens; nocte vero aut habtiit fratrem Gaudentium
    hunc ergo Sclavonica 79manus perrexit, ferens le- auf csecumttatum 10°,cxlra qitos suo cubili amicis-
    80 ducis, et obluli electum epi- sima familiaritate junelos, ct se terciura, nemo
    gaiionem de parle
    seopum, rogans ejtis manu popularerri confirmari quarlus recubuil in una domo. Ipsi vero nuda humus,
    eleclionem. Non ininus imperator eorum dignsepe- vel lene 10i ciliiium, et lapis pro capilis suslenU'
    licioni adquiescens, dat ei pasioralem virgam; et, culo, somnum dabant. Numquam saluro ventre
    c.ijiis suffraganeus eral, Mogonlino archiprsesuli in ivit10s dormilum, et nondum expleto soporc, surgit
    episcopum direxit consecrandum. Consecralus ille ad solitoeoralionis convivia. Corptis vero et corpo-
    (Jun. 29) fesio amicorum domini nostri Jesu Chrisli, ris incentiva acerrimis altriverat jejuniis, riec 103
    Petri et Pauli, niulto comitatu equitat in dulcerti 'nlli 101umqiiam voluplali animum daie volehat.
    palriam. Equus autem cujus tergo insederat, non Parva qiiies oculis et ndlla vcnia esl delectis pe-
    more fremenliuin equoruni nec properis 81cursibus dibus.
    gradiebatur, neque auro et argento portat fulgentia 10. Luslraverat cnim carcerera 105eti 06 carcere
    frena; sed in rusiicum morem tbrta canape 8a ora positos, quoruni longa series el infiiiitum agmeii
    slrictus, incessitad arbitrium sedentis. Venltim est B erat. Nulli plus riota propria domus, quam sibi eral,
    ad sanctam civilatem Pragam, ubi dux prsecliius83 quis, quo nomine et in qua parle cubarel iiifirmus,
    Wencezlaus8* quondam regnum tenuit, ac in Dei aut quot capita rediviva salus vilse, quot falalis hora
    servilio yivere stiiiin egregie perduxit; postea verb milleret Jselo. Quoruni omnium posl pia obsequia "',
    sub impii fralris ferro riobile mariyrium consum- si seminis lempus erat, ad campum decurrit, et sa-
    mans 8B,manifestis indiliis ac ingeniibus usque ho- cione peracla unde viveret,os, propriis manibus se
    die miraculis sua merita probat. Ibi tuin 86novus laborasse gaudebal. Hinc vialor inlrepidus'aderat
    ille poiilifex vincla pedum solvens, nudb pecle inirat sacris aedibus; ssepius Domirioprecator lraporlunns
    urbem ; hinc humili el contrilo corde oratioiiis jura coelesies fores pulsat: nunc longis genuflexihus i0',
    persolvens, magno gaudio civium episcbpalem cathe- orationem prolrahil, nunc lls icgra li0 snspiria cordis
    dram obsedil. multo flumine rigat'"l. De completorio usque ad
    9. Erat autem cunclis diebus pontificatus epi- primam non exiil sermo l13 de ore ej'us, et~ad "*
    scopii sui pise ac fideliler serviens Domino, sed 8' inslar monachicoeprofessionis nocturna sileniia ser-!1
    niulto lempore 8* ac " inproficuo 90 labore cbri- -vat. Post primani pasloralibus causisstiidia sifaim-
    siianilatis normara exercens inpopulo. Res ec- pendil 115, audiens diligenter, quid cum prscdaio
    clesiaslicas sub sequa divisione distribuil in qua- ''C panpere peregrinus el vidua ejulareritlle. Quando
    lubr parles; priinam partem pro necessariis vel autem exteriore Cura vacabat, usque ad missse cele-
    ornalibusecclesioe,; secundam carionicofurii9i, com- braiionem Davidicis utilur colloquiis. Ilomiiii nbn
    modilalibus SJ asscripsil; lerciam VerOin agmitta loculus est verbuin, quamdiudominicse^^mensse 118
    pauperum proflua miseratione expendehs, ulliniae 'iafiilatus astitit el supra sancta sanctorum immolat
    parlis suirtttirilam pro suis usibus serval. Proe- flngelieumpanem. Postaut opera manuum Iaborat,
    terea n omni die festo plurirtios •* pauperes eli- aut cum caris capellanis sacroe leciionis cibaria de-
    inosinafios 9Sad misericordiseToperslvpcat, quseds guslat 119.His ociis longum diem, talibus negotiis
    necessaria eraut aflJuente copia ministr.ans. item totam is0 ducere nociem. Hi sibiiriores, hbc studium,
    cotidianis diebus ter qualernbs (55) liabere solitus hsec erat meta vivendi.
    erat, quos in apostolici nominis hbiiorem dape et 11. Postlsi compleloriuni cum solilis oralionibtis
    polu saciat 98 Raro autem extra festura aliquod19',. -incubaret, quidara pauper, cui nil prseter vilain et
    vidil euni meridianus sol manducanlem, et numquam niemhfa Jmpius latro rrliquil, miseris iilulatibiis
    media nox sortirtoinduigentem. Stat lectus paleis9S leinjili: ostia pulsaf. Quo audilo cum de crogaiis
    VARLE LECTIONES.
    79 bohemica 5Csclavonica bohemorumcleri et populi inanus 4b. 80 p. Boleslaiducis ih. 81prosperis.
    4» perproperis 4b 82 canabe 5a 4b. cannabe 3C canapa Cod. S. Cwciliw (4C?). 83 prsecluis 2. prceclivis.
    3a prseclarus W>.proedijecins5«. deesl 5- 8* imecezlausl. wenezlaus 3a. uiiehlisclauo 4a. vvenzeslaus 4b.
    *• consumenscorr. consiimaiis 1. 5a. conSumar*2.'4a, b. s6deesl1. diim 2. Iiim5c. :4a. Iunc4b. " ac 4b.
    188Jdeest 2. 3a, c. 4a, b. 89 et 4b. eriisum in 1. 90.profrcub4b. *-«clericorum 4a, b. 9S lisibus 4a, b-
    93Propterea 1. corr. 9* quinquagenos 4a, b. 93 deest 2. 5*, c. 86saciabat 4a, b. 5. 9' aliqnid 2. ali-
    quein 4a. 9S altis 2. 5a, c. '4'<x,:Kdeesl 5. *9 rigulus 2. ll)0 n. vel alterum, extra 3C. 101leve 5C.4b.
    103il vel vadit 3° i03n. u. u. v. a. d.v. desurit 4« in erasumi.. i0° carceres 2. '4a. ,06in c. 2. 48,1»..
    107o. sacri seminis, servus erat, ail caminum dccurrit 5a. iOSiia dislinguunt 1.2.' 3C.4a. reliqui posi
    peracta.' 109geiiuum llcxionibiis2. 5a, °. genuflexionibus4a, b, 110deest 3C. ul r. His siudiis longnnV
    (liem, talibus negoliis loiarn ducere nocteni; hii sibi morcs, hoc sludium, hoc erat mela vivendi. De 4*1.
    (Hisotiis. . . ducebat, ; .) 4b.: v. infra. li2 A 4b. 5. "3 verbum2. 3«. UideestA. >16s. s. i. desunt
    4». agondis immorabalur 4b i16hei. secundamanu 1. *.17dominicis corr. dominico J. . li8 deesl 1. el ad-
    ditum ministerio »iani«swc. XVI. 1. i19deguslans 1. ^0 solehal inserunl 2. 3°. m quailam die post 4b.
    "NOTiE. . . . . .
    '
    (35) ld esl duodecim.
    - S. ADALBERTIEPISCOPIPRAGENSIS 872
    871
    opibus nulla '" supcrfuissenl, ccepit cunosms exco-;A cipia chrislianorum, quos mercator JudoeusiVs;n-
    giiare, quid illi dare posset; et cum nihil aliud oc- felici auro cmerat emptosque tot episcopus redimcre
    currerel, ingressus cubile, quod solum habuil tulit non potuit. In soranis quoque apparuit ei Doniinus,
    inde sericum pulvinar, cui abslrahens sericum, plu- suscilans eum et de lento sopore surgere jubens.
    mas *".circumqiiaque pcr domUmrespersit; deinde Inquid ille : Quis es lu lam imperiosmancloritaiis,
    ad jacenlis mcndici clamorera r.ecurrens, inancm vel cujus rei gralia quielem frangcrejubes .'-Respon- ,
    purpnrain in rugas" complicavil ris*, et per coeun- dit: Ego sum Jesus Chrislus, qui venditus sum; et
    lium ls° januarum foramina emiltens, hoc fcrtili ecce iterum vendor Judmis, et lu ddhuc siertis *'*?
    «lonomaimm panperis accumulavit. Cujus furtilss Ille expergefactus, secum tacilo corde perlractaf,
    auclor ciun laterel, cumque Myzl is' domus suse quidnam haecvisio vellet. Admovet solvendoeqnoe-
    canierarius "8 hoc inler pueros asperius requi- stiunctilse socium ***elegantem virum WMlIiconcni.
    rercls 9 vellel, prohihuit eum dicens : Nequaquam Hic lionore prxpositurse prseerat coeleris, hunc vjr
    inimicus homo hoc la0 fecit, sed qni indigens eral, sanclissimus omnium consiliorum suorum parlici-
    . forsitanpro expienda necessilaleassumpsit. pem fecil. Cui cum suam visionem exponeret,
    12. Inter hxc sancla opera non desierat pluere respondit in lM propria verba et cogilaliones ille
    prsedicalionisverba; nec sibi solum bonus, nec nisi B mitissimus heros: Quando venduntur clirisliani
    iis
    cum.plnribusi8i ccelestiumgaudiorum particeps esse Judmis, hanc vendilionempalilur ipse Chrisius,
    •*' coipus et membra, a qttq movemurel
    voiuit; singulis i3s compassione proximus, et proe eujus nos
    cnnclis in conteniplatione suspensus; sic alla pe- sumiis. ! . .
    tens, ul proximorum infirma non despicerel; sic 13. Hoecsanctus episcopus aequa lance perpen-
    iiifirmis *33 proximorum congruens, ut alta pelere dens, et ab imo cordis longa suspiria trahens, am-
    non dcsisterel; sic discretionis artera servare nov.it, plius slareus limuit; sicqueconsilio doloiis accepto,
    ut esset in eo et juslc consulens misericordia et pie venit Bomam (ari, 989), et aposlolicsesedis ponli-
    ssevicns134disciplina. Ipsi autem conlraria yoltuitate ficerii(54), quid in lanto suo populique discrimine
    ad carnalem sensum lapsi 13", bonum pastorera foret acturus, gemebundis "9 queslibus 1Minquirit:
    sequi noluerunt. Novo quippe modo cum essent cce- Commendatus,inquid, mihigrex audire me non vult,
    lestibus bonis pasti, pcccalorum fecibus explehantur. nec capit termo meus in illis, in quorum "s pectori-
    Ijie !3° spirilalibmsadjuloriis caulas "' suas prseinu- bus dwmoniacmservitutis imperia regnant; et ea rcgio
    nire instat; illi clestruere, quod fecit, diabulicis iin- est, ubi prajuslo virlus'corporis, pro legevoluplat15s
    pugnalionibus fcs.linant. Ule a captivitate dseinonusa dominalur (Joan. vm, 57). Ad hsec aposlolicus :
    el vjciorum populuni liherare parat; illi co arcius C Fili, inquid, quia te sequi nolunl, fuge quod npcelr.
    se in omni peccato obligare non cessant. Vidit crgo Operw precium est enim, si cum atiii fructum agere
    episcopus, quia divinis legibus adversum ire omni- non potes, vel te ipsum non perdas. Quare meo con-
    bus modis feslinarunt. *38; vidit, quod obdurato silio arripe.tibi ocia contetr.plationis, el sede iriler
    corde in Deum grandia qnsequa. et nova . scelera eos, qui vilam quietam in sludiis dulcibus et salu-
    adimplere meditanlur; vidil oplimoe gubernationis bribus agunt. Hac iiaque velut divina responsione
    fruslrari laceilos, plus eliam obesse sibi quam po- animatus cum ad futura sanctorum gaudia ardenti
    pulo prodesse. Dcflei 139ergo pec-catum,et amaris- desiderio anhelaret, siatuit secum natale solum no-
    sinio Juclu prosequitnr dampna perditoegentis. Ad tiqresque '•* pbpulos derelinquere. Yult pro Doriiiiib
    iillimum cogitat, inelius esse relinquere quam in peregre proficisci, aique velut sub alio sole inoperri
    cscco et sponlc pereunie populo operam perdere. ducere senectam. Omnia dura et asipera pro dileclo
    Quod maxime de tribus causis acium esse dicunl, Jesu dulcia sibi visa sunt; prodivite Chrisloangu-
    qui hujiis rei ordinem ipso narranle comperierunt. stam pauperiem pati, n.oii lam labbrquain ingens
    Priraa ct velul principalis uo causa propter plures amor erat. Posl hanc sme menlis deiiberaiionem ls*
    uxorcs unius viri; secnnda propter deiestanda con- argcnlum pauperihus large dislribuens, cpiscopalein
    jugia clcricorum; lerlia propteri4i captivoset maii- cameram cvacuat iS°.
    VARUE LECTIONES.
    ,ss nullrc 3a. 4k. ls' eraso n. i. plumam 2. 5. ls* ita 2. 3C. complevit corr. comprcssit 1.
    plnmans
    "
    complicuil 3". collig;t 4a. aperla 2. "< facti 5. ls7 deest5«. uuillico 2. 3». 4«. uillico4b. ."> cama-
    rarius 1. pricposilus 2. 5", c. 4a. 1S8 inq. 3a, c. 4b. 13°deesl 1. 131.n.ecsinep. ex, corr.i. sed cuin 5a.
    1JS s. c. p. el p. c. i. c. s. post desislercl scribuntur in 2. 3C. Unde de regno Dei et suadens
    rie juslilia cjus, in nitillas. scorum (eorum 4b.) iniquitates fervente' dispulans zelo excurrit. Ipsi autem 4a, K
    133infirmitalibns 3«, 5. 13*seruiens 2. "« 13° — non ccssant desunt 4', b.
    117caules corr. caulas 1. clanes 5». relapsi 5", c. 4a, b. llle
    138feslinant 3C, feslinarenl 4» 5. 139Deflet;—gentis desunt 4»-
    li 0 priniicialis 2, 5C. ll 1 p. el aniinas cli. i* 3 videns 5a. **'•sleteris 1. ***deesti.
    mancipia
    **•pariler 2. *« n. sumus c. 5a. il8 isfa 1. 1*94a.
    l'deest%
    i0i geraibundis 1, gemebimdus 2, 5. '" qitsc-
    slionihus 3«, deest 2, 5. illis, iiiiquoriim 5a. *«suoluntas 2. "3 nocioresquc 1, 2. ***in marg.
    pertraciationem 1. *»«euacuauit 2, 5a «, 4a b.
    ..- NOTJE. '":;-;
    (34) Joar.ncm XVI, qui an. 985-996sedil. Cf. infra , cap. 21.
    875 VITA. 871
    i67 eum Deus,
    14.Erataulem ipsisdiebusRomseimperatrixaugu- A 15. Haeceo cogltanle, fmslratiir
    *«7 volcns, dilecli hominis desideria aliquanlulum dila-
    sla Theuphanu *«*, mater ejus qui modo regnal
    tercius et Deojuvanlc maximus Otto (an. 989 990); tare, ui quanlo nunc amara primurn et labore par-
    cui pia cura circa pauperes cum summalibus viris, la i68lanlo post dulciora fuissent. Nam cuiriibi mo-
    et hen.e quserenlibusCbrislum sincerissiina dilectib nastica lcge vivere vellel, cumque169aminimo usque
    fuil. Ilsec comperto, quod graliaorationis exulans ad maximum omnes hoc libeniissime vcllent, re-
    ille usque Hierosolimam pergere vellet, clam ,S8 peiitc attonilas lerrihile verbumtransverberat anres:
    venife illura fecit, el "» argenli tanlum, quantum Et bonum csl "", inquiunt, ut sles nobiscum.Ilic
    juveiiis GaudenliiiSvix levare posset, pi'0 vialico monachicum induas habitutn; hic Deo placilurmn
    i6° eaclem consequenti nocle vivereducas *'*; nostras quoqueecclesias novoopere
    accipere fecil. Quod i7Spotes. Quo
    pauperibus fideliter divisil, alque ab uno denario corislruclas,cum sis episcopus,sacrare
    toliim expendcns, nil sibi retinuit. Deindepneris re- audilo "*, ille heros jam dtidum inlra se turbalus,
    missis iri palriam, mutat babiluin; et asiiium '" pro hsecira dictanlc reddidit: Vtrum me hominem vel
    portandis oncribus mercatus, ctim tribns numcro asinumpiitutis, ut cum amota filiorumcura episcopus
    fratribus sociumiter asstimpsil. Ilabens (55) ilaque esse desislerem, nunc sub nomineepiscopiveslrttsdo-
    aniiiium Hierosolimis sepulcrum Domini visere, ve- B mas consecrarem? Nec mora, ivit "* deorsum per
    nit ad monleni Casinum 16«,in cujtis cacumine mo- montis convexa, et quasi duorum *'"dieruni ilinere
    naslei ium sedet 1S3,.quod in hoc loco primus con- aclo, ad niagnum virnm Nilum (59) perrexit, cnjus
    struere. ccepit bealissimiis pater, monachorUmflos nobile meritum in monaslico ordine velut novus
    et gloria '**,Benedielus; ibi quoque 16B,nl Gregorii lucifer in selherio 176axe refulget; sub quo eliam
    mellifliiuinos (56) sonal, ultimam partem vitse de- dnce ac divinsearlis magislro discipiilorumplurima
    guit, etveroe religionis exemplar omnibus, qui in mamis Dco niililarunt ". Hi vero omnes propriis
    Chrislo pie viyere volunt, digilo conscripsif..Hic lum manibus victum quserentes, secundiim regulam sari-
    licetagnitus nort fuisset, tamen Domiiioquod futu- cli "8 palris nostri *'° Basilii coelestibtisvestigiis
    ruin erat providenle, honorifice hospilio susceptus innilunlur. Hac fama ductus, aggredilur" sancluin
    esl. Posl paucps aulem dies cum iler ecept.uinagere senem, el p ovolulis genibus diu profudit lacriraas,
    vellet, aecessitad euriiiliius loci abbas (37), et cum quserens ab illo"180responsa el amica solacia. Quem
    ipso admodum inlustres viri, hoecconsilia velut ab intuitus domnus abbas Nilus, ciijus merili in con-
    diyina arce 1S6 ferentes : Viam, inquiunt, quam ac- speclu Domini viveret,jam iri primo sennoue cogno-
    quirendm bedtitudiniscausa cwpisti,longe est a recta vil; qui etusque hodie (40) ila amore Christi fef-
    viq et ab~illa quw ducit ad vitam. PerplexilatibusC venlem non meminit se vidisse aliquein juvenem.'
    quippe fugacis swculi carere magni animi est; sed Et recepissemte, inquit, dulcs 181nale, nisihcecsus-
    cotidie loca naya mutare mirius laudabile est. Sicut cepliomihi meisqiie nocilura, tibi tamen minimeesset
    enim hiberni maris inconstancia malum nautis, ita profulura. Elenim ut iste habilus el 18sbarbm pili
    vagaciode loco in locum periculum suis sequacibus lcslantur, non ra3 indigenasei homoGrmcus1S*sum.
    minatur. Stare dutemloco et supernis usibus eo libe- Terra anlem quantulacumqueest, quam ego et mei
    rius perfrui, non nos, sed prwceplamajorum virorum- mecumincolunt, iltorum 18B (41), quos tu bene fugis,
    que foriiumexemplalibi dicunt. Quodconsilium pro- propria est. Si, quod Deovolenie riimisvellem, ttna
    vidns heros non scctis quam divinitus datum acci- riobiscumcohabitaveris,tollunl illi i86qumsua stint;
    piens, ibi fiuem labofis et errabundse vagacionis ego cumcaris fiiiis expellqr ^lotus, tu de 188incerla
    nonere coailavit (58)..^friv/ur^. re plus incertus eris. Quin immo accipe natris consi-
    /&^~%$\ VARI.E LECTIONES.
    186sthephania 2, leophania 3C, teuphaim 4°, Iheophanu 5. im deest 2, qui lunc rc-
    pBrjpji^a3a\"W
    gnabat 5C. "8 in /|c^a*i|i'-.-j*"; SlJtrgerili lanlum — fecit desuntsed manu alia in marginesupplela sunt
    tta: magnariiquecenS«^Wiajiuiii)sris*atiperiini dislribucndamipsiiie suo dari jnssit gazqphilaiio1.et lantiim
    ei anri poiidusproaiiSwj^&risU^riowjflit, quanlum Deo dileclusGaudenlius,viri sancti germanus, vix in sinu
    suo levare pottiit 5. '"•«Qtg^/ffi/raso 1, onagrum4b.16Scasinum 3C.i63setlii 1.i,v. gratia 2. *e"qtipque
    *61
    —licel desunl4a. *66arWT^T *67glossa : id est non adquievit deiis 1 i6Sparala 2. 5», c. *68eum-
    que.l. *'• est, ail quidam ininus caulus senex, ut 4a.*"Quadam die ci quidam venerabundus senior hanc
    charitalis verba deposuit: Bonum est inquiens 4b. placituram vilain d. ex corr. 1 "3 "» dedicare et
    nosiros clericos ad gradus ecclesiaslicos promovere decentissime poteris Leo Osiiensis. a. velud
    hiulco fulmine ictus certa loqui nescil, hsec4a. alUeri*. *'* iier 2. »'• uniiis 4". "6 ethereo 2. 3a,qui c.
    >~i\mililans.corr. manu posleriori militat 1. mililabat 4b. 5. *'
    8 deest4a. "9 deest i~>. i80 2. eb 3C.
    *8*dueis 1. aliamanu addiio 1. i8s el paleiiler.b. p. 4«. el intonsse b. p. 4b '»• manu 2.ipsoadditum
    181grcssus 1. corr. manu secunda dc longe egressns es. ls* i. sanclorum seniorumet fralruni quos i. lu
    noii hene4b. 186alii 5. *8' expellar 5. 18Sdeesl i. :; ' ;
    '" , '. .'-''
    , ".' NOT^E. ..:.'-"
    (55) CJ. Leoms UstiensisChron, Casinense, hb. n, D (39) In monasterioS. Michaelisprope Barream in
    -•"•
    Ci 47.. ..'. agro Capuano, uhi S. Nihis anriis 978 994 vixit. Cf.
    ViiaS.
    (56) Manso. Benedicti 8
    cap. sqq. . Vitam S. Nili in Aclis SS. Sept. torn. VII, p. 527,
    (37) et GaliulseHist. Casin. 1, p. 120-126.
    (38) Casiniexstathomilfa venerabilisAdalberliepi. (40) S. Nilusohiit an. 1005.
    scopiet maftyris innatali.S. Alexii confessoiisctmi- (11) Casinatium, quibiismoiiasteriiiraS.Micbaclis
    racula eiusdemsancli. Vitlehiijiisceloinicol.[895876. snbjacebal. , .'
    PATHOL.CXXXVIl. 28
    875 S. ADALBERTIEPISCOPIPRAGENSIS 876
    tium, el ttnde digressus es, repeteurbem Romam.Qno A 17. Ipse vcro omni olvoe.Mentia TJChumililale am-
    cutn angelo bono te dticenle pervencris,domttutnab- bulans iiiter fratres, conira bella lemplanlium vi-
    balein 1,s Leonem nobis amicissimum ex nostra cioitim inlrepidus tyro accingitur. In cogiiaiionibus
    omniumqtiepersona salutes, atqne epislolamnoslrnm suis ad humilem confessionem semper cbnfugiens,
    feras in hwcverba: aut te apud se, quodplus volo, 'qiiassalte menlis arcliana spitilalibus viris pahderti
    relineat, aul si ei difficileapparel, ad abbalcmsancli non cessavii. Cessante verb lemptalionuni imbre, in
    Sabm mea vicecommendet. novam messem virtuium floruil, ac post viciorum
    16. Hac spe confnmatus, regredilur ad sacralam victoriam solilo clarior eluxil. Processifergo ttt lux
    arcem, urbium dominam el caput mundi Romam. splendens, el crevil usque ad perfectum diem (Prov.
    Inde, cui monasierioabbas Leo proefuissel,diligenler iv, 18). Obedienlia, qna clbnavitcum suus ^04abbas,
    S05
    inquirens, adsanclorum liminaBonifaciietAlexii(42) hiijusceniodi erat, ul coquinsefrairtnii aquse mi-
    liionstranle populo perduclus esl. Poslqiiara i9° in- nistratorios so6 usus humero apportafet, maiiibris
    gressus est et cura abbate elatur copia fandi (VIRGH.. quoque eorumJavandis simile ohsequitimagerel. Sic
    ASn. i, 520), oblulit salulalionem el litieras quais se cunctis fratribtis servirc loetatur. Nec rnoratur
    miserat abba Niltis. Qtiibns perleclis, ul ex longo iuterea semultis hoslis, niinc aperto bello, nunc la-
    «su spirilum probare doclus erat, priusqiiam rece- |j tentibus insidiis hominem Dei -inpugnaiurus.El cum
    sorvasa nuric aqua, aliqiiaridoivinb plena
    pisset illuin, argula arle cuncla exploral. Primum testacia
    coipil indigiiationemsimulare; quis, qua menle ftroe- porlarel, prsediclus hostis callido astu lapsusparal,
    ditus esset, averso vullu indagare, aspera et dura ac ut. confracta in parles spargereninr efliciens,
    iili prsedicens,cunctaque archana mentis ejus sagaci sacri viri faciem ingemi riibofeperfudit 808.Ilsecdum
    ingenio pcrqnirens. Justum vefo ac tenacem pfopo- iinillociensfierent,elipse tot vicibusveniainproslrato
    siti virtim (HORAT.Od. m, 3) nec dira homiriis corpore peterel, laiidem•iillor ejus cbnfusioiiis re-
    rcsponsio frangere valuit, nec venientia temptami- spexit ad lioecnegocia DeusS09.Namuna dierum Cuni
    na i9i a semel arrepta volunlate revocare poluerunl.. fratfummensa^apportaturusforelmerunijOfferisopeile
    Abbasvero Leo ubi non solum (45) avertere a suo corruit ipse super vas, et vas «ingenti cecidit super
    proposilo, sed eliam dira prsedicando.plusaccendere marmora lapsu. > Audil a longe pater monaslerii,
    poteral, acceplurum se foreillum pollicelur. Slaluit curiclique fratres per ordinem, qubmoclolabiiiir iile
    autera, domnum aposlolicumcuriihumiliaio aniisliie heros, nescienles, quia hmiCcasiim prosperrima ad-
    prius convenire, ut quicquid agendum foret, tanti versilas comilaretur. Ila eriim vas sanum et vini
    patris senlentia suorumque cardinalium consilia de- porcio non ininuta repperilur.ac si nulla facta foret
    liberarent. Post hoecrite peractis omnibus, qua die C ruina. Item nobilis qiisedainsl° femina (44) mona-
    Dominus *'.•discipulorum suorum pedes laviti 93ac slerium hoc causa oralionis ihgreditur ; et cum ca-
    linlhco exlersil, monachilenihabilum sanciusille *9*' rilatem ibi facere alt jussa sls fofet, jam septeni
    cpiscopus accepit. Sabbato sancto, quando bapli- annis panem se non gustasse profiietur. Ille vero
    zati catecumini *9" criminalibus *9°vinclis solvun- bunc abslinenlise morem pfo infirmitate aclhsesisse
    tur, solula est et ipsi capile 197pendens cuculla. Hinc ei recognoscens,allato pane saluliferoe crncis signa-
    secundum regulse morem fi-alrnranumero addiclus, culum impressit, ac deinde prariderili maironoe enm
    19S
    quoerendumanguslo calle ccepit ardentius cupere apponens: Innomine Domini mei Jesu Christi, filia,
    Christum. Duoautem ex fralribus qui cuin eo erant, inquid, manduca ,i 3 panem. Non ticel libi sanclam
    jam dudum videnles quia se monachum facere vel- carilatem violare; pro ejus enim amore hqc paruih
    let 199,non bene relicto a0°clipeo soi(HOIIAT., Orf.iii, prandii acciperejussa es. Ad haiiCvocerii credula
    7,10) fugam dedcrunl. Soltis veroGaudentius exem- , niulier panis munera deguslans; cuni graliarum ac-
    plo coiistaiitis viri remanenssos, cum beato virb lione regreditur in domumsuam. Exhinc ergo com
    inonachaium atque probabilem conversationeni con- murii"clborisa, rCm riovam sibi cbhligisse civibus
    secutus est; qui etiam sibi carne et spiritu duplex narrat; ac glorificat vox omnium doniinum Deum.
    germanus , et ab infaniia semper fidissimus co- V Nec "'* prpetereuriduii)esl, qnaliter cujiisdam 3o-
    mes ,03adhesit. hannis filiam, qui niiiic Crbis prsefectusCssediiio-
    YARIiE LECTIONES.
    • *89abbatem — apparet ad desunt 1. sed manu'%.margini ndscripta. 19°P. nionasleriutti i. 2. i91veuien-
    tiiim temptationnm mine 2. 5a. c. 4», b. veiiientiiini teiriplaminum ymbres 5. 18SD.*9* panem discipulis
    frcgit ac benedixit 4a. i9S1. eisdemque eucharisiise paiiem 'fregit aCbenedixit 4b: inloco raso \.
    "-• liifantes 4a. 196crinalibus 5». in ritarg. 19' collo 2. *98 calce 3° 199 fecissel 5. s0° reclo 1. pro-
    jecto 2. 3C SOiclippeti 1. supra scriplo mariu 2 : cursu occulli et inmargine clippeliqriasl clvriigradientes.
    sosita 1. disfinguit. S03 deest 1. so* s. paler a."% so"deest 1. s06 minisirafiosl. s<" in margine :
    Ihaine alia »iWu'l>" soe;fOborefiidit cerr. rubofe perfudii 1. s9 n. D. desunl M.'r.slb deest 1. sil face-
    ret. multa prcce fratrum foret rogata. jam pteno triennio panem 4». sli rogataessel jam pleno Irieimio
    S1*Nec — abscessil desttnt4a.
    panem4b. S1>m. huiic p. 2. 4b.
    ',N-OTiE.
    (42) Hodie S. Alessio, in monte Aventinoprope (44) Constanlia vocalur.in pocmaie de.S. Adal-
    Tiberim. ^ befto.
    (43jld estiion solum non averiere.
    877 ,. - VITA. • , 878
    seilur (45), alrpcissimiis febrium dolor vexare cce- A ecclesia? custodi fideliter comraendat, cretleiis, ut
    pit. Qiiani cura homo Dei sacratissinia sua maiiti feniina inter feminas sblaoia doloris et sub altaris
    larigeret, oiririis,languor corpbris ejus jmperio abs- defensione yitsesecuriiaiein haberct. Crimen quoque
    cessit.'".'"'' in se referre voluit, ul se sceleris auctore magiium
    '" 18:
    {An, 994;-) Arcliiepiseopiis veroMogonlirius aliquid fieret,: soilicet ss*:ulper S2Bpcenitentiaefru-
    beali prsesulis gregem sine pastore ire conspiciens, clus aut illain.vitse servaret, aut ambo simul jussi
    njisitjegatoscumlitlerjs, perqubs domnum apb.sfo- morerentur !SS. Qtia voluntale qijia martyrij coro-
    licumde sartcii.viri .rediiu jnierpellat. Faelaque est nam exposcens eral, adimplerel uiique qnod/voluit,
    Komoesiiiodus (46) prb Jiaccausa; et oriliir.iilrim- nisi eum prudenter doninus Willico !S' prohiberet.
    qiie Iitigiuirigrande,:ex unapafle eorumqui iiioiia- Impia maiius jnterea absconsae lnulieri ferrum ne-
    ehum perdere limuerunt,. ex. ali.a eoruni qui pasio- cemque pafaris, ariiiaio miiite episcopale,s" forum
    renjvsuum ciim auctoritale qusesierunt. Gunique iii- irruperunt, Quserunt minis SS9 et coiflumacihus »f*
    vlcem pugnanlibus senienliis ulraqiie.pars diu de- dictis episcopum, qni coritra divinum ,3i fas e.t le-
    ceriaret **?, landem tlubiam nunciorum primas vix galiajura adulterain defenclere vellet. Qiiod jile di-
    prbineruit victbriani. Hic: ipse priraas frater erat i yiiioeconleriipiatioiiisbcio yacans ubj aure percepit,
    ducis,-cujus lerrse qiii exigebaiur episcopus prsefUitB cum veltildivisoe noctis hora esset, dicto yersu fre-
    '
    (47)^Tum aposiolicus non tam yoluniate quam jtire gitsileniia, Ct in qtlb clausus.erat exivit deteiripla.
    Dei permotHS,-lalia respontiit: Reddimus quod juste Deintle .qui seciun erant fralribus pacis oscula li-
    quwrwiit, quamvis de bqiiopatre jqm degenerassenl bans: Bene valete,inqiiid, el pro me miserq ferte pia
    fiiii:, et4ubimus «ttin Aacjege ; Si audierint eum, te- vota Christo! lnde lotus ardore niaiiyrii flagrans,
    neuni cum Dei benedictioirt, faciantque sub eo fru- nbn.iardiore desiderio et.curs.u, quain qui fugil iio-
    cHtm, cenluplum. Si aulfimq cansuela htiquilale sua steni, sportte venii iii jiostem s3a; ac rnedi.um,agmen
    vecedetenolunl, hlcnqster absguepericulo sui capitis inlrepitlo gressn incedens : Si me qumritis, inqui.d,
    malorunt cohsprciq deilifiet, Haecubi dicta detlit, fi- prwsto sum. Unus aulem ex illis, cui cum bonis S38
    liila est sinodus; et soltilo ccetti, redierunt quisque semper lseva voltni.las-s3ierat, oinniumore lalia re-
    in domuin suam. Absceduril iegali, monachis tri- spomlit : Cassa spes mqrlyrii le tenet el nobilis glpria
    stihus, et loeloaniiiio "ae inagna exujfatione. Cunw teli^ Errql pro cerlo Itwc sanclitas, quw nqstrum vult
    que emenso ilinere Pragam venirent, eunt ei obviam fieri peccatuni- Non implebitur luq vqlunlm, sed qgi-
    omnis seias et sexus, et quasi crim ingenli Slsgaudio l,iir atiquid, quod-plusAolel; qtua nisi hwc merelrix
    acceperuirt eiiin. Dant manus ac promitlunl om- nobiscilius reddalur, habemus fratres luos, in quo~
    iiia »17,-velutqui de sna reversione opido gaiide- G rum uxoribus prole el prwdiis hoc malum ulciscatnur.
    renlS1», seciindum ejus praeceptapriorein vitam ple . Ilsec dum furens Sclavns conlra episcopuni dilalra-
    nissime eniendare velientsi 9. y.it, ecce corruplus auro prodilor adest; qui excer-
    19. Sed paulo post cepit eos ssoi'gnava ssliiiolli- pens eos clam ex agtnine vbcat, seque itineris ducein
    cies, et fleglectis pfaedicationibus itur in omne ne- proebens, domura, ih qua clausa erat, d.omusque
    fes. Velerum quippe vieibfum recordationibus proe- custodera ;inanifeslat. Cuslos vero tentus ab jllis,
    vcnti, in carnalem partem relabuntur, et pereunt nunc niinis, nunc amicis affalibus, ut illam in ma-
    labor pastoralis et diligens cura boni patrls. Inler niis eorum redderel, diu probatur; ad ultiriiura
    haecJuctuosurii et misefabile erimen exoritur (YIRG. mortis liiiiore pertcrritns, non 22Ssic sibi creditanc
    JEn: iv, 226). Mulier cujusdam nobilis cuui cleri- criienlis hostibus prpdiclit feminam. Bapitur infelix
    cb !s»adullerasse publice arguilur. Quam cum more illa, fruslra pressjs altaribus, et suli manu .coiyugis
    burbarico parenles dedecorati conjugis decapitare capiialem jussa' es.l stibire sentenciam. Quod cniit
    qusererent, fugii illa per celeres auras, donec yoce ilje, velut vir jiistus, faccre nollel, sub gladio vilis
    et cursu usque ad optalum perveneral episcopum." yerHliloe truncala, pceiias male usi corporis capite
    Vblens aulem de illorum manibus muliereiri libera- exsoivit.
    re, elarisit eam jn monastefib sanctimonialium,,quod r 20 ,36.-His altpje liorum liiajoribus S3T popularis
    sub vocabiiloei yeneratione Saneli Gcorgii consecra- nequiiiae studiis ciirn sermo docenlis episcopi con-
    tuffl, Jirinissimis mcenibus•vallaiuf !13.Glavim vero traire rtequirel, flet bonus paslor, quia in morbido
    •'...,. :..";'..' .""'' ':"::.' - VAIiliE LECTIONES. -.'. . -'
    sl*de,certa:rettt3a,«, 4a- s18iiml i: si7emendar*5P., SIS.g;ets. 3a, <=-, 4a, p. 5. ;'i 0 deestZ. 5c; ssoeol.
    ,si ignayia2.5a.4a.5. igiiavia;et4>. S21clero1.5? S23,velaturi. ss4f. 5C. asspro p. fru-
    [credilo]utscilicet
    «libus2'. sssre nianusecunda.\. si7WiolIitona3c. ss8 eplscopalcm.l- 8S9 nimiis 5. deest. 3a. ,3°tuniacibus
    1. !" rf« 5«. S3SS. v.inh.desnni 5. a33bohii 2. cui miniis semper.laevavol.:5c. S34voiuptas 4a.
    *?';deesll. S36Hic'Za. iwn distinijuii. a37 majoruin2.
    '""
    ''''
    '.-./.-',-"'.'' ]:': ^mTJE. ; •"'" ';
    "
    X*S)JbanriBs Glbsa prsefectura Jungebatur eiiahi (47) Chrisiianus,- Boleslai I filius, Boleslai II fra-
    poat obilum Leonis abbatis an. .1002, d. 8 Martii; ler; socius ejus lladla, qui et Anastasius et Aslcri-
    v. Marini Papiri p. 127. <ius,Adalherti pro^ccptoisde quo cf. Hartwici YUani '
    (46) Cf. YifaniS. Adalberti auctorc Brunone. S. Stephani regis. ..'.•
    879 S. ADALBERTlEPISCOPIPRAGENSIS 880
    grege signa salnlis nulla inesse prospexits 38. Hinc A accrrima febre correplus, corpus lerroe, aniinain
    pro spectandis sequentibus malis oculos' claudere coelo,ulraque in sua dimisil *•• exordia. Rex aulem"
    volens, tlulcis s39 Romoe mocnia revisit (an. 995), Otto Alpiumnivesmiiltomilile trarismeans.jtixta sa-
    et riave ,l° monasterii mulal pastoralia frena. Co::- cram urbem Ravennam regalia castra metalus est. Ibi
    gauderst illo redeunte monaslicseplebis sacra colle- inejusoccursum veniunt episfolaecum nunciis, quas
    gia, otc sanctitalis s" suae amore pariter et ulili- miltunlRomaniproceresetsenatoriusordo(996,Ju"ai.).'
    tale **sperfruuntur. Dilexerunteum omnes, sed prae Primo illius advenlum, velut toto tempore paternsc
    omriibus abhas suus, qui et post se totis cohortihus morlis non visum, tolis visceribusdesiderare ac de-
    fra.trtim proefecefalillum (48). [S. BENF.D. Begula, bita fidelitate s"7 pollicilanlur exspeclare; deinde in
    c, 7.]IIle autcm omni viliiateet extremitate conlen- morlc domni aposlolici tam sibi quam.iliis non mi-
    lussw quanto magnus *',kerat, lanto sc cunctis in- nimam invectamesse s38partemincommodorum an-
    feriorein procbuil; quanio spirilalibus divitiis dives, nunciant, et quem pro eo ponerenl, regalem exqui-
    tanto in oculis hominumparvus, pauper etdespectus runt senlenciam. Eral item in capella regis quidam
    esse cnpiveratst". Dicniitaulein abba el fratresejus clericus nomine s89Bruno, seeularibus litleris egre-
    de eo, quia in omni virlute ad ungiiem perfectus gie s60 eruditus et ipse regio sanguine genus fe-
    est, et exlra marlyrium •**vere sanclus SV 7 erat. Sic B rcns (50); magnse scilicel 861indolis,,sed, iquodnii-
    de die in diem seinper novus el se ipso robusiior nus bonum, mullum fervidoejuventnlis (51). Hunc,
    succrescens, addivinsecontemplalionisfasiigia veltit quia regi placuil, a majoribus cleclum Magontinus
    caslissinia sls lurtur evolaverat. Volens autem Do- archiprsesulWilligisus sliset suus collega. IJildebal-
    minus oslcntlere servo suo, cujus meriti vivercl hi dus a63episcopus (52) adduxerunt Romam; proiude
    conspectu suo, monstratci per visum duos ordines a Romanis honorifice acceplum s6*,ad hoc ordinati.
    in ccelo, unum purpureo s49,allerum niveo amiclu, cpiscopi apoStolicohonore promulgarunl. Supervc-
    quihus sub diversa specie singulare meritum etpro- niens eliam rexsRomano more egreg^e accipitur;
    pria merces ; ambobus tamen esca et potus erat deinde el magnogatidiooniniuin imperatortimatligit
    laus perpetua Creaioris. Et facia csl vox ad eurti apicem(Mai. 21). Lsetanlur cum primatihus minores
    dicens : Inter utrosqneesl libi locus, convivaciomen~ civitatis s6"; cuin affiicto paupere exultant agraina
    swet aptissimus honqr. Cujus rei visionem abbali viduarum, quia s6enovus.imperalordaljura.populis,
    suo cura exponeiet,non hocdese, scd velut sanclis- datjura novus papa S67. ..'...-
    sinius Paulus revelationis susemysteria -dealio ho- 22. His temporibus christianissimus ille csesar,,/
    mine narrat (I Cor. xn) : Scio s"°, inquid./nyMsmodi cui S6Scirca servos Dei maximum siudium semper-
    hominem,ctti Dominus per visum s" talia oslendit C et diligens cura fuit, crebro alloquitur .sattclum
    el hmc ipsa donaturum se proniittil (49). Adalhcrtura, et liabebai eum- si.bi familiarem, au-
    21. (An. 996.) Hoc ipso tempore iter agil Bomara diens libenler qusecumque sibi diceret. ArcJiiepi-
    rex Francorum Olto lercius, pulchri csesaris pul- scopusvero Willigisus SG 9 velerem querimoniam ra-
    cherrima proles. Decursis quippe puerilibus annis, nens s,° domnum S71aposlolicum-.desancii hottiinis.
    cum jam vclut prima S!Slanuginc barhse florerel»."", redilu interpellal; congcminat S7Svota cum votis,;
    tempus etvirlus major amiis iinperaloriam sibi ex- et til reporlarct illum, modis omnibus instat. In
    poscerant "k digiiitalcm. Roma autem cum caput apostolica quoque sinodo canonum S73 teslimonia
    inuudi el urbium domina sit et vocelur, sola reges revolvens, coram omnibus se jusla pelere clamal;
    imperare facit; cumque principis sanctorum corpns peccatum esse, singulis ccclesiis inaritalis, so.lam
    suosinu refoveal, merilo principem terrarum ipsa Pragam suo paslore viduari; juste ,7VposcentibusS7- 8
    consliiuere debel. Suus *"" ipsis diebus pontifcx benivolamanrem S76, viduseecclesisemflritiiin sutnn
    '
    VAR1<§5 LECTIONES.
    "* conspcxil 3°. s39 dutis 1. M0navi 2. 5Cotio 4b.,amore S. s,,i s. illius contubernioel societate Ab.
    s*" ulira 1- Sl3 conleclus superscr. vel conienln.s1. *" major 3C. s4"concup.2. s4': monasleriuni 3C.
    ,47its2. **8 castissinuis 2. 5C sw. purpureiim corr. purpureo .1 s"° scio tisque promillit desuni 2.
    s,i visuiii oslcndil caelestes acies, quartim una roseo veniabal aspectu, altera vero liliorum candebat
    aii)ictu;elssvfacia est vox atl eum riicens: inler hos ordincs lowiin habes4b. s"s deest3a. s"3 f. inveiitus
    1.2 5. expoposceranl 3. *"". summus3a, c. cuj'us 4b. s"6 divisit 1. s"7.felieilale1. 2. s"8 deest 1,
    s"9 deeit 3". s60deest2. ,6i deestZ». scs wilgistts1. s63hildehaldus 2. ildebaldo 4a. udelbaldus 3a ude-
    baldus 4b. adelhnldus 5C. sct loliusque cleri populique consensu, favenle eliam rege, urbis episcopiis
    ordinaiiir 4b. s" c. a. p. e. a. v. desitnt 4>. s6° cum novo imperalore dat populisjura novus^iapa 4« K
    s67d. i. n. p. desttnl 1. SC 8 deesl2. s69 vulgi:sus 1. "" quxrens 2. carens 4». S7id. a. de s. b. r.
    desunl 1. 3a, 4a, ~>. s.'s cognominat 2. S73canonum usque agcrenl ituunl 4a. m jusla inquiebat p. b. a,
    intiue 3C. jusla 4b. S75 justa pelentibus 2. ,76 accommodare in margine supplet 5. '
    ISOT.E. . .-
    (48) Fori.isse an. 995, cum Leolegatus in Galliani 1) tellexitPctrus Dam. c. 27, atque de Brunone arthi-
    proficisceretur. cpiscopo et martyre inlerpretalns e.sl.
    (49) Vide quai in prafat. de auclore htijtis libri (51) Hsecdefimclo Gregorio V (a. 999, tl. Fcbr.
    disscrui. 5) scripta esse videiitur.
    (50) Filius Ollonis ducis, filii Conradi ducis el (52) Wormaliensis.
    Liudsardse filioeOitonis I. — Locum hunc malc in-
    881 VTTA. 882
    prsehere ».",- libera menle postulans erat. Rursum A cum carpserant somnum, calciamenla eorum compo-
    ex ilinere quo versus est ad palriam, continuis lflle- nefe cura,9< fuit; ab janitore usque ad principem
    rishoc idem reilerare non cessat; nec dimisit prius, regisedomusomnium caligasaqua abluit, et purgatos
    donec pollicitus esl dbmtius apostolicus, faclurum sordibus S97eos suo loco restituit. Ad hiinc mbdum
    se esse quae vellet.. Trisiatus est autem horiioDei, plurima servicia egit in camera; quanto quseque
    S9S
    quia relinquere cogitur monasterium. Proescierat vilissima erant, lanlo libehlius ea pro liuhiililate
    enim, quia populum, cui S78 pastoralem curam de- miiiislrat. Sed servimiiiis arictbf diu incbgnifus la-
    buit, a via sua niala nemo flectere quisset; Sed tri- tuit, donec quidam Wolpharius s9°, imperialis niini-
    stem ejus animum hoc valde solalur, quia si in com- s'er et 300sibi dilectus-ciiDicularius,sanclum proflidi
    niissis sibi aniraabus dignos fructus agere nequisset, furem.
    exiraneis "9 et non baptizalis prsedicator missus 24. Vidit quoque ihi somnium nocte una, quol
    fuerat. Ergo mullis lacrimis fratrum ,80 dulce mo- hujusmodi erat. Putabat se fratris sui curtem 30i
    nasteriuin linquens, cum.summse discrecionis viro adire, el niedia curte stare domum, cujus slruclura
    Notlierio episcopo(55) ultra Alpes proficiscitur. aspectu eral deleclabilis, parietes el lecta .nivei
    , 2.5. Cumque velul duorura prope mensiurii iler earidoris; inlus duo lecli, urius sibi, aller fratri suo
    agerenl, venerunt Magunciam (Sept.), ubi s8i re- B deputaluserat: uterque scilicet, ul decuit, multum
    gressus ab Ilalicis horis imperator commoralus hortoris gerens; sed leclulus suus omnem gloriam
    est. Cum quo yir Dei mansil borium lempus , alterius lorige prsecell.ens,lotus purpufeo splendofe
    quia valde "' farailiarissimus sibi S8Serat et nocle et sericis ornamentis amicfus, ad caput vero aurei
    pariler ac die velut dulcissimus »84cubicularius M" staminis linlheo pulcherrime redimitus 30s. Sur-
    imperiali ,86 camerse »87 adhsesil ,8S. Hoc aulem sum yero in capite erat aureis litleris scriptuni 303:
    nonsic, velut sseculi aliquo amore s89 capius, Munushoca'uctentum.»ov Dliasponsalibis*3.
    sed quia dilexit jpsuni, et dulcibus diciis ad airio- Cujus visionis ordinem cum aliquibus narrando ex-
    rera cceleslis patrioe acceridere voluit. Nam die ponerel : Vide, inquitinl illi, quia Christo dorninose-
    sive nocte, Cum turba locum dedil,: sanctis allo- cundanie 30-°tnarlyr eris futurus. Begis filia, quccdat
    quiis -aggredilur illum , docens ne-, 9° niagnum libi regia dona, hoc 807esl domina cwli, sacratissima
    pularet »»*, se imperalorem .esse ; cogitaret, se virgo Maria. Hoc audiens ille, factus esl lsetissimo
    honiinem moriturum , cinerem ex pulcberriino , animo; et ingressus cubiculum cordis, egit gralias
    putredinem el vermium escam eSse futurum; vi- sanclo sanclorum angcloriim ilomino ct omnipo-
    duis se exltibere S9? niaritum, pauperibus el pu- lenti 808Chrislo. Hinc malrem gratiarum , quoe
    pillis monslrare se-patrem; limere Deuni iiijusluin regis solio' proxiina sedet 869, prona cervice et
    acidislrictum judicem; amare ut piura veniselargito- gavisse mentis jubilo adorat: Gloria tiibi, inquieris,
    rem.ac miseiicordiaefontem; sollicite pensare, quam virgo 31' , maris stella , quw me ut pia domina
    angusia via quoeducit ad vitam , et quam perpauci, humillimumservum luum respicere dignata es.
    qui-inlraiil per eam; bene agenlibiis esset per humi- >23. Hac ipsa tempeslale adiit Turouiam 3il, qiise-
    Jitaiem socius, contra delinquenliumvicia perzeiuni rens auxilio sanclura senem Mariinum. Nec 8,s
    juslilise 'erCctus s". Ad hurtc niodum plura S9isub- proeteriit Floriacum ; qui "• beatissimum corpus
    n.ectens, monet carum'filium, praesentis vilse bona confessoris noslri 31*et patris Benedicli suo gre-
    despicere, seiernitaiis electionem desiderarci' man- mio •*• cqllocare meruit ; ubi eliam , qiiis ille
    sura quoerere,in rebus lemporalibus et iransiloriis sit Dominb•*' (54); csecorumvisus, claudorum gfes-
    fiduciam non habere. Cunctis, qtti in regia domo sus, surdorum audiius-317et coefestiummiraculorum
    eraril, servitutemS9"serviens, velut scrvus omnium, multa milia protestanlur. Horum duorum karissi-
    sic eoruin yiiissima.qusequemanibus tractat, et omni niorum patrum sacris confabulationibus'18paslus,
    humilitate eorum servicia facit. Noctibus quoque D loeloanimo regreditur ad imperiale domicilium.Iude
    ; - - '
    YARIiE LECTIONES. ". •'
    • n-~~proebe 3C." 8 qui 2. S79et e. el 1. S80deest3a. ^*1 Uhipropler pesliferum eslnm sibi suisquecontra-
    rianr deserens Italiam imperator cominoiatus est-iilpium. Mansil 4» {. . . contrariura... est.- Mansil)
    iK ,8Sdeest 1. 3a. 4b. mullum 4". ,ss s. e. e. n. p. ac d. v. d. desunt1. 28Vsanctissimus 3a. 4a. ariii-
    cissiriius3C. v. d. desunt 4b. s8?cubiculo 1. ,86imperali corr. imperialis 1. s87camare corr. camere 1.
    curli vel cameroe5«. »'» quw seqnuntur usque non habere desunt 4°-. s89more 1. s9°deest i.' "•* ad-
    S9S S9V p;
    dito alia manu si 1. S9Sexhiberet. . . moristraret. . . timeret, eic. 3C. , eleclus 1. plurima 2.
    ."» servitule 2. 3C4». deest 4b s. s. desunt 3ai S96 carum 1. s97deest1. S98h. servat el m. 2. .*•".vol-
    pharius 1. yvolthariusregius i. 3a cujusdara vblfarii hbne indolis nbbilis alumni dictio 4a. c u.')>. i. relatib
    4b. ••• et s. d. c. desunt2. 30icurrem 2. 30Set capitale aureo panno tectum 4a, b. ">3rei:qua capitis
    usquedignala es desunt4a. 30V ila 1. glossa manu eadem : aucloriale, oplimum. 3<"sponsaiur 3as donat
    3CM.h. a. donat libi sponsa filia regis 2. M. h. donat tibi filia regis 4b. S08fec. 2. 307 hsec 3a. i~>.5.
    deest 5».- 808oiniiipolenie.l. 309sed el 1. ,310v. Maria nl. 5. •*.'tyronum 2. •*»hec 2. 3'3 quse 2. 5a,
    c, ^b. 3i»n- ei desunt 3C. 31"grege 5a. 4b. 3iedoininus in loco raso 1. decst5a. 4b. d. [concedente]5°.
    •" s. a. desunt3". 3,s s. et fab. 2.
    NOT^;.
    (531 Leodiensi.
    (54) Id est apud Dominum, cujus auclorilalis Benedictussil apud Dbminum.
    8S3 S. ADALBEKTIEPISCOPI PRAGENSIS 884
    quid sibi menti foret, quse volenle Deo agere vellel, .\ihwc sdhctilas. Nolumtts etiin ; quia si veiiiet,nbh
    sub lucem proferens, ccepit 3i0 cum dileclo coesare venit 3t3 pro nostra salute, sed prq. puiiiendis mqlis et ,
    familiarem 3S0 extremuin sermonem habere. Fifiila injuriis, qtim "f* frairibus suis fecimus ei fecisse
    locutionej pacis oscula invicem 3S1 .libaui, et am- juvat 3l". Nonesl qui recipiat ejtm, riori esl usque ad
    plius numquam sociandos 3SS noii absqtie dolore unum: Haic et his siiiiiHa audiens beatus *4" bpisco-
    separant amplexus. Vir ergo sanctus ejuscaram vi- pus, lanlo lseticiseristi exuberat, ut pene •*' a solito
    tam carissimo Jesu muUumcommendans, secundtim rigore magrmrri aliquid excederet-. Disrupisii, iri-
    placilum 3S3 archiprsesulis sui ad apostatricem *»* qiiid 348,viimila mea,Tibi immoloa4' gtoriam el sacri-
    gentein 3SSpergere ccepit. Sapuit ipse, qtiod consi.lio ficium laiuiis, quia pdstordliscurw fuites et 350vincula
    suo non obaudirent, sed ne inobediens esset, jussuni demeo cotto ipsorum iefutacio tiberavit. Faleor me
    iier adimplere maluit. Hoc eliam ejus aiiiriio ma- hodie, o bone Jestt,totttm esse tuwm;-tibi, domirialor
    gnam spem tribuil, qnia si non in liliis, in 3J6 alie- vinulis wterriw, tdus liotioret gloria. Notuistieos, ,
    nis et barbaris animafum lucra congregare poluit. qui te nolunt ct qui a via lierilalis in desiderio 3£*
    Erant enhn mullse naliones per circuitum, per quas declinant.
    aul sibi niarlyrium aut eis bapiismi graliain con- 27.,Inde adversus diram barbariem prophanosque
    ferre poluil 327.Gens aiiteni hsecsceleralissima, .ad B idololatras 33i!gladiumprsedicalionisacuensetaptanSj
    quam. redire compulsus est, in odium sui norainis cum quibus 353prinuni, ciim quibus postmodum di*
    grande nefas peregerunt. Naniparentessuos, nobiles niicareoporteret,animo deliberarecoepil; rilrum Liu-
    et prseclaros viros, misero vulnere prosternunt; ticenses, qtios christiariorum prseda niiserorumque
    fratres fratrumque filios, masculumuna cum insonle hominum dampna paseunl, an Pruzzorum •"* Uiies
    femina, omnes morle soevissimadampnarunt; civi- adiret, qitbrum deus venter est (Phil. ni, 19), et
    tates (55) quoque eorum igne ac ferro devaslantes, avaricia jimcia cum mofte 3*5. Tandem allernanli
    omnia 3!Seoruni hona in captivilaiem redegerunt. pocior senicncia siiCcessii animo, ut quia liaec
    TJnusaulem ex suis fralribus (56) dum hsecmala regio proxima et nola fuefal duci praediclo, Pruz-
    domi gerunlur, cum Bolizlavo 329 Palaniorum 33° ziae 356debs et idola iret debellaturus. Dux Vero 3,7«
    duce foras 33iin expeditione imperatoris erai. Dux cognita voluntate ejus, dat ei iiaverii et ipsam pro
    vero ille pro amore sancli fratris magnis pfbniissis pace itineris terdeno milite armat. Ipse. vero adiit
    et amicis 33»opibus eum solatur. primo urbem Gyddanyzc 3III> (57), quam ducis lalis*.
    26. Ergo pro his sceleribus adiium sibi clausura sima regna .diriraenlem', 3"9 raaris confinia langinU.
    esse 333putans ille. sanctissimiis 33i heros, noluii lbi, divina misericordia adventuin ejus prbsperalite;
    frustrari advenlum suum ; sed declinavit ad prsefa- C baptizabanlur hominum multsecatervoe. Ibi, missa-
    tum ducem:(an. 997), quia sibi aniicissimus erat, et rura sollempnia celehrans.Pairi iniiiiolai Chriskirtij
    *•*-
    si33B se 336recipere vellent 837, per ejus missos cui non post multos illos >6°dies se ipsum pro
    explorare potuit. Quo facto, econtra illi magna indi- hoslia fuerat oblaturus. Quicquid vero superfuil de
    *63
    gnatione remittuiit ei irse 338et furor-isplena verba, eo 36S,qtiod ipse el novi baptizali comraunicarunt;
    dicentes : Sumus peccalores,populus iniquiiatis, gens colligerejtihet, et mundissimo paimo Irivolutumsibi
    durm 839 cervicis; lu sanclus, amictis Dei, verus servabat 364pro vialico 'deportandum.
    Israhelita, et libi omnia cum Domino. Tanlum ac 28. Postera aulem die salutatis omiiibus inponilur
    talem non portanl cohabilationes el consorcia iitiquo- carinoe et pelago, et lollilur ab ebrum oeulis nufri-.
    rum. Et tamen nnde novum w hoc genus, Uttocietls quam poslea videndus. Hincnaulicum itbf velocisSi-
    repulsos, tociens abjectos non unius sed diversarum mo cursu peragens, post palicos marinusi lilus
    menliurii*'' requiral episcopns?Agnoscimus3VS,ihge egredilur, et reversa est havis cum armato cuslbde.
    ^ninanl, quid sub cotore pimtatis tnendosum tinniat D Ipse autein pro prseslitis beneiiciis graliaiii vectbri-
    VARI^ELECTIONES.
    819deesJ2. 3S0 f. el e. 3a. 32ideest5C. >sssac. 2. 3saglossa decrelum 1. 3si glossa prevaricatricem
    1. 3S*deest 1. pfoficiscilnr...in Sclavoniam is, 328 b. qum sequuntiir valde correpta habentur in 4*. z~"~deesi\.
    ss,gralia conferri 3a. 5. baplisma conferri 4b. nprainaS». 3" bolezawo.2. bblezlao 5». boleslavo-50.
    bbliscIayuttU». boleslao 4b. 33°331 ita 1. 4». palaniorum corr. pulaniorum 5. poloniorum 2..bolaniofura -5».
    nolaniorum v3c.polonorurii 4b. deest3a. 33Sp. de amissis.3c. 333iter340 oa. 3S4 deest 5. 33Ssi bohenii
    ^e 4b. 33Cdeest 5a. 33' v. prageiises 5. 33sr; exire 2. 339 dire 1. 4a. deest 3?, nova sanctitas ex-
    siircit 4a, b 3,,i .mencium corr. genlium 1. gettlium 5C. 3Vsvox.u~bis scripla 3a, c.4a, cogn. agii. 3*8
    -i~>.
    i' 3*3 veniei 4b. 5. ""'' q. de f. 2. 3a. 3l5 glossa-id est delectarl. illusus 3a, c. .'*' bene 2. D. i.
    Domineu.4b, S49sacrificabo 4a. 5. 3s°deest 2. '».*desideria 3". in propria.d. 3C, 4b. :3,s ldololatras 3a,
    3"3 q. el postmodum2. c. q.desunt 5«. 35i prusorum 5«. prussorum 4», b. constanter.
    iK idololatrias 3C.
    3,8 m. esi 5a. 356prUzise1. 3a. 3"7 u. Prussiae B. 4b. vocemPolonus Bzovius inseruisse censendu» est,
    qui hoc el supra duci Pruzzise jungit, 3S8 gtossa danyzc 1.361 gidanie 3a. gidaiiic 3«. gnesdoii 4a..gedariuiu
    4»'.gyddanyze 5. 359deprimentem 3C. 3«°deesl 2. 4b. per corr. pfb 1. p. h. desunt 2. Deo oa.
    "
    *"' noli 1. 864scrvavit 2. 3a, c. servat 4b. servari 5.
    NOTJ5.
    (55) Lubic. Vicie Annalcs Pragenses Cosmas in (56) Sobiehor nominc.
    poemale ap. Dobn. II, p. 40, Kurim (hodic iY«wr*im) (57) Dantzig.
    vocat.
    -' • '
    885 . ..;-.,...,,:. -,y:,: ?::'.,:::: -'ViTAv ..^;- .:u^,," : ;88S
    bus ct vectbrurii; doniirio agens, remansit ibi cririii-A iri 386'iiavictilaminporiebanlur; et relro ducti manse-
    gemiiiis fralribus; quorum alifef presbyter B.e.ne- .nintquinque dies in quoclamvico (60).
    cliclus, aller dileclusi eta" puero sibi cbines' fraiei 29. Hoec dum in illa paiie gefuntur, Ccce in mo-
    GaudeiitiWefattf Turicmagna fiduciaCjriSfum^proe"• nasterio, ubi ille talis nutriius fueraf, ctiidam con-
    dicanles, iritfaht 38Spafvaitt insulam, qiise curvci versb Joaniij Canapario,3*7 lilia Domiims per visuin
    anine (58) ciicuiriyecta, fofriiarii circuli adeuhti- osteridit. E'."suirimo ceelo velut yolancia deorsurn
    buV^uionsif-aU Venieiitesverb loci pbssessores.cutt i veniuiit fisque ad lerrain duo 3SSlinteaniina, alba
    pugnis expulefunt eos 387. Et qnidarii, arfepio •?'1 sicul nix et riiiiiida absqtie omni sorcle et inacula.
    naviculoerenioVasiitit episcopo propilisiei ulfbrtc s Ambo sua hbnera 3S9, siiigulos qtiidem viros, de
    psalmos in Tibfb:decaniaverai, ingenteiii iciiim intei terra levant; ambb fclicissiriio 890 cursu nubes ct
    scapulas dediiv Exeussus nianibus vbiat itt divera i aurca syderaifansnatant 38i.~Unitis nomen exira
    cbdex, et ipse'extenso capite et membris jacel humci ipsum 392qui iisec vidil admodUmpaucissimi scirint;
    prpsi-rafiis; sed exteTiuSafflicto Cofpbie quid pia 36! 1 aiter 393vefo eiaf, ui adbuc hodieipse ^94 memi-
    inens3-70iiuus' agefei,' risus cordis pef vocis orga • nit, domnus Adalberlus, cui angelicus' 395mimsier
    num mox 371paieficit; Grdiidstibi, iiiquid, Doinite, jam cceleslis-.niensse'convivia praeparavit, At patcr
    :quia etsi ainplitis iion erii,sqltim vel uriumiclum prci 9 Nilus ignoluip est qtiid de eo videret,- seddulcibiis
    Crucifixo meb aCcipeie fiierui. Trafisieris vcro ir i seriptis erindem virum 396 ita 'alloquiiur: Scias,
    aiiam"paiierii::firiri)iriis{59)sieiitibi sabbaib (April, dulcissirne fiii, quiaamicus nosler Adalberlus ambu-
    17).. VesperMuteinfaclOj dominus villse divinura 37!1 lat cum Spirttu sancio, et bealissimo fine prmsenlem
    heroa 3T3 Adalbeftuiii ifarisduxiiin v.illairi.:,c6ngre- vitam erit terminaturus. Ifem frati-i Gaudentio, quse
    got - se uhdiqiie inlieis viilgusj el qjiid 3/4 de illci epere 397 futura erant, noeturna quies 39Stexlis
    foret actiiruS'-375,'furibunda S76 vbce 377"elciiniiic' ambagibus dixit. Expergefaclus ergo, si vellel audive
    rifitii exspectanl.- Tunc sanClns Adalberius, qiiis ei spnmiijm S9° suuni, interrogat dilecfrim palrem-""
    unde essel, vel ob qiiam caus-amilluc venirel; in- Respondii aulem ipse: Dic, siquid habes: -rr.Vidi,
    terrogatus, lalia econtra niiti 378voce respojidit: inqtiitl, in mcdio alturis ccilicein aureum, el hunc
    S.uin -natipilale Sclayus *79nqmine A^albenus, pro- vino semiplenum; custqs verp ejus nemq erat. Me
    fessiojtemqnacllusiordinefjuqndqm episcopus, officii: Uaque volentebiberemerum,pppqsuit se JJIJ/U401ini-
    nunc tester aposlolus 8S0. Cctusa nostri itineris esi nister altarts, et audacibus meis cwplis veltttquadam
    vestra satus, utrelinquentes simulacra surda et mula, imperiosa auctorilate contrcidixit, quia~,"~'nec milti
    ugnoscatis Crfiatpremyestrum, qui solus, et exlrp r nec alicui homhtumhanc ticeniiqmdare veilet, pro eo
    qitem alfer deus nqn est; ,et ut credentes,in nqmine quod tibi in crastinum pro mislica refectione fpret
    ejusyiiam habealit, et in atriis inmarcescibiiibus**' servatum. Haeceo loquente, fugil soifinus ab oculis,
    fceteslium gatidipritm prmmia percipere meteqmini, et occupat tremencia membra lorpor ingens. Pms,
    llaec sancius Ad^lbertus. Illi autein jani dudum in- inqnil, fili, prosperel hunc visum! Faitqci soniriiq
    dignanles et cura clamore hlasphemise 38s verba neminemcredere oporlet.
    ailyersiis eUinproclaraantes, niorlem sibi mirianlur. 50. jara exsurgehte i0Spurpurep die, cceptiii*
    fct 8»3 extiinplo terfam boculis percutientes, Jiisles- iler agunl {April. 23), el Davifico carmine viairi
    capiihejus apppnunt, ,et infrenduiil dire deiilihus in sihiadbreviant *°*et dtilcis vitsegatidiuracontinuo apr
    eum : Magnum sil libi, inquiunl, quod hucusqut pellant Chrisium.rndenemora405etferalia luslfa Ji*-
    inpune venisti,:et sicut ceter reditus.spem iiitw, ita ,'. qi!eiites,soleascendeiUeadmeridiem,cariipestria.(61)
    tibi parvm niprm-necis dampna creabunt- Nobis et Joca adieruni. Ibi frati'e Gaudentio missam celebran-
    tqto 3S*huic reguo, cvjus nos faticessumus, commu- le, sancfns ille mbnacbus communicavit, el post
    titslex imp.er.qtetunus orda vivendi;' voi: vero, qui sacrarii conjmunionem pro alleyjando *06 labore
    eslis altemsel ignolw leg'is,nisihac nqctediscedalis, ilineris pauxiilum obsonii accepit. Et jlicto ve.rsu
    in crirstinumdeehpitabimini '*•. Insa verb riocte D et sequeiUi psalmo, sufgit de gramineo cespite, et
    - ';':';.'"'"; .'. VARIiE LECTIOMS.
    6»inlravitl, - 'M6atleuiUes2; ™deesi$. »»»pia ex corr.i diva 5. S7° iri. ejus i. 2.
    ^* «eesl 868areplol.
    2. 87a;:apmmiin 2, S7Sdeeslt. ..»?*q. primas de 4«, b. 37eacliirumj!. 376fiiribiindacori-. furi-
    btindoJ. >">deesit 2"5. :'37Smiifi &«-. mili 1. 37°bohemus5c. 1 manu alia inscriplo c.
    3>i 38S 380-aplus
    383 381 toti 3a.
    * glossa sec. XI. nimarcessib.
    (apostohcus). \. blasphema 2. 3% c. 4a, b. 5. deest 2. 5a, c.
    gihafdade werthalh 1. 386deest 1. riaviciile2. 3a. S37 saduleriel. campanario 3C.
    5, 8 s89 glossa
    deest 1. i\ . ita i<>.h erasum 1. reliqui onera. 39°ila 1. 5«, '. 4», b. 5. velocissimo2. »9*Irahs-
    cn.nl2. lransnaiit;5a, c. 4b. 39Si. onicrolem admodum 4a. Vox valde modesta , si Johannem ea scripsisse
    ' S9Salter desuni 1. 5. s94deest 5* i~>. 395angelus 3a. S96v. iohannem 4b-
    s£f« -398 nsqtteprseparavit
    s"
    ppera 2. 5 qiijes .1. 406 soniiiiim2,.3a, 4»°frairenf5. 40ideest% 40aqui 3a. 40*exurg. 1, 4b-
    404ahr. 1. 405:::nemora1. aleu, corr. alleu i.
    - •"'
    WOTAl.
    (58) Pregel, ul vjdetur. Cf. Cl. Voigl, Gcschkhle (60) E regione urbis Pitlau.
    Preussens I, p 206 sqq. '61) MemusPruzzorum sacrum; vide Voigtp. 660.
    In
    (59) Sambiain, hodie Samland.
    887 S. ADALBERTIEPiSCOPI PRAGENSiS 883
    quantum jaclUs est lapidis 407 vel missus sagittse A fusis precihus pro sua el perseciilpruin salute ad
    progressus, Ioco rese;!it (62). llic 40«cepit eum som- Dorainuraclamat. Sic illa sancla anima carcefe srio
    nus; et qtiia diuiini ws itineris fessus cral, pleno cvolat; sic nobile corpiis prolenla cfuce teframoc-
    coinu profndil 410etiin sopori fera quies. Adullimum cupal;sic quoqtie liiiillo sangtiine viiam fundens,
    pausaniibiis cnnctis, affuil paganicus furor, et irrue- beatis sedibus et seniper carissimo tandem perfrui-
    runl super eos impelii magno, et injecerunt oiniies lur Christo. -0 sanclum et beaiissimum virum,
    in vincula. Sancttis vero Adalberlus stans conira ctijus in 4i9 vullu angelicus splendor, in cbrde scm-<
    Gaudenlium el alium fralrem ligalum : Fratres, in- per Clirislns erat! 0 pirim et omni honore dignis-
    quit, noliteconirislari"* ! Scilis, quia hwc pniimur simum, qui crticem, quara voluntale semper et
    pro nomine Domini, cujits virtus ullra qmnes virtules, animo portavil, tunc etiam manibus et tolo cpr-
    putchritudo supra qmncs decores, polencia inenarra- pore complextis esl! Accurrunl undique '*»'•ar-
    bilis, pietas singularis. Quid euim fortius, quid eo mis 421dira barbaiies, et nondum explelo furore.au-
    pulchrius, quatn didcem 4,s pro dulcissimoJesu fun- ferunl corpori nobile caput, et separant exsanguia
    dere vilam? Prosilit e furibundo 413agmine igneus 414 roembra. Corpus vero Ioco dimillentes, captit palo
    Siceo 4iB,ellolis viribtis ingens jaculiim inovens, fixerunl; et Iseto clamore sua scelera laudantes,
    transfixit ejus penetralia cordis 416.Ipse enim, sa- B reversi sunl unusquisque ad proprias sedes (63).
    certles idoloruin el dux eoirjurarsecohorlis, velut ex Passus esl aulem sariclus el gloriosissinms martyr
    debito prima vul-icra facil. Deinde concurrerunt Christi Adalbetius IX Kalendas Mai4SS(64), impe-
    omnes, el vulnera miscenles, iram cxsaluranl 417. rante reruin 4SSdomino Ollonum lercio pio el4S4
    Proiluit purpiireus sanguis per foramLa utriusque clarissimo cocsare, feria6; scilicet ut qua die, do-
    lateris; illeoculis ac manibusstatorans in ccelum418. miniis Jesus Christus pro homine, eadem die homo
    Exiit rubeus anniis divite vena, el extractae hastse ille pro Deo suo pateretur 4S".Cui *96est misericor-
    septem ingencia vulncra pandunt. Ille vinclis solu- diain seciilum, Iionor, Jaus 4S7 el imperium in secula
    tis extendil manus in modum crucis, et suppliciter sectilorum. Amen 4S8.:
    YARI-^ELECTIONES.
    407 lapis 2. 408II. lum3a, c. 4a; b. 409d. labore i, 5« 5. 4i0 perfndil 5a, c. 4a, b. ' 41i c~."Quis
    ille ignobilis color subito niuiavil genas veslras? Scilis 4a. **' dulce est 3a. 413.foribtinilo 1.
    414glossa iratus 1. ignens 2. senex quidara 4b. 41"
    glossa proprium nomen 1. siggb 5a, c. ***cofcfis
    saiicti marlyris Adalberli, Sanclus vero Adalbertus in se senem irr.uentem conspiciens miti voce
    dixil: « Quid vis palef? aut cur inanus innocenli sanguine polluis alque. crueiilaias sponle tlia-
    bolo lradis ? > Ipse 4b. 4i7 exaltirant 1. 5c. 4b. 418coelum erectis ait: « Domine adjriva ine;ict
    Vinclis solutis, extendit manus in moduni crucis, et suppliciler preces effundens pro sria et pro^perseqiui-
    tortim salute, ait: « Domine Deus oninipoiens exaudi propitius oralionem nieam,'ei ne aiiendas islorurii
    facinora, quse in me indigno propter sanclum nomen tunm comniiseruni; quia nesciunt qtiid faciunl; sed
    aperi januam cordis eortim, ut te factorem omnium agnoscant et inlelligant, et ad le revertantur; ut
    passiomea non sil infrucfuosa, nec islis, nec aliis qui inei memoriam fecerunt; sed concede pinnibus in
    prsesenti sseculo quietem et pacem, et in fuiuro vitam seternam Condonare digneris; Salvator muiidi,
    qui ctim Patre el Spiritu sanclo cuncla gubernas in ssecula soeculorum, Amen. » El dum complesset ora-
    lionem, amptitalum est caput ejus; sicque nobile corpus felici lapsu occupat lerrara. Sic sancta anima
    migravit ad Christnni. Discipuli aiilem rapientes magistri cilicium sanguine aspersum, amaro planxerunt
    aiiimo, dicentes : « Heu consolatio nostra elspes gaudii nostri! cur nos flentes non consolaris ? i Sed
    ubi cadaver sanclissimi martyris et pontificis Adalberli corruil, concurrit undique arriiis munita dira
    barbaries, et nondum explelo furore, caput sanctissimi martyris palo fixerunt, corpus vero dilacerandum
    bestiis loco ipso dimiscrunt; et sic lcetoclamore laudantes sua scelera, unusquisque ad sedes proprias
    reversi sunt. Sed ut ostenderet omnipoiens Deus, cujus meriti esset lantus martyr, per triginla dies jussa
    a Domino, ab aquila corpus ejus cuslodilur, ubi nulla fera, nulla avis accedere poluit. Eam divino judjcio
    aquilam custodem discipuli aspexerunt. Post vero infidelis turba necdum humano sanguine satiaia, fol-
    lentes corpus ejus miserrime dilaceralum, in maredimiseront. Inde vero indicio fulgidaecoluriinse,super
    corpus ejns in cceltim nsque porrectse, manifeslatum esl corpus ejus discipulis; et venienles cum multis
    Christianis, absluleruiit corpus ejus, et conjungentes capul corpori, honorifice sepelierunt, et digiiam
    ecclesiam nomine ejus conslruxerunl; ubi merita el virluies ejus exuberant usque ad hodiemum diein.
    Passus est aulem healissimus Christi marlyr et ponlifex Adalherlus octavo Kalend. Maii, scilicel ut
    qua die DoininusJesus Chiistus pro homine, eadem die ipse pro ejus nomine pateretor, ipsoAmeii adjuvante,
    desi-
    cui sil honor cum selerno Palre el Spirilu sanclo, el nunc el per infinita sseculofum ssecula.
    nh 4b. — Inms. Vttrajeclino eliamcorpus tribus diebus ab aquila CustodilUmieste 3Uenschenio, Actd
    4S
    4
    SS.
    419 4S
    0 u. cum a. 3C. 4al deest 2. 4a. 4SS 1. 4S -5. deest
    p. J87. legebatur deest 1.
    6 428 April. regum
    i. 4S*reliqiia desunt 4a. 4S ciijusS.. 5a. 5. 4S7 deesl 1. amen. Explicit passio el Vita S. Adal-
    berli Pragensis civitatis episcopi 5.
    NOT.E.
    (62) Inler Pillati et Fischhausen, v. Voigl. pag. conslructa et an. 1669 diruta v. Voiglp. 663 seqq.
    27(1, qui sanctura propter ingressum silvse sacrse (64) An. 997 dies 25 Aprilis in feriam sextam in-
    occisura fuisse conjicit; p. 660 sqq. cidii.
    (63) De capella an. 1422-1424, in loco martyrii
    889 , ; MiRACCLA. 890

    MIRAGULA SANCTI ADALRERTI MARTIRIS

    1., Post mortem vero noii defuerunt divina pro-. Anecnon el locus n. .rcverepcia habebalur, illicque
    digia in mifaculis eciara inter gentes. Nam digi- facta pulchra miracula referunlur.
    tns1.(65)ejus in aquam decidens el a pisce ipsum .3. Legifur eciam, quod in Ungaria Christumpre-
    fapienle devoralns, de ventre ejns ad inslar arden- dicarct bealus Adalberlus; primum quidera -per
    tis carideieinter Qucluscunctis videiilibus rtuilahat. nuncios snos, deinde per se ipsum, et innumerabi-
    Quo miraculo allonili 4S**piscatores, orani studio lem populum verbo predicacionis alque mullis inira-
    eum- capere cupieiiles, quocumque se diverleret culis atl fidem converlerei. Accidil eum. pervenire
    sequebantiir. Nec mora, piscem capiunt et excuce-, ati locuiri, nbi sedes est principalis tocius regionis.
    ranl et ex vcnlriculo ipsius sacrum digitum sancli Erat autem ibi ydolumquoddam celebre pre ceteris,
    ponlificis, flamrtianlemiri ardenlis candele simililu- ex quo demories frequenler dare manifeste respoosa
    dirie, extraxerunt. solebanl. Hac igilur cansa turbe vicinaruni urbium
    % Circa idem fempus Prulenus. quidam nobilis ad liiijus rei speciacufum slalutis temppribus illud
    ex Pomeranis quorumdam causa negociprum venit adoralure conveniebant. Maxima ilaque multitudine
    iri Sambiam terrain, stilicet in Prusciepaiiibus spe- populi ydolum circunisfanle, sanclns ponlifex, fide
    cialem 4", in qua ab incolis beatus inartyr Adal- forlis, pafatus pro Christo tradere iji morte.m ani-
    berlus maiiyrium consumavit; ubi cum a dicenlj- B mam suam, audacler accessit, el videntihiis cunci.is
    bus cognovisset, quod ignotus quidam, eiijus loque- face accensa in conspeclu sacerdolum ydoli, omni-
    laabeisnon inlelligebalur, apud ipsbs fueral inter- bus virltite Dei consternatis alque sliipcnlibus, lante
    feclus, ex proposilo cognoscendi dcftincium, nec auctofilatis conslanciam nullo conlradicente, illud
    dubium qtiiri spiiitu^Dei agente, peryenit ad locunj. penitus concremavit. -
    Reperiens igilur capul saiiciiim, audivilid lpqui se 4. Postuiodtim vero cum pagani proximi Polonie
    acdiCere sibi : Tolleme deferque me in Potoniam, predicacionem ejus recipere-- nollenl, adire voluil
    incivitalem que Gnesen vocatur, el si illuc 43t'usque - mctropolim Pblonoruiii, que Gnesen appeilatur.de-
    munde te conservans me detuleris, reverenterglorta venitque in qiiandam villam, ubi de via ad civiialem
    ;et diviciislu etposleri luiin peipetuum sublimabimini predictam requirebat. Sed bbmines loci audientes
    sttper omhesqui habilant iri hiis terris. Si vero pol- linguam ejus a sua plurimum dessonare, aspicien-
    lueris viam tuam, generacioluatillima non proficiet tesque babilum ipsius, seilicet monachalem, . sibi
    in meliusnec decrescetin deterius, sed mediocrimodo omnino invisum, risum commoverunt, el loquenti ad
    conpares veslri similibus persistetis. Iliis stupefactus eos ac iulerroganti de itinere non dignabantur
    liomb genlilis Uilii.illud, reponensque in vase, pro- fespoiidere. Tunc sanctus Del spirilu plenus, qui
    fectus esl versus Poloniam tendens. Cum autem in L per ipsum s:gna et prodigia faciebat, ait ad illos :
    terram suam prope a domo propria pervenisset, Quia pro Itonqre Dei Iqqni non vnltis, ad gloriam
    tepit, Cogitacio pulsare animum ejus tle videndis ejus in nomine ipsius jubeo tit tacealis. lloc diclo,
    pneris suis et uxorjbus, quas duas liabebaf. Yiclus inde abiit, et reclam viam Christo ducente inyenit.
    bujusmodi igitiir aifecliorie,capul venerandum cum lnipii illi mox iiiuli cfTecti,pertrili accontiirbali in
    vase iii qtiadam concava quercu recoridens, domum eo quod acciderat ips;s, in dolore atque gemilibris
    aifsups perrexit cum voluiilafe quam cicius fever- sic manebanl. TJltra ad aliam villam venit, etpfo
    iendi. Mundaij denique tfansgressor effectus, cum via intiuirens, simililer et contemptui hahitus est,
    rediens caput sacrura requireret, in loco ubi illud ipsosque sicuti prim.os eodera mnllavit supplicio, lit
    repbsuerat noh invenit; cogriacio vero liominis sii- qtios-consiniilis culpe realus obligabat pro peni
    praclicti, rit eciam ipsi qui e.x ea sunt profiientur , digne constfingerei, in utiisqiie non injurie sue
    rernm tcmporalium successu usque hodie in eotlem vindictam mira expeclans, sed in spiritu levilatis
    staiu pernianet, sicut per illud divinum oraculum occasiouem salutis eorum et gloriain christo Ctirisii
    dudum fuei-at declaralum. In Joco attlem, in quo querens. Deinde ad terciain villam Deo duce deve-
    capul marlyris gentilis reposuerat, exlitit biim ec- n niens, de ilinere sciscitatus esl, ac villani benigne
    cleSiain honore ipsiUs martyris consecfata, el ipsa respondentes, viam sibi humiliier osteriderunt. Qui-
    YARl^: LECTIONES
    *s'' otloniti c. 4S9spialem c. 430illud c.
    WTM.
    (65) Cf. libros de Vita S. Adalberti apud Dobner Mon. Boh., II, p. 56, 59, el Chron. Bohemisesrec.
    XIV,apud MenckenSS. Sax. III, p. 1617.
    891 S. ADALBERTlEPISCOPI PRAGENSIS 892
    btis graciaS ageiis, exaclb itinerelongo brevi lem-1A gracie Dei perbeatum Adalbertum predicanle myjl.a
    pore angelo bono coiiiiiarile, pervenil usque Gnesen miracula facienfe, fidem chrislianam lota Polonia
    urbem, plenara populo, potentissimani ac fairiosam. suscepif, et fundata est veluti perunum de apostolis
    Conlinuo ad forum pergeris, multiltidini qrie aderair.. supef apbstoltce fidei fifraam.petram, prefatuinque
    Chrislum confidenter predicat, pfemia vite eterne lempus ac modum abstinencieante pascha pro reve-
    anniincial43', Deoque cooperanle et sermone confir- renlia sancli Adalbeiii gralanter et rommuniter
    mante, sequenlibus signis plurirais et diversis , cuslodiendura acceptans, plurimos anuos circiler
    Chrislo doniino innumeri crediderunl. Unde factum 230 irrefragabililer observavil, donec legatus.quidam
    est, ut fama ejus niodb per universarii" regioriem seclis apbstolice maghe auctoritatis, nolens 43sgen-
    percurrens ad illos 48sperlihgeret, qubS saiicliis teni Polonbrura diucius allis fidelibus in observa-
    presul in noinine Ghrisli dmlum voce pfivaveral, ciorieanhualis jejuhiifore djssimilem, super prefato
    noii audifu, Sicque persisteraiii nulio profsiis va- statulo circa anpum- 440Doniini 1247, aucloiitate
    letites subsidio relevari. Igilur ad virum Dei .spe aposlblica dispensavii.
    gracie ipslus itivenierideuhaiiiiiiiier proficiscunlur, 5. Eciam legitur, qtiod.volens beatus Adalbeiius
    rbperiuhtque ipsum multo populo.predicantein. Re- transire ad ierras alitis pagaiioruin, socium laboris
    cogrioscenles' autem eum, coram lpsa multitudiiie B el itiueris sui viruni sanctum nomine Gaudenct.uni=
    pedibus Stiis provoluli/suspiriis aCflelibiis variisque in "Griesen.pro se archiepiscopiim conslituil, pertla
    gemiiibiis delicti sui veniam postulahant. Hoe 433 clusque in Pomeraniam a duce tcrre houOrifice
    videns beatuS Adalbeftus, obmisso iniefira opere excepius. Eundem qnippe principem. jam pridein
    predicacionis, Cui lolb conairiine insisfebat, con- sancliis Adalberius in Polonia baptizaverat,, cum
    vcrsus ad illos, ul aiiinio ihiiissimus erat, placide illuc 441advenissei .pro filia ducis Polonie, ipsaro
    allbquitur Cos, dicens : Scio, fralres, scio, qui esiis, sibi postulans in uxprem ; qiiani illi tradere npltiit
    Video, quod manus Domirii letigit vqs yobisque tri- aiitequarii ibi ab conpontifice Adalberto baplisiiii
    buit inlelleelum, ul peccalum vesirum cognqscentesad lavacbrum peixepisset. Proinde cpuvocal dux Po-
    Deum approximetis, qui sanat contritqs iqrde, ac per merariie poptilum suuin, ut a sanclo episcppo. au-
    hoc ipsum misericordem Deurri, cujus ego serims diarit verbum Dei. Aiiclierttesigitur Pomeranii quod
    kum, denunlio 484enori vestro ihdulgentiamprestir predicaret, quia dii eorum quos colebanl, dii non
    tisse. Propter qnod servus ejus in nomine ipsius Dei essent sed demones, nec aliqitid preStare bdni pos-
    el Domini noslri Jesu ' Chrisli crealoris omni lin- sent, vehementer indignali suhi contra eum blai-
    gum 43t officium reddo. Hiis dictis el signo crucis sphemantes, convcniuntque in linuin qui inter eos
    '
    super eos faclo, confeslim soluluni vinculum linguocG pruclenciores repulabantiir, euni super verbis siiis
    ipsorum, el cunctis slupentibtis ceperunt loqui, fedargucfe altemptantes 44s.Setl sanclo Adalberto
    Christumque verum esse deum magnjs vocibus con- verba vite plenius proscquente, se in deceplione
    clamare. Baptisini igitur graciam accipere cupiei»r deyictos confitentur, nec tanien a cullu consuclo ac
    le.s, prius verbo fidei precatu ipsornm inslruens eos, primis tradiciorilbus se velle recedere pollicenlur.
    iccit ex aqua et spiritu regenerarl43s. In fide deni- Ammiranles.igitur vaide super prudeiicia et respon-
    que confirmali, sanctissimopontifici alacriter onines sis ejtis et venerabili persone ipsius reverencia ilie-
    in commune supplicant, dicenies : Sanctilaiem cti4t 3, ipsumque super coraniunemslatum hbniinum
    luam, famuleamnipqtentis Dei, unanimiler implora- esse aliquit arbilrantes, petebaiit, ut cum aliis diis
    mus, ul pro iniquitate, quam quidem'" ceca ac fu- eorum ab ipsis se permitteret adorari, Quo auditp,
    riosa menlc in te commisimus, aliquit magnum nobis yir Dei niniium conlrislalus ac tanto errori eorum
    in satisfqccionemimponasad memqriam posterqrum, condolens , graviter ingemuit, lacrinias quoque
    Ad quos beatus presul : Laudq vos, inqiiil, filii, ubertim profundens 44i, sic eis respondet: Heu mi-
    quod sttb manu Dei pia devocionehumiliamini. V.e- seri! quam ceci eslis et quam perdili, quanlumque
    rumlamen certissime hoc scitotc, quia illuc el cetera ptorqndi, qui non solum demonibus pessimis, sed
    pcccata vestra omnia vobis in baptismalesunl dimissa, *^ eciam homini morlali deilatem vullis ascribere; que
    limlnmmodo mentis vigilanciam observetis, ne ad nisi soli Deo inesse poi.est, qui cuncta creavil.
    prklina mala seu alia revertentesperceptamgraciam 6. Inde Prusciam njare transiens, adjuiixitse eui-
    amillalis. Cumque magis ac magis instarent 43?, dam Pruleno, qui Polonicam linguam novit, .quera
    staluit eis, ul ante quadragesimam a sepluagesima, ad fidem cito coiiverlit. Qui hospicio beatum iipnii-
    prius qiiam alii Christiani jejuniam inchoarent, ipsi ficem excipiens, ipsi reverenter sequebalur, et.de
    ab esu carnium usque ad diem cinerum absline- inandaio ejus, Christjanum se esse ad tempus. ab
    rcnt. Quod preceptiim devote suscipientes, in yita aliis occultabat.
    sua fideliter cuslodierunt ac posteritati sue obser- 7. Legitur et 448,quod imminenle passione sua
    vandum quasi jure heredilario tradiderunl. Spiritu ctun missam celebraret bealus Adalberlus , indigni
    VARI^ELECTIONES.
    431 annunciat c *32 i. c. 433 hic c? 43i demuUcio c. 435 lingua.c. 4S? regenerali c.
    quos p. q.
    *" qrl' c 438instaret c. 4a9 volens c. 4''° annos c. 4,|i iilud c, Wi
    4" profundenfcs c. m et ateniptanfes c. M. illegitii c-..
    quod et c.
    893 MIRACIJLA. 894,
    eiun :
    pagani hoc videntes, inter se, clamores excitaveruii -A tem, ex jtidi-eioin virum inipelu farto , mnltis
    dicentes : Ecce hic ad nos veriiens incdntacipnes e verberibns afficiunl, ac in viiicola.coHJectumvariis
    maleficia sua ad maledicendoshos.-et morbidando afflgiiiu suppliciis,ut sanctas reliquias eis monslrel.
    exejcet. Eamus igiiur et pro cpnseryancia noslra t Denique.relinqnens niandatuin . Dei, dereli.cins est
    patrie salute occiddmuseum. Crim auiein.yelud iri . ab eo; el liadilus iiijnsle polestati iuipiorum; salis-
    sani adversus sanclum saerosancla misteria per feeit. ipsorjirri•vpluiilaii, Tradurituf tainefl- sancta ,
    agenlem W8concurrereni, tinus ex ipsls-respicieJJ membfa prophariis manibus asportahda, que -cuni
    j».st lergum viilit imraensain flaiumani ignis, qu< disposicionc snperna fevereiiter ipsi barbari custo^-
    tolam villam coniburere videbatur, et vociferan dier-niii, vel quia si hoc noii facefent flagello divino
    forliter sociis i.ndicat; propler quod oinnes quan peiculi fonnidabanl, autquia Clirislianisea vendere
    celeriler reveriuntiir. Nichil itaque dampni sibi ac cogitahant. lili veio qui digitum sancli pbnlificisln
    cidisse .cognoscentes, sed videntes qijiaillusi siint piscis venirereperiierurit.-pfoperanter 403'-,litTegi^
    artiplius quam antea fufentes ad invicera loqueban- lur.illos, apud quos venerandamembfa esse nove-
    ttir : Fanlgslicum fuit quod aspeximus, el ex vi in ranl, adiefunt, omnesqiie sancti.corpbrls digilum
    canlacionis ejus lale quod afiparuit npbis. Secuodt luiiiine celesti cohspiciuiit radiare, ad qubd spectan-
    igilur contra sancium Dei atrocilpr accurrerunt B dum miraculuin loiavilla cohlluens.et stupensi cbr»-
    similique visione ul prius expavefacti, in villari -pusbeatiim tarilo clarificaltim prodigio*•-*deiiic'ep"s
    cursu propero redeuiites, dpmos suas illesas omnirtt ampliori revereiicia confihnabanl. •Porro scientes
    cum omnibus que habebant feperierunl, qtias incen . Pruieni reliquias martyris glorio3i principi «ihri*
    dio penitUs piilaveranl perisse; 0 mira polencii stianissimp duci Polo-nie-niagno BbJeslabpfedoSas
    Der! 0 inscrijtabilis aliitudo sapiencie el sciencit exislere, mittunt ad eum nmiccios dicenles : iVbne-
    ejiis, que suaviler disponcns pmnia, illiiil diviiiun ris, illum deum tuuM, quem interfecimni, dpud no
    ac celesie sacfaineiUiiinludibfiunl esiiinantes, si« essb. Si vis mggnam nobis dare pecuniam,pronipii
    levi liidibrio delusit,-jil deluspres,maligni per lib< sumus irarismitiereittum libi, Audienshoc nobilissi-
    corripi et sacrilicia saiicla eum saiiclissinio ponli- mtis princeps, gavisus est gatidio magno, el lnilteiis
    fice.'assisleriteconservari illihala yalereiil.... preciurti posfulatum, suscepit cum veneracione de-^
    8. Legiiur eciam, quocl caput ipsius aliscistm bila cofpus saCrunv Ferliir factum mirahile in.vif-
    super cacumen arboris, sub qiia missam celebra- fule Dei, quia corpus illud, quod lemplum atque
    vcrat, suspenderunl, el ul circuiriquaque ab omiii- organum Spiritus sancti exlitefat,-ex pacto pagario^
    bus a longe videri iniquoriim exultacione. ppssct rum de pecunia repondefari deberet': posiiuiri in
    totam irunci partem prpxiinani ,-jeriiej desectis V statera, leyissimum factum esl.qriod quasi4'" niehil
    ramis lotaliier nudaverunt. Cumque corpus sa- omriino indice equa lance appendere videatur. Cum
    crura niembi-atira.discerplum huc illucqiie disper- , deferreluf 45Bad cenobiuni quod Gnesna nuncupa-
    dissent, hospes ipsius per angelum Dei diviiiilus tur pervenit, ibiqiie de assensu predicli ducis cum
    aminomius 447cst, ul meinbra sic diligenler collige- congrua veneracione estprimitus collocamm. Cre-
    ret, quatenus nirde ipsis deperiret el niente recpndi bresceniibns igitur et longe lateque ciicumsouanti-
    ta feverentissiiiie coiiserVarel.Atille ceiesti visiom bus 457glpriosi pontificis signbfjimprecoiiiiSiyir ille
    obediens,, ^in timore sancto sludiose perageba qui hospes in Pruscia fuerai; cui reatuS suus ris iri-
    quod sibi fuerat imperatum. Verumptamen chm 44i fbrsbrat, ad prefaUnn moiiasterium cum devocibne
    singiiJa frusta solefier coberenlibtis aitubtis ad- venit, et ftisisprecibus cum lacriinis in animo con-
    apiarel.uniusmanusdeesse sibi digilumdeprehendit, trilo atl sancttim Adalbertum conlinuP iistt sermo-
    qiiemquidum ex perfidis abscisum propter annulum, nis sibi reddendo plenissime esl curatus, et coiilir-
    abslraclo eum, in flumine projecerat 449Hunc itaqtie matus in bono, usqiie in fittem vite sue Deb elbo-
    sollicilus pluribus diebus liinc inde perquirens , fet spili suo sanclo mariyri in sancta conversacione
    loca queque perscruians^ •niinilrie-feperiebat ;;riie -i sefvieris'perfriansU ibidfenj.jPost aliquantulum vero
    autem qnadam uxor ejrisiriifata siipef libc inlerrb- lemporis orlobelloiiilerpaganoslinitinios et Polonos,
    gavii eum, quidnamforel, quod tani anxiiis. lantum riletiiens princeps inemoratns, ne forte aliquo si-
    querilans circuiret. Qui primo ullo inodo rcvelare nislro bellorura eventu lanliiin thesaurum perdere
    noluit 480,sed laiidem vic.lustedio ex iirpfObilale451 possei1,sacras-feliquiiis cum iiigciUigloria vin Ydus
    conjugis, secretiim sibi propahrvi); qiie" riiox ulpdle Noveinbfisiu Gnesen transtulit, ubi per ipsius mar-
    infidelis vicinis prodidit, qualitef apud viruin suum tyris gloriosi jnerila mirabilia multa fiunt 488.
    sacre exuvie4,s collecte alque recondite haberentur. 9. Dejiique Otto imperalor, qui beatum Adalbcr-
    Cujns prodicionisqtiia vir aticlor fuerat, illicb b's tuiri in vfttasua precepiorem, in juslificacionibusDei
    ejtis ita inversum est monslruose, ul vix sumere ci- familiarem atque amantissimurii habuerat, in gra-
    bum ct polutti, nullaienus loqui possel. Pagani au- vem egrlttidinem Rome exislens decidit, et spe salu-
    , VARI^ELECTIONES.
    446 c, 4" airionilns c. 448deest. c 44'projiccrat c. «"volultc. *•* imporlunilale?
    co^ricurrentem
    453 eximie c. 4'3 propenintur c. ? 4H prbdigjil c. *"''q"ui'il c. 4,° deferetur c. **Tcircumdon c.
    4B8"fiieritc. ' '
    &)S S. ADALBERTIEPISCOPIPRAGENSIS 896
    is medicorum459jam omnino fuerat desiituliis. In \ cle conseiisu principum prcsencium ipsum regeni
    cxtremis igilur posims , apostolosaliosque sanclos Polonie coronavil. Sic ilaque occasionevencracib-
    patrpnos Urbis pro vila conservandasuppliciler in- nis beati Adalberli gloriam rcgni primum PblO'?iia
    vocabat. Sed cum. nullo '46°modosibi adcsse sen- adepta est, ceperurtlque principes ejus extunc njii
    tirel auxiliura, ad sui pii40i palris beati Adalberii esse subjecti regibus Romanoruiri.Iste (68) rexPb-
    se conventil patrocinium flagilandum46s,cujns plu- lonorum, diclus-vicloriosnset pius Boleslaus , dila-
    rima preclara miracula cognoverat,vptum vovens, tavit lerminos regni et famamceleberrimamgentis
    quod si eum liberaret, ipsius vellel liniinainperso- sue, a Danubiosiquidem , magnoflumineregni Un-
    na propria visilare. Mira res, qtiia mirahilis Deus garie,u£quead Salam, fluviumSaxonie,apud Halljs,
    insanclis snis. Yix verba finierat, et ecce subiiopc- et a Kiwe, que esl Rusie melropolis, usque ad
    nitus samis factus est cunclis slupenlibus, surgens- monles Eariuhie , principatus ejus "dominiumlen-
    que in nioiiieiitopapain adiit, iniraculum quoque ac debalur. Huic (69) snccessit filius ejus Mesco in
    volum ipsi ex ordinepatefecii. Qui gavisus esi , ct regnum. Post'quem 463filius ejus Kazmiriusex so-
    Dominum,qui saiiclos suos iia glorificat, in bealo rore (70) Otlonis imperatoris predicli cognominalus
    Adalbeiio glorioso suo .niarlyre benedixit.Cum (66) Karolus lerciiis regnavit, et posl hunc quarlus re-
    igitur diclus iinperator Oito ttrtius pro explelo volo B gnum lenuit lilius ejus Boleslaus dictus Bellicbsus,
    in Pploniamadvenissel, exc-eplus.est in magnificcn- sed Sceleralissimus,qui sanclum Slanislauni vene-
    cia el gloria magna a prefalo duce Polonie Boleslao. rabilem virum , episcopumCracoviensem *84, pro
    Suyvilque ei viam publicam-de baldekinis el sara- co quod ipsum pro iniquitalibus suis argueret, in-
    niilis diversisque precipsis ser.ic.isornamenlis ad lerfecit; in quo defecil regnum et usque ad presens
    duo inagna miliaria usque in Guesen in teiupltunad tempusdeinceps rex in Polbnia non surrexit. Dedit
    tumbamsancti Adalherli. Vidensautera christianis- ergo in preratacoronacione Otio imperator regi Bo-
    sjmus augustus circa eumdem duceni lanlain divi- leslao pro insignis rcgalibus lanceam be.iti Mariricii
    ciarum opulenciaiii frcqucnciamque et excellen- et uniiiiiex clavis Domini,filioqueejus Mezconisp-
    ciam rcgii apparatus.injni.nisteriis, cibis et potibus, rorem suam- despondit in uxorem".Boleslaus(71)
    yasis aureis ac argenlcis aliisque munificenciis, se auteni rex inter plurima excellencia'4Mnuinera bra-
    quoque ab eo lam rcgali supra raodumdeceiu.ia chium sancli Adalberticesari clarissimoobtulii quod
    susceptumet perlracluni, dixil ad principes qui se- ille super omnia dona gratissime acceptavit, et gaii-
    cum eranl : Magis decet talcm principemjsse con- denSad propria est feversus, gratias agens Domino,
    soriemimperiiquam subjectum.Snmploquc(67).dya- eujus regnum eternum esl et iniperium super oiniies
    demaie dc capite suo, imposuit super caput ipsius , C in secula seculorum. Amcn. :
    VARiiE LECTIONES.
    489bis scriptumc. 480ullo c. 461piis c" 46Sflagiltandumc. 453quam c 4B 4 draconienseinc. *6'exce*
    lencia.
    NOT^E.
    (66) De seqiienlibuscf. MarliniGalli Clironicon, (69) De seqnehtibus cr. Marlini Galli Chron. p.
    Gedani 1749 fol., p. 60, 61, ubi hrecin lihro de pas- 68, c.l BogupJialuinp. 2S.
    sione Atlalbertilegi dicuntiir. (70) Ex Richeza , filia Matliildissororis Olto-
    (67j Cf. Vitaiu S. Slanislai et VoigtHist. Pruss. nis 111.
    1, 277. (71) Cf. Maiiini Galli Chr. p. 61 , et Boguphal.
    (68) Cf. Boguphali Chron. in Sonimersberg SS. p. 25.
    Siles. II, p. 25.

    SANCTI ADALBERTI
    EPISCOPI PRAGENSIS

    HOMILIA IN NATALE S. ALEXII COiVFESSORIS.


    "
    (ApudBolland.Julii tom. IV, p. S57.)

    MOINITUM.

    Habemus ecgraphum ex tomo, ul signatiir, 109 ms. bibliolhccaiCaslnensis, in lilteris, ut ascribitnr,


    Longobardicis, cum hoc titulp : In nqtale sancli Alexiicpnfessoris.LeclioS.Evangelii secundumMatthmum:
    In illo temporedixit SiirionPetrus ad Jesum : Domine,eccenos reliquimusomnia, el secuti sumus le;,quid
    ergo erit nobis, elc. Homilia vencrabilisAdelberti episcopi.Hortiilia hsec nunc cxcudelur magis. proptcr
    897 HOMILIADE S. ALEXJOCOSFESSORE. 898
    anliquilalem quam propler meriliira, 'cnm-iiihil novi de saneto npsdoceat, rcseissis iis, qtia» m principio
    scrihil auctor deprsemio illormn qui Chrisiiim seqtiuntiir in yoluniaria paupcrtaie, qiipequead ascelicos
    politis qtiarii historicos spectaiif. Memiriit ideea Baronius ajl annuiri 1001, rium 19, addilque ipsam in
    ecclesia SS. BoniJacii et Alexii ltorii* diciain, quod fepetitanno 1004, num. -8. Et vero diclam fuisse.
    isto loco, colligilur ex verbis quibus affalur.auclor in fineauditores suos.

    HOMILIA S. ADAL13E11TI -EPISGOPI PRAGENSIS AC MARTYRIS.

    i'.'. .;,r. Hujtis rei et in nobis, fratres charissimi, A Romani populi accepta esse dicereiur. Magni et-
    saepeexeniplum sumpsimus, cum alicnbi pro rerum cnim merili est, fratres mei, hominem Dei divina
    necessitale digredientes, euncla nobis monasierioriim voce appellari, qupniam cinn prpplieiaefilii homiiiis
    habilacula quasi pfopfia patere cognovimus. Ciin- el npn hoftjines Dgi ab eodeiri Dbmino:srint appel-
    ctos in npslrufn obsequiura sincerissima devolione lati; isle quasi qnotlam privilegio borao Dei est
    pronos aspeximus, et maxime in beatse niemorisc lioiiiiiiatiis. Sicul ipse singulari prae cseleris dimica-
    palre nostro Alexio, cujus.hodieyenerandam assum- vit certamine, iia' speciali vocabulo a Dominome-
    ptionis diem debila soleiiinitate recolimus, lolum rriil nuriciipari. • ..-• "i
    lectionis lmjus tenorem videmus perfectissime esse Cum enim carnales nuptias amore clivino inflam-
    coraplelum. Derelictis enim omnibus seculus" est malus contempsii,"Domiiiico mertiit lhalamo copu-
    Clirislum, quanlo sprelis Omnibus, patre videlicel lari alque inlcr illa innoccntiim agmina Agnum
    el malre, nec non sponsa cum carnali amore atque sequentia connumerari, qni canlanl canliciiiii no-
    servis et ancillis universaque subslahtia, raariiils - vuiiiante sedem Dei et Agni:. Hi sunt eriim qui ciim
    iluctibus nimio cum lahore supefatis , Edestam mrilieribus non siint cohiquinali : vjfgincs enim
    Syri33 landem, pervenit ad urbem; ubi pcrfeciam snnf, et sequiinlur Agnum quocunque ierit. Merilo
    vivendi normam longo usu didicil, Cl deSpeClb" B hOirtoDei, id est' lemplum: Dei, Iiospe&CJirisli, ha^
    raundo, injuriis opprobrii&qne,fame et siti, frigore bilaculum Spiritus sancti effectus est. Jure diclus
    atque nudilate, mortificalo corpore Cliristum iotis est-prb Roma orando exaudivi, qni in Roma siiigu-
    desideriis sequebauir. , larem sluiiuil ducere vilam; et bene ei congruit
    Sciebat enuji ipsiim?in :(Evai>geliodixisSe: Nisi ^ernio J)o.miniciis^ qufvdidi : fQiii diiriiserit uxorem
    quis renunliaverit omnibus qiiaj possidet, et secutus aut filios prppter ribirieivmeuin, -ceritupbim accipiet
    me fuerit, non potesl nieils esse discipulus. Cumque et vitam aeiernam possidebit.
    haec Dominicaj praecepla diiiturno teiripofe ibiclem Qubd enim pro Chrislo dimisit, hoc ceninplum
    exsequerelur, divina voce manifestalur horainibus ; ^accepit; quia niniirum ceniuplo majus ei fuil meri-
    ac, ne vanae glorise incurreret crilpairi, inde absce- luifl castilatis inler coiilineaies propter fruclum
    dere disposuit; ac sic duin Tharsum causa pccul- spirilus, quam inter lascivienles quondam propler
    tandi proficiscerelur Deo volenle , vi ad patriara desideriuin cariiis : lilios etiam quos carnaliler tiuic
    reversus est. Cinnque a palre pro pauperC"susce- hahere despexif, nunc centuplum accipere mcruit
    plus esset,iil audisiis, iii domo propria ut peregri- spirilales. Ccnlenarius quippe numerus, ul saepe
    ntis riiaiiehai! 0 qiiaJita cbnslaniia quantaque ejiis dicium esl, perfeclionem figurale deniiiitiat. Nos
    fuil palieiilia! :Quis eiiim':JiaTfare poleril quarilas C nanique licel nec servi appellari digni, fiii tamerii
    teiitaiibhes% qiiaiuosve' fluclus in sui sacratissirai ejus "sumlis; quia pos in hanc suam domiiin (72} sjiii
    pecloris arcanb perluleril dtiin patrem pro se tanlb monaSiiCa professione pius apnd Deum intereessor
    incerore alfici conspiceret, sciret eiiairi matrem congregavit.,Nps stimiis ejus filii qtips;diversis-ear-
    nocie dieque iii fletu el geinitu perdnrare? Videbat Kaliler editos parentibns in linani sancise p.rbfessio-
    iiisiiper sefvos proprios deliciis abundarevestibusque , nis familiani spiritaliternon jcessat coatlunare. Nos
    pretiosis indutps incedefe^ et se ab bmnibus cpri- sumus filii ejus,'si iter"virtutuHi ejus imiiaiidb te-
    leniplui haberi: tolerabal ad hsec opprobria irrisio- nenius;,si non a pafieriiia quain in se oslendrl, tor-
    ' "'' .
    nesque epfuin, et quasi jajm mortuus;saeculb, solo pexdo deflectiiiius.
    tarituin spifilu Ciirislo vivebal. • T Bnde necessC est, fralres charissimi, ut tanquam
    Nam qupmodo ipse adhttc fragili circuirid.aliis boiii"iiliiel: laiup parerrte digni, exempla illius san-
    corpore bsec tot incoriimoda sufferre valeret, nisi clissimse vilae sequi curemus. Nori nos a vestigiis
    divinb aiiiofe ejus cor inlusaccerisunrarderel? Sed tanli patris seqiieridis ulla aniniai vel carnis ille-
    isfa omiiia divina agebanlur prudentia ut eifaccre- cebra fevocet, quaieriiis el ipsi qui carnales affectus
    sceret gloria, et nos exemplo. patienlise iljius ad siibstanliamqiie reliquinms lerrenain; qui .lixofes
    cadcm seciarida inslrueret. Nosse etenim convenii u ducere ac firioscarnaliler procrear.e-angelicse con-
    fratcrnitatem yestraiii,"qiiantam gloriarri perpalien- versaiiPnisambre faslrdivimus, a rege coelesti vir-
    tiam apudDeiim pronieruissel ut divina yoce hpino iciium spiritualiunj meritp et iii prscsetttl centupiurti
    Dei sit appeliatus el ejus oralio pro sceleretoiius accipere de soeictate sanciorurii, et. in saeculoyefl-
    v'2) Hinc colligi vidctur lioiniliariiIstaiii dictam a S. AcIa.lbertb'R'binsein mortaSlerib aut' teriiplo SS.
    Bonifacii.et Alexii-
    899 GREGORllV PAPJE 900
    lurri vilam possidere mereamur seternam. Quod ut A admonuit oralionem ejus quserere, per ejus merila
    obljnere possimus,tolo riieniis affcctu ejiis palroci- H.os exaudife dignetur. Qui trinus in pefsoiiis, et
    nia impioremuscujus nalaliiia cel.ebramgs(75). D.it unus i.nsubsiaiitia vivil el regnat in sseculasseculo-
    nobis fiduciam haecimplorandi qui-euin pro Roma rum. Amen.
    oraniem se exaudire promisil. Ipse enim qui nos
    (75) Ex his verbis ac siiperioribus num. 1, cujus feslo Si Alexii, eodem, ut suspicor, die quo hodie-
    hodie venerandamJtssumptionis diemjtebiia.sojemiii- duui coiiiur apud Lalinos 17Julii.
    tate recotimus, liquet diclam esse lianc homiliam

    PROFESSIO REGULiE S. BENEDICTI

    A BEATO ADAZBERTO
    RotncBin monasterio SS, Bonifacii et Aiexii cpnfcssorum, die 2 Aprilis anni 991 facta.

    (ApudBpcsek, Gqdex diplomaticusMoravim,p. 104.)

    -j-Ego Ad.alberUis-promitto*-stabilitajcm.meam B secundiim regulam. sa.ncli Benedicti, cpfam Deoet


    et coiivcrsioiiem itipiiini nieorum el obedientiam pmnibiis sanclis ejus el abbate Augiisiino oraesenie.

    ANSODOMINIDCCCCXCIX.

    GREGORHS V PAPA.

    NOTITIA HISTORICA.
    (ApudEggs, Ponlificium docium, pag. 287.)

    -GregorinsV, nallone Gernianiis,Brunoanlei tliclns C corijugejmperiali,corona.et Augustitituio in basilica


    ex ordine S. Bencdicli,.OihpnisSaxonioeet Suevise Vaticana insignivit.
    ducis ex Juditha paris prosapise femina illustris fi- Anno/vero Chrisli 997, abeuiile in Germaniam
    lius loannc TiLVIinortuo, bh vitsc «lorumque ihte- 0;hone Augusto, Crescenliusvelere dominandi lihi-
    gritatem, inagnamqiie fei .liucraj-ise cognitionein, .dine stiiimlatus, Gregoriintt pontificern diris sedi-
    Otliouis imperaioiis suasu, qui lioinacluin aderat, tioiribtis exagilare ccepit. Cuj'usvjra cum Gregoniis
    a cjero populoqiie' Rpmaijo, sexto Kal. Sepieriibris oirini priesiclibniililari destitiitus fcrre diutius ne-
    aiirii 996, Romanus electus cs"t poiuifex. J'Iic ob 'qiiifei, Jbanuisprsedecessofis exemplo, Erbe cgrcs-
    iargissimas cleeinosynas, dietim- iiipauperes, yi- sus in Etruriajn.se reeepit. Gerehat eo tempore
    -tluas, atque pupillos erpgaias, aliaque iiiiiuinera Phice.rt.lise episcppatuni Joannes qiiidam Pltilagatus
    ilona oratpfiis, ecelesjis, el.mpnasleriis facia, Gre- appelialus, nalione Calabef; patria Rossanus, pfo-
    gorius Minor ad disiiiiclionem Magni appellatus fessione ititHiachusCassinas.qui litterariiiri sciejitia,
    csi. qua excellebatet pecunisejnajjniludine,qua cajieros
    Anno sni poniificatus priino,^bona omnia.supe- superabat, iniiatus, eo lisqiie arrogantiai fuefat proT
    .rioribus annis Ecclpsice Rayeiinaii a ponlificibu.s lapsus, ul sem.elipsuiniiliro arcbiepiscopuin appel-
    concessa, Joanni archiepiscopoconlirmavit,sancieiis, "laret. Hiiiic igftur, qnod pecunibsusesset, lurbisque
    ne ali ullo ciriricoRaVeniiateper omneii) JEmiliam coiicitandis apttis,- koinani nacii, auctore Crcscen-.
    et' Periiapoliin poiiorium aliquod exigereltHYBo- lio,,.psejidoppntificemadversus Gregoiium abseiitem
    berlo Galliaru.ni regi,. llugonis Capeti lilio inceslas prociamarunt. Qiia re cognita Gregorius in Gerina-
    cum Ber.lha.nnplias irilefdixil; quare Robertus re- 0 maniaiii, questrirus simul "injufiam, ac opera Caesa-
    licla Be.rtha ConslairliarriWilhelmi Tolosani"comi- ' ris iinplcjraturus, concessit. • Ci^escentiiisrerum
    tis filiam,ariiiueir.eiGfegoiio,i» inalrimbniiimdnxit. edoctus, jjihil *decbriliimacia.reinisit, qnin polins,
    -Gaudenliiimiraljein saiHriiAdaJbertiPragensis epi- quasi ce.r.tuinOihonis bellu.m haberet, tlrbis niteriia
    -scopj, .Miecisfaopiincipe .id.per litteras, ef nuiitips finnare, aggeres struere, fossaS agere, et ante
    peieiite, ad Giicsnensem calhedram in Polonia oiniiia-moleiii Adriani (a suo noirtine posiea Cre-
    Cvexil, Hcribe.rtoarchiepiscopb;CoIoiiierisi juspallii sceniii jlictanr) yaiiis propugnaculis , commeatu, et
    conccssUjCHirideinque ppstea: in .numeruni septem, niilile munire ccepif.
    clcclor.um,quibus creandi iiripcralofis Romani jiis Otho Giegorii prccibus cxorafus, eodem anno
    concessiimesl, assumpsil. Oihoncm 111cum Maria cum firmissirao oninis generis cbpiafiim rbbore fe-
    901 EPJSTOLJE ET PRIVJLEGIA. 902
    diil in llaliam, agriali poritificisiiijuriam uiliiriis. A in febus gestis S. Adalberli, scripiis ab aucjqre
    Exefciiii vtomaii addiieto,-urbiqire ailmolo, civibus illlus lemporis, quibus significatur i.n,hac, sjnpdp
    parere recnsantibus, -Urbem forliler oppugnai..Ali- agiiaiam fuisse causam S. Atialbeiij Pragensis.ep!-
    ah afcbiepiscbpo Mogunlino
    quandiu acriter reslitere Romani,, a Crescenlio el scopi, jutlicio-postulali
    antipapa spe magna prscmiofttih ariimati. Al iiiva- de facienda inaiilein suaecclesia. quain reliqriefat;fesi-
    iescenlibus bmni ex parte Germanis, cum ohscssi denlia. Quod majoris niomenli est,. ad ho.c
    fefurti penuria labbrantes, tanium impetum ampliiis ijisiim concilinm referendum videtur, quod de. im-
    siistinere non possent, Csesaripprias .iiltro aperjiiint, peraipris clecioribus (archiepiscbpis sciljcel Mbgun-
    Urbisqne deditioneinfaciiinl Crescenlio,el antipapa lirio, Trevirensi, Cbloiiiensi^liim inarcliibneUrari-
    iritra inolemAdriahi dilapsis. OtiiOeum sriis Brbem delmrgeiisi, cortilc Palatino; duce Saxonise,iel-rege
    irigresstis, Gfegorium decirrio, postqiia:n -exacltis Bohemise)ah eoilem pontifice Gregorio coiisliiuliijn
    est, mense sedi suse restiiuit.rebtisqu.e in Urbe de» niullpr.um assertione tradilur; siquidem..rcs magni
    posiiis, Crescentium cum Joaime aniipapa in arce inoiiienii nonnisi consullls'Pairilnis, collectis episcb-
    bbsedil. Ciim vero iri tbngum obsidio Iraheielur, pis Jrt synodofieri coosueverunl: Logenilushic venit
    Csesar prbpositis - pfaemiis Gefmanos,- ut acrius Platiiia irt Gfegorip V, et Baroniiis. lomp. X ad
    incurribereiil, incendil. Qui jmpelu, quaquaversitm aiinuiii 996, Beilarminus, et..aiii; prseserliin Jp,,Pa-
    JaglOj.arcerii deniqiie,,iil Ditniarus scribii, expu- bititis VenelUSibirioirMoiiarciiiaeocculentalis, 'lib, li,
    giiarii; saeviiuiiiin omues; CrCsceiilitis yulriefatiis <Sap.''^,'"'nbi--Tate':ac'Srili,de'''ha'nc'.'ip'saniqua^titiicni
    •
    caplusque, rtinro pfoecipitatus est : cujiis cadavcr Uaclal. , ..;. --,
    post xerga bpuiri religatum, ac per paliJdes,.tra- R Sedenle Gregorio ad clav.ii.niEcclesjse., Jrluiigari
    "
    ! cfumprpbeque.jjliisiiinjdeniqtieiii coiispectuRonia- Cliristiaiiam fidera aniplexi sii.nt; viriqiie"pef id
    iioruui exceisa irabe suspensurii est. Simile siippli- ^ejripiissanctissimivixcre, Bomualdus scilicet-abbas,
    ciurii*de iis parifef suriipuim, qUi ex" cbitfpIicibuS Boiiifacius Russortnn^flposloliiS,.Gllionis.cognatus,
    ' ;
    «upererant. . ..-". , •= - ; et ^Rpnjualdi discipulijss .Atlalbertji.s in" Pjiissia
    Jpannesvero .anlipapa, jussu Csesarjs,"oculis pr- ipariyr; Slephanus Hungaria; fex; Maichis abbas
    batiis, ac naribus aiiribiisque pfseciSiS,jumeiilo'irii- Cluriiacensls, el Roswitha sancliinbiiialis - Saxoniea,
    "-
    posilus, tofi Ufbi.-per quairi circUmduCebafrir,"' ve-: GrsriceetLatme supra-virtiin docia..;- .
    «loris sui caiidam iri:inanibus leiiens, acerbuhispe- -
    claculum fuit.Tutii in Germaiiiaiu exsulatum inissus, ficam -OhiitveroClrcgorius, admiiiistrato eoptime ppnti-
    (otii.bienuiuin sitpra :iuenses quuiqqe, uc dies
    paulo posl dolore v.iilneruinaniraiqiie„niairore con- 24., prseftii.l) d.uo.decimo Kalendas Martii rannp
    fec'tus~decessii, cuitt' sedisset iii "Roniaiha"cailiedfa hbsifae'":'.salii'tis 999f sepuliiis ad'S.*Petrum iri Yaii-
    tpiaitt invasefat, cifciter mettses iJecem. llie dum cario, jiixta cineres B. Gfegofii Mngni cjijtis-jn Vila
    adyersus Gregorium sederet, legatum inisft in Gal- amiulator exsliterat,. cura hpc sequenti .adbuc
    liaih. Petruincardiualenij.ut ecclesiam, quam Fulco exslaiiieepitaphio. . '.. . . ... . '. ,
    iri
    coraesAndegaveiisis diCecesiTurbnensi erexcrat, .
    suo iioniine.consecraret. Yertitti ipsa die adeonse^ Hic,quem ifgit-liumiis,oculisvuliuquedecornni, .
    cralioiiein praestitiua, ieiiipluin derepente- corruit, Ante Papafuit Quinlusnoniine^Gregorius.. .
    timen Bruno, Ffancofiimregia pfolcs,; - '-
    yeluti re.spueret Dens ipsa lenipla per schismaii- . 4'TlitM Dtbonislcle gpiiitriceJuditli, '.
    cum, aut sancise' sedis invasorem iri sui -honbrem p LiiiguaTeuloniciis, in
    Vtiansiadoclus nrbe .
    dedicata. ;'• ''-'- " Sed juveniscalliedrsm Scdilapdstolicam.
    • Tiiterini'
    Gregorius,.snbIaiis' aemulis, debilae sedi Ad biuosannos,el iriensescircilerocio [quintiue],;,
    ap libeiiali resiiluius, inilo ciini Oihone, consilio, Xef senos Februo oonnume.ranle dies.
    animum ium ad reJbrmandtiin siahillendumque j^auperibiisdives,(lersingula Salihatavcstes
    •RoiiiahoeEcciesia;slaiuin, ium ad eleetioriemimpe- .-: Divisii,mimeiocautus aposlolico,
    .ratbrmn pacifice et absque"ilimuitu iri posterura IJsiis Francigena, tierrji.aiia,e!yoce tni.na,
    iaCientlamadjecit, concHiuraqiieepiscoporumRomse 'ferliiisGtho frisiHiiiVpopuldseloi]iiio'lriplici. •
    sibi Retiicommisitovile,
    "eapropter :coegil _: cujus acta licel' perieriiit, ex Ci)gDalis .niauibusunciusin imperinn.,
    Jragnieiuis iainen, quaedeinde feperfa Sunt, revo- Exnitet posiquamterrenaevinrula'ca>'nis,
    cantur in liicem quse perieranl-.' Metttio jnpfimis jEqtiivoci[i. e., Gregorii»M;]dtxlro sulisiiluil laHsri:..
    hujus'ebncilii :Rorasesrib Grcgorio V Jiahiliexstat DEcissit.xnniL.:MAitTii cMJi/jtX;,. '::,,:

    GREGORII PAPiE V

    EPISTOLil 1T MrYltEGtt,

    "-i.--- . D riem-pii: conditoris iiostri ^oportetnos iii privilegiis


    GREGORII TAVJE VEriSTOLAAD.WINI/OKEM ABBATEM.prxstandis fiosii^ararintlo jriOdo'deriegaremuiiificeri-
    {An.no996.) tianii,lgilur quia Yestra dileclio Jioslritf subliriiiiatis
    [Apud-Uglieili,Itaiid sacra, torii. 111,col.-618.']
    ' KGREGPiiius
    apostbKitrim%uiniliterrbgavil, «pialenus pr*dicium
    episcopus, servhs -servorum Bei: dilo- ;iiioiiasierjum saiicti Salvaloris iiisliluliiiii in supra
    ctissiriip:in Clirislo Pominp, filjo WINIZONI ,venera- rioiriinaipiC.pmitatu,cl tefriiorib -piivilegiisapbsw
    hili abbati sancti Salvatoris, sito in coniilaliiCliisino licsesfetlisdecoreliir, ut "sub.dicfioiiejuj-iS: sariclie
    terrHorio monte AjBiaio; tibividelicet tuisqtie SU.CT noslr«,cui ppihirip. aiictore proesidenius^ Ecclesise
    riessbriBus,in pefpetiium in Domine saiuleni.' •instiluturiinulliiis alterius ecclesiaejuri -veidictieni
    ..: .Quoriiamseniper surit concedeiida, qiia?' rationa- subiiiittaUir, PrP qua re vesiris,piis desiileriis, per
    biliteretcongrtie a fidelibus petunliif, oh devolio- Jianehpsfrani auctoritafenij quod poslulastis lib.ei,iler
    903 GREGORHY PAPiE 904
    cpiicedimus. El ideo ctijiislihef ecclesise sacerdotem A pro nostra anima , noslrorumque antecesorum,.seu
    iri prafalo nionaslerio quamlibet jurisdiclionem, suceessbrtim pontilicum deyota sine intermissione
    yel poieslalem.sive anctoritaieni pra?iersedis apbsto- fiat-oratio. Denique statuimus ut dum abbas de hoc
    licae ppntificem habere prohibemus, i.ta ut nisi ab saiculo migraverit, neqiie rex, neque dux; -neque
    ahbate monaslerii ejusdem fueril inviialus , nec marchio, neque eplscopus, neque comes, neqtieulla
    missarum soleninia ibidem omnimodp celehrare alia persona ihidein abhatein ordinare praestimat;
    prasumat. Hanc deniqne noslram apostolica aucto- sed congregatis in iiniini cunctis ejusdem monasterri
    riiate constiluimus, ut niilla alia magna sou parva frafribus, ex commtmi consensu, Dei providen.lia,
    persona eidem vero monaslerio, sive inforius i.n qui dignus hoc honore visus fuerit, ex propria con-
    servis videficet, velin famulis , aut eiiamin servis, gregaiipne abbatem ibidem brdinare. Si quis auiem,
    vel ancillis, necnon etiam in liheris, vel in ctinctis qtiod noii bplamus, teinerario ausu coiitra ea, quae
    rebus ad id pertinenlibus, videlicet, in casis et.pos- ab hac noslra aucloritate, p.ie ei firmiier per bbc
    sessionibus quoquottiodoaliquam molestiam inferre nostrum privilegium deposila sunt, -contraire len-
    prfcsumal. Parilerque concedimus cl confirmamus taverif, vel haec, qnse a nbbis adlaudem Dei pro
    eidem sancto monasierio primitias, vel decimas de stabilitale jarri tlicti monaslerii slalula sunt, fefra-
    suis hotninihiis sive de prseceptalibus,.atque sacriim p gari, aut in qubquam transgredi ' praesumpserit,
    baplisimim Jiceat celehrari in ecclesia S. Benpdicti, sciat se aiictoritate Dei, et heati Pelri apbsloli, et
    et in ccclesia S. Marisein Lamule, sicut concessum trecentorum decem elbctb Patrnm sanctorum ana-
    cst a parlihus reguni per prsecepli paginam, quid- thematis vinculo inttodaliira, ctini diabolo el ejus
    quid ibidem contineri vitletur, vcl si quid ab attte- alrocissittiis pompis, atque Juda tradilore D niiii no-
    cessorihtis noslris poniificihus sanctis, scilicet Sle- slri JesUChriSli aeterniincendii supplicio concreman-
    phano, Adriano, Joanne, Forraoso, vei ab aliis an- dum, nisi quod male peccayit, digne correxerii, At
    tecpssoribus nosiris poiiliftcibus eidem monaslerio vero, qui pio intuilu custos, et observator exstite-
    coneessum est, lottim hoc iu integrum aposlolica ril hujus ripstri apbslblici privilegii hanc confirraa-
    auctoritate vobis vestrisque successorihus coiicedi- tionis benedictionis graiiam a rriisericordissimo'
    mus el confirmaraus. Chrisma quoque el oleum judiCe Domino nostro, v.itamque setemam crirn
    saiiclinn, a quacunque ecelesia voltierii, vel poluerit oniiiibtis electis Dei corisequi mereatur iu saaiiula
    licenter acnpiant, statuentes apostolica censura prae- sxculorum. Amcn.
    cipimus ut niillus duk, marchio," coni'es<ivkecornes, Scripium per-nianus Petri regionarii-notarii, et
    casluldus, vel aliquavis magna seu parva persona, scriiiarii sanclcc Romautc Ecclesiaj in' mense-Maio,
    ullum districtum in aliquibus caslris ipsius iiiaiium C indictione supfascripla nona. Bene valeie.
    hahere, vel jndicare, seu aliquid placitum tcnere -Data vi Kal. Juiiii per inaiius Joannis episcopi
    audeat, nisi ab ipsius nionaslerii ahbate invilatns sairciaeAlhaiiensis Ecclesiae,et hiblioiliecarii sanciaj
    "fneril. IIoc quoque apostolica auctoriiale praeci- aiioslolicoe^sedis, el indiclion. IX, anno pontif. D.
    piendo sanciinus, iit neque episcopum, vel alittm Gregorii summi poiitificis, et universaJis E. PP.,
    quemquam de ordine clericorum, ecclesias, paro- anno primo, imper. D. Othone a Deo coronato,
    chias, cellas, vel prastlia, vel quaecunque loca, snui magnoque anno primo mense Maio, et indicl. supra-
    res proefali monaslerii auferre aul abalienare quo- scripta subscripsit.
    vis modo praesumal, aut quamlibcl controversiam, Theohaldus episcopus S. Bellitrensis Ecclesia;.
    sive injuriam, scu aliquam tlanini jacturam in re- Petrus, episcopus 3. Prseneslin. Eccles.
    bus, possessionibusve, vel in nullis utensilibus, sivci Azzo, episc. S. Osliensis Ecclesiae.
    ornamenlis, proedicto monasterio inferre audeat. Abho, archidiaconus sanct« Rom. Ecclesiai.
    HaBComnia, quae superius niemoraja sunt, yidelicet; '. Creseenlius^ablaiJpnaiTus sancfaaRom. Ecclesiaa.
    decimas, primitias, oblaliones ad ssepe diclum mo- Amicovir vener. preshyter, el card. sanciai Rom.
    nasierium pertinenies, necnon et baplismum, el Ecdesiaj.'-
    chrisma, el oleum ufibi, dilecto filio, Winizoni ah- D \:> II,
    bati, tuisque successorihus in perpetuum a prae-senti GREGORII VAVM V PRIVILEGIIJSI PROECCLESU
    nona indiciione per hanc nostri privilegii paginam CAMERACENSI (1).
    aposlolica aucloritate conDrmamus, aique concedir (Anno 996.)
    inus secundum pracdictum modum, ob hoc prseci-
    [Apud Mansi V,onciii XIX, 218 ]
    pue, ut in ebdem monaslerio pro stabililate regui
    gloriosissimi impetaloris noslri. Othonis tertii, eil GREGORICS- eprscopus, servus servbrura Dei, dile-
    (1) Anno Christi 996 JleiluiiiHSCamcracensiis pis, abbalibus, presbyteris, cum de necessariis Ec-
    episcopus Romaj a Gregorio Y ponlif. max. ordina clesiae negotiis satis traclarctur, Uerhiinus episco-
    lus, cnm in Ropiana synodo de iis qui Ecclesjaesuatj pus surgens, populalores sux, parochix cum gravi-
    bOna invaseraiit, conqiiestiis esset, Gregorius pri- laie querimoniae indicavit. Sed ct quod nuper opes
    vilegiis Ecclesiam illam communiit, invasoresquei sni aiKecessoris, «t prceniisiinus, a Wakherp el ab
    exeommunicavit. Cuju.s rei mentionem, et Gregorii aliis devastatas repeierit, in nie.dioproclamalionem
    liltefas habet Baldrici episcopi Noviomensis Chro exlulil. Unde papa confirmanle, imp episcopis, ab-
    nicoii lib. i, cap. 5: «Exin, inquil, habita inihi hatibtis, ctinctis quoqtie qui ibi residebant.asseri-
    synbdo cum imperalore, papa resiaerile euiri episco- lienlihtis, ~>etc.
    905 EPISTOLJ: ET PRIVILEGIA. ^ 906
    ieto ftlio .HERLUINO, sanctaj Cameracensis EcclesiaeA vero curator et observatbr fuerit, benedictionem ;ei
    anlistiti, suisque successoribus in perpetuum. gratiam, et indnlgentiam peccatorum suofum "ac
    Curae pastoralis officium, suininse sedis dignitas, vitam aelemam a Christo Saivatore nostro consequi
    qua nos, licet indigni, ulimwr, compellit nos non rnereatur. Araen.
    solum-nobiscum maoentia, verum etiam longe po^ Scriplum per manus Petrisgionis notarii et scri-
    sita, sancise Dei Ecclesiae mysteria , Christo an- ptoris sanctce Romanaj Ecclesise, in mense Maioet
    nuente, vigilanti solliciludine cuslodire et guber- indict. nona. In Christo bene yalete. Anno i pontifi-
    nare. Quoniamvero* sicut omnibus pene notum est, catus dorani Gregorii sunjmi pontificis et universa-
    inlervenienle hac re quae inter Arnulfum Remensis lis Ecclesiae papse,imperii vero domni Ottonis Tertii
    Ecciesiaj archiprsesulem, et Gerbertum invasorem imperatoris anno undecimo.
    ejus.l excrevit, idem praedictus Heriuinus prasul, III-
    illorum odiis, Remis canonicb more consecrari ne- (2) PIPLOMA GREGORII PAP^EV VfERlNFRlDO ABBATI
    qjjiyit, ejus consecratio ad aposlolicam sedem usque CONCESSTJM.
    ad nos haud injusle pervenit. Quem consecrantes, (Anno996.) -
    lacrymabilem ab eo queriirioniam audivimus, scili- Confirmat qmnes monasterii possessiones,jusqtie eli-
    cet quod tempbre antecessorum suoruni idem epi- J3 gendi abbulis, primum ex Slabulensi, deinde ex
    Malmundariensi camobio.
    scopium multipliciter a raaiignis hominihus deprae-
    dalum sit. Unde et nos humillime imploravit ul [Apud Marten., Ampliss. Collect.II, 52.]
    nostra apostolica auctoritale aliquod ei subsitSum In nomine sancte et individuaeTrinitatis. GBEGO-
    conlra inimicos sanctae Ecclesise daremus. Cujus RICS episcopus servus servorum Dei WERENFRIDO
    precibus annuentes, per istud nostrae aposlolicaj religioso abbali salutem et aposlolicara benedi-
    aucloritalis privilegium sancimus ut ntillus dux, clionem,
    marcliio, coraes, vicecomes, seu aliqua magna vel Tum summae aposlolicae dignitatis apex in hoc
    parva persona," dehlnc praenominala?Ecclesiaeloca divini roboratus nitore dignoscitur praefulgere, si in
    invadere seu depraedare prajsumat. Quod si prae- acquirendis Dei Iaudibus.sui impensitis studehil la-
    sumpserit, sciat se a nobis, Chrislo auctore ac boris exhibere certaraen. Ob hoc debita nos ejusdem
    B. Petro aposlplo, anathemate illigalum, quousque apostoljcse pasloralis compellit sollicitudinis cura,
    prajdictai sedis anlistiti satisfecerit, vel, Romam qua^quead stabilienda piorum pertinere dignoscun-
    veriiendo, se ibide.mpurifica-verit.Hoc quoque nobis lur locorum ubertim promulgare, et aposlolicaein-
    simililer inlimalum est, quod obeunle episcopo vel stitutioniscensura confirrnare. Igitur quia poslulasii,
    caeteris sacerdptibus prsedictaesanctae Cameracensis C frater, a nohis, quatenus monasteria a venerabili
    Ecclesiae, aliqui diabolico repleti spiritu soleant res Palre Remaclo in honore sancti Petri consiructa, id
    ecclesiasticas, quas vel episcopus, sive eliam sacer- est, Stabulaus etMalmundarium, sita sallu Arducn-
    dofes reliquerint, diripere ac devastare. Quibus nensi, privilegio noslrse auctoritatis muniremns, et
    iiidein apostolica censura ne hoe ampliUs agere quiajusla visa est nobis petilio tua, assensum tibi
    praesumant interdiciraus. Quod si fecerint, cnjus- praebemusper huj"usnostri privilegii conslilutum, et
    cunque sunt ordinis vel dignitatis, sciant se ana- roboramus apostolica auctoritate, atque deeernimus
    Ihemalis vincuio perculsos, quousque hoc digna secuudum anliquorum ediclum regum, id est, Sigl-
    satisfactione correxerint. lllud quoque magnopere berti, Chludoveiet Dagoberti, qui et eorum constru-
    praeoplamus ut fratres in coenobioejusdpm ecclesiae. clores fuere monasteriorum, nec non et imperalorum
    commanentes, cunciseque congregationes ad eam Karoli, Ludovici et Ottonis Augustorum, ut loca de-
    pertinentes, quidquid juste ac legaliter possidere de- terminata, vel villse, aut possessiones, quse ab ipsis
    bent, sine aliqua diminulione firmiter teneSnt atque imperatoribus ipsi sancto sunt traditae, et per eum
    possideant, ut teraporalibus praesidiissufflcienler ad- utrisque ecclesiis divisae.usibns deserviant monacho^
    juti sine murmuratione, sempilerna fiducialius appe- rum, nullique liceat advocaio, vel in placitis, aut
    tere valeant.InsupereidemHerluinoepiscopo suisque' casticiis, ea infringere; quodperculimus ajterno ana-
    successoribus in perpetuum per hanc nostri pree- tbemate.Praeterea sancimus, sicut ab ipsis imperato-
    cepti paginam concedirausetconfirmamus ut nullus ribus est definitum, ut ulrinque in unum e duobus
    dux, marchio yel comes, seu alia quaevismagna vel monasleriis confluenlibus monachis habeant sine si-
    parva persbna, aliquem districtum, sive judicium mulatione, sine exceptione personae, sine respecin
    vel aliquod placitum jn aliquo ipco saepe nominati pecunia^, secundum sancli Benedicli regulam, abba-
    episcopii lenere audeat, nisi ab ejusdem sedis epi- tem eligendi liberrimam optionem, ea lamen prae-
    scopo licentiam acceperit vel invitatus fuerit: sed ponderante ratione, Malmundariensium pace, ut
    liceat sibi de suis qiiemcunque voluerit, ad id offl- quia beatus Remaclus utriusque monasterii cbnstru-
    ciura peragendurii ordinare. Si quis aulem, quod ctor, et Tungrenslum antea episcopus et pastor, ma-
    nori optamus, hujus riostri aposlolici privilegii vio- luit in altero eorum, id est Stabulensium, locum se-
    lator exstiterit, sciat se cum Juda traditore et apo- pulluraesibi eligere, ipsi primam eleciionis ohtineant
    staticis angelis aeterno igne concreraandum. Qui viam, si aoud eos melior meritis et probabilior inve»
    '21 Suspectum. JAFFE-
    PATROL. CXXXVIl. '29
    9<fl GREGORH V PAPiE 908
    nialur. Sin aulem nott illic, sed Malinundarii repe- Vreligiosus elecius fuerit, sine quafibet cbntroversia,
    rialur utrique loco prseficiendus, ab eo pbiius quam ne prolongiludo itlneris obsil, a vifcinis episcopis,
    abexternis assumplus iniromitlatur. Si quis autero, sicut mbs exstitit, ordinelur. Et si, quod absit, ali-
    his quo livore iiifecli atque invidiaordinandi dislnle-
    qiiod non oplamus, nefario ausu praesumpseril
    dicto- rint, hac licentia sive privilegii jure revocali.per
    quae a nobis ad laudcm Dei pro stabililate jam
    rum nionasleriorum siatuta sunt vefragare, aut haecin inslitulionem banc aposlolicam cuni testinionio
    quoquam transgredi, sciaiseanatliemate innodatum, abbatis sui et clericis propriis eorum riianibus de-
    atque cum diabolo et ejus alrocissimis pompis, atque crelum hoc subscriptum ferenlibus sine dilalione
    Juda tradilore Domini noslri Jesu Chrisli lartari ordirietur pro consuetudine, ut lumen quod ibidem
    incendiis concremandum. At vero si pio intuitu ob- hactenus tanlo tempore per episcopi praedicationeiri
    servator et cuslos dufclorfuerit, bujus noslri aposlo- claruit, illis teraporibus non minorelur omninb aut,-
    lici consliluli, ad cultum Dei respicieniis, misericor- quod nefas est, exstingnalur. Neque episcoporura
    diam a misericorde Deo nostro mullipliciter conse- metropolitaniis de praefaio venerabili monasterio in
    qualur, et bealae vitaepossessor efficimereatur. cellulis ejusarem ecclesiae, sive tilulis, seu oratoriis
    Scriptum per manura Joannis notarii regionarii dilioni ipsiusconslitutis, aut ordinaliones facere, sive
    alramenlarii sanctae RomanaeEcclesiae, anno Domi- B pro chrisma conficiendo venire atque exquisilare,-
    nicae incarnationis 996, indictione ix, mense Junio, agere, aut distringere, vel ad se presbyteros convo-
    die n. Bene valele. care, npc ullus cpiscopus alfaria eorum ecclesiaruni
    IV. sine eorum consilio vendere prajsumat, sed per hauc
    C-REGOUIl PAPiEy BULLA PROM0NASTERIO S. MAB.TINIauctorilatem privilegii npstri episcopus ex ipsb ve-
    TUKONENSl. nerabili raonasterio canonice curam pasloralem et
    (Anno 996.) solliciludinem ministerii sui inprselaiis adjacenlihus,
    [Apud MabiH., De re diplom., p. 659.] velsubjicienlibus nominalisvenerabilibus locis ha-
    GREGORIDS episcopus, servus servorum Dei, omni- beat. Et quaecunqueemendanda et corrigenda sunt
    bus fralribus in monasterio sancli Marlini yiventi- cum consensu abhalis sui canonica insiitulione et
    bns, OTTONIscilicet decano eximii gregis beali secundum ordinem cuncta peragal. Si vero quaclibet
    Martini palroni nostri. discordia inler vicinos episcopos, seu episcopum
    lnnoluit satis profeclo digne auribus noslris qua- praefalura, quod non optarans, orta fuerit, nullus
    liler idem grex nunc usque degerit, alque privilegia audeat abbate minime annuente saepins nominalr
    tam regalia quara prajcessorum noslrorura dbrani monasterii episcopum distringere vel in qualibet
    Adeodati atque Nicolai habuerit, ut, seposila pote- C jtidicare parte. Quod siahbas ejus monasterii nulIoi
    state episcopali Turonicae urbis, quidquid in supra modo valuerit inter eos sentenliam delimare, nostris-
    fato grege disponendum erat, sive regendum auf apostblicis eveniant obtutibns concordia reformandr.
    corrigendum, abbas ejusdem monaslerii cura suo lgitur regalis munificentiaeediclo, simulque votis et
    fidelium annnendo statuimus, et htijus
    praeposilo, necnon decano caeterisque probatissimis precibus lot
    viris, sub sualenuerit ditione. Obhocpergraiidis nos sanctaj aposlolicae sedis decrelo firmamus nt, sicut
    eonstringit solliciludinis' cura quaeque ad stabilila- liujus praecepti series continet, ita decanus, sacer-
    lem pertinere dignoscuntur locorura ordinare nobi- dotes aut clerus eiusdera monasterii res oranes sihi
    lium. Ideo secundura anliquam consueludinem ei- munere regio concessascum nniversitate suorum
    dera venerabili loco apostolicceinslitutionis censura appendiciorum perpetuo possideant integcrrime, ila
    confirmari a nobis- deposcit, qualenus privilegia ut nullius poleslatis vir quidquam exinde de eorunr
    quae a praedecessoribus noslris sanclse recordalio- dominio vel possessione praesumat auferre, in quo
    nis, domiio scilicet Adeodalo alque Nieolao firmata misericordiaesuaebeneficiuniregiadignitas fratribusf
    esse conslant, in islo tempore nostra apostoliea in eodein cosnobiobeati Marlini morantibus, largirr
    eidem loco aucloritaie demuni conlinaarenlur. disposuit. Sfaluentes apostolica censura sub divini
    Idcirco vestris annuenles votis, praelalorum Pa- - judicii obtestalione,-et anathematis interposilionibus,
    trum inslitutionuni decreta prorsus aposlolicis infu- ut nullus unquam noslrorum successorhm pontifi-
    "
    lis sancimus, simulque eadem roboramus aposloli- cuni, aut qualibct dignitaie praedilus potestate, vet
    cam sequendo normam. Quapropter auclorilaU alia quaecunque magna parvaque persona praesumat
    beali Pelri apostolorum priiicipis fulti, decernimui contra hoc noslrum aposlolicum privilegii praece-,
    condiclo monaslerio 'vestro staluentes prorsus om- pium agere. Potius autem firmissimum atqtie slabile
    nia quaeusque nunc sunt, el ut liceat ibidem ha- eum ejus temporibus decernimus permajiendum. Si
    bere episcopum sicut a priscis lemporibus fuit, pei quis autem quolibel lempore, qriod nullomodo cre-
    cujus praediealionem populus, qui a diversis regio dimus, hujus decretum privilegii apbslolica auclori-
    nibus devota niente quolidie ad sancla ejusden tale firmatum hi tolo, yel in parte temerare tenta-
    coiifessoris Chrisli monasterii limina concurrit, re verit, sua3prsesumptionis digna emendalione minus
    niedia percipiat a Creatore animarum. Et quandt correxerit, sciat se aucloritate domini mei beali
    episcopus sancti praefati loci de boc saeculomigrave Apostolorum principis Petri anatliemalis vinculo
    Jit^et alius ab abbate necnon eadem congregatiom: esse innodatum ct a regno Dei alienum, alque..CU.IK
    909' EPISTOLJE ET PRJVJLEGIA. 910
    diabolo et ejus alfocissinns poinpis setemo incendii. \ ecciesiarum cultores coiriperianl, atque fideles, eo
    supplicio depulatura, et perpetute conderanai.ionis quod Joannes archiepiscopusejusdem sanetaeRaven-
    sunimissum. At vero qui observaiof et custos hujus nalis ecclesiaesuggessit apostolicaealmitati nostrae,
    riostri apostolici privilegii exsliteriti benedictionis qualenus coniirmaremus ei praecepta,quae snnt ediia
    gratiam vilamqiie aeternam a misericordissimo Do- in praedita sancta Ravennati ecclesia, et ei ab anle-
    niino Deo ttoslro consequi mereatur. cessoribus nostris ponlificibus, suis praedecessoribus
    Scriplum per manus Petri notarii et scriniarii san- largilala sunl, atque concessa. Cujus precibus, di-
    etae RomanaeEcclesiae; iri meiise Septembri el indi- vino amore, beatique Apollinaris pontificis et maf-
    ctione decinia. lyris Christi succensi, amabilius inclinati confirma-
    Datum III Kal. Octobris per manus Joannis epi- mus ei, ac stabilimus in perpeluum, absque aliqua
    Scopi etbibliothecarii sanclse sedis aposlolicae,anno diniinutione, secundum priscam consueludincm
    donni Gregorii Y, papae primo, imperante domno praedictae sanctae Rayennatis ecclesiae. Quapropter
    terlio Ottone, a Deo cofonalo, magno imperatore, conflrmamus j'am tibi Joanni archiepiscopo Raven-
    anno primo, nati, et per te in priediclani eeclesiam Ravennaieni
    Y. tuis successoribus in perpeluum ; itaque coiifirina-
    "
    ECCLESIiE S. PROgPERI CONSECRATIO. mus atque corroboramus monastcrium in honorein
    A Gregorio V anno 997 facla, cujus muhiftcentiw heati Hilarii constrjiclum in territorio
    moiiumentqappositi sunt parieti ecclesiwsequentes Galicata cum cerlis afflnibus quod vocatur
    versits. suis siium, Cum rebus
    videlicet omnibus, et omnibus suis jiiribus, el cum
    [Apud Ugheili, Ilalia sacra, tom.II, pag. 270.] omni judiciali polestate quoeest exhibenda in prae-
    Teuzo prajsentem fundavit episcopus aedem,
    Ad decus et sancti instituit Prosperi. scripti terrilorii incolis, videlicet, ab uno latere
    Cujus ad hanc semper veneranda transtulit ossa, praedicii territorii Gollicati, Massa Balneo, quaeest
    Cum papa quinto iiomine Gregorio, juris sancli Pelri, et comitatus Bobiensis, ab alio
    Forte Ticinensem qui tunc pergebat ad tirhem, latere j'ugaAlpium finis Tusciae, a tertio laterc co-
    Concilii sacri causam habiturus ibi. milatus Populiensis, atque a quarlo Ialere Fagen-
    tella percurrente et fluvio Rap..... quatenus lu
    Ponlificp.m multaque turba secula, ipse
    Joannes archiepiscopus luique successores in perpe-
    Suscepit Teuzo quos patef hospitio; luura habeatis potestatem
    Yenerat antistes junior et ipse Jpannes idem - monasleriuiii
    Sede Ravennali dexler abiturus ibi. sancti Hilarii cum supradicti lerritorii poteslalc,
    Cum quibus a dicto primo Teuzone rogatus, et publica funclione , prout vobis melius secundum
    quod Ordinandi et disponendi, nostra nostro •
    Hpc per se templum reddidit ipse sacrum.
    Tot simul ac tantis domus sacrata patronis, rumqueomnium successorum remotaconlradicticne.
    Corpus est posilum hic, Prosper alme, luum. Insuper etiara concedimus atque confirmamus, et
    X3umquo Yenerii simul ossa levala beati, corroboramus libi, et per te in praedictamRavenna-
    tensera ecclesiatn-, tuisque successoribus in
    Hujus in ecclesiaj condita sunt lalere. perpe-
    Sunt haec, dante Deo, dum terliua imperat Oiho, luum, Massam, qtiaevocatur Fiscalia, cum omnij'u-
    diciali poteslate el publica functione, el cum ceiiis
    Alque Kalendarum facta nova [leg. nono] Februi.
    YI. afflnibus suis, ab uno scilicet Iatere Ariell trans-
    GREGORII PAP.EV PRIVILEGIUM PROECCLESIA RAVF.JS-verso, quaj vocatur ; ab alio Iatere Deonorum
    NATE. percurrenteni in Padum ; a lerlio latere Padum per-
    (Anno 997.) currentcm usque ad dimidium fundi, qui vocatur
    [Coquelines',Bultar. privileg. ampl. Collecl. I, 292.] Lalus , atque a quarlo latere percurrenlem
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, reve- usque ad fundum qui vocatur Ustuladtim; confir-
    rendissimo el sanctissimo confralri iioslro JOANNI mamus quoque onincm judiciariam potestatem in
    arcbiepiscopo sanctae Ravennatis Ecelesiae, et per; p loco et plebe, quae vocatur cornu cervinum cum
    eamdem sanclam Ravennatem Ecclesiam ejus suc- certis aflinibus suis, libi, et per te in eamdem san-
    cessorihus archiepiscopis in perpeluura. ctam Rayennalem ecclesiam luis successoiibus in
    Quoniam omnium sanctorum Dei ecclesiasticorum perpetuum. Insuper confirmamus et corroboramus
    status a heatorum apostolorum principis Petri do- tihi Joanni archiepiscopo monasteria duo posita
    clrinis provehilur, et ad ej'us fulcimen lapsae, quae ihtra civitalem Ariminensem, umun fundatum in
    sunt, resolidaiitur, oporlet merito sanclam Raven- hpnorem sancti Thomaeaposioli, alterum in bono-
    .r.atem ecclesiam minorationem suae diceceseos fa- rem sanclaj Euphemiaj iriariyris, cum omni integri-
    cienlem,suarum digniiatum copia carentem, ita cito tale eorum tam intra eamdem civitalem, quam
    restilui, ut nbmen etiam irielropoleos non amitfai. extra quae eadem monasteria per donationis
    Cognoscentesigilur ipsaminomnibus cassalam,'con- paginam vestra ecclesia tenere videtur ejusdem
    v.enit ad ejus relevationis stattihi auxiliatricem no- ecclesiaediacono Martini dticis,et Hengleradaj corni-
    stram porrigere dexleram , qualenus beati Petri lissae et praecipue imperatorum lam eadem mo-
    apostoli fonle potala, Chrislo juvante, suis reinte- nasieria quam et alia loca de jiire pradicii diaconi,
    grelur honoribus. Et ideo omniurn sanclarum Dei eidem sanclae vestraJ ccclesitc cpnfirmDlain perpe-
    911 GREGORHV PAP.E 912
    tuuni, nec non omnes residentes el colonos praefatseA incendii supplicio sit depulatus. Insuper sciat se
    Ravennalis ecclcsise, tam in comitatu Hadriensi composilurumauri obrizi lib. xxx sanclseRavennaUB
    quam in Ferrarien9e et Comaclense commorantes, ecclesiae. At vero, qui pio intuitu pbservator in
    ut immunes a bulla publica, et angaria maneant omnibns exstiteril, cuslodiens hujtis nostri privilegii
    fuiictiorie; sed j'ugiler tibi, tuisque soccessoribus conslilula, ad cultum Dei respiciens, benedictionis
    archipraesulibusin perpetuurii oinneni functioriemet graliam misericordissimo Domino.Deo nostro mul-
    angariam exigant, et quod cis ab actofibus sarictae lipliciler et vilaeaeternseparliceps fieri mereatur, et
    Ravennalis ecclesiaeliieril iiijunctum, verum etiairi cum sanclis omnibus sociatus permaneai.
    conccdimus et confirmamus vobis... gentes et com- Scriptum per manum Petri regionarii notarii, et
    morantes in caslro ut nuilam publicam functio- scriniarii sanclaeRomanoeEcclesiaj, in mense Janua-
    nem faciatexceptovobis,vestrisqie successoribus, rfp et in indictione x (5). Bene valete.
    ea videlicet ratione proefixa,ut nrillus dux, comes, Datum v Kalcnd. Februarii per raanus Joanriis
    vicecomesj castaldo..... niagna parvaque persona ejriscopi sancti Albanensis ecclesiae.etbibliolhecarii
    praefalis colonis, et residenlibus aliquam publicam sancta; apostolicaesedis, anno pontificatus donini
    funclionem aul angariara... aut exigalili Sed securi Gregorii papai primo, imperii autem domni teriii
    et quieli in omnibus sub veslra luiiioiie et polestate, B Olfonis imperatoris augusti; anno primb in mense
    ul praedictumest, exislant. Simul eliara sanciinusut Jaiiuario.
    sancta Ravennas eeclesiacum suissubjeclisecclesiis, YU.
    siciit beatissiraa Romana, cui Deoauctoredeservimus, GREGORII PAPJEV PRIVILEGIUM HATTONI ABBATt
    FULlJENSICbNCESSUM.
    Ecclesia,nisi per cenium curricula aniioiuiiires ipsius
    excludantur nullalenus. Prajterea a fltiminePunclari (Anrio997.)
    cum Palude Argentaeet orauibus pertinentibus, pi- [Dronke, Cod. diplom. Fuld. p. 340.]
    scariis, lerris; aucupationibus, venalionibus, utras- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei.
    que ripas cum cunclis ajtiificiisiu praediclo flumine Omnium fidelium praesenliumvidelice.tae futufo-
    sitis, usque ad portum maris nec non porlum Yo- rum notitiac paleat qualiler per meritum dignitatis
    lanse, usque ad locum qui dicitur Cervia-,cuin om- HATTONI Fuldensis Ecclesiae abbali venerando id
    nibus litloribus suis, silvis,qualibusque instrumentis quod nostri aritecessoris pietas concessitnostra de^
    ibi conditis, vobis; veslrisque successoribus in per- volio non denegavh. ldeoque qriia pbstulavit a riobis
    peluum coufirmaraus. Res etiam omnes lapitles, et dignum duxitriiisui ejusdeiri loci siipradictae eccle-
    pelras lam supra lerram, quam sub terram, extra nJ sise venerabili antecessoris noslri renovando cbrifir-
    opus in publicis acdiiiciispositas, vestrae Raveiinali maremus concessum. Venerabilis ehim antecessof
    ecclesiaelargimur, proul vos vestrique successores noster iilum supradictum abbalem Romajconsecra-
    ad ejusdein ecclesiaeuiiiilatein praevidefinl exercen- vit eique debilae suhjectionis j'ugum*suheunli con-
    das, et operandas. Deiiique concedimus, et confir- cessif cum dalmalica et sandaliis missam celerirare
    rnamus ut ab aliquo saeerdule Ravennae degenle, Ad quod ariimumvertentes, quia speeialius aliis suis
    aut ex familia ejusdem sanctae Ravennalis ecclesiae, consimilibus nbslrae Romanx Ecclesiae famulatur,
    per totam yEiniliamatque Pentapolim nullum lelo- specialius digttiore munere condonari decrevimus.
    neum, alque porlaticum, sive silliquaticuraexigalur, Quare sine omni coniradictione hoslra aiictoriiale
    aul exposcere proesumatur. Slatucnles; atque pro- apostolica concedimus, ut cum dalmalica el sanda-
    mulgantes coram Deo, et terribiii ejus futuro exa- liis missamcelehref lalique pignore noslraj Romanae
    mine... per htijtis nostri aposlolici privilegiipaginam Ecclesiaj subjeclione pracsignetur.
    sancimus, et beali Pelri aposlolorum principis Scriptum per manus Petri rcgionaril nbtarii et
    aucloritate decernimus; tam apostolicaesedis oble- scriniarii sanclae RoiriariaeEcciesiaeanno Dominicae
    stamur futuros ponlifices, quaraque qui ecclesiasli- incarnalionis npngenlesimo [nonagesimo] septimo,
    cas funcliones ministraverinl, vel eliam magnas j mense Februario , indictione deciraa. Bene valete.
    parvasque personas, et quispiam cujuscunque sii Datum vn Idus Febr. per manus Joannis episcopi
    dignilalis pracdita de omnibus supra diclis capilulis, sancloeAlbanensis Ecclesiaeet biljliolbecarii sanctae
    quae a nobis concessa sunt, vel confirmala, quoquo aposlolicsesedis.
    modo licentiam habcanl saepenominala loca, in uuo VIII.
    adunata, atque specialiter apostolicae exaralionis EPISTOLA GREGORII PAP/EV ADOTTONEH IMPERATOBEM.
    pagina conjuncla, disjungere, vel uno ab aliero (Anno997.)
    alienare. Si quis iulerea, quodnon credimus, teme- LApucfliiroeum,Opp. diplom. III, 565.]
    rario ausu, conlra ea quaj ab hac nostra aucloritaie GREGORIUS episcopus, servus servprnm Dei, dile-
    Au-
    pie et firttiiter per hoc nostrum privilegium disposiia ctissimo filio OTTONIRomanofum imperatori
    ,sunt cbnlraire tenlaverit,aut in quoquam transgredi, gusto.....
    sciat se auctorilate beatiPetri apostoli analhemalis ^Squum igilur et dignum jiidicavimus imperialis
    vinculo innodalum, et cum Juda traditore seterni honorem regiminis et polestatem aposlolica auclo-
    *'3) Ex slaiu«o a nobis Gregorii poniificis cleclion:s die conslat legenaum esse indicl. x proul jacef,
    neii vero xi. Bene ettim conveniiint omnia.
    915 EPIST0L,E ET PRIYILEGIA. 914
    ritate palerne firmari, ef de omni bpna voluntale et A sanguineam suam contra.inlerdictionem apostoiicam
    beneficiis cunctis ab imperatoria poteslale sacro in conjugium duxil, ad salisfactionem convocetur
    huic loco concessis dignas Deo gratias dare. Atque cum episcopis bis nuptiis incestis consenlienlibus.
    ideo quia postulas a nobis qualiter locum ef Eccle- Si autem renuerint, communione priventur.
    siam Aquisgrani palalio bonis ex vestra deyotione Z. Item sancta synodus sapcivit ut Neapolita-
    irichoatum principiis, noslra munificentiAconfirrna- nus invasor, qui illius loci archiepiscopum ap-
    remus et aucloritate, prehendere fecit et se in eumdcm locuni per Simo-
    El ut eliam bene incboala prjncipia eo meliore niacam haeresimconstiliii fecit, nisi satisfaciat, ana-
    fine ulerentur , supradictse Ecclesiae concedimus tbenializetur.
    clericorum congregationem Catholicorum,suhlimi- i. Constiluitetiam ul si quis episcopus,presbyter,
    niiter et ul regulariter yivanl commendamus. aut diaconus, aul clericus, papa incolumeet eo in-
    Insuper etiam ac
    statuimus, per nostri praecepti pagi- consulto, aut subscriptionem pro Romano ponli.fi-
    iiam, et in conyulsum «lecrevimiisin sajpedicta Ec- calu coramodare, aut piclationem promitlere, aut
    clesiaseptem cardinales diaconos,et presbyferos,car- sacramenlum prsebere lenlaverit, aul aliquod certe
    diriales seplem, huic Ecclesisein eorum minislerio
    ea videlicet ut nullius p suffragium polli.citus fuerit, loci sui dignitate et
    deservire, ratione, dignitatis omniuni fideliumcommunione
    sacrura altare Dei Marise privetur et anatbema-
    persona super genilricis lizelur. Synodus Symmachi papae: Decrevitsancla
    ibitlem conslilulum missam celehret, prxler praedi- ul nemosancti Spiritus donum vendere prm-
    clos septem cardinales presbyleros et arcbiepisco- synodusaul
    sumat, pro alicujus episcopi, presbyteri, diaconi,
    pum hujus loci et episcopura Leodiensi qui dipeeesi vei ordinis consecrationepecuniamaccipere,
    Et lioc firiniter corrobora- alicujus
    prsesidel. analhemate el qui dat, et qui accipit,'et qui medialor est, ana-
    riius, etc.
    thema sit.
    Datiiin an. 997, mcnse^Februarii, indictioiie de-
    5. Placuit etiam omnibus ut Gisilbarius (5) epj-
    cima,sexlo Idtis Febmarii, per manum Joannis epi-
    scopi Ecclesiae sanctse Albanensis et bibliolliccarii scopus, qui contra canon^s sedem suam dimis.il.et
    sanctsesedis apostolicoe, anno pontificalus Grego- aliam inyasit, in Nalale Dqmini Romara vocatus, ad
    rii Y paose primo, regni tertio Oltoriis imperato- satisfacieiidum.vepiat; .tpiod sj renuerij, a sacerdor
    ris (i). tali oflicipsuspendatur,
    6,: Notum vobis etiam faciraus,.qualiter per coni-
    GREGORH ' P^AP^E V EPtSTPLA ADWILLEGISUM ARCIHEPI-munem corisensum fratrum, Crescenlium sanclse
    ''. SCOPUM MOGUNTINUM.' -\ Romanae Ecclesise invasorem et deprsedatorem a
    (Anno 997.) grcmio sanctoeEcclesioeet omnium fidelium com-
    Pertz. Monum. Germ. III. njunione segregavimus, et ut unusquisque veslrnm
    [Apud 694.] in suo episcopatu hnic facto assensum praebeat chri-
    GREGORICS, servus servorum Dei, dilecto confratri ritative rogamus.
    WILLEGISO archiepiscopo et vicarip nostro saliilciu et Ego Gregorius sanctoecalholicseet apostolicaeRo-
    aposlolicambenediefipriem. manoeEcclesiaepraesulsubscripsi.
    Decreta eiiim synodiPapiensis, qnibus ego licet
    et nna mccttm Ego Joannes sanctoe Rayennatis Ecclesiaearchi-
    indignus subscripsi archiepiscopus episcopussubscripsi.
    Ravennasnec non archiepiscppus Mediolanensisciim
    aliis-confratribus, qtiaeso,ducile ad .raemoriam, et Landulfus sanclaeMediolanensisEcclesise archi-
    ut haecad profectum veniant auxilii operam impen- episcopus subscripsi.
    dile, YVidoPapiensis Ecclesise episcopussubscripsi.-
    1. Placiut sanploesynodo ul omnes episcopi occi- Joannes AlbanensisEcclesiseepiscopus subscripsi.
    denlales, qui in depositione Arnolfi archiepiscppi Blinwarmund sanctae Hipponensis Ecclesiae epi-
    fueruul el certis induciis vocati Papiensem synodum. scopus subscripsi.
    spreverunt et inconvenientes causas ad confunden- Sigifredus.sanctae Parmensis. Ecclesiseepiscopus
    dam synodumper iaicalenj personam miserunt, ab suhscrjpsi.
    cpiscopi oflicio suspendantur.,Adelhero Lodunensis Jpannes Mutineiisis Ecclosiae episcopus. Adam
    episcopus, qui eliam metropolitanuni suuni appre- Taurioensis Ecclesiae episcopu.ssubscripsi.
    hendit et tradidit, ab episcppi ollicio suspendaiur. Andreas Laudensis Ecclesioeepiscopus. Joannes
    Auctoritate Julii papae sanci.lum est, qui eliam Januensis Ecclesiaj episcopus.
    orientales episcopos ad synodum.venire spernenles, Conslanlinus sanclaeAlbensisEeclesiseepiscopus.
    deposilionis reos judicavit; illps vero absque apo- Albertus sanctaeBrixensis Ecclesioeepiscopus.
    slolica auctorilate deposilosinnocentes remanere. Liutifredus Terdonensis Ecclesiae episcopus sub-
    2. Decretumesl eliam uf rex Robertus, quj con^- scripsi.
    (4.) Simile privilegium in ecclesia metropolitana conslituil Leo IX pontif. raax. anno 1052.
    Coloniensi, in qua « nemo prsoler septem cardinales (5) Merseburgensiset MagdeburgensiS: ,
    presbyteros possit divinis myslcriis operari. > Jta
    915 ' GREGOivHV PAP^E 916
    X. A btts, plagis et appendicibus, cultum et iricuJtum,
    GREG0RH PAPJE V BULLA PROM0NASTF.RI0 SUBLACENSI. vacuum el plenum, cum omnibus supradiclp mona-
    (Anno 997.) sterio seu caslellis generalifer et in infcgrum perli-
    fApud Muralori, Antiquit. ltal, tom. I, pag. 945.] neiifibus in terrilorio Tibur.tinq et Sublaciano, sic-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, reve- uli per termina designantur alque demonstrantur.
    rentissimo ac prudenlissimo PETRO presbylero et Incipiente a porta Imperaloiis, unde ipsum flumen
    monacho atque periiissimo abbati venerabilis mp- redundat, dein deyenienle in nionte, qui vbcalur
    naslerii sancti confessoris ac palris Benedicli, e' Romani et recte in Campolongum, recto tramite
    sanctse virginis sororis ejus Scholasticse, quod poni- pergenfe in Perelo,- ubi est ccclesia sancti Petri:
    lur in Suhlaco, lihi tuisque successorihus inibi de- inde yenienie in Slaflile, quoe astat in Camposacrb :
    servienlibus vel introeuntibus in perpeluum. inde ifer agendo et pervenit in arco sahcliGeorgii,
    Si semper sunl concedenda quse piis desideriis et sic pervenil in monte dc Flaonlino, de ipso de^
    congruimt, quanto polissimum ea, quae pro divini scendente monle, et peryenit in aqua, quaj el Fer-
    cullus praerogativa esse noscunlur, non sunt oraiiinp rata vocatur; sequenfe ipsa aqua usque diim eveniat
    negailda, quia stmt a largitoribus non solum pps- in arco de Aquaferrala, et per ipsam aquam donec
    cenda, sed charilatis lilulo procul dubio exigenda. B suum cursura explicit in fluvium Tiberis: trans-
    Pelisii nos igitur quatenus concederemus sive cpn- meanle ipso fluvio, asceiidenle ip monte, qui vocar
    firmaremus tuse religiositati supradicltim tpum mo- fur Crpfeo, qui proprius de tuo est monasterio. Inde
    nastcrium sancti Benedicli et sanctse Scholasticoe, per cacumen monlium, per concbas vallium, per.
    quod pbnitur in Suhlaco, cum cellis el coenpbiis,una cavernas pelrarum devenit in montibus, qui cogno-
    cum lurre et cuncla supellectilia eorum, una cum mipanlur Gemini; et sic descendentem ,in Fene-
    specu, nbi beatissimus Benedictus eremiticam vilam slrelle, el inde pervenienle in rivo qui nominaliir
    duxit, cum omnia infra se et circa se cum criptis, Traye, el per erimdem riyum desce.ndeiiiem in alio.
    et omnia aadificia huniana quae ibidem niinc sunt; rivp de Cona ubi dicitur Crucis; ipsaqnt, Cona
    verum eiiam et Jacum cum piscariis et aquimclis ascendenle in locurii qui vocatuf Oraru; inde iiev
    suis, inde exeunle aqua palancto cum piscariis et ratiin ascendenls in uionle, qui et Aquaviva dicilur,
    aquimolis suis, deducenleipsa aqua in loco qui vo- recle in ponte Terranep, et peripsum flumen de-
    calur Mandra. Item aquimplis et piscariis suis, et sceiidenle usque in petra Imperaioris, et iride in
    pervenil usque in locb, qui cognominatur de Fer- monte Romarib. Civitas etiam, quse vocalur Carsoli,
    rala, omnia in inlegrum cohsereiiles. Nostra namr cum ecclesiis et domibus infra se Jn integrum et
    que aucloritate in vestro monasterio sinl confirmata, G deforis'in diversis yoeabulis, villis, yineis, fundis,
    ut nulla unquam hpminum magna parvaqtie per^ pt casalibus, rivis cuni aquimolis, ciim omnibus
    sona audeal in ipsa aqua, qctaevocatur Timitla, seu suis pertinentiis et adjacentiis, sicuti vestra antiqua
    in aqua, quacappellatur Augusla, vel in aqua, quse privilegia continenl, iia vobis in pmnibus sint con-
    dicitur Bullica, neque in Flumicello, neque in aqtia firniala, posita infra castro Reatino et Ciculano, et,
    de Roccaneilum, neque in aqua, quse cognominatur Marsicano territorio. Denique el conflrmamusvobis
    Cona, neque in ulla aqua de loto Sublaciano terri- castellum in inlegro, quod el Trillano nuncupatur,
    torio, vel in quolibet de ipsis locis, sine consensti una cum colle dt, Ferrari et Monaslerellum et Sassa,
    abbalis ejusdem irionasterii per nullius argumcntum C-ivcqiiaj ab aliis vocabulis inincupahtur, cum villis,
    idem aquimolum dedicare. Et qui iioc feceril, aqui- fuiidis et casalihus, vineis, et terris, campis, pralis
    moluai ipsum in supradiclum roqnasferium occur- ct pascuis el cum omuibus suis pertinenliis, sicuti
    , rat, et in nostro palatio composilurus exislal auri "cxtendi-lurusque in Pisciscano.
    cocti libras duas. Item confirmamus Vobisdetinen- Et casale in integrb, qui vocalur Ursano et Sam-
    dum castellum in integrum, qui vocatur Sublacjim, buci cum ecclesia sancti Thomse in desertis posita,
    cum oninibtis suis periinentiis vel adjacentiis, cuni et montem in inlegrum, qui appellatur Gurdiano,
    omni placilo et donalionc sua, una cum glandatico, D cum fundis el casalibus suis, atque niedietatem de
    et herbalico suo, atque cuncla publica furiclione, loco, qui dicilur Ylice; et locum qiii vocatur Casta-
    sicuti in noslro palatio annuatim persolvi solet. Seu niola, ciim vineis et lerris vel omni perlinenlia; et
    confiriiiamus vobis monlem in iniegro ad castellum in ipso confinio adest mpnte, qui vocalur Buberano,
    Jaciendum, qui vocatur Augusla; et monteni qui inintegriim cum caeteris yocabulis sive pertinenli-
    vocalur Ceryaria, cum omnibus earuni pertinentiisi ims. Iterumque etiam confirmamus yobis casleUum,
    in inlegrum. Porro et caslellum, quod yocatur Ar- quod dicitur Ariipolloni, in iniegrUm cum ecclesiis
    sule, siinulque et caslellum quod'vocaliir Aiiticu- et dpmibus infra se per omnia et exlra se cum vi-
    lum : unumquodque castellum cum ecclesiis, celiis,i rieis, terris, fundis, el casalibus, vel omnibns eidem
    domibus infra se et deforis, vineis, terris, campis, perlinenlibus caslello. Insuper locum , qui vocatur
    pratis, pascuis, silvis, salectis, arboribus, pomiferis, Penloma, cum suis omnibus in integrum perlinen-
    fructiferis, vcl infructiferis diversi .generisj puteis, fibus; yerurn eiiafn el medielatem de caslello di-
    fontibus, rivis, atque fluminibus, cum aquimblis, vulgato de sanclo Pamfimo, cum niedielate de suis
    ntini castanieta el paludibus, cum montihus et colli- omnibus pertinentiis. Yerumlamen el cas(elliim de
    917 \ EPISTOLJS ET PRIVILEGIAf 918
    Collemalb in integrum. Item et locum, qui et Ro- j Lsidere, et tu etiani pro venerabili tuo monasterio vel
    niani vocatur in integrum : et medjefatem de villa, successores iui abbales, possideant ac detineant,
    quae appellatur Papi, una cum fundis et casalilius, atque jurisdictionein perpeluura fruentes defendant,
    vineis et terris; campis, pratis, pascuis, et silvis, et in ulilitatem ejusdem pii loci perenniter profi-
    salectis, fonlibus, ac rivis, cum aquimolis, et cum ciant. Pfoquo etiam sub divini judicii pbtestalione
    omnibus pro singulis locis, et vocabulis generaliter, promulgantes decernimus, ut nulla unquam
    cujus-
    el in integrura pertinentibus. Omnibus jam diclis locis que publiceeallitudinis virorum sive mulierum, vel
    territorio Tiburlino sitse sunt. At vero et confirma- eliani alia cujuscumque sit dignitatis magna parva-
    nius vohis vestnsque successoribus cellam sanclae que persona, quomodolibet jurisdictionem exercere
    Barbara;, quse est intrb civilale Tiburtina, in inte- in jam diclo monasferio vel in castellis, massis, furi-
    grtim cura domibus et cellis intra se cum aqui- dis, et casalibus, praediis cullis et incullis, yel in
    molis suis intro eadem civitale et deforis, cum aquis , molendinis, et piscariis, vel in aliqua pos-
    fundis et casalibus, vineis et lerris, campis, pralis, sessione , seu etiam in diversis rebus, obicumque
    pascuis et silvis , cum omni sua perlinenlia vel detiuere videmini, nec quidpiam horum ex eodem
    adjacenlia. Sive etiam et irifra hujus almse Romse loco auferre, aut diripere prsesumat, neque ullam
    confirmamiisvobis cellam sancti Erasmi, quseponi- ]3 lsesionem, aut conlrarietatera malitiae in ipso beati
    lur in Celio monte, cum domibus, cella vinaria, et Benedictimonasterio atqueomnibus utsupra annexis
    Jenile, cum hortis et vineis circa se, cum arbori- eis perlinenlibus, quoquo ingenio, aut argumento
    bus olivarum, et diversa»genera arborum pomife- inferre audeat. Polius autem jure perpetuo in eodem
    rorum, et cum cpeteris vineis et casalibus; scilicet venerabili monasterio, ut superius afflctum esl, pfo-
    pratum, quod poniturforis ponte Salario, et casale, ficiat, et poteslati atque ditioni tuse, vel omnibus
    quod ponilur Aquario, et alio casale, quod vocatur successoribus luis abbatibus perennis permaneat
    Quinlo; et in Albanense territorio vinese, quse sitse disponendi alque possidendi facullas. Si quis autem
    sunt a cripla quae yocatur....... a Silice Albanense, (quod non' optamus) lemerario ausu contra hujus
    et in loco, qui appellalur Zinzinni, vel in diversis nostrse apostolicoe praeceplionis seriem pie a nobis
    lbcis sive vocabulis, ubicunque inveniri vel reperiri promulgatam venire, vel liligare tentaverit, sciatse
    .possint per quamlibel seriem scriplurarum ad ipsum Domini noslri el apostolorum principis Pelri ana-
    pium ac venerabilem locum pertinentes, sub juris- themalis vinculo innodatum, et cum diabolo et ejus
    diclione veslra semperpersislant, a prsesenti decima atrocissimis poenis,atque cum Juda iraditoreDomini
    indictione, et usque in perpetuum vobis veslrisque nostri et Salvatoris Jesu Christi in seterno igne con-
    successoribus abbatibus cum limore regendum ac iC cremandum, simulque el in voragine lartareoque
    regulariler dispoiieiidum.Convenilreverentiaj vestrse chaos dcmersum cum impiis plectendum. Qui vero"
    nos implorasse, ut ssepedictum ihonasteriuni sancti pio intuitu custodes et obedientes atque ohserva-
    Benedicti. et sanctae Scholaslicse apostolicae aucto- tores hujus nostraesalutiferse praeceptionisexstiterit,
    ritatis serie muniamus, et omnia et perlinenlia pe- benedictionis gratiam et cceleslisretribulionis seterna
    renni jure inviolahiliter permanenda confirmemus. gaudia a j'usto Judice Dominb noslro consequi et
    Propierea flexi precibus tuis per hujus proeceptionis vitaeselernseparliceps eflici mereatur.
    paginam slaluenles decernimus, ut cuncta loca ur-
    bana vel rusticana, id est massas, casales, yel ca- Scriptum per manura Benedicti Scriniarii sanctse
    RomanseEcclesise, inmense Septembri.Indictionex,
    stella, diversa praedia culta yel inculta, quseponuntur Benevalete.
    per loca et yocabula, quae superius proemissavel
    nominata sunt, siculi a ppnlificibus, regibus, vel a Dalum iv Kalendas Julii per manus Joannis epi-
    Deura limenlibus in eodem yenerabili loco concessa scopi sanctse Albanensis Ecclesiae et bibliothecarii
    Deo propilio, pon-
    sunt, vel eliara per alias rationes jusie inibi advene- summseet apostolicse sedis, anno,
    Y summi ponlificis et uni-
    runt, siculi orania prsefatum luum iuonasterium de- tificatus domni Gregorii
    tinuit lemporibus sanctse recordalionis Gregorii et'. r» versalis papae in sacrafissima sede beati Petri apo-
    x
    ZachariaeelNicolai papseprsedecessorumnostrorum, stoli, anno primo, indiclione (6).
    ita el nunc cum magna securitate quiete valeat pos-

    (6) Ughellius hanc ipsam bullain proe oculis ha- a Giampiniom Calalog. bibliotliecar. S. R. E. atqae
    bens, Joannem inirus.it in cataiogum episcoporum ab ipso Ughellio iii episcopis Albariensibus cerliores
    Albanensium ad annum 828, lomo I Ital. Sacra\. Sed facti fuerimus eodem anno floruisse Joannem epi-
    is fallitur. Non ad Gregorium quartura, sed quidem scopum Albanensem, et sanctse RomarnseEcclesiae
    ad quinlum, litterx iste (si tamen omni suspicione hibliolliecarium, res monet referendam esse hanc,1
    falsi eas carere puias) pertinent. Neque enim cbn- bullam ad Gregorium V, qni iisdem "temporibusca-
    venit indiciioni x anntis primus Gregorii IV papsc. ihedram Petri conscendit; et pro Gregorii IV scri-
    Facile lamen error in apographum irrepsisse potuit, bendum Gregorii V. Ilic aulem renuntiatus est pon-
    ila ut librarius legerit X pro V, quse lilterse inter tifex mense Maioanni 996, indictione IX. Ergo in
    se facile commutari possunt, et ad eamdem formahi hacbulla aller error occurrerit, atque est scriben-
    fere accedurit. Sed cum e Mabillonii Annalibus dum atit anno secundo, aut indiclione ix. Interea
    alque e Chrpnico Sublacensi constel anno 997 flo- animadverteris ea verba : In nostro palatio composi-
    ruisse Petrum Sublacensemabbatem ^ et rursus cum turus exislal auri cocliiibras duas.
    '"""""" "
    919 GREGORIIV PAPj; 920
    XI. A sibnem, ecclesiaslico niore, in prsefato episcopatu,
    CRUCORU EPISTOLA AI»JOANNEM RAVENNATfcNSEM ARCHi- episcopum Consecrare debeatis, remota omnium
    EPISCOPUM. liominum conlradiclione. Statuentes apostolicacen-
    (Anno 997.) sura sub divinijudicii obleslalione , el anathematis
    Placenlinam ecclesiam restituit, Monlefetelranam interdictu, ut si quicunquehonio, cujuslibelpotestatis
    subjicit. existens, prajsumpserit ausu lemerario contra hoc
    [Apud Mansi, Concil. lom.XIX, col. 200.] aposlolicseconfirraalionis privilegium agere, aul a
    Dileclo filio Joanni S. Raveiinatis Ecclesiae ar- jufe S. Ravennaiis Ecciesisepraefalumepiscopatum,
    chiepiscopovenerando, tuisque successoribus archi- donum, et consecraiionem subripere lenlaverit, nisi
    episcopis in perpeluum. resipuerit, et his monitis noslris acquieverit, aucto-
    Divinseremunerationis prsemia, et bonae actionis ritate Dei et noslra non solum analhcmalis vinculis
    noslraj labores ab oeterna manu bptate fruclificari innodetur, sed a regno Dei alienus existal; qui
    speranles, dignum dtiximus omni divinse servitutis aulem verus custos et observator exstiteril, beue-
    obsequio hilari mente impendere famulalura , ma- dictionis graliam a Domino conseqiii niereatur.
    xime in restaurandis ecclesiis, quas ab anlecessori- Scriptura manu Pelri scriniarii, nptarii et regip-
    bus noslris ad divini usum servitii dicatos conspe- B narii S.R.E. in mense Julio , indictione supradicla
    ximus. Quapropter considerantes eiiam universas x. Dat. Non. Jul. per manus Joannis episcopi S.
    hsereses in sancta calholica Ecclcsia miserabilitei AlhanensisEcclesiaeet bibliolhecariisanclse aposto^
    ortas, dignas resecari S. Ravennali Ecclesise, tibi licsesedis.
    Joanni ejusdem .ecclesise venerando archiprsesuli, XI
    tuisque successoribusin perpetuum, paiernoamore GREGORlI PAP^EV EPISTOLA AD ABBONEM AB.BATJ5M
    subveiiimus. Placentinam ccclesiam injusle libi s FLOHIACENSEM.
    meo antecessore ablatam, ct contra canones sut (Anno 997.)
    nomine archiepiscopalus locatam , tibi tuisque suc- [ApudMabill., Annal, Bened., IV, 107,]
    cessoribus refulaiiles in perpetuum. Insuper etiam s Doininospecialiter venerabili ABBONI abbati, G,,
    nostro aposlolatu poslulaslis-quatenus pro omnipo- servus servorum Dei, salutem in Christo.
    tentis Dei amore, mercedeque animae noslraj, nec Quia lilterarum yestrarum portitor feslinabat
    lioii et pro slalu regni domini iuvictissiini lerli: quantocius redire, vix vespertinalis synaxeos spatio
    Ottonis imperatoris Augusti, episcopalum Montefe- ut remoraretur valui impelrare. Unde breviloquio
    retranum cum omni integrilate sua, ex nostro donc usus, veslrae semper erga me novaj benevolenlise
    sub jure S. Ravcnnalis Ecclesiaedonando, el episco- " gratias refero, petens, sicut mandastis, ut nobis
    pum consecrandi amodo in antea cui voluerilis, tibi fratrem R. inpr.xsentiarum dirigatis, qui nobis de
    tuisque successoribus,noslrseapostolicaeauctoritalis veslra prosperitale, de regis promissione(7), de
    privilegiomuuireinus in perpetuum. Proplerea tuis Canluariorum archiepiscopi incoiumilate rehunliet;
    llexi precibtis, ad hbnorera S. Ravennalis Ecclesise, unum deprecans, ut ex veslris missalibus libris
    el stahililalem ejusdein yenerandi loci, ipsum jani opliiiium transmiltatis , quatenus , quoliescunqtie
    falum venerabilem episcopatum Monteferetranura inler raissarum solemnia videro,, specialis amici
    cum omni integritate sua, scilicet ecclesiis,capellis. memor sim, nunquara iugratus yestro bjenefieio.
    casis, casalibus, curlibus, mansis, coloniis, abbutiis. Yalete.
    cellis, fuudis, seu terris, vineis, pratis, pascuis, etiair XIII.
    famulis utriusque sexus, et cum omnibus ad jus GREGORII PAPiEV PRIVILEGIUM PROABBATIA S, AM-
    notali episcopii legaliler pertinentibus, salvum et ii BROSII.
    cunclis quietum consistere sub jure sanctae Raven^ (Anno 997.)
    natis sedis tuilione, sine cujuslibel quacumque con. [Apud Mansi,Conc.tom. XIX, 203.]
    tradiclione. Ita scilicet conflrmantes, decerniinus u: I) Postquarii healo Petro, aposlolorrimprincipi, Do-
    episcopus qui in eodem episcopio pro lemport rainus ac Redemptor noster Jesus Christus ex ulero
    fuerit a te, vel a tuis successoiibus ordinatus, sim Yirginis pronostra redemptione, uterat Deusverus
    orani contradiclione, sulijeclionemimpendat; et u anle ssecula,verus homo in line ssechlorumapparere
    ~alii suffraganei, in omnibus secundum ecclesisetua dignatus est, ligandi atque solvendi in cceloet in
    "p*ofectu'raobediant,. ittsuper numquam sub divin tcrra poiestatem tribuil, eliam januas regni coele:
    judicii obleslalione interrninanles jubemus alquc stis reserandas concessit, supra solidilatem fidei
    prsecipimus ut nullus imperalor vel rex, dux au sanctam stabilire dignatus esl Ecclesiam, secundum
    riiarchio, de praefata consecratione in aliquo l< illius veridicam vocem, dicenlis : Tu es Peirus, et
    et
    tnosque successores loedere proesumal,sed a prser super hanc petram aedificaboEcclesiammeam ,
    senli decimaindiclione in antea usque in perpetuura portaeinferi non prajvalebuntadversus eam : et tibi
    quemcunque eligere voluerint, per nostram conces' daho claves regni coelorum; el quodcunqueligaveris
    (7) HsecRotberti regis promissio forte spectaba . archiepiscopus, de cujus incoiumitate sohicilus
    divortiura a Bcrta regina ipsi afflni, quam contr: erat ponlifex, Elfficus est, qui forte tunc leniporis
    ecclesiasticasregulasdesponsaverai. Caiiluariensis segrotayerat.
    921 EPISTOLJE ET PRIYILEGIA. 922
    super lerram, ligalum erdt et in ccelo; et quo.dcun- \ noslro spirifuali filio, ct per te in eamdem ec-
    que solveris super lerram, solulum erit et fn coelo clesiam, cunciisque successoribus luis afchiepisco-
    (Matth. xvi). Postquam et hujus vicarii sincerissime pis in perpeluum.
    Deo faraulantes, carentes nebularum densitatibus, Quoniam apostolicse sedis benevolenlia, et an-
    taniam dignius perceperunt ppleslatem, et universi liquse consueludinis zelo provocali, frafernitatem
    curam sunt sortili regiminis; inler quos et noslram tuam Raveonali Ecclesiseprajfecimus, insignia proc-
    parvitatem Dei omnipoleniis misericordia connume- sulum ejusdem ecclesioe dignuin duximus libi con-
    rare dignata est- Oh hoc univcrsilati credentium fereiida, cum usu pallii, quo uti debeas cerlis tem-
    innotescere voluimus jjuoniam abbatiam in honora poribus, cerlisque modis, sicut antecessores luos
    celeberrimi Chrisli cofjfessoris Amhrosii, necnon usos fuisse cognoscis.Hoc te nihilorainus admoncn-
    venerabilium marlyrum Protasii ct Gervasii consti- les, ut sicul a nobis hujus decoris usum ac saceT-
    lutam, ubi eorum sacra corpora recondiintur, per dotalis oflicii hbnorem accepisse te gaudes , ita
    bujus nostroe auclorilalis privilegium integerrime etiam morum alque acluura probitale susceplum
    corroboramus cum oranibus ecclesiis, oracuiis, cur- in Ciirislo sacerdoiium adornare conlendas. Sic
    libus, massariliis, dislrictis, ad ipsara respicienli- enim allerno eris lionore conspicuus, si cum ha-
    bus: scilicet Basiliano, raonte Feliciano, Leveniano, B bilu corporis nienlis quoqoe bona concordam,
    Ceresola,Lemonla, Capiate, Oleoduclo, Campilioiii, ut foris compositus, inius auiem direclus, Deo,
    Ai]ticiaco,,CoIoiiia,Verederio,Cavenaco, Yilla Alba, cum Prophela vere dicere possis : Provideo Deo
    Cugniano, atque cum universis ad prsefatam abba- [verius Deunt., HARD.]. in conspectumeo semper, ut
    tiam spectantibus : eo scilicet ordine ul monachi sil a dexlris mild, ne unquqm commovcar(Psal. xv).
    jpsius ccenobiisimul cum abbale qui nunc sunt, vel Ut autem charitalis in nobis fundalse dulcedinem
    qui pro tempore fuerint, praetaxalas ecclesias, ora- recognoscas, ex graluiia largilale noslra post raor-
    cula, curtes, massaritios, servos, ancillas, Aldiones, tem Adeleidoeimperatricis Auguslae, donamus libi
    et Aldianas, sine alicuj'usmaj'oris minorisve personae luseque Ecclesise dislrictum Ravennalis urbis, ri-
    conlradictibiie,haheant, tencanl el possideant, atque pam integram, monetam , teloneum , mercalum ,
    in qprum usum ac sumpium, proul melius provide- muros el omnes portas civilatis. Si yero alia privi-
    rint, dislribuant, noslra apostolica aucloritate con- legia aliquihus facta apparuerint, sanclae Ecclesise
    cedentes. Si quis vero, quod non crediraus, diabo- obnoxia , cl huic noslro privilegio contraria , au-
    lico suasu conlra luijus nostrse apostolicse conces- clorilate Dei el S. Peiri. ad nihilum redigenda illa
    sionis firmilatem in posterum agere teniaverit et dijudicavinius : et hoc quod facimus, slabilimus.,
    prajlibati monasterii coenobitasin aliquo, quod eis " etinlaclum permanendum jubemtts. Donamusetiam
    concessimus, inquietaverit, sit analhcina horrendum libi, tuaequeEcclesiaesancfae, Comaclensemcomita-
    a trecenlis decemet octo Patribus, el ex consensu lum posl morteni Adeleidse imperatricis Augustae:
    fraudis Judae Ananisequeadaequetur flammis, et a ut tu, luaque sancta Ecclesia, luique successofes,
    Palre, Filio, sanctoque Spiritu , necnon a beato illura cum omnibus inibi perlineiilibus libere te-
    apostolo Petro maledictus in praesens, et futurum, neant, el ordinent in perpeluum. Et quod bene
    rei crimine astriclus semper maneat; atqueaca- factum esf ul bene reservemus, et in inelius corro-
    tholica Ecclesia sit eliminalus, donec prsenominatse boreraus : privilegiura, quod luo prsedecessoriJoan-
    abbatiaemonachos, eorumaue Palrem digna salisfa- ni, cum Monteferetrana et Cerviensi ecclesiis, et
    clione placare studuerlt. cura omnibus quaesibi largili sumus, ex nostra be-
    Datum iv Kal. Maias, per manus Joannis epfscopi nevolentia, tibi, luxque S. Ravennati Ecclesioe,
    S. AlbattensisEcclesiaeel bibliolhecarii sanclseapo- luisque successoribus, confirmamus, et incorrupta
    stolicse sedis; anno, Deo propitio, ponlificatus semper essedecernimus, id est monaslerium sancli
    domni Gregorii summi ponlificis et universalis Thomseapostoli, cl Euphemisemartyris, cum omni
    quinti papse, in sacraiissiraa sede beati Petri apo- . integrilale eorum, et cum pmnibus rebus, el pos-
    stoli secundo : imperante domno Oltone lerlio, a sessionibus eorum culiis, et incultis, tam in civitate
    Deo coronato, magno et pacificoimperatore, anno.n, Ariminensi posilis, quam extra, scilicet in comitalu
    in mense et indict. supra scripla xi. Scriptum per Pisaurensi, Ariminensi, et Montefcretrano colloca-
    manus Petri notarii et scriniarii S. R. E. in mense lis. Quaeomnia per centttm j'am curricula annorum, .
    Aprili, et indiclione undecima. P. Bene valete. vestra Ecclesia et vestri anlecessores tenuerunt, et
    XIV. vos , Deo gralia , tenelis quiete : id est, castellum
    GB.EGORU PAPJEV EPISTOLA AD GERBERTUM RAVENNA- quod vocalur Ligabizzi, cum oninLpertinenlia sua,
    TEMEPISCOPUM. et curte de sanclo Hermete, cum praediclaecclesia ,
    (Anno997.) ct cuhi casalibus et appendicibus suis : scilicet ca-
    Miltit pallium, BavennatensemEcclesiamntullis or- stellum quod vocatur Galliola, cum omni pertinentia
    riat privilegiis,mullis donalionibusauget. sua; nec non el caslrura quod vocatur Granariolo ,
    [ApudMansi, Concil.tom. XIX, 201.] cum omnibus rebus et posse ssionibus suis. Et ca
    GREGORIUS episcopus servus servorum Dei, GER- stellum quod vocatur Montecorliiio cum omni inlc
    BERTOS. Ravennatis Ecclesiae archiepiscopo , ac gritate sua; necnon el inlegrum castellum quod vo-
    923 GREGORIIY PAP;E <J2|
    catur Crucis, cum omnibus rebus el possessionibus A gere, et in exercendis Dei laudibu? sui studeat
    suis. Et ut patcrnifas bonitalis nostrse fiiiationem laboris exhibere certamen, ob hoc debita nps
    tusedevotionis summo affectuel affluenler in Christo ejusdem apostolicaj pastoralis compulit spllicitu-
    enutriat, auctoritaie Dei omnipotentis et S. Petri dinis cura, quseque ad stahililateni piorum lo4
    principis apostolorum, hoc noslro privilegio, prae- corum promulgarc, ct aposlolicae institutionis
    cepium de Regiensi ..episcopatu, cum omnibus sibi censtira confirmare. Igitur quia postulasli a no-
    adjacenliis, a venerabili Oltone Augasto, tibi tuaeque bis, venerande arcbiepiscope, quatenus integrum
    Ecclesise luisque successoribus atlributum, confir- arcbiepiscopatum sanciae Beneventanoe Ecclesise,
    mamus, stabilimus el inconvulsum permanendum cui Deb favenle praees, concederemus liJbi, tuis-
    prsecipimus, ut teneas, defendas, regas, et ad Dei que suecessoribus in perpetuum, ac cuncta quae
    bonorem, tam tu quam lui successores, lihere a prsedecessore nostro dofnino Joanne sanctis-
    ordinetis. Confirmamus etiam tibi tuseque Ecclesise simo papa, precatu domini Otlonis invictissimi
    in perpetuum douamus Csesenam, cum omnibus imperatoris per privilegium concessa sunt tuo
    inibi perlinentibus: et poteslate aposlolica j'ubemus prsedecessori Landolpho archiepiscopo ejusdem
    ut de sublus strata, usque ad mare, nullus audeat sedis, conilrmaremus : piis tuis desideriis fa-
    districlum aut venationem ullam exercere, nisi cui "• venles, hac noslra aucloritate id quod a noriis
    tu aut lui successores jusserint; sed absqucomnium exposcilur per inlervenlum domini Ottonis im-
    hominum inquietudine, ad lionorem, et utililatem peratoris effectui mancipamus , concedentes libi
    luam, potestative omnia ibi facias et praecipias. tuisque succcssoribus usum pallii, sicnt scriplum
    Omnia etiam privilegia jampridem a prsedecessori- est, relinere. Tribuenies insuper tuoe fraterni-
    bus noslris luaeEcclesiaccollata, omniaque praecepla tati, tuisque successoribus in prsedicla dicecesi
    aul a regibus aut imperatoribus pro Dei respeclu in locis in quibus olim fuerunt in perpetuuni
    allribula, hoc nostro privilegio in voluntate Dei, et episcopos cbnsecrare, qui veslrae subjaceanl di-
    auclorilale sancli Petri, confirmamus, corrohora- tioni, id est Terniulanae, Bibinoe, Quintodecimi,
    mus et in seternum valere volumus et praecipimus. Ariani, Trivenli, Larini, Lucerioe, S: Agalhse ,
    Si quis igi.tur contra hsec quseper hoc nostruin pri- Ahellini, Asculi, Vullurariae, Tiielesiae, Alifse,
    vilegium pie. et firmiter disposita sunl,.temerario Sessulse. Confirmantesque tihi tuisque successo-
    ausu ire tentaverit, sciat se auctoritate B. Petri ribus ecclesiam S. Michaelis in Monte Gargano,
    principis apostolorum, cujus immerito vices agimus, ciim ipsa Siponlina ecclcsia, el cum omnibus
    anaihematis vinculp innodatum, et cura diabolo et r, eartini pertinentiis , el omnib.iS prsediis , cuni
    Juda iradiiore seterni supplicii iiicendio concreman- ecclesiis, familiis utriusque sexus, et massis, ct
    dum; sicque irremediabililer involvendum, rie un- cuncta quae yidentur esse pertinentia ipsarum
    quam a nexibus analhematis sit absolulus. At yero ecclesiarum. Cbricedimus autera Alphano clerico
    qui observalor in omnibusexstiterit, cuslodieos vestro nepoti integrura ipsum archiepiscopalum
    huj'us noslri appslolici ;cbnsliluti auclpritatcm, ad pbst decessum tuum habendum cum oriinihus
    cultum Dei nostfi respicientis, benedictionis gra- suis pertinenliis, sicut sunt civilales, sive qnse-
    tiam a misericordissimo Deo nostro mullipliciter cunque castra possessa dudum ab antecessoribns
    consequalur, et vitse seiernse particeps efflciatur. tuis cpiscopis. Siquidem censentes insuper apo-
    Scriptum per manus Petri nofarii et scriniarii S. slolica ceiisura sub divini jiidicii ohteslatione . .
    Romanse Ecclesise, in mense April., lndicl. xi. Bene (Reliqua usque.ad calcem haud legi possunt. Quo
    valete. autem jure Vipera toium integrum retulerit diplo-
    Dat. iv Kal. Maii, per manum Joannis episcopi1 ma , ipse viderit. ln fine diplomalis legilur:)
    S. Aibanensis Ecclesiseel bibliolhecarii sanctse apo- manum Anlonii notarii scriniarii sanctac Romanse
    stolicse sedis, anno pontilicalus domni Gregorii' ct apostolicae Ecclesiae in mense Aprilis, el in-
    summi ponlificis et universalis papae, itt sacratis-- [) diclione undecima ......
    sima sede B. Petri apostoli, anno n, imperanle! XVI.
    domno Otborie m a Deo coronalo, magno et paci-
    VFRIVILEGIUM; PBOMONASTERIO SANCTI
    llco imperatbre, ' anno-n, iri mense et indict. GREGORII VkVJE
    GENESU INDIOECESI BISULDUNENSI
    -> -
    fiuprascripla.
    • XV;- (Anno 998.)
    CREGORII PAP^-yEPISTOLA ADALPIIANUM BENEVENTA-[Apud Coquelines,diplom.pont.ampl. Collecl.I, 296.
    . JICMARCH1EE1SCOPUM. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei.
    (Anno 998.) Credilae nobis specuiationis impellimur cura, et
    [Apud Ughelli, Ilalia Sacra, II, 355.] ardore Chrislianse feligionis, et studio divini cullus
    GREGORIUS episcopus, servus servorurtt Dei, AL- permovemur pro venerabilium locorum percogitare
    PBANO dileciissimo et reverendissinio sanclse Bene-- stabililatem atque Deo servientium securitalem, ut
    ventanaeEcclesisearchiepiscopo in Domino salulem. hoc proveniente pio labore, el animaeChrislo dica-
    Cum siimmse et apostolicse dignitalis apex inI lae, quae se illi diebus-vilaeeorum decreveruiil, pcr-
    Jioc divini profectus riilore dignoscatur praeful- severent imperturbalae . nec non, el iila mancant
    925 EPISTOL& ET PRIVILEGIA. 926'
    finelemis flrma, quae a Christianis in Dei laude jA clesias cum alodibus et propnetattbus eorum omnia
    constituta sunt. Igilur oronibus episcopis, ducibits, infra comilatum Bisuldunensem
    constitulas, sicut
    marchionibus, comitibus, sanctse Dei Ecciesise fide- ipse fatus Bernardus comes donavit jam falo mona-
    lihns praeseniibus scilicet atque futuris nolum esse sterio, et csetera quse enarrare
    longum esset, quae
    volumus, quia dilectus et spiritalis filius nosler ubique donavit vel in antea donare potest, sive
    Bernardus Bisuldunensis gloriosus comes suggessit casis, casalibus, curtibus, niansis, ecclesiis,
    cellis,
    nostro apostolalui quod veherahile monaslerium in fundis seu terris, vineis, seu pratis, et pascuis vel
    bonore ac noniine sancti Genesii et sancli MichaeJis pascuariis suis, et cum omnibus ad j'us nbtati mo-
    archangeli nostrse apostolicse confirmationis et nasierii pertinenlibus, salvura, el in cunclis quietum
    auctoritalis more canonico privilegio muniremus. consistere more canonico sub nostrse apostolicse
    Cuj'us salubribus moti precibus, omniumque Eccle- sedis tuitione, lla scilicet conlirmantes decernimus,
    siarum Dei slalus baberi volentes, et uniuscujusque ut nullus imperalorura, yel regnm, neque ulla alia
    sacri loci jus aliquo modo violari nolenles, decerni- magna vel parva persona in praefatomonasterio ne-
    mus hujus apostolicaeauctoritatis privilegio, a prae- que pro placito, neqtie pro dislriclo, neque
    pro
    senti undecima indiclione sancimus ob honorem bomicidio ibi aliquam dilioiiem habere
    praesumat;
    ipsius beali Genesii et sancti 1
    B
    Michaelis archangeli, sed rem per judicium causatorura, canonice dijudi-
    et slabilitatem ejusdem venerandi loci, ipsum j'am cent, et decernant,
    semper in iliorum consistat
    fatiira venerabile monaslerium, quod ipse prsedictus voluntate, et potestate; liceat eos sub quiete et pace
    Bernardtis noster inChrislospiritalis iilius, pro om- vivere, el secundum canonicam regnlam soli Domino
    riipolentis Dei amore mercedeque aiiimse suoe, de Deo servire. Omni tempore sunt immunes et alieni
    suo proprio, suoque coraitalu, moderno tempore in ab omni publica funclione vel lurpi servitio, ita ut
    antea construxit more canonico, et sub jiire sancli ntillus audeat eos molestare aut inquielare, nisi so-
    Pelri conslituit, nullius alterius ecclesise j"uri vel lummodo binos solidos omni anno ad altare sancti
    ditionibus submisit, donante vel in perpetuum in Petri pro pensione persolvant. Promulgantes nempe,
    prsefafo monasterio concedente de suis pTopriis suo- et boc auctoritate beaii Pelri apostolorum principiSi
    que comilalu Bisuldinensi rebus, inprimis videlieel coram Deo et terribili ejus in futnro examine, per
    ecclesiam sancli Yincentii cuni decimis, et primiiiis hoc nostri aposlolatus pTivilegiumalque constituium
    vel cimeteriis suis, quse est prope castrum Bisulduni, sancimus atque decernimus, ut nullus unqttam-proe-
    et ecclesiam sanclse Mariae, et sancti Joannis cum sumat quispiam alius, cujuscunque sit digriitalis
    omnibus alodiis, el proprielatihus suis qtiaj estprope proediluspotcslate, vel eliam qusecunque magnapar-
    moeniaBisuldtini, el una cum ipsa proprietale quam G ' yaque persona in eodem monasterio, vel ejus causis
    '
    ipsum fatum monaslerium sancti Gcnesii et sancti incumbere, aut de rebus, et possessionibus, yel
    Michaelis habere yidentur in Burgo Bisulduno, et in quidquitl de iis quse eisperlinere videnlur, quoquo-
    Casellas, et in Berrechar, et in Geffano, et in Por- niodo auferre aut alienare, sed loca quaea prsediclo
    ciolas, et in Furvellos, vel in omnibus locis; cl Ec- Bernardo Bisuldunense comite in eodem irionasterio
    clesiam sancli Marlini de Jucuniano cum decimis et concessa sunt, vel concessa erunt, tiecnon alias
    primiliis vel oblalionibus suis, et ccclesiam Sanctoe locorum possessiones, quse a caeteris Christianis in
    Marisequse est in faxis cum decimis et primiliis vel eodem sancto loco in postmodum illi concesssefue-
    oblationibus snis, et ecclesiam sancli Fruetuosi quse rint, firma slabililate in jure monasterii ipsius
    est in Ursiniano cum decimis elprimiliis, vel oblatio- existenda, atque in perpetuo permanenda slaluimus.
    nibussuis;itemet ecclesiam sanctiSyiveslriquaeest Nec licenlia sit, ut diclum est, quod ex eis yel
    in Mauro cum decimis et primiliis vel oblalionibus omnibus eidera monaslerio pertinenlibus cuiquam
    suis ; simililer, et ipsum alodem de sancto Raphaele magnaeparvaeqne personse auferre, ut profecto juxta
    sicuii per fines et lenninos designantur; pariler et id, quod subjectus idem venerahilis locus apostolici
    ipsum alodem de sancto Raphaele, qui est in Adano, conslituli atque privilegii consistit, inconcusse do-
    et qui est in Evoro, siculi per fines, el terminos de-' I* tandus permaneat. Si quis autem , quod non opla-
    signamur; alodem depreedicto sancto Raphaele quse mus, nefario ausu praesumpserit hsec quae a nobis
    pst in Carravia, siculi per fines et terminos desi- ad laudem Dei pro stabilitate j'am dicti monasterii
    gnatur; necnon et ipsum alodem de villa Marialdo statuta sunt refragare, aut in quoquam transgredi,
    cum finibus et teiTninis suis, sicuti ad jura pertinel sciat se auallieraaiis vinculo innodatum, et curo
    sancti Raphaelis, et ipsam ecclesiam sancli Quintini diabolo el ejus alrocissimis pompis, alque Juda tra-
    cum silvis, el cumomni sua pertinentia vel adja- dilore Saivatoris Domlni noslri«Jesu Christi aetemi
    centia ; et ecclesiaiu sancti Cornelii quae est in incendii supplicio concreinanclumdeptilatus : vermis
    Garno, cum omni sua.perlinentia. vel adjacentia, et qui non.moritur etignis qui non exslinguitiir un-
    ipsum alodem proedictiBernardi comitis, quem lia- qiiam, nec velit nec valeat ei parcere. At yero qui
    bere videlur in Rihellas cum casis, vineis, lerris et pio iuluilu observator, elin omnibus exsliterit custo-
    silvis, pralis, pascuis, vei piscariis suis, sive caeteris diens hujus nostri apostolici constituti., ad cultuiu
    alodibus adipsura monaslerium vel ad ipsas eccle- Dei respicientis, benediclionisgratjam a misericof-
    sias peflinentibus. Has vero supradictas omnes ec- dissimo Domino Deo noslro multipliciter conscqua-
    927 GREGORUV PAPJE 928
    tur, et vitae seternae parliceps effici mereatur in Aepiscopus, neque princeps, neque marcbio, rieqiie
    sseculasaeculorum. Ainen. quajlibet magna parvaque persona de prsefatis bmni-
    Scriptum per manus Pelri notarii et scriniarii bus.rebusquaeinibipertjnere videntur audeant mo-
    sanclae Romanae Ecclesiae, in mense Apriiis, indi- lestare. yel inquietare, nec npn sub divini judicii pro-
    clione undecima. — Bene yalele, mulgatione, e.t conOrmatione, et anathematis inter-
    XVII. dictipne corroborantes decernimus rit iiuUus episco-
    GREGORII VXPMV.PRIVILEGIUM PROECCLESIA MONTIS- pus seu quilibet sacerdolum in eodem venerabili
    MAJORIS. ccenobio pro aliqua ordinalione sive consecratione
    (Anno 998.) . presbyterorum vel diaconorum, rnissarumque cele-
    [Apud Baluz., Miscell. edit. Luc.tom. III, pag. 6.], braliotte, nisi. ab abbale ejusdem loci ihyitalus
    GREGORIUS episcopus, servus seryorum Dei. fuerit, vepire ad agendum prsesumat; sed liceat mo-
    Convenit apostolicomoderamini.pia religione pol- nachis ipsius.loci cujusciimque voluerint ordinalio-
    ienlibus beniyolacompassiqne suecurrere et.poscen- nis gradum suscipere ubicumque voluerint. Abbates
    tium animis alacri devp.lioneimperliri assensum. Ex namque qui consecrandi- erunt de ipsa congrega-
    hoc eiiim lucri polissimum praemium a conditore iione cum consilio fratrum coromuniter eliganlur, et
    omiiium Deo promeremur, cum venerabilia loca or- H ad eum cbnsecrandum quemcumque voluerintepisco-
    dinata ad meliorem fuerinl sine dubiq slatum per, pura advocent. Si quis aulem lemerario ausu, quod
    ducta. Igitur ob hoc universifati paleat cretler.lium fieri non credimus, conlra luijus nostrse apostolicae
    quoniam ahbatiam in bonore sanclse Dei genitricis confjrmationis seriem venire aut agere tentaverit,
    semperque v'rginis Marioe dominse noslrseet sancli sciat_se Dpmini nostri aposloloruni pripcipis Pelri
    Petri in Monle Majoris conslilutam per hujus nostne anatliematisyinculo innodandum ; et cum diaboloet
    aticlorilatis priyilegium integerrime corroboramus ojus atrocis [sociis],pompis atque cum Juda tradilOTe
    et. coiifirmamus iri perpeluo, cum omnibus videlicet Dpmini et Salvaloris noslri Jesu Christi in setemum
    ecclesiis, oraculis, curtibus, massariciis ad ipsam jgnerticoncremandum, simulque in voraginem tar-
    respicicntibus quae ab aliquibus fidelissimis ChrL- tareosqqe chpos demersum cum impiis deficiendum.
    slianis eidem sancfo mpnaslerio concessa sunl, vel Qui vero cuslos et bbservator hujus nostri privilegii
    quae etiam per aliqua munimina ad eundem piujn exsliierit, benedictionis graliain et vitam aelernam
    •
    Ip.cura.perlinere videnlur, eo scilicel ordine ul mo- aDominqconsequatur.
    nachiiipsius ccenobiisimul cum abhate qui pro leai- Scriptum per manum Petri notarii et scriniarii
    pore fuerint, prsetaxalas ecclesias, oracula, cortps, sanctae Romanse Ecclesise iri mense Aprilis, et indi-
    niassaricios, servos, ancillas, aldipiies et aldianas, G ctione undecirna,
    siije alicujus raajoris vel minoris personpe.conlradi- ' XVIII.
    clione habeant, tcneant et possideant, alque in eorum BULLA GREGORII VHPM, V PRO,ARNULPHO IN EPISCOPUM
    usum ac sumplum prout meliu.s praeviderint dislri- AUSONEN.SEMELIGENDO,
    buant, noslra aposlolica auclorilate concedente. In (Anno 998.)
    *
    . [Apud Mansi, Conc. tora. XIX, col. 227.]
    super etiam ex nostro dono nostra apostolica aucto-
    ritale in usu et salario prsefati.venerabilis monaslerh' GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei.
    in perpetuum concedimus et confirmamus, castrum Divina nobis saluberrima prsecepta et sancto-
    videlicefin inlegrum quod vocatur Biduinocum terri- rum caiionum instilula veneranda nos admonent
    torio ibidem perlinente et cum omnibus acljacentiis, considerationis intuitu , imo et apostolici mode-
    vel perlinenliis suis quse Ismido per donationis car- raminis annisu , uiililatum commodilatem alque
    tulam Domino Deo et sancto Pelro sub jure nostraj firmilatis proficere inlegritatem, quatenus pro-
    sanctae RomanaeEcclesise donavit, ea videlicet ra- curandarum ulililatum subsidia, ut divino cullui
    tione ut post diem obitus sui ct de tres filiis suis no- dedicata existunl, inconcusse permaneant, at-
    minative, Bermundus scilicet, Farahlus, et Lotge- que in laudibus Dei diulissime persolvendis va-
    rius , loluni ipsum castrum nostruin in poteslate de ^ leant proficere. Hoc procul dubio commissa sol-
    monachis ex supradicti monasterii devenirent, et licitudo nos provocat pia consideralione sanare,
    quandiu vixerint ipsi suprad.icti tres filiis suis me- ut ex hoc divina placala clementia, in sydereis
    diaterii de supradiclo castro teneant et possideant. arcibus nobis ascribatur remuneratio. Ideoque
    Mortuo vero uno portionem illius ad monaslerium omnibus sanclse Dei Ecclesise fidelibus tam prse-
    revertat, ct ita prosequenlibus quando aliis obierint, sentibus -quara et fiiluris notum esse volumus
    similiter portionis illorum in sanclo monasterio re- qtialiter peracta fuit synodus seplimo Idus Ma-
    vertalur. Censu vero pro jure sancti Petri, sicut ipse ias in .basilica beati Petri apostolorum principis,.
    Ismido constituil, infra quinque annos tres libras ante afam sive allare ejus, cum omni Roftianae
    olibani monachi ad altare sancti Pelri persolvant. Ecclesise episcopis" et ultramonlanis necnon dja-
    Hsecomnia supradicta loca cum omriibus eorum per- conibus utriusque gradus sanclae nostrse aposto-
    linentiis per liujus nostri privilegii auctoritatem mo- liCse sedis , cunctseque sedis Romanae . urbis,
    nachis jpsius monaslerii lenenda et possidenda con- inter quos etiam adfuit domnus gloriosissimus*
    ccdimus in perpetuo, ita ulnullus dux, neque riullus et serenissimus Otto tertius imperator Augusius
    929 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 950
    cum ultramonlanis Longobardorumque ducibus, A vivente,, nec ab alio metropolitano nisi dioece-
    comitibus, seu mililise copia nimis. Et residen- sano ordinari, etiamsi talem clerus et plebs eli-
    tes illic ad pedes praefati Augusli Ermengaudo gerent, sed hujus rei, factorem secundum suam
    couiite filium Borrelli Aquitaniorum sive Gothb- professionem, et canonicam et apostolicam aucto-
    rum nobilissimo raarchione cum optimatibus sive rilalem debere deponi. Nos denique obedienfes proe-
    clericis suis, Arnulpho episcopo, et Guaduldb ceplis canonum , j'udicanlibus episcopis Romanis ,
    advocato episcopo, in eodem convenlu vel syn- Longobardis, el ullramontanis, consentienle et
    odo inter se altercantibus de episcopio Auso- j'udicante domno Ottone imperalore Augusto, jus-
    riensi; Guadaldo se reclamante, ante apostolicam siittus a Benedicto archidiacono nostro et Rot-
    et imperialemprsesenliam, quod prsedictus Arnul- berto oblationario ipsum Guadaldum deponi. Qui
    plnis per vim et injuste lolleret ei praedictum statim nostris j'ussibus obedientes , ut mos est
    Ausonensem episcopatum , una cum Raymundo Romanorum, de dextera illius annulum evellen-
    ipsius provinciae marchione, Arnulpho episcopo les, et virgain pastoralem super caput ipsins
    rcspondente quod ei non abstulisset per vim nec frangentes, et casulam atque dalmalicam scin-
    injusle prsLdiclum episcopatum, sed jusle el Ie- dentes, et ab ordine poniifjcatus eum, degra-
    galiter se oblinere, et a proprio metropolitano fidantes,
    ; in terram sedere fecerunt. Post- hsec
    Narbonensi, cujus dioecesis fore debet, esse con- orania peracla, domno imperatore jubente, et
    secratum, et Guadaldum vivenle Fruiano pon- episcopis Romauis, Longobardis, atque ultra-
    lifice Ausoncnsi ab alio metropolilano Oddbne montanis judicanlibus, consenlienle et acclamanie
    Galliae proyincise archiepiscopo fraudulenter et Ermeiigaudo comife cum clericis et optimatibus
    absque Iege ordinalum, et a Joanne papa ante- qui de regibne illa ibi aderant, una cum se-
    cessore noslro et a coetu episcoporum Romanse natu el mililia Roiriana Longobardorum et ul-
    Ecclesiae sive aliis compluribus condemnatum et tramontanorum , privilegio nostrae auctoritatis
    anathemalizatum; reclamante se praedicto epi- cbnfirmando et corroborando Arnulphum prseno-
    scopo Fruiano, quem Guadaldus interfici fecerat minalum episcopum in ordine poniilicali Eccle-
    cum fratre et consanguineo suo el aliis pluri- sise Ausbnensis statuimus aique subliraayiraus,
    bus. Haec talia illis dicentibus, diligenti animo, annulumque et virgam pastoralem ei dedimus,
    cum summo studio , letaniis, psalmis et ora- ligandi solvendique potesiatem vice apostolorum
    tionibus intercedentibus, et fidem catholicam re- et nosfra ei concessimus, et episcopatum prse-
    legentes, traclare coepimus qualiler fida relalione falum una cum prsecepto domni Augusti cum
    ad regularem tramilem perduceremus et secundum G ' omnibus suis pertinentiis quae ad sedem ipsam
    canouicain et apostolicam auctoritatem eos discu- pertinent, vel pertinenliis quoe ad sedem ipsam
    teremus. Tunc nos demum secundum canonicam pertinere debent, illi stabilivimus, ita ut liullus
    et aposlolicam auctoritatem ferula excommunica- homp vel judicialis potestas in prsefato episco-
    tionis et bandi noslri conslrinximus prselihalum palu vel sede aliquid conlra hunc Arnulphum
    Ermengaudum comilem cum clericis et oplima- episcopum sive successores suos lemerario ausu
    libus suis ut quidquid exinde veraciter senlirent, conlra ecclesiam (seu res) sancii Pelri seu san-
    nobis prff amOre Dei et apostolorum principis ctae Marise in vico Ausonensi sitas disrunipere ,
    Petri renuntiare salagerent. Af illi professi sunt invadere, subripere, vel dehonestare .aut dila-
    uno animo unaque voce ea quae ab Arnulpho niare, aut aliquid per vim auferre, conlendere,
    episcopo audieramus vera et recta omnia esse, et vel extorquere praesumat : id est, nec parochias,
    Guadaldum vivente Fruiano episcopo episcopatum neque fiscos, nec prsedia, aut castella, ncqtie
    sibimei usurpasse et ab alio metropolitano injustu monelam, neque telonea, neque pascuaria, ne-
    subinlroductum, et postea praedictum Fruianum a que omnia, quidquid dici vel nominari polest,
    praefato Guadaldo innocenler occisum. Deinceps seu eliam abbalis quae ad- jus. Ecclesise perli-
    nosmel coetnsque episcoporum diligenter proefatum v nent. Si quis aulem contra boc nostri privilegii
    Guadaldtira inqnirendo discussiraus; si vera es- robur vel conlra jus supradictarum ecclesiarum,
    serit quae ipsi- contra eum objecerant. At ille, sive prsecepta episcopii , vel contra canonicos ibi-
    qtiia negare non potuit, se proprio ofe professus dem Deo famulantes, ad irrumpendum vcnerit,
    est prsefatum episcopatum vivenle Fruiano ponli- ant in aliquo molestiam fecerit, aut legerit nisi
    fice sihimet subripuisse, et ab alio metropoli- resipuerit, analheipalis vinculo ex auctoritate beati
    tano, non a dioecesano Narbonensi, ordinalum, Pelri, et aliorum apostolorum, alque ex parte
    et sedilionem se incitasse, qua ipse prselibatus nostrasciat.se esse excommunicalum, et cum
    ponlifex Fruianus a suis fuit interemptus. Tunc Juda traditore catenis igneis nodalura.
    nos deinceps hajcaudienles, et ejus vemis ma- Scriplum per manus Petri nolarii et"scriniarii
    gis quam aliorum leslimoniis credentes, coepimus santse Romanoe Ecclesiaj in mense Maio, indi-
    perquirere sanctos canones, et recilando inveni- clione xi.
    nius capitnla a saricto Nicaeno concilio constiluta, Benedictus sanclae Romanse Ecclesise archidia-
    i;on debere usurpare alicui episcopatum episcopo conus, qui deposuit Guadaldum.
    951 GREGORHV PAP^E 952
    Joannes diaconus sanclsc Romanse Ecclesise, JA diri; quod vos et diligere el oranino confidimus
    <pii Homo vocor. studere.Quapropler excellentiae vestrsernense No-
    Ego Notkerus sanclse Leodicensis Ecclesise epi- Vembri prsesentisanni xi (cor.xn) indict. (9)Pelrum
    scopus subscripsi.. , fratrem el coepiscopum a gremio sanctae Romanae
    Benedictus diaconus, Joannes diaconus sanctse Ecclesisetransmiltimus, ut, fralribus ejusdem pro-
    Ecclesise Romanae. vincise in unum congregatis, imtnunitas et prae-
    Petrus abbas, qui in synodo, quod hoc pri- sumplio et sacrilegium canonica aucloritate et ve-
    vilegium narrai, rcsedi et subscripsi. slra regia dignitate talem terminum accipiant, ne
    Ego Olto Dei gratia Romanorum imperalor post hsec membra diaboli, filii nequam, in sancla
    Augustus subscripsi. Ecclesia le etiam ibi regnante talia praesuinant;
    Anno ponlificatus domni Gregorii summi pon- XX.
    tificis ct iiniversalis. quinti papaB in sacralissima PR1V1LEG1UM PROMONASTERIO GREGORII PAPJE¥ CLU-
    ' sede beali Pelri
    apostoli terlio, imperante domno NIACENSI.
    terlio Ottone a Deo coronato magno et pacifico (Anno 999.)
    imperalore anno secundo, in mense Madio, et [Bullar. Cluniac., 10.]
    indiclione xi. ]
    B GIVEGORIUS ^episcopus servus servorum Dei dilecto
    Joannes prsefectus, et comes palalii, alque filio ODILONI abhati monasierii quod dicilur Clu-
    dativus iudex. niacum, in honore bealorum aposlolorum Pelri et
    XIX. PauU consecralum in comitatu Matisconensi situm,
    GREGORII PAPJEV EPISTOLA AD CONSTANTIAM (8) et per le in cunclis successoribus tuis abbatibus in
    BEGINAM GALLIARUM.
    perpeluum.
    (Anno998.) Desiderium quod religiosorum praeposiloriim et
    Vl qui villas Juliani episcopi prwdali fuerant, et in-
    cenderanl, ecclesiastica regiaque ductoritate coer- sanctorum locorum stabilitate permanere monslra-
    ceantur. lur sine aliqtia dilatione est Deo auclore perlicien-
    Cum devolissimamdominam sciam de cceleslivita dura, el quolies in suse ulilitalis commodis npstrum
    alque fcmedio animoe suse sedulo cogitare, culpam asscnsuiri et solilae aposlolicse auctoritatis expo-
    me comraitlere vehementer exislimo, si ea quae scunt prxsidium, ultro benignitalis inluitti nos con-
    pro timore omriipolenlis Dei sunt suggerenda, si- venit subvenirej et rite pro integra securilate ea
    luero; et te sanclissimam de ecclesiastica pace se- ralione solidare, ul ex hoc nobis quoque pofissimum
    dule nbn commonuero. Nimis me Juliani fratris et prsemium a condilore omiiiuir,Deo in sidereis ar-
    '
    coepiscopi noslri proclamatio nuper conslrislavil: C cibus cpnscrihatur. Et ideo quia postulaslis a nobis
    maxime cum villaesuse, videlicel ecclesise,a nequis- ut praefatum monasterium apostolicse aucloritatis
    simis prsedonibus sirit deprsedalse,alque nocturnis scrie muniremus, et omnia ejus pertinenlia perenni
    incendiis more furum combustae; et dum iidem ma- jure ibidem inviolabililer permanenda confirmare-
    ligni jiixta noslri prsedecessoris Bonifacii decreta, rous, el absque omriijugo seu dilione cujuscunquc
    pro immunitate illud emendare noluerint; dum et personse constabilire noslri privilegii pagina corro-
    Boeculileges hajc eadem ila habere vpluerint, lege boraremus : propterea tuis flexi precibus ob inler-
    vulgari teste in qua sic scribitur : « Si quis manu venlum Domini invictissimi ct pii Oltonis impera -
    arraala nsque ad quatuor homines in vicum alterius toris augusti , ejusque remedium animse per
    ad malefaciendum venerit, ilie qui prior est pro hujus nostroe auctoritaiis privilegium slaluentes
    illicila prsesumptione componat solidos DCCCC Se- decernimus, ut cuncta loca et monasteria ad supra-
    quaccs vero ejus, unusquisque solidosLXXX.Si vero dictum Cluniacense cosnobiuroperlinenlia, quae ab
    ibi incendium fecerint, sibi nonam componanl, aliquibus Christianis, regihiis,episcopi$, ducibus seu
    praedamvero in quadruplum resliluant. > SI sseculi principibus eidem loco sunt concessa, et ab ante-
    leges talem justitiam habere voluerint, lex divina cessoribus tuis abbalibus acquisila, Bernone videli-
    cur inferior esse debebit? Cum iri ipsius veritatis cet, Odone, Aymardo, et beatse recordationis san-
    pracsciilia a Zacchaio coilaudalum sit, si aliquem cto Maiolo prsedecessore luo, vel' qusecunque ad
    defrandaret, ut in quadruplum reslitueret. Et quia eumdem locum pertinere videntur,' absque ullius
    Biniimiimin regibus bonuro est jtisliiiam colere,.ac contradictione ctim magna securitate quiefus debeas
    sua cuique jura servare, et in subjeclos non sinere possidere, et per te universi successores lui in per-
    quod pbteslalis est fieri, sed quod scqiiumest custo- petuum, hoc est, ipsum Cluniacenseccenobium a po-
    (8) Roberti regis Francoruni conjiigem. lium, imo et aliquandiu postea fuit, rit ex Gregori1
    (9) lndictionis cerlissima, quam apposui, emen- VIIepistolis apparet, ac nominalim lib. i, epist. 19-
    datio esl. Scripla est enim epislola mense Novemb. Non designat Gregorius cujus urbis episcop.uses-
    ann.998, quoanno Constanliam Robertus rex con- set ille Julianus. Andegavi forte, siquidem epislolae
    jugem duxit. Neque enim scrihi potuil vel anno htijus exemplum ex Andegavensi codice descriplum
    praecedenli, quo nondum regina erat Constanlia, est. Quod si ila est, addendus Julianns Andegaven-
    yel consequenli, quo Gregorius poniifex j'am indc sium episcoporumcalalogo. Neque locus ipsi deerit.
    a Februario mense obierat. Porro Novembri ann. Nam circa haec tempora magnus hialus est in Gal-
    998 currebat indiclio xn, inchoala aKal. Septembr., lia Chrisliana.
    qttod crat in temporibus pontificise indictionis ini- GABR.COSSART.
    933 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 934
    tenlissimo olim duce Guillelmo in pago Malisconen- A traditis. Cellulam quoque juxta positam in ipso
    si fundatum, cum omnibus rebus in circuitu ejusdem comilalu sifam, in honore sanclse Dei Genilricis
    loci, et in aliis. regionibus positis ad ipsum locum, sacratam, quae vocatur ad montes. Monaslerium
    pertinentibus, in comitalu Videlicet Matisconensi etiam Celsinianense cura cellis, ecclesiis, villis, et
    cellam in honore sancti Martini sacralam; ecclesiam terris suis , Carniacura videlicet, Burnunculum,
    quoque juxta positam in honore sancli Joannis de- Abalniacum, Ginniacum, Cardonelum, et cum om-
    dicaiam; villas etiam Cavinias cum ecclesia, So- nibus ecclesiis et terris adipsum Celsinianensen:o-
    lustriacum villam ctini. ecclesia, Esculiolas cum nasteriura peTtinenlibus. Cellam quoque in ipso
    ecclesia, Galliniacum cum ecclesia, Rufiacum cum comitatu sitam ubi requiescit sanclus Florus, quam
    ecclesia, Masilias cum ecclesia., Clairraannum, Pe- tradidit supradiclo loco Eustorgius clericus cum
    troniacum, Bargeserenam villam, Arpayacum, Dar- omnibus ad eam perlinentibus. Cellain quoque in
    boniacura, Besorniacum, ecclesiam sanctse Colum- Brivatensi vico pertinentes ad supraJictuin locum.
    bse, Vitreriam, Burguliensem villam, castrum Lur- Cellam etiara Riliacura cum curle et omnibus ad
    donuin, Blanuscum villarn nomine Coltam, mona- eam perlinentibus. Capellam quoque j'uxta posilam
    sterium etiam quod vocatur Carus locus cum in honore sancti Salvatoris conslructam in villa
    omnibus ad se pertinentibus, cellam Regniacum B Saraciaco; omnes quoque ecclesias et lerras, seu
    cura oranibus ad eani perlihenlibus, ecclesiam san- qusecunque videtur supradictus Cluniacus possidere
    cli Victoris cum omnihus quse ibi aspicere videnlur; in jam dicto comilalu. Mansiones quoque ciirn ca-
    cellam quoque in hopore sancti Yictofis cuni omni- pella in Aviciensi civilate sitas, quas tradidit supra-
    bus suis appendiciis, ecclesias etiam et lerras quse diclo loco domnus Grimaldus clericus. In episcopatu
    juxla illam sunl, pro quibus dedimus ecclesiam etiam Vivariensi cellam Mizoscum cum omnibus
    sancti Jangulfi, Eguirandam quoque curlem cum- quoe ibi aspiciunt, cellam de Rumpono- monte, cel-
    ecclesia sancti Andrese apostoli, et cum aliis eccle- lam ad fontes, cellam Riorus cuin omnibus qnse
    siis et omnibus suis appendiciis, omnes quoque habere videtur supradiclus locus Cluniacusin jam
    ecclesias et terras, seu orania qusecunque supradi- diclo episcopalu. In episcopalu Uticensi roonasle-
    clus locus videtur habere in jam diclo comilatu. In rium in honore sancli Petri et sancti Satumini d>
    comitalu vero Cabilonensi cellam de Bellomonte in dicatum, super ripam Rhodani situm, cum castro
    Iionore sanctse Dei genitricis Marise conslructam, Coloncellas et curte Tolleta, et cum omnibus ad se
    cum omnibus quse ad ipsam aspicere videntur : periinentibiis ex utraque parte fluminis. ln Trecas-
    ecclesiam quoque de Campiloco, cum omnibus quse sino episcopatu cellam in Jionore sar.cii Amandi
    ad eam pertinere videntur. Curtem eliam vocabulo C constriiclam. In episcopalu Arausico cellam in Po-
    Juliacum cum ecciesiisel terris eidem loco quondam dio Odoleno, monaslerioluin in honore saneli Pan-
    ab episcopo Manasse collalis, et omnes ecclesias et laleonis consiruclum cum omnibus ad illud perti-
    lerras, quajeuiiquesupradiclus locus videlur hahere nentibus. In Gapincensi episcopatu cellam in honore
    in jam dicto comilalu. In episcopalu vero Augusto- sancti Andreae conslructam, jam dicto Cluniacensi
    dtinensi cellam Oradellis conslructam in honore.m ccenobio concessam a Ricaudo clerico cum omnibus
    sanclse Dei Genilricis cum omhihus suis appendiciis. appendiciis suis. Ganagobiense quoque monasterior
    Illas etiam ecclesias et terras quas Theotardus cle- lum et curlemValenliolam, elomnia quaj videlur su-
    ricus nuper contulit jam dicto CluniaCensicoenobio. pradictus locus Cluniacus tenere et quod habet
    Confirmamusetiam el corroboramus noslra aposloli- habere, videlicet de quihus rebus habet donationem
    ea aucloritate.iIlam, quam fecit domnus Walterius. eldescriptionem.alquede villaet castro Sarrianls, et
    Augustodunensisepiscopus, de monasterioquoddici- de omnibus quse habet in patria quae vocatur Pro-
    lur Magabrensead suam Ecclesiam pertinente cum vincia, in Yalentinensi episcopatu hoc quod videlur
    oranibus ad ipsum pertinentibus. Omnes quoque habere Cluniensis locus in villa quse dicilur Ales,
    ecclesias el terras, et qusecunque supradiclus Iocus et in monte Syon, et omnja quse videtur habere ipse
    Cluniacus videlur habere in jam dicto episcopalu. D locus in ipso episcopatu. In episcopatu Viennensi
    In comilatu quoque Aryernensi Silviniacum mona- monaslerium quod vocatur Taderniacum cum cella
    sterium, ubi prsedecessor tuus sanctus Maiolus re- quae dicitur causella, et villa quoevocatur Braeost,
    quiescit, cum omnibus ad eumdem locum pertinen- et v>l;aoijse tlicilur Insula, cum omnibus ecclesiis,
    libus. Et cellam quaevocatur Firmitas cum omnibus villis et terris quaeyidetur habere jara dictus locus
    ad se pertinentibus;cellam quoque quse vocatur in nominato episcopatu. In episcopalu quoque Lug-
    Scuriolas; ecclesiam etiamin honore sancli Sulpilii dunensi, cellambeatse Marisequaedicitur Taluzatis;
    dicalam in villa quae dicitur Langiacus. Et cellam cellam Poliacum, cellulam Anedunum, ceilam quo-
    qttae vocalur ad Boseum in honore sanCtiPefri con- que Ambertensem, cum ecclesiis, villis et terris
    struclam. Monaslerium quoque quod diciiur Rivis ad ipsam pertinentibus; cel/am quoque Saviniacum,
    consecratum in honore sanctoe Dei Genitricis cum et curlem,Ambariacum, et ecclesiam sancti An-
    curte Lipsaco et omnibus suis appendiciis. Eccle- deoli, ecclesiam quoe yocaiur. Adoratorium, curlein
    siam qusevocatur Manrengum cum aliis terris eidem de Romanis, cellam Cavariacum, cellulamLuini.acum,
    monaslerio ah Eustorgio nobilissimo viro nuper villam Tusciacum; omnes
    quoque e.cclesias, villas
    935 GREGORII V PAP^E 936
    el terras, quas Vvichafdus monens eidem loco Clu- * Romanse Ecclesiae Dei gratia- episcppus et servus
    niensi contulit, cum omnibus quse videtur habere servorum Dei.
    snpradictus locus in- supra j"ara dicto episcopaltt. Desiderium quod ad religiosuriipropositum et san-
    Monasterium quoque Palerniacum ab Adelaide im- ctofuin locorttm stabilitalem pertiiiere moristraiur,
    peralrice Augusta constrUclum, et a Conrado "rege sine aliquaesl Deo auclore dilatione perficiendum,
    et filio suo Rodulpho rege, Cluniensi ccenobio per et quoties in quibusdam sanctseEcclesiaeulilitatibus
    prsecepla regalia traditum, cura omnibus quae vide- vel commodisnoster assensus, et solitum apostolicse
    tur habere in Burgundia, et cum oriinibus quae ipsi aucloritalis exposcilur prsesidium, ultrb benignilalis
    monasterio in Alsacia dedefunt imperatoresAugusti inluitu nos convenit subvenire, et ratum proposi-
    Oltones. Mouasterium quoque quod dicilurRoma- tum pro integra securitate ex ratione solidare, ut ex
    num cuniomnibus ad.se perlineiitibus jam diclo Clu- hoc sanctoruni veneratio locorum, salus et indemni-
    niensi ccenobio;et libi luisque successoribus habere las profligelur, et nobis quoqiie lucri potissimumprae-
    concedimus in perpetuum. Hsecomnia supra scripta miuro a Conditore omnium prsescrihalur; Volente
    loca, et monasferia cum ceilis, ecelesiis, curtibus, igitur alque rogante terlio Oltone imperatore Au-
    villis, servis et ancillis, silvis, vineis, campis, pralis, guslo et Laroperto sanctae Constantiensis Ecclesise
    aquis, aquarumque decursibus, et omnibus lerris fl episcopo,quoddam monasterium in ripa Rheni, juxta
    cultis et incullis ad supradictas possessiones vel Constantiam in villa quse vocalur Petrishusa, de
    potestates pertinentibus ipsi Cluniensi loco, tibiqiie Gebehardo beatse memorise episcopo, in honofem
    et tuis sttccessoribus per hujus noslri privilegii S. Gregorii conslructum, apostolica defensione mu-
    auctoritalem lenenda et possidenda coiicediinus in nimtts, el prseceplis Romanse Ecclesiae eolenore
    perpetuum, ita ut ntillus dux, neque episcopus, ne- decoramus, qualenus ad ipsuiri'. monasleriunij cui
    que aliquis princeps,' neque quoelibetmagna parva- nunc abbas Pericherus praeestj cum oraiiibus ad se
    que persona de prsefalis omnibus rebus et tleciniis, pertinenlibus, .diversis prsediis, cullis et incullis,
    quae inibi pertinere videnlur, audeat moleslare vel colonis et familiis, vel qusecunque idem Gebehardus
    inquielare. Nec non sub divini judicii promulgatione episcopus hsereditario jure vel aliqua acquisitione
    el confirmatione, anathemalis interdictione corro- ad idem monaslerium cottlradidit; aut quajcunque
    boranles decernimusj ut nullus episcopus, seu qui- de episcopio connnutavit, aut sine commutatione
    libet sacerdolum in eodem venerabili ccenobio permisit, necnon quidquid praediclus Lamperlus
    pro aliqua ordinatione seu consecratione ecclesiou, episcopus ad ipsum nionastefium in quocunque ne-
    preshyterorum vel diaconorura missarumque cele- gotio concessil, cum Siggeri prajdiis, Tuscenanch ct
    bralione, nisi ab abbate ej'usdem loci invitatus fue- C Werigiu vocatis; in pago Turgeu, sub comitatu Pc-
    rit, venire ad agendum prsesiimal; sed liceat mona- relholdi comilis sitis, quorum unura de rebus epi-
    criis ipsius loci cujuscunque voluerinl ordinis gra- scopii per episcopum Gebehardum, aliud de ejus-
    duih suscipere, ubicunque libi tuisque successoribus dem monasterii rebus per praediclum abbatera Peri-
    placuerii, Abbales iiarijque qui consecrandi erunt, clierum acquisituin est, vel quodcunqiieperaliquem
    de ipsa coiigrcgalione rum consiljo fralruro com- Dominura limenlitim ad eumdem pium locum conce-
    muniter eligantur, et ad eos consecrandum quem- dendum est, aut concessum jam venit, apostolica
    cunque voluerint episcopum advocent. Quascunque beati Petri defensione ac luitione stabiliturii et in-
    vero teiras nunc tenes, et quas lu luique succes- concussum sub Chrisli leslimonio permaneat et
    sores acquirere potuerilis, in perpetuum possiden- persistat. Hoc etiam j'am apostolica jussione, cum
    dasconpedimus vobis. Si quis autem teraerario au- cpnsensu lertii Ollonis imperaloris Augusti el Lam-
    su •(quodficri non credimus) contra hiijus nostrse perti supradicli episcopi, qui hsec fieri rogaveruni,
    apostolicse confirmationis seriem venire aut agere omnino interdicimus, ne forle aliquis eidem mona-
    tentaverit, sciat se Domini noslri apostolorum prin- sterio praerigalur, nisi quera communis ffalrum ibi-
    cipisPelri analhematis vinculo innodandum, et cum dem Deo servientium concordia eligat; ad-episco-
    diabolo ejusque alrocissimis pompis, alque cum Juda 'pumveroeum qui ifa electus est, slabilire tantum
    tradilore Domini et Salvatoris nostri Jesu Chrisli in pertineat. Id ipsum etiam de advocati electione de-
    ajternum ignem concremandura, siraulque in vora- cernimus. Electo autem abbali vel monasterio ad-
    ginem tarlarumque cbaos, demersum cum impiis vocafo curaesil res monasterii curare, easque dissi-
    deficiendurii. Qui vero custos et observalor hujus pantibus resislere. Si quis interea, quod non credi-
    nostri privilegii exslilerit, benedictionis graliam et mus, temerario ausu contra ea qusc ab hac noslra
    vitam a Dbmino reternam consequalur. Amen. auctoritate pie ac firmiler per hoc nostfuni privile-
    XXI. gium disposita sunt, conlraire, vel his quse a nobis
    GvtKc.ortnPAP^;v BULLA PROCONFIRMANDIS JURIBUS ad laudem Dei pro siabilitate jam dicli mouaslerii
    MONASTERII DEPETTERSHAUSEM ADRIPAM RHENIIN statuta sunt, refragari aut in quoquam trausgredi
    DJOECESI CONSTANTIENSI. tenlaverit, sciat se ex auctoritale B. Petri principis
    (Anno 999.) apostolorum, cujns vei immerili vicem agimus, ana-
    In nomiriesanctae et individuaeTrinitaiis, GREGO- thematis vinculo innodalum, et cum diabolo atque
    BIUS,qui el BRDNO,sancloe catholicae et apostolicte Jtfda traditore Christi seternis incendiis concreiriau-
    937 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. 938
    dum. At vero qui pio inluilu obseryator noslraeA sliluta, annuatini pensionem solvendo lic^al vos
    saluliferaeprseceplionisexslitefit, benediclionis gra- possidere, et ea piiuiia sub juris et dilione sanctis-
    tiam ajustb relributore Domino mullipliciler conse- simse noslrae Romariaj Ecclesise, cui Deo auclore
    quatur, el vilaeaelernaeparlieeps eflici merealur in deservimus, vobis ad tenendum concedimus. Scitoie,
    sseculasaeculorum.Amen. Jratres dileclissimi;' ante oculos mentis et corporis
    XXII.. traditiones regularura paternarum, ut unusquisque
    [CRECORII VkVM VEPISTOLA ADMARTINUM ABBATEM. prselalus noverit, qualiter debeat imperasse subje-
    (Anno 999.) clis, nedum aspera et non unicuique fralri aplissima
    [Histoire du Languedoc, tom. I, preuves, pag. 155.] videamur iriiponi, ne usque ad conlempium pro-
    GREGORIUS episcopus servus servorum Dei, charis- rumpat de imperanlis indiscretione subjecli. Sit
    simo filio MARTINO reverentissimo abbati venerabilis namque moderala vivacitasin sollicitudinibus,super-
    monasterii sancti Andreseapostoli, et sancli Michae- eminens in fratribus slrenuitas, ut dum regnlariter
    lis afchangeli, et beati Martini confessoris, qnod est omnis quieludo integerrime conferiur, per obedien-
    fundatum in cacumine montis qui nuneupatur An- liaelineam bene servientes exhiben.t temporalia, ad
    daoni, super fluviumRhodani, ejusque successoribus gaudia coelestis patrise perveniaiit sempiterna. A
    abbatibus in perpetuum. B praesenti duodecima indictione, et usque in perpe-
    Cum summus apostolicae dignitatis apex in hoc tuum concedimuset confirmamus vobis supradicUrm
    divini certaminis nitore dignoscitur practulgere, ut monasterium el montem, siculi per commutalionis
    in exercendis Dei laudibus sibi irapensius studeat chartam vobis evenit de Aldeberto et ejus fratre
    laboris exhibefe certamen; ob hoc debita nos ejus- Adalelmo,simulcum conj'ugibussuisscilicetLeucinde
    dem aposloiicse pasloralis compulsi sollicitudinis nomine et Beliilde, seu Poncione, etfratre ejus Com-
    cura, qusequse ad slabilitatem piorum pertinere di- berlo, simul cum conjugibus. Adalinde scilicet et
    gnoscuntur locorum ubertiin promulgare et aposto- Unia, nec non Berengario presbytero simul cum.
    licse institutionis. censura confirmare. Igitur quia fratribus duobus Perone videlicel et Neciale, Dab-
    pelistis a nobis, quatenus concederemus sive conflr- balo etiam cum tfibus filiis snis his nonunibus. Ga-
    maremus iuaj religiositati prsedictum monastenum riberto, Silvesfro, et Poncione, ita praesentis confir-
    sancli AndreaJ apostoli, sancti Michaelis, et sancti mationis privilegio cuncla quse...., inconcussa va-
    Martini, ul his tribus ecclesiis unum semper per- leat possidere. Idcirco conslituimus nos aucloritate
    sislat monasterium. Cum ipso monle in integro in Dei et sancti Pelri apostoli et noslrse, ut dum abbas
    quo adsunt ipsaeecclesiaecum omnibus infra se et inde obierit, nullus ibi liceat ingredi abbas, nisi
    circa se haben cum domibus, villis ibi et ubique C talis qui Deo et cunctis fratribus placeat, el cum
    cum omnibus rebus et substaiitiis mobilibus et im- quem congregationi placuerilabsquepeccaloconse-
    mobilibus ac seseque rooveritia, quantunicunque a crari liceat. Si quis autem, quod non credimus,
    die fundatiouis usque nunc ibi concessavel largita qualiscunque episcopus, marchio, comes, aut vice-
    sunt. Yerum et jam et usque in futurum per quem- comes, -vel austaldus, vel qnilibet magnaepersonse
    vis modumibi advenerit, nos apostolica auctoritate hsec quse pro Dei oraiiipoientis amore constiluimus
    firraiter et slabililer hoc monasterium sub prote- refragari aut in quoquo iransgredi sciat se sub
    ctione abbatis perpetuis lemporibus prsecipimusper- divini judicii obteslalionc et anathemaiis vinculo in-
    manere absque cujuslibet contestatione vel impedi- nodatum, et a regno Dei alienandura, ct cum diabolo
    •mento. Denique etiam confirmamusut undecunque sine finecruciandum. Qui*ero pius adjutor et ob-
    raorluorum corpora masculini sexus vel feminini ibi servator hujus noslrse prseceptionisexstiterit, bene-
    se sepeliri devotaverit, niillus episcopus, aut cano- diclionis gratiam a Christo Dbmino consequatur et
    nicus aut canonicorum, clericus, vel vice do- vilaeajtemae particeps eftici mereatur.
    minib nulla contrarietale malitiaecpntra vobis vel Scriptum per manum Benedicti scriniarii sanctae
    contra servos monasterii exerceat. Loca enim quae RomanaeEcclesise in meiise Januarii et indiclione
    n
    de alibrum locorum piorum numero non sunt con- praefataduodecima

    PiTHOt. CXXXVH. 30
    CIRCA.ANINUM
    DOMINIDCCCCXCIX.

    HROTSUITHA

    VIRGO ET MONIALIS GANDERSHEIMENSIS IN GERMANIA, ORDINIS S. BENEDICTI.

    NOTITIA HISTORICA IN HROTSUITHAM.


    (Ex Meibomio'Seriiori.)

    Laureiilius Humfredus, Anglus, qui aliquandiu, A tissimis didicit, me admodum erudivit. Hsecibi. Ex
    religioniscausa,in Germania exsulavil, Roswitliam, quibus verbis colligere licet, Richardam primo,
    poelriam, patriae suae vindicare satagit. Yult enim deinde Gerbirgam , Rpswilhse magistras fuisse,
    fuisse filiam Hederjci, regis Northumbrorum, ex quibus ipsa mox in eodem munere successerit.
    J3regsindauxore, alio nominevocatam Hildam, quse Fuisse ibidem etiam prseleclibneset exercitia theo-
    iri coeiiobiis Brilanniseet Galliseannos tres ellri- logica, ex scriplis Rosvyithaepatet. Etenirn mulla
    ginta peregeril, femina clarissima et doctissima. ex Scripturis elegahter profert, et in prsefatione
    Verum teroporihus decipilur, teslesque alias sunt quam dixiriius, proteslatur se iminatura hac setate
    Georgius Fabricius, Originum Saxpri lib. n, et qusedam ex apocfyphis desumpsisse ex ignoranlia,
    Ilenricus Bodo, Chron. Gandersh. ms., Roswilham quse; licet dubia sinl, tamen boiii consulenda
    Saionici generis puellam fuisse. Sunt qui eam con- censet.
    fundunt eum Rpswilha, Gandersheimensi abbalissa Nobilissimus Martinus Fridericus Seidelius, con-
    quarla (Bruschius Rodes Witidam vocat), quse Chfi- siliarius Brandenburgicus, cum icones et elogia
    slinse terlise, fuhdatoris Ludolfi filiae,in regimine virorum aliquol prsestantium, qui nmltum sludiis
    inonasterii successit, sed et hi leraporibus fallun- consiliisque suis Marchiam j'uverunt et liluslrarunt,
    fur. De Roswitha ahbatissa Chronicon coenobii S, B publicasset, illis Hroswidse nostrse sanctimonialis
    Michaebs apud Hildessain in Jumc mpdum loquitur: in Gandcrsheim effigieminseruit, vocatque Helenam
    Walberlus, septitnnsepiscopus Hildesheimensis,post a Rossbw, cujus nobilisfarailiseho'dieqrieplures su-
    Christinam,Gandersheimensemabbatissamdefitnctam, persunt. [H. MEIBOM. JUNIOR.]
    Roswiihamibidemin regimeninlromisil, quw cwieris Opera Roswithse Trilhemius, Iib. De viris iHu-
    exceUeniiorin logica cl rhetqrica exstilit, utejuslibri, slribus Germania?, hoc ordine recenset. Rosvida,
    et scriplura leslantur; composuilnamque librum io- monasieriiGandersheiniehsisin Saxqnia sanclimonia-
    gicw valde insigncm. De eadem Nicolaus Selnecce- lis virgo, nobilis, ordinis divi Patris Renedicli, in
    rus, theologus, Paeilagogiaeparte i, titulo De usufis, divinis Scripturis sludiosa et erudita, smculariumque
    liaecscribil,; De Rostvilha abbatissa, filia regis Grw- litterarum disciplinisprobe imbuta, iitgenioprmsians
    cim, ut ferlur, diciiur quod.diabolo schedulam, qua el clara eloquio necminus conversationequam erudi-
    puer quidam sanguine suo scripta se ei obligaverat, tioneihsignis, scripsit tarn nielro quam prosa multa
    extorserit. Noslra poetria, Roswitha, in Gandershei- prmclara opuscula, quibus sexum ingenio supetans,
    mensi coenobio inslituta est ab adolescentia, quod notnensuum cum ingenli gloria iransmisit ad posle-
    prsefatione in historiam beatse virgiriis Mariseipsa ros. Ex hisegolegi subjecta:
    testatur verbis sequentibus : Vnde, clam cunctis, el c Ad
    nunc in sola Gerbergamabbatissamherqicocarmine De vila et
    qudsi furtim, componendis desudando, conversationeinlemeratmDei genilricis et virginis
    tiunc male composita deslruendo, salagebam, juxta Mariw librum unum.
    meum posse, licet minime necessarium, aliquem la- De AscensioneDominieodem carmineL. I.
    De
    men conficeretextumex sententiisScriplurarum,quas De S.Gangolfo L, 1.
    passione S. Pelagii martyris, his lemporibus in
    intra aream Gandersheimensiscollegeram cmnobii, Cordubapassi, L. I.
    primo sapientissimwatquebenigniss'mmBikardisma- DeL.I. lapsu Theophili, Vice Domini, et ejus pcenittntia,
    gistrw, aliarumque suw vicis inslruente magisterio; De lapsu cujusdamjuvenis, per S. Basilium conversi
    deinde prona favente clementiwregim indol*s Ger- LL • r 1.
    nunc subdordominio mlaie De S. el martyns, L. r
    bergm,cttjus abbatim, qum passione Dionysti, eptscopi
    L. I.
    minor, sed, ut imperialem decebat neptem, scientia De passione S. Agnelmvirginis
    prcvectiqr,aliquqt auctores, quosipsa prior a sapien- Omnia prwdicia eleganti carmine heroico compOr
    941 AD OPERA HRO.TSUITH.iEPROLEGOMENA. Uf
    suit. Scripsit prmlerea sex comwdias, itnilata Teren- ,A liotiliam habuisse. Henricus Bodo, monaclius Clu-
    tium, quarutn prima inscribifur: sensis, in Chron. Gaudersheim. ms., merainil pqe-
    Conversio• Galticani principis, passionem includens matis Roswilhsede fundatianc monaslerii Ganders-
    Joqnnis et Pauli martyrum., heimensis, cui prsemiserit Vilas pontificum, Anasta-
    Secunda est de passione Agapis, Chionimel Hirenw sii et Innoceritii, palronorum. Verum hoc lucem
    , ' -
    virginum.
    Te.rtia, 4e resuscitatione Callimachi et Drusianw per nondum vidit. Quse a Tntheimio commemorala di-
    S. Joannem. ximus, primus evulgavit Conradus Celfes, Protucius
    Quarta, de lapsu et conversioneMariw, neplis Abrqhm Francus, an. 1501. Relinuit autenvscripiionem me-
    eremitm.
    Quinla inscribilur conversioThaidm, mereiricis. dise sctalis scriptoribus usilatam, quibus nomina
    Sexta passionem recilat sanctarum virginum Fidei, Rudolfus, Rutbertus Rarawardusetsirailia, in inilio
    Spei et Charitalis. aspirare familiare fuit, cujus eliam merainit Aven-
    Scripsit eliam metrice: ,. tinus Annalium lib. i, in nomenclalura operi prse-
    Gesta Oftonisimperatoris, L. I.
    Epigrammatum diversorum L. I,. et quasdam non fixa. Panegyricum de laudibus Ottonis JMagniconfe-
    ineleganlesepistolas. cit hortatu Gerbirgae abbatissse, ut testatur in praj-
    Cmleraqumcomposuilad nolitiam nostrw lectionis falione; in secundo carraine prseliminari innuit,
    non veneriint. Claruit temporibus Ollonis primi et ' $ Ottonem secundum iirip. poema ipsum videre desi-'
    secundi, clarissimqrum impp. derasse. Diclib esl tolerabilis, sseculumquo vixit
    Hactenus Trilheimius, cujus verba repetit Biblio- redolens : in prosodiam plurimum peccavit; qucd
    tbeca Gesneri, addens, Roswitham Gfsecaelinguse sexui condbnandum esl.

    AD HROTSUITJ: OPERA

    PROLEGOMENA.
    (Ex editione Henrici Leonardi Schurzfleischii anno 1707 Vitembergse Saxonum data.)

    EPISTOLA DEDICATORIA.

    Reverendissimwserenissimmqueprincipi ac dqminm, dqminmHENRIC^ECHRISTIN.E, Rrunsvicensium et


    Lunwburgensiumduci, S.-Ji. I. cmnobiiGandesheimensisabbatissm principali dignitate auctm, etc, etc.
    Offero.demisseet obedientertrado, quw serenitali tuai omni jure debentur, opera Hrotsuithw virginis illustri
    loco natw, et in anliquissimo S. R. I. propter Gandamfl. cosnobio,cui summa cum abbatissmaucloritate sere-
    nitas tua prmest, religiosissimmquondam sacerdotis. Qum cum multa oratione, prosa versibusqueconscripta
    reliquit, lum ccenobiuma-Ludolpho M. Saxonum duce conditum, et religionibus majorum iuorum consecra-
    tum, summa pietatis et doclrinw laude, illo prwserlimAuguslorum Otlonum smculo maximopere iltustravit,
    famaque ingenii, quod in ea eluxit, oplimi oirinesprope Europwregiones, el inter eas Germaniam prwciptieei.
    Saxoniam, in qua alla el educata est, mirifice implevit. Virgo sanclissima, viris utique Grmce Lalineque, ut
    tempora illa ferebant, doctissimis anleponenda, et eo majori taude digna, quo rarior per ea tempora eruditio
    fuit, quibus scribendiornaium et verbiselsententiiscomprobavit;et, quamvis non optimumsemperdicendi genus .
    expresserit, tamen, ul diserta eiat, primum inler omneslocnm tentiit, qui swculominus eleganti litterarum ele- .
    ', ganlim sluduerunl. Quare veleresemendalosque scriplores, lam soluta quam aslricla oratione insignes, legit
    religiosa sacerdos Hrolsuitha, et imHandos sibi proposuit, magnatnqueverborum copiam ad Latini sermonis
    apparalum atlulit, el disciplinas veterumperscrutata est, ul varietate scribendi solerliam animi commendaret.
    Ilaque ad divinamhumanamquesapienliam, quwomnium boharumarlium maler est, laboremoperamque con-
    tulil, et certo confirmaloqueanimo hanc viumet rationeminiit, nec modoanes ingenuas non probro sibiduxit,
    sed eliam mulla illarum ornamenta comparavit, haud quippeignara, neminemsine sapienlimstudiis proficere
    ad doclrinmlaudem posse. Adeoverum est, quod Ciceroscripsit, neminemsine philosophia, qum argumenla ad
    inveniendumet cqrifirmandumprmbet,suas digneparles tueri. Percurrit erga omnesdisciplinas elartes , tiim
    inter geometras versala, lineas duxil, ac sonorum varietales alque inie.rvallu accurale cognovit. Prwlerea
    poetaruin fabulas ad vilmusum accomodavit,eaquede causa scitksimas Teremii commdiasevolvit, et, deleciu •
    habito, ad pielalis regulas redegit. Nihiloseciusstudiumin antiquitate posuit, ei mores vetefumatquehisloriam
    sacram pariter ac profanam perquisivitsedudoel perspexit. Quare una iila swculopost Christtim nalum decimo,
    imprimis dignavisa est, qum maximi el Augustissimiimperatoris Oltonis 1 Vilam et rcs ab eo gestas litteris
    mandatel, ut vel hdc argumento viris, quos illw parles decent, doclrinw adjumenlis prwslarel, nomenque ab
    injuriis tempontmel oblivioneposterilatis vindicarel. Hmc vero tatila et laminusilata Hrotsuithw ornamenta
    in cwnobioquod serenitas tua sapienlissimenostra memoriamoderatur, cura el vigiliis Hrotsuithm elaborata.
    jure quqdam ad serenitatem luam pertinent, qum divinas humanasque artes etiam nunc fovet; el, quemadmo-
    dummagni nominisanlistita, GerburgisII, inmedia swculi barliarie, litlerarum sludia bonasquedrles ab in-
    teritu el exitio asseruii, sic revereitdissimasereriitas tua pariler cum reverendissimis serenissitnisqueciirarum
    principalium sociabus-ducibus, decanissa; Maria Elisabeiha, Megapolitana dlice el canonissa; Eieonora, '
    Brunswisceniumac Lunwburgensiumduce, benigneliberalilerquead hunc diem usque tuetur-,el beneficiisornat
    ac munificeconservat, gloriamquetransmittit ad posleros, qui divinas alque exceicissimasvirtutes serenitatis
    luw, dum erunt homiries, ultro el constanler prwdicabunt. Ego quidem in retigioiie volorum, qum vroiua
    R. serenilate ad Deum facieridasunl, conquiesco,et laudes tuas, supra quam a me aul dici aut cogilari pos-
    915 AD OPERA HROTSUITHJE 914
    sunl, maximas nsstdue veneror, Dcumque, celsissimarum familiarum slatorem, precor ut reverendissimamse-
    renitatem tuam in summa animi tranquiUiialesospilel, el perpelua omnium rerum felicilateaugeat, et omnem
    adeo perniciemab ea longissimeavertat, ac stirpem serenissimam yentemqueuniversam Guelphicam, tottan-
    torumque heyoumsanguinefundatam firmatamque hactenus, el regiis quoque ac imjreraloriis necessiludinibus
    atque affinitdlibusconjunctam, evchatin dies, et in solalium communispatrim, ac prmsidium imperii Romani,
    tutam semper florentcmqueomni rerum statu prwsiet, ut, serenissimopalre salvo, et serenissimis fralribus ac
    sororibitssalvis, agnatis denique oihnibus serenissimmdomus salvis, rationes imperii consilio et fottitudinc
    Guelpliorumfelicissimeconstiluanlur, el gloria felicitasque cum ipsa rerum mternitate adwquenlur.
    WitembergmSaxonum, wiKal. Jun,, anno reparatm salutis 1707.
    Reverendissimwserenitatis tuw, devotissimus,'
    Henr. Leonardus ScncRZFLEiscnius,/. V. D. Bistoriaruin P. P.

    SCHURZFLEISCHII PELEFATIO AD LECTOREM.

    Cum in veteribus Christianorum poelis, superiori .\ Roswithse imaginejudieandum. Eadein effigies repe-
    anno edendis, operam studiuraque ponerem, -el in ritur eliam in opere Meibouiiano, sed nullum de
    cpnspectum luum Comnjodianum et Orienlium de- hac icone, et quod caput rei est, de ejus subscri-
    nuo .proferreni, opporiunis quprumdam consiliis ad- ptione, quod miror, judicium tuliu . -
    i.nonitussum ul oculos ad poelas gentis Saxonicse Haecnunc ab imperjla multiludiiie se disjunxit, et
    converlerem, et in primis eos qui in noslratibus Richardam atque Gerbergam vilae perinde ac do-
    regionibus vix conspiciunlur aniplius, el rari admo- clrinse, roagistras habuil, nec Latinas solum Iilleras,
    dum ac haud facile obvii sunt, tiim rudiorem sajculi verum etiam Grsecas perdidicit, ,et, pro conditione
    aciem prseferunt, ul non sine fastidio legantur;'re- temporum et captu illius, quo vixit decimi sseculi,
    '
    cudendos curarem alque ab inficeto- scribentium utroque oralionis genere ^ tara solulo quam ligato,
    iriore repurgarem. Quare ul sequissimseeoruin peti- excoluil animum, ac pefpolivit; nec pbilosophoroiii
    lioiii salisfaciam, principio me referre volui ad poe- scita a suis sludiis aliena duxit, quin artes oplimas
    trias , quas Saxonia , ex quo Clirisle fidem dedit, quse ad disserendum valenl, et omamenla sermoni
    poslea in sinu suofovil, ulpatriam, sseculiscultioris afferunl, memoria atque aniroo comprehendil; tuin
    dpctrinse expertibus, scriptis^illuslrarent, et res ad omnis veluslalis exempla, quse sapienles inslruunt,
    posleritalis memoriam insignes traderent. Quo nu- B prseclare tenuit, inagnanique sapientiseparlem cx
    mero fuit Hroswitha, quse recenlioribus scriptorihus annaliuni monimentis deprompsit; neque scienlias
    Roswitha sine aspiratione appellatur, virgb quon- niathematicas neglexil, in quihus illa egregiam cl
    dain sacerdos Gandesheimensis, nalipue Germanica, doclam se, proiil.cx comoediisliquet, pstendit, atque
    Saxonica. gente orta, yirginuni Saxpnicarum decus, sua virlule viros, qui in obscuro sseculo haec sludia
    cl sine dubio nalalium dignitate illuslris, propterea neglexerant, et virgines ad virlulem excitavit; et
    quod vetustissimum apud Gandam riionasterium, gratae posleritati pielale pariter el sanctimonia vir-
    liaud facile virgines, quam cultu principali et sum- tufis exemplum reliquit, et quasi graditus in ccelos
    nio loco natas , recipiebal. Cujus virginis religiosse ascendit.
    nomen a pluribus scriploribus media correpta pro- Quod minime ignorabat Otto > hujus nom.inis.ll
    liunlialur, quodtamen non approbo, cum, potius imperator, et virginis studiis delectabatur, atque, ut
    pronunliandum cum mora esse , slaluam, idque ut palris Augusti, Otlonis Magni, qui Miinlebiaj, Bene-
    faciam, adducit me ipsius Roswilhse auctoritas, me- dictini ordinis quondara in Thuringia ad Unstru-
    dia producla pronunliantis, cum in praefatione ad thum flumen coenobii, anno Christi 973 decesserai,
    historiam inlemeralse Dei genilricis ait : p et Magdehurgi in lemplo calhedrali a se constructo
    Hrosvvithajvoliscarminulisquenovis. regio more sepultus, historiam contexeret, gravis-
    Cum quo loco alia Roswilhse loca conferripossunt, sime hortabalur, neque id negabat Otloni filio, 'sed
    ut cbl. 1082,1083 el alibi, ubi media nominis syllaba poslulalis Augusti imperaloris , jubente pariter et
    pariter producla reperitur. Netf Martino Friderico impellenle eam anlistiia sacrarum virginum Ger-
    Seidelio assentibr, imaginem Roswilhse cum hac berga, hujus nominis secunda, locum dabal, et rude
    subscrjptione : Helena a Rossow, vulgo Roswilha, inquinatumye sevuriicarminis^faculiate ornabat, cuiu
    sanctimonialis in Gandersheim, exjiibenti in Iihro, hisloriam Otlonis Magni conderelj et res ab eo gc-
    qui lcones et Elogia virorum dliquot prwstan- slas nbn inepto sed ruinus compto, vero nihilorainiis
    tium, etc, inscribitur, propferea quod in nullo testi- et ad fidem historise expresso carinine, speciatim
    monio scriptoris cujusdam, neque documenlo diplo- -heroo, persequeretur.
    matis , proJJal: solo autem iconis et ejus subscri- Ceriecarmenhocprudenliain Roswithse confirmal,
    ptionis iiidicio, forte nostra patrumque memoria in quo bella Otlonis Magni percensuit, et causas
    delineal», stare, et. tantam ei tribuere fidem, nihil aucli per eum imperii aperuit, mores el instituta ac
    aliud est quam fabulas narrare et mife tricari: ^ leges jeipublicae percalluit, et patrisc anliquitatis
    poiius id pro lusu pictoruni, aut ej'usdem ariis haud ignaram se probavit. Vere enim existiniavit
    aiftanliura , habendum esse pulo , qUam pro vera . religiosa virgo quod Olto Magnus Joannem XII pa-
    945 PROLEGOMENA. 94«
    pani, qui ante ponlificalum Oclavianus est vocatus, A heimensis in Saxtnia ordinis noslri moniuiiSj virgo
    recto zelo rejecerii, dissentientibus quamlibet Baio- nobilis, in divinis Scripturis simul et in smcularibus
    nio et Bellarmino, alJero ad animm Christi 964 et litteris studiosissima, metro simul erudita scribere et
    986, aftero 2 de jure Rom. pontif. 29, respons.ad prosa, nec minus eruditione quam vitw merito vene-
    argumenlum 4, aientibus, Oltonis Magni zelum in randa, elc. Idem is et hoc testatur in Catalogo illu-
    exauctoratione Joannis XII, etsi bonum, nori lamen strium virorum, p. 129 edilionis Francofurianse a
    rectum fuisse nec secundum scientiam. Quorum et Marquardo Frehero evulgatse. Joannes Cuspiriianus
    sentenliam raaxime defendendam susceperunt Al- in Oltone Magno tradit sequentia : Res gestas Otto-
    plionsus Ciaconius et Auguslinus Oldoinus, in Vitis nis Roswilha monialis complexaest versibus, qidiicet
    et rebus gestis pontificum Romanorum ct eardina- sint ul tempora ferebant, neque eleganles,neque salk
    Iiurii, ad annum 956, p. 7lS. Yerba Roswithse quae culti, mirandum tgmen est, ingenium muliebre in
    in Vita Otfonis Magni exstanl haec suiil : Saxonia, et in ipsa barbarie educatum et genitum,
    Qualiteret recii compunclttsactiminezeli ea prwstare potuisse. Lilius Gregorius Gyraldus, vir
    Summumponuficenjtraasdamperversa palrantem, sane doclissimus, sed meliore, ut de eo prodit Bar-
    Ejtisnecmonitisdignantemcedere crebris, ihitis in Animadv.,ad Statii L. V. Silv. II, T. I, for-
    Sedis apostoliotefraudarifecithonore',
    ConstiluensaliumreclorisnomiiiQdignum. 1: tuna digniis, de poetis historicis dialogo v ail: Apud
    B
    Be exaucloralione Joannis XII legi merenlur Theo- Saxonas, id quod mUti miraculo proximum videlur,
    doricnsdeNiem,etexeoMeibomiusinnolisad Roswi- flontil Roswitha monialis. Georgius Fabricius, Orig.
    tham ; lum.Joannes HenriciisBoecleriisin commenla- Saxonicaiv lib. n, haec de Roswiiha fatur: De Ros-
    rip Derebus sseculiaChristo natbix et x,.etspeciatim witha poetria reclius glorianlur Saxpnes. Idem is
    in Ottone; Joannes Conradus Dietericus in Historia hujus menlionem facil in libro De poetis Gernianiaj.
    Otionis Magni; Hermaimus Conringius De finibus Caspar Bruschius, in Hisloria monasleriorum, Ros-
    imperii. Quae Joannes Launoius eo nomine, contra wiiham nostratem'puellam Saxonicam vocat. Quod
    Baroiiium affert, legi possunt in ejus epistolis, luculento etiam confirinal testimonio Antonius Pos-
    jwrt. iv , epistola 1 , ad Ludovicum Marsesiuni, sevinus, in Apparatu bibliothecae sacrse ita scri-
    tiieologum Parisiensem., scripta. Tradit eliam bens : Rosvidis, quam alii Rosvitim, alii Roswidam,
    religiosa sacerdos plura de Ludolpho, Ottonis Magni Sqxonica,. genere el familia valde nobilis. Reiiqui
    filOj scitu digna, hocque magis observanda, qtio omnes, ut Gabriel Bticelini in Germania tppo-
    plus a rcliquorum scriptorum fide recedtint. Nani, chrono-stemmato-grapliica sacra et profana part. i;
    qi.-aede dissidio civili,.auclore Ludplpho excitato, Gerardus Joannes Yossius, De liistoricis Latinis
    coiiimemorantur in suppleroenlo Reginonis, plane C lib. n, c. 41; Joannes Henricus Boeclerus in com-
    cuiii narralione Roswilhaa non eonveniunt. Pulat menlar. De rebus sscculi a Christo nato ix et x;
    tameu fiic Boeclerus, hanc Roswithsenarraiionem in Casimirus Oudin in Supplement. de scriptoribus
    Vita Otlonis Magniparum esse sinceranij pl cuna si- ccclesiasticis a Bellarmino omissis, p. 311; Cavens
    mtilatione quadam permistam. in .Historia litteraria scriptorum ecclesiasticoruni,
    Ut nunc etiam auctorum testitnpniis comprobero, p. 412, el iiovissime Elias du Pin, loin. YIII Novse
    virginem Roswilham sacerdblem, et natalibus il- Bibliothecse aucforum ecclesiasticorum, una menle
    Itislrem, nalio.ne Germanicam el gente Saxonica atque sententia comprobant, nostratem Roswilham
    iirognalam, e re mea esse putavi. Primo enim id virginem fuisse illuslrem. Neque ab his Henr. Mei-
    indicat vetuslissimusRoswithse operum codex, manu bomius in Yila Roswilhse discedil, hanc virginem
    inulieris conscriptus, cum.huj'us.iilulus Roswilham illustrem nalione Germanicam, gente Saxonica pro-
    nostralera virginem monialem Germanicam, gente gnaiam, evincens. Spectant et huc epigrammala So-
    Saxonicam, nominet. Praelerea prsesto mibi sunl, dalitatis litlerarise, quaj in Opera Roswithse, cum
    Henricus Bodo, quondara in Clusae coenbbio, quod Conr. Celtes ea primum in lucem.emitleret, sunt
    fano Gandersheimensi proximum est, doctus atqtie confecta, et rursus huic edilioni posl Cellis praefa-»
    diligens- monachus, qui in Chronico stio Ganders- ® tionem suhjuncla, nominalim Joannis Dalburgii,
    : heimensi, quod Synlagma de conslructiqne cwnobii Joannis Triiheimii, Henrici de Bunau, Ololiki de
    Gandesiensi,pcrfcctione quoque et defectione.ejusdein Siein, YVilibaldi Byrkhameri, Joannis Tholophi,
    inscribitur, et in tomo II Rerom Germanicaruia Henrici Groningeri, Joannis Verneri, Marlini Mel-
    Meibomii exslal, Roswitham hanc illuslrem virgi- lerstadii, Conradi Geltis, Joannis Latcrani, Joannis
    nem ct Saxonicam nominat. Verba ej"us,.quajaputl Stabii, Urbani Prsepusini, Scbastiani Sprenzii, qui
    Mci.homiumtom. II, p. 490,.' legunliir^ hsec sunt : Roswilhamnostraleni et gencris dignitate illustrem,
    Sub illuslrissimadqmina Gnrburgi ista secunda vitam et gente Saxoniea fuisse orlam,. ad iinum omnes
    egit ac floruil illuslris virgo sanclimonialis Hrosvita, confirmant.
    :in Saxonia nata, miro ingenio ac doclrina clqrens, in Non fuit ilaque nalione. Angla, ut Laurenlius
    utroque scribendi genere admirabilu, Joamies Tri- Humfredus, Anglus, errore ductus, pulavit, quippe
    iheiuiius lomo I Aiinalium Hirsajjgiensium eam vir- qui eam genti Anglicansc yindicare sluduit, alquc
    ginem nobilem nominat, cum ibidem ait: Claruit Roswitbam hanc non aliam qtiam virginera Hildam,
    tiis eliam temporibiis Roswitha monasterii Ganciers-.. qusc Norlhumhrise provinciam, in qua nala erat, et
    947 AD OPERA HROTSUITH^E 948
    omnem Brilanniam insignjter illustravil, audacter A batissa in Streonesheale.Tum Wilhelnius Malme,sbu-
    niagis quam vere tradidit. Sed magnopere fallitur riensis, De geslis regtim Anglorum lib. i, vocat hbc
    Hiiihfredes, qiiandoquidem Cumet locorum et tem- ittonasterium Slreanshale, sitoulque ' monet nrinc
    porum faliones refellunt. Conslat enim-cx Beda, Wileby appcllari. Ycrba bsec surit: Quorum prwci-
    quod Hilda, virgo sanclissima, etvirginum Angli- puum monasleriumlunc feminarum,.nunc monacho-
    canarum qtiondam decus et ornamenfum, post an- rutn, ab Eboraco 50 millibus in boreali parte siium,
    nnm setalis lertium et tricesimum, abdicalis sseculi antiquo vocabulo Slreaneshall, modo Witeby nuncu-
    juribus, ordini sacro se addixeril, et e'x Norlhum- patur, quod ab insighis religionis femina Hilda ewp-
    bria, palria sua, in Angliam orientalem, cujiis regis tum, Edelfleda,ejusdem regisfilia, in regiminesucce-
    propinqua erat, profecta fuerlt, eo quidem consilio, dens magnis fiscalium opum molibus auxil. Guiliel-
    nl iiicle trajeclo rnari veniret in Galliani, ct ibidem mus Cambdenus, luculenll operis auctor, quodBri-
    in coenobioqtiodam Deo se vitamque dicaret. Sed lannia Magna inscribitur, moriasteriura hoc recen -
    ipsa nihiloniinus in peregrinandi proposito per inle- liori vocabulo Whilby nominavit, cum ait : Hujus-
    grum aiiiiuin persisfehal in Anglia orientali, quoad modi fuerat abbdlia de W.liilbyab Hilda domiua, rc-
    praeter exspectationem ab episcopo Aidano in pa- gis Etvini ex filio nepte, fundata. Quare in menlem
    triam revocarelur. Id.uui factrim esl, locttni uriius K venit rnirari quod Gerafdus JoannesYossius lib. n, <
    familicead seplentrioneni jilagam, ut loquitur Beda, cap. 41, De historicis Latinis uioriasterium hoc, in
    . Yiuri fluminis accepit, el aeque ihi unum annura vi- quo Hilda fuit abbatissa, Her£lhow appellaverit;
    lam religiPsara cum perpaucis sociis transegit, vel, plane enim hoc riomen non quadrat, sed a descri-
    ut loquitur MatlhajusWeslmonasteriensis, abbaiissa plione Anglofuro scriplorum longius recedit. In hoc
    faCla fuerit de Hertescy. Cui muneri poslea in coe- moiiasicrio Slreoneshateh, quod Beda inlerpretatur
    nobio a se consiruclo Strcanshalch, in comitalu Sinus Fari, cum quo conspirat etiam Philippus
    Eboracensi sito, snmnia cura sludicque praefuit, in Brietius in Parallelis veteris et novse geographisc,
    coque vilse gencre usque ad moftem persevefavit. synodus sseculo seplimo, anno Chrisli 684, habita
    Teslisesi luculenlus, qui apud Bedam exslat, locus est, quae hodie appellatur Pharentis, vel, ut alii
    Jib. ni, c. 33, Histor. ecclesiast. Yerba concepta scribunt, Farensis. Traclabalur aiitem in ea de lite,
    h;cc sunt: Anno Dominicmincarnatiqnis sexccntesimo quae de die Paschatosiriler Angloset' Scotos coorta
    oclpgesimqreligiasissima Christi famula Hilda, ab- erat. Wilhelmus Malmesburiensis quaestioneraI. in
    batissa manaslerii Streaneshalch, past mulla qumfecit De geslis pontific. Angl,, ita format : Conquirebanl
    in terris opera cmleslia ad percipienda prmmia vitm quid esset rectissimum,utrttm mofeRritonum et Sco-
    cmlestis, de terris ablata transivit die qainla decima lorum omnisqueaquilonalis partis a xiv luna, Domi-
    Kalendarum Decembrium, cum essel annorum sexa- nica dievenienle usque ad Xxn Pascha qgendum: an
    ginta sex : quibus mqttaporlione divisis, triginla ires meliiissit ralione sedis apostolicm a xv luna usque
    primos in swculari habitu nobilhsimeconversatacom- ad xxi PasCltaessetDominica celebranda. Sed Scoli,
    plevil-,et totidem seqttentesnobiliusin monachicavita a quorum causa stabat Hilda, lilem perdiderunt.
    Dqminq cansecravit, elc. Qum cum relictqItabitu sm- Haud immerito magna sacCrdos Hilda, sanctissimi
    culariillisoliservire decrevisset,secessitadprovinciam nior.iset exquisitissimse virlutjs, reconditaequeeru-
    orienlalium Anglorum(etal namquepropinquaregisil- dilionis virgo, a scriptoribus Anglicisnon vulgaribus,
    lius) desiderans exinde, si quo modo possel, derelicta pro eo, ac par est, brnalur elogiis, sicque vocatur a
    palria, et omnibus qhmcunquehabuerat, in Galliam Godvino, in episcopis Eboracensibus, muliersanctis-
    pervenire, atque in monasterio Calm peregrinam pro sima; >aFbxo in Aclis suisi femina crudita el devola; .
    Dominovitamducere, clc. Nam el in eodemmonasterio a Spedo 1. vn, c. 20, pia et erudita; a Lelando apud
    soror ipsius Hmresvid, mater Adulfi, regis orien- Baleuin cent.40, c. 16, femina incomparabilis; et ab
    lalium Anglqrum,regularibus subdila disciplinis,ipsa Illyrico, fide Lclandi et Balei in Catalogo, tnater mi-
    tempqrecarpnam exspeclabatwlernam; cujus mmulala sericordiw, donomiraculbrum illustris; a Baleo ipso
    exemplum, et. ipsa propositoperegrinandi, annuin to- ccnt. 1, c. 80, mulier pia, prudens, litierata, et ab
    tum in prwfala pravincia relenta : deinde ab Aidana codero c. 94, mulier sanciissima; a Wilhelmo Mal-
    episcopo in palriam revocata, accepit locum unius mesburiensi De gesiis regum Anglicorura I.i, irisi-
    fami[im ad seplentrionalem ptagam Viuri fluminis, gnis religionis' femina. Meminil etiam hujus Hildae
    ubi mque anno uno monachicam cum perpauch sociis Simeoii, monachus Dunelniensis, apud Seldenum p.
    vitam agebat, etc. Contigii eam susciperc construeii- 7S editionis LondinensiS,cui, nt testatur prsefalio,
    dum sive ordinandum monasleriumin loco qui voca- hoc opus pluriraum debet.
    tur Streanshalch, quodopus sibi injunctum non segni- Horum auctoritale niinc salis abundeque evinci-
    ter tmplevii.Faciunt eliam ad hoc inslitulum ea qUse tur, Hildam natione fuisse Anglam, el in coenobio
    in Chronico Saxonico reperiuntur, quod opera stu- Streanesheale a seconstructosacris virginibus prse-
    t.ioque V. CL. Edmundi Gibsonii, reverendissimo fectam, ibiqrie eo prsesulsemuriere usque ad inbriem
    •
    archiepisoopo Canluariensi a sacris et bibliotheca, defunctam, eodemque in monasterio sepullam, bssa
    anno 1692 Oxonii prodiit. Verba ex inlerpretaiione lamen deinde propfer Danorum excursiones Glasco-
    Laliria hsecsunt.: Et eodemanno decestil Hilda, ab- niam translata. Quibus rebus evenil ul ex solis lo-
    949 PROLEGOMENA. 950
    corum rationibus id probare queainus, Hildara om- A sunt: Quia scriplum esl: Pretium animse viri divi-
    nino diversam esse a Roswilha nostrate. Illa enim lise ej'us, idcircc ego Lulholphus, dux Saxpnim^no-
    fuit Angla et sacerdos magna in Streoneshalch, vel, tnm.esse cupio omnibus Chrisli fidelibus, tam prce-
    ul alii nominant, Streonesheaie, monaslerio in co- sentibusquamfuturis,quod ego posl inchoationemmo-
    mitalu Eboracensi sito, Usecvero fuit natione Ger- nasterii puellarum, qucd divina inspiralione commo-
    roanica, gente Saxonica, virgo sacerdos, vulgo tno- nitus, simulque dileclm conjugis mem Odm svadeia
    nialis, in ceenobioGandersheimensi, ubi ab adoic- iiiductns, in honoreni prmcursoris Slephanique proto-
    sccntia bonas artes didicil ductu Richardis et anli- marlyris in Brunnislashusen mdificare cwpi, litleris
    sliiis virginis Gerburgae,quartim discipula fuit Ro- domininoslriLuodoveiciRomanontmrecjisinviclissimi
    switha, ut ipsamel in prajfatione in Hisioiiam bealse ad sanclissimumSergiumpapam qcccptis,cumprwdicta
    virginis.Marise lestatur. Prseterea nunquam legitur conjugemca, anno DominicmIncarnalionis oclingente-
    quod Roswillia eadera fuerif quaeHilda. Quare recte simo quinquagesimotertio, indiclione prima, Rqm a
    asserit Georgius Fabricius Originum Saxonicarum ibi, el inprwsentia ipsius summi pontificis prmnomi-
    lib. n : De Roswilhappelriarectius glorianlur Saxones natum monasterium, el omnent proprictatis mex hm-
    quam Angli; nam Laurenlium Humfredum, suw eam reditatem,quam.habui, videlice!Gandersemia marctt,
    patriw vindicantem, non audimus, neqtte ferimus. B el Aluunge marcu el Ruderinge marcu el Dengdia-
    Cuin qno conspirat Gerardus Joannes Vossius lib. marcu el Lacltiiandorpihitrcuel alia loca plurima cun:
    n, c. 41, De hisloricis Lalinis qui ita pronuntiat: familiis utriusque -sextts aposlolorum principi pro
    Nam HiiTiifreduscl locis et temporibusrefellitur, ctim remedio animm mem, et eorum siinul, quibns debilor
    Ililda'Angla fuerit in monasterio Herelhow, atque exstiti, injus el prqprielaiemintegraliter tradidi, eic.
    anno Christi decesserit680, regnante in Northumbria Cum autem divina coaperaitiegraita prospere doxum
    Egfrido, quemadmodum constat ex Beda lib. iv Hi- rediissemus, gratantev a sunclo collegio rscepti, etim-
    flariarum, cap. 23. Prseterea neque quopiam in loco dem locum sacro puellarum cmitti vicleatcs nimU an-
    legitur quod Hilda pervenerit in Germaniam, ibique gnslum in quadam silva hwreditatis ndstra, juxia
    bonas artes didicerit, quippequse tum lemporis apud fiuviumGandw, qui alic nomine Echueriia ntiiicupa-
    lios ferme exoieverant, et magis in Anglia quam ittr, anna ab iiicariiatione Domini 856, indicliciis
    apud nos in obscuro isto ssecriloexcolebantur. Ac- quarta,ecclesiani in 'honoreprwdictoiuih confessorum
    cedit quod illis temporibus, quibus vixit Hilda, non- non longe a loco priore, celebriori cedificio conztruxi-
    dum.Gandersheimensemonaslerium fiierit condilum, mus. Hanc meam corycciuram protclare coiifirmat
    quippe quod a Ludolpho, Saxonum duce, persuasione Catalogus episcoporum IIildeiiesl>ein;ensiuni,.suir.-
    ejus conjiigis Odse, A. C. 842, in honorem sancto- ^ plus de Chronicis Eggehardi, Vragiensis abbalis, ad
    rum prsecursoris Joannis Baptistse ac protomarlyris Egbertnm Corbeiensem, cum coiiiniQinor.itiiio:;aslc-
    Slephani, fundatum, anno vero Christi 8S2 a S. Alt- riiim in Bruneihusen anno 852 cond>ium,Gandcr-
    frido, quario HildesheimensiumepisCopo,consecra- sheinichse vero quarlo posi h.tc anno, lioc cst ai:s»o
    lum et dotatum, teslimonio Casparis Bruschii et Christi 856, inchoalum. Ita cnini falur : Altfridus
    Gabrielis Bucelini legimus. Verum, si verba diplo- anno Domtni852 cum Ludolpho primo duce in Dru-
    malis fundatoris Ludolphi inspicio, hscc aliud signi- netshusen, ti. qnarto pcs: hwc anno iri Gaiidisheim
    ficare mihi videntur. Hujns enim auctoritate conslat virginum cwnobiuminchoavit. Exslal hic catalogus
    priiaam huj'us monasterii sedem loco Brnnteshusen, apud Leibiiiziuni, in libro De scriploribus aniiquiiaT
    hodie Brunshusen, fuisse afiixam, deinde propter lo- tum Brunswicensium. Idem docct Engclliusius, sctl
    cum nimis anguslura ab eotlem Ludolpho, consen- annos omillil, asseritque primb sanctimonialiiim Iri
    tienle ejtis conjuge Oda, nmiatam esse, el celebriori Brunteshusen coenobium fuisse xdificari cajplum,
    sedificio ad Gandam amncm, non procul Brun- anno auteni quarto post id in Gandersen exstructum.
    shusio distantem, io honortim Anasiasii et Inno- Testimonia'Engelhusii legi possnnt in libro ejus.cui
    centii ponlificum constructo, tfanslafam, ubi ho- n litulus est,: Vitmex celsissimaserenissiniprumducum
    diernum conspicilur vetustissimum islud propter Bruttswicensivm domo oriundorum, qui insertus est
    Gandam monasterium. Quod Vero spectat annum Maderi Anliquilatibus BrunswicenSibus,p. 24 ; tum
    fundationis, fateor quidem Hlum in diplomate non in Cbronico ipsius, quod pariter ex. mss. codicibus
    csse expressum, haud lamen difliculter, si cbnje- primum edidit Maderus, p. 170. Quare mea senten-
    clurisnon inanibus slandum, definiri posse. Si enim tia esl emendandus Joannes Justus Winckelinarinus
    annoi8S3Romam profecius est Ludolphtis, itique iter in Notitia veteris Saxo-Westphalise ita slaluens :
    post ittchoatum a se monasterium suscepit, in eam jBrunodux Saxbniw cwnobiumin Brunshusen exslru-
    senieiUiam adducar ut credam annum fulidalionis zil. In eo etiam fallilurEngeHiusius, quod cojnobiuin
    ad annum Christi 852referri oportere. Diploma hoc in Brunleshuscii in honorem Anastasii et lnnocentii
    exstat apud Bodonem, cujus libellus lomr. II Rerum praesulumpuiaverit ajdificalum, cum lameii Joanni
    Germanicarum Meibomii continetur. Idem hoc di- Siephanoque id dicatum fuerit. In hoc monastefiuni
    ploma proxime Leuckfeldius, in ariliquitatibus Wal- Ganderslieimense etiam posiero lempore, cottsensu
    ckenredensibus, ex tabulario Gandersheimensi denuo imperatorum et ponlificum nonnulli canonici intrc-
    recensuit emendatiusque cdidil. Yerba ejus hsec ducti sunt, qui hoc jurecliamnum, etsi tanto numero
    951 AD OPERA HROTSUITILE 952
    non gaudent. Nam teslimonio doctoris Jacobi An- ALtlesiisse. Idero docet Clironicon Saxonicum anlea
    dreae, in oratione de principum oiDcioin collegiis memoratum, cujus verba inlerpresLatinnsitareddi-
    monasticis tuendis et stiidiis lilterarum fovendis, -dil: Hoc anrio 1380indixit Theodotusarchiepiscopa-
    anno Christi 1571 Tubingae habita, legimus, quod lem synodumin Hwthfelde,ul (erroreseirca) Christifi-
    inemoralum coenohium Gandersheimense 24 vir- demcorrigerel.Et eodemannodecessitHilda, abbalissa
    gines, canonicos 12, cum vicariis 8, complexum in Stteoneshale.Contravero poetria SaxonumRoswi-
    fuerit, omnes tamen jiirisdiclioni et obedientiseab- tha, Gandersheimensismonialis, trecentis post annis
    batissseet dccanissaeobnoxios. Cseterumet de Gan- florere coepit. Claruit enim illa sub Otlone II, ut
    dersheimioid observari par est, quod serenissimus constai ex ejus prsefatione ad Ottonem II, hoc est,
    Julius, Brunswicensium dux, hunc locum propler ut ait Dupinius in Tabula chronologica auclorom
    litterarum studia, quaeibidem semper culta atque in ecclesiasticorum ad sseculum x, anno Christi 973,
    ipsa barbarie conservata sunt, maximi fecerit, ejus- quamvisid tempus, quo maxime floruil, Onuphrius,
    que aroore adeo caplus fuerit, ut eo tempore quo Gerardus Joannes Yossiuset Goltfr. Olearius, Oudi-
    sacra emendarentur, hunc psedagogioexomaret. At nus, ad annum Christi 980, contra Anlonius Ppsse-
    enimvero cum postea obsprvarelur psedagogiumhoc vinus ad anrium Christi 990, rejiciant. Quospeclant
    illustre non satis commodo loco situm, sed silvae15 ct legendj sunl Coccius De signis ecclesise S. X;
    Hercyniaeproximum multis aquarum eluvionibus et Canisius in Chron. Eccles.; Jacobu.s Gaulterius in
    indc evenientibus periculis obnoxium esse, sic eidem Tabula Chronograpb. slatus Ecclesise calholicse.In
    serenissimo duci Julio visum fuit, illud trans- qua praefalione, quod obiler notandunij Ottonera I
    fcrre Helmstadium,ubi pbstea privilegiis auclum cum Davide, filium Oltonem II cum Salomone con-
    academise dignitale cohonestalum. cst. De quo tulit, haud fallente futurae felicilalis indicio, ut ac-
    Joannes Caselius in scripto quodam, quod in ceplam a patre glpriam in immensum deinceps au-
    nuplias herois Henrici Julii Guclfii ct heroimc geret, nisi prscniaturamorte ereptusfuisset; Decessit
    Elisabethae Cimbricaj confecit, ita pronuntiat : cnira Otto Uin flore setalis, ipsoque aelalis tricesimo
    Jgitur ad rivulum cui Ganna nomen, primas acade- anuo, bello quodinfeliciler in Ilalia gesserat, instau-
    mim lineas duxit, elc. Tencrosenim surculose Gan- randp intentus, Romse anno Chrisrt 983 in portieu
    desinis hortis in vatles Hclmianas translulit,ut ido- divi Petri sepullus. Corpus deinde translatum esl in
    neo solo ih juslam arborum proceritatem surgerent, basilicam novam. Attinet,.Kuc legi Chronicon Cassi-
    fructusqueipsw fettent teipublicm speralos multipli- nense lib. n, c. 9; AringhusRom. Sublerran. lib. n,
    ces. Eo loco potticus disputanlium condidit,plures c. 9, p. 173. Ulrum segritudine animi an veneno*
    lilterarum magistrosaccivil,doctotibus bonas metce- 'C sublatus sit multi dubitanl, cerle Italia patri Augu-
    des decrevit,prmmia addidit, etc. tcf verbo dicam, stum decus, filio et nepoti exiliumatlulit, nec melius
    universitatemlitterariam novam omnibus rebus fun- sinceriusque cum successoribus actum fuit.
    davit. Nec aliter sentit Meibomiusin Chronico Rid- Verum abbis rationibus discessionemfacilJoannes
    dagshusano, p. 391 : Aperuit, inquit, idem princeps Trifbemius in libro De scriptoribus ecclesiasticis
    illustre pmdagogiumin antiquissima,adeoqueprima, inscriplo, et 1601 a MarquardoFrehero cum aliis
    si qua annalibus nostris fides, itrbe Gandesia, ad edilo, quippe qui Roswilbam monialemGandersbei-
    Gandam fluvium, non procul ab Herciniis moritibus raensein, ad tempora Lconis IV pontificis,sive paulo
    sila, elc. Migrante paulo post.Gandesia,ad Elmum post ad annum Christi 860, refert, p. 178. Ail enim
    Gymnasioisto, WiniiruiiiMScum commililonibussuis ihidem : ComlaneaJoannis Anglici fuit, vel, ul alii
    ea se deporlavit.Translaiionis hujus me adolescente scribunt: ComlaneaJoannm Britannm fuit, quorsum
    hwc ferebatur causa : Gandesiumsilum, ut dixi, ad legi debet Lilins Gregorius Gyraldus toroo II Ope-
    radices sallus Hercinii initium veris liquescentenive riim, dialpgo5, De poelarum hisloria, ediiionisno-
    et aqua copiosaex editisniontibusdctabenle,eluvioni- visimae,quam exhibet Joann.esJ.ensius. Tura Paulus
    bus subinde infeslabalur : ila, ut libri el supellex Colomesiusin animadversionibusibidem recte doeet
    ^
    \ lilleratia tam docenlium quam discentium peticlita- hac in suppulalione ,fal!i Triiheimium, pariterquc
    rentut, etc. Prmterea remoliuserat Gandesium a me- mpnet se plura et baud vulgaria. de hac Joanna Bri-
    j dilullio Saxoniw,elquasiin angulo sivesecessu posi- tanna scripsisse in suis opusculis et iniscellaneis
    tum, unde minus frequentari putabatur. Ilelmwsta- hisloricis, Contra vero, si seriem, qnein ibidem or-
    dium vero, prwterquam quod inter Magdeburgum dinal Trithemius, spectamus, Roswitham inter illos
    et Brunswigam,urbes amplas et populosas,loco fere scriplores retulit, quipost aiinufn .Chrisfi1000 flo-
    tnlermedioeoqueaperto ct salubri situm est,vicinas ruerunl, epque nomiiie plures scriplores ejns sen-
    habet concurrentesregiones,ducalnmBrunswicensem• lenliam secutos in errorem. induxit. Hunc nequc
    et Lunaburgensem, archiepiscqpalumMagdeburgen- Carolus Dufre.snein Indice sett Nomenclalorescri-
    semet diwcesinHalberstadiensem. ptorum mediseet infimsclatiriiialis, quem suo Glos-
    Porro Humfredi instiiulo et temporum rationes sario prxmisil, evitare potuit, cum ibidemp. 146 ail:
    . rcpugnanl, ac documenlo estjocus Bedscanlc me- Rosttil/ittsanclimonialisin Saxoniayixil circa annum
    moralus, qui satis indicat Hildam decessisse anno 1120. Addit porro, Dufrcsnitis,ejus opera seoisini
    Christi 6S0, atquc adco sxculo septimo in vivis csse edila, forle tliccre voltiii. conj.unclimcdita. Panrgy-
    553 PROLEGOMENA. 854
    ricus enim Roswilhac, qui solus seorsim editus est, Areswitha Angla, ibique in aliquod monasteriuni,
    ul sub finem hujus prsefalionis indicalur, opera ejus cujus nomen scriptores lacent, intravit. Quae vero
    non cornprehendit. Iterum ab his ralionibus discedit apud Mabillcniumin SaJCulolIBenedictino^iii elogio
    Trithemius, plane sui fortasse oblitus, et alias prio- S. Theoledchedis, ad hoc insliiutum perlinentia le-
    ribus contrarias siipputationes inslituit in Chrpnico gunlur, lubrico nituntur fuiidamenlp, nec lanti sunt
    Hirsaugiselom. I Annalium, quandoquidem ibi Ro- . ut me in e]ns senteiiliam adducere possint. Rcctitts
    swithamadannumChristi 971 ponil, et recte saeculo ulique contra Mabillonium. esl slaluendum quod
    decimo eam ascribit. Quamvis vetus Tritliemii edilio Hereswitha Angla non facta fuerit monialis mona-
    imperfecla hujus Chronici, a Marquardo Freherp sterii Calensis in Gallia sili, ct, fidc Sammarlhano-
    Francofurli 1601 evulgata, unius anrii differentiam rum fralrurn in Gallia Chrisliana, a diva Balhilde,
    constituat, ac ponat anrium Christi 970, pariterque Clodovei II regis conjugc, fundati; ncque Jotrensis
    eumdera annum 970 iri Catalogo iliustrium virorura nionasierii, parilcr in Gallia sili, alqttc a S'.
    i.nmeret, repetatque p. 129. Quare mj-rari subit Adoue, B. Audocni fralrc, condili; ncquc Jotri sc-
    plane sibi non constilisse Trilhemium, rationesque pulla, ut prscclarc dcnioiistrat Anloiiiiis Pagi in
    lemporum omnino conturbasse, et errorem errore Critica Baroniana advcrsus Mabillonium, lom II, ad
    cumulasse, ac Roswitham mox ad saeculum ix, B annum Chrisli 680 , qui ca occasione crrorem Bc-
    mox ad saeculum x, mox ad principium sseculi dseemcndat, aliud in Gallia inoiiaslcriura pro Calcnsi.
    xn, rcltilisse. Attamen non desunt qui Trilhc- monasterio sumentis. A Bcda dcccplus cst ctiam
    miutti ab hoc errore vindicare student, inter quos Mallhscus AVestmonaslerierisis, ciim atl aiinnni
    inprimis noininandus est AntoniusPossevinus in Ap- Christi 680 scrihil llcrcswithain prajdictam monia-
    paralu bibliothecaj sacrse, vir equidem doclus, at lera fuisse Calcnsis riionasierii, quod laincn"tempo-
    gravi censurse obnbxius, qua eum notavit David rura rationibus plancnon congriiit. Doccnt cnim eoe
    Biondellus in Pseudo-Isidoro, Baronii cxscriptoreitt quod Ilereswilha Angla antc annum 647 virgo sa-
    nominans, licel cum eo miiius egerint Valerius An- ccrdos fticla^fucril, qiio tcmpore Calcnse nionaste-
    dreas Desselius, in prsefatione ad Bibliothecam Bel- ritim nontlum construclum crat. Ut vcro ad Hildarn
    gicam, et Daniel Georg. Morhosius in Polyhist., redcam, itl adinoncndutti erit hanc qnidcm in Gal-
    •cap. 16. Hic enim Possevinus cxistimat non ,tfocc liam iler mcdiialam fuissc, scd eo nunquam pcrvc-
    lalia ignorasse Trithemium, qiiod Roswitha nbstras nissc vcl potitts sempcr iii Anglia mansissc , qnan-
    sseculo decimo floruerit, 'et vix credendura sit lalcs quam huic senlcntiaj rcpugnat lleniicus Meiboniiiis
    et tam absurdas lemponiiri rationes ab eo essc ini- scnior in Yifa Roswithaj, exislimans Ilildam in coe-
    las, conlra polius slaltiendum videatur, ab alieno C riobiis Britannioe.ac Galliso annos trcs ct triginla
    homine iinperito vel impostore eas, verbis aliquando confccisse. At enimvero si vcrba Bcdse propius in-
    nonniillis addilis, his locis inserlas fuisse. FalurPos- spicio , contrariuni doccnt, ct corilra Meibomium
    sevinus iri Apparalu sacro ila : Alterius potius quam comprobanl Ilildam nunquam in Galliam inlrassc.
    Trilhemii esse opinor. Imposloreseniin noslri temporis Tola rei clifTicultassila cst iri his verbis, in prwfata
    hujus modi mulla in scriptis catliolicorum dqciorum provincia retenta est, quse ila cxplicarida arbilror,
    inseruerunt, etc. Qiiodin Trilheimii secunda editione ' utdcAnglia orientali inlclligantur, alciueadeoBedae
    ejusdem libri De scriploribus ecclcsiaslicis fecerunt, sensum, obscurum hoc in loco, lninc csse aflirmo ,
    eaque inseruerunl quw Triihemius nunquam cogitave- quod Hilda cx palria Northunihria migravcrit i»
    rat. Gerardus Joannes Yossius De historicis Lalinis Angliam oricntalem, cum ibi dc ilincre, in Galliam
    lib. n, c. 4I,eumdem Tritheimii erroremobservavit, ad sororcm Hercswilham suscipieiido, cogitarct, per
    sed pariter ipsum ab erroris suspicione liberavit, el, annuni mausisse, quoad ab Aidano, Lindisfurnensi
    ab homine temporum parum intelligente adjecta essc episcopo, in palriam Norlliumhriam revocaretur.
    arbitratur. Verba Vossiihsec sunt: Neque hoc nesci- Sed cnim sanctaj virginis consilium proficisccndi
    vit Tritheimius, etc. Hlud tamen bic angit Vossium, extra Brifanniam succcssu caruit, quandoquidem
    quare Roswitham 'Tritheiniius inter scriptbres qui verba Bedoe aliam interprelationem recipiunt, ut-
    ,p>st millesimum et cenlesimum annum floruerunt, pote non asseverantis, sed tantum commemorantis,
    referaf, sed ad haec rcspondere expediturii esf, quod " illam relenlam esse in prsedicta, id cst in eadem
    Triihcimius; in Caialogo iilustrium virorum non provincia, quse sane fuil Anglorom orientalium.pro-
    exacle bbservet ordinera temporum, alque selates vincia , de qua Anglo-Saxonicus presbyler lpcutus
    scriptprum seciindum annos non semper suppiilet. fuerat, neuliquam vero in Gallia , quam idem ille
    lgilur speciosius magis quam verius fccisset antea provinciam non dixerat. Pro mea sentenlia
    Huriifredus si Hereswilhara, natione Anglam, slat MatthseusWeslmonasteriensis ad annum 680 ,
    Annaj reigis orienlalium Anglorum conjiigem , qui his ulitur verbis : Anno gratim 680 Hilda abba-
    cum Roswitha noslrale confudissel. Forte, ob ali- tissa, cum in habitu sanctw religionis apud Slrenei-
    quam nominis cognationem plures applausoies inve- halh xxxin annis vilam dnxisset, de mundo migra-
    uisset, quibtis id persuadere et credulos in erroreni vit ad Dominum. Hmc autem virgo beatissima , cum
    inducere poluisset. Nain vivente marito, et eo qui- essetde stirpe regis Eadwini gCnerosa,elt ad prmdica-
    tlem cpnscniicnte, in Galliam' disccssil cbnjux Hc- tionem beati Paulini ad fidem conversa, postea , re-
    m
    i,m AD OPERA HROTSUITHJR 956
    Hcto habitu smculari,' proposuit transferre se ad A IV. Hroswila.
    monaslerinm Calm, ubi soror ipsius Hereswila, mater V. Luthgardis I.
    ASldtdplti, regis orientalium Anglorum, Deo feliciter VI. Windelgardis.
    militabat. Sed retenta est a prmsule Aidano, et facla VII. Garbnrgis II. (Sub hac Garbutgi Roswiilia
    abbalissa, ad Hertesey, et post in monasterioStre- nostta monialis vitamegit -ac ciaruil, eidem-
    nefhalh appellalo, quod ipsa fundaverat, etc. Tum que poema suum dedicavit.x
    suffragatur huic senlenlise nostrae Anlonius Pagi , VIII.Sophia.
    in Critica Baroniana, tom. III, ad annum Christi . IX. Adelheidis I.
    «380,MallhseiWestmonasteriensis seulentiam gravi- X. Beatrix.
    bus confirmans argumenlis. Inter alia Pagi sic XL Adelhcidis II.
    ail: Quisquis cnirit attenle totum Bedm locum supra XII. Frederunlha.
    recitalum legeril, intclliget Bedam niltil aliud iridi- XIII. Agnes I.
    eare qtiam Hildam ex Norlhumbria palria sua in An- XIV. Adelheidis III.
    gliam perrexisse; et in ea, cum de profecliqnein Gat- . XV. Bertal.
    liam suscipiendacogitaret, per annum mansisse, do- XVI. LulhgarJis II.
    nec revocala est ab Aidancrin patriam seu in Nor- U \ . .XVII.Adelheidis IV.
    ihumbriam. Proposilum. igilur peregrinandi extra XYHI. Adelheidis Y.
    Rrilanniam exseculioni non mandavil Hilda . cum XIX. Mathildis.
    illud Bcdq ncn affirmel; imo scribat, illam retentam XX. Berta II.
    essein eadem provincia, ideoqttein provincia crienla- Yerum-hic nulla abbafissa comparet quse Richar-
    lium Anglorum, de qua locutus fuerat, non vero in dis nomine sit insignila, el.illorura tempprum-, qni-
    Galtia, quam Beda anlea provinciam non appcllaral. bus Roswithamonialis Gandesheimensis vixil ac
    Quod ntinc aitinet ad Roswithse nostralis morum claruit, ajqualis.-Nec vero hoc tale RicharJis no-
    doclrinaequemagislras, habuit illa plures, sed duas mett reperitur in serie harum abbatissarum , quse
    inprimis nominat, qtiibus omnia refert accepta, exstat apud Gabrielera Bucelinum, et multis locisa
    'easque summis ornatelogiis, et, ut perpetua harum priori diversaest in pafle n GermaniaHopo-chrono--
    roemoria feminarum ad omnem posteritatemperve- slcmmato-graphicse sacrse. Series abbafissarum se-
    ni.at,<inprsefalione, in operasua versibus conscripta, cundura Buceliniim hsec esl:
    graviter expressit. Verba haecsunl": Primo sapientis- I. Habundis
    simw, atque benignissimmRikkardis magistrm, alia- II. Gerbirga I.
    rumque suw vicis instruenle magislerio, deinde, prona GI III. Christina.'
    favente clementia regim indolis Gerbergm,cujus nunc IV. Rodeswinda.
    subdor domihio abbatiw, quw wlale minor , sed ,. ut V. Wendelgarda.
    imperiatem decebat neptem, scientia proveclior, ali- .- YI. Gerberga II. (Subqua, ut ait Bucelinns,
    quot uuclorcs quos ipsa prior a sapienlissimis didi- claruit mcnialis ejusdem cwnqbii doclissima,
    cit, me admodum pie erudivil. Alque ila constal por cujus insignia exstanl prmclari ingenii moni-
    sleriorem magislram Garburgim, aliis Gerbirgam ,, • menla hislorica et poetica.)
    fuisse antislilam , vulgo abbatissam , in hoc coeno- VII. Sophia.
    Jiio, quod sane de priori non dici neque ex verbis; "VIII. Aihelheides I. . ,
    meraoralse prajfalionis colligi potesi. Nihilo lameni IX. Bertha.
    secius nonnulli reperiuntur qui priorem Roswithsei X. Loicardis.
    magistram. Richardim abbalissam pariter hujus coe- XI. AlelhcidesII, etc.
    nohii fuisse ferant, haud alio nixi fundamenlo qnami Cerfum igitur apud me est Richardin, sive Ri-
    quod in hac prsefatione antea nominata pohunt. Sedl chardam, nori in abbatissariim Gandesheimensium,
    his non applaudo, verum potiusin partesnegantium i ' sed monialiuro, numero esse reponendam. Id lamen
    eo, reorque Richardim, vel, ut aliiappellant, Rikkar-. fateri me, oportet, harum talium seriem primarum
    dim hujus monasterii fuisse monialem, nunquaini illius monasterii abbalissarum, quse apud Buceli-
    vero ad abbatissse dignitatem evectam. Ex verbisj - num legiiur, mutilam, et ex Bodonis Chroriicosupr
    memoratae praelationis hoc lanlum concludere licet,, plendara pariler ac emendandara esse. Eumdeni
    quod Richardis sapiens doctaque virgo fuerit vixe- Bucelini ordinera habet et Gaspar Bruschius, in
    ritque in monasterio , atque docuerjt Roswitham,, cenluria 1 monasleriorum Germaiiiae prsecipuorum,
    non t.aincn idco Richardis abbatissa slatim vocarii p. 66. Sed ullro falelur eum esse imperfectum.
    polesl, cum id virgini quoque sacerdoti conveniat,, Idem est ille Bruschius, quem plagii accusavit La-
    turii eliam in quod caput rei est, riusquam comme- zius, et a Francisc.o Guillimanno, in Cbronologia
    morelur. Series abbatissarum Gandesheimensiuni,, episcoporum Argentoratensium, .ssepe ilerumqne
    quam ex syntagmate Bodoniscollegi, liseccst: nolaius est, et quidem ex labulis veris ac primis
    I. Hathumoda, aliis Habundis. quibusque moniimentis. De ejus morte referl Chri-
    II. Garburgis I, aliis Gerbirga. stianus Matlhiaj, Thealr, histor. p. 1050, miscre-
    IU. Christina. - periisse sclopo trajecluni in Franeia orientali.
    957 PROLEGOMENA. 958
    Lauciat rnerito hjinc nionaciium, Bodonem, Hen- A funclorie consignavent, et pluriniis in locis ab au-
    ficus Meibominsin notis ad eumdera, et Chronicon cloritale tabularum veterurii recesserit.
    ab eo ad annum usque 1S50 conlinuatum fuisse, Caeterumnec id hic omittendura est, quod Ro-
    recte aflirrriat, eisi qusedam illius operis porlio, ,ut switha nostra monialis minime confundenda sil cum
    antea adinonui, lemporum injuria intercidil; etvero abbatissa Hroswita, quae in prajmissa abalissarum
    id quod eliamnum exstat, non ultra productum le- serie quarta est in ordine^ Nostra enim, de qua
    gituf, qiiam ad lempora abbatissse Bertse II, quippe hic agimus permansit monialis, el nunquam ad ab-
    qnse anno Christi 12J23ad hanc dignilatem pervenit. batissae dignitatem evecta est. Quare vir clarissi-
    Nec tamen omnia probat Meibomitts, prseserlim ea mus, Joannes Henricus Boeclerus, in Commentario
    quse de prineipibus Saxonise tradit, neque in eo De rebus saeculia Ghristo nalo ix el x, in Ottone II,
    consensit cura Bodone in Chron. ssepius allato, quod p. 362, corrigendus est, cum ibidem ait: Esl hujus
    bic fidem facial Windelgardim abbatissam Gandes- temporis etiam Boswid, sive Hrosvitha, virgo illustris
    heimensem/ecclesiam extra oppidum jn memoriara monialis primo, post abbalissa Gandersheimensis,ab-
    B. Yirginis a se dedicatam, exstruendam curasse, batissara cum moniali confundens, sicut in eumdem
    atqueadeo fundatricis titulum promeruisse, quam po- errorem inductus est doclor Christianus Korlholtus,
    stea Gerburgim in coenobium Benedictinura conver- B c. 3 ssec. x, p. 392, in libro qui inscribilur Hislo-
    tisse, 30 hominibus locurii peraptum reddidisse. Sic ria ecdesiaslica Novi Testamenli, Rosvitham abba-
    enim falur Bodo apud Meibomium tom. II, p. 491 : tissam, et Roswitham monialem, unam eamdemqne
    Wiiidelgardis ecclesiam extra oppidum in honqrem fuisse, ratus. Scribit enim ita : Hisce jungatur Ro-
    Deiparw Virginis mdificavit,quam et benedixit Deo- switlia sive Hrosvita, virgo nobilis, primo monialis,
    que dicavii. Idem apud Meibomium,p. 494 : Eccle- postea abbatissaGandersheimensis.
    siam illam extra oppidum, quam domina Windel- His tradilis, hand alienum fore puto si ad Ros-
    gardis wdificari fecit, in cwnobium virginum ordinis willise ingenii monimenta, quse gratse posleritaii
    diviBenedictini illustrissima domina Garburgis, hu- reliquiti enumeranda deinceps accedam. Reliqui,t
    jus nominis SecUnda, converlit. At enimvero con- eiaini virgb religipsa varii argumenti scripta, et mox
    tradicit huic Meibomius in notis ad panegyricum Yitas martyrum et sanclorum, mox commdias, in
    Roswilhse, et polius stattiit bujus ecclesiaefundalri- iemulatioriemTerenlii, illibatam virginitatem suaden-
    cem fuisse Gerburgim II, abbatissam Gandersbei- tes, mbx Historiam Ottonis Magni conscripsit.
    mensem, Hennci Rixosi, ducis Bavarise, Jiijam, ef Plura scripsit, sed veltemporum injuria deperdila,
    Henrici Ilezelonis, itidem Bavarioeducis,- sororem, IJ vel subrepta. Teslis hujus rei, omni exceplione ma-
    et recte .id probat ex diplomate confirmatibnis j'or, est Henricus Bodo, monachus Clusensis, in
    Ollonis II imperaioris, aperle in eo id asseverantis. Syntagmate suo, p. 452, apud Meibomiura,cum ibi-
    Verba dip!omat's Jioecsunt : Noverit omnium fide- dem menlionera faciat poematis cujusdam de con-
    lium nosirorum ,.lam prmsenlium quam futurorum, structione raonaslerii Gandesiani, a Roswilha no-
    industria, qualifer neptis noslra Gerbirga nominata, slrate conscripli. Verum hoc, ul recte tradil Meibo-
    Gandersheimensis cmriobii abbdtissa , quoddam ibi mius, non exiit in lucem, neque id hodie reperitur
    monaslerium, in superiore plaga civitalis situm, in coenobioGandersheimensi, ut refert vir reveren-
    penilus a furidamenlo construere in Itonore sanctm dus, Joannes Georgius Leuckfeldiusin Anliquitatibus
    Mariw, ob cmlesiis gaudii spem, proponens voluntate Walckenred,ensibus,qusesermoneGermaiiicoproxime
    sanclimoniatium suarum , ibidem prius manenlium, prodierunt,'pag. 243. Ante queniChronicoii Wal-
    conslituit, iliucque triginta sanclimoniales in divini ckenredense, sive Catalogum abbatum, Latine edidtt
    servitii collegiumaggregavii. At chrpnicon Hilleshei- Henricus Eckslormius, qui prodiit Helmstadii 1617.
    mense Jacobi Reulelii, apud Christianum Franci- Porro' menioralus Leuckfeldius IradU, a monachis
    scum Paulini, ab hac Meiboraii senlentia iierum vicini monasterii Clusse, ordini Benedictino sacro,
    fecedit, et eam, quara Bodo fovet, sentenliahi, tue-. v quantuin conj'ectura assequi licet, illud esse subre-
    tur. Verba § 9 haecsunt: Sigltardus, aliis Gebhar- ptum el alio translatum, eo prsesertim tempore qiib
    dus, consecravilWindelgnrdim, abbatissam Garides- Julius , Brunswicettsium dux ,'anno Chrisli 1568
    heimensem',quw ecclesiamextra oppidum in memo- doclorem Jacobum Andreie, religionis emendaridse
    riam B. Virginis exslruxii, a se dedicalam. Haud eo causa, ea in loca misit, repugnanle licet abbalissa
    secius Joannes Geprgius Leuckfeldius-hunc niona- coenobii Gandersheimensis, Magdalena de Columna.
    chum Bodonem Iaudibus prosequitur, ej'usque sin- Monachi enim Clusenses, de inslitulo Julii ducis
    gularera induslriam commendat, inprimis,, quod la- coranioniti, metuque riovse mutalionis ,perteffili,
    bttlariuin Gandersheimense inspexerit ac pervolula- oplimas quasque res suas alque loouasterii tabulas
    verit, litteras item fundationis, donalionis et diplo- collegerunt,atqiie aliorsum transportandas curarunl.
    mata immunilatis ac privilegia cognilu necessaria Quo facliim est utprsedictum Rpswithaepoema, quod
    in Chronicon referre voluerit. Neque sic tairi.enejus ' paulo ante a Bodorie, nionacho Clusensi, impetratum
    reprehensionenj effugere potuit, propierea qupd et exlra monasteriu.m Gandersheimense utendi
    raulfjjm in describendi industria desiderat, cum pri- gralia ei fuit concessum , iderii fatuin subiret. At
    ma el aulhentica concessiorium' inslrumenla per- quo delatum fuerit vix cuiquam conslat, et docti
    959 AD OPERA HROTSUITIL-E 960
    jacturam illius merilo querunlur (1). Quam in sen- A , admodum ibidem jn raargine videre est. Inscriptio
    tentiam legi atlinet pacla anno Clnisli 1571 inler hujus vitaehsec legitur : Viia S. Wunibaldi abbalis,
    serenissimum ducem Jttlium ct abbalissam Gan- a 'sanctimonialiHildenheimensiscripta, elc.
    dersheiraensera in capite religionis conventa. Iii his Yerum Oudintis et Dupinius vehemeriter fallun-
    enim fidem obligavil antislita se, pro eoquod habeat, lur. Nam in locis modo allatis nuriquam' Roswithoc
    jure, velle injungere abbati Clusensi et ejus mona- fit mentio, nedum memoratur ibi ejus nomen, neque
    slerii sodalibus, omni ut sludio curaque in id in- id Canisius et Surius, aliud edocll, ailirinant, sed
    eumbant ut anliqua monasterii instrumenla et cbn- potius ex Itinerario S. Willibafdi, etex Yita S. Wu-
    cessionum tabulas bona iide restittianr, et mona- nibaldi ,• probari potestab una eademque virgine
    sterio denuo inferant; sed voto non respondit sanctimoniali Heidenheimensi, illorum teniporum
    eventns. Eam quoque in rem legere juvabit excel- sequali, qu» a lionnullis Bildenheimensis scribitur,
    lenlissimumVyilhelmuniEriiestumTenzelium, yirum has commentationes esse confectas, id quod vel' hoc
    in hoc studiorum genere versatissittium , in Actis argumento constat, cuin in Vita S. Wunibaldi hsec
    nicnslruis. ' '- ' verba legantur : Post hmc itaque, cum sagax ille vo-
    Nec id hic reticeri debet, quodproxirae vir qui- liva volunlaiem ddimptere oplabat desideria, stalim-
    dam clarissiraus ex Francia Oricntali pcr amjcuro " que, Domino dispensanie, ad optatum et desideraium
    roe certiorem fecerit, asservari in monaslerio Rid- inchoaverit iter,.et, sicutin alia fralris ejustexiura,
    dagshusano aiiquem Roswilhae libellum , bactenus sublilius intimando enarravimus, et nunc ilerando re-
    inedilum, quem ut nsibus meis muluarer, atque memoramus, etc. {Juidam hujus studii perili per
    operi quod sub manu est adderem, ullro me comnio- hanc sanctimonialem intelligunl ipsam S. Walpur-
    nefecit. Ego, qui nihil aliud quoerb nisi ul de repu- garo, atque, adducti inprimis Adelberfi, abbatis
    blica liiteraria aliqua salteui Cx parte bene videar Heidenlieimensis,auctorilate, slatuunt, S. Walpur-
    mereri, omni studib curaque irj id incubui ul ej'usi gam de rebus geslis frafrum suorum Willibaldi et
    inspiciendi describendique facultas mihi daretur, sed Wunibaldi commentaria scripsisse. Yerba Adel-
    spe mea fruslratus sum. Nani ad litleras meas, ejus; berli in prsefationead Eberhardum, episcbpum Bam-
    rei causa scriptas, hoc respoiisi loco accepi, nihil befgensera, apud Jacobum Gretsefum, p. 320, hxc
    ejusmodi. in Riddagshusano monasterio reperiri, , suht : Quicunque ergo genus el vilam S. Willibaldi
    inspectis licel el pefvolulalis labulafii schedis. el Wunibaldi voluerit aghoscere, ex scriptis S. Wal-
    Porro Casimirus Oudin, in Supplenienlis de scri- burgm virginis, quw germana soror eoriim erat, plL-
    ploribus a Bellarmino oriiissis , p. 531 , ct L. Eliasi niler poterit ediscere. Huic sententiaeeliam sufliaga-
    Dupihius, in nova Bihliolheca auctorum ecclesiasti-• tur Medibardus, in Rhylhmis de S. Walpurga ila
    coruni, idiomate Gallico conscripla, tom. VIII, Ro?; coinmemorans : Supersles ulrique fralri, ulriusque
    swithse noslrati allrihuunl Itinerarium S. Willibaldii bretiler, sed veraciter, conscripsit Vitam insignissi-
    primi, Eistetlensis cpiscopi, prout Surius;illud, ext mam. Ubi lamen Philippus, tricesimus nonus epi-
    Canisii tom. IV Anliquar. Lecl. trariscribens, exhi- scopus Eislettehsis, De divis tulelaribus ecclesi.e
    bet in Vitis sanclorum, ad mensem Julium , sigilla- Eistettensis, quem commentariura Jacobus Gretse -
    lim ad anntim 750, et apud Joannem Mabillonium i rus in lucera primus emisit, Medibardum notat, et
    legilur SseculoIII Sanctorum ordinis divi Benedicii,, hunc errore lapsum esse commemorai propterea'
    lomo II. Inscriptio hujus Ilinerarii ila se Iiabel:: quod S. Warpurgam ulr.ique fratri superstitem fuisse
    Itinerarium S. Willibaldi, episcopi Eislettensis , an enarrat. Deinde dubitat Grelserus in observationi-
    consanguine ipsius sanct', Sanctimoriiali Heidenhei-- bus in Philippi episcopi Commentarium : Vlrum;,
    mensi, scriptum. Altera autem Vita hujus Willibaldi, sicut ejus verba hahent, AdelbertusHodoeporicon:et
    -
    quse apud Mabillouium exstat, ssec,III, p. n, nonii hisloriam Willilbaldinam, quw loino IV Canisiano
    lianc sanctimonialem Heidenheimensem, sed aliumii exstanl, significet, eaque a S. Walpurga conscripla
    anonynnim, agnoscit auctorem. Praelerea virginii rj crediderit , an alia commeniaria ab eadem virgirie
    rcligiosoBBoswithoe, prsedicti scriptores, Oudinus5 elabptata viderit, afftrmate non habeo. Certeplera-
    ct Dupinius, Vitam S. Wumbaldi, primi abbatis Hei- que, si non omnia, qumAdelbertusaffert, in Hisloria
    denheimensis, ut hujiis anctori, assignant, prout ea1 Witlilbaldina, el in Hodoeporico, irtveniuntur; quoif
    legiturapud Henricum Canisipm in tomo IV Anti-- . Hodoeporiconslylopaululum limaliore anonyniusqui-
    quarum Lectionum, ubi testatur sc Vilam S. Wuni- dam reddidil, recisis nonnulis, ul tom. IV A. L. vi-
    baldi,quaravis incultam et obscuram, et vitiis sca- dere (icel.
    tentem, ita, siculi iri raonaslerio Rebdorffendi, propee Ab Adelberto lamcn et Medibardo discessionein
    Aiclisladittm , ea legitur , descripsisse. Ex Cahisii ii facil Canisius lom. IV Antiquarum leclionum, rc-
    tomis hanc transcripsit.Laurenlius _Surius, et libroo tnrque non Willibaldi sororem S. Walpurgim pri-
    suo, qui nomen, De vitis sanctorum probalis, proe- '. mam monasterii Heidenheimeiisis abbalissam, sed
    fcrt, ad mensem Decembrem, et ad annum 740, in- aliam virginein sanctimonialem Heidenheimensem,,
    seruit, neque tamen id difGteri potuit, se aliquibuss illorum temporum ccqualem, Willibaldi lamen cori-
    in Iocis, ul ipse loquitur, vitiis stylum mulasse, quem-
    i- sahguineam, ct nationo Anglam sivc Aiiglo-Saxp-r
    (I) Vidc pracfaiionem D. Perlzii in carmen laudati tum qiiod inlra damus. EDIT,PATROL. •
    961 - PROLEGOMENA. 902
    rtera, baruin lucubratibnum auctorem esse, qnse A se lenuerunt annis circiler decem. Et paiilo posi :
    sentenlia prsp reliquis mihi etiam placet. Non aulem Devictisalque amolis subregulis,'Ceadwalla suscepil
    primus Eistellensis episcopus Willibaldus fuit na- imperium. Atque inde judicat Cointius, Richarduni
    tione Suevus, neque nalione Scotus, etsi posterius nostrum cx illorum subregulorum nuniero fuisse.
    D. Oleario in abaco placuit, sed Anglis sive Anglp- Bollandus pariter Ricliardum regem appellat, apucl
    1
    Saxonibus annuinerari debel, ut reele post Gretse- quem eliam ejus Yila, ex Actis sarictorum Willibald
    runi in observationibus ad' Philippi Coinmeiitarium et Wunibaldi inprimis confecta, ad diem septimum
    cap. 5, j'udicarunt Oudinus in Supplemento ad Bcl- Idus Februarii legitur, qui dies infaslis ecclesiasii-
    larminuiri, p. 199, el Dupiniiis tom. IV NovseBiblio- cis S. Richardi membrioe dicalus est. Verum ah
    thecse auctorum ecclesiasticorum. Quibus el applau- utriusque sentenlia recedit Pagius tom. UI Crii.
    dit Caveus in Historia litteraria scripiorum eccle- Baron. ad annum Cliristi 750, et S. Ricbardum non
    siaslicorum. Neque cura hoc Willihaldo episcopo Angliseregem sed nobilem et prajdivitem Anglum
    Eistettensi confundendus est ille Willibaldus qui fuisse tradil, eoque nomine nolat Bollandumet Coin-
    Vilam S. Bonifacii conscripsit, quse postea ab tium quod se a Baronio iii errorem induci passi
    '
    Othlono, undccimi sseculi monacho, epistolis, aclis fuerint, cum taraen Baronius nihil habeat unde itl
    conciliofum aliisque iionriullis aucta est. Hienim B probet, quam ex supposito S. Richardi epitaphio,
    diversi sunl et a se inviceiri dislingui debent, licet longe post ejus mortem conscripto, qttod fabulte
    Serrarius, 1. in Rerum Mogunliacarutti, not. 1; potiusquam, historise ascribendum sit. Quenj erro-
    Mabillonius in observationibus prseviis ad Vitam rem ipserael Baronius, ut videtur, posiea agnovit
    illam, et Cointius in Annalihus ecclesiasticis ad in appendice ad hunc annum, cum ibidem S. Richar-
    annum Chrisli 712, n. 12, errore dticti, diversos dum, non Anglise regem, sed virum genereel rebiis
    hos pro iisdem habuerint. lllud tamen hic non quco clarum noruinavit. Quod vero ad Vilam aftinet
    inficiari, nullum Richardum Attgliseregem, qui pa~ S. WTalpurgse,aliis S. Walpurgis, conscripsit eain
    ter S. Willibaldi episcopi Eisleliensis, ilem Wune- Wolffhardus, ccenobii Hasenrielani ante anncs
    baldi abhalis, et S. Walpurgis, abbalissse Heiden- septingentos mbnachus, quam Canisius postea in
    heimensis, fuerit, in serie regura Anglise reperiri, lucem, etsi non inlegram, emisit, inseruitque ejtis
    neque ejus nominis regeni uspiam in monumenlis tom. IV Aritiquarum Lectionum, ubi duo tantum
    Anglicis, nedum in Beda, qui accurate regtim ge- libri ex qualuor illis exbibenturv Omnes enitn
    nealogias recensuit, invcniri. Oniillo recenliores eosque integros, adjnnctis tamen Canishinis, Pelre
    Wilhelraum Malmesbiiriehseni, MallhsenmYeslmo- Stevarlio debemus, cnjus cura anno Christi 1616
    nasleriensem, Henricum Huniindonienseiri, Floren- C Ingolstadii, prodierurit.. Amplo eiiara commentario
    lium Wigornienseii), Ethelwerdum et alios, apnd S, Walpurgis Vilam complexus est Philippus tricesi-
    quos nulla cst mentio Richardi regis, qui ad hsec nms npnus episcopus Eistetlensis, qui apud Cani-
    tempora referlur, Verum tamen ego de hujtis sium exslat tom. IV A. L. Quem Philjppi commcn-
    hisloriaj fi.de nec quidquam detraclum esse volo, larium postea ab anonymo quodam in compendiuin
    etsi dissenliant Munslerus in Cosmographia, Panta- icdactum, primum edidit s.aspe nominatus Petriis
    leon Dfe.jrinsillusiribus, Marliims Crusius in Suevi- Stevarlius, et Vitseatque miraculis S. Walpurgae a
    cis vel- polius Yolusianis siiis Annalihus, Naucle- Wolffhardo confeclis j'unxit. Rhythniis etiam Yilam
    rus, Irenicus,. Chronicon Anonymum, anno Christi S. Walpurgis inciusit Mcdibardus seu Medingaudtis.
    1494 Nbrirnbergsecditum, item Philippus in Com- Praelereacommemorant Cenlurialores Magdebuigici,
    .raenlario De divis tutelaribus Ecclesise Eistettensis, cenl, vui et Josias Siinlerus Gcsneri epilomaicr,
    tum deniqne Breviarium Eistetlense, ad unum om- tum Baleus cent. n Scriplorum Brilanniie, S. Willi-
    nes senlienles, Richardum Suevjaj ducem fuisse, baldum Vilam et res geslas S. Walpurgis sororis
    sed nihilominus assentior Baleo el Grelsero comme- suae raemorioe prodidisse, sed hsec cbmmenlatio si
    moranlibus, rvirura exslitisse Richarduiri- generis unquam exstitil, vel temporum injufia deperdila es>,
    dignilate illuslrein, el fegibus propinqua cognatione vel in locp quodam obscuro reposita et'squaloie
    conjiinctum. Nil tamen obstare putat Petrus Stevar- obducla delilescit. Quare mirari subit Otidluum ct
    lius in nolatione lertia prsedicii libiu, quod scripto- Dupiniumeo delapsos esse ut putaverint lias Yifas
    res eum prsetermillant,. cum, si nbn administra.- S. Wunebaldiet S, Willibaldi Roswilham noslrate :i
    lione laracn genere, si non officip lamen titulo , auctorem agnoscere, cum lamen ipsis lemporiim et
    rex fuerit. Prselerea iianc senteiitiam confirniat locorum rationes omnino repugnenl, adeo ut vtj,
    Caroliis Cointius in Annalibus ccciesiasticis, ad sblus Trilheiinius illos hoc docere potuissei, qui ne
    aimum Christi 738, n. S, sed paulo aliter: Vult verbo quidem in recensendis Roswithaj operibus ha-
    enim Coinlius fuisse subregulum, et probat ex Betlse rum Vitarum mcntioiiera fecil: de quo lamen
    lib. jv, cap. 12, subregulps fuisse illos qui post constat, eum sex fere rnillia cbdicuin librorum mss.
    Conwalchircgis obiium tanlisper occidentali Saxo- velerum maxima cura et summo studio collegisse,
    nise praefuerunt, dum.Cedwalla regnum recuperaret. ex iisque collectis deinde opus suum De viris illn-
    Locus Bedaehic est: Cum morluus ,essel Comvatcli, slribus ordinis Benediclfni inscriptum, cpmposuissc,
    qccepemnlsubreguli regnum gentis, et.divisum inter prout id apud BilibaldumPircklieimerum in dedica-
    9G5 AD OPERA HROTSUITHJE . "964
    lione Fulgentii anno Christi 1519 ad reverendam ALquippe quibus virgines sacras ad caslitatem colen-
    raatrem Pirckheimcriam, editionis Haganoensis, dam novo scribendi argumento exliortata est; tum
    legimns, idemque MemoriseTrevbltiansead mensem preptcr leclionemVitarum D. Marim virginis, mar-
    Aprilem anni 1705,' p. 312, suo comprobant tyrum et sanclorum, quas scripias reliquit, aliquo-
    testimonio. , Ecquis enim rernm Germanica- ties a Baronio in Marlyrologiolaudatas, lum propler
    rum perilus se persuaderi palialur, ut credat hislofiam Otloais Magni,quae non parvuni ad intel-
    cx Heidenbeimio Gandesheimium exsculpi posse? ligendasres in Germania eo tempore geslas lectori
    Oranino enim diversa sunt monasteria, et mullum lumen affert.
    inter se dislanl. Alterum eniro in Francia. orieniali QUibusarguraentis permotus sum ut novseeditioni
    silum ; alterum.veteris Saxonisefinibusconlinetur. curandse incumberem, et Roswithse opuscula inte-
    Ad prius referri oporlet illamsacri ordinis virginem, gra et apud nos admPdum rara, denuo proferrem
    quaj S. Wunebaldi et Willibaldi res gestas conscri- in lucem; idque simul adnionerem ante'me fuisse
    psit, neuliquam ad posterius aggregari debet. Igi- plerosque qui hanc operam navare voluerunt, setl
    lur monasterium Heidenheimense, quod a Cointio riuuquam id re ipsa pfsestiterunt, vel, aliis gravissi-
    sub finem lomi V in indiceposteriori episcopaluum mis occupalionibus impediti, vel conlenli si Roswi-
    et monasterrorum, etlam Hildenheiinium appella- ° thse Panegyricum in laudem et gestaOtlonis Magni
    tur, non in Saxonia cst quaerendum, riequein Thu- conscriptum, rursus in lttcem eriiisissent. Ita prse-
    ringia invesligandnm, nt errore dticlus pulavit An- dictus Roswithse Panegyricus seorsim edilus et in-
    lonius Pagi, lom. III Crit. Barpn. ad annum Christi T/.exusest Collectioni scriptorum Germanise, per
    725, sed ejus sedes in Frunconia conslilucnda est. Jastum Reuberum, Hanovise1619, lum rursus Fran-
    Fuit aulcm Heidenheiiniumet monacliorumet san- cofurti ad Moenum prelo Aubriorum expressus
    ciiinonialiura ccenoliiura,ila laraen ut sanctimonia- anrib 1621, atque Wilichindi Historiaejunclus, cura
    lium monasterium in loco essef qtii sejulictus a Henrici MeibomiiSeriioris, qui nolas quasdam adje-
    inonaslerio virorum erat. Idem inonet Marcus.Vel- cit; deinde haud pridem a Juniore Henr. Meiboraio,
    serus in operibus suis 1. v,p. 147. Ait enim ihi- aroico fratris mei singulari, sed magno Germanise
    dera: Fraler Villibaldi, Vunibaldus, Heidenheimii tlamiiosuperioribus annis defuncto, tomo ejus primo
    virorum monasterium, Valburgis soror feminantm Rerunj Germanicartim insertus.
    excilavit.Nunc ad jus socculiredactum. Ad extremura de Gonrado"Celte et id observari
    Sequilur, bcnevole lector, ut exponaminsiituti par est, quod dissimulaveril monaslerium, ex quo
    mei causain, qtiamobremdenuo edendorunsRoswi- cura eo codex ms. Roswiihae fuit 'communicatus,
    fhae Operum laborem , siisceperim,' cujus prsecipueC «(xandoquidemid hoecyerba testantur qusein Celtis
    hoecsumma fuit.quod eonomine publice a viro quo- prajfationead Roswitham leguntur: Cum itaque, ait,
    dam, cnjus apud me auclorilas valet, nobilissimo nuper ejus graiia peregre profeclus fuissem, forleque
    invitatus fuerira, existimanle dignum fore laborem, iri cmnobiumordinis S. Benedicticoncesissem,reperi
    si Roswilhse,virgiuis Saxonicse,Opuscula,quscanie vetutissimum,lillera ferme Gothicaet mulierismanu
    iluceniosel pftiresaiiuos,sigillatim anno Chrislil501 conscriptum,codicem,sub litulo et inscriptione vir-
    (non 1505, ut vir incly.tus putavit in introdti.clione ginis et moniatis' Germanim, genle Saxonica. Quo
    ad libruni proxime edilum, -cui titulus est Colleclio continebantur ea qum in frqnte et indice hujus volu-
    Scriploriim Rcrtim Brunswicensium),: a Conrado minis continentur. Quare Joanncs Avenlinus in praj-
    Celle Norimbergajedila sunt, et nos.tratibus in re- fatione in Vitam Henrici IV, CajsarisAugusti, vix se
    gionibusjara vixcognita, denuo recudenda curarem, continere polttil quin repfehenderet Conradum Cel-
    et ah inficelo scribendi more repurgarem. Quod ut tem, quem prseceplorem suuirivocat in Annalibus
    consilium inirein, operis jucunditas me induxit ma- Boicis, p. i, quod reticuefit nomen monasterii
    xime, cum intclligerein inslitutum hoc mihi, in an- S, Eromerammi, quod Ratisponae Theodo prinuis,
    liqua Saxonia nato, non lanturii honorificufn sed non secundus, etsi refum Boicafum scriptores
    etiam antiqitae Saxonum genli glbripsum fore, si utrumque Theodonempro uno haheant, condidit; et
    coapluniconsiliiim persequerer.eruditoqne orbi de- etiamnum magna et urbis et ofdinis celehritate
    clararem qualem Saxonia virginem genuerit atque splendet, ex cujus biblioiheca lamcn omnia sua clc-
    in sinu suo aluerii, sajculis istis prsesertimobscuris,t sumpserat; et secundum vetus, quod ibi asservatur,
    quibus bonse artes et litlerae a viris aberant et ini Roswilhae exemplar editionem suairi prelo expri-
    Gerinania fere exsoleveranl. Cerle mirificum, quo> Ktendamcuravcrat. Verba Aventini haecsunt: Exsiat
    pollebat, ingenium adpo probavit omnibus, ut noni et ibi(in bihliotheca divi Hemerami Reginoburgii)
    tantura soeculi,verum.etiam. mulieris captum exce- exemplar venernndm vetustatis Rbswithw, feminm
    deret, magno sane Saxonise, et ad omiiem posteriia-- sacrqtw,-qucd CliunradusCettiScommodatoacceptum
    lem propagaiido, mnlieris sapientissimse.exemplo. opera sua excudendnm curavit. Qtiaiiiobrem aulem
    Tum vero lectu ulilia hsec opusculaonininocensui,, id oblicueril, satis niirari nbii possuni. Deebdem
    cum propter piura caslumque virginis animum, re-- Celte et id admoneri debet, quod fuefit primus iri
    ligiososque mores cognoscendos, qui in comwdih s Gerraania imperatoriis manibus pfiela laureatus,'
    sex, ad mmulationemTerenlii scriplis, elucent;; uipote qui Friderici III, Saxoniaeeleclbris, consilib
    ofis PROLEGOMENA. 966
    et hortatu coronam poeticam a Caesare FridericoIII, 7A Est mihi persuasum,dignamesse in corporeformam,
    Maximiliani I patre, in arce Norimbergensi anno Adde . Kt quodnon segnis servusamoriseram.
    genus longoproavorumslemmale
    1491 obtinuit, primusque ejus dignitatis lilulum et Moenusuhi gelidis cornuaQectitaquis.clarum,
    uhi Fraucorumurbs illustrivalle levstur,
    insigaia apud Germanos gessit : .ijuam coronam Hic, Graacononiiiiedicla polis.
    Deque ififSou'
    lauream adhuc hodie Vindobonse asservari tradunt
    scriptores. Nactus autem est hanc dignitalera Conra- Horum igilur locorura auctoriiale Conradus Celtes
    dus Celtes anno setalissriaetricesimo secundo. Quare de semelipso teslalur se fuisse haud procul urbe
    error Eschenbachii, in temporuro ralionibus commis- Herbipoli natura. Idem hoc ejus Yita, a Sodalitate
    sus, emendari debet, cum ait Conradum Celtem co- litteraria Rhenana confecta, indicat cuj'usverba hsec
    ronalum ab imperatore anno Christi 1487, cum ta- sunt: Conradus Celles, Protucius, familia Cellica ho-
    men eum scribere oportuisset 1491. Quod vel hoc nesia el apud primores Francim honorata, ad Mamum
    arguttiento constal, si nalus Conradus Geltes anno fluvium, haud longe ab Herebipoli, Francorum in
    Christi 1459, et aetatis anno tricesimo secundo lau- Germania metropoii. Protucii nomen est ficlum, el,
    ream poeticam obtinuit.ut ipse Eschenbachius fatetur, bb dissiratilalum forte patrise nomen, ab eo assum-
    consequens est ut afQrmemipsum ab imperatore co- . plum. Quare mirari subil cur Paulus- Freherus,
    ronalum fuisse non anno 1487, sed 1491. Quem B 1 Gerardus Joannes Yossius , et post-hos Esclien-
    errorero , jam atite Eschenbachium commiserunt bachius, Celtis nalalem iocum Suevofurlo ascri-
    Joannes Pe.trus Lotiehius in Bihliotbecse poeticse pserint; qui tamen alibi quaereiidus, et haudprocul
    parle iii, p. 9, et Paulus Freherus in Theatro viro- Herbipoli collocandus erat. Certe, si Suevbfurli
    rura eruditione claroTum, p. 213. Legi huc possunt lucem aspexisset, ulique non scriplurus fuisSet
    cjusdem Conradi Celtis praefatio, quatuor ipsius libris se haud procui Herbipoli naium esse. Nanl op-
    Amorum prsefixa, tuni libri Odarum, qui Argentorati pidum Suevofurtum est proctd Herbipoli silum et
    an.no1513 prodierunt, quibuset prsemissa ejus Vita - quinqUe milliaribus ab ea distaf. Yerum ab his
    a Sodalitaie liiteraria Rhenana lum lemporis con- rursus discessionem facit Triihemius, et, si verba
    scripla. Sub finem hujus libri conspicilur etiam ejus ejus inspicio, (juaeexstant tom. II Annalium Hirsau-
    epitaphium , quippe quod docet Celtem morle deces- giensium, p. 636, aliam plane patriam Celti vindi-
    sisse annp Christi 1508, pridie Non. Febr.; vixisse cant, atque, ex pago Wupfeld, qui Suevofurto propior
    annis 49, diebus 3, tradittim sepulturse Vindoboiise esl, oriundum confirmanl; qriam in rem ita loqui-
    juxtaaedera divi Slepliani. Lapidis itaque sepulcralis tur : Conradus Celtes, nalione Germanus, patria Fran-
    ct caruiinum in busta ejus compositorum aucforitaie cus orienialis, ex Wulfeld, prope Schweinfurl oriun-
    Conradus.Gesnerusin Bibliolbeca, et ejus epitomator C ^ dus; sed hoec neque Celtis, neque Yilse ej'us verbis
    Josias Simlerus, commode refutari possunt, cut» ullo fnodo respoiident. Nam si in loco Wupfelt esset
    dicunt : Claruit. Conradus Celtesanno Domini 1370. lwtus, accurate loquendo potius scripsisset Celtes se
    Profeclo nondum iis temporibus nalus fuit. Vidit prope Suevofurtum esse natum, cum pagus Wupfeld
    enim is lucem 1459(iet floruit inprimis circa exitura prope Suevofurtuni sit situs. Cseterum de ppetis
    sseculidecimi quinti, et initium saeculidecimi sexti. laureatis legi possttnt Scaliger in Ausonianis Leclio-
    Palria ejus ad Moenum,haud longe ab urbe Franco- Eibus, iderii lib. i Poet. Christ. 41, ubi tradit ex
    rum Herbipoli dislans, inemoratur in ejus Yita, quse Maniali, heroieos poetas Romaj querna corona do-
    a Melchiore Adami transcripta legilur in ejus libro nari solilos; tum Thomas Reinesius in Yariis Le-
    De Vitis pbilosophorum Germanorum, tilultim fe- ctionibus lib. i, cap. 19, ubi is Scaligerisententiam
    rente. Sed Iocus ibidem nori est designatus, et ab operarum mettdisquse sensurii nimiumiurba-
    quanquani Gerardus Joannes Vossius lib. m, cap. renl, purgavit, et sic Scaligerum contra Casparem
    10, De historicis Lalinis, et ex eo Andreas Christia- Hoffmannum, medicum professorem Noricum, de-
    nus Eschenbacbius, in Dissertatione de poetis Chri- fendit: Carolus item Paschalius in eriiditissimo De
    stianis sacris, n. 53, lum MatlhaeusMeriari in To- coronis opere et Joannes Frider. Heckelius De coronis
    pographia Franconise palriara definiani, et Suevo-'D poetarum. Fuit sane antiquissimus et. omni iaude
    furtum in Francia orientali ad Moenum,qtiod. vuigus digrms hic poetas honestandi mos, sed quem ab ali-
    Suinfurtum nominat, fuisse tradant, lamen ipso quot sseculis infermissum, anno Christi 1341 revo- _
    Cellis testimonio refelluntur. Confinnat enim illud cavit primum urbis Romae senatus, atque poeiaj lau-
    Conradus Celtes in libello suo De origine, silu, nio .eati dignitatem in Franciscum Pelrarcham contulit,
    ribus.et institutis Norimbergae, verbis sequentibus tut ejus Yita testalur. Itaque niirari subit quare
    Quo.tractu silva, cum amneprogrediens,,mox nomei .tam anliquam etlaudabilem consuetudinem, et sse-
    a collibus, qua seinlmvam fastigiat, accipit, Franci pius ab imperatorjbus expeiiiam r Suetonio teste,
    scequeSteigervaldj id est ardua silva, dicitur. Deinde,_ rideat auctor Saiyrae Menippese.
    ubi propior Rheno Mmnus faclus est, .vetusiissima Haecsunt, benevole lectorj quorum causa te prse-
    urbe^Spi^vnoK,Francorum metropoli, irrigata, unde nionendum duxi. Yale-,et conatibus meis fave. Yi-
    etnopisorigo est. Commodeautemcum his conspirant tembergseSaxonurii, xn Kalendas Junias, anno re-
    ea flu^idemCeltes habellib. iAraorum, eiegia 12. paratse salutis 1707, . •
    Yerlia:Iisecsunt:
    £51 AD OPERA HROTSUITH;E 968

    COKRADI GELTIS

    PRiEFATIO
    AD FRIDERICUM 111 SAX01SI;£ EJLECTQREM.

    AEdit. Opp, Hrotsuithse anni 1301.)

    Difficiliel longaperegrinationei non sine pecutii mei A r-nmnostroruni pairum et progenitorum, circa litteras
    et prospertc valeludinis jactura, princeps illuslris- M religionem Christianam npstram ," diligentiam et
    sime, Germaniw noslrmfines,el ejus interiora,qum tu juges labores viderent et intelligerenl, conimisetaiiprie
    germanusque tuus, Magdeburgensisarchiepiscopuset quadam duclus, etpriscorum Germanorum laboribus
    Germanim primas , tonge laleque possidetis, perlu- mirum in~modum cbmpdtiens, ut, quw ilti magnjs
    siravi, eumque laborem et ilinerum peticula libens impensis.et vigiliis, durn ante qnnos seplingeritosRo-
    semper ei hilari animo -subii, ul anliquos elnondum manas liiteras (prius enim Grmcisusi fuimus) cum
    impressqs inquirerem codices, et, si quos in Hercinia religione Christiand suscepimus,,sctipsissent, illa jam
    silva, Alpibus Obnobiisquemonlibus, et vastis Germa- smculorum nostrorum ignavia, incuria, el dum spe-
    nim xoliludinibiis, paludibus etiam, in monasteriis et ciosa vilia lequimur, a cmli injuria, pulvere^pro Ut-
    cwnobiisDruidarum, locuplelissimea nostris impera- terarum studiis, silu eicdrie, et, ut cumgemitudicdm^
    toribus el ducibus fundalis , invenissem, noslrottim a blaplis etiam, nbn salis tuia essent. Acfessiimird-
    smculprum felicitate, per impressoriam artem, a rio- mihiqumdamhistdridrumGermdmcdrumvicinarumque
    stris hominibus inventam , in lucem proferrem. Ad nobis nationum cupid0,ut,si quos invenisSemde ie-
    quam rem multmsane el honestm causw me impule- gibus et imperaioribus nosltis codiceS, atit illorum
    rant. Nec vaniloquentia aliquorum maledicorum ei B clare gesta aut dicta ab exteinis vel nostratiis litteris:
    detractorum meorum ;meab incepto delerrere poltte- mandata , illos in lucem ederem, ant ad illuslratam
    rat. Qui dumin alio viderint quod impar suisyiribus, noslramGermaniam > qumin manibus est, insererem,
    vel quodillisuaignavia, ct obinsitam ingenii el iner- aut argumerita scribcndi acciperem. Cum itaqite.nuper
    liw Hebetudinemet tarditatem, atlingere nequeunt, ejus gratia peregre profectus fuissem, forteque in Cw-
    moxalienm virtuti, cui nihii inviumet inaccessumest, nobium ordinis sancli Renedicti concessissem,reperi
    obloquuntur et obstrepunt, sacrilegiique eos insimu- vetustissimum, littera ferme Gothicaet inutieris manu
    lant, qui veiusloscodices, el quidquid litterarum sub conscriptum codicem, sub lilulo et inscriptionevirgi-
    Constanlittis, Catolis et Arnulphis, Fridericis et Con- nis et monialis Germanm, gente Sqxdnica, quo coriit-
    rqdis, et Oddohibus, clarissimis et religiosissimisim- nebantur ea qum in fronte et indice hujus voluminis
    pexdtoribus,in Germaniam illatum, aut apud nos na- conlinentur. Incredibile dictu, quanto stupore et gau-
    ium conspexerint, Grwcaque et Romana illa,' prisco dio correptus fuerim, dum mulierem Germanam post
    charactete consctipta, legere non poluerinl. Quibus sexcentosannos (lot enim ab Oddoneprimo iri nostram
    ego benigne. admodum respondeo, pulcherrimum esse usque celatemfluxere) Lalina otalione etyetsu loquen-
    homini Germano et laudi ioli Germanicmnalioni, si tem legissem. Mitabat in ea vehementet tria, quw ad-
    quis, amore litterarum cl palriw, peregrinationessus- C modum paucjs concessa sunt, ul Joqnnes Dalburgius,
    ceperit, et, qumcunque exemplariq vetera Grmca aut Vormaliensisantistes, omritumdecus nostrum, el lit-
    Latina, dono, commutatione,vel mutuo, aut numerata terarum el prwsulum singulare ornamentum, indisti-
    pecunia, conquirere possit, illaque impressioni man- cho suo meminil, quodtatia puellari wtate scripseril et
    Aaxe,et, dunt itto impressa aut transcripla fuerint, feminea,in media barbarie et patria horridq geriita.'
    cum usura, et,ul ita dicatil, post liminio acceplis.in- Mirabar irisuper anliquas verborum et nominum in-
    duciis, in locd sua et cwnobia revertantur. Quocirca, flexiones et .structuras, ut sois pro sibi, tis pro. tibi,-
    dum vidissemmultd prwclara el illustria .exCmplaria, mis pro mihi, figuras etiam et dictionumpassipnes, ut
    tdhquam egregia el opima quwdam de nobis spolia, ab debrius pro ebrius, et id genus ptura. Taceo liberales
    Italis e Germania in Italiam delala ibique impressa, arles mathematicasquedisciplinas, in quibus se illa
    CogilabamCgq, ad me, Iwminemin media Germania dbctam el admitabilem osfendit, ut de tonis et musica
    ei Hercinia nalum, et qui primus inter Germanaslil- in Pdphnutio, et de vi, et virlute; et naturis ntimeto-
    terarum ornamenla et insignia, ac imperialem laurum rum in fide. Quod sialiquibusorationiscompotitioin
    a Cmsare, luq, Princeps illuslrissime, Friderice, du- carmine et oratione ejus nasum conttdxetlt, dent,
    clu ei nwnilu accepisscm, siiccessioniset hwredilaiis qumso, veniam iion sibi, sed illis suis lemporibus,
    jure speclare debere, ul latenies in obscuro codices D quibus nulla atia eloquenlia, proptet barbatotum di-
    veltit venalor egrVgius elicerem, Germanisqiie meis, luvinm, patens lillerarum llalia usa esl. TeslesDe-
    tanquam opipera quwdam, offerrem, quibus illi vete^ cretales el Ciementinmomnes ejus temporis et swcutt
    $»69 PROLEGOMENA. 970
    epistolw et rescriptu, testis esl codex, el qui Magni A / initiatt,aditissimispotentissimisqueintota Germania
    Gtegotii Motalium libri, et aliprum illius swculiscri- Ecclesiis, Mogundina et Mudbttrga, in ponlificespo-
    ptorum,in quibus longe alia auatn inDigestis, divo slulati tunt, tc tuoque germano, Joanne, ad patrias
    Hieronymo et Augustino , elocutionis compositura ~terrat et rempublicampotenlissimiducatus relicio, in
    est, ubi omnia ad arhythmum et concinnam medii et quo lu tingulari prudenlia, consilio, sapientia el mo-
    finis sonoritatem refetuntnt, qnem Ciceto colqtem si- desiia, et amorepacis et concordtw,qui in Gernianim
    mititer cadentemet detinenlemnominat. Proinde non '.' principibus rarut affectus etl, elucet et emicas, ialto-
    tne tanlum hujus virginis nostrte fitterm deleclubant, '• cinii, perjurii, smvissimushoslis et inimicut. Non
    quantum vel illm nostrw Cimbricw mulieris, vel Ve- facile dixetim quanlas lu expensas pto principum
    tadailla aut AutiniaaRomanis scriptoribut,qui singu- nostrorum concordia, firmandaque ltaliw, Gallim
    '
    lareminbello virlutem et divinationemillis divinilus Germanimquevestrw pace et unione, feceris, quotque
    inspiratam commemorar.t. Longum etset, Princeps annos ejttt rei graliq procul a pcttriaapud Fridericttm
    illustrissime, si Germanarum mulierum vittutes, ab Cmtarem, apud quem nunc imperium Romanum spi-
    humanis sublatatum, et adliuc viventium, recentete rai, Maximitianum; invictistimum tegem, absumpse-
    vellem. Necego tanti Sapplto, Cleliam, vel Hietonymi ris. Nuila libi de patria terra et amplissimo dncaiu
    Euttochiam etPaulinam, aut apud Hebrmot, Ruth,l B tuo cuta, nulla decohjuge diicenddanimisollicitudo:
    Judith et Esllier, quantum ego inmusicis insltumentis Quidquid opum, vifium animi et consilii, in te est,
    omnibusdoctissimdmAnnam Geimanam, aut Agnnl- hoc totum reipublicwChrislianw et impetio Romano,
    lam Frisiam in carminibus Sapphicit, jure civili et etpro ejut majestate conservanddimpendis, donas,
    divino, et philosophiaadmirabilem, aut iltam nostram.. prwbes et offers. Animi lui nobilissimi,cl corporis tui
    chatitatem Vilibaldi Pyrkhamers, hospitis nostri so- egregii, illa divina quwdam ex natalibtts et sigillatix,
    rorem, in Romana lingua et sCribendisepistolis fuci- ut genelhliaci dicunt, stellis dona sunt. Ex decore
    iem el extemporaneum. Nullut texutet mtat, in omni- enim vulltis tui,eloculorum iuoruni modeslia, elqua-
    lerrarum loco, qd virtutem et erudilionemimbecilliset dam singutari gratia, hominum in le favorem trahis
    indocilis est, si quanda ingenium indusltia, educatio , el rapis. Admirabilis, inter lids virttttes, laborum et
    et prmceptio illi adest. Cum itaque, Princept illu- vigiliarum patienlia et toleranlia. Si quando arepu-
    strissime, longa mecum cogitationevolvittem, cuinam blica vacas, aut venalioni, relaxandi aritmi gratia,
    oput tantw mutieris dedicqre deberem, occurristi tu intendis, mirum luum in titleras sludium est.
    mox in itlis decretotiis el comiiialibus Norinbetgm Nunc poelas, nunc oralores el hisloriographos, jctm
    diebus, cumque cddicemistiuf nnstrm poetw libi ob- medicoset theologos, nunc jurisperitot, atidis, legis,
    C
    tulittem, lu mox,utimprimeretur,jussitti ei curasti, el le illis bbleciarit, nunc.in malhematicmdisciplinis,
    dala eliam a Cwtareo tenatu privilegio, ne quis hwc numerit el mensuris, asirorumque observationibut et
    et alia exemplaria impressa in decem annis, post me naturis et molibus, delectaris,musicametpieturam,
    et sodales meot, in liberit et imperialibns urbibusim- et eas, quas Grwciet Latini inadmiratione eimaximo
    primere audeiet, sub cetta et dcbilamulcta. Accipe culiu habuere, earumque ariium egregios magislros,
    igilttr, Priricepsiltnslrissime, lilleraria illius mulieris, tuis donit et muneribut donat et accumulas. Facit
    gente lua orlm, munerq, qum tu, ut mtetnioia snnt, lu, ul Sigismundus quondam imperator fecerat, qui
    majora wslimas, quam ti tibi quid fluxumcl caducum supra nobiles illos in sua curia honorabat et locabat,
    obtulitsemut. Tanlus enim amor luus in wternas el qui ingenii ptwslanlia ei singulatibus arlibus cmte-
    immorlales, ut ila dixerim, lilteras et religionent ros mortdlet anteirent. Interragatus cur id faceret,
    Chtitlianam ett, ut facile omnet aliot Getmanim prin- nqbililatemqueel illuslri natos genere despiceret? re-
    cipet, multot etiam prwtulet, ad quos litlerdrum cura, spondisseferlur: Jurc ego illos colo et caeteris mor-
    et patrocinium jure spectare deberet, exceltas et su- lalibus prsefero, quos natura parens et Deus singu-
    peres, Sequeristu recte et inhmres vestigiit Oddonis. lari donavit ingeiiio, stibjiciens, illos solos nalurani
    illius primi, cujus omne patrimonium et amplitti-. et Deum posse creare, in sua autcra poleslate situm
    mum imperiumtu et ge.rmanutluus, Ernesius, Magde- ut in singulas horas nobiles titulo el prnBdiisfaceret.
    burgensis archiepiscopus, hwredilario quodam jure, Quaproplet,'Princeps illustrissime, obeas egrcgias
    titulo, prope sanguinis propagatione et affinilale,pos- animi et cotpotis tui dotes, omnes qui ingenio aut
    sidetis. Accepistieam a progenitoribus luis el principe, aliqua singutari drte pollent, te colttnt et observant,
    iltustrissimo, Ernesto , inslitulionem, qui religione, tibique et illustrissimm tum familim observanlia et
    pielate, justilid, et singulari clementia el liberali- - obsequioassurgunt. E quornm numero et ego me tibi
    tale, snper omnes sui swculi principes pollebat etI luisque illuSttissiritis~\germanis , archiprwsuli, et
    eminebal, feticissimus ille fecunditate illusttissi- Joanni, lolum offero, dedo et commendo. Valc, Prin-
    mm conjugis, Bavatotum familia antiquissima etl ceps iltustrtssime , noslramque nomini tuo dedicatam
    nobilistima ortw, cum qua , ante susceptam eliami poelatn Germanicam,si quando a republica vacavcris,
    religionem, Saxonibus conjugia el affinilales fuere. lege et revolve. Valeilerum. Ex Norinberga Augusta
    Multam iUe et inctylam, ex ea sua nobitis- prwloria, divetsptio nostro liiierario, mde Vilibaldi
    tima et religiqsissima femina, genilor tuus suscepit \t Pirckhamet, utriusque lingttw el philpsophiai sludio-
    protem, de qua duo clarissimi adolescenles, sacriss sissimi.
    PATROL.CXXXVH. Ji
    •71 HROTSEITHJE MONIALISGANDERSHEIMENSIS 97«

    SODALITATIS LITTERARIJE

    EPICiRAMMATA,

    In Norinbergffl conventu principum et dccretoriis Imperii dieims constituta, in Opera


    Hrosyithae, clarissimse virginis et monidis G^rjmanicffi. ^^J"^^^ 1

    Joannet Dalburgius, Vormdiiensisepiscopus, Sodali- A. ioannes Verhettis,


    talis litterarim
    ' per univetsam Getmaniam piih- Hrpsvitlia Germanisriiinc niaxiftia'"'jtlbriai terris,
    . ceps. ' ''Garihinibus Lalios heciteredocia-imodbsr
    Necminus etvooesdescribit cuita solulasjrf
    Quaepaucis setas concessit patria sexus, LLibera Terentii cqmicafacta sequens...
    Hrosvitha, virgineo prsesiilit ingenio.
    Aliud ejusdem. : --' Mqrlims Melletsiatj medicus, ,;,
    Affro laus scenae, lyra FIacco,:bella Maroni : Gloria quanta fuit magnis Oddqnihus:arniis,
    Mttltiplicemlaurum Hrosvitba docta gerit.: .Giqria tanta.tibi Hrosvitha in hjstoria,
    Conradus Celtes. ]
    Joannes Ttithemius, abbas in Spanheim,
    Cur non laudemus Germanae scripla puellpe? Si: proba, niaghiloqiiiiriicogens cetttorie Maronem,
    Quaesi Grseca esset, jani dea certa foret, Alque, aliiit docturii quOStrilerat LatiuiriV" •;
    nostrani legerent Saxono sanguine cretam,
    Adde quod hos cecinit quaitt prisco lempore versus, Hanc
    Hinc sexcenteno Phoebus ab orbe redit. Nostraeiaudassent carmine yatjsppusv .^--: .
    Heinricus de Buriau! ...:,. ,. ,r::Joannes JL,qterqnus.:. : , ;
    Olim in arcfoa generata terra,
    Quantum Gerraanis faveant pia nuitaina cceli, Saxonae gentis generosa virgo,
    Hac nunc in docta virgine nosse potes. -.-.,. iriempfattif esse.
    Haecveteres sanclos, vates veneranda recenset, Gujus antiquuhi
    T -
    canit. p Hrosvitha nofneri' vSsT
    Et plus quam Sappho carmiriacasta IJla divittos cecinit calores,
    'Ololikot de Stein (alsz Gitelvolff). Marlyrum sanctas modulala Yitas,
    Hac de Gcrmaria qiiid,; Graie, quid, Ilale, senlis? Afte qriam
    ' magfla Druiduriiquegesta
    Non minus ac vestrse verba Latina canit.< '- - Docta recenset. ; x-: ;i:
    yMibaldusBirklidriirner,Norinberg. Quain sacro denara numefo sorofum
    Phcebus ascripsit, miserans laborum,
    'Ei ZowrpwSixaTYi ftoudaoovlorlv aSbvrtov, Et sibi dignos cumulans honores
    '
    "PotriSiS tvSsxKTJJTibOo-amztxr/p&isiETeu. liaudejpei-enhii ''-'"'''''
    Ejusdem ttaduclio. Joannes Siabius-Math. Ingelstad.
    Si Sappho decima est Musaruni dulce canentum, Barbara nostra licef dicaturpatria telliils;'
    Hrosvilha scribenda esl undecima Aonidum. Expers et Graii dogmatis et Latii. s
    Joannes Tholophus,prmpositus. ': Attamen hoc calamo poluit Germana virago,
    Ut lyra Threicio concessit carmlna vati v Hrosvilha, quod Latii vix ppiuere: yirj,,,
    Qusemicat arctoo fulgida slella polo, Vrbariut Prebutinus,.
    nsec eaderii influxit Hrosvitaeverba clielimque, Quanta fuit Graiis Sappho.docfissima Musis,
    Nala et Saxonicis casta poela plagis. Tanta fuit Latiis Hfosvilha caririiiiihusv
    ; Renricus . ''''
    Groninger: SebasiianusSpreriizi
    ^ Claruit ut quondairi septeriis Gfaecia
    Invide, divinos hon cessas earpefe vates sbphis,
    Tanquam mentlaces vaniloquosque viros. -.Extulit utvales inclyta Bjoriia^iiosi»''«-:
    Nonne vides qjiantum haec monialis.carmipepossit, Si.c decus et pairisespleiidor ce.lebraiur in oris.
    Hislorias sacras virgo diserta canens ? Hrdsvitha, Germanis digna puella legi,. ......

    HROTSlJITJa^E ^PER^Iv
    (Ex edit. Schurzfleischii et D. Pertzii,)

    HROTSUITHJ m SEX COMCEDIAS SUAS PRJMlft;

    1 Plures inveniunlur catholici, cujus nospenitus D spernant, Terentii tamen figmenta frequentius lecti- 1
    expurgare hequinius facti, qui, procultiorisfacundia tant, eti dttiri dulcedine seririoriis deiecfaritur, rien
    sermonis, genlilium vaniiatem libroruiri utilitati fandariim hbtitia rerum macularilur. Uiide egp5,
    -
    pfseferunt sacrarum Scriplurarumi Surit etiam alii Cldrhqrvalidui Gandeishetmehiit, hon reciisavi illura
    sacris inhaerentes paginis, qui licet alia gentilium imitari dictarido, quem atlii colriiit iegendri; $ui»V
    $75 COMOEOLES£*. — P^EFATIQ. m
    eodem dictalionis genere", •qrio.-.tifrpia lascivarum.A ponebam imitari; sit, sententiis concedo : ipsis
    incesta feminarum recitabantur, laudabilis sacrarum . tamen denuritio me in hoc jure reprehendi iion
    caslimonia virginumjuxta mei faeullalem ingenioli, posse, quasi his vellem ahusive assimilari, qui mei
    celebrarelur. Hpe tamen facit non raro. yerecundari ijiertiam lqnge prajcesserunt jn: ^cientia sublimiori.
    graviqueji«boi^peri(«indivjjriodvvhiflus JwJcerilm^anta^slim jaciariliafi rit |elfI8x||em|s me
    ifiqdi;s{»;eiiiej-
    dictationis cogenle, detestabilein *ilflcite amaritiuin ^rajsulriamcottfeffe^aucibi^iiialunjrii^^rriioc so-
    dementiam et male dulcia colloquia eorum, quae iura nitor, ut, licet nullatenus valeam apte, sup-
    nec nostro auditui permittuntur, 2 accommodari plici tamenmenlis devotione, acceptum in datorera
    diclando mente tractavi et styli oflicio designavi. ; retorqueam ingenium. Ideoque non sum 'adeo attia-
    Sed, si haec erubescendo negligerem, nec proposilo" trix mei, ut pro vitanda reprehensione, Christi, qui
    satisfacerem, nec innocenlium laudem.adgp.njene in sanctis operalur, virtutem (quocuttque ipse dahit
    juxtameum posseexponerem,quiaquanto ^bjfl.ifcjii^, iplpsse*). cfesslni-pl-sedicare.Si euim alicui placet mea
    amanlium ad illiciendum prompliores,; tarito etsur devQlio,gaudebo; si autera, vel pro mei abjectiorie,
    pemi adjuloris gloria sublimior et triumphantium vel pro vitiosi sermonis rusticitate nulli placet, me-
    victoria probatur gloriosior, praesertim cura feminea jnetipsam tameh juvat quod feci; quia, dum propfii
    fragilitas vinceret,Tei ^lile' robor ^onfusjoni Stihja^3" vilitaiero'lal)6fis'in aiiis n«jse inscientise opusculis
    ceret. Non enirir'-infbiib^mihf.&V herdico ligatani strophio, ih hSc dragmatica j'unctura
    quod hujus vililas dictaiibriis.muLtbihferior, inulto' serie eolo, ' perriiciosas gentiliuin delicias abstinendo
    "['<•". '•- ':;- ::•-<:::
    ^fitracjipr', pehUbsqiiS." 4 ejris..,
    )i*s|imiiis, que'ro"pfp- jdevito. ,;!i'!.;!'":

    EPISTOM EJUSDEM

    Ad quosdam sapientes hujus libri fautores et emendatores priusquam libros suos ederet.

    sed major quam sim videri timeo, quia


    3 Plene sciis et bene moratis, nec alieno profectui Cgaudep;
    (
    invid»inr$us£1bd?u^ 'riitfiilmque nefas esse rioiiarabigo.efgraiuitunj Dei
    lanlibiis, Hfofsuitha nesciola , nullaque probitate donura negare, el non acceptura accepisse simnlare.
    idonea, praesens valere et perpes gaudere. Vestrse Unde non denego prsestante gratia Creatoris per
    igitur laudandse humililalis magnitudinem" satis 'dyriamin me artes scire, quia sum animal capax di-
    admirari nequeo, magnificaeque, circa raei uti- sciplinse, sed per energiam fateor omnino nescire.
    lilatem , behignilaiis,atque djleclipnis plenilu- Perspicax quoque ingenium divjnifus mihi collatum
    dinein , condigiiarum recompensalipne gratiarum esse agno.s.co,sed magislrorum cessante diligentia,
    remeliri non suiTicjp..,.qpia•;,, cum ,philosophicis incultujii et proprise pigriiia ineriise.^, torpef riegle-
    apprime studiis enulfiti et scientia longe excel- ctum, Quapropter, nein me donum J)ei annullafettir
    lentibus sitis perfecli, mei opusculum vilis iau- ob neglegenliam mei, si.qtia forte fila vel efiam ii.bc-
    Jjercnlse, vestra adnijratibrie dignum dUxisiis, et cos Je panniculis a vesle phiiosophiseabriiptis eveT-
    . iargitprem in me. operanfisgratia?. fratefrio aitecfu Iere quivi, prsefato optisculo inserere curavi, qub
    graluiantes, Iaudastis, afbitrahies*'riiilii"iriesse' ali- yililas mese inscienliaa intermixiione npbilioris ma-
    quantulam scientiam.arliuni,,quarum subtilitas longe J leriseilluslrarelui, et largifor ipgeii.ijtaiitb afriplius
    praeterit ineum muliebre ingenium. Deiiiquerjistici- Rin me jufe. laudaretur, quantp muljebris sensris iaf-
    tatem meae dictatiuncujse: hactenus vix audebam dior-esse. creditur. Haec niea in diciaiido ihiehtio,
    paucis ac solummodofairiiiiafibus meis pstendere ; lisecsola ttiei sudoris est causa, neque simularirjfo
    unde pene opera cessavit dicfandi ultra aliquid hu- me nescita scire jaclo, sed quantum admetaiVfiirji
    jusmodi, quia, sicul pauci fuere qui 'ifae"prptierite sc.ioquptl nescio. Qiiia enim ..atiactu vestr.i. favoris
    persplcerent, ita rion rijulti, qiii,- vef qtiid corrigeri- alque petitionis arundineo raore inclinata libeilinn,'
    dum inesset enucleafeni, vCl ad audendum aliquid' quem tali lntentione disposm, sed usque huc pro'
    huicsiniile pfovocarent. Al nuriri, qriia triuiri'testi- sui vilitate occultare guam in palam profefreritaliil,
    nioriium coristat esse verum,' vestris Corfobofaia vobis perscrutandum tradidi, .dec.et ut ppij minoris,
    seriieriliis;?ndiic1aiiusprsesuriio et coriiponendisripe- diligentia sollicitudin,js,..cii.!n..einendahdo "irivestige-
    fam dare, "siqiiando Deiis annuerit posse; et'ijjno- tis, quam proprii seriem lahoris; et sic landeni ad
    rumcunque sapientium exaraen subire." ilntef haec normam reclitudinis reforiJiatum mihi femiiiite,
    diversis affectibus, gaudio videlicel et metu, in di- jjup, yeslrj magisterioprsemonstranle in quibus ma-
    versumtrahor. Deumjjamqiie, cnjus solumiriodo xime peccassem possiiri agnoscere.
    gratia sum id qu.od sum, in me laudari cdrdetenus
    ~~
    m& HROTSIJITHJS MOMALISGANDERSHEIMENSIS 93$

    »>i ' i' ,.,,,"' '. —— ;—. ; - ' " .1 '' ' ' »»4

    COMCEDI^ SEX HROTSUITM,

    '
    '«'-^ '•:"' ':'"" T ''' "" '•*
    - - 1'
    (V ;.-', :i ,-«:'- . .... \

    .\r.rlrr:r.;
    , .."--,. *, -:-'-. ;.••-...
    GALLICANUS. -• .'; ' - *—, -,
    >V • •'.V.-ML.i,-;-' .• . ,. .'.;.

    "! ARGTJMENTUM IN GALLICANUM.

    Conversio uallicani principis militiai, qui iturus ad bellura contra Scythas, sacratissimara virginem
    Constantiam Constantini imperatoris filiam desporisavit, sed in conflictu prselii nimium coactatus, per
    Joannem et Pauluni primicerios Constantise cenvefsus, ad baptisma convolavit, cseliberaqucvilam elegil.
    p-ostea autem, jubenle Juliano Aposlata, inexsilium missus marlyrioestcoronatus. Sed et Joannes et Pau-
    luS eodem jubcnte clam occisi etin domo occulte sunt sepulti. Nec mora : percussoris filius a dsemonioar-
    replus, patris commissura et marlyrum confitendo meritura juxta eorum sepulcra salvatus, una cum palre
    «st haptizitus.

    MITUS PRIMUS.

    INTERLOCUTORES :

    CONSTANTINUS,GALLICANUS,CONSTANTIA,ARTEMIA, ATTICA, JOANNES, JPAULIJS, r


    '_.'• PRINCIPES.

    5 SCENA I. A GALLICANCS.
    'CONSTANTINUS. Sed summa implendaeinlenlio servitutis suromam
    • Tsedet roe, Gallicane, morariim, quia genlem, expetit recompensationem mercedis. :
    quam scis Scytharum Romanse solam resistere paci CONSTANTiNUS.
    riostrisque temere prscceplis reluctari, bello protra- Nec injuria.
    his lacessere, cum pvo lui slrenuilate id tibimct GALLICANCS.
    exercitii ad defehsionem non ignores palrise servari. DifTiciiltasenim cujuscuiique laboris tolerabilius
    GALLICANUS. fertur, si haud incerta accipiendse spe mercedisre-
    Tuis eniin, o Auguste Constantine, obnixe ma- levatur.
    nibiis pedibusque seiriper insistens obsequiis, tuse CONSTANTINCS.'(
    Augusiaiis excellenlise votis effectu conabar re- Patet.
    spondere operis, nec unqiiairi me sublraxi fa- GALLICANCS.
    ciendis. , ' Urideineundi prsemium periculi milii, qujeso, pfo-
    ' CONSTANTINCS.
    ''."' ponas in prsesenti, quo impigre diniicans sudore
    Si opusest monitu?nam memorise fixum teneo. non frangar certaminis, animatus spe reiributionis.
    Unde monui bortando potius quam arguendo, morem CONSTANTINCS.
    ut geras. Quod omnique vitjebatur senatui
    GALLICANCS. dignissiiQum
    gravissimuin [leg. gratissimum], nunquam tibi ne-
    Idipsum etiam studebo nunc. . gaham aut negabo praeniium,scilicel nostraj adeplio-
    CONSTANTlNUS. nem familiaritalis, prsccipuseque inter palaiinos
    Gaudeo.
    GALLICANCS. dignitatis.
    i GALLIGANGS. ''..:
    Nec amore vilse abduci potero quin peragam qua
    jubes. Fateor, sed id nunc h.aud molior. v
    CONSTANTINCS. CONSTANTINCS. ;' ; ^ui: £
    IPlaeet, luiqu« in rn« benevolentiam Uud». Si aliud expetas, oportet pfoferas.
    977 COMOEDIiESEX. — I. GALLICANUS. 97?
    GALLICANUS. A CONSTANTIA.
    Imo aliud. Adsum, domine riii; j'ube, quid velis.
    CONSTANTINOS. CONSTANTINCS.
    Quid? •-.'..;'' Anxietate cordis fatigor, gravique trislitia afficior.
    CALLICANCS, CONSTANTIA.
    Si prsesumo dicere.... Uf te venienlem aspexi, irislitiam deprehendi, et
    CONSTANTINOS. licet causam ignorarem, conturbala pertimui.
    Etbene. CONSTANTINUS.
    GALLICANCS. Tui causa contristor. ,.,,;.. •-.
    Irasceris. {'CONSTANTIA. .... , ,„,-
    CONSTANTINOS. Mei? ;.' .'.'...,;;•
    Nullo modo, CONSTANTINUS. - ..,.^..o,,, [
    GALLICANOS.
    Cerle. CONSTANTIA.
    CONSTANTlNOg. Expaveo; quid est, dominenii? ,...„
    Non; B CONSTANTINUS.
    GALLICANCS. Piget dicere, ne contristeris. > -v. .''
    Moveberisindignatione. CONSTANTIA. K
    CpNSTANTINOS. Multo magis contrislor, si non dixeris.
    Ne id vereare. .... CONSTANTINGS, .,...-
    CALLICANOS. Gallicanus dux, cui frequens successus triumpho»
    Dicam, jussisti; Constantiam tui natam amo. rum primum inter principes digniiatia acquisivit
    .;:..' CO.XSTANTINCS. graduni, cujusque ope ssepissime indigemus ad de-
    Et merito. Decet ut herilem filiam honorabiliter 6 fensionem patrise
    ames et amabiliter honores. CONSTANTIA.
    CALL1CANUS, Qnid ille? *
    C0NSTANTIN08.
    Interrumpis dicenda. Desiderat te sponsam habitum ire.
    CCNSTANTINUS.
    ' CONSTANTIA. . < • JJ; ,.,.
    Non interrumpo. : '
    Me?
    GALLICANOS. C
    si lua CONSTANTINCS
    Ipsamque, annuerit pietas, despoasafe ' ..'..'. -
    Te. v. '..
    gestio.
    - ' CONSTANTIA.
    CONSTANTINCS.
    Malleramon. :^
    Nonleveappelitprsemium, sed summum vobisque, CONSTANTINCS. :.-:'""•. -
    0 principes, ante insolitum.
    GALLICANCS.' Prsescivi.
    Heu! heu! dedignatur; prsescivi. Instate, quseso, CPNSTANTIA.
    mecum precibus. Nec mirum, quia luo consensu, tuo wmisau, MI*
    ; vandam Deo virginitalem devovi.
    PRINCIPES.
    CPNSTANTINU8. |
    Decet tuam, imperator egregie, dignitatem, ut
    Memini. |
    pro sui reverentia hoc illi non abnuas. CPNSTANTIA.
    ' '
    CONSTANT1NUS.
    Non abnuo quantum ad me; sed subtili primum Nullis enim suppliciis unquam potero compelli,
    inviolatum custodiam sacramentum propositi. I,
    inquisitione-reor invesligandum, an fllia prsebeat quin
    . CONSTANTINCS. ,
    assensum. ;;;
    Convenit. Sed hinc coarctpr nimium, quia si, quod
    PRINCIPES.
    est. debet fieri paterno more, te in proposilo pernian-
    Consequens ,E sum ire consensero , liaud leve damnuin paliar in
    CONSTANTINBSi'
    pubiica re. Si autem, quod absit, reiiitor, selerniB
    si
    Ibo, ipsamque, velis, Gallicane, pro hac re ap- cruciandus
    pellabo. pcenissubjacebo.
    • . ' CONSTANTIA.
    GALLICANCS.
    ; Acjibens..; Si enim divinura desperarem adesse auxilium,
    ( ; ;- <:',. mihi quam maxime, raihi potissimum esset do«
    SCENA II. lendum.
    GONSTANTIA* CONSTANTINUS.
    Dominus imperator adit nos solito tristior. Verum. ,
    Quid velit vchementer admiror. CONSTANTIA.
    ,CONSTANTWCS. Nuiic autem nulltis relinquilur Iocus moestiliae,
    Huc ades, o hua Constantia, paucis te volo. prsesumenti 7.de Domini pietate.
    '
    . & F*'"<~$-
    979 HROTSTjitrli;
    ' " MONIALI§GANbERSHEIMENSIS J1^
    CONSTANTiNU,S. . £ PRINCIPES.
    Quam bene dicis, mea Constariiia! Procede, procede, vocat te.
    CONSTANflA.' ";,_ '_"'"''._'. GALLlCANCS. _
    Si meum digiiefiscaptafe corisiliurii, prajirion- ,Dii propilii, favete!
    strabo qualiler ulrumque evadere possis dainnum. CONSTANTINOS.
    "' CONSTANTiNCS.
    / . Perge securus, Gallicane, ad beflum. Reversufu»
    0 ufinarii! enim accipies, quod desideras, pfsemium.
    CONsfiNflA. GALLICANUS.
    Simula , prudenter peracta expediliorie , ipsius llludisneme?
    votis le satisfactururii "e's'sits',et ut meum concor- CONSTANTINOS.
    dari credat velle, suade, quo suas interim illias Siilludo?
    ""'
    Afticam ac Artemiarii; velut pfo solidandi pignpre GALLICANCS. '^ ..
    amoris, niecum maiisum ire, meosque pfiriiice- Me felicem, si uniirii scireiii.
    rios Joannem et Paiiium secum faciat.iter arre- CONSfA1*Tn«fjS.': '"'
    ":';»;';'r
    ptum ire. ,. Quidunum?
    coNSTANfiNus'. •.'::'"'".; :- B GALLICANOS.
    gt quid, si victpr revefiereUir; milii erit afcen- Ejus responsum. '_'*'*'.'.[["*"'".'[.['
    dum? CONSTANTINDS." "' '
    "'' '"[.'[.'.'...-.
    '" ''"'"'
    CONSTANTIA. Filise?
    RriofyOmnipatreiii^firis esse irivocandum, quo ab GALLiCANOS
    ' :;>«'"
    liiijusmodi intentione Gallicani revpcet ariimurii. IpsillS. ""'".""'[ ^''"-'""'-•_';.'"
    '"''•"'•••" '". ;'.',".'CPNSTANTiNCS. CONSfANTINOS. :"
    0 filia, filia, quariturii dulcedine tri* allociitioWis Jrijusta satis raiio Iri^Kac fe>vereeuhd»-virgini8:
    amaritudinem dulcorasti imesli patris, adeo ut pfo iresjjoiisum qiiserefe; Gbnsequeritia ^utefn""frefuin
    Iiac re nulla post haeciiibveaf sollicitudine^ monslrabit ejus assenspaP;'.-. -
    CONSTANTIA. GALL.ieANJI.S>
    Non est necesse. .; Si hunc scirera, resppnsumJIpcci facerem.
    '"' cJimSfMTiNfjsV CONSTANTINOS.
    Eam et Gallicanuhi Iseta promissione circumve- Licei, experiare.
    '
    niara. ^ ,""...-,; . G.ALLICANCS.-''!
    «iONSTANTU. ^ -.;, .
    ;.ExOptOv .,.;,'
    Vade4n pace, mi doinine. CONSTANTJNOS/ . .. :;«=v;
    SCENA III. Sui primicerios Jpannem; et, Eauluih tecum eom»
    GALLICANCS. raoratum iri decrevil, usque in diem nuptiarum.
    Curiositaleifrangaf, 6 pniicipes, antequam, miid GALLICANDS. .;
    meus seuior Augustus landiu cum herili lllia agat, Quam 0» causam ?;;,v , rtej
    experiar. ;,,..., j, CpNSTANTJNpijl.j^j,;, v.,„ i ;v;3||
    " "' ' ' ''
    ; PRiNCIPES' Quo iiloruro 8 ex confabulatione ipsius vitam,
    Suadet illi velle qiise desidefas. Mores, consuetudinem, possis prsenoscere.
    GAfLICANOS. ,-,,.: :',:j:: ^«;«*J*lCANOSi4;;j,; v:;;. :;,;,;ftji .;>*; '
    0 utinam prsevaleret suasio I Bonum consilium, mibique quam maxime pla-
    ,...• PACLCS [leg. PRINCIPES]. citum.' 4:i::::rit::za<:.:;
    ' Forsiiari
    ]pfijevalebit. ;.,,;..., ;CpNSTANTINp«<;K^. i,.:;:i±i-:*.£..,
    -GALLICANUS. Scilifcettiii filias seruih vefs'a vice desidefa'l'inti8*
    Silete, quiescite, Aiigusfus revertitur, non ut abiit l)rim mansum ire, quatenus illarum per sodalitatetn
    tibscuro; isedvriltu adriiodunisefeiio. tibi fiat inorigera.
    -:'"=. PniNCIPESV ';;;> '-^-^i- "
    - GALLICANOS.
    Bona fortuna.
    '" GALLICANOS; " -V'.';-'"•?'; Euax, Euax! Omniaftteis respondent votis.
    r; .;•-,:cONSTANTiNDS. ;''
    Si enim, ut dicitur, speculum mentis est facJes,
    Fac ut adducaniur citius.
    seienitas faciei mansuetudinem forte designat ejus
    . : GALLiCANOSi
    aniini. > .-.,*.,r,
    Statis, mililes? Currite, abite, adducite fllias ad
    PRINCipES.
    obsequium suaedominse., , ,,
    Ita.
    SCENA IV, SCENA;:,y.
    CONSTANTINCS. '\W":' ' .';;•„•,::,; -.;MILITESi'":L' •-;''- i:^:[xi;i
    Gallicane! W^\ Adsunt illustres Gallicani natse, tuse familiar.itatij
    - '-" -' • GALHCANUS- *f]pf''!?f:'~ hera Conslanlia, pro sui pulchritudinis, sapientiseet
    Quid dixit? K':-f probitatis perspicuitafe satis apt».
    931 • COMOEDIiESEX. — I. GALLICANUS. .»83
    '
    * ,,, .... . v CONSTANTIA. ... A ' PAULCS.'
    ,...,... ':'
    Placet. (Intrpducantur honoriflce.) Amalorvirgi- Deus det proventum ! Nos adhibemus frequenta-
    nitatis et inspirator castitalis, Christe, qui me pre- tiones hortamentorum.
    cibus martyris luse Agnetis a lepra pariter corporis SCENA VII.
    et ab errore eripiens gentilitatis, invitasti ad virgi- GALLICANUS.
    neura tui genilricis thalamum, in quo lu manifestus Opportune advehitis, Joannes el Paule;. suspensis
    es.verus Deus, retro exordium nalus a Deo Palre, diu animis vestrum praesloiabar adveutum.
    idemque verus homp ex matre natus jn tempore, te JOANNES..
    veram et coseternam Palri sapienliam, per quam Ut vocem jubentis domi)se|hausimus, tibi ab ob-
    facta sunt omnia et cujus dispositione con$istunt et sequendum convolavimus. ,,
    nioderaiitur universa , suppliciter exoro ut Gallica- GALLICANUS, ,'.. i.
    nurn,, qui tui in me amorem subripiendo conatur Mullo magis vestro quam aljorum delector oo-
    exstinguere, post te trahendo ab injusla inlentione sequio.
    revocare, suique filias digneris libi assignare spon- PAOLCS.
    sas, et inslilia cogilatipnibus earum lui amoris . Non immerito, nam ,\ulso dicilur : Qui' dileclis
    dulcedinem, quatenus exsecrantes carnale consor- " obsequitur, et ipse sit dilectus.
    tium pervenire mereantur ad sacraruni societatem GALLICANOS.
    virginum. Verum.
    ARTEMIA. JOANNES.
    Ave, Constantia, imperialis liera. Dilectio mittentis herse reconciliatur nos iamifia-
    .',,,.. , CONSTANTJA, ritati tuse.
    Salvete, sorores, Attica et Artemia; state, state, GALLICANUS.:: ;., ;^
    ne procidatis, sed libate mihi osculum amoris.
    Non, nego. Convenite, congregainini, tribuni et
    .,;,,.. .;;-,.. ... ARTEMIA. mei juris milites. Adsunt-
    centuriones, omnesque
    Tuura ad obsequiura, domina, alacri mente veni- Joannes et detinebar absentia ne
    Paulus, quorum
    raus, tuse ditioni summa devotione nos subjecimus, pergerem.
    tantum, ut tua nobis abiindet gratia. TRIBUNI, , .,. J.
    CC-NSTANTIA. Praecede. . (Collectimcomitantiir.)
    Uiium Domimimhabemus in ccelis, cui debetur EALLICANUS.
    devotio nostrse servitutis, in cuj'iisfide et dilecliorie _
    ' Capitolium et templa primum nobis intranda, liii-
    condecetjnos servata corporis integritate unanimiter minaque deorum placanda sunt rilu sacrificioruin,
    perseVerafe, Ut mereaniuf aulam cfieleSlis patrise quo prosperentur exilus pugnae.
    curii palma virginitatiisintroife. TRIBUNI. ' , '
    ' ARTEMIA. Necesse.
    In nullo reluctamur, sed testes in omnibus prse- JOANNES.
    „,:';,:,: :%
    ceptis parere nitimur, 9 pracipue in aguitione vefi- Subtrahamus nos interim. i
    talis et servandse proposito vifginitatis. PAOLDS.
    CONSTANTIA. Decet.
    Congrua satis responsio, vestfaque iogenuitate SCENA Vffl.
    condigna, nec dubito quin divinseinspiratione gratise ? JOANNES..
    ad credendum estis perventaj [al., perventurse]. En, dux egreditur; ascendamus equos, offeramjjs
    ARTEHIA. nos obviam.
    Qui posset fieri ut servientes idolis sanum sape- ;.. , . PADLCS. - '',
    remus, sine illustratione supernaepietatis ? ',., Accito.
    ->:,.:.,,.. CONSTAN.TJA. . , ;„.- ,.,.,,, ..-,.j.y '
    GALLICANOS1.' ,
    Stabilitas vestrse fidei spem iriihi excitat de cre- Unde venitis! Ubi fuistis? '
    dulitaleGallicani. , i. <: '": JOANNE3. -- t
    0 -:;-':,
    ARTEMIA. Stravimus sarcinulas, prsemisimus, quo eipediti
    Admoneatur tantum; haud dubium quin credat. tuum iter possimus comitari.
    CONSTANTIA.: '
    (-"'":'";\ GALLICANDS.
    Advocentur Joannes et Paulus. v
    \ Placet,
    SCENA-Vl^ •' 'i> SCENAIX. ': ""'
    JOANNES. GALLICANOS.
    Prsesto sumus, hera, quos vbcasti. 0 tribuni, proh Jupiler! aspicio innumerabili»
    CONSTANTIA. exercitus legiones, variis armorum insirumenlii
    • Ite citi ad Gallicanum, el inhserentes ejus lateri horribiles. " ...
    , ,
    tuadete illi paulatim mysterium nostrce fidei, si for- TRIBUNI."
    *an illum Deus dignetur per nos lucrari. Hercle hostes I
    983 HROTSUITHiE MONIALISGANDEUSHEIMENSIS 984
    GALLICANUS. 1\. - GALLKiANUS.
    Resistamus forliter et cbngrcdiamur viriliter. Assentio; unde quaniocius baplizari geslio, ac
    TRIBUNI. reliquum vltsc in Dei obsequio vacare. ~
    Si cst utilis nostri congressio cuni tantis ? "'" ""PADLCS." '"
    ' CALLICANCS. '
    Juslum.
    Et quid mavullis? SCENAX. "
    ; GALLICANOS.
    TRIBDNI-
    Submiltere 10 colla. Ecce, in introilii noslroproruuntRomani urbicolse,
    GALLICANDS. insignia laudum ferentes ex more. "' '
    Nolit hoc Apollo ! . JOANNES.
    TRIBDNI. Consequens est.
    ^Edepol faciendum. En, undiquesecus circumda- GALLlCANCS.
    mnr, vulneramur, perimimur. ••• Sed nec nostrse, nec deorum fortitudini titulus
    GALLICANUS. debelur triumphi. '
    Eh heu! quid erit, cum tribuni me spernunt, se PACLCS.
    tradunt? B Nulio modo, sed vero Deo.
    JOANNES. {SALLICANDS.
    Fac votum Deo cceli te Christianum fieri, et Unde leropla arbitror transeunda,
    vinces. JOANNES.
    GALLICANOS. Recle arhitraris.
    " GALLICANDS
    et
    Voveo, opere implebo.
    IIOSTES. Et limina aposlolorum siipplici confessione esse
    -
    Heus! rex Bradan , sperandse fortuna victoiise intratida.
    PACLCS. '
    illudit nos. En, destrse langueseunt, vires fatiscunt;
    sed ct inconstantia pecloris cogit nos discedere ai 0 le tali opinione felicem! Nunc teslaris te verum
    armis. Christicolanri
    BRADAN. SCENA XI.
    Quid dicam ignoro; ipsa quam toleratis me urget CONSTANTINOS ,
    passio. Reslat ul nos diici iradamus. . Aomiror, o.inilites, cur Gallicanus landiu se sub-
    HOSTES.
    Alias non evademus. G trahat noslris conspeclibus
    MILITES. ... .'
    BRADAN. , Ut urbem ad domum sancli
    Dux Gallicane, noli innostri perniciem uaevire,sed Petri concite intravit, gressum
    tetendit, terralenusque prostratus pro
    parceet utere ut libet noslra servitute.
    recepta victoria graler 'nipenait Altiiufono. \\
    GALLICANDS. CONSTANTINCS.
    Ne trepideiis, ne iformidetis; sed datis obsidibus
    Gallicanus?
    facite vos tributarios ipiperatoris et vivile beate sub MILITBS.
    Romana pace.
    : ' Ipse.
    BRADAN. CONSTANTINOS. ..-,
    Tuo arbitrio pendei quot qualesqne accipere quan-
    .Incredibile.
    tumque pondus solvendi census nobis velis impo- MlLITES.'_., ' • ",
    nere.
    En, accedit; ipsum potes sciscitari.
    GALLICANDS.
    Solvite procinctuai, mei milites; nemo lsedalur, ^CENAXn.
    nemo perimatur; amplectamur foederatos, quos pu- jx CONSTANflNUS. '' ,
    blicos inseclabamur inimicos. Diu te, Gallicane, sustinui, ut modum exilumque
    JOANNES. ' ! experirer prselii.
    Quanto magis valel intenta precatio, quam huma- GALLICANDS.
    na prajsumptio! Dicam digestim.
    GALLICANUS. '; . . ;, •' CONSTANTINDS. •'
    ,::£.
    Verum. . ;; :::;..,< Hoc interim parvi pendo, quo edisseras quod ma-
    PADLDS. .:v: r.i''i gisexopto.
    Quam eflicax his aderit superna miseratio, quos GALLICVNDS.
    Deocommendalhumilis devotio! Quid est?
    GALLICANOS. " . CONSTANTINDS. •
    '
    Verspicuuni. Cnr iinriis deorum templa et revertens inlrare»
    J0A.NNES. apostolorum tecta.' '
    Sed quod vovefnr in pcrlurbalione, solvertdumest ,-; GALLjCANDS. ''".,,''"""
    in tranquillitate. !'"
    Rogas?
    K - '. -- -
    985 COMOEDI^ESEX. - I. GALLICANUS. , 9gG
    CONSTANTINOS. A CONSTANTINDS.
    Curlose.
    GALLJCANOS. Salubre. .
    Exnono. GALLICANUS.
    CONSTANTJNDS. Experiebar. Ut os ad vovendum aperui. coeleste
    Exopto. •'....'•; juvamen sensi. -
    . . GALLICANCS. ;
    ' CONSTANTINOS.
    Faleor, sacralissime imperatpr, iiurus, ut objeci- Quo pacto ?
    sti, sacella intravi, mcque dsemoniiset diis supplex GALLICANCS.
    , coramisi. Apparuit mihi juvenis procerse magnitudinis cru-
    CONSTANTINCS. cem ferens in humeris, et prsecepit ut stricto niu^
    '"Hoc Romanis
    antiquitus fuit in more. crone illum sequerer. .
    GALLICANDS.
    Mala consuetado. . . < CONSTANTINDS.
    CONSTANTINOS. Quisquis iile eral, coelilus missus fuerat.
    Pessima. GALLICANUS.
    GALLICANCS. B
    Comprobavi; nec mora, astiterunt mihi a dextra
    Quo pacto tribuni oum suis legionibus advenere, lsevaque mililes armati, quorum vultum ininime
    meque euntem undiquesecus sepsere. agnovi, promitlentes auxiliurn sui.
    CONSTANTINUS. CONSTANTINDS.
    Pomppso admodum apparalu egrediebaris. Ccelestis roililia. .
    GALLICANCS. GALLlCANCS.
    Promovimus, hostes impegimus, commisimus,
    victi sumus. Non ambigo. At ubi sequens prsecedenleni seculus
    CONSTANTINOS. [leg. securus] inler raedias hoslium ingfederer acies,
    Rornani vicli! perveni ad regem eorurri, noiiiine Bradari, qui mox
    incredibili 12 melu correptus, pedibusque meis pro-
    CALLICANOS.
    Penilus. volulus, se cum suis subdidit, professus censum
    CONSTANTINCS. principi Romani orbis finetenus solvendum.
    0 res dira omnibusque sseclisinaudita! CONSTANTINCS.
    GALLICANCS. Grates prosperifatis auctori, qui in se sperantes
    Ego quidem nefanda sacrificia iteravi, riec aderant f* non patitur confundi.
    qui adjuvarent dii; sed ihvalescente congressione GALLICANOS.
    plurimi ex nostris interiere. Experimento didici.
    CONSTANTINCS. - •,.,, CONSTANTINCS.
    Confundoraudiendo. : Vellem experiri quid deinde profugi actitarent
    GALLICANUS. tribuni.
    Tandem tribuni me spreverunt, se tradiderunt. GALLICANCS.
    . CPNSTANTINCS. Maturabant reccnciliari.
    Hostibus ? CPNSTANTINCS.
    GALEICANCS. Rccepistin' gratis?
    "' * GALLICANCS.
    Ipsis.
    CONSTANTINCS. Ego illos gratiSj. qui me periciis, qui se inimlcist
    Ah! quidfecisti? haud ita;
    CONSTANTINCS.
    GALLICANUS.
    _ Et qui?
    Ouid possem' facere, nisi fugam capjare?^' GALLICANCS.
    '"'' '''CONSTANTINDS. "
    Npn. Proposui promerendsegratise pretium.
    ss . CONSTANTINOS,
    "...-; ' GALLICANUS.
    Etiam. „ Quale?
    GALLICANUS. .
    CPNST ANTINCS.
    Quantis lunc angusliis urgebatur constantia tui ' Videlicet sectam Christicolarum, qriani qui elege-
    pectoris! rit, gratiam susciperet priorenj Iipnorenique; ani-
    "
    GALLiCANUS. pliorera; qui vero spfeverit, gralia simul privarefur
    Maximis.j et mililia.
    '
    <>' '""''' - CONSTANTINCS. CONSTANTINUS. :"'.'.'
    Et qunmodo evasisti ? Recta proposilio, tuaque auctoritate condigna.
    GALLICANOS. GALLICANCS.
    Mei familiares socii Joannes et Paulus suasenii.it , Egp quideni, baptismate imbulus, tolum rae Deo
    niihi fritum fecisse Creatori. ,, subjugavi, in tantiiiii, ut tuse quam prse omnibus
    Wl HROTSUiTHii MONIALISGANDERSHEIMENSJS.,..,,, 988
    dilexi abrenunciarem filiaj, quo abstinens conjugii AL GALLICANCS,
    placerem Virginis proli. Fiat, fial!
    CONSTANTINCS. - .CONSTANTINCS-.
    ,.:.-,,.,'.;
    ; -Accedeijpfopius,' iii irruam in tubs ampjexus. Cum vinculum Christi amoris in unius rios So-
    Nunc quidem, nunc cogor tibi detegere quod ad cietate conjungat religibnisi decet ut, quasi gener
    tempus studebara velare. Auguslofum, honorilice iiobiscum habites intrapa-
    GALLICANCS. lalium.
    Quid? GALLICANUS.
    "-"• CONSTANTINUS. . Niilla raagis est vitanda tentaiio, quam oculorum
    Id videlicet, quod mea tuajque rialie eidem quam
    concupiscenlia.
    elegisti student religioni.
    GALLiCANOS. CdNSTANflN]ijS.
    Gaudeo. Refragari nequeo.
    GALLICANOS.
    CONSTANTJNOS.
    Tantoque servandsevirgiuitatis iiagrant ampre, ut •"' Unde non expedit me frequentius virginem inluen,
    nefc miftis riec blan^imentis revocari possint ab "Wquam prse parentibus, prse vila, prse anima, a me
    iriteiitione. scis amari. u,
    ...---,'„.-
    GALLICANOS. CONSTANTINUS.
    Utlibet. ...'_[...-.,.
    Perseverent, exopto.
    CONSTANTINCS. GALLICANCS.
    lntroeamus in palatium, ribi ipsse commoran- Ecce, habes quadruplicalum exercituni Christo
    lur. favente et me laboranle, palere ul nunc militem im-'
    ;;:;:; i . GALLICANCS. peratori, cujus juvamine vici, et cui debeo quid-
    Prsecede, sequar. quid feliciter vixi.
    •HS--:"i CPNSTANTINCS.ii:. CONSTANTlNUS,
    Ecce, occurrunt cura Augusta Helena mei ge- Ipsum decet laus et jubilatio, ipsi debet faroulari
    nitrice gloriosa , omnibusque lacrymaj fluunt prs omnis creatura. ^..i.ir;
    gaudio. :^ ..,- -i^^jGALLICANDS^. '.;;> -'< <->
    :-.:.;i:!:.'s
    SCENAXIII. Sed illi potissiirium, quis in necessitate largiul
    GALLICANCS.,.:,. ,,.,..: ,,:.,:-, praestat auxilium. .i.ji,:
    Vivite feliciter, o sanctse virgines, perseverantes ^* CONSTANTINOS.
    in Dei limore, decusque virgiiiitatis inviolatum Utasseris. '.-.'vh:.
    servate, quo dignse inveniamini amplexihus Rggis GALLICAN.08.S.;
    ajterni. Partem possessionis, quae ad filias pertinet, excl-
    CONSTANTIA. pio, parlemque ad susceplionemperegrinorum mihi
    Eo liberius servabimus, quo te non conlra iuctari reservo., De reliquo.jproprip^ seryos. libertate
    senlimus. donatos dilari, pauperumque necessilales volo sus-
    GALLICANUS. tentari.
    Non contra luctor, non renilpr, non prohibeo; CONSTANTINUS.
    sed vestris in hoc vptis libens concedoin tantum, Prudenter possessa disponis, nec expers, fles
    uinecte, o mea .Gonstantia, quara haudsegniier aeternseretributionis.
    chii vilse pretio, aliud quam coepislivelle cogam. GALLiCANOS. '.. ;,-;, ^; : ,,, ' ,; >,
    CpNSTANTIA. Me ipsum etiam saiicto yiro, Hilafiano iri iifbe
    Hsecmutatio dextrse Excelsi. ostendi (2) individuum sodaierii ardeo associatum
    viiae iri Dei Iaiide paiipe^
    GALLICANOS., ^ iri quo ibidefn feliquuni
    Siin melius mulatus non essem, tuse promissioni rumque vacem susceptione.
    13 assensumnon prseberem. CONSTANTINDS.
    CONSTANTIA. Simpiex Esse, cui senipef estposse, sinat.tui esse
    Aniicus pudicitise virginalis et faulor totius bonse prospefis successionibusjuxta sui velle vigere, et
    voluntatis, qui te ab injusta inlentione revpcayit, perducal te ad gaudia *tefnitatis, [qui regnat et v
    meamque virgiriiiatem sibi signavit, dignetumos gloriatur iri uriitate tfinitatis.
    pro corporali discidio quandoque associatum ire in . GALLICANDS.
    «terno gaudio. Amen. ; ,,.,
    l$ .
    (2) Novissimus Comoediarum Hrotsuithse editei w Q. Magnin, hic legendum monet Ostiensi loco
    estendi. EDIT.PATROL.
    »89 COMOEDIj; SEX. -- I. GALLICANUS. 9t$-

    . ACTUS SECUNDUS.

    INTERLOCUTORES :

    - JULIANUS IMPERATOR, MiLifiss, TERENTIANUS, JOANNES*CHWSTICOL*.


    cONSDiiBs,

    A ' MILITES.
    'rrr
    " .:"'< ^I^I^- .
    .-.ssrsij.' '!-•: Sed Joannes et Paulus te faslidiunt.
    .|#;,,rt,Hl .^n-v^WW^
    .1.4 Incpttimodumiatis nostro probatur esse im- JCLJANCS.
    perio, quod christiarii libero utunlur arbitrip ,ef . Qoid agunt?
    jactant se leges dehere sequi, quas~ accipiebani MILITES,.};;;;;,^,^,,^ .fljsieai?:.'
    lemporibus Consianiini. ^ ,,,r - Libere vagantur, triesauips^Conslanlise erogant.
    „.....-r ... CONSDLES. JDLIANUS.
    Turpe, si paleris. _ . Advocentur. . );:jj-,-,
    JOLIANUS. MILITES.
    j,„, r> .;*,
    Noripatiar. ,<,..,,,, Adsunt. p-fy.'-,•>
    CPNSOLES. SCENA,y.
    Decet. . .,,;,,, ,..,.. :„ , ,;,., . ff^up9-,-. %;.;,. &.:';. '-fKi&i-itsm
    ......;..„.-,.. .... JULIANOS.. ....... ,„.,,„,, ,..;, Non nescio vos , Joannes et P.aule^ a cunabnlis
    Q milifes, accirigimini, ,ei, nudate^ ciiristicplas Augustorum mancipatos.fm.fse obsequio.
    p,ossessioriibusrprbpriis,pbjicierido^ sententiani1ChrL- .,,..; . JOANNES.
    sfi dicentis: Qui ribn renuntiaverit omnibus quse B Fuiriius.
    ppssidet, N. P. T. M. V. E. S. P. T. JOLIANIJS.
    ; ',__MiLlTES. Undedecetut meo inhserenles laleri serviatisin
    lriripbis riririeflt ifiofa. palatio, in quo nutriti es,tjs_,apuero. '
    ••
    .'"''' _'_'SCEMil.' , -..,(.>' .« '-.,. !,«»<. l^BLCS. .
    - CONSOLES. Haud sefvieraus^ ,, ,iiy, .;
    En, milites revertunlur.., .".•..: .,, .,;,:JICL1AN,,S'
    JOLiiN.OS'._ Mihiii' ribri servietis ?,;!,... ,
    Secundusne esl vester reditus? JOANNES.
    riiLITES. Diximus. "a;:-^",i
    Secundus. JULIANUS,. ,..;;..
    ' "!,
    ,.. "'"JDLiANDS,.. Niirrinon videmur Augustus ? ..
    Et cur tarii citus? , PADLUS.
    Sed dissimilis '
    ',„ *"MT)5%..,-,-.,,,„..;..'.,,..;.. (.„ prioribus.:,,,; •-.{',
    Dicerjiiis': dasteila",'quK.Gallicarius sibi retiriuit, ,, ,t ,, . JDLIANDS. ;;•:''
    decrevimus intrasse^ fu^ie,,sefvituti'usufpasse ; G _'iii quo? , '..yV.;i, . .;,.
    sed, si quis ex nostris pedeiri admovit, leprosus seu JOANNES. , :'|
    energumenus est factus. Religione el merito.___....,Ai, "ty.j
    ' ' "*''"
    JULiANOS.' >:; :<.>..;.,.-.vir-,i,i..|!JDLJANDS.
    Reyerlimini, ipsnmque compellite vei palfiarii Vellem plenius audire.,, ,.,.. ,
    vel idolis
    deserere,
    l"':' ': ' ' s*acrilicare. PADLOS.,.(_,:,;,, 3: ;&;i;:v;.:;«:*;.•::.;;.
    SCE^Alil. '.'.'" Volumus dicere : Glpripsissimi et fainosissimi
    GALLICANOS;.^ imperaloreS; Constantinus, Conslans et Cpnslahtiiis,
    Ne fatigemini, 0 inililes, inutHia suadendo, quia quorum famulabaraus imperio, fuere yiri Christianis-
    in oestimatione ajternae vitse fipcci facio quidquid simi, el gloriabantur se seryps esse Christi.
    habetur sub sole. Unde patriam desero et exsul pro t . , „ .JULIANDS. ,-„„- --,..,,
    Chjrrsto'Alexaridriariipelp, oplaris ibideiri cororiari Memmi. sed npn opitp,.ep.sin noc sequi.
    lriart^fio. n-:,.,; ,.,..,,,..',.,,.;. .EAOLOa. ",,.,,.,,-„:;.: .;,,;,,.|t£c..'
    SCENAIV. Deleriora imitaris. Qui ecclesias.frequenlabant,
    .,,._. -,- HlLifES. ,_ _ _....; j. et excusso diademate 15 prostrati Jesum Christum
    GajlicaniJis'",r__ ui jussisli, patria expulsus Alexan- adorabant. >,.,,„.,j<-H
    dfiafli petiit, iniqrie a Rauciari»coiriite ientus gladio •,...,':,.. -:. JOLIANDS. .
    est peremptus. Ad hsecme non cogilis.
    . 'JOLIANDS. JOANNES.
    ' '
    ib Denefacturii! Ideo illis es dissimilis.
    m HROTSUITHJEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 992
    PAOLDS. /f\ JOANNES-
    Nam quia adolebaiitur Creatori, AugusfalisTapi-?u.. Acceptas nbn flocci faciamus inducias, sed facul*
    cem dignilatis ornabanl et heatiflcabant insignibus tates boelopermittamus, nosquejejuniis et_obsecra-
    suse probitatis et sanciilatis, prosperisque ad vola tionibus Deo interim commendemus.
    successionibuspollebant. PAULDS.
    ' 'ULIANUS. Consequensest.
    *,.
    Certe ego. SCENAVI.
    JOANNES. JOLIANCS.
    Non simili modo, quia eos divina comitaba- Vade, Terentiane, sumptis tecum militibus com-
    tur gratia. pelleJoannem et Paulum deo Jovi sacrificare. Si
    autem obslinato resisterint pectore, perimantrir,
    JDLIANOS.
    non palam, sed nimium 16 occulte, quia pala-
    Frivola. Ego quondam slultus talia exercui, et tini fuere.
    clericatum in Ecclesia obtinui. '"'"' SCENAVII.
    JOANNES. . TERENTIANCS.
    Placetne tibi, o Paule, clericus? J
    B Imperator Julianus cui servio misit yobis, Joan-
    PAOLDS. l nes et Paule, pro sui clementia aureum siraulacrum
    Diaboli capellanus. Jovis, cui thura gratis imponere debelis. Quod si
    JOLIANOS. ;
    noluerilisi capitalem sentenliam' subibitis.
    At ubi nihil utilitatis inesse deprehendi, ad cullu- "JOANNES.
    ram deorum me inflexi, quorura pietas me provexit Si Julianus sit tuus dominus, habeto paceni crim
    "
    ad fastigium regni. illo, etutere ejus gratia. Nobis non est alius nisi
    JOANNES. DoraiiiusnosterJesus Christus, pro cujus amore
    Abrupisli nostri oratioriem,' ne audires juslorum desideramus mori, quo mereamur setemis gaudiis
    iaudem. perfrui.
    JOLIANCS. TEHENTIANCS.
    Quidadme? Quid tardatis, milites ? stringite ferrum , et inter-
    TACLCS. ficite imperatbris deorumque rebelles; inierfectos
    Nihil; sed subjungeridum est quod ad te. Post- clam in domo sepelite, nullumque sanguinis vesli-
    quam enim mundus eis non erat dignus habenfjis, gium relinquile.
    (
    suscepti sunt inter angelos, tibique infelix respu- '** MILITES.
    Wica relinquebalur regcnda. Et quid dicemus rogati?
    JOLlANDS. fERENTIANOS.
    Cur infelix juxta id temporis? Simulate quasi exsilio sint destinati.
    JOANNES. JOANNES , PACLOS.
    Ex qualitate rectoris. Te, Christe, cum Patreet sancto Spiritu regnan-
    PAOLDS. tem, unum Deura, sub hoc periculo invocamus, te
    Reliquisti omhem religionem, ct imitatus es ido- moriendo laudamus; lu suscipe animas, pro tede
    lolalrise supcrstitionem. Pro hac iniquitale, et a lulea habitatione eliminatas.
    tuis conspectibus et a tuorum societate nos sub- SCENAVHI.
    traximus TERENTIANOS.
    JULlANDS. , Eh heu, 0 Christicolse,quid patitur unicus fllius
    Licet satis multis a vobis dehonestatus sim, meus? ,,
    adliuc lamen parcens audacise cupio vos inter pri- cimiSTicoL*].
    mos in palatio extollere. : Stridet denlibus, spnta jacit, torquet insana lu«
    JOANNES.' mina; nam plenus est dsemoniis.
    Ne fatiga te, quia nec minis, nec blandimentisI TERENTlANOS. . ;
    cogimur cedere. Vsepatri! ubi agitafur.
    JDLIANDS. CHRISTICOL^. ,
    Decerodierum dabo inducias', quo tandem resipi- Ante sepulcra niarlyrum Joannis ct Pauli humi
    scentes ultrtr maturetis reconciliari grafise hostfie pfovolvitur, seque ipsbrum precibus lofqueri fa-
    dignilatis. Sinautem, quod faciendom est faciam,, telur.
    non ultra vobis ludibrio fiam. TERENTIANOS.
    h"':- ' ' '- ' PAULOS.- ' ""
    Mea.culpa, meum faciriiis. Nam meo hortatu,
    Quod facturus eris hodie perfice, quia nec ad tuii meo jussu ipse infeiix impias manus in sanctos
    salutaiionem, nec ad paiatium, nec ad culturami marlyfes riiisit. <- ,....., ;
    deorum nos poleris revocare. • CIIRISTICOLX.
    JULIANUS. Si te liortante deliquit, te compatiente. poenai
    Abite, discedite, quaj raonui perpelrate. luit.
    995 COMOEDLESEX. - U. DULClTiUS. 994
    TERENTIANCS. A SCENA IX.
    TERENTlANUS. '
    Ego quideni parui jussis impiissimi imperatoris Gloriosi tesles Chrisli, Joannes et Panle, imita-
    Juliani.
    miiii exemplum magislii eadem jubenlis, et orate
    CHR1ST1COL*.
    pro persecutorum delictis. Esle conipatienles orbati
    Ideo namque ipse divina perculsusest ultiorie. patrisangustiiset misereamini furientis nati miseriis,
    TERENTIANCS. quo ambo tincli fonte baplismatis perseveremus in
    nulium hostem fide:sanctse Trinitatis.
    Scio, eoque magis expaveo, quo CHRISTICOL*.
    Dei servorum impunitum evasisse meminero.
    Parce, Terenliane, 17 lacryinis, et parce anxie-
    CHRISTICOLf. tati cordis. En, filiustuus resipiscit et per marlyrum
    Recle. suffragia sanum recepit.
    TERENTIANDS. TERENTIANDS.
    Gratias Regis aeternitaiis,qui suis mililibus tanlum
    Quid sicurram et pcenitenssceleris sacris provol-
    var tumulis? prsestilit honoris, ul non solum animse gaudent in
    B coelo,sed eliam mortua in tumulis ossa variis ful-
    CBRISTICOLiE. gent miraculorum titulis, in testimonium sui san-
    Veniam rnereberis, si tainen bapjjsmate munda- ctitatis, prsestante Domino nostro Jesu Clirislo qui
    beris. vivitet regnat.
    ; ' —. ' '- - "-— .^—. Hi>M*«WHHWM>«MWMHM>J>«M«MMHWHMa'

    %rr,:r, u.

    DULCITIUS. I

    ARGUMENTUM IN DULCITIUM,
    Passio sanctarum virgiuum Agapes, Chioniseet Irense, quas sub nocturno silentio Dulcitius prajses clam
    adiit, cupiejis earum amplexibus salurari. Sed mox ut intravit, mente captus ollas el sartagines pro virgini-
    bus amplectendo osculabatur, donec facies et vestes horribili nigredine inflciebanlur. Deinde Sisinnio co-
    miti jussu perpuniendas [teg.j. iroperatoris pun.] virgines cessit, qui etiam miris modis ilhisus laridem
    Agapen et Chioniam concremari et Ireriam jussit perfodi.

    INTERLOCUTORES: .. /,.
    : ''
    .„:•',,.:;• DIOCLETIANUS,AGAPE, CHIONIA,IRENA, DULCITIUS, MILITES.
    * :"L
    ' i
    SCENA I. . C 18 DIOCLETIANDS.
    SlOCLETIANDS. Evidens magnumque. : ' ,
    Parenlelse claritas, ingenuitas, vestfumque sereni- : ACAPE. :\
    tas pulchriludinis exigil vds nupliali lege primis in In quo ?
    palatio copulari, quod nostri jussio annuerit fieri, DIOCLETIANOS.
    si Christum negare noslrisque diis sacrificia veiitis In hoc prsecipuequod, reliela veluslse obsenrantia
    ferre. ';;,' ; ' '...; religionis, inulilem Christianse novitalem sequimini
    AGAPE. superstitionis.
    Estosecurus curarum, nec te gravet nostrarum AGAPE.
    praeparationuptiarum, quia nec ad negationem con- Temere calumniaris stalum Dei omnipolentis. Pe-
    fitendi nominis, nec ad corruptionem inlegrilalis ul- riculum.
    lis rebus compelli polerimus. DIOCLETIANOS.
    DIOCLETIANDS. :..:. Cujus? o
    Quid sibi vull istaquse vos agitat fatuitas ? . AGAPE.
    AGAPE. Tui reique publicseqnam gubernas.
    Quod signum faluitatis nobis inesse deprehen- D IHPCLETIANOS.
    dis? Ista insanit. Amoveatur.
    m HROTSUITILE HONIALISGANDERSHEIMENSIS W&
    CBIPNIA. A ODLCITIDS.
    Mea germana non insanit, sed tui stultitiara juste Exsestuoillas ad mei amorem trahere.
    repfeheridit. HILITES.
    '..'te-H'- DIOCLETIANCS. Diffidimuste prsevalere..
    ' Ista inclementiusbacchatuf, onde nostris DOLCITIDS.
    conspe-
    etifctisaeqnesfiiiifanatur, et tertiaidiscutiaiur. ?'' "•- Quare?
    HILITES.,
    Tertiam rebellem tibique penitus probabis reni- Quia stabiles fide. •
    -"v' —•""•'"-~~ '}>:.;.:!.:
    !;:.,!,:•:£#m . .- ;
    tentem. 9DLCITI0S. '
    .Sijnr: -
    DI0CLET1ANDS. Quid si suadeani bfaridimfjritis?
    3'HfLfTESv'»
    lrena, cum sis miribf aeiate,'fltomajordignitate.
    1RENA:'"- '' ' " "'"' •'?:''''>'' Contemnunt.
    Ostende, qusesp,quo pacto. PDLC.ITIOS.
    ' Quid si terream suppiiciis?
    "\~' WOCLETIANCS.
    Flecte cervicem dns,elesio sororibus exemplum "'""'uiUJ ES.
    causa iibefalioriis. -:''<>. B Parvi pendunt.
    cprrecfibnisfei
    • .,. . ''- '""'"' IRENA. DCLCITIDS.
    Elquidfietl ••.•a;
    Conquiniscant idolis, <jui velint incurrere iram
    Celsilonantis, ego quidem caput regali unguerild de- HILITES.
    libutum non dehoneslabo, pedibus simulacrorum Prsecogita.
    submittendo. DCLCITIOS.
    DIOCLETIANDS. Ponite iilas 19 in cuttodiam in inleriorem oflicinse
    Cultura deorum non adducit dehonestatem, sed »dem, in cujus proaulio minislrorum servantur vasa.
    prsecipuum houorem. MII.JTES.
    IRENA. Ut quul eo loci?
    ^*' '"'"
    El quse inhonestas turpior, quseturpitudo major, DCLCITICS.
    quam servos venerari ut dominos? .-,-- jQuo a me ssepiusculepossint videri.
    DIOCLETIANDS. HILITES.
    Noirsuadeo tibi venefari seryos, sed dominorum Utjubes. '
    ... ^..., ^ Vj-'-> • SGENA III.
    principumque deosr '
    ... .-.;....•; IRENA. . y, DOLCITIOS.
    Nonneis est «sujusyissefvris, qui ab artifice pretio (Juid agunt captivajsub hoc noctis tejmpore?
    cortparatuf,;ril biriplilltis ?'' i, kii _:;;"-JX.:~<<';:'>•;:< ••:"-- fc-i--'l;>><: :[ HILlTESi;-^^,";S
    '•l<-^--'-:[ ,
    ;,M:„l -,<i,„ '••;1_0_j0CIJ.T"jAWDS_ . ; Vacant jiymnis. >;
    Hujus prsesumptioverbositatis tollenda estsuppli- -';'i. "''-<'< -' BCLCITIDS.
    eiis. Accedamus propius.
    inENA. MILITES.
    Hoc optamus, hoc amplectimur, ut pfo Christi Tinnulaespnilum vocis a longe audiemus.
    amore suppliciis laceremur. DCLCITIDS.
    DlOCLETIANOS. Observate pro fbribus «ririi lucernis; ego aulem
    Istsc contumaces noslrisque decretis contraluctaii- intrabo et vel oplatis amplexibus me salurabo.
    tes catenis irrelianlur, et ad exaroen Dulcitii prsesu- HILJIES.
    ' '
    Jis [leg. prsesidis]sub carceraU squajpre seryenlur. lntra,, praeslolabirourr
    SCENA II. '^SCPNAIV.'
    DOLCITIDS. '. D AGAPE.
    Producite,~' miiites, pfbducite quas tenetis in car- Quid strepit prae foribus?
    cefe.*''''-"' ''-'" '''"'• •'<''". —" '''" "' '" =;; ;. V.:.W:v; ;;:;, -;:^RENi>:. , ;
    '''''". MILITES. Infelix Dulcitius ingreditur.
    Ecce quas vocasti. CBIONIA. i
    DDLCITICS. Deus nos tueaturi ^
    Papse! quam pulchfse, quairivenustse,quam egre- ''<' A^:-> ';;;:; AGAPE.
    giaepuellulse! Amen.
    HILITES. CHIONIA.
    Profecto decorse. Quid sibi vult collisio ollarum, cacaborum et sar-
    DCLCITIOS. taginum? >- . :;"< "- >:<"«-;;;!-HiiVi^K::.;;?'
    Captus sum illarum specie. IRF.NA.
    MILITES., Lustrabo. Accedite, quseso, per riraulas perspi-
    «ndibile. eitu, - f^;.;.
    997 COMOEDLESEX. - II. DULCITIUS. 9tl8
    ACAPE. A CONJCX.
    Quidest? Hoc me veheiiienler conl'ui)il,"iipcprsecipue COii-
    ''•'' 1RENA. trislavit, quod quid paiiebaris ignorasti.
    Ecce, isle stultus meiite alienatus sestimat se "'' DCLciiiijs." • : '
    nostris uli amplexibus. <•''" ' Mando ut iascivsepisseiYteiiiur piiellse, et abstra-
    AGAPE. ctis vestibus:lpiibiice, deiiridfiiitiir!;"quavefsa 'vicg
    Quidiacft? ;;"" '<' nostra ludibria t; ";'%
    ' " ' : '" quid possint experianlur.'"
    »'•;' IRENA.- ',' SCENPVllI.
    " 1 '
    Nunc ollas molli fpvet greraio, nunc sartagines MILITES1."
    et cacabos amplecitur mitiaiibans oscula. Frustra sndamus, iii''VariuTnlaboramus. Ecce>
    CllIOMA. -<:—r- vestimenta virgineis cofpofibiis inhserent velut co-
    Ridiculum! fia. Sed'el ipse qrii hbl'aiif&spi)iiariduniiifgebat
    IRENA.
    prseses'sieiil sedeiidb, iiec rillaienris!^iiafi'; pbtbst
    Nam facies, manus ac yestimenta, adeo sordida, a sonrao. Ad imperatoreiri 'adeamus,
    ipsique rerum
    ut
    adeO;,cpJnguinata, nigredp quse inhsesit similitu- '-'
    "'• '-'''''•'•'•' "'"' "*'
    quaS gefmituf propalemus.'
    dinem'.zEthippisexprimat. B -:::::.,::,:»:;;:; - <;'V ,
    ' - ' "|^A ,£_ .'
    ¥S,AW?
    Decet, ut talis appareal corpore, qualis a diahoio DIOCLETIANCS,
    possidetur in raente. Dolet nimium quod prsesidem Dulcitium audio
    IRENA. adeo illusum, adeo exprpbratum, adeo calumnia-
    (En, parat egredi. Intendamus quid illo egrediente tnni. Sed, ne; yiles muljerculsp.j.actent seinip.pe
    agant milites "*' pro foribus . noslris ,diis deoruraque eultorjbus -iljudere,. Sisin?
    ' '""":" ""'"',
    exspectantes.
    . SiCENA/V.' iiium 'comiieni dirigap ad iiltionem exer^endam, -
    HILITES. •;. SGENA-X.--I<: ^^-'-'>-
    Quis hic egredilur dsempniacus, vel magis ipse SISINNICS;
    diabolus? Fugiamus. 0 milites, uhi sunt lascivse, quse torqueri debeiit,
    L
    DJDLCITIDS. puellse?
    . Jkjfiltt,e.5r_^Ltp.fugitis ? ^State, exspectate, ducjteme HILITES.
    cum lucernis ad cubile. Aifligunlur in carcerp.
    MILITES, ""SISINNlilS.
    Vqx sen.iprisnpstri, sed im.agp djabbli, Npn sub- i] lrenam reservale ' '
    etfeliquas producite. ;j
    •'" '' " 'HILITES;';.':..:-' .- '.
    sistamus, sed fugam, iriafurettius;' phantasma vult
    nos pessumdare. Curunam excjpis?
    DCLCITICS. ' SISINNIDS.
    Ad palatium ibo, et .quam abjeelioneni pafipr Parcejis infanlise. Forte facilius cqnvertetur, si
    '
    principibiis
    "'""" "'"" vujgabp , sororum prsesentia noii-ter.febitUfi; •-".- ;\
    ^'""""SCEpilAVi. HILITES.
    DCLCITIOS, Ifa.
    Ostiarii, introducite me.in palatium, quia ad im- SCENA XI. j
    '
    peratorem liabeo secretum. MILITES. \
    pSTIARII. Prsesto Sttnt quas jussisfi;s;
    Quid hoc vile ac detestabiie mpnstrjiin, scissis et BISiNNIUS.
    nigellis panniculis obsijjim? Pugnis tundairius, de Prsebefe assensum, Ag^jpeet Chionia, meis con-
    gradu prsecipitemus, riec ultra huc detur liber ac- siliis.
    cessus. ' AGAPE.
    DDLCITIOS. 1
    Si prsebebimus?
    Vse, vse! Quid contigil? Nonne splendidissimis '" "' ' " ' '
    SISINNICS. \ .)
    vestibus indutus, totoque cbfpore videor nitidus, '''""<
    ei quicunqrie' riie aspicit 'velnt "horriblle morisirum Ferle libamina diis
    -''"' "
    CHIONIA.
    faslidit ? Ad conjugem revertar, quo ab illa quli
    me actum sit solulis crini- Vero et seterno Patri ejusque coseterne Filio, san-
    wga experia¥.'*20 En,
    sacrificium laudis sine
    |iS egredituf,. bmriisque doriiiis lacrymis pfpse- ctoque amborura Paraclito,'
    "'" intefiriissibrie libariius.
    juitur.
    SCENA VII. SISINNICS.
    CPNJOX. Hoc vobis non suadeo, sed pcenis prohibeo.
    AOAPE.
    Heu, heu! misenier, Dulciti! Quid pateris? Non
    es sansementis? Factus es in derisuni Christicolis. Non prohibebis, nec unquam sacriflcabimus dajr,
    DOLCITIOS. moniis.
    Nunc tandem sentio roe illusum jllaruni male SISINNICS.
    ":""' •
    flciis... peponiteduriliam cordis, efsaej-ificate.Sinauteni,
    "j'-f
    •999 HROTSUlTHjfc MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1000
    faciam'vos interrectuni iri, juxla praeceptum impe- A IRENA.
    raloris Diocicliani. Voluptas parit poenam, necessitas autem coro-
    CHIONIA. nam; nec dicilur reatus nisi quod conserilit animus.
    Decet ut in nostri necem obtemperes jussis tui • SISINNICS.
    iroperaloris, cujus nos decrela contemnere noscis. Frustra parcebam, frustra miserebar hujus in-
    Si aulem parceudo moram feceris, seqnum est ut lu fantise.
    interiiciaris. . MILJTES.
    SISINNICS. Prsescivimus; nuUatenus ad deorum culturam
    Non tardetis, milites, non lardelis capere blas- potest flecli, nec terrorc unquam potest frangi.
    phemas has, 21 el in ignem projicite vivas. SISINNIOS.
    MILITES. Non ullra parcam.
    Instemus construendis rogis et tradamus illas bac- HILITES.
    chantibus flammis, quo finem demus conviciis. Rectum.
    AGAPE. SISINNICS.
    Non libi, Domine, non tibi hsec potentia inselila, ' Capite iliam sine misefatione, et trabentes cum
    ut ignis vim virtulis suse oMiviscatur, libi pblempe- . crudelilale ducite ad lupanar sine honore.
    rando. Sed tsedet nos moraruro. Ideo rogamus solvi IRENA.
    retinacula animarum, quo exstinclis corppribus te- Non perducent.
    cum plaUdent in selhere nostri spiritus. SISINNICS.
    HiLlTES. Quis prohibere potest?
    0 novuio, o stupendum miraculum! Ecce, animse IRENA.
    egfessaj sunl corpore, et nulia Isesionis reperiuntur Qui mundura sui providentia regit.
    vestigia; sed nec capilli, nec veslimenta ab igne SiSINNICS.
    sunt ambusta, quo minus corpora. Probabo.
    SISlNNICS. IRENA.
    Proferte Irenam. Ac citius Ubito.
    HILITES. SISINNIC6.
    Etiam. Ne.terreamini, milites,fallacibus hujus blasphemse
    SCENA XII. prsesagiis.
    ., 'SISINNIUS. - MILITES.
    Nen terremur, sed tuis prseceptis parere nilimur.
    Pertimesce,Irena, neceni sorprum, et cave perire SCENA XIII.
    eiemplo illarum. SISINNIOS.
    IRENA.
    earura moriendo me- Qui sunt lii 22 <™.inos invadunt? Quam similes
    Opto exemplum sequi, quo sunt militibus quibus Irenam tradidimus. Ipsi sunt.
    rear cum bis seternaliter Isetari. Cur tam cito revertimini? Quo tenditis tam anheli?
    SISINNICS. MILITES.
    Cede, cede mese suasioni. Te jpsum quserimus.
    .:IRENA. SISINNIOS.
    Haud cedam facinus suadenli. Ubiest quam traxislis?
    SISINNICS. MILITES. ' .-;.
    Si non cesseris, non cituin libi prsestabo exitum, In superciiio montis. '
    sed dilTeramel npva in dies supplicia multiplicaho. -. '' " '
    SISINNICS.
    IRENA.
    Cujus?
    Quanto acrius torqueor.tanlo gloriosius exaltabor. MILITES.
    JJ
    SISINNICS. Proximi.
    Suppiicia non metuis; admovebo quod horresces. SISINNIOS.
    IRENA. 0 insensati et hebeles, toliusque ralionis inca-
    '
    Quidquid irrogabis .adversi, evadam juvamine paces! . :
    Christi. HILITES.
    SISINNICS. Cur causaris ? Cur yoce et vullu nobis minaris ?
    Faciam le ad lupanar duci, corpusque tuum lur- SISINNIOS.
    piter coinquinari. Dii vos perdant! , .
    IRENA. - MILITES.
    Melius esl nt corpus quibuscunque injuriis macu- : Quid in te conimisimiis? Quam libi injuriam feci-
    lelur, quam anima idolis polliiatttr. mus ? Quaelua jussa transgressi su.mus?
    SISINNIUS. SISINNIOS.
    Si socia eris meretricum, non poteris pollula Nonne prsecepi ut rebellem deorum ad turpiludi-
    nltra intra eontubernium computari virginum, nis locum traherelis ?
    iOOi COMOEDliESEX. — W. CALUMACHUS. 1002
    MILITES A SCENAXIV.
    SISINNIUS..
    Prsecepisli, nosque luis praeceptisoperam dedi-
    mus implendis,sed supervenere duo ignoiijnvenes, Hem1 ignoroquid agam. Pessumdatus sum ma-
    asserentes se ad boc ex ie missos, ui Irenam ad ca- Ieficiiscfaristicolarum. En montem circumeo, ct se-
    cumen montis perducerent. niilam aliquolies reperiens, nec ascensum compre-
    j SISINNIUS. liendere, nec redilum queo repelere.
    MILITES.
    Ignorabam. Miris modis omnes illudimur, nimiaque lassitu-
    MILJTES. dine faligamur, et si insanum caput diulius Vivere
    Aghoscimus. suslines, le ipsum et nos perdes.
    SISINNIUS. SlSINNItJS.
    Qualesfuerunt ? Quisquis es meorum , strenue extende arcum,
    MILITES. jace sagittam, perfode hanc maleficam.
    Amictu splendidi, vultu admodum reverendi. MILITES.
    SlSINNIUSi Deeet.
    Num sequebaniini illos ? B 1RENA.
    MILITES. lnfelix, erubesce, leque turpiter victum ingemisce,
    Sequebamur. quia tenellseinfantiam virgunculse absque armorum
    SISINNIUS. apparatu nequisti superare.
    Quid fecerunl ? SISINNIUS.
    MILITES. Quiquiddedecoris accidit levius lolero, quia te
    A dexlra laevaqueIrense se locaverunt, et nos huc morituram haud dubito.
    direxerunt, quo te exitus rei non laleret. ' IRENA. "
    SlSINNIUSi Hinc mihi quam maxiwe g&udenduin, tibi vero
    Restat ut asccnso equo pergam, et qui fuerint, dolendum, quia pro tui severilalemalignitatisin
    Tartara damnaberis ; ego autem martyrii palmam
    qui nos tam libere illuseruni, perquiram.
    virginilatisque receptura coronam, 23 inlrabo sethe-
    MILITES. -' reum aHerni regis thalamum, cui est lionor et gloria
    Properemus pariter. in seecula. -

    CALLIMACHUS.

    \RGUMENTUM IN CALLIMACHUM.

    rtesuscifalio Drusianseet Callimachi, qui eam hon soltim vivam, sed etiam praetristitia atque excaeca-
    lione illicili amoris, in Dominomorluam plusjustoamavity undemorsu serpentis maleperiit; sedprecibus
    sancli Joaiinis apostoli una cum Drusiana resuscitatus, in Ghristo est renatns.

    INTERLOGUTORES:

    AMICI,DRUSIANA,ANDRONICUSiSANCTtlS JOANNES,FORTUNATUS!
    CALLIMACHUS^

    SCENAI. ''' AMICI..


    C
    CALLIMACHUS Quodtibi videlur commodum nobis est sequen-
    Paucis vos, am.ci, voio. aum;
    AMICI. CALLIMACHUS.
    Utere quantumlibet noslro colloquio. Accedamusin secretiora loca, ne aliquis super-
    CALLIMACHUS. veniens inlerrumpat dicenda.
    Si segre non accipilis, malo vos interim seque AMICI.
    strari aliorum collOqUio. Ut iibet.
    PATBot. cxxxvii 32
    Iffifr HROTSUITHiE.MONIALIS GANDERSHEIMENSIS 1004
    ,M,EMAII. A vin jamdudum potuit revocari, quo minus tuascon-
    CAIXIMACHUS- sentietvanitati.
    ' Anxie CALLIMACHUS.
    diuque gravem sustinui dolorem, [quem ve-
    stro consilio releVariposse spero. Qusesivia vobis consolationem,sed incutitis mihi
    ' AMICI. desperationem.
    AMICI.
    yEquumestut communicata invicem compassione Qui simulat fallit, et qui profert adulationemveii-
    patiamur. quidquid. iinicuique noslrum .ulriusque dil verilatem.
    eventu fortunseingeratur. CALLIMACHUS.
    CALLIMACHUS. Quia mihi veslrum auxilium subtrahitis, ipsam
    0 ulinam voluissetismeam passioneincompatien- adibo, ejusque animo mei amorem blandimenlis
    do mecum parliri.! persuadebo
    AM.lCl. AMICI.
    Enuclea quid patiaris, et, si res exigit, compalie- Haud persuadebis.
    mur; sin autem, animum tuum a nequara inlen- CALLIHACHUS.
    tione revocare nitemur B Qu'PPevetar fatis.
    CALLIMACHUS. AMICI.
    Amo. Experiemur.
    AMICI SCE.NAIII.
    Quia ? CALLIHACHUS.
    CAIXIHACnUS. Sermo meus ad te, Drusiana, prsecordialisamor.
    Rem pulchram, rem venustam. DBUSIANA.
    AMICI. Quid mecum velis, Callimache,sermonibus agere
    Nec in solo, nec in omni, Ideo aiomum quod vehementer admiror.
    pmas per hoc nequil inlelligi. CALLIHACHUS.
    CAIXIMACHUS. Miraris?
    , Mulierem. DRUSIANA.
    AMICI. Satis.
    Cum mulierem dixeris, omnes comprehendis. CALLIMACHUS.
    CALLIMACHUS. Primum de amore.
    - Nonomnes a^qualiier, sed 24 unam specialiter. p DKUSIANA.
    AMICI. Quid de amore?
    Quod de subjeclo dicilur, non nisi de subjeclo CALLIMACHUS.
    aliquo cognoscilur. Unde, si velis nos enarithmum ld scilicet quod te pra3omnibus diligo
    agnoscere, dic primum usiam. DRUSIANA.
    CALLIMACHUS. Quaevis consanguiniiatis, qu32velegalis conditio
    Driisianam. instilulionis compellit te ad mei amorem?
    AMICI. CALLIMACH.US.
    Andronicihu>uspnncipi&eonjugem? Tui pulchritudo.
    CALLIMACBUS.. DRUSIANA.
    Ipsam. t Mea pulchritudo
    AMICI. CALLIMACHUS.
    . f Erras, socie i est lota baptismale. Imo.
    -CALLIMACHUS. DRUSIANA,
    Inde non curo, si ipsam ad niei amorem attrahere Quid ad le ?
    polero. CALLIMACHUS.
    AMICI. Proh dolor! hactenus parum, sed spero quod alti-
    Non poleris. neat postmodum.
    " DRUSIANA.
    CALLIMACHUS.
    CurliffldiliS? • Discede, discede, leno nefande; confundor enim
    AMICI. diutius tecum verba miscere, quem sentio plenuni
    Qiiia rem difficilempetis^ diabolica deceptione.
    CALLIMACHUS. CALLIMACHUS.
    Num ego primus hujusmodi rem peto, et non Mea Drusiana, ne repellas te amantem tuoque
    multorum ad audendum provocatus sum exemplo? amori cordetenus inhaerenlem,sed impende amori
    AMICI. vicem. ,
    Intende, frater ; ea ipsa quam ardes, sancli Joan- DRUSIANA.
    nis aposloli doctrinam secuta, totam se devovitDeo, Lenocinia lua parvipendo, tuique lasciviam /a-
    in tanlum ul nec ad torum Andronici Chrislianissimi stidio, sed teipsum penitus sperno.
    1005 COMOEDLESEX. - III. CALL1MACHU& 1006
    CALLIMACHUS. A ANDRONICUS.
    Adhuc non reperi occasionem irascendi; quia 1Agnovi, libiqHe enucleam, si
    quando ex trislilia
    quid mea in-le agat dileclio forte erubescis fateri. hac convalescam.
    DRUSlANA. JOANNES.
    Nibil aliud nisi indignationem. Accedamus, exsequiasque diligenter celfebrcmus.
    CALLIMACHUS. ANDBONICUS.
    Credo le 25 -hsfncsententiam mutatum ire. Marmoreum in proximo sepulcrum habelur, in
    DRUSlAiSA. quod funus ponalur; servandique cura sepulcri
    ' Non rhutabo " Fortunalo noslro relinquaiur procuralori.
    pro cerlo.
    CALLIMACHUS. ' JOANNES. ..-•!.
    Forle. Decet ut tumulelur honorifice. Deus loetificetani-;
    '
    • X DRUflANA. mam in requie
    O insensate et amens! Cur falleris? Cur te vacua SCENA yi.'
    spe illudis?Quo pacto, qua dementia reris me luse1 CALLIMACHUS. . .•'.!
    cedere nugacitali, quse per multum temporis a le- Quid fiet, Fortunate, quia nec morle Drusianae
    '
    fjjali.sloro viri me abslinui? B revocari possum ab aniore ?
    CALLIMACHUS. FORTUNATUS.
    Proh Deum alque hominum fidem! si non consen- Miserabile.
    seris, non quiescam, non desistam, donec le captio- CALLIMACHUS.
    sis circumveniam insidiis. Pereo nisi me adjuvet lua induslria.
    : .. SCENA IV. FOBTUNATJJS.
    DRUSIANA. In quo possUmadjuvare? . . /
    Eh beu! Domine Jesu Cliriste, quid prodest ca- CALXIMACHUS.
    ititatis professionem subiisse, cum is amens mea In eo ut vel mortuam nie facias videre.
    deceptus est specie? Intende, Domine, mei timo- FORTUNATUS.
    rem, inlende quem paiior dolorem. Quid mihi, Corpus adhuc integrum manet, ul reor, quia 26
    quid agendum sit, ignoro. Si prodjdero, civilis rion languore' exesum, sed levi, ut experiebare, febre
    per me fiet discordia; si celavero, insidiis dia- est solutum . ;,
    bolicis sine te refragari nequeo. Jube me in te, CALLIMACHUS.
    Christe, ocius mori, ne fiam in ruinam delicato 0 me felicem, si unquam experirerl
    V FORTUNATUS.
    Juveni.
    ANDRONICUS. Si-"placabis muneribus, dedam illud tuis usibu»-:
    V* mihi inforlunalo! Ex improviso mortua es CALLIMACHUS.
    DrusiaiicT. Curro, sanclumque Joannem advoco. Quaein praesenli ad m.anus babeo interim accipe,
    SCENAV nec dilBdas le multo majora accepturum fore.
    JOANNES. FORTUNATUS.
    Cur nimium contrislarisi Andfonice ? Cur fluunt Eamuscitb.
    CALLIMACHUS.
    lacryinoe? In me non eril mora. .
    ANDRONICUS.
    Heu! heu! domine, laedeovita? propriae. SCENA VII.
    FOBTUNATUS. '
    JOANNES.
    Quidpaleris? Ecce corpus : nec facies cadaverosa, nec membra
    ANDRONICUS. sunt tabida; utere nt libet.
    Drusiana,'lui assecla CALLIMACHUS..
    JOANNES. 0 Drusiana, Drusiana, quo affectu cordis te colui,
    ^ qua sincerilale dileclionis le viscera lenus amplexa-
    Estne homine exula?
    ANDRONICUS. tus fui! Et tu semper abjecisli, meis votis contra-
    Hem! est. dixisli. Nuncin mea situm est poteslale quanlislibet
    JOANNES. injuriis le velim lacessere.
    FOBTUNATUS. -
    Mullum disconvenitut pro his fundantur lacrymse,
    quorum animas credimus lselari in requie. At, at! horribilis serpens invadit nos.
    ANDRONICUS. CALLIMACHUS.
    Non dubitem licet quin, ut asseris s anima celer- Hei mihi! Forlunalej cur me decepisli? Cur de-
    naliter lselelur corpusque quandoque incorruptum testabile scelus persuasisti? Eii, tu morieris serpen-
    et commorior prse timore.
    'resuscitetur, hoc tamenme vehedienter exurit, quod lis vulnere, ego
    ipsa me praesenlemortem ut adveniret optando in- SCENA VIII.
    vitavit. JOANNES. [
    JOANNES.. Accedamus, Andronice, ad tumulum Drusianse,
    Agnostin' causam? quo animam Christo commendemus prece.
    1007 HROTSUlTfliE MONIALISGANPERSHEIMENSIS . 1008.
    ANDRONICtrS.i A facta examinat, quamque sequa lance singulorum
    *Hoc;decet tui sanclilateirij ut non obliyiscaris in merita pensat, id non obvium nec cuiquam explica-
    te confidentem. bile fore polest, quia divini subtililas judicii longe
    IOANNES. prseieril humani sagacitatem ingenil.
    Ecce, invisibilis;.Deus nobis apparet visibilis.in ANDRONICUS.
    pulcherrimi similitudine juvenis. Ideo admirando defecimus, quia rerum quas ge-
    t''-' '' ' ' ANDRONICUS. ' runtur causasdocleinlernoscere nequimtis.
    ^xpaveo. • '• ;- ',';.:;• .JQANNES.'
    JOANNES. ;-.. Evenlus post facta doce.t persKpc rerum discrh
    Domine Jesu, cur juxta jd loci aignalus es servis mina
    tuis mahifeslari? :; ANDRONICUS.
    DEUS. Verum age jam, beale Joannes, quod acturus es.
    Propter Drusianaj ejusque qui juxta sepulcrum Fac ut resuscitelUr Callimachus, quo solvalur hu-
    illius jacet resuscilalionem -apparui, quia nomen jusmodi anibiguilatis nodus..
    meum iii his debet gloriari. '"•'• . JOANNES. :
    ANDRONICUS, ; B Reor prius invocato Christi nomine anguein pro-
    Quam subito reccptusesl ccelo; turbandum, post vero Callimachumresuscitandum.
    JOANNES. ANDROSICUS.
    Ideo causain penitus non intelligo. Recte reris, ne ultra kedalur morsu serpentis. ;.
    .:':;. ANDRONICUS. JOANNES.
    Maturemus gressumj forte cxperieris in perven- Disccde ab hoc, crudelis beslia, quia scrviturus
    ^ionequod asseris te minus intelligere. u esl Christo.
    .SCENAIX.; :;-".--;-. :.:.. , ANDRONICUS. ,-..;-:..-•;.•-...,'.?'
    ...;;' ,.'JOANNES. .. Licet irraiionale sit animal, haud surda tamen
    In nomine Christi, quid est hoc quod videi mira-, aurequod jussisti pbaudiyit. /
    culi ? Ecce, aperlo sepulcro corpus Drusianae foras , '. ' .'..' ' - ; JOANNESi ; •--. .•-.-:' ..
    estejectumi juxta quod jacenl dup cadayera am- Non iiica sed Chr.isiivjrlute paruit.
    plexu serpenlis circumflexa. 'ANDRONICUS.r
    ANDRONICUS. Ideo citius diclo eyanuit.
    Conjeclo quid significet. ipse. Is CallimachusDrc- JOANNES. :
    .' --:•- t ..... .
    -sianam dum viverel illicile amavil, qnod illa f*
    segre u Deus incircuniscriplus et incomprehensibilis, sim-
    ferens in febrem prse tristitia incidit, et inoriem ut
    -"' plex et insBSlimabilis,qui solus es id quod es, qui
    advenirel invitavit. diversa duo socians ex hoc. e| hoc hominem fingis,
    ! • JOANNES. eademque dissocians uniim qupd cpnslabat resplyis,
    •Hocamor castitalis coegit. jube ul reducio halitq djsjunc.taque compagine rur-
    -ANDRONICUSr sus colliminaia, Callimuchus resurgat plenus, ul
    Post cujus occasum hic amens infelicis languores» fuit, honio.qup ab Pmnibus magnificeris, qui solus
    amoris et negaii taSdiumeongiomerans sceleris, la- miranda operaris.
    bescebat animo, eoque magis desidcrio sesluabat. ANDBONICUS.
    ' JOANNES.
    Amen. Ecce, yilales aurascarpit, sed.prse stupore
    Miserabile! adhnc quiescit.
    27 ANDBONICUS. .
    JOANNES.
    Non ambigo quin hnnc improbum servum mer-
    surge in Chrisii nomine, et iitcunque
    cede eohducerel, quo illi palrandi occasionem faci- se Callimache, res habeat confilere; quantilisbet obnoxius sis
    nbris' prseberet.
    .. . . JOANNES. viiiis proferas, ne nos in modico 28 hueat verilas.
    •0 uefas incomparabile! CALLIMACHUS.
    . ;: • ANDRONICUS. Negare nequeo, qnin pairandi causa facinoris
    Ideo ambo, ut video, morle sunt consunipli, ne accesserim, quia infelici languore Uibescebam,nec
    «ITectumadminislrarent sceleri. illicili ajslimi amoris compescere poteram
    • . . JOANNES. .' ' JOANNES.
    Nec injuria.- Qusedemenlia, qua3 insania te decepit, ut caslis
    ':': ANDRONICUS. prsesumeres fiagmenlis alicujus injuriam conferre
    In boc tamen illud esl vel maxinie admirannum, dehonesliUis? ., -
    cur hujus.qui. pravum voluit restiseitatio, magis .'•...; CALLIMACHUS. ,
    quam ejus qui consensil, divina sit ~voeeprsenun- Propria smltitia hujusque Forlunati fraudulenta
    tiala, nisi quia forte hic carnali deceptus delecta- deceptio.[
    tionc deliquit ignorantia, iste autem sola malilia. JOANNES.
    ' Num triplici infortunio adeo infelix effectus es,
    JOANNES.
    Quanta supernus arbiter districlione cunctorum ut nefas quod voluisti perficereposses? ....
    1009 COMOEDLESEX.— III. CALLIMACHUSi 1010
    CALL-IMACUUS. A in castum transmutalus virum , tuoque ducalu se-
    '
    Nuilatenus. Licet lioh defuisset velle possibititas, milam arripiensveritatis,, vivam juxla divinseprse-
    tamen omnino defuit posse. conium promissioniSi
    ". JOANNES;
    JOANNES.
    Quo paeto impediebaris? Benedicla sit unica Progenies.Divinilalis,idemque
    '
    CALLIMACHUS. particeps nostraa fragilitalis, qui le, fili Callimache,
    Ul primum distracto legmine conviciis tenlayi la- parcendo occidit et occidendo.vivilicavit, quo suum
    cessere corpus exanime, iste Forlunatus , qui *fo- plasma morlis specie ab inlerilu libcraret aniina;.
    mes mali et incentor exsiitit, serpenlinis perfusus ANDRONICUS.
    venenis periit. Res insolita, omnique admiralione digiia!
    ANDRONICUS. JOANNES.-
    0 factum bene! : 0 Christe, mundi redemptio, et peccatorum pro-
    CALLIMACHUS. :;
    'pilialio, qualibus Iaudum prseconiisXe talem cele-
    Mihi aulem apparuit juvenis aspeciu lerribilis', brem ignoro. Expaveo tui benignarn clementiam ct
    qui detectum corpus hoiiorifice iexit, ex' cujus'flaih- clemenlem palienliam, qui peccantes nunc palerno
    mea facie candenlesin buslum scinlillae. transilie-^" more tolerando blandiris, nunc jusla severitale ca-
    bant, quaruin una resiliens milii in faciem fereba- sligando ad pcenilenliam cogis.
    tur, simulque vox facla est dicens: Callimache,mo- ANDRONICUS.
    rere ul vivds! His diclis, exspiravi. Laus-ejus divinDBpielaii.
    J0ANNES. ''.'.'"' JOANNES.
    .
    Opus coeleslis gratioe, quarnon deleclatur in im- Quis auderetcredere.quisve praesumeret sperare,
    piorum perditione. ut hunc, quem criminosis inlenlum viliismors in^
    CALLIMACHUS. venit et invenlum abstulit, tui miseratio ad vitarn-
    Audisti miseriam me'aeperdilionis, nofi elongare exritare, ad veniam dignaretur reparare? Sit-no-
    medelam luaemiserationis. men luum sanclum benediclum in sceeula, qui soltis
    JOANNES. facis stupenda mirabilia.
    Non elongabo. ANDItONICUS.
    CALLIMACHUS. Eia, sancte Joannes , et.me- consolari ne lardes.
    Nam nimium confundor, cordelenus contristor , Nam conjugalis amor Drustansemeam haud patitur
    ahxior, gemo, doleo super gravi impielate mea. p mentem consistere, nisiet ipsam quanlocius videam
    JOANNES. resurrectum ire. - """ :
    Nec immerilo, quippe grave delicium haud leve JOANNES.
    poenitudinisexspeclat remedium. Drusiana,, resuscitet te Dominus Jesus Chris.tus..
    CALLIMACHUS. DRUSIANA.
    O-utinam reserarentur secrela meorum visceruin Laus.etshonor libi, Christe, qui me fecisli" revi-
    lalibula , quo interim amaritudinem quam palior viscere,
    doloris perspiceres, et dolenti condoleres ! CALLIMACUUS.
    JOANNES. Sospilatis auctori grales , qui.te , mea Drusiana ,
    Congaudeohujusmodi dplori, q.uia sentip le salu- resurgere dedit in laetitia, qiiaa-gravi cum tristitia
    briter conlristari. die fungebaris exlrema..
    CALLIMACHUS. DRUSIANA.
    Taedetme prioris vitae , tsedet delectationis ini- Decet tui sanclitalem, venerande Paler Joannes,
    quae. ut resuscjlato Callimacho, qui me illicile amavit,
    JOANNES. et liunc resuscites, qui mei prodilor funeris exstitit.
    Nec Injuria. CALLIMACHUS.
    CALLIMACHUS. D Ne dignum ducas, Christi apostole, hunc prodito-
    Pcenitetque delicli. rem, hunc malefactorem , a vinculis morlis absoJ-
    - JOANNES. vere, qui rae decepit, me seduxit, meque ad au>-
    Etmerito dendum horribile facinus provocavil
    CALLIMACHUS. JOANNES.
    Displicet omne quod feci in lanlum , ul nullus Non debes illi invidere graljam divinaj clementiae.
    amor, nulla voluplas sit vivendi, nisi renalus in CALLIMACHUS.
    Christo merear in, melius transmutari. Non est enim dignus resurreclione, qui auclor ex-
    JOANNES. stitit perdilionis aliena?.
    Non dubilo quin superna gralia in te appareat. . . - JOANNES.
    CALLIMACHUS. Lex nostra? religionis docel, ut homo homini di-
    ldeo ne moreris, ne pigriteris lassum erigere, mce- miltat, si ipse 30 a Deo dimitti ambiat.
    renlemconsolationibusaiiollere29,.quotuomonilu, ANDRONICUS.
    tuo magisterio, a gentili in Cliristianum, a nugace Jiistum.
    IOH HRQTSUITII^ MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1012
    JOANNES. A FORTUNATUS
    Quando eliam Dci Unigenilus , idemqu.eVirginis Et cur nianel Callimacbus gravi vullu modestus
    primogenitus,qui solus innocens , solus i.mmacula- nec perfurit solilo more in amore Drusianse?
    tus, solus sine veternisorde delicli in mundumve OANNES.
    nit, bmnes sub gravi onere peccali depressos in- Quia a nequam mtenlione transniiilatus, vere est
    venit. Chrisli discipulus.
    ANDRONICUS FORTUNATUS.
    Verum. iSIon.
    JOANNES JOANNES.
    Scilicet nullum jtislum,, nullum rnisericordia in- Etiam.
    veniret dignum, neminem lamen sprevit, neminem FOBTUNATUS
    SUSD gratia pielatis priyavit, sed seipsum omnibus Si, ut asseris, Drusiana me suscitavit, et [Calli-
    tradidit, suiqjie dilec.lam animam pro omnibus machus Christo credidjt, vilam repudio mortem-
    posuit. que eligo sponte, quia malo non esse, qnam in his
    ANDRONICUS. tantum abundanter virtutum gratiam senlisoere.
    Si innocensnon pcciderelur, nemo juste libera- B JOANNES.
    relur. 0 admiranda diaboli invidia, o malilia serpeniis
    , JOANNEJ5. anliqui, qui et protoplastis morlem 31 propinavit
    Ideo in hominumnon delectalur perdilione, quosi et super juslorum gloria sempergemit! Isle infeli-
    suo emplos meminit pretioso sanguine. cissimus Forlunatus, diabolic* amaritudinis felle
    ANDRONICUS. plenissimus,, comparatur malse arbori amaros fru-
    Gratias illi. clus faciehli. Unde excisus a coliegiojuslorum et
    JOANNES. abjectus a consortio Deum timehtium, mittatur in
    Umle aliis Dei gratiam non debemus invidere, asterni ignem supplicii, cruciandus sine alicujus
    quam ex nullis prsecedenlibusmerilis in nobis. "au- inlermistiune refrigerii.
    demus abundare, ANDRONICUS.
    CALLIMACHUS. Ecce, turgescentibus serpentinis morsibus ad Oc-
    Terruisti me monilu. casum rursus vergitur et cilius dicto morietur.
    JOANNES JOANNES.
    Ne aulem tuis videar reniti volis, non suscitetur Moriatur, sitque incola gehennse, qui propler
    per me, sed perDrusianam, quia ad hoc implendum, G alieni invidiam profectus recusavit vivere.
    a Deo accepit gratiam. ' " ANDRONlCUS.
    DRUSIANA. Terribile.
    Divina substanlia, qu« vere"et singulariter essine! " '
    JOANNES.
    matcrise forma , qute hominem ad tui imaginemi Nibil terribilius invido, nihil scelestiussuperbo.
    '
    plasmasti, et plasmato spiraculum vitae inspirasli, ( ANDRONICUS.
    jube materiale corpus Fortunali reducto calore ini Uterque miserabilis
    viventem animam ilerum reformari, quo trina no- JOANNES.
    stri resuscitalio libi in laudem vertatur, Trinilas5 Una cademque persona utroquc semper laborat
    veneranda. vitio, quia neutrum sine aliero.
    JOANNES. ANDRONICUS.
    Amen. Expone enucleatius.
    DRUSIANA. JOANNES.
    Expergiscere, FortUnate^et jussu Chrisli. retina-. „ Nam qui superbit, invidet, et qui invidet, super-
    cula morlis disrumpe. bit; quia mens invida, dum alicnam laudem nec
    FORTUNATUS, , patuUr audire, et in sui comparaliohe perfecliores
    :P
    Quis me apprehensa manu erexit? <Juis vocem, ambit vilescere, -dedignatur subjici dignioribus, et
    ul resurgerem dedit ? superbe conatur praeferri comparibus.
    JOANNES. ANDRONICUS.
    Drusiana. Patet.
    FORTUNATUS. JOANNES.
    Num me sitscitavit Drusiana? Unde isie miserrimus vulnerabatur menle,qiiia
    - JOANNES. • se his iuferiorem seslimarinon
    suslinuit, in quis
    Ipsa. iHTipliorem Dei gratiam lucere non nescivil.
    FORTUNATU5. " ANDRONICUS.
    Nonne anle aliquotdies itnprovisa morte fueratt Nunc landem inlelligo quod inler surgentes mi-
    "' nime est conipulatus, quia ocius erat moriturus.
    coiisumpla?.
    JOANNES. JOANNES.
    Al vivit in Christo. '
    Digniisesl cnim utraqiie morte, quia et conunah-
    1013 COMOEDLESEX. - IV- ABRAHAM. 101*
    datum funus afficiebatinjuria, et resurgentes injusto A laetitia agamus, gratias ferentes Deo, sequo judici
    insectabatui pdip. secrelorumque discretissimo cognitori, qui solus
    ANDRONICUS. omnia subtiliter examjnans, omnia recte disponens,
    Infelix est mortuus, unumquemque, juxta quod dignum prsenoscit, prse->
    JOAN.NES. miis suppliciisve aptabki Ipsi soli honor, virlus ,„
    Recedamus, suumque diabolo filium relinquamus. fortitudo, et victoria, laus 'et jubilalio per infinila
    Nos autem diem istum, et pro miranda Callimachi sseculorum ssecula. Amen.
    mutatione, et pro utriusque rcsuscitatione, cum
    i —

    IV.

    321
    ABRAHAM.

    ARGUMENTUM IN ABRAHAM.

    Lapsus et conve.rsioMarise, neplis Abrahse eremicolse, quaj ubi xx annos splilarjam vilam egit, corrupta
    virgihitate saaculumrepeliit et conlubernio meretricUm admisceri non nietuit; sed post biennium praefati
    Abrahse moniiis, illam sub amatoris speeie quserenlis, reducla, larga effusione lacrymarum continuaque
    exercilalione jejuniprum, vigiliarum atque orationum oer vicenos annos emundaVit maculas crimihum.
    4 : .

    NTERLOCUTOBESI

    BRAHAM, EPHREM, MARIA.


    SCENA I. B chritudinis alicujus obfuscetur sorde coinquiua-
    ABRAHAM. tionis. • '..
    Tune, fraler et coeremita Ephrem, commodum • EPIIREM.
    ducis mete adhuc cpnfabulalioni vacare, an quoad Hujusmodi cura nonest vituperanda ?,
    usque -divinas expleas laudes, me vis praestolari ? ABRAHAM.
    EPHREM. Speroi
    Nostrorum confabulalio ejus debet esse laudatio, EPHREM.
    qui se congrcatis in suo nomine medium spopondit Cujus est setatis ?
    interesse. 33 ABRAIIAM.
    ABRAHAM. Si unius rotatus mensurni apDonerelur, duas
    Niliil aliud locuturus accessi, nisi quod divinae olympiades vitali aura vesceretur.
    volunlati non nescio commodari. EPHREM.
    EPHBEM. immalura pupilla.
    Quare nec ad momentum.quidem me subtraho, ABRAHAM.
    sed1tuo affectui tolum dedp. m, '
    Ideo non deest mihi cura.'
    . ABRAHAM. P
    EPHREM.
    Quiddam agendum mihi exaestuat mente, in quo Ubi degit ?
    tuum vellemeis volis exopto respondere.
    EPIIREM. ABRAHAM.,
    Si unum cor unaque anima jubetur esse, idem In meis mansiunculis. Nam rogatu propinquorum
    velle, idem cogimur nolle. nutriendara eam suscepi; sed ejus gazas pauperibus
    ABRAHAH. erogare deerevi»
    Est mihi rieptis tenella ulriusque parenlis sola- EPHREM.
    mine destituta, in quam pro compassione orbilatis Despectio temporalium concedet animum coelo
    nimio affeetu ducor, cujusque causa conlinua>solli- ihtentum. ^
    citudine faligor. ABRAHAM.
    EPHREM Exsesluo mente gestiens illam Christo despon-
    Et quid tibi, Iriumphatpr sseculi,cum curis raundi? sare ejusque tirocinio mancipatum ire.
    ABRADAM. j) EPHREM.
    Wscilicet curo ne immensaejus serenilas pul- Laudabile.
    1015 HROTSUITH^EMONIALISGANDERSHEIMENSIS lOIf.
    ABRAHAM. A EPIIREM.
    Cogor nominc. i Ecce nanciscimur in peclore infantili senilis ma-
    __ EPRREM. turitatem ingenii.
    Quid vocalUr?
    ABRAHAM. ABRAHAM.
    Maria, Gralia Dei id est qUodest.
    EPHREM. EPHREM.
    Ita est; tanti excellenliam nominis decet slemma Negari nequit
    ABRAHAM.
    virginilalis.
    ABRAHAM. Sed ljcet Dei gratia sil illustrala, imbecillem ta-
    Non diflido quin, si noslris suaviler bortamcHtis men selaiem suo uti non prodest arbitrio.
    provocelur, ad cedcndum facilis experiatur. EPHRESI.
    EPHREM. Verum.
    Accedamus, ejusque cogitaiioni cselibis securila- ARRAHAM.
    tem vitse instillemus. Ideo faciam illi exiguam ab inlroitu cellulam meis
    CENAII. mansiunculis contiguam, percujus feneslram psal-
    " lerium caeterasque divinaelegis paginas, illam cre-
    ABRAIIAM.
    0 adoptiva filia, o .meaepars animse, Maria, cede brius visilando, instruam.
    EPHREM.
    mcispaternismonitionibusmeique comparisEph.rem
    saluberrimis inslitullonibus; enilere ut auciricem Convenit,
    MARIA.
    virginilalrs quam sequivoeosequiparas nomine , imi-
    terjs el caslilate. Tuo, Pater Ephrem, inlervenlui me cowimitto.
    EPHREM; EPHREM.
    Multum disconvenit, filia, ut quae cum Dei geni- Ccelestis sponsus, cujus affeclu in tenella selate
    Irice Maria per mysterium nominis prseemines in inhsesisli, luealurte, filia, ab omni fraude diaboli.
    axe inler sidera nunquam casura, inferior meritis SCENAIII
    in terrae volutes infimis. ABRAHAM.
    MARIA. Fraler Ephrem, si quid mihi ulnusque casu for-
    Mysterium nominis ignoro; unde quid circuilione lunse ingeritur, le primuin adeo, le solum consulo.
    verborum significes haud inlelligo. tJnde ne sis adversus querimonisequam prosequor-
    EPnREM. C sed fer opem dolori quem patior.
    Maria inlerpretalur stclla maris, circa quam vide- EPUREM
    Ijcet fertur mundus el vocatur populus. Abraham, Abraham, quid pateris? Cur plus licilo
    MARIA. coniristaris? Nunquam fuitfas eremicolaeconturbari
    Cur maris stella dieilur? sseculariummore
    EPHREM. ABRAHAM.
    Quia ntinquam occidit, sed naviganlibus recli se- Incomparabilis luctus mihi conligit, intolerabilis
    milam ilineris dirigit. dolor me afficil.
    MARIA. EPHREM.
    Et qui possel fieri, ut ego tanlilla ex iutea male- Ne faliga me longa verborum circuilione; sed
    ria confecta eo atlingerem meritis, quo mysterium
    quid paliaris expone.
    rulilat nominis ? ABRAHAM.
    EPHREM. Maria, mis optiva filia, quam perbis bina lustra
    Illibala corporis integritale ouraouc menlis san- summa diligenlia nutrivi, sumnia solerlia inslruxi...
    clitate. EPIIREM.
    MAlilA. D
    Quid illa? -
    Grandis esl honoris hominein oequari aslrortim
    ABRAHAM
    radiis.
    EPnREX. Hei mihi! periit.
    Nam si incorrupta et virgo permanebls, angelis EPHREM.
    Dei fies sequalis, quibus tandem stipata gravi cor- ^ualiier?
    poris onere abjecto, per.transiens aera supergra- ABRAHAM.
    dieris sethera, zodiacum percurres circulum, nec Miserabiliter; deindeevasit latenter.-
    subsistendo temperabis gressum, donec amplexaris EPHREM.
    amplexibus Filii Virginis in lucifluoIhalamo sui Ge- Quibus insidiis circumvenit eam fraus antiqui
    nitricis. serpenlis?
    ABRAIIAM.
    34 MARIA. .
    Qui baecparvi pen.del asinum vivit. Unde prsesen- Per ilhcitum cujusdam siminaloris affeclum, qui
    tia despicio , memet ipsam dene^o quo merear nionacliico adveniehs habitu simulata eam visita
    ascribi gaudiis lantoefelicitatis. tioiie frequentabat, donec indocile juvenilis inger
    i»0i7" ::: COMOEDWE SEX. — IV. ABRAIIAM. 1058,
    nium pectoris ad sui amorem inflexit, adeo ut pei A EPHREM.
    feneslram ad patrandum facinus exiliret.. Evidens visio.
    EPHREM. ABRAHAM.
    Contremisco auditu. At ego, ubi expergiscens mente quae videbam
    ABBAHAM. tractavi, verebar aliquam Ecclesiae imminere per-
    At ubi ipsa infelix se corrUplam sehsit, pectiu seculionem, quse fideles quosdam ailraheret:: in
    pulsavit, faciem manulacfefavit, vestes scidit, capil- errorem.
    los eruil, voces in altum ejulando dedit. EPHREM.
    . EPHREM. Verendum erat.
    Nec Injuria, hUjUsmodinamque ruina lold lacry- ABRAHAM..
    !
    marum fonte est lugenda.
    ' •"' " ' Undc prostralus in Prationem praecognilori fulu-
    " ABRAHAM. :. rorum supplicavi . ut mihi detegeret - solutionem
    Lamentabatur namque se quod fueral non esse. somnii.
    EPHREM. EPHREM
    Vseilli miserse! >'
    Recle egisti.
    ABRAHAM. ARRAHAM. 'r
    35 Lugebat se noslris contraria monitis egisse. Teftia demuiii nocle, cum lassa sopori membfa
    .HEPHREM.
    dedissem, pulabam eumdem draconem meis vestigiis
    Ac valde.
    disruplum volutasse, ipsamque columbam absque
    ABRAHAM. lsesione emicuisse.
    Deflevitse vigiliarum, oralionum, jejuniique su- EPHREM.
    dores evacuasse. Lsetificor audilu, nec ambigo quin lua quandoque
    EPHREM. ad le revertatur Maria.
    Si in lali compunclione perseveraret, -salva ABRAHAM.
    fieret. ' solamine: visioiiis tem-
    ABRAHAM. Postquam evigilans hujus
    "perabam trisliliam priofis, mentem recepi ut remi-
    Haud perseveravit, sed pejora prioribus ap- niscerer alumnse. Illud quoque si siiie trislitia jnre-
    posuit. mini, ipsam in duorum inlervallo dierum
    EPHREM. quod
    re- divinscinnilientem laudi solito non sensi.
    Viscera tenus conturbor iotisque membfis
    - . EPHREM.
    solvor.
    ABRAHAM. Sero meminisli.
    ABRAHAM.
    Postquam enim hisce lamentis sepunivit, nimie-
    tate vicla doloris prsecepsferebalur in foveam de- Faleor. Accessi, manu fenestram pulsavi, 36
    speralionis. iiliam saepiusnominando vocavi.
    EPHREM. EPHREM.
    , Eh heu! quam gravis perdilio !' Ah! fruslra vocasti.
    ABRAHAM. ABRAHAM.
    Etquia veniam desperavil posse merert, saeculum Hoc adhuc non sensi, sed cur negligenter in di-
    repetere vanilatique elegit deservire. vinis ageret rogavi; sed nec Ievis linnilum responsi
    EPHREM. recepi.
    Hem ! par victoria spiritalibus io sprte eremita- EPHREM.
    ruin nequitiis antea fuit insolita. Et quid tunc fecisli ?
    ABBAHAM.. ABRAHAM.
    Sed nunc daenionumsumus prseda. y Ubi abesse quam quserebam deprehendi, viscera
    EPHREM. discutiebantur limore, membra contremuerunt
    ^; -
    Mirum qui fieri possel, Ht le ignoranle evaderet. pavore.,
    ABRAHAM. EPHREM.
    Inierim fueram consternatus mente ex ostensse Nec mirum. Cerle et ego id ipsum nunc patior
    visionis terrore, qua, si mens non fuisset lseva, mihi audienao
    praetlgurabatur ejus ruina. ABRAHAM.
    - EPHREM. Deinde flebilibus sonis auras pollui., rogilans
    Vellem modum visionis audire. quis lupus meam agnam raperel, quis latro meam
    ABRAHAM. filiam captivafet?
    Pulabam me anle fores cellulae stetisse, et ecce .. - EPHREM.
    draco mirae inaguitudinis nimiique- foetoris rapido Jure conqueslus fuisti ,ejus perditionem, quaiii
    impetu adveniens candidulam secus me colum- nulrivisli.
    bam reperiens cepit,. devoravit subitoque non ABRAHAM.
    com.naniil. Tandein accesserunt qui veritalpm scientes rem
    1019 HROTSUITHJEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1020.;
    esse, ita ut tibi nunc expostii, babere insamque.A' «MICUS.
    vanitati dixerunt deservire. Vidi.
    EPHREM. ABRAHAM
    Ubi moratur Ubi?
    ABRAHAM. AMICUS.
    Ignoratur. Quam diclu miserabile! ,
    EPHBEM. ABRAHAM.
    Quid fiel? Dic, obsecro.
    ABRAHAM. AMICUS.
    Est mihi fidelis amicus qui civilales villasque Indomo cujusdam.lenonis habitalionem elegit,
    -peragrans non quicscet, donec qnas illam terra qui tenello ainore illam colil; nec frustra: nam
    susceperit agnoscet. omni die non modica-illi pecunia ab ejus amatori-
    .JPHREM. bus adduciiur. ......
    Quid si experietur? : ABRAHAM.
    ABRAHAM. A Marise amatorihus
    Habilum miilabo, ipsanique sub ainaloris specie B »Micusr
    adibo, si forle meo monitu post grave naufragium . Ab ipsis.
    .revertatur ad pristinse quietis porium. ABRAIIAM.
    EPHREM. _ , Qui sunt ejus amatores?
    Eliam, quid fiel si carnium esus vinioue haustus AMICUS.
    apponelur? Perplures.
    . . ABRAHAM. , . ABRAHAM.
    Haud abrogabo, ne aguoscar. Hei.mihi, o bone Jesu! Quid hoc monslri est,
    EPIIREM. od hanc, quam tibi sponsam nulrivi, alienos ama-
    Recla prorsus -iaudabili.que discielione uteris, tores audio sequi?
    _siarciioris frena observanliaealiquantisper laxabis, . ; AMICUS.
    . quo errantem Christo lucreris. Hoc meretricibus anliquilus fuit in niorc, ut
    ABRAHAM. alieno deleclarenlur amore ?
    Eo magis ad audendum incilor, quo le mihi in ABRAHAM.
    hac concordari re experior. Affer mihi sonipedem delicatum.et mililarem ha-
    *- bilum, quo deposito legmine religionis ipsam adeam
    EPHREM.
    sub specie amatoris
    Qui clancula cordium cognoscit qua intenlione - -
    AMICUS.
    unaquseque res geratur intelligil, nec in discre- Ecce omnia
    lissinio ejusexamine reus.praeyaricaiionis babetur,
    ABRAHAM
    qui a strictioris rigore conversationis ad iempus Obsecro, affer el pileum, quo coronam velem
    desccndendo imbecillioribus assimilari non respuit,
    capiiis.
    quo eflicaciusanimam revocel quaeerravit AMICUS.
    ABItAHAM. - Hoc maxime opus est, ne agnoscaris.
    Tuum est interim me precibus adjuvare ne im-
    ABRAHA.M.
    pediar diabolica fraude.
    EPHREM. Quid si unum solidum, quem habeo, mecurn affe-
    summum nihil ilt ram, quo slabulario pro nier.cedetribuam ?
    Ipsum bonum, sine quo boni, AMICUS.
    facial luum velle in bono consummari. Aliler ad colloquium 'Marise non potes perve-
    ; , SCENA IV. • nire.
    u SCENA V.
    ARRAHAH.
    Num ille est meus amicus, quem anle hoc bien- ABRAHAM.
    iiium pro inquisilu direxi Mariae?Ipse est. Salve, bone stabulari.
    AMICUS. STABULARIUS.
    Ave, venerande Pater. Quis loquilur? Hospes, sahi
    • ABRAHAM. ABRAHAM.
    Ave, affabilis amice; diu te sustinui, sed nunc; Esine apud le locus, vialori ad pernoclandiim
    advenire 37 idesperavi. aplus?
    AMICUS. STABULARILS.
    Ideo moram feci, quia le ambigua re sollicilarii Estplane; noslra hospiliola nulli sunt neganda.
    iioh praesumpsi.. At ubi verilalem investigavi,, • • ABRAHAM.
    redilum maluiavi. Laudabile.
    ' . . STABULARIUS/
    ABRAHAM.
    Vidistiii' Mariam? Intra, ul tibi praeparetur coena.
    *021 COMOEDJyE SEX. — IV. ABRAHAM. 1022
    ABRAHAM. A ABRAHAM.
    Magnatibi pro hilari susceptione debeo, sed adhuc Nunc, nunc simulandum, nnnc lascivientis more
    majora a te expeto. pueri jocis inslandum, ne et ego agnoscar prse «.ra-
    STABULAKIUS. vilate, et ipsa se reddat lalibulis prscpUdore.
    - Qusevoles ut concessurum efflagiia. MABIA.
    ABRAIIAM. Vsemihi infelici! Unde cecidi, et in quam perdi-
    Accipe vile munus quod defero, et fac ul per- lionis foveam corrui?
    pulchra, quam tecum obversari experiebar, puella A'BRAHAM.
    •nostro inlersit convivio.
    Hic non est aptus quereloelocus, ubi convivarum
    STABULARIUS. confluitconventus.
    Cur illam desideras videre? STABULARIUS.
    ABRAHAM. Domna Maria, cursuspiria trahis? Cur mades
    Quia nimium delector in ejus agnilione, cujus lacrymis? Nonne per biennium hic conversabaris,
    pulchritudinem a pluribus laudari audiebam ssepis- et nunquam ex te gemilus prorupit, nunquam tri-
    . sinie. -
    slior sermo prodiit.
    STABULARIUS. - MARIA.
    Quisquis laudalor ejus formaeexstitit, nihil fefel- 0 utinam fuissem ante trium annorum spatia
    lit- Nam praenitct venusla vultu prse celeris rnulie- morle absumpla, ne ad tanla devenirem flagilia.
    ribus. . ARRAHAM.
    ABRAIIAH. Nonut lua peccata plangerem advehi, sed ut tuo
    Ideo ardeo in ejus amore. jungerer amori.
    . STABULARIUS. MARIA.
    Miror te in decrepita senectuie juvenculse mulie- Levi compunclione permovebar, ideo talja fabar.
    ris amorem spirare. .' Sed epulemur et Joeiemur, quia, ut monuisti, Iiic
    ABBAHAM. non est lempus peccata plangendi.
    Percerte nullius alius rei causa accessi, nisi eam ABRAHAM.
    videndi.
    SCENA VI. Affalim refecli, affatim sumus ebriati tua largi-
    STABULARIUS. lale administrante, o bone slabulari; da Jicentiam
    lassum corpus in-.stratum
    Procede, Maria, tuique p.ulchriludincm noslro a coena surgendi, quo
    ostende. C componam dulcique quiete recreem.
    neophyto STABULABJUS.
    38 MARIA.
    Ecce yenio. Ullibet.
    ABRAHAM. MARIA.
    Quaefiducia, quae conslantia mentis mihi. post Surge, domne mi, surge; tecum pariter tendam
    .
    hsec, cum hanc, quam nutrivi in cremi lalibulis, ad cubile.
    mereiricio vullu ornaiam conspicio? Sed non est ABRAIIAM.
    Placet. Nullalenus cogi possem ut te non comi-
    tempus ut praefigurelur in facie quod lenetur in
    corde. Erumpentes lacrymas viriliter slringo, et si- tanle exirem.
    mulata vullushilariiateinlernae amaritudinem mce- SCENA VII.
    slitudinis contego. '. MARIA.
    STABULARICS. Ecce triclinium ad inhabitandum 39 noD's aP~
    Fortunata Maria, lselare, quia non solum ut bac- tum; ecce lectus haud vilibusslramenlis composilus.
    lenus tui eoaevi, sed eliam senio jam confecti te Sede, ut tibi delraham calceamenta, hetu ipse fali-
    adeunl, te ad amandum confluunt. geris discalceando.
    V ' ABRAIIAM.
    MARIA.
    . Quicunqueme diligunt sequalem amoris. vicem a Muni prius seris ostium, ne qUis inlroetmdi inve-
    me recipiunt. niat adilum.
    ABRAHAM. MARIA.
    : Accede, Maria, et da mihi osculum. Supcr hoc ne sollicileris; faciam ut nulli ad nos,
    MARIA. tribuatur accessus facilis.
    Non solum dulcia oscula libabo, sed etiam creiiris ABRAIIAM.
    senile collum amplexibus mulcebo. Tempus ablato capitis velamine quis sim aperire.
    ABRAHAM. 0 adoptiva filia, o meae pars animse, Maria, agno-
    Hoc volo scisne me senem, qui te paterno amore nulrivi,'
    qui
    MARIA. . ie ccelestis Regis unigenito desponsavi?
    Quid senlio? Quid stupendse novitatis guslando MARIA.
    haurio? Ecce, odor islius fragrantiseprsetendit fra- Hei'mihi! Pater et magister meus Abraham est
    ' '
    granliam mihi quondam usitatae abslinentiae. qui loquiiur.
    J02S HROTSUITHiE MONIALISGANDERSHEIMENSIS W24
    AERAHAM. A scerer, 40 proferebam ? Cur demissovullu terram
    (i.iidcontigit tibi,-filia?v • ..." I inspicis? Cur respPndendo mecum Verba 'miscere
    MARIA. dedignaris? -'.'
    Gravis miseria. MARIA."'
    ABRAHAM. Proprii conscientia feaius:<:bnfuhd6r. Ideo iiec
    Quis te deeepit? Quiste seduxit? oculos ad coelum levare, hecsermoneni lecum prse-
    JIARIA.; sumo conserere. , -.-,-..,_
    ~
    Qui proloplaslos proslravit. ;''• ABRAHAM.
    ABRAHAMi Noli diflidere, filia, noli despefare';:sed'enierge"de
    Ubi est angelica illa, quam in.terris<egisti,. con-* abysso desperaiionis el fige i'b Deo spem mentis.
    versalio? ' MAR1A.; "•- -''
    ..,.:-,; MARIA. Enormitas peccalorum prostravit me in despera-
    '
    Prorsus perdila. , . . . lionis profundiuTi. ---;; ' >"
    ABRAHAM. • ABRAHAM. ; •-'"--'''':l
    Ubi est verecundia tua virginalis? Ubi conlinen-
    Peccata quidem tua sunt gravia, sed superha
    liaadmirabilis?
    B pielas major est omni Cfealura. Unde trislitias
    . MARIA.
    Evacuata. "rumpc," datumque 'pceniiehdi spaliolum pigritaTido
    ARRAHAM. nbliuegligere, qualenus superabundel divina gratia
    ubi superabundavit facinorum abominatio.
    Quam mercedem, nisi resipiscas, pro jejuniorum, MARIA.
    orationum. vigiliarum sudofe ulira potes sperare, Si ulla promerendsespes suse venise inesseVslu.-
    cum velul lapsa ab allitudine cceli dimersa es in
    dium poenitendiminime deesset.
    profundum inferni ? ABRAHASI.
    . MARIA. Miserere meae quam pro le. subii: lassitudinis,. et
    Ehheu! -
    "' ABRAHAM. depone pemiciosam desperalionem, quam omnibus
    :
    Quare nie despexisli? Quare deseruisli ? Quare commissis non nescimus esse gravibrem. Qui eniro
    evehium- luae perditionis mihi-nOn indicasti, quo peccanlibus Deum misereri velle desperal,:irreme-
    diabiliter peccat, quia sicul- scihlilla silicis pelagus
    ego, cu*ndileclo meo Ephrem, dignam uro ie^pceni-
    : teniiam agerem? nequit inllammare, iia noslrorum acerbitas pecca-
    MARIA. minum divinse dulcedinem benignilatis non ; valet
    r^ .immulare.
    - >
    Postquam lapsa in peccalis corrui, tuaesanctitali . MARIA.^
    polluta proximare non prsesumpsi.
    ABRAHAM. Non cnim supernse magnificentiam pietatis nego,
    sed proprii enormitatem sceleris considerando, ad
    Quis unquam a peccato exstilit iininunis, nisi so-
    HisFilius Virginis? dignsesatisfaclionempoenitenlisevereornon sufficere.
    •' MiRIA. ABRAHAM.
    rtullus. In me sit iniquitas ttia; tantummodo reverlefe ad
    ARRAHAM. locum unde existi, et ini secundo conversaiionem,
    Humanumestpeccare,_diabolicum in peccatis du- quam deseruisli.
    rare, nec jure reprebendilur qui subito cadil, sed MARIA.
    •qui cilius surgere negligit. In nullo unquam tui renilpr votis.sed quae jubes
    MABIA. oblemperanter ampleclor.
    Hei mihi infelici! ABKABAM
    ABRAHAM. Nuncfaleor te'vere quam nutrivi filiam, nuhc
    Cur decidis? Cur in t.erra.jaces immobilis? Eri- p. censeo le prse omnibus fore diligendam.
    gere et quse dicam percipe. MARIA.
    MARIA. AliquanluJum auri vesiiumque possideo, quod tua
    Pavore concussa corrui, quia vim 'palernae moni- de his auctorilas decreverit exspecto. -
    tionis ferre nequiv.i. "ABRAHAM.
    ARRAB.AM. Quse acquisivisli peccando cum ipsis peccalis.
    Attende mei in te dileetionem et depone limorem. sunt abjicienda.
    MARIA. MARIA.
    Nequeo. Rebar pauperibus erogahda, seU-sacris essealtafi-
    ABRAHAM. bus offerenda.
    Nonne tui causa desiderabilem cremi habitalio- ABRAHAM.
    nem reliqui, omnem regularis observanliam con- Non salis acceplabile munus Deo esse comproba-
    versalionis.pene evacuavi, Jn tantum :ut ego verusi liir, quod crimihibus acqUIfilur.
    cremicola, factus snm lascivieniium conviva, et MARIA.
    qui diu sil-nlio studebam, jocttlari,i verba, ne agno.. Nulla super his ulira solliciludine faligar."'
    1028 COMOEDLESEX. — IV. ABRAHAM. 1C26
    ABRAHAM. A MARIA.
    Malula nitescil, lucescit, abeamus. , CQinpelil.,•;.',:
    .MARIA- . SCENA IX. ; : ;;
    Tuum esl, 41 Pater amande, ut ad inslar "bon EPHREM.:
    prsecedas reperlam ovem, et ego paribu , Nunfhiihi aliquid affersgaudii?: :
    pasioris
    incedens vesiigiis subsequorprsecedentem. ABRAHAM. '['.'.':
    Ac magni.
    ABRAHAM. - EPHREM.
    Haud ita; sed ego pedibus incedam, te autem equi Placet, nec dtibito quin Mariam manciscereris.
    superponam ne ilineris asperitas secet lenera ABRAHAM.
    pktnlas. ___ - - : Nanciscebar plane; et gaudens reduxi ad ovile.
    MARIA. :...:..:.: l^ _„ EPHREM.
    0, quem te memorem, quam tibi gratiarum im Divinsegratia visitationis faclum, credo.
    pendam recdhipensationem, qui me indignam mise ABRAHAM.
    ratione non terrore cogis, sed miti condescensiom :- Procul dubio. „•-:
    ad pcenitentiam liorlaris?- B EPHREM. •
    ABRAHAM. Vellem scire, qualiter juxta id temporis vitam
    JSihil aliud a le expeld, nisi ttt fellquum vitavin moresque ordinaveril.
    hserendoinsistas Dei obsequio.- ABRAHAM.
    MARIA. Juxta meum velle.
    Sponlanea mente inbseream, pro viribus lhsistarr EPHREM.
    et,-si facultas desit posse, nunquam «tamen jdeerii Hoc illi expedit veJ maxime.
    velle. ABBAHAM.
    " ABRAHAM - Quidquid ipsi agendum proposui, quamvis diffi-
    "-,;.
    Convenit ut, quo sludio deserviebas vanitali, fa cile, quamvis grave, haud abrogavit subire.
    muleris divinsevolunlali. J ErilREM.
    MABIA. Laudabile.
    Fiat, precor, luis meriiis, ul in me perficiatui ABRAHAM.
    '
    voluiilas Divinitatis. Nam indula cilicio continnaque vigiliarum et
    AHRAHAM jejunii exercitalione macerata, 42 arctissirnae legis
    Maluremus redilum. ^ observatione corpus teherum animsc cogit pati
    MARIA. imperium. '
    Matnremus; nam me taedet morarum. EPHREM.
    SCENA VIII. jEquuni est ut iniquse sordes delectalionis eli-
    ABRAHAM. minentur acerbitale casligaiiohis.
    Quanta celerilaie asperi difficultalem itineris ABRAnAM.
    iranscurrimus! XJiiisquisejus lamenla inlelligit, roente vulnera-
    MARIA. , '• tur, quisquis compunctionem senlit et ipse com-
    Quoddevole agilurj, facile perficilur. pungitur.
    ARRAHAM.' EPHREM.
    Ecce lua deserla cellula, Solet fieri.
    MARIA. ABRAHAM»
    Hei mihi! Ipsa jaoei sceleris esl conscia, ideo -in- Elaborat pro viribus, ut quibus causa fuit perdi-
    gredi formidoj (ionis fiat exemplum oonversionis.
    ABRAHAM.- EPHRE.M.
    Et merilo; fugiendus est quippe loeus, in quo Cohsequens est.
    hostem sequitur triumphus. ABRAHAM.
    MARIA. "
    Nililur ut quanto exslitit foedior, lanto appareat
    Et ubi me decernis compiinctioni vacare? nilidior
    ABRAHAM. EPHREM.
    Ingredere In cellam inleriorem, ne vetustus ser- Jucundior audiendo precbr, dialique lselor gaudi-
    pens decipiendi ullra inveniat oecasionem. monio (3).
    MARIA. ABRAHAM.
    Non contra luclor, sed qusejubes amplector. . Et merito, nam phalanges angelicse gaudenles
    ABRAHAM. Dominum laudant super peccatoris conversione.'
    Familiarem mgum Eplirem accedam, quoipse,qui EPHREM.
    solus mecum luse condoluit perditioni, congaudeat Necmirum; nullius namquejusti magis delecta-
    inventioni. ttir perseverantja, quam impii pojnitentia.
    (3) Hunc Iocuni sic restiluit D. Magnin : Jucundi r audiendo, prcecerdialiqiielastor gaudimonio.-
    fXiSV IIROTSUITIUE MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1028
    ABRAHA.U. ^ Dei Filium, qui non vult perire quos sui sacro rede-
    Unde in illa tanto juslius laudatur, qtianlo ultra mit sanguine.
    resipisci posse desperabalur. ABRAHAM.
    EPHREM. Ipsi honor, gloria et jubilatio per infinila ssecula.
    Congralulantes laudemus, laudantes glorificemus Amen.. .-
    unigenilum et venerabilem, dileclnm el clementem

    ••
    :,' v.

    PAPHNUTIUS

    ARGUMENTUM IN PAPHNUTIUM.
    t:: .
    Conversio Thaidis meretricis, qnam Paphnutins eremila, seque ut Abraham.sub specie adiens aihaloris
    convertil, el dala pceniientia per quinquennitim in angusta cellula conclusit, donec digna satisfaclione Deo
    reconciliata, quinla decinia peractsepoenilentise die, obdormivit in Christo.

    INTERliOCUTORES *.

    THAIS, JUVENES
    PAPHNUTIUS, DISCIPULI, ANTONIUS,PAULUS.
    AMANTES,
    SCENA I. '.'''" B PAPHNUTIUS.
    43 UISCIPULl. Omnis.
    Cnr obscurum, Pater, vullum nee solilo geris, Pa- DlSCIPULI.
    phnuli,,serenum ? Qui polest fieri?
    ' PAPHNUTIUS. PAPHNUTIUS.
    .' Cujus cor contrislalur, ejus et vullus obscuratur. Ut placuit Creatori.
    '' ' " ' DISCIPULI. DISCIPULI.
    Pro qua re contrislaris? Non sapimus.
    ' • PAPHNUTIUS.
    .. PAPHNUTIUS..
    Non obvium est perpluribus.
    Pro injuria Facloris
    XIPULI. DISCIPULI.
    Expone.
    . Quachsecinjufia? PAPHNUTIUS.
    ... PAPHNUTIUS. . Inlendile.
    Ipsam quam a propria palitur creatura ad sui DISCIPULI.
    imaginem «ondila. Ac prompia mente.':
    DISOPULI.- p
    PAPHNUTIUS."
    Terruisli nos diclu. . - Sicut enim major mundus ex quatuor contrariis
    'PAPHNUTIUS. .
    ielementis, sed ad votum Creatoris secundumhar-
    Licet illa impassibilis majestas affici non pcssi1 monicam moderationem concordanlibus
    perficitur,
    injuriis, tamen, ul affectus noslrse fragilitatis meta-_ ila et homo non solum ab eisdem elemenlis, sed
    phorice transferam inDeuin," qusemajor injuria dic' etiam ex magis contrariis partibus coaptaiur.
    potesl, quam, quod ejus imperio, cujtis gtibernaculi 5 DISCIPULI. '
    major mundus obtemperanter subditur, solus minor El quid magis conlrarium quam clementa ?
    'contra-iucielur ? v PAPDNUTIUS.
    DISCIPULI.
    - ? Corpus elanima, qiiia licel illa sint conlraria, la-
    , Quis est minor mundus men sunt corporalia; anima nec mortalis, ut cor-
    PAPHNUTIUS.
    pus, nec corpus spirilale, ul anima.
    Homo. DISCIPULI.
    . DiscircLi. Ila.
    Homo? PAPHNUTICS.
    PAPHNUTIIIS. : Si tamen dialeclicos sequimur, nec illa contraria
    ., Porro. - .esse falemur. -
    DISCIPULI. DISCIPULI.
    Quis homo ? Et quis polest negare?
    mg COMQEDLESEX. — V. PAPHNUTIUS 1050
    PAPHNUTIUS. A DISCIPULI.
    < Qui dialectice scit disputare, quia ustm nihil est Et quse distantia inler tres ?
    PAPHKUTIUS.
    contrarium, sed receptalrix est contrariorum.
    "DISCIPCLI. Prima dicitur mundana sive cceleslis , secunda
    mundana [leg. humanaj, terlia, quse inslrumentis
    Quid sibi vult quod dixisli, secundumharmonicam exercelur. - .
    moderationem? DISCIPULI.
    PAPHNUTICS. In quo constat coeleslis?
    Idscilicet, quod, sicut pressi excellentesque soni PAPHNCTIUS.
    harmonice conjuncli quiddam perficiunt musicum, In septem planetis et n> ccelesli sphsera.
    ita dissona elementa conyenienter concordantia BISCIPULI.
    tiiium perficiunl mtindum. Quomodo?
    DISCIPULI. PAPHNUTIUS.
    Mirum quomodo dissona concordari vel concor- Eo videlicet quo illa quoe in iMStrumenlis; quia
    danlia possinl dissOnadici. lot spatia pares productiones, esedem symphohiae
    PAPHNUTIUS. B reperiunlur in his quae el in chordis.
    Quia nihil ex similibus componi videtur, nec ex DISCIPULI.
    his, quas nulla ralipnis proportione jungunlur, et a Quid sunt spalia?
    se omni subslanlia naturaqUe discreta sunt. PAPHNUTIUS.
    44 DISCIPULI. Dimensiones, quae numerantur inter planetas
    Quid est musica ? sive inler chordas.
    PAPHNUTIUS. HISCIPULI.
    Disciplina una de pbilosophi.sequadruvio. Et quid producliones.?
    f _• DISCIPULI. .... PAPHNUTIUS.
    Quid est hoc quod dicis quadruvium ? Idem quod toni.
    PAPHNCTIUS. DISCIPULI.
    Arilhmetica, geometrica, musica, astronomica. Nec horum nolitia nos^langit.
    DISCIPULI. • __ PAPHNCTIUS.
    Cur quadruvium? Tonus fit ex dtiobus sonis et possidet rationem
    PAPHNUTICS. , . epogdoi numeri sive sesquioctavi. -
    Quia, sicut a quadruvio semitse, ita ab uno philo- C " ' DISCIPCLI.
    sophiseprincipio harum disciplinarum prodeunt pro- Quanto velocius praeposita investigando satagi-
    gressiones reclse. mus transire, tanto difficiliora nobis non desinis
    DISCIPULI. apponcre.
    Veremur quiddam investigando rogitare de tri- PAPHNCTIUS.
    bns, quia coeptsescrupulum dispulaliohis capedine Hoc exigit hujusmodi disputatio,
    inentis vix penelrare quimus. DISCIPULI. , ,
    PAPHNUTICS. Edissere summotenus aliquantulum de sympho-
    Diilicilecaplu. niis , quo saltim sciamus significalionem nominis.
    DISCIPULI. PAPHNUTITJS.
    s Dic nobis de' ea
    superficielenus, cujus mentionem Symphonia dicitur modulalionis lemperamenlum,
    in prsesenti fecimus. D.ISCIPULI,
    PAPHNUTIUS. Quare?-
    Perparum dicere scio, quia eremicolis est inco- PAPHNUTIUS.
    gnita. Quia nunc quatuor, nunc quinque, nunc octo
    DJSCIPULI. sonis perficilur.
    Quidagit? DISCIPULI. .,'.'
    PAPHNUTICS. Quia tres esse cognoscimus, singularum voca-
    Musica? " bula dignoscere cupimus..
    CISCIPCLI. PAPHNUTIUS,
    Ipsa. Prima dicitur 45 diatessaron, quasr ex qua-
    PAPHNUTIUS. . luor, -et possidet proporlionem epilritam sive ses-
    Disputat de sonis. .. •
    quilertiam; seeunda d.iapenle, quse constat ex
    DISCIPULI. quinque. et est in faiione hemiolu sive ,sesquial-
    Utrum est una , an plures ? teri; lerlia diapason ; hsec fit in.duplo, periicilur-
    PArBNUTIUS. qile sonilibus octo. ,
    Tres esse dicuntur ; sed unaquseque ratione pro- DISCIPUM.
    porlionationis alleri ita conjungitur, ut idem qtiod Num sphaera et planetae proferunt sonum, ut
    acciuit nn. non aeest alleri. mereantur comparationem chprdarum ?
    10S1 HROfSUlflLE MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1052
    PAPIINCTIUS. A PAPHNCTIUS.
    Ac maximiim. Sive stultus: sive sopbista perversa operentur,
    "DISCIPCLI. confusionem.a Deo merentur, .„;
    Cttf non auditur? DISCIPULI.
    - PAPHNCTIUS. Ita.
    Mullifariam exponuni. Alii aulnmant non audiri PAPIINCfiCS.
    posse propter assiduitalem ; alii propler aeris spis- Nec scienliascibilis Dcum olfendil, sed injusii-
    siludinem. Quidam aulem fermit quod lanli enor- lia scienlis.
    milas sonitus arlos aurium nequeat inlrare mealns. DISCIPULI. ;
    Sunt eliam qui ilicunt qnod spbaera tam jucundum , Verurri. "-'.
    tam dulcem efferat sontim, iit si audirelur omnes '-" PAPIINUTIUS. ; -''
    in commuiie homines, semetipsis negleclis qnihibus- Et in cujus laudem dignius justinsque scienlla
    que poslpositis smdii', ducenleih soiiuui' ab orienle artium relorquelur, quam in ejus, qui scibile fecit
    sequereiHur in oceideiuem. et sciehtiath dedit? • : "- ;; ; :;.
    DISCIPOLI. DISCIPCLi.'-'- „
    Praeslat ut non audiatur. fi In nullius.
    PAPHNUTIUS. ; PAPHNUTICS.'-"' -"•-
    Hoc a Creatore prsesciebatur. Quanio eiiim mirabilibri lege Deum omhiaih nu-
    -
    DISCIPCLI. mero el ''mensura et pondere posuisse qiiis agho-
    Sit satis de ista. prosequere de numaiia. scit, tanto in ejus amore ardescit.
    PAPHNUTIUS. • DISCIPCLI .--'-.•
    Quid de illa? Nec iniuria..„ -., ..,.;..:;.
    -,,..„., . . . •:„-'X
    DISCIPCLI. -
    r ";•' - •"•'•>'
    --"':,pAPHNufiuS. '*->>:-' ^'•'i ;~:-: -
    In quo percipiatur. - - Sed
    quid moror in islis, quae nobis minimum
    "
    PAPHNCTlUS.. ' .:: affertint delectaiionis ? :>' - •
    Non solum , ut dixi, in Compagine corporis et - . TDISCIPCLT.
    animae, necnon in eniissioi.e "liuhc"'gravis;• hiinc Ehuclea tibbis causam lui mceroris, iie diulins
    clarae vocis, sed etiam iii pulsibus venarum alque frangamur pondere Cifriositatis.
    jn quorumdam mensura membrorum, sicut inarti- PAPHNCTIUS. '*'
    culis digkorum, in quibiis easdem proporliones men- . Si quandoexperiemini, aiidilu non ddectabimini.
    surando reperimus, quas insymphoniis praeniisi- DISCIPULI.
    mus, qniamusica dicitur convenienlia non solum Haud raro coiilrislatur"qtii curipsitateni secta-
    vocum, sed eliam aliarum dissimiliiim rerum. tur; sed tarnen hanc nequimus superare, quia fa-
    DISCIPULI. miliaris est fragilitati hoslrse." - .
    Si prsescissemus quod hujusmodi npdus quav ' PAPIINCTlCSr "- ,,.
    slionis lam difficilis. ad solvendum esset insciis, Quaedamimpudens fehiina mpratiir in Iiac patria.
    maluissemus minorem mundum nescire, quain DlSCIPULi.
    tantum difficultalis subire. Res civibus periculosa. ...
    PAPnncTics. PAPHNCTIUS.
    Nil officit quod elaboraslis, cum ante ignoraia
    Hsecmiranda .prsenitet pulchritudine; et horrenda
    cxperti estis. ; ''--•;
    DISCIPULI. sordet lurpitudine.
    Verum ; sed tsedel nos philosophicse dispulalio- DISCIPCLI.
    . Miserabile.! Quid vocatur ?
    nis, quia nescimus sensu emetiri scrupuluni luse
    ralionis. PAPHNCTIUS.
    PAPHNUTIUS. U Thais.
    Cur me illudilis, qui plane sum nescius, non DISCIPULI. ••,.•;
    Hla meretrix?
    philosophus?
    DISClPULl. PAPHNUTIUS.
    Et unde libi haec, quie nos faligando prolulisil ? •Ipsa.
    '•'"•' PAPHNCTlCS.- DISCIPULI.
    Tenuem scienliae guliulam, quam de plenis scio- Ejus infamia milli est incognita.
    rum. puleis effluenlem, iiori ad colligendum reSi- PAPHNCflCS.
    dens, sed casu prseteriens , 46 repertani elambi, Nec mirum, quia ribn' dignatur cum paucis ad
    vobiscum communicare sludui. interitum tendere, sedprompta «st omnes lenoci-
    DISCIPCLI. niis suse fprmse illicere, secumque ad interilum tra-
    Gralulamur tuae behignilati, sed terremur sen- here.
    lenlia Aposloli dieenlis : Ntim slulld mundieleyil DISCIPULl
    Deus, ul confunderet topfditicai Lugubre.
    i035 COMOEDLESEX. - V. PAPIINUTIUS. 1034
    PAPHNUT1ES. \ JUVENES.
    Sec solum nugaces vililatem suae familiaris rei Cur advenis? Quid quseris?
    dissipant iilam colendo, sed eliam prsepolentes viri 'PAPHNCTltiS.
    prcliosse varielatem suppelleclilis pessumdant, non Non est dicendum.
    absque sui damno hanc dilando. JUVENES.
    DisCiPULi. Quare?
    Horesclmusaudrtu. FAPHNUflUS.
    TAPHNUTlOS. Quia mihi secrelum.
    Greges amatorum ad illam confluunt, JDVENES.
    DISCIPULI.. Melius ut proferas, quia si non es noslras, diffi-
    Se ipsos perdunt. cile poteris aliquod inter nos negotium absquo cPn-
    PAPHNUTIUS silio peragere incolarum.
    Qui amenies, dum ca?eocorde quis lllam adeat fAPHNOTICS.
    contendunt, convicia congerunt. Quidsi dixero, et dicendo aliquod mihi impedt-'
    . msciPULi. mentum excitayero?
    Unum vilium parat aiiud. B JCVENES»
    PAPHNOTIOS. Non a nobis.
    Deiiide rtiilo certaroine, nunc Ora «aresque pu- PAPHNOTIUS.
    gnis frangendo, nunc arniis vicissim ejiciendo. Lsetis.promissipnibus- cedo, vestraequefidei cOft*
    decurrenlis illuvie sanguinis madefaciunt limina lidens secretum enucleo.
    iupanaris. JUVENES.
    47 DlSCIPULI. Nihil noslra de parte inudelitatis, nihil tibi ob-
    0 nefas detestabile! viabit contrarielaiis.
    ' PAPHNUTlUS.
    PAPHNUTIUS.
    Hsec injuria quam deflevi Faclorls, hsec est Quorumdam relatu comperi mulierem secus vos
    causa mei doloris. commorari omnibus amabiicm, omnibus affabilem.
    DlSCIPULI. JUVENES.
    Merito super hoc conlristaris. nec dubitamus Kosli ejus nomen ?
    quin tecum contristentur cives patrise ccelestis. PAPHNUTICS.
    - PAPHNCTICS. Novi.
    Quid si illam adeam sub specie amatoris, si forle C JUVENES.
    revocari possit ab"inlentione nugacitalis? Quid vocatur?
    DISCIPULI. PAPHNUTIUS.
    Qui luse.cogitalioni inslillavit velle, ipseprsestet Thais.
    efficaciam posse. JUVENES» j,,
    "PAFHNUTIUS. Ipsa nostratium est ignis.
    Fulcile me inlerim precibus assiduis, ne shperfcr PAPHNOTIUS.
    insidiis vitiosi serpentis. Ferunt illajn mulierem pulcherrimam, omnium
    DISClPULI. esse dclicatissimam.
    Qui regem prostravit tenebricolarum, largiatur JUVENES.
    libi conlra hoslem irhimphum. Qui relulere nihil fefcllere/ .
    SCENA II. ; PAPHNOTlOSv
    " PAPHNUTICS.. tpsius causa difficiiisprolixitalem vise surriput _
    Eccejuvenes in foro; illos primum adibo, el ubi ipsam ut viderem adveni.
    hanc quam .quscroinveniam rogabo. . JUVENES;
    JUVENES. D Nulltim tibi obstat impedimenlum cam videndi»
    En, ignolus quidam nos adit; experiemur quid EAPHNUTIUS.
    velit. Ubi rooralur?
    'JUVENMS.
    PAPHNUTIOS.
    Heus, juvenes, qui estis ? Ecce, mansto in proximo.
    PAPHNUTIUS.>'-''
    JUVENES.
    Urbicol* hujus civita-lis. Haeequam ihdjce proditis?
    PAPHNUTIUS. JUVEMES.
    Avete. tpsa.
    - JUVENES. PAPHNOTIUS.
    lllo pergam»
    Et lu salve, sive sis hujus patriae indigena, sive
    JOVENES»-
    advena. Si placel, tecum pergemus.
    PAPHNOTIUS. PAPHMJTIOS.
    Advena nunc advenio. ; Mafoire solus.
    PATHOI*CXXXVII. 33
    1055 HROTSLil.THiEMONIALISGANDERSIIEIMENSIS 1036
    J-OVENES. A PAPHNUTICS.
    Ut libel. Tanlo jiLstiusdamnaberis, quanlo prsesumptuosius
    SCENA.HI. scienler offendisli mnjestalem Divinitalis.
    APIINUTIOS. Tn.vis.
    Tu islscc intro, Tbais, quaih qusero? IIcu, heu, quid agis ? Qnid infelici miniiaris
    TUA1S. PAPHNOTIOS.
    Quis bic qui loquilur48 ignolus? Supplicium libi imminel g.heanse, si permanebis
    rAPUNUTIUS. in scelere.
    Amator tuus. THAIS.
    TUAlS.
    Severilas tttsecorrepiiohis concussit penetral pa-
    Qnicunque me aiiiore cblil, sequam vicem amoris
    vidi cordis.
    a me rccipit. PAPIINUTIUS.
    FAPnNUTIUS.
    0 Thais, Tbais, quania gravissimi itineris curre- 0 uiinam esses visccra lenns concussa limore,
    bam spalia , quo mihi darelnr copia tecum fandi "neullra prcesumcrcs.periculosse deleclalioni assen-
    sum praebere.
    luique faciem coiitemplandi. " '
    TUAlS. TUAIS.
    Et quis posthaec locus pesiiferse deleclalioni in
    Nec aspeclum subtraho, nec colloqnium de-
    meo corde pptesl relinq.ui, ubi solnm inleslini mce-
    nego. roris amariliido consciique realus nova dominalur
    PA.PHN.CTI.US.
    Secretum nostrse confabulaiionis desiderat solilu formido ? -
    dinem loci secretioris. PAPnNCTIUS.
    THAIS. Hoc opto, qiio resectis viiiorum spiuis emergere
    Ecce cubile bene stralum et delectabile ad inha- possit Iacryma compunctionis,
    bilandum. • r THAIS.
    PAPHNCTIUS. 0, si crederes, o, si sperares me sordidulam_
    Estne hic alittd p»nilitis, in quo possimus collo- millies millenis sordium obliiam offuscaiionibus ,
    qni secrelius ? 49ulbUenus posse expiari, seu ullo rqmpunclionis
    THAIS. modo veniam promereri!...
    Est. etenim aliud occtiltum, tam secrelum, ut . PAPHNUTlU.S.
    Nullumenim grave peccatum , nullum lam im-
    <>jus penetral nulli prseter me, nisi Dep, sit G
    cognilum. maneestdelifitiijii.quodnequeal expiari poanitentise
    rAPnscTius. lacrymis, si elfecuis sequetur operjs. -
    Cui Deo ? THAIS..
    THAIS. Oslende, qua:so , -mi Paler. qno effeclu operis
    Vero. •" promereri queam munus reconciliationis.
    ' ' PAPHNCTI us.
    rAPHNimCS. .'
    Credis illum aliquid scire ? „ Cojitemne sceculiim, fuge lascivorum consorlia
    THAIS. amasionum,
    Non nescio illurii nihil lalere. TIIAIS.
    PAPHSUT1C9. Eixpiid mihi.lunc eri.l agendum? . -
    Utrumne reris illnm facla pravortihi negligere, -an PAPHNOT1US."
    sui. aequilatemservare' "? In secretum ioctimseccdendum , m quo te ipsaitt
    THA19. discuiiendo possis lamejitari enormitatem lui de-
    iEstimo ipsius a'.quilalis lance singnlorurti mferita licli.
    THAIS. ' _
    pensari, et unicuique, proul gessit, sive suppliciuin, n
    . Si hoc speras proficere, -non addo momentum
    sive praemiums~ervaTi.
    PAPHNUTICS. mor.ula;.
    0 Christe, quam miranda luse circa nos benigni- PAPH^OTIUS.
    latis paiienlia , qui le sciciiles vides peccare el la- Non dubito quin prosil.
    ' '
    mcn laidas perdere ? THAlS.
    THA'S. Da mihi aliquaululi. spatium lempusculi, ut
    Cur conliemiscis mntaio colore 1 Cuf iluunt proferam mammonam, quam male collectam diu
    lacryma;? servavi.
    PAPSNUTICS. PAPnNUTlUS.
    Tui prsesumpiionein horresco, tui perditioriem Ne solliciteris pro ea. Non desunt, qui utenlur
    invenla. - • :• • .
    defleo, quia baec nosti, et lanlas animas perdi-
    disii. THAIS.
    THAIS. Non ob id sollicitor, ut vel .mihi se.rvare, vcl
    Vsc, vsemilii infelici i :,'.•' amicis vellem dare ; sed nec egenis conor dispeu-
    „057 C0M0EDL4ESEX. — V. PAPHNUTIUS. 1038
    sare, quia non arbilror pretium piaculi aptum esse A ine ultra veslro amori cedendi.
    ad opus beneiicii. AMATORES.-
    PAPHNUTlUS. Subsisle paulisper, "subsisle, et materiam tuae
    Recte arbiiraris. Et quid de congeslis acium ire perturbalionis delege.
    hiedifaris ? THAIS.
    THAIS. Non subsisto, nec sermonem vobiscum confero-
    igni Iraderc el in favillam redigcre^ AMATOBES.
    PAPHNUTIUS. 1Gurdedignando nos fastidis?Num alicujus infi-
    Quamobrem ?• ijelilaiis nos arguis? Nonne. semper salisfecimus
    THAIS. tuis volis? Et tu iniquo odio nos gratis inseclaris.
    Ne retineanlur in_roundo, qna. male• acquisivi THAIS.
    iion absque mundi Facloris injuria. Dimitiite. noiite vestem meam atlrahendo scin-
    PAPHNOTIUS. <lere. Sit satis , quod huc usque peccando vobis
    0 quam mulala es ab illa quse prius eras; consensi. Finis iiislat peccandi, tempusque .nostri
    qnando illicilo amore flagrabas , avaritise calore discidii.
    sesluabas ! J* AMATORES.
    THAIS. - - -
    Quo tendis ?
    Fortasse mulabor inmelius/si annuerit Deusi THAiSl
    PAPHNUIIOS. tibi liemo-veslrum poslliac me videbit.
    Non est dinlcile immuiabili cjus substahlise res AMATORES.
    ut libet mutare. Papac! Quid hoc monslri est.quodnostri deliciai
    THAIS. Thais, qusediviliis affiuere semper Iaboravit, qu ;
    Ibo, et qusc cogilavi opere complebo. mehlem a lascivia nunquam relraxit et se voluptati
    PAPHNCTIUS. penilus dedit', tanla auri gemmarmhque insignia
    Vadejn pace, citiusque ad me reyertefe. absque retractatione perdidit, et nos sui amasiones
    SCENA IV. dedignando sprevil subitoque non comparuh ?
    THAIS. SCENA V.
    Convenite, properamini, nequam amatores mei. THAIS-.
    AMATORES. • En. pater Paphnuti, venio ad obsequendurn tibi
    Vox f haidis nos vocanlis. Adventum maturemus. _ promplissimat
    be illam tardahdo offendamus. PAPHNCTIDS.
    THAIS. Quia moram in veniendo fecisti. cParclabar
    Accelerate, accedite, ul quearo vobiscuin verba nimis verendo le ilerum implicitam esse~sseculari-
    miscere. bus negotiis.
    AMA.TORES. fiuts.
    0 Thais. f hais, quid sibi vult fogus . quera coh- Ne idTereare, quia multo aliudfhihi versalur in
    Struis ? Cur pretiosarum varieiatem divitiarura roenle. Nam res familiares juxta velle meiim dispo-
    juxta rogum congeris ? sui, meisque amasionibiis publice abrehunliavi.
    THAIS. PAPHNUTlUS.
    Rogatis ? Quia his abrenuntiasti, superno amatori jam nunc
    AMATORES; poteris copulari.
    Admiramuf satis. , . fiiAis.
    THAIS. f uum est mihi velut radio praescribefe quid me
    Exponam cilius. bporieat faclum ire.
    AMATORES. PAPHNUTIUS.
    jj-
    Hoc oplamus. Sequere me.
    THAIS. - THAiS.
    Aspicite. Sequaf enim ambulatione; P utinam seqtterer' et
    AMATORES. actione! . -
    Quiesce, quiesce, Thais. Quid agis?Num 50 'SCENA VI.'
    Snsanis? PAPHNUTIUS.
    THAIS/ Ecce ccenobiiim. in quo sacrarum virginuih no-
    Non insanio, sed santim sapio. bile commoratur collegium. Eo loci gestio le man-
    ' AMATORES.
    sum ire agendsespalium poenilehtrae.
    Ut quid lisec perditio quadringenlafum auri li- ' THAIS.
    biarum, cum aliarum diversitate gazarum ? Non conlfa luctor.
    THAIS_ PAPHNUTIUS.
    Omne quod injuste a vobis exlorsi, igne volo InlraTio, et abbalissam ductricem virgioum p.o
    «remari, ne ullus fbmes vobisrelinqualur snerandi tui susceplione placabo.
    1059 HROfSUIfHjE MONIALISGANDERSHEIMENSIS MiH
    THA1S. A ABBATISSA.
    QttiJ jubes me inlerim agere? Hoc polissimum prodcst.
    PAPIINCTICS. PAPHNDTIUS.
    Mecnm pcrgere. Manda ul quantocius cellula-construalur..
    THAlS. ABBATlSSA.
    Ut jiibes» '*>* Parvo spatio perficietur.
    PAPHNDTICS. PAPHN.UTlUS. .:
    Ecee, abbatissa occurrit. 51 Admiror quis illi NuIIus introilus, nulliis relinquatur aditus, sed
    »os adesse tam cito relulerit solummotlo exigua feneslra, per quain modicuui
    TIIAIS. possit vicluui accipere, quem slatulis diebus et ho-
    Fama, quse nulla slringilur mora. ,,__•.. ris llli debes parce prsebitum ire.
    SCENA VII. ABBATISSA.
    PAPHN.TIUS. Vereor quod delicatse teneritudo mentis segre pa-
    .
    Opportune oceurris, ilhislris abbatissa, le ipsam liatur difficultalemtanli laboris.
    PAPHNUTIUS.
    qusero.
    ABBATISSA.. B Ne id vereare : nam grave deliclum foTfcedeside-
    Gratanler advcnis, venerande Pater Paphnuti; rat sperare rcmedium.
    benedictus lui adventus, dileele Dei. ABBATISSA. -
    PAPHNUTIUS. Verum.
    Reatiiudinem sclernse benediclionis infundat libi PAPHNUTlOS.
    f sedet me magis morarum, quia limeo illam cor-
    gratia Omniparentis.
    ABBATISSA. rumoi visilalione honiinum.
    Unde hoc mihi ul sanctilas tua dignarelur invi- ABBATISSA.
    Cur taediumpaleris? Cur illam non includis? Ecce
    sere exiguilatem habilationis mese?
    PAniNOTIDS. cellula quani desiderasti est 52 perfecla.
    PAPHNUTlUS.
    Opus est luo juvamine in aliqua sollicitapda- ner Placet. Ingredere, fhais, habilaculum tuis faci-
    cessitate.
    noribus deflendis salis congruum.
    ABBATISSA.
    THAIS.
    Jnbc solum modoJevi famine quid jne velis agere,
    cl ego lui jussa-complere luisque volis studebo pro Quam breve, quam obscurum el quam incommo-
    Viribus salisfacerc. C dum tenellsemulieri ad inbabitandum!
    :PAPHNUTIUS. JAPHNUTIUS.
    Cur Ii.abilaculum exsecraris? Cur ingredi horre-
    Attuli capellam semivivam, denlibus luporum n.u-
    lui miseratione lui scis? Decet ut, quse haclenus-fuisii indomite vagi,
    per abstractam, quam ioveri,
    nunc tandem in solilario refreneris loco.
    solliciludine geslio mederi., quoadusque, abjecla
    THAIS.
    Jnedinsc pellis auslerilate, ovini velleris induamr
    Mens assueta lascivise haud raro impatiens est
    Hiollilic.
    ABBATISSA. anlerioris vilse.
    PAPHNUTIUS.
    Exprime enttclealius. L!eo deliel habenis disciplinaeslringi, quoadusque
    PAPHSUTIUS.
    desinal contra luctari.
    Lsthaccquam vides meretricio more vilam instiluit.
    TIIAlS. ' ,
    ABBATISSA.
    • Quod jubel lua paternilas non recusat subitum
    MiseraDile, ,»" ire mea vilUas; sed qusedaminopporiunitas inest
    PAPHNUTIOS. •
    huic babilalioni difficilisad sufferendum rneae.fra-
    Sescoue lolam lascivise dedit.
    ' -D gilitali.
    ABBAT1SSA. PAPHNUTlUS.
    Scmetipsam perdidit. Qusehaccimporluiiiias ?
    FAPHNUTICS.'' , . THAIS.
    At nunc, me hovlante Christoque cooperanie, Erubesco dicere.
    frivola qnse sectabalur obediendo refugit, et castum PAPHNUTICS.
    sapit. Ne crubeseas, sed penitus detege.
    ABBATISSA. THAIS.
    Idulalionis auclori grales. Quid iniportunins, quidve polerii esse ineommo-
    PAPIINUTlUS, dius, quam quod in uno eodemque loco diversa
    Quia cnim ocgritudo aniinarum, seque ut corpo- corporis necessaria stipplere debebo? Nec dubium
    rmn, curanda est medelis, consequens est ul hsec, a quin ocius flat inhabitabilis prse nimielaie fetoris.
    solila saeculariuminquieludine sequeslrata, sola in PAPHNUTIOS.
    angusta retri.l.tur-cellula, quf>liborius, possitdis- Formida perpetis crudelitalem gehennse, et dcsine
    cuiere sui crimina. ',''" transiloria perlimcscere.
    lOit "' 'COMOEDI^ESEX. — V. PAPHNUflUb. 101*
    TIIAIS. \ PAPHNCTIUS.
    Fiagililas mei cogit mc terreri. Ego.' ,4?
    PAPIINUTIOS. . DISCIPULI.'.
    Convenit ut mafee blandimcntoftim dulcedinem Vo3cPaphnulii Patris nostri.
    delectalionis luas molestia nimii fetoris. PArilNUTlUS
    THAIS. Amovete pcssumni.
    Non recuso, non nego me sordidam non injuria DISCIPULt,
    fcedo sordidoque habitatum ire in lugurio ; sed hoc 0 pater, saivc.
    dolet vehemenlius, quod nulUis est relictus locns, PAPHNUTUJS.
    in quo aple et caste possim tremendse nomcn ma>e- Avcte.
    statis invocare. tUSCIPOLI.
    PAPHNUTIUS. Coarclabamur nimium pro diulina_abscnlia tui.
    Et unde tibi tanta liducia, ut pollulis labiis proe- PAPIINUTIDS.
    sumas profcrre nomen impollula. Divinilalis? Juvat quod abfui.
    . THAIS. ' DISCIPULI.
    Et a quo veniam sperare, cujusve salvari possum B (Quid aclum esl de Thaide?
    miseratione, si ipsum prohibeor invocare, cui soli PAPIINUTIUS.
    deliqui, et cui uni devolio orationum debet offerri? Juxla mctim veile,
    PAPHNUTIUS. DISCIPOLI.
    Debes plane orare noh verbis, sed lacrymis, non Ubimoratur?
    sonoritate linnulae vOcis,sed compuncli riigitu cor- PAPIINUTICS.
    dis. In exigua cclltiladeflet sui commissa.
    THAIS. DISCIPULI.
    Et si velar Deum verbis orare, quomodo possum Laus sit summseTrinitali.
    veniam sperare? PAPHNOTtOS.
    PAPHNUTItJS. Et benediclmn nonien ejus tremendum nuue et
    Tanlo celerius mereberis, qumrto perfeclius hu- per stsvHm.
    miliaberis. Dictanium : Oui me plasmasti, mise- ' *>.SC1FCLI.'
    rere mei. Amen. ' •'"
    THAIS. SCENA IX.
    r
    Opus' est ejus miseratione, ne frangar in dubio u PAPHNOTIUS.
    certamine 53- Ecce, tres roensurni pcenilenlbBThaidis transicre,
    PAPHTSUTICS. et ego ignoro iilrumne Deo acceptabilis sit ejus
    Cerla viriliter, ut possis triumphum obtinere compunctio. Surgam, et vadam ad fratrem meui:i
    feliciler. Aivoiiiuin, quo mihi manifeslelur per ejus iiitei'-
    THAlS. ventum.
    Tuum est pro me orare, ut merear palmam vi- SCENA X...
    ctorise. ANTONIUS.
    PAPHNUTIUS Quid insperalae jucundilalis accidit? Quid novi
    Non opus est monilu. gaudii mihi contigil? Num hic est fraler ct coeremi-
    THAIS. ' cola meus Paphnulius ? Ipse est.
    Snero. _Z2W ' ' PAPHNOTIDS.
    PAPIINOTIDS. Sum elenim.
    Tempus esl pplalas soliludinis repetara lalebras, . ANTONIOS.
    et charos visilem discijmlos. Tuse igitur sollicitudi- Bene, frater, venisti, bene me adveniendo laeli-
    ni, luse pielati, venerabilis abbalissa, hanc capti- ficasli.
    vam commitlo, ut et corpus delicatum mediocrilep PAPHNUTIUS<
    foveas necessariis, et animam sufficienter feflcias Haud minus Iripudio lui visu, quam lu mei ad-
    saluberrimis inonitis. ventu.
    ABBATISSA. ANTONIUS.
    Ne solliciteris pro ea, quia eam materno affectu Qusehseccausa lamacceptabilis, lamgraia nobis,
    fovebo.i quse le huc duxit de luis latibulis?
    PAPHNUTIUS. PAPIINUTIOS.
    Vadam. nn valeo.'
    ABBATISSA. ANTONIUS.-
    In pace. Hoc desidero.
    SCENA vm.; PAPHl.UTIOSi
    DISCirDLK Ante hoc triennium morabalur secus nosqusedam
    Quis pulsal porlam ? merelrix nominc Thais, quse non soium sese perdt-
    1043 HROTSUITIIJE MONIALISGANDERSHEIMENSIS «li
    tiooi dedit, scd ctiam plures secum ad interitum A tra me dicebam: Hsecgloria ncraini magis congruil»
    trahcre consuevit. quam Patri et domino nieo Antonio.
    ANT0KIDS. ANTONIUS.
    Ileu I gcmeiida consuetudo! Tali me non dignor bcatiiiidine.
    i PAPUNUTIUS. PACLUS,
    Ilane aun specie amaio.ris adii, et lascivientom Quo dictp iutonuil vox divina dicens : • Non, ut
    ,.:.hnum nunc suavibus Iiortamenlis blainiicndo inul. speras, Anlonio, sed Thaidi inerelrici servanda est
    cefram, nunc acrioribus monitis minilando ler- hsec gloria. »
    rebam. PAPnNUTlOS.
    ANTONIUS. Laus dulcedini tuae, Chrisle. unice Dei, quod nac.
    Hoc leroperarnenluni ejus 54. 'ascivise fuit neces- .risliliam tam pie dignatus es consolari,
    sarium. ANTONIUS,
    PAPUNUTIUS. Dignus esl laudari.
    Tandem cessil, el sprela reprchensibili consuetu- PAPHNUTIUS.
    ;
    dine caslitaiem elegit, seseque in Jingustissimacel- Ibo, et mei captivam visilabo.
    Iqla concludicojisensit. B ANTONIUS.
    ANTONIUS. Tempus est ul illi et spem' veniseet sotamcn pro,-
    Delector audiendo ih tanlura, ut omnes prsecordio,- roitlas beatiiudinis 5.lerna..
    rum venseinlrinsecus exsilianl gaudendo. SCENAXH.
    PAPHNUTIUS. PAPIINUTIOS. .
    Decet lui sanctilalem; et ego quidem, licet supra Thais.mea adopliva iilia, aperi feneslram, ul tff
    roodum gaudeam de conversione, non levi lanicn videam. - .
    conturbor sollicittidine, eo quod vereor ejus teheri- THA^S,
    tudinem segre ferre diulinum laborem, Quis loquilur? '..-. •
    ANTONlUS. PAPHNUTIUS-
    Ubi ,adest vcra dilectio, non dcest pia COB>-> Paphnutius Pater luus.
    passio. TIIAIS,
    PAPHNUTIUS. . Undemihi jucunditas,55 tantse Iaeli_i_e, ut lu roc
    Unde liiam diieclionem efllagito, ut tu tuiqme di- . peccatricem digneris visilai;e?
    scijjuli mccuin in oraliohibus •concordando velilis G rAPHNUTIUS.
    ' Lieel per hoc irieniiiuni absens essem corpore,
    persi&tere,quoadusquecoaliliisdenionslrelurulrumne
    benignilas divinx miseralionis ad indulgentianamol- baud niodicuYntamen sollicitusfui prp tui salule,
    • . • TIL\IS.
    l.ita sil poeniteulis lacryinis.
    ANTONlVS. N,o«dubilo,"
    Consentinms tuse petitioiii libenier. PAPH. UTIOS.
    PAPHNUTIDS. Expone mihi historiam tuse conversaiionis, mo-
    Nec dubitp vo.s a Deo exaudilum iii clemcnler. dumque coiiipunciionis.
    SCENA~-~Xl. TllAIS.
    " " ' ANTONIUS. Ilnc possum exponere,.q!io,d non ncscio nje nihil
    Eccc evangclica promissio in nobis est implcla. dignum Oeo egisse,
    PAPHNOTIUS.
    PAPHNUTIUS.
    hsec . Si Dcus iniquitates observabit, nemo suslincbit.
    Quae promissio? - THAIS..
    ANTONIUS.
    Si tamen quicl fecerim vis sciie,.numerosit_alem
    Ea videlicel quse consenlientes i.n oralipne pro- i\
    r/iisil omnia inipetrare posse. meprum sccleruro.inlra conscientiam, quasi in fa-
    rA.PHNUTIUSv sciculum cpllegi el .perlractando mente semperin-_
    Quid est ?-. . - spexi , quo , sicut naribus .nuiiquam molestia
    : ANTONIUS. feloris, ita formido gehonnac non abessel visibus
    Paulo.mep discipulp ostensa est quaedamvisiq, cprdis. .
    pAPnscTivs. PAPHNUTIUS.
    Vocailbim. - Qiiia te cowpunclipne punisli,', ideo vehjam me-
    ASTONIUS.- . ; ruisli.
    Paule, accede, cl quae vidisti Paphnulio expone. THAIS.
    PAULUS. 0 utinam!
    Videbara in visione -leclulum candidulis palliolis PAPHNOTIBS.
    in coelo. magnifice s.lralum, cui qiialnor splendidse. Da manum, ul le educam. •
    viigines prseeranl, el quasi cnstodiendo astabanl; THAIS.
    a.! ubi jucundilatem mirsc clarilalis aspicicbam, in- Noli, Paler venerande, noli mc sordidulam his
    104.5 COMOEDL*:SEX. — .VI. SAPIENTI.V.- 1046
    immundiliis abstrahcre, scd sino in loco meis meri- A SCENAX!!F.
    tis condigno mansum ire. THAIS.
    ' PAPIINUTIUS. Noli abire,.Paler vcnerabilis; sed adesto tnilii prO'
    Tenipus est ut levigato limore-incipias vilam spe- solatio in.hora ineaedissolnlionis.
    rare, quia lui poeniientiaacceplabilis est Dco. PAPHNDTIUS.
    THAIS.. Non abeo, non diseedo, donec anima supcr sethera
    Ejus pielati laudem feranl omnes angeli, non plaudenle corpns 56 tfatlam sepiillurse.
    * quia
    sprcvit humilitaiem cordis conlritj. THAIS. -
    PAPIINUTIOS. En, incipio.niori. . .
    Esto slabilis in Dei limpre, et permanc- in ejUs PAPHNUTIUS.
    dileciione; post quindecim namque dies homihem Nunc est tempus oraiidi.
    cxues, et landem felici cursu peraclo, superna fa- TIIAIS.
    venic gratia, transroigrabis ad astra. Qui plasmasti me, miscrere mei, el fac felici re-
    TJJAIS. dim ad te reverti animam quain inspirasli.
    0 ulinam mererer poenasevadere, vel saltem cle- PAPIINUflUS.
    menlius exuri mitiori igne.! _>Ton est enim hoc mei JJ" Qui factus a nnllo vere es sine maiefia [/".male-'
    merili, ut doner beatitudine ihlefjninabilL rise] forma , cujus simplex esse hominem, qui non
    PAPHNOTIDS. esl id quod esl, ex hoc et hbti fecil Consistere, da
    Graluitum Dei donuui non pensat humanum mc- diversas par.tes biijus solvondsehominis prospere
    ritum, quia simerilis tribuerelur.gratia non dice- rcpetere prineipium sui originis, quo et anima coe-
    relnr. litus indila cceleslibus gaudiis inlermisceatur, ct
    THAIS., corpus inmolli gremio terrae suae maleriae paciflce
    Unde Iaudel illum coali.concenlus, omnisque tefrse fovealur, quoadusque pulverea favilla coeunte et vi-
    surculus, necnon universse animalis species , at- vaci flalu redivivos arlus ilerum intrante, haecea-
    queconfusse aquarum gurgiles, qui non solum pec- dem Thais resurgal perfecla , ut fuit, homo inter
    cantes palilur, sed eliam pcenilenlibus prsemia gra- candidulas oves collocanda el in gaudium aeterni-
    lis largitur, .' . talis inducenda; lu , qui solus es id quod es, ,in
    PAPHNUTIOS. unitale TrinUatis rcgnas cl gloriaris per inuuiia SfC-
    Hoc illi antiquitus fui.t in more, ut mallct misereri cula saeculorum.Amen.
    quam ferire.

    VI.

    SAPIENTIA.

    . ARG-UMENTUM IN SAPIENTIAM.

    Passio sanclarum-virginum Fidei, Spei -et Charitatis, quas, earumdem veneranda genitrice Sapienlia
    prsesente el roalernis adnionilionibus ad tolerandas passiones bortante, Adrianus imperator diversis sup-
    pliciis interfe.cil; quarum etiam corpora martyrio consummaia sancla maier Sapienlia collegil, et aroma-
    tibus condita quintp ab urbe Ronia"hiilliafio honorilice sepelivil. Jpsa.quoque quadragesima die, juxta
    earum sepulcra, finiia oratione sacra, spirirum prsemisit coelo.

    I3NTERLOCUTORES !
    -.,-* *
    ANTIOCHUS,ADRIANUS,SAPIENTIA,FIDES, SPES, CIIARITAS,MATRONiE.

    SCENA I. J) quillum menlis reor vulnerare posse, quanlociiis


    57 ANTIOCHUS. divelli penitusque cupio labefactari.-.
    Ttium igilur esse, o imperalor Adriane, prosperis ADBIANUS.
    advola successionibus pollere luique siatum impe- Nec ihjuria; nam nostri prpsperilas tui esl feli-
    rii feliciler absque perturbatione cxoptans vigere, citas, cnm summos digniiatis gradtis in dies tibi au-
    quidquid rempublicam confuuderc, quidqnid Iran- gcre non desisiirous.
    iIH7 HROf SUITHJE MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1048
    ANTIOCHUS. i SCENAII.
    Congralulor tuae almilati; unde, si quid experior ANTIOCHUS.
    eniergjsre quod tuo potentalui videtur contra lu- Qnid vocaris, o mulicr advena ?
    clari, non occulo, sed impatiens roorse profero. SAPIENTIA.
    ADBIANGS. Sapientia.
    El merito, ne reus majcstalis csse arguaris, si non ANTIOCIIUS.
    celanda celaveris. Iraperator Adrianus jussit le in palalio praesentari
    ANTIOCIIBS. suis conspeclibus.
    Hujusmodi commisso reatus nunquam fui ob- SAPIENTIA.
    noxius. . Palatium cum nobili flliarum comitali: intrare
    ADRIANUS. non trepido, el minacem imperatoiis vukum com-'
    si scias novi. . minus aspicere 58 Donformido.
    Memini; sed profer quid ANTIOCUOS.
    ANTIOCII.S. Invisum genus Clnisiieolarum semper promplum
    Qusedamadvena mulier hanc urbem nuper intra- esl principibus ad resislendum.
    \.l comitala proprii fetus pnsiolis.tribus. **. SAP1ENT1A.
    ADBlANUS, Princeps universilalis, qui nesclt vinci, non pati-
    Cujus sexua sunt pusioli? lur suos ab. hoste superar-i.
    ANTIOCHUS. ANTIOCHOS.
    Omnes feminei. Mlliga cflluenliam verborum, et perge ad pate-
    ADRIANUS. tium.
    Nunquid tanlillarum advenlus muliercularum ali- SAPIENTIA.
    quod reipublicse-adducere poteril detrimenluni ? Monstra viam prseeundo, nos -subsequisiur acttj»
    ANTIOCHOS. Jerando, - ••
    Permagnum. SCENAHf.
    ADRIANUS. ANWOCHUS.
    Quod? Hic ipse est imperator, .quem in solioresidentem
    ANTIOCPUS. conspicis; prsecogita quid loquaris.
    Pacis defeclum. SAPIENTIA.
    ADRIANOS. _, Hoc prohibet Christi sententia, promiltens nobii,
    Quo paclo? insuperabilis sapientisedona.
    ANTIOCHUS. ADRIANOS.
    Et quid magis potest ruropere civilis concordiam IIuc ades, Antiocbe.
    pacis quam dissonantia observalionis? ANTIOCHDS.
    ADRIANUS. Praslo sum, domine.
    Nibjl gravius., nih.ildelerius, quod lestatur orbis ADBIANUS.
    Romanus, qui undique secus Gbristiansecsedissqrd.e Nunquidhae sunt mulierculse, qiias deferebas pro
    *st infeclus. Chrisliana religione ?
    ANT10CI1OS. ANTIOCHDS.
    Hsec igilur femina, cnjus mentionem facio, hor- Sunt plane.
    talur nostrates avilos.ritus deserere et CliTistianae ADRIANUS..
    '
    religioiii se dedere. Uniuscujusque pulchriludi.nemobstupesco/sed et
    ADRIANUS, nonestatem hahilus satis admirari nequeo.
    Num prsevalethorlameolum? ANTIOCHDS.
    ANTIOCIIOS. _ Desine, * mi senior, admirari, et coge iljas deos
    Nimium. Nam noslrse conjuges faslidiendp nos venerari.
    «ontemnunt adco,, ut dedignenlur nobiscum come- ADRIANUS.
    dere, quanlo,minus dormire. Quid si illas priniule aggrpdiar blanda allocutiohe,
    ADRUN.OS, si. forle velint cedere?
    Faleor, periculum. . ANTIOCIIUS.
    ANTlOCH.S. Meliusest, Nam fragililas sexus feminei facilius
    Decet tui persenam praecavere. potest blandimentis molliri.
    ADBIANOS. ADBIANUS.
    Coi.scqtiens. Advocctur, et in nostri prsesenlia an Illustris malrona, blande et quiete ad culturani
    velit ccdere discutialur. deorura te invito, qno nostra perfrui possis ami-
    ANTIOCIIOS. cilia.
    Vin' me illam advocarc? SAPIENTIA.
    ADRIANUS. Nec in cullura deorum luis volis satisfacere, hec
    Yolo pcrccrje, amiciliam gcslio inire.
    " "
    1049 COMOEDIJF, SEX. — VI.- SAPIENTIA. r _._0
    ADRUNUS." A SAPIENTIA.
    Adhuc mitigato furore nulla in te moveor indigna- Nee hiirum, quia sub hujus deilinilionisspecie non
    unus cadit nuinerus, sed plures.
    lione, sed pro lua luique filiarum salute palerno
    sollicitor ampre. ADBJANDS.
    SAPIENTIA, Expone ehucleatius, alioquin non capit meus
    satanselenoci- aninius;
    Nolite, mese filiae,sefpentinis liiijns SAPIENTIA.
    meatim fastidite. *
    niis cor apponere, sed .•' Charitas duas Plympiades jam volvit, Spes duo
    FIDES luslra, Fides tres olympiades.
    Fastidimus et animo contemnimus frivola. ^ADRIANUS.
    ADRIANDS. Et cur oclonarius numerus, qui duabus constat
    Quid murmurando loqueris ? olympiadibus, et denarius, qui duobus lustris perfl-
    SAPIENTIA. citnf, imminutus dicitur? Vel quare duotleharius,
    Filias affabar paucis. qui tribus olympiadibus implelur, superfluus esse.
    ADRIANOS. asseritur?
    T, SAPIENTIA.
    Videris esse summis nalalibus orta , sed tamen Umms nanique numerus imminulus dicitur, cujus
    patriam, genus, nomenque tuum ex le plenius cupio parles conjunctseminorem illo
    ediscere. numero, cujiis partes
    sunt, summaequantilatem feddunt, ul vm. Est au-
    SAPIENTIA. lem octona.rii medietas iv, pars quarta n , pafs
    Licel sahguinis superbia nobis sit parvi pendenda, octava i, in unum redactse vn reddunt. Simili-
    tra- quse
    tamen clara ex stirpe me originem non nego lcr denarius babet dimidianfparlem y, quintam au-
    liere. tem II ,-decimam vero i, quae simiil copulatae vni
    ADRIANUS.
    colligunt. E coritrario auleiii superfluus dicitur,
    Credibile parles augendo crescunt, ut xn.- Est enim
    cujus
    SAPIENTIA. duodenarii medielas vi, pars terlia iv, pars quarla
    Nam euilnenUores Grxciae principes fuere mei rii,
    pars sextan, pars duodeciroa i; hic cumulus
    parenles, et vocor Sapienlia. redimdat in sedecim. Ut aulem principalem non
    ADRIANUS. ,
    rutilat in et prscteream, qui inler insequalesintemperanlias me-
    C.aritas ingenuilatis facie, Sapientia dii temperamenlum limitis sortitus est, ille numerus
    nominis fulget in ore. r perfectus dicitur, qui suis sequuspartibus nec auge-
    SAPIENTIA.- tur, nec minuilur, ut vi, cujus partes, id esl ni, n,
    Fruslra blandiris, non flectimur mis suadelis. i, eumdem 60 senafium resiiluunt. Simili qnoque
    ADRIANDS. ratione xxvm, ccccxcvi, vm mjllia cxxvm perfecli
    Dic cur advcneris, vel quare uoslrales adieris. dicuntur.
    SAPIESTIA. ' ADBIANUS.
    Nullius alius rei nisi agnoscendse59 verilalis El quid reliqui:
    causa, quo fidem, quam expugnalis, plenius edisce- SAPIENTIA.
    rem, filiasque meas Chrislo consecrarem. Omnes snperflui, sive imniinuti.
    ADBIANUS. ADRIAISDS.
    Expone vocabula singularum. Quis nttmerus
    ' pariter
    ' par ?
    SAPIENTIA. . • SAPIENTIA.
    Una vocalur Fides, altera Spes, lerlia Chariias. Qui poiesl ia duo sequalia dividi, ejusque pars
    ADBIANUS. in duo sequalia, parlisque pars in duo sequalia ac
    Quofanpos volverunt? deinceps per ordineni, doiiec in insecabilem incnr-
    :.. SAP1ENTIA. jjral unitatem, ul vm et xvi omnesque, qui ab liis in
    Placetne Vobis, o filise, ut huhc stultum arilhme- duplo fiunl.
    lica fatigem dispttlatione? ADRIANDS.
    FIDES. Et quis esl par-iter inipar? .
    Placel, mater, nosque auditum prsebemus. li-. SAPIENTIA.
    benter. Qui in partes seqnales recipit sectionem, ejiisque
    SAMENTIA. partes mox indivisibiles permanebunt, ut x et om-
    0 imperator, si selatem inquiris parvularuni', nes, qui ab imparibusin duplcfiunl. Hic namque
    Cbaritas immimitum pariter parem mensurnorum numerus supciiori esl conlrarius, qnia in illo solus
    complevit numerum; Spes aulem seque imminutum, minor lerminus divisione.est solutus; in isto autem
    sed pariter iniparenu.Fides vero superflu.umimpa- solus major lerminus divisioni est-aplus; in illo
    riter parem. quoque omnes ejus partes nomine et quanijtate stint
    ADBIANUS. pariter pares; in isto aulem, si denominalio fuerit
    Tali responsione feqisti me quoeinlerrogabam roi- par, quanlilas impar, si quantitas par, denominatio
    nime agnoscere, impar.
    105F TIROTSUITH^ MONIALlSSANDERSIIElMEiSSIS 10.52
    ADRlANDS: A SAPIENTIA-
    Nec terminiim, quem dixisti, asmosco,nec deno- Vincile infantilis leneritudinem setatulce matun
    minalionem seu quantitalem seio. sensus fortitudine. "'
    SAPIENTIA. SPES. .
    Quando quanlilibet .numeri digcstim disponuntuf, Tuum esl nos prccibus adjuvare, ut possiraus.
    primus minor terminus et postremus major dicitur; vincere. SAPIENTIA.
    quando aulein divisioncm faciendo quota pars sit Hoc mdesinenler exoro, hoc efllagito, ul perse-
    numeri-dicimus, denominaiionem\facimus; cum au< veretis in fidc inler ipsa crepundia veslris
    in quam
    tem, quot- unaquaque parte sint ehumeramus. sensibus non desislebani iiisliilare.
    quantitatem exponimus. CARITAS. -
    ADRIANOS.
    Et quis est impariter pnr? Quod sugenles ubera in cunabulis didicimus nul-
    latenus oblivisci quibimus.
    SAPIENTIA. SAPIENTIA.
    Qui non solum unam recipil sectionem. sicHt pa- Ad hoc vos malerno Iacle "aflhienleralui, ad hoc
    riter par, sed eliain et secundam, aliquoties autena delicate
    n nnlrivi, ul vos ccelesti non terreno sponso.
    et lertiam vel plures, sed lamen usque ad indivisi-
    traderem, quo veslri causa socrus seterni regis. dici,
    Lilem noh perveniet unitatem. iperuissem.
    ADRIANOS. FIDES.
    0 quam scrnptilosa et plexibilis [leg.pleclilis] quse- Pro ipsius amore sponsi promptse sumus mori,
    stio ex islarum selale infantularum est orla ! SAPlENTIA.
    SAPIENTIA. Delector ex vestra ralione, o flliae, magis quan>
    In hoc laudanda est superemiiien.s Facloris sa* nectarese dulcedinis guslamine.
    pientia, et mira mundi ariificis sc.icn.jia,qui nan «PES.i..
    sblum in principio nuindum creans ex niliilo, om- Praemitle nos ahte tribunal judicis, et experieris
    nia in numero el nienstira et pondere posuit, sed quanlum ejus amor nobis alluleril temeritatis.
    etiam in succedentiUm serie tcmporum et in anati- 1 ''.•..' SAPIENTIA. .
    bus honiinuni, miram dedit iiiveniri posse scientiuni Iloc exppto ut vestra virginitate coroner, ut vc
    artiuiii. stro martyrio glorifker:
    ADRIANDS. CIIARITAS.
    Diu lc suslinniratiocinaniem, quo te mihi eflicc- Conserlis palmulis incedamus, et vullura tyranni
    p
    rcin obteropcrantero. confuiidamus.
    ©1 SAPIENTIA. SAPIENTIA,
    In quo? Exspectate donec irisiel hora vpcationis nostra;.
    ADRIANDS. FIDES
    In cultura deoruro.; , Tsedel nos morarum, tamen esl exspeclandum.
    SAPIENTIA. '• SCENA V.- '
    In hoc utique non consenlio. ADhlANUS.
    •_ ADRIANDS. Antioche, jube illas Grseculas nobis reprasentar.
    Si reniteris, lormentis aflicieris.
    1 SAPIEN.TIA. captivas.
    ANTIOEHUS.
    Corpus quidem suppliciis lacessere poteris, sed Procede, Sapienlia, teque cum filiabus imperalori
    animum ad cedendum compellere npn prsevalebis. repfsesjjnta.
    ANTIOCIIUS. SAFIENTIA.
    Dies abiil, nox incumbit, non est lempus alter- Pergite mecuro, filiae,'coristanicr, et perseverato:
    candi, quia instat hora cosnandi. JJ in fide unanimiler, ut possiiis paimaro percipere
    ADRIANUS. feliciler. •
    In cuslodiarojuxta palalium ponantur, et triduanse 62 spis, -
    inducise illis ad tractandum prseslentur. Pergimus, ipseque noliiscuni comitetur, pro cujus
    ANTIOCHUS. amore ad mofiem ducemur.
    Observale. istas, o milites_ omni sollicitudine, ADRIANUS.
    nullamque illis occlisionem evadendi relinquile. Triduanas vobis inducias praeslabat noslri sere^
    SCENA IV. nilas, uiide si quid'tractar.etis Ulilitaiis, cedite jus^
    - SAPIENTIA.' sioiiibus noslris.
    0 dulces filiolseet chSrae pusiolse,>nolite super '
    SAPIENTIA.-
    tarceralis ahguslia cuslodise cohtristari, nolite im- Summum igilur utile iraclavimus, id scilicel, ut
    - - '
    roinenlium minis poenarum lerreri. non cedamus.
    FIDES. . '' ANTIOCHUS.
    Licet corpuscula pavescanl ad tormenla, mens Cur digharis cum hac Contiimaceverba miscere,
    tamen gliscil ad pixmia. quse te insolenli faligat proesumptione?
    1055 COMOEDLESEX. — VJ. SAPIENTIA. '1051
    ADRIANDS. A ANTIOCIIUS.
    Dcbconciilam dimittcre impunitam? Juslum.
    ANTIOCHUS, . ADBIANUS.
    Nequaquam. _>erquire,"Antiocbe,anne velil cedere.
    ADRIANUS, ANTIOCHUS.
    El qtiid? Vin adhuc, Fides, solita conviciorum objeclione
    ANTIOCHOS, ^ jinperalorem dehonestare?
    IJoriare piicllulas, ct si renilanlur, infantiae ne FIDES,
    parcas, sed fac ul illsc ncccnlnr, qup rebcllis mater Cur solito minus?
    fuiienbus nalarum acrius torqucatu ANTIOCIIOS.
    ADBIANUS. Quia prohibens verberibus.
    Faciam qu;c hortaris. FIDES.
    ANTlOCISLSi Verbera non compellunt me lacere, quia nullo
    lia dcmum prsovalcbis. aflicior dolpre.
    ADRIAXDS. ANfiOCHOS.
    Fides, inlucrc vciicrabilcm iiiagns. Diapseimagi- B 0 infelix pcrlinacia, o contumax audacia
    nein, ei fcr sacrse de__libamina, quo possis uli cjus ADRIANUS.
    gratia. - Corptts fal.scit per supplicia, et mens tumet su-
    FIDES. perbia,
    0 sttiliiim iinperatoris pr;cccpuim pmni conici.iiptu FIDES.
    tlightini! Erras, Adrianc, si reris me faligari 63 suppliciis.
    ADRIANTS. Non cgo quidcin, sed infirmi torlores deficiunt ct
    Quid murmuras siil.sannando? Qucm irfidcsfronlo sudore ob lassiludinem fltiunl.
    rugosa ? ADRIANUS.
    -riDES.' Fac, Antiochc, nl gemella. pectoris parliculso
    Tui siuliitiam irridcPi lui iti_ipiciuiam-subsann6. abscindaiiiur, quo sallem ruliore coercealur,'
    • - ADRIANUS. , - ANTlOCHDS.
    Mci? 0 utinam possit ullo coerceri modo !
    rlI.ES. ' ADUIANUS. , .
    Tui. Forsan coarccbitur.
    ANTioaius, G FIDES.
    Inipcraioris? lnviolatum pcctus vulnerasii, sed me non laesisli.
    FIDES. E», pro fonte sanguinis, fons erumpit lactis.
    Ipsius. ADRIANDS.
    ANTIOCIIUS, •'" ln cralicul.ini subslralis ignibus assanda ponatur,
    " fliio
    0 ncfas! . vj vaporis cnccelur.
    FIPF.S. ANTIPCIIUS.
    Quid cnim stultius, quid insipiciniiis vidcri potcst, Digna cst tit miserabililcr pcrcat, quse tuae jus.
    qiiain quod ho.iaiur nos, '.-.tiiitcrhpio Creaiorc uni- sioni contra Iuclaii no.i trcpidat.
    veisiiatis, vciierationcm inlcrrc inclallis? ... . FIDES.
    ANfiocncs. Omiic quod paras ad dolorem inihi verliiur in
    Nonnc liscc snmiua insania ct mngirn cst tle- quietcm; unde coniinodc pauso in craticula, ceu
    nientia, quod renim piincipcm dixisii insipien- in tran.iuilla navicula.
    lcin ? APRIANUS.
    FlliES,' Sartago plcna picc ct ccra ardeniibus rogis super--
    Dixi cl dico, dicamqi.c qtiandiu vixcro.•. D ponalur, ct in fcrvcnlcm liquorem hsec rebellis mit-
    ANTiOCIIUS. talur.
    Rrcve tcnipus: vivcrc, et cilo dcbcs coitsiinii FIDES.
    morlc. Sponlc ii.silio.
    • FIDES, ADRIANUS.
    Iloc ODloul nioriar in Cliristo. >Consontio.
    ADRIANDS. FIDES. -
    Diiodccimccniufionesalicrnaiu.o scindanl flagris Ubi sunl minae tusc? Ecce, illaesa inter ferven.em
    cjns membra. ;• liquorcm ludens nato, el pro vi caumatis senlio ma-
    ANTIOCHUS. tutirii refrigcrium rofis.
    ' Nec injuria. '- ' '"" ADRIANDS.
    ADRIANUS. Antioche, quid ad liaec est agendura ?
    0 foriissimi cenluriones, acccditc roeiquc inju- ANTIOCHUS,
    riatn vindicate. Ne evadat prov.-krulum
    1055 HROTSUIfHiE MONIALISGANDERSHEIMENS.IS ''"??* ^
    SPES. " '"'
    ABRUNUS. A "'
    Capite Iruncetur. Irascere, nec sollicilor. '. a;
    ANTIOCHUS. ANTiccnos
    Alioquinnon vineeliir. Miror, Auguste, quod ab hac vili puellula tamdiu
    FIDES. cnhimniari pateris.,EgP qiiidem disrumporpiae fu-
    Nunceslgauden..um,mincinDowinoexsnltandum. rorc, quia illam audio lam lemere in lc Iairare.
    SAPIENTIA.
    ADRIANDS.
    Chr!sle, triumpbator diaboli inviclissime, da tole-
    ranliam Fidei mesefilise. Hactenus hifanliseparcebam : ullra non parcam ;
    FIDES. sed nieritam ullionem inferam. '
    0 maler veneranda, -'ic vale ultinnim ttisefilise, ANTIOCHOS-
    liba osculnm luse primogenilse, nec afficiare ullo U ulinam !
    mcerore cordis, quia te.ndo ad bravium.seternitatis. ADRIANUS
    SAPIENTIA 0 lictores, adite et hanc rebellemusqnead iiiternc-
    0 filia, filia, non confundor, non contristor, sed cionemcrudis nervis csedite.
    vale dico libi exsuliando, el osculor os.octilosqiie '^ .
    '
    ANTIOCUUS.
    prsegaudiolacrymandoor.a.ns,ut sub ictu percusso- Decel ut severitatemsenliat tui furoris, quialerii-
    ris inviolatum serves mysterium lui iiomiiiis. , talem parvi pendit pielatis.
    FIDES. SPES.
    ulerinse sorores, libale mihi osculum pacis, et Hanc pielatem exopto, baiic leiiitatem dcsidero..
    parale vos ad tolerantiam futuri certatminis. ANTIOCHUS.
    SPES. 0 Sapientia, quid hiurmufando loqueris., slans
    Adjuvanos oratione assidua, ut mereamur sequi subievaiis oculis
    tua vesligia. jiixta cadaver exstinclseprolis?
    FIDES. SAPIENTIA.
    Esle obtemperanlesmonilis noslraesanctseparen- invpco Omniparentem, <juo eamdem tolerantise
    tis, quse nos hortabalur praesentia'faslidire, qu» perseveranliam, quain prajslilit Fidei, prseslet et
    meruissemus oeterna percipere. Spei.
    CHARITAS. SPES•
    Malernislibenter obtemperamusmonitis, quoper- 0 maler, mater! quam eflicaces, quam exaudibi-
    frui mereamtir seternisbonis. G les experior esse lui preces-! Ecce, le orante anhelL
    FIDES. tortores levalisdexlris libranl ictura, et ego nullum
    P.ercussor,64 accede, et injtincluin tibi officiure doloris sentio taclum.
    nie necando imple. ADRIANUS.
    SAPIENTIA.. bi flagra parvi pendis, acrioribus pcenis coarcta-
    Abscisummorientis~filise caput ampleclendo, ir«- beris.
    pressisque labris crebrius deosculando, congralnl»r SPES,
    tibi, Christe, qui tanlillulx victoriam pracslitisli Infer.infer quidqisd crndele, quidquid excogites
    puellse. lethale. Quantoplus sscvis, tanto magis viclus .__'"'"
    ADBIANUS.
    cede meis funderis.
    Spes, hortamenlis paterno affectu libi
    i
    consulenlis. ADRIANTJS.
    SPES. In aera suspendatur,et ungulislaceretur.,quoadus-
    Quid horlaris, quid consulis? qiie evulsis yisceribus et nudalis ossibus deficiat et:
    ADBIANUS. membratim.crepat.
    Ut caveas perlinaciam imilari sororis, ne simili ANTIOCHUS.
    bus inlereas poenis. ^. Imperialis.05 jussip, ei congrpa salis uUioJ•
    SPES. SPES.
    0 ulinamadmeruissemillam imitari paiiendo,quij Vulpina fraude loqueris, el versipelli aslutia, An-
    illi assimilarerin prsemio! • . ttoclie, adularis:
    ADRlANDS. ANTIOCHDS.
    - Quiesce, infelix, vcrbosilas lua nunc est finienda.
    Depone callum iiectoris, et conquiniscc thurili_
    cando magnseDianae,et ego te propria; prolis vice SPES.
    excolo, atque exlolloomni dileclione. Non ul .speras eveneril, sed tibi tuoque prineipi
    SPES. nimc etiam cpnfusio aderit.
    Paternitalem tuam repudio, tua beneficianiiniit ADBIANUS.
    desidero. Quaproptervacua spe deciperis, si me liljj Quid seniio novx dulcedinis? Qttid odoror stu-
    cedere rerls peroke suavilalis?
    ADBIANDS. SPES.
    Loquereparcius, ne irascar. Decidcntia frusta mei lacerali corpo.iisdanl fra^.
    1057 COMOEDLESEX. — VI. SAPIENTIA. 1058
    granliam paradisiaci arornalis, <juo nolens ccgeris A SAPIENTIA.
    fatcri me non posse suppliciis loeui. Confortare, filia ; percussor invadit nos evagiualo
    ADRIANUS. gladio.
    Antioche, quid enim mihi est agendum ? SPES.
    ANTiocnos. Libens QQ excipio gladium. Tu, Christe, suscipe
    Novis cruciatibus incumbendum. spiritum pro lui confessionenominis ejeclum de ha-
    ' - ADBIANDS. bitaculo cbrporis. .
    vEneumvasplenum oleo el adipe, cera alqne pice, SAPIENTIA.
    ignibus supeiponalur, in quod ligata projicialur. OCharitas, soboles ihclyta, sjies uteri meiunica,
    ANTIOCHUS. ne contrisles matrem bonam tui certaminis con-
    Si in jus Vulcani tradetur, forsilan cvadendi ad- suromationem exspeclanlem ; sed sperne praesens
    ilum non nanciscelur. utile, quo pervenias ad gaudium interminabile, quo
    SPES. tui germansefulgent coronis illibatae virginitaiis.
    Haec virtUs Christo non est insolila, ut ignem CHABITAS.
    faciat mitescere mutata nalura. Fulci me, raater, precibus sacris, quatenus me-
    ADRIANOS. B rear interesse illarum gaudiis.
    Quid? Audio, Antioche, velut sonilum inundanlis SAPIENTIA.
    aquse. Exoro te finetenus in fide solidalum iri, nec du-
    ANTIOCUUS. bito tibi perenne tripudium donalum iri.
    Heu, heu, doraine! ADBIANUS.
    . ADBIANUS. Charilas, saturalus conviciis lui sororum, ni-
    Quid contigit nobis? miumque exacerbalus sum prolixa oratione earum.
    ANTIOCHOS. Unde diu tecum non conlendo, sed vel obtempeian-
    Ebulliens fervor confracto vase ininislros com- leni mei votis ditabo omnibus bonis, vel contra
    bussit, etilla maleficailkcsa comparuit, luctantero aflicianiroalis.
    ADRIANUS. CHARITAS.
    Fateor, vicli sumus. Bonum cordetenus araplector, et malum omnino
    ANT-IOGHUS. deleslor.
    Penilus. ADBIANUS.
    ADRIAMOS. Hoctibi potissinium salubre mihique est placabile,
    Caput abscidalur. C ideoque Jeve quiddaro tibi praepono mese pietaiis
    ANTIOCHUS. gratia. - . .
    Alias non absuraetur. CIIAEITAS.
    SPES.'_' Quid?
    0 Charitas dilecla, o soror unica ! Ne forroides ADRIANDS.
    tyranni minas, ne. irepides ad pceiras, nitere con- Dic tantum : Magna Diana ! el ego ultra ad sacri-
    stanti fideimilari sorores ad cceli palatium pracce- ficandum tc non compello.
    dentes. CHARITAS.
    CHABITAS. Percerte non dico.
    Tsedel me vilse prasentis, taedet lerrense habita- ADRIANUS.
    tionis, quod sallim ad modicuin temporis separor a Quare ?
    vobis, CIIARITAS.
    SPES. Quia mentiri nolo. Ego qujdem et soroVeSmese
    Depone tsedium et tende ad prsemium. Non enim eisdem pareniibus genitse, bisdem sacrainenlis im-
    diu separabimur, sed ocins in coelo coiijiingemur. bulse suroiis, una eademque fidei constanlia robo-
    CHARITAS. " ratae. Quapropter scilo noslruni velle , noslrum
    Fiat, fiat! consentire, nostrum sapere, unum idemque esse,
    SPES. nec me in ullo unquara iilis dissidere.
    Euge, mater illtistris, gaude, nec tangaris de mei ADRIANDS.
    passione materni affectus dolore ; sed prsefer spem 0 iiijnria, quod a tanliJIa etiaro conteinnpr ho-
    mullula! '
    rocarofi, cum me videas pro Chfisto roori. ,
    CHABITAS. l
    SAPIENTIA.
    Nunc quidem gaudco, sed lunc tandem perfecte Licet tenella sim setaie, lanien.gnara suni. te ar-
    exsultans gaudebo, qiiandO'tui sororculani pari con- gumeiitose conftindere.
    dilione exslinctahi ccelo praemisero, et ego subse- ADBIANUS.
    quar postrema. Abstrahe illam, Amioche, et fac, ut suspensa in
    SPES. eqnuleo alrociler verberetur. *
    Perenms Trinilas rcslituet tibi in aevum plenum ANTIOCHUS. ,r
    absque diroinulione filiarum numerum. Vereor qtiod verbera non prKvaleant.
    HROTSUITU^EJIONIALIIS GANDERSHEIMENSIS 1060
    injjo
    ADMANUS. A SCENA VII-
    Si non prsevaleant, jube tfibns cOnlinuis diebus ASTIOCHOS.
    afc noclibiis fornacem succendi et illam inler Detege utiram, Chariias, cerviccm, et susline pef*
    bacchantes flammas projici. cussoris ensem.;
    CHARITAS; CHARlTASi
    0 jiidicem iiiipolenlem, qui diffldilse absque ar- Inhoc non renitortui votis, sed Jibenspareo jussls.
    mis. ignium octennem infantem superare. posse ! SAP1ENTIA,
    Nunc, nunc, filia, gratuiandum ; nunc in Chrislo
    _ ADRIANUS. \ BSt gaudendum, nec cst quse niordeat cura, quia -
    Abi, Antiocbe. et injunctum oflicium perfice'; seeura sum de lua victoria.
    CHARITAS, "• CHARITAS.
    Saevitiseqnidem luse salisfaciendo parebit, sed me. Imprime mihi mater, osculuin, et eommenda itu-
    minime noceliit, quia nec ©7 verbera mei corpu- rum Chrislo spiritum.
    sculum lacerare. ncc flammaecomam vel vestes po- SAPIENTIA.
    terunt obftiscare. Qui le m meo ulero vivificavit. ipse suscipiat'"
    j
    ADBIANDS. aniroam. quam ccelilus inspiravit,
    Expcrielur. CHAR1TAS.
    CHARITAS. Tibi, Christe. gloria, qui me ad te vocasticura
    niarlyrii palma. '
    Experialur. SAPIENTIA.
    SCENA VI.
    ADRIANUS. ... Vaie, protes dulcissima, et cum ChrislO r juhgeris
    in ccelo, lr.eroenlo matris jaih matrbnse elfeiaele
    Antioche, quid pateris ?-cur tristior sojilo regre-- oarientis.
    deris ? .
    .' SCENA VIII. .
    ANTIOCHOS;
    Quando causara trislilise experieris, haud roinus SAP1ENTIA..
    contristeris.. Gonvenile. illuslres matrbnse, et mearum cadn-
    ADR1ANUS, vera filiarum mecum sepelite.
    Dic, ne celes. MATRONJE.
    ANTIOCHUS. Corpuscula aromalibus condimus, et exsequias
    " Illa ^ lionorifice celebramus.
    lasciva. quam.mihi cruciandam tradidistl,
    puellula roe prseseme flagellahalur. sed ne tenuis SAPIENTIA.
    Xirandis benignilas et mira pielas, quara niihi
    quidem cutis summotenus. disrumpebatur. Deinde
    prpjeci illam in fornacem, igneum colorem prse impenditis meique mortuis.
    niroio ardore exprimeniem. llMATRONSi
    ADRIANUS. Quaelibisunl cpramodaexsequimur menlc devoi»;
    xSAPIENTIA.
    Cur dissimulas loqui ? Expone exitum rei.
    Non-oubito.
    ANTIOCHUS. . .. MATRON.*.
    Plarqma erupit, cl.quinque roillia hominum coro* Ubivis eHgere locumsepulturse?-
    bussit.' SAP1ENT1A;
    ADRIANUS. Terlio milliario ab Urbe, si vobis non displicet
    Etquid conligit illi ? prolixilas;
    ANTIOCUUS. . MATRONJ:.
    Charilali?
    ADRIANUS. D Non displicel, sed elata funera sequi placet.
    tpsi. SCENA IX.
    i ANTIOCHUS. . ; SAPIENTIA.
    Ludens inler flammivoinos vapores Vagabfltur. Eccelocus.
    '
    el illa laudes Deo suo pangebat; iJli etiam, qui . _, uxmoKM. .
    diligenler inspexere, ferebant tres candidulqs viros 0S Hic heinpe servandis reliquiis esl aplus.
    ciim illa deambulasse.. SAPIENTIA.
    ADRlANUS. Flosculos uleri mei tjbi, terra, servandos com-
    Erubesco illam ullra videre, quia nequeo illam niillo, quos tu maleriall sinu fovelo, donec in resur-
    Jsedere. reclione majori reviridescant gloria.' Et tu, Clnistc,
    ANTIOCHUS., animas interim imple splendoribus, dans pacilicam
    Reslat itt Derimatur gladio. requiem ossibus. . -; .
    ADRIANUS; MATBONJE.
    Hoc fial absque morai Aroen*
    10GI IN OPERA SUA METRICA PR.EFATJO. 1062
    SAPIENTIA. _ rum uniiateni persona; dividen?,nec unitate personse
    A
    Gratesveslrse Iiunianilati pro solamine quod con- diversilalem naturarum coiiftindens, tibi jubilel ju-
    tulisiis meaeorbilati. cuiida serenilas angelorum dulcisque hariuonia si-
    14ATR0N/E. '
    derum,te quoque coIIaudetto:iusscibilisrei scientia,
    Uirumnevis noshic tecum morari? omneque quod ex elementorum formatur materia,
    SAPIENTIA. quia tu, qui solus cum Patre et Spirilu sancto es
    Non. forma sine malcria, ex Patris volunlale et Spiritus
    MATRONiE. sancti cooperatione non respuisli fieii homo passi-
    Csirnon? bilis humanilale, salva divinitalis impassibilitate; et
    SAPIENTIA. ul nullus in le credenlium periret, sed omnis fidelis
    Ne ex meo commodo vobis ingeralnr molestia. seternaliler viveret, morlem nostram non dedignatus
    Sit satis, qnod tres noctes "mccnm permansislis. es guslare luaque resurreciione consumere. Te
    Abite in pace, reveriimini cum saltile. ctiam perfectiim Denni hominemqiie verum recolo
    MATRONJE, '
    promisisse omnibus, qui. pro lui nominis veneria-
    Vis nobiscum abire? lione, vel lerrcnse usum possessionis relinquereni,
    SAPIENTIA. B vel carnalium affectum propinquorum poslponereiit,
    Mimme. centcnae vicissiludine mercedis recompensari, et
    MATRON/E. , seternoebravio vitsedebere donari; hujus spe ani-
    El quid medilaris agere ? - . . roata
    promissi 69 feci quod jussisli, sponte omit-
    SAPlENTIA. tens soboles quas peperi. Unde, tu pie, promissa
    Hic rcmanere, si forle veniat mea petilio et ini- solvere ne moreris, sed fac me quantocius absolulam
    plealur quod desidero. corporeis vinculis ex reccplione filiarum hctificari,
    MATRONJ3. quas pro tc mactandas obtulisse iion distuli, quo te
    Quid petis? Quiddesideras?. illis agmini Virginis sequenlibus el novum canlicum
    SArlENTIA. iiiodulantibus, cgo jucunder audiendo, illarumque
    Id solummodo, ut oraiione completa moriar in lsetificergloria, el quamvis non possim caulicum
    Chrislo. virginilalis dicere, le tamen cum illis mcrear seter-
    MATRONJE- .-•.- naliter laudarc, qui non ipse qui Pater, sedid.em es
    Restat ut exspectemus donec et te sepultursc tra- quod Pater, cum quo et Spiritu sancto linus dorai-
    damus. - nus universitatis, unusque rex sumrose et medise
    SAPIENTIA. ^ alque imaeralionis regnas et dominaris per interan-
    •Ul libet. Adonar Eromanuel, qnem retro lempora nabilia iinmorlalis sevissecula.
    diyinilas edidit Oninipareniis, et in lempore. virgi- / MATRONJE.
    niiasgenuit matris, qui ex duabus naturis unus Suscioe. Domine. Amen.
    Chrislus mirifiee consistis, nec diversitate natura-

    HROTSUITHiE
    IN

    OPERA SUA METRICE CONSCRIPTA

    PR JIFATIO.

    Uunc libellum, parvo ulliiis dccoris cultu orna- D mationem sumpta sint ex apocryphis, non esl cri*
    tum, sed-non parva diligenlia illaboratum, dmnium men prsesumptionis iniquse. sed error ignoian!ise_,
    sapienlium benignitali offero expurgandum, eorum quia, quando hujus Stamen seriei cceperam ordiri,
    duntaxal qui erranii noh' delectantur derogare, sed ignoravi dubia esse iu quibus disposui laborare. At
    magis errala corrigere. Faleor namque ine haud ubi recoghovi, pessumdare detrectavi, quia, <_uod
    rnediocriter errasse, nou soluin indignoscendis syl- videlur falsitas forsan, probabitur esse veritas. Cum
    labaruni naturis, verum etiam in diClipnibuscom- res ita sese habeant, tanti ad perfecti defensionem
    ponendis, pluraque sub liac serie reprehensione opusculipermullorum juvamine egeo, quanto in ipsa
    digna latitare, 70 SRderrores falenli facilis venia, - incceptioneminus ulla proprii vigoris fulciebar sulTi-
    vitiisque debelur pia cbrrectio.. Si autem objicilur cientia, qiiia nec malura. adhuc setale vigens, nec
    quod quaedamIiujus operis juxta qtjorumdaro sesli- scientia fui proficiens,sed nec alicui sapier.ttim af-
    J0G5 HR0TSU1TB_E MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1084
    leclum meae inienlionis consulendo eiiucleare, ne A liae auxilio, nonpropriis viribus, confisa, biijus car-
    prohiberef prp ruslicilate. Ende, clam ctinctis el mina opusculi daclylicis niodulis succinere apposui,
    quasi Jurlim, nunc in componendis sola desudando, ne creditum talentum iiigenioli, subobscuro lorpens
    nunc male comppsita destruendo, salagebam juxla pectoris rubigine, negligentia exlerminarelur, sed
    raeum posse, licel minime necessariuni, aliquem ta- sedulse roalleo devotionis percussum, aliqiiantulis
    men conficere texlum ex sentenliis Scriplurarum, divinaeJaudationis referfel iinnitum, quo, si occasio
    quas intra aream noslri Gandersheiraensis college- non daretur negotiando aliud iucrsiri, ipsum lamen
    ram ccenobii. Primo sapienlissimse alque benignis- in aliquod salleiri exlremseulilitalis iransformaretur
    simse Rikkardis, magistrae, aliarumque suoe vicis instrumenlum. Unde, quicunque lector, si recte
    instruenle magislerio, deinde prona favente clemen- secundura Deum sapias, egenti paginae, quaenulliiis
    tia regise indolis Gerbergse, cnjus nunc subdor do- prseceptoris munitur auclorilale, opem luse rectilu-
    roinio, abbalise, quse setate minor, sed, ut imperia-*. dinis ne pigrileris adhibere, Deo videlicet, si quid
    lem decebat neptem, scientia proveclior, aliquot forle probetur recte composilum, meaeque negli-
    auclores, quos ipsa prior a sapienlissimis didicit, genlise 71 designando universale viliorum, nec
    roe admodum pie erudivit. Quamvis etiam metrica lamen vituperando, sed indulgendo, quia jus fran-
    modulatio feminese fragilitati -difilcilisvidealur el _) gilur objurgalionis ubi inlervenil humilitas con-
    ardua, sola lamen semper miserentis supernse gra- fessionis.

    ARGUMENTUMJN HISTORIAM JBEAT,E VIRGINIS.

    Joachim el Anna, de stirpe David, cum diu steriles vixissent, in tetnploqpieobsterilitatem repudiaii d
    sacerdolibus fuissenl, landem lohgis oralionibus el volis prolem divinam, nomihe Marium, susceperunl,
    eamque caslitaii ei ceiernoDei obsequio in templo devoverunt. llla tenella, lccta et constdns, gradus templi
    _«m omnium adtniratione superavit, reliquasque -virgines sanclitate -vitceeitceltuit. Quam dum sacerdotes
    desponderevolunl, et virgis temere projectis illi conjugemqucerunl, el sors super virgam Joseph ex genere
    David cecidit. Nam thox columba, suce.yifgceinsidens, ccelum peliit, coltaudanlibus cunctis divinam soriem.
    Joseph virgo despohttetur, pduioquepost angelus itli, divina satutatione facla, Deum, oinnium crealorem,
    obumbrationesancti Spirilus carnem suscipere, nunliat. Quai, verbo angeli credens, dum in Beihlehehi cum
    Joseph, GcesarisAugusli ediclo, mtgraret, peper.ilprimogenitum suum, Salvaiorem mundi, Jesum C/msfnm.
    cujus diviniialem el paslores, ei Magi, ab Oriente venientes,testali sunt. Qucefdma cum ad Serodem delcila
    fuisset, othhes ejus dnrii infariles nalos occidi jussil, ut hanedem regni lolieret. Jdseph, ab angelo monilus,
    cum matre et puero, ut regis ctudelilatemfugeret, in JEgyplum concessit, moxqiiejEgypliorum simulacra_in
    terram prona cadeniia nutabant, sacerdolibusquesuis verum Deum natum proclamabdnl. In itinere tiuleiH
    miraculu pueri de serpenlibus et draconibus, dum in specu noctem ducerent,,narrdl, itemquede leonibuset
    pardis, mite et mansuete se puero offereniibus, pcitmamquecum fructu inctinatom 'matris gremio, fotilemqite,
    piieri verbis erumpenlem, dum in ilinere sili laborassent, commemorat.

    72 AD GERBERGAM, ABBATISSAM IN GAN&ERSHEtM, OTTONIS PRIMI


    IMPERATORIS NEPTEM.
    Salve regalis proles clarissiraa stirpis, C Et, cum sis cerie vario lassata labore,
    Gerbirg, illiislris moribus et studiis. Ludens dignare hos nuric mbdulos legere.
    Accipe fronlicula dominalrix alriia serena, Ilanc quoque sordidulam tenta purgare Camenam,
    Qtisetibi purganda hic offero carminula. - Ac fujcire lui flore magisterii
    Ejus et incullos dignanter dirige stichos,. Quo laudein dominse studiuin supportel alumnsc,
    Qtiain doctrina tua construil egregia. Doctriciquc pise carniina discipulse.

    IN HISTORIAM iNTEMERAT_E DEI GENITRICIS PR_EFATl6.

    Unica spes mundi, dominalrix iriclyta coeli, D Exoptans, vel summaiim atlingere saltem
    Sancla parens Regis, lucidaslella fnaris, Laudis parliculam, Virgp, tuce minimaai, ,.
    Qiue paiiens^niundo rcslaurasli pia virgo Ortus atque tui primortlia clara heati,
    Vilam, quam virgp perdiderai velula, Necnon regalem pangere progeniem..
    Tu dignare tuse famuloeclementer adesse, Iloc tamen agnosco, fragiles excedere vires-,
    Hrosvithsevotis carminulisque novis. Laudibus ut tentem le meritis canere
    Quaelibi feminesesltidio fainulante Camehse, Dignepro merilis quam lolus non canitorbis, . .
    Jam supplcx modulis sttccino daciylicis, . QiKcquesuper laudes angelicas reiiiles...
    '
    10G5 HISTORIA INTACT^E DEI GENITRICIS. 106G
    ^3 'Hinc, quia viigineo poiiasti venlre puella A, Si placet, ipse meani potis est dissolvere linguam,
    Inclusum, cuncla qui regit imperio. ; Et cor rore sux tangere graliolae,
    Olinised stultum fafi qni jussil.aselhim, . Quo prsestante siisfemitis dono pietalis
    In laudem sancti nominis ille sui, Grala sibi parigairi, le qubque, Virgo, canam
    Teque.per angelicum fecit, virguncula, verbnm, Ne comes ingratis condemner jiire pigellis,
    De sancto digne Flamine concipere, . ,' Quos piget Altilhrono psallere pro modulp, •
    Atque.suseprolis matrein sjne sorde pudoris Scd mage purpureuih laudare perenniter Agntim
    Effecit,cunctis dissiroileni merilis, Pronierear, tnrhiis adro'ta virgineis.

    HISTORIA

    NATIVITATIS LAUDABILISQUE GONVERSATIONIS

    Intaclce Dei Geniiricis

    QUAMSCRIPTAMREPEIU SUB NOMINESANCTI JACOBl FRATRIS DOMINI.

    Mundi labeiitis lusfris riam mille peractis, p Hancautem metriofan., sterilem non lempore.pafvo',
    "
    Inccepit quarido 1'elix^etalula sexta, Spem parlus -homini nullani oonferre fideli,
    • Tandem, digeslis bis denis, scilicct annis,
    Qua DeuSimpleii jussit pietate fideli,
    Quidquidvefacesjam praecinuereproplieide, Contigit in lemploJoachim., sub tempore festo,
    Qui mundo Jesum fnex praedixere futuriim , Inter sacratos altaris stare minislros,
    Germine de Juda, quidam surrexerat ergo Ir.censum digni fuerant qui ponere visi,'
    Israel in terra seniof, sub lege vetnsla, Quem Rubeh templi dum vidit scriba sacrali,
    Ortus fegali David de-germineTtisigni, Exosura factuen diclis affaluf amaris.
    Quenr tradunt elcnim npmeri lenuisse Jbacliun. Non licet incensum, dixil, te tangere sahclum,
    Hic in niaridatis genitricisab ubere Jegis 75 Munera nec Domino prsestal dare sacrificanda,
    Exstiterat justus, riec non digne*sludiosiis. Te quia despexit, sobolis cum doria negavif.
    Hoc qutfque continuo fuefat sua maxiroa cura, Non dedit e contra verbum vir nobilis ullum,
    74, Ut gregis ipse sttseberie pasceret agmina nia^ai Sed mcereBSabiit, silvas trislisque peiivit,
    Designans, VeriSese pastoris haberi, In queis ssepegregem consuevit pascere pridem.
    Dignum quandoquidemlerrestri carne parentem, Ac, in longinqtiampergensper devia terram,
    Qui portare suis humeris non dislulit agnos, £ Ipsiiin cum propriis secum ducendo magisttis,
    In propfiis vffsedhcens ad gaudia' Isetse•,' Hicin secrefis laliiat pascendo latebris ,
    Passurus mortem, magnum nostrl per ambrem, Nec post ad palrian. plaeuit remeare rclictam ,
    Eropturusque reos animaeprelio sibi charse. Passus namqne gravem secreta mente pndorein
    Hic lieros etenim, de quo narrabo, Joachim Ex Ruben verbis, qui set;ausatur, amaris.
    Tali percertefelix patriarcha nepote, Hujus percerle post menses inclyta.qiiinquc
    Tolo se piacidis ornans conamine faclis, Conjux, flesperans, illum jam vivere sahnjm,
    QuidqUidpossedit per tres parles resecavit, In soles flevit, nec sulameh sibi scivit
    Partem dans viduis, peregrinis.atque puellis. Hasqile preces Dominoprofudil, triste dolendo : .
    Ssepius in tcmplopartem famulanlibUs ergo, Israelis Rector, solus quoque gentis amator ,
    Particularoque susedomui servaverat oroni. Qui semper refoves roiti pie.tate dolentes
    Hoe quoque non rarofaciens pielate benigna, Cnr mihimet socium voluisli tollere charuni,
    Digne mercedem suscepit denique talem, Addens mcerorem tristisemperque dolenti,
    Ul propria siibslantiola bene mUliiplicala, Quod sempor slerilis mansi, sine gerriiine venlri
    Ipsius gentes proceres prseceJIefetomnes, Sed nunc majoris vulnus suspiro doloris ,
    Nec sibi consimiJemportaret terra polentem,' J) Hoc, quia nec penitus, quid conferret,' scio, cas
    '
    Quem sic cuhctarum ftilciret eopia rerurii. Legali Domihodevolo Jegis amico.
    Quattuor hinccerle cum jam feliciter ipse 0 me felicem, si saltim noscere possem ,
    Viveret in sumnia fortunalUstra rolata, JJlrum mors illum subilo sorberet aniara ,
    Vultu perpiiJchram sibi desponsavit ainicam, • An frueretur adhuc calida vilaliief aura,
    Nec non prsenitidam laudandis rhofibus Ahnam Cerle, si scirem, non jus moerorishaberem.
    A charis natarii, Davidde stifpe creatani, Tantum cum lerjebris Jeti sucfcumberelatris;',-
    Foedere legali proprio quam jiinxit amori. Funus, sed summ.a'.coleremprsenobileTiompa,
    PATKQL.GXXXVII.'•-". ..'-' :'-'-"' 34
    10G7 UROTSUITHJEMONJALISGANDERSHEIMENSIS 1038
    lnclyia condigno commiltens membra sepulcro. A Hocque libi dico, quod mox praiiobilis Anna,
    His ila finilis, sublatis cornit occllis Concipiet iialain, cunclis secul[s Venerandam.
    In ramis laur'1resonanles jnurmure dulci Hsccinter nalas hominum fiet sacra cuhctas,
    Pullos plumigeris volucres circumdare pennis. Spiritus et merito sanclus requiescet iri illa,
    Hoc uti cemebat, subtrisli vocecanebat: Ac per quara veniet mundo beiiedielio summa,
    Rex cceli, fortis cui subjacet astriger axis; Nec priraara similcm, nec ferlur habere sequenlem.
    76 Omnia qui certe potis es disponere recte, Al nunc ad sociam terita remeare beatani,
    Sempercunclarura libi laus exslet pieiatum, Qusegaudens onini tanturii pariet decus orbi,
    Quod clemens.cunctos pietatis munere vivos, Et semper grates Factori reddile dulces,
    Pisciculos, pecudes, serpenles atque volucres , Cuj placel stirpem vobis concedere talem,
    Congaudere suis donasti sedulo pullis. Qualem percerte nunquam tenuere prophetse,
    Sed raeraet solam sterilem reraanere misellam Qmnes elecli post haecnon sunt habiluri.
    Causa judiciijussisli denique recti. Ad quem, .promissis Joachim lsetatus in illis:
    Te tandera omnipatrera constanli peelore tesleni Si mihrcerta tuo .maneat tuagratiaservo,
    Invoco, conjugii primo quod lempore vovi, Ad lempus dignare meo requiescere tecto,
    Si venlris fructum mibi prsestares pius: ullis, B Et gustare cibuin npri dedignere paralum.
    Hinc mox in templo sisli libi rite sacrato, Angelus c conlra dicebat voce decora :
    Obseqmoquetui legali roore sacrari. 78, Desine, posco, meum post.lisec tedicereservum
    Talia dum mundis formarel verbula Iabris, Esse, sed angelicseconsortem credito tufmae.
    Angelusastrigero subito descendil ab alto, Nam mihi lerrenis opus est non vescier escis,
    Msxima irislHiseporlans solamina tantae,; . Quem pascit Dominisempcr prsesenlia summi. -
    El slans sub facie, dictis hsec fatur amicis : Qnapropter moneo, Pominp libamine.sacro
    Exue mcerorem cordis, depone dolorem, Hoc le ferre, meis satagis quod ponere mehsis.
    Consilioque Dei germen libi credilo summi Qui cilus aiiniculumgregibus subiraxerat agnum ,
    Hoc, quod venlre luo procedet-tempore cerlo, _ Sperans opprobrium, Ruben, cessasse \etustum ,
    ' lmmolat et Domino,gavisus pectore lscto ,
    Vere fiel idem populis mirabile cunctis.
    Dixil, et aurivagis revolans secat selhera pennis. Ignibus appositis, ut babet prseceptiolegis.
    Anna sed, angclicis niinium perterrila verbis, Angelus, liis volis ut jussil rite peractis ,
    Moesladomum petiit, sese lectoque locavil, . „ Altaris.fump sublalus pergitad.astra.
    Et tremclacla diem psalmomm lege perprat, Quam lunc clcmenlis paulalim graiia-Patris
    Effusisnoctem precibus ducendo sequentem. 0 Inccepit radiis mundo luceseere claris,
    Posl hoecergo suam praecepit adesse puellaiM, Atque prior stabilem discordia sumere firiem.
    Aslanlem rogilans propriis illam sub ocellis. Cum sua coelestes.primum consorlia cives
    Cur sc despicerel, vel cur tani sero veniret, Olim terrigenas promiltebant habituros,
    Cum sibi sentiret fieri quid forle stupendi ? Quos prius c meritis Adam sprevere parentis.
    Reddidit e contra dominsclasciva famella . Neclatuil lunc angelicum cleirieniia coetum
    Opprobriis tactum servili murnnire verbum. Omnipatris, proprium qui niox post leropora naluin
    Si te despexit slerilem faciens Deus, inquit, Mitlere vtrgineura miserans disponit jn alvuin ,
    Dic',rogo, divinsecausaequid pcrlinetad me? Ul sihc principio natus de Patre supreroo,
    Anna sed opprobrium palienler pertulit istud, Carnem virgineo.sub tempore sumerel alvo,
    Effundens lanium lacrymas subtrjstis amaras. Omnes alqite suo salvaret. sanguine sacro,
    77 Scilice.lhac ipsa Joacbim proedictusin liora Ne posthsecgeneris humani callidns hostis
    - Gauderel mundum.laqueis retinere
    Angelus apparens, inter.monlana refulgens,, malignis,-
    In queis luncpascendo gregem lalitaverat aeger Sed Patris, et Nali, numen.quoqiie Pneuroatis ahni,
    jusscrai ad sociam cilius remearc reliclam. jEquali forma pollens.sub noinine liino,
    Qui dixit, monilis animo permplus ab illis: . ^ Finelenus stabilem regnaret jure per orbera.
    Hsecjam bis denis mecum permanseral annis, Angelus astrigerum postquam transcendil olym-
    Ex. illa Dominus sobolem mihi nec dedit ullam, [P'""-. .-'
    Insiiper opprobriis discessi plentts amaris Vix paliens Joachim iantoe prseconia.causse,.
    Nuper de lemplo, causa confusus ab ipsa, Et tactus jaculo lcrroris.denique magno,
    Et ime despectum, lanlisqiie malis saluralum.,. Stralus ad usqtie soluni doni yirlute superni,
    Horluiis regredi, subdi primoque pudori. Periimidus_acuitnecnonsiiiementequie.it
    Ad quem roansuetis ccelestis.nuntius orsis, 79 Ipsius sexta,-ni fallor,. foiie diei, ;.
    Me iore crelestem, dicebal, credilo, vocein, . Dum sol iisquesuum conclusit vespere cursum.
    Cuslodemque tui factum pietate superni Interea pueri. venerunl cunr grege lassi,
    Regts, qui justam consolari dedit Aniiam Cumque sUumdomiriumpronum videre Iocalttm
    Per roe, dum preculas flendo profuuderet alma». Cotnminusastanies, -cceperuntdiscere trisies
    Al nunc crgo tui causa de car_line_c£fi!i; _ Causam lerroris,, turbata mente, recentis^
    Quc venicns refero pcrmagni gaudia doni, Ipsum percerte sed vix poluere levare.
    ; HISTORIA INTACTM DEI GENJTRIGJS. 107.8
    1069
    Queis cum coeleslis riarrasset minlia civis, A Per se quid fieri prscsigiiarelcilo jnagni
    Snascrunl illi jussis pafere supernis Et vere magni, cunctis meritbque sliipendi.
    Et rapido patriam cursu rCpedare Telictam. Quod, credi, majus, vel qpod possel fore majus,
    Qui gregibus .iectis^ifvis discessil ab itirs, Qnara quod virgineo portavit ventre puella,
    Ac gaudciis pueros secum deduxerat ipsos. 31 Magiiumfactorenimundi, propriumqueparenleini
    Et cum irahsisset spatinmtriginta-dieium,' Nec mirura, surSura ccepit sic figere gressum.,
    - - Infans lacteolis ftierat dum paryula membris,
    Angelus oranli saivelsc corirpariiit Annae,
    El cum pacificisdeprompsil lalia verbis: <Juam, Pater aline. luo ditasti Flamirie sacio,,
    Exsurgens animo, vultu quoque perge sererio Dum fuerat sanctse genilricis condita ventre,
    Ad porlam suliilo, quse dicitur Ayrea vulgo. Prsescius banc Solam cerle consistere dignain .
    Illic for.e tuiim, summa«riih pace reversum , Adproprii parlum nati, persaecula, nali.
    Legalem doininum mox coiiiperies fore vivuin. Quipost, eorporextectus velaminefoTma.,. .
    Qusecilius dictojussum complevii amandtiro , Ascensnm gradunin ciiiiciispatefecit in oevinn.,;
    Inipatiensqne morae,perrexiv ad oslia portse, Per quas?adpalriam tendunt reraeare rellctam, _.
    Praestolala suum gaVisa niehte patronum. Gui Chrislus nPraen, cuilaus sit cceJitus, Anien.
    Scilicet atlohiiis quem cum conspexil oeeliis ,"' rj Scilicet et geuitrix, tidi faclo bene felix, • -
    Charo flbrigerum peTcurrerat obvia campum , - CoIIaudans ;feg,em«ecinit sic Anna perenneiu :
    Ipsius et coHosese suspendit amandb , " Omnipolens reetor, solus pieialis amator, -..
    Allilhrono grales reddendo deniqiie tales . - - Clemenler prPprie fccisii rnira pop.ello, .'-. ,.. -
    Laus libi, cuiiciorum Largitor .timme bonorum-, Aspici.ensihumilem nliserando meamquoque mcn-
    Qui mihinoh meritse concedis gaudia tanta. . Jam desperatse jdonasti gaudia naise. . v [tcni,.
    Ecce virum proprium pracsenlem sehtiosalvttm, Audeo perecrle post hseclibi nmnera ,-ferre,
    '•' - Necvereer prohibere-roeiun post liaecinimicum, ,
    Tempore qtiaeJongujam permaiisi' viduala,
    Quaequefui slerilis. conc'epi gaudia prolis. Quin visitem sacris templiim sociala liiiiiistris.
    Talibus auditis, congauderis concinil omnis Hinc te ccelesles collaudant sedulo cives,
    Plebs HebracaDeoiaudes euovpecloreiseto. Coiidignum carnien.modulando perenniter, Ainen..
    Post IisecVhoveno pefcerle mense peracto . His ita flnitis, orahtis-scilicel-orsis,
    Vcnil sumniadies, in qua praenobilisAnna . Germinefelices talis redicre parenies
    30 Progenoit natain cunctis seculis S'enerandani.. Indolis, in lemplo parva renianenle Maria. _ '
    dies oclo venere vocati •- . Omnes humanae
    Poslque primi ' •' • G nequeuiit comprendere Jihgiioe,
    Ponlifices, lanlae solito qui more puella. Nec polis est siabilis, quainvis vcrbum sonet, orbis
    Nomen etapiareni; ipsam quoque sanciificafeiit. tstitis infanlis pr_eclaram dicere famara,
    Queis Joachim pYeculasfuditprsesentibus isias: •; Sed nec.niiranda. vitafti moresque puellaj.' :'.
    Rex cceli, slellis solus qui nomina ponrs, Quis laudare modis potis est perssecula iJigiiis
    Istius tenerac nomen dignare puellse Haecquia conliuuo cunis subtracta pHella -
    Cceliius indiciisper te ihohsirarecortiscis: Maturis, omni Jucebat raoribus orbi,
    Dixerat, etsubito sonuit vox foriis abaltoy Nec quidquam membris gcssil puerile lenellis. .
    Mandans egregiatn Mariam vocitaie pueUauiv Ast in prseceptis fueratjustissima legis,. - '.
    Stella maris tingua quo.J consonat ergo Latina, Nec non carminibus seniper studiosa Da-vidis.
    Hoc nomen. mefito sortilur sancla puella, 82 Hsecprudens, humilis, fervens dulcedine mentis,
    Est quia.pfseclarum sidus quod fulget iri aevum Omnibus atque placens, lota virtnte refulgens.
    Regis acierni CUITP diademate Christi. - Hanc;hominis malediceiitera non audiit auris
    Post hse.c,-aniiornmirieia vergenieduorum,- - Offensam, sed nec quisquam cognoverat-unqiiam..
    Forlunala suarii dttm sumpsii ab ubere. nalarii; Semper eratmitis, nec iion gralissima cuncti.,
    Ablaelando piam genilrix de.mbre Mariam . ' ; El, quse nempe suo profluxit abore.ioquela
    Olios in lemplo sislitchro inujiere digno - : '•'"." Nectare gratiolse fu.ratcondila supernse ,
    Ipsam, qusetempIiiinDPmini fuit imo fulurunf- Et, cura quis verbisilli benedixit amicis,
    Quo.socia.la sacris Virgunculaparvapuellis, - Mox grales Dominocuravil reddere suuvrno, .
    Semper-divinis illic perslarel ini>dis , -'".' Nec sic diviiiis linguamretineret.ab odis
    '
    Quem merilo Cives ceeiestesJaude froqnentan.. Exemplumque suis in se prsenobilecunclis,
    Post hsec,-iivleiripli subsistens limile sacfi, Praeponitsociis jam cunetigenaebonitatis." .' " -
    AscensunVgfsidtiuri.subito ter qiiihque supiiium, Ipsius faciem niveo candoreniteniem
    tmmemor betatis;jarh pieriaDeo, puerilis" ' '
    ' Traduht, ardenlis radios prasfcelleresolis,
    Audacter-curfil, viiltuihnecretrdfeflexlt. - ''? Nec noriiiuroanum penitus devincere visnmi
    Quserat;ut aslahtes, ihiarittihi-more, paFeriies".-; Quid refefarii digitds, operura salis arte probatos ?
    His supbr acCensi, mirahiuf deniqbe cUncli Namque.manu docia perfeeit pafya puella.
    Astanles populi., tenipli pariterqtie minislii, Nerape, sibi riormain slatuensipsissima dtiram , -
    Ponlifices ipsi, factfinilaudant qribquepTiini,'"'- •"- Omnibus in tehiplo vivebai»str-fctius.Ergo, "
    Diccntes, taiito-qiiPd tunc iiifaii.ula facto , '• >'• Virgin.ibns,reliquis illic pa*ller sociatis,
    _07I HROTSUITH-yEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1072,
    Natn tanlum precnlis siuduil persislere saciis, j^ lsttid, per magni regis studium Salomonis,
    Nec iion divinis seinper conslanter in odis. . Ut scilis, vere riianserunt semper in illo
    Ex quo discusssenoctis periere lenebrae, Forma conspicuacvultus setale tenellse
    Aurora spargenle plagam lucern per Eoara, Nalsenobilium, famoso germine regum,
    Allius usque polum Phcebo ascendente serenum, Atque sacerdolum, vatum pariterque piorura,
    Tertia jam subilo devenerat hora diei, Qusecelebres omni merito mansere popeilo.
    Tunc usu digitos operis laxaverat albos, Certe perfecla sed mox setate recepta,
    Docle purpUreis instando denique filis. Conjugibus tanlse condignis sunt sociata.,
    Sed mox ut nona Phcebusdesccndil in hora, Multo magisque Deo placuerunt semper.ab illo.
    Se precibus solito reddil-famosa puella, More sed insolilo sperat se virgo Maria
    Ac sludio menlis bene perduravil in illis, Posse placere, viris Domini pro noniine sprelis,
    Usque per ahgelicumsumpsit sacra virgo ministrum. Nunc, quia non constat, votiun se redderc laiilum ,
    Oinni namque die missam sibi coelilusescaro, Restal ul Altillironum precibus dignerogiterous
    Escam pontifices dederant de more potentes. Ut nos forle sttis facial cognoscerejussis,
    Hanc sludio meritis ciiius concessit egenis. Hanc quia legali fas^it cum fcederejungi.
    83 Denique coelesles,lapsi de sidere, cives B. Tali consilio consensu plcbis adepto,
    ltanc crebro verbis consolabantur amicis, Sorlem ponlifices roiserunt primiius omnes.
    Spernere lerresirem quo mpx didicissel aroorem, Inter namque tribus Israelis duodenas, .
    Et castani regi mentem servare perenni. Qusemox egregiam Judae signat fore dignam, .
    Quisqiiislanguidulis infirmus dcnique membris Qua designata prse cunctis .scilicet.un»,
    Hanc saltim leligit, rapiiro salvus reraeavil. • Fraecepere,viros ejusdem gcrminis omnes,
    Hujus cum slabilem -volitaret fama per orbeni, Quos sine conjugibus fecit consislere casus:
    Abiathar reliquos exoratssepe sacerdos ColJectoser-gocpncurrere sole secundo
    Ponlifices lempli pretii non miraere parci, Et mariibus-virgasdextris conferre novellas.
    Vellent prseclaramqtio despbnsare Maria/» Piis igilur cunclis toto conamine lec.lis,
    Ipsius "egregiolegali foederenalo. Advenit dignus senior Joseph, socialtis
    Quod fieri vero proliibet virguncula casla, 85 Hli...incurvani porlans sub indice virgain..
    Inclyta regalis spernens consortia stirpis, At vero summus virgas tollendo sacerdos
    Se quoquc finelenus leslatur nobije corpus Gaudens, cunclorum.Doniino facicns holocaiislum',
    Ejus conjngio percerte sttbdere nullo. Quid fieri.jubet, effusispfecibusrogitabat.
    Talia ponlifices cui roox dixere polenles : C Cui mox indiciis djvinis isla jubenlur,
    Nonne Deuscolilur," digneque potens veinerafcar, Tempore djgeslo sibi quse fuerant facienda.
    In plebis Judaelegali posterilate ? PrsemoniXusvirgas. qui inisit prolinus ipsas,
    Nec decet innuplam talem remanere puellam. In teropli sanctum [ainosijure secretura',
    Qneis conslans animo respondit laliavirgo.: Demandans quidni collectim lucc sequenti,
    3SamDcus in templo gaudel fequiescerc mundo , Inde regales ilerum venisse nepotes,
    Mentibiisel sobriis, nec delectatur in illis Uiiumqueroquesuani rursum qiioque sum.ereyirgara.
    Crimine quos magno raaculat lasciva libido. Nam sibi pro signo dictum fuerat manifcsto,
    Scimus, Abel duplam inerito sumpsissecoronaM, Virgo quod hseccredi deberet nobilis illi,
    ' -
    Qui primus inundo justus fucrat proloplasto , ; De cujus virga volilafet rite columba,
    Unara martyrii, fratris de ctede peracti,- Qtisepetiisse polum lentarel.proiinus alium.
    Alque magis nilidam pro virginitate secundaw, Cum ter mille suas retinerent denique captas
    Credimus, Eiiam cceltimpeliisse secretum, Virgas, personse prsedicto lempore cerise,
    Corpore cum vero mansit.qHiavirgo potenter, Nec signum populo prsedictuin redderet.ulla,
    Nec corpus maculis unquani violavit amaris. Oblulit i.ncensuinprsesulvenerabile rursuin,
    Hsecdidici certe, legis ralione docente, ** Seqtte dedil precibus devoto pectore fusis.
    Et discens animo mandavl sedula fixo, Cui mo.xcoeleslidicslur voce precanti,
    Meque puellarem novi retinere pudorem. Virgula liaraque brevis Joseph justi senioris,
    Postqttam bis seplchi totos compleverat annos,, Qusejacet in teroplo nec spllicitetur ab ulio,
    Non hoc esse sui-moris, dieunt:Pharissei, Implebitmerito signuni roemorabilesola.
    84 ^Slalis iante^uod yeltet virgo manere. His ifa finitis, sonuit vox ponlificalis,
    Posl htecin lemplo, Dominfsub honorfl sacrato, ..» Mandansin mediam Joscph procedcre lurbam,
    Moxdecreveruntpopulum concufrcrecunclun»; llic eral abjectus, forma nullaque decorus,
    Ut pariler tantam tentarent volvere-causam.- Nec sibi complaruit sociis interlore lantis,
    Et, cum sub tectis t.e.mplicoflsislereL.omnis_. Sed mageposlreiho gandet remanere locello.
    Abiathar, quem jam *ne«»jfli,sjiblege sacerdos,,.; Qui mox, u.t-vocemsensit, se forte vocantem ,
    Ascensuni graduum «snseendit namque superbtim Processil pavidus, virgam comprendere jussus".,
    Prxsul, et aslanli diceba. talia plebi: - - - Ex qua continuo splendens egfessa coluroba ,
    Ex quo«pnstf,.c___. fuefal prsenqbile templum Haud larde ccelum fertur petiisse secrelun».
    1073 niSTORlA INTACT/E DEI GENITRICIS. 10. „
    His ita transaclis, iaudes plebs concrepat oronis, A Fruslra coidetenus quo jani fuerat ciuciatus,
    Graies Allilhrono reddenies"pectore heto. ' Talem durii gravidam senslsset-forle puellitm,
    8Q Cui placuit signb justum monstrafe nbvelTo,".'. Qualiier et iflsiis sPlatiir leniporehbciis, "'
    Jpse sed setatis nori iminemor ulteripiis, Virginis inlacise jussus cufam retiiierc, '''"'
    Protestans prpceres se progenuisse nepoles, ' " "
    Virginis et nati nobis de sidcre missi.
    Magnopercerte fertur rogiiare pudore Haecevangelici deniPnstrant cuncia libelli, "
    Pontifices. Mariam quonoirvellenl sibi pulchrain Nostras et fiagiles excedunt deniquc vircs. >'
    Ipsius proprio, sed'spPnsam tradere nato. IJis nos iransmissis cbristant quia coghiia ciihclis,,
    Quodcum foiiehegant, se signatinri qtioqtic narrant,, Sermonem vobis lanlum facieihus ab illis,
    Nec cuiquam credi sanclam debere puellam,' , Cbarius in lemplo qua.'credunlur fore dicia. '.
    Quam sibi, qnein Dominussolum fecit fore dignuni,, Gerle cum slabilem yolitans veniret irioibeni
    ""
    Exorans, alias ccepil rogitare puellas Undique subjeclos describi jbssioiectos '.'"'
    Milti cum Maria, causa solaminis ergo, CsesarisAugtisticensiimque sibi piofiteri,
    Qnae, veluii connutritse sociaequecosevse, 88 Joseph ad patriam Belhlem perrcxerat tirbem.
    lllam colloquii scirent solamine dulcL , . Cum despbhsata sibiiriet praegnanle Mariii;' ['
    Absque mora consolari ne virgo piidori . B"Eteum famosisessentpropeihcehibusufbis,"
    Conjugepro vetuJo fieret siibjectaienella,. "''
    AsBexi'»noh corporeis, sed hientis ocellis,
    Quod mox pontifices fieri jussere parenfes, Gominus alma dubs virguncula stare popellbs, '
    Sed senior fnislra stidaverat ista rogando,. Unum ridentem, nec non alium jacfyhianteni,
    Non sibi, sed Christo,"fuerat qtira yirgo dicata.7 "
    Quod Josepli velulo narrahs, audivit ab ill'6 :", ":
    Poslquam pontifices pieculis cessere precanlis, Conline subjeclo tantum le rite Jumenio,
    Joseph servandam suscepit namquepuellam, Et rioli, posco, n.arrare superflua verba. ;
    El pariler missas, ni fallor, quinque puellas, Dixerat, et juyenem coram prospexii lierilem,
    Qtiarum sic ergo creduniur noroina dicta : Qui sibi mysteriura decIaraVil populofum
    Sephipliona, Zabel, Susanna, ttebecca, Abigea, Talia sacrata dicens pro virgiiie Verba : _
    Quis opus ad templi perlingens namque sacrati Cur dicis Maiiam non verbhla yera loculam-
    Traditur ornatum sludio.seperficieiidum Indignattis,'eam secretum cernere solam,-
    Purpura eum bysso lihum cum vellere serun., Nam flentem populum hierito vidit Jiideoriim,.
    Purpura sed sanctse fulgensoperanda Mariae, Qui mox a Dominodiscedel^ corde niaiigiib,
    Creditur ad velum Dproini iempli preliosum. Contfa gentiJemsed:ia.iiiia fliiii^tein ; ;:
    BIs super acciensaeprseseales quippepitdlxi :::,: P Ad.lidei jiiaghuni qiiia peryeniei sacfaineiiium.
    Oppfobrii,causii dixe^iMtiii£t.ergc>.£,_: His"dictis, Mafiam blande conversus ad almani
    Num te.fegiriahVcbiistafpbst .isec.fore noslrain, Tempus adesse sibi Christum narrat. pariendi
    Jam lexerida tibi; quia purpura creditur Uni Quaede subjecto dcscendit jussa jumcnto
    "
    Non parvd cum sis junibr.tu lempprenpbjs,; lntrans speluncam sub tcrra rite Jocatain
    Quaetunc ul seriiper bene susiiriuU patienter, Quaemale pr«sentis penilus fuit inscia lucis
    Talia nec verbo jam cohfradixerat ullo. . El qnam conliiiuaesehiper lenuere tenebra_.
    87 Astans sed.ciiius cuslbs semper sibi fidus • Setl mox, ut lucem geniirii pariiura perennera
    Angelus astfigera dilapsus dixit abaula, Hanc adiit, radiis coepitfulgere coruscis
    Non te, virgo, rogb perturbenl lalia vefba, Nec post hsec ibi cceleslis lux defuitpiniii .
    Istse percerle quia vatum roore Iocutse, Tempore qup geriiliix illic marisit bene felix.
    Jam.nunc prsesaga dicebarit voce fulura, Noclis traiiquilkc medio libramihe ccrle, :. •,,.
    tu quia sola potenler eris iegiha pereniiis, lllic haec eaderii geiitiit Virgiiiiculapidleiii
    Necnon stelligeri dominatiix inelyla ebeli. Gaudens divinam, cunctis seculis veneraiiilain,
    Post liaecsecretaresidebat in sede quieta, ja Cqi noraen Jesus', cui sit Jaus, gloria, virttis,.
    Purpureos digitis'fllos operans benedictis. Solvere qui velerum veniens oracula vatuni,
    Angelus et sumirius Gabriel conspectibus ejns, Se pro salvando yentufuni prsescia niunilo
    Asiilit asiiigera coeloruraiapsus ab aula Pacero •ccelicolisfecil cum civibtis prbis, .
    Virgineurii decris verbis affatur aniicis, 89Quem genitum sacrpcastse de virginisalvo,.
    Juxla cunctoruni narraris ofacula valuiii, Protenus angejicus circumstat dehique coeliis :....
    Ipsius e caslonasci dignarier alvo Laudans submissis faclorem vpcibus orbis,
    Altithroni prolem muiido satis anliquiorem, Orans et pueruro nobis de sidere missum,
    Virgineique niodum parltis narrat memorandum. Sed rnater subitp, cunclis veneranda, Maria,
    Ergo non nostris poiis est exponier orsis, .,' Collocat augusto prsesepi menibra lenella._
    Nobile cblloquiuiri longosermohe peractuni' Christi, panniculis regem yolvendb perennem.
    Virginis, aelefnaeChfisti hiatris benedictse Et pitis inlerea Joseph, digriessusab illa,
    Partus et lanti, sacra nairantis paranyrophi, Moxobstetrices secum duxit mulieres, ,
    Sed nec daclylicis optis est nos psallere chordis
    '" .. QuseZelemi, Salbme fuerant de nbraine diciae ,
    Magnum mcerorem Joseph duriunque dolorerii_.' Sola sed ingreditur Zelemi, Salbrneijue veretur
    1073 IJROTSUtTHiE MOJSilALlS GANDERSUEIMENSIS 107«
    Taiigere speluncam pedibus splendorcreplciam. jA Inlranl et pueri regalia lecla tenelli,
    Mox quoque virgineum Zelemi traclans pie partum 91 Haud vario certe digeslini pict.a colore,
    bxclamans, signi dixilbene credufa lanti : Sideris obsequio tanti, sed, rite polila '
    Quid sibi non nuptaeparliis vult iste novellus ? Proni vesligiis figcnlcs oscula prolis, .
    Editus ecce puer regali germine niiper; Ofantes, preculis humili quoque voce profusis ,
    Conjugis experlem bene declaral fore nialrein, Tfino ccelestemveneranlur munere RCgcm,
    Alque pareris virgo natuin Jactat pie sola Hunc hominemque Deum desigiiantes moriturum,
    Uberibus caslis de ccelojure repletis, Qui mox, in somnis moniii sub leinpore noctis,
    Non dolor esl malri nec est maculalio proli, Ad patriani tseti redeunt.per devia ducli.
    Ordine divino fieri sed talia credo. Ilis ita digeslis, flerodes, pessimus hostis,
    Hanc Salome vocem spernens, non ficla lpquenicin Auguslijussu Romam deducitur. Ergo,
    Dixeral audiiis sese npn credere verbis, Quo verporgarel, lex ut Romana doceret,
    Ni probel ipsa sacram palroa langendo Ma.iam. Griminis imposita de magni se cilo culpa,
    Hinc iugressa suarn coepit protendere dexlram, . Vel capilis pcenam jusle pateretur ainaram.
    Audacter castam tentans palmare Mariam, Namque reus niajestatis dicetur lierilis, .
    Sed laljs pcenam.confert audacia dignam, •_ Et merito talern patilurjam suspicionem,
    ,jg
    Dexira esl continuo tentatrix debililala,. Qui cupit insidiis, vulpino corde paratis,
    tngenti «erle cr.uciatur jqre dolore. Prolera coaleslisdivinam perdere Regis.
    Tunc Salproe clamans aninio siibtristis aniaro, Hoc nam divinb nutu faclum fore, credo,
    Dcfecium dcxlrse subilum deflevit ademptse, Quod lunc percerte Romam maiula.lor adire,
    Morcque Jndaico propriuin rocriluro recitando. 0_uo,se subtraclo, legis mandamina cuncla
    Nec non juslilia sal confidens.simulala,. Plenms in nalo complerenltif cilo Cbristo.
    Talia Celsithrono fprt.ur dare verba dolendo : Namque, quater denis, cursu ducente, peraclis
    Testis cunctpruin cpnsolatorque laboruro, Virginei parlus digestim rite diebus,
    9Q Tu scis praecepiis fuerara qupd seduis. legis, Hic Faclor membfis coeloruni nainque tenellis,.
    Qupdquetui causa seinuer fuerani behe larga,. Sislilur in proprio, parvo cum munere, leniplo,
    Pauperibus cnnctis.iectis.de finibus orbis : Ulnis exceptus tremulis justi Siinebnis,
    Qui incerens venii, de me quoque laetior ivii, Et mundi Dominus coniiignis esl behedic
    El. ntinc pro incrilis patior daronum grave tantis. Odis, ex ipso justo Si.meonevetuslo ,
    Qiii mbx apparens.jiivenis prselucidus, infii: Nec nori fambsa prsesagis vocibus Anna.
    Pairoicu|QSpuerj soluniiriQootarige tenelli, Q His quoque cOmpletisjuxta mandamina legis ,
    AccedehS isias ad regales cito cunas,' Ad palriam Bellilem redierunt protinus urbem.
    tpseque majPri.lerestiluet sanitati. Nam, post IisecJiinis mansurnis pene replelis, •
    HSKC ubi.jussa sibi.sequilur solamiha dani.is,. llostis al>exsilio veniens perversus amaro,
    Tangendomiiiimum.pannorum denique'filum : ,. Quod dixere Magi, volvebat meiiie dolenli,
    Sensit.se snbito salyam fore corpore lolo , Se nati slellam Regis vidisse decorara.
    Et gralcs;Dpniino reddebat voce canora, 92 H*c iecolens proceres regni rogilahat heriles,
    Qui sibi dignatus talem conferre salutetn. An redeundo Magi venissent mente fiaeli?
    Ordine digeslo posiquam fuit ergo repleta Vel, quid de nato deroandarent sibi Chrislb?
    Visio pastonim, signum sibimel quoque dicluiu, Qui mox responsis pariler dicunt bene firmis,
    De parv.o puero prsesepibusinveniendo, Se ncscire, Magi fuerinl si forte reversi,
    Jpsius poeri.quoque ciicumcisio Christi, Nec quid de nato sese "perdiscereRege.
    Norain.is.alque sui fulgehs aptalio magni. His super accensus rex Herodes, furibundus,
    Reges astrologi,. solis de cardine lecli, Miilens, infanles occidi prolinus omnes
    Advenere Magi, steliarura lege periti,' Qui lunc Betlileis fueranl prsecepit in oris,
    Quaerentesurbem famosam denique SaJem, B Se semper vivum sperans exstiiigucre Christum
    Nec npn Herodem, constanti pectore regem , Posse. Sed in soninis mohitus Joseph venerandus,
    Sollipilaiit regis de nativiiate recentis, Pergitiu jEgyptum, vasli per devia seciun
    Se vidisse novani fanles nuperriroestellam, Deducens eremi Jesum cum niatre tenellum,.
    Qure Regem natum dertionsiraret Judeorum. Novi terreslris Chrislp doininanie timoris.
    His rex lurbalus secreta mcnte profanus, Talia sed solilo fecil pietate superna,
    Accilis ci.lius scribis, audivit ab illis, ^Egypti tenebras propria ijuo luce vetustas
    Ccrle Belhl.ei.snasci quod Christus in oris. Mox illpstraret, per se penilusque iugarel.
    Juxta cunclorum deberel carmina vatum, Conligil ergo die quadam, requiescere velle
    SCilicet atque Magisjussit cum fraude.reniissis, Juxla speluncam, sanclam cuni prole Mariaiu.
    Ut pueruin quxraiil nalum , sibiinet qupque inon- Quse sat lassa solo fuerat eum forle locata,
    [slrenl. Scilicet in grcmip Jesum molli refoverido;
    Quera cupit occidi, simulans se velle precari Multi terribiles proceduiit namqu.e-dracones
    Qni monslranle viam stella p__rguntcito reciam, Ex liac speliinca, prse qua fuit ipsa locala,
    1077 IIISTORIA INTACT/E DEl GENITRICIS, ... ; 1073.
    QuosJoseph pucii cerncntes, obsiupefacii A Hsecheros igitur yenerandus sic loqueb.atur,,
    ' -
    Coeperuntcerle magno clainare lirobre. Ceu despersiret, qubd prsesensomnia posset
    At puer e greiriio matfis-surrexit atnatidb -
    Chrislus, corporejs lectus fueral quia niembns.
    Jesus, sacralissfabat-riiilis qiibque plantis, Atpuer, in greraio charae geni.tricisamando
    Conlra frendentesttifbata hiente dracones." Accumbens, palroam gaudens s.everlit ad ipsam,
    Qui subilo prbhi cecideruht-marisuefactj, Functus et imperio, prseclare qnippe, paterno
    Orantes tacitis ractoremiiuiibos oibis. *
    Ipsi continup dicebat fronte serona:
    lpseque.digrediens cremi per devia vasii, Arbor, flecte tuos summo de veftice ramos,
    illosprsecessit.-sequief sese quoque jiissit. Ut quantum libeat de te mater mea carpat.
    QuoJoseph visu, Genilrix Cliristique sacrala, Dixerat, atque suis arbor fortissima jussis,
    Exanimes, fragilispro cbnsueludine cariiis, '.'. Ante pedes Mariseparens inilectitur almse.
    Facti, sat paviiantvpueTum lsediqiieliihebant. Fruclu cuinque suo penitus fuerat spoliala,
    03lpse sedirispector merilis.iestis quoqiie corJis, Incurvata stetit, nec surgens alla pelivit,
    HsecrespbhsadeditiimHiscohvei-sus, et iriquil: Opperit iroperium Christi sed.rite probatum,.
    Quare lacientes tahtuih tractabitis artus,' Ipseque, te stibito, dixit, nunc erige palma,
    In me virtutem capitis'riec mente pererineni? B Ut sis Iignorura post liseccollega meoruni,
    Quaravis huriiariissim pafvus homuiicio meihbris : Quceparadisiacis conslaht planlala locellis..
    Vir tamen omnipotcns suriimosUm iiuroinc polferis; Ex radice lua deduc extemplo secreti
    Condecet alque feras silvaefnansuescere ciinctas, Undas fonlicruli,.'fluitariles.gurgitedul.ci.
    Me coram^ ifabiedimissa rite priore. Quseeitius dicto compleniur denique cuncta.
    Post hsec magnanimes cum pardis' namque Jeones": At Prolis comites, fonten)luslra.ndp receotem.,
    Nec non cuncligehse venerunt undique lecta?. Reddebant grales Jxlaio peclore dulces,; . • ._
    Ut sensere; ibre prblem Factbris adesse, Aiquc siliiri lyinpbis tristem dempsere uo.vellis... '_
    Orantes puerum subniissa vOce teneUum, 95 Cumque prpfecturi des.erti per Joca.vasli
    Circa praeclaram'gaudehles atque Mariaro. Esseni, ad palmani Jesus sicdixerat ipsam :'"..;_
    Quam, stiper insolilo pavitaiitem dehique sigrio, De te quippe, meoprseccpto, palmula, mando,
    Lsetiusintuitus fertur sic diCereChristUS: Angeitts ut coeloveiiiens diiapsus ab alto, .
    Non, le virgo, rogo, pollensgehilrix mea cliara," Tollat rite tuo ramuin de verlice summo, :
    Permoveat signi novitas carnaliter almi, Necnon hunc ipsum planlel mpx in paradisum., .,
    Obseqnii sola veniuiit istaequia causa, El tibi gloriolam supcr hoc janj- conferp, taplani, ,.
    Non, qnod te vellenl, velsaltim lsedere possest. v Ut post hsecsummi dicaris palma tiitimphi,
    Ilis quoqne discessit dictis anguslia corJis. • El _" . .
    quisquis bello famossevicerit ullo,
    Al vero beluseprsecedebant bene laefse, De te vihcenli dicelur prpiinus ille,
    Deraonstrando viam pef deserti loca rectani. Ad palmammagni venisti namque triiimplii. . ,.
    Sed nec noclurnis discesserat ulla sub lioris, Hsecnbi dicla dedit, dilapsns sidere venit , <--,,
    Sed Joseph pecbri sociaiaehierile fideli, Angelus, eltollens ramum divexit in allum.
    Oblitserabie riaiuralique furore, Quo viso, cuncti prsesentes obstupefacli, • :«.
    Pacificsemodici gustabant pascua 1'eni. ln terramproni .consternuntur tremefacti.
    Inter quas e*rgpfuerat cbncordia tanfa , Quos Jesus subito splatur, talia fando: -,.::.;
    Ut quondam timidi junxere lupis lalus agni, Non opus est certe vobis formidinis ullse.
    Et bovibusmiles bene commansere leones. ttunc quia transferri ramum per sidera jnssi, ....
    Sed non immerito, ccelbruinpax quia vera, . Ut mox deliciaemagno planletur in borto.
    Quse regit immensUm,firroavit fcedereccelura,s Et, vel.ulhic in.desetio mea jLussascquendo
    Illarum mentes mulaVitmore fideles. tmplevil, magno nosmet sludio satiando,
    Post hsecpausavit, radiis lassata calofis n Sic illic sanctfs conslef dulcedo perennis.
    .Eslivi, chara palmseMaria sub umbra, Talibus ac tantis signis jam sed.ulovisis, . ,._-;
    Et rursum versis claris aspexit bcellis, Joseph, virtutem Prolis tractando perennem, . . ;,
    94 Fr.uclibus lianc palniam maturis essc rcferl.im• Utitur his verbis, submisso rourmure fusis : •
    His visis Jingua formavit talia verba. - Ecce, calor iiimius npstros male decoqUit"artus. ..
    Islius palniseniiiiium delectoTonuslse, Nunc, tibi si placeal, ciijus regiium juge cpnsiat, ,,
    Si polis est fieri, de fructu denique vesci. Praecipeper pelagi calles nos pergere vasti,
    Cui sehior velulus, legis moderamine justus, Urbibus apposilis, quo ccrta quies data nobis,
    Haud blande diclis, Joseph, mox obviat islis: Nos citius spalium facjal percurrere lantum.
    Hoc, miror cerie hjiniuni, te dicere velle, _ Cui dixit Jesus, divino huinine clarus :
    Cum videas raraosi,magno-degermine duclos, Namque viam subito longam pei-roe breviabo.
    Astris contiguos, ccelum pulsarcprofundum. . Et>quod ler.denispotuit vix.ahle diebus'
    Ast ego prsecogitosumma tantummodo cura, Meliri, faciam diei spalio repedari.
    Si saltim valeam puram comprcndere lympliaro, llis„d.iciisSonitem vidcrunt ocius urbeni , . -,;
    Ulribusinnbstris quia nec cst guiuila fontis. 86 ^Egypt'magnam, fampsis mocnihusaltarir.......^
    •1679 IJROTSUlTH^ MONIALISGANDERSHEIMENSIS: . IOSU
    Hanc inlrogrcssi peticrunllimina tempfJ, A Quis volet ergo luse pielatis munera -raagnse?- '
    In quo stulta deos coiisuevil ppnere falsos Unice nate.Dei, sumniosimilis Genilori,
    Gens pagana suos, perverso more colendos, Mirari digne, raerita vel;dicere lande ? - . • •
    Mox sed ut intravit sancta cum Prole Maria, Qui noslri causa fecisli tanta slupenda,
    Omiiiafalsorum pariter siroulacra deorum Tu, sine principio natus de Patre superno,
    In le.rram subilo ceciderunt denique prona, Per prsecepta Patris complesii visceramatris,
    Jam cognoscentes Regem venisse perenheui. Ex hac corpoream sument sub tempore formnm. :;
    Atque Deiira verum magna virtule decorum. Quique vales propria mundum condiicere palma,
    Nunc est impletum fuerat quod carmine diclum. Pamiiciilis stringi non raris haud respuisli,,
    Olim percerte modulantis tale prophetse.': Ei, qui slellato resides splio super selhra,
    Ecce, super levem Dominus veniet cito nuberii' Parvo prsesepi contr-actus, procubiiisti, -
    Prae cujus sancla facie decel oninia nempe E.l, qui roultigenis i.mponisnpmina slellis,
    -•Egyptisubito conquassari simulacra. Ac pluviaegu.Uas,pelagi quoque solus arenas •
    Hsec Affrodosiopostquam fiierant recitala, llile potes nuniero per te comprendere certo,
    Urbis namque duei prsedrctaival.depolpnli, - Ut fragiles pueri, paticnter conlicuisti,
    Hkic cum sociis feslinat pergere mul;tis. . I? Tempore, virgineas quo suxisli pie inammas.-
    Qttodcumponiifices lempli sensere profani, Insuper Herodem, nulla fprmidiiveregem. ..
    Sperabanl illum variis mbx perdefe.pcenis Sed sol.acerte fugisti propietate,
    Hos qui damna diis fecerunt lalia sltiliis. Quo carnis veram.dempnstrares pie formain.
    Ipse sed, in terra cernens simulacra decora Et mpx absque roora, fecisli saxea corda .
    Oblutu prono passim voli.tareininula, Nam paganorum.mpltescere.nQn.domiloruro,
    Lumine ccelestis raplim succenstis amoris Et sentire luum splidum per tempora regntiiu,
    E.t fidei sacrse, mutato denique corde, Quo le divinis moiiili scirent fofe signis :.
    Substilit, alqufesuis gaudens dicebat ahiicis. Ipsurn, qui solo fecisti ssecula verbo, .
    Ecce patenter adest Doniinus super Omniapollehs, Et quem eunctorum cecinerunt carrnina valum.,
    Quem fortasse dii, taeito cum murmure, noslri Ilinc Genilpri.tu,omaneat per ssecnlacuncta
    JureDeum verum contestantur fore sbtum. Gloria, de cup.clisef laus aeterna creatis,
    Restal ut ipsorum prostrati more deorum, Qui libi dilecto nescjyil parcerp nalo,
    Devola Regem veneremur mente perennem, El libi, Cliriste, decus perpes; victoria, virtus,
    Quaefecil regi memoranles jam Pharaoni, « Sanguine qui rnundum fusp fedhnis periturum,
    Qui sua. plus juslo sprevit mandamina sacra, ' 98 Flamine cum
    sacro^ ssecli-per lcni.pora-cun.c..a,t
    Ne nosroel foveam morlis detrudatin.atrain. Gratia coelestis.pe,rquem cojicediiur phinis.
    Dixerat, atque solo prostratus corpore tolo, Qualia relribuant Faciori munera uunc j.ini ?r
    Volvitur ahte pedes sanctse fbgitando Marise, Pro cunctis. digne mjhimelquse reildidit ipse,
    97 Graliolam Pueri constanter voce fideli, Qui pius indignam so|ila pietate famellam :
    Quero mater gremio gaudens portayit amico. Me, licet exiles, fecil persolvcre grates,
    O laudandatuse virtuiis gloria, Christe, Ilis super angelicaecbeiorum, posco, eatervoe,
    0 miranda sacrse semper mutaiio dextrse! Collaudare Deuin non cessent seduloverura.
    Qui initu taciio potis es disponere ctincla.

    ARCTMENTDM IN HISTORIAxM ASCENSIONIS DOMINI.

    Posteaquam., nt apud evangetistas el apud Lticam in Aaibus aposiolerum.est, Salvator mundi, Chmtns-
    Jesus, omnia per mimcula, el passionem, ei mortem suam amarissimam, coinptevissel,quat de eb cecinisse.nt
    sacri vales; a morle resurgens, plurimis dicbus vism est inter discipulosdocens, tandem utl Pairetrl vocalus,-
    conv.ofiatisdiscipulis*tcetissimein ccelosBatris imperio ascen_dit, comitante eum universoCGelusanclorum
    Putrum et angelorum choro. Inler quos David cilharam anle ingredientem.etiriuinphantem incceiis Salva-
    lorem putsabai.

    HISTORIA ASCENSIONIS DOMINI.

    Hanc harrationem Joannes episcopus e Grwco in Latinum transtulit.

    Postquam corporeo Chrislqs velaminetectus Qiiod cum lerrigenis mansit.dignanlerhpnuillis,


    Temporis implevit spalium sacri venerandum, Qui solus maculis potuit sinc vivere cunctis,
    1081 ' HISTORIAASCENSIONISDOMINI, 1082;
    'Ui per se modq deraonslraret rediniendp A P.ro propriis-ariimam ponens ovibus pie charani,
    Gaudia perpeiua?,quondam male perdita.viise, Nec non coinpJevimultuni pielate fideli,
    Postque iriuraphalem, sanctamque, piain qitoqne Omnia, quse vates de me dixere priores, .
    [moileih, Ac liunc ascendo, cinctus virliue palerna,
    Quam nostri causa palien|er peiiulit crgo, Ad Patrem-victor sumniumisuper setbfa locattim.
    Dum victorniagno fregit luclamiiie tela Sed, non lurbari- cPrdis, rogitabo, fidliis
    99 Hnmani generis ssevissimafortiter hosiis, Vestri secretum, quia non vos forte relinqiiam,
    Sanguinis ,el pretium proprii gratis dedit aroplum, Ceu desolaios in mundo namque pupillos,
    Pro nobis animam depoiiensin cruce charam, Sacri graiiolam vobis sed.Flaminis almam,
    Nec npn gloriola surgentis rite peracla Emittsim citius, qusevos verum docet intus,
    Alque qualer denis diei spalifreplicalis, • Insuper ipse dies vobiscumscilicet omnes
    tn queis; discipuJisapparens sedulo charis, Finetenus nianeo, mundi per lempora.c.ncta.' ;
    Esse siianoslram, monstra'i,.cummorte peremptam, Haecubi dicta dedit, conversus denique dixit
    Nec rtiorlis viriclisse posse lenerier arclis, Ad matrero propriam mansuela voce, Mariam :
    Qiii solus culpaefuerat sine sordibus Adae, "
    Nec contrisleiis, rogito, virguncula casla,-
    Poslremo cliaris isdem monslraius amicis, . _ . Cum me praecelsosvideas ascendere ccelos,
    Moniis Oliviferi praecelsovertice quidni, Te qtiia prseclarammundi non linquo lticernain,
    Astans, astrigeram mox ascensnrus-ad aulam, IQl Alque lheum sanclum migrans non deserp
    Affiiturqnesnos cum tali voce minislros : Nec incorruptam viisedimitto coronam, [templum,
    UtPater in mundnm me promisit sibi charum, Inveni solam prae cunclis le quia castam,
    Sic ego iriitjo meos dileclos vosmet amicos. .,..:., Condignamqiie,meum corpus generasse sacratuni
    At vos, in geriies cilius cuncias abeuljles; . Certe, de niundo cum te discedere mando,,
    Ulasperpeluffi.yiiaefnandata iJocete, ; Ad te co3licolas:nonsolum mitlo catefvas,- -
    Credenlesiiacra purganles ocius unda, Ipse sed adveniens aniniam suinam benedictam,
    tn Patris, et Nali,-pariler qiioqueFlaminisalmi, Multumsple.quidcm-rulilanti -splendidioreni,
    JNomiiie,qiio vetefis depohahicrimiiia sordis.- -' ; , Neq noii,.angelicis,deduciamsuavilcr hymnis,
    Et viriulemea^varios depelliieinbrbps, ' "Otiyusaslrigeraro poriara veneranler ih aulain, -.'-
    Nec nonimperioprsedones cogite vesiro At nuhc, Joannero tecum reinanere fidelero,.....
    Ssrvos, obsessum linquaut utpectoris anlriiin,' Inipero, qui gemmis.fulget bene yirgiiiltalis, ,,
    lllis praidulcemservantes meniisaniorem, Ul lua vita magis pfaefulgealinclyta, casiis
    Q
    Lcedere vos odiis qui tenlanl semper amaris. Saepiusobsequiis circumdata virginitatis.
    Ex hoc percerle possunt proerioscerecuncrse - • illicet angelicus dicenlem talia, ccelus
    Genles, discipulos.yosesse satis mihi charos, Ipsum dulcisonislaudans circumdedit hymnis,
    Si colilis veslro.spuris auiinis inimicos. Et mox contegitur subilo cuni nube serena.
    Finetenus memores persislite scilicet omnes,, Conveniuntillicvelerum cuiiei quoque valum,
    Quse vesiri causa pa.ssusruerim sinpcausa liiter qubs medius David,rex psallere dbctus, _
    Nonne meam faciemclierubin non cefpere talein Cantansin citharis, horlatur lalibus orsis, •
    Possunt in regno, qiialis nilet ergo, paterno ?. Natum coeleslissoiiiiinpetiisse Parehlis,'
    Judaei spurcis.hanc sed sprevere salivis, Exaltare super ccelos, fortis Deus, atlos, ;
    "MaxillisqUe meis atapas tribuere maljgnas, - . Atque super tolain niundi tua glorialeriam.
    Atque manus elavisiigno fixere cruenlis Scilicel angelicis suadensait isla catervis,
    100 Be limo pulchrum q^ueisplasinavi protopla- Exallate Deum roodulatocaiminenostrum,
    Cum quibus et ccelosextendi denique celsos. [slum, Orantes in monte siio crebra prece sancto,
    Nam, si respicio terram, paviial tremefacta, Iste Deus Dominiisnoster, constat quia sanctus.
    Nec mis terrpris potis est inferre potpnlis.. . n Et Chrislus Jesus.yultu ridente reversus",
    •
    Et prsecedentes acrilei caput atque movenles, Discipitlisiterum verbis dicebat amicis : •
    Me male Judsei derideiia.rilscelerosi.;,.. , . ,. Pax vobis, fraties, semper mihi rile fideles,
    'Hseccum damnandispaterer.palieiiter ab illis, Velle meum qui fecisiis, nec hbn'facielis,
    lpsos vindicla voluinon perdere justa, Ecce meam stabilemvobis do denique pacehi,
    Sed, crucis in Jigno mortem gratis paliendo, Ac voJ)isipsam pacem dimilto perennera.
    Oravi Palrem clementius oronipotentem, Hsecait, et cilius, propria virtute levalus,
    Jllis continuodimittere crimina tanta,- Ascendil, diri victor super sethera letbi,
    Suadens exemplo tali, quse sunt facieiiida, 102 Obsequionubis circumseptus rutilantis.
    Ut raea coelestisfleret doctrina Ddelis, Quem sursum fixis cum respexisset ocellis.
    Et ne quis flctis auderel d.icereyerbfs, Plebs doctrix fidei, claustris cceli patefactis,
    Ecce, quodipse pati respuit, nos ferre suasit, . Pergentem sursum, cu.nclisfamulaniibus aslris,
    £t, qupd non fecil, faciendosnos foredixit : Moxduo nerope viri, stellato cardine Japsi,
    Sporite prior moriis subii .discrimina tristis, Astileranl illis, induli vestibus albis, ,
    Ceu paslor verus, coidis bonitale fidelis, Qui satis angelicis dixerunt talia verbis :
    1083 IIROTSUITJI^: MONIALtSGANDERSIIEIMENSIS 1084
    Dicite, posco, viri, cur suspicitis Galilsei, A Et mea de coelosolus Sapicn.tia vera.
    Vultibus alloiiilis stanles, oculisque supinis ? Al nunc in dextra victor rcquiesce paterna
    llic cerle Jesus, vobis iniraniibtis, unus Gaudens, usque tuos ponam cunctos inimicps
    Assumplus, coelosqui traiiscendil super allos, Sanctorum per sseclapedum libi rite scabelluiii.
    Hac veniel Judex forma.qua pergit ad xthra. Poslqiiam naturam, jam dc busto redivivam,
    Hunc David Chrislum cernens super sethra leva- Humanain, solio Chrislus Paliis ihlulil alto,
    Comraovitcilliaram, divina Jaude repletam, [tum, Oinnes angelicsc sub missa voce catervae
    lliccel lselitiacantavil congrue roagna._: Laudabanl ipsum, qui, regnalurus in sevuin,
    "
    Ascendit Deus in jubilo magn.ussuper aslra, Morlem devicit rooriens, mundumqueredcriiH,
    Scandit inque tubseDominus clangore sacralac Ut regnare suos faccrel per sscculaservos.
    Post hsecintonuit solio vox Patris ab allo, Jlsec quicunquc legat, miserenli pectorc dica.l:
    Dicens ad proprinm divino famine Natum : Rex pie, Hrosviise parcehs miserere misellae,
    Tu meus es cbarus percerte Filius unus, Et fac diyinis persislere coetilus odis
    Semperjure mihi qui multum coniplacuisli. llanc, quse laiidando cecinii lua facta stiipenda.
    Tu sine principio, Verbum Palris quoque vcruiii,

    gOIARGDMENTUM IN GANGOLFUM.

    Gangolfus, ex nobili Burgundiorum reguiiifdmilia et sanguine natus, edn religione Christiana initialus; a
    paupere quodamrustico horlulunt, cum fonle amoenissimo,emeral, cujus amcenilalemrHrOsvilha pulcherrime
    discribit. Jn hunc koYtulum, oralionis et. relaxalionis anirni gralia, dum ab arnv.s et republica vacaret,
    solitus. erat concedere, quam rem familiares sui vejiementeroderant. Faclum igitur esl, ut (ons exaruisset,
    quem iite, baculo in terram fixo, rursus largissima vena resiiluit, ila ul illius unda omnium morborum'pestes ,
    haurientium et lavantium fugaret. Tandem, uxorem ducens, qux inconlinens et impudica fuerat, i» amore-
    que satellitum suorum e/frena libidinedebacchala; quod cum sanclo viro, Gangolfo, compertumfiiisset.,illam
    de incontinenlia corripuit , itla per salellilesinsidias Gangolfo slruxil, el ab iltis inlerfectus, sepulius in loco,
    qni Nil lerra dicilur, miracnlis clarens. Qiwd cum relalum ad Gdneam,'uxorem suam, fttissei,fidem
    miraculis ejus derogal , miraculaque non secus , ut venlrh sui crepilum , existimat. Quamobrem in
    pcenmperfidiam venier illi, quoad viverel, perpetuo crepabat.

    PRJEFATIO IN GANGOLFUM.
    0 pie Lucisator, mundi rerunique Paralor, R Ut ffxum digiti fiat opus proprii,
    Qui cselum pingis sideribus variis, Tu dignare tuse perfuudere cofda famellse,
    Solus et aslrigera regnans dominaris ip.aula Hfosvithse, rorenlis pie gratiolse,
    Lumine cuncta tenens, imperioque regens, 104 Carmine quo compto valeam pia pangcre facla
    Tu, qui per proprium fecisti sseculaNatum, Sancti Gangolfi,inartyris egregii,
    El rerum liinam cx nihilo machinam, El.laudare tuum seriiper nomen benedicluin,
    Quiqueproloplaslo, de lerra rite crealo, Qui post bella tuis grata dabis famulis
    Oris divini nectare nempe lui Prsemia, perspicua?tbriui pro vulnere Vitse,
    Sensus vilalem sufltasti forle liquorenl, Mandans in regno vivere Jucifluo.

    PASSIO SANCTI GANGOLFI MARTYRIS


    Tempbre quo regni gessit Pippinus Eoi C Gerininis et tanti sese non credil lionori,
    Francorum scepira regia pro populo, Sed transit merilis stemfna sui generis.
    Jurcque magnificorexil Bbrgundia regna, lnclyta nam genitrix,-tali felu pie felix ,
    Subjectos frenis rile domando suis, In mundi lucem Tuditut hanc sobolem,
    Famosus juvenis nulrilur partibus illis, Ocius abluitur velulis baplismatc culpis,
    Armis praevalidus,corpore conspicuiis, Qnas protoplastes obtinuere palres,
    Nomine Gangolfus, morum probitate venuslns, Cbrismalis unguento scripto sibi fronieque signo,
    Omnibushic charus exs.tilit et placidus. Ascitur natis Ecclesiaenitidis,
    trtim nempe ferunt orlum de germine regtiin, Pascitur et plena?fidei roox dogmate triiioe,
    Regalemque suis rnoribus egregiis. Dtimvagit cuna corpore lacteolo.
    tpsius e malris gremio spes pendct in illo, I^acqiiotiens siixit, toliens fideisacra sumnsil,
    Qui verbo cttncla condidit ex niliilo, Suspcnsus malris uberibus geminis.
    1085 PAS.SIO S? GANGOLEL, , *Q$&
    Talibus incubuit.lactis dum gurgite vixit, j\ Quo fuerat jpssus, egreditur citius."
    H.nc pulsus, gravido ferbuil ingenio, . Hunc dux ipse quidero duni respexit venientem,' .
    Canitiemque se.num mejnbris medilando lenellis, - Aggreditur blandis protinus alloquiis,
    Non raro sacris neropc vacat studiis. Atqiie rogans lramilis lola dulcedine mentis,
    105 Quemmoi imberbem, tota probitale vigentem, Formavit lingua talia verba sua :
    Gralia Pippini, principis almifici, Diilcis amice, meis precibus sis, poslulo, largus,
    Regali non imraerito sisti jubel aula, Ut yendas. purum hunc niihi foniiculum, ,
    Ardenter lalem cprde colens juvenem. .... Q.ui,clarus Vilreis et suave sonantibus undis,
    Sed pietas illum, quainyis justissima, regis, Pr.olambens arva hsecirrigal alque lua,
    Ditaret tantst; munere glorioJre, Et mox argenti libi pro mercede pfobati
    Regius ut primis esset procon.ul ab. annis, Largiter infundo pondera non modica.
    Turgenti faslunon lamen erigitur, i Aslubi, linnilum dando, promissip lsela
    Pectore sed tales humili fastidit lionores, Aures personse.lransit in exiguae, - .
    Suspirans aulaemunera siderese.. Laclalurfacies, totseyolilanl quoque vensc, .
    Nam palrius census fueral sibi maxime parlus, Cordis.,secreloquse laluere lpco.
    Dividitet tanlo paiiperibus-studio, B Tunc miser in talera coepitprorumpere yocem .
    Ceu Christura miseros inler seriliret egenos Ultra quam credas, spem dubiaiiique scieris,
    Arridere suo muiiere fronte pio. 107 0 noslraie decus, nulii pielate secundiis,.
    ~
    Saepe Job atque Virinormain traciando beaii, Queni colit Eous meiile, fide, populus,
    lpse roaiius maiico, pes fuit el podagro, Qui libi, quid digni pntis esl mea lingula fari ?.
    Se nec non orbo cautum prabebat ocellum, Nonne luis manibus est sila noslrasalus?'
    Exemplum.cunctis nobile dans populis. Et quidquid mihi per verbum sancis Iacu.ndum,
    Nec minus liulhanis sudayit denique causis, . Quamvis diflicile sit satis alque grave,
    jEqualem primis se faciens dominis. Altamen esl sequum tibi me parere, beate,
    Nam, male si nostras aures simiilata, vetustas Ul dudum sumroo nie exiguum dpmino.
    Non rebus ficlis luseral, et dubiis, Si placethinc vetulum me transmigrare colonum,
    Itic.quemnostra Uianus ccepitjam pingefe sanctus,i Nonconlraluctor, se.d"tu.ajussa sequor. . ,
    Esl assuetus iter quadrupeduin sequier, Haec ait.et pressis.frenat sua verbuki labris,
    Sedulo venando lassat qtioque meinbra decora, Nec posl verbosa quid sequiiur.ljgula.' .
    Succurobens,char'ique'imperiPdoinini, Et conlr-a vir regalis pie.taJia fantis . -
    Ipsius et telurii nunquam scit cedere vktiim, *-". Suscepit dicla pro bonitale sua, -
    Cum sint Jerrati composili cunei, Et citius dicto solvii promissa niisello,
    Effert ipse suum semper sed ab lioste triumplium,, Illi centenos attribuens solidos.
    -Tutusdivino ccelitus auxilio. " Itaec ubi perfecil, raptim redeundo roigravit,
    Certe non nosirae possuiil diclando Cameroe ' Nitens ad patriam pergere poslhabitarii.
    Compositompdulis texere dac.lylicis, Tunc, qui non gnari fueranl signi venerandi,
    Quanlis dilectuni signis yariaverat isluhi Olim faclurus quod JuUAllithronus,
    Rex regum, siimma pro bonilale sua. Blasphemare ducem tacitis ccepere susurris,
    Sed lamen, incullo quamvis ser"mone,latrabo Et pielatis opus spemere ceufacinus.
    Unum de cfaris pluribus et variis.. Credilo, non laluisse dolum pietatis liomulluni,
    106 Et res facla probat, turmas ducehdo piseibat., Sed raox nudari ciancula dicta sibi.
    Caplurus pppulum M;iite satis tumidum, Qui dedit arguto vocem tunc nerape palato,
    Exslitit et solito victor niox denique bello, His verbisque suos alloquitur socios,
    , Ejus non lseso sanguihe pufpureo, Cur Jibet, o socii, vosinetreprendere, chari,
    Gentibus adversis juri proprioque subaclis, Plus justo, verbis me satis illicitis?
    Censum signavit, pa"cedata, rediit. Causa slullilise, dicenles, me tribuisse,
    Contigit et, ducerite via, sepergere, juxla Ignoto-nummos extraneoque viro,
    Cujusdam septa paupefis opposita,. Me vaciium tanti meriloque dolere Iocclli,
    Queis latuit pictuni vernanli flore locelluni, Elbene a me mercati uipole fonticuli,
    Tectum niullipllcis gerniinis atquccomis, Dextera ceu propria censusest, quse pie larga,
    Necnon foiuiculus, vitreo candore serenus, Aurum pro donis-si dederiro rainimis.
    Profluxil, rivo rura rigans stridulo. Non dccet Iiocnostris vobis reserarier orsis,
    lluc ubi prseclarus sehior deduxit ocelios, Quid velil addicti causa sibi prelii, .
    '
    Perlustransliquidaih foniiciili scatebram, 108 Menies sed molas prsestat comppnere veslras,
    Frigorea?.captus lyinphsepaulisper amorc, " El rogo parcatis iatibus alloquiis,
    Subslilir, elpiacilistardat iter inorulis, E vobisque virum caute nunc credite gnarum,
    Et lriiliens puefum, venisse rpgabat ad illum " Emissis venlis aeribusque vagis,
    Florigeri doiniimraipsius ergo loci. TJi-jam semolum citius repelendo locellum
    Qui prseccpia ducis eomplensexlemplo jubcntis', Lus.lret, sil vena fohliculi liquida
    5087 IlROTSLTrti/E MONI.VLISGANDERSHEIMENSIS 1088
    .
    More suo, flores inter be.ne niulticolores j^ Noxvicina nigras et miiiital tcncbras,
    Perstrepet, undisono fluiiiineper lubriea, Atque quies epulas subito sequebatur aiiiica,
    Ttinc palet, ille lucrfs sesc subtraclni ab illis Serpens per lnembra, ebrielale daia.
    Ruslicus, anibobus, nie vacuo penitus. Dux pius insomnem coepil iransducere noctem,
    Hsec postquam roemoral, cursim quidam remeauat, Intenla Dominumvoee precando suuni.
    Tanlac dimensP atque vioe spatio, Poslquam nox scissis discessit vicla tenebris.
    Oppidoprsediclum lasstis peivenlt ad arviim , Lux orla plagam cinxerai setheream,
    Quo fueral doniino vendita lymplia pio. 110 Venerunl pueri, tironum soiie potili,
    Non tamen exlemplo pedibus, quamvis curiostis Portantes chari calceolos domini,
    Attigit atrioli liihina llorigcrj, Et pulsanl atilaro, noclis pro leporc clausain,
    Applicat impexisjnxla sed de paliuris, Oranles, aditum jam fieri patuluin,
    Nec noii hirsutis vepribus el tribulis, Sed dux paulisper siluit, somnuin quoque finxit,
    Queis ftiil incultum soti torus' undit.ue leetum, Posl, velute somno evigilahs gravido,
    Nec spincta pede horruil appetere. Solvere cuslodi vecles jubet interiores,
    Jungere prsescriptis ardens sua iumina septis, Pandere triclinium mililibusque siuim:
    Ut liistraret aquse amniculum vilrese. ^ His introductis, lympham manibus pelil alhis,
    Sed lamen admolis frustra prospexit ocetlis, Sed nutu Domini tlefuit altilhroni.
    Fons quia desierat prorstts et liinc aberat. Tunc vir securus, Chrisli pielate beattts,
    ' -
    Tunc se juncluras volvebat mcnie pcr arcla Unuin de pueris ocius egregiis,
    Clare non possc cernere sepiculx, Ut sibi deferret virgam, misit, niemoralam,
    Ae tractini ri^ida, ncc non ccrvice supcrba, Quamsero proprium flxit in. airioluin.
    Incedens, gressus vcrtil in atriOlum, Qui, cursu rapido, saliendo per herbida rura
    Sperans sub foliis quod forlc lalerel amccnis Circumfert lubricps atque vagos oculos
    Florum mullitnodis undula tecta coniis. Inquirens bacUIumlerrse lempore sepiiltum,
    Cuniquc lacum peleret, fundumqUc sili reprobaret Et naclum tractis arripuit digitis,
    Qui quondam validis luxuriavit aquis, Exlraxilque solo, parva remanenle caverna ,
    Usque soluin stralus, vacua spe non bene lusus, Post hsec conspicunm ulfaceret lituluiii,
    Ccepitarenosa lingere nempe Joca, Certo quo facto cecidit nubecula parva ,
    Tenlans exiguam posset si lambere gutiam, Quaevolilans aura ante fuit vacua,
    Sed nec praesiccam linxerat liinc ligulam. <. Evomitet tumidas ipso disriipta locello,.
    -G
    109 Tandem Gangolphisensit pia facta saccllj Undas prsescripli deriiquefonliciili,
    Sed dolet et riieritis credere nolle piis. Mansuras scatebrse venas qiioque fixit aquosse,
    Hinc postquam rediit, socios iteriiniquc revisit, Virgula prsefixsiqno liiil exigua.
    Aspexit nubem, aere conspicuam, At puer obstupuil, vocemqueper aera spargit,
    Juxta dulce capul Chrisii volitare faineili, Suadens •mililib.uscnrrere jam cilius,
    lnstar candiduli denique pallioli. lllis alquenovi narravil.gaudia signi,
    Hanc capiens oculis, ccepitdeprbmere verbis Quserex militiseannuit angelicae,
    Fonlis defectum , quem didicit, suliituin, Dum Eubjto cuncti.lanto signo tremefacfi,
    Stiascral et sociis, dubium deponere cordis, Tollunt miranles ad superos facies,
    Et meritis saricli jam creduios fieri. Expassisquesuis oranes ad siderapalmis,
    Talia colloquiis diim verba loquuiitur amicis, Laudum carminula concinuere Dep,
    Applicuere sni in propriis domini, Ecce, palatinus pelvem manibus tulit unus,
    Moroiaflorigero fuerant ubi structa locello, Implevii lympha quem cilo conspicua,
    Circum diffusis arboribus variis. 111 EseloGangolfun.vultu quoquepergilad almum,
    Ilic Chrisli charus gressum direxil aniicus, j-v Utsibimet signumdiceret insolitum.
    Mente libens atrio ctirrere purpureo, Et, coram lanlo subsislens ironleserena
    Et baculiim, tractis'gessii quera denique neivis, Consule, de roslro lisecdedit egregio :
    ln lerram fixit moxque domuni pctiit. Lsctiis, ait, merito sumas rarissiina dona ,|,
    Illic innumeri certabant rite ministri, Qtise libi non terra contulii exigua,
    Instantes V3riisfortiter ofliciis, Sed Rex ipse poli, suinino de veiiice coeii,
    Ipsi qui niensas dapibus ponunt oneialas, Pernubis minim miseral officium.
    Poscenlesiandem solvere sero. fameni. Itinc nos laetitiam constat nunc carpere tnagiiam,
    Sed prius invalidam jnssil procedcre turbam, Sorlitus tanlam es quia gloriolani.
    Quam suevit mensa pasceie ssepesua, Ulicel e contra fatur dux ore sereno
    Ac, propriis ipsa manibus plene salurata, Reddens responsa lalia vocepia:
    Se tandero roensa applicat apposita.' Non de.cethis meiitis, inquit, sal credere nostris,
    Accumbunl pariter Franci per moeniafus.i, Lnquam lanlilli nil quia commerni,
    Gustantes bacchica munera loetitia. Restal multiplices Chrislo sed pa.ng.eregrales.
    Interea soranum sidus suadebat Eoum, Qui praescnsfan.ulis sempci' adest nronfiis.
    I0S9 -,. PASSIO S. GANGOLFI. 1090
    Dixeral, et splilp.linxit se fonte novello A Pinganius coapla nos Iragili calamo.
    Lolus, et altitlirono hscc cecinit Domino: Certe Francorum popultis dum risil Eous ,
    0 sernper pietas nosirse spes.unica vitse, Illustris meritis et bonitale dncis,
    0 vis divinseroaxima gratiolse ! Blandilur magnis procerum precibus seniorum,
    Odis quis potis est dignis opus omnipolenlis Hic Chrisli charus> gentis el omne decus,
    Afiificis mundi sequiparareDei Qup sibi condignam vellel sociare puellam
    Qui iiova praeteritis reddit non dissona signis, Fcedere legali, conjugii solili,
    Qui nam-per geniium sseclaregens proprium. Ne finem caperet, subducta posterilale,
    Ilaec siml virtutis propriseroiracula, Christe, Inclyta regalis prosapies generis.
    Qui quondam populo ulpote Judaico His tandem monilis Gangolfus, dux yenerandus,
    Petram jussisli lactes effundere dulces., Sat taclus, blandisatque-patrum monitis,
    El sal triste laci dulce satis fieri. Igiii conspicuamproprio jungebat amicaro,
    Inde",'polestalis non ihimemor alme Tonantis Regalem genere et nitidam facie.
    Qua reruro trinam jure regis macliinam, Hanc jussit liquidam sempcr deducere' yitam,
    Hoc nunc el nostris voluisti credere terfis, Composilamcastis moribuset studiis.
    Judiciwn magnse nobile gloriolse,'- B Ei mihi, sed colubercupidus, verstttus, amarus,
    Quo discant tereiem degentes ssepeper orbcin, Ingenium nuplae illicet, indocile.
    Te semper solumesse, fuisse, Deiim. Scilicet infelix Gangolficlericus audax
    Hoc quoque nunc Jesu Domino concede precatu, Ardebal propriam plus licilo dominani.
    Ablual ut morbos iste liqupr varios , - - Proh dolorlhsec, roale vicla dolo serpenlis amaro
    112 Q"° le dulcisoiiiscollaudet vocibus oninis, Infelix citius sesluatin facinus,
    Qui se salvattim seniiat et validum Inhserens servo, cordisque calpre secreto ,
    Haec ait, et vocem sequitur salus aJnia Ibqrienlern, Legaiero dpminum respuit ob famulum.
    "
    Fitque salubris aqua,iaiis iibi sit Domino. Crimina tunciiostis scalpsit nudare ieralis,
    Post hsec, pervasli yolitans cilo machina niundi-, Quse caluit proprio strucla Juisse dplo.
    Prodilrix signi, farna, salis piacili, - Impatiensque morse, yacuas jaculahal.in auras,
    Non solum patrios bortatur nenipe colohos,; - - Divulgando suara denique laetitiam.
    Quevsfungi dono contigil aurivago, • Cum fuerat vulgo Tesdiffamata dolenda ,
    Sed quoque languidulos de longiriquoperegiinos, FrancOrum gentis pmnibus iniligenis,
    Undique colleclos, accelerare citos, Pitlsu linguarum tenues conflatur.ad aures
    Et nullopretio medicinse symere dona" *-* Sancli
    Gangolfi,consulis almifici, .
    Gustando tanturo fonliculi modicum. Ut capiat latebras, poscens, illap.a per arctas ,
    Cvebrius inculiam .videas procumbere lurbam Verbula, non ininimsenunlia hicestilise.
    Volvenleramembra littorelanguidula., 114 Ingemuitlam trislenefas dignissimus hc.ros,
    Ul possis variis obsessos credere morbis - Angoris magno langiluf et jaculo, • ,
    Adfore Judaici languldtilos populi, Intus in angusto volvil quoque-peelorjs aula,
    Qui quondam quivis, in porticibus Salomohis Res sjbi diversas, trisle dolcndo, duas;.
    ' Piimiile,, vindictaro pcenali lege parandam,
    Fusi, pisciriseobice Betbsaidse, .,""'
    Ceiiabant, medico lymphara turbante superno , Pro sceleris tanli crimirie lerribili;. . - ;
    Primule quis morbos ablueret varios, Post vero; veniam soljtsepietalis amaivdam,.
    ' El dolet ad lempus hinc niroiuro dubius.
    Lege quiderii tali"hiifa sub sorie potiti.;
    Ut mox illapsus exueret dedecus, Cerle sed meiilam solvil tandem pie poenam,
    riufibus in lucem-suspensis segresequentem ,. Diffamarescelusnec placet.ulterius,
    Qui pfo spe vitseeffiagilant avidae, Sollicitus tantum raiserx crimen prohibere,.
    ' <
    Ut'iaptim roedicus.-supero de cardinelapsus, j. Nec post hsec lemereviverel.in scelere.
    Turbarct mbdicam Vefpede piscinulam. Cumque piam curis menlem laxaret in i,ilis_
    Baud.ahas isti cupiere, salutis avari, Cpnligit-atiiolo currere se propfio,
    Tangere vel gutlam fonticuli iiiinimam, Contra fo/iticuli sibimelprius oslia raissi, ,
    Et, gtislu piimb veteri Sanilale recepla, Ntibis per mirum coelilus;oflicium.
    Piilsabant odis sidera dukisonis, - Hic ubi Gangolfussubsisteret ipse bealus.,
    Grates pro tanlo reddentcs munere Christo, Conjitx lasciva jidfuerat subito.
    Quisancti meritis grata iJedit miseris. - Quam mox pacificis affalur deniqne verbis.,-.
    Latidibus a-que viruralollunt supef sethera dignum, Talia dictando ore saiis gravido :.
    Tanla sui-causa quod tenuerebona. '•',.' • Parte luam famam.didici perssepesinislrani, , ^
    Si vacct, sequalesroeriiis protehdere laudes, ' Quod corrupta toro sis male si proprio.
    Et mores tanli egregios dueiili -• Differosed vulgo traciare,tui miserando,
    113 Ante dies noctis peplo velatur plympo, Dpnecforte sciam, tc ne Juisse ream. .,.;:
    Qnam metara nostra oblineat raliti. . Ncc mandp, multam subito concurrere Inrbam,
    Ilsecsed linquenles doctis traclanda poctis, Accitamflendo uridique concilio,
    1091 HROTSUITHJEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1092
    Ul volval gnarus subiili sortc senatus, A Nec patilur vitam morte perire ream.
    Causam, lerribilis,el meritum sceleris. Itis ingrata magis socio consensit iniquo,
    Sed suadebo manum dexlram tefmgere tantum.. Servilique lupa uritur igniculo.
    Praesentislympha fonliculi gelida ; Cumqucpolum tegcret lenebris nox conscia fraudis,
    Et, si noh subilo damni quid conligil, crgo Sensit dariinanda teropus inesse Iupa,
    Ultra judicio non opus cst alib. Quo male Gangolfum possunl exstinguere sanctum,
    Quem tunc, plus justo, confidehscorde superbo, . Hsecel perverso nuntial armigero.
    Confortanle suam dsemoneduritiam, Qtii, resecans coxam slricto mucrone sacratam,
    Fundo nudatam committit deniquepalmam, Sancti Gangolfi,marlyris eximii,
    Nil sperans damni possc sibi fieri. Deseruitpatriam, fug-ienscum conjuge, clararo,
    115 Inlcr frigoreas ardens sed comperit undas, Raptus amore suse indbmitodominac.
    Quid posset nostri dexlera celsa Dei. Sed non legalis finemut nescivit amoris,
    Scilicet in madidis audax ardebal arenis,. Sic vindicta suam nescil habere moram,
    Urilur el flammisacriler sequoreis, Viscerased subito profudit ccelilus, acla
    Et, quscpacificis faslidit cedefe verbis, Pridein lsetitia qtiaefuerant tumida,
    •' Cogitur seternsecedere juslitise. B' Sicque miser, celsa prostratus vindice.dextra
    0, seinpcr noslri facilis mutatio Chrisli, Vita mercatain perdiderat Ganearo.
    0, virtus jusii judicis aequaDei! Nam martyr sanclus, furlivo vulnerc lsesns, -
    Nam, quce-ja_.3_i.io finxit se triste dolendo, Dum mortis gusluro ebiberet rapidum,
    Exuritur tincti .pellicula brachii. Ncc non supremismoriens spiraret in lioris, -
    Nec mora, cum palinam retulit, quod forte negavit, Asiabat cceius-cominusangelicus,
    .Portavit cruduin criroinis indicium. Voceciens stabilein corpus deponere tcstem, -
    His >ta digcslis, pavilat mens conscia fraudis, Contextum venis. fictile Jangijidulis,
    Ullra ncc vitaespes fuerat veniae. 117 Nec non. angelicis blaiidiltimsuaviter liyniiiis,
    Tantum cerfsi roori, corruplelamque piari, Moxccelicalles carpere sider.eas.
    Lclhali poenaocitts apposita, Ocius exspirans aniniam, martyr, bene lolam
    Sed trislis meritam menlis miligaverat irai», Agni lucejiti sanguine purpurei,
    Princeps Gangolfus,arbiler egregius, Tolliiur ex aura, vchiturque per aslra serena,
    Mandans, ut propria damiiandus clericus ergo ln cceliporta sistitur.et Dotnino.
    Expulsus subilo pergerel e patria, , Hic sibi de Christo fertur uiox laurea rara,
    Quo sua fincteiius niaia defleret scelerosus. G Et manibus bravii paimula perpelui,
    Sed pulsus pairia est et- dalus exsilio, Lucenlique stola cuneis conjungitur-albis
    Et donat miseraro venise,miseralus, houorc, - fer vulnus lseli quos teneinula poli. .
    Ultra sed proprio nbn locat in thalamo. • Funeris inlerea magni fit pompa parati,
    Posl hsec,Gangolfifama crcscenle beaii, - Ornani exsequisecorpus et exauime. -.
    Laudalrix vitse quae fuil alniificse, Plangebant cuncli casum.tanlique.patroni.
    Vafer deceptor lioiiiinumcapiorque reoruin,- Ipsius famuli maxime sed niiseri,
    Evolvensbilem invidisevelerem, Eligiturqne locus tumulo loeuples venerando,
    Fraudibus omnigenis antiquse callidiiaiis Quem iradunt veteres Nil'vocitare patres.
    Tentavit, fainam evacuare boiiam, lllic Gangolfi condebant membra beati,
    Ne gens, exemplo tali tanloque suasa, Sacros spargentes cnni lacrymis cineres.
    Ante superba sua colla-daret domino. Posl hseciioiiraro visitabanl ossa sacrata,
    Tempore lunc longo sudavit fraude maligua, Quaerenlescerlum deniquc praesidium.
    Lsederefamosumnec valuil duculum, Slemuiilur sacro procerum quoque corpora- busio,
    In soles quia niullo magis vis crevit anioris . Pro vilse causis inslabilis variis.
    Illius magni cordibus in populi, Asl qui sceplra geril, prostralus marmore, Jaiiibii,
    116 Poslremo fraudis.miseruin circumdedit armis, Et libat luinulo oscula marmoreo.
    Quem, sceleris causa, reppulit e patria, Munere, spe, diclis recogitans, quo martyris almi
    Sanguinis huncque sili jussit Icrvere superbi, Pro meritis Chrisius sil sibi propitius.
    Nec scivit proprio parcere jam domino. Quid referam lurbam templi pro Jiminejaclam,
    Tali suffusussubito cum felle niisellus, Quidveloquor vota illius innumera?
    ln roorlem jusli sestuat atqne pii, Ilajc certe nulluspolisesl comprenderesensus,
    Ac, parili repetens Ganeam ferilale malignaro, Nec possunt ullse dicere litlerulse.
    llli nudavil omnia qusestudUit.- Al conlra vero leslis prosperrimus ipsis
    Ocitts hsec, ejus pravis, heu! sohdila volis, Largilur lalis.munera dulcedinis,
    Optavit, cilius jam fieri facinus, Oronisut absque mora sentii, forc prospcra cuncia,
    Tendil et insidias jtislo clam ncinpcnefandas, > Efllagilant testem pro quibus egregium.
    Immemor antiquse,vah! penilus venise, Hic certe laito csecis-visureparato,
    Qua se de ppenasolvit jam ritc paranda, Haurit mox oculis fuhniha clara suis,
    im PASSJO S. PELAGII. 1094
    118 Aique diu claussc reseranlur vocibus aurcs", A Suadens ul sacriini quseras roerendo sepiilcruin,
    Et gressns ptantis reddittir invalidis, Abslcrgas fusi.s eFmaculas lacrymis,
    Hic quoque de variis morbus depellitiir>giis, 119 Bltc exariimissaricte quia condita lesiis
    Mundatismeinbris deniquc languidulis. Prasfulgentsignis fragmina non minirais.
    Orsis non yaleo digne prseclara monere _Et,iicet indignam, spero le posse misellam,
    Munera, quscpopulus liic metit egrcgius. Si defles culpam, consequier veniam. .
    Nec solum chari refoventur amore patroni, . Pesiiferis sed mens vitiis male dedita loiis,
    Queis cives tanii contigit esse viri, Ad viise rectam renhuif ire viam,
    Sed pariter terris babitantes fortc remotis, Solaque nunc laetsecompleclens lubrica vitse,
    Sentiscunt promptum marlyris auxiliuni. Non curat patriae gaudia perpelnse
    Hinc se feliceinjaclat Nil terra per orbem, Si baec infelix, commissi criminis auclrix,
    . Qusemolli gremio confovelossa sacra, Fastidit verbis cedere paciftcis,
    Denique summatim, ccepiquia langere sancti Se quia credebal causis lolam perituris,
    GangolfiJacla, roarlyris, egregia, Nec spem mansuris geslit liabere bonis.
    Reslat, ut et tenui repetara sermone misellaro, Scilicet, auditis yerbisnon falsa loquentis,
    Illius indignam conjugio, Ganeam, " Tnlorquens ocnlos subdola sanguineos, ,-. ..
    Quodque dedit signum, merilo damnanda barathro,, Exagitat caput indomitum impatienler in illum
    Invita, propriis conveniens merilis. . El Jatrat rostro talia peslifero :.-.'.
    Certc, vicloris cum _amtselissima testis Cur loqueris, ifrastra simulans miracula tanta
    Pulsaret celsi sidera fama poij, Sedulp Gangolfipro roeritis fieri
    Totoset slabilis flnes percurreret orbis, Hsecquae dicuntur certe non vera probantur,
    Divulgans tanlae gaudia gloriolse, ; Non (lesiiilsigiia illius ut lumulo,
    Gaudens, devotus, qqidam currebat homullus,. Haud alias qnam niira mei miracula dorsi
    E busto signis composilo variis, Proferat exlrema denique particula.
    Obviusatque lupse faclus, snpra memoratfle, Dixeral, et verbum sequilur mirabile signuih,
    Substitit, altppitis aspiclens oculis. llli particulse conveniens proprise. ,
    Hanc qupque, pro roerilis, dictis affatu.raroaris, Ergo dedit sonilum, turpi -niodiilaminefactum,
    Conformans ligula lalia verba sua : Profari nostrani quaie pudel ligulani.
    Omnisinfelix Jlammis,credenda meretrix, Et post hsecverbum quolies formaverat ulluiri,
    Jamne.piget fraudis, pcenitet aut sceleris,-. • _ Reddidit incultum hunc toties sonitum.
    Jn sanctum Domininon jusla roenie parati, Cl quselegalem respuit relinere pudorem,-
    Solo lascivi jConsiliosoeii? • Sit risus causa omnibus immodica,
    Nain, roiserando lui, pando niedicamina sani Finitentisque suse portel per tempora vilse
    Optima consilii, roox capiendalibi, lndiciumtproprii scilicet opprobrii.

    PASSIO SANGTI PELAGII,


    PRETIOSISSIMI MARTYRIS,

    Qui nostris lemvoribus in Corduba' martyrio est coronatus.

    : r _ 120ARGUMENTJJM. •
    ._-.
    Abdrahemtn, Maunianim lyratinus, seclam Saracpiorum seqiiens, in Hispaniam.trajecit, omnesqueCliri-
    slianos suppliciisaffecit, aiil in sectam suam coegil. Cum Cordubdm, insignem llispanice urbem, cepissel,
    majores urbis necavil,aut pecuniam pro Ids accep.it.Cumqtienpbilicivi ttintam-sUmmampecunice imposuitsel,
    qudm pendere tyranno iion posset, el in carcerem duci deberel, filius, pielate palris motus, pro eo vincnta
    subiit. De ciijuspuichriludiitedum qd iyrannum relalum esset, e carcere adolescensducitur, tyranno offertur,
    tu libidinisum pareret. CumquefcedustyraiinUsmultis precibusinstaret, adolescenspuguopetenl.emoscuia sna
    lyrannum ccedit.Tyrminus^illiusabnuenlemamplexus funda et balistairans muruiii in ftuvium,qui Cordubnm
    alluil, trajecit, cujus corpus ripissaxeiscollisuiiii, o piscatoribus rolligiiur el a-'satellilibuslyrahni truncaiur,
    tcindemreiigiosissimed civibussepclittir. ,

    TR/EFATIO HR.OSVITILE 1N PELAGiutf.

    Inclyie Pelagi, marlyf foiiissime Chiisvi, I) Rcspice Hrosviiliton"mili pietale iiiiseJlam,


    Et hone regnarirismiles per soecula'Regis, Me, libi su!jectaro devota mciite fii.roelfom,
    109.5 IIROTSUITII/E MOMALISGANDERSHEIMENSIS M96
    Quaete mente colo, carmen quoque pectore promo, ,A Famosumqtie tuuro calamo sbgnareIriumphum,
    El fac, exigui supcro de rore rigari Et quem nobililer liiundum :cum-morte cruenluih
    Pcctoris obscurum jam mis clementius antrum, Vicisti, nilidam mercatus sanguine palmam.
    Quo possim iaudum condigne roire luarum,

    SEQUITUR HISTORIA,

    PartibUs occiduis fulsit clarum decus orbis Obruta mille malis loties urbs riempe'fidelis;
    Urbs Augusla Nova, Marlis feritate superba, Sed, si quos ignis Christi succeriditamoris
    satis suasit dictis -•
    Quam salis Hispani cullarn tenuere coloni, MarlyriiqUe, corrumpere
    121 Corduba, fnmosa locuples de nomine dicta, Marmora, qua?princeps, coniptos diademate, sUpptex
    Inclyla deliciis, rebtis quoque Splendida euriclis, Corpore prostrato veneralur iJiure Saliaab,
    Maxiine septenis sophise repieta fluentis, Hos capilis subito damnavit deiilque paroa.
    Nec non perpetuis semper prseelara triumphis, Sed superos animaepetier unt sangiiine lolae.
    Oliro qnse Chrislo fuerat bene subdila justo Casibus Jiis plures volVebat COrduba soles,
    Fudil et albalos Domino baplismale nalos. Subdita per longum paganis regibus sevum,
    Bellica sed snbito virtus, bene condita jura' Donec sub nostris qtfidam de gerniirie regis
    .Mutavit sacrse fidei, spargendo nefandi Teroporibus, regnumsuscepitiorte parentnin,
    Dogmatis errorem, populum lsesitquiefidelem. Deterior palribus; luxu carnis hiaculatus,
    Perfida nam Saracenoruin gens indomilorum Abdrahemen'diclus, regni spleridore superbus,' "''""';
    Urbis marte petit duros hujusce colonos, Qui nam Christicolis faeiebat, more pareniisi
    vim Libraiis arliiiriurii ":
    Eripuit regiii sbrlem sibi qubque clari, fidei, supramemoratum,
    Exslinxitque boiiuin regeni, baptisihate lotum,' Nec salis iiijuslum',:s'oJvilpietate decretum,
    ' Auclor
    Qui pTidemroerito gessit rcgalia sceptra, qivodsceleris, populalor perfidus urbis
    Et cives juslis domuit <_uot'tempora frenis. Sanxit, dum regem superarel Marte fidelem,
    Hoslili lerro cerle quojam stiperalo, Sed volvehs aniino, servans quoque corde profiindo,
    Ac reliquo victo lanla de caedepopello, _ Ssepius innoeuo madefacii sflriguiherura,'
    ' •
    Ductor barbaricse gentis, slruclor quoque.pugnse Corpora justorum consuinens sancla virorilm,
    Vir sal perversus, vila fituque profanus, Qui Christo laudes ardebant pangere dulces, ~
    Vindicat inipf.rii:sorlem sibi denique tahlii '•
    Jpsins et stultos verbis reprehendere divos.
    Collbcat el socios populalp rure-nefandos, Insuper et tanlo fastu se jactat in aula
    lraplens moerenlem non paucis hostibus urbemy Sacrilegus,' merilas cumnlans sibi denique pOehaS,'
    Polluit et velerem purse fidei genitriccm 123 Ul ''egem reguth semet fore crederet ipstmi,
    Barbarico ritu, quod nam miscrabile dictu, Ejus et imperio genles omnes dare colla,
    Pagaiios juslis intermiscendo colonis, Ulluni nec lanta populum feritate refertum,
    Quo sibi suaderenl palrios dissolvere mores Qui teutare suas auderet Marle calervas.
    Deque protenato secum sordefe sacellb. Dum tumuit fasluTicilo jactantius isto,
    Agmen sed tenerum, Christo pastore regenduin Audiit inde locis gentem degere rcmotis,
    Jussum perversi respuit mox triste lyranni, ^Galliciaregione sitani belloque superbahi,
    Dicens malle roori, legem quoque morle tucri, Gbristi cultricem siinulacforuraque rebellem,
    Vivere quam slulte sacris famulando noveHis. Qu_3sua continuo leiilarel spernere jura,
    Quo rex coinperto, non absque sui fore damno Y^Velle negans dominis olim fore snbdita pravis.
    Sensit, si cunctis pariter prsediyilis urbis, Quo rex comperto, fervebat dsemonis ira,
    Quam crebro validaecepit luclamine pugnse Corde gerens veterem serpentis denique bilem,
    , Civibus, excidium morlis conferret aniaruni. Volvebatqtie diu flammalo dedecUs.astu,
    Ob qnod decreium' prius immutando slatutuin, , Quid facerel lantis, nnimo tractans, inimicis.
    122'Sanxil mox legem, vulgalo doginate taleni, Tandem, nempe dolo cunctis jaro forle. .relecio','
    Ul quisquis Regi mallet servire perenni, Affatur proccres prsedivitis urbis heriieS,"
    Et patruro mores olim servare fideles, Talia pestifero latrando verbula roslro :
    Hoc facerel licilo,iitilla post vindice poena, Non lafel. imperio reges sticcumbere noslro,
    Hac solum caule servata condilione, Vivere noslrannri nec non moderamine"leguin,'
    Ne quis praefalaecivispraesumeret urbis Omnes Oceanus genles quas clrcuil altus.
    Ultra blasphemare diis auro fabiicalis, Sedquae Galliciosretinet fiducia captos
    Quos princeps coleret soeptrum quicunque lenerel., Nescio, graliolse.respuan.tul fcedera noslr-se,
    Seu caput exacto cilius subjungere ferro, Et tandem veteris sint ingrali pielalis.
    Et senlcnliolain Ieii perferre supremam. Restat jil arinatis repetarous quippe lacertis •'-
    His ita digestis, simulata pace, quievit, Gallicios, hpsles agitando forte rebelles, ,
    '
    10.7 PASS10 S. PELAGtl. 1088
    Donec, ex noslfis slrali, per secula telis, A Quam te grandsevseNvinclis spem tradcre vilac.
    Inviti noslris submiltaht colla calenis. Non tulit ergo palrem Pelagius ista sequcnlem,
    Hsecpostquamjaclat, causamque dolt meniorabat,' Sed mulcet dictis menlem chari geniloris,
    Jussit colleclis vulgus concurrere lurmis, Et cogit blandis, quod suasit velle, loquelis.
    Armorum variis instructum denique signis, Consensit precibus taiidem genilor venerandus,.
    Pergeret ut gentem secum delere fldelem, Tradidit et nalum, semel redimendo, misellum.
    Ostenlatque suum gemmalo casside vultum, , Ttinc rex Pelagium jussil perducere secum,
    Ferrea lascivis imponens legmina membris, Et lsetus rediit palriam victorque revisit.
    Talicunque locum peteret pompa memoralum, Nullus pro meritis credat factum fore regis
    Et genlem primb tentaret denique bello, Hoc, quod tam pulchra vincebal denique poropa,
    Exteroplo tantum sorlilur namque triumphum. Sed mage judicio secrelo Judicis aequi,'
    124'Etjam bis senos, una cum principe captos, Ut populus, lanto correplus rite flagello,
    lllaqueat comites, arctis stringilque catenis. Fleret lolius proprii commissa realus,
    His procerum damnis magna feritale paratis, Vel, quod Pelagius, Christi pro lege necandus,
    Cessil victa suis fldissiina gens inimicis, Fotie locura peteret quo se morii dare posset,
    Subditur atque jugo perversi regis iniquo. B Nec non sanguineum pro Chrislo fundere rivum,
    Tunc, restauratp rursus quoque foedere primo, Iropendens aniinam Doininobene inorte piatam.
    Loris procedunt vincli comiles duodehi, Poslquam rex urbem tetigit ssevUslpcupletem,
    Cum concaplivo victi rectore popelli. Porlans praeclaruin victa de genle triuinphum,
    Qui citius vinclis dissolvuntur resolutis, Uicel egregium Christi prsecepit amicum
    Exempli prppriae pretio gazse numeroso. Carceris in tenebras vinctum submergere nigras,
    Sed ducis est pretiuin jussu regis duplicalum, Deiiciisque cibo nutiiluiii pascere parvo.
    Ultraque quam propriis possit persolvere gazis. Corduba namque locum servat sttb fornice telrum,
    Cumque sui causa regi deferret avaro, Obliluro lucis consignatumque tenebris,
    Qusequidem habere domi sibimet suevit, pretiosi 126 Maxima qui miseris ferltir fore causa doloris.
    Causa condicli parvuro quid defuit auri. HlicPelagius, prsepollenspacis aluronus,
    Quod rex senliscens, fraudem quoque menlerevol- Claudilur, imperio regis cogente nefando.
    Dixit nolle ducem populo dimiltere duicem, [vens, Illicergo viri venerunt sedulo primi,
    Ni prius indiclum plene solvat sibi censum, Mulcendomenlem juvenis, causa pielalis.
    Non sitiens lantuin prelii quod defuit atiruni, Qui, cuni vidisseni vultum capti speciosum,
    Quantum reclorem populi gestit dare niorli. Nec non prsedulcisguslassent ipsius oris
    Qui fuerat nalus prseclari germinis, unus, Verbula, rhetoricse circumliia raelle loqueJsc,
    Oinni prsenitida coraposlis corpore forrria, Oplabant speciem vinclis absolvere talem.
    Nomen Pelagius, formse splendore decorus, Haecet suaserunt regi jaui sceptra tenenli.
    Consilio prudens, lota bonitate refulgens; Ipsum felicis certe summuin capul urbis,
    Qui, vix transactis jam lunc puerilibus annis, Corrupluin vitiis, cognoscebanl, Sodomitis,
    Alligit setatis primos flores juvenilis. Fonnosos Jacie juvenes ardenler amare,
    Curaque sat immitem patri sciret fore regem, Has et amicitise propriseconjungere yelle.
    Tali mcerentem blandilur voceparentem : Hujus namque rei raemores, animo miseranli,
    0 mi chare paler, mea suscipe verba libenter, Causa Pelagii, suaserunt lalia regi:
    El, qusecomrooneo, sensu bene percipe promplo. Nondecet ergo lutim, princepsfortissime, sceptrum,
    Calleo namque luani senio decrescere vitam, Duriter ut pneruin mandes punire decorum,
    Viribus et prepriis nervos penitus vacuatos, Obsidis et teneros insontis slringere nervos,
    Nec te posse quidem Ievis quid ferre laboris. Ejus proenilidam velles si cernere fbrmam,
    Ast ego sed validis dominabor quippe lacerlis, -rvEt tam inollitain saltem gustare loquelam,
    Ad lempusque polens dominis succumbere dufis, Quam cuperes juvenem libimet conjungere talem,
    Quapropler moneo, precibus blandisque rogabo Gradu miliiiae nec non assumere primse,
    125 Ut regi natum me deponas libi charum, .... Corpore candidulo tibi quo servirel in anla.
    Donecsufficiaspretium persolvere toturo, His rex mollitus dictis, hac voce coaclus,
    Ne tua canilies vinclis intercidat arctis. v. Jussil Pelagium nodis^evellere duris,
    El senior contra dicebat voce severa:
    Omneque Iavacro corpus detergere puro,
    Desine lanla Ioqui, dulcissime, desine, fili, Lsetaque purpureo circuindare tegmine niembra,
    Ne moerore meos ducas in larlara canos. Collum gemmatis nec non ornare melallis,
    Nonne salute tua pendet tanlum mea vila, Quo bene construcla posset fore miles in aula.
    El sine te spatium valeo pie vivere nulluro ? Csesarisimperio tunc haec urgente superbo,
    Te decus omne meum, tu gloria magna parenlum,
    Extemplonigris martyr producitur anlris,
    Es quoque subjecti nobis spes sola popelli. Sistilur alque loga regali comptus in aula.
    Quapropler palriam praeslat me linquere charain, Cumque palalinis meditis foret ille localus,
    Kec non Hispaniam vinclum penelrare snperbain, Vincebatsocios vultus splendpre togatos.
    PATROI,. CXXXVII.
    1099 • HROTSUITHJEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1100
    tn qiiem cortversisomnes niirantur oceJlis. A-Arclareni lestis corpus prsedulcecadentis,
    127 Tum faciem juvenis, tum dulcia verbula fantis. Attaiiien illseshs Cbristi perroansit aroicus.
    Aspectupfimo quoque rex suspensus in illo, Cerle regales cilius pervenit ad aures,
    Ardebal forihaiii regaiis stirpis amandam. Martyris allisi corpus non posse secari,
    Tandem Pelagium nimiuin roandavit amandum Infigi scopulis ripse quodjussit acutis.
    ln solio regrii secumjam fortelocari, Hic magis Pffensus,penitus fuerat quia victus,
    Ignis ut ipsius fieret, sibi sedulo juhctus, Moxcaput exaclo jussit succidere ferro,
    Fronieque submissa libaverat Pscula charo, Et sentenliolam sic exercefe supremam.
    AffeclUscausa coriiplectensulpote colla. Denique Hctores, regalia jussa trementes,
    Non palitur taleiii Chrisli nam miles ainbrem MoxChrisii tesiem gladio secuere fidelem,
    Regis pagani, luxu earnis maculati, Funus el exstinclum Jyrophiscredunt retinendum.
    Aurem regali ludens sed conlulit ori, Nam iriil.s. regis prostrata morle, perennis,
    Magno ridiculo divertens ora negata, Viclor stelligeri volitat per sidera cceli,
    Fatus et egregio dicebal taiia roslro : Coelitusangelicis deductus suaviter hymnis
    Hondecet ergo virum, Christi bapiismatc lolum 129 Judicis et veri, cbelisuper aslra locati
    Sobria barbarico coinplexu subdere cblla, B E dexlra nitidam suscepit congrue palroam,
    Sed nec Chrisiieolamsacralo chrisiriale linctura, Pro nece martyrii, laudahdo fine peracli.
    Daemonisoscilluin spurci caplare famelli. Sed nec fervenlis bravio fraudaluf. amoris,
    Ergo corde viros licilo cbmplectere stultos, Quo semel vinclis pro vila deniqiiepatris
    Qui tecum faluos placantur eespiic divos, Impendit, patriam linquens genteinque subactam.
    Sinlque tibi socii, serviqui sunt siiriulacri. Tandem nUlla piis potis est depromere verbis
    Sed rex e conlra, nulla commoliOrira, Lingula, aureolam, coelesti luce comscam,
    Molliler ephebum dicens mulcebat ariianduro : Quu bene servata fulget prse virginitate, .
    0 Jascive puer, jactas te pbsse liceiiler Adjuhctns lurmis coelesti sede receptus,
    Spernere lam niilem nostri jbris pielatem, Agno cantamen modulando perennitef, Amen.
    Audaclerque diis toties illudere nostris, Postquam lictores, regis decrela sequentes-, ,
    Nec monel setatis praesens dainnum juvenilis, Fuheris exsuvias exslincti sat generosas
    Et quod mcerentes orbabis forle parentes, Lympharum gremio credunt in saxaque figunt,
    Nostri blaspliemos, urget, cultus cruciandos, Ut sacri turaulo cineres essent sine digno,
    Subdere vos morti, vestros jugulosque fbrari, Christns.qui propriospatitur non perdere sanctoi
    Ni cedant, el blaspheniam respuant ralioiiem. C Prsedari modicura capitis vel forle capillum.
    ltoitalu moneo quapropter quippe patemo, Non tulit in lympha testem reinaneieiidelera,
    Talibus ut verbis parcas ssevseralionis, Hli sed dignum providit rite locellura
    Et mecuin stabilem comporles ineutis amoreni, Qui sancti tumulo servaret roembra saCrata.
    Nec tenles nostruni pbst bsec offeiiderejussum, Nam.piscalores,lymphas remis resecantes,,
    Magno sed studio serves mea dicta sequenda, Fiuctivagosquegreges variis Jaqueis capientes,
    Te quia corde colo, nec non venerarier opto,'! Lillorisextremavideruntconpus inora,
    128 Tanto praecunclis aulaesplendere minislris Inlcr grandisonas agilari inartyris undas. . -
    Alter ut in regno sis, me praestante, superbo. Emimis hoc caulis cernenles nerope pupillis,
    Hsecait, et dextra compressit martyris ora, Illic vela dabant cilius, corpusque levabant.
    Astriclum Isevacoroplectens colla sacrata, Necjam personse noscunt formam venerandse, '
    Quo sic oscillum saltem configeret unuim Iilita purpureo fuerant quia sanguine menibra. ;
    Callida sed teslis confudit Judicra regis, Et caput egregium jacuit proCul aninejevulsum. -;
    Osque petit subilo pugrioregalevibralo, Sed taineii hoc sapiunt, prompto quoque pectore
    Iniulit et lantum pronis oblulibus ictum, [credunt,
    ^
    Sanguis ut absque mora, slillans de vulnere facto, Qubd hic quisquis erat, Christi pro lege cadebat, :
    Barbam foedavit, nec nbn vestes madefecil. Illichi sbli qtiia dahihantur capttali
    Tunc rex, non raodicam tristis cOnversusin iraro, Poena, qui,' sacra tiiicii baptismatis unda,
    • Jussit Pelagium, ccelesiis regis alumnum, Non raetuunt cfebrb regis repfendere sacra.
    Trans muros projici, jactum fundo machinali, CumquecapUt riaiicisceiites, colloqiielocarites.
    Crebrobellantes saxis quse perfodit hostesv Pelagii faciera coghbveruiit rulilahieih,
    Nobilis ut testis, fluvii colhsus afenis, 130 Rumpuiit in iales miserariti pectore voces :
    Urbero quse vasto propius cifcumfluit tinda, • Heu ! jacet exariirais proprise spes unica gerilis.
    Meinbratim crepefel raplim fractusque periret^ Alque decus patrise tUmuli sine sbrdethohorej
    Talia jactanti parebanl forle minislri, Nonne satis niultis scimus nos vehdere seclis,
    Moxet inaudilam struxerunt denique poeiiam, Semper sariciorum corpuscula passa viroiumi
    Funda Pelagium jacientes martyrizandum Quos Capiiis csbdesriionstraverat esse fidetes ? •
    Urbis faiuossetrans raaxiroa mcenia lorige. Eiquis laudabiiis dubitet Cbrpusfore testis,
    SeJ, licel ingenles, obslanles undique, rupcs Quod iruncus niisefe capiiis Jacet absque decpro^
    1101 DE LAPSU ET CONVERSIONETHEOPHILL 1102
    Hsecubi dicla dabant, navi pia membra locabant, A His cerle votis devota mente peraclis.
    Etcilius yersis remigabant denique velis Mitemmollitum Regera, sensere polorum
    Farnosaecunctis ad portam gentibus urbis. Esse suispreculis, studioso murmure fusis,
    Hic qupque subducta jam processere carina,, Nec non judicip dubiaepronum fore causse
    Etclara coenobi.umChristp peliere sacratum, Et cito fornacem cogunt feryere minacem .,
    Inlra non modicosurbis venerabile muros, Ignibus apposiiis, tolo conaniine structis.
    Portantespretio vendendum denique magno . Cumque focus gremio fureret fornacis ip amplo,;
    Exstincli testis funus venerabije terris. Mox caput abscissum Christi sumpsere famelli,
    Quodgaudenshymnis suscepit lurba fidelis Talia blandiloquis palpantes verbula Jinguis-
    Suavibus, exsequias celebrans de roore sacratas, Rex pie, sidereaedominator nobilis autae,
    Largiter et pretiuin natitis tribuit superauclum, Omnia judicio qui scis discernere justo^
    Ardescens s.ancti mercari corpus ainandi. Illius meritum sancti fac igne probari,
    Qup nam mercato, pretii non raunere pauco , Et, si sit tanlse fultus bonilatis honore,
    Eligitur tellus membris locuples relinendis, Ejus ut ex meritis flerent haecdona salulis,
    ln qua suprema busto pompa reparato, _ Frontis pelliculam facilo non tangere flammam,
    Glebaesub cumulo conduntur fraginina;sacra. B Verticis illsesosomnes quoque redde capillos. ,
    Qusemox slelligeraeRegnator maxiraus aulae, Sin vero meriti constet fortasse minoris,
    In tumulo signis jussit fulgere coruscis, Manda pro signo, saltim laedicute sumiha,
    In ccelisanima satis ; ut, regnante beata, Juxta naturam fragilis carnis perituram.
    "
    iEqua gloriola regnarent mortua membra. Talia dicentes, clarum caput igne probandum
    Denique collectus cernens ex urbe popellus Credurit flammivomissallim surgentibus undis. .
    Non pauco variis obsessos tempore morbis ; Et tandem,'plense spatium post unius horae,
    Mundatisillic foedispulredine membris, Hoc ipsum rapidis extojlunt denique flammis,
    Salvari gralis nulla mercede salutis. Lustrantes pculis damnum ferret ne caloris,
    Mam rudem meriti sanctum tilubat fore tanti, Quodjam splendidius puro radiaverat auro,
    lllius ut causa fierent miracula tanla. Expers odoris penitus, tanlique caloris.
    Tandem ccenobiiprinceps, reclorque popelli; Hinc, sursum yersis, laudavil turba fidelis,
    Optima consilii tractans roedicarainasani, Vullibus, Altilhronum modulanti carmine Chrislum.
    131 Sensit Celsithronum.devotamente precandum, Qui toties tanlis fecit splendescere signis
    Quo jam dignanler, solita pietate, palenter ^ Fragmina constantis. pro sese mortua, testis.
    Detegeret dubio caussesecreta reraoto. 132 H*0 el mauseolo digne condens venerando, -.
    Quodmox personse sexus optant utriusque, Dignopercerte supplex yeneratur honore,
    Parcius atque tribus sociatse sponte diebus, Finetenus merilo vulgo bene credula noti
    Dulcibusinstabant hymnis, precibus quoque sacris. Ccelitusatque dali seroper gavisa patroni.

    LAPSUS ET GONVE&SIO» THEOPHILI VICEDOMINI.

    ARGUMEINTUM.

    Theophilus,adolescenssingularis indblis eiirigehii, in Sicilia [leg. Cilicia] avo suo, episcdpoicommehdalur,


    quiillum archididcorium(qiit octilus episcopi in canonibus, hic vicedorniiius vocalur) creaiur. Avo.defunclo,,
    plebs illi episcopatumoffert. Ille coram melropolilangdbdical. Atler electus, qui eum abconstilit.
    archidiaconatusfiffictg
    deposuit.Ilie, sevidens sj>retumetqbjectum,liebrmum pro officiopriori consequendo llle diaboiuih
    evocat, et.ieipsum ei devovii, el bjpiio resiiiuitiir. Tdndeinpmnilenliaductus, auxilium gtorioscevirginisMariie
    imploravil. Cujutitandem:iritercembnibusdaiiim didbolochirographumrecnperavit, seipsumqrietotum tancli-
    moniwvila devovil.

    INCiPIT HISTORIA.

    Postguamlux fldei, crescensper climata muhdi, D Quemdevo.tapatrum divinis cura stiorum


    Siciliam tenebris errorum solvit ab airis, Obsequiisigitur primis signayit ab annis,
    Vir satis illustris nutritur partibus illis, Alque, sui dulcem pie solliciiando riepoiem,
    Nobilitate polehs, meriti splendore refulgeris; Cuidam pontifici credidit nimium sapienti.
    Hicce Tlieophilusfueral de nomine dictus, Quo nutriret eum studio florerile docendum,-
    Puri sacrala linctus baplismalis unda. Ipsius ingeniuih menlisque rigarel ageilum,
    """,-...vir.v^......
    -^— _• _-•.._
    —- .-^
    "*
    1103 HROTSUITILEMONIALISGANDERSHEIMENSIS jjjjj
    133 ^e sophiserivis, sepleno fonle mananlis. A Blanda potestalis deleclamenla prioris,
    Cumquepio satis exhausti puero foret ipsi, - Despeclusquegravem facti nuperrime sortero.
    Digno confestim proveclus Iionore, gradatim Nec laqueos liaruin relraxerat insidiarum,
    Perveniebat ad.officium sibimersatis aptum, Donec captivum Chrisli duxit sibi servura.
    Quod lingua vulgi Scimus dictum vice-domni. Nec roora, vir lortis, vita meritisque celebris,
    Tlac igilur tanti pompa splendorisadepla, Mentisvirlulem demens abjecerat omnem,
    Ponlilici se subjecturo cleroque modestum Nec lentainentis studuit restare nefandis,
    Prsebuil, atque pium populo, cunctisque beniguum, Sed viclus cessit, mentisque dolore tabescit,
    Commissoquegregi studio prseerat vigilanli. Quiqtteprius plebi sprevit princeps dominari,
    Maxime sed Chrisli minirois roiserisque pupillis Affeetaljuris poropas nunc inferioris.
    Ac castis viduis, nec non cunctis percgrinis, Tandem, seductus csecalocorde misellus,
    Vestes et viclum dextra tribuit bene Jarga, Quemdamperversum petiit festinus Hebraeuro,
    Hospiliumquevagis nunquam claudebat egenis. Qui magica plures decepit fraude fideles,
    Hinc igilur consors omnis devolio ptebis 135 Prolambensquesuas, prostrato corpore,ptan-
    Affectu tenero cordis pendebat in illo, lpsius auxilium flagital lacrymando nefandum. [las,
    Ipsum seu dulccm veneranturamando parehlen. B Qui, super erranlis lapsus gaudendo, malignus,
    Interea vir summofum praesut merilorum Nocte procul dubio jussil venisse fulura,
    Coelitusacceptum direxit ad aelhera flaturn. Promitlens promptam despectus esse medelam,
    Quo nam defunclo, gremio terraeque locato, Si parendo suis vellet tantum suadelis
    Consensu plebs clamabal concordiler omnis, Sub ditione sui posthsechabitare magistris.
    Respondenscleri volis, eadem cupiehtis, His hic infelix monilis caplus roale blandis,
    Hunc fore-prsecipuisaplum meritis vicedomnaw, Daemonisobsequio saevigestit religari,
    Ut culmen sedis caplaret pontificalis, Quo sic umbralilis niunus meruissel honoris,
    Sumnii ponlilicis curamque teneret ovilis. ' Quem nec signatum signo sanctaecrucis almo,
    ;;
    Hoc quoque persuadere suo metropolitano .«>.; Sed mage daemonicisconfideiitemsuadelis,
    Poiilifici scriptis feslinabant cito niissis, •-; '-* -0[
    ': Ocius ille magus secum duxit matediclus
    Cujusjudicioslatui paslorsapienti "".'-•£;, Trans urbem, sub nocturnis secreto tenebris,
    Debuit ecclesiselali condignus honore. ' Intulit inque locum roulto phaiitasmale plenum,
    Qui, bonilalc viri coinperta nainque benigai, Ih quo tartarei steterant in veste coloni
    Se coropleluruin promisit velle precantum , Alba, candelas plures manibus retiiienies.
    Et venisse viruin jussit malurius ipsum, C Inter quos roedius princeps residebat iniquus,
    Affectupopuli tanto quein sensit amari. Qui rex est mortis, proles quoque perditionis,
    Ille sed cxsecrans lalem conslanler honorem, Suadens daronandis astula fraUde minislris,
    Praesulis impcrio parere, negat, veniendo, linpigre cunciis praetendere«allidiiatis
    Donec invilus trahitur, turbis glomeraiur. Assuetse, Jaqueosomnes caplare paralos.
    Et, cum ponliiicis prsesentarelur ocellis, El magnus errantem, daronumquesui cupientein,
    134 Slralus adusque solum, voces spargebat ini Moxad conciliuinperducebat sceJefosuin,
    liifecturo viliis.sese dicens, fore multis [alturo,, Prostratusque sui planlis exteroplo inagistn ,
    Non apluiii sanclo Cliristi populo dominari, Monstravit vefbocausam, qua veneral illo,
    His igilur querulis iteraia voce profusis Cui dsenionsaevuscontra sic denique falus:
    Anlisles summus cessit postremo coactus, Dic, ail, auxilii possim quid ferre fideli
    Huncque Deus,-talis qui faslidivit lionoris, Ablutoque viro Christi baptismalis untla?
    , Injunctse vacuumcuraeconcessit abire, Si meus esse cupit, scriplis Christumque negabit,
    Constiluens alitim, recloris notnine dignum, llliusque puellarem pariter Genitricero,
    Qui nani, paucorum post intervalla diertim, Per cujus parlum patior nimium grave damnum,
    Quoruindam blandis clam seductus suadelis, llluin continuo virlute mea relevabo,
    Subjeciis alitim cito prseposuit vicedomnuro, Alque deCuslalis prsestabo patenter lionoris,
    Alque Theophilum, summis merilis venerandum, Prsesul ut ipse suis non contiadicere jnssis
    Movit ab officio, inullos quo fungilur annos. Apponat, cernens omnesIlli famulantes,
    lstic sed, fragilis lolerans palienler honoris 136 Quinunc despeclumspernunt veneraiieripsuni.
    Damnum, Irisliliam pellit de peciore cunctam, Hiseam blandiliis anguinsecalliditalis
    Gaudebatquesatis sese jam posse vacare Isle miser verbo non contradixeral ullo,
    Tanto liberius sludio Chrisli famulalus, Sed fleri geslit. qiiseperversns dfaco suasit,
    Quanto curarum securus erat yariarum. Proditor atque lotum dederat se perdilioni.
    - Hujus roox inentcm deleslatur patiehtem Sponte dedil proprii cliartam scribens detrimenti
    Tolius humani generis ssevissiraiislioslis, In qua spirituum teslatur velle nigroruin
    Et, qua primates decepit fraudc parenies, Essc sub seterriissociis per ssecutapcenis.
    , Hac hujusce viri pulsat penetralia jusli, Hoc ubi perfecil, passim phanlasma recessit,
    Adducens ejiis fragili s«pissime raenli Ipseque cum pravo gaudendo redibat amicb.
    1105 DE LAPSU ET CONVERSIONETHEOPHILI; 110«
    Pacla mmqiie die, prsesulpraecepit adesse A Altamen, inslantis causa cogenle doloris,
    CJeri primates, plebis parilerqne priores, Ejusdem celerem supplex quaero pietalem
    Alque theophilum, cunctis astanlibus illis, Quo cleinens animam precibus salvet perituram.
    Adductum, verbis niroiuin blandilur amicis, 138 H^c secum querulis nimium dicebat amaris,
    Ipsius subdens hilari vultu dilioni, Et, secli curis citius de corde repulsis,
    Deflevilque*piissese peccasse lamenlis- Impiger ad t_mplum properat, sub honore dicatum
    Abjecissevirum prsesumebal quia sanctum. -, Virginis intacise, matrisque Dei venerandae,
    Ast hic, e stibilis tanli IaetatushOnoris Octies et spatium transegit qtiinque dierum,
    Donis, pliis seqttolollit se raenle superba, lllic conirilo deflens sua corde piacla,
    Jaclanter subjectorum cuneos populorura Denegat atque sibi, lacrymis saliatus amaris,
    fpsius obsequiis cogens succumbereduris, Omnia cultofum deleclamenta ciborum,
    Et, sprelo penilus patriae ccelestis honore, Scilicet ct requiem somni saepissimedulcem.
    Terreslris taritum pompseversanlur aniore. Pervigilin sacris summo conaroine votis,
    Curaque diu vacuis inliiaret iiamque lucellis, Tali percerle corpus frangendo labore.
    Atque, roonente mago, nunquam cessavit iniquo, Purgavit lacrymis aiiimsemaculas vitialae.
    Sacvomultiplices Satana. persolvere grates, B His bene perfectis, nimium cum lassus in horis
    Ex ctijus largis, credidit, solummodo donis Nocturnis, molli declinat raerobra quieti,
    Accessisse quideni tantam sibi prosperilatem. Astitit in somnis illi castissima Regis
    Tandem coelestis pietas immensa parenlis, /Elerni Genitrix, eadem mundi dorainatrix,
    Qui nunquam cupit inlerilum mortemque reorum, Scilicet auxilium, spes solamenque paratuni,
    Sed mage conversis Isetamconcedere vitam, Ejus prsesidiiim devola merite precantum, •
    Condoluit, facli meriiuin periisse benigni, Talibus et verbis terrebal corda paventis:
    Qtto quondam stabili fulsit celeberrinius orbi. 0 vir, cur nostri vigilas ad limina templi
    lsthaec, sollicitans omnes clementer egentes, Vcl, cur posse mci celerem teraet pietaleih -
    Moreque divino, pietas eadem veneranda Prsesuniis sperare, meum qui denique Natum,
    Conculit erranlem digna formidine roenlem. Me matremque sui, pervefso corde negasti?
    137 ^ec hiora, compunctus summo rocerore mi- Dic, rogo, queisoculis possim mis cernere.Prolis
    Divinsevultum; ccelcsti lucecoruscum, ;
    Praponit pavilans oculis ssepissime cordis, [sellus,
    Quanta, negando Deum, meruit tormenta per tevuiii, Quovc modo solio prcesensastare tremendo
    Et, quibtis in pcenisjungi debebat Averni, Ejus praesuroo?tibimet veniam rogitando.
    Hsec quoque tractando secuin moerore supremo, C Ast omnes cuJpas, in me forlasse palratas, .
    Talia continuis ferlur dixisse lamentjs : Affeclu incntis libi mox indulgeo gralis,
    Heu mihirael misero, cunclis probris vitiato ! Oinne gcnus niinium quia diligo Cliiisticolarum.
    Vaemihi damnando, proprii pro crimine voti, lllos prsccipuc tcneio scd mentis amore
    Qui Patris sumroi Prolem per scripla negavi, Diligo, consolor, propriis amplector et ulnis,
    Divinsequesimul dulcem Prolis genitricem! Quos exorantcs, creljris liymnisquc vacanles,
    Eheu, quam ssevis tradar per ssecula pcenis, Invigilare ineo cerno ssepissime lcmplo.
    Etquam conlinuis claudar sine fine tenebris, Malerni sed vis fortis mc cogit amoris,
    Qui miser elegi subdi Satanse dilioni, Hinc magis erga le nimio fervescere 7,elo,
    Alque tenebricolis erebi sublimine jungi 139 Qu°d prscsumpsisli tradendus perditionir
    Mundansepompcevano seductus amore! Blasphemando mei sanctum coritemnere Natum,
    Quid diclurus ero, niniium peccalor, iii illo Qui Deus aeternus, de Palre Deo generatus,
    Tempore judicii sancli Spiritus raeluendi, Relro principii primordia cana screni,
    Quando factofum mercedem quisque suorum Exme dignalus sumpsit sub lcmpore corpus,
    Accipiat, dignam salis sequa lance libratam, Quod dedit Iiumansemorli nalionis amore.
    Pro diversorum qualitale quidem meritorum? " Talia diccnti castae Chrisli Genitrici
    Vel, quis forte mei lunc apponet misereri, Vir moerens animo, conlra sic fatur amar»;.
    Cum vix pro merilis justus salviitur opimis? 0 mea domna, scio, iiimiumque tabcsco sciendo,
    Nam Chrisli Gcnitrix, coeliquepotens dominalrix, PIus juslo quia deliqui, spe caplus inani
    Flaminis atque sacri templum sine sorde coruscum, Commisicunctis-facinus majus quoque pcenis,
    Haeceadem virgo, parlus posl gaudia casla, Despiciendo Deum, de te sine sorde profusum.
    Quse retro conversis fueral mitissiroa cunclis, Hinc iion sum dignus vcniae conquirere munus.
    Alque sui diilcem nunquam lardat pietalem, Sed lamen exemplum nobis tribttere salutis
    Sola mihi venise polis est medicaroina ferre, Sperandac, inullivario qui crimine lapsi,
    Si proroe proprium dignatur poscere Natum. Posl lapsum scelerum veniam meruere suorum. J
    Nonne Ninivitseraitem Chrisli pietateni, ' • '*
    Sed, si polliuisillain rogilare labellis
    Ccepcro,bacchanli nupar quam corde negavi, Sese condignis cruciantes namque lamentis,
    Me vereor flammisccelo consumier actis, *' Invenere tritim post inlervalla dieruni?
    Ferrc meum facinus quia non patilur grave mundus. Nonne David, prophela Dei, princeps quoque regnij
    1107 HROTSUITH_EMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1108
    Judaici, plebem Domini qui rexit berilem, A Opprobriis langi, colaphis, alapis quoque csedi,
    Illicito nuptse subilo prsevenlus amore, . Sacraquc pulsari crebris sua terga (lagellis,
    Non timet, insidiis circumveniendo dolosis, Atque spulis rutili speciem vultus maculari.
    Insonlem vita fraudare virum sine causa, • Cumque, curonatus spinis, et felle potatus,
    Compiexus charae licito quo posset habere? Quse sacra prsedixit scriptura, per onwe replevit,
    Sed, poslquani, vatis perterritus advenientis Postremo sacris expassis in cruce palmis,
    Admonitu, culpas didicit deflere gemellas, Ceu pastor verus, bonitalis honore decofbs,
    Delevit lacfymis lacile maculas cito cordis, Pro nobis animam moriens ponebat aroandam,
    Suscepit rursum prophetise quoque doiium. Atque sepulcralem dignans suscepit honorem.
    Quid referam Petrum, Christo leslante, beatum! Htnc, inferna' petens, erebi quoque claustra resol-
    Qui post, quamvis solvendi, parilerque ligandi, [vens
    Nec noii stelligerse claves acceperat aulse, Morlem destruxit, mortis palremque ligavit,
    Pro Jidei recise satis expressa ratione, Tartareoque suos traxit de carcere juslos,
    Detestando, Deum sese cognoscere Christura Ac sic non parva victor comitantp caterva '
    Renuit, ancillse vocem metuendo nefandse, Ad superos fediit, proprium cbrpusque resumit,
    Nec semel, aul binis vicibus, sed denique lernis, B Quod fuit in busto clausum sub niarroore magno.
    140 Ceu nunquam visum, charum hegat atque Tertia qiiem vivuro vidit Jux omne per sevum,
    [niagistruro. Discipulique sui crebro videre beati,
    Sed, quia condigne lapsum deflevit ab ore Ipsura nunc convescentem, nunc ergo loquenlem
    Peccalum, Venisemeruit medicamen opitnae, Illis de rcgno dulci sermone futuro.
    Scilicet atque gregi jussus prseessefideli, P»st hsec, allonitis oculis cernenlibus ipsis,
    Princeps Ecclesise pastor fit jure sacratse. Ipsamquain sumpsit carnem super astra libravit,
    Talibus ac lantis, aliis roultisque figuris In qua judicium veniet cclebrare futurum,
    Adnioriitus, similem me, sperabam, pietalem Proque suis meritis reddet bona vel mala cunetis.
    A Chrislo citius per te conquirere posse. Itsec ita credentem, cordisque fide relinejilem,
    Cui vullti blando dicebat sancta Maria, Alque tui deposcentem solitam pielatem,
    Ttistem mellifluaBrefovens dulcedine linguse: Commendo rrie, Virgo ttio sanclissima Nato,
    Si le commissum lurbat facinusque nefanduro, Iwpetraque tuo veniam famulo sceleroso.
    Condecet ut cordis consensu confileaiis Haec ubi continuis defleyit verba querelis,
    Hoc, quod mendaci demens sermone negasti, Sancta Dei Genitrix, eademque potens dominatrix
    Ipsum, quem peperi, Patris Nalum fore suroroi, C C«e!orum,verbis respondens, inquit, amicis :
    Qui jutlex oibem veniet renovare per ignem Prop.ter mysterium sacri bapiismatis alinum,
    El posl hsec tandem pro le praesumo rogare. £Apropter ducem charae mis prolis amorem,
    Ille quidem, rursus lacrymaiis.iinfil vicedomnus : 142 Cujus le pretio sacri, scio, sanguinis ainp.j
    0 dilecia Dei genitrix sanclissima Christi, Emptum, pro mundo qui fusus erat perituro,
    Quse miti refoves cunctos pictale fideles, Procedens sacris advolvor sedula plantis,
    Quo paclo? quo jure quidem contingere taudem Ejiis, quem genui, euncloruin judicis seqtii,
    Altithroni nomen sancturo, yenerabile, magnum, Necparcam preculis studio certante profusis,
    Infelix ego pollutis praesumo labellis, Donec ipsius mitera cogo pietatem,
    Qui Christum, baptisma, crucem Christi, quoque Ut tibi parcendo dimiltat tanta .piacja.
    [malrem His dictis, subito discessit virgo sacrala,
    Te caslani, scriptis blasphemavi male pictis Quod suscepisti credentis fflore popelli,
    Cunclaque cceleslis pia sacramenla salutis ? Linquens promissi misero solamina sani.
    His miserans querulis inventrix virginitatis Certe posl triduum rursus veniebat ad illum
    Aiebat blandis ilerum clementius orsis : In visu, venise munus reserans reparatse,
    Quarovis si gravibus viliis nimium rnaculatus, D Et vtiltu heto deprompsit talia verba :
    Altamen, ut roonui, Dominum non sperne faleri, En lis vir domini, tristis compunclio cordis
    El, quia-faetus bomo, nostri solummodo causa, Esl accepta Deo Patrique Prolique perenni,
    Ut spem conversis venise prseberet habei.dse. Alque tuse lacrymse scelerura veniaro roeruere.
    Niiiic isthsec demum, monitis parendo jubentis, Sed ,nec tartareis poenisunquam capieris,
    Cum lacrymis lales spargebat ad selliera voees. Si posl hsec perstare cupis sine tfaude fideli».
    H:mc supplex veneror, laudo, complector, adoro, Ipse quidem contra raox dicebat prece blanda :
    Ex Paire ccelcsii, Chrislum, sine tempore natum, Lcrle servabo sacraj fidei documenla,
    Tcmporibus nostris missum de sede Parenlis. Nec post haecultra male transgrediar.negligendo
    141 Ul de te casta, nec non de Elamine sanclo, Quitiquaro de veslris, mea domna, piissima jussis,
    Iii.ltierel fragilis nostrse velarouia cafnis, Te quia post Dominum solaro.conferre medelam
    H.iiicqiie-Deumvertini. nec non hominem foreple- Spero, quo pcenis pabulum, non tartara, mayis.
    [num,, Sed non pst mirum, per le nie jam fore salvahj,
    Kon dubito; noslri causa qui pertulit ergo, Perquam de v«teris letali crimine malris,
    1109 DE CONVERStONfiPROTERII. 1110
    Oiniiem, dante Deo, mundum patet e$se s.olulum. A l44;Pe'; quam naturae perit maledictio nostrae,
    ; Et qnis, le pbscensspe non dubiaque requireiis, Et per quam mundo yenit benedictio cunclo.
    Desertus fuerat, vel confusus remeabat. ... Hinc menior eslo, Dei Genilrix sanciissima, nostri,
    Hinc ego, criroinibussat supremis yilialus, Qui le meqte, fide, votp lahdamus et orc,
    Suppliciter fontem devola mente pefenriem, Qub pius ipse gregem pastor servare fidelem
    Alma Dei genitrix, exbro tuse pielatis, Dignbtur, veteris depulsa fraude draconis.
    Ul facias charlselitteras exlemplo nefandse, . AIJIOSexiles, nulla virlute potentes,
    Queis me subjunxi vastatoris ditioni, Te seinper regis maler non tacla perennis,
    Ejus de manibus miserum roe sumere rursum, Ab de te geriitum Regem Dominumquepolorum,
    Hinc animam formido rneam quia fprle misellam Efferimus crebris, conclamantes simul odis,
    143 Tempore judicii multp discnmine jsedi, Peccato noster mprjehs periit quia tfater,
    Si nunc prsedoni non est abstraela ferpci. Sed, poslquam periit, per te, sacra Virgp, reyiwt.;
    His dictis, octtlis iterura vigilabat aperlis, His diclis, chartani cproburebat malediclam,
    Et, se prostertiens precibus, crebro quoque deflens, Et mox mysterium missse peragit slpdiose.
    Jejunando trium cursus agit ergo dierum Hoc ubi complevit, miro splendore refulsit,
    Posl hsece somno consurrexil mane summo, B Instar surgeniis Phoebi, facies vice domni,
    Invenit positam supra sua pectora chartam. Quo nienlis splendor lucens, animsequoque candor,
    Qua visa membris mox contremuit resolutis, Ejus per faciem monstraretur rulilaiilem.
    Etgrate.s Christo cordis reddebat ab.imo, Hinc aslans populus, nimia formidihe,tactus,
    Atque puellari pariter Christi genilrici. . Altithrono grates ccepit respha.retonanles,. ', _,
    Post haec naihque die sacra feliciter orla , Cui.placuit monslrare viri merilum venerandi.
    Quaetrahit a Dbmino nomen Venerabile summo, Ipse quidem, sacrum repelens extemplo locellum,
    Intrat in ecclesiam. populis ex more repletam, In quo coeleslisdonuin meruit pietalis
    In qua tunc, inler sacrae solemnia missse, Frangi vi adversa fragilis yaleluditie carnis,
    Aslantes evangelicis prsesul docet orsis, Per spaliumque trium morbo crescenle dierum,
    El, corain cunclis sacfam prostratus*ad aram, Exeriiptus corruplibilis de carcere carnis,
    Ejusdem quoque ponlificis dans oscula plantis., .'; Spiritus, sethe.reamplaudens ascendil ad aulam.
    Voce palam clara narravit ab ofdine curicla Auxiliosanctse fultus dominap.queMariae.
    Scilicet exstinctum corpus, nisu populorum,
    Quaevel mortiferis egit victus suadelis,
    Vel quse perpetua meruif poscerite puella. ^, Ipso rile loco tumulalur honore supfemo,
    Haecubi composita plerie retulit ratione, • In qup nactus erat veniam, qtiam flendo rogabat.
    Talis eral desperati nec hon scelerosi .
    Anlisles, facti taclus lerfore stnpendi,
    Intonat his verbis mifantis Voceprofusis Finis, qui propfiuin didicil deflere reatum,
    Et se condignis sluduit punire lamentis.
    Cuncli gaudentes huc jam properate fideles, Hinc lans et virtusChristo per ssecula cuncla,
    Et, pia facta Dei laudantes mente fideli, Humani veterem generis qui straverat hostera,
    Credite jam Dominum, propria pietate benignum, 145 Plasma suse dextrse rapiens serpenlis. ab ore,
    In lelbo delectari nunquam scelerosi, Ipsius et dulci conslel lux-alma parenti,
    Sed plus conversis vitam dare velle fuluram. Qusepie solanien misero jam conlulit, Amen.
    Eia, dilecli fratres, inlendile cuncti, Unicus Altithroni Cenitus relro tempora mundi,
    Quam pie precantes Dominus lollerat bonus omnes, Qui, miserans horiiinis, descendit ab arce Pareulis,
    Quos scit converli.post tristia facta piacli. Et carnis veram sumpsil de virgine formani,
    Quis_npn miretur, quis non supplex veneretur Virginis ul justum primae sedaret ainarurii,
    Laudandam mullam dulcis Chrisli pietatem, Consecret appositsenobis pia fercula mensse,
    lllum quaerentessempeii!qua sublevat omnes ?
    j) Has faciendo dapes gtislantibus esse salubres.
    Qui jara criminibus miserans parcebat et hujus, Quodsumus, et, qtipd gustaraus, vel, quicqtiid aga-
    lpsiusijlustrisprecibus, sanctaequeparentis, Dextera Factoris benedicat cuncta regentis! [mus

    HISTORIA
    DE CONVERSIONE DISPERATI ADOLESGENTIS SERVI

    PrQterii
    PER SANGTUM J3ASILIUM.
    Offeri Broisuiiha librum Gerbsrgce abbattssce suae.
    En tibi versictilos Gerberg fero domna novellos
    JuhgeniS preescriptis ca™ina cnrminujis.
    4111 HROTSUITH_EMONIALISGANPERSHEIMENSIS ^ *M* ,
    Qualiter et veniam meruit scelerosus amandam,
    Congaudens modulis succino dactylicis.
    Sperriere quos noli, nimium cum sint vifiosi."'''
    Sed lauda miti pectore facta Dei.

    PRJEFATIO IN PROTERIUM.

    Qui velit exemplum veniae comprenaere certum, A Sed mage coeleslemChrisli iaiiilet pietalein,
    Nec non larga Dei pietatis munera magni, Qui non vull digna peccantes perderepop.na,
    Peetore versiculos submisso perlegat istos, Sed plusperpeluse conversos reddere viise. "-
    Nec fragilem vilis sexum spernat mulieris, Gaudens gaudebit, quod, verum slare, probabit,
    Quaefragili rnodulos calamo cantaverat istos ; Quisquispraesenlem perscrutatur rationem.

    - ™VVT-
    . ARGUMENTUM "t^f."

    146 Erat v,r quidam nobilis, Proleriusnomine, Cmsariensiscivilate, in Asid Minort, aihssimus. Is filiam
    speciosamet unicam habuit, quam castitati devovit.Erat illi servusdelicatus, qui,amore puellm correplus,
    Magum adibat, tuper conhubiopuellmconsulens. Is respondit se velle ptiellceanimum implere, et amore suo
    insanam reddere, si se suamque animam diabolo devoverel. Annidt servns, claloque cliirograplio dmnioni,
    puella polilnr, nuptim celebrantur. Postea autem quam pnelln comperit illuhi diis manibus devotnm, iridtri-
    monii divorlium petit, in ecclesiam ducit, et a sancto Basilio chirographus a dmmone repetitur, ilie fidei
    Chritlianx et Ecctesicerettituilur.

    SEQUITUR HISTORiA.
    i
    Tempore, Basilius quo, vir virtutibus atmus, B Ut servo proprisejungam consorlia domnae.
    Rexerat Ecclesiam justo moderamine sanctam, Sed, si rite meo salagis parere magistro,
    Sedem rectoris sortitus Csesariensis, Qtii princeps selernarum constal lenebrarum,
    Vir salis illustris degebal partibtts illis, Ipse potesl cefle complere luum ciio velle," .
    Noniine Proterius, comes plebi venerandus, , Si post hsec Chrisli humen non vis venerari.
    Noliililate potens, opibus rerum quoque pollens. Cui male csecalus bacchanli corde miscllus
    Unica feminei sexus proles fuit illi, Se consensurummonitis promiseral istis.
    ISec alius subslantiolse mansit sibi magnae Tunc magus iste suo mandat scribenda ministro
    Heres, quam certe tenero dilexit amore Princeps inferni, regnator magne profundi,
    Affectuque pio, nec non pietate palerna Concede ergo tuos semper lenlare ministros,
    Oplans, plus animam natae, nunquam moriturai», Si possint aliquos, fonlis baptismale lolos,
    Ornari gemmis perfeclse virginilatis, Assignare tibi, subtraclos de grege Christi,
    Quam corpus pompa roundi inorlale caduca. Ul, quse le sequitur, semperpars multiplicetur.
    Curavit sacris ipsam sociare puellis, Hinc tibi namque virum misi gaudens salis islum,
    Quae, consignatx Christo velamine sacro, Ejus propositum, quo, mox compiendosecretum,
    Ccenobiiclaustris pariter servantur in artis. C Ipsum discipulum facias tibi rile fulurum. [tam,
    Doctor sed scelerum, qui decepit protoplaslum, Hanc, ila perscriptam, misero dederat quoque char-
    Delestando viri volum laudabile justi, Supra gentilis tumulum, sub temppre nbctis ,.
    Jpsius proprium fecit fervescere servum Stans, crebi domino supplex, dicens, dabis illam.
    •In supra dictae dementer amore puellae. Quapropter, domini natse complexibus uli
    Qui nirais infelix, spiculis perfossus amoris., Si cupias, licilo Christum prius ore ncgalo.
    Quo magis ardescit, tanto plus corde calescit. Quod inox prseceplum mente ainpleclens roale sua-
    lndignum se conjugio meminit quia lanto, [sum,
    147 ^ec audel nudare novtim cordis cruciatum. Gaudens tendcbat, qua se magus ire jubcbat,
    Tandem namque magum quaerens invenerat ununi, Auxilium veteris supplex orando draconis,
    Secretum cui mcestilisemonstravit amarae, Interitum prsebere suis qui tentat ainicis.
    Promiltens illi non parvi dona lucelli, Nec rapra, tartarei cursim venere ministri,
    Si leneram prolis mentem proprii senioris Erranteroque satis Iselidtixere maligni
    Ejus servili jam conglulinasset ainori,. Mo_xad conciliuro cludere tenebricolarum,
    '
    Cui mox perversus fraudis dicebal amicus. 148 ttlic inventor sceleris, cunctse quoquc fraudis,
    Nam fateor lanlac non me valeludinls esse. D Damnandus damnandarum princeps legionum,
    1113 . . DE"«OK-VEIISIONE'-' _^tbT£Mi.<: 'tlij"
    Oonsedit medius, corvino milile seplus, A Totitis et noslri gerieris confusio lurpis,
    Tendens incautis laqiteos clam callidilatis, ; Coiigaudesjaro niinc servb misere tibi caro,
    Nec noriinsidias evplvens anle reperlas, , Elpost seternis poenis mcerens capieris
    lnquirit, scelerum faceret quid quisque suoruro. tali coiijiigio,,Satanse curo fraude peracto,
    Scilicet, ut lilleras pcrscrulatur sibimissas, Condoluit Chrislus, mundi Salvator amandus,
    Utitur his verbis, frendens velut ira leonis, Quos pius effusa salvavit sanguinis, unda,
    Perterrendo virum sscvaratione misellura.: : Hostis subdiri vinclis captos relineri,
    Nunquam Chrislicolae permansistis mihi fidi Et placet auxilium ^lapsis praeslare benighum.
    Sed mox ut veslruih coihplevi velle jucundum, ; Scilicet erranti mox narratur mulieri
    Prolinus ad vestfum fugislis denuo ChriSlura, Quod non calholicus fuerit conjux miser ejus, ,
    Me deleslando penitus post munera tanta, ; Nec limen lempli vellet pede tangere sancti, ';
    Credehtes talis certe Christum pielalis, Se quia serpentis juri tradebat avari'.,_.•
    Ut veniam nulli vellet tardare petenti 150 Sacra negans seclae fidei, nomen quoque
    Reddere, conversum respuit nec post scelus ullun, [Chrisli.
    ChristicoJisque daturo Chrisli baptisma sacralum. Quac, se deceptam cognoscens esse misellam,
    Scilicet, et mecum te velle, falere, per sevum B Auribus ihlenlis ut sensit verba loquentis,
    Pcenis inferni permansuris cruciari. [tam. In terram cecidit, merabris tremefacla solutis,
    Hincque tuis manibiis scriptam mihs porrige char- Eruit et proprios summo de vertice pilos,
    Ostendam cilius quanium possit mea virtus. Nec non verberibus pulsayit sedulo pecltis,
    His mox infelix servus monilis male captus, Cum lacrymis tales spargens super aethera voces :
    Scribebal propriunrridenti peciore damnum, Quisqttis prsedulces non vull audire parentes,
    Inlerilusque sni causam telro dedithosli. Nunquam salvalur, qttod in bac ralipne probalur.
    Qui mox, damnando nimium gaudens super illo, Heu ! Jieu! splendorem diei cur nala recepi,
    Lseto larlareos emisit corde ministros, Vel, cur continuo non sum concessa sepulcro,
    Virginis utmiserse mentem facerenl in amore Inftlix foveam caderem ne morlis in alraro !
    Inceslo, proprii cilius fervescere servi. Hsec dtiin trislitia dicebat continuala,
    Et mens blandiliis fragilis pulsatur amoris. Conjux illius subito Venitscelerosus ,
    Exclamal subito magna de stirpe creaia, Et de se falsas juravit resfore dictas.
    Optans prsestari sibimet consorlia servi, Quae mox corislanli respondel voce neganli * ,
    Alqne patri proprio perfudit talia verba : Si reus ingentis culpsejam denique non sis,
    Jam miserere tuae, genifor dulcissime, natse, " Lsetus ad ecclcsiam mecuni cras pergito sacrara
    El cilius meroe juveiii, quero diligo, trade, Illic el sanctse celebrans solemnia missse.
    Ne moriar trislis, langiiens per tsediacordis. Qua mox deviclus jusla ratione misellus,
    His pater auditis, laerymis dicebat ahiaris : Causam commissi narravit namque piacli.
    149 Heii! heu! quid paleris, veluti spes unica Hlaque, niollitiem jam deponens miiiiebrem ,
    [palris? El suinens vires prudenti corde Viriles,
    Dic, rbgo, quis verbis te decepit male blandis? Mox ad Basilium currebat nanique bealuni,
    Vel, quis blandiliis circumvenit simulatis? Nec non vestigiis coram proslrala sacratis,
    Nonne, tibi palriam reddi cupiendo supernam? Ulilur his verbis, lurbato peclore fusis :
    Sponsb coelesli Chrislo le denique vovi, Saricte Dei, clemens nobis sliccurre misellis,
    Hunc casta solum coleres quo mente per sevum, Et trahe de lelris ssevinos faucibus hoslis ,
    Illius et Iaudes cum coslicolisresonares, Qui nostras fragiles jactat se perdere menles.
    Addita virgineis, inorlis post vincula, turmis ? Cumque robdumciilpse deriudavitslbi lant;c,
    Et tu lascivo fervescis amore famelli ! Vertitur ad servum praesul Domini scelerosum,
    At nunc submissa, soboles mea, voce rogabo, JJ Accepit verbis illum rogitare benignis,
    Finem slullilise pergas ut reddere tantse, • ; : ^ Post scelus ad Christum vellet si verlere sensum.
    Ne genus omne tuura male confundas generosum , Qui, se salvari desperans, dixerat illi,
    Si tamen incepto tentas durare maligno , Si posset fieri, voluissem mente libenli,
    Turpiter absque mora paries, dulcissiinapro.es. Sed reslat menti sceleris res facta volenti
    Qusenam, consilium penitus spernendo paternum, 151 Me quia per lilteras hosti dederam male
    ~
    Vullu mordaci prpprio dicil genitori : Xscriptas,
    Si complere meum tardabis deniquevotum, Et nomen Christi caecato cbrde negavi.
    Comperies, clafain citius prolem roorilurara. , Ad quem vir Domini: Curam tibi fingcre noli,
    Tunc senior,non sponle, minis deviclus amaris, Ceu tibi sit venise penitus spCs dempta petendse.
    Tradiderat sobolis servo consorlia dulcis Unicus ergoPatris, judex milissimus orbis,
    Condonans siibslanliolam pariter preliosam Ad se conversttm qui nunqtiam respuil ulltim ,
    Ipsis, hinc animo nalsedicebat amaro : Si defles culpam, gaudet praestare medelam;
    Infelix non felicis tu nata pareniis, Hincjam raorliferum peccati lihque profundum,
    Tu decus atque doior malris lemet parienlis, Nec non ad certum pieiaiis confuge porlum,
    HT5 HROTSUITHJEMONIALJSGANDERSHEIMENSIS 111«
    A'd se tendentes qui salvos suscipit omnes. A Ul pariter preculis pernoctarenl sludiosis,
    His igitur miserum monitis correxil hbmulluin, Quo bonus errantem, perconsuetam pietatem,
    Nec non sponte sua nigro coriclusitin anlro, Paslor ovein lurmis proprji junxisset ovilis.
    lllic ui sordes licito defleret enormes Ortus cumque nigras nbctis sol expulit iimbras ,
    ost tres ergo dies ilerum veniebat ad illum , Dexlra prsedicli comprensa, praesul, homulli,
    Inquirens talem si posset ferre laborem? Intral in ecclesiam, secum qupque duxerat ipsum.
    Qui, Iassus niniiura, verbis responderal istis: Ut limen sacris teligit verierabile plantis,
    Pcenas spiriluum patior vix namque nigrorum , Adfuil insidiis latitans clam dsemonamaris ,
    Me quia conlLmiisattrectant namque ilagellis, Allraxilque Virum magna vi deniqiie sursum ,
    Atquepetuni jaculis Japidum ssepissimeduris, Illius arrepta secreta fraude sinistra,
    lnsuper opprobriis opponunt semper amaris. Ad querii Basilius, forti mandaminefunctus :
    Quod non invittts pridem, sed gralis, adirem Itnprobe fur, Regis facluram redde perennis,
    lllos, ipsorum sine vi roe dans ditioni. El furto captaro viclus cito deserepraedam.
    Tunc animseroedicus langnescentis, bene doctus , Cui mox comiriuniscunctorum dixeral hoslis ,
    Lassaturo refici jussil, statimque reeessit. Perversis vacuas implens latralibus auras :
    Post tempus parvum veniebat denique rursum , ^ Cur salagis proprium mihimet vi tollere servum,
    Quserensobscuro quid tunc paterelur in antro? Qui sua spoute meis submisit colla catenis?
    Qui dixit: Certe melius valeo, Pater alme," Cliarlampercerlc, miliimet quam reddidil ipse,
    Longius horribiles lantuin quia senlio voces. Temporejudicii Cbristo nionslralip futuri.
    Hinc prsesul, lsetus secreto peclore factus, Cui sanclus rursum reddebat tale responsum,
    Egreditur, jtixia inorem faciendo priorem. tpsius Clirisli prsecepto,judicis aequi,
    Tandem post spatium veniens quadraginta dierum , Reddere lillerulas, spero, te protinus ipsas.
    In queis peccatum lapsus deflevit amarum, His igitur dictis, oravit lurba fidelis
    lnvenit lsetum, quem credebat fore nioestum. Aliilhronuin preculis, devolopectpre fusis,
    El, cum Isclitiammiraretur sibi charam, Fiduiri pastorem quo confortaret in liostem.
    Peccalor, lacrymis jam mundaius bene iargis Nec mora, de suinmo cecidit scriptura dolosa.
    Ut cerius venise,sanclo dicebat, amandse: 153 ^nle pcdes sancli nec non pasloris amancii.
    152 Spero quidem, per te me salvari, Paler alroe, Tunc plebs, cbrde pio gaudens cum prsesuledighp,
    In soinnis quia le vidi luclamen inire Sparsit adusque polum voces cum carmine Jauduin,
    Pro me cuin ssevonec non serpente nialigno, „ Collaudans Chrisium, solila pietate benignum,
    Quem tuvicisti subito virtute snperna. Qui captum veteris relraxit ab ore leonis.
    Auribus intentis ut sensit verba loquentis Nos quoque plaudenles, spargamusad sethera voces,
    Antistes, laudem Christi cecinit pieiati, Laudantes Dominum ridenli peclpre Chrislum,
    Extraxitque Jococaptivi membra nigello, Quo nobis lalem clemens veniaetribuat spem.
    Et loca in propria noctis sub tempore cella, Ipsi namque decus spli, vicloria, virtus,
    QiisoTuitecclesise laleri conjuncta sacratse, Laudum cantamen manealque perennller. Amen.
    lllic et plebem jussit coire fidelem,

    HISTORIA

    PASSIONIS SANGTI DIONtSII EGREGII MARTYRIS.

    ARGUMENTUM.

    Dionysius, Atheniensisphilosophus,/Egyptios valet, scientimaslrorum gratxa, adttt, a quibus cum edoctus


    sttet, defectumquesolis sine lunm interposilionehora passionis Dominicmobservasset,Athenas rediens,ignolo
    Deo, ut Lucanus ail,
    , . . . Et deditasacris
    IgnoiiJudasaDei. . .
    aram inter simulacra Atlieniensiumerexit. Qttam cum apostolus Paulus vidisset, aucloremaue dedicalmarat
    .inquisisset, Dionysium, philosophum,comperit,quetn ad fidem converlit, el in prmsulemAtheniensemordir
    navit. Qui, dum per visionemcipudPolycai:pumpresbyterumanimatus ad marlyrium fuissel, ad Clemeniem,
    primum post Pelrum papam, Roinciinvenii. A quo currilegationem Evangeliiprmdicandi gralia, ad Galliam
    'et Parisios accepissel,a Sisinnio, pmsiile Gailiarum, lemptre Domitiani, cum sociis martyrio coronatur,
    tfficaxquesum sanclitalis documenium reliquit, dum, capite plexus, truncus c put ad destinatum se ullurm
    locum per duas leucas portavit.
    1117 DE PASSIONE S. DIONYSIIMARTTRIS. 1118

    INCIPIT HISTORIA.
    Cum factor summse, mediaerationis ef imae, A Ejus perciperenl roltis munus pietatis.
    In cruce siippliclun. niortis paterelur amarum, Admonuitque crebrp nulli deb.erenegari
    Orbem noclurnsecircumduxere tenebrae, Spemvenise, propriuni yeljet si flere reatum.
    154 Et sol, deposito radii splendore sereni, Sed, qiii trisliliae studttit, sprela pietate,
    Exsequias Dominicelebrat famularoine Christi E contra frendens, cprdisque furore labescens.
    Quo mox aslrologus viso Dionysius almus, Apposuit miseris duris maledicere yerbis,
    Qui tunc Mempbiticis artem discebat in oris, Prolestans, illps neulra dignos forevita,
    Qusedocel astrorum motus, solis qtioque cursum, .., Qui vixisse.Dep praesiimpsissent sineyero,
    Obslupuit, libris coepitquerequirere Jeclis, .. Mac lam tristifica tandem ratipne peracta,
    Si tune ecclipsis posset consislere. solis.' !',' "'Mentesalis trisli cornppnit menibra quieti.
    Ast ubi noh solitas sensil magis esse tenebras, Nec mora, monstratur, celtis coeli patefaclis,
    Descripsisse diem digiiiim ducebat et annum, Visio, quseiluctiis aninh compescuit ejus.
    Non dubilans designari quid fbrte stupendi, Scilicet. Ailithronuin miro splendprecoriiscuni,
    Quodpost myslerium declarasset tenebrarum, Viderat.-angelicis septum residere ministris, :
    Conjectatque Deum signis testantibus alrauin, De cceloque rogum raptim descendere magnum,
    Haclenus ignplum, niiindo mox esse probanduin. 3 Ceu foret emissus scelerum vindex aliquorum.
    Ast ubi de rivis praefaiiaedebrius artis, ln terras oculis rursuin Justrando reflexis,
    Atlienas petiit, sedem pairiamque revisit, Horrendum baratbriini conspexit hiare deorsuro,
    Inter sluJtorum simujacra profana deorum, Anguibtis iropletum variis pcenisque refectum,
    Culte constructam poni praeceperat aram, 156 Supra quod miseri planljs lapsantibus illj
    Hanc ipsam litulis decernens congrue pictis, Hserebant ergo, flentes ih liltore suronio,
    Ignoti sub honore Dei debere sacrari. Egressi quoque serpentes, illos crucianles,
    Quam docior Paulus cum conspexisset, opimis, Cogebant secum baralhrum penetrare prpfundum,
    Qui sit is ignolus, verbis rbgitabat aniicis. Quo viso, Carpus, majore furpre.repletus,
    Urbis chi primus Dionysius ipse beattis Deflel qupd miseri non essent praecipitati,
    Exposnit causam, pfo qua conslruxerat aram, Voceque confusa repelens rursum maledicta,
    Et sic, alteriiis certantibus ergo loquelis, Quod divina reos, orat mox, ultip perdat.
    Qui fuit incredutus, fidei cessit bene victus. . Dixerat, et Jesu, solila pietate benignus,
    Post hsecegressus', csecodat lumina Paulus, De summo cceji solio promptus misereri,
    Quem properare quidem citius praecepit in urbem. _TIInfit, hon mitem Carpi causando dolprem:
    *,'.,,-;:;;-
    Hunc functum cernens. prsedictus Jumine princeps, • Percute, si possis conlr.a rae, Carpe rebellis,
    Et credens signo, divinp numine faclo, Qui cupis inierilum silienter adesse reprum.
    Festinat subito cupidiis cuih conjuge chara Eii, ego sum coeli recjpr mprlis.quepereijiptpr,
    Pergere qup Pauluni cognoveral esse beatum, Humaua rursus pro genie pai,ipie prpnipj,us,
    Ipsius multa juris comitanle caterva, Si non salvari possunt aliter scelerosi
    Qui pariter fueranl sacrp baptismale tincti, Qui post commissum discunt deflere reatuni.
    Prorsus delicii mundantur sorde velerni, Nec leve duco meaedextrse jam plasma perire,
    Et, qui dux plebis fuerat siinulacra colentis. . Qitodpulchrum feci, quod corriiptum reparayi,
    Prsesul catholico prseppnjlur ergo popello. Elige nunc dulcem vel sectandp pietateni,
    155 H'c prsesul facius, mira bonitate decorus, In ccelo mecum semper regnareper seyum,
    Sedulus offlciurabeue coropjevit sibi junctum, Vel, per sseyiliam dirae nientis maJe duram,
    Absentes scriptis, praesentes denique dic.tis, , Supplicio barathri tradi sine froe profundi.
    Ad verseculluiu fidei diicendo sequendum. His nimium justus monilis vir mansuefaetqs,
    Nam, quondam pergens, semen verbi quoque spar- Exemplum cunctis imitandaefit piptatis.-, ,
    Hospes, jarp yergenie die, fertur peiiisse [gens, TJPost 1I;EC,suinnioruro fama clarus meritorum,
    Sanctum presbyterum Cretensem, nomine Carpum, Praesul, disposuit Romam petiisse superbam,
    Qui male tristitia cpnturbabatur amara, Oplans cuni Petrp Paulo pariterque magislro,
    Nec non plus Jicitosuccensa ferbuit ira, Nomine pro Christi se mox impendere morli.
    Quidam gentilis quia peryersis suadelis Palmam martyrii sed sumpserunt prjiis illi
    FecitChrislicoIaro fidei sacra spernere quemdam. Quam porlas Romse veniens intrayerat ipse,
    Hunc et presbyterum praesulsensit fore moestum, Discipulusque Petri, Clemens, yenerabilis orjbi,
    Causam trislitise verbis quserebat amicis, Sedis aposlolicseculmen rexit satis aple.
    Et, tristem mpnitis blaiide mulcendp benignjs, Qui nam pontificem pie suscepit venientem,
    Suaserat, ut niraiani cprdis deppneret iram, Illum condigne summpque polebat ampre;
    Et pro damnandis exorarel scelerosjs, Denique post spaiium decursi temppris amptum,
    Quo, cilo cpnyersi Christpque reconciiiati, 157 Quo servi Domiiii cpmmansenint yeperandi,
    1119 HROTSUITH_EMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1120
    Cum jam cceleslis piel.is mitissima Regis A Ac celebrat sacrse solilo solemnia missso.
    jElernse lucis radio voluisset opimo Asl, ubi cceleslem debebat frangere panem,
    Erroruro lenebras velerum discindere nigras, Lux nova trislifico subito fulgebat in aniro,
    Queis lunc occiduse partes (iieranl male cinclse, In qua siderese Regnalor splendidus aulse
    Papa, prior monitus divino Flamine, sancius, Scilicet, angelica pariler comitante caterva,
    Pontifici vcrbis digno suadebat aroicis Apparens, charum consolabalur alumnum,
    Semina divini per gentes spargere verbi. ? Sanclaque dans illi, raulcebat faniine tali :
    En. ait, o miles Clirisli, fraler Dionysi, Accipe, chare meus, -mis jam verierabile corpus,'
    Magna seges Domini crescit per climala mundi, Cujus mysterium tibi mox complebo secrelum, ,
    Prsebens innumeras malurse inessis aristas, Namque lui merces mecum roanet oplima perpes,
    lnslanles messi sed conslanl oppido pauci. Hisque salus summa Palris praeslatur in aula,
    Hinc tn, sacrorum bibulus qui tonte librorum Consentire tuis qui da.nt operam pie jussis,
    Conslans, divini sciolus quam niaxime ciitlus, '
    159 Certa constanter servaque fidem paiienler,
    Exemplo Pauli, securus perge, magistri Quo crescant celebris libi jam prseconia landis,
    Imperio populos Chrisli subjungere nnillos. El, quodcunque sacris a me precibus rogilabis,
    Et tibi credo poteslalem dilionis eamdem " Impetrare mei poteris dono pietalis.
    Qiiam Chrislum Pelro scimtis tradidisse magistro, Tali lsetalus fortis solamine, teslis,
    Et, quam susccpi successor jure magistri. Nulla limet tormenla pati pro nomine Christi.
    Conversos pie solvendi, sonlesque ligandi. Post hsec abslfacli tesles de carcere terni,
    Accipe nunc Gallos, tibi me tradenle, docendos, Praecepto mox praefeclicogenle superbi, ... -
    Docirinseque lui signetur Gallia forli, An vellent duris, rogilantur, cedere poenis?
    Quo vir apostolicus digna celebreris alumna. Qui hene cohcordes, clara quoque voce fatentes,
    Nec vereare quidem gentes intrare-rebelles, Patrem cum Nato, nec non cum Flamine sacro,
    Quaereslant vero, frendentes more ferino, Esse Deum verum, solumque perenniter uiium,
    Sed, tibi mercedis taiilum, cb.ifide, perennis, Teslanlur, mox malle mori pro :nomine Christi,
    In Patris astrigera suromi servarier atila, Mcmbralira quoquc suppliciis scindi redivivis,
    Quantuin pro Christo tuleris paliendo doloris. Qnain sua colla diis unquam submittere falsis.
    His papse blandis prsesul monitus suadelis, Hac magis offensus prseses ratione profanus,
    Occiduscfines partis feslinus adivii, Ceu Ico, non modica rugiens prseceperat ka,
    Mo3nibusatqi__-Palrisgressum mox inlulit urbis, • Alhlelis Chrisli cervices mox resecari,
    In qua crebro loci pro fertilitaie decori, Et gladiis cunclos perimi baplismale lotps.
    Gallorum proceres concurrunt ssepius omnes. Csedibus innumcris, ut-jussit, namque peraciis, ;
    Hic ubi divini cpcpil sacra semina verbi Pfxsul cum sociis juncltis trahitur venerandis
    Spargere, signorum mox exercere per illum Ad l*ca martyrii, damno capitum peragendi.
    Christus virlutes dignabalur pie plures, Qui nam gaudenles, Domino laudesque canerit
    158 Quo lanl° plebis robllesccre corda rebellis Pergcbahl prompli semet raox dedere morii.
    Ad veniam possent. quanto crebro signa viderent. Prxsul tunc oculis sursum manibusque levatis.
    Ast ubicredentis numerus populi magis aticttis, Alrithtrono tales furidebat congrue grates,
    Inspiranle dies Christo crevissel in omnes, Mi Dee, mi Factor, mi clemenlissiine Reclor,
    Infremuit super lioc veteris frans sseva draconis, Qui me vitali prsestans aura pie vesci,
    Dedignans animas sese jam perdere lantas, Scilicct ingenii donasti luce profundi . .
    Quas prius erroriiln laqueis capiebat am.iris, Quo tis secretum scrutarer myslerioruin.
    Hinc paler ipse doli, sceleris iloctorque maligni, Te solum laudo, le cordetenus benedico,
    Provocat injustum regem mox, Domitianum, Et libi devoias cunctis grates ago membris,
    Chrislicolis edicla necis dictare fcrocis. Pro cunclis donis mihi collataepietatis,
    Qui, decrcta per omne suum mittens mala regniim, Teque precor, majestatis Rex magne perennis
    Christi cultores morti damharier onnies Ul dare perpeluam mihimet dignere coronam,
    Cujus prseceplo Sisinnius ergo nefando, Aiqne mcis sociis, pro le nunc jam morilufis,
    Prseses, consensum prscbens exlemplo malignur.i, 160 Tuque tuuni populum serva pielate patefha,-
    Pontificem praesentari vinctum, jubet, illi, Queiii pascens fidei tibiinet sermbhe nutrivi.
    Qtiem fore Gallorum cognovit rite magislruin, His ita poscentis precibus jam fite peraclis,
    Ac primum flagris mactatum denique duris, Una discipulisaricto cum prsesulebiiii,
    Ncc non stippliciis affectum crcbro cruenlis. Poplitibus posilis, cervicibus atque reflexis,
    Carceris in lenebras jussit concludier alras, Ictus licloris susceperunt ferientis.
    tpsius condiscipulos pafiter quoque binos, Quorum permansit celebris confessio talis,
    Quos nunquam charo sors cogct abesse magistro. Ut, dum precisis siluerunt corpora cottis,
    ;
    Sed nec carcereis praesul praeclarus in antris Palpantes linguaelaudes Dominocecinere.
    Desinit obsequium Domiuo persolvere dignuin, Truncatum quoque pontificis corpns mosiehtis
    Sed docuitplenem, sludiosQconvenionlem. Erigitur subito, nitidum splendore serenp,
    "v"
    <"_2t HISTORIA PASSIONIS S. AGNETIS. \m
    Atque, caput brachiis portansproprium bene Jirmisi A Advcniunl laeti, membris redeunl renovatis.
    Descenditrecto ^gressude monte profundo, Hic quoque non raro mcestis solamina grata,
    ln quo niaityiiuin consummavit pretiosum, • Et munus veniaescelerosis fertur ab arce,
    Transiliensqueviaecilius duo mrllia durse, His, qui sacra precum profundunt vota suarum
    Yenit adusque Jocumservando corpore dignum. Martyris ad tumulum, proprium deflendo realum.
    Quem descendentem, cursuque ci.togradientem Cujus continuo nos intercessio sancla
    Ccelusangelici comitanlur luce serena, 161 ConiiiiendetChrislo, scelerumque veniamque
    AlleluiaDeo resonantes voce sonora. [precando,
    His signis factis, convenit turba tidelis, Oblineat, noslris ipsum pie parcere culpis,
    Martyris atque loco venerabile corpus in ipso, Et parlero nobis vilae prsestare perennis,
    Quem sibi signavit, cumpost gressus requievit, Quo mereamur eum Iselilaudare per sevum,
    lmposilum tumulo venerantur honore supremo. Qui post dura suis semper cerlamina sanctis
    Exsequias tanli luctu celebrando patroni. Martyribus duplicis bravium prsestabit honoris,
    Illic pro meritis ejus Jesus venerandis Ut, dum congaudent animce super sethera sanclse,
    Chrislus virtutes fecit clarescere signis. Non minus in tumulo lsetentur morlua membra,
    Narovisus csecis, lingusesermo quoque mutis, B Signorura litulis crebro glorificata coruscis.
    Auditus surdis, solidus gressusque podagris, Ipsi summa salus, perpes victoria, virlus, [aevutn.
    Testeprecante sacro, donalur, crebrius illo, Laus, lionor, imperium, semper decus omne per
    Et variis aegriraorbis qui debilitali,

    HISTORIA

    PASSIONISSANCTJEAGNETIS VIRGINIS ET MARTYRIS.

    ARGUMENTUM.

    Agnes, puetla Romana, pulchritudine eximia, et Christiana, in cujus atnorem filius Sempronii comitis,
    Urbis prmfecli, perdile incidit, primo illam verbis et muneribus lentans, ut amori suo responderel. llla con-
    stanter Chrisium sponsum suum affirmans, cui jugi castilaie se dedicasset, tandem ab eodem acl templum
    Vestce, in quo virgines Veslalesdem Veslm, hoc est mlerno igni, serviebant, trahitur, ut huic sacrificaret.
    Quod cum renuisset, a prmfecto, prm ira furioso, in fornicem rapilur, ul cunctorum slupro et ludibrio illam
    proslilueret. Cumqueillam juvenes furientes congredi vellent, mox fomicem insolita lux texit, qum vim inferre
    volenlesvirgini repulit. Taudem ipse veniens prmfecti fiiius insolentior, virgihemaggrediens, mox pronus in
    lerram cadens, exhalabat animam. Paler, mcerensmortem filii subitam, virginem maqicis ariibus insimulat.
    Virgo vero, ad ostendendum,Chrisli virtule, non magicis ariibus, fac<um,in laudem bei mortuum resuscitat.
    Quo pater viso, dubilal quid de virgine faciat, fidem Christi suscipil. Qua re ad sacerdotes delata, sibi ido-
    lisque timentes, tumullum 162 commovent,virginem morii tradi votiinl. Prmfecius jam fidelis, ne fidelem
    damnure cogaiur, se sublrahit, alium substituit, 'qui illam in ignem conjiciebat. Flamma, corpus virginis fu-
    giens, mutlos aslantes absumpsit et ambussh. Tandem, virgine in mortem consentiente, a carnifice gladio
    trantverberatur, corpus sepullurcea varenlibus traditur, spirilus virgineischoris cum Christo sociatur.

    INCIPIT HISTORIA.

    Virgo quse, vanas mtindi pompas ruituri, £ Cujus amore quidem fervenles congfue pridem
    Et luxus fragilis cupieris contemnere carnis, Perplures sacrse constanli corde puellae,
    Promeruit Regis vocilari sponsa perennis, Elegere mori, ssevispcenisque necari,
    Quaevelit, ungelicaeprp virginitatis honore, Quam decus insignis corrumpere virginilatis.
    Ipsius astrigera Sponsi ccelestis in aula, Inler quas Agnes, mnndo celeberrima virgo,
    Addila ccelicolisnitida fulgere corona, Jure sui sponsi, condigna laude decori,
    Atque, sequens Agnum, carmen cantare sonoruro, Chrisli, dissiroilem cunclis recilando decorem,
    Conservet pure sincero cordis amore Virginibus sacris ejus commendat amoris
    Signum laudabilis, quod porlat, virginilatis, Pignus, qui, genitus de virgine solus,
    Qusequecaput Christo signat velaroine sacrp, Sponsus castarum nec non decus est aniroaruro.
    Haerealaflectu tenero constanler in illo, HaecAgnes ergo, meritis clarissiroa virgo,
    Ac cunclis aliis ipsum prseponat amicis, Carmine non cullo pangit quam noslra Camoena,
    Qui, rutilans nimium fornia speciosus aracena, Ui-bisfamosaeprsenobilis incola Romse,
    Nalos cunctarum merito vincit mulieruni. Prodiil alnjorum efara de slirpe parenturo,
    1125 HROTSUITHiEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1124
    163 lnc,yta nbbilitas quos vexil et alma potestas, A Talis namque meus, quem diligo, constat amictis,
    Ortus atque stii respbtidens nobililati, Quem, faleor, soluih pfse cunctis esse colendum.
    Pulchra friit facie, fideiq'tie;decofa hitofe, Ille quidem lalis me desponsavii amoris
    Prsecipiiis nimiinn nierilis muiidoque celebris. Pighbre, ceu sponsam, clafa dptando cofona,
    Qnse,jam tiiieta sacri pura baplismatis unda Alque meum gemmis cbllum Cinxitpretiosis, ,
    Et de delicti riiactilismUndata veterhi, Auribus et fesplendentes suspendit inaufes,
    Se lot.amChrislo devovit mente benigna, Prsebens oruatus varii claros mihi cultus.
    N.ilens,scfvala behe virginitate beata, Ipsius certe dulcedofluxit ab ofe,
    Spernere carhales affectusfoftiter onines, Quaeme lactavit, dulci pastuque cibayit,
    Gselibiset vitaedurum luctanien inire, Cetinectar mellis, suayis vel cbpia"la'6ii...
    Quo, Vicifix hoslis corruptelaiii suadenlis, Instipef et thalamum ihihimet consiruxit in aevum,
    Jungi coelicolismeruisset iri aethefesahctis. Lucentem geniniis variis, aurique riietallis,
    Ast. ubidustra duo, celeri cursu revblula, Organa melodiis in quo fesbhahdp. canoris
    lnsupef et lefrios selatis transiit Siiiips. , 165 Carmeii dulce mihi cantant per teiiipora secli,
    Sempronii ebriiilis, pfsefecti scilicet Ufbis El pafitef sporisi laudes modulantia chari,
    "
    Filiris, insignis jtivenilis stemmaie flofis, Illius affectum sempef suaderithiiiii castuin,
    fllius formscdecus ttt vidit speciosse, Affeclu, quero secreto cum cbrdis ainabo,
    Affeclunimio cordis suspensus in illa, Nulla puellarispatiof detrimenta pudoris.
    Hanc sibi prse cunctis unam delegit aniandaro, A,st, ubi forte suimerear cpmplexibusuti, ....,_
    Se fortunaturo, credens, et honoribus aptum Ejus et in ihaJamum, sponsarum more, coruscum
    Si tam prsepulchraeroeruissel habere puellse. Duci, permaneo virgo, sine sorde, pudica.
    Dulcia per proprise lempus consortia vitse. €iii debebo fideinsoli servare perennem,
    Hinc illani adiit, mullis coinitatus amicis, Ipsi me toto cordis conamine credo.
    Desponsare volens sponsani Christi venerandam, Jftismiser auditis, spiculisperfossus ambris,
    Plufaqub de palriis compbrians muriera gazis, lOgemuit, crebfb ducens suspifia longa,
    Stullus speravit, quod perpetrare nequivit, Ho.cjjuia non meruit, csecoquod corde petivit,
    Virginis ul stabilem donis corrumpere menlem, I^t, super hoc moerens, nimioque dolore labescens,
    lllius et turpi conjungere possit amori. _)ecidil iri leclum stultissimus ille virorum,
    Sed Christi virgo, spernens, ceu stercora, dona, Et, siroulans male languorem, celavit amorem,
    Poridus et oblati dedignans pfotirius auri, Qui sibi catisa gravis fuerat iiOriparva doloris.
    Splendorem qtioque gehimafum fuliluin vafiaruih, C Nec raorai,iit noiuni, fama prodente sinistra,
    His verbis juvenem causari fertur amentem : Naiuin prxfecti himio languore ligari.
    0 fili, mortis mefitb daihharide pefehriis, Corivehiuntsubito medici. velut agmine facto,
    0 fames scelerurii, cohtemptof et pmnipotentis, Appohuriivariis aptas morbis medicinas.
    . Discedens a ihe cilius fugiendp recede, Harum sed juveni nil proficiebat amenti.
    Nec crCdas te pbsse ihetim pef Vertere purur* Tahdem seriserunt, quod mpx patri retulefuntj
    , 164 Cof, quod amatoris prseyenit npbiliofis Non hoc tanguoris signum, sed fprlis amoris,
    Dulcis araor, pulchrura ctijtts fidei fero signum Qubdcontristatus paleretur filius ejus. .
    lii facic siimma, nec non in corpore toto, Quo pater atidito, causa mofbique reperta,
    Qtio me signavit, strictihique sibi religaVil, Ut leb frendescehs, rapidam cbnVersusih irsihi,
    Ne inca roens alium jam praesumpsissetainicum Incoapitpercontari rabie furienii,
    QtiLcrerc,sed solum coroplecti disceret illum, Quis foret ille potestatis sic imperialis,
    Qui, virtule potens, omnique decpre refulgeris, , li\ qiio spe varia virgo confisa superba,
    Coelesteset morlales supereminet omnes. Crederetesse sibi junctum conlemnere natum
    1'luncsine matre Paler, cani retrb tempofa mtihdi,,; Ejus, qui, plebi merilo celeberritiius otiirii,
    In deilate parem, riec niajesiate minorein, " Esset cohdigne sunimo"pfoveclushdhore.
    Oronipotensgeiiuit, per quem sibi ssecula fecit. Hsecubi disseruit nimioque furofe latravit,
    El sine Patre quidein rhater pariebat euihdehi, Coniperit, haiic ipsaro, sacro baptismate lbtam'.
    Factorero propriurii lactaris, sub temporc natuiri, Agnem, Christicbiam, prirois fofe sempef ah ahriis,
    Cujus praepulchramlriiranlur dehiqtie formam, 166 Et, conservandaepro virgihilatis athbre,
    Solaris splehdor, lunse rehitens quoque candor, Esse stnim sponstim. consuelo dicere, Chrislurii,
    Laudantes radiis Doroiriumfulgeutibus orbis. Quo nam compefto. laetatur corde maligno.
    Cujus el imperio famulantia sidera cuncta Sperans ihox leneram merito debere pueltam
    Illis"irijunclis compleritpef tempora cursum. Ssevisad cultuhi pcenis tirgere debruni,
    Cui, conclairiantescondignis laudibus, omries Et sic posse suum tandem complere furoreni,
    Co3tusangelici non desislunl famulari. Quo pro cohtemptUnali furiebaf segroti.
    Mira lui bonitas est, et prsecelsa potestas, Hinc, illam cilius sisti conspeciiliusejhs,
    Glpria sublimis, perpes concordia pacis, Jussit, etaslahiem, nullo metu tfepidariierii,
    Laudabjlis pietas, nimiiimque benigna voluntas. Primo suadelisniiiiium mulcebat amicis,
    1125 HISTORIA PASSIONiS S. AGNETJS. 112G
    Tunc etiam probris dure cogebat amans, A His dictis, sseva prajses cominotior ira,
    Ul se sponte sui nati copularet amori, Ccelestissponsam Regis, jussit, venerandam,
    El simulacra deum coleret, Chrislumque negaret. Vestibus exuiam, lolo quoque corpore nudaro,
    Sed virgo Christi nec suppliciis superari, 168 Cbncurferite trahi coiiventiculo populafi,
    Neo blandimertlispotuit devincier ullis, Inqtie lupariaris jiissit concludier aiitris,
    Qnin servaret amatori siiie fraude priori, Jn quo lascivi jiiveries, rationis egeni,
    Quod pepigit pactum, signo fidei stabilitum. Colloquio scelerbsanim gaudenl iiiulieruih.
    Cui prseses,pravam rursuni renovans suadelam, Sed Christus, prbpriaeprsebeiissblariiina spbrisafe,
    Dixil: Si vere cupias inlacta manere Illam conviciis tangi noii sustiriel ullis.
    Virgo, deaemagnaecitius subjungere Vestse, Ast, ubi distracto nudatur tegiiiine lolo,
    Ejus sacricblis el consociare puellis, Contiriuobene densali crevere capilli,
    Quo condigna fias illi senipe.rfamulari. Qui dtictu longo lapsi de veriice siiminb,
    TJabcinquit prseses, contra sed sic ait Agnes : Descendendopedum plantas lciigereiienellas,
    Si mihi jure tuum placuit contemnere natum, Corpus elomne comis legitur ceu legniine vesiis.
    Qui,'ralione vigens, ctinctis quoque sensibus ulens Ulque lupanaris calcavit limina tristis,
    Corporeis, aiiiroa regitur nunquam moritura, B Exlemplo suavis sensit dulcatnen bdbiis,
    Quamvis sit merilo barathro claudendus in imo, Alque locuni turpem niiro splendore micantem
    Multis errofuro pro cbmniissis variorum, Aspexit, lenebris qtii sordebat priusatris. ._
    Ni, sanum sapiens, et quandoquidem resipiscens, Et, cum sordidtilum conipulsa subintral ih antrhin,
    Se tingi faciat pura baplismalis unda, Angelus Aliitlirbni blande stetit obviiis iili,
    Queis te posse minis, vel queis landeih suadelis, CnsSosindubius fubrat qui corporis ejtis,
    Ad simulacroruih feris me cogere cultiim? Obtulit et vestem hiveo splendbre niicaiiteih,
    Arlificum cura, qriae,confoririata nietallo, Ejus mensurse coiifofmatam satisapte.
    Menibrorum.falsairiportant sblummbdoformairi, Hac indula quidein direxit ad setbera vbceih,
    Mobilisofliciuiricomplent nee corpbris uilum, Assidue grales Christo resonando suaves,
    Et neque vivenlis quidquam roonstrant animalis Cujus opem tanti sensit sub fasce peficli,
    167 Etquod ab bis insensalis nionstrisque pfofanis Cujus el auxilio fuerat prolectapaterho,
    Solamen vitse mihiriiet sperare gerendse Ne posset veteris corrumpi fraudihus hostls.
    Possum, quse, vita senstique carenlia cunclo, lalerea jttvenes, caecatocorde furenies,
    Nec sibi proliciunt, mihi nec succurrere possunl? Undique collectis, cursim venere, catefvis,
    Hsecubi dicta dedit, prseses Seroproiiius inquil: **Ceilahtes sludio perversse mehlis iniquo,
    Florentem primis te nain feoghoscostib aiinis, Qiiis prior intrarel, vel quis perdiscere posset,
    Ingenio parvam, nec noh aetate leriellam. An virgo, suffulta sui munimine Christi,
    Hinc, infantili parcendo siropiicitaii, Hsec, quse carnales semper coriteihpsit ambres,
    Prudenter le supporto, lasciva puella, Jaro ntiiic incepto posset pefsisiere voip?
    Quo pafcendo tuum cilius te fiectere collum Nec niora, cogiioscunt, nec contfadicere possiinl,
    Sub sacris Vestse plantis faciam venerandse, Quod nunquani longuro quis confundetur in oevura,
    Jurequehostrorum numen placare deorurii. Qui, credens domino, firma spe pendet in illo
    Sed, si, tam hiitem spernendo mei pieiaieui, Nam, quicunque sua compulsus menle superba,
    Contraltictaris, mea hee prsecepla seqneris, 169 Ingreditur turpis lalebra.s temerarius aedis, ,
    Ultra non parco, sed, vihi justam faciendo, Ut radios lucis vidit mire rulilantis,
    Mandosub obscenae laitebrisle claudicr aedis, Angelicaepraefulgentemvestisque tutorem,
    In qtia cfiniinibus turpes gaudent rotiJieres, Correptus signi nimio terrore siupendi,
    Etfaciam pollutafum sociara lnereirictim, Prostiatus sacroeplantis extemplo puellse,
    Quo tu, qua) clara pblles de stirpe creala, y. Postulat, errorum laxari viucla suorum,
    Dedecus omhe tuis sis et cohfiisio turpis. Testaturqtie Deum verum fore jure colendum ,
    At sacra virgo, miriis nimitim trepidans super islis. Ejus cultores qui consolabitur omnes.
    Audacter mox pfsefectb dedit ista responsa : Sicque locus scelerum domus efficitur preculartim.
    Si tu hamque Deum scires hiinc, quem cplo, verum, Tandem prsefecli natus venit roale sanus,
    llliusqne poleslatem sihe fine vigentem, Cujus sustinuit causa vim virgo beata.
    Qua seriiper, proprios pie confortando ministros, Qui, mox ingressus ridenti corde, misellus •
    Antiqui ffaudes hostis confringil et omnes, Nec dixil latidem Doroino, nec reddit honorem,
    Talia verba tuo nbltes profundere rostro, Gralia tristifico cujus radiabat in antro,
    Nec mihi lerrores totiens prseponere tristes. Sed de se stabilem laetustendebat in sedem,
    Hinc ego, quse, sectahdo fidemChrisli meliorcin, Amplexu duici sperans.se virginis uti,.
    lllum cogriosco,nec non cognoscor ab illo, Jam licito sacrse cujus languebal arnore.
    Ipsius dexlra me defendente superna, . Sed Christi pietas nec non prsecelsa potestas,
    Spero delicti nuhqtiam macuiis violari,' Fortiler obsislens illi perversa volenli,
    Carnis spurcitias fragilis sed vincere cunctas. A cofrupteja propriam protexit aluronam, i
    1127 HROTSUlTHiE MONIALISGANDERSHWMENSIS 1138
    In reprobaro miserum morlem tradebal et illuni. , Qui prius errantem, ne<: non perversa volentem ,
    A
    Nam mox, ut rapido cursu properaverat illo, Morte repen.iina, cilius me prseveniendo,
    Qno supplex laudes Dominoresonavcral Agnes, Fincm sluHUisedignabattir dare tantoe,
    lnfclix, meinbris improvisa resolutis Elpost erfaiiti, prompius solilo misereri,
    Morle, ruit pronus, Chrisli virtule peremptus. Virginis Agnelis precilius fere studiosis
    Quo paler atidilo, miser advenit lacrymando, MoIIilus, rursum vitsereddit renovatum.
    Siipatus multa populorum namque caterva, At pater, ut natum prodire sui redivivum ,
    El, sese miserum clamans, spargebal in allnm Per.ectum specie, vidit, plenumque decore,
    Voces, liis sanctam verbis causando puellain : In.eritum lacryinis cujus deflevit amaris,
    0 mulicr mala, crudelis, cui non muliebris Mox super insolita signi noviiale slupendi .
    Cordis inest, feritas , nimiumque crnenla voltinlas, Adinifando pavet, laelo sed peclore gaudet.
    Corpore sub tenero, frendescens more ferino, Tunc, amplectendo collttm pietate palerna ,
    Dic, quae causa meum cogit le perdere natum, Mitia prsedulci libaverat oscula proli,
    Qui decus omne suis, el spes fuerat gonitoris , Alque Deum verum clamans dixit fore Chrislum, ';
    Quondam felicis lalis de gerraine prolis, Cujus tam ceJerem cognoscebatpietatem,
    Sed nunc orbati misere pro funere nati ? B Cujus et imperio mors succumbebat amara,
    170 Hinc Patet C1'g°.luam mentem, nimium vilio- Reddens viventem, quem sorbebal inorientem.
    De rivulis magicsefraudis bibulam salisesse, [sam, Scilicet aslantes animis mirantibus omnes,
    Florentem prirois quia forle necare sub annis Tollunt ih coelumlseli prseconialaudum,
    Sublracta dulci juvenem vita valuisti. Laudantes sanctum Domini nomen benedictum.
    At sacra conviciis virgo non frangilur istis, Hoc vix ponlifices crudeli corde, ferenles,
    Profeclo nec responsum reddebat acerbum, Commoverequidem non parvam seditionem,
    Dulcia, sed, resono profundens vefba palato, . 4gnem sacrilegam, dicentes, et scelerosam.
    Dixit facunde, bcne composila ralione : Occidi poeniscitius debere cruentis,
    Non ego causa necis fuerani juveni pereunti, lllius causa quia contemptum simulacra
    Sed magis ipse sibi fuit incensor moriendi, Cunctaque sacrorum paterentur jura suoruin.
    GlorificareDeum stullus quia spreverat illuin, Hinc praeses, moestusturbato pectore faclus,
    Gloria testifico ciijtts prsefulgeiin anlro. Coudoluit sacrae sublristi mente puellse,
    Sednunc, ut.plane toto clarescat in orbe • lgHorat tamen, omnino dubius super illa ,
    Ejus majestas, nec non praecelsapotestas, 172 Q"^ sibi seclandumvel quid reslarel agendum,
    ^* Perdere non placuit, sed nec defendere quivit.
    Ipsius suavem supplex oro pielatem,
    Ut corpus rigidum jubeat recalescerc rursum, Tandem discessit mcerchs, aliumqtie reliquit,
    Alque novum membris hominem feparet redivivis. Judicis ofliciofunctuin ferilale lupina,
    Dixit, etastanles regredi prseceperat omnes, Qui fuit Aspasius diclus, riluque profanus,
    Et proslrata solo , fundensque preces lacrymando,, Qui citus Agnetem projici prsecepit in ignein,
    Praestari, petit a Dominoveniam scelcroso. Pontificum voiis male Concordandomalignis.
    Cui mox oranli, misero vitamqiic precanti, Sed corpus caslum, nulla de sorde pianduro,
    Angelus astiterat, procumbenleniqiielevabat, Ardor carnalis qttod non siicpendit amoris,
    Prsebens colloquiis illi solamen amicis, Ignis non lsesil praesens, nec tangere quivit.
    In verboque Dei jussit virtute potenti, Denique, diviste divino Numine, llammse
    Exstinctum stibilo flatu vixisse resuniplo. Virgineis tribuere Ipcuro precibus spaliosum,
    Qui, cilius dicto, jussus surrexil ab humo, Ac prorumpentes, aesltinimioque furentes,
    Viribus et cunclis plene roembris restitutis, Perdunt carnifices, urendo prirailus oinnes,
    Ac laudum dulces spargens super sethera voces, Hinc, circumstanlem lainbentes undique plebem ,
    Grates conlinuo solvebat menle jucunda Incredulam, plures raplim slravere phalanges.
    Chrislo viclori, morlis vilseque datori. w Sola sed immunis slabat
    pia virgo caloris,
    Inde quidem, prima prorsus 1'ormarevocata, Inler flanimariim criries ludens crCpilanles,
    Processit vivus, qui mOrtefuit religatus," Oravilque Deum versis ad sidera palmis, '
    Alque, suo tristi se praesenlandoparenli, Hac utens in fronle prcce, modularainelaudis
    Fit rcs gaudendi, fuerat cui causa dolendi. Omniparens Verbi geniipr, mhndique creator,
    Hinc, crebro coelumpulsans clamore profundum, Qui, cum dilectp regnans retro teropora Nato,
    , Ulilur el verbis suadens studiosius istis : Amboriinique coselerno CumFlamine sacro,. -
    171 Eredite, Romani cives, rogo, credite cuncti, Dignelaudaris, coleris, veneraris, amaris,
    Esse DeumChrislum verumque perenniter ununi, Te solum laudo, te laudando benedico,
    Cum Patre celsilhrono, nec non ciiin Flamine sacro), El tibi devote grales persolvo perennes ,
    Senipcr regiiantem, sceplruin cceliquelenentem, Ejusdem, quia, fulta lui munimine Nati,
    Sub dilibnc sua, qui, compleclens universa, Nunquam succubui serpentis fraude vettisti,
    Cinicta gubernacJis regit immenssebonitatis, Corpore sed' casto, puro cordisque secrelo,
    Hic cst orandus, solusque colendus, atnandus, Carnis spurcilias pertransivi bene cunctas,
    1129 DEPRIMORD.COENOB.GANDERSHVETDE;GESTIS OTTON.I.—D; PERTZ. MOMITUM. 1150
    Poenas sacrilegrparilersuperando tyranni. A Nec minns ergo, sui signo donanda triumphi,
    Hinc, gaudens in te himium super hac pietale, Martyrii paltnana sumpsit, sine fine gerendam,
    Ad-te nunc animis festino venife jucundis , Quo.marlyr felix, duplici. certaminc victrix, . ,
    Optans jura.pati mort.is, ciliusque resolvr, - - 174 Corporis,et mentis , carni semper renilenlis,.
    Quo merearvere.contemplari sine fine - Utens aeterni hravio regni duplicato,, .
    Te, quem qusesivi,quem sohini semper amavi. Inter virgineas fulgeret clara cateryas,
    173'T u clemens aniraarii,pro le de corporepulsam, Lilia ceu, pulchro roseo permista rubore,
    lnlra'clausifa.lui dignanter suscipe regni, Inter delicias fiorum rutilant variorura.
    Quotu, jure tuo pollens sub nomine trino, Interea quoque summorum sacra cura parenlum,
    Rex unus macbinse rerura per ssecula trinae, Excultum magna funus venerabile pompa,
    Istaque cunctaregis sceplro sunimscDeitalis. ln gremioterrse toto.contexit honore, •„
    Scilicet, orantis precibus.jaitf rite peraclis, Nec-saLtimbuslum sacratse.virginis ipsum,
    Iguibusexsiinclis, niofkiir subitorogus onmis, Quod pro servandis fuerat venerabile meiiibris,
    Et cinis jpse, suis confrigescendo favillis,- • Sollicitudo parentalis contempsit amoris,
    Sic expeTSomnis factus fuit imo caloris, Sed sub noclurnis.servat vigilanlibus horis.
    Ut nec;scinlillam sibi poslsefvavcrit ullaim' B At, dum pervigiles, consueto more,'parenles
    .Hocigitursigno jam clarescente stupendo, Excubias proli celebrabant mente fideli,
    Quanto,se virtns Ghristi plusdetegit prbi, Coelllushis ipsis roonstratur visio lalis;
    Taiito majoris rabie spiraiido furofia Denique virgineas subilo descendere turraas _
    Injustus judex animo cruciatur-aniaro, *• Viderunt, lapsas celerrde cardine cceli,,
    Necpatitur-sacram post haec superesse puellam, - Ofnatas pulchre, pleno cpmplasque decore ,
    Per quam suntcrebrpmtracula tanta patrata, - Inter qiiasAgnem, simili splendore nitentem,,
    Ensesed immisso, tencnim guHur penelrando, Cohspexefesuam,: pro Christo martynsatam,
    Mariyris egregiseJugulum-perlioditamare, • A dextris cujns niye candidior stetit agnus.
    Et,'vice conyersay.quod non speravit/agewio- •./. Quos raerito fidei scivit dignps venerari,
    Tlliprofecit, cui gratis pbcsse cupivil_ .: « Blande colloquiis illos affalur amicis, . .
    Transmittens ccelo, quam subtraxit male inund».. Dicens nunc gaudete raecum, gralulando per sevuai,
    At, nbi, pro Christo letbah"vulnere lsesa, . Sutu qtua, lutiflua Rcgis ccslestis Lnaula_,
    Extremum Dominoilalum reddit moriendo, , Yirginibus sacris sociata perenniler istis
    Atque, fide salva, gaudens obdprroil in IMo, Et niinc in.ccelis illi conjungor ainoris
    Ocitis angelici ccetus, de sidere lapsi, .. . Amplexu d.ulci:,quem semper mente fideli
    Astantes, animani niveo candore cortiscam, • In lerris colui, cupiens sine fine tueri. „ .:
    Necnon ccejestis perfu.sam Jiice nitoris, -; His igitur dictis subitp discessit ab illis..
    Biande.suscipitintla;tiqueper aera tollunt, Qui, nrraiuro Jselitanlo solamine facti,
    Congrue divinaelaudis rusonantibus.hymnis-, - Siccabant lacrymas super ejus-merte refusas,
    lrideque iransyectam •celeres super setheris-jgnes Et laudes-DoroinopsaUe.banj.vocecaqpra. -
    Ducunt astrigeram sppnsi coeleslisin aulam, Qui post dura suis tribuit certamina sanctisj
    A qup conlhiuo clarum.rtililanle corona Teslibus,..3eternsecjementef prsemia vitse.
    Dbualiir, purae prb virginilalis honore.

    DROTSUITHJE

    M PWMOMIS CffilBII GASDEiMiMEB


    ;
    -"
    ,_ '/[.: ET-

    m GESTIS ODBOMIS I IMPERATORIS.


    (Apud D. Perti, ikmtfm, Germ. hisipr., Script. tom: IV.)

    . iSeptuagesimo.circiter.annb postquam poeta Sa'x«.DChfistianam eohversionem


    versibusexpressit, HroU.
    'Caroli Magni res gesias et gentis Saxonicse_adfidem siiitha (&}-,moriiaiis, co-nobiiin quo
    degebatGan-
    'i) Il.a ih prsefat. Historiae Maria;, in-flue Uistoriae resurreclionis Domini, in prsefationeGangolfi el it»;
    PATROL.CXXXVII. 36
    1131' 1NLIBROS HROTSUITILE DE PRIMORD:COENOB.GANDERSHEIM. H52
    dersheimcnsis primofdia et rcs gestas Oltonis Magiii.A laudabilis saerarnmvinginiim caslinionia celebrare-
    impcr.iloris carniine Lalino cclebranda suscepit. tur (7). Quse omnia non jaclantise vel vansc glorisc
    Ftiit ea, ut credi fas est, OitoneI rege (&') ih Saxo- causa, sed utsupplicimeiilis devotione ingenium a
    nia naia , el monasierio, qttod d Liudolfo comile, Deo acceptum servilio ejus conseeraret (8), Conipo-
    Ottonis I proavo, conditum, ex posleris ejus abba- suil. Fama tamen ei non defuil. Nam philosophorum
    tissas accipiebat, tradita lilleris addiscendis operam laudibus ornata (9), mox in lanliim innotuil, ut roo-
    dedit, et duro ncc malura aetalevigebal, hec scien- desta virgo clamor validus Gandeshemensis(1.0),a se
    lia, ut ipsa modcste de se scribit, profieiebat, c ex ipsa vocari posset. ,/Eslate anni 965 (11), Otto se-
    semenliis Scripturafum, quas intra arcam ccenobii cundits rex, lunc decennis, a virgjne impelravit nt
    collegeral, lextiim. aliqnem conficere saiagebat. > patris ejus Oltonis iriiperatoris gesta carmine cele-.
    In Jibris scribendis primo Rikkardis, sapiehlissimae branda susciperet. Aggressa estopus, usque ad
    atque benignissimaemagistrse, aliarumque ejus vice coronalipnem Romanam anni 962 producendum;
    instrtienlium, poslea vero Gerbefgae abbatissaeiha- libro nullo adjuta, sed relationcs-.eorum qui rcs
    gislerio usa est (5);.Hsec, Heinriei Bawariseducis el scribendas afierebant.secula. Quod cuin ipsa aperle
    Judilliae, Arnolfi ducis nalse, filia. quse inde ab anno dical (12), liber Ottonibus.oblalus et a consangni-
    circiter9S9 pcr quadraginta amplius annos (5") cce- U ' neis eoruro, Willielmo, Gerberga. aiiisqtie eortim
    nohitim Gandersheimcnse rexit, initio regiminis ininislris nl ila .dicam dictatus , el nonnisi qurc
    sui, licel selate minor, sed, ut imperialem decebat grala vidcrcniur exliibeiis, pro historia proprie
    neptem, scieniia proveclior, aliquot auctores, quos dicta ininiine vendilari poterit. Sed ncque ita librurii
    ipsa prius a sapientissimis didicil, Hrolsuilham ad- spernendum esse-, narralio simplex, plana, tempo-
    raodum pie erudivit (6). Qnsequidem librorum sa- ris oidinemin universum secuia.etcomphiribus (15)
    crorum necnon' classicbfiim studio delectata, pri- quae alias frustra qusesiveris sese conimcHdansad-
    mum scribendi pcficulum fecit inllisiofia healaevir- monet; alque Oiiii.ssispolius quam prolatis virgo
    giiiisMariac.metricaalque carminibus, deascehsione verilali nonnunquam officerediceiida cst. - (!•__Ma-
    Domini, de S. Gangolfo, de passione S. Pelagii' gno igilur historise incommodo dimidia ferc pars
    Cordubensis, et de •Tbeophilo vicedomiiio; quibus operis, narratio scilicet pene integra-rerum annis
    poslea carmina de Protcfio, de passioneS. Dionysii 955-962 geslarum, excidil.
    ct S. Agneiis adjunxit (6*). In his omnibus librbs Liber, exeunte Januario aul inense Fcoruario
    .suos sccuta est, passiohem tamen Pelagti ab incola anni 968 absolutus.(15), Gerbergaeabbalissaeoblalns
    civitatis in qua passus esl audierat.'Deiude cum . est, quo ab ea VVilhelmoaixhiepiscopo iradi:us, ejus
    animadverlisset t caiholicos pliires --Tefenlii -fig- ^ jndicio Otlonibus iransmiiteielur. Nec WiJbeliiii
    menia frequehlius Jeclitare el dulcediriesermonis obilus, qni die.vi Non. Mart. conligit, libro nocuisse
    dcleclalos nefandariim holitia rerum maculari, » credendus esl, cuni Hrotsiiilbam paulo"posl (16)
    poetam illum scribcndo sex comoadiasChristianas aliud carinen, de fundalione scilicet coenobiiGan-
    imitaia est, « ut eodem dicialionisrgenere, quo tur- ^lersheimensiset de raajoribus Oltonum, orsariresse
    pia incesta lascivarum feminarum recilabanlur, constet (17). Quo Jjbro hisloriain nioiiaslerii-sub
    jprsefationeP.elagiiconstanter nomen scribiliir; sc- ad Gerbergam in fine, et v. 25, 2-i), parmen aestale
    nie! taiitum in prsefalibne comoediarunr IIROTSVIT an. 905 ab Oilone fege lunc in Saxbniadiutius mo-
    teginius. rante cxpelitiini fuisse conjicio.
    (&') « Nec.mauira adhucaelale vigens nec scienlia (12) Pncfat. atl Oitonem'I, v. 14-23.
    fui prOficicns» ipsa de se ad Gerbergainabbatissam (15) Evenipligratia tebipus quo Heinncus aux Ju-
    -prscfata cirea an. 960-965 scribit; p.rin cartnine de . djlbam tluxit „ et narra.io liberationis Adalhcida»
    coiisiruciione Gandcrsh. v. 526 se'' longe" ppsi/of)-; ; -quasi aiillieiitica.'•";
    itum Ollonis dncis, anno 912 defuricii,"natam'ira-' ' (11) Exempli graiia in describendis seditionihns
    dil. Igilur ncplis Hrotsuithse abbatissse anno ,)27 Ileinrici du.cis., quem Gei^beiijaipatrem fuisse nie-
    defunctscvix habenda erit. ; •miiieri.. • •
    (5) Prsefal. Hist. B. Virginis. '_.- ''.--;' Jli''
    " ,(15).Vide n> lt; ideo eodero tempore quo Widu-
    (5*) Obiit ann. 1001, Id. Novembr. kimliis pi-ioremoperis siii partem absolvit.
    (6) PVsefaliolibri de bisloria B. ' M. V.' el carmen ' (16) Cerle priore carmine jaro absoluto; nam fun-
    ad Gerbergainv'. 6-12. ,- '/'._ '- . datioiiem Gandersheihicnsem noti ante ahnuiii-968
    -
    (6*)Vide-J.iajfai;adGefbergam iri cafjnirie-dePrb-: ijicocptamesse,. mentib v. 79 de 'jDiioijijsjj corona-
    terio. tioue Romana injecla probat, el v. 81, 82, iibrum de
    (7) Prsefat. in Comoedias. latide Otlonum inemorat.
    (8) lbid. i Ut acccptum in dalorem relorqneain. (17) Trithemiiis carmen hoc non vidit, reliqua
    iiigeiiiuni. » "'•'. '•' .HrotsniiliieopeVa,.iit in codice S, Eminerainni jam
    (9) Epistola ad quosdam sapienles. •' MonacchSi:hodieque exsiant., - iri Clyiori. Ilirsau-
    (10) Pnelat. in comoedias. gicnsi euuincral; at quse in fine pfofert Diverso-
    (H) Praefal. ad Olionein JI, v. G, 7, Cum liber rum quqque carminum el epigrammatutnlib. l , JEpi-
    ante obiliim Brtmonis arcbiepiscopi, qui v ld. Oci. stolas eiiam quasilam non ihclejganles,non de deper-
    an. 965 defecit, inccepttis fuisse videatur (__•__) dilis jam opttsculis, sed de carininibus, epigranuna-
    ct poslquam nuntius de Otlonis II coronatione ilo- libus et epistolis per codicem dispersis intelligenila
    niaiia an. 967,'Dec. 25, in Saxohiam' pervenefat, esse, eb probatur, quod codex unicus' in- fine mein-
    sed •Willehelmoarchicpiscopo Cl Mahlhilda regina branam vacuam prsebet, et Celtes. codiceni qifaljs
    superslililius, qui die vi Non. Mart. el n Idus Mart. bodie inveuiiur jain, anno 1501 edidil, dnm Tiillie-
    aii. 968 obieruiit, absolutus sit (v: 1505, prsefat. mius Clironicbn Hiiiaugicnse, anno quideni 1-195
    M55 ET DE GESTIS OTTONIS L—D. PERTfcH-MONlTUM. 1134
    primis abbatissis. LiudoIJiel Odse fiJiabus,usqtie ai IA sqq., texttim Leibnii.i atictoritate, saepe tamen ct
    obiltini Chiislinse an. .919 tradih 'Hauserat eairi suoarbitfio < et rationibus prosodicls manifeslissi-
    «xscriptis in roonasterio servalis,/vila Halhiimo-. misy» corrcxit, at non ubique eihendavit. Nostra!
    dacj,t$), chariis Liudolfi fundaloris (19), Ludovicii aulem editioni snbsidia' comparaturus, Cum vcre
    jtmioris et Arhulfi (20),etex narrationibus senio-. anni 1835 Gandersheimiim adiissem, non soluin co-
    rum (21)_.cumipsa rebus quas narrat' multo poste-.*. dicem Hrotsuithse, qui sseculo superiore compara-
    rior, virorum et mulierum quos celebrat nullatri s£. tns erat, abJalum, sed reliquos etiam omnes bibliO-
    novisse confileatur (22). thecse codices aut ablatos audivi, aiitpluvia situqtie
    Utrumque carmen, piianimi el erudiiionis apndI pessumdatosreperi. Omni igilur codicis rianciscendi
    feroinas ejus praecipuesevi. rarse documenlum, au- spe ablata, queiii ncc" bibliolhecis Gottingensi vet
    ctereni classicos Romanorum ppelas assiduo lecti- Giielferbytanaenec tabulario fisci ducatus Brunswi-
    "' '
    tasse,probat. Ipsa alio loco (25)se in syllabarunii censis illaluni fuisse didjci, loco ejns .
    dignoscendis haluris el iri dictionibus"componendiij . 1) apograpbum codicis Leibnitio transmissuro et
    errasseprofessa, hic quoque cum in melr.o (24) lum, ipsius nianu croendatuin, qnod in' biblioiheca regia
    in fortnis verbor.um(25) nonnunquam dcliquit. Con- Hannoverana servo, et '
    lra_fornwe antiquse mis et.-ti* locomei el fuinsur- . B , lb) edilionem Leuckfeldianamadhihui. tum
    palse, PJatili Terenliique studium arguunt.. Dimi- 2) Bodonis synlajma GaildersheimensV,qui imulti
    nuiivis ssepitisadhibiiis delecialur (26) ex Hrolsuito opere mutuatus est,
    Carmen De primordiis ccenobii Gandersheimensis, 5) Leibnitii conjeclQras, ab jpso ih margine plti-
    prsemissis beatissimorum ponlificum Anaslasii ^eit riinum nptatasv.et.
    Iiinocenlii-Yilis, versu •hexametro scrjptis (27), pei 4) Hareiibergii editionem consului, iisque subsi-
    mediuin sevum in loeo ipso servatumj in.chronica ,^ diis texlum,•oiiahtum fieri poterat, resfituere coua-
    Gandersheiroensia, qualia saeculo xni ineunie atii tus sum.
    Eberhardoin Theotiscam hnguam versa Iegimus{28), . Multo.feJicioriinihi esse-licuit in Carmine de
    ge-
    transiil, sseculo xvi roedio, aliqufous foliis omissis, slis Oddonis, quod sciJicet ope codi«is unici
    sententiis nonnuKisvcluslate' corrosis, Bodonl Clii- 1) olim saricti Emmerammi Ralishonensis, jam
    sano canonico (29) commendatum, sed ab eo nun- in bibliotheca regia Monacensi asservati, quem ibi
    quam rcstilulum atque.cum reliqliis Clusahi ccehobiij an. 1833 evojvi,.majori-successu;.resliiUi. Codcx
    codicibus et charlis clam ablatum esse tradiiur (30). manu saeculi x exeuntis vel xi ineuntis in 4° ex-
    Igilur carmen ipstim usque ad sseculi xvi» k.ilia aratus (55), tribns libris opera Hrotsuitse, legendas
    deliiuit, dum apographum sseculoxv confectum (31), P swlicei .sanciorum, como.dias.ei carmen ivoslrum,
    et ab abba- eihibet. Pagina quaeque 24 versus conlinet. Ihter-
    ' a Joan. G. Leuckfeld reperlum (52)
    tissa Gandersheimensi-prelio comparalum , eodemi pnnctio fere nulla, excepto punclp in fine plurimo-
    fcre lempore (33) tn Leuckfeldi Antiqq.Ganders- rwmversutii.nobvio-.Scriplor.lcxium IiaiuLhene in-
    Iieimensibus, p.. 410, sqq., et in .Leibnitii Scriptari- tellexit, errbres suos nonnuriqnam-correxit. Liltera
    bus Brtinsvicensibus tpm. II, 319 sqq., prpdHi. -E,i., cujuslibet versus piima alternaiim rubro atroque-
    ille quideih nonnisi textum, qualis satis corruptus[••' colore scribitur; litiera roajor auctorero novam rem
    in c"odice.legebatur, vulgavit, Leibnitius vero locai- ordiri indicaf.'Magno fei lilterariae damno quater-,
    plurima conjecturis, ingenii et. doctrinse lesiibus ,, nio unus et alio Joco sex folia exciderunt, quod jam'
    cmendavit,.eahique inj-em et Bodonis libro aliqti.o- ante exitum saeculi' xV factum esse bpoVtet, quo
    lies usus est. Utraque edhione, fortasse et codi- -. Conradiis Celtes argumentis capitum, qualia e re
    ce ipso Gandersheimensi autejns apographo,.(34)i csse pulab.it, et emendationibus liaud codici
    i paucis
    Harenbergusus, in hisloria Gan.dersheiniensi,jt. 46. manu sua illaiis, eum-iypisederidum cufavit.'

    incoeplum,. nonhisi anno 1611 absolvit, ideoque n (28) Leibnit, SS. III, 149 sqq. Ftuxit inde chrb-
    ditiorem codicem nbn yidisse existimandus est. ln .Tiiuoii rliythmicum ducuui' Brunsvicensiuin ..apud
    libro De SS. eccl., c. 391, illa prsclcfmisit. Leibnit. JH, 1. sqq.
    (181V. IQisqq.-, - (2'9) Se. eo usum.csse, dicil in Syntagmate
    (19) V. 118-sqq. - Gandersh. apnd Meibom.SS. II, 479, 494.
    (20) V. 444 sqq- (30) LeuckfeldAnllqq. Gahdersh. p. 276;
    (21) V. 522. (31) llarenbergio, ineerto auctore, tesle pi 1074.
    V.5'26. —
    1 (22) In praefat.;'librij.. LeiJniititts in ActisEriidit. an. 1708/, p..488, li-:
    bruro i non recehlissimiirii > riotat.
    \25)
    (24)Exempligratia Gandersh. 274),Otlo 230.Tlia- (32) Leuckfeld1.c-.p."276,
    liini etiam adroiltil. (55) Jam, an. 1708 in\Aciis Eniditortim, p'. 487,
    (25) Exeropligralia deponehsvi passiva GandersJi.V carmen secundo Leibnilii tomo. illatum esse _ ntiu-
    v. 259, OlloV. 459, veneralur; Prol. ad. ,0lt. 11, tialum eral, qui tamen an. 1710 demuin iriie__er
    v 38, lueanlur;- passivum vi deponentis usurpal, in evulgalus est; quem ideo Leuckfeld an. 1709'prae-
    Ollon. v. 593, recitati sunt.,\. 14J, moderal ,-conice- veriif. ,
    dos secula, scribil. ••(34) Hjec « manuscripla dup » fuerint,
    quprmn
    ,{26) Graliola, perpaucula verbutd, tocellut, et alia- possessofes nomiria'sua profiieri nolle" asscverai,
    ejusniodi occurru.nl. p. 1074.
    (27) Bodo ap. Meibom. SS". II, 494. (35.) Cf. Afc/iiii.VII, 409-4U.:
    115. HROTSUITILE MONIALISGANDERSIIEIMENSIS 1156
    2) Editio Cellis in Operibus Hrotsuilse Norimbcr- A seriploribus Germanicis, lom. II, p. 709 sqq., sed
    eoe in fplio an. 1501 prodiit. Textusmultis in locis a lextu vel magis corrupto, inserla est. Texiuni Mei^
    codice unico discedit, parlini errore ediloris, parlim bomianuin rcpelivit Heinr. Leonb. Schurzfleisch in
    ubi quae vitiose legi videbanlur emendanda esse editio e Operuni Hrolsiiithse, p. 175 sqq., an.'1707,
    censuit. Qua qnidem in rehaud dubie nonnunquam disserlalione de poelrise •noslrae vita et operibus
    bene de Hrotsuitha meruit, el cerle reliquos omnes praemissa,adjectoque indice Latinitatis, sed Meibo-
    ediiores multum antecellit, nonnunquam vero sine mii lectionem adhibila editione prineipe aliquoties
    jusia causa textum ajit vere bonum aut.qui saliim corrcxit, et quiuque in locis (36) a prioribus editor
    lolerari posset arbilrio suo imroutavit vel negligen- ribus recedens, veram codicis lectionem habet, pe-
    ter exprimi permisit; et argiimcnlis capilum haud lenli sibi fortasse a ccenobiiis sancti Emriierainmi
    bene perpensis et op.ri inlrusis, ut de fide Ilrotsui- transmissam. Sexlam demura edilioiiem Georg.-
    thae, duro conlra hisloria. veritalem scripsisse cense- Clir. Joannis an. 1726 in allera editione Reuberi
    sebatur, viri docli dubitarent, eflecit. Qusemacula SS. Germ. exMeibomiana et Schufzfleisehiana coiir -
    ei inspersa nostra demum edilione delebitur. flavit, et semel verara lectionem ab editoribus ne-
    Celiis editio a Juslo Reubero paucis in Jocis se- glectain conjccluraasseeutus esl.
    cundum regulas grammalicae nolissimas emendata, B Quaecnm-ita se habeant, lexlum ad fidcm codicis
    an. 1584 in SS. Germanicis repetila. est, an. 1621 ab unici reslitui, el nomiisi locos apcrtc corruplos ex
    Heinrico Meibomiouna cuin Widukindo in fol., Vila Cellis coiijecliira-autnpslraeineiidandossuscepi (57).
    sanclimonialis el adnolationibus hisloricis, quibus Divisione igilur capilnm qnalcm codex exhibebat
    lectofes nostri absque ulla jactura carere possunt, adoptata, pro rubrieis a Celte lextui itilrusis et er*
    aucla, sed lexlu aliquoties perperam mutatoprodiii; roris plenis annorum numeros ascripsi, el ita melio-
    qoarta vicean. 1688 ab Heinrico Meibomio jttniore rem jam operis editionem propono.
    (56) In prsefat. ad Oddonem I, v. 27; in prsefat. ad (57) Diphlliongi w el w,- in eodice perraro siin-
    Oddonem II, v. 12, et versibus 521, 454, 752. plici e exptessoc, constanicr reslituise sunt.

    umm m PMOBMIS CCENOBH GABDEBSEIMES S.

    Ecce mese supplex* huroilis devotio roeritis Q Prineipibiisfil par 8, dticibussed nec ftiit impar;
    Gliscit, felicis primordia Gandesheinensis Quique 9 suos omncs vicit pietate parentcs,
    Pandere ccenobii, qnod cura non pigritana Non miiitis insignis pompa -viiicebathonoris;
    Construxerc duccs Saxonum jure potenlcs, Cui conjnx 10ergo fticral pisenoliilis Oda,
    LUidulfus * magnus, darus quoque filitisvjus Edila Fraiicoruin clara de stirpe;potcntum,
    Oddo, qui cceptumpeffecit opus mcmoratuin. Filia Biljuiigi, ciijusdam principis almi,
    Aique bonaefamte generosae scilicet jEdae ".
    Ordo nunc rerum deposcit dcbitus barura, Ilsec igittir crebro precibus consueverai JEcla
    Ui prius illustris cons.ruetio Gaiidcslieinchsis, Se lotainque suam Dominocommittere vitam ;
    Apto ccenobii recinatur carmine nostri; Ssepittsalque piis insislens seduia fdctis,
    Quotl nam conslruxisse ducem reverenter eiindcm
    Promcrtiil, bene promissis edpcta supernis,
    Conslal Saxonum qiiein.prsedixi 3, Liudulfum, ..
    4 Discerc, baptista Christi referenle bealo,
    Itic prsenobilium nalu§ de slirpe parenlum,. Quod suaprogeniesseelis qtfandoqtieftiiuris
    Ortus quiqtie stti respondens nobilitali, Possesstira." foretjuris decus imperialis.
    Moribus cgregiis usuqiie susc probitatis Ergo noclurnas quondam scimlenle ienebras
    Inler. Saxones crevit laiidabilis ompes. D Aurora lucis splenttofe suae rulilanlis,
    Naroque ftiit slrenuiis, forma nimiumque decorus, Hsec prostrata sacram solito jacuit sectisarani,
    Pfudens in vcrbis, in cunctis caulus agendis, Sacratam sub bapttslae Johannis honore,
    Atque sui generis solus spes el decus omnis. Oralu pulsaudo jngi penetralia ceeli.-
    Jlinc naiu Francortim magni rcgis Iliudowici-* Curaquc piain sludiis menlem laxarel in illis,
    6
    •Mililiseprirois adscripliis pene sub annis, Vidil prona pedes hominis, propius sibi slantis.
    Et ipso dignesummosublalushonor.e,, Ac comnrota partim, volvebal pectore mulium,
    Gentis Saxonum mox suscepit comitatum; Qnis foret ille. suum qui conturbare secreluin
    Ac chomajoris'donalus innnere -
    " ' juris, Vers.--40
    V.efs. t'7. .
    VARI/E LECTIONES. '
    1 suppletl. itaconslanleremendavi.___Au<lalhis.editi.3p.lixi 1. 4 rjn.bilium 1. 8 Hludovici1. * ita
    conjicil 3. primtis 1. * majori 4. 8 cleesi 1 gufiplevit5. 9 Quinqiie 4. 10conjuiix 4. " Prodsepuite tecjit
    $. 1Siia l 6. 4. Promissural.Promeriliu-a^o/ijcc^ 5.
    il57 CARMENDE PRIMORD. COENOB.GANDERSHEIM. ;iI5$
    .Praesunipsisset, In hac liora precibtis salis apta. j Inter nostrates celebris profecerat onmes
    A
    Fronteqite de lerra, modicum convefsa, leyalo, Moribus'el factis, callcm gradiens pietatis ..
    Aspexit juvenem mifo:splendore micantem , Exemploque susevivens matris venerandse,.
    lndutum-vestis velaihine flavicomantis, Se lotam Domino commendabat prece sacra
    Ceu forel e pilis curVi contexia cameli; Corde tenens malris monitum clauslri faciendk •,
    '
    Cujus, cahdori niroio ptilchrse la, faciei Hihc nam legalem non raro sui seniorem 'f
    Bafbula parva, nigris soeiala' colore capillis, Exhoflabatuf blandls,nimium snadelis,.
    Quoddam spleiiderilis prsestabalstemma nilofis. Ul de gazarum construxissel propriarum
    Quemmatrona videns nec n mortalem fore Credens Sumptu ** coenobium divinis laudibus aptuni,.
    Obslupuit, mentis juxta mofem muliebris'- In quo sacrandse Dominovelamine sacro .
    PrbcUmbens subito magno tefrore coacta. Fine tenus caslse possent 2" habilare puellae.
    Itte sed affalu " blamlo trepidam refovendo Alque yacafe sui sancli famulaminc sponsr.
    Inquit: <Ne Irepides 16, riec perturbata pavescas ; His ergo roonilis vir concedendo fidelis,,
    Scd cognosce, gravis pulsb lerrore limofis, . Conjugis electae precibus consenserat apte,
    Qtiis sim ! Magna libi portans solaroina, veni. :Ac sic comronni siroilis conamine voli
    Nam sum Johannes, liquidis qui linguere lymphis B Deseryire Deo Cceperunlprotinus ambo.
    Christum promerui. Quia rios crebro coluisti, Quis !' fuit ecclesise possessio denique parvse.
    Nuntip " : Virginibtis sacris tua clafa propago Trans ripas Gandse supra montana loeatse-,..
    Instiluet claustrum, paeem reghique triumphtim, Unde locuin celebreni vocitabant Gandesheinensemi,
    Dum sua relligio sttidib stelerit bene regum. Illic (39), dbsequio Domini djghe celebrando
    Hinc tua progehies seclis quandoque futuris Dura locus Ihvestigari posset magls aplus ",„ _
    Culmine pollentis tarito clarescet honoris, " 8
    Communi! multas vila junxere puellas,. -
    Ut terrenorum nullus tuiic tempore regum Atqtie Sui natam decreverunl Haihiiinodam.
    Jnre potentatus illi valeat similari. » His habilu similem fieri, spciamque perennem.
    Dixefat, el subito rediens penetraverat setlira, Utque " puellaris rectrix fore 3' possel ovilis,
    Liriquens malronoe solaroen dulce benighse. Priroitus hanc ipsaro reverenter ad iiistiluendatn:
    lluius magnifici decoris promissib grandis Tradebant abbatissm cuidam venerandse ,
    Progeniem domnae19claram " specialilef Odae Quaeprselatarum vice succedendo priprum,.
    Signavit, de qua natus dux inclitus " ,0'ddo THnc Hefifordensem sortita fuii sibi sedcrn.
    Sceplris Henricuro regem genuit satis aptum, , Tali " divinuin meditalisunt.famtilalum.
    Qui pater " augusli ftiit Oddonis venefandi, C Nisu Litidulfus conjux 3*insignis et ejus,
    Ejus qui, regisTultus virlute peienhis, Post bsec acceplis proprii scriptis senioris*.>
    Postquam Saxonum rexit patris vice regnum ,_ Scilicet almifici fegisque pii Hludpwici 3a(40)
    Nutu diviho beriedicttis namque secundo, Ejtis permissu cum non modico comitalu
    Imperii sedem Roroahi dignus eandem Romam pergebant, sanctique palrisvisitabant
    Ac sceplrum juris susceperat imperialis , Sedem ,v muneribus dignis precibusque benignis ,.
    jEqnivocumque sui hatum pariter benedictuni, Ipsius auxilio deposcentes sua,vola .
    Disponenle pia regisbonilate perenhis, Juxla velle Dei sese persolvere ppsse.
    Imperii "sedeni conscendere Tecit " eandem Hisdera " tempofibus possedil papa bealus
    Atqtie pari similis splendpfe frui dicionis. - Sergius ecclesise primatum namque regendac. "
    Hsecigitur modici ideraonstral pagina libri . Hic nbi perlegjt chartas fegis sibi inissas,.-
    Plenius, e catisis refum qilem scripsimus harum {38). Sensit honore ducem summodignum venienteroK
    Nunc ad opus ccepttim deypte perficiendum Et perqiiirendo ca.usam, qua venerat illic ",
    Est converlendiis slyfus hosler stndiosiis. A.flatumiii blanduin se pracbuit illi.
    Ast ubi Liudolfo fiierat yener.ahilis Oda Quem,'ceu ppntificem suiiimuro.meritovenerandtini,,.
    _^
    Foedere legali conjuiicla, suo seniori, Exorans dux Liudtilfiis cnm coiijiigeproniis,,.
    Vers. 86. Vers. 152.
    i .VARLE:LECTiONESv;
    43 pulcrraei,
    ,quod:semper correxi. u 19 riecnon 1. lb. 4. ia effalu 4. ls trepidas I'.' i*. " Nuhctib1!".
    "ila conj. 3. et legith cJarescal 1. ita cohj. 3. domni 1. domini 1*. " deesl 4. !1 ila correxi ufr
    eliam silya, sidera scripsi; inclytus, sylva, sydera 1. " ila conj:5. palris 1. lb. " ita conj. 3. facit I.
    **ila li>. sumtu 1. ubi.etiam et alia ejusmodi leguntuf. " posent i. " Queis 4. *' ita conj.3.
    promttis
    1.
    81conjuhx_k.
    aplum _.'." itdZ. 4. Coraro 1. Co... li. 89ita conj. 3. Atqiiel. l_b., ". f.rectris 1. 81Talel.
    4. " ita iK 4. Ludowici -i_ de_% rion liquet: **iia cotrigb ; Eidera 1. '1J>.:quod Leibnitius pro
    '.Edem sr.riptum et cle ecctesia B. Petri-ierriionein esse statuit\'cui Harenberg.suffragaris sedeni recepit'; at
    4e papa noslrtim loqui, sententiaruin nexus probare videtitr; cf. c namque » v. 126-.tumj i: 127. seq'q. 136.-.
    457. " ita 1K 4. lisdem 1. '" Ule 1*. 4
    ~~
    '"'"•' :'.' NOTJi:.'"'
    (58) Scilicet carraeri de geslts Oddonis.^ (40) -Liudulfichartam a mc edilam p. -5-
    t39) Cf. Vitam Hathumodccc. 4,
    '
    1139 IJROTSUITILEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1140
    Ulitur *' his verbis lola dulcedinejnixlis : A Mox responsurum factis, inqtiii, sludiosis, :
    i Inclite papa, tuis ne sis durus peregrinis, Qui foret ecclesia dignus mox sedilicanda.
    Qui de longinquis tcrrarum vchimus oris Ut fert rouliorum sententia vere 4? scientum,
    Muneribus noslri famulatus te venerari. Proxima coenobiofueral tunc silvula, cincm **
    Nitimur ardentis tolo conairiineroentis Collibus umbrosis, quibus et uos cingimur ipsis;
    Condere ccenobiumDomini sub bonore sacrandum ; Necnon in s.ilvafueral sila parvula villa,
    Unde quidein visum nobis esl maxiine jusium Inqna Liudulfi solili slabulare subulci,
    A te consilii solamen quserere cerli lntra sepla viri cujusdam lassa quieti
    El sludiuin noslri tibi rile precando fateri, Corpora noclurnis sua composperesub boris,
    Qui caput ecclesisetoto dominaris in orbe; Dum sibi conimissos debebant pasccre porcos.
    Quo, si ibrte tibi placeat devolio noslri, Hic quondam, cum sahcloruin venerabile festum
    Auxilium prsebenle lua pielaie palerha , Esset cunclorum mox post biduiim celebranduui,
    Quod votis gefimus, faclis bene peificiamiis. Sub noclis claras lenebris ardere lucernas
    Ac tu '8 — corisilium uimis merito flagilamus — In silva multas ipsi videre subnlci.
    Susceptis donis clementi peclore nostris, His visis, cuncii mirabanlur stupefacii,
    Scilicet et regiscompulsus aihore perenpis, " Quid noya splendentis vellet sibi visio lucis,
    Praesta sanctoruni nobis sacra pignora, quorum Miro npcturnas scindens sptendore lenebras;
    Omnis coenobiiconstructio possit lionori Hocque domus patri narraverunl tremefacli,
    Apte signari, sacris merilisque 39ineri. Demonslrarido locum, que.mlux perfuilerat ipsum.
    Utque sit absque jugo regum per secla potenium, Qui visu clare 49 cupiens audita probare,
    Nec terrenorum patiatur vim domirioriim, Extra tecta .lomus illis Jiabitans socialus,
    IIoc recloris apostolici solum dilioni Insomnem ccepit noclem servare seqiientem,
    Tradimus, ad dcfendendiuhpariterque regendum40.i Non ""'claudens oculos somno snadenie gmva.tos,,
    Hsecdux. Et"Msummus praesul sic Sergius orsns. Donecsuccehsas rursus rulilare Jucern.as
    lnqtiit: « Te miticompleclorpectore, fili, v Aucto vincentes numerp videre priores,
    Consorlemque tuam pariter compleclor amandahn, tpso quippe loco, sed prisco quam.prius. 51t.iora;
    Atque piis studiis gaudens congaudeovestris, Ominis boc signum felicis namque serenum
    Nec vobis credb fas esse **'negare petita. Ul Phcebusradips spargebal ab aethereprimos, .
    llic duo rcctores fuerant aliquando potehles, Fit nolum, fama cunctis prodenle jociinda. ,•
    PrsesulAnaslasius sedis sanctissimus hujus, Nec latuisse ducem-dignumpotuit Liudulfuwi,
    El coapostolicussacer Innpcentius ejus;. V Aures sed cilius .dictopulsaverat. ejus.
    Qui post pastorem Petrum Paulumque roagislrum Ipseque saierata fesli.mox.iiocte fu.iuii
    Ecclesise mefitis celebres fulsere supreniis; Observans caute, si quicqu.am.posteatale .
    Qnorum tam magna servantur corpora cura Coslitus«slensi inonstraret " visio signi,
    Actenus a cunclis bujus recloribus urbis, Cum muliis silvampernox conspexerat ipsam.
    Ut nec particulam quisquam sublraxerit unquani, Nee mora, cum nebula terras nox texerat ah-a,
    Pleno membrorum numero remanentc sacroruro. Undique silvestris per gyrum deniqne vallis,
    Sed quia jure piis concedcre debeo votis i3, ln quo fundandum fueral prsenobilelemplum,
    Amborum (41) vobisdonabo piguora gralis, Ordine disposilo cernuntur fumina plura;
    Corporibus sacris abscisa Vtpatenter ab ipsis"; Quse simul arboreas umbras noclisque tenebras
    Si sacramento confirmatisinihi facto, Clare poltentis scindebant luce nitoris.
    Hseein ccsnobii venerari jath memorati Hinc siniul aslantes Dominolau.deroreferenles,
    Firie tehus templo vestri munimine " facio, Omnes esse locum firmabant sanctificandum..
    Nocte dieque sacris illic resonanlibus liymnis, Ejus ad obsequium, qui lupe repleverat ilhim.
    Necnonaccenso prxclaro lumine semper. n At dux ccelesti non ingratuspielati, ,
    Hoc et aposlolicijuris, sictit et peliistis, Arboritiusmox succisis spinisque rejeclis,
    Coenobiumnostri designamus ditioni, Consensuque suse dilectse conjugis Odse,
    Ut 40terrenorum sit securum domiuorum. > Oranino vallem mundari jussit eandem;
    His dux promissis latatus corde, verendis • '
    Silvesifemque locum Faunis monstrisque repletum
    Mandalis se ponlificis summi fore sacris '- Fecit mundalum divinis laudibus aptuih.
    Vers. 182. Vers. 232.
    • ' .'
    VARIiE LECTtONES. .
    *» ita Leibn. emendavii. Ulique-1. Ui igitur lK 3Bita-i. lb. Leibnilius .cgendum proponil'A le consi-
    4. 89 ita t. 1. lb. *° regundum 4. " At Leibniiio suadentei.
    Jiumque, quod recepit. conj. menlisque 1. 4e Ul
    M ita lb. f. e. c. 1. "posl Amborumil'disiinguunt 5; 4. *l abcisa 1. lb. "4. 4Biia lb. 3. numiiie
    quidam t. 1. lb.. " vera conj. 5. 4. ita emendavit5, cuncla 1. lb. claro conjecit 5. *° Nuiic lb. 4.
    *• ita lb. plus 1. fortasse prisca legendum; sed prius quam priscsi hora. " roonstiarit 1.
    NOT^).
    (41) Scilicet prxsulum.
    mii CARMENDE PRIMORD..COENOB.GANDERSHEIM. 1142
    Hinc, quos poscit opus, prius acquirens **sibi sum- A Omnia maleriam posscnt traxisse petrinaiii.
    |ptus, Hinc magis atque inagislolb conamine meiilis
    Pro titius ecclesiaeconstrnxit"riieeriiapulchrse*4, Factores tenipli.Dbmitii sub honore saerandi,..
    Quse splendor hicis desiguavit rutilantis.. Inslabant operi mox nocte dieque fecenir.
    Hac igilur catisa fuerat"° jam ccepta seeundo- Sed dux Liudulfus, primus qui conditor -ejiis
    Cpsnobiisub honore Dei coiistructip noslri Extilit et cura citjus proeessit origo .
    lntefea lapides structurse coiivciiienies' Omnis slructurse precibus poscenlibus Odae,
    Non poluere locis nancisci prorsus in illis; Proh dolor! ad sunimttranon duxil optis studiosum;•-
    Unde moram tenipli patiturpefleclio ccepti; • Sed naluralis sseva laclus nece mortis
    Abbatissa sed a Doininosperans Halhumoda : Cogitur ariiesuum Taclori reddere flalum («»-.866);.
    Impe.r.rc fide credente se.soomnia posse, Quani perfecla donitis Domini foret incliia prorsus;
    Frarigehat sese nimio perssepeJabore, ' Gommisilquesuaecarsemofiendo reliclse,
    Nocle dieque Debsacris studiis famulando; Aique suis natis, ducibus supra memoratis,
    Et subjectarum multisilii sociatis, Totius infandi " pondus curamqiie laboris,
    Coelitusauxilii petiit solaroina fefrj, , '
    Exorans volis til complerent sludiosis
    Ne non perfeclum reihanerelopus bene cceplum. B Oinnemccenobii slrucluram perficiendi.
    Nec mora, coeJestemquam quserebalpielatein •
    Cujus in antiquo corpus Venerabile templo
    Sensit adesse ": suis volis piomptaiu *8misereii. Tunc gremio terrae commendatuin fuit apte;
    Nam jejunando sacris precibttsque vacando Ossa sed annorum post decursus aliquorum
    Cuin prostrata'die quadain jacuit secus aram, v Sunt hac " in ecclesia translata Jocanda.iiovella.
    Voeis mansuelac*9 roonilis exire.jubelur ad hoc 69illum iuundo Dcrisabstulil isto,
    __^V^G >v|Fprsan
    6ft
    Atque scqni volucrem, quam jam progrwS^/SiP" '* aetatisfehres " tetigil mediocres,
    ~^^iiVvix
    ' s^Ili^ris doronaj-post haccut plenius Odae
    /'-".•
    CernereHn saxi cbjusdariiveriice roagiii.W^tfM ,a
    l^v/_§j_ fS^MeBS^ntenla Deo, posset traclare superna , '
    tpsaque complectens auiroo praecepiaparaio«£>-^___ ^E^&rs carnalis totius prorsus amoris.
    Egreditur, dictis credens ex corde jubentis ;^^/S Ci_2___c tameri auxilii solamen denegat illi,
    Ac ceiTienlariissecum siim.ptisbene gnaris Sed praestabatopem solita pielate recentein,'
    Perrexit cilius qjio duxil Spirilus althus, Qua " suflulla suas posset dilesccre nonnas
    Donecad eoeplum61perrexit nobile teinplum, Omnibushis rebus,.nosler quibus.indiget ustis.
    Ulic candidularo vidjl residefe coluoibaro Ergo sui nalam, Liutgardse '* noraine dictam,
    ' ^1 Nuiu clementis regis-pfsestante perennis. •
    In designati 6! prsecelsoverlice saxi;'
    '
    Quacmox expansis yolitans praccesseratalis, ' Elegit clarus Francorura rex Ludowicus
    Temperat atque suuiJi11011 suetoinore volalum Regni Consoiterosibimet sociamquc'" perenne»,
    Possel ul 6Saereos6i directo tramite sulcos Filius illius (42), cujus donoLiudulfus
    Cum sociis gradiendo sequi -virgunculaChrisii. Suscepit prirouro prOprisegenlis dorainatiim. ' .
    Cumquecoluinba locuni volilaiis v.eni_sel'adillum, Quseregina-quidem nobis ad pfosperitalem
    Quem liiinc non steriJem magnis sciinus fore pelris, Facta, suaedignum sanclae matri famulaluro
    Descendensterrain rosifo percusserat illam, Praestal, opem 76regis prsebens,prbprii senioris,"
    Stib cujus Japideslaiueruhl aggerfiplures. Mullaque7Tccenobibproraisif Commodanoslro TS.
    Quo Cefta 6Sviso Chrisli dignissimavirgo Interea Cbrisli virgo felix Hathumoda,
    Eiininciarelocuro socios praeceperat ipsum , Cuih greg's undenos Ctirambis gesserat annbs,
    Tellurisquc gravem fodiendo scindere iholera Ge. Ocitisin Chrislo morieiistransivil ad astra (an.'874)._
    "'
    Quofacto, praestante pia bonitate supefna, Gerbergsetenerum feommisitovile regeiiduin.""
    Copiaimagnairuriinion.tralur multa pelrarum ; Ilsec fuii illtistri cuidam nimiumque poleiiti:' '
    Unde inonasterii ctim ieropio' moeriia ccepti y. Desponsala viro, Bernhardo 79iibniiriedicio;'
    Vers. 275. ' '-'•"
    .Vers; 320.
    **adquirehs 4. ** VARIyELECTIONES. . .
    pulcrc. Desiderahtur versus deficiunt duo carmina 1. lb. Quod 5. de duobits Versibitt-
    accepit, addens sensui nil deesse4. addii: Iu immiiscriploanliqniori duo versus roihus recle scripli exstaiil,
    ideo/cancellali. Hincerror orlus. —Qsrte nihUdeessevidelur. " deesl1. adesl lb. riisu -conjecit3. "6 v.ox
    deest 1. lb. extat 2. " ita 2. ad sese 1. lb. "8 proinptuin lb. *9dulcisonae2. V. m. die quadam jactiit
    secus araro 1. lb. a Leibniiiocorrecium ut.irilexiM. *° ita 1. quem lb. 3.4. 61 incceplum corrigit 3.
    " ita 2. 3. Inde.
    signati 1. lb. 4. C3Posse lunc*6 1.1b. ,6*sethereos4. deest1b. 65certo conj. 5. recepit i.
    ,sed ad virgo reftrendumest,.melro ticel invilo. Primo ita ecindemsenteiitiamexlulerat poeta : Etmolcm,
    lerfse cifcilirilbdiendo
    " secare. " ca
    inlanlis 1. lb. ingentis cohj. 5. recepifi- ibi 4. 69ita conj. 3. adjiuc
    1. lb. " se. v. 1. '1:fines. . ,. mediocris conj. 5. 7»ita lb. iiHentata1. 73 lb. Quse1.- 74lulgardsD
    7* i;a
    1. luilgarda lb. i/« conj. 3. sacramqile 1. lb. " ilu o. lacunam explevit. Et naio 4. cohjicil. P.o.
    desunl 1., lb. . 77 ita 3. laciindmexplet: Pltifima 4. 78nostia 1. lb. n Bcrnrado-3. coirexii, cx-%. ubi
    tatiicn el Garburgis legilur.. - '-.
    "NOTJE.
    (42) LudoviciGermanici.- -..•.>.
    1143 HROTSUITILE MONIALISGANDERSHEIMENSIS itil
    Setl sese Christo clam consecraverat ipsa A Ac studio siinili cpncordans niiiiur illi
    Coelestivere 80 sponso velamine sacro, Cultibusecclesiam dignis ornare novellam,
    Omnino sponsum spcrnens animo morilurum. Qusepost hsecanno fuerat. sacranda secundo.
    Nec lamen extemplo, pro seditione cavenda , Moetiiacoenobiiperfecii 87omnia nostri,
    Auro fulgentes poluit deponere vcsles, Commodamansuris illic per secla puellis.
    Induilur solilo sed vestitu prelioso. His bene perfectis, juxta praeceplaparentis
    tnterea venit, quem sponsa Dei reprobavit, Eligilur (an, 881, Nov. 1), domna 88poscenle yideli-
    Uti colloquiis ejns quserens manifestis. [cet Oda,
    Audivit vero, volum quia fecerit ipsa, Ipsa dies leniplo condigne sanctificando,
    Velle puellarem caste servare pudorem. ln cujus noclis medio quam pluribus illo **
    Quoecuin lardaret cito nec proceder.evellet,. Tertio conspicusequondam fulsere Iucerna?j . ,
    Quod prius audierat, verum fore valde timebat; Et quod " cunctortiin pariter venerabile feslura
    Iropatiensquemorsedomiiara81precibusplacalOdam, Sanclorum vasti 91fuerat per climata niundi,
    Donec ipsa suam jussil procedere, naiam , Principio mensis celebrandum rile Novembris.
    Ornalam pulchre cultu ve.stispretiosse, Hac faroa teropli passim resonante 9! sacrandi,
    Necnon gemmalis sponsarum more meiallis, B Undiquepermultsemox confltixerecalervte,
    Astubi Bernhardus vidit, qiiam dcsideravit, Oplanles diei prsesentes esse celebri,
    His verbis caram causari ferlur aroicam : Scilicet au.rorseprhno pandore micante,
    c Non raro didici, fama procedente sinistra, Oainis noslrarum collectim 83turba sororum,
    Quod tu 8' nilaris 83noslrum disrumpefe pactum Susceptis patronorum gralulando piorum
    Et fidei fcedusservandum solvere prorsus. Corporibus sacris, pergit resonantibus hymnis
    At nunc ad bellum citius properare fulurum Ad loca coenobiisuniino conamine structi.
    Prsscepto regis cogor, noslri senioris. Tunc landem cunctis ad cullum rite paratis
    Hinc teropus quod ncnc 84non esl hoc discutiendi, Festi, Wichbertus prasul (44) Dominibenedicttis
    Si redeam cerle sospes, coniilanle salute, Dedicat hoc lempluiri Domini sub honore decorunJ
    Scito proem dubio, quod te mihimet sociabo Omnibus ad laudem sanclis per secla perennem.
    Atque lui votum penitus pessumdabo vanum. » Quorum nunc festum digne fiierat celebranduw.
    Dixeral, et dextra, permotus menie, levala, Hoc 94nam facta fttit clari sacratio templi,
    Jurat per gladium, per candidulum quoque collum, Centum roansuris octo vicibus revblutis
    Jtixta posse sui faclis prsedicta repleri. Oclonis denis, uno pariter superauclo,
    C Postquani virgo puellaris sine sorde pudsris ,
    Respondensergo.Gerbcrg aitore modesio:
    t Christo me lolam commitlo meain quoque vitam, Seclorum regem peperil propriumque 9BparenleM.
    IJtque fiat de me jttxla Domini, fogo, velle. i Tunc cceperelocis primum silv£stribus illis
    His ila colloquiis muluo .ermone peractis, Carmina divinseIaudis clare resonare. -
    Bernbard 8* mox abiit, casuquesuo cilp sensit, Exin 90et' illius noslri collectioccelus
    Nil conlra Dominumquemcuinque valeresuperbum; Illic permansit Dominojugiter famulando.
    El quia plus jnslo deliquil ina.nia fando, El iicet abbatissa gregem Gcrberga recentem
    Decidil in bello victus virtute superna. Caule servarel 9' crebris monitisque doceret '*,
    Ac Christi virgp sponsi coelestisamori Conservare susefuerant 99quaecongrua vilse
    Se mox.conjunxil, quem caste sempcr amavit. Conlra propositum nec quid patrare profanum,
    Cujus primatus sexto, ni fallor, in anno (an. 880)i Domna lamen conversapdo V* venerabilis Oda
    Brun dux.,. ecclesiam promplus defendere sanctam, Inlra clauslra monaslerii cura vigilanli
    Incursu de sscvorumsatis Ungariorum (45) Scrutalur conjunctarum perssepesororura
    Proh dolor ! ex ipsis Domini pravis inimicis Actus et studium, mores, vitacquoque cursum,
    Occidilur, biriis cum prsesidibus venerandis, Ne vel, contempta l81niajorum lege sequenda,
    Oronibusalque viris propriseparirer legipnis. ** Vivere lege sua reprobe 10!prsesumeret ulla,
    Quo mox occiso, junior frater stttis 66 Oddo Vel locusilliciti forel ullius 103peragendi,
    Dux factus populi dono regis Hludowici, Excmploque suo prsemonstravit 104facienda.
    Respondil factis sanctse voto geneiricis, Et eeu prudenlis 10Sdulcis dilectio mairis
    Vcrs. 369. Vers. 417
    VARIiE LECTIONES.
    89ita 3. Coelesti fera 1. lb. 81dominam 1. lb. 8!tel.lb. 83 nitans lb. *" quodni f. lb. quoniam
    5. 4. 8BBernhrad 2. 3. *8i. s. f. 1. 87p. et o." conj. 5. ex %. 8Sita corrigo; cf. v. 410. domina
    conj. 89 B4
    1.
    lb. illic conj. 3. ""ila 5. quid 1. lb. 91fasti 1. resonale 1. lb. "ila 3. colleclum 1. lb. sctt.
    feslo. <»ita conj. 3. propriamque 1. lb. 96Exin est10° 4. °7 «|o 3.
    liihc 2 _E. i. n. esl c.loa
    1. Exin et lb. ex 101
    servare 1. lb. 9*ita 3. docere i. lb. S9fuerat 1. conservano 1. concepla 1. lb. reprobo 3.
    l" jta 3. illius 1. lb. 10ipmonstravit 1. 10Spudentis 1.
    NOTJE.
    (43) Nordtiiannoruni, cf. Ann. Fuld. a. 880. (14) Hildcncsbelmciisis.
    tUi. CARMENDE PRIMORD. COENOB.GANDERSHEIM. 1148
    Nunc terrore suas prolhbet delinquere natas, A Necnon cliyrograpliis ejussubnomine scriptis
    Nunc etiam monitis bbna velle suadet ainicis, Jura monasterii firmaveral omnia nostri (47);
    Sic hsecsancta snas cara.s instruxit alumnas, Ejus posl annos discessus deniquepaucos
    Nnnc doininauicis roandandojure polenlis, Liudgardis regina, sui dignissima reghi
    Nunc eliam matris mulcendo more suavis,. Consors, tantorum quse nobis causa bonorura
    Quo 108vita simili cunctse 107cominuniter urii Extiiil, e u* inundo discessilproli dolor! isto
    Servirent fegi, jubilant cui sidera coeli. Nonsine nostrarum magno rerum delriraenlo.
    Praelerea quas matennsepielalis amore Cuinam consimilis successit causa doloris,
    Nulrivit vere.magrio veneralur honore, Abbatissa bonis Gerberg quia dedita curis,
    Has ipsas vocilandb suas ssepissimedomnSs- Quse prsedictorum suffuita juvamine regum,
    Naro qupties neptes m ejus prbceresque nepotes, Necnon reginae germano fcedere junClseJ1*
    Q'uospra?p!plientisldecusextollebal honoris, Ccenobrumdonisornavit saepe cofuscis ,
    Ejus ad iihplenaum cbnvenefunt fairiulatum, Usibus et quseslum nostris superaddidit amplum, -
    GerJantes donisillam donare coruscis, Poslquambis denos binos quoque prsefttil annos,
    Regis ut iflustrem sbcrura propriamque parentem, Olficio vice reelricis perfuncta prioris,
    Illos mox verhis affari dicitur istis i " Deposito n7 fragilis morlali pondere carhis,
    '<Exortans moneo vos, o mea pignora cara, JFaclori flatumreddebat ab aelhrerecepluni (««7896).
    Ut maturelis condignis primulse *" veslris Ofbalumque sui dimisit ovile sorori
    Muneribiishoslras large ditescere domnas, Christinae procurandum sancteque tucndum.
    Hic servire piis debehi qusesedulo noslfis . ' Quseprsefatarum mores sectando sororum
    Patfonis, quortmi meritis, precibus quoque sacris Atque sui vilam bene prsemeditando gerendam
    Successus nobis oplatacprosperitalis lllis fit similis magnse forma probiiatis,
    Necnon regalis decus accedebat ionoris.» Quis ,18fuit sequalisproveclu 119nbbiliialis.-
    Hac ratione suam stirpem persuaserat omnem Mater etillius, slabileni corrumpere chjus
    Erga ccenobiicullum pie sollicilari, Mentemnullarum poiuit mutatio rerum,
    Et Joca, quoegenefi dono regi^Hludowici Quo minus obsequto Domihi fieret studiosa,
    Possessura quidem proprium stiscepit in usuro, Provocat exemplis illam, monitis quoque crebris,
    Permittente sua pariter pietate benigna, - Ut sese semper circumspiciens sapienler 1!0,
    Ecclesiaetradi faciebat Gandeshemensi. Comroissura caulesibtmet servaret ovile,
    1"
    Nec rex ipse locum subliniavit minus illum, P Necnon faclbrum juxta mefitUm' variofum:
    Liudgardis pia reginaebonitateprecanle; Nunc pie subjectas monitis raulceret amicis,
    Sed tradens illi 110Jargitur pra;dia mulia'(45) • Nune etiam verbis juste terreret aeerbis,
    In jus Gerbergae,nostfserbclricis amandse, Ne quemdivini ritum cultus violari
    ' - Torpens affectus-cordis permitteret ejus.
    Ipsius iilustris reginaenamque sororis.
    Qtiera m (46) rex Amuifus, sticcessor scilicet liujus, Tpsaquedomna sui sludiolEudabilis Oda,
    Posthac per scripiuin regali jure stalutum' Quse claris splendens radiis mirae bonilatis,
    Firmat, vinelis ejus dono supefauctis; Sai dilecta Deo fuerat.-celebris quoque mundo,
    Ac sic ccenobiosucceduntproSperaplura, Semper matemse sblito pietalis aniore
    Summorum nieritis intercedentibus almis Ejus adoptivis s.tuduit conquirere natis,
    Pontificura, quorum cbnstal stib honore dicalutii. Quicqti.idnohnarum deposcere sciverat tisum-;
    Sed ne plusjusto fragIIesexloIIere.meti.es Oddonisqne 1!!ducis "elari devolio grandis
    Suaderet lalis il! successusprosperitatis, Concordando susevotis 1!3 carse genitricis,
    Ulque probafelur felix noslri dominalrix, Auxilio regum, quibus exhibuit famulatum,
    Vere.judicii salubris censura superni Ipsuin virgineum ccetum 1!4 Christi faniularuin
    Perplufeshorum niundo sulilraxerat isto, D Fovit clementer, nechon prcyexit aroanlcr.
    Quoruin ccenobiumfuerat solamine fultum. Nec propriae Vilsecoropelli qtiivit amore, ,,
    Ergo rege pio jam defunclo Hludowico tl3, Ut vel eas damno laedendolangeret ullo, _.'
    Qui regum "* primus nostros tradebat in usus Vei minus impleret, quaemater digna juberet-
    Regali prfus obsequio loca debita multa, Ac sic concessa3sibimet per tempora vitce ;
    i Vers. 466. Vers. 515.
    VARI/E LECTIONES.
    ."' Quod lb. 1Mita conj: 3. cuncla 1. lb. "« neplis lb. 4- "' pnmula 1*. 4. 110illi 1. "»
    lb. illo
    corr. 3. »» Quaeconj. 5. Cui 4. ,1! Suadent tales lbi 4. 113LudowicoJ1. *'* regem lb. 4. "• Exnt e
    1. Exstiiit in lb. 116juncla 4. ,17Deposita 1. lb. 4. "» ita conj. 3. Qui 1. lb. Queis 4. provecla
    1. lb profectti.3. 1!0 sapientem 1. lb. 3.4. j ,!1 mentem lb.*4. 12! Ottonisque 1. 2. *". ita 3. vocis 1.
    lb. "4 castum 1,
    NQTJ;.
    (45) A. 877, Januar. 26. Orig. Guelf. IV. 577. (47) A. 877. Januar. 26. Ofig. Uuelf. IV. 370.'
    (46) sci.l. locum.
    *~ '""""
    1147 IIROTSUlTlL-E MONIALISGANDERSHELMENSIS 1148
    Omiiileiveniis studuit. conamnie meiuis A Fecit in ecclesise niedi.: .rat ipse.
    Ccenobiopatronorum prsebere suoruiu lllic noslrariim studio certanie sorofum,
    lpsius auxiliisemper lutaniina certi; Coiiiinuis prccibus diJecltis spirims ejus
    Nec viee tcrribilis nictui petiit la5 seiiioris, Seniper Celsitbroni "* commendatur pietati, •
    Sed bene, maiisueli genitoris ad instar amaii. Quo det 137ei requiem clemens sine line perennenl.
    UuJeloco.non immerito permansit in illo Scilicetante dies octo loiidera quoque nocies,.
    Ilaclenus insignis laus illius pielatis. Quaia ducis occasus miserabilis accidit hujus,
    Nos quoque permotse lantse dulcetline famse, Ipsius nalo, regi quandoque fuluro,
    Necdmminalernis quse lunc erupimus 1!G alvis-, Nascilur Henrico famosus filius Oddo,
    Sed fiiimus vere longo post lempore natae, Qui fuit electus regis pietaleperennis ,
    Haut1!' ininus illius conslanler amore llagfamiis "s, Primus Saxoriuni rex posl palrem strenuoruin
    Quain qui prsesentem contemplabaiuur eundem Auguslus Roniaiiorum parilerque potenlitm,''.._
    Atquesuse donis dilabanlurpielalis. Mensibushinc senis cursu volitante peractis (An..
    Itic igitur lalis praeclaraevir pietaiis, '. [915. Jtfai,),,
    Qui pius "9 urbicolis tribuit bpna lalia nostris , . Duni decushoc tanti 138clarum generis fuil ortuin,
    Morle sui matrem nostri domnanique poleniein " In quo laclaprocnl dubio promissa repleta
    Prseveniendo prior, vetiti pio crimine pomi'-"0.,. Chrisii baplislse credunlur primitus esse,
    Quod protoplastes deguslavere pareiitos, : . Iststis cxiguaequse mox in verlice Musse
    Exuitur membris limoso staniiue texlis, /Edse 139namque*suseroemini fore dicta parenli, '
    Proli dolor! atque seris clausil sua iumina ul mor- Otla nimis feKx, nostri spes et dominalrix,
    [lis (ixn. 912. AToi'.-50;), Quum decies denos septem quoque vixerat annos, _
    Coelu nostrarutn circumvallanle soi-orura Yitain fine bono consummans 140transit ad aslra ^.
    Pernimip. doinni fletu leclum nioriluri. Exspectans spe fclici lempus redeundi
    Cujus ad exequias summo nisu celebrandas Flalus, alque resurgendi de.pulvere pleni
    Undiquenostrates (48) conftuxerunt lacrimani«s ,3!, Corporis in tuinulo, quod nunc sub teginine duro
    Atque sui Jelhum cari senioris amarum Juxta nalaium. requiescit busla suarum.
    Oinnes imniQdicispariler flevere Iaiiientis. NecChristina, suis quocsola remansit alumnis ,,
    Sed lucturo proceruin,. vulgi pariterque lamentuni, Jam tunc instantis grandis dulcedo doloris,
    Vicit nonnarum miseranda querela suarum; Plus quam bis ternos post malrera vixerat annps;. •
    Quaeprp defectu mentis *.**solito inuliebris Setl reddens ammam, Factore yocante beatam (am.-
    Vivere . pernentes, citiusque roori cupientes, '.'.' I9ia>>
    ln lacrumando modum voluertint ponere nulluin. '
    Jungitur in iucis palria pacisque perennis
    Hinc patris ejosdem cafi dorainique benigni . -
    Ejus gernianis, quaruin pollebat honpris
    Corpus per iriduum conservabant inhuinaturo lleres et sanctae sectatrix inclita vitse.
    Ceu sese lacrimis sperarent posse refusis Quas malri cunctas in ccelo«onsociatas,
    Extincli fiatum citius revocare reductum. Alme Paler, iecum prsesta gaudere per ccvum 1U,
    Tandero consilium sapiens satis advenieriluin lllius 14sbonimercede perenniter ui.,
    Decernens vanae184spei debcre renili, Quod relro cuncla ttiis servasti secula caris,
    Ocins in turoulo non absque dolore paralp, Quo le ctim Naio necnon cum Flaniine sacro
    Sed luclu nimio circumslanliiira 13smadefactp, Solum rectorem cceleslibus imperilantem
    Meinbra ducis tanti digne seryanda locari Dulci 1Wlsetitiselaudemus u* voce jocundse.
    Vers. 555. Vers. 594.
    VARI_£ LECTIONES.
    153ila lb. 4. potuit 1. 5. 1Miia conj. 3. 1. nniiquam ruiiipimus "3 lb. 1J7Hancl.
    nuiiqiie rnnipimus
    1S9 pritis 1. 13°poni lb. 4. 131iia tb. limina 1. )3! lacryinain.es 1.
    ,!Sflagraril. ila 5. meriljs 1.
    I1». 134iia 3. varise1. lb. 135circiimstanluni4. -13°celsithronse4. 137ita3. Quod et 1. lb. 138ita 3.
    horianli 1. lb. 13sita 4. Adse 1. lb. uo ita corrigo ; consuinens 1. lb. 4. M Ua conj. 3. euihl. lb.
    14!Illiusque 3. 4. 148Dulccs lb. 4. uv ita 5. laudaiiles 1. lb
    NOT/E. " ''."'"
    ' " ' '•-'
    (48) Saxoncs. .' •''_-"-
    ' '
    1145 _ , CARMENDE GESTIS OTTONiS L- 1150
    ' —-*^"*—""
    "?' "*"'**" ' ""— ' '. ' ' "***. '!
    *t-» II——
    — II I ^

    CARMEN DE GESTIS ODDONIS I MPERATORIS.

    HROTSUITH.& P&EFATIO
    AD GERBERGAMABBATISSAMGANDERSHEIMENSEM.

    GERBERG/E illustri abbatissa., cui pro sui emlneh- A_ hisque admodum lacessila, competenti in loco pau-
    tia probitatis haut minor obsequela veneralionis, sando silesco, nec augustalis proceritalem excelr
    qnam pro insigni regalis steinraate. geuerositaiis, Jeniiaesine ducalu appono subire. Si enim facun-
    HROTSIHT Gandeshemensis, ultima ultimarum sub dissimis disserlissiniorum senlenliis, quas vel mo-
    hujiismodi personse doininib mililahtium, quod fa- do scriplas vel otius dc bis rebus non.dubilo fore
    niula erae14°.. ; : '
    scribendas, fuerim animata, forlasse nanciscerer
    6 mea domna, quse rutilanli spirjlatis yarietale unde rtiei rusticilas velarelur aliquanlisper. Nunc
    sapienlise perlucelis, non .pigescal veslri almila- auiem omne latus tanto magis carel defensione,
    tem lia perluslrare, quod veslra J" .confecturo-non quanto niinus ulla fiilciiur aucloritate; unde eliam
    1,8 ignqnitis ex jussione. Id qui.dem.onerismihi in»
    vereof,. roe ieirieriiatis argui tendiculasque niullo-
    posuistis,' ul.gesia csesar.is augusti, quse nec audilu ruro non devilare convitii, eo quod pompls " face-
    unquam affatiin valui colligere, inetrica-percurrerei» tscurbanilalis exponendaeioquentius, prsesumpserim
    raiione.Tn hnjussudore progressionis quantum pie* dehoncstare inculli
    1W vilitate. sermonis. Si tamen
    iiiscicise diflicult.tis. obslilerit,' ipsa conjicere sanse-meniisexameh accesserit, qutc res recte pen-
    pbteslis; quia hseceadem nec prius scripta rppperi, sare non nescit, quanio sexus fragilior scienliaque
    nec ab aliquo digesiim l" sufficienlerque dicta B lanta venia eril facilior; pisesertini cum
    elicere quivi, sed Velu.lisi aliquis nesciusJgnoli j>er minbr,
    non ,53mese prccsumplionis, sed veslrum m causa
    laliludinem sallus iltlrus, ubi omnis semila nivali ordiri. Cu.r
    densilate velaretur obducta, hicqiie nnllo duce, sed jussionis hujits slamen opusculi cceperim
    tamen aliorum juditia'fofmido, quse vestri soluin-
    -solo praemonslraniiumnuiu.inductus, nunc.per de.
    si obnoxia existo? vcl
    via erraret, nunc fecii iramitem callis iniprovise'' - modo censurae, quid fefelli,
    cur nequeafn devitare convicia, quae solummodo
    incurreretj dbnec tandem emensa arborese medie-
    ne si seriem pro sui vililale
    late. spissitudinis, locum optatss compfehenderet' silenlio sludere debeo,
    nulli ostendendam velim propaiari, merilo oinnium
    quielis, illicque gradum Jlgens, .ul.erius pFOgredi 155? Yestro autem vestri-
    jion praesumeret, usque dura velaliosupervenieiiie S ,' siiccumbani feprehehsioni
    cui hanc rusticilatcm sanxistis
    inducerelur, vel praecedenlis vestigia subseqtiere- que faniiliarissiini/scilicet
    _,,r_— Jiaut. aliter egp magnificarum prolixilaiein prfeseirtaium iri, archipra.sulis "Wilhelmi»
    lerum jussa iiigredi, fegaiiuro iiiuJUptickaie..gesto^ | judicio, quoquomodb faclum sil, sesliinandtim re-
    jrumntitando ,et vacillaii.dosegerrime .raiiscuiri.?M,7 linquo.-' ,

    AD ODDONEai I IMPERiTOREM.

    Pollens.Jmpe.riiregnator csesaiiani C Forsan geslorum plures scripsere ttiorum


    Oddo, qt|i regis pietate foyente peiennis Et suiit sciipluri post haeeinsignia multi;
    lri sceptris auguslalis prseclarus honoris Sed nbn exeinplum quisquam roihi praebuitJiorum,
    6 scribenda prius.scripii docuere Jibclli, ••
    Nec 1B;
    AugusloSomnes superas pietate priores , .
    Quem plures gentes passim roetuunt liabilan.ies, . . Causa sed est operis'tantuin devotio meniis. ; -
    Muneribusvarijs jtomanus dpnat et orbis : Hsecet ad audendum.suadebat op.usmetuendum;
    Exiguum munus ne spernas carnihiis Jnijus, , Nam sal formido, qubd gesta lui raodulando
    Iste sed oblaJ,usJauriuin placeat tjbi census , Incaute siin falsa.sequens, non vera relexens;
    Quem poslremai gregis solvit libi Gandeshemensis, Sed non hoc suasil mala mis 1S7 prsesumplioincniis,
    Quem dulcis palrum collegil cura ttiorum , . Nec suinma veri conlempta sponte fefelli;
    Conlinuumquclibi debet studiuin famulandi, Sedres ht scripsi sese sic.prorsus h.abere
    ' -
    VARI^ELECTIONES. .
    - i. c.licrx. ««lmici. - ita Reuber. veslro 1. -,'(«2.sil. W
    131ita leqendum esse videtuf; transcurre 1 iransciirro 2. .1Bapomposis 1. veibis ^.^"'^ih^Zi
    pomposis Z. w *•
    si 1. "x Jio i: vestrse Reuber. ie5 represensioni 1.' lse Ua recie edd. Hec, littera H tubra 1.. , ».-«•
    nici.
    115*, HROTSUITILEMONIALISGANDERSHEIMENSIS 1152
    Ipsi diccbanl mihi, qui scribenda ferebant. . \. Quem pfius exeinplo constat scriplum fore nullo.
    Hinc auguslalis pielas non spernat, honoris Et licet iinperii leneas decus Qclaviani,
    Quodsimplex humilis gessit devotio.menlis. Non dedigneris vocilari nomine-regls,
    Elcum te libri laudanles congrue mulli Donec perscripto vitaeregalis honore,
    Post hscc scribanlur 159 meritoque placere pro- Ordine digesto necnon sermone decoro
    [beniur. Dieatur sceptri decus imperiale secundi.
    Ordine postremus non sit tamen iste libellttS,

    AD ODDONEM II IMPERATOREM;

    OddoRomani prxfulgens gcmroularegni, Nato famosi regis David Salomoni,


    Oddonis flos augusti splcndensvenerandi, Qui genitore suo prscsenle jubenteque sancto
    -Cuirex altithfonus, perpes quoque lilius ejus, Oplata regnum suscepit pace paiernum,
    Prseslilil iinperiiiin pollens in vertice rerum : B tpsius exemplo te contentum fore spero;
    Yilem ne spcrnas vilis texlum monialis ,, Qui cum regnando residerel ih arce superba,
    Quem praesenlari, si digneris reniinisci, Prudenter legum condens decfeta sacrarum
    Ipse lui claris jussisti nuper ocellis, Ac penetrans animo rerum secrcla profundo.
    Et cum perspicias maculissordescere crebris Nunc libet et minimis mentem laxare rimaudis,.
    Adcelerem 1Hlanlo veniain roox pronior esto. Sed nec confliclum faslidil rite duarum
    In monstrando, luis quanluin plus pareo jussis , Solvcre judilii celeri discrimine recli,
    Si lis 160pra?ceptonon urgerer melueiido, Prolem restitui verse mandans genitrici.
    Non forpt ullo 161modo mihimet fiducia tanla,. HinCsupplex te posco quidem nostrum Salomonem;
    Ut libi praesentis scrulandum ruslicilalis El ticet imperri leneari.s sollicitandi
    Auderem l" salis Cxiguumpraeferre.16*libelUini; Cura, digneris tamen et proprise monialis
    Qui praeslante Deo patri subjunctus in aula, Ludendo ia seriem nunc Jectitare recenlem,
    lpsius et monitis m promplus parere palernis, Quo maJe composilisvcrbis roox decidat omnis
    Par decus impefii relines concordiler ampli, Rusticilas, oris detraciibus imperialis (49)
    Conporlans dextra sceplrum regale lenella.' Nominis et tiiulo signata tui vcnerando
    Sed quia lememini subliroitcr assimilari C Despec.lusnimia merili lueanlur ab aura.

    INGIPIT HISTORIA

    Poslquam rex regum, qui solus regnal in scvum _Equa salis meirilisreddens quoque prsemia cunciis»
    Per sc ciroctofum'transroulans tempora regtim, Huic rex pacilicus dederat de sidere ,89Christus
    Jussit Francorum transferri nobile regnuro Ejus civilem vitse per lempora pacem;
    Ad claram genlcm Saxonum "" (an. 919), nomen Omine felici lenuit quoque culmina regni,
    [liabeniem Ni fallor, denos iabentis lemporis annos
    A saxo per duriciam menlis liene firmam, Necnonbis ternos mulium feliciler.aclos,
    Filius Oddonis magni dueis et venerandi, Conregnante sua Malhilda conjuge clara,
    "°
    Scilicet Henricus, suscepit regia primus [renda. Cui nunc in regno non compensabilur ulla,
    Fausto lc' pro populo ,6S mbderamine sceptra ge- Quaeposset meritis illam superare supremis.
    Hic pollens quahlsc fuerat bonitatis honore, Trina quihns Deilas dederat tres denique natos,
    Et quanla populos rexil pietate subaclos, Jam lunc, felici tlisponeridopie genli,
    Qualiter et reges meritis lunc leinporis omnes Ne post Henrici mortem, rpgis venerandi,
    Praeminet eximiis, excedit denique vilis Imperium regni male surriperent scelerosi,'
    Ilujus carminuli texlum nimium viciosi. Hi sed rcgalis nali de gerhrine stirpis •" _
    Nam fuil immitis reprobis , lilandus-quoque jusfeis,p Rexissent regnuiri concordi pace paterhum,
    Summoconservans studio legalia jura, Quamvis dissimiles his servarenlur honores,
    Vers. 15. Vcrs; 51.
    VARIiE LECTIONES.
    tu itai. el Schurzfleisch. iM scelerem corr. celerem 1. • ,eo i. e. lui. ,cl ita 1 et Schurzfl. •" Au-
    darem. ,6S perferre edd. 164 ita 2, monilus proptus parare 1. le" ila corrigelo; Lugendo 1,,
    Transcurrens correxit 2. ,6' saxornm coi:r. saxonuhi 1. 167Jusio correxil el edidit % ?6Spopuli Meib^
    "' dessidere corr. dc sidere 1. 17°Qui 1, correxifi.
    ' '
    JNOTiE. .
    (49) ldest delracta aspectu regis.
    H53 CARMENDE GESTIS OTTONTSI. 1154
    Binis regnanli shlijectis scilicet uni. A Islius egregiaegenilrii clarissiina domnse,
    Inter quos primus fulsiiceu lucifer orlus Aliera sed generis mulief "6 salis ihferioris (54).
    Oddp, micans radiis niraium clurse boni.lalis, - Haecn.ain versiculis proles quam scriplito regis,
    Gralia quera regis solita pielaie perennis Haec, inquam, fama cunctis fuerat bene nola;
    Reclorem plebi prsevidit rile fideli. -' Nobilitate polens, primis meritis quoque pollens,
    Hic aetateprior fueral, meritis quoque major, Ediia iiiagnorum stimmo de germine regura.
    Congruus et sGeplris defunclo palfe gefendis. Cujtis prseclaro facies candore serena,
    Non opus esl, verbis ,ejus summamT>robilaliS' Regalis formaemiro rulilabat honore;
    Dicere, vel pueri-meritum laudabile lanii, Ipsaqne perfeclse radiis fulgens bonilalis,
    Cui Chrislus lalem jam nunc augesciti 71lionorem," In palria talis meruit prseconialaudis,
    Possidet ut Romam pollenti jure siiperbam, • . Ul fore judicio plebis decernitur omnis
    Quae semper slabilis sunimum fuerat caput orbis, Optima cunciarum, quae tunc fueranf, mulierum.
    Edoniat et genles, Chrislo favente, feroces, Nec mirum merilis si lucebat bene primis,
    Quaeprius ecclesiaro laniabanissepe sacratam. , Germen sanctorum quam producebat avorum;
    Post hunc Henricus fuefal feliciler orlus, Hanc tradunt ergo natainde slirpebeata
    Inposiloque palris famosus nomine regis, , B Oswaldi regis, laudem cujus canil orbis,
    Provida quem -domi.nipariter sapientia Christi Se quia subdidcrat morti pro nomine Chrisli (S5).
    Dignalur (30) servare ducem populo bene fortein, At regis nostri venienles denique missi
    Belliger ut fortis, belli doclissifnus artis, . - Ad fralrem domnsejam tunc resideniis in afce,
    Fortiter ecclesiam prsemuniretivenerandam, llli nudabant, quseCumquesecreta ferebaht.
    Ceu murus jaculis obslans fortissimus hostis. Quae sibi percerte compbrla satis ptacuere,
    Post hunc ecclesioepasior Brun nasciturAlmse, Moxque suseduJcinarrabal vocesorori,
    Gralia pontificis qucm duxit summa perennis Exorlans illam regi pafere fideli, ;
    Dignum caiholici curam gestare.popelli; - Hlim qui proprise proli voluit sociari.
    '
    Hinc quoque divinonutu pairis pia cura Cumque suaemoniiis menti inslillaret ainicis
    Ipsum l._*servllio Ghrisli fccit religari 173, Oddonis dulcem, pueri regalis, amorem,
    Absifacium gremio carae nutricis amando, '
    Collegit iiinumeras summo conaihine gazas.
    Ut regiii pompis ppsset constare reliciis Ast nbi collecti visum Tuerat satis ipsi,
    Miles slelligera semper regnanlis in aula. - Prsedictam sociis domnam comitantibus aptis
    At Chrislns, Pairis sapientia vera perehnis,' - - ; Trans mare percerte summo direxil lionofe
    Tiroiiemrefoyendo suum clemenliiis istum ** Condbnans 1111gazas"nimium preciosas.
    Ipsi dona dedit lantse prseclara-sopliiae, - NecuOngermanam secum transmisit Adivam (56),
    Quod non-est, (SJ) illo penilus sapientiof ullus. Quse fuil setatis meriti pariterque minoris, -
    Inter morlales fragiJishiundi sapigntes. ' Quo sic majoreni pforsus conferret honorem
    His igilur pueris regali more nulrilis, - '
    "
    Oddoni, nalo famosi regis amando,
    Ipsorum patri famoso denique regi Egregie binas stirpis mittendo pueflas,
    Henrico placuji, factis quod. rjie replevit; , Ul sibi quam vellet sponsam Iicito sociaret
    Ut, vitse calidas spspes dtiin cafperet ahras, Aspeclu primp sed mox Eadil veneranda,
    Ipse suo primogenilo reglque. futuro Jure placens curictis tiabilu 177summsebonitalis,
    Oddoni dignaro jam disponsaret amicaro, Regali nalo censetur congrue digna.
    Quaepropriae proli digne posset sociari (ari. 929). H;ecilli dulcem peperit clarissima prolem
    Hanc noniri proprio 17- 4 voluit Noniine Liudulfuin, tantis gemtoribus aplum,
    coriqtiirefe-feghP,
    Trans mare legaios sed.transroisil bene caulos ' Quem populus mefito dilexit aroOretenello,
    Gentis ad Angloruin lefram sat deliciosani, _; '
    Exoptansprolongari-vitanisatisipsi.
    - Histis
    Deinandans, ut continuo cnm huinere "s misso , sichahiti's,lnstabat dehique flnis
    ^dwardi regishalam peteraht Eadiibain,- Henrici regis, cujus moflem gemii oinnis
    Quaepatre (S2) defunclo jam tunc residebat in aiila,, lllius imperio populus jurique sUbaclus.
    Fratre (S3) suo regni sceptrum geslahte palerni; Quonam defuncto (an. 936), regnum suscepefat
    Quem peperit tegi consors non inclila reghi, *'
    Ejusdem priinogenilus regisvenerandus, [OJdo,
    Vers. 80. : • , - Vers. 129.
    VAR1_ELECTIONES. .
    . *71augessit 1. "» Meib/versui huk sequenten\<prmmittit. "* religali 1. i 74propria 1. ."*ita.resti-
    tuo ; conimune1 tardamine 2. "6 milier 1 "'habitus !.
    -'' NOTuE. ' ' ''
    (50Hd est dignata est. , (53) iEllielsiano. ,
    . -(51) An "lojcofuit,? Prsesens supra v. 49 usitalum (54) Ecgvina; mater Eadgithae fuitjEIfleda.
    diibium facil, utrum hic de vivo an de jara defuncto (55) Cf. BedseHist. Abgll ni, 2-9.
    Brunone sermo sit. • '
    '(56) Cf. Willelmi Malmesb. et Ingulphi narra?
    .52) Eadwardo. tioiies. '.,'..•
    U55 HROTSUITIL42MONIALJSGANDERSHEIMENSIS 11_8
    Et voto cnncii jam respondenie popelli, A Ex inproviso miltbns sub nocle nigella,
    Unguilur in regem, Christo praeslante, potenlcin-. Duxit captivum fralrem regis generosum.
    Cui rex graliolsccceli munuscula tantse Henricum, vinclis palmas slringeodo cruenlis
    Contulii, ut digne cunclis.celeberrimus ipse Ejus candidolas, ornamenlis magis aptas; -
    Gestorum rcges fama prsecclleret omnes, Atque suas gazas disperdens inniimerosas ,8' •
    Oceanus refluis quos jain circumfluit-undis. Ad sua mox prolem secum deduxit herilem,
    Insnper e lanlis ipsum sacra dextra poientis Ulitur ut socio proprii domini quoque nato.
    Prolegil insidiis oeculla fraude paralis, Quo rex comperlo, mcerens sub Cordesecrelo, '
    El tam magnificis ornat perssepetriumphis. Deflevitiristis nimium miserabile facliim;
    Ut credas, rcgeni Dayidregnare fidelem,. Vix quoque germani daranum paciens grave cari,
    Jam nunc anii.qnis fulgentem rile.triiimphis. Nobile mox Abrahaefactum sequitur patriarchae,
    Nec solum gentcs frenis modera. boniiatls, Qnod miserans egit dum Lolh ex hoste redemii;
    Quaeprius imperip patris dederant sua colla, Militibiisquesuis summo conamine lectis,
    Sed multo.plures certe sibi vindical ipse, Necnononmodicatola de gente caterva,
    Subdcns genlilcs Clirisli scryis ditiones, Pompa regali pergit solaminafrairi
    Quo pax ecclesiseflerei 1TSslabilila sacratse. B.Perre, sub ingenli cordis languore, dolbre ™*.
    Ad bellum certe quolies processeral ipsc, •• Nec wora, quem venit fralrem refovere, redeinit,'
    Non fuit "8 popnluSj-quamvisvirtule supei:bus, Auctores lanti condempnavitquepiacli, -
    Laederequi possct yel cxsuperare valeret . Suspendens quosdara ligno reprobis repai-ato,
    Jpsiirh coelestisfullum solamine regis; • Quosdamde palria mandans discedere-cara.
    Ejus nec cessit telis exercitus ullis,, . , . - (An. 939:) His benedlspositis regis jnssu sapientis,'
    Ni sua spernendo forsan regalia jussa • Prolulit anliqui rursum mala fraus ininiici
    lllic pugnaret, quo rex idem-prohiberet. Inventum sceleris primo mage delerioris 141',
    Al dux Henriciis, fraler regis vencrandus, - Cunctis borrenduni seelis ,s" meritoque stiipendiim.
    Princeps-in regno fuerai tiroc nempe-quieto Deniquepraedictuspostquam rediens Evurhardus
    Post regem, plebi merilo yenerabilis omni;- Prseses at> exilio, patriain remeabat 186amandaro,
    Qui sibi condigne legali juaxii amore Hoc sibi graciola regis prxstanie bentgna,
    Arnulfi natam.(fin. 938), ducis egrcgii.-generosaiii, Gislberhto comitivinclis socialus amoris,
    Noinine Judillam, vullus splendore coruscam Consilium dederat, quod non tibi Chrisle placebai!
    Ac fulgote magis cunclsenitidam bonitatis. - Ut caperent juslum regem Domiliibenetliclnm,'
    His ila digeslis, fueral pax undique nostris Et quod plus, juslo. non justam vifn facicndo.
    Ad lcmpus niodicuinlibiloque minus.popiiloriii» Illtimmox pfoprio deprivarent-male regno.
    Beliorum certe ssevoclangore tacente. Hoc quoque consilium perversa roente repertum
    0 quam tranquillum ridens deduccret sevuin Henrico regis fratri.suasere fldeles,
    Fortunata satis noslrse res publica gentis, - Mulcentes nimiumverbis ipsum male blandis,
    Quaenimis imperio regis rcgilur sapientis., Quo prius illatum nolleljam reddere damnum,
    Si non anliqui roala callidilas inimici, Ipsorum votis sed plus parendo nefandis,
    Turbarct nostrum secreta ffaude serenumi Susciperet regnum, depulsofratre, regenduiri.
    18°
    Denique devictis aligenorum. bene telis, Qui male blandilistandem viclus suadelis,
    Exoritiif nosiris stibito discofdia fortis, Prodolor! ipsorum sepromisiiforepromptuin '
    " . .
    Lseseial elplebem bellum civile fldclem Volis, ac firmis hoc confirmaverat orsis;
    PIus qiiam bellorum structura frequens variorum. Sed spero cerle, non se sic corde tenere,
    Hnjuscausa mali fuerat non parva dolendi Illis cohsensumsed vi prsebere coaclum.
    Denique conflictusquorundam non moderains, Qui male naraque spei vacuse solamine capti,
    *
    Ex quibus Henrico qnajdainpars menle Jieiiigna Sperabanl regem populos olim doniinanteui
    Devovil regis fratri 181.jusyernulitatis, Ipsorum fragili cilius stibjiingerejuri;
    Pars Evurhardo comiii sludium famulanui. Scd rex de ccelis,judex sequissimusofbis,
    At cum quisqtic sui pelerct solamina domni,, Ciinclorumsolus qui cognosr.itcogitalUs
    Hinc gravior dominis discordia nascilur ipsis. . - " Vanaque ^87mortalis polis esf
    dispcrdere cordis,
    Tandem percerte conflictu progredicnte, Commentum.tantisceleris virtuie potentis
    Prsedictus prsese.smale collectas legioncs Dexlrse confregit, qna cuncta creata creavit;
    Mox atl caslellum Baduliki (57) caplendum Scilicel ihsidias christo Doniini 18*reparstas .
    Vefs. 181. •'-•"": Vers. 233. .'..',
    VARl/E LECTIONES;
    78 fierel. "* Nullus evat 2. 18°alienigenum2. i81ita 2. regi fratris 1. '"' Innumerosos 1: ,M do-
    lenli 2. ,81IV/J2.deteriores 1. 18eiia 3. sedis 1. ,8< 1rein.cbal-i. "' ila corrigo; Eiia namque 1. —
    Quanain 2. ,,s ita cbrrigo; christi doroino1 etedd.
    '
    , . NOT/E.
    (57) Belike, e meridie «ivilalis Lippstadl.
    TW CARMENDE GESTIS OtfONIS T. H5g
    Veftil in auctorCstanli meritoquc piacli; A Nec mora, percussus jSeriitgladiis Evurhardtis,
    Quiqiiesuolaqueos domino tendere malighPs, Gisiberhltis sscvis fugiehs qnbque mergilUr uhdis.
    Ex ipsis ipsi primum sinil illaqiieati. At rex inlerea nescit-lam forlia bella, '•
    Non meplus licito lantse sopliise fore 189jacio. '• Averso quidni (60) residens in Iittore Reni,
    Ut spererh plehe verbisedicere ,!l0 posst?, " .
    Nec lunc auxilii sCiVitsolamina tanti,.
    Quanla,gracio]a3-Cliristus virlule siipernse Jam, misefante Deo, siibito casu sibi missa.
    Sacpiushunc ipsum rcgem digne benedictiim Dcnique dum pugnse sensil discrimina taiittc
    Fecit muliipllces salvum percurrere fraudes Haiil gaudeiis ininiicorum de mofte siiorum,
    Necnon insidias liosiiliparte paratas; ' Sed plus tantonim moerensde corde viforum,
    Sed nec hoc fragilis fas essc reof mulieris Sunipsit.non inodicum, Davidis more,,a, lamentum,,
    Inter coenobiiposilse secrela .qnieti, Qni super occisum doluit regem pie Saiilum.
    Ut belluin diclet,- quod nbn cognoscere debel,: ' Asl ubi viclores-laeti venere, videnies
    Hsec perfectorura sunt cohservanda Virorum. Jllius fusis vulttini lacrirais madefactuin,
    • Haiil optum tanlo Jticlum dixere
    Principium quod cuncloruih'finis quoque regina', irittbiplio,
    Hoc dico solum, recle qtiod dicere possum.' Sed reddi grates regi debere perenni,
    Sudori quis l 91posse dedit sapieniia menlis Tt Q"i itinc,impleri fccit pietale fideli
    Orar.ia compositis sapienter dicere verbis? Quod patel in libro regis scriptum Salomohis,
    Qui solus semper fecit mifanda potehler. Dicentis, justum de trislicia liberandnm'-
    Quique David regem loties de fraudefidelem Necnon injiisium pro justo mox fore danduih (61.;
    Eripiens Sauli, sccplruin regni dedit ipsi, His nientem vegis demtilcendosuadelis, •
    HunCpariter regem (58) David pictate"sequenteni tpstim iristiciam cogunt deponere taiitam.
    Prolexil de "milienisperssepe pef iclis. El benevieirici congsiudentemiegioni .
    Dehique cuin solus, perpanco milile scptns, Se post hella suis blandum prsebere minislris. -
    Esset ab adversis circumdalus undiqiie lurmis', ;- , Qtii nam Jaeticiaravultii mOnstransmoderatani,
    • Sed clainsiibtrislem servans in corde dolofem
    lnsuper alque fugam proprise paflis niale facfam -
    Peclore iiioerenliffirret'nimiuniqu"edolenti. Reddebai grates nno de pectorc Cliristo,
    Credere nec paucis sese prsesumeret ipsis, Non dederat propriis ipsum quia toncinimicis -'
    Hlum qni reliquis non deseruere relapsis, Proedam, seddexlraprolegit rile superna.
    Sed raliis lantum, se mox gravitermoriluriKa.: Ipsius tilulum tanti cl.lrunique iriumphi
    Otius auxilii fuJtusvirtute.superni, • Non sihi, sed Cliristi
    • oesignavit pietatc "*.
    Miralur turbse se jain superare cruenise C (.4«.941.)Hisiia digcsiis,-modicum
    •" lempusreqtiievi.t
    Tanlas absquc susefraudes discrimine vilsc.' Civilis belli populus luctaminelassus.
    At si forte stios, pugna crescente slhistra, Sed nec sic veteris linem stimpsit doltis liostis,
    Audivit socibs JsBialivtihicre laesos, Qui semper fragiles temptat perverlere menies, ' '
    Prsedicti regis lacrimans mox Utilur orsis, ' .liostfactumfacinus suadens supcraddere pejus.
    " Fertur
    Quse nicerens dixit, tiisli ciim pectore serisit percerte quorundam pectora ,94J.ile '
    lclibiis angelici populnin gladii periiuruiii: Tantppestiferi tandeni penetrare.veneni,
    € En, qt:i pcccavi', dixit, facinusque peregi (59), Ut mortem regi veUeniihferrefitleli, -'
    ' Ipsiusel fratrein populo praepohereregeih.; . -
    Hincego vindictse digiuis sum'denique lantae''!
    Hi quidfecerunt damiiuin qui tale tulerunl? Nec timuere diera .paschse(Aprit. 18) sanctum-roa-'
    Jain nunc, Chrisle, luis parceiis miserere redeniptis, 5j Si posset fieri fuso curo sanguine jusii. '[cuJare, .
    Ne premal ihsoritesjuslo plus vis iniinica ! i Sed nonconsensit tanti commissa piaofi •
    Has igitur prcculas miserans divina polesta., Agnus paschalis, qui pro nobis- redimeinlis
    Parcebai regis solita pielale ministris, Se dedit eleclum palri moriens holocaiislum ;'
    Et dedit optatuin miserans'ex hoste iriunipuum, Scd mox consilium cunclis nudavil eorum, '
    •T)'
    Justo pracdicloscomites cxamine perdens. El sic insontis.salvatiiserat b.enesanguis ;
    tpso namque die, qao decepti vacua spe, • Quique rei placiti *-Msuni inventi scelerosi,,
    • Pro modulo
    Speravere suis conslfirig.ndum fore vinclis «nlpae pcenis dainnantur amaris :
    Regeni, quiinerito-leriuit-regaliascepiraj •: Quidam judicio quidni dantur "".capilali, -
    Ex inprevisp prsesesproruperat Udo, Qnidain de pairia lohge pelluntur amanda. "
    .
    Adducendo quideinmiiliam secum legionem,.'. Post hsec HenricBsJraler regis generosus,--,
    Ac subiit vaiidum fofti luclamine bellum'. Chrisli gratibia tactus sub corde secreto,
    Vers. 285. . V.ers. 557.
    . . , VARI^ELECTIONES. .
    *s"»i'/n_.forle.l. ' 90v. me e. 2_ ,91Sudori. quis 1... 19J',t(o2, mere 1. 18?f.'e. pietati. mfta_.-_.
    Schurzfleisch. ,9I>ita 1 bene; h. e. et qui invenli sunt rei placili scelerosi. ,96condenm..ntur 2.
    NOTa.-.-
    (58) Ottonem. (60) /. e. qnidem.
    (59) llSain. xxiv, 17. . (61) Prov. xi, 8. ..-,.
    1159 HROTSUITILE MONIALISGANDERSHEIMENSiS] 1100
    Secum traclavil summoque dolore revolvit, A Inpugnans gentem cunctis relro namque rebellem
    Conjrajusliciam quicquid perlecerat unquam. Scilicet, el spoliis rerum caplis variarum,
    lloc quoqne defievit nimiis perssepelamentis, Qnas sibi communes collegerunt prius hosles
    Quod maleblanditis horum cessit suadelis,-. Orbis.perplures devastantes regibnes,
    Ipsuin qui verbis corruperunt simulalis. Uxores procerum, soboles rapuit qupgue dulces ;
    Sed qnamvis lalem ferret sub cordedolorem, El sic prostratis rediil gaudens inimicis.
    Prsesenlare tamen spacii per lempora longi Istis ao' sjc habitis, properala diecula tristis
    Non se regali prasumebat faciei; Venerat (Jan. 26), ingenlem noslrisaiigendodoloreis,
    Absens sed cordis studio florente doleritis In qua praefulgensroeritis regina suprernis
    Optabat, veniaedari raunus sibi dulce. ^Edit praesentis vitae discessit ab horis,
    Tandem percerte forti devictus amere, Ipsius imperio genli faciens famulariii
    Ilico poenalcmprpicil de corde timorem, Trisliciam necnon nimium cordis crucialnm
    Et sub noclurnis nimium secreto tenebris Ejus in abcessu; magnoquam denique luclu
    Adveniens, in regalem se conluIU urbem (Dec. 25)f Et non inmerilo flevit plebectila cuncta,
    Jn qua nalalem regis celebrare perennis Quam plus maternoefovit pietatis amore,
    Rex pius obsequiis ccepil sollempniler aplis ; B Quam dominalricis jussis confringeret artis.
    Deposilisque suis ornanientis preciosis, Cui licet aChfislo requiem sine fine perennem
    Simplicis el tenuis fruilur velamipe vestis, Necnon lseliliam juslis retro reparatam
    Inter 197sacralos noctis venerabilis hyinnos Praeslari citius jam non dubitaveril ullus,
    lnirans nudatis lempli sacra liinina plantis-. Qui meritum vitsescivit laudabile caslse
    Nec horret hiemis ssevum frigus fufientis, lpsius ac mitero gessit quam denique menlem;.
    Sed prono sacram vultu pr-osiratus ad aram, Allamen humanse pro cpnsueludine causse
    Corpusfrigoresesociavit nobile terrae, Non miruro, populus plsinctum si suropsit.amaruaii
    Sic sic mcerentis tpto conaroine cordis Dum sibi tam subito fuerat spes tanta retTacta.
    Exoplans venisedux prsestari sibi niunus '»». . Et facies domhsenimium regaiis amandse
    ^Quo rex comperto, viclus pietaie -benigna Necnon subjecii prsefulgens gloria regni
    Iiislantisque memor fesli cunctis. venerandi, Mandatur terrse, gremio servanda sub ampj»,
    In quo ccelicolsepacem mundo cecinere, Donec assiirgai, non corruptumque resumat,
    Lseti rege suo lenera de virgine nato Qupd nunc inchidit tumulus, praenobilecorpus
    Ut pie salvaret munduro roeriio periturum, Hsecigitur puerum supra paucis memoralum,
    Pro diei lanlse pacem portantis honore C Acriler orbaluin diiniltebai Liudulfum,
    Condolnit, miserans fratrl commissa falenli, Feminei dulcem sexus u.nam quoque prolem,
    Atque suam pie graliolam coneessil habendara Nomine Liudgardain, summa bonitate coruscara,
    llli cum veniasdilecto munere plense; Moribus et facie siroilem iiialri yenprandag. .
    Necnon posl aliquotspatiiilempuscula4parvi(an.946y In quas percerte soboles mox stirpis amandae
    tpsius juri proceres suJijunxerat omnes " Afleclu cordis populus *03deducitur omnis
    Famosse nimium gentis Bajoariorum, . Magnp, pro meritis summis ulriusque pareniis.
    • Sed magis acjusle dulci fervehat amore
    Ipsum nempe ducem inerito faciendo potentem'.
    El post hscc ultra fuerat discordia nulla- Erga regaleni puerura dominura Liudulfum,
    Iniereos, animis fraterno fcederejunctis. Ipsum spe nientis loia complexus amantis.
    Avaresque 199(62) per Iiunc saevi ssepissimevicli,' Ilicque sibi naturales imitans bene mores,
    Post haec Oddonis so° regnum regis spatiosum Exlilerat ctinctis blandus dulcedine menlis,
    Non Jaeduntlelisconsueto morecruentis, Mansuelus, clemens, humilis, nimiumque fidelis.
    Tangere nec contingenles audent nationes, Hinc quoque gracioJam, Chrislo prsestantc benigno.
    Ex terrore ducis tanti iiimium tremelacti; Tantam promeruil, meritam digneque recepit
    v Genlibus in sovcttnclis
    llic quia prudentis funclus valitudine roentis, patris imperio religatis,
    His hominum monstris bellis obstans iteratis, TJt quicumquesiisBsallim perpaucula famse
    Ad nos pergendi calles sectuserat omnes. Verbula conciperei Jatebris propensius auris,
    Insuper elprimus, Chrisli de '" nomine tttius, Ipsius in dulceni tolus raperelur araorem,
    Audenter cum subjec-tseplebis legione Absentemvenerans animis doroinuin sludiosis.
    Ejusdem populi patriam peliil scelerosi, Queiiipater egregius, rex elsenior vcnerandus,
    Vers. 588. Vers. 439.
    VARI/E LECTIONES.
    »"j(o2Iterl. "' ita corrigo^ Exoplaris prsestari vcniae inuims, sibi dux 1. Celtes eniendal: Optnns
    p. v.'m.'s. dulcis; 199Avarosque COIT.Avaresqne 1. s0° Otlonis 1. '*' tio^eminserwi; bene 2.. »•»Hoc
    loco codex nondistinouit. aoailo 2. populi 1. *01 ila A et Schurzfl.
    NOTJE.
    (62) Id est Ungri,
    H61 CAR.MENDE GESTIS OTTONIS I. HS2
    D.leclscmatris mortem graviier pacientem, AA Fudit in insontem concrelum quippe furorem,
    Affeclupalrio nccnon pielate benigna Injustam vim regihaefaciens _Elhelheilha.,
    Digno *•*pcrcerte jam subliroavit honore, Quaeregnans illi damnutn non fecerat ullum.
    Suhjecti faciens regrii digne dominari. Nec solum celssesoliuin sibi proripit aulse,
    Necnon Liudgardam simili cansa venerahdam Sed simtil serarii claustris ejus reseratis,
    Unica feminei qusespes sexus fuu.rJli, Omnequod invenit dextra lollebat avara,
    Graciola parili coluit, provexit, araavit, Auruin cum gemmis varii generis quoque gazis,
    Hanc qiioque Cohrado vinclis sociayit amoris, Necnon regalis serlum prsenobile fronlis.
    Egregio strenuoque duci, nimium quoqiie forli, Ornatus nec parliculam dimiserat ullam,
    Munere qui lalis dignns conslabat bonoris. Nec timuil propriis illam spoliare ministris,
    Ulque suo subdi riato *°.efaceret Liudulfo Obsequiis quoque personis regalibus aptis,
    Mullum devotse perfeclo mentis amore Regalique potenlalu, miserabile diclu !
    Francorum genlis dominos prsenobilisalmos, Pbslremo quoquc pergendi parilerque maiiendi
    Necnon primates Suevorum.scilicet omnes, Quo vellel, liberlaleni niale dcnegat omnem (A«.95t
    Ipsi Jegali prsepulchrarofoederejungi Solamcum sola commiltensnamquepuella [Apr. 20).
    Idam jussil, Herimanni natam ducis almi, ] Servandam cuidam comiti sua jussa sequenli,
    B
    Qui fuii illuslris pfinceps in parlibus illis. Qtti jbssis caplus,regis non justa jubenlis,
    Hsecquoque regalis fuerat consorlia prolis Non meluit proprjam culpse sine criroine doinnam
    Pro merilis proptise probilatis digna subire, Clausam carcereis claustris servare cubitis,
    Ac vice reginse suinmo veneraliir (63) honore, Circum difltisiscuslodum denique turmis,
    Rege jubente quidem per consuetam pietalem Ut mos personas est servari scelerosas.
    lllam nec habitare locis voluit segregatis Sed qui de vinclis Pelrum tollebat Herodis,
    Rex ideih, naii digne succensus ainore, Hanc, qtiando voluit, miti pielate rcdemit.
    Scd ceu reginam regnum transire per amplum, Certe dum variis animo foret anxia curis
    Quo sic dileclus seniiret filius ejus NuIIaquespes sibimel certi solaminis ess. t,
    Dullia graciolae semper munuscula magna>, PrsesulAdhelhardus(66), faclum deflensniiseranduro
    Ipsi curo sponsa regni sociaius in ahla. Vixque suse damnum carse paciens .grave domna.',
    lnterea rex Italicus gravido Hlotharius llli iransmisit missun. mox namque secrelum,
    lufeclus morbo, mundo discessit ab isto (an. 950 Utque ftigarocaperet roonitis suasil studiosis
    Italiseregnumlinquensmeritoretinendum [Nov.22.). Ac peteret rouris urbem structam bene firniis,
    Summsereginse sibi quam sociavit amore, <
    *".Qua. capnt ipsius constabat ponlificalus ;
    Regis Rolhulfi fueral qusefilia magni, Hic loca prsesidii mandans tuiissiraa cerli,
    Edila magnofuni longo de stemmate reguni; Illi condignum quoque prseberi famulatum.
    Cui nomen claittm dictavit surama parenlum His nam regales monitis pulsantibns aures,
    Nobililas, illam digne vocitans iEthelheiiliam. Inclila de mandatelis *08regina benignis
    Haecquoquef egalis formsepraeclara decore, Lselior, exoptat vinclis absolvier artis;
    Atque susecausis personsesedula dignis Quid faceret tamen ignorat, qui.a nulla paiebat
    Factis regali respondit nobilitali. Janua, quse somno pressis custodibus alto
    Scilicet ingenio fuerat prselucidatanto, - Illam nocturnis palerel*r abire sub a09horis.
    Ut posset regnum digne rexisse relicturo, Sec ncc personam causa fatnulaminis ullani
    Si gens ipsa dolum mox non dictaret amariim. Subjectam sibi carcereis possedit in anlris, :. . !
    Denique defuncto, quem prsedixi, Hluthario, lpsius implcndis esset qusesedula jussis; I
    Pars qusedamplebis fuerat, quaeretro rebellis Ni supradictam solummodo namque ptiellam
    Menleque perversa propriis dominis inimica, Necnon presbylerum vitse laudabilis unum.
    Restituil Beringarii regnttm dilioni, His ubi continuis narrarei cuncl.a lameutis,
    Quod patre (64) dcfuncto raptum. vioieiiter ab iliOR 1 Qusemcerens animo mullura volvebat *10amaro,
    Olim per manus regis deyenit *07 (65) Hugonis. Voti communis placilo visum fuil illis,
    Oplato certe qui sublimatushonore (Dec. 15), Res melius verti, studio si forle latenli
    Detegit invidise auicquid sub pectofe trisli Sub lerrafovearo facerent fodiendo sccretam, •
    Gessit, dum rcghi deileyitdamna palerni; Per quam de vinclis possent evadere duris.
    Felleque plus juslp cordis succensus aroaro, Hsec ita percerle constat complela fuisse
    Vers. 490. Vers. 541.
    VAR1_ELECTIONES.
    »°*ita 2. Signo 1. »oella 2. subclinalo 1. a0Tila 2. vox jam erasa, »oaiia recte
    fuisse videturdederal.
    conjicit Joannis ; demendal elis 1. demandans Elis edd. guonam scnsu, nescio. *09ita 2. abl;cf".-v. 548.
    *'° i/a 2; yolebat 1.

    (65) Deponens signfficalionepassiva. (65) Se.il.plebs.


    (64j Avo, Berengario 1. (66) Regii Lcpitli.
    PJLTROL.CXXXVJI. 37
    i
    1165 HROTSMTHJE MONIALISGANDERSHEIMENSIS 1164
    Ocius, auxilio Chrisli prsesente bcnigni. A Augnsto sed Romani nunc denique regni,
    Nain caule fovea juxla placitum reparala , Nullam (licenl.esaliam consistere dignam.
    Adveniliibcrtali nox apta recenti (Aug. 20), Tecta sub ipsihs thalami rogalia duci
    ln qua dum somnus plebis perserperetsil artus, Post obilum dominaeflendum eunclis Eadiihae.
    Tanlum ciim sociis regina piissima binis »'? El Tex laetalus lanlae dulcedine famae,
    Custodtimfraudes fugiens evaserat omnes, Peclore volvebat lacito per temppra longa,
    Alque vise spalium noctis sub lempore taiilum Quo pacto sibi reginam conjungeret istani,
    Pertransit, plantis quantiim valet ergo lenellis. Quaefuit insidiis regis circumdaia lantis.
    Sed mox ut scissis cessil nox furva »13lencbris, Venit el in inentem, prsedictum denique regem,
    Atque polus radiis coepitpallescere solis, Qui quondam palriis fuerat depulsus ab arvis
    Abscondens in secretis se caulius antris, Ejus et auxilio cilius miseranle reductus,
    Nunc vagat in silvis, latitat nuncdenique sulcis Ingratuni fore nunc donis lantae pietalis;
    lnlcr maluras sli Cercris crescentis aristas, Ilinc quOque mox adilum sibimet providerat aptum,
    Donec nox solilis rediens induta lenebris, Ipsius Ilalicum juri subjungere regnum.
    Obtegit rursum nebulo lerram tenebroso : Hocubi colloquiosensit narrante paterno
    Tttnc iierato viani studuit percurrere cceptam. B Pairis amor vcrus spes et genlis, Liudulfus,
    Denique cuslodes illam non invenientes, Non sua sollicitans, palrissed commoda traclstus,
    Narrabanl factttm comili nuntium s,s tremefacli, Prapaucis sectim sotiis secreto resumptis ,
    Cura cui conservandsc fuii indita domnae. Ilaliam pctiit, fortiquemanu penetravit,
    Qui lerrore gravis percussus corde timoris, Exorlans palris imperio populum dare colluin;
    Pergil cum soliis illam perquirere multis ; Moxque redil clarum referens sine marle trinni-.
    Et cum deficeret, nec jam dinoscere posset, [plium.
    Quo regina suum luleril clarissima gressuin, Qno rex comperlo, populis narfantioiis, Oddo "*,
    Detulit ad rcgem Beringarium liiriidus rem. Corde super natiim lseto plandebat amandum,
    Ilic quoque continuo nimiam conversus in iram, Ipsitts causa qui jam discriminc lanlo
    Circumquaque suos subilo niiltebat alumnos, Aiulacier subiit gentem iurbando ferocem.
    Prsecipiens illos nullum transire locellum, Ulque labor lalis non frustraretur amoris,
    Sed caute cuuclas jam perluslrare latebras "*, Ipse quidem genlem fesliniis adivil eandein,
    Si forsan latebris regina laleret in ullis, Plebis non parva proprise comitante caterva,
    Ipseque cum forlis sequitur turba legionis, Regalis pompse vario complusque decore,
    Ceu qui vult hostes bello supeiare feroces, Alpibus accinctas allis intfaverat horas.
    Et rapido segelem cttrsii peragravileandem, His Beringarius comperlis »20 obslupefaclus,
    In cttjus sulcis latuii lunc domna recurvis Non bellum movit reg.i, non obvius exit,
    Hsccquam quscrebal, Ccreris contecta sub alis. Sed se salvandum caslello prolinus apto
    Scilicet (67) huc illucqtte locutnpercurierel ipsui», Intulit, in tul's posilo firmisque locellis.
    In quo non pai-vojacuit terrore gravala, At rex famosus noster, virlute superbus,
    Et quamvis circumpositos disjuugere cuhnos Audacler satis ignolas pcrtransiit horas,
    Nisibus extenla cunctis templavcrit hasta, ltalici Papiam regni cepil quoque doronam !!1 (Sept.
    Non tamen invenit, Christi quam gratia le.xit. [25).
    Asl ttbi confusus rediit, nimium quoque lassus, Qua cerle capla, cnncti velul agmine facto
    Prsesul Adelhardus mox advenit venerandus, Quaerentesregem proceres venere recentem,
    Iiiduxitque suam gainlenli pectore domnam Certabantque suo juri se subdere magno
    lnlra namque suae muros urbis bene firmos, Quos nam more suo suscepit niente benigna,
    Hicque sibi digne toto servivit honore, Promittens ipsis ejus munus pietatis.
    Donec majorem Christo miserante decorem « Si post hsec illi servirent mente fideli.
    Regnisuscepil, piidem quam mcesla reliquil. Isiis sic habitis, crebro ivaclamine cordis
    Denique nostrates quidaro, tunc experientcs, Reginse satis egregise memor esl jEdclheitliae,
    Reginam doinino dcsolatam fore caro , Regalehi cerle cupiens quandoquevidere
    Cujus prsedulcero gustaverunt pie.ltilem lpsius faciera, cujus didicit boriilatem.
    '*' secretius aclis,
    Quando '" per Ilaliam coeperuut pergere Roinam, Unde quidem mandalelis
    Ejus *" multiplicom recilati sunl pietalem Quaefuerant pacis hecnon prsedulcis arooris
    Crebrius Oddoni *18,magno tunc deniqiie regi, Sub signo fidei firmae mandaverat illi.
    Vers. 593. Vcrs. 645.
    VARLE LECTIONES.
    *" ila corr.; proserperei 1. ,,a bonis cori: .biuis 1. sl3 ilubene2. sunia 1. etiam surda ferri posut.
    »1Vita Reuber emendavit niatiiros 1. sls multiim2. !16lenebras 2. s" hi duo versus desunt in edd. »'80l-
    toni 1. »19Otto 1. ss0 conipertus cori: coinperlis 1. S!1 dominam t. 22Smandal: clis 1; v. infra v. 661.
    N0T.«.
    (67) Id esl Nam ticet.
    1165 CARMENDE GESTJS OTTONISI. 1166
    Hoc qitoqiiesuadelisexhortabattir aroicis, A Hac *»*ita Iseticia dignis rebus celebrata,
    Ut celeri Papiam cursu peterel, populosam Advenit dux Conradus cum pace reversus,
    Urbem, quam cura tristicia dimisit amara, Adducens Beringarium supra memoralum,
    Quo, praestantesacra regis pietate perennis, Ipsius ingenii captum.sic arte profundi,
    Hic modo sublinieiiigattdetis captaret honoreiu, Gratis ut Oddoni "6 venit se subdere regi.
    Quoprius iiigentemfuerat perpessa dolorem. Tunc idem rex, qui seniper fecil sapienter,
    His mandatelis ccssil regina benignis, Hunc regem cerie digno suscepit honore,
    El quo jtissa fuit, pariter comilanlibns ivit Restituens illi sublati culmina regni
    Periniiltis subjeclorura cuneis populorum. lsla percerte tantum sub condilione,
    Ut rex hos sensit, cujus mandainine venit, Ut post haec causis non conlradiceret ullis
    Ipsius Henricum fratrem prsecepit amandum Ipsius imperio mulijs lohge meluendo '*',
    lltijiis in occursum regrcdi trans lilofa Patli, Sed ceu subjeclus jussis essel studiosus.
    Ut sublimandan regni spiendoribus aerani (68) Hoc quoque sollicilis decrevit maxime dictis,
    Tanli compositus ducis **3 ornarei famulatus. Ut posi hsecpopulum regeret clementius ipsum,
    "8 amaro.
    Qui studio inentis prseceptasequens senioris, Qaem prius imperio nimium corripuit
    Egreditur cerle cum regali legione, B Qui se complendissimulans promplum fore jussis,
    Caslraque reginaegaudens peliit veneranda;, Ocius abscessil, palriam laelusquepelivit.
    In quis cum soliis residebal denique multis, Asl ubi sublimem regni possedcrat arcem,
    Jllain condignesummo comilalus honore, Lsesus suadelis quorundam namque sinistris
    Donec fegali prsesentarel faciei. Mox infelici graviora quidero juga genti
    Qusemeriio rcgi statim placuit salis ipsi, Infert, vi magna pro despeclu sibi facta *»*,
    Eligiturque sui consors dignissiinaregni. Se regnum pretio coniestans emere magno,
    Tunc *" rex se novilate rei cernens relineri, Nec fore cu.Ipandumsi jus fregisset ayoruro,
    Tempore ne patrias inslaiiie rediret ad oras, Sed magis Oddoni »aocnlpsemeriluin reputari.
    Liudulfum placuit carum praemitterc iiatum, Jpsiprimales plebis qui venderel omnes.
    Ut geos Saxonum fortis volitarel ad illum Ilaecres ad regem mox ui pervenil eundem,
    El regnum sub patrono staret bene tanto, . In Beringnriumjusta succenditur ira,
    Qui parens jussis devola menle parentis, Corde super populi damtiis mcerens miserandi,
    Ad patriam rediit curam regnique recepit, In meliusque slalum *" studuit *3Sconverlere rerum.
    Omnia prudenter necnon hiroium sapienler " Et facerel
    citins, Chrisli munimine fultus,-
    Complens, in palria quse tunc fuerant facienda, . C'Si non forlunaereslaret causa sinistras.
    Inlerca dux Henricus, regis venerandns Namque decore sui florenle per omnia regni,
    Fraler, in ltalia cordis conamine sunimo Cum se gaudere'. cunclis fulgere secttndis,
    Obsequiisoperam gessil regalibus -aptam, Protulit antiqui renovata lues inimici
    Ofliliumnon germani solummodocari Fraudis comineniuin cunctis per secla dolendum ?.**,
    Sed mage jus servistudio complendobenigni.. Jam tunc pacificum teroptans confutidere regnuin.
    Hinc non iminerilo regi placuit salis ipsi, Hocut quantpcius posset patrare maligiuis,
    Esl quoque reginacfraterno junctus amore, Rcgni rectores primum.turbaverat omnes,
    Aflertuquepio fuerat dileclus ab illa. Sperans inleritum plebis riiox esse fulurum.
    Tunc rex Italictim peragraverat undique regnum, Deniquefamosi nalus regis Limlulfus (An. 955)
    Primates regni proprisesubdensditioni (An. 95 Ut cognovil amicitisesignis salis aplis,
    Ilis quoque compleiisjuxta votumque localis, Quanto perfeclse fidei dilexit amore
    Ne Reringariusregnum raperet sibi rursuin, Henricum, regis fratrem, regina fidelis,
    Conraduracum non paucis ex agmine leclis Quodque suse fidei sludio se subdidit omni,
    In Tapia residere ducem jussit sapienlem, Tangilur interni jaculis secrelo doloris,
    Cui vcneranda suse dederat consprtia natse; D:Haut ira fervens, odii nec felle tabescens,
    Ipseque conlinuo rediit cum conjuge clara, Sed super amisso caroe genilricis amore
    Inlendens pairiae sedem festinus adirei Ex segri lalebris ducens suspiria cordis;
    Quem gavisa quidero plebs suscepit veitientem, Deceplusque malis perinultorum suadelis,
    Altilhronogrates spaigens super seliiera dulces, Pertimuit fragilis prp consuetudine mehtis,
    Qui miserando suseplebis solita pietate, .Quod post non uti dbnis debefet honoris
    Quem pius elegit, regem cum pace reduxit. Condigni, sed fofle locum subire secundiim.
    Vers. 695. .Vers. 747.
    VARL^ LECTIONES.
    ***tta 2 d. c. i. s»vhiccociexnon distinguit. *»*liicctidexnon distinguit. »»6olloni i. '" mutuendo 1.
    »»8 cpnlrivit 2. *»»fncio 2. '»• otloni.L »31ita 2. staltiit 1. '*' ita 1. statuit 2i "3 ita 2. dolenlum 1.
    NOT/E.
    '
    (68) ld est heram.
    1167 HROTSUITHJEMON. GANDERSIJEIM.CARM.DE GEST. OTTON. I. 1168
    Quod fieri Cbristus numquam permitteret «qtitis, A Omncque mceroris pondus cunclique doloris,
    Si slaret regnum jusla sub pace quietum. Quod prius absertlis causa tulerant senioris,
    Asl ubi sub trisli vultu ssepissimepalri Ex aninio deponentes, communiler omiies
    Monslratnr raoestus, solilo nec more serenus, Causam laeticisedirxeruiit esse supremse,
    Stinl qui decepvi'3l serpentis fraude dolosi »38. . . . Si post paucofum meruissent ergo dierum
    (Versus plurimi exciderunl.) Curstis, promissi juxta prseconialcell »38,
    Scd (69) quo regalem patris hinc augeret honorem. (Versus plurimi exciderunl.)
    His rex compertis ex prosperitate fidelis (an. 957), jEque (71) ferens (72) scpplrum capitis diademaque
    Laetatusprolis, tota dulcedine inehtis [pulchrum (An. 962. Febr. 2.)'
    Hsecilli mandat scriplis extiriiplo remissis : Atque sui culltisomnes regales ainiclus,
    < In seculum seculi maneat laus Otnnipotenti, Ornatus sed majoris s39suscepit honoris
    Qui dedit in lantis teniel gaudere secundis, Augusio sumino pariler mox conbenedicta.
    Grates adqite libi dentur, karissime fili, Haclenus Oddohisfamosi denique regis
    Quem constare qtiidem penitus cognoscofidelcni; Gesla, Iicet lenui Musa cecini modttlando.
    Haul obscura tttse fidei quia sigua dedisti, Nunc scribenda quidem conslanl, quaefeCeratidem
    Cuin per te regnuin cupieris augescere noslrum, '* Augustus solium retinens in vertice rerum;
    Signasli nobis proprii decus omne taboris. Tangere quaevereor, <jui femineo prohibebor
    Hinc ego gratantcf, quse fecisti sapienler, Sexn; nec vili debeni sermone revolvi,
    Accipiens, vice conversa condigna rependo, Qualiter invicli duro luctamine belli
    Hoc ipsumque libi regnum commilto regendum, Obtinuit conslrucla locis castella marinis (an. 963),
    Imperio subdi noslro qtiod constiluisli. QuaeBeringarius conjunx possedit et ejus,
    Prsecipioque libi jussis, dilecte, paternis, Ac illum, juramehto cogenle peracto,
    Ul quem viclrici populum dexlra superasii, Misitinexilium misera chm conjnge Willa (an. 964);
    Absque mora tecuin facias firmare tenendum Qualiter el recti coiipuncius acumine zeli
    Fcedus, cum jufanienlo slfuclum metuendo. i Summtim ponlificem, quaedamperversa patranlem
    Hsecdux Liudulfus decreta legcns venerandus, Ejus nec monilis dignantem cedere crebris,
    Lseliorex mandalelis lantse pietalis, Sedis apostolicsefraudari fecit honore,
    Jussus cum jurameiito religat sibi firmo Constituens alium, rectoris noinine dignum ; '
    Ad palris obseqiiiuinpopulum digne moderamliim. Qualiter et regno tranquilla pace quieto
    His bene disposiiis, suronio cum foederepacis „ Noslrates adiens, illic iterumque reverlehs (an. 9C6),
    Ardens ahsentis faciem meruisse parenlis, Necnon amborum retinens decus imperiorum,
    Conjugis et karae dulci devictus amore Ipsius prolem posl illtthi jam venienlem,
    Ac prolis geininse(70) louge post lerga »36relictse Scilicet Oddonem, huiricis a.b ubere regein,
    Poslhabiloefines palriae placuit repedare, Ad fasces augustalis provexit honoris (an. 967.
    Quo post exilii pondiis nimium grave duri [Dec. 25.).
    Possel quahdoquidem psilrisecaplare quielem. Exemploque sui digne fecit benedici.
    Utque celer morulishaec impleret sine cuuctis, H;ec igitur nostris nequeunt exponier orsis,
    Non iter oplalum pohdus tardaverit ullum, Sed quserunt seriem longe sibi nobiliprem.
    Colleclim proprias jussit prsemillere gazas, Ilinc ego **»,tantarum pfohibenle graviedinererura,
    tpsius el faciem turbain prsecedere lotam Ullra non tendo; fineai sed provitle ponO,
    Quam belli causa secum deditxerat illo, Post hsec incepto ne succumbam male Victa.
    Promittens ipsum, vila comitanle, futurum His ita finilis el summatiro replicatis,
    Ad fines palria; spatii posl tempora parvi. Esi ingens regis pietas oranda perennis,
    Hoc quoque mellifluiverbis signaverat oris, Qua pius augustos »* prsestet tieducere noslrbs (73)
    In quis castellis, in quis voliiitqiielocellis f. Inslantis vitse tempus feliclter omne,
    Sumptus hospicii dignos sibimet reparari. Et fultos semper Cunctisad voia secundis,
    Hac moti fama noslratcs desiderala, Ecclesisemullos custodes servet in aiinos,
    Afleclu cordis gaudebanl intefioris *37, Nobis solamen tlanles clemenlius. Amen.
    Vers. 1182. Vers. 1517.
    '
    VARI^; LECTiONES.
    'st ila 1. deceptura Celles scripsit bene. *3"finis folii 148. Quaternio proxirhus, quo res annonim 953,
    »36 ' *37Ua 2.
    956
    J)54, 955, *3S et 957 descriptm. e ranl, excidit (igitur 388 circiier versus). poslerga 1. inte-
    riores 1. i. e. laeli; scilicet Liuduifumtevisere, qui lamen die 6 Sept. ejus anni obiil. Hinc foiia circiter
    sex, vel versns 290, res annorum 957, 958, 959, 960, 961 el 962 usque ad corronationemOtlonisRomanam
    cxldbentes, exciderunt. — LacunamIdc sensil Reuber-. »* majores COIT,.majoris 1. s40 ergo corr. cgo 1.
    9
    *'" iia £onigo; auguslus 1-
    NOTJE.
    (69) Conclusio legationis vel episiolse Liudulfivi- (71) iEque ac Otto.
    cloris, ex Longobardia patri niissse, cujttsargumen- (72) Scilicet jEthelheidis una cum Ottone Romse
    lum ex Oltonis responso discere licel. imperiali corona redimita.
    (70) Otlonis et Mahlbildis. (73) Scilicet Ollones.
    1169 AD OPP. HROTSUITH_EAPPEND. VITA S. HATHUMODyEABB. GANDERSH.1. 1170

    APPENDIX AD OPERA HROTSUITH___.

    VITA SANCT^: HATHUMOD.E


    PRfJLE ABBATISS^EGANDERSHElMENStS,

    iAiictore Agio pre&bytero et rnonacho cocevo,


    '' '' ACCESSIT.'".

    DE OBITU SANCM HATHUMODi AGII DIALOGUS.

    (Aputl Pez Thes. Anecd.nov. I, nr, 288.)

    PROLOGUS. A CAPUT PRIMUII


    . Honorabiliter diligendis, et diligibiliter honorandis Halhutnodie amplissiminatales. Egregia ejus in pue-
    _s.ncli.shr.is.in:Chrislo.Gandesheimensismonasierii rilia.pielatis el eruditionis studia. Sacrunt velamen
    .in Parlhenone Herfordensi susceptum. Transitus
    sororibus,Agius,. quamvis indignus gratia Christi inde ad inbnasierium Gandersheiniense, hujusque
    sacerdos. Quauluro roairi olim nostrse spiritali, pra',feciuraHathumodw delala el suscepla. Modus..
    quanlum vesirse simul charitali debeamus, dicere vivendiin Partlien. Gandersheim.
    nequaquam valeinus. Dicere eniin non possumus, Deriique ut de primoribus ejus taceamus,. qui
    .velqualem onroes vps coramuniter nobis charitatem omnes et ex palefno
    genere et ex iiiaterno clarissimi
    exhibere consueveiilis; vel et
    qualia, quanta ab ipsa fuefunt, quantseapud sseculumnobilitatis sancla isla
    fpecialiler benelicia eonseculi fueriinus. Proinde et incomparabilis feniina fueril. hinc
    apparet :..quod
    quia hocsanctis ejus meritis dignum putamus, qtiia fratef ejns regum neptera in inatriroonio
    hoc sitiiulvobis gratum fore non dubtlamus, Vitara fbr habet,,so-
    regis regi filio, digiio digna jugalis conjugi jun^
    ejus breviter, inculto licei. sermone, transcriptam Cta esl; cseteri infra patriain,
    qui non majori-glo-
    vobis roittere dightim duximus; ul, quia, qnod sum- ria Chrisli servitio
    mancipati suiit, secunduninata-
    mopere optasiis, jam eam corporaliler intueri et r>lium dignitalem bonestissiroas
    habere non poiesiis, in vita quaindam ejus imaginem Paier ej'us ex illustrissiino Saxonum nuplias sorliti sunl.
    teneatis,,ei iiv exemplis et; aclibuSjejus ipsam vos dus, dux ofieiitalium Saxonum genere oriun-
    liabere puteliSi Quod nos improbabiliter facturos bilissima fuit; mater:ex. no^-
    seque Francorum prosapia descendens, in
    speramus, quia.et yitam.ejus magna, ut nostis, ex
    et ihlerfuiinus. prole nobilior effulsit; ipsa flalhumod dicta,.ex bo-
    parle noverainus, dorniitioni quoqti.e no bonarum arborura semine flos prirauro
    Unde lectorem primo oinniuiiimonemus, ut noyerit, jucundis-
    1103noii falsa aul dubia de ea esse dicluros, sed simus, suavissimus postmodum fructus excrevit.
    yera, et certa, el omnibtis fere, qui eamnosse pole- Siquidem natalium, ut diximus, dignilate nobilisr
    rant,. nota nar.rattiros, neque eniin alia scribimus, sima mentis sanctitas nobilior fuit; nam ab ipsa
    quam quse.onihes passim .mino.res clamanl__majores slalim pueritia quamdam futuras imlolis specieni
    piobanl. Si quid tamen est quod de sanctilalis ejus prsetendens, puerilem lasciviam Christiana gravitate
    ideclarationead oronium indifferenter notitiam per- mulavit: jocos, et innoxios licel lusus,: hujusmodi
    venire nequivit, sororum quseeifsuniliarius adhsese- setati faroiliares, in lenero quamvis corpore maiir-
    runt,.fidei.cproinilleiidura,.et leslimonio credendum ri.ori animo ut vanos irrisit, ut ad nihil utiles.cou-
    suaderous;. cognila quippe ejus sanctitas etiam de tempsit, aurum.et apparaturam pretiosam ,quae in •
    iriinus lio.tisdubilare non permiltii., Pauca igitur de C fanles,. utpote pulchra,. quanquam innocenler JCOH-
    singuljs attingenles, priinuin de- gpiiere dicendum cupiscant, neque, concupiyii, neque liabere voluit;
    pularaus, ut. cla.rescat,.unde, ad quid veneril, et ..nam.vestes auro paratas, milras, viltas, discrimi-
    quania pro amore divino spreverit, contempserit, .najia, inaures, lunulas, monilia,. armillas, dexlra-
    dimiserit; quanto namque plus quisquam pro Deo Jiola, slrophia, et olfacloriola, ad quse vel hahenda
    iimiseri. ,1anto niajoris meriti apud Deum erit, lanto yel portandaplurimarum feminarum inardescit-am-
    nioiprcin.mercedero.apudDeumperceplurus erit. b:tio,.et ultro secundum parenluiu facultaleni, et
    1171 AD OPEKA IIHOTSUITII/E APPENDIX. 1172
    dignitalem obiata , susciperc recusavit; et conlra A simnl cibum capiebant, simul quiescebanl, simul ad
    voliinlalem sihi imposiia, anxie iiigeniuit, vehemen- cahonicos cursus orahdi hora conveniebanl, simul
    ler flevil. Ecclesiis Chrisii, quia qnod voluii, jugitcr egredientes , qnod .operandum erat operabanlur.
    non lictiit, vel frequentius intcresse, et ibi aliqpid Cellulas intra claustrum proprias aut servitrices
    suse utilitatis audire , et orationi incumbere gaude- nulli habcre licebat. Extia in villula ideo Iiabitabanl,
    bat. Lilteras vcro, ad quas alii discendas verbferibus quia necduin eis ex parte matris spiritalis vesti-
    cognntur, ipsa ullroneo studio appetiil, infaiigabun- raenla propter rerum insuJIicieriliamdabaiilur; pau-
    da mcdilatione addidicit. perioribus qust aliunde h.ibere non poteranl, ipsa
    • Ab ipsa quippe infahtia moriim secum probilas miiiistravit. A viris lanla separatio eiat, ut nec
    crevil, ct simul cnm setatis succrcmculo, el virtuti- presbyteri quidem, nisi infirmilalis nccessitas popo-
    bus se ipsa quolidie maj'oreflulsii. Nam cuin aHatis scissct, claustrum earum ingredercntur, aul aliqua
    processu sapienlia, ct gratia apud Deum ej boinines rationabilis sccuiidumolficiieorum ministeriumcau-
    proficiens, scrvilium Cli.isli pompis mtindialibus, sa postulavissct. Hasc sunl quse eis fere communia
    ccelestem sponsum Christum, lcrreno sponso prsc- cuiii caHeris fuere.
    luht; deniqne f;;Igeutibusparciiluro lcctis ancillnfum CAPUT II.
    Dei conluhernium aiueponens, cum parenlum vo- Ilalliumodce vila communis, modeslia in sermone,
    Juntale sacro velaniine consecrata, et Heifordensi victu, vesliltt: Sludium orationis, benignilas, cha-
    monaslcrio, quod co icmpore in sanctinionialiuiii ritas, etc.
    noroine faiuosissimum crat, sub regulaii discipliua Siquidem isla oninia non solum adimplevil, sed
    milrienda aliquandiu commendata est. Quem locum etiam superauxil. Nam ita communem cum caeleris
    deinceps quanta charilate dilexerit, quanta reve- vitam et viclum habebat, ut, cum carnis esum certis
    renlia dignum judicaverit, non facile verbis expli- diebtis, et siaiutis lemporibus ipsis non negaret,
    care valemus. Nam cum pleruroque cuni faniiliari- sibi non indulgeret; ita consimilem hahitiim habe-
    bus suis loquens, ejus loci meiitioiicin fccisset, feli- bat, ut, cuin a laneis [cod., lineis] ad carnera yesli-
    cem se forc diccbat, si iterum sub abbalissseimperio mentis, si quachoc vellent, alias arceret, ipsa laneum
    eis inleresse mercretur; fcliciorem, si nunqtiam liaberet. Porro cura hospitibus nisi in ecclesia non
    inde avellerelur. Recordabatur qtiippe facies el vul- loquebalur, nisi forte hiiinanilalis graitia cum his
    ttis siiigularum, el omnium mores anie oculos revo- refectionis lcmpore eam esse postulassel. Ad paren-
    cabal; hiijtis charitalem, cjus hiiinilitaleni laudabal; ,1,-s,aul possessiones subjeclas nunquam , ex quo
    illam obediehlia prseire, hanc patientia prcesiare illuc venit, egressa esl; exlra roonasteriuro non di-
    dicehat; in una Iargitatem, in allera abstineuliain cam cinn viro, sed cum nullo prorsns coinedil; in-
    mirabatur; oinniuin vero in coimnuni nio:!esliam, ira monaslerium , Iicet hoc Iiceret, non in alio loco
    pietatcm atque pudicitiam pncdicabat. Ubi duin quain in communi refectorio manducare cOnsuevit.
    aliquandiu, ut diximtis, instruendi gratia commorala lta cum caeteiis ad ecclesiaro hora orandi convenie-
    bonorum omniiim, qiianliini in ipsa sclale potuit, bat, ut aut prima, aut inler primas venirel, poslrc-
    cunctis exemplum dedisset, postquam paler et matei roa egrederetur; iia cum caeteris in eadem domo
    de Roma, quo orandi causa ieranl, cUm aposlolica doriuiebat, ut ad leclum poslrema veniret, de leclo
    benediclione regressi, et sanclo Pelro familiscquc primasurgerel. Servitrices inlra monasleriutn sicut
    sancli Petri cum omnibus suis commendali, sancto- cseteras habere nohiit, sic ipsa non habuit: sludebal
    rum corpora papae Anastasii et Innocentii papa namqne sancta el Deo dilecta femina , sicul loco
    transtulerunt; deiiuo revocata in monasterio, quoc cxcellebat, ila el vila prsestare, sludebal sicut no-
    in propria hsereditate fundaium Domino el cisden mine, ila cl merilis excellere; el idcirco nociurnales
    sanclis Iradiderunl, cum aposiolica aiictorilale, e canlus prsevenire, post inatulinales hyninos vigilare,
    episcopi sui benedictione primo paucioribus, deindt et plura hujusinodi alia agere, quse caeteris ardua,
    pluribus sororibtts est niater spiritalis et clecta, e: .-, ipsi propler consueludinem ct nimium in Deum
    consliliila. Ubi cum consororibus suis quanla post amorem jocunda admodum, et prorsus facilia vide*
    moduin coiporis castilate, quanta mentis vixcri liantur. Meminehat qnod eral, memincbat quod di-
    sanctilalc, non est nostrac facultatis evolvere. cebatur; cogitabat semairem vocalam, cogiiabat se
    Communis oimiittm vita, coinmunis victus, babi abbatissse nomine censeri, el ideo prodesse roagis
    tus consimilis erat, qui lamen mediociis, nec hi qnam praeesse gaudebat, el amari poiius quam li-
    miura scilicel cullus, nec admoduni vilis, neque e: meri cupiebat. Proinde cogiians se non iam hono-
    integfo laueus erat. Quaruro ntilla cum psirentibus rem quam Onus suscepisse, nulli aliqnando aliquid
    aut quibuslibel hospriibus aul manducabat, aut nis i inlerdixil quod ipsa fecissel; nulh aliquid prsecepit
    permissa loquebatur; nullus cuiquam, quod pleri_ quod ipsa prius non adimplesset; ita subjeclas ad
    que sanctimonialibus-mos esl.extra monasleriuni bene agendum faclis potitts suis ct exemplis inci-
    aut ad parenles, aut possessiones subjeclas egres tans, quam disciplina cbgeris.
    sus; exlra communem refectionis domum vel horai i Talis eral ore qualis opere; lalis opere, qualis
    inilla cuiquam manducandi liccntia, nisi aliquar 1 ore; quia quod docuit fccit, et quod fecii docuit.
    infirmitas coegisset.; unp orones consliluUy in loc > Et iiuia divina Scriplura quadrifarie qusedamvetat,
    HT5 VITA S. HATHUMOD/1.ABB. GANDERSH.I. 1174
    qusedamj'ubet, qusedam concedil. qusedam suadet; A rem cautelam, vivaciorem sensum, saniorein inlelle-
    ipsa, in quantum hufnanseffagilitati eral possibile, ctumhabere ntillus fere hoc lernpofe quivit. Si qua,
    vetila niilla commisit; justa quaeqne fecit; ex licilis ul moris est, interrogare debebal, lam plane el
    illicita fecit; suasa maj'oris mercedis iiituilu arri- discusse ciincta aitingebat, ui ipsa inleiTogaliOhe
    puil. Nam aperte mala, quse eranl prohibita, non sua dccere polius quam inlerrogare videretur. Lon-
    soliim opere nbn fecit, sed eiiam mente essecrata guin est, si cunclas ejus virtules singiilatiin vel at-
    esl; aperie bona, qiise erant prsecepta, pro viribus lingere velimus. Mira ei charitas., siunnia humililas,
    adimplere conlendit; concessa, quse pro utentiuin maxiina paiicnlia, incredihilis liberalitas, incompa-
    inodo vcl bona esse possunt, vel roala, in quibus rabilis pietas erat. Quanta namque charilale vel
    est: sseculi usus, conjugii voluplas, carnium esns,. ipsa cunctns dilexerit, vel ipsa vicissini ab eis dile-
    hiolliorum el culiioruin indumenlorum npparalns, cla sit, lestanlur tot lanlorum lacrymse, in ejus ob-
    inajori caulela sprevit, salubriori consiliodeclinavil. dormitione effusse.Humilitatemvero tanlain, habuit,
    Stiasa, quaettt alliofa iieque cunctis prsecipi, neque ul, cum esset clarissimo, ut in principio diximus,
    a' cunctis adimpleri pOleranl, in quibus est : saeculi genefe brta, cl sumraa apud cohsorores loco consti-
    abrenuntiatio, carnium abstinenlia, mollioruni et liila, nulla vel ad inclinaiidiim facilior, vel in verhis
    culliorum indtimenlorum conlcmptus, virginitatis B humilior, vel in habilu fere vilior apparerel. Qttid
    observatio, ardenter arripuit, perseveranler coniple- depalientia ejusdicam, ctim nullUro unquam vcl iu-
    vil. Denique molliora indumenla ita contempsit, ut honesla increpalione arguerit, vel etiam convicianli
    asperiora quoque non nimis culta haherel; a carni- asperum verbum remlerii? Porro de liberalilate et
    busita abstinuil, ul ciim cseleris cibis et potu neces- pietate dicere aliquid supervacuuro est: cum oinnos
    sario panein quoque ipsuni parcissime sttmerel; sse- ita allendissel, ac si de propriis visceribus ijisos
    o.uloautem non soluin exterioribus rebus, sedetiam . genuissel. Quis enim unqiiam inopuro, quis clerico-
    in aniroointos, et voluntaierenuntiavii; virginiiatis rum ab ea vacutis recessit..? Quis non ejns cibis
    propositiim ita ciiute servavit, ut nullis invidis de- refociJIalus, qnis non est ejus bonis participatus ?
    trahendi Iocusdaretur. Noniiunquam suis tulil quod aliis Iribuere possei;
    Nulla in verbis ejus procacitas, nulla incontincn- egebat ipsa, ul alii abundarenl ; esuriebat, ne pau-
    tise lascivia fuil. Sernio ifnpudicus, et verbum lurpe peres esurirent; sitiebal, ne hospiiibus potus deesset;
    nunquam ab ejus oi< processit. Nulltis aliquando in. quibus suscipiendis majorem. humilitateni,' majo-
    rixahlem, nullus maledicehtem, nullus jurantem, rem charitatem , inaj'oremhiiroanitalcin iietno pole-
    nullus deifahenlem, nuJlus mentientera audivit. Ne- rat exhibere. Illis, si persona (aliseral, hora convi-
    roo eam irataro, nemo lurbulenlam, nemo multuro **vandi assidere splita, curn iliis de Dep, de coelestibus,
    el inhoneste ridentein vidit. Nulli unquam injuriam de divinis Seripluris iractare, eos aut inlerrogare
    fecil, nulli calumniam irrogavit, nulji conviciumin- aliquid, aul docere, et ila quidqui-Jliunianitalis erat,
    gessii. Una omnes secunduro qiialitates singulorura exhibere; ut curarel, dtim corpus exterius pasceba-
    vel dilexit, vel reverentia honoravit. Consororum lur, ne mens interius otiosa reriianeret.
    suarum ila vitia insectaia esl,ut summo easet dilige- Quam aulem sollicita fuerit e.rga segrolanles, su-
    rct, et Veneraretur aifeclu. Una erga singulas pro perfluum esl dicere : cuin non solum prsesentes miro
    merilis discijilina usa est; dilexit naturam, odivit modo, et diversis obsequiis foveril, sed eliam alie-
    nialitiam; dilexit quod Christus fecit, odivit quod nos, et longe posilos in irifirmilate aliqua per
    diabolus adinvenil. Suarum excessus ut proprios fle- nuulios visitaverit , et quidquid illis gralum in
    vil; quolies aliqua tide aul mente infirmabalur, cibis esse putaret miseril. Siqiiidem parvo ante
    ipsa simul aegrotabal; quoties aliqua scandalizaba- suam infirmitalem tempore, cum plerxque sororum
    tur, ipsa urebatur; placido tamen semper vuliu se- graviter languissent, dici non potest qtianta sol-
    reni animi, etiaro inter rocestas, el res lacrymosas, liciludine eas visitaverit, qtianta eis cura asiiterit,
    serehilateni prieroonstrabat. -Cselerum fidem vel in r. quanta sollicitudine inter singularum lectos discur
    Deum puriorem, vel erga homines meliorem, nullus rerit, qUantasuavitate singttlasallociila fueril, qiiam
    habCrevalebat. In aroiciliis, non aliis quani juslis, miris el diversis obsequiis niolestiam earnm corpo-
    concedendis cauta admodum et diflicilis videbiitur, ralctn levigare tenlaveril, omnibus quibus polcrat
    in conservandis Unacissinia erat. modis procurans , ne aut necessaria ministeria , attt
    CAPUT III. qtiidquani eoruin , qusc dcsiderabant, eis deesset;
    saucla et Dco dilecta femina .scirel quan-
    Ejns i« perscrulandis divinis Scripluris sedulitas et ,ic si jam
    soleiiia, liMniliias,patieniia in egenos, ac in infir- tocius se.ex hoc sseculo csse inigraliiram ; quod
    mos liberalitas , hospiialitas. Fulurus monaslerii lamen et ex nonnuilis seniorum indiciis noii solura
    status visu nocturno cognilus. sibi, sed etiam aliis prius prsemonslraturo esse pfo-
    Scripturarum lectioni et ipsa scdula insislebal, et balur. Fuere namqtie cx sororibus quse signum ee-
    •nsistehtes summopefe diligebat; negligeutes, quas clesise roaxiinum cecidisse, et confracluin. esse in
    .amen aliquid prolicere posse videbat, minori potius somnis videriiit; plerisque visnm estsarcopliagiiin
    famitiaritate quara discijilina ad has discendas coge- sancloium ruisse, el minulaliin soluluin fuisse.
    bal; ih his audiendis, legendis, ihtelligendis majo- Ipsa autem, dum iion nntllo ante infirmilatoro
    ii75 AD OPERA HROTSUHTLEAPPENDIX. 1176
    snaincum quodaro.familiarium suorum loquerettir, Arebat, simililerihterpretarelur, lpnge taroen sibi
    inter fathiliaria quae cum eo habebat. colloquia, aliud yidebatur, aiqub hbc_h_up,d pbstea reruin exiius
    ctiam monaslerii sui stnium tenerrimum deplorarc docuit, statim veritus est. Uhde non statim, rie i;a
    Coepit; ad quod cum ille diceret: Tenerum qui- eum intellexisse sentiret, sed post modicum eam pro
    dem eum esse, sed Dei gralia bonum ; d.e. bo- quibusdain , quae ad meritpfuin et miseiicordiariini
    niiate Dei esse posiluro, poieslale, et misericor- ejus augmentum perlinere yidehantiir, adinpnendani
    dia rcspondil, sibi tamen hoc penitus displicere, pntavit, et pro his sibi sUpplicandumdignuin duxit;
    quod necdtim regise luilioni commendaius esscl. quae illa solita vel erga Deulh devotione, vbl erga
    Cumque jlle rursum dicerel, lipc Doniino volente cunclos benevolentia quahtum lunc potuil, con-
    citius enicndandum fore, utrumque et episcopum cessit.
    suum illis fidelem, et familiarem esse, cujus sugge- Eodero autem tempore , cum el nos ibitlemesse-
    stione hoc fieri posset, et parentes, et alios in mns, et jani discedere vellemus, nequaquam nos per-
    palalio fideles eam haberc , qui suam opliine in niisit paululuni subridendo dicens, incertum nobis
    libc volunlalem etadjuvare possenl, et vellent : esse quanto tempore ea frui, et eam videre perroit-
    sese quoque ita credere ait, ipsam tamen ad hoc, teremur; si cilius eain decedere coiiljngerel, tunc
    usquequo fierel, non esse victuram ; hoc autem citius B nos poenituros fore, si lunc conlra voluntatem ejus
    esse futuruin; de his omnibus, ul Domiiio placeret, discederemus; siinulque ct per seipsam, el per ple-
    esse debere dixit, se taroen inirandis quihusdarii, ct rasque sorores suas alias raulium nos rogare ccepit;
    sibi prius insuelis insoroniis agitari, ipsius super ul, siqtiidem eam infirroatam audiremus, venire non
    hoc orationem et henediclionem efllagitare. Dice • supersederemus. Ex quibus omnibus non soluiri
    bat eniro in somniis se quamdam mirse magni- conjicere possumus, sed et Iiquido. intelligere va-
    '
    tudinis rolam vidisse, cujus palo diversas aninia- leiiius, dormitionis suse lempus sibi prsemonstrattini
    lium Jiguras inserlas haberent, se vero cum ple- fuisse; quod quidein et ex Iaiigiientium sororum in-
    risqne consororibus suis ad axem supra raodio- firmilate, quaeejus segrotationem praecesserant, di-
    luin rolse inlra radiolas quasi quibusdam catenulis vina pielas prsemonendumputavit. Igilur cum inter
    esse colligataro, simulque cum rota , quam flu- icgrotanles sedula discurreret, ipsa in infinnitatem
    vius subiercurrens mira velocitate circumegeral, ceeidif, aliquandiu tamen infirmitati retuclata vin-
    circumvolvi; cumque, ut sibi videbalur, siupida cere earo, vel potius eiudere pulavit. Tandiu quippe
    limerel, ne in fluyium subtercurreiitem decideret, cum cseteris sororibus in choro ad cursus, in refe-
    non in fluVium, "quod verebatur, sed potiusin clorio ad mensam fuit, donec anibulandi ofiicio de-
    lerram contiguam se decidisse. Quo iaclo se ex- ^ stkueretur ; prius tamen quam niorho ingrave-
    pergefactam fuisse, et jam vigilantem , jam ad scente in Iectum decideret, vidil in somniis quasi
    se reversam , meinbris taroen omnibus prseroor- ningnum quemdam campura, diversis florhin generi-
    tuis, et adlittc tremebundis jacuisse. btts vernaiitein , ubi et omnes fere quse cx sororibus
    CAPUT IV. suis juvenili xiale llorebani se viaisse conspica'.»
    Temptts morlis, et locus sepuiiurm in somno ei oslen- est; cujus pulchriludine el amoeniialecuin ailniodum
    sus. Sanclus Martinus singulari cullu ab ea tiono- delectaretur, subilanea sibi conflagraiibne inarsisse
    ruttis, el smpius conspeclus. vistis csl. Tum nimia earum miseratione clamare coe-
    Qiiibus ilidem diebus ssepiussibi visum esse dice- pit, ut Dominus niisererelur, ut Christus succurre-
    hat se levi volasse corpore, el corpore exulam, rel ne miseras penitus iuterire paterelur. Et quia
    tamen corpoream, el incflabili iiobis modo ccelesli- sanclum Marlinum semper quadam speciali reveren-
    bus simul el terreslribus interfuisse. Nam proximis tia excolebat, et in maximis vere necessilalibus eum
    illis diebus se quasi in aere raptam, et omn a mona- invocare solebat, ejus nierilis et inlervenlu eas ab
    Stcrii sedificiadelecta vidisse, el cuncta, quaein sia- ignibus eripi supplex, ut sibi videbalur, orare coepit.
    gulis vel erant, vel gerebantur, aperta suis oculis, Nec mora : quidam sibi splendore et pulchriludine
    et perspicua prorsus fuisse, lnier haecse in ecclesia O admirabilis astitisse visus est, qui ejus merilis et
    quasi quemdam magnum lerrse hialum vidisse ; cum- iutercessione, et ignem sopiendum el eas salvandas
    que ad hanc visionem summopere dolerel, el quo- csse dixit. Ita expergefaeta, cum postea soiniiiuin
    modo hoc evenissel, vel quomodoopplerelur, rogita- plerisque narraret, sanclum Marlinum quasi ere-
    rct, audissc se vocemdicenlem sibi, debere illiimop- p:orem suum speCiali deinceps ab eis veneraiione
    pleri, quoniahi hoc habilaculum suum esset fUtUfum. el obscquiis celebrandum commeiidahat.
    Qup dicto audisse se multitudinem psatlentium, psal- Ipsu.m vero sanclum Martitium conspicabiliter
    mum cenlesiinuin quadragesimum dicentem; cum- etiam siiii v.igilanti visum esse jndubitariter cfedere
    que peryenluin esset ad versum : Hwc est requies valemus ex ejus ipsius narratione el verbis. Nam
    mea in smculumswculi, hic habilabo, quoniam elegi cum quadaro die nonuullscex sororibus leclulo illius
    eam, et illa, ul sibi videbalur, simul cum eis psalle- assidereri-,' subilo Clamare coepit, sanclum Marti-
    rel, expergefactam eyigilasse se, el adhuc euradem iium adesse, el in pavimenlo debmbulare, irionere
    vcrsiculum vigilantem in ore. habuisse. Quselicet sedentes^^ui assurgcrent astanti, ut jocundafent
    illit tanquam insoinuia narrarel, et ille, ctti haecrcfc- deanibulahti; fallere eos'vel falli, qui cuin defor-
    1177 VITA S. HATHUMOD.EABB. GANDERSH.I. U78
    mem, utin Vilaojus legitur, dixissent, nihil se un- A femansisset, ipsa adjuvante de lectb elevata., ut au-
    quam lanlsepiilchritudinisvidisse.Aslanles vero iicet reiii ori prppiUs^admPvereVpraeciepil. Qiibd ciini iJla
    nihil eorum videfe:p6tuissent,-ex vtiltu lameii ejus fecisset, eiiam^pfopius, ne qnis. atius audiffet,;appo-
    et continenlia, verum esse quod dicebat inleJligere here admonuit; quo faclo, cum se j'am ad dicehdum
    yaiebant. Nam hilerabunda huc illucque pef cellu^ paravisset; paliere ei tremereeoepit. Unde-cumipsa
    lam faciera;verlens, manifeslum inluenlibUs indi- nihilominus timore perierrita: inlerrogafel, si
    ciunidabat, illuc eam ocUlis sequi, quo eum quasi presbyleruin Wulffhardiim, qui pfo fpribus stabat,
    deamhulanlem in pavimento videbat, et quamvis. ut Ci dicerel, vocari vellet. hbc se omhiripnolle,
    postquam decubuit, nuhquam se in aliud-lalus ver- nec alicui prseler ipsam libc se"dicere vellefespon-
    lere, nunquam in dextera sui corporis parle jacere dit. Sed cum denuo se ad id, qriodinleriderat; expli-
    voluerit, lunc se sporile, sine alrcujus adj'timentoin cnndum paravissei,'anxiari lam veliemenlef ccepit,
    illudcpnvefti., et ita sihe ciijusque molesliae signo ut pene decessura yiderelur. At illa prae timore sola
    jacuil eo,;qubadusque illa visio completa est; corti- ibi consisiere non aUsa, roeraoratum presbyierum
    nam quoque, quseparieli appendebat, manibus ele- citissime vocayil; qtti cuhiyeriiret, neque illi, neque
    vare cohala, paiielem sirnul ainpveri prsecepit, ne ipsi quidem sorori hoc dicere voluil, qiiesta non
    quod Dei saneto obsiacnlum foret/Proinde, quod ex B modicuin, qupd hoc contra votum el voluntatem
    praecedentibussignis non dubium erat, ih illa parte, suam aperire aliis et divulgare ausa sit. Siinili quo-
    quse i'h meridiana obveherat, lpsum assistere, ite- que per oronia modo et de matre fecit.
    rum iterumque nd einn conleiiiplandiim prsesentes -Neque eniro ipsa iirmbnasterio lunc erat quando
    cphortari ccepit. Unde palenter inielligi datur, ejus hoc, quod narrav-imus,fac.tumfueral; sed postqiiam
    meritis hoc eani contra iiifinnitatis violentiam po- audita fiiiseaegrolationeadvenit, et ea, qtiaeyisita-
    kiisse, queni sibi et corporeis oculis conspicabilem lioni ejus congruebanl,. adimpleta fuerunt, solam
    dixit, et vere meiitis inluitu vidit. eam advocari, et quamdamse ei secreio.causam
    CAPUT V. prorstim admirandam dicluram esse memorabat.
    " Varim Hdthumodw
    vlsiones, quarum narradoiiMH Cumqueomnibus, ut.pelebat, aniolis, soli sola assi-
    aliorum importuiiitaleinterrumpi wgerrimefert. sleret, se ad dicendum parare ccepit; sed iterum
    Eodem quoque tempofe, cum in cellula qua jace- pallere, iterum treniere, ilerum anxiari ccepit. Ma-
    bal, nulliis secttm, prseter germanas ejus sorores, ler Jiliaedefectum videns, sorbri poliusGerbergse ob
    quae nec niomentp temporis ei abesse patiebantur, -familiarilaiein carum hoc seposse dicere pronun-
    adessent, et illa clausis oculis quasi dorniiehs ali- liavit._Quod,ubi illa atnlivii, digitum ori apponens,
    quandiu jacuissel, post aliquanlum temporis, quis C nequeilli, neque ipsi quidein niatri, nequecuiquam
    silii-adessct,, interrogavit; quae cum se adessedice- hoininum Iiocsejam dicturam esselesiabatur. Quod
    renl, pen.onlala est. si aliquid aut vidissent, aut qua ratione declarare non merueril, viderit qui pos-
    audisseni? Ad hseccum illaese nihil eoruro, de qui- sit. lllud sane credibile est, liiagni eam aliquid et
    lius illani inlerrogare putarent, yel vidisse, vel, au- divini-vidisse : neque eniin, parvuin el hunianum
    disse respondcreril: Et non aucfilis,ait, vocem in- esse poterat, quod vel lantse pulchriiudinis et sua-
    ierroganleni, sioolumba jam parata sit? Eral au- vitatis. ipsa esse dixeril, -vclquod cum iahlo tre-
    lem ci ystallus cUih reliquiis saiictoruiii Jeclulo ej'us niore ipsa suspiciebat.
    appensus, cuinque, si tamen rite recordamur, soror CAPUT VI.
    ejus Chrislina diceret, hoc ideo sibi visum fuisse, Mira Hathiimodw pielas erga matrem, et in auclo-
    ut ligaiiientum crystalli, quod non salis aCcurale rem. horumqueacomniutriergaHathumoddmamor,
    paratum erat, eraendarel, hoc ita esse posse dixit; ei observaniia, in exlremomorb.omaxime.
    ea enim et ante febrem, el ipsa inaximc febri sibi , Sed et nonnulla alia eam vel audisse vel vidisse,
    consuetudo erat, ut si quando quodcunque hoc, liquido patet. Nam plerumque ab aslan.ibus quis
    quod loqui inlendcrat-, intercepisset, el ad aliud essct strepidus elsonitus, quem audiret, requi.rebat,
    quid invertere conaretur, non in eo inhsereret, sed " plerumqueadmonuit, ut audirenl vel qualis lempe-
    slatiro ila posse esse respondisset. Maxime tamen slas esset, vel in quali mundus commolione, iu
    in his hoc sibi displicebat, si quando cuicunque ali- quali tttrbulenlia, in quali cerlamine positus foret.
    qHid secrelius coinmitlere volebat, et-ipse, cujus Qttodquidem ex. infirmitaiis magiiitudine, ul non-
    fidei hoc commitlendum dignum duxil, aliquem nunquain accidere solet, sibi visum fuisse credere
    alium inlermiscenduinputavit; quodvel cx-his qnae posseraus, si non ea quse prseniisiraus aliud; nos
    sequuntur-salis oslendi pptesl. c.rederepersuaderenl. Illud sane cuivismirum videri
    Quadain die cnm'in leclulo jaceret, et soror ejus potesl, se aliquid horum quse videral-nialri celnre
    Gerberga, quae ei maxime familiaris eral, lectulo potuisse, quia unice eam semper diligebat, unice
    ejus assisterei, quamdam ei secreto visionem, Omni- reverebalur : siqutdem ila semper ei, ac si parvula,
    bus aliis remotis, narraluram esse dicebal; neque blnndita, «t ancilla in oinnibus fuerat obsecula. Si
    enim se aliquandoaliquid tantse pulchritudinis, tanli caro quandoque nicesiiorem aliquaiiliilumvidit, va-
    splcndoris,. et tantse suavitaiis aut vidisse, vCl aur riis modis, et iniris obseqiiiis turbalum ej'us.ani-
    disse. Curoqueoranibusabscedentibus, sola cuin spla inum Icnire tenlabat; et qtiia librorum, lectiphem
    1179 AD OPERA HROTSUJTILEAPPENDIX. 1180
    ei admodum gratam esse sciebat, aliquid se et au- jA ipsae lectulum cohiponere, pulvilltnn capiti suppo-
    ditu jucundum, ctutile ad memoranduin invenisse nere; ipsam in lectujo elevatam corpore suo susten-
    dicebai, quOdei legere deberei. Quis autem digne tare, inanus fricare, pedes calefacere, slomacliuro-
    explicct qiiaiito gaudio solila erga Deum devolione que confovere; ipsae aestuantemflabello refrigerare,
    exsuJlaverit, quod maier cognita in hoc ejus volun- sudorem defluenleni linteolo deleigere; ipsse cali-
    late ad eam lseliiicandainsc jam ex illo loco non esse dain aquam ad lavandum temperare, cibum parare
    iluram simuiaverit, Deo gratias agens, et malrem siinul et apponere, et in omnibus quae agenda
    bsculis demulcens, ac hianibus complexans, atque erant, singulas praevenire. .
    sbroribus, quid sibi promiserit, ilerum iterumque Super onniia mater admirabilis dolorem imer-
    revolvens ? niini yultu placidiori iegens, mcerenles consolaii,
    QuOd minus miruin videtur, cum eliaro noslrse flenles coinpescere, siugulas alloquio suo delinire
    exiguilalis iudignissimam parvilatem et sana supra studebat; alios ipsa consolalos esse Cupiens, quse
    modum excoluerit, etjam inflrma immani desiderio semetipsam consolari non poterat. Quahlis ipsa ge-
    videfe cupiverit. Nam in ipso slaliro snse acgrota- mitibus inter ecclesiara et lectiiluin filiaediscurre-
    lionis initio nobis, dissimulato tamen suaeinfirniilaiis bat! Quantiim ante sanctorum lumbam Ju :it lacry-
    liuntio, ul omniraodis Veriiremus, mandavit. Vos h] niarum, ne filia privaretur; ut pro illa ipsa moreie-
    aulem testes esiis, et Deus, qui sanclae atiunsehoc lur, ui, sicut in Iianc lucem prior inlraveral, iia et
    tribuere debet, cum quanla exsultatione, quantum ab liac luce prior mjgrarei! Aliquolies in ipso ad
    inflrmitas sinebat, nos advenienles susceperit; cum filiam accessu haesit, graduroque revocavit; iia for-
    quanla.charitate praesentes lenuerii; cum quanta lissima feminartim dubitavit pene quid facere debe-
    sbllieitudine, ut cura nostri haberelur, jugiter ad- rel: vocare una, revocare altera; illa horiari ut
    uipnuerit; cumquanla anxietale et partiinpcr cellula vel filisesupremis adesset. Quid igitur faceret? Vo-
    cgressOs nos requisieril; cum quania assidiiiiate cabal pieias, dolor.revocabal. Accedebai lamen, sed
    notrien iiostrum ingeminans plora iiobiscum loqui sestuaniem in morle filiam yidere non poterat. Dis-
    tentaverit, cum quanto dolore nos lam tarde ve- ccdebal, sed dolenti filiaeabesse noii poterai.
    nisse ingemueril. Parvam rem, ut qnibusdam videri CAPUT VII.
    potcst, exlraordinariairi, sed tamen affectus ejus Ejus jugis psalmodia, et de rebus diviiiis.sermo.Com-
    efga nos indicem dicturi sumus. Si qttando aliterin motum absenlis abbatis, et sodalium animum mo-
    dolore ad aliquid guslanduin adduci non poterat, ranti apud se longius auclori manifestat.
    hac arte sibi pefsuasum, si aiil a nobis Iransmissum, Jamque corpus paulaiim deficere ccepit, el tamen
    l
    C
    aut a nobis paratuin dicerelur. Eo quoqtie quo ad- inens coelo irilenta firina durabat; canebat una 110-
    venimus die, cibis corani se allniis, nos vocaii jussil, biscum plerumque eosdera psalmos, pleiuinque
    ei quanlum poluit, coram nobis nianducavit, atque alios; plerumque-quosdam sparsim ex psalteiio ver-
    consolaiionis"noslrae gralia lam Isetese per omnia sus ita conncxo sibi ordine .juriclos, ut eotlem spi-
    conlinere conteridit, ut maximam spein evadendac lilti, quo scripli erant, etsanclae ejusmenti inspirati
    mOrlis ejtts conciperemus. Jam vero vespere-ih- noii -dubiiarenltir. Inter psalmodiam et preces, sem-
    gruente, cuncta in contrarium versa, gaudium no- per in oieejlis Dominus, seniper in CowJeClirislus
    strum in mcerorem, spem in desperationeiri commu- erat; et nisi paultilum quasi ad (loniiienduiii oculos
    laverunt. Nam ila hibrbus ingravescere, el sensiiu obclausisset, seroper aut psallebal, aut de suaeani-
    per singula momenla crescere cccpil, ut oronem mx salule loquehatur. Peccala sua cogitalione, Jo-
    spein recuperaudse salulis suae amilteremus, etso- culione et opere perpetrala jugitcr confitebalur, et
    lam monero ej'us exspectaremus. In qua languoris si quam pro his veniam sperare deberei require-
    lainen niolestia et meriium ejus erga nos, et vesler, bat. Sicpe etiam de honorum el malorum in die
    sanclissimoesorores , erga cam aflectus el devotio judicii vel divisione, vel discussione, ovium scilicet
    oslensa est. „> a dextris, et haedoruma sinislris, menliouem faciens
    Primo omnium Venerabilis ainila ejus, qiiainvis inlerrogabai: si quis lunc 1'orlesaocloruni, et bo-
    jam grandseva, et senio confecla, quanltim dolor nornm alii succurrere, et alium adjuvare.posset? Ad
    eain adessepermitiebal. el indefesseassistebal. Prse- iiliinium se nostrae iidei, et manibus coinineiidans,
    posila roohasterii, etsi multimodis occupaliouibus eliain ssnctis, quoruro reliquise in nostro monasle-
    prcssa. a lectulb ejus nec parumper quidem absce- rio haberentur, se nostrse parvilatis ofiiciocomroen-
    debal. Decaria, et custosecclesise,o,uantum custodia dari poslulabat.
    illis commissa patiebalur, et frequeiiler.advenie- lnler Iiiec, ac si jam iisdera ipsis, de quibus anlea
    bant, et semper adesse volebant. Jam vero reliquse loquebatur, inleiessei, ac si jani judicis iribitnali
    sorores, quae in cellula jugiier cum ea esse non po- assisleret, sic in hoc, quod yidere videbatur, lumi-
    terant, aut in ecclesia psalmis pro ea et orationi- nibus Jixis, fbrmidare, et trepidare ccepit. Nani eam
    bus vacabant, aut exlra fores cellulse excubabani. tunc aliqua fulurorum yel audisse, vel vidisse, clex
    Praicipue lamen germanarum cjus soronun jam an- vultus ejus varietate, et ,ex aliis quas praeyidit et
    lea oronibus nota lunc in -eam pietas eniluii. lpsae prcedixit rebus conjiccre yalemus. RecQfdari quippc
    lcctulo assidcre, ipstejacenli infalig.ibtindeassislcrc; yos, qttae tunc affuistis-, non ambigimus, priori
    1181 VITA S. HATHUMODJEABB. GANDERSH. L 118-2
    quaih decesseral noclc nos simul vobisciim ibidem A que ad lavandum, secuiiouin morem, corpus in loco
    adfuisse; cnmque nos assideremus, vos 'cctnlo ejus renianseruiit; caelerse lamen inlerim in ecclesia
    aslareiis, el illa nescio quid de nostra parvilale psalmiset ;Oralionibusvacnbanl. Mirani rem dicturi
    immurimirasse videreiur, vospulasse, quod nosso- sunius, sed tainen sororuin, qtiseiiilerlueiunl, lesli-
    lilo sermone requisivissel; unde cuin nos adesse di- monio yeram. Cum j"am sanciuin corpus ad lavan-
    cerelis, illam siiiiul vobiscuin nostri causa pecca- dum in;cell.ula esset composiium. ipsam oculos, ut
    tum Jiahere ail, nos propler spoffensam incurrisse, prorsus incolumero levasse, atque labra quasi ad al-
    quod prseler consueiudinem noslram diulius Vobis- loqtiendas astanlesmovisse. Lavalo corppre. et di^
    cura moraremur. Ad- quod cum diceremus nihil gne Jinteplis involulo cum digno virginuro coinitalii,
    horum esse, fratribus- noslris placere, si quid ad et psallenliuin choro, puelltilis, qnse cereps fcre-
    consolalionem et solalium ejus facerepossemus; ad bant, prseeuniibus, ad ecclesiam humeris sacerdo-
    hoc nos missos esse : non ita, respondit, esse; me- Hiindeportaia est. Ubi quaiitiis oniniuro gemitus,
    ius esse, si jam discedere, el proficisci maturare- quantus luctiis, qttaiitus plancius fueril, quis recor-
    itius; verum omnino esse quod dixit: quod qtiidem dari sine lacrymis.quis dicere sine fletu polesl?Con-
    regressi ad monasierium, iia fuisse reperimus. Nam fusa eranl oinnia; nec voces caniniiliuin et Iugcn-
    fratres nostri infirmilalem ejus tam gravem esse B lium discerni quibaiit : lola quippe ecclesia vocibus
    necduni scieritgs, nosiandiu remorari gravilerpalie- plangenlium pcrsonabal; vox una lugenlium crat,
    banlnr, et, ul postea compefimus, eodem fere no^ se doininain ipsam optiinain, se malrera niisericor-
    clis lempore, quo illa lioc dixerat, domnus abbas dissimam perdidisse; jam non esse, quse lanla pm-
    inde cum quibusdam fratribus nosiris lOculus est. nes charitalc diligat, liumanitate snscipiat; qnse
    .Quod etiam nps credere persuadet, liinc quoque ma- lanta liberalitale bospitcs colligai, tnnta roisericor-
    gnarum rerum aliquid vidisse, quando freqtientius dia pauperibus succurrat; gregaiimqiie viri et fe-
    EiigeJ Euge! clamabat, et nps, qui adfuirous, quasi niinse cpllecise, hse ostendebant vestes .ab ea acce-
    ad aiidienduin cohorlata, quia jam ampliirs non po- ptas; illi alia rounera cjus beneficio collala prsefe-
    teral, Audite,-audite, ssepiusingeminabat. rebant. Inlerea gregaiim turbse per totam noctem et
    CAPUT VUI. diem usque ad Iiornin sepuhiirsecjus confliiebaiit.
    Sanctus Bathumodw obiliis prwsente Marquardoepi- Jam vero, curo ad'sepelieiidum eam venium fue-
    scopo. Oculi et labia morluce moveri visa. Ejus rat, majorem nunquam ulliis lucluni, ronjorem
    sepultnra cum incredibili omnium ordinum luctu. planclum audire non debuil; nec compesci ullo
    Aderateodem jbi lempore cura cleficis Marqnar- . moilo, quamvis saccrdotibtis jitxla ofiiciisui n.inisie-
    dus episcopus, el omnia, quae egressuris neccssaria C rium id propter Deum pelenlibus, poluit; sed si
    videbanlur, in sacri olei iiiuiiclione, in uJlima re- quando aliquantulum cohibitus videretur, mnjor
    concilialione, in sacri/icii commiinicaiipne, solemni deinde insurgebat a turbis, quse catervatim con-
    roore adiroplevit. Cantabantur jugiter psalmi, lita- fluere non desinebanl, quotlammodo renovatus. Hoc
    nise et preces djcebaiilur, legebalur Evarigelium, non soium ipsO,,et proxiiuis diebus fiebat, sed usque
    neque aliquid eorom, quse anle exitum animse fieri ad trigesimum fere diein. NobiliOres quoque quasi
    debent, praetermissum'esl. Jamque paulatim mem- lurinulis quibusdam hinc iude convenienies non tam
    bris omnibus prsemoftuis, Ioquela raiiiui,-et sensim ipsam higebanl, quniii tuiic verius Deo vivere scie-
    deficere spiritiis cdepil; ctim illa tamen lignum san- banl, quam se tale boiiuiii, et lantum sblatiUmami-
    ctse crucis.quodibi habebamus, devoiius deosculans, sisse, quam sanclam congiegaiionein tali nialre
    oculis in illud intendebat, et aliquid ex psalniis vir- destittilam, quani dignissima in roalrem ejus
    iule, qua poterat, per inlervalla immurmurabat. lali sobole • privatam, quani gloriosissimam so-
    Converiit autem nobis, ulpsaltefio acapiteinchoalo, rorem ejus: domiiiam npstram reginara tali Ger-
    diligenter attendefemus, in quopsalmo, aut versii mana desolalam fore dolebanl.
    obiret; quod salis congrueriler stmclis merilis suis Ad hsecmater gloriosissima ihcredibili incnlis pa-
    provenit. Nam curo in quadragesinio psnlino penul- " lientia singulos consolans, singiiloiuin Jaciymas.
    limum versum diceremiis : Me aiitem propter inno- coinpescens, virorum feiniiia, exlraneorum. mater
    cenliamtuscepisti, elconfirmasli me in conspeciutuo ofliciuroimplevit; siquidein quamvis de amissione»
    , in wlernnm, sanctam, ut lidenler crediihlis, animam ejus sumroopere,: licet laciie, dolefet, de eoruin
    coeloreddens, ttllimum spifituin exhalavit. Exspe- tamen amore palam gattdebat, neque se prorsuseam
    ctavimus laroen, ul moiisesl, si earii forle fespi- amisisse putabat,<|iiam et Deo vivere, felcum Ghri^
    rare eontingerei, donec siibsequenles <luospsalnios, stoesse credebat, ct in horoihum- memoria vivere
    decessiom ejus aptissimos, complereiiius ; nbi jam videbat. El tamen hsec tanta; ei talis feinina lan.ae
    manifesta obdormiiioiiis ejus intlicia pniueriint, ef foriiludinis in publico, sola, etseCrctauttfa modum
    hoc testanlia ctincia ecclesise signa soiiiieriini. ejusdem filiaemorlem dolebat, ei tahto se singularis
    Vix dici pottst quariius ad ecclesiam popultis' lacrymis indulsii largioribus.quantum se coram aliis
    confluxerit; qiiam gcriiebunda et liicHJosasoronim magis' cohibuisse videbalur! Vincebalur quippe do-
    turba ad sanctain ejus ariimam'Deocoinmeiidaiidnm lore, vincebatur pietate, qUse in optimo quoque
    convenerit. Quo "ctimratikis lacrymis iinilo, plcra- maxime semper solel abundare. Proinde, vossantix
    1183 • AD OPERA HROTSUJTILE APPENDIX. 1184
    sorores, non lam dolere debelis, quod talem amisi- A percttla secuia lanlum in nacyila elflpruit, ut tem-
    stis, qitara gaudere quod lalem habuistis, imo habe- pore dormilionis ejusneque funeri saltem necessa-
    tis ; Deo enim vivunt oinnia, et ideo morluam vobis ria ex suo adessent, sed alieno linteolo involyerelur;
    non pulelis quam Deo vivere non ignoralis. Nam si quamvis summo loco nata, et monaslerio prseposila,
    Christus vobiscum esl, imo quia esl; ipsa vobiscum plura, si vellet, habere potuisset. Nec movere vos
    simul erit, quaro cum-Chrislo esse non ambigilis ; debet, sanctissimse sorores, quod tantse sanclilatis
    jpsa enim eum, ut vere virgo, sequitur, quocunque femina difficilioriet longiori aliquanliilum exitu ad
    •ieril. Vivit ergo hacesancla mater veslra vobis spi- Dominum transivil; hoc ideo quippe Dominus vo-
    ritu, vivit sancta viia, vivit irreprehensibili conver- lnil, ne ei in fuluro dicereiur: In liominibus non
    satione, vivit eximiis moribus, vivil oplimis exem- fuit, et cum hominibus"non *si flageltaia : iioc- ideo
    plis. Dominns voliwi,ui si quid adhuc ex hiHnansefragili-
    CAPUT IX. talis sordibus in ejus mente eininidari debuissct,
    Parwnesis aucloris ad sanclimotdalesGatidersheimen- per graviorero eatliim prjrgaretur. Cseterum illa
    ses, quas S. Hathumodwvirlules, prwcipuestudium modo, ut oramus, et credimus, Chrislum sponsum
    pauperlatis jubet imiiari. caslissima sponsa, ubicunque ieril, sequens canti-
    Ad hoc quippe ista vobis scribere volumus,'ut B cum illud novuro decanlat, qtiod nemodicere potest,
    quia eam jam corporaliler videre non potestis in nisi illa cenlum quadraginia quattior inillia, qui
    vitse ejus sanctitate quamdam, nt in principio htijus empti sunl ex hominibus, primitise Dco et Agno, ct
    opusculi diximus, ejus imaginem attendalis ; neque in ore eorum non est invenlura rnendaciuni, scd
    tolam a vobis diseessisseexisliinelis, ctijtts quolidie sine macula sunt ante thronura Dei.' *
    sanctatn conversalionem non tam legere ignolam, Decessit sancta lixc et incomparabilis femina ler-
    quam relegere cognilam valelis. Hoc Vobispro re- lio Kalendas Decembris, feria secunda, anno incar-
    gula, hoc pro speculo erit; quia ibi, ubi vila et mo- nntionis Dominicsc oclingentesimo septuagesiino
    res vestri corriganlur, invenielis. Quandiu in came quarlo, indictione seplima. Vixit in sancto proposito
    erat, covporalibus cam passibus secutseel cbmmi- annis viginti duobus. Omnes anni yilse ejus fuerunt
    lalaecslis; si illuc, quo nunc eam cnm Christo re- Irigfnta quatuor, regnanle Domino nostro Jesu
    gnantero .redimus, pervenire vultis, spiritali eara Cbristo, qni vivit e,tregnal Deus.per omnia saecula
    gressu scqui debetis. Ipsa Cbristum pauperem pau- steculorum. Amen.

    BIALOGUS AGII

    DE OBITLT SANCTtfl HATHUMOD___ ABBATISSiE.

    Cum pr.esens ego supremis forlasse fuissem C Talis enira mulier non est injure dolend
    Sanctaeabbalissseanxius Hathumodae, Cui nuncvix aliain mundtis habet similem
    tnler me. sanctasquc ejtts dignasque sorores Oplima cunclarum quas ipse aliquando viderem,
    Senno salis lugubris tunc fuerat habilus. Moribus egregiis, et Domino.placilis.
    Pnuca lainen consolandi has dieere causa Jlanc non plangamus, cuin banc modo plangalet
    • Magnuin mc harum compulerat meriluro. Et plaiigant variis ipsa elementa modis. , [prbis,
    Scd quia forle recens adhuc dolor. ista repenle Hoc siquidem tot tanloruin mores docuerunt,
    Has atidire nimis prohibuit liigubres, Hoc nos bic annus prsenionuil slcrilis,
    Itaec, quae tunc liendo reluli, nunc versibus edo, Egregiara, castam, sanclamque per oinnia malrem,
    His qiioqne nonmtlla adjiciens alia. . llinc migraturaro ocius ad Domimmi.
    Hoc ideo, quia hoc ipsaerogitasse probanttir, Non, rogo, plangamus juvenili flore virentero
    Ut sibi posl scriplum hoc ego dirigercro, Inlempesliva prprsus obiisse die ;
    Quo se solari, quo hsec.possenl oculato Sed lamen iste dolor fore debebit moderalus,
    Quaedixi, more jugiter aspicere. Debebit vestris esse mpdiisJacfymis.
    Unde.favens justis harum votis precibusque, Sicui enim non est nisi nalurale dolere,
    Paucula teiilabo dicere pro roerito. D Sic ilidem ratio cuncla yetat niroia.
    Tu modo me, leclor, cum his adverte loquentem, Quocirca peto vos, cbarse sanclscque sorores,
    Et te cum nostro participa gemitii. Ut jam parcatis iletibus ei lacrymis.
    AGICS. Parcalis vilae vestrae, parcalis ocellis,
    Quos niiiiiumflendo perdilis oinnimodo.
    Non diibito fore vos moestasde morle sororis, Nam nequid tdmis egregie quidam el bene dixil;
    Et vobis obituin ipsius esse gravcm ; lmmo per Jiunc polius hoc monet ipsc Deus.
    1185 DIALOGESDE OBITU S. HATIIUMOD.E; 1186
    RESPONSIO. A Sed inodus est, ut prsemisi,Jacrymis adhibeiidus
    Hsec,qiiae.prosequeris,prorsus verissima constant. , Et debet Juctus non fieri nimius.
    Et scihius nimiunr pmne vetare Deum ; Hinc cbntristari nosPaulus apostohis istis
    Sed minime nobis nimitjin hoc esse videtur Prb charis iiostris rite vetat monitis :
    Quodmeriiis scimus ipsius esse minus. Nolumus ignaros, inquit, vos affore, fratres
    Quantis namque bonis inhac una careamus De jam defunclis, hnriio sbporificis,
    Haud qiiaquafndigne possumus exprimere. Ne trisles sitis, sicut reliquos fore conslat,
    Hsecsoror, hsec mater, hsec nuirix alque roagistra,, .. Qui viia. post spem non retinent aliquani.
    Hsecabbatissa, haec fueratdooiina. Si siquidem defurtctum modo credimus Jesum,
    Cnm hanc scqualemsimilcmqueper omnia vilam - Ul surgens mortem vinceret horrificam ,
    Duximus asseculse,quamlibel exiguse. Credamus quoque hos, qui jam dormisse pfobantur,:
    '
    Uiuim vellefujt cunctis, nolle oronibus unuiri, Secum per Jesum iollere liunCDominum.
    Vola fuere una alque eadero studia. Hsecspesnostra, cluil haec consoklio noslra,
    Et nos hanc non ploremus, hanc non dolearoiis, Nostros defunctos vivere nunc melius.
    Et suspiremus visceribus cupidis, Hoc modo, hoc vestrum debet Ienire dolofem,
    B Hoc debet veslras tergere nnnc lacrymas ;
    Quscnoslrsedulceiio simtil, vel gloria vitse,
    In qua sunt una perdita tanla bona? Hoc vos solari debet, hoc Isetificare,
    Denique de: lacrymis, deplanctibus aique doloie Hoc aiiimitm vesirum erigefe ad Dominum.
    Non unquam noiris credimus esse satis. RESPONSIO.
    Saltem nos Iacrymis et planciibus exsatiemus, Hoc certe hoc erit quod nos solabitnr unum
    Si non optala nempe licel facie. In tam funereo praelugubriquemalo :
    AGIDS. Quod licel hic ej'uscorpus lellufe tegatur,
    Non nego nunc vobis jtistum salis esse dolorem, In coeiisanimam credimusesse suam,
    Non nego sat juslas esse simul lacrymas, Hbcnos pura fidesejus sperare suadet,
    Cttm nisi cumgeinilu membruma merabro diriroalur, Hoc cogil vila credere sanctifica.
    Et corpus damnum sufferat aegrestium. Ssd quia camali jam hac nori utimur usu, "
    ";'-,
    Et lamen Iioc loleral, quod non mediocriter angit, Nec hahc conspicimus corporeis oculis,
    Hinc ex nalurse, inde Dei intuitu. Ipsius immani desiderio relinemur,
    Non solas modo vos langens dolor iste remordel, Ipsius otira angimur immodica.
    Me quoque depascit, me magis excruciat. C Hinc gemimus, hinc mceremus,biuc denique flcnius,
    Nam minime, velulidignuro est, nunc dicere possum Hinc esl haecnpstra maxima tristitia.
    Qnanla ego vohiscum coinmoda perdiderim. Nam quia nos miseros hoc amisisse dolemus
    Vos melius noslis quanto me semper amore, Quod solunfnobis maxime dulce fuit, '
    Nil aliud nobis nisi flere sua-vevidetur,
    Qunntis incoluniisfpverit ofliciis.
    Vosnoslis quanta jam ianguida sedulilate, Nilnisi lugere,plangerevelgemere.
    Sed quia carnali gressu jam nempe nequimus,
    Qua anxielate meam gesiierit faciem,
    Quo desiderio susceperit advenientem, Jpsam nunc noslris prosequimur Iacrymis.
    El quam roirandis mulsefil obsequiis, AGIDS.''
    Qualiter alloquio fueril dignala supremo Rara satis, faleor, res est, atque ardua valde ;
    Assiduo nonieriingeminando roeuro. Et hnc rchobisnon ndeo-facilis,,: •>'.
    Hanc ego npn plorem lantp mihi deditam amore, Ul homo carnalis sibi carne perinde propinquos :
    Quanto ilullimodis dicere prasValeo. Cernere corporea non cupial facie. .:
    Ipsa meis compassa malis ut propria flevit, Non soluni eupimus, quos npvimusanle,'videre, ,..,..
    Conquegavisa bonis sic fuit ut proprlis. Sbd quoqne non notos cerncre. crebro juvaU: :
    Ipsa uiibi mala reddiderat tblerabiliora, " Sic m reges lerrsefaciem Salomonis . ; .
    pli
    Sicut et ecbntra splehdidiora bona. - Tpsius audita gestieranl. sopbia.
    Cum hac quidquiderat prorsiisquod forte volebam, Sed meminisse decet quid Appstolus inde relexii,- ,
    Non sectis ac mecuin ipse loqui poleram. A specie carnis nos reinovere volens :
    Memiserutn! me Infelicein ! pbterone dolOrem Jam nunc tempus hoc est, inquit, quo denuo nulluiii
    . Unquam niulata solvere Jaeiitia, >Juxla cariialeni npsse decet faciero , .
    Quod lali tautaque siniUlprivalus amica, ' Etsi tebipus eratquohdam qupilenique Clifistuih
    Jpsi curo misera sofle siiperstes ego ? ' Juxla corpoream novimus efligiem;
    Sed qnid nUncfaCip.-curluctuforle meipse, ,. Sed niiniroe juxta carnein jam rioviinus psuin,
    Vosetiam flere,-vosfaciogeniere? • Nec, juxta humanam, quaerimus hunc, speciem,
    Asl hoc ex fragijis carnis propagine venit Jam siquidem Chrlsltis proriobis moriuusexstat, ;;
    Ut liomo defunctos lugeai ipse suos. Jam carnis fragiles exuil exuvias, .
    Fleverat etLazarum Doniinus,DominumqueMaria; Jam hominem, quem pfo npbis sUSceperat, ultfa: -^
    Fleverunt sanclbs quiquepii homiiies. Coelosad dextram substiiuiipatriam.
    1JS7 AD OPERA HROTSUTTH_EAPPENDIX. 1188
    Ituc oculos veslros, huc cor, animumqtie levale, A Haicequidem crebia accendit speculalio hortim
    Hluc raenle ite, quo hanc licel aspicere. Quse vestris oculjs opposita asseritis.
    Constal enim hanc non bcne nunc in corpore quaeri, Hsecsunt quse male hunc veslra lamenta fovendo
    Nonjam carnalem, sed mngis aelheream. Venenis ipsa dulcibus inltis alunt,
    Dum quoqtie cuin vivens in corpore jitncta maneret, Nec vos acquo animo modo permiltunt lolerare
    Hanc exira corpns affore viderimus. Quod commune cluit omnibus omniinodis.
    Spiritus ergo suus magis esl qtiam corpus amandum, Nam cunclis commune mori morlalibus exstal,
    Perpes, ccelestis, vividus atque levis Nobis, jumenlis, regibus el ducibus,
    Nam juxla quod ail Dominus: Nunc nilcaro prodcst, Servis et dominis, inopi simul et locupleli,
    Spintus est vcro qui roodo vivi.fi.cal. Juslis, injustis, sensibili, insipidis.
    Corpus enim fore perpeliium nequit et diulurnum, Nec regum tumidos faslus, proceresque veretur
    El caro mortalis est simul el fragilis. Mors, nec sublimes, dividit et humiles.
    Occidat ergo prius qtio deinde resurgere possil, Qu:s proloplasljs poteral fore dignior unqnain
    Incorruplibilis spirilui similis. Quos Deus ipse suis condideral manibus?
    Sic ei fruroenti granum prius arva recondttni, Et taroen hos ipsos, quos plusmalos paradisus
    Ul possit fructu surgere cenluplici. B Sublimes lenuit, hsecmodo terra tegil.
    Sic sata quseque suo modo terra recondit iu alvo Primi patrisAbel juslissima denique proles
    Ut valeant frugem posl dare nmliiplicem ; Dire fraterno occubuit gladio.
    Sic neroorum frondes, qnaevere novo revirescunt, Sed licet a Dominopro fralris morle repensus ,
    Denudat propriis bruma prius foliis. Mortem nullo niodo quiverat effugere.
    Non igitur hanc debelis deJucere fletu, Enoch qui Domininomen priiuus vocilavit
    Nonhanc debelis pro.sequier lacrymis , Interiit juncta posleritate sua.
    Mcestificalureuim veslro sacra femina fletu, Enoch, Elia socio nunc usque supersles
    Et trislis veslris eflicilur lacrymis. Affore prsevaluit, roortuus occubuil.
    Sic deducenda est in vivorum regionem, Sem Japhelque palri roeritis non dissona proles,
    Sic coinmendanda est sancta Deo anima. Vixeral in lyniphis, nunc jacet iu lumulis.
    Nec vos flere decet, de qua coelestia gaudent, Quid Job nunc memorcm, cui tunc bonilate nequibai
    Non lugere decel hic ubi Christus ovat, Affore par ullus, ut docet ipse Deus?
    Prseserlim.cum nec lacrymis possit revocari, Quid sanclos pariler natos nalasque relexam ?
    Nec fletus prosii ouiiiiniodis aliquid. Et pater oppetiii, etsoboles obiit.
    RESrONSlO. C Melchisedech,cujus Jinis relicetur et orlus,
    Fini succubuit, iuitium reprimit.
    Vera quidera non ambigimus, quse dicis, haberi, Abraharo, Isaac, Jacob lerni patriarchse,
    El fruslra lantas fundere nos Jacryraas ; Adse junctuni nunc refovent lurouluro.
    minime cohibere Magno
    Sed lamen has ipsse valemus,
    IncJyla progenies duodeno slemmale palrum
    Necquimus luctum pellere continuura. Jam defuncta suos bis nuuierat litulos :
    Qiiando recordamur quod lalis femina dudum
    Juda, Ruben, Simeon, Levi, Issachar, Zabulonque
    Nunc immaluro occubitu obieril, Dan, et Nephlhalim, Gad, et Aser obiit.
    Quando recordamur tam mullimodse pietatis, Joseph, Benjamin, Manasen, Ephraiinque uterinos
    Tam purse (idei, lam nitidi eloquii, Mater quse dederal, lerra recondideral.
    Quamlo recordamur inores, aclusque sacratos, Atque Joseph abiil, qui de morte eruii orbem,
    Vulluin jucunduin, atque benigniim animum, Quando fames arva presseral atligua.
    Cum vitam nostris oculis opponimus omncm, MerobraAaron vatis mons Or tumbala retenlni,
    Cunclorumque sumus nos penitus memores, Quem dedcrat priinuro lex sacra pontilicein.
    Qusevel sana prius, vel post jam languida dixil, Eleazar, Phineesque Deo vales, sibi fratres,
    Qusc fecit variis inclyla lemporibus ; u Unus posl unuin
    Cum loca, queis sedere prius, queis stare solebat, perlulk exilium.
    MoysiDominum facie ad faciem speculantis
    Moestsemoerenli cernimus inluilu ; Bustum ncmpe Jatel, mors obilusque palet^
    Cum hsec cuncta siroul nioestumcor ssepe revolvat, DuxJesus Christum factis et nomine monstrans
    Nil nobis aliud nunc nisi flere juvat. El solem slaluil, el tamen occubuit.
    Sic eleniin foriasse dolor cordis Jevigaittr,
    Duin quasi piis quondam cjicimus la.crymam. Quid Jephte, Gedeon, Loth, Samsonque revolvani?
    Cui leo succubuit, hunc fera mors rapuit.
    AG1US. Rex David cujus fuerat desemine Christus,
    Non ita lit, neque ploratu dolor imniimteiur, Goliam stravil morleque slratus obil.
    Sed magis excrcscit, el quasi ilendo retlit. Rex Salomon, quo nemo sapientior unquain,
    Sicul enim corpus cn scenle spleno tabcsciJ, Nunc jncet iu digno cmn patre mausoleo
    Augmentoque suo meinbra lien macerat, Josiam, cujns Dominus pracdixerat ortum,
    Sic quoque fomentum quoddam liquet esse doloris In buslis regum post legimus positum.
    Hos veslros flelus, hunc gcmitum, has lacryuias; Ezechias, cui ter quinos Oeus addidit annos,
    ^89 DIALOGUSDE OBlTU HATHUM0D_E. litMV
    Mortem dislulerat, rion mihihie tulerat. A Anna prophetissa, Elisabeth, Susanna, Joanna,
    Reges alque duces, bmnes pafiierqtie pfojihelEe Marthaque Chm lernis occubuil MafiisV
    Exslanl defuncti, in lumulisque sifK Ipsa salusofbisel vita perbniiiia ChrislriS ;
    Quis Samuele in prophelis melior fore quivil. Ipse subil morlem, ipse lenel lumuluiii.
    Quis Heliseomajbr efit iherilo ? Ipsa Dei genitrix sempfer sacra vifgo Maria
    Ille proplietavit; hic vilam reddil liiiniaiiis; Assumpla aetherea iricblit alma loca.
    Et tahicn extfemum clansit iilerque diem. Deniqne quis hioftem se declinare pulabil,
    Isaias, qui olim solem retrocurrere fecit, Quam cernit vilain ante subisse suam?
    Morlis commune ipse cucurril iler. Quis pro defuiiclis moerorein forle tenebil?
    Dnnielem, ciii lanla arcana Deiis palefecil, Qtiis doleal cliaros moestus obisse suos; ,
    Cui tunc nil laluil, nunc gravis urna legit. Cum jnm.per Chrislum pax facta, recoricilialus
    Trcs pueros, quosflaraiiia vorax iion atligitolim, Jam sit per'Christiim niuhdus aptid Doinihum,
    Nunc avida prorsus fnuce voravil humus. Et sil peccalum pro nobis faclus Jesus
    Ezechieli, Jeremisequepropheiis Ut mundi cuncta tollerel ipse prohra ?
    Non lulit cxitium, qui inliilitexsilium. Non hanc ergo brevi vila functam doleatis,
    Ose, Joel, Amos, Abdia, Jonas, Micha, Naum, H Ne vobis aliud quarti DominoplacCat.
    Habbacucque sibi Sophouia socio, Nulla mngisplena est, nulla est perfeclior setas
    Acchseus,Zacharias, simul et Malachias Nitlla nptabilior, nullaque coinmodior ,
    fiis sex serta modo sunt adoperla solo. Quam haec, quam DominusChrislus habuisse pro-
    Atque Jonas, qui de celi yenlre erulus olim [batur,
    Vixit sub pelago, est modo pressus hiimo. Juxla quod sancluro pandit Evartgeliuin;
    Judas, Eleazar, Jonailias, Simon, atque Joannes Annoruro siquidein trigihta iriurii iriemoraluf,
    Cumjam grandaevo tunc patre Mnlliaihia. Quem siniul aiinoruin ipsa lulit numeruni.
    A jiatria hostem, gladiumque simul pepulere, Hac aeiate liquet fore plasraalos prolPplastos,
    Et r.movere asenpnpoiuereiiecein. El surreclururo omhegeiiushpmlriuhi.
    Sed ne fehiineum sexiirtiprorsus iacearous, Hoc siquidem, libc est, quod PaUlusaposlolUsinquit,
    Et nil dicamrisliinc pariter peniiiis, Cum de his vefbis dissefefei brevibus :
    Sara, Rebecca, Rachel, Debora, Noemi, Rtilh eit Donec, ait, Domino hoc occurrainus in oevo'
    .
    Holda,Siisaniia, Judith, elsimiil Esther obit. [Anna!, Quo nos perfeClosj'am liquet esse viros ;
    Has interroical alina siiis Machabacalrophs_is In hoc aelatis modulo, quo vita peracta'
    Npbilis ro sese, nobilis 111spbole. C Tunc Chrisli lnerat, qtiando crucem subiit.
    Sed quid sola diu veterum nioiiuinenta fetexo, . Quos igitur potius hinc exsultare decebit,
    Nec cuin his una ei.nbva commemoro? Quod traiisiata cito, nuiic friiittir Doroino,
    Prsecursof Doinini sanctus Baplista Joannes Qusebrevioreyia mundi transire pericla
    Cui nullus fuerat ih. jor, hic.occiderat. Et reperire cilani promeruit fequiem.
    Corpus Sebastie,caput Alexandria sanctum Transfertur siquidem juslus, he prava voluhtas
    Cuin Marci sacris conlinel exuviis. Cor mulet rectum, decipiatvc aniroam.
    Prinios Ecclesise proeeres, duo luihiiia mundi RESPONSIO.
    Petrum cum PauIoRoma leiiel inerito.
    Andream siniul et Luram, quoruro roodo pollct lsia quideni fore nixa salis firma ratione,
    Cjnstanlinopolis cprporihus niiidis, Nullo inodo cerie possuihus ambigere :
    Istum Bilhyniae,Syriacproviucia misit, Scimus enim debere niori morlalia cuncla,
    lllum fecunda conlulil Acliaia. Scimus ad occasum lendefe cuncta suuin;
    Joannem, quem sic Dominus quoadusque veniret, Sed tanieii ingenilus. iiiortalibusardbr anioris-
    Mansurum dixil, Ephesus alma colit. Non modo non flere, noii sinit elgemefe.
    Ambos cum Slepliario Jacobos Judsea relentat, " Non solum siquidem prppter hanc;esse dplemus, ,
    Summis stemmaiibus ipsa beala iribus. Flemiis, lugemu?, plangirouset gemirous ,
    Inclyla Hiefapolisprse.fertsacra inembra Philippi, Qusedesolatas ejusnos iuorte dolemns
    Et sunl Matthaeo^Elhiopes nitidi. Nosque lupi miseras mprsibus exposjlas. . .
    Thomam 'Edissa tenet, habei India BarlholPinxuiri, Agnos namque gregis percussa matre necesse est
    Persida stat Judaeet Simonis cinere. - Sive mori leiieras, laclis et indiguas;, .,
    Mallhias ei Baihabas, Timothseus, Apbllo Aut errabundas Jac quserentes aljenum
    Sylvanus, Titus, Theophilus,'Gaius. Deniibiis insani nempe palere lupi;
    Joseph, Gamaliel, Nicodemus et Nalhaniel Sicut eniin ScriplUra refert : Pastore pereniplo
    Decessere viri, quamlibet eximii. Passim dispersse diripiuntur oves.
    Longum prbrsus erit, si cunctos denique sanctos Quod de discipulis Domini dictum seu factum
    Per niundum, hieirico exsequaf ecce stylo. Scit bcne, qui sancluro novil Evangelium. .
    Si simul et turbnm modo percurram niulieruni, DeniqneqUsemiseris ovibus spes esse valebil,
    Quas.lenel in sacris schcdula sanclalibris Si lunc hoC tantis conligeral ovibus?
    1191 AD OPEHA HROTSUITILE APPENDIX. 1192
    AGIUS. A Non poterit si vult, etiain de catitibus istis
    Iloc primum vos nosse yolo, geminum fore nobis Propilius facere filiolas Abrahse?
    Noslrorum affeclum ccelitus ingenitum, Vos modo ne pigraesitis, hoc j'ugiter ipsum
    Carneusesliinus, alter divinus babelur. Volo exorare, et prCce conliniia.
    Unus coeleslis, terreus est alius. Ailerit in cunctis vobis, ut diximus ante,
    Scd carnalis amor, charos nos plangere noslros, Hseceadem nierilis femina sacra suis.
    Defunclos flere nos facit et geinere. Ut siquidem vos ipsa velit, valealve juvare.
    Sicul el e conlra divinus ovare suadet, Posse dal omriipotensvelleque proximitas.
    Cum his salvandis nos sumus indubii. Nam licel in coelumsusceplus spirilus exslet,
    Quapropter inodo vos ileruinqiic ileruroque monebo, Non tamen a nobis hinc ahiit penitus ;
    Ct diiniltalis has nimias lacrymas : Vivunt virlutes, vivil qtioque viia. beala,
    Sicut enim carnalis amor gratus , raoderatus, Vivil liiigua pia, et merila almifica.
    Sic fiet nocuus, si fueril nimius. Hsec, quiajam faciem nunc nerope videre nequitis,
    Quare si fletum vobis.hoc forte suadet, Nunc coram vestris ponite vos oculis.
    Vos faciattsetas tripudiare fides. Si quid in hac sumirie vos semper amastis, habetis
    Nnm pielas bsec, impielas magis esse probalur- B Vitam sanclissimam, magnificum inerilum.
    Qtiando adversa pio diligirous Domino. Haecsunt exuviae, hoc palliolum reverendum ,
    Sed quia lenituin jam credimus esse dolorem, Quo sursum raplo deciderat Eliae,
    Credlmus his vestrum cohibitum gemilum, Islo Jordanem liinc divisil Eliseus;
    Qui de morte pise veslrae, sanctaeque sororis Et falsa a vefis vos quoque dividitis.
    Torquehat veslrum omniniodis animum, RESPONSIO.
    Ad luec, quaereslant, jam respondere sludebo, Jam saiis est faclum nobis hoc affore vanos
    Quod lamen est cerle sal mihi difiicile. Omnimodis fletus , quos lacrymando damus :
    Juslus enim satis isle dolor cuicunque videtur, Nil elenim prosunt, nec bis, quanlselibel exstent,
    Quo pro se mceret, quo sibi quisque dolet. Quosvis defunctos jam facimus reduces.
    El sane possem modo dicere, quod sapienlum Nos polius noslra perfuncta sorte sequenles
    Hsec satis est vera etpia tradilio : Hinc quasi de Jongo ibimus exsilio.
    Fortem quemque virum qusevis incommoda mundi Quare delersis oculis, iacrymisqueremolis,
    Forti perferre pectore competere. Sedalo planctu, cohibilo gemilu,
    Ast hoc femellis teneris grave forte videtur, Jain libi, chara soror, nosmet gaudere decebit,
    Nec haecres vobis esl adeo facilis. Q Quod has serumnas tam cito transieras.
    Sed quid agam ? an postremuni inter solatia dicam, Nos flemus, quae non lecum simul esse mcrenles,
    Quodjara ferme omnes dicere saepe solent: Hoccertare diu cogimur in sladio;
    Quod minime peniius nos emendare valemus, Nos flemus, qusein hac convalle siinms Jacryfnarum,
    Illud debere nos tolerare bene? Tamque diu a nostra differiihus palria.
    Non igilur volo tioc, non hoc volo dicere vobis Tu fidei, vilaesladio cursuque peraclo,
    Sed quod solari ybs valeal merito, Jam renites digno justitiae bravio;
    Non fore vos desolatas, non vos viduatas, Noslra fides, noster Cursus, quem prorstts hahere
    Affore nunc malrem prorsus honorificam. Finem praevaleat, in dubio remanet.
    lpse Deus,qui hanc yobis concesserat, ipse Tu jam cum Dominodevicto hoste triumphas;
    Vos conservabit, ijiriget atque reget. Nos adhuc hostis impedil assiduus.
    Prseterea maier pia. cujus in omnibus ipsa Te jam portus habet; nos adhucjaclalabyssus.
    Usa tuil jugi jugiler auxilio , Te lux vera tenet; nos leiiebfaeretinent.
    In cunclis aderit semper, quoque sedula vohis Iu cum virginibus cbmilans, quocunque it, Agiiuin,
    Qusevel traclalis, dicilis aul facilis. Lilia cum violis colligis atque rosis;
    Nec deerit regina soror vobis ubicunque I> Nos cum coaiiciilis nostris luroulo ecce tuopte
    Forsan regali est opus auxilio. Flores spargentes ducirous excubias.
    Non deerunl fratres, non lot, tantiqne lideles, Tu jam fata pairis, fralrum simul alque sororum
    Quos late vestrum promeruil meriliim. Islliinc nosse vales, inde jttvare poies;
    Praecipuetamen alnia soror, velut opiima mater Nos elsi bona credamus de munere Chrisli,
    Filiolas precibus, proteget assiduis. Qualia sint prorsus ambiguaecluittius.
    Nuncsiquidem lanto vobis magis utilis exslat, Cbara soror, quae nosse potes simul alque juvare
    Quanto vicina nunc magis esl Domino. lllos nobiscuro adjuya apud Dominum!
    Sic olim sacer Elias dum forte reveclus Pars tua nos cluiinus, sicttt tu pars quoque nostra.
    Ad superos curru afforet igneolo, Tu lecum palrero iiuiic rape, cliara, ituuii.
    Spirilus illius duplex requievil in ejus Fratres, germanasque simul, simul esse parentes
    TttncEliseOdenuo disciptilo; Quid magis esse decens, quid raage dulce polest
    Elquia cuncla polest Dominus, poterit quoqiie, sli lnler se dirirai minime nunc coiivenitillic
    Deroinimis ecce hseceadem facere. [vulll Uno pntre saios, unp utero genitos.
    DIALOGUSDE OBITU S. IlATHUMODyE. 11M
    *m
    Chara 6oror, desiderium, lumenque tuorum, A Arsurumne putatis eum, cujus pia lacia
    Qu.ambrevis est nobis, nunc libi longa salus.! Mundo labente stant sinc line fere?
    '
    Ileu, quam in modico nobiscum tempore vivens, , Stallocus illc Dei, qtiem tradiderat famulabtis
    Quam cilo tu nobis morlua transieras! QUsepro se juges conltniiant tacrymas.
    Nunc in cceleslifelix regione locata. Hic chorus ille cluit, quem pridem solvere grates
    Nos velpervisus chara revise frequens. Pro se salvato viderat ipse Deb.
    Sit saltein mcesiishaecconsolatio nobis, Vidit enim in somnis in maceria nimis alla -
    Ut per crebra ad nos somnia lu venias? Te nutabundunrslare salis trepidum;
    Et jam, chara, vale, dulcedo et gloria nostra Cumque putaretur quasi confestim periturus,
    Nosque luis dignis, chara, juva meritis. Quemdam clamasse pfotinus elalefe:
    Te modo submisse, frater dilecte, rogamus, Vx misero, jam, inquit, rtiiluro, jahiperitufb,
    Commenda crebris hanc Domino precibus. Nec spes ulla sibi jam poleiit fiefi.
    Tutibi testisades, quanlum leseniper amarit, Ad hcecille fide plena : non sic erit, inquii,
    Nuncilli dignam ipse repende vicem, Sed spes prorsus erit.si Deus ipse velit.
    Nos eliam minimas ejus de raore sorores Sic pede delapso se demissum pededenlim,
    Nunc cominendamusecce luis mauibus, B Et reclo ulroque rite stelisse pede.
    Ut doceas, moneasve tibi nos more suelo, Hic coetum magmim versis faciebus ad orlum
    Et nos ipsius semper amore colas, Grales inde pio mox relultsse Deo.
    Mercedemdabithic vobis, cui serviit ipsa, Vidit biiic.alium non dissimilem ferevisum;
    Cujus item famulse nos sumus exiguse. In niihium celsa affore se frulice;
    Nos etiam sotito le semper amore colemus, Custnquevideretur velutexalio fuiturus,
    Immo magis coliraus, quam solilaefuimus. Quemdam dixissesic sibimet subito :
    Si ramum, qtii prsemodicus sibi proximus esset,
    AGIUS. Fortiter ambabus conciperet maiiibus,
    Gratum valde raihi hoc est, quod dicilis, immo Se nihil omnimodis passurum nempe pericli,
    Istud nunc ipse debueram petere. • Nec quld ei prorsus
    posse male fieri.
    Sed prsevenislis sicut meritis, ita causae Tunc iterum coelum, ut dixf, conversum ad illum
    Istius humili funditus oflicio. Laudes salvanii concinuisse Deo.-
    Unde quia atiernum noslrum bene scitis aroorem Vi_eral hoc saiie,"paucis prius ipse diebus
    Hoc vos affectudiligoteste Deo. Quam forel infinnus, sauits adhuc penitus.
    Doclrina vos vero mea non prprsus egetis; - C Hsec quid portendant bene vos adverterequitis,
    Est qut vos Dominusirislruat interius. Et hsec inter se hon fore disparia.
    Quidquid in obsequio esse polest, ad hoc fore Ergo quid in muro renilet, nisi celsa poteslas,
    [proroptum Qua lunc sublatus ipse fuil penitus?
    Et me promitto, et fore non dubitp,. Murus enim faclus de saxis pluribus exslat,
    De palris et fratrum, qui decessere, salule Sicul eral niuliis fullus hic assecttlis.
    Non decet esse nimis vps modo sollicitas. Sed hie in summo murorum culmine stabat,
    Una soror, terni fratres obiere lenelli, Quod multis untts dux fuerat positus.
    Quod fore hos ipsos approbat iiinocuos. Et quia salvari nieruit, lunc spiritus ejus,
    Enda soror, qua?jam fuerat conjuncta marito, Inde rueiis rectis constitefat pedibus.
    Quod minus ipsa tenet, in sobole illud habet. Unde Jocus vester, quem fundans iniliavit,
    Ipse pater quamvis sine sorde nequiverit esse, Ob hunc salvalum glorificat Dorairium.
    Utpole mundano praeditus olficio; Nec hoc dissimile esl quod post hsec ipse"viilebat;
    Quanlis ipse bonis lamen emundare piacla Sed fore hunc visum edocet indubium.
    Curarit propria, vos bene nosse scio. Arborenim, quse celsa satis fueratsibi visa
    Nam licet innumeris mundi curis premerelur, Ramis erectis, flore decora salis,
    A quibus haud opere se quivil exuere, *
    Inclyta progenies.ej'us propagbqiie celsa est,
    Romam perrexit, quo, cui concessa facultas Et mundb clara et Domino placita.
    Solvendi fuerat, solvere se peteret. "Namquod clara fuil mundo, flos prodigiabat;
    Hinc dignos cineres sanctorum rite revectans Sed moiistrat recla, quod Domiiioplacita.
    Partem de proprio j'ure dedit Domino. In hujus summo non stans, sed pendultis hsesit,
    Hic sacra sanctorura ossa locans, vos quinque sorores Ipse quod ante potens finierat attiguus.
    Etic divino dedidit obsequio. Summtis erat, quia nempe Sui generis simul omnos
    FMiolttin,quem coenobiojunxit monachorum, Vicit virlute, vicit honore quoque.
    Ne quaDeo deesset portio for.te sui. Pendulus adhsesit, quia jam nutare poiestas
    Postremo redimens eleemosynis malefacta, Vicina morte cceperat ipsa sua. *
    Ipsaque confessus, mortuus in cinere est. Huic erat alliguus ramus, quia proxima carne
    Quis pietate Dei prb his non j'udicet ipsum Halhumod alma suisjuvit eum merflis.
    Omnimodisdignum crimine fore reum? Itic prseparvus erat, quoniam luec femina sexu
    PATROI.. CXXXVII. 38
    1195 AD OPERA HROTSUITH^ APPENDIX If_«
    Noti fuerat farriseambitiosa suae. , _i_Et quo nil unquam yel cordi gralius esset,
    Htinc hic conslring.il roanibus, quia plurima nalse • Aut ipso certe pulcbrius intmtti.
    Atque coancillis conlulil ipse suis. Posl ubi desomno lsetus mox evigilassem,
    Uocmeriium, hoc est, quod euro jam jamque laben- Grata satis mihimet visio visa fuit;
    [tem Unde die facla mox ipsum fralfibus ipse
    A casu plane eripuit duplici. Nostris exposui, quidque forel retuli.
    Nam quod nobilitas tulit aut terrena poteslas, Te Gerberg abbatissam fore, proque sorore
    Hoc eleemosynsereddiderant varise. Veslri lehluram ccenobiiregimen.
    Vos, qni his ulerini pariler cum conjnge digna . Hoc elenim portendere regula nostra videtur,
    Ipsius silis perpeluo memores. Quam modo tu relines, ipsa prius tenuit.
    Haecetenim, hsec est, quse rainuni prendere palmis Parva quidem, quia patvus adhuc grex vester
    Hsec quse eleemosynas suasit ei varias. Sed bene conscripta, obpia facta tua. [habetur,
    Vos debilrices simul eslis utrique parenli, El vere, soror, ut dixi, nil pulchrius unquam,
    Una cum cunctis, quas tenet ille locus. Et melius scriplura me recolo inluilum.
    Quera Domino,sanctisque suis danles voluerunt Quocirca licet el doleam, elsemper dolilurus
    Cunclis communemaffore per Dominum. ]B Mesim vivente, hanc obiisse citb :
    Vos eslis grex ille sacer, quem solvere grales, Successisse lamen sanclse te gaudeo sanctam
    Vidit hic in soninis vir Domino plncilus. Ipsique ut carne, sic comitem merito.
    Quidquidnam.queboni facitis, hoc ad hoe remeabit, Nam quamvis alias quoque vobiscum fore constet,
    Qui vobis illum rile d.ederelocuni, Qttsepossint subdi non hiodo huic oneri; .
    Pracipue tamcn hoc ad hanc merilo remeabit, Te tamen el sophia siinul, et bonitale sciebam
    Qusevos nutrivit, qticesimul inslituit. Non injure sibi oplime subslitui. -
    Qtia de re precibus prp hac, quod poscitis, elsi . Ut siquidem carnis sibi jurepropinqua fuisti;
    Ipsius ipse magis indigeam precibus, Sic ilidem meritis proxima iu ftieras.
    Hoc vos nosse volo, ipsius quoadusque superslans Denique te nunc hos ejus gaudemus honore
    Suin, menior ipse roei me memorem fieri. Dudnm'condignam tunc sibi discipulam, '
    Nec de corde meo sua chara recedit iraago, Sed modo hseredem dignam nihilomimis ejus
    Vel cuiri dormilo, vel potius vigilo. Sive monasterii, sive pii meriti.
    Denique ctim vigilo, de hac vel penso loquorve, Qiisefilurergo in le sacra feniina, quseritur jn te
    Noctc mihi charam somnia dant faciem. Affectus.cordis limpidtts ille sui.
    Nam quoties sonrouslassos obducit ocellos, fC Ulius disciplinsequsedamquasi imago,
    Protinus apparet, mox aliquid.memorat. Ej'usvirlus, quxrilur efflgies.
    Plurima sunt, sed de multis ipse vcl unum Quseritur almificum lrieritum, mores reverendi,
    °
    Exempii causa dicere nempe volo. , Liiigua perinde pia, vitaque j'urc sacra.
    Jain sex transierant nocles, el seplima vcnil, Quaerilurut generis causa, sic actibus ipsis',
    Poslquaro discessit jamque humata fuil, Sicut in affeclu, sic et in officio.
    Cum cubitum me vicina jam luce lpcassein, Vos etiam sanctse ipsius, dignaeque sorores
    Vidi me in vestro esse monasterio. nanc matrem veslram excolile ui doniinam.
    Ipsam vero loqui raecum de more vidcbam Quamvis nainque cluat vobis gemis omiiibus tiifum;
    Cum de nonnuHis, quse inciderant, aliis, Attamen hsee Chrisli est munere prseposjta;
    Tum de regula ilem nostra, lotaque perinde Christi electa loco Chfistique vicaria conslat,
    Vel vila noslra ccenobiique slatn, Ghrisio vos agiiis, quidquid ei facitis.
    Cnmque mihiTibrum, si quem fortassis haberet, . Chrislo, facta sibi, forsan injiiria fiel,
    Noslri proposili iunc peterem iribui, Chrisius honoraiur, Christus in hac colitur.
    Se liabuisse quidem , scd jam non prorsus habere Prajterea naluralem vestram quoque malrera "
    Te Gerberg isltim dixit habere Jibrum. " Omnibusoninimodis excoliie obsequiis.
    Qui mihi delalus, parvus fuerat raibi visus, HocDomiriijusstim, hoc vestrum nostis honorem,
    Sed bene conscriptus, et bene compositus, Hoc noslis vestram affore gloriolam.
    1197 INDEX LATINITATISIN HROTSUITHAM. 1198

    INDEX LATINITATIS.
    IN HROTSUITHJEOPERA.
    RevocalurLeclor ad ci/fras crassiores textui inserias.

    k Appeterepede,pro adire, 108. Circumflexa,pro circum\olula,vei


    Abaliquare sermonem\acere, pro proApplicuere sui in propriisVomini, circnmplicala, 26.
    de aliquare, 87. veneruntin locuin, velin funduni Clancula cordimn, pro arcana vel
    Domini, 1 09. occulta animorum,36.
    Abjtclionem pali, pro conlemnivel Apponerepejora peiorib.us.pro au- Clir Utsingenuiiaiis,pro nobilitas
    ighominiaalfici,19. gere prioradelicta, 44. generis, 58.
    Abrenunliare,prorenuntiare,12. Apponere,pro afferre, propone- Coasvus,
    Abrogure,prorecusare, 41. proidemquodcoelaneus.38.
    re, 44. Conrcta~i,pro angi, 50.
    Abusive,pro abutendo, atmsus pro Apponerecor serpentinislenocin's, CcBlicolx, pro incoliecceli,190.
    corruplelavulgo, sed non Laiine di- pro blandimeDlis corrumpi,58. Coelilus,pro de coelO,80.
    citur, 2. Asinuinvivere,pro asini more vi- Cocremitu, pro socitiseremi, velde-
    Acceptabile munus,pro acceptovcl vere, 34. serti, 32.
    grato iuuaere, etiam apud Lactan- Asserere, proloquidicere, 19. Coinqunalio,prosordes, vel squa-
    lium, 40. Alomum,genere neuiro pro ato- lor, 32:
    Aciumesl, qu'd erga me, pro milii mus, 73. Cotlecliin,
    aliquidevenit, conligit, 19. Videiu- procunjunctim,e. g.,col-
    ferius. Atriolum,proatrium,110,108,11... leciim comitanlur,pro conjunctiuico-
    , Altaclu veslri favoris milantur, 9.
    Adeplo consilio, patiendi forma, nis, pro facililaleatqueatque pelilio-
    bnnignitate Coiliminare, pro oombinare, roni-
    (etiam apud classicos) pro acceplo tua, 4. ponere. Unireesl
    consilio,84. aiiiiusprobiim,quod
    . Auctrix vix Seneca in characiere
    Admeruissem, pro meruissem,64. vjrginilalis,virginitatis,
    33. pro princeps
    usurpareaudei,
    philosophico
    necapud Gelliumuisi
    Admirandodeficere,pro non satis Auclrix mendose
    admirariposse, 27. criminis, pro auctor vel legitur, 27.
    Adolere,in formapalieutis,ut ado- xausa erfminis,119.
    AuguUalis
    Comilata,patiendi forma, pro sti-
    excetlenlia,pro ipsa _u- paia, etiaui apud classicosspcciatiin
    lere in forma agentis poetae usur-
    paat, 15. gusti imperaterisdigniiate,5. poetas,57.
    AdonayEmanuel,pro DomiueEma- pielas. Augttstalispielas, pro imperaloris Comileiurvobiscum,pro nos comi-
    nuel.'68. 77. letur, 67.
    Ad reclitudinisnormam, pro recti Aulacalcslispatriw, pro patria coo- Commansere, prounamanserunt;95.
    norniam,quia reclum etiainapudLa- iesiis, 8. Commissum realo,procriincti,57.
    liuossubstautivesumitur, 4. Atirecla cst prarmiumquoddam me- Commodare, pro commodoesse, 52.
    Adusque,pTousquead, 1, 135. rito r_ddilum,128. Communcare invicem pas.ionem,
    Aeraei wlherea,j>ro aeremet aethe- Avrivaqmpennce, proper auiam va- pro declarare dolorein communem,
    rem, eliamapudVirgil.et Ovid.,elc. gantes, 76. dolores pariiri inter se, e. gr., ccm-
    Namqueest casus accusandiGrajcus, beuelicio Aurivagumdomim, p ro munere v_1 municatainvkemcdmpassione, pro mu-
    '*>«,«181.«, 33. foatis aureo, 112; luo dolore declarato,-23.
    Apud Orientium quoque genere B Comparmeus,pro consors, soeius,
    n.utro, eiuumero mullUudinisusurpa- BacclianUbus commililo meus,33. Comparsignilicat
    tumesll ftammis,pro flammis aliquando conjugem,aliquandocom-
    Ecce tibi coelumpendet tibi terra re- fureniibus. 2 1. • paresriicunturilli qui inter se compa-
    [cedit, Blanditum,patiendifornia, pro re- i'3ti ralione snperiurisdomini.
    Aera librantur, flucluatOceanus. creatum, 117. Compass-o, pro dolore cotnmunivel
    jEslimo,pro exislimo,48. Braviwn,probrabeum,velbrabium, mutuo, 73.
    MternaVler,pro In perpetuum. Li- 63,63, 117,129,161, 174., Cotiipdlwr,pro condoleo,16.
    Vitisinmlernumdixit, €9. G Competit,proconvenit, decet, par
    JEthereummlerni regis thalamum est, 41.
    inlrare,pro vitamaeternamadire, 23. Calceoli,procalcci,110. CoT.ptela oratione,pro finita,68.
    Affectus,proamor, 3. Calumnialum, jn paiienii forma. 20. Cowpunctio, pro dolore aniiiii, it.
    Agapes,proAgapaj,20. Cantamen,pro cantu, 129, 155. Coiuritio,it. interior verusque aninii
    Agerealiquiderga aliquem, e. gr. Capellumtdiaboli,proministerdia- dolorde peccatis,it. pro morsu con-
    .tittferga me actumsit, proquo repo- boli, 15. sci.ulise,38.
    ueiidum:quidmihiaccidcril,evenerit, Caplor,procaptalor, 113. Compunclionivacare, pro posniten-
    quidmecumaclunisit, 19. Carceraiis squaior, pro carceris liaevel expiationisludere, 41.
    Agitalur,pro agit vel degit, 16, .qualor, 18. Compunctionis lacrgma,"pro lacrj»
    A longe, pro e longinquo, procul Cnrm.nutiint, pro CDrmen tenhe, 72. misad emendaliouem animicompara-
    eniinus,1§. Cnrminula,procarmina,110. lis, 48.
    vel non-
    _l//_«flfllM/i*,proa]iquibus, Carnalisdeleclatio,pro corporis vo- Ccmanen, idem qood conalus est
    nallis, 70. lupias, etiam apudaliosscripioressa- poetarumdiclio, 131,163.
    Almificusprinceps,pro sanclus, in- cros, 27. Concile,pro confestim,10.
    clytus,103. Cauma,prosestusignis, vel calor Concordari,pro coisenlire, corive-
    Atmificusconsvl,pro almusvel iu- inlens.s, 65. nire, formadeponeniis.Apud bonos
    clytusconsul,113. CnHsnrifertur, proincusasse,163. aucioresin laclornia non reperiiur,
    Almificavila,pro alma, vel inclyta Cetawe:iimn,pro reticenciavel oc- sed in formaverbinoti agentis. Deindo
    viia.113. cullaiione,53. concordarimihi, leg-itur apud
    d/lufironas.pro tyUt_.o.10,73,8., Cdcilhronvs,protyu.svG., 89. fosdem, sed potius concordarecun
    87,110,117. Ceu sentiret,pro quasiseniiret, 105. aliquo. SicTerenl. Pliorm.A..n, sc.3.
    Alvusvirgineus,pro virginea, ge- Chrislicola,pro Chrisii culior, vel 56, 68.
    nere virili, bis, 78. Chrislianus,etalibi, 10. Ce.tcordarimeum, pro conseosus
    Amatrix,voxcomica,apudPlautum Citicium,pro vestis irilerior, seu metis.7.
    quoqueobvia,2. subncuiaex pilisanimalium conlexia, Concrepxrelaudes, pro celebra-
    Amnicutum, proamnis,103. quamnionacbiet vilae.sanciiorisviri rc, 85.
    pro amplexeris,33.
    Aifiplexaris, ad domandasvoluptatessub cseleris' Condescensio, pro lenitate,mansue-
    Ammllarelur,pro negligerfetur,4. vesiibus geslant,41. tudine,paiieulia,41.
    1199 INDEX LATIMTATISIN IIR0TSU1THAM.: 1200
    Condigni.prodigne, 41, 148.alicn- Designare aliquia negHgenlice,pro 'Eiiam, pro pariter,60.
    CondvleieaViciii,protlolefe ascribere,70. Evacuaresudores viglliarum, i. e;
    Jns causa, sive d.lorem ex re aliqua Desponsare, lioc loco agendi forma, fruslra impendisse tni vigilias.Eva-
    concepluinded»rare,41. Condoientes, ap. Ciceronem sumiluf dpponentaliter, cuatavirginalisrerecundia,pro pudore
    pro condoleaiis,16. ap. Sueloniumpassive.Vid. Itob.Sle- virginali'projecloseu prpfligalo,55,
    Conferreinjuriam,pro inferre, ' 28. plian.Thesanr.Iiac voce,35. 59. Eiiacuare,regularis observanliaiu
    fonforiare, pro-flnnare, 63. De parte noslra, pro a parle nostra. conservationis,prodeponereeam, 59.
    Congauderedolori,.pro gaudern su- vel a nobis,47. Exagilarecdpulin aliquem,pro ca-
    per ddlore, 28. Conqi.udere alicui, pro Devenire,pro venire. 82. pilis riuiu indignatiorieni"contraali-
    unagaudere _e alii.uare, vel super Devoie,proserio, 41. quemindicsre,declarare, 119.
    aliquare, 41, 161. Becoio mea, proreligio,pietasmea, Exmstno,prodesiderioajstuo, 18.
    pro religioobsequii,2. Exdismatmihiquoidar\imenteagen-
    Congesla,subswmive, pro collecta 49. Dialis, pro unius die, 42. dum, pio discupioaliquidagere, 32,
    pecuuia,vel snppclleclilipreLiosa, Diaiesscronpro _i_..,u„,_v,43. 55.
    Conglomeare lcedium,pro aecumu- Diclare,pro.seribere, 1. Exaudibilespreces, pro quaa facile
    lare vel au. o.re,26. Dicidtionisspecies,pro scripfupnis iiunlnr,64. au
    graliasagere. g€l]HS,
    Cbngralulari-ulicui,f[iro 1. Excellentia,prsestanlia,8,
    alicui,64. , '
    Dictaliuncuia,pfo scriptiuncula, 3 . Excetsus,siibstaiilivede Deo, 12!
    Congrediadaliquain, pro cum ali- Diclus,substantive,pro sermo,45. Exoro,pro.valdeoro, 66.
    qua, 61, Diffiiio,pfodubito;33. Expat.isquepalmis, pro expansis,
    Connutrilm,pro eniilriue,in83. 59. vel passismauibus,110.
    C>nseiilirealiquid, pro aliquid, Dijfinilio,prodeiinilio,
    21. Cojiscn.ire nostrum,pro coiiseusio 11- Digeslim,pro ordinalim,disposite, 57.Experior,prosenlio,' animadverlo.
    noslra. 66. '.
    Consequens esl,pro par est, conve- gnauier, Digiiaiiler,pro asqopauimb,72.Di- Exprobratnm,inpatieiidiforraa,20.
    paiienter asquoanimo, vel Expurgarefucli,pro expurgare fa-J
    nil, decet, 41. 173. ctiirn, 1.
    Consequentia rertim,pro eventn, 7. benigno, 150,
    Dimergere,pro demergere, detru- Exspoliare,pro exuere, 20.
    - •.Conspeclibus noslris,procoilspectui ' ' •' Exuere hominem,pro niori, 53.
    dere, 59.
    nosl.ro,idemnuivieropiuiium, 10, 18. 'Dimiltere,prp condonare,29. Exui liomiuem,pro exuere mbrtali-
    Conslal,pro esL,147.
    . Ccntrulucl.r. pro reluctor, 12, 18,. Dkcidimn 43.
    corporale,-pro mors na- Utfia, moii, 25.
    41. 43,57, 66.' luralis, Discidium,pro separa- Exuril ine hoc, pro angit, 25.
    Conlrarkias, pro adycrsiia., etiaiii lum.50. ut ap. Prudent, pro diserepan- Eqa, pro eja, 145. "
    apud Macrobiuin,47. • tia, F ....',
    • Converialioanqeiica, pro consue- 55.Disionvenil,pro non convenit,25, Faclor, pro auctor, couditor, 47, v
    liidu,.faiiiiliarilaseimiangelisseiisii .a- 60,77. . -.-
    Discrelisshnus cogii.tor, p ro prudeii- Factor mundi,pro conditor,elTector-
    crn, 38. 5 1.
    Cordelenus,pro ex animo, conlici- tissimus, Discuiere se ipsum, pro examinare uiundi,49,"81,
    Faclororbis,proconditor,i. e. Dftus,
    His,plaue barbanim esl, 5, 24, 28, vel explofaresese, 49.
    66, 87. DispoMve,pro liuui, 8. Fa torumccelorum,pro conditorum,
    Corohacapilis, risltonsura clerica- Disposni, pro conala, vel ausa sum,
    lis. 7,0.
    Crcpare,pvo rumpi, eiiam ap. "Vir- Disposuil,116. • Fartura, creatura, 132.
    t_rii.. Dissidere ab Famella,prolaniula,76, 120.
    Cutlumdeorum, pro cullu deoruii), aliquo,66'. alicui, pro dissidere Fnmeli, pro faiuuli.1,51.
    etiamap. Laciaiit,13, 18. 57. Fasuen,prosermo, ver,bum,"l58.-
    Cum,causalis,ci m indi.andim »lo, Dissonanlia, pro discrepaniia, Fainostssiimimperaloris, pro fama
    e, g., cumis ameus mea deceptus esi "28. • Dislractus,pro remoius,
    - tleteclus, ma\ime inclyti,reciius-inmalo seusu
    specie,prodecepiussit, 2"i. Dulrklio 27. usur;ialur, 14.
    pro juslo
    Cumvoceajfari aliquem,pr.oalloqui' Domna,prodomina,58, 139, 142, loi. jiidicio, . Famulamen.,:profamulaluscultus,
    ' Cum 99. .
    aliquem,
    felie suf- 147. Ftislidirelionoris,prohonorem,131.
    fcth suffasus, pro Dragwalica. p ro dr2malica, 2.
    ftisus,116. 112. Fucisse, pio facere.e.g. suaserunt
    . Cum morle vicisti, pro morle vi- Dvcului, pro dux, mihivdium fecisse,pro faceie,f.
    Dulcurare, edulcorare, dulce red- Fiducialibussenlenliis,«.i-ro liduciani
    .cisli, 120. 7. ,
    ; Cunctiqena
    ' Lontas, pro omnigena, dere, Duodeuw Israelis iribus, pro duode- addemibus, vel lidein daulibus, la-..
    82,92. cim 84. cientibus,5.
    Iribus, F eri, pro fore, vel fieri velle, P. g.
    Curiose,proomniiio.diugenler,10. '
    Curiosiialefrangi, pro augi, vel E ; ' Fac voluinPeo te ChrislianumBeri
    anxie exspectare, suspenso animo, Eliberc guslumtnorlisrapidum,pro velle, vel fore, ij).
    esse, 7. _ 116. Finelenus,protandem,ad.tlnemus-
    repeme mori,emori,
    132> Ebriatns, pio inebriaius, ebriare que, poslrenio,12,66, 78, 99,119.
    Cyrographus,um , _ur;->_i_i>s, Fixum
    146. . eniinilunqiiamreperiiur, 58. mcmorim,proinUxum,...
    D Ebuliensfenor, pro eliulliens,65. Fonticulis.pro ions, 108.
    E cbnlra, pro e eontiario, riame Foras abjectum,pro ejectum.26.
    Dactglicimoduli,pro hexamelriycl contia-barbarumest, 74, 77. Fme, pio esse, 169, 170.
    70. Fore polestjpro esse potest, 27.
    epici, Effluentiam
    - DuclyHciscanere chordis,.pro lie- temperare verbis.58. terborum miligare,pro Fore adesse,pro adfore,93. -
    roicumcanere rarinen, 87. Fragmenla,pro reliquiisveJ.exsu-
    EfflueredivitiiSi\)TOaffluece,50. viis corporisniortui, 28;-
    pmmonkus,etiam apud Terlul. 'et Ei, [irohei, 113. •FYaflmma tesiis, pro ossa marlyris,
    alios,'l33. .. Elambere,pro liattrire,46. 119. •-.'"
    Damnandusmori.s,scilicelcfimine, Eimi,are, prodilfere,2S. G
    163. Enarhglhmut,pro ha..«.•;.2k
    Debrius,pro ebrius,stepius. En.erqumenos, pro i>_OT___u._., Gaudcre, ut Gra;c6:umzri.uvposi-.
    Dedttcereocellot aiiquo, pro con- Enirit,proveio, 65. lum, ... ,..;•,
    vartere oculqsaliqtio,103. vel
    Eiiim,jiio quidem cerle,. pluri- Gaudimonium,prb gaudiiiin,42.
    Defeirealiquenipro aliqua ' rc,
    - pro bus in ]ocis,._!9. Geiiiiliias,pro genle nonChrisliana,
    aliquemob rein, 38. Enucleam,pro enucleabo,25. etiamap. Tertull; el alidsPaires, 8,
    Dihonestare,pro dedecorare,18, Enucletxt-e secrelum,pro evulgare, • G_£9.«?.;paii.n'uiforma, .ei.iaiiiap.
    ." • Vehoneslas, pro dedecus ignoiiii- enuiitiarearcanum,47. , Cicefbneminiusculan., ubi glorianda
    nia,,28. Eremicola, pro eremi vel deserli el.prmdicandqrenerilur, 26..
    Delectariin aliqua re, pn>aliqua incola,32. Glorwlamidniaitt,pro gloriam, 95,
    Te, 50.Delectariaiicujusrei, pro ali- Ertidre aliquemaliquid, pro aliqua 99, 105, 118. Gloriglmmagnm, pro
    qua re, 94. re, velin aliquare, 70. gloriaemagnse,111. '
    DenegareWipsnm, pro renuniiare tisse simplex, pro simplex esseii-. Grales,,pr.ogratiasagamn.s,17.
    v.1 nurttiuniiDilteremundo,34, tia, 56. . . Graiias-iii,_ro gratias sgamus,vel
    D.iii.w., ad versum e.jsplendym vel Eleuim,pro igilur,74., grali__siiiinM,*50.
    Soscentiesusurpat. Elciiim,procmiiinb, 4 8. Grais, profrusira,sine caysa, 50.
    1201 1NDEXLATINTTATISIISIIROTSUITHAM. 1502
    Graliola,pro gratia,72, 99. Iniro, projnttis, 47. Maleriamaticujusre[ dclfgcre,pro
    Graliola divina,pro gralia dlvina, Ire, supinissdditum,e. g. ipon-mn 50. Maieria .eipfoierfe causamdicere aliciijusrei^
    111. habitum ire, pro habere ; ilem, per- pro argumenlum, 4.
    Gravid.imos, prograve os, 114. mansumire in proposito,pro penna- Mdtutanitescit,VT0 aurora refulget,,
    Gutiamen,progusius,61. nere in eo ; item, ier accepttimiie, ccelumaibet, 40. .
    H pro arripere, iler susuipere,6. Mealmt,pro meo more, 53.
    Medielasiiiimsrkliuju1!vocabulime-
    habitaiolulea, procorpuscaducum, lre tndnsum,pro manere,53.
    Iri, perperam usurpatur,e. gr. ,e- miniLquidemCicero, sedtainenrejicil
    16. cumcommoridum iri decrevil,pi:ovo- 'idem, le.r59.
    Habilus,provestitus,velculluscor- luit ut tecuint-nmnioreiilur, 7. • "Mei, p fo meus,a, Um,vel sexcen-.
    poris, 58.:
    Ho&dlioc, pro hocet illud,27, 56. non Irremediabililer,pro eo, cui mederi lies. J^xemplabuc referri e.
    dehent,
    possis,40. iioilri, pro-ef, a, um, j,r noslri
    Ho"vtiilus, pro hofnuricio,vel bomo, Iluus spiritus,proexiturus, vel ef- congressio,pro noslra congressio,,9.
    107, 118. Sui,prosua, 16. Tesirum,pro veslra,
    Homiiliis,pro liominibusmiseris,98. flandus,67. 17.
    Honorabiliter,pio hoiioriliee,eiiam , J
    ap. Capilolinumet Cassiodorumlegi- Meme,pro me, 148.- i. e. uniiis
    Jactam pro limine lurbam,pro ja- Mensurniunius rolaliis,
    lur, 5 ceiilemvel projectainanle limen, 117. mensis'spalium, h. e. uuus mensis,,
    Horlamentorum frequenlia,pro cre- Jmu nsque,pro usquedum, 78. 33.
    bra adliorlalio,9. . ' JuherP.nlicui Mercalo, passive pro, poslqnam
    Hpnameiilum,proadhorlatio,moai- aliquem aliquid aliquid, facere.
    pro jubere
    Hecentiofes' mercaLuin esset, 150.
    tum, 53. ctundandicausa conjiingunt,.85, Mercalum,patiendi forma,pro em-
    Horlari aliquid,pro horlari ad ali- male Jubilaiio, pro e. g. ipsum plum,ao.quisitum, 116.
    quid,
    ' 62. gloria, 165.
    Hum.litas veslra,pro demissioani- decet ria. 13.
    lausel jubilalio,
    ' p ro lauset glo- Mcrnil, pro impelravit",
    Metiri, paliendi forma,pro eonlici,
    ini, 3. Jucundari, vel focundari,prq laela- 93.
    1 lari. etiamap. Lactantium,69. : Melil,pro fruitur,-118.
    lllic, pro illuc, 129. Jij.amoi.pro auxilium,e..gr. fniia- Mis,pro mei,. genilivus anliquus, •,
    lllius amor,proipsius,165. . men ccelesli, pro auxilium cwtesle. ab ego.Knuius-:
    .Illuvies sauguius,pro squaloresau- Eademvoxin diplomateCa.roliCrassi Ingens curamisest concordibusmqui-
    £Uinis,.36. occurrit ap. Freherum edit. Argeiil. [parare.
    Immoiico,pro ullomodo,vel quic- 11, 13, 21,70, 143. Fallitur igiLurCouradusCeitesin prse-'
    quam,27, tl seqq, Juxta meum posse,i. e. pro virili, faiione, mis pro mihi usurpans,54,
    ftnpassibitis,pro perpessionis ex- 70. 120. , ...-'.
    pers, 93. L Mis ul
    fitia,pro.meifilia, solelloqui,
    In.msiimalinne tvlerncevilw,pro praa velrectiusmea lilia,51.
    selernavita, 14. Lactalopeclore,prolacio,94. Miiereri alicui, pro nfsereri alicu-
    thn
    Jncenstim,prO s-dielum,qniaigni lceiificare,pro consolari, vel exhi- jus, e. gr. .misereaminifurenlis nati
    consumilur,dum offertur,7,4.Incen- brare, io. miseriis,promiserii-rum.lO.
    sum ponere, pro llnis offerre, qnod Languidulisvenis,pro languidis ve- Moderantnr,passive,pro regunlur
    igne consumebaLur, 74. Incensnmlan-' nis, 110. vel giibernanlur,f>.
    gere, pro thus atlingere, 7i. Lairabo,pro dicam,edioseram,ex- Mceslitus,pro moesMtia,eliam ap.
    Incircumscriplus,pro inlinilus,e- ponam,105, PlautUnietNonium,38. ,_
    tiamapud Prudeniium,27, LegcdisDeminus,prolegitimus Do- Morula,pro parva mora, 46.
    Inebinparabilisluctus',pro exquisi- minus, 113.Legalisamor, pro legiti- ' '
    lissimo. dolore, miixiinoqnelnctu, 34. mus amor,116,'Legalisvir,pro Iegili- N '.''.
    ' In derisum
    ferrealiquem,proilwdi, nius vir, 25, . •. Naclum, patiendi forma,pro acce-
    derideri ab aliquo." Levigalolimore,pro lenito,remisso pluni,.I10.
    InHgncms, pro dedignans, 1 58. limore, 53. Namquc,sexcentiesa Hrolsnitlia;d-
    est
    Infnailis, pro eo, quod iufanlis, Liguta, pro lingua, 107,108,117, bjbilum propter iinplendumversum.
    eliam aji. Jiislinumel Aputeium. 119. Ne, pro anne, e. c. ne fuisse ream
    _nfahlula,pro puellulainfante,eliam Lingula,prolingua,107,129. pro anne fuerisrea, 114.
    apuJAfJbleium, 60. Liquida vita, pro Neophylus,pro novelius,novilius,
    tngenuilasmenlis,pronobiljtas, ' lio- pudica, 113. "*. integra , casta, ironicevero hoc loco, 37.
    nesta.,'9, 17. ' Liilerulm,prolitlerse, 117. Neqnaminlentio,pro malum,il pra-
    . Iiihqirereaffeclualicujus,pro amo- Locellus, pro locus, 94, 107, 110. vumproposinnii,13,30.
    Te alicujnsteneri, 34. , , Locellumpictum,pro horto vel prato Nesciola, pro nescia,imperila,ru-
    ,Inhmream,proinhscebo, 41. floribusdislincle,.106. dis, indocta,3.
    Inlwnestas,prodecus, 1.8. Lucifluus t lialamus, p rokice circum- Nesciid, pro ignola, qui nesciun-
    'Inlaboratnm,pro elabofalum,70. fnsus. tur;"4'.
    Jn palam proferre, pro propalare, NB. Thalamusetiam sighificat do- NhVictasdoloris, pro magiiitiidi-
    eyulgare 4. mumpalatium,'cubiculiirii, e. g. acltiin tudine v«l excessudoloris eliam ap.
    Ittquisilus, snbsimlive, pro inqui- hoc est in thatamomeo,i. e. palatio -Columsdlam,Palladium, Matirobiiim,
    rendi vel perquirendiactus,56. meo. • . sed in s"nsu physieo,ut nimielasvvd.
    ,In ruinam fieri ulicui,pro pessun- Luciamen, eliam apud Yirgilium, ' Cotif.Vossium.Devitiissermonislirig,
    dare aliquem,perdere, 25. 152, 165. Lal., 55.
    Jnsensalus,pro sensu desiitatus, 23. ' Nimiumoccutle,pro omninooccul-.
    .' M
    lnserere, proinseri,4. te, vel occullissime,21, 28.-
    Insistere aliquu re, pro persisLere Macliinamundi,genere neutro, pro Jfo_t_//_r,.prolaudabiliter,129.
    iri aliqnare, 87. . machinammutidi,111. Nocebittne minime, pro nocebit :
    In solesflere, pro in dies, vel quoti- Mqqnificare,pro exlollefe, eliam mihiminime, 66. - <
    die ftere, 75. ap. Pliuiiimel alios, 27. Noshucdirexerunt, pro ablegarum, '
    Inspiralor caslilalis,pro dator, 1__- Mammonr,protliesauro, 19. misenint. -,
    de
    giior, Christo,8. Mancipalum ire,promancipare, de- Nudavil illi omnia, pro apeiuii,
    liUendere,sine casn,pro allendere, vovere,,35. 116.
    Mandamen,pro mandatum,praBce- Nugaces,pro vani stnlli, 46.'.
    Inlerminabilis,pro non liniendis, ptuiii,91,151. Mandamina,pro man- Nuiiacilas,pro vanitas stultilia, 47. •
    nondesiluris, etiam ap. aiios scripto- data, 93. Nullalenus,pro neutiquam,2. Nullc
    res, 56,;6., ". Manibuspedibusqueinsklere obse- niodo.nullaration*, 21, 28.
    iiiterhiistio,promislio,4. qulisalicujut, pro modisomnibusob-
    lniermisiioei
    " ' mislutn, b arbara sun!, sequi aliquivel oblemperare,5. o
    i-_ . Manifeslari,pro manifestumDeri, Obaudie, pro obedire, 27.
    .Interprelatur,paliendiforma,33. apparere,70. OblitxraiHenaiuraliqueftirore,
    Iniervintu,pro arbilrio, voluntate, Mansiunculw,pro vel in aadibusvel pro oblitterabiei naturalisque'1'uri.ris, "
    3i. in teclis,,72. 93.
    Intrasse,pro inirare, e. g. inlrassfi Mansurnitres, pro tres mpnse.s,53. Observare,proasservare,37.
    decrevimus, '" p ro intrare deereviinus, Hansurnis binit, pro duobus mensibus, Obieniperimler, p ro obsequeiiler, •
    1.4. 91. . ' , 40, 43.
    1205 INDEX LATIMTATISIN HROTSUITIIAM. 1204
    Oblemperdrein necemalicupis,pro snpernseillustratio,pro gratisecoele- Primatesparentes,proprimos, 134-
    conseiiiireiunecemalicujus,20. slis lumine.Pielas, pro clementiadi- Primitvs,pro primum,84.
    Occasus,pro mors, eliam ap. Cice- viua, 50 Pielus,proclemenlia,gratia. Proaulium,pro anterioreaulsepar-
    ronem, 26. Pielaiescunctm,numeromultitudinis, te, vel cubiculum,seu domus aute
    Odis dnlcittmii,pro laudibus sna- 76. aulam. Aliis medii fevi scriptoribus
    , issimis,112. P.grilari, procnnctari,70, 40. etiam pro aula, quod et saliitarinm
    Offiscaiiones sordium,prosqualori- Pitthiula, pro piscina,112. vocatnr,quippein quo excipiebaulur
    bus, velpollulionibus, 48. Placabiie, pro eo quod acceplum saluialuri, 19.
    i.
    Oigmpiadesduas, e. octo annos, vel placiluni,66. Probalurin incommodum nostrolim-
    53. Planta, cst tota superDciespedis perio,pro imperionon expedii, 14.
    On:nipater,pro omniumrerum pa- inferiorcumdigitis, 41. Pro cerio, i. e. certo, vel certe,
    ler,do Deo ipso,7. fi
    Plasmare,pro gere, crrare, for- profecto,25.
    Omnipoicns, pro omniumrerum po- mare, plura ejusmoli ex Grsecisiin- Prolambensarvafonticulisproniuii-
    tens,64, 68. xerunt Chrisliani: ita cliarasso ap. dans arva, 106.
    Onmishomines,pro omnes^homines,Prudenl., mastigoet cohphizo aptid Prolambereplanlasalicujus,proac-
    UlinilioSalluslius,45. CvprianiimDe ralionecircumcisionis. cideread pedesalicujus.
    Oppidoprmdiclum,pro saspiussn- Jerem. xvm legitur de figulo: Con- Prolixilas,pro longinquitas,67.
    pra memoralum,anlea memoraluira, versusfecitilludtas atterum Prosper Propalare rerum, cum casu patrio
    108. Aquitanicusscribit, replasmavitid in sive sucundo,pro propalarealiquid,
    Oplalivafiiia,proexoptatafilia, sic aliud, _.!„___i, rii.ivi-mhpi, 58. 20.
    optatumcognomenjap. HoraliuniEpist. Plasmalum,pro recreatavel conJi- Properanunt,deponendisensu, i. e.
    2, 1.2. Item,pro alumna,ul appella- ta, 50. Plasma,pro iO.4_.jia lictio,vel, properate, 49.
    lur 35, item pro adoptiva,39. ut pnetseloquuntur,factura,145. Propinaremoriemalkui, pro accer-
    esl
    Opus alicujusrei, pro aliquare, Plaudare,proplaudere, 21. sere, 30, 31.
    95. Plemis liomo,pro periectus,27. Proportionalio, prOproportio,44.
    P- Plexilnlis quiv&tio,pro perplexa, k Prorumpere voremlalem ccepit in
    vexata, (58. pro sic orsusesl loqtii,166.
    Pacificefovere,pro molliterfovere, Pneumaiis alminumen,pro spiritus Prosapies,proprosapia,113.
    53. sancios, 78. l'rosperor,in forma deponenlis,e
    Palliolum ctmdidolum,pro pallinm Podagro,pro podagrico, 105. c. quoprospercnlurexitumpugnm,pfo
    camlidum,109. i o
    Pceniiudo, p poenitentia, etiam ut prosperent.
    Palmare, propalmatangere, 89. ap. Pacuvium, 1 28. Protoplaslusmundus,prO primum
    Polmula,pro palma,117. Ponerefuntis in sepulcrmn,pro re- conditus, 83.
    Pangereluudesalicui,pro cek-brare ponere cnrpus exanime in sepulcro, Protnaltis,prodiffers,cunetaris,du
    aliquemlaudibns,67. 23. Fonerein cusloiiiam,pro in carce- bitas, 3.
    Pcraclilus, pro Paraclelus,ex _«._. rem conjicere,18. Pjo.ximarc,pro propriusaccedere,
    ,__\u,20.s' Popelius,pro populus, 74, 81,84, appropinquare,39.
    Parenlelw ctarilas, pro parentum 87, 150. Pusiolifeminei, pro parvsepuella3,
    claritas,velfamiliajet genlisclaritas, Porlaretierra consimilempoientem, eliampusiolae,61.
    proprolerret.
    Parienliste, pro te cnixse. Poscereaiiquem, proorare. Q
    Purle, pro ex parte, vel parlim, Posse,i. e. pro viribus,e. gr.juxta Qw, pro ubi, 37.
    114. meum posse,sic Ru-olphus Ardens: Quadruplicalusexercilus,pro qua-
    Passibilis, pro perpetiendi capax, pro posse tuslro, i. e. pro v ribus driparlilus,15.
    68. nostris, itfni si Deus annuerit posse Quadrumum,rerentjoribnsquadri-
    Passibilitas,pro perpessioniscapa- apnd Hrtitsuilham,1, 5, 13. vitim,proquatuormallieseospariibiis,
    citas,apudAruobiumei Tertullianuin, Possibilias,prolacultas,28. Arillimeiica,Aslronomia,geometria,
    68. Possunt,propossint, 116. musica, 44.
    Passio,pronialum,10. Prwcelsa,poieslas,pro celsa pote- Qua'afas,proconsueludinp,e. g. ex
    Passionempartiri, prodolorempar- stas, 164. qualilaterecloris,i. e. secundumcon-
    liri, 23. Prwcognilor,pro eo, qui prsescit dilionemgubemaloris,16.
    Palenter,pro manifeste, 9 3. omnia,35. Qualiter, p roquomodo, 41.
    Palronus,pro uiarilus,79. Prmcordialisamor , pro inlimus, Quandoque, proaliquando,vel olim,
    Pdu o, pro quie.sco,63, 95. sincerusamor,24. 13.25.
    Peccamen,pro peccato, etiam ap. Prmfalo Qucmtocius,pro celerrime, [etiam
    Prudentiuin, 4 1. opusculo,patiendi forma, ap. SulpiiiuinSever., 10,29.
    pro praedicto,vel paulo anle niemora-
    Pellicula,pro pellis, 114. lo, legitur lamen ap. Senecam, et Quanlum ad me, pro quod ad mti
    Pendetluoarbiirio,pro in luoarbi- alios,ct ssepehac formaexpfetsil Ar- atliuet,6. Quanlumalttiit, proatlulerit,
    Irio est situm, 10. 4. exlra inleirogalionem, 62.
    Penelral, idem quo penetrale, si- nobius, Prmftgurare in facie, pro prse se Quaienus, pro donec,8, 66.
    gnUieat o muem partein interiorem do- lerre vel 58. Quaimus,proul, etiamap. Macro-
    m.usvei leriipli,licetsit intecta, ut ait proderevtillu, bium, 40.
    Servius, 48. Prmmitlere s pirilum ccelo,pro red- , Qid,proquomodo,35.
    Percerte,proomnino,profeclo,57, dcre animam coslo, 5 6. i ro quomodo,e. gr. quipolesi
    Prwpono,pro propono, 6 6. QHJ,
    66,74. fieri, proquomodopolesl lieri, qui vo-
    Peremplor.idemqui interfectorap. Prmposila,pro allala, 4i. calur, proqucmodo\ocalur, 46.,
    Prudenl. et-alios, 156. Prwsenlare, pro accersere, adtln- Quia, pro an, 84.
    Perfecliscientia,pro exculti, erudi- cere, facere sil
    ut aliquispriesens,20, Qtiidvvcaris, pro quomodovocaris,
    11, * 57. 46. II. quidputeris, pro quomodopa-
    Pergere p.xlria,pro excedere pa- Prmsxca licjila, pro nimis sicca lin- teris, 6*.
    tria, 115. gna, 108. Quidfieri jubet,projubeal, 83.
    Peroraredieihlegepsalmorum,pro Prmsumere,pro audere, arrogare Quin, cuni indicantlimotlo,e. gr.
    lo'.odie legendispsaltnis consumere. sibi, conari,36. qnin estispcrvenlurw,pro quin sitis
    iransigere,impendere,76. 1'rasiiinp.io,pro arrogantia, auda- pervenluraj,9.
    1'erpes,pio peipeluum,vel perpe- cia, vel 70. Picesumplio,pro levitas ani- Quivi,propoliii,qtiodeliamap. bo-
    v el 48.
    tuo, 1'lautotamen,l.actamin,Capito- nii, ne>juiiia temeritas, auda- nosauctoresoccurrit.
    linovoxnon ignota, 3. JPraifimtpluosius, pro levius, Quo, pro quod, vel quanlo,pra^ce-
    Persisiere atiqui re, propersislere ci is, 48. dente eo, e. gr. eomagisexpaveo,quo
    in aliquare, 8. Piaivalere, pro valere, aut posse, memineronullumevasisse,etc.
    01.
    Perspicuiiaspulcliriludinis,probiia- Prwvaricaiio, Qtio,pro ubi pra?cedenteeo, 53.
    tis, pro excellentia,praestanlia,8. procorruplela,38. Quo,proqnomagis,pracedenle,eo
    Perslrepel,propeislrepat, 108. Prece, pro precibus,eliam ap. bo- ni3gis, 56. Quomeruissemus, pro ut
    Petvenlio,pto accessio ad locum, nosauclores,76. __ inereremur,63.
    £6. Preculm,propreces,82,86. ":?f="-"*^Quoaduscjue,pro quoad vel usquii
    Piari, deponemliform., pro e.xpia- Preiitun vilm,pro peiiculumvifa», dum, 46. alli-
    re, 115. Qttod,|,ro ut, e. gr. speroquod
    Pietas, pro gratia, c. gis . pictalis Primule,prostatim,112. neal,speroul attineat,24. ,
    1205 JNDEX LAtlNIfAfiS LN HROTSUITHAM. !i-20t$
    Qtiodidicissel,pro ut didiclsset,85. sensu morali, nalurali enim notione 53. lititar etiain Cicero ap. Koniuia
    Quo velleut desponare,prout de- etiam ap. veleres occurril,7. hon vocabulo,e. g, a'ta despeclio. .
    sponsent,83. Sotito,adverbiisensu, promoreso- Tempuscuiunu
    ' - pro breve tempus,
    ' R •lito, consuele, 42, 45. 46.
    " Sollicilare,pro sollicitum reddere, Tenebricolarumrcx, pro DiaboJus,
    llefeptalrix,pro receptrix, 43. 37. vel hoslisgeneris humani,47.
    Becolo,pro inemoriarecolo,vel re- Sonipes,proequo, etiamap. Virgil,, Tenerestirpem,pro habere, 77.
    cordor, 68. 57. Teneritudo, pro tenero corpore,
    procompensare,68.. Sonumsapere, pro recte eliam ap. Varronem, 54. Teiieritudo
    ". Becompensare,
    Hecompensalio, pro compensalio,41. 50.
    sapere,
    wtatulw,prolenera aetate,61.
    BecohCilior, in formadepouenlis,9. Sospilas,pro salus,29. Tenuimenfunt,pro lenlat;o, etiam
    Befarmatum,pro emendatnm. . Specialiler,pro specialim,etiauiap. legilur apudVirgilium,Ma. vni, 144,
    BeghUel gloriatur,$roregnat, etin- Colufnellatnet Quinclilian. 151. . .
    glnriaest. il.
    Spera, prosphaera, sphera, ubi e Tentalrix dexlra,' i. e. palpans
    Regularisconversatio,pro sacri or- simplex mulavimusin diphtbongum,dextra, 89.
    dinis' sui regula versari, vivere, 39. 44, 45. Terralenus,pro in lerram-vel hnmi,
    Bepedarepalriam,'prorepetere, 79. Spiritalis, pro spiritualis,voxPalri- 10.
    .Jtepedari, pro pedibus domum re- bus Cliristiauisperusitata, 35, 4. Titmitasresponsi,prosonus respon-
    meare, 95. Spontaneamenle,pro sponte, ultro, sionis,56.
    Besecareaiiquidper fres parlcs, h. 41. Tis, anliquusgenitivus, pro lui, sic
    e. dividerealiquidin tres parles,74. Spula\acere,prospumare, 16.. PlautuaMil. A. IV, sc. n, v. 42, 142,
    Belinacuiumanimarum,i. e. vincu- Slabilitas,pro constantia, e. g. sla- 159.
    Juni animarum,21,Belinacula mortis," bilitasfidei,9. , Triduahm inducim,pro triuih die-
    pro vinculamortis,30. Stemtha virginitalis, pro auclrice rum induciie. Triduanus legilur- ap.
    Betorquere inqenium in daorem, virginum,auctorelprinceps virginum, Apuleiumet Hieronynmm,62.
    pro acceptumreferre datori,2. 53. Turpiudinislocus,pro lupanari,77.
    . Belribulio, pro prtemio, legiur Slichus,pro versus, 70. • . D- .
    etiam ap. Augustinum,5. Slringereiqcrgmas,pro compescere Undiquessecus,pro undique, vel
    Belributioaterna, pro praemiocoa lacrymas, relinere, 58.
    Jesti, 13.. heroicum, p ro metro vel circumcirca, omniex pane, 57.
    Strophium
    Belrolempora,pro ante ssecula,68. carmineheroo,2. Universaieviiiorum; pro universa
    Betro exordiumnatus,pro ante exor- Sua cura, pro ipsius, 75. vitia, 71.
    dium natus, 8. Suadela, pro eioquentia, 88. Usia, proo!wi«,essenlia, sive"sub-
    Beviviscere,pro revirescere, 68. Suam, pro ipsius,114. Slanlia,eliamapudJC. Ulpianuftiin L
    Boburvirilis, in genere mascol.pro Stia venia, pro ejus venia,40. 9, D. De contrah.empl.,45, 74.
    quo lamenreposilumesluiri/e,2. jS«& spem amaloris, p ro sub spe ama- Usque,solum pro donec, 87.
    . Jtoslro lalrat, pro ex ore emittit, Cbris,nisiTorleJegeudunisilsub specie Usque siralus, pro usque ad
    excludit. amatoris, 57. solunivel in solum, sive lerrara stra-
    Buina, sumiturpro damnuro,41, S.ubslandadivina,pro Numen divi- tus. proslratus, 108.
    Bumpere tristilias, pro deponere num,30. Us:trpasseservilulilumcasleila,pro
    mcerorem,40. Subsidntiota, proexiguis, parvis fa- usurpare, i. e. vindicare usibustuis
    Bumperein voces,pro erumperein cultaiibus,74, 145. castella, 14,*24.
    vocem. . Subiractai seseluct\s ab illis, pro Ut.,causalis.cum indicativo mbdo,
    ' subtrahit,subducit,108. e. g. ut nonsolumgaudent, sed etiani
    S fulgent, pro gaudeant, fulgeant,17,
    Subtraxifackndis,pro subtraxi,me 54. "
    Sacelli Gangolphi,pro sancti, vel faciendis,vel subleriugifacienda,5.
    divi' Gangolphi,109. Sticces.ionibusprosperis, pro suc- 57.VI dcdignanlur,<[)TO ut dedigneiilur,
    pro moribus hominum iiessibus,13,15, Uisentii,pro ut senliat, 117.
    ' Smculum, UtquidfPTO quo vel quorsum,50.
    corruptis,52. Sufficienlta;pfOcopia,pro eo, qaod '
    Sanvm recipere,pro sanitatemreci- satis est, sicsuflicieiilia " vigoris, pro ;- v
    pefe, 17. snfficienlivigore,?70.
    • Sapere noslrum, pro sapientia no- Sui cquia, pro ipsius,112. Vacarein aliqua re, pro alicui rei,
    Stra, 66. . - SumntolenUs, pro summatim, 4 0. 13. •
    . Sfitis anliquiorem,pro multo anli- Superciliummonlis,pro summilas, Vacuaspes, pro inanisspes, i'5.
    quiorem.87. vortex monlis, eliam ap. Livium et Vdiere prwsens, ul Graectim,&-
    Scalfsit crimma nttdare, pro ma- Virgil., 22. •tn7/ivEiv positum,13.
    chinatnsest nudare, 113. Superficietmus,pro summatim,ge- Vaniialideservire, pro rebus cadu-
    Scibili*.scienlia, pro sciemia quaa neratim, 44. cis, inanibusservire.se dedere, 35.
    sub captumcadiivelsciri potest, 46, Supergradieris,protranscendes, v el Vette et posse, pro volunLas,28.
    Sciscitarialiquem,pro sciscitariex transgredieris, 55. Velle, pro voluntas,e. g. juxla sui
    aliquo, vel percontari aliqiiem. HiC Supetnagralla, proDei gratia, 28. vetle,i. e.juxta volunlalemstram. Vclle
    HrosnithaSnetoniumimilaii videtur, Superponereequo, pro imponere tuum, i. e. voluntastua;52. Fe.7epra-
    qui et ipsa aecusandiutitnrcaso,11. equo, vel ia equum,41. DMIJI moliri, i. e. moliri pravum vel
    Scius, idem quodscieris,3,15. Suppetlex,per p duplex, pro su- scelus, 27. Vellettostrum,,pro volun-
    'Se, pro ipsum,114. pellex, 46.> taie noslra, est Gra^cismus,66.
    Secretum habere ad aliquem, pro Supportare laudem alicujus, pro Vmierationeminferre metallis,pro
    aliquid arcanialicuidicere velle, 19. afferrelaudem alicui.77. venerari metalla,veiveneralione
    Secus, pro circum, e. g. undique 142. sat
    Suprema crimina, pro maxima, sequi, 61. ' pro-
    secus cireumdamur,pro circumcirca, , Veneralttr; deponenlis forma, prb
    velomnibusex partibus,10.Secusme, Surripere prolixitalem vim, pro venerationeafficitnr,83.
    pro propeme,juxia me, 35, 47, 53. susciperelongamviam,47. Femalrnea pelitio,pro locummea
    Seducere,pro de reclo inslilutode- giSuscep.io paiiperum,pro sublevalio petitiohabeat,68.
    ducere, 38. pauperum, vel misericordia erga pau- Verbiiltt,pro veiba,,115:
    Senliscere,pro sentire, Lucre- peres, 13. ' Fereor quod noii, pro vereor ut,
    tinm etiamlegilur, 30, 51. ap. T
    ' 66.
    Sepicolw,pro parvumsepimentum, Vescide fruclu,pro vesci fructu,
    Twdeovilceproprim,pro tajdetnie 9i.
    SerenUaspulcliriludinis,pro excel- vilie, 25. Velerhus,adjeclive,pro velerno la-
    lentia pulcliritudinis,1.7. Talenlus,prolalentum,70. borans, veternosus,30. . •
    Serie, pro serio, 2. .:', • Tangaris de meipassivne,pro lan- Vicemamcri impcndere, pro. re-
    Siht, projpsis, 74. gafis meo dolore, contristeris meo spondere amori,yel in amore, 24.
    Sibiferiur, pfoipsi ferlur, 117. eruciam,65. < Vicenianni, pro viginlianni, dislri-
    Sitienter,pro avide, etiam ap. Cice- Tegmen religionis deponere, pro bulivumprocardinali,32.
    roii,, 149, legmen religiosi ordinis, vel vestem ridemur Augustos,. pro Augusli,
    . Sotalur patiendi forma,pro solatio religiosamdeponere,37. 14.
    afiicitur, 87. Temporaliumdespeclio,pro rerum Virqovetuta,pro Eva, uiatra viven-*
    Sblidandi amoris,pro conflrnianul, caducarumfluxarumquecontemptus, tium,72.
    1207 ORDORERUM . . 120_
    Visceralenusconcussa, pro lota Vtscerumlatibuta,proviscernmre- Volulare,-pro, voluiari,e. g, nl in
    meiiieperculsa,48. riscfrarenuscon- cesstis,28. ierrse volui.s iiitimis,pro voluteris,
    lurbor, pro ex animoconturbor, loia i n
    Voces altttm ejnlandodare, pro 33.
    55, 41.
    ir.eiite._ponlui-_.or, Viscratenus voctjm ejulandoatlbllere,54. Vokere annum, agere annum.
    amplexari, pro ex animocomplecti, Volitdnttotw venw,pro ven* pra Item, Oljinpiades,ipro t. luslra, 59.
    26. gaudiisquasiexulumt, 106.

    > ORllO. HEf&UBIj

    QUM IN HOG TOMO CONTINEINTUR.

    TVIGODECANUSPHYUTWANGENSIS MO.NA- CAP.XII. — Adquid valeantepacta»? 29


    CAP. XIU. — Cura Septembreincipiant? . 29
    STERII. CAP.XIV.— Cur in medionullapronuntietur? 30
    EPISTOL^E. 9 CAP.XV.— Quomodoquolidielunapronuntielnr. 30
    I. — AdAdelhaidemlmperatricem.Sesuumque obni- CAP.XVI.— Cur nunc xxxma, nunc xxixnaluna pro-
    xiuscommend.t. 9 nuntietur. 30
    II. — AdTheodoricumEremitamin sylvaOr. Scribil CAP.XVII.— Ut a veleribuslunaristantnm observalus
    quanli?negoliiset curisobrulus sit in provisionemoua- sil annus; et cur uiodocommunem dicamuset embolisma-
    sleriisui, ac fralremAdalgozumsibi in adjuloremdepo- lem? 31
    scit. _. 9 CAP.XVIII.— Undeconliciantursaltus lunte vel ubi
    III. —AdDietricum.Utad secanonummil.al,nsuisibi recliusintermitlatiir. 52-
    fnturumin causa cujusdamclerici, a laicis pessimeha- —
    CAP.XIX. Qttolborisluna luceat singulisnoctibus.
    bili. 10 54
    IV.—AdLiutoldumepiscopumAtiguslanum.—Rogat CAP.XX.— Qua hora eclinsissolis ac lunajproveniat.
    ut rebus in suo monasterioalllictissimisopeinferat. 11 54
    —
    V. AdGozpertum abbatem Tegernsseeiisem. — Ex- CAP. X XI. — Iu quosignosit luna singulisdiebus. 35
    ponitci difficultalem, novi monasleriisui construclione CAP. X XII.— Qualioraluna accendaturvel qua in sua
    rausatam, rogatque.ut Weicheium solalii, Sigiliardum accensionemutet —
    aHaiem. 36
    sludiorum.gratia ad se mittat. 11 CAP.XXIII. Qualiterinvenianluranni ab incarna-
    — —
    VI. AdLiutoldumepiscopumAugustanum. Ut eos tione Domini. ... 37
    fralres quos monaslerii s ui coiiiniodo a Gosperlo abbaLe CAP,XXIV.—Origoindictionum,et qualiler.singulis
    Tegerns.impelravit,benigne accipiat, e t ad se rebus ne- annisinvuniantur. . 37
    cessariisprovisosmittat. 12 —
    CAP.XXV. Qualiterepactaeinveniantur. 58
    — — —
    VII. Epislolsepradictaa exemplum. Comnienlat CAP.XXVI. Qunmodocyclus soiis invenialuret cur
    Wigo dnos juvenes nionachosF.scholasticoAugustano per xxvuiannos— recurral? 38
    sibique.— fieri
    Priscianimajoriscopiam rogat. 12 CAP. XXVJl. Adinveniendas c oncurrenles cujusqiie
    VIII. Communi suorumnominead HeinricumBoiarite anni. 38
    —
    ducem. Pisces sibi pro celebrandofesliviusPaschate —
    CAP.XXVIN. Quolusannnssit bissexlo? a 38
    mittirogat. 15 CAP. XXIX. — Quomodo invenialnr cyclus lunaris et "
    IX. — Ad G. archipresbyferum. — Ut infligendam qua; sit differentiainter ij.sum et tixlem et qualiter inve-
    Ortwinopresbyteropcenam tanlijper dilferat. 13 nialur per —zodiacum ? . 39
    —
    X. Ad____. —
    comitem. Huncsaliua; cnjusdamnuper CAP.XXX. Quid sil tenninusPaschae, quando v el
    sibj dbnatse, totiusque monasterii S. SalvaLoris Phyut- observetur. 40
    wahgensis, defensoremesse cupit. • 14 -—
    CAP.XXXI. De a;quinocliiset solslifiis,qualiler
    — —
    XI. Ad LniloldumepiscupumAugustanum. De etiamcorporaliinluiludeprehendantur,el de asceusuet
    Jnjnriissibia Rihhardililioirrogaiis. 14 de descensusolis. 40
    XII.— Ad eumdem. —Exlremamannoneepenuriam CAP.XXXU.—r«epeliliode termino Pascbaii, et cur
    ejus beneOcentia subJevandam sperat. — 15 ipsafeslivitasnonnisi Dominicadiecelebrelur? 45
    —
    . XIII. Idemul videlur, 6. E. ad eL Petit frequen- —
    CAP.XXXIII.' Quomodo '' invenialur ipse lerminus per
    sui
    tiores litterasel amorem. 16 singnlos annoii. 44
    —
    CAP.XXXJV. Undeinvenianlurregularesipsiosler-
    IIELPERICUS MONACHUS S. GALLI.) mini. 45
    CAP. XXXV. — Qualiterper Paschalemterminumcae-
    Nolitiahistorica. 16 teri invenianiur. 45
    LIBERDECOMPUTO. 17 —
    CAP.XXXVl. Detribus annisxixalibuscycli,in qui-
    Proefatio. 17 bus luna epactarum non servat ordinem, ei qualiter
    Prologus. 19 luna observelur. 46
    CAP.1. — Undeconficiaturannussolaris et de ratione Paschalis —
    CAP.XXXVII. Decaaterisembolismis brevis comme-
    bissexli. 21 moratio. , 48
    CAP.II. — Physicasignorumratio, el de solslitiiset —
    CAP.XXXVIII. Epiloguslibelli. 48
    seijuinocliis. 23
    CAP.III. — Quomoflo sol in aliquosigno esse dicatur, RERNERUS ABBAS HUMOLARJENSIS.
    cumsignain cqolo,solaulem in xtiiere feratur? 26
    CAP.IV. — Contraeosqui diciinl planetas vuconlra Notitiahistorica. 49
    mundumferri. 26 DEVITASANCTiE HUNEGUNDIS, VIRIIINISHUMO-
    —
    CAP.V. Undeorianlttr regularesad feriamKaleuda- LARIENSIS. .'. *3
    runiinveniendam? 27 Observatioprxvia. M
    CAP. VI. — Unde concurrentesoriunlnr? 27 Praefalio.
    CAP.VII. — Qualiler inveniatnr quota feria sinl Ka- Vita. i9
    51
    tncipit
    lendae,t.i per diesmensisvel anni? 27 DETRANSLATIONK COliPORISEJUSDEM VIRGINIS
    CAP.VIU.—Qualiterinveniatiirquotidieferia? 28 APUD
    CAP.IX. —Curpraefaliregularesa Maitiosumantexor- VIROMANDUOS. '.:.,:,*>?,
    dium? 28 Observatioues prsfivise. S9
    CAP.X.—UndealiiregularesadlunaminKalendisinve- Prologus. , 61":
    iiienjainprocedani? 29 IncipilLranslatio. "'
    CAP.XI. — Undeepacue. 29 MIRACULA EJUSDEM. 67
    _2.9 QILE 1N HOC TOMOCONTINENTUR. ¥.12ft)
    Appendixad translalionem. 71 superfoliumIibriardensjacuit, ettamenpaginamminimo
    lasS^t.» 97
    EWELWOLDUS WINTONIENS1S EPI- —
    CAP.XXXVII. Quodnonomnia virtutum sancti viri
    /:•:''• SCOPUS. opura valeantexplicari.
    —
    97
    £kp. XXXVJIl. De arbore quadarhmagna cucullis
    , Notitiaiiistdfica. 77 imiumerisonuslaet de ejus interpretalione,qua?inisomnis
    VitaS. Ethelwoldi. _ 79 sanctoDunstanoplimfueratostensa. 98
    Observatiohes_ira3via3. '. 79 —
    CAP.XXXIX. Devisione viri Dei in qua apparuitei
    Prajfatio. ^ - havis quasdamrnaximapiscibtisel anguillisab imousqiie
    CAPOT I, — De orlu et (emporibosejusdem. 85 ad summumplenaqui,, excitati, homiuessunt effecti et ra-
    CAP.M.—De viMonesomniorum mairisejus. 83 tioniprislintereslituti. 98
    tSr.lIf. — De interpretatione somiiiorum eorumdem. —
    CAP.XL. JJe.veteris ecclesiienovadedicatione,qnje
    . ::•:" '':•" ,83 facta est in die xm Kal.Novembris. 100
    CAP.JV. — Quomodomater sensit aiiimampueri na- CAP. XLI.—De obitu sanctipatris in Kal. Augusti, et de
    «eiturivenisseet in^euiniatTasse.:' 85 sepulturaejus die tertio Nonarumejusdemmensis. 101
    —
    CAP.V. Quomodopiier nalttset inChristo renatus, CAP.XLll. — Quomodosanclusvir anlequamlevaretnre
    quadaihdie
    ;; subito in ecclesiacumiiutiice sua estinven- tiunulo manifesiavitse viro urbano quidam nomine
    tns. -85 Ethelmo,plurimacaecitatemultato. •'. 102
    - CAP.VI. — Quam studioseet diligenterin ipsa pue- CAP.XLlll.— De sancliviri iranslatione, qua? fecta
    ritia sacrislitterarum stndiisanimumdederit. 86 est subdie iv ItluumSeptembrium, eide miracuiisad ejus
    —
    .CAP.VII. QuomodoadolescensAdelslanoregi nolns sepulcrumpalraiis. 105
    effeclus,ad clericatum;el sacerdoliumpervenerit, ; 87 —
    .€AP.XLIV. De infirmapuella, quaj ibi sanitatemre-
    —
    CAP.VIII. De prbphetiaquam prsedi.x S.
    i.t OElfegus cepit. 105
    WinLoniensis episcopus de tribus sacerdotibus. : 87 CAP.XLV.<—Decsecopuero, qui et ipse ibidem ilbir'
    CAP.IX.— Qiiomodo Adelvvoldus Glesioniampervenit, minaiusest. 103
    et nionachiis factus,qualiteribi vixerit. 87 CAP.XLVI. — De ligato quodaffifure et in cippo
    CAP.X. —„Deobitu regis OEdelilani,et de successione extensp, qui solo sejmone vi.ri Dei absolutusest. 103
    - fratramejiislhfegiiumgenlis Anglornm. '88 fiymuusin bouore S Adelwoidipfassnhsete^iaco et
    CAP.XI. Quoroodo,rege Eadredo favenle, sanctusvir parjelericocarmiueper-alphabetum.. . • 10i
    AbbandunensismonasleriiCuramsuseepil, ejusque lori HymnusvesperlinalisSaphico metro endecasyllaboedi-
    abbasordinatusfueriu 83 lus, Adoniumuuariocontinensin loco. 105
    —
    CAP.XII. Quodrex Eadredusad monasterinmvene- EPISTOLAWOLSTANIMONACHIWENTANlAD
    rit, et hospitibuslota die coiivivantibus iiqnor exhauriri ELFEGUMWE.M'ANUMEPISCOPUM,libro de Yila
    nequiverit. — ''""".. 89 S SwithuniprasQxa,in qua multa de sanclo Ethelwoldo.
    CAP.XIII. QuodregnanteEadgaroieinplumpraeditti 107
    ccenobiiconsirucuimet dedicalumiuerat. 89
    CAP.XIV. — De ordinationeDunsiaui, et quodabbas WIDUKINDUS MONACHUS CORBEIENSIS.
    AdelwoldusOsgarummonachumiransmare direxeriLel de . 113
    quodamfralre ifiiatantsiinpliciet maguoebbeJientiaeviro." Notitiahistorica.
    RES GESTiESAXONIC^E. 115
    89
    CAP.XV. — Quomodohostis aritiquussanctum vifum Pfa;fatiolibri primi. , 123
    per casamcujusdam posLis e xslingueru conatussit. 90 LIBER PRIMUS. 123
    CAP.XVI.— QuodrexEadgarus ad episcopaluuiWin- Pieefaiiolibri secundi. 157
    toniensisecclesisesanclumvirumelegerit. 90 LiBERSECUNDUS. , 138
    CAP.XVII.— De communionequain clcrici cantave- Pfa3fatiolibri te.rlii. 179
    runt, quantomonachideAbbanduniavenienlesad ingres- LlBERTERTIUS. V 1S3
    s im ecclesiaestetenint. 90 JOANNES ABBAS S. ARNULFI METENSIS.
    •CAP. XVIII.—De expulsionec!ericorum4evelerimo
    naste.io. — 91 Noliliahistorica. •" 211
    CAP.XIX, Quomodovirsanctusyenenum biberit, et VITA SMCTiE GLODESlNDiSABBATJSSiEMi_.-
    fideicaloresuccensuspoluniniorlisexslinxerii. 91 TENSIS. 211
    CAP.XX. — De expulsioneclerieorumde novo mona- Prologus. 211
    sterio. 92 Vita. 215
    CAP.XXI.— Quodin AbbandoniaOsgarumconslituerit EISTORIATRANSLATIONIS S. GLODESINDIS:218
    abbatem. 92 Monitum. 217
    CAP.XXII.— Quodin Gcenobia nonnarumsanctimonia-
    ' Prologus. 219
    les ordinaverit. 92 Narraliotranslationisprimse. • 219
    CAP.XXHI. — Quomodoin provincia orientalinm An- Narratiotranslationissecund»; 2_2.5
    glorum Eligense ccenobiumregulariter mohachisinsti- Vl rA JOA!N NISABBATISGORZIENSIS". 239.
    tuerit. 92 Admonitioprajvis.. . gjg,
    CAP.XXIV.— Quodin provinciaquoqueGirviorumduo Prafalio. " 2il
    monasleria,Burgh atqueTornig appellata, simili modo Textus. 248.
    monachisdelegaverit. 93
    CAP.XXV. -r- De familiarilatesancti viri cum rege ODO DIACONUS AUSCIENSIS.
    Eadgaro. 93
    CAP.XXVI.^r-DerevelationesanctiAnlistilisSwilhuni, EPiSTOLA.AD GARCIAMAHCHIEPISGOPUM AC-
    quem sanctus paler Adelwoldussnb die Idus Julii cuiii SCIENSEM. 311
    omni gloria translulitel inde in ecclesiacollocavit. 93 BENEDICTUS PAPA VII.
    CAP.— XXVII.— Quodel alia multa per Dunslanum
    et Adelwoldumconstructa et conslitutasint monachorum Nolitiahislorica. 515.
    monialiumque— ccenobia in genLeAnglorum. 93 315
    CAP.XXVIII. Quomodosanclus Adelwolduslenitatis EPISTOL/EET PRIVILEGIA.
    bIandimehto'severitatem disciplinae t emperaverit. I. —Epistolaad Galloset Germanbs. 315-
    CAP.XXIX;.— Quoniodo" —
    famis tempore mulLitudineni TI. bulla pro Trevi.rensi.archiepiscopaiusjuribus,
    pauperumab ipsisfaucibusmoriemeripueril. 94 518;
    CAP.XXX.—:Quod,intef haec vir sanctus infirmilates TIl. — Bullapro monasterio S. Benedicti Trevirensi. 319
    sspe viscernm— et JJlmoremcruriumperpessusfueril. 91
    CAP.XXXI. Quodjuvenesdocere semper dulcelia- IV. — Privilegiumpro ecclesiaTrevirensi. 52tt
    buerit. . 93 V.>—Epistolaad Theodoricumarchiepiscopum. Trevi,-
    CAP.XXXII.— De chrismatisampullapoenevacua,et rehsem. - 325
    in itinereoieo plena inventa. 95' VI. — PrivilegiumpromonasterioVizeliacensi.." 323
    CAP.XXXIlI,—-Demonachoqui furtumperpetravii,et VII. — Bull. pro ecclesiaSS. Apqllinii•et UrsiciniCa-
    solosefmoneviri Dei quid perpessusfuerit. 93 nossana. ;.''•' ^25
    GAP.XXXIV,— Demonachoqui de.summolemplicul- VIII. — Privilegiumpw monasterioS. Pantaleonis.52(i-
    miiieccciditet nil mali passusincolumissurrexit. 96 IA. — Privhegiuinpro mQnasterio Casinensi. . 3S_!6
    CAP.XXXV.— De.uiouachoqui seviro Dei iri legendo X._— PrivilegiiimprombnasierioS.Pietri Perusino. 328
    assiniilarepraesumpsit,quidperpessusfuerit. 97 XI. — Bulla pro ecclesiaAusonensi. 529
    CAP.XXXVI.— Decandelaqu» episcopoobdoriiiiente XII. — PriYilegiuiupro ecclesia Ausonensi. 531
    1711 ORDORERUM 1211
    XIII.*—Privilegiumpro monaste-loClunincensl. 332 CAP.XXXVIII. —Quare peccatiscriminalibusirretit»
    XIV.7- Privilegiumpro ihonaUerioS. P. Rodensi.333 sacratncnlisDominicis arceanlur. 589
    —
    . -,XV. Privilegiumpro monasterioBisnldunensi. 334 —
    CAP.XXXIX. Judaeosab omni conventu fidelium
    XVI.— Privilegiumpro abbatia S. RufilliiForppopu- arcendospracipue ubi Chrislianorum celehraturoblalio.
    lensi. — 535 390
    XVII. ConcilinmBomannma bcnedictoP. P. VII 1 CAP.XL.—Qualiteraccedendnm sil adDominicicorpo-,
    «onlraSimoniacos habitumannoChristi, 981. 336 ris et sanguinismirabilesacramentum. ' ,391
    XVTH. — Bullapro monaslerioS. Walarici. 338 CAP. XLI. — Derevelationibusquibus Dominasde ve-
    XIX.— Epistolaad LiudolphumabbalemCorbiensem. ritale corporiset sanguinissui ha?sitantium cordafirmavit.
    339 392
    XX.— Epislolaad episcoposGalliajet Germania3.311 —
    CAP.XLII. Miraculumde quodamJudaeo. ,593
    XXI.— Privjlegiumpro ecclesiaParisiensi. 341 CAP. —
    XLIII. Ilemde quodamsene eremitacojus du-
    —•
    XXII. Bullapro monasteiio S. Viuceuliiad Vultur- bitalionemDoihinuseademverilatisrevelationefirmavit.
    num. 543 395
    XXIII.— PrivilegiumpromonrsterioS. HilariiCarcas- —
    CAP.XLIV. Itemmiracnlumquod Bomaeactumest.
    sonensi. 544 395''
    XXIV.— Privilegiumpro monasterioS. Salvatoriset CAP.XLV.—Itemaliud. „ 396
    S. Peiri Gemblacensi. 343 CAP.XLVI,—De sacramenlocalicis quidrevelatiimsit
    * XXV;— PlacitumRomanuma BenedictoVII Papa ha- Cypriano. 397
    bUnm. 346 CAP. X LVII. — Qualiterin Domini noslri Jesu Chrisli
    XXVT. — Privilegiampro.monasterioS. MarlaeNien- passione mysticumsit Paschaabolitumet in ejus immola-
    burgensl. — 349 tionerei veritassitostensa. 398
    XXVII. Bnllaad Petrummililem. 350 —
    CAP.XLVIII. UlrumPascha islud legitimnmpost
    XXVIII.— Privilegiumpro ecclesiaTiburtina. 550 anni spalium,velposllongainlervalladierum,an qnotidie
    n fidelibussil edendum. 398
    JOANNES PAPA XIV. —
    CAP.XLIX. Quantnmsacrte obllgationisimmolalio
    Nolitiahistorica. 357 mortuorum spirilibusprosil. 399
    —
    CAS.L. De qnodammonachoqni per salutaremho-
    Epistolaad AlonemBeneventanumarchiepiscopum. 359 stiam evasii. 399
    supplicium
    —
    TUEODERIGUS METENSIS EPISCOPUS. j CAP. LI. De quodamrujus vinculaincaptivitate oblalo
    peracto — solvebautur.
    sacriticio 390
    . Notitialiistorica. 5S9 CAP.LII. De quodamnautaqui postlongamarisdis-
    EpitapMumTheoderici. 564 criminaDominicivirtutesacramenlimortemevasil. 599
    Bhylhmiinhonorem Theoderlcf. 362 CAP.LIII. — QuibnsimmolatioDominici corporismor-
    EPITAPHIUM EVRARDlCOMITIS,auctore Theode- tuis prosit. 400
    rico. 565 CAP.LIV. — Qqadisciplina,qua modesliaorandum sit
    INVENTIO SANCTORUM a DominoTheodericoepi- cumsacerdossacrificat el unusquisqueinsuoordinehoram
    scopo Melensi repertoruraatque ad cidlatem Metensem sacraecommunitionis exspeclat. 400
    translalorum. 364 —
    CAP.LV. Quidcavendumin orationesit, qualiter et
    DeS. ElpidiO. 364 facienda^ preces. 401
    DeSS. EutychioVictorinoet Marone. 36> CAP.LVI. — Cyprianusad clerumde precandoDenm.
    DeS. Feliciano,episcopoet martyre. 565
    De S. Asclepiodoto martyre. 563 CAP.LVII.— Quod etiamin exteriori cultu sacrosan-
    DeCalenaS. Petri apostoli. 366 ctum Dominiciallare ornandumsit. ' 401
    De.-Sancla Serena el sancloGregorioSpolelino. 366 CAP.LVIII.— Quod niliilsuper altare ponendumsit
    DeS.Vincenliolevila. 367 praetersacrosanctam oblationem. 402
    De sanclisProto et Hyacintho. 367 CAP. —
    LIX. Quodpro homicidisel latronibus non est
    DesanclisDignael Emerila. 568 sacrificandum. "102
    De sanctoVincentioepiscopo. 368 CAP.LX.— Dehisquieleemosynamtribuunt et pec-
    De sanclisVincenlioet Carpoforo. 368 catanondimiltunt. -*05
    DesanclaLuciaVirgiueet martyre. 368 CAP.LXI.— Slupendumnimisde quodampresbytero.
    De craticulasancliLaurenlii. 369 405
    GEZO ABBAS DERTONENSIS. CAP.LXH.— Quodq*aliscunqnesacerdolisexcommn-
    nicatiovaldeformidanda sil, nec altendendnmcujusmeriti
    DECORPOREETSANGUINE CHRISTI. sil, sed cujusauctoritatehocfacit,etiamsiinjustavidetur,
    Admonilio Muralorii. 569 qnod absit.excommunicatio. 405
    Incipitliber. 371 dosi —
    CAP.LXllI. Laudabilenimisexemplumgloriosi Theo-
    Prologus. 57i imperatoris. 405
    —
    Versus Odonis de sacramentocorporiset sanguinis CAP.LXIV. Item aliud exemplumnimispavendnm.
    Domini. 375 404
    CAP.I. — Quodhumanainfirmilasnon facile debeat CAP.LXV.Quantareverentia episcdpalicathedra^sit
    divinadiscutere,ex librobealiHilariiepiscopiet confes- habenda.DedouinoPeiroAlexandrino palriarcha. 404
    sorisde Trinitate. 576 —
    CAP.LXVI. Quamgravepeccatnmsitsacra loca te-
    CAP.II. —De Dominicicorporisorigine. 377 merare, vel aliqua sorde polluere. 405
    CAP.III. — DenalivilateFiliiDeiex Patre. 378 CAP.LXVII. — De quodam lalrone in coemelerio
    CAP.IV —Quodformis ssepe comparabilibus Joannisapostoli.
    erudia- S.CAP. +03
    murad imelligendadivina. - 379 — ad
    LXVllI. IncipitepistolaAngustini Auxilium-
    CAP.V.—De Dei Patris subslantia. 580 episcopumpro—causainjustseexcommunicalionis. 40S
    CAP.VI. — De nativititeFiliiDei ex. Palre. 580 CAP.LXIX. Ilemcapitulaad eamdemrem perlinen-
    CAP.VII.—"DeFilii Dei generationeex Matre. 581 tia B. Augaslinus. 106
    CAP.VIII.— Dominumnostrum JesumChristumper as- —
    CAP.LXX. Desacramenlobaplismati3 B.Ambrosius.
    sumptamcarnemnaturalitermanerein nobiset nos per 406
    perceplionem cnrporiselsanguinisejus manere.in eo. 382 SANCTUS DUNSTANUS ARCHIEPISCOPUS
    CAP.IX. — Ecclesiaelidescatliolica. 384
    CAP.X. — Nonconlidendum in homanaprudenlia. 583 CANTUARIENSIS.
    CAP. XI. — DeDeiVerboCyprianusvel Hilarius. 386
    CAP. XII. — Cyprianiasserlio vera de Deo. 386 S. DunstaniauctoreOsbernoCantuariensimonacho. 407
    CAP.XIII.— Auguslinus de DeiVerbo. 587 Observaliones pra^viaj. * 407
    CAP.XIV.— De libello PascbasiiRotberti ad Placi- Osberniepistolaseu prasfatio. ; - -413
    dinmdiscipulum,Chrislicominunionem verum corpus et IucipitVita. +1s
    sanguinemessenon dubilandum. 387 Dunstaniparenlesnobilesac pii. 415
    CAP.XXXVI.— Quiddi^nevelindignesumentibnsDo- Cereislux coelitusreddita. 415 •
    minicicorporiset sanguinispraestetEucbaristia. 387 Dunstaninalivitaset baptismus. 418
    CAP.XXXVII.—QuidbeatusmartyrCyprianusaffirmatseMorbocorreptusmirafacitangeloduce. 418 ••
    praesentecontigissehisqui pollulido idolotliylisDomi- : Ordinesminoressuscipit.Lectioni etscienliis dal'ope-
    eici corporiset sanguiuissacramcnlatemeresusceperunt, ram. ."».'
    589i AbAthelmotraditurreai Ethelslano. .*Z<i
    3_;_5 QILE IN HOC TOMOCONTINENTUR., i_ll4
    CilharaCtelitusdat sbriuiti, ,' 421 CAP.II. —:Qualiter ordo bymnorumtemporehiemall
    Dunstanus'aulicoruminvidiamfugit. 422 custorlialur,et cauera quseregulariteragendasunl quali-
    Elfego episcopohorlante, ' dein morbo accidente, lit ter agahtnr. 485
    monacntisel pfesbyter. 422 —
    CAP.III. Qaaliter vigiliaNatalis Domini,et ab ea-
    C tilastonitsin ungusla cella inclusus, diabolum egregie dem solemuilaleusque ad sepLuagesimam agi conveuiat.
    •xcipit. ' ''"- 425 486
    Malronaregia ad Dnnstanumaccedit,B. Marisedevota. CAP.IV. — Qui regularis ordo a septuagesimatota
    Regem recreat ope Deiparae. 425 quadragesimacustodialnr. 488
    :JEgrotans r e.ssuas disponit in inanus Dnnstani.qui mo- —
    CAP.V. Qualiter diurnasive noclurna,laus Paschali
    bilia datpauperibus.—Illa Spiritus sancli adveuture- feslivitateagatur. 494
    cfeaia, unctioneac vjatico,ihunitaobit. DunstanusUsere- CAP.VI. — QualiteroctavarumsabbatoPascliaelotoque
    dilatemconverlil.in ecclesiaset monasleria. 426 aBtlatislempore agatur. - 496
    Arcariaccelilusdiscit. 428 CAP.VII. — frater qul circa vocalur,oflicitim
    AbEadmundoin palalinmaccitus,iterum inde protru- Suumimpleat. Qualiter 497
    ditnr. Sedrege ex pr.T.cipilio ereplo honoiilice revocatur, CAP.V lll. — Qnaliterdinmalesive nocturbaleolliciiim
    : .concessoipsisolbnalali. 428 hebdomadaPentecoslesagattir. 498
    Glastonisemonasterium celtbre rcddit. Da3moiiis eludit CAP.I X. — Qualiterqualuortemporibusagatur. 499
    terriculas.S. Andresese committit.Angelisfamiliaris, CAP.X. — QualiLer mandatum diebusa fra-
    Edgarisortemdiscit.Absenliavidet/ 430 tribus e>.hibeiturpauperibus etquoiidianis
    quo ordineabbas erga
    Regismorlempraenoscit,cujuscorpus Glastonia?sepe- peregrinosagat. - 499
    lil. 452 —
    CAP.XI. Quoordinesabbatofratresmnuditiasexer-
    Edredoregi charnsflt. - 432 ceant et quaequeofficia ob animcesalulempersolvant.500
    ElfegomortnosedemVVintoniensem recusat. 452 —
    CAP.XII. Quomodocirca aegrolumfratrem agalur,
    Edredimorluifunuscurat. 434 qualiterqne defunctumhuinoconvenialreddi. 500
    Edwiiregis ob malos mores, recedit. 455
    Glastoniae pie degil. 435 ADALBERO REMENSIS ARCRIEPISCOPUS.
    Regisamoresinsectatus, in exsiliumagilur. ApudGan- Noliliahislorica. 5Q3
    dartiindegil. 436
    Edwioregefugato,Edgarusregnat 457 EPISTOLJE. 503
    Dunsianusab exsiliorevocaluf.WigorniensisEcclesise EPISTOLA —
    I. Ad Ecbertumarchiepiscoputn
    ' Treviren-
    episcopusordinatursublituloarcbiepiscopiCanluafiensis. sem. EPISTOLA —
    II. AdVillegisum'Moguntirium
    .505
    438 archiepisco-
    Edwiianimama pcenisliberat. 439 pum. , 503
    Lundoriise sedemaccipit. - 440 EPISTOLA III. — Ad Walonemejusquepertinaces. !i06
    Odone mortuo, itemque Elfsino; Berthelino ejeclo, EPISTOLAIV. ^—Ad NotegaiiumepiscopumLeodicen-
    Cantuariam transferlur. 441 sem. 507
    Columbainler sacraillustratur.Aquamex rupe elicil. EPISTOLA V. —Ad Widonem-abbatem Gandavensem.
    -, . 442 507
    Regemob violatamvirginemseptennipcenitentiseaddi- sem. —
    EPISTOLAVI.AdEcberlumarchiepiscopum Treviren-
    cit. •'' 507
    444 —"
    Clericorumejectorumquerelasrefiingit. 445. EnsiOLAVII. Ad Nolegariumepiscopum Leodiceu-
    Kegnumobitus. Regnimutatiopraedicla.. 446 sem.' 507
    Atlielwoldiet aliormnmortesprainunlialse. 447 EP.STOLAVUI.—Ad Lothariumregem. 507
    Hofensisobsidio.Kegisavaritiaptinita. 448 EPISTOLA IX.'—AdTrevirenseuiarchiepiscopum. 308
    Auctprisapostrophe. 449 EPISTOLA^ Ad eumdem.
    X. 508
    Prsenuntiadanlurde morteDunslani. 450 EPISTOLA XI.— Adeumdem. 509
    Asce.sioriisdie festo verba facitad populum vir san- EPISTOLA —
    Xfi. Objectioi'nAdalberonem. 509
    clus. Mortemsuumsuis edicit. 451 EPISTOLA —
    XIII. Pargatio. 509'
    Ciborelicilur, rapitur e lerra. Orationemhabetadsuos.- EPISTOLA —
    XIV. Ad Bealricemducem. 510
    452 EPISTOLA XV.— Adeaindem. 510
    Viatifliimaccipitabangeiis in coelumdeducitur. 453 EPISTOLA —
    XVI. Ad eamdem. 510
    Sepelitur. 454 EPISTOLA —
    XVH. Ad NotegariumepiscopnmLeodicen-
    LibermiraculorumS.Dunslaniauctore eodemOsberno sem. 511
    mbnacho. 455 EPISTOLA XVIII.— Ad eumdem. 511
    Auctorlidema 'Iectoribusexigit. - 455 EPISTOLA XIX. — Ad Ecbertumarchiepiscopnm Trevi-
    Cajcusvidet. 457 rensem. _ 511
    Item tres caeeae. • . 457 EPISTOLA —
    XX. Ad eumdem. 511
    Invalidosanitasreddilur. 458 EPISTOLA —
    XXI. Ad Theophaniamimperatricem. 5!1
    Csecanataluminedunatur. 459 EPISTOLA XXII.— Ad MaiolumabbatemCluniacensem.
    Exconimunicati poeua-el salus. 460 512
    Repenserigitur. " 460 EPISTOLA XXIII. —Ad Ecberdum[Ebrardum]abbatem
    LoripestandemrecLumincessumrecuperal. Auctorjam Turonensem. 512
    visa narrat. . 460 EPISTOLA XXIV.— Ad imperatricemTheophaniamet
    Vlrgolucisexpers lucemaspicit. 461 ad iiliumOttonem. 5)2
    Auctortestismiraculide piiellacurala.' 462 EPIJTOLA —
    XXV. Ad episcopumBellovacensem. 513
    Coiitracluserectus. ' ,' 465 EPISTOLAXXVI.'—Ad dominamTheophaniamimpera-
    Alia miracula. 465 tricem. 515
    Nbvitiispflenaremissa.Paganicadaverex ecclesiapro- EPISTOLA —
    XXVII. Ad Ecbertum Trevirensem arclii-
    jici JMbetur. 464 episcopum. SI4
    Ea re neglecta quid secutum.S. Dunstani translalio. EPISTOLA XXVIII.'—Adfratres Blandiniacenses. 514
    :,: ':-:::::.,". 465 EpisTGtA XXIX.—AdEcbertum archtepiscopum Tre.vi-
    Lanfrancusfaventem sibi sentii Dunstanumin causa rensem. :. ^: ' ' st*
    temporaii. '.:..,,. 466 EPISTOLA-XXX. — AdEcbertumarchiepiscopum. 514
    : Et in gravi morbo. ' 466 • EVISTOLA_*XXXI. —Ad eumdem. 515
    Etin morliocapellani. 467 " Ei ISTOLA iXXH. —Ad comprovinciales. 315
    Calenatonodisoluli.Factumconirarium. 468 EPISTOLA XXXIII.— Ad Roihardum archiepiscopum
    Mpnacliusrecederevolens impedilur. 469 Cameracens^m. — SI3
    Dunstanusinvocanlipropitius. 470 EPISTOLA XXXIV. Ad 513
    Auclprde se narratvisum. 471 EPISTOLA —
    XXXV. Ad'Carolum,ducem. .515
    Auctormultapraetermillit. 472 EPISTOLA XXXVI.— Ad domiuamTlieophaniam. 1516
    EPISTOLA AD WULSINUMSCHIREBURNENSEM EPISTOLA XXXVII.— Adclerum et populum. 516
    EPISCOPUM. 473 EPISIOLA XXXVIII.—|AdTrevirensem. 516
    UEGULARISCONCORDIAANGL'CE NATIONIS •EPISTOLA-XXXlX. — AdCarolumducem. 516
    MONACHORUM SANCTTMONIALIUMQUE. - 473 EPISTOLAXE.rf:Ad XhietniaruinMoguntinumarchi-
    Proccmium. 475 episcopum. — : v ,. 817
    —
    •:C*P.I. Ordo qualiter diurnis s':ve nocturuis lioris EPISTOLA XLl. Ad Constantinnrn. 518
    . reguiaris inos a inoiiachisper auni tircujtnn observari INTRODliCTlO MONACHORUM 1N MONASTEHIUVI
    cenveniat. 479 MOSOMENSE. 51»
    1215 ORDORERUM _ *_._..
    FOLCUINUS ABBAS LAUBIENSIS. struitur; et de consistorioiejusvicinourbi, ad qnodsaepe
    canibusimpulsae agrestesfe^raconDuerent. t>__
    N»titialiistorica. 529 CAP. VII. — De lapsn in Mosellamfluvium,et
    VITA S. FOI.CUINlTARVENNENSISEPISCOPI, quodsanctusMansuetusppiieri er visum conqiiestussil ulrum-
    auclore folcuinoabbate. 550 que parentem. 625
    Observaliones praeviai. 530 —
    CAP.VIII. QuodB. Mansnelusiriduo qutesitns,tan-
    Piologus. ' 553 dem sibi ostenso/faclaqueoratione,
    Vila. 535 puer inveiiitur,locoque
    super undas reducitur, el vivus patri reslituilur,
    DI5GESITSABBATUM LAUBIEVSIUM. 541 626
    Monitum. • 541 Cip. IX.—Quodad resuscitationem pueri, omnesprae
    Gesla. 545 gaudioflerecoeperint,et de locis posnalibus ubi fuerat
    ERKEMBALDUS AliGENTINENSIS EPI- lieputalus.— 627
    CAP.X. Quod,puerobaptizato,omnes idola proji-
    SCOPUS. ciuntet liaptismalis sacramentumiu coinmunesuscipiunt,
    et unanimivoto iii sedem episcopalem B. Maiisuetutn
    Notiiiahislorica. 581 con»tituiint. 628
    SUSPIRIUMERKEMBALDI. S83 CAP.XI.— Quoilrex in omnessuasditionispartessalu-
    POEMATIA. 583 lisverbum aununliai.jusserfr,cl quorl B. MansneLussi-
    LEGESMUNICIPALES quasArgenlinensicivilatide- gnis el virlulibusdeclaratus,dtias basilicasintra mcenia
    dil Erkembaldus. 585 urbisconsiriucriiul. 628
    CAP.XII.—Quodcives Tiiliensiumsint ejus apostola-
    ADSO DERVENSIS MONACHUS. lus in Doniinoetdeeonslahtiael doclrinaB. Petriapostoli.
    629
    Nolitialiislorica. 597 —
    CAP.XIII. Deobitubeativiri. 650
    V.lTAS. FRODOBERTI ABBATTSPRIMI CiiLLEN- CAP.XIV.— Desauc.oAnionebealoviroin episcopatu
    SIS PKOPETRECAS. succede.iite. . 651
    Observationesprsevia;. C00 LIBERSECUNDUS. 633
    Canuen. 600 CAP. —
    XV. lncipilopusculumlibellisequenlis, de his
    Viia incipit. 601 quieper eumjioslobituingestasunt. 633
    FriidoberlusTricassinasqno lemporeflorueriL. 601 CAP.XVI.— De qiiadaincajca, quas anLeJanuamU.
    Sludiisiradiliir.Imple.topprequod discit. 001 Mansuetiillaminalaest. 654
    Dajmnnenisignocrucisfugat.. 602 C'r. —
    XVII. De mulicre sanata quaj a dsemonibtis
    Matrivisumresiituit. 602 vexatasensumperdiderat. 633
    ClericusLuxoviuintumcelebrepelit. 605 —
    CAP.XVIII. De leprosocurato. 655
    Simplicitasejiissnspeclalentaiur a Teudoleno. 603 —
    CAP.XIX. De clericoa febribusereplo. 638
    Trecasreversus ab episcopoletiiielur. Quadragesimale CAP.XX.— DeliisquaeaclasanLMansuelimerilistem-
    jejuniumrigide exercens ab episcopoprobalur. 604 poredoiuniGerardipontiiicis. 638
    Suasvirluiessuis propalat. ,
    ' 605 VITAS. HASOLlCONFESSORIS. 645
    Clodoveojuvatiiecccuubium contiit.- 606 Prologus. 6i3
    Monasteriumrebus el personisaugel. Inde plures ad Prajfatio. 615
    episcopatumassumpli. 606 Ineipit Vil.a. .. 647
    In ParllieiionesaucliQuintiniejus merilisvinumauge- S. liasoliiialriaet nobiliLas. Virtuteseiusadhuc lalci.
    scil. 607 647
    Sanclospie colit. 607 Ad S. Remigiisepti l erum devotus accedit.. 6i8
    ln fesloS. Q.iintinia dasmonein oralioneturbalur. 608 Omniareliiiqucfestatnit. 648
    Ab energuinenoridelur. tiOfi Angelumitiiif.risducemmeretnr. 649
    Furiosammcnie resLituit. 609 Multi s anclilate illustresflorenlRemis. I n his yEgidius
    Ecclesiamno.am die nalali Domiuiposlulat dedicari. Reiiiorumepiscopus.Forlutialusillius gesta metro ' ccn-
    Episcoporccusante,vitceinduciasimpetrat. .610 seripsit. 649
    eo
    Leclorcoram Evangeliumlegenscapitisdoiorelihe- S. BasolusRemisab ^Egiiiioreverpnterexcipiliu. 650
    ralur. Sanclusmorilur. 611 Ab eodemobtinet locuina turbaremotum.Verzeaceli-
    Gibilrudiel saiictiuionialibus sui desideriumrelinquit. sium monachorum societatiadjungitur. 851
    Procerajfuilslaluras. 611 Sacrislilteris imbuitnr. 652
    Sepelilur ab episcopopost ecclesiaenovaededicaiio- Virtuluin ejus catalogus.Pietatem pra cseterisvirtuti-.
    nem. 612 , bus coluilmaxiine erga atfliclos. 052
    Miraculis'fulgel. Ad pprfeclionem jugiteraspirat. 653
    Sanclio.ultusunde neglectus.P.udentiusnovamecclc- PopulumverbQet exempload meliorisvitx inslilulum
    siamremotisp.riuscorpoiibnsdtsdical. 613 Iiorlatnr. 654
    S. Froilobeiticorpusreferre voleus Pruientiusmorle Konlemin montisverticeccelitusimpelrat. 634
    prajvenilur. 614 Cseconatolunienreslitnit. 653
    Otulfus inexsequitur.Sancli sepulcrum variis prodi- Crucemlapideamin eremoerigera curavit. 655
    giis illuslratur. 614 Apruma venatoribusluelur. Insigne miraculum adVi-
    TranslalionovaindiciLnr. 613 diilam amnem. 656,
    Tumuloreserato grana auri in osse apparent,corpus Ultiodivinain eum qui in S. Basolifestovenationiva-
    sucrnine terra levatur. 6.15 cabat. 656
    Mullis"sanctorum locis luslratisad S. Frodeberlumcu- Suspensumin palibulo incolumem servat. 657
    ratur. 616 Diesobilas. 638
    Matrispercussorhorrendepuuitur. 616 LIBELLUSDE TRANSLATTONE ET MIRACULIS S.
    TranslatioS. Frodoberti8 Januarii. 617 BASOI.ICONFESSORIS. 658
    Tempeslascommodioroblenla. 618 Observationes praeviae. . 639
    . Translationisanniversariasolcmnitaspracepta. 618 CAP.I. — MonasleriiS. Basoli instauralio,ejusdem-
    VITA S. MANSUETIPRl.MI LEUCORUMURBIS que sanclitranslatio. :' 659
    PONTIFICIS. 619 CAP. II. — De illoqui irreverentersanctibaculum ac-,
    Prtilogus. 621 cepu, cujuspes emarcuil. 600
    LIBERPRIMUS. 621 —
    CAP.III. De inoustruosohomineex vicoCurmolensi
    —
    CAP.I. QuodB.Petrus Hierosolymammtrisvirtuti- cu'alo. 661
    b'is jllustrans,primumAntiochse, deinRomaesedens,ver- CAP.IV.— — De illu.minaiione puellse. 651
    bninvilaeorbi ftoinaiioiiiliidil. 621 CAP.V. Demuliereca;caaiquejlluminata. 601
    ,CAP. —
    II. De beati Mansuetiexordio,el quod Romam CAP. —
    VI. De quodamadmiuistratoreSperno nomine.
    profeclusprseseritiain expelierit B. Petii aposloli. 621 Qualilercorreptusfuit. 662
    CAP.III. — Quod beatus Petruiseumsibi ascittimcum CAP.VII.—Qupdper preces et.merita beati-Basoli
    aliis perfectissiniisviris,in Gallias eligit desLinandum. Wandalorum exerciLusredit. 602'
    622 —
    CAP.VIII. De illoquimetallum deaaratumin sum-
    —
    CAP.IV. Qnodhic pr.iusa bealoPetro ipse ordina- mitaletiirriscceperatconvellere. . 664.'.
    tus GalliasiugressusLeuchorumurbemattgreditur. 62.3 —
    CAP.IX. DeBarbaroseu Wandaloquicornu altaris«L
    —
    CAP.V. Quodregi et reginsenecnon,el urbis prin- convelleretlemere apprehendit. 664
    cipibusununi et verumDeuuiinslauler.•iununliat. 623 CAP.X. — De illoqui cnm uxore incidit in latrones.
    CAP.VI. — Qnodregis filuisparvoltisritu genlis in- .. . 664:
    1217 [QILE IN HOC TOMOCOINTIINENf UR. 12J8
    CAP.XI.—De rectore qui noluit prohiberecanes a VII. —Odilonis subslilutioinlooumMaioliabbatis;hnjus
    fonte. " 665 obitus,cultus,reliquiae. 736
    CAP.XII.— Depincernaimpudico. 666' —
    VIII. MaiolipraBcipui discipuli,culloreset miracula.
    —
    CAP.XIJI. Deilloqui tertio monitusecclesiamadiit, 741
    elsanitalemintegerrimamrecepil. 666 VITA SANCTIMAIOLl, duclore Syro monacho. Epi-
    VITAS. BERCHARII ABBATJSALTIVILLARENSISsloladomniSyri ad domnumOuilonemabbatemdiretla.
    ET DERVENSIS PRIMl. 667 743
    Observationes praeviae. • 667 LilierI. 745
    Prologus. 669 Liber II. 753
    :" JncipitVita. 169 LiberIII. 76'.
    Ber.charius nobilisAqnilanns. 669 ELECTIO S. ODILOMS vivenleS. Maiolo abbate. 777
    Nivardoago.nle litterisimbuilui'. 670 CHARTULARIUM S. MAIOLl. . 779
    Remosad Nivardum se recipil. 671 I.—Charta Lolliani.regis de S. AmandoCluniacensi
    Remacloinlormandustradilur. 672 monasterioconcessolemporeMaioliabbatis. 779
    Luxovium petit. 675 II. — Charta Theobaldi C abilontnsis comilis dona-
    - Pie vilaminstiluit. 674 tionemmonaslcriiS MarcelliCaiiilonensis qnaClunia-
    Maiolo
    Pincernafactusmiraculocommendatur obediens. 674 censiabbaiifactamconfirinavit. 780
    Reiiiosreversus.Nivardymonasteriumconslruere co-
    gilantisociantur. 675 LETALDUSMICIACENSIS MONACHUS.
    Nivardoin soporemverso, locoper angelumdesignato, Nolitiahistorica. 781
    mandalumde condendocceuobioAllivillaiensi ' recipit. YTTAS. JULIANICENOMANENSIS.
    .':> 676 781
    Childericojuvante ecclesiamS. Pelro, aliainB. Mariae episcopum. Epistola dedicatoriaad Avesgaudum Cenomanensem
    curatdedicari. 678 ' . ,731
    Monaslerium rebns et personisinslruil. 679 Prologus. ",. 783:
    virtulibus,mira.ulisel anciorilatecla- Incipit— V ita. 783
    Nivardomortuo, CAP. I. Cenoiiiani a S.Juliano conversi. 785
    rescit. 680 CAP.II. —Tres mortuisuscitali.
    ParthenonainsaltuDervensiaedifieal. 681 -CAP. — 787
    Monasleriocoudendo Iocum inveuit,rege locumcoice- I II. Aliamiracnlaadversa tolerata. ,.' ..90
    " ' ' 682 CAP. IV. — S. Juliani mors, sepiiltura. 793
    denle. LIBER MIRACULORUM S. MAXiaiNI ABBATLS
    Locbmmonachis,reliquiiselditat. ' 683 ' .,.'.
    Obitumsuutnpnedicil. 684 MICIACENSIS. , , . : \
    796
    684 Prolngus. 796
    ' ADliolo suo indiscipliualo
    Percussoriveniamindulget..
    appeliturcultro.' CAP. 1. — Clodovei
    685 ditim item S. Maxiniini. S .
    elogium. Euspicii vilae compen-
    ; M axiinini i nsignes cliscijnili.
    Morilor,in ecclesiimitrausferlur.Oleume.tumuloma- Senteutiaauclorisde- ad-ventu S .JHaurUo G allia. 798
    nat. 686 —
    APPEKDIX. - 686 CAP. II. DeJi. Avito et transilusancti Maximhii. -799
    CAP. III. — Desaiicto Theodemiro.:, - 801
    DE MIRACULIS S. WALDEBERTI. 687 —
    688 CAP.IV. De Lelaldoabbate et ejus successoribus.
    " Observationes prsivite. : 688 . 806
    Prologus. CAP. V. — De Dtiobus fralribus a
    mirabililer moriesai-
    Vila. '689 valis.
    Columbano LuxoviopulsosucceditEusiasius, deinWal- 810'
    berlusex niilite. ' —
    CAP.Vf. De praedouepervaso a dajmoneet post li-
    .689. berato.
    Jn pagoMeldicensi clarescitadolescens. , • '690 811
    Eustasiosullicilur.Remoptimegerit. 692 CAP. VII. — D<; auriga intcr fluctusservato prospere.
    Nicetioepiscopofamiliaris,obit.Ab eo sepulliis. 693 - CAP.VIII.—De mersodiu 811
    Corpusejuspiaesidium maxinieconlrapaganos. 694 jacente
    ' in flumine,nec mor-
    DrogbetiamabbasLuxoviensis. Quomorlisgenere ex- tuo. 812
    slinclus.Angesisusabbas. CAP. IX.
    694 nenle illseso. — De clerico ab
    lapso ecclesiselecto perma-
    •Pulberin. abtias. Gibardus.GalliarumInfelix slalus. — 813
    Iteliquiaein reruminvasoresdelaiae. 6S3 CAP.X. De eo cujnsmanushseseruntfossorio. 813
    Invasorespunili. 696 C.p.XI.— De fratribusterritis el mirabilitersalvalis.
    Aliamiracula. 697 814
    CAP.XII.-^ De obituabbalisAnnonis. 815
    SANCTUS AYMARDUS ABBAS CLUNIA- —
    CAP.XIII. Dehis quisubterra obrutisunt necmor-
    CENS1S TERTIUS. tni. 817
    CAP.XIV.— De csecoin aquammerso. 817
    Velerum de S. Ajmardo : abbate Cluniacensi t estimonia; CAP. XV. — De paupere-subrupe liabitante. 818
    ..-,. 699 CAP/XVI:—Deiliala consiietudineaSalomorie prajposito
    CHARTULARIUM S. AYMARDI. et per Dominigraliamevacuata. . 818i
    I. — PrivilegiumdomniAgapetipapsedomnoAymardo CAP.XVII.—De eo quiad putandumvineam rogalns
    coucessum. 703 arle se excusavit. — 819
    II.—Praeceptiim Ludovici regis Francorum de S'. CAP. XVIII. De Adeiardoequornm custode.' 819
    JoanneMalisconensi. 703 C*P. X IX. — De Ardetilibus. 820
    111.
    "' TV.'——Ciiartaejusdemregis, de Tusiaco. 704 DELATTOCORPORISS. JUNIANIIN SYNODUM
    Praceplum ejusdemregis de Carilocoel Re- KARROFENSEM. . 824
    gniaco, et ecclesia bpatiMartini T urouensi pertinente, in
    suburbioMalisconensi sita. 705 JOANNES PAPAXV.
    V..•>-Praeceptumejusdemregis de confirmatione Al- NOTITIA HI3TOR1CA. "
    fredi. 706 .825
    ELECTIOS. MAIOLIINABBATEM CLUNIACENSEM, ET
    . EPISTOL/E PRIVILEGIA. 827
    viventeHaymardoitidemabbaie. 707 —
    I. Privilegiumpro monasterioCceliAureiTicinensi.
    827
    SANCTUS MAIOLUS ABBAS CLUNIACENSIS II.—Privilegiumpro monasterio S. Maximini. 827
    . . QUARTUS. III. — Privilegiumpro ecclesia Noviomensi. 828
    —
    IV. PrivilegiumpromonasterioS. Gregorii. 830
    ' ELOGIUM HISTORICUM. - 710 V. — Epislolaad oiiineslideies.
    —
    I. EjnsVrita3scriplores ejusquelaudatores. 710 VI. — monaslerioS. NazariiLauresha-
    II. — Maiolipalria, parentes,studiaet vita canonicalis. mensi. Privilegiumpro
    archiepiscopauis Vesontionensis ab eo renisatus. 712 VII. — Privilegiumpro monasterioAnianensi. 854 835
    III. — Maioliconversioad vilammonasticam. —
    Abbatialis VIII. Privilegiuinpro ecclesiaHamburgensi. 837
    electio. r,18 IX. —Privilegiumpro monasterioS.Petri Uodensi.859
    IV. — Ejnsdemelectioin abbatemCluniicensem.Acta X. — Epistolaad omneslideles. 843
    sub ejusregimine. 719- XI. — PrivilegiumGregorioepiscopo.Portuensicon-
    V. — Monasteriaper Maiolumreformata. .2(3 cessum. 843
    VI. —Maiolicaptivilassub Saracenis.Romanuspontifi- XII. — Concilium Romanum pro canonizationeS. Udal-
    calnsab eo recusatus.ReconciliatiisOtloII cum matre• rici Aiigustsniepiscopi. 815
    Hoinaiiie cjusdemperegrinationes. 753 —
    XIII. Privilegiumpro monasterioBrewnowiensi.847
    1219 ORDO RERUM QVM IN HOC TOMOCONTINENTUR. 422C
    XIV. — EpislolaadGrimaldumarcbiepiscopumSalerni- ^r;..XXn._—EpistolaadMarlimim abbalem. :•: 957
    tanum. 848 HROTSUITHA VIRGO W'WbMALlS::GAN-
    —
    XV. Privilegiumpro monasterioFnldensi. 849
    —
    XVI. Epistola ad Arntilfumcomilem et alios. 830 DERSHEIMEMIS.
    XVII.— Epistolaad episcoposaliquot. 851 Notitiabisibrica. ' .941
    GUlDO 11 RODIENSIS EPISCOPU». Prologomena. 941
    Epistoladedicaloria. 941
    Nolitiahislorica. 851 Scliurztleischiiprsefalio. 943
    STATUTA. 833 ConradiCellispraefatio. 967
    CHARTvE. 854 PraefatioHrotsuithaeinsex Comcedias suas. 972
    ET Epistolaeiusdem. 975
    5. ADALBERTUS EPISCOPUSPRAGENSJS ' - COMOEDI__E SEX. 975
    MARTYR. —
    I. Gallicanus. 977
    " II. — Dulcitius. " 995,
    VitaS. Adalbertiaucloreforle Joanne Canapario,coe- —
    III. Callimachus. 1001
    nobiiSS. Bonifaciiet Alexiiiu urbe, ineunle sseculoIX —
    IV. Abraham. 1013
    abbate. 859 —
    V. Paphnulius. 1027
    PassioS. Adalberlimartjris Chrisli. .. , , 863 VI. — Sapientia. 1043
    Miracula. . 890 PrajfaiioHrolsuilhaein opera sua metrice conscripla-.
    HOMILIAS. ADALBERTIIN NATALES. ALEXII 1061
    CONFESSORIS. 895 Argumentumin Historiam beala?.
    Virginis. 1063
    Monilum. 895 HISTORIA NATIVITATISLACDABILISQLE CON-
    Honiilia. 897 VERSATTONIS 1NTACT/E DEIGEMTRICIS. 1065
    PROFESSIOREGULJES. BENEDICTIa beato Adal- HISTORIAASCENSIONIS DOMWI. 1079
    berto facla. 899 Argumenfumin historiamAscensionisDomini. 1079.
    Argumentumin Gangolfum. 1086
    GREGORWS PAPA V. Praefalio. 1083
    i
    Nolilialiistorica. 899 PASSIOS. GANGOLFI MARTYRIS.
    EPISTOL/EET PRIVILEGIA. 901 PASSIOS. PELAGIIMARTYRIS. 1093
    1.— Epistolaad Winizonemabbalem. 801. ArgumeiiLum. 1093
    II. —Privilegiumpro e.cclesiaCameracensi. 904 Praefalioin Pelagium. 1093
    III. —DiplomaGregoriiPapoeVWerinfridoabbaticon- Hisloriaseqoilur. 1093
    cessum. 906 .LAPSUSET CONVERSIO TIIEOPHILIVICEpOMJNI.
    IV. —Bulla pro monasterioS. MartiniTurcneusi. 907 1101
    V. — EcclesiasS. Prosperi consecratio.. 909 Argumentum. UOL
    VI. -r Privilegiutnpro ccclesiaRaveiinate. , 909 Historia. 1101:
    VII. — PrivilegiumHaltonfabbaliFuldensiconcessum. ;HlSTORiADECONVERSIONEDESPEIUTI ADOLES-
    912 CENTISSERVIPROTERIlPER SANCTUMBASILIUM.
    VIII. — Epislolaad Ollonemimperalorem. 912 , 1109'
    IX.-^ Epistolaad WillegisuiriarchiepiscopumMogun- Prasfatio. 1111
    linuin. - '"..'-' ' 913 Argumenlnm.. ;. MIH
    —
    X. Bullapro monaslerioSriblacensi. 915 Sequilurhislbria.. -1114
    XI. — EpistolaadJoannem Raveniiaiensemarcbiepi- HISTORIAPASSIONISS. DIONYSIIEGREGIIMAR-"
    sccpum. '919 ' TYRIS. 1113
    XII. — EpistolaadAlbonemabbalemFloriacensem.920 Argnmenlum. . 1115
    XIII. — Privilegiumpro abbaliaS. Ambrosii. 920 Incipilhistoria. 1(1?
    XIV...—Epislolaad GeberlumRavennatemepiscopnm. ""HlSTORIAPASStONISS. AGNETISVIRGINiS,ET
    921 MARTYRIS. 1121
    XV.— Epistolaad AlphanumBenevenlanumarcbiepi- Argumenlum. 1121
    scopum.— 923 Incipit historia. _ :,. 1128
    XVI. Privilegiumpro monasterioS. Genesiiin dioe- CARMEN DEPRIMORDIIS GOENOBll GANDERSIJEl-
    cesi Bisuldunensi. 924 MENSIS. H35
    XVII.— Privilegiumpro EcclesiaMonLis-Majoris. 927 CABMENDE GESTISODDONISI. U49
    —
    XVIII. Bulla pro Arnulplioin episcopumAusonen- 1169
    sem eligendo. .- 928 APPENDIX ADOPERA HKOTSOITBJB.
    XIX.—Epislolaad ConslantiamreginamGaltiarum.931 VitasanctseHathumodse prims abbatissa. Gandersbej-
    XX.—PrivilegiumpromonaslerioCluniacensi..- 932 mensis,aiictoreAgiopresbyteroet monacho. 1169
    XXI. — Bulla rro conflrmandis jurihus monasteriide ' s Agii de obilusanclseHatuumod»
    Dialogus • abbatiss».
    Pellerslnusem ad ripam Rbeniin dicecesiConstanliensi. 1184
    935 INDHLATIKITATIS in HrotsuiUiaBOpera. 1197

    FINIS TOMI CENTEStMt TRICESIMISEPTIMI.

    Das könnte Ihnen auch gefallen