Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Garnerii Lingonensis
episcoporum... Matthaei Vindocinensis scripta quae supersunt, accurante J.-P. Mi.... 1855.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHEGA DNIVEHSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OEGONOMICA,
PATROLOGIABINA EDITIONETYPISMANDATAEST,ALIANEMPELATINA,AI.IAGUiECO-LATIN
A.—VENBUNT
MILI.EET TRECENTIS1'UANCIS
SEXAGINTAET DUCENTAVOLUMINA EDITIONISLATINiE;OCTINGENTIS
ET UILLETRECENTA GU^iCO-LATINjE.—MERELATINAUNIVEltSOSAUCTORESTUMOCCIDENTALES,
TIU OIUENTALES EQUIDEMAMPLECTITCR; HL AUTEM,IN EA, SOLAVEUSIONELATINADONANTUU.
PETRI CANTORIS
VERBUM ABBREVIATUM.
R. P. D- GEORGIUS GALOPINUS
ACCEDUNT
ACCURANTEJ.-P. MIGJNE,
CLEBl
BIBLIOTHECJG UNIVEBSlB
SIVE
IIAUOS EDITOHB.
CUR8UUMCOMPLETORUUIS SINGULOSSCIENTMi ECCLESIASTICJS
TOMUS UNICUS.
VEMT 7 FRANCISGALLICIS.
PETRUS CANTOR:
Sermones. 559
Epistplffl. 827
Statula synodalia. 9U
ALEXANDER GEMMETICENSIS ABBAS.
Ex TypisL. MIC.M;,
au Pelit-Monlrouge-
AN^O DOMlNt MCXCVII
PETRUS CANTOR
NOTITIA
Post decessum Mauritii eptseopi, si Radulfo ab- A infirmltale decumbens, liabitum sanrlae rcligionis
bati Coggeshalensis monasierii in Chronico Angli- suscepit, vitamque bealo line conipltvit, cnjns cor-
cano lides {Ampliss.collect. tom.|V, pag. 846), ab puselocoin quo sepulinm fnerai, ad siruciiirani
tiiijverso clero et poptilo, rege annuenie, episcopus sedificiornmmoium, suavissimumexhalavit odirem.
clecius esi Pcirus, canlor Ecclesioe Parisiens's, qui Legilurejusepilaphiuminclauilromonasierii Longi-
pnntiflcaitis lionorem, ne ab altiori gradu gravior Ponlis, in quo mors cjus ad xiv Kalend. Jnnii, annrv
licret casus, recusavit. I» autem omnium fere scri- 1180, consignatur ; sed recentiiis esl epilapliiun>.
piortim illius aelalis litleris commcndalus, natus csl MeliiisilaqueGuillelmusNaiigius.VincenliiisBellov.i-
l'aiisiis, vel Remis ex Radulfo. Ad liueras epbebus censis, Albericus el monaclms S. Mariaui nucior bo-
inentem appulit, quas faclus supra selalem docius in rtiince temporum ad anutim|tl97 de Peri obiinb-
Academia Parisiensi cum magna laude palam ]irofes- quuntur, seu etiam Radnlfus ipsius morlem anno 1158
sus est; sed quod eximium ejusanimi ornamentum assignai, ntpole cujns adlnsc menlio est in cbaria
fuit, anliquorum vindc.x morum, severiorisque di- Odouis anno 1197. ln NeeroIogioParisiensi de eo L-gi
scipljnx diligenlissimus fuit exaclor, quibus cum lur: vn Kal. Oclobris obiil Pelrus proecenlor et diaco-
viriulibiis praefulgerel, facile Parisiensis Ecclesix tius, qui deditnobisquadraginia librasad emendos re-
prxcentoris honoriflceniissimum hac in Ecclesia mu- oilus. Varia composuit opera, quaeindiversis biblio-
IIIS consccutus esl. Ad Tornacensem calbedram tbccis adbuc mss. asservaniur. Sola ejns Suinma,
aliquando evocatus bumililer vocationem declinavil quse dicilur Verbum abbrevialum, Moniibus imprcssa
{Gall. Clnisl. loin. III, col. 214). Deniqueposi recu- fuil anno 1659. Quibusdam naevis aspcrsam cjus
satum quoque Parisiensem episcopatum, auctore B doclrinam fuisse volunl. Narral Caesarius Petrum
Radulfo, cum a Willelmo Remensi archiepiscopo cle- ejusquediscipulos bunc in crroreni impegisse, ul crc-
roquc el civibus rogalus, ut decaniam illius Eccle- dereiil panem in eucbarislia coiisecraiiiin non
siae susciperet, Parisios ul banc a capitulo licentiam csse, nisi ciiam vini accederet consccralio, el vice
impetrarel proliciscereiur, ad Longum-Poniem or- vers.i.
dinis Cisterciensis monasterium appuiil, ubi gravi
Pctns Bcata; Mari» Parisiensis canonicus et can- C nominis. Abaelardns aiilem Nanneiensfs eral, etnn-
tor, tbeologicaescholae per annos plures reclor, ma- lione Armoricus. Nostrum aiiieinPelnimCanioreui
gnain sibi docirinae famam per liocctempora in Gal- neuliquam liic substiluisset jEgidius mendacii facile
liisconiparavil.cui Crtnioiis cognomen vulgo adliicsit conviucendus, nisi vere oriu Parisiensis ftiisscl. In-
in mss. codicibus, ex ea dignilate quam primaria quit autem illic Pelrumin divinis intepuisse ^Egidius,
bac in Ecclesia babiiil. Illius porro verum cogno- forsilan quod Iheologiac altercalrici loium se do-
men nescimiis, scd lanlum fuisse natione Galliim, nans, minus vel niillalenus praedicaiioni divini verbi
patria Parisiensem, cujus meminit jEgidius Pariseiu- inciimberet. Joannes atitem Trithemius in opere
sis iu suo Carolino bis verbis : suo.De scripioribusecclesiasticis huncailfiiisseviriini
El quem intepu isse dolemus, in*divinisScripluris eruditissimum, et in sniciilari
Pelrum in divinis, verboienut alia sequenlem philosopbia nobiliter docfum, iheologicaeque schola?
Parisiensi muliis annis gloriose prailuisse, el disci-
Fallitur enim Gabriel Naudxus in additione ad Hi- pulos mullos egregie erudivisse. Cum ita in Galliis
storiam Ludovici XI dicens bic intelligendum esse floreret, anno 1191 Tomacensis ecclesiae episcopus
Pelrum Abxlardum: JSgidius quippe coinmemorat electus est, cujuseleciione in controversiam vocata,
sslummodo professores Parisinos, ad amovendum Stepbanus, SaiictseGenovofarParisieusisabbas.Guil-
opprobriuin, quod vulgojaclilabaiii alii, raros esse lebnum Reinensem archiepiscopum, tiinc siipremiim
professores cx Parisiensi tnbe ordiundos, alicujus regni adiiiinislruni,per,|ilicras oravit m clecto fava
PATBOL.CCY. t
-** PETRUS CANTOR! f2
ret. Vcrba dcscribam illins, qnibus eximia Pctri A ix, 28), solam ex omnibus Pelri Cantoris operrbns
Canloris mcrila commendanltir; sic itaque epistoia impressam Montibns Hannonioc, anno 1639, in 4«,
173:« DoiiiinoRcmensi pro Pctro cantore Parisiensi aptid Franciscum Vandreum, ctim notisGeorgii Ga-
in Tornaccnscm episcopum cleclo. Commune rcfu- •lopini, monacbi Sancti Gisleni, ordinis divi Benc-
gium patens omnibus manstietudo vestra, sic ex- dicti. Qux exslat eiiam ms. in bibliolheca Sancli?
tcndatur ad singulos, ut colligat univcrsos. Veniunl Genovefae Parisiensis, et Cantabrigise in collegio
ab Oricnte ei Occidenie, et recumbunt in sinum Sancti Benedicli, cod. 223,et in ccenobio Longipon-
veslrum. Nec facile semcl admissus emitiitur, nisi lis ordinis Cislerciensis, in dioeeesi Suessionensi.
coniigcrit ali co commilii, qnod non mcreatur re- Summa dicta Verbtnn abbreviatum, Bunderio leste
niilti. Haecsttntquse mihi pluribusque aliis flduciam in Catalogo inss. Belgicoriim.vocaiurin multis mss.
praestanl, ut pro devolo (iliovestro niagistro Pelro codicibus Summa de sugillatione viiiorumet commen-
cantore Parisiensi pandatur nobis adiius suppli- daiione,virtutum. Iloc auiem in genere animadver-
candi. Nevobis procuret indignationem, qui sibi non lendumeslnibilcsse fiequeiitiiisin bibliolhecisquam
advocat dignilatem ; ne cui merilum sufflcit pro- ut unum idemque opus Petri Cantoris variis ac pa-
prium, factum offlciat alienum. Vir est, cnjus per riini conrormibusgaudeat timlis.unde incauli facil-
omnes Ecclesias famoe suavis diffunditur opinio, qui lime opinentur lot hujus scriptoris esse diversa
gcmina scienlia efflcacissimc clarcns, et doclrinam opera quol diversos litulos in manuscripiis invene-
nioniiis ornat, ei moribus disciplinain. Origeni pa- rint. Poiro ul ceria operum distinciio agnoscatur,
rem in aliquo, sic eum docere credinms, ut vivere; cx iniiiis seu primis operum periodis judicandtiiii
sic vivere, nt docere. Tales in candelabro vestro Q esl, ncutiquam ex variis inscriptionibus, ul staiim
luccrnas, tales in diademale capitis Aaron lapidcs, dicemus. Islud aulem Verbum abbreviatum est
lales in sancta Rernensi Ecclesia suffraganeos esse maximeobvium iu mss. l)il>liotliecis,acscio me illud
decet ut vicinx provincioc saneta xmulatione mo- vidisse lcr in bibliotheca Sancli Victoris ad Mtiros
veantur ad promotionem consimilium : et sollicitudo Parisienses, litleris MM.13, PP. 6, QQ. 17. Scd in
vobis commissa, facilius el fiequentius juveliir per biblioihecaColbcriina.codicibtis 1345, 1414,201)9,
religioncm et prudenliam ipsorum. Si ifuid niinus 3609, 4448, in regia cod. 4827, et alibi.
ordinaie in cIectione[i|)sius a Tornacensibns cleiicis Idem scripsit Siimmam quaj dicitur Abel, co quod
factiim csl, nec abscniis ignoranliam langcrc, ncc procedcns per ordinem alphabciicuin, a nominc
innocentiam jtisii Ixdere debel, cuun facilliuie si Abel iucipial, f|uain vidi mss,.incceitobioLongiponlis
v-oiiis placet, possit eniendari, si quid pcrpcram cilato, et in bililioibeca Brancnsi ordinis Piaimon-
factum est, conunissa vobis a Deoet pntesiate cor- slraiensis, quod utiumque in cpiseopalu Suessio-
rigendi errores, el scientia corrigendi. Ui enim iicnsi est el ms. Cantabrigiae in collcgio domus
satva gratia vcstra sine picejudicio sequar, concui- Saucli Pelri, cod. 97. Hoc idem opus sxpe in mss.
riml in cleclione illa quatuor quaj a Leone primo codicibus biblioihecariim inscribiiur sbnplicilcr :
dicla stinl : Vola civium, leslimonia poputorum, ho- Distincliones Gantoris Parisiensis. Abel dicitur prin-
noratorum arbitrium, eleclioclericorum. His accedit cipium Ecclesice,eic. Vel ctiam, Distinclionestecun-
integrilas pcrsome, bilarilas fama?,necessitas simul dum ordinemalphabeti, M. Petri Canloris Parisiensis.
et utiliias Ecclesi;c viduaLe. Sed et hoc Ireqiienter Ilabciur manuscripiiun ita inscripimn in iunliis
etsolemniter dicitur, quia dominus rex, queni Deus Anglisp biblioihecis,et in Belgio biblioihecis Duncnst
servel ac nobis reslituat, personam istani noiniiia- C et Alnensi, qiuc ambic ordiuis Cisterciensis suni.
lim exprcssit, nominatini pro ea rogavii, noniina- Inscribilur tamen freqttenter, Summa quce dicitur
Um EcclesioeTornacensi proeesse voluit et iuicndii. Abet, ut distinguattir ab aliis sumniis alio modo in-
Si alitcr ,actuni fuerit", veicndum est et forte ve- cipienlibus, quas idem Pelrus Cantor composuit.
rum, ne indignationem el iram, el immissioues pur Eajdcm hx Distinclioiies cantoris Parisieusis mss.
angelos malos concipiat, el adversus eos qui pro- Cantabrigia; in collcgio Sancli Benedicli, cod. 219
motionem tantae persouie impedicrint, regaleiii el etcod. 371, et in collegio jdomus Sancii Pelri, cudJ.
juveiiilem iracundiam accendat. In bis omnibus, 72 et 78; Oxonii in*bibliotheca collegii Merlonensis,
Pater sancle, providete lionori vestro, consulite coil. 164; in bibliolheca Conchensi, ordiuis divi Be-
sano opinionis vcstrae lestimonio, deferte regio ncdicli, in Normannia, littcra T. 2.
manJato,'el correclo prius sicut decuit errore eli- Idem scripsil Magnam Summam de sacramentis,
gentium, conhrniata eleciione, palcrno sinu susci- qua? iucipit : Quaritur de legalibus qucedalhelniiil in
pite clcclum el dilecium vcslrum. > signum perfectorum, et jugum superborum, peda-
Omnium scriptoruni quiPctri Cauloris rilemine- gogum infirmorum, ete., partim desuinptaiii ex san-
runl, elogia transcendit J.icobus de Vitiiaco in /ii- ctis Patribtis, quamvidi ms. inccenobi.sLongipouliS.
tioria occidentali, qui eum apprime noscere poiuil, dioucesis Suessionensis, Vallis clanc Laudiineiisis,
el co adbuc vivente et docente Parisiis studebat. clClarxvaliis Lingonensis, omnibus cjiisdein ordinis
Tali Pelrum Canlorein ornal elogio : Velut, inquit, Cisiercicnsis. Islud opus De sacramemis, aliquainlo
iilium inter tpinas, el rosa inler urlicas, quasi ange- inscriliilur Summa de sacramentis et unima:coiaitiix;
tits Pergami ubi sedes esl Saianie, qnasi thus redo- D imo nonnunqiiam mendose sub noinine Pctti IU-
tens in diebus aslatis, quasi vas auri solidum ornalum mensis, ut in ms. Victorino liltera CG. 13, fol. U9,
omni lapide prelioso, quasi oliva puthdans et cypres- Summa magislri Pelri Remensis, de sacrameniis et
sus in altitudinem se exlollens, quasi cwlestis tuba ct animai consitiis. lnitium : Qua;ritur de sucrameutis
Domini cithurista, erat lunc lemporis magister Petrus, legalibus, qucedata sunt in signum perfeciorum, et
venerabilis cantor Parisiensis, vir polens opere el jugurn superborum, et pedagogum in/irmorum, etc.
sermone, aurum suum ei argenium simititer conflans, Ei hoc ipstim opus cui cx ms. codice lucem promil-
et verbis suis naleram faciens, morum honestute pon- tcbat Pbilippus Labbeus. In bibliolbeca Dunensi in-
dus el gravitatem'eonferenssuce doctrince. Ccepilenim scribitur Liber sententiarum. Quasrilur de sacra-
facere et docere, velul lucerna urdens et lucens, et meulis legatibus, elc. Al certum rllain Summain
civitas supra montemposita,el candelabrum aureum periincie ad Peirum Cantorem Parisiensem, non
in domo llomini : de cujus fonte limpidissimo beaiis- Remcnsem, ctim Ptirus Cantor Reinensis cogno-
simus vir Fnlco perpotabat. Plura;possent colligi in mcnlo de liiga, ullra arlem poeticani in scribeado
iaudem Petri Cantoris ex variis selaiis ejusdem scri- processerii. Carolus Viscbius in Biblioiheca scripto-
ploribus, qtiaj compendii causa omilluuiur, ut ad rum ordinis Cislerciensis, pag. 263, aliriliuil uicto
scripta lam edila quam inss. veniamus. Petro tCaulori Paiisicnsi De sacramenlis librostres,
Scripsit ilaque Summam quce dicitur Ver6ttm niss., iuquil, apud Villariiiiu el Aliiam, ambas ab-
abireviatum,co quodab his verbis incipial: Verbum balias celcberrinias ordinis Cisteiciensis in Belgio,
ubbreviaitim faciel Dominussuper lerram. etc. {Hom. quorum inilium : Circuibat populus, elc, (lcquiuus
«3 NOTITIA. ii
idicendiimcgo nibil babeo, ctim non vidcrim. Vix APetri Cantoris, minc Pelri Comesioris inMriptio-
lamen inibi pcrsuadere possum semel atque ilerum ncm. Exstanl Petri Cantorit Commentarii in Gcve-
Petrum Cantorcm de eodem argumento scripsisse. tim,Exodum, Levilicum, Numeros el Deiticronomium
Habenliir inccleberrima bibliolheca Parisiensi Col- mss. in bibliotbcca Aiuea: Vallis ordiuis ejusde n
bcriina codices dun manuscripti, numeris 2208 et Cistercien is, codicibus 9 et 10, quos leniiiinus.
1419, suh lilulo Consiliarium magistri Petri Canto- Ejitsdem 6'omfflen/ariiin libros Numerorum, Deute.
ris, vel Summa de sacramentis et animce,consiliis; ronomii, Josue, Judicum, liuth, Oxonii mss. in bi-
sed ex ipsa operis quantacunqiie leclione, ubi auctor bliotbcca l!;illiolana, cod. 22. Iicm in Psalmos iiii-
in nonnullis capitibuscital et confutalPeiruin ipsum dem cod. 30. Petri Cantvris Commentaritts in Psal-
Canlorcm, conslat illam ad Pelrum Caniorem non terium, ms. in bibliolbcca Sancli Micharlis in pcri-
spectarc, comperique postea Summam illam cerlis- cuio maris, littera E. 28. Incip't: Flebat Joanims
simepertinere ad Roberlum de Chorseone, doclissi- quia nemo erat qui aperirct librum, etc, el in p-?al-
mum theologum, ipso Petro de" quo Ioqiiimur ali- intim primiim in-ip t: Erdras reporlator bibliothcccr
quanlo posteriorcm. Iloc idem opus falso sub no- i.i Babijl nica caplivitale, elc. Vidi cgo idem opim
inine Pctri Canloris babcliir ms. in biblioibeca ins. iu'clur ssima biblioibeca Samti Yictoris Pari-
Longipontis ordinis Cisterciensis liltera D. 6, cttm siensisCaiionicoru.ilPitiiRegul irinm , littera D. 2, in
PvenitentialibusBariholomcei Oxoniensis el lloberii fcriptum : Nolidct! Remensi*sitper PsaHeriutn,
de Flamesburia. Deniquein bibliollieca Vallis Luccn- quomodo pleraqae Petri Canicris Parhiensis sub
sisejusdem ordinis,.pulpito 16, litlera E. Vix igituc iioinine Petri liemensis, supra jam dixiinus, in bi-
opus aliquod Pctrj Canloris maniiscripium inbildio- B bliolhecis r^pcri-niliir. Ejusdem Ctossn iu Evangella,
thecisqtiod non habealplures titulosel iiiscriptiones. ms. Oxonii in bi.liotbeca cofegii Me toncnsi » cod.
Idem De conlrarietatibus theotogice opusctilum, 144, itemque iu bibliolhcCi Cluniaiensi, Petnis
quod incipit : Videmus nunc per speculum el in Canior in quatuor Enangelin, litlera G. 2. Ejii-dem
xenigmale, elc, ms. in bibliolheca Navarrica Pari- Glossa in Novitm Tesiameniitm, ms. Cantabngia: in
siensi codice in 4, el Cantabiigioe in collegio Sancii aula Peaibrochiana, cod. 179, sed paulo latius biijus
Benedicti cod. 371, sed anonymumetinsc:p:uiit:7Yrt- scriptoris speciales in Scripiuraui sacram labores
elatusde contrarielate Scriplurce. ldein in ms. co- explicemiis.
dice Yillaris ordiuis Cisterciensis in Brabamia in- Sixtus Senensis ordinis Fratrtim Praedicatorum
scriptum : De contrarielalibus thcologicis, eo'quod in Bibliollieca sancta lestatur. se vidisse seque. lia
sub opcris initium de apparenlibns sacra? Sccipiune in bibliotheca Fiatruin Prajdicatonnn Lugduuen-
Conlrarielalibtis loqualur, unde scribae loli operi sium :
nomen indiderunt, pro more scribarum veieriun, In Ptallerium librum ttnum, cujiis initium : Flebat
nomina libris ex argumento primis capilibus con- Joannes, et non eral qui librum aperirel, etc.
tento, imponenlium. Idem in multis aliis bibliotlic- In Proverbia lib. 1, ciijus initiuiii : Pnrikoicc
cis inscripliim : Grammatica iheologorum: Videmus Salomonis secuhdum Ilebraicam veritatem, clc '
nunc per specnlum et th cenigmate,etc, til in bihlio- I'n Ecclesiasten lib. 1 : Bealus vir cujus auxiliuih
thecis Afllighemii et Niiiov* abbatiarum in Flan- abs le, etc.
dria. De hoc operc ita Ioquititr lienricus Ganda- ln Sapientiam lib. 1 : Summi Rcgis palatium, etc.
vensis in libro suo De scriptoribus eeclesiasticis, Q ln Ezecliielemlib.2: Et factumesiin lertio anno, eic-.
cap. 15 :Scripsil el alium librum quem vocavit Grain- InActusapostolornmlib. 1: Liquefactaest lerra,eic.:.
maticam theologoruin,'ad sacrce Scripiurw intelle- In Epistotas canonicas lib. 1 : Us meum loqneutr '
ctum, in multis locis salis utilem. Idem opus in- sapienlium, elc
scriptum Magis ri Petri Camoris ltemensis, De iropis In Ajiocalypsimlib. 1 : llcec sola inler libros Novi
ioquendi ms. in celebri biblioibeca Sancti Victoris Testamenti vocattir propheiia, etc.
ad muros Parisienses, lillera GG. 13, fol. 270 : Joannes Bunderiiis in lm ice librornm rnanuscri-
Videmus per speculum el in cer.igmate, etc, post ptorum Belgii, recensens Opera Imjus Peiri,quein
Suinmarn ipsius Canloris De sacramentis el animce vocat Petritm Remensem, Canlarem Parisienstm,
cvnsiliis, ibidcin fol. 149, de qua supra cgtmus: quomodo cliam in Clironico Lougipontaiio vocalur :
ldern opus in eadem bibliolheca, litlera B. 6, fol. quiccuuque in divcrsis camoui;s repcrit, alia plura
162, inscriptnin : Tractatus M. Petri Ciinloris De hoc tenore prorerl, prajlcr ea qtiajjani snpra reccn-
tropit loquendi, lilleris rubris cujus initium : Vide- suimus ac distinxiuitis.
tnus nunc per speculum etin ccnigmate,elc. Iu eodcm Annolalioneset brevia Commenlatia in totitm Vetut
aulcm codice^ ejusdem Opuscutum De monucltopro- el Novum Tesiamentum, apuil Domiuicanos Valen-
prietario, fol. 189, quod incipit, Judns qtiia furerat cencnses.
et loculos habens, ea quce in communibus loculis po- Comme.ntaria in Genesim qnsc taliler incipiuni :
nebaniur, asporlabal, elc Denique idem opus eliam Principiuta verborum primum wlerniiatis operum, etc.
Decontrarietutum solutionibut inscribitur, aliquando Snper Exotlum : Fecit Moyses primam operimen-
De tropis iheologicis, aliquando Tropi et phrases jj tum, ctc.
sacrceScripiurce, ul quotmamiscripti codices, lot fere Super Leviticum Ezecliiel: Parielem perfodit, etc.
lituli el varia: inscripiiones legantur in bibliotbecis. Sitper Pbalierium : Flebat Joannes, et non erat
VidimuseliamParisiis in mauibus Jacobi tlomiuey qtti hbritm aperiret, elc., apud Clarum Mariscuin ,
Augusliniani eiemiloe, Altegorias Petri Canloris in Uaudelum, et in S. Marlino Lovanii.
Scripluras, seu sacros librus Veleris el Novi Testa- Super Epislolas Pault: Ab increpaiione tua fitgient,
menii, iiiutuatas ab ipso ex bibliolbeca Parisiensi ctc. In Claro Marisco, apud Sanclitm Martiuuin Lo-
Navarrica , quartim hoc est initium : in principio vanii, apud Minores Brugis et Valenceuis.
creavit Deusccelumet terrctm, elc , quoeeliam niss. llcec Joaunes Bunderius loco (italo.
Caniabrigia: in bibliolbeca aula: Pembrochiause lnfulas episcopales dedinasse virum probum, c(
cod. 76 cum scrmonibus Pe|/i Comestoris, cui per- nionachum indiiisse in monasterio Longipontis or-
peram attribuloesunt. Soepiuseniiu Opera Petri Can- dinis Cislerciensis, ubi sanciitatem vilas sancto line
toris ct Peiri Comestoris in mss. codd. coirfusa sunl, complevil, NecrologiumEccIesiaBTornacensis lesia-
raiionesoliusprimx littera? scilicet initialis scriptoe: lur. Obiit x Kalcndas Octobris, anno 1197, uicjtis-
quoecum in mss. legalnr melioris notae, alii recen-. dem'abbatia:, in qua obiit, Necrologiun: coiiinic-
tiores pro libilu vel conjeclura addideriuit, nuuc morat.
15 PETRUS CANTOR. 1S
DE PETRO CANTORE
ELOGIA.
Jacobus a Vitriaco S. Rom. Ecc. cardinalis Bistoriai A Idem lib. vm, cap. 69.
suce Occident. cap. 8. Quidam dixerunt (sanetum Thomam Cantuar.)
Pauros Dominus sibi reliquerat viros honestos ct damnatum ut regni prodilorem ; alii martyrem, uii
linmraios, qui in via peccatorum non steterunt, et Ecclcsioedefensorem. Eadem quastio Parisiis inter
incaihcdra peslilentiae non sederunt. Quorum iinus, magislros venlilaia est. Nam magister Rogems
vciul lilium inler spinas, elc. Vide supra in Noli- jnrayit illum dignum fuisse niorle, etsi non lali,
lia liist. lilt. beali viri- constantiam judicans contumaciam. E
Thomas Canlipratanus libro H Apum, cap. 1 , conira magister Pelrus Canior jtiravit esse marty-
num. 9. rem Dco dignum, ulpole pro libcr|ale Ecclesi»
De hccbono viro {Joannecanonico regulari in Cunli- irucidaliim. Quoruin (|ua?stionem Christus solvit,
pralo) miiri sni concanohici referebant qno.d cum cum multis et magnis illiiin signis glorificavit.
cssel Parisiis el audilor beali et magni viri, magi- Idem lib, xn , cap. 48.
stri Petri Cantoris Parisiensis, quibusdam dubila- Magisier Petius Canlor Parisiensis verbo , vita ,
tionibus el lenlationibus fluctuabat, clc. et exemplo plures aidificaveral. Ilic in Ponlenella
ldem libro I, cap. 19, mim. 8. domo ordinis nostii factus est novitius, et infra
Quod mortale el damnabile est, dum tamen'umim annum prolialionis dcfuncnis esl, et in capilulo
competcns sit, 1'eneficia plura retinere. Hoc idem sepultus. Ciitiique poslea neCessitale aedificiorum
niagister Petrus Cantor S. Marioe Parisiensis, et corpus ejtis esset transferendum , aperto sepnlcro,
dixit et scripsit. (Verbi abb. c. 31 et 32.) tam magniis el tam suavissiiniis ex illo odor effer-
ldem, lib. n, cap. 50 (al. c. 29), secundum exem- B buit, ut nares oniiiium illius fragrantia reficeren-
plnr ms. Sancti Sepulcii Camerac. in notis Geor- lur. Odor ille signum erat eximiae ejus doctrin.c,
gii CoUenerii S. T. doctvris et cancellarii Duacen- cujus mercedem receperal in_ ccelo. Quanium vcro
sis, elc gratia:, quanlunive gloriae, doctores, sive prxdica-
Beatacmemoriac magister Peirus, quondam Can- tores, post hanc vilam mereanlur, subsequens
lor Parisicnsis, cuidam niibi nolo narravil, etc. sermo declarat.
Vincenlitts Bellovacensis in Speculo historiali, lib. Chronicon Marchianense in Paralipomenis Sgnopseos
xxix vei. editionis, cap. 59. Francc-MerOringiccefinnoHH, fol. 9b7, tic liabei:
Eodem anno (1197) Petrus Canlor Parisiensis Peiius Canlor Parisieilsis, eximius doclor, qui
lam vila quam dnctrina coiispiciius obiil : amalor scripsil Verbuin brevialum , in magna devotione el
pielalis alqne jnsliliae, apud ccenobium Longi-Pon- confessione sancla migrat a corpore in monasierio,
lis in magua devotione sanctaqne confessione mi- quod diciiur Longiis-Pons non longe a Suessione.
gravil a corpore. Henricus de Gandavo in libro De dlustrib. Ecctesice
S. Anioninus in Chron. parte n, tit. 17, cap. 9, 65, scripl., cap. 15.
29 {cadem babsl quae Vinc. Bellovaccnsis). Pelrus Canlor Parisiensis, et ipse eliam theolo-
Ccesarius Heisterbachensis ord. Cisterc. lib. il Histo- gicae schahe recior, scripsil librum qui a sui prin-
riarum memorabilittm , cap. 31. cipio Verbuin abbrevialum nomiiiatur magna utili-
Tcmporibus Philippi rcgis Francorum , qfii hodie tate pleniim. Scripsit eliam alitim libruni, qtieui
rcgnal, erat iu civitate Parisiensi usurarius qui- vocavi Grammaticam theologorum, ad iiiiellcctum
ilam diiissimus, Tbeobaldus noiuine. llic cum ba- C S. Scriplurse, in multis locis satis uiilem.
bercl possessiones plurimas, inuuiiasqiie pecunias Joannes Trilhemius libro De script. ecclcsiasiicis
cx usuris congregatas, divinitus coiiipunclus, ad circa annum 1200.
iiiagisirum Maurilium ejusdem civilalis episcopum Petrus Cantor Parisiensis, et postea, tit ferttir,
venil, ejusque consilio se commisit. Hle vero, cum episcopus, vir in divinis Scripturis crudilissiinus,
in uidificalione ecclesioo B/Marise nimis ferveret, et in sseculari Iphilosophia nobililer docius, ibeolo-
consuluil ei quatemis. pecunias suas ad structuram gica: schola: Parisiis inullis annis gloriose piaeliiit,
inchoali opeiis conlraderet. Qui hujusniodi consilio et discipulos multos egrcgioserudivil. Scripsit etiam
aliqiianlulum sibi suspecto, adit magistrum Petrum qusedam praeclara opuscula, de quibus pauca ad
Cantorem, verba episcopi ei insiuuaiis. Cui ille inantis noslras memini pervenisse. Voluinen prae-
respondil: « Non dedit libi bonum consilium voce hac nolalum :
vice : sed vade, el fac clamari per plateassub Verbum abbreviatum liber. Verbum abbreviatum.
,
praeconis quia paralus sis restituere omnibus a
est Distinctionum aliud... lib. 1... Abel aicitur princi-
quibtts aliquid supra sorlem cepisti.i Factumque pium.
ita. Deinde rediens ad magistrum , ait : « Omnibtis Grammalica theologomm... lib. i.
ad me venieniibus, tesle conscienlia, omnia resli- Sermones varios... lib. 1.
ttii ablaia, ct adhuc supersttnt plurima. > Tunc De quibusdam miraculis... lib. 1.
ille : « Modo, inuuii, poteris eleemosynam dare De sacramentis quoque... lib. 5. Circuibat populus.
sccurs. » Uctulit mihi dominus DanielabbasScona- Claruil lemporibus Henrici VI, anno Domini 1200.
vi;e, quod ad coiisilittm ejusdem Cantoris, per pla- Sixlus Senensis libro lvBibliolhecoc sancLe.
teas civitalis ntidus in suis femoralibus incesserit, Petius Canlor Parisiensis , et poslea ejusdem nr-
sc
servo cuni virga impellente, ac dicente : < Ecce. bis cpiscopus , inler alia praeclara opera a se edita ,
iste est illc, quem pro suis pecuniis principatus scholasiicam Glossam in universa sacro-
honorabat, qui lilios nobiliuiu obsides lenebat, > eic. scripsil
17 ELOGIA. 1R
sancta Biblia, ex qiia* ipse in bibtiotheca Lugdu- A Insuper videlur Petrus Cttnlor scripsisse in Mat-
nensi ord. Praedicatorum vidi infra scriplos libros : Ihwum ex Litdolfo Saxone in vila Chrisli, parte i,
In Psalterium... Flebal Joannes quia non erat qui cap. 17, 58 et 42. Quibus tocis citatnr, el in postrema
aperiret. editione subnotatur in margiue : « In Matt. >
In Proverbia... Parabolce Salomonis tecundum He- Idem Ludolfus ibidem, cap. 68,sic de eo loquilnr:
braicam veritalem. « Hoc idem {scilicet mortale et damnabile esse) Pc-
In Ecclesiastem... Bealut vir, cujus auxilium abs trus Canlor Parisiensis el tlixit el scripsit. >
te, etc Georgius Colvenerius S. T. doclor el professor,
In Sapienliam... Summi Begis palaiium. atque cancellarius Duacensis, in nolis ad cap. 19.
In Ezechielem... Et factumest in trigesimo anno, elc. lib. i, Boni universalis, seu Aptim, ThomceCanti
In Act. apost. . . Liquefacta ett terra, etc pralani, ad illa verba: «Hoc idem magister Pelrus,
ln canonicas epist. . . Os meum loquetur tapien-, cantorS. Marice Parisiensis, et dixit, el scripsit,* sie
tiam, elc. » inquil : « Hcec est leclio ms. B. et teriii impressi,
In Apocal.. . Hcec sola inter libios Novi Tesltim. quibus accedunl alia duo mss. quce habent : iMa
Prbphetia vocalur. < gislerPelrus S. mcmoriceCanlor Parisiensis. >Sed
His ex Sixto Senensi repetitis addit Antonius Posse- in Ms. P. sttperlineas, rfic/ioni Petrus adjectits est,
vinus Soc. Jesu in Apparatu sacro, t. \II, lil- Comestor : forte^ ex anliquioribtis impressis , qita-
tera P. ambo legunl, sedperperam : i lloc idem magister Pe-
Scripsisse item atqtte adeo in Germania exsti- trits Comeslor S. Marice Cantor Parisiensis dixitel
tisse nostro lempore in xn propbetas aliqui teslan- scripsil. > Cerle qiti uddunl Comcslor, duos diversos
auctores conflant in unum. Neqtte enim apparet Pe-'
lur, sed el scripsil tres libros.de sacrameniis. Aliiim trum
quem praenolavii Verbum abbrev. eiGrammaiicam "n Contestorem, qui, teste Tritltcmio, presbyter
llieologoriim, alittm de miraculis quibusdam , ser- S. fail Ecclesiai Trecensis, cantorcm fuisse Ecclesice
mones plures. Atqui ejusdeni Pelri Cantoris exslal Marice Parisiensis.
ms. opus morale sive de casibus conse. lum Lo- Est eliam, eodem Trilhemio auctore, Pelrus Cait-
vanii iiim Biirdigaloe in collcgiis nostris. Quod tor posterior Comesiore annis fefe quadraginla. Flo-
opus Marlinus Delrius noster in vetuslissinio Sylvae ruil enim Comeslor anno 1100, Cautor obiil, lesle
Majoris inonaslerio, in iractu Burdigalensi niler Vincentio in Speculo elAntonino in Chronicis, anno
alios, qni sub impluvio conipiitrueraiit, obtinuit. 1197.
Sic ille. Quod dicil in Germania exlilisse ejutdem « Eadem, ittquil ille, leclionis varielas esl tib. n,
commentarittm in xn propltetas, id credo ettm lia- cap. l,p. 9, itbi duo impressa uddunl nomen Co-
bere ex epitome bibliolheca: Gesneriance in qua sic mestoris. Verum non recte id fieri, et ex eq probatur,
legiltiriPelri Canlorisexposilio\super xn prophetas.t quia Canlipralanus vix videlur poluisse videre disci-
Item : « Discursits secundum ordinem alphnbeli de pulttm Pelri Comestoris-; et quod omnia mss. cum
omni materia llteologka. M. Dresserus, ia esl Mal- tertio imp. ibidem nuttum habeant hitjtts lectionis
thanis Dresserus. > vesligium. "t
Prater ea quce habet Sixlus Sen. et Possevinus, Capite vero 30, part. xn, sine ulla diversilate leguM
liujus Pelrus Crespe.lius, citat sermon. 2 de B. Vir- omnia : Peirus Caiiior Parisiensis.
gine qui habelur sub finem Verbi abb. ad itlud Isaice JoannesCognalits lib. wHist. Tornacensis, cap. 1,
40. Ecce genles quasi sitlla siiulce,clc, in triumpho ex libro Obituario ejusdem Ecclesiw.
B. Marice die 2. Decimo Kalendas Oclobris obiit egregius doctor
ldem die 23 cital ejusdem sennonem l de Annun- Petrtis Cantor Parisiensis, qui in episcopum Eccle-
tittlione. siifi hujus aliquando eleclus, vacalioiicm humililer
dedinavit: ct postquam audiloribus suac scientioe
Georgius Cassander in pne Ordinis Romam de officio et niorum horma non modico tempore exstiiit, as-
misscelicechabet: sumplo Cisterciensi babitu, in monasierio Longi-
Ante pauca quoque ssecula, in Galliis mullnm Pontis sanctitatem vilae beato fine complevit.
visitatae fueruni missae, vulgo ilicloebifaciaiae, tri- Thomas James in catalogo suo mss. tibrorum qui
iacialae, quadrifaciatae, videlicei cum plures niissos adhuc in Angliwreservunlur, excuso Londini anno
diversi argumenli usque ad offerlorium sxpius t lbOO.
ileratae laiidcm uno canonc coiicludebantur : ad- Petrus Cantor scripsit super librum Ntim., Deu-
versus quas sludiose scribil Pctrus Cantor in Verbo teron., Josue, Judicum et Rutb. Exemplar 1, Oxo-
abbreviato. Eas oinniiio obsolelas existimo, etc. niae in bibliotb. Ball. vol. 22. ln Psalmos cxempl.
In Catalogo mss. librorum bibtioihecce Cambero- unum ibideni vol. 30. Yerbum abbreviatum excinpl.
nensis a Bosquiero Minorila, pice memorice, edito, 1, Cant. in bibliolh. Ben. vol. 223. Glossam iu
haic habentur-.i Exposiliones Magislri Petri Cantoris Evang. exemplo 1, Oxoniae in bibliotb. Col. Mes.
in unum ex quatuor. Ilem liber mag. P. Cantoris vol. 144. Disiiiictiones exempl. 1. Canl. in bibliotb.
qui dicitur Verbum abbreviatum. Item expositio in Ben. vol. 219.
Job. >
19 PETRI CANTORIS 20
NOMINA AUCTORUM
A • Historia tripartita.
Alanuspoeta, Iloratius.
A bericus Remensis. I
Agellius, seu Aulus Gellius. InnocenliusII. '
Alexander111papa. lsidorus.
Ambrosius. Ivo Carnotensis.
Anselmus.
-Ippendix ConcLateran. m. J
AquitaScripturajinterpres, Josephus Anliq. Judaic.
Aralor poela. Jus canonicumet civile.
Aristippus. Juvenahs.
Aristoleles,
Alhanasius. L
Angustinus. Legenda sanctorum.
Ausoniuspoeta. Leo I papa.
B Lucanus.
Basilius. M
Beda. Macrobius.
fienedictusin Regnla. Magislerde Sentent. seu Pelrus Lorabardus.
Bernardns. Martialis.
Biblia sacra et secundumLXXet Vulgatsecdiliom MiloTervannensis.
Boetius. 0
C Origenes.
Carthusiensiuminstituta. Oviuius.
Cassiodorus. P
CAtO. Pelrus Dialecticus, *eu MagislcrAbaelardus.
Cicero. Plato.
Cistorciensiumconstllutiones, Porphyrius.
Claudianus. Porretanus, seu Gilbcrlcs Pictavicnsi3.
CollalionesPatrum. Propertius.
ConciliumLateran. sub Alexardro III. Prosper De vita contemplaliva.
ConciliumRemensesnb Eugenio III. Prudentius.
ConciliumTuronense. Pulanus.
ConstitutionesGregoriiYJI papae.
Q
P Quinlilianus.
Damasus papa. Quintus Curtius.
Demosthenes. R
Diogencs,
DionysiusAreopagita. Rabanus.
E Remigius.
Robertus de Cameraco.
Epicurus. S
Eugenius papalll.
Eusebius Caesariensis. SamsonRem. archiep.
F Sallustius.
Falco Remensis. Seneca uterque.
Sidonius IX.
G Staiius poela.
Gallus.poeta. Strabus Suelonius.
Gelasiuspapa. Symmachus.
Gefla philosophorumper Laertium, T
Gilbertus episcop.Peetavieusis.
Glossa.interlinealis. Teiesphoruspapa.
Glossaordinaria. Terentius.
Gratianus. ThomasCantuar.
GregoriusMagnus. Theophylaclus.
GregoriusSeplimus. V
II ValeriusMaxiinus.
Hieronymus. Virgilius.
liilarius. yilse sanctorum, ut: Vita S. Fursffii,VilaS. l.auuomari,
Hildcbertus Cenomauensiscpiscopus. Vilaseu Legcnda sancti Sebastiani.
21 VERBUMABBREVIATUM 2i
YENERABILIS PETRI
VERBUM ABBREVIATUM,
OPUS MORALE
LECTORI CHRISTIANO S.
Verbum abbrevialum, diu mulmmque desideralitm, Leclor Chrisiiane, tandem in luccm prodit, at
rion nisi niultis prius insumplis sudoribus. Cum enim plerumque chirograpba, et squalore obsita, et ah
edaci vetustate corrupla videamus , haud dubium quin lectorem diligenlem, et, ut sic Ioquar, in-.
defcssum rcquirani, qui priusquam ea prelo commitlat, ilerum iiertimque examinet num verba et-
sententia1, amanuensium incuria et scribendi prsecipilatione, dcpravala suhl. Idcoque, quantum lieri
potest, non unico. exemplari, sed altero el altcro utendum est, ut unius mendum aliud ementlei
iinitis mutilum aliud suppleat, sicque leclio sanior et intellectu facilior emerga-l. Hie me id fecisse
oporluit. Ubi ex uno ad me misso exemplari ccepissem apographiini formare, lanlani in eo vidi clia-
racternm triluram, -lamquc obscuras et inusilatas verborum abbrevialiones, ul slalim judicarim plu-
ribus mihi opus esse, si leclionem genuinam vellem colligere.
Tria ilaque milii in hunc flnem comparavi chirographa e tribus. Belgii noslri! monasteriis virlute
el doctrina lloreniissimis, nimirum Vedaslino, Marchianensi cl Camberonensi. Quarlum apud nos
sa?piusqusesivi, sed rcperire non potui, eo quod avolasset. Aliero praelerea codice Camberonensi ustts
sum quo, inler opera Anselmi Caniuariensis, aliquot Verbi noslri abbreviali capilula conlinebantur.
Ilujus codicis, dum in nolis menlionem feci.Hragmenliun Camberonense nuncupavi : caelera vero
exemplaria, nempe Vedaslinum, littera V, Marcbiatieuse M, Camberonense C, brevilalis causa si-
gnovi.
Horum tritim margines et orse nolis nonnullis onerali sunt, non tamen a Venerabili Petro auclore,
sed a sludiosis illustraiionis ergo superadditis. Id aperle colligitur ex Vedastino margine cilato in notis
ad c. 97. lbi enim legitur : Totum ergo membrum hoe distinctionis abolendum est, nec credendum Pe-
trum Cantorem Parisienssm vitium hoc, el ccetera quce inveniuntur in hoc libro, posuisse,sed tchotastici.
illum transcribentes, et notulat suas ad libilum addenles, lotum corruperunt.
Marcbianense cum Camberonensi, quoad lextum et notas. collalerales, ulciinque convenicbat; at
a capite 66 itsque ad 80 et a Vedastino el a Camberonensi fere coniinua leeiionis varielale recedebai.-
23 PETRI CA.NTORIS 24
Ojiapropler verbotcnus descrlbendum censui, et descriplum in calce operis, hoc cst posl omnes nolas,
rcponi. *
Illa vcro, de qtia dixi, varielas, non modo in verbis consislebal, verum etiam In
cxemplis, qua»,quo
plura el ampliora sunl, eo, pra: aliis, ad propositi argiimenti pleniprem inlelleciiim el probationein ma-
gis coniliicunl. Haje aulem parlim audoris sunt, parlim alicujus scholiastse, qui, capile 80 verba Pelri
Canloris cilans {infine posl omnes notas), ipsuin Magislrum nunciipal, quod auclorem de
scipso dixissa
liiinimeputandumest.
Vedastinum eleganti slylo scriplum esl, sed dolendum multis in lextu superabundare, multis
qiioque
carere. Abundat, dum ea quaj marginis suiil, videlicel notas, in texiti recipit. Heficit, nec raro, diim
parles veri lextus omittil. Id mecum vlsusest inlerdum advertisse quidani ejusdem monasterii, ut reor>
religiosus, qui hos defectus notans plumbeo stylo, in lateralibus oris scripsit: Deficit hic.
Nunc, quod ad nolas-attiriet, scias velim, Leclor, me fideliter eas subnotasse qtiae utrius exempla.
ris eranl; at ubi res exposcebal (quod non raro conlingii) pro ingenii et judicii copia, nieas inlerduui
adjecisse, quibus obscura vocabula explicarem, sententiarum cilaiiones depravaias reslituerem ac illu-
strarem ; ea tanien brevilale hsec perslrinxi, qua polui, ne pro Verbo abbreviato, Verbum prolongatum
redderem, Si quid autcm in illis a me minus reele dictuni esl, opio illani B. Auguslini senlentiani
inilii aptari {De Trinil. 1. i, cap. 3. et 2) : Nec pigebit me, sicubi hwsito, qutrrere : nec pudebil, sicubi
erro, discere. Proinde.quisquis hmc legit, ubi pariler certus est, pergat mecum ; ubi pariler hcesitat, me-
citm quceral; ubi errorem suum cogiioscil, redeat ad me; ubi meum, revocet me. lta ingrediamur simul
charitatis viam, etc.
Hoc , tu, Lector, uiere Verbo abbreviato, et polliceor uberem referes fructnm. Lectio enim salula-
ris et frucluosa est ad peccali cujuscunque ftigam et cautelam, ad mores informandos, capescendas
virtijtes, ad amorem Dei, mundique contemplum insiillandum animo; e(, ul verbis cujusdam sapientis
concludam {in textu Marchianensi, cap. 80, posl omnes nolas) : Verbum abbrevialum planum esl ad /5-
dem el morum scientiam habendam. Vale in Domino, el si qtiis stimtilus virlulis ex Iiac leclione aiiimo
tuo altius solilo insederit, pro nostri suscepti laboris mercede, me luis apud Deum precibus juva.
PETRICANTORIS
VERBUM ABBREVIATUM.
•pecluri sunl el non alius; reposita est bxc spes. A suo,sed pronobis omnibus tradiditiHum(Runii vm).>
mea in sinu meo. > El Apostolus: < Scio enim cui EtApostolus primaad Timotheuni, cap. l, ait:« Fi-
credidi, et certus sum quia potens est depositum nisautem prxcepli|esicharilas de cordepuroet con-
meum servare in itlum diem (// Tinr. r). > Defe- scienlia bona, et fide non ficta. > Unde Aiigustinus
i-tus autem spei siinilis esl dcreclui fidei. Qui eniin (serm. 59, De tempore) : Cui non vacat divinorum
iioii credil, non sperat, cl econtrario. sermonum involucra revolvere, aut eorura secreta
CAPUT XCV. omnia penelrare; leneat charitatem, in qua ctincla
De charital-e. lex pendet et prophelx. Habe cbaritatemv el fac
Parvului si nascilur, et non alitur, deficil et mo- qnidquid vis, omnia imptesli. El iterum (Item in
rilur. Sic fides et spcs, nec non et cxlerx virtutes, tract. Delaude charitat., lom. IX): Hxc est fons, cui
«lisicharilale nulrianturetconsummentur, deliciunt. non comraunicat aiienus, finaliter el perseveranter
Unde Aposioluscommendaiionem et signa cbarilaiis reprobus. Hxc si desit, frustra habentur caetera;
ponens in 243 ' ;"l Corinthios, cap. xn, ait:« Ad- qux si adsit, babeiilur omnia. Ilanc qui tenet in
littc excellcntiorem viam vobis deinoiislro, > id est moribus, scienliam habei, el eorura qux palenl,
charilalem, qtix est majus donuin oinnibus, in via, et eorum qux non patent in Scripluris. Hxc esi
doois. Quia < si linguis hoininum toquar el angelo- B < laluin mandatum nimis (Psal. cxvm), > qux ex-
riun, charitaieiu atilem non habeam, factus sum ( lendittir usqiie ad inimicos. Charitas nunquam est
velul xs sonans aul cymbalum linnieus. El si ha- solitaria, sed inodo esl in coelo, modo in proxiino;
lmerim propheliam, et noverim omiiia mystcria, et nunquam esl otiosa, sed in cotumune bona loliu*
oiiitiem scientiam; et si hahuero omnem fidcm, iia . hiimani generis pxdagoga, nihil humanum a se pu-
nt montes transferani, cbaritatem aulem non ha- lans alienum. Lata ut 244 Oceanus, qux sinc er-
tieam, niliil sum. Et si dislribuero in cibos paupc- rorc omnia prxcepta coinprehendit, et sine lahor^
rum omnes faculiates meas et si tradidero corpus cusiodit.
ineiim, iia ut ardeat.cliariialem autemnonbabeam, Et Jcremias in (Thren. t), Aleph sub litlera Mem
nibil mihi prodest (/ Cor. xui). > Cujus, quam mui- ail: < De exceiso misit ignem in ossibus meis, ct
lus tl magnus sil ustis, ostendit adneciens : < Cba- erudivit me. > Item (cap. 20): < Ignis flammigerens
rilas paliens est, > iu injuriis, < beuigna cst, >larga in ossibus meis. > Et sponsus in Canlico, spoiisa:
rgenis; « Charitas non xmuhttir, > non invidct, ail, cap. iv : < Vulncrasti cor mcuni soror niea,
sed bonum alterius ut suum diligil« non iuflatur, > sponsa mcn, vulncrasli cor meuin, > non tantum
«le sua lelicilate; < non agil pcrperain, > neque _ tetigisti, sedust|ueadpcnitimacordismeipenetrasii.
eniin eam mala conscieniia pungil; < non esl ain- < In uno oculormn luorum, > scilicel in una et
biiiosa • non vultaliis prxponi; < iion quxrit qtix prxcipua virtutum, hoc esl in charilaie. Aliis enim
sua sunt, i sed polius qux alterius et qux Christi, virlutibus me langis, hac sola cor meum vulneras.
ncc ablala rcpetil; < non irritatur, > non provoca- El item : < Filix Jerusalem nunliate dileclo, quia
tur adiram; iiion cogitat malum,> ul malum relri- amore langueo (ibid.). > llein Oclonario xni, sub
Lual delibcrando; < non gaudcl super iniquitate > littera Mem, qux inlerprelalur viscera, xelex iflsis,
alterius, « congaudet aulem veritati > el justilix. vel ex intimis, vel ignis ex intimit. Charitas eiiim
« Omiiia sufleri, > in actu pro verilale; « omnia non ex summitate labiorum, non ex simiilaiionu'
credit > de promissis probato spiritu; < omnia spe- diligit, scd quasi ex viscerihus, et ex ipsis inlimis,
rai, > qux veritas promisit; < omnia susiinel, > et penilimis cordis. Pluralitereliam dicilur viscera,
promissa in advcrsis paticnter exspeclat; <charitas quia charilas non uni opcri esl addicla. Dedil enim
nunquam excidil, > quia qux hjc esl ad bene me- Deus diligentibus poleslalem cujusque operis. Cha-
rcudum, in fuluro erit prxmium noslrum, cxlera ritas princeps est omnium virluium. Sed Adam in
vero nobis dala non erunt. Unde scquilur ;«Nunc prirao slatu prxditus omnihus tlonis naturalibus,
anlera manent fides, spes, charitas tria hxc; major D 1 quomodo charilaleni non habuil meiitoriam? luno-
autem herum esl charitas, > quia « nunquam cxci- cens adhuc simplex dilectionein nalurnlem Itabuit,
dit, nunquamevacuahitur,) ut illa. llxcest eniin de sed non saporem, el flammnm charilalis, quaia
qua Propheta ait: <Omnis consummalionis, scili- non novit quis nisi per expcricntiam. Si igilur
cet el operis consummati, virtulum, et sacramcn- Adam lanlus charilatem non habiiil, nec praesuinas
torum noslrx redemptionis, < vidi finem (Psal. dicere, quod eam habeas, nisi a fruclu operum
C.XVIII), > et consuminationcm, scilicct charitaiem; illam habere cognoscaris. Item : < Deus charitas
Pur chariiaiem enim Chrisius in cruce pendens ait: est, et qui manet in charilate in Deo manet, et.
« Consummatum est (Joan. xix), > scilicel chariias Deus in eo (/ Joan. IV). > Magna est charilas^
quam habuil' erga nos, omnia dicta de eo implevit magna est promissio ejus. Chariias magna est, qjiia
usque ad moriis passioncm. < Majorem auieui r.ha- ipsa est Deus, < et magnitudinis ejus non esl finis.
rilatem nemo habet qii.im ut animam suain ponal (Psal. CXLIV). » Ipse est < quem lotus non capii
quisproamicis suis (Joan. xv). > Consummalissiina orbis. > lneiTabilis igitur et incircuiiiscriptibilis e»t
fuit dilectio Palris qua < dilcxit nos ante inundi chariias. Et cum nominibus paucarura. "virliuum
ejiiislituiionein (F.pket. i),> qua « nec pcpercitFil o nominetur Detis, nullitu nomine ila vere et jnopiia
273 PETRl CANTORIS. Mb
censetur, sicul iioinine charitalis. < Deus eniiii A ainicuiii perdimus vivuni quam mortuum. Sunt ei
charitas est. > Quod autem dicitur : < tu es paiien- kcrymx cupidilatis. Undc :
lia mea (Job xvn), > tropice diclum est, ul lesta- Ploratu/ lacrymis amitsa pecunid verit.
lur Augustinus (iib. xv De Trinitale, c. 17), id est Et lam hap,qitain illx lacrymx detestabiles sunt, et
tu es ipse, a quo est mihi patientia. Non dicilur prohibilx. Sunt eliam lacryinx naluraliset bumanae
Deus sobrietas mea, vel caslitas mca, et hujusmodi, affeclionis ; et hx lolerabiles sunt, dum iion'nimis
sicut fortiludo, etc. Et licei Deus dicalur charitas, exccdunt. Nou possumus enim non dolere, nou la-
hoc r.onicn lamen appropriatur et specificatur vo- crymari mortuo amieo. Christus enimj
lacrymalus
caliter (eisi realiter toli Trinitati conveniat) circa est (Joan. xi), > morluo Lazaro, sed hx lacrymx
Spiriium sanctum , qui est amor Patris et Filii, et polius charitalis erant. Unde : < Ecce quomodo
signum, ct probalio inliuii amoris Palris adFilium, ainabal eum (// Reg. x). > David etiain deflevit
sicul proles parentum. Spiralur cnira ab utroque. Saul hostem, et Absaloii filium (II.Reg. xvmj. Sunt
Unde et opera Trinilalis de redemptione nosira at- et lacrymx pietatis et compassk>nis, ct ranltiplices
iribuuiitur el approprianlur Spirilui sanclo. <Chri- secunduin diversas causas earum. Sunt etiam la-
slus enim conceptus est de Spiritu saitcto, > et crymx cjrporiselcordis pro peccatis puoprris poj-
Iitijusmodi. Hinc emersii quorumdam opinio non nitenliales. » Frimo enim :• < Mjserere ajiimx tux
approbanda, qui dicunt charitalem nitil aiiud esse placer.s Deo (EccH.xxx,) > et a te ipso incipe. < Qui
quaiu Deum, a quo solo est motus, tjuo eum diligi- enim sibi nequam esl, cui bontis eril?> (Eccli. xiv.)
inus. Sed, nisi esset charitas crcata, male dicere- De his lacrymis dicilur : < Lavabo per singuhts ncr
tur : < Fides, spes, charitas, tria hxc : major au- cles lectuin mcum, lacrymis meis stratum meum
tem eorum est charilas. (/ Cor. XIII), > a qua surgit rigabo (Psal. vi). > Sunt ctiain lacryrax pro. pecca-
motus, qui etiam a Deo est, quo ipsum diligimus. lis alicnis. Undc: < Quis iufiriiiaiur, et ego non
Magna est promissio charitatis, quia, « qui inanct iufirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror? >
in charilaic, in Deo manei, > per gratiam; roan- (// Cor. xi.) Peccata proximorurn frix, etc. in
surus landeiii per gloi inui. « Et Deus in eo, > qui lejilalio.iiibus el profluvio lacryuiarum fuit Aposio-
ait : < Si quis diligit me, serinones meos servabit, tus pro peccaiis proximorum. Sunt eiiam lacrynue
cl Pater me.us diligel 245 euin (* '<"»"• iv)",> etc. pro irriguo inferioii, et pro irriguo superiori, sive
Et ilem : t Noluni feci eis nomcn tuum , et nctuni pro hoc inisero incolatu el desitierio patrix. Uude :
fnciain ul dileclio, quia dilexisti mc, in ipsis sit, < lleu 11)9, quia incolatus meus protongatus 246
ct ego in ipsis (ibid.). > Sunimopere igilurmundan- C cst! > (Psal. cxix.) elc. Et item : <Quis meliberahit
dtim est, et omni uislodia cuslodieiiduin corno- de corpore moriis bujtis ? > (Rom. vu.) Et iteui:
sirum, ut tricJiniuni el hospitiuin toiius Trimlalis. < Fuerunt mihi iacrymx mex panes die ac nocie, >
ctc. De his iacrymis dicilur : < Qui seminant in
CAPUT XCVI.
lacrymis, iu exstiitaliouc melcnt, eunles ibani et
De tuclu bono el muto. flebant millentes seuiin.a sua. Venicntes auteiu vu-
Chatitatis filix sunt fercomues virlutes, dopa e| nient cuin cxsuttatioiie portanles manipulos suus
> scilicel et prxniioruni.
hona opcra. Primo autcm proscqnendum est de II- (Psal. cxxv), merilorum
Lt itcin : <Buali qiii lugent, quoniaui ipsi consola-
1ahus ejus, septeui scilicel bcatitudinibus, ct cctava
bunlur (Matth, v). >
qux redil ad caput, et p.urgat, et probat alias. Has
cniiii virtulcs, sivc dona duccntia ad bealitudiueni, Arsenius ( Vita apu:l Sur., die 19 Jul.) decurio cl
Dominus conimcndaiis iu serinpne babito in montc nobilis ad eremum coufiigit, ubi adeo pro his qua-
uit: <Bcali pauperes spirilu, quoniain yestrum est luor causis flcvii, quod tersoriujn sumper secimi
dctulit, tergeret. Diogenes eiiani. sed
regnum ccelorum (Matth. v). > Yeruni, quia supra nalurali quo lacrymas
disseruiuius t!e paupcriaie, luin iuteriore, lum ex- compassione pro stultilia hoininum, assi-
ncc non et de niansueiudine, de due flevit. Sed miranditm, undc ille suffecerit hu-
leriore, sequitur : <Terram aren-
: < Beali iuor. Axa inquit palri suo Caleph
lurlia bealitudiiie qui lugenl, qiioiiiani ipsi
eoiisolahuntur (ibid.).t Luctus uoii veri noininis est leni dedisti mihi, uunc da mibi superius irriguuui,
et irriguum inferius (Josue xv).
virltis, sed magis rivulus quidamdc fonte piulatisel
niisericordix procudcus. Sunt aulem multiplices la- CAPUTXCVII.
cryinx, ui lacrymxdesperalionis, unde : « Nylumus De bona esurie et siti.
vosignorare de dorniienlibus, qui spein uon hnbeni (B. GitEG.,hoin. 30 i;i Evung.)[Beali qui esu-
(/ Thess. IV), > t-tc, Et philosonhus (SENECA, episi. liunietsitiunt justiiiain, quoniam insi saturabuntur
sitis. Gratix
U5) : Laciyiiianduin est amisso aniico, non ploran- (Matili. v). > Multiplexcst esuriessive
iliiin; houeiiini mulicbre est. Et ob liocnon ploran- scilicei, vcljustitix: ad Deuin, ad le, et ad proxi-
duni, quia ralio id siaiim deberel eflicere, polius muiii, ui desideres,;< pie, sobrie, el jusie vivere (Til.
quani txdiuin et ohlivio lemporis diuluruitnie; et : ii). > Uanc siliiii commeiidans Isaias, cap. LV, ait:
iSihil clliusnrescit laciyma. Eliluni : < Noli plorare <Ouiues siiientes vcnilc ad a'quas; cl qui noii ha-
piortuum tuuii) (Jer. xxii), quia quiuscit; plus clituu belis argeuimn propcrale, emiie, ei eomcdite^eic.
-m VERBUMABBREVIATUM. 278
<Et David psahno XLI: < Qucmadmodum dcsiderat A J Est enim frivolum et slultum, ul desideiium rcriim
cervtis ad fontes aquaruin, iia dcsidcratanima mea tempornliuinei gnutlii.Unde : <Desideriumcordis eo-
ad teDeus: Silivit anima mca ad Detnn,foilein, vi- rum audivil auristua (Psal.x).t—<Sed ne limueris,
vum, etCi > cum divcs faclus fuerit liomo, et cum multiplicaia
Et psahno LXUI: < Siiivit in le anima mea,quam fuerit gloria doinns ejus, quoniam, cum interierit
multipticiler tibi caro mca. > Quia miillipliciier non siimet omnia, neque desccndet cuni co gloria
lianc silim minisierio corporis oslemlit, ut per fre- ejus (Psal. XLVin).i>Arcentur etiam quandoque, et
quentes genuflexiones, per freqnenles et assiduas iinpediuntur quidam a desiderio sanctorum; tor-
oraliones, per frequeiuia jejunia, vigilias el elec- pore el inviscata consuetudine. Unde : < Esurienles
mosynas. Probatio eniin dilectionis, exhihitio esl et silientes, anima eorura in ipsis defecit (Psal.
operis. Est ctiam sitisglorix nobis ineflabilis. Unde: cvi). > Et hoc esl desiderium torpentiuin, scd inti-
< ln quem desiderant angeli prospicere (/ Petr. i).> lile. Est eliam desitlerium inchoanlium, scd non
Et item (B. GREG, lib. xvm Moral.., cap. 28): omnino assurgenlium, et hoc bonura est. Unih::
Fruunlur nec fasiidiunt, quo frui magis sitiunt < Parvuli petierunl pancm et non eral qui frnngc-
noii in angusiia appelenles quod non habcanl, sed ret eis (Thren. iv). > Est et desiilerium perfecto-
conlinuaiionera refeclionis et jiicuiidiiatisjam ha- " rum, et pervenientium. Unde : < Bcali qui esuiiiini
liiix dcsiderantes. De qtia refeclione dicilur : < Sa- ct siiiunt jiisliliahi, quoiiiain ipsi saturabiiniur
tiabor cum apparuerit gloria tua(Psal.xvi).> — <Beati (Matth. v). > Hxc esl quxdain rcforcillatio et prx-
qiii csuriunt el siliuni justiliam, quoniam ipsi satu- libatio glorix pcr justiliam, in palria erit pleniltido
rabuntur (Matth.\).i—< Quxriteergo regnum Dei.ct in bonis glorix ipsius, el satielas per corqnx culla-
jiisliliain ejus (Malth. vi). > Non enim suflicit unuin tionem.
sitircsinereliquii. Uude Augustinus (Lib. I, Deserm. CAPUT XCVltl.
Domini in monie, ser. 92, De tempore et de uli- De misericordia gcnerali.
titate jejunii,c. I) : Si mihi virltilem concesseris, (GnEC, hom. 30 in Evttng.) < Beati niiscrieortles,
«it uiliil supra quxram, jamipsam virtutera rejiciam. quoniani misericordinm consequeiilur (Mutth. v). >
Ilabeas ergo sitiin justitix, habeas ct sitira glorix; Specialis filia , et potissimum sigmim clr.uitatis et
illam ul meritum, ct qux impetrat; isiam ut prx- expressius, est misericonlia; adeo ui du ca pra;
mium, qux remuneral et coronat. Propler banc cxteris virtulibus dici possii. Probnlio dilectiouis,
mtiltiplicem sitim Danicl diclus est: < Vir deside- exhibitio est operis. llxc maxiinc roinmciidnhi-
riorum (Dan. IX), > jusiilix scilicet, ct glorix. Non ,Q lis est, tuni in capitc Christo, lnm in nicmbris
cuim unum dcsideriuin lantum suflicit. Hxc silis, ejus, cujus vesligia imilari hnbenl in opciibus mi-
esl sanctum desiderium justorura de quo in psalmo scricordix. In Chrislo commendatur, < quia niise-
tliciiur: <Desiderium pauperura exaudivil Doniinus rationcs ejus supcr oninia opera ejus (Psal. cxi.iv);
ul aemper nianeat (Psal. xvn), desiderium vero quia inisericordia Doniini 248 1'lcna cst terra
peccalorum peribit (Ptal. cxu). > Est aulem desi- (Psat. xxxii).i Qui, eisi jiisius sit, tamen: < Misc-
deriura sive sitis cuipx mulliplex, juxta diversas ricordia ejus supci'exnltat judicium (Jnc. n); >
voluptates , verum circa 247 duas maxime re- quia < muluis esl ad ignosccndiiin (Isa. i.v), cnjus
slringitur, scilicel avariliamel libidiuem. IIx sunt proprium est miscrcri scmper ct pnrccrc, qui non
dux sanguisugx, qux incessaiiter clamanl: < Affer, vult morlem peccatoris, sed ut mngis convertatin-
affer (Prov. xxx).« De sitiavari et hydropieilegiiur : Cl vival (Ezech. xvin). > Propter queni, utvivcrci in
Tanlalus a labris titiens (ugientia captat xlernum cum ipso miscribordiler, <ctun in forma
Flumina. Dei essct, se exinanivit formani scrvi accipiens
(HOIUT.,iib. i, sal. l.)i (Philipp. n), > in qua cl verbo, cl cxcinplo atl mise-
Et: ricurdix opera prxcipue nos invilavit, cujtis omiiis
Quo plus sunt potw, phis sitiunlur aqtta:. 1 actio nostra esl leciio. < Qui vidcns civitnicm, >
D
(Ovin., i Fast.) misericordia molus, < flevit super illam, dicens :.
Et:
sitim tedare sitis allera Qttia, si cognovisscs, Ct tu (Luc. xix). > IIxc com-
Dumque cupit, crevit. mendatur iu membris Christi, quia sine hac nue
(OVID., Metam. m, fab. G.)
El: cum imilanlur. Si ergo imiiatorcs Christi, necessu
cst, < ul mullus sis ad igiioscenduin; ut misericor-
Congestis undique saxis
Indormit inhiant. dia in oinni opore tuo superexaltelur (Jac. n) > ct
(HORAT.,)ib. i,Ser., sat. I.) cnatcl, el prxponatur omui severitati et rigori, ut
(QUINT., lib. vu.) Avarilia enim seinper pandit lotura le exinanias, el exhaurias in opcrihus misc-
alios hiatus, et plus egel eo, quod non habet, quam ricordix. Primo a teipso incipicns; sccundo caui
co, quod hahet. Sitis vcro iibidinis amplius ctcscil in proximo pcrliciens, cl omnia opcra nd Dcum
ct provocatur, quo mngis libido exercelur. Est referens. Ilxc iierum cointneiidalur a Do.u.im),quia
eiiam sitis nalurx, qtix sensibilis occulata fidc opera misericordix prx operibus caHeraruin virtu-
paiet. Est eliam sitis, sive desiderium, quod non tum pollicclur su in j.udicio forc remiuicralurum :
cst naturx, nec culpx, nec gratix, scd vauiiaiis < Esurivi, ct dt-dislis inihi manditcare; silivi, ct
*?» PETRl CANTORIS 230
dedistis miht biber» (Matth. xxv), > etc. Opera A.quc a tlebito liberavil. Qui rcdiens nnrravil fratri-
vero immisericordix, ut ita dicam, commissa vel pa- bus omiiia qux gesla craut. Al iili maxime in boc
irata, comroinalur se prx cxleris delictis condem- facio commcndabanl. Item, Nolanus cpiscopus, iH
iiaturum ct punilurum: «Esurivi.einon dedislismihi teslattir Gregorius in Dialogo (lib. m, c. 1), exliau-
niariducare, > elc. Iiem Domintis in Luca, cap. III : sius iu operibus misericordix, se iu servitiiieni
< Venerunt publicani ail Joannem, dicentes : Quid vendidil, licel addiclus curx pastorali, pro cnptivo
faciemus, ul non excidamur, et in i°nem oeternum quodam rediinendo, et Dominus, qui mi-eretur
mittamur? At ille. Nihit amptius qunm quod consii- omnibus miserenlihus aliis, eum in pleniiudinem
tutum est faciatis, nihil ulira prxscriplum exigalis. dignitalis oflicii episcopnlis rcsliluil. Jtem, Jonnnes
lnterrogabant cum ct milites, dicentes • Quid fa- Alexaudrinus quasi liicm et condictum liabuit cuin
ciemus etnosJEtait iltis: Neminein concutiatis, Doiuino, ui quidqujd i.llc dacet, liic patiperibus. l.Q--
neque caliimniam faciaiis, et contcnii esiote sti- tuin erogarei, dicens : lta, Domine, damlo, cgoero-
pendiis vestris :. >Beda (in cnp. 111Lucx): Joannes gamlu; vidcbiliius rero quis viucat. Item, episco-
iinumquemque iu s.io gradu, ct oflicio, ab agemla pus Tarentinus, solemuiier poeniientem et ligatum
injuria cocrccl, til durn priino ab alienorum se a sumino pontifice, exoneravit quadam lunica.
tcmperant appeiitu, tantlem ad propria, euiii pro- B pluwbca. Qui interrogalus, qua aiiclorilnle> lioc
ximis, communicanda perikigerenl. Justo igilur facerei; respontlit : Auctoritate hac el illius, qui
inoderamine eos prxmonet, ne ab cis qalumniando. ail: « Beali iuisericordes.,. quoniam ipsi misericor-.
prxdam requirant, quibus militando prodesse de- diam consequentur (Matth. v). > ldem adeo se rotirta
huerant, docens ideo stipendia constituia mililix, effudil in operibus misericordix, ul abundaiiiihus
ne dum sumptus quxrilur, prxdo grassetur. < Et subiiperei clanculo, qux potuil in piirpura v.elar-^
interrogabflntiurbx, tlicentes: Quid ergo facieniits?» genlo, ut ea erogarel pauperihus. Qui cum, quasi
Quibus ille : Qui habct duas tunicns, det unam nou dc furto, supeV hoc argueretur, respondil: Lex ju-
liabenli, el qui escas habet similiter faciat. > Beda : sto non cst posita; omnia etiam debent esse com-
De duabus lunicis et escis tlivitlendis dalur prx- lnunia; nec sic alicnum sublra.lio, sed is.li, quoji
cepluift. Ad dignuni cnim pcenilcniix fructum pcr- suuin cst sihique debelur, reddo. Sed ncc legi-
tinct, ut non exteriora et minus necessaria, sed lur (TEREN.T,.,Adclj.h. v, 3; vir quivis iniseri-.
eliam ipsa vnidc ncccssaria cum proximis dividn- cors diem exlremiim conclusisse, nisi bono fi.-tc.
iuus, ul cscain q-ua vivimus, et lunicam qua vesti- El Dominus pcr prophctam nit: < Misericoriiiani
nmr. Ecce quatUum valcnt opcra misericordix, r. volo, et non sacrificiuin (&se. vi); qui cr.cxil cornti.
qux ad dignos, fructus pcciientix prx cxieris prx- salulis nost.rx, ad faciemlam miscriconliain ciim
<ipiunlur. Liide : < Date eleemosynam , et omnia palribus nbstris; ad dandam scientiam saltitis plcbi
inunda stint vobis (Luc. xi). > llcm Ambrosius su- ejus in remissionem peccatorum eorum; per viscera
per eunidem locum : Nullum cflicium, nullum ge- miscricortlix Dei noslri, in quibus visilavit nos,
nus, nulla xlas, ab ngenda misericordia excluditur. Oriens ex alto, >ctc. (Luc. I.) Item Jacobus cap. n:
Oinnus euim in cominiini nionenlur a. Joaiine, ul < Jutlicium sine misericonlia crit illi, qui non facit
conferant non habenli. Miscricordia eniin pl.eni- iniscricordiam ; > sine miscriconlia, dico,liberanle,
iiulo yirtutum esl. Ikcc cnim lauia est, ut sxps ex non parcente. Seinper enim parcil Dominus., quia,
iiuprobiiate quadam sancia cl confidcniia in Deo, misericors, sed nou semper liberat omnino a pcena,
Cl viticulo dilecuonis diyinx (ciijus ipsa est signum quia juslus, vel sine miscricordia, scilicel, pro sine
et vin) niiatiir cqntrairc obedicnlix, el 249 iniscricordia. Si ergo imiiatoi; es Chrisli, seiimet:
aliis viriuiibus. Unde cpnversus Cartbtisicnsis, cuiii leaeris parcerc injiiriam'lihi inferenti. Noji modica
quadraginlu libris proficiscens ad numiinas, ut eas eniin culpa est, loiani persequi culpam.
cxpenderct in neccssitates cellx sux, comitcm ba- 250 CAPUT XCIX.
buit iu via mililcm veleranum, debilem, et paupe- D., De niisericordia ignosccnle.
rem. Cui ille : Quo vadis? Al ilte rcspondil: Gra- Stinl aulem dux species misericordix. Una COB-
vatus xre alieito, vado peiitum inducias a quodam sistil in ignoscciido, reliqna insubveniendoproximo.
credilore. Cui ille ail: Ibo lecum. Vrima egregia est, et major secunda. Major enim
Respondit grayatus xre alicno : Bene liabeas. esl, qni vincit iram, quam qui capit civitatem; et
Qui ingressi doinum debjlpris, cum peteret indu- iiiajus est injuriam tacendo fugere, quam r,espoiir
t-ias, denegavil eas creditor, adjungens quod et fl- «lendo.superare. Et ilem : < Cum ir.-ilusfneris, ini-
lium cj-iis vincl.um in carccre poiierel; el nisi in sericordix recordaberis (Hqbac. III). > De prima ail
ea die universum debiiuni ei rcddcret, qttod ei, in Dnminus: tDimUlUe el diniiiletur vobis (Luc. vi).>
die coijstiiuia, tpia lucrediias ejus. appropriarctur. El in Dominica oratione pctiinus: < Diiniite nobis.
Pro quo cum iniercederet conversus, plurima con- debiia nosira, sicut, et nos dimittiinus debilorihtis
vicia el contumelias illi inlulit. Ad qtiem conversus : lioslris (Matth. vi). > NoU condilionemt.Diinilliiiius.
liotlie < liberabilur justus iste de carcere mortis omne debitum ex corde, scilicet, omiiem rancoreni,;
hiijus (Rom. vn); > el projicicns anle eum quadra- injuriam et coutumeliam, rem eiiam, si non sunt
t^iijjiaHbras redeniit lilium mililis a carccre, ipsum- solveudo. Unde Apostolus priraa ad Cprinlbiqs,
ttl VERBUMABBREVIATUM. S83
cap. vi: < Quare non magis frainlem paiimini, A aveiiaris (Maith. v). >Et Aposlolus ad Romanos (cap.
Quare non magis injuriam aecipitis? > Et Dominus; xu): < Si esuricril ininiicus luus ciba illum; si sitit,
rn Evangelio : < Si percusserit le in uua maxiila,, poium da iiii: hoc aiitem faciens carhones ignis con-
prxbe et aliam. Et, qui vull lecum in jutlicioi geres supcr caput ejus. >Item Jacobus cap. i: <Reli-
comendere, et tiiuicain luani tollere, rejice ei et gio iimuda et iinniaculaU apud Deiim el Pntrem,
palliiini (Malth. y). > El ilem : < Esto conseniiens hxc esl: Visilare pnpillos cl vitluas in Iribulaliono
adversario tnp ci-'o, dum es in via ciiin eo, ne forte enrnni, et iiiiiii.iculnliiiii se custodire ab hoc sx-
Iradit le ndversarius ju lici, el judex iniiiislro, ciilo. > liem ad Ephcsios, ca|>, iv : < Omnis aniari-
el in carccrem miitaris. Amcn ilico lihi, non exies ludo ct irn, et iiidignntio, et clamor, et hlasjiheinia
inde, ilouec reddns novissiniinn qttadranlem (ibid.).t tolbitur nvobis, ciiiu cniui malitia. Estule invicein
Et ilem : < Qiiicunqiie ang:>iiaverit le ttiille passus, benigni, conipaiientes, misericortles; ilonantes iu-
vaile oiini illo el alia duo (ibid.). t Et item : < Audi- vicem, sicut et Deus donavit vohis iu Chrisio. >
siis, quia iMcluinest nniiqiiis : Diliges proximura llem primo Canlicorum : < Meliora sunl iibera lua
liiiim cl odio hahebis iiiimicum tiiuin. Ego aulem vino, fragraniia unguentis optimis. > Disiingiiiinlur
dico voliis : Diligiie inimicos vesiros, hehefacite amem tria unguenta ah uberibiis sponsx profluen-
his qui oilenint vos, el orate prn pcrsequerilibus, H ' lia. Unguenlura conlritionis, ungiientum devolio-
et caliimnianlibus vos • ut silis filii Palris veslri, nis, uugiieniiim miscricordix vel pietalis. Primtim
qui in ccelis est. Qui solem sutim oriri facit super ditlcc ci jiicunduin, licet in moiiariolo conscienlix
lirtnos ci malos, el pluit super jnslos et injuslos cx amnrissimis speciebus contritiim et confeiiiim,
(ibid.). t Item Domimis in Mnlihxo cnp. xvm i Undc dicilur : < Recogitabo onines annos nicos in
< Serve nequam, omne debilum dimisi libi, qno- uinnriiiidine auiinx nvcx IJsa. xxxviu). > Iiem:
iiam rognsli me , nonne oportuil et te misereri < Cor conliiluin et biimilialnm, Dcus, non despicies
tonservi mi, sicut et ego tui miserlus sum? Et ira- (Psal. L), > Sccundiim d.ulcius, quia miiigatum,
lus Dominus ejus Iradidit eiim lorioiibus, quoad- quando peracla pcenitentia, a rigaiione pcdiim Do-
usque redderel universuin dcbitum. Sic el Pater inini lacrymis facta, surgil puenitcns cum Maria in
nii-nsccelestis faciet vobis, si non reiniseritis iinus- screnitate conscicntix ad osculum capilis Deitaiis
quisque fralri suo de cprdihus vestiis.i Adeo enini (Luc. vn), gratias agens super peccalo sibi dimisso,
punit Dominus imuiisericordinm, quod pro ea retlire dicens etinm cum Apostolo; < Nibil inihi conscius
periuitial omnia peecala, novissiiiiiim eliam qua- suin, sed non in hoc justificatus sum (/ Cor. IV). >
dranteiu, id esl originnle peccaliim prius dimissum, P ( Et iiem : <Gioria noslra hxc csl, lestimonium con-
punial liomiiiem, scilicel inimisericorde n, pro illo. scieniix nnslrx (// Cor. i). > De hoc dicitur : < Sa-
llem ad Romanos, <ap. xn : < Benedicile perse- crificium laudis bonorificavil me (Psal. XLIX).>
quenies vos; beuedicite e( nolitp maledicere; uulli Tcrtimr. esloplimum et consnnimainm, quo ungitur
maliim pro malo redtlentes. M bi viudictam, et ego toltisJesusChristus.el speciale esl pra-laloruni, sicut
reliiliuani, dicit Dominus. Noli vinci a mnlo, sed illiiis, qui ait: < Inslanlia ineaqiifltidiana.solliciiiida
viniein houo iiialuin. > llcm, exemplo Cbristi, qui cst oinnium Ecclesiaruiu (HCor. xi). > Et ilem:
oravii pro cru<ifixoribus suis (Lnc. xxm). Excmplo « Quis inflrmatur, et ego non infirmor? Qnis sean-<
eti.im Stephn-.i, qui pro, persecutoribus suis cxora- dalizaiur et egonon uror? > (Ibid.) Et ilem : « Qutv.,
vil (Acl. vn). Sed ctinm exemplp cujusdam, qui ne- litliomorior, fmlres, propler gloriam yestram (/ Cor.
cem filii rcmisil interfectori provolulo ad pedes xv). > Priinum et secunduni ad te ipsuin, lurtium.
ejus in lerram iu inoluin crucis, cum eum conse- esi ad te el ad proximum.
cutus esset cum armis et armatis viris. Ei eniiri, Exemplum eliam ignoscendi proximo com«iissa
snpplicans aii: Doniine mi, subsisle parum et re- cgregiissimtira est, sivnciusJoseph (Gen. L) (cl niulii,
trahe gladiiim, ut duo tantummodo verha dicam. alii) qui sibi reconciliavit frntres, ita ut pia jocos.\
Me qiiideni 251 jusla mors manet, sed pnrurrper D I quxdaui ludiflcatio, pieiatis cis exhibilx esse^
eam differ, ut confnear, vel si misericordius mecum c.\ag.geratio.
vis ngere, ne venint libi in siiigiiltiini inors mca. CAPUT c.
252
Pro eo qui te misericordiier in crncc redeinil, oro De clementia judicis, vel de misericordia relaxante^
ut reiniilas eam mihi, ut haheas quod ei exprobres, Prxter banc communem speciem miseiicorilia;,
et ppponas in judicio, si tecuin districte vclil ngere; esl qii.-cdani specius clemenlix speckiiis judicis ct
egoqne, quaiidiu vixero, pro anima filii lui a pflenis ininus clucel in privata pcrsona, ma-
poieniis, qux
liberanda, peregrinabor. Qui statim emn liberiim nb.- xime aulem in
ire permisit et sociosne ei malum facerenl, coercuit. judice, qui sjbi el aliis hahci par-
ul de pcena tlebila sempcr aliquid remiitat.
De secuiida verospeciemisericordixait Dominus in cere,
Crudele enini esl Uabcre coinmercium cum belluis,
Evangelio : < Venite, benedicti Palris mei, percipile
pcenis tlelectari, nihilque de pcena relaxarc. De hac
regnum, quod vobis paralum esi ab origine mundi. clemcnlia jujicis qualis esse deheat oslendens pocia,
Esurivi enim, et dedistis mihi manducare, siiivi et
aii sic:
dedistis mibi bibcre, > etc. (Matth-. xxv.) Et item :
Est piger ad poinamprinceps, ad prwmia velox,
« Qui petit a te, da ei; ei yot^enti,niutgari a te, ue Quique dolet.quoJiescogitur cste ferox.
283 PETRI CANTORIS 2St
iVoiicaitit i« mores.^rilns iH«m«bi/isistos : .
A CAPUT Cl.
Nec minus a ttudiis dissidet illa luis. De misericordia corripiente.
Adde, qnod ingenuas didicisse fideliler arles Sequitur de misericordia corripienle, qux major
Emottit mores, nec sinit esse feros. esi omni manuali ct corporali. Hanc Dominusorx-
De i
(OVID., ponto eleg.) cipieus exhiberiproximis, ait: <Si peccavent in tc
Item, episcopus Cenomanensis (Hildehertus, ep. 25) frater tuus, vade etcorripeeum, > elc. (i/aii/i.xvm.)
comitissam reprimens : dum in poteslate servas Oinnia prosequere sccundura prxceptum Domini,
clemenliam, illa tihi virum conciliat, hxc populuiii; quod omnibus prxcipitur custodienilum, et in om-
inde nomen acquiris, hinc favorem. Mitis principa- nes, et in omni crimine, prxter quam in propria
lus regnum scrvat incolume. Hujus virlulis locus injiiria et in cnusasanguiiiis; et hoc tolum ob mise-
cst apud potentcs, qui in justitia, vel electionis ricordix ciislodiam. ltem epist. ad Romanos cap. i
heneficio cxteris principantur. Apud populum vero in fine : <Qui cuni juslitiain Dei cognovissent, non
non ila, cui nulla esl poteslas puniendi. Deus auiem inlellcxerunt, quia qui lalia agunt dignisuntmorte;
ex allo crutlelitateni detcslalur, adorual clenienliam; non solura qui ea faciunl, scd ctiam qui conscn-
i|iiarum alterara feris, alteram vero hominibus tiunt facienlibus. > Et II ad Cor. cap. n : <Si quis
natura docuit assiguandam. Ea sanxit oportere autera contristaverit me, non me conlrisiavit, sed
liomines mansuescere ciemenlia, feras timeri cru- R " ex parte, ul rion onerem omnes vos. SuflicU
illi.qui
dutitale. Igitur crudelem esse, cum feris est habere cjusmodi est, objurgatio hxc qux fit a pluribus ;
connnercium, el lioinnem diflileri. Rntioni quiippc ita ul econtrario magis donetis et consolemini, ne
niilliiin pcuitiis est cuin cruduiiiale consortiuni. llla forle abundanliori tristitia absorbealur, qui ejus-
enim cum Deo el cum sapienlibus Doniini pepigil modi est. > Et in eadem, cap. vi : <Propler quod
mansionem; hxc, et ad iinmansueta, et sanguine exile de medio coruin, et separamini ab eis, dicit
gaudentia demigravit. Qtix igilur socielas bomiiiis Dominus, et iminundum ne tetigeritis, et ego reci-
:id crudelitatcm, ciijus lares ralio tam superne dc- pinm vos. > Ileral Corintb. cap. v: <Expurgale ve-
spicit, tam louge relinquit, lam coiis'.aiiler abjurat, lus fermentum, ul sitis nova conspersio, sicut estis
lam penitus ignorat? Sicut aulera clemcnlia huina- azymi. > Ilem ad Galatas cap. vi: <Fratres, si prxoc-
nitali nihil esl afiinius; ita nihil gloriosius in priu- cupalus fuerit aliquis homo in aliquo delicto, vos,
cipe, cujus arbitrio severas polestales cmolliat, qui spiriluales cslis, hujusmodi inslruite in spiritu
mitiores animos advocet, reis parcat. Cleineutix leniiaiis, considerans te ipsum, ne et tu tenteris. >
cst semper aliquid ulirici sententix vel poenx de- El ileni ad Ephesios cap. iv : iPropler quod depo-
irahere. Quisquis nihil rcaius iinpunitum relinquit, _ ucutes meudacium, toquiinini veritatein unusquis-
dulinquil; culpa csl lolam perscqui culpara. Immi- quc cuui proximo suo, quoninm sumus invicem
sericordem se proficetur, cui quidquid licet libet. meuibru. > Item Act. cap. xx : < Contestor vos ho-
Gtoriosa auium virlus esl in principe cilra puuire dierna die, quia mundus sum a sanguine oiniiiuiu.
quam liccat. Viitus esl ad vindiclani ncccssilate Non eniin stiblerfugi, quo minus annuniiarem omuo
Irahi, non voluntate venire. Magnuni quid, et di- cousiliuin Dei vobis. > Item Job cap. xxix : < Con-
vinuni sapil offensus, clemens. Bonus princeps tercbam molas leonum, 254 et ^e denlibus illins
neiniuein sine poena punil, numincin sine dolorc aufercham prxdam. > Item Parahot. cap. xxiv :
pioscribit. Bonus princeps 253 ,la crimen insc- < Erue eos qui ducuntur ad morlcin; cl quitraduii-
quitur, ut, quem puuii, homiuem retniniscatur. Bo- tur ad inlcrilum, liberare ne ccsscs. > El Jeruiii.
niis princeps sibi dominatur, populo servil, nullius cap. XLVIII: <MaIediclusquiproliibelglauium suuni
sanguinem coiilemnii. Inimici cst, sed ejus qui ami- a sanguine. > El Genes. cap. iv : < Uhi est Abei
cus ficri polest; nocciilis est, sed hominis, cujtis- fraler tuus? Qui respondit: Nescio. Nunquid custos
cunquc s-it, sanguis; quia non puiuil dare, ciimen fratris mei sum ego? > Et Deuter. c. xxn : < Nonvi-
putat auferre. Ideo, quolies fundiiur, coufunditur. debis bovcm frairis lui, vel oveni erraniem, et prx-
Sufliciuut animo docili et amanli discipliuam, ex Qte.ribis;
] sed reduces fratri tuo. > Iiem, de asino
quibus diligenliores faoile percipient, quantum vel proximi sublevando. Item Ezecbielis c. m. llcin ad
crudeliias obsil vel prosil clcraentia polestali. Ephesios cap. v: < Magis auiem rcdarguite. Qux
0e hac etiam Seneca ad Neronein (iib, u, c. 5 et cnim in occullo fiunl ab ipsis, lurpe cst el dicere. >
4). Quid plura? Singulsc syllabx sacrx Scriplurx Item'Eccli. c. xix, et c. xxel xxi. Ei ilem, incompa-
resonant et redolenl misericordiam. Sola ea habes, rabiliter plus teneor diligereaniinamproximi, quam
qux misericorditer proximoimpenderis, Augustinus: corpus proprium. Item, quodprobatiocompassionis,
Sola autem misericordia comes est dcfunclorum. exhibitio est correptionis, sicut dileciionis, exhi-
< Opera unim illorum sequunlur illos (Apoc. xiv). > hilio est operis. Itcm, quia sanclior est copula vel
Opera, scilicet misericordix, sive ignoscenlis, sive cura ani-.narum, quam corporum. Iiem, veri imila-
peenam relaxantis, si-ve fratrem corripienlis, sivc lor sis Samaritani, qui vulnerali misertus esl, nec
euiii corporaliter suslenlaniis et fovcntis, sive pro ctira prxteriit, sicut sacerdos et levita, sed curam
co intercedentis : ejus cgit (Luc. x). Ilem, exemplo Domini, qui, reli-
Quus dcderi solus semper liabebis opes. clis nonaginia novem ovibus in deseiio, ivit qtix-
(MAMIALIS lib.v, enigr. 53.) rere ovem ceiilesiinaiii, qux pcricrai (Lnc. xv).
S85 YERBUM ABBREVIATUM. 280
Ilcni, pasce, non tantum corporali, sed etiam spi- A cuiuni meum mansit peregrinus; ti ostium meum
rituali cibo, fame verbi Dei inorientes, etc. Ilera vialori non paiuii. > Aposiopesis est,-i|uasi, si hxc,
Ephesiorum cap. v : <Estole imitatores Dcisicul filii . el hxc non fcci omnium misertus , nec misereatur
charissiml, cl ambuiate in dileclione, sicul et Chri- raei Ueus. Item psal. xxxiv: « Domine, quis similis
stusdilexit nos, ul scilicct pro fralribus noslris ani- lui, eripiens inopem de rannu fortiorum ejus', ege-
mas noslras ponamus. > Nam et in hoc maxime num et panperein a diripienlibus eum ? >Miseri-
cbaritaleui ejus cegnoscimus. Si ergo quilibel pro cordia sxpe adeo flagr.il, ut, per piura et sanclum
loco et pro terapore tenelur < pro proximo animam irapelum, cxteris virtutibus et maxime ohedientix
ponere (Joan. xv), > quodquidera vertim esi, iniillo (de qua legitur :. < Quia melior esl obedientia quam
magis debeteum eorripere,quemvideril delinquere. victimx , et peccatum ariolandi est, uotle obedire
Item IV Reg. cap. xv de Ozia. Item, omnia qux con- (/ Reg. xv) > non parcal, ut patel exemplo cujusdain
tra pessimara lacituruitatem inducia suni, luc in- conversi, qui prohJbilus ab nbbate, dala occasione
duci possunl, ul ea, qux maxime obviant huicprx- et opportiinilate temporis , iijdigenlibus erogavit.
ccplo Douiinico de corripicndo fralre. Item Ecclesiaslici cap. x.xix : < Propler mandatiim
CAPUT CII. assume pauperem, et propter inopiaiu cjus ne di-
De misjricordia inlercedenle pro inimicit. inittas eum vacuiim. > Item Ecclesiasiici eodem ca-
Sequitur de misericordia intercedenle eliain pro pile : « Qui facit inisericordiam feneratur proximo
Jnimicis (Luc. XXIII),cujus, prxler dominum et pro- suo, el <|ui prxvnlet inanu mandata servat.i
tuiivartyrem Slephanum (Act. vui), egregium Cst 256 CAPUT CIY.
exemplum Samuel intercedens pro Saule, qui vo- I)e elcemosytta,
tuit eum occidere. Ob quam causara racruilSainuel, Misericordix auteni filia est elcemosyna. Circa
< quod omnes a Dau usque Bersabee cognoverunt, quam videnduui est, quis sil ejus effecius, quid
quia Samuel esset (i.lelis propheia Domiui (/ Re.j. dandum, et quomodo, et quoordine, quanlum, qua-
111).> liiijus elinm inirabile excmpluiii cxslitilMoy- liter et de quo, quibus, quot, et qualibus. De effeclu
ses, quiorans pro populo exasperante, euuiquegra- ejus ail Spiritus sanctus in Ecclesiastico cap. xxix.
viter inolestaute, lenuit Dominum furenlem, dicens: < Absconde eleeinosynam in sinu pauperis, et ipsa
« Atil dimitte eis, aut dele me de librc vitx (Exod. orabit pro le ad Dominum, ut libereris ab omiii
xxxu). > ltem psalmus cv : « Et dixit Dominus, ul malo. > Esl enim eleemosyna una alarum orationis,
disperderet eos, si nou Moyscs, cicctus ejus, stotis- el jejuniuin allera. Et item : < Sicut aqua exstinguit
sei in confractioue in eoiispectu ejus, ut averteret C igneni, iln eleeuiosyna exsliiiguil peccalum (Eccli.
iram ejus, ne disperderel eos. > Noluil enini Moy- \\\).t El itetn : < Eleemosyna viri, quasi sncculus
ses solus sine eis terram promissionis inirare. Undc cum ipso et graliam homiuis, quasi pupillam > con-
a sauctis comparatur 255 uiulri, qux invilaln ad tra hostes, < conservnbit (Eccli. xvn).> Et Doininus
spleinnes epulas, ptiero exposilo, pula clamoso, sor- in Luca cap. xi: • Yeruinianieii, quod superest, date
dido et txdioso, sine eo non vult intrare , eligens eleemosynam; et ecce omnia niuiidn sunl vobis. >
magis cum fiiio foris jejunare. Et ilem : Fncite vohis amicos de maiiimona iniqui-
CAPUT CIII. • (alis, ul cuni defccerilis recipiant vos in xlema ta-
De visibili et corporali el manunti misericordia, stve bernacula (Luc, xyi). > Et pavid psalmo cxi: < Di-
subveniente. spersit, dedit pauperibus, justitia ejus inanet in sx-
Sequiiur de visihili el corporaii et manuali misc- culum £xculi. >.Et Laureutius (5): Na.ui facultaies
ricordia. Hujus excellentissimuiii exemplura fuit Job, Ecclesix, quas requiris iu ccelestes lliesauros inu-
qui cap. xxix et xxxi, ait: « Auris audiens beatifi- iius pauperura deportarunt. Quod tiic dalur pauperi
cabat me,eloculusvidens leslimoniuin reddebatmilii, Cl egeno, a Christo recipilur in ccelo. Unde et ipsu
eo quod liberassem pauperem vociferanlem, ct pu- ait : < Quod uni ex iniuiinis ineis fccistis, mihi fe-
pillum cui non erat adjulor. Renediclio periluri su- _p, cistis (Matlh, .xxv), > El itein : < Qui vos recipit,
per me veniebat, el cor vidux consolatus suni, ju- ine recipil (Muitli. x). > Et ilein, Martinus adhuc
stitia indutus sum, et veslivi nie, sicut veslinicnio cathecumenus, hac me veste conlexit (6).
ci diademate, judicio meo. Fui oculus cxco, el pes Quid aulera sit dandum, et quo ordiue oslenditur
claudo, pater eram pauperum ; conlerebam niuias in Luca cap. vi, ubi ail Dominus : < Oinni petenii
iuiqiii et dedentibus illius aufurehain prxdani,Mce- le tribue; > rem, quam petit, si poles ; si non poles,
rcntium erara consplator. Si, qtiod volebant, negaii da caticeui aqux calidx; i|uani si non babes, da ra-
pauperibus, si oculos vidux exspectaTe feci; sico- iicein aqux frigidx. Quod si ncc frigidam, si malus
uiedi buccellam ineam solus, et non comttdil pupil- est, da ei correpiioiiem, si honus, oralionem. Nun-
lus ex ea, quia ab infaniia niea crevit inecum mise- quam euiui deest justo. quid del, qui iu Domiiio
ruiio, el dc utcro mairis mcx egressa cst niecum. oinnium omnia possidel.
Si despexi prxiereuniem, eo quod npn baberet in- Quantum vero danduni sil Dominus per organiim
clumeuium, el absque opeiiinento paupcrcin ; si non Joannis in Luca cap. iiiosteiideus, ait : < Qui hahet
bciicdixeruiii inilii iatera ejus, cl de ycUerib.usoviuni duas lunicas, det uunni non babcnti, et qtii babci
iiicaruin calufactus csl; si foris, el exlra laborna- escas similiter faciat. > De dunhus tuuicis cl escis
(5) CQ::SU!C Yilam apud Stir.^dic 10 Aug. (G) Yita apud Sur., die 11 Novemb.
287 PETRl CANTORI& »88
siiniliier dividentils congrue ei •ignnnter datur prx- A. Sequitur quibus el quol, et qualibus el qualiter
ceptum (Matth. x); quia si una<dividalur, nemo ea danduiiLsit. Quibus ergo? Omnibus si poles, sed
vcslilur. In dimidia enim tunica, el nudus remanet tmaxime domesticis fldei (ibid.), > el inler hos
qui accipil et qui dedii. Necessaria ergo reline libi magis indigentibus, el interhos magis jusiis; < Quia
et fainilix lux, qux vero supersunt pauperibus di- oculi Domini super justos (Ptal. xxxm). Dispersil
slribue, eliain ex necessitnte, pro loco et pro lem- dedit pauperibus (Ptal. exi), > non ruclantibus. Cx-
pore, alioquiii raptor eris. Hanc etiairi nictliationem leras vero auctorilates ad hoc, supra iuvenies in
bonorum dislribiientlbrum patiperibus Apostolus iw tiluto, qui scribitur (supra c. 47) : iContra eos
secuuda epislola ad Gorintliios (cap. vni) oslendit, qui danl non indigentibus.> Ecce quibus, quol, qua-
dicens: « Non dico vobis, ut gratia vesira ei volun- lihus, el qualiler dandum.
las damli eleemosyiiam aliis sit remissio, vobis atr> Circa vero qualitatem et caulelam dantlx elce-
n-m Iribulatio ; sed'u.1 ex xqualilale, vestra abun- mosynx, hxc altendenda suni. Disiribuiio, ne uui
danlia illornm inopiam suppieal; ut illorutn abtin- Oniiiiadenlur. <Dispersildedilpauperibus (Pial. cxj).
dantia, in spiriiualibus, vestrx sil supplemeiitum Volo isti, sicul el tihi benefacere.) Necessitas, iit
inopix, ul fiat xqualiias; > de qua scriptum est in necessaria denlur, non superflua; non lauta ciba-
Exodo (c.ip. xvi) de manna. < Qui niultum liabuit ria, nisi in necessitale xgritudinis. Hilaritas- sine
non ahundavit, et qui niodicum habuit, 257 "on coactione. Undc H Cor., cap. ix : < Unusquisque
niiiioravit, > sed suflicienter habuit. In ralione cnim proul destinnvit in corde suo, non ex iristiiia, aut
dali et accepti consislit pax JerusaLem,ut abtindan. ex necessitate. Ililarem enim datorem diligil Deus.»
les in lcmporalibus ea disiribtianl pauperibus se Coacta enim servitia Deo non placent, sed volun-
lnagis abundantitis in spiritualihus, ul sic commu- laria. Unde : <Voluntarie sacrificabo lihi (Ptat.
nicantes lemporalia et spiriiualia xqualiter, qui LIII). >Qui dat ob vereciindiam, vel improbitatcm
iiiiiliuin habet iri lemporalibus non abundel, quia inlerpellantis vitandam, el rem el merilum perdit.
super neressaria hil sibi retinet, sed xqualitcr pau- 258 ^olo enim intuitu Dei, non alicujus rei
peribus distribuil : et < qui raodicuin habet > iri cxirinsecx, ut prelium ct liuuismodi, danda est
lemporalibiis, lion < minorayil > in eisdem, quia elccniosyna.
siiflicienier ea ab alio recipit. Pietas autem danlis condit eleemosyoam, non
Siciit de spirilualibus. Hanc xqualitatem bono- quanlitas dati. Item Exodi, cap. xxxv : < Omnis
rinn supererogando excessit Mariinus (viile ejus volunlarius et prompto animo, offurat primitias
\iiam loco supra indicalo), cum chlamydis sux C Domino.i Item : Filii Israel menle devota, volun-
inedietaieni pauperibus dedit. Quem faciura defor- taria, donaria obtulerunt Domino in fahricam ta-
mein pro irunCalo habiiu, alii ccepertint deridere, bernaculi. Cum autem arlifices instarcnt operi,
alii altitis gemere, eo qund nihil simile unquani eis dixemnl Moysi : <Plus offerl populus qtiam necesse
conligissct. Seil et unicam tunicam totam, qiiam in sii (Exod. xxxvi).> Qui jussit prxconis voce ne
ovictilacominendavit, pauperi dedit, cui archidia- quidquam uliraoflerreiii in operc sanciunrii. Item i
conns alium, et slragtilalarii pro quinque dena- Esdrx priuio; idcm, cap. n el vu. Iloc exactoribus
fiis emil. Bene autera ci pie legcnda tam beati objicieiulum el consulibus, magislris, didascalis fi-
Martini qqam beali Nicolai (S, Nicolai Yila est cientibus ad opus, ctim eleemosyna, secuudum
apud Sur., die 6 Decemb.) ab operibus miseri- prcces ct verectindiam cxliortaia, non sil approbanda,
cordix, in quibus, sicul viri mrsericordix excel- quia noii est sincera.
l<?harit, cohtexitur in initio sui; ut in hoc osten- Aposlolus nd Philippenses (cap. iv): < Nulta
<jatur exstitisse. fundamcnium totitis religioiiis Ecclesia mihi communicavit in raiione dati ct ac-
ipsorum. Uierqneenim super alflictos pia gestabat cepii, nisi vos soli. Qui el Thessnlonicam semel et
\iscera. Unde el Nicolaus tres virgines, ne pro ine- n bis in ustim mihi misistis. Et quia non quxro da-
dia liipaiiari niacularenlur infamia, nuptui dedil. luiii, sud requiro fructum abundantem in ralione
Eral enim in ejus anitno pietas eximia, el oppres- veslra, > id esl bonam et refclnm voluntaiem, qua
sis impendebat mulla beneftcia, Nolanus episcopus inierior hoino fccundatur.- Unde Dominus in Ev-an-,
superadiiidit (Lib.iu Dialog. beaii Grcg., cap. i),qui gclio, non dicit singularitcr : <Qui recipit juslum,»
r.on tanlum sua, setl seipsum.veudidii in servitulcm sed addit: <In nomine jtisti. Recipere justum, da-
prft liherando filio vidux a carcere, et captivilate. lum esl; in noinine jusii, fruclus (MaUh. x).> He-
Nos vero, nec hanc xqualitaiem Aposloli distri- liam pavissclegiturcorvus et vidua (/// Reg. xvi).
buendariini rernm pauperibus, nec dimidialionem, Scd corvus, qui nonin iioHiine justi, pavit <d;uo; >
Vcl tolaliialcm Martini sequi et probare voltnnus, vidua, qux in nomine justi, pavil <frticiu. Hunc
per opera scilicet, nec per vcrba, imo dispuiando igilur fiucttini magis quam dalum requiro (Phil.
contradicimus, intendentes nos omnia posse possi- IV). > Qui cniin danl, el non debita causa, el uon
defe, et nulla superflue. Sed < Dominus npn irride- debito fine; vcl inviii, vel juslum poslponentes, si-
lur (Galat. vi), >•«jai omnia creavit ad usum. ora- miies suni corvo; ministri sunt, non babenl fro-
nium, ncn unius tamum, clum oleemosyna", sed ministerium lanium.
889 YERBUMABBREVIATUM. SOO
CAPUT CV. A oratione pro fpso, in compassione, In consilii san-
De'quo tit danda eleemosyna. cii daiione, in cujuslibct talenli comraissi, sive cor-
Sequilur, de quo sil danda eleemosjna. De tuo poralis, sive spiriiuaiis erogalione. Sed exhibitio
scilicet, non de alieno. Unde : «Honora Dominuro corporalis, eleemosynx nomen gcnerale, ex usu
tle tua substanlia (Prov. in),> non de aliena. Et quidem proprium sihi vindicavit. In hac auiem
Denleronomii, cap. xm : < Non adhxrcbit quid- specie, scilicet corporali eleeinosyna , quidam ordo
quam de anaihemale, > quocunque, scilicet, quod alienditur.
separari debel a lc, vcl quod juslum est ut separes Prima cnim, et sincera, el pura elcemosyna est,
nte, «inmanu lua, ut misereatur lui Dominus.> de labore proprio. Unde. < In labore el sudore vul-
Item, cap. vn : «Non concupisces argentum et au- tus tni.i non alieni, < vesccris pane iuo (Gen. ui),>
rum, de quibus facta sunt; nec assumes ex eis libi et aliis ad vescendum dabis. El iteni. « Labores
quidquam, ne oflendas, proplerea, quia abominatio manuum tuarum, quia manducabis, et hene libi
csl DominiDei lui.» Itcm (cap. xir) ; «Agnus sine crit (Psal. cxxvn). > Exemplo eliam Aposioli, qui
iuacuta, > corporis, non velleris, prxcipiebatur of- cibum manibus quxriiabal. Qui eiiam ait ad Epbe»
fcrri Domino.Reliquas auctoritates et concordantias sios, cap. iv. « Qui furabatur, jam non furelur,
ail hoc, stipra in tilulo. < De acceptione inunerum " magis aulem laborel, operando manibus suis quod
illiciie acqiiisiiorum. > Iicm: Excmplo Mariini pre- boiiumest, ut habeal unde iribual necessitatem
shyleri cardinalispaupcris, quia munera spcrncntis, patienli.» Exemplo etiam vidux recusanlis sepeliri
ctii, sicul et cxteris cardinalibus, cuin dominus in camisia alia quam in llla , quam nevit et texuii.
canceliarius misissel Romnnx curix eulogiain ct Secuhdus gradus elecmosynx corporatis, est de
beneiliciiorrem, scilicct viginli libras in Natali Do- patrimonio proprio de quo polest fieri eleemosyna -
inini ad solcmnizandum, respuit eas, quia dc ra- ci si non adeo pura , ut priina, quam tamen colis
pina cl Simoniace acquisitx eranl. Qui etiam cum sudore alieno, et homine uteris pro juinenlo. Ter-
sibi 259 commodatus essel equus, deficienle pro- lius gradus est de palrimonio crucifixi, 2€>0 cujus
•prio a quodam episcopo, cum legatione fungerelur, dispensaiorcs, et quasi tesinmcntarii stiinus, non
noiuil juvare prxdictum cpiscopum in sua causn, Doifiini. Unde et ininus proprie dicilur eleemosyna.
nisi reddilo sibi equo, et cognila causa ejus prius In omnibus tamen his par charilas , par prxniium
justa. Item exemplo Siephani abbatis Cislerciensis comnicndat, vcl comparai et conimelilur. In hoc
secundi, qui datos panes et caseos a sacerdote aiilem uliiino, nisi dispensalio justa fiat, fures eri-
ronverso suo, distribuit eos pauperibus et pueris, /Q raus et raplores. Et sxpe coiitiugil res pauperum
judicans monachos suos non debcrc eis, tanquam dari abundantibus et nepotibiis saccrdotum, ucc
furiivis el raptis vesci, cum <dextcra > sacerdotum abiindaiit sed aporiali sunl, quia
pliirimorum et archidiaconoruin < rcplcla sit > Non habet evenliis sordida prwda bonos (7).
Iioilie et lunc ctiani, « muncribiis (Psal. xxv).> Et
(OVID.,lib. i Amori» eteg., iO.y
«. Dexiera eoruiii dextera iniqiiitaiis (Psal. CXLIH);>
El malc parla male dilabunttir.
qui in dexlera, cl pro his,qux snnt tlextrx, rapiunt
el accipiunl, cntes pejores laicis feneratoribus, qui CAPUTCVII.
m siiiistra, et pro bis, qux sunt sinislrx rapiunt. De eautela dandw eleemostjnm.
CAPUTCYI. Addendum prxdictis, quod etiain ad csrttelarri
De ordine dandw eleemotynw. dandx eleemosynx pertinet, scilicet, ut propria
Notandus est cliam quidam ordo in dalicnc elee- voluntate et prompla , libero arbilrio el propria
mosynx. Sed ulallius ordiamur, distinguendx sunt manu, si potes, eleemosynam distribuns, exeinplo
spccies eleemosynx. Prima igitur est Dei, consi- Chrisli el sanclorum multorum miiisirantiiim in
sicns in crealiouc el recreatione nostrn , in conso- medio subditoriim ; exemplo eiiam comilis Theo-
lalione nobis exhihita per beneficia, in instructione *^ baldi, bonx meinorix, qui subtelares ciim iintio,
per prxcepta, in cinendaiionc nostra per flagella, propria manu dedit paiiperibus, bac de causa, ul ei
heindc in collalione prxmiorum in gloria. Secunda in eo lacrymx comptiiiclionis, el major devotio ct
'
spccies cst Chrisli hominis, qui in cruce seipsum humilitas crcscerent, ct ut paupcres affecluosiu»
eblulil Deo Patri hostiam vivam pro nobis adbuc pro eo orarent, comparata sihi magis eorura grati.i
inimicis suis. < Majorem charitalem nemo habct, per humilitatis snx obsequium.
ul aniinam suam ponat quis pro amicis suis (Joan. Dum vivis, etiam pro te eroges, dum lcmpus csl
xv).> Seipsum eliam quotidic cum insigniis miiilix seminandi; quia mortuus rariiin invenit amicum.
suae reprxsental Palri, pro nobis orans el interpel- Nihil enim ciiius frigescil in eorde, quain amieilia
lans, ut advocatus ei fraler noster in co-lis. TerliSr mortui post mortem. Prxparemus igitur nos ad in-
est hominis ad seipsum, « misercre atiimx lux, gressum regni, quia nonnisi prxparati ingrediemur.
primo placens (Eccli xxx) > Deo. Quarta esl homi- < Prxoccupemus faciem > judicis < in confessione,
nis ad proximum, el mnliiptcx. In corrcpiione fra- et in psalmis; i hoc est in bonis operibus el laudi-
tris, ul corrigai; in dimissione proprix iujurix, in bus, <jiibilenms ei (Psal. xciv), > antequam veniat j
(7) id Fcslus Pompcius ct Ncvio cilat.
591 TETRfCANTORlS S92
retninisreiilcs quia«nnumqiiodque qiiatiior anima- A i custodiendis illis relribuiio niulta (Psal. xvm, >
lium corain facie siia amtonlabat ^Eiech. i),» doccn- qnia serenitas conscientix cl "aiigmenium virtuium.
tium, Jmilalores Evangelii src" ambularc; exemptb «Gloria enim nostra hxcesl leslimonium conscien-
ctiam Aposloli, qui in anicriora se extendcbat tix nostrx (II Cor. i).» Habet etiam « promissio-
(Phil. tti); et excmplo eliam animx simplicissimx, nem vitx > gloriae, id esl vitx gloriosx, qux in
diccnlis; quia eleemosyna vivi,'esl sicul lucerna fulnro erit, sicut ctprxscntis; qtria < vitam aeter-
lata coram bomine; illuminal etim, ostendcns ei riam possidcbit (Malth. xix),> qui in prxsenli
quo vadat. Eleemosyna vero morlui, est lanquam opera misericordix halrait. Et ilem : <Lxfa cjus
luccrna lata posl tcrgum homtnis tion illuriiinans ei, sub capile meo, et dextera illiusampiexahitur mo
quo riiinus cadat in prsecipilium. (Caht. Ii). > El item : < Qui mihi ministrat me se-
EsVfluiem hxc diflerenlia, et inter opera ptetatis qnaiur, et nbi cgo sum, illic cl minister meus eril
sublege facta, et opera piclatis facta sub EVange- (Joan. n).> Et ilem : <Esurivi, el dedislis niibi
lio» Lex nanique ait: < Frange panem esuricnti; > mantluCare (Matth. xxv). VenUe ergo, benedicti
eic. (Tsa. ivin.) Unde apud quosdam hic mos lau- Patris mci, ut edatis et bibaiis in regno ejus (I.uc.
dabills inotevit, ul de singulis pauibus aliquid fran- xxii). El iransiehs minisirabil illis (Luc. xn).>
'
B
gatur pauperihus. 262 CAPUT CIX.
Tobias ctiam ail (cap. tv): Modicum hahes, mo- De mundilia cordis.
dicum dabis. Deus vcro in Evangelio perfccliorcm f Beati miirido corde, qnoniam jpsi Deum vide-
pietnlem prxcipiens, ait : « Vade , et vende omnia bunt (Matthiv).t Munditia cordis, ceti virlus gene-
qux babes, ei da pauperibus (il/a/i*. xix),> non lan- raliSjOmnes virlules, omnia bona opera, el cogiia-
turn indrgenli, sed et rapienti. « Uride, si quis tiones comptcctitur. Quxcunqne eniin fidei el aliis
abstuleril libi tunicam, dtfei el pallium (Mattli. v).> viritilibos attrihuunlur, in mundilia cordis conclu-
Unde cremila inqiiisitus quis illum spoliassel, ferc duntut-, uta qua ortum habent. Hxc cuilibel fideli
iitidus 261 'n semicinciiis suis ambuians , ait: necessaria est, sine qua non esl salus. Unde Salo-
Coilcx est isleprxdo ceelestis , docens omnia darc mon : «Omni custodia cuslodi cor luuni (Prov iv)>
pauperibus. Cui ille: Quomodo omnia dedisti, qui mundum) quud quidem diflicilius eslj quam corpus
ilhim atlhiic habes?El statim dedit. Item Aposto- munilum cusiodire; quia corrupta mente corrum-
lus II ad Cor. cap. vtii: < Notam vojbis facio gra- pilur corpus; et non econlrario, ut in fatuis virgi-
tiam Dei, qnx est in ccclesiis, Macedonix scilicet: nibus (Mallh. xxv). Magis igilur est neccssaria
quod allissima eorum paupertas abundavit in divi- Q ( munditia menlis quam cdrporis. <El qnis gloriatur
tias simplicitatis eorum, quia secundura veritatem se muiidum babere cor ? (Provi xxt) Etiam in an-
lesiimcnium illis reddo, quod supra vlrlutem primo gelis aliquid > immundilix, vel <pravilalis > in con*
volunlarii fuerint.cum multa cxhortntioiie bbse- spectu Domini <inventum esl (Job iv). > El in Eze-
cranles nos graliam el communionem ministerii, chicie, cap. m, ait Doininus : <Qui audit >corpord
quod silin sanclos.i <audiat> menie, <et qui quiescil > in corporc,
CAPUT cvnr. «quiscat> in mcntc. Gregorius (bom< 12, in
De eommendatione eletmosynw. Eiech.): Qui enim sabbatizat in corppre, et non
Sed qux esl cnusa tanlx commendaiionis elee- in mcnie, ei potesl adaptari quoddicilur a Jeremia:
mosynx iii sacra Scripinra? Audi Aposloluml ad < Videruut eam liostcs, ct deriserunl Sabbata ejus
Timoih., cap. iv : < Quia exercitatio corporalis ad (Thren. i).> Exterius enim <hypocrita el sepulcrum
lnodicnm est; pielas aulem ad omiiia utilis esi, ba- dealbatum (Malth. Xxm),> interius aulem liernio-
bens promissioncm vilx qtix nunc est, et futurx.i sus, el plenus spurcitiis. Summopere igitur et omni
Non maceratio carnis, habitus incullus, crebrx vi- vigilantia cuslotlienduin esl cor. <Non enira quoil
gilix, jejunia assidua el arcla, ausleriias viix, el iniral in os hominis coinquinat hominem, scd qnod
horror in facie le exhibenl veruin philosophum et I" de corde cxit (Maith. xxm), > ut furta, adulleria,
Cbrislianuni; sed hxc sunt signa cleeinosynx : si homicidia, et omnia mala, similiier et oronia bon».
visceribus pietatis affluas, si nihii concupiscas, si Unde : <Si oculusjuus fueril simplex, lolum cor-
nihil pertimescas, sciens, quia « quxsius magnus pus lunm lucidum erit (Luc. xi),»sed nonnisi prius
pietas ctim sulBcientia (/ Tim. vi).> Ad inanum corde mundalo per fidem. Unde Petrus; <Fide mun-
autcm esiquod sat est. Habet autem pietas promis- dans corda eorum (Act. v).> Mundittamigitur cordis
sionem vitx qux nunc cst, et fuiurx. Uniie : «Pri- fidcs inchoat, spcs et chariins eam consummaut.
inum qnxrile regnum Dei.et hxc omnia adjicientur El aitDavid : < Cor mundum crca in me Deus.i
vobis (Matth. vi).> El item : « Non vidi juslum de- Primo enhn in eo creaium pcr vulneratiohdnr na-
relictum, nec semen ejus qu<erens pnnem (Psdl. turalium, et spoliationem gratuiloriira, quasi de-
xxxvi).> Et item : < Centuplura aecipienl in hocsx- sierat esse. Unde, quia sine corde cst, qui cor habct
culo (Matih. xxi),> id esl « cenlies tantum, > id est immundum, orans aii: <Cor mundum crea in inc
mulliplicaiionem omnium qux in mundo sunt divi- Detis, ct spiritum recium, > quo cogitaiipnes ntl le,
liarum. Hx cnim n.ulli desunt, qui eas nonamaveril. el sccunduiii beneplncilum tuum dirignm, <innova
Habeletiam promissionem vitx gralix. Unde : <In in visccribus mcis (Psal. L).> El Auoslolus ait:
•93 VERBUM ABBREVIATUM. 294
«Rcnovamini spiriln mentis vestrae (Ephes. iv).> A turbatur. Frcmil cnim mundus, prcmit corpus,
Mundilia aulem cordis maxime cst necessaria'scho- insidiatnr diabolus.
laribus accedentibus ad sacrx paginx leciionem. Ob hoc etiam ait vertis Pacificns : « In mnndo
Unde Augiislimis : In lam cxcellenti luce oculus pressuras, in me antcm pacem habebilis (Joan.
ralionis non figilur, nisi per mundiiiam fidci prius xvi). > El Dominus eliam, tii pacem memibus fidc-
purgeltir. «Animalis enim liomo non percipit ea lium firmiter insereret post rcsurrectionem, disci-
qnxDeisunl (/ Cor. n).> Oh hoc donum Spiriliis pulis « januis clausis (Joan. xx), > enm ceu sum-
sancti, quod est intelleclus, buic bcaliliitlini, scilicet mam. virtiiium annunliavil, diccns: « Pax vobis
jiiiniditix cordis, adaplalur, ut ostendatur ista de- (ibid). t Ideo eliam vicarius ejus spiriluatis, scilicet
bcre conjungi, et se comitari; quia < a mandalis episcopus, convcrlens se ad poputum in missa, eam
tuis intellexi (Psal. cxvni). > Sed de hoc ramnsculo iIII annunliat. Idep eliam nnlo Domino itlcm fecit
nmndilix inf rincipioprxdicationis nostrx diffusius pasloribus, et simplicibus annunliari per angelum,
disputavimus. Hxc etiam virtus potissime ne- primum et prxcipuum gaiidium, nuntium pacis di-
rcssaria es.l sacerdoti. Undc Moyscs : «Mundamini, ccntem : < Gloria in excclsis Deo, ct in tcrrn pax
qui feriis vasa Domini (Isa. LII).>Sicut enim Abrahx " Iioininibus bonx voluniniis (Luc. u). > I.lco eliani
s.icrificanti immundisTOlucribusdescendentibus su- in prxcipuo sacramcnlo Ecclcsix, sciliccl in sacra-
pcr sacrillcia iicccssarrum fuit flabellum (Gen. xv), mcnto allaris, confecla Eucbarisla sncerdos 264
263 Q"° cas abegii, sic el sacerdoli venlilabrum cum Ecclesia dicit: < Agntis Dei, qui lollis peccatn
fidei et mur.dilix cordis, maxime euro sacriflcio al- mundi, misercrc (Joan i.) >—<miscrcre, > cl, ul per-
iaris assislit; quando imporlunius insurgunlel in- fectemiserealur, uno verbo concludens omncs miso-
•festanl t mtiscx morienlcs, perdere volentcs suavi- rnliones ejus, et summam, el cffeclum oinnium vir-
intcm unguenli (Eccle. x, !),> ul hoc flabello eas luluiTi, annectit : < Dona nobis pacem (ibid.). > Du
«ibigat, fidelemquc ancillam cuslodix ostii deputet, qtia Aposlolus loqucns nit: < Ipse esl pax nostr.i
ne lalrunciili iiiterficiant Isbosetli ( // Reg. iv). qtii fecit utraqtie iinuni (Eplies. u), ima sunimis, ci
Sicque et < ostio clauso inlrabit cubiculum suum terrena cceleslibes rcconciiinns, pacem intcr Dcuni
ornns ad Palrem (Jtfad/i. vi).> eihomiucm relormans. Omncs cnim erainus iuiniici
€APUT CX. Dei, cique inimicabamiir, qui lameii semper dilcxit
De pace. nos. Inler homincm el hoininein, Judxum scilicut
« Bcnli pncifici, quoniani lilii Dci vocabunttir el Gentilem, medialor pacis fuit (/ Tim. n). Iloini-
(Matth. v). > Pax sicut consummatio omnium vir- nis etinm ad sc ipsum, qui a se dissidebat non cxi-
ttiiiira, merito in cataiogo bentitiidinum seplima ct slens ih uno, in uniiale fiJei et morum, cujus « ar-
«iltima ponilur, cui sacra Scripiura mnjora vidclur ca > non « erat consummatn in uno cubito (Gen.
allrihncl-e, quam cxteris virtulibus; quod per ma- vi). > Homiiiis elinm ad angclum, ctijus ruina pcr
jorem expressior.cm prxmii ejus, quani aiiarum peccalum hominis dilata est reparari (Isa. xiv);
virtulum oslendilttr; quia < pacillci, Dlii Dci voca- qui cliam angeli non ita obscquubantur hominibus
buntur > cxteri < possidebimt regnum (ibid.);t ante adventum Cbrisli, sicul post; quasi offunsi
scd filii in universum jus patris succedunt jure lix- illis, eo quod Dominum suura oiTenderinl. Solus
leditario. Est autcm triplex pax : Temporis, pecto- diabolus non esl reconcilialus, scd exclusus cst nb
ris, xiernitaiis. De prima ad prxseits nibil, qux hnc pace, quia prinius discordiam intcr Crcatoreni
tnmen pluribus obcst sa-pe, quia propter eam resol- cl creaturam seminavii, in quo apparcnl etiam filii
vuntur; muhis eliam prodest, ut infirmis. Secunda et imitalores ejus, qui pacem non habenl cum pro-
virtus esl el meritum, terlia secundx est prxmium. ximo, ct iia nec cura Deo, ncc cura se ipsis. Econ •
Ut atitem oslendal Dominus quam ncccssaria sit tra fiiii et imitatores Christi sunt omnes pncifici.
snluti noslrx lixc virtus, cl quantum appetenda a Ob hoc Apostolus ad Romanos cap. v, nit : < Justi-
Christinnn religione, ail discipuiis, el nobis in cis : D ficali igitur cx fnle paccin habcamus ad Dcum ct
< Pacem rclinquo vohis, pacem meam do vobis nd proxiniuui, pcr Domiuum nosrum Jcsum Clni-
(Joan. xiv). > Quasi diceret : < Pacem relinquo vc • lum. >
bis, > id csl quasdam reliquins pncis, qula imper- Ilxc est virlus, qux sola exccllit in consorlio ei
fcclam, non permansiiram pacem. Uude nec adtlil: collegio sancloruin, faciens paeificos, amabilcs, so-
< Meam pacem, > sed pectoris, in prxsenti < relin- ciabiles et trnclabiles; ndco ut
proplcr eam magis
quo vobis, > posl quam, < pacem meam, > consum- quam propler cxicras virtutcs, qui pacificus csi,
matam scilicet, et permansuram do, id est in fuluro omnibus prxficiaiur el prxponatur. Propter hanc
dabo vubis, < pacem, > scilicet xternitalis, quia niinis sibi utilera sponsa in Canticis orans, ait :
non dabit Deus pacem, nisi super pacem. Ideo eliam < Osculetur me osculo oris sui (Cant.
i). > Os oscu-
per Prophelam ail in persona jtisti : < In pace > lans est Verbum assumens, os osculatum bumana
semiplena < dormiam, > dchinc in pace perfecla, natura assumpla, ex quibus cst elcctrum effectivum
quse esl < in idipsura > invariahilis ct perferta, < re- pacis inier Deum et hominem, homo Clnislus Jesus,
quiescam (Pial. IV),> perfecle quiescam. Pax enim Dcus et liomo. Ecce quania pax debet esse homiuis
pcctoris in prxsenti imperfccta esl, quia sxpe cum Dco, cui unilus cst per naturam hominis cum
203 PETRI CAKfORIS 296
proxirao; propter quam> naluram humanam, in A nimis dedili simus. Unde fefhro ad Moysen in Exodo
uniinie siimmx pncis sibi univit. ProplCr hanc cliam cap. xViii: < Stulto, inquit, hbore consumeris. Par-
ail Deus per Prnphctam : < Inquire pacem el per- tire igitur onus tunm in ptures, ct Dnniimis erit
sequere eam (Psal. xxxni), > ue a te elongelur. Et leciini, clc. > Siiper hunc Incum ail Aiigiistiuus (lil.
qtiouiodo persequnliir oslendens Augusiinus, ait : 2 : Q. super Exodum, q. ti8): <Manilesniin est ani-
Projice pecuuiaiii, ul emas lihi paccni, et cor iran- mum iiiinis humanis nciinnibus iiiteiiiuni Domino
qiiilliim. Ei Dominns ': « Si absiulerit libi tunicani, vacuari, quo fit tanto pleuior, quanlo in Superua et
da ei et pallium (Matlh. v). >Et : « Esto conscn- ad xlerna liberius exieiiditur. Et Satnmoii ait:
tiens ndversnrio tuo in via (ibid.). > Et Apostolus , i Fili, ne in miiltis sint aclus tui (Ecci. xi),> etiam
< Kedimenics leiiipus > et pacem pectoris, < quo- honestis, qtiia
niani dies mali sunt (Ephes. v), > propter maliliam, Impohit fintm sapitns tt rebtts honestii:
qux in cis excrcrtur. Et item : « Quare nou magis (JUVEN , Slll. vi.)
itijiiriam accipiiis? Quare nori magis fraudem pali- Vide, ne ab ouiniluis ila habcnris, quod te ipsum
mini? Setl vos injiiriani facitis et fraudalis; et hpc non liabeas. Yide, ue ita prosis pruXimn, quod le
fratiibus (/ Cor. vi). > Item Prophela invitans nos ipsum despicias : < Qui sibi iiequam csl, cui erit
:ul paceni, nil : < Qui postiit fmes lnos pacem, et B bonns? > (Ecclii xiv.)— < Quid prodcst homini, si
jubpe fruineiiii (Psul. CXLVII).> Jerusalcm coelestis, universiim mundiiin lucretur, anima; vero sux de-
iu cujtis finibus non crit nisi pax, et « dohius iinius trimcn luin palialllr? (Matth: xvi.)
moiis (Psal. LXVII);> in finibns vero geliennx, do- Pluribus inttutus minor tsl ad siiigilia leiisiiS.
lor'et tliscordia. UniJe pro hac qunsi suflicienti ad SicUt iiimis comedere, ita nimis operari pro terfe-
saltitcm, iirem Propheta orans adjungit: « Roga:e nis vitium est. Astringas ergo, et rCiligas le nd
quX ad paccni suul Jcrusalem, et abtlndanlia dili- . uniiatem iu qiianliim poies, qubi < non esl qui fa-
gentibiis le. Fiat pax in viriute lua, el abundanlia cial bonum, non est usque ai iiniiin (Psal. xutji >
iu tiirribus luis. Prnpicr fratrcs meos, el proximos — < Iu iitio cubilD consiiinn ala cst arca [Grn.
uieos loquebar paccm 265 (,e le< ProPtcr dpmum vi). > — < Unam peiii a Domino hniic rcquiraiii
Doiniui Dei nostri, quxsivi bona tibi (Psul cxxi). > (Psal. Xxvi). > *— < Uniim esl tibi necessaiiuni
liem : < Da pacem susliuentibus tc, ut propheix tui (Luc. x). > — < Unus lantum Sanabatur iu piscina
fitleles invcniaiiiiir (Ecdi. xxxvi). > Item Apostolus (Joan. v); > Hoc modo paceiu habebis a muudo
ad Pliifippenses cap. iv. < El pax Dci, qux exsu- cuin Aposiolo, qui aii ? <Mibi muiulus criicifixus
perni oiuucm sensuni, cusloriinl corda veslra ct " est, et ego miindo (Galat. \i). > Et non latitiim a
intelligeiitias Vestras. > lilein eiiam ostendens quain mundo, sed eliam nb omiii boste, si pi';ecepta Dei
nccessaria sit pax saluii, omnibus, quibus scrihit, dilexcris el custodieris. 266 ^"('e •' ' Pax niulla
sub hac forma scribit t < Gralia sit vobis, el pax a diligeiuibus legem luam, et non est illis scaudalum
Domino Jcsu Christo (Rom. i), > id esl tranquillitas (Ptal. cxvill); > quia non scandaluin patiunlur
incutis, sine qua non videlur Dcus, quia : < in nec faciiint, qui secundum legem Dei Vivhnti expo*
hac pace faclus est locus ejus (Psal. LXXV);> unde nenies eain, non secundum consuciiidiiiem homi-
i nec requiescct, nisi super pacificum et quielum num, scd secundum sinceritaienn ei sine nubilo
(Ita. LXVI). > ltem David : < Custodi innocentiam allegorix, simpliciter el nude; ut ab ore Salvnioris
ct vide xquitaiem, quoniam sunt reliquix honiini emanavit. De cujusmodi iulerpielibus tiiciiur:
paciflco (Ptal. xxxvi). < Non ait, innocenti et justo, «Adlixsit lingiia niea faucibus meis (Psn/. xxi). >
quod possel dixisse; sed < pacifico, > ostcndens liem ad llebrxos cap. xu : iPacem scquimini cum
conclusionein et summara aliarum virtutum esse in omnibus, el sanciimoniain, sine qua nenio videbit
pacc, sicul iu doniina, ad quam atix suut appendi- Deum. >
cix et lendenlcs, sicut asseclx ct pedissequx. Undc, CAPUT CXll.
noii ipsis, sed dominx reliquias prxmiorum der D De effecltt pacis.
quibiis dii-it : < Reliquix cogiiaiionum diCmfestum SeqtiilUr de clTeclu pacis. Ipsa cst, qux soi.i
iigenl libi (Psal. LXXV),> attribuit. xdiflcal domum Domino. Unde David, < quia vir
CAPUT CXI. sanguinum crat, prohibitus Csl xtlilicare dotriuni
A qaibiis pacem habere debeamus. Domino (/ Par. xxn). > Saloraon vcro (/// Reg:
Diclum est cum quibus dcbemus hnbere pacem v), elsi flagiliosus, lamen quia sinc betlo fuit in
scilicet cum Deo, cum proximo, etc. Nunc dicen- pace pacilicus, jtissus esl xdilicare domura Do-
dum a qtiibus, sciliccl, a carne propria, ut dometur miuo. Ecce quain abominabile hellum Domino eum
Dalila (Judic. xvi), cxemplo Apostoli, qni ail: domesticis fidei. Si igilur a prxdictis pacem babes
« Casligo corpus metim ct in servilulem rcdigo pacificus es el xdiflcas tcmplum Domino'; sin au-
(/ Cor. ix). > El Dominus: « Sint Innibi vestri lciii bcllicosus el contra DomiiiUm tleslriieils tcm-
prxcincii, et luccrnx ardenles (Luc. xn). > A dia- plum ejus. Sed et niullum virtutis et auctoritaiis
bulo, ut « spirituales nequitins (Ephes. vi), > vitc- supra cxleras virtutes coniulit Dominicus serma
uitis in quanluni possumus. A mundo, ne « secula- paci, direclus ad discipulos : < In quamcunque, in-
ribus, negoliis (// Tinu u), > et mundanis aclibus quii, domum inlraverilis, dicite : Pax buic domui
VERBUM ABBREVIATUM. 53S
S97
{Lttc n).t Non ail ciiaritas, vul fides, mansuetudu, j\ .... Superi, procut hunt avertite pacem.
Liberlas £iim pace peril.
et hujtisinodi, sil huic doinui, sed « pax >; quasi (LUC.VN. I. m Relli Pharsat, ct loquiutr
concliidcns oinnes atias viiiutes in fasciculo pacis. de Julio Cwsar.)
Item David : « Dominus diluvium inhabitare facit, Et Cato vidcnsquia, < omnia Cxsar eral, > elsta-
« sedebil Dominusrex in xternum; » quia conlra tutn reipuhlicx perire, ail : Si audelis, o superi.
hoc diluvium « Dominusvirlulem dabit; benedicet > suslinere rempubticam et liberiatcm Romanortn»
posiea <pnpulo sno in pace (PsaL xxvwi). i Et san- deperire, stistinebo quidem et ego, verum pro ea
«lus Zacliarias plenus Spiritu sancto prophelavit, quidquid potero experiar , honestius judicans liber-
et dixit : <El tu, puer, prophela Allissimi vocabe- laiemtraliendam esse in serviliilera, qiiam iluiam.
ris, eic, » quia kxc et hxc facies <ad dirigentlos E contra rex Ezechias moilissiiutim verbum, pes-
4>e(leslrastros in viam pacis (Luc. i), > qunsi in hoc simum prolulit cnp, xxxix apud Isaiam, non prx-
opere pacis omnia opern ejus concludens. cavens liherlati posierttruin periturx : < Fiat, in-
CAPUT CXIII. quit, (anliini, pax el vcritas iii diebus meis (IV
De duplici paoe, Reg. \K). »
Est autem pax Dei, et pax mundi : prima du- p. CAPUT CXIV.
plex, qtua pecloris. Unde : « Pacem relinquo vobis De palientia.
(Jonit. xiv). > Et pax xternitalis; unde Apostolus: < Beati qni pcrsecuiionem patiuntur propter ju-
< Pax Dei, quse exsuperat omnem seiistim (Phit. stiliani, qiioiiiam mercos eorum copiosa cst ia
iv). >Secunda similiter dnplex csl. Est enim pax caelo (Matth. v).> Septem tanluni stinlbcaiitudines
iniindi ficia. Sed hxc piodiioruni ct atltitaioruin perfeclx consiimmantes scalam Jacob (Gen. xivij;),
est, de qua dicilur : < llomo pacis mcx, qui edebat de quibus jain diximus ; veruni prxterhas res'.st
panes mcos, niagnificavit super ine supplanialio- natientia, qux oclava redit ad caput circumeuiido,
tiein (Psal. VL).> Et Jcremias c. xxxvm : < 9 Se- puiificaudo, probandoet maiiifestaiidooinnes virtu-
decia! viri pacifici tui seduxerunl te, et praeva- lcs. Sicut cnim aiiruni in fornace, iia ei bacom-
iuerunt adversum te, demerserunt in ccsno et lu- nis viiins probatur. Ut atileai ad lianc recorramtis
lirico pedes tuos. > Et item : < Pax, pax,» a Ty- qtioiics ea opus esl, nicmercs essc 268 debemus
rannis, hxreticis, < el non erat 267 Pax iitr. v])' Dci patientix, quara coniinenttnns propheta, «t i«
41 faisis fralribus. El item : • Non vcni pacem ea eiiiu imitarcmur, ait psalmo cxnv : < Miseralor
iniltcre in lerram, > quia boc peccatum mortale et misericors Dominus, patiens, loiiganiiiiis, -"j*
est, <sed gladium (Maltk. x), > quia in ore san- C mulliiiii misericers. » Et Aposlolus ad Homanos.
ciorum giadius el mors, in orc autem meretricis cap. n : «O homo, qui talia agis, an tlivitias boni-
mel el Jac (Prov. v). Et est pax uiuntli, seilicct taiis Dei, et patienlix, et longanimilalis contein-
jirosperilas in prxscnti siue perlurbaltone. Un;le: iiis ? Ignoras «juoniafli fcenignitas ct patiemia Dsi
* Mciatitem pene nioli sunt pedes, pone effii-sisunt te ad poeniteniiam adducil? Secundum autem du-
gressus raei, quia idavi super iniqtios, pacem pec- riiiani ttiam, et impccnitcns cor, thesaurizas libi
«atoruni viduns (Psal. LXXII).> iram in die irx, et rcvelalionis jtisti judicii Dei;
llxc quittem a Deocst, sed sxpa pcr occasionem qui reddet uuicnique juxla opera sua. lis quidem,
«wcci.quia parit couiemptum, resoluiioneni el igua- qui secuiidum patientiam boni opcris perstilcruui,
viam. Unde : < In paee, ecce antariludo uiea, ama- gloriam, et lionoreni, et iiicorruptiouem, quxreu-
lissima (Isa. xxxvm). • El poelu : libns viiam xlernain. • Et lsnix eap. XLIII: < O
lVinicpattnutr longwpacit mala, tavior armis Jacob, formavi lc mihi iti popuiuni, in laudem; noti
Lttxurui iiwabuit, victumaueuiciscilur orbem. me invocasli, Jacob, nec laborasii in me, lsrael.Se I
Servire uie fucisli peccaiis tuis, prxbuisti iriiiii
Quia : ". laborem de iiiiqttitatibus Itiis. Ego stnn, cgo snni
Luxuriant animi rebus plerumqtte secundis.
tlcleo iniqtiilates ttias propwr mc, et peccato-
{Ovio., 1. ii De ane amandi.) i|ui
Et cxtera •. ruiii Htoruni <io«»rejcortlalior. > ltera cap. XLVI:
« Auilitc me, donius Jacob ct domus Isracl, qui
{j}uwrilurjEgislhus quare tit faclns adutler :
ht promptu cautaesl, desidhsus erat. poiiainini a nieo ulero, qui gestaniini a mea valva.
(LD.,1.I De Remed.) Usque atl senectam ego ipse, et usque adcanos egn
Pro iiac pace etiam liabentla sxpe pcrit libortas ct, porlabo; cgo feci.cicgo fcram; ego portabo et
coiiculcaiitur viriutes; undenec pax«st, ubi perit, ego salvabo. • Eccc quanta pntienita Dei in iiis
virlus. Unde Jacobi, c. m : < Qux desuisuni ,est emiiibiis verbis redolet. Unde ct ipse per Isaiam
saptenlia, primum quitleni,» per quain «ec alia vir- ait: < Vinea mca, quitl uitra libi tlebui facere, et
His perit, < pudica est; deinde paciiica, modesla,» non feci? > (Isa. v.) Jutlicium est milii tectiin,
suadibilis < bouis consentiens, plcna misericordiai quia in omni paUeutia niea et bonitate raea, oblita
et fruciibus honis, non judicans, sine siinuiaiione. es inei.
Fiuctus autem jusiiiix in paccscminaitir, facicnli- Et ul viemiits contemplemnr capitis et Salvalo-
bus"pnreni. > El poct.i ait : ris noslri palicntiam, aniuiadvcrtnmus, quia pro-
PJUILOI. CCW td
299 PETUI CANTORIS S09
pier nos, et ut ipsius mcreamur palientix habere A dislif. > Non ail, fineni Job, quod possel, ne cunm-
tlociimentiini el exemplum, factus est patiens usque latain prosperiiatero post adversa in prxsenti cun»
ad flagella, verbera, sputa, opprobria, et mortem Job exspeclareinus. De fine igiiur Chrisii, unde :
tolerandaiu. (Collecla Ecclesix, Domiuicx pal- < Domini Domini, exitus morlis (Psal. LXVH),»
niarum.) Unde Isaias c. L^: < Ego non conlra- addidii: qui usque ad morlem, a nalivilate, adversa
dixi, retrorsuin non nbii. Corpus nieum dedi per- et persecutiones sustinuil. Id ipsum eliam de fine
cutienlihus, et genas meas vcllentibus, fnciera consuinmationis inlelligitur. Christus enira per ti-
ineam non averti ab increpanlibus et conspueiiti- nera moriis, ad finem consummaiionis pervenii.
bus in me. Ideo posui faciera meam ut petram Unde : « 0 stulii et tardi corde ad credendum l
dtirissimam, et scio quoniam non confundar. >El nonne oportebat Christum pati ct ita intrare iB glo-
cap. LHI: <Non est ei species neque decor,» etc. riam suam ? > (Luc. xxiv.) Et le, si vis inlrare iii
I/xc omnia palienler suslinuil Dominus, ul el nos gloriam, per patienliam el passionem, oporlet in-
<
patienliam doceret. Cujus effeclum nobis comriien-_ gredi in eara. Christus enim passus est pro nobis,
tlans, et quam sil necessaria ^Christiano ostendens, vobis relinquens exemplum, ul sequamini vesligia
ait : < tn palienlia vestra possidebilis animas ve- ejus, etc. (/ Petr. n). > Et Hieronymus ail (ep. atl
siras (Luc. xxi). > In aliis viriuiibus animas babe- Eustoch., De custodia virginitatis): Non nisi per pa-
iutis> in liac eas ftrmius relinemus. El Parabolarum tientiam implelur quod Scriptura dieil: < Regnum
cap. xvi : < Melior csi, inquil, patiens viro for- ccelorumviin paliiur, el violcnli rapiunl illud (Matth.
ti, et qqi doininaliir auiino suo, expugnalore ur- xi). > El ilem : Quis saniiorum sine palieulia coro-
bitiin. nalus est? A cnnabulis Eccfesix non defuil in en iui-
quitas premens, el juslilia paliens. Et alia Scripiura,
4nimum rege, aui nisi parel, tmperat. dicit (GIIEG.,lib. i, Dial., c. 5): Quanli merili apud
(IIOHAT.)
Deum quisque cxislat, illala contumelia probat.
Apostolus atitera « excelleniiorem viam, > scilicel Ilem liieron. ad Ettsloch. (in epitaphio Paulw ma-
< chai-itaiem, > ostendcns^ in fronte diffiuitioiiis. trisEustoc.) : Ut libi compaies palienliam, egredere
(/ Cor. xn) ejus, prx cxteris diflerenlirs patieuliam paulisper de boc carcere, id esl corpore mortali,
quasi substantialeni et consummalurttni differen- el depinge tibi ar.le.oculos mercedem xternx relri-
liam el proprielatem ejus posuil, dicens: <Cba- bulionis, qtiani t necociilus vidil, necnuris audivil,
riias pniiens est, etc. (/ Cor. xm). > ldem ciiam II nec in cor honvinis ascendil (/ Co.r.n), > el durior
ad Corinlliios, c. xn, ail: <Elsi mhil sim apiid vos, <Q eris saxo el adamaule, nisi paiicntiam habueris,
signa tamen apostolatus mei facia stinl sttper vos; > omnes pcenas < nil repulans, ut Chrislum lucrila-
non tlico in mulliliitline clieulelx, equoruni, exa- cias
(Pliit. m); > quia : < Non suivt condignx pas-
ctionum, el ponipa sxculi, < sed inonini patientin, siones lnijjis lemporis ad futtiram gloriam, qux re-
in signts, prodigiisct niiraculis, el virlulibus. > Sic velnbilur in nobis (Rom. vm); hoc lamen niomen-
sigiium expressius apostolaius sui, et quo scmper taneum passionis, raaximiim pondus glorix operalur
eral ei opus, ul magis necessarium prxposuii.ltcm in nobis (// Cvr. iv). > Unde Apostolus ad Roma-
in eadem cap. vi : < lu oinnibus exhibeamus nos
nos, cap. III : < Gloriamur autem in iribulalionibiis;
sicul Dei minislros, in niulla patientia, in tribula- scienics quoniam Iribulatio paiieivtiain operatu.r,
tionibus, in necessitatibus, in vigiliis, jejuniis, palientia probaiionem, probatio vero spem, » eic.
ctc. > Et hic patienlinin prxposuil. Et Dominus El
cap. vin : < Si autem quod non videmus spera-
in Luca faciens sermonem desemine seniinalo, 269 mus, per patientiam > adversorum illud < exspecla-
ail cap. vin : < Quod autem in terram bonam ce- mus. > Idem : < Palienles eslote ad omnes, mnxime
cidit, bi stinl qui in corde bono et optimo audien- autem ad doineslicos fidei (Galat. vi). > llcin Psal-
les verbum relinenl, el fructum afferunt in patien- mista David : < P.ro lorculnribus (Psal. vm), i irt
lia. > Et poeta : 1 esl ccetesiis,
qux in prxsenti sunt in torcularibus
Maxima virlutum patientia , pugnal inermis, el pressuris, sicut una, ui landem defxcatx per lor-
Armalosque sotet vincere swpe viros. cnlaria el purgatx reponantur, sicut viiium opii-
(PRCDEKT.) mum, in cellnrio Domini, el ne Dominus objiciai :
Et iiem: < Torcular calcavi solus, et de gentibus non est vir
Serpens sitis srdor arenat niecuin (/so. LXiu).>270Uem: <Noncst occullatuiu
Dulcia virtutt gaudet patientia cluris, os nieuin a te, quod fecisti in occulto, et substaniia
Dulcius esl quoties magno sibi constal honeslum. mea in inferioribus terrx (Psal. cxxxvm). > llem :
(LUCAN., De Catone,-1. x.)
< Custodil Dominus omnia ossa eorum, unum ex his
Iiem Jacobus, cap. v : < Exemplum accipite, non conlerelur (Psal. xxxm). > Hxc virlus prx C.T-
fratres, exitus mali > poenalis, < longanimilatis, la- teris arrepliliura curavjt, arreplitio triumphavii.
boris el patientix, prophelas, qui loculi sunt in no- Eremiia cum venisset ad civitatem.ui venderiii
iniiic Doinini. Ecce beatificamus eos qui suslinue- opuscula sua, prxbente ei aliam maxillam percit-
runi. SulTcrenliamJob audistis el fincm Chrisli vi- tiendain cum iinain prxbuissel, a quo dxmon cs-iens,
504 VERBUM ABBREVIATUM. ztii
liujusniodi vocem .eiiijsit : In sola palicnlia viclus A secundo Simon Cyrenxus in angaria (Malth. xxvn).
stun, hac sola amisi vas, quod firiniier possedi, et forte proaeceleranda passionc Domini. Tertio.dut»
hxe est exanien virtutum ,"et boni viri, quod npn latroues pro peccatis suis; sed unus eorum pcenam
alia virtus. culpx comniutavit in patienliam mcriloriara vitx.
Qui enim ad injuriam illatam , vel contumeliara Circa quem quinque notanda sunt. Primum quod
«nodicam, vel magnam, incandet, intumescit el cre- se ipsum accusavit, dicens : < Nos quidem digna fa-
pat, bujus virlutis expers est; similis scorpioni,qui ctis recipimus (Luc. xxm). >—< Sapiens in principio
calcaius acuteos suos vomit, arctiatoqtie vutnere sermonis est accusator- sui (Prov. xvm). • Secun-
ptingit; non calcatus, niinime venenosus est,vel dum, quod corripuit proximum, qui justum blaspbe-
timendus transeunlibus. Eosenim libere abireper- mavit. Tertium, quod juslum cominendavit, dicens :
niitlil. < Hic autem quid mali fecil? » (Luc. xxm.) Quar-
Itcm psalm. XXXVH : < Ego autem (anqnam sur- lum, quod veiiiam imploravit.- < Memenio niei, dum
dus non audiebam, et sicul mulus non aperiens os veneris in regnuni tuum (ibid.). » Quintum, qnotl
stium; et faciiis sum sicut homo non audiens,et exaudilus est in remissione peccatorurii sibi facta
nou habens in ore suo redargutiones. » Verba stint etde beatitudine in proxiino cooferenda : < Hodie, »
Salvaloris, simililer ciijiislibel poenilenlis, ut sciat " inquil, < mecum eris in paradiso (ibid.). > Ilic au-
se non esse poaniteatem, nisi qui se seniil patientem lem lypiim geril cnjuslibefprjeniteiuis, qui in prse-
triplici funicnlo patientix, ut scilicet habeal palien- dictis debet illuin imilari. Quarto vicinius sibi tulit
tiam conlra coniumeliam oris, eonlra daramim rei Dominus crucem, quia carni suae confixam, et davis
familiaris, cottra etiam injuriam proprii corporis. consukiin pro jaslilia consummanda. Unde : < Et
INonenim suflkit quod contra unum istornm liabeas factus est principatus super liunieruni ejus (lsa.
patienliam, nisi ei habeas conlra quodlibel, sictit et ix). > Dno extremi modi boni, qoia pro jusiitia.
Clrrislus, « qui cum maledi.ceretur, non maledicebat Primusesi pcenilentium, per compassionemproximi,
(I Pelr. u). >Cuin vestibus spoliarelur, cum piagis per carnis niaceralionem, per adversorum paiien-
cxderetur, cum crucifigerelur (Mattlt. xxvn), « fa- tiam, tit dical pcenilens : < Stigmata Doinini Jesu
ctus esi skut agnus, qai coram tondente se obmu- Chrisli in corpore meo porlo (Gat. vi). > Quolidic
Uiit, et non aperuit os suum (ha. LIII). > De hac enira tollo crucem meam et sequor Chrislum. Ilune
paiieniia dicilur : < Patientia pauperum non peribit iHoduui, ut liabeat Ecclesia orat, dicens { Col-
HI fiuem (Psal. ix). > Nescilur enim quis esse Chri- lecta Eccles. feria vi infra hebdom. Pastsionis) :
stianus , anteqiiani hoc iriplici funiculo patientix gPrxsta, Domine, ui voluntaria casiigatlone pec-
itccingatur, el probetur. Unde Satan ad Dominum cala cobibenles, tempornlibus poenis mncereniur
ait,Joh, cap. n : jt Pellem pro pellc, et cuncta qux polius, quam xternis suppliciis depulemur. Hie ure,
habet liomo, dabit pro anima sua; scd miile manum hic seca. Primus igitur est imperfectorum; eorum
(uam et (ange os ejus et carnem , ct timc videbis scilicet, qui sunt atomus lesiimoniorum Chrisli. Ex-
quod in faciem benedicat libi. > Sed etsi Job nec (remus est perfeclorum, scilicet mnrtyrum, qui
sic probatus esset per injiiriam corporis, paratus sunl < acervus tustimonii (Gen. xxxi). > Duo medii
tamcn essct animo eain palienler ferre. Nunquam niotli portantli mali sunl, iiisi quis poanam culpx
etipse dicendus est habuisse palientiam co:itra in- convcrtat in testimonium patienlix. ln nngaria au-
jnriam corporis, quani non sustinuit; scil etsi anie lem portatur crux triplici de causa. Yel pro servili
ncluni decessisset, nunquid lanquam impatiens <u- limore, ul servus; vel pro verecundia, ut iniilit
dicaretur ? Mutli animo patientes sunt, qui deficiuut clauslrales, qtii verenltir egrcdi clauslrum propicr
lanien in ipso aclu injuriarum, videiitiirque prins verba hominuiii; pro laude etiam huniaua , ul hy-
caniisse patienlia. Unde: pocrita.
Sicut igitur diximus, conlra triplicem persccti-
Qui cecidil, stabili non eral ipse gradu. O lionem triplex csl objicicnda palientia. Qui eniiu .
(BOET.,De coiis., lib. i, metr. 1.) verba convicii non sustinet, qiiomodo dainna rci
« El ilomus ista qux cecidit, non erat fundata sti- familiaris sustinebil? Qui nec dninna, quonioilo
pra firmam pelrani (Luc. vi). > Sanctus eliam Ber- tnortcm el lormeiila? Ad palieiiliam vcrboruni
nardus dicebat, quod si immiiieret gladius capiii eliam pbilosopluis (SESECA,libro De conslanlia) atl-
suo, crcderet se deficere in marlyrio; animuiu la- iiorlatur, dicens : Mquo aiiimosustinenda sunt im-
nien patiendi hnbtiit. Nunquid auiem tates impa- peiitorum convitia, cl ad honesta vadenli, conicni-
tientes judicabuiilur? Absit! Sxpe enim palienlia pius eoruni conteniiiendus est, < ubi conieiiiptus
lacessila injnriis perit; el sxpe, non liabila prius, juvat. >El ilem: Quid referl an garcipues (Vide notas)
inter pressuras datur, et crescit : < Occulla eniin isti superius au inferius inloiieut? sicul in posteriori
sunl judicin Dei (Rom. n). > Patiens igilur est, qui parie, sic feienl el in ore. Ideoquc el rerba eorum,
« semetipsum abnegat, et quotidie lollil crueem ut stereora coutcmnenda per patienliam. Nsc cures
snam , et sequilur 271 Clirislum (Luc. ix). > Crux sia.talibus coiitemuaris, quia spernere uiunduni,
quntuor modis lolliiur. Ilanc tuiit Ctiristus primo spernere nullum, spernere sese, spernere se sperui,
super bitmeros, quasi vestem, ad tocuin passionis ; -quattiorhxc bona sunt, sed uliii-:mramajus. De s«-
505 PETRI CANTORIS 501
cunda ct lertia palientia ait Aposlolus ad Hebrxos A A qui nec ante rcmovilnudis ossibtisfluentem inantim, .
eap. x : « Spectaculum opprobriisel tributationibns quam illi ignis ah hosle suhductus est. Facere ali- .
-
facii, rapinam bonprum vcslrorum siiscepislis cum quid in illis castris felicius poluit, nihil forlius.
Yide quanlo acrior sil ad occttpanda pericula vir-
gaudio, cognoscentes 272 vos habere meliorem,
el maneniem subsianliam. Nolito ilaqiie antillere tus, quam crudelilas ad irroganda. Facilius Porsena
confidentiam vestram, qux magnam habel remune- Muiio ignovit quod voluerat occidere, quam sibi
rationem. Patientia enim vobis necessaria csl, ui Mutitis, quotl non occiderit.
voluntalein Dei facienies, reportelis promissionem. > Simile verbum invenilur in Legenda B. Vincentii,
Et cap. xn, subjungil: < Tantam igilur Iiabenles qtii ait: PIus ingenio rae posse paii diim torqueor,
nos imposilam nubem leslium, deponentes omne qiiam possis inferre ipse qui lorques. 273
et circumslans nos peccalum, per palien- (SENEC.V, ep. i): Difficile est, inquit, animum per- :
pondus,
liam cnrramus ad propositnm nobis «ertamen, aspi- ducere ad conlemptum animx : quod absilmaxin«
cientes in auctorem fidei el consummaiorem Jesum, pro honeslale I Nonne vides quam ex frivolis causis
conlemnalur? Alius ante fores amicx laqueo se
qui proposilo sibi gaudio suslinuit crucem, confu-
sione contempt». Recogilate ergo eum, qui talem suspendit; alius seprxcipiiavit e tecto, ne dominum
*
B
sustinuil a peccatoribus adversus semelipsum con- stomacbanlem diulitis audirel; aliusne reducereHtr
a fuga, ferrura adegit in viscera.
iradiclioneni, ut non faiigernini, animis veslris de-
ficientes. Nondum enim usque ad saiiguinem resii- Efnotandum quod est palicniia naturx, el pa-
listis adversus peccatum repugnantes. > Nondura lienlia graiix, ut dixinius, et palienlia culpx, qtias
cum Chrislo dicere polestjs : < Calicem salularis potius remissio dicilur. Hxc est asinina patienlin,
ferre scilicelnon sustiiienda, cui opponitur sancia
accipiam (Psal. cxv), > cum tamen sola sit digna :
retribulio, uhi sanguis sanguine recompensa- et bona iinpaiienlia de qua Jereraias inflalus, aii,
iur. cap. xx : < Et iactus est sermo Domini in corde
meo, quasi ignis xstuans, claususque in ossibss
Tria autem juvant patienliam gratix, scilicct pa- meis, eldefeci, ferre non sustinens conlumelias et
lieutia naluralis, qttx esl ex strenuitate quadam lerrorem multorum. >Dehac dicitlsaias, cap. LXIII:
na.iurali, consuetudo et promissio prxmiorura. Pa- < Etipsaindignatio auxiliala esl mihi. >Hac Pbiuees
lienlia naluraii, palientem Iaborura invenit Alexan- percussit pugione coeuntes[(iVum. xxv); bac Moyses
tlcr exercitum suum (legendus Quintus Curtius, et armatus interfccil idololatras < a porta in porlam
alii qui gesla Alexandri Magni conscripserunt), pergens (Exod. xxxn), > ne lotus populus periret;
<
^
cum eum probaret, ducensillum sub torrida zonn hac SamUel interfecit Amalec, reservatum a Saule
per dixtam sine potu, usque ad fluvium quem- conlra prxceptum Domini (/ Reg. xv). Hoc zelo
dam. De hac eliam ait quidara justus : Homo est Petius morle percussit Ananiam et Sapphiram
animal palicnlissirauin laborurii, quod plus ferre (Aet. v); Simoni eliam Mago maledixil : « Pccunia
polesi quam pulet; sed facilium txdium no- luatectimsit in perditionem (Act. vm). HacDomi-
bis oninia fecil difficilia; qux quia non sint diifi- nus cjecit vendenles et ementes de lemplo (Matth.
ciiia , ea liinemus, sed quia ea limeraus, ideo' xxi). Legiiur enini : < Zelus doinus lux comedit
siint difficilia. Consuetudo eliam raaxime jtivat. me.elc. (Psal. LXVIII).>De hoc legitur : « Defeciio
Uude : Quod male fers, assuesce, el leviter feres. lenuit nie, pro peccaloribus derelinquenlibus Iegein
Et Tullius in Ofliciis ait: Eligenda est unicuiquei luam (Psal. cxviu). > El: « Tabescere mefecitze-
ratio vitx, banc consuetudo faciet dulciorem et ma- lus meus (ibid.). t El ilem : « Quis inlirmalur, et
gis lolerabilein. Sed uosiusos, deliciis enervavimus> cgo non uror ? > etc. (// Cor. xi.) El itcm : < Parati
el resolutos fecimus, ut nec ciiam Christianos la- revincere onniem inobedieiiliam eiconiradiclionem
bores et agones lolerare possimus. Maxime auieitii (// Cor. x). > Ei ki Ezechiele (cap. xi) : < Spiriius
uobis objici potest, quod palieiitia graluila, et pro) p Doniini irruil in me. > Et in Ecclesiaslico, cap. n :
lanto prxmio, non possimus ferre ea quxperpessi i <Omne quod tibi applicilum fecerit, >elc. llcm ibi-
sunl elbnici palientia nalurali, el sxpe pro catisai dem : < Vx his qui perdiderunt sustiiienliam, >
inhonesia. Unile philosophus (SENECA , ep. 24): Ex- etc. Et Ecclesiaste, cap. vn : < Ne sis velox nd
silium Melellus fortiter lulil, Rutilius etiatn liben- irasceudum ; > et: < Melior esl paliensarrogante. >
ler. Aiter ut rediret Reipuhlicx prxslitil, alter.re-- Parabolarum, cap. xiv :- < Qni patiens esl, multa
ditum suum Sullx negavit, cui nihil tunc negabatttr. gubernatur prudentia. > lbidem, cap. xvi: < Melior
In carccre Socrates dispulavit, el exire (cum essenll est patiens viro forii, et qui dominalur aiiimo suo
qui proiniiterenl fugam) noluit; remahsitque ull expugnatore urbium. > El : « Melius esl humiliari
duarum gravissimarura rcrum homiuihus metumi cum milibus, qunin tlivitlere spolia cum superbis. >
demeret, morlis et carceris. Mutius ignibus nianumi ltem Parabotarum, cap. xix : « Doclrina viri per
. apposuit [»». imposuit}, Acerbum esl ttri; qtianto» palienliam noscilur. > Ibidem : « Qui iinpatiens esl,
acerbius, si id le faciente paliaris? Vides honiiiieini sustinebit daranuin. > Jacobi, cap. i : < Beatus vir
iion eruditum , nec ullis prxceptis contra mortem» qui sufferl icntalioncm, > etc. Ideifi, cap. v :«Ecce
aut dolorem suhornatum , militari lantum roborcc bealificamuseosqiii sustinuerunl, > eic. II Begum,
iiisiritciuni, pccnas a se irriti cdnaius exigenieni, , cap. xv: « David uudis pcdibus fugit a facic Ahsa-
305 VEUBUM ABBREYIATUM. 500
lom > llemcap. xvr, in quo < Seni:i maledicil Da-- A j symbolo viiiiiium paritoriam suam apposuisset so-
vid, elDavid non palitur se vindicari. > brietatcm, afins jejiiniuni el abstinentiam, alius vi-
CAPUT CXV. gilias crebras, ct hujusmodi Antonius, priuccps
De quatuor virlulibus cardinalibus [principalibus]. cremilarurh, discrelionein, qua onines alix condi,-
Sicut seplenarius seplem beatitiidinum (Malth. v) renttir apposuil.
est numerus, el quindenarius quindccim gra-
275 ^APUT CXVII.
duum; sic qualernarius perfecius et solidus De fortitudine.L
qualuor cardinalium virlutum est numenis, sci-
licet prudentiw, fortitudinis, lemperantiw, 274 Scimus antem plerosque virlutem professos, et
el juslitice. Est aulem prudenlia prtidens et disposi- qui per prudetiiiam eligenduin elegeranl, adversita-
tissima eleclio, qua transiloriis celerna, vitiisvirtu- lum defecissejncursu : verbi gralia, filii Israel pru-
tes.exsiliopatrinm, serviluli libertatem prxferimus. denler elegerunt exire dc ^gyplo, quia juxta con-
De qua eleciionc Augustinus ad Maccdouium ait siliuni Domiiii, ejusque prxceptis obedire prudenlcr
(epist. 52): Virlus, inquil, nihilatiudeslquam dili- proposuerunt, sed in deserto sitis moleslias impa-
gere id quod diligendumesl. Itlatitem eligere, quod lienler" susliiiuerunt (Exod. xvi). Qui etiani intei-
ciigendum est,prudeniia est; nullis inde averti mole- U 1 hosiiiiii) incursus, ititerinjiirias itineris ollas cnrniuiii
stiis, fortiludoest; nullis illiccbris indc averti , (em- desideraverunt, ad pepones et allia jEgypti rever-
pcrantiaesi, nulla superbia inde averli; juslilia est. lenies (Num. xi), cum posleriorum deberenl obli-
Porro his paucis oslensa est vitx pei fectio Chri- visci, et in anteriora^se exlendere (P/ii/ip. m). Sic
stianx. Hxc ea quadriga esl, quam nnn habenlcs hic. plcrosque claustrales frnngit adversilas, el sicut
inaneniem civitatem fnturarii inquirunt (Hebr. xm). scriptum invenies, nisi ad nutiim ciincla suppelant,
Bentus quidem currus, quo Theshilcs Elias miniinis quibusque proslernuniur. Quds dum pau-
evectus in ccelmn, morleni distulil, scd non evasit pertas urit, tliim contempius excruciat, tltim snblimea
ilY Reg. n). Hic est aulem niulto lieatior, qiiam et splendidos aspiciunl, quos, aut eleclione fece-
quisuuis ascenderit, < moiiem non gusiabit in x- runi hxredes, aul luge, ad fasliditas revolanl tlivi
terniim (Joan. vm). > lllumquoque figiiralcm igiscmi lias, ndemplam sibi gloriam coivquxruiilur, suis
nisi priusbunc ascenderet prophcta, non invcnircl.. invident : et quod magnuin susceptx religionis cst
CAPUT CXVI. dispendium, dum ail moilica suspirant, qua- reiique-
De prudenlia. runt, quanta pro relictis exspeciant, non altendunt.
Tales profccto bona, qux diligoiida sunl, inutililcr
Hujus sahuaris vehiculi prinia rola et pus, cst ^
prudentia, qua diligeuda a non diligcntlis, et a^ eliguiit, iluin prxdiclis exierriti procellis, ad non
uoxiis uiilia, separamus. Scife aulem disiinguere diligenda inentem reducuut.
inter prudentiam, discrelionem el scienliam, inler Adhibenda esl igitur prutlenlix forlitudo, ut ad
septem dona Spirilus saucti, inler opera virtutum, tcnenduin, quod prudenter eligiinus, insiirgenlibus
virtules et radices earuni difliciliimuni esl. Omnes, niolesiiis foriissinie rcluclciniir. Ilac virtute Paulus
siiinulo carnis et nngelo Satanx resislebat. Hac iu
enimparitermellificantmelcoeleste; prudeotiaaulem
onuii virtuli et bono operi se ndmiscel; omncm cir- carceribus, hac in omnibus angusliis, quas a.l
cuit, i.noJeratur, modificat, consunimal et pcrfi- Corinlhios enumernt, nrmnbniur, cuni dicehnt:
cit. Hanc commendans Doininus, ait : < Eslole pru- < Quando enim infirmor, lunc fortior suni (// Cor.
dcntes sicui serpenles, el simplices sicut columbx xn), > et polens. Qu;e igitur crit diffurcnlin inter
(Matth. x). Fidelis servus el prudens quem consliiuit paticnliam el fortitudinem ? Palientia consistit i:i
Dominus super familiam suam (Luc. xu). Prudcntes, tolcrando. adversn, fortiludo in resislendo e( agendo
virgines acceperunt oleum in vnsis suis cuui lauipa- contra mala. Hac virtute David in adversis inno-'
dibus(Mali/i.xxv); >falux non, quiaimprudentes. El cenlinm servavit, eadem persequenti se Snuli pe-
Doininusin Levitico, cap. n, ait : < Quidquid obtu- , ». i pcrcil (/ Reg. xxiv); endem, audila niorie filii sui
teris sale condies -.iu onini oblatione offeres salem. quem geuuit de Belhsahee, consolatus est, el come-
Honor regis judiciura diligit (Psal. xcvm). > El dit (// Reg. xn). Ail hanc quoque necesse est nos
Pulrus priina Epistola.cap. IV, ail: < Estole ilaquo. ronfngere, cuni diversis leneamur. Adversis enim
prudentes, el vigilate in oratiouibus. > El Ecclc- usqtie ad vicloriam dilficile resistilur, nisi pmden-
siasticus, cap. xx : < Uomo prudens placebit ina- tix foiiiludo uopiilelur. Ilanc Deus comniendans,
gnatibus. > El Aposlolus : < Rationabile sil obse- ait : < Eslote fortesin bello. Cum forlis armaius
qiiium vestrum (Rom. xu), > iic.qnid nimis vel pa- cuslodit airiuui suum, in pace suiil omnia qux pos-
rum. Unde Ecclesiaste, cap. vu : < Noli esse justus sidel (Luc. xi). > Sed < raulierem fortcm quis in-
inultum; quia est jtistus, qui perit in juslilia sua. > . vcniel? Procul et de ullimis linibus preiium ejus
El Parabolarmn, cap-. xvin : < Cor prndens possi- (Prov. xxxi). — Fortis autem ttt mors dilectio
debil sapientiam. > Ei cap. xvi : < Qui sapicns (Canl. vni). > Ell. Petri, cap. v : i Adversarius
corde est, nppellabilur prudens? > El cap. IX : vesier diabolus circuit, quxrens quem devoret :.ctii
< Scientia sanctornm csl prudeutia. > In concilio rcsislile fortes in fide. > Et Parabolarum, cap. x :
eliam saiicloruni Pallidorum, cuin Machnrius iu < Subslantia divitis, tirbs roboris cjus; ct quasi
PETRl CANTORIS -
307" 30S
iniirus valitlus circumtlans eum. > El cap. xu : A quamcunque felicitatem temporalem, qux lempe-
• Muntis forlium dominabilur qux nntem remissa rantia castiganlur et coercentur, cum incipit 277
csi, tribulis serviei. > Et c. x : « M-.uvusfonium pa- homopropier prxdicla extolli, sed hoc otflcium est
ratdivitias. » Et Eccli., c. xxx : < Melior est pau- jnslilix, scilicel cohibere superbiam. Dislai lamen
per sanus, et fortis viribus, quam ttives imbeciltis inter ofikium justitix, el ofliciutr. leniperantix, ob
el flagetlattis m&liiia. » quam eliam homo sxpe superbit, quairi shpcrbiam
refrenat justitia. Ulecebris igitur per temperanliam
276 CAPUT cxvm.
De lemperanlia. simililer licitis, ne in his modum excetlanius, in-
His invicem conjuuelis temperautin necessario ulililer aliquid agendo resisliinus. IIxc a quibusdam
dicilur sobrietns, ab Apostolo dicitur modeslia :
supponltur, yirtutem servalura in prosperis, qux
ex foiiitudine servata est in adversis". Virluli niliil < Modeslia vestra nota sit omnibus hominibus
aeque noxium est, quam voluptalis admistio in con- (Pliil. iv). > A quodam sapiente nioius, sicut for-
cessis. Negligenier cavetnr' hostis, cujus ingressu^ titudo a philosopho mngnanimitas.
paciflcus exspectalur. Sic pJerumque boniim cor- CAPUT CXIX.
rrtit proposilum, cum mens minus illecebris adver- De justitia.
satur, et refugit, cum prosperitate resolvilur, cura B Aclum forle puias, et pteiiani Jaciis victonam, si
invpensara reverentiam diligil, cnm iusolitis insole- nulla molesta, uulla ttcla propositum libi retigionis
seil. Hoc Inxu el lapsu inieniperantrx recessit a exlorserini. Sed male le decipis, cl inanein soinnins
Deo dileclus Dei, de quo dicittir : < Incrassatus est valetudinem, si nondum superbix iuniores, juslilise,
tlilectus et recessit, el recal-citravit inipingiiatus, id est humilitatis (qux unicuique reddil quod suum
dilaiatus, dereliquit Deum factorem suum, et re- est) de se non prxsuhiens, nihil babere proprium,
eessit a Dep salutari suo (Deut. xxxn). > Tempe- nihil perfectniii, el quod habet aniiltere posse reco-
raniia etfam Dorainus, ad iiistruendum nos, dccli-. giians, cataplasmate supersedernnl. Superhia loiuin
uavil turbas volentes etira rapere, el statuere eum virtutis corpus inficitur, vitale coluineii emarcescit,
sibi in regem, recusaos oblatx dignitatis fastigia formosa quxque deformantur (Vide supra c. X),
(Joaii: vi). Ne qtia igilur obleetamenta frucltim tibi Superbia uaiione ccelestis, subliines appclil meules,
retigionis extorqueant, temperantiae (ines, lum in et velul ad proprios orltis revolans in gloriam el
illecebris, tum fn prosperitatc (putn fama, faciintlia puritatem homimim irrumpil, qux n gloria el puri-
genere, dignilate, opibus, et Iiiijusinoili), tiim in'vir- tnle prorupil angelorum. Ea prius iit ccelis, debiuc
mte et bonis operibus excedcre foraiida. Temperan- in terris Iriumphans; sicut angelis lota innata csl,
tia siquidem plerumque infra licittim et bonurn ut ab eis non recederet, sic homines infecit, ui a
quiescit, ullra nunquam progredilur : ea sl desit, Deo separaret; et quxdejecit angelumel honiincm,
cxterx virtutes, vei deciduiit a summo, vel ad siim- Deinn tentare adjicit, ut quem vidubat similis con-
mum nen ascCndunt, sedsxpesuntinvitio.Sinehac sortein naturx, consoriem facerel el ruinx. Priuia
cnim ususcnjuslibel virlulis impctus est, nonratio : hxc el uJiima pernicies anle omnia vilia supcravii,
. . . . Male cuncla minislrat ct post omnia superattir. Nam poslquam fidelis ani-
Impettis. ma de abysso vitiorum eniergehs, salulare viriutum
(STATHJS, 1. n Thebaidos.)
Tempcrantia metiiur vires, et a medio non rece- culmen uscendil, velut ex insidiis prosilit et occur-
tlil. Unde el iiunc remissa intendit, nunc ardua mo- sal elalio, lotum domus Domini xdificium concus-
tleralur; sic ipsa virtutes perennal, perficil, et ad sura ad ruinam, quod surrexerat ad consummatio-
prxmium usque perducit. Perbanc uem. Quid enini perniciosius justo, quam quod justus
Imponit finem sapiens et rebus honesiis, videri desiderat, et quod ad satutalionesin foro
(JUVEN.sai. VI.) hitarescil ct exsullal, quod adulaiorio favore deiiuii-
finem scilieet castigalionis. Hxc estenim freniiraet celur, quod pene diffitens houiinein, xt|tialein se
fascia matronalis, qtia constringuntur et reprimun- Q superis meiiiurel mentilur; qui dum male gloriatur
lur ubera lacte nimis abundantia. Ilxc in prxfaio et prxsumit quod non est, in confusionem prosler-
curru lertium sibi locum defendil, prxparata ad- nilur el amillit quod esl; tanloque fil a Deo per
versus luxus, omnesuperiluum, ei lalrociniis occnr- parietem superbix remotior, quanto sibi videbaiur
sura voluplalum. per virtutura celsitudinem propinquior. Uhde:
Hac tibi paulalira suecidenda esl deliciarum con- < Cadent a latere luo mille, et decem millia a dextris
sueiudo, rejicienda obsequiorura^sedulilas festivi tuis (Psal. xc). > Vides igilur qiianla morum dita-
ciiltus el odores peregrini penilus dediscentli. Qui pidalio sii superhia, el qunni necessariu in hene
dum tibi apud alios, vel ab nliis apud le niale pla- gcstis bumilitas. Sine humililate per prudenliam
cerent, iniegritatem vulneral animorum. Usus xgrc cligere quod diligenduiiiest, erroncu discrelio esl;
dedisciiur, ab eo autem prxcipue tlillicillinnini esl ndversn per fortitudinein superare, jaclans victoria;
revelli, qui mulio nos lenuit tempore, inulla placuit illccebris' per temperaniiam •resislere, temulenta
voluptate, ex quo grnvior hoslis nos exspectat. sobrieias. Unde iis necesse csl quartam rotaui con-
llosleni nppello, frequeniatas a cunis delicias, gra- jugari, 278 Quam velui omiiiuni comptetioiiem
tura m»iili, sobolis, obsequiorura diligcnliain , el clausulaniqne viiiulum Auguslinus (episl. LII) ju-
tm VEUBUMABBREVIATUM. 510
siiliam nftniinavil, qua currus Domini, quo ascen- A cinm, 279 0(' 10 habens scelurosos, qui ail: « liu-
diiur in coelum, perficilur, quo perdita ovis ad gre- quos odio habui (Psal. cxvm). > Pro verilatis de-
gem refcrtur, quo granuin in horreum Domini du- feclu conquerens David, ait : < Salviim me fac,
ciitir vcl infertur. Hxc sunt flumina paradisi qua- Domine, quoniam defecit sanctus, quoniain dimi-
tuor (Gen. 11), quibus lerra cordium nostrorum de- nulx sunt verilates.a filiis hominum , > el.c. (Psal.
lniata et rigata, < fructum affert in patienlia (Luc. -iu). llem : « Omnis bomo mendax ( Psal. cxv). >
VJII). > Hi stint quatunr anguli doinus Job (Job i), Ad hanc virluiem invitans Ecclesiasticus, ail cap.
iu quam ventus irruens seplein convivantes filios xxxvu. i Anima viri saiicti enmilial aliquando ve-
oj-.pressit. Sic el doraus couscienlix el bonx volun- ra quam seplem circunispectoressedentesiiiexcelso
talis, fulta qualuor virtutibus, inundante lentalione ad speculandum. In omnibus tieprecare akissiniiiiii,
et irruente in eam, sxpe 'domum evertil, enecaus ut dirigat in veritate viam luain. > liein : « Aulu
ct suffocaiis septem dona Spirilus sancti, qux in ea omnia opera verbum verax prxcedat te, et consi-
iiuiriebanlur. In nullo igitiirprxsumas, sed et fun- liuni slabile (ibid.). t Uude de S. Sebasliano (Vitle
daln domo lua supra firniain pelram (Matth. vu), Vilam apud Sur. rdie20 Januarii);lusermone verax,
pavidus clama cum Pelro : < Domine, salvum me in consilio prudens, in commissis .fidelis, in onini
fac (Matth. xiv). > Et contra omnein tenlalionem ^" honestaie niorum prxclarus. liem Ecclesiastici,
huic funiculo triplici adhxreas, scilicet ut nihil tle cap. xxv : « Tres spccies odivit. aniina niea:pau-
te prxsumas, sed < jacta cogiialum toiim in Domi- pereui superbum, divitem inendacem, et seneni fa-
liiini (Psal. LIV). > Nihil de Deo diflidas, sed con- tuuin el insensatum. Beatus qui invenit amiciim
lirma cor liium in snluiari luo (Psal. xu); niliil in siiuni vcrum.) Iiem in eodemcap. XLI: < Erubusciie
te, sed iu Deo, glorieris etexstiltes. « Qui gloriatur, a patre et malre de fornicalione ; et a pracsiilcntc,
in Doniino glorielur (I Cor. i). Absit milii gloriari, et a potente dc mendacio ; a principe el a ju.dice de
nisi in cruce Domiui nostri Jesu Clnfsii! > (Galat. tlelicio, > ctc. Maxime enira dedecel potentem uien-
vi.) De boc funicnlo flagellum iiieniineiis facien- dacium. In eodem, cap. xm : < Omnis homo diligit
dum, quo ejiciatur de templo (Malik. xxi, pectoris siinileiii sibi, sicutonuie aniinal stmile sibi; > meii-
tui sxcularium slrepilus, et lurba volupiaftini, dax iiicinlaceiiijVerax veracem. Item cap. xv: « IIo-
per quod deliciarum prurigo diffugial, lnollities coir- miiies.aulem sLulli el mendaces non apprehendcnt
temnalur, varielas ferculorum despiciatur, gemniit- sapientiam, nec eriint memores illius; viri aulem
iiiin fulgor el operosa \asa conculcentur, faslus vcraces iiivenieiilur iu illa, et successuin Iiabebuni
tlecidat generis et poiestatis; reges palatio, cilicium f usque ad iiispectionem Dei. > Item Parabolarum
lino, favori c-onleniptus, obsequiis injurtx prxfe- cap. xvi : < Favus mellis verba composita; > ve-
raniur. Talibus obleelalus studiis eril tibi fructus ritas aulem angulos non quxrit; simplicia decent
laboris Dcus, in quo omnia bona consequeris, qui bonitau-ni. Iteui, cap. xxix : < Princeps qui libenter
pascct et saliabit le in xtcrna glurin sua. atitlit vcrba mendacii, omnes niinistros habet iin-
CAPUT CXX. pios > et mentlaces; quia qunlis reclor civitatis, la-
De verilale. lis et miiiisier. Ilem : Post juramenuim maxime, uia-
Diximus supra de facie nalurx, de facie etiaui jor cst verilas quani religio. Item juxla verbuin
grniix, ad quam peiiinel Veritas, quam necasse sapieulis : Mendaciuiii sicul gula vilium est visco-
cst liahere eum, qui Chrislum aucloreni veriiatis stiin ct bxrens. Cxleris eniin vitiis sxpe maluriot'
imilari voluerit. Hxc commeuthuur in Cluisto ca- xlas finem imponil, nientlacio vero nequaqiiaii), si-
piie, qui de se ait:. « Ego sum via, verilas el vila - cut nec gulae. Quoiidie euim cometlinius., quolidie
(Joan. xiv). > Via in exemplo, veriias in promisso, loquimur, el ita facilius qtiis in hxc vitia labitur ct
vila in prxiuio; vel via conversationis sanctae, veri- difficilius ea dediscit
tas cceleslis el spiritualis doclrinx, vila hcatiludi- Est auteui duplex verilas, tltcli scilicel, qux est
nis xternx. Dc eo eliam dicilur : Quia < Yerilas de U \ in eompositione prxdicati ad subjecitun, tit sic in
lerra orla est, et justilia de ccelo prospexit (Psal. re sicut dicitur, et hxc est philosophi (AUIST.lib.
LXXXIV). > Et: « Misericordiu - el verilas obviave- De interpretat., c. S): Et est verilas dicentis, qux-
runt sibi (ibid.). Propier veritiiiem prxcedenieiii el est in proposilo diceulis, sive lalsum dixerit, sive
iiiansueltidinem el jusliiiaiu (Psal. XLIV).Princi- veruin. Snpiens enim pro ntilioribus iiiulat sxpe
piuni verborum tiioruiu veritas,> etc. (Psal. cxvni). consiliuin, ut Aposlolus : et lixcest theologi. Secun-
< Sermo luusveritas est (Joan. xvn).> YeraxestPa- dum l:anc dicilur: Yerba sacerdotis, aut vcra sunt
ler, verax est Filius, verax est Spirilus sancius. aut sacrilega; vera, veracitate potitisquaviii veritate
< Omnia maudala -tua veritas (Psal. cxvm); > et : qux esl prxdicali ad subjeciuni. Sxpe atitem ali-
« Veritas lua in circuitu tuo (Psat. LXXXVIII). > Qui quis est verus, et non verax, et ideo niemlax. Si
aulem mendax est, filius est diaboli auctoris inon- utrumque polest esse, bene ; si non, semper esto
dacii; sed, o Chrisle, <perdcs omnes qui loquunlur verax. Itera II ad Corinthios cap. i: t Cum voluis-
niendaciiim (Psal. v). > Hieronymus (in comment. sem > venire ad vos et .non veni, ijnunquid l'evi-
ejusdem psal.) : Novam rem audio , scilicei quodI tale usus sum? > Absit! Sapienlis enim esl mu-
Do.:!ii;iusoBiniapei'ilet,omnes qui Ioquuiitiirmeiida- tare consilium, etiam quod rationabililer proposuii,
51! PETRl" CANTORIS 313
pro tstiliori ct fioticstiori. Non cst in me « est, cl A comedet prxdam, et vesperf dividei spolia. > Diver-
»011,> quin « fidelis est Deus, » cujus ego imilalor sos ministros in Ecclesia, in diversis gradibus et
(/ Cor. xi), < etnpn cst in illo, est et noni; qui el ofliciis inslituendo. llem (Psal. txvn) : < Rex vir-'
signavit nos > verilale, quasi hpc charactere suo tutum, dilecii, dilecli el speciei domus dividere
nos dislinguens ab alits. ttem pliilosopbus : Yeri- spolia. > Ilcm Ntimeri, cap. xxiii: < Eece populus >
i.is liberum distinguit, et discernit a servo. Servo- hic < ul lexna, quasi leoerigetur. Non accubabit,
rum enim menliri esl, non filiorum. Sed nonneora- donec > calulus leonis « devoret pradam, ct
nis hoino mentlax est ? iia lamen a menda. Quia « si occisortim saiiguinem bibat, > incorporando eos
dixerimus miod 280 peccaium non habemus, nos Christo et Ecclesix cum Pclro, cui dictum est:
ipsos sediieimusret veritasin nobisnon esi (/ Joan. < Sfncta in mandatis el maiiduca (Act.i) -.> man-
i), > Omnis eiiam bomo in se mendax est, sed in dala trajiciendo in corpiis Ecclesix. Occide 281
Deo vernx. et viviflca, vel donec sanguinem occisorum bi-
Est autem iriplex veritas considerala circa rem bal, id esl peccaia inlerfeciorum a diabolo de-
incomplexam. Esl entm veritas iucommutabilitas cti ttat. Quod cnim bibitur, coiisuinitur, el a stato
divinx essentix, « apud quam non esl transmntatio, r. suo prlore recedit. In hoc eliam verbo, nota quanta
iieque vicissiludinls obiiinhraiio (Jac. l); » et est debel essc sitis et avidilas deprxdandi diabotum et
xcriias vclnalurx, ila quod non gralix, ul pudicr- eripiendi le, elproximum a faucibus ejus, maxiine
liii, et hiijiismodi virloles. si prxlalus es, si litteratus et instructus. Sed ei
Viriiis pliifosoptri, vera est in verilate naiurx, quilibet hanc siiim habere debet. In boc autem no-
non graiix. Sacramenla ciiam hxreticoruin collata niine, < lexna, > feminini generis, nola malernum
in forma Ecclesix vera sunt sacrameiilali veriiate, afleclum; in hoc nomine, < leo, > verbera palris.
iion eflectiv.1; sed sacrilegum, ab effectu, panein Calulus leonis ex rugitu palris excitatur. Sed el Do-
eoinedunl, et liiihjsmodi. Est ei veritns gratix con- minus modo prosperis nos deniutcel, modo adver-
dita charilales. Et hxc duplex verilas, si potest, ad sis, et rugitu, cl lonilruo comminationum gebeuiix
primnm semper referri debet. Cum igitur veritas nosdelerret, etexcitata torpore, ctijus singula vcrba
pofissimum si-gnumsil Chrisliaiix religionis, summo- sunt super singula lonitrua.
pere cavendum est et auendeiidum, ne vel in no- Uenv Isaias, cap.ix : < Quia omnis violenta prx-
bis, vcl in aliis exstingiintiir. < Spiritum nolile ex- datio cuni tumnllu, et veslimeiiluin mistura saiigut-
slingucre (/ Tliess. v)~.> QuiaelianiSocralico decreio ne, eril in combusiionem, el cibus ignis. > Saiicta
noii niiniis peccaliiui est lacere verilatcni, qtiain C aiitem vioienlia lilia esl fortiindinis, unde et aplius
loqui falsitatem, sed sxpeinajus pro loco et temporc, ei haberet*subjungi, ul qua vincimus mundum, sci-
ui in correptione proximi, in teslimonio ferendo; licet occtipationes sxcuti, prospera et adversa; dia-
quod non adverttint advocati prohibenles clientes bolum eiiam, scilicel < spiriluales nequilias (Ephes.
suos in iiarratioue sua simplicem et nudam ve- vi), > invidiam, elc, carnem quoque, scilicet illece-
riiaiein pronuiuiare, eam in parte subticcre do- brns carnis, < crucifigeules eara ciim vitiis ei con-
ccntes, partem colorantes. Itcm, III Epist. Joan.; cupisccmiis suis (Galat. v). Et sligmatn DominiJesti
ilcm, primn, cap. iu; iiera Eccli., cap. xxiv ci porlantes in corporibus nostris (Galat. vi), > vio-
XXVII. lenliainviolenlix opponentes. Undein Psal. cxxxvi:
CAPUT CXXI. < Filia Babylonis misera, > sed < beatus > poenilens.
De sancla el bona violentia. < qui relribuet libi retributionem, > el vicissiludi-
iiem, « luam, quam retribuisti nobis! > conlraria
Verilali adjungendaest sancta violenlia, qua nos, conlrariis curans, risum flelu, gulain ahstinentia, el
etproximos, sicut veritatem loquendo, * faucibus sic deinceps' relribuens carni dura conlra suavia.
iniqui hostis eripimus, iniindiini ci carnem, in qux appetii.
eo qui vicit niiindum (Joan. xvi), vincimns. Hanc < Bealus eiiim qui lenehil el allidet, >nesilvc-
ul valde necessariara omni fideli, lum proplcr se, scantel grandescanl.tparviilossuos, >primariosnio-
tura propter proximwn commendaus Domiiuis tust ad Cbiisluni (/Cor. x); nevulpespar-
petranii
in Evangelio, ait: < Regnum eceloiuni vim pati- vx demoliantur vineam Domini Sabaolh (Cant. n).
tur, el violenti rapiunt illnd (Malth. xi). » Hiero- Et confringes capita draconis in aquis (Psal. LXXIII),
iiynius (In idcin caput secundum sensiiin et tola cl conteres capul scrpeniis insidiantis calcaneo ttii)
ep. 2i, falso ei aseripla ) : Qux major violeniia, (Gen. m), ut sit < castigatio lua in niatuliiiis
quaiii, quod caro vull esse quod spiritus; horao (Psul. LXXII),> quia :
Deus, et caro fragilis in loco, a quo decidit :an-
gelica haiiira et cceleslis? Ideni : EstP igilur ..... Sero medieina paratur
coelorum non anima- Dum mala per longas invalnere moras.
prxdo rcgui , pauperum (OVID.,I. I. Be remedioamoris.)
rura, non pecuniarum et muscarum. Ilem Do-
iiiinus : < Cuin forlis armatus custodil atrium (GBEG.1. lr Dial. c. 2.> Hac saucta violcnlia nsus
suiiin in pacesunt ea qux possidel (Luc. xi). t Iieni est beaius Benediclus projiciens se in urlicas.ut
usus
Genesis, cap. XLIX: < Benjamiii lupus rapax nv.ue dolorem dolore coimpesceret ei superarct. Ilac
S13 VERBUM ABBUEVIATUM. 51}
cst mariyr ille qui si'0'1abscidil lingunin, ut sangui- A ) non utroque pede, < ut virgiues seq.iiuntur' Agnuiu
nolentain projicerel in os mcrctricis, et sic libidi- (Apoc. xiv) : > quia non illa cxcellenlissimn integri.
neni vinceret. De hac niulia alia poteris colligerc tate corpons, quam* habent virgines, elsi inte-
sanciorum exempla. gritate mentis. Est et claudicalio virlulis el grati-e,
(HIER. in Vifa Pattli eremitw.) Hxc eliam sancta qua < claudicavit Jacob (Gen. xxxn), > et illi q.ii
violenlia extendilur usque ad ipsum Deum, ul cum lemporalibus uiuniur solum pro natura, ct a rcti-
eo liomo, sed pie, audeal congredi. Unde ct J.icob quis se suspendunl pro corona.
luctaiiieii ciim angelo iniisse memoratur, sed Jacob CAPUT CXXII.
vicit, unde et hoc iiomen < israel > ei tlaliim est 1 De obedienlia.
(Gen. xxxu). Et angelus succubuit, quasi ne tiinens Multiplex cst« facies euntis in Jerusalem (Luc.
Esau fratrem liium.qiii Deum vincis iu certamine. ix), > et una, sicut ct una conslnt Ecclesia ex per-
Nos autem in bis qux de Deo mente comprehcndi- sonis inullarum facierum, multiplex iu pluralitale
nius, quodnm iuodo-supcramus; in Ihs vcro qux cffeciuum et opcrum viiiiiluni, una auiem in radice
comprehendcre nonpossumus, indubilanler subjace- earura. Habita enim una, habentiir ct oranes. Non
mus.Ut ergo verbis B. Gregorii ular (lib. 11in Ezecli., .., cniin in cilhnrn spirituali, sicut nec in maleriali,
liom. 14) : Jacob luclalur, et vincitur angelus, 1111:1 chordn concorditer sine nliis resonal. Iiiter bas
qiinndo inlelleclu intiino apprebenililur Dcus; lu- facies cxccllcns esi obedicutia, siue qua 11011 ilur in
ctatur et succumbil, quia lumen incircumscri- Jerusalem. Est auiein obedicntla justx rei obtempe-
plum, dura coniprehendere nilitur, deficit. Ei rntio, 283 vel obedienlia est aniini deliberanlis,
282 notandum quod Jucoh -iicel in lucia supe- honeste, justx jussionis effectus, vel exsccutio jus-
rante, tamen nervum femoris ejus angelus langil cl sionis < Dei > persncram Seripluram : < hominis,>
arescit, quia, dum meus in conteinplaiione diviuas per prxlalionein et dignilnlcm, < imposili super
.ipprehendit delicins ex earura desiderio carnis af- cnpiia nostrn (Psal. LXV).> llujns virtuiis exemplutui
fectus emarcescit. Guslalo eniiii spiritu, onvuiscaro et imitationcm babeniiis in Christo capile, dc cu-
«lestpil; arefaclo atilem uno ucrvo, pes uuiis iitco- jus obedieniia Apostoltts scribens I ad Corintbios,
luinis manel, aller lauguet, quia morlilicata in no- cap. xv, ail: 1 Sicul portavinius iinaginem tcrrcni»
bis camis concupiscentia convalescil pes dexier, hoitiinis, Adx, < porleniusci imaginein, et sligmaia
quo nd Deum dirigiiuur, infimalur sinister, quo a < ccelestis > per obedieiiliam. De qua ad Philip-
Deo declinamus. In quo etiam notandum pulo quod penscs,cap. 11, nil iilem Apostolus : < Iloc senliie
percussus infemore Jacobsauo petli firmiu; inniiiiui-, < Q in vobis, quod ul in Chrislo Jesu, qui ctiin in forma
inlirmus autem nec lotus adhxret lerrx, nec a lcrra Dei esset, 11011 rapinnm arbilralus csl esse se xqun-
totus elevalur, quia Jacob eo paruin susleiilalur, lem Deo, scd senuiipsiini exinanivii Jormam servi
quia parum a lerrajangilur, et paruni suspendilur. accipicns, in similitiidinem hominum faclus, ct ha-
Langiiesceute eniui in nobis rerum dileciione, vel bitu inveulus ut homo. > Nola humilitatein, qux
deleciaiione sxcularitim, parli earum innitiniur pro est malerobcdientii! ipsam concipiens el generans.
nalura, suspen-.liniur u reliquis pro corona. In illu Uiidesequilur : «Humiliavit semelipsum factns obe-
necessilalis cst quod nppciiuius, in bis consilii quod tliensusque ad raorteiri, niorlem autcm crucis.i Nola
vilainus. < Vanitati eniin crcaturasubjecla cst non paticuiiam, qux niiirix est obedienlix ipsam fovcns,
volens, sed proptercum, qui subjc.cil caiii in spo bnjujans et supportans. Et cuin convenicnlius tlici
(Rom. vui). > Et: <Oiuiiis qui iu agone conlendii,ab vitleretur : < ldseniiie iii vobis quod cl in Cbrislo
cmiiihus se nbsiinet (// Cor. ix). > ln fuiuro aulein Jesu, » 11011 lantum relalive sud tlemonstralive hoc
exsiccalis nostrx raortalilatis illccelnis. totus homo dixil ut essel demonslratio ad oculum, quia Chrislus
crecius, divino amori incumbet cl ndbxrebil, sctl < inter bomines visus esl, el ciim boiniiiihus co:v-
liullus, uisi qui prius hic claudicaveril boua elaudi- versatus est (Daruch 111),> cl uliam ad inlellecluni
catione,ihi sic erigeliir. P propter rei abseiuiain.
Est aulem triplex ctaudicalio morlalis culpx. Sic Item : Cuni inulla sint, qux possumus 1 sentire
claudical qui recipit uiiuin lesluuieiiium siife rcliquu, iu Chrislo Jesu, > sictu iu eo, « in quo sunlomnes
111Ebionilx novuni sine velcri, vul qtii Deiim colit thesauri sapienlix ei scienlix abscondili (Coloss.
pro lemporalibus et xternis. Unde : < Qiiousquu U), 1 siiigulariler tamen ait, < hoc > 11011 «hxc, >
ciaiidicalis in tluas paries? Si Deus csl Baal, udoreiis singularitaiem hanc refcrens ad inodicilatem 110-
eiun, > elc. (/// Reg. xviu.) Non potestis duobus stram. Quasi dicerul : Si non potestis habere tan-
dominis servire (Luc. xvi). Non potestis inlrareter- tani humilitalem, obedieiiliaui, paiientiam, quan-
ram duabus viis (Eccli. 11).Palliutn breve esl, iiiruui- lani Christus habtiit, saliem 1 IIoc seniiie iu
que" operire non potesl (Isa. xxvm). Propter hu- vobis > ,quod et illo, scilicet, ul hoc inodicuin
jusmodi chiuilicaiioiiein vilandam, uil Aposlolus : huinilitaiis.obedieiilixct palienlix habeatis, sicquo
«Erigilegenua tlissoluta el manus vcslras remissas) illiini timcalis, illiqueobediaiis. Unde Ecclesiaslicns
a.l Deum, < ne quis claudicans erret, niagis aulcm (cap. vn) : « Qui Dcuni limcl, nihil negligit,> nihil
sauetiir (Uebr. xit). > Est el clautlicatio infirniiin- conlcinnit, scd Deoin omnibus obedit. Itum, ISeg.,
lis huiiiaux et liciia. Itac claudicaiil conjugati,qui cap. xv ; Saniucl ad Sauleni ; < Nunqiiid vult Du-
315 PETRJ CANTOBIS 516
liiiniis holocaustn el viclimns, el non poiius, ui obc- A chi el conversi ,'magis suis ubbulibus, p:opler ma-
diatur voci Doraini'? Melior esl, inquit, obedienlia jorem eorum perfcclionem, qux magis eos obligat
quam viclimx, et nuscullare mngis qu-ain offerre obedieutix, et in pluribus, quani nos obedienlix
ndipem arieium. Qiioniam quasi peccalum ariolandi prxlalortim. Item : Gregorius respondel Moralinm
est repugnare, et quasi scelus idololalrix nolle ac~ lib. xxxv, cap. 10 : Sciendnui nunquani per obe-
quiescere. > Esi aiitem tripiex obedientia, necessa- dientiam lieri maltira, aliqunndo auiem dehet pcr
rin, abundans et perniciosa. Necessaria, in hisqtix obedientiam bonum, quod agiiur , intermitii. Item,
ad salutem , ut in prxceplione divinorum man- Deut., cnp. xtii; itein , Ecclesiastx, cap, iv : < Cu-
daiorum, et in injunclione pcenitentix salularis. slodi pedem (uum ingredicns doiniim Dei, ci ap- ,
Utrum nutem in prxceptione alicujus ad iiiilitateni propinqua ut audias. Mullo enini melior est obe-
publicam speclantis, puta itineris arripiendi Ro- dienlia, quani slultorum victinix, qtii nesciniil quitl
mnm pro Ecclesin, suscipiendi ordinis, et hujusmoili faciunl raali. > Ilera Beda super Ecclesiastem, cap.
teneamur obedire majori, cura dicat Grogorius (in ix : < Qtiodcunque boni poiest manus lua faceru,
Pastorali part. i, c. Gel 7) : Pollens virlutibus, instanler operare. > Ohedicnlia cnim est sine riiora.
nounisi coactus promovealur vel ordinetur; non ltem, Acl., c. ix : < Ecce ego, Domiuo Obedieutia
B morani nescit. Item B. Peirus 1 Epist , cap. i.
pnllcus, nec coactus. Et David : « Voluntarie sacri-
ficabo libi (Psal. i.m). > Et spnnsa in Cnnlicis : CAPUT CXXHI.
< Lavi pedes metis, quouiodo inquinabo eos?> (Cant. De magnanimilaie.
v.) Nec aflirnio uec nego. Verumlamen si iii bu- . Atl hnnc faciem perlinet etinm iiiaguanimilas,
jusmodi contigerit libi aliquid prxcipi, salage, et qux esl in resisiendo adversariis Ecclesix foiiiludo
clabora liberari ;ih obnoxielale prxcepii implemli, in tolerando patientcr diversa. Hxc inaximc prx-
r,e scrupulus tihi gcncretiir in conscienlia. Abtin- latornm est, qui niagnaninii dicuut: < Non possu-
dans est, cum obcdimus in his qtix non leneliir mus non eloqui, qux audivimus 285 Glscimtis
major prxcipere. Raro aiilcm aliquid prxcipere (Acl. iv)-.i De his igitur : < Spiriiualis iiomoomnia
dchemus, ne transgrcssores mtillos consiiluamus. " dijudicat, et a nemine judicalur (/ Cor. n)';»' quia
Uiruiu aulem in temporalibus 284 dandis lenea- < ubi spiritus Domini, ibi libcrlas(//Cor. in). > tlos
Diir obedire majori, quxstio est, cum dicat DOHI;- mngnificat Deus in conspeclu regum. Ilis dicilur a
IIIIS: <Qux dicuni, > pertinciilia ad cathcdram, Doniino in Josue (cap. i) : » Conforlare, et esto ro-
« facite (Mallh. xxni). > Ttuiiis tnmcn est in bis bustus vnble, ut ciistbdias el facias ouineui legetn,
ohedirc, sicut et ecclesiasticuin beneficium relin- qimin prxcepil libi Moyses servus meus ; nec tlecli-
i|iiere, quam cum scrupulo conscienlix possidere. nes ab ea ad dextram vcl ad sinislram. > Nolahililer
Maxime ad hoc quod S. Hugo abbas Cluniaeensis a eiiam noiandiim, quott cura tlicitur ei (confnrlare, >
cotislruclione monnsterii imperfccti in Hispaniis, etc, ut magnaniinitnlem hnheni in animo, in veibo,
recessil propler obcdiculiam exhibilam fratribus in opere. Hanc.cominendans philosophus, ait (apud
cum revocantibus. Propier qiiam semper habitara Sen. Wh.De iv virtutibus, c. 2): Cogita nihil esselau-
anie oeulos, pliuima bona iutcrmisit, omnibus prao- dabile prxler animum, cui mngiio nihil est ma -
ferens boiiiiin obeilientix. Idem fecil ct monoculus gnum. Item Hieronynitis siip*crEzechielem(loni.V):
ille abbas Clarevallensis [al. Cislerciensis], et alii Magna fides, grnndis proplietarum audacia, quin ,
plures sancti servantes obcdientiam, eliani in liis magnns esl Daniel, qni ad prcsbyierum, jungenieni
qux vicinahanlur peccato. Perniciosa consislit, et adulterio homicidium, ausus est tliccre : < Senien
in manifeslc matis, ctobviantibus prxeeplis divinis Chanaan ct non Juda,» cum ntihnc puer essel (rap.
velin liis qux non siinl mala, ex his lamen de facili xm). Et Isaias qui claniat (cap. i) : < Audite vcr-
sequitnr ruina. Untle ncc in liis obeilientluni, qiiein- biiin Domini, principes Sodoniorum, percipite auribus
ndmodura nee ea, qux fnciimt nd vcritatem, eam lcgem Dei nostri, popuiusGomoriiiae. > Magnus.qno
juvando et fovcndo, liccl npn sint veritas, relin- r. qticEzcchielqui loianv urbeni'Jerusalem ignobililaiis
quenda sunl pro scandalo, sicul nec plana verilas : arguit, dicens (cnp. xvi): < Radix lun, et generaiio
< Qui enini miniiiia speniit oaulatim decidet-(£c- tua de tcrra Chanann : patcr tuus Amorrlixus et
cli. xix). > mnter tua Celhxa. » Quani eiiani meretrici et adul-
Sed quxritur si in prxccptione implendprum terx comparal. Ilaiiceliam grninmaliciquidaininter-
consiliorum teneauuir ohedire majori ? Non. Nec pretnli stint in B. Thoma (scil. Cantuariensi) fuisse
ipse hoc potest prxciperc alicui (nisi ohligalo voio lempestalem. Hanc auiem virlutem circumstant et
vel sacramenlo) hocimplere ; in quo casu tcnelur perimiint pusillaiiimilns el lempestas. A quibus libe-
prxcipere ei, ut votiim implcat. Ilem quxriliir, si rari orans Prophela, ait : < Libera me a pusillani-
iuinisterium meum, cgo cpiscopus, decamis et lm- mitate spirilus ei lenipestate (Psa/.Liv).»Pusillani-
jusmodi, teneor exbiiicre tlomiuo pnp-c prxcipienti, mitas mcrccnarioriim esl, qui sunl < cancs rauli,
utindignus ali<|iiis oroinciur a me, prxbendelur, noii valcntes Intrarei/sa. i.vi), > qui se non opponunt
ct hiijusmodi ? lieni : Ulriim clerici teneanlur esse niuruiii pro domo Doi, qui non slanl ex adverso fn
nagis ohnoxii ct ubcdientcs suis prxlatis, an con- dic praiii (Ezech. xiu): sicul filii Ephrem iniende:;-
\ersi, ct monacbi suis abbalibus? Dico quod inona- lcs ei n;i;ten!cs arcum, sed coiiversi sunt in ilie bulli
3!7 VEIIBUMABBREVIATUM. 31*
Psul LXXVII),quia non qnaeruiil nisi tnc el laiiain A projecit auimum projeclus ; qui qnolies cccitlil,
(Prov. xxxi), qux noluiit amittere; < qiiorunt non conlumncior resurrexil, cum mngna spe desccndit
suni oves proprix, et iileo fugiuut vitleutes liipum ad piignnm. Mulliim cniin ailjicit sibi virtus probala,
venienteni, > elc. (Joan. x.) Pusillaniiniias ergo duraque expeiia el injnriis lacessila.
consistit in non resistendo, in non nrgiieiido ciim CAPUT CXXIV.
necesse esl. Tempeslas vero fnluorum esl, qux et De oralione.
iinpeluosilns auimi dici poiesl, et consisiil in re- Inter opera virlutum iiiaxiimim est orare; et po-
dargueiido, nulla observala circimslanlia icmpnris, lissinium signuui < faciei eiinlis in Jerusalem (Luc.
personx, qualilalis diceiulorum el hujusmoili. Ma- IX), » est frequenlem et assiduum esse in oratione ;
gnaiiimilas maier esl forliltidinis, qux palicnlhc, vagx vero meiilis et inslabilis in ea non posse diu-
qux imirix est et prohatio omnium viriuliim. llxc, lius iinmorari. Ulaulem teslatur Auguslinus (Auc,
nttcstnnle B. Hieronymo (In fine epilnphii Paiilx in Psal. LXXXV) hoc idem probans ex intimis sacrae
mairis ad Eustochium lolalii liist. Alhanasius de- Scriplnrx locis, duo suni. opera excellentissima et
scrihit), puperit rosas iuartyruiii, el victoriosas specinlia viri religiose vivenlis et niaxime in clau-
coronas coiifessoriim. Ilac snncli rcsistere hx- siro vivenlis, scilicet : orarc el legere. Quorum
reticis,' coulradixere lyrannis. Ilac Aihniiasius B iurumque boniim esl si poicst (ieri; si non, melius
iu persecutione hxrelicoruin et principtim non' el uiilius est orare. Qui oral loquitur cum Deo de
defecit. Hac creuiila egrediens e cellula Athanu- salute; qui legit, Deus cum eo loquilur. Doniinus
sium sanctum, innoceiiteni et juslum publicc pro- autem commeiidans in Evangelio orationem, ail:
clamavit. Hac Romanus ad nianyrium cucurrit < Hoc genus dxmonii non polestexire, nisi in ora-
cinmans : Cliristianiis ego sum. Hac Anlonius lione cl jejunio (Marc. ix);> hoc est in nbslineiilia
inacilentiim loiigumque colluni extendit, gladio- a malo, et devolione orationis qux niilriiura esl ani-"
que suhmitiere voluil. Ilnc Urbnnus bis fnclus est nii in bouo. Et licet dicatur esseoraiio, onnie opus
confessor. Hac ille pablagogus satrapx Juliani qux- boniim, secundum illutl non desinit urare, qui iion
renli quid agerel pannosus ejus Galilxus, an scilicet cessat bene agerc ; hic lainen specificaiur el rcfriu-
ilormiret, stertcrel, vigilarut, vel comeduret, respon- gitur nomen, ut dicatur oraliopius nninii affuctus, vel
dit : Locuium parai, fovcanique foilil luo apostalx motus ad Deum, qui-ne pigritclur, quaiuioque pro-
Juliano, in quu sepeliaiur in infcruo. Ilac Nicolaus ruiiipii.in vocem. Qiiani etiani couimentlnns David
tres pneros morti adiiclos eripuit eorumque inno- ail :< Pro eo ui me diligereul, dulrahebant niihi, ego
ceniianii probavii. Hac Ambrosius Tbeodosiuni nutemornbam (Psal. cvui);i quasi in onini tribula-
iib' ecdesia abjecit, et cxcomimuiicavit, eo quod lione287lllea confugi ud orationein. Et item Psal-
plurimos 286 justos involverai ejus edictum cum iuus xxxiv: <Surgentes lcstcs iniqui, qux ignornbam
impiis, Thessalonicx. Hac Phinees percussit coeun- inte.rrogahanl me. Relrihuebant niihi mala pro bonis,
les (iVain. xxv) <et cessavit quassatio (Psal. cvj. > sterililaleiri aiiimx mex. Ego atiieni cum mihi|inolesii
Propter hanc ait Cyprianus : Episcoptis si limet, essenl, iniluebar cilicio, humiliabum in jejuuio ani-
acium est de eo. Hanc exercilium, labor el perpessio mam nicaiu, ct oralio mea in sinu meo converietur. >
atIveVsiiaiumjuvant,confovent, roborant. Hxc enini Qua nrmalus quis, potens cst resislere onuii lentatio-
ingenuos animos el magnos faciunl otium el quies, ni ctatlversitali. Hac nrmalus Maiiinus omnem pe-
pusillos et rcniissos.OCIIIIIScniin degens sub umbra, siem el omne uocivum fugahat. Atl hanc ut ad solila
cilo caligat sub sole. Uude Dionysius non eslveritus arma confugit, cuin tloiuus, cum etiam leclus ejus
expeiere ferilalem incredulc gentis, quia viiiutein moilior el suavior solito acceudereiur. Qua novis-
siiam prxterilarum pc&narum recordalio robora- sinie, ciini non patcretei exiius, ad lerrani gcnibus
bai. Et pliilosophus ait (SE.NEC. epist. 13) (RUFFIN. provolulus iguem exslinxil: Hic iu oralionis opere,
Hist. eccl. lib. x, c. 15, 16, 17 ; EUSEB.lib. vni, adeo se loium exbibuii, quod oculis ac inanibus
Ilist. eccl.,\c. 12):Mulliim libi aniini esse scio. |D semper iu ccelum inientus, etiam moriens, spiritum
Nam ciiam anlequam instriieres te prxceplis sa- ah oralione invictuni non relnxabat. Patilus primus
lularibus, et dura vincentibus, satis adversus for- ereinita (vide Yilain ejns qtiam S. Ilieronyinus scri-
tunam placebns tibi, nmllo mngis poslqunm cum psil) mortuus orabat, quia signum oranlis ore ac
illa manum conseniisti, viresque expeiius es manibus ad coelum erectis hahuit, cuni inveni-
tuas, qux nunquam darc cerlam fidiiciani sui retur sanctum cadaver ejus appodiatum, et innixum
possunt, nisi cum multx diflicuitates hinc et illinc arbori a sanclo Antonio, de quo ait : Palet qiiam
apparuerint, nliqnnndo vero et propitis accesse- assidue, quaiitumqiie oraret Detini vivus, qui euir
rint. Sic verus ille maguus animiis, el in alicnum non desinil orare morluus.
non venlurus nrbilriuni, probalur. Ilxc cjiisobrussa CAPUT CXXV.
est, quasi iiislruiiiciiluin probatorium. Non poiest De effectu orationis.
nlhleta inagnos spiriius ad cerlanien aflerre, qni Quaiitus autcm sil orationis cffectus, vide el per-
niinquam sugillatus est. Ille qui sanguinem siium pentie in sccretioribus Dci, qux sola orntione nobis
vidit, cujus denles crepuerunt sub pugno ; illc qui niaiiifeslanuir cl apcriuntur. Oratione chim fncla iu
suppl.intaius adversariimi lolo lulil cornorc, ncc coanaculo.cum essel Pctnis in Jnppcn, vitfil tliscttm
51 <> PETRI CANTORIS 520
appensum quatuor initiis, de coslu, pleiuim rcplili-- A . opcris, prxmiile Domiiiicam Orationem et sigiium
libus, dicluniqiie esl ei : « Macla et maiiduca (Act. crucis in fronte. Item Aiiguslinus super illuir. loctim
x). t OraiioneCorneliiis iluctus est ad Pelrtim cumi Actuuiii aposlolorum cap. xi:« Eram, inqiiit Pe-
apparuil ei angeltis, dicens : < Corneli, exnudilx i irus, in Joppe orans. > in qua hora et opcre Deus
suntoraiiones tux, el eleemosynse tux acceptx sunt; non sinercl me falli. Ergo nec alium oranlem de-
ante Deum. Mitle el aceersi Simonem, etc. (ibid.)t vote. Oralione igilurmelius solvunlur et aperiunliir
Item Ecclesiasticus cap. xxxv : < Oratio liumilianiis; dubin, quam inquisilione alia. Iteni cap. xn : < Pe-
se nubes penetrabit, el doiiec appropinquel noni trus servabalurin carcere, oralio anlem fiebat sine
constilabilur, et non discedei, donec aspiciat Aliis- iiiterniissione ab Ecclesia ad Deum pro eo, > Patet
simus. > Itein idera cap. xvm : < Non impediarisi quaulus sit effeclus orationis, qui educit Pelrum de
orare semper. » Unde-Aposiolus : <Sine iniermis- carcere; Danielem de lacu ieoiiuin (Dan. vi), Cor-
sione oratc (/ Tliest. v).> Itein Lucx cap. m :< Jesui neliiun de inlidelitate (Aci.x),qiianip!ures dcinorle
baplizato et orahte, aperlum esi ccelum ; » oranfe. (Jac. v). Hxc crelos claudit el aperil. Item c. ix :
etiam Mnrlino.Ccelum sacrx Scriplurx apertum cst Ananin, surgens vade iu vicum qui vocalur Recliis,
llilario dispulaiui de Trinitate el confulantiiixreti- ct quxre in domo Judx Pauluin nomine, Tnrsen-
cos. tteni Lucx cap. ix: <Assumpsit Jesus Petrum, el. B 1 scm, ecce enim orat,J> etc. Domimis etiam nulli
Jacobum, et Joannein, ct asccinlit in montem lit ora- operi ita frequenter et jugiter instabat, sicul oralio-
rttt, elfacta esl.dum oraret, facicsejtis atlern.et vesti- ni.adeoutsxpe perrioctarel in oralione (Luc. vi).
tus cjusalbus et refnlgens.i Idem, rap. xi: <Amice,p Qui eliam instanlepassione < factusin agonia.pro-
tommoda milii tres paues, quoniam amiciis meusi lixins Orabnt (Luc. xxn). >Et discipulis ail : « Vigi-
de via ad me venit, et non habeo quod ponam aute• lale el orate, > quasi vigilanler orale, « ne iutrctis
illuin. Et ille deinlus respondens, dicat: Noti mihii in lentalionein. Spiritus eniin promptus est, c.tro
moleslus esse, jam ostiura clausum est, et pueri meii anteui infirma (Matth. xxvi). > Et io Marco (cap.
mecum sunt in cubili. El ille, si perscveraverit pul- xtv) aii: < Videle >per spem,« vigilate > pcr fideni,
sans : dico vobis, et si non dabit iili, > tamen sia- « et*orate » per charitalem. Et lu efgo exemplo,
lim < surgens eo quod amicus ejus sil; propter im- exhorlalione, el prxcepto Doinini admonitus pro
probilalem lameii ejus surgel, cl dabit illi qiioiquotl nullo alio opere impediaris orare ; nec ila ab nliis
habel necessarios. Et ego dico vobis, pelite cl da- operibus habearis, quod orationem uon habeas.Iiem
bittir vobis, 288 quxrite et invenietis, pulsate ctl Jacobi cap. i : « Si quis veslruin iudigel sapicnli:v
aperielur vobis. Omnis enim qui pelit accipit, etl poslulel a Deo, qui dat onmibus affltienler, el min
qui quxrit invenit, el pulsanli aperietur. > Ambro-. « iniproperal, et dnbilur ei; poslnlel ,-uitemin fide,
sius (in c. xi Lucw) : Nemo liineat ne excilet dor- nihil hxsitans. > llem cap. v : < Orale pro iuvicem,
inieniein, quein scit semper orare vigilantem. Eli tit salvemini. Mullum eniin' valut tleprecntio jusli >
Beija ait (lib. iv in Lucam, c. xxvn) : Si amicusi npud Deum < assidua. Oratione ciiim oravit Elias,
bomo surgit, et dat, non nmiciiin, sed ixdio com- ul non plueret super lerram ; el iion pluit 239-
"pulsus, quanto inagis dat Deus, qui sine txdio lar- nnnos ires, et menses sex.Et rtirsnm oravii, et cce-
gissirae donat quod petitur ? Iiera Dominus disci- Iiim detlit pluviam, cl lcrra dedit fructuni suiim. »
jralis in Luc. c. xvni : < Dico quoniam oporlett < lleinlPeirus I episl. c. t:i: < lu finc aurem oimies
seraper orare, et non tlelicere. > Et proposuit eis5 iiiianimes >inoratione eslote. liem cap. iv: < Estote
parabolam de judice iniquo, et vidua improha pe- itaque prudentes el vigilale in orationihus, > etc.
lenle improbe vel importune ab eo vindicari de ad- Iiem David : < Benediclus Dominus, qui non amo-
versariosuo.quametexaudivil. Unde Dominus sub- vit orationem ineaiu, et niisericordiam suam a me
jungit : < Audite quid judex iniquiiaiis dicil > ell (Psal. LXV)!> qux non prius ainovebitur, nisi prius
facil : < Deus-anlem non faciet vindiclam eleclorumi amola oralione.
suorum clamaniium ad se die ac nocle, el puiien-. j) Iteni IV Reg. cap. iv : < Cumque orassel Eliseus,
linm habehil in illis. Dico aiitein vobis quia citoi apcruit Doiniiius oculos pueri . > etc. Iiem super
faciet vindiclani illorum > eleclorum. Pcr liiinc ju- Num. c. xxvu: Oraiiiibus qiiandoque successores
dicem iniquum (elsi personam Dei null.ilenus gerat)) pcr Deum revelanlur, ul Moysi diclura est : « As-
poiesl conjici, qunntum Deus juslus et bonus curett sumc ad lemelipsiim Jesum Dlium Nave; > et B.
dcprecanies se, cum nec hoino injiislus, eos qui il- Manino tle B. Brictio.
luin assiduis precibus quxruiit, vel proplur txdiiim, CAPUT CXXVI.
dcvitanduin, potest conlemnere. liem, Apostoluss De impedientibus orationem.
semper erat memor subdiiorum, eiiam in cun- Graiiam autcm el assidiiilateiii orandi impediunt
clis orationrbus pro eis ornns (Phiiip. i). Idem,, ignavia et accidia. Unde Hieroiiynius (in c. v Ep.
oralione subditorum se creilebat esse redduiidumi ad Ephes): Malo, iiiquil, iinum psalmiiin cum hila-
illis absenlibus (Philem. 22). Idein (Epltes. vi)) ritale meiilis decnnlare, quam toium Psallerium
cii.-nn petit oratione niinoriim juvari in apertioues cura lorpore, faslidio el accidia. (GREC.in Diatog.
oris, nd annuiuiaiidum populo verbuni Dei. Ilenv l I. II, c. &,) Bonediclns atttem videns queaidain inona»
liicruuyiniis Paulx : In piincipio, inquit, cujuslibe chum stium ab assiduitalc crandi defieere, ora-vil
321 VERBUMABBBEVIATUM. . 522
ul causa propter quam inipcdiebatur, ei monstra- A CAPUT CXXVII.
rciur. Orante itnque bealo Benediclo , vidil diabo- De vitando juramento.
luni in specie nigri ptieri per captititim relrahere Non habet < facieni eunlis in Jerusalein (Lnc.
uionacliiiin orare volentem. Propter igiturorationis ix)> assuefactus jurare. Sicut enim < in mulliloquio
faslidium periculosx sunl tradiliones datx de multi- non deerit peccalum (Prov. x),t sic nec in mulii-
tudine liorarum et psalmorunr decanlantloruni. Ail jurio perjurium. Quod autem omnino sit nobis
pro-
enim Jeremias cap. XLVIII: < Malediclus omnis qui hibilum jurare videtur ex verbis Domini in Malih.
facil opus Dei desidiase , > qui indevole orat, judi- cap. v : < Audistisquia diclum est
nntiquis (Exod,
cium sibi postulut. Iteni: < Muscx,» id esl vanae et xx) : Non reddes autem Domino jura-
pejerabisj;
phantasticx cogitaliones , < morientes, > cum alii menta U»a, > per illum, non per idola, non per
vet alix succcdunl conlintie, < perdunt sunvitateni creattiras
jurandp: < Ego aulem dico vobis non
unguenli (Eccle. x).> Evagrius eremita lestaius esi, jurare omnino, > elc. ltem Jacobus cap. v: < Anle
quia ditticile est sine impedimenlo orare , et diffici- omiiia, fratres mei, nolite jurare, neque per ccelum,
lins sine impcdimento psallere. Ergo ad auferenda neque per lcrram, > elc. Item,
exemplo tliscipuli (Is
impediineiita "erationis, abigas aves et importunita- fuil Basilides, dc quo Eusebius Ilist. eccl. I. vi, c. i;
lem inuscarum exemplo Abrahx (Genes. xv) a sacri- " Ruffin.,
cnp. 5)0rigenis implicali ratiociniiscurix. A
ficiis Domini < cum flagello faclo de funiculis quo cum exigerelur
juraracntum de fideliiate villica-
>
(Joan. u) viiiutum. Excute et lunde mulclrale (ionis, respontlil: Mutatiis sum in virum alium; Cbri-
pectoris lui, ut exeanl niuscx : < Intra cubiculum stianus siim, nec licet niihi omninu jurnre : quod si
tuiun , et clnuso bstio, ora Palrem tiitini (Mattli. modo
licei, quxre quid addilum sit perfeclioni le-
>
vi). Pone ancillamf ostiariam ad ostium donuis gis. Si dixeris quod Evangelium falsum jurare pro-
lux, prudenleni, non simileni illi, qu;c permisit oc- hibeat, et boc idein lex prohibet ibi : < Non
cidi Isbbseth. (// Reg. iv) < Averle eiiam ociilos menlieris, non fulsum leslimoniiim dices. t Si
luos ne videanl vaiiilatem (Psal. cxvm), > quia non proliibet jurarc, non nisi ex necessitale, et ita fre-
debcmus inlucri, quod non licet concupisci. qucntiam jurandi; et hoc idem lex ibi : < Non assu-
Ul vidi, ul perii, ul me malus abslulil error ! raes nomen Dei lui in vanum; » imo econtra
(VutG,Egl. vin.) ad imperfectioneui nostram, sub Evangelio inulto
Mprs inlravil per fencsliam (Jer. ix); Eva pluries, et frequeniius, el in minoribus cansis
vidil pomum pulchrum visu, cic. (Gen. m). < Ocu- juralur quam' sub lege. Si fpropler utilitatem
lus ineusdeprxdaiiisesl animam meam (Thren. m).> audienlis jurnndiim est, eoquod habeat aucloritas,
Proplerea csto similis Job (cap. xxxi), qui ait: cum pigri sint hoiuir.es credere, licet juramenio
< Pepigi fccdus cum oculis meis, > et lu cum onuii- astrucre, id quod utiliter persuadelur; sed de uii-
bus mcmhris fcedus ineas, < crucifixus cuiu vitiis litate rei cujusmodi? Non temporalis , sed fidei et
et concupiscentiis (Gal. v), > el contumetiis. Ncc spiritualis. In hoc casu licet jurare cxemplo Apo-
ores nisi in cruce posilus, exeraplo Domini, qui iu stoli (/ Cor. xv), non anlem pro re lemporali et
crucc confixus oravit ad Pairem. Esto imitniorJa- caduca. Ita dico, si aliquid addilum est perfeciioni
•.;obisanctificali 290 ex uler 0 > Qu' ex assiduiiate evangelicx. Qttod nuicm inducit Apostolus : <,0m-
el frequenlia orandi, babuit genua callosa , con- nis conlroversix 291 finem esse juramentuin
iraxit in eis diiriiiain cainelorura. Bartholomxus • (Hebv. vi), > non sub persona sua, sed aliorum,
cenlies in die el cenlies in nocle flexit genua ad hoc ponit. Dominus etiam ait: t Sil sermo vester :
Deum. < Omne genus dxmonii iHaxime in orationc Esl, est; Non, non; quod amplius es.t, a malo cst
eljejunio ejicilur (Matlh. xvn).> Si moleslaveril te (Mallh. v),> jurare facienlis, non juranlis. Ergo a
libido, vel aliud vitium , cerlura numerum genu- nialo esl canonis, qui cogit jurare, quia et lestimo-
flexionum cum lilania liti conslilue, el evades nium ferre; nec est testis nisi juratus, crgo a mnlo
oinncni lenlnlionem. ID cujuscunqiie prxtati jurnre cogentis, et ila cogi
Itein, nolnndum quod sxpe id quod pelilur, qtiia videmur iransgredi prxceptum Domini.
noii est ad salulem , impcdit oralionis effeclum ; Ilem, si omnes nlias perfecliones evangelicas cx
sxpe ii, pro quibus petinius, quia indigni sunl.Unde voto possum suscipere et implere; quare el non
srper Lucam, c. xi, et Jerem. c. vn: « Tu crgo noli similitcr lioc consiliura perfeclionis? Vel, cur bofc
orare pro populo boc, nec assumas pro eis iaudem observantem statim proclamamus Calharum? Ju-
et oralionem. > ldem cap. xi et xiv; itcm Jtidith ramenium aulem quoddam fit ex obrcpllone, quod-
cap. IV.Beda super illuin lociim, Apostolo petenii dam ex deliberalione. Primum dicunt esse verbuni
< stimulum carnis > amoveri dictum esl ei a Do- jocosum, cum tamcn videalnr essecrimen. Simplex
mino : < Paule, sullicit libi gratia raea(/Cor. xn).» cnim verbum per se prolaluiii, jocosnm esl : ergo
Iiem psal. cvm, super illiini versum : < Et ornlio juramenlum ei addilum, facit hiud esse plus quam
cjus liat in peccatum. > Gregor. (bom. xxvu t« jocosum. Item, juramenlum ires habet comites:
Evang.). ln domo enim Jesu, Jcsum non quxrilis, si veritatem, judicium et justiliam; sed hoc, hos non
iu auerniialis lemplo importune pro lemnoralibus liabet comites, ergo perjurium esi.Sed el in cnriis
oraiis. qiiorunidam principura inhibitum csl sub pretio
52-> PETRICANTORIS , . .324
« ct limens Deum (Job l), » ut hic dicalnr simpli-
quinque solidorum in jinenam consliiuio, ne quis A
membra Domini. Quidam lamen, quasi ciias quxdam modestia menlis, qiix in vultu etiiim
juret per
charactere et juramenlo proprio, et exsecrabili ab refulget, minorque in rehus discretio; ibi dicatur
aliis dislingnunlur. Clericus etiiim ludens cum Ju- simplicitas pro prudenlia et omnlmoda discretione
.dxo ex comlicto pro pecunia, nc eam raperet in omnibus. Bonn tnmeii notiiia mali, nec polesl,
Judxus, absiinuit a jurameiilo; dicens ei : Absii- nec debel deesse.
nendo a juramenlo, quasi coacius, majores blas- Simplicilas atitem maxinve decet thcologum, quia
est siniplicilati. Aperla et
phemias loculus sum de Deo in corde quam in ore, sacra Scriptura amica
si jurare me permisisses. A quo Judxus, lanquam siraplicia decent bonilalem. < Eslote parvuli mali-
a blasphemo stalim recessit. ltem Ecclesiasticus tia, non sensu (/ Cor. xiv); — quasi modo geniii
infantes lac concupiscile, ralionabiles lamen (/
siigillans assuefaclionem jurandi, ait cap. XXIII:
« Jurationi non assuescat os tuum : Multi enim Pelr. n). > Qui < ambulat simpliciler, ambulat con-
casus >et ruinx < in illa. Nominaiio vero Dei non fidenter (Prov. x). > Et Sapienlix cap. i: <Senlite
sit assidua in ore luo, et nominibus sanclorum non de Domino in bonitale, et in simplicilate cordis
admiscearis, quoniam non eris immunis ab eis. " quxrite illum; » non scrupulosi circa quxsliones,
Sicui enim servus interrogatus assidue a livore scd magis circa peccala, ct eorum circumslanlias
non miiuiilur, sic omnis jurans el nominans, > no- sollicili. El Parab. c. n : < Dominus proteget gra-
meii Dei, < in loto a peccalo non purgabilur. Vir dienles simpliciler. > Et in eodera : < Qui recti sunl,
inultum jurans implebitur iniquitate, et non dis- habitabunl in lerra, et simpliccs permancbunl in
cedet a domo illius plaga; et si fruslraverit fra- en. >llein c. u : < Simplicitasjiistorum diriget eos.>
trem, deliclnm illius super ipsum erit, el si dissi- Item Ambrosius (lih. De Incarnalionis Dominiew
raulaveril, delinquet dupliciter; et si in vacuurtn sacramentol c. 9) . Major est omnibus ambitiosis
j-iraveril, non justifieabiiur.» In eodem, cap. xxnij: memlaciis eloquenlia, et flosculis philosjophorum
.< Loquela multuin jurans borripilatioiiera capiti asttuia, el versutiis hxrelicorum siniplex lides ve-
staluet, et irrevercnlia ipsius obluratio auriuni. > ritatis.
Item Sapieutix cap. xiv : < lmusie juranles con- De siniplicitnle faiuitatis dicilur : Nimia simpli-
lemnuiit jiistitiam. Non enim juranlium est viiius, cilas cognaia est fntuitati. Hein, Augiistinus supcr
sed peccantium pcena perambulat semper injusto- illuin locum: < Oportel episcopum esse prudenteiu
ruin pixvaricalioneiii. > (/ Tim. m); > ne iia sil simplex quod stultus.
C De simplicilale simulationis dicilur : < Attenditc
CAPUT CXXMII. a falsis prophetis (Matth. vn), > elc. El item :
De bona simplicitale. Ikmissos animo el lacilos vitare memenl:
Sancla simplicitas < facies esl > qtixdam < euii- (CATO,J. IV, Dist.)
tis in Jer.usalem (Luc. IX). > Est autem simplicilas Et ilcin de bona siniplicitale II ad Corinthios cap.
virlutis, simplicitas fnluilatis, simplicilas sinuila- IX: « Qui nutein adminislrat semcn seminanli, et
lionis et hypocrisis. De prima ail Dominus : < Eslole panem ad manducandum prxstabit, ct mnlliplica.bit
prudenles sicut scrpentes, et simplices sicul co- semen veslrum, et augubit incrementa frugum ju-
luuibx (Matth. x). > 292 Hauc simplicilale.K co- stitix vestrx, ui in omnibus locupletati, abundetis
milalur prudenlia; uuile super illum locum Apo-,. in omiicni simpticitalem, qux opcratur per nos
sloli 1Timotb. cnp. ui : < Oporlet episcopum irre- gratiarmii actionem Deo. >
prelieiisibilcm esse, > ctc, ait Hieronymus : Pru-
deniem contra eos, qui sub nomine pix simplicilatis 293 CAPUT CXXIX.
exercent stultitiam sacerdolis. Sed de hac qnxri- De hospitalitate sectanda.
lur, an sil eadein cum illa qux prxdicatur in hnc : Hospilalitas « facies csteunlis in Jerusalem (Luc.
< Si oculus imis fueril simplex (Matth. vi), > sine ix); pula una fitiarum misericordix, et inler vir-
plica sciliccl erroris, el plica pravx dileclionis. Si lulesgraiia exiraia, quam non habentihus dicet Do-
hoc : igiiur oninis simplex oinniuin virlulum pollet niinus in jndicio : < Ilospes eram, el non collegisiis
operibus, quia prudens, et discrelus in omnihus me (Matlh. xxv).> Quam eliam commendans Aposio-
agendis el omilleudis, quanlo simplicior, tnnto di- lus ait ad Hebrxos, cap. xiu : < Hospitalitatem no-
scretiOr. Econlra videtur quod quanio simplicior, lite oblivisci. Per hanc enim placuernnt, quidani >
lanto a discrelione remotior et fuluitali vicinior. Deo < angelis hospiiio recepiis, > ut Lot, nesciens
Unde patet quam inagnx simplicitatis exstilit Ya- eos esse angelos (Gen. xix). Et Abraham : < Tres
j erius episcPpus, qii.i semcn verbi divini, posuil in vidit et iinum adoravit. > Unde Genesis cnp.
ore Vinceiitii (in Viia S. Yincentii, qux exsial apud xvin : < Sedenti -Abrahx in convalle Mambre, in
Surium die 22 Januar.). Alia ilaque videtur hujus- oslio tabernaculi sui, in ipso fervore diei, apparuit
motii simpliciias columbinu a prxdicia, et alia ab ea ei Dominus. Cumque elevasset ocutos, apparucrunt
de qua legitur: < Erat vir nomine Job, simplex et ei tres viri; quos vidcns cucurrit in occiirsuih, et
reelus, > et discretus in omnibus viis Domiiii, adoravit in terra, el dixil : Domine, si inveni gr;i
323 VERBUMABBREVIATUM. 526
liam in oculis tuis, ne imiscas servum lutini, sed A xxxi): < Si despexi prxtereunlem, eo quod non ha-
aflerani pauxillum aqux, et lavenlur pedes vesiri, berctintliimciiliim, el absque operimcntopauperem;
el requiescile sub arbore, ponnmque buccellain si non bencdixerinl mibi latera ejus , et-de velleri-
panis, et coiifortelur cor veslruin, posieS transibi- bus ovium mearum calefaclus esl. > Itein Dominus:
lis. < Iiem cap. xix : < Venerunt duo angeli So- <Qui habet duas lunicas, del unam non babenli, ct
domam vespere, sedcnie Lot in foribus civilalis; qui habet escas, similiier faciat (Luc. in).» Mariinus
qui, cuni vidisset eos, surrexit et ivit obviam eis, supererogando pallium cuiii paupere dimidiavit,
el adoravil pronus in lerram, el dixit: Obsecro, imo, quod plus est, unicnm tunicarn, et totam pau-
doniini, declinaie in domum pueri vestri, el manele peri (iedil (Ulrumque fecit, ul est in Yila ejus per
ibi; lavale pedes vestros ct mane proficiscemini. Sulpitium Severum). Iiem Actuum nposlolorum
Qui dixertinl: Minime; sed in platea manebimus. cap. IX : <Advenienle Peiro, circumsleierunt illum
Qui compiilit eos oppido, ut diverlerenl ad eum ; mullx vidux ficntes, > ctc.
ingressique dornum illius, fecil cis convivium. > CAPUT CXXXI.
liem Aposiolus ad Romanos cap. xir: < Hospilali- De visitatione infirmorum el incarceralorum.
tatein scctanies. > Nola frequeiuiam per verbuni. o Sequitur : ilnfirinus ernm, > vel < in carcere, et
Ucm Pelrus I episl. cjp. jv: « Estoie hospitales vi itastis nie (Matlh. xxv).> ^Non tanlum visitatione
invicem sinc niurimiraliqne; unusquisque sicut ac- impendcnd.r necessilalis, ul adhibendx consolalio-
cepit graiiam, illam in ulterutruin adininislrantcs, n's, sed etiani visilalione liberationis, qux cxcellun-
sicul houi dispcnsatorcs iiiulliformis grali:u Dui. > lior esl prima. De qua Dominus per David ait:
Non eniin uni operi nddicti esse dcbenius. Iteni < Domine, quis similis tui, cripiens iiiopem, et
cpisi. III Joannis : < Cbarissime, fidcliier fncis egenum de maiiu forlioruin ejus (Psal. xxxiv) ? >
quidquid operaris in fralres, el hoc in peregrinos.> llac gralia pollens Job, ait c. xxix •: < Pater erani
Jlem : Aposiolus enumerans quaci substauliales pauperuiii. Conterebain enim molas iniqui, et de
difterenlias episcopi, ponil banc : < Opoiiel episco- dentibiis illius- nufercbam prxdnm. > Et David :
puiiiessehospitnleiii (Tit. u).> Sed hxc gratia louge < Pupillo el orphaiio, > id cst cuilihcl miserabili
ab episcopis ct clcricis recessil; a laicis etiam, ut
personx, < lu eris adjtr.or (Psal. ix). > Ilnc digniori
jam iion nisi cuni preiio liospilenuir. Iiem, merilo specie visilationis(Vide cap. CXXHI), Nicolaus tres
hospiialilaiis nperli siinl oculi duorum discipultirum pueros morti addictos liberavit; Daniel (cap. XIII),
euniium in Emaus, qui prius tenebanlur aorisia, Susannam, pluresque sancti alios iiinocenles incar-
< et coguovcrunl Doiiiiuum in fraclione p.inis. Qui (C ceratos.
ciim.finxisscl se longiiis irc , coegerunl .illum , di- 295 CAPUT CXXXII.
cenles : Mane nobiseum, Domine, quoniam ailvc- De sepeliendismorluis.
sperasci!, cl inclinaia est jam dies. Et iivlravit cum
illis (Luc. xxiv).i Beda (in c. xxiv Lucw) cam qui- Seplimum opus misericordix legitur apud To-
tola die jejunus et faiuelicus,
l>usVeiitas gradiebaiur; et ad hospilium vocanl , biara (cap. ii); qui
imo cogunl. Quo exemplo colligilur, quia percgrini curn scderet ad mensam in vespera, ct audiret
atl bospitiiim non solum stint vocandi, sed eliain quemdam contribuJem snum insepullum, surrexit
irahendi. ltem , sicul in homilia super hunc locuiii ciio, et sub discriminc capitis sui, scpclivit cttiU-
vcr ejus, tolus huic operi deditus. Hac graiia An-
legilur (sanct. Greg. Iiom. 59 in Evag. de Martyrio
lonius (non habens ferramentum, famulanlibus et
Mou.). Quidaui paterfumilias leprosum reccpit
a coadjuvanlibus sibi duobus leonibus) sepelivil Pau-
liospilem , queni in teclo suo posuit, audivilqiie
luni ( S. Hier. in Vila Pauli primi eremilw) inhu-
Douiino, sc Domiiium in leproso recepisse. Item oranlis
Josue cap. vi : < Ir.grcdimini domum mulieris me- inaiuni etnppodinluni adarborem, iiiniodum
inveniens. Hac Zozimas unico leone obsequenie
reiricis, cl producile eam, cl omnia qux illius sunl,
sicut illi juramenio firmaslis , 294 elc- "em Hl *D sepelivil cadaver illius sanclx pcenilenlis Mai-ix,
xvii: < vade iii Sidonio- sciliccl jEgypliacx. Untle versificalor ille :
Regiiin Surge, Sarcptam Ad lumulum vehitur, famulanle fera sepelilur
ruiii, eto llem IV Regum JV:< Facla esl autem (IIILDEB.Ccenoman. episc.j
quxdam dies et transihai Eliseus per Sunara, >elc. IIoc opus raisericordix pluriuii sanclorum injun-
Ilem Judicuin cap. iv. xere sibi pro pcenileiilia. <Melius est enim ire nd
CAPUTCXXX. domumluctus,qtiam ad doniumconvivii(£cc/e.vii).»
De vesliendis nudis. Sed hxc gratia non lantiim sepeliendi, sed et comi-
Sequitur in operibus inisericordjx , de facic nu- landi funera morluorum usque ad lociim sepulcri,
ditatis proximi tegentlx. Unde Dominus : < Nudus hodie fere peniius rcfrixit, adeo, quod nullus vult
eram.et coopcruislis nie (Malth. xxv),> non lantum mcmorari novissima sua, ut in xternum non pcc-_
hospitio, sed cl vesliiuenlo, ne illam prohibilioiiein cet (Eccli. vii.).
meain incurrereiis : < Cuni videris nuduni operi Sed cum lerra ad lerram reverialurJGcn. iu),
euni, et carnem liiam nc tlespcxeris (lsa. LVUI),> videiur non esse ciirandum de scpultura niortuo-
nou opcricudo. llanc graiiani habcns Job, ail (cap. runij quod absil! Hoc eiiim overe iniilii Dco pla-
527 PLTRI CANTORIS S23
cueriinl. Et poijus nos juvamus sepeliendo moriuos, A i moriuo, ct iierum tangit cum, quid prodest lax-atio
quam ipsos, ut non sit sumpliiosa sepultura. Ea illius? Sic homo qui jejunal in peccalis suis, et ile-
enlm, ut lestanlur sancti polius est ad. aggravanda rum eadem faciens, quid proficit humiliando se?
peccala defuncii, quaiii in remedia. Melius enini Oralionem illius quis exaudiel?» lfem Zacbarias,
esl ul vendaiitiir el denliir pauperibus, quia : cap. vii: f. Cum jejunarelis et plangeretis iu quinto
Ccelo tegitur qui non liabel urnam. el septiirio per bos sepluaginta annos. Nunquid
(LticAN.1. VIIsnb finem.) jejunium jejunastis mihi? > etc. ltem Jonx, cap. iu:
Facitis jactura stpuleru\ (VIRGIL.) < El crediderunt jNinivilx in Doininum, et prxdi-
Sepelit nalura relklos. (MOECF.NAS.) caverunt jejuniiim, el veslili suiit saccis a majorc
Item II Regum in fine fere.
tisque ad minorem, >elc.
CAPUT CXXXIII. HxC fuit via sanctorum pallidorum et exsanguium
De jejunio. tentleiUiuiii ad palriain. Ulenim teslalur Hierony-
Jejuiiium polissiraa pars est < faciei euniis in Jc- mus (in Vila tancti' Pauli), Paulus primus ere-
rusalem ILvc. IX). > Jejunio generali abstinelur ab liiita semper jejuiiavit, quousqiie de coelis sibt
omni peccalo morlali; jejunio specialj, de quo hic,
panis millcretur. Qui duplicaltis est, cuin ad euin
a ciho et potu. Hoc consecrnvii Dominus < jeju- R venirel Anlonius. Cul ille : Eia, frater, comedaihus,
nans in deser.to quatlraginta diebus et qtiadragim.i
dupiicaia est nobis aiinona. Et, quod incredrbilu
noclibus (Matth. iv), > Quod prxfigurnttir per jeju- nobis videiur, sanctus Hil.irion
(Ideui in Vila S. //<-
niiiivvMoysi(Exod. xxiv), eljejiinium Elix (/// Reg.
tarionis) quiiique caricis in die per quindecim :ui-
xix). De hoc ailProplicia in personn Doniini: <Ilu- nos conteiitus ftiil. Sed tunc senex et iinbecillis
mili.abam in jejunio animani meara (Psal. xxxiy). > frusio pniiis liordeacei refectus est. Sahcla ^Egy-
El Dorainus in Evangelio : < Hoc gemis dxmonii aunis vixit de duobus panibus,
pliaca quadragiula
iion potest cjici, nisi in oratione 296 et jejunio el ratlicibtis. H ad Marcellam, qux
eronynnis (in ep.
(Marc. xn). > Et Aposlolus: < Exliibeamus nos sicut : Ambrosius) conteiiius fuit vili olusculo,
Dei minislros, i-n iniilia paliemia, in jejuniis, in incipit
cribrario et aqua. Sed boc arclissinium jcjn-
cbaiitale non ficlu (/ Cor. vi). > Et Dominus in pane
niuni pro ignavia et corruplione nostra altitigero
Mallh. c. vi:.< Cuni auteni jejunatis, noiitcfieri sicut Sit ergo nobis jejunium arctuni t!e
non possumus.
liypocritx tristes. Exterininanl enim facies suas, ut et aqua, iia eliam, ut rationabile sil obse-
pane
appareant hominibus jejunantes. Tu aiiieui, cum je-
qtiium :noslruin (Rom. xu). Nolumus enim exspo-
junas, unge capul tuiim, et fnciem tuain lava, ne Tria enim debenlur asino:
videaris boniinibiis jejunans, sed Patri ,tuo,relc, 'C liari, sed supervesliri.
Est autem jejiiniuni avari deieslabile, el esl jeju- pabulum,-ut susientelur; virga, nerecalciirei^oiius,
nium medici indifferens, et est jejuiiium hypocriix, iiltililis sitdominb. Delprimo dicitur: <Nemocarnciit
Deoeiiitn crenla
el superbi exseerabile, de quo supra. Hoc jejuuio stiaiiv297odi° habuit (Ephes, v).> A
ait: < Sah- est, iiou a diabolo, ut dicil Manichxus. El Aposto-
jcjunavit Phaiisxiis, qui Jejnno bis.iu
batb, > elc. (Luc. xvm.) Et est jejuuium Chrisiiani, lus : < Carnis curam feceriiis, > ita lariien quoil
> ait
in niitceralione Carnis, siccum et sobrium. Qund < non in desideriis (Rom. xni). De secundo
describens idein Aposiohis: < Castigo corpus meum, et in ser-
quasi Ilierbnymus (iii op. ad Euslochiuin
De cuttodia virginilalis), ait: Biduanis cl triduanis vituiein redigo, etc. »(7 Cor. ix.) De lerlio idem :
< Alter alierius ouera portate (Gal. y\).,t In primo
prxfcrtur jejuniis venter semper esuriens et so-
brins. Jbel auiein ad hoc jejunium utile nos invi- invenitur nattirx sustentalio, in secundo gratix ct
in tertio legis implelio et constuu-
lans, ail, cap. n : < Converliinini ad me ih loto cordu legis incboatib, ia
veslro, in jejunio, et flelu et planctu; et scindite inatio. In primo natura, in secundo disciplina,
corda vestra, et non vestimenta vestra.» Ellsaias, tertio charitas ad proximuin. Sed sobrietas Mabo-
hodie superal sobrieintem Christiaiio-
cnp. LVIII: < Quare jejunavimus et non aspexisii, " nieticoium
litiiiiilinviinus uhimas nostras, et nescisli? > Respon- riiin. Unde ebrum principes Saladinus, audiens
dii: '< Ecce iu die jejnnii vesiri invenitur voluntas Chrislianos usos esse Iribus ferrulis, vel quatuor,
lerra dignos.
vcslra.ct omnes debiiores vcslros repetilis. Eece nit, talcs non csse
ad lites et conientiones jcjiinaiis, et perctitiiis pu- CAPUT CXXXIV.
. guo impie. Nolile jejuriare sicut usque ad hanc De suggiltalione gastrimargiw.
tliera, ut audiatur in excelso clamor vester. Nun- Sobrietaicm omnino perimit gaslrlniargia. Pro-
quid tnle est jejuiiiiini quod elegi, per diem nf- pler quam pestem, ul avertalur a popuio Dei orans
fligere boniinem, animam suam ? Nunquid coiilor- Propheta, ail: < In camo cl freno, » minore et
quere quasi circulum capnt suum, et saccttm, niajore coiislriclione et refrenaiione, < maxillas
et cinerem sternere? Nonne hoc est magis jc- eortim conslringe, » parcius dando eis viciualia;
jiiniuiu, quod elegi? dissolve colligatioues impiela- < qui, >in abundantia,*propler giilam, < non approxi-
lis, solve»fascicnlos deprimentes, dimille eos qui manl ad te (Psal. xxxi), > sed elongantur. Unde eJ
confracli sunl Mberos, el omne onus disrumpe,» e;c. Apostolus ad Romanos cap. xn : < Ofasecro vos,
liem Ecciesinslicus, cap. xxxiv: <-Qni bnptizalur a frntrcs, pcr inisericordiam Dci, ut cxbibcaJis ccr-
529 VERBUM ABBREYIATUM. 550
pora vestra hosliam vivenlcra, sanctam, Dco pla- A Sttnt quibus tn solo vivendicausa palalo ett,
ce.ntem, rntionahile obsequium vestrum, ct nolite qui vivunt ui comcdant, nec comedunt ul vivant.
confnrmari liuic sxculo nequam, sed reformamini CAPUT CXXXV.
in noviiate sensus vestri. > Et alibi: < Nescitis, - Conlra gulam el ebrietatem. -
'
quia corpora veslra tenipluni sunt Spirilus snncii? Gulam ct cbrictaiem coujunginiiis; quia, sicut
Tollens autera mcmbrum Dei, faciam mcrabrum gula, iia ei cbrielas venlrem distendit, carnein ac-
merctricis? (/ Cor. vi.) » Vicina cnim :suni vcnler cendit, liJbiilincmfovet et nulrit. Undo Lol, qucni
el genilalia. Et item : < Qui Chrisli siinl, carncra non vicit Sodoma, vicerunt vina, m comraiiterct
suam cruciflxerunl cum viliis el conciipiscemiis, iiiceslum cum filia (Gen. xix). Noe, ctiam rcctori
sligmala DominiJesu porlantes in corpore suo (Gal. arcx et prxfeclo generationibus suis, cbrietas nu-
v,vi),» perabstinenliain, et arraa pcenitentium. Sed davil femora (Gen. ix). Habet atitera gula qtialnor
«elmorlis responsum acccperunt(//Cor.i), ijugiier satelliles : Qtiid, quaiiliim, quale,' quando. Quid
mortis memoriam habentcs, vel morlificationcm consistit et altenditur in genere edulii; quanium,
carnis sibi contra viiia respondentcm, juxta illud: in quaiitita'c; qnale, in condimcnlo cibi, vel salsa-
« Proptcr le mortilicamur tota dic, estimati siiniu.s raeiili veletiam utililate; qnando in teniporis »ia-
"
sjcul oves occisionis (Psal. XLHI). » Unde David tiiritale et frequenlia, Unde: < Vx tnrrx cujtfs rcx
psalmo xxxu : < Confilcmiui Doiniiio in cilhnrn, in puer csi. et principes niane coniedunt (Eccle. s). >
psattcrio deccm chordarnm psallile illi; » hoc est Exsul ab octava Marius bibil, el fruitur diis
in carnis morlificalione a qua incipiendum. lratis
Primo itnquc domandum csl jumenlum el infre- (JUVEN.sat. I.)
nandum, ut composilo gradti vehat Spiritum san- Ilis saiellitibus ad majorem irriiationem gulx adtli-
ctum. Unde Gregorius: Ure igne trihulationis pce- lur prcliimi, quia magis illa juvanl, qux pluris
nileiilix, priuio renes nostros, Dalilam coinpriinen- emiiiitur. Sed :
do, dehinc urc cor nostrura igne Spirilus sancli el Nec cttpias mullum cum sil libi gobio tanlum
In loculis. ^
lui araoris. Ob hoc ctiam Dominus discipulis nil :
« Sint lumbi veslri prxcincli » primo, « cl» post ' (Idem, sni. II.)
Undc Poela : ,
< lucernxardentes in manibus vestris (Luc. xu). »
Non nisi iunibis prxcinclis Joanncs, Jereraias, el Venere prolcrvi
Lasciviquesenes, quibus est insignis edentti
alii prxdicavcrunl.« Nubuzardamenim princepsco- Gloria, corruplasque dapes variasse decorum.
quorum, id esl vcuter ferciilorum, primo « destruxil jc Oni ventrem invilant prelio, tradunlque palato
niuros Jerusalem (Jerem. LU), >et omnia munimeula 299 Sidereas Junonis aves, et si qita loquendi
Gnara coloralis viridis deferlur ab Indis.
animx Ghristianx religipnis. Ei cum niillo prxdictoruin irriielur palerfamilias,
Primo igilur infrencs equum, nc sit tibi < fallax
sxpc lainen mensx ejus adcsl quintus satelles, or-
< > <
ad satuleni (Psal. xxxu), > ne equum, cl as- tum habensex
superbia ct vitiis ejus, scilicctam-
scensorem 298 Dominus projiciat in mare (Exod. billo. Unde philosophus (SENEC.cp.
< auiem servum delicatc inve- C0): Tauri
xv).» Qui paverit, paucorum jugerum pascuis alunlur, unica silva
niel eum conlumacem (Prov. xxix). > Poiius doma
pluribus elepbanlis sufficil, bomo vero pasciiur
corpus luiim, ut habeas servum obedicntem cum lerra el mari. Cur hoc? Nunquid (licet naliira
illo, qui ait: < Casligo corpus mcum, cl in servitu- modica dcderii nobis cprpora vel corpuscula) quia
tera redigo, ne aliis prxdicans ipse reprobus inve- vaslorum animalium edacilalem
supercmus? Mini-
niar,(/ Cor. ix). > Et cum Propheta orante sic: me. Non enini famcs vcntris nobis magno constai,
< Confige timure tuo cnrncs meas, clc. (Psal. xvm).» sed ambitio.
Unde Ilicronymus super Marcuin (in Comment.in ltein philosophus (idein, episl. 89) : Ad vos
c. i): Andreas, id est virilis est, qui viriliter facit , transeo, quorum
'
D profunda et insaliabilis csl gula.
vim perditioni mortis sux, id esl corpori, quod sx- Pernicies, et lcmpcstas barathrumque macelli,
pe per fomiiem est causa mortis, nisi refrenetur. Quidquid quwsieral ventri donarat avaro.
Vim facit dico, adeo ul: < responsum mortis in se (HORAT. ep. IS, lib. i.)
habeal (// Cor. i), > et < animara semper in mani- Hinc niaria scrutalur, hinc tcrram; alia haniis,
bus suis portel (Psal. cxvm). > Ilem Exodi cap. atia Iaqueis, alia retium variis generibus, cum ma-
xxxu: < Sedit populus manducare et bibere, et gno labure prosequitur. Nullis animalibus, nisi ex
surrexerunl ludere, > hoc est idololatrare, quia : fastidio, pax est. Quanlulum est quod ex islis epu-
< feccrunl viluluni in Oreb et adoraverunl sculptile lis, qnx per lol comparatis manus, fesso volupta-
(Psat. cv). > Vide ergo quid facialotium, el cibus tibus ore libatis ? quantulum ex isla fera pericu-
alienus, el superfluus: peperit idololatriara, omnem losc capta dorainus crudus ac nauseans gtistat?
oliosilatem, el omnem superbiam, et pranem super- quanlulum ex lol conchyliis tam longe adveclis per
slilionem. Unde Dominus : < Cavele ne gravcnlur istum slomachum inexplcbilem labitur? Dico vos
corda vestra crapula et cbrieiale (Luc. xxi); > ne infelices esse, quod non inielligiiis, mnjorem vos
sitis his similes: « Quorum Deus vcnter est (Pliil. famem habere quam ventrem.
ui); I el illis : Item Hicronymus (Ad Furiam De viduilate scr-
JPATROL,CCV. 11
331 PETRI CANTORIS 332
vanila) : Quidam impinguati et dilatati de patrimo-1 A Patet ergo ex sanctorum ahcloritatibus abstinen-
iijo Crucifixi, dapibus ct vino ventrem confiihdunl tiam el sohrietalem collactaneas et nutrices esse
"Cldislendunt, ventris oflicio dissuelum, conversum continentix, gulam vero luxurix.Venter eniin mero
in saccum; marcidos cibos elputridos ingerunt et xstuans de facili Iabilur in libidinem. Cavc libi, ne
egerurit, stomachumque xstuarilem potione sedant, proslernaris in convivio inter epulas cum filiabus
cl relevant, ut Saul aquas bibens singulis noctibus Job (Job i). Gregorius (lib. H Moral. cap. 9): In
inebrietalus, vide in lib. I Regum.cap. xxvi. Quibus, majoris fralrisconvivio filios JobSalan obruit, non
quia hec frugalitas, nec castiias inest, sed paliuntur quod illi venlri vacabant, sed mmcn quia inler
darana, servorum murmura et dissensiones eorum, conviviaintentio raentis bona miiuis fervel et minus
qui non ex quanto, sed quantum consumanlel de- providet. Samson inter epulas Phitisihxos prostra-
vorent altendunt. Quod si Apostolus, o filia, < ca- vit (Jtidic. xvi). Nabuchodonosor abutens epulis.et
stigat corpus stium , et in serviluleih redigit, ne vasis Domini audivil liaiic vocem lcrribilem : Ma-
[ aliis prxdicans ipse reprobus efficeretnr (I Cor. ne, techel,phares (Dan. v), quam secula esldestru-
ix); » quomedo lu juvencula adhuc in fervore ju- clio domus ejus. llolopherne ebrieialenimia sopito,
venluiis posila, dnpibtis etvino plena, de castitate _ Judilb abscidit capul (Judith xxui). Ebrielas boini-
eris secura? Quod si Vesuvius ardens, si Olympiis ' nem sui, et Dci imraemorera facit, infinitamoiistra
ignivomus, si ^Cllina vaporibus plcna caloribus ar- pnril, consilia delegit, non compatitur super con-
del; quanto magis ju\eniles medullx vino et dapi- tritione. Undc Saul aquas bibens singulis noctibus
bus plenx el iiiflammatx? Unde poela : inebrialus, ut priino Reguni, cap. xxvi. Quia quid
.--.Vina paranl animos facitinlque caloribus aptos. non ebrietasdesignal?
Cura fugit mullo diluiturque mero. .
Tunc veniunt risus, tunc pauper cornua sumit, Inguinis et capilis quw sit dislanlia nescit.
Tune dolor et curw, rugaque fronlis abii : (JUVEN.sat. 6.)
Cum Venus in vinis, ignis in igne fuit. DiabolUsgula priinos parentcs tentavil: < Quacun-
(OVID.lib. i De Arte amandi.) quc die coraederitis, eritis sicut dii (Gen. III). >
Itefti Deuleronomii cap. xxxu : < Incrassatus cst Dcinde Dorainum Jesum : < Dic ullapides isli panes
dildclus, et reculcilravil: incrassatus, inipinguatiis, finnl (Matth. iv). > Gula, coucupiscenlia carnis el
ililalalusdereliqiiit Deum factorem suuin, et reces- libido, sunl vitia adjuncta. Summopere igilur ca-
sil a Deo salutari 300 suo> el oblilus cst Domini venda cst gula propter adjuncla, niaxime propter
Crealoris sui. > Ilem in eodem (cap. vm): < Cum Iibitlineni, quia vitium insilum nobis et nalurale
comcderis et saturalus fueris, cave diligentcr ne r( videtur esse. Unde Hieronyinus (8) : Avaritia cal-
obliviscaris Domini. > Item Jeremias cap. v: < Sa- catur a philosophis, et cuni marsupio deponittir.
luravi eos, el mxcliati siint, in tlomo meretricis Maledicara linguam, indiclum silenlium cmeudat,
luxuriabantur. Equi araalores in /eminns, el emis- culliis corporis el hahitus vestium unius horx spa-
snrii facti sunl: unusquisque ad uxorem proximi tio coinmutantur; omnia alia peccata foris sunt, cl
sui hinnichal. > item Osee cap. xm: < Juxla pa- quod foris esl facile ahjiciiur. Sola libido 301
scua sua ndimpleli sunt, et saturali, et elevave- iusita a Deo ob liberorum crealionera si fines suos
ruiilcor suum, cl obliti sunt niei > < vaccxpingues egrcssa fuerit, redundal in vilium, clquadam lege
Samarix (AtnosIV). > nalurx in coitum gestit erumpere.
Priino igitur premit corpus, hinc fremil miindus, lteni Josue, cap. xi: < Equos eorum subnerva-
deinde insidiatur diabolus. Ejiciunt eiiam hominem vit, > etc. Gastrimargi sunt similes Esau , qui
de domo hxciria.Primo, liligiosa uxor (Prov. xxi; < vendidit priinogenila sua propier lcniiculara
xix), id esl carnis lentalio; binc fumiis, peccalum riifam, et amisit benedictionem palemara (Gen.
ignoranlix ; ileindeslillieitlium, aliena elquxcunquc xxv). »
extrinseca. Priino autem tcniat hominem CAPUT CXXXYI.
suggestio , De simplici (ornicatione.
< concupisceniia carnis, hiiic concupisceniia oculo- D'
rum (/ Joan. n), > landera < superbia vilx (ibid.), t Ex gulositale nascunlur fornicaiio simplex, adul-
liera ilieronymiis ad Furiam : Magnx el sollicilx terium, inccslus, et ignominiosa libido, vel lurpi-
virttitis esl superare quod nata sis in carne, vivere ludo Sodomorum. Simplex fornicatio est coitus
iu carne et non secundum carnem, sed supra car- illicitus soluli cnm soluta, vel econtrario. Quod
nem lecum piignare quoiidie,aniraamque luam mun- crimcn maxinie detestandum, quia ut ait Aposlo-
dain el irappllutam quasi centum oeulis Argi custo- lus: « Fornicatores et adulteros judicabil Deus
fornicatores neque adulleri intra-
dire(Ovii). in Metam.), inclusumque hostem supe- ' (Heb. xin.) Ncque
rare. Eliam poela mores informans, ait: bunt in regnum Dei (Eph. v).» Hoc vilio, homo
dignitatem suara el imaginera Dei amillit, adeo ut
Sine Cerere et Buccho friget Venus. totus absorbealur, lerraque efliciatur el de ratio-
in
(TERENT. Eunucho.) nali mutetur in reptile et jumenium. De hujusmodi
El abundantia pauis causa fuil peccati Sodomo- Joel ait : < Pulruerunt ut jumenla in sicrcore suo
rum (Ezech. xvi). (Joel. i).> < Qui enira fornicalur in corpus suum
Verburn abbrevintum.] Orditnr atklor ab lioc loco B I Illo die; ittfcnqtias.]'' Noster texlus Senecw m. s.
Apostoli ad Rom. ix, secundttm litleram sumplo, quem concoqhas."Equidem bene, ut hwreat in re cibi, eit
in seque.nlibus ad mystUum sensnm iropotogicum, Lipsius.'"""
teit moralem transfeO-i ila ul Verhuni alibrevialum, Aliqttid' apprebendo.J Probe Laert. in Arist. Bt
tit excessuum et vitiormu resecatio,\ac sttbinde vir- non ii qrii pluiimum comedunt el exercentur, me-
tnlum introdtictio. ElJigc esl ex mente B. Aiigusfini. Iins valenl r% qui modice; itn, non qui plurima,
J* enim uno loco ait: \erhnm consumiiians ci bre- sed qul'h'tili'Ssiraa .iegerint docti cenSendi et stu-
vijiislaciet Dominns svper terram; id est, ul com> diosi. •*'*
pendio fidei per gratijnn salvos faciat crcdeiues, Super ossel setatis.] Saha Senecwlectio tpist. 18,
iion per innumerabiles. observaliune.% quibus illu C. miiitiim *"|s^t xlatis.
niiiliiluilo filiorum Israel serviliier onerala. pr'enie-« ,. Tempor]s.^egestaie.] V. Temporis wrumna, sed
batur. To .1 V,Lib.\, quwsl-.2 ad Simplicianum. ] vitiose jZteneedmvide.
Altero : Hoc est Vjrlium quod brcviavit Deus su- Scieniia Kerum.] Stoici retinebanl dogma, esse vi-
per lerram, inqtiii, obseivalio diioi'uin,prxceploruni tia ignortntiaWHlarum rerum, quartim scientiee vir-
«iiaritalis. Nam in liis tola lex pendet eipr.opli.eiic. tutes sirit. Mpsium vide u Maitadact, disserl. i.
To. II, epist. 205 ad Bonifncittm ptiulo post hiilium. Sedot ad ampliistre C. Sed adamplusire. V. sed
Incirconiscriptilis.] Ul Deus. et aplitewBr»?irumqtte verbutn plucet. Feslus : Aplu-
Voluit circumscribi.] Verbiim jam cnro factum. stria, jl^ftjriiavium ornamenla, qux, quia erant
Joan u amplius*^uam essenl necessaria usui, eliam am-
Qnod nobis (ribuil.J tloc, amanuensis incurirt, ,(j C plusiria dicebantur. Juvenalis:
videtur omissum in M. Quoniodo, inquilD. Hieroit, Ampjustre e( summo trislis captivus iri arcu.
nrrhnbo, qui nobis Iribuilur etc. In cap. i.aa Dirigit crksiim.] V. eursiis. G. gressuin. Virgit.
Ephesios. : De certam.';Navali,
" lib.V,
In arrham ei pignus,] Neq.uaqiiam in.nrcnm, ut ... • •
Muc^irige cursum
ff. Hic atutio R. Aiignstinttm de Clirhto sponso di- tilt.us ama. .;
ceittem: Ad hoc arrharii det sponsus, ut in arrha Cura puiiciuin el m\rih$.]Mendose V. Cum puc-
sna ipse ametur. Ergo ajna, etc, lo. }X,tract. 2 in cto, etc. ; 'fc^wi-
Episl. Joannis post medium. In qtto ariiia 338 el Ubicunque benediclifiii est;] Genuina tectio, mea
pignus difftrant edocet R. Hieron. toco supra cttato. sententia. Ex quibuslibefonim, etsi profanis auclori-
Deprelieiidereinus.J C. conipreheiideremus. \ bits, licel excerpere quoltHtile esl et boiium, Aposto-
Breviter et suiccincte.] Putent hwc.'Lfilerea M„ lus Aralo poela tisus est^ "Vtct,xvu, 28, Mehahdro,.
Breviter el secnrius. ' I -Cojr. xv, 55; Epimenide^it. i, 12.
-^ <;
lniinilas esl.] NHmelius. Eteniminfinilas (ul Atisi. ' iPrwter.ea id edocent licite fieri R, Auguslinus,.
I, De cwlo)tripliciler attenttitur : Quoad magttilu'4i- StephanusCantuariensis, el infiiiili simlles, ita lamen,
nem, numeruin et duralionem. Itic a'd numerum. ut reseclis unguibiiSj inquit B. ilieronymus epist.
Ergo perperam M. et C. legttnl: Inlirniilas esl. 146, ad Damasumi; lo, III, et ad Romanum oratorem
Distraliii nos.] Ex Seneca ad Lucilium epist 2 i/i," qnw incipil: Sebesium nosirum.B. ^»3-339 Hb. n
medio. V. et M. distinguit. Non damno, pro dividit De doct. Chrisl. capl i inilio. Stephanus Cant. capite
et separat. At Senecwtexius biblioth. noslraJTh mem- ullimo De Virl. el vitits.
nu • Meiiin cst, inqtHt ilieologus, elc.] Aplitm nempe
brana cum Justo Lipsio: dislringit. ^.-••_ D
Librorum muliiiudo.] CLegerat Verborura nuil-^• - milti ac projicunm. V. autem legit: Necessariiim est,
titudo, sed correxit. inquit tlieologus,.:Utique placet, si alibi- Senecam
Satis est habere.] Senecit, epist. 2; ideth i De^ audierim. Nam<ipi.st. 45. Quod boniim est, uliipie
*'
tranq.-, cap. ix. Qtio mibi innumernbiles libros ei bi-" neceSsarinm esi. Prwfero tamen dictum ejiist. 16.
bliolbecas, quaruin Dominus vix tota vita sha iudi- Quidquid hene dicliim est ab ullo, iiicuni est.
ces perlegit? Ouerat disceiilem lurba, non instruii. ln Ecclesia.J Stipple Militante. M. omitlit ly Ec-
Et infra: Paretur itaquo libroi um qnaiilum stuis clesia.
sii, uil iri apparatum, etc. Niraia prolixilas.] Orrfo prwposterus in V. Cuilibet
• istorum
Inquinant, non alunl.] Ita ceitset /Eschylus: est iiiimicaprolixit.is niater oblivionis et
O jip-hatfi etSw? ouxo TTOJW novferca memorlx.4"-Jl/. -autem : Cuilibet isioruni
siSuf, o-opof inimica et notyerea esl prolixitas, malcr oblivionis
Qui frucluosa, non qui ihulia scil, sapit. etuiemorix. (Foiilearfrf.jeiliostisiiieiiioris.) Ergom
371 PETBI CANTORIS 37-2
maler memoriw? Nequaqnam. Sicnt eitim stomachus A absimitia habentur lib. De unita Ecelesiai cao. 3, 6,
tiimia riborttm copin graralits, non satte digerit; ila 10etl6.
memoria prolixitate onerata, non nutritur, sed con- Verhis meis.] M. et V. Lillcris rneis.
ftindilttr. Et Veins Tesiameniuni.] M. Et veiercm cbara-
Ki xiificio.] Recte V. Duo mendose, xdificnlio, clerem. V. Vel velerem canonem. Idem aliquando
ol>antipathiam casus. legi in Eitsebio Eccles. hisl. lib. vi, cap. 18 post Ori-
VM\subst-rviuiiipriora.] Nempeleciio et dispulatio. genem : Non est ignorandtim, inquit, viginti ei duos
V. pro priora, habet piiina. esse libros iu canone Yeleris Tcsianicnii.
Et dubitabilium.] M.et C. src: Posl lectionem Ilera ait Apostoius.] Inter theologospuro Apostoli
igiiur, el dispiitationem sacrx Scriplurx dubitabilia nomine, B. Paulus inletligilur. Uic autem, hocvelan-
inquirantiir, et non prius prxdicanduin. I«i»iloco, sanctum Pelrum inlellige. I. Epist. cap. 4.
Corlina coiiinain.] Ordinate el vicissim, teu, ut Saburra.] Inahi et inutili sarcina. Sabttrra navet
fidelis infideltm trahal, ul Itabet Glossa in cap. Ciim onerantur, ul stabiliores sint coutra proceltam. Unde
venissel, extra de tacra unctione (Decretal. Gregor. Virg. i Georg.
I.b. i, loin. XV). Ul rymbx instabiles fluctu jaclanle saburram
CAPUT. II. Tollunt.
Ilcra idem.] Hierouymus in cnp. xvi Ezechietis ad In Legenda S. Marlini.] Per .Severum Sulp. con-
itlud : Vestivi le discoloribus (pro quoLXX hubent: tcripta. Dial. i, cap. 12.
Indiii le variis) addil: Legis cxremoniis, qiiarum B Potius in vcrbis.] 0 quam belte B. Benedictm
occiipala sluilio idola derelinquercs. cap. vn Regulw : Panca el raiionabilin verbn loqun-
Item Isaias.] V. addit: Cap. ci.xm. C. et M. in tur monachus. B. Gregoriui Moral. xxx, cap. 1.
mtirgine; CLXIV.Magna suppvtuli numeri varieias. Hecie scil d^icere,qui novit ordinale lacere. FASe-
In liibliis nostris ms. in maximo folio, lanum iiu- neca epist. 75: N<»ndeleclent verha noslra, sed
meravi Isitia: capitula CLVIII,versus autem (quos in prosint.
culce vidi suppululos) 1580. Divisio autem capitum, 341 E" oculis Oomini liquilur.J"IIoc senstt, non
ifuwmtnc esl in Ribliis noslris, fucla est ab annit beneTiqualur, ut V.
400, ad quam fac.w suitt Riblioriim concordaitliw ab A quo Isaac ainovii.J Dito perperam legnnt J.icob,
Uugone eardiiiali el Conrado Albersladio monncho, Nam de Isaac Itoc legitur Gen.xxvi. Bursuin (Isaac)
sii/jragantibits quingentis diversofum cosnobiorutn fodil alios pitteos, quos fodcranl servi patris sui
motuichis, ul habel Sixltis Senensis tn Bibliotheca Abrnbam, el quos illo niortuo olim ohstruxernnt
Saiicta. I. iii, Melhodo 3. Sed redeamus.Wtc locus Philisihiiin. M. benetacuil Jacoh, sed adltuc metins,
Isaia: incipit: Quare appendiiis , V. vero : Quare si Isaac atljecisset sicut ex textu Scripturw correxi-
iion appcmlimns. 3/. Quare nnn appendiiis. mus.
Argciiluni vestruin.l V. consequenter: Argentum Sicutotiosi.] Iloc otiosi, abest in M.
noslriiin. Usque faciei.J Vsque ad illa verba , quw in eodem
Non in pnnibiis.j M. el V. quia negationem inilio psalmo sequuntur : El omiiin quxiriinque faciet.
prwposuerunl, jum demttnl. Quia est verbum vil.e.] V. et C. Qnod est verbum
Scrihn et Pliarisxus.] Belte,estque glossn inter- ,_ vitae. Matui conjunctionemcausalem. In Scriplurn,
linealit in ea,>. xxxw Isaiw vers. 18, V. male C ail Glossa moral. per foiia significaniiir aliquando
omitiil Scribu. verba, qux in Chrislo fneiunl, non (lciluentia, sed
Asieriscos ei obelos.] Origenes, et post eum B. stabilia. Unde Matlh. xxiv. Verba auteni niea non
Hieronymus his nsi sunt. De Oriyene lestaiur idem Iransibunl.
R. Ilier. Apologiaadversus Ruffinum lib. II, cap. 8. Sed folia decidenl.J C occidenl.
De R. Hieronymo scribit S. Auguslinus epist. 88 ad Texlus est iimbi-a.] Si legero verba pro umbra, ul
eumdem. Quid aulem aslerisci quid obeli 340 s""> C. et V. Quis scnsits ? Glossa intert. sttper itlud
quwris1Audi R. Hieronymum to. II, epist. Sd ad B. psal. xvu : Tenebrosa aqua, ait : Obscura doclriii-
Aitgusl. cap. 6. Ubicunque virgulx, inquit, id esi, est in prophetis el oinnibus prxdicntorihus.
obeli siiiii, eic. Ubi asterisci, id esl slellulx prxlu- Verbum xlernx viix.] ttecle. Velus, umbra; No-
ccntes, etc. vttm Teslamentum, veritas.
llluiuinandis et confodiendis.] Uluminantur ge- Deut. c. xix. Tria cap. LXXV.JWtrorlanlum ntt-
nttinw et sanw lectiones; eonfodiunlur superfiuw, atti merum capitum Deuteron. citm in Bibliis nestris
quw non sunt recevtw oj3slojGrxce, sagitta Latiue. ms. solummodo novemdecimviderim, versus aulem
Prxposueruni.] iVonproposuerunl, ut C. quia in- 2600.
fra diciittr. Ut hxc prxpoiieremus. Arbor non frondosa.] De qtta III Reg. xiv, vers.
A Dutunsopapa.J Hujut epistola cum quwstionibus 23. C. legil fructuosa, scd viliose; nam feret conlra-
ad B. Hieron. et vice versd, esl 124, altera 125. dictio cum sequentibus.
Toiara bibliolbecani.] lnsignis monaclii labor. n Non pampinosa.] Ut eloqnenlix torcularia, noi>.
Scribantur libri, inquit ille ad Rusticium, ul et ina- verborum panipmis, sed sejistium, quasi uvaruin
niis operetur cihuni, et meiis leclione saturetur. expressionibtis, redundarenl. B. Hier. ad Rustieum,
Item ibidem ;Ama scientiara Scripturaruui, ct car- quw incipit: Nihil Christiano. eap. 2.
nis viiia ntHi amabis. Solulus esl liber.J Non improbo M. et V. Solulis
llistorlce, allego.] Paucis excipe . sepleni signaculis libri per Cbristum clavem David,
Litiera gesta docet, quid creilas allegoria : pro quibus, ut solverenturllevit Joannes. Ne coga-
Aluralis <|tiiilagas, quo teiulns auagogia. niiis, clc. Fere similia habet B. llieron. Epist. ad
Cupit plura? Consute B. Augusiin. libro De ttlitiiate Paulinum.quw incipit : Frater Arobr. ante me-
credendi contra Manichwoscup. 3. dium.
llein Augusl. Noli.] M. in margine, ail: forle Gre- Pro quibus ut.] Ex M. el V. adjeci: Pro qnibus, (
gorius. Is in Pastorali non absimilia legit. Qui ad quod ad signacula referlur. C. pro qno.
verx prxdicationis verba se prxparat, nccesse est Aqna nubium.JKa; ps. xvu. Per Itwe, attetor intel-
ut causarum origines e Sacris paginis sumat, ul ligit proplietarum dieta, qttw ex se obscura tunt,
oinne quod loquilur, ad divnix auctoritatis funda- aique iia interprele tiidigeanl.
mV.ninmrevocet, alque in eo xdilicium sux loeulio- Cuin lanien Chrisius.J M. Cum tnnttim Chri-
nis linnel. II. Hierouymus ad Ntpotianum tpisiota, stus.
quw iucipit : Pelis a roe; sermo .presbyteri, inqttit, Lib. Snp. cnp. ullimo'.] Ilodie 19, olim iS,vtl, ul
lcctiune Seriptururum condiaiur. Ldcustst R.Augu- alius codex, 41.
siini S.contraMaxim. cap. 14 et inpsal.tsit. Nec. Vcl iulclligii.] V. id omittit.
373 YERBUM ABBREVIATUM.— NOT/E. 3?»
Levit. cap. xxvi.] C. in margine cup. LVXXVII. A S. Ilieron. in cap. i Osctr; S. Ang. ep. 130,
Hwc, tisque Caupones desunt i'i V. Vitx perditissim.T.] itf.-vitx probaiissiinx. Ira-
Veliilissima veierum.] Nota dittrimtn. C. Ve- nice, bene. Nam ille tnxttriw muxime dvditus eral:
lustissiina velcrum, ul magisier Aiiselmus, et Gil- Insignia luxurix.] Receusel ea Isttius c. ili, 19.
Jicrlus, comedelis (deest in usn) itl esl imilabiinini; Verba captiosa.] Ita et Seneca episl. 82. C. Verba
el veiera, id esl modum. legeiuli niodernoruni. qui, cnptinnis.
p|e. M'. in mnrgine, nomina Anselmi, Albrici Rein. Coiilra viiia susceplam.] Aciem nempe. Non pe-
Itoberti, Pulani et Gieberii videtur velle revocari, nittts rejicio. 0. Contra vitia suscepta nrmiiur su-
tuperpositis 342 tribtts punclis, ad illud : Mo- bula levi, etc. M. in margine :contra vitia suscipiunt-
diiim legendi modernoru n. Nomett vero Siinonis, armaliir.iui subula, id esl levi, elc.
quod etiam in margine habeiur, rejicit ad illa : lationcs Cnvillatio eripuil.] Non concavillalio, itt C. Cavil-
Modiim li-gemlianliquorum. arguliw sunt el dicterin.
Iniiiabiniiiii.J Non iiumiilabimini, ut C. Verboruin sigiiificaiioncm.] A Seneca defteclil V.
Cniipmies tui.] Versio sepluaginla Imerpretum scribens :nobis Veibortim designationein.
ca >.i Isaiiv: Caupones tui misceiil vinniii aqun.. Quasi vncet.] Seneca cpist. 45. Tautirn no-
bis vacal? jam vivere, jam mori sciinus?' Ilis rf«-
Amiuvam.iJ Fwcem elei.
Ad t-selera iitiliora.] V. ad cxtera opera. Sed rfi- mnatur C. Quasi verbis vacet.
xrrn : Ad cwleru ulitibra opera. Et infra.] Epist. 45 an(« uierfiuin.
El iuipeiliiiienliim.J Id ex solo V. Nec abs re Vocum dissimililudines.J Seneca ; Yocum simili-
esl, eo~qttod hi libri magnitm eapiant locum vixqtte JJ tiidincs disliiigiiis.
uniut fortissimi viri viribus admotis, ad alium Ut frontem suam tenlcl.] Id fecit Diogenes Cyni-
Iransfcrri valent. cns, ait Lipsius in Senecam.
Ut silus locorum.J Hwc ad geotirapltiam. Sicista sine noxa.] M. mate: Sic ista sine no-
Nuineros niinoritni.j A / chronologiam. xin.
acetnbiila.J Nequaquant acceptacula, de- nl
Cenealogias.J Inleriniuatas, de quibus Apostotus C. Prxslig. Httiic tudum, etiam Itodie non infrequenlem,
I Tim. i, i.
Respoiisiones.] C. rationes. scribil Lipsius in Sen. epist. 4">.
Pignixorum.] Hoc non habelur in Seneea. Siinquw-
CAPUT III. ris Pigmwos,invenies apud B. Ilieronijmutn cap..
Ephesios cap. iv.] Tria 19. . xxvn Ezechielis, et S. Aitq. I. xvi De civit. Posiremo
Prxsiant ruinam.J Ruinam omittunt V. et M. audias facetositm Jttvenalem. sat. 13 :
In eoilem vi capite.] Tria vui. Ad subitasThraciiiii volucres nubemque soiiorant,
Verunitanien.] C. vcrsutum : Si bene; profrcto Pigmxus pnrvis currit bellalor in armis.
talem disperdet Deus, qttia Vir versuius odiosus esl. Mox inipar hosli, raptusque per aera, curvis
Prov. xvii. Sed plane repugnat texlui psalmi. Unguibiis a sxva ferlur grue. Sj vidons hoc
Siniieniin qui tales.] Glossa Cassiojfiri. Genlihus in noslris, risu qualieris; el illic
Sit altare concavum.] Jussum est Exod. xxvil. Quanqunm eadem assidue specleiilur prxlia, ridet
Videalur' Glossa. Nemo, ubiiota cobors pede non esl altior uno.
Coelum ferreuin.] Auclor hicimitaturLXX, Inter- lC 344 Uwc txmts. nostro Juvenali desumpsi. ln im-
pretes, alioquin versio S. Hieronytni, Sicul fer- pressis versus qitinlus sic legebat: Risu quatiere, sed
runi. illic.
In eodera cnp. xxvi.] Tria 87. Fallacia delcclal.J Sic Seneca. Ergo non, Fabula
Id est (livinam Scriplurnin.J C. divinam non leqit. deieciat, ui C.
Glossa in hunc locum per terrnm xuenm, non Non vaco adversus islas.J M. et C. Non vaco atl
Si-ripturam, sed terram siccam el inliucluosam isias. Poiesi tolerari, pro non ex professo agita,
inlelligit, qui esl sensus lilleralis. Consiliuin clnrednt.] C. consiliuni clnre dnnt.
lmbrem, id est Doct.] Ila B. llieron. in cap. Non ergo clamaiidiun.] Aitdile, llteologi; quidni et
i* Isaiw. vos,philosophi? Audile virum (heu! non Christianumy
Germiun virluliim ] Non genimina itt C. Senecam epist. 52. Quid liirpius philosophia ca-
Nihil siihlilius.) Hoc Seuecam redolet epist. 82. piame clnmores? Item idem episl. 75. Etiamsi dispu-
Ibrenim: Niliil esl aculius urisla, cic. tnrcm, inqitit, ncc supploderem pedeni, nec nianuin
Obesl uiilitnti.J Jlf. et C. siibiiliiati. jactnrem, nuc atlollereiii voccm, etc.
Non garrire.] Seneca non dicre. De utraque piidicitia.] M. de ulraque-prudeniiai
Ncn linguose loqui.] Omillil V. Callidilas animi.] Varietas Idc est.C. calliiliias
Non est populare.J Seneca epist. 16. V. veto : auimi c.onatibiis. M. et V. callidilas aniini, ningua
No:i :n pnpulare. couantibus. Prwluli Senecam, etsi talis sil tolerabitit;
In ?yris Mxandrinis.] Idem Seneca epist. IQ4, Calliditas, attimis magna conanlibui.
al. iOa.ante medium. C. In Vigiliis Mxandrinis. • Declaniatiunis acutx.] V. Deiirationis; M.paalo
[
0
Ei cavillnruni xdibus.] Ex solo V. adjeci. melitts : delibcrationis.
343 Quid inihi verba.J Seneca episl. 48. Tu milii Et vnno.] Seu cl inani, ul V. et M.
vcrbn, etc. Stndeas non verbis.] Id edocet Seneca epist. 45
Ynferiiinas.J Sicduoexemp. cumSeneca. V. male, .1115.
ferruginens. In le et in aliis.] Ila M. al C. Atl mores viiaj in
Scijes lutlimus.J Fateor me ex Seneca in textu re- alios exemplo lui reforinandos referns. V. auleia :
posuisse Senes-.alioqiiin C.SCrie. M. el V. Scries. Ad mores in tc cl in atioS exemplo lui formandos,
Ex notariorum abitsu. sed recenti manu.prwfixumesl in, ut legalur inforroan-
Advocalus es.J Ex Seneca epist. 48. C. Vocalns es. dos. Annon luculente Senecd epist. 52? Eos, inquit,
V. Advocaiidiis. qui vita docenl eligamus, elc. B. Ang. Mulli qui-
Inlenix securi.] Novellus super inleiitx, iii C. scri- dem, ait, muliis prosunl dicendo qux non laciunl,
psil; sublatx. sed longe pluribus prodessenl facieudo qux dicunl.
Pesles Erebi.J Cacodwmones. Lib. iv De doct. Christ. c. 27, el plura videbunlur,
Advcrsus nioriein lutam.] Resliltii Senene verbti c. 29.
exepist. 82, alias 83, in fine. Nqm C. Tanla.n inor- Puia in te.J C. vitiose : Puia vilx, prout liquet ex
teui minuta. V. et M. Tolam morteni niiiiiila. Seneca episl. 89, paulo ante finein.
Tain ininuta jacuia.] C. Diminutive : Jacdla, Tuas vexa.] C. necte, pro vexa.
De Pnlcinonc.] C. De Polenione, vel Pbileinone. Idololatriam.] Tria, sicut in omuibus mss. nidi,
Uisloriam videlo apttd Val. Max, tib. YI, cap. 11, et idololatriam.
«75 PETRI CANTORIS 57(J
Superfiuisel vanis.] C. omisso, in, supeifluis tan- A , plica. Ens pro exislcns, familiare esl auclori inltoe
fitm aliud abest. opere.
Curiositntis el.J K.euriosxet famosx inquisilio-
CAPUT IV. nis. iW. curiosx ct famx innuisilionis.
Geniti infantcs.J M. omitlebat in textn infantes,
et
Yespis pugion.] Margines M. elC. Itwc habent: at in marg. recnperat: Parvuli sciiicet.
Dominus dilaceratn lacie cuidam religioso (M.addit Hwc esl communis leetio, sed in
Domintis lepro- Ralionabiles.]
nbbati) apparuil. Legitur apparuisse editione Romana Sixlum V et Ctementem VIII,
stts martyrio monacho, honi. 40, B. Gregorii in correcta, ut jam per legalur rationabile, quod cohwret
Evangelia. cum dictione lac : Et sic liabent Grwca, Syriaca, Bi-
Jeremix cap. xv.J JVia LXI. blia regia, heda et 4. ms. Lovanienshtm.
Aiin liltera.] Non nlia lielern, sed Glossa ipsa esl Non inaleilicemlo, ttt C
interlin. quw sic : Yel C. Maledocctido.]
qui jndicor. appropinquat: Vel per superbam.J Emendavi ex V. Nam. C. Yel
Yel qni judicem. el curiosam. M. vel per superbiam.
Job cap. xix. | Tria ttttn in textu cum margine le- superbam El inexplicabile.J Seu inefiabile. ut V. Ideo an-
quni, cnp. xiv : Nec «niruni. Liber enim Jobi, olim tem
tnnium dividebatur ih xxxvi capita, liodie vero daica,inexplicabile, quia, ul hubet paraphrasii Chal-
arcanum est.
in XLII. M. Si ergo.J 7n margine M. Magister Anselmus.
Eeclesiastictis cnp. xvi.J Tria SI.IV.
Non ni C. llieronyiuus : Non.j Aitdi M. in ora laterali. QuiJ
345 Assimilanlur] assimulanltir, „"I igilur de relntionihus, qux nsstimuniur esse pcr-
LibroEccli., c. xvi.JC. et V. Libro Sap.. cap. soiw, quod non?
XLV.Jtf. Paulo quidem melius, sed adhuc indcfinite : Sic el Christus.] Discerue. V. Sic ct Clirislus
Li.bro Salomonis, xtv. Pntres posuit lerminos in monie et circa moiitcui
Miuoraliir.] C. imniorntur. S. Scripturx, quos non dcbemus transgredi, clc.
Itl est, dist. pcr raulta.j Hwc desumpsi ex textu V. M. autem, Terminos posuei unt in niontero, Cwtera
et marg. C. ut in texlu.
Mndo tle homanilate.J An fueril verus homo. M. El superfluam.] Id omittit V.
mendose : de tiumifitale. Parab. c. xxv.j C. XLIII,Jtf. XLVIH.
UtsiniiliiernC nisi similiter. Ultra vires quxreudo.J Seu intiiiiremto, ut C. In
Vel funduiil.1 Hoc caret C. V. hwc ubsunl, qux et Glossw intert.et. ipsius B.
Unius moris.J Unanimes untim senlientcs, inqnit Hier. siint.
JJ. Aug. in hune loeum. Melle intinge.] Male a Bibliis sacris defleclit C.
Jeiem, c. xxui.] Tna txxxv. Melle inunge.
Vir ebrius.J Margines duo: ld est, non inlelli- Et exbilarab. oculi.] Exbilarabunliir oculj mei,
gens. inquil C. ei bene persequeris bosles (inler lineas, ut
Madidus vino.J Digere unum quo mades. / Reg. ille) tuos, quia dcclaralio seriiionum tuorum illu-
t. C. madidus in vino, Jere. hoc loco : Madidus a miiiat me, etc.
Vino. Ut curiosa inquisilio.] C. Non involvit curicsa,
Elideoquia.J M. omillebat Et iileo, sed aliena „ inquisiiioiie.
manu resarcitum esl inter lineas. (
*-• Non eris curiosiis.J C. Ne fueris curiosns, ul est
Si ergo n 1'acie.] jtf. ante Si^ergo, prtriKiilll M. in Bibliis.
fluerf est, Magister,itt colligo ex sequenlibus. Ecolesiasles.J C. m latere. c. xiv. Nostra ms.
Et 'liscrcie.J Fallitur C. ei disciie. C. XV.
- lnfra iifron.
liigiiita annos.] Iltijus, te&lisesl B. Qux suntsub Sole.] Absit ul liicaudiam V? Qux
Prwfaiione iu Ezech. ad Eustocltium. C. et M. lufra siini, inquii, supra solem, Sttper omnia : Qux litint
vjginii annos. Viiio.se. sub sole, itii Eccle. VIII.
Ei iia iion possumus.] M. et Y. Et non possumus, Et qtii curiose.J Sic M. et V. al CEl qui iuen-
vtnisso ita. riose : Sttper et, vtdeo M. quod est Magister, ul in
Os non comminuelis.] Ad Itwc margines C. el M. margine expoititur.
Non b:c ex Iioc esse medullam exlraliemus, quan- Cuinde diis loquimur.] Ex fatslolele, SenecaI. vn.
lumliliei elahoraveriinus ad hoc. Natur., q. c. 30, initio.
M. iion infra.J Per M. Magistrum inteltige. Sic M. Multo magis.J lierum M pro magislro, ititer li-
eiiim infra per M. Magister Ansclinus, Magisler Scn- neas M. et C. in lextu.
tenl. etc.
Supra volanie;.] V. et C. Sie volnntes. 347 CAPUT V.
Cuni Martino.] Hic : Oculis ac mnnibus in ccelum Eloquium meumj C el M. tuum pro meum.
seinper intenlu.s, invictuui nb oratione spiritum non II. Reg., c. xxn.f V. et C. xciv. M. xciu.
relaxabnl. Ex Vita ejttsdem per Severum Sulp., lo. II. Tim. u.j V. II. Tim. IV.
VI. Sttrii. 1 Ut obstrepat.| In M. el C. additur Glossa. Forte
D
liem : Horrendum.] M. super Horrendum legit M. auctoris noslri, aul allerius anliqttioris eo, cttjtts etiam
Eorte Magister. post eos meminit Nicotaus de bira in Itunc locum,
Philosophus : Qui.J Ha'C in Seneca (qui nomine Defendat hialu.J Clamose el cavitosesedefendere.
pliilosoplti itilelligitur)nondttm vidi, atbenein Plaitto Itedolent Itwc poetam Horatittm de Arte poelicu.
Mosteil. actu V, scena j,initio. 11Tim. ii | Tria // Tim. iv.
Nauci noii est.J itf. in latere, id est, insipiens et Contentio niliil potcst.J Glossa Aiigiisliui, aiunt
iiuililis. mnrgines duo. Ipsa inlertinealis esl liodie.
Quod sine periculo.J C. Quod non sine periculo Pronunliatioortlinala.J Verba Senecw etsi nonn':-
srilur. Ex B. Hier. epist, ad Eustoch. De custodia htl levigata epist. 40. A verbo pronuntialio, usque
virginilatis. ad : ltem : Pliilosoplius, deftciuni V. et M.
• Ad summam.] Ex Seneca in fine episl. 40, ^Ham
Qui ambulat simpliciler.] Hoc est, non duabus
Viis, uti Eccli. u. legisse juvai. C. nd sunimam totius pltilosophix.
Siiillilix cognata.J Prudentia absque simplicilale At Seneca : Summa suminarum est.
malitia est et siinplicitas absque ralione siultitia Cnput enim movere.J Id abhorrel Seneca ep. 75.
noininatur. B. Hier. in cap. vn Osee. At B. August. ltem Isaias.] V. addit c. LXXIII.C in marg. LXIII.
in ittud I. Tim. ui Oportet episcopum esse pru- Ilem : Sicul turpe.J V. hoc prwfert.: Ileni Parab.,
denlem, ait, ne ita sit simplex qnod stultus. ca. xvi. Sicut lurpe, efc. Ne qttidem in loia S. Scri-
346 Existente sine plica.] V. et M. Enlc sine plura hwc puicin posse iuvenirl.
37*» YERBUMABBREVIATUM.- NOT;E. 378
Turpe esl el peric.] El Cttrpiut multo, aliquem ad A , melius proficiant, inquit B. Benedieltts in Regula,
palinodiw cantttm cogi, super protalis vel evolatis, excitationis pigrorum, consolalionispusillanimoriim.
prw nimia prwcipitalione, sermonibus. suslenlalionis, aut (ut C.) consusienlalioiiis rfe/i-
Qui interrogniioneni.] C et M. in latere subau- cientitim.'
diunt: Respondens scilicet. Tribus prxdielis.] Nempe, lectioni, dupulalioni
Solvendo scilicel.J V. solum in lexlu, duo alibi. el prwdicationi de quibuscap. I.
Parabit vcrbum.J M. Parahil illuni. 349 Serenatx conscientix.] Unde Salomon,
El sic deprecatus.J C et si sic deprccatur et Prov. xv. Secura niens quasi juge convivium.
exaudietur. Talis.
In eodem, c. xxxu.]Tna,LXXxiv. Intcgcr vitx scelcrisque purus.
Non disperdet.] Jtf. non disperget. V, non pcr- (HORAT.,lib. i. Ode 22-.)
dei. Non male C. Yox exsiillalionis serenilas conscieu-
Iiem, c. xxxvn. | V. xcvm. jtf. et C. xcvn. Hoc ; lix.
Fili in omnibus, abesl in M. incipitque.Corboni, etc. Ei pro amovendis.J Qtiidam punclo posilo sttb cl,
Tibi aliudplus.] Tibi, in solo; V. est Eccli. xxxvn. iltud voluilin V. expungere, similiter insequenl. El
Aliud pluris illo. pro conferendis, cum tamen non sit superfluum. Ita
Cap. xxxvn. Anie.J 7'na, xcix. scilicet: Confitebimur libi, Deus, peccnla, commissa
Consilinm stabile. | C consllium stalue. Post sla- ut indulgeas, el pro amovendis malis, hoc sensu, et
hile, marginei C. et M. hwc volunt legi: Item, Job ne nos inducas in tenlationem, sed, elc.
cap. xxvi (Iwdie xxxui). Yerumlainen iniraculum gJ Opera creationis.J CCrealoris, nec addit, recrea-
non le terreat, eic. lionis.
Ilem : Labia.J V. c. LX.Locum notavi in margine Nociva.J Peccanles humores, ut loquunlur medici.
texlits. Dominusad idcra loquens.J M. DorainiisaddU lo-
-Nisi deliberatione.] C etiam sapit : Nisi cum quens.
deliberatione. Vita enim bonn.] GlossaMoral. seu ordin. in cap.
Cum cnim in quxstione.] C cum quxstio move- v Matth., vers. 13 et 14, quw tic habet : Prius sal
1ur snper, eic. quam Iux, quia prius vita quam doctrina. Viia du-
Terrula vel fecula.] Prius a terra, posterius a re cit ad scientiam veriiatis. Qui Deum limet scientia
diminutivum esl. non carel. Scienlia rerum. Senecam audi : Quid
348 S' lanla.J In tolo C. vidi, Si. ergo lioiniui est? ltcrum scienlia. Quiil raalum? re>
Denium in seiitentiae.J Seu ileinde, «I M.etC. rum imperitia. Et infra: Iluc et illud accedat ut
Etiam facilem.J Ly etiain, tiini habet. Ergo perpe- perfecta virtus sil xqualilas ac tenor. vitx, per
ram omittnnt C. et M. omnia consoiinns sibi: qiind non polest cssc, nisi
Nisi datis induciis.J iWosinolevil (traditione) nun- rerum scientia contingat, el ars per quam divina
quam responderi ad propositasn magistro quasliones, el humaiin noscnntiir. Sic ille, epist. 51, in medio.
rel ad soluliones ab argtimen'ante exadas, cum in Qui nutcni diligit.J Ex, V. collegi hwc : alioqitin
theologicistttm pltilosophicis,ni prius dala respon- C. Hxc est eiiiin scientia rerum , qunm qui niitc,
denli mora in repelendo el medilando. Non cnim diligit illa non earet. M. vero llxcesl euiiu siien-
prxcipilanduni est: aii Seneca, epist. 40. rj lia, qui anle diligil ill.i non carel. Omnia suo seitsu
In cujus solulione.J Hwc absunt a C quorum loco taleralnlin. Poslremo addam exGlossa in c. \ Mat-
habet: Victus cum deficeret. thwi: Vos cstis sal terrx : Qui Deuin titiiet, -sciemia
Ait ci Aristotelcs.J Apud auctores probalos magna non caret.
liujiis liisloriw varietas invenilitr. Volalerrauus An- Item Saionion : fili, C Fili, concnpisce. V. Fili
tropologiwl. xx, post Suitlam, sic inquit : Theo- concupisti sapieniiam? se.rva, clc. qttoniodo legit
pompns Cliins, et Ephorus hislorici, discipuli lso- . j\ug. I. xxu conlra Faustum, cap. 53. Locus est
cratis, aller frcuo, aller calcaribus iiuligeb.1l.Laer- Eccli. c. i. CWJMS libri auclo.rest Jestis filius Siiarli.
lius non Theopompo,neve Aristoleli, sed Pialoni in Sed a Patribus nomine Salomonis cilari solet, quia
tchola discipitlosdocenli hwc altribuit, e qttortim ttu- multas coniiuel senlentiasSalomonis.
mero eranl Aristoleles el Xenocrales. Itaque Plato "El dicit Glossa.J Hic deficiuni M.et V.usqtte:
Aristo:eli prwcipitanti : Opus esl lihi freno; Xeno- Inlellecius bonus. Sic attiem habet Glossa, quw est
crati iiuteinmoroso nimium : Calcari. B. Attgtistini. Quia nisi per ohedienliam niandalo-
Inierea scio Tlieophrastum(rfeqtto liic Auctor nn- rum iion pervenilur ad sapieuiiani occulioruin.
tter) Aristotelis disciputttm fuisse et scltow sitcces- Nec damnes, lector, me loco ininisteriorum resti-
sorem, teste Seneea Natural. qttwst. I. vi, ca. 15, et tuisse mysierioruin. Ex prwfala enim Glossa, ita iit-
Volalerrano loco cilato, Eudemum tiulem nomlum notescit.
legi ejus discipttlum. Facient. Eum primo.J V. tnale omitlit primo.
Eiidemo.J V. Eudemio. M. Eudonio. Forte Eu- Priino disciplinam.J llis quoque duobus verbis, et
doxo Aristoleliscondiscipulosub Platone, ciijus me- ",p. seqnenlibus duobtts caret.V.
iiitiiil liberlui Frotnondus (quondatn in Falcone no- Testimonia cjus.J ttf. posl ejus addil inler lineas
siro Lovaniiphilosophiwprofessor el meprwsentetiim po.sten. Qtiasi rficerel: Primo ; Beali iininnculaii in
S. T. lauream adeplus, Itodie ttt atiitio, doctor et li- via, qui arabulant in lege Doyiini;' posten ; Beati
brorum ibidem censor) in notis ad Senecam Nulttr. qtii serulanlur lestimonia ejus, quw ad scientiam
q. I. VII,c. 3. Vel forte Eudemus, sen ttt Pluiarcjius, pertinent. Plura videanlurupud B: Amb.in ps.exvui,
Eodemus orator. Vide eum lom. I. De viris illttsi. vers. 2.
in Pliilopwmwne. Altende tibi et docl.] Clarius exponit M.inmar-
Qui cum nimis morose.] M. Qui nimis morose. ginc, hoc modo : Aitcnde libi, priitio; et doclrinx
C. Eudenio morose et non nisi, etc. Iloc : Qui cuin postea. Hoc est: Altende libi, qualiter vivas; et do-
iiiinis, ibidemdeest. clrinx, qualiter doceas. Ccepii enim Jesus facere et
Venam tamcn ingenii.J Illi venam divitein ha- docere post. Act. i. # ..
benl, (/«' ab arlis tuw fonte (sive Aristolele el Pla- In doclore vita.J Apostolus, enumeralis iis, quw
tone pltilosophiw,sive tlomero poeseos) ampliorem tul ejjitcopi et doctoris rectam 350 vivendi normam
scientiam imbiberunl, vel uno nomincyqai sunl in- couiiucunt, ullimo monet: Ut potens sit exhorlari in
geniosi. doctrina sana, ctc. M. et V. sic habent: Ultimo itl
CAPUT VI. quotl ad doctrinnni, inquiens doclorem quasi vita
Oniiies lantlationes.l C omnes anditinnes. honn prxcedni, elc. Diser/e B.Greg. Hom.iiin
Scilieet eriidiiionis.j Doclorum, corrcctionis ma- Ezeclt. Ilte loqui vcraciler novit, qui prius benc fa-
lorar.:, ul resipiscant; exuortalionis bonorum, ut in cere didicit.
379 PETRl CANTORJS 380
V. rt M. Yil;i vHipendilur. A Tnhernaciiiiim.J C Itic et paulo aitte, pro labcr-
Superhmnerali J De indumenlis saeerdolum lega- nnculura/iadel lenipliiui.
tinm ftne traclai. R. Greg. I. i, ep. 24 ; ex qua ap- Taheriiaciilutn vidercul.j Recte nt patet ex Glossa
parel noslrum aiiciorem sua desumpsisse. tttm ordinaria cttm morali in c. xxxvin, Exotl. v. 8.
Deiioiniur.J V. inielligiiur. M. et V. Et egressuri taberiinculuni, inuiidnbnnt ct
El tinlinnabiiln.J C Et cui liiitinnabula. abstergebnnt iacrymas. si quns in se esse vide.rint.
Obniulescil cnim.J Ubi, inquit R.Greg. conscien- M. Ad lioc.J Forte Magister Petrus Canlor mtctor
tiam mortlel reatus criminis, lingiiani Iig.il limnr nosler V. non legit M. sicqtte: Ad hxc noia, quia est
i onliisionis. Rursus, idem vn Moral: Ille bene lo-. prxdic, elc. Ad hoc solummodo, hoc esl. uon ad
qiii-ntli facundiam percipil, qui sinum corJis per curiositatem, aul speciei vultus complacentiam, vel
rccle vivendi siuiiia cxtcndit; nec loquentem con- induslriosam illius compositionem, quibus ad tibidi-
scientia prxpedit, ciim viia linguam anlecedit. nem provocel circumstantes.
Item ex virluiibus.J V. et M.sic legunt.- Evaugeli- Gloriani quxrens.J Exsolo V.addidi.
znnlibus viiiute niultn dabit Douiinus vcrbiim in Privatus scilicet.J V. Privutus de chafilate et
virlule mulla. Atl ulriiinque enim, etc. Verborum no.-i,etc.
transposilio esl. Per illud, ln virtute multa, inlellige Hieronymus.] Episl. 1 arf Helioitorum De laude
sanctitatem vitw, et opera mcritoria, ul suggerunt vilx solitarix, citanturverba ejusdem 11, q. 7 : Nun
margines C. el M. omnes.
. Non accendil.J 0 tjnam bclle B. Leo, serm. De Talis enim commune.] Restitui ex marginibits M.
S. Laurentio martyre: Sit eloquenlia facilis ad ex- j> el C moinins lame» textit V. C. enim liortim loco It-
liorlandum, sil ratio efficax ad persuadendum; va- gebal: Et si cxcus cxciim ducat, ambo in foveaui
lidiora lamen sunt exempla quain verba, et plus esl cndimt. Matlh. xv.
opere docere quam voce. Ex seqnendo morl. peccat. ] Quomotlo peccat
Sxpe enim Deus V.deficit, usque .-Item philoso- morlaliter, cum prwdicare non sit secundum se actus
phus. alicujtts sacramenti ? Fateor inlerim prwdiralionem
M. Nos aulem.J Per M. Magisler intelligilur. a Chrislo inslitutam hoc facto inhonorari, el quasi
Verbuni Dei.J V. verbum tidei. vilipendi, quia non lantum verbo, sed el exemplo
Aorasia.J Tna aurishi, serf incorrecte. Sie enim prwdicandum est.
Geneieos, cap. xix, inu-za^v h Kopuaia, «iro piv.pov ... Favuni de ore leonis.J Glossa moralis hic, per
Ita; ft£y«),ou. favum mellifluam doctrinam B. Pauli iiitelligil. Sed
Osiitim invenire.J V. et M, sic: Sed percussi au- M. et C. in marginibus per faviim, doclrinam; ;ier
risia intrare non polueriinl. os lconis, Scripluram interprelantur.
Qui iniiins diligimus.J C Quo ininus, elc. Abcdarius in viia.J Fiisius explicant M. el V.
Vecordin.J Nequaqitam vcrecundin, ul C Ahcdnrius vila (hoc eil wtate) Abcdarius scientia,
De Origene.J Vidi hwc de Origene apttd Eusebium Abcdarins facundia, seu eloquenlia, Glossa esl inler-
eccl. llisl. I. vi, c. 3; sed nondum apud B. Grego- tinealis in 11Tim. c. 11, v. 2.
rium. 352 Probabilein exhibere.J C. probahilem sci-
CAPUT VII. licet exbibe, prirao, etc. V.omittit prinio, conse-
Sola V. et M. capnt novum inchoanl, et hoc cum f, qtienter posl.
lnde sciens C uiiieum Itabet inde.
atiqtto discrimine. M. enim httnc prwfert tituium: A inoveniibus fnceiias.J J9«O margines variant
De hypocrilis; inripilque caput: Ilypocritx profe- lexttts ordiuem. C. n iiiovenlibus (i« marg. Iiistrio-
rimt quidem verbum, etc. V. ut in textit. nihus) facetias (tii marg. Clieres) aiiiiualia glehx.
Basilio magno pficd.] Apud Stirium to. 1. lnlcrca M. pro chercs, habel in marg. chieres..
illo legente sncros, cotlices, vidit sauctus Ephrcin, Fractis lagunculis.J Glossam hic ittier lineas M.
liiiguam igiieam loqiienicm per os ejus. tiilem vidi : Fractis laguuculis, id est primo doniila
Os ineuni patet.J Tria sic habent; al II Cor. vi: cervice : el ad lucernas accensas, superaddit: ope-
Os nosirum, etc. ribus. Ilwc obscura sunl, sed illustrat. B. Gregorittt,
Cliariiaifi cor meum.J Iterttm II Cor. vi, cor no- hom. 15 in Evang. Lucernas quippe ardehtes iu
Mrinii. 7'n'a, nienm. Hoc verbum 351 chariinie, inniiibus tenemtis, cum per boua opera pruximis no-
omiserat M. cum C. sed munu recenti reposuit inter slris iucis excinpla nionslramus.
lineas. Muri Jericlio.] Exponil M.in ora /aiera/i.-Muiidus
Aliier non patcl.J Super aliter, vidi M. in M. quod et omiiis coucupiscentia ejus.
est magisler. Prxdic. iiaqne primo.J F.populn pro primo. Eaui-
Dilaiatum esl.| Ita tria. In ps. xv: Lxtalum est. dem seusus bonusest, sed a proposito alienus.
Lniucntaiio.J Seu, Laraentuin, ut duo. CAPUT VIII.
Carincn jusiificaloruin.J ln M. et V. varielas est.
Sic enim: Carmeii, Lnmeuium, et Vx, impocnilen- C. Prwcedens capul conlinuat.
tiiiin ex proposilo el reproboruni. Saniut censui " Dispulalor.J Hoc viliose omiserat C. ut palel e.v
qttod in texlu reposui, id milii suggerente B. Hiero- cap. 1.
iiymo, epist. ad Rusticum, qnw incipit : Nihil Cbri- Magnificas voces.J Sic Seneca epist. 108. C raa-
siiano, ant* medium : et B. Greg. Iiom. in Eze- gicas voces, sed forle per abbrevialionem.
cltielem. -", Circiilaioribus.| J01ulatorihus, ait C. in margine.
Pueuilcnlia.] Perperam hoc omiterat C. Nam ma- Vcrhuiu Dci.j Sotum C. Dei.
gnus ille prwco, Vox clamantis : uil: Pceiiiientiam Qui vix siarc.J C Qui allouilus, elc, inlerposita
ngiie, etc. Matth. 111. non hiibet.
Dulciter et sunvissime.J Plus proficil, inquil B. Uegere valens.J Valel C
Gregorius, ad prxdicandiun sancli amoris conscien- Setl inquics.J Duo inquicns prwter V.
lia, qtiain sermouis cxcrcitaia scientin. Pliilo el alii.J Alios enunierat Seneca in fine epist.
Cnm tu opere.J Ex Cassiodoro. V. his omissis, 108. V. pro Phito, legit philosophi ct alii.
ait: Qunre lu ennrrns jtistitias nieas sermone com- Fac quod loqueris. )Multis locis itl incitlcai Seneca..
niuiii. de inajeslale loqiicndo, el assuniis, elc. Sic attlem episl.i'). Maximum tioc esl oiliciiiin sn-
Prxdicare publiee.J V. utrumque verbum omiltil, pientix et indicium, nt verbis opers coiicordenl, ele.
el eorum loco, tnudare. M. simililer, set!in margine IHura vide episl. 24 el 75, inilto. Titllitts : Cajiut nr-
subitolavil quw in textu si.int. tis cst doccre quotl facis.
Lege.riin private ] Restitui private ex marg. M. Pluleuni cxilit.J Ilic ftuioso. poiius assimilalur
et C. qiiam viro bouo. Ita M. in margine.
381 YERUUMABBREVIATUM.— NOT,E. 582
Nisi aul dicere.J Acl. xvu. Ergo male C. Nisi A , Ne talia volulel.J V. ne laliaos volniel, vel auris
ad-liscere cl aiidire. ausciiltei.
Non ut crederent.] Glossa interlinealis in hune Cor tiiiim.J Hujttt non meminit M.
locum. Periculosa cnim.J QuirfHi^cam V. elM. Perni-
Fial fiiles.| Hwc lectio mihi visa est sincera, ut ex ciosa enim, eic. ?
Glossa tliilici, etiamsi C Fiinl fideles, dixerit. Item idein.J Senecw episl. 75.
Vcrilns autem angulos.J Verba B. Hieron. epist. Et formbsum.] Deest in V.
ad Rusticum monacltum, quw fncipit: Nihil Chri- Coiiipositum.J Cttr incomposiium V.eiM.f
sliano; sub finem. Et composilum iu sermone.] Atlende varielatem.
353 Et siibio Jezabel.J Visus esl amannensis igno- V. prinio sic : Et tomposiluui in sermone, liiimi-
rame liunc loctim Scripiurw. Nnm^C.sludio Jcznhcl. lem habilii, mediocrem in sintnrn brevi, ne, ctc.
M. cnm V. proninquius collimavit: Tibio Jezahel. C El composiluni in sermnnc cl linhitu timnili, sta-
luescare.J Sic Tertnlittt Adtlph.actu u, scena n : tura, mediocri, ne, cic. M. in margine hwc legil:
Abi, inqnit, nescis inescare hoinines, hoc est, atli- Sicul ncc navis formosum guberMalorem, s<d re-
cere. Ergo non audienda duo scilicet M. et C. Iuvi- gere scientem.
scare. Samgar sexcenlos.] Restilui ex Judic. iu. Tria :
Pusillis deditus.J Non pusillus, ut C. Seneca ea- Quingenlos Philisibxos eadem, cum olim impressit,
dem epist. Nun est ornamenlum virile, concin- non Saingar sed Sangar habent.
nilas. Occides.] ex V. solo adieci.
Capite romplulos.J Tria sic, pro, onuslos pfomissa g] Quam glndio Ciceronis.] Hoc est : Citius sermone
rwsarie. lnterea Seneca aliier : Nosti coniplures simplici vitia deslrues, virlutesque vlantabis, quam
juvenes harba et cnma nitidos, elc. Ad sensum Ciceronis eloquenlia.
textus nostri cecinit Tibullus, l. ui, elegia IV. Vel teslis.J /d iiourirfi in V.
Inlnnsi crines longa cervice (Iiiebanl. Humilia sectemur.J Sen lliimiles, ul V.
Cnpsula lotns.J Id est, ornatos vestibus recenter Scsquipeilalia. J Ex Iloratio rfe Arte poel. Hoe
tductis ex arcnla suavt olenli. es\ verbitaffeclata et toiigiusculeprotracla.
A lola oraiione.J C. a lota roriice. Defendit hiatu.J etiam hwc Uorutium redolent
Cuin cnrniciila. j De qita Horatiut, l. i, ep. 3. de Arie poetica.
Moveat corniciil.i risuro. Philosnpbus amico.J Versus suiit Horalii, l. i,
Fuiiiris nudnia colorihus. ep, 1 ; sed nonniliil immutitli. Sic enim ille pr»
Filiaiiim ejus.J Tria filiorum, ted jiticse, ut ex versu 2.
tpistnla B. Hieronymi innotescit. et mngnnm morbi deponere partem.
Oflicir vnluntatem.J V. Officii vocem. Perbarbam David.J Glossa hoc loco addit : Quo-
Exlcinporalis esl epist.J Ilic non declinavi a lextu modo enini in salivis iufirmitas, sic viiius osicmlt-
B. Hieronymi, quanqtiam tria velint lemporulis, quw ttirin barba. In I Reg. xxi, 13.
inter se toto coelodi/jferunt. llem Gregorius.] Jtf. sententiam hanc omisit, tto-
De oralore.] JVondeoralione, ul V. miue quoqne sttppresso Grcgorii.
Et abire cupienti J Ilerum defleclunt tria a sanb El quod palei.J M. El quod patet in eloqnio di-
lea;ittB. Hieronymi. C. Hahere cupienli. M. llahere '„ viiii sermoiiis, reliqtia absunl.
•ctmcipieiiti. V. Habere cupienti, quod ego ingero 355 Prxdicniionis.J Male deeral in C.
ingressum, pro ingeslum, etc. Nun sulliciunt. ] V. suppelunt.
Tngesluin vialicum.J Quasi, aiuiit margines, ego
ingero vinnti vialicuni, non prurienti obiectainen- CAPUT X.
itim.
"Vivavoce.J C adimit viva. Et quia non polest.J C. Sed quod non.
M. Talisergo.J PerM.magisiruminteUige,utsitpra Nisicognilum prius.J Solum 'C. omittil nisi, el
dixi. solttm recipit prius. "-
Adveiilantibiis.J C.legeral audicnlibus, serfsesein A sugillntione.J Tria a jugulniionc snperbix, at
marg. correxit. margo C. corrigit, sugillaliune.
Quihus iion nulrilur.J C Qiiibus non uluntur. Omnium malorum.J V. et M. omnis mali et pec-
Ilieroiiymus in supradicla.J/Von legiin sttpradicta, cali. Scio-id haberi Eccli.x, sed cum auctor ulatur
quw consolaloria est ad Julianiim super filiarum hie S. Augitstino, ejus quoque servavi in verba psut.
tuorte: Neque ea qnw adduntur illi epistolw in edi- xvui, lo. VIII.
tione anni 1508. Videantur scholia Erasmi. Recedenlibus primum.J Ita B. August. in psal.
Itesiii. libi lilins ] Si ex prwfata epist. hwc de- xviii, 14.
siimpta sttnt, profecto non filius, sed lilia legenduin Ui quos invcnli.] V. et M; Et qnosinvcnit.
est. Jusli el rite.] M. el C. Jnslc ei rile.
Expellam nunc.J V. A corde luo repellns, ut re Non fecit laliler.] Hwc omillil V. -.. . -.
vivisras cl consolationem recipias. M. in ora infe- D Prius non reputaliiin.J Iterumque omisit prius.
riori hujut paginw ea habet, quw alio referenda, ut Coeliincolx.J Ex Glossa B. Amb.sicut ex M. et V.
patebit. Hwc titnt anlem : Alexander papa, cuin colligo : Cceliiucola relinquit.
;i quodani commenilnretiir, ait: Bunus essem papa Ul libitlo Gaslrim.j tlucusque Glossa B. Amb. in
si scirera pcenilentiam 354 dme, jutlicare, prx- psal. cxviu : Tria cum omnibus, mss. legunt caslri-
dicnre^ei si prius fouteni, scilicet charilateni, innrgia. - . •
hnherem.ex quibus (forte, ex quo) isia proce- Id est cervicosos.J Glossa ordi>i.,qumetB. Attg.
dunl. Cervix erecta.J Sicul in malis cervix superbiam,
CAPUT IX. iln in bonis libeiialis ereclionem signal, B. Greg.,
iVequidem Ir.e capui dividit C. Moral. xin, cap. 6.
Talis dehet esse-oratio.] Seneca, epist. 114, iiii- Id esl superbia.J B. Aug. in psal xvm.
tio, post Solonem et Plaionem. Lipsiits hoc loco in Superbn aDeciio.J tdem inpsai. xxxv. Ergo nan
itotis videalur. bene V. Superbix affeclio.
JVonpolita.j C. non pnlluta. IinDingiiiit se in.J M. omiltit se. Similiter C. sed
Sed lanlum sensus.] M. lantos sensus. C tolos pro impingunl habel compinguut.
scnsus. Foriiicaniur abs te.J Id esl, qui fornicanlur recc-
Simpliei sermone.l Consule episl. 40 Senecw. diinl ahs te. Ita C. in margine.
Iiem : Cur cor.l Ilwc qttoquc Sencciitu. retlolent Ingrassantur.J C. cursanlur.
episi. 75. Fraiigil Deus omiic supefbum.'] HemislichiuKt
S83 PETRICAflTORiS 384
Prudentii rsychomachia iv, qttam juvabit legitse. A J ul sciltcel, non studcant oceasione, elc.
Sxpe enim Dominus, ait idem margo, fulminat su- De qua dicilur V. De qua intelligenda csl aucto-
perbos, quasi per sc puniens sine niinislerio ange- rilas. M. de qua et cujtisniodi inlelligenda cst au-
.lonini vel hominum. Cloritas. Sumitur aucloritas ex illo toco Aposl.
Viiia aboininalur.J Supple Deus.C. Vitiaabomi- I Tim. u, vers. 9. Similiier el mulieres in habitu
nantiir a Deo. ornato. Item ibidem ;Oriianics se. Sed qtti lale pr.v-
Ilem itlem : Superbia. | F. B. Hieronymus, ul in- ducunl argumenltim, quwso, attendanl sotutionem
fra ex nolis colligo. B. Atitj. lom., X. De verbis apost. serm. 18, in fine.
Jlein Hieronymus-.] Epist. ad Abigaum to.X.M. Et tib. 111.De docl. Cltrisl., cap. 10. ltem, dislinct.
Ilem idem : Ergo immediule supra eliam R. tliero- 41 : Quisquis. ,
mjmus. Coiisiietudini restiendi se.J V. potest lolerari :
Contumel. humilitaleni.] M. et C. humaniiaicui, Tttra scilicel consiietudine sc vestiendi, Itac aut itla
vi.iose. innovula et inlroducla.
Advcrselur.J Subiiotnnt duo margines : Supcrbus _ Orlus ejus.J Seu 01igo, »1 V. Orlus sttperbiw mul-
Dciim et proximum otlit. tiplex esl. Quandoque enim orilur a dono (orluinr,
Eccli., cap. x.]C. et M. xxxm. ab Itabitu interiori, et diviliis exleriori; a dono na-
Et exsecrabilis.J J.l/. male audil : Inexsecra- lurw; a generis nobiiilttte;a pulchiilttdine; a dono grtt-
bilis, tiw; a poteslalibus cupitis; a dignitalibus Itabiiis'.lttt
Uiide non rcsl.it.] Esl supcrhin, inquiunl V. et M. margines.
til non reslct gravius el- ulierius peccare, scilicet JJ I Abuiidantia panis.J Vel juxta LXX Inlerp. deli-
quam per supciiiiam. ciarniii luxurixque opulentia. Exech. xvi,
356 Ergo ncc a<l Dcum.J V. Usque ad proxi- Iniquilas eoruni.J Variant hic exemplaria. C Iui-
nitiiii el iiiimicum, ergo nec ad Dcuni, ad qiiem quilns corum, el cum habilu eliam exteriori, etc.
deberet extendi. (forle legendum interiori). Ab hahilu eliam exleriori
Itera Grcg.J Moral. vm, c. 30. Distinctius tamen. procedit tpiandoque supcrbin, ut est vestitns, clc.
I. xxxiv, c. 18. lbi enim : Ira pniientiam, gasiri- M. Ab habilu exierioriet exieriorum; non improbo
inargiaabstinenliam, iibitlo conlinentinm expugnat; hoc sensu. Ab liabilu exleriori, in se nempe, ul, in
at superbia, quam radiccra vitiorum dixiiiius, nc- veslitu corporis. Et exleriorum, ad se periinentium,
quaquam unins virtutis exsiinctione conlenta, con- V.g. in equis, mulis-et reliqua sttpelleclili.
tracuncta animx inenibra se erigit, elc. Ila et pbilosophus.J Seneca, ep.Sl.
ln porla religionis.J In baptismo. Solo niolii.J V. Solo inotui. Non sapit.
Renunlial diaholo.j M. nbreuuntiabit. IIwc ti- Ad huniiliialera et cor.J C ad cor snum, reliqua
deitlur desttmpta ex episl. R. Hier. acl Demetrta- excludil.
dem, quw incipit : Iuter omnes ninierias. Ad illttd Modicitatcm mcnm.J V. omiuil mcam negans.
diabolo, ait Jtf. in marg. Ul principio ct aiiclori Excusans.J Ly abest a C.
rnalorum. Sortlido erubescit.J Suiaudi vehiculo. Vide Sene-
Pompis ejus.J Pompx diaboli mcndncia sunt, ct cam, epist. 87.
temporalia quibus tiliiiiur, Margines dito. Nonnunquain.] V. nunqiiam.
Manifestius paicut.J Sic puto legeiidum.
' Atias ma- (. Unde Benedicltis Ronix.J C Unile Beiietiiclus ra-
nifestis. * tionc. Nil audio.
C
Et appnrnlu vcsliuni.] V. et J/,tjpjietitu veslium. Tiineus moiislruin.J V. Yilaus monstrum.
Serfaudiamus liic Senectim De tranq., cap. 9. As- A genciis ctiam nobil.J Conira li. Hieron. Nuili
suescamus n nobis reniovere poaipaiu, ei usu rertiiu le unqiiainde gencris nobilitate prxponas, epist. ad
ornamenia,meiiri, etc. Celautiam.
Et limiies qiios.] Horatium redolent: Jn publicis conrentibtts vidi ego Itumiliores veros
Esl modus in reb.tis, siint certi deuique fines, ttobiles, quam falsos. Hos dico (ulsb$,.qui se inter
Quos ultra citraque ncquil consistefe recium. nobites genere, volttnt dici nobiles, cinn litmen ep-
Vaiianl exemplaria. C. cerlusque niodus, qutis et pensi in statera genealogiw, aul palernw extractionis,
limiles non licet excedere. M. certusque niodus, inveniantur tntiuts habentes. Diserle de.vera nobililale
tjiios ct lirailes, eic. BoeiittsDe consol.philosoph.,tib.\\\, prosaet meiro8.
Ut Apqsiolus.J C Utaposloli. Tolle liannibalem.J ExJuvenali, sat. 6.
Sicut hodie fit.J Unicum C. id legit. .Si lua cetaie, Incunibere famx.J Ex eadem, sat. 8. ^.
etiam hac nostra, Petre Canlor, luxtts vestittm ma- Noliililas animi.J lix eadetn sttt.
xime reprehensibilis est. Taiila enim in eorum pretio- 358 Simillimus lierinx.] id est Mercurii, aty C.
sitate el varielale citriosilas esl, ut non modo itjno- in lextu, M. in marg.
bilem a nobili,.te4 neqtic aut vix saltem ab udotescen- Faslus inesi.J Otirf. Fast. I. 11. , ».
lula adolescentemdistinguere valettmus. Ortlo perver- Sub cinere ,ct cilicio.] Multo deformior cst illa
tus est, - superbia, qux sub qtubiisdaui btimilitatis siguis
D
'
-lgnobiles el plebeii ornatu corporis exquisitp, nobi- lalet; et infra : Quid prodest lcnuari absliiieniia
lilaiem geiieris induisse videmur, econtra nobilessim- corpus , si aninuis inliiinescat superbia? Ita B.
plici indumento, Itotiestvlame.it, contenti sunt. Cur Hieronymus, vel (ut quidam volunl) Paulinus ad Ce-
ita ? dicam. Eis-virtus et morum probitas inest. Nam, tantiam..
ut Juveiuttit, sal. 8 : "•"..' Subacla pularis.J C peracta pularis. In ora mar-
Nobiliias nnimi sola est atque unica virlus. ginali addit : Sic peccavil Zozimas. Ejus vita liabe-
Vel: Suraraa apud Deuraest uobililns, clarum esse tur apud Sur., to. II.
virluJbus. SicB. Ilieron. ad Celantiam malronam. Qux plus infeslat. ] V. qux magis.
Boelium qttoque videloDe consol. philos., /16.111, Quibus 11011 profuil.] V. ln qtiihus non, etc. Vide
prosa et metro 6. expos. B. Attgust. inpsal. cxvut, vert.,69.
Desiil esse peccaluin?] A'on tamen morlale, nisi Ctim liumiliinli obvieul. | Cuin bumiliiali, adtlil
in quibusdamcasibus, videticel ad concilandam libi- M. inier lineas : Christo sciticet iii e.a.
dinosam eoncupiseentiam,-vel alium ftnemmortatem; A poienlai. et dignit.J Quw modo acheniunt, modo
lic docet S. Thomas 2-2, q. 109, aii. 2, arf 2 et 5 ; recedunl. Ab iiis odiostim oriri superbiam cbmpertes,
Cujeianus in suinnntla verbo ornatus et in spnclum si attente Boelium legeris initio prosw <i, lib%llt. De
Tltomamloco cil.; Graffiis,p. 1, /. 11,c. 77 ; Lessius, cons. philos. Sed cum po(entesquandoqtte degradari
l. lv, Dejustiiia. c. 4, dub. 14, et sexcenti similes. coniingat, ideoque. modico contcnlos esse magis de-
lla iil his.J Nempe, consuetudinibus el modis vi- ceat, tibet Senecw versus recitare :
vendi, vetticndive. C nec male: fta 357 ul '' Felix alius rnngiiusque vold,
zm YERBUMABBREYIATUM.- NOLE. 3S6
Me r.nlla vncel lurba polentem. /A Gaslrimargia.J Tria citm omnivus fcre maituxeri-
Siringal teniiis liltora puppis, ptit ut dixi supra ad c. 10, tegitnt castriinargia, serf
iNecmagnn meos aura phasclos tiliose.
Jnlieal iiietlium scindere ponluni. Quasi arcitali.J venlris sitperficie ante convexa,
(HERC.JETEUS.) retro concava; ijuibits qttandoque'360 tliam accc-
Ailjuncta snnl.J Prwter Vener. Bedam leslalut riit incessus testudineus cttm gravitale corporis adeo
ttittm B. Bernardns. serm. 57* ad sororem. afjectata, ul si prwconem tuba sonanteih talibas prw-
Ei siercus sup.j V. omittit et siercus. miseris , slatim compositam prwfecturum incedere
Bi)iimlapidantia.J Hujus senlenliw non meminilC, putes.
Deul. c. VII.] Tna xxxv. Aflixo palo.J V. affixo lalo, no» sapil. Describit
Sepiem populos.] ld csl capitnlia crimina seplem. hwc Prudenlius poela Psychomachia 4.
lln murgiimsdtio, Si ptura cttpias videto Glossam de Dominum et regnum.J V. et M-. Domicilium el re-
Ltjrainliunc locutn. gnum.
Emplaslro sa-pc curi.i.] Ut avariliam deprehema Alierius vilii.] Nempe Gaslrimargix, utsubnotant
Sinionia, siiperbiam libidine propalala, Aliquando, C.etM.
Dei ptrmisstt, riil aliquis in luxuriam, ut fial alienus Num propter.] C«r tWanon? Videalur Seneca l. e.
a snperbia. Idedocet B. Aug. De civil l. xiv, B. Tho- Qua cxtera aninialia.] V. Qnx cxicra, elc. hon
nuis'i-%q. 162,a 6 arf 3. plucet.
Jbi curaberis.j ibi, omilitl V. Videntur Itwc dicla Iiigluviem exsainrandara?] V. ingl. exstinguen-
per anliphrasim ex itlo Jere. 51. Curaviiiius Baby- g] dam ? Hoc est, complendam ?.
loiicm, el noii cst sauala. vers. 9. Frangit Deus omiie.J Hemistichium Prudentii
Umle Gregorius.J V. Undelegiiurin VitasPalrum Psychom. 4.
de qiiodniii : Necin inccssn.] Glossa interlinealis etl.
Viileus-cives.J C. vidil cives. lncoaiposiiio corporis.J Recie. Male ergo M.
Hnrripiliones.J Horripilo, qunsi horridiore pilo et' V. incompositio mcntis.
(rmico: Ulisttnt liorripiliones, qui eo magis intume- Joii. xviu.J Tria, Job. xiv. Olhn minor capitum
saiitt, quo pltts lionorunliir, Nomen horripilationis numerus eral qtiam hodie, ul supra itolavi.
legiittr in Ecclesiastici xxvi:, vers. 15. Priiuogeiiita niors.J V. priiuocrenln mors. Polesl
359 Stiperbia oiireiur.J C oreretur, Male, nisi loleruri.
fone urerelur, quia post,refrigerii causa,in flnmen Qtix inlef vitia pritis.J V. qux hiter vitia prjma
rttil. (liic deficit) primam crealttram.
Quasi furiosum.J V.etM. quasi fatuum. De hoc Ilom Cassiodorus.] Uic lacuna esl in M. usqite ad
eremita legitntur lnvc in marg. C. Egn siiin Dens, ei fiitem capitis. -
noii imimiior, civilalera non ingredior, ita ive.cere- Modilniio cordis.J C cogitatio.
itiitn voluit. - Qiu inliisj. C qui justus vides.
Semicinciiis. Qttw medium homincm cingunt. - CAPUT XI.
Lanlfraiicus.] Ilic fuil archiepiscoptis Cantttarien-
sit, vir sanctus et doctus. In concilio Bomano sub SuiTocntn malre.J Ex B. Aug. De Verbis Domini
Nicolao II ponlijice, anno 1059, dispulavit cum Be- super Matlltteiim,
rengarto hwresiurcha, eumque ita eonvicit, ttl Beren- '-' Quani reliniiil.J Htcc, itsqtte : Hujus invidi.i,
garinslibrttm stivm Vulcano dederit devorandtim. Eo oiuitiii V.
aulem ad vomiiitm recleunle,prwfalns Lanlfranciis In,effectuni et forte.J C. in affectum et in efiecium
scripsit de verilate corporis et sanguinit Domini in inviiiiam scilicet. llic suuitolabo ea, quw ex qnodam
Eucharislia, lo. III Conc. p. 5; Bellurm., De Scripl. codice ms. monaslerii Camberonensis cotlegi, in quo,
Eccl. ad annum supra notatum ; Buron., t. XI, anno inter opera Slephani Canluariensis, Itabentnr aiiqitot
1088, liber ejttsdem De sacramento allaris exstal ca,,itu!a de Verbo abbreviato Petri Cantoris. Inviiiia
lo. VI Biblibtlteew Patrum,%edilionis. piiinum peccniuiii fuil post superbiam, elpercaui
N
Sublililer.J Non sublimiler, trt C el M. de nngclo fnctus estSalan; cam ntilem amisit iii
liiTuroiiensiconc.] Jussu Victoris papa II parlega- effcciu, nescio tilrum in affectu; iuvidiam auteui
tionem missam conlra Berengttrium liabito. Itlius me- reiinei in cfieclu et alfeclu. Itividet ciiim wobis quud
tninit Lanlfrancus in libro tno contra ettmdem-; aniisil : unde primos parcntcS nostros, eis invi-
Raron., lo. XI ad antiuin 1055. tlentlo, deccpit; et nescio, iiirum damnaii et reprobi
Ninvitis juvat.J Noh ininus, iii C qttia viliose, et purificeniiir dxmonibus in invidia, ut post inoitein
conlra origimilem lextttm Clnttdiani. invitlcani bouis, et ita sil falsum quod diciiur .
Opposuisti iiiihem. j V. opposila esl nubes, sed Pascitur in vivis livor, post fata quiescit,
conlra textum Scriplurw sacrtv. (OviD. lib. irEleg. 15.)
Superbia cordis.J. C esl cnimsiiperbia cordis, Nisus esl ut.J Consule B. Aug. to. VIII, in psqt.
oris, cordis, loiius corporis et operis. C«r bis repeiil LVIII,Conc. u, in medio. Item inpsal. cxxxix, tjiiiio.
cordis? Superbias mulliplices aitdi: Superbia cordis, D Fralcrnum odiuni.J C paril eniui semper odium.
oris, oculorum, frontis, manuum, peditm. Ita marg. /)e Itis S. Tlto. 2-2, q. 54, a 6, in cOrp. -
Et froiis doiuicilium.J C non male"expiical : et Qui dicuut.J V. qux dicunl, etiam bene, facta
super os donviciliiim est frons sciticet. relalione ad auctoritates.
Signiini verecuiidx.J Hoc modo dislintjnil M. Et Sunt reddita etinra.J Ex solo C. tria hwc verba
sigiium vcrccundix, iiuniiliintis, vcl linpudentis cotlegi. ' Quod
ei.iiioiiis. maxime.] Vi el JnVquod eiiara tunc.
Et Jub vcl Sap.J C simpliciler : El sapientia, per 361 Ei lunc hoc vitium.J M. el circa lioc \i-
quam accipe Ecclesiasticum c. xxiu; Job fere eadem lium , scilicet odiuui fraiernuin.
habet, c. vn el xxxi. Causam habel inip.] M. curam habet iinpulsi-
Extolleiitiaro.J Excellentiam M. el C. vitiose. vam, etc.
Nares uiinaces.J V. et M. Nares minas ct injurias Regnatura sil posl.J Quod non aliud peccatum, ait
spirantes. inargo M. el C.
lluaiciijactantes.J Veljactahiles, inquiunt M.et V. Aliud persequor.] V. aliud pcrsequitur, ik quo-
Scheraai.i ridenlia.J V. pro explicaiione el nola que in immediate sequentibus.
(ttlilit : Verba fornialu el gcstusiioinir.es moventia lpsuindalorem.] V. ipsum Spiritum sancttun.
:ul risum (M. acidit in margin.) sunl foiie. Exstingiiere conor.J Dicendo (aiunt margines duo)
Membra loquanlur.J C nienibra niovcntur. propter hypocrisiin facit, et hujusmodi.
Qua ralione lacel.J M. ei K. cuin ralione tacet. ln gaudio el dolore.j ln gnudto, attia male acci*
587 PETRI CANTORIS 388
dit proximo. In dolore , qiiia prospere. j accipi wmitlatioiiem , pro laude el vilio docet Cicero
A
Insiiliarc malis.J Slntius poela^ Thebaidos. in Rlietor.
Mucrescil J C et.M. M.ircescil. Vide Ilorat. i, Prophctanl liic.J llli eranl Medad tt Eldad. Num.
ep. 2. ln invidum hoc epigramma jaclat Waudrwut xi, 26 et 27.
nostras., iit wde S. Germaui Montibus canonicus. ^ Qux inicrprclationi.J C quiinlerpretaiioni.
Invide, quis credai? rebus macrescis opiniis, CAPUT XII.
Alque saginalas fit niacer inter oves.
Invidia tanlum possis cuin vivere, reSlat, In lilulo fallitur. C. contra tradilioneni, pro de-
llla qua tu vis vivere, parte mofi. traciimiera.
(Lib.i,. epigr) Dens pessimus.J Aliter M. El Deo pessima est de-
Seroper abesl risus.J Oviditts u Meiumorp. str : Iraclio, lloc est Deo odibitis esl ipsa detraclio. Cas-
llisus abest, nisi qtiem visi fecere dolores. siodorus in ps. ui sic ait : Dcntes tlicli sunt a tle-
0 dulces visure.J Invidus pro prosperis inimici do- nientlo. Et iden pulclne nimis lingux detrahentiiim
let. Sequitur : lntralure lenebras, Iwiutur pro ad- deliles viicauinr; quia sicul illi ciburum paries de-
versis. niiint, ila e( isti opinioncs
' bominuin adhibila de-
Interficilsuperbia.J Corfexbiblicus.: Interficit ira- liaclione corrodunl.
cundia. Roihauos cnp. i.J Tria v.
Mundilia vel vila.J C Vel vila, omilltt. Conlenlione.] De hac abunde dictum est tupra
Sanitascarnium.J Carnaliuin concupiseeiiliarum, cap. v.
oi/ margo C
' Puiredo ]
jj Qnasi in bnc eis J Deficit V. usque, item epislola.
ossium.J Hwc explicanl duo margines : Ad Galaias v.J 7'ria n.
Viiiuiuin omniuin , quas facil, putrescere. Talis est lnvicein mordeijs.J Derogando in parle, innuiuni
eliam Glossa Lirani. margiues duo.
Ignem ardoris.J luvidix, inquit Glossa interli- 363 Consumamini.J Ahrogando in loto. Iiclem
nealis. ntarg. C. et M.
Purielis stipulani.j Vanilaieni, seu opera inania. Scissa scilicel.J M. consnmamini scilicet unitale
Glossu eadem. fiilei. C coiisiitnantini «chismn scilicet unilale fidei.
Jiislius invidia.J Sic B. Ilier. in c. v ad Galalas : Hoc (orle volunt qttod habet Glossa. ord. in hunc
Pulchre , ait, quidain tle.Neoteiicis Grxcum versum (flcum. Nempe : Consuraainini : Per schisma Chri-
irnnsferens, elcgiaco meiro de invidia lusit, diccns : slinnx religionis.
Juslius iuvidia nihil est, qux prolinus ipsuni' ln ps. c.J V et M. in ps. xcix. 3/o/e.
Auclorem rodit, excruciatque aniiiiiim : Id esl delrahens.J V. et M. sic habent : Non ad-
Sed subdamus quw ix margine M. vidimus : Quasi hxsil milii cor pravura , etc. Delrnheiuem proximo
per illum. Lindc': suo, clc. Superbo oculo, etc, Oninia ex eod, ps.
lnlelix priniiis imbiiit auclor opus. Stipcrbo oculo.J Pro invidia, aiunl margines C.
Perpelua anxieias.J Hic versus et sequentes sunt el M. Sed clarius Fragmentum Camberon. Superbo
Juvenalis sal. 14 el 15. oculo, superbia. Insitiabili corde, invidia. Dclra-
Suinit ulrumque.J Idem sat. 9. lienleni, ctc. delraclio.
Et ireiiioreni cnpitis.J V. Et tremorcm corporis. f Parnb. c. iv.] Tria xiv Biblia noslra olim c. xu.
Dicunt quidam Deum late dedisse cornu in nare^ ^ Item c. xxiv.J Tria \LV. Prwfata Biblia XLIV.
Cain, et oculos iia scinlitlanies, ut visu, lerribilior Cogitalio stulti.J M. cogilaiio stulla. Super hwc
apparerel qitam uniconiis. Lib. \\\, hom. 6, c. 2. inler lineas, id-ltgi : et lota viia ejus.
Viduw Sareptanw , quam stiperloribus annis in lu- ld est, absenli non.J Hoc Levil. xix. Non male-
cem emisimus. dices siirtlo, Exponit eodem modo el sensu B. Gre-
liic csi spirilus.J Etiam tolero V. Hxc esl (seili- gorius Pastoral. p. 3. Admonit. ?i6.
cet invidia) spi., etc. Qui delrahil proximo.] Arfrfii.C. Dco el proxinio
362.ifo quod etiani audissei.J V. vidissct. et hoiuiiii.
Corani propsallenle.] V. et M. corara quo (scilicet V. el M. non re;t!unt : Et prnxiiuo, quia salis
Saule) psallenle. Sapit uliqtie. patet , eo se illi obsiringi quo delrahit.
Atl lyraiii.j Cur V. et M. ad lillerain? Sed et liomiiii.J Ly sed solsm C. habel. Interim
Iiivnlia lilia.J C. lnvidia filius. posset abesse , eliitm non muiato sensu.
A bunis prosperis.J C a bonis propriis liominis Diceudo humililcr.J M. dicendo huinilialus. I'.
oritur, ila hxc a bonis proxiini et al.erius et ine- lluiniliaius dicens.
iiorihus. Veniens, non lanliim.] Utinam pro vcniens lege-
Si ex lolo.J C Setl ex loto delcre non polcsl. relur, Yudeprius, eic. Abuttde enim, tum ex Glossa
Si non alicui.J V. el M. Si non nliqua noctiissel. ordinaria, cum ex illa Lirunt , colligitur sic legi
Nc comedas.J Cibos spirilunles vel materiutes, oportere. Ibi bifariam exponiltir Vade. Pr.mo ped,-
ait (rittjmentuin Ctimberoitense, de quo dtxi supra in btts corporis; 2 mentis. Meitlis dico, tibi Itubet pro-
ttoiis ad hoc capul. ' posilum satisfaciendt loco el fem; ore compeleitti.
D
Et perdes pulchros.] Itetn idem. Quasi dicerel : Prius enim tujnriw sutisfiiciendiim, subinde Deo
Nuilo modo iiivitluin placatc polcris. immorlali sacrijicanditm, ipsumque sic, placalo uniea
Qtifltl orilur a bouis.j .1/. qux orilur, vitiost. tralre, placandttm scins.
lii Prologo lsaix. | Ego niagis specificabo loctim. Delrahere eniin est.J Attdi vurietatein. C. detra-
In prologo B. Hieronijmt in librum xi Commenturio- here eniui, est tle aliquo, ct de plcniiiidiiie nlicu-
rum in isuium ad.Eustocltium. jus aliquid lollere. M. deirahere euini, esl de ali-
Despiciunl ei.JQuious quadral hic versus ex marg. quo pleniludiiiem alicujus aliquid lollere. Sed M.
C. et M. coltectus : sic uon sapil. Frugm. Camberon. ilu definii : De-
Canuina qtixnescil, dicit spernendn caletes. iractio, est dc aliquo traclio.
M. vro carmina legit oninia. C pro caletes, hubet Quxslio est.j llwc verba yoterant subandiri ex
zeloles. inlerroga.ione factu , al cttm V. haberel in lextu ,
iiem , si oriltir.] ilf. Soiiitur invidia. Abitsus est. neqttaquam a lexlu excludere poluimus. Inlerea,
Sancia iinilalio. ] C S-aucta inviialio. V. Sanclu mulioram doctrina monitus, dictrem tgo lalem dt
superbia. Quidni sanc.u xinulutio ? ^iuulor cniiu tractortm debere, et prwbendam restitttere, et fainam
vus Dei a-niulalione, inquit Apest. 11 Cor. xi. Dixi upud pralatum laceratam reiarcire. Ipsi autetn prw-
s.uiiia, alioquin perversam adverto wmutalionem luti favetites delatoribus, (ncile crede.ntesaccusaiori-
Prov. xxiv : Ne a-uiulcris viros inalos. BtUiriain btts , ac deiracloribus arreclam aurem commodaiites,
u peccato nitiitme exciuunfur. Ntiiu IS. Auuttslin.
389 VERBUM ABBREVIATUM.— NOT,£., 390
lom. Vill in.psalm. r.vm, vers. 4, inquil : Si hilarii A Conteniptuni alia nllern.J Tria hic non audiunt.
vultu detraciorem nudieris, dns illi fomiiein delra- Non enim alia lillera, sed Glossa, qttw esl Cassio-
bendi, 364 e(c- Ptura vide 6 q. 1. Ex merjio ell doriin hunc tocitm. Nam ille ibi derisum a con-
14 q. 3. Nou solum. ttmplu dislinguit. Conteinpliis, inquil, est iibjecta
Sunienda sunl alimenta.J Hwc legi aliquando aputtI viliias.
eitmdem B. Attg. I. 10 Conjess. c. 31. Exsiinguit vel perimil.J Ly, Vel perimii, omiiiit
Indignam noverii. J M. Iiidignam judicel esse sibi. C. M. autem : exsiinguit vel piinil. Non placti. B.
Ilabetur hoc epigramma lo. X, Serm. 26 ad Fratres i Berhardns eadem homilia : Necnl funiliius ci ex-
in eremo. singuil. Illam legisse plurimumproderil.
Episl. eaiionica c. 4.J Tria c. 9. Apud antiquot Duo auleni sunl geiiern.J Fuse edisserit idem ibi-
auctores, non canonicn, sed Calholica vocatur. Ori- rfem.
genes apitd Ettsebium Ecclet. hist. I. vi, c. 19. Dio- Dicens sic : Pcr roe.J Fereeadem B. Ilieronymtis
nijsius Alex. ibid. I. vu , c. 10. B. Uicr. rfe Script. ad Rttsticiim epistota. Niiiil.Chrisiiniio. Sed tlio-s,
Eccles. in Jacobo. ldeo aulem Cnlbolica dicla est, 11171111, ipse 11011 dciraho; aliis loqiientibiis, qnitl fa-
cnm epistolis B. Petri el aliorum, mtia non ad unam cere possuin? Ad excusnndas exciisationcs in pcc-
(ttiquam civiiatem, ut Epistola ad Romanos, non ad catis isla prxteiidimus, etc.
nnam privatam personam, ni ejttsdem ad Timotheum; Capitulo tierictis.J Ita ibi : Cl rici:smaie(liCus ad
sed geiieralim drf fideles dispersos missa sil, ut ex posiulaiidani veniam cogntur, et si miucrit depo-
cap. i, putet. Dicitur quoqtte canoniea eo guod ca- natiir, et non nisi cum raaxiina salisiaciioue revo-
nones et prwcepta instiliiendw vilw Christianw conti- g cetur ad oflicium siium.
iieat, tett quia, wque ul Puuliitw, ad canonemti- Ocnlata lide.J Manifesla el aperla. M. el C. male,
brorum pertineai. oceulla fide.
Qui pcccalum occuUiim.] M. nil. determinat, Quolidie viilemus.J Palet, inquit Fragm. Cambe-
eoque male legit : Qui peccaiorein puhlice, elc. ron. qnia inulti detructores el causidici- oflicio lin-
Publice peccanles, pnblice pro exemplo corrigendi gux privali siint.
sunt. Sic. Ven. Beda in c, viu Lucw : Publica noxa, In veunlibus in lingua.j Per veuales in lingua
publico eget remedio. (lollalur.) intellige illos advocatos, cuusidicos, el similes ejus-
Parab. xxiv.] exemp. XLVI. dem praxis, qtti in du/.licatis aitt triplicatis respon-
Sed inmquiil niiiius.] C allucinatur: Setl nun- sionibits, lum in testes, cum in adversam partem
quitl falsura lesiimoniuni minus delrahil dicendo convilia jaclant, calumnias nequaquam ad proposi-
veriiiu dxnioniuin de aliquid. lum facientes, ,ex malignitate tl vindicla animi in-
Vel virtute.J Solum C. terserunt. P10I1pudor! Consiliarios iu lalet detrac-
Yerba ndulnlorum.J Ncquaquam, Verba dciracto- tores el facto, et verbo, et scriplo notos el deprelten-
rIIni, iu C. Patel enim ex Glossa interl: quw et B. sos, non animadvertere, non via facti in eos senteii-
AUgusl. est. tiatn \erre, attl amolione ab officio per annum, aut
Ciijusdam Sapientis.] Gtossam vide. inhabilitate conlinna ad illud obcuitdum ferieitdo,
Uni commenibro txso.J V. coropat. omnia uno damnundo. V^elM. In venalibus iu lingua n.agni-
inemhro lxso. loqua. C. in vcnalibus in liiigua ct vaiiitoqua. Aurfi
Ohservanda.J C conservanda. hic Lucanum l. x Pharsalici belli :
Ignobiliora nienibra.J Fragm. Camberon. Inho- *" Nulla lides pielasque viris, qui castra se-
ncsla menibra. [quuiilur,
Excmpio eliam malris.J Ilic, usque, exemplo Yciialesque manus, ibi [al. uln| las, ubi
eliam Pulrisfamilias, elc, deficit V. [mnxiiua raerccs.
Juuiorein.] C minorcni. Sapii ulique, si wlatis Po3iia eliam fuluri.J Vide U, q. 1. Deleriores. De
tiiinoritatem inlelligas , non molis tanluin. Sic legit Pwnil , disl. 1. lloinicidium vcro.
\rctgm. Camberon. Debilioreni iiliuin niajori dili-
geuiia fovei. 366 GAPUT XIII.
Filium prodigum.J Post exemplttm,filii prodigi, Yita priino.J C. Vila post intravit. Illo sensu, de
recte subdil Fragm. Camberon. Quin, qui bodie cst qtio hic, non potesl tolerari.
mnlus, cras bonus cril: el ideo nulli esl detra- Primt) accediiuus.J Ilerumque C. Post atcedimus.
hendum. Ly posl per lalem abbreviationem scribitur, qua fere
Qiiiilam enini invenil.J Tria conveniunt,at Fragm. inducar legere prius, sicque non damnarem leclioriem
Camb. clarius efferi sic : Quidam enini invenit de- hnnc neve priorem.
li-aciionem sine nliqua inalcria vel ctim aliqua, Adeo quod de ea.J Apparel auctorem Itax desutti-
quia /leino est cujus pes non Itibrieet aliquando, psisse ex R. Aug. I. X, serm. 2, iu Vigi ia Peule-
de quo polest dici illiid poelicuiii : cosles, C. itlttd adverbium ndeo, in 1I110 verba n Deo
Quxlibet in quemvi» opprobria fingere sxvus. distinguit, secl male.
Qiiidam audit, ut referat, et de illo dici potesi : .n Iliiiniliaveril sc.J Per naiurnm. Aiunt margines
Quxlibei in qnemvis opprobrin dicere sxvus. DC. el M.
Margines C et M. Rarus eniin est cujus p«s quanJo- Sicul parvulus isie.J Per gratiam. lidem.
quc iiou lnbaiur. (addit) C. ul lubricet. Mulierculx citleni.J Priin.uiii niulierciilis npparuil,
365 Fingere sxvus.J Horatii versus i, epist. 15, inquit B. llier. C. omisso niulieiculx, solum leyit
C. dtcere sxvus. cidem. V. et M. econtra.
Dissipnl pluvins.J Adulalionis et delraciionis, in- Ex textu infertur Mqriatn Magdalenam (ctti Sal-
' " vator resurgens primo apparttil) esse eamtlem cum
qttiiint margines prwfati.
Fncies irisiis.J Scilicel inCrepans, ait M. inler Muria peccalrice. Contruriw opinionis est Guillelmus
lineas. Vel indicuns se lunquam felorem pulriduni Eslius Orutionum theologicurum 14, et in nolit in
horrert detraclionetn idque naribus contraclis, itul liutic locum.
rtigala fronte, aul mpercilio adiittcto. Piinio prxlntus stillx.] V. dmittit piin:o. Ad itliid
. Ad Nepotianum.J To. 1 De vita clericorum circa siillx, aittiil murgines post B. Hieronymum, id esl
finem. lncipil epis.ola : Pelis a me. Nec absimilia genlili populo, vili el idololatrx.
leguntw in epist. ad Rttsticum eodem lomo, quw in- Primas sibi enlbeilras.J JVonpe simas, ul C. Vide
cipit: Nihil Clirisiiano, post metlittm. epist. B. Ilieron, ad Anlotiium monaclium.
Non in pelra.] Mctliemipse in petrara, ab impelu; Qunm precuiii.J lteruni male idetn .-.quara pretii.
idque ex llieronyinictno texiit. Ait enim : Sngiita in Ncc iiiiium facere.J V. nec iniiiuin facere. M. 11111-
lapidcm nuiiquam tigiliir. V. In'cvariat'sic : Nulli lunvque te facere cogas, et Domino, etc. C. Muluui
ciiim invilo loqucris, ul in pclra figatur sagilta, scd le facere cog^s. Restilui iiiituin ex B. Hieron.
resilieus, elc. Nisi siyli verecundia.J Marghtes C. ei M. Verbtua
'.91 PETRl CANTORIS 552
prolaluui aviilai, sctiptmn permanci. Unde ct stylo A i vocat B. llier. in ftne eptst. ad Heliodorum.- Quanto
scribendi mnxima debetur reverenlia, ne quid nisi amore.
honesiiinret utile scribatur. V. hwc haberin texlu 368 Pernoclantihus. J Addit margo C. Unde pa-
post illa verba. Rescribere vel iralus. Sed judicavi sloribus apparenl visiones, el simplicitale purvulo-
recentiores illa subnolasse (ut annuit V. in notis ad riim, cflectuni habenl incanlaliones, gladii et bu-
c. 97), ideoqttea leatu exptingi. jusmodi.
Vitlisse in aere muiidiim.J C. Vidisse aerem ple- Seorcla naiivilaiis.J V. SeCreta sacramenta nati-
nnm, eic. Sed 11. Vidisse miindura (supra autem vilatis. Ademi sacrnineiita, eo quod superflitumjudi-
acldit, lcge nerem) plenuiii laqueis, clc. Dicta sttnl carim. Nam hic idem eslquod secreltimet myslerium.
Itwcde S. Antonio, ui legitur in Vita ejusdem per S. Ut Tobiw xn. Sacrumeiuum regis abscoudcre, bo-
Allianiisiuin comcriplti. num est.
Incauln liumiliias.J Fragm. Camber. tegit hwc : Parvo lacte.J Ex hymno Nalivitatis Domini. .
Quia niniia huniilitas tognala est stullitix. Recte: Hiimiliael bum.J C Quia humilia iMiuiilibusprx-
Nam hitmililas absque ralione stttltiiia creditttr. dicavil.
Cognata stulliiix.J M. cognala justiiix. Insipide. In seputcro alieno.] Quod.erat Josephi ab Artjma-
El consei'vaiid.r:'] V. et observandx. ihia. Mutth. xxvu.
Tinieas riiiuaui.J Jttxia iLud 1 Cor. x: Qui slat, Huinilituiis responsorium.J Hoc est scutum et an-
videal ne cadai. lidoittm.
lieni ps. ci.J C el M. deficiunt una linea, usqtte: Hyssopo.J Fragm. Camberon. liyssopo, id cst
Item idem. Q liumiliiaie
' per toltini corpus.
Exaltalione superbix.J M. elatione superhix. Moneniurin psnlmo.J V. 01)Jioc eliam monenlur
Glurix collaiione.J Seu ul C. collalione prxniio- pueri in psalmis lauJare : Laudate pueri, M. mo-
riim. veniiir pro nioncniur. JVonsapit.
3S7 Prinio Reg. c. xv.] V. el M. determinant Aiiimal humiJe. ]-B.Joan. Chrysosl.in cap. xxi,
Cliptllxxvi. Matlh. Esl enini aiiiinal boc iramuiidtim, et cxteris
II Ueg. cap, vi.] Tiia LXV. penejiimeuiis irrationahile, el.slullum, et iiifirinuiii,"
Hodiuei heri.j Solum C.hubet. Et heri, nec esl in et ignobile, et onerilerum raagis.
trxtu Scripltirw. Opera jiostrn.J C lempora nostra.
De post feinntes.J Ihec non vidi in texlu B. Grego- Episl. Canoiiica cap. iv.J Tria cap. vni. Cur ca-
rii, neque in V. nonicn, diximits in notis ad c. xu.
Miuimis exti-qunndo.JC Minimus exsequendo. V. Scd mngis lime.J C omitiil liiagis, viiiose.
Miuus cxseqiicmlo. M. Mininusex^equeiido. In textu Superbiu ibi ruina.] Sic comminalur Jeremias cap.
vtservavi lextum B. Gregorii. L. Cadcl superbus et corruet, et non erit qui susci-
Uebilia et e.urenw.J B. Gregorius : Egil vilia et tct ciim. Fragm. Camberon, Ubi superbia ibi con-
exlremn.iii illa, eic. C egil debiliaei exlmna valde. lumelia.
Ilis significatur Davidis profunda liumililas et di- llumiliari cum hunvil.J VersioS. Hieronymi :IIu-
gnalio. niiliari cum milibus : at LXX lnlerpr. Melior maii-
Huiniliaiura dcsucxil.J llucusque B. Gregorius. sueluscorde ctim humilita>e. Cltaldaicmparaphrasit
CAPUT XIV. (Q iranslalio sic: Melior esl humilis spiritii el iuansue-
lus, elc. Ni tria convenissentin lectione, observassem
Cinerem ei favillnin.J lloc est, ul inquiunt margi- S. llieronymi versionem. Postremo.Fragm. Camber.
r.es M. et C. Se esse viles. Videatur hic B- Gregorius legebat: Meliusest huroiliari cum divilibus, sedmale.
Morat. xxvu, cap. 27. liem Gregorius.J Hwc duo verba omillil C. Multit
Se esse faleiilur.J Fallitur C. Secssenonfalcnlur. ttntem tvcis de hypocritis traciat iile, prwsertiin 18.
ln oculis cortlis. j V. in oenlis iiieis. Moral. cap, vuci xv,e. 2. 5. 4.
Esl eniin duplex liuniililas culpx.J Fateor me hwc Qui humililateiu noii.JComtarfieil M.hoc modo :
rerba qualuor in contexium reposuisse,quai so'tv mur- Q i liumilitnlein non habet, hypocrita non est.
gines C. et M. legebant. 1'ossetlole\arilioc sensti :Qui humiiilatcui uon hahct,
Ex scrvili tiniore.J Aii Fragm.fiamberon.: Et hu- liocest, tjiti uoii novitexlerius simulare humilitalem;
iuiliiuli rogiinln esl bumililns servilis tinioris ; qnia non polesl dici simulator virtulis, aut liypocriia.
quidam solo limorc sc hiimiliant, cuni non audeanl Jub ait.J 7'n'<iluni in texlu cum in murgine, c:ip.
dcsxvire in alios, quod lanien appctunt. xv. Oiiiit cr«n( pauciora capila numero, in Jobo,
Dicil poela.J Claudiunus n in Eulropium. ijuitm hodie.
Ilumiliabilur, coiifusione.J l's. cxvui. Coiifundan- Si ascendeiii in cceliim.] Subduui margines duo :
ti.r siiperbi,*etc."C pro confusioue mule lcgit con-' Tu iiic es. ex psul. cxxxviu.
fVssione. Sucerdoliuui cupere.J C. capere.
Parab. c. xxix.J 7ii« LIVin line. De ciipitl. lautlis.J Subnolant murgines C. el M.
Esiui vero veiianteni.J 6'en. xxv.K. el Jl/. Vena-;D ex Pltilip. III. Oiuiiia isla reputavi, ut «leitoia, ut
liirein. . Clirisluiu luciilaccrem.
De post asinas.J C. asinos. Scriptura sacraliubei Et quasi tle.J Hwc sniit ab auctore superadclitalex-
asiiios. lui B. Uier. usque, iiiterprelnmui'.
ln Aposlolmiv.JSeu ul V. et C. in discipuluin. 369 '" gloriam couveiiuni.J Marginesprwfalw :
lnfirma iiiuiitli.J lloc esl humilia. Unde M: et V. Glonuui retlnrguentes. Quum betie Seneca, ep. 115 in
liilima iiiundi, fia. Qui viiiutem siiani puhlicari vull, non vuiuli
Qtixque confuiitlal.] V. quxque confringerel. laborul, setl gloriiC. llaquequi libellos stto sludio tt
Ctiui Roinx.J llwc, usque Fabri lili.o, resiilni in ntdustria (acittnt pubticvs, Dei honorem el proximi
texitt, ex marg. C. el (ragm. Camberoneiisilunlum. tttiliialem speclent, non uurw popuiaris favorem. Di-
Successorehi.J V. Successores. cant cum Domino: Gloriatu nieaiii non quxru (Isa.
Propier quadraluram.J De his virtutibus, coruibus vui), elc. St sitpeninl oblreclutores appellus ipsorum
quatuor allttris, dicilur Sap. vm. Sobiiel.item etpru- despicienles et deprimentes, liumititer et benigne re-
dentiaiii docelet justiiinm et viriutein, quibus uti- spotideaiii : Dexiermn lii.uii sic noiaui fnc, ct eru-
hiis nihil csi iu viia homiiiis. Plura cupii? percurre diios corde in sapieniia IPsul. LXXXIX).
Glvssam in c. xxvu Exotl. ver. 1. Et famaein populos.] Margines dtto : Fama ad pro-
Quxsiuarix.J Uii Prov. xxxi. Quxsivit lanam et ximum utilis csl. lta est. Nam : Fama bona impiti-
linum, cic. Absilergo, ul Deiparam dicus quxslioiia- gual ossa (Prov. xv).
iiatii ut C. Puto inlerim nolurii errore hoc subrepsis- Cymbatuui concicpans.J Verba sttni B. Hier.; I
se. Num in(ra c. xvi. habet qiixstuariam. Sic eam Cor. xm, liniiiens.
383 YEUBUMABBREYTATUM.— NOT^. 59',
Alhlelicum scoiimn.J Sic rcstittti, alioquin Tria ; A lutem sed cniiscrvantiam et augmenlum viriutiim,
Albalanlicum sraninin ,t\01nrir.riaccit,itur pro arte panpt rtnlem. Do quo verbo et exemplo regil scholas,
eerlantti. Vnde ifihnri;, atlileta, litclator ar.S>u.u.xvero ' quin, elc. M. sic incliont capttt : Reginiiui coeleslis
est cav'llum,calnmniu, <rapurp.«, captehdttta. Tales cn-' docirinx siix de hiimililale, elc.
villanlur el jnclanl couvitia fucala tt aditmbrata )le- Quod polesl salvnre.J Hanc tententiam omisit M.
nociniis. Et iii margine C. ad hwc lego : Ad cacliin- Fuisse dicilur.] Hwc insoloC. leguntur,
nnm, Dei sermone, invicem provncani. Reati paupercs.J Secundum Lttcam Hon additur,
Glorix ciipidi.J Aii uoii juste et vere idem margo •Spirilu.-
clamnt; - Se.l exeinplo.J V. Sed etiam commeiidftvii exem-
IJnde snpcrbit homo, cnjus conceplio culpa, plo, ut atl appeiitum cjtis inviiarel populuin, sibique
Nasci p«>na, Inhor vila eccsse inori ? eam eic.
Plriiip. ii ] Tria, 111. Pauperciilx cl qnxsliiarix.J Ly paupercnlx, es
II Cor IV.JTiin, xi. V. adjeci. B. Hieronymits in fine epis!. ad Ueliodo-
Ul sublimitas ] C Ut subtilitas snblimilas sit. rtim : Qunnlo amore : Virginem Deiparam vocat
El corrnplibile.J C conjnngil eum immediale se- qiixstuariam.
quenli: Et corrnplibilis^nccus slercoriiin. Prxscpioium.] Non prxsnpilium ul M.
A^iiosce iligiiiintem.JLHfu/eiilerC.in talerali6ra: 371 Cuidani ndolcsccnli.J Sana Udio est. C. et
Magmis el felix fuisscl homo, si permansissct in eo M. Cuiilnm possidenli divilins.
quod creatus est ; sed major ct felicior, si in eo Utrum laraen.J Ulriim antem V.
perniansisscl, quo creattis cst. lieriimque subdit: tt, B Verbum possibiliiatis.J C. Vcrbis possibililalis.
« Clirisliane, in qno resiauraius es. Cinn ncgativa. J C Ciitn non negaiiva parlicul.i.
Qiiaiii- gloriosus enini.J C. qtiam gloriosa cnim Vct faciliialeni.] V. ;«l M. Yel faciillateiii.
arbor mnrtyrii, incrnl, eic. De Mattritio et Thebwis Vcl quia vitiose.J Hrrc^ usqtte, llcm Hier., sotum
agil Sigeberhts Gemblac.Devirisillust. c. 159; Mar- V. Itabet in textu; duo antem in margine. Ubi le
botltis epiic. Redonensitpassionem Thebworiimmelri- gendum videltir iia pro itcrum, lametst B. Iliero-
cecohscripsii. Videaiur prttterea Sttr. loiii. V. nymits nonnisi primam. ratiottem udditcat cur divilite
JRcilnrgueiisnii. c. xui.J Tria, XL. vocenlur niainmona iniqnitatis.
Ad TUiim ll.] Tria, iv. Snpeihire faciuiii.] Post hwc sttbditnt marginet
AilHieronymiis ]Sicreslilui,y.roulcita.urvm,q. 1. C. ei M. Non cxpavil Aposlolus diccns scilicct niors
. Qunlis oiiim.J Tria : Ait Aiiguslinus. ex.
..Corripieus c. xix ] Tria, uv. Exigui parviquc lares.J Lticaitus impretsus:
JllildGregorii.J In explqHiitione5 psalmi petHtt.nd Panperis angnsliquc larcs.
itlud : Non est snnitns iu carne niea. Tria : Iiltid 0 uuinera.J V. ct M. 0 iiiiininn.
llieronymi Iuleilecla Deiim.J C. iutellecla Doo.
Scptennm scalam.J C. Seplena oracuia, hoc esi Iloc coiilingcre muris.] Jmpressa:
beatilttdines. ... iloc contiiigere teniplis
Humililaiem quasi fundamenliim.J IIwc invenfcsiu Aiit muris potuiu
Glossa ad illud Muuli. v ; Beali paupercs spiritu. Prxdnm civibus.J Hoc hemisiichitimcttm sequenti
f,
< excodem Lttcano desuinptum esi, el snperiora imnte-
370 CAPUT XV. diate prwcedit Itoc modo :
Circa quod bomim esl.J V. circa quam , scilicet Seciirns belli pr;vd:uii civilibns armis
liumilitatem, iolero. Scit iion csse cnsns. 0 vitx luln f-icultas, elc.
Coiiteiminam et vicinnm.J V. cominuam, vel con- Ilem in eotlem.J Lucano nempe, non te.menqttinto
tigttam, ct vicinnm. ted primo libro De bello Plwsulico.
Mnnsuelus.J V. m.inui assnetu*. Non viros.J Hoc omisit V. Snbjkio vertits Juve-
Injurias ctinm proprias.J Post hwc legendttm esl nalis, sat. vi, in ora laterali C. sttjlo teuttissinu)ex-
exemplumquod ex solo murgitje C. collegi. Tale est: pressos :
Unde quxreuli de qiiodain ruligiuso, qui nniltas ha- Prinia peregrinos obsecna peciinia mofes
ijehat graiias, quaru nou promoveretiir; respoiisuni lntulil, et iurpi fregerunt sxcula luxti.
cst a niouachi*. Quia in grntiis non est gratiosus. Item Hieronyraiis secuiidum.J Percttrie episl.
Non enini est inansuctus, non «sl saiis traciabilis. liii acl Damasum : Bealiluilinis lux, tt aiteram aa
... Excmplo Andrex.J D< quo src in Ecctesia caniiitr : Demetriadeni.
Vir iste in pnpulo suo uiitissimus apparuit, ctc. Versibus peetarnm. ] M. Versibus poeinainm
Mites vias suas.J Subdit V. El psal. IAXV,5, 9 lanlum. V. Poelaruin lanlum.ln nolis ad c. 1 plura
(lio.lie 10). Cum cxsurgerel Deus in judicium, ut de hac re comperies.
snlvosfacerel oiiincsjnaiisueius lerrx. Ei Aposiolus: Spolialis .-Egypiiis Hebfxisque ditntis.] Ilwc
Argue coni uiausticludiiie. Et paulo post : Psalinisla verha forte erant a lexlu expungenda lanqudm nvtw
(cap. xi.iv) : Propler veriiaiein cl mansiietiilincm, addilw, eo qttod solitm C legat in margirie, et V. in
elc-. Qiioniam supervenil mansuetudo et corripie- D contextu, judicel leclor ex iis quw Itabentur iu notit
iiiuf (Psal. LXXXIX). Poela eliam bauc apprubat: ad c. 97 dtstimpla sunt auiem hmc, tx beneaictione
Nun cadil, etc. Perficio . cerei paschalis.
Non cndit in mo.res feritns inamabilis islos, Crinibus puellx.J Allusio est ad mttlierem in ntt-
JNecir.inus a sludiis dissitlei istn suis. mero captivorum visam, de qtta Deut. KXI.
(OVIB.,i De Poiito.) Juven. Cantnbii.j Sau x. llic, usaue : Itcni Hic-
Verba aposleli: Argue.clc, colligttulitr ex 1 Cor. iv, ronymus, deficiunl M. et C.
vet I Tim. vi. C. super liwc, elittm addil in lalerali Ctaudianus.J In Ruffinum lib. i. Primut versui
margine: Et exallavit inansuetos in saluiein {Psal. .varial cum impresst Claudiani, Siceittm ;
CXLIX). . 372 — Nattira beatis
A stii.diis.genlilis.] V. Sija nntura dissidet gentilis. Omnibus esse dedit, elc.
1 Paral., c.ip. XVIII] M. liem Pnral. HVJ, in line. €alo : PaupeitJ Quidni ejusdem versum prwce-
V. In Paral., lib. u, cap. xvi, in fine. denieni recensuit? Facii a.l propotitum, ergo repe-
CAPUT XVI tendtts :
Iiifanlem niidum cura le natura creavil,
Regiinen coetesiis.] Hoc capite multum dissenth ab Pauperlatis, etc.
aliti V.sicque primum erditur : Kegimini cceleslis Iteiu Seneca ad comniend.J Seirecnm rettitui, &t
doctriux sux in scaJa Jacoh posl liumilitateni et tpistola 42, flitam quoane niarao C citabat. /n l«l«
Hiansueiudiiiem adjunxit Dominus lcrtiuin, non vit- tria tegebant llieronynius pro Seueca.
PATBOL. CCV. l£.
3BS PETRI CANT0KI9 ?9S
Hoe iuquej V. Hoc iiliqne. \ parie IIICurw pattor., aJmoii 29, Ins verbii : < Quia
Ad qux mngno labore] V. ac magno iabore. gtitw deditot luxuria tiquitur, propheta tetlalur, qul
liitermitlit alia. dttm aperta narrat, occulia denttntiai, dicent :Prin-
Mngnolabore.J Scilicct divilins el rcddilus, uiunt ceps coqiioriini dcstruxit niiirns Jeriisalem: Prin-
dtiw marginalet ortt. cept namque toqicortiin vtner esl cui matjna cura
Inspicere debcnius.J Cuui nobis ofieruntur. lla obseqttiuma coqttis impendi.ur, ul ipse deleclubiiiter
twdetn cum V. cibit implealur. Mttri aulem Jeritiaitm virluttt tunt
IVonprovitlemus.J Genuina Senecw leclio, tpitt. animw, ad desiderium tupernw pacis elevalcc,Cvquo-
-4-3. I'. lamen cnm M. Nnn perviiiumus. rum itjitur priiuept muros Jetutulem dtjicit, quia
Graluiia vocamns.J V. Grniuiia puiamiis. dttm venler iugluvit extendi.ur, virltilei attiiuw per
Qunnii deferalur.J V. differaiur. Qttod lequilur, luxuriam tletlruttntur. > Sie ille.
prelii tiiniuii. Hieroiiyinus : In lioc.J Videatur Gloua in hitnc
~Sa*pemaximi pretii. J Jtf. et C. hic observavi: locnm Ptatmi.
qnanquam V. cum impresso Seneca legat: Sxpe ma- Elecios suos.J Tna sic habent. Ptal. LXVIII.Vir>-
ximum pretium csl. ctos suos, clc.
Liptius enim leciionemtexlus noslri auclorit, as- Compedcs nalurx.J Quibiiscliam, aiunt murginet
ttril a quibusdam juisse receplam. C. tt A/., vinciuiiliir diviies veliiu noliul, ut siii.s,
Quid siuliins.J llwc, usqtte, Iiem : Uxor Tobix esuries ei huju&iuodi.Plura videto apud B. Aug.
dtto legunl in margine lattrali; V. vero in textu hot in ptal LXVIII posl medium, lom. vm.
modo: Hieronymus. Quid stuttius, etc. ,, Compedes gratix.J C. in lutere. Sed hx duplices.
u
Jiein Hieroiiyinus.] In breviario suo super psal- Qiixdam prxcepli. Unde . Fili, injice pcdem liiiim in
mos, tiiijmini/ dito marginet cum V. Virum in eom- compedcs ejus (Eccli. vi). Vmctos lus compedibus
mentario, qui ejus nomine existil, non habentur. exaudit Doiuinus (Psal. LXVHI).
Juxla verbum Sap.J Similia vidi Eccte. v tt H:Isnirais Oneral.J M. Has niinis honoral.
Job xx. Ilem philosoplms. Meiiiiui.j Seneca epitt. 110,
Sxpius sinccFius.J V. Sxpius securius. Placet tub finem. Num detcribam ex V. (ut tupta diii)
utiqut. ab illoloto, quo dettiti tubnoiart. llic ett ex Jun-
Ul alUun iloriiiirel.J-Jfarfliiies rftio«tro Y. seeure. nati. Alluiii ilormirel. i*os»hwe verbatequitur in V. :
Hoc est: el profuntlo somiio donuirel el non labo- 374 Al1 uoc va'et • 1U0(I Dumiuus voluniarios
rioso. pnuperes scciim scssuros in judicio, dk-it : Vos qni
Hie monenduset, leclor, V'.multum a duobut aliit reliquistis ouuii.i, et secuti eslis nic, sedebiiis
exemplaribus differrc, non lantum ordne vtrborum (Matth. xix), etc. Ibi enini eruul opprcssuri suos
transposito, sed et topia. Quare eontulto dttxi ver- oppressores , et eos cum Domiuojudicabuiii. Do-
boltnut dttcribere ab hoc loco : iteni llicroiiymus : ininus eiiim paupertatem in domo sua dedicavil.
Ob hoc ampliori, etc, utqut ad Seuecwvt>ba : Me- Non ncgaiulum lameii, quin diviles, id est iulcr
mini Allaium, 4U., ted prius nolahda esl varielat divitias pauperes sinl.
C. el M. usque ad prwdicta Senecwverba. Ad itleiu facit quod piscaiores, rcliclis retibus et
INudinuduni.J Vide D. Hiernnym. in fine epistol. navi ci voluniale omnia possidcndj, nudi niidiim
ad Rusticum : Nihil Clu-istiano. _ seculi siinl criicilixuiu (Maiih. lv). Ad hoc facit,
^*
Ahundaniia panis.J Margines C et M. Per panem quotl at'oIescens rclicla sindone ntidus aulugit
quxtibel necessaria bona accipiuiilur. B. Hier. in (Jl/nrc. xiv). Hoc est tjuod Joseph i£gypiiacx inc-
t. xvi Euteb. Ahundaiitiain pnuis, inquit, verte- retrici (Genet. xxxix), itl est luxurix niundaiix pnt-
ruiilLxx delicinruui et Itixurix opulenliam. Recte lium, quo uh ea'traliebalur, cvatlcns reliquil. lluc
per panem deliciw ititeUigttniur; nam ad omne ob- est quod Aposloltis dicil in I Epist. ad Cor., c. ix.
sonium semper aptus est panis et proficiius. [al. cap. x.J Sic currile, ul coinprehen.lalis. Oiiini*
373.Uem Ilieroiiyuius.J Post Senecam, epist. cnini «iiiiin agone coiilendil, ab omiubus se absti-
20 iii medio. net, olleiidiculiset sarcinulis. Pcr suum eouiranttiu
llcra idem. Hocunum.J Tom. IV in c. xxxiv Extch. coiiiiiiendauda est paupeiias. Viliiun eiiim Sodoiiio-
iuitio; tt ilerum posl Senecam vi, De BeneAciis, ruin adinveiiit abuiidaiitin panis (Ettch. xxvi), id
e.ao. est qiinriiiulibet copia diviliaruui el superb:a viix.
in consiilcndo ] M. Ycl ei consuleiido. lnde eiiaui subsecuta esl oiosilas, cui ipsa naturu
' Vel
Fruelus pceniientix.J M. omittit ly pteniieiilix, displicet et verliiur iu faslidiuui. linde illtid : ,Vide
ted male. qiiitl faciat otiuui Ct cibus atienus. iuvenalu
Exemplo Xerxis.J De hoc Seneca vi De btntf., c. (S..I. vi):
Oi. PrxElabat castas humiiis forluna Latioas.
Dcmaralus.J JVou Demoratus, ut M. Hujus me- Gregorius paupertalem commeiidal diceus : Sxge
minil B. Hier Apol. advertus Ruffinum, e. 2. quus morum iiilirniiias vulneral, pauperiatis niedi-
A leipso vinceris.j, M. iu margine subdit: Yiso D ciua curai. B. Uernardus quxsivil a quodai» ab-
exercitu, prx tiniore fugieul hostes et liujtismodi. batc sibi subdito, qualiler se haberel donvus'sua.
ltem idern : Y.ictuseris nnlequani senlias. Hanc et Qii respoiitlil: Adhuc peroplime esl nohis, quia
tequentet nolas marginates V. teyttin lexltt, «I infra ndhuc ptiuperes suuius. Hieronymus (Posl Scn., ep.
videbis. .. 20, lib. vii) : Ob hoc amanda cst pauperlas, quia a
Etobruet. C. lnvolvel nos et obvolvel. qno amcris, ostendii. Huc unuiu dcesl oiiinia ba-
liem Jeremias. Nabuzardan rex coquorum.J Iste benii, quoi non est qtii verum dicat ei, oiuiies adu-
Nabnzdrdari erat princeps mililiw sive exercitut lantur ci, eiiam contessores, aulici, secretani. Ui-
Nabuchodonasiris regis Babyloniontm. Jerent. LIIel ves ctiaui a ncmine diligitur. Uude Lueauus :
iV._titg. xxv rfeeo ibidem dieitur : MurosJerusalem Felix se nescil ainaii.
iii circuilu destruxit oranis exercilus Ciialdxorum , (Sen.',\iDe benef. c.Jol): Quoinoilocretletsediligi.
qui erat cuni priiicipe miliium. Idem repetitur Je- qui nulliiiii diligu?Quotl aiiieni habenli desit qui
reiniw LHvers. 14. Quibus tqcit apud LXXinlerpretet vcruiii dicat, putet per Xerxera. Qui cuiii lol et
'itinptr vocatur priuceps. coquornm , ut qitattr vtl laiua fecissei, cum per mare siccis pedibus ivisset,
quinquies dicto c. 25, /. iv Reg. El Jeremim m tic ciiin per l.ri-ani navigiu cucurrisset, inlinilum
habem Stptuaginta : Nabuzardan priuceps coquo- congregavit exercituiu comra Lacedxinuues et
rum, qui stabant ante faciem regis Babylonis, etc, Albeuieuscs, habens iriginta raillin equiium, el in-
omiiem miirum Jerusalem destruxil viiins Chal- liniioruiii pediium muliiiudinem. Cuni atiiem qux-
dvorum, qux cum principe coquortiin. Qttem locum rerct iilriiin sulllcerent ad coiifuinuduinliosles, aU
ciliins t, Greqorius pukltrt mystico seusu exptunm ouinibus una YOCCrespuiisum est, acreut oon uuf
597 VERBUMABBREYIATUM. — NOT/E. 508-
flcere ad capicndiiin leloruro mtiltilndinem. Et A Et alienis hortulis.J Nempe Epiemi.--
eiiam , audilo nomiue rcgis, onuvcsconvertiin fti- Ilumanitaiem paii.J JVouhumiliialcm, ul V.
gain arclaniahant. Sed Demarattis alienigena et Togani coiUeruiii.J llerum V a sastt defleciit.
exsnl, aliis omnibus ailulando nienlientibus , solus Totam vitain conicrunl.
dicil ei veruin. Priiis, inquit, viclus eris quam sen- Iiein iilem.| Anlc htvc Seiteew terba , M et C. le-
lins. Molcs euini ista dissona estet nou upln hcilo, gebant : Cui cum paupertnie bene cnnvcnil, dives
sed de fncili in casum ruiiura , et sese oppresstua esl. Serf CMIM pattlo eadem repclerentitr, jtulicavi
prx •iinltil-itline. Et ita coniingit. absona, monilus lectione V, quw hic ptacuit.Videatur
Ad ideni pertinet qiiott Nnbuchodonosor per prin- Seneca, ep.%
cipem Nabuzardau panperes agricolas tlimisil el Quod iieccssc«s'.J Quod naiura exigil, ct ul vi-
viniiores in tcrrani promissionis, et Nabnzirdan eis vere possis. Lipsius. , .
Godoliam prxfecii, divitcs seciim iu cnpiivilnte Ira- ''Quod-sai esl.J V. subdit, scilicet salielniem. Eip-
xit et poicnles (Jer. LII). Davitl 375 paupeiinicni sitts. Quod liunianilas requiril, el ul commoile vi-
commendans, ait; Exaudivil paupcres Donrimis, el verc possis. Itein: Cul quod salis est, sntis uon cst;
vinctos suos non despexit (Psal. Lxvni). 'Hierony- nil ei satis«ril.
IUIIS:lu hoc inultum coiniiicndaiuta csl pnupcrias Is sai-ictatein lialiel,] Consule Seuecam , epist. CD
quod vinclos cjus examlivil Dnniinus ct solvit. Suiu e/110.
siitem coinpcdes iraiurx ul sitis , esinics et bnjiie- Coiitenia est necessil.J M. Cnnlenla esl obnlo.
nHJtli. Suiit el conipcdes fortunx, paupeiias scili- Econtta, Infiilelis eliam obolo imliget. Realtit Hie-
cet, ci illi ndlixrentin. Siuit et compedes gratix, B ] ronymtis, epist. ad Paulinum , quw incipit : Fraler
sed bx duplices. Quxdam eniui suiit prxcepti. Llnile: Ambiosiiis.
Fili, injice pedem luuin in compedes (Eccli. vn). CAPUT XVIL
Quxihm graiix perfeciioris el consilii, ul in ctnii- AiigusliiiBS.J Ttmt. X, /. LAOIM. 13 in medio.
stralibus. Unde dicunuir viri compeiliii. Comp<>des Iiem llieroiiyinus.] Tom. IX, in regula monacho-
auteni uaturx bodie tiiinis aggravaiilur. De quibus rum, lilulo De paupci tate. Virfe prwterea lom. llf ^
ail Aiigiisiiuus: Has ninris oiicrat, qni supra nc- ep. ad llebidiam,
cessarias accumiiUl. Vinclos his compedibus ex:t«- simile habet Moral. quwst. i sub (inem. B. Gregoriut
xv , c. 12. Poslremo referatn
dil Domiiius. Sunt eiiam eorapedes cnlpx. Uutle: verba B.
Funes peccaloruiu circumplexi sunl tne{Psal. cxm). hor. QuidFulgemii tttptr iHud Matlhwi: Oniiiis nr
Item pbilosophus (SEN., ep. cxi : Meiuini Attaluin , dcbil qui sua recipici qtii aliena lulil, si seniper nr-
non dedit?
etc Tom. X, Aotn. 8, /. L hnm. Itetu
Aiigiisiinus.j
Subseqiitinittr notw aliauantisperintermissw. Serm. 203 De Tem;:ore.
Imposueie divilix.J M. inter lineas , vult: dece- Coiitra vero.J Hoc, usque Divitias abest in M.
pcrc. Sed occnsionem.J V. clarius: Sed occasionem
Sed in quodara apparatu.J De gradu nllo , forte ejtis, furluui scilicei. Occasionc nanique
ubi eral, inqttiunt marginet M. et C. Ad illud appa- paupcrlatis incipil qusSequitur: ftirari.
raiu , subnotal C.inora lalerali; forte ludi. Ludtts Sed morbiiin.J V. Inio lantum morbuin carutii.
luc, ul apparel, ftiit Circtnsis. Ejits enitn pompam Restrictiut es-t.
tl ordinem describit Seneca. De quo fuse Terttttlia- Q C CAPUT XVIII.
ttus, libro De spectac. c. 7. Varklas leclionis talis
ett.C. legebaf.lot quodam apparatu.3/ autem : Scd Titulum. De medioerilate ex V. solo desump»i, et
quodnm appar. Ecjo ex Seneca restitui locutn. novo capite distinxi.
Urbis opes cxlatas.J Urbis scilicet Romtntw. Cx- Ail Augiisliuus.l roni. VIII, tii Psal. xwx, expo-
lalas CMJII diphthongo juxta Senecw texttim scripsi. lit. 2 in fine.
M. indical debere abesse. Nam inter lineas, cxlatas Seiiecnait.] Epist. 95, 98 et 104, post Vat. Max.,
exponil hoc verbo abscoiulilas. V. pro cxlaias, habei I. vii, c. 5, et posl Ctcerod* Murcena.
coliatas. Convivis.J lla-Seneca,ep. 95, iu fine. Tria iitle-
In his qnx prrliuro.J Utmnnubix el quxcunque rim, conviviis.
jtreiiosa sptilin. Ila uiingiiies M. et C 377 Q"id aliud prxi-er.] Solvm V. addil prxter.
Et alia qux.] V. et alix. Hwc sententia a Seneca ctejleciit. Vide ettm.
Incilatns.J V. vitiatas. Ul iiullnm factuni.J Supple^prwier hoc, ut tugge-
lslbine eflero.,! JVo» ollero, «i V. rere videntur marginesC.et M. Ut inier deos conjpii-
Ab elfectu,] Nec in Seneca, nec in V. idvidi. laretur, contra per boc babila eslet consecrata in-
Lente.J C. inter lineas, Leniter. Scneca lcntiis. terdeas. V. pro, Ul nuiltini /aciura, legil, el si uul-
Audi marginet C. et 31. Merces lenie cum exponiiu- luni facium.
lur veiiuin , ail ordinein locantur, ut niagis relu- Uiiius tantum.J Margines : Scilicel Tuberonis.
ce.ml ex se iiiiituo; collectarum autem insimnl, Alioruin auruui.l Seiieca ep. 95: llloium auiiiui.
tiansU decor et pulchritudo earura, iia el divitia- r Ai«jentiuii(|oe.J V. Argentum quia fractuni est.
ruin. ™
" Et conlrcclai.uiim.J Hoc omiitit C.
Hoc tulara vitam.J Hoc toltim vitain. V nonpla- Jtera tdem.J In V. ubest idem, sed infra Sencca
cet. mminalur.
Occnpabil. lta Seneca. Tria, occupavit, etiam Qtiam Augustiiitis.J C qiiam Angiistiiius ait, in
excluso inierrug. signo, in fine seiitentiiv. cujus, etc.
CaJonibtis.J M. el V. coloribus. Male.1 Pru modiilo pei-siiiix.J C aliter, sic : Vidclur }»-
Habeamus aquam.J Verba Epicuri. tere, tum autein pro modulo personx.
Hemcdiuin iuopix ?J M. el C. praponuitl tignum Vivendiiiii est.J V. In qua libi vivendum est, sed
interrogalionit ipsi vtrbo inopix. Sic tnim. Quxris Seneca matris detcrminule ait : lllud, etc. Hic citul
qnod sit remedium? Iuopix famein, elc. Senecam ex nomine, quem duo luctte el cum supposi-
Tulte qnerelas.J llemisiicliium hoc, cum tequenti- tione, sic : liem idein.
bus vertibtts, Horutti est /. i, ep. 12. Ex 376 ora Illud le adnioneo.l Verba Scnecw ep. S, i)i quw
inferiori M. Hwc ex Seneca subnoto. Ei quid inler- tcholia Justi Lipsii vidisse itivat.
esl, qujs dixerit? Omnibus dixil. Qui eget divitiis, Arabilioiiem perversa. J Maxime variat C. El
liniel pro illis. Nemo autem sollicilo bouo fruilur. qUidquid aliud arabitionc pcrversa, via scquitur
Adjicere illis aliiiuid sitidet, dum de iiicrciucnio curia.
cogitat; ohlitus est usiis, rationes accipil, liiruin lloiiviuum consiietiidini.] C consucluilineui. V.
couleril, Kalendarium versat, fit ex Douiiiio procu- Consiieliidine. Ad hcecmargines C. et M. Non p,ror-
rator, ep. 11, iu fiiie. Ad hwc vide noi s Lipsii. sus quidem dcbcinus uos coiifufniaic huic sxcuk»,
599 PETRI CANTORIS 4G0
nec prorsus in nioilo vivcndi ab bominibus dissi- A curo priirilum in gustn non babcrent anie peccatnm?
dcrc(Boii!. xn). Tantum forte in escx oblatione, M, oblivione, pro
Huniniiiiatein.] JVofihumiliinicm, itl V. oblatione.
Concrctis ct boniilis.J C. ei M. Crrlis ct horridis. Sed et altiludinis.J C Sed ct allilndine scieutix,
Seneca : Tetris el horridis. non placel, quia declinat a B. Greg. Itom. 16 tn
Delicatas res J C nbsMute, delirias. Evang.
Non magno parabiles.JHalionabile sil obsequiiim Iiiioeiquxcunqucrcs.] Hoc desumptumestexR.
veslruin, ttiunl marqines C. et M. Ex c. xu. a.l Attg. t. I, /. lii De lihero arb. t. 17. Undt infraei-
Rom. latur idtm in fineperiocli, sic : Secundum Augusti-
Non inconiptn.J C Non incomposila. nnra. V. maxime hic discordat. Printum, pro secun-
Vilain noslrani.] C. et M. vcslraro. dum legit Scd Augusliuiis, finiiajue el piinclo di-
Sednonagiioscnnt.JTriasie eaqtteejcpono.Snscipi- ttinctn prwcedentiperiodo, subsequenteminchoat hoe
ant oniues vilnm nostrnm, hoc est acliones.adextra, mbdo : Scd Aiigiisliims hanc diihitaiioiieui comra-
bonas et exemplares. Sed non agnoscunl, id esi per rietalis solvit, Glossa super Ecclesiaslicum cap. x
scrttlalionem ineriorum, qtto scilicelanimo fiant, sed (alias xxxv), ciijus finis esl ; Cavenmus ciipiditatein
omnia in bonam parlem interpretenlur. Seneca affrr- el superbiam qux sunt uniini maliim, n quooninia
maiive : Sed el ngnoscanl, seu (ut membrana nostra inala oriiinlur. C hwc quoquehabel in margine: Hanc
Senecw) : Sed agnoscani. dubilalioiiem et conlrarietalem sotvit Angusiiniis,
Aliali magiii.J Seneca ep. 110 tub finem. Nequa- Glossa, elc. ut supra. Glossa est in c. x Eccli, ver.
qiiar.t viee Allali, legas Demetrii, til V. j} 15, quw etiam redolet doctrinam B. Aug. I. IX, /r.
llabendaspcrniisit.J Dtto sic finiuntcapnt. V. vero 8 in epist. I Joan. c. iv.
wldit in lexlu murginei C. el M. scilicel: Divitix si Iiein philnsopiius.J V. paulo fttsius sic : Adjngo-
nllluanl, nolite cor apponcre. Ps. LXI. landnin cupiditalem sufiiccrc debel quod ait pbilo-
soplius. Epist. l'i.
378 CAPUTxix. in le.] Genuintttectio, quw et Senecw.
Sicut spirilualis.J Duo ita inchoant caput; at V. AtCoiigeruturV. Oiunes divitix Crcesi congrrgenlur in te.
repelit ea, quw in calce cap. 14 habentur. tlwc Laudo, quia nota esl, quam M. tegil in margine.
ittni: Doraiiius coliectisdiscipulis, usque, sicut spi- Ul lerr.un inarinoribus.J/la Seneca. Ttiainlerim:
lilualis, El terram, etc.
I ad Tira. c. vi.J Dito c. 8, V. 10. Ars ullia luxurix.J Ly ultra pro exeestu ett. Ve-
Non ait siirtt.J Ptacel etiam V. /lic.-Non qui sunl, rum Seneca non ultrn, serfulla Inxurix, legil.
scd qui voluut. Yin eunli.J M. ex Seneca. Duo viain cunti. Ex
Divites fieri.J Volunlite, atl niarao M. ep. 16..
ln inleriliim.J Hwc exponttnt tenuissimi charatte- Cxcam cupidilatcm.J Hic attende Lipsii nolat.
res inlerlinealts M.hqc modo : Li iuleriluin, leuipora- Parab. c. xxx.J M. et C.cap. tvi. V.oiuillU. Pa-
lem: et perditionem, xleinnm. rabolas scitoesse Pruverhia Saloro.
CAPUT XX. Sangnisugx.J Quwnon plene,sed potins imprti-
Ex V. in summario capitis adjtci ly : El "avari- gnato ventre vix contenlw sttnt. Ilorat. ttltimo tersu
liani. Dearte poel.
Q
Qiixestpliishahendi.] Verba B. Attg.tom. I, /. III Non niissura cutem nisi plena cruoris hirutlo.
De lib. arbilr. c. 17. Dnmque silim sedare.] ldemJlelam.Z. Fab. 6. U
Qiiitllihel.J Nempe, ut margines C. el M. peru- insatiabiiis cUpidilas,cttjus desideriumvadit in infini-
uium, honorem, subliiuitalem , scieiuiam, escam, tum, ut ait Aristot. 1 Politic. Unde aperte Seneca.,
et
vesteni, hujusiiiodi. Plura B. Aug. in Psal. cxvui, Uercul. Oet :
Concio. 11.
Ergo cupiditas.J M. Ergo peccatum hoc.seilicel Cupit hic gnzis iinplere fAmern,
Nec lamcii oninis phv^ageiiimiferi
(-hpiditas. Contra lianc cuptdilalem B. Ilieron. epist. Siittti Islri, nee tola siliin
exhorlatoria ail Pammachium et Oceunum, quw inci-
vil : Qui iEibiopem inviiat. Lydia vinr.it, nec qux zephyro
. Scciindum hoc.J OmittilM. Subdita lellus, siupet aurato
Fiumiue ciarum radiare Vagum :
Qux speeialiter.J Non spiritualiler, ut M. Nccsi lotus servjat Uebrus,
Amor pecuuix.J frf sonat Syriaca interpretatio I
Tim \i, 10. Audi inierim margines C. et M. Pecu- Ruraque dives cingat Hydaspes,
niara voco qiialibel tcinporalia citra dignilaics, bo- 380 iulraqtie suos currere fines
nores et hiijiismodi. Spectet loto fluiniiie Gangein.
Cupidilalis Gregofius.J V. inter cupiditatis el CAPUT XXI.
Gregorius, hwc interponii: Pecnniam voco, eic, ut
in proximeprwcedemi nola ex iiuirginibuicoilegi sed V, Novumhic inclwat capul, pwfiyitquetiluium
poslhujusiiiodi, addil. u :LibroSenieiil. (dist.42 sub D De avaritia, duobuscapul prwcedeiiscontiuuantibttt.
lineui). Verum,ui dicam quodetnsto, malt in contex- Avaritiara speciein.J Vide B. Aug. t. YHl in Pt.
lum hunc marginemreponil V. eoqttod ilk, tictti ei cxviu, conc. II.
atii quampturimi, a Scliolaslicis exposilionis gratta Eccli. cap. x.J C c. xxxiv. Duo nihil.
ad latus ipsius textusadditi sint,ut colligiturex notis Yennlein babet.J Hwc C. et M. notaut ad latmt ;
<irfC«/J.97, ad illa verba : Non gratix, sed vaniiatis. Diabolo in causa justa si egei, et in eausa iiijusu
Inler hxc.JJVempe cupidilatem el avariliaiii, rfe etiamsi egeat,
quibiis Horat. 1.1, ep. 1: Invidia.J Omittil V.
Fervet avaritia iniseraque cupidine pectus. liupiger exlremos ] Horat. t. i, ep. 1. Talt ia Pt-
Non distiugtiit.J Magnahic oppositio, V. et C, sic : rum jaculatur epigramwaWadrwuidequo in nolit ad
Inter hxc videlur distinguere dicens, etc. sed per- c. 11:
peram. Nam inilio capitis sequenlis evidenter patel Cui dal opes, dat opus forluna, Talentur habentes.
contrarium his verbis: Avaritiniu speciem cupidiia- Quxrit opus per opus, qnisquis opes per opes.
lis, licet Gregorius inler speciem el genusnon dis- Neper opes, vel opes, vel opus.Pere, qtixrtlo,iiuiV
lingnat, etc. Hic autem tna exemplaria convemunt. kus ]
lnterea ul faclius hwc capias, contuie B.Aug. Ptal. Qiixritur a sana nvenlelnbore labor.
CXVIII, conc. 11. Iiem Hieroiiynius.J Videemn"mep. ad Paulinum,
379 Die comederiiis.J Post hwc verba, V. addit quw incipif: Frater Ambrosius, pattlo ante finem.
in textu quod dtto m margine, scilicet: Sed qiioraodo, Quam eo quod habet.J Idem poti Quintil. t. 7.
101 YERBUM ABBREVIATUM.— NOT/E. 40 2
Nihil esse sordiJiu;.] Juvabtl, reor, hic Uoratium A } niiniini nuiiiiniini prn Dco ntlnrnl, qui crealurx bu-
oroducere, i, Sat. 1 : iiorem exlijbet pro Creatore. Uiidu :
Atbona pars honiinum deceptn cupidine falso 0 iiumiiii, iiumini, vubis hunc prxsiat lioporem.'
Nil salis est, inquil; quia lanti quantum lia- (JUVEN. sat, 5.)
beas, lis.J Etalibi :
Qaidiacias illi ? Jubeas mis°rnm esse libenter Et genus et mores regina pecunia donat.
Qualeuus idfacit, ul qtiidam memoratiir A- (HOR.VT.i, ep. 6.)
theiiisj 382 Unile hnhes :
Sordidus ac dives, populi conlemnere voees Ne nie quxrii, sed, oportct hnbere.
Sicsoliius :lPopuliis sihilai, at mihi plaudo Itero Dominiis in Evangelio, etc, hic concordal
• lpsedomi siinul ac nutninos coinplector in arca. cttm atiis.
Unde Juvenalis.J In Juvtnali non vidi: Usquc ai Augusliniis etinm.J Percttrre lib. iy Debapt. con-
talnm sordidus, ~\orte: Usqut ad talum candidut tra Donatislas cap. 4, el exposit. Ps. xcvi.
Ceiiliieuplalas.j If. el C reninplatns. Ilieron. nd Hetiodorum J Rettiini locttm. Tria
Eashabeoel conspicio.J V. Meas hnbep, elc. ettim ad Rnsticinn. ep. citt lletiod., tir. incipit :
Qnod mihi conservalur.J Solum V. Nam dtto : Quanioamore. V. in textu redolet qaiden\ doctrinam
tliide sine solliciiudine. B. Hieronymi hac epislola, magis lamen Cominintu-
Appositioiiisciisto.J Jtf. appositus cusi. rio in c. v, «rf Ephesios.
Eo viso pascam.J M. Ex viso pascain. Piiriunt el fovcnl.J Ergo uequaqnam periinunl,
Tibi collaix sunt.] *Yoncollocaix, ut V. ] «i C.
B
Si vis fenerare.] ttttpicitur ad Illud Prov. xix : Diviiiis male licquisitis.J V. Diviiiis miindmiis.
Fcneratur Domino qui miserelur pauperis. Hwc habet in ep. R. Hieron. ad Ettstoclt. rfe Cnsl.
Quas dederis sola.J Solttm V. Virg. c. 14.
Ail c. 14.] M. et C. 41. Verba prwcedehlia, tci- / Cor. v.J C rnp. xxxv. .V. 25.
381 tieel :Avaritix viiium stigillans, V. ttnicum Si quis frnler noininalnr.] Per senlenliam, vel
habet. notam infamix, aiunt margiaes C. et M. Seqititur
Viro cupido et tenaci.l Migna hic varitias lectio- ibi : Sepulturx, corporis Chrislt et hujiisuiodi,
nit. C. elM. ita eomentunt ': Vtro cupitlo el ien;iti nempe, uon licel fieri participes, quod laciie in-
si.ie rntione per fas et nefas, si poteris recle (ver- nuttnt.
siu Hor. i, episl. 1), si non quorunqiie niodo rem. Ergo vitandi.J V.hwc omttttl el eorttm vtce id
Est ergo subslnnlia : Homini livido ndqui.l auriim? Itabet : Ei per simile, non lalibus iinpcenilenlibus
El noii ideo.J Ideo abesl in V. et M. in cxilu viix cominiiiiem sepulluram communicarc,
David : Thesnurizat.J Hoc. usqtte, Diviiias suas, sicul coiuigit de quoilam usurnrio apud S. Dionv-
iii ttxtu omiltil. €. cum M. Illud antem : El reliu- siiim (Hoc exemplttmin tejtiu non habent C. ei M.
quenl, elc. in latere est. at bene ad lalns, unde rcor a scholasticis pro nola
Quid sibi invidel.J Usque, mnliiix ipsius, incln- adtliiitm, interea cum V. iltiitl variel, sic repeto)npu.l
tive, non Itgit V. et horum loco hwc habet : Eccle- quem hihorantcm i.n exiieinis, ciun venisset sncer-
siaslicus infra [cap. xivj : Etsi bene feccrii, elc. tios ciiin Eticharislia, invenil euin iiiipoleni, ila
Ad hwc.verba subnotandus est margo C. ct M. Prx p" innueniein ei, quod a f.imiliari dxnione constrin-
avaritia non ferens ad IISIISnccessarios res snas gcbalur per fauces, nec pcrniiiiebaiur reslilucre
expeniere. Glotta est ad illud Eccli. xiv : Qui sibi rapla, vel dividcrc lurpiiei- congregalu, vel confi-
iuvidel, eic. leri peccala, vet suscipere Euclinrisliam; el sic
Arefaciens.J Semper silibundus inqutunl nolw. miser de bac vita misera rnpius csl ai miseriaiii
C. etM. interiiiiiiabileiii; sed a qiiibusdain iiionacliis claii-
Iieiu : Juxl.i qnemdam.J Quoniam laboriosum est culo sepultns est. Qno coiuperlo, cxtraciura esl fe-
hic ail invicem conferre omnes sentenlias el verba, lens cadaver de liiinulo et ad caiilelam et terrorem
prwpotltre composita, tubnotabo vcrbotentts disso- nliorum publicc retractum in slcr<|iiiliiiiiim.Quod
nahtiam V. ltaque primo hoc omittit : Item : Juxta , videlur forsilau lieri de ouinibus iii fiue iinpceni-
quemdam, ei immediate post illa verba animain suaui,. tentibiis, ut de niililibus qui deeimas fatentnr se
arefaciens, sic habet: Hoc auicm potest. M. orare publice retinere. Q^iouiodoergo tlabitur eis Encha-
iniiiiiciis ul diu vivat, vivensque anxius nppetilu, ristin, vel cominuiiis in moiie sepullura ? In eadciu :
ampliori et livore se ipsum excruciei el torqueai. < Nolite errare, nequeiuriiicarii, neque idolis scr-
Hoc idem viiinm deiesiainr Apostolus in epist. adj vientes, neque adulteri, neque ebriosi, ueque ina-
Rora. cap. i \at. vj. Rcpfctos omiii iniquitnle, ma- ledici, nequc rapaces reguuiii Dei possitlebuiii (/ Cor.
litia, fornicatione, avarilin, eic, de qiiihus dicil in, v). > tn Evaugelio Lucx (Cuit. xn) : < Cavete ab
flne ejusdem : Quoniam qtii talia ngunt digni sutitL oiniii avarilia, clc. >
morle; non soltiin qui ea faciunt, sed etiara quii Ex his qux possidet.J Ex his, restitui. Nam tria
consentiiini facientibus. Glossa : Conscnlire esl, omiltebant.
lacere cuni possis .irguere, vel errorera fovere. Ad\ D . Possessio enira cjus.J V. hoc vtodo : esl aliqua
Galalas. \ [at. x.J '/ possessio, gralix et glorix esl amissio. M. et C. ad
Manifesia sunt auiera opera carnis, qux suntl laltts sic notant : Ex possessioiie- non esl vita, sed
fomicatio, imiiiiinililia, luxuiia, idolorum servitus,, sxpe ainissio cjtis. Post illud est nmissio, addil V.
elc., qui talia agunl, regiimu Dei non conseqiicn- llli autein (qui sie ihesaiirizat et nou esl dives in
tur. Idoloruin serviliitcm vocal uhique avariiiain. Deun) dicilnr a Doinino : < Slutle, liac uocie repe-
Ad Ephesios "v[al. 21]: FoiHicaiioauiem, aut o.n- lain aiiiniani luaitt a te, qux atilem pnrasli, cujus
nis iitimundilia aut avariiia, nec nominetur in vo- eruni? > (Luc.xw.) In Parabolis : < Conlurbul du-
bis. El in eadem infra [cap. vj: Oiiinis fornicalor,, iiiuro, etc. (Prov. xv). >
aut iinnitindtis, aut avarus (quod est idulpriun ser- Vir auiein qui feslinal.J Prwcedentia liabentur i«.
vilu») iion habcl hxreditaieni in regno Cbristi elI V. sedlleni ordine prwpostero; se^ueituit 383 autem,
Dei. Ad Coloss. lti [a/.viuj: Moiiificate ergo mem- usque, Hieroiiymus, absunt.
bra veslra qux siint super terram, fornicalionera,, Ecclesiastx v.J C ei M. 12.
iuiniiindiiiaiii, libidineni, concupisceniium mnlaiiii Avarus non iuiplebiiur.J C el .1/. habeitl in latere
et avariliam, qux est siuiulacroruni servilus. llie- ex Ctattdiano poela l. l iu Huffinum:
roiiymus ad Heliodorum[a/. UuslicuinJ monacliuin : ... Nimiuiiii|iicetnlus, avaru.
Erral, qui judicai iltuiu idololatrnin, qui tiiiiore,, PaScitur iniuilu.
vel coaclione, vel alia causa iorsan idolo..tliuriuVat t Yel lihcrior sil J lloralitts imuressus:
el noii jiolius illum qui divitiis iiicuinbit, qui do- . . .-Quo libctior sil avartiS.
403 PETRI CANTORIS 40»
Non video.J Itwc ttrea mcatnle lanttim carmen .A nvnritix deicslalus esl; qui, cum per pallium ah
prwcedens seqttttninr, qttia dlittd inierponilur. /Esypiiaca merclrice, id est mundana coneupiscen-
Iiem llieioiiymus.J Consule Commenl. in c. xxv, lia traliereliir, ilonec runiperet laeiniam, vel scin-
jProt». dt-rei, exspcciare noluii; sed pallio cui» laciniis
Insali.ibilis eniin est.] Margo C, el M. votl Ctattd , reliciociliiisaiilugii, juxia Apostolum : < Omnisqui
i in Ruffinum: inngonecoiitciidii,abon)uibiisse.tb$liiiei(/Cor.!x).>
Seniperinops quiciinque cnpit; conlenlus honesto Iiem, ndolesceus qui relicta sindone nudus auftigit.
Fnbricins parvo, spernebat inunera rigtim. llcni Hieronynuis : Ad sugillandnm avaritiam suf-
Sttbdo ex lioralio, u Serm. Sul. 3. licere debet hist<iria, qux esl in Exodo (cap.
. . . Quid avarus? xxxu) du viiiilo confinlili et nurro, quem Moyses
Slullus cl iiisanns. Quidsi quis aionrsit avarus'? combiissil el coulrivit, pulvercinqiie in aquaui
Cmiiiimo sanus. dispcrsit, et filiis Isrnel ad bibcndnm ileiril, ut sic
Qttittni et CorneliiimGullttm non minns diserte avo- fiue [f. firooj. > viiissimi stercoris idololnirinm
rnm desaibetilem in medinm produxerol Attdi iptum delesinrentur, per qnam avaritia designniur. Itein,
Eleg. 1 : innvere nos dcbet cxeniplum etbuici, quod ponil
Quid milii divilix, quarum si demeris usiim, Hicronymiis c. 12, q. 2 : Glorin cpiscopi.[«/. Cliri-
Quamvis largus opum, seroper egenus ero. stij esl pniipcrihus oninihus providerc, Dc SocratC
Iino eiiain pcnna est pariis incumbere rcbus, (14*) qni cum Aihenas lcuderct atl pliilosopliaiulum,
Quas cum possidcas, est violnre nefns. et (lediscen lum [al. discemluinj vitiuni avarilix
Non nliier sitiens vicinas Tanialus timlas JJ rangiiiim pomlus nuri projecit putaus se ivonsiinul
Captal, ct api>ositisabsiinel oracibis. posse possidere divilias cl virtutes. Atl idem f.icil
Eflicior cuslos icriim magis ipse liicaruni, Diogcnes, qui inmspe vacuiis qnain liinoris exprrs,
Coiiservaus aliis qux periere inibi, liitam, dolio conienlus, Iransegil paupertatcin. Cui,
Et panlo potl: ctim vidisset 385 l^vaiiteiu olcrn, feiiur dixisse
Quxrere t|HXneque», scmper rctincrc laboro, Arislippus aulictts cujiisdam principis: Si liiUii
Et rctineHS seinper, nil tenuisse pulo. creditlisses, modo olera uon lavnres, sed in auta
Ilem itlein J Horat. t. i, ep.1. Etibid. I ail: suinnii'principis maneres. Cui ille : Si iuilii credi-
Fervcl avarilia, iniscrnque cupidiue pcctus. disses, in nula principis ailulalor ei palpo non es-
Iteni idero : Ctini.J Hic R. Hieronymum scias citari ses. II:c etiam cuiii vidissel qiieniilam bibentein
Comm. in c. xxx. Prov. tl lib. i ttdv. Jovinianum cum manu ad fonlem, dixit: Nesciebam naiiiraiii
c. 15. dcdissc mibi scypliuiil. Et mpx parvuluni scyphuiu,
Quid nervos.J V. Quid nummos secuisse. Hic ciini quo hiberesolcbai, ad lapideiu confregii. llnc
Ttrsus exlra ordinem ett. Vide Claudianum. tx Vedastino codice m. s.
Largitaiein.J Abesta texln V. Rachcl fugicns.J Historiamhanc exponit B. Gre-
Coinitaliir avaritia.J AffirmatSeneca iv De Reuefi- gor:us,ltb. xxx. Moral., cap. 10. Si R. Ilieronymut
ciit cap, 27 : Ne prodigum quidcni avnritia libe- alicubi explicaverit non vidi, tnlerea V. asseverat.
rnmus. Et R. Ilier. in Reg. Monach. titulo De pau- Cwsarius, Hist. suai l. iv, c. Si.luvc transfert ad re-
pertatt ait: 384'^ll'osl(l";"T 1'l0C fucrint conseciili ligiosorum avariliam.
(ntmpt divitius) vides trndere sc luxutix,ei voltiptn- (p CIIIIIiiHiniindilinin.J Duplex G. deprehendi in C.
tibus, el onuii itiiquitali, ul quod avaritia congre- Reoresse Gregorius : Ctim inimiiiiditiaiii, elc. /u
gal, htxuria consuin.il. prwcedeiv.iitola cilari locttm.
Poeta Claudianus.J Dt btllo Gildonico.
' Quomodo Siipponcre.conor. J V. aiqtte Jl/. Subjiingcre co-
ergo sunl contraria,.} Jtf. iu marg. pro nor : at Horatius, cujtts versm esl, subnvillere. Lib.
conlraria Itabel comniiuiin. i, ep. i, initio.
lieuiGenesisxxxi.J>7.«Ji(ei':ilem,ad ileteaniioneui Laciniain. J Neqttaquam Lasciviam, ut M.et C.
avarilix valet, ut ait Uicronymus, bisloria illa qtix Mundaux voluptnli. ]C. Voluutnti.
est in Gei.esi dc J.icob : qnomodo aufugii a fncie Firao iminundissiniorum. I M. et V. fine pro fimo.
Lahau cum iixoribus, cl liberis, el rebus multis. Item llieronymus. J Post Laenium, epist. ad Pau-
Inter quas fucrat furula Rachel itlola pntris aurea linum De inslilut. monachi, quw incipil: Bonnsboino.
ct argentca. Qux ciini p.ilev, cos persequens, qux- Eaitem refert, l. u adverstts Jovin an , c.l, et ep. aa.
rerel, Rachel in fimo ct sub slrnmenio caineloriiin Juliiinum .'Filius nietis. Prwlerea vide 12, q. 2:
nbscondit, et fiugens se pnti menslrua, desuper se- Gloria episcopi.
dit, etsicpalri quxrenii deos suos, non assurgcns, Sarcinali auro. J Textus B. Hieronymi: SutTarci-
euui delusil. Postea Jacob et Lnhati confa-ileraiis, nali auro.
J.icob ex praccptis Domini, jussit nlienos deosab- Diogcnis in dolin.;] De hoc idem tom. \],adrJovt-
jici, et idula Lnban, scilicct aurcn, ciim ouiuibiis nianum l. v, c. 9. Margines C. el M. Itwesubhvtani:
pliyhtclcriis abscouiJit sub terebimbo (Gen. xxxv). Non spemvit favorem alicujus, nulluin niuiidaiie
Per Liiban niuudus. per idula avarilia ; per Ra- ,uy. tiicnit.
chel, qnx iiiterpreiatur ovis, inolliier pccnitens, Cuui inunilarelell.iv. 1 M. Cum conimendarel et
qux sub firoo nhscondil idola, id esl avnrilinin, sed builaret olera stia. JVon soiianl secundum tcripta
non oniiiiiio relinquit, sed superscdil, juxia illud Vttlerii Max., I. iv, c. 5 in fine.
liomiii (lib. i, ep. 1}: Non lavares. ] M. consequenterlegil v Nonlaudares.
El mihi res non me rebus subjungert conor. Qui rae nolnl. ] C in ora inferiori tic habet: Qui
Jacob luclalor, qui sub teiciinilio odorilera cuiu me vocal, es Diogcnes. Al in murgine laterati ad
phylncieriis et appendiciis, id esl sub ligno crucis capul tequens, revocat hoc modo: Qui liic uolal, id
Douiiiiicx, avnriliam el ejus nppcndicia abscondit, esl Diogenes..
juxia Apostoliim : < Omnia repuiavi ut stcrcora, ut CAPUT XXII.
Cluialuin lucrifacercm, et Crucilixuin niidtiui nudus Non Innltim exenqilis. ] Hec caput atiltr inehoat
sequerer (Philip. m).» V.,inmedio deficit in tvcis sacrw Scriptutw, serf
Hoc ideui Agatha, Agnes, qux munera ab amalo- abundat exemplisquorum unttin C. el M. in murgi-
ribus oblala pro crucilixu re^puiijaut. Huc nleni nibus suis resurciunt. Describam modo ex V. quoad-
vitiiim detestatus esl Dominus in Evangelio : < Ve- utque cum aliis concordet, poslmodum notat C.et M.
nil princeps niundi bnjiis, et in roe noii habet quid- hic intermissas repelam.
liiinin, quia nrliil iiuindaiium, niliil inlcr nos cadu- Jiaque V. pro tilnlo legit : Conlra acceptioncm
tuui appetiil (Joan. xiv).> Itein: Josepb vitium niuuurura. lncipit : Positis ethuicorum .cxcmplis,
(114*) De Crate Tbebano, non Socratc, ut liabei S. Hier. ep. adPaulinum, De initft. tnoiiaclii.
405 YERBUM ABBREVIATUM. - NOT.-E. iuo
q>ij avaritiam deicstantur. ponenila sunl majorum kI Meexciisnndo. si in aliquo (lcliqui rel commisi.
veieris et novi Testamenticxcmplncamdcm snpplo- Scilicct Saule.J lloc, soittm M. tegit.
ilenlium. Genesi, cap. xiv : 376 ^ex Sodomorum El conlemiiani illud.J Ihter lineai M. Id est red-
cimi offerrel mnnera Abrahx redeiinti de vicloria dain,
nahila de hostibus, ii est quinqttc regihus, qui pa- llem exemplo David, II Reg.J/Jtee absitnt in C.
tiiam Loih devasiaveranl, respondit: Levomanuin utque : Itein excmplo David, III Reg. xm.
nieam ad Deuni exrelsiim possessorem coeli et ler- Ilolocausla grnt.uita.J Posl hwc.M. ptoponil iti
rx, qtind a filo siihtegrainis usque ad corrigiam c.i- margine dtibittm, illudqnesolvit. Sic ergo : Quxritur,
ligte iinii nrcipiam ex onuiibiis qux tua sunt, ne quare Ephron accusalur de prelio (Gen. xxiu). ven-
dicas: Diiavi Abraham ; dicehal eniin ei rex _:Da dens lociiin sepnliurx, cl non Ornan (Jebuswtts) vcn-
niihi .-iiiimas,cxtcra tolle iibi (ttwc desunt in C. dcns lociim uhi xdificeliir tloinus Doniino? (/ Parat.
tt M.). Idftin vilitim damnavit B. Thomas Caiitua- xxi.) Sululio : Quia Ephron venditlil sepnlturaiu,
ricnsis archiepiscopus, qui ciiin cnncellariam dedis- lociini scilicet depulaluin sepulcris, ubi Adam.el
sel cuidaivv, inliibuit ue imaginem. venderct, nec Eva scpulii erant. ,
ctiam arcaiium vel ciillellitni acciperel, ne in ma- Item excmplo Addo prophclx.J [Itcstitui Addopra
niibrio aiiruni vcl argenluni snb prxlcxlu [al. pro- Davitl e.r M.
lexluj quocuuquc niisceretiir. Nola aulenv quod re- Neque biham aquam.J Genuina tacrw Scriplti-
|irobi fiiiiit, qui munera accipiunl, quod paiet per rm lectio; qnare, stimme mtror, cur C. omiserit
Epliron, cujus nouien muiatiini esl iu signtim spiri- nqunin, el cur M. virgula expunxerit et obelo truci-
lunlis niulalionis; qtiia pro ngro Miondsepclicudiiin B I rfaiil.
Saram. sumpsit peruniam nh Abraham licelcoaclus. II Esdrx v.J M. et C. II Esdrx xxi. M. in margine
Nolehal enim gralis Abrahani agrnm accipere : et addit Nebeniins. Rerte.Nam il!e coiicioneiu magnnui
in hoc facio Abrahnni excusnlur, Ephron nccusnlur adversnm eos(iu ejus rerbit utar)congregnt, ibidem.
(Gen. XXIII!.S -d nonne si feneraloreni vel Simonia- Iteni Aci. aposl. xx.J M. c. XLVUI.C. ullimo. tn
ciiai cogerem accipere [addendum pecuiiiainj, .cum uliimo abusus. 4
graUs Ecclesiam vel miituiim vellet mibi darci ma- Epist. Judx.J Duo c. n.
gis illo, vel illo peccarein? Sic videlurAbrahamma- H Cor. xi.J Dtto II Cor. xxv.
gis peccasse Ephron; Ahraliam tamen excusaiura Gmlis evangeliznvi.J Margines dtto : Cuni slipen-
sanclis; sed iio>iien Ephroli iiiulalum est propter diiim posscin acciperc, qjiia digntis esl opcraiiius
iiiiiiius acceptum, eldieliisesl Ephreni. Cwtera htt- inercede sua (Lttc. x).
bentur in aliis duobut, sed or.dine prwposiero, Redeo Gloriaiio.J.Duo gjarificalio, sjrf V.meliur ticqtte,
ad Holat dilatat. glorialk), et addit: Non aci ipiciuli, qnod eliam in
Arcepliniicm, nitincrum.] C acceplionem. mim- contextum repostii, qui tjlossttm.redolel hoclpco.
inorum. JVonplacet, qttia determinat licceplionein, Occas. prxdicamli eis.J Murginet C. el M. tales
qnw de quaiicttnque dono, muntrt, ei rt pretio wili- exprimere videulai; lioc motlo: Propier curioso.%et
mabili inttlligtnda tit. alias causas.
Rex Sodoiiioriiiu. ] In margine C. et J/.Gcn. xxu. Ezecbielis c. xxn. J M. et C. c. LIII.
C. addit in fine. llodie, Genet. xiv. Supcr avariiiam luain.J Margines supradicti tic
Cxlera lolle libi. ] iW«rai«fsC.ei J/.OmniaspoIia IC exponunt : Saccrdoiuiii, quasi 388 v'x creriibilu
praslcr lioiniiiee. Vide Glottam lioc toco. esi niibi supcr tantam avnritiam veslram ; sed de-
Exceplis liis quaj..] Audi qttod tbidem vidi ; Juri scettdam ct videbo ulrtiiii opere compleverint.
-
Cl nartibus suis reiiunliare poluit, non socioruiu. Act. aposl. xx. J C et M. ILII.
Kem Gen. xxiu.J C el M. Gen.xi.in. Usque ad canipiilum.J Cunipulut, quati canicapu-
Appendil pecuiiiain Abraham. ]AdItivcaddo,qnod lus, etl ensii, pugio, yel culler, in capula ferent fi-
in marginibtti C el M. deprehendi. Sed iioniie si gnratn capitis canini. Unde Gallice Biacqueniar, no-
Siiiioniaciiin vel feneralorem cogcrem accipere pe- men a canis specie obiinel.C. legebat :Usque ad cli-
Ctiitiam, cuni gralis Ecclesiam vel mutiiuin veilet piii)iiin,M. ctinipiilum. Talem cullellum dicimtts Gal-
inilii dare, magis illo vel illo peccarera? Sic vitle- lice, Canivei. Hocvocabulo utitur Caut. I. L Apum,c,
lnr Abrani ningis peccasse quniu Epbron; Abraiu 16, n. 2 et l. n,cap. xxix., n. 21.
laineu excusalur a sanctis; sed nomen Ephron mu- Eccli. xx. Exenin.J M.et C Epcli. LVIX.
lalum cst prnpter niiniis acccpium el dicluni est Et quasi iiiutus.J Jttvat lioc toco viidiiu Glot-
Effreni: meiiui Ephre»>. sam..
llera Gen. xxxiu. J C. et M. in marg. Gen. i.vm. Correptioues eornm.JC. correclioncs. Sed prior
Qnasi videicin viiliuin D.-i.J Marginei prwdicli leclio conieiiil lexlui Scripiurw.
ttgunt hic : Quin valde eiiin tiuniii. Obtnutescunt.] iVoit peitiltit rejicio, C. Obmilu-,
Mcnle devoia J/irfei» marginet luibenl: Ita et pro sciinl.
lemplo construciulo. lieni Isnias.J C. noiat capul xciv. M. xcni.
Item Ntim. c. xvi.] M.tt C. xu. D Noia verbum excuss.J Deficil V. usque llem Slra-
Dare libi.J Textitt Biblicut, dnbo libi. . bns.
3187
aiac prxbens.] C ei M. Balac prxsens et o.ffc- Sed Minima. Margo M. Ul aiinultis el hujus-
rens. Restilui ex lextu Riblico. modi.
Veruuilanien pergens.J E regione ad marginem . Est rniuiiiculus. Eadem videre est in Ecclesiastici
deprehehdi inC. el M. quod et subdo Itic : Siniilcs c. xx, ad illa verba .- El quasi miiius. ,
stinl Balac, qui,datis ali>|uibiisiiiuneribus, ut heue- Quudsi prius viderint.J ItaB. Ambrosius Hexam.
dicanlvel nialedicanl: quoruiii bcnediclio couverli- i. vi, c. 4. Vulgare est illud a siinHiludiitc d.educlnm;
lurin niale.liiiioneni, et vice versa.. Sequilur alius Lupiisin fabuln, qttando inopinato sitpervenit tertius,
margo ad proxime sequentia : Beneficiuin spiriluale adstatque duobus, cle se, colloquenlibus.m.ale. Utide
couferendo. liem cd illud idetn : Dabo tibi consi- statim illi obmutescunt, aul sermones iii id, quod
liiim, lego quod habet Glossa hoc loco. Eliara per primo in buccconvenil, converiunl, ut hoc involucro
mulieres pulcliras eis (sciticet filiis Israel), dando tertium deludant, nolentes se ipsos prodere detrahen-
eas. Uncle tequitur immediate Apocatypsil ten- les,uul male de illo sentienles.
ttntia. "
_ , lienl Jubxv.J M. et C. xiv. Nec.mirum, quia olim
ln Apocalypsi.J M. et C. nolant, cap. ix ; ho- nonor capiliim.Jobi itumerus quam hodie.
die-n. Ucm,IV Reg. v,] JI/. ei.C. c. LXVII.Biblia nottra
I Reg. xn.J C atque M. c. LXXIII. a.nliqualegtiul c. xxiv. JEi Itoc.cupulcontineiiimium
Loquiiiiini dc me.J Margine* prwfa{i inquiuiu : qualuor /iittws. Iitcipit : Nunc igitur accepisii, clc.
407 PETRI CANiOiliS i03
Fiuti inclusive : Leprosus auasi nix. 1 coiico,siful nec diviiibu^qno raoles reruro niedio-
A
Aceipias heiieilKiioneiii.l M. super benediclio- criler bonos vel uialos esse non siuit. Perfceli crgo
neiii inier. itneas adctit, sciiicet IIHIIHISC. in htar- sinl et:
tjine: Ejus nuiiius. Inler Soeraticps notissinva fossa cynxdos.
Vivil Poniinus.] Quasi necessitate compiilsuS est Id esl avnritiae, inqilii M. iitter lineat.
jiirare,iil jiiianieiito magis exsecraretuf avariliain. li scilicel qui, et qnin.J Nolui omiltere cphjun-
Ila M. et C. in margine. V. iii iea:i«. ctiohem causalem, .et quia, etiamsi M. et V. omise-
Invnlvit capul laua.J Duo in margine : Simulans rint. Natn vim Uabet.
se a-grolare. Ilwc de Demosthenedesunt t» V. Quoliiliatn rnpiiia.l Panes quoliilianos (M. in
Synanchen elenini.] Lalini aliis nomihibiis hwc marg.), supple devoraht,
refetunt vocantque, angiuani el argenianginain. Ut simplices Cliristianos.J V.cum quotidiana ra-
Illi aulem argyranche, sive argeiiiangina laborare piua siuiplices Cli>7sii;mosalisorbent.
dicuiuur,qui ptcnnia muti redditi sunl, eaque sup- Existeuies.J V. ei C entes, tti supra adbuc na-
primttnt, quw ex reipublicw ttsu esse noverunt. tavi.
Exemplo Cyriaci ] Retnilto lectorem ud Vitam S. Cum Aod.J Triir, ciimAiolb.
Marcelli papcv, qua Itoc exehtplum coniinelur. Su- Pr;i; avnritia.J C pro avarilia.
rius, l. 1. Sed leva mauiis ejus.J >Uoc, usque, qui non lia-
Saporis regis Persarum.J Jlf. et C, Saponis. bent, decsi, in V.
389 Nec mairona c.ista esl.J Hwc senientia CIIIIIagnis a dexlris.J C. cuin agnis dcxlris.
sancli Hieronymi. abesl in V. cum sequentibus us- B I Zachnrix v.J M.etC. \ni. Ab hinc, usqitei tjiulii
tjue ad, itein Ilieroiiyiuiis scrihens. Super hoc : Ilieroiiymiis : Jinlex, elc, desutit iit V.
Cnsta, dicunt margines: Casta est qunin iienio ro- Misit massani pluiii.JOmuis nvarus impiiis;quasi
gnvil. diccrel : Auruni siiisti, auru n bibe. Ita M. ei C.
Signa sunl corrupi.J Vide a, q. 3. Pauper, et: Qui pro nota.
rector. Aurea nunc vere.J Ex Properlio, l. iu, cleg. II.
Ilem Jeremix c. vi.J il/. et C cap. xxv. Su.bdo versttm prwcedeniem:
A pi ttpbeia us |uej C iii marg. A planta pedis, Auruin oiiiues vicia jam pielale cotunl. '.
elc. lsuiw t. Veuit honos.J JVedispliceai, si sttbseguenfesver-
tem Exodi xxiu.J Duo eatlem, LXXXI. 4 stts ad proposituni conduceiiies eiiam ex eodim ad-
>e quodam oralore.J Simile legitur in GelIio,No- jecero :
ctmm Ailic. I. v, c 10. . ... . Aufo conciiintiu- aiuor.
Divili iiinlronx.J C. Diviti in coranuine. Auro putsa lidt-s, auro venalia jurn :
Super iiigi'alilud!iie.J/>uo eadem in margine :Le- Aurumiex sequiiur, niox..siiie lege pudor.
ges Kouianx ingralos piiniebaut. Patet ex Vulerio, Ileni Araltir.J liujus auctoritate usus isi veiteru-
Max. I. v, c. 3. bilis Bedu in Acla aposlot., cap. iv, 5, el aliis. C.
Familiuriiaiem piincipuiii.J C fainani princi- pro Aralur, /eailAraius, serf male, qttia diversi
puii. sttnl.
M.eiidicandi,famili.iritalem-J Iterum C. fauiam po- Quo sistat avare.J Judex avarus, aiurit orw C.
leiiliim acquirendi iu inargine. I et M. siniiiis est magistro piicroruin ihiiiis (niinis
Q
in €.) inioii.inli quousi|iic a ptieris miiuusculiiiu ci
CAPUT XXIII. uileratiii-. Quod respiciens, ilemiuil voceni, el stin-
V. Praftrt atium titulum rConlra rauUiplicein ac- vius eis coiiiiiiinatur; qui lieitl niuniis prius vcibo-
cepiionein inuueruni, niuxiuie a spirilualibus judi- tcnusspei'nat, posl laiueii illud quasi inviiiis acciint
cilius. et reiniltil. iruni.pueris iiiipunitis.
Causa injusta acceplorum.J lta C. Duo alia : Pro> Cusiodis angelus.J Ut idula Labaii. Duo mdrg.ex
nulla causa immiiieiiie acceptorum. Gen. xxxi.
Periculosa tanien.J M. pemiciosa lumcii. Unde Hieronynuis J Jlwc senlenlia redotel ejut
Citra stipendiinii.J C. legebul circa, sed correctumi expositionem in ctip.xt Prov.; in hac utitem escm-
coiitra. Nettirum plucel. ptdria maxime vuriunt. Nam C. et M. omuiiinl ne-
Ctiitvaliijuisdigno prop.JV. Cum aliis digne pro- gaiionem noii, in hoc : Jiulex i:on debel t-sse, etc
posueiit tlare beiieliciuui eccicsjaslicuu), eliani ina- Miniis juste.J Scilicot injaste, uil M. inter /i-
gis crudelitas est, etc. neas.
Etsi in pias cansas.J Quia hontis nsus nou jusii- Uiide Stvlomon.J C. ad lalus Prov. xxv, M.
lical inale ncquisita. 14, q. 5. Neque enini. XXXV.
Grangix.J Gallicum esl, granges. Cwsarius dicitI 391 El appcildiciis.J Appendicin judicii sunl,
esse prwdia, vitlas, eic. siipercilium grave, dilaiip, causx, prxslalio adro-
Pro justiliu facln.J A'ola varielatem. Ego ex V. el! cati.et luijusniodi. Mdrgines C. et M. ?
C detumpsi, quod in contexlum reposui M. Pro D ] llem Deul., cap. xxv.J Duo cap. xxxvi.
juslitia Jacta ac omissa , vcl pru iiijuslilia fa- Auguslinus dicit.J Giegorius aulem (ere similia
cieuda. habell.ix Jl/or., c. \1, iit mettio. Vide prwterea \,
Ili non sunl pastores. V. el C, prdsequuntur pe- q. l. Sunl nulli. I7. omittit Aiigustinus intextu,
rioduni, qui nun sunt pastores, etc. Miserlus ejus.J V. et M. niisericors ejus.
Seii Umsores.J C quondam lcgit, sed torlores. Perculit cor.J Cperctiliipecius.
Pttdeat similes, jam non pastoret, sed lupos. Oderuul euiii.J Post Itwc verba eral in V. Iiem in
lixcorialores.J Dicebat magnus iile Tiberius Cte- Parabolis : JNeejudex jnstus, jude.x nec aguosceiis.
tar : Iloni Pasloris lundere esl, sed non degUi- Sed cum nott saperet hwc stiittniia eum ad IIOMS
bere. revocavi proulin marginibusC.el M. deprehenderam.
In prirao lib. Reg. xxv.J M. XLI. Sic esi : Jiidcx juslus uec videiis, nec ngnosceiis,
"Qiiasi vindicaturtis in eura.J. Non betie C judiea- seu ul meliuKV. in ora siiperiore .-Judex iion videns
turus. niunus, nec agnoscens persunniii, juslus. liecle, ut
Vade pacifice.JCVade in pace. ' sil jttstitia cacu.
Depilalores sunt.J />i marginibus M. et C. Noni jereniix XLVIII.JM el C. 57.
tondebis, etc. Deut., c. xv. Gregotius : Pro. ]" Cattsit brevitaiis te remi(to,te-
390 Venales lenocinio. In C. avesiven.iIes.Ci>'-" ctor.adl.ix Morul.,c. 17, ubi (use munerii discer-
cci htec nqia mttrginesjudices ipsos contingentes. Me-' nuntui,sicut apudB. llier.Ttum. VII, iitPsut..x%v,
diocribus esse judicibus, uon tlii, non hoiniiies, uoni ad t'/'«rf: Dexteia eujuni repleta est luurieribtis.
m Vi^RBUMABBIlEViATUJL— NOTiE. iVO
Ne poss.il cernere Vertun.] Ita Arist., t, Rhelor. jA in C".Hostes injiisti et injusii.
AmOr, odium, proprium commodtim, sxpo faciunt Iu porla jiidicium.]Su6ai((/iHi//mflrjiHfs;Jiisliim.
jtuliccm non cognoscere verum. Noii est enim jiidiciiim nisi jiisliun. Si nobis ini-
Ilem Exod. xvm.J Duo xxxiu. Hwc et aequentia, (|iii salteih proximis simus xqui. Justejiidicale. li-
nsque : Iiem in Sallusiio Calo. absnnt. in V lii -bominum. Uoc, Juste, Gtoita eit interL.in c.
Mullihidinem negniiorum.] Margines : Utiliura ix Levit. . '
etiain et honesloruni. Qnia Juvenal. -sal. 6 : Qum conierunt.] 7n J?io/»i* ad homintt injuitot."';
Imponil linem sapicus et rebus hoitCslis. Qui conieriuit. ^ '
Yiros nobiles.J Nam diviium lerror ipsestbi exi- Pignorniis.J' M. pigneratis. .
git hoiiorem, inquit B. BenedictttsReg.' e. t.tit. In llein idem c. ui.J DnoJCH.
marg.C. M. id vidi: Deul. u. lhj eiiim hoe idem liem c. iv.] lidem xv.
repclithr. Notavi lotum ad lexlum: V.icca!pingues.] Mqrginet; Kfieminalionem el la*-
Oleiim addittir camiHOJ Proverbium^estqtto nli- sciviam exprimii eoruin, per Temininiim geiius.:
tur Uoratius, l. t: Serm., satyra 5 i» fine.rSignifi- 39.3 Quxesiis ui monte.J C. Qiix estis efieini-
catautem malo fomenlum et alimoniam tuppeditore, lialicin iiioiile Sainarix.
qno magis ac magis angeatttr. fltitur eotlem Hierq-. Sainarix.J M. iniertlneai : Id est snperbix. ;
iiymus inep.ad Eustoehium. Vinum.wgHti, el ado- Ollicialibus yeslris,] In Bibliii: Doininis vestris.
lescenlia duplcx iiiceiidium volupuuis. QuiJ oleiini Et biberaus.l De pixda paiiperuin ablaia. Margi-
flammx adjicimns? -.-- nes. '-'
Et decanos.J . Avarilia pnrlalornm induxit ne P | ln Arnon.J C. Yernoii. M,, Ernon. C. elM.inlerli-
iinns sacerdos niodo paucis prxsit, ul intereos ju- neas : Id est in cxsiliuui. Ex itunc deficit V.usquc :
dicel. Ila margines dua, liem Amos, "
Audite illos.J scilicet popiilum. C. itf.er iineat . - lieii; idem c, yi.] C 2S. . _"
testut. Capita populoiiiiu.J C.. Pliilosopliorum. •' r
Distanlia persnnarum.J Acceptio. Margims. ln Cbalaniie.]/)uo in Calagne
Parvu.in audietis.J
' - lidem* : Puupetcm. Sicut ma- Faciuorosa.J C. Facinora.
gntun: Divilcm. ,*. Apud iilplolali-as.J Hoc nolo m omnibus fertm.ts.
Beiit.,cap.xvj, C. Lxitiv, Jtf.txxii. corrigtndttm udiidolntraS. '';'
Iminubiles.J Gloisa inlerl. ItoChabei.Std quwrunl ., Iieui Jtiel cnp., in.J Duo IX. ;,;,;:•
margines: Qitare efg» fivinarii, singulis aniiis auio- lii proslibulo.J lii Bibliii : In prostibiilnm. -
vendi, popiilo pfififii-iiitiiiirpropler avarUiani? ,;,. Deiiiollienles.]Glossa interl. esl >V., demulcenlcs.
Inomnilitis poriis.J llocest, singulis, iu J/. inler Heui Osex,J M.II hodie\\, '.-,
iintut. Std denuo quwstia : 392 Quare ergo unus Oblita legis.J Dito hiiliii. : ;; i : ^-
duos episcopattH, et judicium duarum civUainm sihi Oiilala pro peccatis.j Glossa est itilerlineqtis, qtnc
usurpnt, ut ipse cxeus, exavarilia absorbeal in.iie? ad sacerdotes maxime diiigitur. "< :'
Tatet\inoveanlur exemptis mirubilibus Cwsarii.,.1.
' u, Ileiii idem : Autlile.J Duo tum iri texttt cttm niar-
c 28, 29, el aliii seq. . .:-. c. 14. . -
- J.isto ;, gine,
judicio.J Divinx legis, C inter tineas, M.. E| doinus Regis atisc.J Ut nulluscxcipialur. Mar-
autem, ordine legis. - g:iies. '' "'[' -'"','"''';"'
(
r
l
u ',''':
Alieram parleni dccli.J Scilicet prcce vel pretio, Et rete cxpansum.J Seu.extehsuiii «I C't .
aniore privato, vel rodiu. C. ad latitt.M. ini«r /i- Supcr Tbnbor.J Muiilem, ait M.ihler tineas.
ueus. Ileiu Amos ] Duo ad latut, c. -sxvn.<
Excxcant oculos.J M. ibid. Ycrtunt a.uctoritatem. In. nihil.J C. Letamini nilnlo.
IIoc ex B. Amb. iit ep. II ad C»r, c. vtu sub ini- Qui dicitjs.J C ei M.'.Quid dicitis ?
lium. Ibi enim: Yi.n auclori.alis iiiclinaiil. Iii fortiiiidine.J Muryints C. el J/.' lii nobililate
Sapientiim.J Mundu, scilicet, iiott.Deo.C iit marg, gcneris ct poienlia.
M. inler lin. Noliis corniia J lierttm deficil V. usque ad iltud
Verba jusloruni.J Prius, ail M. ibid. Micluvww : Ntiiuquid jnsiificnb:).
Exsequeris.J Bibia S. Persequeris. C. exsequarii. Itein Osex: Si lornic.J M. el'C, notant c. xiu :n
Ad illud margines.: Nec prece, ncc prelio, ncc du- marg.
rms xquo, nec reniusiiis. llem Malnchix-J Duow. Brevitalit causa Lectonm
Iit Sailuslio Cal.o.J eadem videbis apud Ciceron. remitto ad Glossam super hwcloea S.Scripiunv.
Dt oratvre,et B.Aiiselnium, De simili. Mundi. Hic Noiine nialuin illiulesl.l C in ine nialiiiii esl.
enim.: Quatuur niodis, jiidicium perverlitur,: Tiinore, Nouest iiiilii voiuitlas.J M. iitin cst nisi Voluntas.
ciipiililale, od.io, amore. iu his.
lullius in Oiliciis.] ./.ifl, ui ante medium. • Sed ego exsufflavi.J Aliier lextus Bibticus Malach.
. El non tribuere.J C el iioiiduni tribuere, addit 1,13.
M. vere. llein idem c. 2.J C. c. i. M. 3.
Hxc aijiicitix.J Iia Cicero. C Ve! amicilite. D El aninim dexirtuii.] Eone, ul habet Glossa, id
Deponitenim persuiinni.J Cicero:. Ponil, elc, V. est, arniiim animaiis duxlruin.
Deponit.eniui perscnaio uinici, et quia cuui porso- Altare Ooniiui lacrymis.J Non 'ptenileiilix, sed
jinin jutlicis iiiduil. pecunix rapix,. lacryinis pauperum acquisitx. /itt
Et ut exorandx litis.J Cicero: Perorandx liti tem- mqrgines dtto.
|HIS.C. sic habel, sed ordine perverso ; Exorajidx Iieiii Michxx li.J M. vn. C. vi.
lilis quoad leinpns, licet per legeui accomiuodet. 364 lu luce iiialutiiin.J Id est : Mane impletis^
Nescio vos.J Uic lacet V. usque : lleui:. Audite quud nocte iu verbis tractatis. Percurre Glostam
verbum hoc,. in exl. hoc loco.
Ilera Amos.J Mnrgiues, c. xtx. Contra Deiim est ronnus.J C comparatio contra-
"In absinlhium.J Latera, in amariltidinera. ria, sedinconcinne, unde melius M. contrarin opc-
El dcpopulanteiii vel.J 7'ria hwc omittii C. i-iitio, Deo scilicet; estque id ex. Glossa inlerlineitli
Superpoiejiteiiialfe.ii.j Exlendil iiiaiiuni suam in desumptum,.
retrihueiido, et reiribuct abuiidaiiier facienl. tutp, ltcui' idein : Nonhe.l C iit textu el M. inmargine,
MargituJt ex Psal. xxx. c. 7.
Perfecle abominati siini.J Mttrgines: De. tali di- In adversariuin consitrrexil. ] Maraines duo :
cuun cst: Cum corriperel vitiosos salyram lecit non Conira iuc surrcxil cum adyersariis nicis, C.
seriiioneiii. , ....•:». suis. .
Hoslcs justi et injusli.J Sovellits quiJam icripsit tuiisiis laudciiiiiicani.J Cnin jugiter per vos uo-
41 PETRl CANTORIS 41*
ineu mcum blnsphcmatur. Marginei coUateralet ex A rem, el sanctit devoiionem auferre. Unde Pror. xx :
Itiiia c, LII. Ruiua est lioniiui devotare sanclos. C male deno-
Iiem c. 3. Amlite.J Duo c. 9. Auilite, vot tcilictt lare.
episcopi, sacerdoies, diaconi, inqttiunl iidtm. Super omnem peccatorcm.J Tremutut ttoc exem-
Tollitis pelles eoru-n J 1J est, exleriora, iinjnil plitm in texlu scribebam; verilnt ne quidam nebulo-
margo C. tttqut Glotta inlerl., at M. invertii ordine net in episcoporum officialet noitri lemporit retor-
teqit Glottam in lextu (hoc ttt, cxteriora) et ttxlum qnennt, tum Ittrc omnia de malit ministrit dicanlttr.
iiiter tineat videlicet,pelles coriini. Seqitiiuribidem : M. contra omncm peccaioreiii.
F.i cnrnes eornm.irf ett, inieriora, C ibidem. . Occidil rex Cyrus;] Rettitui ex fine cap. xn..
In raedio ollx.J Marginet : Sic raiserabilein ple- Danielit. V. enim ; Hex Darius. C el M. Rex Na-
bem aflligunl in Kcelesia.' biichodonosor.
liein idem : lloc dicit Dom.l C et M. c. \x,ho- Augiisliiius : Crimen.J Considera locum el proie-
die III.
' Sanclificant rit, tom. \,in appendiee, lerm. 3. in fine, de divertis
super cum.J Anctoritaie sua, quia termonibut.
snncta affirmant et moneiil. Ortte collgltralti C. Itein Hieronymus J JVecaiutis tum hic auctorem
el M. abutut inemare. Dicam interim me nondnm legirse
Itein idem : Audile.J Duo notanl c. 2, hodit 3. lianc scnlenliam aptttl B. Ilier., ted apud S.Aug. ioco
Quia xdificalis.] Texiiis Biblttut : Qui xdifi<a- in nota immediate prwcedenli cilalo, el apud Vtn.e-
lis. rab. Bedam in c. iu Lucw
In sangpiiiibus.J Marqintt addttnt : Peccali, et B Prxdo gr.issetur.] Ilic tacet V. utque : llein, ct
carnalis aflectus. quol exsectabiliusesl.
In medio nosirum ?J Qunsi dicerel: Quia auclo- Mercede sua.J M. cibo suo, ui Maith. x,
ritatem ligandi el solvemli, ct sacraineiila confe- Per vicariuin.J Qnid hoc in M, Privicarnium?
rendi liabeuius. lla margintt. Anallieiiia JcriclioiUiiiuiii.J if.^Analheinaia Jeri-
Iiem c. 6. Audiie.J Duo c. 17. choiitium.
Et quis approbnbil.J C appellahil. In Josuc vi cnpiie.J Duo xiu capite.
Adhuc ignis.j Inttr lintat M. Concupisccnlix, et 396Propler Achan.J Non propler Achor, ulM.
siipcrbix. et C. Nam Achor nomtn rallis tst, ,'otut vu.
Mensura rninor.J Duo, Vindicla Dei.pro mensura Esl spiritttale.J M. esl speciale. Non tapit. Itaque,
ttc. abiotutionem vendere, eum sit quid spirilitale, Simo-
Iiem cap. 7.J Duo, 18. nia est. Sic tl de adminislralume tacrameitlorum ,/i-
Reclus cum hoiiiiuibus non est.i Prx avarilia et ctndnmitt paiet exl, q. 1. Ntillus episcopus. Et:
libidine, aiunl duo. Quidqnid invisibilis.
In sanguine insidiantur. j Ut fraudulenter, el ciim 1ii pccuain peciiniariani.J Sctt mulctam. M. iu poe-
peccato subdilos sibi dare coganl. Ita marginet nam |>eccaii.
duo. Quoad pocnx illationcm.] Est enim Simonia exi-
Jndcx in reddendo esl.J lidem : Mutuo se favore, gere aliquid pro abtoliilione ab excommiinicalioiie,
ct obsequiis ei rcmissioue defendent: quia sicnt ab quati preliitm,abiolutiouis, non lamen quati ptxnam
aliis judicari voliinl, sic alios judicanl. (C aut mitletam pro citlva. Ilu centtl B. Thomut i-i,
Ainos cap. viii ] Tria, xxxu. qkwtl. 110 a. 3, 3
Malachias cap. u.J Tria, iv. Communix alicui.J lloc tst commttnitali.
Ad Lnodic. c. i.J V*.3. C i. IIwc tpitlota, ait Qux hodie venalis propo.J Usquu adeo hoc ino-
Rellarminut, inter apocrypha rejicitur. De Script. levil nialura, ail //. Aug. ul jam quasi ex consuelii-
Ecclttiatticit. Eam vidtrt tst l n llibliotltecwtancttv dine veiidaiilur ieges, corruinpaniurjiirn, sentcniin
Sixti Senentit in dictione Paulus apostolus, et ipsa vcnalis sit, et nulla jam causa pnssil esse sine
uiibi. causa? I. X. Append. de diver is, term. 3 poti me-
dium. IIwc mullii exemplis confirmut Cwsariut \tre
395 CAPUT XXIV. aucterit nottri conitmporaueits. Porro Peirut Rle-
tensii tglia detestant inclamal : OlliciuiiioQi lalium
Fascinulas, ostia.J Tria hostia, tniiose. csl botlicjura confundere, iransacliones resciudcrc,
Piscatores pecuuiarum.J Cxsores, imo novacula snppriineie vcritaiem, quxsiuin sequi, xquitaiem
bursarum paupcrum. C acl latus. venJere, elc. Plura petit? Vide B. Bernardum.strm.
I Heg. C. u.J.C. cap. vi. Dtto omittunl numerum. 6 in Ptalm. Qui hahilal, ubi tic ail : Ipsa quoquc
Ofllcialium liia suiit gcn.J Tria in orit sic : Ofii- ecclesiaslicx dignilalis ollicia in lurpcm quxsimit
cialis, confessor, quxslor, vcl (V. omitlh vel) tonor, ct leiiebraruui nCgotiuin transiere; ncc iu his salus
prxposilus. Uor, verbtim loiior vix scribere attrie- auiinaruin, sed luxus quxritiir diviiiaruin. Piopier
bam, eo quod male et dissone audiat apud episcopi hoc londentur, propter hoc freqiientaiit ecclesias,
tubdilos, unde hodie prumolur (qttod ttulcitts tonai) D missas celebrant, psalmos decaiitant. Pro episco-
dicitur. De officialibtts tam ecclesiasticisqttam swcu- palibiis, et archidiaconalibus, ci abbaliis impudeu-
laribus videattir quid dicut B. Attg., to. II, ep. 51 ad ler hodie decertalur, ut ecclesiarum redditus in
tXaced'.sub finem. superfluiiatis ct vanilatis usus dissipentur. llac
Confessor.J Wicest Pcenitentiarius. itle de venalilatc adminitlralionit offictorumeccleiia-
Per fas et nefas. I llodie non tic, saltem in Belgio iticorum tui tempoiit.
noitro. Metus nrchidiaconi. ] Profecto nisi prwviderem
Prxposilus ruralii.] It est decanus Chrittiani- vitia prwdtctstorum Itic rtlata, posttrit fore ad cau-
latit. ielam, tiltntw prwltrirtm, quas in oris murpitiatibiit
Rara coiisiillaiio.J C. Raro consultatio. Cum ta- C. el M. deprehendi ad illud arcbidiacom nomeri.
men (ticenim marginet duo). Iu saiiandis neeessar a Qnw? Audiut : Porlanlis (arc/iirfiaconi) discordiam
est morbornni manifesiatio, ut curciilur. Sic Hip- in Ecclesin, non pncem.
pocraiet"; Non curaiur niorbus iiisi cognitns. .Judiciiim aqux. ] llodie nulli pro cauta pecunia-
Bursas pauperuin.J Solum V. addit pauperiim. ria adjudicium aquw condemnanlur, eo quod tubo-
Pccunix, rapiiix.J Ly pecmiix abttt in V. ei M. rianlur multi alii modi pecuniat exigendi et extar-
Propiix pecunix.J V. propflx subsiantiai. qnendi. Vidtlur aulem ex ttqutnlibut imtitigi dt
Untlecmique prolicere ] C in tutere viikbtit leyi judicio.projtctionit in aquam, qnod perlinel ad pur-
iinicuique pra uiidccunqiie. gationem vulgarem, quwjnre canonico damnala ttt
Coepit se devolare.] Muiedkere iciticet ptr {mo- et prohibita, qttia ibi lentatur Dtut, 1, quteit. 5, ctp..
113 VERBUM AUBREVIATUM.— NOT/E. 414
Blennam. Cap. Consnliiisti, et cap. Monomachi.im. A Gnillttmum, timilittr Cwsariut el Cantipratanu* in
El iu decretnlibtitlitttlo De vurgal. vufgari cap. Di- I. Apummultit locit,
lei-ii filii, anorf esl Hunori/III. A mnnibus veslris.J V. a mnneribus vcslris. C
Jiuliciiinvexperinr. J Quwdam hic qmiltit M. Ait aniinabiis veslris.
ergo: Sed jndicium expcriar, ei iiivcniiis jusius, luni. Qni.i tali dehetiir.J V. Quin tale debelur pabu-
dniio pauperihiis quinquaginla solidos (quipro bene- C. qunsi tnli (lelietur pabitluin.
(liclione aqux cxigerentur) in paslum. lrrisus cst ab Sed ulinam Detis.J C el M. Seil ulinam ali-
omn.ibiis, simnlque quxstor palaii. quis.
solidi sub Et ilevorarenl.J JYon el nenomina.enl, utqu<.„-
397 A sacerdolc quinqne ] Quasi
ohienlii religionis pnnien-luriun ci irainura, niwnl dam legil C.
Ileni : ttic utqne : Item : Officialcs,
marginet duo, tum boc (ial causa loculorum emun- M. tl V.Prxdicnlur.J deficiunt.
gendorum. Ut deluihescant.J Hoc omittil C. Nonne quadrat
A copidiialc.J Uoc omiltil M. illud Horalii De arte poelw.
Sacerdotum Ba:>l.JJVON Balac, ul C. Non missura culcni nisi plena crnoris liirudo?
Nullatu suhlicehuni.J Hwc non legil M.
SHiique sonles peccati.J C Sicqne sordes, ctc.
Siiperscderinr cilalioni.J M. Siipersi irriiationi. Job. cap. xxxi.J C el M. Joh. xxv in fine. Olim,
Abusnt parvut ett.
Cum hoc Ecelesia.J Jlf. e\ C. cum bocpro Eccle- iil nijira ttixi, eral minor numerus captlum Jobi.
sia majori parle, elc.Pro prwposttrt posijum est. CAPUT XXV.
Eslne tale jurnmentum.] Ego, ait C. ad totus, B
nec jiirarem, nec juramentum Imjusiiiodi, si fecero, In tvmmario C. omiililur ecclesinslicornm. Iv V.
servarem; scd irrilarein, utpoic iiidiscreiuni, el pa- varial titulus. sic : Qnod sine qiixstu et vana glorin
cis inimicum, et contra Deum. rnnfercnda sinl el Iracl.inila spiritunlin. el conlra
:
Ad bxc ostiula.J M. Ai»omissis ail : llera Qui- horarios niinimos, sed de his in capite seq.
dani canones, elc. Vefriim ciiam.J Sana est lectio et liquida. Quare.
In secuudn vel in leriio.J Habetur hoc, extra de M. vitiose omittit hwc verba, .eorumque loco legit :
consang. et ofin. c. Non deliel irreprehehsibile. ui, iu celcbi-atinnc.
Conc. Trid. tett. 21, cap. i De rtform. Malrim. Quxslui renipiib J C quxslurain publicnm. Ad
iimilavil impedimenlttm affinilatit ex illicila copula liwc suggero verba Sapienlis Prov. xxix : Rex jiisius
ad primttm et 2 gradum lantum, slatuent in aliit crigii tei-ram; vir av.irus destruet eam. Pereniplo-
tiradibtti potl eam contractttm non diritni. riiini eiiim est in principe, ait Pel. Bletensit, vel
Prolibitonoslio.JMediuiuibus tttmeri illisp.ecuniis. aiiram adorareinunertim, vel favorem quxrcreper-
Ergone iic dispehtationet pecuniw obedtunl ? soiiiirum. In.quirum inanibiis, ait Propheta (Ptal.
1
Dccretum biceus. Vide 30, q. i. Qui spirima- xxv), iniquilaies sunt, el dexlera eortuii riepleta est
lem. niunerihiis. Traiisibiinl iniquitates iu pcenam, el
Ileni: hxcosliola J llic tacel V. usque: lli sunt iiiunef.i in dolorem. Ilwc ille.
musca». Apollo Pythius.J Tria Phiiius. Ett aulem Pyihius
Simt merguli.J C/o*snin c. xi Levit inqttit: Mer- Apollinit cognqmen a Pythone terpente, ut qUidam
gnlns nvis esl longi colli. cilium, aul prxdani, i x C voltinl, inditum.
pioliindilnie lerrx vel aqux tr.iiens : nec iinilanda Sed etiam omnibns.] Sttper hii verbit Ciceronit,
esi, eic. margo C. cttm V.adnolat hwc: Sed et Ecclesix
Pfohibelur in lege.J Levil xi, De accipitre audi (prwdixissenempe)qux hodie decidil a religionc el
marginei it : sanclilalc per opulentiam et avaritiain, innxiiiie
Nisus et accipiter, qiiaruin prxdalio vila, pnrininrura (addit C.) non lantuni ciboruin, sed el
ln reliquum volurruni degere vtilgus habei. iiiuneriim.
Nitut alio nomine dicittir Haliwetut ut Levit. xi. Naii siini ] C nalx snnl.
Fidealitr fabula Nisi regis viu Melam. Qunsi, la>.vn.JM. omittit qunsi.
In retia aliurum.J Nempe tn bttrsut dominorum, Lxva pro dexlcra.J V. et C. Lxva pro Ixva fial,
quorttm tuni officiales. Jiimqiinm dexlera pro Ixva. QQQ Meius in lextu,
Si seiiiiiiaveriniiis.J M: raridl sic: Si seniinavi- ut ex Glossa iit litinciocum coltigittir.
nuis nos, scilicet est seiniiialio causa nosirx Quin, hoc, .t-lernn.J Hoc, nempt Novrim Tetlam.
messis, quasi hxc scniiiiatio, illain niessein cxigil illud, scilicet Vetus lempqratia promisit,-
sibi debitam. Snndiilin Apnsi.J M. Apostulicoruni. Qttod tmtdn-
In ralione dati.J Iia M. et C. At V. In rr.lione lia sinl calceamenta, palet ex c. XXIsa. tecundum
dali elaccepli, ciim p:u Ecclesix det spirilualia et LXX.
accipial temporalia? Suh lerra in vase.J V.el M. In terra.sub vasc.
Des spjritualia.J M. Si dederis spirilualia debile El thurihulum.J Noveilns, slyto plumbeo, utltlii
accipls tcmporalia. Recle. Ergo perperam improbant D I in V, pcrforaiur, ut sie legalttr ;.liiverluniur san-
quidam, itno eliam impie reprehendunl R. P. reiigio- dalia el lliiiribuluin perforatur.
sot ordiuum mendicaiilium, sett, ut magit placet, Causa propicr qtiam.J Nota varietatem. M. Causa
fructificantium, eo quod a paguitii, hoc est rusticis, proplcr quain (hic deest qux) dcbet csse solus Deus,
victum et alia vitw necessaria percipiunt, cum illa, elc, ttl intextu. C. causa piopierquam, quxdebet
tetlor. jure promeriii tinl; quia in sudore vuttus esse solus Deus, et causa siiie i|iia nou possenl lieri
sui.in riuditale, el frigore, et timili aerii intemperie (alia desunt). Si spirituale sil ob leuiporale lanliim,
verbum Dei diiieminant, animurum saiutem avide etc. C flrf latus addit : Alias faciurus, adillud:
litlenles. Sinc qua non possent fie.ri.
Abincorreptis.J M. incorrectis. Sine qna iion fierei.t.J V. tt M. Sine qu.i noh
fieret ciira possit.
393 'Vranlis accipilur.J V. Hic addebat tignum Pallium iiieiini brere csi.J Subattdi quod in iex'u
inlerrogationis, al ego postvotui ad illud caluiu- Istiia' habelur: Uirumqtie operire non polesl. Simi-
liiain? lneuiii angusltini e.sl :
Adminislrationis sibi. 1 V. adminislratiouis sux tittr in sequeutt: Stratum
debilx. Ltiumque recipcre non poicst.
Aiigiist/Pro quxsiu.l Ad Glottam in II Cor. n
Sequelx garcionuin.J Garciqnes putri tunt aut tecibrerriremitto.
famuli, aut, uliquando in malam pdriem, ntbulun- Sed cx siiiipliciialc.J Texttts el' 'Glossit initrfinca-
culi. Uoc voct.bulo utiiur B. Btrnardus ihApot. ad lis : cx siiiceritiite. '!
«35 PliTRI CANTORIS it6
Duo fines sunl.J .1/. omtttit duo. Hot aulem fines A j iuitiir, uisi iil per oblaiiones ad illam faclas susten-
dupticesditcerne ex B.Atig lom. \l\l,iii Pt. cxvm, lentur pauperes, Simoniam paril.
concione 12, ante medium. Melius quaiii loquentem.J M. et V. nieliusquo
Timor pceiix. ] G. Timor pecunix et xris? V. loquentem.
Timor pceitx ens, hoc eit, exislens, tett contintto Saiiguiiiem Christi.J V. Sanguine Chrisli. Male,
pttrteht: El timor hk a peccahj excusat, ui infra Quoniam in sxculum.j Psalmus Itic ett cxxxv,
habtlur. Undt Horatiut «isi tn eo non in sxciilum, ted in xteritiim leg.imtts.
Oileruiil peccare mali formiiline poenx. Ait enim B. August. Grwcam litleram pottt inttr-
El am(>r Dei.] Ittrumque tx eodem : pretari tam in xternum quam in sa-culum. Sic att-
Oderiint peccare boni viriniis amore. tem legilur tiirov «twva. Vide tom. Vill, expotitio-
Scilicei ociiius dexler.J. C hic mancjtm est. Sic ntm Psal. cxxxv iniiio.
autem : Et amor Dei, scilicct oculits ilexlerx ad Merceuai itis enira.J Ita B. Aug. t. IX,' tr. W in
diligenduin Dcum. Ubi est ergo, elc. Reliqua de- Evang. Joannit.
tunt. , . ., 401 '" a'ea hidentium.J Auditt, cltrici, B. Rasi-
Hi sunt fines.J C. funes. lium altarttm \tudum -dtscribtnltm : Si vos ,111711«,
Loco pignoris.] M. tenttittimit characleribus ait, diraisero, sunt qui protinus ad icsseras aleasqne
pigneris, ted hic synonuma sunl; el«« quidam ve- sese conferent; Jurainenia sunt illic, comentio-
tit: nesque pergravcs, ac avaritix partus. Spiritus raa-
Pignora natorum dicuntur, pignera rerum. ligmis assislit, furorem punctisacossibus iUislutk-n-
Alterutram niolam.J Quoniam longum forel hic ,,, lium insaniamque accendeiis': eic. Htxam. homil.
mutlorum txpositibries recentere, lectori sttggtro 8 tub finem. Clericis ttiis itidnm insignem otitn
Glossam in hunclocum, et B. Gregor. tom. l,Morat. txstruxit Wiboldut Camtraeensit et !Alrebaletisit
xxiu,rajj. II, initio. episcopus, quem Raldericus in Chronico Camerac. et
Sed iuaxime.J V. iarei Sed. Atrebat. lib. 1, c. 88, /"«sedescribit. Exstat apud not
_ Cum ergo priiiia nou sit.J Pnina, scilicet mola ille tpiritualis ludut, seu iubelta laboriose distincta et
timorit. C Cuiu ergo priina sil ineriioria. Male delineala, qua notlri, ut apparel, inter te colluierunt.
contradicit. Nuiunios vesperlinos.J V.-hiiniinos horarios ve-
Silie secunda.J Amoris Dci ntmpt. Ergo unati- speris decantamlis, elc.
mendtts eil ul Doiniiius; el am&ndus, teu honorau- Et prius ln Ecclesia.J V. El post eas (scilicet
dut, ttt pater. -
vespeias) cos in Ecclcsia dislribueiidos. Placet
400 Mola coiiciipiscentix.J Vel, cupiditalis, ut tttique;
habetV. Distrihuendos esse.J Margo C. cum V. Sxpe la-
VeJ quarta vanx gforix.l Yanx omittunt M. et men prius resideiiliiuii-(V. sedenliura) quoiisque
C. vitiose. Nam omnis glariri, ritaxime popularis piilsaretui' exireimiiii classictini, hoc eti~, uliimui
uitrw, vana ett, imo vahitai ipsa. Secus autem de ptitsus.
gloria, testimonib conscientite serenatw, de qua 11 ltera : exeniplum prxlali.J Supple, valet ad dele-
Cor. i. stundum, ut sitpra. C. exeinpluni prxlali prxbctilis,
Ut iicc tertia.J itf. Ul hxc terlia. Insipide. pelenlis in Ecclesia, elc.
Mciis tlivisa iion.J Allende tibi ipsi, ait B. Ephrem '_ lu sericis.j Vuriiiio,.scilicet, anlipendio allaris,
De virgin. sub finem, nequaiido in oratione luic illuc- " feslo, colore, convenienti.
que mens itia evagetur, Et infra : Cogitniiones ac Ploraiorlim et ploratricum.J Uli legilnr de Prwfira
sqllicitutlines qtiascuiiqiie reriira lerrenarniii, cir- muliere ad planctum mortuorum conducta.SicIlora-
cuinquaque ex curde tuo abscitule, eic. lius\ile Arte poet.
Anvrain vir de ilomo.J Sett Ammirniiiis, t<(Jote- Ui qui conducli ploranl in funere, dictuit
phiis, ex uxore iua Jochahed, idem Jncbobel, geuuil El faciunl prope plura doleulibus ex aitimo sic :
Aaron et Moysen., I. n Antiq., c. 9. Derisor vero plus iaudalore inovelur.
Ora bene operando.J C. ad tutits hcic habel: 0- Solent enim gentilet nwniat et cantica lugubria
sanna in excelsis, iion pro iiifimis. canere in morte defunclorvm et alios ttd ploraudiim
Cum dtiplex legatur.J M. Cuni duplex legatur imlucere, Idem etiam apud Judwos, ut patei ex Evan -
iuvitatoriuni, poilitur et classicuin lerlium in Ec- getiis, moris eral (acere, Matth ix. Ibi ttgutuur ad-
clesia, eflicacius cxleiis inveiiiiiius denarium. V. (ttisie libicines cum Jairi principis puella obiissel.
quoqite : Denariuin. Ptr classicuni ihlellige pttlsum, 0 nuiiiHii, iiumiiii.] ttunc Juven. versum,tal. 5,
quo ad horat clerici convocanlur. Id colligo ex cap. omillit M.
tequenli. Per Psulmttm autem xciv : Yenite,"exsultc- Quid idololatrx stinl.J /rf probal B. Bieron. tii
IIIIISDotnino.. cap. v Ephes. his verbis.: Qnia. sculplurani ipsius
Tcrtiuui iii Eccles. eflicacius.J Quod ncmpemagit iiuniuii colii, el idol» in eis txlala veiieiatiir. IJt
invilal clericgt mercenarios, voraciuin Deus venter est, iia cupidorura qtioque
Aiigusl. iion proptei-J Solum C. Aiiguslintis. juslissinve peciuvia dici poiesl, inaxiine cura iu alio
Sine onini corruplionc.] Glossa est lum interl. D loco Apostoliis cupitlilalein idololalriani vocet. Pto
cttm
' ordinaria. idololatrxantiquilus scribebaiiiidolatrx,
Crnx el inartyriiim. ]' Crux el maxime illud, I. Thess., c. v.J V. et"C 11. llioss. Addfi 9110-
ete. C. ';. qtte d c. ix.
Ideo noluit Doniiniis.J C. perperam, Volurt. JVam Ab otiuvi specie.J C tn latere, ex Ovidio Ueroi-
irifrd contrudicU ItU verbis : Instinctu ainolionis dum, ep. 16 :
pcenx. Est virtus plaeilis absiiniiisse bonis.
Amoveri poeiiain.] V. id est mortaliiatein no- Qiiia Scandalizal.J V. et C. Quia scandniisant
strain. aHiciens (allicere C;
proximura per sinistrain, B.
qiiempiain per dexleram. Ant/ttsliii-js tibro De
CAPUT XXVI. ovibut; Curemus, iwquit, nil facere, quod veuiat in
nialani suspicioiiem iufirnio fralri. 1
Titutut hic prwfixus, t.x M. desumptus esl. Nam Tnrpis autein species.J Nuhquid excussio lociild-
V. tt C. capuj prwcedens nou dividitni, in ora lu- Fnm. sicui repleiio illoruiu,- parit Simoniam? Ita
men collaterali G. leijo : Coutra dcnarios bora- C. in margine. ., .
rios. 492 H0lje nunuiuirixj V. Hor» nonx S. Man*.
Alleclorin in spir.] Scilicel, aii V- denauios ho- Repaguloque.] Repagiilum esi vectUoitio adversut
rarios pro horologiu, utfiaiil, clc. Ad hwc tnmar- vim oppoiilus. Galiice : Byniere;e« BirrrC.
gtne dicit; Missa consliliila, qux alias non cousli- Et laHquara vetulx.J M. hoe omisso-aii: Cucur-
•»17 YERBUMABBREVIATUM.— NOT.-E. 418
reriml .rlerit-i taiiqnnm ad soleiiinitatem. Quldain A sic Itgit: In die iulegro diiplifacientcm, non addil>
se etc. C atiteni: Tanqiiain atl solemnilafem vetulx et diipliceni M. In dic iniegre diiplifacieut
ad voiuni. V. vero, mta tententia,meiiut : El tan- Ei liiitore.J C. Propudore et terrore. :
qtiaiii velulx ad iiiiclum. Proverbium enimett Gatli- Unam duplifaciaiii.j Nuii aiidenies, ail C; duas
fiim : Cotirir a 1'oinct, 011, au gras boudin, quo iutegrnre, ut diiplicilaicm trifatienles et nmltifii-
caxantur clerici, qui lucricausa lanlttm currunl ad cieiues, id csl iiiiillarhii! facierum celebrarent.
lemntnm, el morati in choro per modicum ttmput JVontapil Metittt M. Non amleiues, eic. iiiiam dupli-
(stifficicnslamen, ut loqnuntur, ptrcipicndit distri- facieiit, triplifacienl el inulliplifaciciii, id est, clc.
bulionibus)stalim recedunt. tjndepoeia: ui in lexiu.
•" Piuguis araore lucri lainbiiiit caudelnbra caii. El primuro inlroUnm.J Triplicem lexttim qttidum
Sic de advocalis aliisque similibus dicitur : E\v tria nola, in margine C. atldita, voluit cvrrigere, hoc
grnisser les nvains. modo : Atl priiniiin ofiiciiiin uon olleralur, elc,
Tangi noiaretur.J C. viderelur. Canianlibiis fabulas.J Aadebai C. Cantaioribus
Quidam prxbendnrius.J C.et M. pr.cbendalus. vcl laniaiuilnis, etc.
Oiiverio ciirrenie.J V.Olivero. C male oliliviorio. De Landrico.J M. Landerico.
Murimiravil et doluil.J Qund non liulerent alea el Narciso.J Forle Narcisso.
hujiisiiiodi, aiunl duo margines. Oblatio qiuc ad boc.J Nempe, tit cuttta, ut prw-
Eo quod assidtii.J C Eo quod assi iiitcressent, ferlitr. M. et C. Conslal quod oblalio ad hoc ofler-
forte voluit assidui. tur, otiiiiiii, qitx.'.
Nni.ilis Ecclesix.J Alludit auctor ad illud Oeidii B Kndici, id est cupid.J M. Rabiei (Detts bont, quid
de Pbnio, 1,11, elegia 5 .• Simonia!) et cupidiiali Siinoiiiacx.
llliitl aniicitix sanciuiu et venerabile nonien, etc. Sed Domiiii.J Hwc terbiiadstint in C. Quod Do-
miiti et nori mundi gloriam qtiwrat tacerdos, probanl
CAPUT XXVII.
margines. C. M. Aiigusiinils : Hoc signilicatur pln-
V. Tituium capitis tequenlishic anttciput De vena- ribtis exlensionibus hracliioriiin sacerdoluin in
liiale, etc. iiiissa. Consuie B. Augutt. tom. VIIIin Psal. txn.
El ilaiiin.ibilis.| Sinionix hxrcsis conlaginm, . Lcvaboad alium.J V. Ad atiud. C videlur luc pee-
inquil tlitgo, l.\\ De sacramenlit, partex, jam olim care dispUnctioneiiicoiigrua. Nam interrogntionem ibi
in Bnlnain piilliilnvii, qni diviiialionis prelio pro- ponit, Qiiam ad le? e< proseqUilur: Prtlium inundi
positn, ad ninletliceiuliiiii populum Dei perrexil; quomodo, elc.
dchiiic biijiis iluo legunlur auclores emersisse; atter Quasi coadunalis.J C coadun .nlibus. V. coadju-
suh prophetica, alter sub apostolica doctrina. Pri- vaniibiis.
mus Ciezi magisler esse veiuleiiliiim, deinde Siinon 404 l'no cum mco.J V. el C. cuni minislro alla-
vnieiur emptor. Horuni aulem sectatores, sicui uon ris elineo, tcilicet, Simoniaco, qui pro nttmmo tan-
siiut in errore diversi, ita ucc in damnatioiie tum minislrabii, sicitl ^1" el eijopro eoderitlarilum cele-
divisi. bib. - ,:' .' '< '"'" '.;":••: = '!'
Totus enim Christus.J V. omissa interrogatione, Cupiditas doiuiiialur.] C non interrumpil perio-
sic legit : Prxcipue iu eucharistia, ubi toius Chri dumdispuncliont, sed eam conlinttat sic : Pro preiio
slus, etc; C conlicialn cupiditale prxdominans <K:«mi/rlerpaucit
Gratix disirihuaiilur.] V. pro gratix littbel Ec- demptit: Pro prclio coiificiain, quod tainen impre-
clcsix. tiabile cst. "'' '"•'
Quatn laroen exuere.J Hwc parenthesi ineluta, V. Minus sed magis.J M. et C. non itleo niinus Sinio-
el M. intermiiiunt. niaca, ete.
Allaria Dei sie vocat.J Plura hac de re videripos- Filiainea.] M. Filia mei. Hie continuat uuctor
tunl inComm. B. Hieron. inc. xxf Matthwi. verba Sitnbnit Magiin scenam producii.
Non dantes, niliilque.J C. Noit dantes, ubique, Irrumpei.) M. irrepet. V. irrepit. Eligitu, pla-
nihilque offerenles. cent.
- Augiistintis: InC.et V, abest
Donius.J AuguslinuS.
Nenvoin oratorio.J Eadem habemut in tteguta S. Proponens venalia.] 1'. componens venalia.
Ex oblatis illis.J Cupitle acquisitis, sicque lurpiter,
Patris nottri Renedicti, c. 52. aittnl murgines dtto.
4Q3 in boc dans omnibus.] Citjuslibet sexus et Eriguniur aliaria.J Qttorf nec Deo placet, qttia bp-
coiidilitmis. C tn ora. nui utus non juitifical mtite et turpiter acqitiiitu. H,
Bis iegitur ejecisse.J Solui Joannes, inquit idem q. 5. Neque enini.
ibdem, loquilur de prima, ejeclione sciticel, alii de Ciim fainilia eiiani.J V. Cnrtt famuli, ctc. QiHissa
ullima, Mtttth. xxi. tunt hivc in M. usque vendtdit iuclutive. Sicenim :
Yenaliiaiis colurobx.J Ptr eolumbam, tciat Spi- Qtiem ptiruiii lioiniiiein credebai, vendiilit.
rilitm sanctum figurati, ul docet B. Aug, 1. IX, tr. Itle poeiiiieiis.J PoenUeiriia (rion vera) ducllis :
in
Ift, Evang. Joau. anle medium. '
p Matth. kxvii. ,
Proximoruiu alia J C inier lineas, pro alia, SMJ- Licet nbn vere.] Ltcet noii recte. M. ;
gerebal carrigendum, stmilia. ln Ecclesia aulenr.j C in Ecclesin. Sicque alittm
JNooaccwseiiniy,nunpiopalcaitts.J C Non acettse- ihehoat petioitnm. luier nos aiiient, etc. Jtfafe.
miis tU propalemns. turpiler acquisita.J V.et M. Turpiter ac-^tb^ts,
Sie paraliores.J IIwc apud B. Itier. in c. x\\ ncmpe argenteos. Sedptttr uUitpldcult C.ypiiaud
Umth. emnia ac.]iiisit;i prelio antimabiiia.
Faciltla-fcsm.JC Facutialem^aeeipiendi. Ex turpiiw oblnlis ] F. cx turpitcr ohlatis.
Quat» «piasi cxct.J M. Qtiaiu qood exci ipsuw CoMStruutUurEcclesix.J Ct x.IIficettu- SiOn ev
Dominum palitintur. sanguiitc, ntiini murgines duo, ex Mieh. »i.
Qui-laro uiissaitt.J Refero qtue in orit inferioribus
leijunl V. tt C, Conlra venalitaiera et pluralitatei» CAPUT XXYBl.
niissariim.centra plHralitalein facieruni unitts tuissx,
et contra tioviiatera earuin. De hit infra suo-loco. V. Prweedens capttt proseqttiliir.
Aliud prwlerea vitilur in eatlem ora V. Iiiipiinila» Sulliciens fuit hosiia ] Ex B.Joattne Ckrutotttrm.,
coiititoiacix mater, negligenlix filia, radix peccati, hotiu 17 inEp. ad llebrwot. Ideui habelur tav. 1,
nutrix adulterii et incestus, mortis xieiux prx- hom. i,ltb n. Viduw Sareptanm a nobit itt Imcem
arabjila, prxparalrix inferni. primum tmittw tuperioribu* annit.
In die inlegre duplifacianl.J Uoc est duas mittat Semel iu die.J Uit caret M. J/a;Passum semcf
infegras uno rfie cclebrare, seu, ul vuigo, binare. C. reprxsentare iinraol.
410 PETRI CANTOlliS • 42(1
Riirsiim siifil crucif.J Abundt dictum etl eodem A,teril lcctor recurrtre ad commenl. B. IJieron. in
Viduw Sttrept, l. n, hom. 5, c. I. cap. vt Matlhwi.
Iiera Atigusiihus.J Verba ejttt hic nonnihil immn- Quem non siipersubsianiialein.J V. et C. Quein
lata sunl. Videlocumtom.III, De.Ecctes. dotjni. r. 53. non siibstaniialem.
Prwlerea B. Chrysosiomum loco tupra citato hoc ca- Quaniiiiii in se est.J M. quantum iu ipsis esu
pite. , , . , Perinde est.
Si ergo Augiisiiniis.] Jlf. Si juxta Auguslinum CAPUT XXIX.
unain siispictoiieni in tlie vix, etc. Eallitur.
Nimis in die.J C et M. Miuus in die ilerare. Falsitas nngulos quxrit.J Yerilas angulos non
Tiim.propter mysieriuui.J JYon, miiiisieiiiiin iil nmal.necqua-rit susiirrmics, inquil B. ftieronymui
C. Mysleriitm lale est, ut referl margo. C. Missa epitt. ad Ruslicum, quw incipit : Kibil Chris.iniiu
prinia prophelas, secunda P.ilres viciuiores gratix, ftiicius.
leriia. 405 apostoli.cam dociriuam significat. The- Dtiiii vitanl stulli.J Uoralii verstts Serm. I. i,
letphorut IX ptipa tret mistat hat instituit, dt qtti- tal. 2. M. sic : et duiii vilant studia vilioruiu in.cou-
btts, ti plura detiderat, vitleto Guilt. Durandum Ra- traria currunt.
vin. offic.i. vi Be officio Nat. Domini. Cupiditaii sux.J C cupidilatis.
Rurali sacerdoti j Paitori ruslicorum, el Chrittia- In inoiisirum iiiciilunl.J C in monslruni nion-
uitatii decano. slruose incideruiil missas bifacieules, elc. Vtrbo-
Major nutem prxlatus J Episcoput, aut decannt, rum transpositio tsl.
Scd viicscil.J Nam, ainnl marginesC et JI/.,Assi- U Jaiiuni bicipilein. j De qtto Oviditts, u Fasloram:
duitns viliiatem et securilaiein pnrit, devotioncni Sane biceps, anui lacile labenlis origo.
et reveicniiani lollii. , Ilydram sepiicipilcin.J Seu, ui V. el C, seplem
Quin rarus.] Quod enirtt raiiim carnm, teu, vt ail capituin.
B. -Hier , Arilenlius nppelilur qtiidquid rarius esi. Manluaims :
Epit'. adventit Vigilanlium posl medium. . Bellaque in alroces iras seplemplicis hydrx.
Quia rara.J Non, quin chnra , ut M. Briareuin ceiiiiinauiim.] VIBGIL.VI, Mneidot:
Cuni incenso iu sancta.J Solum V. addebal: Pro- - Et cciitiim geiiiiniis Uriaieus, et bellua Lerux.
ptcr s ii cla lcgalia vcncramla. IIORAT.|i Carm., oJe 17:
Lnciiu-is agrestibus.J Andiam hic B. Gregorium in Ncc si resui-gal ceiilinianus gigas.
medib Itom.ii in Evang. loquentem : Carnes agni Ceryonem.J vi JZneidot':
cuiii InCtucis agreslibiis sunl ctendx, ut cum cor- , Uorgones, Harpyxque eiforma tricorporis umLrx.
pns Hedcuiploris nccipimus, uos pro pcccalis nosiris Widem viu :
iu fleiiluis iiffliganiiis; qiinteiuis ipsa amariludo Tergeraiiii ncce Geryonis, spoliisque superbus.
puviiileulix, abstergat a nienlis stotiiacbo perversx De hit el similibus B. liier. epiel. advertus Viyilatt-
liuniuieii) viix. tiutri, quw incipii: Mulia iu orbe monsi.ra.
Ordo Cnrihusiensitim. Diio ordo Cisterciensium. • Missam bicipUem.J Bifariara, vel bifacialam,
V.ros probttlos tuper hac re conmlui, nec eorum multifariam, addil C. Hoc est, mulliplicis faciei et
qitispiitm de suo ordiue tate qtiitl inaudivil. formw.
Ilic cliam oblatorum.J M. lu hulocausluin hoc, G Obviani mysterio.J Non ministerio, ut C
eiian.i oblaioriuni Deo. Sapit utique tuo sensu. Sed Quiu cxprinii.J C expriuiuiit. M. Quia oflicium
I/II*f.t ut tacerdos (heu me primtcnt) tut confidenter expriroil, elc. Margo ad Itwc: Oitiiiiem (exprimit)
aititi accedere norimodo ad bis celebrandum, sed cl gomitiis propliclaruiu desidcraiiiiuiii advciiluin
Simel dunlaxat qttotidie : cuiii R, llieronymits, /ce- CUrisli. C.etV.
itileniiw exemplar , nonttisi cum muxiina et timorala 407 Seplies vel pluries.] Hoc verbo septies
reverentia erclesitis marlyrum intrarit, nbn riussatce- cartt 0.
lebrandw, ted devotte venerationit gralitt ? Ego, inqttit Mysleriiunquc.J Iterum C. Minisleriiiiii.
ille, coufitcor liuiorem iiiciim ne fursitau de supcr- Uiri iiiiroiliiuin.J Non ulrique utM.
siilione descendul. Qiiando iralus fuero, et aliquid Ab ti.ro illoruin.J Ulroque M. el V. Hic rtslkui
mali in raeo aniino Cogitnvero, el me nociuriiuni interrogaiionis lignum
phanlasma dcltiserit, basilicas iuaiiyrum inlrare Si a secando.J Introilu scilicet.
iiOii nudeo; ita lolus, el corpore, et aninio pertre- \e\ iriceiiali.J Sen liicenaiio, ut V. Tricenale
iuisco. Epist adversm Vigilantium, quw incipit : missurum, quod u die mortis, fidelium, usquead tri-
Mulia in orbe nionstra. ginta dies coniinuos dural, videiur originem acct-
Peccator saccrdos.J C addil,' sacerdos , «1recie : pisse a B. Gregorio papa prout ex ejut Vita colligere
ttam ad ettm sermo esl. :.' esl. Snrius t.\\.
In sexta fefia.J Hic docenlur cterici non numerarc Missaui catecbuinenoruin.J Quidam mixsam qua-
hebdomado! dies ex nvmine planeiarttm aut deorum drifariam patiuniur. Priino (Dviiiiniciii Seto in iv
gentiliitm, iit swculares solent, nempe : Lunce, Mar- D seiii.rfisl. iS, q. i, a. i) : ab inilio ttsque ud Offerto-
lis, elc., sed juxta S. matris Ecclenw ritum per vo- rium, et Cattchumenorum mitsd dicitur ,-2° ob Offer-
cabulum (ericetecundas, ni, tv, tl tic de ewterit. torio ad coiuecralionem utque, a Grwcn onutyopa,a
': Uno die qtiasi;] V. quasi requie. M. uno scilicel Lalinit canon minor vocmur; 5» a coHtecrutione
die iiiternoiilo. uiqutad communionem, diciturqtte ciinou major ; i'
Si tunc unjca esca.J C et M. Sed lunc uuica esca a communijcxnead firiem-. Ptuta ti citpit, cotuttle
spiritualis noii spirilualiler, etc. Male. Conlrov. Beltarm. lom. V, De mitta, cap. 16. Ideo
Coiidiinenia iiitroiltis.J Saspius ittrando itcundum autem Catethumenorum mitta olim nuncupubulttr,
tolvtnlis tt oftrtutit voluntaltm. Hwc, Introilus, elt-., quia laiibus usque ad Offerlorium ticebat imeresse.
ritiqut: Ileili: Qiiitlani,*tegunlur in margine C.,aiV. Videlurquia.J V. omtttit vjdelur.'
et M. intexlu liaberit. Nomlum hoslin esse.J U.ocest, nondum consecra-
Qnidnm male inlcrp.J C liem : Tales male, etc. tionem factam.
406 Marcns peculiareni.J Etsi tria txtmplaria Obvianl institilioni.J Excrpto die Nat. Dominicx
tic legunt, dicam lamen qnod 'censeo. Itttque tbco (nisi cnusa neccssilalis siinueni) sullicit saceruoli
M?»rcus, legi debet Symmachus. /s enim, B. Iliero- sen.el in die uiiain missaui sulummotlo celebrare.
tiymo tesfe, vertit, Pancin peculiareui. Prwterea iri Extra Decetebrat. miss. c. Consuluisti. llem De con-
Evangelto Marci nonhabetur orutio Dominica, Pater sec, dttt. i. Suflicit. Alexander II.
riosier. Pluribus diceudistupersedeo, nUas,et «nits» Uifaciareiuiir missx.J lloc est, fierenl duplieU fa-
uuctoris (IHfine capitis 9) ubbreeiaiiirus, iiiterea po- ciei iniroitns etc.
421 VERBUMABBREVlATUM.— NOT^E. 4«
Untis et nlius.J Ntmpe, inlroilus. C Unus et alius>A uni<nicoiilescuttl. Nvta t .mcn anliqttitiii ilta fti>is»
cnsus pro libilo, elc. celebrata tttb honorario i aul Siolidorum Imtiim,
Utilifer approbnlo.J V. universaliler npprobalo. qvod hodie neqnii fieri niti sttb honettiori, quia viciut
Dexli-iiinel Mlii.J Dexlruni abest iu M. carior esl, nec tic min.tri Ecclesiw de altari vivere
Adgenlcs J CGcuiiles, ibique margo : Qiiia indi- possent.
gnos vos fecisiis et repulislis verlnun Dei, ccte Nol uit lameii cas.J Minime, Vnluit. ut C.
. rouverlimut- ad gcntes. Verba B. Patili e.lBarnabte Facinm IricehaleJ C Irice.iuinlin, nisi spei ialia.
atl Judeos. Act. xu. JVamJndo:is, qui domus Itraet
ores eraui perdittv, po&ts eral prwdicandum. Uhde Iliijnsnio !i insertio.J S.tt, insitio, ut C. et V.
CIIIIIpctitiiro.] Abhinc, tisqtte, Ilem : Pnctcr dti-
Sutvator : ln viam genliiiin nc nhieriiis, sed potius plicilalem, tacet M.
ile ad oves qnx pcricruiii donuis Israel. (Matth. xx.)
Cum duiem viderent indwos verbttm Dei parvipen- 409 Pel' hujtisraodi insilioncin.l V. pro liujus-
dere, ad geutet, ne oiiosi etsent, tonrerttbamur. modi insilione
Quam anticipnt.J C Qnam nnlicipal et mnliirat, Missa sicca.J Videatitr Guillelmnt Etnu; vir do-
imo (nota hic varietatem leclionis) fiiiein Erclesiie li- ctistimut jttxta ac piissimut in oratione Dttari habila
gurat, sic rediens (dee.t frcqiienter) a cointi ad in publico Iheologontm ittgqestu. de mitiis ticcis quas
coriiu, etc. imer orat. ejttt 19 excusat, est 13.
Nondum signifrcni.J M. Tnnien iinndiim reprx- Cniifeciioiiis.] Uoc verbum omiltil V.
scnlavii hostiaiu esse, elc : V. Cum iioiidiiiii rcprx- .iCquejiivnbit posi.J V. ^Eque juvabilis post.
senlavcrit bosliam, ttc." "]
Ctiin a cornu ad.J Qnare redcunt a cornu ad missx Et prxinissa hosiix.J ItaC. tt V. Sicnt et prav
est seusut el inlelleclu faci-
cormi, ainni margints C. et M. ciim non Itim liora lit, ti hostix. Optintits
eoriiin venerii? AUnsio esi ad prwdieta de Cliritto ly prxniissa ad niissam siccant referalur.
Domino : Qui aim ejus hur.i venirel. Ex Joan. xv. Qunre igilur.J C Qua. igilnr prxmillilur liosthe
Vel iifserliones missarum.J Visitaiiones vcl omit- iminissa (forlt in niissa) inserta, propler.ciipittiln-
tunt V. etc. Pro insertiones, 408 V.lttfbet, ius.lio- lcm et iu fraudein aiiiinarum, tine interrogatioiiis
nes. Potett admitti, quia hwc eadem tunt. nota in fine.
Favorabiliores.J. V. Favorabiles. JH: Laiidabilio- Pra;ter duplicilalem.J V. el M. Propter, ctc, ted
res. Dicunlur favorabiliores, eo quod a frequenti re- non tapit. .
ciiatione memoriler lenentur, vel quia cttttw lunt, et
itar.iliui expediunlur. Unde C. inlatere et M. in textu; Ilem, inissani.] Supple hic, ut attle ; Invcnit cu-
Ul Salve sancla Parens : Spiritus Domini: Requiem, pidilas. -
fui introitus commUnetturit. M. cx toto omiitit; Ul Sorlila dccenler.J Amanuensts M. pro S. tt D.
niissa de B. Liuo, etc. usque : Iieni. Cum cxiera, conjccit suo tlie. Est quidem atiqualit teitiut, ted a
qnorum locoprwdicta Itabet. verstt attt varmine alieuui.
Ilein, exeuiplo de.J tloc exemplum, usque ad ie- Et idcnliuiiswj C. Et identilas tollat fastidium.
quent de matrona, 4be*l in M. Quod flcns dico.J 0 pietai! o aucloris amor! 0
Debila quibiistb.m monai liis.J EUganttr V. Al devotio circa veuerabile attaris sacramentiim !
C. obicuriut el tunguidiut. Sic cn.m : t)e obveniioue £4 Iloc lantiim sacrnnieiiluin.J Belle. C. hoc nulem
priiiix inissxdebitx nioiiacliis. JVonmistu monnchit sacranienluro, non ila.
eit debila, sed obventio, tett oblatio. Ilic unttm ttig- Sana et gemtina lectto. M. no-
gero, in ruralibut eccleitit Imagines cereas.J
maxime, emtndundum, tarii ubusu , videtur quoiidam pro cereas legisse
quotl nec parochianot, neve parochos tedifictit. Videre cxsnreas. sed subductis dnobus punctit expungeiui-
est in quibusdam templis parocltiuHbus, Ufferloiioso- but sa, ct-rens. V. itmililer xreas, verum
lemnitmittw finilo, i aiim vill ciimaut firmarium pa- adtlito c,retiuqiiit ccreas perfecit.
troiti loci accedere ad cilntre,el de munu minittri, vi-
dentibut oiunibut, oblationet, devoie datdt a poputo, Pro strage.J M. pro significalione interfeclo-
accipere,quat palrono tuo et domino reconsignei.Jure rum.
quidem,tcio, patronus oblalionespercipil, tedidoccul- Prxpnsilorum minorum.J Nullo commnie tnier
liutel mullo decenliut fierel, si paironut cum plebano hwc duo verbu interposito, quod lamen admitlunt C.
et pattore pucitceretur, ut pro oblationibus in missa et M. IItc eitim prxpositi nomine ttnttiur talit, qui
datit, quotaitnit honestam pecuniai sttmmum, aul curam gtrat minorum sacerdotum, lanquam eorun
aliud wquivalenstibi referat. prwceptor et superiniendens.
Cum liabcai aticlorilas.J B. Gregoriut id exem- Eiiam snb Mi*i} Vtt sub dio.
A Gregorio oclavu.J /s eltctut tit anno. 1187, tedit
plit probal lib. iv Dial. Post wiatem nottri auclo- tantummodo 57 diebu*. Exttant tres iltiui ep. apud
rit S. TltomasSupptemeniiq. 71, ar. ii el 13. Qm-
rum priore docel suffragia quw fiuhl pro uno de- Uogerumde Hoteden Annat. parie n.
funclo magit proficereei, pro quo fiunt, quam atiit, \ Prxlerquaiii ler.J V. prxler quantum. Non ta-
videlicet rutioue intenliouit et applicaliouis purlicu-
larit. Poslerkre, suffragia facta pro muliit uon tan- Osce ait eap.viu.J C xxv.
tunutemvatere lingitlis, actipro unoquoquespeciatiter Multiplicavil populus.J Textut Bibliorum : Itultip.
fierent.Ei exhoc paiet, ui aii in corpore art. cur intli- Epliraim.
Altaria ad peccandum. Nequaquam ad prxdiean-
tutum tit, ut tuffragiatpeciuliain Ecctetia fiant. Dtni-
ut V.
q*t in conc. Conituut, tets. 8, abhinc ducenunnis dum, Ita lanicu quod.J Hwc, utqut, pluralilas, nonud-
damnatus est, hic Jvannit Wicltfi articutu: 19, quo miltit
dictbal orationtt ipecialier uni appticalai non ptut C. -'•.
ei prodeste, quam gcnerales. Peperit ministeiia.J V. pepcrit mereimonia. C.
Sxpius ei tpecialius.J Iia V. Non atilem sxpiuset peperii iiiunera.
spirilualius, tu dno volunt.
Siliicenale unius.l C Si iricennale. Sic etiam in- CAPUT XXX.
fra: Tricennali. Tria tii tummario rariant. C. cniiit; Conlra Indi-
Annumerelur.J Annumereiur male M. Id hodie gne conimuiiicanies eucharistix, M. Euchnrisiinni,
practicatur. Cum euim Eccletiw qitaitam aitnivena- al in marginthabet: Dcindigiieconficieniibus. 410
riit multit graventur, et eorttm ptoven.tis imufficien- •Fragm. Camberon. de qito ittpra adc. 11 dixii, tit
tet ttiil ad pretbytentm et clericot sttsleniandos, de leyii: De indigne sumeiitibus corpus Cbrisli.
comensu diatce;unvrum, diw vtt ttitt aunuersariu in iu epist. I ad Cor. u.J C. notat c. t-viu.
423 PETRlGANTORIS 4?4
Pipbiel aiitein scipsum.J Mtiltipliciter ihijwilC. od A Carni, miuiiJo.J V. sic, Abreiiuiiiiando imiudo et
iatus, exaininei si sine nioiiali esl. concupisceniiis ejus;
Jiidicium sibi niaiiil.] Unde judicetiir. Marga C. Marcus, ahscidit.J -S-:ruliont in texlu attata $.
JNbu ilijiidicans.] Idem, e*. coivsueludiiie confi- Marcus tibi polticem abscidit, non peccavil quin
ciendi, vel sumemli. Hi margines ex Glossa in I hoc crtditur fecisst tx inslinctu Dei, ul Itabtt S.
Cor. xi dtiumpti iunt. Tho.i-i q. 185, a. 2, 3./rf verisimililtr acceptum
lloc esi, tlehiin] Et hwc redoient doctrinamB. ex proiogo Hieronymi, tilttlo in Evangelium Marci,
Aug.to; II; t e/<isl.M8 nd Jun»arium,cap. 3 el 2. in quo sic legitur,, non lamen asseriittr; Denique
Nec abtimiiia quonclam legi apud B. Gregorium arapuiasse sibi potesl fidew (sic) pollicein tlicilur,
tom, II, in I Reg, c. i. ante mcilium. iil sncertlotio reprobus habcrelur. Ilic prologut Jia-
Viqlare prxsuinit.J Quia prolucro celebrat. Ora betur in Ribtiit Anglicanii detmratit, quw lempore
coHateralit C. Gregorii papw 1 vel Caroli Magni scripta tunl. llem
Noii seciindum ritum.J Retlittti ex V. 'Nam M. in Bibliis regiis, lioc lituto : Prologus. S. Hierony.iii
ex tolb,- C~.ix partt omittxt, hoc modo; Violare prx- secuiidiiro Marciiui : at Bibliu Lovaniensiii a docto-
suiiiil. Sccuiiduni riliini, venilil qui, etc. ribtts Lovap. correcta, el edita anno 15lj omittunt,
Iiilidcliialis.J Glotsa ist iu c. xv, ». 22. Joannis, nec crediiur ette B.. Ilieronymi, ied Grwci cujut-
qiiam solttm V. habet. ..' - dam, inqttit Molanus, librb rfe Picturis, cqjte irice-
Hi vcro per igiior.J Quitlam, non onines, addit simo octavo ( vel in edilione secunda libri secuudi,
C. in ritargine. lta ett. Nam aliqui tcienles Deum capile.qundragesimo septimo) el addil: Idem pras-
vei guiscire debebant, pertinaciter crucifixerunt. JJ fatur in Joannem : Bic at Joannes Evang. quem de
.. Si n piierilia.] B. Atigttttini vetba, qtiie ttiam ci- nupiiis votentemnubere vocavil Deut. Suipioor au-
tai' Gwtitriut exemplortim Ub, \\, cap. 55. ieni hwc etimhabere tx apocrgphit icriptis hwrelLo-
Si Marix in lanlo ] Mngdaleux nempt, quwob rum, qtti nuptias damnaveruni, el eorum, qui itti
ardorem.ei tedulitdiemfidei liirritx »om«ittibivin- ipsius mulilttlionem liciiam esse defetiderunt. Apud
diirhvii, Uii\J}. llieron. in epitttphib Marcellw ad aiios enim Itisloricos, nitl veleret scriptores^ neutmth
vrmcipiuminmedio. facile reperiet. Dicit itiilent, ii Nicolatis Zegerus in
Quomodo libi peccatori.J Tacet V. tttque, Quo- prwfalione Novi Teslttmenti, 'aubd ipse caitigavit tte
lliodo lilic scilicet, ele. hat: prwfalionet offendisse in vetuslist. Bibiiis ante
II Reg. c. vi.JC. c. LXXII. annos mitti ascriptis, eiianiii incerli sint auctoris.
i Eryt ut snceriios.J Cerip constat Oztitn fuiste ex Hactentti Molanus dicld c. oS quem sequitur Peirui
tribu Levi, qitia filitis Abinttdttb erat cum Abia, ip- Gulesi insuis notis ad Roin.Mariyiol. rfie 25 Apri/js,
tum nutem tacerdotem fiiitse negat Jotephus hii ver- quo (ettuM S. Marci cetebriittir.. .
bit: VoleiiSeam (qrcatri) reiinere, cuin sacordos Runum quod in dicldPfoiogo de Marco dichur,
iioii essel. Auliq.Judaic. t. VH, c. 4. fabeltqm Vocat,et rejiai Bjtroniut 412 tom.AAn-.
Dicchaiur calccliuuicnis.J Dixi tupra ade.-2t$. nal. ahno Chrisii iS. Jacobus de Vttiiaco, quiPe-
Habeiilibus seilieel charilalem.J Tria hwc verba tro Canlore, auctore Ve.rbiAibreviaii, nou ett butlto
exsoto C. tiesumpsi; vbi charitat sumiturvpro dile- pbtlerior, ictem recensel tanquam retri veram in lii-
clone, qutv habilum clmrilam prWcetlil. . f; stpria Occidenl.c. 30, uti el S. Thomut",loco tupta
Ciica boc.J 6'. cilr.i hoc. PJ citdto, ciiansqiclumB. llieronymi prologum.
Iu siiburbio.J Per siiburbiimv, .uninm, seu par- Lucas Pinellttt in Diafago de. Communioneid re-
tem ititleriorem ecclesiw iinerprelor. fert de Marco aiiachoriia, uti et Jouiines de la Huye
. Noii ilillinio.] Revoeut attcior in dtibium. His au- Soc. Jesu in Appar. Evang. c. u\, ubi de auctore
ttm fticiie ett lecivii coliigere, qitum exacte auclor prwdicti prologi, sic ail : Verutit coiistal illum pro-
pouderet el quanlnm wslimel irreverenliam circa hoc togum incerti esse aucloris, non S. Hieronymi nec
lucrosanclitm Eucharisliw tacramenlnm commitsam; niagnw aucloritatii esse, quw in eodem dicunlur,
iteijtte profecto censeiitiusest aliud practicasse quam itisi allerius probati auctorit leslimonio fulciantur.
docuerit et ctttsuerit. Ettmdem his:oriam describil Peirus de Naialibui in
Saiictificatis.J M. tt C. Elinm snnctis. Catiil. sanctorum l. IV, cap. 86, cl Claudiiit de
lleni- constiuiit.J Abtunt hwc in V. usqtte : Itcm Rotd, sed parum habet probabililatis.' Sic iile. Quem
Exott. xit. vocat Claudium de Rola, est Jacobus de Voragine,
^11 Et solemnent. J M. In soleninem (saltat cttjus legendam atiream vulgo dicltiin (Melchior Ca-
hic acii lineat) iu condcnsis omitluui ariictiloruui nus iii tibro rfelocis Theotogicis vocat piumbeam)
fidci. edidit ille Clattdiui de Rbla, ut pulel ~exprwfa-
, Lacrymarum.J Iterumque saltitcil U. utqut, us- lione.
que ntt coriiii. Eximius dom. mag. imler Franciscus Sylvius ad
Exodi xii.J C xvili. locum S,' Tho. ciidlum ttvcte eamdem fttbillam rtfU-
Succinciis ieiiesi.J Expdiitio hufat Irnoriw ha- lalhis verbis : Qupd in argumehto 3 objiciiur de Sati-
belur apvd R.Greg. hom. 23Lin Evaiigelia. cto Marcg Evarig. qriasi polliccm tibi amplitavtril,
Decoctus eliam. J C Doctiis eliain in clibano. D ,,l ihidorieus etset ad sacerdotium, fiibutotum ttl.
Tolertibile ett, si doclus pro probaliis lauquani ivu- Cbrisiat'tnim tx liisioriit tum fithdasse et gubernasse
rum iu fornace, hoc ett m omni iributatioite, etc. Ecclefiam Alexandrinam, id qitod sine sucerdotio
Sap.ui.. factri rion potuit. Ftcisse hoc ipsum legitttr quidant
Totuts viiiuiyius.J C. toiis viribus. Marcus Anachoreia, ti ex nomiriis consortio atetl-
Undc, calceali.J Uic tacet V. utque, lleni, ad pittmfuitS. Marco Evangelistwqttod iste uliut feclt.
terwweMi. Sie ilie.
Kffusionem oculorum.J Cunclis scilicel condeitsis. Jam ariie, idem dicto anrio scripserat Baroniut:
ClipratlictiB,att C. iucollmeruti erat, Sedet iita, inquit, oti vulgi potins deeahlata, quam
Ad eaiicein pietalis.J Vcrtitt Hildebtrli tpiteopi majorum auctorilale asseria fttbtlla rejicitut, Mar-
Ctnomantntit tleipsa Maritt Mgyptiuca nondum ty- etitn adeo repugnasse ne episcopht fierel, quanium-
pii txcuti tnnt, ul wtavii Molanut in not. ad libet essel rogatus a Pelrq, itt ta de caustt pollieem
Usuardum, 2 AprilU. tibi ipti prasseiderit. Hec etenrm, qUod a quodam
Ma<lai.J M. Macer.it. Anachorcia (actum esse constat, Marco Evtnigeliithi
Acrediiie pravitatis.J Jtf. Impictatis. Utique va- imprudeifter nimu ascribilur.
iet. Certe itlicitum etie membro aiiquo se mulilart do-
Sed nun numine.J Fragriu Cumbercm. Sed non cet lex nuluroz, et S. Tho, 2-2 y. 63, a. 1, tt ditertt
iiiiinere. At M. El non iiumero. prohibitum in Conc. Ntcwno 1, can. 1, El itte Ana-
m VERBUMABBREVIATUM.— NOTJE. 428
chorela non esl laudandut in eo facto, riisi id egerit A 414 Locus Ecciesia ] Non ul M. Locus in Ec-
ditinitns inspiratus. Qnis aulem fucril Marcus ille clesia, quia tle Fxdesia non de loco sermo esl.
Anachorela in Vitis Patrum non inveni. Adversus qunm. ] V. ntlvcrsus quem, scilicet /o-
Tanien sacramentalitcr. J Hallucinatttr M. Ta- cum. Transeat.
nien aliter siimpscral. Primipilus. J Qitijtilum defert anle regcmanl belli
IHicita afferunt.J V. oflerunt. ducem. Pilttm est lelum quod exptodilur priusqtitim
In Vilas Palruin.J Hoc omissosic V. el M. ilein : ensis defensivttsevagittelur.
Qnidara,-eic. Ilic liber dictus Vitas-Palruin apttd Armiger. ] Qui prwfert arma dttcis bellk .. ,
aliquos parvw tsl attclorilalis, imo lanquam apocry- Constabiilariiis. ] Seu coneslabularius. Gallice, rn-
phus rejicitur. Ila Matlhias Felisius Minorila in nesiable; hoc est comes stabnli, conite de l'cslnblt*v
elucidalione irislittttionis Clirisiianw dist. i\,cap. 1. qui eqtiorttm regis cttrnm liabel, alias esruyer, scu
Non coiificiam.J Ob reverentiam, inquit Margo csqnier. Videalur libellus Gallictts Pariiiis excUsrts
C. ann» ltiOO Itoctituto : Origines des dignilez et nia-
Ab episc. jEgypii.J Ly JE?ypli, omillii V. gisirals de France, recueillis par Claude Franclici :
Id esllxinm juveiiiain.J Variat V. sic : Ad Dciim locus est l.u, c. 7. IIoc connestabuli vocabittoutitur
qui Ixlificai juvenluiem meam. Jam juvciiliileni, Greg. Tttron. Itistoriw suw l. ui,-c. 32, nbi de Jtts-
scilicel grnlix, niilii tribuit in re, juventulem ciinui linitino imper, toquens : Cumque iuiperalor vidissei,
gtorise iii spc. Jtivenlus,' etc. quod Belissarius crebrius vincereuir, amoio e>>,
413 Assisieiitimii contra le. ] C corain ie. Nnrceicm in cjus lornm slaluit. Uclissariiim vern
Vindicare pnrnioruni.| C inverso ordine : Parare I) coraUem sl.-ijuli. qiiasi pro htimilitnie, quod prius
vinilicaloriiiii. fuerai, pesiiii. Eadem voce ustts est Aimoimts in
Teiupore quo supplex. ] V-ersusHildeberti episcopi ftisl. De gesiis Francorttm l. ui, c. 42ei c. 70 \.ti6 lo-
'CtiSf.anensis de mtjsterio missw. Plane siiniiem quitur: Lnudegisiliis regaliuin prxpbsiiuseqiiornin>,,
tenlenliam legi aptid-R. Gregorium, IVdialog-., c.bH, que.m vulgo comislahilera vOcant, eie. Sed o/J«m
in fine. qitoqueIfnjus nominis elymologiam referl Jacobus dtt
In Exodo. ] C in margine c. 5. lireul, monarltns S. Germani a Pratis (cujus eliam
Locuseiiim in quo. J Aliler supra, alilcr hicnc- meminil prtvdiciusFranchei. c. 7) in Indice Aimoini,
cipilur, ait C. tn miirgine. Explico. Supra, ex Jostte ubi siclegitur: Comcs stnbiili, qui el coines cusio-
v, Hic ex Exod. m. diim equorum icgioniin dicius est. Item: Regnlium
Maculatus. ] M. Immaculalus de imiiiaculalo, sed prxposilum equorum vulg.o comisinbilem vocani,
vitiose. quasi comilcm slabilcm. (En qttoil nunqitam mttla-
Ad osrulum capilis. J Trin in margine : Esl oscu- rettir, tti interpretatyr Fraiuliet.* Eo respcxit Him-
limi pedum, iiianuum, et capilis. niorentiiis cum linc prxcelsa diguiiaie insigniius
Cradusqtie suos. J Non est ascensus, scd intrusio, pro symbolo assuinpsii Aplanos-, quae diclio Cr:eca,
vel iugcslio.ait nu.r(jOC lirnium, sialvivein',non vagum, siguilical.
Scdisli iul nicnsain. ] His verbis citat httnc Ivvttm Piioremde>ii)«iionei»se(jii(i(Hi'Frunciscus Raijttettn
11. Attg. juxla vers. 70 Prov. xxm. Vide t. IX, ir. in libro .- Intlices des drohs roynux; dicens: l.ci
47 el 84 in Joun., el l. X, Serm. 43 De sanciis, qui conneslnbleesloit lcgrnnd csciiyer«-/)wTo(rT/iKT(u/), «i
in novis esl 122. ' avoit In siiperintcndaiice stir l'esialjl« on escucrie
C
liinuiivcra apposuit. ]C in nvcnsa npposuit, fnrte dii princc. Et les inareschaux esioienllcs escuyeis.
iroiiiensa. El infra: Apres quc foflice du Maire (hic est major
Forcula el dona. J Qtiia detlit tlOna bominibus, dornus regiw) du palais fut aboli, furenl crees olli-
accepit doua in bomiuiiius. lta C. in latere. Dona ciers puur le faicl de la guerrc, L*tinnomme connes-
hic, talenla sunt differcnter donaia, de quibus Mctt- lalile, elautres inoiiidres n.iiiiiues mnreschaiix, pre<
llitfi xxv, el acl Epitcs. IV, v. 8 «111. nnnl chevaux, pour gens de clicvnl par ligure. t.t
Pro nobis pieliuiii. J B. Thomas theotogoriim fax, infra : Le conuestnblu de France esl clieif priiu-ipnl
inqmt : apres le Uoy.
Se nasccns dedil sociuiu, Seiiescalciis. J Hoc vocabulum omiserunl M; et V.
Convescens in etliilium, /rfein Eranchet qui sttpral. i, c. 10, Senescatciimd -
tSerivoriensin prelium, cii significareprwposiium mensw regis.citans aiiqnut
Se regnans dat in prxmium. versus ex romaniio RadtttjihoCatneracciisi :' *
Si stigmaia Domini. J Non diaboli, non splcndo- Sou seueschnl a Raoul appellu
rem vcstiiim. Margo C. Qui d'el maiiger le ser.voit inicux a gre.
Ilem Ps. cxvn. J Usque ad finem capitis, V. el Item:
Fragm. Cttmberonenselacent. Et ly baron sont as lables assis,
415 Ly senescbal s'en sont bien enlrcmis.
CAPUT XXXI. De bien servir chacun fui bien appris, etc.
V. pro summario habel : Contra belluas mulio- ' De eodem vocabulodiclus Franc. Ragueau in stta
D
niin capilum : M. prwter illud lextus, in margine indice: Hxcvox, ail, viiietur Anglica vcl Germniiica,
ltgit:i)e pluralitate personnntium, forte persona- comme si c'csloit vn officier qui al charge de la Ja-
tttum. De Geryonibttsdictum est adcapul 29. inille, elsemhle esirediine langue inesine que iiia-
Non ahsimilis.J C Non absurda, non absona. reschnl. Scal el scabm, signilie jngc, iiiquisilCur.ii
Pcrsonmuiiro. J M. Personafitaium. C persona- leforinnlcur ; tmde Etchevin, Scubihus. Dapifcr di-
i-uin. De personaluutn pltiraliiate agitur, exira de ciiis est scneschuilus, el prxpositus mensx siuiscni-
prwbendisefdignit. Ad lixc licel. cluis, etc. Hodie est comcs pruvincix. Itwc ille.
Personatus rero in quibusdam ecclesiis vere est be- Dexlri cornu Bellici. ] Per lios uuclor inieiligit
neficitim, ut Aldenardw in Flanitria, ubi quatuor marchiones. Quibtts in bello coiwnillitur marctta, seti
sunt Pastores in eadem Ecclesia, el singtiii per stttts timei ant meta cuslodienda htarchiones seu cdiiiites
hebdomadusfaciunl officium. Horum dignier persona limilanei vocttnlur. Videutur Georgius Colvtnerius iil
tocatur. Aliquando non esl beneficium,quia persona- nolis ad Baldericum ttb. u, cap. £ii, infine.
lus etiam a laicis possiileri polesl; sicul esse cuslodem Tanto lit -plenior. J C et M. lanlo sil plenior,
Ecclesiw non est benefictttm, sed officium. Sic rex scd failunlur, ul ex glossa B.-Aug. in hunc Ivcum^
Eranciw est custos Ecelesiw S. Quintini; ephcoptts liqtiet.
Leodiensis etl cuslos iri Halem,quod elin tilulis e, us Plurihiisinlciitus. ] lnlermitiuni M. e} V
exprimilur. Milleuarios.J llwc destimplct suut ex paraphrasi
In pcrsonalibus. J M. in personalitatibus, ui s«- Grwca, qttw cttm prwcedennbns eadem sttn:, nii.it
pra. tanqunm stipeivacanea (ere intermisi.
P-ATROL.CCV. r»
417 PETRI CANTOBIS i2*
Onnre ergo.J C Quia ergo. A larditaie. Nam lardi moritt dictinttir neelere. iYon
Idem decani el arcbid. J Hoc ett, unus usurpat ti tirm absentes lantum, ted et sero venientetad off-
officium decani et archidiaconi simul. cinm divinum laxanlur.
Idein duo archidiaconi. ]ld eit, unus el idemdavs>s I ad Cor. c. xu J C cap. tvm, V. ux.
habet arehidiaconatut. Iliimanx necessitatis. ] V. el M. hwc non admit*
Vefaliiiin ofliciuni.J C. pervertil tensum ; ait eitim
M IHtti.
nic : Yel alitim qui haberet tle his ex officio suo ju-
dicare officialem. 417 CAPUT XXXII.
Et ptura officia. J C ; i ,-r: Et pnpularia of-
ticin. V. et M. prwcedenshic non dividunl caput.
Sacerdotem concubinaritim. J Otcandala .' Onuiia Cflssareral.J Liicuiiu*lBelliPhars. lib. ui,
Yirum de Iribu sua.J Hoc est, de congregationeett haud procut ab iniiio. M. Oinnia Cxsar hahei. lloe
ronfraternitale tua, non aliena. Perperam C. legit,, Itcmislichiumlegitur qnoqnein Alano pueta l. x.
<ietribu Juda. Sola Gallia carei monstris.J Si corporeis careat,
Ne winister unins. J M. in margme: Sed ne ini non lamtn spirilualibut, iis scilicel, qui plura bc-
riufem nnus divcrsa liabeal olftcia, hoc ett, s-itbeo- neficia eccletiaslica, vel dignilttles, tanquam capiitt
dem teclo. diversa sibi usurpanl el aslrutint, sicut de Vigiianlia,
El qni ulilis erat. J Qiti enim mnlta complectitur,, in episl. ad eumdem,beatus Uietonymus conquetiitir.
difficiliusconstringil;vel: ln multa divisus, ineptiori- Epist. incipit: Mulla in orhe nionslra, gua ul nppa-
est ad tingula. n ret, attctor ustts esl hoc loeo. Monstra ecclesiaslica
Speciosnindomura. } Eccletiam nempe. Ita placetI orlum habuerunt maxime tem, ore Caroli Marlelli
'Cassiodoro. rirca annum 720. Uttde ille merilowternat pcenatluit
Spoiorum speciei domus.J C Hanc divisionerai ul conslat cx Vita S. S. Rigoberti arcliiep. Remensit
«pulinrum (lomns. Jl/. Hanc elianv divisioiicin spc- et Encherii Aurelian. ac eliam ex adnot. corporit ca-
ciosx dorous. Utrttmque mancum est. nonici 16, q. 1. Quia.
In Evang. c. xi J 6. xxix. An ciim dignilalis.J C. An ilignitalis iiomen : i»
tem Isaias.J C notal c. xxvm. idem vergit.
Mane eoll-geiis. ] Tea;i«s Biblicus: Mane come- Forsan offenderelur.J Pro ambitione et tnperbia.
ilens prxtlam. Non omnino eliminandum o.slendcreliir, itt habel
.Varielas cnntiiiim. JCommcndnbilem facil (cwterai M. pro haberetur risui, vel, ut loquunlur, digitomvn-
omitlil M.) causa lectionuin, responsorinrum, ele. slrareur.
Antiphonnrtim, ornaUium. J Inler hwc verba : Appropriari ei.J Recle. Non autem approbari,
Anlipbunaruui el ornnluum, 416 ^- imermiscei «.' M.
hwc, Qux non commiscentur ui capiluluin sit snti- Quo teneam nodo.J JV. S. nostra cum impressit
plKUia: Sed revocaviad nolas, monitus subductionc Horai. 1.1, ep. 1 :
pttnctorum ipsa expungenlium a lexlu V. taitquam Qtio leneam viillns miiinntcro Prolea nodo?
tupervacanea. Rusiicus de Saiicceio.J V. De Snncero : addit
Consoftantium.1 Hocverbocarent M. el V. quoque : propriuui tiiomcn oppidi, quod Lnline di-
Jacobi cap. iii.] C \u citiir Sauclum Cxsnris, quia Cxsar illud li:niissjn*
^
Dicil inieiiinealis.J Glossa nempe. Iloc solum C. consiruxit ad tueiidas Gallias.
Si prohibilnm esl. J /d habeturin appendiceConc. Ilaiic etiani pcrsoiiaiu.J V. videbaiur vellehic in-
La eran. III, sub Alexaudr-o111,in multis canonibus, rhouri iiovttmcapttt, sed sese infra taeite correxit,
tub titulo: Uni plura ecclesiaslica benclicia nun apposilis in ora punclif quiituor rubeis.
cuinroiuenda, nec unuroiuier plures diviileitdiiin,eic. Mulios brevinrios.J Sititti est lectio. Quid hoc M.
Non plurcs uni.J Glossa est inleri. in c.iu Jucobi, uiullos biuario!,?
ver. i Moveat corniculn.J Hqratii hemistichia duo^ex
Qui allarihus servit. J Afrsiinihwcin C. et M. 1.1, ep. 3.
Pro rnin lemporis. ] Vel absenliw. C. pro raio Furium elenim est.J Ita 1, q. 2. Clericos : Pott
tc«iporis, «liqiie valet. jEstimatur enim tempus quo B. Uieronymttin ad Damasum papam, cujus vtrba
clerici absunl aul inlersunl chorb, ul wquivalenlereis sunt: Qui honis parenium el opihus suis susien-
jinl disinbutio. tari possunl; si qnod pauperum est nccipiunl, sacri-
Eiservitium liujiis. J M. Ad lionorein Dei ct San- legium profecio coinniiiiuui, et per abusioneiii ta-
Mi liiijus Ecciesix. lium jtiiliciura sibi niandiicaiit et -bibuiil. Clericos
Eigmenlum ndolesi-enlis. J Papyrii prxlcxlali. Ex nulem illos conveiiil ecclesix slipeiuliis siisien ari,
eo enim nvmen accepil, qttotl in prwlexltt el udole- qtiibus pareiiluiii et propinquornm nullu sulTra-
tctnlia magnoperevisus est sapere. Toiam hisloriam ganliir hona. Sed quid? etiam divites: Ita secunv
{Mucrobiiverbis in Salurn.) referebal in margine V. (ttil C. in margiue) liabeul Iriginla ecclesias, vel
sed prwtermisi, Liclorem eo remilteus. Simile liutc praiieiidas, vel diguiiates, ut viginli arpenas viuex
exemplum refert rfeTilo Vetwrio filio Veittrii Vul. D vel lcrrx.sit
Maxim. Hb. \l,cap. 1. Qttid arpena, vel arpenna lerrx paucis edi-
Ad ostiura Capitulii.J C riiale.' Ad hospilium Ca- cam. Arpina, Gallice Arpent, eiiam aripennis La-
pilolii. line dkitur. Hac voce utitur Gregorius Turon. Ilist.
Sxcularibus jurisdicliuuibus. J IIw contra ecele- Eranc. lib. v, cap. 28, ttbi scribent Chilpericum
siaitieai dininguuniur. regem tuos tributis gtavusse, ait: Sialueus, ul pos-
In Erclesia S. Mederici.J C hoc habel in mar- sessor de proprin lerra iiiiuin auiplioram vini per
gine; alV. t« lextu. Parum abfttit qttin a lexlu ex- 418 aripciinem reilderci. Hwc dictio etiam in
ptinxerim. Non tnim indttci pottum, ul crcdamauclo- Chronicit Reginonisleyitur l. x cod cis Visigothorum
i-ein nottrum, virum tanclum, capiiulum aut eccle- iit. x, c. 14; eil aulemidem quod jugerum ittt scri-
siuin S. Mrdertci Parisiis exstructum nominatim re- bit titiyuetiu, de quo tu notis ud capttt prwcedens)
prehtndisst, quia in iolo hoc optrt similt quid non diclttm qttusi arvipendium, vel arvipennium. Sic
tidvtni. Undt rtor- amtttiutnstm V. hic notam mar- veteres (unein voaibanl, quo ngros melabantttr, vel
giiitilemin ttxtum reposuisse, sicut multii aliit tacit perlicas. Conlinet ttulein aivipeniiis, ul itlem icribii,
feeil, proul iptt quoqut in c. 97 subuolalum retulit. centitmviryat, virga vero 20 pedet, ultquandomtiiiii
Ettliim tjus notaiur in RomunoMartyrolotjib die i9 habet secundum diversiiatem locoriim. Unde in
Atigusi'. quibusdttmpagis mensura aut longiludo vityw ap-
Duas legioncs f.icere. J Tria legaliones. pensa est, velinserta mitro ecctesue, vet cuiitpaiiitii
Super uiarraitliis. ]Eotte nioiui.tiis u mora, vel Ivci.
jM VERRIIM ABnREVTATini.—NOTvE. 1S9
CAPlJT XXXIII. A rum ei commissuni est; si quod non suum est, ut
Et saticta unicilas.J Unicilas ab unico deducla la
esl, unittii ab uno. pairiinonium, eic'
. Sicui raptor abscondilus.J Hic est pejor
M. pro unicitas, ubique habel unitas. Utius ex abscondiius ait C. in raptor
muitit dicitur, sed unicus solus est. violenio, latere.
Abscondiia Scripturarum.J Subaudi aperit. Hic
Unicus el pauper.] Unitate lidei, actmim, reddi- li- plurimum ; varial M, Sic autem : Aperit ampliorem
tunm. C. in latere. viam nd bealittidineni, abscondita Scripturnrum
Fidei sacrameniorura.] V. est fidei et sacramen- ,1- quxrendo, non confessionum et coiisiliorum.
lum el moruin 1Notarii abusus. Forte amanueiisis scripsit qnxrendo non, pro
Panire onos." Hoc abest in C. stionnm. qiia;-
CAPUT xxxiv. Ignoranlix vel peccati.J Glossa inlerl. est.
M. Caput prwcedens conlinnal. De ciijusmotli iiuminibiis.J V. De cujus quatuor
Qua ouissingulnriialera.] Ul Judxi et Pharisxi,,-* nominibus ] dicitur.
C ad laliis. Ut generis.J Abeslin M. el V.
Duplici malrimmiio.J Non, de duplici numero ro De iEgypto.J Omittit C. usque : el oves illum
iixoritin, ut M. et C. Vilx merilo el exemplo.J Unicum V. addit,seq. ct
Induci possiini.J M. includi possunl. 'cxemplo, ex Glossa in x Joan.
Ad procreandum sobolem. Nil melius. Ergo ex- 420 Veritas in proinisso.J Glossa in hunc lo-
clude procurandum, ul vult M. 'cum.
Si hxc susceperint.J C omissis iis quw sequuiuur lr "
B lncendium xmulorum.] Glossa interlineatis in Itunc
immediate, ail: Si hxe susceperint ad uiultipli-cau- 'locum: Incendium invidoruni.
lilllll filios. Fructificalio virgx.J V. fruciificio virgx.
Eo njuod RachcI.J C variat: co quod I In Nuitieris, c. xvn cl xviu.J Tria c.XLUI et
Rncliel,
Ecclesia aliqua scilicet, fecundior in obventionibiis XLIV. * :
tcmporalibus, fi-iiclibus, prxpotwlur Lix, feciin- |. Ad Hebrxos v.J €. et M. Ad Heb. vit.
dior, tamen in fructii spiriluali ; serf in margine ,g Nec quisquam.J Margines duo : Qiiocunque
videlur correcium pro nota : In obreniionibus (ein- - '
nisi (M. per Cbrislum poientem) secundum modo,
,, Chri-
poraiibus prxponilur Lix fcciindiori. J/.. in texttt J s
sium potesl.
endem kabel qttw C, demptis his-: Et IS ' Duos taiitum elegerunl.] Bartabam et Hatthiam
fruclibus. leroporalibus Act. i.
Duabus ecclesiis.J Quod tamen ;n!iibelur&\, q. 1. Per peregrina et cxca.J Per ex solo V.
Clericus..
Scil uec tini medico.J M.vacat, usque Item : ln" CAPUT XXXVI.
l;ies. V. Pioseoiiilur pracedens cuput
Ubi verlitur.] C Ibi verlitur. 'capedine. absque ulla inler-
Deul., c. xxvm.J C. Lxiu, V. LXVII.Jlf. XLHI. Corilaruni.J V. Coreitarum. C. vix dico: Corin-
Ministret. C niinistret in ea. ibariini. Quinam sinl Coritw et qitam grave malum
beti conirarium esl.j M. Sed in contrarium. ' sit eorum inlrusio ud ecdesiasiica
beneficia, dicetur
Eiinm bene. C. non sapit: Sed coiiiiiiuum cst eis. C " 'infra c. 41.
419 Non pasliiiaiil.J Non fodiunt tigone. Quid irf Et mnjorum.J Per ma]ores,intellige potentes viros
pinstinant C. ? '
tua auctoritate clericos intrudentes in beiieficia tc-
Nun paxillant.J Paxiltis non circumdanl aui-se- ilesiastica. ' C.pio majoinm, legit nliorum.
pitint. A paxillis, pali dicuntttr Hier. in epistola sua.J Horum loco diccrem : Hie-
sirul ab axilla altt. Ilti Cicero inper abbreviatiouem,'
Oralore. '
ronymus in commenlario in c. l Epistolw ad Titum,
Pro Marranti.i.J Expostiimiis in nbtis ad c. 31. '
sicut cilaliir S,q. l.Moyses.
Cum in eis ima die.J M. omiltit hwc, usque : Sed ¥j Ul iioii quxranl.] Res'itui ex originali et ex Gra-
in qiiadnm. '
tinnoS, q. I. Moyses. 7>?a : Ut iiequeant.
Prirousbigamiam.J M. Priiisbigamiam..4fytiiiia/er.; Ainant privalo amore.] lci ad sanguinitas perlinet.
Et >deinceps.JTiicei hic M. usque : liein : Isains. Dicitntur ' sanguinilw, quia ratione sanguinis a pa-
Relinquitbxredeiii.J V. ,1
Relinquuiil oniiiiuin b:«- '
renlibus el cognatis sunl iwroducti. Coritw, qui pef
redein congregaturiini, elc. Peccal innumero, qttia poteniium ' el auctontaicm mttjoris intrusi su.nl, Si-
piinj legit: Talis, eic. 'mt,niaci,qui pecunia aul alia re vel
Isaias, c. v.J V. et C. c. xiu. - 'wstimabili, intromissi sunl. Ad hwc accedil obsequio,?retia
Vx qui coiijungiiis.J Et si ipse monachus, C. Caio nullos dilexit vel odivit privalo amoie margo :
*
pro- 'otlio, sed vitx nicrito : vel
palabo margines C. el M. dieenles : Contra moiia- '
tiiijs iiicircdiucisos mngisiris. Plura vide in Glossa .... Privalinil habei isla donius.
tnorali in Itunc locum Isnite. Verba lamen illa : privato amore, non sunt in llie-
Agrum agro.] Vix revelo C. arguraentuin argu- D n 'ronymo nec Gratiano.
nieiiio. Quasi ad Nam, ut idem margo : Capius
Loci majoris.J A'ecmale M. Loci raaris. 'et crucifixushorain.J inermis fuit. Eademc. 27 Itabentur.
CAPLT XXXV. Sed gladiis, conlis.J A Iloelio monitus, ilacensui
,restitiiendum De cons. phil. Is enim : Tu cui nuiic
In Evang. Jo.in., c. x. V. et C. c. LXXXIX.EX- c- coiituui,(
positio hujus toci Scripturw sumpta esl in Glossa gladiiimque perlimescis sollicitus, ttc.
i.i <
Coniiit pertica esl acuta ferro, defensioni
tum inleii.tum ordin. tupia. Alias, prwler gracilis, aculum, etiam aduncum hubet
Per oslium, Christuni.J V. Per osliuin id est >r Tali uiunlur
Clirisiuin litiinileiii, scilicet ne erecius, etc. Dtto per ferrum. / naurw. ut loca navi nociva de-
io ttegant. Hinc pjsitcoNTOR, ut platet Donalo, quodest
tnagit placent, etsi V.suo sensu vateat. C.in margine: i
INQUIAO. Ilodie PEBCUNCTOR. V. legit : Sed glaiiiis
De falso oslio intrandi in ccclesiam. IIwc etiarii init con<'lis. i C. Sed gl irfiis criieulis.
•nargine lexiut reposui. M. Sed gla-Jiis
tlinclis. Qtianla adversitas !
Quoquo raodo.J C nelat in margine : Triplicici Trium motloruiii cligcndi.J M. Prxdiciornro trium
inunere quocunque, velcarnali affectu. JPer x viriini \
ntunut intellige, munus a lingita, a manu et abtripltx obse-
eligendi.
lixsit inorum honestaie.J llwc vide I, q. 1. Hi
quio. l,q. 1. Siinl nonnulli. cquoscunque : et : Vilissimiis.
Pseudo el niercenarius.J J/. omiait et, commate <e Sinionia fuit.J Quiaerat venditio rei sricm
tuuten dislinguil.
Si uoii : quoJ nun siiuiii.J C. Si 421 *' sacerdolium idolorum.J Kere no« ertti Si-
regimcn aniitia-i- mon:a, t; tiuia iilolum iton esi res wcra; sed ciuia ub
431 PETRl CANTOHIS i-,2
idololalrii talis habebatur eral Simonia,-sicul An- A prios cum aliquo mi.... pro hbiieficio ccclesiasfico
tiocliiit volent tpoliare lemplum in Persepoli eral suuin esl.
sncrilegut. II Macltab., c. ix. Mallemesse Ex dnobus malis, minus eligeri-
Sncerdoles excelsorum.J C ei M. Quod sacer- dttm esl. Fur fur.J fustigari prwctpilttr, lairo occidi,
tloles excelsorum, honestatem nioiiim et riyim vi- oroul c. 41 ostendetur. Furdomos invadil ut rapial:
teiuli, habebant de olficio prxdicnre. lalro in via homines spoliai el non raro spolialct
In Luca, c. u.J M.c. LXU,C.LVII. perimit. Unde Horalius : Ul jugulenl bomines sur-
Ul de illis.J V. addit escani : Ut del illis escam. giinl de nocte lalrones.
Ronum quidem ex Psaltn. CXLIV,sed non ud Qnani Corila.J Datur raiio infra c. 41.
rem.
Amurcam.J Olei fwcem. CAPUT XXXVII.
Sacerdotibus Belis.J C Beli. Ut ecclesiast. saeraraenia prxler matrim.]Ca«
ln Sancta sanctorum.J V. ei M. h\ ccctum san- definitum sit in conciliis Tridenlino el Florentitto
ctorura. omnia tacramenla graliam conferre, non esl id ne-
Deut. c. xx.] Trtn.Lxxxviu. gandttm rfemalrihionio. Sed atteior videtur tecuttts
Alitis dedicet eara.J M. inter lineas-super dedicel, magistrum Sent. in 4, disl, 2, ttbi inler sacramenta
ledit, iiitret. sic distinguit, quod alia sint in remedium cohtra
Fiingalur oflicio ejus.] C fwtum (oco liabel: Et peccatum, el gratiam adjtttricem conferunt, ut bapti-
alius accipial eara. Fallilur. smtts; alia in remediumtanlnm sunt, ul conjttgium,
fxdagogis indigenl.J Memini illius comici : Cui B ubi merilo in margine notatum esl: Ilic iion recie'
opus esl pmrono, inilii pnranl defensorem. El cui seiilil Magisier. Attamen S. Thomasin eamdemdisi.
opus csi pxdagogo, nvihi instiiuiiiit tloctorem. An seribens. Magistrum ab errore vendical, dicendo,
i:on perlimcscil tlux rcligiosoruni fieri, tnoati B. dhm ait inatrimoniiuii esse laiiliini in reniediiuu,
Gregorius, qui miles iiiiiiqiiain exsiilil? Regislri /07111' de fine vel effecluad quem principnliter et di-
l. iv, c. V5. recle esl intlilittuir., Et si enim omnia sar.ramen a
Prxlali virKes xlale.J Exlra rfeelect. epitcopi wtas valeant conlra peccatttmel auxilium prwstenl adjiene
statiiitur xxx annotum, curati 25, bencficiuti simp. vivendum, recte tamen sie distinguuntttr, quodqud-
24. Cum in cuiieiis. Alioquininfra conslitutam wla- dam sinl principaliler insliiula ad jttvanditm homi-
lem elecli, beneficioprivandi sunt. lbid. paragrapho, nein in boilo, ttt confirmatio, eucharislia el ordo ;
lnferiora : Clerici, conc. Trid., sess. 23, c. (j. quwdam ad remedium contra peccatttm, vel delen-
Qui in virtulc.J Operuin,,excniplorum, doclrinai dutn ttt pwnitentia et exlretita unctio, vel vilandum
virtutum. Margines duo. ul matrimonium. Unde B. Thomas : MiMrimonium
De inter boii;i, meliora.J A/. tn latete, a simili dirccic ordinaiur ad repriinenduni concupiscen-
probat, ut : De pisis eligendis ad esura ab an- liam, qux concurrit ad nciuro inalritnonii, el ideo,
cilla. inquit, Magisler dicil, quod maliimonium cst lan-
Nolificari.J M. adlalus : El deprehendi. lum in reincdium, sed hoc est per gratiain, qux in
Qiiotiesciinqiie ab hoinine.J C Quoiiescunqiie eo confertiir. Sic ilte: Baptjsmus vero est ad uirttm-
ttnquam ab homine. M. Quoues unquam ub ho- que effectum. Per eum enim veius homo morilur, et
niiue. d novus-nascitur. ,
Caro el saiignis.J Ralio scilicel consanguinilttlis, 423 Ecclesix consecrala.J V. vasa et vestesy
nori scientiw, non morum, uut alterius prarogativiv in ecclesia consecrata.
beneftcialo, aut beneficiando reqttisilw. Prima tmpretiabilin sunl.J Nimirum, virlutes el
Peccalnm allerius generis.| Nempe, acceptionis miracuta, ut supra habetur.
ptrtonw. Gravittr enim peccal, qui, eliamsi digno Conflaia ouuiibtis vendi.J Vasa el vestes ecclesiaf'
[digni&remtamen prwtermittens) confert beneficiiim ratione materiw vendi possunl (dummodo ml pro
eccl. Id docelS\ Tlto. 2-£, q. 73, c. 2. Quanto mu- consecralione accipiatur) el ad ustis profanos cou-
gis peccal, qui indigno confen 2 lndigno autem, verli, ablala tamen prius forma, et simtliter vnjis
quantum ad sciemium necessariam, vel morum com- con(ractis, Nam post concttssionemeensemr purtiiri
positionem, vel apliludinem ad exercenditm officium. metallum. Videatur S. Tho. 2-2, q. iOO, a i tid t.
Qui enitn in uno tanlum horum trium peccat, con- Deo semel dicata.J De consec, dist. S. Nemo.
vihcitur de injustitia in acceptione personw com- Arcltid. Ilem eausa 1, q. 3: Si quis objeceril. Exirtt
missa. Non esl aulem Simonia, nisi conferens inten- de relitjiosis domibus c. Ad hxc, el in vi, Regulti51.
dat aliquod bonum proprium. Idem ibidem q. 03, Semel Deo ilicalum, nonest ad usus liuiiiaiius ulie-
«ri. 1, c. el 2 ad 3. Ilem, q. 110, arl. 5 ad 2. rius iraiisferendum.
El MorlaleJ JVeVerbum prolongatttmpotittsquam In Nuro., cap. xxxi.JM. ei V. c. LXVIin fine.
nhbrevinturoreddaminexaminehujtis cupitis,cousulto Ergo pro tricenariis.j /d so/»ii S. Tlio.2-2, q. 109,
stipersedeo, lectorem remillens ad S Tliomam2-^, ai 3, orf2.
422a- 63, arl. 2. A/e«se»i11.11,17. 13t>>m.t.Eran- D Sic iiui dignitatem.J M. Seil qtli ilignit.
tiscum Sylvium DuucenwacademiwS.T. doctvremin Nun suhiiiissuriiscolluni.J M, et C. siibiiiissurum.
hune locum S. Thomw,ubicasusrtcitautur, in quibus Noiain et indicam.J lndicam, signum vocul. C.
consanguinto lictt con\erre benehciumecclesiasticum. indicia.
Hodie adotescenles benefiiianlur nec scientia, nec Paclio vocalis.J M. pnclio voluntaria. Non tapit.
lti(ficienlia,ad &(fieiumperagendum capaces. Excu- lndicala est.J Tria sic habenl.
lantur in eo quod probabititer fuiuri sint digni, cttm Ettectiva Simunix.J Non affectiva, ui Jlf.
wtate niaturuerint. Sed atiendanl collalores, quod Dare aulem est.J C dare nulem est, quandocun-
beneficiun:datur propter officium. que dare illud vel accipere. M. dare aulein est
Nou dillinio.] Definienlhodie infiniti beneficiati,et qiiantlocunque ita ei at cipcre.
quidem absque ullo scrupulb. Pcrcoiijecliiras.] Utsi dixerit: Ingralus esl raihi
Obsequiuinsordiduni.JAdulatoriuin el hujusmodi. ille cui benefeci. Jta margines duo.
lta margines duo. Per obsequium sordiduni, intel- lngrcssus ejus in illud.J C. ingressus ejus ad ta-
lige servitium indebile impensum, uti ait B. llier. le, etc.
tom. VII, in Psal. xxv, ad illud : Dexiera eoruni Vel frusitiluro.J Purvum frustum. Hoc exprimii
replcln cst uiuueribus, ubi triplex munus distin- M. in margine : Tr.iiuzun.Gallice : une tranclie.
giiit. Collalum a iVon, illaluro asacerdule,
Ad suiuplus episcopi.J M. in lextu legebnt : As- itt M. el C. sacerdote.J
sunipitis, al in ora sic correxit : Assuniplus pro- Non idcirco alligauir.J V. legebat in iexlu ipod
VERBUM ABBUEV1ATU.M. NOTJE. ISi
rfitoin ora lalerali : Non iilcirco allilulnttir, alli- A in auditu horreai vestra socieias. Et mfra: Ad vos
gatur, elc. venientcs sorores,ad sanclas Chsisli suscipiie tm-
CAPUT XXXVIII. plinsgralis; prxponatur sanctitns, pecunix; ex-
Frnclura oslii.J V. Frncliva, al infra fraclura. quirntur hnnitas vilx, non generosilns carnis, non
utilitas mundi. Nulla omnino pactio, iiulla opinio,
Quoil cst Cliristus.J M. Qui est Christiis. qux inenlis purilalein perturbat, prxvenint.Pra;-
Abobscquio.J Seuut V. ab officio. Hwc videtiq.i. terea l, quwst. 2, tn fine : Mulloruro auctOrilalibus
Siinl uonnulli.
ExMornl. B. Greg.J Libro jx, cap. 17. Sed an luce clarius conslal, qtiotl ab ingressiiris monasic-
non B. Hieronymi verba sinl l. VII, in Psat. xxv, rinm non licet pecuniam exigere, neet ille qui exi--
ille qui solvit, Simonix crinien incurrat.
nrf illud : Dexiera eoruni repleta cst muneribus, gitret Ista augroentuin.J M. Ctiin enini ita augmenluin.
jttdicet wquus leclor. Mihi non benevolis.J M. Mibi non benevoli.
Pro rei corporaiis.] Hwc sun.t B. Gregprii verba
laco supra citalo. Quid si non siut faniil.J Uwc us(/ue:sed nunquid,
Sordidx obsecutionis.J De qua B. Thom. 2-2, q. absuntin'M. Ubi ordiner.J C el V. Ut orditier.
100, a. 5,arfl. Eliaro si non prxcesserit.J M. hwc omiltil, usque:
Al videtur loqui.J V. nul videtur lorjui. Exlendit anlem ; V. vero discrepat': Etiamsi anle
424 C"") Prava spe.J C. cum parva speciedaniis susceplionem ei exnminalionem ci dedero, qui la-
ei accipientis. men suin digniis exaininari, non erit viiioSus iu-
Exspeetalionis et eoncept.J tiwc in texlu reposni, B gressus, ciira pcnes ciim non sil cura ordinaiionis.
ul V. monebat, etsi M. et C. in ora liintum leganl. V. Itic observal ritum el morem hodiernuin. Ostiarius
Usuram ergo el niimmus.] Paril subaudi. Hwc ex enim
V. desrripsi. Natn 51. Usurain ergo et nuniraus dorumadstat, portam camerw ia qua fil examen ordinan-
el illam diligenler custodit, ne ordinandi
obsccutiuuis cilrn pnctioncm. Ila quidem, nec im- confuse simul iulrcnt. Huic polest dari nummutus
jvensaobseqiiii sordida ftierit, si honesla. Pula, ralibne famnlalus, non vero ordinis suscipiendi. Nec
Hc. C. Usnram crgo niimmiis ohseculiunis exse- decel ostiarittm vel extorquere ab
•cralione circa paclionem, ita qiiidein nec impensn iniiantibus, eo qiti^quam exigere
quod stipendia ab episcopo domino
<>b»equiisordidn fuerii, sihonesln, pulasi tlans.clc. stto percipial.
Inipignaveril:] M. iinpugnavil. Mttie. Ciipellanus ordinaloris.J 31. et V. rnp. ordinatis.
Quia non slaiira.J M. Quod nou stauin. Dicit, ordiualoris, non episcopi, quia etiam abbalet
Trieiinalibus.J V. ei M. Tricenalibus. tiint qui ordines conferunt, infra lamen presbytera-
Subtrahent.J M. Suhirnliunlur Eeclesiae. luscrdinem.
Assignaret.J V. atldebat in lextu qttvd sotw.a fi.
in margine habel: Utpapa Alexauder. Maniilergium.] Sudarium quo manus lergunlur :
de quo dist. 2o, c. 1, parag. Adsubdiaconura.
Eleeniosyna.J C Episcopus.
Ex parle uinusque.J Dantis scilicet el accipienlis. Accepit vidun.J Mater ejus qui ordinatur.
Arcbigallus.J JPoriearchidiacontts est.
V et M. Ex spe iiliiiisque. Si bene sic: ex spe, sup- Causa prxsentandi. J M. verbumprxseulandi omittit.
fle, accipiendialiquid. Canipulum.J M. qniivipiilum.* V. Kenipuliini.
Per sc velaliiini.J Non duco omillenda quw.inora C Uoc vocabulumsupra in nolit ad ,c. 22 exposuimtts,
C
iiiferiori deprehendi. Hwc tunt: Mos esi eccle- ' Unde Grcgoriiis.J fpse est Hom. 39 in Evang. Tria
siannn quarunidain, cum quis insliluittir in eccle-
siasiiciim beneficium, jurabil quod noit dedit, nec legebanl Augiistimig. Curnon acceplalione cumR. Gregorio?
nec alius pro eo, se scieuie Acceplione.J
prouiisit, commodavii, Dvlo pairouisprxmio.J Recte secundum docltinam
pecuiiiam vel obsequium cuin pactione, quo niagis beali Gregorii,
boc heneficium conferaiur. M. (Itbc est forte ma- texltim M. addito sed.quidam sciolus voluil corrigere
in margine porlionis pro patruuis.
giiter.auctor liujtis operis.) Sed mihi videiur adtleu-
iliim csse, ncc siue paclione, nec ctiui pactione. Emitpeccaium.J V. Einiint peccatum.
Non Permodica Sinionia esl, si Si-
Iiecle : quttt in Itunc finem posset dari pecunia nuilo monia tiillininius.J
est. MargitiesC. et M.
iwerveniente paclo. 426 Tibi parailisiim.J C libi paccm.
Occulle, resigiiaiiduro.J Nequaquam , occulle, Magislruin ArnuIphuni.J C, llei vulplium.
leservaniiuni, ut M.
lioc esse Siinouiani.J V. Hunc csse Simoniactiin Caiiipuluin.J De-lipcdixipaulo.supra,
nisi leus, ctc. CAPUT XXXIX.
Si sine distinctione.J C Si nvinime disliiiclione. M. Nec lilulo novo, nec ttlla intercapedine capttt
Ohseitrediclum. dividit.
Plura quara oblala.JC Plura quaui allala. Ulique Ecclesix redimenin.J Ltj redinienda abest in i..
placel, quia hic modus toquendi hodie (requensest et S. Umle Cyriacus.J tlwc habenlur T. 1 Surii, in Vita
usilalus. Puellw enimintrantes monasleria dicunlitr, D Marcetli.
non offerre, sed secum ferre aitnuos reddilus, seu pe- Saporisregis.J JVonSaponis, ul M. el C.
Ctiniwsummum. Dona nb ofTercnlibtis.JHwc, usque, graliam, abe-
Yel si ilisiingualiir.J C. Vel si dijudicatus inicr rant in M. et C.
sua, seudiscre.us. A Deo graviter.J lterumque hwc tria verba o»i>'l-
Teinporales reddilus.J M. Corporales redditus. tebant. De pcenaSimoniacorum legiiuri,q. 1. Quid-
Quod si perpeluos.] Qualiter excusabttniitr abba- uuid invisibilis. CAPUT XL.
Xisswaul monialium rectrices, quw cum paremibus
ptteltwmontisleiiiiminlraturw,non dicamconveniunl, libtts Il.ic ratione.J 31/.el V. conjungunl cum prwceden-
sed, ad intlar muliercutarutn fori venalis, mercan- lione lioc modo : El quod facii Simoniain hac ra-
comniiiiaiio. Paciio, eio, V. vero quadam linett
turproduobus millibus florenorum et amplius ? Proh receuti manu subducta, sic corrigil, ut conimulatio
pudor! ergone pauperibus puellis, hoiiestissimis ta- ei
tnen, et moribusetpielale Ittudabilibus, oslium mona- Siinoniani. pactio puncio non separentitr. C. Et quod facit
slerii clausumerit ? Uodievidelur,juxta illud poetw : Hac ralione, corainercio, paclio, elc.
Hiijiis coniiiiutatiouis.J C hujiismodi condilioiiis.
Si nibil alluleris, ibis, Iluniere, foras. Simoniace illud acquiiel.] jf/. incorrecte repelit
Utinam lales monila B. H>eronymialtenle audierint, qttod prius: Ille taroen Simoniace dabit nepoti suo.
qnicap.5Reg.ex operibuscollectw, sic uil : Delesln- El reddiluum ex loculis.J M. ad illttd reddiluuui
ljiieni bxrcsiin Siilionix, quara comuiuiii pravilnte iegit in ora laterali : Trunsuin. De lioc voeabuto
liiabuli 425 mouiales assueix coiun.iiliuiit, etiain dixi in noiis urf c, 57,
4,-3 PETRI CANTORIS m
Ecclesix alicujiiStJ M. omncs prxbendx alicujus A ad rnateriam prwsentem perlinenMcolligipottunt.
pcrsonx, omiltil Ecclesix. In deliciis paradisi.J Ezech. verba c. xxvm: Con-
Nxvum habere.jC Venejium habere. Nxvus esl sttlat prwlerea commentarium B. Hier.inhunclocnm,
macula e.orporis. B. Bernardus, ser. 71, in Cimiica : vel in illud Psal. LXXXI: Et sicut uuus de principi-
Qnod si in conscienlia nxvus fuftrii, nec quod ex btis cailelis; ibi enim non signaculum siinililiidinis,
ea prodierit, carebit nxvo. serf resignaculum legit.
Nisi gralis-delur.J Videatur 1, q. I. Gralia. Quinquagenarios. J Tria addunt ex Grwco : irtvr
Non eniro a Deo.J V. el M. Nisi enim a Deo vo- iVYWzapxmc.Sed cur idem bis repetebttnl?
calus, nisiper euro ascendas (M. acceilas) nisigratis Millenarios,J Exinlerpretatione LXX :namReb.
accipias, scilicet ul nibil tiium inlerponas, tibi non habent.
siiniis bonorem. Si turbasset. J C ttu-passet. Male, Nant sequilur
Aliunde intrans.J M. et V. Aliiimle inlrasquam infra : Ne liirbalio et scissio, etc.
pcr ostiuin, aiiunde ascendis (M. descendis) ab Nisi cuin aliquid.J M. deficit hk, usque: Ycl ad
aiio, elc. Hur.
Licet cunt voluntate.J M. Licelinvoluntatemala. Ad Rom. XIII.] Tria XLII.
Super angenda.J M. buper agcnda pensione. Ad Heb. XIII.] Tria xxu.
Maxime hahiia.] M. habila, maxime inter clau- Minoribus vel major.J C.el M. locovel liabent et.
slralcs. Nec ecclesiasiicx. ] BBOeadem:Nec ecclesiaslico,
427 Si iiiAer clericum. ] C. Sedinler cieiicuiii. Feudo vei hominio.J Nonnulli horaagiiiin pro bo-
El vicnriuni temporalem. ] C. El vicariinn perpe- miniuin usurpanl, uiCwsarius el alii. Est rero.hu-
iuiini. Male. B magium astriclio servilulis facla domirioper pactio-
GAPUTXLl. nem, promillenle hotr.ine tibero fidelilatem,. seqtut
. In Ecclesiam. JHoc, soJutn V. legebal. constitttenlehoininemvel vassallutwillius. C. in lei.tt
Sic' auiem iutrusi. J C nunc autem inlrusi. legebat domino pro hoiuiiiio, sed perperam.
Sicuienini ialro. J M. Si eniin lalro, etc. Nec Ecclesia personn. J Hoc eU, congregatio vel
Cliorita vero.J Seu ille v.ero, ni M. et C communitas non esl persona, ut ad modum personce
Kxcepiiones. J Hoc verbum omittit M. punialur. Nam quocla multiludine peccalur, velabeo
Sanclilalem vel sinceriiatero.] Ly sauctitaienj vel, qiii multitudinem habet sociatn, hon punilur ab Ec-
»on liabenl V. et M. clesia, sed deflelttr. lla 25, q. i. Non potest. V. sie
Ex quibus conflabitur.J Ilic deficii V, usque ad . variat hoc loco : Sed ncc Ecclcsia personam, ul per-
jinem capilit. sonalitcr punialur.
CAPUT XLH. Persoualiler. J Sicul filii, ail M. in niargine.
Ozias etiam.J M. omisso exemplo Oziw, Ozwme- Obrigelur bominio,J Non dominio, ut ilerum C
ininit hoc morfo;Oza eliain, quia inriebile leiigit nr- Etmiiiori a quo.jC non ptacet idem bit repetetts.
•'.iiii Doiliiui.lJFaet/efuil timaniiensifatli in scribendo. Audi: Ei successori a quo polesl absolvi cl iniiiuri n
Nam nominii utriusque, sicul el hisloriw, magna esl quo noii potest nbsolvi per ronjorem.
tiffuiitas. C. pro Ozias legit Oza. Etiste obligatur. ] M. ul ille obligaiur. Ad hwc
Tanquam si swerdos. J Hwc, usque lcpra percus- excipe.marginas C. et M. describenles 429 consue-
sus, exsolo V. desumpsi. Vide annon bene ex II tudinem quarttmdam Ecclesiarum, dum clerici in
Paral. xxvi. iC illiiinstituuntnrbeneficiaii: Juro tibi et.successoribus
lia el Oza.] V. deficil usque ad finem capilis. iuis, et btiie Ecclesix reverentiam et obedientiani
CAPUT XLIII. (C. obedienlinm rcverenier,serf vitiose)prxstituruin.
S.irrnm. collalioue.J Fallitur M. Sacraraenluruui
V. pro tituto : Conlra sanguinilas. Summarium conclusione.
hitjiis capitis sumplum est ex Michwwm. Ergo nec jurisdictione.J Subaudi,utanle, privnre.
liiipediuieiito esse. J C irapediiiientuiu esse, ui C sic variat: Ergo ucc jiirisdiclioneni cutljitiuuis
onie. ordinis.
Fraudaturum et spol.] C.el V. Fraudaraus. et Excomninnic.iUis juste.J V. pro juste, Itabeljurc,
spoliamus. wqitivalel. M. vitiose isle pro jusle.
'El boiits snis.] C. et donis suis. Qui ciiin ligavil.J M.lucel liic, usqtte : Aucloriiale
De intrantibiis per cainein.J Hinc, usque, in or- niajoris.
ilinuinel benef. deficiunlC.el M. Drligilejusiiliam.| Duo margines eliam hanc au-
Ail Mi.clixas.J.WesliiMiprolsaias. Videalur Mi- ctorhalem tuggerunt ex Psal. u : Et iinrac, regcs,
chwas, c.mel coinmenl. B. Hieronymi in hunc /o- iuteltigile, crudimiiii qui judicalis terram. Cui
t-iim. lbi enim diserle de prwsenli materia edisserit. hwc posset addi ex Psal. xcviu : Honor rcgis judi-
Ilein Hieroiiynius.] Supra, iniliocap. xxxvi ctlaius ciiiin tliligil.
est hic locus ex 8, qnwsl. l Moyses. In qua prxpusiii esiis.] Restiiui ex V. Nam duo
AiianiaselSapphiia.J Non Abdias el Sapphira, aiia admodum obscure iege.bttnt: lii quo prxposiii
tii C estis judices et nmjores, deliuquenles (qnis sensut?)
Tamen ecclesiasticum.] V. Sed ecclesiasticuro, D subdili el inferiorcs.
eic. M. Ut ecclesiast. Sed nec eiiam luiic.J Regula juris 76, in 6.
Probitas ejus exigat. ] V. probilas ejus exslinguat II Cor. xui.] Tr/a xxviu.
cl excludat. M. propnetas ejus exstinguat, at in Fuisse vel csse.| Ly vel esse omitlebant V. et M.
margine excludat. Jmlicum viu.] duo, prwier V. Jutlic. x, in iine,
428 Q"a.si prxscriplione. ] JYonpotesteste prw- Coptra nltare Duniini.J C rontra DOmiuuni.
scripiio. Non enini firiiialur iraclu leniporis quod de lniroolaliciuin.J C iiiiniulaiitium.
juie a principio iion subsislit. lta RecjuluXVUI.INU. El dc Ejviscopaln.j tloc otriisso,-tic €. In episco-
CAPUT XLIV. paiu illius, et iion sub episcopo.
In I ad Cor.,c. xu.J Duo c. i.x. Jl/. XL. Arf hwc Et iu episcopaiu.J C. de episcppalu (alja reticet)
vitlealur B. Gregorius xxx Morat., c. vi in medio. ipsius. Ad hwc accedil exemplitmabbalit Sugerii in
Exempiio et subtractiu.J C excepliu vel subtra- marginibus C. et M.. relatum. Taleest: Sugerius nh-
t li>>,ulique valel. has lahoransin extremis-, vocavii domiuuui episco-
Et in uiilitate. ] V. et M. auctorilate majoris, alia puin Paiisienseni, cique til filius patri, coulessus
absttitt. e»l, asserens se non procurasse emaiicipnlioneni
De CQnsideralione.J IIoc opus B. Bernardi in /«'- iuonasterii sni a polesiate (C ut a polestate) Eccle-
brqs quinque divisus esl. Qiue ergo hic cituutur, vi- six Parisieiisis, sed diatonum qticuidara.
siintur l. mpuuto ante fiitem ex quo vutlta quoque Si enitu conma miirx.J Pet uiiirtv cernuii Novtim
437 VERBUMABBREVIATUM.— NOTyE. 453
ei Veins Testamenlumsignifieatur, ul patet ex Glossa iA Qui adiilaiorie.} tloc redolei Glossam inlerl. in
»n t7/nrf Matthwi v : Vos esiis sal lerrx. Unde B. hnnc tocum.
Benedictus Regultesuw c. 64 : Debet prxlalus esse Et ctipita Ecclesix.J M. et capila ejus.
liicuis lege divina, ul sciat, et sit, uiitle proferat Cui caput cst xgriiin.] C. cui capul infu miun.
nova el vetera ; sciatque magis ciporlere sibi pro- Eliam placet.
<d«ssetpirituali doctrina et exemplo, quam prxesse, Errorcnim principis.J Hic, usque : llem, lacel C.
corporali prwsenlia vel eura temporalium. Adeo severus.J C. adeo seciilus. Fragm. Cambe-
Ex scedula.] Roc tsi tx parva scheda ve.lcharlula ron. Nullus ita rigidus est, et severus vel secutiis.
iinplicata ad figurari: sett speciem milrw. ln scholis Quo cades cum nscendere.J IlaiV. ted duo cttm
abedariis solenl similia effingerepueruli otiosuli. V. frag. Camberon. Qua cadcs, supple lingua, el tote-
et M. ex cedula. C ex sedula. Nil sapiunl. rabilis esl lectio.
Si annulus ejus.J Dicti pueri nempe. Et lu.t servatuin.] Ex Jutenatis sat. 4, m. t. el
El si rcpeli polest.J Seu reiterari potetl. exemplaribus excusis restiltti sic cum Fragm. Camb.
G.lberlus episc.J Cognoinenlode la Poree, seu Por- alioquin tria exemplaria ordinaria :
relanus. Fuit 61 epis. Pictav. 430 ut ex ealalogo In fua servalur consumere sxcula rhombtim.
palet in Gatlia Christ. Claudiinoberti. Mutta scri- Accipit cndromidem.] Restitui ex nostro Juven.
psit, et errores suos corain Eugenio III, papa, tinno m, s. Tria endromadem. Entlromis veslis est spisstt
1148, prwsenteS. Bernardo, abjuravit. Barori.usainio (seu ut margo C. pellicea vulpina) ad arcendum iu-
prtefato. jurias brumales accommodatissima.
Cuin imposiiione manus.J Hoc esi, non imprimit B Ob hoc timendx sunl.J Seneca l. vi De benefieiis,
characterem. c. 30. JVonabsimilia videto apud R. tiier. in c. xxxi v
Qux jam facta esl ex parle.] Posl hwc, sequitur Ezech. ad iliud : Quodcrassuin erat occidebatis.
in V. de qua Aposlolus, etc. Al.a omittil. Comilem sibi.J C.non piacet: cominiliere sibi.
A Romano reguo.J Duo margines: A quo jam Solus Demaratus.J JVonDemoralus ul M. Consute,
Crxcia recessit. Huc revoco duplcx exemplum quod Senecam vi De beneficiis,cap. 31.
ex illis marginibus colletji.Absolultis a papa Alcxnn- Jli sunl sirenes.J Boetii verbu De cons. 'pJtitos.
dro. (M, inler liueas addit : Favore personx) '
prosa 1,1. i.
queni excomniuuicaverat S. Lucas de Hmigaria Cum Ulysse.J IIoc Senecam redolet ullima periodo
(juia iion salisfecil sanclo Lucx; iterum el ile- ep. 56, et ex eo loco reslilui Ulyssc pro Ulixe.
>iii)iest ab eo excomnuinicatus, et ideo idciu Lucas Uude Ilicroiiyinus.J Lib. i adversus Pelag , c. 9.
ab Alcxandro esl suspensus, deinde exconiuuiiiica- Ilem, lo.lX, ad DemetriademDe Virg., post medium,
lus, sicque moriuus est : pro quo miracula niulla Menlutn Aroasx.J Nequaquam Amnsix, ul C.
Detis posl morlein cjus operalus cst. ln higuine.J Tritt exemplaria sic habent. Verum
Quidaroetiam coraesexcommtinicaiusabepiscQpo si Itisloriam II Reg. xx\, atlendas, comperies Ama-
•nrdiiiario, post absolutus auctoritale papx, u duo- sam non in inguine percussum, serf in iatere. Abner
litis aliis adbuc credidit se ligaiuui esse. Unde ad aulem, qut in dolo quoque ab eottemJoab inler(eclttt
propriura episcopum confugil, et ei confessus esl, est, ininijuine ictumaccepil. Ilujus dolosi Jaah.pto-
f.Lsatisfecit. Sicque absotutus recessit sine scrupulo. ditionemexponil B. Greg, Morat. xv, c. 5 in fiuc.
Opponeudoiiuiiico.J C oppon. judico. p
" Gladiusesl ocultis.] V. glatlius est acuius.
Legeque privata ducta.J C nec mate ductus, si ud Jeremix xxxviu.J C ei V. cxxxv.
papam fial relatio. . - Propheix pacilici.J Etsi M. solum (egnt-propliela-,.
Consules el procons.J M. in lalerati ora : Episcopi recte lamen itlius memiuit, Natn Glossa in hunc lor
et arcbiepiscopi. cttm : Yiri pacifici, eic. ail: Prophelx falsi deiiuu-
Oinnia Cxsar sit.J ExLucano L u, velAlano 1.1, tiai.les pacem libi.
in fine. 432 r-1 "Utrix superbix.J Margines C.el M. Quia,
CAPUT XLV. Atilli
Yel exsecutionis.J Ila C. Duo autem obsecuiionis Surgebant cristx.
sordidx tantum. [JUVEN.,sal. 4;
Miiniiseuiin gratis.J M. et C. Miuus enim gratis. Cuin Dco loquamur singul.] Ut ibi:. Da milii,
Non attdiunt, Doinine, sedium lunrura, etc. Sap. ix. Item David :
Oleiim in ussibus.J C in os ejus. Da jniivi iiuellecluiu ut discaui -roundala<.iua.. Psal.
Aiigustiuus: Oleuni.J Idem in Psal. CXL:Homines, cxvin.
cum falsa laude aliquem irriserini-, lioc eiiaiu de Huniiniloquiinurpluraliler.J//uiieni«rfu»i/o(/Menrfi
illo dicunl: Unxi illi caput. swpissimeusurpat Cwsariusin libris exemplorumme-
Venditores olei.J VerbuB. Hier.in c, xxv Malih. morab: Sic enim, Doraine, dedislis niibi, etc. Invar
Hanx sunl adulatores.J De quibus B. Aug., I, X, Ittit quoque ille mos loquendi iu.er Gullos, ut nun-
seriii. 87 De iempore; B. tlier. in Psal. civ. qitam, vel saltem rurissime pronotnine tu utantur in
Turba salulanluiu.] VersttsCluutliani in Ruffinum stnguiuri, sed in plurali, etiamsi uiti tantum personw
lib. l. Sic margo C. exponit hwc vetba Tiirba snlu- D loqttaniur.yos dedislis, pro ludedisii, ei »ic£rfecw,-
laiituiu : Adulaioruui, utquit, nppluudeiitiuni, vei leris. . .
pulius occiilii tlelractores. Meminiilliits dutichi Pe- Velis eatn noininare J M. Yel ea uoininare,
iri de liiga. in Aurora sua noudum in lucem edilu; Caiibug. IV, dist. 50.J Duo disl. (seu capile) 46.
sedbrevi, Deo tires donante, edenda. Sic in c. viu M. 14.
Exvdi: llieronyinus in epist.J Ad EuslochiumDe custodia
Muscacanina cibos mac.ulans, pungensque, guiosus tirg. Eere eadem mveniesin epist. ad Lelunliam, qnw
Mordenlesqiiefero dcnte nuiure polest. incipit : Vetus .Scripturx celcbraia. JPwler hwc,
Ciniplies.J M. in margine: Muscx iiiiuulx. De his quwso, Senecam vide ep. 123 in medio,
idem Petrus de Riga ibidem: Ect-.li., c. xin,J Tiia XL.
431 Rana loquax, ha-resiui sigual, strepil hxc, Deui., xiv.J V. xcni. M. LXV.C XLV.
' [slrepil illa; Canlic. amoris i ] M et C.u.
Turgetclamosis illa vel illa sonis. tu meiidacio.J llic varielas est. C. quia igunrans
Discurruul culices, homiiiiiin turbaudo quielem, (duo. ignoras) le in incditatiune cl atlulation.- dt,-
llesigiianlque vngosqui sine pace tiianeiil. lectala.
yiiorayia.J ifusc^i canina. Margiites duo. Isaia c. iu.J V. et C. vin. 3/. vit
.uge, eUge.J Primum iriisuriuiii seciinrfntiiiidib> CAPUT XLVL
hiioriuiu. lidem.
Lxil integcr J V. ci'tt iiilcger. Suuimuritiin hujits capilis laie est in V. CouMucos
4! 9 PETRI CANT0R15 4;a
qui illicitc, vcl eliam licite ab aliis acquisila, qiinsi A Qui hoc potcslis.] Hwc parenthesi in lusa V. legit
liciic accipiunt cli£in scientes, cl sine inqiiisitiune. in lexttt, M. autent m margine lalerati. lnhwc vtrba
El cliaiii licitoruro. ] Hoc, usque Reslat abest Joanuis : Nenrinem concnlias, videalur R. Aug.
in V. serni. 3 in Appendicede diversis, t. X.
Vendi videtur.J C Mundi utilur, loco vendi.elc. Hegula discernendi.J V. Regula disccndi.
Iu quibus eiiiin.l Faiterns hic esl. In qulbtis enim Supraprxscriptura.J/Vonsiiprascriptiini.HiJlf.er C
(tiil C.) ita non hnl>eninsjus dominii, iu alios trans- B. Furser.J De quo Vener. Reda l. ni hist., c. l'J
ferre -neqiiimus. M. in qiiibus eniin jus non liabe- ubi lacite. referl quod hic_dicilur, et aperle habetut
IIIIIS,jus dominii in alios transferre neqiiiviiuus. in Vita ipsius apttd Surium t. 1, die 115Januur. et
Non dimitiiiur peccalum.J Regttla4 jttris in sexlo. infra in notis ex margine V. descripsimns ad c. 50.
In pias causas.J Margines C. et M. De inveiHis", B. Lauiiomari.J Ejus gesla habentur in Surio t. I,
nsiicapiis, et prescripiis forte potesl fieri eleemo- die 19 Janttar.
synn, ignoraio (C ignoranie) Domino, et si con- immensuni viliosuin.J C. Immcnsum datorera,
scientia non rciitordeat. Videalur 14, q. 5 per. totiun. excluso viliosum. M. Yitiosum tlalorero, omiitit iiu-
Potior esl pnrs possidentis.J Regula 65 in sexto. niensiiin. V. utrumque recipit.
Accepcriiquis decem.J \Nempesolidos. In nioiica oblalione.J C. in ora lalerali atldit: Non
PerMllara rcgulani.J De qua supra, quw esl 65 in unius denarii. M. ibidem : Nunimus dcnarii: mttle.
le.rto. Privala communione.] SolumC. hoc admiuit.
433 A secundariisacceptor.J V. acceplionibus Si vcro nec pccuniani.J C. Si nec pecuninm. Ad
' acceptoribns.
pro B itltid pecuniaro magnani subdit in margine : Ul
Stcphnni abhatis 2.J Qutdatn hunc Stephanum uiiius denarii.
itaiuunl 3 abbalem Cisterciensem. Inter eos Joannes Sicnt el infaniis.J Jl/. Licct et infamis ct colabi-
d'Atsiqiiies tiierilissimu.s ttbbas Nizeilensis in libro lis. In margine attlem : Prxscripturo ab Et-clesia.
suo Gallico, eui titulus: Le cabinel des choses les Srniidaluiii oiiielur. J M. scnnduluui niireliir.
plttt signalies du sacri ordre de Cisteaux. Alem Abusus est.
Cltrysoslomus Henriqttez in Menologio ordiitis Ci- Pelri Aiiailardi.J C. e( M. Abnelis. tittnc S. Bcr-
stert. die 28 Mar:ii el 17 Aprilis, tibi late de eo nttrdus tonvicil errcris; es:que auctor i. classis in
tfiil. Petrus tamen Caij/or etiani infra c. 105 scciin- indice tibroriini prohibitorum, sed de erroribus pw-
tlnm vocat. nilenliiim egil eosqtterevocavit.
Divisiin niendicantilius.j M. tlivisis iiicndic. C. Coinite Tbeobaldo.J Forte comitt Campauiw, de
dlvisum roenilic. qtto Cwsaritts I. vni c. 31, sen Tlteobaldo comile
Cnduin vini dahanl.J Per cadttm non iitielligainus Carnotensinm ac Blesensitim, de quo Catitiprtf.tanus
/itleliam, seit v,tvyiga (iliolam, serfvascuhtmportatile l. il boni universalis De apibus c. 25," n. 14 et 15
quinqtte aut sex lota Belgica cvntinens. Gallice, Cac- Noluit acciperc.|J V. et C. Voluit accipcre. In-
quo o« barrile. Sie en':mBttdwits l. v De asse, anie sipide.
mediitm;. Cndi forninni turbinalam, id est coni et liein Eccli. c. xxxiv.J M. et C. xxu.
nroby-li, hoc esl nucis pinex siroilem fuisse ex PJi- ln ohlationes.J /d resiiiui ex C;xxxiv Eccli. Duo.
pio inielligimus; qui I. xvu De aloe loqiiens, lurbi- enim in obtniionibus, M. in orntioiiihus.
nes catloruni dixit. Uiebnniur nuiem antiqui ::il C Glossa : Quain. J Glossa interlinealis esl. M.
salsamenta eliam conilendn. llwc ille. omisso' verbo Glossn, legebal quoruin pro qiinin.
En onujia. disiribiiil.J 3/. En oronibus disiribuit, Muneru accipiiini. J iYoii : iutinera drcipUiiil,
llla pulo sola quw ab itlo paslore Simoniaco acce- 11!M.
perat. Achan el sociis. ] Resihui nomen. Tria entin.
Pulracnlariura.J Isidorus l. xx Etym. c. 2. Pul- Achor, o;nodt>a//isnoinenesl.
ineiiiuin, inqhil, a. pulte derivalur. Sive eniinjpul.s, liieronynius.J M. omittil noinen.
sive quid aliud aliiujus [pciinislionc sumatur, pul- Propler illud inulii~penlantiir. ] Vix enim in-
llicniuin propric dictiur. venitur (ait auclor infra, De proprieinle cap. 155)
Putmenlum dicersm omne opsonium qttod cttm quod pro peccntis aliquibus piiniln ftieril liiulli-
pane comeditur, sive ex herbis, piscibus, attt alia liiilo, nisi pro pcccalo sacrilego liiijusmoili.
materia vesca condilum aut paratttm sit. Iloc vide- Epbod el Terapliin. J M. ln margine : lroagi-
tnr innuere bealus Pater Betiedicttts in Regula: nns. C. Seraphin, male Judic. xvu et xviu. ltettt
Sufliicececredimus, inqttit, ad refeciiuiiein quolitlia- Osew III.
iiaiu tain sextx qunm uoux omnibus nieiisis coctn 435 Gedehhi et oroni doniui cjus.J Quia prius.
duo pulin.enlaria propier tliversorum inlirmitates, seculus esl (C. sortitus) deos alicnos. lia margines
ut lortequi cx uup non poluerit edcrp, ex alio rcli- C.et M,
ciatur. Agag regem.J 7'ria exemplaria pro Agag legebtmt
Ueligiosi passim.J Ihtc revocandttm puto exem- Eglon, sed verpertim. llaqne resliliti nomen. Legitttr
plnm unum quod in itna ora C. et M. vidi sitbscri- n qttidem Jttdiciim ui quod Egion obesus el crnssus
ptttiti. Tale esl: Exemplo eliaui inilitis obvianiis nimis fueril, tiou iamen reservalus, ut Agag, verutn
(M. obvii) ci.daveri feiicraloris sni, turba niona- occisusab Aod.
liiorum atl sepiilcruin illud dcfereniiiini. Quibiis Esl ergo regula, quia nunqiiam illicile acquisiloin,
iiit : Museas et lelas arnnex mex inilii diniutilis; ctc. ] Id esl univer.sali.er reritm, quia illicile acquisi-
vos aiitem cadnvcr aiancx babclis, iiifciiins vero lum est furtum.
niiimani. Ciir hoc eum resiimere noii prxcepislis? Causa prxdicalionis.J Margines :Ul si prxdicalor
Iloc exentpluin vicletur debuisse j.ucludi lexiu, ut ex cuui eo linc de causa comedei-ii.
c. 50 colligereest. Sed nec licileacquisiltini.) Neqnaqttamaudiendum
Ait c. 3. Publicanis.J M. el C. c.ip.'t9. M. Sed videtur liciie acquisiliini.
Ambrosius et Beda. f V. vitiose omittii : et Beda. Salvuni el resiiiuiim.J V. liis omissis sic Itabet :
Beda enim Vener. et B. Ambrositts in Lucant hoc Nisi sit t-i iiiule, etc.
loco legunt: Ne ultra prxscripliim exi.^aut. Credo, ab eo.J M. Conlra hanc etiam regulam ac-
Vel per aiigariam.J llwc absttni in V. cepta, cum do, pro credo. Reliqua ut in.textu.
Vel cunslituium.J 0 omissoVelait : Prxscriptum De idoloihylis J M. viliose sic; Quin non idolo-
coiisiiliiliini. lliylis iiilclligciidii. Nam Glossa ititerlin. ad iltttd :
Jiiiiiciiini conscriplnin.J Martjines C. et M. Secun- Niliiliiiicrroganies, uit: Au idoloiliyluiiisil vel nnn.
iliiiii cniui leges Doniiui |ii';usci;iplas jiKlicnmlnm ldololhylum diciltir, quocl idolo immolalttmesl. C.
(M. mate vintlicandiini) est, non secuiidum 434 in textu, pro idolothytis hubebal, idolnihycis.
jusiiiiianas, C justiiias, ctiam viliose.' Setlcntibus et liiauducaiilibus iu idolio.J Sic prq
4'.l VERBUM'ABBREVIATUM.— NOT^. 41-4
i.lolu rtsli tti tx c. viu uci / Cor. ubi legitur: Re- A 'Credil.i csl.J C uiiiiite bene, liradita esi, hocesi
ciiiibeiUein in irfotio. commissq.Ait B. Hieropymtis in.epi'-!. atl Paulinitm,
Incorreplis.JC incorrecli, forte incorrectis. lbidem quw inripil: Boniis liomo. J»m nnn sunl tua qiue
in margine video subnotatum : Divilibus esset ponen- possides, scd tlispcnsatio libi credita est, sub fiitein
diiui in sacco, non erogandum, dum ablala uou rc- epistolw.
stiiuerint. Columnam in Eeclesin.J C rolumnnm Ecclcsi.e-,
Iiem ad Ephes. iv. Jtf. deficit hic usque ad finem De palrimotjiocrucifixi.J Attdi marqines M. etC.
capitis. Quiilam, ex hoc, patrimonio437 uempe, niaiilaiiS
CAPUT XLYII. licptes suas male.
Y; Pro sttmmario hwc habel: Conlra hos qui datil cuin Et potius gratix.J /trfetn margines : Graiix datur,
r.nn indigenlibus. Quod non indigens, si accipil rau- daiuregenti jusio, sapienti, prxlnto etiain qui
nera libi prxfectus est, propicr aliquam ejus graliam. .
' Nonpeccat, siceiilleqiiilalidat. Vitas Palrum.J Liber est continens exempla san-
gnaibonibiis.JrviiflMv,gnatho, opsonalor. Unde
Terentitts : GnalQ para.silii$. Hocesl qui tolusa cibo ctorum Patrum, eremiiarum, serf tion ab omnibit*
pendet. M. el C. legebant: Non naihonibiis. recepttts.
Non permenonibns.J Msvoivijsumitur pro cupidi- Pareiiti, lilio.] C. pereunti filio, eic. Non sapit.
lale, a verbo ftsvoivauel fxsvotvsuqttod est opto, cu- ln quo iijielligas.J V. post illud : Obvenlioniliiis
pio. C. volebatlegi perinetionibiis V. perinenunibus, eorum, ait: In (|iioquid iiitendas el qiinntum mten-
ted malc. denduui, elc. C ontiltit. Quia d.;ndtim ct; reliquu
Et B. Virgo.J V. iacet usque arf;lteni exemplo B ' ut in textu.
El;sei. Qiiitlnni accedcns ad alinm.J /s vocabatur Thra-
Repleia implemus.J Seu, «1 M. ei C, impleta im- syllus cynicus; alier, ad qitem accedebat, erat Anti-
plcmns,
' In duui mensttra superfluens est. goiius rex de qno Plularchus in Apophthegmalis,et
Luca, c. xiv.J C ei M. c. LXXX. posl eum Seneca loco in margine cilato. V. pro mur-
Aut CGennni.Margines dao .'Modicum apparatuni gineait: Vidc qiiani corrupte inducantur(u/. indiian-
cibi. Sett cur Itoc? Quia parcius in cwna comedendum ituj hie (liio ha-c exempla. Nani in libro u Senccx
quam in prandio. Unde schola Salerni: De bcneficiis sic Jegiiui-: Allcgat verba Senecw, qititf
436 Ex rangna cceua slomacho filninxiniapoena: brevitatis causa omilto. Videl. n, cajj.ill; et 17.
Ut sis nodc levis, sit libi coena brevis. Yidcio cui des.J Vci : Fide, sed cui, vidc.
Quidam medici probant ex Hippocrale (t. n De ra- Non iiingis turpe est.J Cotligitur ex B. Augitstina
lione viclus) el Galeno (l. vu Melliodo,c. 6 et i De ra- in Psal. cu, t-ers. 6. Qui tlonal hisirionibus, inquit,
tione victtis in aculis, c. 18) tribuendum esse cor- qui donat augiiribus, qui donat raerctr.icibiis,
pori ralentius atimenltim in cwna qttam in meridic, .qunre donnt? Nuiiquid non el ipsi huininibus do-
sed experienlia in conlrarium estj Sotenl enim omues naiil ? Non lanien ibi atiendunl naturam operis Dei,
prvmptivres esse ad opus exerceudum ex parciiate sed neqiiiliani operis huniaui. Et infra : Naro si
ccenw qttam abundantia. Et belte quidam ait : Quod lioino taniuni.essel, et venalor, vel augur, vel me-
sublraliiscocnx, arirfis.viix. rctrix iioii essei, iion dares. Honoras in eo viiiuui
El beaiuseris.] M. et libcrntus eris ~conlra texlum iion naturani. Subinde remilto le,leclor, ad causam
Evangelii,
' ( 23, q. i. Duo isla.
C
In eodein c. xiv.] Dwo, in eodera (Lttca) c. LXXXI. Cum non possint.J C ei M. cum non possit amoveri,
In canonica episi. 5.J Duo adduni numerum capi- Qui iion quaiilum.] Jl/. qui iion lanlum.
tis, sic : c. II. Sed hodie in capila non dividitur. Des ergo quia Prophela.J JVonabsimilia vidi apud,
Ditissimi coenobii.JExemplo nionachi divilis, ail B. Aug. lom. Vlll in Psal. cn, vers, 6.
C. iu coeiiobiuiii consiileniis cuidam voienti clau- Peccator ut histrio.J Immane peccatum esl res
•siruni intrare suum, elc. obscure. Ilic (',. nolai in suas dare histrionibus. Videalur distinctio 86 : Do-
margine qttol in aliis depreltendi in fine prwcedentis nare.
capitis. Nempe: Divitihusessel reponeiiduni in sacco Qualiler sine ratiriii.J C. Quantum sine murm.
pon eroganduro, dum alilala non rcstiiucrint. JM«/e.
Ibi dcgcntes.J Ui habereni pauperes Chrisli inili- Aucluni ne augeas.] Dictum esi proverbiale. M,
geniesqtiibus pasceretur. Ita M. Acliim ne augeas. lncorrecte.
A Dco.J M. ex Itis dtiubus sytlabis unum format Divileiu lie dites.] M. diviiem ne imileris. Ci-
qtlterbium, secernilqne a prwcedenle seitlenlia, hoc ceto : Qiinni iiiiquc cuinparaluui esi, ut diliuribu^
modo : veniani accepit. Adeo ueuio est, elc. sempei' aidatui- aliquid.'
Isnias, c. i.J M. cap. u. llieroiiyiiuis inillaepisi.] Citatur, 8, q. 1. Moyses,
Eripiendo.JC excipiendo, M. omitlil hwc verba: amicus Uci.
Ab oppress. sua eripieudo, el eorum loco habet; Sua Sicui uec scplem.j C hoc modo : Sicul nec
erogantlo. septein diaconi, n B. Petru ordinati*ad hoccoiisnn-
Pupillo el egeno.J Maledictus qui perverlit judi- D I guineus suus aliis prxposuissent. Secttnilum Ra-
ciniii advenx, pupilli et vidux. Deul. xxvii. banum hic orrfo servandus esl, ut scilicel populus
Juveiit pauociiiiu.J M. Juvent palrouo. V. Juvent eligat, episcopus ordinet. Vide eum in hunc locttm.
tantum. Non exprimitur Act. vi a quo Aposiolb fuerint or-
Si alicui ulilis esl.J Margines C. el M. Si scilicel dinali, sed dicitur quod ordinali sint ab apostolis, et
laborare possit ul viciuai quxrat. Est l.ber, cni titu- omitino est verisimile alios apostolos S. Petro illum
lus: Vidua Sareptana, a nobis nttper e tenebris eru- honorem tleiulisse luntittum capi i suo, uti dignior
tus, in quo hwc, el quw sequunlur de Viduis fus us episcopus sotet utium ordinare, el consecrutor exi-
declarantur. stere.
Sexngiuta annnrum.J Soliim C. hoc habel. Consule 43$ Conditioneni eorum niutant.J Iloc est, pu-
zattsum 1, qu. ~\. Viduas iionora. Et esl expressa rentes na ditare, ut ex paitperibus el servis, divtles
tcriptural ad Timollieum\. Vidua eligatur nou i.ii- et dominvs faciant : quvd tamen de bonis Ecclesitv
i:us sexaginla annoruin. fieri non licet, sed bene ex pairimonio, vel (ut uitinl
liilerlinealis.J Ordinariu est Glossa, quw et beati mwgines C. et M.) nisi du fmido, el de iis qux
Augustini in hunc versum Psal. cu. jure bxreditario le cuntinguiii. Potest tamen epi'
Ecclesiaslici, c. xu.J M. el C. c. xxxviu. scopus, aut alius prwtatus parenlem, aiit promovere
Et consanguiiieis dabis.J M. Et cum sanguinibus ttd quwsturam, aul ad aliud officium posita ejus ctt-
dnhis,ilerumrepeltndum esseldabis, de proprio, eic. pacilale; nec ceitsebitur lalis ex bonis spirilualibus,
C, et eonswtguinibut. prvfecisse, si dk.es, vel eqttesfitti ex officii lucro. ft)
413 PETRI CANTORIS 414
limilibus atiiem vitanda esl invidiw ei atterius speeiei A , Trivialiter.J Recle. Non ergo tribualiicr ut, M.
ntalw maleria in^ pro.ximo, e/ superbiw in promolo. el C.
Est hnc de re exemplum in Canlipralano l, i Boui Sicut Proiea.] Ex Horatiot. i. ep.l :
universalis de opibus, c. 18. Qtio teneam vultus mtttanlem Prolea nodo?
Humililalem reliquisse.J Margines imo orw infe- Quid pauper ? etc.
riores C. et M. prosequitntur hoc exemplum (qitod Triilaniiiain.J Truiaiiniis, teste Joanne de Janua
V. in texlu habet) hoc modo : Ari cujus perfes ceci- (in suo diclionario, qtiod CnthnJicon, id esl nniuer-
dit roagisier Anselnins tectoet involnio capite, pe- sale, inscripsit) a trudo dcscendit, quia suisverbis
icns, ui eum in pctiiinne nnica et digna exaiiditu, trudal ad Itocut decipiat, facit enim credi quod verum
cxaudirei (illa eniin lcmpeslnie pro occisione (V. non est. Triilannia, talis tlccepiio.
occnsione) Laudunensis (C Langdunensis) episcopi Et hoc duplex.J C El hic duplex.
juslos ciim impiis sentenlia prxdicli senescalchi Defrandant enim.J V. el Jlf. defraudaverunl.
iiivolverat, nepolesque inngisiri Anselnii CUIIIaJiis Deo seniel dicata. J Sic definit regula 51, tit
-
incarceraverat). Qnem cxaudilum videns, agno- sc-rlo. .
scensque quod esset roagisier Anselmus capiie ejiis Ex hac regula.J 66, ibidem.
vpiierahili deiecto, ait : Miser ego et infelix honio, A simili.J lluc revocari potesl nolitla marginalis
nihil, inquit, suni, quod vir lanlus magister Anscl- C.et M. Talisauiem esl : lia est de errore persoux
IIIIIS,speculum Ectiesix, Iux sncra-Scripturx, liotlie in roalrimonio iulrorfuclx, M. in numero ducix,
ceciilit nd pedes meos, cnm in omni injuria a pp- setl imipide.
lenle quocunque illaia nie liiicusque vindicare pos- B Nemini deliel dolus.j Regtila 59, fn sexto. Dolo
sein, ab Iiac coiiluiiielia (M. ab hac injurin) inilii facii, qui petit quorf restUucrc nporlei etimdeiu.
ill-dln a lanlo viro non polero rae viinlicare. Nou Sic uccepra.J V. sic accepliim.
polest enim non fieri, quin cecMerit ad pedes Erogenlur.J V. consequemer erogetur
mens : qui eliam, cura tle promotioiie ejus aliquan- 440 CAPUT XLIX.
do hnbcrctur sermn, ilixil sc filiuni diaconi esse,
qui lanien ante snlxliacoiialuiii de Icgitirao nialri- Alenloribiis.J C hoc omittit,
inonio fuit. Maciilam eliam pollicis ostendil, di- Atl Thessal., c. v.j M. c. IX. Duo alia non notant
cens : Quoil si crticilixus essel (M. et V. cum.ciii- capul.
ciiixus esset) in altari, illo scandalizareiur populus, id esl curiosos.] Gtossa esl inlertinealis, quw et
el ob hoc non posse se cligi, ostemlit : qui inmeu addit, gyrovngos.
A quo, qui cessnl.J A quo, hoc esl a cqrreptione,
posl elecius est (C.sicfinil : Qui tanieu poslelectio-
neni esl incarceratiis) in Canluai ieiisem archicpisco- qui cessnt. M. A quo quamlo cessal. V. Qnos qui
i'eo ccssnt corripere ne perdiit, etc. tloc quidem
piim. Recli ad lextum : liem : Quxdnm siint, etc. clarius videtur, sed non duximus reponendum in
Ut ccnsnnguiiieis.J B. Uier. inep. ad Demetriadem, textu. Cur hoc ? Quia verba Glossw inierlinealis in
quw incipil : Inier oinnes malerias, ait: Da paupe- htinc loeum,
tibus, iion divitibus, non propinqiiis, non ad luxii- sunt. quw bcati Attgusltni est, prwferenda
riuiii, sctl ad necessilalem. Sive ille sacerdos sil, II nd Thcssal. m.J M. c. iv. Ftrfe Glossrisin Itwc
sive cogualus et aflinis, niliii illo aliurf consideres toca Apostoli.
qiiain paupertateni. Prwter hwc videto causam 8, iC ' Quod si quis noluerit.) V, Quorum qui nolue-
quwst. 1. Moyses. rini.
Isaix c. ui.J M. in margine, C. in textu, c. vin,
Nec defendere.J M. inter lineas : Quin dare de- Eadera Episl. c. iit.j Tna, cap. v.
berct (leiimas exnclus. Per Jesum Christum.J V. id omillil, utqtie : Cui
Glossa est iitlerlinealis cum sequeulibus.
IVjora peccaiiiibus.J M: inter lineas elitim pcjus honor.
admiitit, serf B. Hieronymus in illud Isaiw habet sedUtsiibtruhalisinvos.J V.Etiam hoc omitlit intextu,
pejora pcccaiuibus. Similia videbis in ejusdem epi- recuperavit sttperiore ora.
slolaadversus Vigilanlium, antefinem, qutv incipit . Subtrahatis scilicet.J C Subtrahatis ila ab pm-
Multa in orbe. ni.elc.
iieni Uieruiiymus.J Prwter finemepistotw ad Ne- Augustinus : Yult.J Primo tii Glossa ordinaria
hwc lntbes, deinde si fontem desideraveris, videlo B.
potiantim,quw incipil : Petis439anie> videlo cau-
tam 12, q. 2. Gloria episcopi, et Commenlariitm in c. Aug. io. III, libro De opere monachorum c. n. C
XLVIEzech. adversum 18 : Et noii accipiel prin- pro vult, legk velui.
ceps, etc. Evangelizaret.J C ltubet,(quod wgre dico) scanda-
lizaret.
CAPUT XLVIII. Non rumorosi-1 Gtossa esl inlerlinealis. V. Ru-
V. Pro summario: Contra male accipienlcs inu- innrosi. C. ei ;1/. Riuninosi. Ruinorostis est aui gerit
nera cuni non indigeant. runtores, unde rumigerulus.
Cleriei qui ex honis.J In regula titulo De paupertate. Erubescat atijecius.J Margo C. Ex data seii-
Prwterea cttalur I,q.t. Clericosatilera et \<i,q.i, c.fin. D tentia.
Opibus pareiiiuiii.J IVon uperibus, ul M. Pseudo repellenilos.J Ftde Closstirit in hunc to-
0 iiionache.] Videto prwdictam. regulam ejusdem citm. C. Propter pseudurepelleniiim.
B. llier.lilulo Depattpertale, to. \~l. Subinde percurre Prxdicaiiunem.J Iloc unicum verbutn sotum. V.
commeniarlum cjus in illud Pial. C\LV: Dnt escaiu admitiit.
csuriciilibus, l. VII. I Thessal. iv.J C. el V.c. vi. M. c. vti.
Poiius das quain.] C. Potius qtiain das pon ac- Dimissis nlieuis.J Margincs M. el C. addttni ver-
tipis. Non sapii. sum Horalii;
Meiilienles faciuut.J Mendaces faciunl, ul nec ve- .... Tales nliena negotia curaut.
rum dicentibus credalur : aut, ut Cieete u De dhin.: Ecclesiasiici cap. xu.] V. cxxxviu. Jlf. c. xxxiv.
Men.laci boiniui ne vcruin quidem dicenii crcdcre C. c. xxxiu.
solemus. llli dari.J C. Illi dare.
Vcris pauper. crcditur.J M. Quod non veris con- El liisirionibus.J V. hoc omillit.
vcnil paiipcribus. Pro eo quod peccatores.] IIwc ndolenl doeiriiiam
Sednoiaiidiimquod.] Hwc, usque: Quidara eniin, S. Attgust. to. Ylll in Psal. ai,v. C. Idem de hisirio-
stinl, aberant inC. nibtts alibi. Dare bistrionibus, vitiuin csl iiniiiaiic.
Tempore farais.J C torporc famis. Faliilur. lo. IX, Ira. 100 in Evang. Joannis.
Ilxc diligeiuia.J 31. Ilxc indulgenlia non adhi- Cum quibus edas.J Veiiia,siuii Senecw, tpitt. 19.
ncniur. Nbit capio. post Epicurum. Ad hwc potest referri margo C. et M.
443 VERBUMABBREYIATUM.— NOTiE. 448
quw lalis esl : Ul si cum liislrione comedns. A nainram ct gratiam, ul cum ap .. velincro re .. .
Nisi secesseris.J Iterum margo eadem : Ut pau- H01110ttt talento mulliplici nccipint aurcam et a...
perTecedas a consortio tnliura. Auguslimis : Usura.J £tsi sotum C , recte lamen
44I Noroencbior.J C el M. Nominum- dnlor. Augusiiiius etlatnr, quia ille est I. Ylll in Ps.nv,
V.JNoiiienculator, addiique : Id est nnniuHiin da- vers. 12. In marginibus M. et C adnotaiur ver-
lor. Restitui ex Seneca. Cujut majorem explicalio- , sus 14.
nem, si cupis, consule Lipsium, Belgarum decus, in Qux cum multiplici fenore reddet ager.
enmdem. Uitro quwris ttymotogiam Nomenciator? Oiidtns a/t'rer Fasl. 1:
JEcceV. tffert in margine : Nomenculalor, inqttil, Hordeaque ingenli fenore reddat ager.
uomen est vilis offlcii, illius scilieet, qui nomine Culpx illaix.J JVon abtatx, «I M.
cou-vivasvocat, dictuin a nomine et kalo (xaXiu, D.iurfo ail usurara.J C. Dando usuram, vitiose
aut xaXw)Grxco, quod est voco : unde et Kalendx omitlit ad. -
tlicix sunt. Auctor omnis mat.J V. Actor omnis malilix.
F.flicacia judical.J M. indient, pro judicat. Alieni coiiiedenl.J Locus Isaiw habeiur cap. v, v.
.Conciliandos amicos.J C nnimos pro aniicos. 17, qttod autem alieni hic dicilur, id redolet Glossam
."tJraveinimicum.J C. futlilur : Gravem iniiiiicum, ortl. in hunc locum. .
til ptilel ex orig. Qux serpenti el cancro.] C. Qui serpenti el can-
:Si cullatn.J SicV. elC. intextu. At C. in mar- cro. Posset tolerari relatioiie facta ad- iltud, alie-
gine : Collocata. M. in texlu collocata, liuer lineas nus.
colinta. Jjttiut Lipsius.aditlud: Si collala, ail; Ju- g Hinc nsura vorax.J Non huic, «I C M. tuper
dicio rionata : elsi quidam libri, collocata : bene usurn inrer lineas legit: Quia serpii.
etrnm pro hoc sensti. - I11leinpore fentis.J JYon in teropora, ut idem.
Quis, qiiam.J V. Quisqunm. Vide Lucatmm l. 1.
Item Hieroiiymus : Pnria.J Audi B. Augustinum : Igni Siicro.J Grwcis 'Epuo-uriW.
Donare, inquit, rcs suas histrionihiis, viiium est Canci osus ct pcsiifer.J C. non cancrosus, sed
iuiinniie, 11011viruis. Ei scitis de Inlibus quaiii sit tnin confiisus et pesiifer.
frequeiis faina ciiro laurfe; quia, sicutscriptuin est: In toin civiiate.J Parisiensi nempe, in qna auctor
< Lautlaiurpeccaior in desideriis animxsux, ei,
qui Itubilabul, erttlqtte lum Cantor ad wdem:tacram B.
iniqiin gerit, beiietlicitur (Psal. ix).> Hi laudaiores Mttriw, tit ex Cwsario colligitur prima parle tib. 11,
iion lalliitilur in lionviiiibus, sed in rebus. Maliiin de Coiilritione c. 34. Vide Elogia a nobis operi prw-
esi enim quod bomim esse eredtnil. T. IX tract. posita.M. hic omillit aliqua. Collige:.Sieenim legil :
100 in Etaug. Joannis. Idem in Ps. cu, vers. 6, aii; ln lola civitate vix unus feneraior inveniebaliir uisi
Qni bistiioni dat, hoc in ilio amut, in quo nequis- pauperibus nec tuiic, eic.
Miiius est. Distinct. 81), Doiiare. el : Qui-veitaio- De quo si forle uricbattir.J M. non admittit fnrle.
ribiis. Pravn suspicio.J C. rejieit pravn.
Nulla virtule.J V. prwferl a viliis, quod duo alia Viuca pmeus.J /it C abest vinen.
postponunt. Sieergs : A viliis uulla virlute redein- El alteruter.J fiecle. Non allcrutrnm, «1 V.
piuni necessitalis, eic. Quorum filios.J M. Filios quo vel pecunia. Forte
Si dicas quod aptum csl.J C quod acceplum pro (\uo voluil quorura, 443 ul C. Fiiios quorum
esl. f,
pccuuia, etc.
Indixil beltum.J ATonindtixit, «1 C Evomunl in Audi B. Augustinum quid dt
liera Hieronynius : Non soluin.J Vide ep. ad Ocea- Fisco censeul : fiscnm.J Majores ilustri ideu peciiniis omni-
tittm, quw incipit : JSiiiniuaiii, lili Oceanc, anie bus abundabaiil, quia Deu rfccimas dabatit, et Cx-
finem 1. II. sari censura reddehnnt; modo quin discessil devo-
Inio liorfie.J Hoc, usque : Ilein hi narralionc, lio Dei, accessit iurfictio lisci. Et infra: lloc tollit
OMltllliC liscus, quod non accipil Chrisitis, I. X operum,,lib.
Eo quorf pcssimis.J C co quod de pe.-simis. Quinquaginla Hotnilinrum, hom. 48.
Favisseni.J M.et C. Suggessissent pro favissent. Macra cavum.J Reslitui ex Iloraiio, l. 1, ep. 7.
Et non curripieudo euui.J Sed a poenitenlia nr- C enim pro arcluin legebal arcuin. M. el V. id
cendo. C rero :<cl 11011 corripiendo eum, a pueri- vniittebaul sic :
tia reccduudo vcl arceudo. M. ad pwnitentiain .ar- Macra cavtiin repeles quein quondain roacra subisli.
eeuilo. V. qiiaro quoiiriam.
Scilicei de. ali.eno.J Scilicxt habei solum V.. I1110pcjorcs.J Uoc, usqtte, Quia Jurfxns, deeratiit
Ganeo etleccator(15).JSic«r popinones dicuntur a tj.
poiinis, itaganeoftes u ganeis. Esl auiem ganea lo- Ex prcscriplo legis.J C cx prxceplo. Dettt. xxm,
cns ttbdiitts, veltit subterraneus, quem gulosi et vene- 19.- '-'.'-
reit dedtti jreqtieiilunt. Leccalores a lingo dicunlur, Ul in eis inillam.] Jl/. Ul cum eis niillara. Tales
quia quidquid eis apponilur, exedunt el quasi devo- etiam possunt percuti, nee excommitnicalio incurri-
runl, patinatqtte adeo belle lambunl el linguitt,uteas D I lur, quia privilegiis privantur clerkorum. .'..
uondum apsonio vel pulmeuto maculalas diceres. De Nel ipsi etiamsi.J M. vel eiiam ipsi, si lcslari no-
ganea videlo plttra in Comment. Liberii Fromondi lui-rint. Duo alia ,• vbluerint.
in Senecaui Naiur. Quwsl. libr. vn, cap. xxxu el Palel supra in litiilo.J Hinc colligitur auctorem
ullimo. multa in suo autograplto conscriptitse, qttw, per
442 Imilaii essent.J Nequaquam invitati, ul C. tnnanuenses, in apographis ad marginet revocata
Sexaginia solidos/) C.quadraginia. sunt. Hic enim remittil Leclorem ad cap. 46 quvd
Lnde Virgilius.] Georg. iv. est: De acceptonbus niunerura illicite acquisitoiuni,
- - CAPUTL cum tamenhoc exemplum noniegaiur in lexlu manu-
scriptorum, sed in ora; aut margine. Vide nolat ad
Talcntum nalurx.J Fragmentum Camberon. post c. 46.
illa vetba : Animas eoruiii, ait; Sed est noiaiiduni, In Luternn. concilio.J Sub Alexandrbwi anno 1.189
quud esi laleiiiuin naliirx, graiix, fortunx vel pe- in quo tunl mtilla de usuris. Eslenim in ai pendice
Ciinix, po3iix, culpx. Taleiiluin nulem ivalurx et iUius concilii tilulut de usuris decem habens capita,
gratix prxtipii, eic. Placenl plurimitm; qum, si tt in ipso concilio tilulo 1, c. 25,- exeommunieanlur
ttnum ex tribus exemplaribus tegissel, itt conttxium usurarii manifesli.
reposithsein. In M; talis habetur :
ntargo Deus dandu Aliquo signo noto.J Ktdcflfitr£.-68Cone. Lrittt. I.
(15) Lecaior gulosus diciiur, Gallice «11 lichnrd.
447 PETRI CANTOUIS 41S
Veseeris pane iuo J C. panc.in tmim. Etiam valet. \. Reverenliam clcricis.J Cassiodorus loquimr. Vnle
Vesrcris paiie alieiio.J Mar.ginesC. ei M. Diripieul eitm in Ps. Lxxiii.
jilicni Inbores ejus. Ps. cviu. Alii labornvcrunt, et Concessiiin prioribus.J Non cansciisum, ut M.
vos in labores eortini introislis. Hoi:orai-iuin.J C orarium.
Jercra. c. xvu.J Tria, c. xviu. In collationibus slalux.J V. in collocutiouibus
Qiiocuiique modo rem.J Ex IloratU verstt, l. i, slnlux.
pp. \. Spliingiini ungues.J De qttibus Attsonius Poela :
Rein Spbinx volucris penhis, pedibus fera, fronte puclla.
Si possis, recte; si nnn quocituque nio.lo rem. Uiyssis nigutias.J C nsuuias. ' Etiam btne juxta
Non hahel eveiilus.J Versits Oi>id/ielegia 1. itlud poetw Ectusti Andrelini: ,
yix potcriinl ablata vesliluere.J Resiiiuit quidam Non fuitnsltili constauiin m:\jor Ulyssis.
listtrarius Parisiensis Tlteobaldus nomine lemporis Polyntnesioris.J -V. Palinestoris. M. Pallinestoris.
Philippi regis, qui consilio matjislri Petri Canlotis Propertius l. ill :
uucloris hujus operis Verbi Abbrev. jussit clamari El scelus accepto Tbracis Polynesluris auro.
sttb voce prwconis per civilalem , quod partitus essel Ubi metri cattsa tittera m eliditiir:
reslituere omnibus, a quibtts aliquid sttpra sorlem Achitophel.J M. et C. Architofel.
acceperat. Facla solemni restilutivtte eleemvsynas CAPUT LII.
ferit. Vide Itoc exemplum apiid Cwsarium De CVII- $olum C. hoc captti distinguit, addito ad marginent
triiione , I. ri, c. 34, priinn parte. summurio , seu titttlo, rubtis characteribtts.
444 $-~aucloritaieB. llier.J Plura videto t. IV, } Parahol. c. xxin.J Tria c. XLV.
in c. 58 lsaiw. In c. xvm Jerem. In c. v Amos. Sicul supeiiiii fnies.J Ut brevior sim , remitto Le-
Exemplo ctiani B. Fursci.J Sttbilo Itic, qnw depre- aorem ad B. Attgtistittum fusius Itac de re truclan-
Itendi in margine V. Et hiciieruiii vide-qu; in cor- lem. t. 11«rf Vtiteiilinum De ttbero arbiirio ep. 40.
ruple hoc exemplum de B. Furseo iiirfucatur. Naiu llem eodem t. comru Pelagianos ep. 105. Pvstremo
in Legtiudn cjus sic legitur : Ciira e::im dialiolus ei t. VIII, prwftttivne in Ps. xxxi.
rnpto a corporc objiceret criroiiia sua et dclicta , Liiigu.uii essu veiialeni.J Duo tnargines siibnoliint
inier ca-tera el hoc objecil : < Servus qui scit vo- vertjum Lucaui de Curione, Cwsari,cni uiie adversa-
liiiilaleiii rfoiiiini sui, et non facilcam, plagis vapu- biilttr, recoiiciliiiio.
labit inuUis (Lttc, xu). i Cui ciini Angeliis saintus Lib. 1. Auilax tenali comilaliir Cuiio lingua.
pio aiiitna Benti Fursei respondcret : < Quirf de vo» Qui cerebellos.J Viros parvi cerebri, el exigttw
jiinlate Domiui sui non iinplcvil ? i respo.tlii dia- aciei meniis. V. et M. j>roccrcbello, iiubcut coturcl-
jioltis : < Dona iniqiioruni iccepil. » Ad qucra Ange» los.
lus : <Crerfirfil i|itod egissel poeiiiieiiiiam. > Et dia- A (oierellis advocatis.J Coterelli nomen a cote i>i»
holus : < Anie tlebuit probare pqjiiileniiam et per- deltirderivari. Tales entm ud insltir cuilelli sitpra co-
scvcraiitiam, ei sic susciperc, i Ei iufra : Vir unus tcm catisas acuttnt, el verilulis specictn adduiit, citnt
ilc ignc, in quo ardebnt prusiliens, (Ixiiionibus illum itimenex se falsw el injitstw sint.
projicieiilibus super liumeruiii B. Fursei, innxillam Crocodili.J Tria cocodrili. CrocorfiJus so(a besitu-
stiani uiaxillx cjus iiiipriraetis iiicenrfit. llic erat rum oiuniunt carel iingua, sola qttoque in mandendu
vir, qui moriciis vcslinieiilum suuni illi ilonavrrai, - pttTlem,movet superiorem. B. August. totn. 1, Hb. il
Tniic ait Angclus ci : Quod inccndisti, hoc arsit iu Svlil. cap. 8.
le. Suritts 1.1, irt Vila ejusdem, die iti Jaiiuarti. Ciim iioii sitis niibi.J MttleC. ciim vos sitis, clc.
Vel iiiorpbex.J /d omitlil V. Diciiur aulem mvr- Dihgciiler invesiigabam.J Qtticlni diligeniissiiiic ,
pliea, immuiaiio vUltus,aut coloris prw inlirmitate. ciint Diblico lexiu: Job xxix.
Uttde Ovid. u Me.ain. 446 Set' divites quicslioiicm.J Plane ita est. lit
Exciint uriilicem simulaioremqiie figurx citusumet quwstionem veniunl divites, el ob minimam
Muipben. rent, vel verbulutn acetosttm, levissimumque in se ja-
ct< tum conviium, citm itla palienter, et absque (amtv
CAPUT Ll. dtimuo lolerare el sopire possint, i\'on iuirum, si
ln udo situtn.J Hoc est in humido. Virgilius Ecloga hodie consilia, curiw vel camerw provinciales, innti-
0_: tueris cupsis decidendis prwgravatw consislttnl. 0
Nigra subesl udo lanliini cui liugua palalo, qtium laudabile Thotnw Mori martyris el juclicis,
'1'estnlur Augusiiiius.J Consitle l, II ad Macedo- uquissimi facltim. Ille cuncellariam Aiiglicanam lili-
iiii.lii epist. 54 post medit.m : deinde causam 14 qu. 5. bus tnaxime onuslam, sua dexleritale, solerlitt el
Jsionsaue. llem 11 q. 3. Non licct. Quibus locis verba tviltiuale, ab omni cuusu suo tempore tiberum fecit.
B. Auguslini allegantur. Ita Siapletonus rfeB. Thomu Moro marlyre, Antjtiiv
Nun licel libi vcpderc.J Jl/. sic ail : vel si non cuncetlario in Vita ipsins.
eges, si licel tibi veudere patroc,, eic. Non sapit. Prxcipit tueri.J Jl/. imueri.
Pro viliiale ofiicii.J Saua est hwc lectio, ut patoi Moiieain ad pacem.J Jtf. Muvearo ad pacein.
tx proximeet remole sequenlibus : Nequaquam ergo " Ergo inoncs eum.J M. Ergo monens eiim.
jirn utilitatc ollicii, dixeris , ut vull C. Si couduclitius.J V. omittit Si, M. Si coiiducliis.
Et lucruro nicndicent.] V. Vindice.nl. Quidaiti jusius et .prudens.J Jtf. juslus et pruvi-
I ad Cor. cap. vt.] Tria cap. xxvt, •' dens. Uuc revocandus esi margb V. Talis est: lliu
El viles-J Glossa iiiterliuealis esl, qute ait; Jndi- ipse U. ciiui esset episcupus Ainbiauensis (el coge-
screios , viles, etc. ret advocalos et judices ad reslitutionein daniiii,
Prudeniiorcs vero.] C. priidentes. quorf per eus rcis et clientibus illalum luerat ab inju-
lii sublitis vwuc.J V. omiitit Itoc modo : Pruden- stis aUvucntionibus el judiciis) quxsiluni esl eo,
liores vero prseicationi, clc. cur iu talibus laniam adiiibereioperaiu. Ucspuiidil :
Despcrabatur.] C, el V. rfesperabat. Quia iiisi lioc facereiu , teucrer Ue ineo resiituere
l.loneiis fuit.J Murijo M. prosperi ingenii. injiiriain pnssis.
lieui Siitonius.J In epist. de judicibus. Parab. c. xxui.J Tria XLV.
445 Q" 1 solkli siini.J M. qui soliiciti siinl. CAPUT LIII.
Auierre substniiiias.J M. seuieiiiias.
Fnsiidiunl adiuouiia.J M. inter tinetis : Sine M. Demnm legit hic titutum capitis prwcedeulis
immediate , qiti esl: Legibus divinis , elc.
pretio.- lu sttmmurio /laielitrvQuod solidilatis uiliil babcl,
Judicanda dictant.J M. ditant.
Diclala convelluul.J Mnrqo M. ubi ncccperiul. Itoc esl, qttotl ud-voluniatein Itominis immutari pussil
Ucirahuiit li-iuisi.gpntcs.jM traiisicutes. Male. juslitia \ ositiva, ,'
419 YERBUMABBREYIATUM.— NOT^:. {"»
Deul. c. xvi.J V. c. LXXIV. C. LXXXUI. M. LXXXIV. , x Soi, crystnllus, aqua, tlani qualemcunqiie iigurnui
Jusliniaiix.J Jlf. in margine ': Jiislilie humniix. Virginci parlus, eniriiuiit'pic fiilciii. •
Dieuntvr leges Jiisiininnx, qnia a Juitiniano imperat. Infclix quem res.J Jl/. er C prwponunl hwt: Itein
constilutwet declatalw. Tnles , nti Margo C. poliusi pocln.
punicnlinnrenaqunm in ecclesin I Jonn. ir.J Tiia, cap. iv.
Nuineri c. xxvu.J Tria LIX. II Cor. xiii.J Tria LXI.
Horum, qux ad liltCrnm.J Verba turit ejusdem El il.i.nliquando.] Jl/. snper el ita habet M., quoil
Orig. Iiom. 11. C hic addit in lalerati ora : Conlrn, est MagisIeF,
Levil. Lxiu. Orig. qnod suprndiclum est, elc. Ubi £i deleciionem.J JVon delcclntioncm, ~ut V. nec
dicilur : Apud Chrislianos non esl prxceptum, ul tlilcciionem, ut M.
corporaliler punialur ; setl Evangelium pielatem le- Ad remtim.J Neqttaqttam rcmcditim, ul corrige-
gis observat, rigorem jnris abjicit. bat margo M. Ail eaim idem alibi: Ad cpiscopnienr
Non proprias.j Ita textus Origenis. C. ridn pfo- iligniiniem eligi non riebuil, qni minoia ollicia gu-
pria. bcrnnre non riiriicit; quin curn navis illi comniilli
Non sufficit partetn;] Subdo ex Gtossa in c. xvm, iion riebhit, qui renuiro lcnere iton novit.
Levilver. 5 : Lex enhn uon vivificat, nisi Evange- Ad anipluslrc ] Seu aplustrc, ut sttpra dixi act
liu.msuperveniat. cap. 1.
Quod autem nihil solidumj Hic demtim caput in- Casus gravior est.J C casus diflicilior est. Juven,
thottl M. prwfixosummario: Qtiotl nihil solirfum, cic. sat. H:
447 Paict dccreta.J Sicut nil Lugdun. cpisco- B Onfne aninii vilium lanlo conspectins in st»
pus. M. in margine. Crimen hnhet, quaulo qui peccat mnjor linhetui-.
Alia et alia rntio reformal.J Hinc appellaliohes Dii. vncnvil papaliis.J Per 55 dies, nt habel Baro-
a iudice ad judicetri sttperiorem. Unde BtAng. t. I. nitis in Annal. Eccles. eslque sermo de Sixto II. Diii-
De libero arbitrio l. i, c. 6, circa medium : Lex tcm- lius vacavil post Fabianum.
poralis quamvis jusla sil, comiiiutari tamen per Ponipam sxcularem.] M. Itocsubnotat in ora ia-
leuvpornjusle potest. lernli : Aurifrigiuni in niiira et bujusmorfi. Attrifrt-
Quod in eaj Jtf. quoil in eo. giiim ornameittiim est induslriosum primo irt Frigia
Agellius.J C Au^ellius. A qitibttsdam vocalur An- inveitliim, ut de Dalmalica ail lsidorus, quia primo in
Ins Celliits, cnjut exsiant Noctitim Atticarum l. 20. Dalmalia Grwciw testa esl.
Leges iirbiuin.J C et Jtf.Leges veslrx sunt. Qui major est.J In vjriulibus, ail C in maryine,-
Ei similitiidinibus.J Ut cxctis qui pascens alium Fint sicut minor.J Idem :Jn humililatc.
(aiiint margines M. et C.) pro ore eruit ei ocdlum Sed an pollens.J V. Sed aii pollens m. forte mi-
(M. at(dit) iippum. nus.
Et exeiuplis saucloriim.J IIwc oinittit V. Conlra conscicntiam.J Jl/. contra scieiitia-iiT.
Siaiireiiics.J C statuens. Pro consciei.ilia.J Idem pro scientia.
Et cxteros huiusmodi.J Diciam de lalibus supra Unde nec velit csse.J Similia habel B. Greg. /lom.
c. 47. 17, in Evang,
Quod videlur.J Quod si non sufiicil, ail C. videtnr- Vitn, scieniin.J Glosta esi in'Il Tit». n.
qnorf clericus, ctc. ,
Q Gallritlus Pcioncnsis.J V. Giiiifritlus Paronensis.
Trausgressores conslit.J Ergo el le babenleni Diclus est Peronensis, qniti a Perona eivitate Gntiiin
plures ecclesins siue scienlia et liccntia papx. Iia oriundus. Hujtts meminit, sttppresso liomine. Cwsn-
tnargiaes C. tt M. rius exemp. memorub. I u, c. 29 el Menototjhnn Gt*
CAPUT LIV. slertitnse die 15 Januarii. Ubi vide adnol. Vocalur
atilem ibidemGodefriaus de Perona. Nee absimiliti
Maximo et prxcipuo.J C maximc ct prxcipue. tmrrat Canlipralanus i Apum e. 20. Ubi aii de lln-
Eccli. c. vn.J M. tl C. 19. V. "29.
: Clericus vel laicus si gone decnno Cameracensi, qttod muluerit in habitu
Extiinescas.J Cyprinnus monachali sttb regnla in Vacellk latere, quam inltiltt
iiraet, vicimis esl venix; cum vero episcopus jimei, poiilificuli tlecorari. El alind ibidem prorsus simils'
nclum cst de co. Margines C. et M. de Cahonico Reynluri S. Victoris apud Pttrisios.
El colligns.J Hwc omittil V.
Hircus emissnriiis.] Non cinissorius, nl C. Vide 449 Fnelus cusios.J M..et.C. Sanctus cusios.
1ii oraciilo-.J\Uoc~ett otatorio secrelo.
I.tvit. x\i tt hom. 9 Origenis ih liunc tocum.
Posten ordinalus.] Apparet Nicolaum de Lira qnon- CAPUT LV
Levil. Tri.i txxi. '
dam Ituncnostrum auctorem vidisse; nam ejtts Glossa cnp. xxi.]
redolet ea quw hic in textu habentur. Ila enitn ad Iu minislerio evnngelico.J C iu miiiisl. ccllcsi*-
illud l Tim. v : Neqtie coniniunicnveris, eic. Aliipii siico?
exponunl boc de ordinationc nimis feslina alicujus ii.tle. Abrolnnimi xgro.] Sic tra exemplaria el orig?.-r
insufiicieiitis, el sic episcopus tommuuicnl peccatis D Grirci 'Afipotovov.Ilerba esi, Galliie Auro.sin-,
ipsius iiiriignc iivinistranlis. ' iliijns aiilcni iutiigiix. I M. super' tlujus, legil 'h
In calbodra tlerisorum.J Hcvc Hebraica translaiio forie Magisler.
B. Hieronymi est. Chaldaica versio pro in calbcdra, Sieniin-i generis.J <Sen,ut murgines- duo : Nubili*
legit, iu sucietule riei-isoruni. tas sanguiiiFS.
Et teroporalein.J V, omitlii, el. Qiiaiitani ergo mauir.J V. hwc oriiittii, usque Sv
Episcopus Ceiioinanensis.J Nomine Itildebertus, ergo, C habel in marg.
qui varios verswsedidit. llos vidi inter cltirographa El prudenliani.J Et qiiamcu'uq'iieprvjdentiam. C
nostra : De myslerio missw sic incipil: ibidetn.
Tollirour e lnerfiofulis urgentibus onines, Quori pretiosum.J llwe parentltesi inclusa V.htt-
Et irahinvur quo nos vita peracla vocai. bet in texltt, C. in margine.
Alios prwterea sub hoc tilttlo : Sncraroeula Ccnoraa- Itegeru ei revelare.J M. velare et revelare.
nensis episcopi. Incipiunt :* Caveanl sibi.] Jtf. Unde cnvendura est promo-
448 Scribere proposui quid myslica sacra piio- veiitibus tales, ne simill pcena, ut Philistaji, per-
[riini cuiiaiiltir, eic.
Missa reprxsenlel, quidvu minisler agat. Dcinde Iteni timeiidtim csi.] Afrsitnihwc in M. usque :
alios vere ingeniosos-,quibus in ctipiie pro sum- Sic enim.
mario hwc prwftguniur : De xquipollenlia virginiia- . Seri et siiiilus.J Sibilo enim aurigw, boves re-r
lis sanctx Marix : Quoinprfo ignis habelur de soie. guittur.
Iriiiittm tale est: LUpote scholares.J. M. et C. ul pocta: Scbolares.
451 PETBJ CANTORIS 4o*
Magisiii scbolariim.J Hwc omittit M. j lum pro spirituum glossavit. Falsi enim codices
X
Seri quorsum iixc objicio.J Jtf. perstringit et tallat suni, qui spiritum pro spirituuro hahent, quod hic
tic : Sed tales non eliguniur in fabros, nec habent priino invcni. Nihil aulem arieo falsuin est, quotl
locum in ecclesin. Ubi ndn.est videns, privamur aliqunm exposiiiouem non recipial. Qmnis enim iit-
virientibus, ut vitlcri proxima captivilale prophetis. lera mereuix est, et coi-rnptorem patitur.
Unlihasar abtisus esl vnsis Doroinifigiiralibus, iinrie Item ihidem.J Addidi ibirieni eo qttod idem sii
eariem nocte occisus cst. Quanto magis piiiiienlur caput. Tria inlerim legebunt: llem 60 (caput scitice)
qui viva vasa, irf est animas el ecclesiastica sacra- Tolle, etc.
menta cnraroiitunt indiguis ? etc. Gencsis, c. XLVI.JTria, c. LXXV
Ilem Ecclesiasles.J Solum V.inlextu usque: Itcm: 451 Attnin est de en.J B. Cypriani tenlentia.
Qiiomodo. C rero in ora iHferiori, notatquec. 21, sed Otlicium el onus.J M. omitlit oflicium, ted vi-
hodit 10 tst. tiose. Ait enim Glossa ord. in c. i, Jerem. Delesla-
Maith. c. xxiv.i Jtf. c. 68. V. cl C. 247. Olim di- lur, Jeremins, officiuin, quod pro xlale non pplcsl
viscmnt Matthwi tivangetittm in c. 555, «f esl Suidus, susliiiere. J5. Hieron. in comment.
Atnmonius, el Ettsebius. Elementarius vila.J Snpra c. 1-,vocal nbcdnrinm.
El lionoruin.J Jtf. ex ambitione lantum. C. i'x Juvai hic subnotare quw Alanus habet initip sui libri
mnbilione digniialum. V. addil et honoruiii. Pwnitenliatis, nondttm, ut reor, impressi. Ordilut
ln illa fxce leroporum.J C in margine : Dictum sic : A, a, a DonvineDeus, quoniani puer ego suin
Sapientis :|K.eliani in margine hwc legit : Id est el nescio loqui. Si Jeremias ab ulero sanclilicatus,
tempore inetlio, inter dcfeclum legis cl iiiiliiiin jn a Domino propheta electus, a criininali uiacula alie-
Evaugclii; lempore scilicet praerficationis Domi- nus, divina iuspiralione erioclus : limeus ofiiciuni
ivicae,quando jam lex deficiebat, ct in Evniigclium prxdicaiionis assumere, limens verba Dei rcsonare,
iioiidinn plenc coruscnbat. Quod tempus ilicilur se confessus est piieruin, se confessus est blxsum :
pcrversa medielas a pt-rversitate Judxoriim, qui quomodo nosiri teinporis homines ab ulero ini-
tiinc erant, legero Moysi jaro incipientiuni pcrdere, intindi, a Domino reprobali, criininalibus implicili,
el Evnugeliiim Christi noleiiiiuui recipere. divina visiiaiione deserii, aiitlent sacerdotii ctiUttctt
Scderunt passim.] C. el V. Sederunt quililicl nscendere, arcana ccelestin halbuiire; cuin non sii.t
passim super cnlhcdrani, elc. Male quilihet affitma- infahles puerilia, setl puri [forte puerij sapienlia,
ttve, quia sequitur, sed lantum Scribx, ele. Videa- cum non sint pueri sapiendu, sed scncs desipiendo;
tur Glosia in hunc locum. cuin non sinl lanluiii blxsi ad prxdicniidnm, setl
. 450 Sigmim religionis.J C divisi ab iiliis per inuii nd loquenrfuni ? Si Jereroins, qni eloquens erat
signuiii religiouis. ad prxdicaudum Deuin, se routuin cunfitetur : quo-
Maluri xlale.] Vcrba Glossw ordinuriw, in illud niudo sacerrios niulus, ad loquendum^e Deo se elo->
Malth. XXIII,rers. 2. queiiLenifalelur? etc, leclu dicjnissima..
Si coiivcrtalui- et pcenii.J 3/. Si converlalur cl Ineloquens aulem.J Jtf. variat. Sic enim inquit:ln-
relinquat posl se bcnc-diclionein. Omiilil el poeni- nocens (forte ineloquens) et absque scrmoiie cun-
ical, malt, prout tl proximt sequenlibustiquet: Sicul versatio, quaniuni excmplo prodest, lanluni silcn*
de ncccalore pcenilentem, ctc. tio nocet.
Lt inscio proniolo.J llwc absunt in M. Sic enim : Q Nam lalratu canis.J IIoc, usque el dixit, tolum
Seri faluo nulla spes est; sicui (elicim hic omitiit j M.admittit.
quwdam) de peccaiore poeniiciueni, elc. De facili enim.J Jtf. omittit non pauca, Post, au-
iliiic, inquil Aug. Cousule Glossum in c. iv Levi- dibilia facimis, ait: Fucienrio qux prxriicatis, nliu-
tici, deinde recurread tom. IV operum ejusdem parie quin facilis ne verbis creduiur. Tu ergo uccm-
u, Quwsliouum ex utroqne Testamenlo, q. 4. ge, ctc.
Quis inedebilur ei?J Sacra Biblia: Quis niiscrebi- Jeremix c. i.J Tria c. ui.
tnr ci ? Sicul Ezech. c. iu J Tria c. v.
Culiigite fragmcnia.J V. Colligile frauhienla, el Quod Job, Elins.J De Job ricle ejusdem c. xxxvm,
pro fragmeiilorum, fruunieuloriiiii. 3. DeElia ui, Reg. xviu, 46. De Jeremia libri ejm-
Maiius prandcnlium.J C. prtidenlium. dem cap. i, 17. De Joanne Matih. m, i. Hot retcn-
Sicut cophini.J Hoc usque: Ut pno lehipore V. sel auctor secundum ordinem wlatis. Job enim Eliam
omittit. C. habet m mttrgine. M. in texlu. itno et Moysen prwcedittempore.
Subsiantiaiem tliiTerciUiaiii.J C. Subslaiuialcra lucessorein. V. Cessorem.
drnchmnro. Iicm nccedens.J M. restringil hanc sententiam
liieronyinus de llclvirfio.J Hubelur epistolu B. llie- hoc modo: Atiendnt jurfex fuiurus, quod iitilltisju-
ronymi ttdversus eumdem t. II. Incipiique : Nuper dicura, clc.
rugatus a fratribus. Gennadius in Cataiogo virorum Spiriium Olhonielis.J Jtf. paucit compleclitur *
illuttrium, Helvidii meminit. C. Hieroiiyinus de Edu- Spiritutu Oihoniclis,Debburx,Ge.!eoiiis aiiicquain,
lio, pro llelvidio. M. pott illud de tide ci spe, om.iut, \Detc.
et bonis nioribiis Ecclesix, subditque sic : lielvidiiis
unicum et horreiiiluni lnonsiruin in Gallia sacerrfos bora Delborx.J Trtn sic pro Delborx. A>irig«tr«sDel-
laicus (cum soln Gallia iiioiisuis carcal) qui tniiien dicebatur. pro Dcbora, ul ex vuriis codicibus deprehendi,
liuerauis fuit, sed iropie de B. Yirginc scripsit. Si ltem Exodi iu.J Ttin tion ui, sed v.
cx prxcepto Doroini, elc. Aliquid simite de Vigilun- Mutalionera virgx.J M. et C. in margine : Yirga
tio tcribit idem B. Ilier. in ep. qUwincipil: Multa in ferrea necessaria est prxbilo : lia censet B. Greg.
orbe mousira. I. xx, Moral. c. 8.
CAPUT LVI. Souorx vocis.J Verba sunl Origenis hom. 3, in
Exodum, iniiio.
Ad indiguam.J M. abbreviat hoc modo : Ad iiirii- 11.Tira. n.] Tria. II Tim. iv.
giiain iiiriiguorum iiitrusioiiein repellendam, iiiiueii 452 Ui Act. apost. c. xx.] F. el C. c. ILVIII.
hbet oliicium prxlatoiuni etsaccrdotum. Provideat M. LX.
Doininus, etc. i Episcopos regere.J Quo sacerdotes intelligas, sed
Niiroeri c. xxvu.J V. el C. 59. Consult Glostam contracluni est nomen, inquit C. in ora talerali. /n
Origenis in hunc lueum. frimitiva Lcclesia nomine episcopi etiam presbyteii
Doiiiiiius Deus spiriluuin.J JVun spirUum, ut C. inlelligunlurel econverso. VtdeS.Tho.%. 1. q."i84.'
Qtiod acute reprehendit margo V, Nola, inquit, Glos- oiI. 6odI.
s.vtorcHilitieraiu isUm nou intcllexisse, qui spiri- Usque ad asccllas.J Post hwe seguitur in Fraq.
453 VERBUMABBREVIATUM.- NOT/E. 45»
meuio r.amberonensi: De hoc inyslerio Aposlolus A Ditmndut I. III, Raliinialis c, \S et eadem indicantur
ari II Tiinoilieiim iv : < Tu vero vigila. i Glussa : in Ponlificali, dum episcopo traditur pedum Paslo-
< In omnihiis Inliorn, > lam perversos qunm bonos rale.
docendo. Opus fnc Evangelislx : iraple opere quod Ezechicl c. lii.J C pto Ezeehicl, male tegebal
prxdicas ore. Sobrius esio : tliscreius iu oiiini Ezechias.
opere iuo, carensomnisupeihiiitaic. Et poSlmorfum Et c, XIU.] V..c. xxvii.
addit: < Conteslor vos borfierna die, quoniani mun- Et cap. xXu.J Tria LIVin fine.
riiis sum a sanguiiie oiiiiiium vesiruin. INoneniin Elcap. XLIV.JDtio c. cvui. V. non notat caput.
subterfugi, qno miniis annuiiliareni vobis onuie Et cap. XLIV.Fili.J Tna c. cv.
cnnsilium Dei (Act. xx). > Ergosiquo minus aninin- CAPUT LVIl.
linssem, reus essem aniinarum ipsoruin. Si enini
fralcr fratris, proximus proximi it-neliir esse cuslos. I lim. iv.J Tria, 1 Tim. vn. Jtf. sic inscipit : At-
(nlioquin vo\ sanguinis clamabil ari Deum de terra tenile lectioiii et posl exhortntioni, G. (hnc ett
]Gen. ivj), multo inagisprxlalus tcnclur esse custus Glossa) Voleiifiuin, T. (te-rlus)el doctrinx, G. ne-
pro quibiis spopnndit; quod oves inlirinas eiinm scientiani.
snper humeros portans inlrodticet in ovile coeleste, Canonicam eleclionem.J .1/. non legii, canonicam.
omnia poslponeus cl proprium corpus exponens In eadem episl.] Tria c. n, cnni i, sir.
inorii propler illas? Iteni, luiic Jaeub defleal Jo- Iri est, secunrfuni.J Gtosstr siint itilerlineales
st-ph, elc. ticct ibi. Ea atilem quw habel lextus hoc QIIXriiciiiitur prophciix.J Ab litnc usqtte: Graliam
loco, omiilit idem Fragmenium. B exponendi, V. tacei.
Quia prxdicalio.] Ucecparenthesi inclusa, C. legit I Machab. c. v.J V. c. xvi. jtf. xv.
in margine, V. nullibi. IV Ucg. xxii.J C et M. IV Ueg. LXXXVII: V. IV
Vel singulorum.] Solum C. addit. Ueg. XXXIII.
Aiigustinus : Quid sibi.J T. IV libro Expositio- 454 Quanlo sollicitiiis.J M. Breviter : Sollicilius
nis epistolwad Romanos[inchoatw, ante mediitm. pralalus Ecclesix evigilare rfebet ad loiiilrua ver-
Etforliludiiiero.J tioc omitlit Jtf. boruin Doraini. Grex perditus. Cwlera intermediu
Tradilur indigno.j M. etiam bene, credilur inrii- omiuil. . .
gno, Paslnres eorum seriux.J Jtf. el C in margine :
Piscis Iristilix.] /d male omittil V. Est enim in- Exemplo. Error eniiu priucipum trabitur in exem-
terpretalio nominis Dagon. pliim.
Eiinuchis mollibus.J Euiuicbis abest in M. non, . . . ." . Non sic cvertere mentes
mollibus. Humnnas, etlicia vhleni ul viin regentis.
Diaholi ftigantis eos.J tiwc verba non habel. Versus sunl Claudiani libro rfe iv Consuiatu Ilonorii
Cuslodibus aniinartiui.J C. custodiis. imperat., sed nonnihit discrepanles ab ftnpretsis, qui
Atl Uoro i.J V. et C. ad Roui. u. sic : ^^
Vestrain atque meain.J C Yestrain atque niiscii- . . . . Non sic infiecierc sciisus
COidiam. Humanos, erilcta valeiit, ui vita regentis.
In eadero c. l.J Tria, c. 111. Cubilis sui.J C cubiculi.
Aliquem frucltini habeain.J M. in margine : Vel C Ei liiigiosa.J Abeslin V. etlocoliujut: Et inala.
ut vos fruclili.cciis, vel ul ego prxuiium ncquirnm Isaias c.ip. LII.J V.et M. c. 157, C 167.
pro vobis. Glossaest inierlinealis cap. 1, ad Romctn., Quia populus borfie.] Nota diligenier. V. Quia
vert. 13. populus liorfie, noii sicut sacerrius, et sacerrios mi-
Vobis in subdilis.J M. Ynbis et subditis. Sequi- ntis, noii sicut poputus. C Quia popuius liotlie plus
turque in Jtf. Mercedeui xiernani cl peiiiianeiileni, quani sacerdos elsacerilos iniuus non siut plus.
etc. J Tiro. c. iv ] C. et M. \, V. vn.
Apostolus prompius fuil evangelizare.J Hwc, Niliil enim csi.J B. Hier. I. VI. Commenlario in
terba omtuil C. finem c. ii epistolw ad Tintm ila censel.
Applicandi sunl docl. C. applificandi. Fallitur. Iiera Isaias c. xxvu.J V. c. txxiv, C LXXV.-
lleni IV Reg. xi.J Jtf. non citat locum. V. et C. Yenient super eos vel nos.J V. et M. Venienl su-
c. 78. Idem legitur Jeremiw xxix, el // Paral. xxiu. per nos. C in margine uddil: Qui lerapluin Dumiui
453 Vt esset populus Domini.J C Ut esset-po- poputus peculiaris sumus.
pnlus posl Deum, ohediens Deo el regi. Siercoribus lempiiraliiim.J Jtf. in margine colla-
Sed quis sil medialor.J M. Sed quis sil nvediaior, lerali ita correxit. Prius euim in lexiu : Feloribus
iion lioino sed Deus, si conversus fuerii iu lupiini teinporaliiim.
vel nierccnarium, setl siue tustode. Omiltil: Non Qui iniisiis consiliuui.] C Fallitur hics Aiteniin:
iegitur, ut palet ex lexiu. Qui noii iniislis consilium. Texlus Isaiw cap. xx\.
Germinalio diclionis.J Hwc abtunt in M. utque : (C. in margine cap. LXX,M. LXXIX.)sic : Ul facere-
Debel euim. JVouubsimtli sensu in parabola decem D lis cousilium.
virginum B. Ilier. ad illa verba : Doinine, Duminc, Ainos. cap. vi.] Tria, c. xxv.
nperi nobis : Egregia, inquit, in Doniini appella- Prnptcr quod emitinui.] Jtf. Propter quos cinit-
tiune coufessio, idque repeiitiini, fidei inuiciiiin lain. Utique bene.
e&l. Qtii non ardet non acc.J Sicul enim non accendi-
Verbo prxdicaliouis.J M. et C. in margine : Tu tur cundeia nisi ab ardente flamma, ita non accen.
curaJudxus sis, cogis gciilcsjudaizare. Gal. n. Addii- dilur audiior, nisiprius ardeat prwilicator. lt tryo
que Glotiam, quai ortt. est: Noii tloienlis iuipei io, priut exempto doceat quam verbo, .'•'.
sed conversationis exeniplo. Basiliu etiaiu.J Exempla Itwc tum B. Btttilii cum
Spirituni suiiin.J V. Spirituin snnclum. S. Sebastiani elium habentur tupru c. vn. Quure ibi
NUIICautera.J Ua-c omiitit V. usque: Uude qui- nolas videto.
dant. Lingua ignea.J M. Flamina.
Pastor oves cura.J V. et M. omiito primo versu, Act. npost. c. 20.] Trta c. XLVIH.Jtf. omittit hie
incipiunl a secundo: Atlrahe, etc. Uabenlur hi ver- nonpauca ub illo loro .-l.eui Lucas, usqite: Aposto-
sut, in Gloita Capit. Cuiii vfcnisset, Exiru de sacra lus fesiinavit, ul Peiilecosli-n (vtrba sunt M.) face-
uiittione. Ubi primut versut hic est : ret in Jeriisalein.
In baculi forma pixsul daiur bxc libi norma. Majuribus soleninii.] .1/. Solemnilalibus timpti-
Atlrabe, elc. ciier, omisso majoribtis.
Tertium veniculum habet eiiam S. Thomas in Supp. 455^uj')res naiu senes ] M. addil non juVcues.
q.iO, art, 7, srrf pro atlrahe legit colligc, sicut et C. iri marg Non pucros, non juvcucs.
4r> PETRI CANTORIS 4;;<5
Incognita salulis.J Otiitiiil Jtf. A CAPUT LIX.
Ei per domos.J C in marginc : Ubi uunc iiujus- V".'lale lcgil sumtrtariiim liujits captlis : Quoil ad
modi prxtlicaiio? Prxlalns enim suus non esl. solliciliidincm pasloralero periinci, csse cxoiieralinu
Vftrloih Jcrnsnlcm. M. in ntargine : Non ntl exi- a sttciilaribns. M. aittetn, qnia continuo variat in le-
gendum inunera, non ad rielicinnriiini(C. amplius. ctione, consulto posl nolas ex inlegro subjieiemus.
Non ad convivanrium et rieclamaurfum)sed -id iribu- Sttttl autem hoc capite qnatdam vehementiits dicta
Inlirtnem (M. pnliendum) C pavchdnm. conlra episcoposqtti non religiosi sunt, ut eranl apv-
Tribiilaliones roe mnncnt.J C ibidem: In niuntlc stoli. Neque est pectatum hctbereditsilias, sed eti cor
prcssurx, clc. Joan. xvi. apponere.
Vcl vitara inenin.J Solttm C.M. attlem in margiiu Hoc dcierminantem.J C rie.nunlinhleih.
rid illttd : Aniniam iheanv, ait : Id est vitam nieam. Eilnm voluntnlero habemli.] Videio commenlarium
Vicnm itlud, vel vitam male abfuhse a lextu eo qttoii B. llieronymi in cap. ix Malih.
Syriaca interprelalio videalur admillere. Jonnncs relicia siudone profugit ab eis.] JVone..l
Dummodo consumineni.J Tria : Dum ego consiim- verisimile adolescentem itlttm fnisse Joaiinem aposio-
mcm. Ex Bibliis sacris restilui. Eisi interim eliam lum; quia Joannes inlroivii in alriuiu ponlilicis:
legerim : Diimmorioego consuiiiniem. Videtblextum Joan. xvui, v. 15 et 16.
Glotm impresiW sttb chufaclere S. Pelri, ut vulgc Successorera aposlolorum.l Hwc duo veroa omii-
dicitttr. iit V
II Ad Tiin. cap. iv.J C et M. c. vi. Equos cl phaleras ] C in margirie, ad illa verba:
Aliqucra sernioneiii,] Sic "
legendmn esl,ut cxGlos- Secuti sunius le, atr: Qnouioilo' Nunquid in pha-
sa iuierlineali collegi.Non ergo aliqunntlo, ut M. el C. leris el pompis sxculi; in equis el quiririgis, non
Ilic sttbjicio itolum maryinulem C. Patres successuri inntuiii ferenlibus, serf post se traheiilibus aurum ct
n filiis uliliora ttiuc tlant roonita. Naluralceniin boc argentura ? etc.
est. 457 Lucx c. xxu.] C c. ci.xx. Jl/. CCLXX.Scc
Proquibns spopontlit.J C Pro quibiis rfcsponden- mireris, lector, si lot numerent capita. Nam uiiiiqui-
duin spoponriii. Jtf. aulem abbreviat sic : Mullo mngis tus OEcumenius et Euihymius Evangelium Lttcw
prxlatus ctistos animnrum (liic\ desunt) qui tenelur ili LXXXUI cflptln disiribuunt; Ammonius el ICttscbitts
oves iufirmas supcr huroems porinre, elc. incccxLiu; Ambrositts in tilulos CLXIV;recentiorcs
De eodem Jcremix cnp. XLVIII. Hwc usque: Alleii- Laiini tn xxiv capita dissecant.
dile, Jtf. Cer V. cap. LVII. Quaiii Eccles. prxl.Ui.J C ad marginem : Qiii
Iiem III Ueg. c. xx. j V. C. LIV.Duo alianon rfe- clinm in catherfris stiper colla dticum feruniur cum
tevminant. lurha tumullnanlc et libiciniis.
Discessiontim iueam.J M. Discessiim. Divites sxculi.J JVccma/e V. Duccs sxcuti.
Lupi rapaces.] Jtf. Lupigraves, pro rapaces. Noiine militani.J llornm solulioncnl ignorn, aii
Meiiioriier relinenies.J Jtf. Non est parva cm-lotlia, C. in margine. Uti promisi, prwdictum capul 59 e.r
ilivini prxcepli iiiemoria. Texlus Btblicus: Merotuia il. verboteuus (nt loqitunlttr) descr.bo. Sic incipit :
f-elincnies, non memoriter. Quod l\ic ailnoiavi e:vM. Quo Idamadilirfit: Quotlatljcciiiin poiernt prodessc ct
Glossa esl ordin. quw et Rabani. obesse, Dictuni cst npostolis. et per con-
Nulliiis concupivi.J C el V. Non concupivi. ^ neglecliim
scquciitinm successoribus aposlolicis viris : <Nolile
El dignoscuntur.J M. et V. et disceruunlur. possidere aurum etarg. nec pecuniam in zonis
Quod noii veri pra-I..ti,J JM.Quod non sunl pnc- vestris, non pernm in via, non rfuas tunicas, nec
lali. calceamenta, nec virgain : rfi^nus csl operarius cibo
Manus islx.J Jtf. nvcx pro isix. Male. stto (Matth. x). > Lucas : < Etlenies el bibcnies, qux
A lupis.J Jtf. tii textu , C. in margine : Nc infirnii nputl illos sunl. Mandiicale qux apponuniur vobis,
Scnnrinlizeiuur vel graventur. curnntes infirmosqui in riomu stinl (Luc. x). i Mo-
Cuniiiiendans itlos Deo.J Hoc abesl in M. et , . demi prxdicntorcs pariein nuclorilalis deiruncani,
Bouusprinceps.JC el V.solus princepsincoiiec/e. procnrari volunt, non curnre vel prxdicare. Pr;c-
El Jlciit niaxiroe.J Hoc, usque ad finem, omittit M. uperari opernrius deberct. Domiqus dicit: Opera-
rius, el cibo, non cibis, non ferculis; et suo, sibi
456 CAPUT LVIII. debilo post irapenso, pro spiriluali prximpeuso.
NolandumH. divisisse hoc capul a priori, inlerca- Qux apud illos stinl: Non tcrra marique qun?siia
pedine, «I assolel; tamen in matgine indical inclioan- rielicatiura extra iluinum ; serf ncc rfeliciosa rfo.iius
dum novumhoc sunim.ario.-De pntientia ct impniieii- cl lauliora quxral sibi npponi prxlnlus, serf sibi
lia prtclalorura. appositis sil conienitis. Untle : Manducnte qux ap-
PrxcipUa virlus.J/rf omittiiM. Sicergo; 1'atientia ponunlur vobis, scihcet sine delecui vel muriiiure.
cst prxcipuum ornaniciiium prxlaii, etc. Sed nunc non crnt bis locus, ui tlicuui, serf in pri-
Est paiieniia.JC arf marginem explical: Et ahun- " niiliVnEcclesiu. Dicluin esl rusiicis et piscaloribus,
diiiis prxter generaleni. Cnr hoe~ Quia praialus cun- hodic licere sibi huhere oppida, servos, phaleras,
ttela esl sttper cqndelubrum aliis subditis prwluceus ttivilias, equos, roiunioria veslium et liujiisuiorii.
exemplo, charilate, patientia, etc. ilodie euiiu lactalur Ecclesia inaiiiniilla reguin, hn-
Ari 1Cor. c. xii.] Tria cnp. xxvu.' bel rcgalia episcopus, comes movei c.vstra, ivnbct
Et ablalo equo.J Jtf. tinrfe ctim cuidaui tollerelui- iniliies, salelliles, muluplicat sibi thesauros et
Jiiniciilum, ait : Quin et lolle scuticaiu. Qunnius equos. Cum hoc prohibilum: sit regibus, mullo for-
enini quisque existat illaia coniuiueiia proliai. Iteiu tius regibus spirilualibus quori qbservavil David,
IV Reg.,etc. qui solam niulam babuil, et super eam Saluinun con-
IV Ueg. u.] C IV Ucg. ix. 1 secrattis csl (Deut. xvn), cl iia secuiiriuui eus rielen-
El in lloin. 21, 1. u.J Tna : in honi. 9, secunrix duin ul cxremoniale, liovimi Evangeliui», Verbum
parlis. Utiqite bene. Nam per secuntlain parieiii, tt- abbrevialuiii quod unsit Deus supcr terrura (Rom.
ker u inteltigendus est. ln hoc autein lib.w., anti- ix): cuin lanieii de raurulibus rficant sancti esse
quitus 10 nnmerabanlur homiliw, et illa, rfe qua est liujusniodi prxcepta Evangclii, non pro loco, icm-
sermo, nona est, hodie vero 21, quia nttmeritm diwde- pure, persoua exsuuTanda, nec pro coiisaetudiiic ci
cim iiomiliarum l. i moderni conjungunl ctttn Itomi- isu uienliuiii iu couirariuui. Nani Doroinus dicit:
iiitl. u. < Quod vobis ttico, oninibus dico {Marc. xm). > E
Saci i eloquii verhis.J Ita C. cum texttt B. Greg, <lniiiocognovide lesliinoniis^Psa/. cxvni), >elc. Et:
hom. 21 iii Ezech. V. vero : Sacii cloquii' vcrba < Principiiini verborura luoruin verilas(i4i'd.), >clc.
tloci-l. Eccc nos icliiiuiiiius onuiia; etiain voluntaiein ba-
457 YERBUMABBREMATUM. — NOTiE. m
bendi. In numero diviium convpijtalur, qui divitias A positionis in \ reg., cap. 3, post medium : Miaa vi-
concupiscit, et si non habeat. Et: < Facilius est ca- rilis, tempus est ariministrnnrii sncerriotii. Sectom-
lnelum per foramen acus trnnsire,» etc. < Et secuti nia sequenlia, sunt verba HilcleberU, usque : Seri ob-
suiniis le (Mallh. xix). > Non in pnmpis el phate- jiciiur.'
ris,etc. In regeneralione, elc. Reiiclio omniura, JEtas prophelx.J Hwc elsequenlia redolent doclri-
confert bnnc judiciariam potcstatem -, scilicet ut nam B. Gregorii homili.i 2 in Ezech. initio. .
nmfi niirftim sequaniur Doininuih et ejus riiscipiiios. Delulit igiiiir xlaii. Margo C. Quid majus osten-
Ad.hoc lenefur quilibet prxdicator ~exofficio. Unrie dilur, qiiam piierum erigi suprascnes?
Joamies, relicta sindonc, iiudus prolugit; .4531°" Cerlusqne liraes.J Oiim episcopatus, sicut tt sa-
seph, relicto pallio; Mallhxus lelonio (Maith. ix); erorum ordinum, sitsceplio, in juniori wtate permit-
Sainaritana hydria. Et volens sepciirc pairem, audit tebattir facilius qttam hodie. Liinilal conc. Trid. wta-
<
a Domino: Dimitte niorluos Sepclire,> elc. < El lem episcopi.
sequcre me (Matth. vui).> Cum piinn sil exsequiale Sed objicilur rie Salom.J M.variat sic: Si Snlo-
ciiam erga patrem otficiiun; iiiulio roagis ciiain cx- mon diiorfennis iiiunctiis est in Tegein, ob hoe
tera onera iiiierdicenria signayil, et prxlalis stre- forte bonos non hnbtiii exilus. Jereniias, Daniel,
pilus belli, eic. H:cc ciiiin et genies itiquiriint, Tiraotlicus cilra xlaicra facti suntprophetx ct rio»
llegibns Israel prohibilura esl ne rcrfircnt in /Egy- ctores; sed privilegia paucortim non faciunt conse-
ptuin. Si dixerint quin oinnin reliqiierunt "eo quotl quenliam. Unrie trahi non tleberet in consequen-
patrimoiiium et piopria noti liabennl, seri tautuni liam; si Jrnhn(iir, olignntur similes pnxdiciis. Itcm
dispensaiionem rettim pauperum sihi creriitani, sic B Isai., etc. Has objecliones solve cum B. llier. t. IV
reliquertiiit. omnia iniperatorcs, qui ex elcclioue tn c. ni tsaiw, v. '.
succedunt. Quod sequiiur, alia duo compleciunlur. Privilegia paucorum.J Regitla Jttris Tiinsexto.
CAPUT LX. Quod alicui grntiose concediiur, trahi non debel ah
: Y Httnc prw}_ert.titulum: De gratlu ei dignilalc aliis in exemplum. Aliquantlo wlate juvenes ordi-
diaconoriiiii. naiilur sive sacerdotes, sive episcopi, urgente necessi-
El si sapiens.J Glossa interlinealis citm sequenl. late, neque hoc in argumeniurii trahi debet, ttt liqttet
Subdiaconatuin.J /rf expressit Urbanus II uii /e- ex regnla 78. Si prwlerea privilegium visumsil perso-
gitur de xiaie et qualilale ordinis, a mullis" raulto- nale, illam personam sequitur lantum, exstinguiiur-
ties. , , quecumea, ut indicat regula seplima, ibidem.
Alierius- dioecesis.J V: Alierius muUoties opi- Ilcm Isai. c. n.J Jtf. c. iv. C et V. e. va. Irii-
scopi. . lio notavi numerum capitum ab anliquis observa-
Substituantur.J lnstituanlur Jtf. tum.
Ad evangeiizaiiriuin.J C ad lattts ; Hoc videtur Puer contra senem.J Margo Jtf. Vila.
tantum archidiaconis convenire. lgnobilis conlra nob.J Idem .-Genere. Abhinc, us-
Cui coramisisti Dominici- cprporis et sangtiinis que: Idco Apostolus, lacent C. et V.
consecrationeni,eic JTam in Vita S. Laurentii, quw Clione Et dicet.J Jtfarjp idem, scilicet M. Carnali affe-
est apud Suritim,.qiiam in ipso Ambrosiol.iOflic., suos inlrudenles. Videatur in hunclocum Isaiw
cap. 41. (omissa diclione corporis) legitur Dominici cbmmentarius R.c. Rier.Jtf.t. c.IV.
saiigtiinis eonsecrationem (sicutel.in Paris. editione '•fj Ecclesiastes, i.J xxvm.
facla ex Komana) hoc esl Dominicum siiuguinem con- UlEtvideam volupias.JCVolunlas. Idem notoin psal.xxn:
voluntaiem , pro 400
stcralum, populo seilicet distribuendttm, ul ibi in voluptatem.
missa : llxc coutinistio et consecratio. Sed quia non Psal. iv : Ad Deiiin fonlem vivuro , pro fortem ,
bene intelteclum offendere videbatur, in Breviario vivum.
Romano mutalum esr, in dispehsntiouem, quomodo Slerilibiis.J Id abest in C. et V.
legil sanclus Thomas par.e terlia, qtiwstione oclua- Mane comedit.J M. omittil hwc, usque : ftem Hie-
gesima secttnda, articulo tertio; el Raronius- lomo ronynius. C. tiero lantum legitin bra iaterali, uitde
secundoAnnalium ecclesiaslicorum anno ducenlesimb reor hwc a scholasticis subnotala fuisse.
sexagetimo primo. Quid tu hic ?J Ita texlus Biblkus, V. Quia lu
Non qnia suinat.J Jtf. Non quia'confici;it, vel sem- hic.
per sumal. iEstimabat.enim.J Glossa est in hunc locum, nt
Conficiuir corpus.J Coivficit. Jtf. Et cum majori innttil C. sed illam nondum legi.
reverentia eonlicitur prxsenlia, iiiinisterio et lesli- Vestinieniiiin tibi est.J Jtf. in nuir^ine; Omnia.ne-
nioiiio ejus, diaconi nempe. cessaria. Glossa inierlinealis est.
Iii inajoribus.J /rf abest ut M. Non sialiin judicio muliiludiiiis.J Margo Jtf. elt.
Et ruralibiis. ] Et hoc omiliit. huc refertur et esl lalis ; mndo non raultituriinis,
Prxriicarc es aucioriiaie.J Jtf. Ex ofiicio. Quon- sed unius in conclavi.
datri legi apttd B. Hieronyinufli, quw Itic subnoto : Siroile legilur.Y. Siraile Hier. causa 1. Viieeum
Tunc rienique utaureshabeamus atl Duniinuiii, riia-1D tn c. ni Michww."
couus acclamat, ipse prxrfical, ipse bOrlalur, ctc. Prxsuinpicose innuil.J Jtf. Prxsumpluose jnctan-
quw brevilalis studio omitlimus. Consule t. VIII, De lur babere seneciulem moriini, etc.
seplem ordinibus Ecclesiw de quinlo gradu. Prwterea Quasi diceret.] Jtf. omittii aitque : Ul quasi alter
• de officio diaconi habelur dist. 23, c. 1 parag. Atl Daniel propler viiam et merila jus spiriiunle me,-
diaconum. rueiit, el generale jus infringattir cauonum.
Exeiuplo B. Vincentii.J Surius posl Melaphraslen Quia reinissus.J Jtf. remissius, nolalque in mttr.
referl Vitam S. Vincenlii t. I, die 22, Januarii. giue: I Recj. x.
459 VUa, scientia.J Glvssu interlineulis esl,qua I ad Tiiu., c. v.J Tria c. vi.
inprtvcedenlibus swpius ulitur auctor,ul idoneitalem Aiinoruni 25 ] C Aniiorum 20. Failiiur.
el sttfficienliamclcricorum coniprobet., Ne quibus opus.J M. Abbreviat : Ne quibus opus
deiensore, fiant atlniinistiaiores rerum alienaruiii.
CAPUT LXI. Iltud comictmi.J C iilud caiioiiicuin. Viitum esr.
V. pro summario sic habet: De reverentia sacer- Et cui opus pxua.] Abesl in M. usque :AposloIus
rlolalis oflicii. M. id omittit: Yel iiovitios. nonnisi. ..
Unrie Ceiiomaneusis episc.J C Untle Yiocenoma- Sexagcnariam.] Supple Yitluam. V. aulem adclit.
nensis male cuiriani scribil. M. in textu : Eleclo Ubi scibcet riitit atl Tinioiheuin : Vidua enini eli-
cuirfam. gattir non minus aniiorura (?0. Adnotavi tocum ad
JnSuininU enira sacerd.J Aii B. Gregor.,1. u Ex- taiu».
PiTUOL. CCV. 15
459 PETRl CANT0R19 460
Aliis pauem frangei?] Altudit adillitd Threno- A Pnnem oliusus comcdj.I V. et C. Panero oliosum
rum iv : Parvtili Detieriinl panem, et non erat qui coniedo. . " .
frangeret eis. CIIIIIAiliannsio. C ileritm : Annslasio. Jtfa/e.
Esse discipuli ] M. acldit: QuPnoc liro fuil, etc. Cur iion mngis.J Hoc, usque : el egrediens, omil-
Lubricum enim.J /d omitiil Jtf. usque ' Item : riiJtf.
Moyses. Injiingcns sibi lioc.l Hwc, usaue : Justus, absunt
Mbvenle hominum aff.J Jtf. Movenle aiTecius (et inV.
addit) in comoediis, iragrediis, mngis in seriis ct Et sanciusesl.] C, Verns esl, forie, Verax esi.
veris Ecclesix pasloribus etigendis. Alhanasius.J C ul stipra,.el infra : Annslnsiiis.
Limiiia.J Stalim subdit M. Paslor qui hoc non In Socralicodecreio.J Sic loquilur Boetitts Deconf.
fi-equeniaverit, cum Paulu non ab hoiniiic, etc. philosi, lib.t, prosa i. . ,
Si apud llebrxos.J B. Hieronymus prowmia in Siroilis est Caiharo.J V. ad latus exponit, quis ifle
primum commenlariorttm in Ezechielem ad Euslo- sil Calharus. Ail ergo : lri esl hxrelico Monlan»,
chium, l. IV dixirnus hac rfe re, c.i. vel Calaphryge: qui diciiniur Calaphryge a loco
Milites ogeri ligueos.J Itl abest in V. • Phrygix, unde primuni orli sunt a Monlano au-
Ad thealruni el spectaculutn.J M. Ad thcafri spe- ciore. Catbari aiitenv a munriitia, quia se solos in-
claciiluin. ter homines munrfos putaiit. Tales hwretici, nempe
1 Reg , c.t.J Tria.c. iu. Monlanus, Prisca, Maximilla, advenium Spiiitns
Non vull Anna.J M. hoc omiliit, usque : Quia Ec- srincti, non. in apostolis , in se traditum asserebant.
clesia. g S. Hieronymus epislola ad Marcellam adversus Mon-
Job, cap. xxxn.J Tria c. xxv. tannm, quw incipil.: Teslimonia : in fine. Item epi-
stola adversits Vigilantium qtiw incipil : Multa in
461 CAPUT LXII. orhe, t. II. Et muilis aliis locis Montani tjus sequa-
Titulus V'. prw aliis placuit addens, maxfme." cittm Calaphrygum hwresim insequitur el damnat.
Non opponenles.J Genuina lectio, ut patet ex c. Vide t. VII, in Psal. cvn, nrf t'//«rf: El usque ad
xiti Ezech. V. et C. sub sensu utique bene : Non ittibes veritas li:a. B.Greg. t. II. Reg.,l. ix,indict.
valentes latrare, sed opponenies se, etc. i,c. 61.
Isaias, c. LXII.JC. ei Jlf. c. CLXXXIV. Pandere noli.J V. Prodere noli.
Non quiescam.J Post hwc sequilur in M. Specnla- Jereni.,c. LI.J V. c. CLIX;Jtf. el C. c. CLXIX.
lores Ecclesix cxci omnes. nescierunl universi. Et Anna et Mo.J Reor illud el Mo. indicare Moy-
Super muros, etc. seit, qui'simililer clamasse dicitur orandb,ut Exodi,
Ei Domino.J Solum C. Doraino. c. vui. El clnmavit Moyses, etc. V. el C Hoc solum
Depingi video.J Sequitttr in M. Nondura eniro habent: Et Susanna tacens clamavit, quod superest,
stabilila videtur Ecclesia, etc, quw parenlhesi con- adjeci ex M.
sul',0 conclusi. V. et C. leguni simpliciter : In sacra Ad conlilendum peccala.J Recteid significat B.
Scriptura depiugi vidco non seiuio in opere, Ilieron. tom. VI, c. IX. Matih., v. 33.
Yideo non senlio.J M. Dcpingi video, qiialcni sen- Augiistinus.J Tom. II, ep. xix, ad B. llier., c. 4
lio in opere. iii fine.
Et ilerum, c. XL.J V.C. cvui. M. etC. c. cx. (Q Ad dispiitanduai.] Jtf. discrepat : Ad disputan- <
Iiem idem, c. vi.J Tria c. xvu. iluiii, ad liiigauiluin bene taceiur. Sequilur ibi :
1'ollulus non mendaciis.J Jtf. prxmitlil G. verbo Nisi tlispiiiatii) fit collalio, i|ujlis decet sanclos.
polluliis, quod esl Glossa. Illam ego non legi, nec Decel sanc ps.J C Decet saccrdoiero.
in interlineali, nec in ordinaria. Apparel tamen . Pessimx laciiurnitatis. J C. SULIauteni causx
Nicolaum de Lira iltam vidisse , qttia, hoc sensu, pessimx, tncilurnitas, limor iiiundanus vel huuia-
ait: Sicut enim polluuntur labia loquenrio quori non nus.
decel ita eiiam tacendo quod decet. In ls. c. vi. Nisi qui concupiscit.J lia Seneca : Nil limet nisi
Igniius calculus.J Credo ignilum fuisse, alioquin qiii-speral.'
forcipibus non fuissel opus. C.omittit, ignitus. In us Demosi.henis.] Sppra subnotavi historiw
Combiissil mibi labiiini.J JVola marginem C. Sic * locitm.
visum csl ei imaginnrie. Non enini iiiielligeuduni Cuni Aiheniensibus.J Jtf. el C Conlra Atheiiien-
quod adusla sintei Inbia aclunliier. ses. Unde et qiiitlam, etc Reliqua desunt.
Iod : Ilcu, lieu.J Manu scripta tria legunt : Ioih. Non sqiiiiiaucein.J Melius synancem. JVama/i«d
Parvulus lactens.J Triq: Laclans. Mttle. Nam la- Gallicum esl : Esqiiiuancie.
cteo,.lac sugo, quod parvulorum est; Iacto tiuietn, 463 El vini auciori atis.] Sentenlia esl B. Am-
lac prtvbeo,quocl nutricum. brosti in II e.isl. Cor., cap. vui sttb initium.
Act., cap. i.] V. ei C cap. xLvni. Paulus abslinuit.J Jtf. vurial sic : Paulus inanibus
Etniiiltiplicatisiinl.] V. Etiainsi mulliplicati sunt vicluni .quxritaiis, non accepit a subditis neces-
supra nuineruin. Adillttd niultiplicati,ati C ad la- ,r> saria.
ttts: Adversarii mci coulra ine. A, a, a.J-.il/. Ah, ab, ah.
Prov., c i.J Tria, c. iv. Sed nulliis prxlatoruni.J Jtf. Sed modo in prxla-
Id esl in prxlalis.J V. altucmatur : Id est in pla- tis prudenlia excusat xtnteui, quod falsura, etc.
teis. iloc autein viliuni.J Usque : Quinlilianus „ abett
Jerem., c. xxvi.J V. et M. c. XLIV. in M.
Et c. in.J Tria : Et c. xn Untle Ilieronyiiius.J Vicleepist. conlra Helvidium-
Acl. xx.] Tria: Acl. xcvui. t. 11, qitw incipit: Nuper rogatus.
Deiestarentur.J C ei Jtf. deteslnrelnr. Apud B. Quori coinparabile.J Sttbuudi est, vel videtur, «l
Ilieron. visunlnr ta, quw rfe B. Joanne Rapl. infra clarior sensus evadat. itf. irfem aliis verbis exprimit:
Itabeniur, t. VI in c. l, Matlhwi. Cuin sola Gallia monslris careat, tlclvirfius solus iu
In eccles.Historin.J V. In Vilas Patrum. Ruffinus ea sucerdos et laicus., iion quia liiteras ncscierii,
eccles.Hist., t. x. Ntcephorus, l. viu. serf tropos ignoraus loqtienrii el riiversas accepiio-
Exsutnnte Alhanasio.J C Anasmsio: Viiiose. nes liiijiis noniiiiis, priniogeniius, B. Virgini'oblo-
462 Piipa-J Non Romuuus. Omnes enim episcopi quens erravii. El vox poaniieulia:.
muats swculis papw voculi sunt, «r mttliis locis vi- Et lacryina'.] Uemislkhium Ovidiil.m, rfe Poiv.o,
dere est apad B. Hieionymum sciibenlem acl B. Au- elegiu x. ,
guslintim contemporaneum slittm. V. /nopapa, lecjil iisl el vox confessionis.J Vide supra c. 6 ciim
cpiscopo Alexaiuliino. Eiiam bette- noiij.
461 VERBUM ABBREVIATUM.— NOTJE. 462
In voce cxsnllalionis.J C ln voce exsidtationis ct A tam loqtiacitatem plenius exsequamur. 465 clc- C.
salutis in labernaculis justorum. In his omnibus pro exsequainur rurtut tegit prosequamur. V. melhts
pericqlose tacelur. con-
persequanuir,
Secunrfa.J Voce nempe. V.addit : Scilicel Et modestia.J V. el moderautia.
fessiohis. Carnalibus vero.J M. ex parte tacel: Carnalibus
Tertia.J IterumV. subdit: Oraljonis. bislorica riebet pixriicalor annuntiare.
Quarla.J V. Scilicet laudis, id eslc. prxdicniionis. Aposlolici viri.J C. et V. Id omittunt, et alia r,?-
Erurfiiioiiis.J Supra in notisad 6, collegi ly, ponuni. Quw ? Atidi : ascenilunl ni.oiites_et rie-
enidilionis otniiit, itsubrogari inler htts-quinqtie spt- scenduni catnpi, qui idcm siint monlibits, in locum
cics ly, susienlalionis, seu consustenlaliouis. qucm fundasli cis. Ps. ciu.
CAPUT LXHI. Ad Cor. c ii J Triac. vu.'
: abesl Sublimitalein.J Recte V. quia textui responctet
Sngilinto vitio.J inilitim, ttsque Aperiat, biblico. Non in subliroitnle scriuonis, vel per snbli-
in Jtf. Incipit ergohoc modo : milntem sermonis, «1 Itabent Grwca, tl dtto m: SS,
Aperiat os prxlalus, quw duo alia m. s. omittunt, Lovaniensium. M. elC. Subiilit.ifcm.
"Jsque: Ett enim tempus. ' . Itlem cap. tii.J Tria c. xiv.
Scio eiii.ni-le.J Hwc absuntin M. aitque. : San- Iriem cap. ix.J Tna XLI.
ctimiDei non esi dandiim canibus, eic. Ari Rom. cap".i.~ Triu c. iu.
Malus deiraciionis. ] Ilis careiu V. elC.ttsque: I. Cnr. cap. ix.J Ectdent cap. XLI.
Unde Ezechielis. B II. ari Cor. v.j Item eadem c xv.
Circa pradiearoreni.] V.prmdicationem. Urget nos.J Hxc monel nos C
Et incapacilaie-J Jtf..el incapacitas. Ob hoc eliam.J Jlf. ld omittit, sicque habel: lliuc
Qux lit ari piivntam.J C et M. Qnx de vitio lin- est quod salivx ct salivaria et infantilia verba, etc.
gux lil ad privalam personam. El virilia verba maio.J C Prxlalus enim, el vi-
Ubi quniidoqiie.] M. omitlit ubi. rilia, el infanlilia verba uiinoribus liabere riebel:
Fruslra quideni niti.J Posl 7'eieniium B. Hier. Jtf. aulem : Ila prxlalus roinora ininoribus. Jacob
epist. ad Domnivnem el ,
Rogatianum quw incipit: vHlil angelos, eic. -Ad hwc refero mnrginem C Ne
Uirum dillicilius. nimis sublilia el proftinda dicanl.
464 Jeremias, c. xxv.J V. c. m. non meminil in lexlU. Di
Si iiialum fcxemplum.J.C. Si malis exeirplum ti- Ilortensi.usj. Jtf. hujus
Hortensio agit Cicero in Bruto.
raetur. Capilolio-J C capilulo, etiam admitto. Nam prw-
CAPUT LXIV. lalorum esl capilulariter horlari el monere sibi sub
Non Dominus.J-V. Sicut advcna ct peregrinus; el ditos.
minquam : destitil alia : C.Sicut arivena et itiiiltuni Divinis eioquiis admisceat.J Murgo C. Ex imp"-
lace, et nunquam, etc. Ly : el raullum lace, otnisi, ' ritia etosleiisionelilierarura. M. ibidem: Experieutia
quia pnirfo posi repelitur. . vel ostenlatione.
Si vis aiiinrK] C. in margine : Clmrilatem ponil. Qiixrenles potius.J Hoc, usque : in tcroplo, omit-
JU. auleni ud iatus habel :Uaritaiem notai. Quod ad tit M.
tllnd refer : Mtiltum lacc, hoc.eil raro loqttere. C Supcr quod Samaril.J Hwc vsque; copliinus,
Semper lacuit. Jtf. Diu incuil. De Lantfranco dixi omiltit V.
snpra c. 10. posl medium. Mirabile exemplum refert Qnaluor verba ponil.J M. variat ttoc modo : Tria
Cnntipratanus de monachoAflligemiensiiii Brabaitlia, dicit ad viiia exslirpanda (el omittit tq dispcrrias)
qui ob tUentii assiduam cuslodiam Kailuipliuj la- riiio ad virtutcs inserendas. Evellas : per couiii-
cens dtctKs est. Hic cutit in prwfalo suo monaslerio tioiieni qunin infunrfil iiieiitibus aiitliloruro. Iie-
grande incendium viderel, confisus de bonhate Dei, struas, per confessionem; dissipes, per salisfac-
talia prolulit verba : Stel ignis hac hora; flamma linnem; xdilices, prxriicanrio; el planies, conso-
-
penilus conquiescas :' qui prius per sexdecim annos lando.
ne vet s$llabam protulerat. I. U, A.itim, c. 13, n. 4. Quod fit per viiiorum.J C quod fu per judiciiun,
Qnasi frenum.l Omitlii M. increpaliouem, confessionis auriilionem, elc.
Siciit tutius.J Jtf. Sicut minus. Siuil ergo prxlaticophini.J Jtf. sic liabet. Et no-
MIsericordix.J Abest in M. tatidiiin quod confessor debel esse copbimis, in quo
Tutiusauditur.J Hanc sentenliam totum M. legil. porienlur-et miinrfentiir-sorrfes civitalis Dei, sicut
Utvuces ejus habeant.J Jtf. Immediate post hwc : riicitur de Joseph : Manus ejus in copliiuo scrvie-
Maria conservabat onuiia vcrba hxc coiilereus in riinl. El debet nppouere sttbdilo suo confitenii;
currie suo. Lucw n. prinio viiiuin compunclioiiis, el postea oleuro tlul-
Nou de suramitaie.J C ct V. Non de summis la- cediuis el consolalioiiis, 466 exeroplo Saniaiiinni,
Jjiis. ...' qui viiuim et oleiim inltirfit vnlneribiis sauciaii.
Ul aulera dislinguantur.J M. lacel, usque : Du- f) Debet ctiain coiulolere suo confiteuti, el promilteru
- comportare onus injiincla: pcenitenliae. (Ex li.Greg.
plices.
Utenles malo.J C \Teteres inalo. JVonsflpit. Pasto. 2, p. c 6). Ei niaxime ad tria debei confe.ssor
Ulaulem vitium.J llentm M. omiliit, ibique inci- liortari coiililenleni suum, sciiicei, nt occasioiicm
pit novam periodum : Nula quud tripliciier. peccati fugini, elc (llein Jl/or.'20, c, 8.)
Fili, ne le laudenl.J Hoc proverbium omiltit V. Et ul negligenliam.J C ei V. El ut baheal dili-
De omiii otioso.J Usque: In Ecclcsiastico, c. xxviu. gcnliani pro peccatis salisfacienrii. Seauitir tiuieni:
Solum M. habet. Itein super Esther c. i, quod Jtf. omiltit. Reliqua
Kcclesiastico, c. xxvm.J V. c Lxxv. C i.xxxm.
et V. c. w Ad C. Iiuc hujus capitis, et M. solo collegi.
c.
Jacolii, 111.]-C. marginem Siaiim currenduin esi ad confessorem.J Ei hoc
udteiii : Quomodoquitlam sanclorum (liaud dubium ad bene esse; non auiem de novo peccat, qui diffeil
quin B. Laurentius) lortores suos in irain coniita- confileri usque ad primam occasionem. lnterim sectt*
veruni dicentes : Versa et iiinnduca. Plus possum, rum esl el laitqlabite post peccatum conteri cum pro-
qui torqueor quara potesl ipse qui lorquet, forte ex posito emendationis, et confessionis laciendw vrima
interna revclatione, el faniiUnri consilio Spiritus data opportunitate.
«ancii. Satisfaclionis .incurrilur.J Correxi M. legebat
CAPUT LXV. enim : Non incurrilur.
Ul officium prxlali.j Jtf. Bis legit : Ut oiTiciiim Bien jujar'] Eorte secundum Hispanbs, Jtizgar.
prxlati plcuitis proscquamur, el elium ejus iucau- Totum officiuin prxlali.] lta finiunl C. el V. ut itf.
463 PETRI CANTORIS 4C4
addit: Scilicet lienc juriicnrc, prxriicarc, pceniten- A Inlra Ecciesiam vivere.J Hoc unicum verbum, vi-
liaiii injungerc. El Sciendiim, elc, quw ad caput vcre, omiltit C, .
teqtiens peninent. Esse Dei neg.il.J Ad hnnc B. Gregorii expositio-
tiem ait martjo C, Terreal Itis verliis ma^ime prx-
Inliim. '
CAPUT LXVl.
Vitam cnrnalium.J Idem margo ; Quasi nec pro-
Jn summBriis vel tilulis Irium exemplarium, varie'- pier carnalem affeclum, nec propier aliam cau-
tas esl. C. enim. Deofficio prxlali iriparlito. V. au- saro.
tem : Coutra acceplionera personarum. Jtf. capul llem, Amnn.J V. norai c. vn. Eslher. Hodit v
a
prwsens' prwccdenli non dividil, in margine larrien esi.
tttleralt hoc svbnotat : De acceplioiie personaruui. Nee nioins esl de Ioco.J Scd quomodo non, Inqttit
Priusquam aiiquid hic subnotem, velim te moni- margo C. cum Apostolus jjolestates prxcipial bo-
tnm, Lector, meverbolenus, vt loquunlur, descri- norari, iste aulcm secundtis fuit a rcge? Ad Rhin.
psisse exemptar Jtf'.nb hoe capite 66, usque arf illa xm.
verba cap. 80. Inierjectioiiein, indignationem meiltis cap. Joannis c. iv.J Duo c. xxxvui.
expriinemero, clc, el hoc causa eviiandi laboris
eontinni. Cum enim Marchianense m. S. ab aliis 46gCAPUT LXVII.
duobus maxime recedal, lum multimoda leclionis Procrtisles.J Lalra insignis in Attica regione, tle
varielttte, cum ordinis seritentiarum disposilione qno Ptularchusin Theseo. V. Summura
prccposteta; itawgre iidntodum ad singulas periodos, B injuria Sqmroum jus summa.J jns sumnia
vtl stntenlias, cum duobtts aliis exemplaribus con- esl, Ex Cicerone yrimo Offie.
ferti potuit, eoque minus ad iwtas communes revo- autIncum reroissione peccare.J JHocesr.Temisstns agendo,
cari. Quw vero ex M. descripsi immediate post noias mitigatione poenwdtbitw.
nosiras in capul operis ttltiinitm reposui. In oniiii opere.J C in orani tenipore.
Nunc proseqttor subnolarc ex C. el V. Repulavil pruilenliss.J Ait Cato :
Stultitiain simnlare loco prurientia summa,
Auguslinus.JZ.oco Aiiguslini quiditm possent di- Paraholartini c. xv.J Duo c xxxu.
rere An.brosii in c. u, ad Rom. sed verisimilius est
De S. Mnlacbia.J Ciy'«s vitam couscripsil tneHifliiiis
ftilso tribui Ambrosio, etsi non consiei Aitgusiini docior S. Bernardus.
esse sententiam. -
Puto proptei rcligionem.J C puta religione el De ahbaie Igniacensi.J Nomine llumberto, de qtto
honestate vilx. ln margine vero, ad illuci, lioncslaic iilem Sanclus Bernardus in ep. 141, et iri-sermone.
vitx, Itwc subnotat : Qiiam solain alleiidil Dcus, scir inler Vilam B. Humberti Igniac. Gallice conscripiam vidl
licet merilum vitx. aliquot alias Ord. Cislerc. Sanclorum abbatum,
Esl alvjeciio personx.J Margo C Abjeclio hono- etitas a R. D. Joantte d' Assignies Camberbnensi
lifieentix crimeii esl i-ieul et ubtisus ejus, qui di- ntonaeho hodie abbttle Nizeltensi meritissimo. De
cilur abjeclid persoiix. codem Htimberto Menologium Cisieic. die 7 Septemb.
Suiil aulem quxdam mcdix.J Idem C. ad margi- et alii, quos cittit Clirysosl. Henriquez in noiis ud
tieiu : Proplerquam istartim 467 acceplio persoux eumdem diem.
vcniale peccatum ^esl, vtl crjniinale, el quando ma- Ter flevisse legilur.J Nimirum : In suscitalione
fcis crimiiiale, diibium est. C Lazari, Joan. xi. Super cirilalem Luc. xix. El in.
AballiarrioJ V. Abalardo. oratione, uti colligitur ex c. v, ad Hebrwot,
Maxirae cum omnes defecius.J C ad lalus eluci-
Lenonis.J C Leohis. dationis grgtia iegil versus Juvenalis sat. 9.
Jacobus c. II.J Dao, c. iv.
Iiilns itn jndical.J C in margine : Quod videtnr Deprenrias aniiui tornienta laleniis in xgro
velbi liltera hxc : Nonne juriicalis aputl vosmeti- Corpore, deprendas el gauriia, sumai ulruraque
lnde Iiabituni facies.
psos, elc. Eliam hwc ex Gtossa in hunc locum Ja- Sed nunquiri potuit Dens hene risisse?.] De Itac
tobi, verbis lamen diversis, cbtliguntur. videatur Joannes in Nider Eoiinicario
Sed per conscientiara.J Margb C. Nbvit euini quwstione
euni jusluui. V. Scd per scientiain. Itb. i, e. 11.
Suspecius libi habeatur.J Posl rixam risus, si-
Detil. c. i.J C. c. ii. V. c. 70 ei 29. Noit eral, quia mulalioiiis
ettam c. xvi, versilitis19 el 20 iiein repeiitur. esl iiidicitim. Ita C. in ora iaierali.
llciii J.ob xxxu ] C Job xxtii. V. 15. CAPUT LXVUI.
ln Ecclesiasiico diciiur.] Notatur in m. S. S. Yivenriique moriis.J C. viriendique modi'.
c. xxu. Paril notam.J Ita sahe : Nam nimia familitiritas
Judx canonica.] DHO,Itoc est C. el V. c. 3. 0/itrt parit conlemptttm, rarilas admiralionem concilial.
in plura capila dissecabatur epistola B. Judm apo- Coiiveniunl Christiano.J Ita legit lexlus S. Hier.
stoli. ep. ad Ettslochiuin de Custediti virginitntis quw iiici-
Miranles personas.J C ad taius exponil : Acei- pii : Audi filia : in fine c. 12, 1.1. C sic kabel . Ycl
" in veste laurfem pariuiit. Iteni Aug.
pienles. Jtf. avtem laiiduuies.
Pbinees zelo Dei.J V. Phinees lelo Dei male. Ilein Aug.J Aliquid simile habet l. III, /. i. De
IJoaniunrius.] Recte V. sicui ex Baronio patet doci. Cltrist. c. i.
i. xii, arf annum 1100, fol. 12. C Boijuuiirius. Aut aliquid sigiuficei.] Aii margo C. Tali prx-
Mahomeiica.J V. Machometica. C Mnconielica. lla cipitur, ut de onuhbus aliquitl degnstei, ne suspec-
Bnliquitus, ttti eiiqm hodie Teuloriici pronunliant ttis sii.
iiichil pro nibil. Iiem idero.J Augttsl. t. YI, /. De bono conjugali
1. Ueg. cap. xiv.J Duo'cap. xxv. c. 51.
Jonallias conlra tlecreiuiii.J Aurfi marginem C. 469 Dununodo his. JC in margine: Ne inos ge-
Ilinc autem argiimenlalur, 'quod talis esl convc- rauir, ne sxculo confoiiiiemur.
iiientia ei potestas populi, non dico conira, sett Merearisque dicier. \Respicit ad versum Pcrsii
erga regem, el cleri contra prxlatuin et episcopuni sut. i.
snum M. in textu sie uit post hoc exemplum de Jo- At pulchrum digilo roonsirari, el riicier: Hicesl.
natha. Et hnbes hic argumentum, qtiod princej s Sed conspici Cupiunl.J Addil murgo C Ul cleri-
non debet aliquid fncere sine consensu populi, uec cus, vel ldicus,et,hujusniorii.
etiam prxlalus sine consilio cleri. Sensum ceiurounem. ] C dividii : Sensum, coiu-
ltem Exodi xxxu.J V. 125. C 122. niuuionein, liuniaiiilatein. Senecam siunus secitli.
Tanta xquitale.] Texius B. Grtyorii : Tanla lia usitaias. J M. iuusilalas legic, seJ conira bri-
xqualitale. ginale et alia exemplaria. , .
465 YER15UMABBREVIATUM.— NOT^E. m
Non incomptn. j C non inrompositn. A gine citalo. Ait enim : Dant ab iulimis huigilus, ct
Non poenam. J Addi! margo C. El,sobrietalem ine- laiueii nb ilinere non deflettuiil gressus. V. legil:
piam. Sed rougientes : male, qttia peccal in castt.
Sed nen agnoscant. ] Te-rtns Senecw : Scd cl Prxserliro in spirilualibus. ] C Prxsertira noii iit
agnoseant.
" spiritualibus.
Quematlmoriumargenlo.J Sic originale, nostra: Obquara.J JVempevxorem. V. Ob hoc.
Quemadmodumfictilibttsargento. Serf iMurfqueinatt- Levit. xxi,].C. Leiiir..Lxx.V. 71.
niodum fictilibus adjecimusin fine sentcntiw ex eo- Ad vocem Salvatoris. J C ad lalus : Lazare veni
dem-originali. foras. Joan. xi.
CAPUT LXIX. 471 Reddaraus pareulibus J Margo C. Scilicet ne-
Qux familiarius. J C Qux familiaribus. M. Qux cessaria vitx.
magis proprie dicitiir soliludo. Hoc quo ad necessi.J C Hoc quod ad necessiia-
Aul commendai. ] Excniplo, ait Lypsius ad hwc. tera. Similiter subsequilur. Hoc quori ad caute-
Aulimprimit. J Verbo. lam, eic.
Allinit. J Conversatione. Ob hoc ltenedictus J Vitam et miracuta S. Pairis
lnler homines fiii.'] Jtfargo C Ii>Inrba. Turbaenim nostri Benedicti conscripsil B. Greg., papa t. I,
semper turbata esl a nominis elymologia. Diat. I. u.
Subdiicendiis ilaque. J Idem Seneca infraineadem ./Egydius.l Videlo vitam apud Suriuiu r. V. rfiet
epist. Variat iwpiut M. in hac epislola Senecw; Virfe Septembr.
fosi notas noslras ad caput ultimum hujus operis. B ] Ingressi sunt.l V. Ingressa sunt.
Tammagno comitalu. J V.cura rongno comitnlu. Juilicum 9.J V. Judicuiii xV, C Jiidic. xi. -
At C. cuin magno conalu. ObservavitextumSenecw. Joaihx] Duo Jonatlix, sed viliose.
Unumexenvplum.J/la M.cumSeneca. Duo : Unde Prqrooverant.J Margo C. El parle factis Gc-
excmplum. Sequitur: Simplici animo, Ltj aniino deonis.
omillit Seneca. Ubi,ait Auguslinusj T. \,serm. 0 De verbis Apo-
Si le eis confornies. J IIac absunt a texlu Senecw. sloli.
Ilem Hieronynuis. J C Ut lalere: ln Vita S. Pauli, A laiere descendentes.J. C in margine. Sciliccl
scilicet eremil. Sed ibi non liabelur. nepoies nostros.
Jerem. c. xv. ] V. el C c. (52. Tirocinii] C inhtargine: Miliiix nova».Sncrnnien-
Aniaritudine replesli. ] Ita interpretatio B. Hiero- tttin est genus mililix. Vide notas Eriismi in Itunc
tiymi in ipsius commenlario, -et LXX Interpretes ; locum.
hoclietamen legitur: Comroiiiatione replesii rae. Non est nobis fcrrcum.] C. ibtdem : Sicut nec
CAPUT LXX. tibi.
C Pro titido ;.Dc nialn socielate fugienda. Non ex silice natos.] C et V. non cx silice nalus.
A cpuviclu racrcs. ] Seneca : Suuiuniur a coti- Juxta textum tiieronymianttm restittti. .
versanlibus mores. /. 111.De ira c, 8. Matumx lallare.J Duo eadem pro lallare, legtint :
470 Coltoqufa niala.J Versus Menandri pottw.C. LaC riare. Similiter reslilui. Ail attiem Persitts
cortla prava. sttt. 5.
Ecclesiasticus c ix]C 31. V. 32. C El similis rcgiini ptieris, pappare minutuni
Et philosuphus. ] Seneeaepisl. 19. post Epicurum. Poscis, el irattis niammx lallare recusas?
ElAiigusiiiius. ] Forte Greg. l.ix,epitt. -49. vel Pappare trfemest quod edere; unde puerorum ci-
synodi gerieralis, cui prwsedit, c. 2. llem~\.q,T. bnm pappam dicimus. ,,
Ciun Pastoris. lleiuuileiiilus est mucrone.J S.c legi in duobun,
Naiura est cum bonis. ] Id csl volunias, inquit V. etsi textits B. llieronymi pro iiiucrone legal muro.
inter lineas. Alicui parenloso V. Alicui parentum ipsius.
Qualis eiiira judex. J Rex velit honesta uemo non Iiero, exemplo leinpla.J V. post ly coinmilti, ait:
eadeni velit. Vel: Seri nec leroplario licet hahere faroulum cognaliim.
Regis ad exempliun loltis coniponitur orbis. Ad boc etiain valet exemplum episcopi, etc. Eusius
Eccles. e. xm.J V. er C c. 40. de Temptariis in textu C. -
Ddigit simile.J C" ad laius: Cura sanclo sanctus Quando rae in apicera.J C Qtioniam rae in'
eris (Psal. xvu). • apiceni.
Maxime cavenda est.J Quia pertiirtosa, teste Se- IlemlYReg. IV MitteJ C. post proinovislis sub-
necaep.t. jungit; iteni Ueg. ui in line; el 10 et 16 in medio,
, Parahol. c. xm. ] C et V. c 29 Et 111Keg. ix et 23 in raedio. ltcm IV Reguni LXIII.
Describitur Scylla.J Hwc habes apud B. Uier. t. Milte. tiic conveniunt V. el C. Reslitui caput tecun-
IV. Prowmioinlerlium Commentariorumtn Jeremiam, dutn hodternam biblicam lectioneni: IV Reg. iv,
et ep. ad Heliodorum De laude vilwsvlitariw 1.1. alias 63.
Harpyiis similes, ]De Harpyia ave, Virg. 3. jEnei- D Yx qui xdificant Sion in.J Cilalur Ilabacuc, qui
dos el Canliprat. 1.1De apibustap. 25. tamen pro Sion, habelcivilalein tn lextu. Michieaiiu.
Res divilura. J Margo C. Slalus divitiun. Siou iu sanguiuibus legitur.
Ranx in penelralibus. ] Diserte in lutnc locum B.
Uieronymus: ln ranis, inquit, poelarum carminttde- CAPUT LXXH.
signantur, qui a Calltolica regttla discrepunles regum Soliludineiii pperis.J Duo pro operis legebaut
lerrenorum corda decepllonum fabulis replent. tempuris sed restitui ex aniedictis. Nam in fine c. 69,
Siaius pulenium meticulosus. ] Margo C Res un,t soliludo trifariatn dividitur. sic legitur : Soli-
pauperum in tuio esl. ludo loci, pectoris et operis,
I. Reg. xiv. J Duo xx\. 472 Duo quippe sunl genera.] Vtdelo geneta nio-
i. Rcg. xix.] Atias xxxu. nachorum apud B. Hieronymum I. I. ep. nrf Eusto-
CAPUTLXXI. chium de cuslodia virg. c. 15, er posl eiiin B. Patrem
V. Pro titulo legit: Contra camales affeclus. nostrum Benediclum Requlw sttw c. I.
Opera ex carnali. J C arf margtnem: Tilulo dei Secunda excelsior.] Ly excelsior omittit V.
Bonosus luus.J JtfafeJtf. Onesirous huis. ''
consanguinitate, ettitulo de indignorumpromolione.
Non prxposueril. ] Jtfargo C Tempore et locoi Cedant huic verilati.J Reslttui extextu Hierony-
semper utiliora prxponenda sunt roinus uiilibus-. miano usque ad illa verba conteraola matre. JVOHI
Moderari debere. 1 V. Temperari debere. hwc omiltebantC. etV.
Sed miigientibus. ] Perperuw C Sed nec miigien- Onesiuuis.J C fallttur. Honeslissirous vro One-
tibus. JVatnex B. Gregorio convincitur luco i« nwr- sinnis.
m PETRI CANTORIS m
Censu faclus.J V. censuro dedil noincn suunx. A Siipcr II libiiiin Reguin.J C et V. vitiose lege-
Jie/ii;ii« reticet. banl : Super III libruni Regutn. Wis similia vidi
Membra defurmi.] Duox rocmbra deforroia. Re- apud B. Aug. I. III, I. n. be tnirdbitibus S. Scri-
stitui ex Hier pturw c. 13. Prwterea citanlur hw sentenliwde JHB-
Nullo Enriporiim auslro.J Impressq quwdam Ilie- nilenl. disl. 3. Illud vero : Item 1, quwst. i. Ec-
ronymiana, iton tamen Erasmiopera, legunl: Nuli.i r.lesia qtix.
riparuro amoeiiiiale, Vidc Erasmi nottts in hunc Scpluiigintn roillia.J Non, Octoginla inillia, «I C
locum. lleli pro iniquitale.I Nihil immttttivi, .etsi hwc
Aut Doiniiuini rogat.J Impressa : Cum Dorainum verba non sint Joseplii, sed polius B. Hieronyiut
rogal. t. II adversus Jovinianum l. i, cap. 20, quw eliam
Ibi cibarios panes.] Memini Jtf. legere cribrarios. in Glossa ad I Reg. c. n recensentttr.
Secretum arboris.J C el V. secretum aeris. Severa .inimadversione.J V. Sxva aniinndver-
Ostendit.J Tolerabite est. Impressa osiendunt. sinne.
Querulas sive garrulns, «1 Jtf. Primo Reg. c. xxviu.J V. c. XLV.C C.-XLVI. Circa
Ligna nun emam.] Impressa S. Iliet. Non co- hwc atlendendus esl margo C. Spirilum sanctnm
cinam. exslinguit, qui non libere (pula melu prcssus, vel
Cnlirius vigilabo. lmpressa calidius. alia causa inriebita) loquitur verilalem, vel celat.
Uliiius non algebu.J Impressa vilius non, etc CAPUT LXXIV.
Ilera, Mnxiniinus.J Episcopus Trevirensis, de 474
quo
Usuardns in marltjr. 29 Mtiii. C. Itera, Maximianus. j, Y. Vnrial in iiimmario : Qitod pro facili occa-
sione Sancli se reos diciint alicujus peccati etiani
Margo C. Addit: ln Legcnda oroiiiura. sanctoruin.
Vitam habet Sttrius t. 111. gravissiuii.
Uutlo Stilpon.J Consitle ep. 10 Senecw, intiio; Se retim peccaii consli.J C Hanc sententiam re-
priiiio latnenfinem 9 percurras. V. ei C Slilbon. ptiit in margint pattcis immutatis : Vir sanctus pro
Ut vide quo judicium.] C. variat hic; cl vide iiiorficaoccasione se reuin peccali constituit, quod
vcl verbo cxpresso non iroplelur.
quod judicium lui habeo scilicct, audco, etc Sene- inanu, II Reg. xxiu.J V. II Beg. XLIX.C. II Rcg. xxvi.
eam observaviep. 10.
Abcal.j V.tncorrecle,liabeat. VideSenecam ep. 10. aqttam Super periculo.J Quia txposnerttnt vilam, ut
Iratuiu el furibuudiiro.J Hwc duo non habet texlus kaurirent, ei asporlarent Davidi.
Seiiectv. Acl. apost. c. xx.J V. c XLVHI.C c. LXIX.
Senecw textus, Deut. c. xix.J V. c LXXXV. C LXXXIV.-
Exponil.J' cxpromil. Ecclesix servaveris.J V. pro Ecclesix, legil per-
Te roaliiii esse.J Ex Seneca restitui ly le, quod
omisisse oberat mullum. sona-.
Ruliciilas et aporiiatior.es.J Y. hwc omiltil. Sie
Qui non aspec.lus tnntum.J Restitui ex eodem Se- enim : Facies niiiruiii lecti, elsi planuin sil per cir-
neca. Nam dtto pro aspectus sic habenl: Qtti noti
M. pro ruliculas, habel luliculas. Eorte
prxsens laniuni, quomodo quidam . monent, tesie cniliim.
Lipsio, iit sitis libris legi;. et ipse testatttr omnes relicula vtl relinacula. Apodialiones seu fuicra sive
libros Sehecw habere : Qui non actus tnntuin. retinacula, quibus inniti possunt, qtti, post ambu-
rics
Seroper tibi osteuile.J lta Seneca C. pro ostende, "- lationes in podio, conquicscere voiuiu, Gallice
/ia!>i!telfice. apuys.
jEgyptiacn.] tiujus Mariw ALgypliacwvitam con- etsiMurum lecli, elsi planuro.J C Murum declivum,
planum sil. Ad hwc ail marga C. Cur igitur
scripsit Sopltronius tiierosolymiianus epit. teste Ni- xdificanlur
cejJtoro i.vn,c. 5,el eam hubetSuriust. II, die9 Apri- Ecclesix turritx, et tnm allx?
tis. Alteram vitam m. S. metro per tiildebertum Ce- Sic et advocatus.J Vide infra M. quia varial hic.
noman. episcopum conscriptam vidi in celeberrimo Per apenninum.J V. per appenninum. C per al-
monusl. Bonce Spei Ord. Prwmonslral. peiiniiuim. De Apenninis mouHbitsscribit Plinius \ll
IlCin c. xLtx.J C c. 73, V. 63. 12. De Apennicolis vero Virg. 11 , JEneidos :
473 Asor. Ait margo C. Asor, sngitln interpre- Apcnnicolx bctlntor filius aniii.
tattir. Mundus autcin plenus est sagiitis et laqueis, Ilein Job cap. ix.J Cc. xi, V, c XL.
ct ob hoc fugiendus. ln Nuni. c, xxxii.t C er V. c. LXVII,
Mariinus arfliuc duorfenis.J Vide vitam ejttsdem Item Exdtli xxi.J V. Exod. LIII, C LII.
apud Surium l.Viper Severum Sulpicium edilatn. Robertus Ambia-Vensisepiscopns.J /s videtnr esse
B. Germainis.] Bujus vilam habes apud Surium qui in Gallia Christiana Claudii Roberti recenseiur
t. IV (die 31 Julii). quadragesimus anno 1166.
Reinigius Remensis.J. £a:sral vila per llincmarum rilius Sanctns etiam Maurilius Andegavensis.J C.Mau-
conscripta. Sur. t.l eiV. Jtf. adtlii posl Reroigius, RoberliGenomanensis, serf male. Iri caialogo Clavdii
filins CoroilisLaudunensis. est trigesimtts, et vocalur Mauriolus. Dsn-
Sectinduro teroperaniius.J V. Seciinrfuni teinpcra- -Dardus ih Martyrol. die 13. Seplembris vocat Mnuri-
ratius, exlremunf et appeiibilius. lionem. Exslal vila apud VincenliitmBellovac. I. xxl
Periculiiin priroi.J C. Periculum populi quod est Speculi hisloriulis e. cxxvi per Fortunattim episc,
in civiiate. Prirous, quod est in singtilarilaie; Vx Piclaviensem conscripta.
soli,-elc. Clarius esl quod in textu reposui ex V. Ad baplizaniluin pjieriim.J Ex vita ejusdem B.
Circurocisi paucilnte.J Ait C. ad latus : Paucitas Maurilii colligitur toquendum, non de puero bapii-
eniin quasi media via eligcnda cst in perfectis. zando, tedconfirmando. Vide l. V. Snrii die 13.
Offendil et offenriitur.J C Oslenriit ct ostenrfitur. Septembris. Exemplum simile liuic habetur inVide exem-
il-
Hedunrfal in singulos.J Dum fralribus suis, ea plari Jtf. de quodam Cameraccnsi episcopo.
nolas ad caput ultimum hujus operis.
quw foris. (In Reg. c. LXVII)videril, refert; quia , litd infra, post
ut ait S. Benedicitts, plurinia destruclio est. 475 CAPUT LXXV.
CAPUT LXXIII. C. Pro summario attl titulo Itabet : Conlra
Achan peccante.J Dtto Achor. supersiiiiosos, mttle.
Conseiilil.J Forte distinguendum est inler majo- Quod in seagilur.J JB.Augustinus in Ps. cxvm.
reiii el minorem consensum , ail C. in margine. Conc. 12. Quod iu se ipso agiiur. Fatlittir C. Quod
Deperit inde nihil.J HemistichiumOvidii De anto- iu se agilatur. V. posset lolerari: Quod in se agil.
ribus. Superficialia.J (Juasi ad apparentiam duntaxal.
Signum lantum.J In canlando. Margo C. C. supercilia, abusus Amanuensit.
Per multiiudinein.J V. pro mulliludine. Vel propier laudes.J Glossa esl inlevliiiealiset or-
m VERBUM ABBUEVIATUM.- NOT/E. 471)
dinana tntc. vi Mattltwi, sed reor auctorcm liwc A , CAPUT LXXVII.
imntediitie.hausissecx Realo Attguslino. tom. VIII.In V. Carei litiilo, neque.intercapedine hoc caput di-
rtalm. cxvm , conc. 12. vidit a prwcedente,
Jiitlicium aiitem rerum.J Solutn V. addil : Mani- Comilntur inconst.inlin.J C communicalur,
feslalnm. Videatur kac de re doclrina B. Tltotnw2 , Eccli. c. xxXIII.J C LXXXVI V. 87.
<~'q.60,«. 4. Mulieruin esi incOnst.J Glossa inlerlin. in hunc loc.
Dubia in meliercm partem.J So/t>iilnrc ctare idem, - 477 Tremulum caput.J De st^no in Cain posito
toco eodem. diximus supra in c. IU
Ad Rora. xiv.J Duo 45. Et Isa. m.J V. el C. Isa. viu-
AdGal. cap. vi.J V. c.xu. C ad Ephes. c xu. Et Parab. c. iv.J V. c 13.C.14.
Proterve exagitanJo.J Ilwc desumpsil ex B. Au-
gttst. totn. IV, tibro exposil. in hunc lucum. CAPUT LXXVIII.
Prxscindenrix comniuiiionis.] Texlus B. Augu- C. Paucislittthtm perficit: Contra peregrinn jurficia.
slini, legil prxcideudx, serfvarieias est nomihis non Ariolos sciscitetur.J C ad latus ait : Lege suscitet
rei, itleoque relinui eam, qttw in m. S. S. eral lecliv. vel stisciielnr. Quid hoc est? Ergone fattilur sacrw
C. non commuiiionis, sed commonilionis, vitiose. Scripiurw lextus?
I ad Cor. c IV.J V. c. xvi. Perglndium vel prxlium.J Uiiqueptacebat. V. Vct
Item ad Rom. xiv.j Duo XLV. pelvim..
Auguslinus De civilate.J C ad ttilus, corrigil t/itorf Veriiicnrminntoris.J C hic Cnrniinatoris, iufra
tn rc-rlu habet, Itoc modb : Lege, Trinitate. Sed nec [} aulenilncnrminnliones. Gallice cbarmes.
in libris De Trinilale, nec De civitaie Itunc locttm Sed quomodo inlellignra.J IIwc restilui ex Biblih
ridi, sed l. IV,
~ /. II. De serm. Domiitiin inonte c. 18, sacris. Alioqniri duo : Sed quomodo intellignm per
per lotum. illuin esSe locnttim Domiiiinn? Hoc hahebis si-
Alienx vel malitix.J Glossa in illnd II Cor. i , t>. gnuin : sic quori prophela ille pra>dixeril, non eve-
1-2. Et sinccrilalc Dci.air; Alienx malitix-; ctc, nerit, et hoc.Doniiimslociuus cst(V. et ho.cDomimis
oniillil Vel. Considera Glossam liic. est non locuius) sed per tuinorein aniini'prophela
Lectum de ciii.J tiwc rfe te habcs cxeniplitm in confinxerit, etc.
exemplari M.infra posi notas omnes. Seri peregrin.i judicia.J Margo C, Siciil Ecclesias-
Sardannpali.J Sardanapalus ftil poslremtis rex lica sacrainenln fnciunt.
Assyriorum, vir miiliere corrttptior, inquil Jitslinits Islis enim.J V. lllic enim.
l. i. Undeemanavil proverbium : Sarriniinpaln mol- Si aulem evcneril.J Idem margo : "Procuralione
lior. tioc proverbio Utilur Teriulliamts l. i, libro De diaboli, perniissione Dei.
pallio c. IV, n. 79. llem c. xvii.J V. c. 86. C. 76.
Unclum Doiiiini.J Sacerdotcm scilicci. Ita cen- Glossa : Non nisi.] C Qui interficielur glndio.
sel Jtf. t-elcerle episcopttm. Non nisi, elc. Amanuensis, glatlio pro Glossa scripsit.
Jacobi c. IV.J V. el C c 9. Sic enim Glossa ordin. Allestaliones scilicet legis
Eci lesiaslicus c xi.J Eadem cnp. xxxvi. proplietnrum,eiEvnngelii, seciindiini illud Jottii. xi.
476 CAPUT LXXYI. Sermo qucm locutus sum, ille judicabit eum in no-
V. Piotiiulolegii:f)e rumorosis et rumusculosis. C | vissimo die.
II ad Thess. iu.J V. ei C. II ad Thess. v. Atl liebrxos vi.J Dtto 9.
Et obsecramus.J C Elobjurgamus. - Scriptura memorci.J JVitm.a- v. tioc qttoque_capttl
Et riiniiisciilis.] tloc redolet Glossam ihterl. in citalur Causa 2. q 4. Consuluisli.
hunc locum. Sic enim : Non ruinorosi. Propler numiani T«7veJvw(7tv Propier lianc eamrfcm
Et Quinius Curiius.J Exemptaria sic habent in causain, inquit margo V. prohibilum esl iu capi-
texlu. Ai C. ad mar-pnem corrigit sic ; Lege, Mu- tulo genernli npud Cislerciiuii, non bnberi Decreia
lius. De hoc Cicero in Verrem. Graliani iti claustris nostris; quia quitlnni siinpli-
Faraa malum.J Yerstts Virfl. i jEneidos per mo- ciores abbates abuiebanlur eoriim auctorilato :ul
dum pgrenthesis sublegendi. furta inunasterii investiganda. Percttrre texlttm Jtf.
Et pruferens illolo.j C illico. hoc locb, quia multa exempla recenset.
Tales hibulas.J JEa;B. Bcrnardo De considera- Igilur nec in eo quodminus.J Simililcr propter
lione ad Eugenium papam. iiicerliludinein peregrini judicii, ait C. ad talus.
Debeat csse cerla.J Non lamen in judicio, ait Privilegia pnucorum.J. RegulaJuris 74 in Sexlo
margo C. s'-c habet : Quod alicui gratiose conceditur, trahi
Recula ipsius.J Rccula diminutivum a re. C. legit ijon debcl ab aliis iu exemplnm. Sive : In arguineu-
Rcgula. itiin irahi nequeiint, qux proptcr necessilatero ali-
bocrates prxcepit.J tioc Socralis prwceplum ob- quaiidosuntconcessa. Regula 78.. in Sexto. el~\.
seii-ani Arisloleles, vrout suvra ostenditur c. 5 in q. %.Non stalim.
fitie, et in nolis. _ 478 '" his judicatur circa.J Ail C. in margine :
" U>.clam reuni respuaut, vel iunoceiilem adir.iilant.
Ei Ec^li. c. xxxu.J C e. 85 V. 86.
Manifestnl.J Id est sulverc voluerit, inqnil C tn Efleclum suuin consequanlur.J idem ibideminguii:
thargine. Plura invenies hac rfe re ca/)tie 5 /i«j«s Quod tamcn quia plures co salvi. ficbant , quirfain
operis. inaliliosi in judiciura ignis transHjlerunt, quo uiagis
Item Ereli. xxis J C 65. perierunl.
In Pnrab. c. iv.1 C c. 11. Quain iniraculis.J Cur hoc? Quia miracula quoti-
I)is,simil«eril.J Irf est rfifficile. Ila C ad latus. diana, ex assiriuiiate vilescunl, tniyutiB. Gregorius
' Verba inennrrabilin.J Margo C. vitiose cnrrigil : hom. 26 tii Evang. sub finem. Prwterea, ait idem,
cnarrabilia. Nam texius biblicus conlra-ticit. corporalia illa miracula ostenriunl aliquanrio sauc-
Sunvinaergo summartim.J IsneSenecaep. 40 in fine. litalein, non faciunl. Hxc vero spiritalia, qux agiin-
El philosopbiii.] Qitis ilie philosopltits'! Isne Se- tur in meiite, virlutem vil.T non osieiiriuni, setl
rieca ? Nondum in eo hanc sentenliam legi. lnterea faciunl. llla habere el mali possiini; islis niiteni
priniarfam hnjut sententiw attclorem dicam esse perfiui, nisi boni non possnul. Hom. 29. in medio.
Plautum in Mostellaria aclu 1, scer.a 1 iniiio. Quxsunl ad salulem.J Non dico appendicia, ail
Nec liberare metiis. ] Duo posteriora hemistichia , C. ad laiut, ui gralia prxtticandi, el hujusmodi.
quw sunt Slaltt Thebaidos lib. xi omiitit C. V. prb lnvenli a Saloraone.j Liber esl in decreto Gelasii
'liberare habet librare. Hic impressa seqttor. papw damitalas disl. 15. Capil. Sancla Romana E«-
Impernlor Augustus.J Pra-ter Itoc exemplum, ad- clesia , de qtto Sixlus Senensis• lib. u BibHotlteciv
htic aliudhabel exemplar M, Vitleillttd infraposl notas. sanctaj verbo Salomon, m liabet RcccnscUir eiiam
471 1'ETRI CANTOBIS 472
in Decrclo Gelnsii Pont.inicr dnmnala scripta liber A 1 nuro in funtero aqux frigiriae, extrnhit Inpidem, ct
(liiidam falsissime Salomoni ascriptus, qui Clavicula combusln esl mnniis ejus Inpirie. Videanlur ptttra
S:\lomoiiis prxnotalur. Latius de his exorcismis in Vila cjusdem B. Gangitlphil. III Surii die 11 Mqii.
Michael Glycas parie. u Annal.,pag. 255. Cnusain coustiluil.J C ad lali.s corrigit texlum
Sed aucior ignoralur.J Nisi forsan tliabolut sit, sic, pro cousliluil, lege innoluit.
inquil margo C. Accipe ea qttw in oris V. hoc loco Esl el alia apcrta.J Publica el manifesta, inqttit
deprehendi. S. Gengulfus(16)deBurgundiaoriiindiis, B. Aug. t. VIII in exposil. hujits Ps. LXVIII. I
regi Pipino perclinius ernl.A quo, tluin uliqiinndo Mararootrccti.J Sic duo-exemplaria, lertittm mamr
rcdiens trnnsiret per C.iinpniiiani, devenit ad queni- liiotrepli, Grwce M«uu.irps7rT0i,trf esr diu' sugtntes',
tlain fontem. Super quera tlurosumeret jenlactilum, rcl a nutrice ctkiCati: qua voce tititttr B. Aug. con-
snpervenit doiiriuus illius prxdioli; qiiem inviians cione2. in Ps. xxx. JEsl Diciionarinm biblicumvoces
nri prarnlium, rogavit eum ul fonleni illi venderet. obscuriores explicans Melis excusnm quod vocatttr
Qni cogitans intra se, ccepit eiim irridere, repiilans Mtimmotrcclus, eo qnod rudibus in Latiiiti linqna
posse sibi ccrfere uirumque, scilicet et prelium el velnti riiammam sugendam quidam ordinis Minorum
fonlem : el venrfirfiteuin ccntum solirfis. Igilur Gen- exliibuil (uitno 1509). Nomen videlur esse Teuionicw
gulfUs , dato preiio et nscensis equis, rediil, ct originis, .qiia tingua trecken signi/icat trabere, quasi
uxori sux, qiixillo absenie adulleravernt, narmvit iliccis, qtti mammam trahit vel sttgit.
qux egerat. IIIa,.ut ernt superba et pelulans, irrisit 480 Jusiis sub Novo Tesiam. C Juratis stib
eum quod sua tam levitcr perrieret emendo inuiilia. Nnvo, ctc.
Posl lixc sanctus Gcnguifus loca domui sux eon- B ] Quomodo igiiur forma exsecmbilis iucarroina-
tigua circuiens, b.icuiuin iufixil solo, quem teneba), lionis 1'crri elc.J Non in carininosis ferri, »r C lri
coque reliclo rediit. Crastina die, cuin raane sur- Capitularibus Caroli Magni et Ludovici Pti exstal
rexissel, ct aquain ad nbluendas maiius et faciein tilictitm de usu aqtttt ferventis l. tv c. 15. Serf tii
poscerel, defuil; cl jussit uni ex minislris, ut iret additione quarla cap. 81. interdicilur usus aquw [ri-
:iri locum baculu signatum, etbaculum abstraberet, gidtvhi* verbis : Ut exAmen aqux frigida;, qtiod hac-
ci aquam qux sequerelur, aflerret. Mox baculo tenus faciebant, a missis omnibus (itl esl legaiis)
abstractp, fons ille, queui in Canipania emeral, ibi iiiierilicaiur nu ullerius fial. Edidii hwc Capitula
cxorlus est, et iln avarus venttitor privatus cst Pelrus PyJitwtts, et Glossaritim adjecit in quo-ponitur
Ibnte suo. Est nulem coloris subalbidi , ci usque e.xorcismusaquw ad judicium Dei demonstrandum.
Imdie riicilur sanare languenles per ineritn B. Gen- DeindeMissa mtegra de eademre, quw vocatur, Missa
gulli. Uxur antein saucii aniabnt quciivriani cleri- judicii. Terlio tres adjuraliones aquw , quarto toli-
ciira. Ciijus flagitii riinior cuiii pervenissel ad sanc- dem adjttraliones ferri. Quw omnia desumpsil ex
tum, diixit ari prxriicliuii fonicm uxoicm lanqiiani ordine Dunstani Dorobernensis arcltiepiscopi. Alque
gratia spnliandi, cui el nil : Mulla, inquit, lu.rpia liwcstiiil quoj tvto hoc capile confutat Pelrus Canlor.
tiiitliu ric te, sctl levem piirgaliononi libi oltV.ro.Ecce In ferveniis clei.J Procltorus in vita S. Joannis
hic est fens frigid ssiinus : immiuc maiium 479 Evang. Iletn Tertullianus lib. rfe PrVrsrrip<ioni6us,arf.- '
luani, el affercapiUum rfeliinrfo.Si nihil palieris inali, tcrsns liareticos, m 215.
incnlpabilis es. Mox illa, ul capillum tangens, ma- U. Mnrctilo Parisieiisi.J Episcopo, ordine , nono.
iiuni ad se retraxii, quiriquiri timla teligerat cute c\ ( Ejus vila exslat per Eorlunutum lom. VI- Suriidie\
liudalum esl, laiiquaiii si in ignein raanuin misissct, Novembris. Nola hwc gesla Ji. Marcetli conligisse
iiautinsummilaterfigiloruropenderet caro cura cute anlequam episcopus esset, ul liqnel ex Jtf. Quod vitle-
;>bstraet;l. Tunc sanclus : Digua quitleni morte fue- posl uotas, eiinvenies exempla alia, quw V. tt C. ta-
ras, sed nieis nianibiis nun morieris, judicio Dei te cent.
reservo; si laineii pceiiilentiaro egeris, iiidulgenliam Ije calore ignis.J Ly ignis, ejc Jtf. arfrftrft.
cousequeris. Hoc autein scias, quod in meo ulle- Lt novem pondern.J Jtf. Serf novem, elc
lius consorlio non eris. Diiniilo aulem tibi quidquitl Tui peccaioris.J V. inter lineas: id esl, o tu pcc-
iu dotem dederam, ul habeas iuirfevivns. Tuuc abiit caior,
sanclus Gengulfus in prxriia sua longe posila in Papa Eugenio.J Addit M. Prxseiilibus cardina-
Avallensi terriiorio. Illa autem lirocns ue se et libus.arcbiepiscopis, episcopis, etc. Eugenius est ler-
aniicum suuni inlerficeret, locuta esl clerico. Qui tius ad quem beatus Bernardus misit libros De consi-
veniens in domum in qua sanctus doimiebat, gla- deratione.
dium extraxil, qui eral ad caput ejus. Inleriui ex- Quidani Maiiichxus.J Addit Jtf. de Sleila Britio ,
citalus sanctus, surgit, et duro iclum capitis tlecli- forte ex Britannia.,Vide jwst omnes nolas inter ali-*.
naret, incidit iu cuspitlem gladii, el letbaliter quol capita varianlia M.
vulneratus esl in fenvore. Clericus aulera fugit ad Ejusdem civilatis.J Remensisnempe, n, 49, alias&O.
auiicain suain. Ei postquaro simul plauserant de hoc Benediclioiicni aqux.J V. nialerficlioiieni aqux
"quod ncctderal, quia virielicet sancltis post paucos Vitiose ut ex proxime sequenlibus liquet.
dies-obieral,. clericus venlrein purgalurus, viscera p. A convicto.J V eliam male : a conjunclo.
sua oinnin effudil in lairinani, el ita periil. lnterea Catbaris deliberandi.J Cathari hwrelici sunl No-
sanctus purialur ad sepulcruro, et inier eundum vatum sectantes , unde et Novaiiani dicti snnt. Ait B.
inulla roiracula 1'acii. Qtiod ctim tina ex.ancillis nar- Hieronymus t. \,in c. xiv Oscw : De hxreticis
raret uxori ejus, illa iiisatiiehs respondil: Sic opc- facilis inlelligeniia est, quod voccnlur Samaria , eo
ralur virtutes Gengulfus quonioilo anus ineiis. Quoi quotl Dei prxccpla servare se jacienl; iion quod
diclo , slaiini a pnrie abstrusa corporis obscenus custodes sint legis ejus, sed quod bocesse se dicanl,
sonusprorfiil. Erat aulein sexta fcria. Talique post- in,siinililuriinem scliismalis Novatianoruro,cuni qui et
ea subjaciiilopprubrio , ut per orone lenipus viix'. ipsi x«6aoov5f , id cst mtntdos scvocaiil, sint
sux qtiot eo die proiulit vcrbn , tol ab illa pnrie: omniuin lroroundissiiiu, negantes poeivilenliam,eic.
corporis prodirent probra. Ilnjus rei faraa adeoii lpsequvque B. Augustinuseosdescribens his(ereverbit
divulgala esl, ul rex Pipinus per illa loca transiens uiitur.-Cailiari, in^iui, qtii seipscvs islo noroine, quasi
luilteiet nmiiios ari inquirenrfaiii rei veritatein, ett propler inundiiiaro , siiperbissiine atque odiosissinve
invenU ila esse, J9<ecibi, at in margine C. longe sttc- iioniinant, secundas nuptias nun adiuiilunt, poeni-
cinctius reciiantur hoc modo : Nolaiiduin, quia Gan- tcntiam deneganl. Novatum seciantts lixreiicuin,
<:ullus dux, ulprobaret an uxor sua niceclinla esset,, unde et Novniiani appellanlur. Hwc ille tom. VI rfe
nii ei : Si sine exustiuue extraxeris lapitlem dei ttwresibtisad Qtiodvw.ldeum.hwresi 58, Plura de Ca-
fuiiiio bujus fontis, iniioceus es. Qux initlens roa- tharis hwreiicis in Gabriele Praleolo, Cailittri,' alio.
(lu") Suritis tora. 111Gangulphum vocat.
475 VERBUM ABBREVIATUAJ.^—NOt/E. JfJ
481 nvntine Patarei, el Patareni damnatt sunt m A Scilicet silentinm.J V. solitm admittit ly scilicet.
concil.\Lateranens. sttb Alex. 111,cap. 27. ln airoeioribus.J JLe.9earctioribus, ait margo C.
Sacerdoliim de semine Cliannnn.J Susnnnam in- sed Melins quod in lexlu observavi, uti ex M..patet.
lerlicere volenlium. Margo C. ex Dan. xiti. Ait enim. De atrocioribus et cnormibtis peccalis.
Ad Hebrx., c. xuj V. et C. c. xvuiv < Si dexlera lua.J Perdextram wiam intellige con-
Qunntloque occulta vicioria.J Occulta vicloria nd templativam; per sinistram, activam.
animnm, nianifcsla ad corpus perlinel. B.Attgusli- Rerii ad aclivnm.J Quomodo hoc ? An licel Mariam
ttiisin Psal. Lxviii; liiiendeaniniieiuexei libera eam. deserere, ut Marlhw adhwreamus ? Audi. Duptex est
Alius coiilcssus est.J Itaqtte edittttis ille Compen- conlemplativa. Una tuperior, quw simplex esl et tin-
diensis, de Cumpienne perperam aduslut esi,verilale cera, qua rapitur qnis in Deum eique cotloqttiiur, aut
rei comperlaper confessioriemipsius furis et rei. Cla- choris ccelitum interest mente. Altera priori inferior
rins hwc exempla recital M. infra posl notas. tst, qnw conlemplaiivorum activa dici poitsl, qua
Fnmiliari Caibaris.) V.hic legit Canlharis, serf non quis honestis exerciliis inciimbil, ne tnentis aciem
bene, ut patet ex sequenlibus, ubi de Catharorum hw- continuo inteniam contemplalioni,offendot. Exercitia
resi mentio fit, hwc varia sunt. Leclioni sacrw inlendert, libros con-
In riubiis ergo leiienda.J Senecce tenteniia, de scribere, attt verboienus describere, ad ulilitalem
*
qualtior virt., c. \. proximi. Ail enim B. Hieronymus, ep. ad Rusli-
Cnjus aucioritale lil.J Quiaqtii fncil per alittm, est • cum. Nihil Christiano : Scrilvantiir Iibri, ul et ma-
perinde ac sic faciat, per se ipsum. Regttta juris 72, nus operelur cibuni et animus leclione salurelur.
iu 6. n Et ibidem vitamli otii ergo. Texantur et lina capicn-
Ait Isidorus.] Forre B. Gregorius, ut ex l. ui. riis piscihus. Item.•Ama scienlinm Scripturnrum, et
Morc.l.et ex Glossa in 11 Reg. c. xx, conjicio. cnrnis vilin non nmabis. Plura hacde re habentur in
II Cor. iv.J V. erC xi. Glossa ad illud Mailh. v. Si riextera tua, etc. Et in
Vila autem pperalur.J Illa tcUieet, qua delecla- exemplari Jtf. illitd vide post omnes notas.
mini in lerrenis, operatur in nobis mortem wternam. Conjugatis est in remedium.J V. conjugati, Jtf;
I Cor. c. xil.J C el V. c. 60. clarius. Prior esl ad aiiipliim prxmium, secunda est
Siiiiiliiudo exposcai.J Sana leclio ,-ut habetur a<lcoropensandum reinedium. Siniili(erduplex483
tausa .2, q. S: Quisquis. JVott ergo : Similitudo esi activa : Prxlalorum dignior ad merilum, con-
exspectei, «r C jiignlorum indignior infirmitatis remerfium , etc.
Isaias, xnv.J C et V. cxxix. leclu dignissima, et quw ad horum pleniorem intelU-
Occasionera efiuntlendi sang.J 0 qiianlo magis cttim maxime conducunt.
peccant qiii arma lalibus locant I Ul sanguinem tn- Ahbati evangelico.J Iri eslChristo, inqnit V.
jttste scilicet effundanl. Margo C. Legttur cauta 14, Melliflui facti.J Ex offtcio Nalivit. Domini.
q. i. Qui in malo palrocinium dat malis, socius est Qtiid facerei.J C quid facial.
criminis. Tum vero qttis consentil aut patrocinium Chrisliana scpullura.J Monachi forte darent tali
dat, quando faclis malorum consortium approbalionis sepulturam. Ita C. in laterali ora.
adjungil. Velando capite.J C Vebtndo corpore. Q««nr«s
Juxta illurf : Miiltiludo.J Hoc omittit C. usque hodie puellarmn lum nobilium, curri divitum luxus.
ergo. Uoc proverbium sic efftrri sblet. Mulliludo <--Non tnorfonon velani sinciput, sed qttod deteslabi-
crrnntium, non facii errori pairociiiium. lius est, tumentes matnmas denudanl, aiolescentibut
Pcr violenliaiii in cuppam.J C Vel si coaclusper el procis suis hamum wlcrnw dumnalionis expanden-
vjolentiam in curam, erilve, etc. Recte legit V. tes. Jamque licerel inclamare cum Roeiio et quidem
Est autem /lic.cuppa sive cttpa, dolium, quo tilunltir gemtbunde:
ttauiw ad naves, qttw reficiendw sunt, sttslinendas. Heu qnain prxcipiii mersa profundo
JUnde Lucanus l. iv, De bello Pltarsulico : Mens habei, et propria luce relicia
Nainque ratein vacux sustentant unriique cuppx. Tendil in xleriias ire lenehras.
Quo retento.J C. quo retinente. Conlra hanc pecioris ptteltarum nudilatem, noh ita
Coramilletur.J C. Vel commilleliir. Ly Vel ex- • pridim in Belgium uosirum introductam el receplam,
punxi, qiti visum esl supervacaiteum, acriter et docle, et, ul spero non infruclhose, in-
Cnllosa est manus.J Hoc esl inditrala exerciiio vehit qttidam castissimus juxta ac doclissimut melro-
conlinuo, Unde in officinis ferrariis 482 risunlur pol. Camerac. Ecclesiw canonicus. Videantur ejus
fabri callosis pedum. planlis, pene candens ferruiri iibelli Gatlice impressi: Le couvre-chef feminin:
percurrere, sine pedum offensa attt uslione. ltem: Le-cliancre, ou couvre-sein feminin.
IIwc peregrinajudicia ferri candentis etaquw inhi- Cum riicnl aiiclorilns. J Auclorilas inlelligittir ut
bitaessein Eccltsia,pattitxcausa~\.q. 5. Consuliiisii. sitpra indeterminate pro veieribusaucloribus. Id ah-
El exepislolalvonis nd Hildebertum, quwincipil :4vo tem, qitod hic cilalur, petendum esl ex actis conc.
Dei gratia Carnotensis Ecclesix iiiinisler, Hiltleberto Lttteran. sub Alcx, III, qncv hattenus non exstanl.
Cenomannensiepiscopo,intribulaliouepalieii[inni,iii D Ul Eva.iigclium obscrv.J C tnale: Ne Evange-
patienlia lolerantiain. Ibi enim monct Hildebenum, liuni, eic.
ne probatione per ignem, quam rex ab eo exigebat, Decreiniii Gregorii.J Gregorii VII cnjus libri xi
vellel ullo pacto suam probare innocenliam ; qtwd hoc Epistolarum habentur in tomo 111 concil.~Ttttia je-
esset in bcclesia Dei per plures vetititm canones, et jttnia iion esse generaliler constiluenda ut feceranl
pontificum decreta. Vidi epistolam, quw in m. ss, Gulliw episcopi egregie docet Gerardus I. Cameruc.
noslris notalur 14, in impressis 91. Prwterea S. episc, ul videre est ex chronico Camerat. Baldertci
Greg. papa 1, serere hwc prohibel in ep. ad Brune- Noviomensis el Tornac. episcopi I. ui, c. 52.
cltilclem Francorum retjtnatn l. xi, ep. 8, ei cita- De revocandis decitnus.J Hac de re esl tpeciatis
lur ~\,q. 5, c. Meunaiii. Eadem prbhibentur l. v. De titulus in Append. ad conc. Lateran. stifr Aiex. 111,
pttrgatione vulgari, tribus capilibus, Cwlestini lll, parte \ et de observandii decimis iisdtm part. xm.
Innocenlii 111et Honorii III. Innilenliiiin.J C nuinienliiini.
CA-PUTLXXIX. tinicis.J Diceiilibus, air margo C. Ducam Iianc et
In titulo el mullitudinera omtllii C. ditabor, quia rclinquam eara cum voluero, quia
Parienles.J C perhibentes. Non sapit. cst mihi in tertio genere ailiiiilatis.
Ki inobedienles.J Hic multum variat C. Consti- Piolrahenles advocati. 1 De udvocalis abunde
tneiiles inobedienlesillis transgressores (abest nisi) dir.ltim tst supra c. 51
in parcitale el in paucitate. Dum moliuniitr,] Non molliun.lut, ut V. Vtrba
Divinis prxcepiis. Ilx.J V. divinis prxceptis hx, suni Terentii: Et nosli mores mulieruin, diim nio-
ei evacuare, etc. Uunttir, dum couuuuur, aniitis csl, in Ucauivniinn.
4:5 PLTRI CANTORIS 476
Aclu //, sctna ti, tn fir.t ttbi etiam anliqtta exem- 4 xinieque luxurix sil, nb ercroicolis, sicnl ab ./Egy-
plaria legtint molliitntttr. piiis, ollas cariiiiim Cxigere. Exodi xvi.
Comes Theobalriiis.J Forte ille Campaniw comes, Nola qiiori spolialoruui.J Ilwc usque ad finem ca-
de quo Gwsarius exempl. memorab. lib. viu, c. 51 ei piiis solum V. leqebat.
Cantipratanus l. u. Boni universalis de apibus, r..25, CAPUT LXXX.
nuni. 14 el 15. Ahsurde sonare.J V. Aspsre sonare.
484 Ut a.utem planior J V. nl aulera amplior. Mahomeliis.J /rf reslitui, nam tria exemp. Macho-
Graiuii Monteiisium.J Ordo Grandi-Moniensis in metus ; qttis ille sit, omnes norunt.
Lemovicensidiwcesi apud Gallos, instiiuius est circa Non inlerponens super.J Sicul ii, de quibus B.
annum Domini 1080 mililalqne sub regula S. Patris Ilieronymus. Quidquid dixerint, inquil, hoc legcm
notlri Benedicli. Agit de eo Jacobus a Vilriaco in Dei piitaul, uec scire dignaniur, quid propheix,
Historia occidentali, c. 19. qtiiii aposloli, senserint; sed ad sensum suiim iu-
De non confitendo.J Ilwc, usque peccanle aberant congnja aplant testimoiiia, quasi grande sil, et nou
in C. Merito auiem tales Iraclitiones el constitutiones viiiosissiinuni docentli geuus, depravare sentenlias,
reprehenclit attctor, quia sunt causa, quod peccala et ad voluntnleni suam Sciipturam trahere repu-
omnia in conftssiont non aptrianiur.. gnanleni. Hwc ilte in ep. ad Paulinum, auw incipil:
A baihalo roisso.J V. A barbaro, clc. Fu.ius liwc Eratcr Anibrosius.
vide in M. post nolqs. Viani inandntoriini.J C Viam nuinrii, sed vitiose.
El llieionymus.] Consule commentarium -tii Psal. Secrciuin Scripturx.J Uwc redolent exvositioncm
CXLVI , lom. VII. Item inEp.ad Ephesios, e. \, S. Auguslini in hitnc locum.
om. VI. B Caupones iui.]'Cx interpetaiione LXX sive Grwca.
I El psalmo cantici.J Psalmorum et canticorum El sincera verilas.J Restitui ex R. Hieronymo V.
inler se comparatio fit in homilia \ in Cantica caitiic. el C. Et sincera voluntns.
tom. VIII. B. tlieronyini posl Origenem. Hoc au- Cimteutu. J C contempla, in mqrgine. lnterea
lem inlerest inter psalntum et canlicum, qttod psal- dicam quod senlio. Si quod supra 'est, el sincera
mus refertur atl maniti, hoc esl adopera; canticum voluntas, atlendatur, aiiquo tensu possel tolerari ly
vero ad tlieoriam. AiiidemB. Hieronymus in Psai. conle.inpia, scilicet voluntas conleinpla in S. Scri-
xci super illud: ln decaebordo psnlierio : Simplici- piurn, quia in illa docemur propriam voluntatem
ler riico : Quotiescunqiie levamns manus sine co- retinquere. Non veni volunlatem raeain facere, ail
gitationibus et disceplationibiis, in decachordo Dominus, sed ejus qui misil me. Joan. vi.
psalliinus Domiiio. In decachordo psalterio cum Mariiuus videns.l lllius vita per Severutn Sulpi-
cilhara. In cilhara noslra, el curpus, et anima, el lium conscripta habetur apud Surium lom. Yi die
spiritus omnibiis chordis coroposita siint. Plura hac 11 Novembr.
de re videre est apud ettmdem, tom. VI in Epistol. Nou sane'et sincere.] Ail M. Ideoqiie perieriui.t
ad Ephesios, cap. \ ad illud : Loquentes vobisroet- filii Israel, quia os Domiiii, id esl sacrain Scriplu-
ipsis iu psalmis, et bymiiisel canlicis spirilunlibus. raro non iulerrogaverunt.
Cum NicoIao.J Habelur vita apud Suriumtom. VI, Noluni implere opere.J C Volunt iroplere. Quanta
die 6 Decemb. varielas. Ait B. Gregorius : Deus verbuin verilatis
De cenluin libris.J Libraritm distinctiones, simili- facienlibus tribuil, ct jion facienliLus tollit. Morai.
lerel originem refert Budwus, libris De assc et ejus C '• xi, c. 9.
parlibus. "486 Sanctis quippc.J Imo el. infidelibus in hii-
Quare, etc, si.J Ex M. hunc locuin restitui I mana scitnlia pcrilis. Ex quibus unum refero Sene-
Cor vi. Quare non magis fraudem palimini, ete. cam. Aititle ep. 115 : Nirois anxiura esse te circa
V. Quare eiiam elsi litilum juretur. LocttmApostoli verba et conipositionein, mt Lucili, nolu : habeo
non distinguebat, ideoque vilivse. majora qua; cures. Plura pelis ? percurre ejusdem
lleni: In alia.J Subaudi Ecclesia, ut ante. ep. 45.
Et hoc sacramentum. J Nomen Sacranienti hic Ecoulra pbilosopbo.J V. Insolentcr hic va-.iiit.
snmilur analogice pro juramento, sic«i22, q. 5. Par- Ait : Econtra philosophus, niajori curx esl inte-
vuli qui. Attenle considera textum M.-hac de mate- . griias et coinposiiio verboriiro, qiiam veritas sen-
ria, infra posl notas. suum. Ubi, quwso, hochabet Seneca ?
Bursit eroungi.J Hoc itlem pntiuntur arcbidiaconi Iliijiiscemodi homiuibus J Uecedentibus scilicct
ab episcopis; jam pniiiunlur sic inslrumciilo sux a superlicie litlerx evangelicx, ait C. in margine.
olieiiiiotiis. Ita C. in mttrgine. Apuri Mutlh. c v.J V. el C cap. xxxui.
Notiliam inajurum prxlalorum.J C fallitur : Ma- lu me capite.J Glossa est interlinealis in litutclo-
loriim prxlatorum. cum. S. Uierorigmus etiam videri polest lom. VI iu
Secundum leges.J Accusatio pastorum talis, non Mathwum, quia ex eo non nonnulla desumpsit att-
p'rocedil ex charitale ideoque non debet admiiti i, ctor nosler. ... *
q. 4. Nullus iniroducalur. Prwlerea dtbelprwctdere Maximus, noii solvit.J Uoc : Non solvil, a6est in V.
admonitio charitaiiva. ~\;q. \. Si peccaveril, el 2, D Etiam addita iit Evangelio.J C in margine : Ui
q. 7. Accusatio quoque. de iion videnda roulicre ad concupisceiidam enui,
Excmplum puerorum.J M. suo loco hoc exemplum tlcnon irasccnrio frairi, et hujusniorii. Matth. v.
refert fusitts, liiterjeciioncro.J Jtf. legebat intextn: liilcrioreni
Prxternecessarias.JDuo :Prxter iieccssarissimas. iiiilignaiionero, sed correxit in margine, el recle.
II Cor. vni.J C el V. 11Cor. xxu. Nam glossa interlineatis sic habet : lnte/jeciiu.iu-
485 A vobis.J C. a nobis. riignationera exprimens. lltc denuo concordat M,
De recipiendis legalis.] /d colligitur ex causa 10, cum duobut aliis exemplaribtisusque ad finem ope-
q. 5 s«6 finem. ris, ergo in seqitentibus Iritim inler se flel collalio,
In domo.] Scilicel (inquit margo V). qux etiain uti supra ante cap. 66. De oflicio prxlaii tripariilo,
lohge quxrenda siinl coutra iliud pnelicum ; cl contra accepiionem personnruiu.
Quodque domi non est, et habel vicinus, enialur. Specinlia.J Spiriiualia C et M.
Non dixit transmariuus, non alterius regionis vct Et alia delerniiiiatn.J Jtf. el enervnta processcril.
villx, sed vicinus. Quod lamen non de sumptiiosis Usque ad furorcui.J Ita V. in textu : C. iitmttr
inielligeiuluin cst, sed de facilibus inventu. Untle gine, el revocat ad iliitd : Fulue.
appnret Carnotensem in nugis suis male reprchcn- ln Joanne, c. v.J Triax. XLIU.
dere Cislercienses, eo quori carnes hospiiibus nou Unilo Augusiinus. ] Tom. Vi contra Fauslum I,
apponani, ulcnlein ndvcrsus eos hoc vcrsti poetico, xvi, cap. 22 el 26. Ilem tom, X De verbis Domini
cuin isii in ucmoribus ct in dcserlis niaiicani ma- senii. 46,
477 VERBUM ABBREVIATUM.—NOTJE. 478
Ciim etiam fides.J Jtf. Tamen"eliam firies ex qui- A contradicunt. ExemyAariatria habenl cap. xxxm.
busriam celiulis parvis locis, scilicct sacra Scri- ldem, c. xviu.J Trin xxxvu-
puira, el stibobscuris fit elicita. In quarum, etc A bono opere.J Rectejuxta Glossaminterlinealem :
Ego elpater.| Ad illud ego additur in marg.C, C. autem : ab omni opere.
Ecclesia vel celluln. SimilLs est.] Glossa interlinealis. Textus biblieut:
Angusiinus: Virie.] Solum M. legit Augiisiinns, Fraler esl, elc.
quilom. IX, tract. 36,in Evang. Joinnis sic (attir. Pigredo iinmiilil.J JVonPinguedo, ul M. el C
•Non recedas.J Jtf. omisit non. Culpanda ttmanitcn- Esuriet voluplalcs;] T. omiilil voluplates, sed
sis negligentia. male. Glossa enim esl interlinealis. Sed cttr voluptntes
Qnx iides exigil.J Ariicnlosfidei, tinyutl margo. C esnrire dicilur? Quia, ul ait Seneca: Oliosus non sibi
Deberel e.xspeclare.J CSapere. V. nmiltit. vivit, sed quod turpissimum est, venlri et sorono,
Gaslrimargiain.J Tria Caslrimarginm. epist. 55
Occasionem rapiendi.J Ait C in ora superiori, ltera, cap. xx.J Tria c. xxxix.
Novem modis curritur cum fure, non reslilnenrfo, Id esi, Deo servire.J /d so/ittn Jtf. habet.
prxcipiendo ut Doniinus qui prxcipit servis ul Item. c xxi ] V. c. LXUIC et Jtf. cnp. 42.
rapiant; tacendo, consulendo, consentiendo, adu- DEsirferia occidunt. C et Jtf. Desiriin occirfit
lantlo, non indicaiido, recaptando ul abbas, coro- pigrum.
iiiuiiicnndo. Parab., C. xxiv.J C el Jtf. c. XLVIH.V. XLvn,
487 Nealiifacianl majora.J C ttV. Ne alii noii Vel leinuIcnii.J /d abtst in V.
faciaul majora. Quispiam, duobus punclis supposhis B Idem, c. xxvi.J V. c LI. C ei M. L.
indicavit parliculam negativam auferendam in V. In Ecclesiastc, c iv.J Tria cap. vu.
II Cor. x.J 3'rta il. Cor. xxiu. Videatur Glossa Fomenliim.] C. fomiiein.
interiimalis in hunc locum. Eccli., c. xxu.J V. LXI.C. tt M. xu.
Et aspere vos.J M. Et aspergo vos. Abundanliapanis.J Septuaginia sic hnbtnt: Delicia-
Isaias, c. iu.J Tria vu. rum luxurixque opulentia, fuil origo peccati Sotto-
Auferain a vohis.J'Sive, ut habet lextus r Auferam morttm, Vide B. Hier. in Ezech. c. xvi.
a Jerusalero. • Putandum.J JDeeslin C
Alfenuit staleras.J Insipide C. anferunl. Nisi scilicet quantum.J V. Ubi scilirel qti.intum.
Pnrnb., c. xx.J C et M. c. XLI. El quoties dederis.J Manducare subaudi, prout
Roinulidx saluri.J C. Satyri Versus Persii sat. x : C. indicat in ore lalerali.
: Ecce inier pocula quxruni ln non erogando.J Ltj in omiiiit C.
Romulidx snluri quid din poemata narrent. Non lanlum facientem.J Placet hwc lectio. M.
Omnibus dignilalibus. A/. Omnibus dilionibus. Non enim faeienlera. Obscure.
Se malle centies.J C cenlesies. Servorum itaque.JAil margo C. Ul birriarum et
Quod vispillo facit, fccerat et meriicus ; J Sic. V. et clavorumt
el Jtf. At C. vispilio. De qua voceJoan. Januensh in Doininus eliara pronvisil.J Invilatorittm est nd no-
Dittionario quod inscripsit Calholicon : Yispilio, vel clurnas Itoras Domhiica prima Qudragesimir.
vespitio, raplor, lairo, prcedo,quasi vispotians. Qtta 489 An galli canui.J C ad lalus -
: Noctc so-
tignificalione kic uli.videlur Petrus Ganlor, quomodoC pora.
tum forle usurpabalur. Alioquin legendum videtttr Conlicinnun.J Has diei divisioneselare tradi' Mu-
vcspitto; qtttim dictionem Nicolaus Perrollus a ve- crobittslib. i, c. 5, similiier Ilonoritis Augutlodv».tv.
spera deducil scribens in 3 epigraniiiia Murliaiis Itis XII (Bibliot. Pairum folio milii 948).
verbis ; Vespillo vilis cadaverum -junerator, qui ve- Iii tiecessaiiis.J Arfsalulero, inquil margo, C.
tpertinb temporeeos efferre tolebal, qui funebri pompa Eleciaforliter.) Jtf. elecliva.
duci, propter inopiam non poterant. Martialis ; Alienus.J /d C legit. Optime.
Qui fuerit merficus, nunc est vespillo Diaulus. Secundo dorroitaut.J V. riormiunl
lta Perrottus qui ejusdem dictonis meminit in Epi- Comminanli in Genesi.J C. comminanli inlorilum,
gramma
" 59. addil quoque in margine : Eumque nieiidaceiii efii-
Chirurgus fuerat, nunc est vespillo Diaulus, cerft conanlur.
Coepit quoil poieral Clinicus esse roorfn. Ctira is displicel.) V. et C. Cum h.is displicet.
Quani scriplionem el significalionem sequilur Ambro- Comes Palalinus.J Non Palatinus Rheni, serf pa-
sius Catepinus, el Adrianus Junius in suo noinen- tatii comes,
clatore. Aliquandiu tacui.J Jtf. a roalo diu tacui.
Isnias, c. v.J Tria cap. xv. Isaias. C.LVI.] Tria LXVUI.
Sequamur mendaciuiii.J M. Sequamur fnlsitatem. Genere bumano.] C et V. genere hommum. Jtf.
Vel niinus bomun, niajus bonUin.J Iloc, uiajus addebat posl bumano : hominuin pigrilia, serf qttasi
bonum, abesl in M. supervacaneum resecavi.
Et digniori.J,V. et G. id omiltunl. -g Per pnnem omne necessnrinm.] Qitta panis citm
Deut., c« xxxi.J Tria cap. CXLIH.el c. xu. omni opsonio sapil. Pnnis prirous («ii Vidntt Sarep-
ElAct. aposi., c, III.J M.elC. cap. 6. V. c 12. lana nuper a nobis<primumpublicata,lib. ui. hom. 8-,
Ezechielis c. xxxin.J 7'ria cap.CLiv.ProphetiaEze- cap. i) pnnis nieriiiis, pnnis cxlreinus cibus. Panis
chielis, ut in m. ss. nolalitm esl, habel versus 5340. cuin ferculis editur oniuibus.
Parab., c. xxx.J Tria LVI. Sed in vestiendo.J L'nde margines Jtf. el C.
Ad Gatutas.J Nolavi c. i. adilla verba : Sed licel Impiger cxtremos currii mercnlor ad lntlos.
nos, ut angelus de ccelo evangetizet vobis, elc. C. arfdir : Per raare paiipcrieui fugiens.
Ecclesiastes, c. xu.J Tria xxxi, in fuie. JVolaquod pro Iropigcr, C habet inslilor. Versiis
Horatii lib. \; epist. 1 ante medium,
488 CAPUT LXXXI. Scilicet el spiritiialis.J C Scilicct el naluralis. Vi-
In Proverbiis c. vi.J Tria cap. 16. liose. ..
ldem, c. xnj V. et C. ca. xxvn. M. c xxvui. Spirilunlis in cogilaiione.J Unicum . V. repelit,
Idem, c. xu. ManusJ Tria c. xxvm. Ergo anle er- Spiriluaiis :et hoc sapide sententia mea, ut ita po-
ror in numero. sterius a priori, ob planiorenxinlellectum, separelitr.
Idem, c. XIII.]Tria xxw. Corporalis niulliplCx.J Non damtto C. Corporis
Idem, c. xv. Iter pigrorum.] Jtfiror unde subrepte-. nitiliiplcx.
rit error in quibutdam Btbliis impressis, ul pro pi- Secuiitlum sollicitiitlineiTi.JSic ait Glossa interli-
grurum legatur impiorum, quia versio S. Hierony- neiilis : Non labor ct providentia d.ainnalur, sctl sol-
nti, et LXX, cum Chaldaica paraphrati concorditer liciludo uiculcin siuTocans. ltaque recte reslilui se-
479 PETRI CANTORIS 480
cuiidum pro scilicel, quod C. el V. admittebant. A laraen islud esl Antichristi, inquil B. Hicronymtts
Lahor gralix.] Gratix, male.omittil Jtf. ad Furiam viduam. Cur hoc?Ideo quod pttellw in vt-
Stratum metim rigahu.J Posthwc addh V. Ilom : stilu tl ornatu corporis venena pudicitiw propinent,
Vitte humililalem liieara et laborem meum. Psal. adolescenles fomenta- libidinum ' incendant. tlos ab-
xxiv. hvrret poeta ep. ad Hippol.
Consislit circa.J C Consislii. Seneca sic ait ep. Sinl procul a nobis juvcnes ut femina compli :
Cxx, initio : Sed in nna consiiiil. t//as delestantur viri sancii. Fuge lasciviam pnella-
Provisionein proximi.l C promissionem proximi. ruiii (ail R. Hier. ad Demelriudemlle virginitate ser-
Canalii qiiam concha.J Restilui locum. Tria enint vanda, c. x) qux ornanl capita, crines a fronte di-
carnalis, quod ex sequemibttsinV.colligere esl vitittm mittunt,cutem poliiint, uluntur piginentis, asiricias
esie, Ait enim post illud quara conciia, id esl alii habenl manicas, vestiiiienta sine ruga , soccosque
refluens, qiiam sibi retinens. crispanles, ut sub nomiiie virginali venrfibilius pe-
Quoddam etiam laborare.J V.ei Jtf.Quodam eiia.111 reanl. B. Cyprianus libro De hubilu virginum tic in-
labore, ut invidere, etc quit: Femiiix nianiis Deo inierunt, qunurio illuri,
490 Ipsuni culpa esl.J C etiam bene sic : ipsu quod ille forniavit, reforroare coiitcuduiit.
culpa est. llabeut syrinata.J Zvpaa gentts esi veslis tragicQ-
Veriimiamen laborem nalurx.J Jtf. Verumlaroen rum,vel cauda, seu tracttts vestis feminarum Marcell.
hoiiuin nalurx boni, ul sxpe, etc apud Diosc. notat <r'pu.a accipi pro pttrgameuto, et
CAPUT LXXXll. quasi eo quod scopis verritur. IvppotTa, jusla Arist.
Jtf.Non dividit hic caput, sed demum ad illa verba, p] straminasunt.
quw capul 85, inrhoanl : Verum quanlum. recesserit. Dariis ctJJyrrhiis 1 Videntur hwc esse notnina po-
El quomodo?] Uwc inlerrogalio, non cbstanle ca- pulorum.
pitit divisione, ad poslrema verba prwcedentis capitis MiloTerwanensis.J Seu Morinensis. Fueruntmitem
referenda sunl. Quod nec absonum videri debel, quia dtto ejtisttem nominis. Primtts consecrutits esl xv
et in sactis Bibliis, non setnel idem reperitur. Kal. Marlii 1151 , monuiis 1159. Milo II successit
Citius et lautius.J V. Vauius el laulius. palruo ex monachoS. Mariw de Rostlio[alias Russiau-
Vaslissiraoruin.i lia Seneca loco citato. C. et M. villej mortuus 1169 xvm Kal. Octob. Ita in m-. ss.
Vaslrorum. catatogo episcoporttm Morinensium. Consenlil Clau-
CAPUT LXXXIII. ditts liobertiis in catalogoepiscoporum Bononieminm.
Usque ad plumas avium.J Unde Horatius in episi. Et fuil eo lempore usitalttm proverbium: In Bernardo
Moveat coriiicula risura cltariias;-in Norberio fidei [Vide Vilam S. Norbert.
Furtivis nudata coloribus. paulo post initium apttd Sur l. 111); in Milone hu-
Sub colore vestium.J Jtf. et C citanl tn margine militas. Sed et religiotie el scientia insignis (uit teste
versum Juven. salyra 6. Raron. anno 1148. IIwc de Milone I qui fuit ordinis
Quaruni delicias pannus bomhycinus uril. Prwmonslral. ex abbate S. Jocloei crealtis episcopus.
Oculos nos iiiiueuliuni.J C. Luniina nus inluen- De ejus scriplis nusquam legi. De eo Mirwus in Chron.
tium, Desimili vestium superfluitaie videalur Seneca Prwmonstrat. el in Fasi. Belg. die xiu Novembris.
episl. 5 R. Uieronymus ad Demelriadem De Virgini- lleni Raissiits in Auctario SS. Belgii die xvi Julii :
late c. 10, to. I, quw incipil': Intcr onuies materias. Q ( et litlissime Joannes le Paige in Bibtioiheca Prwmon-
Item ad Fabiotam t. III iticipit : Usque borfie. Itettt slral. ordin. librb n.
idem : Srvir vel mulicr se ornaverit, el vultus lio- Pes libi.J C er M. Pes inorio. Ex Ovidio de arie.
ininuin ad se provocaveril, etsi iiullum indc sequaitu-
tlamniim, judicium lauieii putietur xiernuni, quia 4$2 CAPUT LXXXIV,
venenuui ailulit si fuisset qui biberet. Solttm V. caput novuminchoat.
Ergo dicite ponlifices. Verba B. Bernardi tu apo- Pelliparii.J Qtti aniinutium pelles liotninttm )tsui
logia ad Guillelmum abbalem, ante finem : Quw vi- paranl. Gallice : Pelleliers.
dentur redolere Persium poetam, tat. 2. Non Dxrialiui.J A Dwdttlo Atheniensiartificum suw
Ad usuram.J C. ad vendendum, quam pauperes. wlalit ingetiiosissimo.
M. ad usuram quam pati ad imbreni. Quanta dis- Non siiroptuosi.J /rf omittil Jtf.
sonantia. Qui sellas el calcur.J Ut quid hwc auri perdiiio ?
Judaizando.J Insipide C. Jurficaiiilo. Non faciunt equuni meliorem auren frenn, ait Senec.
Cruorem imiiiolaiitiuin.J Ita restiiui. Jtf. Criioreni Deliorum.J Gallicum esi, qttod Latiue alea.
iromolantium. Nvn immolaniium cruor dicitur, sed Non dico sclincorum.J Polydorus horum meminit:
poiius crudetitas. C. liiiinolaticensiura. V. Iiiiinola- Est vel aliud lurfi gentis, quu catculis in labula iti-
liliim. soria, id est fritillis el alveolis luditur, invenlum
- Alii
maltulis.J Sic reor debere legi, eo quod vitlea- oliro circiler aniium orbis conriiti 5635 a quoriam
tur dimintttivum a malta. Unde B. Benediclus in Re- viro, noiniiie Xerxe. El inlra : Vocnnl hodie hosce
gitla c. 55. Stranienia auieni iectoruui stillicianl, _,1 cnlculos schacos a scandenrio forsilan riictos, quoil
inalia, sagum, lcna et capitale. C. alii nalulis. Gal- calculi, cuin movenlur, in nlleraro arfversam par-
lice naties : hoc est, florea ex slraminibus coniexta. lcm scandere videantur.. Hwc ille, De juvent. rerum
M. alii inaciilis. Forie hic maculw pro quadris fora- t. u, c. 15.
tniitibtts retis, ut apud Varronem, I. n. El cum jurfici.J Swculari judici gladitts necessarius
in uemoi-e.J V. Nuria iu dcscrlo. est, ul matos pteclal in exemplttm uliorum. Nonpta-
t91<Nuda
unis gramnialici.J livnice dictttm. Al.oquin C. cet leclio V. el M. El ciiiu jutlicii necessarius, cic.
Minus grammalici.. Et pila.J Pilutn genus est leli apud Rantanos. Untlt-
Ut si lransin'6. J C Transaclio. Lucanus, lib. i.
Rcttarguitur Tubalcain.J Forte tegendttm Jttbal, Sigua pares nquila, el pila minanlia pilis.
qui, ut aicitur Genesisi\ ftiit pater canentiumcillttira. M. iia legit : El pila duplicnla loricani perforantia.
bed pro Tubalcain facii qiwtl memiiiit malleorttm. Siwtatenoslri aucloris ususbomburdorum fuissel.pos-
Ait quoqtte Glossa iriierl. in hunc locttm : Ipse fuit sel lolerari hwcleclio M. Ubi enim hoc inslrumenlum,
jiiveiilor, scrlicel miisicx, qux pertincl ad volupta- prwler morem,dttptici onenttur pulverisqnanlilale aut
lem aurium. Tubalcain vero fuit tnalleaior: uude copia, loricas facilius penetral ei perfodit.
ibidem Glossa : Qui per opera, scilicel xris, inciluvit Toxici.J Toxicum, ventnumesl arbort,taxos i.itta,
coiiciipiscentiain oculoruni.
< Peccalur eniin iu coinposilione. Pudor est, inter proveniens. Ad Cor. c. ix.J Tria ca. XLII.
Cutholicos tot tamque varias vestium composiliones Ne quid minis. | Terenlins.
qiiotidieadiitveniri. Ornalus isie non Douiiui csl, ve- fibi, sibabeas.l Subaucli Tibi reddit quod MIIIUI
481 VERBUMABBREVlATUM.— NOT^. 482
est, st Imbeaselc. M. tamen omiltit libi. A Tecta culmo.J Jlf. tecta in ciilmo,
Transilpres Dolhain.J Ila C. At duo TransitOrcs Quidam etiam anliquorumij R. Hieronymut aiie--
Idiibun. Dbthain locus est Gen. xxxvn. Ubi diciiur : rit B. Hilarionem celluiam habuitse latitudine qua-
Eamus in Dolhnin. Hebrwus, id est Iransiens, tive tuor pedum, altitudine quiriqtte,hoc est statura sua
transfiuvialis. ldilhun nomen esl cantoris in litulis hnmiliorem. Hanc celltllani, inqitU, polius sepul-
Psat. xxxviii, LXI, el LXXVI, et inlerpretalur\ex ejus, crum quam domiim credidisses. De anachoretartim
!<c/legalis, sii<elaurfem el confessionein dans. cavernis el corlicibus swpius menlio fil in libro Vilas
CAPUT LXXXV. Palrtim.
JVrgaeliic C. el Jtf. capul dividunt. Placel divisio, ln jllo mensulam.J Mensa tripes ail Margo C.
qitia lectori gratior. ltem ibi .-Puri salis.
SicuL ait Gregorins.J Et quid inqttit ? edicam : Ila esse solliciios.j B.Joannes Chrtjsosl. in ftne
Neino existinvcl in fliixu atqne studio preliosaruui homiliw 23 tn Malth. sic inqttit: Quid a pueris rii-
vesiiuro peccatuin deesse, quia si hoc culpa non siamus ludenlibus el domos fahricantibus, nos qui
essel, iiullo nioilo Joannem Dnminus rie veslinienti domos prxclarns xdificamus : nisi quod nos ctira
sui asperitate latidnsset. Si 493 uoc culpa non es- poena hoc agimus, illi cum gaiiriio?
set, nequaquam Paulus nposlolus per epislolam fe- Unde quid.iin.J Solum V. addit •"Remensis cleri*
uiinas a preiiosarum veslium nppelilu compescerel, cus in texlu. C. in margine..
dicens : Non in veste pretiosa. Pensale ergo qux Murorum.J Solum M. id habel.
culpa sit hoc eliam viros appeiere, n quo curavit Isaix, c. L.tvi J Solttm V. notal : c xcvm.
paslor Ecclesixet feminas prohibere. Sic ille t. II, j} Scilicet Megarenscs.J Non Megiilenscs ut C. vi-
Itom.C),inEvangelia. Et exapologia B. Bernardi hwc deatur R. Ilier. lo. 1, ep. n ad Ageruchiam viduam
didici : Molliaindumenla animi niollitiem 'inriicani. de monogamia, c. 5 sub finem.
Non lantiim curarclur ctiltus corporis, nisi prius ne- Paiiius primus eremila.J Cottignntur hwc ex vita
glecia fuisscl mens inculta virliilibus. ejnsdem per B. Hieronymum coiucripta.
> Vilio inroiistauiix.] Quod per nrunriinero vento \n hypogeo.J Loco subterraneo. TfViyaiof, el •oifo-
agitalain exprimitur. Ail ilerum B. Gregorius ibi- yztSio;, aut Orroyaiof,sublerratieiis, tubdiliis.
dem: Discamus, fralrcs cbarissimi, ariinrio vento E regione.J V. et C. sic iitqitiunl : e regione de
ngil.ila iion esse -. solideraus animiim inler auras eo comerieriinl, reliqna absunl.
iinguarum posilum, stel iufiexibilis stalus nienlis. Dxmoiiibus in carcerem.J Jtf. dxnvonibus incar-
JNullanos deirnctio, etc. cererour.
Ueligiosis uti splenrfitli-.] Tu vero si roonnchiis Tunc habilare.J C eliam babitare incipienlium;
esse vis, inquil B. Hier. nou videto curam. Sortlidx omiltil tuiic
vcsles cnuriidx menlis iudicia. sinl : vilis tunica Ne amiliant.J V. adroillaht.'.
coniempluiu sxculi probet; ita diiiilaxal, i:e aui- Omittuni.J V. jnstitiam Dei coramillunl. Sicom-
nurs,lunieal, ne bnbilus sernioque dissentintit. millunl ergo conlra justitiani.
Sed ne quibusdmn videalur hwc B. MieronytrA Pro diviliis grangiarum.J Cwsaritts per grangiam
exhortatio dura obstrvatu, alieram Semcw rhiticrein iiitetligil prwdium sive vilttim. Grangiarius qui prw-
tt favorabiliortm suggtro 1. Sic illeep. 5 ad Luci- est villw.
lium : lllud le adnioneo, ne eoruni more, qui non r, lluic epulx.J Ita Lucanus t. u ante medium ;
prnficere, sed conspici cupitiiit facins aliqua. qux at C. et M. Huic cibns est, elc
in habiiu iuo aul geuere viix noiabilia sini. Aspe- Erigenduni.J C. cligenduro.
rtim ciillum, et inlousum capul, el negligentioreir. Reliquo.J C el M. relinqtio.
barbara , el quidquiri aliud amliilioneni perversa" Sepelit natiira reliclos. ] Mwcenatis aliud Itemi-
via sequilur, tlevila. Et ui brevior sim : infraail: stichium, cui libenler adderem ex Seneca senlentiam,
Non splcntleat toga, ne sordeal quitlem. Vitleamus et ex Litcano versus. Ail prior, ep. ad Lttcilium 92.
ne ista, per qux admirationcm parare volurous, ri- Neiuineni de suprcino officio rogo', nulli reliquins
dirula et odiosa sint, etc. muas commenrio. Ne qnis insepullus 495 essei,
Unde Bernardius.J C Bci-jmirdus. rerum iiamra prospexii. Quem sxvitia piojecerit,
Chisinius ascentlil.J M. Cilimus ertipil. dies contlel. Posterior diclo I. vu inqttil';
. Maririx el spolio non leviure bever.J Jtf. Marlrix Nil agis hac ira, labesue cnriavere solval,
et preiio non levilaie bever. An rogus, haud referl: ulacido liatura receplat
llis pellibus.J C Sabeliiiis pelHbus, et alns. Cuncla sinu. -
Ul larvaii.J Vel similes capris per artificiura :ait Hwc hemislichia, qum in lexlu habenlur, redegi in
C. eiM. in laterali ora. ordinem, alioquin C. el M. prosam ordinabant"hcc
Propter molliliera effeminalionem.J Jtf. Propler morfo; Facilis jaciura septilcri, quia sepelil natura
niollem cfleiiiinaiioiieni. Natttra, ad necessilatem .reliclos.
varias arles edocuil, de quibus Seneca edisseril, ep. Gregorius.J Moraliitm xv, c. 57. Prwlerea videa-
90, non aulem ad abusttm, aul mollitiem. tur liber B. Aitg. ad Pauiiiuiin De cura prb morlui»
llanc anibiliosam. ] Jtf. adjeclivum convcrlil in D gerenda.
snbstantivum hoc modo: lianc aiiibiiioneiii, supelle- Arte Dxrialo.J Recte,quia ille Atheniensis artiftx
clilem, elc. iiigeniosissimtis, ttt sttpra dixi: na". crgo legendunt
Oriio persequcris.] C Otlio prosequaris. arcx pro arie, ul volunt C. et N.
CAPUT LXXXVI. Ilem, Psal. Lxxin. ] Tria male legebanl Psal.
El cibariorum.l JVon tainen damno M. et cibo- LXXll.
rtiin. In bis lapiriibus.J JVOH,cuni his lapidihus, «I
" Uesin vitiuro.] Ait Gallus eleg. 1. Nou res in.vi- t>«/rC.uipulei ex b. Hierozymi epislola ad Eusto-
litiro sed maiefacta cariiint. chiutn de obitit Panlce, qttw tncipit : Si cuncla cor-
494 A siinplicilate niiliquoruin.J Sancli Ana- poris, post medium.
cltoretw-nevecelltilasaudebatu construere, ila argtt- Item Jerem., c xxu.J C el Jtf. c. LXXX.V. xx\.
ntenlantes, qttod qttidquid victus ne.cessitutemsuper- Ad avariliam.J M. nd aiiriaciam.
abundat, ad curnis tnram pertinel. Undc quidam Ari coiisiiiniiiatioiicin.] Tria hic cqnveniunt, elsi
dicebal se vidisse dwmonem ctttii collega suo mal- in sacris Bibliis : Atl cursuin mali opcris.
leum leiqntem, dum in superfluis reparanitis tnalleo vEqux spaliose.J C xque spaliosa luxuria.
utereiur. Hoc exem.lum ciiatur in libro. Vitlua S i- Iii orbe locus.J Impressa exemptaria IloratH le-
reptaiia dicro, niqiei-a nobis in Ittcem emisso, iiir. t, guul : Nullus in orbe sinus. Horal. I. l, ep. 1.
hom. I, cap. 10. Iiem Juvennlis.J Salyra 14.
in casiilis.J lloc est parvis cusis, (E-Jilicalor crat.J Aucior noster vd po.tus ama-
483 PETRI CAXTORIS is;
nuenses ex duobus Itemislichiis conslnt unttm sexa- A Proverb., c. xx.J Jtf. el V. XLI C xi..
meirum ex eadem salyra 14, nil enitn Juvenalis : Venlilntorioruro.J Lectio Biblira moderna sic ha-
iEriificalor eral Centronius, et modo curvo- bel : Dissipat impios, elc. At Hieronymo ailtibutus
Littore Cajelx, etc qui ett Bedw commentarius in hiinc tocum ait.:
El infra : Hunc vcrsiim antiqua iranslatio sic hnbet : Vcnli-
Dum sic ergo habilal Ccnlronius , imminuit lator impiorum r x sapicus, et immiltet illis rotam
rem,J mnlorum, iri est pbeiinm nullo fine consuinninnrinm.
Fregit opes, eic Cjii, videlicel rolx, conlrariu esl coinna vitx a:-
Conlroiiius.J M: ct C. Centnnius. lurnx,• quani reprouiisil Deus riiligeiilibus se (Jac.
Ileili, Ilieronynius.J Videto episl. ad Iteliodorum '•) -
de laude vilw solitariw, quw incipit: Qiianio lunore. Nunqiiam ad perfect.J V. paucts hwr liabet: et
In ciliciis.J M. in consiliis. nunqu.im scienles : Sempcr, ete.
Sive p.iiielinis.J Parietinw sttnt ruinw, in qitibtts Non nnibiilaiit.J Ad hwc verbu ctddil margo C.
toli parietes exslant sine leclo. Pro necessariis.
Menior uteri.| C Mnjnr uteri. liivestigabiles^ V.instnhiles.
Sive in p:irieiinis.| Glossa in hunc. tocum, attw et Isaias, c. xix.J V. et C. ca. LII.
B. Auguslini est. lri esl peiroisii.J Hec solutn M. legt..
Isnias, c. v.J C el V. ca. xiu. Jtf. xiv. Cauriani.J C inter lineas ait: finem.
Levit.; c. xxvi.J V. el M. c. LXXVIII. C LXXIX. Iilein, c. LVII.JJtf. cl C ca. CLXXI.V. CL\XII.
Hnbncuc, n.J Tiin v. B Illuri tnnlum umbralilitcr.J M. et C. llliid innicn
496 Uein, Isn. c. xxvi.J Ttin LIX. . Jtf. Umbraliier.
El Daniel, ca. vul.J Tria c. xiv. Velul slercora.J C ad lalus : Sic Apostolus, sic
CAPUT LXXXVII. beala Ag.,cs, cl alii saucti, omnia isia rcputarunt
Titulnm ex V. collegi: nam Jtf. e! C simpliciter ut Per slercora.
miindanara cupidilalcin.J Jtf. el V. Per inun-
legebanl: Conlra proriigalitalem.
Consuinere frusin.J Non solum V. et C. hic, sed daiinra concupiscenliain.
el alibi in mss. swpius vidi fruslra pro frusln. SolumM. Sicul nec Jurixi.J Hwc, usque : Sed pttr eruiii,
Serf amanuensium abttsus. admiltit.
El pro nihilo.l C Et rie nibilo Iiiigalo ohjurgat. Aranea verniis esl.J Casstanns tit Psal. 'xxxvni.
llli garcioiiuni.J Garciones atiquando ptiertili, ali-
Inxsliniabile.j C lhxslimahilitcr.
Scilicel Christi.J Uac omit.it V. qitanclQeliam nebulonesdicunlnr : Hoc noinine ttti-
El nlins superiluilatcs.J V. sic : Quiilam ob lihi- lurPes B. Bernardits in a ol. ad Guillelmum abbalem.
tiineni xriilicandi, de qun supia. Alii ob libirfincni, ;i unrii.J M. Pe.ies miindi.
cle. Vel bosiium.J M. iri esl hosiiiini.
Feruiitur nd Cyanem.J Jtf. ei C Feriinlur nd Lex non xquior.J Ex Ovidio i De arle, ubi de
carheni. Cyanos aliquando pro gemma, aliquando Perillode novi crutialus invenlore agii. Et noui esl hi-
pro flort caruleo accipitur, atiquando pro cotore ni- stibas sloria bove Phalaridis rfe quo idem I. iu De tri-
gro aut cwruleo. Vide Ovidium v c! ix Metam elegia 11.
Cibos delicntos.J Jtf. cibos rielibatos. C Hoc csl lingentihus. J Sive lambenlibus terram.
licsicrno jure ligurial.J M. Uesierno vix ligu- Nam B. liiercnynius nomen Ainalcc interprelalur
iint. Lainbcns leiraui.
Dignoscerel hoste.J M. Prxnosceret hosle. 498 CAPUT xc.
Ut ilicaiur de eis.J-C in margine: Ut de quo.lam dil:Untle Aiigtislinus.J Jii Psal. vu, lo. VIII ubi ad-
prxhilo rfiitiim esl, et inrie syllogizniura. Cognosceiiir Dominus jutlicia faciens, in ope-
Ut essent solventla.J JVe quidem male C. Ut es- ribus inaiiiiuni suarum cumprelieiisus cst pcccaiur.
seni solvenrio. Ex Psal. ix.
Uiule pueia.J Clautliantts Dti bello Gildonico. Aiigusliniis : Qui vuli.J Tria exempiaria sir le-
CAPUT LXXXMII. gttnt. Interea dicatn Itanc exposilionem mngis retlo-
lere doclrinain B. Ambrosii in huitc Psttl. xxxvi
Prodiguin Paultini.J llli tle procousule, nos tle B. Augt
Paulo exponimus : aiunt duo qtiam
margines. Parnb., c. xxvi.J Tria oap. LI.
Meliri se queinqtie.J Versu* lloruiii. Eccli., c xxvu.J Trtrt c. LXXH.
Verum est.J C Jnstuui esl. Fraus in se conversn.] Senteiiiia S. Severiani in
Biiccx.J /icc hemislicliii pars ciiin versibtts se- sermone De SS. Innocenlibus. Huic non absimitem
quenlibus esl Jttvenalis satyra 11. V. pro Buccx lecjil habel B. Aug, in Psal. LXXIIad illa verba : Propler
bursni. Textus poelw : Bucex. dolosilaleni posuisti cis. Fraudulenii, inquit, fruu-
CAPUT LXXXIX. - tlem pntiunlur.
/n summario capilis, pro iiiiuicrgciiles M. ingc- •Q Iteui per cxcinpln.J Prwter exempla sacrw Seri-
reiites. Utrumdue sapil. plurw, etiam ilitd itvltim esl Euihymii, qui in eodcm
Ut sinl leves.J C. Ut siciit levcs, etc. carro el carpento, qttod B. Ambrosioparaveral, i,n-
8 cut arundu.J JM.Sicut aruiido ntl omncm ven- posiius esl, el in exsilium missus, et sic iiiiqu tas
tiitii rioctriux. ipsius, in verticeni tjus riescenriil (Psal. ix).'Ex
OEslro leniporaliuin J 6rcrpofiiinsca esl, boves cl Vita B. Ambrosii apud Surium 4 April.
equos wslute puuyens, qttum asyhtm aut tabaniim Qiiidani elinni nulicus.J Perillus nomine, in attla
qnidum nominant. Virgilius m Geortj. reg s Pltalariclis, de tjtto Orosius t. i, cap. 22, simile
497-•• C'u noinen asylo exemplum refen marijo V. Itis verbis : ln Chronicis
Romnnum esl: cesiruui Craii vertcre vocantes. (Diotlorus l. v; Slrttbo, l. vuj cl aptirf Orosium (iib.
Qninttit Serenus ail : i, c. 11}iegitur Uusiris apud ^gyptum lyrannideui
Nuiiiie velut rnpi.lo ineiileni correptus ab cesiro. exercuissc, qiiod faccrc non possel nisi rex essei.
Epileplici.J Qtti Itiborant ejiile^isiti, sive morbo llic bo^piles qiiasi pro religionc immoiabal: qiieiu
eomi.ai, rfe quo Serenits : Hercules postea imeiiecil. Undc Uueiius : Busiris
Esl subili spet ies inorbi, cui noinen :ib illo, huspites immolans, ab hospite llercule iuierfectus
Quotl lieri nobis sullingia jusia recusat. cst. Quis aulem Busiridem talcro religiuiiein tlo-
Sxpe elenim ineiiihris acri l.uiguore caducis cuerit, incertiim csi. Clnuriianusautenidicil ipsuni,
Consilium pupuli labes horreurfu tlireniii; qui euui docuil., primuin ari aiam ipsius liusirirfi.s,
Ipse Deus nieinorat dubix per leropora luux id csl qiiam Uusiiis institueral, kiiiiiolalum. .Sic
Conceptura, lalis queui sx-pe ruina prolurfil. cniin ail:
485 VERBUM ABBREVIATUM. — NOT.E. m
Hospile qtii cxso doe.uii «lacare tonanlem, A in Christo exspeclaiur. Raiio vero capiiis est tem-
Primus ei inventas Busindis imbuit aras. noralium oiniiium ricpositio.
Prwltrta Virgil. III Georg. CAPUT XCH.
Quis aul Eurysthea durum, Primainm el ducntum.J C. Principatum et duca-
Aut illnudali nescit Busiririis aras? tum.
Slatius xu Thebaidos : Matris Non charitas fidem, sed firies
Non trucibus moiislris Busiriin infanriumquee charitalem lamen.J prxcedit. B. Greg. to. II, /. u, kom. 16,
dedisii.J tn Ezech.
Bbetius post Busiridis exemplum, aiiud subdit dee Seri nutriturx.J Gralia scilicet.
rtgitlo. Uegulus, inquil, plures Poenoriim bello ca-\- Cilra alias virtules.j Jtf. exira alias, virliilum
ptos in vinciila conjeceral; sed roox ipse viclorumn miraculn opernlur, elini.n rutjis opernlur.
catenis raanus prxbuil. De consolal., I. u, prosaa Sed bene sign.ituiii J Vitielicet, signo cructs.
6. I. nd Cor. c. xui.J C er V. c LXI, Jtf. LPX.
Ebrielas.] Ebrietalis insaniam eleganter describiili Sxpe ninli operniitur.J Ul dxmones qui creriunt
idem Seneca ep. 85 a medio ad finem vsque. el conlrenvisciiiil. C in margine : M. in texlu, sed
Consilia eiiam perfeclionis.J Jtf. in textu, et C. non loco debilo.
inmargine, legat : Cnnsilia etiam prxriicntionis. Prima ntl Cor., c iu.J Tria c. xu.'
Ueimmeralioms. Jtf. et V. Rciribulionis. Ail Rom , c, III ] Tria c IX.
499 CAPUT XCI El cnp. m j Tnn. c x.
In titulo solum V. legil Hominis. ]
B Iteni nri Ephes. vi.J Tria ad Epbes. xxx.
Maxime beneficiorura.J C Maxirae benefaclorum. In firie funtlali, firini.J Firmi solum, Jtf. legit,
Ad rfilcclionera Dei.J JVon, addeleclationem Dei,, quod Apostblus hoc loco omillil.
nlC- Habacue, u.J Tria Ilabncuc IV. Hunc locum cila-
In fnciem quatlruperftim.J Tristes vero esse volu- rem ego ex Aposlolo ad Hebr. x, ver. xxxvm, ratione
platis exiius, inquit Boelius, quisquis volet remi- ly meus quod ileest in Habacuc.
nisci libidinum suarum intelliget: qu:c si heatoss Pelrus 1. Ep. c. v.J V, c xii. C •ix. Jtf. iion
'
explicarepossunl,nilcausxcst, quin pecurics(|uoque3 cirul. .
bealxesse dicantur. De consol. I. m, prosa 7. Joannis 1, c. v.J C er V. cap. xiu.
Socialiiate.J C ei Jtf. Societale. "Adeo ul salutem.J Jtf. er V. A Deo ut.
Iu radice charilatis.J Ex B. Greg. hom. 27 ini Elizabetb B. Virgini.J JVon Aiigelus B. Virgini,
Evang. Prxcepla Domiuica, inquit, multa snnt etl «ri Tria legebant.
iiniiin; mulla per riiversilaiem operis, uuiiin in ra- Fitles enim peperit.J M. Fides enim comparando
riice riileciiuiiis. peperit.
Clerici habitii miliies.J Clerici irieo sic vocanlur, , Perdidil pronvptx-J Ex hymng Ecc.lesiw solito
quin rie sorie Domini sunl, -xl.ripoieniin Grxce sorsi cantari die Nativitatis B. Baptislw Joannis. ^
Laiine dicitur. B. Hier. ep. ad Nepotianum De vilai Ad Hebr., c. i.J 7iia c. xvm.
elericorum quw incipit: Petis a me. De habilu clericii Exeropliira ereniitx.J Hwcusque adfinem omittilC.
traclalur in Clem. /. tn, lil. 1, c. 2, ubi sic legitur. No aliuri faceres.J Jtf. Non aliud diceres et aliud
Quicuirque clericus (per clericum hic intellige eum,, rU r> faceres.
qui hiibet primam lonsuram, ut Itabetur in Glossa in 5Q1 CAPUT XCIlI.
hitiic locitm) virgala vel pariiia veste (hoc esl diversi V. Pro titulo sic: Conlra defecluin fidei.
coloris vel pariis, vel sericis texturis ornala), pftblice Isains, c. xxi. J Jtf. et V. LV.C LII.
iiietur (nisi exstet raiionabilis causn) sibenelicialus Viri :iiisericorilcs mulli.J V. e! C Viri tncnda-
exsiiterit, per sex inenscs a percepiione fructuuin ces mulii.
lieueficioruni, qux obiinei, co ipsn sit suspensus. Et Ecciesiaslicus, c. n. ] Tria c. vi.
Si vero beueliciaius non fuerit, in sacris lamen Ilem Jacobtis, u.J Tria Jacob v.
ordinibus citra sacerdoliura constilutus, per ideni Similes eniin Anlichrisio. ] Verbiun enim Anli-
ttiinpus reddatur eo ipso inliabilis ad ecclesiaslicuui christi roujedictuin : inquiuni mnrgines C. et M.
beneficiura obtinentium. lrfcui quoque censemus tle In Isaia, c. xxu.J V. ca LII. C ca. LIX. M.tacet.
clericis aliis (qui tcilicel nec beneficiali sunt, nec iit llem, c. xxix. J C ca. i.xxxix. V. el M. LXXIX.
sacris) veslem talero (virgatam el partitam) simul et Iieni, xxiv. Secreluro.J V. ei M. liem LXV.C
loiisuram publice defereutibus claricalem. Ilcm XLV.
Sermone histriones.] Moventes risum audientibus, De gloria xlerna. ] Recle ex comineiilurioB. llie-
et tie seipsos omni wstimatione, apud eos, uudantes. rvnijmi in c. xxiv Isaiw, l. IV.
Unde eleganter tioratius l. l. Serm., sat. 4. Inconimorio vitando. J Posr hwc M. sotumaddit:
Abseniem qui rodit amicum; Sed non faciens boc propter iufirinitalem, vel igno-
Qui non defendit, alio ciilpanlc : solutos raiitiaro, vel ohreptionein sint prudeiiliores, etc
Qui caplal risus hominuin, famainque dicacis : Ergo qiii pro niinori coinniodo. J M. Ergo qui pro
Fingere qui non visa potest, commissa tacere "
D niinori causn.
Qui nequit: hiciiiger est, hunc tu, Uouiane, cavelo. Teinporali conimodo conseqnenrio J Jtf. Tempo-
Geslu raereirices.J Pudel hic eloqui, rnli coinraotlo sequenrio.
Occupaiione curarum.J Obsecro le, inquil beatus Vel iucoinmorio leinporali.J C Vel incommodo,
Hieronymus ad Nepoiianum, et repelens iterunique ul pro tenipurali vitando. lloc, Ut pro, omittunt
iteruraque iuouebu, ne olliciiim clcricattis, gcnus Jtf. etV.
aniiqux milhix puies, id csl ne lucra sxculi, ili Ei factum est. ] Qnwdam hic desunt in V. Sic
Christi quxras niilitia; neplus habeas, quam tiuando enim habet: Vel incommodo temporali vilanrio esl
clericus esse ccepisti, et tlicaltir tibi : Cleri eorum prudentior et vigilantior, ei aliquid esl cerlius lirfe
500 non protleruni eis. Et infra : Negulialorein (Hic desunt aliqua) cum pro cerliori el inajori se-
clericum, et ex inope diviiem, ex ignobili gloriosum, cundum opinionein, etc.
quasi quamdain peslero fuge. Eisi fides, niorlua. J Ita expone : Et si hdes esl.
Sed ob gloriam.] Cum lamen lonsura et corona ex mortua esl, rfer/«a Jac. u. Fides sincoperibusmor-
se significent diviliarum omnium abnegalionem, el lua est. Jtf. aliler censet: Et si fides, roortuam lia-
regni in Deo possessionem.Sic enim 12, qu. 1. Duo : beutes iu compreliensione, etc.
Hi, cterici, sunt Teges, id est se, el alios regenles in Quam qui c-onJevel ore. ] C Quam qui cogitatio-
virtutibus. et ita in Deo regnum liabent; et boc ne vel locutione, omissis his : Sicut niagis pecca-
tlesignat corona in capiie. llauc coronam hnbenl ab lur, etc.
iiisiitutione Roinanx Ecclesix iu signuin regni quod Quanlo inagis aulero. ] M. et C. multis demptis
487 PETRI CANTORIS 48S
sic legunt: Quanlo magis et Deum nosse? Sed : Di- A j ^Tropicc dictum est.J Humann cst similitudo, ait
xil insipiens, etc C. ad lattts.
Qui glorinm ab invicem. J Jtf. Ad invicem. Elsi realiter.J Hwc inclusi parentltesi. Varielas
Uuniililas hxc sola. J Attdi varielatem : Humilitas, atttetn lectionis lalis est. Jtf. El realiier loii Trinilati,
commiinicnt circa, elc. C. etiam legit : coniumni-
inquiunt M. elC. solius Dei quxiil glorinm, quxei
soti placereappeiit. Ad iltud : Humilitas,SM»«o!«iC cal circa Spiriluin S , etc. Ego ex V. restilui con-
in margine: Non sola credit. veniat, oroisso conimunicat, sicque sensus ciurus
Ad Uom, c. iv. J Tria c x. esl.
CAPUT XCIV. Spiralur enim.J Jtf. Spiriius enim ab ulroque.
Quod eniui crediiiuis.] C er M. Quia eiiim cre- Uinceraersiiquorumdara opinio non approhanrfa.J
diniiis sperarous. Taxat errorem magislri Sententiarum, lib. i, Senf.,
Ad Uomanos, cap. v. ]'Tri« c. xi. rfisl. 17; docenlis cJtarilatein esse Spiritum saiictum,
non qualitalem aliquam crealam.
502 Pacein hubcamus. ] in lexitt et C. in mar-
gine :Pie, elsobrie el juslevivenrfohabeamus. Til. u. Igitur mundandura.J C. et M. mundandum.,
Nec sunt filii spei. J Recte^V. Jtf. Ergo male repe- CAPUT XCVI.
tit C. Nec sunl (ilii riesperalionis, quia hoc prius cti- Jtf. Pro titulo : De flclu bono el malo. Duo : De
ctum est elc.
Enies in proposilo. J llocest, dum sunl inproposilo. luclu, Et octava, qux reriit.J Verbasunl B. Attg. to. IV,
Ter aul qualer ly entes in hoc opere reperitur, pro l, i De sermone Domini in monie, cap. m.
existentes. "] Muliiplices lacrymx.J De lacrymis dicam. Sunt
Vel idem sunt cum spe.J C in margine sicinquii: malorum , -scilicet tacrymw infirmilalis :
Utruiii sperare, exspeciare, confidere sint irfem, lacrymw puer tum primo nascitur, vagit, ut sil propheta
vel niolus cujusdani vii lulis, sciiicct spei. Videtur unde, sttw miseriw. Sunt lacrymw adversilalis; unde, bona
B. Attguslinus illa tion distinguere, quia idem obje- cum amore possidenlur,
citim habent, nempe Deum lotius boni auciorem, De perdunlur. Lacrymw simulalionis quw cum litctu et dolore
, unde: Nihil cilius
cdnfideniiu tracl., I. X, serm. 66. De lempore. De arescit lacryma (Ad Ueren,, lib. u). Lacrymw wternw
exspeetativne vero eodem lo; De verbis Domini, ser- damnaiionis : Unde : Exireroa gaudii lucius occtt-
tnone 39, Psal. xxxix. Exspecta D.niiiiiiiin, hoc est, pal. Proi>. xiv. Lacrymw bonornm qttas facil com-
spcra in Douiino, el Psal. u. Beati qui conlirfunt puttdio peccati. Unde. Posuisli lacrym;is iueas, elc.
in Douiino. Eodemseitstt. Psal. LV.Lacrymw quas facil miseria proximi : Uittie:
Trislises aiiima niea.l Pedissequa, inquit C. ad Gaurferecuin gaudenlibus, flere cum fleiitibus. Uoui.
latus. xn. Lacrymw quas facit diltttio regni : unde : Beuli
Ad Rom-, c. VIII.] Jtf. et C. c. xx
Honio nir qui lugeul, etc. Matih. v. llwcexcodicems.de-
Exspeclatio creaiurx.J exspeclans,
margo C. sive creatura exspectans, ur liubet Glossa cerpsi. Nibit cilius arescil.J Lib. u ad llereunium, Ci>
inteti. cero. „
Ariversarii scilicet. ] 3/. ariversarioruni. Nun possuhius enim.J His non absimitia edicit
Job, c. xix. J Jtf. er C cap. xvn. Seneca, ep. 63 el 99.
CAPUT XCV. < Lncryrax corpuris.J llwc verba : Corporis et cor-
G
Ad Cor., c. XIII.J Trta c. LXI. dis, V. ominit.
ln vin tlonis. J Uoc est in prwsenli vila. V. et Jl/. Peccaia proxiraoruni frix.J Fiixorium, eic. Vide
omittunl, in viu. Glossam in II Cor. \i.
Charitas patiens esi.J Glossas, quw de chariiuie Diogenes eliam.] Tria sic legttnl, al ego Heracli-
sequttntur, ex ioto omillil V. C. legil ad lntiis. M. lum puto, qui quoltes in publicum procedebat, flebul,
vero, quod hac in parle sumtts itnitati, in textu. econlra Democrilus ridebal. Httic omiiia mseriw, illi
Uude Auguslinus. J Traclatu Ae laude charilaiis inepliw videbanlur. Seneca, l. De liaiiquillilaie ani-
I.IX ex sermone 59. De tentpore r. X; sed nec ille mi, c. 15. ltem, l. n, De Ira, c. 10.
tractaius nec sernto sunl B. Auguslini,prwfata lamen Axa,1nqiiil.J Uwc, usque ad finem capitis, V.
Glossa, quw intetiinealis est,videiur ex hisdesumpla. oniitlit.
ln coiiiinuiie bona. J Jtf. coinmuniicr bona.
Ul Oceanus, qux sine.J Coniinttutur citalio ex B. 504 CAPUT XCVII.
Aug. serm. 30 De temp. lo. X, qtto sermone pturi- CLXIV. Isaias, cap. LV.J C cap. CLXIII. V. e! M. "c.
mumususesl Venerab. Beda in exposilione 1. Cor.
C. XIII. Ad Deum fortem.J Forlis, esl unum Dei nomini-
Ignis flammigerens.J V. et C. Flaininigeraiis. Sa- bus, quibtts apud Hebrwos noiuinuiiir. Non pro for-
cra Biblia : Ignis exxsiuans. Jerem. xx. tein tegendum esl lunleui, «r V. ei alia quwdum im-
Ari penitima cordis. J Iniiis et in cute, ut ait Per--. jiressa Bibliu. Id corriguut novissimw impressioites
sius. Qtiando qiticlemlypenilima subslanlive sumaiur D I Btbliorum Sixli V. Poul. Max. arf exemplctria mss
non opus pro peneirasti sr.ribere pcnetralia, «I Jl/. cvtlatw. liem el illud : Ut videnin voluntniein Dei,
iiein octouario 13, sub.J Sive, in octonario 13, pio voluptalein, ccelestemnempe.
vel ul M. el C. oclnva 13. Qitod sic inlerprelor ex Minisierio corporis.J Jtf. Myslerio oslendit.
Psai. cxvin. CIIIMenim ille per Abecedarii llebraici Ociilata lirie.J JVOM oeculta, «r C
Itlteras, quarum singulw oclo versiculos eoniiueui, Nec gratix, seri vanilas.J Recte qnterit margo V.
dividatur; compulo a pnma litlera Alepti dtela, sive Qiioinouo riesiderium rcrum lemporalium itn sit
aprtmo octonario, quod inctpit : Beali itnmaculati, vanitutisuisi quod non culpx, non vitleo saue inteiligi
usque ad 5 oclonarittm, ita inchvans : Quouiurio tb- posse, necessariis. hoc rfictiiin sil de culpa mortali, el tle
lexit legein luani, ibiqtte lilteram Memquwsilam iu- rcbus Nara desitlerare non necessaria,
venio. 503 Uwc vero, secundum inlerprelalionem uoii polesl noii esse, et vanilas, et culpa, cum eiiam
B. Hiervnymi, httm svntit qttod viscera inea, t>e/e.t necessariu uiinie .lc-sirieraiu pe, c.iuiui sil , jtixla
ipsis intimis. iYosBenedicluii, secundum regulwno- illud Gregorii : Teropornlin ab Jesu pelere non illa est
slrw slaiula, omnia prwfuli Psalmi oclonaria, in pcccaluni, si tainen iiun niuiie petantur. Ergo
horis diurnis, iutn canonicis cum Marianis, rectta- iiimie petere peccatumest. Niiniuui autem est quirf-
lione versicuti Gloria Palri, dividimus. quid siipra uccessilaiera est. Quidquiri ergu non
Non babuil ineriiorinm.J Jtf. oiuiiit! meriioriain. iieccssniiiini riesiderulur, culpnbililer desiriera^ur,
Quem totus nou cnpii.J JBx cttntico Ecclesiw in et lulu desideriuiii frivulumcst et stulluin. Si auteni
laudem B. virqinis Mariw. Stultum, quoiuudu nun culpablie, cuiii ipsa slultitia
489 VERUUMABBREVIATUM.— NOTJE. 400
niiniiiiam sit sine culpa? Ergo sicut dixi frivola esl A die xix) : Nen qua-ras utlionem, etc. Std ipsa vtrba
hxc dislinctio, qux dicit desiderium esse, quod habenltirrid Rom. xn.
liec esi naliirx, nec gratix, nec culpx, sed vanila- Pro crucifixoribiis.J Jtf. Pro malefacioribus.
iis, nisi intellignlur de culpa niortali. Desiderare 506 Jacobiis, ca. i.J. V. er C cnp. ui.
nutem lemporalia ad necessitatem, nec frivoliim, Ad Epbesios c. iv.J C er M. c. xix.
nec stultum est, nec yanitatis, nec culpx. Totum Quia mitigatum.J QMisptamin margine Jtf. vofutt
ergo membrum hoc distinclionis obelandum est legi milignlivum. Ego , qtiia id recenti manu vdelttt
thoc est abolendum). Nec creden-ium cst canloreni scriptum,el non melius correclum, quamesl in texltt,
Parisicnsem (qtti hujus operis esl attclor) vitium hoc parvifeci.
ct cxtera, qux inveniuntur in hoc libro, posuisse; In serenitate conscienlix.J C ln sinceritnte.
sedseholasticiillum transcribentes, et notulas suas Quo ungitur lotus.J Jtf. Quo mergitur totus. Fotit
nri libilum addeqles lolum corrnperunt. Recte. Sed amanuensis volebat injiingiiur.
damnum, quod in V. nolwMlw mullolies in contex- Primum et sccunrium.J Ungentttm scilicet^ vel ui
tum reposilw sunt, ut ex Jtf. et C. collegi. nunc usitalius dicimus unguentum, ab uuguo.
CAPUT XCVIII. Ludificatio.J Jtf. Liictifica.lio.
Exaggeratio.j C.exaggregalio.
r
Tura in capile Chrislo.J JVon: Tum in corpore CAPUT C.
Cbrislo, «r Jtf. Ex V. sttmmarium collegi. C. volehat: De spiriluali
Super omnia opera ejus.J Hwc opera recenset n cleinenlia. Jtf. De speciali misericorriia.
C.ad latus hoc modo : Opera creationis, recreatio- £ Coniniunem
nis, conservationis, rerauncrationis.etiam puniiionis. speciem.J V. prxler hnnc omncm
misericordix. Jirror notarii.
Superexatlal jurficium.J M. el C..carn qttibus- spem Specinlis jutlicis ct poientis.J Placet hwc lectio.
dctmBibliis impressis supirexallat judicio. lnlerpreta-
tio Syriaca Itoc c. li Jacobi, sic habet : Exallali Ulquid enimswcularis? splrilualrs jurifcis, «r xolunl V. el C.
esiis per misericordiam super juriiciuni. polius quam Specialis hoc est quw pecn-
Noslra est leciio.J Sive instructio. liariter nrf judices el polentes perlinet.
Esl potentes.J Jl/. npud principes, Sed in ori-
Primo,- a teipso.J Miserere nnimx lux placens ginati apuri est polenles.
Deo, aitmargo C. Ex Ecclesiastico, c. xxx. Vel electionis bencficio.J V. omiltil vel, rcliqtia ttt
505 Prx operibns cxteraruni.J tnqttit idem mar- in texlu.
go : Misericordia tainen vera non est sine aliis vir- Alicrnm feris.J Ita ceusel Seneca, 1.1, Dc clemen-
Uilibus, nec remuneratur. tia, c.24, enni audito : Non minus principi turpia
In Ltica, c. m.J Tna c viu.
Beria :' Joannes.J Recte Beda , in c. ui Lucw, et sunt supplicia , qiiain inedico mulfn funern. Remis-
tiwchabenturin Glossaordinaria eodemciialo auclore. sius impeirnnii, melius pareiur. Natura contumax
est liunianns aniiiiiis, el in contrarium aique ar-
Prxdo grasselur.J M. M.les grnssetur. Texttts B. duum
nilens, seqiiituruue facilins quani tluciiur. El.
Auguttini, quem videlur ven. Beda seculus, liunc le- ut generosi alque nobiles equi niclius fncili lieno
. gil sentenliam; sed pro prxrio admillit praeriagras- ita clemcnlinm voluiitnria innocentia im-
sclur. To. ~~r,in Appendicesermontim, serm. 3. ini- regtuitur, suo scqnilnr, e| dignnm pulal civitas , qnam
lio. B. Ambrosiusin c. iu. Lucw hac eliam ulens sen- <J Q pctu
scrvel sibi : plus ilnqiie liac via prolicilur. Crurieli-
lenlia ail: Prxdo grasseliir. las minime liiimanum nialtnn est, inriignum tam mili
Itero Ambrosius] /n c. ui Lttcw sttb lioc litulo : aniino. Feiiua ista rabies esi, sangUine gaudere n(5
Uedarguiio malitix Jurixorum, sub finem. Nonabsi- vulucribus, ei,
milia qttoquehabel B. Attg. loco cilato supra, ahjecto lioroiue", in silveslre aiiiroal
elc.
Respondil gravatus.J Ex M. solum hwc collegi, us- lr;insire,
Ea sanxit.J M, Ea facit nperie lioroines, etc. At
atie : Qui ingressi unde opinor hoc exemplitma lextu texttts
melius abfuisse. congruil cum originali.
i Bene habeas.J Hoc esl: bene sil libi; annuens scili- c. Cloriosius in priucipe.J Seneca, l. \, De clementia,
cel pelilioni ejtts. 5, ait: Nulliimcleniemia e.xoiiiiiiuus niagis quuui
\ regem ct principem riecet.
Cum peteret iuducias:] M. curo pelerent. Mitiores aninios arivocet. V ] Avoeel. C Minores
Denegavit eas credilor.J Jtf. conseqttenter: Dene- nniinos atlvocet. Jtf. Miiiores auimos
gavit eis eas crediior. evocel, oii>ji-
nale arijuvct.
Qnod et filium.ejus.J Nempe militis velerani. Gloriosa nutem.] C Gloriosior. Orig. Gloriosa.,
Ipsumqtie a debilo.J Hwc verba , usque : Qui re- liiimici esl.J Scilicel snngiiis, ait V. inter lineas,
diens, omttiit Jtf.
Joannes Alexandriims.J Hic ob maxtmam in pau- M, aulem varial toto ccelo: 507 Ininiicus est, sed
peres liberalilatem eleemostjnariusdictus est.-De qtto in ejusqui araicus fieri non potest. Quod in tcxtu posui
Nicwna sytwdus u , aclione 4. Leonlius episcopus Orig.
Nocenlis esl.J C Iiinocentis esi, seri boiiiinis cu-
tjus vilam conscripsil. Surius, 1.1, 23 Januar [
D juscuiique sil, quia non poluil, elc Jtf. Nncensis
. Quasi liteni.J Sic V. et C. At M. cum litem. »' cujtisque sit, quia non poluil dare, ctiinen puiat
Dicens : lta Doinine.] Hi», usque : Ilem : Episco- aulerre.
Tarent. carent et C. Sic ei Orig.
pus M. Crimen pulat aulerrc.J 13onusprinceps, tri^wi! V.
Episcopus Tarenlinus."J| V. Archiep. Tarentasien- tn/er lineas.
sis. Tareitlum civitas esl Calabriw clarissima. Meo quoiies fundilur.J Scilicet sanguis, ait idem
Scilicet pro sine.J M. omittit scilicet ibidem. M. pro ideo male legit ilero.
CAPUT XCIX. Confunrfitur.J Nempe princeps, ibidem inter li-
neas. C. hic adnotat htinc marginem : Smililer (sci-
Major enira est qui vincit iram, etc.J Respicil ad licet confunditur) dc ordine,
tocum Prov. xvi : Melior cst paiiens viro forti, et abjuriicalo. diguitaie, vel quolibet
qui dominatur animo, expugnatore urbium, De hac etiam Seneca ad Neronem.J So/«»t Jtf. Iiwc
Si non sunt solvendo.j V.' si non hahent unde adinitiii in textu, C. vero in margine. Ad Ncroneni
solvnt. Jtf. Rem etiain, sinecessitas sit solvendo.
1. Cor. c. vi.] Tria c. xxvn. imperalorem, cui tibros De clemenlia ronscripsiu
Locus autem, ubi potitsimum de crudelilate traclal,
ln Matlb. c. xvin.] Tria c CLXXXVUI. exslat I. ii, c. 3 el i.
Rom. c. xn.] V. el C XLIJtf. LXI.
Noli vinci a mato.J C in margint cilat duo S. Scri- Augustinus.J Unicum-C. cilal nomen< • ,
pluree ioca hoc modo : In Ecclesiastico xxm (Itodie CAPUT CL
x-sviii) : Qui vindicari vult", etc. Levitici XLIII (ho- In omni crimine.] Duo subnoiant ct maxiroil
PATROL. GCV. 16
491 PETRI CANTORIS m
qunndo spes est de correptione " corripiendi. Forte A quadam lacuna, aut inlercapedinenajori, atiquando
de correclione corripiendi. fuisse abundanlihus pr.o abundaiitius, quodre reor
Ad Romnnosc. i in fine.JTriaciv. Hinc nolerleclor a sciolo minus intelligentecorrectum.
primnm caput ad Romanos in capita quutuor antiqtti- Quam in ovicula.J Uwc sentenlia, usque pauperi
tus fuisse divisum. deriit, a6es! tn V.
Et seeunda ad Cor., c. n.J Tria c.v. Pietas eximia.J M. pielas conlinua.
Et in eadem, c vi.J C e! jtf. c xvui. YEqiialilalemAposloli.l De qua supra diclum est
ltem ad Gal., c. vi.J C er Jtf. xii ex cap. VIII.,ad 11 Cor. C. et. Jtf. ,/EquaIitatem Do-
Atl Ephes., c, iv.J C c."xvn. niini.
Job, c xxix.] 7'ria c. xxv. Rilnrilas.J C Hilariter.
Conlerebam.J Jtf. Contiindebam. II Cor. ix.J C er Jtf. II Cor. xxu.
Leonum.J Psal. LVM.Legitur : Molas leouum, at Exodi, cap. xxxv.J CelJtf. c. cxxxiv. V. cxxxvi.
Job hoc loco habei : Moias iniqui. -Iloc exacioribus.J Hwc,,usque ad itlud : Sequiiur,
Parabol. c xxiv.J Tria XLVI. de quo sit danria eleemosyna, solum Jtf. habet Itic.
Et Genesis, c. iv.J Tria c. xiv. V. infra in margine ad finetn c. 103.
Sicut dilectionis.J Habetur hwc sententia apud R. Nulla Ecclesia.J Restitui ex Apostolo, alioquin Jtf.
Gregorium hom. 30 in Evang. initio. -Nnlla eleemosyna.
Item : Veri iroiiator.J C e! V. Ut- imitalor sim Recipere justura.J Restilui hoc modo. M. Enim
ad
Samaritani. Vide hwc B. Greg. Moral. xx, c. 8. rcpele jusluni.
Fame verbi Dei.J Solum M. Itgit: Veubi Dei. _ Pavit fruclu.J Ego ; quia prius, dato, hic conse-
Debet eum corripere.J Jl/. corrigere. quenter adjeci fruclu. Jtf. tierolegebat fructum.
Quario Regum,c. xv.j V. c. xxxm,Ccap. LXXXVI, CAPUT CV.
J/. LXXXV. JDuoprwter V. prwfixerunt litulum. _
Ozia.J Tria Josia. Deut., c xut.XTria c. LXI.
508 CAPUT CII. Ilem, c. vu.J Tria xxv.
Ex M. addidi in litulo pro inimii-.is. Cnrdinnlis pauperis.J C omiltit pauperis
A Dan usque Bethsabee.J Habenlur hwc verba Cancellarius.J Forte Parisiensis.
I Reg. ui. iied ne<j«er«nc Samnel intercessit pro Slepliani abbalis Cislerc.J Fusius hoc exemplum
Saute, nequeeum Saul voluil occidere, quia nondum recensetur supra c. XLVI.C el Jtf.AbbatisClarevallen-
eral rexelecius. Inlercessit autempro eo ejttsdeml. c. sis. In nolis ad c. 46 dixi hunc Slephanum, non se-
15 in fine, et in principio cap. 16. Sed nec habelur ex- cundo sed terlio loco poni itt ordin»el serie abbatum
pressein Scriptura, quod Saulvoluerit Samuelemocei- Cisierciensium.
dere albeneid colligipotesi exc. 19, quando Davidem Panes et caseos.J Anne calceos, ut C?
ptrsecutus ttt, qui eral cum Samtttlt in Ramatha. Qui in dextera ei pro.J Jtf. Qui dextera vel in iis
Undt Samuel initio c. 16 ail: Audiet Saul el inter- qux sunl dexterx.
iiciel ine. Entes pejores.J Auclori nosiro familiare ett ly
Exasperanle.J JVonexaspernante, ul C. entes pro existentes.
Comparniur malri.J Jtf. Comparatur Marlino. Laicis.J ld est feneraloribus, inquit mdrgo C
Quxdam iuvitata ad solemnes, etc. r*• M. in titulo : DeCAPUT CVI.
CAPUT Clll. modo.dandi eleeraosynam. Alia
Summarium hujtts capitis ex V. desumpsi; nam M. duo: De ordine, etc
timpticiter: De niamiali misericorriia. C.vero:\)e In crealione.j Jtf. cum creatione.
\liibili el iiiannali inisericorriia subvenieiite. 510 Et recrealione.J Abeslin C.
Non parcat.J Jtf.Non peccat. Ecquis sensusi Adhuc inimicis suis.J Jtf. eitam placet: Prp nobis
Eccli., cap. xxix.J 7'ria c LXXVI. amicis stiis, eo quod immediate subsequatur locus
ltem Eccli., codeni capite. C et Jtf. cap. LXXV. Jocin. xv. Majorem cbai ilaieni, etc. ponat quis pro
CAPUT CIV. aniicis suis. Seddicam. Quwin textu reposttimagispla-
Ejus effeclus.J C afleclus male. cent, quia el si pro adhuc inimicis, lamen proutsciebat,
Et quomoilo.J Hoc, et si sotum Jtf. habeat, nolui fnluris amicis, hostiam offerebatvivam. Quw in di-
expungere, quia ad majorem explicationem facil, ul visosensu recte inlelligi pcssunl. Si vero in sensu com-
sensus sit, ct quu nioriu, quo orriine, hoc est, quis posito exprimantur: Nonne plus est pali pro inimicis,
cui sit prwponendus. qttam pro amicis?
Quot et qualihus.J C male. Quolet qualiter, quia ln correptione fralris.J Jtf.ei V. correctione fratris.
prius dixit qualiier V. Quot et qualibei, etiam vi- Verbis corripimui, flttgeliiscorrigimus.
liose, ut patet ex sequeiitibus, ubi. ail. Sequilur : ln consilii sancli.J C ln consilii sani dalione.
Quibus, quot et qualibus, ei qunliler riauduui. Hwe Non alieni.J /rf abesl in V.
docet Seneca, l. u De beneficiis. Atl Ephesios, c. IV.J V. e! C c. xix, Jb xviti.
In Eccl., c. xxixJC c. LXXVII,V. et M. LXXVIU. Quasi lestamentarii. J M. Ctijus dispev.^atores
In Luca, c. xi.J Ttia c xxxv. D quidem teslariisumus.
Quid nutem sit rianitum.J Qtiispiam recenti manu Aporiali sunl.J ldeo pauperet facli, qtiia pauperum
addulil in M. ad latus, Cui, pro quitl. JVonpenitus bona sibi collala prodigaliter projundunt. Unde Se-
rejicio, eo quod videalur ila legendum, exeo quod se- neca: Velo liberalilatem nepoiari, hoc est, nepotes
quitur : Oinni pelenii te tribue. imitari, ditapidare, inquil Lipsius l. \, De benef. c.15.
Da ei correptionem.J lta legendum est, ut ex Illud aporiali.Latinum est a verbo aporior, exGrwco
Glossa inlertineali colttgitur. C el Jtf. Da increpa- unopiw tractum, quo utilur Aposi. 11 Cor. iv, quod
tiouem. fere idem. inter alia significai ad summam angustiam redigi, et
in Luca, c. ui.J V. c IX. indigere. Unde TerluU. in Scorpiaco, cap. 13, locum
Signanter.] C generaliier. Aposioli Latine reddit: Indigemus, sed non perindi-
509 Alioquin raptor eris.J Ita censet B. Hiero- gemus. V. habel hic marginem, quo conlineniur ea,
nymus in fine epislotwad Nepotianum Dt vita cleri- quw sunl in fine c. 104 ab his verbis : Apostolus ad
corum quw incipit : Pelis a rae. Aii ille : Ecclesiam Philippenses : Nuila Ecclesia, etc. usque ad «. 105.
fraudare sacriiegium cst: accepisse quod pauperi- CAPUT CVII.
bus erogandum sil, aut, quod apertissimi sceleris V. Prwcedens capul conlinual, nec litulo novodi-
esl,.al>4iuid inde sublraiutre, omnium prxdoiiura vidit.
crurfclitatem superat. Comilis Theobaldi.J De quo Cwsariusl. vm, c. 31.
. Sed magis abundanlibus. J Jtf. Ea dislribuanl Qui sublelares.J JVondatunoC. et V.Sotulares, serf
abundaulius se pauperibus iu spirit. Apparet ex Subtelarcs melius, sicut refert Joannes de Janua-in
493 VERBUMABBREVIATUM.— NOT.-E. 494
ro Cutholicon diclo. verbo Suhlelaris. Subtelaris esi A nus in 1'sal. cxxiv sub finem, sicinquil :Pax posses^
catceus sive solea snb talo.Jl. legit. Sublulares. sio piorlim esi, poss.essio hxredum. Et qui sunt
El bumililas.] M. El hilarilas. hxreries? Filii.
Moriuus raruiii invenit.J Hx sunt amicilix, quas Virtus est et roerilum.J C ad laius dil : Lege,
teinporarias poptilns appellal. Qui causa utilitatis Meritorum. Undc nec addit.J ttoc est in printo cum ait: Pa-
assuiiiplus esl, tanrfiu ptacebit, qunndiu utitis fuc- rem
rit. Seneca, episl. 9. relinqno vobis, non addidii meam relinqtto vo-
Pietntein prxcipiens.J Jtf. Pielalem consulens. bis. Ul patet ex Joan. xiv, v. 27. Jtf. el C tnale omil-
II ad Cor. cap. vui.J Tria cap. xxi. tunt nec, in hoc: Undc nec addit.
Secundum veritatem.J Impressa Biblia secundum Poslquam. ] Pacem scilicet pectoris. Jtf. Plus-
virtutem. JVonimmutavi lectionem trium exempla- qunm.
rium, quia utrfelur ctara efconsona. Nisi super pacera.J tiis verbis ulilur Glossa ordi-
Primo voluntarii.J Solum Jtf. legil Primo. Ei abesl Faciet naria in-c. xi\Joan., t. 27, cilalque ex Isaia c.xXvu:
a textu Scriplurw. pace n riiihi, pacenvfacict mihi. B. iieroGre-
CAPUT CVIII. gorius in explanatione seplimi Psal. pwnii. ad illa
511 verba: Spiritus tuus bonus deriucel me, el'c, etiath
Neque hic dividil caput exemplar V. std sbtummodo ex Isaia referl hwc verba, setl, ttl apparet ex cap.
M. C tiero majnscula liliera tanquatri paragrapho, xxvi Isalw: Servabis p.icem, pacem quia, etc Hunc
in scripto eliam in margine tilulo, VidetUrcapui par- locum B. Gregorii videtur attctor noster perlegisse,
tirii g quia docirinam ejus, hoc capite De pace; imituius
I Tira., c. iv.J Tria sic legunt. est.
Habilus incultiis.J Seneca, ep. 5 recenset ea quw Frerail enim.J His verbis ulitur B. Bernardus 9
philosopltum decent, nec multum dissimilia iis, qv.w Sermone in Psal. Qni llabiiat.
Itic referunlur.. Pacem haheb.itis.JJtf. Tranquillitatem pro pacera.
Vitx qux nunc esl.J Id esi qux nunc est secun- ln missn.J Jtf. Ui missnro eam illi aiiiiunliat,
dtini nniurain. mi V. inora superiori charactere le- lnia summis.J Uildebertus Cenomaneniis episcopus
nuissimo. C. Prurnissioiiein vitx natur.-e. in Cahonemmissw, ait:
MultipIicalioncm.J Ita exponii B. Hieronymus in
ilatlhwum. Tcmpore qms supplex assistit presbyler aris,
Mactaturqtie Palri Filius ipse niaileiis:
Viiaegratix. J V. inier lineas, id est ptx nunc est yEtbra patent, ccclcstis ariesl cliorus, iroa supemis
secuiidum graiiam. fiuiil nctor el aclUs irieni.
Serenilas conscieutix.J Jtf. Sanclitas. IUius iiero Sed Juiiguntur, nonne horum omniutn prcecipiius aUctor est S.
conscienliaserena esl, qui est, Gregorius ? Cerlo crede. Nam ejus vcrba sunt in fiiii
lnleger viix scelerisque pnrus. c. 58, /. iv Dialog., to. I.
Vilx glorix, id est.J C el M. omistis aliit sic ha- Eramus inimici Dei.J Eranius natiira iilii irx:
bent: Vilx glorix sicul et prxsenlis, qiiia, etc. Deus aulcm, propter nitniam chariiatcm, qua ilile-
Qui mihi minislral.J Jtf. prwier hunc sacrw Scri- xit nos, ciim esserous morttii peccatis, convivificavlt
plurw locutn, alium quoque eitat ex Joun. xiv. Qui nos Christo. Ephesl u.
scrmoncs nveosservat, ad eum veniain, et maiiife-
stabo ei nveipsum. Q , Ad Romanos, cap. v.J Tria c. Xi.
Et traclabiles.J. C Et cmilraclabiles.
CAPUT CIX. Os osculans cst verbuin.J Glossa est interlinealis
Ccu virtns generalis.J C Ceu virtns generaliier. in hunc locum.
Et quis glorialur.J V. Sed quis est qtii dicat se 513 Electrum elTectivum.J Recie eleclro coni-
mundum habere corpus ? ln hoc non audio V. qUia paralur pax. Si.cul enim, leste Tertutliano, eleclrum
male corpus pro cor admiltit. ex auro et argento ftederatum esl, ita el pax homine
Eliam in angelis.J Alium^prwjerta tx Job, cap. xv el Deottnilis charilatis vinculo.
loctim suggero: Ecce inter snnclos nemo immtila- Unde pro liac quasi.J Jtf. Unde proplieta qitasi
bilis, et cueli non stint muiidi in conspectu ejus; non sufiicieiiti ad suluiem. Idcra prOphela, eic.
qnanlo magis aboininabilis et inulilis homo, qui Error amanuensis, «I apparel.
bibil qunsi nqtiam iniquitatem? Da pacem suslin.J Tria sic Itabent: Biblia sacta
Cnstodiendum esi cor.J V. corpns. Vitiose. vero, Eccli. xxvi. Da mercedem sustinenlibus, etc.
Undo Petrtts : Fitle.J Restitui Peirus, quia ejus Ad Pluiipp., c. iv.] Trirt c. vu. JVornramen C
rerba sttnl, ul liquet ex Act. cap. xv. M. el C. legebal: ei jtf. in hoc peccare, quod ad ColoSs. legant pro ad
Uurie Jncohus. V. Unrie in Aciibus nposi. transeat. Philipp.
Eara consuinmatii.J Quidam addidit in margine Ei pax Dei.J Qua pacatus esl, ait martjo C
C. consumunl, sed perperam. Ait enim B.Augttsti- CAPUT CXI.
nus : Beali mundi corrfe, hoc est, qui munili corde Nimis dediti simus.J C Multis tledili, elc.
sunt, quoniam ipsi Deum videbnni. Hie est linis Stulio,
nrooris noslri; finis qno perficiainnr, non quo con- j) anno 1591 inquii, lnbore.J ImpiessaBasilew Ribtid
pro Stiillo, legunt, inulto, sed vitiose, ui
sumaniur, etc. Tom. X, serm. in feslo OmniUm patet ex regiis Ribliis in vetsione S. Hieronymi.
Sanctoritm. Manifcslum est Idem probat B. Cypria-
In co creatnm per vtilncrat.] Uwc redotent do- nus de 12 Abusion.aiiinluin.] Mundiamor et Dei, inquil, pariter
ctrinam B. Atig-, to. III. /n Enchiridio ud Laurent., in uuo corde hnbiiare non pnssunt; quemadmodum
c. 31. ociili paritcr cnelum el terram nequaquani aspi-
512 Quasi desieral esse.] Ita C. At V. Quasi ciunt.
desiderat.esse. M.vero: Quori dcsiderat esse. Douiino vacuari.J Jtf. Deo noh Vacare,quo possit
Unde Moyses: Mundainini.] Ilwc verbolenus in pleuior, quanta ad et ad xterna exiendi-
Isaiu sunt, sed Levit. xxi, secundum sensutn lia- lur. Tenebrw sunt. supcrna
benlttr. Sine ntibilo allegoriX.J Brevilatis cattsa omilto,
Infestant rouscx.J Margo C. Eliam, ut lunc Iix- quid hac de re dicant sanai Palres : inierea vide apud
reticx pravilates de corpore Ctvristi et phantasiicx B. Bieronymum lom. IX, sermone in vigilia Paichca
et
cogilationes, lurpes sxpius occurruiil. Ergo fla- De esu agni, et B. Aug., tr. 18 tn Joannein; TertuU.^
beltoabigenda sunl Itcuc,ne sucerdosdisirahalur sacra De prwscript. hwret., c. 37.
peragens. CAPUT CXII.
_. CAPUT CX. Si igitur a prxdictis.J Comra hwc arguil V. hoc
Sed filii inunfversuro.] Jtf. Sed tilius universis modo : Hoc est contrariuni Apostolo qui ait: i Noii
Jjonis patris succedit jure hxredilario. B. Augttsli- cstvobis colluctalioadversus carnera et sanguinein,»
,qK PETRI CANTORIS 496
subaudi lanliim; i sed etiam adversus principes A i non ar.cipii, Jtoc est personas. Prwterea ex dicta
et potesiaies (Ephes. vi),» etc Non possumus ha- paraphrasi liqttido constathwc verba: Nonjuriicans,
bere pacem a riiabolo, qnia inimicilias posuil Deus 515 sinedebere simiilulione, commateaut duplici puncio
inler hominem et illuiii serpentem (Gen. ui). Nec dtsinigid propler inlerposilam conjunciio-
acarne; quia naluralitcr.cx prima sua maledictionc ncm ac.
spinas el tribulos germinat nobis (ibid.), cliam cum Omnia Cxsar erat.J Bemistichium Lur.ani l. iu
illara operatnur per culturam disciplinx. Sed nec Pltarsalici •
. belli, qttoetiam uliitir Alanus c. i, in fine.
a mnndo pacem habere possuinus, quia Dominus tottis Liberlalem Romanorum.J Vaierius Mux. in Ca-
ail discipulis suis : ilii mundo pressuram habebilis . libere, ncc minus laudubiiiter diclitm, hoc epi-
(Joan. xvi). > Propler viverebrec tria riicit Apostolus : pltonemaie ulilur : Quiil ergo libertas sine Calone?
. t Omnesqui pie volunt inChrislo persecutio- Nec magis-quam Caio sine libertate. Lib. vi, c. 2.
nem, paiiuntur (// Tim. ni). > Male ergo tlicit bic Ezcchias mollissimum verbum.J Sic legendum
nos debere pacem-habere ab illis, cum hoc sit im- reor, nvn autem Ezechias maiiissimiis, ul Jtf. quasi
possibile in hac vita, el ubi semper caro concupiscit fue.rilsuperlaliventaltts. Nam ille, ul legilur IV Reg.
adversus spirilum, spiriuis adversus carnem xxi, riissipavil excelsa , qux postmorium Manasses
\Gai. \). Nam qui ab illiS pacem habel, el cum illis filius ejus rexdificavii. Deinde, cum illud vocabulum
mallissimus. sit exiraLatinorumcoloniam, acproinde
pacem habel, conlra consilium Sapienlis agil, qui ad
:iit : « Non crerias inimico tuo in xternum (Eccli. Augiw slabutum relegandum,polius quam sequcn-
xu). > Et iterum : 514 ' ™~~~ amicum luum, dum, dicam amanuensem vice mollissim.uin,«l dtto
et odio habebis inimicum luum (Matth. \). > Quanrio gI exemplaria legunl, per abusum scripsisse mallissi-.
aulem in pace in iriipsum dormierimus, et requie- mus.
scere cceperimus singulariter in spe consiituti lil Verbum pessimum.J Ly verbum, pessiroum omil-
primo ab iis Iribus pacem habebi- V.
•(Psal.w), lunc Non prxcavens libcrtaii.J Non sic B. Thomns
iiius. Nunc atilenr interim Christus non venit mit-
tere pacera in ierra, sed .gladium (Mattlt. x); et Cantuariensis, inquiitnt margines C. et M.
ln diebus ineis.J Posi hwc vetba, addil C. Item
passurns ipse jubet habeiiiem tuuicara vcndcre
eam et emere gladium (Ltic xxu). Tempus enim Pnmbolarum xxvui [forle xiuj lecundum moderuo-
bclli roorioesl. Tempus atiiem pacis a morte inci- rum compulaiionem. CAPUT CXIV.
pit. « Mililia est enim vita boininis super tcrram
Ad Romanos, c. n.J 7Via cn. vi.
(Job vu). » Unde nobis oinnibus riicitur : « Estoie Isaia;, c. XLUI.JV. ca. cxxxiv. C cxxv et cxxvii.
forte» in bello, et pugnate cum anliquo serpenle,
sunt inunrius, et caro. LaboreTmric iiiiquilalibus.J Jtf. pro iniquiialibus.
eujus seroper coadjuiores Texlns Biblicttshabel : ln iniquitatibus.
« Non coronabilur nisi qui legiiime certaveril (//
Tini. u). > In ceriainine autem, qnx pax csse pti- Isaias, c. L.J V. c. CXLIX. M. et C. CL.
lest ? Ila V. in margint. Verum atl ea breviter hicEt cap. error Liii.J C er M. c. CXL.V. CLIX.Videittr
notarii in supputaiionecapilum. Jtf.
respondelur eos qui jttsle bella,gerunt, ttt es! bellum, e! Cfuisse
eontra diabolum, earnem et munduin, intendere roernseo <7«orf tiiinus compttlentqitam sttpra, el n«-
non conlrarialur pcti, necessario debealliic augeri.
pacem, atque ila lale bellumMaitlt.
nisi mulw, de qua Domintis x : Kon vcni pa- „£ II Cor. c. xii.] /ii« c. xxvu.
ccm iiiitlere, sed glariium. Bellum (iiiquit Aittj., Sic signum exprcssius.J V. e! C Sctl signum ex-
tp. 205 ad Bonifacittm) gerilur ul pax acquiratur. pressius. Nccessarium prxposuil.J C e! V. proposuit sed
Einis aulem prwslanlior esl mediis. Quapropter recte
pacem prw omnibus commendatauclor nosler. ntale, ul ex seqttentibiiscolligiittr. Atidi inierim qttce
Dominus diluviuni.J C. ad litius : Percussionis liic, deprelientliin ora inferiori C. Non esl palienlin,
ct pressurarum. nisi ubi xquanimilns aiiimi servalur. Ex palieitlia
Conlrn hoc diluvium.] Exposiiio B. Aug. in Psal, enim quitlam caclvinnat et si tacet t|iiidam mciilo,
hunc, lo. VIII, subririet, qnori pejus est; qnia conlinuanl dolos. De
his plettitis Seneca, l.JJe providenlta, et Cicero in
Populo suo in p.ice.] /d est, in xternum, ait
tnargo C. post Glot,sttm. Offtciis.
ln hoc opere pacis.J Jl/. allucinalur dicens : tn Ail, c. 8 : Qiiodautcni.J liia c. LXXVIII.
Dulcius esi quolies.J C Dulcitis, vel Ixius est.
lempore pacis, etc. ln margine sic : Ut cnrcer et flagelliini juslo. Audi
CAPUT CXIII. ex hidoro Sololiq. I. u. Magna est virlus,
Solum M. caput dividit, fixo eliam titulo : De du- prwerea inquil, si non Ixdas a quo hcsus cs. Magna esl for-
piici pace. liiurio, si, etiam lxsus, reuiitias. 516 Magna est
Et pax xleiniiaiis.J Sic videitir legendum ex gloria, si cui potuisti nocere, parcas.
c. 110, ubi hanc pacis dislinclionem facit. V. Pax Siifi'ereiitiamJoh.J Ctim Irict inter se mullum va-
xterna. . riareut, ego consulto rcslitui locum juxta novam el
Jeremias, c. xxxviu.J Tria c. cxxxv. I
" receplum edilionem Bibliorum, Sixli V. papw V. et
A falsis fralribus.J C A ficiis fralribus. JM.<Suslinentiam Job. C i« lexiu : Susteniaiioiiem
In pace, ecce amaritudo.J ' Verba sunt Isaiw. V. Job, al in margine corrigil sic : sufiicieiiliam.
Ecclcsix. Lego
pro ecce, legit Sine patienlia coronalHS.J Uwc el prwcedenlia,
Unde nec pax est.J llla nempe pro qua habenda sttmpta sunl ex ep. B. Hier. a.d EustochiumDe ctt-
tiberlas perit. Nam (leste Cicerone in Philippicis slodia virginilalis, in fine. Ubi sic : Sine certaniine
[lib. uj) Nonien pacis ritilcc ct
cst, ipsa res saltua- coronatus est?
ris. Pax esl tranquiJIa liberlas. Iniquiias preiiiens.J Verba sunt B. Aug. in Ptal.
Per quam nec alia virtus.J Jtf. Per quam nec ita LVI, Dc.r.2.
virtus. Glossa in hunc locum ordinaria sic effert: _' Ad Romanos, c. Tria c. xi.
Primum quidem pudica esi. Nisi primum puiliciiia in.]
El capilc vni.J Triu xxi.
in
Sedeat menle, niilla perfectio sequetur in opere.
Deinde pacifica.J Margo C. Ut neciiberlas pere.il. Adversoruni.J M. adversariorum jllud idem ex-
. Non jutlicans, sine simul.J Restitui locum hunc. spectanius. Pro lorcularibus.j Hwc in psalmis non inveniun-
Tria legebant, omisso non judicans sine sinvula- tur, ergo aiibi qttwrenda suni. Ubi ? In tilulis a Da-
liotve. ldem etiam depreltendi in texiu cutn Glossa vide prophela psttlmis unus in Psal.
cltaraclere sive prwfixis,quorum
Lyrani antiquo, (ut vulgo) S. Petri, vin, lalis esl: In fincni pro lorcularibns, psalrous
impresso;sed error est, ut palet ex paraphrasi Sy- David. Vide to. IV (toni. VIH;. B. Hier. in c. x.
riaca, quw sic habet: Absciie diJurtioaiione,ac facies lsaiw in line.
497 VERBUM ABBREVIATUM.— NOTJE. 498
Id esl Ecclesiis.] Sana lectio. Htijiis si ampliorem A rcs IxJi nefas sit? Ignoverunt mulli hostibus, egu<
intellectum pelis, consule B. Augustinum in tilitlumi non ignoscam pigris, negtigentibus, garrnlis? Pue-
Psal. vili. JVatnif)t dilucide rem exponil. M. ld esll rum a.-tasexcuset, feminam sexus, extraneum li-
illis, qui inprxsenti sunt, etc. berlas, domesticum familiaritas.
. Occullalum os meum.J Quwdam impressa, slcttt\ Consueludo etiam maxime.J Ex hoc pnta genere
eliam C. hic, pro os meum legitnt cor meum. Unde; sapienlem eorum, ttifuif Seneca De constantia, cap.
hic error irrepseril nescio, scio tamen B. Ilieron. 9, qui exercilalione longn ac fidcli, robur perpe-
cum LXXinterp. verlisseos meum, sive ossa mea. tiendi lassandique omnem iniroicam vim conseculi
Arreplilio triumpbavil.J Solum M. addit Itwcdvoi sunl. Mttliisunt mites et valdemites, sed cum omnia
verba, est autem arreplilius, qui a dwmone raptus ex ahhni senlenlia succedunt. Si minimum non dico
est. conviciiaul conlumeliw, serfconiradiciionis verbulutu
A quo dxmon exiens.J Jtf. a qua, maxilla nentpe, in se profnsum audiunt, continuo indignabundi in-
dxm.nn exiens, elc. tullant, et largiter decem verba pro uno rependunt.
Intumescil cl crepat ] Jtf. inlumescil el cerlat. Cur ila? dicam. Tales foti sub alis matrum, lacte
Arcualoque vulnere.J Jtf, quasi vulnere pungit, lanlum et melle emttrili, nunquam felle polali, nec
o-nisso arcualo, injuriis lacessiti neqtte flagris, imq nec verbis ,
Job, c. n.J Tiin c. v. offensi sunt. Repetam quod dudum in scholis exau-
In faciem.J M. ln fine bcnedicat tihi. divi.
Nunquam el ipse.J IIwc, usque injuriam corporis, Felix esse ncquis fel nihil prxbiberis.
omiitit Jtf. fj Unde quod mnle fers.J Ex SenecaDe constaniia,
Dathrel crcscil.J M. Daturelnon succumbil. Tullius in OIHciis.JNonnei\ Rlielor. novorum, atti
Primus est pceniienliuin.] Jtf. pcenitenlix. 2 Q. Tuscul. ?
Compassionem proximi.J Nequaquam coivipassio- ' Consuetudo faciet dulciorem.j Ab assuetis non sit
nem Chrisli, ul vohtnt M. et C. Num veritas elticel ex passio.
B. Gregorii hom. 52 i« Evang, 513 Sullx negavit.J Tria Sillx. Mnle, ut ex-
Ilicure, hic seca.J Veroa B. Aug. in Confessio- Seneca liquet de Providenlia cap. 3. At edilio per
nibits. Erasmum facla habet Syllx.
Accrvus testimonii.J Allusio arf illa vcrba Gen. Mortis et carceris.J C ta margine : Ut Socralcm
xxxi rfe Jacob : Acervus lestimonii, in quw videto et irieo patienlem.
B. Hier.lo.W in c. xxu Jeremiw. Quod non occiderit.J Addit V. post hwc verba :
In leslimoniuin patieniix.j V. et.G. In patieniiam, Ipsum Porsenam dicens : Ardeat nianus qux errn-
tantiim. vit : sed cum hwc absint a lexlu Senecw, et duo ex
Pro verectinriia.J C ex Amos u i» margine hwc nostris non habeant, dttxi convenienliusea ad nolas
nolat : Rota plaustri semper verlitur (melius M. revocare. •
seroper rourniurai, qttia afjinius est verbo stririet, »r In legenda B. Vincenlii.J Videto sermonem B. Au-
tit Amos ibidem legitur) el fenum portat. Hic loctis guslini de eodem.
propltetw exponitur a B. Gregorio Moral. xxxu, Ail, cnp. xx.J V. el Jtf. c. LXXV.C. LXXXV
cap. 6. ln corde ineo.] Resiiiui, alioquin tria. In ore mco.
517 Triplicera
' persecutionem.J V. Triplicem r, ( II Paraii c.revincere.J6. Hoc est ulcisci, «! cotligitur ex
injuriam. Cor., x, tiers. C Rejicerc.
Verba convitii.J V. Verba conlumelix. Contume- Et in Ecclesiaslico, c. n.J Hwc, ustjue ad finem
liam ab injuria sic dislingtiit Seneca, lib. De con- capitis desumpsi ex V. Jtf. iiero loca Scriplurw nolat,
tlantia tapientis, c. 4.- Dividaraus, si libi videtnr, sed verba non Itabet.
Screne, injuriam a contumelia : prior illa, natura CAPUT CXV.
gravior esl; hxc tevior et lanlum delicalis gravi<-, August. ad Macedonium.J To. 11,ep. 52 in medio.
qua non Ixriuntur, seri offendunlur. Cwtera brevita- Prwlerea fuse de qualttor virtulibus cardinatibus
lis causa omilto.C. ad lalus ail pro conlumelix : Le- edsserit to. 1.1. i Delibero-arbitrio, c. \c~.Ilem, to.
geconjngis, forteut Jtf. convicii. IV, /. LXXXIII.Quwsliomim, c. 31.
Ubi coniemplus juval.J Uemistichium Claudiani Quod eligentltim est.J Solum M. hwc adtlit. Nam
in Eulropium, t. i. rfuoalia : td auiem eligere prudculia csl, quomotfo
An garciones isti.J Hoc nomen pro adolescenle, habel Augitstinus.
quandoque etiam pro nebulone usurpatur. Gallis no- His paucis ostensa esl.J Margo C. vult offens.i
lum esl. Hoc ulilttr verbo B. Bernardus in Apologia esl, pro oslensa est. Sed cur Itoc?
ad Guilielmum.Sed dicam legendttm in texlu gnalo- Uealus quidemcurrus.] Spiritualis scilicetcurrus,
nes pvlitts quam garciones. Vtdenlur enim hic esse aitmargbC. quem ille ligurabat. Sed dicam : Nonne
verba Senecte,qui vocabttlogarciones nuttquam usus eliam [igiiralis erat harum qualuor viriuluni, currtts
esl. Id innuit M. quia legil in textu nalones, quod qnaiuor animalium Ezecltielis? Primam rolnrii ho-
vult esse gnaiones, id est parasiti. p. ntinis efftgiemreferenlem.prudenliw tribuam. Ea Dabo-
r enim
Coiiieninenda per paiieuiiam.J Pueros el adoles- a ralione pendet : aliiui homo ralionatis est.
centes excusat Seneca a conlumelia el injuria, ideo- secundam rolam, vitulinam nempe, ipsi lemperantiw,
que eorum objecta el probra patienter esse suslinen- Maclatur in sacrificio vilulus. An non quoque inordi-
du. Ail enim. lib. n. De tranquillilate vitw sive libro nitti' sensualilalis appetilus temperanlia mactantur,.
De conslantia, cap. 11. Pueros quitlem in hoc mcr- dum compescuhiur ? Forlitudo a naturtt ipsa leoni
cantur procaces, et eorum inipudeuiiara acunnt, el concessa est. Poslremo, juslitiam aquila figurabo..
sub roagislro babent, qui probra medilale cffu:i- Hac enim irreverberalis oculis tit soletnlendil: Justi-
tlant; nec lias contuuielias vocamus, seri arguiias. ita non frangilur donis, non infleclitur muneribus,
Qiianta autem denientia est, iisdem niodo delectari, quibtts a jure uyicuique Iribuendo recedal ; conlinuo
niodo olTendi: et rem ab aniico riictam, malerfi- jtts wquum el slabile sibi proportil, a qtto nequaquam
c um vocare; a servulo, joculare conviciuin? Qtiein declinat. Unde rfeR. evangeiista Joanne ait B, Gre-
nuiniiini nos adversus pueros habemus, Imnc sa- goritts in Ezecltielemhom. i. Duiii in ipsain tlivinita-
piens adversus o.iunes, quibus etiain post juvenlam l s substantiaui inlendit, quasi, inorc aquilx, oculos
cnnosque pucrilitas est. Et infra : Non imineriloila- in solem justitix fixit.
que liorum (puerorum) conlumelias, sapiens, et jo- De hac Ezechielis quadriga evangelistas figuranle,
cus accipil, et aliquando illos, lanquain puerus vidi in bibliolheca noslra m. s. versus elegaiites Pe-
inaios puenaqueadmunet el aliicit : non quia acce- tri de Riga clerici Retnensis. tlujtis opera in sacram
pil injuriam, sed quia fecenuit et ut riesinant face- Scripiuram sub allegorico sensu versiftcaia, nondum
rcl. /rfeni ui. Deirct, cap. 24 : Quis sum cnjus au- visa sttnt, sed Deo propilio brevi vtdettda, el pubti-
490 PETRI CANTORIS 50C
c.indu. Exversibus subscriptis, attcloris prwstantiam A Cautio est discerncre a virlulihus vitia, virtuium
doclrinamve, lanqtttim ex ungiie lconem conjice (-De speciem prxferenlia. Docilitas est scieniia crudien-
quo Trilhem. De script. eccles.) : rii imperitos. Cic. I. u De invenlione; i Deoffi ; Roet.
519. Ex prologo in Evangelia. t. iv, prosa6; Sen. De qttaluor virt. et ep. 5; li.
Sors divisa rotas Irahit : it rota prima, sccunria Aug., lo. III, /. De spi. et anima; Cic, iv in A.
Festinat, currit teriia, qiiarta, volat. cad.; tdem, iv Tusc; R. Aug., in. v. De civil. I. xiv,
Mnttbxum signal vir, bos Lucam, leo Marcum, c. 8). Ad prurienliam pertinet quidquid B. Ber-
Ales discipuluui, qui sine labe fuit. nardus (tn /. De corisid.ad Eugeniumpapam) ad con-
JEiinfra : sideralionera perlinere dicii. Seneca de qnatuor
Pagina, Matlhxi lac. Lncx littera sanguis. virtutibus in cnpitulo De prudeniia, islas sentenlias
Marci sprifjla racriim, meila Joannis opus. perutiliter ponit: Dignitaiem rebus.non ex opinio-
Consule Scriplnras : hic ferreus, xreus ille, ne multorum, sed ex natura earum consliluas [al.
Hic argenicus est, aureus iile stylus. conslilutosj. liem : Non magnum xsiimcs quod
Figuralem. | Solum M. adiit hoc verbum. C. sic cndiioumest. Ubique idem eris : et prout rerum va-
tegit hic : Ignem quoque itltim hisi prius,etc rielas exigii, ila te accommodes tempqri, nec te
Nisi prius hiinc.J Hunc nem;:e curruin quatuor vir- in aliquibus niuies, sed poiius aptcs, sicut raantis
ttitum cardinalium. qux eadem est, el cum in palmam [al. palmumj
Hunqascenderet.] C. Hunc accenderet. exlenditur, et cum in pugnum constringilur [Sen.
CAPUT CXVL nstringilur; al. moveat J. Ilem : Sciio te in qui-
El pes.J Jtf. El species. B busdam debere perseverare, quia ccepisli; quxdam
lnier septero tioiia.J C et 31. Undc septcni dono- vero nec incipe in quibus perseverare sit noxiiim.
rum. Nulltis sensus. Accurate autem omnium horum Item cogitaliones vagas, et vciul somnio siraites,
ditcrimen docetS. Tltomas in 1-2, et 2-2 sua, Sttmmw non recipias. Ilem, sermo luus non sit inanis, seri
{heologicw. aut suadeat, aut moneat, aut consolelur, aul prx-
Levil. c. II.J Triac. i. cipiat. Lauda parce, vi.tupera parcius. Laudalio
Peirus I Epist., c iv.J Trta c. x. enim nirnia reprehensibilis est, ul immodcrata vi-
ln concilio etiain sanctorum Pallidorum.J De qui- luperatio. Illa siquidera adulatione, ista malignilate
bus in libro Vilas Patrum. Pallidi dicti a morlifi- suspecta est, elc.'
catione corporis in facie pallorem prw se ferentis. Fortilude est virlus retundcns iiupeluni ad-
De hoc concilio, seu collatione, vide Cassianum in versitalis. Hujus hx sunt parlcs : Magnanimiias,
collationibus Patrum, Collat. 2, c. 2. fiducia, scctirilas, magnificcntia, constanlia, pa-
C.APUT CXVII. lieniia.
Per prudentiam eligendum.J Sive, ut clarius sit, Magnanimilas est diOicilium sponlanea et ralio-
;;er prudentiam elegerant eligendum. M. pro eligen- nalis ag^ressio. Hxc eniro virius, ut ait Tullius
duni habet eligpndos. (lih. i Offic postPlat.), cum in adeuntla asperapro-
Adversilalura defecisse.J V. adversiiatem. Adhmc nuro faciat, polius communem ulililalem, quara
magnus et prolixus esl margo in V qui non parum sua commoda allendit. Sicul enim scienlia reroo-
lipc de fortiliiriiue capui illustrat ; illuin autem infra, ln a juslitia cntliriilas polins quaro sapienlia appcl-
posr notas in hoc capul, describemus. •C landa.est, sic animus atl pericultim paratus, sisua
"
Plerosque claustrales.J Ly 'clauslralcs omillii cupiditate noii communi [al omni] ulililate iinpelli-
V. Mate, ul ex seqMeniibuspatebit. lur, 521 temerilatis [Ctcero audacix habet] po-
Quanla pro relieiis.J Jtf. Qux pro relictis. tius noinen iiabet tpiam forlituriinis. Mngnnnimi
In carceribus.J Jtf. In contradictionibus. sunt habenrii, non qui faciunl, seri qui propulsaut
Qucm genuit rie Betlisabee ] Recte hwc addunt, injuriain. Priina igitursit in hac virtule cauiela
M. et C. Nam infantulus, quem ex Beihsabee gentte- avnritix. Non esl enim ralioni consemaneum, quj
rat David, primogenilus erat, et ille quoque mortuus nietu non frangiiur, eum frangi cupiriiiate; nec qui
esi, ul 520 Hquet *x II Reg. cap. xi in fine, et se invicttim a laborc prxstileril, cum vinci voju-
cap. XII. piate. Secunda est cautela ambitionis. Per difficul-
I Pclri, c. v.] V. ef Jtf. c. xu. C tion notal tntes enim quxritur clariludo. Quod enim diflici-
capitl. lius esl, prxclarius esse putaltir. Tertia est caulc-
Parab., c. x.J V. c. xxv. C ei Jtf. xxxvii. la temeriialis. Temere namquc in acie. versari,'et
Male. manu cum hnste confligere, immane quiddam est et
E*tc. XTI.JC e! M. c. xxviu. Error est, ut ex belluarum simile. Si tnmen nccessitas postulal de-
prwcedenti nota colligilur. . cerlanduro esi, el mors turpiludini anteponenda :
Ei c. x.J Tria c. xxv, adverte M. et C. male com- prxcipue aiilcm fugiendum est, ne offeramus nos
puiasse in tuperiori nola 37, quia hic capul iciem periculis sine causa. In quibus arfciindis iroilari
est scilicet x, conveniunlque tria simul, ibi vero deberous niedicoruro consuetudinem, qui leviter
dissentiunt. j) xgrotanlesleviter curatu ; graviorihus nutem mor-
Ecclesiastici, c. xxx.J M. et C. LXXX.V. LXXXI. bis ancipites curationes arihibcre cogunlur. Subve-
M.arginem C. lalem vidt: De his plenius Seneca De nire autem leropestati quavis ratione, sapientis
qualuorvirlulibus carriinal. elCicero in officiis.Hwc est; eaque magis adipiscitur re explicala boni,
tecitat tnargo V. de quo supra dixi. Sic autem inci- qiiara formidala (Cicero i offic., adrfubitata) mali.
pit : Tullius in libro De offlciis : Prudenlia est re- Firfucia est cerla spes aninn perriucentii, ad fineni
rura bonarum et malarum cognilio, el utrarumque rem inchoalam. Securitas esl incommodil.ues ira-
discrciio.Hxcnamqtievirius discemit bona a inalis, uiinentes et rei inchoatx alfines nnn lormirfare.
ct boii.aab invicem, el roala ab invicero. Hujusufficia Mngnificentia est difiicilium ct pr.eclaroium con-
sunt ex prxsentibus fumra perpendefe.adversusve- snmmalio. Hujiis ofiicia sunt, pnrtim pacala , par-
irientem calnmitaiem consilio prxmunire. Illud qui- lim bellica (i Offic). ln pacalis duo prxcepia prx-
demingenii esl, ante considerare quid accidere pos- lationis tenenda suiil prxlatis. Unum, ul ulililatem
sitjn ulrainque parlem, el quid agendtim sit, ctim civium sic tueantur, ut quxcunqiie agunt, ad eam
qtiid evenerit; nec comrailtere aliquid, ut ali- rcferant, oblili commodoriim suorum. Allerum, ut
quando dicendum sit : Non puta.ram. Pruden- lotuin corptrs civiiatis curent, ne, dum pnrtes ali-
tix partes sunt : Providenlia esl circumspeaio, quas tueniur, reliquas deserant.
V.autio, docilitas. Providentia est prxsens nolio, In bellicis officiis illud prirouin est, ea scilicet in-
1,'uturorum pertractans evenium. Circumspectio leiilione bella suscipere, ui in pace sine injuria vt-
est contrarionun vitiorura ciuicla, id est sic vatur. Secunduin , priusquam aggrcdiare, adhibere
t"gere tinura vilium, ut non incurras contrariura. diligenlem prxparaiioncro. Apparaius aulera bclli
501 VERBUM ABBREVIATUM.— NOT^. E02
In quatuor constitit : In clientelis, municipiis , A J i Offic. His enim rebus quse Iraclanlur in vila ino,-
sumptu et arinis. dum quemdam adbibentes et ordinem , honcslalem
Terlium oflieium esl, ne, aut temere desperes et decus conservabimus. Horalius.
propter Sgnaviam, aul nimis confidas propler cupi- Est modus in rebus, sriiit ceni denique fines.
dilaiem. T'523 A. pbilosopho.] Sic enim Senecce ascripius
Quarlum est, plus lurpitudinem quam mortem libeltus De qualuor viriutibns , titulo De magnanimi'
horrere, plus ad honeslalcm quam ad salutem, vel tate. Magnanimitas vero, quse el fortiludo dicitur.
alia commoda speciare; non lamen rumores saluii V. in hoc caput De temperantia talem legii margi-
pr;eponere. nem : Tullius in libro De ofliciis : Temperantia est-
Quiulum est, copias suas crebris laboribus exer- dominium rationis in libidineni et alios motus im-
cere. porlunos. Hiec quidem virlus lotius vitae ornalus
Scxtnm est, poslquam ad belliini ventiim est, est, omniuinqiie perturbationum sedatio. Hujus vir-
hnrlando bonam indolem erigerc; fnodo laudjbus lutis pnrles suni quxcunque infldis motibus domi-
animos attollere, modo admonitionibus dcsidiam di- nantur. Hxcsuntocto: Modeslia, verecundia, abs-
scutere. lineiilia, honeslas, modcrantia, parcilas, sobrietas,
Seplimum est, in congressu ad primos iinpelus pudicitia.
orcurrere. Modeslia est, cullum noslrum, et motmn^ ct om-
Octavum est, inclinatis opem ferre, labanles ful- nem nostram occupaliouem ulira defectum, et uitra
sire. excessum sistere. In cullu observandtim est nt a
Nonum esl parla vicloria conservare eos, qui non J3] viro removealur omnis viro non dignus ornaius.
crudeles, non immanes fuerunt. Adhibenda est, iit ait Tullius, munditia non odiosa,
- Decimum est, foedera et promissa hoslibtis ser- neque exquisiia nimis, lantumque fugiat ngrestom
vare. Cum aulem plerique arbitrentur res bellicas ei iiuirbanam negligenliam. Idem : Motus, alius
majores esse quam urbanas, minuenda est liaao corporis, alius animi. ln corporeo cavendum est
opinio. Mulii euim bella quaesierunl propier glorioa, ne in tardaiionibus adeo molli gressu utainur, ut
aut 522 pecuniaecupiditalem. Unde si recie volu- pomparuni ferculis similes esse videamur, aul ne in
mus judicare, parva sunt arma foris, si non est fesiiuationibus suscipiamus nimias celeritates. Qim:
consilium domi. Rectius aulem vidcturiiigcnii qu.-un cum liunt anhelitus movenlur, vullus miitaiilur,
viiium opibus gloriam quaererc. Oinne enim illud ora lorquentur, ex quibus magna sigiiiflcaiio lil nou
lionesium, quod exceiso animo quaerimus, animi adesse constantiain.
eOicilur non corporis tiribus. Exercenduni tamen Motus auiem auiinorum duplices siinl : Cogitatio
est corpus, ut obedire consilio et raiioni possit. ralionis, et appetitus voluntaiis. Cogitatio in cxqui-
Consiantia esl siabililas animi lirina et in propo- rendo vero exerceiur, nppelilus impellit ad agen-
silo perseverans. Haccin malis dicilur perlinacia , dum. Curandum esl igilur ut ralio pisesit, appelitus
Iiaec obstinalio. Huic contraria est inconstanlia, obteriiperet. Si enim non paieanl appetiius rationi,
quai est motus animi circa rarias occupationes. cui subjecti sunt, leges nalurse, non modo animi
Conslanliae oQicium esl, ut ait Tullius , in ulraque periurbanlur, sed etiam corpora. Licet ora ips,»
fortuna graviiatem tenere. Sunt enim, ul idem ait, cernere iratorum , vel eoium, qui aut metii com-
qui in rebus contrariis parum sibi constent volu- Q | moli sunt, aul nimia gesliunl voliiptate. Quorinn
piatem severissime contemnani, in dolore sinl niol- omnium, vullus, voces, molus, slaius mulantiir. Ex
fiores, graiiam negligant, frangnnlur iiifamia. Pa- quibus inlelligilur appetitus omnes contrahendos ac
lientia esl virtus contumeliaruin, et omnis adversi- sedandos. Occupaliones aulein pro diversilate lem-
laiis impelus sequanimiler et portans. Seneca [forie porum, morum, negoliorumque varia; sunt. Quem-
Tullius] in libro De ofliciis (si Seneca forte libro De admodum vero in corporibds magnae sunl dissimi-
moribus, qui incipit : Omne peccalum aclio est) litudines,- cum alios videas velocitaiead cursiuii,
qualuor virlutibus, in capilulo De magnanimilate, alios viribus ad luctandum valere, sic in auimis
quo nomine appellat foriiiiidinem. Si magnanimus, majores sunt varietates. Quibusdam cuim inesi le-
inquit, fueris, nunquam tibi judicabis conliinicliam pos fandi, id esl urbanilas, his hilariias, iliis seve-
fieri. llein : Scilo honeslum, et majus genus vindi- ritas. Alios vides callidos ad celandum dissiimilan-
ctaj csse, ignoscere. duinque. Smit alii simpliccs et apefli, qui nihil cx
Item (SEN., De qualuor viri.) : Non geres confli- occulto, niliil ex insidiis agenduin putant verilatis
cluiu nisi indixeris. tlem : Pcricula nec appetas, ut cultores, fraudis iniinici. Ad quas igilur res erimus
leinerarius; nec forniides, ut limidus. Ilem : Timi- apti [videlur demesi],in his occupali simus. Si
duin non facit animum, nisi repiehensibilis vilffi vero necessilas nos detruserit ad ea, quae nostri in-
coiiscieniia. llem : Mensura niaguaniinitatis cst, genii non erunt; omnis cura adbibenda est, ut ea,
nec tiniidum esse, necaudacem. si non decore, saltein paruin indecore faciamus, nec
CAPUT C&VIU. lam enitcndum est ut bona, quae nobis non sunt
Virtulem servalura.] M. Virtute servitiirn. ] daia, sequamur, quam ut vitia fugiamus.
D
lllccebris adversatur.] C. el V. lllecebras adver- His ila se habentibus, adolescentis sii oOQcium
satur. majores natu vereri, atque ex his eligcre piobatis-
In prafalo curru.] De qua c. 115. simos, quorum consiiio innitatur. liicuntis eniin
Dum libi apud alios.] C. Dum apud alios sibi, vel ajlatis justitia, senum regenda est prudentia. Ineiuue
ab aliis apud le. eiiim adolescenlia maxima est 524 imbeciililas
Vulnerat animorum.] C. animaruu;. M. Ly ani- consilii, lamen illud sibi quisque genus vilie de-
morum , revocai ad sequentem periodum, sic : luie- gendum conslituit, quod maxime adamavit. ltaque,
grilatem vulneral. Animoruin usus a^gre , eiu. ante implicalur aliquo certo cursu vivendi, quam
Revelli.] M. Reverli. Ad kmc dicam ciwi B. llie- potuit, quod optiinum est judicare. Ideo juvenis sit
ronymo : Dillicullcr eraditur, quod rudus aiiinii oliiciuin, ut ail Tereutius, lanquam in speculo vitas
perbiberuut. hoaiiiium inspicere alque ex aliis exemplum sibi
Krequenlatas a cunis.] M. Frequentatas acrius suinere. Maxime aulem haecselas a libidinibus ar-
delicias. ceuda est. Sic lamen relaxare animos, et dare vo-
Cum incipil Iiomo.] M. Concipit liomo. luptati volent; caveant inlemperantiam, et meini-
Quam superbiain.] M. et C. quam refrenat. Deest nerint verecundiaB. Quid enim eril facilius, si Iudo
superbiam. suo majores nalu velim interesse? Ludo enim et
A quodam sapiente modus.] A Salomone Prov. joco uti licet; sed sicut somno et qiiietudinibiis cae-
xxiii. Piudeutias luae pone iiiodum. Prxterea Cicero, teris : tunc scilicei, cum rcbus scriis salisfcceii-
503 PETRI CANTORIS 50i
nuis. Duplcx est enim nnimo jocaudi genus Unum A pensior, modo non sit in pccudum genere : ex hoc
llliberale, pemlans, flagiliosiim, obscenum; nlterum qiiidem intelligitur volupiatem non esse dignam ho-
elegans, iirhaniim, ingeniosum, facelum. Senibus minis praestamia, quia latebras quasril.Si quisenim
autenv labnres corporis minuendi, exercilalioncs paiilo erectius. quavis voluplale capialur, occullat
animi augenda?. Danda est eti.am op.era, ut aniicos appeiitum voluptatis propier verecundiam. Fugia-
et juvenlutem consilio juvemus. Nihil autcin magis nnis ergo blandissimum voluplaimn dominium. Nam
cavendum est senecutii, quam ne desidiae se credat. volupinies blanriissimse, domina>,mnximas partes a
Luxuria vero, curn in omni a'tate turpis sit, in se- virtute detorquent. Nnnqunm amore aliarum virtu-
scctille fcedissima esl. Si enim senecluli accessit tum contra lemperanlinm agendum est. Sunt enim
intemperanlia, duplex malum est. Ipsa enim sene- quaadam adeo foeda, ul nec causa conservandae pa-
ctus concipt dedecus, et intemperaniiam juvenum triaBfacturus sil ea sapiens quae etiam dictu obscena
reddit impudeniiorem. videntur.
Negotiorumque qupque diversa sunlofllcia. Prae- Seneca de qualuor virtulibns tempcraniiam ap-
lali quidem offlcium csl, a?stimare se gerereperso- pdlat conlinenliam, de qua inlcr caetera dicil:
. na-rn, civiialis, relinere decus, scrvare leges, memi- Coniinenliam si diligis, circumcide superflua. Ilein :
riisse eas essc commissas sua? fidei. Privati vero Si conlinens fueris, eousque pervenics, ut leipso
officiiimest, pari jure vivere cum civibus, nec nimis conlenlus sis: Item : Omnia qiun siinl blandimento,
snbmissum, nee niniis cflerentein se velle iu repu- rejic.e. ltem : Nec prassentibus inhasrcbis deliciis,
blica trnnquilla et honesta. Peregrini [al. pcregri- nec desiderabis absentes. Palatum luum faines ex-
num] officiiirii est, niliil praeter negotium suum B citet, non sapores. Desideria lua^ parvo redimc;
agere, niliil de alio inquirere. quia hoc tantum curare debes, ut desinanl. Item :
Sordidum est officium eorum, qui emunt a mer- A corpore ad spiritum, quantum potes abducere
catorilins qtiod staiim vendunt. Nihil enini profi- [Sen. le festina reducere]. Itein : Nec pauperlas
riunl nisi ut admodum metiliariliir. Nec vero quid- libi immunda sil, nec parcinionia soidida, necsiin-
quam esl lurpiiis vanitnte. Idcirco res familiaris pliciias neglecta, nec levitas ludenda. Ilem : Nec
quaeri debel quacsiibiis, a qtiibus abest iiupitudo, lua delleas, nec aliena mireris. llein : Turpia fugito
conscrvari autem parcimonia. Nullus euim lanius aniequam accidanl. Non quemquam vereberis plus-
qnaestus esi, quain quod liabeas arcere. Medieina, quam te. Oninia tolerabiiia praner lurpitudi.nem
archilectura , iionesl;e suni his quoriim ordini con- crede; a verbis quoque lurpibus absiinelo. Nam
veniunt. Mcrcaiura si iDiiuis cst, sorilida putanda Iicentia eorum impudenliam nutril. Serniones.uliles
csl; sin magna', copiosa et mulla, uiidique appor- magis quani faretos et nmabiles ania, rectos poiius
taus, niullis sine vanilate impertiens, non _est ad- quam obsecundantes. Miscebis iiiterduin serifs jo-
niodiim vimperaiida. Agricullura nil melius, nil cos, sed temperalos, et sine delrimento dignilaiis et
nherius, riil bomine libero dignius. Haciemis de vfireciindia?. Nam rcprehensibilis ristis est, 526 s'
modeslia, nun.o de veiecundia diceiiduin est, quae puerilitcr cflusus, si muliebriter fractus. Odibilem
nil aliud esl quam in gestu et veilo honesiaiem- quoque facit boiiiiuem risus, aul superbus et clarus,
servare. aut inaligiius ei furlivus, aut alienis malis evo-
Tullius (l Offic.) : In compositione namquenoslri calus. Item : Non ei il libi scurrilis, sed grata ur-
corporis magnam latiOnem videtur habuisse na-IC banitas.
mra. Figuram enim nosiram, iiwpia est honesta Sales tui sine dente sint; joci sine vilitate ; risus
s;;ecies, in aperlo posiiit; partes aulem ad necessi- sine cachinuo; vox sine clamore; incessus sine
tatem nalurse dnlas idco abdidit.quia deformem lumiiltii; quies sine desidia. Sit libi tam irisle
aspectum habilurae erant. Hanc diligentem fabricam laudari a lurpibus, quain ob turpia, si lauderis.
nnlurae imilata est verecundia^ Quod enim natura ltem {Sen. De qualuor virt.) : Non cris audax, ncc
occullavit, ea removentab oculis omnes sanam lui- arrogans; submiltes le, non projicies gravitaie ser-
bentes mentem : dant eliam operam, ut quam occul- vata, Admoneberis libenter, reprchendeiis palienter.
tissime pareant necessilati. In verbis etiam ser- Si merito olijurgavit aliquis, scito quia profuil; si
vanda est verecundia. Quarum enim paiiium usus immerito, scito quia prodesse voluit. Itein : JSec
su.nfnecessarii, neque eas 525 Parles» neque ea- exlollas quemquam, ncc dej"cias. Esto vilioruni
rum iisTis suis nominibus appellnnt. Vitiosum est fugax ipse, aliorum vero non curiosus scrulator,
etiam in re severa delicatum inferre sermonem. nec acerbus repreliensor; sed sine exprobraiione
Cum collegae in prseiura Periclcs ei Sopbocles de corrector, ila ul admouilionem bilaiitaie pracvc-
commiini oflicio tractare convcnissent, dixit So- nias, et errori facile veniam dato. Requirenti facife
phocles de quodam puero Iranseunte : OPericle, responde; coniendenti facile cede. Mobilis eslo, non
piilclirum puerum! levis; conslaiis, non pcrlinax. Cunctis esto berii-
Respondit Pericles [Sophocles], praeioretn decet gnus, ncinini blandus, paucis familiaris, omnibus
babere, non solum manus, sed ei oculos coniinen- aequus; famae bon.X', ncque iuae, scminalor, nec
tes. Si Sophocles idem in convivio dixisset, jusia 0l alienacinvidus; rumoribus, criminibus, suspicioui-
forsitan caruisset reprehensione. Ad verecundiam bus minime credulus. ln adversis firinus, in prospe-
qnoque pertinet loquacitatem fugere, et arcanum ris caiilus el humilis : occullalor virtulum, sicut
alterius non scrulari, el contentionem vitare. Nam al.i vilioruin, vanae gloriae contemplor. Alicujus le
contra parem conteiidere anceps est.cum superiore rei scicnliam habere, nec ignotum sil, nec mo-
fuiiosum, cuni inferiore, sordidum. Namque abseu- lestuin. Nullius imprudenliam despicias ; rari sec-
tem laedil, cnm ebrio qui litigat. mouis ipse, sed loquacium patiens severus, iion
Ad abslinentiaiu peiiinel slalutiiin prandendi ler- saivus [al. ac serius], sed hilaris iion aspernans.
minumnon praevenire, et hoc ipsum lionestatis est; Sapientiae cupidus et docilis;.quae nosti, sine arro-
nioderantias vero iiiinimii ciborum appelilum ra- ganlin postnlanli iinperlies. Quaenescis, sine occul-
lionis imperio revocare. Parcilas est, riiensuram talionc ignoranliae tibi postula iinpartiii. Oiniiea
refecvionis noh excedere. Sobrietas est excessuin libi pares facies, si inferiores superbiendo non cou-
impetu cobibere. Ilujus oflicium csl arcere maliim lemnas, superiores recte vivendo non meluas. HKC
ebrietalis. Pudicitia est moderamine rationis petu- murgo V. in hoc caput 118.
laiiliam domare. Ideo, ut ail Tullius, semper in CAPUT CXIX.
promptu habeai vir fortis quanlum natura lioniinis Jactas vieloriam.] M. Credis vicioriam.
besliis amecellat. Illac eiiim niliil senliunt nisi vo- Somnias valetudiiiem.] Absit, Seminas valet ut
luplatein. Ad eam uainque ferunlur omni inipelu; habet M.
tioininis aulem inens, alitur disccndo, meditando,. Superbiac lumores.] Non timores, lil C
agendo. Si quis auiem esl ad voluptaies paulo pro- llumines iitfecil.] C. inlerfecit.
505 VERBUMABBREVIATUM.— 1NOT/E. 50G
Prima ha?cel ultima 1 M. Primalis el ullitna. A privatis pro privatis. Privata sunt, quae habentur
Viiia superavit.] Ait C. ad latus : nulla natura, sed aut velere occupatione (nt qni
Cum bene pugnaris, cum cuncta peracla putaris, quondam iri vacua venerunt) aul victoria aut qui
Qua?plus infestat, vincenda superbia restat. bello poliii sunt, aul Iege, ut qui leslamenlo patrinn
In oonfusionem.] V. ln confusione. haeredes facti sunt}_Et quia ea quae nattira erant
527 Jactansvicloria.] C. Jactans vel jacens vi- coinmunia proprium' ei ejusque (it id quisque te-
ctoria. neat. Qui autem plus appelet, violabil jus humanaa
Bonaevolunialis, fulla.] C. Bonoe voluntaiis, vel societatis.
aedificinmcujusque, fiilta, etc. Tertium est, exterminare exphominiim communi-
Flagellum memineiis.] C. Flagellum, vel flabel- late pesliferum genus hominum. Ut enim quaedam
lum memineris, etc. membra amputanlur, si sanguine et spiritu carere
Hic subscribam ea quw in margine V. cteprehendi cceperint, et nocereca?teris; sic isla in figura homi-
tanquam nolas in cap. H9 De justilia. nis ferilas et immanilas bellnaea coinmiini vila se-
_Tullius, in Iibro i De ofliciis, ha?c de j'ustitin di- greganda est. Nam qtiid inlerest, an ex bomine se
visim ponit, qua?.nos inde collectn conjiinciim po- convertal qnis in bellnam, an sub hominis ligura
nimus. Fundamcnlum, inqnit, jusiitiae est fides, id immanitalem belluaegerai?
est diclorum, ronvenlorumqiie conslaniia el veri- Liberalitas est virtus bencficiorum crogalrix:
las. Item : Justiiia? partes siint, non violare bonii- quam pro affectn benignilatem vel benevolentiam,
nes; verecundia?,non oflenriere. Iiem : Omnis actio pro eflectu beneficenliam dicimus.Hscc in tribuendo
vacare debel lemerilale et negligentia. In oinni B et retribuendo consislit. Cum igitnr hoinines bo-
actione suscipieiida, tria sunt tenenda. Priinum, ininibus plurimiim et obsinl, el prosinl, propriuin
ut appetitus pareat rationi; deinrie ut animadver- hoc esse virtulis staluo, conciliare animos hominunt
latur quanla res illa sit, quam eflicere volumus, ut slaluo et ad suos usus adjungere. Melius est princi-
neve major. neve niinor cura suscipialur quam pein diligi quam. timeri, benevolenliae vis magna
causa posiulal. Tertiuni, ut caveamus ut ea qune csl, melus imbecilla. Nnlla vis imperii tanta est,
periinent ad liheralem speciem moderanda sinl. quaepremente menle metu possit esse diulurna.
Ilorum irium pracsiantissimum est appetitiim ob- Circa liberalitatem septem cavenda sunl. Piinio, ne
lemperare ralioni. llem : Qua? parva vidcntiir esse sis diirns ; secundo, ne dilator; lerlio, ne raplor;
ilelicla, nec a muliis iuielligi possunt, nu his qsl quario, ne prodigus; quinto, ne exprobrator; sexto,
diligenliiis declinandum. Ul *in fidibus aut in libiis ne maleficiose neges; seplimo. ne qtierelam facias
qiiamris parum discrcpent, lamen idcm a sciente deingralo ; et, quia [al. qnein] , ui ail Ennitis, be-
animndverti solet; sic viricndumesl in vitn ne forte ncficia male locata, malefacla arbitror. ln dando
quid discrepet, vcl inullo eiiam magis, quo inajor beneficio habendus est deleclus dignitalis in quo
et melior aclionum, quam sononnn coucenius esl. spectandi siint mores ejtis cui datur, et animus erga
Itaque, ulin fidibus inusicoruin aures, vel minima nos et cobabitalio, et vilaesocietas, el ad nostras
senliunt; sic nos , si acres et diligenles esse volu- utilitates. Beneficia nnte collnla, eliamsi non vivi-
inus animadversores vitiorum , saepemagna ex par- lur cum perfcctis, sed simulaCra virtulis habenti-'
vis intclligimus, ex oculorum obtutu, cx superci- bus. Neininem pulo negligendum , in quo nliqua si-
liorum aut remissione aut conlractione, ex moesti- C guilicalio virlutis appareat. Colendus cst quisque
tia, ex liilaritaie, ex risu, ex locutione, ex reticen- niaximc,in quantum lenioribus virltitibus, modesiia
tia, ex conieniionc vocis, ex submissione, et caete- scilicetel teinperantia, 529 ornatior erit. Pluri-
ris simililjus. iiiiim esl illud in oflicio, a quo plurimum diligimiir,
Itcm : Prima officiadebenliir Deo, secunda patria», ei plurimuiu trbuamiis. Alia auiem causa cst ejus
terlia parentibus; deinde gradatim reliqua reli- (Senecu), ijui calamitatepremitur, alia ejus qui rcs
quis. Item (horum explicationemvideinComm. Pjlri meliores quaerit, hullisrebus suis adversis. Propen-
Marsi in u Offic.): Tanla esl vis justiiiac, ut ne illi sior enim benignitas debetur in calamitosos, nisi
qnidem, qui malefico scelereque pascunlur, possint forte digni fuerint calamilate. Melius apud bonos,
sine ulla justitiae particula vivere. Arcbipirata, nisi quam. apud diviles pulo collocari beneliciuni. Nain
aequaliter praedaindispertiat, aul inleiiicielur a so- qui.Iocupletes sunt, cum acceperinl beneficium, se
ciis, aut relinquetur ; lcges eliam dicuntur lalro- dedisse arbitranlur, autaliqliid a se cxspcctari sus-
mim, quibus pareant, el quas observenl. Iiaque picanlur. Itein : Si malo opulenlo benefacias, in illo
propter aequabilempraedaepartiiiouem, el Bargulus uno, aul forte in ejus familia manel.gratia. S: atileni
lllyricus latro. de quo est apud Theopompum, ma- inopi el bono benefacias, oinnes inopes el boni prae-
guas opes habuit, et multo niajores Variathus'Lu- sidium sibi paratum vident.
sitanus. Etiam solitario homini, alque in agro vi- liem : Beneficentia, alia opis, alia pecunise,
lam degenii opinio justiliac necessaria est, eoque Facilior esl ea quae pecuniae, proesertim locu-
ctiam niagis, quod eam, si non habebuiit, injusti pleli, Prima splendidior el viro bono dignior,
habebuniur, nullisque prasidiis sepii multis afficien- D Ea enim quae est pecuniae maleriam suam ex-.
tur injiiriis. liem: Servandae [al. fervenda?]justitiae hauril. Itaque benignilate lollitur benignitas. Ilac,
causa videniur olim bene morali reges consiiluii, quo in plures usus sis, eo niinus in jilures uli
eademque consiitiiendaruin legum fuit causa, quoe possis; allera vero consuetudine benelaciendi pa->
regnm. Jus enim seinper est qu%situn>528 «qua- ratiores et exercitaliorcs facit. Non lamen illud
biie ; id si ab uno viro justo el bono coiisequeban- genus benignitatis omnino refulandum est. Naiu
lur, ernni eo contenii. Ciiin miuus coiitingerei, le- saepeidoneis bominibus indigenlibus de re familiari
ges sunt.inveuia;, quae oiiinibus semper una alque impariiendiim est, sed diligenlcr et moderate. Multi
eadem voce loqtiercliir. enim palrinionia effuderunt inconsulie largiendo,
Igitur juslilia esl virtus conservnlrix liumaiue so- Niliil autem stultius quam curare, ut diutius facere
cietatis, et vilae communitaiis. Haecvirtus oninia non possis, quod libenler facias.
a.spera transcendit. Nemoenim jusius esse polest, Ilem : Duo sunt genera largorum : alleri dissi-
qui moriem, qui exsilium, qui dolorein, qui egesta- patores, alteri liberales dicuntur. Dissipalores
lem liuiei, aui qui ea, quae bis contraria sutitaequi- sunl, qui epulis et niuneribus bisliionum et leno-
laii uiueponil. Dividitur aulein justitia in severita- num pecunias profundunt.lsii memoriam, aul bre-
tem el liberalitalem. Severitas est virlus debito vem, aut nuliam omnino suiit relicluri. Liberales
supplicio coercens injuriain. Hujiis piiaiiim ofliciuni sunt, qui suis faeultalibus, aut capios a praedoni-
csi, ne quis, cui noceal uisi lacessilus injuria. Se- bus rediniuni, aut amicos filioruin collalione ju-
cundum, ut communibus utatur pro coinmuuibus, vant, vel in alia re neccssaii;» quaerenda vcl aur
S07 PETRICANTORIS 508
gcnria. Beneflceniia opcre exerceltir jiivando con- A justitia, sed abstineniia alieni. Si juslus fueris, nihit
silio, defendendo in causis eloquio. Nam cum ex inlererit si simplicitcr affirmes, an jures. Hucusque
accusntioneel defensinne ronslet causa, laudabilior margo V. dejustitia
est defensio. Est lainen accusatio persacpeprobata, CAPUT CXX.
quam tamen semel, non sa?pe,suscipere debemus. Diximus supra.] Nempec. 91.
Duri enim hominis, vcl potius vix hoininis vidctur Via in exemplo.] Glossaesl in hunc locum.
esse pericnlum capitis inferre miiltis. Sordidirm Auctoris mendacii.] Quia a seipso fuit mendax,
est eiinm ad famam commillerc, ut accusalorno- et ipsemet inendacium genuit. B. Aug. lo. IX, tr.
mineris; diligenier guoque lenendum ne innocen- 42 in CVIII Joan.
tem jiidicio capiljs "accersias, quod absquc scelere Hieronymus.] In Psali v, v. 7. Ergo male C. et M.
nequil fieri. Nam quitl lam inhumaniim, quam elo- Jeremias.
quemiam ad saluiem hominum dalam, ad bonorum Novamfem audio.] Textus B. Hieronymi pro au-
pcrniciem convertere? Initium justitise est a na- dio habet video. Hunc locum pro veritatesemperpro-
tura piofectum. Deinde quaedam in consuetudinem ferenda, vidissejuvat.
ulilitalis raiione venerunt, postea mores a natura Quam septem circumspect.] il/. el C. hmc omitte-
prpfecios, el consueludine jam probatos legum bant, usque ln omnibus. Sunt lamen in textu Scri-
nietus; et religio sanxit. vturm,
Nalurae j'ns esl, qnod non opinio genuit, sed ' Item Eccli. c. xxv.] M. et C. LXVIII.V. LXIX.
quaedam vis innaia inservii 530 religionem, pie- In eodem, c. XLI.]V. c. cxn. C. et M. cx.
latem, gratiam, vindicaiionem, observanliam, ve- ,"' lneodem,c. XIII.] V. XLet XLII,M. XLet LH HO-
rilalem, Item : Justitiac partes sunl, quaecunque die xv.
virlutes boni debilum reddanl. Reddit aulem Deo Veritas autem angulos.] Meminime quamdam hoc
jus suum religio, pielas parenlibtis, innnceniia mi- legisse apud B. Hieronymum in illa eleganti et salu-
noribtis, amicilia aequalibus, concordia civibus, tari epistola ad Rusticummonachum, de vivendi (or-
misericnrdia egenis ma, qum incipit : Nibi! Chrisliano.
Rcligip est virius divinilalis curam caeremoniam- ' Simpliciadecentboiiit.] IlaProv. xxvni.Simplices
que afferens; cujiis olHciumiriplcx (1.n De Invent.). possidebunt boua ejus. Btosius vir doctifsimus ac
Perpelrati sceleris pcenitere, temporalium mutabi- piissimus in episl. dedical. ad Franciscum Quigno-
lilatem parvipendere, vitam suam, ex lolo Deo nium cardinalem, ail: Pietati admoriiun amica est
coinmiltcre. Quarlum quoque cjus ollicium est ve- simpiicitas. Prmterea. ut habet margo M. Moyses
rilatem servare. saepevicil, ei tenuil Deumfureiuem.
Pielas esl per quam sanguine junctis, et paliise Qualis rector civilalis.] Tritum est illud :
benevolis oflicium et diligens atliibuilur cultus. Itegis ad excmplum tolus couiponiiiir orbis.
Nam, ut ait Tullius (m Tuscul.) : Omnium est com- Seu:
munis inimicus, qui boslis est suorum. Innocenlia Rex velit honesta, nemo non eadcm veli*
est purilas animi omnem injuriae illatiotiem ab- Talis et minisler.] V. tales et habitaiores in ea.
liorrens. Ut enim ait Seneca : Multisniiuatur, qui Qnod magis accedil ad verba sacrcs Scripturm, Ecili.
iinl facil injuriain. Amicitia esl, ul ail Ttillius, x. Qualis esl reclor civitalis, lales et inbabilanles
volunlas hona erga aliquem causa illius qui riiligi- in ea.
lur. Haec est aulem, inquit, lex in ainieitia, ut C ( II Cor., c. i.] Tii.i c. iv.
neque rogemus res lurpes, nec rogali faciamus. Nunquid leviiale.] C. ad latus : Iinpelu aninii et
Reverenlia est virius personis gravibus, vel ali- inconsiaiilia.
qua praelalione sublimalis, debitae bonorificalioiiis Signavit iios veritate.] Quia verax est. Ait enim
cullum exhibens. Concordia est virtus cives et Joanues cap: in sui Evangelii: Signavit, quia Deus
compatrioias in eodem jurect cohabitalione spon- verax est.
tanee vinciens. Misericordia est virlus per quam 532 I" Deo verax.] Plura vide serm. 67, qui
animus super alllicioruin calamitate movetur. Haec falso Auguatino ascribitur, ad [ratres in eremo ini-
virtus, ut ait Tercntius, nihil humanum a se ajic- lio,lo. X.
num piuat. Ciica rem incomplexam.] M. complexam. C.
Duobus praefatis justitiae generibus opponuntur iinplexam.
duo injustiliae genera, truculeniia et negligcnlia. Transmutatio.] V. et C. Commutatio.
Tniculenlia est pronilas ad injuriam inferendam. lta quod non gratiae.] SicB. Aug. lo. LXXX in
Hujus tres sunt causa?: Metus, avariiia, ambilio. Joan. to. IX.
Truculenlia autem dividilur in vim et fraudem. Saciilegum ab effeciu.] Hoc, ab effeclu, omittit
Fraus quasi vulpeculaevis leonis videtur. Utrum- V. et C.
que ab homine alieiiissimiim, sed fraus odio digna Etiain Socratico dccreio.] Et Boetiohmc desutnpta
roajore. Totius enim justitiae nulla pars capitalior sunt. Is enim I. i De consol., prosa i : Nec inihi
quam eorum, qui lum maxime cum falliinl, id Socralico decrclo fas esse arbiiror, vel occuluisse
agunt, ul viri booi videanlur. Negligentia est non I) I veiitalem, vel concessisse nieiidaciiim. ili.Elsciaiis
propulsare injuriam, cum possis el debeas. Hujus pro certo non iniims, etc.
hae sunl causae: Aul inimicitias, aut laborein, aut Nudain vciilateiii pronuntiare.] Aiidifliit illi B.
suniptiis suscipere volunl, aut suis occupationibus Joannem Chrysost. in Matih. Non soluni proditor
detinenlur, aul odio ita elongantur, quod eos, quos est vcrilalis, qui mendaciuin pro verilatu loquitur,
tueri debeni, deseiios esse paliuntur. ln omni sed qui non libere pronunlial vcritaiem, quam pro-
aulem injusiitia permullum interest, ulruin perlur- nuiiiiare oportet; aut non libere defendit veritaiem,
balione animi, an consullo fial injuria, Per- qiiani defendere oportei.
turhatio enim plerumque brevis est, et ad 111Episl. Joannis.] V. et C. addv.nl capilis nume-
tempus : Ideo Icviora sunt, quac repenlino moiu rum. V. cap. l el m. C. cap. i el n.
accidunl, quam ea qnae*.praemedilaiairiferunlur. Prima, c. iii.] C.et V. ca. vn.
Seneca in libro De quatuor virtutibus : Justitia Eccles., xxiv.] Duo eademc. LVI.
est naturae lacila conveiuio in adjutorio mul- CAPUT CXXI.
lorum invenla. Hanc quisquis sectari deside- Lupus rapax.] DilucideIsidorus id exponit: Rapax,
ras, time prius el ama Deum, ut ameris a Deo, inquit, quia ex mulia fame el avidUaie ad verbum
Amabis aiuein Deum , si illum imilaberis, 531 Dei cucurrit, ei violenler diripuil regnum Dei, etc.
ul velis omnibus prodesse, nulli nocere. Juslus Vide eum in comment.in Genesim.
aulem ut sis, non solum non nocebis, sed eiiam Diversos niiiiistros.j Alios nempe pastores el do-
nocenies probibcbis. Nam nihil nocere non est ctorcs, dequibus ad Ephcs. iv. Plura invenies in
509 YERBUMABBREVIATUM.— NOTJS. 510
commentariis B. B. Aug. el Hier.. in Psal. LXVII. A et M. legunl Cisterciensis, sed perperam. Nam de eo
Num., c. xxin.] Duo c. LVI.V. ~LV. agit Claudius Roberlusin Galtia Chrisliana in eala-
Macla in mandatis.] V. solum, in mandalis. C. logo abbatum ClaravaUensium, in quo eum oclavum
Macia immiinda. loco ponit his verbis : B. Petrus H"81. Ex abbate
Mandala trajiciendo.] V. et C. ila legunt M.Mun- Igniaci, qui in Chronico Anlissiodorensi dicitur
dala trajiciendo. Nicolaus de Lira in hunc locum : obiisse 1186. Hic aulem oculorura aliero per in-
Mandatalegit. Videprwterea GlossamMoral. ibid. gentem morbum amisso gaudere se dixit. quod ex
Occide et vivifica.] C. occidit et vivificat. duobus inimicis, unius moleslia libcralus esset.
Verbera pairis.] C.el M. Verba palris. Habet eum Arnoldus Wion in Mariyrologip mona-
Comminalionum.] V.comminutionum. Quididest ? slico die 14 Martii, ubi de eo'muttos cilai auctores ,
Isaias.c. ix.] V. etC.c. xxvin. ticut el prmdiclus Claudius.
Haberet subjungi.] V. Deberet adjungi. In manifeste malis.] .W.In manifeslis mnlis, ad-
Filia Babylonis.j C. ad latus subnotat et morali- dit quoque,: et in bis quae vicinantur, et obvianli-
ier exponit sic: ld est carnalitas : ad illud misera, bus praeceplisdivinis; vel in his qua? vieinaiUur
ait: propter illecebras carnis. Cassiodori expositio- peccaio, perniciosa consistil; vel in bis quae non
r.em redolent. siint mala , ex illis tnmen de facili sequitur ruina.
Is enim in hunc psalmum : Filia Babylonis, ait, Licet rion sint vcriias.] C. licet non sint vera.
caro est, quaecoiifusionem peccatorum ingerit, etc. M. licet non sit vcritas.
533 Vicissiludinem luam.] C. Vicissil. suam. Paulatim decidel.l M. Cito decidet.
Parvulos suos prima.] C. pro Parvulos suos, g Non. Nec ipse.] M. loco non, legit nccne. Potest
habet: per qualuor suos primarios motus. Apparel ipse praecipere alicui, etc. Vitioseconjunxil no',a-
amanuensem hoc loco non ejrcepissearreclis auribus rius ad modum inlerrogalionis; necne.
dictanlis vocem. Tres primaiios motus scio quidem, Domino papaepraecipienli.] Huic qumstioniinfra
eosque animales, non vero quatuor. B. Thomum respondetB. Gregorius.
consule in opusc, c. 5. Quam nos obedienliae praclal.] Hinc coltige, le-
Ad pelram, Chrisliim.] Glossa interl. ctor, quclorem nostrum nondum monachum Cister-
Ne vulpes parvae.] Hic V. Novani inchoat perio- ciensem factum, dum hoc opus conscripsit.
dum, el a prmcedentidislinguil hoc modo.: Ne vul- Deul. c. xin.] Tria c. xxvm in fine.
pes pnrvac demolianlur vineam Doin. Sab. confrin- Ilcm Eccle , c. iv.] Tria c. ix.
gas capita , etc. Et conleras capul, etc. M. puncto Super Eccli., c. ix.] Trin c. xx. Eadem dixit S.
prmmisso, sic ait: Et confringens capita , elc. Et Bened. c. v Regulw.
, contercs, etc. CAPUT CXXIII.
Quaede Deo menle compre.] Recte margo C. Ut
cum menle exccdimus, mittendo lidem ad compre- Hieronymus super Ezccbielem.] Mallem super
hendendum'ccelestia , quasi alialenus (forte aliqua- Oseec. xii, aut Nahum. nt, t. V.
lenus) vincimus in luctamine, sed utinam non ni- Magnus est Daniel.J lla C. et V. quam tectionem
mis luclemur sic cum Deo. prwferimus, quia videtur respicere ad locum Danie-
Gustaio enim spiritu..] M. Gustando enim spi- lis XIII, ubi dicilur : Daniel.factus est magnus in
riliim. f. conspcclu populi. M. vero legil: Magnnnimus. Idem
Quia parum a lerra.j V. Quia partim a lerra lan- conira probalur ex eo quod hic scquitur de Ezechiele.
gitur, parlim suspendilur et diutius. Mngnus quoque Ezechiel.] M. lucc omitlit us-
Est aiilem triplex claudicalio. | Ex auctore nostro que : Hanc eiiam grammat.
Canlorehmc cila! venerab. religiosus Greg. Tilman- In bealo Thoma.j 'Cnniunrieitn'. Simililer in V.
niis Cartusw Paris. mongchus in lib. Allegor. Novi absunt hmc usque : lianc aiiiein virUilenv
Teslam. in Ep. ad Hebx.c. x , liiufo De triptici ciau" Perimunl pusillauimitas.] Consute B. Thomam
dicatiene. 2-2 </. 130, a. 2.
Ut Ebionilae.] De quibus B. Hier. t. IX in apo- Hac eremita egrediens.] Nomte Paphnutius de
logia Pamphili de Origene; I. II in catal. de Joanne quo linffinusI. x, c. 17?
aposlolo; B.. Auguslinus, t. VI, libro De hmresibus, Ailianasium sancium.] C. hic ex supra • pro Alha-
hmresi10. nasio legit Anaslasiumr Excusemus amanuensem
A reliquis se suspendunt.] V. A reliquiis se sus- propler nlriusque nominis affinilatem.
pendunt. Hac Urlwnus.] Ponliticalis c. 18. Metaphrasles
CAPUT CXXH. secundum Onuphrii cilalionem, inilio Chroniciecclet.
nonesle, juslac.] V. honesia , jiistac, etc. Bis faclus est confessor.] V. omiuit bis. Diciiur :
1ad Cor. c. xv.] V. c. LXC. LXV,M LXXV. Bis confessor, quia ad experimenlum 535 gladii
Ad Pbilip., c. II.J Tria c. m. pro Christi nomine duclus est, sed ei parcilum esl.
Dici videretur : Id seiuite.l M. U senlire in lnfra c. 143.
nobis. <^ . Lticiilum pnral.J Ila V. el C. Estque vcra Jeetio,
"
Melior est obedieniia.] B. Greg. Moral. I. xxxv, ut patet ex hisloria. M. male, laqueum parat.
c. 10 : Obedientia victiiiiis jnre prseponilur, quia Tuo aposiatae Juliano.] Vera prmdixil. Nam non
per victimas aliena caro, per obedientiain vero longo post lempore inleriit. Erat autem Libanius
propria voluptas mactaiur. sophista, intimus Juliani amicus, qui ista a pio
Nec aflirnio, nec nego.] Margo. C. Quia pulamus Jud. maghtro qumrebal, cui, ul hic dicitur, respon-
nos ligari. dit, ul iiabel Theodorelus l. in Hist. Eccles., c. 18.
Cum obedimus.] C. ibidem : Ex officio vel causa De eodemJuliano ait B. Hieronymus t. V in c. lil.
honesta. Habacuc : Dum adliuc essem puer, el in gramma-
Hugo abbas Cluniacensis.] Recle sic V. Non Cla- lica? ludo exercerer, omnesque urbes victimaruin
rcvallensis ut C. 31. neutrum exprimit. Exstat vila sanguine polUiereniur, ac subito in ipso persecu-
ejus in biblioth. Cluniacent,iedila a Marlino Marcier tiouis ardore Juliaui uuniialus esl jntcritus.
et Andrea Quercelano. Vide Surium , t. II, die 29 Hac NicoIaus.J Vila ejus exstal apud Surium,
Apritis. l. VI.
A conslructione.] V. a coiislilutione. M. ad con- Tres pueros.] V. Tres niilites : Elenim disputa-
struclionem. lur, quinam per itlos tres qui in ipsius imagine «'»
Omnibus praeferens.] C. Hominibus praeferens. cupn ei appinguntur. Qua de re videalur Molanuside
534 Abbas Clarevailensis.J' Petrus est moiiocu- 1'icturis l. ni, c. 53. Noster aulem etiam infra
lus septimus abbas Claravall. de quo scribit egregia c. 151 legit pucros.
S. Antoninus parte n Historia, lit. 17, 55, 13. ('. Amcrosius Tlicodosium.] Hmc colliguntur tx Vila
m PETIU CANTOP.IS 512
ejusdem per Pauliinim presbylerum conscripta. Sur. A Anibrosius.] Lib. vii in c. xi Lucm 1 tilitto : De
I. II. exemplo discipulos ad instnnliam et perseveramiam
Tli&saloniroe.] B.Ambrosio prcmiserat imperalor orationis inducente.
se veniam daturum civibus civitalis Thessal., sed Orare vigilnntem.] Textus B. Ambrosii : Vibrare
agenlibus colnilibus occulle cum imperatore, igno- vigilaiuem. Mirum , unde ilia varielas eruperit. Non
rante sacerdole usqtie in horain tertiam gladio ci- sotum liic, sed et alibi in ms*. lcgi orare pro vi-
rilas esl donata, atque plurimi inlerempti innocentes. brare, pro ul recenlior impressio operum B. Amb.
Qno audito , Ambrosius imperatorem excommunical. subnotat ad latus, quw facla est, et excusa Parisiis
M. et C. cnin impio TIiessalonile.'LnIii(s historiam apud Guitlelmum Merlin anno 1569.
liabenl Theodoretus l. v, c. 17, et Sozomenust. vn, 537 El Beda ait : Si amicus.] Libro iv lii Lu-
c. 23 et 24. cnm c. 27; sed posl B. Aug. to. X De verbis Domi-
Hanc exercitium.] Sane ita est. Cum quis per fas ni, sefm. £6.
et ne.faslentatus esi diu et afftictus, aiac.rior exsur- III Luca, c. xviti.) V. et M. c. ccxiv.
gil in prmferendis, non modo contumeliis et injuriis Per hiinc judicem.] Glossa in hunc locum : F. B.
animi, verum eliam flagris el verberibus corporis. Aug.
Cur hoc? Ab itssuelis non Hl passio : per diversos Potest conjici.] V. Potes cognoscere.
actus nascitur habilus el facililas incommodorum Precibus quaerunt ] V. Preciljus tuudunt. C. len-
tolerandorum. dunt.
Philosophiis.] Epislola ad LnciC. 13 iniiio. Oraiione minorum.] Ly rninornm abest in M. Hie
•
Inslruercs te.] Seneca impressus : Instruerem te. fj subnolo marginem C. Talis esl : Quasi, ex Ovidio :
Obrussa cst.] Obrussa est purgatio auri per ignem,. Quae non prosunt singula iniilla juvant.
sicut ex sequentibus indicatur : Quasi inslrumentuni Additque : El ila mulloriun oralio. Quibus inducor
probalorium. Quidam sciolus voluil corrigere in credcremelius legi in lextu mulloruin quam mino-
margine C. Oblunsa pro obrussa, le.xius. V. Ob- ruin. Sic Prov. xvin : Frater qui adjuvaiur a fraire,
strusa est. qunsi civilas firma. El Jacobi v : Orate pro invi«
Sugiliattis esl.] Id est, ilerulo percussus ad vibi-. cem, iit salvemiiii. El poelarum Grwcorum princeps
ces usque. Homeriis, ait:
Virius probala.] Nam; v.tpoela Fur. inpeematis: Conjuncti pollent eliam vebemenler inerles.
' V. Hine crescunl animi, virescit vulnpre yirlus. llieronymus Pauloe.] Hac in epistotis ad Pauiam
simpliciter : Multum enim adjicit sibi virlus la- nondum vidinec legi, al bene ad htistochium. De cu-
cessita. Ita Seneca , ep. 13. sloriia virginilalis c. 16, lo. 1. Dicam Ittmcn hoc
CAPUT CXXIV. unum. In epitaphio Paulm matris ad Eustochium
Vaga?vero mentis.] M. Vagaeergo mentis. aliquid simile reperi i»i hme verba ."Et cum os sto-
Religiose vivenlis.] M. Excellenlissimse menfis. maeliumque signarei, et matris dolorcm crucis ni-
536 Orare, ellegere.] Aii enim ille l. III tibro lcreiur impressione lenire, elc. Eadem, qum ad
De opere monachorum, cap. 29; Doininum Jesum, Eustochium, habeniur to. IX, in regula tii. De con-
in cujiis nominc haec dico, testem invoco super ani- teniplaiione.
inam nieain, qiioniam quantum attinet ad meum Acl. Apost., c. xi.] Tria c. xxiv.
commodum ; multo mallem per singulos dies certis (Q In qua hora.] Verba sunl Glossw inlerl. in hunc
horis, qiiantuin in bene moderatis monasteriis con- locnm.
siilulum est, aliquid manibus operari, et ccetcras Ergo nec alium orantem.] Solum V. hac legit in
horas habere ad legendum et orandum, aut aliquid texlu. C. sublegil in margine.
de divinis lillcris agendum liberns, qtinm tii.iiuliiio- Iiem, c. xii. Petriis.] Tria c. xxvn.
sissimas perplexitates causarum alienarum pati de Ilem, c. ix.J Tiia c. xx.
negotiis saecularibus, vel judicando dirimendis, vel Videte per speui.J M. iiitctiineas : Super Viriele
inierveniendo praecipieudis. Ad hmc accedil illud addil: per fidein : super Vigilale, per spein. Prw-
B. Hier. in epislola ad liusticum monachum, qum posiere. Vigilale, slate in fitle, ait ApoitvL I. Cu-
incipil : Nihil Clirisliano : Scribantur libri, inquit, rinllt. xvi.
ul et manus operelur cibum , et animus lectione Item, c. v.] C. et M. c. xn.
saiurclur. Et paulo anle: Ama scientiam Scriptura- Petrus I. Ep., c. iii.] Tria vm.
rum , et ca.rnis vilia non amabis. Ad illuii: Legere, Item, c. iv.] C. c. x.
ait C. ad laius: Sa?pe multus pulvis est in lectione, Jcsum Filium Nnve.J Siee Nun filium Eccli. c.
Cl in publica maxime. XLVI: Forlis in bello Jcsus Navc, successor Moysi
Nuiritura est.] C. et M. Nutritiva est. in propbelis.
Arinatus Marlinus.] Videalur vila ejus per Seve- Et B. Martino.] Supple revelatum est. Videalur
rum Sulpilium conscripta; exslal apud Stir. t. VI. vitu per Severum Sulpitium conscripla. Sur., to.
Appodiatum.] A podio Grmco nomine, quod locus VI.
est in quo futcra sunt, quibus ad speclandum inni-
limur. Gallice, appuis, D 538 CAPUT CXXVI.
CAPUT CXXV. Unde Hieronymus.] To. VI, in c. v Ep. od Ephe-
In titulo damnatur V. a lexlu sequenle, quia pro sios, et in Reg. tiluio De contemplatione. Cilalur
De efleciu orationis, habet. prmierea De confec, disl. 5 : Non inediocriler; et
De affeclu, etc. ab Humberlo ord. prmdic in l. erud. retigioso-
Ecclesiasticus, c. xxxv.] V. c. xxxiv M. xcm. rum.
Idem , c. xvm.] Tria c. L. Per capulium.] Item B. Greg. dicit, non per ca-
Non iinpediaris.J C. in margine : Alio opere. Jlem putium, sed per veslimenii finibriam tractum.
ibidem : De vocali orationc etiani intelligiiur. Multitudine horarum.J M. orationum. Ait idem
Lucae, c. ni.] Tria xiv. Humberlus qui supra in nolis ad hoc capul : Fre-
Ililario disputanti.] Consulito vilam quw apud Sn- quenter in oratione prolixa puritas cordis aniitii-
rium est t. I. lur. Est enim ut frequcnlius simiatica, quia cx
Iteni Luca-, c. ix.] V. el G. c. xcvm. Nec mirum consuetudine sine cordis atleniione labia movenlur.
videatur si tanlum numerum capiium referam. Nam Itaesi. Nam smpius tonlingil, lales, posl longam la-
Arr.monius et Eusebius Evangelium /.«CIE in 313 biorum motionem,aul paliiiiutionem, vixposse efferre
eapita secnrunl; Beda in capila 95; OEcumenius et qumnam orando dixcrinl.
Eulhymius in 83; B. Ambrosinsin titulos 64; recen- Jeremias, c. XLVIII.]Tiia CLVII.
tiores-veroLalini 24 capila faciunt. Desidiose.] M. Ncgligeiitcr. Sucra Biblia : Frau-
Idem, c. xi.] Tria c. cxxv. dulcntcr
515 VERBUMABBREVIATUM.- NOT^. £11
Sibi postuial. C. et V. Sibi orat. A Quod amplius est.] Ad hortnn intettectum fncilio-
Phantaslica? cogitat.] Vaiio; distracliones, quas reni videaiur 22,.7.' 1 . Si pcccatum esset jumtio.
cohlrahtmt qui oraliones prolongant el diu conti- Quia el lesiimonium.J C. in margine-: Cogerisad
nnant. Ergo, «I aii B. Augusliuus, brevis et crebra anlecedens, ergo cogi potes ad consequens, M. in
sit oralio. Aliud enini est sermo mulltis, alitul diu- lextu : quia et nee cogeris ad anlecedens, elc.
turnus affectus. Dicunlur fratres in jEgyplo crehras Ergo a malo cujuscunqtie.} M. omittit ergo, ait-
quidem habere orationes, sed eas lamen brevissi- que : Nec a malo cnjiiscunqiie, etc.
mas, et raplim quodammorio jaculatas, ne illa vigi- Hoc consilium peiiecl ] Responsio et sotulio colli-
lanter erecla iiiieniio, qua? oranti necessaria esl, giinttir ex 22, 711.1 : Et jurabunl./ii?m cap. In novo.
per productiores moras evanescal atque hebcietur. '540 Cur boc observaiues slatim proclam. Ca-
Ei infta : Nani plerunique hoc ncgotium plus gemi- lliarum.] Calhari eraul hwrclici de qtiibus vide nolns-
libus, quam sermonibus agiltir, plus flelu quam nd cap. 78, 7111inler cmleros errores , docebanl non
aflatu. To. II, ep. 121 ad Probain De orando Deo licere unquam jurare.
c. 10. Ideo, ait margo C. coiiieuile fcstiiianter Tres babeni comilcs.] /.'« 22, 7. 1: El jurabunt.
(Exod. xn). - El q. 2 animndvcrtendiiui..
Evagrius Eremila.] Is comes fuit B. Hieronymi Ex condiclo pro pecunia. J C. male, ex contra-
in eremo, ut liquel ex epist. ad Florenlium 5 et 0 dieto.
/ Tomi, el ad liiifftnum 41, ejusdem Tomi. Tanquam a blasphemo.] Talis, juxia canonet,
Cum flagello.J JU.Cum flabello. censetur blasphemus, qui per capillum attt capul Dei
Tunde niiilclrale.j Tundere pectus, iiiquit B. Au- R jurat : El si clertcus est ab ordine ecclesiaslico est
gustinus, cst arguere, quod latet in peclore, et evi- deponeiidus, si laicus onalhemalizaudus. 22, quasl.
denle pulsu occiilium castigare pccculum. Super 1 : Si qttis per capilluin.
c. xi Mallhwi. M. Mullrare. C. in margine : Milralc . Ait c. xxin.] Tria. LXV.
Esl mulclrale,vas quo excipilur lacquod ex atiima- ln eodcm, c. xxvii.J C. c. LXXin finc. V. LXXII
lium uberibus emulgelur. in fine.
Et clauso oslio.J Spirituali nenipe. Nam beat. Sap., c. xiv.] Tiin c. xxxiV.
Augiislin. lom. Vili, in Psal. xxxv, inquit : Cubile CAPUT CXXVIII.
cslcor noslrum, ibi ttiniultuni paiimnr nialaccon- Dc 1 ail Dominus.J De eadem B. Hicronymu* ad
scienlise; ct ilti requicscimus, quando bona cou- Ruslicum. Habe siinplicilalem columba?, ne c;ii-
scieniia esl. Qui nmat cubilc conlis sui, ibi nliquid quam macbineris dolos; et astuliam scrpeniis, 110
boni agat. Ibi est cubile, ubi nos jubet Jesus Chri- nlioruni siipplaiueri.s insidiis; quia non muliuni di-
stus orare. Item iu Psal. CXL.Claude ostium ne slat in vilio, aut deciper.e, aut decipi posse.
lenlator iugrediatur. Is enim pulsare non ccssal Hanc simplicitatem.] Absunt hwc in C usque i
ul irruinpat; si tiausum inveneiit, Iransit. lliijtts Seri de hac quacrilur. M. simililer omittit, sed recu-
osiii dua? sunt valva?, alia cupiditalis, alia tiino- peral infra, posl illa verba : Simplicia decent boni*
ris, etc. tatein, usqtte : Estolc pnrvuii.
539 N"n debemus inlueriJ C. Non debel, elc. Pravae dileciionis.[ M. et V. Pravoe delcctatio-
lit coniuineliis ] Solum M. nis.
Ilabuit geiiua callosa.J Umc conftrmal Joachimus C ln omnibus agendis ctc.] C. In omnibus viis Do-
Perionius tibeUo de geslis aposl. posl Hegesippum el niiiii.
Eiisebiuin. De Barlliolomwo nposl. ibid B. Greg. Et fatuilali vicinior.] Beal. Hieroitym. super Osee
Hom. 5S in Evaug. eadem referl de sua sorore Tar- vu : Prudentia absque simplicitate maliiiaest; et
tytia. siniplicitas absque ratione.sluliilia iioininaiur.
Y Certiim numeriim genuf.] Vidi in quodam ms. Simplcx ct rcctus.J Simplex per iniiocentiam'
Floremissimi monaslerii Camberon, hwc ex auctore niansueiudinis, reclus" per cautelam discretionis.
nostro cilata in jine operis Slephani Canluar. De vir-, Beda, De lentplo Salom. I. 1.
tutibns el viliis. Minurque in rebus.J M. Mitiorque in rebus.
Saepe id qnod petitur.J Aliquando Deus, cum exo- Simplicilas pro prud.J C. Simplicitas, piudenlia
ratur, non dat au voluniaicin, ut exaudiat ad salu- et omnimoda discretio in onmibus.
tem. B. Aug. in Psal. LXXXV, to., Vlll. Consule Beduin Bono tamen notitia.J V. bona.
in Jodn. cap. xvi. Amica siiiiplLiiati.] V. Simplieiiatis. Nolo oflen-
Bedn super illum locum.J // Cor. xn, vcrs. 8, 9. daris in Scriplurisjsanciis simplicilalc, ctquasiuii-
Sed ea qnm habel Beda, videntnr ex B. Aug. desum- lilaie vcrboruin. Quaevel vitio inierpietum, vel de
pla lo. VIIIi/i Psul. LXXXV. Hiriiisiria sic prolaia sunt, ut rusticani concionem
CAPUT CXXVII. j.icilitis insliiiercnt, etc. Beat. Hieron. ad Pautinum
In mullijurio perjiiiiiiin.J Quia dum usus jura- lom. III, epist. 104 in• fine. Incipil : Fralcr Anibro-
menli habetur, de facili perjuriitm tncurntur.22, q.\. sius.
Non esl conlra. n Esloieparvuli.] Jl/. hic prmmitlebal lilulum talem:
El ita frequenliam jurandi.] Jnramenlum hottdni De bona simpliciiale, 541 sed non observavimus,
non prohibetur tanquam malum, sed ejus assuejaclio. liim quia duo omillebanl, tum etiam, quia initio ca-
22,7.1. Non est conlrn. pilis sanctam simpticilatem vocilant, el titulum prw-
Eo quod habeat auclorilas.] Nam 22, qu. 1. Si [eniHl, prasertim C. De liona simplicitate.
peccatuni. Alia causa jiiramenii insiiliitionis esl iu- Qui ambulal simpliciicr.J Non duabus viis, inquit
lirmitas dubitantis, cum non vull credere. ltem,ib., C. ad lalus. Ex Ecclesiasttet 11.
c. lla ergo. Parab., c. li.JTiia, c. vii. ^
De utilitate rei cujusmodi?] His versibus edici- Niinia simpIiciias.JSalis hoccolligilur exB. Hier,
[tur ex parte : i» ca. vii Osew, cujus verba supra citavi : similiter
Pax ac fama, fides, revcrenlia, cautio damni, ex.Beda Venerab. Delempto Salom. Simoliciias.sine
Defeclus verbi sibi poscunt sacra ttieri. rectitudine dissoluta est et stulta.
Alias causas inquibus licitejuralur, tide22, qumst. 1. Demissos animo.J Seneca in proverbiis : Malus
Oimie. Item ibidem, can. %et seqnentibus. ubi se bonum siinul.il, liinc csl pessimus.
Exemplo Apostoli.] / Cor. xv. Quolidie morior 11.Cor. ca. 9.J C. ei V. c. xn. M. xxu.
per vesiram gloriam, etc. Citautur hxc 22, q. .1, c. CAPUT CXMX.
2. Non est contra. Hebr., c."iin.] Tria c. xxi.
Pro re teniporali.JSiiie, ui citalopermeloco, cupi- Genesis, c. xvm.J Tria xxxv.
diiatt, aut detectationejurandi. Item, c. xix.] Tria xxxvi.
815 PETRI CANTORIS 516
AdRomnnos, c. xn.] Trta XLI. A Absint inani funere naeniae,
Petr. I Ep., c. iv.] Tria x. Luclusqae lurpes et querimoniae,
Longe nb episcopis et ele.] Ego experienlia didki Compesce clamorem, ac sepulcri
aliquos episcoposfuisse Itospitales. Mitie supervacuos bonores.
Tenebnntur aorasia.] Genesis xix. Ex LXX In- 543 Coelo legitur.] Si Lueanus, U vn PJtarsat.
terprelibus pro caecilate, habelur «opaoia. ad Cmsarem inhtbenlem occisoruni corpora cremari,
Beda.J ln c. xxxiv Lucm. aul humari :
In homilia super hunc.] Non super hunc locum, Nil agis hac ira, tabesne cadavera solvat
sed stiper illum Lucm xix. Videns Jesus civitatein An rogus, liauri refert : placito natura reccptat
flevit super illam, et esl hom. B. Greg. 39 in Evung. Cuncta sinu. El post: Capit oinnia lellus.
in fine. De marlyrio (Simile exemplum vide apud Quse genuil: coelo legitur, qui non habet urnam.
Canlipralanum, l. Apttm, c. 25, n. 13 et 15). Et apud Senecam : Omnibus naliira septilturam de-
Josue, c. vi.] Tria c, xi. dit.
III Reg., xvn ] V. XLUI.C. XLII. Sepelit nalura.] Versits Mmcenatis :
IV Reg., iv.] V. vn. Non tumulum curo, sepelit natura reliclos.
Judicum, c. iv.] M. el C. 8. fcre in medio capi- CAPUT CXXXUI.
tuli. IJI Matthaeo, c. vi.J Tria XLV.
CAPUT CXXX. Jejunium avari.J Versus in margine C.
Pro litulo V. legit : De quarto opere miseri- Jejunat justus, medicus, simulalor, avarus.
cordiae. Q Spirilui nempejustus,c&rni medicus, fami simu/a/or,
Proximi tegendae.] C. et V. tegenle. Sireciesic: sludio relinendi avarus.
Describens llieronymus.] In epist. ad Eustochium
ergo prmponendttmniidilaleni? Martinus superero- De custodia Prmterea cilanlur hmc De con-
gando pallium cuin paupere, etc, videreiur respi- secrat. dist. virgin. 5. Sinl tibi. Ilem ep. ad Furiam De
cere ad distichon pium el docinm inscriptum fronli-
spicio cwmeterii ecclesim B. Marlini in civitale Au- viduitate, qum incipil : Obsecras.
domaropolitana, Ail, c. ii.] Tria vi.
lsaias, c. LVIII.| C. et M. c. CLXXH.V. CLXXXIII.
542 Marlinus clilamydem crim paupere dimi- lnvenilur voluiitas.J M. voluptas. Male.
[diavit.
Ui faciamusidem nobis exempla paravit. Aflligere lioiiiiiiein.J C. Alflig. hoslem.
Unlcam lunicam.] M. Imo, quod plus est, tuni- Item Item Eeeli., cap. xxxiv.J V. xcn. Abhinc usque :
cam eliam totam pauperi dedil. Videalur Vila scripta Jon;e, lacet M.'
Sanclorum pallidorum.] Sic vocali a pallorevutlus,
per Severtim Sulpilium. Sur. lo. VI. et maceraiione corporis, ul dixi ad c. 116.
Act aposl., c. ix.] C. et M. c. xxn. V. xu. Sancta jEgyptiaca.] ln ejusdem Vita, v.da nolas
CAPUT CXXXI. ad caput prmcedens.
V. Praferl hunc titulum : De 5 et 6 opere miseri- Pane cribrario.J Ad Jovinianttm lib. n, lom. 11,
cordiae. et ad Paulinum : Bnnus lioino. Ilem in regula De
Haec digniori specie.l C. in margirie : Pelrus (sed abstinentia. epist. ad Mariellam, quai ineipit : Am-
melius Jacobus, c. i): Religio sancta et immaculata Q brosius, habeiur : Pane cibario, etc. Sicut etiam in
haec est visilare iulirmos. Beda l. v Risl. genlis Angtorum, cap. 13.
Nicolaus.J Apud Surium in ejus Vita. Habetur, Superal sobrielalem Cliristi.] Etenim 'Surius in
to.W. commenlario rerttm in orbe geslarum ab anno 1509
CAPUT CXXXII. MS7«ead 1506, Turcarum in cibis parcimoniam ad-
SMmmaiium.V. tale esi: De 4 el 5 el 6 el7 opere mirans, sic in Chrislianos invehii : Ubi Ferdinanriiis
niiseiicordioe. M, De sepultiira. rei suorum slragem, ct Turcartim vicloriam cerlis
Hic gralia Antonius.J C. pro Anlonius habet Hie- niinliis cognovit, nova eaque insignia Solymanno
ronymus, inde, ut reor, abusus subrepit, qttod B. muuera miltit, quibus aniinum ejus sibi conciliaret.
Hieronymus hmc conscripseril in Vita B. Pauli ere- Legati ejus a Turcis honorifice excepti sunt, et
mitm. postera die cum Bassis pransi, orizam, ei c.arnes
Appodialum.] Hoc est innixum, ul supra dixi ud vervecinas, nibilque praeierea sibi esculeulum ap-
c. 124. poni ceriiunt. Ea Barbaroruin leniperanlia, nostise
Mariae sc. jEgypliaca?.] Vitam vide per Sophro- genlis luxuriam 544 inocul-dubio severe casiigat,
nium episcop.Jerosolymitanum conscriplam, ul lesta- cum illi non tam gulse desiderio, quam naturse ue-
lur Nicephorus lib. xvu, cap. 5. ^Exstal auud Su- cessilati saiisfacianl. Nosirates vero lum se prae-
rium, lo. II. . clare sua puleiu insiituisse convivia, si nuiius sit
Versificalor ille.j Quis ille, qumris ? Hitdeberlns irrigandae gultc, ventrisque farciendi modiis; iia ut
esl episc. Cenoman. Postea Turon. archiep. Hmc me- de nostris verissime dici possit.plures crapula quani
tra nondum pulo impressa. n
" gladio perire. Alque sane delestabilis iile apud ple-
Mulli Deo placuerunt.J Inlerquos nominaiissimus rosque iuos est, convivia in mulias horas protralieu-
est Tobias. di, cum non animaeduntaxat, sed eliaui corpori ad-
Potius nos juvamus.] Quia meremur pro opere modum sil perniciosus. Sed scilicel laciciidum est,
misericordiw. quod dici solet:
Non sil sumptriosa.] Curatio funeris, inquit. B. Ede, bibe, lude, post mortem nulla voluptas.
Aug. condilio sepulturoe pompaeexsequiarum, ma- Hmcille. Plur-a hac de re Wiringus cailon. Airebal.
gis sunt vivorum solalia, quam subsidia moruio- In libro De jejunio et abslinentia.
rum. Lib. iDe civit., capA%. Prodest inierim ali- CAPUT CXXXIV.
quod memoriale in seputturm loco appendere, quo Ad Rom., c. xn.] Tiia c. xxxix.
morlales et prmcipue atnici moneanlur orare pro ln hoviiate sensus.] C. et M. ln novilale Spiritus
defuncli anima. ldeo monumenla suni, ul menlem saneli.
moneant. Grmci enim vocant fj.vs-oy.s7ov, quod nos A qua incipiendum.[ Solum M
memoriam el monumentum: el eorum lingua memo- Doinandum est juinenlum.] Non absimilia legi
ria qua meminimus ftvijfi»dicilur. apud beatum Gregorium, hom. x ni Evang.
Quam in remedia.] Quid enim prodest homini in Dalilam.] Uxorein Samsonis C. et M. Dalidam.
exsitium misso, si parietes domus ejus sumptuose Joannes et Jeremias.] De Joanne Matth. m. De
ornentur ? lla, quid spiritui profueril cadavera de- Jeremia propheiiw sum c. i.
corasse ? Id est virilis.] C. ld esl audax. ipud Hier, legi-
Audiamus Horatium (u Carm., ode 20) - iiir virilis.
517 VERBUMABBREVIATUM.— NOT.<E. SI8
Facit vim perditioni.] C. Facit vim, domando, A leciatio peccatum mortalc. Unde Daviil : Beatus qui
perditioni, eic. tenebai, et allidet parvulos suos (id esi primarios
Oliosilalem.J M. Siinripiiiositalem. motus libidiuis reprimet, ne veniant ad conscnsnni,
Siiperstiliouem.] M. Superfluilatem. vel ad morosam delectationem, quia ipora secum
Vivunl ut comedanl.] Nonne Epicureorum esl ? trahii periciilum) atl petram (Psal. cxxxvi), id est
CAPUT CXXXV. Chrislum. U.nde Sa)onion iu Cant. (can'. cap. n).
Ex M. caput partilus sum : nam duo prmcedens Capite nobis vulpes parvulas, dum parvae sunl, id
conlinuabant. est reprimite parvulos molus dum primarii, et sine
Quem non vicit • Sodoma.j Glossa intert. in c. xix consensu, et morosa delectatione sunt, ne silve-
Genesis. scant et grandescant, et ila demoliantiir vineam
Coridimentocibi.] V. edulii pro cibi. Domini Sabaoth, id est occidant animam. Unde
Veleiiam ulilitale.J V. el C. et etiam ulililnte. Daniel prophela, etc.
Nec cupias mulltim.] Sotum M.admittit hunc ver- Quia Yiscosa est.] Audiamus hic B. Greg. in Jf.i-
sum Juvenalis, sat. xi. Quidam pro muium legunt rat. (lib. xxi, cap.2j. Ex quo, inquit, luxuria semel
rhombum. Juvenalis mullum, ut correxi. mentem alicujus occupaverii, vix eum bona cogitare
Nisi ex fastidio.] Obsoleta ea gula est, qumjam pcrmittit. Sunt enim desideria viscosa, quia ex sug-
edisse non libel. Lipsius in Senecam. gesiione cogitalio, ex cogitalione affectio, ex affe-
Comparalis manus.] C. Coinparata manus : al clione delectatio, ex delectatione consensus, ex
Seneca comparalis. consensu operalio, ex operalione consuetudo, ex
Cum Venus in vinis. Ovid. i, De arle M.legit: B consuetudiiie desperalio, ex desperalione peccati
- Tunc Venus in venis, ignis in igne venil. defensio, fex defensione gloriatio, ex gloriatione
545 H's addam illud Claudiani. damnatio. V. pro viscosa, legit, viliosa.
Ciun vtno calefacla Venus, tunc ssevior ardet. CAPUT CXXXVII.
Deul., c. xxxn.] C. L, V. et M. LV. Qiianlitalem peccaloriini.] V. Flagitiorum. S. Be-
liem in eodem.J Tria c. xix. nedictu.s in reguta (post iltud e Deul. c. xxv) ail:
Jcremias, c. v.] C. et M. c. xx. Juxta modum culpae, extendi debel disciplinae inen-
Et mcechali sunl.J M. et mentiti sunt. sura. c. 24. Et Apoc. xvm : Quantum in deliciis
Oseae,c. xin.] M. el C. XLI. V. IAI. fuit, lautiiin date illi tormenlum el luclum.
Fremii mundus.J Vlilur his verbis B. Bernardus Itcm Augustinus.] Quam belle hac de re lo X ,
serm. 9 de 9 vers Psalmi : Qui habital. serm. 247, et 243, et 244 De lempore; ubi adulterot
Primo autem tenlat hoininem.] Videalur beatus increpal imaginem Dei in se deturpantes. Quare C.
Augustinus tom. VIII, infinem Psalmi vm. ad hmc in margine ait. Ovidiut initio Melam.
De facili Iabitur.] V. et M. Cito despumat in li- Pronaque cum spcctent animalia caelcra terram,
bidinem. Verba sunt B. Hieronymi. Os homini sublime dedit.
Cum filiabus Job.J C. cum liliis. In quarto genere aflin.] Cone. Trident. sess. 21,
Nabuchodonosor abutens epulis.] C. dd latus : eap. 4, dimicavil impedimtnlum affinitalis ex illiciia
ln laulilia. Id autem dicitur de Balthasar filio Na- copula nalum ad primum et secundum gradum tan-
buchodonosoris. lum, statuens in ulterioribus gradibus malrimonium
Quae sit dislantia.] V. Quae sint discrimina. Sic C post eam conlractum non dirimi. Pius V ad majo-
Juvenat. sat. 6. rem matrimonii libertalem declaravit in exirav. Ad
Gastrimargi. Hcec omittit C. Romanum anno 1566dic;a, affin. 3 et 4 graduum
CAPUT CXXXVI. nec dirimere nec impedire. Nav. c. 22, n. 42, ex qni-
Incestus et ignomin.] V. lncestus, cl vilii Sodo- bus colligere 547 esl >'ut eenset auctor noster, adul-
niorum ignominiosa lurpiludo. terium majus esse crimen, quam inceslum 4 gradus:
Joel ail.] Tria David ait. De adullerorum prolibus legitur dist. 56, c. Si gens
Appeliius fornical.] Beda de templo Salom. : Bre- Anglorum, quod nec sint in fide stabiles, nec in bello
Vis est voluptas fornicationis, sed perpetua pcena. smculari constmtles, nec honorabites hofninibus, nec
Lnde Boelius in libro m, De consol.metro 7. Deo amabiles.
Habel omnis hoc voluptas Parab., c. vn.] Tria xix.
Siimuli agit fruentes In legenda S. Marcelli.] Parisiacw urbis episcopus
Apiumque par volantum, fuit, ul exGregorio Turon., apparet. De gloria confes-
Ubi grala mella fudil, sorum c. 89. Viiam conscripsit Fortunalus episc.
Fugit, el nimis tenaci habet eam Sur. lo. VI, die 1 Novembris.
- Feril icta corda morsu. Abslulisset.] Hic subjkienda censeoea quw in fo-
Eadem habet prosa 7, ibidem. V. Abhinc fere usque lio e membrana super addilo in V. adinveni. Sic
ad finem capitis, maxime discrepat et varial in le- ergo : Inccstus cst coilus valde illicitus cl niaximc
ctione; illa in conlexlumnon reposui juslis ex causis. detestabilis alicujus cum consanguinea sua, utVon-
Hmc aulem sunt : Boetius in libro Consolationum D sanguinitas large accipiatur, scilicet ut comprehen-
sicait : Appetitus voluptalis plenus esl anxietatis, dat matrem, malerteram, sororem, cognatam, fi-
salietas pceuiienliae.Et nisi lallor Macrobius in libro liam, neptein, amiiam et omnem usque ad quartum
Satiirnalium, Flavienus quoque de vestigiis philo- gradum, est linea sanguinis, propiuquam vel affi-
sophorum, de voluptate loquentes, dicunl: Finis iiem, ut novercam, consororem, nuruni, el sic de
voluptaiis el pceniteniia. Unde Demosthenes cum caeteris. Incestus etiam est coitus summe detesta-
a Laide nobilissima mereirice, supposita manu 546 bilis cum sponsa Christi, scilicel cum sanclimoniali,
venlri cjus, quaereret, dicens : Ha?c quantum ? t,l vel cum sacrato oleo inuncla, scilicel cum regina,
illa dicerel: Milledenariis : Respondil : Ego pceni- quando ab alio cognoscilur quam a viro proprio, et
tere tanii non emo. iiieronynius vero in Yila Pauli e converso. Ad exslirpandiim hujusmodi crimen prse-
primi ereinitae exemplum ponit de martyre linguam cepit Apostolus illuin Corinthium fornicatorem et
sibi mordicus abscidenle, et jactanle in os meretrieis incesluosum, qui uxorem palris sui, novercam suam
super illuni ligatum jacenlis, et virilia attreciantis, cognoverat, excoinmiriiicari, et a consorlio fideliuin
ul dolor voluplatem vinceret, quam invitus sentie- amoveri, et angeiis Satana? tradi, ul spiritus ejus
bat. Hanc, sicul in opere, ita in voluutale Dominus in die Domini salvus fieret (/ Cor. v). Merilo bujiu
prohibet: Qui viderit rriulierem ad coiicupiscendair, flagilii Deus vindiclam in praesenti, ad judicium pco-
eaia, etc. (Matth. \'j. El est simililer ipsa voluntas nae seiei'nue,infligit frequenter. Unde Iegitur in II
et consensus sineopere, peccatiim mortale. Et non Reg. (cap. XIII)rjuod Ammon, qui sororem suam op-
lanlummodo sola voluutas, sed. eiiam morosa de- presseral, iiilerfectus est a fralre suo Absaloiri.
519 PETRI CANTORIS 520
Ilerodcs cliam Telrarcba hoc crimine polmlus (vi- A t Josue, c. vi.J Tna xn.
delicet (|uia illegiiime ahutebalur uxore frntris sui) Jericho.J M. ad laius : Concupisc- muntli et car-
ineruit fieri hoiniriria, scilicei ut decollaret Joan- nis.
.ncrn; et postea relegatus a Roiriano iniperalorein Hujusmodi homines, spaslici.] Spasiici dictia spa-
exsilium, ubi cum uxore fame periil. In illos ctiam, smaie quod esl nervortimcontractio. C. el M. Hujus-
qui sponsas Christi sanctimoniales reclusas, el alini inoiii bomines pauci et encrvati sunl, V. Omnes
Deo dicatas violant, sarpe Deus in praesemi vindi- spalici bujiismodi eiiervati stini. Hmc cxponit B.
ciain exercet. Quidam eniin hujus criminis rei ssepe llier tn. IV. tn c. xix el xxvi lsaim. Iiem, /o. V, in
faiuanlur; el nuiii liuiit; qiiidam ctiam paralysi per- 111.Vairm.
culiiintur, alii vero morte subitanea praeveniuntur, Sardanapali.] De eodem provfrbium : Sardana-
quorum auimse miserabiliier in inferno cruciantur. palo mollior Tertullian., lom. 1, lib. Pnll., cnp. 4,
CAPUT CXXXVIII. ntim.19; Juslin., lib.\, uil eum muliere corrupiio-
Et superbia vilae.JEl stiperfluitas vini, V. omillil. rem.
M. cutem in margine. posl vini, voluit addi, vel rci Percussi aorasi.i.] lnlerp. LXX , sic tegunl pro
cujuslibet. C. ad lnliis sic :
inqtiit Gaslrimargi (in coecilate, Gen. xix.
ttts. castrimargi) similes siinl Ksan, qui vendidit -Isaias, c txvi.J Jl/. et C. cci. V*.cxxn.
piimogenita sua proplcr Ieniictilani rufaiu, el amisit Post januain.] V. ei M. pnst unam. C. post uniim.
berie-riiciionempaieinaiii (Gen. xxv). Supra in fine Item Joel, III.] V. et M. ix, iu finc. C. x. Posue-
cap. 155 omiseral. runl puerum in prostibulo, etc.
De lanlum duobus ergo pec.calis, elc, clamor g] Ubi vir nubit in femiiiain.] Solum M. Ex Jusiini-
ascendisse.J Recenseri sotetil 548 quatuor peccala niani decreto.
ctimanlia incmlum: homicidiuinvoluntariitm, pecca- CAPUT CXXXIX.
tum Sodomilicum, de qttiblis hic loqtiitur, terlium
oppressio paupervm, quartum merces operariorum In Matlh. c. xvm.] M. et C. LXXXVIII. V. i.xxvin.
defratidata. De terlio agilur Exodi xxn, vers. 22 el et Hier. Aug. cl Aiubiosius ]Ambros. lib. 1 De J/tcob
23; dequarto, Jac. v, 4. Sed de duobus poslerioribus devila beata ca, 3; S. Auguslin. tom. X, in appendice
non lam clare dtcitur, claiuorcin eoruni ascendisse dirersis, serm. 5, et in Enchiridio ad Lauienl.,
;\d Domiiiuinde lerra. cap. 74. lom. III; B. Ilieronymus, t. V, in cap. viu
Legilur Dominus conqueri.] Hac de re dilucide Matthwi. V. pro ilier. leqit. Kabanus.
Secundum hges.J Conc. Tolel. iv, c. 67 ei 70, et
agit B. Aug., lo. X, serm. 247 De lempore. Et 32, q.
7 : Adulterii et Flagitia. 12, 7. 2 : Episcopus qni mancipiuir., ei : Libcrtus
In agro Dainasceiio.] Idetn legi in genealogia Ecclesiae. Manumissus dicilur, qui liberlate donatus
Christi per leviiicam el regalem tribum, nondum visa, est. Olim dotiiini.volentesservos a potestale attl ser-
tit pulo, qtiam Tni/iemiui lireviurium Bibliaeoppe//a/, vitttte liberos reddere, manu capul atit aliud mem-
uttclore 1'elro Berlhorio, cujus protogus incipit: Con- britm servi tenebanl, sicqtte a se millebant.
sitlerans llistorise sncrse prolixiiatem. Post prolo- Calicem salularis.J Per calicein in sacra Scriptura
gttm sic ordiiur. auctor Itistoriam, Adam in agro mors aut passio intelligilur.
De condigno.J Imo, si fas essel, pttisqttam moriem
Damasceno fermalus, etc, 7110;brevitalis causa
omillo: Elegans opus esi, in quo Palrum series per- C pro Deo oppelendamdico, qura 11011 stint condignas
belle delineaitir, digeslis el circino laboriose expressii passiones hujus temporis, eic. Rom. vm.
ctrculis nomina singulorttm ex ordine et successione Et algeiui.J C el M. agenti.
conlinenlibus. Abulensisin Geu. 1, 7. 22 refert quo- Arceiiliqtie.].i/oc ad David referendum. Alioqtiin
que Adamumin agro Dumasceno[ormatum [uisse. arceutibns, nt C. legit, ad commilitones.
Eos fore Androgynos.J Sic legendumesl, ut cvlligo Ens in tonstira.] Auclori familiare esl verbum cns
exB.Aug. 10. 111,/. 111L'e Genesiad litieram, c. xxn, pro exislens. Tuni jondebal Nabal g*egem SIIUIB.
et inde excerpta hwc exisiimo. Tria Androgeos. An- / Reg. xxv.
lirogeus esl filius Mittois Crelw regis, de quo Virg., 550 Lncac, c. xvn.] M. et V. c. cci.
I. VI. Ait c. xxin.] C. et M. c. IX. V. xi.
ln foribus Iclhuin Androgeo lum pendere poenas 11. Reg. c ix. | V. xxi.
Cecropidocjussi, etc Jonatbam patrem liium.] Post hmc verba addil C.
Androgynisive hermaplirvdilmdicunlur, qui ulriusque tn lexiu quod M. in margine: Transfuiiditel in pro-
sexus iiistrttmentuin habenl. Tales inter infames po- lem, iranscurrit gralia patrum.
nnnlur nec posstinl esse advocali. 3, 7. 7. infamis : Aller Cicero nOn.J ilf. et C. Aller Cato, sed male
1'arag. ln digestis: Infanies, etc protit ex Val. Maximo liquei.
lloiiiini androgyno.] Iterum tria androgeo. Popilius ncminem odit.J M, et C. Pompilius.
Perinittit uti.] V. et C. perniiltitur uti. Multa benelicia.J Oniuia ista ab ingrato anirno
Ul vir perniitliiiit.J Dicerem ego hic, sicul el in suiit : inqtiit Seneca De benef. I. 1, c. 1.0. Eodem
sequenti permiltil, habilo respcclu ad Ecclesiam, de sensu Pu-blius: Dixeris maledicla cuncta, cum ingra-
qua supra. M. ul virum penniltunl. Sed quid si Ec- D lum hoininein dixeris. Ausonius : Ingraio homine
clesia, 1117«!/marcjo M. decepta fuerit in vicinia lcrra pcjtis, nil creat. Ptauius : Pol quidem, inco
sexus, et noii potesl conlinere? aniino, ingrato homiiic nibil impensiiis.
Quod a Deo deleslatur.] Toleranda esl hmc lectio : Leve aesamicum.] Aliter Seneca: Leve a?salienum
Natn deteslor aliquando passiveusurpatur, tit Rorat. dcbitoreuifacit.
I. \, Carm. Bellaque malribus deleslala. M. Quod CAPUT CXL.
adeo deleslalur.
Ad Rom., c. 1.] Tria C. iv et v. V. Pro summario siclegit: Quod liomo induit f:i-
cicm snper oinniuni brtitoium aiiiiualium. Epilogus
Episl. Judae.] 2'iia c. 11et M. legebal exfornicante . faciei
pro exfornicale, ul esl in texlo Biblico. Qua voce culpae.
composila significare voluit fornicationem qum fial B. Noiiis superinducimus.J Hwc est ep. 18 I tomi
exlra et prwler modum natttrm. Hier. ad Marceilam, quw incipil: Amhrosius
Posl carnein alteram.] Margo M. Extra et supra In lsaia, c. L.J jb'. et C. CXLX.V. CLXXXIX.
oniiiem foniicaiionem peccaverunl. Hoc vhium de- Propler dolositaiem.] Ex gtossa ordin. in hunc lo-
testatur Aug-, tom. X, serm. 47 ad fratresineremo. cum Lucw \\\\. ,3/. ad latus legit ex Cant. canlie.
549 Scilicet niorle Umc omiuit V. (cap. 1). Capiie mihi vulpes parvulas, eic. Aniuios
Levit., c. xx.] M. ei C. XLII. sub vulpe laienles.
Onan.] C. pro Ouam hubet^liomini. Vitiose. Serpenle, porco.] De Serpente, Gen. m.De por-
Coloss. 111.JTria vm. co, Matih. viu. De boniine, Matlh. IV.
521 VERBUMABBREVIATUM.— N0TJ5.
Et in spiriiu, spiritii.J C. et M. Et in spirilu bo- A
J Idem, c. vi. | Ti-ia c. xxvu.
niiiiis M. C. raliouabilis quasi, elc.
- ln ep. ralionali,Ad Mnrcellam. Incipil: lAmbrositis,
Diabolus.J Solttm V. EslqueGlossa mterl.
18.] ldem, c. vn.J Tria xxxn.
lom. I. M. et C. In 30, cp. c 2. In directiiin.| C. ad tatus rMediocriler.
Moerore depriniitur.J Tria deprimimus. Reslitui Pro spirilualibus.] M. pro temporalibus, aeler-
ex B. llier. nis.
Amisso obolo.J Tria omitle.bantnmisso. Idem, c. vni.] Tr/a xxvm.
Peisonariini siinil. [Resliltti ex B. Hier. Persona- Filise C. in margine : Filiae animoe
riim. Tria enim : peccatorum simililudines quol* meae. populi inei.]
pettata. Job, c. vi.] C. et M. 6. V.-ix.
CAPUT CXLI. Eremilaprolapsii.] Ex libro Vitte Palrum dicto.
In seniinariiim.JC. In sanctiiaiiuin. Deut., c. iv.] T.ria xiv.
De aucloriialilius.j V. De auctoriialibiis ejiisdem. C4PUT CXLllL
II. De actoribus. Qttotnodoauctoribtis el actoribus, Confessio, conlis.J Inter ly cordis et oris, hac
cttmsolus Deussil aticlor? parenihesi utitur V. Ut ail David ; Dixi conlilebor,
Ad pr;edicla, indiislrise.] V. Atl prseriiclam imin- et tu remisisti.
siriaui leeioris. M. Ad pracdictam 551 inriiislriae Untle Urbanus.J De hoc diximus in c. 123.
lecloris: Neqtte hwc placebant. Nulla enim de indu- llalicl sequi nnlidolum.J Confessionis scilicet et
slria lectoris fuit facta prius meniio'. Ergo nun pr;e- . satisfaclionis.
diclaui. B Est pnrs satisfactionis.] Ila depcenh. dislinct. i :
Relinquenles.] Abesl hoc verbum in V. siiniliier Qtiem pcenilet.
Sicntaiicinrihus lmbel.| Diciio aiictoritns accipi-
\e\quod sequilur.
Quse desiriiciiva est.] V. Quod dcstruciiva csl. lur pro plitribus auctdribus, uti c. 79, el alibi.
Mallh., c. iil.] Tiia vn. Lepra? cogniiioncni.] C. ad tatus corrigebal, con-
Apud Matlh.. c. iv.] Tria xx. lagioncm.
Ad preiiilenlisc stilliii.J M. hic prwferebat litu- Peracta e.nim pwnii.] V Peracta enim poena
litm : llem depociiileiilia. C. ad latus : De conlba- liein Jutliciim I.] Perperam M. et C. tegunt: liem
'
sione liiplici. . » Moyses : Quis, etc, cum illa verba nonsint Moysi.
Laliore pcenae.JC. et M. etiam bene: Labore pce- sed Filiorum Israel, dicentium : Quis ascciideiaule
iiilenliae. nos contra Cliannuaciiiu,ct erit dux belli? dixitque
Sine infusione gratise.] V. elM. Sine visitalionc Dominus : Jtidas asceniei, etc
gralioe. Praecedel nos.] M. el C. consequenler legebant,
Coiiteraris.] V. Converlaris. vos pro nos.
Vcstigiuiii peccaii.] M. ad latus : Et memoria. 553 CAPUT CXLIV.
Keveiiere qualer repelito.] Loca B. Bernardi htfc Qui cnret vulnein saucinti.] Viiio, 1117111/ B. Gre-
npprimeexponentis. Vide primo serm. 5 De iinnun- gorius, moisuni disliictionis nribibcat, olco molli-
tiulione B. Marim, in /ine; secundo serm. 3; parvo- iiem pietalis, elc, a prmposilis et prailatis lectu di-
rum serm. 3, sermonem 58, ibiJem. gnissitna. Tom. I Moral, l. xx, c 8.
Qiiod adverbium.l Sapieuler nempe. C Fili, non liiihi.] Verba hwc confessoris seu confes-
Situl et verbuin.J Psallile. sarii, adhuc forle induralum pmuiienlis cor,' no.niiihil
Qiioliescunqiie iieraUe.] ;i/. ilerare. emolituni,et inilticttnl ad confessionem siiiceram, fi-
Gregorius.J Tom. II, hvm. 20 iu Evang. anieme- delem el flebilempersolvendam.
Jium. M. el C. yro «irego. habent Angii.stimis. Scio Ilt ille, qiii nolenli resliinere ablala.J Simile, si
qindem ipsttmhanc senleittitim fuse et ditncide expo- non ittem exemplumrefert Cwsarius, qui post mlitlem
uere, lom. V De civitale, l. xxi, c. 27. Et lom. X, /. L auctoris vixil, l. 111,c. 35.
liom. homiliu ult.; seii eadem verba non habentur. Copliini Ecclesioe.]Ab liorum majorem inlelleclum
CAPUT CXLII. percurre hom. B. Greg. 31,-i'i Evang.
Ostendit Aug.] B. Gregorius non absimilia liabel Niniiam niultiiiidiiiein.] Quid glorianlur nonnulli
pnvcipue Moral. I. ix, e.-24. (Ilwcenim verba po- in mitliitudine ? Pluribus inlenlus ininor est ad sin-
strema : Dum attlen) hic jiulicaniiir, tempuralibus gula sensus. ..
poenis, elc, ibidemvisuntnr)SimitilerB. tlieron. lum. Ad pcenilentiam maxime.J V. Ad prenam ma-
IX, ep. 1 ad Deinetriitdemposl initium. xime.
Quasi diceret puaiiilc.s. Margo M. Quasi sc ; per : Abbalis de Longo Ponle.] Hoc exemplum vel si-
Unde nec ail ivco^iio. mile habel Cmsaritts libro lerlio.
Maltb., c. III.] C. el M. cap. xi. De doeinoniaco.] Idem aut simile Cmsarius refert
Parturientis, id est.] Expositio est B. B. Augu- 1.111,c. 2.
siini aique Ambrosiiin hunc psalmum. C. et M. nd Job, vii.] Tria ix.
laiushwc legunt : lloc eti.un de prsciicalore expo- D ^ linpudenlissiine jatianl.] Margines M. et C. Sic
nilur, qui nonnisi post pariuni pcenitentiae proce- dispuiavi, lalem matronam ('.'. vicinain) lain nobi-
dcre riebei ad parttun prsedicationis, scilicet de lem etpulchrain ainavi. Addit C. Ex quibtis super-
parlu in paiiim. Aivqttin, si impwnilens accedut, biunl. Hmc videntur sumpta ex B. Bernardo.
despicielur, ejnsque piwUicuiio conlemnelur, ut uit CAPUT CXLV.
beulns Gregorius. In conlerendo.] Non : Iu converlendo, ut V. in
Noiiaii parientis.] Rmc restitui juxta doclrinam texlu el C. in margine.
cilalorum Patrum tmmediale 552 supra. Tria, ail Diiiionis virtus.] Poenileiiliaescilicct dictionis,
nuii paiienlis. C. ad laius volebai correcium partu- ail M. in margine.
rienlis pro parientis, sed mule. lu se ulciscendo.] V. Ulciscen.la, sed male et
Item : qiianla riebeal.J Hac ad novatn lineam re- conlra texlum origiiralem.
vocavi, eo quod C. majuscula tillera cmperit, M. uu- Ut corpus redinias.J Ex OvidioDe reinedio amor.,
tem litutum prmfixerit liilem: Itein de conirllione, I. 1. Ejusdem ex ep. (Enones ad Paridem siibj.cio
sed a me intermissus est, qma in indicibus capitum versus :
omit ebalur. Leniier cx meriio quidquiri patiarc ferenriiim est :
Aiiiuiadvcrte in quatnor ) Glossa ordin. in tuitc QIKCvenil inriigne poiiia, doleuda veiui.
locuiu Joannis cap. xi. Eudem recensel, quam pulo Solve funiciiliini.J V. Solve viiiciiltiui. Qnatuor
essebeali Ambrjsii De pwtiiienlia ttbr. u, capil. 7, pravw consueltidinis vinculu deprehendo, quw cum
lo.n. I. 'ucreverint cegreuimalcr.itiui: Nam difflcultereradi->
PATKOL.CCV. 17
PETRI CANTORIS 524
tnr,uil B. Uieron., qttod rudes animt perhibueruiil. A Item Iliernnyuiiis.] Vide ejtitdem l. m. Commenl.
Viuculahwc sunt : Primum, litillalio deieclalionis; in Amospattlo posl initium et tonge plura hac de re
secundum, consensus; terlium, factum; quarlum, invenies.
profundttm malorum, sett constteludittis abyssus. Brevis et non vera voluplas.] Dispuiare, come-
Htijus viscosimali leslimonium pete e.t B. Aug. tom. dere ct liiijiisinodi, ait M.tn margine. Ex hoc tem-
X, serm. 44, De verbis Domini, c 6. jiore lam angusto el rapido el nos auferenie, quitl
Ilinc ille maiiyr.] Cujtis meminit beaius Ilierony- juvat majorem pnrtcm milterc in vaniim? Non tain
tnus in Vita S. Pauli, similiter 554 K*e&paiilo benignum ac libcrnle tempus natiira nobis dedit, itt
fusius) Nicephortts Hisl. eccles., I. vn, cap. 13. M. aliquid ex illo vncet.perdere : el vide quam inulta
et C. Ilinc ille paler familias, omiitunl, maiiyr. eliam (lifigenlissimis pereant. Hwcille mttgnttsSe-
Se sliilliiin siinulavit ] 0 stulium prudentem! neca, epist. 117.
Nam, teste Catone, Viri divitiarum.] Viri etinm litiuin, ait margo C.
Siulliiiaiii simulare Ioco priidenlia suinina esl. cnus.iriim, dispulalioniim, 'potationuin.
Id legilnr de S. Simeone, Salo, id esl slullo, in Mar- In nianibus stiis.J Nisi sarpam, oii idem. Surpa
lyrol. Romanodie Julii l. est falx pulatoria, sive ctiller aduncus, quo vineas,
Vel scoepbam.] Hoc esl mundabam. Ita Januen- aut arbores putamut.
tit. Cras niiiius apius erit.J Nempe, ad agendiim pus-
Scobes et sordes.] Scobes, sunl parles illw mi- nitentiain. Ila duo margnes.
mitissimwlitna attt serra, velalio inslrumenlo iriiee Tota ccena praesentis.] Hoc est fclicilas, delecta-
•el excissa; a nominativoSCOBS. B lio, el juciindilas. Margines dno.
. Vel fodiebam.] B. Hier., in hunc psal. Fodiebam, Per quoe aniillitiir ] iVam qtii in agone contenriil,
inguii, lanqunm agrum, ut iiiilteiein semen doctri- ab omnibus se abstinet (/ Cor. ix), ait M. ad laius,
naruiii Domini. addit qttoque illud : Ne animain ponas ad unicum
Qnia ingciiuum.] C. 'tV. ingenium. ilf. Iugemi- hazardiiin et jaclum aleae.
niim. Et sicut ftimus.J Qui cilo evanescit, inquitC. in
Vcl venlilnbaiii.] Videalur Glossa in httnc tocum. tnarg.
Romanos, c. 6.] T.ria \\\. lsaias c. xxix.] Tria LXXVII.
Vias duras.] Labores pcenitenliae,Aiunt margines Digiiitatem piiinogeiiiturae.] Fidem el virlutes,
C et M. inqniuut margines.
Cilicium.] Non tanium S. Joannis Baptistm sed, IJeiictliciionemqiiepnternam.] Iidem in Evangelio:
ul aiunl duo prmfati margjnes .'Similiter Judilb, el Veniie, beneriicii Patrisiuei. Matlh. xxv.
Ceciliseet Nazareorum. Perpelua esl pcena.] Seneca ep.' 23. lmprobaniin
Panis ciibrariiis.J lmpressa S. Hieronymi; Panis voluplalum, etiam post ipsas poeiiiieiuia e>t. Et
Vibarius,ep. ad Marcellam, qumincipit: Ambrosius : infra : Sola virlus prsestal gaudiuii) perjietuum,
tide notus ad c. 133. seciirum.
Vepres Benedicti ] /!. Gregorius l. n Dial., c 2. 556 Mortis meilitalio.] Posl Plalonem in Phad.
Lacrymae Arsenii.] Ex ejusdem Viia qum a;:ud B. Hier. ad Principiatn epilaphium Marceltte, inci-
fitr.um exslal. pit : Swpe, el iniilium.
Quinque caricae Eulalii.J Quibus suslenlabalur. r, . llem llieroiiynius.J Non absimilia vidi in ejusdem
Duo margines. regula titulo De paupertaie : similiter iu c. xxv
./Egypliacse.] VitaapudSur.esllom.il. Matihwi.
Simconis Trevirensis.] Cujus festum agiturl Cur modicum cxspeclas.] V. Contra nioiiiciiiii
Junii. exspectas. Exaud'amus eiiutu infidelem, fideli.er
Per Nalhan ] Habenlur liac De pcenitentia, dis- lamen loquenlem: Tu morteni, ul niiuquaiii litneas,
linct. 3. Totam pcenam. semper cogila. Et idem supra : Vivore uoluil, qui
CAPUT CXLVL inoli noii vult, Seneca ep. 50.
Solnm V. non dwidit capitt. Vadamad .portas.] Margines C. el M. Hoc limeo,
Idola Laban ] Dehis dixi ad c. 21. scmper in inente habeo.
Irifclix Aclian.J 7iia Achor, sed male. Achor enim Ablata cst.J ldem tntirgines: Translata est.
nomen vallisest, ut legilur Josue vn. Qiiidam dimidiant Deo^J V. Qui danl Deo diini-
Circiiiuslaiitiaepeccatoiuin.J M. ad lutus : Omnis diaut. Abusits notarti.
inenioria. Quidain peifieiuiit.] Atiinf margines C. et M. Ut
Clausis ostiis menlis.] Lleiu ibidem .' Onmisdo- Nicolaus, Joannes.
IIIIISiuae. Job, c. \n.] 7'rto ix.
Gcnesis, c. IX.J1'riri xxxvi. Itein, c. xiv.] Tria xin.
jEquirollere debet purgaiorio ] Contra eos, aiunt ltein, c xx.J Tria xvi:i.
martjtnes C. et M., qui dicuiit Faciamus iinin iaiu CAPUT CXLVIII.
pucoiienliam, sed sine sordibus et cruciatibus.
555 CAPUT CXLVI;. iry Ne fial fuga vestra.] A vitio et peccalo. Margines
duo.
llabeam in conte.] Margines duo: Ad agenduin
Poenitemini.] Hmc lego in margine M. Item : Vitle
poeniteiiliam. etquautain cgciinl poiiiteiiliain Tlicnpbiltis
Sulisianlia mca.] Vita pracsens, el oinnia piwscn- qualem Uequo in legenda Nisliviutis B. Maria?: el coipus
tia, ait margo dttptex.
Nonue Doniiiiiis.] Soliditas acterna, aittnl iidem (al. turpus) de qu.o in legcnda S. Dionysii lil nicn-
tio. In Legemla attrea Jacobi de Voragine die Natie.
nuirgine.s. Virg. IocoTheophili, atalur lva Canwlensis.
liem philosnphus.] Itlius libcr elegans est de vitm B. Viiales
brevitate et Chrisliano dignissimus, quanquutn ab in- carpitis auras.] VisiG.x jEneidos.
Tolo lempore vitae.] '1'empuspcenilennmcst usqtte
/ideli eonscripltts. uttimum«rticulum xilm De pmuil., Dist. 7. Teui-
Ilonores gerain.] Ulinam virtutes, aut similia nd \cro.
pus
proximornm mdificationi convenienlia, de yuibns Bitiimiiie.] Ei pceiiitciuialis satisfactionis tt lon-
poeia profmius : labor.bus. duo.
Stal sua tuique dies; breve et irreparabile lcmpus, gisSitui cnim. Margines
Oninibtis est vilae; sed fainani cxteiidcre factis exliibuislis.J Hic lacel V. nsque ad
lioc viiiutis opus. fittemcupitis.
jEneidos CAPLT CXLIX.
(VIRGIL., x.)
Tanquam ad exiivmuiii.J Itu Horuiius : V. Omiltii liiuluin, tiec cupui d.vidit iniercape-
Oiniiciiicrtde dicm libi di|uxisse suprcmuiu. dine.
5?5 • VFRBUMABBREVIATUM.- NOT;£. 520
Diffuile aveili.] SENECA, Tragcedia 6 : A Ilieron. ad Ileliqdoruin-.] Hestitui locum. Tria
Dediscit nnimus sero, quori riiriicil riiu. enim, atl Rtislicum. Hmc epist. ad Heliodorum in-
Aristolelesvn. Et hic : Dillieilejest resistere c.onsuc- cipit : Quanlo amore. Vide finem iltius.
luilini, qnia assiiiiilalnr naliine. Idem i. Rhetor. Jtidieaiuro Domino.l M. Tu gaudebis judicnturo
Quod consiietiim csl, vcluti iiinalum est. YIRCIL. Doinino. P. Tu gaudebis judicaliiriis ciini Doniino.
Georg. n : Exliibebitur cum prole sua vere.] Hier. pro vcre
... Adeo in tenerisassnescere miiltiim est. habet Vcnus. Meliits.
Quasi nltera natiira.] Ex Aristoi, vn Etltic. Operarii et quaestunriae.] V. et M. operariae et
Ul eanis a corio.] Horal. n Sernt. V. Vix cxter- quaestuaiise. B. Hier. habei operarii, Itoc est,Jo-
rebilur, elc. Aliqua exemplaria,imj-ressa sic : sephi.
Ulque canis corio nuiiqiinin nlisterrebilur iiucto. CAPUT CLI.
557 Ilieronyiniis.] Loquitur hic de filiis Israel, Arl Eiisrothiiim.J Dc virginitale servanda, quee
unite uddidi in lexu : Pupulus Israel. incijiit .'AuiJi, lilia.
Jeremias, c. xin.] V. et M. c. LX,C. LXI. De carcere.] Ei papilione corporis, inquiunt mar-
ltlem, c. vni.J Trin xxxsv. gines M. et C. ut iu ostio stans videas gloriain Dei
Jdein, c.ix.] Duo xxxix. V. xxxviu. jieiiransire.
Ars fit.] Arist. n Etliic Ex actu iniilioiies iteralo El recessil sibi.] Tria libi pro sibi.
fit babitiis. Et contiibiux'.] C. ad Uilus : Animae minoris
Longam reslem.] Sive, lomjam dicam natis pte-' mer ti.
nam. i
U Eiiint in diversis.j Hmc quoque restilui. Tria sic
Noli ergo mutiiare.] Cur Itoc ? Ak Sapiens Pror. legebitnt : Erunt iu divcrsis gregibus carnis lua?,et
xxn. Quia : qni accipit niu uum, scrvus e»t fcne- spiiitus; inatiis (V. matrcs) tnae.
rantis. Neino polerit dicere.] 7ii« : Nemo poterat scire.
Qua. ne preoccnpaliis.] C. ad laius legit ea qum Btblia Basilew impressa anno 1591 habenl : Neiuo
liabentitr Sap. IV: Juslus si nioiie praeoccupatus jioteral diseere. Magnii varietas.
fiieiit, e c. Aliquitl gloriosiiiii.] V. preliosum.
Coatestis manna?.] 3/. Coelesiis gratioe. Ad Denietiiadeni. De virginilate. Habelur l. IX
Actio judicis coniia.] C.ei M. Erga nos. incipitque : Si summo ingenio.
Fuerit solveiido.] V. Solveuda. Putabis diiiiini.J V. Dignum.
Unde Ambrosi ,s.] Locum citavi in margine ad Tu ergo, cui.] llmc in eadem epist. ad Demelria-
c. 145, in ftne. C. ei M. legebant Gregorius. dem, sed injra, sub /inem.
Aiuacns polioues.] M. polaliones. Couiitala virginibtis ] V. Communicaia..
Et erubeseeniia.] C.ad latus: Quse causa iuduxil Nec ulliiis teinporis. J Tria : Ncc illius lcmporis ,
confessioneiri in Ecelesia. etc
Vcl iu siibslanlia.J V. Iil omillit. 559 CAPUT CLII.
CAPUT CL. V. Capul non dttidit, neqtte novum litulum prm-
V«l viia?.] Hac dno verba absunl in M. et C. ferl. M.vero videtur veite divisum, rubeaeaque nia-
Qtii dorniilis.J V. Qui jacelis. juscula addila litlera, omkso tanten tilulo, quem C.
De nianifesia visione.] C. et M. Manifcsla visila- Q C solum non omitiit.
tlone. ElTudiin me spirilum,] C. in margine : dilatamlo
Saiieiatclu visionis.] 7'nii omittnni visionis, sed pr:e gnudio patnie.
esl in lexlu Biblico. C. el M. in murgine leguiii : adMaiumotictti.] De hoc vocabulo diximus in noiis
Voliinlatcm Dei iiiplenriani. Videri luc polesl com- c. 78.
mentarius B. liieroiiymi in hoc ultiinum cupul Secretuui meirn de vila.] Hac, usque, £t quem-
Isaia: ndiiioduiu, absunl in C.
De cornu allaris.] Vos, o clerici, ait margo C. CAPUT CLIH.
Ilabactic, c ui.] Tria c. xi.
Soplion., c. i.l Tria m. Hoccaput De proprielate ex C. el M. cotlegimus.
A collibus.J M. el C. a collisionibus At tex.lus Sed in M.alio characlere exaratum est a cwleris, et
in fitte capilis prwcedentis hmc Itabebal : Explicit
Scripturm, ut posuimus.
Quia enim non liabiieruni.] Videatur comment.II. stiiiinia mng stri Peui Canioris Parisiaccnsis. Fone
attcior omiseral in summa iigere De proprielate, quod
Hiet. inc. i Sophonim. in jine recuperal.
Ignis gebeiinac.] lgnis etiam avariiiae, inqttii Dicere inea.J. Prout vetal S. Benediclus in Regula;
tnargo C. hic acceuditur et inchoalur, in fiiiuio c. 53.
coiisomiiialiir. Ciiui Aciinn.] Duo Aehor.
Pnrab., c. xtx.J Tria xxxix, . Mundiiili aliquo.J Vl legilur 16,7. 1. Adjitimus,
Hebr., c. x.]C. et M. xvn. V. xvi.
Iguis xmulalio.] Attdianius margines C. et M. U D in fine. Et B. Ainbrosius 111Offic, c. 9, B. Gregoritts
Famcs et insatiabiiiiasdcvorniidi malos. Tria siuil Regislri, I. x, c. 22.
iusaliabilia, scilicci, iiifernus (avidior el insaliabi- et Mtineritilae.J -4tis esl ex Graculorum genere anrum
nummus subripere solila. De hac Ovid. vn Me-
lior) mare et vulva meretricis (Prov. xxx). lain :
558 Job, c. x.] V. et M. c. xi, C. ix.
Beda rie quodain.J Hmc hisloria sumpla est ex V. Nigra pedes, nigris velata monedula pennis.
De inonaclio Gregorii.J tlac hitioria hubeiur in
Beda, llisl. gentis Aiigloriim, I. v, c xm. Dehitc viia ejusdem. Vide Surium 1. II, prmlerea apud B.
ctiain in speculo exemplorum dist. 5, exetnp. 7. In
Kiargiiie C. nomen pulrisfamiiias expritnitur Drige- Noio. Attgusi. serm. 62, ad fratres in ereino, sive 12, a. 1 :
liniis, al locis cilaiis Diillielinus.
ln iuieriora ducerel.] V. In anieriora protlucerel. et Saciilegus sil eiiatn laicus.] 17, 7. 4 : Quisquis,
De quiiiiisdaiii puleis.] Ubi puteus superliuruiii, 12, 7. 2: Prsedia. j
Habet aureos.] Quam belle tules describit B. Hier.
iiiquitnit margiucs C. el M. puteus curiosoium, pu- in episl. ad
leus iinirioruin, el sic rie e.eieris peccalis. Heliottorum,qi:mincipil : Graudes male-
Tunc coapi cogitare.J Hmc, usque, Dux ineiis ab- rias. Sinl :ditioics mouaclii, iuquit, qtiani fucrnnt
suni in M. ei C. s.'cciilares possiduant opes suu Cliristo pauperc,
Wilfiido. ] Triasic legunt,sed Ven.Beda loco su- Etclesia quas stib locuplete diabolo habueranl; suspiret eos
pra citalo vocal Alfririiiin. divites, quos ante inuiidus Iiabu.il man-
luiran^ fliimen.] Mov.asterio, scu ejus domui ad- dicos.
jaaiis, ul iuitio historim diciuin est. Picfanlias.] Sfupilantias. IIoc vocabulo swpeuti-
527 PETRI CANTORIS 528
r«.r Cmsar>us, pro portione vini aut [erculi tatt- A crcbro de numinis loqiienlem , iusiitorem potius
liore. lialielo quam iiioiiachuin, 16 , 7. 1 : Si cupis.
Tobins exsnl.] C. Si Tobins esuriens, el qui pro- ltetn videlo B. Hteron. in reg. liitilo De pauper-
pria hnherc poterat. Cwtera desunt. tale.
Quidam religiosi.] Prmier illud B. Pauli II Tim. Isle eniin pluribus.] Hmc parenlhesi inclttsa ,
n: Nemo mililans Deo, implicat se negoliis sseculn- omitlil M.
rihns, aliud insinuabo ex decretis Bonifacii, 71/0 Ablatuni.J Post hmc immediate legii C. Item Le-
decernil monuchosposseconfessiones atidire : Neque vit. LXXXI,hoc est, c. xxiv, ubi ugkur de reslitu-
enim, inquil, B. Beiiedictus nionachoruiii praeceptor lione.
.ilinificus, liujns rei aliquo modo fuil inierdielor; Prior qtii.lam cuidam.] C. Prior de M. D. volenti
sed eos saeciilariiini ncgoliorum edixil expertes loro facere.
laiiinnimodo. Et 16, 7.1 : monachi, 560 Slc ^e9'- Item eremitam.] F.x libro Vitas Patrum dirto.
wr: Nulliis inonaclioriini forensis negoiii suscc- Item Hieronyinus.J In regula, de pauperiate^.Et in
plor, vel exseculor existat, nisi qnod monasterii reg. monachorum, De Simonia in rccipiendo soro-
exposcit utilitas, abbate sibi nihilominus impe- res, similia invenies.
raiitc. Tanta in Martino.J Ex vita per Severium Sitlpi-
Deposilniii.] C. Deposilorii. Horum est recipere cium conscripta.
pecnnias,pro caulione, quod monachum maxime de- Ul nit S. Benedictiis.] Cttp. 49 Regnlm sttm.
decel. B. Ilieronymus ad Paulinum De instit. mo- Iiein Hieroiiyiniis.] Epitt. ad Heliodorum niona-
jinc.ii , iji/ .' Qiicm scnseris tibi, aul semper, aul clium, ul supra dixi ad c. 21.
VERBUM ABBREVIATUM.,
TEXTUS ALTER
PATBOL.CGV. liS
553 D. GARNERIUS LINGONENSIS EPISCOPUS. 858,
EPISTOLA WILLELMI
REMENSIS ARCHIEPISCOPI
AD PETRUM CANTOREM
(AnnoU96.)
Vuillelmus Dei gratia Remensis archiepiscopus, \ per vos Iaxa mairis ubera repleantur, qua? vos ali-
sancla? Romanae Ecclesioe cardinalis, apostolicae se- quando parvuli suxistis. Dignum eral, et justum,
dis lcgalus : dilecto filio M. P. Parisieusi cantori, ut nostra primitiva mater Ecclesia, qua? vos ali-
imo decano Remensi, sakitem et dileclionem. Deo quandiu indigentia? commodaverat aliorum, suis
et Remcnsi nostra? ecclesia? in graliarum debitas in necessitatibus revocaret hiium, suis retineret
assurgimus actiones, eo quod, inspiranle Altissimo, usibus revocatum. Unde qua possunius obedientiae
eadem ecclesia vos elegerit in decanum, vobis quo- districtione vobis injungimus, seeura in Domino
quc congralulandum duximus, quod onus a Deo conscientia consulcnles, ne cuipiam credalis vobis
vobis oblatum lam humililer suscepislis, nec ad aliter suggerenli, quominus in hoc proposito per-
uberiores ecclesiae reditus oculus degener, vel ava- severetis stabiles et iramoli; in Domino quippe con-
ritia? spirilus vos retorsit. Eamdem vero eleclionem fidimus, quod et in nobis, et nobiscum in aliis fru-
ratam habemus, et gralam, ulpote qui jam alias clum Deo placitum facere debeatis; utpote quem
quando super eodem decanatu capitulum in nos non soli Remensi ecclesiae, sed et toli provincia?,
compromiserat universum, eum vobis prius obtu- regnoque potius universo provisuin esse credimus,
limus, si velletis; sed vos saniore tunc usi consilio, etiam iis temporibus reservatum, vestra? namqiie
tendentes ad finem, quem nnnc eslis Deo gralias circumspectionis consilio in propriis, et communi-
assecuti, creditum vobis a Deo talenlum in fre- bus negotiis specialiter uli decrevimus Et at in
quentiorum, studiorum, et scholarum loco prius eodem stctis proposito iirmiores, quandocunque
erogare pluribus salubriler" volebatis. Verum jam vobis placuerit et ecclesia?noslra? titulum, et susci-
hora est, ut de seminibus qua? messuistis, in alios pere dignilatis officium per nos, vel per venerabi-
exsullationis manipulos ad propria referalis; uude lem fratrem et consanguineum nostrum reveren-
noslris esurientibus parvulis frangatur panis alimo- dum Parisieusem episcopum, ad sacerdotium pro-
nia? doctrinalis, et pia vicissiludine lacte doetrinx moveri, gratum nobis erit, etc.
(1) 11est douteux que Pierre le Chantre ail accepte' celle dignile,. car 1'annee suivanle il se fit moino
i»1'abbaye de Long-Pont.
GARNERIUS
LINGONENSIS EPISGOPUS
NOTITIA,
(Gatl. Christ. nov. edit., tom. IV, col. 591.
Gamerius et Garnerus de Rochefort, Simonis de C cho Longivadi, primum Albae-ripae, tum Ciaraeval-
Rupeforti frater, alterius Simonis nepos, ex mona- iis nonus abbas, Manassi successit : verum qua
«57 NOTlllA. 6S!>
annot I195,"inquiuut arinales Ctstercienses. Sic A j sideat, qtia a supradieio Roberlo coricessae sunt.
enim in catalogo abbatum Clarae-vallis : < Garne- « Anno ab Incarnat. Domini 1198, mensc Maio, re-
rius abbas Alba>ripaeabbalisavit hic, id est in Cla- gnante Philippo rege Francorum. >
ravalle, annis novem. Postea factus est episcopus Infauslus fuit ejus exilus, iilum exhibcnt tres
Liiigonensis. > Eleclus vero est an. 1187, ut notat rnnocentii tertii papa? epistola?. Prima, qua? est edi-
idem calalogus; atque adeo, ut minimum, in sui tionis Baluzii numero 182 libri priini, daia xvn Ka-
monasterii administratione pervenit ad ann. 1195. lendas Junii, Iiicarnationis Dominica? aniio H98,
Id qiiidem grave, sed catalogo chronicon opponi- pontiQcatus primo, siguificat lantam ipsum inter ac
raus, in quo et Manassis obitus et electio Gariierii decanum et capitulum Lingonense subortam esse
ad U93 referuntur; opponimus et instrumenta jam- discordiam, ut canonicis ipsum coram Lugdunensi
jam referenda, ex quibus pedum ante 1195 ges- archiepiscopo dilapidationis et insufficientim accu-
sisse palam est. Anno 1193, « Dilectis filiis suis, sanlibus, aposlolica? sedis audientiam appellaveril:
capitulo Lingonensi concedit ut dcciina?, quas ha- unde ipsi indicil ut hinc ad feslum beati Michaclis
hent apud Perigne villam suam numerentur eis ad archangeli proxime futurutn apostolico se conspc-
carrum, vcl ad quodcunque aliud vehiculum lem- ctui repraesenlet, responsurus objectis, et quse vo-
pore messionis. > An. 1194, 1195 et 1196 dona B luerit adversus ijisos objecturus, ei interim gravis-
Grossajsilva? facta approbat. Sic porro incipiunt sime inhibens, ne occasionc hujus discordia? bona
liHera?anni 1194 : < Ego Garnerius divina misera- ecclesia?sua? dilapidare pra?sumat. Secunda cpisto-
lioue Lingonensis ecclesia?minister, notilico, > elc. la, qua? est ejusdem libri 604, subiralus significat
Ipse et Rainaudus Lugdunensis archiepiscopus, ac primo, se ipsi sine dolore et pudorc scribere non
G. Eduensis pra?sul subscribunl quibusdam privi- posse, cum sedes aposlolica, quod olim in ipso
legiis ab Odone Burgundia? duce Divioni urbi con- dignoscitur approbasse, nunc peccatis exigentibus
cessis. Anno sequenli 1195 iidem confirmarunt in- cogalur improbare. Secundo, ab ipso illius promo-
slilutioncm capella? Divitum Divione, quam et Gar- tionis principio inter ipstim et canonicos Lingonen-
nerius benedixit 20 Novemb. et data charla testa- ses mullas pullulasse qua?sliones, nec unquain,
tur canonicos ejusdem capellae coram se super postquam ipsius cominissa fuit regimini, pacem
sancta Evangelia jurasse, quod nttllum omnino de habuisse ecelesiam Lingonensem :« Sicut, inquit,
parochianis S. Slephani reciperent. IIoc eodem anno fama refert publica, et quamplurium praelatorum
Ccelestinus papa dato diplomale confirmal capituli et religiosorum ipsarum partium litteris nostro est
slalutum, velans ne quis canonicorum prsebendae apostolalui suggestum. > -Tertio, non solum inobi-
fruclum praesumat acciperc, nisi aniiuatim per se- lia, sed eliam iinmobilia ipsius ecclesia? ab ipso
decira septimanas in ccclesia morain fecerit conli- adeo distracta, ut qua? olini inier Gallicauas eccie-
nue vel interpolalim, ila ut uni piincipaliuni hora- sias nobilis fuerat et famosa, nunc habealur ab
rum malulini, vcl niajoris niissa?, sivc vesperarum his, qui in circuilu ejus sunt in opprobrium et
intersiit officio. Ex chaiia Rainaudi Lugdunensis coiileniptum. Quarto, a?gre adinodum se ferre, quod
antistitis palet : < DominumGarnerium > nostrum cum canonici Lingonenses, el illi pra?sertim, quos
4 Uiloni abhali et ecclesia? sancti Slephani donasse ad petilionem ipsius litteris apostolicis fecisset evo-
ecclesiam de Tile-castro libere et inlegre, > quam cari, sese Romse stetissent, ipse non comparuisset,
boc ipso anno confumat. Circa idcin tempus multa sed post longam dilaliouem duos nuntios misisset,
latgiutr prioratiii Vallis-caulium , ut fidem facit ac per litteras significasset, se in Cisterciensi ca-
charta illius ccenobii, iu qua vocalur episcopus et pitulo in mullorum religiosorum et aliorun pra?-
dux. Ratam quoque habet instilulionem canonico- sentia, crucem, qua? praedicabatur accepisse, vo-
rura saecularium B. Mariae Salionis (de Sauz) a visseque pro amore Jesu Christi ad parles accedcro
obili viro Guidone ej'usdem castri domino factam Transmarinas. Unde sic concludit, quantumcunque
anno 1197. Habemus etaliud, quod significat traus- D . nobis molestum sit te in aliquo molestari, quia lameu
aclionem inter ipsum et capitulum factam « de nobis incumbit corrigenda corrigere.^etreformare in
quibusdam rebus ad sanctorum Geminornm eccle- melius qua? circa ecclcsiarum stalum noscuntur
siam perlineiitibus. . . - nullura prae- minus licileattentata, habitocum fratribus nostris
judicium vel iinperiimenluro.in appellando. vel alio super hoc negolio consilio, te pro conlumacia hia-
niodo allaturam capitulo, si non steteril illa trans- nifesla, et dilapidalione vulgaia, ah administratione
actio, omnia super quibus inita fucrat composilio, totius Lingonensis episcopatus, tam in spirituali-
ad pristinum statum reversura. Actum Lingonis bus quam in temporalibus, omnino suspendimus,
xviii Kal. Septemb. an. Verbi inearnati 1197, se- auctoritate tibi pra?sentium injungentes dislrictlus,
dente papa Ccelestino. > Scripla charta declarat se ut suspeiisionem procures inviolabiliter obsei-vare.
donationem ecclesiarum S. Joannis el Sancti Phili-- Dcnique velle se declarat (nisi forle, inquit, cedere
berti Divionensis, quam bona? memoriae Robe;lus polius matuerh, quod saluli lum magis credimus
decessor fecerat sanclo Benigno, laudare, appro- expedire) causam , qua? inter ipsum et decanunt
bare, et sigilli sui appensione confirmare, jubere- Lingon. pro ecclesia verlittir, super dilapidatione
;jue ut San-Benignianus abbas ca libcrtate eas pos- et insufficienlia, et aliis muliis iiijiiriis e( gravaflii^
559 V. t.AKJMMtULlNGWlENSlS EPlSCOPl 660
uihus per eum ipsi ecclesia? irrogatis, examinari; \. personales autem qusestiones, si qnas ideth episco-
celerius et canonico fine decidi, ne si fuerit diutius pus, et major archidiaconus adversus decanum, vel
prorogata, cadat irreparabiliter ecclesta Lingonen- aliquos canonicoruni habiierint, audiant, et sublalo
sis, qua?jam videtur ex parte maxima cecidisse : appellationis obslaculo curent terminare, etc. Sum-
committereque Parisiensi episcopo ut utriusque mi pontificis consilium secutus Garnerius cessisse
partis allcgata reciperet, et vel inter utrosque cau- videtur, et, forte post confectum iter Transmari-
sam componeret, vel lato j'udicio canonice dcflni- num, Claramvallem-petiisse, ubi et obiit, et jacet,
ret; vel alioquin gesta uliiusque partis redacta in cum hoc brevi titulo : < Hic jacet dominus Garne-
scriplis et sigilli sui munimine roborala ad se trans- rius primo Albae-ripa?, deinde hujus monasterii
inille.rct, partcs Romam intra praefixum terminum nonus abbas, postea Lingonensis episcopus. > Is
mitteret judicium papale recepturas. Jubet interim porro esse videtur de quo Innocentius anno terlio
per prsediclum Parisienscm episcopum de procura- pontificalus, u Idus Maii, in epistola ad Liugonense
tore idoneo Lingonensis ecclesia?provideri. Ex tcr- capitulum ait: « Cum episcopus vester ipsum epi-
tia vero cpistola, qua? est 555 numero ejusdem Ii- scopatum in manibus noslris resignavit, nos ei pro
bri, patet inter tot adversarios habuisse, qui cau- , sustentatione sua de quibusdam ipsius ecclesiaa
sain ejus ageret. Cum enim, inquit papa, decanus possessionibus fecimus provideri. Verum ei aucto-
et socii ejus cum commissionis Parisiensi episcopo ritate praesenlium inhibemus ne quidquam de assi-
dala? lilteris Roma recessissent, E. archidiaconus gnatis infeodare, seu alienare, vel quoquo paclo
Lingonensis advenit, el institit, ut Petrum de Cor- distrahere, elc, praesumat, alias faclum irrituuj
bolio, lunc Parisiensem canonicum, niox Senonen- decernimus. > Refert chronicon Lingonense post
sem archiepiscopum futurum, virum percelebrem ejus suspensionem, rem interim totam, seu sac.ram,
collegam episcopo Parisiensi daret, et impetravit seu profanam ad episcopos .perlinentem admini-
facile. Illum ergo hac epislola nominat, et utrique strasse Hugonem de Nuceriis seu Noeriis (deNoyert)
mandat ut si Garherium invenerint innocentem, Aniissiodorensenianlisliteni,cujus impulsu in Jocum
ipsum non solum ab inlerdicti sententia, verum suspensi nominatus fueril Ililduinus, qui poslino-
eliam ab impelitione decani et capiluli super obje- dum fuerit rejectus, iterumque admissus.
ctis, appellatiotie postposita, penitus absolvant :
D. GARNERII
POSTMODUM
LINGONENSIS EPISCOPI
SERMGNES
(Dom TISSIER,Bibliotheca Patrum Cistere., Bonofonte, 1660, tom. III, pag. 75.)
SERMO PRIMUS. C (Isa. xxx), qul ceculire non poterit, quia non
1N ADVENTU DOMIMI. offuscabit eum vel peccali macula, vel sordidae vq-
Dominus creavit me in initio viarum suarum luptatis albugo. Nunc interim quandiu nubes car-
(Proii. vni). Carissimi, filii Dei sumus, sed non- nis el supervenientium fielus amaritudinum non
dumapparuit quid erimus (/Joait.m). Nam quando solum exleriores, sed interiores obnubilant oculos
evacriabilur quod ex parte est, et advenerit quod ralionis, necesse est per speculum in aenigmate
perfectum est (/ Cor. xiii), eruetur oculus scanda- contemplari (I Cor. xm), facienles ei niurenulas
iizans; et similes ei facti cognoscemus sicut et aureas vermiculatas argento (Cant. i); id est sa-
cogniti sunius (ibid.), quia uno eum amoris oculo pientia? similitudines distinclas eloquio, Ad lioc
intuebimur claritate solis scotemuliciter clariore enim Deus Pater sanientiam suam. id est uuigeui-
561 SERMONES. — SERMO I. IN ADVENTU DOMINI. 562
tum Filium suum creavit initlum viarum suarum, A initio igitur viarum Dei, irl est a sa?culo et origine
et in opera sua a saeculo, ut erraniibus via esset mundi curramus per tempora et qua? lunc ad tioslra?
et dux euntium, festinanliuin cursus, ignorantium salulis profectum et augmentura fidei fuerunt pra?-
securitas et quaedam nescitarum et desideralarum signata, tanderh promissa in fine reddita mysteria
reruin ma*gistra. Ergo in viarum initio a saeculo requiramus.
creata dicitur; cum Dei Filius creatus iu saeculo, Descendit Adam de Eden in agrum Damascenum;
sed ante saecula natus Cx Deo per conspicabilem egressus est Abel in agrum, ubi occidit eum frater
speciem subditus creatura? habitum crealionis as- suus; ingreVsus estNoe in arcam ; descendit Abra-
sumpsit. Nam luijus dispensationis myslerium et ham in^Egyplum, Isaac in agrum ad meditanduni;
creationis sacramentum ab inilio saeculi et viarum Jacob in Mesopotamiam ad filias Laban; Moyses in-
Dei habitu varia? creationis appiruil, ad cogni- gressus est fisccllam scirpeam ; Samson descendit
tionem scilicet Dei et nostra? aeternitalis profectum. in Thanmalha propter Dalilam ; David mutal fa-
In omnibus siquidem vel al> aeternitate prolatis, ciem suam coram Achis, Elias in Sarephta de-
vel ad aeternitatem relatis, qua?cunque gesla sunt, scendit adviduam; Eliseus intrat ccenaculum Su-
vel hujus creationis dispensalionem pra?tendunt, namitis; Tobias descendit in Rages civttatem
v-elipsa sunt ipsa creatio. Factum quippe creatu- B Medorum; Ezecbiel in agrum plenum ossibus.
rara eum, per quem facla est omnis creatura, moiiuorum; induitur Joseph talari tunica; Salo-
justum est habere lestem omnem sua? crealionis monem induit diademate mater siia; Jonas abscon-
creaturam. Initio igilur viarum Dei, id esl initio ditur sub hedera ; venit Amos sycomoros vellicare;.
viarum quibus ad Deum reditur, manifestavil Deus niissus est Jeremias aedificare et planlare; armatur.
ereationis, vel, ut expressius dicam, incarnationis miles ad singulare ceiiamen ; aperit ccelestis ma-
niysterium : et hoc a saeculo, id est ab inilio sae- gister librum signatum signaculis septem,; repor-
culi, quia redeundi ad Dcum nulla aptior via in- tare venit pastor bonus ovem perditam super hu-
venta est, quam Creatoris creatio, id est iucarnatio meros ad gregem; abscondere venit coelestis
Salvatoris. Unde de hac creatione dicit Apostolus : agiicola frumenti granum in terra; secuiim ad
Cum venit pteniludo tewporis, misit Deus Filium radicem arboris apponit sapiens archilectus; fer-
suum in terris, faclum exmutiere, factum sub rum obstinationis humana? iu camino mira? drle-
tege (Galat. IV). Et expressius alibi: Induite novunt ctionis venit emollire fabri filius; angulari lapide
liominem, id esl Clirislum, qui secundum Deum qucm reprobaveruut a?dificantes utrumque con-
crealus est injustilia el sanctilale verilalis (Ephes. r| j'unxit parietem aedilicator novus; vestcm nuptia-
iv). Hoc igitur pro salute massa? perdila? ab inilio lem nobis texuit texlor mirabilis, quam inter duo.
saeculicoepit Deus-mysterium aperire, sicut in voce ligna complevit; tunicam pelliceam - ccelcstis et
deambulanlis in paradiso, in angelo qui loculus novus Adam novam consuit ct cceleslem; calcea-
est ad-Agar, in viro qui venit ad Abraham in igne meiitum, cnjus corrigiam solvere indignus fuit.
qui Moysi in rubo apparuit: non quod vox illa Joannes, venit calceala majestas in Idumaeam ex-
vel angelus, vel homo, vel ignis Deus esset, sed ad tendere; suscipiunt ostiarii clavem, qua? aperit et
hoc in crealuris apparebat, ut cum eora in as- nemo claudit; claudit, et nemo aperit; venit do-
sumpla crealura humana apparuisse audires, non mum Dei novusexorcista scopis mundare, et super
aliuni eum esse crederes quam eitm qui, anle as- energumenos_imperare; recipiunt lectoreS Eccle--
sumptum hominem, etiam in aliis creaturis homi- sia? librum vita?;: cereum novum acolyli; vas
nibus apparuisset: et quanto vicinius accedebat mundum et ad nostrum sacriticium praeparatum
pleniiudo lemporis, lanto perfeclior, et, ut ita di- subdiaconi; tabernaculum ad portandum et ad.
cam, rotundior eminebat corona anni hujus be- pra?dicationis officium verbum Dei diaconi; sacer-
nignilatis. Et qiioniani qui est, ipse idem idipsum dotes de manu summi Ponlificis boloeaustum.
est, nec deinuiatur per tempora, quia a?ternus esl; u' Gaudeant igitur homines, quia Deus homo factus.
nec falli potest, quia sapienlia est; sed de futuris est; gaudeant virgines, quia virgo Deum peperit;
certus ut de praeterilis, praeteritum dixit pro fu- gaudeant vidua?, quia Anna vidua cognovit; gau-
luro, quia futurum habet pro praeterito. Unde deant scries, quia Simeon suscepit; gaudeant pueri,.
illud: Foderunt manus meas et pedes meos (Psal. quia puer natus est nobis, et Verbum infans fa-
xxi).' Et alibi: Hic est Agnus, qui occisus est ab ctum habitavit in nobis (Joan. i); gaudeant nobiles
origine mundi (Apoc. xin). Idcm ergo creatus, qui Ecclesia?, quia nobilis in portis vir ejus, sedens
occisus. Sicul ergo occisus, id est occidendus cum senatoribus lerra? (Prov. xxxi); gaudeant servi,
Agnus praenuntialus est ab origine mundi; sic quia Dei Filius cum in forma Dei esset, servi for-
creata, id est creanda praedicata esl sapientia in mam suscipiens 'seniellpsum exinanivil (Philipp.
initio viarum Dei. Et sicut mysterium occisionis n); gaudeant peceatores, quia ille qui peccatum
Agni pra?liguratura fuit in morte Abel jusli, non noverat, nec inventus est dolus iu ore ejus
ita sacramenlum crealionis non solum in ipso (/ Petr. n), pro peccatoribus factus est hostia pro
Abel, sed et in aliis patriarchis et prophetis, in peccalo (// Cor. vi), ut omnium peccata deleret,.
uuibus dulare bene comptacuit, signatum ett. Ab gaudcant justi, quia justus Dominus,. et Justitia»,
563 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 5G4
diligens (Psal. x), in virtule mortis sua? j'udicium A , terra lugenlium, infernorum, id est corum qui snnt
bonum judicans juste judicando redemit; gaudeant in terra morienliuni. Ergo, terra, lerra, terra, ju-
vlvi, quia vita ccelesti vivent, et non morienlur; dica hos viros abdicalos, quia cum lerra viventium,
gaudeant mortui, quia mori pro morluis venit vita lugentium, morientium, id est ccelestiuni, terres-
immortalis ; gaudeat omnis ereatura, quia Creator trium et-infernorum, genu flectat, el adoret scabel-
omnium, ut omnia esset in omnibus, crcatura lttm pedum ejus, id cstincarnalioiiemejus, ipsi soli,
factus est. Videtis, quomodo sapientia Dei ludil in qui magis tcnebantur credere, scandalizati sunt.
rerum dignitalibus, in aetatibus, in officiis, in ex- Iltiic eliam alludit sacramento, quod Dominus ltito
erciliis, in omni conditione et professione. Sic linivil oCutos caeci nati (Joan. IX). Nam sicut spu-
tolum mundum sibi obligat debitorem; sic omnes tum et pulvis unum lulum; sic Deus et homo unus
provocat ad ,laudem, ad gratiarum actionem, ad Cluistus. Ex hac igilur conimistione iUuminalus
devolionerii. Et quamvis ad fidei robur, qua? in caecus natus; quia saliva capilis, id est sapienl»
raiionabilibus sacramentasunt, suuTceredebuisscnt, Patris nostro mista pulveri, ij est noslra? unila liu-
tamen ul fidei forma et religio, in Iibertalis sua? manilati, genus humanum originali peccalo caeca-
possessione [al. professionej subsistat, inler irratio- tiini fide illuminavit, baptismo lavit, confessione
nabilia quseramiis hujus piclatis arcana ; incipientes " mundavit. Sequitur de sccunrip elemento, id esl de
a quatuor elementis, et investigantes crealionem aqua.
sapienlia? Dei, iJ est incarnationein Filii ab initio Dicit ergo Psalmista : Descendet sicut ptuvia in
viarum Dei. vellus (Psal. LXXI).Qua? sil autem ha?cpluvia, ape-
Primo enim fecit Deus quatuor elemeuta, lerram, ritliber sapicntia?, ubi ait: Aqtia sapientim saluta-
aquam, aera, ignem; ut cum in istis invenerimus ris polabit eum (Eccli. xv). Ergo aqua sapientiae
sacramentum, etiam circa eorurn ornatum ha?c Palris est Filius, quia el ipse est sapienlia Patris.
eadem conlemplemur. Dicit ergo Psalmista: Et- Unde orat Isaias : Rorate, cwti, desuper, et ntttes
enim Dominus dabil benignilatem, et terra nostra pluant justum (Isa. XLV).Descendit ergo haec-plu-
dabit fructum suum (Psal. LXXXIV). Haec est corona via in vellus ovis. Cujus ovis ? Matris agni, et illius,
anni benjgnitalis (Psal. LXIV); quod terra nostra, inquani, agni, de quo ait Isaias : Emitte Agnum,
id est nostri generis, el humana? terra nalurae, de- Domine, dominatorem terrm (Isa. xvi). Et Joannes ;
dit et protulit granum frumenii, de quo legitur in Ecce Agnus Dei (Joan. l). Ad hoc etiam*sacraraen-
Evangelio : Nisi granum frumenii cadens in terram tum accedit quod, cum sleriles essent aqua? Jericho,
morluum [uerit, ipsum sotum manet (Joan. xn). r sal apposuit Eliseus (IV Reg. n). Sed quoniam
Supcr quo Augusliiius (1): < Se autem dicebat. Ipse scriptura est, Aqum mullw, poputimulti (Apoc. xvn),
erat granum. > Hoc ergo granum abscondilum in per aquas Jericho designanlur defeclus humani; sed
Jcrra, id est in terreno Virginis utero, terra dedit, cura humanis defectibus sal sapientia? salutaris mi-
id cst protulit ipsa Virgo. Hinc est quod, cum Ju- scuit Eliseus, id estChristus, ex voluntate Dei Pa-
dai mulierem in adulterio deprehensam adduxis- tris Dei Filius lanquam sapicntia salularis suscepit,
scnt, legis ei duritiam proponentcs, diccbant quod quosdcbuit, hunianos defectus : sai.ata esl aquaruni
Moyses hujusmodi lapidari praecepit. Jesus aulcm steriiilas, id estinulilitas populorum. Huic-etiain
digito scrrbebat in lerra (Joan. vin). sacramento accedit illud, quod cura antiqui Palres
Quid est scribere, nisi verbum inlrinsecum et tutassent ignem in puteo, nepoles eorum eruderanr
invisibile visibile fieri per scripturam ? Invisibile tes puleum, et ignem quxrentes, invenerunt aquam
crat "Vcrbum vita? ; sed visibile faclum est per cba- crassam. Qui fuerunt Patres isti ? patriarcha? ct
raeterem forma? servilis. Scripsit atitem digito, id est propheta? antiqui. Isli absconderunt ignem, id cs.t
Spiritu sancto, demonstrans quia, cooperante Spi- lumen iidei, in puteo, id est in obscura Scriplura-
rilu sancto, impletum cst hujusmodi sacramentum. rum profundilale. Qiiem igriem, id est, quod iidei
Spirilus enim sanctus terram, id est Virgiriem oh- u* lttmcn, nepotes eorum, id est apostoli, quaerentes,
umbravit (Luc. i), el per assumptionem servilis iiivenerunt aquam crassam, id est, in puteo Scri-
characleris verbum vita? visibile fecit. 0 quam di- plurarum Christum in figuris absconditum invene-
gna peccatricis liberatio ! quam indigna inimico- runt. Quiaqua propter sttsceptos defeclus, et crassa
runi confusio ! Aliterenim mulier liberari non pos- proptcr charitatis pinguedinem, qua sola defectus
set. Quidtamen seripsit? Terra, terra, terra,Judica illos suscepit, vocalur. Ex qua aqua lantus ignis
hos viros abdicalos (Jer.xxw). In forma Dei aequalis accensus est, ut illa solemnitas feslum lumiiiuni
erat Patri; sed formam servi accipiens, factus est vocaretur. Advenlus siquidem Christi ita tolum
iei pbediens. Unde: Exallavit eum, id est hominem mundum fide illuminavit, quod ejus festivitas fe-
assumjilum : ut in nomine ejus omne genu fleclalur, stum luminuni jure debeat nuncupari. Unde ipse
cmlestium, terrestrium, et infernorum (Philipp. n). ait : Ego sum litx tnundi (Joan. vm). Item : Populus
Goeleslium, iriquit, id est eorum qui sunt in terra qui ambulabal in tenebris, vidit lucem magnam (Isa.
viventium ; terrestrium, id esl eorum quj sunl in IX). Scquitur dc lcrlio elemeiUo, id est de aere.
C2G)Aristot. in Calegor.
7TS D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 7T6
runt, qiii verbum solatii praeJicavcrunt in porta Sa- \ gelos Dei, ciconias mirabilitcr crocitantcs. Sugiie
mariae; sed dux ille, supcr cujus manum rex in- mel de petra, ungiraini olco de saxo durissimo,
cunibebat, quia credere noluit, mortem incurrit. frangile buccellas cryslalliuas, ct comcdite pancm
Amalccites quoque feSsuS in iiinere, dux factus est de (erra. Tanta est enim fidei catholicacvcritas glo-
exercitus David (IV Reg. VII). Civitas eliam illa, riosa, quod iniinici noslri sunt judices, et in orc
quae lingua Cliananaea loqui solebat, facta est civi- triuni testiurn stsl verbum gloriae, et tcstimonium
las sulis, videlicel genlilitas, qtiando lirigua exsic- Yirginis gloriosac. Ubi enim dieitur, < orielur, »
caliva, illuminaliva, accensiva, nobis locula est. commendalur nalivitas, plenitudo tcmporis, nbiad-
Exsiccativa, dico, nostr.-e iniquitatis, itluminativa dilur, < sub dccajio'virginis, » impositio nominis,
veritatis, accensiva charitatis. Et bene, quia tanla ubi additur, < Scdeozardama, ctc, > nobililas ge-
cst gloria cherubin, ut plcrumque audiri possit neris, cum subinferlur, < sedcns super solium au-
vox ejus in afrio exteriori, secundurii quod Domi- lealum; > doctrinae spiritualis studium ubi sub-
nus mittit cryslallum suura sicu t buccellas, panem iungitur, < binas manu tcnens spicas: > exercilium
educit de lerra, vel de petra, oleumque de saxo tcmporale, ubi dicitur, < et pasccns filiuin sutim
durissimo. Mulloties ergo asina angelum videt, jure; »locus sapienlia? suae, ubi ponilur, < Ave, >
qucm homo non videt, quia sicut hirundo ctturlur consummatio vero hcalitudinis, ubi dicit, < nomcn
cognoverunt tempus advenlus Chrisli, ita el milvus pueri vocabunt Jesum. >
ctciconia. Hirundinem dico Joannem Baptislam, Audiamus igitur et miremur extensionem colli
turturem Simeonera, milvtim Balaam, ciconiain ciconiarii, extendeiilis ad ccclum, et hoc rairaliile
vero Sibyllam: isti mirabiliter de Deo praedicave- crocilanlis praeconium. Ceilum est, quod solasceu-
ruiit. Joannes: Ecce Agnus Dei(Joan. i); Simeon : dil in Virgine, scilicet in Septembri, sub quo
Nunc dimitih (Luc. n); Balaam : Orieiur stella ex mense nata est Virgo gloriosa. Quod autem di-
Jacob; Sibylla : cit, < Decanum virginis, > arbitror, decanum, por-
< De ccelo Rex adveniel per saccla futurus. » tionem esse decanam alicujus gradus eoruin, prr
Vulgo cniin dicitur; porcus iners multoties ra- quos sol asceridit in Virgine ; omne siquidem si-
dicem bonam inventl. Et hos porcos dixerim, qui gnum habet gradus triginta, et illi gradus habent
non ruminando, scd quasi in lerra ftxiiendo, id portiones. Tamen sive de gradibus, sive de portio-
est lerrena scrutando, Jesse nobis radicem efTo- . nibus graduuni, intellexerit poela, hoc certum est
derunt, et ostcndemnt nobis quomodo de radice quod Maria orta est sub Virgine. Aliquid simile in
Jessc Maria exorla refulget. Ilernies siquidem el 3 libro Regum reperies, ubi dicilur: /n mense Etha-
Asterius philosoplii regis Pcrsarum hujus glo- nim posita esl arca fmderh in domo Dotnini (111
riosae Virgiuis sslcmnitalis inultis ct dignis prae- Reg. viii). Arca, inquam, de qua dictum est;
coniis, nescio ex magnitudine lilteratuiae, sive a Beata tnater munere,
spiiilu propheliae, quem babere potueruut a spi- Cujus supernus artifex,
ritu; et sinon forte in spiritu, praedicavorunt mul- ilundum pugillo continens,
Venlris sub arca claususest.
tismodis;a nativilale scilieel Virginis, a plenitu-
dine lemporis, ab iinposilione nominis, a nobilitate Et dicilur fcedcris, quia in secreto uteri virgina -
jgeneris, a studio docirinae spirilualis, ab exercilio lis initum est fcedus per Deum hominem, et intcr
vitae.lemporalis, a loco, ubi conflatura est aurum Deum et hominem. Ista enim arca in.templo Do-
sapienlire suae, tandem a consummalione beatitu- mini, id csl in honore Ecclesiae Dei posila est na
dinis verae et cerlse et pleniu. Dicit enim Aslerius : scendo, etexposila mundn. Ipsa enim fuit Musac
4 .OrietUr sub decano virginis, puella quacdam, quae regis, et Ciorban sacerdotura, Gazophylacium pau<
Jingua' Persica dicilur Sedeozordama, Arabce vero peruin, arca cflelesliura lliesauronini. In nienso
Adreveilefa, sedens super soliuin aule.itum, binas bcllianirn, idestin mense septimo. Ergo in mense
inanu tenens spicas; et pascens liliuin suum jure, Q beihanim, id est sub Yirgine, nala cst Virgo glo-
in loco ubi dicitur: Ave, et iiotneu pueri vocabunt riosa. Orietur ergo sub Virgine puclla, vel adi.le-
Jesum. i Hermes vero paticis verbis niutalis, de scenlula, de qua Salomon in Parabolh ita loqui-
t"adem virginesic locntus esl,: < Nascetur sub Vir- tur:.Trifl sunt difficilia milii, et quar.lum penitun
gine puella quaedam, quae vocalur Corcisclaslalis, ignoro. Viaaquilmin cmlo, via colubri suprapetrain,
sedens super slratam publicain ; gcmina manu ge- via navis iit medio maris (Prov. xxx), quae sine
rens arislas: dans filio suo jtis ad pascendum in difficullate discerrii non possuut, vcl inveniri. Quar-
terra Hebraea : nomen autem lilii vocabunt Jesum: > tuni vcro Salomon penitus ignoravit, viam scilicet
quibus consentit tertius poeta, cujus nomcn est viri in adolescentula, in adolescentia solemus di-
Albumazar, ita dicens : < Orietur sub decanO Vir- cere, scd Hebraeus raclius nos corrigit, in adote-
ginis niater virgo; lactati[uepalreni, ot eidem solio scenlula : non enim per naturara, vcl per siriplu-
assidet, vir eam non attingens. > ram, yel per rationcm, iiitclligere ppluit, quia no-
viros leprosos pro- vum fecit Dominus super lerram, id estquodado-
" Audite, dilcctissimi fratres,
fereulcs praeconium laudis Clirislianae, Amatecilas lescenlula circumdedit virura : viruin inquam, de
•
duces itiireris fiJei catliolicae, asinas videnles an- quo scripttim esl: Ecce vir, Oriens nomcn ejm
-77 SERMONES. — SERMO XXXII. — 1N NATIVIT. B. MARI^. 77S
(Zachar. *i). UndeJosephus : < In diebus illis fuit A ta, sed non plena, quia lunc crit bcatitudo ptena,
Jesus vir sapiens : si tamen fas est eum nominare quarido pro merito reddelur homini duplcx stola,
virum, et doclor eorum qui libenler quae vera stint el glorificabilur corpore simul et anima. Sequi-
audiunt; et mirabilium erat effeclor operum: >ct tur:
sic concludit. < Christus hic erat. > Super solium auleatum, id est solium regium.
naecigitur puctla vocala est Setleozardima Adre- Hsecest nohilitas generis, quia fiiil virga de radice
vcdefa, vel Corcisclaslatis, tria haec enim vocabtila Jcsse : Jesse aulem genuit David regem, de cujus
imivoca sunt, unam interpretationem habenlia. In- solio ta loquilur Isaias : Super solium David, et
tei prelanlur enim virgo munda el honesla, de qua stiper regnumejus sedebil Dominus (Isai. ix). Unde :
Jeremias dedit signuin ^Egyptiis, quod eorum opor- Regali ex progenie Maria exorta refulgel. Propter
teret evelii idola, cirm virgo pareret, unde sacer- hoc dicit Albommazar: < et eidem solio assidet
dotes jEgyptiorum in secretis templiimaginem Vir- vir eam non allingens, > id est Joseph; qui eadem
ginis et filii statuenles adoraverunt. Cumque eis regali progenie genitus est. Qtiod Hermes dicit,
diceret Plolomacus, curhoc facerent, responderunt, eara sedisse supra stratam publicam, de loco pa-
palernae tradilionis" est myslerium, quod accepi- riendi nos certificavit, quia qtiando filium suum
nius a sanclo.propheta, et credimus in rebus iia B " peperit, non fuif ei locus iii diversorio; sed super
esse veiiturum. Unde Isaias : Ecce virgo concipiet, stratam publicam paritura sedit. Sequitur : Duas
el pariel filium (Isai. vn)-; vel ut metius Hebraei manu tenens spicas. Duae spicae, duo sunt (esta-
noscorrigunt: Eccealma concipiel: virgo enim npud menla ; quia sicul in spica vel in arista granum
Hebraeosdicebatur jiivencula, quse nuptui tradi po- est cum patea ita sunt sacramenla latentia sub
teral. Bclhula vero velula dicebalur, quae virum lidera. Isias aristas. fricabant apostoli; unde Judaei
noft cognovit; alma vcro, id est abscondila, dice- murmurabant, qui plus litterae quam mysteriis
batur, quoesic a conspectu hominum fueVat occul- solent adhserere. Vcl certe per spicas sentenliae
tata, ui de iHa nulla esset suspicio, ipsam fuisse Scripturarum figurantur, et opera : sentcntiae Scri-
rorruptam. Unde et alma sancla vocatur; sancla pturarum, sicut de haereticis ait Job : Esurientibus
vero lirma dicitur, quia firmuii erat et ralum, auferunt spicas(Job xxiv),quiaesiiricnlibiis bo.nuin,
ipsam esse incorriiplam. Eraleigo virgo muiida et sententias Scriplurarum, quibus pugnare vel expu-
lioncsla. Quamio Dominus discipulos suos erudivit, gnare debent eos, haeretici tollunt; opera vcro,
<Xxil: Sint lumbi vestri prwcincli cl lucemm arden- undc legitur : quod principes latronum Rechab et
lcs (Luc. xn) : quia in lumbis est luxtiria virorum, Q „ Baana- intraverunt domum Isboseth, et tollenles
in umbilico inulieriim. Sed isla fuit munda et ho- spicas percusserunt eum in inguine (// Reg. iv),
~ nesta, cujus umbilicus praecisus fuit; et Iuceriiae quia maligni spiritus negligenti cuilibet bona opera
ardeutes, quia ipsa de prudentibus virginibus una qiiac habet, auferunt, et eura carnis delectalione
el specialis fuit, quia sine macula fuit, sine ruga, occidunt. Hinc esl, qudd lilii Benjami^ persecuti
sine ccrusa. Sine macula peccali, sine ruga dupli-, siiiil Ephrataeos nescientes pronuniiare Scibbolelh,
cilatis, sine cerusa deceptionis. Vcl ideo munda, quia dicebant sibboieth, non valentes cxplicare
et honesla, quia tota pulchra est. Tota pulclira es, spicas (Judic. xn). Filii Benjamin, id esl* (ilikdex-
amica mea, lola ptdchra (Canll IV). Sicut enim mtt- terae, Ephrathaeos, id esl haereticos, vidcnles, sen-
ler infamiset procax lota liirpis est, a planla pe- tcnliis Scripturaium percusserunt : istas enirn
dis usque ad verlicern, ita sancta mulier lota pul- spicas alii portantin ore praedicando, alii in raanu
chra est, a plarita pedis usque ad verticem. Quid[ operando. Unde scriptum est : Verbum , quod fa-
cninv turpius illo monstro, nulla virlute redempto, ctumest in manu Aggmiprophetm(Agg.i). Istaigitur
quoilscrpentem efiigiat in criiiibus torluosis, habens; Virgo binas manus tenuit spicas, quae vila claruit
oculos basilisci, genas phareae, nares suis, denles; et doctrina. Sequilur :
caninos, labia sirenae, mammas lamiae, manus lupi,, D f « Et filium suum pavit jure. > Audi: Sedcozar-
ventrem capri, tibias luteas, et pedes pavonis?> dima virgo munda et honesia filium suiini pascit,
Econtrario vero tota pulchra est, quae in uno crine. virgo filiuni pascit, virgo mater lactat patrem,
cotli sui vulneravit cor sponsi sui, habens oculos; pascit jurer id est crassitudine. Unde legimus quod
eolumbarum, genas luituris, nasum sicut turrimi Jcrobaal carnes haedi ponens in canistro, et jns
David, dentes sicut gregcm lonsanim, qnac ascen- carnium in olla, quod ulramque totum posuit supra
derunt de lavacro, labia coccinea, mamosas sicut.l pctram ; et letigit angelus virga et consumpsit ignis
duo hinnuli caprae gemelli, manus tornaliles, ven- carnes, ftt ipsura jus (Judic. vi). Et sciendum, quia
trem eburneum, libias marmoreas, pedes -rectos ! crassitudo triplex est, exterior, quae proprie dicilur
Vel certe lola pulchra cst, quia corpore et animat pinguedo, ct inlerior adeps; quae vero est in ossibus,
glorilicata esi, sicut gralia plena, ita beatittidine< medulla. Est enim pinguedo exterior, motus cha-
plcna. Nec enim gratia esset plena, si non essett ritalis in aclu ; inlerior vero, inotus cliariialis in
beatitudine plena. Si cniin pulridum corpus in lu-. cffeclu r medulla vero, affectus diligendi in ulroquc
mulo rcmansisset, nec gratia essel plena, nec bea- motu. Sicut enim pejus est slatucre, dcclinare ani-
titndo plena. Essel forle bratiludo eju.$vera ct cer- muin in lcrra : ita mclius cst affcclus dilig^ndi,
PATKOL.CCV. 28
773 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 780
quara diligere. Sicut enim tuba larga in ore, Iargior A t cerle liniaiit absque tcmperamcnlo, Iulo vidtlicet
in manu, uitra manum largissima : ila Dei dileclio absque palea. In utroque redarguendi, quod vel
lata debet esse in ore per praJdicationem, latior pcr fodere non valent cum iniquo villico; vel quotl
operalionem, lalisSiina per affectum et bonani vo- ligna secaudo ferrum effugit manubiiiiin eoruin
lunlalem. Quod si jus a justitia nominetur, quia cum propheia slullo. Sic euiin debet couslringi
Seneta dicil: < Juslilia est virtus, quae unicuique suaviter calainus quassatus, ut non conleratur : sic
reddit jus suum; > filiunii suuin pascil jure, qui linuin fumigans. accendi fortiter, ut non exstingua-
unicuique reddit jussuum, id estqui reddil latriam tur. Hiiic es.t enini quod filii Israel lilios Benjainin
Crealori, duliam crealurae, revereiuiam majoribus, contumaces viriliteraflligunt: pceuilenles pie susci-
concordiam paribus, paceni cunctis. Sequitur -.< In piunt el non improperant: unde posl vindiclam
loco, ubi dictum cst, Ave. » Ecce locus ubL confla- peccanlium peenilentibus diclum . est : Si videritis
tum est aurum sapientiae Virginis, scilicet in terra fiiias Silo. El quoniain nos onnies peccavimus, el
Uebraea , ubi dicil ad eam' angelus : Ave, grutia iiidigeinus pcenitentia, pceiiilentiae eonsilium au-
plena, Dominus lecum. llla vero obslupescit dicens : diamus d.ligenler. Et quoniara viva ralio vila bo-
Quotnodo fiet htud ? elc. El angelus: Spiritus sanctus norum est, necesse est ut sicul per prava opera
iiiquit,-«up<7rveiiietin le, et virtus Althsimi obum-' deformati sumus a forma formantis , et comparaii
brabil tibi, elc. Et Virgo : Ecce ancilla Domini. jumentis insipieiilibus el similes facti illis : sic per
Et quasi aurora rutilans diera vcnluriira annun- excmpla bonorum in eamdcm imagiiieni reforme-
tiavil dicens : Magnifical anima mea Dominum miir, comparaii ccelestibus augelis,et siniilis factune
(Luc. i). Et haecesl consumnvatip. bealitudinis ejus, cum iltis. Dicil ergo : Si videriih, non corporeis
quia nomen filii sui vocatum esl Jesus; el vocalura oeulis, sed iiilelleclu mentis; non effeclu, sed u.agis
est ab angelo, priusquam in utcro conciperetur. affeclu cognoscatis, el intelligatis, filiasSilo, id esl
llis igitur oninilius modis Ex regati progenie Maria aniinas, quas Filius Dei per nalui-aui foi niavit, at
exoUa refulget. Maria id est illuminans vel illumi- per saitguiiiisltui effusionein leforinavit, quae tan-
nata, vcl stetla maris. Slella vero maris dicilur quam palrissanles, el informavcrunl se moribus
transmontana, qua natitae staluin maris vel cursum ex Palris monilis , et coiiforinavei uiil operihus
navis. considerant. El vere stelta a stando dicitur, ejusdein exemplis. Propler lioc dictae stiiil liliaeS.lo.
qnia quasi in ccntro' Zodiaci slare dicitur ; quae Silo quippc inlerprelalur missus vel dimhsus, vel
iion i-etrograde, sed regulariter el uiiiforniiler lir- peliius, vel semen. Seinen aulem est veibum Dci;
matur, et dicilut niatutina, quia nocle praecedenlc, C / verbum vero Dei Filius Dei. Semen.fergo esfFilius
pcr ipsam, solis jusiiiiae aurora refuls.t. In inedio Dei.IIincest quodail Isaias (cap. l) : NhiDoininus
autein nebulae luxit, scilicet inter ignorantiam el reliquhsel nobh semeu,quasi Sodommfuhsemus..Qiiitk
desperaiionem, quia priino nesciebant advenlum igilur hic Dei Filius ct pelilus fuit a patriarchis et
Clnisti geiiles, anlequam venireiil prophelae. Post ' prophetis, dimissus a Judaeis, missus vero lidelilms
pracdicalioiiem vero prophetarum, dura inoiani fa- Chrislianis; bene animae el per Evangelium geoitae,
ceret, desperaverunt, el lunc subito slella matulina et per baptisinuni regeneralx, filiaeSilo noininan-
refuisit, quasi, iulilans de radfce Jesse. Et vere de tur. Dicil ergo : Si viderilh fiiiqs Silo ad deducen-
radice Jesse, id estde radice ineendii.~ Jesse eiiim dcs choros ex more procedere, elc.(Judic. xxi). Qu.d
i»cen.di«m.iuterpretatur. Mirabiliterenim incendiiiiur in choro, nisi hujus mundi vila volubilis designa-
hujus novalis incendio, quae vel ligni, vel feni, vel tur? Haec esl Ezechiclis rota, circa quain aiiimalia
stipuliS expers fuil ; el oinnes accendit, qui in ea sancla volvebantur, quam designanler describit,
conliduiil. eljnciitis ejus adjuvari posse se credunt, ubi ait : In vhione Dei vidi, et ecce eentus turbinis
per Dpmiiium nostrum Jcsura Clirisliiin. Amcn. veniebal ab aquilone, et nubes magna, et ignh invul-
SERMO XXXIII. vens, el splendor in circuitu ejus (Ezech. i). Qualtior
u in visione Dei se vidisse
•INCAriTULO CENEAALJ. proposuit, duo contra
Si videritis fijtias Silo ad deduceridos choros ex duo; vcntuin frigidum contia calorem ignis.conira
more piocedere, exite repente^de vineis , et rapite eas splendorem densilatem nubis. Venlum etnubem,
singuli uxgres singulas; et pergite in terram Ben- ne prospera niniis elevent; igiiem et sjileudorcin,
jamin (Judtc, xxi), Teste firegorio (27), vera juslilia ne adversa premant. Vcntus eiiim ab aqiiilonc ve-
iiabet compassioiiem, falsa indiguationem ; unde et niens, esl turbo tenlalionis ex mentis frigidilate
truculeiiiia, quantloque pailiaiur sub rigore, et procedeus : nubes atilem , caccitas uienlis ex ten-
incitia sub iiiausueludine; .ut et vigor sitrigidus, lalione proveiiient. Sed ignis fervor utiumque
el mansueludo dissoluta, cuin vigor regere debeat involvit, quia el cor frigidum accendit, et caecilatem
mansueludiiicm, et. mansucludo : ornare. vigorem. illuiniual. Sed omnia spleudor circuit, quia bonae
Hxc igilur miiius atleudenles speeulalores nostri, volunlatis hilarilas, et in prosperis et in adversis
parictes nostros eliodiunt, ubi palet foramen, vel menlem ad dcvotionem perducit. Splendorein tilii
ut ereclos inclineiit, vel ut incliiiatos dep ll.tnt • ycl proponit Deus, ul spcres: fervoiem, ul gaudeas;
(27) Uoniil. 34, iii Evang.
781 SEfiMONES. — SERMO XXXIII. —' IN CAPITULO GENERALI. 783
tentationis'ven(um, ut timeas; peccali nubem, ut A / Alii autem non multum laboribus nssueti, nec in
dcleas. Hunc igitur chorum deducis per vias rectas, sapientra moltum eruditi, divites tamen. Alii autem
si sic tiiries de praeterilis, ut gaudeas de miseri- corpore debiles, censu pauperes, sensu tamen Ip-
cardia Dei, et speres de promissis; sl sic eliam de cupletes. Alii autem pauperes, debiles, simplices;
firaescntihus doleas, ut speres simul et gaudeas; si sed lamen exemplo aliorum vivunt innocentes.
sic etiam de Dei misericordia gaudeas, ut de facto Unusquisquc igitur offerat in labernaculo, prout
tuo turbcris, et limeas comminaliones fuluras; Deus disposuit in corde suo, quia sicut purpuram
sic otiani speres, ul timor pariler el dolor non rece- vel hyacinthum, sic pelles rubricatas, offerri sibi
daut. Mullotiesenim post vcntum aquilonis redimus Deus voluit, et pilos caprartim. Aiii quidem per
ad igncm ; de nubc tendimus ad splendorem, quia aclivam, alii vero Deo placent per vitam conlem-
ulti abundavU pcccatum, abundare solet et gralia. plaiivam. Imo alii Deo placcnt per inferiorera activas,
Mullolies el ignis a vemo dissipalur, et splendor a alii per inferiorein vim contemplantem ; alii per
mibe, quia obscuratur aurum, et mulatur color superiorem aclivae, alii per superiorem contempla-
optimus in vasa teslea, et cpus inanuum figulk livae. Ihferior vis aclivse labor est corporis; supe-
Dediicendi sunl crgo chori cx more filiarum Silo, rior, oflicium charitalis; inferior vis contempIa:ivae
ut in hujus muudi volubiliiate el vita inslabili, nec D simplicitas cordis; superior vero, devotio conteni-
timor in lenlationibus reddat ptisillaniinem : nec plationis. Ecce qualuor modi vivendi, quorum
peccati dolor ducal ad desperationem. Sic eliam primus in Lia, secundus in Martha, terlius in Ra-
de Lonis gaudeas, ne eleveris in siipcrbiam; sic chete, quartus in Maria. Et hae sunt lilise Silo
etiarade Dei promissis speres, ne cadas in peccai.di dcducenles choros, quando procedunt ex more. Ex
pncsumptionem. Ecce sic proccdunt ad dcduccndos more enim procedunf, si chorum non confunduut.
choros filiaeSilo. Quod si, ut dictum cst, videris, Sunt eiiim aliqui, qui ad Iioc laborant, ut avaritiie
cxi de vineis. Sunt vineae Sodomoruni, quarum vi- suae coiisulant, non-utegenis subvcniant. Iu his Lia
iniui iel draconuni, et vencnuin aspidum iusaiiabiie cliorum confundit, quia Marlbam non tcnuit. Sunt
IDeut. xxxn). Sunl et vineae,quae pro uvis fccerunt alii, qui pauperibus subvcniunt, non dc laboribus
Labruscas : cx quibus exire boninn esse, nulli suis, sed de rebus quas rapiunt: Martliactiorum con-
iluliiiini est. Sed el vinea Domini Salaolh , cujus ftindit, quia Liam non tenuil. Sunt et atii, qui ilc
liolrus Cypri, cujus vilis vera, cujus palmilcs sunt operibus manuum suarum eleemosynas largiuulur;
lideles, iuier quos plerumqtie lalitant infideles, eo scd ad hoc forsitan, ut occulta scelera miniine ct>-
liincndi el odibiles; quo sagiltant in obscuro reclos r( gnoscantur, vef ut aliquod temporale lucrum intre
corde : de qu.bus sub spccie vulpium sponsus ait: consequantur. Lia quidem in hk. Marlhani lenuit,
Capite nobh vulpesparvulas, qutc denwliuntur viueas sed ulraque taraen chorum confundit, quia Rachc-
(Cant. n). Isioi-iim igitur est exire-de vineis, si lem diinisil. Stinl el alii, qui ab infanlia sine ma-
viderint filias Silo ad deducendos choros ex more gnis excessibus vivere didicerunt: ideoque laboribus
procedere : vel quia in Ecclesia sunt pcccatores, desudare nolunt, quia se posnitentia indigere non
qui pcccala sua per confcssionem propalare eru- Ciedunt. Cumque alios peccatores viderint, indi-
bescunt; sed siculAdam in paradiso, postpeccalura gnanlur; ct in aiiis compati ncsciunt, quia ipsi
inler ligna abscondit se, sic inter hujus vineae pali nesciemnt.
palwiles lalitare volunt, el aliter videri, quam csse : In istis igilur Rachcl chorum confiindil, quia
ueccsse est ul lales de vineis exeant, ul seipsos Martham et Liam tenere contempsit. Sunt forte
detegant; et quamvis iiudi s ne virtulibus, ei a alii, simpiices, qui et laboribus inlendunt, et com-
cujus catoro, IIon esl abscondere se, vidcri non pati sciunt, sanctis tamen cogitatioriibus, oratio-
erubescant. Sequitur : nibus, psalmodiis, vacare negligunt : et titnc Ra-
El capiu eas singuli, uxores singnlas (Judic. xxi). chel chorum coiifundit, quia Mariam non leniiit.
Ecce repenle cxetiiiduni esl; nec solmn rapiendae, D I Sunt etiam alii sapienlcs, sacris eloquiis intenden-
scd rapiendae sunt liliaeSilo. Neque enim sine vio- tes, non ut opcre complcant, nou ut simplicitcr vi-
lenlia lieri potcst, ut lali nialriinonio conjungaris , vanl, sed ut'habeant primas cathedras in foro, ct
ut saiicloruin socielalibus copuleris; quia regnum ut vocentur ab hominibus Rabbi. In istis Maria
coeloruiu vim palitur, et violenli rapiunt illud. Sed eliotum confundit, quae Rachelem dimisit. Sunt et
sine inora ct repente; «on procraslinaliones quae- al.i, qui ad hoc contemplalinni vacant, ut simpli-
rcfls, vel inducias, sed occnpalionum tuarum citer vivanl; sed dum per studium intus mcns
itisruinpe vineula; dicens cuin Proplieta : Dirupisti quiescit, caro foris nullo confracla labore pingues-
vincuia mea, tibi sacrificabo liosliam laudis (Psal. cit. Pinguis igitur elevatur, et mcntem a speculo
cxv). El ideo non violentam vohintatem, sedvolun- conlemplationis dejicil, ita ut seipsam non videat,
lariam infer tibi violentiam; rapicns libi idoneara quae usque ad Deum oculos elevabat; el. infra sc
filiuni Silo. Quae aulcm singulis sint idoneac, pau- depressa torpeat, quae seipsam snpra se in ccele-
cis .idverlile. Sunt enim aliqui in s;eculo, tam siibus crigebat. Proplerea Maria chorurn confundit,
simplices quam paupercs, qui tamen forles sunt si Liara tenerc negligit. Sunt etalii, qui sic se tem-
coi pore, et de laborc manuum vivere didicerunl. poialibus subsidiis iinnicrgunt, cl curis siEcttlaribiis
783 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 784
implicantur, ut vix aut nuriquam orationibus aut, A cat pcr inferiores causas, id est secundum praesen-
meditalionibus ad Deum intendant.In illis Lia cho- tem statum operanlis. Unde dicitur : Adhucquadra-
rum confundit, quia Mariam diniisit. Videsne quo- ginta dies, el Ninive subvertetur (Jon. m). Et item
modo deducant chorum filiaeSilo? Non omnia pos- Ezcchiae : Dispone domui tum,' quia morierh tu, et
sumus omnes. Laborarepotes, placet libi Lia : eam, non vives (Isa. xxxvm). Et nola quod quoties hu-
dum tenet Marlham, accipe. Tua vis pauperibus jusmodi judicia liunt a Deo, condilionaliler intelli-
erogare, Martham diligis, accipe eam, sed intcr gasesse prolata, ulcum dicitur : Adhuc quadra-
Liam et Rachelem. Simplicitas cordis libi placet, ginla dies, elc, supple condiliouem, si non con-
vivere vis simpliciter; liat. Accipe "Rachelem; sed verlalur. El item : Dhpone domui tum, etc, sup-
inter Martham et Mariam. Psalmodiis et orationi- plc, si te non coi-rexeris. Unde Dominus per.Eze-
bus vacare desideras, rapere vis de choro Mariam, chiclem : Etiamsi dixero pcccalori: Morle morierh ;
sed tunc egredere de vineis, cnm hinc Martham, et et ille conversus egerit pmnUenliam, omhium pecca-
inde tenet Liam. Deducant ergo chorum filiae Silo : lorum suorum non rccordabor (Ezech. xxxni); in-
ad Canlicum Citharistae nostri Dicit enitn *:Labo- tellige conditionem, cum ail : Si dixero. Occullum
resmanuum luarum, quia manducabis, bealus es, et cl mulabile est, quando secundum causam judicat:
bene tibi erit (Psal. cxxvn). Quid agis Lia? Frange , quod ideo occultum est, quia nunc secundum infe-
contumaciam in labore corporis; frange corpus in riores, nunc secundum superiorcs causas jndicai.
deductione chori. Dicit etiam : Bealus qui inlelli- Secundum inferiores, ul simpliciier impossibilia :
gil super egenum et pauperem (Psal. XL).Quhl agis, secundum superiores ut possibilia Deo. Vcl impos-
Marlha? Detiuda teipsam, utlevius ad dediiceridum sibilia, quae praeler naturam, elsi conlra nalurim
chorum possis proccdere. Dicit iterum : Domine, uon sinl, ul ptimam graliam infundere, tioniineni
quis habitabit in labernaculo luo, aut quh requiescet a peccalis liberare. Vel illa impossibilia, quaequi-
in monte sancte luo ? Innocens manibus el mundo dem sunt ct praeter naluram, et conlra naluram ;
corie (Psal. xiv). Quid agis Rachel ? Deduc chorum sed tanien impotcnliam naturae juVat divina poten-
ex more, restringens manibus lalera, cttm tran- lia, scilicel quod Yirgo.popcr.it, quod uxorLolmu-
quillilal<?.' Dicit eliam : Jacta cogilatum tuum in tala est in statuain salis. Nam illa impossibilia,
Dopiino, et ipse te emilriel (Psal. Liv). Mentem quorum naturae impnlentiam non supplcl divina
qttippe patienlis bene pensare novit. Quid agis, Ma- potenlia, ut de irunco fieri yitulum, non judicat,
ria, da saltus leves, et a lerra siispende te, in tuae vel secunduin inferiores, vel scctindum supcriores
deduclionis processione. Sequilur : El pergite in r( causas. Siinpliciler vero possibilia dicimus, q": c
terram Benjamin. Quid enim hcec omnia prodest secundum cursum naturae, et consuctudincm,'
opcrari, nisi regni cceleslis inluitu ? Aliter labor fitint, ut quod homo de homiiie, bos nascitur tle
esset magnus, et fruclus nullus. Ut igilur labor bove. Possibilia aulcm Deo sttnt, quae quidciu non
parvus sit, et frucliis niagnus, sicut scriptum est: sccundum naluram, sed secundum consiicliidinem,
El videbanlur eidies pauci prm amuris magnitu- fiunt, ul qtiod anima corpori infunditur; boc eniin
dine (Gen. xxix) : pergile in terrani Bcnjamin, quia fieri judical secumlum superiores causas. Mauifc-
lerra Benjamin dicilur, terra filiorum dexterae. Filii sium vero ct imnmtabile eril judicium, sccundum
autem dexterae sunt, quos Dominus ad dcxleram relr\bulionem, quando reddel unicuiquc sccundum
slaluet, quorum lerra cSl, leira vivenlium, el re- opera stta; aliis dicens : Venile, bencdicii (Matth.
gntim quod.eis ab origine ratindi praeparavit, et xxv),aliis : Ile maledicli. Propterlot diversa et oc-
reddet, cum vcnerit judicare vivos ct mortuos, et ctilia jtidicia tlictum est : Judicia tua abyssus mulia
saBCulumper ignem. Amcn. (Psal. xxxvi). Inter lot lamen divcrsitates, ina om-
SERMO XXXIV. niuni vobis dala est senteutia. ln qita judicio judi-
IN CAPITULOGfcNERALl. cabitis, judicabimini (Malth. vn). Unde necesse es^t
Diligite jusliliam, qui judicatis terram (Sap. 1). D ut juslitia vestra plus abundet quam Scribaruni,
Tjimenles et vencrantcs eum, cui omne judicium vel Pharisaeorum. Nam illorum justilia crat infor-
dfcdil Pater, juste judicate, filii hominum. Timete, mala rigore; vestra vcro debet informari dilectione.
inquam, judicem veslrum, viri conjudices, quia ju- llla judicium habebat punitivum; veslra vei« vcl
dicia ejus abyssus niulta. Quis enim cognovit scn- raro dispensalivum, vel semper remissivum, ut :
s^im Domini, aul quis consiliatius ejtis fuil? Quis, Si percusserit le quis in maxilla, prmbe ei et alterain
ihquam, occullum et immobile, vcl manifestum et (Luc. vi). Unde dictum est : Diligite justiliam
mobile, vej occullum ct mobile, atil manifestuin et (Sap. i). Et quam, nisi diligcndam, id est dile-
immobile, comprehendit? Occultum et immobile ctione informatam, non limendam, et rigore infor-
est judicium, quo judicat praedestinatos. Narii se- maiam?
cuiulum hiijus. praedestinationis judicium, et Pe- Tamen ilajustiliam comitari debet rigor paritcr
trum quando negabat, dignum dilectione judicabal; et dilectio, ut ncc rigor sine dilectione, nec dilertio
Judara vero prodilorcra et miracula facientem, di- sit absque rigore.' Nam si rigorein habealis sine
"
gnum odio judicabat. Manifestum vero el mobile dilectione, similes erilis illi, qui cuni ligna cajdcret
t\»t, quando judicat per opcrationem; et liinc judi- ctim prophelis in silva, 1'crrum elapsum dc manu-
785 _ SERMONES. - SERMO XXXIV. — 1N CAPITULO GENERALI. 786
brio fratrem occidit (Deut. xix). Ligna enim caedi- A } pactum, quod tatibus arrhis et. lanto plgnore sub-
mus, cuVn aiiorum facta disculimus. Sed ferrum arrhatur, quod naturali pariter et civili ratione ni-
manttbrium fugit, cum opus rationem excedit. Fra- tilur; quod stipulatione» jur.amento, ultima volun-
trem vero occidit, quando eum inde deleriorem fa- tate lirmatur; quod praescriplione, bona fide, juslis
cit, unde debuit emendari. Si vero dileclionem tilulis cpnsuromatur; quod etiam causa, verbis,
absque rigore habuerilis, similes eritis ei, qui cum scriptis, forma, continentia, conlirmatione, prout
ligna caederet, ferrum elapsum de manubrio iii omne pactum ornari debet, vestitur : quod tandera
aquam cecidit. Cum enim aliorum facla sic discu- mundiburdo, et praetoris defensione invrolabiliter
fimus, et sic optts ralionem excedit, ut dilectio observalnr? Curramus per singula, et paclum hoc
absque rigore judicando servetur; necesse est, ut inyiolabile perscrutemur. De arrhis et pignore nos
dissolutio sequatur, et sic ferrum ralionis in aqua erudil paclum Judae palriarchae, qui tali pacto cum
perdattir. Est igiturrigor absque dileclione flagel-. Thamar convenit, ut ei haedum miltendum promit-
lum in manu furiosi, dilcctio vero sine rigore in teret, promissum mitteret; et ne pactum solveret,
manu contracli. Ergo rigor cum dilectione justilia annulum, armillam, et baculura arrhabonem dedit
cst diligenda, quia diieclione informata. Estautcm (Gen. xxxvm). Sic et ille universalis Pater, cui in
justitia chariiate informala. Esl autem jusliliacha- Oralione dicimus, Pater noster, ille, inquam, pa-
ritale informata pactum illud, super quo nos reddit triarcha, iri quo cjamamus, Abba, Pater, lali paclo
Deus sollicitos, ubi aii : Cum obduxero nubibus cm- Synagogam, quamquidem plantaverat vineam ele-
lum, apparebil arcus theus in nubibus; et recorda- clam, sed postea versa est in amajitudinem vilis
bor pacli mei, quod pepigi leCum (Gen. ix). Impassi- alicnae, unde et Thamar amariludo dicitur, sibi
bilem siquidem et immuiabilem Deum confilemur. fcederavit, ui Messiam in srmililudinem carnis pec-
Nec augeri polest, quia stimmus est; nec ininui, cali specialiler ei milteret, tanquam haedum ad fu-
quia unus est; nec loco mulari, quia ubique esl; ciendum Phase. Unde ipse ait : Non sum missus,
nec tempore, quia aelernus est; nec coyilatione, iiisi ad ores, qum perierunt domus Israel (Matth. xv).
qua sapienlissimus est; riec affeclu, quia optimus Dc quo Aposlolus : Pascha noslrum immolalus est
est. Uude Jacobus : Apud quem non est transmula- ChrhlHS (1 Cor. v). Interim aulem, donec promis-
lio, nec vicissitudinis obumbratio (Jac. 1). Non igi- sum exseculioni mandaret, annulum fidei dedit,
lur arbilremur, quod post recordalionis vigilan- operis armillam, baculum legis. Pro pignoj-e qui-
tiam, aegroiare debeat oblivionis lethargo; vel post dem legein, pro anha vero fidera ct operalionem.
oblivionis morbum, iteruni convalcscat recordatio- Q ( lnter piguus siquidem et arrham hsec assignari dif-
nis antidoto. Tamen recordari dicitur pacti sui, ut ferentia solet, quod pignus non recedit a jurisdi-
naturara humanam pigritantem evigilet: quac sem- ctionedantis; arrha vero transit in jus accipientis.
per inlirma est ad bonum, libcra ad malum : cujus Ergo qui legem dedit, ejus fuit legem adimplere,
ingeuium hehes, memoria madida in gratiaitim quia non fuit obnoxia legi Synagoga post adventum
actione, quani nulla ciconia piusit in antipelargosi, Messiae.Pignori quidcm debuit abrenunliare, soluta
id est in beneliciorum reiributione. Nam si se sol- promissione : lide.mvero et actionem pro arrha de-
licilum dicat cirea pactum quo nobis lcnclui' sola dit, quia etiani post advenlum absolula non fuil a
liberajilate "et uuda volunlate, qudnlo magis nos fide ct operatione. Sed misera baculuni reportavit,
sollicitos reddere debel id pactum, quo ei tenemur pignus contra legem relinuit, quia semper obnoxia
ex nccessitate? Quod enim pacto nobis tcnelur, in- legi esse voluit. Ipsa nos docet ralio de talibus.
duciteum volunlas. Quod aulem nos ei pacto lcne- Quid eniin baculus mulieri competit? Muliercm
mur, compellit nos ipsa neccssitas. Quod p»cto no- porlarc baculum, insania videtur; sed armilla et
bis lenelur, juslitia patiens est; quod a.utem nos annulo ipsam decebat prnari. Naturali vero et civili
ei leiieinur, justitia cogens est. Justiliam palienlem ulitur ratione:naturali quidem, quia, sicui lex ail,
dicunt, qua fit aliquid juste, qtiod tamen si aliler D 1 Nihil convenienlius quam pactum servare. Clamat
fieret, injttstum non esset. Jiistitiam.vero cogentem enim jus naturate : < Quod tibi non vis lieri, alii ne
dicuut, qua (il aliquid jusle; qu.bd si aliter fieret, feceris, > vel, < Quod tibi vis fieri hoC fac alteri. >
inler pa-
juslum non esset. Salvat igitur hominem Deus, et Isla duo, nisi paclum violetur, semper
id est pacis
jusle, qtiia justitia polestalis, quem si damnare ciscentes conveniunt : alioqui pactuin,
et amor
vellet, jusle damnaret, quia debito patienlis. Quein aclum, servare non possunt. Timor igitur
igitur salvat, juste salvat, quia debito facientis; ad hujtts observanliam pacli nos compellil. Nam
mcrito natura praevari-
quem dainnat, juste damnat, quia merito aequi- quia ratione civili nititur,
tatis. caiilis elidilur, et in naturalibus vulneralur, qui.
Justitia igilur patiente, vel salvat vel damnat, privilegio indultae bonitatis abulitur. Scriptum
<
quia vel debitQ facienlis, vel merilo palictilis. Unde qttippe est : Privilegium meretur araittere, qui
> Sed et amor ideo^
vpactum qno salvamur, cum in fcederalione fueril, concessa sibi abulitur potestate.
ptimo justitia paliens per ratihabitionem factum nos compellit, quia perpetua pace debet gaudere,
est justitia cogens, ut non dico-violari, sed nec li- qui contra pacis acium noscitur non venisse. Sed
ciiuin sit induciari. Nam quomodo violari potes iu hoc civili nililur rationc, quia prtclor clama» ;
787 D. GARNERII LINGCtfENSlS EPISCOPI 788
Pactum servaio. Quis igitur praesumptor lejnerarius A I Hic est bonae lidei contraclus, ubi luus in oinni-
aUdeat violare, si praelor ipse pactum se promittit bus-habetur profectus. Justis eliam litulis paclum
servare ? Firmatur autcm stipulatione, quia cum in hoc corifirmatur. Quod enim acquirilur, vel pro
baptismo diceretur nobis a sacerdote : Credis m haerede, vel pro emptore, vel donalo, vel pro le-
Deum f et responsura. fuisset : Credo. — Abrenun- gato, vel pro in dolem dato, vel tiiulo, qui dicitur,
tias Salanw? abrenunlio.— Vh baplizari? volo.: pro suo, possidenti ronfirmalur. Eece prb haerede
his oranibus stipulationibus a jurisdielione diaboli nos possidet, de quo dicunt vinitores : Hicest hw-
nos exfestucavimus; et divino paclo nos subdidi- res (Malth. xxi). Unde aifr : Rmredilas mea Israel
mus. Firmatum est eliam juramenlo. Juravit enim (Isai. xix). ldem eliam pro emptore. Unde Aposto-
Dominus, et non poenitebit enm (Psal: cix), jos>u- lus ; Empli enim esth prelio magno (I Cor. vi)„ Setl
randum, quod juravil ad Abraham, daltirum se no- et pro redemptore, qui pretioso sanguine nos rede-
bis(Luc. i), quod et factum est. Puer enim natus mit. Unde clamamus : Redemhti me, Domine, Detts
est nebis, et filius datus est nobis. Nos enrm jura- verilath (Offie.Eccks.). Sic eliam pro donato, quia
r vimas et slatuimus, cwslodire judrcia justitiae suae, nobis datus est, vel quia nos ei dati strmus. De
quolies nos obligavimus ei per verbum Psalmistae primo siquidcm dictum est : Puer nalus est nobh,
dicentis : Juravi et stalui, custodire judicia justilim el filius dalus esl nobis (lsai. IX). De secundo dicit
tuw (Psal. cxviii). ipse Patri : Sanctifica eos in nomine tuo, quos de-
Videat ergo temerarius violator, ne perjurio con- disti mihi (Joan. xvn). Similitcr et pro legato, de
vincatur. Sancitum est etiam ullima voluntate, quia quo ail Sophonias : Audiium attdivimus a Dotnino;
dieit lex : » Nihiiest quod.melius debeatur bomi- et hgatum ad gentes misil (Abd. i). Et cliam pro in
Tttbus qtram ut supremae vohiiitatis, postquam dotem dalo. Nam lidelibus suis sponsam, id est
aliud nihil velle possunt, libcr sit stylusr et liei- Eeclesiam suam, detavit pariler et ditavit. Titulo
tum, quod jam non redit ad arbitrium. > Dicit au- tandem suo nos possidet. De quo lex ait: Qttod in
tem Aposlolus : Teslamenlum Chrisli in morte con- nultius bonh est, nuturali ratione occupanli concedi-
firmatum es.t (Hebr. ix). Sie et nos, quotquot bapti- tur. Et hunc tilulura pro suo dicu-nl, quando rcs,
zati sumus, in morte ejus baptizati sumus. Figura t|uae nullius ulilitatis est, in jus oecupanlis per
quidem est mortis triduanae trina mersio aquae. exercititim el laborem cum ulilitate iransfertur. Et
Est igitur quaedam mors preliosa. baptismus, qua quid erai inutilius homine? Non solum inutiiis, sed
mortui sumus, sicut ait Apostolus : Morlui enim ctnocivus; non solum alii, sed el sibi. Sed jau»
estis, et vita vestra abscondita est- cum Chrhto in Q ( prorsus utilis factus est, cuni Deo debitum impen-
Deo (Coloss. m). Nec solum mortui, sed et conse- dit oflieium, tiracns Deum, et mandata ejus obser-
ptilti sumus ei per baptismum in mortem. Cum vaiis, boc esl omnis liomo. Quo igitur modo vio-
igitur baptizaremur, id est cum sic mereremur; landum cst pactum, quod talibus titulorum colum-
quae fuit noslra ullima voluntas, nisi ea qua^con- nis yidemus roboratum? Est eliam prnatum causa.
fessi sumus, quando quaesitum est: Abrenunlias Causa a casu vocatur. Et quo casu, nisi casu homi-
Satanw ? eit dictura est :AbrenuntM Haec esl no- nis, haec causa vocatur? In casu quippe hominis
stra ultima vohinlas, quara confessi sumus; et trcs vciiiunl in causam. Uiitts aclor et solum aclor,
slatim baptizali sumus; imo statim niortiii sunms. id eslDeus; alius reus,et solum reus, idest diaho-
Si igilur in morle lestamentum confirmalur, nulta ltis; terlius actor et reus, id est horao, sed diver-
ratione licet hoc paclum transgredi, nutlo pacto sis respeclibus, quia reos, quantum ad Deum;
licet hanc ultimara voluntalem violari. Coireumma- actor, quantura ad diabolum. Aelor vero et non
tur etiam praescriptione, quia dicit Petrus Raven- reus est Deus in causa hac, quia non est qui de
nas, sicut seripiam est in Decreth : < Triginta Deo debeat aut possjl conqueri, cum taraen ipse
annis humana; legos omnes sopiunt quaestioncs. > tam de homine, quam de diabolo maleriam ha-
Generalio vero Chrisli ineffabilis, post lot aniio- D ' beateonquerendi. ln boc quippe de diabolo poterat
rum curricula, qusestione adhuc lemeraria ventila- conqueri, quod agrum non suum ausus fuerit de-
tur? A simili. Pactum quod quadragrsies triginta metere.et messem Domini falcc deceplionis secare,
sex annis amptius confirmatum est, et observatum, quando Dei creatttram nori limuit suo dominio
licet iterum violari? Absit! Boria etiam fide con- subjugare. Hoininera vero tanquam servura fugiti-
firmantur. Nam quandb cum aliquo liomine pactum vum poterat convenire de inobedicnlia, et de vilio
- contrahimus, contractum
pacli propter hoc time- ingratitudinis arguere, convenire de criraine lacsac
raus, quod utilitati suae plusquam noslrae dare majestatis : et his omnibus probatur hoino reus.
operain conspicimus. Sed quis hoc pactum violare Nam actor per hoc coniprobatur, quia diabolum de
praesumat, cujus utilitas non ad illtim, ctim quo fraude, de mendacio, de calumnia, convenire pos-
coutrabimus, transfertur, sed in nos reciprocatur? set, si judex aut palronus possct iuveniri, qui co-
^Nam si libi Deus aliquid impendit officii, nonne tua geret eum juri parere. Sed hoc facere nullus pole-
erjt utilitas? Et si lu ei aliquod irapendis officium, ral, nisi Deus, Deus autem nolebat, quia honiini
quid ulililatis ui impcndis?
' Nonne ad te tofa refc-r- iralus erat. Oportebat ergo ad hoc ut Deus vellet,
tur utililas? , '
quod honio ct debifum solvcrct, ct saiisfaceret pro
789 SERMONES. — SERMO XXXIV. — IN CAPITULO GENERALI. 790
contemptu. Sed hoc implere non poterat homo; si A omnibus ei omnes famulantur. Nam sub eo sensu,
vel irrationalem, vel ralionalem daret homo pro qui est in significatione vocuin ad res, historia con-
debito crealuram. Irralionalis enim multo est ra- tinetur, cui tres scientiae famulantur, grammatica,
tionali indignior; rationalis etiam injustus intii- dialectica, rhelorica. Sub eo vero sensu, qui est
gnior rationali justo. Ergo nec inlcr ratipnales, - rerum ad facla myslica, continetur allegoria. Et
nec inter irrationales creaturas dignura tali recom- sub eo sensu, qui est in rcrum significalione ad
pcnsatione poterat quid inveniri. facienda mystica, continelur tropologia. Et his
Propter boc miseratus Deus hominem, multo duobus deserviunt arithmelica, geometria, music.a,
petdito digniorem dedit liomini, ut daretur pro astronomia et physica. Quidquid vero vel sub histo-
lioraine; et per hoc misericordia et veritas obvia- ria, vel allegoria, sive sub tropologia docetur,
vcrunt sibi': et misericordia quidem, qtiod dcdit causa hujus pacti, id est noslrae restaurationis
homini; justitia et veritas, quod datuin est pro edocctur. Nam quamvis in inilio suae narrationis
homine. Sic igilur salis datum est pro debito, sed Moyses tractet de operibus conditionis; principalis
satisfaciendura est pro conlemptu : sed nec illud tamen ejus inlentio fuit, iriformare lapsos de ope-
facere polerat, nisi qui nihil pcenae debebal. Ergo ribus restauiaiionis. Non enim corivenienter oslen-
pcenam sustinuit, qui pcenam suslinere non meruit, " dere posset quatiler homo fuerit reparalus, nisi
ut sic et debitum solverct, et satisfaceret pro con- prius ostenderet qualiler fuerit lapsus. Lapsum
temptu. Hsec est aclio nostrae pacis; et ideo pactumi vero ejus convenienter non oslenderct, nisi prius
hoc pacis actum vocamus, quod nulla ralione licet qualiter fuit conditus, explicaret. Ut autem osten-
violari, sicut nullus alius potest salvari. deret hominis institulionem, necesse fuit osten-
Verbis eliam ornalum est pactum mullifariei dere tolius mundi conditionem, quia facius est
multisque modis, nunc patriarcharum, nunc pro- propter hominem. Nam spiritus propier Deum,
phetarum, nunc aposlolorum, nunc cvangelista- caro propter spiritum, mundus propter corpus
rum : sed praecipue per Verbum, in quo locutus humanum. Hoc igitur ordine de rebus traclal:
est nobis Deus Paler; scimus, qtiia verbum illud Primo qualiter mundus faclus propter hominem;
veritas est, quod pactum confirmat, et ob hoc vio- secundo qualiter homo factus naturalibus et gra-
lari non potest. Ornalur etiam scriptis. Nam quaei tuilis bonis fueril praeditus; lerlio, qualiler lapsus,
theologia vel liberalis disciplina Novi et Veteris ad ultiraum quomodo reparatus. Omni igitur do-
Testamenti, imo et ipsorum philosophorum hoc noni ctrina pactum noslrae restaurationis ornatur. Or-
resonat, utfineni bonum rerum inilia sortiantur ?! Q natur eliara et forma, qua pacta anliquitus forniati
Sed in hoc decepti fuerunt philosoplii, quod eorumi solebant. Olim quippe cum antiqui pactis aliquibus
. alii voluptatem, alii vjrtutem, rerum finem esse: conveniebant, in loco quo paclum firinabant, effun-
dixcrunt. Ncc a veritale isti longe fuissent, si vir- debant sanguinem fcedaeporcac : unde pactum alio
tutem finem. finalem dixisscnt. Nam finis finalisi nomine a foeda porca fcedus appellalur. Sed quo-
omnium virtutum Deus. Unde Saloraon : Finemi niam in lege porcns est imraundum auimal, Moyses
loquendi pariter audiamus, Deum lime, et mandatai cum paclo populiim alligaret Domino, non sanguine
ejus observa; lioc esl omnis homo (Eccli. xn). Ergbi porca-, sed sanguine iluodecim taurorum, quos a
timoris et observantiae mandatorum non virlutes, duodecim principibus accepit, cujus niedietate
sed Deus virtulum causa finalis esse debet. Philoso- aspersit tabernaculum, et vasa, et populum; in
phi vero viriutem Deum esse, non donum Dei, crede- signum, quod si Domino servirent, Dorainus eis
bant,elpropteriiocevanueruiiLincogilationibussuis. ex paclo lenebalut'. Medielalem vero fudit ad cre-
HinceslquodMoySes.qui omni sapienlia yEgyptiorumi pidincm allaris, in signum.quod expaelo seDomino
saprentissimus perhibetur, greges seplem filiarumi popultis altigabat. Josue vero per aquae effusioriera,
saccrdotis Madian ad puteum legitur ajjaquasse, utt euuidem populum Domino, et populo Dominum
per hoc darelur intelligi quod iste qui praecipuusi D E obligavit. Salvator vero noster, non per laurorum,
theologiae fuit praedicalor, profundis sanctarum i sed per proprii sanguinis effusionem et aquae, tanto
Scripturarura mysleriis seplem liberalium artium i forlius nos sibi obligavit, quanto et Moysen imita-
amatores imbuerct; et ex ipsis philosophiae arlibusi lus est in effusione sanguinis, et Josue in effusione
theologicam sapieutiam comprobaret. Nam cumi aquae. Nam quando de ejus latere sanguis exivit et
illarum septera liberaliura arlium aliae de vocibus,, aqua, nobis duo sacramenta, alterum noslrae re-
aliae de rebus nos aedificent; quae autem de vocibus,, demplionis, alterum regenerationis, rainistravil. Si
alia de pronunliatione inslruit, ut grammatica : aliai igilur pacto lenebantur homines sanguinis fcedae
de significalione, ut dialectica; alia de utraque utt porcae, ut siatuerunt a^tiqui; vel per effusionCm
rhetorica ; quae vero de rebus, alia circa naturam, , sanguinis taurorum, ut voluit Moyses; vel pw'
ut physica; aiia circa formam : et quae circa for- effusionem aquae, ut statuit Josue; quanto magis ei
mam, alia circa mensuram, ut geomelria.; aliai debemus pbligari.qui per proprium sanguinem, et
circa numerum, ut arilhiiietica ; alia circa pondus,, aquam de proprio lalere effusam, sibi nos fcedera~
utmusica; alia versatur circa inotus,ul astrolo- vil? Ornalur qup.que continenlia. Continue enim
gia; Ihcologia in hoc omnes praeccllil, qnod i.nhis.i. pactiini nps praccedit, ciiin ei per cibum corporis,
™I D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPl 792
et potum (auguiiiis »ui foederamur. Sieul enim A quae adesse possunt et atiesse, proeter subjecti"cor-
Ecclcsia nunquam cessat a sacrameuto; sic etiam ruptionem. Substantialia vero sunt natiiralia vel
nunquam cessat a pacto. Continuatur enim pa- gratuita; quae abesse non pOssunt sine detrimenlo
ctum, dum continuatur sacramentum. Nam nihil subjecti. Haecbona dissipamus voluptuose vivendo :
aliud hoc pactura dicimus, quam communionem el unde nec restitulione gaudere dcbemus, donec in
unionem factam per corporiset sanguinis sui sa- conlrarium probetur. Tainen ut liulla vbbis rema-
cramentum. Ornatur landem confirmalione, quo- neat materia conquerendi, facta est nobis reslitulio
niara lex pactum confirmat, quae dieit : iVist mah- non solurii juris, sed etiain juris et facti; et boc cx
dueavtrith carnem Filii hominis, et biberith ejus abundanli, et praeter riieritum. Restilutio jutis est,
sanguinem, non habebith vilam in vobh (Joan. vi). cum sententia reslitutioiiis profertur; juris el facti
Et iterum : Qui tnanducat carnem meam, et bibit est, cum et profertur sententia, et exsecutioni nian-
sanguihem meum, in me manet, et ego in eo (ibid). datur quodret faclum est. Restituti quippe sumus,
Ecce obligatio pacti foedere saciamenli. Ecce quarV non soium ad possessibnem, sed ad cattsam, sed ad
certo certius debet esse, pactum Iioc violari ubn famam. Ad appellalionem enim ideo restitui nequi-
posse. Dieis lamen : Quod non pptest violari potest vimus, quia major non est, ad quem appellaie
induciari. Ut aulem inducielur, movet actas, cogil B debemus. Ergo ad possessioncm restiluli suinus.
nccessilas. jEtas quidem, quae niilii proniiltit spem Possessio nostra paradisus est, ab liac possessioi:e
poenitenliae, spem veniae, spem longioiis vitae./Ner fuit expulsus, et ea fuit Adam exspolialus. Sed
cessitas vero, quia non solum mihi, sed auiicis flammeum gladium atque versalilem aniovit, ct
'
meis, pareniibus, et Cognatis, nalus sum : <juihus jariuas cceli patefecit (quas protoplastus clauserat),
teneor prodesse et subvenire, quia ut ait Seneca, sanguis Christi. Unde et in typiim hujus reslilutio-
Oitus nostri partem vindicat patria, partem amici. nis et pocis redditae, Domino patiente scissum est
Unde Joannes : Qui habuerii substantiam hujus velum templl (Matth. xxvn). Restituti etiam sunitts
mundi, et viderit fratrem suunv necesse habere, et ad famain, quia cum propter infamiatii antiqiii
ctauserit viscera mserhordim; quomodo charitas Dei peccati amisissemus jus accusaiidi, lestilicandi,
munelineo? {I Joan. 111.)Ergo ut aniicis subve- judicandi : solo siquidem jure civili excipere posset
niamus, inducias habeamus. Bene. Actorem om- diabolus opposilum criminale, quia nobis imponeii-
iiium foro civili coarctandum exislimas. Forte quia libus ei meridacii crlmen et matitiae, posset el
dicis, actor debel sequi forum rei. Esto. repellere nos a causa dicens : Non poteslis contra
Qusero quas dari libi vis inducias. Nam quinque , me crrmen intendere, q"uia servi mei estis : IIUPC
sunt induciarum genera; scilicet induciae vocalio- per graliam Dei ad utramque faiuain, ecclesiasti-
riis, deliberationis, appellalionis, praeparationis, cam scilicet et civilem surous ita resliluti, ut non
restilutioiiis. Dicis ergo : Restilulionis inducias solum accusandi, imo et judicandi dala sit iiobis ia
peto, qttia spoliatus sum. eum potestas, sicut ait Apostoitis dicens,: Nonm
Hoc vere dixisli, quia similis factus es homini angelos jndicabimus ? (I Cor. vi.) Et sic eliam , ut
descendcnli a Jerusalem in Jericho; el jncidit iii ntilla suspicio, nullum opprobriuin faecis anliquae
latrones, et ex^poliaverunl eum, etc. (Luc. x). removeat. Ad ecclesiasticara igitur faniam restiiuti
Spoliatus es ergo gratuilis , ct vulnerattis in riatu-, sucnus, quia nobis data est accusandi seu jttdicaiuli
ralibus. Liberum siquidera arbitrium habes, sed facullas : ad civilem vero,' quia omnis antiqiiac:
depressum;" ingenium, sed hebes; memoriam, sed inlamiae suspicio et opprobrii confusio deleta Csl :
inadidam; rationem, sed quasi lippam; praeterea et hoc eodem modo ad causam sunms restituti :
gratuitis tuis spoliatus. Ergo quia spoliatus es, quia cura anie paclum istud nulia nobis expelendi
pelis restitui, qttia lex dicit, quod quantumvis contra diabolum esset facultas, 11011lanluni alle-
ciiminpsus, fur, haereticus, lalro, schismalicus;- gandi contr%cum, sedetiam, ut dictum est, data
dummodo neget se talera, nec adversus fuerit pro- D sil nobis in eum sententiandi potestas.
baium ciimen impositum, debet rebus quibus est Cum igilur frivola sit omnis restilutionisexcusa-
destituttts, restitui. Veruin quideni est, sed exci- tip, forle praeparationis inducias pelis. Nam pra:-
pitur vliium dilapidationis. Nam si aliquis vitio paratiouis iiiduciae diciiniur, quando quis negal se
dilapidatiouis infamatur, et propter hoc fueril ex- habere prae manibus'inslrumentum , vel lesles,
spoliatus, non debet restitui, sed in srqueslrum quibus causam suam debet roborare conlra aclo-
debent ablata custodiri, dpnecrei sibi commendatte rem, pelil in hnc casu instruraenta vel testcs. Sed
fidelem se patronum probaverit. Tu autem de vilio cum fere semper inciimbal actori probaire affirma-
dilapidationis judicaris. Nunquid similes sumus illi tivam quam intendit, non rco negativam: nam si
lilio juniorj, qui accepta portione, quae eum con- actor defecerit, reus etsi nihil praestilerit, obtine-
tingebat, abiit in longinquam regionem, et vivendo bit (fere lamen dixi, quia sicut quidam volunt,
luxuriose ctiin meretricibus omnia dissipavit, ita cxceptionem habet in causa divortii); mirum vide-
ut ad patrem reversus dicere cogerelur : Infixus tur, si contra tot actoriB et rei instrumenta, et
sum in timo prbfundi, et notiesl substanlia (Psalm. contra tot testes, privilegiis infirmari voluerit reus
LXVHI).Nam quasi accidentalia sunt temporalia, CQiitra leges et inluitae privitegia tibcrtatis. Tot
m SERMONES. — SERMO XXXV. — 1N CAPiTULO GENERALL 791
cnim inslrumenta nostrae salutis sunt, quol theolo- A . iiiinis, Malaehias videlicet propliela, oflicio angelus
gicae doctrinae documenla ; lot vero tesles, quot et nomine. Hic est, de quo diclum est, quod pro-
marlyres; quoniam et martyres Graece, Laline phetanti, verbis suis lestimonium perhiberis Ange-
teste* appellantur. Propterea petis appellationis in- lus apparebat. Ergo juxla prophetae teStimonium
ducias : sed frustra, quia petendae suul anle litis statttit in terris digniiales hominum Doniinus, se-
coiilestationcm, nisi ab iniqua scntentia. Sed post- cundum ordines angelorum, ut sicut in ccclis cha-
quam lis contestata, et adhuc ventilatur, nec pro- racter est cceleslis thepplianiae uniformis bealorum
mulgala est sentenliadiflinitiva, sed adhuc ille dies spiriluiim multitudo ; ita in leriis ejusdom theo-
crilicus exspectalur, in quo diclurus est Judex vel phaniae character esset mulliformis spiiitiialium
boiiis : Venite, vel malis : Ite, etc. (Matth. xxv), virornm unio. Noh ergo solum angelos suos facit
appellandum nou est. Ab illa anleni senlentia tan- spiritus, ct ministros suos flammam ignis, sed qui
quam iniqua, quis erit ausus appellare; vel qiteni, spiritu Dei aguntur, hi sunt angeli ejus : ct qui
quaeso , appellaret ? Nam fieri solet appellatio a fulgens splendore charitatis, facli sunl ejus mi-
minori ad majorem. Quia igiturillo Judice non est nistri. Nam sicut flamma ignis discernitur tribus
rnajor, lenebit absque dubio sentenlia, appellatioue modis, splcndore, calore, scintillatione;... et per
remota. Deliberationis ergo "dilationcs cxpostulas, R hoc, ut dictum cst, fiunt characleres ccelestis theo-
sed sero. Nara quando dicium est libi : Abrenuntias phauiae, qttam Joannes, cognomeiuo Scolus, ila
Sataum? Tu vero respondisti : Abrenunlio, quod diflinivit : • Theophania cst, subsequontibtis signis,
poslea ralum factura est conlirinationis sacrainen- noii subslantificis gcniis, menlibus ab imaginibtis
lum : qua fronle quasi de novo vis deliberarc, qttod defaecatis , supercssentialis et diflinilivae originis
sub morosa deliberatione licuit excusare? Quia simpla et reciproca maiiifeslalio. > Unde ct theo-
tamen lex ait, quod actor debet sequi forum rei, phania Dei manifestaiio inlerprelalur, a Theos,
Deus autem in hoc discrimine lilis actor, tu vero quod est Deus, et phanes, quod est manifeslaiio. Et
reus, videtur quod lege fori, non lege poli le debeat qtioniam sieut angclorum, sic vestriim est, Dei
couveiiire. Eslo. Non ergo tibi liceC deliberationis gloriam simplicibus manifestare, de Dei mani-
inducias obtinere. Lege quippe fori non danlur festalione breviter, velut introductionis modo pro
dilationes deliberationis, iroo impelitus stalim re - modulo nostro vobis aliqua disserainus. Sciendum
spondebit, vel capite plectetur; maxime si crimina- igitur quod quinque modis Deus inanifeslalur,
Iis fuerit causa. Lege vero poli tam in criminali videlicet voce, re, imaginatione, ralione, et ana-
. gogica conlemplatione. Vece Iribus modis, quia
qtiani in civili, habebit rc-us deliberationis inducias. P
Ergo quia lege fori vis cbnvenire aclorem tuum, vel secundum vocis impostlionem, vel secundum
deuegandae libi simt delibcrationis induciae; sed interpretalionem, vel significalionem. Secu:;durii
impetilus nisi suflicienler slatira respondeas, dignus vocis impositionem, cum dicitur : Ecce vir, Orient
cris capite plecti. Suflicienter enim dixi, ne calum- nomen ejus (Zachar. vi). Per imposilinnem hiijcs
niaudo, praevaricando, tergiversando, respondeas. nominis rir, inlelligo, quod ille vere vir esi,
Calumniari autein est falsum intendere, praevaricari cujus folitim non marcescil ; et per hoc Chri-
aulcm veritatem truncare ; tergiveisari vero est a stuin intelligo, quia vir dicitur vigens robore vel
proposiio lacessere; capite vero plecti, est Christo, rigore ; secundum inlerpretationem , sicul David
qui nostrum caput est, privari. Restant ergo libi . Christuin significal, quia manu forlis, vel vullu
vocationis induciae, diialiones nitnirtim vocalionis desiderabilh, inlerpretatur; secundum significatio-
ter triginta dierum lernis edictis cxpressarum, vel nem, sicut per manum Christus signilicatur, quia
uno edicto peremptorio pro omnibus ad arbitriitm ipse manus est, per quam Pater operatur. Re
judicis prorogato vel arctalo. Sed cum Judex per duobusinodis manifcslatiir , scilicet sccundum na-
apparitores suos apostolos jam cilatorium riobis turam et formam. Secundum naluram, ut cum
edilum dederit, et moiiilorium; non restat, nisi D t lego : Vicit Leo de tribu Juda (Apocal. v), Chiislum
peremptorium. Et quis illud exposlulet, aut desi- intelligo. Similiter cum lego : Ecce Agnus Dei, elc.
derct : Vm, inquit propheta, desiderantibus diem (Joan. i), per naturam agni Christum inlelligOj Leo
Domini. Dies enim illa dies irm, dies nubis et caligi- dicitiirChrislus propter fortitudinem; agnuspropler
nis, dies tubm et clangorh (Amos v; Soph. i). Non simplicilatem vel mansueludinem. Secundum for-
ergo necessariae stint dilationes vocalionis. mam etiam quatuor modis manifestatur Deus. Forma
SERMO XXXV. enim constat numero, pondere, mensura, et raotu.
W CAPITGLO GE.NERALI. Per numerum Deus designatur, sicut pei- unitatem.
Labia sacerdolis custodiui.t scientiam el legem re- Nam sicut unilas neque comniistionem patitur
quirent ex ore ejus : Angelus enim Domini exerci- neque divisionem, ila in unione Dei el hominis nec
tuum est (Malach. u). 0 quanta cst misericordia commistionem passus est Chrislus, nec divisionem.
Conditoris. Servi digni non fuimus, et angeti nomi- Per mensuram etiam figuralur, ut"in Ezechiele
namur. Magnum est, quod de nobis dicitur, et per calatnum mensurae, quo templum spirituale
tainen verum diciltir. Testimonium siquidem per- meliitir (Ezech. xi.). Manifestaair etiam pcr pon-
hibet is, ctijus leslinionia credibitia facta sunt dus. Undc per slaierain, quam Paler habet in ma-
705 D. GARNERH LlNGONENSIS EPlSCOPI 706
nu, idest in Filio, cequiias divini fudicii figuratur. A < contereniein pclias, ct subvertemem monles, post
Sicut per Joannem dicilur'•: Hwe dicit, qui habet commollonem et ignem, in siliilo aurae tenuis
stateram in manu (Apocal. vi). Secundum motuni Dcum esse non ncgavit, quia vero lunc proficit
liguratur, unde per slellam malutinam significatur. aiiima, cuin in conlemplatioiie deficit; quia nihil
Ecce quoinodp re manifestaturDeus. Nunc de iraa- imaginarium de Deo sentit. Unde Psalmista : Con-
ginatione videudum est. cuphcil el deficil anima mea iri atria Domini. (Psal.
Fit aulem Dei manifesUtio 3ecundum imagina- LXXXill). ,
tipnem tribus modis, videlicet per siinilem simili- Tunc enim vere probalur diligere, cum in con-
tudinem, per dissimilem similitudinem, per similem templatione probatur deficere. Propter hoc raentcs
dissimilitudinem. Per siinilem siniiliiudinem, ul si Deum contemplautes ab omni imagine debenl esse
comparatiorie angeli Deum manifesto, qtiia angelus defaeralae, id est purgatae. Talium est enim thco-
qui spirilus esl, et invisibilis, valde similis esl spi- phania, id esl manifeslatio Dei : quam superes-
rilui et invisibili Deo; per similem dissimilitudi- sentialem ct diflinhivam originem vocat Joannes.
nem, ut si quae Dei sunt, per sui contrarium com- SnperessentiaTem quidem, quia oiniiem supcrat
prehcndo, ut considerata miseria diaboli, quae sit essentiam, diflinitivam vcro, non perenipioi iam,
beatitudo Dei, cognoscitur : cognito quippe uno B I sed constitulivam, sed dtflinitivairi origincra, quia
contrai iorum cognoscilur ct reliquum, ct hujusmodi per eam omnis res liabet suae definitionis originem.
similis dissimilitudo in Evangelio iiivenitur, ubi Omnis enim res habet propriam diffmitionem, pcr
legitur : Recordare, fili, quia recephti bona in vita quam specilice differt a caeteris. Debct igitur esse
tua, et Lazarus similiter mala (Luc. xvi); per dissi- simpla manifestatio Dei, quia nec divisiones niem-
milem similitudincm manifcstalur Deus, quando brorum, vel mutationes locorum, vel varietntes
per aliquam rem vflem ct abjectam figuratur. Unde temporum, aut eliam spiritualium affecluum va-
in Psalrao : Ego aulem suni vermh, et non homo rielatcs, cogilare debemus.
(Psal- xxi). Quid enim vcrme vilius, quid Christo Hujus autem superccelestis theoplianiae tres in-
dignius? Et lainen per vermein Christus figuratur. ccelisdescribit characteres idem Joannes; ad quo-
Ralione manifestalur Deus. Sed hic nolandiim riuri simiHtudiriem etiam in terris fecit sacerdo-
quod res ralione manifestatur iribus modis, scilicet tes angetos. Primam vocal epiphaniam, sccnn-
praccedenlibus, comitantibus et subsequenlibus si- dam hyperphaniam, terliam hypophaniam.. Et
gnis. Praecedeniibus, sicul medictts ex pulsu vcl unamquanique trinis distinguit ordinibus angelo-
urina vicinum morli cognoscit acgrolum. Comilan- rinn. Dicilur autem epi sttpra, hyper medium,
tibus, sicut percirculum vinum vaenale oslendilur; ^1 C
hypo infra. Esl enim superior, media, el inferior
subsequentibus, sicut per cinerem ignis iu camino phania. Epiphaniam diflinit hoc modo : Epiphania
fuisse probatur. Sciendum ergo, quod Deus seniper cst ministeriis incalescenlis affectionis allioris in-
subsequeutibus signis cognoscilur, quia Deum nihil luittis judiciique libra resultatio dislribula. Distri-
praecedit. Propter hoc dicit Joannes : < Tlieophania bula dicit, id est dislincta. Dislincte enim resultat
esl, subsequenlibus signis, elc. > Sequitur : Epiphania ministeriis incalesccntis affeclionis in
< Non substatilificis gcniis. > Subslanlifica genia seraphim. Affectttose siquidem aniore divino sera-
sunl subsislenles causae: et nutla causa subsislil, phim incalescunt: unde ardentes vel incalescentes
quare Deus sil. Quia si hoc esset, oporleret, quod iiilerprelanlu r. Resullat eliam ministeriis aliioris
: fieri intuilus in cherubira quia allius et subtilius cun-
~causatum causam suam praecederet quod
non poiest, maxime cum ipse Dcus sit omnium clis inferioribus divinara majeslatera iniuentur :
causa, el catlsa causatissima. Quod aulcin seqititur, unde cherubim plenitudo scienliw inlerprelatur-
Menlibus ab imaginibus defmcatis, dictum est, Resultat etiam Epiphania judicii libra in thro-
proplcr anagogicam contemplationcm, qua Deus nis quia in ipsis Deus, quasi rex in llirono sedet
proprie contemplatur, quia ininus proprie per iriia->Q ] ad judicanduin, ut per ipsos judicet orbeni terrae
gines manifeslalur. Unde Rachel cum portaret se- in aequitate. Hyperphaniam ila diflinil : < Hyper-
cum idola patris sui Laban, coniprehensa supposuitt phania est sui participem insignions scalari re-
ea sibi. Requisita vero dixit : Non possum assurgerei verentia, usumque cjus edocens, arcensque con-
tibi, quia secundum morem mulierum accidit mihii trarium. > Insignit enim hyperphania sui partici-
(Gcn. xxxi). Racbel siquidem contcmplativam de- pem minisierio dominalionutn scalari reverentia.
signat animam, quae tunc portat rdola Laban, cumi Oflicium eniin dominalionum est, docere subdilos
secundum imagiries contcmplatur. Scd ca poslcai reverentiam prtelatorum. secundum diversos gra-
sibi supponit, cum imaginala credit imaginibus esse5 dus dignitatum : unde el scalaris vocalur. Aliier
majora; non aequalia, sed valde dissimilia. Ett enim priori, aliter abbali, aliter cpiscjOpo, aliter
secundum morem mulierum accidisse sibi conlite- tandem domino papaeobediendum est. El quoniam
tur, quia tolum humanae infirmitali deputat, quod1 quidam sunt, qui scientiam habeiit obediendi, sed
ad illara simplieem el divinam naluram per aliquas3 non ttsuiii : quod eniin habeiil scient a vel habitu,
similitudines attirigere se credebat llinc est eliam,, noii habenl actu ; ideo principaiuuni esl ofliciuni,
Et
quod Elias in ostio spcluncac suae post spirituml usitiii ct aclum liujus-ivvcicntiae nos docerc.
797 SERMONES. — SERMO XXXVI. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM. 798
dileclione, carnis infirmilate, diaboti suggestione : A , tueor angelorum. Ciim vero quidam naturae legi-
id-eoofficium potestatum est omne contrarium ar- bus occurrunt, conlra naluram carnis legibus ser-
cere. flypophaiiiam vero sic diflinit: < Hypopha- vienles, dolis inlendentes et fraudibus, ludis et
nia est naturae legibus occtirrens et arcana resc- vaniloiiuiis, magis quam spiritualibus, illorum ef-
rans pro sui capacitale. > Naluraf siquidem tegibus; ficiunlur characleres, qui de ccelesti hypophania
occurrunt virtutes quia prseler usilalum cursuni cet-iderunt. Necesse est ergo, ut labia vestra cu-
naturae, secundum superiores causas, per eos Deus; stodiant scientiam, quia non suflicil una clavis ad
frequenter miracula operatur. Arcana eliam rese- ligandum vel solvendum, sed cum potenlia solvendi
rant, sed pro sua capacitate, quia aliter angeli, seu ligandi necessariaesl scientia discernendi. Ergo
aliter archangeli cceleslia nobis secreta revelant. q"uia r.d judicandum congregati estis, trium le-
Archangelorum enim est, summa et maxima, an- gtim judicium ante nienlis oculos liabere dcbetis,
gelorum vero minima nuiitiai-e. Talium eslis, dile- Iegis videlicet naltiralis, ctijus judicium est : < Quod
ctissimi palres, in terra characteres, quos angc- libi non vis fieri, alii ne feceris; et quod tibi vis
lps vorat Malachias. Cum enim ardore divini amo- fieri, alii feceris. > Interdum tamen uti dcbclis ju-
ris incalescitis, cmn.altiori intuilu in libro vitae per dicio scriplae legis : raro tamen, et qtiando occur-
conlemplationem legitis et studctis, cum judicii li-. B rit causa inevitabilis, cttjiis judicium est, Denlent
bra justura judicium subditis judicatis, epiphania? pro dente, oculum pro ocutu (Deut. xix). Sed raro,
cliaracterem induitis. Cum in ipsa vero vcstra prae- ut diclum esl, sicut ail tegislalor nosler beatus
latione subditorum vestrorum conservos vos csse Benediclus, qiiaudo scilicet nihil proliciunt un-
cognoscilis, cura usum obedientiae pradalis vestris guenta adhorlalionum, viudicta vcrberum sua et
impendilis, sicut vobis impendi vullis; cumque fralrum suorum oratio, si prius hacc fuerinl ad-
his, omnihus contraria viriliter arceiis ; hypopha- hibila, nihilque proliciant tunc ulatur ferro abscis-
niae parlicipio estis insignili. Cum autein in carne sionis, sicul scriplum est : lnfidelh si dhcedil, dis-
praeler caruem vivitis, el in lenis vitain ccelestem cedat (I Cor. vn) ; ne una ovis raorbida loluin
ducitis, illudquod dequodamsanclo Iegitur(28), imi- gregeiii conlaminet. Saepius lamen, et fere semper
tantes, < Primum miraculuin, quod fecit, ipse eral;> nisi forte palientia vestra vir impttdens el incor-
quando eliam arcana ccelestia rcseralis unicuiqtie rigibilis abutatur, jttdicip legis spiritualis uli tle-
p.o stta capacitale, spirilitalibus spiriltialia com- bctis; illo videlicet, quo dicilur : Si te percussit
paraules; mel et lac habcntes sub lingua , cibuni quis in maxillam, prwbe ei et alteram (Maith. v),
ct poum ccelestium convTviis nuptiarum prae- ut sic lanquam viri sapientes et disereli, scialis,
parantcs, in lerris hypophaniae oflicium exhibetis. iii quibus reriiissivum, in quibus vero puiiitivuui
Necessc esl ergo ttt labia vestra scientiam cu- debealis judvcium exercerc, scienles, quia in quo
stodiant. Labia qtiidem, qttibus crcdila sttiit elo- jutlicio judicaveritis, judicabimini, ab illo judice,
quia Dei labia quibus datum est, illud eulogium qui reddct uiiicttiquc secundum opera sua, cum ve-
proferre, quod paiiein et vinum transubslanliaie nerit judicarc sacculum perignem.
. potest iu corpus et sanguincm Chrisli : labia, qui-
bus commissa est solliciludo orandi pro veslra et SERMO XXXVI.
populi ignorantia; labia, quibus data esl pote- INFESTOOll.MllIsAi:cTonuy
stas ligandi et solvendi, ulpole quae facta sunt Congregate tlli sanctos e.jns, qui ordhianl tesla-
clives regui coelorum. Nain quoniain quoiuni- meiitum ejus super sacrificia (Psal. XLIX). Ncmiiii
dara tabia non cuslodierunl scicntiam, peiierunt novum videalur, quod bealus Bonifacius antiquuin
propter suara insipientiara. Et qui stantium esse illud templiini a Plioca C.csare impclraiuin, in lio-
debuerunl, cadenlium facli siiiu chaiactercs aiigc- nore sanclorum Omnium hahcri voluil consccra-
lorura. Non enim ignorat prudenl-a veslra, fratres luin. Praeceptum cnim in Israel est, ct
judi-
charissimi, quod de quolibet ordine angeloruin j) ) cium Deo Jacob. Praeco siquidem ille anliquiis,
aliqui cecidcrunl; et in hoc caliginoso acre relrusi' pra:feclus in canloribus, Barachielis filius, pisca-
perverlunt homines, et quasi quosdam sui chara- tores illos, quorum rclia rupla sunl a conrlusione
cleres in operibus suis eos efficiunt. Cum enim piscium suorum redarguens : piscalores alios,
quo-
video quosdam igne cupiditalis ardere, quosdam rum retia rupla non fuerunt a conclusione pi-
abuti dono scienliae, quosdam subditos sine discre- sciiim ccntuin quinquaginta triuin, cxhorlalur,
tione judicare : illos sine dubio intueor, qui de cce- cum ail :
Congregate illi sanctos ejus. Intitulaliir
lesti Epiphania ceciderunl. Curaque alios video, enim Psalmus Asaplt. Quis sit aulcin cx
Asaph,
qui nec scientiam habent reverenliae, nec usum genere, ex dignitale oflicii, ex nominis interprcla-
ejus praelalis exhibent, quae sibi volunt a subdilis tione, dignosccre non erit inutile. Asaph, sicul in
exhiberi, nec arccre" volunt contraria virtiitibiis, Paratipomenoii legilur, fuil lilius Barachiclis eui
sed sordescunt in faecibus suis : illorum, qui de facttis est inlcr cantores unus
quatuor magislrn-
coclesti hyperphania lapsi sunt, characlcies in- rum.
Iiitcrpreiaiur auleni sytiagoga, sivc quod
(-»; &. Bcrnaid. hoc de S. Vidorc dicit serm. de eod. Victor.
'99 D. GARNEftll LINGONENSIS EPISCOPI' 801)
idem esl, congregatio: Sed cum omnis corigrega- A pturi, dici potestis Asaphet fllii Baracliielis. Asaph,
tio sive nominum sit, sive pecudum, synagoga pos- propter coiigregalionem virtulum; Barachielis, pro-
set appellari, proprie tamen synagoga dicitur, con- pter benedictionis donum. Barachiel eirim benedi-
gregatio populi Israel. Sed cujus Israel ? Est eriim ctio Domini interpretatur. Asaph igitur estis, per
lsrael secundum carnem, et cst Israel secundum meritum; Barachielis, per praemium : Asaph per
spiritum. Nori omnes, ait Apostolus, qui sunt ex Is- gratiam, lilii Barachiclis per retributionem. Asaph
rael, hi sunt Israelitm sed in Isaac, id esffilio pro- eslis, qui magislerium tenet in cantoribus. Nam
missionis, vocabitur tibi semen (Rom. ix); semen ctim in citharis et tympanis et choris, et diverso
inquam, de quo diclum est ad Abraham : In se- > genere musicorum dulcis sonus suavisque lier1
mine luo benedicentur omnes gentes (6'en. xxn). possil barmonia, super omnes coram Deo dulcis
Quod exponens Apostotus : Non ail in seminibus, in- est ille metiodorus : in quo tangilur corda cordis,
quit, quasi in multis; sed in semine tuo, qui esl . et vita respondet verbis : ubi tangilur acuta per
Chrhlus (Gat. m). Hli ergo Israelitae sunt, qui in devolionem ; gravis vero corda per patientiam et
Cliristo benedicti sunt. Sed qui sunt hi benedi- tribiilalionem. Quomodo in canloribus primatum
cti ? Omnes qui viderinl istos cognoscent eos, quia lenere non debeat qui canere novit per praedicalio-
isli sunl semen cui benedixit Dominus (Isai. LXI). R nem tuba, in psallerio vero, qui a superiori sonat
Quis enim videns obedientiam vestram, abstinen- per contemplationem; in cilharaquae ab imosonum
tiatn vestram, laborem vestruin et devotionem, in reddit, permiseriae suae discussionem; in tyinpano
vigiliis, in jejuniis, in psalinodia, non cognoscat, percarnis mortiflcationem; in choro per fralernam
quotl vos eslis semen Domini Sabaoth, scmen de dilectionem; in chordis per cordis intentipnem; in
scmine, quod Dominus reliquit nobis? Nisi enim, organo per devotionem ; in cymbalis jubilatipnis ct
ait Scriplura, Dominus Sabaoth reiiquhsel. nobh bene sonanlibus, per hilaritatem et exsultationem ?
semen, quasi Sodoma fuissemus, et qiiasi Gomor- Bilarem enim dalorem diligit Deus (II Cor. IX).
rhm similes essemus (Isai. 1). Vcrumlamen, charis- Tales cantores eslis vos, fratres charissimi; ettali-
simi, vestra congregatio Asaph Barachielis est : bus instrumentis aures Dei mulcere didicislis. Cla-
et vcre Asaph dici potest: Asaph, quia multae fi- met igitur Asaph : clametis et. vos, clamet piscato-
lia> congregant divitias, vos supergredimiiii uni- ribus nostris, quorum relia rumpi non possunt.
versas. Vos enim estis acervus ille_ leslimonii, Clamel illis, instiltaiido; clamet islis, exsullando.
congregatus in confcederatione Jacob ct Laban. clamet illis, ad increpandum; clamel islis, ad ex-
Nam quod ipse Dominus pacem habeat cum po- r hortandum; clamet illis, ut foras miltanl pisces,
pulo terrae, quasi cum Laban, in patientia vestra qtii ruinpuiit retia; clamet istis, ut congregent el
et pcrseverantia yestra testimonium perhibetis. gaudeant in captura. VuVtisaudire charissimi quae
Quoiics cnim in labore fortitudinem, in tentationc sunt anliqtia relia, quae rupla sunl, qui piscalores,
patienliam, in opere bono perseverantiam, demon- et qui pisces fiierunl? Anliqiia retia, antiquam il-
slralis, lapides in acervo testimonii congregalis. Ex lam arbitror Synagogain quam modo dilaceralam
liis siquidem tumullus teslis eflicilur, in quo pri- videtis et dispersara. Et in compositione retiiim is-
nium lapidem Jacob posuit; el posl ipsum fratres toruin, nodos possumus appellare signa, illa quibus
ejus. Cum cnim Domiiius in lucta passioriis tan- antiqui Dco adhaerebanl; vel eorum opcrationcs,
quam luctalor insuperabilis, (Nara Jacob luclator qui inter eos saricti erant. Nam sicut ex duobus
iuterprctatur,) palientiam demonslraret, lapidem funiculis nodus efficifnrt sic ex Dei miraculis, ct
posuit in acervo." Deinde quando filii ejus, sive patriarchartim operibus, licbat in rclibus nexus
fratrcs, ad imitationcm cjus diversas virlules ac- amoris. Ut enira antiquos Deus diligeret, quasi
cuinulanl, lapides in tumulo coacervant. Fild eniin quidam nodus erat innocenlia Abel, jtislilia Noe,
sunius, in hoc quod est Deus; fratres, in eo quod Abrabae fides, devotio Isaac, afllictio Jacob, man-
rst homo. Filii suraus, in hoc quod fecit nos ; fra- D suetudo Moysi, forlitudo Davidis. Ex alia vero par-
tres, in hoc quod humanae naturae tlefeclui absque le, ut ipsi Deum diligerenl, suscepit saciificium
peccato nobiscum communicavit. Filii ergo sumus, Abel; salvavit ab aquis diluvii Noe; ditavit Abra-
pcr gratiae donum; fralres, per naiurae consortium. ham in Chanaan; desiderium lsaac implevit; Ja-
Uude ncc confundilur fralres nos appellare, dicens cob de manibus Esau liberavit; Moysen el fratres
quodam loco sic : Narrabo nomen tuum fralribus suos filios Israel, de sub jugo Pharaonis eduxit;
meis (Psal. xxi). Vos igitur quos ad glorificandum David de post felantes assumens , in rege sublima-
seipsura amor Chrisli ab aquilone et mari congre- vit.
' Iu islis ergo et talibus antiqua relia conlexuit.
gavit in unum, vos, qui cura vero Jacob iu confoe-
deratione Dei et hominis, non dispergilis, sed col- Sed pisces in retibus paulatim palpitare cceperunt,
ligitis cum eo, sicut ait: Qui non colligit mecum et ruperunt retia. Quid enim pusillaniinitas ipsa,
dispergit (Luc. xi): vos, inquara, qui virtutes con- . qua conlra Deum lniirmurabanl, inter ^Egyplios et
gtegando, in hac valte lacrymarum ascensionesi mare Rubrum? Quid.illa superfluitas in Mara pro
disponitis ut asi-endatis in montem Doraini, aiiiariludine aquarum? quid illa murmuratio in fa-
uiisei-icordia:n et benedictioneiri a Dco acco- siidio levis cibi? quid illa voluptas indesideriocar-
801 SERMONES. — SKRMO XXXVI. — IN FESTO OMNIUMSANCTORUM. 802
nium jEgypli (Exod. xvn), nisi interruptionis fora- A sanctimoniam custodiunt. Hinc est, quod polenlibus
mina, quae fecerunt pisces in relibus congregati ? clamat subditus : Ecce tot annis servio vobis, nec
Hinceiiim vinculum dilectionis inccepit dissolvi, quo unum de mandalis veslris praeterivi; vos nec unam
cum Dcp innodali erant, cum ipsi beneliciis ejusin- obedientiam roihi dedistis. Et tanquam filii illius
grali, ^Egyplum cupiebant; fecerunt vitulura con- evangelici ore loqucns Patrem suum sollicilat di-
flatilem; murmurabanl contra Mbyscu ; ipsum quo- ccns : Ecce iste, qui modo de saeculo venit, qtii hue
queDeuin blasphemabant (Exod. xxxn). Scd tamcn vsque portionem suam, vivendo luxuriose, dissipa-
si inler eos aliqui lales inventi suul, qui Deum in vit; postquam intus vcnit, slatim ad obedientiE.m
hujusmodi blasphemiis offenderent, propler aiiquos vocalusest. Egoaulem tot annis, strenue conversa-
tameu, qui inler cos sancli. erant, parcebat loli lussura; et abbasnec unam obedientiam dat mihi.
multitudini; nec relia funditus perniittebatdissolvi. Alii vero non hominibus, sed daemonibus congrc-
Ipsc eniiii esl, sicut locutus cst ad Abraham, qui gant, sicut ii, de quibus dictum cst : Immolaverunt
proptcr decem juslos, Sodomjti% omnibus peper- dmmoniis, et non Deo, diis, quos ignorabanl (Deut.
cisset: si in-Sodomis eos invenisset (Gen. xvni). xxxu). Genles enim in honore deoruni suorum,
Sed quoniam paulalim charitate liliorum Israel re- plerumque inabdicalionc rei lemporalis, pleruinque
frigcscente, lanla inler eos exerevifmalilia, tanla " in abstinentiis, mulloties vero in carnalibus sacri-
superbia, tania cupidilas, clinfidelilas tanta, ulnon liciis, sollicite intendebanl. Veteris vero Testamenli
tantuin mali in seipsos, vel in sanctos Dei essenl, Patres, nou honiinibus, non daemoniis, sed Deo,-
sed in ipsum Dei Filiuai exardere, tenere, occidere devoli erant; cultttm rcligionis iilius persolveiites
non limucrunl :nullus ulique intcr eos bonus in- ci, quain illi daemoniis.exhibebant. Et.hoc mullo
vcntus est, sed sicnt Sodomitis pares inventi sunt ir.elius; illi cnim nec fidetn, nec verae religionis
in praevaricalionc; sic eliara eis pares facti sunt in cullum Iiabebant. Isli vero elsi nondum verain re-
rcprobatione. Hinc igitur esl quod Asaph Synago- ligioncm cognoscercnl, lidcm lamcn jam habcbanl.
gam illam redarguens, ibi dicit : Peccalori aulem Sed tandem crescente. fide, crevit religio.Nam ordi-
dixil Deus: Quare tu enarras juslilias nieas? (Psal. nare testamciilum Dei inccepcrunt novi lestamenti
XLI.X.)Sical jam diximtisi piscalores, quorum retia Palres, snpcr praecepto sacrificiorum : <|«od illl
rr^iia non sunt, ad cbpiosam capturam invilat, ubi carnaliter intendentes, inlentionem daloris con-
ait: Cvngregale illi sanctos ejus (ibid.). Relia enira fundebaiit. Non enim de re sacramenli, sed de sa-
quaerumpi non possunl, praesens est Ecclesia, quae cramento rei; non de vcrilalis signo, sed de vcritate
est congregatio sanclorum : quorum nodi sunl hinc signi; non de significante, sed significato, loculus
'
religio, vita vel morcs, intle vero nalu-.ae, graii.e, ct est Deus, ctim dc lcgalibus cacremoniis eis loqtte-
glorke doniun. Istorum igittir relitim sunl pisccs, relur. Unde in hoc eodem Psalmo ait : Non in su-
subdili; piscatores,. praelati. lpsis ergo dieitur : crificiis luis arguam le (Psul. XLIX).El : .Nunquid
Cvngregate illi, pisces bonos, non. illos qui confiiu- uianducabo carnes laurorum : aut sanguinem hirco-
il-jiil legem Dei; in sle; ilibus ol.senantiis, cl sa- rnm polabo? (Psat.cv.) Hinc eliam perlsaiain ait :
crificiis carnalibus, sed congregaie sanctos illos.qui Quo tnilii n.uliiludinem vicli.narum veslrarum ? Ple-
ordinant lestamentum ejus super sacrificia. Vos igi- nussum (Isai. i), Et per Jcremiam : Comedilc, aii,
lur, fratres, congregale, vel praedicando, vel opere carnes, qnia non sum loculus de Iwlocuustomalis
sectaudo, vel honore prosequendo. Praedicando san- islis, die qua eduxi vos de terra JEgypti (Jer. vn) :
ctificandos; opere sectando, quos vidclis imilandos; siguilicaus, quod de spiriliialibus sacrificiis, el nou
lionore prosequentJo remuncralos, vel remuneran- carnalibus iiilendebat. Unde ad illorum differentiam,
dos. Secuiidiim enim metonymiam, quae figura est, qui sic in zelo Dei, queiii utiquehal.cLanl, scd non
per quam conlinens designatiir*;ii contento, sanclos sccundum scienliam, super sacrificium, Dei inanda-
congregal, qui sanclorum sanctitalem coacerval. lum confundebant, dicliini csl: Coiigregale itli san-
Si cnim imitamini in conlemplatione Dei angelos, ry clos ejus : qui ordihanl testamentum ejus super sa-
patriarchas in fitle, propbeias in spe, cvangelislas trificia. Non qui confiindtnil, sed illos congi-egale,
in pnedicalione, apqslolosin religione, in continen- qui secundum inandalura in s-acriliciis suis sai ap-
tia virgines, iu palientia niarlyres, in abslineiiiia ponunt, pellem detrahunt, et ut felus varios parianl,
confcssores; bene congregalis sanctos omiies. Con- in caiialibus suis virgas, partim cum conice, par-
gregale illi. Cui illi ? Illi qtti locutits esl : Deus Deo- lim decorlicatasmilluiil. Quid est sal appouere?
rum loculus esl, el vocuvit lerram, a solis orlu usqv.e Mandatuin sncrificii sccuiidum spirilualein sapien-
ati occasum (Psal. XLIX). Eorum autem, qui con- tiae sensum inlelligcre. Quid csl pellem delraherc ?
greganl, alii stint, qui Deo deoruin cohgregant; alii Relinere sensum, et lillerae velamen reraovere; hoc
vero diis, id est hominibus, sive daemoii<is.De ho- cti.im est virgas decorlicare. Cum eniin praelati iu
minibus dictttm esl: Ego dixi: Dii estis, et filii ex- libris, quasi iu canalibus sensum spirilualem in
celsi omnes (Psal. xxxi). De dtcmoniis autcm : Om- lillera ruminant, ut inde subdili virlules varias ac-
nes dii genlium dwmonia (Psal. xcv). quirant, virgas decorticanl, ut varios fetus oves
Ilominibus ergo congreganl qui prbpter graliam parttirianl. lsli ergo sunt, qui ordinanl teslamentuir
Lotentium, sive propter henorem tcrrenum, vilae Dei supcr sacrificia. In illis siquklem sacrifiuis
803 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 80*
nihil aliitd legislalor intendere voluit, nisi quod in A enim conlemplalivus esse deshleral, oporlet, ut in
fpsis intendebat oslendere, quomodo, vel in bonis caslimonia vita?.intendat, ul illam quae gemitum
qu» sponte lieri solent, vel in bonis quaefieri solent docet, doelrinam quac^at: gemitu el conteinplalione
per nccessitatem, se deberet liabere. Bonum eniin, aka pctat. Hic offerl turturem in holocaiistum, cu-
quod sponte lit, quia coram Deo dignius est, primi jus ascellas frangit, qtiando propler studium vacat
ordinis esse demonstrat, cum ipsum"per specics a labore; vesiculam tollit, quaiitlo stipcrbiam rejicil;
suas primo subdividit. Bonorum enim quac sponle plumas vero abjicil, cum prislinani vanitalem relin-
fiunt, quaettam cuin majori, quaedara cum minori quit; sangiiinem in basi allaris fundil, qui pro Dco
devolione perpetrantur. Igilur quaecum majpri de- lolius carnalilatis affectum contemnit. Secundnm
volione liunt, suli liolocauslis; illa vero quae cum eumdcm ritum etiam columbam immolat, qui sim-
minori, sub hostiis pacilicis memorantur. pliciter in cogilationc cogitat, ut scriplum csl: Me-
Ilem, bona illa, quae ciim majori devolipnc fiunt, ditabor ut columba (Isai. xxxvm). Similam aulem,
qitoedam ad aclivam, qtucdam vero ad ccnlcnipla- qui in observantia purae conscientia', et per con-
tivam viiam perlinent, eo quod activa vita prior sit, temptum siecularis vilae oflert de clihano, et per
non dignitalc, scd exereitio. Activam vitam dividit morlilicalioneni camis de cralicula; et de sartagine
in liolocausta bovis, ovis el caprae. Suntcnim qui- I° per frixiiram mentis : qtiae quando cum dcvotionc
dam, qui sc lotos Dco comniiltunt, forles roborc, patitur^ oleosimilam linit; et cuin inter isla devo-
slrenui labore, qui secundum Dei mandattiin, re- tioneni orationis non amitlit, etiam in sacrificio
linqiiuiit omnia; el sc el fralres suos de laborc ma- thus admittit. In ISIOtamen sacrilicio nec iennen-'
iiiiuin suarum pascunt. Isti bovcm in holocaiisluni tum, nec mel debet admisceri, quia nec malitia.nec
ponunt. Qui quindo nihil lerreni pramili in labore carnalis dcleclalionis dulcedo debet diligi. Meltis
quaertint, sed in respectu summi pontificis, id est tamen priiniiias Deo offerat, quia neccssc est ut
Dei, toturii faciunt, quasi ad Aaron bovcni addu- religionis iiiitiinn cum devotione suscipiat.
cunt. Et eum hilariter operantur, quia hiiarem da- De illis aUtem sacrificiis, qiiae ctim niinori fiunl
lorem diligit Deus, nianus super caput hosliae po- devolione, sub hostiis pacificorum intendit, cum ca
ntiiit. Cum autein intcrlabores, quidquid volnptatis vel sub specie bpvis, vcl ovis, sive caprae, sicut/iu-
est, quidquid carnalis affectus esse potuit, remo- pradictum est, lcgislator subdividit. Sicut eniin in-
vent, pinguedinem dc sacrilicio tollunl. Qui autem tcr illos, qui se et sua commillunt, alii laboricsi
in ipso labore lempus el locum, quia qtiandcqiie surit, et omnia quae Iaborant Dco conferunt, alii
vacarc dcbel propler orationcm, disccrncre scil, /Q corpore debiles, ea quacpossident, ut vivere sinipli-
arltis hosliae disponit. Cum vero propter laboris citer possint, dimillunt ; alii aulem, qui paupeies
pondus, ut plerumque fieri solel, non amillil tlevo- siint, et laborare non p.issunt : ct tamen pro poeni-
tionem, scd cogilat in labore rclributionein merce- lentia, ad arbilrium praelati sui se Deo in monaste-
dis : lignis cogilalionum suppositis,. ignem sancli rio committunt: ita eiin saeculo degcnliuin quidain
Spirilus in allari cordis accendil. Alii aulem roborc laborare possunt, el de labore suo inulta suis rescr-
debiles, aelate senes, simplices sensu.censu diviles, vant posle.is; et multa pro Dco largiunlur egenis;
quando sibi ainicos faciuntde maiiiinonaiiiiqiiitatis, et isti de bove hostiam pacificorum offcrunt. Alii
se et sua Dco in inonastcrio conferentes, quasi oves vero viribus corporis desliluti simpliciter in saeculo
de lacle et velleribus pascenies posscssores suos ; vivuul, nihil niali proximissuisinlerunt, nec inferre
Deoservientes de patrimonio et divitiis suis suslen- nioliuntur, el de iis quae acquisierunt a juvenlute,
tant. Sicut ergo illi laboriosi, ita isli siraplices, pro facultatis quantilatc Iargiunlur. Isti dc ove pa-
solum pro Dei amore, cum bilai itate et devotioue cilicorum hostiain offcrunt, Alii aulcni ct debiies
sancli Spirilus innocenler viverc debent. Alii vcro el egeni, de conscientia sua sollicili; el peccala
nec corpore forles, nec i-ebus locupleles, pro pec- connnissa coiifilenles, et poenilentiani injiinclaiu
catissuis tamen, eo quod de faclis suis cautcrialam D I dcvole suscipiunlct exercenl. lsli quandopcenitent,
liabent conscientiain, omni raodis intcndiinl in poe- capram iiiiinolanl in sacrilicio pacificoruni. In om -
iiilenlia, in mortificalione carnis, in jejttniis, ct in nibus laineii catidam et adipcm offerrc Dco debent:
omni genere subjectkinis. Isti igilur cvangcliciim cautlam in pcrseveranlia, adipem in affcclu. Oinnis
publicanuin viventes, nec oculos audent ad ccclum siquidum affeclus, sive ille qui ad gulae illccebras
levare (Luc. xvm), sed ouini bora de pcccatis suis pertinet, lanquain adcps, qui venliem operit; sive
sc reo exislimanles, ad oinnia quaeeis iiijungiinlur, saecularis amor, lanquam adeps qui operil vilalia,
velut operarios raalos se judicant, et indignos. Isti sive aiicujus maloe voluntaiis aflectus, lanquam
capram Dcb offerunl in holocaualum, qui rituiii bo- adcps jecoris; sivc voluptatis amor, laiiquain adeps,
vis el ovis in saerificio lenent, quando cuni hilari- qui operil rcnunculos, cum ipsis renunculis, prnr-
tale et dcvolione et spe salulis aeteruae,incceptani sus dhniUere debenl cliam ilii, qui in saeculo Deo
pauileiitiam perseverentia felici coiisuminant. Con- vivere salagunt, ul sicutaulur hoc mtindo, lanquam
teniplalLvain aiitera vilam, sub liolocaustorain spe- non utenles; lanquara nihil lialjeanf, cl oinnia pos-
cle distingueiis, species ejus lex subdividit, in typo sidenles; ct non tantum rcnunculi in voluplatis
turturis, vcl columbac, vcl iu saciificio siiuilic. Qui opcrc rcliiiqucndi sunt, scd cliam adipcni rcnuncu-
80X SERMONES. — SERMO XXXVH. IN DEDICATIOXEECCLESI^E. 806
lorum, id esi ipsius voluptalis affcctum, Deo debentt A liquum aulem sanguinem ad basim allaris fitnili-
consecrare. Bonum autem quod fit cx necessilale,, mus, quando lolam peccali crudeliuilem coiam
sub specie sacrificiorum, quae pro peccalis fieri so- Deo, qui est basis allaris, effundimus. Quaittor ati-
lent, per species cliara suas subdividit legislalor. lem cornua allaris intingimus, quando ila doleinus
Qui enim pcccat, ncresse cst ut per pcenitcnlkee de peccato, ut spem non ainillaiitus ; quando ita
bonum se corrigat. Unde Dominus genimiiiibus vi-. dolemus do dolore pcemt!, ut non desinamus gau-
pcrarum, lanquam peccaloribus, clamat : Faciiee dcre de fruclu pcenitenliae. In alla.i enini cor dcsi-
fruclus dignos pmniienliw (Matlh. m). Digni enim! gnatur ; in qualtior cornibus, cordis affecliones.
sunt poeiiitcnliae fruetus, si personam agenlis, ctI Totum vei'0. adipem Deo consecramus, cutn lotius
actum peccarli considcres : si secundum ulrumque, dcleclationis pingucdinein propter Deum dimilli-'
poenitcniiae bonum vel aliis dones, vel tibi assumas. nius ; pcllem aulcm porlamus, cum actum pccni-
Unde eliara sacrificium pro peccatis bifariam divi- ientkc exterius susiincmus ; carnem vcrb nior-
ditttr, scilicet secundiim peisonam, ct aclum. Est[ tuani, ctim paiimur carnis mortilicalionem ; caput
enini peccatuin aliud singularc. aliud univcrsale ; porlaraus, cuin princip tini pceiiilenlitB Dco con-
aliud fit ex ignoranlia, aliud ex lcmerilale; aliudI sccrainus ; pedes, quando poeiiilenliani ad perse-
ex coiilcniptu, aliud ex deliberalionc. B vcranliam perducitnus ; intestina vero, cuiu in p.i-
D
Ptccatum igilur, quod lieri solct per ignoran- lientia possidenles aiiimam, coiiliitioneni cordis
liam, prinio tiaclat sub ignorantia sacerdotis, sub, patimur, cl amariludiiiein ; limuni aiitein, (,uando
igiioranlia principis, et aiiinufi. Onine cnim pecca- humanitatis sustiiieinus igiioiiiiniam, Scd quoniam
lum, secundura diversas personas, niajus aut nii- qutdam sunt, qui haec oinnia paliiiutiir, nou pro-
nus jndicari debel. Si eniin sapiens cst, qui pec- pler Dcuin, scd ut videanlur ab hoininibus, ideo
cat; si polens, ut cavcrc possit, vel sciat, inuito, tliclinn esl ut dcferant haec cxlra castra in locuin
gravius puniri debet quam ille qui peccaluin ca- miiudtim. Exlra caslra defert hostiam, qui exlra
vere ncscit, nec potest. Sacerdos.de cujus igno- homiiium cognilionem coiain Deo vitam snslinet
ranliae peccalo primo traclat, sapienlem slgnilical; religiosam. Ipse enini est locus mundus, ubi ciue-
princeps vero, de quo secundo agil, potentem de- res effundi solent, quia omnis qui inundari appe-
inoiistral ; aniina vero, stultum vcl imbecillem. til, oporlet ul perseveranliam pccuitenliac in ipso
Quia igilur majus esl pcccatuin sapienlis, vel po- consummcl. Hoc ideni de oblalione principis, quoe
leniis quain simplicis, ideo majori indiget iillione lieri solel pro pecealo, sub specie hirci, vel ut spi-
pcccali. Cum igitur depeccalo sacerdolis per igno- _ ritualius dicam, cliymarri demonslrat. Chyniarrus
raniiain faclo tractat, pcenitentiam ejus sub obla- ^ enira, hirciis rst hiemulis : in hicniali-hirco pceni-
tioue vituli disponit. Pcenitentiain vero principis, teutiae amariludo designatur. Minor lamen pccni-
quia peccatura polenlis majus est, quam peccalum leiilia priore, quia major est viliilus, quani hirciis ;
pauperis, minus autem, quam pcccatum sapieutis, et princeps indignior quam -sacerdos. Simililcr ct
pceiiileniiara ejus dividit sub specie hirci, qui ca- de capra diciiuus, quia pcenitentiam siinplicis de-
pra diguior, indignior vitulo cognoscitur. Pecca- inonstral, eo quod capra rainor sit hiico, siiniliter
luin autem pauperis et idiotae per capram cxpiari el vilulo. Multa his similia habeo vobis diccre, fra-
demonstral. Quia igilur sapiens quando peccal, tres mei; copiosam enim materiam vobis praeli-
- oporlcl ul deleclaljonem peccali '
per lahoris rigo- bavi, sed ne faslidium generenl, sufficiant vpbis
rem eniemlel, bene per yiluluin, qui eslanimal la- isla. Nam ut occasionem dareni vobis, oslendi quo-
bori dedicalum, monstraliir expiari. Qui cum hi- modo sancli ordinant leslaraenium Dei super sacri-
larilatera menlis in poenitenlia osiendil, inanus su- ficia. Illos ergo congregale in unurii, ut cum cis ui:a
per caput hostiac ponit. Cum autein discordiam il- regnare possilis, cum Christo, qui linus esl, cum
lam quam inler se et Dcinn peccaliiin fecil, per Patre el Spiritu sancto. Anien.
plenam peccati confessioneni inlcrritmpit; digilo D «ERMO XXXVII.
iu sanguine intinclo vclum iuter sanctiim el san- 1NDEDICATIO.NE F.CCLESIJE.
ctum sanclorum, septics aspergil. In vclo enim Super muros luos Jerusalem constitui cuslodes,
peccati discordia demonstraliir. Nara sicut veltini etc. < (Isai. LXII). Non minor est virtus, quam quae-
illud sanclum dividebat, cl Sanclum. sauclorum, irere, parta lueri. Nam sicut circa divilias terapo-
ita peccali discordia lioniineni a Dco sepaVat , ralesconciiricre
i solenl Iria, quoruin piimiim pia:-
et ab homine Deum. Intingimus igiiur indiceni > cedit, hocesl labor in acqnirendo ; sccundum co-
iii saiiguinc, cum peccatura indicanius in con- imitatur, cuslodioe sollicitudo ; tcrlium vero sequi-
fessione. Seplies vero conlra vcluni sanguincm ltur, dolor vidclicet in perdendo ; ita circa spiri-
projiciiiius , cum per scplenai-iam coulessioncin l
tuales divitias lanto labor acquirendi gravior essc
pcccati , discordiam illam dividi , dcmousira- •debet, sollicitudo cuslodiendi diutumior, quanto
intis. vel non habendi vel perdcndi dolor est pernicio-
Oinne eniin pcccatnm ex septim circumstaiiliis i
sior ; vcl quanlo acquisitio earum preliosior est ne-
cognoscitur : cx aclu cl agcnte, ex pcccali compli- golialionc { argcnli elatiri. Proplerca mcmores filio-
cibus, ex Joco, ex lcmpore, ex causa ct modo. Re> rum i Bcrotliilic, qui Isbosclh occidciunl in siratu
807 D. GARNERII LINGONENSISEPISCOPI 808
suo, eoquod ostiaria purgans triticum obdormi-. A cum ad mulla. Dicilur enim quandoque empha-
vit; nnn ostiariae, sed osliario forli nos ct nostrai tice, quandoque anlonomaslice, quandoque speci-
pariter commitlamus, quia non soliim non laclili- lice, quandoque allegorice, qUandoqiie anagogice,
cal, sed inenlem affligit res, quaeacquisila diligitur,, quandot|iie tropologice. Empliatice, jd est expres-
et per negligentiam perit. Etquoniam dicit Aposlo- sive, dicitur Cliristus Deus et homo. Nara sicut in
lus, quia templum Dei sumus (/ Cor. 111),a tem- illo tabernaculo cral atrium, ct sanclum, el San-
plo lestimonii parabolam assumaraus. Videle quanloi ctum sanctorum. ita et in illo Deo el hoiriine Cliri-
labore templi lapides praecisi fiierint a maleria inu- sto, quasi alrium fuit corpus, quod foris paluit,
lili et confusa ; quanlo ppslea laborc polili, post; sanctitm ariima, sanctuin sanclorum divinitus. Spc-
haecin membra formali, ad ullimum inunumcor- cifice Virgo Maria, quae inlra cortinas candidaecar-
pus Ecclesiaecompacli. Videndnm etiam quanla in- nis suae Deuni et hominem in (rilus substantiis
duslria, quibus aspersionibus, illumiiiatioiiibus, un- operuit. Allegorice generalCm significat Ecclesiam,
ctionibus, thurificationibus, dedicatum fuerit lem- ciijus quasi atrium est Ecclesia, quae laboral in pro-
plum Dei. Haec euim omnia in fjgura nobis cotitin- palulo ; sanclum, Ecclesia quae exspeclal in pur-
gunl, qui lapides vivi sumus in aediliciuDci. Cum " gatorio; sanctum sanclorum, Ecclcsia quae re-
igitur vel daemonura vel honiinum inulilium im-• giial in ccelo. Anagogice quoque illa ccelcslis Ec-
portuna suggeslio nos prcmebat, et eorum collo- clcsia figuralur, de qua scripinm esl: Dominc,'
quia seu consorlia optimos mores corrumpebant, quh habilubil in labernaculo ttio ? (Psal. xiv.) Cu-
in modum lapidis fuimus obdurati, qttia ad excr- jus aliium adminislratorii spirilus sttiit angelo-
cilitim boni operis facti suinus^immobiles quasi la- ruin, missi in orbcm proptcr eos qui capiitnt hae-
pis. Sed jam, ab i|la confusa materia per Dei gra- rcditatem salutis. Sahctum vero, roedia hi rarchia.
liam separati, et multis lentatioiium lunsionibtts; quae a superiori suscipil, qtiac inferiori hicrarchi;p
cxpolili sumus in Ecclesiae membra formati, et unoi injungit. Sanctum sancforum, superior hierarchia,
gtulino charitalis in unum Ecclesiae corpus iinili. qitae Dco assislit, ut scriplum est: Millia millium
Se.det ad mcritum sanctitalis, lacrymarum asper- ministrabant ei ; et decies centena millia assistebanl
&ionc,lcclionis vel pncdicationis illuminatione, de- ei (Dan.%\\). Vel assignare possuinus airium hypo-
voliouis vcl exhortationis unctione, devolae eiianni phaniae, sanclum hyperphaniae, sanctum sancio-
orationis frequenli lhurific3iione, soli Deosumus,i rnin theoplianiae. Arca inlra sancliiariiim, cujtis
dedicat', >ta ul ad exlerioris aedificiumct ad homi- virga est potentia Patris, tabulaesapienlia Filii, man
pis sanctuarium iiihil desit. Et haec sunt institula [Q ( vero benignilas Spirilus sancti. Tropologice, id est
rcligionis : sed si cuslodila non fuerint, quid pro- moraliler, lotus homo. Tolus dixi, id esl inlerior
dcsse p.ossunt ? Propter lioc Salomon prancepit lierii et exlcrior; exterior homo, patens aliiuin, sanclum
circa templum triginla domos parvulas, ;ut csscsti vero, vel sanclum sanctorum, Cor humanum. Et
cubilia e.l coe.nacula"hebdomadaiMoruni, et eorumi huic appelliilioui univoca suiit quatuor supradicfa
qui ternpluni Dpinini custodirent, aut eidcm tem- vocabula. Nam de labernaculo humani corporis
plo deservircnt. Scd ct snper inuros Jerusalein con- sciiptum est: Habemus allare, de quo non habent
slilttti snnl custodes, de qttibus in Canlicis aitl- edere, qui tabemaculo deserviunl (llebr. xin). Hoc
sponsa : lnvenerunt me cuslodes murorum (Cant., -idem doirius sigmiicat, sicut ait Aposlolus : Sci-
\). Hincest, quod in oratione clamamus -.Tu, Do- mus quod si domtts hla lerrestrh corrumpilur, do-
mine unhersorum, qui nullam habes indigentiam,, mum hubemus notl manufaclam mternam in cwlis
vqiuisti templum tuum fieri in nobh, conserva do- (II Cor. v). Et ilerum Job : Ecce qui in conspeclu
mum istam immaculatam in wlernum (Anliph. ex; ejus sunt, non sunt stabiies ; et in angelis suis repe-
ll Muelt. xiv). Hinc enini Moyses circa labei nacu- rit pravilatem : qttanto magis qui 'domos habilant lu-
luln cxctibias ordinavit, non splum extcrius, «edI leas, et terrenum habent fundametttum, cousumenlur
inlerius, id cst non solum circa atriuni, sed circai [) velut a tinea (Job Iv). De templo qtioqiic dicil Apo-
sanctuarium. Ihecautem dixcrim, quia siculunum- stotus : Templum Dei sanclum esi, quvd cslh tos
quodque istorum vocabulorum acquivocum est adI (/ Cor: in). Et in libro -Machabacoiiiiri: Tu, Do-
mttlta, ila et ipsa simitl univpcasuntadunum.Nam i mincuniversorutn, qui iiullam liabesindigentiam, vo-
sicut por labernaculiim ct templtim, sic el per do- luisii lemplum tuum fieri in twbis (II tlach. xiv).
niurn et Jerusalem, Ecclesia figuraliir, diversis ta- Dc Jerusalcni vero in psalmo : Jerusalem, quw
- men respeclibiis. Esl enim Ecclesia tabernaculum,p wdificaiur ut civiias
(Psal. cxxi). In Evangelio :
iii lioc quod requies est mitiianlium et pugnato- Inlravit Jesus in quoddam castetluni (Luc. xi).
riim ; dbmus vero iri hoc, quod requies est labo- Tota enim illa Evangelii lectio allegorice de glo-
ranlium el aclivorum ; lempluin, quia requies esll ricsa inlelligilur Virginc, et exponilur. Ipsa enim
contetinplalivorum ; visio pacis, sic eniin inicrpre- caslellum fuit, oiiini vlriuluni niunitioiie ' valla-
tatur Jerttsalem, quia rcqiiies beatorum. Omniumi luin.
est enim*gencralis Ecclcsia, tamen per partes di- ln typura igilur hujtis liopologici labcriiaculi illi
visa. cmphatico Moyses excubias ordinavit ; ct alios qui
Est eliam, ut dixi, unumjjuotlquc eoiinn acquivo- alrium, aliosqui sanctuariiim cifstodircnt; etsicut
8C9 SERMONES. — SERMO XXXVII. 1N DEDICATIONEECCLESIiE: 810
exlerius, sic et interiiis ; aiibs ab oriente, aliPs a A A bus el pedibus, miltite hujusmodi in tenibras exte-
meridie, alios a seplenlrione, alios disposuit ab riores (Matth. xxn). Ibi gemet a ffelu et stfidore
otcidente custodes. Hoc autem factum in figura dentium, incarceralus et revinctus. Revinctus, quia
utriusque hominis, exterioris scilicet, cujus actio- ligatus pedes et manus, eo quod affeclu et opere
nes scrutandaesunt et examinandac; et interioris, fuit in vita dissolutus. Propter hoc Moysesait: Ab
cujus cogilationibusomnisesl adhibenda sollicitndo. aquiloneerunl Dan, Nephtali et Aser (NUIIX.M).Dan
Est enim horao exterior quasi in atrio, inlerior judiciufn, Nephtali revinclns, Aser interpretatur %ri-
quasi in sancluario. Quia ergo inter homines alii carceralus, ut ex ipsis nominibus altendat, quid
bonas acliones incipiunt; alii charitatis fervore mandatorum Dei conlemplores exspectcnt. Si au-
proficinnt, alii post initium boni operis tangues- tem per lapsum peccali ceciderit; reprirtienda est iri
cunt, alii autem penitus deficiunt; necessarium est eo desperatio. Nam sicut timendum est, ne iili qui
cuslodiae diligentiam incipienlibus, qui adhuc ab sunt in fervore superbiant, ita timendum est, ne
Priente cubaiit, adhibere. Hoc idem dico de illis isti post lapsum desperent. Cogitet peccalor, quail-
qui quasi a meridie proficiunt chantatis fervorc; tae sil misericordiae, qui de publicano fecit aposlo-
Similitcr et de illis quorumi abundante iniquilate, lum; de blasphemo principein apostoloruin, de per-
charilas refrigescit, et sic per defectum declinant B I secutore vas electionis.
ad aquilonem ; et de illis, quibus jam non lucet His igilur confortatus exeniplis, circa suos actus
sol justiliae, quia qui male agit, odil lucem ; et sic ita se modificet, ut in illis quae fecit, sit, Ul ita di^
per casum pravi operis labitur ad occidentem. Di- cam, Manasses, id est obliviosUs;sicul ait Aposio-
cit ergo Moyses : Ab orietile cusiodient tabernacu- lus : Ea qumrelro sunl oblilus, ad anleriora me ex^
lum, Judas, Zabulnn et Issachar. Et bene, qttia tendo (Pliilipp. 111). Sit etiam circa ea quae agit
ut bomo bonura opus custodiat, quod iucipit, nc- Ephraim, id est frugifer, videlicel utilis, Ut dimissa
cesse est, bonum agricolam imilari, qui in spc fru- vanitate det rebus operam; quae utilitali conveniant,
ctuosae messis laborat : primo ab agro tribulos et 6t pcr istos laborCsde filioirae converlatur in Ben-
spinas evellens, et incepto labori fortiter incum- jamin, hoc est; in fitium dexterm, ut sic ab eo qui
bens, seminare feslinat, quod sibi Videritexpedire. ovibus stalutis a dextris dicturus est : Veriite, bt
llaec tria debel attenderej qui boni vult operis ini- nedicli Palris mei (Malth.xx\},a dexlris slatuinie-
tiuin custodire. Debet enim meicedis aeteruae fru- realur. Proplerhoc satis congrue Moyses alil . Ab
cium atlendere ; quae merces liguratur per Issa- occidentecaslra metabunlur Manasses, Epliraim, ei
char, qui merces interpretalur. Debet eliam spi- Benjamin: Et hacc quideni securiduni custodiani
iias peccatorum et tribulos vitiorum confessione actionum, et exterioris hominis disciplinani dicut
sarire. Propter hoc Judas, qui confilensinterpre- sunt (Nttm. n). Narn ad cuslodinm scienliaruiii, id
latur, adjungitur. Debet quoque labori suo fortiler est cogitationum interioris hominis, alios custodcs
incumbere, ne deficiat: et sic Zabulon habilacu- Moyses ordinavit, scilicet filios Levi, Caathitas vi-
lum fortilutidinis labores inceptos custodiat. Qui delicet, Gersonitaset Meraritas. Et bene, quia tales
vero sunt in aseensu fervoris, rcprimendi sunt, ne ad cuslodiairi sancluarii debent ordinari-, qtti in
forte superhiant, eo quod sibi caelerisraeliores ap- patienlia sua sciant animas suas possidcrC; qui
pareant. Dicendum est quia laudanda est navigan- hic mauentem civitatem uon habent; sed se scien-
tis felicilas ; sed cum venerit ad portunv. Laudanda tes advenas, futuram inquirunt. Qui eliarii sibi po-
est pugnautis audacia, scd cum pervenerit ad trium- nunt amaritudines in valle lacrymarumj eo quod
phum. Non ergo glorietur accinctus aequeut discin- differuntur a regnPj et adhuc laborant jn exsilios
ctus : uec laeteturdum navigal, doncc ad lillus per- Et hac significatione isti cuslodes sanctuarii. Caalh
veniat. ldeo obedire non desinat, nec suum supe- quippe palienlia, Gerson advena, Merari omarus, vcl
riorem conlemnat. umaritudines inlerpretatur. Disposail autem eos
Sed sic de se mediocriter senliat, ut nec per su~ D circa sanctuarium hoc modo. Ca-alhitas divisit, quia
perbiam elevetur in summis ; nec per desperatio- sibi et Aaron fratri suo ab oriente curam sanctua^
nem deprimalur in imis. Prppter hoc Moyses prae- rii eomniisit. Caelerosvero Caatliitas staluit a me-
cepit, ut meridianam plagam cuslodirent Ruben; ridie sub manu Eleazar fitii Aarou ; Gersonitas a
Simeou, et Gad. Ruben vidtns in medio, Simeon septentrione; Meraritas ab occidenle, el ulrisque
obediens, Gad accinctus interpretalur, ad hoc scili- praefecit hhamarj fifiumAaron. Unde scienduin est
cet ut videat et sciat se esse in ntundo, ubi nihil quod qualuor modis est in corde prava cbgitatio,
est stabile ; iit sciat, se nondum deposuisse cingu •
suggestione quasi concepiione, el quasi ab orienle;
lum militix Christianae, nec adhuc emancipatum
delectatione quasi jam a meridiano fervore; deii-
esse obedienliaeservitnte. Quod si a bono opere
ab aquilone( quia refrigescenie
quod incepit, et a fervore suo cogitaverit decli- beralione, quasi
nare ; statim incipiat altendere, quani horrendtim{ charitale jam incipit iniquitas abundare : landein
sit incidere in inanus Deiviventis, Judicis sapienlis, conlemptu, quasi ab occidente, quia cum venerit
regis potentis. Timenda est illa extremi judicii ciifH-- in profundum malorum, contemiiit. Proplerea li-
hiliva senlentia, qua dicet ministris : Ligalis mani- nienda est cngitalio in ipso suggeslionis orl-a, qtiiii
PATROL.CCV. 26
SH D: GARNERIILINGONEINSISEPISCOPI 812
nrborum prapulia clrcumcidenda suut, id est prim- A fieri veniale. Contemptus quidcm poenam, sed con-
ordia opcrum amputanda, quia scriplum esl: tritio meretur veniam. Quia. ergo nec bene conve-
Principih obsla iiitint, ne« iu uno corde moranlur, conlemptus et
(OVID.De Remed. amor, 1. i, v. 91.) contritio : debent contraria curari conlrariis, (;on-
El quoniam malarum primordia cogilationum pro- trilione contemptus. Hoc est quod ab occidente
na parit otiosilas, quae inimica est animae, ager sanctuarium servant, id esl ilti, qui de omni con-
qdippe quem non colit agricola, spinas et tribulos temptu, non solum operis, sed cogitationis lice!
parit, leste Salomone, qui ait : Transivi per agrum modicae, menle conteruntur
homir.h pigri, et per vineamhominis slulti; el tolum Praetereundum vero non arbitror quod, cum (a-
repleverant urticm (Prov. xxiv).Ergo custodiantMoy- bernaculum movebalur, quae, qtiibus, et qualiter,
ses et Aaron sanctuarium ab orienle. Moyscs divi- ad portandum fuerint onera distributa. lntrabant
naelegis lator fuit, unde per Moysen lex divina fi- Moyses et Aaron sancta sanctorum, arcara Domini
guratur, tcsle Apostolo qui ail: Quandiu legilur nudam tangebant; ct cara involulam operimento
Moyses, id est lex Moysi, velamen esl posilum in byacinlhino et purpureo ad portandum caeteris
cordibus eorum (II Cor. m), id est Judaeorum. Caalhiiis reddebant. Caetera vero , quae moltia
Igitur solliciludo Moysi sludium divinacIcclionisin- erant, custodiendi curam habebant Gersonitae; cor-
sinuat. Aaron vero, cui incumbebat offerre pro linas videlicet, et operimenta et funiculos. Omnia
sua et populi ignorantia, exsecutionem mandaio- vero dura servabant Meratitae,videlicet fuscinutas,
rum Dei insinuat. In his duobus, id est in assidui- lebetes, mortariola, labulas, cl paxillos. Unde
tale leclionis et exsecutione mandatorum pravoe sciendum est quod animus humanus per diversos
primordia cogitationis amputantur. Unde scriplum affcctussolet moveri. Unde motio tabernaculi mo-
est in Psalmo : Mhericordia Domini ab mlerno, et tionera cordis significat. Movetur autem niinc aJ
usque in mternum super timenles eum; et juslilia licitos, nuncad affeclusillicilos, sed ad hoc quotl mo-
illius in filios fitiorum his qui scrvant testamenlum velurad effectusillicitos, locum non habet in labema-
ejus : et memoressunt manclatorumipsius ad facicn- culo Dei.Cum vero moveturad licitos, veladamorcm
dum ea (Psal. c.rs). Si usque ad delectalionem Dei, vel ad amorem proximi, elper hoc eliamad amo-
asceuderit cogitalio, in patienliae fortitudine clsi rem sui. Quia sicut qui diligit iniquiiatera, odi;
non possideat aninium , cohibeat saltem ma- animara suara, ila qui movetur ad charilatem, di!i-
num ; quia melior est patiens viro forti; necpo- git animam suam. Movelur autem ad dileclionciu
tcst, nisi per patientiae forlitudinein delcclatio ^ Dci per sludium contemplalivae, ad araorcra pro-
cogitalionis evelli. Nam postquam oslium circum- xirai per exerciiium activae. Sed qui per studium
stantiae malae voluntati aperuit, sola forlitudine, conlcmplalivaemoventur ad amorera Dei, duobus
nec alia quam palientiae potest evclli, quia soli modis raoventur : affeclu et cognitione, affectu et
Caathitae sanctuarium custodiunt a nieridie. Igi- non cognitione. Nam qui cognitinne moventur, et
tur sibi ipsi viminferat, etinundanlimaridicat: Huc non affectu, locum non habent in sancluario Dei.
usque venies, et hic confringes lumentes flucius tuos, Quibus dicturusest Judcx in futuro : Quareluenar'
ncc ullra procedes (Job xxxvin). Hlam tamen qua ras juslitias meas, el assumis lestamentumtneum per
innitilur, forlitudinem patientiae, non ad suum, os tuum ? Tu vero odisti disciplinam (Psal. XLIX).
sed illius totum referatadjutorium, qui ait : Sine Et iterura per alitim prophetam : Cum aquam lim-
me nihil potestis facere (Joan. xv). Non enim hu- pidissimambibereth, cmleram turbabalis pedibus ve-
mano, sed solum divino potest humana patientia slris (Ezech. XLII). Multo minus aulem iIII ad san-
adjutorio, quidquid potest. Nam Caathitae sunt sub Cluarium Dei perlinere noscuntur, qui nec cogm-
manu Eleazari, id est sub potenlia divini adjulorii. tione moventiir, nec affectione. Cognitione autem
Eleazar quippe Dei mei adjutorium interpretatur. movciitur et affectione, qui habent sapienliae do -
Quod si usque ad deliherationem declinaverit, hoc Q ] liiim, et meritum sanctilatis. Unde de Aaron diclum
etiara deliberare non omillat, quem iinem perpe- est: El Aaron sanctum Domini (Psal. cv). Isli nie-
trala culpa sorliatur. Transit aclus, sed manet rea- renlur habere fidem anagogicam, lidem comprehen-
lus. Praelerit voluptas operis, sed aeterna est.cala- sivam, et enucleatam.
initas aflliciionis. Cogitet ergo suae peregrinationis Unde talibus diclum est in Evangelio : Vobh da-
incolatuin, quoniam omnes Gersonilae, id est ad- tum est, nosse myslerium regni Dei, cmleris autem
venac sumus, nec diu prolongabilur nosler incola- in parabolis (Luc. vm). Hinc est quod legitur quod
tus. Sed nos miseri, quid facienurs, aut quid di- Moyseset Aaron iiudam tangebant arcam fcederis,
cemus, cum nil boni ante summura Judicera per- quia opere complebant sacramenla, quae nude et
feremus? Propterea custodiantab aquilone sanctua- aperle intelligebant. Alii autem habcnt affectione
rium Gersonitae. Et si cogitationes licet parvas con- fidem magnam, sed cognitione parvam : quoruiu
temnk, in profundum malorum occidit, quia nul- fidcm tamen approbabat ipse Filius Dei, qui de cen-
lum peccatum adeo veniale, quod per coniemptum turione dixit : Non inveni tantam fidem iu Jsrael
fieri non possit mortale : sicut econtrario nulium (Mallh. VIII). Et mulieri Chaiiaiiaea;; quaj cupiebat
adco raortale, quod per contrilionem non possit saturari de micis, quaecadebant de mensa domiuo-
«13 SERMONES. — SERMO X:':XVIII. IN DEDICATIONEECCLESLE. 814
rum suorum : 0 mulier, magna est fides tua (Malth. A } bolicaesiiggestionis.infirmitalem carnis; et indigent
xv). Isli ergo sunt simplices in Ecclesia Dei, qui pramio divina? promissionis, juxla illud : Missrere
mn habent quidcm intelligentiae donum ; sed ha- mei. quoniam sanctus sum (Psal. LIXXV).III te vero
benl sanctitalis et vitaemerittim. Isti portant invo- sanclificalum est tabernaculum Altissinii, sanctilate
ltitam aream Doraini; quia fide aenigmatica et ve- plcna, et perfecla, coelesti et perenni. Plcnum est
lala> quod eis injungitur operanlur, etsi forle my- ergo hujus sanctoe gaudium civitatis, ab impetu
steria rion inlelligunt. Portant aulem involutam fluminum, jutta quod dictum est : Flumiuis impe-
hyacinlbino el purpureo operimento. Hyacinfhino; ius imlificat tiviiatem Dei, a fortiludine murorum,
cum ea qua3divinitatissunt,etsi non intelligunt.de- a generibus armorum; a vigilanlia custodum, a Sc-
vote tamen amplectunlur. Purpureo vero, cum ad curilate habilantiuni,a coinmuni legc, a civilijure,
humanitalis mysterium.etsi scrutari nequeuhl.devole a potenli Rege. Ibi siquidem per aquam sudoris,
lamen afliciuntur. Sic enim boves arant, et asinae quae aegrotantiutn morbos sanat; per aquam lacry-
pascunlurjuxta eos. Et is(i figuran(ur in illis Caa- marttm, quae lugenlium faciem lavat; per sangtii-
thitis, qui arcam Domini involutam portabant iu nis cflusionem, qui effusus est, lanquam aqtia in
humeris. Qui vero moventur ad excrcitium acliva\ circuilu cjus, et marlyrum slolas decandidat, flu-
duobus moJrs movenlur ; vel ad ofliciumcliarilatisj ' men Dei repletum est aquis. Ibi puteus humililatis
vel ad exercitinm laboris. Isli sunt dub gradus altus : per qttem hydria Samaritanae sterilis imprac-
aclivae, in illis diiabus mulieribus figurati, quarum gnalur (Joan. iv).
altera Martha, altcraLia vocabalur. Nam in utraquC Ibi per rivulos Elim ciim impetu defluentes amari-
activa vila liguratur, sccundum utrUmque gradum. tudo Mara dulcoratur (Exod. xv); ibi aqua sapienti;e
In Marlha quidem illi; qui sunt in officiocharitalis; salutaris potantibtts propinalur; ibi de puteo lalitu-
in Lia vero illij qui sunt in exerciiio taboris. Illi dinis, fons eminentior charitatis emanat. Similiter
ergo qui sunt in oflicio charitalis, mollia laberna- a murorum fortitudine debct nihildminus exsultare;
culi porlant, quia quidquid charitnle impenditur, quia fundamenta ejus iu montibus sanclis: el irt
dulce ct quasi molle operanli videlur. Hoc enim fundamenlis positus est lapis pretiosus angularis;
ppusilloi-umest,quiiiihilD6ochariusexistimant,q'ui Iapis, inquam, qui cum hiiumine cliaritatis susten-
jugum Dominisuave et molle portant : ibi thesauri- lat lapides superaedificatos.Lapides enim superaedi-
zare feslinar.t, ubi nec aerugo nec tinea demolilur, ficari debent: nori ligna, non fenum , non stipula j
nec fures effodiunt, nec furantur (Matih. vi). Ideo ne forte corruant a vento vanitatiS , a turbine per-
omnia quae mundi sunt parvipendentes, dislribuunt Q ( turbationis, ab ariete hypocrisis, ab aliquo trementi
fet dispprgunt et dant pauperibus. Propterea Gcrso- genere poenaegehennalis. Unde de lapidibus vivis
nitarura debe.tesse istud oflicium, id est eorum qui muniri debet forlitudo murorum; ex sardio per hu-
se peregrinos et advenas in mundo cognoscunt; et militaiem, ex smaragdo per fidei virorem; ex lopa-
bb hoc omne iransitoriiim propter aelerna despi- zio per sapientiae claritaiem. Clarus enim lapis est,
Ciunt. Dura Vero portant Meraritae, quia durasuiit; etauro siiriilis: in qUo Sapientiaeclariiasannotatur.
quas peninent ad laboris exercilium, quia per labo- His igitur aedificataest civilas Dei : quia de irrc-
rem corptis aflligitur, et propter hoc aniinus ag- fragabili lapide patientiae, seu perseveranliac, prout
gravatur. Propterea Meraritarum sunt isla opera, sapienlia dictat, operatur forliludo, mcnsurat lem-
quia sunt omni amaritudine plena. Tamen ct ipsi peranlia, justilia consummat. Doctores Ecclesiae in
tales in sancluario Dei locum habent. Levitae quip- aedificioillo tatiludinem cordium in chnrilale aedili-
pe sunt, quia et beatitudine et assumptione digni. cant, allitudinem in spe j profundum in humililale,
Unde in atriis Domini raerentur babitare, ul vide- lanquam sapicntes archilecti. Sequitur de generibus
aut Sanctuin sanctorum, Dominum Dominorum; armorum; lbi enim scutum bonae voluntatis, lorica
Regem regum, Jesum Christura Dorainum no- lidei, salulis galea, gladius spiritus.quod est vcrbum
strum. D Dei: Ibi sagiltof'polentis acutae, in verbo praedicatio •
SERMOXXXVIII. nis; carbones in exemplis, lapis in funda Pasloris;
1SDEDICATIONE ECCLESl*. mandibula asini contra hostes Samsonis, confra-
Fluminisinipetus iwlificat civitatem Dei; sanctifi- ctiolagenarum.juxiavictoriamGedeonisilnhissiqiii-
tavit tabernacul.imsuuinAlthsimus (Psal. XLv);Non demarmis sancti pugiiantet superaut; per carnis scili-
immeriio gaudet, cujus gaudiura plenum est, et cet morlilicalioneni.quaedesignalur in confraclione
gaudium suum nemo lollet ab eo. Et ideo gaudere lagenae; pcrmemoriara Dominicaepassionis.quasli-
debes.quia gloriosadicta sunt de le,civilasDei(Psai. guraturin mandibula asini; per cogitalionem fOrtilu-
LXXXVI), quae nemo lollet a te; quia in te sanctifica- dinis divinae.qiiaeligurata est in fundaet iapide. Sequi-
vit tabernacutumsuumAlthsimus (Psal. XLV).Sar.Cli- turdevigilantiacustodum. Testimonium perhibeteis
ficavit, non ilh, quaeadhuc indigel, sanciilalc, juvta sponsa, quod neraini nocte gradienti parcunt Nairt
illud : Qui sunctus tst, sanclificetur i.dhnc (Apoc. cumipsadilectiinisuumnocte.quaereret.ctnoninveni •
Xxii):liacenimsancliticalione,virisancliperincrilum ret;invenerunleamcuslodesmuroruin,percusserunt,
sancii sunt, qui qtiannis renovati sunt injustilinet vulneraverunt, tiileruntqiie pallium ejus. Ctislo le*
sanciilateveritalis,sentiunt tamenadhucpulsum d'a- quidem sunl praelali; qui verbo praedicationis» aiij
C!5 D. GARNERII LlNGONENStS EPISCOPI 816
mara adhuc in via morum errantem, et pcr devia A , tium laboris; altilia vero pcr aliitudincm devotionis;
haerelicae pravitatis Deum tanquam in nocte qu:e- meduilam triticict uvaesanguinem.per sacramentum
rentem.percutiuntcompunclione.vulnerantcharitate allaris. Ecce, fratres, in quanlis, et in quibus, Ec-
denudant erroris velamine. Unde habitalores consi- clcsiae gaudium perseverat. Ecce, quae sunt ea quae
derantes aquarum abundanliam, murorum fortitu- civitatem Dei lxtificant. Sequitur :
tudinem, armorum genera, praelalorum sollicitudi- Sanctificavil tabernaculum suum Allissimus (Psal.
nem, securitale sua Ecclesiae gaudiura amplificant, XLV). Si per labernaculum, uterum virginis, vel
et dicuot: Quh nos separabil a charitate Chrisli? corpus Chrisli, vel finalitcr animam cujuslibcl viri,
(Rom. vin). Similitera lege communi gaudere de- velis intelligere, satis aperte videbitur, quomodo
bet Ecclesia Dei; quia quidquid in ea constilutum gaudium illud, quod plenum plane monslratum est,
cst dignum et justum est, sive juslificatio sil, sive nemo tollet a civitate Dei. Quis enim lollere potest
judicium, sivc prohibilio, sive proeceptum, sive ad- ab ea gaudium sanclilicationis ejus ; quod cttra tali
monitio sit, sive consilium. Non est ibi pondtis et pracparatione.operatione, conlirmatione, faclum est?
) ondus; sed tolum aequum est et perfectum toluni. Quia arcanum est, quod dicitur : Sanclificavit laber-
Communem enim legem vocamus, quae communiter naculum suum Allhsimus. Nara pro arcanis filiis
omnibus imposita est; sicut illa qua dicitur : Non _ Core, id esl vobis, fratres , qui iilii estis Calvarke,
mmcliaberis: Non occides: Non furtum facies (Exod. id est illius qui crucifixiis est in Golgotha, quod
xx). Nam praeter isla, secmidum divcrsas ordinum cst Calvariaelocus, Psalmus inscribitur in rc sacra-
professiones diversae, quasi jura civilia, sunt ob- menti, hoc est in tabernactito manu faclo , el hujus
servationes. Nam aliae sunt observationes Cisler- crealionis sanclificaiione. Videamus quantum gau-
ciensis ordinis, aliae Praemonstrantensis, alias Clu- dium in illorum sil labernaculorum sanclilate, hoc
niacensis : tolum tamen justum esl, ct quasi jus est in sacramenlo rei. Sanctilicatio quippe in dcdi-
civile civitatis Dei. Sed cum in his omuibus laetetur cationis sacramento figuratur, et cuin sancliiicatio
Ecclesia Dei; super omnia lamen , et ante omnia, ejus in quinque terminetur in aspersione, unclione,
a potenli rege gaudendum est. Magnus enim Domi- illtiminalione, benediclione, inseriptione, scire de-
nus et laudabilis nimis, in chitale ejus (Psal. XLVII). bemus quod priraum, id esl aspcrsio, ad praspara-
Magnus per dignitatera, laudabilis per sapienliam -. tioncm sanctitatis apponitur, tria, id estunctio, il-
magnus per alliliidinem potentiae, laudabilis in dis- lurainatio, benedictio ad operationem : quinlum ac-
positione domus suae. Quis enim non miretur pre- lem, id est inscriplio ad confirmalionem. In quibus
(iositatem veslium, varielatem supellectilium, co- salis dalur intelligi, quia nemo iieri potest lemplurn
piam epularum? In domo siquidem rationali vesli- C ( Domini sanctum,et sanctificalum tabernaculuin Al-
untur contemplativi; superhumerali activi, hyacin- tissimi, nisi prius aspergalur aqua, vino, sale, ci
thino doctores, lino virgines, purpura marlyres, nere et hyssopo.
bysso retorta confessores. Varietas quoque supelle- ln dedicatione namque eccleske, primo ponlifcx-
ctilium, craticula in mortificalione carnis; Iebetes aquam benedicit, sal admiscens, dcinde ecclesiam
ad cineres sttscipiendos, in meraoria perpetratae ter gyrando extrinsecus aspergil, inlrinsectis vero
iniquitatis; forcipes in virtute discrelionis, craler duodecim lurainaria interim accenduntur. Circuiens
tornatilis in amore ler-tionis, fuscinulae ad ignium aulem episcopus ecclesiam, porlas, quas propler sa-
receptacula, in illuminalione et ardore meniis. cramenti figuram, clausas oporlet. virga paslorali
Quanla autem sil copia epularum, leslimonium percutit in superliminari dicens : Tollile porlas, etc.
perhibet homo, qui nuptias faciens filio suo, ad tau- Cui ab intus respondet diaconus dicens : Quis est
ros, ad allilia, et omiiia parata convocat invilalos iste Rex gloriw? Et pontifex : Dominus virtulum ipse
(Mallh. xxn). Qua; sunt omnia? Hla sine quibus est Rex glorim (Psal. xxm). Tertio anlem, ostio
dici ccena non poluit; et in quibus omnia cibi spiri- reserato, intral episcopus dicens : Pax huic domui,
tualis fercula concluduntur, medulla scilicet tri- ct prosternilur ad orationem , a qua consurgens,
tici, et sanguis uvae meracissimus. In spirituali si- hortatur cunctos ad orandum , sine Dominus vobis-
quidem cibo Dominus taurum paravit in passione; cum. Postea vero Graecum alphabetum scribit in
altilia resurgendo, vel in ascensioiie; medullam parimento , a sinistra parle Ecclesiae incipiens ab
trilici.cum discipulis panem fregit dieens : Acci- oriente, et procedens ad dexteram, quae est in ocei-
pite, hocest corpus meum (Matth. xxvi). Similimodo dente; poslea Lalinum alphabelum, incipiens a dex-
ganguinem uvae, quando praeclarum calicem acci- tera parte Ecclcsiae, quae esl ab orienle, et proce-
piens, bcnedixit, deditque discipulis suis dicens : dens usque ad sinistram quae est ab occidente. Post
Accipite el bibite, hic est calix sanguinis mei (Luc. haec in medio Ecclesiae veniens incipit, Deus in ad-
xxii). Inviiatus ergo taurum comedit, cum ad imi- julorium, etc. Et hoc terlio, complcns versum cum
tationcm Chrisli carnem affligit; allilia quando in Gloria sine Atleluia. Tunc aquam typicara benedicit,
paregriiialioue solo corpore conslittitus, cogilalione admiscens sal el cinerem. Quaepostouam misla fue-
et aviditale in illa aeterna patria conversatur; me- rint, addilur cum eis vinum. Posl haec digitum lin-
d-ullam tritici eluvaesanguinem, cum se sacrosan- git aqua, crucem faciens per altaris medium, el per
cto viatico muitit. Tauros crgo comedil per cxcrci- qualuor cornua. Post hoec allare ipsum eircuil se-
81? 8ERM0NES. — SERMO XXXIX. 1N FESTO S. BENEDICTI. 818
pties, aquam spargens aspersorio facto de hyssopo, }A unumde novhsimh elegeril;et ille videril gladium veni-
et poslea ler ecclesiam, clericis cantautibus anti- entem,et insonueril buccina,et annunliaverit; el aliquis
phonas ordinatas. Tunc pontifex, oratione praemis- uudiens non se observaverit, sanguis ejus super capuX
sa, aliare tinteo abstergit, post haec thurificat cum ejus erit. Sonum buccinmaudivit, el non se observa-
incenso, postea crucem facit in raedio allaris : et vil (Ezech. xxxiu). Judicia Domini vera, juslilicata
per quatuor cornua de oleo sanctificato, et istud in semelipsa ; et lesiimonia ejus credibilia facla ni-
facit bis. Nam tertio facit hoc idem de chrismaie. mis eo jure conctttiunt aures audienlium , quo nec
Deinde duodecim cruces chrismantur in parietibus, falluntur, nec fallunt. Si enim cogitamus, terra es, '
et tandem, igne accenso de thure, raedium altaris , et in terram ihis ; si formidainus, in viro secundum
et qualuor cornua accendunlur : et sic altare albis cor Dei, ariima mea sicut terra sine aqua tibi (Psat.
velaminibus operitur. Et quoniara haecomnia multa CXLII);nobis et de nobis designanter iiueiligimus
indigent expositione, aliqua tamen breviter de iis dictum, Terra, super quam induxero gladium. Indu-
omnibus exponamus. clus est conlra nosgladius, quia terra sumus. Unde
Domus dedicanda esl anima sanctificanda; aqua, interfecta cst lerra in sanguinibiis, quibus usque
poeiiitentia purgans a sorde peccatorum; sal, ratio hodie manel infecta. Propter quod Psalmista cla-
iiientem condiens irisipidam ; duodecira luminaria, jj ] mat. Libera me de sariguinibus, Deus (Psal. t). Ergo
doctriua apostolorum, mundum illuminans; ponti- non quia humus, non quia tellus, non quia solum;
fex, Christus; virga, potestas; triria superliminaiis sed quia terra sumus, gladiura induclum sustine-
percussio, cceli, teirae el inferni dominatio, inter- raus. Quatubr dixi vocabula idcra signilicantia : sed
rogatio inclusi, ignorantia populi; apertio oslii, non eadem de causa, vet simili ratione. Nam humus
sublatio peccati, domura ingressus pontifex paceui ab humore dicilur; el lunc vere huiiius fuil, quando
precatur; et Christus salulem animaead nos veniens in priniordiali materia permista pariter et confusa
est operatus. Descriptio alphabeti, simplex doctrina circumvolvebatur humenlibus aquis. Terra vero
fidei. Quod utrumque alphabetura in modum crucis lunc vere fuit, quando aquis divisis ab aquis, arida
inscribilur, illud est, quod uterque popuius per apparuil,et teri poluit, el cacteris luit deformior ele-
Chritti passionem munitur. Tunc ecclesia aspergi- menlis. Unde propter ejus deformitatem terra ler-
lar. Aqua confessionem, sal niordacem pceniten- ribilis vocata est. Tellus aulera fuit, cura labores
liam, cinis mortatitalis memoriam, vinum devotio- hominum tolerare potuit, vel incepit, sicttt scri-
nem, hyssoptis, humililatcm significat. His omni- ptum est: Cum operalus fueris terram , non dabil
bus aspergitur ecclesia et altrea, quia his munda- fructus suos, sed spinas el tributos germinabit tibi
tur corpus et aniraa. Dehinc altare Iinteo exlergi- C < (Gen. m). Solum aulem dicitur, quia solidum slat.
tur. Altare Christus est, super quern munera devo- Cacteris enim tribus elemenlis mobilibus, istud so-
lionis offerimus; linleum caro ejus, quae tunsioni- lidum perseverat et palpabile. Unde scriptum est:
bus passionum ad candorem incorruptionis est per- Qui fundasti terram super siabilitatem suam, nonin-
ducta. Incensum orationem , oleum gratiam Spiri- clinabilur in smculum smculi (Psal. cin).
lus sancli siguificat. Altare bishoc oleo inungilur, Homo igitur qui de limo terrae formatus est,
quia ptenus Spiritu sanclo Deus et homo creditur. quasi materialum de maleria, ex diversis islis voca-
Vel si altare designat animam , altare bis inungi- bulis diversas signiiicaliones, secundum diversos
tur, quia ad remissionein tam peccati quam dclicli, vitaeslatiis sorlitus est. Humuseiiim luncvere fuit,
gratia Spirrtus sancli infuuditur. Tandem chrisriia unde et homo dici meruit, quando spirituali humo-
supponitur, quia post mundiiicationera, ad robur el re concrclus, tanquam ccelestis sapientiae iulum \t\
perfectionem spirilus datur. Duodecim liunt cruces prima sui condilione ad imaginem et similitudinem
de chrisiiiale, quia per doetrinam Apostolicam gau- Dei factus est, et in aniraam viventem.
deiEcclesia hac perfectione. Velamencandidum.quo Nam sicut in prima rerum conditione hunior sine
post consecrationem altare cooperitur, incorruptio- calore dominabalur in bumb, rit nori tam vivilicala
nis gloriara designat; qua, raortalitale consumpla, quam vegetala, cum omnia a calore pariler et bu-
humanitas post passionem est induta. Unde scrip- more vivificentur, ut aliquem defectum suslinerei
lum cst: Conscidhti saccum meum, et circumdedhli a defectu caloris, et aliquam perfectionem haberet
me Imlitia (Psal. xxix). Non ergo potestis sanctifi- ex abundantia humoris, ita in prima sui conditione
calura Dei tabernaculum lieri; nisi prius sapientiae homb etaliquem defectum habuit, quo polerat mori;
sale vos condiatis , aqua mundiliae lavelis, vinura et aliquain peifectionem, qua poterat rton mori.
compunctionis poletis; pcenilentiaecinere caput as- Aliquam perfectionem habebat, qua stare poleral;
pergatis. Nisi ctiam veritatis cognitio menlem illu- sed elaliquem defectum, quia gratiam qua profi-
roinet, ungat oleum charitatis, perseveranlia con- cere posset, non habebat, sustinebat. Factus est
stans inscribat, ut tandem divina renumeratio be- enim mortalis et immorlalis, sed morlalis, quia po-
nedicat: per Dominuin nostrum Jesum Christum. tuit mori; immorlalis aulem, quia potuit non mori.
SERMO XXXIX. Potuit mori, qtiia potuit peccare; stimulus enim
IN FESTOS. BE.NEDICTI. niortis peccatum est; poluit non mori, quia poluit
Tcrru svper qitaminduxero tjladidm, si populusejus non peccare : quod ei datum erat ex libero arbilrio
SI3 D. GARNEKU LINGONENSISEPISCOPI S20
rpiod est ad malum et ad bonum libera voluntas. Et A , aperte percutiat. Quod lunc fiel, quan Jo framea ejus
quia potuit non peccare, et tamen peccavit, ccelestis suscitabilur adversus eas qui oderunt eum. Inducil
hqinoris infusione. privattis, terra quasi leri digna ergo, ut pungat cardis aflectus, et afficial ad ea quaj
dici potuit. Et arida apparuil, quia anima sicut recta sunt. Pungeudo enim. afficit, et afficiendo pus-
lerra sine aqna Dep fuit. Et quia a forma defor- git.
mante deformata fuit, defnrmis et tetribitis valde IIa.bet igitur gladium pnngitivum spei, de quo
apparuit, quia, cum in honpre esset, non intellexit, scriptum est : Et gladium spirilus, quodesl verbum
comparala estj,umenth insipientibus, et similh fa- Dei ( Ephes. vi). Et alibi : Vivus esl sermo Dei, et
cta est illis (Psal. XLVIII ). Unde non solum morta- penetrabilior omi\i gladio ancipili ( Hebr. iv ). Quo.l
lis, sed et mortua dici meruit, juxta quod Apostolus aulem sit spei pungilivus, ostenditur cum dicitur ;
ajt: Co.rpusquidem mortuum est propter peccatum Qumcunquescripta sunt, ad nostram doctrinam scri-
( Rom. vin ). Et Psalmista : lnterfecta esl terra in pla sunt; ul per palienliam et consolationem Scri-
ianguinrbus (Psal. cv). Habel enim necessilatem mo- plurarum spem habeamus ( Rom. xv). Habet et gla^
riendi, quia habuit vol.untatem p.eccandi. Q,uiaetiam dium ralionis humani gaudii pungkivum; qui gla-
mp lo etsi non habet necessitalem peccandi, habet . dius dicitur Salomonis, qno puer, qtii dividendus
tamen necessi(a(ein peccati. Peecato siquidem Adae dicebalur, vivus redditur matri suae. Habet el gla-
taim necessario quam voluntario pollulus, sed ipsi dium piingilivura doloris, quo poena temporalis et
Yplitntario., nobis aulem necessario; nec ita neces- lolerantia passionum designantur; sine cujus puu-
sario, quasi sit homini necessarium, id est utile ctipne no» possumus redire ad lignum vitac. Habet
peccare; sed necessarium, id e$t inevitabile. Unde el gladium ptingiliyuni timoris, quo Dominus inier-
mpri potest, et non mori non potest; qnia post ficiet o.mnes pec.calores lerrae, sicut scriptum est :
casnm per gratiam adjuvantem in plenitudiue tem- Et gladius meus devarabit cames (Deul. xxxn), hoc.
poris ad hoc reparata fuit, ut per passionuin tole- est carnales. Si igitu.r, vel limore, vet amore, spc,
ranliam et I.aborum, posset ad humpres radice.s vel desiderio, vel dolore campunclus homo gladio,
p.onere; et sub lignn vita (ieret ligmim vitae; quia verbi Dei, gladio ralionis, gladio poenae(emporalis,
lublatogladio.versalili pcenavideliceltemporali, co- yel extremae ultionis, elegerit virum unum de no-
niedere nic.reretur Iignum vitae. Sic igitur immorta- vissimis suis speclatorem, sicut factum est; quia
lilatis daranum resarciret per laborem, non solum virum unum liodieclegistis, qui vere vir unus fuit,
utppsset non mpri, sed ut non posset mori. Inte- sed noi.ivir unum. Ille enim vere vir unus esl, ct
rim autem medianle labaris lemppre mori pnsset, C l yir unum, qui solus fuit et est id quod est. Ille au-
qnia peccare p.osset per infirmitatera ct vitae dcsi- tem solus est, id quod est, qui idipsum esl, qui non
diam; et item npn mori, quia posset npn peccare, ex patribus constat, quia corpus non est; neque ex
propler originajem conctipiscentiam debilitatam in compositis, quia simplex esl; neque ex obsctiris,
baptismo, et graliam adjuvantem; qua ille solus quia lux cst; neque ex disparibus, quia spiritus-
Ponlifex cum sanguine suo semel intrans in Sa.n- csl. Homo tamen tinus est, cujus vultus in diversa
cta sanctorum, in se solo sotum hominem sa.lvum non mutatur; sed ad aliud unum necessario pro-
fecit. Sohim dico, a solidilate, quia solidum, ut perans, unam lidem, unum baptisma confilctur. Nara
morlale indueret immorlalitatem, ct corruptibile sicul multi homines unius faciei dicunliirsecundum
3ostru,ra indueret incorruptelam; ila ut dattun sijt exteriorem hominem, ita et secundum interiorem
nobis posse non mori, et non posse mori : non afleclum, de quibusscriplum est : Eral eis cor unum
amotp tamen libero arbilrio, sed liberiore facto ; et anima una in Domino (Act. IV); ita eliam unus
qnia dp vpluntate et adjuvante gratia fiel, ut possi- homp, mujtarum facierum dici potest, cujus vullus
tJius non peccare, et no.u ppssimu,s peccare. Non in diversa mulatur. llle igitur vir unus erat, qui
".giturs,ecundum primum statum hominis, vel se- unus in Christo, et Christus in eo unus erat. Sed
cundum tertiura, vel secundum quartum., sed juxta p q\iod diclum est : de novhsimh, non vilescat in
secundum, qup terra designalur.-dici potuit, quod animp, eo quod nomen opprobrii esse soleat, siciit
dictum est. T.erra super quam induxero gladium, etc. scriptum cst: Pulavimus eum novissimum virorum
Nam sicut diclum est, primus hominis status fuil (lsa. XLIII). Sed ideo noyissiimini quia ad agni
attle lapsum, post conditionem; secundus aulem nuplias invilatus, loctim decrevit tcnere novissi-
ppst lapsum, ante reparalionem; tertius post repa- mum, ut audire mercretur : Amice, ascendesuperius
^ationem, sed ante confirmationcm ; quartus post (Luc. xiv), timens et intelligens, quia eranl novis-
confirmationera ; quando lerra nostra nec infecla simi primi, et primi novissimi, quia super liumilem
erit, nec interfecta; sed solida potius et perfecta. et quietum requiescit spiritus Domini. Hunc ergo
Dixit ergo : Terra super quam induxero gladium novissimum elegislis. Nam etsi aliquam necessiia-
(Ezeclt. xxxui). Iiidux^ro, dixit, non eduxero. tem, vobis imposuistis, tamen voluntate, non ne-
Nunc enim tempus est vibrandi, tcmpus inducendi, cessilate, regulae necessilaiibus estis addicli. Spoiilc
sed nondum tempus educendi. Vibrat enim ut ter- siquidem in rete Petri, et in compede Benedicti pe-
ceat, sicut scriptum est : Qladium suum vibravit dem injecistis. Et bcne, quia ubi est necessilas non
( Psal. vii). Inducit, ut intus cor pungat; educi', ut est liberlas, et ubi non cst libcrtas, non cst volun-
821 SERMONES. — SERMO XL. DE ARCA SPiRITUALI. 822
tas. Ubi aiilera non est volunlas, non esl merilum.. A niara perfeclionis vitaecelsitudo descripta cst in illa
Sola enim voluntas mereiur, sicut dicit auctorilas : Regula; tuba sua insonuit in Rama. Qticunque
sed poenam, si mala; prsemium, si bona. Ut igiturr ergo vocem buccinae audivil, Regulae jugo colluni
gaudeat honio necessaria liberlate, necesse est utt subdidit, sed si secundum formam inslilulionis non
utalur in facto libera necessitate, ul per ipsara libe- se obscrvaverit, sanguis praevaricalionis super ipsum
retur a peccato, habendo necessitatem patiendi, , erit, ut sit ei Regula causa perditionis, quae debuit
ut sit voluntas libera justitiae, et a peccato libe- causa esse salulis. Nam sicut obedientibus facla est
rata. Hac igitur de causa elegislis speculatorem. Regula norma juslitiae, ila inobedienlibus fit laqucus
Speculatorem dico a speculo, non a specula. QuidI et muscipula pcenee.Audiamus igilur sonum bucci-
enim sanctus Benedictus, nisi quoddam speculttmi nae, nec-tanquam aspides surdae obturemus aures
fuit? Quia ex ejus obedienlia convincitur nosler nostras, sed omni cuslodia servemus nosmetipscs;
contempius; ex ejus humilitate nostra superbia, ex ne nobis sit ad mortera, quod datura esl ad vitam;
ejus mundissima religione nostras religionis defe- ne nobis sil venenum, quod datum est anlidolam;
clus. De lalibus enim hujus sanctae siccatae animae ne nobis sil ad laboremr.q.uod daium est ad re-
speculis factus est nobis luter munditiae. De specu- quiem. Sed secundum Regulaeformam mutemus nos
lis enini dcbet luter fieri, ut exemplis sanctorum i j, ; in viros alteros, fugienles de culpa ad cordis con-
pritno pec. ata cognoscanlur, .post vero,cognita per tritionera, de cordis conlritione ad confessionem,
conlrilionein cordis el oris confessionem, per con- de confessione ad pcenitentiam, de poanitentia ad
dignam satisfactionem et emundalionem laventur. veniam, de venia ad gratiam. Haecest via per quani
El quid aliud dal intelligere, nisi hoc vitac spectt • sanctus Benedictus et ascendit, et ascensionis
lum et excmplar, quod nobis in monte religionis exempla praebuit; ipso Doroiuo nostro Jesu Chri-
monstratum est ad exemplum ? Vel speculator a sto ducente, qui vivit et regnat cum Patre in unitate
speeuia dici potest, qui pro nobis speculam con- Spirilus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum.
lemptalionis ascendit, de qua scriptum est : Staiue SERMO XL.
libi mensam, el contemplare in specula (Isa. xxi); DE ARCA SPIRITUALI (29).
vel circumspectionis, de qua Jeremias : Slatue tibi Facite plaustrum novum et jungite duas vaccas fe-
speculam, pone libi amariludines (Jerem. xxxi) ; ttts, quibus non est imposilum jugum, et superponiie
vel cerle praelationis, de qua Ezechiel : Speculato- nrcam Dei (I Reg.yi). Fidelis sermo propositus, et
rem dedi te domui Israel ( Ezech. 111). Hic est cu- orinii esset acceptione dignus, si merita loquenlis
jtts mcmoria in benedictione est, speculator nobis verbisulilibus responderent. Sed enervare solet nou
factus, ascendens speculam contemplationis in iis ^*• modicum vira verborum vila loquentis. Grego-
qu* ad sapienliam pertinent; circumspectionis, in rius (30) enini dicit: < Cujusvita despicitur, restat,
jis quae ad scientiam ; praelationis, quoad domesti- ut et praedicatio conlemnalur. >Hinc Aposlolus ait:
caui ejus Ecclesiam. Vidil igitur, id esl, intellexit Castigo (I Cor. ix), etc. Unde Dorainus lales in
per viain verilalis, veiiieulem gladium verbi Dei ; Evangelio redarguit dicens : Hypocritd, ejice primo
per viam juslificalionum gladium ralionis; perviam trabem de oculo l,.o ( Luc. vi), etc. Sed si ila est,
arduam gladium doloris ; per viam justitiae et rigo- qtiid est, quod alibi idem Apostolus ait . Sive per
ris gtadium limoris; et insonuit buccina. El uli- occasionem, sive per veritatem Chrhtus annunlielur,
nam insonuerit, id esl inlus souuerit, ut sic souus cl gaudeo et gaudebo ? ( Philipp. 1. ) Cum enim in
corporis aures foris percutiat, ut interiores tangat. Ecclesia Dei alius sit pastor, alius mercenarius,
Insonuil cnim buccina, et nnn tuba, quia sonum alius fur, alius raptor, nunquid sicut nd praedica-
dedit exislentibus in Gabaa, non in llama. Buccina lionem pasloris gaudetApostolus, ita eliam ad prae-
cnim cecinit Benedictus (sed tuba Basilius ), qui dicatiouem mercenarii, furis, raplorisquegaudebil?
quasi buccinam Regulam vocat, ubi ail: < Regu- Paslor quippe est, qui veritalem loquilur propter
lam banc descripsiinus ( Regttt. c. uttim. ). > In pJJ veritatem. Mercenarius esl qui propter lucrum tem-
qua non omnem justiliam scriptam essc asserit ; porale, non propter ipsam. Fur autem propler oc-
sed ut aliquod initium conversalionis se habere de- casionem falsilatis aquas furtivas proponit, et pa-
monslrent. Caeterum, sicut idern ipse ait : < Qui- nes absconditos. Non enim venit fuj, nisi ut furc-
cunque ad culmen perfeclionis. vult atlingere, sunt litr, et maciet et perdat. Labiis quippe dolosis
doclrinaesanetoruraPatrum.necnon etRegula sancti seducere solent audientes. Raptor vero Jabiis ini- •
Patris nostri Basilii (Ibid.). >Ecce buccina nobis ad- quis manifestesaevit in oves. Domine, ait Propheiar
huc exislenlibus in Gabaa quia Gabaa collis inter- libera animam meam a labih iniquh et a lingua do*
pretatur. Quod a malilia mundi declinare nolumus, losa(Psal. cxix).Quid igitur ad taliura pradicalio-
virlulum tunc celsitudinera non atlingimus. Basilius nera gaudebil Apostolus? Notandum, quod repru-
autem existenlibus in Rama majoris tuba perfectionis borum alii sunt contemplibiles vita et non fatua;
iusonuit. Rama quippe excelsa interprelatur. Et quo- alii fama et non vita; pessimi. autem qui faraa pa-
'i
(29) Quiaverbatheraalis hujus, suntPhilistaeoriiin, dicanl, vel praesunt, et male vivunt, disserit.
l.ac occasione auctor mox ab initio de iis, qui praa- (30) Greg. homil. 12 in Evang.
823 D. GARNERH LINGONENSISEPISCOPI S24
riter cl vita; sicut oplimi, qui nec fama, nec vita. A \ Unde Psalmisla : Non timebts a timore noclurno,
Qui vero sunt infames fama, vel propter privatum ecce subita et occulta tenlatio ; u sagilla volante pct
peccalum, vel propter publicum. Pubiicum tribus diem, ecce stibita et manifesta ; a negotio perumbu-
modis accipimus. Dicilur enim publicum, quasi po- lante in tenebris, ecce diu deliberata el occulta; a
pulicum, quod a quovis de populo polest accusari, dmmonio meridiano (Psal. xc); ecce diu deliberala
ut crimen laesaemajestatis, vel haereseos, vel Si- ct manifesta. Propter, diu delibcrata.ra et manife-
mouiae. Vet dicitur publicum manifestum et no- stam tentationem, qui corrupli sunt moribus, coa-
toriura ; non enim idem csl manifestum et noto- lemplibiles suiil apud Deum. Qui vero laborant in
rium. Qmne quippo nolorium manifestiira; scd npn fide; aut in Ecclesia, sunt, aut extra Ecclesiam,
convertitur, quia pntes esse manifeslum judici, et quia quamvis membra putrida, non tamen a cor-
npn aliis : vel atii et non judici. Nolorium eslenim pore Ecclesiae sunl separata. Qui igitur in Ecclesia
illud, quod judici patel, et aliis. Diflicile tamen est fide corrupti sunt, trihus de causis adulterant ver-
invenire, quid sit notorium. bum Dei : sifnpHcitate, infirmitate, matilia. Sim-
Nam Sodomorum peccata Sodomitis erant mani- plicilas tamen alia nascitur ex ignoraptia vinci-
festa : tamen descendit Dominus, ut fiercnt notiora bili, alia ex iiivincibili. Ignprantia vincibilis cst,
(Gen. xyiu). Propter peccatum vero publicum sive " quando aliquis potest scire, et non vult, de qua
iiotorium, potest esse contemptibilis, non propter dicilur : Itjnorans ignorabilur (I Cor. xiv). De se-
manifestum, qtiia peccatum et.si sit manifestum cunda dicit AposloIUs : Mhericordiam conseculus
jjudici, ct non aliis,, vel certe judici et non judici, snm, quia ignorans feci (I Ttm. i). Prima pcenam,
non ideo meretur peccator damnari, donec verum sccunda vcniam promeretur. Infirmitas vero quan-
esse quod dicitur, per legUimos lestes comprobe- doque nascitur ex cupiditale, quandoque ex limore.
tur. Privatum yero peccatum est, qupd privatae per- Nam quia homines vultum timcnt polenlium, vel
sonae testificari possunl, vel accusare. Vel dicilur ambiunt divitias aut honores, parcere solent po-
privj(lum, id es.l occultum, qu,od a nullo Scilur, vel (en(ibus, et lingere eorum vulnera, quae ferro debe-
ab uno, quia quamyis ab uno sciatur, non idco la- rent correctionis resecare. Intle fiiint calumniatores
inen minus occulium esl, quia vox unius, vox nul- pnevaricatorcs, tergiversaloies. Calumnialor esl,
liiis. Privatum igitur peccatum neminem damnal; qui falsiim intendil; praevaricator, qui vcrum abs-.
donec per bpc qup convincitur, vel sponle confite- condil; te-.-giversator, qui a veritate inccpta las-
tur, quasi elhnicus et publicaniis cfficialur, sicut s,escit el desistit. Qui igitur ex simplicilatc, quac
Doininus in Evangelio ail: Si peccaverit in te frater C ( nascitur ex jgnoranfia invincibili, vel ex infirmila-
tuus, id esl si peccaverit, le scienle, corripe eum in- te, peccant; admoncndi sunt et corripiendi, quia
ter le, ct ipsiim solum (Matlh. xyni). Quod si fuerit nou debemus eos timere qui occidunt corpus, et
inficiatus, eliamsi libi riianifeslum fuerit, desiste ab poslea nihil habenl quod faciant; sed polius illuni,
accusalionc cjus, quia liberasti animam luam, VH qui cum corpus occiderit, potest animam perdcre
dens sagitlam, quae percussit euin, nec se observa- in gehennam. Qui vcro ex simplicilale, quae nasci-
yit, cum aiinuniiasses ei. Quod si confcssus fuerit,i tur ex ignoranlia yincibili, yel ex maliiia, peccant,
iion tameii se obscrvaverit, tunc adhibc duos testes,, mcrito sunt apud Deiim et homincs conlemnendi.
ct si corara illis inficiaius fuerit, quod secreto co- Qui vero extra Ecclesiam sunt inlideles, aut in Ec-
vam le confessus fijerat, iterum desiste, quia libe- clesia nunquam fuerunt, aut ab Ecclesia praecisi
1'asti animam tuam. sunt. Praecisi aulem, vel seipsos praeciderunt, vel
In hoc lamen libi cavere debes, ne fota depre- per diffinilivam sentcnliam a judice sunl praeeisi.
liendi possit in nulu; vel in verbis tuis; quod se- Qui aut.-m a judice praecisi sunt, vel per excom-
crefo libi confcssus fuerit, sed quasi penitus igno- municalionem, vel per depositionem, vel per degra-
lans, ita dicps : Frater, haecet haecde te dicuntur; ; dationem, sunt prxcisi. Qui ergo seipsos praeciJe-
vide ne feceris. Quod si coram. duobus lestibus cpn-. D runt, vel per depnsilionem, vetper degradationeni,
fessu§ fuerit, ncc lanien se cprrexerif, ora Domir contemplibiles, el condemnandi sttnt. Qui vero pcr
num, ut infundat ei cor poenilens, quo collum ex- cxcommunicatipnem, suslinendi et exspeclandi
cutiat a jugp diabolicse servilulis. Quod si nec sic; sunl. Qui vero in Ecclesia nunquam fuerunt, si
se correxerit, devita illum, tanquam ethnicum etl quid in Scriptuiis suis veritatis raiscucrunt, non
publicanum ; quia jam le de veritate4argucre nonl omniiio cpnieinnetidi sunl, quia per ignoranliam
poterit, quera per tesles idoneos devincere poluis- peccaverunt,-
ses. Qui aulem vita sunt conteniptibiles, lide vel1 Canales enim sunt horti Dominici, scopa furni,
inoribus sunt infames. Qui autem moribus ; vel1 mansip stercoraria arcae, corvi Eliae, sacerdos alios
propter subitam tentalionem et occullam, vel pro- veritate mundans, et ipse in sordiLius reinanens
pter stibitam ct manifesiam, vel propler diu delibe- usque ad vesperam. Plcrumque siquidem, sicut tur-
ratam el occultam ; vel propter diu deliberalara ett tur el hirundo, sic milvus ct ciconia, cogiiovcriint
nuiiilfslaii., sicul currupti moribus et ditfamati. adventum, nun dico sui, sed Christi. Turlurem
325 SERMONES. — SERMO XL. DE ARCA SPIRITUALI. 826
dico Simeonera, ilhira scilicet gemebunduni, qui. A homo a terra incipit, et ad lerram redit: ab infan-
dicebat (51) : < Putas durabo? Putas videbo ? > elc, tia incipit, et ad infantiam redit; a fletu inchoatur
Hic enim est, qui dixit : Nunc dimitlis, Domine, vita ejus, et in flelu terininatur. Evenlus autein
servum tuum in pace, quia viderunt oculimei salu- mundi ita sunt inslabiles, ut semper adversa pro-
tare tuum (Luc. u). Hirundini vero Joannem Bapti- speris, ct prospera succedant adversis. Affectus quo-
stam non immerito comparamus, quia colluni ejus que ita sunt inslabiles, ut amor semper odio, ct
martyriuin rubricavit, venlrem candidavit virgini- odium succedat amori. Inter islas quatuor rotas
tas, dorsum autein onus pceniteniiae denigravit, vita humana lanquam plaustrum oneralur, nunc
qui solo corpore in hac peregrinalione constitulus, feno, nunc cceno. Omnis enim caro fenum, cujus
de coelesli patria spiriiuali cjbo pascebatur. Ilic onusinter quatuor roias volvi non cessat, dum vi-
igilur ad baptisma Christum vcnienlera videns, vitur. Peccatum vero cccno comparamus, quia sicut
dixit : Ecce agnus Dei, qui tottil peccata mundi coenum putredine sua parit vermes, et ex sua desic-
(Joan. i). Milvus veio quia rapax cst, rapacis Ba- cationc fumeum calorem emittit, ita et peccatum.
laara non immerito typum tenet, qui promissioni- Isaias enim dicit: Vermh eorum non morietur, et
bus Balaac provocatus, mutabat altaria, ut inde igriis non exstinguelur (Isa. LXVI).Unde de talibus
piospiceret qua parte malediceret populo Dei. Hu- B in Evangelio : Ibi erit fletus, et slridor dentium
jus tamen Dominus os aperuit, qtiando dixit : Orie- (Matth. xiu). Ex fumo fletus, dentium slridor ex
lur slella cx Jacob, etc. (Num. xxiii.) Ciconiam morsu vermium. 0 miseri, qui de tali cceno vitae
vero, quaede venenosis animalibus vivit, Sybillam suae plauslrum staluunt onerare !
veneficara et incantalricem dicimus Erithracam; Ad differentiam igitur hujus plaustri, dicitur no-
cujus i.amen tale testimonium de Christo ponit Au- vum, illud videlicet, quod inter quatuor rolas Eze-
gustinus (32) dicens : ln manus infidelium veniet ; chielis vpivifpr : prima circa humanitalern Christi,
dabunl Deo alapas manibus incwstis , el colaphos secunda circa passionem, tcrlia circa resurrectio-
uccipieits lacebif. Dabit arf verbera dorsum sunm; nem, quarta circa asccnsionern. Has rotas quatuor
fel ad cibum, et acetuvi in silim dederunl; hanc animalia yplyere non cessaverunt. Unde scriptuni
tnhospilulitalis mensam minislraverunt, elc. Quki est. Quocunque ibant animalia, ibnnt pariter et rotw
igitur Spiritus ubi vult spirat, non esl attendeR- juxla ea (Ezech. i). Unde ex officip noniina sortita
dum, quis loqualur, sed qttid, quia Amalccites ki sunt. Primuin enim in signum humanitatis habebat
itinere fessus, sumplo cibo faclus est dux exercilus faciem hominis ; secundum in signum passioiiis,
|>avid, quia raulloties terram lingentes, id est ter- Q
( habebat faciem viluti; lertium in signuni resjirre-
ram ainanles, et tcmporalibus saliali, quasi in ili- ctionis faciem leonis; quartum in signum ascen-
ncre fessi, sumpto spiriiuali cibo fiunt duclores ct sionis faciem aquilae volantis. Sequitur.
doclores exercitus veri Davhl. Tales sunt isti, de Et jungile duas vaccas. Sacramenlum tanlae rei,
quibus sermonem proposuiraus a principio, qui ly- n»bis aperiuiitnaluraclutilitas. Nalura, qtiia vacca
pura eorum gerunt in Ecclesia, qui bene praedicant, ruminat, el findit ungulas. Utililas, quae qtiadru-
male vivunt. Unde bene Philisthaei, id; esl potione plex invcnilur. Pclte siquidem sua munii pedes ho»
cadenies, dicuntur. Et quid est verbum Dei, nisi minum,. carne pascit dominum, lacle nutrit pue-
qnaedani potio contra venenum diaboli ? Hac lamen rum, fumo impinguat agrum. Audite hwc, vaccw
potionc cadunt, qui bene praedicanl, male vivtint. pingues, quw habitatis in monte Samarim (Amosiv),
Audituri quippe sunt illud Psalmistae ; Quare ty quae abjicifis suave jugum, quae didicislis diligere
enarras juslilias meas? Tu vero odisli. disciplinam, IriHiram, non agriculturam : vaccae lascivientes,
ei projecisti sermones meos post te (Psal. XLIX).Et non niugientes; quae nec affectu ruminatis, nec ef-
tandem jn fme : Arguam te, et staluam conlra fa-. fectu utiles eslis. Atlendile, qualiter ornaiur affe-
ciem luam. Quia ergo bonura quod fit, noincst ei clus, qualiler proficit effectus. Ruminale, cogitando,
bonum, a quo lit, sed ei cui fit; audiamus diligen- "' verbuni Dei; discernite quod ruminalum est, na
ter, quod diclum est: Facile plaustruin novum, etc. quid admiscealur falsilalis. Ornate animas vestras,
(/ Reg. vi.) Novum dicitur ad differentiam plaustri affeclibus; sed et effectibus corpora vestra. Si enini
veteris, id est antiqiii, quod inter qualuor rotas a'o pauperes Chrisli, quasi pedes, munitis exterioribus.
ihilio mundi ccepitvolvi : quarum prima esl volu- vestris, quasi pellibus; si per carnis maceralioneni
bilitas lemporis, secunda mulabililas aetatis, lerlia voluntatcm Dei facitis, quod est pascere Christum;
vicissiludo affecluum, quarla instabilitas evenluum. si lacte doctrina? vestrae reficilis subditum : si tan-
Nihil eiiiin in mundo stabile, quia Deus, dem iimo impinguatis agrum Dominicum; duas
Manens slabilh, dat cuncta moveri. vaccas, id est animam et corpus, jungitis ad plnn-
(BOET-De consol. philos.) stium novum. Sic enim cnro spiritui, et spiritus
Oritur enim, sol el occidil, el ggral per meridiem et juiigitur carni. Jyngile duas vaccas, quibus non est
flzclilur ad aquilonem; et ilerum ad toc\tm suum rc- imposilum juquin (I Reg. vi). Non dicit; omne ju-
vertitur. Ecccrola lcmporis. Rola vero aclatis, quod gum, indefinite enim loquitur, sed aliqund. jngum,
FISESlS.ECCi.1
GIRCA Xll.
GAUFRIDI
EPISTOL2E
ET VARIORUM AD IPSUM.
-EPISTOL.V PRIMA. ,C
qui in eodem dcgunt ccenobio servus immcritus
IOANNISABBATIS BAUGEZEI ADGAUFniDUM ACBATEJt.
quidquid tanlo polesl exorari tanlillus.
Deflel onus pastorale sibi imposilum. Maximum his qui in dolore positi sunl solel esse
Doniino rcverendo et lolius exhibilione venera-
remedium, si cura aliquo de cujus dileclione pne-
lionis excolendo G. quondam priori nunc aiiiem sumunt, niutuura possinl habere colloquiuni. Quia
poabbati de Baugezeio (I) frater J. servorum Christi
vero lanta lerrarum spalia nos arcenl el inipediunt
(I) Raugeieium, vulgo Baugercy, monasterium1 ordinis Gisterciensis in dicecesi Turonensi a Villa-
llipepsi tribus distuns leucis.
8D EPISTOL^. 8S0
a locuiione mulua, grandis mihi visa est essc con- A perientiae magislerio didictslisquumodo vos oporieat
solalio, si saltein per litteras anxietatem cordis operari. Nostis ergo sarmenla imililia praecidere,
niei vobis patefecero. Ego enim qui vix me ipsum ul ea quae praevaleiil uberitis frncltis feraut. Nostis
regere, vix haedosmeos pascere, vix carnis motiis, maceriam circumilare, in vineis torcuhr fodere, et
yix menlis irrationabiles impetus polcram refre- in medio turrim aedificare, nec deeril larga patrisr
nnrc, nunc aliortim iiiiiocemiam jttdicare, alienis familias manus, quao sumpliis tribuat ad perlicien-
nioribus deservire, melioruin vitam disponere, do- dum. Merito ergo posiieriint vos cuslodeni in vineis
pliores me compellor instruere. Et hoc contra sen- qui oplime noslis quid expedinl vineis. Conforta-
lentiani Apostoli dicenlis : Si quis domui suw prm- mini ergo in Domino el in poienlia viriutis ejus.
esse nescii,quamodoEcclesimDei diligenliam habebit? Sed ecce de laborc conquerimini tanquam jam ex-
(I Tim. ni.) Mihiergo polest illa sentenlia coaplari. laediatus; lanquam jnm fatigalus in (ribulalione
Posuerunl me custodem in vineis, vineam meam non malorum el dolore sub onere regiminis anhelanda
castodivi (Canl. 1). Qui ergo quondam nutrieliar in ingemiscitis, dilficullatis causas allegalis, de quibus
croceis, niinc amplexor stercora, et qtiae prius taiir dicilis : llxc stinl, ch.irissime, qtiac mentem meam
gere nolebat anima mea, nunc cibi mei sunt prac slimulant, qnac assiduis doloribus me cruciant, qmc
angiistia. Qui enim prius spiriliialibus sludiis iu- " me quiesccre non siniint, el quoe non dormientia
tenlns fucram, niinc lemporalibus commodis in- me comedtiut. Sed paii.'iiler ferre vos convenit
liiare et lerrenis curis cogor insistere. Ilocc sunt, curas quas de vobis cxigitnl mer.ibra Christi, qui-
Pater charissime, quaementem meam siiiniilani, qtiac hns vos et limor ejus et charitas servire compellet.
nssiduis doloribus cruciant, quae me quiescere non Rogamusergo vos inliisaliquanio consolalius agere,
sinunt, quae non doruiientia me comedimt. Exp.in- vigilaniiusiitiemlcre ; quvniam, nl Aposlolus ait, in
dile ergo mihi viscera yeslrae charitatis et sncius liis y.osilisumus (1 Thess. m). Magnum ipse aestiinat
estole lrib|ilationis, ul particeps silis consolalionis. grnli:e doiialivtimChrisii passionibus communicarc,
Valete el pro me qui vesler smn, Denm cxorate. undc et Philippensesinsiriiens : Vofcis,iitqiiii, dona-
Esse veronoslrumquod in facie esl vobis palefacere tutn esl pro Clirislo nonsolum ul in eum credalis, sed
polerit praesentitiin bajulus, ne vos detineam pro- etiam ut pro illo paliamini (Phil. i). Haec stiril et
lixis scrinoiiibns. Salutatit vos veslri,ad qtios videu- his similia quac vos voliiimis de thesauro Scripltira-
dos quam citius poterilis fatigari non dedignemini. riim nnie incniis oculos rcduccre, quotics (ribul.i-
Consolalor abi, quia luctu vincorel ira, tionts tnceror adyencril. Non vobis excidal aposto-
Iram qui didici vhicere saepe lyra. r lica consolalio, qiioniam non sunt condignwpassiones
Tiniothaeo : hujus lemporis ad futuram gloriam qum revelabiiur
Verbera patris habes, ubera matris habe. in vobh 'Rom. vui). Inqua praesumpiivajucunditate
Tito: Prophela fidelilar exsultans ait: Lmlali sumus pro
Ubcra mairis habes, vcrbera palris habe. diebus quibus nos humilias{i, amiis quibus vidimus
mala (Psal. LXXXIX). HOCiiaquc lerrorem apostolir
EPISTOLA II, cum ingcrit, setl ignaros praetnunil, sed desidiam
GAIJFRIDI ADJOANNEM*. tollit, sed materiam victoriae propunit, cura dicil:
Superiori epistolm respondel. Omnesqui pie volunt vicere in Cltrhio,, persectttimem
Venerab li Patri et domino J. alib ili suo suus om- paiientur (II Tim. m). Aiiiniaeqiiior igitur eslole,
nino GACFIUDUS, Spiritum consilii el consolationis. faciatisque de necessitate virtiitein, de Irilmlatio-
Suscepimus et legimus litleras vcslras, quaepro nibus coronam, quas aequanimiier tolerando levi-
verbis tacryinas flueli.int. Yidimus nanique in eis gare poieriiis, fugictidoeffugere non poteritis. Ergo
iiuhein more suo in altum volauip.iii, sed quaindam viriliter agite, ct conforletur cor vestrum, el susti-
caliginem tristiliac ferentem. Unde et duo quoedam nete Dominum. Quod si solatium quaeritis in expe-
diversa pariter et adversa in mente nostra subito D dicndis forinsecis qnibits occitpamini et gravamini
pepcrerunt, compassionem videlicet et gaudium ; exerciliis, habel ustis et auctoriias, ut noslis iu
compassionem de afllictioiie veslra , gaudium de personas subordinatas priorem el subpriorem et
pronioiioiie vestra. Scd facjle dolorem compassionis alios offjciales curam et oncra regiminis dispertiri,
magiiitudo keliliae lemperando deleiiivil. Gaudeo uI et exteriora cominiinis vitae subsidiis ex ordine
igiiur et congratulor vineae nostrae, eui vos auctore serviant, et interiora spirituales friicms juxla regu-
Deo et pracesse coniigit el prodesse. Nam ibidem lam observent. Iia plane frequenlius poteriiis se-
palernilate veslra in eminenli specula, constitula crelum speculativae reperire libertatis, in qua su-
dabitur ei a Domino sub veslro regimine et ramos pernae vobis claritas arrideat visionis; ad illa
suos expandere, el florere et fruclus facere. Ab ipso revolare quielis culmina, qttibus secreta cccleslia
iiamque adolescentiaeveslrae tempore consuevistis cordis manii langatis, qttibiis superua gaudia incor-
siare super vias veslras el interrogare de seinitis poraliler videatis. Ego vero ex quo litteras veslras,
antiquis. A primaevo, inquam, juventutis flore me- accepi, cx quo huic vos honori, imo oneri deputa-
ruistis. habjlare in horiis, nutriri in croceis, con- luni cognovi, cum accedo ad sacra raissarum s)-
versare in viiiejs, ubi et audislis el vidisiis et cx- lcmnia celebranda, memoriam yestri facio scmper
S'A GAUERIDI S. BARBAR^: SUPRIORIS 852
irt orationihus meis, obsecrans ut clarcalis sludiis A , thronum conferatis. Ibi el pro nobis oretis digni
Den placilaeaclionls. Parvitali meaepaternitas veslra exaudiri. Cum magiio namque sacrificio acceditis
vicem dignabilur rependere, si et vos siinili modo ad Deum sincerae dilectionis, el laudes ejus in ope-
oretis pro me, et diligatis me diligentem vos sicut ribus sanctis offcrlis. Obsecro aulem, fratrcs, ut
nie Valeic siifferalis verbum solalii, ut enim verbis B. Atigu-
His faniiiktlur honor qui non famnlantur honori, stini utar, de nulla re sermo frucluosior vel impeii-
Jnie tenet virgam, cui non est virga timori diiur, vel rependilur, vel accipitur, vel recipitur,
Diligit ille Rachel; nec Liam ferre recusat quam unde boni beatique sumiis. Ipse aiitem Deus
Uxorcmqtie novus ducit utramque Jacob sit vobis honor, sit g.audinm, sit voluplas, sil in
EPISTOLA III. mcerore solalium, in ambiguilate consilium, in in-
C.UJFiiEDlADMONACnOS juria defensio, in iribulatione patientia, in infirmi-
BAUGEZIENSES. late incdicina. In ipso habcalis omnia quem diligere
Congrtilulaiur eis quod ad monnslerium recenler
ftindatum landem adeenerint, laudaique eorum appetitis supra oninia. Et quia in illo loco ad ser-
soliludinem. vicnduiii ei devotionis animis convenistis, spiritua-
Dileclis in Chrislo frairibus Batigeziensis coenobii lium gaudiorum el aeiemorum pracniiorum vobiscuni
G. vestrae satictitalis servus cor unum et aniinam B ' inunera reporlctis. Valete.
uuam in Domino. Feiices in sorle stia quos terminus arcet
Iinplelum est gaudio os nostrura el lingua noslra Et quibus est coutra maxima grata quies
exsultatione, auditoadvenlii vestri sancti conventus 'Pudore ; Mens tua sil turtur, pro simplicilale
in locum quem pracparavil Deus vobis ad servien- [coluruba.
<Iumsibi. Benedictus ipse qui vos in regione saiis Sic accepta Dco, sic fies hosiia sancta.
pacata habilare fecil. Dccel enim filios pacis, pacis EPISTOLA IV.
rcgionem inhahitare. Ecce a tumultu saeculisegre- ADJOANNEM ABBATEM.
gati elongastis fugienlcs, cl manctis in soliludine; Hortalur ut vitia in monaslerio virililer resecel, el
fugislis enim, sicul in lsaia legilur, a facie gladii delicla punial.
imminentis, a facie arcus extenti, a facie gravis Venerabili abbali JOANNI, suus omnino G. nomi-
praelii. Laiidabilis fuga haec, sic fugil Elias a facie nis sui gratk» consonare.
Jezabel. De fuga ita dicitur: Fugite de medio Ba- Legimus sanctum Moysem a viro aposlala, a
fij/lonis, popule meus (Jer. LI). Maneii.s itaque cum sacerdoie sciliccl idolorum consilium accepisse de
.cisqui secundum Job oedificant sihi soliludines. Q ( poieslatibus ordinandis; cl inde, sicut ail Scri-
Desertum eniin est cor vestrum, quia longe est a plura, loquebalur Deus Moysi facie ad faciem, sicul
su-epitu et tumullu viiiorum, el non conculcaltir solet homo loqui ad amicum (Exod. xxxm). Sed vir
frequeiilia cogitaiionum, sed virens permancl ct sapiens, vir discretus et providus, non sprcvit ver-
floridum, et producel germina virluiuni, atque in bum bonum, consilium bonum viri licel genlilis, scd
co canit turttir Spirilus sanclus. Ibi a vobis diligen- fecit onuiia quae sttggesserat ei : vir, inquam, inli-
tibus legcm Dei pax muila possidctur, multa in delis fidelis fidele consilium fideliter accepil, sicque
tranquilliiale scilicet mcntis el gaudio contempla- faclum csl iil infecundus fecnndaret inslerileni, et
lionis; Hlam Detts in plebem suam, islam autem injuslus plus juslificarcl jusium. Haccidcirco prae-
stiper sancios suos Ioquitur. Illa cnim in homine, fatus sum, ne sanctilas veslra ea quoe dicenda sunt
isla supra homincm est. Elecla Igitur el dilccia propter personaeproferentis indigniiatem, seu rainus
est a vobis soliludo, ul soli Deo vacans aniiiia pur- laudahilem conversalionem rcspuenda censuerit.
gaiis affeciibus nd ccelestia cvolct, et dulcediuis Non quis dical, scd quid dicatur altcndile. Supcr
supernx suavilaiem praeguslet. Ibi ferrcat iter speculain Domini stalis. Posuerunt enim vos cuslo-
sandarum forniicarum, fragret opera sanctarum dem in vineis, ul conteniplemini diligenler et
apuin, feratur fructus in patientia, cum virtute D ' mulio inluitu ne quid noceat, quid prodcssc valeat,
perseverantioe. Ibi illud nianna cceleste menles et ul capiatis vulpes parvulas quae demoliuntiir
vestras reficiat, qnod in cruce faclum est pre- eas. Scienti loquor. Ollicii vestri esl sarmenla inu-
tiuin, in peregrinatione vialicum, in patria fulurum tilia praecidere, ul ea quae pradalent, uberius fru-
esl praeniitim. Ibi Deus verba lcgis in labulis cordis clus ferant. Deuiquc tempus putalionis adveuit,
veslri misericordiae suae digito conscribat. lbi la- observare debetis ne singularis ferus depascaiur
bernaculum foederis, arca Teslamenti construatur, vineara Doraini Sabaoth, cui prseestis, ne vindc-
tit quidquid illa velamina tabcrnaculi materialis in mient eam qui praelergrediuntur viam. Sub le cul-
splendore auri, in nilore gemmarura et multimodi tore sterilis ficus reQoreat, el in gratiam cum suo
operis varietale signabant, in vestris moribus acti- redcal Domino, cujus minas et securim formiilat.
busque clarescat. lbi jttgulelur luxuria, omnisque .Yeslrum est circa illain fodere, stercus ponere, et
feriatur libido. ' Offeratur pro Uiriuribus sacrifi- ne resilvescal sollicile providere. Non gero perso-
cium caslitalis, pro pullis columbarum innocentiae nam docentis, sed monentis. Siulium est enim, ut
purilas. (bi odoramenta oralionum in libatorio va- Hieronymus ad Euslochium ait, docere quod noverit
6is aurei, angelico comitanie juva.inine, ad Patris illc quem doceas. Novit prudentia vcstra, quod Ueii.
855 EPISTOL.iE, 85i
p opler filiorum iniquitatem damnatur. Noverat. A lulo Cisierciensi redirelis, ad nos venife proposui-
enim indigne agere filios suos, et non corripuit stis; quaeptane retatio auditui meo dedit gatidiuni
illos. Quod ne fprle vobis (quod absit!) conlingat, el laetiliam; desiderio enimdesideravi viderefaciem
meniem vestrara salubriter zelus domus Domini vestram, et ore ad os loqui; sed iter vcslruni, ut
comedat, quae cum Moyse coinminetur, et dical: arbiiror, impedivit nebulosi lemporis tam molesta
*lnebriabo
sagillas meas sanguine, et gladius meus turbatio. Effusa esl enim conteniio super princi
devorabit cames (Deut. xxxn). De hoc gladio Pro- pes, el errare facit multos in invto, et non in via.
phela : Malediclus, inquil, qui prohibet gladium Obsecro autem ut si quem forte departibus vestrii
suum a sanguine, itl esl verbum a peccati corre- ad nostras venire cognoveritis, saliem per Iitleras
ciione. Sed, dicit aliquis : Si subditum delinquen- vestram nobis exhibeatis praesentiam. Verha sunt
tcm praelalus arguat, plerumque timel ne de cor- Hieronymi, viri, ut nostis, probabilis, * vilae mc-
rectione pejor fiai, et ne illius odium incurrat. llunc rito, et singularis sapientiae titulo celeberrimi. Tur-
limorem Deus consolatur, ipse enim ait: Animom pilius comicus tractans de vicissiludine litlerarum :
luam liberasli, et bonum titum ad le reverletur Sola, inquil, res esl qum homines absenles prwsentes
(Ezech. 111).Inde quhiam sapiens : Offendere,inquit, faciat. Nec falsam dedit quam in se noverat senien-
hominem, propter Deum, lucrari esl graliam Dei. D ' tiam. Quid eiiini, ut ita dicam, tnm
praesens, quain
Aposlolus ad Titum : Hmc loquere, inquil,e< exlior- per epistolas alloqui, et audire quem diligas : unde
lare,et argue cum omni imperio (Tit. n). Taliler a et illi rudes Ilalke homines, quos Cassos Enuius ap-
pr.-elaiis agendum est erga delinquentes subditos, pellat, et qui sibi, ul in Rhetoricis Cicero ait, vi-
ne dicatur de eis : Canes muti, non valenleslalrare clum ferro requirebanl.ante chartae el membrana-
(Isa. LVI). Quam mulli faciunt felere odorem situm, rum iisuiii in dedolaiis ex ligno codiccllis, aul in
qttibus a magistris exteriora negotia injuncta sunl, corlicibus arborum, mutua epislolaruin alloquia
et eis male agendi occasionem subirahere nolunt, rausitabani [f. missiiabant]; unde et portitores ea-
fiuntque participes malorum, quia poiiunt eos caeie- runi labellarios et scriptores a libris arborum li-
ris in Inpidcm offensionis et petram scandali. Pro- brarios vocavere. Qiianlo ergo expolito jam arlihus
videmus, ait Apostolus, bona, non tanium coram raundo, id non debemus omitlere, quod sibi prae-
Deo, sed etiam coram hominibus/Rom. xu); qui au- slabant apud quos erat cruda ruslicilas , et qui
lein negligit famam suam, crudetis est. Sad o quam ipsam quodainmodo humanitatein nesciebant. In-
rarus hodie Phinees, qui perfodiat impudicos; rarus , nocentius papa in Epistola decretali ad Aurelium
Moyses, qui occidal sacrilegos; rarus Sarauel, qui „. Cartliaginensem : ln familiaribus, inquit, scripth,
inobedienles lugeal; rarus Job, qui pro filiorum dileclio veslra consislit, elenim ail, jus firmius cha-
negligentia sacrificiuin offeral; rarus Aaron, qui ritalis officia melius seorsum mereanlur. llera llic-
coram Pharaone divinas comminaliones edicat; ronymus in Epistola ad Tranquillinum : Fer«,ail,
"
rarus Noe, qui his quibus submersio immiuet ar- el simpliciter candidissimo peciori luo loquor, ipsa
cam bittimine litam provideal. Del Deus ul congre- schedula, el multi apices lilierarum inspirarit in nos
galio fralrura vobis commissorum divini spiret sua- tuw meniu affectum. Unde et ipsius beati Hierony-
vitatem odoris, et fianl fructus ejus fruclus honoris mi verba ad quemdain specialem amicum directa
et bonestatis. Quolidie fial nquilo, non tantuui flo- assumo, et ea apud vos mea facio: Quomodo, in-
ribus, sed et fructui suspectus et foliis. igitur au- quit, valeo pro me vobis lilteras reprmsenlo, el si
ster veniat, qui perflel hortum vestrum, ut efliciaiur corpore absens, amore et spiritu venio, Jmpendict
odor ejus sicut odor agri pleni, cui benedixil Deus. exposcens ne nascentes amicitias, qum Christi glu-
Amen. Non vos offendat arida paginae fasies.el lil- tino cohmserunt, aul.temporh aul locorum magni-
lerarum color. exsanguis. ,Seiisuiu, non verba per- ludo diveltat, quin polius fmderemus eas reciproch
pendite; nam sicut aitille: epistolis. Illm inter nos currant, illw sibi obvientt
Fructu, non folih pomorum quisque eibalur, ] illm nobiscum loquanlur; non mullum perditura erit
D
Et sensus verbis anleferendus erit. charilas, si lali secum sermone fabuielur. Noverat
Saepius in vili virius latet obruia panno. siquidem soepediclus doctor, et frequenter exper-
Ssepius in vili sutit bona raulla domo. tus fuerat quod soleat quiddara movere jucunditaiis-
Est pietas punire scelus, scelus est sceleralis pia inter araicos colloculio, dum inlercurrens littera
Parcere, nil pietas hacc pietatis habet. mirabile quoddam genus praesenliae facit. Ea enin»
EPISTOLA V. dum scribentis animum induit, non modo abamico
AD EUMDEM. iransmissa, imo lotum fetens amicum transcurrit*
Petil ul saltem per titteras eum vhitet. Haec idcirco, Pater charissime, Joquor, quia super
Venerabili abbati suo J. frater G. oculos semper incolumitate vestra et super statu dpmus vestrac,
fcaberead Dominum. quam specialiler diligo, el ticet corpe.re absens ,
Illostri ac probatae religionis viro abbate (2) S. anima el spiritu nocte dieque conversor, erudiri
Andreae referente cognovimus quia cum ex capi- vellem vcstrarum recursu lilleraruin, nisi vobis ita
(2) In Goferno, gallice en Coufer, ordinis Cislc tcrciensis, in dicecesi Sagiensi, quod monasterium
ub''Si Savigii-ie-usi.
C3S GAUFRIDI S. BARBAR.i2 SU.B&tlORIS 858
cxosa est Normannia , ut litteras qnoque veslras A i dem scripsl Vobis,adhuc, si Volueritis, apud Cado-
IIIICvenire formidetis. Ego quitlem litterario saepe.'• mum invenire pbleritis: quam fortassisinarras.se-
cos proVocavi officio, el vix unara a vobis prome- mus, sed in liueris Veslris nihil inde nobis man-
rui schedulam. Expergiscimini,evigilale desomno, daslis. Major cellerarius noster, qui erexit muros
praeslnle vestras schedulas charitati. Mngnum hic nosiros, et aedificavil domds ndslras: vir inagnl
desiderii mihi erit solatium, si litteras veslras vel nominis et multae probitatis, liominem exuit. Ea-
semel in anno accipiam. Aperiens Deus ihesaurum propter supplicamus palernitali veslrae, ut pro ed
Smim optimum , abundare vos omnibus faciat bo- una cum fratribus, maxime intra sacraruril solem-
nis, fralres qui nos cognoscere et amare dignan- nia preces fundatis ad Dominum. Singularifer nam-
tur, jitncto salutamiis obsequio. Yalele. que, ut bealus Gregorius ait, ad absoluiionem
Felix qui donis lantae virtuiis abunddt, nosiram ablala cum lacrymis el benigriitate menlis
Ejus enim menlem vix ulla tnolestia ttirbal. sacri attaris * boslia suffragalur. Commendale me
* Vive
precor, sed ViVeDeo ; nam vivere mdiidb orntionibus sanclis conventus Bageziensis. Salutate
Mortis opus, viVaCsl vivere vi(a Deo. euiti prius ex mc servo omriium, si dignura judica-
"Tain felix lililiarh quam pectPre candidtis Bsseni, . tis. Propilius sit iriilii Deus, ul riori amoveat ora-
Exstat adliuc nemo saucius ore meo. " tionem veslratri Ct inisericohliairi suanl a
niP; Sed
EPISTOLA VI. acius meos clemcnlcr corrigat, vilara emehdel,
JOANNIS AD GAUFItlDlilH. mores coiriponat, el me una vobiscuiri ad ccelestis
Superiori ephtolw resporidet. paradisi haereditatem perducat. Amen. Gaudele in
JOANNES Dei permissu abbas S. Marioede Bange- Dominosemper.
zeo dilectissimo atque iriler omnes quos maxime Huic sine noctediem, vitalm sine morte, qitietem
Det sine fine, qtites, viia, diesqne Deus.
tliligil praecipuo G. vidclicetsiibpriori S. Barbarae,
'Ilostia pro justis, laus est pro joslifican.lis,
quidqiiid esl, el plus, si posset in Domiiio.
Quoties iiitcrar.um vestrarum pia exauditio npslri Caulio pro reliqtiis, catisam ngit allerius.
EPISTOLA VIII.
corporis pcrcutit aureS, lolies dulcis vestri memo-
ria cordi.s iioslri iiiternuni ptilsnt amoreui: in lan- AD.B.IC.PRESBVTERUM.
luin ut, si fieri possei, non solum inlerna veslra Taria dal ei monita.
chariias nobis per littcras ioqueretur, sed etiatri Veuerabili amico suo et compreshylero Ric. fra-
ter G. s-tlulem qtiam sibi.
nptamus tit ipsa vestra corporalis praeseniia cbn-
tinua exhibereliir. Sed quia ahundanle discordia „( Relatum est nobis quod contuhernium, ut credi-
mus, habens ab episcopi contuberuio reces-
rcgum, et malitia hominum, nohis ad praesens liber sistis. Graves Dei,
acccssus non conceditur, quod proesentia corporum vobis eranl superbientiura mores mi-
tion possiimus, vinculis charitaiis conceplum amo- nislrorum, quo gravi repreiiensionis cauterip
rem mente integra servare studeamiis. De obilii vero imtrere solebalis. Legeralis enim : Qui arguunl,
domni N. qtiem a nobis notum fieri vobis poslula- laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio (Prov;
El illud : Offenderehominem propler Deum;
slis, per proesentes litteras rnandamus ul iv ldus xxiv).
ittcrari esl gratiam Dei. Legimus beatiim Hierony-
Seplembris ejus ariniVersairium cum debito officio mum ex Romann urbe a quibiisdam clericis e«
charitatis anniiatim facere sludealis. Bene Valeatis
in Doniiiib semper. Amen. monachis, quorum vitia reprelienderal, fuisse de-
Si ctiipa est in eo qrkim sit purgare necesse, ptilsum. Hujusmodi causa, ut noslis, sacer Baptislti
Purgel, et 3'iernuni purgato det Deus esse. capite plexus est, muliique sancti multa gravia pcr-
pessi sunt. Verba quippe sapientitnn quasi slimuli
EPISTOLA VII. et quasi clavi in allum defixi,- Nesciunl enira vitia
GAUFRIDI ADJOANNEM ABBATEH.
palpare, sed pungere. Qnibusdam autein verbaju-
Conqtteritur de brev\tate ephlolw; indicat blbiio-] slofum pungitiva lantum sunt, non sanativa; aliis
thecam Cadomi, si velil, emeridain, et significat 'rj
obiiutn sui cellerarii. vero pungiliva sunt simtil et sanativa; et sicut boni
Venerabili abbali suo J. G. vestrae sanctiialis melioreSj ita et mali ex correctione pejoreS fiunt.
scrvus, salutem eam qtiae vera est. Verura haec hactenus. Caeterum quod mandaslis no-
Dileclionis Vestraescripta suscepi, qttaecordi meo, bis, iit vobis scribercmns quid agere deberefis.
amoris melle condita sapuerunl. Legi avide, liben- Latidamus ut si vObis cordi est, ut iterum cum
ter relego, et placent soepius repeiit.i. De hoc so- episcopo silis. Pcr decanum Lexoviensem, sive per
lum conqueror, quod ei qui vos multum diligil, alias personas quas ad hoc nosiis idoneas, illuni
quemque rnullum diligitis, tam pauca, lamque bre- conveniatis, el gratiora et devotiora illi vos exhi-
via dirCxistis, Raro ad nos loquimini, prolixioremi bituros obsequia spondealis. Quod si non de hoc,
vellemus sermOnem. Desideraremus a vohis audirdi sed de salute animae vesirie consilium qu;Eriiis,
quod niores nOstrOsinstrueret, quod taedium nostrae! Dominicis verbis vobis breViter respOndebo : Prae-
peregrlnationis relevaret; qtiod nos ad amoremi cepta nostis, habetis doctrinam sanclorum P i-
patriae ccelesiis accenderel. Notum aulem vobis trum, habelis Moysera ct prophetas, autlite illns.
fucio quod bibliothecam optimam, de qua jampri- Noslis eiiam consilium dicenlis : Si vts perfeeius
835 EPistOLi:. 853
esse, vade, vende omnia qum habes, el Jd pdupcti- A lit, el manusejits sanat. Huic vos summopere pla-
bus, el habetis Ihesaurum in cwlo (Maiih. xix). Sed cere curclis, ul post grandia hujus magni el spa-
si haecadhuc percipere non potestis, vestris licite tiosi maris pericula, merearaini tutissimtun ccelo-
uiiniini. Poteslis in saeculoesse, et noi: sacculariter rum inlrare portum.
vivere; habete liberlatem, sed videte ulrum habere EPISTOLA XI.
*
possiiis feliciialis aUeniitatem. In hoc mari iniigno1 ADFRATREM GF.NIBUS DEBILEM, ET INQUIBUSDAU A S3
el spaiioso Spiritus sancti aura vos provehat, el ad DISSENTIENTEM.
poitum optati lilloris prosequaliir. Gaudclein Do- Solatur eum el exhorlalur ad paiientiarii.
mino semper. Si qua consolatio in Chrisli $ si quod sol.iliuni
Sillevis ventus, placidum mare, Iucidus aer, charitatis, si qua soeielas spiriliis, si qua viscera
Solers nauta, tcnax anchora, firma ralis. miseralionis, imple gaudium nosirum, ui idera sa-
EPISTOLA IX. pias, eaindem chariiatem habeas, unanimis idipsunl
ADG. EPISCOPI WIGORNIENSIS CAPELLANUM. senlias. Et quidem sngitla? Domiui in te sunt, et
Ilortalur ad mundi contemptum. inanus illins aggravata esl super le ; Sed si paca-
Venerabili amico suo G. domini Wigorniensis ca- lum reddideris haliilaculiim liiuin, et oleum in vase
B
pellano, G. S. Barbarae diclus subprior valere in tuo recondideris, et omne sacrificiuui tiiiini saie
Domino semper. condicris, qui vulneravit, ipse medebiiiir, qui per-
Gratias ago benignitali veslrac, quia, sicul scri- cussit, ipse curabit te, aut certe ipsa detriinentii
bilis, arcliori vinculo cliaritalis ad diligendum me nieuibrorum libi fienl augtnenta virtutum. Libentcr
plus solito mens veslra excitata est. Recaluit et ciiiii Paulo gloriaberis in infirmilatibus tuis, ul in-
nieiis animus erga vos, folus vestroe viscerihus cha- habiiet in te virtus Christi. Dubitabis quid magis
ritatis, ct nunc quod placuit scribere obviis mani- expediat, sanari, an infinnari. Infirinitas haec non
bus suscepi, legi avide, libenter relego, et placet esl ad moriem, nisi (quod absit !) curvare velis
saepius repeliuim. Gralanter etiam vestrum ample- genua ante Baal. Redilum luum speramus qiiam
ctor promissum; posuisiis eniin in fine litierarum celereni. Reverlere ad nos indubitanter; rSverterti
veslrarum, cum aliquis veslrorura ad nos ite.rumve- similis f.icius capreae hinnuloque cervorurri supcr
nerit, si nobis tempus vacutim ftieril, benignitaii montes aromatum. Gcnua dehilia roliorentur, sa-
vestrae nobis in Domino dileclae prolixius scribere, lias in montihiis, transilias colles. Sufficiat (ihi quOd
in fine schedulac religiosi cnjusdam verhis uietis. tandiu in illa Babylone conversatus es, et purpti-
Hortari vos in charitate proesumo, ne casmi gloria C „ ratac mcrctricis fuisli colonus. Nolumus civem no-
mundi, quasi slantem aspiciatis, et vere staiitem strilm tanditt intra ipsius Bahyloiiiai fines conchuli,
amiitatis; ne vestra plus vobis diligatis, et sic vos setl ciim Ahraham de terra Chaldaeoruni, cum Lot
el vestra perdalis; ne blandiens praesens prospe- de Sodomis, cuin Israel egredi de iEgypto, nl aJ
ritas sui vobis finem abscondat, et adversitas sine reaedificandos novaeJerusnlem muros, quns Nabu-
fine succedai; ne laelitia temporalis luctum vobis zardan atque universus Chaliheorum exereilus cre-
xternum, et operiat quem parit, et pariat quein bris iclibus feriens ad solum usque destruere se
operit; ue mors longe esse putetur, el (quod ab- posse sperabat. Esdram se nobis exhibeat, el Nce-
sil!) praeoccupelimprovidtim, juxta illud : Cum di- miam coadjulorem videlicet el consolatoreiii. Ya-
xerinl, pax et securitas, tunc repenlinus supervenht leas in Domino et convalescas.
interitus et non effugient (I Tkess. v). Det autem Est aliquando bono bene ne gravibus superctur.
Deus vobis, ut posl lempora feticiler dilatata, per- Est mnle quo maculas lavct, adversisqne pietur.
cipialis gaudia sempiterna. Est aliquando malo bene quo gravius feriatur.
EPISTOLA X. Estmalequo redeat vel ut liic ttiroquejam paiiatur.
ADGAEFB.1DUM AMICUM SUCM. EPISTOLA XII.
ft
D ADBARTIIOLOM/EU.M.
Significat pacem factam inler Angliw reaem et ejus
filium. Docet qua fattone ambuiandam sil in via Domini.
Ditecto suo G. frater G. exims deleclabiles ina- Doniino BARTIIOLOM.EO, fraier G. sanclae Barba-
tulini et vesperae. rae diclus subprior, salutem et boni proposili per-
Editis jam lineris quas dileclioni vestrae desti- severantiam.
nare proposueram, quia nunlium vestrum feslinan- Audivimiis, etgavisi sumus de converslone et con
tius transfrelare credebam, ecce subilo regionibus versalione veslra, et oramus ut gaUdiura noslrum
nostris lux nova oriri visa est, divinaque clemen- sil plenum de provectu et perseveranlia vestra. Re-
tia pectoribus mceslis clarissimum lumen infudii. calescalis igitur igne Dci, et convalescatis de in-
Nam coucordia facta inter regem et filios ejus, pax firmitnte. Reftoreatis in novitate sancla. Spiritus
peregrinata diu hilari vultu nostris se intulit sedi- sancius adsit cordi veslro siiblililer operans, salu-
bus. Ad natale solum vestri redeunt, illud nobite briter mutans, qui sua gralia de inalis bonos, de
castrum naiiviialis vestrae reaediftcaiur, el in eo pas- bonis ellicil meliores. Fateoi, bene fecislis nobis,
sim nova tecta consurgunt. Gratias jtislo et mise- nec ingrnti sumus. Quandiu conversati sumus in
ricordi Creatori, qui vulnerat el medetur ; percu- terra veslra, unde el ardentius habere concivem V)s
£39 GAUFRIDI S. BARBAILE SUBPRIORIS 840
«Jesideramus in patria nostra. Cccpislis ingredi viam A stra mente quotidie ardentius excrescat, «peraque
quae ducit ad vitam illam, videte ne declinetis ad vestra sale devotionis et dulcedine spiritualis gra-
dextram, sive ad sinistram; arcta quidem et angu- tiaecondianlur. Amen. Ilerum valete.
sta, sed processu leniporis dilatalo corde, inenar- Gaudebas dapibus, gaudebas divite mensa ;
rabili dilectionis dulcedinc, currilur, sicque quo- Nunc tenriem viclum sobria ccetia dahit»
dnm modo lala videtur : arcta in ingressu, lata in Terrara coniemnas, qui coeltim quacris habere,
processu. Per ipsam autem non ambtilanl, nisi ex- " Si mansura voles, hic fugitiva fuge.
pedili. Tria vero, sicut ante nos diclum est, sunt Non dabilur segni ccelestis gloria regni,
iinpedimenta itineris hujtis : lumor scilicet super- Non dabitur Iento, sed forli, sed violento.
biae, ponilus avarili.TCjmollities luxUriae. Quibus e- EPISTOLA XIII.
couira ires, bumililalis, patienlioe el pauperlalis AD t-ETRUM AMICUM SUUM.
gradus opponuntur. Nos ilaque pauperlas expedi- Rortalnr ad assiduam Scripturm sacrw tectionem.
tos, huniililas modicos, patientia reddal robustos ; PETHO(5) sito G.
sicque canlabimus iri viis Domini: Quam magna est Opportunilaie reperta mcritis ^pstris reddcns sa-
gloria Domini!{Psal. cxxxvn.) Non appareat in no- g luiis obsequium, hortor ul divinae Scriplurae nou
bis ulira vacua cmX Chrisli, quemadmodum in muN- niinorera quam soleiis curam impendaiis. Ut eriim
tis filiis diffideiiiiae, qui lardanles converli de dic beati Augustini verbis ular, sineera et sotida res
in diem, improvisa morle stibtracti, in puncto de- esl, nec fucalis eloquiis ambit ad animtim, nec
scendunl ad inferos. Vilescat gloria praesens. Sa- ullo linguae lectorio aliquid inane et pendtilum cre-
pienlia mundi, qnae in vobis, quanlum ad saecultim pitat. Multum movet non verborunij sed rcruni
plurimum viguit sttiltiiia judicelur. Charorum el avidiim.et mullum faclura securura. In ea et prava
parentum renunlietur affectibus, non acquiescaiur corriguntttr, et parva nutriuntur, et inagna exer-
carni etsanguini; favores et honores, et dignitaies centur ingcnia, Si autem gratum fucrit, ul ileruin
rcputenlur ut stercora,ut Christus lucrifial. Haec vobis scribam, scribite ut rescribam. Sed fortasse
est. via, ambulate in ea. Quae super lerram sunt diciiis : Nolo iniuitum tuum defendat arida paginae
sapuistis, a modo qtiae sursum sunt sapite. Otira facies et liiterarum color exsanguis. Nolo, inquam,
nobis dicere solebatis : Deus det vobis meliorem inter viclrices hederam tibi serpere lauros. Adquod
sensum. Et ego vobis dico : Augeat Deus in vobis respondemus: < Non peiimusnos aul lascivire cuir.
opiimum seusum, videlicel ut sentiatis de Domino Sidonio, aut venare cura Horlensio, aul involvere
in bonitate, et in simplicilale cordis quaeratis illum. C
< cum Marliano. Sunl qui eloquentiain eloquenter
Istis paucissimis, qnae de Palruin fontibus hausi, in dissimulant, tantumque orationi venuslalis accu-
charitate exhonari praesumpsi dilectionem vestram, mulant, quanlo sc id agere negant. Nihilhoruin no-
quia pure et sinipliciter vos diligo. Sed ecce inler biscum ludere libeal, dum hoc devolioni vestrae suf-
diclandum, ad memoriam fnrte rediit quod iuler- liciat.ul simplici tanlum littera feslivilale discurraU
sero. Magister W. cognomento Tuobe (bene, ut ar- Valete et veslris me precibus Domino commendate.
liilror, de illo audistis loqui, quia splendor operis, Haesuiit enim salutares viciiinae,vota placabilia,uo-
et odor opinionis in ejus gtoria convenienles, il- locausta medtillala, pinguia sacriGcia, aromala re-
lum notissimum reddiderunt), non longea noslra do- dolenlia, quae olferatis super altare aureum quod
ino mansil; ad quem cum aliquis venisset, dicens est ante oculos Domini.
se velle soeculorenuntiare, el jugum rcligionis sub- Vitis ul arboribus decor est, Ul vitibns uvae,
ire : Bene, aiebat, docebo le brevibus verbis omnein Ul gregibus laurus, segctes ut pinguibus arvis»
Prdinem tuum : Non audias, non videas, asini mo- Tu decus omne luis.
rem habeas, hez huc, hez illuc, comede praebemlarn EPISTOLA XIV
(uam; ila canlare poieris : Ut jumemum facius f) ADWIGORNIENSIS EPISCOPI CAPELLANUM.
Siw»apud te (Psal. LXXII).Iiilelligitis quae dicunlur; De famitiari scriplione ephiolarum el mundi cori-
dedit enim vobis Deus intelleclum. Non refrige- temptu.
srat anior vester erga locum Baugezeii, sed diligiie Ditecto dileclori suo (4) G. domini Wigorniensis
iltum, sicul semper facere solebatis. Amodo aHe- capellano frater G. cognomento de Brilolio salutein
cluni a vobis quaerimus, non censum. Cum illuc per- eam quae vera est.
rexeritis, quoeso ul fratres quos ibi reliqui, el ex- Sicut Innocenlius papa scribit, in fumiliaribus
bortari et consolari curetis. Vellem, si fieri posset, scriplis dilectio vera consistit. Bene igilur facitis
ut venirelis ad nos, et aliquantttlum temporis fa- dum farniliaria nobis scripla dirigitis, dum apo-
ceretis apud nos : multa audiretis, multa videretis, siolicae confabulationis munus inipenditis, dura ab-
quibus proliceretis. Valele, domnumque abbalem, sentiara corporuin spirilu labiorum veslrorum con-
et cseieros fralres nostros, si dignum ducilis, vice solari curatis. Est autera epistolare ouleiiim, ut
bostra salutale. Fervor* ccelestis desiderii, in ve- bealus ait Hieronymus, de familiari, aul de quotl-
(S) Forte is est Petrus de Buxeria ad quem post- lat, aut Petrns Mangot ad quem infra, epislola i8.
tia epistola decima quinta quera etiam suum appel- (i) Ad quein supra epistola 10.
841 EPISTOLiB. 8i4
diana conversalione aliquid scribcre, et quodairi- A } EPISTOLA XVL
modo absentes inter se preesenics fieri, dmii m.utuo JOANNIS ABBATIS BIGEZEIAb GAUFRiP.IiM,
tjiiid aul velint, aul geslura sil utintiaiit, licel iu- Causatur quod diu rivn scripserit Gaufridus, pelif-
lerduin confabulaiioiiis tnle conviviiim tlocirin.-e que exhorlalvrias ab eo epislolas.
qnoque sate condiatur. Hoc lilteras vestras sale Dileelo in Christo G. venerabili sanciae BarbiVr,fi
condisiis, dum lciiiporalia "oinnia quam contem- suliprior', fraler J.suae familiacqiiaein Christo servit
nenda sinl descripsislis. More namque fliicnlis in Bauge/eio imitilis servus, in omne boiuim.
aquae currtint mortalia quaeque, nec aliquid slabile Miramur utruin erga vos oblivione dcperiviraus,
poiesl esse sub sole. Eapropter felices qui despi- an erga vos ileruni vesler ohtluruit affectus, til ci
'ciiiiil felicia riiiindi.elquibusest voti summe placere niiillojara lempore nullam nobis epistolam direxe-
Pco. Vcrba siinl beati Gregorii. Ecce inundus qui rilis, nullain vcstri meinoriam ad nos transmise-
diligitur fugit; cur ergo amatur quod rclinquiiiir, rilis. Saccularis quidem est semeniia *, scmper
cur negligitur quo pervenilur. Eugieiilein seqiiiiniir, omnia complacenl nova^ Verum erga quem ad SIIJ-
labenii inliaeremus, dumqtie labentem reiincre non pernam snpientiain scimus cvolasse, carnale eiiam
possumus, cum ipso labimur cui inhaereiiitis. El ego, proverbium crcdimus evamiisse. Sed forie causa-
vohis dico, unum e duobus liet aut ipsum relin- *>mini quod, salva pace veslra, pro divorlio accipi-
qnainus, et cum eo non cademus; -nul illuni lene- tnus, ut quia vobis scrihere disliilimus, vos a scri-
b.r.ius et cum illo cademus. Valete et ut seiiipcr bendo nobis retardarelis, nl vitlelicet quia cisterua
valealis semperqUe manealis, de vallc viliorum ad noslra arescil, vos** lorrciitenrveslruni ab irriga-
inontes virlutum conscendite. tione horlulorum noslrorinn rctiuealis, cum dicluui
Vitae praesenlis sic comparo gaudia venlis : sit a Sapiente : Deriventur fonles lui foras el in
Cum neutrum duret, neino cOmprcheudere tluret. pialeis aquas divide (Prov. v). Tunc eniin eas lia*
EPISTOLA XV. bebitis solus, si ex eis vobiscum non communicn-
ADF£TRCM DE BUXERIA. verit amicus. Unde et egregie de illis duobtis amici.i
Domino PETROcognoinine de Buxeria, suus G , prolata est senlctilia, tinam animam fuisse in duo
£alulem et dileclionis pleniludiiiem. corpora. N°n enini dividcre possunfdiversae fiSrmae
Desiderio desideravi videre faciem vcstram ct orc, corporum, quos par tinit consensits animorum. Ego
ad os loqui, sed hitic dcsiderio nostro invident. vero qnis sum qui vobis scribatn, qui Vos, ul scri-
tlislinctn tot spatiis in quibus habiiamus ioc.i. Licet, bilis, consoler el inslruam? Quantalibet enim do>-
vcro jbseutem, licel tam procttl inanentem, lamcn f< ttrina, ut ait Gregorius, mens fulgeat, quanlalibet
quasi diilciler deoscnlor, el sincerac dilectionis bra- eloqueniia lingua polleat, summa lamen imperiiia eit
chiis aslriiigo. Jungilur * spirilus meus spiritui velle docere tneliorem. Vos cniin, ut verbis beali
vestro; rcfecistis eniin visccra mea.in Chrislo re- Patili utar, scilis humilktri el exaltar.i, scilis et abun-
fiiiidendo in me de bono Ihesaurn cordis vestri, dare et pcnurinm pali ubiqite et in omnibus, gratia
Verba salubria, verba viva et eflicacia, quae sensui. docente, inslruclus estis. Verum erga me non sic
nico amoris mellc cnndila sapuernnl. Sicul enim tigilur. Sed si mei curam non gerilis, liincndum
fr?g:Je vasculura alieno nnper imbutum aceto, mihi est a pusillanimilate spiritus el tempestate, ei
eiiindcm saporem infundil de se gustaiiii; sic .ni* r.isi ornlionum vcslrarum nianus imposueriiis suc-
niirtim vns Spirilus sancii, vas ad onuic opus bo- cuinbendum mihi esl sub oncre sub quo posilus in
iium paratuni, vas verbum vitae coiitineiis ad glo- liiijus nialitia lemporis et regionis. Valele, et vestri
riam, dc se giistnntthtis dulcissirnuni atque gralis- memoris in Domino mcmor eslole. Salutal vos
simtiin saporcm -refundit. Scd quid amplius dicam?• domnus abbas de Oralorio (S) el caelcri fralres.
Feslinat iiuntius pro cujus causa palernitati ve- Salutat domnus Petrus Mangot, quem volumus ut
strac obnixe supplico. Feslinal, inquam, unde ct, per litleras conforleiis in Domino, et inler caeiera
ei quera liiullum diligo parum loquor. Verbis igilur. D de hibliolheca emenda suhmoneaiis.
finein iinpono, dileclioni fineni ininime posilurus. * Quamvis laetnri soleant novilate moderni,
Rogo auleiii ul pro mei cordis infirmilate ciiixitts, Nil lamen est novitas ulililate careus.
oretis, qualenus omnipolens Deus nienlem jneam aL ,** A^denii studio sacra perlege dogmala, si vis
malis omnibus pro vcstra intercessione defendat, Dujcis aquae saliente sitim restinguerc rivo.
et me citius de praesentis vitae procellis ,ad aetcriue| EPISTOLA XVII.
tjuietis littora perducat. Amcn. Dct ct vobis ipsc GAUFRIDI ADJOANNEM.
<;uodct liodie cedat ad gloriam, et cras respondeat, Superiori epistolm rei>pondet-
ad coronam. Valete, diiiiidiuinaniina; nieoe. Yenerabili abbatisuoJ., fratcr G., salutem et tli-
* Quos Iigat sequus anior, quos juienlis identidat lectionis plenitudinetn.
[ardor, Malure, sicut anle nos diclum est, labilur nb
Nonpro diversa sunt regione duo. animo, qui diurno non stibjacct oculo. Al juxtu
(-5) Oraiorium, monasterium ordinis Cislercicnsis in diceccsi iAndegavensi, Gallice.Lprpax. cujus filia
exstitit altbatia if.ingezeieiisis.
PATAOL. CCV. Ti
513 GAUFRIDI S. BARBARJESUBPRIORIS Mi
illud iritum vulgf proverbium, qui benc diligil tarde A quid refundatis". Quotl si feceritis, el ego licei c -
obliviscilur. Ego auleni qua ratione oblivisci pos- sterna mea arescente, parum quid quod vbbis pro-
sijin quos semper inlerioris hominis iniueri de- pinem centoni/arc saliem et coinpilare conabor. Rcx
lector aspectu. Quomodo ilaque erga me dcperire posi aurea pociila de vase ligneo vel vd tesieo bibit.
potestis, quos unico sincerae dilectionis amplcctor Veruinhsec hactenns. Djeprecornnieinsiipplicitcrdi-
affeclu? Quae esl euim fiducia nostra, nut quae spcs gnationem veslram, quatenus fratres noslros lilios
gloriae? Nonne vos anlc Deum? Meus crgo circa Veslros quos ego diligo in Veriiate vice nostra sa-
Baugezeii locum Chrislo propitio riiinqnam bbdu- Iuietis. Novo ccenobio nostro novi mariyiis (6}
rescet affectus, pro cujus promotione, videlicet ui nostri pignora misimus, Iiisque aliquid mnjns sictit
in cocnobium proveherelur scepius ailii regcni An- videre poterilis addidimus. Vival in aeieruuin ct
glorum; quodque, ul riiinus sapiens dico, crebris Ilorent anle Dominiim sanciiias vestra.
ac devotis precibus a rege pctii Anglorum. Et licet * Fclices undae qnihiis interiora lavanltir,
a quibusdam miniis rcclc sapienlibus, ct in hoc Et mcnlis facies clnrior eiiiciliir.
** In lerris duo sunl quac nil.abscoiiditaprosunt:
ncgolio sua magis quam quae Jesu Christi quaeren- Fossus huino census, tiaiisus sub pe.ciorescnsus.
libus, hoc faclum displicuerit, et quaedani inde B EPISTOLA XVlll.
^ravia auribus meis inlulerinl, in hoc lamen gau- ADPETRUM MANG0T.
deo, sed ct gaudebo, Confido enim quia iJ mihi
vestram oralioneni el Gralulalur ei de cvncessa sibi facullaie conslruendi
provcniel ad salutem per cwnobii agiique de necessilaie comparamUein eo
mUltoruni ibidem commoraniium gralam Deo con- bibliolhecw.
•versntionem. Cseiernm causam qtiare vobis rarius Charo suo el amicOPetro (7) Mangoi, fialcr G.
seripserim rescriptorum vestrorum ct comraean- salutem, et incepli operis perseveraniiara.
lium raritas fccit. Vos plane cura hauriatis aquas Implevil Dcus desiderium veslruni, habclis quod
t!o fonlibus Salvaioris, cum de vcnire vestro lluant lam ardenter quaesistis, a nobis plane, a rege per
aquae vivae, cum sit in vobis fons aquae salienlis iu nos, a capilulo Cislercieitsi peT litteras regis, cac-
viiam acternam; laineiiconquerimini, quod, cisierna lerosque coadjutores, qtiod voluislis impeirastis.
vestra arcscente, non habealis quod nobis propi- Diflicilliriia quidem primo viJebaniur ha:c, et pro-
narc possilis; sed non dubiloquin adsil possc, si pter obvios casus pene desperatione decidimtis; sed
iion desit velle. Utinam sic possemus sicul vos ipse Deus clcmeiui nos octtlo respiciens, in maria
posse seuiimus. Porro verecundiam nobis ingeritis lorti anie faciem noslram oninia coniplanavil. Crpns
duin dicitis : Quis ego sum qui vobis scribam, qui G i igitur devota pritis mente conceplum, devote in-
vos consoler el inslruam? Et illud insuper Grego- cepttim, devotius peragite, et quae liuic sunt neres*
rianum inducilis, summani imperitiam esse docere saria sollicite providete. De vivis el electis lapi-
velle nieliorem. Sed quod non est ita ul dicilur, dibus tcmpluin Domino fabricale, qui recipianl vos-
videlicet ul vobis sim melior, sit ila quod tiicilur, in aeterna tabernacula. Gralias-ago ipsi gratiae Dei,
ne is qui non solet menliatur. Quanquam etsi vobis qui operalur in vobis, qui eidem graliae coopera-
iii aliquo melior essem, non ideo consolationis et raini; gratia quippe Dei, qttac bonam volunlaieni
admonitionis veslrae expers esse debercm. Hoc operala est in vobis sine vobis, modo operalur per
enim infert beatus Gregorius, non quod aliquando vos. Gaudcte igitur, quia vobis quasi inslruincnto
monere debeant [teg. non debeanl] ineliores, sed utitur ad opus bonum, qui vobis non usus esl ad
ut prolervorum tumidam reprimat volunlalem; sed eamdem in vobis bene operandi affeclum. Proinde
audaciam, sed lenieritatein, s,ed clati cordis prae- modis omnibus vobis agendum csl, ne incuria ve-
suniplionem. Nam quod delerior quandoque monere slra lanii opificis crealura in vobis decrescat, ne
debeal liieliorem, ipse in Moralibus scribit: Cum stipernaegraiiac incrcmentum felicis proposili dam-
qumdam facla meliorum, ail, delerioribus displicent, nosa pccnitudo praepediat, ne diffidenlia per an-
nequaquam quod menlctn movel reticendum esl, sed gelos malos iraraissa quaesitum tol laboribus fincin
cum magna htimiliiale proferendum, qualenus in- consummalionis eludat. Turris si propugnaculis
ientio pie proferenth, eo vere servet formam reclitu careal, tam facile invadilur,, quam diuicile defeu-
dinis, quo per viam gradialur humjlilaih. Dat Je- ditur, propter imperfectionem suam, nec defen-
tbro * consilium Moysi de polestaiibus ordinandis, sioni idonea, ncc invasioni invia jtidicatiir. Quod
nec cst proesumplio elali.sedobseqiiium noningrati. si etiam armanieiuarium, undc ad expugiiationcm
Domnus Petrus : Subjugale, inquit, mutum hominis hosiium suo lemporc arma proferuniiir, uon ha-
voce loquens prohibuit prophetm insipientiam. Phi- beat, viribus pariter et armis dcficit in se ipsa.
: Non dicalur at- vestrum lidei * vi-
losophiis qui dicat, inquit, sedquid Opus igilur lantopere lanlaque
tende. In proverbio dicitur: vacilate inceplum, quasi quaedani munitio est con-
Quod tu non nosli,novit (ortassh asellus tra diabolura. ibi vestra Uevotione congregala ve-
Non igilur occasionem quaeralis ne nobis rescribaiis, siro siiiiiptii subsislil Clirisii mililia, die nocluqiie
sed de copioso thesauro vestro inlerdum nobis ali- conira spiriltiales neqtiilias arrnis juslitix' assuua.
(0) An ThomaeCnntnaricnsis nrchiepiscoptis?
(7) ls crat inouachus Baugczcicnsis cujus mvnlio supra in epist. 16.
.,„ EPISTOLJ:. , *«
^5 - ...... , .,.-•: I_ .„..»•„ .1...VH.
ministcr .
A. inquam, ordirieni speclftl, iit sit In oculis simpii-
Vos vero ci m sitis procnrator ct hnjus
vos ministrare arma pttgnaniibtis, citas, in anribus obedienlia, in gtistu et odoraiu
militke, oportet in manihus mundilia, in corde hu-
Deo et angelis ejus speclaculum in virlulis leniperaiuin,
gralum in incessu Ad ipsum autem ortli-
defcnsfbne pracstaniibiis; ipsi qu.ippe agunt catisani mililas, gravilas.
inslrnitis miliiiam. Claustrum nis* magistrum pertinel, ut ciljusdam sapientis
veslram, qtioruni
sine armario (8), qnasi castrum sine armamenta- verbis uiar: vel verberi virgm
iioslriim est arinamenlariuin. Ciiin quem corripiet verbh,
rio. Ipsum armarium Non lamen excedat lingua manusvemodum.
Inde ad inipiignandos hosles proferimus divinae Oporlet eliam ul,
legis senleniias, quasi sagitias aculas. Inde assu- Si quis eum Iwdit, lwden:erittwdere voleris,
minius loricain jusiiiiae, saluiis galeam, scutum fi- Compatiendomagis, quain patiendo ferat.
Sobrieias ineo vigeat, moruincjuevenustast
dei, gladiura spiritiis, qtiod est verbum Dei. Agite Cunt tacruinis pielas, ciim pielate viyor.
ergo, ne in vestrac munilionis armamentario desil Consilii gravitus, custodia cordis et oris,
Grnim doctrinw, zelus, amorque gregis.
ipsius muniiionis siimma muniiio. Muniiio isia est Solliciludo domus, rerum provisio cottt,
sacrae biblioihecae (9) erudilio, in qua est vitae ct
Mujor honestath cura minorque rei.
ir.orum laudabilis iiistilulio.Ibi invenit oninis sCxns, Sic quippe debel ordinare doimuri stiain, tit cba-
U
omnis aetas, quod suae utilitali proficial. Ibi spiri- ritas seniper appareat anle januam, circa allara
lualis infanlia invenit undc nulrialur, juventus muiiditia, in capilulo disciplina. Conveiiistis, ut
unde roboretur, senectus unde susieniettir. Beata - uiianiiiies hahitetis in domo, ul idera sit viclus,
nianus qnae omnibus ministrat unde omnibus salus
non impar ciilius, idem iocus epuli, idem somiii,
proveiiial. Si ergo pracfatae mililiae arma ininislra-
idem discipliiiae, idein orationis; convenliis ciiim
veritis, nihil restat, nisi ut ei dicatis : Apprehende dicilur qttasi a vin ; couvenisiis enim lanquara so-
arma el scutum, et exsurge in adjuloriuni inihi. cii in via, ul ex jiicuntlitate societaiis miiior sit
Vale; et ul ipsa, sine qtia nullum decet esse toenP- labor iiineris. Stale crgo iu viis vestris, teuele
"
bium, bibliotlieca cornparetur operam dale. sancli ordinis proposiluin, irt landein inereaniini ad
* Pctrus vocaiis, firnms eslo,
sanclorura pervcnire consortiuin. Donet Deus ut
In Chrislo pelra fidet fundainme jacio,
Spe paries surgit, culmina complet amor. t-ongregaiio vestra sil malignis spiriifbus lerribihs,
.Vivit agendo fides, ubi non est acius ainoris-, ut.castrorum acics ordinala. Orate pro nobis; lioec
Gignil aborlivam speu inoribunda fides. quae vobis seripsiiiius, non praesuniptiuiii deputeu-
" Qunmvis mullorum mulli placcanl libi libri, tur, sed charitaii. Valeie.
llauc habcas, sapias, stiflicil ipsa libi. ' Non
Q oilio, non sit preiio, non sil prcce caecusj
EPISTOLA XIX. Jusiiliae rigor el lidei vigor omnibus acquus,
ADMAGISTRUM R.
EPISTOLA i XX.
Gruluialur ei de suo in Ordinem ingresSu, doceique ADW. QUONDAM PRIOREM SANCTl STEPHANI
quatis in eo essedebeat. CADOMENSIS.
Venerabili magistrodoiiino R.,G. (10), providere
De coniemplalione.
Dominum in conspeciu suo seinper. Dileclo suo W. quoiidam priori S. Slephani de
Veniens ad nos quidam frater de caslellis, audi- Cadomo
(II), oculos semper habere ad Doiuiniiiii.
lui mco dedil gnudium el laetilkim; irilerrogatus Ut nos healus hoitaiur Gregorius, non («rren.i
criiin a nobis uiruin vos cognoscerct, respondit Se
dona, noii falsas diviiias, non fugitivos honores
vos optiine nosse, et apud vos aliquantis dicbus a
Domino, sed lucem quaerainus; nec lucem qiiae
corainoralum fuisse. Intiniavit cliam nobis ordinem loco claudilurj
quae lempore finilur, quas noctiuin
vos cuni vestris nuper accepisse. Et quidem ante
interruplione varialur, quae a nobis cominuniter
ordinera susceptuin , juxta moduluin vestrum ordi- cum
pecoribus cernilur, si lucem qiiaerainus, quam
tiale vixislis, sed amodo mullo ardenlius, gratia videre ctim solis
angclis possiiinis, quam non ink
Dei largienle. Regulis Patruin, et praecipue beali D lium
inclioal, non finis atigusla(. Hlius iniernae et
Angiisiini opernm dabilis. Esl auleni ordo, ul ipse aeteriise lucis, lam amabilis el tam admirabilis est
doclor defiuil, paiiuin el dispnrium reruin sua piilchriiiido, ut si
quis eara serena cordis acio
cuique loca"tribuens dispositio. Est planc ordo, ul coiiicmpletiir, eidem mox cohaerendo conformetui.
Singula quwque tocum leneant soriita decettler. Si vobis deest oculus carnis, non tanien d_cst
Maxime autem ad clericorum regttlnriiim ordinem oculus raiionis, sed nec oculns
conieiiipl.iiionis.
spectat, ul studeant nihil prbprium hahere, inviolali Oculo carnis vidislis iiiuiidiiiii, el ea quae iu nuintlo
cordis et corporis inlegrilaleni sollicile servare, stinl; oculo rationis videiis animuni, et ea qjnas in
tnajoruiii praeceptis humililer obedire. Ad ipsiim, animo sunt; oculo (.oniemplaiionis videtis Deuiii,
(8) Armarium in monasteriis locus erat in quo (10) Forte Richardus presbyier ad qaem supr.i'
asservabantiir libri, quorum etiam custos arniarius episiola 8, ei infra cpist. 3i.
solebat appellari. (11) Sancti Stepliani Cadomcnsis insigne mona-'
(9) Bibliolhecae nomine hoc loco et infra in line sleiiuni ordinis Sancti Bcneilicti, a Willelnvi con-
epistolae videtur intelligere Bibliorum sncrorum ip- qnesioie Aiigloriini rege fuudaluin, cui primii*
dicein, ulindicant duo versiculi ultiini epistolu: sub- abhas pracruit sancuis Lanfrancus, postea Caniua*
jecii. nensis archiepiscopus.
847 GAUFRIDI S. BARBARiE SUBPRIORIS 848
ct ea quac in Deo sunl. Esl aulem contcmplaiio A } cogerel accelerare. niuc quoque eundo, per vos
perspicax el liber animi conluilus, ad ras perspi- transitum haberem; sed linuii, ne dum prOgred;
c.endas usqiiequaquc diflusus; vcl contemplatio est ulterius festino, vos videre, vos colloqui (quod ar-
verus cerlusque inltiitus animi de quacunqiie re; denter desidero) suflicienler non poluissem. Nunc
vel apprehensio veri non dubia; vel certa ita: igiiur rogaraus vos, quatenus bihliothecam illain,
Contemplatio est erga invisibilia salubriter afliciens si tara bona est, imo quia tam bona cst, ut scri-
animuin mcnlis illuminalio. Duo atitem sunt, ut bitis, retiiieatis, ne alieri veiideltir, quia in reditu
noslis, bonoe contemplationis excessus; in inielleclu cnpittili per vos venieinus, et eam cum consilio
unus, aller in affectu; unus in lumiue, aller in vestro, si Deo ptacet, comparabimus.
fervore; unus in agnitione, aller in devoiione. "Qnis sit vertis anior, quid verbis picla simuflas,
His vigebat Didymus ille videns, de quo Hierony- Verba iiotant, vultiis indicat, acta probant.
inus sacris ab eo lilteris eruditus : Dydimus, inquil, EPISTOLA XXII.
meus habens oculos sponsae de Cantico canlicoruin, GAUFRIDI ADJOANNEM.
el illos oculos quos Jesus in albescentes segetes Petil ut ejus precibus felicem sibi a Deo obtineat
praccepil levari, suhlimius quiddam inluel-.ir. Iluuc morlem.
beartus AntPnius, cum Alexandriam vcnisset, ma- ^
" Venerabiti abbati suo J., suus omnino G., salutem,
gnificis consolalus est verbis. Nibil, inquit, le non tam in via, quam in patria.
offendal, o Didyme, quod carnalibus oculis videris- Sicut nie adhnc in came vivere deslinatis ad
orbaiiis; desutit enira tibi octili quos hahent* niures, vos lilteris nostris cognoscilis. Sic nimirum, Deo
ct ran;c, et laccrlae; setl Iarlare quod habes oculos. volente, velocem tabernaciili mei depositionem de-
quos angeli habeni, ciun (jtiiliiis videtur Deus, el siinandis ad vos lilleris cognosretis. In fratrum
per qnos magnum tibi scicnti;e lumen accendilur. namque charilale confido, quod posl celebratas ex-
Meluendw sunl, inquil Atiguslinus, tenebrw, non sequias profectnrus ad vos nuniitis, non multa»
oculorum, sed morum; el si oculorum, non exierio- prolrahel moras. Quanlumcunque ergo vobis scri-
rum, sed internorum, quibus dhcernilur non album bere differamus, hanc enim, ttl nostris, dilalionenr
el nigrum, sed justum et injuslum. Et quidem supcr commenniiura raritas facit, de excessu noslro om-
vos diem clarilatis splendor eflulsit; ad illas nam- nis lollatur suspicio. Hlud praecipue, ac lota men-
que quas sol jusliliae proximus respicil icrras, lis devotione sanctilatis veslrae pedibus provolutus
maturis virlulum fructibus redundantes, velut turtur exposco, ut cum praescriplus ad vos venerit nun-
eastissimus advolastis. Non ergo uttra timemus r£ tius, id agerc satagalis pro me, quod siudio pieta-
de vobis ne transeatis de luce ad tenebras, de lei to lis dictanle fraierna; ffagitabunt liiierae. Orale Sal-
quietis ad volutabrum luli, de paradiso voluplaiis valoreni, qui non vult morteni pcccatoris, ul inte-
ad agrum Damascenum, ubi periil Abel justtis. rim rnihi virtulem largiri dignelur, qtta siceum
Paucis ad vos loquens, ul informis cornicula alie- valcam seqni , ut possim assequi; sic videlicel se-
nis me colorihus adomavi; non lamen linieo, uc qunr ad n.crilum, ul asscquar ad praciiiiiun. Viain
cum forte suas repelilum vencrit olim grex avium plane qua illum sequi debeamus ostendil, vivcndo
plumas, moveam cornicitla risum furlivis inidata iunoceniiae, moriendo paiientiae, praebens exein-
coloribus. Graiia el pax vobis mullipliceitir. phim. Hanc si tcneo, ipse mihi vivere Christus est,
Amen. et mori lucrum. Quantum lucrum , quamque prc-
' liosum, pretiosa in conspeciu Domini morie de-
Implens officium, reprimensque prioris honorem,
Sic vita sicut lempore primus eras. fungi, in diebus paucis tcmpora mulla complcre.
* plenumque dierum deccdere! Pleuusaulem dierum,
Mens, facies, ocutus, pura, serena, pudieus,
Bexiera, lingua, pedes, larga, modesta graves. ut quidam sanclus ail *, moritur, qui in teinporc
EPISTOLA XXI. transeunte, id quod non langil operatur. Felix de-
JOANNISABBATISBAUGEZEIENSIS AD GAUFRIDUM. p cessus, qtii esl
JJ *' ingressus vitae, praeiniumque labo-
Rogat Gaufridum ul sibi relineat bibliolhecam. lis I Laboro itaque, laboro vcnlurus ad fincin;
Dileclo in Christo G. veuerabili sanctae Barbarae scio enim quia si hic lahorare noluero , veniam ad
subpriori.JJ. ministerfratrum deBaugezeio, semper finem vilae, el non veniam ad linem laboris. Novi
in Christo vivere. qttod in terra locus est ineritortim, in ccelo proc-
*
Visis optatis lillerts dilcciionis veslrac, quasi miorum, nec de imis ad sumraa conscenditur , uisi
de gravi somno evigilans in illa palriarchae Jacob causa salttlis in mcdio coniparetur. Novi qttod di-
verba prorupi: Sufficil ntihi, veniam, et videboeum vino jttdicio semper suus novissime rernm nieiiiis
ul beatus Cy-
antequiimriioriar (Gen. XLV).Credite eniin inihi, in respondel eventus. Quanta autem,
gravem cordis. el spirittis anxietatcm incidcram, prunns ait, est dignilas, quaniaquesanclilas, exire
meigens rie quia pbst loiigum tempus, ncc eliam hinc laelum, exire inter aiigustias etpressurasglo-
posl missas hlleras aliquid de vobis aiidieram, riosum ! claudere in momento oculos qnibus hoini-
mors quae 'rteinini parcit, dileclam a carne sepa- nes videbaniur et mundus, et slatim eosdem ape-
rassel aniniam; festinassemquc vos vidcre, nisi rire, ul Deus videalur et Chrisliis! Tanta facilitaie
iiistanlia tcmporis ad capituluin Cislcrciensc iicr .inigrandi, quanta vclccitatc renente lerris sublra-
U9 EPISTOLJE. 850
heiis, iil in rcgnis cceleslibus reponaris. Hwc opor- A t fmemur Deo; videnteseum in creaturis, liabenics
tct, inquit, mente et cogilalionibus complecii, hwc eum in nobis ipsis : el quod his jticundius et hea-
vjcte et die medilari. Sed haec nos dixisse sufliciat. lius cst, ipsam in scmetipsa cogoosce.mus Triniia-
Vos vero gratani nobis consolaiionera impendilis, lem, et ejus gloriam sine tillo aenigmale niundo
cuni atl nos litlcras veslrns dirigilis, ncc a nobis cordis oculo coiitemplanles. Haec enim erit viia
fit qtiod a quibusdam fieri solet, ut schcdula cum aeterna, ut cognoscamus Patrem et Filium, et in
perlecia fucrit, projiciatur, iino et a nobis avitle utroqtie Spirilum sanclum. llaec esl mullitudo dul-
custndilur, et studiose transcribitur. Gratulor id cedinis divinae qiiam abscondit timenlibus se; haec
siquidem lilulis accedere veslris, ut et apud nos est mensura bona et conferta , et coagitala, et su-
lnaiical membria nomiuis vestri, ul in ore noslro , percfiluens, quae dabitur in sinus noslros. Hic est
quasi mel indttlcetur ipsa veslri memoria , el ul cumulus felicitalis nostrae, supereminens gloria,
imisica in convivio vini, Dominus sic cum spiiiiu superellluens beatitudo, ad qdamnos perducel, qui,
veslro. Amen. Detque vobis quod et hodie cedat ad licet in diverso habitu, in uno lamen spiritu nos
gloriam, et cras respondeat ad coronam. vocavit.
* Viviiur Sed via virlutis dexlruin pelit ardua collem,-
obsequio morlis, mors janua viiae esi,
Sed quibus ad vilam vita paralur iter. ] DJIicileniqiie adilum primo spectanlibiis offcrL,
JJ
**Parvo perpetuam mereare labore quieteni, EPISTOLA XXIV.
El flelu pensa gaudin longa brevi.
GAUFRIDI ADJOANNEM ABBATEM.
EPISTOLA XXIII. Dulet, quod vocatus ad concilimn Parisieme, non
I0ANN1S ADGAUFRIDUM. fnerit prmsens, cum Joannes abbas Baugezei acces-
sit ad Sanctam Barbaram.
Superiori epistolm respondet. Venerabili abbati suo J , G. peccator.
*
Dileclo in Christo G , J- suus (12)vicarius, dehiiam Doleo, el valde dolui, quod iu Norniannia non
e.itulem. fui, cum in Normnuniam venislis. Diu vosexspecia-
Vere, ul sc-iptiiin esl, forlis ut mors ddeciio, dura veram, din praesentiam vesiram siiieram; spera-
velut infernus mmulaiio (Cant. vin). Ex quo eniramu- bam etiam negolio propler quod venisiis, ullimam
luae dilectionis colligalione congluiinaia est aniraa me posse imponere maiium, sed ne voti compos effi-
mcaaniinie vcslrae,lantaminme ignisindesticcensus cerer, peccala mea praepedierunt. Deccptus sttm in
exercet violenliam, ul licel commotus, licei kesns, hoe quod cum Normanniae abbatibus de capitulo
a menle mea non possim excludcre vestraemenioriae . rcdeuniibus non venistis. Dum ad vestros diverti-
dulcedinem. Et qui ante promiserain , el pene sub stis, pulaham vos ibi aliqiiara facere moram, ante-
juramenlo (innaveram, litteras vestras ulierius non qiiam venirelis. Tali Crgo aestimalione deceptuni
suscipere, donec exhibitioneai vcsirae corporaiis traxit me interim ad roncilium (13) qtiod Parisins
reciperem praesentiae, stalim ul lillerarum vestra- celebrabaiur, cujusdam ahbalis necessarii mei dura
riim bajuluin vidi, buslulam arripiens, non solum necessitas. Si fuluroruni praescius essein, non u!i-
avide legi ei'relegi, veriim eliani a scribendo ma- que me movissem , diu polius .desideraium amici
num. rctinere non potui. Verbis ergo veslris qtiaein praestolarer adventuin. Sed, liei niihi! lvi quo uii-
praesenli schedula reperio concineus, revcrenler nam pedem non tulissem; reversus aulem ingemni
exhortor et exoplo, quatenus viam * mandatoi-um dum audivi vos in Normannia fuisse, sed a Nor-
Dei indefesso pede cttrraiis , donec ettm quetn ab mannia reccssisse. Tribulationemet dolorem inveni,
ineunte aclnte sequi viriliter ccepistis, feliciter as- cuin vos in Normannia non inveni. Valete, sed de
sequi valeatis. Per amariludines siqtiidem etlabo- hoc mihi inforlunio c-ondolete. Fratres noslros sa-
res prnesentis vitae conslat esse sequendum quera lutamus, rpganlcs ut sint memores noslri orando,
per easdem transiisse omnibus est nmnifesltirn. Sed ul abundaniia nostrae iniquilatis frigescente, cha-
ollam prophelicnm indulcat commixla farinula, el D 1 rilate congclala, sancli Spiritus calore resolvalur.
austeritatem praesenlium lahorum tempcral super- •Nunc aninii, rex, esto lui, moderare dolorem.
nae dulcedinisnicmoria : Bonus cs,Domine,ailpro- Nemo doloris ope. daniira levare polest.
pheia(T/iren.in), aniinaequaerenti te, desideranli le. EPISTOLA XXV.
Si bonus quacrenii ct desideranti, quanlo magisinve-
ADEUMDEM.
nienii el perfruenii! Si lam dulcis est memoria,
qualiseril priesentia! Si mel el lac esl sub lingun, Ejusdein,' ul videtur, argumenti.
quid erit super linguam ! Nunc ergo, charissinie, Venerabili abbatisuoJ., G. supplex, exigujim iiiu
fruamur nobis invicem in Domiuo, donec venial nus se ipsuni.
lempus, iu quo frueraur in nobis ipso. Tripliciter Veniale esl apud bonas mentes quilquid con-
enini, ul ail quidam saitctus, in acterna beaiitudiue scienliac sinceritas habet excusabile. Misi voliis
^ (12)JoannesabbasBaiigezei, Gaufredi se vicariuni canonicorum regularium S. Barbarae in Augia.
dicit, quia ille Cislerciensibus cessit Baugezeiense (13) Forte concilium Parisiense anno 1170 ce-
ciL-nobitiiii, quod ex prima Henrici II, Anglorum lebratum.in tjuo Pelri Lpmbardi crror de ChriDii
rrgis fundatcris, intenlioue, di bebat esse ordinis humaniiaie daranatiis est.
851 GAUFRIDI S. BAR8AR.€ SUBPRIORIS 831
lirevem apologiam, Ipso falore a q-fiomihi prasen- A /. gliscis iheorias, arripe liiiiiiilitniem tolius honilntis
talaesl vestrarum facies litlcraruiu, in qtiibus vos conservalricem, nec
dedigneris iiostris nos noscere
olfensum, vos laestim coiiqiicriiniiii.- Sed si offensus scriptis. Nulla nobis iucognila. fore dcbent displi-r
fuistis, et«go; si lacsus fuislis, ct ego; si mca me ciia. Prius sil inielligere, posl laudare vel sper-
non fallit conscienlia, plus ego. Credite mihi, dolni nerc. Pande inihi quae
scripseris , nec l.ilcre qiiac-
sntis, frajdaliis a desiderio et cxspeclalione mea. sieris, mox me leclorcm videbis, sprclorem ar^
Si deceptus offendi, ignoscite non malilia delin- gueris
qiienti. Danda eslculpae vcnia, quam non comita- 'Aclorein hiudabo Deum, qucni laedilaperte
lnr maliiia. Mitiimus quod mandaslis ut miilere- Quisqtiis in hoc operis invidiosus crit.
nms. Res ilaque delegata delegnnlis vulluin reprac-
senlet, et iiigerat animoquod negal oblivio. Ad hoc EPISTOLA XXVII.
auiera precainnr qualenus npslri memores srtis, ut GACFRlDI ADROGERIUM. '
pro nobis Dominiim exorclis, ut pro miseriis no- Superiori epislolw tespondct.
stris iii conspeclti ejus imeriores lacrymas effunda- Excellenii laude dignum aitollitis.^dum siniiam
tis; oratio nanique flectit judiccm, lacryma rogil le*nem , bubonein .aquilam nnncupaiis. Vereorau-
miseritordem. Modis vcro omnibus nobis cedere H ^ letn nc si quis corum quibus inepliae nostrae nolsc
noverilis ad incotumilatis staluin quidquid vobis siint, Iegerit illain epistolam yestram, per tergnm
responderil ad successitm. Nec eniminler nos ve- meum manum curvet in cicouiam. Expolitaquoque
nalis habetur amicilia, scd quae non pecunia pari- el suo pondere librala dicilis verba, qnac nec exa-
lur, sed gralia ; non licitalione preliorum, scd con- cuta sunl cole dialccticac, nec rheloricae ariis oleo
cerlaiione benevolentiae; praescrliin cum yirius sil lcvigaln, licel el hoc vitium sit, si oralio niiuio.
ipsa, non quacslus. 0 praedicanda virlus, quoe ab- verborum flore luxurict. Quamvis autem, ut Iliero-
senlium animos vinculo dilectionis astringit, divisa iiymiis aii, elegans sil excrcilalumque ingeniuni, et
unit, inaequaliasociat, imperfecta constimmat! 0 longo usu Irita curral oratio, lameii nisi auctoris
vere laudanda virlus, qua nihil in rebus huirianis inaiiu curala fueril el polita, redolet sordes negli-
est pulchrius! De incolumilatis veslrae stalu pagina gentiic, cl vel hitilea vocalibus sil, aul aspera con-
vestra cor meum lactificet, et de profeclu domus sonaniibus: unde cl dc Virgilio, inqiiil, traditmn
yeslrac, cujus decori et utilitaii vigilanti oculo pro- csl quod lihros suos quasi ursorum foetus lingua
videlis, cerliludinein repracsenlet. Vigcat sanitns, composucrit, et lanibendo feceril essc meliores ,
et floreat sanclitas veslra in selernum ante Deum. r qui durarenl in raeinoriain sempilernnm, ut neces-
Res bene si delur, quamvis daia, sempcr hiibelur : sitaleni inelri libera oralione complerct. Suiil plauc
Ntilla reservalae gloria, ninlia daiae qui fliimine eloquentiae ulunlur el volubilitale, ver-
EPISTOLA XXVI. loriiin et tumenies conlorquendo gurgites , cum
ROGERllQUONDAM PRIORISS. ABRAU.E miraculo spectanlium feruntur in proniiin. ln.pro-
ADGAU-
FRIDUM. num siqiiidein feruntur, qui uon coclestis inien-
Cratulatur dehhquw scripseral de videndo Deo, lionis pcnna sublevanlur, scd lerrenac laudis nppe-
horlalurque ad humiliiaietn. litu tremuniur(sic). Quandiu vero suriius in valle l.i-
' Graia uoslris auribus
inseris, dum ea qiuc de cryinaruiiijin locoqti?mDeus posuit ad ceiiamen ut
v;dendo Deo diserle disseris, Auguslinaliier asse- viuceniibus coroiiam darct, til possim ascensioucs
ris. Laeta quidem et exacta, exquisita et excussa, in corde disponere el ire de virlule in virliilem,
polita et oriiata, cum grandis trutina Iaudis verba niagnopere dcsidero in sacrartim Scripluraruni
lectione fervere, et veslras et aliorum doctorum et
pronuntias. Enim vero defaecalis ab omni fcce car-
nalis sensualitaiis animis, affcclibusqiie cordialibus iiivenire et expcriri thcorias; nec vos dedigno.r
uir
purgafis :ib omni affeclione lerrenitatis, omiiein veslris coguoscere scriptis, praeserliin cum ca ,
transvolare rr«aturam , Crcaioremque atlingendo D * pote Doinini verba, prOposuerini vcnerari , praedi-
niiindo corde, el irreverberalo tuiniiie perspieuo care, mirari. Imitnri iinmque cupitis illiiin palreiii-
Deiim conlcinplare dehere, posscque indicis. Grnn- funiilias qui profert de thesnuro suo nova el velera;
iliiiscnlu nobis isia placenl, tiim quia vera suni, eisponsam de Caniieo caiilicoruni , quae dicunl :
|iim quia verilalis hujtis assecutorem, cogniiorem- Nova et velera , dilecie tni, servavilibi (Cant. vn).
que (e esse graiulamur. Magna profeeto suut istn, Itai|iie eriidiiioneiii veslram grnianicr siiscipimtis,
ad quae perlingere sola polesl lnimililas; qu;e, li- vosque in longo Scriptufariim campo currere co-
cet ab liumano nomen Irahcre sciatur, in ccclestibus liortamur. Victpr licet si non incendia jactet, vos
lamen cura Deo conversatur; cujus cpitheio ini- coapiuin carpaiis iter. Uniuseujtisque viiii inaliiin
mica coliors angctica de ccelo profugatur. Recolc in stititn reeurrit auclorein. Porro chariias benigna
Moysen consilio Jelbronis acquicvisse per hninili- esl, non wmulatur, non quwrit qum sua sunt (I Cor.
lateni, pr;vque omnibus cnpui ipsuin cum stiis suni- ' xin), alierius boua diligit ul siia. Igilur deyotis
mopcre considera membris. lliimililalcm quippe' studiis expositionis veslrae Spititui fancto vela
scniper dignaijo coniilaliir; superbiae vero iiulignit- pnndatis. lpsius sancli Spiritus aura vos proychal,
lio sociaiur. Igilursi nostias experiri ?i co.mp rirc ct ;nl porlt:in optali lif.oris proscquatur.
8c3 EPISTOL.E. 831
Ilieronymi merilis applaudens gtoria famae A senlia sepnrel. Ipsa inihi cujits blando connexi su
Laudihus ailollit, perpeiualqtie virum. nuis Vinculo, cum opporlunum datur reperire nuii-
EPISTOLA XXVlll. liiim, ut vohis scribam imperat, qunmvis ad scri-
ADFRATRES BAUGEZIENSES. bendiim aniraus nieus tam non sit cupidtis quaui
Mitlil eis Vitam beali Hamonh. nec idoneus; quippe cui ingenium teriue est.et exile.
Dileclis iu Chrislo fralrihus Baugeziensis coenobii, Cogitaveram quidem et in votis habueram, si rcrum
G. veslrae sanctilatis sefvus, perpeluam in Doniino ratio permitleret ac lemporis conditio , ut ipsc aJ
s.tlutem. vos venirem , sed qtiia rebus urgenlibus detenti
Habetis, cltarissimi, raenioriale beati Hamonis, siirritis, has interim prb mc ad vos vicarias liticr.is
stplam videlicel quam nobis dileclionis gralia dele- misi. Spero autem , si vita comes fuerit et Dens
gaverat: cujus vitaquam pia,'quain religiosa, quam permiserii, cilo me esse venlurum ad vos , nec
graia Deo exstiteril, scripla subnexa declarant. dcerit gratia el inisericordia Redemploris fruclus
Jlaec vos ad aedificalionem legiie, et virtutes ejns in inuliiplex advenienti. Pulchrum namque praebebit
ejus murieribus relractate. In Vila beati Anlonii S. spectacitluin decor domus Dei, caslrorum acies
Ailianasitis Alexandrinus sic de seipso quasi de nlio ordinflta, religiosa vita fratrum, locus amplificatus,
scribil: Legatarius , inquit, Antonii benedicti, qui D deetirstis aquaruin, deserta in ubertatem conversa,
trilum palitum cum melote imperio ejus merueral et singuta divino culttii mancipaia. Audiiui meo
uccipere, Antonium in Anlonii muneribus umplecli dabit gaudium et Iwiitiam (Psal. L) sermo vivu*
tur, el lanquam magna hwxeditate dilatus, latenter et eflicax , sermo bonus super datura optiiiium ,
per vestimenlum recordatitr imaginem sanclilatis sernio fidclis cl omni aceeplione dignus. Ver-
ejus Similiier agenlibus scilicet imaginem sancli- bum boniim , ignitum elQquitim, gratiarum actb
laiis ejtis viri Dei.Hamonis per ejus munera recor- et vox laudis, qtia quolidie resonat locus ipsc.
ilaniibus gralia vobis et pax rauttiplicetur. Ipse ante AnTabil nares Christi.bonus odor, odor vitae a<!
decessum suum et oliud ex parte sua mihi milii viiam , cuiri ingressus fuero loca vestra , loca fra-
jtissit orarium, quod tanto ampleclor et servo gau- granlia unguentis oplimis: cum ingrediar ad areolas
«lie, iil Crcesi opes habere riie credam, Hic bealus aroinatum consilas a pigmentariis ; cum ingrediar
aiidieiis fidetem nos et illustrem vinun reperisse, hortum florenti cespile vernanleni , hortum deli-
qui in paupere loco in quo morabnmur domum Ci- ciarum , hortura conclusum , horiura producenlem
•slerciensis ordinis propriis se sumptibus aedifica- flores rosarum.et lilia convalliiim. Ibi pascar in.
turiiin proniittebal, si id a rege el a nostris impe- . liliis, cibabor pane vitae el intellectus', el aqua
'
irare possemus, ad tam pium opus suis nos consitiis snpieiiliae salutnris potabor. Exsultabo et lx-labor
aniinavit, et regem ipsum cui merito sanclitatis salius ab uberibus consolalionis vestrce. lnlroducar
stioecharus el familiaris eral, secreiissimis ad euin a vobis in cellam vinariam , et milti propiiiabitur
nobis intersignis tradilis, ul haec concederet beuigne exinde, utpascar in pascuis uberrimis. Salulabimus
rogavit. Plurimorum etiam sanclorum pignora quae nos invicem in osculo^sancio , osculo columbino ,
iu loco saepedicto reposuimtis ab eo accepimus. Cre- non subdolo , non corvino , non quod pacem men-
seat igitttr erga eum veslrae devotionis. affectits. tiatur cordium, sedquod veram innuat unionem
Meineiitoie mei servi vestri, orantes Dominum Je- auimarum. Haec iiaque quae praediximus vobis
sum, ul conteral Salanam sub pedibus nostris ve!o~ veluti quamdam milii futurae beatitudinis imaginem
ciler, illiusque beati viri consortio in ccelesti pa- repraesentabuni; in qua sane quidquid oculorum
tria, vobis intervenienlibus, merear perfrui, cujus deinutcel aspectum, sub eodem tempore simul col-
familiaritale et gratia , largienle Domino , in liac Icctum videbimus. Tania autem ac talis , ul beatus
peregrinaiione merui relevari. Opto vos supernis ail Auguslinus , erit glorifxcaiicorporh pulchriludo ,
civibus angelorumque choris per aeterna conimerci.i ut el obleclet inluilum et cor nullalenus fleclat ad
coputari. Iterum divini roris aspersione faecundn, D I vitium. El lalh, inquit, erit illius pulchritudinh de-
nmplificeiur in dies virens et florens anie Dominum lectalio, ul libi semper prcesenssil, el nunquam sa-
sanctiias veslra, lieris, imo el semper salieris. Si enim dixero quod
Panperiein modico conlentus semper aniavil, non satiaberh, fames erit. Si dixero quod suliaberis,
Et dominus rerum nit cupiendo fuit. faslidium liineo : ubi nec fastidium erit nec fames.
Candidtis insiielum miraiur liuiiPi/Olympi,
Sub pedibusque videt nuhes et sidcra cccli. Qnid dicam nescio, sed Deus habet quod exhibeat non
invenienlibus quomudo dicant el credenlibus quod
EPISTOLA XXIX.
accipianl. Ibi uimirum omnem melodiam , omnein
ADJOANNEM ABBATEM oirinino iiarmoiiiam, quidquid concinnuin et suave
Futurw beatitudinh imaginem in monaslerio Joannis est auribussub eodem momerilo perenuiter perci-
Baugezeiensh abbalis sibi reprw#enlat, piemus. Ibi orane pigmenlorum genus, et 0111-
Venerabili abhati suo JOANNI,frater G., imitari iiiuni suave redoientium rerum «imul experiemtir
viriniem cujus sonitus esl iiomen. odores. Gustare polerimus on.ne quod dulcorem
Amiciti* jura tenentes solidcqtie servantes in aflJertguslalum, langere quidquid convenienler de-
anuiii colligit latitudo charilalis, licel locorum ab- lcclare poteril atlaclum. Ad sariclorum osculum
835 GAUFRIDI S. BARBARJS SUBPRIORIS 850
complcxum el conspecluin vcnirc ineffalrilis Jaelilia A ' habere procsentem, sed propter oecupaliones vestras
esl. Qti.-imperfeciissiiiia piilchriludu! Quam heaiis- hnbeo vos excusaliun. Neqtie cnini causam silcniii
si.na delectalio! iu qua ut saepedicti docioris verbis volunlali aut desidiae vcslrae, sed ipsis occupationi-
iiiaY, fulget aniiuac sanclae quotl non capil locus, tilii bus applico. Apud vos ilaque raeus sermo primam
sonat quod non rnpit lempus , ubi olel qtiod non januam reseravit, dum primus in vos oris niei mu-
spargit flattis , nbi sapit quod non niiuuil edacitas, nera jaculor, vos cuni lempus liabelis praesentiam
el ubi haeret a quo non divellit salielas. Ad.percir vesiram nobis saltem in schedula exhiberc cura-
piendam sanc taulac bealiludiiiis gloriam * nos ve- bilis. Turpilius comicus traclans de vicissititdiue
slris precibus ac meritis conlklimus adjuvari. Va- lilierarum: Sola, inquit, res esl, qum homines
lete el pro nobis Domiiuim fre (iicnier supplicate. '
absentesprwsenles-facial. Litteras primnm, ut scri-
Ad relevandum aniinum luutn tres tibi, charissime, bit Cassiodorus, et ut freqiientior tratlit opiuio,
6piriluales tudos deslinare curavi, de pasloribus, dc Mercurius muliarum repertor artiuin volalu stri-
digitis, de picluris. Hos itaque inlucns cl uieiiie moniarum avium collegisse menioralur. Nam et
rctraclans , discas dclectabiliter in Scriptiirariim hodie grues, inquit, quae classe consocianl a.lpha-
rampo ludere ; de exiguis eximia cogilare. Eiiani beii formas, nalura imbttente describuni, quem in
ipsa coram Dco sapientia ludit, tindc et ille.- ".ordinem decorum redigens vocalibus consoiiantibiis
Ludil in humanis divina poleniia rebus , congruciiler admislis vintn sensualem repperit, per
ljdil Isaac cum Rebeccaf, Dayid saltnl tolis vir bus qtiain alla petens ad penelralia prudemiae nicns
coram Domino , cylharam latigil, Chrislum ly:a possit velocissima pervenirc. Per lianc sensualeui
personal, el i.n decachordo psalterio a mortuis ex- viam cooperante Dei gratia ad ipsius sapienliae se-
citat resurgenlem. Sed non exspectds , ut haec libi crcla, ex parle vos jam pervenistis..IIinc est qtiod
ore edisserara , ut expoiito disertoque sermone divinas leges lcgitis el inieliigilis, hinc est quoil
profundam. Est alibi tibi quocrenda siyli vemistas. sccundtim illain piilclierrimam et saliiberrimani
Anle leves ergo pascenlur in aetherjecervi Aposloli exliorlalionem : In psalmis et hymnis et
Qtiam vestcr nostro labatur peetorc yultus." canlicis spirilualibus canlatis el psallilis in corde
Sermb brevis, si vivere vis, clam judice teste,
Clam puden.lquod non deccat fieri manifcste. restro Domino (Epkes. v). Haec cogitatis, haec sapi-
Corpore deposilo cum libei ad aethera pergcs, lis, haec relexitis: inde est etiam quod Patrunv
Evades hominem faclus Deiis aeiheris al.ui. scripta etcarmina liiuilimoda intcrnasaures vestras
EPISTOLA XXX. nocte dieque demulcent; sed parumpcr in auribus
ADR. TROARNENSIS ECCLES1.E PR.ECENTORKM.i_ vesiris liccat inier olores anscrem strepere. Au-
Ut se per litleras saltent visilet. dile et inielligite cum praecipue jierslrepat anSer,
Dileclo in Chrislo fratri el praccordiali ainico suo ex usii veuit ut opem desideraiites ad suffrngia
U. (14.) Troarnensi ecclesiacpraecenlori, G. indignus; prabata confugiant. Ut igilur nobis arrideat effectus
ganctae Barbarae subminisler, psallere sapienter. optaii, ferle in curam spem peiilionis : haec esl au-
Amicorum, ul ille ail, orata curai;e bonw [rugis. lein petitio nostra, ul enixius oreiis quatenus noliis
officium est, prwcipue si non refragetur wquitas. dclur a Domino venia peccatoruin, gratia inerilo-
postulaniis. Dilectionem autem vestram rogavc- rum, gloria pracmiorom. Ailcuiius pro nobis oran-
ram quaiemis directis liiteris parviiatem meam, tes vos Domini Salvatoris gralia tueatur ei fovent.
camando mihi aliquid favorabile de canticis Sion, Voii noslri est ut saucla congregatio veslra bene
exhoriari, visitare cl cons.olari dignaretur. Ruroi valeat,el perpetua nieriioruni doie ditescat. Spiriius
quippe nos corporeis oculis intuemiir, raro mutiris; sauctus adjuvans inlirmitatem noslram, el inlcllc-
alloquiis fniiniiir, et vereor ne aniicitiae memoria ctni rationem, el voluntali devotionem inspiraus,
lemporali silentio consenescat. Eapropler volebam non errori locuin relinqual, nou tepoii. Valete et
ul vos in litleris veslris lanquam in speculo pos- organa vestra quae stispcndislis, amicum qui ililer-
sem i.nspicere, et inagno aestu desiderii siliebani, ul D J rogat vos verba canlionuui cuin opporiunum ftieril
sx corde lingiia lingerel quod inens auiibns in audire facile.
charlae salicm pagina resonarei. Nolo enim iitleras ; Fit vox grata chori quolies cor concinit ori,
de suninib ore slillantcs; illas peto quae.ut quklam Mtillaque dulcedo dulci venit ex cithnfcedo.
Illn dies mihi cnni liceal lun dicere fncta
sapiens ail, arescere iiesciunt, quw ex iniimo pe- En cril ut liceal mihi lotuiii ferre per orbem.
ctoris fonie promuntur. Nec dico sil in eis.illiia 1
EPISTOLA XXXI.
Tulliano meUe fesiivitas, vel ut Anicis salihus sin(
aspersac, yel ihymo odoraioe, siye Nestprea, ut itaI N . . . ADGAUFRIDUM.
dicam, iiiniiu ; sed ulsplius siul cliariialis calamoi Videiur e»se responsio ad prwcedentem.
scripiae. Ilaep, ul noslis, invenitur in cordc puro, Charissimo in Christo Palri ct aniito G. canoni-
cl conscieniia bpnn, et fide non ficia.In hujusmodii corum Sanclae Barbara', Dei graiia pra>eunle, du-
crgo litieris desideraham ainicuin quodammodoi ciori, ille suus qiiondam non uliimus inter amicos
(U) Iroarnum, ordinis Sancti Benedicli nipnaslcrinm in diccccsi Bnjocensi, Cadoimmi inter ct
S. Bnrburce cccnobium.
«57 EPIST0L;E. SS8
iii credo, spero, gatidco, 'prospere procedere in A cur vobis adhuc onernsus cxislo, qui faclus siim
inandalis el justificationibus Domini sine quereta. mihimelipsi gravis, liictiiin pro canlico prosequeus,
Nuditislerlius cum sibi faniiliarem veslri inemo- nec inducens nniiniim canlnre rogatus? Altamen
rii m cor meura recolcrel, qnam faleor aliquoiiens uori oinnis fletus cantum excltidit, quia est quae-
nec dorinienii deesse repenie cogitare ccepi, ac dam llcrc voltiptas, dum suo anima luctu pascilur,
pro eo qttod vobis.non resCripseram meipsum re- lnnientis gnudei, stispiriis vege.latur, ut subilo in
psebendere, niaxime cum reprehensionis nolaiii vocem exsuhalionis et confessionis sonus epuhinlis
inciirrisse mciuercm proingratitudine veI.-conl.cni- crumpens, tlieat ciini Prophela : In te canlalio mea
|)iti. Sed absit hoc a me, absit et ab omnis verc semper (Psal. LXX); et; Cantabo Domino, qui bona
(liligentis affeclu , quod sane haud aliud fuisset, tribitit mihi (Psal. xn) ; el : Caiilabiles milii erant
quam relribiiisse m.ila pro bonis. Yerumlanien de jiisiificuliones tuce in loco peregrinaiionis mew
negligcntia qualicunqtie ct scgnilie mea excusare (Psal. .cxviii). Cuain laclo sinu taiiier de-proelio
inc usqueqnaque non possum, sed vet sero reddila revcrteiites, matci' illa nostra excipil, et consolalur
iuutua.tio charilatis habeat me excusalum. Nec ex- filios suos qiii renuunt consolari in hoc sxculo, ex-
quirendus mihi niagnopere sermonis ornntus, hpc silii sui aeruiiinam qttotidie mccrore porlantes, qui
inngis cpianti ut respersum aiiquod veslroe exa- bona sua non receperunt in vi(a sua, consotalioneni
ctioni de pectoris mei patipertate dcproraens, lar- qu:c IiigeiUibus repromiltitur a Domino praestolan-
gieiile Christo , vestroc salisfaciam volunlati. Unde les. Sed el ipse Pater niisericordiarum, et Deus
igitur loquciitli inititiin sttmam?Si loqui rcepero, toiius loiisolalionis occurrens, amplexalur eos
os incuni condemnahit me, et merito; quid enim dextera sua , qui Filii ejus tinigeniti amore lan-
in me reprehensioiie non tlignum ? Scd et qui lau- guentes, el desiderio fatigati, laevam ejus sub ca-
ilubant me, adversum me jurabant (Psal. ci) . . . . pite habiierunl, pretiosoe illius margaritae clariintc
vocalur corum mendaciiim, cl qui beaiificant se- radiati, ct radicati chnrilaie, fonlem perennis vilas
duccnlcs, el qtii beatificant praecipitali. Mendaces anhclo spiritti sitientes. Ideoque benignus Jesus
cnim filii liominum-in slateris, decipiunt de vani- jam.sub unibra illius quam desideraverant residen-
late semelipsos confiientes sc nosse Denm, seipsos les refrigerat, et lorrenlc voltiplalis suoe polandos
noii cognoscenies, hona stta, si qua sunl, prae dcducil ad vilae fontes ai|iiaruiii, abstergens oinncni
orulis habenles, mala vero dissimulanles, autquod lacrymam ab oculis eorum, el demulcens eos in
pejns est defendenles. Et haec esl stalera dolosa, gnudio genilali, collocans in pnradisi amcenilatc,
et deleslandn mensura, vilam snam inaequali jtidicio Q i insblio Patrum prxclecloruni, in splendoribus san-p
Irnlinare. Ob lioq ilaqtie versiculorum vestrorum ctorum, in angelica palria, in civitale Dei, in re-
seuientia me promovel, qui dum laciturnitaiis meac gione vivortim. Ad hanc, dilectissime, felicissiinam
ineriiain lacile increpnrenl, coufusionein meani rcgionem mortis ac malprum ignnram; ad hoc
pariier detexcrunt, hoc ut recordor modo sub- acternae.jucundiialis regnum, quo aufugit dolor, ct
scripli : (1'islil'a, alqtte suspirium, inspiraiile Deo, vita no-
llla dies liiilii cum liceal tua dicere facla, slra snspirel, doncc aspiret nobis dies illa aelcrni-
En erit ut liceal mihi lotiim ferre per orbem. latis, et inclincnlur noslrae morialiiatis umbrac, si
Quae facla, dilectissime? vanam viiam , conver- ' forle intcr pios suspiriorum singullus inlcrccpii, et
Eationem lepidam, frigidam dilectionem. Hanc ope- si non sicul adolescenltilus ille de Iribu Bcnjamiii
ralionem meam ego cognosco. Miserum me, qui incnlc excedens Deo usque ad (ertium ccelum, ve{
leriii debco, Inudes recipiam? Haeccine stint facta quasi hora dimidia auima noslra coiivcrsa in
illa insiguia quac loto referantur in orbe?Absil, seriimna sua incipiamus flere praeamore, et respi-
ahsil! Tolerabilius est ut suos lateanl inlcr parieies, rnndo in gratia canlnre, in cordibus nostris i>o-
aiK, qiiod opiabile magis esl mibi, deleanlur de li- mino tltcenles : Tralie me posl te, curremus in
bro qui apericlur in die judicii, hoc £st de con- D ] odore ungiientorum iuqrum, quia odor titus concu-
scientia mea, qtiam pravo sequaces corrumpunt piscenlias in me excitavit wlernas (Gant. 1). Amhut
cxemplo. Sed causari forsan non sine causa po- leinus ergo cl cantemus, sed expediii, sed exone-
testis, cur pro canlicis Sion quae poposcitis de flu- rati, ut velocius ct securius percurramus itcr no-
ininibus Babylonis toquar, cum lanlum dislare siruin, qnod lalrunculi obsident, Beata et sectini
videanlur auster ab aquilone, Sion a Babylone, pauperlas spiritus, animus autetn avari non bea-
tarmen' a kutienlatione. Verum quid inihi et can- lus, sed semper est pavidus, et vae illi, quia lace-
tico? Uiinafm super hsec flumina niea sedenli mihi bii.David vel Moysi non habens claraorem. At con-
Ejlitario et tacenli flere mig's liheat, qnam aliqiiid tra
dicere, si forle vel modicum levari super me lan- Canlabil vacuits coram lalrone vialor.
(j.iam a Doinini spirilu inerear in desiderio animac Jl.nam vacuisimus, non verilate.sed vanitato; non
proclamaiis cx rocordatione Sion : Anima desidera oleo.sedvenlo; nonoris.sedcordisappeientes testi-
iil le in nocte (isa. xxvi). Quae est isla nox, nis: inonium; non verbis, sed virtiiiibus
proficieiites, imo
viia mea miser.i, et obscura nebulis teutationiim, ct iii virtule verbornin, quia iu hujusmodicibi for-
viiiurum leiiebris, el caligine peccaiorum? Sed tiludi::*' iisque ad iiiontcin Dei pervenitur. Et (s-
jK9 GAUFRIDI S. BARBARJl SUBPRIORIS 860
cerna pedibus meis verbitm litum, ait sanclus, et lu-- A lcrr.i nlicna in qua invcleravil inler omncs inimicos
men lemilit meh (Psal. cxvm). Dulcia siinl superr snos in lerra promissionis intrare, et in genlis san-
inel ori eloquia divina, dulcius tamen cordi sa- <loe, in populi pcculiaris el acquisilionis numerum,
pientia sapil.\DuIcissimam vero divinis auribus vir- in aduplionis gratiam, el in glor.iae filiorum Dei
ItiIuni consonanlia reddit hnrinoiiia-m, quam dile- mcreaiur recipi libertatem. Proinde, charissiine,
ciiim iioslrum gnudeo assectilum, qui collaiam ai cdomilo el subjeclo spiritui. carnis juinenlo, suspi-
Deo simplicilatem suiiimae prndeniiae mariiavitl cienles in cteluin, cum gemittt c'l suspirio pielatis
iliscrelionem temperanliae, liumililalcm forliludini,, per sancla desideria transeamus ex hoc miindo ad
juslitkc miscricordiam, ut per diem qtiadrigoe sal- Pnirem, qtiae sursum sunl poslulanles, non qune
vationem qtiinia itla rota quae spiriluaii plauslro> super lerram. Terra eniin hacc quara calcamiis, et
solet impcdimenio esse, conlrita sub pedihus velo- qiiam calcare debemus, quani dedit nobis in male-
ciler currentis, in direcium eal pcr viam regiami diciione spinarum el tribulorum, siliens, et sicut
quae ducit Beihsamis, non declinans nd dexiernmi dicjttir sic est arida. Terra vcro illa promissionis
prosperilatis,. vcl ad sinislram adversilaiis, por- in qua vere vivilur, sicul in diebttsvernis florel in
lans arcam saiiclilicnlionis, bonam scilicet con- decore, fiondei in gralia, fructifera est in benedi-
scieniiam, habenlem mnnna , id esl fidem non fi-., ctionibus, fluminis impclu, foiitibus Salvatoris, ct
clam, perquam Christus Iiabilat iu cordibus no- in vilani oelernani snlienlibiis nqttis irrigua. Ut ju-
stris, sictit ait Apostolus. Gattdco igilur in vobis, lncntuni igiliir facli, sed non sicul Balaam, qui di-
sed volo vos memoris immemorein nequaquami vinis recalcitrans slimulis dorsum menlis transetin^
cxislcre. Faclus stim cnim insipiens, vos ine coc- tibtts incurvavit, imo mansuetudine et humilitale
gislis profcrrecarnien in nocle, musicain in luctu, cordis Doiiiiniim Deiim porlanles, ipso praesidente,
in dilccti miseria juhilnm sanciilalis. Obsecro vos et grcssus nOstros in semiiis suis perficiente, len-
lanqnam advenam el percgrinum, Iubricantem et dnmiis in Jerusalcm ccelestcm, ut niereamur videre
fntuum manii vcstrae omtionis lencle n:e ct ducite bona Domini in terra vivenlium, bona rclerna el
" cauie, ut vobiscum
perveniam quo lendilis, nd do- incflabilin, qcae ncc aeslimare, uec dcsiderare, nec
iniiin videlicel veri Solis jusiiiiae, domtim non ma- projnereri digne possumus, sicul scriplum esl, quod
inifaclain aelernam in coelis, inundatiis a pcccnlo, oculus nott vidit, etauris non audivil, (t in cor homi-
et Io:us ab iniquitalc mea in labro aeneo facto <le nisnon ascendit (l Cor. n), ct promissiones luas.
spcculis niiilierum qtiao cxcubanl ad ostium laher- qtiac omne desiderium superant, etc. Et non sunt
nacnli admirabiiis usque ad dnmum Dei in Sancta Q ( condigiiai passiones hujtis lcmporis ad futuram
sanclorum, in candidissimam hicein, in admirahile gloriam, quae revelabitttr innobis, ad qiiam nos
Itimen, uhi fiores ros.irum cl tilia convallium non pcrducal Jesns Christus. Ameii. De recordationc
mnrcescunf, ubi canlnlur ineflabile el inimilabile Iremendi judicii, el pavorc gehennae aliquanlulum
virginilalis caniicuin, tibi deliciis affluere et cx- forsan itirbalus stim , sed non siiin . locutus; scia
sultarc Douiino facit poptilum hitmilem cl heatuin enim cni Ioculus sum, et de quo crcdidi, c( ccrlus,
qui solus scit eam jubilatio . . . charilalis. Ibi de- siim quia non sicul scrvus, atil inercenarius, scd
cor et gloria Libani, Judneae notiiia, visio Israel, sicul filius in tlonio pairis abund-ans panibus, ei per
cniniiiiis Jerusalem, Sabbati requies, remissio ju- ignem, cl per nqttam, id est per charilalem ct
bilaci. lbi gralia pro gratia, Sabbatum ex Sabbato, sapientiam jam eductus in rcfrigerium, nieliorem,
mensis ex mcnse. Ecce iierum qui dc lerra. es(, de transivit in effectum cordis; unde pr:esiimptionis
ra-lo loqiiilur, et nox diei eruclnt verbum, et can- vanaeargui mc possc nnii abnego, qui talis lalem,
farc niliiur imperiitis, cujns \itam vox remOniet, licctnon soluin, sed mceum, aiisus sum admonere.
vcrha verbcrani conscieiiliam, et dictis opera non Sed quein accusat leiiierilas, chariias excusel; ina-
respondeut Scd quid niiriim, si de bono lnquar, gis laraen intcllcxi supcr ine egenura et pauperem ,
noi) bonus? sed infelix ego houio, de quo Balaam D C qitam super illum qti! scriiionuin nieorum non egct.
non poiuit silere 'unicntuin. Tencnis iuhiaiis cu- Seil jam finem postulaus seriuo cbuidendus esl.
pidus et avarus, merilo jumentis insipieniibiis com- Desiderio anieni desidero, non lam charlis, quain
pnrntur, et a dignilaie receJens conditionis, seu char.ilalis veslrae in colloquio el visione frui sola-
rntionis huinanac, beslialera migrat in sensuin, imo lio, ul refrigercr vohiscuni, ul vitta illa coccinea
el a Deo recedens in terra scribilur, qui ncgleclo ct cloqtiium dulce cordis mei evagaliones restrin-
superioruni appelilu, lalenlum inlellecius quod gnnl. Junganlur sallem volis qui locis separanlur
arccperal abiens cl fodiens abscondil in lerra, non iib invicem,et absenlia sint praesenles, qui praesen-f
nbscontlendus in fossa huiiio a facie timoris Do- lia suiit absentes.VerePr tamcn ne amiciiia vestra,
miiii, et a gloria niajestaiis ejus, cuni surrexeril Innta absenlia, tantoque sepulta silentio, lunquam
perculere torram, nisi pcenilendo resipiscens ex- moram faciente sponso, dormitet et dormial. Illud
cusso pulvere pediim, nbjecla luii et laieris servi- nobis polius coniingat. Vintiin novuui ntnicus novns
tole, relitlo adulterac pallio, conlnctus mtindi con- velerascet, et curn suavilate bibes illud. Dicerc
l.igia beata melius paupertale vestitus evadal, el soiebal saitclae rccordatiouis Haiino, lolum se rc-
"icngans lugicnsqiie iu dpscrtum r|iiod lieseitijt, dp formatuiii esse, cum posl mulium lcinporis"ipse
861 EPISTOLJL M%
aitiicum, vcl aliquis enin viserel ex omnibiis charis A i Recordarc quanla tihi fecerit Dcus, nec dotiig ejus
cjus. Recessit paslor bonus, fons aquae vivae, dom- ingratus sis, sed satagas menie semper ire ad me-
nus Willelmus veltis prior Cadomi, sed jain novns liora. Omnis hypocrisis omnisqite siimilatio longe
ir.cola paradisi, cujus, obsecro, non obliviscamini; sit a te, ul oinne bonum quod ate ngiltir, per. in-
dulcis esl enim el pia ejus memoria, ul et ipse non lenlionem seniper ad ccelestia levetur. In aclu,
ohliviscalur misereri noslri. Sancta cl snltibris est in Iocutionc, in cogitaiione !tua circumspeclus sis,
cogilalio pro defunclis exorare, lum iil dehiltim ul ea quae Deo displicent perfecle deseras, et quod
illis charilatis solvamus, et illi a peccalis.salven- ostendis humanis oculis habitii, luec ante Dei ocu-
lur, tuni ut reminiscanlur el converianiur ad Do- los nioribus praelendas. Quod vis ul faciant libi
niintim, dumbene illis fuerit, suggerenles pro np- fralrcs lui, el lu secundum Domini praeccpluin fa-
bis, uteducal nos de isto carcere, ct ccelestium bo- cito illis, in quo brevi accincloqitc praeceplo raulia
ncruni facial esse consorles. Salutat vos per me simtil monila coiilincntttr. Non sis quasi arttndo
domnus Simon monachus Sancti Salvatpris, et venio agitala, sed inflexibilcm mcntis verlicem in^
vere, ut credo, monachus Jesu. Salutal vos ad ex- ter laudos hominum et derogationes leneas. Vi-
Ircinum omniura exlreinus, procsenlium scriptor, lis suppellex, humilisquc celluia sufliciat tibi, ne
cnjus nomen taceo, ne proditum displiceat, non B ' illud quod de Megarcusibiis' dicilur libi quoquc
confusione vocabili, sed viiitale personac. Hunc fa- coaplari pnssil :/Edificanl quasi semper victuri, vi-
miliaribus vcsiris, quos ccelestem in lerris agere vunl quasi allera die moriluri. Ne obliviscaris quia
vilam noveriiis, commendale, ul ei sit praemiuin, cujus vila morilur in culpa, illius mors vivil in
ipsis intercctlenlibtis, supplicium evasisse. Valcie pccna. Etsi amara est polio, ail Aiigustinus, tameii
in Domino sempcr; iieruui dico, valete, el id polius bibenda esl, quia inpericulo sunl vhcera : mutto-
agite ul aliquando obliviscamiiii mei, quam ut ali- que melioi modica amarinulo in faucibus, quttm
quando recordeinini mei, Dcus pacis sil setnper mlernum lormenlum hi visceribus. Infinita vero dc
vobiscum. Amen. Scripturis exeinpla suppcditanl quac avatiliatu '/?
EPISTOLA XXXII. doceant esse fugiendam. Hieronymus ad Euslo,-
GAUFRIDIADQCEMDAM JUVENEM EREMITAM. cbium ; Quid anle non plures aanos, inquil, in JVi-
Salutaria ei dal moniia, tiiagesluin sii referam. Quidam e [ralribus parcior
Pciiil a me obnixe alque Suppliciler palcr luus, tuagis quam avarior el nesciens Dominum xx\ ar-.
iil tibi scriberem et in juvenilis actatis flore constir genieis vCndilum, cenium solidos quos lina lexendo
tutuni maturioris consilii pondcre redderem gra- acquhierat, moriens dereliqnit. Inilum esl inter mo-
viorein. Patris nainque csl tim.erc de fili.o graviora nacltos consilium (nam in eadem Ivco circiler quin-
pcricula veris. Ferreas inentes, leste Ilieroiiynio, que millia diversis cellulis habilcml) quid hnic (aclo
libido domal, quae transacta scmpcr sui relinquil opus essel. Alii paiiperibus-distribuendos esse dice-
poeiiiiuUiiieni, nunquamque satialur, et exstincla baut, alii dandos Ecclesim, nonnulli pareniibus re-
rcaccendilur. Hic esl carbo sulphu.reits ardens ci miltendos; Mncarius vero, el Pumbo, et Isidorns,
fetens. Ilic est ignis usqtie ad perditioncm devorans el cwleri quos Patres vocanl, sanclo in eis loquenla
el omnia eradicans virtutum genimina. II.ee cst Spiriiu, decreverunt infodicndos esse cum domiua
iuimica Deo, iniuiica virtutibiis;, haec esl mus in suo, dicendo : « Pecunia lua lecum sit in perdi-
pern, ignis in sinu, scrpeus in gremio, mnlequc tione. > (Acl. vni.) Ne hocquisque creduliler faclum
sttos reuiuueral hospiles. A facie hujns suavissimae pulel. Tuntus per lalam JEgyplum cunclos ierror
pestis fugias, el ab omni levil.ilis specie oculum, invasil, ut uiium solidum dimisisse sit criminis.
ora, inaiium, oninesqne corporis geslus rcfienare lluic itaqtic vilio abrcniinliaiis, in via Dei quotidio
siudeas. Esl versiculus ille vulgaliis ; saucii desiderii gressus ponas. Iliiniililali praeci-
Risit el argulo quiddam promisil ocello. puc sludc, ncc le per clalioncm subleves ut coe-
Impudicus octilus impudici cordis est nuniius. j) ] lestis regni purpiiram iu nienie serves. Vadas nd
Dolcius cordi luo insedeat aiuor puJicitiae, indueus ulililalein proximi, stes ad ctislodiam lui, eleveris,
ipsum caslilnlis affecltim, qucm indueral qui dicc- ad conteniplalioiiem Dei, quod ul possis, le ad coe-
btit : Pepigi fmdus cum oculis meis, ul ne cogitarem lcste desideriuni pennae virlulum levent. De nulla
quidem de virgine (Job xxxj. Si leniaiio le percti- latnen virtuie confidns ; sed sttb magno limore irer
Jerit, ad te posl lenlalionein reversus, cl de temel- pides, donec mens lua igne sancii Spirilus calev
ipso eriibescens apud lenieiipsum, iu leipsinn ul- facta et vchemenier iiiflammata, limorem in amo-i
lor severissimus exardescas. AllenJe gaudia fugi- rem vertat. Non appetas illis placere quos scis Deo
liva, vilae miserias, cclerein inorlein, vitam post displicere. Siitfium valde, ail Gregorius, si illis pla-.
niortem seu iu bono seu iu malo perpeluam. Pu- cere quwrimns,.quos non placere Deo scimus. Dea
rum cor habeas, oculuui columbinum. Accingcre enim seamicuin denegat, qui ejus placel inimico ; et
quasi novus liro ad spiriluale certanien, indncre inimicis veritalh adversabilur, qui eidem veritali in
anna ppteinin Deo, snnctae pauperlatis huiuiliia- corde subjugaiur. Aurem sanae doctrinae libenlcr
lem, tigorcm discipliuae, orandi assiduitaleiu;' ' accaminodcs. Verftuni De'\ ail Sancliis, scmen ir
proimlaiem orationis coinilelur fervor dcvotio,nJs, corcle audjenlis estt el audiior bonus inde profert
S6?> GAUFRIDI S. BARBAR^E SUBPRIORIS 8G4
mugmim messein scienliw, unde parvum prius acce- A exemplum Elise habelis currura ignenm, qui vos in
perdt semen lincjum. Ut autera in ciijiisdam sancti astra sustollal, qtiem qui ascenderit mortem non
aciibus lcgimtts, imerioris hominis uoslti pulchri- giistabitjn aclernum. Haec est qnaiernarum qna-
ludinem, fortitudincm, purilalem, indicare debent driga viriiiium, prudentiae, lemperanliae, forliiu-
niores nostri et viia, ipsum exleriorem, ita uno dinis el jus:itiae. Prudenliae, ut ferlur, est imin-
semper modo ipsoque modestissimo et decentissi- dum islum et omnia quae in mundo suiu divinorum
nio gerere, ul nihil prorsus appareat in eo quod conteinplatione despicere, el, oninem animae cogi-
possit inlentos offendere, verbum oliosum iion so- lalionem in sola divina dirigere ; lemperanlioc ,
lum non proferre, sed nec nuium, ncc manum pe- nihil appetere pcenitendum, in nullo moderationis
deinve movere fruslra. Nihil.sil IIOMaedificans in Iegein excedere, sub jugo ralionis ciipiditatem do-
vestro incessu, aspectu, liabitu, vultu. Denique vul- mare; fortitiidinis, aniinum supra periculi melum
ius Iiilaritateni non fuscct mceror, nec leviget ri- agere, nihilque nisi.turpia timere, lolerare foriiler
sus Tottim in vobis disciplinattiui, lotum insigne vel adversa vel prospera ; juslitiae servare unicui-
virlutis, perfectionis forma. Rcmissi inierduni, que qtiod stniiii est. llis religiosi ac Deo dilecli
dissoltiti niinquam; negligenles nihil, elsi pro qttadam humaiiorum fugn solis se gaudeiit insercre
sed ' diviuis. Hw
lemporemulla dissiinulanlcs; qttieti saepe, ,ni':- sunt virtules, ut ait Sapiens, purgaii
iiime aliquando oliosi. llorlor ilaque ul isla ob- jam dejwccuique animi, et ab omni Itujus mundi
servans vesligiis inhacreas beali Eligii, in cujus aspcrgine presse pleneque detersi. His virtulum or-
loco nocie dieque versaris, vcrbis sanciorum utens nameiitis ad digne celebrandam proxitnam Domi-
quasi in brevi labella latissimos oslendere volui. nicae resurreclionis diem, vobis orantibus, praipa-
Videtur hic deesse aliquid. rcmur, cujus suaiissimus odor munduin aspersil,
ul nulla pars orbis, til Alexander papa scribit,
EPISTOLA XXXIII.
ADUUGONEM PUIOREM S. MARTINISAGIENSIS. alieuam se ab odorc isto sentiat, vel expertein,
sed oiuiies gaudeant se odore hoc suavissiiuo spi-
Hugoiis prioris Sancli Murlini Sagiensis latiaes
prwd.cat, docelque quontodo ctd liesurreclioitis riiuales neqiiitias in coelcsiibus jam vicisse. Porro,
Dominicm [eslum prwparare se debeanl. utille ait, ad ipsius Chrisli resiirreclionem spiri-
HUGONI veuerabiii priori sancti Martini Sagiensis, lunliter denolandam, sanctae mulieres ad sepul-
SiiusG., quod sibi. crum aroinata deltilerunt, suavilale redoleiuium
Potuii sine litleris lator praesentium, si quid tle ungtientorum ipsius gloriam praefiguranies, qum
me qtiaererelis, exponere; sed quia, ut ille ait, fas- Q uliqtie lerrorein inferis, coelis gaudinm, lerris
tidiosa saluialio est, quw nudo sermone prvfenur, intulit sanctitolem. Istn vobis, -ut amico loqucns,
iiinxi scripta inandalis, et eo niaxime, iil sermo- scribcre pracsumpsi : licet aiitem unciioiiem ha-
iiimi vices nobis esse possinl solatio. Congruuni beatis a sancio, quae docet vos de omnibus sanctuni
p=l cniin, ut hujusinodi remedio laedium noslrae laiiien dalum canibus el maigaritas conculcatas a
pciegrinniioiiis relevemus, et mutuam diligeniiam porcis auferte. Noslis enim quia per canales lapi-
retigiosis salutalionibus excolumus. Crescere quo- tleos aquie fluttnl ad areolas, el Moyses cui Deus
lidieinler nos amiciliae debitum volo. Scribo ilaque loquebalur facie ad fnciem sicul solet homo iooui
vobis non in 'doclis hiimanae sapicnlix verbis, ad amiciim siiiiin, acquievil consilio Jetliro viri
(ifam Deus destruet, sed in siniplicilate cordis el genlilis; et Elias ignipolens et niibium tlavis,
charilalis sincerilate, quae nunqiiani excidet. Nuila eseam palientcr exspectavit a corvo. Faciem ve-
crit hic rhetorici pompa sermonis , nec euini in siram del nobis in brcvi Paler inisericordiaruni
lalibus magnopere crudilus suin.sed ncc dccel re- videre cuui g.iutlio.
ligiosas aures fulgore saecularis eloqiientiae delc- EPISTOLA XXXiV.
clari. Habent qtii cas spiritualiler delectent, sau- IJ ADR. PRESBYTERUM.
cloc sciliccl doctores divinoe lacleo eloqueuliu; Quid significet in Missa slalio sacerdolh ad dex-
foute inanantes. Coniido nutcm in Doiniuo quod, leram, el de quibusdam aliis rilibus.
inoritis vestris adjuvantibus, steriles iu me ct Yenerabili ainico et compresbylero suo (IS) It.,
cniortuas aquas vivilicet, et cceleslis sapicnlioe salc G. omnium peripsema sacerdotum.sapere etiulel-
coiijiat, et graiiae suae infusioiie fectmdet. Ipse ligere, ac novissimn providere.
nrva nrenlia irrigal, et lorrentera spinaruin ac ln me mihi bene complacui , si quid possim
ninre mortuum condulcorat. Iude esl quod divino agcre, quod luae possit volunlati complacere. Po-
rore irrigatus, et in cliarilate radicaltis cl funda- stukis aiilem ui siylo digeram qnid signillcet in
lus, summo nitimini sludio ciiin Elia slare in fo- missa slalio sacerdotis ad dexlerara, el eur Evan-
i "iiiiinepetrae, per anguslias acus iransire, et po- gelitim legitur in sinislra , el ni fnllor, cseiera hu-
in
swriora Doiuiiii contoniplaii. Inde est nimirum jusmodi tibi cupis explanari. Laudanda volunlas
Domiui sententiam :
qund pedibus veslris muiidtun siibjicilis, quod hic sacerdole, qui limel illain
coiuendiiis ut alibi coroiieuiini. Et vos plaue ad Quia tu scientiam repnlisti, repellani el te, ne sa-
05) Ad quem supra epist. 8 et 19, scripsissc videiur, et itifra episl. 58.
8C5 EPISTOLJE. 8CC
cerdotio furigarismilti (Ose.iv). Sed non libi piopria A nrielinam spiritns profcrviamct tnurjnam feritaiem
me tradidissc putes.nec lanqnam nostra suscipias, hircinamqtie libidinem jugulantes monificemiis ,
sed ex mullis sermonibus Patrum, quornm digna jtixta illud quod in Psalmo canimtis : Holocaustu
satis-lausest in Ecclesia,quac huic aplae videban- medullala offeram libidum incenso arieium : ojferam
tur negotio noveris decerpsissesententias. lnlellige libi bovescUm hircis (Psal. LXVI).Tirnc Deus noslra
itaque quae dico. Dabil enim libi Deus in omnibus accepla sacrificia b-abjre dignabilur. Cur vero ircs
inlelleciiim. Igittir introitus sacerdolis ad aliare porfiones de hostia fiant, salis eleganier ille ver-
nolal Filii Dei in hunc ingrcssum inunJiim. Adsurit sihus ciuit:
flammantes cereoli, videlicel insignin gnudii quod Parst inquil, inlincta mero pro vivis Otal) oprisque
in orlu Salvaloris omni inttndo effulsil, de quo ProSanguinis et carnis expial ipsct,caro.
bene defnnctis, quornm pnrgatior unus
angelus ad :
pastores Annnniio, inquit, vobis gau- Hoc inierventu non tcjel , alter eijct,
dium magnum (Luc. n), etc. Sacris indiilus ingre- (18) Offerimus tibij Chrisle, duas, sed projiter eosdem
dilur : unde egregius versificator : Oblulm pariler non operaulur idem.
Nam pars pro jusiis, pars est pro jusificandis '
Veslibus ille sacris tegilur, trxil caro Verbttm, lila referl gentes, supplical ista Deo.
Tola carens mucitla, lola.sacrula Deo (16).
'Hoc aulem sacro sanctum altaris mystcriuni id-
Significalur atilein, ul breviter dicam, per albam circo missa dicitur, qu;a ad plncationein et solu-*
inunditia, pcr zonam continetitia , per siiperhume- lionem inimit-.iliarum quae eraut inler Deum ct
rnle jusiitia, per ntanipulum discretio, quae est oui- homines sola valens el idonea missip esl. Sed h:ec
nium mater virlulum ; per stolnm jngiim Domini nos de raissa dixisse suflicial. Si auleni
quaeris
suave ct onus leve; per casulam vero, qua super qtiid ara, quid calix,
quid palena, quidve corpo-
omnia ornnmenta induilur , sanctitas cijusiilki, ralia designent, audf:
quibus sacerdotalis gtoria fulgere debet, designatur. Ara crucis, tumulique calix, lapidisque palctta,
Pergii vero ad dexlrum cornu altaris, quia dex- Syndonis officium candida byssus hctbel.
tram Chrislus semper egil viiam : dexlra eiiim vila Porro in (hurihulo,
acquiritur ccelestis gloria. Jam dictus versificator : ISttnl Iria qum signes, vas, thus, signabis el igncs.
Vas cor, tjius psalmus, calor inius Spirilus almusi
Ille, inquil, ilata dextrh quia qumsiit auctor inanes
Exsecrala deos gens quasi dexlra fttit. Sed vide ne in ihuribulo luo offeras igricm
lnde, ail, sinis/rorsum Doiiiiiii sacra verba legunlur. «Jienunvcoram Doniiuo ; hoc cnim fecerunt Nadsib
Rejicienle fidem Judma gralia Chrisli et Abiud filii Aaron, et- morlui sunl.-Ignis sncer
Transiil ad gentes, Israel errat adhnc.
Transiius Itic quolies Evangelium recilatur, Q ignis domesliciis esl charitatis; unde Prophcla:
Mentibus occurrit, exprimilurque toco. ln mediiaiione mea exurdescet igiiis (Psal. xxxvin).
Ad Iwvam legilur, quia quo transivil aberrans,
El velut a twva gens idolalra fuit. Ignis cupidilatis , i^iis lUxuriac est ignis alienus;
iAd (M) Christi redilura fidem Judma noiainr, unde Job : Ignisesl, inquit, usque ad perditionem
Cum Paler ad dexiram sedil el explel opus.] devorans, el omnia eradicans genimina (Jvb xx\i)„
Sed non omnia libi proposui scribere, quae lu in Videsquod ignis isle, in mullis bodie niultipiicifer
Palrura scriptis poteris invenire. Saue de his qui- exarsit, qui puriiatis Auctoriin puro cordc et cor-
dam iion paruni iniranlur, quod jam confeclis sa- pore minisiranles, non verentur «tare angehni
craineniis signura crucis appouilur. Ubi enim di- [f. anle angelum] Domini, qui secel medios et <li-
citur : Hosliam puram, hosiiam sanciam, hosiiam spcrdal; sed omnino audciil Agni immaculuti sa-
immaculalam, panem sanclum vitm mternw, et ca- cras contingere carnes, intingere in sanguiue Sal-
licem salulis perpeluw, quinarium crucis signa- vatoris manus uefarias, qiiibus paulo anic, proli
culum pauis et vini imprimens substaniioc, Chri- dolor I cames meretricias nilreclarunt, sic cir-
sto sedenli ad dexlram Patris veraciter concorpo- cuire altaria-, frequenlare psalinos, cnm et hu-
rate erudiluin coiiieinplalorein rerum ad illam bea- jusmodi laus sil exsecrabilis, el oratio sit in pee*
lam pnssioneiii millit. Haec ergo sunl illa viveulis ][j catum. Vendunt sacrameuia , justiiiam produnt,
pelrae foratnina, in qttibus formosa est et imma- quorum gultura necdum iraxitad laqucuin, nccdiim
culatn columba, scilicet Ecclesia, in quibus lune pracfocavit fauces verbum blasphemiae, vox sacrf-
cenitis nidificat, ctim inler verba praedicta, per lega, sermo ncquam : Quid vultis mihi dare, et ego
quinque crucis signacula quinquc dilecti plngas, vobis eum tradam ? (Malllt. xxvi.) Ex istorum Ihu-
videlicet duas manuum, totidemque pedum, el ribulis procedil coram Doniino pro suavi odore
unain laleris lida contemplalur memoria. Sicut felor, non venial in jiidicium istomni aniina mea,
autem recordatio passionis ipsius Ecclesiae vul- nec sil in ccelu illorum gloria mea : quoniam ignis
nerat charilaiein, sic et meraoria resurreclionis succensusesi in furote Donliili conlra illos, et ar-
coiiforlat fidcm, et conlemplalio ascensionis taeii- debit wsqtie-ad inferni novisshna (Deul. xxxn). Seil
ficat spem. Itaque assistenles ad offerendttm recie Jam venietidiini «st ad id quodtandemtxarari libi
dividamus, id est prius nosmetipsos offerentes, postnlas, videlicCt quid eaeerdos :plebi,riHid plcbs
(16) llildebertus Turonensis archiepiscopus. pore Ilildeberli cxarato.
(17) ll.ccduo carmina desidemntur incditis Hil- (18) Slaecpauto aliler in edilis.
deberti, ci in ms. codice MajorisJMoiiasterii tem-
C67 GAUFRIDIS. BAftBARiE SUBPRiORlS 863
dcbeal sacerdoli. Quod ut succincte dicamus, sa- \. animo conlineri. Hoccfidenter loquor. Scinius au-
cerdoiis esl erudire, et iniervenire; erudire quidem lcin, ut ille ail, fidticiam ex simplici affeclione sur-
verbo etexeraplo, Deum placare prece et sacrificio. genlcm genus esse virtiitis. Et ego diu me siluisse
Haec sunl ergo quae popnlo debet: verbum doctrinoe fateor, exspectans ut mihi congruentein rescribendi
et exemplum vitae, hostias et preces pro eis offerre. materiam vester sermo praeslaret; sed cum perspi-
Unde Petro diclum est: Simon Joannis, amas me ? cerera necdum me aliqtio incilamento provocari,
"
pasceoves meas (Joan. xxi). Ideoqtie lerlio repe- prior in verba salulalionis erupi. Nalura siquidem
lilum, tertio dictum Pasce, nec mulge, seu tonde, rcrum esl, ut qui balbuiiunt plus loquantur, affe-
vel semet additum est. Sacerdos igilur Dominicum clant enim copiam pudore defeclus. Hcc exemplum
pasccre gregein magis salagal qu.im tondere, ei meexpelil, ciii magna scribendi impalienlia est,
pascere tripliciler : exemplo conVersaiionis, verbo ctini dcsit oralio; sed ad hoc vestra me compellit
praedicationis, oblaiionuni fruclu el oraiionis. Est dileciio_, quae et cor mcum acuniine compassionis
itaque sacerdoialis professionis cccleslem sacrificiis penetravit, cum ex praescriptorum relatkme com-
placare indignatioiiem. Non omnes tamen apud incaniium innoiuil quantum iu vos foriuna saevie-
Deum impetranl, qui pro aliis interpellanl; neque ril, quae vos amantissimo atque oplitno patrono
omnes Detim placanl, qui Dco immolant. Immolat B privavil. Hei niihi, quia limor quem limebam eve-
facinorosus, scd per Isaiam dicit Deus : Facino- nit mihi, et quod verebar accidil (Job 111).Est igitur
rosus qui mihi immolat, quasi qui cariem occidat qujcdam
(Isa. LXVI).El Prophela : lniquilatem si aspexi in . . . flere voluptas.
corde meo, non exaudiel Deus (Psal. LXV).Non pla- Expletur lacrymis, egerilurque dolvr.
catur lalibus voiis Deus, imo exacerbalur hosliis Sed lugubri stylo, et calamo tragico pnr-
impiorum Dcus. Cr.m h, ait Gregorius, qui displi- cendiim est, ne veslrae menlis vulnus. exaspe-
cet ad inlercedendum millitur, judich animus ad rem, ne sera relractatio scindat praelerili cicatri-
iracundiatn provocalur. Exaccrbant ilaque Deum cem doloris. Verum contra haec virlute et raiioue
sacrificia tua, si ei displicet vila tua; placabilur aniraus armandus est. Spes quoque assumenda cst
autem tibi, el aliis per te, si pnro cordcetcor- melior. Smpe, ut quidam sapiens ait, litubanita in
pore sacrilicatur ei a lc. Sed ne longius prolraha- solidum conversa sttnt. Nibil hominibus aeternuni
miis, dicamus, quod proposuimus, videlicet quid et . est, volVuul raortalia vices crebrsc.
plcbs debenl sacerdoli. Exhrberc debet juslitia Singula denobis anni perdtinlur euntes
plebis sacerdotibus, propter honorem Dei, cujus Et vere labilis aeias repleiur multis miscriis.
liiinistri sunt, subjectionem humilitalis et de- " Tempora labunlur, tacitisque seriescimus annh,
voiionem chariiatis, ul omuis eorum obedientia Et fugiunt freno noil remorante dies.
el humilis sil et devota, Porro vidisti pallorem in (OVID.,Fast., vi, 772.)
fuliis, scias esse viiium in radice; vidisli scelus in Sed superanda omrii forluna fefendo est.'
plebe, cnlpam csse.noveris in sacerdole. Sed jain Auro, inquil Job, locus est in quo confiatur (Job.
loqticndi finem faciamus, opto autem ut in tui re- xxviu); auri plane purilas in foruace, equicursus ili
cepiaculo cordis , dempiis viliorum spinulis, su- stndio, nii'iilis virtus in campo approbalur. Sciiuus
pernas. virlules inseras, quorum copia ct subdi- ires pueros de cainino puriores exiisse, quaminira-
loruni corda crudias, et erudiens in bono opere veranl. ln hac igitur liguratae B. bylonis fornace de-
nunquam deficias. cocli, fortes simus in bello, sicque per sexlac curra-
amores nius sladiuni, ul inslaiilia noslra, largicnlc Domi-
Aut nielues dulces, aul expcricris amaros,
Sensibus liumauis, rcs est noii parva, reponos. uo, per comiiiunein scpliiiiam octavae bravium ap-
Nec succus pecori, nec lac subdiicilur agnis, prehendal. Exsurgiie itaque, sicut ille senex Maia-
Nec niala vicini pecoris contagia laedunl. thias; habelis enim in filiis el fralribus veslris vii -
EPISTOLA XXXV. D lutera Judae , strenuiialeni Jonathae, prudenliam
ADJOANNEM ABBATEM. . Sinionis, ili plane vobiscum praelianlur bella Do-
inini. lpsos ui vice nosira saluletis rogamus. lliari
Compulilur pro infortuuio quod ij.si accideral. eliam dominam qtiani omnis iiocivae dulcedinis ex-
Venerabili abbali suo J., fraler G., viriluer agcre pertera esse desideramus, sororem videUcel dulcem
el conlprtari in Domino. snluiamus in Domino, ad cujus dulcia -gaudia nou-
Desideravi litleras vestras, adventantibus aliqui- nisi per amaras lacrymas pervenilur. Refloreal,
bus quos mihi sermonem veslrum praesumpsernra| ohsecro, oralio vesira ad Deuni pro nie. Vigcai et
tradituros; sed ubi exspeclalionem nieani spes ista1 seniper fcrveal iu vobis chariias Dei.
frustrata est, ultro vos alloi|ui studui, ut vos.exeni-
\ EPISTOLA XXXVI.
,do benelicii ad curatn similein provocarem. Quoeso
igilur ne amicrliae niunia frigere palianiini, quoc: ADSIMONEM AMICUM.
impalienier requiro, licet noveriui diligentiam circa De laucle cujusdam virgints.
inc vestram, et cum scripto abstinens sitis, fidoi Venerabiliet charissiino don.inoetainicosuo (10)
(19) Forle Simon monachus Sancti Salvaloris, , cujiis supra iil mentio, episl. 51.
g#59 EPiSTOLiE. 870
Simoni, devolissimus suusG. saluieni ct sctotum A EPISTOLA XXXVII
Grales veslrae benignilali refero , qu:e sirut au- AD R. FRE.-BYTERUM.
divi, el cerlus sum , amicnm longo posiwm non JEgre ferl datas sibi laudes.
obliviscittir, etduui pia affecliouc inci reminiscilur, Dilecto et semper diligendo compresbylero suo
oralionibus sanctis infirinitnlem nicnm relevans R., fraier G , parce lnudare, vituperare parcius.
salulare mihi remedinm imparlilur. Ilujusinodi re* Non csl opiis miillis vos alloqui sermonibus, nec
iricdium socpius inihi impartiendo niisercniini inei , rhetoricae mella etiquare dulcedinist, Et hoc quidera
non quia dignus suin, sed quiainops et pauper sum posiremum sicut iiiiperitia denegat, sic illud pri-
miim nec anguslia temporis nec festinatio pcnuil-
ego (Psal. LXXXV).Miseremini, inqiiain , non quia
mertti, sed quia egeo. Miseremini inei, lanquam lil laloris. Maximo vero gcnas noslras rubore suf-
iiiisciicordiam consecutus a Domino , tit serviatis funditis : dum in laudibus uostris lascivo scribendi
ei in sanctilale el juslilia. dbsecro autem ul nuae- gencre utimini. Liquct planc quod ignolo scribiiis,
siia opportunitaie, si fieri po(est, nos veslrae visi- diim lam a nobis aiiena profunditis : parum quippe
talionis cousolatione laetificelis, quod ct sululi no- kuidis promeretur principium, si sapori derogel
strae proderil, el proposito vestroc sanctilalis non finis iiicondilus. Utaulem B. Gregorii verbis utar,
ohcrit. g c-erte super simiain leonem vocas, qtiod eo modo
Ego phne, si possem, ad vos libcnler ve- vos agcre conspicimus, quo scahiosos sa'pe calulos
n>ssem, ncn soliim propter vos, sed et propier vir- pnrdos vel ligres vocamus. Hoc quoqtie mihi ad
ginem veslram, in qua Deus lam mirabililer ope- inlqiiilniuin mearum cumuliim accidit, ut cum vin-
ralur, ul conlra naturam, imo supra nalurain pcnc dicari in me iniquilasdebueril, laudes pro vindicia
sine cibo subsislere possit humano. Miium dictu ! recipiam. Et quidem non cst ila , ut dicitur, sed
in his duobus inore vivit angelico, non comedcndo, utinam ita essel ut dicitur , nc is qui non solet
virginilalein servando. Daiiiin esl ei a Doniino ser- inentirelur ! Ad haec aulem cujusdam bonae mulic-
varc virginilntis litulum , apprehendere frtictuni. ris verba respondeo, Nolite me vocare Noemi, td esl
Ilaec reliqiiil Ctialdaeos, qui qnasi daenioncs inler- pulcliram , sed vocale me Maram , quia valde amari-
pretanlur, ut oblila saeculari pompa, et carne eon- tudinepiena sum (Ruth i). Ipsa vero scripla vestra
lempta, sponsi jtingatur amplexibus, cl oblivisccns in hoc approbo, quod cxercitia scholaria redolen',
popnlum suum , el doniiim palris stti (Psal. XLIV), el accurali sermonis copiam adniinislrent, laeta fes-
habiict in rcgione vivorum. Haecnon iu Segor civi- livo quodam schemate decurril oralio; porro de-
tale parva, scd virluiis culmine ascenso, iu inonle bilas super hocvohis porrigo graliarum actiones,
salvam se 1'acit, nec posl Chrisii lunicam ad loilcn- 'C quod liiterarum vehiculis ad me prius currere di-
dum aliud vestimeniiim in tecla descendit. Ipsa guata luit vestra dilectio. Valetc memor niei in
plane pudicitiae virtus in lerra quae spinas el Iribu- Domiiio. Ore vestro loquor, suui luus, eslo ineus.
los gcrniinai, el quam serpens comcdit, invenitur EPISTOLA XXXVIII.
ianquam auruin in luto , gemma in slerquilinio, ^ ADW. ACBATEM SANCTlANDRE^.
iiliuin inler spinas. Ipsa sane virginitas supemae
civiiatis est virius, supernorum civiuin decus, ubi Gratulatur abbati Sancli Andrem ordinh Chterciensit
de sua promoliohe.
non habclquis de inlegritale quod perdat, de cor-
Dileclo et venerabili palri W. abbali sancii
ruptione quod doleal. Hujus laus el exsuliatio vir-
Andreae, frater G. humilis Sanctne Barbarae sub-
luiis canlicum esl quod ignorant vidtiae, ncsciunt
niiuisler, sculo bonae volunialis gregcni suum de-
conjugalse. Condelectamur ilaque glorke virluiis fensare.
ejus, quae fallacem niundi gloriam respuisse jncta- De promolione vestra exsultat spirilus mcus il-
tur, quae Deo nubere inaluii, carue et
virgo spitiiu. luiii prosequens gratiarum aclionc , qui superbos
0 qiiam decenti rubore, ul verbis illius ular, genas humiliat el exallal humiles. Non enim de illpruin
sutfundit virgineas ingeniti geimna pudoris! Com- D sortc vos esse
censemus, dc qiiibus scripliini est :
posilum reddii oinneni puellaris corporis statum el Dejecisti eos dum allevarenlur (Psal. LXXII), qui
neiitis habiluin disciplina, cervicem submiuit, l.onoriliiis quidem pruficiunt, sed moribus cadunt;
poiiit superciiia, componit vullum, ligaioculos, ca- qui [mngis] praeesse cupiiint, quam prodcsse ; qui
chinnos cohibel, moderalur linguam, gulum lie- non ovcs ; qui quac sua sunt quae-
seipsos pascunl,
nat, iram sedat, moderalur incessuni. Talibus tlecet runl, non qnac Jesu Clirisli; qui venienle lupo£re-
pudiciliae veslein distingui margarilis. Istiusmodi non defendimt, scd fugiunt; quos Deus ponit
circunidatur varietate virginilas. Porro de saepe- gem
ut rotam ; qui sumenlcs magisterium, majus su-
dicta admirabili virgine veslra inulla liiibi nnrra- niiinl et judiciuin; de qtiibus el pocla Clau. :
siis, ad quae non incredulus, rogo qualeuus pro . . . Jam non ad culmina tetrw
nobis Doininura rogel. Ex parte nostra ei preces injuslos crevhse queror, lolluntur in atium
porrigatis. Ut tapsu graiiore ruant.
Bene valeatis, et servi veslri jugem mcmoriain Veruiti de illo nuniero vos esse confidimus, qui
habcatis. praesunlin sollicitodine, quos zcltis domus.Dei co-
medit, sub quorum cultura arida ficus refloreacit;
871 GAUFRIDi S. BARBAR^ SUBPRIORIS 872
el in graliam cum suo rcdit Domino , cujtts minas A j plcna siiavitntis mclliflux, ibi me sacpius rcfoverci.
et securitn formidai. De illorum, inqiinm, esiis Scio quod peregriiiationis nosirae lacdiumdeaetcr-
ronsortio qui cuin Moyse occidunl sacrilegos , cum na patria vobiscum loquendo freqtientius relcvaret
Phinees perfodiunl imptidicos, cum Sanmele liigeut commorantem. Novi quod per ignitum eloquium
inobedienles, cum Job pro liliis sacrificitim offe- veslrum charilatis flamma quae ex gratia concipi-
runt, cum Aaron coram Pharaone divinas crimi- lur ad mlerna invisibilium gaudia nostrum crebro
nationes edicunt , cum Noe his quibns stibinersio nffectum succenderel. Spiritus enim sanclus, qui,
imminet arcam :biluuiine lilam providcni; quibiis ut crcdimus, in pectore vestro jticundum sihi habi-
est virga corrcclionis in oves, baculiis defensionis laculiim praeparavii, vestris intervenienlihus jneri-
in hostes, quoriim animus vermiculus humililalis lis, ad illara supernoe laelitiaefrequeiitiain quando-
in prosperis, clypeus est conslautioe in adversis. que cor noslrum sublevarel. Conarer namque et
Plantaiionem plane qnam inter sylveslres.sylvae verbis vesiris adjulus el exemplis secrelum specn-
illius arbotes planiavitPnler vcsior ccelesiis divini lalivac rcpelere libertalis, in qua snpernae vobis
roris aspersioue virere facitis ; quippc qui coelc- clariins arriJet visionis ad illa revolare quie:is
stium litlerarum copiosa leciione pinguesciiis, et culmina, qnibus secreta coelesiia cordis iiianu ian-
de cujus pectore mannl fons aqtiac salicnlis in vi- "' gcrc, qttibtis superna quaeriiis gaudia incorpornliicr
lam teternain , putetis nqtiariim vivcnliitm. Sacpe videre. Vigeat et sempcr fervcat in vobis clmritas
aiilem vidimiis multas radices unius Irunci sylve- Dci.
stris unius solius surculi uniiione fruclificarc feli- EPISTOLA XL..
ciler : unde ct dc nnlivacac dulcioris nrboris ramis, ADJOANNEH ABBATEM.
quoead praedictamplantationem cujus fructus longc Causatur tle tuterurum raritale.
redolet, perlinere dignoscilur surculus assumptus Venerabili abbaii sno J , frnter G., quod inerila
el naturali sed humilioris arhoris trtinco inserius siipplicum excedii et voia.
esl; sed inde priori arbori unde assumpltis fuerat Anior quo siniplicior eo teiierior ad lxdendtiin :
resiilttlus, ei ipsitis arboris cttlmiiii reinsertiis, ut simplicitale sua proficicns incedii, si quid in niuico
ex eo, largienle Domino, mnjor fructus successc- ei nubilura occurril, offcndiiur. ld ciiim ab amicn
rit. Qnin igiiur de iila novclla planlntionc Ceno- exigit, quod ex se pracbet. Mollis est nimirtim, ut
mannici pagi ad qtiam irrignndam acccssi lis, ad illc ait, aiiimus diligenlis, et ad omnem sensuin
priorem cl sacpediclam plaiilalioiicm redislis , ct doloris argiilus, Quorsuin hoc spectel alloquiuiH
ibi dala esl vobis poteslas dicciu'i huic : Vadeet „-, bieviter explicabo. Sum silentii vcstri vchcineiiter
vadit,et alio: Veni et venii (Luc. vu),devolas pater- impaticns, quod genus quereloe nmanlibus familiare
nitati vestrae preces porrigimus , ul fratrcm Robur- esi. Diu scribcndi operam distulisiis, et vereor ne
tum sacristnm veslruni ad nos usque dcsiinelis. forle in nos vestra claudicet affeciio. Facit te-
Peracloautem pro quo eum vobis iiccessariniu du- ncrior affeclio ul sil quercla proclivior. Forsilan
simus, illuin nd vos post duos dies vel Ires remii- occupationes ad exctisalionem praelenditis; sed illc
temus.Valcat et senipcr proficial in Doniino pa:er- rcrum cvenlus nunquam eveuiat , ul ingenium
nitas veslra. vcsirum lnbor delrahal, benigniialem cura Ileclat,
EPISTOLA XXXIX. facundiain usus cxhauriat. Ego licel pauperrimi
ADPETRCM OEBUXERIA. uici iugenii consciiis, amoris inde vcstri graiia
bicil sepro(essionh voto el praposilnra. offlcioimpe- diiclus non erohesco infanliac meae niaciem publi-
diri quominus in solilndine maneal. care, cum silealis ac si eloquii vestri vena tenuaia
Amicissimo Palri et doiuino (20) P. de Buxeria, sil. Sed dileclio veslra, obsecro, nie visilare diguc
filius suus G., salulem ct plenuni siuceraedileciionis tur, aeiernuiiiqiie viiae nianha Siiavi litterarum-
ttffeclum. rore animae meae infundat. Adsit nobis dignalio
Mihi quidem, vcnerabilis Paler, oplabile esset D D vcslrn charilalis affcctu, quo longe nielius jungiin-
secrelioris vitae bcalitiidine perfrui, cl talium uii tur animae, quam locis corpora. Et lioc quidcni
consortio cum quibus posscm de Scripluris sa-pitts salis essel eis quos amor spirilus a lerra subleva-
celebrare colloquiiim.Eapropler, assumptis pennis verit perfectius; nobis aulem sermonum vicesopor-
columbie, cuperem ln purum libcrumque trnnsire lel esse solaiio. Fecil religiosa cura ut prior scri-
Volaium, requiescere et mnnere in solitudine, Sed berelis, non eritis lam irrcverens, ut provocatus
in ecclesia noslra, in qua non sum expers inlittui, abstinealis. Conseiitancuni naturac est, ut officiaa
duplicis vinculo necessilalis asiringor : ex voto vobis inchoata a me probala coalescaul. Ergo de
videlicet meae professionis, el ex oflicio praeposi- reliquo sermonis eslole munificiis: mea cura non
turae ordinis. Qualiier igitur id quod tam obuixe deeril, quac vos slyli vicissiltidine inmicreiur.
llagitatis adimplerc possim non video. Scio cqui- Porro multas ob causas ine voijis obnoxium essc
dem, beatissime Pater, qtiin ipsa, qiiam ardentcr confileor, ul quolies coiivenienier possim, el de-
silio, dulcedo praesenlise vestrse , et vox veslra beain el desidereni vos proescntialiier visilare, scd
('10) Petro, ad quem supra, episl. 15.
873 EPISTOLj:. t7>
. ad prxsens desideriis meis opporlunitas non occur- A lacrymis inardescit, ccelesiis ,palriac pracmia ante
rit. Obsiant impedimenta quam pltirima , . verba oculos proponit, supemis jam ciyibus iniercsse
tamen salulaiionis et excusa.lionis vobis niiitere cpncupiscit. Florem aelatis vesirse datis Deo, nec
credidi frucluosum, sperans quod apud prtiden- a liminibus sapientiae alienus prudenter delibe-
tiara veslram inlellecla necessitaie charitas veniam raslis inter vilam et mortem, inter spiriluin et
impetrabil. Scit ipse Deus qui* charitas est qua carnem. inler Christum et mundum. Merilo ilaque
YOSaffeciione compleclor, et utinam cbr megm lalem promplo et patulo amicitiae sinu recipiuios.
lynceis, ut aiunt, oculis videretis! Sed jam habeat Merito oplamus ut et. nos in curam sancli et flde-
serino modum, quem erga vos nunquam habebit lissimi pectoris veslri recipiamur. Totis yero affe-
affeetio. Opto ut vobis jam dudum suscepti officii clibus expptaraus, ul bonarum rerum fnictus dut-
cursus arrideal, quamvis dubiiare non possira cissimos afferatis, qui copiosa virtutum laude flo-
ne mulare vps posse probilatem, el virtutes sti- ruistis. Non vereor ne diligeniia veslra tali laude
mulo praemiorum felicius incilari. Valeanl fratres lepescat, quin poiius benevolentiam vestram spero
noslri qui nos una vobiscum foveant orationibus liac quasi quodam slimuload id quorJ melius est
ftacris. inciiari; ut enim vir sapiens ait, bonis familiare
Diligo le sane. Si quaeris quomodo? plire. B est laude sua non tepescere, sed studia bona accn-
Si quanlum? juxla poridus amiciliae miilare, quoriim inercedem scnliunt nbri,perire.
Sed hxc haclenus. Caeterum quoe de Vila beaii
KPISTOLA XLL
' viri (22) Wal.,Deo inspiraiite, scribere coepistis, si
ADHUGONEM PRIOREM S. MARTINI SAGIF.NSIS. vita comes fuerit, prosequi et perficere ne pigri-
Ejus virtules prwdicat, hortalurque eum ad Vilam leniini. Non erit in cbiispcclu Dci inglorius, qtii
Walt. scribendam. tanlorum praeco fueril merilorura. Ut animus fnit
Dileclo et venerabili domino etamico suo (21) II., celerior lilteris, ita prius fuit yos amare, quam
frnter G., salutem in Deo salutari suo. scribere. De his quae circa vos sunt edoceat ve-
Tesie papa Innoeentio in familiaribus scripkis strarum recursus litterarum. Gaudele in Domino
dileclio vera coiisislit, eapropier quod ad vos scribo semper; Spiritus sancli aura vos
* provehat, et ad
amiciliie (enacis indicium est. Me namque vis porlum opiaii littoris prosequalur. Yalete. -
amoris trahit posl vos, quia verus amor postChri- * Si
quis araat vere, quod amat nescil removerc
stum trahit vos. Taiuoque inajori affectione vos A cordis ihatamo.
diliginius, ct chariprem in noslris visccribus reti- ~ * Esl ralio, qubd amor ralionis nescial usum. ;"
neinus, quanlp ad ea quae ad honorem et incre- Esl in amore modus, non habuissc niodum
ineiitum religionis perlinere cognPscilis, libenlius et
EPISTOLA XLU
promptius aspiratis. Constat enim vos corde el
opere divinis "obseqtiiis ct piis aclibus frequeriter UBGOMS PRIORISs. MARTINI SAGIENSIS ADGAU-
inhaerere. Ilinc denique esl in juvene noslro vestis FRIDUM.
asperior, victus restriclicr, et ad omne opus bo^ Superiori ephlolm respbndet.
num spiriius promptior. fioc »tas impedit, ubi se Dilecto et" venerabili Patri el ainicb suo G.. H.
potenliae ctelesli infudit. Vere, ut Scriptura referl, suus, quain vellel habere salutem.
Senecius venerubilis est non diulurna, neque riu- Litteras vestras liabui, litteras jucunditatis, quae
mero annorum computata. Cani sunt aulem sensus piura animuni niulcenl et excilant ad salutem. Uti-
liuminh el wlas semclulhvita immaculala (Sap. iv). nam me talem invenirel exitus mei ex hac ^Egyplo
Ipsius aiiiem juvenis noslri anima iti numero ado- dies, qualem me fieri litlerae vestroe jam fatentur I
'
lescentularum qux in odore unguentorum post Sed ponens anie oculos meos speculum Scriptura-
sponsum c.urrunt posita, ad perfectain, ul credimus, rum, invenio animain meam peccatorum maculis
aelatem, et ad iiuhiles, ul ita dixerim, perveniens j) j s»rdidatam, miseram, el inanem, riec laude dignani.
anuos, annos dico liieriioruin, non teniporum, facta ; Gratia tanien Dei non me perniiiiit sicexcaecari,
nuptiis ccclesiis sponsi idonea, ipsius absentiain ut laudibiis hominum animac meae salutetn com-
sursuin tendentibus desideriis novil quaerendo ge- miliam. Recurro enim ad conscientiam, quam si
mere, gemendo quaerere. Agnovit actorem suum invenio debilera, imbecillilalem meam condemno;
coeleslis sapientiae gemmis redimita illius simpllci- si sanam, grates refero Sanatori. Scripsistis ut de
*
las; agnovil, inquam, el lota virtute dilexil Do- beati W. prosequerer quod inccepi; sed vos modo
ininum ejus auima, Christi columba, lacle lola, moneo et rogo ut scribatis quia, ut audivi, diu
residens )rixla fluenla plenissima, el aemula caslita- perendinavit apud vos, gratia Dei ei dante, infir-
tis angelicae, ipsius thalamo, ipsius cubicuto se de- iriitatem, ut credo, propter vos. Nisi criim inflrmus
vovit. Hiric est niniiruin, quod ipsa mens veslra, fuisset, non (anlam morara apud vos fecisset. Nuuc
fraier charissime, amoris flamma in compunctionis autem consequenler scribite quoe audislis ab eo, et
(21) llugoni Snncii Marlini Sagiensis monachi et in Spicil. tom. H. et ms. tract. De malrimonio in
prioris, ad qucm epistolac 33, 45,46 et 49. biblioth. S. Marlini Sag. -
22) VValieriideMatititiana, cnjtis exstanl epislolae
PATROL.CCV 28
875 GAUFRIDIS. BARBAR^ SUBPRIORIS 876
remiuitc, el rogale eum, si adhuc est npud vos, ul A ex parle jam edidisti, conscriberem, respondeo quotl
veniai ad feslum Sancti Marlini securitcr, quia in indccens ntihi videtur ut tain illustrem malerieiu
illo itinere, nec in corpore, nec in aniraa, gravem slyli diversilate confundam ; sed el supra iiribe-
ullam paiiclur infirmitalem, el niullam muliiscon- cillilalis meaevires istud esse perpendo negotium.
lerel ulililalem. Haec breviter litteris veslris re- Vos potius ea quoe cccpistis exptete, oretisque
spondi. lllis duobus mahdatis, quae mihi pCr dom- Deum, ut extensa sibi fidei- vestrae devotionisque
inim Ernaldum Canonicum mandaslis, videlicet ut Velaflatu -Spiritus sui impleai, vosque in cursum
vinum biberem, et feniculum comederem, quorum operalionis inilae propellat, tribuat yobis verboruiii
priratim grave, secundum Ieve esl, nolo respondere signiticationem , dictorum lionorem, inielligenliae
per scripta, sed ego ipse libi respondebo dulciter. lumen, veriiatis ccgniiionem, vosquc a periculo
Sciatis quod multum inihi profuil id quod dedislis falsitatis defendal.nt sicut Anastasius in Anlonii,
scriptum in rolto et verba veslra. Valete el orate Sulpitiiis in Marlini, Hieronymus m llilarioni»,
pro nobis alienlius quam, ne deficiamus, sed sem- Gregorius in Bcncdicti, sic et vos in venerandi W.
per proficiarrius in via , et quam citius poterilis, ge-tis conscribendis lota ingenii vesiri Spiriiui
ad Vallem-Dei per nos veniie (23). sancto vela pandalis. Naviculam vcslram ipsius
Conflictu iriplici me vexanl tres inimici, " Spirilus saricti aura provehat, et ad poitum oplaii
Serpens antiquus, caro lubrica, frater iniquus. litloris prosequalur. Non ergo ulterius fragilem
EPISTOLA XLIII. cymbam nostram nequaquam concilis fluclibus,
CAUFRIDI AD HUG0NEM PRIOREU S. MARTINI SAGIENSIS.sed yi.x stagnis et tranquillis aquis opporlunam
Jlortatur ad scribendam vilam Walt. laudalque ejus quaeratis. Mandavivobis ut molieo vino aqua raisto,
a vinoabstinenliam. proplcr storaachum veslrtiin, el maxime proptcr
DilectodilectorisuoH., fraterG., tnlarem induere infirinitaiem, ti^m vitandam, iileremini; quod ct
tunicain, et hostiae caudam immolare. Paulus Timolheo scribit, usus non Apostoli proe-
Me juvat itie siiavtssimus, itle floridus, qtiem ceplo, scd medici consilio. Hoc autem vobis grave
mihi per venerabilem et approbalae religionis vi- esse dicitis : legitis enim vinam omnino monacho-
rum raisislis, veslri sermonis afllalus. Legi eum, rum non esse (24), et: Bonum esl lioinini non lnnn-
et frequenler relego, el placel saepius repelilus. ducare carnem, neque bibere vinuin; et de Doinini
Qgolies illum sumo, quaedam mihi ante ocutos Baptisla: Vinumetsieeram non bibei (Luc. i). Potens
proeseuliae veslrae imago versatur. Amor amori, est autem Deus vos ab infirmitatedefendere, pro cu-
litteris litleroe rcsponderunt. Graiutor ilaque pa- Q ( jus amore a tali poculo absiinctis. Utinam et cgo
res nos esse, non solutn affeeiione menlium, sed tatem ab illo abstinentiae pereepissem graliam; sed
eliam vicissiludine Iitlerarum. Ctirabo tamen ut infirraus sum, et viliorum pondere pressus, pene
obsequii mei trutina et libra praeponderet. Vidclur in via deficio. Gemens dico, cum absinlhium ineurn
enim, ut illc ait, inertiae qunddam esse colludiuni rcspicio,cuniconsita melle pocula Vestradepreliendo.
scmper aequa lance censeri. Oplatis ut ipsac litterae Rogalis ut quam citius potero ad Vallem Dei
vestrae sonant, ut lalem vos exlremus invenial e< per vos veniam, sed multa mihi occursaul reuio-
jinc ^Egyplo exilus veslri dics, qualem vos es e ramina, si tamen volis meis divinus favor arriserit,
scripta nostra loquurilur. Sed opponendo vobis faciara quod horlaraini. Valete, et pro nobis fre-
speculum Scriplurarum, invenire vos dicitis ani- quenlius Domino suppticate. Det vobis ipse Do-
mam veslram peccatorum maculis sordidam, mi- niiims sic per sexlac currere statum, ut post coui-
serara, inanem, nec laude dignam. Et quidem munera septiraam octavae bravium compreheinla-
recle de vobis ista senlitis; nemo enim mundus lis. Amen.
a sorde, nec infans cujus est unius diei viia super *llle Deum vila accipiet, divisque videbil
(erram. Quis gloriabitur castum se habere cor? Permistos heroas, et ipse videhiiur illis.
Astra non sunt munda in conspectu ejus. In mullis ^1 * Lenla salix quantum palienti cedit oliva1,
nimirum offendimus omnes; et si.dixerimus quo- Ptmiceis hurailis quantuin saliunca rosetis,
niani peccatuin non habemus, nos seducimus. Sed Tanttim cedo libi.
propitialorium esl supcr arcam, et miseratione EPISTOLA XLIV.
ejus siiper oinnia opera ejus.cui canimus inPsalmo AD AUGUSTINUM AMlCUH SlilM.
Miiericordia tua, Dotnine,magna esl super me. (Psal. Laudat Auguslinum, hortaturque eum ad seclanda
txxxv.) Advocatumquippe habemus apud Patrem Je- spiriiualia.
sum Christumjustnm, et ipseest propitiatio pro pec- AUGUSTINO venerabili araico suo, el in Chrisio
catis noslrif, qui dilexit nos el lavit nos a peccath no- dulcissimo, suus oinnino G., saluie.m, el si quiil
strhin sanguine stio, (1 Joan. u, 8.)Haec est spes no- melius esse salule potest.
stra, haeclota fiducja nostra. Caeterumad hoc quod Vere amicus lidelis protectio fortis ;. qui invenit
rogalis el monetis, scilicet ul viiara beati W. quam illuin, invenil thcsaurum. Eapropler gaudeo, et
AN.NO
POMINl
MCXCM
PAMSIENSIS EPISCOPUS
NOTITIA HISTORICA
Non ex illustri familia dominorum Soliaci, sed D mandis excellentis fuisse sludii Iradit Trilhemius,
Immili apud Soliacum oppidum ad Ligerim matre qui duos illius sennonum libros scriptumque ab eo
llumberga ortus loco Mauricius, unde illi de Sully liliellum de cura aniinarum ad presbyleros comme-
cognomen, induslria bonisque arlibusad ponlificatus morat. Ftiit anlem primo canoniciis Bituricensis,
apicem ascendit. De"eo id singulare monachus An- iil discimus ex monuinenlis istius ecclesiae, tum
lissiodorensis, Guillelnius Nangius, Vincentius Bel- Parisiensis; de modo autem quo faclus est episco-
vacensis et alii referunt quod, cum esset jtinior, pns, liaec scribil Caesarius Heisierbacchensis mona-
paiiperac mendicus, eleemosynam postulatam hac rlins Cisterciensis(11 :<Cum nostris lemporibus va-
lege noluerit accipere, titnusquam fieret episcopus. carct episcopalus, et electores inter se concordare
-El cerie Parisios primum profeclus ut lilteris ope- non possent, liibus sua voia conimiserunt, qni lres
rain daret, lanlum in eis progressum fecit, ut non rum in nnain non possent convenire personam, nia-
solum theologiam publice edocuerit, sed etiam sa- gislro Mauricio, qui e tribus unus erat, duo suani
cras ad populura habtierit conciones, etiamnum dederunt auctorilalem, ut quemcunque ipse nomi-
inlcr mss. Viclorina asservatas, qnibtis in dccla- naret, ipse episcopus esset : et quia idem Mauri-
MAURICH DE SULLIACO
PARISIENSIS EPISCOPI
EPISTOLiE ET DIPLOMATA.
I. -EPISTOLiE.
I-III.
III PAP4M
EPlSTOLiCAD Al.EXANDnV"
In cuusa S. Thomw Canluariensh.
(Anno 1169-1170.)
— Vidc inler variorum ad Alexaiidriim III epistolas, Patro
[Ephlolw Gilberti Foliol, ed. GILES,II, 229.
togim tom. CC.]
II.-DIPLOMATA.
^13) Nomina lestium et riotas (emporis et loci (14) Ex hpc loco patet initium ponlificauis Mau-
adjecimus ,ex Magtio Chartulario f» '102 v* et ex ricii episcopi non ad annum 1164 repctendum essc,
varvof* 220. .i""; , ui vokint Sammartani, sed ad 1160.
<J0I EPISTOLJI ET DIPLOMATA. 002
nr.Ies, Odo clericus, Simon, Hugo el filiaeRicheldis A, de Vallibus, Garinum de Malpertuis, Guidonem de
et Avetina concesserunt. Praedicli siquidem Pelrus Valle Grinosa, qui se hoc garanlire, sub fidei sa-.
el Ennengardis et eorum filii el filiae, fide inter-? cramento, corapromiserunt. His aulem venditio-
pos(ta, promiserunt se veiiditionem islam conser- nibus el laudantiiim concessionibus inlerfuerunt,
vare e( garanlire, et seipsos et quam plurcs alios, elc. Ad majoris aulem firmilaiis munimenttim ,
qui subscripti sunt, fidei jussores consliluerunt, praedicli scilicel Philippus eL Elisabeth uxor ejus
scilicel Hugoncm Pinel, Ranulphiim de Chanlclou, Gnlerandus et Idonea uxor ejus, Hecelinus cl Lo-
Gaufredum de Solorra, Josceliiium de villa Genart, herengia tixor ejus, siipradictam lerram el reddiius
Robertiini de la Brelesche. H.inc vero vendilionem super aliare Bealae Mariaa in eleemosynam Eccle-
prior Sancti Joannis de Corbolio el prior Sancti siae Parisiensi ohlulertint.
Gucnaili, in quorum ccnsiva situs esl, praetaxalus Actiini apud Yicioricium publice, anno incarnati
inolendintis, approbavcrunl et concesserunl. Huic Verbi 1180, die fesii Sanclac.Agathae, episcopalus
vendiiioni iiilerTiierunt quamplures clerici : fraier vero noslri xxi.
Daniel capellanus noster, Marcellus cnnonicus Pa- VII.
risiensis , Geisberlus decantis Moissiaci; Laici: Mauricius ephcopus Parisiensh fundalionem He-
Gosberlus miles de Porrigniaco, Adam piper, R rivallis confirmal.
poslellus de Moissiaco, cl Joannes filius ejus, Ri- (Anno 1183.)
cardus camerarius, Enjoraiinus, Boson servienles [Gall. Christ. Nov., VII, 74.]
nostri....;. Quxcunque ad diviui cultus aniplialioncm ulili-
Quod ne lemporum noxia veluslale deleri, vel ter ordinala sunt, per^etua oporlet stabililate fir-
n.alignanliiini fraude, possil aliquatenus iiifirmari, mari. Eapropicr ego MAunicius Dei gratia Pari-
praesenli scripti altestatione et sigilli noslri super siensis episcopus, iiotum fieri voliinuis universis,
addita impressione dignum dtixinius praerauniri. tam praesenttbus quam futuris, quod nobilis vir
Aclum publice apud Moissiacum, annq incarnati Guido bulicularius, assensu Margarilae uxoris sux,
Verbi 1177, poniificatus vero nostri xvn. ct filioruin suoruni Guidonis buticularii el Guil-
VI. lielnii, ob renicdiiiiii animx suae et anlecessorum
De his quw vendiderurit. Philippus de Sevies et Ga- suoruiri locum proprielalis suae, qui Ilerivallis di-
'erannus de Galardone. citur, iu qtio ad honorein B. semper virginis Mariae
<Anno 1181, Febr. 5.) conslructa csl ecclesia, canonicis ihi sub abbaiis
[Ibid., p. 45.] r( imperio regularitcr Dco inililaluris libere el ab-
Ego MAURICIUS Dei graiia Parisiensis episcopus, solute, ct quiele in perpcluuin possidendum con-
noium lieri voiumus univcrsis lam praesenlibus cessit, nihilque proprioe potesiaiisaul dominaiionis
quam fiituris , quod doriiinus Philippus de Sevies sibi vet haeredibus suis ibidem retinens, eumdein
et nxor ejus Elisabeih reddiius cenluni solidorum, locum omni libertate, quantuin ad ipsum pcrtinei,
qnos apud Victoriciuni a doniino Galerando de pcr manum noslram donavit LXetiam arpeniios
G.ilardone jdem Philippus iu fcodum tenebat, qtta- lerrae quam a Terico de Fossis, et xxx quos nb
ter viginli iibrarum pretio nobis vendidcrunt, cl Hugone ninjorc de Lusarchiis comparaverant, bo-
se reclam gnraiitiain lalUros, lide inlerposita spo- sculum eiiam domui prafaiae vicinuni, diniidiiiin
pouderunl el fidejussores gnrantiae Guidonem de ctiain modiuni annonae in molendino de Coya de
Palaciolo, Barlholomaeiim dc Garlerlin, Michaelem clcemosyna comilis Reginaldi; cuncta eliam quae
Dun Vileir, sub aslriclione fidci dederunt. Qnani in proprietaie sua, aul feodo ex ipsius , vel aliena
venditionem laudavcrunl prsedictus Galerandus el liberalitale, aui alio qiiorunque modo in decimis,
Idonea uxor ejus, et dominus Becelinus de Sinaiis in nemoribus, in terra arabili, invincis, in pascuis,
el uxor ejus de Loherengia el filius eoruni Ilece- in vinagiis, in molcndinis acquisierunl, frairibus
linus, et se garantiae obsides, sub fidei sacrainenio D I divino intuitu jure perpctuo ac plena liberlaie
constituerunl: iusuper jara dictus Galerandus quod habenda et leuenila concessiu Huic donationi testes
residuum habebal de parie uxoris suae, pro quater lueriiiit Pelrus cnpcllanus noster , Stephanus Sil-
vigiuli libris nobis vendidil, uxore sua Idouea lioc vaneclensis decauus, Theobaldus, de Viri et Phi-
ipsum laudanle et assensum praebente, el tara ipse lippus cauouici Parisiensis, et alii plures.
quam uxor ejus se rcclam garnniiam laturos, fidei Acium esl apud llerivallcm, anno Iiicarnalioiiis
interpreialione, proiniscruni. Hoc ipsum domiuus Doinini 1183, cpiscopatus noslri xxn.
Hecelinus de Liuaiis a quo ideni Galerandus tenc- VIII.
bat, et uxor ejus Lorehengia, el coriini filius De- De his quw vendiderunt, Tiulfus et Uerbertus de
celinus et Rencia uxor Guidonis de Paiaciolo, el Moriuna et Avelina soror ejus.
aliae duae juniores praefali llecelini filiaelaudave- | (Anno H87.)
runl, et quietain clamaverunt, el Jide praeslita, se [Cartulaire de Nolre-Danie de Paris, I, 52.]
rectam garanliam laluros ccncesserunt. Fidejusso- In noinine sandac el inilividuac Trinitulis.
res eiiam garantiae praedicius Gnlcrandus nobis Air.en.
constitiiil, scilicet Gaufridum, Poeot, Guidonem Ego MAUKICIUS, Dei gralia Parisiensis cpiscopus,
905 MAURICIlDE SULLIACOPARIS. EPISC. 904
nolnm iieri voliimus universis tam pr.-esenlibusquam A decani, Hcrveus archipresoyler, Rogeriis de Asi-
fiiluris, quoil Tytilifus et Herbcrtus de Moriana fra- nariis, Willermus de Palaciolo, Jordanus de Celeuil
tres et Avelina soror eorurii, sex solidos ei decem de- (al. de Sarcuil), Cleiiiens el Nicolaus Recceriis
narios reusiiales iu lerra nostra silos, et in octavis presbyleri, Joannes de Castris, Theobaldus Ve]t:o,
Siincti Dionysii anntiatiin reddendos, nobis vendide- liugo Blondellus, Theodinus de Vitry militcs,
runi preiio C etX solidorum, quidquid juris pro Floardus, Odo de Sancia Mederico, Richardiis, Ca-
censii illos ipsos coniingebat iu noslrum, fide reclac pirerius, Garnerns Andreeel Garnerus Vaalius, et
gnrmiiiae in iiianu nostra praestita, lransferenlcs do- Joanncs de Tremblay, Rericus ,dc Sancto Marcello, '
miiiium. Ilane venditionem lle.nricus et Joannes Gaiifridus de Solorre et Robertus tabernarius, de
et Milo lilii Richardi de Muslerolo, concesserunt Moissi. Concessioni vero et resignaiioni feodi
et sese vendilores et garantiae fidejussores, intcr- quam fccil Petrus La Truie, jnierfuerunl.r.. Joan-
posita, constiluerunl. Hujiisrei tesies inlerfiierunt: ncs matricularius, Simon -carpenlarius, Alberlus
fratcr Daiiiel et Nicolaus et Adam de Barris ca- camcrarius, Willennus el Herbertus coqui.... et
nonici Parisienses, Joannes de. Caslris, Hcrveus Joannes portarius.
archipresbyter, Bprncrus decanus de Mostcrolo, Acium Parisiis in inferiori aula nova," anno iii-
Andreas de Exoiiia, Enardus de Basneolis, presby- B carnati Verbi 1187, episcopalus nostri xxvn.
tcri, Hamelinus praeposilus nosier malricnlariiis, Quod ut perpeluam obtineat firniiiatem, prae-
Balduiniis de Platea, Henricus de Termis, llen- senli scriplo coiiimeiidavimus elsigilli noslri au-
ricus Flandrensis, Eraerboldus de Vitri, Willelmus ctoritaie confirmaraus.
cocus, Alberlus camernrius* Gervnsius bnlicula- X.
rius, Thomas marescallus, Rober^us de Chavcnois De molendino de Cantu Ranw quoa esl apud Cor-
ct alii quamplures. - ' \ boilum.
Actum Parisiis anno Incarnationis Dominicae1187, (Anno 1W0.)
rpiscopatiis riosiri 27. [lbid., p. 49.
Quod ul perpeluam obtineal lirmitatem, scripto Ego MAUBICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus,
praesenti eoinineudari et sigilli nostri auctoritale noium ficri volunius universis quod, cum nos et
praecepiinus confirinari. Guido de Mossiaco, molendiiiuin quoddam, quod
de Caiiiu Ranac dicitur, apud Corboilum commu-
IX. niter possideremus, idem Guido pro necessilate
De centu quem vendiderunt Galerannus de Loco sua et GirarJus filius
Sanclo et uxqr ejus apud Sanctum Ciodoaldum. , ejus, jain miles factus, par-
tem suani qiiam in praefato niolendino habebant
(Aniio 1187.) nobis, fide. garantiae in inanu nostra praestila ven-
[Ibid.. pag. 46.] diderunt preiio xxYlibrarum monetae Paiisieiisis.
In nomine sanctae et individuae Triniiatis. llujus quoque venditionis fidejussores, garantiae
Amcii. . ' fidc data, se consliluerunl: Hugo de Everi, miles,
Ego MAUBICIUS Dei gralia Parisiensis episcopus, lleuricus de Luigui, Gillibertus de Muissi, Gaufridus
noliiin Jieri volumus universis tain praesentibus <icSolorre, ei sicinolendinuin illud tolum nostruui
quara fuluris, quod Galerannus miles de Loco -fecinius. Praesenliuni quoque ac fuluroruin noliiiu)
Sanclo, et Havis uxor ejus, nobis vendideruul, Iransniitlere curamus, qnoniam prienominatus Guido
pretio XXV librarum Parisiensium totuiu censum cum praedicto filio sno Girardo, siniililer.nobis ven-
suura in burgo noslro de Sancto Clodoaldo situm, diderunt, prelio xviu librarum Parisiensiuin, duo-
nihil ibi potestatis aut dorainii retinenies, seJ decim arpennos lerrae arabiiis, quae dicitur terra
quidquid in ea hnbebant in nostram transferentes Sancti Pelri juxla culturam nostram. Utramqite
proprietatem. Cum autem ideni Galerannus censi- atitein venditionetn.scilicei molendini el tcrrae con-
vam illam feodalem de Petro Latruge milile tene- ]g cesserunt, et se fide media garaniire promiseruni,
ret, el Pelrus ipse de feodo illo nohis iioniiniuiii filiae supradicii Guidonis, Hlldeburgensis el Er-
fecissel, Petrus in pracsenlia nostra constiiutiis mengardis , et generi ejus Petrus el Matthaeus, el
veiiditiouem islam concessit et hominiuin el feodum filii ipsius Odo, et Guido, et frater ejusdem Guis-
ipsum loluin in manu nosira resignavit. Ipse inundus canonicus de Campellis.
quoque eum Joanne fralre suo et Felicia malre, Aclum (15) [de vendilione quidem molendini Pa-
iide interposita rectae garanliae se lidejussorera risius, de vendilione vero terrae et concessionibus
consliluit. Huic vendilioni a Galcranno et praeno- araicorum, apud Moissiacum, testibus, etc, anno
minata uxore sua nobis factae, inlerfuerunt testes; Incarnationis Domiiiicae 1190, episcopatus nostri
Osniiindus archidiaconus, Petrus decantts Sancti xxxi. Quod ut perpetuam oblineat lirmitaiein,
Gerinani, frater Daniel, Nicolaus et Adara, cnnonici scripto commendari el sigilli noslri sub iiripres-
Parisienses, Matthaeusde Modum el Adain de Gif. sione praecepiinus confirniari].
VARIORUM CHARTiE
ANNODOMINI
MCXCVM
NOTITIA
Hugone I Vadani monlis (De Vaudemont) coinile el Ageliua de Burguudia ejus uxore progenilus
Odo, Gerardi II comilis germanus, in Ecclesia Tullensi sub Henrico a Lolharingia educatus est. Pri-
miiin archidiaconi, lum ihesaurarii munera ohivit; episcopalem vero dignitaieni est assecutus »n. 1192.
Sub ponliiicaius ejus initium de primicerii dignitate emersere difiictiltales. Theodoricus a Lotharingia,
Malhxi I ducis filius, ad eatn dignilalein, quae licel a Riquino episcopo cnpilulari mensae adunala, se pro-
moveri curaveral. Posl Theodorici obilum archidiaconus Tullensis, noraine Simon, sub falsa atlegalione
bullas ulipselsuccederet a papa impetravit. Canonici, facla possessionisaceeptioni iniercessione, ad sanctam
sedem appeltarunl. Al Simon suffullus potenlis familiaesuae auclorilale possessionem iniit. In adversan-
dum impares canonici, ad suininum pontificem confugerunt, qui hujus eausae judices insliluit Caialau-
nenseui cl Lingonensem episcopos, abbales Altaesilvae,Belliprali et Claraevallis, qui, in graliam Siinonis
senientiam tuleriinl. £x titio judicio facta est ad sutnniiim ponlificem appeilaiio, qui, re sedulo perpensn,
secundiim capiiuli vola proniiniiavit. Scxuginta canonicis centumque clericis vel vicnriis capitulum iunc
constabat. Alendis lot hoininihus non sulficere cernens Odo provemus, ut canoiiicoriim numerus ad quin-
quagenariuin redigereiur obtinuil a Ccctesiino 111,posita hac conditione ut suppressarum decem praeben-
dariiMi reditus lam in canonicos quain in vicarios refunderenlur. Slaluit etiam Odo ut uiiusquisquc e
iribus scolarura inslilutoiibus unius canonici pracbemlain sortirelur ; qui vero huniniiilatis sludia doce-
915 ODONISTULLENSIS ?I6
nnt, vicariorum praebendas essent habituri. Romam peregrinalionem aggressus est : quo anno nobis
Incompertum; sed certo scimiis; dum ille abesset, Gerarduin ejus nepolem, ihesaurariiim el archidia-
conuin, ab archiepiscopo Trevirensi vicarium gcneralem dicecesis insliliiliim fuisse. Allenim in Clunia-
cense monasterium iter susccpil, monacliorum illic degenlium sanctam conversationein virlulesque su-
scipiendi et aemulandi gratia. Pltirimas res ecclesise suae tradidisse dicitur in Actis episcopornm Tullen-
sium. In synodo celebrata vm Idus Maii 1192, ad archidiaconorum el nbbatuin preces puhlieavit staiula
de insequendis rapioribus, haerelicis et monachis aposlalis. Ralas babuit eo nuno ilein et 1196 iudiiltas
Flabonis-montis monasterio donaliones. Sttbscripsit 1194 lilteris- in gratiam S. Michaelis. Ipso quidein
anno pacem conciliavil inler Simoiiem ducein Lolharingiae el Ecclesiam Roiiiaricensem. Ecclesiam
d'EuviIle ab Herheno, Radulfi de Asperomonte fitio, condilam sacravit anno 1195. Eodem anno Siinoni
o'e Parois, mox Jerosolyinam profecluro, crucem exhibuit, ipsinsque in percgrinnlione defuncli lestamen-
tum, quod ab illo acceperal, estexsecutus. Mirevallensi tcenobio iradidit amio H96 aliare de Midrevanlt.
lnterfuii eodem una cum nepole suo coniitiis ab Henrico VI Cicsare Spiram indiciis, ubi et ipse a legato
apostolico crucetn ad iter in lerram sanctam suscipieiiduiii accepit. Insequenti anno ad imperalorcm
querelam de Theobaldo 1 Barri comile, ut ecclesiae Tullensis vexatore, detulii; largitusque est canonicis
S. Leonis prioratuin de Nas el Leprosorum domtim siiam in parochia de Petra-Iicia. Confirmavit etiam
viuKalendas Junii ejusdetn anni llugoni abhali Ciuiiiacensi ecclesiam de Moslerol. Adhuc eliam dc exorla
inler Simonem ducem Lolharingiae et Romariceusem Eeclesiam controversia litteras expcdivit (1). Jero-
solymam hoc anno vel inseqtieiili profeclus, uii voveral, in itinere decessit vi Kalendas Decembris, juxla
Necrologium S. Mansueti. Corpus ejus in urbein relaimn, in medio navis caihedralis humo niaiidnium
esi, dein in lumulura Hugonis4lI Vadani-monlis coniitis, nepolis sui, in ipsa ecclesia sepuhi, trans-
lalum.
(1) Beued., Hht. Tull., prob., p. 98.
In nomine Palris, el Filii, et Spirilus sancti.' A parle receptari, vendi, aut quocunque modo expen-
ODO,Dei gratia Leuchorum episcopns, omnibus di contigerit, divina ibi fieri omnino interdici-
ecclesiasticis personis in episcopatu nostro consti- mus, el emplores pariter cum praedatoribus cadem
Sulis in perpetuura. excouimunicalionis sententia innodalos esse usque
Noverint in posterum, ac memoriler leneanl uni- ad integram restituiionem, el condignam saiisfa-
versi, quod dilecti nobis in Domino fralres el amici tionem decerriiraus : hoc adjicientcs, quod inlerim
archidiaconi cl abbates deepiscopatu nostro ad nos si qui ibi manenles, et illius injuriae non consenta-
venientes, et pro Iacrymabilibus injuriis, quibus nei nec auctores in extremis posili fuerint, confes-
ecclesiae noslrae el ecclesiarum ministri quotidie sionis el viatici suffragio fungantur, sepulluram
oppressi irreinediabiliter laborabanl el afficieban- vero in alrio non habeant, donec ablatis ex inte-
tur, pariter ingeraiscentes; unanimiter nos rogave- gro reslilutis, et divina ibi celebrentur, et extra
runi, ut coiilra tyrannidem raptorum et quorumli- atrium positi sine omni emendaiione debilo atrii
bel malefaclorum in eos desaevienlium, illud auxilii honore doneniur.
el proteciionis consilium atque luiamen eis misc- II.
ricorditer cxhibercnius, quod ex injuncla nobis Conslittiimus etiam, ut si aliquis de principibus
cura el oflicio paslorali eis paterne exhibere de- B [ aut nobilioribus hujus terrae hona quaelibet eccle-
bebamus. Unde nos communicato cum eis consilio, siarum seu clericorum noslrorum in propria perso-
sicul rationabile nobis visum fuit, et eoritm di- na sua per violenliam diripuerit, et in villam suam
screta consideralio nobisconsuluit, staluimus quod deduxerit; in eadem villa, et in lota alia lerra
in praesenti pagiua capilulatim adnotari praece- sua divina non celebrentur, donec abtata ex inie-
pimus. gro reslituanlur. Si vero niililes, vel quicunque de
1. Divina non celebrentur in locis per qum transeunl familia tam principum quam nobilium aliorum
injusle ablata ecclesih. bona quaecunque siraililer ecclesiarum seu clerico-
Statuimus ilaque, et sub analheinate interdixi- rum nostrorumviolenler acceperinl, et in villam do-
mus, ut quando per quodcunque caslrum seu villam niini sui deduxerint; divina ibi pcnitus non cele-
inepiscopalu nostro consislentem bona ecclesiarum brentur, donec ablala cum satisfnclione ex inlcgro
nostrarum, seu cujuslibet clericorum noslrorum per resiiiuantur; et cum ipsi maleficii auclores a no-
injuslam abtalionem deducta iransire, vel forte ibi bis norainalira excommunicaii fuerint, et hoc per
pcrnoctare contigerit, ita quod exinde nihil prorsus episcopatutn nosirum innolueril; ab oranibus pre-
ihi remaneal, intcrim divina ibi non celebrenlur. sbyleris ubicunqtte divina fient, singulis dominicis
Ubicunque auicm bona illa vct ex toio, vet ex diebus noiniuaiiin cxcoinmunicciilur. Si vcro pro
STATUTA SYNODALIA. 918
917
ab omni christianitalis obsequio
rigore justitiae capilalia ex inlegro reddila fuerint, A quod carricaverinl, damna domibus illala ex
Ipsi lanien, non nisi satisfaclione nobis prius fa- suspendatur, qtiousque
cta, nultalenus absolvanlur. Hoc vero nunc super- inlegro reslaurcnlttr, et digne de csetero Deo no-
addimus, quod quicuuque aliquera de hujusmodi bisque saiisiial,
inalefactorihus, a uobis nominalim excommunica- VI. Adversus fugitivos.
lis, in dorao sua receperit, apud sese eum perno- De fugilivis vero qui professiones suas irritas
tiare sustinuerit, pariter cum illo excommunicalus facienies, de quolibet ordine ad saecttlum rever-
sit, nisi per ignoranliam se hoc fecisse probare lunlur, similiier consiiluiraiis, ut singulis Domini-
possit : quod sola manu sua ei facere licebil si cis diebns per universas parochias excommuni-
volueril; si autem se inde purgare non potesl, et cenlur; et si uxores duxerint, uxores simililet
ad emendalionem culpae pro nocte illa decem so- et familiae eorurn excommunicentur, et omnes
lidos solvere volueril, et loliesdecem solidos quot qUi eis aliquam chrislianitatis communionem scieu-
noctibus illum recepit, a sententix vinculo absolu- ler praestilerini, sub inlerdiclo cura eisdem te-
lus eril. neantur.
III. Hwc statula irjtnsgredientes officio el beneficio _ VII. De celebrante prmsente excommunicalo.
privati. Si quis vero nobilium vel potenlum lerrae -lem-
Quia vero diligenli ac perutili consideralione pore quo excommunicatus fuerit a nobispresbyte-
haec deliberaviinus, et communi omnium subdilo- rum aliquem adduxerit, et conlra inlerdiclum no-
rIIni nobis clericorum lam rogatu quam assensu strum divina sibi celebrare fecerit; ille qui taliter
hoc teneri decreviinus ac praecepimus, slatuimus, celebrare praesumpserii, excommunicetur, et offlcio
quod quicunque subdilus nobis simplicilerclericus, el beneficio ecclesiaslico in episcopatu nostro ca-
seu c.tiam monachus hoc nOstrum raandalum trans- reat in perpeluum.
gressus fuerit, et beneficio, si habuerit, et officio VIII.
careal in perpeluum. Conslituimus etiam, ut si aliquis presbyter a no-
IV. Divina cessent cum sepeliiur aliquis in cwmeterio bis excoramunicalus in dicecesi nostra divina cele-
tempore inlerdicii.- brare praesumpserit, benelicio et ofBcioecclesiaslico
Porro de his qui corpus alicujus defuncti vio- careat in
perpetuuin.
lenter in ccemeterio lumulaverint eo lerapore quo
villa illa a christianilalis obsequio propter jnsti- IX. Conlra Waldenses hmreticos.
liam suspensa fueril; constiluimus, ut quandiu ibi „ De haereticis autem qui vocanlur Wadoys omni-
divina ibi non bus fidelibus tam clericis quam laicis in remissio-
sepullura fueril, penitus celebrentur;
ct cum cjectum fuerit, nec in illo, tiec in alio cce- nem peccalorum suorum praecipimus, ut quicunque
ineterio deinceps unquara sepelialur. De his vero eos invenerint, vinculis astrictos leneant, et ad
sedem Tullensem puniendos adducant.
quicorpus sic tumulaveruni, si quis anle reconcilia-
tionein obieril, simililer christiana sepultura careat X.
in perpeluura. Illud sane mcmoriae commendandum, quod si
V. Contra vim inferentes domibus religiosh. qui pro exseculione hujus juslitiac a propriis sedi-
Et quoniam gravis ei intolerabilis plaga dorai- bus suis, quod absil! expulsi fuerinl, apnd nos
bus religiosorum imminel ex hoc, quod potenles noslro patrocinio r.oslraque disposilione "victus et
lefrae boves seu caetera animatia, vel carros ad vestitus adminislrationem, proul dignum fuerit, in-
carrucandura sibi violenler diripiunt; irrefraga- duhitanter invenient. Omnibus hujus cartae lenorem
bili determinalione consliluimus, ut illi qui lalem servaniibus sit pax et gaudium per Omnia saecula
violeniiam fecerint, statim sub inlerdiclo excom- sceculorum. \
muriicalionis leneantur; et ifli qui eis dederint Aclum Iegilime, publice recitatum, canonice
vel vendiderint quod carricabunl, poslquam vio- " in sancla TuIIensi synodo confirmatum, indictio-
leutiam illam cognoverint, similiter excommuni- ne x, viu Idus Maii, anno Dominicse Incarnatio-j
ceulur, et villa illa ad quara deporlalum fuerit nis 1192.
CIRCA
A.NNCM
MCC
ALEXANDRI
GEMMETICENSIS ABBATIS
R. dilecto in domino fralri, fr. ALEXANDEK, vi-- A, cerlius est, quod autem ideo dicliim sit quia uni usrr
dere voluntatem Dotnini. cl non pluriuin hominum Olius est, non de verbis
Secreia mihi meditalione aliquando quaerenli exponunt, sed verbis imponunlur. Scieiidtun est
qualiter illud evangclicum : Quem dicunt homines aulem quod filius in sacra Scriptura quaiuor mo-
esse Filium hominis ? simplicioribus fratribus Gal- disaccipilur; ratione creationis, ut in Luca Adam
lico serraone exponerem, tanla obviavit diffrcultas,' fiiius Dei; ralione successionis el generis, ut ibi
ut vel nimis remota inlerpretalione uterer, et qnae de Chrislo filii David, filiiAbraham; ratione tegis,
vix ad liiterain videretur accedere, vel quia bonii- secuadutii quod Joseph dicilur filius Eli. Nara se-
nibus, nori liilerse salisfaciens, aliud pro alio dice- cutidum carnem filius Jacob fuit, et fortasse in hae
rem eorum de more qui sophisiice disputanles, ' eadein signilicatione secundum legem mundaiiam
non ad oralionem, sed ad hominem proferunt so- dicunlur filii adoplivi. Quarto autem modo filius
liilionem. Cum enim hoc nomen (Homo) non de- dicitur secundum propriam substantiae de subslan-
terminet sexum : Filium hominis, nec filiuin viri, lia generationeni, secundura quam Chrislus dicilur
nec filiura feminac recle poteram inlerprelari. Ho- Filius Dei et filius hominis. Utruuique autem horuui
rurn enira et alieriim omnino falsum esl, et neu- . credere de substantia esl fidei chrisiianx; et ideo
iruin de liltera haberi poiest. Non enim filius ho- B nec tropo nec figura usus est aliquando Jesus Chii-
ininis deierminale hoc exprimit quod filitts feminae, stus, cnm se Filium Dei el filiuni hominis nomina-
vel lilius Virginis, quamvis penilus idem sit filius ret; sicut enim in aliis sacramentis in quibus sub-
hoiniuis quod filius Virginis; sed neque aliud ali- slaulia lidei verlilur, qualia suul eucharistia et
quid facile occurrebat quod hoc lerniino (filius ho- baplismus. Quid enim manifeslius esse possit eo
ininis) determinate insinuarelur. Ilac igilur difii- quod dicit carnem suam manducandam el sangui-
«uliaie coaclus, ad profundiora meditalionis sub- neui suura bibendum ? Quid aperlius eo quod di-
sidia recurrebam, el veluti rtiminando quod ab cit : Qui crediderit el baptizatus fuerit, salvuterit
aliis audieram, ad niemoriam revocabam quidquid, (Marc. xvi). Ita luce clarius el sine omni involucro
id est toiuiti libi, fraier charissime, sine ficlione fiiium hominis se nominat, non lionijuuin, viri sci-
eftiiudo, ut cum cedulara noslram inspe.veris,* Ic- licet et ferainae, sed singulariter hominis, ul ex
i
gisse in pectore nostro videaris. Aiunl igilur quod necessilale inlelligamus, non masculi, sed feminae,
iuius solus sil filius terrae, unus solus filius ho- cnjus naluralis proprielas est concipere et parere.
ininis, cacleri omnes filii lioininum. Adain solus Ut igitur veritatem huinanae naturae nobis creden-
lilius esl terrae, per carnalem concupiscenliam ge- Q ( dam in se ostenderel, filium horainis sincera Ve-
uiti omncssunl filii hominum, sinequa genilus non rilas se vocabat el singulariler unius, ut slngulari
lioininum, sed hominis iilius esl solus Cbrislus,, numero et virum excluderei, et tacite innuendo
quod quia illi soli convenil, imo quia ipse sic vo- Spirilum sanclum iuiimarel. Unde sic intelligitur
luii, pro descriptione ei assignatum est, quae illi etL filius hominis, ac si diceret filius illius B. Virginis
soli el semper convenit. Si vero objiciljir quodel L quae a principio in collegio Chrisii inveniebatur.
de Ezechiele scripium hoc reperilur, improprie *II— Aliter forlasse aulein hujus quaeslionis solulio ex
clum pulanl, ut qui dicilur filius hoiniuis, intelli- verbis Aposloli coujici poteril, ubi dicil Christuin
galur el filius hominum, el haec esl omniuni fere> nequaquara deciraalum fuisse in lumbis Abrabae,
de praedicta appellatione senlentia. Tu tamen quii eo quod sine peccalo Adae naius esl de Adam, ut
non verborum superficie falso deliniri, sed inte- illius peccalum posscl abolere. Dicil autem beatus
riore veritatis medulla refici quajris, aniuiadverie', Hieronyuius, quod ubi apud nos legitur filius ho-
quod praedicia verba in parte quasi verum, in parie! minh in Evangclio, in llebraeo habetur filius Ada:
aiileni piaelendunl subterfugiuin. Quod cnini hac: Idciit cniin est Adara quod hoino. Unde quia hoc
«rationc filius houihiis Chrislus appcllctttr, cerloi iiouicn, homo, priinuiii fuil veleris Adie, cl nos ab
921 ALEXANDRIGEMMET. ABB. EPISTOLA DE FILIO IIOMIMS. S2it
illo pcr caritis propagiuem derivamus, eliani ab A solus qui sine omnl peccato et causa pcccali con-
illo vetere homiiie dicimus, juxlaillud : Exuite vos . cepius esl el natus. Obediens Deo Palri pcr omnia,
•teierem hominem, etc. (Epltes. IV.) Adam enim quia nulla itli concupiscentia resislebal; poiens
iuerilo veius appellalus esi, quia ei ipse primus oniniuo, quia'Deusel Dei Filius, qui, cuni perobla-
inveicravii, el iiiveieraiidi aliis caiisam dedit. Cuin lioneiu sui corporis Deuin nobis recouciliaret, nou
eiiim peccasset, alque a primo staiu suo in delerio- habuit necessiiaieui primum pro suis peccalis of-
reni slatuin declinasset, jure velus atque invete- ferre, deinde pro populo, sed taiilura quac nou ra-
rattts diclus est; novus siquidera bealus fueral, puit, solvit. Inde esl quod tanto praeconio, niinc
sed.inveterando, id est amissa graiia qna tlorue- ba-res, iimic filius noininatur. Unde est illud : Po-
ral, et nnlura per peccalum debilitata, in scse de- slula a me, el dabo libi genles hmreditatem luam
liciendo uiiscrriiiius inventiis esl. Quae miseria (Psal. n). El alibi : Tu es filius meus dilectus in quo
veiustatis noinine signata est, eo quod ab iilo in- mihi complacui (Malth. m). Et iterum : Parvulus
vcteralo exordium habct. Filii autera iiomiiie no- nattts est nobis, et filius, dalus est nobh (Isa. IX).
vitas signatur, quia cum filius auditur, IIOVUIII ali- Poslremo ipse esl seinen Abrahae, in quo benedi-
quid indicatur : ideoquc Chrislus filius hoininis, id cuutur onines gentes. Nou igitur aestiraes rae di-
est novus ex vetcri appellatur. Ex honiine enim cere eum filiura horainis, seu Adae, ideo tautuni
secundura carnem est Christus, quod csl esse ex quod ab eo secundum carnein descendit. Hoc enim
Adam, sed nulla velustatis seu peccali conlagia habuerunt ei alii; sed qtiia haeres esi, quod alii
contrabens : licel veleris sil lilius hoininis totus, qui quasi spurii in peccatis concepti sunt, nulto-
ideo esl novus, quia sine peccato est tolus. Quod niodo esse poluerunl. Hic esl ille itiasculus quem
autein Christus vere filius Adae fuerit, et ita lilius peperit inulier iu Apocalypsi, cui noccrc non po -
quod etiarn .haeres, aperte ipse nionslravit, duin tuit draco nec nialri ejus, eo quod raplus esl ad
ascendcndo in ccelum lia-rediluiem ejus apprelien- Deum. Et quia non solus Adara, sed in eololuin
dit. Adae enim el seuiini ejus, nisi peccasscl, ex humanum genus hnereditale privaium esl : eliara
decreio Dei liaereditas in ccelo debebalur, ubi COH- toti huniano generi filius datus esl, juxta illud :
struenda erat ecclesia ex duobus parietibus, homi- In eum gentes sperabunt (Rom. xv). Betie ergo in
liiiin scilicet el angetorum, numero ac dignilate ejus appellalione poiiilur hoc nornen, homo, quod
aequaliter sibi invicem respondenlium; sed priinus non discernit genus, quia ntilli discrctive, sed om-
hoino han; haeredilatem sibi et suis transgrediendo nibus dalus esl in commune qui volucrint ei adhae-
forisfecit, in quo qdia omncs horaines tunc fuerunl, C rere. ln Chrlslo enim Jesu, ul ait Aposiolus, nan
eadem haeredilate omnes privati sunt, qui ab eo est mascutus, neque femina; non esl servus, neque
cum causa seu pcena peccali descenderunl propler liber, riec acceplio personarum; sed qui tintet Deum,
eamdem causara. Omncs eniin nascenles in niun- acceplus est ilti (Gal. m). Reminisci autcm te opor-
do, de corruplo primo parcnle corriiptionem tra- tel quod Adara et homo eamdem habenl etymolo-
hebani, el cum corrupti concupiscentiis resislere giam ; ulrumque enim interpretalur lerrenus. Ho-
noa posseni, omnes inobedienies Deo erant, sicut ino enim, ul diclum est, proprium Adae nobis fa-
et pater eorum Adam. Erat autera decreiura Dei, cluin esl cominune, in quo, sicul et in Clirislo,
neminem inlrare iu cceluin, donec tanla obedienlia omnes sine generuin fuiinus discretione. Sed ut
in uno homine invenirelur, quanta inobedienlia jam parcal oculis nimis evagata oralio, liliuin ho-
ftierat m primo parenle. Nemo igilur caeterorura minis crcdimus esse id quod esl novus ex veieri,
proprie filius hoininis, id est haeres Adaefuit, quia seu filius Adae, habito respeclu ad eura siatuin in
neino hacredilalem ejtis obliuere valuil, nisi ille quo fuerat A lam ante peccatum.
MCC
CIRCAANNUM
EPISTOLA
AD FRIDERICUM IMPERATOREM.
Oral imperalorem ut e carcere eum a militibus detentum liberari jubeat.
(D. DACIIERY, Spicil., in-4, t. II, p. 403.)
FREDERicoDeigralia triiimphatoriet gloriosissimc A audieranl. Inler quos, etsi aliqui litteras porlarent,
Romanorum imperalori, el semper augusto, GERAL- nihil lamen contra honoretn veslrum, sed lahium-
DUSCadurcensis dictus episcopus, raodo ccclesiarura suarum juslilias conttnebant. Ad
Parcere subjeclh, et debellare superbos.. pedes igitur imperialis misericordice provoluti ma-
Ex quo, serenissinie princeps, in leslo Dominicae jcstalem vestram sttppliciler exoramus, quaienus
Nativiiatis apud Albam celebritaii gaudii coronae dignalionis vestrae miseralio mc ct qiiemdani con-
vestrae me sublimitas vesira interesse voluit ei ho- sanguineum meum vicecomitem de Albucione, illius
norare, eamque mihi excellenliae vesirae conferre terrae marchionem, atoue omnes alioscura honorc
gratiam, ul inier alias benignitalis veslrae indicia, et integra reslituiione ablalorum faciat liberari.
liHeras etiam securilalis per universum imperium Religiosi siquidem sunl monachi et clerici, el in
veslrum el ad omnes fideles veslros, mihi dignati via isla qua ambulabamus absque dolo el maliiia
siiis concedere, (antura circa magnitudinem ve- eunles sub spe pacis, qiiam factam esseattdie.rani,
stram fideliialis concepi fervorem, ut nihil possit qui nihil quod vobis credanl conlrarium volcntes,
esse, quod honori el beneplacitis vestris consonet, si pcr alium supcr aliis gravaminibus jusiiliam
ad quod parvitas mea non sil per omnia prona, el in assequi possenl, ait euin utique libemius issem. Ite-
omni puritate cordis promptissima. Cumque tun.c " ratis itaque et lacryinosis precibus ad pedes sereni-
ul per vos haberem regressum sublimiias vestra lalis veslrae provolvitnur, imperaloriain humililer
niihi imposuisset, et in Ramis palmarum apud flagiiantes niisericordiam, ut ainore Dei, inluilu
Placenliam aspeclui veslro me praesentassem im- domiiii marchionis Montis ferrali, el doinini coraitis
perialis magriificeulia in lania graiiae vcstrao beni- Sancti a-gidii (idclis vestri, in ineam liberationem
gnitale me suscepil, et dimisit, ul sicut cha- aperial pielas vestra octtlos sttos super me, et alios
rissimo domino suo fidelis famulus fuerim honori concaptivos, quatenus super hoc Deus vobis retri-
veslro exlunc obnoxius factus, et pro viribus obli- buat, et nos, qui ab omnibus principibus .Gallicani
gatus. rcgni multiplices faciemus vobis grniias reddi, sem-
In hoc ilaqtie lidelilalis proposito constiiulus, per pro incolumilate vestra orare, et fideliores
conligit quod ad visitandum queindara consangui- debeamus exislere. Ad hoc, benignissime princi-
neura meum vicecomilem, Eborum nomine, qui a pum, celsiludinem vestrara exoro, ut lilteras illas
Jerosolyrais rediens apud Sanclum Benedicluni de securilatis ad omnes fideles vestros, quas raihi olim
inonte Cassino infirmabatur, ad partes itlas irem. concessislis, non quidem momentaneas, sed sicut
Qui, cum essel jam morluus, quia dominus rex -. credidi perpeluas, ct nunc elargiri, et mihi velitis
Franciae, consanguineus vesler, mihi dixerat quod transmittere, quatenus pro tali gratise vestrae argu-
aJ curiam , ad quam dominus Pavembergensis menio imperii vestri non solum fidelissimus, sed et
pro reformanda pace Ecclesiae ex mandaio vesiro, famulus efiiciar devotissimus. Liberalitas autem
et dominus Mendensis de beneplacito vestro ab eo vestra nnllam diminutionem in liberatione noslra
missus erat, accederem, visurus quid de ipsa pace inveniei, sed id ad augraentum nominis el gloriae
faclum essel; per curiam illam Iransivi, volens vestr33 pturimnm poterit provenire. Slatim enim ut
satisfacere el domino marchioni Moiitisferrati, qui capius fui ad majestatem vestram appellavi, me el
mihi fideli suo, quaedira negolia sua impostierat. mea, ac socios meos sub protectione vestra con-
Cumque inde redirem, a Coitrado nuntio vestro, et stituens, fidei jubere volens, quod reclo gressu
marchione MarchiaeGuarnerii, nullas prorsus liite- anlequam ad propria redirem, vcslro ine conspe-
ras habens, captus, el sub custodia delentus, cum ciui praesentarera mandatis vestris parilurus. Tan-
quibusdam clericis et monachh tle regno Franco- tum enim de gratia quam inihi dedistis confide-
riim el Anglorum, non divilibus quidem, sed de bam, ut mihi benignitas veslra indulgeret, si in
nobilibus etxlesiis, qui oinnes sub spe pacis Eccle- aliquo nescientcrpeccassem.
siae perrexeranl, qiiam el ipsi simililer faclam esse
D0MIN1
ANNO MCC
IIITIIILlS \IMMUI\t\SIS.
NOTITIA
Mallbaeus oppido GalliaeVindocinensi oriundiis, A quolies auctor florum poelieorum, non Alanus qui-
laudatusque Henrico Gandavcnsi c. 23, qui Bar- dem, ut visum Barlhio, sed juriior quiilam, item
IholomaeoTuronensi ab A. 1177 ad 1206 (1) archi- Sparanus in Rosario. Landal ipse Gtiallernm scri-
episcopo, Tobiadem suam sive Metaphrasin librijo- piorem Alexandreidos, de quoupra lom. III, nae.
bim, versibtts elegiacis scriptam dedicnvit, neces- 107(5).
sario diversus exisiiinambis est a Mallhseo, cnslode Vobis Hexamelrnm desit Galteridos tiii,
regni Galliae snb Ludovicn nono, sanclo Galliie Penlametrh elegis Vindocinensisanial.
rege, et ab A. 1260 abbale S. Dionysii (2] in quem Ejusdein Matthaei Poeiica sive Poetria, nt tnm
cpitaphium A. 1286 quod incipit : vocabant, quaeignola caeleris, solula partim, par-
Hic jacet abbalum speculum specialeprobalum, liin jigala orntione laiidalur non semelab Hieremia
Qui dedil Ecclesim maqnnm virtule decorem, de Monlagnone, cive Padnano, in Epitoma sapien-
ArcltiephcopHrenuit Turonensis honorem, etc. tiw, uti docet Dauinius in praefnlione adJiieronymi
Parum credibile uiique quod Oudinus lom. III, Graeci $t\oK*vi*v.Ibec Poetria uli el scripium
pag. 483, disputat, Tobiadem Bartholpmaeodicnlain aliud MallhaeiVindociiicnsis De wquivoch in Rihl.
esse pridem defunclo, licenliaqiie poeiica a Mat- RcgisGallise et Bibliothccis Angliae Manuscr. vide
thaeo honoraios ejus manes laiiquain vivi ac spi- Outlini lom. III, png. 484. Non vcro Poetriam a
raniis. Aliud longe linuiiint vcrba quibus illum al- Tobia diversam Dainniiis manuscriptam habuil, uli
loquitnr hunc in inodiim: lcgitur in Bibliolhecacuriosa Hallervordi; setl To-
EcclesimTttronensh apex, ovium speculator, biam Vindocinensis, ei id ipsiim forlnsse manuscr.
Ul speculum,prmsulBartitolomme, fave. g quod a Gevartio Barthiiis acceperat, ex quo centiim
ei cuin de Engelbaldo praesule A. 1157, defuncio, circiter versus nliquot locis emendalis inseruit
avunculo ejiisdem, dixissel : lib. xxxi, Adversariorum, capite iiflimo : ubi inle-
Huuc rea mors rapuil, cujus dignhsimus hmres grum Vindocinensem edilurum se recepit in cor-
Tracias emerita sceptra paterna manu. pore oinnium poeiarum, quod saectilis dislinclum
Porro subjungit : nioliri se leslalus est. Tninctsi vero Corpus illud
Vive,vale, dectts Ecciesiw, dhpone precanti poetaruni luceni non aspexit, Jonnnes t.imen Heriu-
Portttm, naufragium pelle, medererati. gius JCtus et syndicus Bremcnsis, Malthaei Tobia-'
Suscipe Tobimtitidos, cnm fratre decano, dem ex duobus maniiscriplis etlidit Bremae anno
Ut limidum duplexsiella serenet iier. 1612, 8. Neque prima isla fuil Vindocinensis edi-
Gaudeo luce nova vos prwlucescere, elc. lio, uti exisiimavii Heringiiis, sed exsiat eliam
Vitsile[elicesfraires, quos corpore solo Lugdunensis A. 150"), in forma quaria majore, 1
Esse duos, eadem tnens probal esse duos, etc. cum commciil. iuter Auclores octo inorales, et ex
Certeigiiur diversus a TobiaeMeiaphraste Mat- eadeni editione Argentoratensis A. 1510, ulraque
tltwus S. Dionysii abbas, ad qiiem Ephtolm S. Lu- Heringiana longe, praeserlim circa linern, auclior.;
dovici noni au. 1270 defuncii et successoris ejus Sed et alia Lfigduneiisis per Joanncni Raeneriuui
-Philippi lerlii, et abbaiis ad Philippum hunc, Gal- A. 1538, 8«, apud Theobnhlum Paganum, at sine
liae regem qui anno uno ante abtialem obiit. Ex- commentario. Denique (4) Oporiniana a. Joh. He-
slant epistolae illae apud Datherium lom. 11 Spici- roldo procurata A. 1563. 4° Quaruin edilionum uo-'
legii, p. 548 seq., cl lom. III, edit. novae,pag. 663, C litiain cl. Daumii diligenliae debere me libenter
664, 660, 669, 670, et Petri de Condeto ad euindein profiieor. Caeleriimvir clarissimus atque doctissi-
filatthaeuin, p. 667, de pace inita curn rege Tuni- mus Joachiraus Fellerus, pro singulari sua benevo-
censi. Auctor vero Tobiudis, quam male Thebaidem lentia ac humaiiilaie, qua omnes buuarum lillera-
dixere nonnulli, lesiaius se ex Latiua Hieronymi rum sludiosos, duin viverel, compleciebatur, A.'
translaiione Mataphrasin istain suam condidisse 1690, copiam inihi fccit Yiiidocinensis manu exa-!
libri Tobiae: rali a doclo quodam viro, iu cnjus manusciipli mar-'
Ut sacra Hieronymi tradil translatio, prosam ginepassim variaelectiones adnotalae erant. Desinit
Quulicunquetnelro Vindocinensharal. ille codex in ver.u 1510, hoc est in fine capitis de-
Et aliquol versibits interpositis : tiini Tobiae. Ex inamise. Guelpherbytano varias le-
Transfert Hieronymus, exponit Beda, Mallhwus ctiones qnasdam offeit Polycarpus Leyserus in Ri-
Metrificati reprobal livor, amieushabel. sloria poeseos inedii aevi,p.766. ln pciicopam illam,
Alque iuEpilogo : quam a Barlhio in Adversariis ediiani stipra esse
llas [onle beati dixi, nolas quasdain conscripserat AnJreas Rivinus,
Hieronymi prwsens urceus haurit aquas. quas^iiidem manuscripias oculis usurpare me me-
Memoiaiur Viiidociiiensis ab Henrico Ganda- . niii>i.*Aliquoietiam MatthaeiVindocinensis loca il-
vensi, libro De viris illustribus, pag. 166, cap. 23. lusirata leges in Epislol.s Reinesio Dauinianis,
Cilalur a Yincentio Bellovacensi in Speculo tnorali, pag. 344, iu quibus et passim de Bartholotnaeoillu
ei ab aiquali ejus Tliomu Walleis. Allegant eum alt- agitur, cui MatthacusTobiam suum dedicavit,
(1) Sammarthani lom. I, pag. 770 seq. (3) Vidc Palr. I. CCIX. EDIT.
(2) Vide Felibieniini! libro v. Hisioriw abbalim (4J Editionem principem ignoravit Fabricius quae
S.-Dionysii; Siinmarlhanos loin. IV, pag. 336. San- Lugdtini prodiil anno 1489, ap. Jehau du Pre', in-
ditiin ad Yossii pag. 508, l'ol. parvo, cuiii glussis. EDII.
927 MATTILEUS VINDOCINENSIS. 928
MATTILEI VINDOCINENSIS
IN LIBRUM TOB\M
PARAPHRASIS METRICA.
(Ex edilione cui li iilus : Hhioria s-.cra de Toba seniore ac juniore. anle attquot swcnla tam carminit
elegiaci paraphrasi quam oraloria expliinittioue, juxla materiam llieologicam, elhicam et juridicam ete-
ganter illustrala per Matlhwum Vindocinensemet Ambrosium Mediolunensem: quorum ille poeta, nunc
primum ex mss., ihque membranaceh ; hic aulem rhelor, iniiioque prmses aul judex, el poslea episcopus,
ex edilis codicibus anliquh luci restiluunlur, simulque epistolit, lestimonia, varim lecliones, observationes
et dhserlulio mullivarie adjiciunlur, per edilorem et auclorem Joannem H.eringiiim J C. Oideiiburgen'
sem ei in episc. Verdensi cupituli calhed. eccles. syndicum. Bremm, typh Wesselianh et sumptibus Hois-
mannianh, anno Christi 1642.)
EPISTOLA DEDIGATORIA.
(8) S. Ambrosii liber de Tobia exstat Patr. l. XIV, col. 759, intersancli pracsulis Opera. EDIT.
(9) Deuter. c. vi; c. xvi, v. 18; c. xvn v. 9, 12,18,19. Act. c. v, v. 34 39, v. 8 ciim seq.; c. xper
lot.; c. xvii, v. 10-12; c. xvm, v. 2 i, 7, 8, 14, 15, 17; c. xix, v. 6, 7, 20, 55, 38, 39; c. xxi, v. 8,
9, 16-20.
(10) Erasmus anle Ambrosii opera el Herberg. parle n, poslil.cordial. posl fest. Anniint. Mariac, fol.,
192.in fin.
(11) Hessius in Theca gladii spirtt., axiom. 192 et seq.
(12) Dd. commun. atl princ. institut. de jusl. el jur. cum lil. c.De summa Triniiate, et ad iit. seq.
(13) Chrysosi. hom. 3, de Lazaro, apud Huttcrum in Loc. commun. iheol., fol. 38 el59. Riiterslms. in
Expos. Novell. p. i, c. 1, nuin. 9, junctis ejusdem Clnysosi. verbis apud Jacob. Heilbrun. im Bucathol.
Pabsihumb., art. xx, cap. 20, cap. 3, lol. 764.
(14) Joan. Balthas. Buumbach. in iract. De ling. orient. cap. xm. Joan. Gcrhard. in Exeg. loc. theol.
lom. I, loc. 1, De Script. sacr., sect. 5. pag. 557-559.
(15) Reiichliii, in Cabala,De verbo mirifico, specuto oculari,e'c.
(16) Brassican. Prmfai. in Salvian. edit. Ritlershus.
(17) Mascard. Deprobal., roncl. 191; Dccian. in Apolog pro jurispr. cap. xxil, nura. 92 et93; Althus.
passim in Polit. el dicmotog.; Velsten in Qumsl. polit. quaesl. i, lli. 7; Fulev. in diss. De S. Script.,
cap. x, jnncto Syrac. C. XL,V. II; c. JLIV, v. i.
931 MATTMEI VINDOCINENSIS 932
llteologico-jurisdico politica in cciputSamuelis Dejure regio; Joannes Alexander Brassicanus et Gunradns
Riltcrshusiiis in Salviani episcopi Mnssilicnsis De gubemaiione seu provideniia Dei et alia opuscula,
praefalioneni atque commenlarium; Georgius Remns In Snlomonis Proverbia el Ecclesiaslen spicilegia;
Andreas Alciatus, Antonius Faber, Ernestns Colhm.inus, Jitslus Mejerus ct alii ad codicis liiulos De
tumma Trinilale et fide calholica, deqne SS. Ecclesiis, ephcoph el clericis, deque hmreticis lectiones;
Thomas Lausius De cura religionis el anno jnbilmo Luiheri (qui mngnus iheologus inilio juris studio
fuit dediltis. leste Wolffg. Crug.ero in Calal. mille viror. p. 191) orationes; Chrislophorus Besohlus
Axiomata philosopho theologica deque conversione Judworum, el jure regio Samuclh dhserlationes; Hen-
ricus Cranius, Justiis Springerus et professores Dillingenses Depace religionh inter Cntholicas et Evan-
gelicos]; Henricus Gebhardiis alins Wesenems De poiestate ecclesiastica, religione ac minhlerih ordi-
nibusque sacris, tractalus; Jonas Fulevius Chiiriolandus (qui spem fecit de iniegro syslcmate theologico-
juridico) De sacra Scriptura dissertationcin juridicam ; Ambrosius Lobwasser Psalterium Davidis per
rylhmos Theulonicus in canlioncs redaelum; in-o inler populares el respeclivc collegns quondam nieos
Gerhardus Gisekenius De verilate corporis-Chrhti in cwna; et Joannes Tiliiighis Enchiridion disceptationum
theologicarttm, aliique ex numero jurisconsullorum alios ac intcgros olim noviterque cousrripserinl et
publici juris lecerinl libros, ijuibus nuperrime accesserint Christophorus Schvaninanniis suis ciim Epi-
grcimmatibus Latino-Germanich in Evangelia et Epislolns Dominicales, ilemqne precibus jaculatoriis,
suspiriis sacris et hymnis ryihmicis, nec non Henricus Besselius cum Tuba pwniieniim, el antea ego edi-
tione discursmim meormn De appeliaiione ad judicium Dei in valle Josaphat, ac De horiiicidio doioso
ex dicti MosisGenesi de Caino fratricida; passimque in trnclatu De jure molendinorum, ejusque nianlissa
De burgis sive caslris, catninh, dardanariis, fume et wruscatoribus.
Spero igilnr mc nunc eo magis excn«atum forc, qui non modo praecunlium islorum virorumclarissi-
inoriun vesligia longinquo secutus, et ejiismodi scripta propria conleei, cl nunc aliena fidelitcr in lucem
prodtixi, nnte hnc nondum visa, hisque varias Iccliones , notas et observaliones adjunxi, suo qiioque
lempore singularem de.dubiis libello Tobiaco circa linguae Hebraicse fonlcin, Graeco-Lnlinam versinnem,
bistoriam, seti chronologiam et fidei nnalogiam, indequc canonis lotalem denegalionem addilurus tlisser-
tntionem (18); sedeliam quiaavum habui tlieologum.nec non ejusdem faculialis agnatos, afiines et fratrem,
qui lamen, eheu! prxterito anno morttius; tum pater iiidem egil ihcologum, jurisconsiillum, hisloricum
el antiquarium; quoruin ego, ul bonorum, snnguiniim el coiijunctionum , ila el studiorum, laborum ac
oiriciormn haeres, imilalor, consors et successor, apud illuslrem dominum coinilem patriacqtie palreni in
cognnli quoque locum substitulus, pro viribus a Deo concessis, per septeniiium tam in consilio et judicio,
quam consislorio, simulque ecclcsiarum el scholaruin visilaiionibiis ibi adhibilus, iterumqtie in horum
archi-ct episcopnliium vicinoriim capilulis sive collegiis ecclesiasticis syndici rmiuera suceessive suslinens
(cujusinodi Iransiniiiatioues aut repetiliones officioruni vir clar. Joannes Daulhius (19) satis defendil)
lalia saepius argumenla tractavi; denique in praesenli miiitiae ac nialiiiac pleno saeculo postquam per lot
nnnos vixir in quo aniinum firmarc decei constantibus exemplis, non lain profanis, ul taciliis (20) dixit,
quain potius sacris; quo fine Lutherus bujus quusi redivivi Tobiaelibellum cominendavit (21), el alius eos
qui plurishumaniini qiiain divinam hisioriam fnciunt, psettdopolilicos nupervocavil (22). Ex quibus simul
el in specie eo magis clucescit, reverendissimi, perreverendi, nobilissiini, clarissimi, venerabiles ac do-
ciissinii viri, cur vobis hasce lucuhraliones sacroprofauas dicare ct dedicare proposuerim ? lnter vos
namque similium dignilaium personae existiint, quibus nosler Vindocinensis opusculiiin suum inscripsit.
Vos habiti pro succcssoribus, (|iiorum majores et adliuc quidatn ex iis, qui quaeve fidei veslrac comuiii-
tttntur, prisco cx instilulo, sacrarum litterarum prseleciionem quoque inleredendum ac bibendum miscent,
rclerenlibus Alberlo Trotio (23) el Jona Fulevio (24) : vos maxime decet ex canone vel regnla ista divina
vivcre, seu spiriiunles aul saecuiares quis vocavcril, juxia Albcrlum Kranizium (25); sicque vos eslis, ad
quos eo magis pertinel traclalio De libris sacrm Scripturw canonich et ecclesiasiich; quive appelluti nou
tam a regione quani religione, et poiius juxla cnnonem vitae, qtiam pensiialioiiem antiuaui vulgo canonem
dielam, reccnseuiibus Francisco Duareno (26) et Matthia Martinio (27): Vos sacpe majores ac niinores
collegiorum, pcrsonarum, reriiin et bonoruin ecclcsiasticorum causas exaniiiiutis; vos religionis in Roraano-
Germaiiico iniperio adraissae, imo divinitus mandatae, in his regionibus conservatores ac propagalores
liacteniis, pro nosse atque posse exslilislis strenui; vos bibliothecarum el untiquiluiuiii cullores Iniide
digni; vos interbelli sacro profani turbas hasce ditilurnas lam circa publica qiiani privaia, mecura vuria
esiis perpessi; vos ilerumme ad honesia recepistis ofiiciuel honorifico sulario,spequepraemioriim ulteriore
cxcitastis; inter vos ego constantesdominos, lautores et amicos hucusquesuin expertus; apud vos deuique
hic foalus ingenii denuo naius ac productus alips vicissim aut rcciproce patronos non adinittit.
Suscipile igilur hoc, qtridquid esl laboris, hilari fronte el oculis peiiusiraic, uianibusque lerile hos
nov-anliquos libellos; donec majora, si non meliora, dederil lempus niagis opporluiium ctoiiuin aderit
suavius,niccuinque diu salvele ac vivite in Domino.
Dabain ex musaeo, quod jam esl Verd;v, in dic S. Micliaelis archangeli, anno 1641.
.-.. VYis rev. Dominai. nobil. clar. et vener. dignit.]
Onini fide el officioaddictissimus
Joan: HERINGIUS J C. et syndicus.
(18) ProlixioresHeringii no!as, quae ad librum Tobiae, non autem ad Paraphrasim Mattha^i.Vindo-
ciuensis spectam, omittimus. Adeat Leclor Pairuni Ben. nolas ad S. Ambrosii libruin de Tobia ,
Pair. t. XIV.
(19) Daulhius in epist. dedic. ante Iract. De Testameni.
(20) Tacilus lib. xvi Annal. in fiu,
(2i) Lutherus in Prwf. super Tob.
(22) Adam. Conlzen in Politic, lib. i, cap. 9.
.(23) Grotius in Iractaiu De perfeclo clerico, t. LVIII,n..9.
(24) Fulevius in d.sserl. De S. Script., c i, n. 25.
(25) Apud Gebhard. d. tr. Depotest. el regim. eccles., ad c. xxn n- 310, p. 300, 301 allbique.
(26) Duarentis d. tr. De benefic.eccles. 1.1, c. 18. .
t.27) My.nin. in Lexic. vltilol., verb. Canon, fol.
933 LIBER DE TORIA. 034
MATHJEI VINDOCINENSIS
1IN TOBIAM
PARAPHRASIS METRICA.
PR^FATIO
Ad Barlhoiomaeum N. ejusque fratrcm N. respective episc. et dec. Taronenses.
Ex agro veteri virlutura semina morum *, A Exemplo foveas, commoditale juves:
Pianliila * justitia pullulat ampla seges. Te Deus elegit ul dispensare lalenla
Loib decus hospitii, patienlia Job, Snlomonem Credita l* muliiplici sedutilate velis '*: '
Dogma, fides Abraham, spes Simeona probal. Te Deus elegit, vas nobile, vas in honorem,|
Iiititulanl * reliqttos prasconia singula, solus Vas speciale sibi, vas generale suis.
Omnia Tobias praeiilulalus " habei. Vive, vale decus Ecctesiac, dispone precanli'
Tobiam decorat elemosyna, latria 6 firma Porlum " naufragium pelle, medere *• rali.t
Spes, iltacsa fides, exsequialis honor. Suseipe Tobiae titulqs cum fratre decano,
Ut sacra Ilieronymi tradit Iranslatio prosam Ui limidum duplex stella serenet iter.
Qualicunque metro Vindocinensis arat 7. Gaudeo luce nova vos " praetucescere, quippe
Ecclesiae Turonensis apex, ovium speculator Sol nilet in geminis caetera signa vacant.
Et speculatum pracsul Bartholomace, favc. Sot nilet in geminis, quia veri gralia Solis
Nobilibus trabeatus 8 avis, decus orbis, honestus 9 Lampadevirlutum vos' 8 beat, auget, alit
Forma, sacerdolum gemma, lucerna gregis Vivite felices fratres quos corpore solo
Sol cnjus radios.urbis Martinopolisorbi Esscduos, eadem mens probat; una fitles **.
Commodat et lolum, parlis honorat honor. Vos duo, vos unum; miror duo corpora " racnie,
Cleri praesidinm, via pacis cujus liorore, Untim, diyiduum corpore, menle coil.'
Cujus luce dies, ingeminala stupet Vos, vos "vestra precor plantatio,'veslcr Amiclas'*
Es solis radius, in quo consislil 10 honesto Poscit " rae timidum confoveaiis iler **.
Forma pudiciliae rara, sed apta comes. Aspicite siylo noslro " mendica phaselus.
Es " solis radiuscui praesul avunculus agnus Freia favore, freli scandula nulla limet,
In pastore fuit, in dominanie minor. Porcorum siliquis pudor est inhiare favitlis
Es solis radius,quo feslinatur aluniiiis " Pieriis pudor esl inservisse slylum "
Vindocinum, Turonis praesule cive polus, Sumilur haec veteri novitas ex lege tegenda
Hunc rca mors rapuit cujus dignissimus h.ieres Ut Palrum velerum teslificatur opus ".
Tractas emerila sceptra paterna manu. Transfert Hieronymus, exponit Beda, Malthaeus
Te Deus elegil, ut ovilia dogmate pascas, Metrificat, reprobat livor, amicus habet '*.
VARI.E LECTIONES.
" al. mira , Barlhio. merilo. Qnond senientiam similin infra suh capite vn. nmn. 25. " Barih.
fides. " " idem : niiet. *»Barlh. mergit. " idem in. *' " Barih. et alt. cotl. solel.
**
"ins.cod.alt.md/i-
lur. hoc esl culntm divinum. "Barth. idololalria. ms.cod. all. aclori. Bnrlhii cod. sr/ii*mn/«,
probra, dolos. *' Banh. nitet. **Barlh. ei alt. cod. ait. ** hoc esi cognoscitur, ibid in marg.
* Barih. oMf. *• eideiii omnes. *' hoc esl peregrinos in marg. nis. cod. *8Barlh.: mtseros solaittr.
**ms. cod. alt. dhpargit; Barlhii dispergal.. ,0 ms. all. et Barlh. exspirat. " Barth. messem. " Barlli.
admhsarius, sc.il. aequtis qui omnes niisilial. Confer infra cap. vi pnst mcdiiim. " Liithero : Hannum.
*»Barth. uxoratus. " Barih. meims redolet. " el ms. rod. alt. colore color. " B. colla. " Bnrlh. ttxor.
" idem el ms. cod. alt. wqiiivncaiur. "> Barih. cautela. " Barth. Dominum limeal. " id. dogmnta
prima probatus. " id. principute. .
(28) Tali genere carminis iranspcsito et in toliim vel exparte cancrino, quandoque delectata est
anliqnilas, ut constal ex aliis el infra sequilur.
5.77 , LIBER DE TOBIA. £38
Sncrilegos rerugil, convicltis, devovet escas A Rndicis vitio sordet ramunculiis, hacrcs
Gentiles, negnt his 6*commaculare lidem. Improbusexcedil noxielalc palrcm.
Non convenliculis horum communicat, imo Gaudet in affliclis 81*sa:vfrenovcrca polesins
Horret, quos idolis thurificare videt 6'; Justitiae sccleris via minislra rigel;
Sed quia •* corde Deura vir 67juslus honorat, ho IIoc regnanle, jacet virtus, praescribil honcsto
[norcni Impietas, ralio dcsipit, alget honor :
Pensal bonore palris primipotentis apex. Justos, innocuos, functos *' premit, enecai, arcct
Salmanasar dat ei divino munere solus ** Pravus, iniquus, incrs, cnrcere, cacde, rogis
. Ut queat arbritrio Iiberiore frui. Tobias fovet afflictos,pietalis ad usum
Regis in aspcctu placcl huic, ostcndit 69liabenas, . Oispensare studet mcntis et oris opes.
Non'* reliquis, regis-gratia, regis honor " Patrat amore Palris " snpcri, quae dictat ..hoiieslas
Cognalis dispergit opes, pracccptn snlulis Legis, se Domino sacrat, agenda replct.
Pra?dical, el gerainat proxiniitalis opcm, Replct agenda, sacral Domino se, Icgis honesias
Esl linguae" cognaia inanus, documenla marilai", Diclal quae, superi Palris amorc patral (291
Rebus, honestati conjugat oris oims". Judaea rex regrediens pcrcussus acerbo
Sic menles recreal et -corpora; dogmatc nienies, Vulnere, membrorum sanguinis imbre mntiai:
Corpora subsidio, pascit utroque Deum. Israel in populum sacvit, scpelire peremplos
Defunclos sepelit, vivos suslentat, et orani Tobiac saingit ofliciosa mnnus.
Ohsequio pieias officiosa viget Tobiarii rcx Sennacherib sepelire pcremptos
Quadraia pietaie juvat, vivos ope, bnslis Percipil, ira fremit, pessima pccna placet.
Dcfunctos, animas dogmale, mcmbra cibis Tobiam jubet inleriini, pro muncre daninai.
T-obiaeliliilos virluttimquatiior augct Pro meriUi crucial, pro pietate premil.
Gralia, ptus sapiunt lilia mista rosis : Confiscantur opes Tobiae,quas generales,
Tobias rigidus, sapicns, consultus, honesliis Non proprias sensil advena, sentit inops.
Est aniiiio forti, dogmate, jura 7*modo 78. Ncscitabessc Detis justus, scrvaturab hosie
Jiistum jtir.i, modus inoderalum, dogmala doctuni Tobias, sobolcs uiiicn, sponsa, tribus.
Efficiunt, forlera conlribiilala caro. Mortis ad antidolum fugiunl, utuntur amico
Qnadraia pietatc " ratus templiun Salomonis Pracsidio, tcgit hos proximilalis honor ".
Quadratus poleril, a-di(icare lapis, Tobias lntitat nudus, poscensque tiinoris
lude Rages urbeiu Mcdorum tcndil cunti Q AntiJoiuni, Doinino siibveniente, latet.
Assistcnle viro, conjuge, prole, iribu. Posl lamenla redil lyra 85, juridictio 8* rcgis
Tobiam moncl hic cognali visa Gaheli Exspirat, remcant gaudia, mceror obit.
Pauperies, misero condolct alma lidcs. Oppriniiltir, novies exhauslis quinque diebus,
Naluraefortuna potcns praeponderat, horrel; Rcx perimil figulinn vas, genitura palrein..
Naturam sequilur lucra, sophisla, favor. Tobias redit in luccm, latiiarecoactus
FLuclual ad.censum 78venalis amicus cgcniim : Emcrgil, domino resliltiiiniur opes.
Sed refovet verus 79, nec fabricatus ainor. CAPUT II. v ,
Tobiae pielasncscit fluitare, Gabelo instal festa dies, Tobins sudat in usum
Condolel et non vult 80dissimttlare fidem; Laclitiae,ridel exhilarala domus.
Argenii sub cbirographo bisquinque talenla Ad conviviotum cognatos convocat, escis
Tradit, amicitiam lestificalur opus. Disposilis, nalum convocat, isla monel 87:
Regis amicitia Tobla? regis amici Vade, voca quoscunque bonos commendat origo
Hacc dederanj, domini vernat amorc cliens Noslra, timoratos elige; jussus abit.
llausto curriculo prolixi temporis inslat Dum puer accelerat, patri parere paralus 88,
Salmanasar monis Iiora, tributn peleus. ^ Nudus ei caesusIsraelita patet.
De medio sublalus obil rex, pcssima proles Coutlolet occ.isopatrem pielale monetans •*, .
Seniincherib reguum dilapidarc slinlct. Patrissare siudet, degenerare negat.
VAKIJ5 LECTIONES.
«*pro/n's.70 65ras. cod.7tall. videl. 6f veiquod; Barlh.7'elqui. " id. eea. •• ms.73 n\l.prolis. MBarlh.
vrotemlit. id. ms. alt et Barlh. amor. ms. cod. alt. verbis.
" ibid. et Barlh. prx.
opes. 7* pro conjttngil,*eibiil.
Eo usque a Bnithio cdili siint versiculi; rcliquos nondum vi<lil ins.
cod. all. jure. 77 al vinute. 7-
8 nl. " 80 8l
8*forlnssis sanclos. "3nl. Palris amore accensum. al. verus refovel. nl. renuit. al. affliclos.
palrnt. 8* al. o»/or. •* in nlt. cod. " pro
87 ms. cod. nlt. habel infert. 88 al. pro gattdio, mnrg.
jurhdidione. jlaiea. e3 pro imituiido sive nioribus repracsen-
tans, seu iiioucia (il imaginc ci quasi adnioiiitionc.
NOT;E.
(29) In ms. cod. ait. boc dislicbon non repcrilur natus hexanieiur : velul c\ partc alind gcnus supra
et iorlassis irropsit; quin fortnilo aul studio l.icti habuimus.
versiculi in toium cancrini; iia ut cx pciitainctro
PATBOI,.CCV. 30
039 MATTHJEIVINDOCINENSIS 940
Ad patrem redilum malurat, singula narrat A Dura guslant prxamara ' stupent, clnmalur : In
Visa; madcl fletu solliciludo palris : [olla
Surgit ab accubilu, jejunus atiit, pielalcm Mors, pater, est; adhibel niella fnrina pairis.
Invitat, corpus inlumulare silil. Aspice * quid lateal ", nucleus latel in nuce, gra-
Toltil et occultat corpus, quia laesusabhorre [iniro,
Insidias; quodagit, nolificare timet. Si placeat', slipulis eliciatur, adcst.
Noclis ad adventum suspirat, lempus opacum Concio clauslrutis tibi sit, plebs Isracl, herbaB
Eligit et tiniidus noclis amical opem " : Discipliua, rigor olla, propheia. Deus.
Gentiles timet insidias insistere, qtiippe Verus Elisaeus dulcorat amara, cicuiam
Exscaturizantes ? laesus abhorret aquas. Mellifical, fragllcs roboral, ad.dit openi : .
Dum corpus sepelit compassio mcnlis honorat Grata farina datur Iiuinilis patienlia, morum
Facta, sacrum gemitu conjuge vernat optis Nutrix egregii pecleris alma comes.
Fletibus ora rigans; noh ignorans", quia quisquis Si quid amarescit tibi, si riget ira, farinam
Seir.inat in lacrymis prosperitate melet. Hanc adhibe; ridet rixa, cicuta sapit.
lnde domum repetit.", salagii memorare **,quod Chamo 7 vet freno rigido * compescere bellcs
[Anios B, 'Maxillas asinas 9 disculienlis onus.
X)re prophetati concmit, imo Deus : Esl onus ordo gravis, sed honor, maxilla libido,
ln lnmenla dies lesli verlunlur, in actis " Frena rigor, torpor chamus, asella caro:
Verba propheiiac notificata palent. Tobiaetribus instiltal : Tibi pessime " caeco,
lnvida Tobiam reprobat vicinia, datnnat Pro mercede dalur pcena, cicuta favo;
Obsequium, meritum garrulitate premit. IIos libi dal friicius elemosynajlurima, crebri
Meniis inops audes sepelire cadavera, -nunqiiid Funeris obsequiura continuata lides.
Sennacherib gladios commeniorare poles? . Increpat hos vir, menle " ratus, mansuelus ab-
Juslo proposito Tobias constat" in aclu (horrci,
Jusiitia: stabilis fruclificare studet. Probris probra malis aequiparare malum :
Anle bonus melior fit et oplimus, ardet honeslas Ad petram satagcns primos elicere " molus,
Uberior plebis asperiore sono. Irae primitias luxuriare vetal.
Quippn tiioor Domini-probris praeponderal, horrcl In Doniiiiicum gaudens Doniino mcsrorc sepulto
Murmureplebeio depretiare fidem. Laudat, cujusonus est leve, suave jugtim.
Defesso sudore viro gratissimus hospes Immotus paliens probris responsa propinat
Est sopor 37, invital tanguida membra quies. ^ Paucula quae pielasofficiosa jubet;
Vir, fracio lorpore, loro sua membra rcponit •*, In Doniiiiuiiinolite loqui perversa, inoleslum
Fessus hirundo dorauni circinat, ova fovet: JNilputo quod faciat Primipolc.ntis apex.
Proximus esl paries, ubi sunt cunabula prolis Exspectare decel nos vit-amgaudia cujiis
Ut natura jubct, dcliciosa luto; .. Sumil " quisquis an.al '* continuarc fulein.
Faex oculos eaeeal, dum solvit hirundo tribulum Hsccesl viia brevis, lenebrosa, sopbisiic»; vi:a
Venlrishirundineo stercore vis'usobit. Estventura manens, Iucida, veraJides".
Sic lental fainulos utpalienlia pra?stat " Qiiidquid agnl Doininus, regnal ls bencdictus in
Exempbim, quasi sol collaterale jubar. [oiiini
A granis paleas discriminal,area sunuiii Tempore, Iaus ejus*semper in ore meo.
Judicis, eliinal 10°incrabra, flagellai amans. Sic non praevaluit tcnlalio vincere jusliini
Quod fornax auro, quod ferro lima, ffagelluni Job, slahilem casu consolidante virum. -
Messibus e^t justis asperitatis ontis." Non qiianliini nalura jubet perversa, sed ulira
Vir gratescaecatusait, non murmurat ira, Fcmiiicos mores condoiel Hnuna viro ,
Nec strepilu saiagil magnificare Deiim. rj Nalurac fragilis morum inedicina, grabatum
Aspera mellifical palientia, quidquid aniariiin Visitat et nticlei testa snpore sapit.
lnstat, Elisaeidulce farina facit, Menlirinatura slupet, dum sponsa maritb
Suadet Elisaeus ul agre.tes conterai herbas Exhihcl irala prosperitate lidcni. -
Israelitarum concio'' jussa facit. lutegra jura lori servare studel, licel ista
Conterit accretas ollis, conservat ad usum Rara sit ngricola deficienle seges.
ViCtusel * inde lauien pacificare sludet. Sponso conipatilur, sociali mente mariium
VARIiE LECTIONES.
. ** pro [fltnicaMJi/er desideral, seu in ms. alt. cod. stippositum est. " pro ebultienles, ihid.
**al. ignorat. " al. repelens. 9*pro ad memoriam reducere, ibid. " al. actu. 96al. constal Tobias.
•T-al.sapor. 9*al. supinat. " al. sapientia prwslet. Ul>pro purgat, in ms. al . niargine. * pro lurba.
* in ms. cod. alt. omissura el. * forlassis peramara. * al. inspice. * icil. in hac hhtoria, in mnrg.
nis. cod.. 6 al. placet a. ' al. camo. . * al. rigido [reno. 9 carnis, ibid. 10al. pessima. "ai.lege.
'* iil. allidere. " al. sumat, 14al. amel. " al. dies. 16al. regnel.
911 LIBER DE TOBIA. 943
Siislincl, obseqtiilnr, inulcet, honoral, amat: A Hcii vilae laedet animam '*. dcrisio faclus
Milital 17ad victuin, quae dat lextura propinat Publica, posco raori, mors mitii sola salus
Pauciila multiplici scdulilate viro, Poslulo suscipias animam, tua sacra votunias
Tobiaemanibus quaesita viatica defert '* Fial, ut oplatae mortis amore fruar.
Vilae ", mcns redimit, quod ininus aclus" habel,, Est mihi vila mori, mors vivere, mors mihi vit,
Dum Phaebo redit emerilo ", quem sedula defert - Dulcior est, redolet-vivere morlis amor.
Haedulus audilo percipiente viro; Deprecor, aspira ; palior, succurre; molesior,
Quoclneque invitus denunlial auris, et alter Consolare; sequor, respice; posco, fave.
Sensus, ab alternis prodilione " viget : Sic morlem dolor invitat, sentenlia mortis
Rcdditc, Tobias clamat, furtiva videte Fronte patct, tegvtur ore doloris onus.
Ne sit prx-da, vivanl proprin, furla premunl. His **prccibtis similis qtierimonia consonat nrb
Ilnnnn dolel, nalura redit, se voce falctur Medorum, loca stint dissona, tempus idein.
Sexus, cl objurgat asperiorc sono : Increpal cxccssus ancillae Sara venusla
Irriiadeperiit tua spcs, elemosyna vana Virgo, cui Ragnel est pater, Hanna parens.
Quid valeat, vistts perdilione patcl. In fragili species sexu *' iniratur honesio
"
CAPUT III. Nttpta, sibi niornm forma mariial opes.
Tobias geminat. gemilus, aivciHn-doloris . Seplcm nnpla viris fttit ha-c; quos dacmonis ira
Fletus unda rigat imbre madcnte genas. Pressit, et ilhcso vernat lionore pudor.
Plasma patrem, figttlum vas, fonlcm rivulus acgcrr Prcssit pcena reos, dtim carnis ainore pudoris
Deposcil medicum voce, limorc, fide. Virginei satagunt depretiare 31 rosani,
Jtistus cseljusta lua sunt examina, sununc. Hasmo sa tiacmoiiiouoinen, pes ulliina vocis
Rex, aeterne, polens, vita, lucerna, salus; Restal, ne videar 3Sintitulare malum;
Rex regum, Dominiis dominantum, ciijus atiricaiil" > Fiat honore si Deidecisio " nominis, hosle
Verbn, dulcescit pcena, flagellajnvant : Nempe Dei pudoresi, acquiparare Deo.
Quem meinorare nequit inens ", noscerc, taudes Kon esl ad Belial Doiuiui conjunciio, lucis
Exallare, loqui lingiia, locare locus. Ad tenebras, thcmcsis ** hac ralione pJacet
Sub perpendiculo dispouis singula, nullum, AHiverlictilo rcpetatur mcnlio Sarae
Te medianie, ralum drpreiiaiur opus. Virginis; ancillani dum regil, ira riget,
Non libi peccaulis mors, sedconversio; vila, In domiiiain conspiral alrox ancilla venenum
Non vindicta; cruor non placet, imo salus. Naluraj3*, loquaxelicit isla, referl .-
Grates exhibeo tibi, le caccaius adoro, C liifecunda, prccor 3S,vivas el inuiilis,
expers
Danmaius vereor, excruciaius anio. Conjugii, damnis obrulu, prolis inops;
Ne reminiscaris servi delicia, parcnlum Pcena ream reprimai, pielas divina virorum
Sinl peccata licet multa, remillc reis. lutcrfcctricem, fruriificare negnt.
Nos nocui, nos transgressi lua jussa ; sed segra liinocuum nunquid proponis cicdere, sicut
Vuincra non gtadii, sed medicaiilis egenl " Noclececidisii prodigiosa viros?
Non inlres in jiiilicium ciim paupere dives, His dolel audilis pia virgo prophela doloris
Cum servo Doininus, cum Ouilanle potens : Virginei flelus pullulat, ora mndent;
Non in judicium intres " cum pulvere forlis Ad fainae gemit interilum, ne laesa Iahorat "
Exsulercx, stabilis hospitc, messe salor. Fama, lames mortis iinpetuosa placei **.
In vas quis figulus, fabricnra faher, in geuilurain Desolata jacel *' conctavi, mcesta cubili
Quis paler, in slipulam quis snlor arma gerat I Inculiat et lacrymas coniiniinre studct.
Ullio iion placeat tioi, sed uiiseratio; flccte DUIIIfliiit " in lacrymns, iiciat laineiiia, diacia
Jtidiciitin, misero parce, mederc inalis. llace tridiiana cibus, hic placet nbiquc cibo.
Peccavi, redeo, miserere, precor; miscrendi .. Moesiadie quarto Doniiiiuin rogat anxia, talcs
Jenipus adest, miseros le refovere tlecet. Eruclal, gemitu praepediciile, preces :
"
Heu palior, refoventis egens, abjeclio plebis, Nostroiuiii Deus *s aline patrum, libi sil beuedi-
Fabttla viciuis, ridiculosa lues! [cttiin
lleu videor verinis, iion homo, consuniere fruges Nomcn, sil libi iaus, gloria, regna, decus;
Nalus, vita nocet, postulo raorle frui I Exsilio via, vita polo, dux orbe Iiiccrna
VARI.E LECTiONES.
17profn&ornl, ibid. in marg. 18al. vitm. "al. Defert. ,0 Aplus. *• pro sole avscpvso, ibid. inmarg".
95vel perditione. **hoc est amicabilia sunl, ibid. in inarg. 8i ms. cod. alt. inserii nesrio; forlassis
nescia pro sequenli noscere. *• al. opent. " al. Inires in judicittm. " al. abjeciio. *• forlnssis post-
quam. " pro his. •*•al.se.Tii species. " nl. prcmiciure. Pi(ius vero signrficat prwlibcire, in ins. cod. alt.
iuarginc. " pro Asmo. ** siinile de vocc Maiisiin,3V cum alia rationc, vide" nptnl Liitheruiu iu prael.
Germ. super Daniel. cnp. 12. und sonderlich. nl. amore. 3* al. derhio. 1'orlassis T.i.osis. " al.
naturate,*3 formssis nalura, oiuisso comaie. 38 al. rrfcrt. " al iaboret. 40al. lalet. *' ai. sedet. ** al
defluit. sunctorum pater.
943 MATTHiEI VINDOCINENSIS 944
In lenebris, pelago naula, labore quies; A Laelificalprolis gtoria, prolis amor •••
Principium sine principio, sine line priorem
Temporc te series temporis esse stupel; Palrissare studel Tobias junior.Jiorti
** Delicias rosulae, leslificatur odor.
Spes sine defectus offendiculo, siue nube
Sol, sine desidio *• pax, sine nocie dles. Mcssis agrum redolet, radlccm virgula, fonlcin
Te colo, le laudo, voee, rogo, diligo, posco liinore, Rivus; messis agro, messe probalur ager .
Affectu, precibus, spe, pielatc, fide : Lampas luce micat, lux lampade, patris honore
Quippe viae libi judicium, miseratio, verum Praeradiat proles, prolis honore paler :
Sunl, verus judex es, miserere precor *6. In fructum renovalur ager, rosa priraula spinam .
Exsultas venia, non judich», pietate Festivat •*, redimit plnntula grata seneni,
Non hece; non gladius, sed medicina ptacct. Dum recolit prolem Paler et••• primordia sacra
Absolvas, preeor, iunocuam de caedevirorum, Indolis, emergunt gaudia "*, viia placet.
Objeclum *7 scelus hoc purificare velis; Bum sponsac memorat opprobria, gaudia mcrgil "
Nupsi non slimulo carnis, non amorc virilis Moeror ", amor vitac languet, obire sitit. .
Coniracliis **,rcmove crimina, parce, precor, Sic dubitat, sic mortis amor cum prolis amore
Parcc precor, quia mato pali discrimina vitac, Disputal et pugnet cum pietate dolor.
Quam famaj vilio sordidiore frui ** : Non sibi scd geniio gcnitor, vult vivere, quamvis.
Parce precor, quia toi patior discrimina viiae, Amplius esse negat, non ncgat esse paler.
lnleritu cupio conimodiore frui. Mors ei vita placcni geniiori, viia dolenti
Scrularis renes cl corda, Deus, palet omne Mors placct, a palre mors, vita dolenle ftigil.
Cor iibi, mcns loquimr, notificatur opus. Sic vitam probai et reprobal, negal, appelit, hor-
- .
Scisme, summe Patcr, immunem sanguine, cscde; [ret,
Nec voio, ncc volui commaculare fidem *•. Flagilal, infesial, eligit, odil, amal.
Sunt lua jndicia *', justissime reclor, abyssus Allegat pro morte Jolor, nalura perorai
Mulia, non htunanac:condilionis egeiit. Proli sic fiuital iuter ulrumque paler.
Florcs posl bicmem ", niel post nbsinlhia, risum Mors tamen hac ratione placet, quia pracmia rperat
Praeslas posl lacrynias, posl_lenebrosa jubar, Emeritus, sperat ccelica regna Palris.
Cur cecidere viri, scis, nescio : forle mariium Orbe peregrinus palriam sitit, ut pairis acde
Vis aliinn, salva virginilale, friii. Exsilium muiet, hospiliumque dorao.
Vitse mato statu.m labi, quam labe realus Sperata mercede ratus conlagia mundi
Fama labet •*, cesset pcena, realus crit. Q Respuii, ad coelumpracmedilatur iter.
Largitor veniae, Rex summe, salulis araator Ergo vocat natum, qui patris gloria, palris
Et dalor, objeclura crimen ahessejube. Est specultim, palris sollicitudo frequens,
Et inihi sola saltis, mihi sola medela; vel anfcr Ui puialopiaia de morte ratus •', vocata
Criminis objecla probra, vel addc mori. - Prole suae domui dispositurus ait:
Affligor, miserereprecor; defende, laboro; Nate, precor, mea jussa libens inlellige, pairis
Subvenias, crucior ; protege, laedor; ades? Expedil in facium fructilicare preces.
.Nescit abesse Deus in se sperantibus, aegros Nate, cavenda cave, seclare sequenda, relega •*
Visitat, etisos erigit, arcet onus. Crimina, vas mentis purificare stude;
linpelrat auxilium pielas, pia virgo perorat Spinis ct tribulis purgare novalia debel'"
El senior, redolenl cordis in ore** preces.; Qui serit, ul seuieu fruclifrcare queat.
Est acccpla Deo praefata querela duorura Purga vasa, nisi purges, liquor oranis acescit
Fiunt vota, salus unica, plaga *° duplex. Infiisus, pereunl semina, messis obit,
Ccelo missus adest Rnphael, qui vulnera sanat" Cede nialis, cole virluics, sic floribus horlus,
Amborum redimat" 7 probra, propinal opem'. _ Messe redundabit area, spina rosi.>.
CAPliT IV. Spina polens desil venlosa superbia, morum
Tobias Domino grates ait, ut iiiorialur, Prodiga, uequitiae fomes, origo necis.
Crcdil apud Dominum praevaluisse " preces. Ne sil avaritiae fex, cui sua deesse stupescit
Displicet haec mors grala patri, quia gaudia prolis Copia nuda, sitis ebria, plena fames.
Disculiet mortis perniciosa <lies. Invidiam fugias, quae nata nocere, dolore,
Quippe pater prolis vernat" pietate, dolorero Laela, dolel laelis, commoda vLa prcmit.
VARL-ELECTIONES
ai. labe. al. dtstinclio. *6 al. »iei. *' objecta, sicque praecedens coma hic inserendum esset.
al. contactts. »»al. premi. »°al. manum. " fertassis omissum est 0. , *»al. " in ms.
cod. oicitur lioc verbum aniiqiium. ** al. honore vel odore. " al. hyemes.
*• al. sanet. " cur non re-
dtmit. *9 pmna.
ai.convaluisse. al. vernal prolh. •• al. honor. 61Hic non modo prolixus excursus sequilur,
sed et am in alt. cod. ms. exsiabnt: Liber secundus de •» pro omal. •* al.
ai. glorta. •• al. mwror. •• al. « informatione fitii. patrh.
mergit. ms. cod. aller : certus de 6»
morte. h. e. expelle ibid.
ai. aecet.
945 LIBER DE TOBIA. 916
Respue Luxuriam, quaeprodiga sanguinis, hostis A Carne, superstitio daemonis'.arma gerit.
Esl animae, fragilis carhis amica nocens. Mundus avarilia lentat, caro saevil hiatti,
Parvulfls ad petram furor allidatur, ut Ira Luxuriae lalram daemonis ira premit,
Sopita pcreant schismata, regnet amor. Prodilor est animae daemon, seducitocellos
Nunquam crede Gulae, cui Crapula servit, obedil Mundus, adulatur renibus aegra caro.
Gustus, adulatur suavis in ore sapor. Mundi sperne rolam, caro contineat, cote loto
Effugias avidae meniis"contagia, vilae Corde Deum; tria sunt lela, medela iriplex :
Taedia, divini muneris eslo memor. Carnera frange, juvat; carni blandire, minatur;
Sis humilis, largus, castus, miserator, abundans Ilancafffige, favel; huic famulare, necat.
Pace, modo vitae munere plaude Deo. _ Sunl famulaecarnis *"tres : lubrica lingua, soluti
Insere virtuies, decisis senlibus, horlo Renes, ingluvies ambitiosa gulae.
Purgato poterunt fruclilicare rosae, Renes vana petunt, guia devorat, ebria lingua
IIoc precor, hoc jubeo tolo conamine, tola Palpitat el currit liberiore rola.
Ex anima, loto dilige corde Deura Esl duplex hominis molus : caro, spiritus, alter
Ul Iegi faveas libi, sicut ameris, araelur Alterius pretium depreliare studet.
Proximus, ex priino pendel amore seqttens. B Spirilus est sponsus, caro sponsa, domesticiishosiis,
Sabbatha devotus recoles 70, ul praecipil alma Sponsum sponsa premit proximiore dolo :
Lex, servile dies fesla relegat 71opus. Miliiat 88 adversus animam caro noxia, sponso
8Topem.
Ei patris et rnalris potiaris honore '*, lenoreui Sponsa nocct, sponsae sponsus amicat
Vilaemultiplicat hac pielale Deus. Haccnoeet, iste.docef; liaec deslruit, hicslruit, isie
Non iuterficias "; nunquam moechabere; furtum Praemiat; haec cruciat; haec premit, ille gemit.
Nonfacias "; falsum lestificare nihil ", Si rerum •* jubar inspicias »»,est spirilus Adam,
Non cupidum faciat aliena pecunia; nullair . Eva caro, sponsi perniciosa comes.
Bamnis alterius luxuriare decei, Eva nocensAdae pomum praesental, araicat
Sponsam non capias '-• quam duxit proximus; imo Blanditits, palpal raiinere, fraude nocet :
Floreat illaesusproximilatis amor. Alludit •• caro spirilu, blanditur, inescat,
Haec legls praecepta decem, nisi fallar, habere Palpat, adulalur, potliciiisque ligat.
Ex palrura velerum iradilione poles. Quain caro spirilui dat, deleclatio poraum
Haec aliis facias, quaescis libi commoda, nulli Esse potest, pomum mordet avara caro.
Fac, quae facia libi perniciosa times ". In ponio tria sunt: odar J1 el sapor •* el color •*,
Tres reor ancillas operis congressio quarum C .-..'. [iino
Ta
Quodtibet7* in fruclum fructificare facit. His Iribus allicitur arabitiosa caro.
Tertia, si desit, aut commodiiate carebit, Laudis oJor, taclus sapor, el color oris
Aul semiplenum destiluelur opus Sunt in carne, quibus illaqueatur homo.
Quidquid agant homines, prior esl ancilla voluntas A morsu velito mors dicilur, omnia mordens,
Proposili, facti pratvia, inenlis iter. Nominis exponens ** significata sui.
Haecinter socias prior csl operique sororum Pone mcrumque " el talos, caro clarailal, audit
Primum'praefigil officiosagradttm. Et dolel offendi spirilualis lionor.
Inde secunda subit- consulta liceptia, quidqtiid Spiritus exclanial: crucilige rearn, crucifige
Expedial licito conciliare studet .- Carnem, lempla Dei deslruit a?gra caro.
Terlia proposili consummaiura facullasB0 Spirilus expugnat carneni, ne sponsa niaritunr
Supremam satagit conciliare manum. Lacdat, et iniligai collaleralc raalum,
Haectria, quidquid agas, cole, concurrenlibus istis Est carni cognata Venus, jaclaniia, fastus,
Quodlibei humanum fruclilicahil opus. ' Ambilio, livor, crapula, rixa, dolus.
ESfugetres hostes animae, versuiia quorum D Ventre saginaio Veneris suspiratad usum
PerVersis triplici perdilione nocet. Carnis 9*amica caro, carnea membra pelens.
Tres hostes hominis : daenion,caro, mundus acer- ' Victus sobrietas dat grata remedia Iuxus
[bnnl" Et veneris : paucis ulcrc, luxus obit "
Insidiis fructus spirilualis obit *', Spiritus excludit vitium carnale, propinat
Est caro defeclus ancilla, sophislicus hostis Vitara spiritui morlilicala caro.
Mundus, apostalica " daenionisira riget. Asseritut Salomon, lria sunl, conftisio auorum
Mundus spondet opes, regnal connala 8» volnplas Excludil fragiles cominodiore domo..
VARl^E LECTIONES.
'•al. recolas. 71 al. relegel. " al. amore. " al. interficies. 7* a|. facies. " pro nihil; ul alii
quoque scripserunt.. T6 fortassis cttpias. 7T al. caves. 7S al. Qumlibei. " al...factum. "al.
volunlas. " h. e. corrumpunt, ibid. 8»nl. opes. "' al. apostalici, •* al. cognata. **al, carnh famuiw.
" pro laborat. Sed in alt. cod. ms. est Mulcital. 8Th. e. ibid. seu amice.invital. e8al. verum.
•' al. expedias. •• ibi et hic implorat,
91al. colou " al. ac odor. " al. sapor, sed aller ordo
subiniellige «/, sic.
niox rcpelitum. '* al. exponit. " at. merum vcl meltim. n at. ventrh. " al. abit.-
»17 MATTIUEI VINDOCINENSIS «48
Haeetria sunl: Fumtis aqun stillans, noxia conjux, A Lnus divina juvat, labiorura sit »' labor liospes,
Sub palea graniun spirituale laiet. In reliquis-**siudeas magnificare Deum,
Est aqua consuetum scelus, ignoraulia funuis. Lubrica forlunae, non le premat alea, vivas»
Conjux esse potesl" nata nocerecaro. Major in adversis, prosperitate minor.
Nate, precor, dissuesce malis, cole dogmata, car- Qnanlo major cris malis descendere, vivas
[nem In magno minimus, in daminante clienS *'.
Refrena, tria sunt tela, medere tribus »*. Ut '* tua sis pronus, ad proxima comiiioda " sup-
Septem slerne Deo quac sunt odiosa, siipre- [piex
[niiiin ,0*. Alterius plausu, plaude, dolorc dole.
Detestaiur, habes ex Salomone fidem, Sperne malos, cole prudentcs, compcsce nbelles
Scilicet haec : Oculi snblimes, lingua dolos»; Da miserig, sontes respice **, parce reis' 7.
Sanguinis innocui caedecruenia mamis ; Quidquid agas, vitio nunqiiani '»• mergaliir ho-
Addilur his modis ' medilalio pessima ; proni [ncstas.
Ad mala discursu * liberiore pedes : Faraa lucro, rebus perficialur honor »».
Testis falsidicus, quain deieslahilc, conslal Sii tibi juris amor, liinor... *», pudor almus
Esse Deo, fralrum schismata sseva ferens "." »» Criininis innocuae simplicilatis honor.
Nrin in carne libi fiducia, carnem Sil tibi lex requies Domini, caro viclima, mun-
Comprimc, ne reprimat le vitiosa caro. [dUS
Si quis m.ateriain perpendil originis htijus* Exsilittm, ccelum patria, vila Deus.
Uude supercilium lollitur, unde lumor ? Sic bonus et redolens famae diiIcedine,morum
Est caro vas luteum, vas lamenlnbile , fenura Limpnde 31vita' dolet, raoribus orba mori.
Aridotum, fragilis glebtita, sacctis olens. Sis pius obsequio, facundus dogmafe, suavis
Carnis viia labor, carhis concepiio labes, Alloqiiio, stabitis nlenle, favore placens.
Menslrua putredo finis, origo lutum. Pax iram reprimat, fastum palientia, luxura
Sperma prius, modo * saccus olcns, posl verraibus Sobrielns, odium gratia, probra decus.
[esca Si quxralur honor, onus " intricalur 33 honori
In luniba ', qiiamqiiain dote supcrbil hoino. Quacris opcs, ad optis **, fructificare pclunl.
Es sapiens, marcel snpientin, morte rcdundaiis Si quacriinlur opes tribuas, ut oportct, egeno,
Diviliis ' lapsu mobiliore * fSuuiil. Dives opnm, fer opem; sic operantur opcs.
Es probus, exspirat probitas; es honesttis, boneslas c Si delectat honor onus 3*adjacel exigit csse
Labilur; es forlis, forlia morie jaccnt». Fructus honos " oneris 3T, fructus honoris
Rcgreditur 10cinis in cinerem, resolutio carnis [onus.
"
Monsirat prineipii materiate, lutum. Si qnceratur honor, ut onus restringat houoris
llosles ne limeas, tna circumcidere debes Delicias, oneri compatiatur lionor. • .
Membra Deo, quod obest, einaculare " smde Nubat honos oneri, ncc onus blasphemei " bo-
Ne vacuuin videas, oculos avene, fenesiris [noris
Ne palulis morlis ingredialiir hiems. "
Praesidium, nec honor, diffileatur onus.
A labiisexpellc dolum, medilatio cordis Quacris opes, inopi fer opem ; venaris honorem,
Aspectu vigiiet, judicis " oret opem. Si quaeralur honor, ne fugiatur onus.
A lapsu diverte pedem ", vaga Itnnina flecte " Te non excrucial census, silis ebria, cujus
Ad -tacrymas, animam ne mojiatur, ama. Putlulat ex gustu mulliplicala famcs *•, <
Vas figulum laudare siudc, racns concolor ori In cupidis sitit ebrielas, praesenlia desunl,
Consonet ut laudem confiteatur opus. Quaerit habens, inhiat copia, plcnuseget.
Se laudi confnrmel 18, nisi verba " rhariles '• ' Heu quid pro croceis *l affectas stercora *' morum ?
- Verbis, verba-nocent frivola, fruc'.us obit.
rj Heu quid opes opibus cumulas, quid propria
Turtur nd cellas.'" rostrum defleclit in aetum '», [qtiacris?
Sermones sapicns fruclificare facit. Cum se nemo queat appropriare sibi:
Est laus sacra Dei, via vitac, ccelica vita Nil possessor habet, quia quisquis habelur, ha -
Laudaloris honor,,plasmatis Iiosiis oiius. [bcre
VARIiE LECTIONES.
•* al. Esse polesl conjnx. '* nl. dampnn meaela triplex. 10<) ulttmum. ihitl. ' al. cprdh. * al.
pro T
dhcursu. 3 ul. serens. *al.,«»t/e. *a\.post. 6 al. Jii tnmulo. al. Ditilih. * nl. liberiare. • al.
Marle cwdunt. t0 pro redigitnr. " pro principittm. " h. e. scindere, in nis. marg. " al. vindicis.
** al. pedes. " al. verle. 16al. confirmet. " al. sancla vel sacra. l" h. e. compleas, ibid. "al.
ascellas. Isltid **pro aiis. '• nl. actu. *l al. fil. *»scil. membris, ibid. »* lioc dislichon in alt. cod.
non exslat. al. ad. " nl. commoda proxima. " al. argue. »T al. reqis. " al. niuignam vitio.
"ty\.prmficiaturopus\e\honor. "inalt.ins.cnil.exsi/ii. * h. e. charilale, ibid. *'.il. Iionus. **i. e.
ji(»j[a(tir,'ibiil. '* al. onus. **pro onns. *• al. honos. 3*" al. oneris. Sicque liilerae iniliales quasi per-
ut
intitnlae, faclum'u'rohique in versibus sequenlihiis. h. c. deponai, ibid. 39 nl. diffideatur. '*• lla-c
disiiclia in alt. cod. Iransposila, et ibid. cxslal: Excruciel. *' pro cwlcslibus. *! li. e. mundqna,
949 LIBER DE TOBIA. 950
Nulla poicst, sc non possidet, ergo nihil A Si locus est, quando ** dalum, non respuc, quippe
Servit hnbcns liahitis '- ; nec habel, scd habelur ; Si fugis oblatum, retribuisse negas.
[avarum Donis dona dator, quiposcit, adulteral, insiat,
Ccnsus hahet; doir.ino pricdominantur opes. Fceneris aut speciem venditionis habet.
Jurc poli, non jure fori comraunia constant Da cilo, da gralum gratis •• ne gratia fiat
Omnin, libertas unica parque sialus. Ycnalis ; gralo munere gralus *• eris.
Jiire poli proprium nihil *»est, a jure forensi Denigrat dantis mora mcrilum : sed <tata raplim "
Improbus eniergil proprictalis amor. Munera plus laudis, pttisque favoris habent.
Ambilione paranlur opes, communio prima Gratius est jamjamqiie dalum, meritique noverca
Exspirat, parilas disparialn fugit. Esse solet danlis desidiosa raanus.
Cum ncqueas tuus esse, tuum nihil cst, suus csse Sic des pro modulo ccnsus, ne prodiga dandi
Nemo potest : ergo nihil reor cssc suuin. Virlus in viiium collaterale *8ruat.
Rcbus ab humanis excludit propria, clnudciis Largus eris dans digna dari, dans digna teneri :
Omiiin pugillo priinipolcntis houor. Prodigtis ut capias grata, nociva cave.
0 felix, sed felici felieior omni Parcus eris, rctinens qnae censes digna teneri
Quein sibi Priraipolens dcstinat essc stitim ! B Usus; avarus eris, dislribuenda lenens.
0 fclix qttem summus htbct possessor, haberi Prodigus excedit mensiiram ; largus honori
Sic polerit... ** proprietatis *»opes. Servil ; fructificat parcus, avarus eget.
Riirsus nil horaiiii propriuin permitiit habere* 7, Sit lua " larga manus , non prodiga ;~ parcus,
Mortis hicnis vilam tcrminat, icra rapit. [avarus
Morlis ad occursuin cessat posscssio, transit Esse cave; sprelo cortice grana metes.
Ad doininos, ct habens, ct quod habetur, abest. Pauperiem consulia regat prudenlia 80 paupcr
Servus avaritise sibi non doininatur, abutcns Succinta studeas sobrietale fovi :
Arbitrio proprio, proprietate caret. Pauper delicias fuge, pauperis exigit esse
Sic lua de *8propriant proprium, divina potestas Sttnpiicilas humilis ingeniosa comes.
Clatidens cuncia, jugum mortis amara lucs. Consule quid moncat rugosa 6Icrumcna, moneia?
Ciini propriura nihil esse scias, el danda facultas Nescia, jejunis faucibus acra peiens.
' llsec tria displiceant : lasciva senecla, coacta
Qtiemqne relenta noccnt, parliculata juvanl.
Dispensa quod habcs, ut consutit usus , ad usum, Latria 6»,pattpcries deliciosa pelens.
Non ad avaritiae pabula coufer openi **. Paupertatisonus honor cst patientibus; imo
Da nudis, da pauperibus ; le pinguibus uti " Semina virlulum commodiora facit.
Non decet **, in membris esurienle Deo. Non defecuis opum, sed desperatio confert
Quaiuor haec coguata datis sunt, causa, voluntas Pauperiem mentis deficiente s'.atu.
Danlis; cui dedcris, maleriesque dati. Non rerum cumulus sed sufUcientia mcnlis
Cui dederis, sit egens ; te cognoscenle, voluntas Ditat; sufficianl paucula",dives eris.
Gratia , materics propria, causa Deus. Da Domino grales in pauperlate, grabalo •*
Aflectus paril afTcclum, non aspice quanlum, Sijaceas celebra sospite mente Deum.
SeJ fuil ex qtiauta sedulitale da'.um. Spe Iucri Dominnm noli rogilare, videlur
Non libi quid dabilur, sed cnr, intellige : so- Gratia venalis emolumenta petens.
[luin Ul nos pro nobis amat, amplexalur, amari
Sola vomntais foriiia monetat3lopuS Se pcr 6» se Dominus vull, non amore Iucri.
Obsequio refovetur amor, quia verus amicus Da Domino grates "* jucundo tempore, lauda
Danlis iu effeclum "% non datione paict. Turbine forlunae flebiliore Deum.
Noiiiiunqiiam fuge, quod dabitur, susceptio' doui Laus merilum damnat, dilata noverca favoris
Arbilrii vendit liberioris opes. D Est mora ; lolle moram, nec moriaiur amor
Saepe repuisa juval, nocel impeirare, rcpulsa Si bona cepisti, Domino praestante, malorum
Liberat arbiirium, munera sumpta lig.mi. Arlieulo noli insimulare °6 Deum.
Yendilur arbitrium, duiu vivitur ex alieuo Fac ul amcris, ama quos fructus amoris amicos
Sumplu ; pane tuo vescere, tntsis " cris. Praedicat, et bravio ", dignus amofis amor.
VARt^ LECTIONES.
*3al. servus ambifonis homo. v* pro nihil, ul alibi sacpius, et apud Leon. Areiin. in epist. ut mo-
nui in poslfat. niei discurs. De liomicid, num. 10, p. 101. **deesl vox qnxdam, ut sensiissil: Sit pos-
sunt omnes. *6nl. prospeiilas. " promittit umare. *8 forlassis te; nul'deproprianl pro desiiiuuni. *'al.
opes. " pro iitraqiic voce in alt. co.l. exslal : Dedecel. st h, e. designat, indicat, osiendil, iil. supra da
filio simili-er loi.uliis. ** .il. affeclum, foriassis affedu. " al. liber. "• f. quandoque. In alt. cod.
exslnt plerumque. m al. gralis gratiim. 60h. c. acceptus. " al. merilum daniis moru, fciclct repenle.
*8 i. e. oppositnm q. c. rcgione, " al. tibi. c0 nl. palientia. 61 h. e. vacua indigeal, ibid. in alt. cod.
" h. e. Dei cult s, ibid. 63 pro lccio, -iit supra : jiinclo Psal. XLI, V. 2-4, 6* al. pro. 6li al. laudes.
66 nl. dissiinttlcirc. In niarg. lal. ms.
pro incv.sare. 67 h. c. prwmio ibid. a Creco BpuSstov,ctrjiis illud
corriiiiluni est. Mart. in lcvic. vhilol.. vcrb. Urnbenm
MATTH^I VINDOCINENSIS 952 (
951
Fructits amicitiae redimil dispendia vita? A Est gravius meritum poense,quam poena, necari
Flebilis, exsilium gratius esse facit. In crtice, credo minus quatn meruisse crucetn. ,
Famosos reeoles mores so infamia mortis
Estsine melle favus, sine messe seges, sine fru-
[ctu Est species, sepelil fama sepulta decus.
68 Sarcina dedecoris damno praeponderat, omnis
Arbor, amicitiae eonjuge vita carens
lionesti Est gravitas famae perdilionc minor.
Dulcis aniicorum vernat congressns, Non credit tituiis fama, te consule, crcde
Nulla superfluilas fcederis esse potesl: sibi fama favet.
Menti, vera canit mens,
Sis piacidus placidis, recolentes te cole, juslo
Fama citat taudein, laus pracmia, praemia mentem,
Justa relaturo gaudel honore fidcs. .
Mens studium, studium dogmata, dogma decus.
Sunt in amore gradus tres, triplex gralia ; fundal
Doctrinac praeter pater est usus, doctrina scholaris
Prima, secunda fovet, tertia firraat opus. Intercisa perit, continuata vigc*.
Fnndat origo, fovet progressio, fcedus araico Pullulal indores 81 natura-8* labore rainislro
Obsequio solidal coiilinuata fides. Virtutis, requies confirmata nocet.
Prima seril fccdus, rigat altera, terlia messem Est anima? cullura labor, caro nuda lahore
Siccat et horreolo conlinuare e" sludel. B Est sterilis, spinis obsila, messis inops.
Nulritura triplex tenero tribuatur aniori Ex requie serpit pestis saevissima Iuxus
. Te duce, ni7* foveas semina, messis abit 71
Anniger, el fafnas prodigiis, hostis amor. "'
Fcedus alit moruin par gralia, par studiorum Est amor injustus judex, adversa maritacs
Usus, in obsequiis alterutrala fides. Rerum naturas degcnerare facit.
Quinque, precor, famulos rege, quos natura niini- Consonal anlilhcsis in amore, scientia nescit
Stros Ira joeatur, honor sordet, abundat8V cgens.
Usibus IuinKinisoffieiosa dedit: Pa-obra probant 8°, reprobat laus, desperalio sperat, -
Visus, odoralus, auditiis, taelus, amicu» Spes m"eluit, prosunt noxia, lucra noceiu.
7»
Gustus, ventris opus ofliciale gerunt. Annietas in amore sapit, dulcescil amarum-,
Si quis adulaiur sensus, ne crede maligno »
Vernnl hieras, sudani frigora, morbus alit.
Saepe minislerio servus acerbal herum : Ne noceal, carnem compesce labore 86; labora* 7,
Curporis excubias dum servat visus, abutens Languescit vitium; nil age, raorbus adest
OfJBcio,mentem vninerat, urget herum.« Nostrorum sectare palriinVvesiigia, patres>
VLus obesl, ocutus legatus amoris, aduller Quae coluere cole, quae docuere doce.
Menlis, opes animoa depreliare studel. ^ Sunt assistrices doctrinae quatuor, harum
lnterius Babjtonis " opes, redimicula7* mundi Gonjiigio studium fructilicare solet.
Nuiitiat in mortis damna fenestra " patens. Prima perit natura, quod ingenium fovet, auget.
Carnera deliciis corrumpit, inebiiat, inde Yis cxercilii, perficit usus opus.
' Prodit amarus
amor, prodit amara lues ", Est incullus ager, sed fertilis, artis egentira
Nonnunqnam nocet audilus, dum percipit auris Ingenium, sludii sedulitate carens.
Non credenda, fides impetuosa " nocet. Est sleritis, sed cultus ager, studii iabor cxpers
Tactus adulatur ", fallit, dum vendil amanli ingenii, jungas haec duo, messis adest.
.Plana superficies quae scabiosa Ialent.- Cansule doctores legis, disccde malorum
Gustus edax ventris venalor, praedo crumenae A convcnliciilis, concomilare bonos.
Irato vacuas increpat ore nianus. Ut de melle favum, neclar de nectare, rivum
Ljedit odoratus minus his sine crimine sensus De fluvio, radiura de radiante metes **.
Hic sibi collatis fralribus esse polesl. Ut granuin de messe tibi,de fonte sahibri
Hos famuloscogas iibi dcservire, ministri Pocula, de docta dogmale 89mente legcs ••.
Impcrium doraino dedecus esse solct 79. Plaude bonis, fuge pravorum consortia, labcm
Sil libi vila decens, discretio provida, justinn D De pice traclata " contrahit aegra manus.
Consilium, stabilis aclio, faraa niiens. Ut Domino placeas, noli peccare, relega
Est famaepreliosa fames; si fama Iaborat Peccatum, veniam posce, beatus eris.
Vita labal, pretium labilur, algel honor. Da miseris, polttm silienli funde, molestum
Cr.iiitisest merilum famse, quara fama, poiiri Laetifica, parcus semine9a, pauca metes.
Impcrio minus est, qtiam raeruisse deeus. Est ancilla Dei simplex f3 elemosyna morlis
VARIJ; LECTIONES.
w h. e: copulalione, ibid. 6*al. conciliare. al. 70tu vel in. 71nl. obii. T» h. e. itctturale, ibid. " h.
6. confusionh, ibid. T*i. e. ornamenta,' ibid. " scil." oculus, ibid. 80" h. e. perpetua mors, ibid. TTscil.
81 scu. scientias,
eredendi, ibid. " al. adttlatar, omisso commate. al. polest. al. mores recolas.
ibid. ' "h. e.. naturale iiigenium." " pro conjungens. 8*at. hubundat, ul alibi honus pro onus. •• h.
e. laudftnt, ibid. •'al. dolore. sed lunc comina adjiciendum, vel forlassis repetendum, labore; ul
mox, Pqtrum, Patres. 88 metas. " al. dogmata. " pro callians, ibid. 91 al. contracta; fortassis con-
tw.ict.'•' al. parcens semina. ' 93 al. supplex.
853 LIBER DE TOBIA. 9Si
Anlidoliim, veniae porla, salutis iter (50). A Mors parcil reprobis, defloral fiorida, quippe
Disputal adversus dnutis peccata, perorat Venlis erigitur spina, roseta jacetT.
Actori, redimit probra, precalur opem . (31) Matris honore frui sludeas, malrem cole, pro-
Peccalum mors esl nnimae, mors debita poena
[lem
Peccati, sana vulnera, morbus ahest, Expedit in matris fructificare decus.
Cordis amor manibus praeponderal, hoslia grnta Post palris exsequias, defuncta malre,
Est humilis Domino spirittts, ara placens. paterno
Maternum tumulum continuare stude.
Dn, quod araas, si qnid deposcil amicus, aniariim Expedil ut quos una lides, quos unit amoris
Miiniis ni dederis'*, nulla petila feres. Inlegriias, lumulus dispariare negal 8.
Est, dare, lactiliaevox, verbum nobile, verbum Esio pacificus, fuge jurgia, vincula pacis
Mellifliiuin, danlis gloria, danlis Iionor. Ccelica sunt aniinae pabula, corpus alunt.
Esi, rogo, vox iniseri, vox importun.i, pudoris Plaustis alit gentes, gens gnudia, gaudia pacem;
Prodiga, meeroris ptena, favoris egens Pai requiem, requies semina, semen...».
Debila solve, precor, largire rogata roganti, lleu! vilam gerimus inopem, liineaiur amica
Si poleris, superat munera menlis honor. Menle Deus, curaulus prosperitatis adest.
Da , dabitur: dimilie, libi dimittel opimus 9* B
Argenti consanguineo bis quinque Gabelo.
Judex, consimili semina lance metes. Fili, chirographo teste, talenla dedi.
Sparge dapes, operi nudos, cnpul accipe menibris Mansilat urbe Rages Medorum, vade, reposce
Hospitibus, sepeli corpora, vive Deo. Debila; chirographum redde, pelita feres.
Sperne matignanies, sapientes consule, pravos His accede pairis monilis 10te credere patris
Non " reprobes 9T, necte magnificare velis. Consiliis, pietas intemerata jubet.
Solve laboranti lucra, merccnaritis ornnis Vive, vale; valeas cura vencris ante tribunaf
Debe.l promerita condilione frui. Judicis ll in patria " gattdin patris habe.
Solam solus ama '• sponsam, solam cole, soli CAPUT V.
Huic sociaesolum le sociare velis. Sic genitor, cui progenies devota favorem
Non caputimpinguet oteum peccanlis el» 9 aures Exhibet, assensura commodat, Tsla refert:
Si quis atlulalor lactat 10°,omtlte fidem : Pro modulo, paler, selatis, parere paratus
Si quis quem ' reprobat, discernere te decet, uirii.ii»i Sum tibi; quod suades approbo, jussa sequor.
Hoslis, an invidus, an ambiliosus adest. Si nescis, ignoro vias, ignoro Gabelum,
Ambilio, livor, odium, tria sunl raala, quorura Q Vix dabit ignolo quas tibi servat opes.
Fautores-* facili credulilate nocent. Cui genitor: Noti certis dubitare, recedat
Hoslis si reprobet hostem, ne crede, furorem Pessimus in dubia sorle prophcta timor.
Exercere suum, te mediante, cupit *. Ne liineas, solvet tibi depositarius " omne
Invidus ut noceal aliis sludet; aut sibi soli, v Deposilura, reddel debita, tulus abi.
Aut prodesse suis ambitiosus amat. Viso chirographo reddet quaesita, Viarum
Sic famuli merces * perit exspectala, potenles Ne seducaris schismatelv quaere ducera.
In famulos armat perpeluosa fidcs. Jussus abil, juvenem videt, obtatum sibi formse
Solve libens morlem, nc desperalio vilae, Dolibus insignem; laelificatus ail:
Prodiga te raerila proditione preinat. Ciijiis es, o " juvenis? Raphaet sic : Israelila
Mors properat, fuga nulla palet, mortale Iributuin Sum. Pucr huic : Rages nolificabis iter?
Solvere nalurae lege tenetur homo. Huic Raphael: Via nota mihi palet, aedeGabeti
Suscipe judiciuro Domini, prece simplice, rebus Mansi; si ptaceat ire, redire, veni.
Dispersis, humili corde, limore, fide*. Nosco viam u, Rages urbs est, sita monte vocala
Quis fugiat patriam miser exsul? patria cceluin, Abalhanus"; novi quo properare paras.
Exsilium mundus; hic mare, porlus ibi. I» Quem videt, ignorat puer, ignoral Raphaelem
Ex hac valle gravis cursus, via lubrica, jugis 8 Esse suae comilem, quem rogat, esse viae.
Anxictas, tempus mobile, vita brcvis. Angelus angelicas doles occultal, obumbrat
'
VARI^; LECTIONES.
9* al. Ni dederis mertto. *> 9eal. »e. ,T h. e. vUipendas. 9S al. sohis ama solam.
pro
»• al. ad. 10° al. laciet. ' al.' oHem optimus.» al. (aclores. * al. sitit. »al. mentes.
quis. al. ralo. pro
assidua, ibid. 7 al. jacent. * al. neget. 9 DeeUvox qiiacdain. 10al. His montlis accede patris. scii.
Dei, ibid. " h. e. cwlo. 13imo muiuarius seu debilor, in rei verilalc et de jure, jiixlnque lextum et
verba seqq. '• h. c. divhione. " al. vias. " Luthero dicilur Ecbatana.
"^o oinissum in all. cod.
NOTiE.
(50) Sed quae de eleemosyna lam in iexlu quam flectit ad
(51) llic demum auclor suiiin excursunicodex
glossa diciintnr, sanum capere debcnt scusiim ex patris monila in texlu reperla; ceu ipse ms.
lihris S, Scripturac canonicis ct inierprelib since- in marg indicat.
rioribus.
953 MATTH.4SIVINDOGINENSIS 936
Effigks hominis spiriluale jubar. A Gaudct, spes redilus gatidia praeessc f.icit.
Qiicm nalura leval 18 piclas inclinal, lionesii Progenies, paier, allerutrant " suspiria, proles
Forma ministerii pensat honoris opes. Pairis aniore gemit, prolis araore paier.
Sic radium iiubes obnubilat, ttinbra lucernam, Pneparnt ergo viae coudigna viaiica pnlris
Sic latel angelicae nobilitalis apex. Cttra, Deo graies mulliplicare sludct.
Sic praeceptoris non immeraor angetus, esse Digrcssus, Ave, geminal puer, oscula nnto
Vull minor obsequio, condilione prior. Ingeminal gemilu flebiliore pater **.
Ad palrcm maturat iter puer, omnia narrai In lacryinis animam **dispensat mcesta seneclus
Vfsa, jubel juvenem laelus adesse paler. Patris, quippe pater degenerare negai **.
Procinctus Raphael venit, intrat lecla, salulal Clamal: Eril" Doininus vobiscum, vos comiletur
Paircin progrediens exiguosquc Jares ", Angelus, et vigili sedutiiale regat.
Diccns : Sil Doininus ypbiscum, verba salutjs, Danl paler el mater lamenta, salulat ulrumque
Obstupet anxieias obtencbrosa scnis, Filius; hinc abeuni, nggrcdialur *7iter.
Ciecalus lenebris languens, sqiialore grabali-", Hanna *• parens ruit in Iacryinas; lamenla, qne-
Sordidulus nescit, pultulat unJe salug. [relas
Anxitis el rogitans raorlis compcndia, vitaa lngeminat, matrem dissimulare nequit.
Flebilis, horrescit dona saluiis opem. Qui.prxsens placuit, abscns exasperat, instat
Sic querilur : Fluil J1 unde salus misero niilii, Quo praesenle fuit platisus, eunte dolor.
[cujus Matrem malris amor redolet, cum conjuge trislis
Poena quies, mors esl vivere, vita mori. Litigat, ut pielas ofliciosa jubet.
Heii! mors pigra venit, nec pervenit, est niibi vita Ileu nunquam fuerat" quaesila pecunia, cujus
Mors melior; lenebris lugeo, posco mori. Causa prole paler orbiis es, orba queror *•
Iluic Raphael: Spera Domini suffragia, spcra Cur abiil mea tola M salus, raea cura, seneclae
In Domino, Dominum dilige, sanus eris. Praesidium, malris gaudia, matris honor.
Esl pieias pragrata Dci "* praedulce flagellun) Quod nobis aberat, rediinebat gratia *' prolis
Virga docens, vulnus utite, suave jiigum. Paupcricm fugit hoc effiigienle salus.
Verbera sunt palris, velui vcrbera gra:a, medetiir ' Praesens delicias cumulabal filius, omnis
Vulnere, vuliieribus *» mulccl ainorc, doiiiat, Anxielas, viso prolis honore sapit.
Elimai, recolit ", ligulus sua vasa, flagclhu Sic gcnilrix; gcnilor Ucryraas casligat, amicat
Qiias recipit, medico vulnerc, pastor oves. C Biandiliis, gemilus Iuxuriare velat.
Tunc senior: juvcnis bone, dic mihi, quie sit origo Ne limeas, desiste queri, reor, angelus alli
Sangiiinis, unde ge.iuis contrahis, ede, praccor. Consilii, pueri concoinilatur Her.
Cui Raphael: Quacris.tibi, lnercenariub an sil **, Dticetel adducel Deus huhc, sospes remeabit
An satis-cst ejus notificaregeiius; Natus, et incolumis prospcriore gradu.
Vis audire? vocor Azarias, Ananiae Cessal ad hanc vocem malris qucriinonia, fletus
Filius, Incc animo solliciludo cadat. Casiigal,lacryinas ierrainat, ora prerail.
Exaltare suas dotes negat angelus, irao CAPUT VI.
Providus hac sepelit calliditaiegenus. Procedunl comitespuer, angelus; hoc duce felix
Tunc supplex senior ; Non irasceris ** amice, Hoc»' socio, puero dux, Raphaele puer.
Quod volui gcneris condilione " frui. Se tniuo duclore puer Raphaelc niinistro,
Si placeat Ragcs naium perduccre, pracsta Se Domino *'ne:cit sedulitate regi.J
Consilium »8, piiero consule, confer opem, Pascit ulerque yiam verbis, collega lidelis
Ne dubila " dabitur merces condigna, laboris Ei cuslos, satagil praByiusire comes **.
Antidotuni, re, me restitiiente, fcres, j. Ambos prima dies prope Tigrin ducit, in amnem
Ad Medos pueruin ducas, exoro, reducns, Tobias properal mundificare pcdes...
Pltts pelo; plus reditus quaui via prinia placcl. Piscis adesl, pedibus iminersis el instal, Iiialum
Sic Raphael : Quod poscis, adest, rae praeside; ul devorat* 8 ore pedeni
Ampliat, patuto
[frelus, Clamilal: Me*1 piscis, lieu! devoral **; cxlrahe,
Me duce, lulus erit, me comitanle lutus *». [suadet
"
Flet genitor prolis digressu, praeside lanto Angelus, exlracto pisce medela palet.
\AR\JE LECTIONES.
18al.jtifcel. •'h. e. ibid. " pro leclo, nl supra. *• al. Flual. " fortnssis Deo. »* n!,
domos,
verberibus. ' **al. el recoquit. '? al. assil pro ndsit. " al. irascaris. " al. ediiione. »* al. Prmsidium.
19al dubiies. ,0 al. ratus. " al. sobolh. " forlassis allernant. Germ. : Eius vom ander, odcr beide
gegen einander seufftzen. " &\.senex. '* al. lacrymas animum. " al. neqttil. *' al. eat. " al. aggre-
tliuntur. '*' al. Anna. *• al. [uerit. *° al. ;>are»/s, vel mciler, scilicet ego. *' al. sola. ** al. gioria.
*' al. Hic ;
sicque foriassis legendum : llinc socitis. ** al. Domini. *• a'l. canis. *6al. devoret. *Tai.
lleu, forlassis. Ne ob seq. vcrbum. Ei tunc pro Heu poncnduin Me. *8al. devorel.
957 LIBER DE TOBIA. 958
Extrahii angelicis moiiilis, excntcral, iude A Indulget nox quarta ihoro *Tspe prolis habendae,
lntestina rapil seduliiate ducis. Non Veneris; monitis crede, medela daiur.
Eligit, explorat fel, cor*,jccur, hacc tria sumi CAPUT VII.
Providus insinuat angelus, ille favet. Angelus hacc; puer obsequitur, Raguelis in 6sacdem
Quod piscis superesl deiibutum satc, vltse Angelicaemonilu sedulitalis eunt.
Suflicil, usque Rngcs perficialur iter. Occurrii Raguel, jucunda fronte screnat
*9 0
Luce seqnenle die rcdiiniiiilS faslidia verbis Hospitium, faciem purpurat oris honor.
81
Altcrnis, rogal hic a Raphiiele puer : Hospitis arridel non hospes graiia, plausus -
Di -, Aznria frater, nobis " de pisce reponi Ilospilis bospiiinm 6* gratius*sse facil".
Qux suades, aliquid utilitalis *3 habenl? Ilaerel 71 in aspecluT! pueri, dijudicaf oris
Augeliis htiic : Non vana rogas sed seria, jlissi Effigiem, lanln gratuilale slupel.
Servari tria.quac commodiora scio. Qtiod TJprolis facie, prolem T* prognoslicat, aroor
Pariiculam cordis adhibe carbonibus, omne Fronde patel, legilur" prolis in ore pater.
Daemonium,ftimo subvenienle, fttgil. Posl ait: Hanna soror consobrino Ninivilaa
Fcl prodest oculis, fellis medicamine morbus Hic quantum simili consonat ore puer.
Omnis abest, oculos obienebrare potens **. Posl ait hospitibiis : Mihi, quaeso, pandite veslra
Luinina fel sanal, virtus promiscua cordis Quaesit origo, mihi noiificateT 6 genus.
El jecoris, pttlso dacmone, pracslnl opem. Angelus huic : Nos Neplatia TTsumus ex Ninivilis
I.;:le puer loqiiilnr: Ubi vis inaiieaiiius in isla Capiivis, voluit nos superesse Deus.
Nocie; lua refcrl dicere, jussa sequor "". Sic Ragtiel: Nunquid Tobinm grnlia vestra
Angclus hiiic : Ragucl prope mnnsiial acquiis ho- Noverit? Ahgelus<huic : Novimus ambo viruin.
[nesii Urhe, tribu nobis Tobias proximus, isle
Cullor **et affinis proximitate iribus : Tobix pucr et filius; adde fidem.
Cui patris scrvantur opes, huic tinica vcrnat His sibi narratis, Raguel slupet, oscula laelus
Nala dccens, palris gloria, patris" honor. Dnt puero teneris fletibus ora rigat'.
Ilacc libi debetur; hanc posce" 8, paler dabii, imo Gaudia tcslatur verbis : Benedicliq, fili,
Hac uxore metes prrcdia, rtira, domos. Sit tibi iniilia, precor, perpetuumque decus.
Tola palris libi debeiur stibslanlia, dueas Ex s;icro genilqre satus, queni voce faleris
Hanc, moneo. Puer his obsiiipefactus, ait: Et fncie, simili simplicitale placens,
Atidivi, sic fama refcrt, fuil hacc data scplein Q Ilscc diceiitc viro, lacrymis exubcrat uxor
Sponsis, daemonio morlificanie jaccnl. Anna " pro fletu filia sacra " raadet.
Si patiar simites casus, ulerqiie parenii lnde domum videre jubel 80,destidat in usnin
Unicus, hos conslal, me morienic, moVi, Obscquii celebris Anna, puella, paler.
Augclus huic : Aderunl libi grala remedia, gratiim Fercula festa paranl, aries maclalur, honore
Anlidotum, monttis' 9 percipe 60luius eris. Hospitii, cuinulai prandia menlis honor.
llos daemon perimil qttos deleclalio carnis, Cursital huc illuc Raguel, discunibere laelus
Non sobolis, stimulal virginitate frui. Suadel ulrumque; puer inficialus 81 ait:
Quisquis sicut equus c<aut raulus gaudet abuti Non epulas sumam vel prandia •», donec
Conjugio, carnis victus amore pcril. Quain peto des natara conditione lori.
Yirgine non (acta, tribus ora noctibus, insta Miralur Raguet, seplem periisse revolvens.
Votis vota, preces accumularestude6*. Ne cadat hic simili perdilione timet.
Prima nocte jecur piscis combure, fngabis . Dtim dubiiatdare, quod petilur, sic angelus: Oinnem
Daemoniiim,jecur bac commoditate juvat. Poue melum , dabit his libi prospera quaeque
Nocte sequente Deo fundas •* suffragia, possis [Dcus.
Ut palriarcharum religione frui. D CreJe, rescirvaliir puero tua filia, sola
Terlia nox fruclum dabit, ut benedictus honore Soli debet eiS3 virginitalis apex **.
Multiplicis6* prolis frueiificare queas. Tunc Ragucl : Dorainus geniilum, lamenta, que-
Has lres excubias cole, ne prurigine carnis [relas,
Victus, qnam meluis proiiiereare neccm. Ul reor, admisit, convaluere preces.
Sic nge, fructus adest, divino6S amore Assensit prccibus Domini miseratio, scplem
Sic lua virginilas 66camc carere caro Stralis, hunc voluil fructificarc Deus,
VARI^ LECTIONES.
. 40al. diem. *° al. redimit. 81 al. hwc, ei al. Azarias [raler de. "3 al. commodilatis. sv nl.
poles. S5nl dicta sequar. S6al. custos. "Tforlassis mairis; ui infra cnp. x. " al. pro ntraque voce:
deposce. S9 al. moniitts. 60f. perfice, ibid. 61vide supra cap, 1. *»al precor.
•' an vox debel vel similis fuerit, difliciljs lectu est.
6a al. [itndas. '* iil.
muliiplici. 68al. virginea. 6Tal. thqrttm. " al.
ad. c» nl. offlcium. T*al. potesi. T1h. e. dubilat, ibid., vel ocuiis intentus. 7" al. uffectu. " In fine
praeceleiuis, omisso commaie vcl punclo. Alias ex. T»at. palrem. " i. e. cognoscilur, ibid. 76 al.
certificaie. TTproutraqiic voce Nephlalici. " al. Hanna'. 70al. Sara. 80al.jubeitl videre domum. 8l_ii.
e. iiegatus, ibid. in marg. " al. pocula. a» al. debet ei soli. 6*al. opcs. " '
939 MATTILEI VINDOCINENSIS 966
Et **juxla legem Moysi cognala marilo A Arma supercilium gerit exclusiva favoris
IUiciii, Veneri '* forma favere negat.
Tradita cognato prolis abuntlal ope.
Trado- lubens dextrae puerili, deinde maritans Forina pudiciliae pacem conjtirat, et hoslis
Dexlram vlrgineam; flet pater, ista referl: Quae*• sotet esse, fidem perpetuare sludet.
casta 9T, pudica 98, ma-
Qui Deus est Abraham, Deus Isaac ei Jacob, omni Femina jusla, potens, pia,
Tempore.vos foveat, vos benedicat, amen | [ritat.
Vestrum conjttgium confirmet, prole beatos Sic adversa ligat, quae fluitare studenl '•.
Vos facial, solidet fcedera, praestet opem, Quanlum coiijugii praefali forma modernis
Inde paler calamunvdeposcit, foedera flrmat Dislat conjugiis, quis sine labe lorus?
Ecclesise nostrae "' fidelis
Conjugii, scripli lestificanle nota. quantum Synagoga
fnde *' vacanl epulis, ut suflicicnlia dictat, Temporis anliqui praeminet? Unde pudor
Non gula, non ventris ambitns, imo fames. Nos pudeat, quod' pracfueral Judaea modernse
His factis lenebris, sopito sole, jubente Ecclesiae; nucleo testa, figura rei.
P.itre,.marilalem praeparat Anna lorum. Heu! quantum deserta fides mendicat, et unde
Indc pius natam pater inlroducitST in usiiin Caiholicae cecidit religionis apex.
Conjugis, ingredilur virgo coacla torum. Quaenubii *, vel quis nunc uxoratur amore
Virgo timet, lacrymis tenerisexuberat, usura Prolis, quis Yenerisarmiger esse negai ?
Vomcris iguoti glebula prima timet. CAPUT VIII.
Solatur genitorsic : Tssdia mulla, labores Inlroducta limet pia virgo, prophela 3 limoris.
Mulios passa, filia, fuiide preces. Supplicat in vullu simpliciore rubor.
Plattsum posl lacrymas, mel post absynthia, pra-stet Iilibala timet fossorem gleba, timescit
Omnipotens, redimil prosperitaie crucem, Ad niaris accessum virginitatis honor.
Inde pius puerum paler inlroducit, ulerquc Angelici raonitus Tobias fit.mcmor, inde
Sic cubat, ul manui collaierala manus. Cassiduli * profert auxiliare jecur.
Menle pares, par forma hCat, par gratia morum, Servati jecoris parlem carbone marito 8
Consona vota "*, paris 89 religionis amor, Uril, odor fumi spargilur, hostis abest •,
Felix conjugium.par copula dum sociantur, Parlibus iEgypiisumniis Raphaele minislro
Quorum par pielas," par genus, una fides. Daemonis improbitas illaqueala latet 7.
Ambo pares, paritas quos comparal oris et aevi, Tobias vocat uxorem, cui lalia : Sara
Mcnlis romparilas dispariare negat. Q Surge toro, decus esl nos vigilare Deo.
Nnbit casia, viro ", jusio devota, puetla, Expedil ut Domino jungamus nos triduanis
Conjuge vir dignus, digna puella viro, Noelibus, oranles magnificare Deum.
Quippe dolo purus puer ",- excessns pueriles Patrissare decet nos, sacra stirpe creali
Horrel, et in pttero scil redolere senera. DeLemus meritis acquiparare patres.
Praevenil aetaiein ralio, praeponderal agro Post triduum nobis dabitur • comfnissa » facultas
Messis adulia, minor messe stupescit ager. Conjugii; virgo surgere jussa, favet.
Exspeclafe negat torporem lemporrs, annos Virgo verecundat, solvensque " iribula pndoris
Transgrediens virtus, increpal usque moram. Virginei, roseus supplicat Ore rubor.
In tencro sapil emeritum, stupet arbore major Surgit.uierque, preces satagunt effundere, vitae
Fruclus, coiiqueriiiir area niesse minor. | Incolumis rogilant commodiore "frui.
Mira paienl, aevi novilas, oblita dierum Tobias docet exemplo, quod praedical ore,
Obslupel in puero deliluisse senem .•". Supplicat,ut pielas ofliciosa jubet:
Ulira femineum. sexum virguncula vcrnat Te, Deus omnipotens, benedicant omnia •', l.iudes
Moribus, in fragili peclore rara fides. Exhibeant ignis, liumor, inane, sotum.
Esse pudica decens salagit se forma pudori, " De limo lerrae placuit " formare parentem
Seque ptidor formaeconciliari sludel. Primum; solus eratposterilalis u inops.
Alloquio suavis, verbo succincta'% modesta HuicEvara sociam tua dispensatio juilgi
Vultu, fratide carens, officiosa dalis, Disposuit, uostrum pullulat unde genus.
Sobria mente, vagp discursu libera, faslus Sic nos consocia, sic firma fcedera noslri
Nescia, consulla simpliciiate praoit9*. Conjugii, sic nos fruclificare v,elis.
VARI^; LECTIONES.
•* al. Ul. .»• al. Deinde. " ,al. intrdduxit. "" al. vita. *• al. patris. 90 al. pio.~ 91al. puruspuer.
" llaec praemissn. vi.ie etiam sub cap. i, posl princ. »* h. e. lepida, ibid. 9Val.
'» »•' quoniodo cxornet,
9T " " 10°
placens. al. Vewens. vel Quod. nl. pulchra. nl. modesla. al. solent. scilicet Ju-
dxoruni; hicqucesl
' digressiuncnla seii applicatio, quoad lapsam disciplinam ecclesiaslicam, ul qtioque
cap. seq. al. quia. ' al. nubat. ' ui nlibi pro indicio vel signo. * scil. piscis, ibid. et 'infra cap.
xi; sed vid. Martini Lexic. philol. verb. Castidilh, fol. 403. * pro conjuncta, ibid. 6 al. abil. aVverit.
al. dabitur nobis. 9 10 "
pro concessa; al. promissa. . a\.solvens. forlassis commoditate, vel prosperilate,
ut m alt. cod. vel infia sequitur. "at. sincjula. " at. placuit terrw. ' •*al. prosperiiath.
961 L1BER DE TOBIA. 962
Non nos sollicilat " Veneris lascivia, verum A. Luxus abesl, omnis crapula, pauca placeni.
Progenies; verum posleritatis '• honor. Non pelilur placilura gulse venatio, nullum
Nos sociatLnos legitiine consensus amicat Allite, nec *Tsicci pecloris ira piper;
Mentis non Yeneris " praeda " pudoris amal"; Non verubus volvunlur.aves gttslusqiie saporis
Da sobolem, rogo, quae sludeal per saecula sxcli Index *8, non studet hic intitulare inerum.
Successiva luum magniflcare decus. Nullus " adulalur, sentenlia nulla palati
Sara refert: Miserere, precor, miserere duorum Qujeritur, hic satis est pacificare famem.
Ul liceat nobis " consenuisse simui'•. Sufficithicquicunque liquor, cibusomriis.el *'esca,
Inde vocat »»Raguel servos, cum " praeco diei Sic quaecunque fnmes victa, liquore silis.
Gallus praevigili concinilore diem. Praeslant nulla gulsc, naiurae paucula *, vilae
Suspectus senior vigitat, timet ille maritus Usum pauperibus plurima, cuncla Deo;
Ne cadai, ut scplem procubuisse liquet. Praestat honor dapihus; inler convivia laelus
Ergoparat foveam iugubri menle sepulcrum Tobiam Raguel flagilal, isie »»peiit.
Tobiae, generum morle jacere timet. Me tua solliciiat, fateor, digressiO, gaudcns
' Quoprsesente fui, digredienle
Post, sponsae loquilur, eat una pedissequa, vitam queror.
Vel generi properet nolilicare necem : jj Hoc precor; hoc moneo, me deposoente duabus
Si cecidil gener utreliqui, noclu sepeliri Hebdomadis, placeat conlinuare, morani .
Hunc decet, in generum degenerare nego. Convivio, foveat precibus tua gratia, noli **
Ad ihalaiimm matural iler, discurrere jussuin Noli primilias depretiare precum **:
-Armalae valuere preces, qtiod *" amictis amicuin
Mancipium "jubel, hos vivere visa refert.
Lauatur Raguel, plausus agit Anna *" fideli '
Seu dominus servum postulat *8, arma.gerit.
Mculc, Deo grales accuinnlare sludet : Indc f.icultatein Tobiac fronlc serena
Te benedicamus, Deus Israel, esl dala nobis, Dimidiat, scriplo lestificante, socer :
Te tribuenle, salus; te mediante, favor, Posl obilum reliquara partem largitnr h. bendam
Blandiiiis fleliiin commutas, raelle cicutam **. Confirmanf; slaluunt fcedera, pacla ligant.
Darona datis stipulam mcsse, favore melum. CAPUTIX.
Nos lua respexit miscratio, quos tua ncctil Tobiac pietas Raphaelcra mulcetf-amicai,
Gratia, perpeiua sedulitale regas : Obseqiiitur, placida simpticitale favcl.
Ul valeani.offerre preces, holocansla, fateri jEstimat hunc homiiiem forma deceptus, honorem
Te Dominum, laudes concelebrare tuas. - Angelus angelicum nolificaro negat.
Gentibus ut cunctis fiat liquidum, quia solus „ Nescil quid lateat *7hominis sub iinagine
Jura monarchiae primipofentis habes. Quod lcgilur fragili corlice, Ihuris odor.
PostRaguel foveam cumulari* 7 praecipit, cxsul Exhibel huic gralcs, colit hunc, quem pracco Ja-
Spes rcdil, emergunt gaudia, mcerorabil **. [voris
"
Anna deinde jubet, ut quacrat prandia 30,qiiacrat ' Diclal amor, fida seduliiale rogat :
Congrua quaeque, quibus expediatur bonor. Scis Azaria fraler, lateor, quod munere nullo,
lude duos vilulos pingues oviumque maritos Obsequiis valeam concolor esse luis.
Qualuor occidi praccipil, Anna favel. . Si libi nie seitvum iribuam, libi consona merces,
Laelus adesse jubel dapes 91, inlroducii amicos, Digna dari nequeiuil proemia, dignus honor.
Vicinos, doraini ridet honore domus. Quippe tibi sacra religio; tibi vernal honestum
" Dissonat, heu i quantum mensaemensura moderuis Consilium, mornm gratia, firma fides.
Deliciis, quantas scurra liguril opes. Excedis decus humanum,-virtulis in usnm
Quid servire gulae prodcst, ul praeda macelli Mentem, verha, ma.nus fructificare facil **.
Venter praecipiti pondere membra premnl. Tanta fides, tanlum merilum *» fastidil honareni
Ul vivant, comedanl **prudenles; hislrio vivit Menlibus liumanis conciliare suum
Ul coraedat, vendit praedia.vendil agros. D Moribus, incessu membris "", qui totus in aslrum
Venlribus esca dalur, venter escis '*, Deus escas Extiis huinanae condi lionis onusS 1.
Deslruii ei ventres; sic *"sacra verba canuiit. Iloc precor, hoc rogito, Dominus mihi praeslel ho-
Hoc conviviolo via " vitae suflicit, oninis '
[nori
VARIiE LECTIONES.
**al. sollicilct. " pro posleritalis. " al. leneri. 18al. prmdo. '• al. amor. " al. nobilh liceal. " al.
Deus; fortassis praemisso couimate. " al. venit, f. stihjuncto posl alieram vocem Raguel commaie. " al.
dum. ** pro serro vcl ancilla. *• al. Hanna^ »6 pro amaritudine, ihid. in marg. *7pro impleri, ibid.
**al. ofei/. " al. Rannam. 80 al. fercula. " al. dapes jubel. 3* lnvecliva ilerum contra hodiernos
mores, ut supra cap. vn in fin. 3a al. comedunt. 3*al. esch venler. **al. ut. " h. e. vicius, jbid.
*' al. non. 8* al. Judex. 39scil. sensus, ibid. *° al. «(. 41al. *' al. isla. *' forlassis, omisso
pocuta.
commale priore, nostrh. ** Germani dicunl: wnsere crste Bitte nicht versagen, verschweben oder ab-
schlagen. ***7 pro quando in inarg. ms. cod. *' h. e. rogat, ibid. Gerniani dicuhl :de Herren bitten,
ist gebieten. al. tetigelur. *8al. facist K~al. pretium. -'" al. verbh. Sl al. cpus, h, e. excedis huma- .
nam naluram.
963 MATTH<EI VINDOCINENSIS 964
Respondcre-tuo prosperiore manii. A Atl prolis reditum maier suspir.il, amica
Si mora nos lenea-l-reduces, utrumqtie parentem Menle sapil, mairem degenerare negat,
Expressa reprimii" anxietate dotor. Dani gemitus seniory veterana, remedia fletus
Me raeus adjurat socius, adjuraiio cnjas Conlinui neuler accipit, Anna refert :
Me reiinet, pudor est uepretiare preces. Heu! fili, mea salus, raea gloria, ccsset
Vade Rages, servos, animalia sume, Gabclo Haec mora, ne cogat6* nos niora cerla mori,
Tulus chirographuin Irade, talcnta feres. Quod peregrinnri te misimus, unica nostra
Vade, vale 83, nobis jubeas salvere Gabelum Virga senectulis, posteritaiis honor.
Cogiialiiui, veniat tc redeunte, precor : Te praescnte, nihil aberat, tua gratiapracsens
Angclus obsequilur Tobiavnescil abesse Ampliat et redimil, quotl miuusesse potest.
Jtislis angelicae nobililatis honor. Nos iniseri nieriio paliniur, conainine quorum
Aspirat precibus, pnrat ire duosqne camclos, Esl data digressus copia, causa viae.
Bisque duos servos cligil, haurit iler. Sic genilrix; genitor sotalur : Tolle querelas,
lnde Ragcs properat citus, ingressusqne Gabeli Nos decet in dub!o prosperiora loqui.
Tccla, viae causas explicat, ista refert, Anna tace, noli lurbari, sospite nalo
" Gaudebis, lacryma: commodilatis egent.
Chirogiaphum tradit, recipil talenta "*, Gabclc
' Tobiae "* Ne limeas, vir qui pucri moderatur hiibciias
precibus conconiitanle redit.
Maliirant reditus **, Raguelis lecla Gabclus, Et reditum vernat religione, fide.
Intral, dum colilur connubiale" sacrum, Mnlcr non recipit fleltis solatia, matris
Praecipitc pede Tobias occurrit, amica Excubias vigili sedtilitaie gerit.
Voce relaturum. clamat uierque, Vale : Circinat, egressus 6*scrulatur compiia.quacril,
Sumens illud Ave, leneris rigaf ora Gabclus Explorat, sobolis non ineminisse nequit.
Flelibus, et religit " prolis in ore palrem. Duni reculil sobolem.sapiunl lameuta, querclae
Flens rogat 1hunc : Tibi sit benedictio ' pluriina, Dulcescunt, redolet prolis amore doJor.
• Tobiam Rnguel precibus circumvenil,*inslal
[inulia
Prosperitas, Dominus le benedicat, Amen. Arguit, adjnral, inficiatur iter.
Optiraus est genitor, elemosyna cujus cgenu* Dissuadet reditum sic : Fili, poslulo, crede
Compatilur, sepelit corpora, praeslat opcm. Consilio, reditura praecipitare nega",
Prospera det vobis Dorainus, dal *9cernere nalos Non le solliciicl mora, iniitamus paranjinphum **,
Natorum, tribuat multiplicare genus^ Q Quo medianie, patrisit tua certasalus.
Terlius el quarlus, precor, a vobis videntur Quacso, mane noli, noli discedere, noli
In veslras sobolis prosperilate gradus. Ul redeas soceri solli.cilare domum-.
Respondelur, Amen, a circuinslantibus, inde Fructus smiciiiae jubei haccsecreta profari,
. Dat festiva dapes, lagena meruin: Uti cousiliis, alieruirare "jocos.
Dulcis amicorum redolet congressus, amicos Tobias negat assensum, sic liltus aratur,
Expedil affeclus allerulrare 60 suos Sic later abluilitr, sic pia verba cadunt.
Casus conimemoranl, nec prandia fesla limorem Dum gcnitus n.einorat " utriusque parentis, an-
Excludtitil Domini, nec pieiatisegent. [heU •'
CAPUTX. Ad pnlriain, snbilum praeinedilaliir iler.
Tobias paler exspectat, rairalur, acerbal, Quippe lin.et pia progenies, ne.moesta sencctos
Qui limor in dubiis deleriora canil. Ainboruin deleat luxuriare *• moram.
Compulat elapsi dispendia temporis, aeger Saepius excusat sic : Me de. iste precari, -
Nali conqueritur ulleriore mora. Chare paler, moniiis paree, rcflccte preccs.
Dum recolil prolis pretium, qui proiis egenus Quippe dies numcranl pater et raaierruln, nolo,
Dimidia queritur parle carere sui. Ncc decet in inortein praecipilare senes.
Caniiie miser impexa lamenta propinal, Flel genilor, genitrix ileral Iameiitn; nioranli
Quae meiitis pietas expositura jubel: Yaemihi. ne pereant, me facieme morain.
Vac inihi, quod nocui libi, fili, vae mihi, iiiinquid Nolo mei causa patreni deccdere, malo
Schismala le relinenl insidiosa viae? Praecipilare moram, quani pairicida niori.
Dic, soror Anna, pulas quod depositarius ille Copia sit nobis redilus, oraiio nulla ,
Decessit 61,nunquid inflcianlur opes? Iinpetrare polcst, nos rcmeare jube ".
Anna parens ruil in lacr^rmas mcesiissima, planctusi Cum Raguel nullis precibus, nec ainore teneri "
Aggregat, arraato destruil ungue genas. Sensit 71 eos, mccsta scdulitatefavcl.
VARI^; LECTIONES.
*' al. reprimat. " fortassis i'a/en, a. ** al. .*"h. e. ad illius petitionem. " al. Maturel re-
~~ qumsila.
dilum. *T al. conjugale. pro cognoscit, ibid. " al. Deus et det ~" h. e. allernatim trudere, ihid.
" h.e.morluus, ibitl. 6* al. hmc mora membra mori. ** scil. vjarunt. 6*h. e. nuntium, ibid. *• h. e.
tttlernaitm miscere, ut cap. praeced; " al. memoral gcmiius. 6Tpro feslinal. ** pro abundare, ibid.
"al. rfelur. T0al. refleai, " al. sensit.
1965 LIBER DE TOBIA. 966
Saram tradit ci, famnlos, armcnta, camelos, A Incolumis, placida sedulitate '" fruens.
AneiJlas, rcliquas, quae relinenlur '», opes : Cujus praesidio, cujus conamine, cujus
Partitiir genero, quae singula possidet, ornat Consilio noslrum fructificavii iier. ;
Obscquiis, honeral " rebus, honoral opem T* Oscula multiplica patri, medicamine fellis,
Affligit socerum " generi digressio, nalam , Quod geris, unge palris fum.ina, morbus abesl;
Dum videt.., '6 paler, non paler esse nequii. NatuVtevitium redHiiens, pietate fidelis.
Sic rogilat : Domini vos dirigat angelus, adsit, Excubilorcertat procelerare"canis,
~~
Aspiret, faveal prosperiore gradu. Blanditur laribus notis, dominique 8Tsalules
0 si noslra inilii paleal generalio, suiniiiis ~"
Insinuai, cauda mobiliore loquens.
Deliciis, sununa prosperilale fruar. Tobiae canis advenlum praenoslieat »»,exit,
Vos Dominus regat iucolumes, vos prole bevios Currit uterqtie parens, hic anus, indcsciiex,
Efficial, slabili vos pieinle regal ". Annos evacuat caccus pater, oscula nato
Trislis utcrque parens nalam producil, amica linprimit et palpal praedub.itanlemanu.
Oscula dant, fletu liberiore madeut. Ora madenl lacrymis ^audentibus, osctila, plaiisus ;
Talibus exorant : Socerum venerare, marilum Amplexus salagit ingemiiiare pater.
Dilige, racechari respue, sperne inalos. "
Angclus ut suadet, Tobias intrat, adorat,
Provideas domui, servis blandire; protervos Et Domiuogrates ofliciosus agit.
Corrige, pauperibus consule, plaude bonis. Ul pielas dictal fellis medicaiiiina proferl
Sit discurrendi " frenata licentia, sponsi Cassiduli 90, sanat luinina, visus ades!.
Cognalos huraili sedulitatc cole, Est albugo velut ovi memhranula lapsa
Sis pia, sissiinplex, sis blanda, modcsla, fidelis, Ex 91occulis, luraen redditur, umbra fugit,
Justa, favens, humilis, religiosa, placens. Exhilaral caecuin visus, dulcedo salutis
His dictis, ileratur ave, danl oscula, flelu Gratius ex morbo praevenicnte sapit.
Delibuta pio, disgrediuntur, eunt. Respirat vigor intuitus, privalio pulsa
CAPUTXf. Ccdit, adcst habilus, laetificalque senem.
Hos reduces Carran 80vix senes el quinqne diebus Praccursor baculis gaudet cessare, quiescii
Provehit, hic cceplum dimidialur iler. Tcniatura viae, quac solel esse manus:
TobiaE.Raphael haec suadel: Amice, parentis Glurificant Douiinum senior, vetcrana, laborant
Sis memor, iutuitu sospile caecus eget. Laeliiia, senior supplicat, ista rerert :
Maturemus iler, conjux, animalia, servi Q Tc benedicamus, Deus Israel, es mihi gratuiu
Nos poierunt gressu properiore " sequi. Praesidium, morbi meta, salutis iter :
Tobias favei his, proccdunl ambo, relicla Toiitas, ut releves; premis, ut medearc ; (lagellis'
Caelera succedunt languidiore gradu. Sanas ; vulneribus scis redolere paircni;
Angelus haec: De pisce datam tibi fcllis habcto Te lattdo, te glorifico, te proedico, cujus
Parliculam, nobis auxiliariserit. Muuere progenies aspicienda venit»».
Tobias fovet his, patrisque salute saluteni. Ul dilapsa dics est seplima, sacra camelis,
Qua fruitur uatus 8»allerutrare cupit. Servis et reliquis concomitata venit.
Accelerant, natalis humi dulcedine gaudenl "* Sacra refert 93Raguelis opes, censumqiie Gabelo
Tobias, stimulos addil uterque parens. Deposilum, soceros taetificare nuru.
Anna supercilio 8*montis speculafur, amica. Cursilat Anna senex, nurus congaudet, amicis
Sedulitate viccs excubitoris agit. Sudat in obsequiis ofllciosa dointts.
Dum desiderio famulanlur lumina, nalum Tobixcongressa tribus Iaetalur »*,amici
Prospicil, exspirat qui fuit anle dolor. Conveniunt, celebrant gaudin, verba serunt.
Gaudia visa patri denunliat, obvia proli Adveniunt Nabogar et Caphat»". patris amici,
Cursilat, aeialis iminemor, exil anus. Et consobrini, proximitate tribus.
Adgcniti redilum genitoris gaudia nullura Junior exsullai Tobias, prospera narrat, ...
Obsequiuin vocis enucleare potesi. Quaeque viae monstratcomiuoda, monstrat opes.
Angelus haec ilcrat : Dominum prece pronus adora Mngnilicat laudes Raphaelis, quo duce saiiura
Supplice, dura palris ingrediarc domum. Ire redire dcdit Priraipolentis apex.
Solve Deo grates cnjus rcmcasoDe, gaudens; Post consobrinos plausus genitoris, amicos .
VARl^; LECTIONES.
" nro feltcenlur, ibid. T3pro oneral, ut supra honus pro OIJMS.'* al. opes. ~~at. e( socerum. 7" ~~Vox
~" al. foveat. " al. regal. al.
quaedam diflicilis lectu in ms. cod. membrana; fortassis ire. *3 ~'
dhcursaitdi. 80 Lutliero Hurau. 81 ~~ posteriore. 8a al. nalus [ruitur. ~~ al. gaudet. h. e. sum-
wilaie, ibid. 8Sal. ccmmvdilate. SL\.'prwvius ire. 8T aL.dicensque.
"
al. cuudm mobililate, vcl
cuucla mobiliore, scil. secus ac solebal.S 9 suprn. progncsiicat. scil. pisch, ibid. ut supra cap. vui;"*sed
vide ibi Martiniuui citaltini. 91 al. Ab. " al. daiur vel redit; ob vers, seq. »»h. c. portal, ibid. al.
corigaudel. *" al. Nabavtli et Acar, et Luthero: Nabttlh tt Achior.'
967 MATTBLiEIVINDOCINENSIS 968
'
Convocat, et gemino vernat honore domus ~~
96. A
i Discedit, redcuiil vcra, Iucerna pateL.
Gralia dunj nubit forluna?, fruclus honoris Emcrgit jubar in tenebris, farragine, graniim
Plenior est, favor hinc militat, inde geiuis. Elicitur, nucleus corlice, nube njlor. .
Hinc reditu prolis gaudent, hinc sospite visu »* Exuit anibiguum veri empior, exit opaca
Visu •', sic geminat gaudia causa duplex. Nocte dies, furao flalnma sepulta nitct.
Laeta Iribus septem convivia festa dicbus Angclus hacc : Pre iitm nolo " mortale, nec istis
, Continuant, plausu mellificare 10°dapes. Iudigco, miiniis spiriluale metam.
CAPUT XII. Quod praestat ", Doiniuum benedicite, fabrica
Inde pater naio loquitur * : Quae pracmia digna [fabro,
Isli, quae dabimus emolumenla viro? Auclorique suo confitealur opus,
Quippe tibi fidus comes exstitit, utilis, almtis, Sccretum regale regi deposcit, ad horam
Verax, consilio providus, artc potens. Mysterium latuit, exhibealur opus ".
Nil mortale sapit sua conversatio, sacrae Jejunante, comes prbdesl eleniosyna, vila
Mentis honestatem pracdicat oris honor Jusia1*, reos possunt conciliare Deo.
1S
Filius liuic : Comes est dignus mercede, labori . Liberal a morlis laqueis cleinosyna, sordes
Respondere suo praemia digna decel. ' . Ahluil, aiictori " dulce peroral opus.
Qunnta fides *, quis honor, quae gratia, nulla Vitam perpeluam/veiKuram praeslat, honorem
Lingua, labor nullus, ccrtificare potest. Corporeum, praeslal spirituaie deeus.
Est prelio dignus operarius, asplce qiiantac, Stint ejuscomitcs: pletas, fiducia, plausus
Quanlae conttilerit commoditatis opem. Meniis, sobrietas, intemerata fides.
Duxit, rexil iter, fida pielate redtixit Quisquis iniqua gerit, animam captivat, Iionestuin
liicoluraem, gressu praevius, aedecliens. Proseqniiur, justum damnal, honoris eget.
Morsibus eripuit me piscis, ducerc Saram Proh dotor I heu morsest retributio criminis, hajres
Suasil, dacmonium repulit', uutle snlus; Anxietas, mceror armiger, ira coincs.
Progrcdicns Rages *, quaesita taienta Gabclo Occiiltum reserare libel, sub imagine lec:um.
Allulit; hoc, geriilor, subveiiienie vides. Ilumana voluit me lalilare Deus.
Commoda rcslituil tria : Te solainine mcesluni Diim nudos veslire soles, sepelire peremptos
Laclilical, cxcum luminc, prole patrem. Pascere mendicos, collnleralis cram.
Blandtis in obsequiis crat, in scrnionc inodesius, Me pro le (32) fudisse preces|perpcnde, precanii
Proposilo slabiiis, religione saiecr. I
Q Compaliens, Domini graiia misit opem.
Qui sltidet illius praeconia promerc, solein Te nou sollicitent divina ffagella, probare "
Famosis ' faeibus prxradiarc 6 parat. Te voluit, niedico vulnere, patris honor ".
Quacdabiibus condigna viro ' stipendia, poscit Me Deus huc misit, ut nubat Sara, fugato .
Dos compcnsare dole, favorc favor. Dscmone, ne v.isu desliluaris inops.
Vade, rogo 8, gcnitor, dignelur sumcre censum De numero septein sum spirituum quibtis esse
Dimidiuni, dignus uberiore da'.o, Esse datur summi pracsulis *° anie sla mu.
Cum sil digna fides finali messe, quod isti Cnusa fuitduplex 91 advcntus, oralio Sarae
Detur, cuih sala sint pliirima, pauca segcs '. Et lua, curafnit una, ruina duplex,
Quac"sevit, capial, coluil Vineta, frualur Sum Rapbael, suinmi Patris angelus. Audi. nier-
Fructu; fregit Iiumum vomcre, granaractat. [.-|UO»
Ilis dictis, genilor, natus, Rapliaele vocato, Et slupet, attonito suppiicat ore limor,
Conveniunt, resident inleriore domo. Prostrati facies inclinant, angelus aegros
Sic geni.or : Tibi digna Deus stipendia pracslet Solatur, tiraidos rccreat, isla refert:
- Pro meritis, raeritae raessis honore vive. Pax vobis maneal *', nolite tinicre, voluntas
Pauperies quae nosira.nequit, divina facullas Me Domini misit, jussa paleraa **sequor.
" Ccelica consuluit vobis raiseratio, grates
Suppleat, eclipsiin nc paliatur honor.
Accipe dimidium census, cape fronte serena, Expedil assiduas vos iterare Deo'*.
Quod dabiiur, redolct dantis iionore dalum, Essc videbar homo vobis morlalibus, uti
Ut paleal" jubar angelictun, parat angelus, errorr Dcliciis, poiu, Vcste, sopore, cibis.
VARLE LECTIONES.
»' al. locus. *' al. amoris. ~~a\.palris. " sicque haec vox mnnet. "• al. meliifiraiftc. * al. lo-
' jn nis. cod. alt. insertiim ej s. » nl. * al. Poil Rages gradiens. "nl. (n-
quilur nalo.
• ' 8 ~ depulit.
10 vel Quid. " in nis. inarg. palel. "al.
mosh. al. irradiare. al. dari. nl. rocja. al. dies.
'Nolo preiium. 13fortassis restat, h. e. supcrest. •* al. honor. ls ibid. iti marg. Juncta. " al. pmnis.
" al. aclori. 1Bal. probari. l~ nl. amor. »• al. praesidis. " al. duplex fuit, ut vers. sequ. "sril.
~~
pater et lilius. *3al. moneo. Ergo praetniitciidiim esl semicoloii. '* al. superna. in marg. alt. cod.
exslat : preces.
NOTJE.
(3^) Cavc hic poiiiificiam inlercessionem angelo- syna inscruuitir.
ruin pro homiiiibus : ul qttae liic alibique deelcemo-
9(5!) LIBER DE TOBJA. 970
Mortalcs non gusto cibos, mc lati ia pascit, A Iininortale tibi, si: sine fine decus.
Me condimentum spiriluale fovet, Solus ubique polens, solus rcgis oiunia, solns
Me Domini jubar irradiat, me lampadc summi Rcx v>cs justitae, sol sine uube nitens.
Praesidis intuitus exsaliare nequit. Tc soliim sine fine Dcura vcnerantur, adoraut
Ut redeain tempus petit, ergo revertar ad illum, .Aer, ignis, aqua, locale locus *3.
Qui me misit, eiim nos celebrarc dccet. Quidquid crat, facit, est ** tibi confiieatur el omiiis
Hoc moneo, Dominum benedicite, psallite, laudes Lingua luiini iiomen magnificare velit.
Decanlaie, Dei " concelebrate decus »T. Rex es, eris, siue principio, sinc fine, crealis
Ilis diolis, fugil ex oculis, nec luminis usus Rehus ciincta crcans, non nequit esse prior.
Ad pnlriam '* raptani nolilicare poiest. Non hahuil, nec habere potcsl primordia princcps,
Prosiernunlur humi tribus horis, extasis ambos A quo principiuin priinitialur itcr.
Occupat, accumtilant vota, pltiuntque " preces Non cepii, ncc incipiai**Deus esse, polestas
In mirabilibus Domini desiidal uterque, Cujus principiiim fons et origo fuit.
Laudibus ", et gemilu flebiliorc madent. Incepissc nequii cansarum causa, creator
Sed quia regreditur Raphael responderit utrttin Urbis, origo boni priucipioque prior.
Vera, lahor raeritus enucleare parai ". B Oinnia qui fecit, prior est cunctis *', prior esse
Seria, nec slerilis emergil quaeslio, digna Non poterit soboles palre, satore saluni.
Solvi, ne lateal, quod patuisse decet. Ducis ad infernum, miserando reducis acerbis
Discutialur ulruin sit verus angelus ? absit. NosPaterex " viliis,- nos pielale juvas.
Absii ut angeMco peccet in ore dolus, Ncmo potens polerit, ut te fugial, lua virlus
Non potuit nisi vera loqui paranymphus **, aiufcno Regnal iibique, prcmis fortia, sseva domas.
Foule madens, a quo vera flueiita fluunt. Nescit honor tuus eclypsim, lua gloria* 8 fiiiem,
Retulil ista : Vocor Azarias, Ananise Lux tenebras, mortcm vi:a, corona jugum.
Filius; inciso corlice, grana paient. Gcnsquae non... *° Deus essc, ftiisse, futurus
Involvit cinis ignictilum, Inlcrua lucernain, Esse queat stabili sedulilale sciat.
Vnx sensum, nucleum lesla, favilla jubar. Crimina nostra pairis pietas casligat, amicat
Granum praeniteat slipulis, essenlia foimae, Suppliciis *°, sanal vulnere, clade docet.
- Res urabrae, cineri flamina, lucerna lttto. Illura confiteor, illi graiesago; casus
Inspice, quid lateat, pateant acniginala, vertun Pcccatoris ei non placd, imo salus.
Sil tibi, quod recitat spiritus, alraa nois ". Magnifica Doniinum, plebs Israelitica, lauda,
" Confiteare, nega non meminisse Dei.
Dicitur adjtilor Azarias, Auanias
Gratia, sive Dei gloria, fige '* fidcm. Dispersit Domini nos indignatio ", noslris
Quippe rainisterio Deus angelico sua prx-slat Ul col.it exemplis, gens inimica Deum
Munera, praemonstrat signa, propinat **opem Vos narrare decet Domiui magnalia, magnus
Dum servit natura Deo, dum coelica replet Laudes magnificas promeruisse potest.
Jussa, juvanl figujtini vasctila, mcmbracaput, Quae bona contulerit nobis perpenditc. regem
Quippe creaturis uli divina potestns Exaliale, fidem confiteatur opus.
Jure poteslatis ad sua jtira " potest. A vi iis convcriimini, coram patre jusii
Quos in liliolos exaltal " adoplio sommi Es e studele, scelus cesset "; abundat amor.
Patris, eos Domini jussa juvare decel. Elecii Doinini Dominum henedicite, corde
Consule Scripturas, lege Pauli dogmata. Paulus Voce, manu laudes notificate Deo.
Nos " adjiitores asserit esse Dci. Sit Domini lim.or in vohis,castoque liraori
Est Aznrias Ananiaefilius omnis " Nubat et in frucliim promoveatur honor ".
Quo famulante Dei gralia 865«*° pate'. Jerusalera, recle Dominus "* easligat, iniqua
Sic sopita jacet dttbitatio, nubila luceul, ]D Plebs tua fusa jacet, flebilis, exsul, inops
Res radiat, loqtiitur spiritus, uinbra tacet. Quocpnteris mala, promeruit tua crapula. casus
CAPUT XIII. Dignus te crucial, talio digna premit.
Uirantur velerana, senex V1maturior aevo Affligil reprobos Deus, ex pieiate tenetur
Et sensu, seuior supplir.at, ista refert: Ca.iigare suosprovida cura Patris ". ~~
Rcx, aetcrne Deus, tibi laus, tibi gloria, regnuin Non punil gladio Domini** cleraenlia, nullis
VARIiE LECTIONES
»• al. Deo. "al. Deum, ulrobique transposfio commate.' **al. a patria. " f. fiuuntque. *• al,
Laudandis, f. Laudanles, omisso «(. " al. solet. *' pro nunlio, ui supra. " Gracc. pro mente divina, Ut
" al. exsullat. »• ibid. Hos. " scil. homo.
•nnra. ~~;\~.junge. " »'al. nvnistrat. " al. jussa. " al. Sot. " h. e. contentum; cdntinens pro
"GraJC. pro gloria.** scil. Hanna*• et Tobias, ibid.
terra. ** al. hoc. al. incipiet. ~' al. omnibus, el." *'al. o. "** al. gralia. '* Iu mss. codd. vox
lcgi non polnit. " al. supplieio. al. dhpensatio. al. absit. Hoc et pwBceiiensdistichon in all.
cod. ms. est transposituin. •* al. Dominus recte. " al. Dei. " al. Reprimit reprobos gladio. *~al.
nul.ii.
PATOOL.CCV. 3I
971 ' MATTHJEIVINDOCINENSIS $-,$
lnferl supplcium malei iale Dcus **. A Pristina reddctur libi jttrisdiclio 7».fractis
Sic Deus affligil reprobos, nonincital " hosti Genlibus, expulsoschismaie, plausus eril.
•• Cenlilis rabies modo v.cirix *"»victa iribuium
Exponit, rclcahit dona, refleclit opem
Quippe Paler n.oster, dum se spemi vidct, hosii Reddel" supplicium vincla '• coacta paii.
Nos servire suonon refovere negat. PalleDeo, persolveDeo pia vota, fovebit
Es pius, es patiens, irae turbaiio nulla 6i Te Deus, cl rediinit prospcritate crucem.
Pacis in auclorem bella movere polest. Reliquiae nostri generis le praeesse videbunt,
Diciiur irasci, quia dtim se retrahit irae Orbe tua dabiturampla sahite salus.
Filius, hostis alrox instat, acerbat, obest. Depreliata " prius fidcs" prxdaria.pracd»
Jerusalem, libi multa dedit Dominus Deus ", ausa Praeda,sua! fiet praedo., iigatus, inops.
Es reprobare Deum, dcpreliarc fidem. Qui te despiciunt ", maledicaniur; beuediccns
Invitavit opum luxus ", contagia, vilaj Te bcnedicaiur Primipotentis ope.
Perniciein, inerilac perditionis onus. Filiolis loetare tuis, urbs sacra, reducet
Hoslis eras fidei luxu corrupia, soluta Hos ad le Doininus coinmodiore via.
Dcliciis, vilits ebria, legis inops. Clara smaragdus erii libi sive sapphirus, ut inrfe,
Unde Deus tibi consuluil, mandata relegas Multiplices muros" aedificare queas.
Ccelica, eompensas per.lilione daluin. Ex lapidibus fient pretiosi schemate niuri
Heu paleris genlile jugum, capliva laboras Ambilus , ul preiium scheranlis ornel ** opns
' A
Sub Doraino, Doniini carcere pressa gerais. perior quanto praecessil laesio, tanto
Non estqui miseram te consoletur, asylum Successu dabilur liberiore •* frui.
Commodum, auxiliumpraesidiale ferat. Nalio provcniel »' tibi fundel muncra votis'
Ecce Jacob prerailur, Esau dominanie, coercet Rebus adorabil religiosa Dcum.
Joseph compedibus Isinaelila palens. Plebs divcrsa **•libi remcabil uescio luxus
Ejulai •* Hebraciis, jEgypius iraperal, inslat Sobria, jusla, placens, ofliciosa Deo**.
Perfidiae cumulus , spcrnitur aegra fides Per vicos populus canet Alleluia, ptateae
Fructibus, heu ! fapti sicul cuslodia cessat Ridebunt vario flore, favore, jocis.
Pomorum, caesis civibus, orba jaces •". Plebs concinnabil Domini prxconia, menlis
Invital Deus ad veniam per scandala , quaerit Devolaujubilum notifieabit opus.
Telc Iegiliraa religione frui. Rex bencdicatur, cujus cleinentia plnnctus"
Te Detts iraplevit opibus, dispendia niorum „ PressaeJerusalem respicil, addil opem.
Tola superfluiias luxuriare facit. Spirilus omnis amcl Domiiium, bcnedical.adoret
Libcra, dives eras, successibus obvia, vernans Glorificet, celcbri credulitule colat.
Dcliciis, felix principe, cive potens. Et pius el »«fortis, Paler el Dominus tlominanlem
Te cruciat Dcus ex propriis excessibus, instal " In Palre te colimus, in domnanle Palrem.
Tanta lues, qtiantum praeradiare soles 6T. Sil libi niiijeslas, laus, faina.polentia, virtus,
Esl innata libi dissensio, sanguine priinum" Imperium, resonet spiritus omnis , Araen.
Dclibula, seris scbismata, bella moves. CAPUT XIV.
Jerusalem, lua progenies te cogit ahuti Sic geniior *T;nec verba carenl viilule, nioJcrno
Noinine, dura pacis visio pacis eget6*. Tempore verboruni pars manifesla paiet **.
Teproliibet luaptebs inala.pejor, pessiraa, discors, Alicra pnrs quae spondet opem, sub judice pendet
Vocis pacifici " significata sequi. El fluitat, vicio gaudeal hoste fides.
Nominis effectum nescit 71exponere, crcbra Viiae rcliquias posf reddita lumina pace
Caede, per antiplirasim nomen habere potest. Haurii et illaesa rcligione senex.
Vicinis es facla tuis illusio, dantur Dispensal radios sol vcspcre, plenius hora
Esca volatilibus viscera caesa patrum. D Vespertina sotet iniiiulnre **dieui.
Consolare, queri noli, lactare, doloris Desudat •• virtulis ager *»cceleLletalentum
Aiilidotiim, Domino conciliante, patet ". Muliiplicans, Palris horrea messe replet.
Spcmrefove, Dominuni confessa reverlere, laudes Obsequitur regi, castigat ttirpia " prolcra
Multiplica, dabitur conlinuata salus. ln.-triiit cxcmplis, religionedocet.
Indilala tibi dabilur protcclio, cives Incrcpal clatos, iralos uiiiigal, aegris
Rcsliluel Dominus, mcenia, rura, domos. Compaliiur, miseros vlsit.it ore, manu.
VARIiE LECTIONES.
" Ita ex alt. cod. ms. resliluluro hoc hemistichiiim, alias corruplnm. " in marg. d. cod. vhitat.
" scil. ad se. •' al. nulla. •» al. Deus Dominus dedit. •*al. '' " al.
fluxus. vel Exsttlut. jacens.
" :\\. exstat. " al.. facit •" al. patrum. •• al. ega. " al. pacificm. 71 nl. nesch. 7' ah conciliare
~~ '* al. nulrix. ~" al. solvel. T° al. " al. deprwdala. " al. fies.
parel. a\. jurhdictio. juncta.
T9.vel destiluunt, ibid. " al. mums mtdliplices. 81 al.. horret. *' al. floridiore. " al. quw ven et.
8*al. dhpersa. 8*vel darh, ibid. 86al. es. pracniissocoiniiiale. 8Tal. senior. **vel " h.
nitet, ibid.
c. laudare; elsic Tobias facit in sencciuie, ibid. •' al. desudel. '' al. aqro. " al, critniita.
973 LIBER DE TOBIA. 97*
Coiiiiiiuat raeritum mcrito, fiiiemque niarilans " A Conjiigiiim facias, oralio sponsa mariiiis
Principio, sancius sanciior esse studei. Sil jejunandi deliciosus araor.
Jaui gravis est artate scnex, a carne tributiiin Ne sleriles venianl " elceinosyna prodeal almu
Exigitasperitas irrevocatn necis. Proles,pr6le pater" fructificare sludc.
Languet viia senis, moriis cognata seneclus INc esl funicultis triplcx, qui lurbine nullo
IVccinit adventum flebiliore tuba. Rumpilur, hic " hoslis rete ligatusadesi.
Phirima clarescunt morlis symplomata, tanqunm Sic dabitur requies vitae, jucunda seneclus
Conjiiraia premunl laedia niultasenein. Jugis '* prosperiias, conlinuala " salus.
Coutrahiiur naiura '* sen's, vox rauca rainorcs Mente Deiim niemori benediciie, laudibus ejus
Simt oculi, naris uda **, saliva frequens, linpendatur araor, gralia, faraa, decus.
I'es ireimilus litubat, manus esl" iremebunda, EccepalelNinivilarum confusio, casuiu
[noverca Urbs feret, eincrila pcrdilionc ruens.
Pecioris, hinc tussis, inde calliarrus obest; Vos precor, hinc raigrare loco, sic maire sepulta
Fervoris stoinachus, deiilis maxilia, snporis Ct nos contineat" iinmediata 1Tquies 18.
benediclio plurima stiiiiini
Lnmiiia lippa, pilis area frontis egens *T; " Vivite felices,19
Gibbus lerga., capul»* scabies, prenrit" hernia Patrisvos palria comiuodilalereg.K.
[cluiics 1M, Regredior cinis in cinerem, mortalc Iribulmn
Ruga au'em, pectus struma, ruma gradus. Solvo libens, mihi mors patris amore placet.
Tohiae senii non sunt haec ' (aedia, credas, Vivile devoli Domino, sine criraine ",jusli.
Qnac loquor, aetatis non epithela * viri. Unaninies, humili ' corde, liiuelc Deuni.
Moit's ad adventura senior laetalur, anhelal Crcscal in immensum generatio vestra, valcle
Adpalriam, Patri supplicat, orat opcm. In Doinino siabilcs pace, salule, fide.
Morte palente, limet Dominum, non dico timore Ilis dictis, senior domtii disponit, nnhelnt
Servili, sed eo quo rcveretur amor '. Ad patriam, sprelo carcere, rcgna cupil ".
Mors patel jn foribus, mors pulsal ad ostia, prolcm Judiciura Domini paler accipit, ore screno,
Convocal in loluiri * provida cura palris '. Laeta menle, pia laude, limore rato ".
Ergo parat doinui disponcre, quae Niuivitis Rchusdispositis.benedicla prolc, quiescens
Et soboli sentit insidiosa, refert. Pace, polos'*aiiim.i, corpora dilat liuinum.
Ad p.iiris ediclum natus, sepieinque nepoles Ileii! quidhomo.cujiis lucem preinilumbra, cadaver
Conveniiint, monet bos oremadenie paier: Felor, delicias busla, ruina stalum ".
linminet iiiteritus Nmivat:,Ninivila laboral Cur honiincm paril el periniil nalura, noverca
Adcasum poputus, proxima pccna palet. El genitrix, ortu coramoda, morie nocens.
Noncecidit verbum Doinini mirabile, ctijus Quid fuil.cst elerit, nisi foex vilissima ", quanivis
Verba voliinlalem concomilalur • opus Cara sit, hcti carie " non caritura caro.
~
Jcrusalem renovabit ilcr, dispcrsio fralrtim Non natus vateo" mortera non solvere, natus
Laela, revcrlilur Israclila polens. Non nequeo misera condiiione frui.
Quippc domus Domini reparahilur in meiiorem, Lex gravis est carnis, cujus vita transilus, esse
Quninvis fusa jacet, aedificata siatiim. Esl dehere sibi dcesse, sepulcra pnti.
Isracl in regein conversio provida regum Heu qtianlis viliis, quanta gravitalc niodcrni
Credet, adorabit voce, favore, datis. Exsilii pelimus perpeluare moram ".
Exaudile pntrcm veslrum, perfusio * cujiis Nasceris ergo cinis, eris, incipis esse j leneris
Vos amat et patria seduliiate docet. Posl noiiesse datur vita, tcnere mori.
Hoc nioiieo, Domiuo servite limore, ircmore Nos trahit in inoriein natura, coaciio morns,
Exaliate *, pia mente placere Deo. Est haec vita brcvis, lubrica pcena dolor ".
Se vcrbis conformel opus, doceatis in usnni D Tobiae sunt plura necis solatio, lumen
Jusiiiiae nosiras frticiificare preccs ". Perpeluum, jtigis viia, jocos.i quies.
Natc, precor, moneo votis, sermonibus, actu Non tnoritiir, sed mutantur fluitantia ceriis "
Te, tu.i, te loium det holocausta Deo. Terra polo, geniilus pace, quiete labor ".
Crttdas roiisiliis, rogo, nec vesiigia patris Ad solem radius, ad patrein filius exsut
Sperne, nec in palrem degenerare velis Ad patriam victor, ad diadema rcdit.
VARL*: LECTIONES.
'* h. e. conjungens, ibid. *» vel statura, ibid. •» h. e. madida, ibid. manus. •' al.
*~ "al.l1/w/1a/17ue
'•• al. renes. l aL Hwe senio
eget. al. premit, iransposito anteriore commate. " al. caput.
uou Tobiwsunt. ~' h. e. proprieiates,
' ibid. in niarg. ' nl. amal. * al. cceium. * vel senh, ibid. 'al.
toncomitaniur. ~~ al. revocabit. al. persuasio. *al. Extuliate: 10 al. tribus. " al. iivttnt. " vol
pari, \h\A. *«fortnssis hac. '* h. e. assidtta, in alt. cod. " pro wterna, ibid. " al. coiiiinuel. " al.
coniinuatm. vcl salus, ibid. " al. nos. "> al. beneJicile. »• al. humites. »*al. sitii. " pro firriio,
ibid. '» h. e. cwlttm, ihid. '* Hic incipil qnaedam digrtssio. *' al. fex, fex pessima. " h. e. putredine,
ibid. " ai. valeo naltts. »9 al. moras. »• ai. labor. " al. terrh. " al. salute dolor.
«W MATTHJEI VINDOCINENSIS 976
Justus obil, nec obit; obit orbc, renasciiur astris A Obsequio credas non senuisse sencs ".
Eljucunda novum sidera sidus habenl. Cursitnl, occurrit *' Raguel, redimitqne seneciae
Juslus obit, nee obit, sed abil, sedab hospiie mi- Torporem, sobolis advenienlis amor.
[grans Compatilur soceris geueri cleinenlia, supplct,
Carne, petit "pairiam.deticiasqiie patris »*. Quidquid debilitas.invelcrala nequil.
Magnus erat, modo major erit, sed maximus orbe, Obsequittir, hlanditur, amal, veneratur in omni _
Orbe bonus, melior, optimus, asira pelit ". Nilitur obsequio concelcbrare senes.
Decirina Moyses, aller David, alier Elias. Dcfunciis soceris, processu lemporis, ambos
Orbe Jacob, ccelis Israel, astra colit". Tobiae scpelit coinpatientis amor.
Exsulerat, modccinis " eril; nec obii, sed obedit Dispensat laerymas, fruclum pielatis amore **
Patri, dum patrise, dura patris optat opes. Mnliiplicem •*, nec onus seniit honeslus amor •*.
Quippe pater palriae, paler el palriarcha, patronus, Iliis praelibalis ,T; Tobias vindical haeres
Imo patronium legisobire nequit. Jure *»faculiatem, praedia, rura, boves -**.
Non morilur, poieritue mori, cui fama perqrat, Vindicat ancillas, faniulos, el caeiera spargit
Laus sequiiur ", redolet fructus; abundat amor? Pauperibus, redolet nomine, mente pairem.
Unde dolens tristatiir homo, canilangelus unde, Providus, innocuus, dispensat dogmata, prolem
Uude serenanliir sidera, pallet humtis. Palrissare pia sedulilale docel.
Dorraii cum palribus *', dormil patris *• in lare, Prosperilas arridet ei curaulala, nepotum
{dormil, Quinla beatifical, linea visa patrem.
Et metil in palria, ccelica Iucra viae. Annis inde 60 decem labeniihtis, uno
Qui sttiduit sancire Dei magnalia, sanclnm Demplo, mortis adest irrevocala dics.
Sanclorum nutnero connumeraVe ** decei In cinerem redit, anle cinis, saiur asira serenal
Qui Dominum coltiit exemplo, dogmate votis, Spiritus innocuo corpore vernal liumiis.
Laude relalivo debet honore coli. Tobiam niors ausa rapil, pietaiis asylum
Tobias Ninivaejacet, hiijus *' fama nepoles Mergil hiimtis, mer^it flebilis uiubra diem.
Irradiai, coelum spiritus, ossa solum. Lex cum legifero jacel obruia •', remige classis •*,
Quinque pater decies et sex praevixerat annis, Rivus fonle, jubar lampade, sole dics.
Cura caecavil eum Primipotentis apex *'. Eclypsisradium.speculiim cinis, umbra nitorcin
Visum suscepil sexagcnarius annis, Mors pntrcm pairiae.perniciosa rapii.
Post vixit decies qualuor, adtle **'duos, Commutatur ei luinultus, -
Q palria via, pace
Addeduos annos *" centum niensura dicrum Nubila luce, polo terra, quieie lahor.
Tobiac slabili cognilione patel. - Da grmitus ", Judaea, dole Synagoga duohiis
Palri compalilur cognalio moesta, querelas Palescis radiis orba, nitoris egens.
Ampliat, imbre madenl *' uberiore genas. Eclypsin paleris duplicem •*, caligine raortis
Conveniunt tribus, aflines, niors unica damno Heu ! jacel in tenebris mersa lucerna duplei.
... . *7patriam, patre jacenle, premit. Orbn patrocinio gemina tamenla, sepultis
Tobias dolet **, Anna gemit **, ilet Sara, nepotes Legitimis, legem Iegis egere " dolc.
Plangunt, plebs gemiius ingeminare studet. Ecce secundus obil Tobias nomine, morura
Quippe tenor fidei, speculum viriutis, asytum Lampade patrissans, dogmate, laude, siatn.
Justitiae, legis anchora, mersa jacet. - Heu I tenor " exspirat legales, utroque Sepulto
Ul legis praeeepta jubenl, sepelire labora Toliia trabea religionis egens.
Patrem progcnies ofliriosa palris •».. Parca perantiphrasin mors, incipc parcere, ccsset"
Teraporis elapsu, defuncta matre, sepulcra Anliphrasis, verum nomen habere studei.
Filius amborum conlinuare sitidet. Visne bonis, juslis veisanctis parcere ? parce,
Ad soceros S1matural iter, posl funera malr-is, ** Parce; bonus, juslus, sanctus uierque fuil.
- Tobias abit, hoc Alter in alierulro dum vitam duxit, in uno
disgrediente, tribns.
Sara virum sequitur, patrem genitura supellex, Alterius votis, atteruterque fuit.
Tota domus... concomitaiur iter. Dum discernit idem binarius esse videlur
Cursital Anna, gradu juvenescit blanda seneclus, Mendax, dum ntunero stml duo, rebus idcra **.
VARIJ; LECTIONES.
*' al. Pa/ris sciticet Dei. "*.al. petit. *• al. alta colii, scilicet Tobias. " \e\petit, ibid. " forlassis
civis. '*«al. loquitur. " vel sanctis, ibid. *° al. sanctis. " vcl continunre, ibid. *' al. ejus. **al. amvr.
**al. alqrie. '" al. "°Annos adde duos. "al. rigai. *7 Vox diflicilis lectu ; videlur esse Plnrali, *' nl. gc-
tirit. *' al. dolel. »*ai. pairi. 81 al."* socerutti. " al..JVi(i/»r
•* obsequioconcelebraresenes
•* ; qui
"T
tnrnen ver-
sus infra seqnilur. al. occurrens. al. honore. vel multiplicat, ibid. al. honor. h. e. defnn-
s* "• " al. deinde. " h. e. |ia(er cum
ctis, ibid. " al. jura. Si" sic comip* sequalur. vel domos ibid.
6' "
filio, \bii. al. navh. al. gemitnm. 6» al. duplicem paieris. al. adesse. al. timor. '" Sequeu-
lia usque ad verbum parce, in alt. cod. non exsiabani. " lloc dislichon in alt. cod. deest.
977 LIBER DE TOBIA.' 97*
Mentiiurdum scindit eos binarius, ausus A Thema suum *7festivat optis, non auctor honestas
Dimidium loti coritinuare s' suo. Materiae celebris materiala juvai.
Amborum tilulos, natura recolige, dando Si qua boni scinlilla pntet, slillnt bonilnlis
Pauper ", quae dederis retrahe, dives eris. Fronle '», Deus bona dat quisque ininisiral hbmo
Amho boni, pius hic, pietas erat ille; fidelis Plasma dat obsequiiim, Deus increinenta propiuat
IIic erat, ille fides; hic sacer, ille sacrum. Grata, niinisterium liugua, charisma Deus.
De torreate lua polnvit ulerque, recepii Friictificat Deus in famulis, divina supellex
lu patria neclar spirittiale bibunt. Est homo, ponit homo seraina, grana Deus.
Nwiiine, re siniilcs, pax ccelica, pax in idipsum Dispensal figiilus artem pcr vascula, fraclis
Pascii, ei occasunt non habiliira quies. Utitur ad siabilis intcgritaiis opus.
Sauclum sancta pairem soboles imitantur, honesta Unde propheliae Caiphas habet, unde Pilalus
Iiinocuum, stabllem sobria, justa pium. Verba malis fruitur ad bona patris amor.
. Horum vita decens, sacra conservaiio quippe Quae libi dal Turoni metra Vindocinensis alurana"
Inseqiiilur liiineuni virguln, meinbrn caput. Perlcge Parisius, Aurelianus habe
Esi Domino soboles Tobia; grala, sapore' 1 Rivulus aridolus de vena paupere pingnes
Radicis redolenl vimina, splrat odor, Serpil ad areolos 90 paupcriore gradu.
llinc refovet suinmus paler, ul disctirsibus^aevi Veiborum placuit macies "' infantia, nielri
Eulogiis hominum, patris abiindat ope. Floris egena, carens schemate, nuda tropis.
EPILOGUSAUCTORIS." Vera loqueiis" non pingo nielrum, ne picta su-
Sislo ralem, qtiia porlus adesl, has fronle " heali [peltex
Hieronymi praesens urceus haiiril aqiias. Carminis incurrat ambilionis onus.
Vivile Tobise liluli, vos nullus obumhret Vernans metnphoris, epithetis fabtila, nugis
Livor, nulla Ittes, nulla procelta premat. Ebria venaior •' credulitatis opem.
Non favor appelitur, nut famae lislula T8; scribo Yera neganl pingi, quia vera rclatio vocuin •*
Cunctis, scribo Dei munere, scribo Deo. Nescil9S adulari, floridiore sano
Vobis hexametrum desil GalterTdos (53) uli Litiera non fallil 90 perimii perversa legentem
Pentametris elegis Vindocinensis aivtat. Littera, vivifical spirilualisodor.
Vos elegos mi-gis elegi, quia legis 'amico Ad quoscunque poiest rivales, conjuge sensu
Vos meiricae metrica censeo lege legi. Poslposiio, meretrix litlera fleciit»' iler.
Sticcinctis opus est elcgis T*,elegia " claudum r Cum velito sensu vox peccal adulieia, casus
Vindical ornatus iniegrilate pedum. Converlil dubios amphibolia biceps.
Non plncet aut placeat etegis hyperbalon, uli T Amphibolia nocet 98, nocet arquivocalio, plura
Succincle brevitas cnucleala juvat. Unicus aequivocat significaia sonus.
Pcntameler niinor hexameler, velul armiger um- Summus "• Aristoteles ul proteslalur elenchii •'
Sex • voce latere docet.
[brara pbantasias
TT
Sxplical aul claudit anterioris iler, Nunquid dicatur, sed cur perpendite : quippe
'
Itcxameter praeit ut Doniiniis, vesiigia clatidil '8 Quodlibel inlilulal mcns operanlis opus.
Armiger oblii|iial " Innguidiore gradu. Impcrium libi sit, rex Cliriste, potentia, virtus,
Quis metruni'muiilel.seii Baucis 80 oschla, melra Gloria, majestas, laus, diadema, decus.
Inlercisa magis inlegriinlis habent. Exislens alius, non atiud quam nt Pater ", imo
Vocuu, congeries prolixa, novercn favoris Cuiii Palrenon idem 3, tinus ideinque Palris*
Displicel, excurrit »•, labilitr, auris abest **. Et Pater el Natus el Spirims est Deus, uiuis
Digreditur cilius epiiluin, pcr fracciua plena Et plures ; ires sunt, non tria, tres et ideiu
Lance, niinuliolis carmitia cccla palenl ". Esl personarum dislinctio trina, sed una*
llos elegos distingue, placenl 8i; disiiuctio cesscl, O Esl una 6, Deus unicus, una nois T .
Fruclus abest, erral clausula, sensus hehelss. Nalus es ancilla Deus, ttt bapiismatis alino-
NuIIus ad auclorem " fiat respectus honore Fonte renascalur el renovetur homo.
Theniatis hoc leetor expcrialur opiis. Natiis esex ramo radix, sol sidere, totuin.
VARI^; LECTIONES.
•• vel eonmimerare, ibid. " al. prmmia. Tl at. sopore. " al. fonte. " h. e. vana gloria, ibid. " al.
" vel obsequilur, ibid. •• scil.
elegis opus esl. " 8l al. elegwgia. " al. imo. " al. et. " al. claudens.
itla vetula, ibid. al. exqualiiur, f. excutiiur. 81 scil. audiloris. 83 vel placent, ibitl. »* al. pn/eii(.
8Sal. census abest. " al aclorem. 8Tal. saer«»i. *8 al. fonles. " alumnus, ibid. •• al. ariolas.
pro "
'' al. macies placuit. ." al. Nudct liquor. ~3al. venatur. 9i al. vocis. °* nl. nescil. al. fallet " al.
" •* al. '~' ' h. e. in eod. cod. * Haccpraecedeniia
fingit. al. ni/e'. summis. al. elenchi. fullacias,
verba, qnoad versum, niinns poetice posila. 3 scil. in personis. * scil. in substciniia de alt. cod. ' al.
unutn. * Gracc. esseniia. T h. e. tnens vel noiitia, ibid.
NOT.E.
(53) Galterus, poeta iii mcdia ba^Iinric saiis elc- de Alex. M. et a. Barthio passim allegalus reperi-
gans, scripsit libros Atexundreidos, sive Hisloriam lur.
973 MATTILEJ VINDOCIXENSIS 980
Parliciila, Ogulus vase, coloniis agro. A Cur poeuain reiiiiens ptiniri venerat unde
Conscendil apex convalli, praepura sacco Probra pali voluit, sputa flngella crucem ?
Rex famulae,cineri lainpas, oliva rubo. Rex pic, Rex fortis, Rcx optime, le benedicant
Ne di.spergat • opes ltipus hoslis, cardine clauso "
Cunela, Crealorcm teslilicala suiim.
lnlrat el exit ovis pastor et agnus ove. Sii tibi laus,'qula vivo ; toquorquia pancula siriho
Prodil • inesse sator, genilrix sil filia Pairis, Metra, luuni leneor eoncclebrare decus.
Et geniti laclat ftlia Virgo Pairenv. Quod porlem leneo, tibi grales exigo, quamvis
Felix conjtigium, dum sesacra verba mariiaiil Laus humana Deuin niagnificare nequit.
Auricolae " Verbum " fil caro,'patre carens : Te laus nulia canil," quia significatio vocmn
Angeliisobslelrix, paler infans, sermo marilus, Deficil aiiclorem lv significarc suuui.
Auris sponsa, parens nata, crealor honio. De virtute tua vocuin penuria cogit .
liiliis el extcrius tolus, quia Virgine lolus, Nbs, quasi vagitu dcficienie, loquL
Tolus apud Patrem, tolus ubique Deus. Triiius et uuus ades scribcnli, lemus in nno,
Felix parlus, ubi caput orbe capacior alnia Unicus in triiio, sis benediciiis. Aracn.
Virgo Denm, soli pervia, sola Deo. Iiisontes elegi dormile, quiescile, vobis
Felix partus, ubi paril aula pudoris, aperla B Compatior, fessis in paritate peduin.
Quanquam clausa, velut sole micante vitrum". Explicit, expletum " Tohiam qyi.legii, inslet
Excludil" fragilis natune crimina, pcenam, Tobiatn meriia religione scqui.
Non culpam retinens Virgine sumpta caro.
MATTHM VINDOCINEINSIS
CARMINA VARIA.
(WRIGHTet IlAj.t.rwEi.1,,Reliquim anliquw. Scraps from ancient manuscripts, illuslraling chiefly earia
engthh literature urid the englith language, l.ondou 1845, 8», 1. II, p. 237, ex codice Cremitaneiist
chariaceo sacc. xv,.in bibloth, impeiiali Viiidoboneiisi asservalo, quod coinmuuicavii Dr. Eudlicher,
VUidobftiiensis.)
VERBUM ABBREVIATUM.
ORBO RERUttl